سرشناسه : سجادی، سیداحمد، 1344 -
عنوان و نام پدیدآور : فرهنگ نامه موضوعی صحیفه سجادیه/ سیداحمد سجادی، با همکاری جمعی از محققان ؛ پژوهش مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهان.
مشخصات نشر : اصفهان: حوزه علمیه اصفهان، مرکز تحقیقات رایانه ای، 1392.
مشخصات ظاهری : 3 ج.
شابک : 600000 ریال: دوره:978-600-6146-37-9 ؛ ج. 1:978-600-6146-34-8 ؛ ج. 2:978-600-6146-35-5 ؛ ج. 3:978-600-6146-36-2
وضعیت فهرست نویسی : فاپا
یادداشت : چاپ قبلی: موسسه فرهنگی مطالعاتی الزهرا (س) ، 1385.
یادداشت : چاپ سوم.
یادداشت : فروست پشت جلد: مجموعه منشورات؛ 12،11
یادداشت : کتابنامه.
مندرجات : ج.1.آ-خ.-ج.2.د-گ.-
موضوع : علی بن حسین (ع)، امام چهارم، 38 - 94ق . صحیفه سجادیه -- فهرست مطالب
موضوع : علی بن حسین (ع)، امام چهارم، 38 - 94ق . صحیفه سجادیه
موضوع : دعاها
شناسه افزوده : حوزه علمیه اصفهان. مرکز تحقیقات رایانه ای
رده بندی کنگره : BP267/1/ع 8ص 3075 1392
رده بندی دیویی : 297/772
شماره کتابشناسی ملی : 3130928
ص: 1
بسم الله الرحمن الرحیم
ص: 2
با همکاری محققان محترم:
زهره ابراهیمیان
عباسعلی داوری
زهرا رجب زاده
محمد رجب زاده
مهرالسادات صدری
محسن نجار زاده
ص: 3
فرهنگ نامه موضوعی
صحیفه سجادیه
آ-خ
سید احمد سجادی
همکاری جمعی از محققان
مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهان
ص: 4
بسم الله الرحمن الرحمن الرحیم
اول: صحیفه مبارکه سجادیه، یکی از عظیم ترین و درخشان ترین اخترهای فروزان معنویت اسلامی است و فروغ بی پایان و ابدی این کتاب مقدس، برای همیشه چراغ راه همة معنویت خواهان و حق طلبان خواهد بود.
البته در یک نگاه، شاید این معنا به نظر برسد که صحیفة سجادیه، منحصراً به معنویت دینی و اسلامی اختصاص دارد و کتاب نیایشی است که مشام جان های شیفتة معنویت را از عطر پاکت راز و نیاز و دعا و گفتگو با حق تعالی، انباشته و معطر میگرداند. ورای این نگاه اولیه، اما، حقیقتی بزرگ نهفته است. اگر امام علی بن الحسین زین العابدین علیه السلام در این کتاب مقدس بر معنویت و امور معنوی، آن هم در قالب و شکل مناجات تأکید می ورزند، از آن جهت است که در این اثر بی بدیل، بر گرایش ها و نگرشهایی تکیه می شود که در بیرون از متن و زمینة معنوی، نمی توان آن را به درستی درک کرد.
بی تردید در صحیفه سجادیه، تعالیمی بلند و عمیق ارائه می شود که در بسیاری از سطوح، از امور کلامی الهیاتی - در عام ترین معنای این اصطلاح - گرفته تا امور اجتماعی و سیاسی، و از امور فرهنگی و علمی گرفته تا امور اقتصادی و معیشتی نیز کاربرد دارد. از این رو اگر چه در محتوای عمیق صحیفه سجادیه، معنویتی بی پایان و قداستی ژرف نهفته است و با صورت و محتوای نیایشی، بر درونی ترین و معنوی ترین بعد اسلام تأکید می رود، ولی در عین حال، امام سجاد البته به کزات از بیرونی ترین ابعاد اسلام نیز در عام ترین معنای آن سخن میگویند. تحلیل مفضل هر یک از سطوح و ابعاد مختلفی که در صحیفه مبارکه سجادیه از آن به تصریح یا اشارت سخن رفته است، نیازمند پژوهشهایی پر برگ و بار است. دوم: پژوهش حاضر -که یکی از برنامه های صحیفه پژوهی مرکز تحقیقات رایانهای حوزه علمیه اصفهان بوده و پیشنهاد آن از چند سال پیش مطرح و سپس کار عملیاتی آن به وسیلة محققان محترم آن مرکز آغاز گردیده بود و اینک در آغاز سالی که به نام مبارک پیامبر اعظم و نبی مکزم و رسول خاتم غیی مزین گردیده و در ایام ولادت با سعادت آن حضرت، به زیور طبع آراسته می شود -گامی
برای ارائه و تبیین هرچه بهتر سطوح و ابعاد گوناگون و چه بسا ناشناخته یا کمتر شناختة صحیفه سجادیه است.
ص: 5
در این فرهنگ وارة موضوعی -که قریب به یازده هزار موضوع اصلی و فرعی را در بردارد - تلاش شده است تا زوایای مختلف تعالیم بلند این کتاب مقدس، از متن کلام امام همام زین العابدین علیه السلام، استخراج گردیده و بر اساس ساختار درختی، تنظیم و تبویب گردد.
به دیگر بیان، تمامی موضوعات این فرهنگ واره از منطوق کلمات و بیانات امام سجاد علیه السلام استخراج گردیده و هیچ چهارچوبة ذهنی خاضی برای محتوای کتاب، از پیش تعیین نگردیده است. از این رو بر خلاف بسیاری از فرهنگ های موضوعی که پیرامون کتابهای مقدس اسلامی نگاشته شده، موضوعات طرح شده، در فضای تعیینی ذهن محققان گرفتار نیامده، بلکه به صورت کاملاً عینی و تجربی، متن بیانات امام علیه السلام مورد توجه قرار داده شده و موضوعات کلی و جزئی و اصلی و فرعی، از متن کلمات آن حضرت استخراج گردیده است.
این کار در سطح خود، یک پژوهشی ویژه و نو به شمار می رود و امید است مورد قبول ارباب فضل و صحیفه پژوهان و همة دانشیان ارادتمند به آستان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام واقع گردد.
سوم: خداوند کارساز بنده نواز را، سپاس بی حد و قیاس می گزاریم که توفیق انجام این اقدام پژوهشی را به مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهان و محققان آن عنایت فرمود. نیز از الطاف بزرگ امام زین العابدین و سید الساجدین علیه السلام، سپاسگزاریم که مددکار پژوهشگران و دست اندرکاران این طرح بوده اند.
این قلم نیز بر خود فرض می داند که از یکایک محققان و متصدیانی که اتمام این کار، مرهون اهتمام و تلاش وافر آنهاست، به ویژه حجةالاسلام والمسلین سید احمد سجادی صمیمانه تقدیر و تشکر نماید.
امید است این خدمت به آستان صحیفه مبارکه سجادیه، مورد قبول و پذیرش امام همام علی بن الحسین علیهماالسلام قرار گیرد. ان شاء الله.
و آخر دعوانا آن الحمدلله رب العالمین و صلین الله علی سید نا محمد و آله الطاهرین.
عید سعید هفدهم ربیع الاول 1427 قمری - بیست و هفتم فروردین 1385 شمسی.
حوزه علمیه اصفهان
دفتر حضرت آیة الله العظمی مظاهری
محمّد حسن مظاهری
ص: 6
بسم الله الرحمن الرحیم
صحیفه مبارکه سجادیه، اثر و یادگار سیدالساجدین حضرت امام علی بن الحسین علیهمالسلام است و در بردارندة پنجاه و چهار دعا میباشد که آن حضرت در جلسه ای نورانی آن را برای دو فرزند برومندشان، حضرت امام باقر علیه السلام و زید بن علی علیهمالسلام نقل کرده و هر دو را امر به کتابت و محافظت از این اثر بی بدیل و سترگ نموده است.
پیشوای بزرگ شیعیان، حضرت امام صادق علیه السلام - که در سنین کودکی در این جلسه نورانی حضور داشته است-، فرزندش اسماعیل را به حفظ و حراست از این کتاب گران مایه فرمان داده و از نوادگان امام حسن مجتبی علیه السلام (محمد و ابراهیم که فرزندان عبدالله بن حسن بودند) می خواهد هیچ یک، این کتاب بی بدیل را از مدینه خارج نکنند. چرا که خوف آن می رود با کشته شدن آن دو، کتاب نیز از بین برود.
اوامر امام صادق علیه السلام بر حراست از این اثر باقی و جاودانة امام سجاد علیه السلام از یک طرف، و از منظری دیگر، مفاهیم بی مانند آن که در قالب مناجات نامه با خالق بی همتاست، عالمان و اندیشمندان شیعی را بر آن داشت تا هر یک به نوبه خود بر محافظت و نگهبانی از «زبور آل محمد صلی الله علیه و آله»، سخت بکوشند.
نمونه های این تلاشی را میتوان در طول قرن های متمادی در روایت، درایت، قرائت، تدریس، استنساخ نسخ و مراقبت در تصحیح، کتابت و نقل آن و نگارش ده ها تعلیقه، حاشیه، ترجمه و شرح که بر این مناجات نامه شیعی نگاشته شده، یافت و علاوه بر آن بعضی از اندیشمندان و محدثین، بر این کتاب گرانقدر مستدرکاتی نگاشته اند که با اسناد و طرق مختلف به دعاهای سقط شده اشاره کرده و دعاهای دیگر منسوب به امام سجاد علیه السلام را نیز ذکر
ص: 7
نموده اند.
بزرگانی همچون شیخ حر عاملی، میرزا عبدالله افندی، میرزا حسین نوری طبرسی، حسین محسن امین عاملی و شیخ محمد صالح مازندرانی-رحمة الله علیهم اجمعین- به جمع آوری دعاهای امام زین العابدین علیه السلام از میان متون کتاب های حدیثی پرداخته و به نگارش کتابهایی با عنوان «الصحیفة الثانیة» تا «الصحیفة السادسة» پرداخته اند.
در سال های اخیر نیز با استفاده از صحیفه کامله سجادیه و مستدرکات پنجگانه. اثر جدید. به نام «الصحیفة السجادیة الجامعة» ارانه گردید که در آن، دعاهای صحیفه به 270 دعا افزایش داده شده و به شکل نموداری، سلسله اسناد دعاها. در پایان کتاب آمده است.
تمامی این تلاش ها، اولاً به آن خاطر است که حفظ احادیث و کلمات نورانی ائمه معصومین علیهم السلام و رساندن آنها به دیگران، در بین مسلمانان - خاصه مکتب حقه تشیع-، جایگاهی ویژه و بس رفیع داشته است و بزرگان در نقل و تصحیح آن اهتمامی خاص نموده اند و حتی در این مسیر، هر که را لایق نقل حدیث می یافتند، اجازة روایت حدیث اعطا می کردند. و ثانیاً دعا و نیایش، بخش جدایی ناپذیر از فرهنگ اسلامی است که به شکلی زیبا و دقیق و در آوازی مناجات گونه، به تفهیم و تعلیم بسیاری از معارف دینی پرداخته است. از این رو دعاهای منسوب و مأثور از ائمه معصومین علیهم السلام خصوصاً حضرت سید الساجدین علیه السلام، یکی از ذخایر عظیم و پر ارج فرهنگ ناب مکتب تشیع می باشد.
جای بسی تأسف آست که در زمان حاضر تصور عامه مردم از دعاهای روایت شده از ائمه معصومین علیهم السلام، تنها خواندن و زمزمه نمودن آن است و تلاشی در جهت فهم آن و درک معانی آنچه بر زبان جاری می سازند، نمی نمایند. حتی برخی از اندیشمندان دینی نیز به کتاب های دعایی و صحیفه مبارکه سجادیه، به دید یکی از عمیق ترین مأخذ معارف الهی نظر نکرده و در مباحث مطروحه: به جملات و فرازهای آن ارجاعی نداشته اند و از این رو ستمی
ص: 8
بس عظیم به بخش وسیعی از معارف منحصر به فرد فرهنگ آل البیت علیهم السلام رفته است.
در بررسی اجمالی که از چند کتاب موضوعی حدیث که در سالهای اخیر نگاشته شده به عمل آمد، مشخص گردید ارجاعات و استنادات به صحیفه سجادیه، بسیار کم است. در کتابی که 1770 روایت، حدیث و گفتار ائمه معصومین علیهمالسلام، به صورت موضوعی بیان شده، فقط پانزده ارجاع به صحیفه سجادیه وجود داشت (کمتر از یک درصد). در کتاب دیگری که 479 گفتار معصوم را بیان کرده بود، فقط دو بار به صحیفه سجادیه مراجعه شده بود (کمتر از نیم درصد). و این در حالیست که در بسیاری از موضوعات، می توان از فرازهای صحیفه سجادیه نیز استفاده برد. ولی نویسندگان آن کتاب ها به دلیل عدم موضوع بندی جامع بر صحیفه مبارکه سجادیه، نتوانسته اند از آن استفاده موضوعی نمایند.
لذا ضروری است اندیشمندان حوزة دین و عالمان بلند همت، دعا را نه فقط به عنوان زمزمه ای عارفانه، بلکه به عنوان منبعی غنی در القای ظریف ترین معارف الهی، به مردم معرفی کرده، به تبیین و تفسیر این کلمات آسمانی بپردازند.
در این مسیر نخستین گام برای زدودن غبار غربت از دعاهای روح افزای معصومین علیهم السلام خصوصاً صحیفه سجادیه، تهیه معاجم و فرهنگ نامه هایی برای تسریع در دستیابی به محتوا و مضامین فرازهای ادعیه است.
نباید از نظر دور داشت که صحیفه سجادیه دارای دو شأنیت است: اول آنکه در جمع احادیث شیعی قرار گرفته و به آن نگاهی روایی شده و همانند دیگر روایات مأثوره، دارای سلسله اسناد و اجازات است و بزرگان اخبار آن را در کتاب های روایی خود آورده اند و بعضاً به شرح بعضی از لغات آن در همان کتاب پرداخته اند.(1) برخی عالمان نیز به نقل اسناد صحیفه
ص: 9
پرداخته، در سلسله اسناد آن همانند دیگر روایات نقد و بررسی کرده و راویان آن را توثیق نموده اند. تمامی این تلاش ها حکایت از آن دارد که صحیفه را به صورت یک روایت، همانند دیگر روایات دیده اند.
دومین شأنیت صحیفه سجادیه آن است که دعاهای این کتاب در جمع دعاهای پربار و زیبای شیعی قرار دارد و بزرگان بدان نگاهی مناجاتی کرده و آن را راهی برای راز و نیاز با خالق بیهمتا برشمرده اند.(1)
ولی متأشفانه با آنکه صحیفه دارای دو شأنیت است، نه موضوع نگاری جامعی بر دعاهای مأثوره از ائمه معصومین طالقان از جمله صحیفه سجادیه صورت گرفته و نه برای تمامی روایات و احادیث روایت شده و کتاب های روایی، نمایه زنی شده است. البته از دیر زمان عالمان دینی در تدوین کتاب های حدیثی به دسته بندی و تبویب دست ورزیده اند که اولین اثر آن را می توان کتاب شریف «کافی» اثر باقی ثقةالاسلام ابی جعفر محمّد بن یعقوب کلینی (م 328 ه-. ق) دانست و از آن پس نیز مؤلفان، عموماً کتابهای خود را در فصل ها و عنوان هایی هر چند محدود، تدوین می نمودند. به تدریج هر چه زمان می گذشت و احساس نیاز به موضوع بندی احادیث تقویت می شد، نویسندگان در تدوین احادیث و روایات از
عنوان، فصل و باب های بیشتری در تنظیم کتاب های -خورد استفاده کردند.(2)
ص: 10
اما این روش، هرگز نتوانست همة آنچه را که در لابهلای متون حدیث و دعاهای ائمه معصومین علیهم السلام بود، در مقابل دیدگان محققین قرار دهد. چون در بسیاری از احادیث و روایات، چندین موضوع مطرح شده که باید در چندین باب و فصل قرار میگرفت یا حداقل به آن ارجاع داده می شد، در حالی که تنها در یک فصل از یک باب، آن روایت وارد شده و چنانچه دعاها آورده می شد، فقط به عنوان ادعیه و در کتاب مزار ذکر می گردید.
تلاش برخی از نویسندگان کتاب های حدیثی از این بالاتر رفته و کتاب هایی به صورت موضوعی و دارای زیر موضوع های متعدد و وابسته به یکدیگر با ذکر آیات قرآن، احادیث و فرازهایی از بعضی دعاها، به همراه ترجمه فارسی و آدرس منبع، نگاشته شد. از آن جمله می توان به کتاب هایی نظیر «میزان الحکمة» و «آثار الصادقین» اشاره کرد. در اینگونه کتاب ها به گوشه هایی از صحیفه سجادیه و فرازهایی از آن در موضوعات مختلف اشاره شده است. ولی نویسندگان اینگونه کتاب ها نیز اولاً بسیاری از احادیث ائمه معصومین علیهم السلام و فرازهای صحیفه سجادیه را ذکر ننموده اند و ثانیاً بنا نداشته اند به تمامی معانی و مفاهیم حدیثی که ذکر نموده اند، توجه داشته باشند و آن روایت را در موضوعات متعدد ذکر نمایند. چرا که این خود، امری غیرممکن است و از طرفی نیز هر مفهوم و عبارت ممکن است چندین احتمال معنایی داشته باشد و نگارندگان این کتاب ها، بنایی بر عنوان بندی تمامی محتوای حدیث و فرازهای دعاهای صحیفه سجادیه نداشته اند.
با نگارش کتاب های معجم لفظی(1) برای صحیفه مبارکه سجادیه و بعضی از کتابهای حدیث، روش جدیدی برای تکمیل اطلاعات و تسهیل و دقت در دسترسی به مضامین و
ص: 11
اطلاعات آن کتاب، عرضه شد که این کار در رساندن محقق به موضوعات، بسیار با اهمیت، مفید و ارزنده بود.
امروزه ما به وسیله رایانه، کامل ترین معاجم لفظی از قرآن و کتابهای حدیثی از جمله نهج البلاغه و صحیفه سجادیه را در اختیار داریم که با توجه به آنکه شکل کلمات برای محققان اهمیت ویژه ای دارد از روشهای کارگشا و کم نقص محسوب می شود و با توجه به اینکه زمان زیادی از ارائه آن نمی گذرد، برای تأمین قسمتی از نیاز محققان، هنوز جایگزینی مناسب برای آن یافت نشده است. علاوه بر آنکه بعضی از این معجم ها به چاپ رسیده، بسیاری از برنامه های رایانه ای نیز وجود دارند که دارای معجم و امکان جستجوی لفظی با دقت بسیار بالا می باشند.
دیگر روشی که در سده های اخیر جهت تسریع در دستیابی به محتوا، مورد توجه و اهتمام دانشمندان قرار گرفته، فهرست نگاری موضوعی، یا تهیه کشف المطالب است. اکنون پژوهشگران اسلامی فهرست نگاری های متعددی بر قرآن و کتاب های حدیثی تألیف کرده اند. پس از نگارش کشف المطالب ها و کشف الایاتهای بسیاری بر قرآن کریم، موضوع نگاری های متعددی بر نهج البلاغه و صحیفه سجادیه و بعضی از کتاب های حدیثی صورت گرفته است. از آن جمله می توان به «خورشید بی غروب نهج البلاغه»،(1) «الدلیل علی موضوعات نهج البلاغة»(2) و «الدلیل الی موضوعات الصحیفة السجادیة»(3) اشاره کرد.
در این روش ابتدا نویسنده، چهارچوبی ذهنی برای محتوای کتاب می سازد و تلاش میکند، محتوای کتاب را در این چهارچوب پیش ساخته جای داده و سپس برخی از این
ص: 12
محتواها را موضوع و برخی را زیر موضوع موضوعات قرار می دهد. این روش گرچه مخاطب را با موضوعات و زیر موضوع های کتاب آشنا می کند، ولی در بعضی از موارد هیچ ارتباطی بین متن و موضوع خود ساخته ذهنی مؤلف نمی بینیم و از طرفی بسیاری از محتوای منطوقی و مفهومی متن در قالب موضوع، ارائه نشده است. یعنی از جهتی، جامع تمامی موضوعات کتاب نبوده و از سوی دیگر، بسیاری از موضوعات، با اصل کتاب مطابقت نمی کند و از این مشکل تر آنکه، موضوعات در چهارچوبة زمان و مکان نویسنده گرفتار آمده و مؤلف با توجه به مباحثی که در جامعه مطرح است، به موضوع نگاری متن پرداخته و سعی دارد اینگونه القا کند که این مطالب در کتاب وجود دارد.(1)
جدیداً بعضی از نویسندگان فرهنگ نامه های موضوعی، بر این باورند که نبایستی در مفاهیم کتاب سیر نمود و در چهارچوب ذهنی خود اسیر گشت و یا با توجه به موقعیت زمانی و مکانی به موضوع نگاری پرداخت، بلکه موضوعات می باید از منطوق کلمات استخراج شود.
در این روش، مؤلف بدون هیچ پیش فرض ذهنی و طرح قبلی، مستقیماً به صورت تجربی و عینی به سراغ متن رفته و با استفاده از واژه های متن و در بعضی از موارد ایجاد رابطه میان کلمات، به ساخت موضوع می پردازد و سپس موضوعات را به ترتیب الفبایی، منظم کرده، مجموعة اطلاعات هر موضوع که از این یک واژه خاصی برگرفته شده است را در زیر یکدیگر نوشته و زیر موضوعاتی را پدید می آورد و سپس با واژه های کمکی و تکمیلی، مجموعه اطلاعاتی را به صورت شکل یافته، فراهم نموده، به کاربران و پژوهشگران عرضه می دارد.
این روش هر چند از اعمال سلیقه کمتری برخوردار است و محققان ارجمندی نیز قرآن و
ص: 13
صحیفه جامعه سجادیه را اینگونه موضوع یابی نموده اند،(1) ولی این روش برای کسانی که با زبان عربی آشنایی دارند، مفید می باشد. زیرا موضوعات، برخاسته از متن عربی است و افراد بیگانه با آن زبان، قادر به بهره برداری از آن نیستند و چنانچه نویسنده موضوعات را ترجمه نماید، به منظور خود که استفاده از منطوقی کلمات است، دست نیافته است. زیرا در ترجمة موضوعات و زیر موضوعات باز چهارچوبه ذهنیت مترجم کارساز است و موضوعات اسیر ذهن و زمان نگارش میگردد و از طرفی سردرگمی مراجعه کنندة غیر آشنا به زبان عربی را به دنبال دارد. چرا که او به دنبال همه واژه های به کار رفته در آن موضوع است و با ترجمه آن نمی تواند تمامی موضوعاتی که بدان معنا است، یکجا بیابد. و از طرفی در این فرهنگها، هر چند کلمات همان کتاب به کار رفته، اما موضوعات ساخته شدة معادل نیز فراوان بوده و مؤلف از زبان فارسی و عربی به صورت ادغامی بهره گرفته است.
اشکال دیگری که به روش فرهنگ نویسی آنان وارد است این است که نویسندگان محترم این گونه فرهنگ واره ها بنا بر آن داشته اند که از منطوق و عین کلمات به سراغ جملات آن کتاب رفته، به موضوعات دسترسی یابند. در حالی که به تأویل، تفسیر و همچنین در مورد فرهنگ نامه های قرآنی، به شأن نزول بعضی از آیات نیز توجه کرده اند و برخی موضوعات را با توجه به تفسیر، تأویل و شأن نزول ساخته اند، که این کار حتی از کسانی که با توجه به چهارچوبه ذهن خود به ایجاد موضوع میپردازند نیز سر نزده است.
با توجه به مطالبی که گذشت، نیاز به موضوع نگاری صحیفه مبارکه سجادیه، بیشتر احساس
می شد. زیرا پیرامون قرآن کریم حداقل ده ها کشف المطالب و کشف الایات با تمامی محشنات
ص: 14
و کاستیها موجود بود(1) و پیرامون کتاب شریف نهج البلاغه نیز فرهنگ نامه های متعددی وجود داشت.(2) اما در مورد کتاب گران بار صحیفه مبارکه سجادیه، تنها اثر مهمی که به عنوان فرهنگ نامه موضوعی نگاشته شده بود، کتاب «الدلیل الی موضوعات الصحیفة السجادیة» است که مؤلفب آن، فارغ از واژه ها و الفاظ موجود در صحیفه سجادیه، به بررسی آن پرداخته و هر آنچه را که به عنوان موضوعی قابل طرح یافته، در 328 صفحه، 19 موضوع و 197 زیر موضوع گرد آورده است. موضوعاتی که نویسنده برگزیده، عبارت اند از: توحید، نبوت، امامت، معاد، اسلام، ملائکه، اخلاق، طاعات، ذکر و دعا، سیاست، اقتصاد، انسان، هستی، جامعه، علم، زمان، تاریخ، سلامتی و امور نظامی. با بررسی دقیق این موضوعات، به این نتیجه میرسیم که اکثر این موضوعات، عناوینی است ساختة مؤلف، که این عنوان ها در صحیفه کامله سجادیه به چشم نمی خورد. زیژموضوعات نیز تابع هیچ مشخصه ای نیست و نویسندة محترم آن، در بسیاری از موارد سلیقه ای عمل کرده است.
کتاب «نمایه نامه موضوعی صحیفه سجادیه» که در دو جلد انتشار یافته، علی رغم محشناتی که دارد، به موضوع نگاری صحیفه مبارکه سجادیه که شامل 54 دعاست نپرداخته، بلکه صحیفه جامعه سجادیه، که دارای 270 دعا می باشد را موضوع نگاری نموده است. این فرهنگ دارای 7500 مدخل اصلی و 3500 مدخل ارجاعی بوده و قابل تطابق و استفاده برای صحیفه کامله سجادیه نیست. چرا که صحیفه جامعه در بسیاری از موارد، از جمله در شمارة دعاها با صحیفه کاملة پنجاه و چهار دعایی اختلاف دارد. به طور مثال، دعاهای یکم تا دهم صحیفه کامله، در صحیفه جامعه به شماره های 1، 9، 12، 14، 15، 21، 24، 26، 30،
32 آمده است.
ص: 15
احساس نیاز به وجود فرهنگ واره ای جامع برای صحیفه کامله سجادیه (با توجه به اینکه موضوع نگاری دعا و مناجات از ویژگی و حساسیت خاضی برخوردار است)، ما را بر آن داشت تا با سبکی جدید به موضوع نگاری صحیفه مبارکه سجادیه بپردازیم. طی سالهای اخیر در مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهان، اقدامات پژوهشی و تحقیقی متعددی چه به شکل نرم افزار رایانه ای و چه به صورت مکتوب، برنامه ریزی شده که تاکنون برخی از آنان به مرحلة تولید رسیده و برخی دیگر در حال تکمیل می باشد.
یکی از این برنامه ها که به شکل مکتوب ارائه میگردد، فرهنگ نامه موضوعی صحیفة سجادیه است. در تدوین و تنظیم این فرهنگ نامه در مرحله اول، صحیفه سجادیه ای که توشط مرحوم حجةالاسلام سید علی نقی فیض الاسلام قدس سره تصحیح و فرازبندی شده بود را به عنوان متن اصلی انتخاب کرده، بدون هیچ قالب پیش ساختة ذهنی یا خارجی، به اصل متن صحیفه مراجعه و کلمه به کلمه متن را بررسی نمودیم و پس از گزینش واژه هایی که دارای بار موضوعی خاصی بود، با استفاده از رایانه، آنها را به صورت الفبایی و معجمی، مرتب نمودیم. با بررسی دقیقی کلمات انتخاب شده، به این نتیجه رسیدیم که واژههای انتخابی بر دو قسم هستند: یک قسم کلماتی بودند که علاوه بر دارا بودن بار موضوعی، در متن محور سخن و یا مطلبی بودند که بدون شک این واژه ها در ترکیب موضوعی قرار میگرفتند. نظیر موضوعات «آب»، «آتش»، «آسمان» و.... قسم دوم واژه هایی بودند که بار موضوعی داشتند، اما محور سخن یا مطلبی نبودند. در اینجا کلماتی که می توانست محقق را در رساندن به مطالب یاری دهد، ذکر نمودیم. همچون موضوعات «رسیدن»، «روگردانی»، «روی آوری»، «همانند» و.... سپس واژه هایی را که علی رغم داشتن بار موضوعی، نمیتوانست در راستای منظور محقق نقش آفرینی نماید، ذکر نکردیم. نظیر موضوعات «آبشخور»، «سقالبها»، «معوذتین» و.... زیرا بر این باور بودیم که چنین موضوعاتی برای مراجعه کننده نه تنها مفید
ص: 16
نخواهد بود، بلکه ممکن است گیج کننده و ملالآور باشد. (البته چنین مواردی نسبت به کل موضوعات مطرح شده، بسیار نادر بود.) در این میان به کلماتی برخوردیم که محور سخن نبودند و در بعضی فرازهای دعا، دارای بار موضوعی و در برخی از جملات، فاقد بار موضوعی بودند که با بررسیهای دقیق، مواردی که دارای بار موضوعی بود، ذکر شده و از فرازهایی که کلمه در آن فاقد بار موضوعی بود، چشم پوشی شد. زیرا فرهنگ نامه موضوعی باید هدایتگر به واژه هایی باشد که راهنمای موضوع بحث در متن قرار گیرد و مراجعه کننده را به مطلبی در اطراف آن موضوع، راهنمایی کند و چنانچه او به دنبال همة واژه های به کار رفته در تمامی فرازهای دعا است، باید برای رفع نیاز خود به معجم لفظی صحیفه مبارکه سجادیه مراجعه کند نه به فرهنگ نامه موضوعی که بنای خود را بیان موضوع قرار داده نه بیان تمامی الفاظ به کار رفته در صحیفه سجادیه.
سپس آن واژه ها را (با توجه به جمله ای که آن واژه در آن به کار رفته بود،) ترجمه کردیم. توجه به جمله ای که آن کلمة عربی در آن به کار رفته، به این خاطر است که بعضی از کلمات دعا در زبان فارسی، معانی متعددی دارد و یا از کلمات مترادفی است که دارای مصادیق متعدد است و باید دید، منظور امام علیه السلام از این کلمه در این فراز چه بوده است. البته در بسیاری از موارد به شرح نیز مراجعه می شد. در این میان کلماتی بودند که می توانست به مصادیق متعدد، تطبیق یابد و یا به چند معنی ترجمه شود و شارحین و مترجمین صحیفه سجادیه، به تمامی آن معانی و یا مصادیق، آن فراز را ترجمه و تطبیق کرده بودند. لذا ما آن کلمه را در تمامی آن معانی و مصادیق در ذیل موضوعات متعدد ذکر کرده، به مقتضای موضوع، آن کلمه را ترجمه نمودیم. به عنوان مثال از کلمة «جازیاً» در عبارت «کفی بک جازیا»، (1) در موضوع «پاداش» و همچنین در موضوع «کیفر» استفاده کردیم و یا از واژة «کلفتنی» در عبارت «اللهم
ص: 17
ائلی کلفتی من نفیی ما آنت آمللف به منی»،(1) در موضوعات «تکلیف» و «گماشتن» بهره بردیم. نیز موضوعات استخراج شده را پس از ترجمة فارسی، به صورت الفبایی چینش نمودیم و موفق به تفکیک مناسب موضوعات از یکدیگر شدیم. مثلا موضوعات «عفو»، «آمرزش» و «گذشت» (علی رغم تشابه معنای ظاهر) در سه موضوع جداگانه، به تناسب عبارت عربی فراز و نیز لحاظ نمودن ترجمه در آن، قرار گرفت. در این هنگام متوجة واژه هایی که دارای معنای یکسان (و یا مشابه) بود شده، تمامی آنها را با در نظر گرفتن مشخصه هایی خاص، یک موضوع دانسته و تحبت موضوعی واحد قرار دادیم. مثلا کلماتی که به «حتمی» ، «لازم»، «لزوم»، «واجب» و «وجوب» ترجمه شده بود، تحت موضوع «واجب» در نظر گرفته شد.
در این میان واژه هایی وجود داشت که احتمال وجود معانی متعدد از آن بعید نبود. مانند موضوع «مژده» که واژه های معادل «بشارت»، «تبشیر» و «نوید» از آن استنباط و به موضوع «مژده)) ارجاع داده شد. همچنین در این فرهنگ، موضوعاتی داشتیم که جهت تکمیل بحث، ارجاع آنها به دیگر موضوعات مشابه، خالی از لطف نبود. پس با چنین ارجاعاتی نیز، موضوعات ارجاعی پدید آوردیم.
حال قطع نظر از موضوعات ارجاعی، سایر موضوعات هر یک دارای فرازهای متعددی از دعاهای مختلف بود. در بعضی موارد، تعدد فرازها چنان بود که رجوع به آنها، جز سردرگمی در میان انبوه فرازها، چیز دیگری نداشت. لذا بر آن شدیم، جهت تسهیل در فهم و نجات از سردرگمی، برای هر یک از فرازها، عنوانی برخاسته از منطوق فراز قرار دهیم. توجه به این نکته ضروریست که این عناوین (که در فرهنگنامة موضوعی، بر اساس شمارة دعا و فراز، تحت موضوعات قرار دارند)، به عنوان زیر موضوع نیستند، بلکه بر اساس تسهیل در فهم موضوعی فراز در نظر گرفته شده اند. به همین دلیل، این عناوین که بیشترین حجم
ص: 18
فرهنگ نامه را به خود اختصاص داده اند، بر اساس ترتیب الفبایی چینش نشده و تنها موضوعات دارای چینش الفبایی اند.
سپس جهت سهولت دستیابی مراجعه کننده به دعاها و فرازهایی که عناوین از آنها استخراج شده، به چینش فرازهای تقطیع شده، بر اساس ترتیب عددی دعا و نیز شمارة فراز، اقدام نمودیم.
از آنجایی که مراجعه کنندگان به چنین فرهنگ نامه هایی، عموماً فارسی زبان هستند، جهت تسهیل در فهم مراجعین، تمامی دعاهای صحیفه سجادیه ترجمه شد و ترجمة هر فراز و عبارت تقطیع شده، در زیر فراز مربوطه قرار گرفت تا معنای فراز دعا، در دسترس و مفهوم عنوان استنباطی از آن فراز، کاملا مشخص و واضح گردد.
با توجه به اینکه در برخی موارد از واژه های زبان عربی در زبان فارسی، معانی مختلفی استنباط می شود و ما قائل به از دست ندادن موضوعات و عناوین در حد توان بودیم، لذا با توجه به موضوعات، ترجمه های متفاوتی از لغات برداشت کرده و به تناسب موضوع، از آن بهره جستیم. نظیر عبارت «لا تفتفی» که در جملة «ولا تفتنی بالسعة»(1)، به عبارت «گمراهم نکن» و نیز «آزمایشم نکن» ترجمه شده و یا واژة «المانی» که در عبارت «آنا الجانی علی نفسه»،(2) به کلمات گنهکار» و در جایی دیگر به «جنایتکار، ترجمه گردیده است.
در پایان چینش موضوعات و فرازهای دعاها، ( پایان جلد سوم) دعاهای صحیفه سجادیه به همراه ترجمة آن قرار داده شد تا مراجعه کننده برای پی بردن به قبل و بعد هر عبارت و فراز تقطیع شده که همراه با موضوعات ذکر گردیده، ناچار به مراجعه به چاپهای دیگر صحیفه
(که چه بسا فراز بندی نشده) نباشد.
در این فرهنگ، بیش از 900 موضوع اصلی وجود دارد و تعداد 794 موضوع ارجاعی
ص: 19
تعبیه گردیده است. در زیرساخت موضوعات اصلی آن، عناوینی برای فرازهای دعا نگاشته شده که تعداد آن عناوین نیز 9226 عنوان می باشد.
نظر به اینکه فرهنگنامة حاضر، علی رغم دقت و تلاش انجام شده، خالی از عیب نیست، لذا نقادی اهل فن، در بهتر طی نمودن این مسیر، قطعا کارگشا و مثمر ثمر خواهد بود.
در پایان، خداوند منان را حمد و سپاس میگوییم که توفیق عطا فرمود تا در حول محور صحیفه مبارکه سجادیه، این اقدام پژوهشی انجام و آن را به پیشگاه حضرت امام سجاد علیه السلام تقدیم داریم.
همچنین از عنایات ویژة مرجع عالیقدر و زعیم حوزه علمیه اصفهان، حضرت آیة الله العظمی مظاهری «مدظل به العالی» - که تأسیس مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهان، از برکات وجودی معظم له است - سپاس گزاری و قدردانی می نماییم.
در تدوین فرهنگ نامه ای که پیش روی دارید، شش تن از پژوهشگران مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهان، برای به دست آوردن سبکی موضوع نگا ری ادعیه و ترتیب آن، و استخراج موضوعات و عناوین، و همچنین تقطیع و عنوان نگاری فرازها و نیز ترتیب چینش آنها و ویرایش متن، مساعدت های فراوانی نمودند که بر خود لازم می دانم از تک تک آنان تشکر نمایم.
اللهم لک الحمد بدیع السماوات و الارض
سید احمد سجادی
مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهان
فروردین ماه 1385
ص: 20
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ عَرَّفْتَهُمْ مَثَاقِیلَ الْمِیَاهِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که وزن آب ها رابه آنان شناسانده ای.16و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ سُکَّانِ الْهَوَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ الْمَاءِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و ساکنان هوا و زمین و آب.23و11و10/3
آغاز نمودن بندگان، از آبی ناچیز
اللَّهُمَّ وَ إِنَّکَ... مِنْ مَاءٍ مَهِینٍ ابْتَدَأْتَنَا
خداوندا و تو از آب ناچیز آغازمان نموده ای.
5/9
یَا إِلَهِی لَوْ... شَرِبْتُ مَاءَ الرَّمَادِ آخِرَ دَهْرِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من، اگر در مدّت زندگی ام، آب خاکسترآلود بنوشم، باز هم با آن همه سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
وَ أَشْهِدْ مَلَائِکَتَکَ... بِسَقْیٍ مِنْکَ نَافِعٍ...
و فرشتگانت را به فرستادن آبی سودمند از جانب خود، آماده ساز.2/19
أَشْهِدْ مَلَائِکَتَکَ الْکِرَامَ السَّفَرَةَ. بِسَقْیٍ مِنْکَ نَافِعٍ، دَائِمٍ غُزْرُهُ، وَاسِعٍ دِرَرُهُ، وَابِلٍ سَرِیعٍ عَاجِلٍ
فرشتگانِ بزرگوارِ نویسنده ات را به فرستادن آبی سودمند از جانب خود - که فراوانی اش همیشگی، جاری شدنش بسیار، سخت، تند و شتابان باشد - آماده ساز.2/19
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا تُسِیلُ مِنْهُ الظِّرَابَ، وَ تَمْلَأُ مِنْهُ الْجِبَابَ، وَ تُفَجِّرُ بِهِ الْأَنْهَارَ، وَ تُنْبِتُ بِهِ الْأَشْجَارَ، وَ تُرْخِصُ بِهِ الْأَسْعَارَ فِی جَمِیعِ الْأَمْصَارِ، وَ تَنْعَشُ بِهِ الْبَهَائِمَ وَ الْخَلْقَ، وَ تُکْمِلُ لَنَا بِهِ طَیِّبَاتِ الرِّزْقِ، وَ تُنْبِتُ لَنَا بِهِ الزَّرْعَ، وَ تُدِرُّ بِهِ الضَّرْعَ، وَ تَزِیدُنَا بِهِ قُوَّةً إِلَی قُوَّتِنَا
خداوندا ما را با بارانی که از آن تپه ها را
ص: 21
جاری گردانی و چاه ها را از آن پر کنی و رودخانه ها را با آن روان سازی و درخت ها را به وسیله آن برویانی و با آن قیمت ها را - در همه شهرهای بزرگ - ارزان کنی و چهارپایان و سایر آفریدگان را به وسیله آن سرِ پا بداری و روزی های پاکیزه را با آن برایمان کامل گردانی و کشت ها را به وسیله اش برایمان برویانی و پستان حیوان را با آن پر (شیر) سازی و به وسیله آن نیرویی بر نیروی ما بیفزایی، سیراب نما.5/19
اللَّهُمَّ... لَا تَجْعَلْ مَاءَهُ عَلَیْنَا أُجَاجًا
خداوندا آب آن (ابر) را بر ما شور و تلخ نگردان.6/19
اللَّهُمَّ وَ امْزُجْ مِیَاهَهُمْ بِالْوَبَاءِ
خداوندا و آب هایشان را به وبا درآمیز.12/27
وَ أَنْتَ حَدَرْتَنِی مَاءً مَهِینًا مِنْ صُلْبٍ... إِلَی رَحِمٍ ضَیِّقَةٍ...
و تو مرا (آن هنگام که) آبی پست (بودم)، از صلبی به سوی رحمی تنگ، سرازیر نمودی.23/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ... تَسقِی أَهْلَهَا حَمِی-مًا
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که اهلش را آب جوشان می نوشاند.30و29/32
اللَّهُمَّ أَذْهِبْ مَحْلَ بِلَادِنَا بِسُقْیَاکَ
خداوندا خشکسالیِ شهرهای ما را، با آبیاری خویش برطرف ساز.4/36
فَکَمْ مِنْ عَدُوٍّ... یُجَرِّعَنِی زُعَاقَ مَرَارَتِهِ
پس چه بسیار دشمنی که آب بسیار تلخِ زهرآگین را جرعه جرعه به من نوشاند.4/49
وَ اعْمُرْ لَیْلِی بِإِیقَاظِی فِیهِ لِعِبَادَتِکَ، وَ تَفَرُّدِی بِالتَّهَجُّدِ لَکَ، وَ تَجَرُّدِی بِسُکُونِی إِلَیْکَ، وَ إِنْزَالِ حَوَائِجِی بِکَ، وَ مُنَازَلَتِی إِیَّاکَ فِی فَکَاکِ رَقَبَتِی مِنْ نَارِکَ، وَ إِجَارَتِی مِمَّا فِیهِ أَهْلُهَا مِنْ عَذَابِکَ
و شبم را با بیدار ساختنم برای بندگی ات، و تنها بودنم به شب زنده داری برای تو، و کوشش کردنم برای خو گرفتن با تو و درخواست نمودن حاجت هایم از تو و رجوع کردن پیاپی من بر آزاد
ص: 22
ساختنم از آتشت و حفظ نمودنم از عذابت که سزاوارش [دوزخیان]، در آن به سر می برد، آباد گردان.123/47
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ... شَتْمِ عِرْضٍ... نُطْقًا بِالْحَمْدِ لَکَ
خداوندا به جای آنچه او (شیطان) بر زبانم جاری ساخته از آبروریزی، سپاس برای خودت را قرار ده.13/20
وَ صُنْ وَجْهِی بِالْیَسَارِ
و آبرویم را با توانگری حفظ کن.26/20
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... أَوْ رَعَی لَهُ مِنْ وَرَائِهِ حُرْمَةً، فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ...
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا آبرویش را در نبود او نگهداشت؛ پس وی را هم سنگ و هم گون پاداش او، پاداش ده.16/27
وَ هَبْ لِیَ الْعَافِیَةَ مِنْ دَیْنٍ تُخْلِقُ بِهِ وَجْهِی
و مرا معاف دار، از وامی که با آن آبرویم را ببری.1/30
اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَبِیَّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَقْرَبَ الْنَّبِیِّینَ مِنْکَ مَجْلِسًا... وَ أَوْجَهَهُمْ عِنْدَکَ جَاهًا
خداوندا پیامبر ما را - که درودهای تو بر او و بر خاندانش باد - روز رستاخیز، نزدیک ترین پیامبران در مجلس خود و آبرومندترین آنان نزد خود قرار ده.18/42
وَ صُنْ وَجْهِی عَنِ الطَّلَبِ إِلَی أَحَدٍ مِنَ الْعَالَمِینَ
و آبرویم را از درخواست به سوی احدی از جهانیان، حفظ کن.131/47
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ... جَعَلَ عِرْضِی غَرَضًا لِمَرَامِیهِ
و چه بسیار حسودی که آبروی مرا هدف تیرهای خود قرار داد.9/49
ص: 23
تُعَافِیَهُمْ مِمَّا تَقَعُ بِهِ الْفِتْنَةُ مِنْ مَحْذُورَاتِهَا، وَ کَبَّةِ النَّارِ وَ طُولِ الْخُلُودِ فِیهَا
ایشان را از آنچه که به وجودآورنده آزمایش هایی از امور ترسناک و سختی آتش و همیشه ماندن در آتش است، عافیت بخشی.18/4
وَ أَنَا حِینَئِذٍ مُوقِنٌ بِأَنَّ... مُنْتَهَی دَعْوَتِهِ إِلَی النَّارِ
و من در همان هنگام باور دارم که پایان دعوت او به سوی آتش است.24/16
وَ إِنْ کُنْتَ تَغْفِرُ لِی حِینَ أَسْتَوْجِبُ مَغْفِرَتَکَ... فَإِنَّ ذَلِکَ غَیْرُ وَاجِبٍ لِی بِاسْتِحْقَاقٍ... إِذْ کَانَ جَزَائِی مِنْکَ فِی أَوَّلِ مَا عَصَیْتُکَ النَّارَ
و اگر مرا بیامرزی هنگامی که مستوجب آمرزش تو باشم، پس بدرستی که آن از سزاوار بودن من نیست. زیرا کیفر من در نخستین گناهی که کردم، آتش بود.31/16
حَلِّنِی بِحِلْیَةِ الصَّالِحِینَ... فِی... إِطْفَاءِ النَّائِرَةِ
مرا در فرونشاندن (آتش) کینه، به زینت شایستگان بیارا.10/20
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ... تَوَعَّدْتَ بِهَا مَنْ صَدَفَ عَنْ رِضَاکَ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با آن هر که را از خوشنودی تو روی گردانْد، وعده عذاب داده ای.29/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ تَغَلَّظْتَ بِهَا عَلَی مَنْ عَصَاکَ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با آن به هر که تو را نافرمانی کرده، سخت گرفتی.29/32
وَ أَسْتَهْدِیکَ لِمَا بَاعَدَ مِنْهَا، وَ أَخَّرَ عَنْهَا
و از تو راهنمایی می خواهم، برای آنچه از آن (آتش) دور سازد و عقب گردانَد.31/32
وَ أَجِرْنِی مِنْهَا بِفَضْلِ رَحْمَتِکَ
و مرا به بسیاری رحمتت از آن (آتش) ایمن ساز.32/32
ص: 24
وَ اعْمُرْ لَیْلِی بِإِیقَاظِی فِیهِ لِعِبَادَتِکَ... وَ مُنَازَلَتِی إِیَّاکَ فِی فَکَاکِ رَقَبَتِی مِنْ نَارِکَ
و شبم را با بیدار ساختنم برای بندگی ات، و رجوع کردن پیاپی من بر آزاد ساختنم از آتشت، آباد گردان.123/47
وَ تُعَافِیَهُمْ مِمَّا تَقَعُ بِهِ الْفِتْنَةُ مِنْ مَحْذُورَاتِهَا، وَ کَبَّةِ النَّارِ
و ایشان را از آنچه که به وجودآورنده آزمایش هایی از امور ترسناک و سختی آتش است، عافیت بخشی.18/4
وَ قِنِی (بِرَحْمَتِکَ) عَذَابَ النَّارِ
و مرا به رحمت خود از عذاب آتش، حفظ فرما.30/20
وَ أَعِذْنَا مِنْ عَذَابِ السَّعِیرِ
و ما را از شکنجه آتش پناه ده.12/25
وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ
و از شکنجه آتش نگاهمان دار.13/25
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ یَأْکُلُ بَعْضَهَا بَعْضٌ، وَ یَصُولُ بَعْضُهَا عَلَی بَعْضٍ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که پاره هایش یکدیگر را می خورد و برخی بر برخی دیگر حمله می برد.29/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ نُورُهَا ظُلْمَةٌ... وَ بَعِیدُهَا قَرِیبٌ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که نورش تاریکی، و دورش نزدیک است.29/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ... هَیِّنُهَا أَلِیمٌ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که آسایشش دردناک است.29/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ تَذَرُ الْعِظَامَ رَمِی-مًا
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که استخوان ها را می پوساند.
30و29/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ... لَا تَقْدِرُ عَلَی التَّخْفِیفِ عَمَّنْ خَشَعَ لَهَا وَ اسْتَسْلَمَ إِلَیْهَا
ص: 25
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که قادر بر سبک کردن (شعله ها) از کسی که برایش فروتنی نماید و تسلیم او گردد، نیست.30و29/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ... تَلْقَی سُکَّانَهَا بِأَحَرِّ مَا لَدَیْهَا مِنْ أَلِیمِ النَّکَالِ وَ شَدِیدِ الْوَبَالِ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با ساکنان خود با سوزان ترین کیفرِ دردناک و عواقب سخت روبرو می شود.
30و29/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ لَا تُبْقِی عَلَی مَنْ تَضَرَّعَ إِلَیْهَا، وَ لَا تَرْحَمُ مَنِ اسْتَعْطَفَهَا
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که بر زاری کنندگانش مهربان نیست و به مهرجویانش رحم نمی کند.30و29/32
...فَکَیْفَ تَسْتَطِیعُ حَرَّ نَارِکَ
...پس چگونه گرمای آتشت را توانایی دارد؟5/50
آخِر پایان
وَ تُحَبِّبَ إِلَیْهِمُ الْعَمَلَ لِلْآجِلِ
و عمل برای آخرت را در نظرشان محبوب کنی.16/4
نَبِّهْنِی لِذِکْرِکَ فِی أَوْقَاتِ الْغَفْلَةِ، وَ اسْتَعْمِلْنِی بِطَاعَتِکَ فِی أَیَّامِ الْمُهْلَةِ... أَکْمِلْ لِی بِهَا خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
مرا در اوقات غفلت، برای یاد خود بیدار کن. و در روزهای مهلتِ عمرم، به طاعت خود بگمار. و بدین وسیله، خیر دنیا و آخرت را برایم کامل نما.29/20
وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً
و در دنیا نیکی و در آخرت هم نیکی، عطایمان کن.13/25، 30/20
اللَّهُمَّ قَدْ تَعْلَمُ مَا یُصْلِحُنِی مِنْ أَمْرِ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی
خداوندا تو آنچه کار دنیای من و آخرتم را اصلاح می کند می دانی.10/22
ص: 26
وَ ارْزُقْنِی التَّحَفُّظَ مِنَ الْخَطَایَا، وَ الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ...
و مرا خودداری از خطاها و خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و آخرت روزی ده.13/22
وَ لَا تُفَرِّقْ بَیْنِی وَ بَیْنَ عَافِیَتِکَ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
و در دنیا و آخرت بین من و عافیتت جدایی نینداز.1/23
عَافِنِی عَافِیَةً... تُوَلِّدُ فِی بَدَنِی الْعَافِیَةَ، عَافِیَةَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
به من عافیت ده. عافیتی که در جسمم عافیت زایَد، عافیت دنیا و آخرت.2/23
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِکُلِّ مَا یُصْلِحُنِی فِی دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی...
و هر چه در دنیایم و آخرتم به صلاحم است، بر من ارزانی دار.9/25
وَ أَعْطِ جَمِیعَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ وَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِثْلَ الَّذِی سَأَلْتُکَ لِنَفْسِی وَ لِوَلَدِی فِی عَاجِلِ
الدُّنْیَا وَ آجِلِ الْآخِرَةِ
و به همه مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان با ایمان، مانندِ آنچه برای خود و فرزندانم از تو درخواست نمودم، در دنیای کنونی و آخرت آینده ببخش.12/25
وَ دَنَا مِنَّا إِلَی الْآخِرَةِ رَحِیلٌ وَ انْطِلَاقٌ
و کوچ کردن و رفتن ما به جهان دیگر نزدیک شود.13/42
وَ إِذْ لَمْ تُقِمْنِی مَقَامَ فَضِیحَةٍ فِی دُنْیَاکَ فَلَا تُقِمْنِی مِثْلَهُ فِی آخِرَتِکَ
و آن زمان که مرا در دنیایت در مقام رسوایی به پا نداشتی، پس مانند آن در آخرتت مرا (در مقام رسوایی) به پا ندار.120/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ... أَوْ تُعْطِیهِمْ بِهِ خَیْرًا مِنْ خَیْرِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی قسمت می نمایی، یا خیری از خیرهای دنیا و آخرت را به ایشان عطا می کنی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
ص: 27
فَإِنِّی... لَا أَرْجُو لِأَمْرِ آخِرَتِی وَ دُنْیَایَ سِوَاکَ
پس به درستی که برای کار آخرت و دنیایم به احدی جز تو امید ندارم.4/48
وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ وَ سَعَةِ مَا عِنْدَکَ... وَ صِلْ ذَلِکَ بِخَیْرِ الْآخِرَةِ وَ نَعِیمِهَا
و برایم از فضل و فراخی آنچه نزد توست، بیفزا. و آن را به خیر آخرت و نعمت فراوانش پیوسته گردان.28/48
إِلَهِی فَلَا تَحْرِمْنِی خَیْرَ الْآخِرَةِ وَ الْأُولَی لِقِلَّةِ شُکْرِی
خدای من، پس مرا به خاطر سپاس اندکم، از خیر آخرت و دنیا بی بهره نگردان.13/51
یَا رَحْمَانَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ رَحِیمَهُمَا
ای بخشنده در دنیا و آخرت و مهربان در آن دو.1/54
آدم»» انسان
وَ أَقَمْتَ لِأَهْلِهِ دَلِیلًا مِنْ لَدُنْ آدَمَ إِلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ...
و برای اهل آن (عصر و زمان) راهنمایی گماشتی، از دوران آدم تا محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - .2/4
وَ وَاتِرْ بَیْنَ مِیَرِهِمْ
و آذوقه یشان را پیاپی برسان.2/27
وَ اجْعَلْ مِیَرَهُمْ فِی أَحَصِّ أَرْضِکَ وَ أَبْعَدِهَا عَنْهُمْ
و آذوقه هایشان را در بی برکت ترین و دورترین (نقاط) زمین خود قرار ده.12/27
آرا »»احکام
ص: 28
حاجتمند
اللَّهُمَّ وَ لِی إِلَیْکَ حَاجَةٌ قَدْ... سَوَّلَتْ لِی نَفْسِی رَفْعَهَا إِلَی مَنْ یَرْفَعُ حَوَائِجَهُ إِلَیْکَ
خداوندا و به سوی تو حاجتی دارم که نفس من رفع آن را از کسی که حاجت هایش را از تو طلب کرده برایم می آراید.15/13
اللَّهُمَّ وَ مَا سَوَّلَ لَنَا مِنْ بَاطِلٍ فَعَرِّفْنَاهُ
خداوندا و آنچه از باطل برای ما آراسته، به ما بشناسان.7/17
وَ حَلِّنِی بِحِلْیَةِ الصَّالِحِینَ
و مرا به زینت شایستگان بیارا.10/20
وَ زَیِّنْ بِهِمْ مَحْضَرِی
و مجلس مرا به وسیله ایشان آراسته نما.4/25
وَ سَوَّلَ لِیَ الْخَطَاءَ خَاطِرُ السُّوءِ فَفَرَّطْتُ
و اندیشه بدْ خطا را برای من آراست، پس (از فرمان تو) کوتاهی نمودم.16/32
وَ زَیِّنْ أَوْقَاتَهُ بِطَاعَتِنَا لَکَ
و اوقاتش را به طاعت ما برای خود، زینت ده.17/44
وَ زَیِّنْ لِیَ التَّفَرُّدَ بِمُنَاجَاتِکَ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ
و تنهایی مناجات با خودت را در شب و روز برایم بیارا.110/47
وَ حَلِّنِی حِلْیَةَ الْمُتَّقِینَ
و مرا به زیور پرهیزکاران بیارای.127/47
وَ جَاوِرْ بِیَ الْأَطْیَبِینَ مِنْ أَوْلِیَائِکَ فِی الْجِنَانِ الَّتِی زَیَّنْتَهَا لِأَصْفِیَائِکَ
و در باغ هایی که آنها را برای برگزیدگانت آراسته ای، مرا با پاک ترین دوستانتْ همسایه گردان.128/47
آرام آهسته و نیز آرامش
آرامش آسایش
فَخَلَقَ لَهُمُ اللَّیْلَ لِیَسْکُنُوا فِیهِ مِنْ حَرَکَاتِ التَّعَبِ وَ نَهَضَاتِ النَّصَبِ
ص: 29
پس شب را برای آنان آفرید تا از حرکت های خسته کننده و جنبش های سخت بیاسایند.5/6
فَخَلَقَ لَهُمُ اللَّیْلَ... وَ جَعَلَهُ لِبَاسًا لِیَلْبَسُوا مِنْ رَاحَتِهِ وَ مَنَامِهِ
پس شب را برای آنان آفرید و آن را پوشش ساخت تا جامه راحتی و خواب را دربر کنند.5/6
وَ أَصْبَحَتِ الْأَشْیَاءُ کُلُّهَا بِجُمْلَتِهَا لَکَ: سَمَاوءُهَا وَ أَرْضُهَا، وَ مَا بَثَثْتَ فِی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا، سَاکِنُهُ وَ مُتَحَرِّکُهُ...
و صبح کردند همه چیز از آسمان و زمینش، و آنچه در این دو پراکنده ساختی، از آرام و جنبنده و همه از آنِ تو هستیم.9/6
فَضْلُکَ آنَسَنِی
فضل تو مرا آرام نمود.25/13
أَشْرَفْتُ عَلَی خَوْفِ لِقَائِکَ. فَلَا مُسَکِّنَ لِرَوْعَتِی
به ترس دیدارت نزدیک گشته ام و آرامش دهنده ای برای ترسم ندارم.1/21
...بَلِ اجْعَلْ سُکُونَ قَلْبِی وَ أُنْسَ نَفْسِی وَ اسْتِغْنَائِی وَ کِفَایَتِی بِکَ وَ بِخِیَارِ خَلْقِکَ
...بلکه آرامش دلم و انس جانم و بی نیازی ام و کفایتم را به خود و آفریدگان خوبت قرار ده.12/21
وَ ارْزُقْنِی الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِیرِی فِی الشُّکْرِ لَکَ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَیَّ... حَتَّی أَتَعَرَّفَ مِنْ نَفْسِی رَوْحَ الرِّضَا وَ طُمَأْنِینَةَ النَّفْسِ مِنِّی بِمَا یَجِبُ لَکَ فِیما یَحْدُثُ فِی حَالِ الْخَوْفِ وَ الْأَمْنِ
و هنگامی که در شکر به نعمت هایی که به من ارزانی داشته ای کوتاهی نمودم، (اعتراف به) حق را روزی ام فرما، تا نسیم خوشنودی و آرامش خود را نسبت به آنچه در حال ترس و ایمنی رخ می دهد، و شکر آن برای تو واجب است، دریابم.11/22
اللَّهُمَّ أَخْلِ قُلُوبَهُمْ مِنَ الْأَمَنَةِ
خداوندا، دل هایشان را از آرامش تهی دار.11/27
وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا... نَحْرِصُ لَهُ عَلَی
ص: 30
وَشْکِ اللَّحَاقِ بِکَ حَتَّی یَکُونَ الْمَوْتُ مَأْنَسَنَا الَّذِی نَأْنَسُ بِهِ
و از اعمال شایسته، عملی برای ما قرار ده که با آن به زود رسیدن به تو حرص ورزیم. تا جایی که مرگ برای ما محل انسی باشد که به آن انس گیریم.3/40
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَسْکُنُ فِی ظِلِّ جَنَاحِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که در سایه بال (حمایت) آن ساکن می شوند.7/42
وَ کَانَتِ الْقُبُورُ هِیَ الْمَأْوَی إِلَی مِیقَاتِ یَوْمِ التَّلَاقِ
و گورها تا هنگام قیامت، جایگاه (آرامگاه) ماندن باشد.13/42
اجْعَلْ لِی عِنْدَکَ مَقِیلًا آوِی إِلَیْهِ مُطْمَئِنًّا
برایم نزد خود استراحتگاهی که آسوده خاطر در آن آرام گیرم، قرار ده.129/47
وَ اجْعَلْ قَلْبِی وَاثِقًا بِمَا عِنْدَکَ
و دلم را به آنچه نزد توست، مطمئن (و آرام) گردان.130/47
وَ اجْمَعْ لِیَ... الطُّمَأْنِینَةَ
و آرامش را برایم فراهم ساز.130/47
فَرَدَدْتَهُ لَمْ یَشْفِ غَیْظَهُ، وَ لَمْ یَسْکُنْ غَلِیلُهُ
پس در حالی که خشمش را بهبودی نداده و کینه اش قرار نگرفته بود، او را بازگرداندی.6/49
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ... بَدَنُهُ غَافِلٌ لِسُکُونِ عُرُوقِهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که تن او به خاطر آرامش رگ هایش، غافل مانده.8/52
آرایش آراستگی
وَ نَعُوذُ بِکَ أَنْ... نَمُدَّ فِی آمَالِنَا
و پناه می بریم به تو از اینکه آرزوهایمان را دراز کنیم.5/8
ص: 31
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ... مِنَ الثِّقَةِ بِأَمَانِیِّهِ
خداوندا ما از اطمینان به آرزوهای او به تو پناه می بریم.1/17
اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِی رُوعِی مِنَ الَّتمَنِّی... ذِکْرًا لِعَظَمَتِکَ...
خداوندا به جای آنچه شیطان از آرزو در دل من می افکند، یاد بزرگی ات را قرار ده.13/20
وَ حَقِّقْ فِی رَجَاءِ رَحْمَتِکَ أَمَلِی
و آرزویی را که در امید به رحمتت دارم تحقّق بخش.28/20
اللَّهُمَّ إِنَّکَ إِنْ... مَنَعْتَنِی فَضْلَکَ الْجَسِیمَ... لَمْ أَجِدِ السَّبِیلَ إِلَی شَیْءٍ مِنْ أَمَلِی غَیْرَکَ
خداوندا اگر فضل بزرگت را از من بازداری، راهی به سوی هیچ یک از آرزویم، غیر تو نیابم.5/21
وَ إِنْ مَنَّانَا أَخْلَفَنَا
و اگر ما را آرزومند گردانَد، خلف وعده کند.7/25
اللَّهُمَّ إِنَّکَ ابْتَلَیْتَنَا... فِی آجَالِنَا بِطُولِ الْأَمَلِ
خداوندا همانا تو ما را در مدّت زندگی هایمانْ به آرزوی دراز، آزمودی.1/29
وَ طَمِعْنَا بِآمَالِنَا فِی أَعْمَارِ الْمُعَمَّرِینَ
و با آرزوهایمان، در عمرهای کهنسالان، طمع کردیم.1/29
فَأَقْبَلَ نَحْوَکَ مُوءَمِّلًا لَکَ
پس (با آرزوی) امیدوارانه به تو، به سویت روی آورده.8/31
وَ أَنَا الْعَبْدُ الضَّعِیفُ عَمَلًا، الْجَسِیمُ أَمَلًا
و من بنده ای هستم که عملش ضعیف و آرزویش بزرگ است.9/32
وَ تَقَطَّعَتْ عَنِّی عِصَمُ الْآمَالِ إِلَّا مَا أَنَا مُعْتَصِمٌ بِهِ مِنْ عَفْوِکَ
ص: 32
و رشته های آرزو از من بریده، جز بخشایشت که به آن چنگ زده ام.9/32
وَ لَا أَکُنْ... أَقْنَطَ وُفُودِکَ الْآمِلِینَ
و مبادا من از ناامیدترین گروه های آرزومندت باشم. 15/32
وَ هَبْ لِی أَمَلِی
و آرزویم را به من ببخش.16/37
وَ اکْفِنَا طُولَ الْأَمَلِ، وَ قَصِّرْهُ عَنَّا بِصِدْقِ الْعَمَلِ...
و ما را از آرزوی دراز بازدار و با عمل راستین، آن را از ما کوتاه کن.1/40
وَ احْطُطْ بِالْقُرْآنِ عَنَّا ثِقْلَ الْأَوْزَارِ... حَتَّی... تَقْفُوَ بِنَا آثَارَ الَّذِینَ اسْتَضَاؤُوا بِنُورِهِ، وَ لَمْ یُلْهِهِمُ الْأَمَلُ عَنِ الْعَمَلِ
و به (عظمت) قرآن، سنگینی گناهان را از ما فرو ریز، تا ما را در پی کسانی گردانی که از نور آن، روشنی جستند و آرزو، آنان را از کار (نیک) سرگرم نکرد.9/42
صَلِّ اللَّهُمَّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُبَلِّغُهُ بِهَا أَفْضَلَ مَا یَأْمُلُ مِنْ خَیْرِکَ وَ فَضْلِکَ وَ کَرَامَتِکَ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی که با آن او را به برترین خیر و فضل و کرامتی که آرزو دارد، برسانی.21/42
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ فِیهِ الْآمَالُ
درود بر تو ماهی که آرزوها در آن نزدیک شد.25/45
انْصَرَفَتِ الْآمَالُ دُونَ مَدَی کَرَمِکَ بِالْحَاجَاتِ
آرزوها پیش از رسیدن به پایان کرمت، با حاجت ها برآورده شده است.12/46
لَا یَخِیبُ مِنْکَ الْآمِلُونَ
آرزومندان از (درگاه) تو بی بهره نمی شوند.15/46
وَ امْنُنْ عَلَیَّ - بِمَا لَا یَتَعَاظَمُکَ أَنْ تَمُنَّ بِهِ عَلَی مَنْ أَمَّلَکَ - مِنْ غُفْرَانِکَ
و به من ارزانی دار آنچه بر تو گران نیست و به
ص: 33
کسی که آرزومند توست، به خاطر آمرزشت ارزانی می داری.70/47
وَ لَا تُوءْیِسْنِی مِنَ الْأَمَلِ فِیکَ فَیَغْلِبَ عَلَیَّ الْقُنُوطُ مِنْ رَحْمَتِکَ
و از آرزومندی به خود ناامیدم نکن، که ناامیدی از رحمتت بر من چیره شود.101/47
فَلَوْ لَا الْمَوَاقِفُ الَّتِی أُوءَمِّلُ مِنْ عَفْوِکَ الَّذِی شَمِلَ کُلَّ شَیْءٍ لَأَلْقَیْتُ بِیَدِی
پس اگر جایگاهی که از بخشایشت آرزومندم نبود، خود را هلاک می ساختم.3/50
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ نَفْسُهُ لَاهِیَةٌ لِطُولِ أَمَلِهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که نفس او به خاطر آرزوهای درازش، به بیهوده کاری مشغول شده.8/52
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ... سُوءَالَ مَنْ قَدْ غَلَبَ عَلَیْهِ الْأَمَلُ
پس - ای مولای من - از تو درخواست
می کنم، درخواست کسی که آرزو بر او چیره گشته است. 9و8/52
آرمان آرزو
آز حرص و نیز طمع
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا نُعْتَقُ بِهِ مِنْ أَلِیمِ نَارِ اللَّهِ إِلَی کَرِیمِ جِوَارِ اللَّهِ
و سپاس خدای را، سپاسی که به سبب آن از آتش دردناک خداوند آزاد شده، به جوار ارجمند خدا، واصل شویم.15و10/1
...وَ أَعْتِقْ رِقَابَنَا مِنْ نَقِمَتِکَ
و گردن های ما را از عذابت آزاد کن.2/5
اللَّهُمَّ وَ هَذِهِ رَقَبَتِی قَدْ أَرَقَّتْهَا الذُّنُوبُ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعْتِقْهَا بِعَفْوِکَ
خداوندا و این گردن من است که گناهان آن را باریک نموده، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به گذشت خود آن را آزاد کن.29/16
ص: 34
وَ اجْعَلْنِی... عَتِیقَ رَحْمَتِکَ
و مرا آزادگردیده رحمتت قرار ده.33/16
فَأَصْبَحَ... عَتِیقَ صُنْعِکَ مِنْ وَثَاقِ عَدْلِکَ
پس به واسطه نیکی ات از بند دادگری ات، آزاد شده است.10/39
وَ إِذَا کَانَ لَکَ فِی کُلِّ لَیْلَةٍ مِنْ لَیَالِی شَهْرِنَا هَذَا رِقَابٌ یُعْتِقُهَا عَفْوُکَ... فَاجْعَلْ رِقَابَنَا مِنْ تِلْکَ الرِّقَابِ
و چنانچه در هر شب از شب های این ماه ما، برای تو بندگانی باشد، که عفو تو، آنها را آزاد می کند، پس ما بندگان را از آن بندگان قرار ده.14/44
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا أَکْثَرَ عُتَقَاءَ اللَّهِ فِیکَ
درود بر تو. چه بسیار است آزادشدگان (از عذاب) خدا در تو!.30/45
وَ اعْمُرْ لَیْلِی بِإِیقَاظِی فِیهِ لِعِبَادَتِکَ... وَ مُنَازَلَتِی إِیَّاکَ فِی فَکَاکِ رَقَبَتِی مِنْ نَارِکَ
و شبم را با بیدار ساختنم برای بندگی ات، و رجوع کردن پیاپی من بر آزاد ساختنم از آتشت، آباد گردان.123/47
اللَّهُمَّ وَ مَا مَسَّهُمَا مِنِّی مِنْ أَذًی... فَاجْعَلْهُ حِطَّةً لِذُنُوبِهِمَا، وَ عُلُوًّا فِی دَرَجَاتِهِمَا، وَ زِیَادَةً فِی حَسَنَاتِهِمَا
خداوندا و هر آزاری که از من به آنان رسیده، پس آن را سبب ریزش گناهانشان و بلندی درجات ایشان و افزایش نیکی هایشان قرار ده.8/24
أَنْزِلْ عَلَیْنَا نَفْعَ هَذِهِ السَّحَائِبِ وَ بَرَکَتَهَا، وَ اصْرِفْ عَنَّا أَذَاهَا وَ مَضَرَّتَهَا
سود و برکت این ابرها را بر ما فرود آور و آزار و زیانشان را از ما برگردان.2/36
وَ امْنَعْنِی عَنْ أَذَی کُلِّ مُوءْمِنٍ وَ مُوءْمِنَةٍ، وَ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ
و مرا از آزار رساندن به هر مرد و زن با ایمان و به هر مرد و زن مسلمان بازدار.1/39
ص: 35
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ مِنْ عَبِیدِکَ أَدْرَکَهُ مِنِّی دَرَکٌ، أَوْ مَسَّهُ مِنْ نَاحِیَتِی أَذًی... أَرْضِهِ عَنِّی مِنْ وُجْدِکَ، وَ أَوْفِهِ حَقَّهُ مِنْ عِنْدِکَ
خداوندا و هر بنده ای از بندگانت که ناروایی از من به او رسیده یا از ناحیه من به او آزاری رسیده، او را با توانگری خود، از من خوشنود گردان و حقّ او را به تمامی از نزد خودت بپرداز.4/39
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ... سَلَقَنِی بِحَدِّ لِسَانِهِ
و چه بسیار حسودی که با زبان تیزش مرا آزرد.9/49
آزرم شرم
ثُمَّ أَمَرَنَا لِیَخْتَبِرَ طَاعَتَنَا
سپس ما را فرمان داد تا اطاعت پذیریمان را بیازماید. 21/1
...وَ رُومَانَ فَتَّانِ الْقُبُورِ
...و رومانْ آزمایش کننده (مردگان) قبرها.18/3
اللَّهُمَّ وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً... وَ الَّذِینَ أَبْلَوُا الْبَلَاءَ الْحَسَنَ فِی نَصْرِهِ
خداوندا و بخصوص یاران محمّد و آنان که در یاری او از آزمایش خوب برآمدند...3/4
تُعَافِیَهُمْ مِمَّا تَقَعُ بِهِ الْفِتْنَةُ مِنْ مَحْذُورَاتِهَا...
ایشان را از آنچه که به وجودآورنده آزمایش هایی از امور ترسناک است، عافیت بخشی.18/4
بِکُلِّ ذَلِکَ... یَبْلُو أَخْبَارَهُمْ
بدین گونه اخبار آنها را می آزماید.7/6
اللَّهُمَّ إِنَّکَ ابْتَلَیْتَنَا فِی أَرْزَاقِنَا بِسُوءِ الظَّنِّ
خداوندا همانا تو ما را در روزی هایمانْ به بدگمانی، آزمودی.1/29
اللَّهُمَّ إِنَّکَ ابْتَلَیْتَنَا... فِی آجَالِنَا بِطُولِ الْأَمَلِ حَتَّی... طَمِعْنَا بِآمَالِنَا فِی أَعْمَارِ الْمُعَمَّرِینَ
خداوندا همانا تو ما را در مدّت زندگی هایمانْ به آرزوی دراز، آزمودی. تا جایی که با آرزوهایمان،
ص: 36
در عمرهای کهنسالان، طمع کردیم.1/29
وَ لَا تُحْبِطْ... خَلَوَاتِی بِمَا یَعْرِضُ لِی مِنْ نَزَغَاتِ فِتْنَتِکَ
و تنهایی هایم را با آزمایش های فسادانگیزت که برایم آشکار می شود، باطل نکن.131/47
وَ نَجِّنِی مِنْ مُضِلَّاتِ الْفِتَنِ
و مرا از آزمایش های گمراه کننده نجات ده.8/54
اللَّهُمَّ لَا تَفْتِنِّی بِالْقُنُوطِ مِنْ إِنْصَافِکَ
خداوندا مرا به ناامیدی از عدلت آزمایش نکن.12/14
اللَّهُمَّ... لَا تَفْتِنْهُ بِالْأَمْنِ مِنْ إِنْکَارِکَ
خداوندا او (ستمگر) را به ایمنی از کیفرت آزمایش نکن.12/14
وَ لَا تَفْتِنِّی بِالنَّظَرِ
و مرا به نگاه کردن (چشم به راه بودن)، آزمایش نکن.3/20
وَ لَا تَفْتِنِّی بِالِاسْتِعَانَةِ بِغَیْرِکَ إِذَا اضْطُرِرْتُ
و مرا به یاری خواستن از دیگران به وقت درماندگی ام آزمایش نکن.12/20
وَ لَا تَفْتِنِّی... بِالْخُضُوعِ لِسُوءَالِ غَیْرِکَ إِذَا افْتَقَرْتُ
و مرا به فروتنی برای درخواست از دیگران به هنگام نیازم، آزمایش نکن.12/20
لَا تَفْتِنِّی... بِالتَّضَرُّعِ إِلَی مَنْ دُونَکَ إِذَا رَهِبْتُ
مرا به زاری به درگاه دیگران هنگام ترسم، آزمایش نکن.12/20
وَ لَا تَفْتِنِّی بِمَا أَعْطَیْتَهُمْ
و مرا به آنچه به آنان (دنیاداران) عطا کردی، آزمایش نکن.2/35
وَ لَا تَفْتِنْهُمْ بِمَا مَنَعْتَنِی...
و آنان را به آنچه از من منع داشتی، دچار آزمون نساز.2/35
ص: 37
آزمودن آزمایش
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... یُسَهِّلُ عَلَیْنَا بِهِ سَبِیلَ الْمَبْعَثِ
سپاس خدای را، سپاسی که با آن راه رستاخیز را بر ما آسان سازد.12و10/1
وَ لَمْ یُجَشِّمْنَا إِلَّا یُسْرًا
و ما را جز به کار آسان نگماشته.23/1
وَ تُهَوِّنَ عَلَیْهِمْ کُلَّ کَرْبٍ یَحُلُّ بِهِمْ یَوْمَ خُرُوجِ الْأَنْفُسِ مِنْ أَبْدَانِهَا
و در آن روز که جان ها از تن بیرون رود، هر اندوهی را بر ایشان آسان گردانی.17/4
اللَّهُمَّ یَسِّرْ عَلَی الْکِرَامِ الْکَاتِبِینَ مَؤُونَتَنَا
خداوندا زحمت ما را بر نویسندگان (فرشتگان) گرامی آسان ساز.15/6
ذَلَّتْ لِقُدْرَتِکَ الصِّعَابُ
سختی ها به توانایی تو آسان شد.2/7
وَ لَا مُیَسِّرَ لِمَا عَسَّرْتَ
و برای آنچه دشوار کردی، آسان کننده ای نیست. 7/7
...وَ ذَلِکَ عَلَیْکَ یَسِیرٌ
...و (برآوردن) آن (حوائج) بر تو آسان است.13/21، 16/12
...وَ هُوَ عَلَیْکَ یَسِیرٌ
...و آن بر تو آسان است.30/31
فَأَسْأَلُکَ بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ وَ هَوَانِ مَا سَأَلْتُکَ عَلَیْکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس از تو می خواهم به بخشش و کرمت و آسانی آنچه درخواست نمودم بر تو، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.1/48
وَ تَوَلَّ قَضَاءَ کُلِّ حَاجَةٍ هِیَ لِی بِقُدْرَتِکَ عَلَیْهَا، وَ تَیْسِیرِ ذَلِکَ عَلَیْکَ
و برآوردن هر درخواستی را برای من، به
ص: 38
قدرتی که بر آن داری و آسان بودن آن بر تو، به عهده گیر.4/48
تَوَلَّنِی... بِتَیْسِیرِکَ لِیَ الْعَسِیرَ
با آسان کردن سختی برای من یاری ام فرما.23/13
وَ لَا تُسَوِّغْ لَهُ ظُلْمِی
و ستم کردن او را بر من آسان نگردان.7/14
وَ کُلُّ مَرْزِئَةٍ سَوَاءٌ مَعَ مَوْجِدَتِکَ
و هر گرفتاری ای با غضب تو هموارشدنی است. 9/14
وَ لَا أَضِلَّنَّ وَ قَدْ أَمْکَنَتْکَ هِدَایَتِی
و (چنان کن که) گمراه نگردم، در حالی که می توانی هدایتم کنی.14/20
وَ انْهَجْ لِی إِلَی مَحَبَّتِکَ سَبِیلًا سَهْلَةً
و راهی آسان به سوی محبّتت، برایم هموار گردان. 29/20
وَ لَا تَجْعَلْنِی نَاسِیًا لِذِکْرِکَ فِیما أَوْلَیْتَنِی... فِی... شِدَّةٍ أَوْ رَخَاءٍ
و مرا فراموشکارِ یادت در آنچه به من عطا نمودی، قرار نده، در تنگی باشم یا فراخی.8/21
اللَّهُمَّ فَإِذْ... سَهَّلْتَ جَوَاسِیَ أَلْسِنَتِنَا بِحُسْنِ عِبَارَتِهِ، فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ یَرْعَاهُ حَقَّ رِعَایَتِهِ
خداوندا، پس هنگامی که زبان های خشن ما را به نیکویی عبارتش آسان کردی، پس ما را از کسانی قرار ده که آن را آنچنان که باید رعایت می کنند.4/42
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ... یُسْرٍ لَا یُمَازِجُهُ عُسْرٌ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه آسانیِ نیامیخته با دشواری قرار دهد.5و4/43
هَدَیْتَنَا لِدِینِکَ الَّذِی اصْطَفَیْتَ... وَ سَبِیلِکَ الَّذِی سَهَّلْتَ
ما را به دینت که آن را برگزیدی و به راهت که
ص: 39
آن را آسان نمودی، هدایت کردی.19/45
وَ مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَةِ الْمَ-خْرَجِ...
و چه ناامید است از به آسانی رهایی یافتن!20/46
وَ افْتَحْ لَهُ فَتْحًا یَسِیرًا
و برای او پیروزی به آسانی بگشای.61/47
فَسَهِّلْ لَنَا عَفْوَکَ بِمَنِّکَ
پس به منّت خود، بخشایشت را بر ما آسان گردان.2/10
وَ یَسِّرْ لِی مَا أَحْلَلْتَ بِی
و آنچه بر من وارد نموده ای، برایم آسان کن. 6/15
سَهِّلْ إِلَی بُلُوغِ رِضَاکَ سُبُلِی
راه هایم را برای رسیدن به خوشنودی ات، آسان فرما.28/20
وَ أَسْأَلُکَ فِی أَنْ تُسَهِّلَ إِلَی رِزْقِی سَبِیلًا
و از تو درخواست می کنم که راهی آسان برای روزی ام، (فراهم) نمایی.28/32
وَ سَهِّلْ عَلَیْنَا مَا نَسْتَصْعِبُ مِنْ حُکْمِکَ
و آنچه از حکمت که سخت می شماریم، بر ما آسان گردان.4/33
وَ هَوِّنْ بِالْقُرْآنِ عِنْدَ الْمَوْتِ عَلَی أَنْفُسِنَا کَرْبَ السِّیَاقِ، وَ جَهْدَ الْأَنِینِ، وَ تَرَادُفَ الْحَشَارِجِ...
و به وسیله قرآن هنگام مرگ، دشواری جان کندن و سختی ناله و خرناسه های پی درپی زمان جان کندن را بر ما آسان گردان.13/42
وَ سَهِّلْ لِی مَسْلَکَ الْخَیْرَاتِ إِلَیْکَ، وَ الْمُسَابَقَةَ إِلَیْهَا مِنْ حَیْثُ أَمَرْتَ، وَ الْمُشَاحَّةَ فِیهَا عَلَی مَا أَرَدْتَ
و راه خیرات به سوی خود و پیشی گرفتن به آنها را از جهتی که فرمان داده ای و رقابت در آنها را آنگونه که تو خواسته ای،
ص: 40
برای من آسان گردان.94/47
آسایش آرامش
وَ تُصَیِّرَهُمْ إِلَی أَمْنٍ مِنْ مَقِیلِ الْمُتَّقِینَ
و آنها را به جایگاهی آسوده که استراحتگاه پرهیزکاران است روانه کنی.19/4
فَخَلَقَ لَهُمُ اللَّیْلَ... وَ جَعَلَهُ لِبَاسًا لِیَلْبَسُوا مِنْ رَاحَتِهِ وَ مَنَامِهِ، فَیَکُونَ ذَلِکَ لَهُمْ جَمَامًا وَ قُوَّةً
پس شب را برای آنان آفرید و آن را پوشش ساخت تا جامه راحتی و خواب را دربر کنند، که خواب برای آنان نشاط و نیروآور است.5/6
وَ یَا مَنْ یُلْتَمَسُ مِنْهُ الْمَ-خْرَجُ إِلَی رَوْحِ الْفَرَجِ
و ای کسی که رهایی و رفتن به سوی آسایشی فراخ، از او درخواست می شود.1/7
وَ اجْعَلْ... خَلَاصِی مِنْ کَرْبِی إِلَی رَوْحِکَ
و رهایی از گرفتاریم را به بخشایشت قرار ده.6/15
وَ امْنِحْنِی حُسْنَ الدَّعَةِ
و آسودگی خاطر به من عطا فرما.22/20
وَ ارْزُقْنِی سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ... حَتَّی لَا أَرَی نِعْمَةً مِنْ نِعَمِکَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ فِی... سَعَةٍ أَوْ رَخَاءٍ إِلَّا رَجَوْتُ لِنَفْسِی أَفْضَلَ ذَلِکَ بِکَ وَ مِنْکَ
و سلامت سینه از حسد را روزی ام گردان. تا نعمتی از نعمت هایت را که به هر یک از آفریدگانت در گشایش یا رفاه داده ای، نبینم، مگر آنکه بهتر از آن را برای خود، به وسیله تو و از تو آرزو کنم.12/22
وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ یَدْعُوکَ مُخْلِصًا فِی الرَّخَاءِ دُعَاءَ الْمُ-خْلِصِینَ الْمُضْطَرِّینَ لَکَ فِی الدُّعَاءِ
و مرا از کسانی قرار ده که هنگام رفاه تو را خالصانه می خوانند. خواندن خالصانِ بیچاره، در نیایش برای تو.14/22
وَ أَوْجِدْنِی... حَلَاوَةَ رَحْمَتِکَ وَ رَوْحِکَ وَ رَیْحَانِکَ
و مرا از شیرینی رحمتت و آسودگی و آسایش کامیاب گردان.125/47
ص: 41
وَ اجْمَعْ لِیَ الْغِنَی وَ الْعَفَافَ وَ الدَّعَةَ...
و بی نیازی و پاکدامنی و آسایش را، برایم فراهم ساز.130/47
وَ عَجِّلِ الْفَرَجَ وَ الرَّوْحَ... لَهُمْ
و در فرج و آسایش آنان، شتاب فرما.11/48
آستان درگاه
جِبْرِیلُ الْأَمِینُ عَلَی وَحْیِکَ، الْمُطَاعُ فِی أَهْلِ سَمَاوَاتِکَ
جبرئیل امین وحی توست، فرمانروا در میان اهل آسمان هایت است.4/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ، وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ مِنْ دُونِهِمْ: مِنْ سُکَّانِ سَمَاوَاتِکَ
...پس بر آنها درود فرست، و نیز بر فرشتگانی که از آنان پایین ترند، و در آسمان هایت ساکنند.6/3
وَ أَسْکَنْتَهُمْ بُطُونَ أَطْبَاقِ سَمَاوَاتِکَ
و آنها را در دل طبقه های آسمان هایت، سکونت داده ای.11/3
أَصْبَحْنَا وَ أَصْبَحَتِ الْأَشْیَاءُ کُلُّهَا بِجُمْلَتِهَا لَکَ: سَمَاوءُهَا وَ أَرْضُهَا
صبح کردیم و صبح کردند همه چیز از آسمان و زمینش و همه از آنِ تو هستیم.9/6
وَ أُشْهِدُ سَمَاءَکَ وَ أَرْضَکَ وَ مَنْ أَسْکَنْتَهُمَا مِنْ مَلائِکَتِکَ وَ سَائِرِ خَلْقِکَ
و آسمانت و زمینت و آنچه در آن دو جای دادی از فرشتگان و سایر آفریدگانت را شاهد می گیرم. 21/6
یَا إِلَهِی لَوْ... ذَکَرْتُکَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ حَتَّی یَکِلَّ لِسَانِی، ثُمَّ لَمْ أَرْفَعْ طَرْفِی إِلَی آفَاقِ السَّمَاءِ اسْتِحْیَاءً مِنْکَ مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر در این مدّت (آنقدر) ذکر تو را گویم تا زبانم از کار بیفتد، سپس از شرمندگی
ص: 42
تو، چشم از کرانه های آسمان برندارم، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
اللَّهُمَّ... ارْزُقْنَا مِنْ بَرَکَاتِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ
خداوندا ما را از برکات آسمان ها و زمین روزی عطا فرما.7/19
...لَا تَأْذَنْ لِسَمَائِهِمْ فِی قَطْرٍ
آسمانشان را در باریدن، اذن نده.6/27
...وَ فِی السَّمَاءِ رِزْقُکُمْ وَ مَا تُوعَدُونَ
و روزی شما و آنچه به آن وعده داده می شوید، در آسمان است.4/29
ثُمَّ قُلْتَ: فَوَ رَبِّ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ...
سپس فرمودی: «پس سوگند به پروردگار آسمان و زمین...»5/29
فَمَا کُلُّ مَا نَطَقْتُ بِهِ عَنْ جَهْلٍ مِنِّی بِسُوءِ أَثَرِی... لَکِنْ لِتَسْمَعَ سَمَاوءُکَ وَ مَنْ فِیهَا...
پس هر چه گفتم، از جهل به بدی کردارم نیست. بلکه برای آن است که آسمانت و هر که در آن است، بشنود.26/31
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... صَلَاةً... تَمْلَأُ الْأَرْضَ وَ السَّمَاءَ
و بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی که آسمان و زمین را پر کند.34/32
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِمْ... مِلْ ءَ سَمَاوَاتِکَ وَ مَا فَوْقَهُنَّ
پروردگار من، بر ایشان به گنجایش آسمان هایت و آنچه در بالای آنهاست، درود فرست. 59/47
فَلَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَمْلَأُ أَرْضَهُ وَ سَمَاءَهُ
پس سپاس تو راست، سپاسی که زمین و آسمانش را پر سازد.6/36
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ بَدِیعُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ
خداوندا سپاس برای توست، پدیدآورنده آسمان ها و زمین.2/47
اللَّهُمَّ... بَدِیعُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ
ص: 43
خداوندا، پدیدآورنده آسمان ها و زمین.2/48
سُبْحَانَکَ... فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ
پاک و منزّهی! آفریننده آسمان.31/47
وَ أَنْتَ لَا تَخْفَی عَلَیْکَ خَافِیَةٌ فِی الْأَرْضِ وَ لَا فِی السَّمَاءِ
و تویی که هیچ چیز پنهانی در زمین و آسمان بر تو پنهان نیست.3/50
یَا اَللَّهُ الَّذِی لَا یَخْفَی عَلَیْهِ شَیْءٌ فِی الْأَرْضِ وَ لَا فِی السَّمَاءِ
ای خدایی که چیزی در زمین و آسمان بر تو پنهان نیست.1/52
آسودگی آسایش
وَ أَدِرْ رَحَی نَقِمَتِکَ عَلَی الْمُلْحِدِینَ
و آسیاب کیفرت را برای ملحدان به گردش درآور.3/36
وَ أَغْنَیْتَهُمْ عَنِ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ بِتَقْدِیسِکَ
و آنان را به ذکر تقدیس خود، از خوردنی و آشامیدنی بی نیاز نموده ای.11/3
یَا إِلَهِی لَوْ... شَرِبْتُ مَاءَ الرَّمَادِ آخِرَ دَهْرِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من، اگر در مدّت زندگی ام آب خاکسترآلود بنوشم، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا... أَثْلَجَ لِصَدْرِی مِنْ شَرْبَةِ الظَّمْآنِ...
و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را برای سینه ام از نوشیدن تشنه کام، مطبوع تر قرار ده. 5/24
وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ... الْأَنْهَارِ الْمُطَّرِدَةِ بِأَنْوَاعِ الْأَشْرِبَةِ...
و آنچه را در آن (بهشت) آماده ساخته ای، از جوی هایی که به نوشیدنی های گوناگون روان شده، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز.4/27
ص: 44
جَعَلْتَ لِی قُوتًا مِنْ فَضْلِ طَعَامٍ وَ شَرَابٍ أَجْرَیْتَهُ لِأَمَتِکَ الَّتِی أَسْکَنْتَنِی جَوْفَهَا
از زیادی خوردنی و آشامیدنی که برای کنیزت مقرّر فرموده بودی، برایم خوراک قرار دادی. همان (مادری) که مرا در درون او جای دادی.24/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ... تَسقِی أَهْلَهَا حَمِی-مًا
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که اهلش را آب جوشان می نوشاند.30و29/32
وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... شَرَابِهَا الَّذِی یُقَطِّعُ أَمْعَاءَ وَ أَفْئِدَةَ سُکَّانِهَا، وَ یَنْزِعُ قُلُوبَهُمْ
و از آشامیدنی اش که روده و دلِ ساکنانش را پاره پاره می کند و دل هایشان را برمی کَنَد، به تو پناه می برم.31/32
وَ حَجَرَ فِیهِ الْمَطَاعِمَ وَ الْمَشَارِبَ إِکْرَامًا
و از جهت گرامی داشتش، خوردنی ها و آشامیدنی ها را در آن ممنوع نمود.4/44
وَ أَشْرِبْ قَلْبِی عِنْدَ ذُهُولِ الْعُقُولِ طَاعَتَکَ
و دلم را هنگام غفلتِ عقل ها، به طاعت خود سیراب کن.130/47
وَ وَفِّقْنَا لِأَنْ... نُسَالِمَ مَنْ عَادَانَا حَاشَی مَنْ عُودِیَ فِیکَ وَ لَکَ
و ما را توفیق ده که با کسی که با ما دشمنی کرده، مسالمت نماییم. مگر آنان که در راه تو و برای تو با آنها دشمنی شده.10/44
وَ لَمْ یَخْتَلِجْهُمْ شَکٌّ فِی قَفْوِ آثَارِهِمْ
و تردیدی ایشان را از پیروی نشانه های آنها آشفته نساخت.11/4
وَ لَمْ یَخْتَلِجْهُمْ شَکٌّ فِی... الاِْئْتِ-مَامِ بِهِدَایَةِ مَنَارِهِمْ
و تردیدی ایشان را از اقتدا به چراغ هدایت آنها آشفته نساخت.11/4
ص: 45
فَأَزِحْ عَنَّا رَیْبَ الِارْتِیَابِ
پس آشفتگیِ تردید را از ما دور گردان.2/33
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَوْ حَبَسَ عَنْ عِبَادِهِ مَعْرِفَةَ حَمْدِهِ عَلَی مَا... أَسْبَغَ عَلَیْهِمْ مِنْ نِعَمِهِ الْمُتَظَاهِرَةِ، لَتَصَرَّفُوا فِی مِنَنِهِ فَلَمْ یَحْمَدُوهُ
و سپاس خدای را که اگر بندگانش را از شناختن سپاسش بر نعمت های آشکار که برای آنها تمام کرده بازمی داشت، آنها نعمت هایش را صرف می نمودند و او را سپاس نمی گزاردند.8/1
مَا أَفْشَی فِینَا نِعْمَتَکَ
چه آشکار است در (جمع) ما نعمت تو!18/45
وَ کَاشَفَ فِی الدُّعَاءِ إِلَیْکَ حَامَّتَهُ
و در دعوت به سوی تو با خویشانش، آشکارا به ستیز پرداخت.6/2
وَ یَا مَنْ تَظْهَرُ عِنْدَهُ بَوَاطِنُ الْأَخْبَارِ
و ای کسی که اخبار پنهانی نزد او آشکار است. 6/5
وَ لَمْ تُبْدِ سَوْءَاتِهَا لِمَنْ یَلْتَمِسُ مَعَایِبِی مِنْ جِیرَتِی...
و بدی های مرا پیش همسایگانم - که در جستجوی عیب های من می باشند - آشکار نکردی.21/16
وَ اکْتُبْ لِی أَمَانًا مِنْ سُخْطِکَ، وَ بَشِّرْنِی بِذَلِکَ فِی الْعَاجِلِ دُونَ الْآجِلِ بُشْرَی أَعْرِفُهَا، وَ عَرِّفْنِی فِیهِ عَلَامَةً أَتَبَیَّنُهَا
و ایمنی از خشمت را برایم بنویس و هم اکنون (دنیا) پیش از آینده (آخرت)، مرا به آن مژده ده. مژده ای که آن را بشناسم و در آن مرا از نشانه ای آگاه کن که آن را آشکارا بیابم.33/16
وَ انْهَجْ لِی إِلَی مَحَبَّتِکَ سَبِیلًا سَهْلَةً
و راهی آسان به سوی محبّتت، برایم هموار گردان. 29/20
ص: 46
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أُسِرُّ لَهُمْ بِالْغَیْبِ مَوَدَّةً
و خداوندا مرا بر آن دار که در نبودشان دوستی را، آشکار سازم.3/26
وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ مَسَاکِنِ الْخُلْدِ وَ مَنَازِلِ الْکَرَامَةِ وَ الْحُورِ الْحِسَانِ...
و آنچه را در آن (بهشت) آماده ساخته ای، از خانه های همیشگی و سراهای کرامت و حوریان زیباروی، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز.4/27
وَ أَبَثَّکَ مِنْ سِرِّهِ مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنْهُ خُضُوعًا
و با خضوع، از رازهایش - آنچه را که خود به آن داناتری - برایت آشکار کرده.9/31
اللَّهُمَّ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا مِنْ... بَوَاطِنِ سَیِّئَاتِی وَ ظَوَاهِرِهَا
خداوندا من در این جایگاهم، از گناهان پنهان و آشکارم، به درگاهت توبه می کنم.14/31
فَمَا کُلُّ مَا نَطَقْتُ بِهِ عَنْ جَهْلٍ مِنِّی بِسُوءِ أَثَرِی... لَکِنْ
لِتَسْمَعَ سَمَاوءُکَ وَ مَنْ فِیهَا وَ أَرْضُکَ وَ مَنْ عَلَیْهَا مَا أَظْهَرْتُ لَکَ مِنَ النَّدَمِ
پس هر چه گفتم، از جهل به بدی کردارم نیست. بلکه برای آن است که آسمانت و هر که در آن است و زمینت و هر که بر روی آن است، پشیمانی ای که به پیشگاهت آشکار نمودم را بشنود. 26/31
وَ انْکَشَفَ کُلُّ مَسْتُورٍ دُونَ خُبْرِکَ
و هر پوشیده ای نزد آگاهی تو، آشکار است.11/32
کَمْ... سَیِّئَةٍ اکْتَسَبْنَاهَا، وَ خَطِیئَةٍ ارْتَکَبْنَاهَا کُنْتَ... الْقَادِرَ عَلَی إِعْلَانِهَا فَوْقَ الْقَادِرِینَ
چه بسیار بدی ای که آن را کسب کردیم و خطایی که مرتکب شدیم، (و) تو بیشتر از همه قدرتمندان بر آشکار کردنش قادر بودی.2/34
فَسُبْحَانَکَ مَا أَبْیَنَ کَرَمَکَ فِی مُعَامَلَةِ مَنْ أَطَاعَکَ أَوْ عَصَاکَ....
پس منزّهی تو! چه آشکار است کرم تو در رفتار با کسی که تو را اطاعت کرده یا نافرمانی
ص: 47
کرده است.10/37
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ... مِنْ عَیْبِ مُوءْمِنٍ ظَهَرَ لِی فَلَمْ أَسْتُرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از عیب مؤمنی که برای من آشکار شد، پس آن را نپوشاندم.1/38
وَ لَا تُعْلِنْ عَلَی عُیُونِ الْمَلَإِ خَبَرِی
و حال (و چگونگی) مرا در پیش چشم بزرگان، علنی نکن.2/41
وَ لَا تُبْرِزْ مَکْتُومِی، وَ لَا تَکْشِفْ مَسْتُورِی
و رازم را آشکار مکن و (عیب) پوشیده ام را نمایان نساز.2/41
جَعَلْتَهُ... قُرْآنًا أَعْرَبْتَ بِهِ عَنْ شَرَائِعِ أَحْکَامِکَ...
آن را قرآنی قرار دادی که با آن راه های احکامت را روشن ساختی.2و1/42
فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَفْزَعُ إِلَی الْإِقْرَارِ بِمُتَشَابِهِهِ، وَ مُوضَحَاتِ بَیِّنَاتِهِ
پس ما را از کسانی قرار ده که خود را در پناه اقرار به (آیات) متشابه و دلایل روشنش قرار می دهند.4/42
اللَّهُمَّ وَ کَمَا... أَنْهَجْتَ بِآلِهِ سُبُلَ الرِّضَا إِلَیْکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا و چنان که به وسیله خاندانش، راه های خوشنودی به سوی خود را آشکار ساختی، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست.8/42
وَ أَدِمْ بِالْقُرْآنِ صَلَاحَ ظَاهِرِنَا
و با قرآنْ ظاهرِ نیک ما را آشکار ساز.11/42
وَ تَجَلَّی مَلَکُ الْمَوْتِ لِقَبْضِهَا مِنْ حُجُبِ الْغُیُوبِ
و فرشته مرگ برای گرفتن آن از پرده های پنهانی ها آشکار گردد.13/42
آمَنْتُ بِمَنْ... أَوْضَحَ بِکَ الْبُهَمَ
ص: 48
ایمان آوردم به کسی که با تو مبهمات را واضح نمود.2/43
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ مِنْ تِلْکَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ... الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ، هُدًی لِلنَّاسِ، وَ بَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَی وَ الْفُرْقَانِ
و سپاس سزاوار خداییست که ماه خود، ماه رمضان را، (یکی) از آن راه ها قرار داد. که در آن قرآن فروفرستاده شد که برای مردم هدایتگر و نشانه های آشکار از هدایت و جدا سازی (حقّ از باطل) است.3/44
فَأَبَانَ فَضِیلَتَهُ عَلَی سَائِرِ الشُّهُورِ
پس فضیلت آن را بر سایر ماه ها آشکار ساخت.4/44
وَ جَعَلَ لَهُ وَقْتًا بَیِّنًا لَا یُجِیزُ جَلَّ وَ عَزَّ أَنْ یُقَدَّمَ قَبْلَهُ
و برای آن، زمان آشکاری قرار داد، که خداوند عزیز و جلیل روا نمی دارد که پیش انداخته شود.4/44
اغْفِرْ لَنَا مَا خَفِیَ مِنْ ذُنُوبِنَا وَ مَا عَلَنَ
گناهان پنهان و آشکار ما را بیامرز.48/45
مَا... أَصْدَعَ بِالْحَقِّ فُرْقَانَکَ
چه آشکارکننده حقّ است کتاب فرق گذار (قرآن) تو!22/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا ظَاهِرُهُ وَفْقٌ لِبَاطِنِهِ
سپاس برای توست. سپاسی که ظاهرش با باطنش همخوان باشد.43و36/47
أَنَا الَّذِی اسْتَخْفَی مِنْ عِبَادِکَ وَ بَارَزَکَ
منم آنکه (گناهم را) از بندگانت پنهان کرده و نزد تو آشکار نمودم.79/47
وَ تُبْ عَلَیَّ تَوْبَةً نَصُوحًا... لَا تَذَرْ مَعَهَا عَلَانِیَةً وَ لَا سَرِیرَةً
و توبه ام ده، به توبه خالصی که با آن (گناهان) آشکار و نهان را وانگذاری.126/47
وَ لَا تُهْلِکْنِی یَوْمَ تُبْلَی السَّرَائِرُ
و در روزی که پنهان ها آشکار می شود هلاکم نکن. 129/47
ص: 49
...ثُمَّ تَدْعُو بِمَا بَدَا لَکَ
...سپس دعا کن آنچه را برایت آشکار شد.28/48
...وَ هُوَ یُظْهِرُ لِی بَشَاشَةَ الْمَلَقِ
...در حالی که چاپلوسانه برایم خوش رویی می کرد.7/49
اللَّهُمَّ هَذِهِ حَاجَتِی... أَظْهِرْ فِیهَا عُذْرِی
خداوندا خواسته من این است. عذرم را در آن آشکار فرما.7/54
...وَ إِذْ کُلُّ نِعَمِکَ ابْتِدَاءٌ
...و چون همه نعمت های تو ابتدا است.3/12
مِنَّتُکَ ابْتِدَاءٌ
بخشش تو ابتدا(یی و بدون مقدّمه) است.4/45
إِنَّکَ الْمَنَّانُ الْحَمِیدُ الْمُبْدِئُ الْمُعِیدُ الْفَعَّالُ لِمَا تُرِیدُ
به درستی که تو بسیار نعمت دهنده، ستوده، آغازگر، بازگرداننده، انجام دهنده هر چه بخواهی می باشی. 18/27
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذَا الشَّهْرِ، وَ بِحَقِّ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ مِنِ ابْتِدَائِهِ إِلَی وَقْتِ فَنَائِهِ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا، همانا من از تو می خواهم به حقّ این ماه و به حقّ کسانی که در آن، از آغاز آن تا پایانش تو را بندگی کرده اند، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.12/44
اللَّهُمَّ وَ إِنَّکَ... مِنْ مَاءٍ مَهِینٍ ابْتَدَأْتَنَا
خداوندا و تو از آب ناچیز آغازمان نموده ای. 5/9
فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی ابْتِدَائِکَ بِالنِّعَمِ الْجِسَامِ
پس سپاس تو را که نعمت های بزرگ را آغاز نمودی.28/32
فَابْتَدَأْتَنِی بِنَصْرِکَ
پس به یاری کردنم آغاز نمودی.6/49
ص: 50
وَ لَمْ تُسْأَلْ فَابْتَدَأْتَ
و از تو درخواست نشد، پس به بخشش آغاز نمودی.14/49
لَکِنَّکَ ابْتَدَأْتَنِی بِالْإِحْسَانِ
ولی تو احسانت را در حقّ من آغاز نمودی.2/51
وَ لَا تُصِبْنَا فِیهَا بِآفَةٍ
و در آنها آفتی به ما نرسان.2/36
وَ لَا تُرْسِلْ عَلَی مَعَایِشِنَا عَاهَةً
و زیانی بر معیشت ما نفرست.2/36
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... لِأَلْسِنَتِنَا عَنِ الْخَوْضِ فِی الْبَاطِلِ مِنْ غَیْرِ مَا آفَةٍ مُخْرِسًا
و قرآن را بندآورنده زبان هایمان از فرورفتن در باطل، بی آنکه از آفتی باشد قرار ده.10/42
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ أَمْنٍ مِنَ الْآفَاتِ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه ایمنی از آفت ها قرار دهد.5و4/43
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ، الَّتِی لَا تَسْتَطِیعُ حَرَّ شَمْسِکَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی، که توانایی گرمی آفتابت را ندارد.5/50
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی خَلَقَ اللَّیْلَ وَ النَّهَارَ بِقُوَّتِهِ
سپاس خدای را که شب و روز را به توانایی خود آفرید.1/6
فَخَلَقَ لَهُمُ اللَّیْلَ لِیَسْکُنُوا فِیهِ مِنْ حَرَکَاتِ التَّعَبِ وَ نَهَضَاتِ النَّصَبِ
ص: 51
پس شب را برای آنان آفرید تا از حرکت های خسته کننده و جنبش های سخت بیاسایند. 5/6
وَ خَلَقَ لَهُمُ النَّهَارَ مُبْصِرًا...
و روز را برای ایشان روشن گر آفرید.6/6
فَإِنَّکَ خَلَقْتَنَا وَ أَمَرْتَنَا وَ نَهَیْتَنَا
همانا تو ما را آفریدی و امر و نهی نموده ای. 6/25
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... خَالِقِی وَ خَالِقَکَ... أَنْ یُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس از خدایی که آفریننده من و آفریننده تو است، درخواست می کنم که بر محمّد و خاندانش درود فرستد.4/43
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... خَالِقِی وَ خَالِقَکَ... أَنْ یَجْعَلَکَ هِلَالَ بَرَکَةٍ
پس از خدایی که آفریننده من و آفریننده تو است، درخواست می کنم که تو را ماه با برکتی قرار دهد.4/43
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ... خَالِقَ کُلِّ مَخْلُوقٍ
خداوندا سپاس برای توست، آفریدگار آفریدگان. 2/47
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ بَدِیعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ
خداوندا سپاس برای توست، پدیدآورنده آسمان ها و زمین.2/47
سُبْحَانَکَ... فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ
پاک و منزّهی! آفریننده آسمان.31/47
اللَّهُمَّ... بَدِیعُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ
خداوندا، پدیدآورنده آسمان ها و زمین.2/48
سُبْحَانَکَ... بَارِئَ النَّسَمَاتِ
پاک و منزّهی! پدیدآورنده جان ها.31/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَجْمَعُ مَا خَلَقْتَ مِنَ الْحَمْدِ
سپاس برای توست. سپاسی که آنچه از سپاس ها آفریدی را گرد آورد.46و36/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، صَلَاةً... تُنْشِئُ مَعَ ذَلِکَ صَلَوَاتٍ تُضَاعِفُ مَعَهَا تِلْکَ الصَّلَوَاتِ عِنْدَهَا
ص: 52
پروردگار من، بر او و خاندانش درود فرست، درودی که با آن درودهای دیگر پدید آوری، که درودهای گذشته را با آن چندین برابر کنی. 55/47
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا نُعَمَّرُ بِهِ فِیمَنْ حَمِدَهُ مِنْ خَلْقِهِ
سپاس خدای را، سپاسی که با آن، بین آفریدگان سپاس گزارش، عمر طولانی نماییم.11و10/1
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ... مَنْ مِنْهُمْ عَلَی الْخَلْقِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که هر کدام از آنان بر خلق مشغولند.23و20و11و10/3
وَ أُشْهِدُ... سَائِرِ خَلْقِکَ...
و سایر آفریدگانت را شاهد می گیرم.21/6
وَ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ و خِیَرَتُکَ مِنْ خَلْقِکَ
و همانا محمّد بنده تو و فرستاده ات و برگزیده تو از بین آفریدگانت است.22/6
وَ صَلِّ عَلَی خِیَرَتِکَ اللَّهُمَّ مِنْ خَلْقِکَ...
خداوندا و بر برگزیده ات از آفریدگان خود، درود فرست.5/34
وَ صَلِّ عَلَی... مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الصِّفْوَةِ مِنْ بَرِیَّتِکَ الطَّاهِرِینَ
و بر محمّد و خانواده او که از آفریدگان پاک تو هستند، درود فرست.5/34
بِحَقِّ مَنِ انْتَجَبْتَ مِنْ خَلْقِکَ... تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ إِلَیْکَ مُتَنَصِّلًا
به حقّ آنکه او را از آفریدگانت برگزیده ای، در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده.86/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ... خِیَرَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ
خداوندا، از تو درخواست می کنم که بر محمّد انتخاب شده خود از آفریدگانت درود فرستی.3/48
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، أَکْثَرَ مَا صَلَّیْتَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ
خداوندا پس بر محمّد و خاندانش درود
ص: 53
فرست بیش از آنچه بر کسی از آفریدگانت فرستادی.23/6
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَأَفْضَلِ مَا صَلَّیْتَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ قَبْلَهُ
خداوندا و بر محمّد و خاندانش درود فرست، همانند برترین درودی که پیش از او بر کسی از آفریدگانت فرستادی.30/20
وَ یَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَی خَلْقِهِ بِحُسْنِ التَّجَاوُزِ
ای آنکه با گذشت نیک، آفریدگانش را به سپاس خود واداشته است.10/12
تَمَدَّحْتَ بِالْغَنَاءِ عَنْ خَلْقِکَ وَ أَنْتَ أَهْلُ الْغِنَی عَنْهُمْ
خود را به بی نیازی از آفریدگانت ستوده ای و خود شایسته بی نیازی از آنهایی.11/13
وَ مَنْ تَوَجَّهَ بِحَاجَتِهِ إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ... فَقَدْ تَعَرَّضَ لِلْحِرْمَانِ
و هر که برای حاجتش به یکی از آفریدگانِ تو رو آورد، بی گمان خود را در معرض ناامیدی قرار داده. 14/13
وَ أَنْتَ الَّذِی جَعَلْتَ لِکُلِّ مَخْلُوقٍ فِی نِعَمِکَ سَهْمًا
و تو آنی که برای هر آفریده ای در نعمت هایت بهره ای مقرر داشته ای.6/16
وَ فَشَتْ نِعْمَتُکَ فِی جَمِیعِ الْمَ-خْلُوقِینَ
و نعمتت در همه آفریدگان پراکنده است.14/39
وَ أَنْتَ الَّذِی اتَّسَعَ الْخَلَائِقُ کُلُّهُمْ فِی وُسْعِهِ
و تویی آنکه همه آفریدگان در گستره قدرتش گنجیده اند. 10/16
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا... تَنْعَشُ بِهِ الْبَهَائِمَ وَ الْخَلْقَ
خداوندا ما را با بارانی که چهارپایان و سایر آفریدگان را به وسیله آن سرِ پا بداری، سیراب نما. 5/19
وَ أَلْبِسْ قَلْبِیَ الْوَحْشَةَ مِنْ شِرَارِ خَلْقِکَ
و دلم را به وحشت از بدکاران خلقت بپوشان.11/21
...بَلِ اجْعَلْ... کِفَایَتِی بِکَ وَ بِخِیَارِ خَلْقِکَ
ص: 54
...بلکه کفایتم را به خود و آفریدگان خوبت قرار ده.12/21
وَ لَا تَکِلْنِی إِلَی خَلْقِکَ
و مرا به خلقت وانگذار.2/22
إِنْ وَکَلْتَنِی إِلَی خَلْقِکَ تَجَهَّمُونِی
اگر مرا به آفریدگانت واگذاری، با من ترش رویی کنند.3/22
وَ اقْضِ عَنِّی کُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِیهِ وَ فَرَضْتَهُ عَلَیَّ... لِخَلْقٍ مِنْ خَلْقِکَ...
و مرا به انجام آنچه برای آفریده ای از آفریدگانت، بر من لازم و واجب نموده ای، توفیق ده.6/22
وَ ارْزُقْنِی سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ حَتَّی لَا أَحْسُدَ أَحَدًا مِنْ خَلْقِکَ
و سلامت سینه از حسد را روزی ام گردان. تا به هیچ یک از آفریدگانت حسد نبرم.12/22
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَمَا أَوْجَبْتَ لَنَا الْحَقَّ عَلَی الْخَلْقِ بِسَبَبِهِ
و بر محمّد و خاندانش درود فرست، چنانکه به سبب او برای ما حقّی بر خلق واجب نمودی.4/24
وَ أَخَذَ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ بِالْفَضْلِ
و با همه آفریدگانش با فضل رفتار کرد.1/35
وَ لَا تَفْتِنِّی بِمَا أَعْطَیْتَهُمْ... فَأَحْسُدَ خَلْقَکَ
و مرا به آنچه به آنان (دنیاداران) عطا کردی، آزمایش نکن، که بر آفریدگانت حسد برم.2/35
فَکُلُّ الْبَرِیَّةِ مُعْتَرِفَةٌ بِأَنَّکَ غَیْرُ ظَالِمٍ لِمَنْ عَاقَبْتَ
پس همه آفریدگان اعتراف می کنند که تو هر که را عقوبت نمودی، ستمگر نیستی.8/37
وَ لَقَدْ کَانَ یَسْتَحِقُّ فِی أَوَّلِ مَا هَمَّ بِعِصْیَانِکَ کُلَّ مَا أَعْدَدْتَ لِجَمِیعِ خَلْقِکَ مِنْ عُقُوبَتِکَ
و حال آنکه او در آغاز که همّت نافرمانی تو نمود، همه عقوبت های تو را که برای همه آفریدگانت آماده ساختی، سزاوار می شد.14/37
ص: 55
أَیُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِیعُ
ای آفریده فرمانبردار.1/43
وَ لَوْ دَلَّ مَخْلُوقٌ مَخْلُوقًا مِنْ نَفْسِهِ عَلَی مِثْلِ الَّذِی دَلَلْتَ عَلَیْهِ عِبَادَکَ مِنْکَ کَانَ مَوْصُوفًا بِالْإِحْسَانِ...
و اگر آفریده ای از جانب خودش آفریده ای را، به مانند آنچه تو با آن بندگانت را از جانب خود راهنمایی فرموده ای، راهنمایی می کرد، به احسان وصف می شد.17/45
وَ انْقَادَ لِلتَّسْلِیمِ لَکَ کُلُّ خَلْقِکَ
و همه آفریدگانت برای تسلیم در برابر تو، گردن نهاده اند.26/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا لَمْ یَحْمَدْکَ خَلْقٌ مِثْلَهُ
سپاس برای توست. سپاسی که هیچ آفریده ای مانند آن، تو را ستایش نکرده باشد.44و36/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً... تَجْتَمِعُ عَلَی صَلَاةِ
کُلِّ مَنْ ذَرَأْتَ وَ بَرَأْتَ مِنْ أَصْنَافِ خَلْقِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که درود هر که آفریده ای و ایجاد نموده ای از انواع آفریدگانت را دربرگیرد.54/47
وَ أَعِزَّنِی عِنْدَ خَلْقِکَ
و مرا در نزد آفریدگانت عزیز دار.118/47
وَ لَا تَتَّخِذْنِی هُزُوًا لِخَلْقِکَ
و مرا سبب خنده آفریدگانت قرار نده.124/47
اللَّهُمَّ مَنْ تَهَیَّأَ وَ تَعَبَّأَ وَ أَعَدَّ وَ اسْتَعَدَّ لِوَفَادَةٍ إِلَی مَخْلُوقٍ رَجَاءَ رِفْدِهِ وَ نَوَافِلِهِ...
خداوندا، هر کسی خود را مهیّا و آماده می کند و ساز و برگ تهیه می نماید تا بر مخلوقی وارد شود، بدین امید که به صله و عطای او نائل شود.5/48
ص: 56
فَإِنِّی لَمْ آتِکَ ثِقَةً مِنِّی بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ، وَ لَا شَفَاعَةِ مَخْلُوقٍ رَجَوْتُهُ إِلَّا شَفَاعَةَ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ سَلَامُکَ
پس به درستی که من با اطمینان به عمل شایسته ای که پیش فرستاده باشم و شفاعتِ آفریده ای که به او امید بسته باشم به درگاه تو نیامده ام، جز شفاعت محمّد و خانواده او - که درود تو بر او و بر ایشان باد - .6/48
سُبْحَانَکَ أَخْشَی خَلْقِکَ لَکَ أَعْلَمُهُمْ بِکَ، وَ أَخْضَعُهُمْ لَکَ أَعْمَلُهُمْ بِطَاعَتِکَ، وَ أَهْوَنُهُمْ عَلَیْکَ مَنْ أَنْتَ تَرْزُقُهُ وَ هُوَ یَعْبُدُ غَیْرَکَ
پاک و منزّهی! ترسنده ترین آفریدگانت از تو، آگاه ترین آنها به (کبریایی) توست. و خاضع ترین آنان از تو، عمل کننده ترین ایشان به فرمان توست. و پست ترین آنها نزد تو، کسیست که تو او را روزی می دهی و او غیر تو را می پرستد.2/52
سُبْحَانَکَ قَضَیْتَ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِکَ الْمَوْتَ
پاک و منزّهی! مرگ را برای همه آفریدگانت رقم زده ای.5/52
إِلَهِی أَسْأَلُکَ بِحَقِّکَ الْوَاجِبِ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خدای من، به آن حقّ واجب خود که بر همه آفریدگانت داری، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی.10/52
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی إِذَا... امَّحَی مِنَ الْمَ-خْلُوقِینَ ذِکْرِی
مولای من! هنگامی که یادم از میان آفریدگان محو گردد، به من رحم کن.5/53
وَ اسْتَعْمِلْنِی فِی مَرْضَاتِکَ عَمَلًا لَا أَتْرُکُ مَعَهُ شَیْئًا مِنْ دِینِکَ مَخَافَةَ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ
و مرا در (راه) خوشنودی ات به کاری بگمار که با آن چیزی از دین تو را، به خاطر ترس کسی از آفریدگانت رها ننمایم.6/54
وَ اسْتَفْرِغْ أَیَّامِی فِیما خَلَقْتَنِی لَهُ
و سراسر روزهایم را در آنچه مرا برای آن
ص: 57
آفریدی صرف نما.3/20
ثُمَّ أَنْشَأْتَنِی خَلْقًا آخَرَ کَمَا شِئْتَ
آنگاه مرا آنچنانکه خواستی، آفرینشی دیگر دادی.23/32
أَسْتَوْهِبُکَ - یَا إِلَهِی - نَفْسِیَ الَّتِی لَمْ تَخْلُقْهَا لَِتمْتَنِعَ بِهَا مِنْ سُوءٍ
ای خدای من از تو بخشش نفسم را می خواهم که آن را نیافریدی تا به سبب آن از زیان حمایت شوی.7/39
...لَکِنْ أَنْشَأْتَهَا إِثْبَاتًا لِقُدْرَتِکَ عَلَی مِثْلِهَا
...بلکه آن را آفریدی، تا قدرتت بر (آفریدن) مثل آن ثابت شود.7/39
...لِمَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ غَیْرُ مُتَّهَمٍ عَلَی خَلْقِکَ
...برای اینکه تو به آن داناتری و در آفریدنت متّهم نیستی.9/48
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی اخْتَارَ لَنَا مَحَاسِنَ الْخَلْقِ
و سپاس خدایی را که زیبایی های آفرینش را برای ما برگزید.17/1
اللَّهُمَّ وَ إِنَّکَ مِنَ الضُّعْفِ خَلَقْتَنَا
خداوندا و تو ما را از ناتوانی آفریده ای.5/9
اللَّهُمَّ وَ أَنَا عَبْدُکَ الَّذِی أَنْعَمْتَ عَلَیْهِ قَبْلَ خَلْقِکَ لَهُ وَ بَعْدَ خَلْقِکَ إِیَّاهُ
خداوندا و من آن بنده تو هستم که پیش از آفرینشت و پس از آفرینشت، او را نعمت داده ای. 67/47
اللَّهُمَّ إِنَّکَ خَلَقْتَنِی سَوِیًّا
خداوندا، تو مرا بی عیب و نقص آفریدی. 1/50
ص: 58
ابْتَدَعَ بِقُدْرَتِهِ الْخَلْقَ ابْتِدَاعًا
به قدرت خویش آفریدگان را بی هیچ نمونه ای آفرید.3/1
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی خَلَقَ اللَّیْلَ وَ النَّهَارَ بِقُوَّتِهِ
سپاس خدای را که شب و روز را به توانایی خود آفرید.1/6
...لَکِنْ أَنْشَأْتَهَا إِثْبَاتًا لِقُدْرَتِکَ عَلَی مِثْلِهَا، وَ احْتِجَاجًا بِهَا عَلَی شَکْلِهَا
...بلکه آن را آفریدی، تا قدرتت بر (آفریدن) مثل آن ثابت شود و بدین سبب بر (آفرینش) شبیه آن، دلیل آوردی.7/39
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الَّذِی أَنْشَأْتَ الْأَشْیَاءَ مِنْ غَیْرِ سِنْخٍ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. تویی که اشیا را بدون هیچ اصلی آفریدی.12/47
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الَّذِی... ابْتَدَعْتَ الْمُبْتَدَعَاتِ بِلَا احْتِذَاءٍ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. تویی که نوپیداها را بدون پیروی (از الگویی)
پدید آوردی.12/47
أَنْتَ الَّذِی ابْتَدَأَ، وَ اخْتَرَعَ
تویی آنکه بدون نمونه آفرید و اختراع نمود. 21/47
أَنْتَ الَّذِی قَدَّرْتَ کُلَّ شَیْءٍ تَقْدِیرًا
تویی آنکه هر چیزی را اندازه معلوم زدی.13/47
أَنْتَ الَّذِی... قَدَّرْتَ کُلَّ شَیْءٍ تَقْدِیرًا
تویی آنکه هر چیز را به اندازه معلوم ایجاد نموده ای.17/47
أَنْتَ الَّذِی لَمْ یُعِنْکَ عَلَی خَلْقِکَ شَرِیکٌ، وَ لَمْ یُوَازِرْکَ فِی أَمْرِکَ وَزِیرٌ، وَ لَمْ یَکُنْ لَکَ مُشَاهِدٌ وَ لَا نَظِیرٌ
تویی آنکه در آفریدنت، شریکی یاری ات نداد و در کارت، وزیری تو را کمک نکرده و برای تو بیننده و مانندی نبوده است.14/47
أَنْتَ الَّذِی... أَحْسَنَ صُنْعَ مَا صَنَعَ
تویی آنکه آفرینش آنچه را که آفرید، نیک گردانْد.21/47
ص: 59
أَنْتَ الَّذِی... ابْتَدَعَ
تویی آنکه تازه آفرید.21/47
یَا اَللَّهُ الَّذِی لَا یَخْفَی عَلَیْهِ شَیْءٌ فِی الْأَرْضِ وَ لَا فِی السَّمَاءِ، وَ کَیْفَ یَخْفَی عَلَیْکَ یَا إِلَهِی مَا أَنْتَ خَلَقْتَهُ؟
ای خدایی که چیزی در زمین و آسمان بر تو پنهان نیست. و چگونه آنچه را که خود آن را آفریده ای - ای خدای من - بر تو پنهان باشد؟ 1/52
وَ کَیْفَ لَا تُحْصِی مَا أَنْتَ صَنَعْتَهُ؟
و چگونه آنچه را که خود ساخته ای، شمار آن را ندانی؟1/52
آقا سیّد
إِسْرَافِیلُ... الَّذِی یَنْتَظِرُ مِنْکَ الْإِذْنَ، وَ حُلُولَ الْأَمْرِ، فَیُنَبِّهُ بِالنَّفْخَةِ صَرْعَی رَهَائِنِ الْقُبُورِ
اسرافیل، همان که منتظر اجازه و رسیدن فرمان توست، تا با دمیدنیْ مردگانِ گروِ گورها را بیدار کند.2/3
انْتَبَهْتُ بِتَذْکِیرِکَ لِی مِنْ غَفْلَتِی
با یادآوری تو، از غفلتم آگاه شدم.16/13
...أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِی مَحَّصْتَنِی بِهَا، وَ النِّعَمِ الَّتِی أَتْحَفْتَنِی بِهَا... تَنْبِیهًا لِتَنَاوُلِ التَّوْبَةِ
...یا وقت بیماری که مرا با آن نجات دادی و نعمت هایی را به من هدیه نمودی تا برای فراگرفتن توبه آگاهی باشد.4/15
...بَلْ أَنَا یَا إِلَهِی... أَقَلُّ لِوَعِیدِکَ انْتِبَاهًا وَ ارْتِقَابًا مِنْ أَنْ أُحْصِیَ لَکَ عُیُوبِی، أَوْ أَقْدِرَ عَلَی ذِکْرِ ذُنُوبِی
...بلکه من - ای خدای من - نسبت به تهدیدهایت کم هوشیارتر و نامراقب تر از آنم که زشتی های خود را برای تو بشمارم، یا بر یادآوری گناهانم توانا باشم.27/16
وَ نَبِّهْنِی لِذِکْرِکَ فِی أَوْقَاتِ الْغَفْلَةِ
و مرا در اوقات غفلت، برای یاد خود بیدار کن. 29/20
ص: 60
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ أَعْدَاءَکَ فِی أَقْطَارِ الْبِلَادِ مِنَ الْهِنْدِ وَ الرُّومِ... وَ سَائِرِ أُمَمِ الشِّرْکِ، الَّذِینَ تَخْفَی أَسْمَاوءُهُمْ وَ صِفَاتُهُمْ... وَ قَدْ... أَشْرَفْتَ عَلَیْهِمْ بِقُدْرَتِکَ
خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند از هند و روم و دیگر امّت های مشرک، که نام ها و نشانه هایشان پنهان است و به توانایی ات بر آنان اشراف داری.9/27
اللَّهُمَّ وَ قَدْ أَشْرَفَ عَلَی خَفَایَا الْأَعْمَالِ عِلْمُکَ
خداوندا علم تو بر اعمال پنهان ما، آگاه است. 11/32
وَ انْکَشَفَ کُلُّ مَسْتُورٍ دُونَ خُبْرِکَ
و هر پوشیده ای نزد آگاهی تو، آشکار است.11/32
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی... مُعَافَاتِکَ بَعْدَ خُبْرِکَ
خداوندا سپاس تو را، بر عافیت بخشی ات پس از آگاهی ات.1/34
کَمْ... أَمْرٍ قَدْ وَقَفْتَنَا عَلَیْهِ فَتَعَدَّیْنَاهُ
چه بسیار امری که ما را بر آن آگاه کردی، پس ما از آن تعدّی نمودیم.2/34
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ نَالَ مِنِّی... لَا تَقِفْهُ عَلَی مَا ارْتَکَبَ فِیَّ
خداوندا و هر بنده ای که به من آسیبی رساند، او را به خاطر آنچه درباره من انجام داد، آگاه نکن.2/39
وَ قِفْنَا فِیهِ عَلَی مَوَاقِیتِ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ بِحُدُودِهَا الَّتِی حَدَّدْتَ، وَ فُرُوضِهَا الَّتِی فَرَضْتَ، وَ وَظَائِفِهَا الَّتِی وَظَّفْتَ، وَ أَوْقَاتِهَا الَّتِی وَقَّتَّ
و ما را در آن بر اوقات نمازهای پنجگانه، با حدودش که مشخص نمودی و واجباتش که واجب کردی و وظایف آن که معین نمودی و اوقاتش که تعیین گرداندی، آگاه فرما.8/44
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ... الْقَدِیمُ الْخَبِیرُ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. قدیم آگاه.7/47
ص: 61
تَغَمَّدْنِی فِیما اطَّلَعْتَ عَلَیْهِ مِنِّی...
مرا در آنچه بر آن از من آگاهی بپوشان.119/47
لَا تُهْلِکْنِی یَا إِلَهِی غَمًّا حَتَّی تَسْتَجِیبَ لِی، وَ تُعَرِّفَنِی الْإِجَابَةَ فِی دُعَائِی
ای خدای من، مرا اندوهگین نمیران، تا اینکه اجابتم کنی و از روا شدن دعایم آگاهم نمایی.14/48
آل خاندان
آلات ابزار
آلودگی چرکی
وَ تُحَبِّبَ إِلَیْهِمُ... الِاسْتِعْدَادَ لِمَا بَعْدَ الْمَوْتِ
و آمادگی برای بعد از مرگ را در نظرشان محبوب کنی16/4
صَوِّرْ فِی قَلْبِی مِثَالَ مَا... أَعْدَدْتَ لِخَصْمِی مِنْ جَزَائِکَ وَ عِقَابِکَ
نمونه مجازات و کیفری که برای دشمنم آماده کردی، در دلم بگذار.15/14
وَ لَقَدْ کَانَ یَسْتَحِقُّ فِی أَوَّلِ مَا هَمَّ بِعِصْیَانِکَ کُلَّ مَا أَعْدَدْتَ لِجَمِیعِ خَلْقِکَ مِنْ عُقُوبَتِکَ
و حال آنکه او در آغاز که همّت نافرمانی تو نمود، همه عقوبت های تو را که برای همه آفریدگانت آماده ساختی، سزاوار می شد.14/37
اللَّهُمَّ... بَصِّرْنَا مَا نُکَایِدُهُ بِهِ، وَ أَلْهِمْنَا مَا نُعِدُّهُ لَهُ
خداوندا ما را به راه فریب دادنش، آگاه کن. و آنچه برای (دور ساختن) او باید آماده سازیم، به ما الهام فرما.7/17
أَشْهِدْ مَلَائِکَتَکَ الْکِرَامَ السَّفَرَةَ. بِسَقْیٍ مِنْکَ نَافِعٍ
فرشتگانِ بزرگوارِ نویسنده ات را به فرستادن آبی سودمند از جانب خود، آماده ساز.2/19
وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ مَسَاکِنِ الْخُلْدِ وَ مَنَازِلِ الْکَرَامَةِ وَ الْحُورِ الْحِسَانِ...
و آنچه را در آن (بهشت) آماده ساخته ای از خانه های همیشگی و سراهای کرامت و حوریان
ص: 62
زیباروی، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز.4/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا غَازٍ غَزَاهُمْ مِنْ أَهْلِ مِلَّتِکَ... فَلَقِّهِ الْیُسْرَ وَ هَیِّئْ لَهُ الْأَمْرَ
خداوندا و هر رزمنده ای از اهل دینت که با آنها بجنگد، پس او را با آسانی روبرو کن و کارش را آماده ساز.13/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ... إِلَی أَنْ یَنْتَهِیَ بِهِ الْوَقْتُ إِلَی مَا أَجْرَیْتَ لَهُ مِنْ فَضْلِکَ، وَ أَعْدَدْتَ لَهُ مِنْ کَرَامَتِکَ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده. تا آنگاه که زمان او به پایان رسد، به آنچه از فضلت برای او روان ساخته ای و از بزرگی ات برایش آماده کرده ای، برسد.16/27
وَ أَعْدَدْتَ ثَوَابَهُمْ قَبْلَ أَنْ یُفِیضُوا فِی طَاعَتِکَ
و تو پاداششان را آماده نموده ای، پیش از آنکه در طاعتت وارد شوند.7/37
جَلِّلْنِی شَرَائِفَ نِحَلِکَ فِی الْمَقَامَاتِ الْمُعَدَّةِ لِأَحِبَّائِکَ
در مکان هایی که برای دوستانت آماده کرده ای، به عطاهای والایت مرا بپوشان.128/47
اللَّهُمَّ مَنْ تَهَیَّأَ وَ تَعَبَّأَ وَ أَعَدَّ وَ اسْتَعَدَّ لِوَفَادَةٍ إِلَی مَخْلُوقٍ... فَإِلَیْکَ یَا مَوْلَایَ کَانَتِ الْیَوْمَ تَهْیِئَتِی وَ تَعْبِئَتِی وَ إِعْدَادِی وَ اسْتِعْدَادِی
خداوندا، هر کسی خود را مهیّا و آماده می کند و ساز و برگ تهیه می نماید تا بر مخلوقی وارد شود. پس ای سرور من، امروز مهیّا و آماده گشته و ساز و برگ تهیه نموده تا به سوی تو آیم.5/48
اللَّهُمَّ مَنْ تَهَیَّأَ وَ تَعَبَّأَ وَ أَعَدَّ وَ اسْتَعَدَّ لِوَفَادَةٍ إِلَی مَخْلُوقٍ رَجَاءَ رِفْدِهِ وَ نَوَافِلِهِ وَ طَلَبَ نَیْلِهِ وَ جَائِزَتِهِ، فَإِلَیْکَ یَا مَوْلَایَ کَانَتِ الْیَوْمَ تَهْیِئَتِی وَ تَعْبِئَتِی وَ إِعْدَادِی وَ اسْتِعْدَادِی رَجَاءَ عَفْوِکَ وَ رِفْدِکَ وَ طَلَبَ نَیْلِکَ وَ جَائِزَتِکَ
خداوندا، هر کسی خود را مهیّا و آماده می کند و ساز و برگ تهیه می نماید تا بر مخلوقی وارد شود، بدین امید که به صله و عطا و درخواستِ
ص: 63
بخشش و احسان او نائل شود. پس ای سرور من، امروز مهیّا و آماده گشته و ساز و برگ تهیه نموده تا به سوی تو آیم. بدین امید که به آمرزش و صله و درخواستِ بخشش و احسان تو نائل شوم.5/48
فَهَا أَنَا ذَا أَوءُمُّکَ بِالْوِفَادَةِ
پس اینک منم که آهنگ آمدن به درگاه تو را نمودم. 25/46
إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ... أَتَیْتُکَ مِنَ الْأَبْوَابِ الَّتِی أَمَرْتَ أَنْ تُوءْتَی مِنْهَا
همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی از همان درهایی که فرمان داده ای از آنها وارد شوند، نزد تو آمده ام. 72/47
أَتَیْتُکَ مُقِرًّا بِالْجُرْمِ وَ الْإِسَاءَةِ إِلَی نَفْسِی، أَتَیْتُکَ أَرْجُو عَظِیمَ عَفْوِکَ
به درگاه تو آمده ام، در حالی که اقرار به گناه و بدی بر خود دارم. به درگاه تو آمده ام، در حالی که به بخشایش بزرگت امیدوارم.7/48
آمرزش عفو و نیز گذشت
یَا أَعْطَفَ مَنْ أَطَافَ بِهِ الْمُسْتَغْفِرُونَ
ای مهربانی که آمرزش خواهان گرد او می گردند. 9/12
...وَ اغْفِرْ ذَنْبِی
...و گناهم را بیامرز.16/12
وَ اغْفِرْ لِی
و مرا بیامرز.26/48، 15/32
رَبَّنَا... اغْفِرْ لَنَا
پروردگارا، ما را بیامرز.11/45
أَسْتَغْفِرُکَ لِمَا سَلَفَ مِنْ ذُنُوبِی
برای گناهان گذشته ام از تو آمرزش می خواهم.26/48
إِلَهِی... فَاسْتَغْفَرْتُ فَأَقَلْتَ
خدای من پس آمرزش خواستم و تو درگذشتی.1/49
أَسْأَلُکَ أَنْ تَعْفُوَ عَنِّی، وَ تَغْفِرَ لِی
از تو می خواهم که مرا ببخشایی و بیامرزی ام.7/51
اغْفِرْ لِی مَا تَعْلَمُ مِنْ ذُنُوبِی
گناهانی را که از من می دانی، بیامرز.13/51
ص: 64
إِنَّکَ... أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ
زیرا تو سزاواری که بیامرزی.16/12
أَعْلَمُ أَنَّ الْحُجَّةَ لَکَ، وَ أَنَّکَ... أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ
می دانم دلیل روشن از آنِ توست و سزاواری که بیامرزی.116/47
وَ إِنْ کُنْتَ تَغْفِرُ لِی حِینَ أَسْتَوْجِبُ مَغْفِرَتَکَ... فَإِنَّ ذَلِکَ غَیْرُ وَاجِبٍ لِی بِاسْتِحْقَاقٍ
و اگر مرا بیامرزی هنگامی که مستوجب آمرزش تو باشم، پس بدرستی که آن از سزاوار بودن من نیست.31/16
اللَّهُمَّ... إِلَی عَفْوِکَ قَصَدْتُ... وَ لَیْسَ عِنْدِی مَا یُوجِبُ لِی مَغْفِرَتَکَ، وَ لَا فِی عَمَلِی مَا أَسْتَحِقُّ بِهِ عَفْوَکَ
خداوندا به سوی بخشایش تو آهنگ نموده ام. در حالی که آنچه موجب آمرزیدن تو گردد، در من نیست و در عملم چیزی که سزاوار عفو تو شوم وجود ندارد.15/20
لَا یَجِبُ لِأَحَدٍ أَنْ تَغْفِرَ لَهُ بِاسْتِحْقَاقِهِ
هیچ کس در حدّی نیست که به سبب استحقاقش آمرزشت را ایجاب کند.4/37
وَ أَذِقْنِی حَلَاوَةَ الْمَغْفِرَةِ
و شیرینی آمرزش را به من بچشان.33/16
وَ اغْفِرْ لَهُمَا بِبِرِّهِمَا بِی مَغْفِرَةً حَتْ-مًا
و ایشان را به خاطر نیکی یشان بر من، آمرزشی حتمی عنایت کن.14/24
وَ اغْفِرْ لِی بِدُعَائِی لَهُمَا...
و مرا به (برکت) دعایم برای آنان، بیامرز.14/24
اللَّهُمَّ وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لَهُمَا فَشَفِّعْهُمَا فِیَّ
خداوندا و اگر آمرزشت برای ایشان پیشی گرفت، پس آنان را شفیع من گردان.15/24
اللَّهُمَّ... وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لِی فَشَفِّعْنِی فِیهِمَا
خداوندا و اگر آمرزشت برای من پیشی گرفت، پس مرا شفیع آنان فرما.15/24
اللَّهُمَّ وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لَهُمَا فَشَفِّعْهُمَا فِیَّ، وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لِی فَشَفِّعْنِی فِیهِمَا حَتَّی نَجْتَمِعَ بِرَأْفَتِکَ فِی
ص: 65
دَارِ کَرَامَتِکَ وَ مَحَلِّ مَغْفِرَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ
خداوندا و اگر آمرزشت برای ایشان پیشی گرفت، پس آنان را شفیع من گردان. و اگر آمرزشت برای من پیشی گرفت، پس مرا شفیع آنان فرما. تا به مهر تو در سرای کرامت تو و محل آمرزش و رحمتت گرد آییم.15/24
...لِأَنَّکَ الرَّبُّ الْکَرِیمُ الَّذِی لَا یَتَعَاظَمُهُ غُفْرَانُ الذَّنْبِ الْعَظِیمِ
...زیرا تویی پروردگار کریمی، که آمرزش گناه بزرگ در نظر تو بزرگ نیست.10/31
وَ الْقَنِی بِمَغْفِرَتِکَ کَمَا لَقِیتُکَ بِإِقْرَارِی
و با آمرزش خود به من روآور، همچنان که من با اقرارم به تو رو آوردم.12/31
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَعْلَمُ بِمَا عَمِلْتُ فَاغْفِرْ لِی مَا عَلِمْتَ
خداوندا به درستی که تو به کارهایم، داناتری. پس آنچه (گناه) از من می دانی، بیامرز.17/31
وَ إِنْ یَکُنِ الِاسْتِغْفَارُ حِطَّةً لِلذُّنُوبِ فَإِنِّی لَکَ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِینَ
و اگر درخواست آمرزشْ سبب ریختن گناهان است، پس من به درگاه تو از آمرزش خواهانم.28/31
وَ وَثِقْتُ بِکَ رَبِّ فِی الْمَغْفِرَةِ لِی، وَ أَنْتَ أَوْلَی مَنْ وُثِقَ بِهِ
و پروردگار من، در آمرزش - برای خود - به تو اعتماد نمودم و تو سزاوارترین کسی هستی که به او اعتماد شد.22/32
لَا یَجِبُ لِأَحَدٍ أَنْ تَغْفِرَ لَهُ بِاسْتِحْقَاقِهِ... فَمَنْ غَفَرْتَ لَهُ فَبِطَوْلِکَ
هیچ کس در حدّی نیست که به سبب استحقاقش آمرزشت را ایجاب کند. پس هر کس را آمرزیدی، از احسان توست.5و4/37
وَ لَمْ تَحْمِلْهُ عَلَی الْمُنَاقَشَاتِ فِی الْآلَاتِ الَّتِی تَسَبَّبَ بِاسْتِعْمَالِهَا إِلَی مَغْفِرَتِکَ
و از او نسبت به ابزاری که با به کار بردن آنها، به آمرزش تو نائل شد، حسابکشی سخت نکردی.13/37
ص: 66
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ نَالَ مِنِّی مَا حَظَرْتَ عَلَیْهِ... فَاغْفِرْ لَهُ مَا أَلَمَّ بِهِ مِنِّی
خداوندا و هر بنده ای که به من آسیبی رساند (و از من چیزی گرفت) که بر او جایز ندانسته بودی، پس او را از آنچه بر من روا داشت، بیامرز.2/39
وَ اجْعَلْهُ بَابًا مِنْ أَبْوَابِ مَغْفِرَتِکَ
و آن را دری از درهای آمرزشت قرار ده.4/40
وَ أَکْمِلْ کَرَامَتِی بِغُفْرَانِکَ
و به آمرزشت، کرامت مرا کامل گردان.4/41
وَ اغْفِرْ لَنَا مَا خَفِیَ مِنْ ذُنُوبِنَا وَ مَا عَلَنَ
و گناهان پنهان و آشکار ما را بیامرز.48/45
وَ لا یَشْقَی بِنَقِمَتِکَ الْمُسْتَغْفِرُونَ
و آمرزش خواهان به کیفرت تیره بخت نمی شوند. 15/46
وَ امْنُنْ عَلَیَّ - بِمَا لَا یَتَعَاظَمُکَ أَنْ تَمُنَّ بِهِ عَلَی مَنْ أَمَّلَکَ - مِنْ غُفْرَانِکَ
و به من ارزانی دار آنچه بر تو گران نیست و به کسی که آمرزش تو را آرزو می کند ارزانی می داری.70/47
تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ... عَاذَ بِاسْتِغْفَارِکَ تَائِبًا
در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال توبه، پناه به آمرزش خواستن از تو آورده.86/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تَغْفِرَ لَنَا وَ لَهُمْ
خداوندا، از تو درخواست می کنم که ما و ایشان را بیامرزی.3/48
إِنِّی بِمَغْفِرَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ أَوْثَقُ مِنِّی بِعَمَلِی، وَ لَمَغْفِرَتُکَ وَ رَحْمَتُکَ أَوْسَعُ مِنْ ذُنُوبِی
همانا اطمینانم به آمرزش و رحمت تو، از (اطمینانم به) عملم بیشتر است و آمرزش و رحمت تو، از گناهانم وسیع تر است.4/48
ص: 67
وَ تَوَسَّعْ عَلَیَّ بِمَغْفِرَتِکَ
و به آمرزشتْ به من گشایش ده.8/48
وَ إِنْ تَغْفِرْ فَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ
و اگر بیامرزی، پس تو بخشاینده ترین بخشایندگانی. 14/51
إِنَّکَ أَنْتَ... الْغَافِرُ لِلْعَظِیمِ
به درستی که تو آمرزنده برای (گناه) بزرگ هستی. 24/6
هَلْ أَنْتَ، یَا إِلَهِی... غَافِرٌ لِمَنْ بَکَاکَ فَأُسْرِعَ فِی الْبُکَاءِ؟
ای خدای من آیا تو گریه کننده ات را می آمرزی تا من در گریستن شتاب نمایم؟15/16
إِنَّکَ... غَفُورٌ...
همانا تو آمرزنده ای.12/25
إِنَّکَ خَیْرُ الْغَافِرِینَ
به درستی که تو بهترین آمرزندگانی.15/32
إِنَّکَ أَنْتَ... خَیْرُ الْغَافِرِینَ
همانا تو بهترین آمرزندگانی.65/47
إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا
به درستی که خدا همه گناهان را می آمرزد.2/50
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... سُوءَالَ مَنْ لَا یَجِدُ... لِذَنْبِهِ غَافِرًا غَیْرَکَ
خداوندا من از تو می خواهم، (مانند) درخواست کسی که بخشاینده ای برای گناهانش جز تو نمی یابد.3/54
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ عَرِّفْهُمْ مَا یَجْهَلُونَ، وَ عَلِّمْهُمْ مَا لَا یَعْلَمُونَ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و آنچه را نمی شناسند، به آنان بشناسان و آنچه نمی دانند، به ایشان بیاموز.3/27
ص: 68
اللَّهُمَّ... عَلِّمْنِی حُسْنَ التَّقْدِیرِ
خداوندا روش نیکو را به من بیاموز.3/30
وَ تُکَافِئُ مَنْ حَمِدَکَ وَ أَنْتَ عَلَّمْتَهُ حَمْدَکَ
و هر که تو را سپاس گزارد، جزا دهی و حال آنکه سپاس گزاری را تو به او آموخته ای.7/45
آموخته علم
وَ وَفِّقْنِی إِذَا اشْتَکَلَتْ عَلَیَّ الْأُمُورُ لِأَهْدَاهَا
و آنگاه که کارها بر من درهم گشت، به راست ترین آنها توفیقم ده.21/20
اللَّهُمَّ وَ امْزُجْ مِیَاهَهُمْ بِالْوَبَاءِ
خداوندا و آب هایشان را به وبا درآمیز.12/27
اللَّهُمَّ وَ امْزُجْ... أَطْعِمَتَهُمْ بِالْأَدْوَاءِ
خداوندا و خوردنی هایشان را به امراضْ درآمیز. 12/27
وَ تَجَلَّی مَلَکُ الْمَوْتِ لِقَبْضِهَا مِنْ حُجُبِ الْغُیُوبِ... وَ دَافَ لَهَا مِنْ ذُعَافِ الْمَوْتِ کَأْسًا مَسْمُومَةَ الْمَذَاقِ
و فرشته مرگ برای گرفتن آن، از پرده های پنهانی ها آشکار گردد و برای آن (جان ها)، جامی از شوکران مرگ - که چشیدن آن زهرآلود است - آمیخته سازد.13/42
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ... یُسْرٍ لَا یُمَازِجُهُ عُسْرٌ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه آسانیِ نیامیخته با دشواری قرار دهد.5و4/43
إِنْ أَعْطَیْتَ لَمْ تَشُبْ عَطَاءَکَ بِمَنٍّ
اگر عطا کنی، عطایت را با منّت نیامیخته ای.5/45
لَا تُحْبِطْ حَسَنَاتِی بِمَا یَشُوبُهَا مِنْ مَعْصِیَتِکَ
کارهای نیک مرا با درآمیختن به نافرمانی ات، باطل نکن.131/47
فَکَمْ مِنْ عَدُوٍّ... شَحَذَ لِی ظُبَةَ مُدْیَتِهِ... وَ دَافَ لِی
ص: 69
قَوَاتِلَ سُمُومِهِ
پس چه بسیار دشمنی که لبه تیغش را برای من تیز نمود و آن را برای من با زهرهای کشنده اش درهم آمیخت.4/49
آوازه شهرت
وَ اجْعَلْ لِی... ذِکْرًا نَامِیًا فِی الْآخِرِینَ
و برای من آوازه نیک در آیندگان قرار ده.127/47
اللَّهُمَّ وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً... الَّذِینَ هَجَرَتْهُمْ الْعَشَائِرُ إِذْ تَعَلَّقُوا بِعُرْوَتِهِ
خداوندا و بخصوص یاران محمّد و آنان که چون به دسته آن حضرت آویختند، قبیله هایشان از آنها دوری نمودند...6و3/4
وَ لا تَنَالُ أَیْدِی الْهَلَکَاتِ مَنْ تَعَلَّقَ بِعُرْوَةِ عِصْمَتِهِ
و هر که به دستاویز عصمت آن چنگ زد، دست هلاکت به او نمی رسد.3/42
اللَّهُمَّ خَفِّضْ لَهُمَا صَوْتِی
خداوندا، صدایم را برای ایشان آهسته ساز.6/24
إِنَّ ذَلِکَ... لَا یَؤُودُکَ فِی جَزِیلِ هِبَاتِکَ الَّتِی دَلَّتْ عَلَیْهَا آیَاتُکَ
بدرستی که این در برابر بخشش های بسیارت که نشانه هایت بر آن دلالت دارد بر تو سنگین نمی باشد. 34/16
فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَدِینُ لَکَ بِاعْتِقَادِ التَّسْلِیمِ لِمُ-حْکَمِ آیَاتِهِ
پس ما را از کسانی قرار ده که با اعتقاد و تسلیم در برابر آیات محکم آن، دینداری می کنند.4/42
اللَّهُمَّ اجْزِهِ بِمَا بَلَّغَ مِنْ رِسَالَاتِکَ، وَ أَدَّی مِنْ آیَاتِکَ
خداوندا او را به سبب اینکه پیام های تو را
ص: 70
ابلاغ نمود و آیه هایت را رساند، پاداش ده.22/42
اجْعَلْ... رَهْبَتِی عِنْد تِلَاوَةِ آیَاتِکَ
هول مرا هنگام تلاوت آیات خود، قرار ده.122/47
وَ اجْعَلْ لِی... ذِکْرًا نَامِیًا فِی الْآخِرِینَ
و برای من آوازه نیک در آیندگان قرار ده.127/47
اللَّهُمَّ الْعَنْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ
خداوندا، دشمنان ایشان را از گذشتگان و آیندگان لعنت کن.10/48
وَ خَلَقَ لَهُمُ النَّهَارَ مُبْصِرًا لِیَبْتَغُوا فِیهِ مِنْ فَضْلِهِ... وَ یَسْرَحُوا فِی أَرْضِهِ، طَلَبًا لِمَا فِیهِ نَیْلُ الْعَاجِلِ مِنْ دُنْیَاهُمْ، وَ دَرَکُ الْآجِلِ فِی أُخْرَاهُمْ
و روز را برای ایشان روشن گر آفرید تا در آن فضل او را طلب کنند و در زمین به تکاپو افتند، برای رسیدن به سود کنونی از دنیا و یافتن سود آینده در آخرت.6/6
وَ أَعْطِ جَمِیعَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ وَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِثْلَ الَّذِی سَأَلْتُکَ لِنَفْسِی وَ لِوَلَدِی فِی عَاجِلِ الدُّنْیَا وَ آجِلِ الْآخِرَةِ
و به همه مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان با ایمان، مانندِ آنچه برای خود و فرزندانم از تو درخواست نمودم، در دنیای کنونی و آخرت آینده ببخش.12/25
وَ ابْلُغْ بِأَعْمَارِنَا مَا بَیْنَ أَیْدِینَا مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ الْمُقْبِلِ
و عمر ما - که در پیش روی ماست - را، به ماه رمضان آینده برسان.46/45
آیین دین
ص: 71
ص: 72
ابتدا آغاز
ابتکار اختراع
ابتهال دعا
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ... زَوَاجِرِ السَّحَابِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که حرکت دهندگان ابرند.13و11و10/3
وَ إِذَا سَبَحَتْ بِهِ حَفِیفَةُ السَّحَابِ الْتمَعَتْ صَوَاعِقُ الْبُرُوقِ
و آنگاه که با خروش او (فرشته)، ابر به حرکت درآید، شعله های برق می درخشد.14/3
اللَّهُمَّ اسْقِنَا الْغَیْثَ، وَ انْشُرْ عَلَیْنَا رَحْمَتَکَ بِغَیْثِکَ الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ
خداوندا ما را از باران سیراب نما و رحمتت را با بارانِ فراوان از ابر، بر ما بگستران.1/19
...سَحَابًا مُتَرَاکِمًا هَنِیئًا مَرِیئًا طَبَقًا مُجَلْجَلًا، غَیْرَ مُلِثٍّ وَدْقُهُ، وَ لَا خُلَّبٍ بَرْقُهُ
...ابری درهم فشرده، گوارا، خوش، فراگیر، غرّنده. نه ابری پیوسته بارانی و نه ابری جهنده و بی باران. 3/19
...حَتَّی إِذَا انْفَتَحَ لَهُ بَصَرُ الْهُدَی، وَ تَقَشَّعَتْ عَنْهُ سَحَائِبُ الْعَمَی... فَرَأَی کَبِیرَ عِصْیَانِهِ کَبِیرًا
...امّا همین که چشم هدایت برای او گشوده شد و ابرهای کوری از مقابلش کنار رفت، پس گناه بزرگش را بزرگ دانست.7/31
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَیْنِ آیَتَانِ مِنْ آیَاتِکَ
خداوندا همانا این دو (ابر و آذرخش)، دو نشانه از نشانه های تو هستند.1/36
ص: 73
اللَّهُمَّ إِنَّ... هَذَیْنِ عَوْنَانِ مِنْ أَعْوَانِکَ
خداوندا همانا این دو، دو خدمت گزار از خدمت گزاران تو هستند.1/36
اللَّهُمَّ... لَا تُلْبِسْنَا بِهِمَا لِبَاسَ الْبَلَاءِ
خداوندا به سبب آن دو (ابر و آذرخش)، جامه بلا بر ما نپوشان.1/36
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَیْنِ... یَبْتَدِرَانِ طَاعَتَکَ بِرَحْمَةٍ نَافِعَةٍ أَوْ نَقِمَةٍ ضَارَّةٍ
خداوندا همانا این دو، به رساندن رحمتی سودمند یا کیفری زیان بار، به طاعتت می شتابند.1/36
وَ أَنْزِلْ عَلَیْنَا نَفْعَ هَذِهِ السَّحَائِبِ وَ بَرَکَتَهَا
و سود و برکت این ابرها را بر ما فرود آور.2/36
وَ اصْرِفْ عَنَّا أَذَاهَا وَ مَضَرَّتَهَا
و آزار و زیانشان را از ما برگردان.2/36
وَ لَا تُصِبْنَا فِیهَا بِآفَةٍ
و در آنها آفتی به ما نرسان.2/36
اللَّهُمَّ وَ إِنْ کُنْتَ بَعَثْتَهَا نِقْمَةً وَ أَرْسَلْتَهَا سَخْطَةً فَإِنَّا نَسْتَجِیرُکَ مِنْ غَضَبِکَ
خداوندا و اگر آن (ابرها) را برای کیفر برانگیخته ای و از روی خشم فرستاده ای، پس ما از خشمت، از تو امان می خواهیم.3/36
وَ کَمْ مِنْ سَحَائِبِ مَکْرُوهٍ جَلَّیْتَهَا عَنِّی، وَ سَحَائِبِ نِعَمٍ أَمْطَرْتَهَا عَلَیَّ
و چه بسیار ابرهای مصیبت باری که از من برطرف نمودی و ابرهای نعمت افزایی که بر من باراندی. 11/49
وَ کَمْ مِنْ سَحَائِبِ مَکْرُوهٍ جَلَّیْتَهَا عَنِّی
و چه بسیار ابرهای مصیبت باری که از من برطرف نمودی.11/49
وَ کَمْ مِنْ... سَحَائِبِ نِعَمٍ أَمْطَرْتَهَا
و چه بسیار ابرهای نعمت افزایی که بر من باراندی. 11/49
ص: 74
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... کَصَلَوَاتِکَ... عَلَی أَصْفِیَائِکَ إِبْرَاهِیمَ وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ
خداوندا، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست. مانند درودهایی که بر برگزیدگانت: ابراهیم و آل ابراهیم فرستادی.11/48
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... کَصَلَوَاتِکَ وَ بَرَکَاتِکَ وَ تَحِیَّاتِکَ عَلَی أَصْفِیَائِکَ إِبْرَاهِیمَ وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ
خداوندا، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست. مانند درودها و برکت ها و تحیّت هایی که بر برگزیدگانت: ابراهیم و آل ابراهیم فرستادی.11/48
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی رَکَّبَ فِینَا آلَاتِ الْبَسْطِ
و سپاس خدای را که آلات بسط و گشادن را در ما به هم پیوست.20/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... جَعَلَ لَنَا أَدَوَاتِ الْقَبْضِ
و سپاس خدای را که افزارهای قبض و در هم کشیدن را برای ما قرار داد.20/1
وَ لَمْ تَحْمِلْهُ عَلَی الْمُنَاقَشَاتِ فِی الْآلَاتِ الَّتِی تَسَبَّبَ بِاسْتِعْمَالِهَا إِلَی مَغْفِرَتِکَ
و از او نسبت به ابزاری که با به کار بردن آنها، به آمرزش تو نائل شد، حسابکشی سخت نکردی.13/37
اللَّهُمَّ... وَ أَبْطِلْ کَیْدَهُ
خداوندا و فریبش را باطل فرما.13/17
ابلیس شیطان
ابهام شکّ
اتّصال پیوستگی
اتقان استواری
اتّهام تهمت
ص: 75
...لَکِنْ أَنْشَأْتَهَا إِثْبَاتًا لِقُدْرَتِکَ عَلَی مِثْلِهَا
...بلکه آن را آفریدی، تا قدرتت بر (آفریدن) مثل آن ثابت شود.7/39
اثر نشانه
وَ قَرَّبَ الْأَقْصَیْنَ عَلَی اسْتِجَابَتِهِمْ لَکَ
و دورتران را بر اثر پذیرفتنشان - برای تو - نزدیک نمود.10/2
سُبْحَانَکَ نَحْنُ الْمُضْطَرُّونَ الَّذِینَ أَوْجَبْتَ إِجَابَتَهُمْ
پاک و منزّهی تو! ما درماندگانیم که اجابت آنها را واجب گردانده ای.4/10
اللَّهُمَّ... عَرِّفْنِی مَا وَعَدْتَ مِنْ إِجَابَةِ الْمُضْطَرِّینَ
خداوندا اجابتی که بیچارگان را وعده داده ای، به من بشناسان.12/14
إِنَّکَ... مُسْتَجِیبٌ لِمَنْ نَادَاکَ
به درستی که تو برای هر که تو را صدا زند، اجابت کننده ای. 5/11
یَا مَنْ ضَمِنَ لَهُمْ إِجَابَةَ الدُّعَاءِ
ای آنکه روا شدن خواسته ها را برای ایشان ضمانت کرده است.10/12
وَ اقْضِ لِی حَوَائِجِی، وَ لَا تَمْنَعْنِی الْإِجَابَةَ وَ قَدْ ضَمِنْتَهَا لِی
و حاجت هایم را برآور و اجابت (دعا) را از من دریغ نکن، که خود آن را ضمانت کرده ای.9/25
وَ أَنْجِحْ طَلِبَتِی... آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ
و درخواستم را برآور. بپذیر، پروردگار جهانیان.16/12
آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ
اجابت فرما، پروردگار جهانیان.12/48، 4/41، 4/26، 16/14
وَ اسْمَعْ لَنَا مَا دَعَوْنَا بِهِ... آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ
و آنچه خواسته ایم بشنو. پروردگار جهانیان اجابت فرما.16/17
وَ أَنْجِحْ مَطْلَبِی
و مطلبم را برآور.4/21
...آمِینَ
(این دعا را) اجابت فرما.3/25
وَ اقْضِ لِی حَوَائِجِی...
ص: 76
و حاجت هایم را برآور.9/25
وَ اسْتَجِبْ دُعَائِی
و دعایم را مستجاب کن.25/46
وَ اسْتَجِبْ لِی جَمِیعَ مَا سَأَلْتُکَ وَ طَلَبْتُ إِلَیْکَ
و همه آنچه را که از تو خواسته ام و طلب کرده ام، برایم مستجاب فرما.28/48
وَ مَنْ تَوَجَّهَ بِحَاجَتِهِ إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ أَوْ جَعَلَهُ سَبَبَ نُجْحِهَا دُونَکَ فَقَدْ تَعَرَّضَ لِلْحِرْمَانِ
و هر که برای حاجتش به یکی از آفریدگانِ تو رو آورد یا سبب روا شدن آن را غیر تو قرار دهد، بی گمان خود را در معرض ناامیدی قرار داده.14/13
کُنْ لِدُعَائِی مُجِیبًا
درخواستم را اجابت کن.21/13
إِنَّکَ... مُجِیبٌ...
همانا تو اجابت کننده ای.12/25
وَ تَوَلَّنِی بِنُجْحِ طَلِبَتِی وَ قَضَاءِ حَاجَتِی
و به برآورده گشتن خواسته ام و روا شدن حاجتم مرا یاری فرما.23/13
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... وَ اجْعَلْ ذَلِکَ عَوْنًا لِی وَ سَبَبًا لِنَجَاحِ طَلِبَتِی
و بر محمّد و خاندانش درود فرست و آن را کمکی برای من و وسیله روا شدن حاجتم قرار ده.24/13
وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ... صَلَاةً... یُسْتَجَابُ لَهَا دُعَاوءُنَا
و بر او و خاندانش درود فرست، درودی که دعای ما به سبب آن مستجاب گردد.56/45
صِلْ دُعَائِی بِالْإِجَابَةِ
درخواست مرا به روا شدن متّصل گردان.11/14
وَ لَا نَسْتَجِیبُ لَهُ إِذَا دَعَانَا
و هرگاه که (شیطان) ما را فراخواند، پاسخش ندهیم. 14/17
اللَّهُمَّ فَأَطْلِبْنِی بِقُدْرَتِکَ مَا أَطْلُبُ
خداوندا پس به قدرت خویش، آنچه طلب می کنم، برایم برآور.25/20
وَ لَا تَجْعَلْنِی... آیِسًا مِنْ إِجَابَتِکَ لِی وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی
ص: 77
و مرا ناامید از اجابتت - گرچه دیر شود - قرار نده.8/21
اللَّهُمَّ فَهَا أَنَا ذَا قَدْ جِئْتُکَ... مُتَنَجِّزًا وَعْدَکَ فِیما وَعَدْتَ بِهِ مِنَ الْإِجَابَةِ، إِذْ تَقُولُ: ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ
خداوندا، اکنون این من هستم که به نزد تو آمده ام، در حالی که وفا به وعده ای را که پیرامون اجابت داده ای، خواستارم. زیرا که می فرمایی: «مرا بخوانید، تا شما را اجابت کنم.»11/31
وَ قُلْتَ: ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ
و فرمودی: «مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم.»15/45
أَدْعُوکَ فَتُجِیبُنِی وَ إِنْ کُنْتُ بَطِیئًا حِینَ تَدْعُونِی
تو را می خوانم، پس مرا اجابت می کنی و اگر چه هنگامی که مرا می خوانی، کُند هستم.11/51
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً... تَشْتَمِلُ عَلَی صَلَوَاتِ عِبَادِکَ مِنْ جِنِّکَ وَ إِنْسِکَ وَ أَهْلِ إِجَابَتِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که درودهای بندگانت از جن و اِنست و اجابت کنندگان دعوتت را شامل شود.54/47
وَ تَوَلَّ قَضَاءَ کُلِّ حَاجَةٍ هِیَ لِی بِقُدْرَتِکَ عَلَیْهَا
و برآوردن هر درخواستی را برای من، به قدرتی که بر آن داری، به عهده گیر.4/48
لَا تُهْلِکْنِی یَا إِلَهِی غَمًّا حَتَّی تَسْتَجِیبَ لِی، وَ تُعَرِّفَنِی الْإِجَابَةَ فِی دُعَائِی
ای خدای من، مرا اندوهگین نمیران، تا اینکه اجابتم کنی و از روا شدن دعایم آگاهم نمایی.14/48
فَنَادَیْتُکَ... وَاثِقًا بِسُرْعَةِ إِجَابَتِکَ
پس تو را خواندم، در حالی که به اجابت سریع تو اطمینان داشتم.10/49
أَنْتَ الَّذِی أَجَبْتَ عِنْدَ الِاضْطِرَارِ دَعْوَتِی
تویی که هنگام بیچارگی، دعایم را اجابت نمودی. 4/51
اجازه اذن
ص: 78
وَ جَعَلَ لَهُ وَقْتًا بَیِّنًا لَا یُجِیزُ جَلَّ وَ عَزَّ أَنْ یُقَدَّمَ قَبْلَهُ...
و برای آن، زمان آشکاری قرار داد، که خداوند عزیز و جلیل روا نمی دارد که پیش انداخته شود.4/44
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... نُضَامُّ بِهِ أَنْبِیَاءَهُ الْمُرْسَلِینَ فِی دَارِ الْمُقَامَةِ الَّتِی لَا تَزُولُ
و سپاس خدای را، سپاسی که به سبب آن، با پیامبران فرستاده اش گرد آییم، در سرای ماندگاری که جاودانی است.16و10/1
...وَ بِمَا حَاشُوا الْخَلْقَ عَلَیْکَ
و مردمان را بر تو گرد آوردند.7/4
...وَ تَضُمُّنَا مَشِیَّتُکَ
و اراده توست که ما را جمع می کند.10/6
أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا تَوْبَةَ... مُشْفِقٍ مِمَّا اجْتَمَعَ عَلَیْهِ
در این مکان (که ایستاده ام) به سوی تو بازمی گردم، بازگشت کسی که از آنچه بر او گرد آمده، ترسان است.12/12
اللَّهُمَّ وَ إِنْ کَانَتِ الْخِیَرَةُ لِی عِنْدَکَ فِی... تَرْکِ الِانْتِقَامِ مِمَّنْ ظَلَمَنِی إِلَی یَوْمِ الْفَصْلِ وَ مَجْمَعِ الْخَصْمِ... أَیِّدْنِی مِنْکَ بِنِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ صَبْرٍ دَائِمٍ
خداوندا و اگر خیر من نزد تو در به کیفر نرسیدن ستمگرم تا روز رستاخیر و محل جمع شدن دشمنان می باشد، پس مرا به نیّت صادقانه و شکیبایی دائم یاری ده.14/14
وَ لَا تَبْتَلِیَنِّی بِالْکَسَلِ عَنْ عِبَادَتِکَ... وَ لَا مُجَامَعَةِ مَنْ تَفَرَّقَ عَنْکَ
و مرا به سستی در عبادتت و گرد آمدن با کسی که از تو دوری نموده، گرفتار نساز.11/20
اللَّهُمَّ وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لَهُمَا فَشَفِّعْهُمَا فِیَّ، وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لِی فَشَفِّعْنِی فِیهِمَا حَتَّی نَجْتَمِعَ بِرَأْفَتِکَ فِی دَارِ کَرَامَتِکَ وَ مَحَلِّ مَغْفِرَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ
خداوندا و اگر آمرزشت برای ایشان پیشی گرفت، پس آنان را شفیع من گردان. و اگر
ص: 79
آمرزشت برای من پیشی گرفت، پس مرا شفیع آنان فرما. تا به مهر تو در سرای کرامت تو و محل آمرزش و رحمتت گرد آییم.15/24
اللَّهُمَّ اشْغَلِ الْمُشْرِکِینَ بِالْمُشْرِکِینَ... وَ ثَبِّطْهُمْ بِالْفُرْقَةِ عَنِ الِاحْتِشَادِ عَلَیْهِمْ
خداوندا مشرکان را به مشرکان مشغول گردان و با تفرقه افکنی میان آنان، از گرد آمدن بر ضدّ مسلمانان بازشان دار.10/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ... أَحْزَنَهُ تَحَزُّبُ أَهْلِ الشِّرْکِ عَلَیْهِمْ، فَنَوَی غَزْوًا... فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ...
خداوندا و هر مسلمانی که اجتماع مشرکان بر ضدّ ایشان، اندوهگینش نمود، از این رو قصد جنگ کرد، امّا ناتوانی او را بازداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
وَ اجْمَعْ بِهِ مُنْتَشَرَ أُمُورِنَا
و با آن (قرآن) کارهای پراکنده ما را گرد آور.11/42
وَ احْشُرْنَا فِی زُمْرَتِهِ
و ما را در گروه او محشور کن.20/42
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا - الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُوءْمِنِینَ عِیدًا وَ سُرُورًا، وَ لِأَهْلِ مِلَّتِکَ مَجْمَعًا وَ مُحْتَشَدًا -
خداوندا ما در روزِ فطرمان که آن را برای اهل ایمانْ عید و شادی و برای اهل دینتْ محل اجتماع و گردهمایی قرار دادی، به درگاه تو توبه می کنیم.52/45
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً... تَجْتَمِعُ عَلَی صَلَاةِ کُلِّ مَنْ ذَرَأْتَ وَ بَرَأْتَ مِنْ أَصْنَافِ خَلْقِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که درود هر که آفریده ای و ایجاد نموده ای از انواع آفریدگانت را دربرگیرد.54/47
وَ الْمُسْلِمُونَ فِیهِ مُجْتَمِعُونَ فِی أَقْطَارِ أَرْضِکَ
و در آن، مسلمانان در اطراف زمینت گرد هم می آیند. 1/48
اجتناب دوری
اجر پاداش
ص: 80
اجرا انجام دادن
وَ اسْتَجِبْ لِی جَمِیعَ مَا سَأَلْتُکَ... وَ أَمْضِهِ
و همه آنچه را که از تو خواسته ام، برایم مستجاب فرما و آن را اجرا کن.28/48
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَنْزَلْتَهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُجْمَلًا
خداوندا همانا تو قرآن را بر پیامبرت محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد -، بدون تفصیل و شرح نازل کردی.5/42
احتجاج حجّت
احترام حرمت
احتیاج نیاز
احسان نیکی
احصا شمار
احضار فراخوانی
احکام فرمان
وَ یَنْظُرُ کَیْفَ هُمْ فِی أَوْقَاتِ طَاعَتِهِ، وَ مَنَازِلِ فُرُوضِهِ، وَ مَوَاقِعِ أَحْکَامِهِ
و می نگرد آنها در اوقات طاعت و جاهای واجبات و موارد احکامش چگونه اند.7/6
وَ تَعَدَّیْتُ عَنْ مَقَامَاتِ حُدُودِکَ إِلَی حُرُمَاتٍ انْتَهَکْتُهَا
و از به پا داشتن حدود تو تجاوز کرده، پرده حرام ها را دریده ام.18/32
وَ أَبَیْتُ إِلَّا... تَعَدِّیًا لِحُدُودِکَ
و من جز تعدّی از حدود تو کاری نداشته ام.14/49
وَ جَعَلْتَهُ... قُرْآنًا أَعْرَبْتَ بِهِ عَنْ شَرَائِعِ أَحْکَامِکَ
و آن را قرآنی قرار دادی که با آن راه های احکامت را روشن ساختی.2و1/42
وَ اعْصِمْنَا بِهِ مِنْ هُوَّةِ الْکُفْرِ وَ دَوَاعِی النِّفَاقِ حَتَّی یَکُونَ... لَنَا فِی الدُّنْیَا عَنْ سُخْطِکَ وَ تَعَدِّی حُدُودِکَ ذَائِدًا
و با آن (قرآن)، ما را از (سقوط در) گودال کفر و انگیزه های دورویی نگهدار. تا در دنیا بازدارنده ما از خشم تو و تجاوز از حدودت باشد.12/42
ص: 81
وَ قِفْنَا فِیهِ عَلَی مَوَاقِیتِ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ بِحُدُودِهَا الَّتِی حَدَّدْتَ
و ما را در آن بر اوقات نمازهای پنجگانه، با حدودش که مشخص نمودی، آگاه فرما.8/44
اللَّهُمَّ وَ مَنْ... قَامَ بِحُدُودِهِ حَقَّ قِیَامِهَا... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ
خداوندا و هر کس حدودش را آن طوری که حقّش بوده به پا داشته؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش.50/45
وَ أَقِمْ بِهِ کِتَابَکَ وَ حُدُودَکَ...
و کتاب خود و احکامت را به وسیله او به پا دار. 62/47
وَ قَطَعَ فِی إِحْیَاءِ دِینِکَ رَحِمَهُ
و در برپا داشتن دین تو، از ارحامش گسست.8/2
اخبار آگاهی
یَا مَنْ تَظْهَرُ عِنْدَهُ بَوَاطِنُ الْأَخْبَارِ
ای کسی که اخبار پنهانی نزد او آشکار است.6/5
بِکُلِّ ذَلِکَ... یَبْلُو أَخْبَارَهُمْ
بدین گونه اخبار آنها را می آزماید.7/6
یَوْمَ تَبْلُو أَخْبَارَ عِبَادِکَ
روزی که اخبار بندگانت را آشکار می کنی...4/11
یَا مَنْ لَا یَخْفَی عَلَیْهِ أَنْبَاءُ الْمُتَظَلِّمِینَ
ای کسی که خبرهای دادخواهان بر او پنهان نیست. 1/14
اختراع آفرینش، آفریدگار و نیز آفریدگان
ص: 82
وَ اخْتَرَعَهُمْ عَلَی مَشِیَّتِهِ اخْتِرَاعًا
و ایشان (آفریدگان) را به خواست خود از هیچ، به وجود آورد.3/1
أَکْمِلْ ذَلِکَ لِی بِدَوَامِ الطَّاعَةِ... وَ رَفْضِ أَهْلِ الْبِدَعِ، وَ مُسْتَعْمِلِ الرَّأْیِ الْمخْتَرَعِ
این (اوصاف) را برای من با اطاعت همیشگی و فروگذاردن اهل بدعت و هر که به رأی ساختگی خود عمل می کند، کامل گردان.10/20
أَنْتَ الَّذِی ابْتَدَأَ، وَ اخْتَرَعَ
تویی آنکه بدون نمونه آفرید و اختراع نمود.21/47
...وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ اخْتَصَصْتَهُمْ لِنَفْسِکَ
...و گروه های فرشتگانی که به خود اختصاصشان داده ای.11/3
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ، وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّاهِرِینَ، وَ اخْصُصْهُمْ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ رَحْمَتِکَ وَ بَرَکَاتِکَ وَ سَلَامِکَ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات و بر خاندان پاکش درود فرست و ایشان را به برترین رحمت ها و برکات و سلام خویش، اختصاص ده.1/24
وَ اخْصُصِ اللَّهُمَّ وَالِدَیَّ بِالْکَرَامَةِ لَدَیْکَ
و خداوندا، پدر و مادر مرا به کرامتِ نزد خود اختصاص ده.2/24
وَ اخْصُصْ أَبَوَیَّ بِأَفْضَلِ مَا خَصَصْتَ بِهِ آبَاءَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ وَ أُمَّهَاتِهِمْ
و پدر و مادر مرا به برترین چیزی که پدران و مادران بندگان با ایمانت را به آن امتیاز داده ای، اختصاص ده.12/24
أَنْتَ الْمَ-خْصُوصُ قَبْلَ کُلِّ مَدْعُوٍّ بِدَعْوَتِی
تویی مخصوص به خواندن من، پیش از آنکه کسی را بخوانم.9/28
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... اخْتَصَّنَا بِمِلَّتِهِ
و سپاس خدای را که ما را به آئین خویش
ص: 83
اختصاص داد.2/44
مَا... أَخَصَّنَا بِبِرِّکَ
چه مخصوص گشته است نیکی ات به ما!.18/45
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الْمَقَامَ لِخُلَفَائِکَ... فِی الدَّرَجَةِ الرَّفِیعَةِ الَّتِی اخْتَصَصْتَهُمْ بِهَا
خداوندا، به درستی که این مقام، برای جانشینانت است، در درجه والایی که به ایشان اختصاص دادی.9/48
اختلاط آمیختن
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی اخْتَارَ لَنَا مَحَاسِنَ الْخَلْقِ
و سپاس خدایی را که زیبایی های آفرینش را برای ما برگزید.17/1
وَ لَا تُخَلِّ فِی ذَلِکَ بَیْنَ نُفُوسِنَا وَ اخْتِیَارِهَا
و در آنگاه، نفوس ما را به اختیار خود وامگذار. 4/9
...فَإِنَّهَا مُخْتَارَةٌ لِلْبَاطِلِ إِلَّا مَا وَفَّقْتَ
...چون آن (نفس) باطل را برمی گزیند مگر تو توفیق دهی. 4/9
...وَ اجْعَلْ ذَلِکَ سَبَبًا لِقَنَاعَتِی بِمَا قَضَیْتَ، وَ ثِقَتِی بِمَا تَخَیَّرْتَ
...و آن را وسیله راضی شدنم به آنچه مقدّر نمودی و اعتمادم به آنچه انتخاب کرده ای قرار ده.15/14
وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ الِاخْتِیَارِ
و معرفت (کار) خیر را به ما الهام فرما.2/33
وَ لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَیَّرْتَ فَنَغْمِطَ قَدْرَکَ
و ما را دچار عجز از شناخت آنچه اختیار نموده ای نساز، تا قدْر تو را سبک شماریم.3/33
أَلْهِمْنَا الِانْقِیَادَ لِمَا أَوْرَدْتَ عَلَیْنَا مِنْ مَشِیَّتِکَ حَتَّی... لَا
ص: 84
نَتَخَیَّرَ مَا کَرِهْتَ
گردن نِهی بر خواسته ات را - که بر ما وارد ساختی - به ما الهام فرما، تا آنچه را ناپسند داشته ای، اختیار نکنیم.5/33
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ جَعَلْتَ مِنْ صَفَایَا تِلْکَ الْوَظَائِفِ... شَهْرَ رَمَضَانَ الَّذِی اخْتَصَصْتَهُ مِنْ سَائِرِ الشُّهُورِ
خداوندا و تو از کارهای برگزیده، ماه رمضان را قرار دادی. همان که آن را از بقیه ماه ها مخصوص داشتی.20/45
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... نَجِیبِکَ مِنْ خَلْقِکَ، وَ صَفِیِّکَ مِنْ عِبَادِکَ
خداوندا بر محمّد - برگزیده از آفریدگانت و دوست تو از بندگانت - درود فرست.3/2
وَ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ و خِیَرَتُکَ مِنْ خَلْقِکَ
و همانا محمّد بنده تو و فرستاده ات و برگزیده تو از بین آفریدگانت است.22/6
وَ صَلِّ عَلَی خِیَرَتِکَ اللَّهُمَّ مِنْ خَلْقِکَ: مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ...
خداوندا و بر برگزیده ات از آفریدگان خود؛ محمّد و خانواده او درود فرست.5/34
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، الْمُنْتَجَبِ الْمُصْطَفَی... أَفْضَلَ صَلَوَاتِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندان محمّد که برگزیده و اختیار شده اند، برترین درودهایت را بفرست.50/47
بِحَقِّ مَنِ انْتَجَبْتَ مِنْ خَلْقِکَ، وَ بِمَنِ اصْطَفَیْتَهُ لِنَفْسِکَ... تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ إِلَیْکَ مُتَنَصِّلًا
به حقّ آنکه او را از آفریدگانت برگزیده ای و آنکه برای خودت پسندیده ای، در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده.86/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ حَبِیبِکَ وَ صِفْوَتِکَ وَ خِیَرَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ
خداوندا، از تو درخواست می کنم که بر محمّد بنده و فرستاده و دوست و برگزیده و انتخاب شده خود از آفریدگانت، درود فرستی.3/48
صَلَّی اللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ الْمُصْطَفَی
درود خدا بر سرور ما، محمّد، فرستاده خدا که برگزیده است باد.9/54
ص: 85
صَلِّ عَلَی خِیَرَتِکَ اللَّهُمَّ مِنْ خَلْقِکَ، مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ
خداوندا بر برگزیده ات از آفریدگان خود؛ محمّد و خانواده او درود فرست.5/34
رَبِّ صَلِّ عَلَی أَطَائِبِ أَهْلِ بَیْتِهِ الَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِکَ
پروردگار من، بر پاکیزه تران خانواده اش درود فرست، آنان که برای فرمان خود برگزیدی.56/47
اللَّهُمَّ اجْزِهِ بِمَا بَلَّغَ مِنْ رِسَالَاتِکَ... أَفْضَلَ مَا جَزَیْتَ أَحَدًا مِنْ... أَنْبِیَائِکَ الْمُرْسَلِینَ الْمُصْطَفَیْنَ
خداوندا او را به سبب اینکه پیام های تو را ابلاغ نمود، پاداش ده. بهترین پاداشی که به یکی از پیامبران فرستاده شده برگزیده ات دادی. 22/42
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... بِحَقِّ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ... مِنْ مَلَکٍ قَرَّبْتَهُ، أَوْ... عَبْدٍ صَالِحٍ اخْتَصَصْتَهُ، أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا، همانا من از تو می خواهم به حقّ کسانی که در آن (ماه)، تو را بندگی کرده اند؛ از فرشته ای که او را مقرّب ساختی،
یا بنده صالحی که او را برگزیدی، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.12/44
هَدَیْتَنَا لِدِینِکَ الَّذِی اصْطَفَیْتَ
ما را به دینت که آن را برگزیدی هدایت کردی. 19/45
وَ تَخَیَّرْتَهُ مِنْ جَمِیعِ الْأَزْمِنَةِ وَ الدُّهُورِ
و از همه زمان ها و روزگارها برتری اش دادی. 20/45
ثُمَّ آثَرْتَنَا بِهِ عَلَی سَائِرِ الْأُمَمِ، وَ اصْطَفَیْتَنَا بِفَضْلِهِ دُونَ أَهْلِ الْمِلَلِ
سپس ما را بر بقیه امّت ها به وسیله آن (ماه)، برتری دادی و به فضیلت آن ما را - نه اهل آئین های دیگر را - برگزیدی.21/45
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الْمَقَامَ لِخُلَفَائِکَ وَ أَصْفِیَائِکَ...
خداوندا، به درستی که این مقام، برای جانشینان و برگزیدگانت است.9/48
ص: 86
وَ جَاوِرْ بِیَ الْأَطْیَبِینَ مِنْ أَوْلِیَائِکَ فِی الْجِنَانِ الَّتِی زَیَّنْتَهَا لِأَصْفِیَائِکَ
و در باغ هایی که آنها را برای برگزیدگانت آراسته ای، مرا با پاک ترین دوستانتْ همسایه گردان.128/47
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... کَصَلَوَاتِکَ وَ بَرَکَاتِکَ وَ تَحِیَّاتِکَ عَلَی أَصْفِیَائِکَ إِبْرَاهِیمَ وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ
خداوندا، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست. مانند درودها و برکت ها و تحیّت هایی که بر برگزیدگانت: ابراهیم و آل ابراهیم فرستادی.11/48
اخگر آتش
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا... دَلَّنَا عَلَیْهِ مِنَ الْإِخْلَاصِ لَهُ فِی تَوْحِیدِهِ
و سپاس خدای را که ما را به اخلاص در یگانگی اش راهنمایی نمود.10/1
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ مَنْ... أَخْلَصَ لَکَ بِالْوَحْدَانِیَّةِ
خداوندا و همه این خواسته ها را در حقّ هر
که به یگانگی ات اخلاص ورزید، اجابت فرما.11/17
وَ أَخْلَصَ لَکَ التَّوْبَةَ
و خالصانه برای تو توبه می کند.8/12
وَ سَدِّدْنِی لِأَنْ أُعَارِضَ مَنْ غَشَّنِی بِالنُّصْحِ
و مرا توفیق ده تا با آنکه با من نادرستی نموده، از سرِ اخلاص برخورد کنم.9/20
وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ یَدْعُوکَ مُخْلِصًا فِی الرَّخَاءِ دُعَاءَ الْمُ-خْلِصِینَ الْمُضْطَرِّینَ لَکَ فِی الدُّعَاءِ
و مرا از کسانی قرار ده که هنگام رفاه تو را خالصانه می خوانند. خواندن خالصانِ بیچاره، در نیایش برای تو.14/22
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أُحِبُّ بَقَاءَ النِّعْمَةِ عِنْدَهُمْ نُصْحًا
و خداوندا مرا بر آن دار که از سرِ اخلاص، بقای نعمت را نزدشان دوست بدارم.3/26
اللَّهُمَّ إِنِّی أَخْلَصْتُ بِانْقِطَاعِی إِلَیْکَ
خداوندا همانا من خالصانه از دیگران دل
ص: 87
بریده و به تو پیوسته ام.1/28
وَ أَلْهِمْنَا ثِقَةً خَالِصَةً تُعْفِینَا بِهَا مِنْ شِدَّةِ النَّصَبِ
و اطمینانی خالص در دلمان بینداز، که با آن ما را از سختی رنج معاف داری.2/29
وَ قَصَدَکَ بِخَوْفِهِ إِخْلَاصًا
و از سَر اخلاصْ با ترس، آهنگ تو نمود.8/31
وَ أَیِّدْنَا بِیَقِینِ الْمُ-خْلِصِینَ
و ما را به یقینِ اهل اخلاص، توانا فرما.2/33
ثُمَّ خَلِّصْ ذَلِکَ کُلَّهُ مِنْ رِئَاءِ الْمُرَاءِینَ، وَ سُمْعَةِ الْمُسْمِعِینَ
سپس همه آن را از خودنمایی ریاکاران و شهرت جویی شهرت طلبان، خالص گردان.7/44
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نُخَلِّصَ أَمْوَالَنَا مِنَ التَّبِعَاتِ
و ما را توفیق ده، که دارایی هایمان را از مظالم خالص گردانیم.10/44
وَ اسْلَخْ عَنَّا تَبِعَاتِنَا مَعَ انْسِلَاخِ أَیَّامِهِ حَتَّی یَنْقَضِیَ عَنَّا وَ قَدْ... أَخْلَصْتَنَا فِیهِ مِنَ السَّیِّئَاتِ
و با گذشتن روزهایش، سختی هایمان را از ما بکن. تا (این ماه) در حالی از ما بگذرد که در آن از بدی ها خالصمان نموده ای.15/44
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... شَکَاسَةِ الْخُلْقِ
خداوندا به تو پناه می برم از بدخلقی.1/8
اللَّهُمَّ إِنَّهُ یَحْجُبُنِی عَنْ مَسْأَلَتِکَ خِلَالٌ ثَلَاثٌ... یَحْجُبُنِی أَمْرٌ أَمَرْتَ بِهِ. فَأَبْطَأْتُ عَنْهُ، وَ نَهْیٌ نَهَیْتَنِی عَنْهُ. فَأَسْرَعْتُ إِلَیْهِ، وَ نِعْمَةٌ أَنْعَمْتَ بِهَا عَلَیَّ. فَقَصَّرْتُ فِی شُکْرِهَا
خداوندا سه خصلت مرا از درخواست از تو بازمی دارد. بازمی دارد مرا، امری که به آن فرمان دادی و من در انجام آن کندی کردم، و کاری که مرا از آن بازداشتی و من به سوی آن شتافتم و نعمتی که به من بخشیدی و من در شکرگزاری آن کوتاهی
ص: 88
کردم. 2و1/12
اللَّهُمَّ... تَحْدُونِی عَلَیْهَا خَلَّةٌ وَاحِدَةٌ... یَحْدُونِی عَلَی مَسْأَلَتِکَ تَفَضُّلُکَ عَلَی مَنْ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ إِلَیْکَ
خداوندا یک خصلت مرا بر آن (درخواست از تو) می راند. وادار می کند مرا به درخواست از تو، تفضّل تو به آنکه رو به تو آورَد.3و1/12
اللَّهُمَّ لَا تَدَعْ خَصْلَةً تُعَابُ مِنِّی إِلَّا أَصْلَحْتَهَا
خداوندا مرا در خصلتی عیبناک وانگذار، مگر آنکه اصلاحش نمایی.6/20
اللَّهُمَّ لَا تَدَعْ... أُکْرُومَةً فِیَّ نَاقِصَةً إِلَّا أَتْمَمْتَهَا
خداوندا مرا در خوی پسندیده ای که در من ناقص باشد وامگذار، مگر آنکه کاملش فرمایی.6/20
وَ أَلِنْ لَهُمَا عَرِیکَتِی
و خویم را برایشان نرم نما.6/24
وَ أَصِحَّ لِی أَبْدَانَهُمْ وَ أَدْیَانَهُمْ وَ أَخْلَاقَهُمْ
و بدن و دین و اخلاقشان را برای من سالم بدار. 2/25
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ...
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت توفیق ده.2/26
وَ هَبْ لَنَا حُسْنَ شَمَائِلِ الْأَبْرَارِ
و زیبایی خوهای نیکوکاران را به ما ببخش.9/42
وَ جَنِّبْنَا بِهِ الضَّرَائِبَ الْمَذْمُومَةَ وَ مَدَانِیَ الْأَخْلَاقِ
و با آن (قرآن)، ما را از خوی های نکوهیده و اخلاق پست، دور کن.12/42
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ... قَلَّدَنِی خِلَالًا لَمْ تَزَلْ فِیهِ
و چه بسیار حسودی که ویژگی هایی را که همیشه در خود او بود، به من نسبت داد.9/49
ادا انجام دادن
ص: 89
فَکَیْفَ نُطِیقُ حَمْدَهُ؟ أَمْ مَتَی نُوءَدِّی شُکْرَهُ؟
پس چگونه سپاس او را به جا آوریم یا چه زمان توانیم شکرش گزاریم؟19/1
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ مِنْ عَبِیدِکَ أَدْرَکَهُ مِنِّی دَرَکٌ... أَوْفِهِ حَقَّهُ مِنْ عِنْدِکَ
خداوندا و هر بنده ای از بندگانت که ناروایی از من به او رسیده، حقّ او را به تمامی از نزد خودت بپرداز.4/39
وَ أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ... الْمُوءَدِّینَ لَهَا فِی أَوْقَاتِهَا عَلَی مَا سَنَّهُ عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ...
و ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که آن را در اوقات خود - به (همان) سنّتی که بنده و رسول تو [که درودهایت بر او و خاندانش باد[ قرار داد - به جا آورده اند.9/44
فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ... لَزِمَنَا لَهُ... الْحَقُّ الْمَقْضِیُّ
پس آن را وداع می گوییم، وداع از کسی که بر ما لازم است برای او، حقّ ادا نماییم.23/45
أَدَّیْنَا فِیهِ قَلِیلًا مِنْ کَثِیرٍ
در آن اندکی از بسیار را انجام دادیم.44/45
ادات ابزار
وَ أَعِنِّی عَلَی تَرْبِیَتِهِمْ وَ تَأْدِیبِهِمْ
و مرا بر تربیت و ادب آموختن ایشان یاری نما. 5/25
ادراک دریافت
اذن اجازه
إِسْرَافِیلُ صَاحِبُ الصُّورِ، الشَّاخِصُ الَّذِی یَنْتَظِرُ مِنْکَ الْإِذْنَ
اسرافیل، صاحب صور، همان که چشم گشوده، منتظر اجازه توست.2/3
لَا تَأْذَنْ لِسَمَائِهِمْ فِی قَطْرٍ، وَ لَا لِأَرْضِهِمْ فِی نَبَاتٍ
آسمانشان را در باریدن و زمینشان را در روییدن، اذن نده.6/27
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ
ص: 90
در آن فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان، برای هر کاری فرود می آیند.5/44
اذیّت آزار
اراده خواسته، قصد و نیز میل
وَ اخْتَرَعَهُمْ عَلَی مَشِیَّتِهِ اخْتِرَاعًا
و ایشان (آفریدگان) را به خواست خود از هیچ، به وجود آورد.3/1
سَلَکَ بِهِمْ طَرِیقَ إِرَادَتِهِ
آنها را در راهی که می خواست روان ساخت.4/1
إِرَادَةً مِنْهُ لِإِعْزَازِ دِینِکَ
با این خواسته که دین تو را عزّت دهد.16/2
وَ تَضُمُّنَا مَشِیَّتُکَ
و اراده توست که ما را جمع می کند.10/6
وَ مَضَتْ عَلَی إِرَادَتِکَ الْأَشْیَاءُ
و اشیاء بر وفق اراده تو تحقق یافته اند.2/7
فَهِیَ بِمَشِیَّتِکَ دُونَ قَوْلِکَ مُوءْتَمِرَةٌ
پس آن اشیا به خواست تو بدون سخنت فرمانبردارند.3/7
اللَّهُمَّ إِنْ تَشَأْ تَعْفُ عَنَّا فَبِفَضْلِکَ، وَ إِنْ تَشَأْ تُعَذِّبْنَا فَبِعَدْلِکَ
خداوندا اگر خواهی ما را ببخشایی، از احسان توست و اگر بخواهی ما را عذاب کنی، از عدالت توست.1/10
وَ أَشْبَهُ الْأَشْیَاءِ بِمَشِیَّتِکَ... رَحْمَةُ مَنِ اسْتَرْحَمَکَ، وَ غَوْثُ مَنِ اسْتَغَاثَ بِکَ
و شبیه ترین چیزها به اراده ات، بخشش است بر آنکه از تو رحمت خواسته و کمک به کسی است که از تو کمکی طلبیده.5/10
إِنَّکَ تَفْعَلُ مَا تَشَاءُ، وَ تَحْکُمُ مَا تُرِیدُ
بدرستی که تو آنچه می خواهی انجام می دهی و آنچه اراده نمایی حکم می کنی.34/16
ص: 91
إِنَّکَ... الْفَعَّالُ لِمَا تُرِیدُ
به درستی که تو انجام دهنده هر چه بخواهی می باشی.18/27
تَفْعَلُ مَا تُرِیدُ
آنچه بخواهی انجام دهی.6/33، 33/32
تَقْضِی بِمَا أَرَدْتَ فِیمَنْ أَرَدْتَ
به آنچه خواستی، بر هر کس خواستی، فرمان می رانی.5/36
إِنَّکَ فَعَّالٌ لِمَا تُرِیدُ
به درستی که تو هر آنچه را که بخواهی، به جا می آوری.19/44
فَأَدِّهِ عَنِّی مِنْ جَزِیلِ عَطِیَّتِکَ وَ کَثِیرِ مَا عِنْدَکَ... حَتَّی لَا یَبْقَی عَلَیَّ شَیْءٌ مِنْهُ تُرِیدُ أَنْ تُقَاصَّنِی بِهِ مِنْ حَسَنَاتِی... یَوْمَ أَلْقَاکَ
پس آن را از عطای بزرگ و فراوانی که نزد توست، از جانب من ادا کن. تا چیزی از آن بر من نمانَد که بخواهی به سبب آن از نیکی هایم بکاهی، در روزی که تو را دیدار می کنم.7/22
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا... فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... أَوْ عَرَضَ لَهُ دُونَ إِرَادَتِهِ مَانِعٌ فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ...
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، امّا ناتوانی او را بازداشت، یا مانعی در راه اراده اش ایجاد شد؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ مِنْ کُلِّ مَا خَالَفَ إِرَادَتَکَ
همانا من از هر چه مخالف خواسته تو، به درگاهت توبه می کنم.22/31
أَنْشَأْتَنِی خَلْقًا آخَرَ کَمَا شِئْتَ
مرا آنچنانکه خواستی، آفرینشی دیگر دادی.23/32
وَ امْتَهَنَکَ بِالزِّیَادَةِ وَ النُّقْصَانِ، وَ الطُّلُوعِ وَ الْأُفُولِ... فِی کُلِّ ذَلِکَ أَنْتَ لَهُ مُطِیعٌ، وَ إِلَی إِرَادَتِهِ سَرِیعٌ
و تو را با فزونی و کاستی و طلوع و غروب، به خدمت گرفت. و در همه آن حالات، تو مطیع او هستی و به سوی خواسته اش، شتابنده ای.2/43
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ... عَلَی مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ
ص: 92
در آن فرشتگان و روح، به فرمان پروردگارشان بر هر یک از بندگانش که بخواهد، برای هر کاری فرود می آیند.5/44
تَسْتُرُ عَلَی مَنْ لَوْ شِئْتَ فَضَحْتَهُ
می پوشانی بر کسی که اگر می خواستی، رسوایش می نمودی.8/45
تَجُودُ عَلَی مَنْ لَوْ شِئْتَ مَنَعْتَهُ
می بخشی بر کسی که اگر می خواستی، محرومش می کردی.8/45
تُرِیدُ رِبْحَهُمْ فِی مُتَاجَرَتِهِمْ لَکَ
می خواهی در تجارت کردنشان با تو، سود برند. 12/45
اللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ
خدا برای هر که بخواهد، چندین برابر می کند. 13/45
إِنَّکَ غَیْرُ ضَائِقٍ بِمَا تُرِیدُ
به درستی که تو آنچه بخواهی، برایت سخت و دشوار نیست.25/46
أَنْتَ الَّذِی أَرَدْتَ فَکَانَ حَتْ-مًا مَا أَرَدْتَ
تویی آنکه اراده کردی و اراده ات حتمی شد.15/47
سُبْحَانَکَ... إِرَادَتُکَ عَزْمٌ
پاک و منزّهی! اراده ات حتمی است.29/47
سُبْحَانَکَ لَا رَادَّ لِمَشِیَّتِکَ
پاک و منزّهی! برای مشیّت تو بازگرداننده ای نیست.30/47
طَهَّرْتَهُمْ مِنَ الرِّجْسِ وَ الدَّنَسِ تَطْهِیرًا بِإِرَادَتِکَ
به خواست خویش، آنان را از پلیدی و آلودگی پاک نمودی.56/47
وَ سَهِّلْ لِی مَسْلَکَ الْخَیْرَاتِ إِلَیْکَ... وَ الْمُشَاحَّةَ فِیهَا عَلَی مَا أَرَدْتَ
و راه خیرات به سوی خود و رقابت در آنها را
ص: 93
آنگونه که تو خواسته ای، برای من آسان گردان.94/47
فَأَحْیِنِی حَیَاةً طَیِّبَةً تَنْتَظِمُ بِمَا أُرِیدُ
پس مرا به حیاتی پاکیزه زنده دار، که آنچه می خواهم فراهم گردد.117/47
وَ إِذَا أَرَدْتَ بِقَوْمٍ فِتْنَةً أَوْ سُوءًا فَنَجِّنِی مِنْهَا لِوَاذًا بِکَ
و هرگاه خواستی به قومی، عذابی یا بدی ای (فروفرستی)، پس مرا که به تو پناه برده ام، نجات ده.120/47
...لِمَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ غَیْرُ مُتَّهَمٍ عَلَی خَلْقِکَ وَ لَا لِإِرَادَتِکَ
...برای اینکه تو به آن داناتری و در آفریدنت و اراده ات متّهم نیستی.9/48
لَا یُجَاوَزُ الْمَ-حْتُومُ مِنْ تَدْبِیرِکَ کَیْفَ شِئْتَ وَ أَنَّی شِئْتَ
از تدبیر قطعی تو، به هر گونه و هر زمان که بخواهی نمی توان درگذشت.9/48
فَإِنِّی لَنْ أَعُودَ لِشَیْءٍ کَرِهْتَهُ مِنِّی إِنْ شِئْتَ ذَلِکَ
پس به درستی که اگر تو بخواهی، من هرگز به چیزی که آن را از من نپسندیده ای، برنمی گردم.27/48
إِلَهِی مَا وَجَدْتُکَ... مُنْقَبِضًا حِینَ أَرَدْتُکَ
خدای من، هنگامی که قصد تو نمودم، تو را درهم کشیده ندیدم.5/51
وَ أَسْأَلُکَ کُلَّمَا شِئْتُ مِنْ حَوَائِجِی
و هر حاجتی که می خواهم، از تو درخواست می کنم.11/51
ارتش لشکر
ارتکاب
وَ اعْصِمْنَا مِنْ سُوءِ مُفَارَقَتِهِ بِارْتِکَابِ جَرِیرَةٍ، أَوِ اقْتِرَافِ صَغِیرَةٍ أَوْ کَبِیرَةٍ
و از بدیِ جدایی از آن (روز)، بر اثر انجام گناهی یا مرتکب شدن گناه صغیره یا کبیره، حفظمان کن.13/6
هَلْ یُنْجِینِی مِنْکَ اعْتِرَافِی لَکَ بِقَبِیحِ مَا ارْتَکَبْتُ؟
ص: 94
آیا اعترافم در درگاه تو به زشتی آنچه (گناهی که) مرتکب شده ام، مرا رها می نماید؟6/12
وَ هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ... مُعْتَرِفًا بِعَظِیمٍ مِنَ الذُّنُوبِ تَحَمَّلْتُهُ، وَ جَلِیلٍ مِنَ الْخَطَایَا اجْتَرَمْتُهُ
و اینک منم در پیشگاه تو، اعتراف کننده به بزرگی گناهانی که زیر بار آن رفته ام و به سترگیِ خطاهایی که مرتکب آن شده ام.69/47
اللَّهُمَّ إِنَّکَ... نَهَیْتَنِی فَرَکِبْتُ
خداوندا همانا تو مرا نهی نمودی، پس مرتکب شدم.16/32
وَ تَعَدَّیْتُ عَنْ مَقَامَاتِ حُدُودِکَ إِلَی حُرُمَاتٍ انْتَهَکْتُهَا، وَ کَبَائِرِ ذُنُوبٍ اجْتَرَحْتُهَا
و از به پا داشتن حدود تو تجاوز کرده، پرده حرام ها را دریده ام و گناهان بزرگی انجام داده ام.18/32
فَاجْعَلْ مَا سَتَرْتَ مِنَ الْعَوْرَةِ... وَاعِظًا لَنَا، وَ زَاجِرًا عَنْ... اقْتِرَافِ الْخَطِیئَةِ
پس آن عیب ها که پوشاندی، برای ما پنددهنده و بازدارنده از خطاکاری قرار ده.3/34
فَکُلُّنَا قَدِ اقْتَرَفَ الْعَائِبَةَ فَلَمْ تَشْهَرْهُ، وَ ارْتَکَبَ الْفَاحِشَةَ فَلَمْ تَفْضَحْهُ
چرا که هر کدام از ما کار ناپسند انجام داد، او را مشهور (در بدکاری) نکردی و کردار زشت به جا آورد، پس او را رسوا ننمودی.1/34
کَمْ... خَطِیئَةٍ ارْتَکَبْنَاهَا کُنْتَ الْمُطَّلِعَ عَلَیْهَا
چه بسیار خطایی که مرتکب شدیم، (و) تو بر آن مطّلع بودی.2/34
فَأَمَّا الْعَاصِی أَمْرَکَ وَ الْمُوَاقِعُ نَهْیَکَ فَلَمْ تُعَاجِلْهُ بِنَقِمَتِکَ
و امّا آنکه امر تو را سرپیچی کند و نهی تو را به جا آورد، پس به کیفرش شتاب نکردی.14/37
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ نَالَ مِنِّی مَا حَظَرْتَ عَلَیْهِ... لَا تَقِفْهُ عَلَی مَا ارْتَکَبَ فِیَّ
خداوندا و هر بنده ای که به من آسیبی رساند (و از من چیزی گرفت) که بر او جایز ندانسته بودی، او را به خاطر آنچه درباره من انجام داد، سرزنش نکن.2/39
ص: 95
وَ لَا تُقَاصَّنِی بِمَا اجْتَرَحْتُ
و مرا به خاطر آنچه انجام دادم، تقاص نکن.2/41
اللَّهُمَّ وَ مَا أَلْمَمْنَا بِهِ فِی شَهْرِنَا هَذَا مِنْ لَمَمٍ أَوْ إِثْمٍ، أَوْ وَاقَعْنَا فِیهِ مِنْ ذَنْبٍ... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اسْتُرْنَا بِسِتْرِکَ، وَ اعْفُ عَنَّا بِعَفْوِکَ
خداوندا و گناه کوچک یا بزرگی که در این ماه به آن نزدیک شدیم یا گناهی که در آن انجام دادیم؛ پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را به پرده خود بپوشان و به عفو خود از ما درگذر.47/45
فَأَحْیِنِی حَیَاةً طَیِّبَةً... مِنْ حَیْثُ... لَا أَرْتَکِبُ مَا نَهَیْتَ عَنْهُ
پس مرا به حیاتی پاکیزه زنده دار. در صورتی که آنچه را نهی نموده ای، مرتکب نشوم.117/47
وَ لَا حَجَرَنِی ذَلِکَ عَنِ ارْتِکَابِ مَسَاخِطِکَ
و آن مرا از ارتکاب آنچه تو را به خشم می آورَد، جلوگیری ننمود.13/49
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... لِجَوَارِحِنَا عَنِ اقْتِرَافِ الْآثَامِ زَاجِرًا
و قرآن را مانع برای اندام های ما از انجام گناهان، قرار ده.10/42
وَ هَبْ لِی عِصْمَةً... تَقْطَعُنِی عَنْ رُکُوبِ مَحَارِمِکَ
و به من عصمتی بخش که از انجام دادن حرامت بازم دارد.111/47
ارث میراث
ارحام خویشان
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا... تُرْخِصُ بِهِ الْأَسْعَارَ فِی جَمِیعِ الْأَمْصَارِ
خداوندا ما را با بارانی که با آن قیمت ها را - در همه شهرهای بزرگ - ارزان کنی، سیراب نما.5/19
محافظت از ارکان نماز
ص: 96
وَ أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ... الْحَافِظِینَ لِأَرْکَانِهَا
و ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که ارکانش را محافظت نموده اند.9/44
فَمَا أَدْرِی، یَا إِلَهِی، أَیُّ الْحَالَیْنِ أَحَقُّ بِالشُّکْرِ لَکَ؟... أَ وَقْتُ الصِّحَّةِ... أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِی مَحَّصْتَنِی بِهَا، وَ النِّعَمِ الَّتِی أَتْحَفْتَنِی بِهَا
ای خدای من نمی دانم کدام یک از این دو حال، به سپاس گزاری برای تو سزاوارتر است؟ آیا وقت تندرستی یا وقت بیماری که مرا با آن نجات دادی و نعمت هایی را به من هدیه نمودی؟4-2/15
یَا مَنْ یَجْتَبِی صَغِیرَ مَا یُتْحَفُ بِهِ
ای کسی که تحفه خردی را که به او داده می شود، برمی گزیند.6/46
أَتْحِفْنِی بِتُحْفَةٍ مِنْ تُحَفَاتِکَ
تحفه ای از تحفه هایت را به من ارمغان ده.125/47
أَمْدِدْهُمْ بِمَلَائِکَةٍ مِنْ عِنْدِکَ مُرْدِفِینَ حَتَّی یَکْشِفُوهُمْ إِلَی مُنْقَطَعِ التُّرَابِ قَتْلًا فِی أَرْضِکَ وَ أَسْرًا
آنان (مسلمانان) را از جانب خود با فرشتگانی که پی درپی آیند، یاری فرما. تا با کشتن و اسیر گرفتن، آنها (مشرکان) را به انتهای خاک در زمینت برانند.8/27
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ أَعْدَاءَکَ فِی أَقْطَارِ الْبِلَادِ
خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند.9/27
فَإِنْ خَتَمْتَ لَهُ بِالسَّعَادَةِ، وَ قَضَیْتَ لَهُ بِالشَّهَادَةِ فَبَعْدَ... أَنْ یَجْهَدَ بِهِمُ الْأَسْرُ...
پس اگر (زندگی اش را) برای او به خوش بختی پایان دادی و شهادت را برایش رقم زدی، بعد از آن باشد که با اسیری، ایشان (دشمن) را به سختی افکنده است.15/27
فَأَنَا الْأَسِیرُ بِبَلِیَّتِی
...از این رو من اسیر بلای خود هستم.1/53
اسباب ابزار
ص: 97
استجابت اجابت
استحباب مستحب
استحقاق شایستگی
یَا إِلَهِی لَوْ... رَکَعْتُ لَکَ حَتَّی یَنْخَلِعَ صُلْبِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر برای تو رکوع کنم تا استخوان پشتم کَنده شود، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
یَبِّسْ أَصْلَابَ رِجَالِهِمْ
صلب (تیره کمر) مردانشان را خشک نما.6/27
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ حَدَرْتَنِی مَاءً مَهِینًا مِنْ صُلْبٍ مُتَضَایِقِ الْعِظَامِ، حَرِجِ الْمَسَالِکِ إِلَی رَحِمٍ ضَیِّقَةٍ
خداوندا و تو مرا (آن هنگام که) آبی پست (بودم)، از صلبی با استخوان های درهم تنیده و راه های تنگ، به سوی رحمی تنگ، سرازیر نمودی.23/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ تَذَرُ الْعِظَامَ رَمِی-مًا
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که استخوان ها را می پوساند.30و29/32
وَ هَوِّنْ بِالْقُرْآنِ عِنْدَ الْمَوْتِ عَلَی أَنْفُسِنَا... تَرَادُفَ الْحَشَارِجِ إِذَا بَلَغَتِ النُّفُوسُ التَّرَاقِیَ
و به وسیله قرآن هنگام مرگ، خرناسه های پی درپی زمان جان کندن را بر ما آسان گردان، آن زمان که جان ها به گلوگاه می رسد.13/42
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ، الَّتِی لَا تَسْتَطِیعُ حَرَّ شَمْسِکَ، فَکَیْفَ تَسْتَطِیعُ حَرَّ نَارِکَ؟
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی، که توانایی گرمی
ص: 98
آفتابت را ندارد، پس چگونه گرمای آتشت را توانایی دارد؟5/50
استطاعت توانایی
استعانت یاری
استعجاب شگفتی
استعلا برتری
استعمار آبادانی
استعمال گماشتن
استغاثه فریادرسی
استغنا بی نیازی
استغفار آمرزش و نیز توبه
استقامت استواری
استکبار تکبّر
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... اسْتِکْبَارِ الطَّاعَةِ
خداوندا به تو پناه می برم از بزرگ شمردن طاعت و بندگی.2و1/8
أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا تَوْبَةَ... عَالِمٍ بِأَنَّ... أَحَبَّ عِبَادِکَ إِلَیْکَ مَنْ تَرَکَ الاِسْتِکْبَارَ عَلَیْکَ
در این مکان (که ایستاده ام) به سوی تو بازمی گردم، بازگشت کسی که می داند محبوب ترین بندگانت نزد تو کسی است که بر تو گردنکشی نکند.13و12/12
وَ أَنَا أَبْرَأُ إِلَیْکَ مِنْ أَنْ أَسْتَکْبِرَ
و من از گردنکشی بر تو سخت بیزارم.14/12
فَسَمَّیْتَ دُعَاءَکَ عِبَادَةً، وَ تَرْکَهُ اسْتِکْبَارًا
پس دعا کردن را عبادت و ترک آن را استکبار نامیدی. 15/45
إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ
همانا کسانی که از عبادت من کبر می ورزند، به زودی با خواری داخل جهنّم خواهند شد.15/45
نَهَیْتَهُ عَنْ مَعْصِیَتِکَ، فَخَالَفَ أَمْرَکَ إِلَی نَهْیِکَ... لَا اسْتِکْبَارًا عَلَیْکَ
او را از نافرمانی نهی کردی، پس با فرمانت
ص: 99
مخالفت نموده، به نهیت شتافت. نه از روی گردنکشی کردن بر تو.68/47
استماع شنیدن
وَ جَعَلْتَهُ... شِفَاءً لِمَنْ أَنْصَتَ بِفَهَمِ التَّصْدِیقِ إِلَی اسْتَِماعِهِ
و آن را شفایی برای کسی که با فهم و تصدیق به آن گوش فرا داد و استماعش نمود، قرار دادی.3/42
استمرار همیشگی
استنصار یاری
فَکَانُوا کَمَا وَصَفَ فِی مُحْکَمِ کِتَابِهِ...
پس چنان بودند که (خداوند) در کتاب محکم خود وصف کرده است.9/1
وَ قَدْ قُلْتَ یَا إِلَهِی فِی مُحْکَمِ کِتَابِکَ إِنَّکَ تَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِکَ
و ای خدای من، در کتاب استوارت فرموده ای همانا توبه بندگانت را می پذیری.15/31
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... أَثْبَتَ فِینَا جَوَارِحَ الْأَعْمَالِ
و سپاس خدای را که اعضای (کار و) کردارها را در ما ثابت ساخت.20/1
اللَّهُمَّ وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً الَّذِینَ أَحْسَنُوا الصَّحَابَةَ وَ الَّذِینَ أَبْلَوُا الْبَلَاءَ الْحَسَنَ فِی نَصْرِهِ... وَ قَاتَلُوا الْآبَاءَ وَ الْأَبْنَاءَ فِی تَثْبِیتِ نُبُوَّتِهِ
خداوندا و بخصوص یاران محمّد، آنان که همراهانی نیکو بودند و آنان که در یاری او از آزمایش خوب برآمدند، و در پایدار ساختن نبوّت او با پدران و فرزندانشان جنگیدند...4و3/4
وَ اجْعَلْنَا مِنْ... أَقْوَمَهُمْ بِمَا شَرَعْتَ مِنْ شرَائِعِکَ
و ما را از پایدارترین آنها به آئینی که مقدر نموده ای قرار ده.20/6
فَأَیِّدْنَا بِتَوْفِیقِکَ، وَ سَدِّدْنَا بِتَسْدِیدِکَ
پس ما را به توفیق خود توانایی ده و به راه راست خود ثابت قدم گردان.6/9
وَفِّقْنِی لِطَاعَةِ مَنْ سَدَّدَنِی
مرا به اطاعت از آنکه به راه راست استوارم
ص: 100
گردانْد، توفیق ده.8/20
أَیِّدْنِی بِتَوْفِیقِکَ وَ تَسْدِیدِکَ
مرا به توفیق و راهنمایی ات به راه راست، نیرو ده.113/47
وَ رَجَعْتُ وَ نَکَصْتُ بِتَسْدِیدِکَ عَنْ عَثْرَتِی
و با استواری اتْ برگشته و از لغزشم دست برداشتم.16/13
اللَّهُمَّ... انْقُضْ مَا أَبْرَمَ
خداوندا آنچه (شیطان) استوار نمود، درهم شکن. 12/17
اللَّهُمَّ... صَحِّحْ بِمَا عِنْدَکَ یَقِینِی
خداوندا یقینم را به آنچه نزد توست درست گردان.2/20
وَ اجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ السَّدَادِ
و مرا از درستکاران قرار ده.18/20
حَقِّقْ فِی رَجَاءِ رَحْمَتِکَ أَمَلِی
آرزویی را که در امید به رحمتت دارم تحقّق بخش.28/20
اللَّهُمَّ اشْدُدْ بِهِمْ عَضُدِی
خداوندا بازوی مرا به وسیله آنان محکم گردان.4/25
وَ اجْعَلْهُمْ... مُسْتَقِیمِینَ لِی
و آنان را به راه من مستقیم قرار ده.4/25
اللَّهُمَّ... حَصِّنْ ثُغُورَ الْمُسْلِمِینَ بِعِزَّتِکَ
خداوندا به عزّت خود، مرزهای مسلمانان را استوار فرما.1/27
وَ امْنَعْ حَوْمَتَهُمْ
و حومه آنان را نفوذناپذیر کن.2/27
اللَّهُمَّ وَ قَوِّ بِذَلِکَ مِحَالَ أَهْلِ الْإِسْلَامِ، وَ حَصِّنْ بِهِ دِیَارَهُمْ
خداوندا و به وسیله آن، تدبیر مسلمانان را قوّت بخش و شهرهایشان را استوار ساز.7/27
ص: 101
اللَّهُمَّ وَ ثَبِّتْ فِی طَاعَتِکَ نِیَّتِی
خداوندا و نیّت مرا در فرمانبرداریت، ثابت بدار. 13/31
فَیَنَالَنِی مِنْهُ بِدَعْوَةٍ... أَوْ شَفَاعَةٍ أَوْکَدُ عِنْدَکَ مِنْ شَفَاعَتِی
پس دعایی از او به من رسد، یا شفاعتی کند که از شفاعت من نزد تو کارسازتر است.27/31
تُصَرِّفُنِی حَالًا عَنْ حَالٍ حَتَّی انْتَهَیْتَ بِی إِلَی تَمَامِ الصُّورَةِ، وَ أَثْبَتَّ فِیَّ الْجَوَارِحَ
مرا از حالی به حال دیگر می گرداندی. تا اینکه مرا به صورت کامل رساندی و در من اندام ها را پابرجا کردی.23/32
فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَدِینُ لَکَ بِاعْتِقَادِ التَّسْلِیمِ لِمُ-حْکَمِ آیَاتِهِ
پس ما را از کسانی قرار ده که با اعتقاد و تسلیم در برابر آیات محکم آن، دینداری می کنند.4/42
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللَّیَالِی مُونِسًا... حَتَّی تُوصِلَ إِلَی قُلُوبِنَا فَهْمَ عَجَائِبِهِ، وَ زَوَاجِرَ أَمْثَالِهِ الَّتِی ضَعُفَتِ الْجِبَالُ الرَّوَاسِی عَلَی صَلَابَتِهَا عَنِ احْتَِمالِهِ
و قرآن را مونس ما در تاریکی های شب قرار ده. تا درک شگفتی های آن و مَثل های بازدارنده اش را که کوه های استوار با محکمیشان از تحمّل آن ناتوانند، به دل های ما برسانی.10/42
أَدِمْ بِالْقُرْآنِ صَلَاحَ ظَاهِرِنَا
با قرآن ظاهرِ نیک ما را آشکار ساز.11/42
ثَبِّتْ بِهِ عِنْدَ اضْطِرَابِ جِسْرِ جَهَنَّمَ یَوْمَ الْمَ-جَازِ عَلَیْهَا زَلَلَ أَقْدَامِنَا
هنگام لرزیدن پل دوزخ، در آن روز که بر آن عبور می کنیم، لغزش گام های ما را به وسیله آن (قرآن)، پابرجا گردان.15/42
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةً نَصُوحًا خَلَصَتْ مِنَ الشَّکِّ وَ الِارْتِیَابِ، فَتَقَبَّلْهَا مِنَّا... وَ ثَبِّتْنَا عَلَیْهَا
خداوندا ما به درگاه تو توبه می کنیم. توبه خالصی که از تردید و دودلی پاک باشد. پس آن را
ص: 102
از ما بپذیر و ما را بر آن ثابت گردان.52/45
حُجَّتُکَ قَائِمَةٌ لَا تُدْحَضُ، وَ سُلْطَانُکَ ثَابِتٌ لَا یَزُولُ
حجّت تو پابرجاست که باطل نمی شود و سلطنت تو ثابت و بی زوال است.19/46
وَ اشْدُدْ أَزْرَهُ
و پشتش را محکم ساز.61/47
وَ شَدَدْتَ أَزْرِی بِقُوَّتِکَ
و به توانایی ات پشتم را نیرومند ساختی.6/49
استهزا مسخره
اسرار راز
نَعُوذُ بِکَ مِنْ تَنَاوُلِ الْإِسْرَافِ
پناه می بریم به تو از انجام اسراف.7/8
وَ امْنَعْنِی مِنَ السَّرَفِ
و مرا از اسرافکاری بازدار.23/20
وَ احْجُبْنِی عَنِ السَّرَفِ
و مرا از اسراف باز دار.3/30
نَبِّهْنِی مِنْ... سِنَةِ الْمُسْرِفِینَ
مرا از خواب آلودگی اسراف کاران، بیدار فرما.91/47
یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ
ای بندگان من که درباره خود اسراف کرده اید، از رحمت خدا ناامید نشوید.2/50
أَنَا بِإِسْرَافِی عَلَی نَفْسِی ذَلِیلٌ
من به خاطر زیاده روی بر خود، خوار گشته ام.7/52
إِسْرَافِیلُ صَاحِبُ الصُّورِ، الشَّاخِصُ الَّذِی یَنْتَظِرُ مِنْکَ الْإِذْنَ
ص: 103
اسرافیل، صاحب صور، همان که چشم گشوده، منتظر اجازه توست.2/3
وَ أَسْکَنْتَهُمْ بُطُونَ أَطْبَاقِ سَمَاوَاتِکَ
و آنها را در دل طبقه های آسمان هایت، سکونت داده ای.11/3
أَسْکَنْتَهُ صُدُورَنَا
او (شیطان) را در سینه های ما جا دادی.6/25
...الَّتِی أَسْکَنْتَنِی جَوْفَهَا، وَ أَوْدَعْتَنِی قَرَارَ رَحِمِهَا
...همان (مادری) که مرا در درون او جای دادی و مرا در قرارگاه رحم او سپردی.24/32
وَ وَفِّقْنَا... لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ... وَ حِیَاطَةِ الْإِسْلَامِ
و ما را برای انجام نیکی و حفظ اسلام، توفیق ده. 18/6
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا... فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ...
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، امّا ناتوانی او را بازداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ... سَلَامَةٍ وَ إِسْلَامٍ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه سلامت و اسلام قرار دهد.5و4/43
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ مِنْ تِلْکَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ... شَهْرَ الْإِسْلَامِ، وَ شَهْرَ الطَّهُورِ
و سپاس سزاوار خداییست که ماه خود، ماه رمضان، ماه اسلام و ماه پاکی را، (یکی) از آن راه ها قرار داد.3/44
اسم نام
ص: 104
اسیری اسارت
اشتباه خطا و نیز لغزش
اشتیاق شوق
غَرَّقَتْ دُمُوعُهُ خَدَّیْهِ
دو گونه اش غرق اشک شده.9/12
قَدْ تَرَی یَا إِلَهِی، فَیْضَ دَمْعِی مِنْ خِیفَتِکَ
ای خدای من، ریزش اشکم را از ترس خود می بینی. 19/16
اللَّهُمَّ وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً الَّذِینَ أَحْسَنُوا الصَّحَابَةَ وَ الَّذِینَ أَبْلَوُا الْبَلَاءَ الْحَسَنَ فِی نَصْرِهِ، وَ کَانَفُوهُ، وَ أَسْرَعُوا إِلَی وِفَادَتِهِ، وَ سَابَقُوا إِلَی دَعْوَتِهِ، وَ اسْتَجَابُوا لَهُ حَیْثُ أَسْمَعَهُمْ حُجَّةَ رِسَالَاتِهِ. وَ فَارَقُوا الْأَزْوَاجَ وَ الْأَوْلَادَ فِی إِظْهَارِ کَلِمَتِهِ، وَ قَاتَلُوا الْآبَاءَ وَ الْأَبْنَاءَ فِی تَثْبِیتِ نُبُوَّتِهِ، وَ انْتَصَرُوا بِهِ. وَ مَنْ کَانُوا مُنْطَوِینَ عَلَی مَحَبَّتِهِ، یَرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ فِی مَوَدَّتِهِ. وَ الَّذِینَ هَجَرَتْهُمْ الْعَشَائِرُ إِذْ تَعَلَّقُوا بِعُرْوَتِهِ، وَ انْتَفَتْ مِنْهُمُ الْقَرَابَاتُ إِذْ سَکَنُوا فِی ظِلِّ
قَرَابَتِهِ.
خداوندا و بخصوص یاران محمّد، آنان که همراهانی نیکو بودند و آنان که در یاری او از آزمایش خوب برآمدند و به وی کمک رساندند و به سوی پیامش شتافتند و به سوی دعوتش پیشی گرفتند و هنگامی که دلیل رسالت های خود را به گوششان رساند اجابت کردند، و در راه آشکار نمودن دین او، از زنان و فرزندان خود جدا شدند و در پایدار ساختن نبوّت او با پدران و فرزندانشان جنگیدند، و به همراه او پیروز شدند، و آنها که محبّت او را در دل پرورانده، در دوستی اش امید به تجارتی بدون کساد داشتند، و آنان که چون به دسته آن حضرت آویختند، قبیله هایشان از آنها دوری نمودند و آنگاه که در سایه خویشی او ساکن شدند خویشاوندان، آنها را بیگانه دانستند...6-3/4
فَلَا تَنْسَ لَهُمُ اللَّهُمَّ مَا تَرَکُوا لَکَ وَ فِیکَ، وَ أَرْضِهِمْ مِنْ رِضْوَانِکَ، وَ بِمَا حَاشُوا الْخَلْقَ عَلَیْکَ، وَ کَانُوا مَعَ رَسُولِکَ دُعَاةً لَکَ إِلَیْکَ. وَ اشْکُرْهُمْ عَلَی هَجْرِهِمْ فِیکَ دِیَارَ قَوْمِهِمْ، وَ خُرُوجِهِمْ مِنْ سَعَةِ الْمَعَاشِ إِلَی ضِیقِهِ، وَ مَنْ کَثَّرْتَ فِی إِعْزَازِ دِینِکَ مِنْ مَظْلُومِهِمْ.
پس خداوندا آنچه را برای تو و در راه تو رها
ص: 105
کردند برای آنان از نظر دور ندار و به خوشنودی خود ایشان را خوشنود ساز که مردمان را بر تو گرد آوردند و برای تو با پیامبرت دعوت کننده به سوی تو بوده اند. و ایشان را به خاطر آنکه در راه تو از شهرهای خویشان هجرت کردند و از زندگی راحت به سختی افتادند و آن افراد بسیاری را که به خاطر ارجمند ساختن دینت ستم ها دیدند پاداش عنایت کن.8و7/4
اللَّهُمَّ وَ أَوْصِلْ إِلَی التَّابِعِینَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ... خَیْرَ جَزَائِکَ
خداوندا و بهترین پاداش خود را به تابعینِ نیکوکارِ ایشان برسان.9/4
الَّذِینَ قَصَدُوا سَمْتَهُمْ، وَ تَحَرَّوْا وِجْهَتَهُمْ، وَ مَضَوْا عَلَی شَاکِلَتِهِمْ. لَمْ یَثْنِهِمْ رَیْبٌ فِی بَصِیرَتِهِمْ، وَ لَمْ یَخْتَلِجْهُمْ شَکٌّ فِی قَفْوِ آثَارِهِمْ، وَ الاِْئْتِ-مَامِ بِهِدَایَةِ مَنَارِهِمْ. مُکَانِفِینَ وَ مُوَازِرِینَ لَهُمْ، یَدِینُونَ بِدِینِهِمْ، وَ یَهْتَدُونَ بِهَدْیِهِمْ، یَتَّفِقُونَ عَلَیْهِمْ، وَ لَا یَتَّهِمُونَهُمْ فِیما أَدَّوْا إِلَیْهِمْ.
آنان که راه ایشان را قصد نمودند و به سوی جهت آنها روآوردند و به روش آنها رفتار نمودند. آنان که عقیده اشان را شکّی برنگرداند و تردیدی ایشان را از پیروی نشانه های آنها و اقتدا به چراغ هدایت ایشان آشفته نساخت. در حالی که بر ایشان یاری کننده و کمک دهنده می باشند، دین آنان را پیروی می کنند، به راهنمایی آنها راه می یابند، با ایشان موافقت دارند و به آنچه آنها رساندند، تهمت نمی زنند.12-10/4
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا غَازٍ غَزَاهُمْ مِنْ أَهْلِ مِلَّتِکَ... فَلَقِّهِ الْیُسْرَ... وَ تَخَیَّرْ لَهُ الْأَصْحَابَ
خداوندا و هر رزمنده ای از اهل دینت که با آنها بجنگد، پس او را با آسانی روبرو کن و برای او یارانی برگزین.13/27
وَ انْظِمْنِی فِی أَصْحَابِ الَْیمِینِ
و مرا در جماعت یاران دست راست درآور.4/41
اجْعَلْنَا لِشَهْرِنَا مِنْ خَیْرِ أَهْلٍ وَ أَصْحَابٍ
ما را برای ماه مان از بهترین خویشان و یاران قرار ده.14/44
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... الْإِصْرَارِ عَلَی الْمَأْثَمِ
ص: 106
خداوندا به تو پناه می برم از پافشاری بر گناه.2و1/8
وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ أَنْ أُصِرَّ
و از اصرار (بر گناه) به تو پناه می برم.14/12
أَزِلْنَا عَنْ مَکْرُوهِکَ مِنَ الْإِصْرَارِ
ما را از اصرار بر آنچه ناپسند توست، دور بدار. 1/9
أَنَّ أَحَبَّ عِبَادِکَ إِلَیْکَ مَنْ... جَانَبَ الْإِصْرَارَ
همانا محبوب ترین بندگانت نزد تو کسی است که پافشاری (بر گناه) را ترک کند.13/12
اللَّهُمَّ... لَا تَفْتِنْهُ بِالْأَمْنِ مِنْ إِنْکَارِکَ، فَیُصِرَّ عَلَی ظُلْمِی
خداوندا او (ستمگر) را به ایمنی از کیفرت آزمایش نکن، تا به ستم نمودن بر من پافشاری کند. 12/14
أَمِتْنَا... تَائِبِینَ غَیْرَ عَاصِینَ وَ لَا مُصِرِّینَ
ما را توبه کنندگانِ غیر گنهکار و اصرارنکننده، بمیران.5/40
وَ یَا مَنْ لَا یُخَیِّبُ الْمُلِحِّینَ عَلَیْهِ
و ای کسی که اصرارکنندگانِ خود را ناامید نمی کند.4/46
بِکُلِّ ذَلِکَ یُصْلِحُ شَأْنَهُمْ
بدین گونه حالِ ایشان را اصلاح می نماید.7/6
یَا مَنِ اسْتَصْلَحَ فَاسِدَهُمْ بِالتَّوْبَةِ
ای آنکه فاسد ایشان را با توبهْ اصلاح کرده است. 10/12
...مَنْ أَبْعَدُ مِنِّی مِنِ اسْتِصْلَاحِ نَفْسِهِ
کیست که به صلاح نفس خود از من دورتر باشد؟23/16
إِنَّمَا أُوَبِّخُ بِهَذَا نَفْسِی طَمَعًا فِی رَأْفَتِکَ الَّتِی بِهَا صَلَاحُ أَمْرِ الْمُذْنِبِینَ
تنها از این رو خود را به این صورت سرزنش
ص: 107
می کنم، چون طمع در مهربانی تو دارم - که اصلاح کار گناهکاران به آنست - .28/16
وَ اسْتَصْلِحْنِی بِالْعَافِیَةِ
و صلاحم را با تندرستی بخواه.33/16
اللَّهُمَّ اسْقِنَا غَیْثًا... تَجْبُرُ بِهِ الْمَهِیضَ
خداوندا ما را از بارانی که به وسیله آن گیاه پژمرده را اصلاح کنی، سیراب گردان.4/19
اللَّهُمَّ... اسْتَصْلِحْ بِقُدْرَتِکَ مَا فَسَدَ مِنِّی
خداوندا امور تباهم را به توانایی خود، اصلاح نما.2/20
عِنْدَکَ... لِمَا فَسَدَ صَلَاحٌ
اصلاح آنچه تباه شده، نزد توست.20/20
اللَّهُمَّ لَا تَدَعْ خَصْلَةً تُعَابُ مِنِّی إِلَّا أَصْلَحْتَهَا
خداوندا مرا در خصلتی عیبناک وانگذار، مگر آنکه اصلاحش نمایی.6/20
حَلِّنِی بِحِلْیَةِ الصَّالِحِینَ... فِی... إِصْلَاحِ ذَاتِ الْبَیْنِ
مرا در اصلاح بین مردم، به زینت شایستگان بیارا.10/20
اللَّهُمَّ... أَبْقِ لِنَفْسِی مِنْ نَفْسِی مَا یُصْلِحُهَا
خداوندا از من برایم، آنچه را که اصلاحم نماید، باقی گذار.19/20
أَصْلِحْنِی بِکَرَمِکَ
به کرم خویش، مرا اصلاح فرما.21/20
اللَّهُمَّ قَدْ تَعْلَمُ مَا یُصْلِحُنِی مِنْ أَمْرِ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی
خداوندا تو آنچه کار دنیای من و آخرتم را اصلاح می کند می دانی.10/22
اللَّهُمَّ وَ مُنَّ عَلَیَّ... بِإِصْلَاحِهِمْ لِی
خداوندا و بر من به اصلاح نمودن ایشان (فرزندانم) برای من، منّت گذار.1/25
ص: 108
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِکُلِّ مَا یُصْلِحُنِی فِی دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی
و هر چه در دنیایم و آخرتم به صلاحم است، بر من ارزانی دار.9/25
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ الْمُصْلِحِینَ
و مرا در همه آن (امور)، از شایسته کاران قرار ده.10/25
یَا... مُسْتَصْلِحَ عَمَلِ الْمُفْسِدِینَ
ای خواهان اصلاح عمل تبهکاران.5/40
وَ أَصْلِحْ لَهُمْ شُؤُونَهُمْ
و احوالشان را برای آنها اصلاح نما.65/47
وَ لَوْ لَا إِحْسَانُکَ إِلَیَّ وَ سُبُوغُ نَعْمَائِکَ عَلَیَّ مَا بَلَغْتُ... إِصْلَاحَ نَفْسِی
و اگر احسان تو به من و فراوانی نعمت هایت بر من نبود، هیچگاه اصلاح خویش را نمی یافتم.2/51
اضطراب تپش
اضطرار بیچارگی
اطاعت فرمانبری
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ عَلَی أَرْجَائِهَا إِذَا نَزَلَ الْأَمْرُ بِتَ-مَامِ وَعْدِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که بر اطراف آن آسمان هایند، آنگاه که فرمان تمام شدن وعده ات نازل شود.12و11و10/3
یَا إِلَهِی لَوْ... ذَکَرْتُکَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ حَتَّی یَکِلَّ لِسَانِی، ثُمَّ لَمْ أَرْفَعْ طَرْفِی إِلَی آفَاقِ السَّمَاءِ اسْتِحْیَاءً مِنْکَ مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر در این مدّت (آنقدر) ذکر تو را گویم تا زبانم از کار بیفتد، سپس از شرمندگی تو، چشم از کرانه های آسمان برندارم، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
وَ انْشُرْ عَلَیْنَا رَحْمَتَکَ بِغَیْثِکَ الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ، الْمُنْسَاقِ لِنَبَاتِ أَرْضِکَ، الْمُونِقِ فِی جَمِیعِ الْآفَاقِ
ص: 109
و رحمتت را با بارانِ فراوان از ابری که برای رویاندن گیاهِ چشم انداز در همه نواحی زمینت روان است، بر ما بگستران.1/19
اللَّهُمَّ اشْغَلِ الْمُشْرِکِینَ بِالْمُشْرِکِینَ عَنْ تَنَاوُلِ أَطْرَافِ الْمُسْلِمِینَ
خداوندا مشرکان را به مشرکان مشغول گردان و از چیرگی به نواحی مسلمانان، بازدار.10/27
اطلاع آگاهی
اطمینان آرامش
اعتدال میانه روی
فَهَلْ یَنْفَعُنِی، یَا إِلَهِی، إِقْرَارِی عِنْدَکَ بِسُوءِ مَا اکْتَسَبْتُ؟ وَ هَلْ یُنْجِینِی مِنْکَ اعْتِرَافِی لَکَ بِقَبِیحِ مَا ارْتَکَبْتُ؟
ای خدای من آیا نزد تو اقرار به بدی ای که انجام داده ام، مرا سود می دهد؟ و آیا اعترافم در درگاه تو به زشتی آنچه مرتکب شده ام، مرا رها می نماید؟ 6/12
اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِی رُوعِی... اعْتِرَافًا بِإِحْسَانِکَ
خداوندا به جای آنچه شیطان در دل من می افکند، اعتراف به نیکی ات را قرار ده.13/20
أَمْدِدْهُمْ بِمَلَائِکَةٍ مِنْ عِنْدِکَ مُرْدِفِینَ حَتَّی یَکْشِفُوهُمْ إِلَی مُنْقَطَعِ التُّرَابِ قَتْلًا فِی أَرْضِکَ وَ أَسْرًا، أَوْ یُقِرُّوا بِأَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ
آنان (مسلمانان) را از جانب خود با فرشتگانی که پی درپی آیند، یاری فرما. تا با کشتن و اسیر گرفتن، آنها (مشرکان) را به انتهای خاک در زمینت برانند، یا به یکتایی تو که معبودی جز تو نیست، تنها و بی شریک هستی، اقرار نمایند.8/27
وَ الْقَنِی بِمَغْفِرَتِکَ کَمَا لَقِیتُکَ بِإِقْرَارِی
و با آمرزش خود به من روآور، همچنان که من با اقرارم به تو رو آوردم.12/31
فَهَذَا... مَحَلُّ الْمُعْتَرِفِ لَکَ
پس اینْ محل اعتراف کننده برای توست.15/32
ص: 110
وَ کُلٌّ مُقِرٌّ عَلَی نَفْسِهِ بِالتَّقْصِیرِ عَمَّا اسْتَوْجَبْتَ
و همگی به تقصیر خود در ادای آنچه تو شایسته آنی، اقرار دارند.8/37
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ الْمُعْتَرِفِینَ بِمَقَامِهِمُ
خداوندا و بر دوستان آنها که اعتراف کنندگان به مقام ایشانند، درود فرست.64/47
...وَ أَنَا بَعْدُ أَقَلُّ الْأَقَلِّینَ، وَ أَذَلُّ الْأَذَلِّینَ، وَ مِثْلُ الذَّرَّةِ أَوْ دُونَهَا
...و من بعد از این، کمترین کمتران و خوارترین خواران و مانند ذرّه ای یا کمتر از آنم.75/47
اللَّهُمَّ إِنِّی أُصْبِحُ وَ أُمْسِی... مُعْتَرِفًا بِذَنْبِی، مُقِرًّا بِخَطَایَایَ
خداوندا، من شب را به صبح و صبح را به شام می آورم، در حالی که به گناهم اعتراف دارم و به خطاهایم اقرار می کنم.7/52
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ... سُوءَالَ مَنِ اسْتَکْثَرَ ذُنُوبَهُ، وَ اعْتَرَفَ بِخَطِیئَتِهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که گناهانش را بسیار دانسته، و به خطایش اعتراف نموده است.9و8/52
مُقِرٌّ لَکَ بِأَنِّی... لَمْ أَخْلُ فِی الْحَالَاتِ کُلِّهَا مِنِ امْتِنَانِکَ
اقرار می کنم به اینکه در همه حال از احسان تو بی بهره نبوده ام.5/12
مُقِرٌّ لَکَ بِأَنِّی لَمْ أَسْتَسْلِمْ وَقْتَ إِحْسَانِکَ إِلَّا بِالْإِقْلَاعِ عَنْ عِصْیَانِکَ
اقرار می کنم به اینکه هنگام احسانت، جز با خودداری از معصیت تو، فرمان نبرده ام.5/12
ص: 111
أَعْتَرِفُ بِضَعْفِ قُوَّتِی وَ قِلَّةِ حِیلَتِی
به ضعف قوّتم و کمی چاره اندیشی ام اعتراف دارم.7/21
اللَّهُمَّ فَلَکَ الْحَمْدُ إِقْرَارًا بِالْإِسَاءَةِ، وَ اعْتِرَافًا بِالْإِضَاعَةِ
خداوندا، پس سپاس برای توست، در حالی که به بدکرداری، اقرارکننده و به سهل انگاری، اعتراف کننده ایم.45/45
وَ هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ... مُعْتَرِفًا بِعَظِیمٍ مِنَ الذُّنُوبِ تَحَمَّلْتُهُ، وَ جَلِیلٍ مِنَ الْخَطَایَا اجْتَرَمْتُهُ
و اینک منم در پیشگاه تو، اعتراف کننده به بزرگی گناهانی که زیر بار آن رفته ام و به سترگیِ خطاهایی که مرتکب آن شده ام.69/47
أَنَا... الْمُعْتَرِفُ الْخَاطِئُ الْعَاثِرُ
منم اعتراف کننده خطاکار لغزشکار.76/47
أَتَیْتُکَ مُقِرًّا بِالْجُرْمِ وَ الْإِسَاءَةِ إِلَی نَفْسِی
به درگاه تو آمده ام، در حالی که اقرار به گناه و بدی بر خود دارم.7/48
فَأَنَا الْمُقِرُّ بِذَنْبِی، الْمُعْتَرِفُ بِخَطِیئَتِی
زیرا من به گناه خود، اقرار داشته و به
خطای خویش، اعتراف می کنم.4/53
وَ هَبْ لِیَ الثِّقَةَ لِأُقِرَّ مَعَهَا بِأَنَّ قَضَاءَکَ لَمْ یَجْرِ إِلَّا بِالْخِیَرَةِ
و به من اعتمادی بخش تا به اینکه قضای تو جز به نیکی جاری نگشته، اعتراف کنم.3/35
فَکُلُّ الْبَرِیَّةِ مُعْتَرِفَةٌ بِأَنَّکَ غَیْرُ ظَالِمٍ لِمَنْ عَاقَبْتَ
پس همه آفریدگان اعتراف می کنند که تو هر که را عقوبت نمودی، ستمگر نیستی.8/37
فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَفْزَعُ إِلَی الْإِقْرَارِ بِمُتَشَابِهِهِ، وَ مُوضَحَاتِ بَیِّنَاتِهِ
پس ما را از کسانی قرار ده که خود را در پناه اقرار به (آیات) متشابه و دلایل روشنش قرار می دهند.4/42
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَرِفُ بِأَنَّهُ مِنْ عِنْدِکَ
و ما را از کسانی قرار ده که اعتراف می کنند به اینکه؛ قرآن از جانب توست.6/42
ص: 112
وَ قُصَارَایَ الْإِقْرَارُ بِالْحُسُورِ
و نهایت تلاش من اقرار به درماندگی است.24/46
وَ أَوْزِعْنِی أَنْ... أَعْتَرِفَ بِمَا أَسْدَیْتَهُ إِلَیَّ
و به من الهام کن که به آنچه به من عنایت نموده ای، اعتراف نمایم.114/47
هَذَا مَقَامُ مَنِ اعْتَرَفَ بِسُبُوغِ النِّعَمِ
این جایگاه کسی است که به فراوانی نعمت ها اعتراف کرده است.15/49
اعتزال تنهایی
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً... تَبْعَثُهُمْ بِهَا عَلَی اعْتِقَادِ حُسْنِ الرَّجَاءِ لَکَ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که به سبب آن ایشان را بر اعتقاد به امیدی نیکو به خود برانگیزی.15و14و13/4
فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَدِینُ لَکَ بِاعْتِقَادِ التَّسْلِیمِ لِمُ-حْکَمِ آیَاتِهِ
پس ما را از کسانی قرار ده که با اعتقاد و تسلیم در برابر آیات محکم آن، دینداری می کنند.4/42
أَوْفَدْتُ عَلَیْکَ رَجَائِی بِالثِّقَةِ بِکَ
با اعتماد به تو، امیدم را به سوی تو فرستادم.18/13
وَجَّهَ رَغْبَتَهُ إِلَیْکَ ثِقَةً بِکَ
با اعتماد به تو، خواهشش را به سوی تو گردانده است.8/31
وَ بِکَ أَثِقُ
و به تو اعتماد می کنم.11/52
فَقَدْ أَصْبَحْتُ وَ أَنْتَ ثِقَتِی وَ رَجَائِی فِی الْأُمُورِ کُلِّهَا
پس من صبح کردم، در حالی که اعتماد و امیدم در همه کارها تویی.8/54
وَ اجْعَلْ ذَلِکَ سَبَبًا لِقَنَاعَتِی بِمَا قَضَیْتَ، وَ ثِقَتِی بِمَا تَخَیَّرْتَ
...و آن را وسیله راضی شدنم به آنچه مقدّر
ص: 113
نمودی و اعتمادم به آنچه انتخاب کرده ای قرار ده.15/14
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ... مِنَ الثِّقَةِ بِأَمَانِیِّهِ
خداوندا ما از اطمینان به آرزوهای او به تو پناه می بریم.1/17
اللَّهُمَّ... أَیْقِظْنَا عَنْ سِنَةِ الْغَفْلَةِ بِالرُّکُونِ إِلَیْهِ
خداوندا ما را از خواب غفلت و فراموشی، که به سبب میل و اعتماد به اوست، بیدار گردان.7/17
اللَّهُمَّ... بِفَضْلِکَ وَثِقْتُ
خداوندا به احسان تو اعتماد کرده ام.15/20
أَلْهِمْنَا ثِقَةً خَالِصَةً تُعْفِینَا بِهَا مِنْ شِدَّةِ النَّصَبِ
اطمینانی خالص در دلمان بینداز، که با آن ما را از سختی رنج معاف داری.2/29
أَنْتَ أَوْلَی مَنْ وُثِقَ بِهِ
تو سزاوارترین کسی هستی که به او اعتماد شد.22/32
وَ وَثِقْتُ بِکَ رَبِّ فِی الْمَغْفِرَةِ لِی
و پروردگار من، در آمرزش - برای خود - به تو اعتماد نمودم.22/32
لَمْ أَثِقْ بِهِمْ رَبِّ فِی السِّتْرِ عَلَیَّ
پروردگار من، در رازپوشی بر من، به آنها اعتماد ندارم.22/32
فَغَذَوْتَنِی بِفَضْلِکَ غِذَاءَ الْبَرِّ اللَّطِیفِ... وَ لَا تَتَأَکَّدُ مَعَ ذَلِکَ ثِقَتِی
پس به فضل خودت مرا مانند نیکوکاری مهربانْ خوراک دادی. و با این همه اعتمادم به تو محکم نمی شود.26/32
وَ هَبْ لِیَ الثِّقَةَ لِأُقِرَّ مَعَهَا بِأَنَّ قَضَاءَکَ لَمْ یَجْرِ إِلَّا بِالْخِیَرَةِ
و به من اعتمادی بخش تا به اینکه قضای تو
ص: 114
جز به نیکی جاری نگشته، اعتراف کنم.3/35
أَمْهَلْتَهُمْ ثِقَةً بِدَوَامِ مُلْکِکَ
از آن جهت مهلتشان داده ای که به دوام پادشاهی خود اعتماد داری.17/46
فَأَقْدَمَ عَلَیْهِ عَارِفًا بِوَعِیدِکَ... وَاثِقًا بِتَجَاوُزِکَ
پس با علم به تهدیدت و اعتماد به گذشتت، بر آن نافرمانی ها اقدام کرد.68/47
ثُمَّ أَتْبَعْتُ ذَلِکَ بِالْإِنَابَةِ إِلَیْکَ... وَ الثِّقَةِ بِمَا عِنْدَکَ
سپس بازگشت به سوی تو و اعتماد به آنچه نزد توست را، در پی آن روانه ساخته ام.73/47
وَ اجْعَلْ قَلْبِی وَاثِقًا بِمَا عِنْدَکَ
و دلم را به آنچه نزد توست، مطمئن قرار ده.130/47
إِنِّی بِمَغْفِرَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ أَوْثَقُ مِنِّی بِعَمَلِی
همانا اطمینانم به آمرزش و رحمت تو، از (اطمینانم به) عملم بیشتر است.4/48
فَإِنِّی لَمْ آتِکَ ثِقَةً مِنِّی بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ
پس به درستی که من با اطمینان به عمل شایسته ای که پیش فرستاده باشم، به درگاه تو نیامده ام.6/48
فَنَادَیْتُکَ یَا إِلَهِی مُسْتَغِیثًا بِکَ، وَاثِقًا بِسُرْعَةِ إِجَابَتِکَ
ای خدای من، پس تو را خواندم، در حالی که از تو یاری خواسته و به اجابت سریع تو اطمینان داشتم.10/49
اعراض روگردانی
اعضا اندام و نیز بدن
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا یَرْتَفِعُ مِنَّا إِلَی أَعْلَی عِلِّیِّینَ
سپاس خدای را، سپاسی که از ما به سوی بالاترین مرتبه ها(ی بهشتی) بالا رود.13و10/1
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی... إِغْرَاقًا فِی الثَّنَاءِ
ص: 115
عَلَیْکَ
خداوندا به جای آنچه او (شیطان) بر زبانم جاری ساخته، ثنای فراوانت را قرار ده.13/20
اغماض گذشت
إِسْرَافِیلُ صَاحِبُ الصُّورِ، الشَّاخِصُ الَّذِی یَنْتَظِرُ مِنْکَ الْإِذْنَ... فَیُنَبِّهُ بِالنَّفْخَةِ صَرْعَی رَهَائِنِ الْقُبُورِ
اسرافیل، صاحب صور، همان که چشم گشوده، منتظر اجازه توست، تا با دمیدنیْ مردگانِ گروِ گورها را بیدار کند.2/3
أَنْتَ الْقَادِرُ عَلَی... دَفْعِ مَا وَقَعْتُ فِیهِ
و تو بر برطرف کردن آنچه در آن افتاده ام توانایی.10/7
أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا تَوْبَةَ... خَالِصِ الْحَیَاءِ مِمَّا وَقَعَ فِیهِ
در این مکان (که ایستاده ام) به سوی تو بازمی گردم، بازگشت کسی که از آنچه در آن افتاده، سخت شرمنده است.12/12
وَ اجْعَلْ... مُتَحَوَّلِی عَنْ صَرْعَتِی إِلَی تَجَاوُزِکَ
و بازگشت از به زمین افتادنم را به گذشت خود قرار ده.6/15
هَا أَنَا ذَا یَا رَبِّ مَطْرُوحٌ بَیْنَ یَدَیْکَ
ای پروردگار من اینک منم که در پیش روی تو افتاده ام.13/16
یَا إِلَهِی لَوْ بَکَیْتُ إِلَیْکَ حَتَّی تَسْقُطَ أَشْفَارُ عَیْنَیَّ... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر آنچنان در پیشگاهت بگریم تا پلک های چشمانم بیفتد، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
وَ ارْفَعْنِی عَنْ مَصَارِعِ الذُّنُوبِ کَمَا وَضَعْتُ لَکَ نَفْسِی
و مرا از افتادنْگاه های گناهان، بلند گردان، چنانکه خود را برای تو فروافکنده ام.12/31
ص: 116
فَأَوْقَعَنِی وَ قَدْ هَرَبْتُ إِلَیْکَ مِنْ صَغَائِرِ ذُنُوبٍ مُوبِقَةٍ
پس در حالی که از گناهان کوچکِ هلاکت بار به سویت می گریختم، مرا بر زمین زد.13/32
وَ اجْعَلْ نَدَامَتِی عَلَی مَا وَقَعْتُ فِیهِ مِنَ الزَّلَّاتِ... تَوْبَةً تُوجِبُ لِی مَحَبَّتَکَ
و پشیمانی ام را از لغزش هایی که در آن افتاده ام، توبه ای قرار ده که دوستی تو را نسبت به من لازم گردانَد. 3/38
اجْعَلْنِی أُسْوَةَ مَنْ قَدْ أَنْهَضْتَهُ بِتَجَاوُزِکَ عَنْ مَصَارِعِ الْخَاطِئِینَ
مرا اسوه کسی گردان که با گذشت خود، او را از افتادنْ گاه های خطاکاران بلند کردی.10/39
وَ لَا تَرْمِ بِی رَمْیَ مَنْ سَقَطَ مِنْ عَیْنِ رِعَایَتِکَ
و مرا دور نینداز همانند دور انداختن کسی که از چشم مراقبت تو افتاده.104/47
لَا تَرْمِ بِی رَمْیَ مَنْ سَقَطَ مِنْ عَیْنِ رِعَایَتِکَ... بَلْ خُذْ بِیَدِی مِنْ سَقْطَةِ الْمُتَرَدِّینَ
مرا دور نینداز همانند دور انداختن کسی که از چشم مراقبت تو افتاده. بلکه از سقوط پرت شدگان، دستم را بگیر (نجاتم ده).104/47
کَمْ مِنْ... صَرْعَةٍ أَنْعَشْتَ
چه بسیار به زمین خوردن هایی که بلند کردی.12/49
أَنْتَ الَّذِی... أَقَلْتَ عِنْدَ الْعِثَارِ زَلَّتِی
تویی که هنگام (به گناه) افتادن، از لغزشم درگذشتی. 4/51
مَوْلَایَ ارْحَمْ کَبْوَتِی لِحُرِّ وَجْهِی
مولای من! بر به رو افتادنم با تمام رخسارم، رحم کن.4/53
افترا تهمت
افراد مردم
ص: 117
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... إِلْحَاحِ الشَّهْوَةِ
خداوندا به تو پناه می برم از زیاده روی شهوت. 1/8
وَ أَنْتَ الَّذِی لَا یُفْرِطُ فِی عِقَابِ مَنْ عَصَاهُ
و تویی آنکه در کیفر گناهکاران زیاده روی نمی کند. 12/16
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَسْتَصْبِحُ بِمِصْبَاحِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که از نور چراغ آن، روشنی می افروزند.7/42
افزار ابزار
لَا یَزِیدُ مَنْ نَقَصَ مِنْهُمْ زَائِدٌ
از کسانی که (خدا) کاسته، افزاینده ای نمی افزاید.5/1
نبودِ کاهنده ای، برای هر که خدا به او
لَا یَنْقُصُ مَنْ زَادَهُ نَاقِصٌ
از کسی که (خدا) به او فراوانی داده، کاهنده ای نمی کاهد.5/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... مَکَانَ کُلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهَا عَدَدُهَا أَضْعَافًا مُضَاعَفَةً أَبَدًا سَرْمَدًا
پس سپاس او را، به جای هر یک از آنها به شماره چندین برابر، همیشه و جاوید.27/1
کَثَّرَنَا بِمَنِّهِ عَلَی مَنْ قَلَّ
ما را با احسان خود، بر کسانی که اندک بودند، فزونی بخشید.2/2
یَا مُبَدِّلَ السَّیِّئَاتِ بِأَضْعَافِهَا مِنَ الْحَسَنَاتِ
ای تبدیل کننده بدی ها به چندین برابر آن از خوبی ها.26/2
وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ صَلَاةً تَزِیدُهُمْ کَرَامَةً عَلَی کَرَامَتِهِمْ وَ طَهَارَةً عَلَی طَهَارَتِهِمْ
ص: 118
و بر آنان درود فرست، درودی که کرامتی بر کرامتشان و پاکی ای بر پاکیشان بیفزاید.25/3
...بَلْ أَقُولُ مَقَالَ الْعَبْدِ الذَّلِیلِ الظَّالِمِ لِنَفْسِهِ الْمُسْتَخِفِّ بِحُرْمَةِ رَبِّهِ. الَّذِی عَظُمَتْ ذُنُوبُهُ فَجَلَّتْ
...بلکه همانند بنده ای خوار که به خود ستم نموده و حرمت پروردگارش را سبک شمرده، سخن می گویم. آنکه گناهانش بزرگ و رو به فزونی است.8و7/12
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً دَائِمَةً نَامِیَةً
بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی پیوسته و فزاینده.24/13
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... عَدَدَ مَا صَلَّیْتَ عَلَی مَنْ صَلَّیْتَ عَلَیْهِ، وَ أَضْعَافَ ذَلِکَ کُلِّهِ بِالْأَضْعَافِ الَّتِی لَا یُحْصِیهَا غَیْرُکَ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست. به عدد درودی که بر دیگران درود فرستاده ای، و چندین برابر همه آن به چندین برابر که جز تو شمار آنها را نداند.19/44
صَلِّ عَلَیْهِ صَلَاةً نَامِیَةً لَا تَکُونُ صَلَاةٌ أَنْمَی مِنْهَا
بر او درود فرست، درود فراوانی که درودی فراوان تر از آن نباشد.51/47
وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ، صَلَاةً... تُنْشِئُ مَعَ ذَلِکَ
صَلَوَاتٍ تُضَاعِفُ مَعَهَا تِلْکَ الصَّلَوَاتِ عِنْدَهَا، وَ تَزِیدُهَا عَلَی کُرُورِ الْأَیَّامِ زِیَادَةً فِی تَضَاعِیفَ لَا یَعُدُّهَا غَیْرُکَ
و بر او و بر خاندانش درود فرست، درودی که با آن درودهای دیگر پدید آوری، که درودهای گذشته را با آن چندین برابر کنی و آن را با گذر روزگار بیفزایی، افزودنی در چندین برابر که جز تو (کسی) نتواند آن را شمارش کند.55/47
هُوَ، یَا رَبِّ، مِمَّا قَدْ أَحْصَیْتَهُ عَلَیَّ وَ أَغْفَلْتُهُ أَنَا مِنْ نَفْسِی، فَأَدِّهِ عَنِّی مِنْ جَزِیلِ عَطِیَّتِکَ وَ کَثِیرِ مَا عِنْدَکَ... حَتَّی لَا یَبْقَی عَلَیَّ شَیْءٌ مِنْهُ تُرِیدُ أَنْ تُقَاصَّنِی بِهِ مِنْ حَسَنَاتِی، أَوْ تُضَاعِفَ بِهِ مِنْ سَیِّئَاتِی یَوْمَ أَلْقَاکَ یَا رَبِّ
آن (تکلیف) ای پروردگار من، از چیزهایی است که بر من به حساب آورده ای و من خودسرانه از آن غافل شدم. پس آن را از عطای بزرگ و فراوانی که نزد توست، از جانب من ادا کن. تا چیزی از آن بر من نمانَد که بخواهی به سبب آن از نیکی هایم بکاهی، یا بر بدی هایم بیفزایی، در روزی که تو را دیدار می کنم. ای پروردگار من.7/22
عَافِنِی عَافِیَةً کَافِیَةً شَافِیَةً عَالِیَةً نَامِیَةً
به من عافیت ده. عافیتی کافی، بهبودی بخش، عالی و روزافزون.2/23
ص: 119
اللَّهُمَّ وَ مَا مَسَّهُمَا مِنِّی مِنْ أَذًی... فَاجْعَلْهُ... زِیَادَةً فِی حَسَنَاتِهِمَا
خداوندا و هر آزاری که از من به آنان رسیده، پس آن را سبب افزایش نیکی هایشان قرار ده.8/24
إِلَهِی... زِدْ لِی فِی آجَالِهِمْ
خداوندا در مدّت عمرشان برایم بیفزا.2/25
اللَّهُمَّ... کَثِّرْ بِهِمْ عَدَدِی
خداوندا تعداد مرا به وسیله آنها (فرزندانم) بیفزا. 4/25
...وَ زِدْهُمْ بَصِیرَةً فِی حَقِّی، وَ مَعْرِفَةً بِفَضْلِی حَتَّی یَسْعَدُوا بِی وَ أَسْعَدَ بِهِمْ
و بر حق بینی و فضیلت شناسی آنان نسبت به من بیفزا. تا آنان به وسیله من، نیک بخت شوند و من به وسیله آنها، نیک بخت گردم.4/26
وَ احْجُبْنِی عَنِ السَّرَفِ وَ الِازْدِیَادِ
و مرا از اسراف و زیاده روی باز دار.3/30
وَ زِدْنِی مِنْ هُدَاکَ مَا أَصِلُ بِهِ إِلَی التَّوْفِیقِ فِی عَمَلِی
و هدایت خود را برایم بیفزا، که با آن به توفیق در عملم برسم.16/37
وَ امْتَهَنَکَ بِالزِّیَادَةِ وَ النُّقْصَانِ
و تو را با فزونی و کاستی، به خدمت گرفت.2/43
تُرِیدُ... فَوْزَهُمْ بِالْوِفَادَةِ عَلَیْکَ، وَ الزِّیَادَةِ مِنْکَ
می خواهی در آمدن به سوی تو و افزونی یافتن از جانب تو، رستگار شوند.12/45
أَنْتَ الَّذِی زِدْتَ فِی السَّوْمِ عَلَی نَفْسِکَ لِعِبَادِکَ
تویی آنکه در داد و ستد با بندگانت، در بهای آن بر خود افزوده ای.12/45
اللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ
خدا برای هر که بخواهد، چندین برابر
ص: 120
می کند. 13/45
مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا کَثِیرَةً
کیست آنکه به خدا وام دهد، وامی نیکو. که خدا آن را برایش به چندین و چند برابر افزون نماید؟.13/45
وَ مَا أَنْزَلْتَ مِنْ نَظَائِرِهِنَّ فِی الْقُرْآنِ مِنْ تَضَاعِیفِ الْحَسَنَاتِ
و مانندهای آن (آیه هایی) که از افزایش های نیکی ها در قرآن فروفرستادی.13/45
لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ
اگر شکر گزارید، شما را فزونی دهم.14/45
تَصَدَّقُوا لَکَ طَلَبًا لِمَزِیدِکَ
جهت طلبِ افزودن (نعمت) تو، برای (رضای) تو صدقه دادند.16/45
وَ ضَاعَفْتَ فِیهِ مِنَ الْإِیمَانِ
و ایمان را در آن، چندین برابر نمودی.20/45
إِنَّ خَزَائِنَکَ لَا تَنْقُصُ بَلْ تَفِیضُ
همانا گنجینه های تو کم نمی شود، بلکه فزونی می یابد. 50/45
اللَّهُمَّ وَ مَنْ رَعَی هَذَا الشَّهْرَ حَقَّ رِعَایَتِهِ... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ، وَ أَعْطِنَا أَضْعَافَهُ مِنْ فَضْلِکَ
خداوندا و هر کس رعایت کرده این ماه را، به طوری که حقّ رعایتش است؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش و از فضلت، چندین برابر آن را به ما عطا فرما.50/45
یَا مَنْ یُثْمِرُ الْحَسَنَةَ حَتَّی یُنْمِیَهَا
ای کسی که نیکی را بارور می کند، تا آن را بیفزاید. 11/46
وَ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا یَزِیدُ عَلَی رِضَاکَ
و سپاس برای توست. سپاسی که بر خوشنودی ات بیفزاید.35/47
ص: 121
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَتَضَاعَفُ عَلَی کُرُورِ الْأَزْمِنَةِ، وَ یَتَزَایَدُ أَضْعَافًا مُتَرَادِفَةً
سپاس برای توست. سپاسی که با گردش زمان ها، چندین برابر شود و پیوسته، چندین برابر افزایش یابد.39و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا... تَصِلُهُ بِمَزِیدٍ بَعْدَ مَزِیدٍ طَوْلًا مِنْکَ
سپاس برای توست. سپاسی که تو آن را از روی احسانت، با افزونی پی درپی پیوند دهی.
48و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا... یَزِیدُ عَلَی مَا أَحْصَتْهُ فِی کِتَابِکَ الْکَتَبَةُ
سپاس برای توست. سپاسی که بر آنچه نویسندگان (اعمال) در کتاب تو به شمار آورده اند، افزونی یابد.40و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُوجِبُ بِکَرَمِکَ الْمَزِیدَ بِوُفُورِهِ
سپاس برای توست. سپاسی که با بسیاری اش به همراه کرمت، فراوانی (نعمت) را لازم گردانَد.48و36/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُرْضِیهِ وَ تَزِیدُ عَلَی رِضَاهُ، وَ صَلِّ عَلَیْهِ صَلَاةً تُرْضِیکَ و تَزِیدُ عَلَی رِضَاکَ لَهُ وَ صَلِّ عَلَیْهِ صَلَاةً لَا تَرْضَی لَهُ إِلَّا بِهَا
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که خوشنودش سازد و بر خوشنودی اش بیفزاید. و بر او درود فرست، درودی که تو را خوشنود کند و بر خوشنودی ات برای او بیفزاید. و بر او درود فرست، درودی که برای او جز به آن راضی نشوی.52/47
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الصَّلَوَاتِ الْمُبَارَکَاتِ الزَّاکِیَاتِ النَّامِیَاتِ الْغَادِیَاتِ الرَّائِحَاتِ
خداوندا و بر دوستان آنها درودهای مبارک، پاک، فزاینده (در) هر صبح و شام، بفرست.64/47
وَ زِدْنِی إِلَیْکَ فَاقَةً وَ فَقْرًا
و بر فقر و نیازم به درگاهت بیفزا.118/47
وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ وَ سَعَةِ مَا عِنْدَکَ
و برایم از فضل و فراخی آنچه نزد توست، بیفزا.28/48
ص: 122
لَیْسَ عَذَابِی مِمَّا یَزِیدُ فِی مُلْکِکَ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ، وَ لَوْ أَنَّ عَذَابِی مِمَّا یَزِیدُ فِی مُلْکِکَ لَسَأَلْتُکَ الصَّبْرَ عَلَیْهِ
عذاب من، چیزی نیست که ذرّه ای بر پادشاهی تو بیفزاید. و اگر عذاب من چیزی بود که در پادشاهی ات می افزود، هر آینه شکیبایی بر آن را از تو می خواستم.6/50
افزودن افزایش
افزون افزایش
افسار مهار
افسوس حسرت
حَلِّنِی بِحِلْیَةِ الصَّالِحِینَ... فِی... إِفْشَاءِ الْعَارِفَةِ
مرا در آشکار کردن نیکی، به زینت شایستگان بیارا.10/20
افکندن پرت کردن
أَغْنِنَا إِذْ طَرَحْنَا أَنْفُسَنَا بَیْنَ یَدَیْکَ
چون خویش را در پیشگاه تو افکنده ایم،
بی نیازمان گردان.5/10
تَقَحَّمْتُ أَوْدِیَةَ الْهَلَاکِ، وَ حَلَلْتُ شِعَابَ تَلَفٍ
در وادی های هلاکت رفتم و به درّه های نابودی وارد شدم.2/49
أَبَیْتُ إِلَّا تَقَحُّمًا لِحُرُمَاتِکَ
من جز وارد شدن در حرام های تو کاری نداشته ام. 14/49
اقامت ماندن
اقتدا پیروی
لَمْ یَخْتَلِجْهُمْ شَکٌّ فِی قَفْوِ آثَارِهِمْ، وَ الاِْئْتِ-مَامِ بِهِدَایَةِ مَنَارِهِمْ
تردیدی ایشان را از پیروی نشانه های آنها و اقتدا به چراغ هدایت ایشان آشفته نساخت.11/4
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَقْتَدِی بِتَبَلُّجِ إِسْفَارِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که به درخشش
ص: 123
روشنایی آن اقتدا می کنند.7/42
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الْمُوءْتَمِّینَ بِإِمَامَتِهِمُ
خداوندا و بر دوستان آنها که اقتداکنندگان به امامت ایشانند، درود فرست.64/47
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... تَعَاطِی الْکُلْفَةِ
خداوندا به تو پناه می برم از انجام دادن کارِ با مشقّت. 2و1/8
نَعُوذُ بِکَ مِنْ تَنَاوُلِ الْإِسْرَافِ
پناه می بریم به تو از انجام اسراف.7/8
فَمَا أَدْرِی... أَیُّ الْحَالَیْنِ أَحَقُّ بِالشُّکْرِ لَکَ؟... أَ وَقْتُ الصِّحَّةِ... أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِی مَحَّصْتَنِی بِهَا... تَنْبِیهًا لِتَنَاوُلِ التَّوْبَةِ
نمی دانم کدام یک از این دو حال، به سپاس گزاری برای تو سزاوارتر است؟ آیا وقت تندرستی یا وقت بیماری که مرا با آن نجات دادی تا برای فراگرفتن توبه آگاهی باشد؟4-2/15
وَ مَنْ... أَشَدُّ إِقْدَامًا عَلَی السُّوءِ مِنِّی؟ حِینَ أَقِفُ بَیْنَ دَعْوَتِکَ وَ دَعْوَةِ الشَّیْطَانِ فَأَتَّبِعُ دَعْوَتَهُ
و چه کسی از من بر اعمال زشت بی باک تر است، هنگامی که بین دعوت تو و دعوت شیطان می ایستم، دعوت او را می پذیرم؟23/16
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی... لَا نَتَعَاطَی إِلَّا الَّذِی یَقِی مِنْ عِقَابِکَ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما. تا جز آنچه از کیفر تو نگاه دارد، انجام ندهیم.7و6/44
فَإِذَا بَلَّغْتَنَاهُ فَأَعِنَّا عَلَی تَنَاوُلِ مَا أَنْتَ أَهْلُهُ مِنَ الْعِبَادَةِ
پس چون ما را به آن رساندی، ما را بر انجام عبادتی که تو شایسته آنی، یاری فرما.46/45
فَأَقْدَمَ عَلَیْهِ عَارِفًا بِوَعِیدِکَ
پس با علم به تهدیدت، بر آن نافرمانی ها اقدام کرد.68/47
ص: 124
تَعَاطَی مَا نَهَیْتَ عَنْهُ تَغْرِیرًا
با غرور، آنچه از آن نهی نموده ای، انجام داده.6/31
أَنَا الَّذِی أَقْدَمَ عَلَیْکَ مُجْتَرِئًا
منم آنکه از روی جرأت، در برابر تو (به گناه) اقدام نمود.77/47
اقرار اعتراف
وَ تُزَهِّدَهُمْ فِی سَعَةِ الْعَاجِلِ
و در گشادگی دنیا آنان را بی میل نمایی.16/4
یَسْرَحُوا فِی أَرْضِهِ، طَلَبًا لِمَا فِیهِ نَیْلُ الْعَاجِلِ مِنْ دُنْیَاهُمْ
در زمین به تکاپو افتند، برای رسیدن به سود کنونی از دنیا.6/6
وَ اکْتُبْ لِی أَمَانًا مِنْ سُخْطِکَ، وَ بَشِّرْنِی بِذَلِکَ فِی الْعَاجِلِ دُونَ الْآجِلِ
و ایمنی از خشمت را برایم بنویس و هم اکنون (دنیا) پیش از آینده (آخرت)، مرا به آن مژده ده.33/16
أَعْطِ جَمِیعَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ وَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِثْلَ الَّذِی سَأَلْتُکَ لِنَفْسِی وَ لِوَلَدِی فِی عَاجِلِ الدُّنْیَا وَ آجِلِ الْآخِرَةِ
به همه مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان با ایمان، مانندِ آنچه برای خود و فرزندانم از تو درخواست نمودم، در دنیای کنونی و آخرت آینده ببخش. 12/25
الحاح اصرار
الحاد کفر
أَدِرْ رَحَی نَقِمَتِکَ عَلَی الْمُلْحِدِینَ
آسیاب کیفرت را برای ملحدان به گردش
ص: 125
درآور. 3/36
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا... جَنَّبَنَا مِنَ الْإِلْحَادِ وَ الشَّکِّ فِی أَمْرِهِ
و سپاس خدای را که ما را از کج روی و شک در امر خود، دور ساخت.10/1
جَنِّبْنَا الْإِلْحَادَ فِی تَوْحِیدِکَ
ما را از کجروی در یگانگی ات دور گردان.13/44
الطاف لطف
الفت انس و نیز دوستی
القا آموختن
اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِی رُوعِی مِنَ الَّتمَنِّی وَ التَّظَنِّی وَ الْحَسَدِ ذِکْرًا لِعَظَمَتِکَ
خداوندا به جای آنچه شیطان از آرزو و خیال بافی و رشک، در دل من می افکند، یاد بزرگی ات را قرار ده.13/20
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا... أَلْهَمَنَا مِنْ شُکْرِهِ
و سپاس خدای را که شکرش را به ما الهام نمود. 10/1
فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی... إِلْهَامِکَ الشُّکْرَ عَلَی الْإِحْسَانِ وَ الْإِنْعَامِ
پس سپاس تو را که شکرگزاری بر نیکی کردن و نعمت دادنت را به من الهام کردی.28/32
تَشْکُرُ مَنْ شَکَرَکَ، وَ أَنْتَ أَلْهَمْتَهُ شُکْرَکَ
هر که تو را شکر کرد، قدردانی کنی و حال آنکه شکرگزاری را تو به او الهام کرده ای.6/45
وَ أَلْهَمْتَهُ عِلْمَ عَجَائِبِهِ مُکَمَّلًا
و علم به شگفتی هایش را به صورت کامل، به او الهام کردی.5/42
اللَّهُمَّ فَأَوْزِعْ لِوَلِیِّکَ شُکْرَ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیْهِ، وَ أَوْزِعْنَا مِثْلَهُ فِیهِ
خداوندا، پس به ولیّ خود، شکرِ آنچه را که به او نعمت داده ای، الهام فرما و مانند آن (شکر)
ص: 126
را در نعمت، به ما الهام نما.61/47
اللَّهُمَّ... أَلْهِمْنَا مَا نُعِدُّهُ لَهُ
خداوندا آنچه برای (دور ساختن) او باید آماده سازیم، به ما الهام فرما.7/17
وَ أَلْهِمْنِی التَّقْوَی
و پرهیزکاری در دلم افکن.16/20
وَ أَلْهِمْنِی عِلْمَ مَا یَجِبُ لَهُمَا عَلَیَّ إِلْهَامًا
و آموختن آنچه را که در حقّ آنان بر من واجب است، به من الهام کن.3/24
أَلْهِمْنَا ثِقَةً خَالِصَةً
اطمینانی خالص در دلمان بینداز.2/29
وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ الِاخْتِیَارِ
و معرفت (کار) خیر را به ما الهام فرما.2/33
أَلْهِمْنَا الِانْقِیَادَ لِمَا أَوْرَدْتَ عَلَیْنَا مِنْ مَشِیَّتِکَ
گردن نِهی بر خواسته ات را - که بر ما وارد ساختی - به ما الهام فرما.5/33
وَ أَوْزِعْنَا فِیهِ شُکْرَ نِعْمَتِکَ
و در آن (ماه) شکر نعمتت را به ما الهام کن.7/43
وَ أَوْزِعْنِی أَنْ أُثْنِیَ بِمَا أَوْلَیْتَنِیهِ
و به من الهام کن که به خاطر آنچه به من داده ای، ثنا (ی تو را) گویم.114/47
أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ وَ إِجْلَالَ حُرْمَتِهِ
شناختِ فضیلتش، و بزرگ داشتِ احترامش را به ما الهام کن.6/44
امام پیشوا و نیز ولیّ
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الْمُوءْتَمِّینَ بِإِمَامَتِهِمُ
ص: 127
خداوندا و بر دوستان آنها که اقتداکنندگان به امامت ایشانند، درود فرست.64/47
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الْمَقَامَ لِخُلَفَائِکَ وَ أَصْفِیَائِکَ وَ مَوَاضِعَ أُمَنَائِکَ فِی الدَّرَجَةِ الرَّفِیعَةِ الَّتِی اخْتَصَصْتَهُمْ بِهَا قَدِ ابْتَزُّوهَا
خداوندا، به درستی که این مقام، برای جانشینان و برگزیدگانت و جایگاه امانت دارانت است، در درجه والایی که به ایشان اختصاص دادی، (و دشمنان آن را) ربودند.9/48
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ أَمِینِکَ عَلَی وَحْیِکَ
خداوندا بر محمّد - امین وحیت - درود فرست.3/2
جِبْرِیلُ الْأَمِینُ عَلَی وَحْیِکَ
جبرئیل امین وحی توست.4/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ، وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ مِنْ دُونِهِمْ مِنْ... أَهْلِ الْأَمَانَةِ عَلَی رِسَالَاتِکَ
...پس بر آنها درود فرست، و نیز بر فرشتگانی که از آنان پایین ترند و بر رساندن پیام هایت امانت دارند.6/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ الْمُوءْتَمَنِینَ عَلَی وَحْیِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و آنها که بر وحی تو امانت دارند.10/3
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ دُونَ الْأُمَمِ الْمَاضِیَةِ
و سپاس خدایی را که به پیامبرش محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - بر ما منّت نهاد، نه بر امّت های گذشته.1/2
وَ عَرِّفْهُ فِی أَهْلِهِ الطَّاهِرِینَ وَ أُمَّتِهِ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ حُسْنِ الشَّفَاعَةِ أَجَلَّ مَا وَعَدْتَهُ
و او را از شفاعت نیکو درباره خانواده پاکش
ص: 128
و مؤمنان امّتش، بیش از آنچه به او وعده داده ای، آگاه کن.25/2
أَمَرْتَهُ بِالنُّصْحِ لِأُمَّتِهِ فَنَصَحَ لَهَا
او را به نصیحت کردن امّتش دستور دادی، پس آنها را نصیحت کرد.22/6
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... وَ اجْزِهِ عَنَّا أَفْضَلَ وَ أَکْرَمَ مَا جَزَیْتَ أَحَدًا مِنْ أَنْبِیَائِکَ عَنْ أُمَّتِهِ
خداوندا پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و از طرف ما بهترین و گرامی ترین پاداشی را که به پیامبرانت از جانب امّتش دادی، به او پاداش ده.23/6
اللَّهُمَّ اغْزُ بِکُلِّ نَاحِیَةٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ عَلَی مَنْ بِإِزَائِهِمْ مِنَ الْمُشْرِکِینَ... حَتَّی یَکْشِفُوهُمْ إِلَی مُنْقَطَعِ التُّرَابِ قَتْلًا فِی أَرْضِکَ وَ أَسْرًا... اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ أَعْدَاءَکَ فِی أَقْطَارِ الْبِلَادِ مِنَ الْهِنْدِ وَ الرُّومِ... وَ سَائِرِ أُمَمِ الشِّرْکِ
خداوندا مسلمانان هر ناحیه را به جنگ با مشرکانی که در مقابل آنند، گسیل دار تا با کشتن و اسیر گرفتن، آنها (مشرکان) را به انتهای خاک در
زمینت برانند. خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند از هند و روم و دیگر امّت های مشرک.9و8/27
ثُمَّ آثَرْتَنَا بِهِ عَلَی سَائِرِ الْأُمَمِ
سپس ما را بر بقیه امّت ها به وسیله آن (ماه)، برتری دادی.21/45
امتحان آزمایش
امتناع بازداشتن
امداد یاری
امر فرمان
امن ایمنی
امنیّت ایمنی
امید آرزو، اعتماد و نیز انتظار
وَ مَنْ کَانُوا مُنْطَوِینَ عَلَی مَحَبَّتِهِ، یَرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ فِی مَوَدَّتِهِ
و آنها که محبّت او را در دل پرورانده، در دوستی اش امید به تجارتی بدون کساد داشتند.5/4
ص: 129
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً... تَبْعَثُهُمْ بِهَا عَلَی اعْتِقَادِ حُسْنِ الرَّجَاءِ لَکَ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که به سبب آن ایشان را بر اعتقاد به امیدی نیکو به خود برانگیزی.15و14و13/4
فَإِنَّکَ... مَرْجُوٌّ لِلْمَغْفِرَةِ
همانا برای آمرزش، امیدواری به توست.15/12
فَقَصَدْتُکَ، یَا إِلَهِی بِالرَّغْبَةِ، وَ أَوْفَدْتُ عَلَیْکَ رَجَائِی بِالثِّقَةِ بِکَ
پس ای خدای من از روی میلْ آهنگ تو کرده و با اعتماد به تو امیدم را به سوی تو فرستادم.18/13
وَ لَا تَقْطَعْ رَجَائِی عَنْکَ
و از خود ناامیدم نکن.22/13
إِنَّمَا أُوَبِّخُ بِهَذَا نَفْسِی... رَجَاءً لِرَحْمَتِکَ
تنها از این رو خود را به این صورت سرزنش می کنم، چون امیدواری به رحمت تو می باشد.28/16
اللَّهُمَّ... اقْطَعْ رَجَاءَهُ مِنَّا
خداوندا امیدش را از ما قطع کن.9/17
أَنْتَ مُنْتَجَعِی إِنْ حُرِمْتُ
اگر ناامید گردم، امید من به توست.20/20
اللَّهُمَّ... حَقِّقْ فِی رَجَاءِ رَحْمَتِکَ أَمَلِی
خداوندا آرزویی را که در امید به رحمتت دارم تحقّق بخش.28/20
وَ ارْزُقْنِی سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ... حَتَّی لَا أَرَی نِعْمَةً مِنْ نِعَمِکَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ... إِلَّا رَجَوْتُ لِنَفْسِی أَفْضَلَ ذَلِکَ بِکَ وَ مِنْکَ
و سلامت سینه از حسد را روزی ام گردان. تا نعمتی از نعمت هایت را که به هر یک از آفریدگانت داده ای، نبینم، مگر آنکه بهتر از آن را برای خود، به وسیله تو و از تو آرزو کنم.12/22
ص: 130
لَا یَشْرَکُکَ أَحَدٌ فِی رَجَائِی
هیچ کس در امید من، با تو شریک نیست.9/28
یَا مَنْ لَا یُجَاوِزُهُ رَجَاءُ الرَّاجِینَ
ای کسی که امید امیدواران، از او نمی گذرد.2/31
وَ أَنْتَ أَوْلَی مَنْ رَجَاهُ
و تو سزاوارترین کسی هستی که به او امید است.20/32
فَأَعْطِنِی یَا رَبِّ مَا رَجَوْتُ
پس ای پروردگار من، آنچه را امید دارم، به من عطا کن.20/32
تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی... بِمَنْ یَأْسُهُ مِنَ النَّجَاةِ أَوْکَدُ مِنْ رَجَائِهِ لِلْخَلَاصِ
ای خدای من، با کسی چنین رفتار می کنی که ناامیدی اش از نجات، محکم تر از امیدش به رهایی است.12/39
تُوبُوا إِلَی اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا عَسَی رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ
به سوی خدا توبه کنید. توبه خالص. امید است که پروردگارتان بدی هایتان را از شما بزداید.10/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ... مَرْجُوٍّ آلَمَ فِرَاقُهُ
درود بر تو مایه امیدی که فراقش رنج آور بود.26/45
وَ یَا مَنْ لَا یُخَیِّبُ الْمُلِحِّینَ عَلَیْهِ
و ای کسی که اصرارکنندگانِ خود را ناامید نمی کند. 4/46
فَأَقْدَمَ عَلَیْهِ عَارِفًا بِوَعِیدِکَ، رَاجِیًا لِعَفْوِکَ
پس با علم به تهدیدت و امیدواری به بخشایشت، بر آن نافرمانی ها اقدام کرد.68/47
أَتَیْتُکَ أَرْجُو عَظِیمَ عَفْوِکَ الَّذِی عَفَوْتَ بِهِ عَنِ الْخَاطِئِینَ
به درگاه تو آمده ام، در حالی که به بخشایش بزرگت امیدوارم، بخشایشی که با آن از (تقصیر)
ص: 131
خطاکاران گذشتی.7/48
وَ شَفَعْتُهُ بِرَجَائِکَ الَّذِی قَلَّ مَا یَخِیبُ عَلَیْهِ رَاجِیکَ
و آن را جفت امید به تو کردم. همان (امیدی) که با وجود آن، امیدوار به تو کمتر ناامید می شود.73/47
فَإِنِّی... لَا أَرْجُو لِأَمْرِ آخِرَتِی وَ دُنْیَایَ سِوَاکَ
پس به درستی که برای کار آخرت و دنیایم به احدی جز تو امید ندارم.4/48
إِلَهِی لَمْ تَفْضَحْنِی بِسَرِیرَتِی... فَلَا أَدْعُو سِوَاکَ، وَ لَا أَرْجُو غَیْرَکَ
خدای من، به (ناپاکی) درونم مرا رسوا نکردی. پس جز تو را نمی خوانم و به جز تو امیدوار نیستم.11/51
فَإِلَیْکَ یَا مَوْلَایَ کَانَتِ الْیَوْمَ تَهْیِئَتِی... رَجَاءَ عَفْوِکَ
پس ای سرور من، امروز مهیّا گشته تا به سوی تو آیم. بدین امید که به آمرزش تو نائل شوم.5/48
لَا تُخَیِّبِ الْیَوْمَ ذَلِکَ مِنْ رَجَائِی
امروز این امید مرا ناامید نکن.6/48
وَ إِیَّاکَ أَرْجُو
و فقط به تو امیدوارم.11/52
فَقَدْ أَصْبَحْتُ وَ أَنْتَ ثِقَتِی وَ رَجَائِی فِی الْأُمُورِ کُلِّهَا
پس من صبح کردم، در حالی که اعتماد و امیدم در همه کارها تویی.8/54
مَنْ أَصْبَحَ لَهُ ثِقَةٌ أَوْ رَجَاءٌ غَیْرُکَ
هر کس صبح کرد، در حالی که اعتماد یا امیدش به جز تو بود.8/54
امین امانت دار
انابه توبه
انانیّت تکبّر
انباشته متراکم
انتخاب اختیار
...وَ انْتَظَرَ مُرَاجَعَتَنَا بِرَأْفَتِهِ حِلْمًا
...و به مهربانی اش از روی بردباری، بازگشت
ص: 132
ما را انتظار کشید.21/1
إِسْرَافِیلُ صَاحِبُ الصُّورِ، الشَّاخِصُ الَّذِی یَنْتَظِرُ مِنْکَ الْإِذْنَ، وَ حُلُولَ الْأَمْرِ
اسرافیل، صاحب صور، همان که چشم گشوده، منتظر اجازه و رسیدن فرمان توست.2/3
لَمْ تَکُنْ أَنَاتُکَ عَجْزًا... وَ لَا انْتِظَارُکَ مُدَارَاةً
درنگ نمودن تو از روی ناتوانی نبوده است و به تأخیر انداختنت نه از روی نرمی کردن است.22/46
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الْمُنْتَظِرِینَ أَیَّامَهُمُ
خداوندا و بر دوستان آنها که منتظران روزهای (دولت) ایشانند، درود فرست.64/47
وَ کَمْ مِنْ بَاغٍ بَغَانِی بِمَکَایِدِهِ... وَ أَضْبَأَ إِلَیَّ إِضْبَاءَ السَّبُعِ لِطَرِیدَتِهِ انْتِظَارًا لِانْتِهَازِ الْفُرْصَةِ لِفَرِیسَتِهِ
و چه بسیار ستمگری که با نیرنگ هایش به من ستم کرد و همانند در کمین نشستن درنده ای برای شکارش، با چشم به راهی برای غنیمت دانستن وقت مناسبی برای شکار، در کمین من نشست.7/49
انتقال جابه جایی
وَ مَنْ سِوَاکَ... مُتَنَقِّلٌ فِی الصِّفَاتِ
و غیر تو، در صفاتش دگرگون می باشد.11/28
لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ
هیچ حرکت و نیرویی نیست، مگر به یاری خداوند بلندمرتبه بزرگ.25/46
انتقام کینه
...لَمْ یُعَاجِلْنَا بِنِقْمَتِهِ
...در سرکوب ما عجله ننمود.21/1
وَ اسْتُرْنِی بِسِتْرِکَ کَمَا تَأَنَّیْتَنِی عَنِ الِانْتِقَامِ مِنِّی
و مرا با پوشش خود بپوشان، آنگونه که در انتقام از من درنگ فرمودی.12/31
قَدْ عَلِمْتُ أَنَّهُ لَیْسَ... فِی نَقِمَتِکَ عَجَلَةٌ
دانسته ام که در انتقام تو شتاب، نیست.15/48
ص: 133
اللَّهُمَّ وَ إِنْ کَانَتِ الْخِیَرَةُ لِی عِنْدَکَ فِی تَأْخِیرِ الْأَخْذِ لِی وَ تَرْکِ الِانْتِقَامِ مِمَّنْ ظَلَمَنِی إِلَی یَوْمِ الْفَصْلِ وَ مَجْمَعِ الْخَصْمِ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَیِّدْنِی مِنْکَ بِنِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ صَبْرٍ دَائِمٍ
خداوندا و اگر خیر من نزد تو در تأخیر گرفتن حقّم و به کیفر نرسیدن ستمگرم تا روز رستاخیر و محل جمع شدن دشمنان می باشد، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا به نیّت صادقانه و شکیبایی دائم یاری ده.14/14
...وَ أَخْرَجَنِی إِلَی فِنَاءِ نَقِمَتِکَ طَرِیدًا
...و مرا رانده شده، به سوی درگاه انتقامت درآورد. 13/32
فَأَمَّا الْعَاصِی أَمْرَکَ وَ الْمُوَاقِعُ نَهْیَکَ فَلَمْ تُعَاجِلْهُ بِنَقِمَتِکَ لِکَیْ یَسْتَبْدِلَ بِحَالِهِ فِی مَعْصِیَتِکَ حَالَ الْإِنَابَةِ إِلَی طَاعَتِکَ
و امّا آنکه امر تو را سرپیچی کند و نهی تو را به جا آورد، پس به کیفرش شتاب نکردی، تا حال خود را در نافرمانی ات به حال طاعتت عوض کند.14/37
فَإِنَّ قُوَّتِی لَا تَسْتَقِلُّ بِنَقِمَتِکَ
پس به درستی که نیروی من تاب انتقام تو را ندارد.5/39
وَ لَا تَتَّخِذْنِی هُزُوًا لِخَلْقِکَ... وَ لَا مُمْتَهَنًا إِلَّا بِالِانْتِقَامِ لَکَ
و مرا سبب خنده آفریدگانت قرار نده و جز برای انتقام گرفتن برای تو، خدمت گزارم نگردان.124/47
لَا تَجْعَلْنِی... لِنَقِمَتِکَ نَصَبًا
مرا نشانه انتقام خود نگردان.16/48
فَنَظَرْتَ یَا إِلَهِی إِلَی... عَجْزِی عَنِ الِانْتِصَارِ مِمَّنْ قَصَدَنِی بِمُحَارَبَتِهِ
ای خدای من، پس تو عجزم را از انتقام گرفتن از کسی که قصد جنگ با من نموده، مشاهده کردی.5/49
فَنَادَیْتُکَ یَا إِلَهِی... عَالِمًا أَنَّهُ... لَا یَفْزَعُ مَنْ لَجَأَ إِلَی
ص: 134
مَعْقِلِ انْتِصَارِکَ
ای خدای من، پس تو را خواندم، در حالی که می دانستم هر که به پناهگاه انتقام تو پناهنده شود، هراسی ندارد.10/49
انتها پایان
انجام دادن اجرا و نیز اقدام
لَا یُسْأَلُ عَمَّا یَفْعَلُ وَ هُمْ یُسْأَلُونَ
از آنچه او انجام می دهد، بازخواست نشود و ایشان (آفریدگان) بازخواست شوند.7/1
لَا تُسْأَلُ عَمَّا تَفْعَلُ
تو از آنچه انجام می دهی، بازخواست نخواهی شد.13/49
إِنَّکَ تَفْعَلُ مَا تَشَاءُ
همانا تو آنچه می خواهی انجام می دهی.34/16
إِنَّکَ... الْفَعَّالُ لِمَا تُرِیدُ
به درستی که تو انجام دهنده هر چه بخواهی می باشی.18/27
إِنَّکَ فَعَّالٌ لِمَا تُرِیدُ
به درستی که تو هر آنچه را که بخواهی، به جا می آوری.19/44
وَ لَا أَنَا بِقَاضٍ وَظِیفَةَ خِدْمَتِهِمَا
و من وظیفه خدمت گزاری ایشان را انجام نداده ام.11/24
انحراف کجی
انداختن افکندن
اندازه تقدیر
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ عَرَّفْتَهُمْ مَثَاقِیلَ الْمِیَاهِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که وزن آب ها را به آنان شناسانده ای.16و11و10/3
وَ لَیْسَ عَذَابِی مِمَّا یَزِیدُ فِی مُلْکِکَ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ
و عذاب من، چیزی نیست که ذرّه ای بر پادشاهی تو بیفزاید.6/50
ص: 135
اندام بدن
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... أَثْبَتَ فِینَا جَوَارِحَ الْأَعْمَالِ
و سپاس خدای را که اعضای (کار و) کردارها را در ما ثابت ساخت.20/1
لَا تَجْعَلْ لِشَیْءٍ مِنْ جَوَارِحِنَا نُفُوذًا فِی مَعْصِیَتِکَ
اعضای ما را در نافرمانی ات نفوذناپذیر کن.6/9
وَ اجْعَلْ هَمَسَاتِ قُلُوبِنَا، وَ حَرَکَاتِ أَعْضَائِنَا وَ لَمحَاتِ أَعْیُنِنَا، وَ لَهَجَاتِ أَلْسِنَتِنَا فِی مُوجِبَاتِ ثَوَابِکَ
و رازهای دل هایمان و جنبش های اعضایمان و نگاه های زیرچشمی دیدگانمان و سخنان زبان هایمان را در آنچه باعث پاداش تو شود قرار ده.7/9
وَ اشْغَلْ... جَوَارِحَنَا بِطَاعَتِکَ عَنْ کُلِّ طَاعَةٍ
و اعضای ما را به اطاعت خود از هر اطاعتی مشغول ساز.1/11
فِی خِلَالِ ذَلِکَ مَا کَتَبَ لِیَ الْکَاتِبَانِ مِنْ زَکِیِّ الْأَعْمَالِ، مَا لَا قَلْبٌ فَکَّرَ فِیهِ... وَ لَا جَارِحَةٌ تَکَلَّفَتْهُ
در بین آن بیماریْ نویسندگان اعمال، کردارهای پاکیزه ای را برای من نوشتند، که نه دلی در آن اندیشیده و نه اندامی آن را با مشقّت انجام داده. 5/15
قَدْ تَرَی یَا إِلَهِی... انْتِقَاضَ جَوَارِحِی مِنْ هَیْبَتِکَ
ای خدای من، ناتوانی اندامم را از هیبت خود می بینی.19/16
اللَّهُمَّ فَارْحَمْ... اضْطِرَابَ أَرْکَانِی مِنْ هَیْبَتِکَ
خداوندا، پس به لرزش اندامم از شکوهت، رحم فرما.23/31
وَ وَفِّقْنِی لِلنُّفُوذِ فِیما تُبَصِّرُنِی مِنْ عِلْمِهِ حَتَّی... لَا تَثْقُلَ أَرْکَانِی عَنِ الْحَفُوفِ فِیما أَلْهَمْتَنِیهِ
و مرا برای انجام به دانستنش بینایم می کنی، توفیق ده. تا اعضایم از انجامِ آنچه آن را به من الهام فرموده ای، سنگین نشود.3/24
عَافِهِمْ فِی أَنْفُسِهِمْ وَ فِی جَوَارِحِهِمْ
آنان را در جان و اعضا تندرستی ده.2/25
ص: 136
أَوْهِنْ أَرْکَانَهُمْ عَنْ مُنَازَلَةِ الرِّجَالِ
اندامشان را از جنگیدن با مردان سست گردان. 11/27
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةً تَسْلَمُ بِهَا کُلُّ جَارِحَةٍ عَلَی حِیَالِهَا مِنْ تَبِعَاتِکَ
خداوندا و همانا من به درگاهت توبه می کنم. توبه ای که با آن هر عضوی به سهم خود از کیفرهایت سالم مانَد.22/31
أَثْبَتَّ فِیَّ الْجَوَارِحَ کَمَا نَعَتَّ فِی کِتَابِکَ...
در من اندام ها را پابرجا کردی. همچنانکه در کتاب خود وصف نمودی.23/32
اجْعَلِ الْقُرْآنَ... لِجَوَارِحِنَا عَنِ اقْتِرَافِ الْآثَامِ زَاجِرًا
قرآن را مانع برای اندام های ما از انجام گناهان، قرار ده.10/42
أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ، وَ اسْتِعْمَالِهَا فِیهِ بِمَا یُرْضِیکَ
ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان و به کار بردنش در آن ماه به آنچه تو را خوشنود می سازد، یاری فرما.6/44
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی... حَالِی إِذَا... تَفَرَّقَتْ أَعْضَائِی
مولای من! بر حال من، هنگامی که اعضایم گسسته شود، رحم کن.6/53
اندرز پند
وَ کَثَّرَنَا بِمَنِّهِ عَلَی مَنْ قَلَّ
و ما را با احسان خود، بر کسانی که اندک بودند، فزونی بخشید.2/2
وَ عَلِمْتُ أَنَّ کَثِیرَ مَا أَسْأَلُکَ یَسِیرٌ فِی وُجْدِکَ
و دانستم هر چه از تو زیاد درخواست کنم نزد (دارایی) تو اندک است.19/13
ص: 137
فَکُلُّ مَکْرُوهٍ جَلَلٌ دُونَ سَخَطِکَ
پس هر ناپسندی در مقابل خشم تو اندک است.9/14
وَ غَیْرُ قَلِیلٍ مَا عَاقِبَتُهُ الْبَقَاءُ
و آنچه فرجامش بقاست، کم نیست.3/18
إِنْ أَلْجَأْتَنِی إِلَی قَرَابَتِی حَرَمُونِی، وَ إِنْ أَعْطَوْا أَعْطَوْا قَلِیلًا نَکِدًا
اگر مرا به خویشانم محتاج سازی، محرومم کنند و اگر عطا کنند، اندک و ناگوار عطا کرده اند.3/22
وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ... حَتَّی... أَسْتَقِلَّ بِرِّی بِهِمَا وَ إِنْ کَثُرَ
و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را در نظرم، از خوابِ خواب آلوده، خوش تر قرار ده. تا نیکی خود را درباره ایشان - اگرچه بسیار باشد - اندک بدانم.5/24
وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ... حَتَّی... أَسْتَکْثِرَ بِرَّهُمَا بِی وَ إِنْ قَلَّ
و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را در نظرم، از خوابِ خواب آلوده، خوش تر قرار ده. تا نیکی ایشان را درباره خود - اگرچه اندک باشد - بسیار شمارم.5/24
فَإِذَا صَافَّ عَدُوَّکَ وَ عَدُوَّهُ فَقَلِّلْهُمْ فِی عَیْنِهِ
پس هرگاه با دشمن تو و دشمن خودش روبرو شد، آنها را در چشمش اندک نما.15/27
قَلَّ عِنْدِی مَا أَعْتَدُّ بِهِ مِنْ طَاعَتِکَ
طاعتی که به شمار آورم، نزد من کم است.10/32
إِنَّکَ... الْقَابِلُ یَسِیرَ الْحَمْدِ، الشَّاکِرُ قَلِیلَ الشُّکْرِ
همانا تو قبول کننده سپاس اندک، (و) پاداش دهنده شکر کم، هستی.7/36
وَ تُثِیبُ عَلَی قَلِیلِ مَا تُطَاعُ فِیهِ
و بر اندکْ طاعتی که از تو شود، پاداش می دهی.6/37
ص: 138
تَشْکُرُ یَسِیرَ مَا شَکَرْتَهُ
اندک کاری را که پذیرفتی، جزا می دهی.6/37
یَا مَنْ... یَشْکُرُ یَسِیرَ مَا یُعْمَلُ لَهُ
ای کسی که اندک عملی را که برای او انجام می شود، سپاس می دارد.6/46
یَا مَنْ یَشْکُرُ عَلَی الْقَلِیلِ وَ یُجَازِی بِالْجَلِیلِ
ای کسی که (عمل) کم را سپاس می گذارد و پاداش بزرگ می دهد.7/46
فَجَمِیعُ مَا أَخَّرْتَ عَنْهُ مِنَ الْعَذَابِ... تَرْکٌ مِنْ حَقِّکَ، وَ رِضًی بِدُونِ وَاجِبِکَ
پس هر عذابی که از او به تأخیر انداخته ای، ترک کردن حقّ خود و راضی شدن به کمتر از شایستگی خودت بوده است.15/37
تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی بِمَنْ خَوْفُهُ مِنْکَ أَکْثَرُ مِنْ طَمَعِهِ فِیکَ... لَا أَنْ یَکُونَ... طَمَعُهُ اغْتِرَارًا، بَلْ لِقِلَّةِ حَسَنَاتِهِ بَیْنَ سَیِّئَاتِهِ
ای خدای من، با کسی چنین رفتار می کنی که ترسش از تو، بیش از طمعش از توست. نه اینکه طمعش از روی فریب خوردن باشد. بلکه برای آنست که نیکی هایش میان بدی هایش اندک است.12/39
وَ أَدَّیْنَا فِیهِ قَلِیلًا مِنْ کَثِیرٍ
و در آن اندکی از بسیار را انجام دادیم.44/45
إِحْسَانُکَ أَکْثَرُ مِنْ أَنْ تُشْکَرَ عَلَی أَقَلِّهِ
احسان تو افزون تر از آنست که بر کمترین آن شکر توان کرد.23و22/46
وَ أَنَا بَعْدُ أَقَلُّ الْأَقَلِّینَ
و من بعد از این، کمترین کمترانم.75/47
فَارْحَمْنِی اللَّهُمَّ فَإِنِّی امْرُؤٌ حَقِیرٌ، وَ خَطَرِی یَسِیرٌ
پس خداوندا، بر من رحم کن. زیرا من فردی حقیرم، و منزلتم اندک است.6/50
اللَّهُمَّ إِنِّی أُصْبِحُ وَ أُمْسِی مُسْتَقِلًّا لِعَمَلِی
خداوندا، من شب را به صبح و صبح را به شام می آورم، در حالی که عملم را اندک می بینم.7/52
ص: 139
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ... فِکْرُهُ قَلِیلٌ لِمَا هُوَ صَائِرٌ إِلَیْهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که اندیشه اش برای آنچه به سوی آن بازمی گردد، اندک است.8/52
اندوخته ذخیره
وَ تُهَوِّنَ عَلَیْهِمْ کُلَّ کَرْبٍ یَحُلُّ بِهِمْ یَوْمَ خُرُوجِ الْأَنْفُسِ مِنْ أَبْدَانِهَا
و در آن روز که جان ها از تن بیرون رود، هر اندوهی را بر ایشان آسان گردانی.17/4
وَ هَوِّنْ بِالْقُرْآنِ عِنْدَ الْمَوْتِ عَلَی أَنْفُسِنَا کَرْبَ السِّیَاقِ
و به وسیله قرآن هنگام مرگ، دشواری جان کندن را بر ما آسان گردان.13/42
وَ اکْسِرْ عَنِّی سُلْطَانَ الْهَمِّ بِحَوْلِکَ
و به توانایی ات سلطه غم و اندوه را بر من بشکن.8/7
وَ لَا تَشْغَلْنِی بِالاِهْتِ-مَامِ عَنْ تَعَاهُدِ فُرُوضِکَ، وَ اسْتِعْمَالِ سُنَّتِکَ
و مرا به سبب غم و اندوه از رعایت واجبات و انجام سنّت خود بازمدار.9/7
وَ امْتَلَأْتُ بِحَمْلِ مَا حَدَثَ عَلَیَّ هَمًّا، وَ أَنْتَ الْقَادِرُ عَلَی کَشْفِ مَا مُنِیتُ بِهِ
و از آنچه برایم رخ داده از غم و اندوه پر گشته ام و تو بر دفع آنچه به آن گرفتار شده ام توانایی.10/7
وَ اجْعَلْ... خَلَاصِی مِنْ کَرْبِی إِلَی رَوْحِکَ
و رهایی از اندوهم را به بخشایشت قرار ده.6/15
وَ یَا فَرَجَ کُلِّ مَکْرُوبٍ کَئِیبٍ
و ای گشایش دهنده هر دلتنگ اندوهگین.4/16
اللَّهُمَّ أَنْتَ عُدَّتِی إِنْ حَزِنْتُ
خداوندا اگر اندوهگین شوم، مایه دلخوشی ام تویی. 20/20
ص: 140
وَ بِکَ اسْتِغَاثَتِی إِنْ کَرِثْتُ
و اگر اندوه مرا فراگیرد، از تو فریادرسی خواهم. 20/20
وَ اجْعَلْ ثَنَائِی عَلَیْکَ... حَتَّی... لَا أَحْزَنَ عَلَی مَا مَنَعْتَنِی فِیهَا
و ستایش مرا ویژه خودت قرار ده. تا به آنچه مرا از آن بازداشته ای، غمگین نگردم.9/21
وَ ارْزُقْنِی خَوْفَ غَمِّ الْوَعِیدِ
و ترسِ اندوهِ وعده ها(ی عذاب) را روزی ام فرما.9/22
وَ أَجِرْهُ مِنْ غَمِّ الْوَحْشَةِ
و او را از اندوه تنهایی حفظ کن.13/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ... أَحْزَنَهُ تَحَزُّبُ أَهْلِ الشِّرْکِ عَلَیْهِمْ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ...
خداوندا و هر مسلمانی که اجتماع مشرکان بر ضدّ ایشان، اندوهگینش نمود، پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
وَ أَعُوذُ بِکَ، یَا رَبِّ، مِنْ هَمِّ الدَّیْنِ وَ فِکْرِهِ
و به تو پناه می برم - ای پروردگارم - از اندوه و اندیشه وام.2/30
وَ نَجِّنَا بِهِ مِنْ کُلِّ کَرْبٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ...
و ما را به وسیله آن (قرآن)، در روز رستاخیز از هر اندوهی نجات ده.15/42
فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ... غَمَّنَا وَ أَوْحَشَنَا انْصِرَافُهُ عَنَّا
پس آن را وداع می گوییم، وداع از کسی که رفتنش از (میان) ما، اندوهگین و بیمناکمان می سازد.23/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ... مَحْزُونٍ عَلَیْهِ قَبْلَ فَوْتِهِ
درود بر تو که پیش از از دست رفتنش، بر آن اندوه خورند.38/45
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا خَوْفَ عِقَابِ الْوَعِیدِ... حَتَّی نَجِدَ... کَأْبَةَ مَا نَسْتَجِیرُکَ مِنْهُ
ص: 141
خداوندا ترسِ کیفرِ هشدارداده شده را روزی ما گردان. تا اندوه آنچه از آن به تو پناه می بریم، دریابیم. 53/45
وَ لَا تُهْلِکْنِی یَا إِلَهِی غَمًّا حَتَّی تَسْتَجِیبَ لِی
و ای خدای من، مرا اندوهگین نمیران، تا اینکه اجابتم کنی.14/48
وَ نَفِّسْنِی
و اندوهم را برطرف کن.16/48
وَ افْرُجْ هَمِّی، وَ اکْشِفْ غَمِّی
و اندوه مرا برطرف کن و غمم را بزدا.1/54
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ شَرِقَ بِی بِغُصَّتِهِ
و چه بسیار حسودی که به خاطر من اندوهش گلوگیر او شد.9/49
وَ کَمْ مِنْ... غَوَاشِی کُرُبَاتٍ کَشَفْتَهَا
و چه بسیار پرده های اندوه که برداشتی.11/49
أَشْکُو إِلَیْکَ یَا إِلَهِی... کَثْرَةَ هُمُومِی
ای خدای من، از بسیاری اندوه هایم، به تو شکایت می کنم.10/51
الْحَمْدُ لِلَّهِ... الَّذِی... عَجَزَتْ عَنْ نَعْتِهِ أَوْهَامُ الْوَاصِفِینَ
سپاس خدای را، همان که پندارهای وصف کنندگان از وصفش عاجز است.2و1/1
وَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ مَا کَتَبَ لِیَ الْکَاتِبَانِ مِنْ زَکِیِّ الْأَعْمَالِ، مَا لَا قَلْبٌ فَکَّرَ فِیهِ
و در بین آن بیماریْ نویسندگان اعمال، کردارهای پاکیزه ای را برای من نوشتند، که دلی در آن نیندیشیده.5/15
اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِی رُوعِی... تَفَکُّرًا فِی قُدْرَتِکَ
خداوندا به جای آنچه شیطان در دل من می افکند، اندیشه در قدرتت را قرار ده.13/20
ص: 142
وَ امْحُ عَنْ قُلُوبِهِمْ خَطَرَاتِ الْمَالِ الْفَتُونِ
و اندیشه مال فتنه انگیز را از دلشان برطرف کن.4/27
وَ هَبْ لِیَ الْعَافِیَةَ مِنْ دَیْنٍ... یَتَشَعَّبُ لَهُ فِکْرِی
و مرا معاف دار، از وامی که فکرم برای آن پریشان گردد.1/30
وَ أَعُوذُ بِکَ، یَا رَبِّ، مِنْ هَمِّ الدَّیْنِ وَ فِکْرِهِ
و به تو پناه می برم - ای پروردگارم - از اندوه و اندیشه وام.2/30
وَ فَکَّرَ فِیما خَالَفَ بِهِ رَبَّهُ
و در آنچه با آن پروردگارش را مخالفت کرده، اندیشید. 7/31
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ مِنْ کُلِّ مَا خَالَفَ إِرَادَتَکَ، أَوْ زَالَ عَنْ مَحَبَّتِکَ مِنْ خَطَرَاتِ قَلْبِی، وَ لَحَظَاتِ عَیْنِی
خداوندا و همانا من از هر چه مخالف خواسته تو یا دور از دوستی توست؛ از اندیشه های دلم و نگاه های چشمم، به درگاهت توبه می کنم.22/31
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ... مِنْ کُلِّ... خَاطِرِ شَرٍّ أَضْمَرْنَاهُ
خداوندا ما از هر اندیشه بدی که در دل داشته ایم، به درگاه تو توبه می کنیم.52/45
وَ حَارَتْ فِی کِبْرِیَائِکَ لَطَائِفُ الْأَوْهَامِ
و تصوّرهای دقیق در بزرگواری ات سرگردان گشته. 7/32
وَ سَوَّلَ لِیَ الْخَطَاءَ خَاطِرُ السُّوءِ فَفَرَّطْتُ
و اندیشه بدْ خطا را برای من آراست، پس (از فرمان تو) کوتاهی نمودم.16/32
اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا... مِنْ نَزَغَاتِ الشَّیْطَانِ وَ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ حَارِسًا
قرآن را نگهبان ما، از وسوسه های شیطان و از اندیشه های بد، قرار ده.10/42
وَ احْجُبْ بِهِ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ عَنْ صِحَّةِ ضَمَائِرِنَا
و با آن خاطره های وسوسه انگیز را از درون سالم ما بازدار.11/42
راهنمایی خداوند، و رسیدن اندیشه ها به
ص: 143
حقایق
وَ أَنْتَ الَّذِی دَلَلْتَهُمْ بِقَوْلِکَ مِنْ غَیْبِکَ... عَلَی مَا لَوْ سَتَرْتَهُ عَنْهُمْ... لَمْ تَلْحَقْهُ أَوْهَامُهُمْ
و تویی آنکه ایشان را با سخن غیبی خود، راهنمایی به چیزی کردی که اگر آن را از نظرشان می پوشاندی، اندیشه هایشان به آن نمی رسید.14/45
أَنْتَ الَّذِی قَصُرَتِ الْأَوْهَامُ عَنْ ذَاتِیَّتِکَ
تویی آنکه اندیشه ها از حقیقت ذات تو قاصرند. 18/47
فَنَظَرْتَ یَا إِلَهِی إِلَی... وَحْدَتِی فِی کَثِیرِ عَدَدِ مَنْ نَاوَانِی، وَ أَرْصَدَ لِی بِالْبَلَاءِ فِیما لَمْ أُعْمِلْ فِیهِ فِکْرِی
ای خدای من، پس تو تنهایی ام را در برابر (سپاهیانِ) بی شمار کسی که با من دشمنی کرده و برای گرفتار ساختنم در آنچه درباره آن نیندیشیده ام، در کمین نشسته، مشاهده کردی.5/49
وَ رَدَدْتَهُ فِی مَهْوَی حُفْرَتِهِ، فَانْقَمَعَ بَعْدَ اسْتِطَالَتِهِ ذَلِیلًا فِی رِبَقِ حِبَالَتِهِ الَّتِی کَانَ یُقَدِّرُ أَنْ یَرَانِی فِیهَا
و او را در پرتگاه گودالش بازگرداندی، تا پس از آن همه گردن کشی، با خواری در بند دامی که در نظر داشت مرا در آن ببیند، درآمد.8/49
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ... فِکْرُهُ قَلِیلٌ لِمَا هُوَ صَائِرٌ إِلَیْهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که اندیشه اش برای آنچه به سوی آن بازمی گردد، اندک است.8/52
اجْعَلْ... حَذَرِی مِنْ إِعْذَارِکَ وَ إِنْذَارِکَ
بیم مرا از مهلت دادن ها و ترساندنهایت، قرار ده. 122/47
انزوا تنهایی
وَ هَاجَرَ إِلَی... مَحَلِّ النَّأْیِ عَنْ... مَأْنَسِ نَفْسِهِ
و از جای انس گرفتنش، به محل دور هجرت نمود.16/2
ص: 144
وَ أَلِّفْ جَمْعَهُمْ
و جمعشان را الفت ده.2/27
یَا أُنْسَ کُلِّ مُسْتَوْحِشٍ غَرِیبٍ
ای آرامِ دل هر وحشت زده دور از وطن.4/16
وَ هَبْ لِیَ الْأُنْسَ بِکَ
و انس با خودت را به من ببخش.11/21
...بَلِ اجْعَلْ سُکُونَ قَلْبِی وَ أُنْسَ نَفْسِی وَ اسْتِغْنَائِی وَ کِفَایَتِی بِکَ
...بلکه آرامش دلم و انس جانم و بی نیازی ام و کفایتم را به خود قرار ده.12/21
وَ اعْمُرْ لَیْلِی بِإِیقَاظِی فِیهِ لِعِبَادَتِکَ... وَ تَجَرُّدِی بِسُکُونِی إِلَیْکَ
و شبم را با بیدار ساختنم برای بندگی ات، و کوشش کردنم برای خو گرفتن با تو، آباد گردان.123/47
هَبْ لِیَ الْأُنْسَ بِکَ وَ بِأَوْلِیَائِکَ وَ أَهْلِ طَاعَتِکَ
انس با خودت و دوستانت و فرمانبرانت را به من ببخش.11/21
...بَلِ اجْعَلْ سُکُونَ قَلْبِی وَ أُنْسَ نَفْسِی وَ اسْتِغْنَائِی وَ کِفَایَتِی بِکَ وَ بِخِیَارِ خَلْقِکَ
...بلکه آرامش دلم و انس جانم و بی نیازی ام و کفایتم را به خود و آفریدگان خوبت قرار ده.12/21
وَ آنِسْنَا بِهِ قَادِمًا
و ما را به آن تازه وارد (مرگ)، انس ده.4/40
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللَّیَالِی مُونِسًا
و قرآن را مونس ما در تاریکی های شب قرار ده.10/42
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ أَلِیفٍ آنَسَ مُقْبِلًا فَسَرَّ
درود بر تو همدمی که چون روی آورد، دل ها را آرام نمود و شادمان ساخت.27/45
ص: 145
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ مَنْ نَصَبَ لِرَسُولِکَ وَ لِأَهْلِ بَیْتِهِ حَرْبًا مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ
و من و فرزندانم را از شرّ هر جنّ و انس که برای پیامبرت و خاندان او جنگی به پا نمودند، پناه ده.6/23
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً... تَشْتَمِلُ عَلَی صَلَوَاتِ عِبَادِکَ مِنْ جِنِّکَ وَ إِنْسِکَ وَ أَهْلِ إِجَابَتِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که درودهای بندگانت از جن و اِنست و اجابت کنندگان دعوتت را شامل شود.54/47
وَ لَوْ کَانُوا کَذَلِکَ لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِیَّةِ إِلَی حَدِّ الْبَهِیمِیَّةِ
و اگر چنین بودند، از مرزهای انسانیّت خارج شده، به مرز حیوانیّت رومی آوردند.9/1
انصاف عدل
وَ أَصِبْ بِی سَبِیلَ الْهِدَایَةِ لِلْبِرِّ فِیما أُنْفِقُ مِنْهُ
و مرا در آنچه از آن دارایی انفاق می کنم، به راه رستگاری برسان.23/20
وَ وَجِّهْ فِی أَبْوَابِ الْبِرِّ إِنْفَاقِی
و انفاق نمودنم را در مسیرهای خیر قرار ده.3/30
وَ قُلْتَ: مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ، وَ اللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ
و فرمودی: «داستان کسانی که دارایی هایشان را در راه خدا می بخشند، مانند داستان دانه ایست که هفت خوشه رویانده، که در هر خوشه صد دانه باشد و خدا برای هر که بخواهد، چندین برابر می کند.»13/45
انقضا گذشته
انقطاع بریدن
انقیاد فرمانبری
ص: 146
جَعَلَنَا شُهَدَاءَ عَلَی مَنْ جَحَدَ
ما را بر کسانی که انکار کرده اند، شاهد گردانْد.2/2
وَ أَقْصَی الْأَدْنَیْنَ عَلَی جُحُودِهِمْ
و نزدیکان را بر اثر انکارشان، دور نمود.9/2
اللَّهُمَّ وَ أَشْرِبْ قُلُوبَنَا إِنْکَارَ عَمَلِهِ
خداوندا و دل های ما را از انکار او سیراب ساز.8/17
فَقَصَّرَ عَمَّا أَمَرْتَ بِهِ تَفْرِیطًا... کَالْمُنْکِرِ فَضْلَ إِحْسَانِکَ إِلَیْهِ...
پس با سهل انگاری از آنچه امر کرده ای کوتاهی کرده. مانند انکارکننده بسیاری فضل تو به خودش.7و6/31
لَا یُنْکِرُ یَا إِلَهِی عَدْلَکَ إِنْ عَاقَبْتَهُ
ای خدای من، اگر او را عقوبت دهی، عدل تو را انکار نمی کند.10/31
إِنَّکَ إِنْ تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی تَفْعَلْهُ بِمَنْ لَا یَجْحَدُ اسْتِحْقَاقَ عُقُوبَتِکَ
ای خدای من، به درستی که تو اگر چنین کنی، آن را درباره کسی انجام می دهی، که شایستگی عقوبت تو را انکار نمی کند.11/39
الْحَمْدُ لِلَّهِ الْأَوَّلِ بِلَا أَوَّلٍ کَانَ قَبْلَهُ
سپاس خدای را، اوّلی که پیش از او اوّلی نبوده است.1/1
عَزَّ سُلْطَانُکَ عِزًّا لَا حَدَّ لَهُ بِأَوَّلِیَّةٍ
فرمانروایی تو، چنان با عزّت است، که حدّی برای اوّلش نیست.4/32
کَذَلِکَ أَنْتَ اللَّهُ الْأَوَّلُ فِی أَوَّلِیَّتِکَ
چنین است که تو خدایی هستی که در اوّلیتِ خود اوّلی.8/32
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الْأَوَّلُ قَبْلَ کُلِّ أَحَدٍ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. نخستین پیش از هر کس.9/47
فَمَا أَنَا بِأَوَّلِ رَاغِبٍ رَغِبَ إِلَیْکَ فَأَعْطَیْتَهُ وَ هُوَ یَسْتَحِقُّ الْمَنْعَ
ص: 147
پس من اوّلین روآورنده نیستم که به تو روآورده و به او بخشش کردی، با اینکه سزاوار منع است.20/13
وَ إِنْ کُنْتَ تَغْفِرُ لِی حِینَ أَسْتَوْجِبُ مَغْفِرَتَکَ... فَإِنَّ ذَلِکَ غَیْرُ وَاجِبٍ لِی بِاسْتِحْقَاقٍ... إِذْ کَانَ جَزَائِی مِنْکَ فِی أَوَّلِ مَا عَصَیْتُکَ النَّارَ
و اگر مرا بیامرزی هنگامی که مستوجب آمرزش تو باشم، پس بدرستی که آن از سزاوار بودن من نیست. زیرا کیفر من در نخستین گناهی که کردم، آتش بود.31/16
وَ إِنْ یَکُنِ التَّرْکُ لِمَعْصِیَتِکَ إِنَابَةً فَأَنَا أَوَّلُ الْمُنِیبِینَ
و اگر ترک معصیت تو، بازگشت است، پس من نخستین بازگشت کننده ام.28/31
وَ لَقَدْ کَانَ یَسْتَحِقُّ فِی أَوَّلِ مَا هَمَّ بِعِصْیَانِکَ کُلَّ مَا أَعْدَدْتَ لِجَمِیعِ خَلْقِکَ مِنْ عُقُوبَتِکَ
و حال آنکه او در آغاز که همّت نافرمانی تو نمود، همه عقوبت های تو را که برای همه آفریدگانت آماده ساختی، سزاوار می شد.14/37
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُسْتَدَامُ بِهِ الْأَوَّلُ
سپاس برای توست. سپاسی که دوام اوّلین، به وسیله آن درخواست گردد.38و36/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ صَلَاةً لَا أَمَدَ فِی أَوَّلِهَا
پروردگار من، بر او و بر آنها درود فرست، درودی که مرزی در اوّلش نباشد.58/47
وَ اشْفَعْ لِی أَوَائِلَ مِنَنِکَ بِأَوَاخِرِهَا
و برای من اولین نعمت هایت را، با آخِرین آن توأم ساز.121/47
اولی الارحام خویشان
اولی الامر پیشوا
أَبْدِلْنِی... مِنْ رَدِّ الْمُلَابِسِینَ کَرَمَ الْعِشْرَةِ
درباره من اهانت معاشران را به معاشرتِ نیک مبدّل فرما.7/20
ص: 148
اهتمام کوشش
وَ بَلِّغْنِی مَبَالِغَ مَنْ عُنِیتَ بِهِ
و مرا به درجات کسی رسان که به او عنایت داشته ای.105/47
اهل خویشان
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ
خداوندا بر محمّد و بر خانواده پاک و پاکیزه او درود فرست.15/17
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّاهِرِینَ
خداوندا بر محمّد و بر خاندان پاکش درود فرست.1/24
فَإِنِّی لَمْ آتِکَ ثِقَةً مِنِّی بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ، وَ لَا شَفَاعَةِ مَخْلُوقٍ رَجَوْتُهُ إِلَّا شَفَاعَةَ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ سَلَامُکَ
پس به درستی که من با اطمینان به عمل شایسته ای که پیش فرستاده باشم و شفاعتِ آفریده ای که به او امید بسته باشم به درگاه تو
نیامده ام، جز شفاعت محمّد و خانواده او - که درود تو بر او و بر ایشان باد - .6/48
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ مَنْ نَصَبَ لِرَسُولِکَ وَ لِأَهْلِ بَیْتِهِ حَرْبًا مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ
و من و فرزندانم را از شرّ هر جنّ و انس که برای پیامبرت و خاندان او جنگی به پا نمودند، پناه ده.6/23
رَبِّ صَلِّ عَلَی أَطَائِبِ أَهْلِ بَیْتِهِ...
پروردگار من، بر پاکیزه تران خانواده اش درود فرست.56/47
فَإِنِّی لَمْ آتِکَ ثِقَةً مِنِّی بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ، وَ لَا شَفَاعَةِ مَخْلُوقٍ رَجَوْتُهُ إِلَّا شَفَاعَةَ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ سَلَامُکَ
پس به درستی که من با اطمینان به عمل شایسته ای که پیش فرستاده باشم و شفاعتِ آفریده ای که به او امید بسته باشم به درگاه تو نیامده ام، جز شفاعت محمّد و خانواده او - که
ص: 149
درود تو بر او و بر ایشان باد - .6/48
ایجاد اختراع
ایستادن قیام
وَ أَصْبَحَتِ الْأَشْیَاءُ کُلُّهَا بِجُمْلَتِهَا لَکَ... مُقِیمُهُ وَ شَاخِصُهُ
و صبح کردند همه چیز از ثابت و رونده و همه از آنِ تو هستیم.9/6
فَهَا أَنَا ذَا یَا إِلَهِی وَاقِفٌ بِبَابِ عِزِّکَ وُقُوفَ الْمُسْتَسْلِمِ الذَّلِیلِ
پس ای خدای من، به درگاه عزّت تو همچون فرمانبری خوار، ایستاده ام.4/12
...فَقَامَ إِلَیْکَ بِقَلْبٍ طَاهِرٍ نَقِیٍّ
...پس با دلی پاک و پاکیزه به سوی تو برخاسته. 8/12
إِلَهِی... لَا تَجْبَهْنِی بِالرَّدِّ وَ قَدِ انْتَصَبْتُ بَیْنَ یَدَیْکَ
خدای من در حالی که در پیشگاه تو ایستاده ام دست رد بر پیشانی ام نزن.17/16
وَ مَنْ... أَشَدُّ إِقْدَامًا عَلَی السُّوءِ مِنِّی حِینَ أَقِفُ بَیْنَ دَعْوَتِکَ وَ دَعْوَةِ الشَّیْطَانِ...
و چه کسی از من بر اعمال زشت بی باک تر است، هنگامی که بین دعوت تو و دعوت شیطان می ایستم؟23/16
یَا إِلَهِی لَوْ... قُمْتُ لَکَ حَتَّی تَتَنَشَّرَ قَدَمَایَ... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر آنقدر در برابر تو بایستم تا پاهایم ورم کند، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
فَمَثَلَ بَیْنَ یَدَیْکَ مُتَضَرِّعًا
پس زاری کنان در پیشگاهت ایستاده است.9/31
فَتَلَقَّاکَ بِنَفْسٍ خَاشِعَةٍ... وَاقِفًا بَیْنَ الرَّغْبَةِ إِلَیْکَ وَ الرَّهْبَةِ مِنْکَ
پس با وجودی فروتنْ پیش روی توست، در حالی که میان (دو راهیِ) میل به تو و ترس از تو ایستاده است.19/32
ایستادگی بر احکام خدا
ص: 150
اللَّهُمَّ وَ مَنْ... قَامَ بِحُدُودِهِ حَقَّ قِیَامِهَا... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ
خداوندا و هر کس حدودش را آن طوری که حقّش بوده به پا داشته؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش.50/45
اللَّهُمَّ وَ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ وَ مُصَدِّقُوهُمْ... عِنْدَ... الِاشْتِیَاقِ إِلَی الْمُرْسَلِینَ بِحَقَائِقِ الْإِیمَانِ... فَاذْکُرْهُمْ مِنْکَ بِمَغْفِرَةٍ وَ رِضْوَانٍ
خداوندا و پیروان و تصدیق کنندگانِ پیامبران، هنگامی که مشتاقانه با ایمانی واقعی به پیامبران روی آوردند، پس به آمرزش و خوشنودی، از آنها یاد کن.2و1/4
الَّذِینَ یَقُولُونَ: رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَ لِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ...
همانها که می گویند: پروردگارا! ما و برادرانمان را، که در ایمان، بر ما پیش قدم شدند بیامرز.9/4
بَلِّغْ بِإِیمَانِی أَکْمَلَ الْإِیمَانِ
ایمان مرا به کامل ترین ایمان برسان.1/20
آمَنْتُ بِمَنْ نَوَّرَ بِکَ الظُّلَمَ
ایمان آوردم به کسی که به وسیله تو ظلمت ها را نورانی ساخت.2/43
آمَنْتُ بِکَ
به تو ایمان آوردم.6/52
وَ بِکَ أُومِنُ
و تنها به تو ایمان دارم.11/52
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ أَمْنٍ وَ إِیمَانٍ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه ایمنی و ایمان قرار دهد.5و4/43
وَ ضَاعَفْتَ فِیهِ مِنَ الْإِیمَانِ
و ایمان را در آن، چندین برابر نمودی.20/45
اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ التَّوْحِیدِ وَ الْإِیمَانِ بِکَ
خداوندا و مرا از یکتاپرستان و ایمان آورندگان به خود قرار ده.12/48
ص: 151
وَ عَرِّفْهُ فِی أَهْلِهِ الطَّاهِرِینَ وَ أُمَّتِهِ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ حُسْنِ الشَّفَاعَةِ أَجَلَّ مَا وَعَدْتَهُ
و او را از شفاعت نیکو درباره خانواده پاکش و مؤمنان امّتش، بیش از آنچه به او وعده داده ای، آگاه کن.25/2
وَ أَعِذْنِی مِنْ کُلِّ ذَلِکَ بِرَحْمَتِکَ وَ جَمِیعَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ
و مرا و همه مردان و زنان با ایمان را به رحمتت از آنچه گفته شد پناه ده.10/8
وَ أَعِذْنَا... وَ جَمِیعَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِمَّا اسْتَعَذْنَا مِنْهُ
و ما و همه مردان و زنان با ایمان را، از آنچه از آن پناه بردیم، پناه ده.15/17
اجْعَلْ آبَاءَنَا وَ أُمَّهَاتِنَا وَ أَوْلَادَنَا وَ أَهَالِیَنَا وَ ذَوِی أَرْحَامِنَا وَ قَرَابَاتِنَا وَ جِیرَانَنَا مِنَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِنْهُ فِی حِرْزٍ حَارِزٍ، وَ حِصْنٍ حَافِظٍ، وَ کَهْفٍ مَانِعٍ
پدران، مادران، فرزندان، خانواده، خویشان، نزدیکان و همسایگان ما از مردان و زنان باایمان را، از (شرّ) او در جایگاهی محکم و دژی نگهدارنده و پناهگاهی بازدارنده قرار ده.10/17
...وَ صَیِّرْنَا بِذَلِکَ فِی دَرَجَاتِ الصَّالِحِینَ وَ مَرَاتِبِ الْمُوءْمِنِینَ
...و به وسیله آن ما را در مرتبه های نیکوکاران و جایگاه های اهل ایمان قرار ده.16/17
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ... اغْتِیَابِ مُوءْمِنٍ غَائِبٍ... نُطْقًا بِالْحَمْدِ لَکَ
خداوندا به جای آنچه او (شیطان) بر زبانم جاری ساخته از غیبت مؤمن غائب، سپاس برای خودت را قرار ده.13/20
وَ اخْصُصْ أَبَوَیَّ بِأَفْضَلِ مَا خَصَصْتَ بِهِ آبَاءَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ وَ أُمَّهَاتِهِمْ
و پدر و مادر مرا به برترین چیزی که پدران و مادران بندگان با ایمانت را به آن امتیاز داده ای، اختصاص ده.12/24
ص: 152
وَ أَعْطِ جَمِیعَ... الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِثْلَ الَّذِی سَأَلْتُکَ لِنَفْسِی وَ لِوَلَدِی...
و به همه مردان و زنان با ایمان، مانندِ آنچه برای خود و فرزندانم از تو درخواست نمودم، ببخش.12/25
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ... مِنْ حَقِّ ذِی حَقٍّ لَزِمَنِی لِمُوءْمِنٍ فَلَمْ أُوَفِّرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از حقِّ لازم حقدار مؤمنی که تمامش را ادا نکردم.1/38
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ... مِنْ عَیْبِ مُوءْمِنٍ ظَهَرَ لِی فَلَمْ أَسْتُرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از عیب مؤمنی که برای من آشکار شد، پس آن را نپوشاندم.1/38
وَ امْنَعْنِی عَنْ أَذَی کُلِّ مُوءْمِنٍ وَ مُوءْمِنَةٍ
و مرا از آزار رساندن به هر مرد و زن با ایمان بازدار.1/39
وَ اجْعَلْ لَنَا فِی صُدُورِ الْمُوءْمِنِینَ وُدًّا
و دوستی ما را در سینه های مؤمنان، قرار ده.16/42
...یَوْمَ لَا یُخْزِی اللَّهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ
...روزی که خداوند، پیامبر و کسانی که به او ایمان آورده اند را خوار نمی کند.11/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ... أَهْیَبَکَ فِی صُدُورِ الْمُوءْمِنِینَ
درود بر تو. چه با هیبت بودی، در سینه های مؤمنان!. 32/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا - الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُوءْمِنِینَ عِیدًا وَ سُرُورًا
خداوندا ما در روزِ فطرمان که آن را برای اهل ایمانْ عید و شادی قرار دادی، به درگاه تو توبه می کنیم. 52/45
فَهُوَ عِصْمَةُ اللَّائِذِینَ، وَ کَهْفُ الْمُوءْمِنِینَ
پس او نگهدارنده پناهندگان و پناهگاه مؤمنان است.60/47
ص: 153
وَ انْزَعِ الْغِلَّ مِنْ صَدْرِی لِلْمُوءْمِنِینَ
و کینه داشتن برای مؤمنان را از سینه ام بر کن.127/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ... أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی قسمت می نمایی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تُشْرِکَنَا فِی صَالِحِ مَنْ دَعَاکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ مِنْ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ
خداوندا، از تو درخواست می کنم که ما را در درخواست شایسته هر که از بندگان با ایمانت که در این روز تو را می خواند، شریک گردانی.3/48
أَسْأَلُکَ... تَوَکُّلَ الْمُوءْمِنِینَ عَلَیْکَ
توکّل مؤمنان بر تو را، از تو درخواست می نمایم.5/54
وَ تُصَیِّرَهُمْ إِلَی أَمْنٍ مِنْ مَقِیلِ الْمُتَّقِینَ
و آنها را به جایگاهی آسوده که استراحتگاه پرهیزکاران است روانه کنی.19/4
اللَّهُمَّ... لَا تَفْتِنْهُ بِالْأَمْنِ مِنْ إِنْکَارِکَ
خداوندا او را به ایمنی از کیفرت آزمایش نکن. 12/14
وَ هَبْ لِی أَمْنَ یَوْمِ الْمَعَادِ
و مرا آسایشِ روز بازگشت ببخش.20/20
وَ اکْسُنَا بِهِ حُلَلَ الْأَمَانِ یَوْمَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ فِی نُشُورِنَا
و با آن (قرآن)، ما را در سهمناک ترین روز، هنگامی که از قبرها سربرمی آوریم، به جامه های امان بپوشان.11/42
وَ مَنْ یُوءْمِنُنِی مِنْکَ وَ أَنْتَ أَخَفْتَنِی؟
و چه کسی مرا از تو امان بخشد، در حالی که تو مرا ترسانده ای؟2/21
لَا یُوءْمِنُ إِلَّا غَالِبٌ عَلَی مَغْلُوبٍ
شکست خورده را جز پیروز، امان نمی بخشد.3/21
ص: 154
...حَتَّی أَتَعَرَّفَ مِنْ نَفْسِی رَوْحَ الرِّضَا وَ طُمَأْنِینَةَ النَّفْسِ مِنِّی بِمَا یَجِبُ لَکَ فِیما یَحْدُثُ فِی حَالِ الْخَوْفِ وَ الْأَمْنِ...
...تا نسیم خوشنودی و آرامش خود را نسبت به آنچه در حال ترس و ایمنی رخ می دهد، و شکر آن برای تو واجب است، دریابم.11/22
وَ ارْزُقْنِی... الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فِی حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ، حَتَّی أَکُونَ بِمَا یَرِدُ عَلَیَّ مِنْهُمَا بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ... مُوءْثِرًا لِرِضَاکَ عَلَی مَا سِوَاهُمَا فِی الْأَوْلِیَاءِ وَ الْأَعْدَاءِ، حَتَّی یَأْمَنَ عَدُوِّی مِنْ ظُلْمِی وَ جَوْرِی
و مرا در حال خوشنودی وخشم، خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و آخرت روزی ده. تا به آنچه از آن دو (خوشنودی و خشم) به من می رسد، حالی یکسان داشته باشم. درباره دوستان و دشمنان، خوشنودی تو را بر غیر آن دو (ناخوشنودی و نافرمانی تو) مقدّم شمارم. تا دشمنم از ظلم و ستم من ایمن باشد.13/22
امْنُنْ عَلَیَّ بِالصِّحَّةِ وَ الْأَمْنِ...
با تندرستی و ایمنی بر من منّت گذار.3/23
یُوءْمِنُنَا عِقَابَکَ، وَ یُخَوِّفُنَا بِغَیْرِکَ
(شیطان) ما را از کیفر تو ایمنی می دهد و از غیر تو می ترساند.6/25
وَ قَدْ أَوْجَلَتْنِی خَطَایَایَ فَلْیُوءْمِنِّی عَفْوُکَ
و خطاهایم مرا ترسانده، پس باید بخشایشت مرا ایمن گرداند.25/31
وَ لَا خَفِیرٌ یُوءْمِنُنِی عَلَیْکَ
و نه پناه دهنده ای هست که برایم از تو امان گیرد. 14/32
وَ وَجِّهْنِی فِی مَسَالِکِ الْآمِنِینَ
و مرا به سوی راه های ایمن شدگان بفرست.4/41
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ أَمْنٍ مِنَ الْآفَاتِ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه ایمنی از آفت ها قرار دهد.5و4/43
ص: 155
أَنَا الَّذِی هَابَ عِبَادَکَ وَ أَمِنَکَ
منم آنکه از بندگانت ترسیده و از تو آسوده خاطر بودم.80/47
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکُونُ... أَمْنًا مِنْ غَضَبِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که ایمنی از خشمش باشد.29و27/1
وَ اکْتُبْ لِی أَمَانًا مِنْ سُخْطِکَ
و ایمنی از خشمت را برایم بنویس.33/16
وَ آمِنْ خَوْفَ نَفْسِی
و ترس وجودم را ایمنی ده.16/12
وَ آمَنَ مِنَ السَّیِّئَاتِ فَرَقًا وَ خَوْفًا
و از نواهی از روی ترس و بیم ایمن بمانم.8/22
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُوءْمِنَنِی مِنْ جَمِیعِ ضَرِّهِ وَ شَرِّهِ...
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا مرا از همه زیان و بدی اش ایمن سازی.8و7/23
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةً تَسْلَمُ بِهَا کُلُّ جَارِحَةٍ عَلَی حِیَالِهَا مِنْ تَبِعَاتِکَ، وَ تَأْمَنُ مِمَا یَخَافُ الْمُعْتَدُونَ مِنْ أَلِیمِ سَطَوَاتِکَ
خداوندا و همانا من به درگاهت توبه می کنم. توبه ای که با آن هر عضوی به سهم خود از کیفرهایت سالم مانَد و از قهرهای دردناکت که بیدادگران می ترسند، در امان باشد.22/31
وَ آمِنِّی مَا حَذِرْتُ
و از آنچه ترسیده ام، مرا ایمنی ده.20/32
وَ آمِنَّا مِنْ شُرُورِهِ
و ما را از شرورش ایمن ساز.2/40
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ أَمْنٍ مِنَ الْآفَاتِ
ص: 156
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه ایمنی از آفت ها قرار دهد.
5و4/43
وَ أَسْأَلُکَ أَمْنًا مِنْ عَذَابِکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ آمِنِّی
و ایمنی از عذابت را از تو می خواهم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا ایمن ساز.19/48
وَ آمَنُ بِهِ مِنْ عِقَابِکَ
و به وسیله آن، از کیفرت ایمن گردم.17/49
ص: 157
ص: 158
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الْقُوَّامِ عَلَی خَزَائِنِ الرِّیَاحِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و زمامداران بر گنجینه بادها.15و11و10/3
اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْ ظِلَّهُ عَلَیْنَا سَمُومًا
خداوندا سایه آن (ابر) را بر ما گرم و سوزان قرار نده.6/19
بادیه بیابان
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ... خُزَّانِ الْمَطَرِ وَ زَوَاجِرِ السَّحَابِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که خزانه داران باران و حرکت دهندگان ابرند.13و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الْهَابِطِینَ مَعَ قَطْرِ الْمَطَرِ إِذَا نَزَلَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و فرودآمدگان به همراه قطره های نازل شده باران.15و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ عَرَّفْتَهُمْ... کَیْلَ مَا تَحْوِیهِ لَوَاعِجُ الْأَمْطَارِ وَ عَوَالِجُهَا
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که پیمانه باران های شدید و رگبارهای متراکم را به آنان شناسانده ای.16و11و10/3
وَ انْشُرْ عَلَیْنَا رَحْمَتَکَ بِغَیْثِکَ الْمُغْدِقِ...
و رحمتت را با بارانِ فراوان، بر ما بگستران.1/19
ص: 159
اللَّهُمَّ اسْقِنَا الْغَیْثَ
خداوندا ما را از باران سیراب نما.1/19
اللَّهُمَّ اسْقِنَا غَیْثًا مُغِیثًا...
خداوندا ما را از بارانی ثمربخش سیراب گردان.4/19
وَ انْشُرْ عَلَیْنَا رَحْمَتَکَ بِغَیْثِکَ الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ... وَ تُوَسِّعُ بِهِ فِی الْأَقْوَاتِ، سَحَابًا مُتَرَاکِمًا... غَیْرَ مُلِثٍّ وَدْقُهُ
و رحمتت را با بارانِ فراوان از ابر، بر ما بگستران. و با آن روزی ها فراخی دهی. ابری درهم فشرده، نه ابری پیوسته بارانی.3و1/19
وَ أَشْهِدْ مَلَائِکَتَکَ الْکِرَامَ السَّفَرَةَ. بِسَقْیٍ مِنْکَ نَافِعٍ، دَائِمٍ غُزْرُهُ، وَاسِعٍ دِرَرُهُ، وَابِلٍ سَرِیعٍ عَاجِلٍ
و فرشتگانِ بزرگوارِ نویسنده ات را به فرستادن آبی سودمند از جانب خود - که فراوانی اش همیشگی، جاری شدنش بسیار، سخت، تند و شتابان باشد - آماده ساز.2/19
اللَّهُمَّ... لَا تَجْعَلْ صَوْبَهُ عَلَیْنَا رُجُومًا
خداوندا باریدنش را بر ما تیر بلا قرار نده.6/19
لَا تَأْذَنْ لِسَمَائِهِمْ فِی قَطْرٍ
آسمانشان را در باریدن، اذن نده.6/27
فَلَا تُمْطِرْنَا بِهِمَا مَطَرَ السَّوْءِ
پس به سبب آن دو (ابر و آذرخش)، باران زیانبار بر ما نباران.1/36
وَ کَمْ مِنْ... سَحَائِبِ نِعَمٍ أَمْطَرْتَهَا عَلَیَّ
و چه بسیار ابرهای نعمت افزایی که بر من باراندی.11/49
بارز آشکار
بارو قلعه
وَ یَا مَنْ یُثْمِرُ الْحَسَنَةَ حَتَّی یُنْمِیَهَا
و ای کسی که نیکی را بارور می کند، تا آن را بیفزاید.11/46
ص: 160
اللَّهُمَّ وَ هَذِهِ رَقَبَتِی قَدْ أَرَقَّتْهَا الذُّنُوبُ
خداوندا و این گردن من است که گناهان آن را باریک نموده.29/16
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَوْ حَبَسَ عَنْ عِبَادِهِ مَعْرِفَةَ حَمْدِهِ عَلَی مَا أَبْلَاهُمْ مِنْ مِنَنِهِ الْمُتَتَابِعَةِ... لَتَصَرَّفُوا فِی مِنَنِهِ فَلَمْ یَحْمَدُوهُ...
و سپاس خدای را که اگر بندگانش را از شناختن سپاسش بر بخشش های پی درپی که به ایشان داده بازمی داشت، آنها نعمت هایش را صرف می نمودند و او را سپاس نمی گزاردند.8/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکُونُ... حَاجِزًا عَنْ مَعْصِیَتِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که مانعی از معصیتش باشد.29و27/1
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً... تَمْنَعُهُمْ بِهَا مِنْ کَیْدِ الشَّیْطَانِ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که به سبب آن آنان را از حیله شیطان بازداری.14و13/4
اللَّهُمَّ... مَنْ أَعْطَیْتَ لَمْ یَنْقُصْهُ مَنْعُ الْمَانِعِینَ
خداوندا هر که را تو عطا فرمودی، جلوگیری کردن منع کنندگان از او نکاست.12/5
وَ لَا تَقْطَعْ رَجَاءَنَا بِمَنْعِکَ
و به منع خویش، ما را ناامید مکن.3/10
اللَّهُمَّ إِنَّهُ یَحْجُبُنِی عَنْ مَسْأَلَتِکَ خِلَالٌ ثَلَاثٌ... یَحْجُبُنِی أَمْرٌ أَمَرْتَ بِهِ. فَأَبْطَأْتُ عَنْهُ، وَ نَهْیٌ نَهَیْتَنِی عَنْهُ. فَأَسْرَعْتُ إِلَیْهِ، وَ نِعْمَةٌ أَنْعَمْتَ بِهَا عَلَیَّ. فَقَصَّرْتُ فِی شُکْرِهَا
خداوندا سه خصلت مرا از درخواست از تو بازمی دارد. بازمی دارد مرا، امری که به آن فرمان دادی و من در انجام آن کندی کردم، و کاری که مرا از آن بازداشتی و من به سوی آن شتافتم و نعمتی که به من بخشیدی و من در شکرگزاری آن کوتاهی کردم.2و1/12
ص: 161
فَمَا أَنَا بِأَوَّلِ رَاغِبٍ رَغِبَ إِلَیْکَ فَأَعْطَیْتَهُ وَ هُوَ یَسْتَحِقُّ الْمَنْعَ
پس من اوّلین روآورنده نیستم که به تو روآورده و به او بخشش کردی، با اینکه سزاوار منع است.20/13
تَسْتُرُ عَلَی مَنْ لَوْ شِئْتَ فَضَحْتَهُ، وَ تَجُودُ عَلَی مَنْ لَوْ شِئْتَ مَنَعْتَهُ، وَ کِلَاهُمَا أَهْلٌ مِنْکَ لِلْفَضِیحَةِ وَ الْمَنْعِ...
می پوشانی بر کسی که اگر می خواستی، رسوایش می نمودی، و می بخشی بر کسی که اگر می خواستی، محرومش می کردی. و حال آنکه هر دو از جانب تو سزاوار رسوایی و محرومیّتند.8/45
قَدْ عَلِمْتَ، یَا إِلَهِی، مَا... انْتَهَکَهُ مِنِّی مِمَّا حَجَزْتَ عَلَیْهِ
ای خدای من، تو می دانی از من حرمت هایی شکسته که تو ممنوع کرده ای.5/14
وَ خُذْ ظَالِمِی وَ عَدُوِّی عَنْ ظُلْمِی بِقُوَّتِکَ
و ستم کننده به من و دشمنم را با نیروی خود از ستم کردن به من بازدار.6/14
وَ أَنْتَ الَّذِی عَطَاوءُهُ أَکْثَرُ مِنْ مَنْعِهِ
و تویی آنکه عطا و بخشش او بیش از محروم
نمودنش است.9/16
وَ ادْرَأْهُ عَنِ الْوُلُوعِ بِنَا
و او (شیطان) را از حریص بودن به ما باز دار.9/17
وَ اجْعَلْ آبَاءَنَا... مِنْهُ فِی... کَهْفٍ مَانِعٍ
و پدرانمان را، از (شرّ) او در پناهگاهی بازدارنده قرار ده.10/17
اللَّهُمَّ... ثَبِّطْهُ إِذَا عَزَمَ
خداوندا هر تصمیمی (شیطان) گرفت، از اقدامش بازدار.12/17
وَ لَا تَفْتِنِّی بِالِاسْتِعَانَةِ بِغَیْرِکَ إِذَا اضْطُرِرْتُ... فَأَسْتَحِقَّ بِذَلِکَ خِذْلَانَکَ وَ مَنْعَکَ وَ إِعْرَاضَکَ
و مرا به یاری خواستن از دیگران به وقت درماندگی ام، آزمایش نکن. تا به سبب آن، سزاوار خواری و بی بهرگی و روی گرداندن تو شوم.12/20
ص: 162
وَ لَا أَظْلِمَنَّ وَ أَنْتَ الْقَادِرُ عَلَی الْقَبْضِ مِنِّی
و (چنان کن که) بر کسی ستم نکنم، در حالی که تو قادری بازم داری.14/20
أَنْتَ مِنْ دُونِهِمْ وَلِیُّ الْإِعْطَاءِ وَ الْمَنْعِ
تو عهده دار بخشیدن و بازداشتنی، نه آنها.26/20
اللَّهُمَّ إِنَّکَ إِنْ... مَنَعْتَنِی فَضْلَکَ الْجَسِیمَ... لَمْ أَجِدِ السَّبِیلَ إِلَی شَیْءٍ مِنْ أَمَلِی غَیْرَکَ
خداوندا اگر فضل بزرگت را از من بازداری، راهی به سوی هیچ یک از آرزویم، غیر تو نیابم.5/21
وَ اجْعَلْ ثَنَائِی عَلَیْکَ... حَتَّی... لَا أَحْزَنَ عَلَی مَا مَنَعْتَنِی فِیهَا
و ستایش مرا ویژه خودت قرار ده. تا به آنچه مرا از آن بازداشته ای، غمگین نگردم.9/21
فَلَا تَحْظُرْ عَلَیَّ رِزْقِی
پس روزی ام را از من بازمدار.2/22
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ ادْرَأْ عَنِّی شَرَّهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و شرش را از من بازدار.7/23
إِنْ هَمَمْنَا بِعَمَلٍ صَالِحٍ ثَبَّطَنَا عَنْهُ
چنانچه قصد کار شایسته ای کردیم، (شیطان) ما را از آن بازدارد.7/25
اللَّهُمَّ فَاقْهَرْ سُلْطَانَهُ عَنَّا بِسُلْطَانِکَ حَتَّی تَحْبِسَهُ عَنَّا بِکَثْرَةِ الدُّعَاءِ لَکَ...
خداوندا با سلطه خود، تسلّط او را از ما دور کن، تا اینکه با دعای زیاد ما، او را از ما بازداری.8/25
وَ لَا تَمْنَعْنِی الْإِجَابَةَ وَ قَدْ ضَمِنْتَهَا لِی، وَ لَا تَحْجُبْ دُعَائِی عَنْکَ وَ قَدْ أَمَرْتَنِی بِهِ
و اجابت (دعا) را از من دریغ نکن، که خود آن را ضمانت کرده ای و دعایم را از خود بازندار، که خود مرا به آن امر فرموده ای.9/25
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ الْمُصْلِحِینَ بِسُوءَالِی إِیَّاکَ، الْمُنْجِحِینَ بِالطَّلَبِ إِلَیْکَ غَیْرِ الْمَمْنُوعِینَ بِالتَّوَکُّلِ عَلَیْکَ
و مرا در همه آن (امور) به خاطر درخواستم
ص: 163
از تو، از شایسته کارانی قرار ده که با درخواست از تو، کامیاب شدند. که با توکّل بر تو، (از لطفت) بازداشته نشدند.10/25
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُ-حَالِ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ الذُّنُوبِ بِقُدْرَتِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) به قدرت تو میان آنها و گناهان فاصله افتاده، قرار ده.11و10/25
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... سَدِّ خَلَّتِهِمْ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در برطرف کردن کم و کاستشان، توفیق ده.2/26
وَ اقْبِضْ أَیْدِیَهُمْ عَنِ الْبَسْطِ
و دست هایشان را از گشودن بازدار.5/27
وَ ثَبِّطْهُمْ بِالْفُرْقَةِ عَنِ الِاحْتِشَادِ عَلَیْهِمْ
و با تفرقه افکنی میان آنان، از گرد آمدن بر ضدّ مسلمانان بازشان دار.10/27
وَ امْنَعْ حُصُونَهَا مِنْهُمْ
و پناهگاه های آن (زمین) را از آنها بازدار.12/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... أَوْ عَرَضَ لَهُ دُونَ إِرَادَتِهِ مَانِعٌ فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ...
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، امّا ناتوانی او را بازداشت، یا مانعی در راه اراده اش ایجاد شد؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
وَ تَوَلَّنِی بِعِصْمَةٍ مَانِعَةٍ
و به نگهداری بازدارنده، سرپرستی ام کن.19/31
وَ لَا حِصْنٌ یَحْجُبُنِی عَنْکَ
و نه جای استواری است که مرا از تو بازدارد.14/32
ص: 164
فَاجْعَلْ مَا سَتَرْتَ مِنَ الْعَوْرَةِ... وَاعِظًا لَنَا، وَ زَاجِرًا عَنْ سُوءِ الْخُلُقِ، وَ اقْتِرَافِ الْخَطِیئَةِ
پس آن عیب ها که پوشاندی، برای ما پنددهنده و بازدارنده از بدخویی و خطاکاری، قرار ده.3/34
وَ لَا تَفْتِنْهُمْ بِمَا مَنَعْتَنِی...
و آنان را به آنچه از من منع داشتی، دچار آزمون نساز.2/35
وَ اجْعَلْ شُکْرِی لَکَ عَلَی مَا زَوَیْتَ عَنِّی أَوْفَرَ مِنْ شُکْرِی إِیَّاکَ عَلَی مَا خَوَّلْتَنِی
و شکرگزاری مرا، به آنچه از من گرفتی بیش از شکرم به آنچه به من مرحمت کردی، قرار ده.3/35
وَ لَا بِأَحَدٍ عَنْ سَطْوَتِکَ امْتِنَاعٌ
و هیچ کس از غلبه ات امتناع نتواند کرد.5/36
تَشْکُرُ یَسِیرَ مَا شَکَرْتَهُ... حَتَّی کَأَنَّ شُکْرَ عِبَادِکَ الَّذِی أَوْجَبْتَ عَلَیْهِ ثَوَابَهُمْ... أَمْرٌ مَلَکُوا اسْتِطَاعَةَ الِامْتِنَاعِ مِنْهُ دُونَکَ فَکَافَیْتَهُمْ
اندک کاری را که پذیرفتی، جزا می دهی. تا اینکه گویا شکرگزاری بندگانت - که پاداش آنها را لازم گرداندی - کاری است که آنان بدون تو، توانایی خودداری از آن را داشتند. پس از این رو آنها را مزد داده ای.6/37
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ... انْتَهَکَ مِنِّی مَا حَجَزْتَ عَلَیْهِ... فَاغْفِرْ لَهُ مَا أَلَمَّ بِهِ مِنِّی
خداوندا و هر بنده ای که آبرویی از من برد که بر او ممنوع ساخته بودی، پس او را از آنچه بر من روا داشت، بیامرز.2/39
...لِأَنَّکَ الرَّبُّ الْعَظِیمُ الَّذِی لَا یَمْنَعُ أَحَدًا فَضْلَهُ
...زیرا تو پروردگار بزرگی هستی که فضل خود را از کسی بازنمی دارد.13/39
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... لِأَقْدَامِنَا عَنْ نَقْلِهَا إِلَی الْمَعَاصِی حَابِسًا
ص: 165
و قرآن را نگهدار گام های ما از حرکت به سوی گناهان، قرار ده.10/42
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... لِجَوَارِحِنَا عَنِ اقْتِرَافِ الْآثَامِ زَاجِرًا
و قرآن را مانع برای اندام های ما از انجام گناهان، قرار ده.10/42
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللَّیَالِی مُونِسًا... حَتَّی تُوصِلَ إِلَی قُلُوبِنَا فَهْمَ عَجَائِبِهِ، وَ زَوَاجِرَ أَمْثَالِهِ...
و قرآن را مونس ما در تاریکی های شب قرار ده. تا درک شگفتی های آن و مَثل های بازدارنده اش را به دل های ما برسانی.10/42
وَ اعْصِمْنَا بِهِ مِنْ هُوَّةِ الْکُفْرِ وَ دَوَاعِی النِّفَاقِ حَتَّی یَکُونَ... لَنَا فِی الدُّنْیَا عَنْ سُخْطِکَ وَ تَعَدِّی حُدُودِکَ ذَائِدًا
و با آن (قرآن)، ما را از (سقوط در) گودال کفر و انگیزه های دورویی نگهدار. تا در دنیا بازدارنده ما از خشم تو و تجاوز از حدودت باشد.12/42
وَ حَجَرَ فِیهِ الْمَطَاعِمَ وَ الْمَشَارِبَ إِکْرَامًا
و از جهت گرامی داشتش، خوردنی ها و آشامیدنی ها را در آن ممنوع نمود.4/44
أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ
ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان، یاری فرما.6/44
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی... لَا نَخْطُوَ بِأَقْدَامِنَا إِلَی مَحْجُورٍ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان، یاری فرما. تا با پاهایمان به سوی هیچ حرامی نرویم.7و6/44
إِنْ مَنَعْتَ لَمْ یَکُنْ مَنْعُکَ تَعَدِّیًا
اگر منع کنی، منع داشتنت از روی ستم نیست.5/45
وَ أَمَرْتَ بِامْتِثَالِ أَوَامِرِهِ، وَ الِانْتِهَاءِ عِنْدَ نَهْیِهِ
و فرمان دادی که به امرهای او امتثال کنند و از نهی های او بازایستند.60/47
زَجَرْتَهُ فَلَمْ یَنْزَجِرْ
او را بازداشتی، پس بازنایستاد.68/47
ص: 166
وَ هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ... مُوقِنًا أَنَّهُ... لَا یَمْنَعُنِی مِنْکَ مَانِعٌ
و اینک منم در پیشگاه تو، باوردارنده به اینکه هیچ بازدارنده ای مرا از (بلای) تو بازنمی دارد.69/47
فَیَا مَنْ... لَا یَنْدَهُ الْمُتْرَفِینَ
پس ای آنکه نازپروردگان را نمی رانی.75/47
وَ أَعِذْنِی مِمَّا... یَصُدُّنِی عَمَّا أُحَاوِلُ لَدَیْکَ
و از چیزی که مرا از آنچه نزد تو می خواهم، بازم می دارد، مرا نگهدار.93/47
وَ أَعِذْنِی مِمَّا... یَحُولُ بَیْنِی وَ بَیْنَ حَظِّی مِنْکَ
و از چیزی که میان من و بهره ام از تو، مانع می شود، مرا نگهدار.93/47
وَ حُلْ بَیْنِی وَ بَیْنَ عَدُوٍّ یُضِلُّنِی، وَ هَوًی یُوبِقُنِی، وَ مَنْقَصَةٍ تَرْهَقُنِی
و میان من و دشمنی که مرا گمراه می کند، و خواهش نفس که مرا هلاک می گرداند، و نقیصه ای که مرا فرامی گیرد، جدایی انداز.99/47
وَ أَشْعِرْ قَلْبِیَ الِازْدِجَارَ عَنْ قَبَائِحِ السَّیِّئَاتِ
و دلم را به خودداری از بدی های زشت، بپوشان.107/47
وَ انْزِعْ مِنْ قَلْبِی حُبَّ دُنْیَا دَنِیَّةٍ، تَنْهَی عَمَّا عِنْدَکَ
و دوستی دنیای پست که از آنچه نزد توست، بازمی دارد را از دلم بَر کن.109/47
ثُمَّ لَمْ یَمْنَعْکَ طُولُ عُکُوفِهِمْ عَلَی عَظِیمِ الْجُرْمِ أَنْ عُدْتَ عَلَیْهِمْ بِالرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ
سپس اصرار بسیارِ آنان بر جرم های بزرگ، تو را از اینکه به ایشان رحمت و آمرزش ببخشی، بازنداشت.7/48
وَ إِنْ أَهْلَکْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَعْرِضُ لَکَ فِی عَبْدِکَ
و اگر مرا نابود کنی، پس کیست آنکه درباره بنده ات معترض تو شود؟.15/48
ص: 167
لَمْ تَمْنَعْکَ إِسَاءَتِی عَنْ إِتْمَامِ إِحْسَانِکَ
بدکرداری من تو را از تمام نمودن احسانت بازنداشت.13/49
أَبَیْتَ یَا مَوْلَایَ إِلَّا إِحْسَانًا وَ امْتِنَانًا وَ تَطَوُّلًا وَ إِنْعَامًا، وَ أَبَیْتُ إِلَّا تَقَحُّمًا لِحُرُمَاتِکَ
تو ای مولای من، جز احسان و بخشش و لطف و انعام کاری نکرده ای و من هم جز وارد شدن در حرام های تو کاری نداشته ام.14/49
وَ مَنَعْتَ مِنِّی مَحْذُورَ الْقَضَاءِ
و مقدّراتی که موجب ترس است را از من بازداشتی. 2/51
وَ لَا یَمْتَنِعُ مِنْکَ مَنْ کَذَّبَ بِقُدْرَتِکَ
و کسی که قدرت تو را تکذیب نمود، نمی تواند خود را از تو بازدارد.3/52
وَ احْجُبْنَا عَنِ الْإِلْحَادِ فِی عَظَمَتِکَ
و ما را از کج روی در عظمت خود بازدار.1/5
وَ امْنَعْنِی مِنَ السَّرَفِ
و مرا از اسرافکاری بازدار.23/20
وَ احْجُبْنِی عَنِ السَّرَفِ وَ الِازْدِیَادِ
و مرا از اسراف و زیاده روی باز دار.3/30
وَ احْصُرْنِی عَنِ الذُّنُوبِ
و از گناهان بازم دار.5/22
أَسْتَعْصِمُکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اعْصِمْنِی
از تو می خواهم که مرا (از گناه) بازداری، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا (از گناه) باز دار.27/48
وَ امْنَعْنِی عَنْ أَذَی کُلِّ مُوءْمِنٍ وَ مُوءْمِنَةٍ، وَ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ
و مرا از آزار رساندن به هر مرد و زن با ایمان و به هر مرد و زن مسلمان بازدار.1/39
وَ اکْفِنَا طُولَ الْأَمَلِ
و ما را از آرزوی دراز بازدار.1/40
ص: 168
وَ احْجُبْ بِهِ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ عَنْ صِحَّةِ ضَمَائِرِنَا
و با آن (قرآن)، خاطره های وسوسه انگیز را از درون سالم ما بازدار.11/42
وَ ذُبَّنِی عَنِ الِْتمَاسِ مَا عِنْدَ الْفَاسِقِینَ
و مرا از طلبیدنِ آنچه نزد فاسقان است، باز دار.131/47
فَحَصَّنْتَنِی مِنْ بَأْسِهِ بِقُدْرَتِکَ
پس تو به قدرت خویش، مرا از سختی و نیروی او بازداشتی.10/49
بازگرداندن بازگشت
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً... تَبْعَثُهُمْ بِهَا عَلَی اعْتِقَادِ حُسْنِ الرَّجَاءِ لَکَ... لِتَرُدَّهُمْ إِلَی الرَّغْبَةِ إِلَیْکَ وَ الرَّهْبَةِ مِنْکَ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که به سبب آن ایشان را بر اعتقاد به امیدی نیکو به خود برانگیزی. بدین جهت که آنان را به درخواست سوی خود و ترس از خویش بازگردانی.16-13/4
فَلَا مُصْدِرَ لِمَا أَوْرَدْتَ
پس برای آنچه به من رساندی، بازگرداننده ای نیست.7/7
وَ لَا صَارِفَ لِمَا وَجَّهْتَ
و برای آنچه بر من فرستادی، دورکننده ای نیست.7/7
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنَ... سُوءِ الْمَآبِ
و پناه می بریم به تو از بدی سرنوشت.9/8
وَ یَتَوَلَّی کُتَّابُ الْحَسَنَاتِ عَنَّا مَسْرُورِینَ بِمَا کَتَبُوا مِنْ حَسَنَاتِنَا
و نویسندگان خوبی ها - به سبب آنچه از نیکی های ما نوشته اند - شادمان برگردند.2/11
ص: 169
رَجَعْتُ وَ نَکَصْتُ بِتَسْدِیدِکَ عَنْ عَثْرَتِی
با راهنمایی تو برگشته و از لغزشم دست برداشتم. 16/13
فَأَسْأَلُکَ... أَن لَا تَرُدَّنِی خَائِبًا
پس از تو می خواهم مرا ناامید برنگردانی.25/13
مِنْهَا فَرَرْتُ إِلَیْکَ رَبِّ... دَاعِیًا فَلَا تَرُدَّنِی خَائِبًا
پروردگار من، از آن (گناهان)، در حالی که خواهانم، به سوی تو گریخته ام، پس مرا ناامید برنگردان.8/51
وَ ارْزُقْنِی حُسْنَ الْإِنَابَةِ
و نیکی بازگشت از گناه را روزی ام فرما.33/16
وَ تَرُدُّ بِهِ مَا قَدْ فَاتَ
و با آن آنچه را که از دست رفته، برگردانی.3/19
اللَّهُمَّ اسْقِنَا غَیْثًا... تَرُدُّ بِهِ النَّهِیضَ
خداوندا ما را از بارانی که با آن گیاه روینده را بازگردانی، سیراب گردان.4/19
وَ لَا تَرُدَّ دُعَائِی عَلَیَّ رَدًّا
و دعایم را به خودم بازنگردان.22/20
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز.7/23
وَ إِلَّا تَصْرِفْ عَنَّا کَیْدَهُ یُضِلَّنَا
و اگر فریب او را از ما بازنداری، گمراهمان کند.7/25
وَ أَتَضَرَّعُ إِلَیْکَ فِی صَرْفِ کَیْدِهِ عَنِّی
و به درگاه تو زاری می کنم، تا فریبش را از من بازگردانی.27/32
إِنَّکَ الْمَنَّانُ الْحَمِیدُ الْمُبْدِئُ الْمُعِیدُ...
به درستی که تو بسیار نعمت دهنده، ستوده، آغازگر، (و) بازگرداننده هستی.18/27
ص: 170
اللَّهُمَّ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةَ مَنْ... لَا یُضْمِرُ أَنْ یَعُودَ فِی خَطِیئَةٍ
خداوندا من به درگاهت توبه می کنم، توبه کسی که قصد بازگشت به خطا را ندارد.14/31
وَ لَکَ یَا رَبِّ شَرْطِی أَلَّا أَعُودَ فِی مَکْرُوهِکَ
و ای پروردگار من، با تو قرار می گذارم، در کاری که ناپسند توست، برنگردم.16/31
اللَّهُمَّ أَیُّمَا عَبْدٍ تَابَ إِلَیْکَ وَ هُوَ فِی عِلْمِ الْغَیْبِ عِنْدَکَ فَاسِخٌ لِتَوْبَتِهِ، وَ عَائِدٌ فِی ذَنْبِهِ وَ خَطِیئَتِهِ، فَإِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَکُونَ کَذَلِکَ
خداوندا، هر بنده ای که به درگاهت توبه نمود ولی در علم پنهانت، توبه شکن و بازگشت کننده به گناه و خطایش باشد، پس همانا من به تو پناه می برم که اینچنین باشم.20/31
وَ لَا تَرْجِعْنِی مَرْجِعَ الْخَیْبَةِ مِنْ رَحْمَتِکَ
و مرا به ناامیدی از رحمتت بازنگردان.29/31
وَ اخْتِمْ لَنَا بِالَّتِی هِیَ أَحْمَدُ عَاقِبَةً، وَ أَکْرَمُ مَصِیرًا
و کار ما را به آنچه عاقبتش ستوده تر و سرانجامش گرامی تر است، ختم کن.6/33
وَ اصْرِفْ عَنَّا أَذَاهَا وَ مَضَرَّتَهَا
و آزار و زیانشان را از ما برگردان.2/36
وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا نَسْتَبْطِئُ مَعَهُ الْمَصِیرَ إِلَیْکَ
و از اعمال شایسته، عملی برای ما قرار ده که با آن بازگشت به سوی تو را کُند شماریم.3/40
وَ لَا تَسُمْنِی بِالرَّدِّ عَنْکَ
و با دست رد زدن بر سینه ام، مرا خوار نساز.1/41
وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نُرَاجِعَ مَنْ هَاجَرَنَا
ما را در آن ماه توفیق ده، که به کسی که از ما دوری نموده، بازگردیم.10/44
برگشتن بنده از حقّ و بازگرداندن او به حقّ
ص: 171
وَ إِنْ مِلْنَا فِیهِ فَعَدِّلْنَا
و اگر در آن (ماه) کجروی کرده ایم، پس ما را بازگردان.16/44
اجْعَلْنَا مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ... الَّذِینَ یُوءْتُونَ مَا آتَوْا وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ، أَنَّهُمْ إِلَی رَبِّهِمْ رَاجِعُونَ
ما را از بندگان صالحت قرار ده. آنان که آنچه را بخشیدند، در حالی می بخشند که دل هایشان از بازگشت به سوی پروردگارشان ترسان است.18/44
کَمْ مِنْ سُوءٍ صُرِفَ بِکَ عَنَّا
چه بسیار بدی ها که به سبب تو، از ما برطرف شد!.39/45
وَ اجْعَلْنَا عِنْدَکَ مِنَ التَّوَّابِینَ الَّذِینَ... قَبِلْتَ مِنْهُمْ مُرَاجَعَةَ طَاعَتِکَ
و ما را در نزد خود از توبه کنندگانی قرار ده که بازگشت به طاعتت را از آنان پذیرفته ای.54/45
انْصَرَفَتِ الْآمَالُ دُونَ مَدَی کَرَمِکَ بِالْحَاجَاتِ
آرزوها پیش از رسیدن به پایان کرمت، با حاجت ها برآورده شده است.12/46
وَ إِنَّمَا تَأَنَّیْتَ بِهِمْ لِیَفِیؤُوا إِلَی أَمْرِکَ
و همانا از این رو با آنان درنگ کرده ای، تا به فرمان تو بازگردند.17/46
فَالْوَیْلُ الدَّائِمُ لِمَنْ جَنَحَ عَنْکَ
پس افسوس همیشگی، برای کسیست که از تو برگشته.19/46
وَ مَا أَطْوَلَ تَرَدُّدَهُ فِی عِقَابِکَ
و چه طولانی است پی درپی بازگشتنش، در کیفرت!20/46
سُبْحَانَکَ لَا رَادَّ لِمَشِیَّتِکَ
پاک و منزّهی! برای مشیّت تو بازگرداننده ای نیست.30/47
وَ اجْعَلْ... کَرَّتِی غَیْرَ خَاسِرَةٍ
و بازگشتنم (به قیامت) را بی زیان قرار ده.126/47
ص: 172
فَإِنِّی... لَمْ یَصْرِفْ عَنِّی سُوءًا قَطُّ أَحَدٌ غَیْرُکَ
پس به درستی که هیچ کس جز تو بدی ای را از من برنگردانده است.4/48
فَإِنِّی لَنْ أَعُودَ لِشَیْءٍ کَرِهْتَهُ مِنِّی إِنْ شِئْتَ ذَلِکَ
پس به درستی که اگر تو بخواهی، من هرگز به چیزی که آن را از من نپسندیده ای، برنمی گردم.27/48
ثُمَّ عَرَفْتُ مَا أَصْدَرْتَ إِذْ عَرَّفْتَنِیهِ
سپس چون آگاهم کردی، آنچه را برگردانده بودی شناختم.1/49
وَ جَعَلْتَ مَا سَدَّدَهُ مَرْدُودًا عَلَیْهِ
و آنچه آن را نشانه گرفته بود، بر خودش برگرداندی.6/49
فَرَدَدْتَهُ لَمْ یَشْفِ غَیْظَهُ، وَ لَمْ یَسْکُنْ غَلِیلُهُ
پس در حالی که خشمش را بهبودی نداده و کینه اش قرار نگرفته بود، او را بازگرداندی.6/49
رَدَدْتَهُ فِی مَهْوَی حُفْرَتِهِ
او را در پرتگاه گودالش بازگرداندی.8/49
وَ صَرَفْتَ عَنِّی جَهْدَ الْبَلَاءِ
و سختی گرفتاری را از من دور کردی.2/51
إِلَهِی فَکَمْ مِنْ بَلَاءٍ جَاهِدٍ قَدْ صَرَفْتَ عَنِّی
خدای من، پس چه بسیار بلاهای سختی که از من برگرداندی!3/51
وَ لَیْسَ یَسْتَطِیعُ مَنْ کَرِهَ قَضَاءَکَ أَنْ یَرُدَّ أَمْرَکَ
و کسی که حکم تو را نپسندید، نمی تواند فرمانت را بازگرداند.3/52
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ... فِکْرُهُ قَلِیلٌ لِمَا هُوَ صَائِرٌ إِلَیْهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که اندیشه اش برای آنچه به سوی آن بازمی گردد، اندک است.8/52
وَ اجْعَلْ... فِی أَحِبَّائِکَ مَصْدَرِی
ص: 173
و بازگشتم را در میان یارانت، قرار ده.7/53
فَمِلْ بِنَا إِلَی مَا یُرْضِیکَ عَنَّا
پس ما را به آن کار که تو را از ما خوشنود می سازد برگردان.3/9
وَ اجْعَلْ... مُتَحَوَّلِی عَنْ صَرْعَتِی إِلَی تَجَاوُزِکَ
و بازگشت از به زمین افتادنم را به گذشت خود، قرار ده.6/15
وَ اصْرِفْنِی بِقُدْرَتِکَ إِلَی مَا أَحْبَبْتَ
و به قدرت خود، مرا به آنچه دوست داری، بازگردان.17/31
إِلَیْکَ الْمَصِیرُ
بازگشت (همه) به سوی توست.7/36
وَ اُمُورُهُمْ آئِلَةٌ إِلَی أَمْرِکَ
و کردارشان به فرمان تو بازمی گردد.18/46
وَ أَکْرِمْ مِنْ عِنْدِکَ مُنْصَرَفِی، وَ إِلَیْکَ مُنْقَلَبِی
و رفتنم را از نزدت و بازگشتم را به
سویت، گرامی دار.25/46
وَ کُلٌّ صَائِرٌ إِلَیْکَ
و همه به سوی تو برگشت کننده اند.5/52
کُلُّهُمْ صَائِرُونَ، إِلَی حُکْمِکَ
همه ایشان به حکم تو می رسند.18/46
إِلَهِی أَسْأَلُکَ بِحَقِّکَ الْوَاجِبِ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِکَ... أَنْ تُثْنِیَنِی بِالْکَثِیرِ مِنْ کَرَامَتِکَ بِرَحْمَتِکَ
خدای من، به آن حقّ واجب خود که بر همه آفریدگانت داری، از تو می خواهم که با رحمت خویش مرا به بسیاریِ بخشش خود بازگردانی. 10/52
وَ یَا مَنْ تَنْقَطِعُ دُونَ رُوءْیَتِهِ الْأَبْصَارُ
و ای کسی که چشم ها از دیدن او ناتوان است.4/5
ص: 174
اللَّهُمَّ اشْدُدْ بِهِمْ عَضُدِی
خداوندا بازوی مرا به وسیله آنان محکم گردان.4/25
وَ قَوِّ عَضُدَهُ
و بازویش را قوّت ده.61/47
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... إِیثَارِ الْبَاطِلِ عَلَی الْحَقِّ
خداوندا به تو پناه می برم از برتری دادن باطل بر حق.2و1/8
وَ لَا تُخَلِّ فِی ذَلِکَ بَیْنَ نُفُوسِنَا وَ اخْتِیَارِهَا، فَإِنَّهَا مُخْتَارَةٌ لِلْبَاطِلِ إِلَّا مَا وَفَّقْتَ
و در آنگاه، نفوس ما را به اختیار خود وامگذار، چون آن باطل را برمی گزیند مگر تو توفیق دهی.4/9
وَ مَنْ أَبْعَدُ غَوْرًا فِی الْبَاطِلِ... مِنِّی حِینَ أَقِفُ بَیْنَ دَعْوَتِکَ وَ دَعْوَةِ الشَّیْطَانِ فَأَتَّبِعُ دَعْوَتَهُ...
و چه کسی از من در نادرستی فرورونده تر است، هنگامی که بین دعوت تو و دعوت شیطان می ایستم، دعوت او را می پذیرم؟23/16
بَلْ أَنَا یَا إِلَهِی... أَشَدُّ فِی الْبَاطِلِ تَهَوُّرًا... مِنْ أَنْ أُحْصِیَ لَکَ عُیُوبِی، أَوْ أَقْدِرَ عَلَی ذِکْرِ ذُنُوبِی
بلکه من - ای خدای من - در انجام باطل گستاخ تر از آنم که زشتی های خود را برای تو بشمارم، یا بر یادآوری گناهانم توانا باشم.27/16
اللَّهُمَّ وَ مَا سَوَّلَ لَنَا مِنْ بَاطِلٍ فَعَرِّفْنَاهُ
خداوندا و آنچه از باطل برای ما آراسته، به ما بشناسان.7/17
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ... أَوْ شَهَادَةِ بَاطِلٍ... نُطْقًا بِالْحَمْدِ لَکَ
خداوندا به جای آنچه او (شیطان) بر زبانم جاری ساخته از سخن زشت یا گواهی نادرست، سپاس برای خودت را قرار ده.13/20
وَ لَوْ لاَ أَنَّهُ صَوَّرَ لَهُمُ الْبَاطِلَ فِی مِثَالِ الْحَقِّ مَا ضَلَّ عَنْ طَرِیقِکَ ضَالٌّ
ص: 175
و اگر او (شیطان)، باطل را برای ایشان به صورت حق جلوه نمی داد، هیچ گمراهیْ از راه تو گمراه نمی شد.9/37
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... لِأَلْسِنَتِنَا عَنِ الْخَوْضِ فِی الْبَاطِلِ مِنْ غَیْرِ مَا آفَةٍ مُخْرِسًا
و قرآن را بندآورنده زبان هایمان از فرورفتن در باطل، بی آنکه از بیماری باشد، قرار ده.10/42
وَ لَمْ یَدْحَضْ لِتَرْکِ مُعَاجَلَتِهِمْ بُرْهَانُکَ
و از جهت شتاب نکردن در عذاب آنان، برهان تو باطل نشده است.18/46
حُجَّتُکَ قَائِمَةٌ لَا تُدْحَضُ
حجّت تو پابرجاست که باطل نمی شود.19/46
باطن درون
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً... تَفْسَحُ لَهُمْ فِی رِیَاضِ جَنَّتِکَ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که در باغ های بهشتت بر ایشان وسعت دهی.14و13/4
بالا بلند
بامداد صبح
باور یقین
بخت بدبختی و نیز خوش بختی
بخشایش آمرزش و نیز عفو
بخشش کرم
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَوْ حَبَسَ عَنْ عِبَادِهِ مَعْرِفَةَ حَمْدِهِ عَلَی مَا أَبْلَاهُمْ مِنْ مِنَنِهِ الْمُتَتَابِعَةِ، وَ أَسْبَغَ عَلَیْهِمْ مِنْ نِعَمِهِ الْمُتَظَاهِرَةِ، لَتَصَرَّفُوا فِی مِنَنِهِ فَلَمْ یَحْمَدُوهُ...
و سپاس خدای را که اگر بندگانش را از شناختن سپاسش بر بخشش های پی درپی که به ایشان داده و نعمت های آشکار که برای آنها تمام کرده بازمی داشت، آنها نعمت هایش را صرف می نمودند و او را سپاس نمی گزاردند.8/1
ص: 176
اللَّهُمَّ أَغْنِنَا عَنْ هِبَةِ الْوَهَّابِینَ بِهِبَتِکَ... حَتَّی لَا نَرْغَبَ إِلَی أَحَدٍ مَعَ بَذْلِکَ
خداوندا ما را با عطای خود، از بخشش بخشندگان بی نیاز کن، تا با بخشش تو از دیگران درخواست نکنیم.7/5
وَ أَغْنِنَا عَنْ غَیْرِکَ بِإِرْفَادِکَ
و به یاری خود ما را از غیر خود بی نیاز گردان.13/5
وَ إِنَّمَا یُعْطِی الْمُعْطُونَ مِنْ فَضْلِ جِدَتِکَ
و به درستی که بخشندگان از زیادی عطای تو می بخشند.11/5
لَیْسَ لَنَا... مِنَ الْخَیْرِ إِلَّا مَا أَعْطَیْتَ
برای ما از خیر، چیزی جز آنچه تو بخشیدی نیست. 11/6
وَ اجْعَلْنَا مِنْ... أَشْکَرَهُمْ لِمَا أَوْلَیْتَ مِنْ نِعَمِکَ
و ما را از شکرگزارترین آنان بر نعمتی که ارزانی داشته ای قرار ده.20/6
وَ أَذِقْنِی حَلَاوَةَ الصُّنْعِ فِیما سَأَلْتُ
و شیرینی احسانت را در آنچه درخواست نمودم به من بچشان.8/7
وَ یَا مَنْ لَا یُکَدِّرُ عَطَایَاهُ بِالِامْتِنَانِ
و ای آنکه با منّت گذاشتن، بخشش هایش را تیره نمی سازد.4/13
إِنْ أَعْطَیْتَ لَمْ تَشُبْ عَطَاءَکَ بِمَنٍّ
اگر عطا کنی، عطایت را با منّت نیامیخته ای.5/45
وَ عَلِمْتُ... أَنَّ یَدَکَ بِالْعَطَایَا أَعْلَی مِنْ کُلِّ یَدٍ
و دانستم که دستِ عطای تو از هر دستی بالاتر است.19/13
وَ أَجْزِلْ لِی قِسَمَ الْمَوَاهِبِ مِنْ نَوَالِکَ
و سهم مرا از بخشش ها به لطف خود فراوان کن.129/47
وَ وَفِّرْ عَلَیَّ حُظُوظَ الْإِحْسَانِ مِنْ إِفْضَالِکَ
و نصیب مرا از احسان، به فضل خود فراوان گردان.129/47
إِنَّکَ... الْوَهَّابُ الْکَرِیمُ
همانا تویی بسیار بخشنده که عطایت تمام
ص: 177
نمی شود.7/15
إِنَّکَ... الْمُتَطَوِّلُ بِالِامْتِنَانِ
همانا تویی که بدون استحقاق نعمت بزرگ می بخشی.7/15
إِنَّکَ... الْوَهَّابُ لِعَظِیمِ النِّعَمِ
همانا تو بخشنده نعمت های عظیمی.7/36
وَ أَنْتَ الَّذِی عَطَاوءُهُ أَکْثَرُ مِنْ مَنْعِهِ
و تویی آنکه عطا و بخشش او بیش از محروم نمودنش است.9/16
إِلَهِی لَا تُخَیِّبْ مَنْ لَا یَجِدُ مُعْطِیًا غَیْرَکَ
خدای من کسی را که جز تو بخشنده ای نمی یابد ناامید نکن.16/16
وَ سَدِّدْنِی لِأَنْ... أُثِیبَ مَنْ حَرَمَنِی بِالْبَذْلِ
و مرا توفیق ده تا به آنکه محرومم نموده، با بخشش پاداش دهم.9/20
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی... تَرْکِ... الْإِفْضَالِ عَلَی غَیْرِ الْمُسْتَحِقِّ
و زیور پرهیزکاران را در احسان نکردن به کسی که شایسته احسان نیست، به من بپوشان.10/20
أَنْتَ مِنْ دُونِهِمْ وَلِیُّ الْإِعْطَاءِ وَ الْمَنْعِ
تو عهده دار بخشیدن و بازداشتنی، نه آنها.26/20
وَ لَا تَبْتَذِلْ جَاهِی بِالْإِقْتَارِ، فَأَسْتَرْزِقَ أَهْلَ رِزْقِکَ... فَأَفْتَتِنَ بِحَمْدِ مَنْ أَعْطَانِی
و شکوهم را با تنگدستی، فرو مریز، تا از کسانی که روزی خوار تو هستند، روزی بخواهم. آنگاه به ستایش آنکه به من عطا کرده، گرفتار شوم.26/20
صُنْ وَجْهِی بِالْیَسَارِ، وَ لَا تَبْتَذِلْ جَاهِی بِالْإِقْتَارِ، فَأَسْتَرْزِقَ أَهْلَ رِزْقِکَ، وَ أَسْتَعْطِیَ شِرَارَ خَلْقِکَ
آبرویم را با توانگری حفظ کن و شکوهم را با تنگدستی، فرو مریز، تا از کسانی که روزی خوار تو هستند، روزی بخواهم و از آفریدگان بدت، عطا طلبم.26/20
ص: 178
وَ إِنْ أَلْجَأْتَنِی إِلَی قَرَابَتِی حَرَمُونِی، وَ إِنْ أَعْطَوْا أَعْطَوْا قَلِیلًا نَکِدًا
و اگر مرا به خویشانم محتاج سازی، محرومم کنند و اگر عطا کنند، اندک و ناگوار عطا کرده اند.3/22
فَأَدِّهِ عَنِّی مِنْ جَزِیلِ عَطِیَّتِکَ وَ کَثِیرِ مَا عِنْدَکَ
پس آن (تکلیف) را از عطای بزرگ و فراوانی که نزد توست، از جانب من ادا کن.7/22
اللَّهُمَّ وَ مَا تَعَدَّیَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ قَوْلٍ... فَقَدْ وَهَبْتُهُ لَهُمَا
خداوندا و آنچه بر من در سخن گفتن، تعدّی نموده اند، پس آن را به ایشان بخشیدم.9/24
وَ أَعْطِ جَمِیعَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ وَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِثْلَ الَّذِی سَأَلْتُکَ لِنَفْسِی وَ لِوَلَدِی...
و به همه مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان با ایمان، مانندِ آنچه برای خود و فرزندانم از تو درخواست نمودم، ببخش.12/25
اللَّهُمَّ أَعْطِنَا جَمِیعَ ذَلِکَ بِتَوْفِیقِکَ وَ رَحْمَتِکَ
خداوندا به توفیق و رحمتت همه آن (درخواست ها) را به ما عطا فرما.12/25
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... الْعَوْدِ عَلَیْهِمْ بِالْجِدَةِ وَ الْإِفْضَالِ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در رسیدگی با ثروت و بخشش فراوان به آنان، توفیق ده.2/26
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... إِعْطَاءِ مَا یَجِبُ لَهُمْ قَبْلَ السُّوءَالِ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در عطا کردن آنچه برای آنان ضروری است پیش از درخواست آنان، توفیق ده.2/26
اللَّهُمَّ... أَسْبِغْ عَطَایَاهُمْ مِنْ جِدَتِکَ
خداوندا از دارایی خویش، بخشش های آنان را فراوان ساز.1/27
وَ صَرَفْتُ وَجْهِی عَمَّنْ یَحْتَاجُ إِلَی رِفْدِکَ
ص: 179
و از آنکه نیازمند عطای توست، روگرداندم.3/28
وَ اجْعَلْ مَا خَوَّلْتَنِی مِنْ حُطَامِهَا... بُلْغَةً إِلَی جِوَارِکَ...
و آنچه از کالای آن (دنیا)، که به من ارزانی داشته ای، وسیله رسیدن به جوار خود قرار ده.6/30
وَ أَنْتَ... أَعْطَی مَنْ رُغِبَ إِلَیْهِ
و تو بخشنده ترین کسی می باشی که از او درخواست شد.22/32
إِنَّکَ تُفِیدُ الْکَرِیمَةَ، وَ تُعْطِی الْجَسِیمَةَ
به درستی که تو عطای گرانمایه می دهی و (نعمت) بزرگ می بخشی.6/33
اللَّهُمَّ إِنَّکَ... تُعْطِی الْحَسَنَةَ
خداوندا همانا تو نیکی عطا می کنی.33/32
لَا تَفْتِنِّی بِمَا أَعْطَیْتَهُمْ
مرا به آنچه به آنان (دنیاداران) عطا کردی، آزمایش نکن.2/35
وَ اجْعَلْ شُکْرِی لَکَ عَلَی مَا زَوَیْتَ عَنِّی أَوْفَرَ مِنْ شُکْرِی إِیَّاکَ عَلَی مَا خَوَّلْتَنِی
و شکرگزاری مرا، به آنچه از من گرفتی بیش از شکرم به آنچه به من مرحمت کردی، قرار ده.3/35
وَ لَکَ الشُّکْرُ عَلَی مَا خَوَّلْتَنَا مِنَ النَّعْمَاءِ...
و شکر تو راست، بر آنچه از نعمت هایت که به ما بخشیدی.6/36
إِلَهِی أَحْمَدُکَ... عَلَی... جَزِیلِ عَطَائِکَ عِنْدِی
خدای من، تو را سپاس گزارم بر بسیاری عطاها و بخشش هایت درباره من.1/51
أَعْطَیْتَ کُلًّا مِنْهُمَا مَا لَمْ یَجِبْ لَهُ
هر یک از آن دو (فرمانبر و گنهکار) را چیزی عطا کرده ای که برایش لازم نبود.11/37
وَ اجْعَلْ مَا سَمَحْتُ بِهِ مِنَ الْعَفْوِ عَنْهُمْ، وَ تَبَرَّعْتُ بِهِ مِنَ الصَّدَقَةِ عَلَیْهِمْ... أَعْلَی صِلَاتِ الْمُتَقَرِّبِینَ
و گذشت از ایشان را که من کردم، و بخششی که بی هیچ عوضی به آنان دادم، بالاترین بخشش های تقرّب جویان قرار ده.2/39
ص: 180
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی حَبَانَا بِدِینِهِ
و سپاس خدای را که دین خود را به ما هدیه کرد.2/44
وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ نَصِلَ أَرْحَامَنَا بِالْبِرِّ وَ الصِّلَةِ
ما را در آن ماه توفیق ده، که با نیکی و بخشش، به خویشاوندانمان نیکی کنیم.10/44
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نَتَعَاهَدَ جِیرَانَنَا بِالْإِفْضَالِ وَ الْعَطِیَّةِ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که با فضل و عطا، همسایگانمان را دلجویی نماییم.10/44
وَ یَا مَنْ لَا یَنْدَمُ عَلَی الْعَطَاءِ
و ای کسی که بر عطا (و بخشش) پشیمان نمی شود.2/45
وَ تَجُودُ عَلَی مَنْ لَوْ شِئْتَ مَنَعْتَهُ
و می بخشی بر کسی که اگر می خواستی، محرومش می کردی.8/45
یَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَی عِبَادِهِ بِالْإِحْسَانِ وَ الْفَضْلِ، وَ غَمَرَهُمْ بِالْمَنِّ وَ الطَّوْلِ
ای آنکه با احسان و تفضّل، مورد ستایش بندگانت قرار گرفته ای و با بخشش و نعمت، ایشان را پوشانده ای.18/45
وَ أَنْتَ... الْجَوَادُ بِمَا سُئِلْتَ مِنْ فَضْلِکَ
و تو بخشنده هر آنچیزی هستی که از فضلت درخواست گردد.21/45
إِنَّکَ... أَعْطَی مَنْ سُئِلَ مِنْ فَضْلِهِ
به درستی که تو بخشنده تر کسی هستی که از فضل او درخواست شده.56/45
إِنَّ عَطَاءَکَ لَلْعَطَاءُ الْمُهَنَّا
به درستی که عطای تو، عطایی گواراست.50/45
اللَّهُمَّ وَ مَنْ رَعَی هَذَا الشَّهْرَ حَقَّ رِعَایَتِهِ... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ، وَ أَعْطِنَا أَضْعَافَهُ مِنْ فَضْلِکَ
خداوندا و هر کس رعایت کرده این ماه را، به طوری که حقّ رعایتش است؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش و از فضلت، چندین برابر آن را به ما عطا فرما.50/45
ص: 181
وَ امْتَلَأَتْ بِفَیْضِ جُودِکَ أَوْعِیَةُ الطَّلِبَاتِ
و ظرف خواسته ها با زیادی جودت، پر گشته است.12/46
وَ جُودُکَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِینَ
و بخشش تو برای درخواست کنندگان، روا است.14/46
وَ لَا یَیْأَسُ مِنْ عَطَائِکَ الْمُتَعَرِّضُونَ
و آنان که به تو پرداختند، از عطایت مأیوس نمی گردند.15/46
وَ أَسْأَلُکَ حُسْنَ الرِّفَادَةِ
و پذیرایی نیکو از تو می خواهم.25/46
سُبْحَانَکَ مِنْ... جَوَادٍ مَا أَوْسَعَکَ
پاک و منزّهی! ای بخشنده که بسیار توانگری!24/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُجْزِلُ لَهُمْ بِهَا مِنْ نِحَلِکَ وَ کَرَامَتِکَ، وَ تُکْمِلُ لَهُمُ الْأَشْیَاءَ مِنْ عَطَایَاکَ وَ نَوَافِلِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که با آن بخشش و کرامتت را برای ایشان بسیار سازی و چیزهایی از عطاها و بخشش هایت را برای آنها کامل گردانی.57/47
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ... أَجْزَلْتَ فِیهِ عَطِیَّتَکَ
خداوندا، این روز عرفه، روزی است که عطایت را در آن فراوان نموده ای.66/47
وَ جُدْ عَلَیَّ بِمَا تَجُودُ بِهِ - عَلَی مَنْ أَلْقَی بِیَدِهِ إِلَیْکَ - مِنْ عَفْوِکَ
و به من ببخش همان چیزی را که به کسی که به خاطر عفوت تسلیم تو گردیده است می بخشی.70/47
وَ لَا تَمْنِحْنِی بِمَا لَا طَاقَةَ لِی بِهِ فَتَبْهَظَنِی مِمَّا تُحَمِّلُنِیهِ مِنْ فَضْلِ مَحَبَّتِکَ
و آنچه طاقتش را ندارم به من نبخش، که پشتم را از بار گران دوستی ات که بر دوشم گذارده ای، بشکنی.102/47
ص: 182
وَ ظَاهِرْ لَدَیَّ فَضْلَکَ وَ طَوْلَکَ
و فضل و بخشش خود را بر من پوسته گردان.112/47
وَ أَوْزِعْنِی أَنْ أُثْنِیَ بِمَا أَوْلَیْتَنِیهِ
و به من الهام کن که به خاطر آنچه به من داده ای، ثنا (ی تو را) گویم.114/47
وَ سُقْ کَرَائِمَ مَوَاهِبِکَ إِلَیَّ
و بخشش های گرامی ات را به سوی من روان فرما.128/47
جَلِّلْنِی شَرَائِفَ نِحَلِکَ فِی الْمَقَامَاتِ الْمُعَدَّةِ لِأَحِبَّائِکَ
در مکان هایی که برای دوستانت آماده کرده ای، به عطاهای والایت مرا بپوشان.128/47
فَأَسْأَلُکَ بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس از تو می خواهم به بخشش و کرمت، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.1/48
أَسْأَلُکَ... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ... أَوْ تُعْطِیهِمْ بِهِ خَیْرًا مِنْ خَیْرِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی قسمت می نمایی، یا خیری از خیرهای دنیا و آخرت را به ایشان عطا می کنی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
اللَّهُمَّ مَنْ تَهَیَّأَ... لِوَفَادَةٍ إِلَی مَخْلُوقٍ رَجَاءَ رِفْدِهِ وَ نَوَافِلِهِ وَ طَلَبَ نَیْلِهِ وَ جَائِزَتِهِ، فَإِلَیْکَ یَا مَوْلَایَ کَانَتِ الْیَوْمَ تَهْیِئَتِی... رَجَاءَ عَفْوِکَ وَ رِفْدِکَ وَ طَلَبَ نَیْلِکَ وَ جَائِزَتِکَ
خداوندا، هر کسی خود را مهیّا می کند تا بر مخلوقی وارد شود، بدین امید که به صله و عطا و درخواستِ بخشش و احسان او نائل شود. پس ای سرور من، امروز مهیّا گشته تا به سوی تو آیم. بدین امید که به آمرزش و صله و درخواستِ بخشش و احسان تو نائل شوم.5/48
یَا مَنْ... لَا یَنْقُصُهُ نَائِلٌ
ای کسی که هیچ بخششی، (گنج های) او را نمی کاهد.6/48
ص: 183
وَ أَسْعِدْنِی بِمَا تُعْطِینِی مِنْهُ
و مرا به آنچه از آن عطا می کنی، نیک بخت گردان.28/48
وَ أَبْلَیْتَ الْجَمِیلَ فَعَصَیْتُ
و عطای نیکو نمودی، پس نافرمانی کردم.1/49
وَ لَقَدْ سُئِلْتَ فَأَعْطَیْتَ، وَ لَمْ تُسْأَلْ فَابْتَدَأْتَ
و چون از تو درخواست شد، پس عطا کردی و درخواست نشد، پس به بخشش آغاز نمودی.14/49
...بَلْ وَجَدْتُکَ... لِمَطَالِبِی مُعْطِیًا
...بلکه تو را برای خواسته هایم، بخشنده یافتم.5/51
وَ عَلَی جُودِکَ وَ کَرَمِکَ أَتَّکِلُ
و تنها بر بخشش و بزرگواری تو دل می بندم.11/52
یَا رَحْمَانَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ رَحِیمَهُمَا
ای بخشنده در دنیا و آخرت و مهربان در آن دو.1/54
وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً وَ فَرَجًا هَنِیئًا
و از جانب خویش رحمت و گشایشِ گوارا به من ببخش.8/7
وَ هَبْ لِی أَمْنَ یَوْمِ الْمَعَادِ
و مرا آسایشِ روز بازگشت ببخش.20/20
وَ امْنِحْنِی حُسْنَ الْإِرْشَادِ
و خوب ارشاد کردن را به من عطا نما.20/20
وَ هَبْ لِی صِدْقَ الْهِدَایَةِ
و مرا هدایت راستین ببخش.22/20
وَ امْنِحْنِی حُسْنَ الدَّعَةِ
و زندگیِ آسوده نیکو به من عطا فرما.22/20
ص: 184
وَ هَبْ لِی قُوَّةً أَحْتَمِلُ بِهَا جَمِیعَ مَرْضَاتِکَ
و به من نیرویی عنایت کن تا بتوانم همه خوشنودی ات را حمل کنم.11/21
هَبْ لِیَ الْأُنْسَ بِکَ وَ بِأَوْلِیَائِکَ وَ أَهْلِ طَاعَتِکَ
انس با خودت و دوستانت و فرمانبرانت را به من ببخش.11/21
وَ هَبْ لِی نُورًا أَمْشِی بِهِ فِی النَّاسِ
و مرا نوری بخش که با آن در بین مردم راه روم.8/22
وَ هَبْ لِی عَافِیَتَکَ
و عافیتت را به من ببخش.1/23
وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ مَعَهُمْ أَوْلَادًا ذُکُورًا
و از نزد خود افزون بر ایشان، پسران دیگری به من ببخش.5/25
اللَّهُمَّ أَعْطِنِی کُلَّ سُوءْلِی
خداوندا همه خواسته هایم را به من عطا کن.9/25
وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً، وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً
و ما را در دنیا نیکی و در آخرت نیکی عطا کن.13/25
وَ هَبْ لَنَا یَقِینًا صَادِقًا...
و ما را یقینی راستین ببخش.2/29
فَأَعْطِنِی یَا رَبِّ مَا رَجَوْتُ
پس ای پروردگار من، آنچه را امید دارم، به من عطا کن.20/32
وَ هَبْ لِی أَمَلِی
و آرزویم را به من ببخش.16/37
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْهِبُکَ - یَا إِلَهِی - مَا لَا یُنْقِصُکَ بَذْلُهُ
خداوندا، ای خدای من، همانا من از تو
ص: 185
بخششی می خواهم که بخشیدن آن از تو چیزی نمی کاهد.6/39
وَ هَبْ لَنَا حُسْنَ شَمَائِلِ الْأَبْرَارِ
و زیبایی خوهای نیکوکاران را به ما ببخش.9/42
وَ آتِهِ مِنْ لَدُنْکَ سُلْطَانًا نَصِیرًا
و او را از جانب خود، سلطنتی پیروزمند عطا فرما.61/47
وَ هَبْ لَنَا رَأْفَتَهُ
و محبّت او را به ما روا دار.63/47
وَ هَبْ لِی عِصْمَةً تُدْنِینِی مِنْ خَشْیَتِکَ
و به من عصمتی بخش که مرا به ترس از تو نزدیک کند.111/47
وَ هَبْ لَنَا یَا إِلَهِی مِنْ لَدُنْکَ فَرَجًا
و ما را - ای خدای من - از جانب خود گشایش ده.13/48
فَهَبْ لِی یَا إِلَهِی مِنْ رَحْمَتِکَ وَ دَوَامِ تَوْفِیقِکَ مَا أَتَّخِذُهُ سُلَّمًا أَعْرُجُ بِهِ إِلَی رِضْوَانِکَ
پس ای خدای من، از رحمتت و توفیق همیشگی ات مرا چیزی ببخش که آن را نردبانی به سوی خوشنودی ات قرار داده، از آن بالا روم.17/49
وَ هَبْ لِی صِدْقَ التَّوَکُّلِ عَلَیْکَ
و توکّل راستین به خود را، به من ارزانی دار.4/54
إِلَهِی مَا وَجَدْتُکَ بَخِیلًا حِینَ سَأَلْتُکَ
خدای من، هنگامی که از تو درخواست نمودم، تو را بخیل نیافتم.5/51
فَالْهَالِکُ مِنَّا مَنْ هَلَکَ عَلَیْهِ
پس بدبخت از ما کسی است که به خاطر
ص: 186
نافرمانی او هلاک شود.24/1
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنَ... أَشْقَی الشَّقَاءِ
و پناه می بریم به تو از بدترین تیره بختی.9/8
وَ الشَّقَاءُ الْأَشْقَی لِمَنِ اغْتَرَّ بِکَ
و بدبخت ترین بدبختی برای کسیست که به تو مغرور گشته.19/46
وَ لَا تَقْطَعْ رَجَاءَنَا بِمَنْعِکَ، فَتَکُونَ قَدْ أَشْقَیْتَ مَنِ اسْتَسْعَدَ بِکَ
و به منع خویش، ما را ناامید مکن. وگرنه کسی که از تو نیک بختی خواسته، بدبخت کرده ای.3/10
فَتَکُونَ قَدْ أَشْقَیْتَ مَنِ اسْتَسْعَدَ بِکَ... فَإِلَی مَنْ حِینَئِذٍ مُنْقَلَبُنَا عَنْکَ؟ وَ إِلَی أَیْنَ مَذْهَبُنَا عَنْ بَابِکَ؟
...وگرنه کسی که از تو نیک بختی خواسته، بدبخت کرده ای. پس در این هنگام از جانب تو به چه کسی رو آوریم؟ و از درِ خانه تو به کجا رویم؟4و3/10
فَلَا تَجْعَلْ حَظِّی مِنْ رَحْمَتِکَ مَا عَجَّلْتَ لِی مِنْ عَافِیَتِکَ، فَأَکُونَ قَدْ شَقِیتُ بِمَا أَحْبَبْتُ...
پس بهره مرا از رحمتت، تندرستی ای که اکنون برای من پیش انداخته ای، قرار مده که به سبب آنچه دوست دارم، بدبخت شوم.1/18
وَ مَنْ أَشْقَی مِمَّنْ هَلَکَ عَلَیْکَ؟
و شقی تر از کسی که بر اثر نافرمانی ات به هلاکت افتاده، کیست؟16/37
وَ لَا تُشْقِنَا بِضِیَافَتِهِ
و در پذیرایی از او ما را به شقاوت میفکن.4/40
تَتْرُکُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَی التَّوْبَةِ لِکَیْلَا... یَشْقَی بِنِعْمَتِکَ شَقِیُّهُمْ
تا هنگام توبه، شتاب در کیفر ایشان را ترک می کنی، تا بدبختشان به وسیله نعمت تو، بدبخت نگردد.9/45
اللَّهُمَّ إِنَّا أَهْلُ هَذَا الشَّهْرِ الَّذِی... وَفَّقْتَنَا بِمَنِّکَ لَهُ حِینَ
ص: 187
جَهِلَ الْأَشْقِیَاءُ وَقْتَهُ، وَ حُرِمُوا لِشَقَائِهِمْ فَضْلَهُ
خداوندا، همانا ما اهل این ماه هستیم، که ما را برای آن به وسیله نعمتت، توفیق دادی، آنگاه که تیره بختان، وقت آن را نشناختند و بر اثر شقاوتشان، از فضل آن ماهْ محروم گشتند.43/45
وَ لا یَشْقَی بِنَقِمَتِکَ الْمُسْتَغْفِرُونَ
و آمرزش خواهان به کیفرت تیره بخت نمی شوند.15/46
مَنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ الشَّقَاوَةِ خَذَلْتَهُ لَهَا
هر که از شقاوتمندان باشد، او را از آن جهت خوار می کنی.17/46
قَدْ أَوْقَفْتُ نَفْسِی... مَوْقِفَ الْأَشْقِیَاءِ الْمُتَجَرِّینَ عَلَیْکَ
خود را در جایگاه بدبختانی که بر تو جرأت یافته اند، واداشته ام.2/53
وَ ابْعَثْ عَلَیْهِمْ جُنْدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ بِبَأْسٍ مِنْ بَأْسِکَ کَفِعْلِکَ یَوْمَ بَدْرٍ
و بر آنان سپاهی از فرشتگانت را با عذابی از عذاب هایت بفرست. مانند کارت در روز بدر.11/27
بدرفتاری بدی
وَ أَبْدِلْنِی... مِنْ عُقُوقِ ذَوِی الْأَرْحَامِ الْمَبَرَّةَ
و درباره من بدرفتاری خویشان را به نیکوکاری مبدّل فرما.7/20
وَ لَا تَجْعَلْنِی فِی أَهْلِ الْعُقُوقِ لِلْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ
و مرا از بدرفتاری کنندگان با پدران و مادران قرار نده.11/24
فَاجْعَلْ مَا سَتَرْتَ مِنَ الْعَوْرَةِ... زَاجِرًا عَنْ سُوءِ الْخُلُقِ
پس آن عیب ها که پوشاندی، بازدارنده از بدخویی قرار ده.3/34
بدرود وداع
ص: 188
وَ وَفِّقْنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا وَ لَیْلَتِنَا هَذِهِ وَ فِی جَمِیعِ أَیَّامِنَا، لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ... وَ مُجَانَبَةِ الْبِدَعِ
و در امروز ما و امشب ما و در همه روزهایمان، ما را برای انجام نیکی و ترک بدعت ها، توفیق ده.18/6
أَکْمِلْ ذَلِکَ لِی بِدَوَامِ الطَّاعَةِ... وَ رَفْضِ أَهْلِ الْبِدَعِ
این (اوصاف) را برای من با اطاعت همیشگی و فروگذاردن اهل بدعت، کامل گردان.10/20
بدگمانی گمان
بدن اندام
وَ عَرَّضَ فِیکَ لِلْمَکْرُوهِ بَدَنَهُ
و به خاطر تو، بدنش را در معرض سختی قرار داد.5/2
وَ تُهَوِّنَ عَلَیْهِمْ کُلَّ کَرْبٍ یَحُلُّ بِهِمْ یَوْمَ خُرُوجِ الْأَنْفُسِ مِنْ أَبْدَانِهَا
و در آن روز که جان ها از تن بیرون رود، هر اندوهی را بر ایشان آسان گردانی.17/4
وَ اجْعَلْ... فَرَاغَ أَبْدَانِنَا فِی شُکْرِ نِعْمَتِکَ
و آسایش تن هایمان را در سپاس گزاری نعمت خود قرار ده.14/5
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا لَمْ أَزَلْ أَتَصَرَّفُ فِیهِ مِنْ سَلَامَةِ بَدَنِی، وَ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا أَحْدَثْتَ بِی مِنْ عِلَّةٍ فِی جَسَدِی
خداوندا ترا سپاس بر تندرستی تنم که همواره از آن برخوردار هستم. و تو را سپاس بر بیماری ای که در جسمم پدید آوردی.1/15
وَ اسْتَعْمِلْ بَدَنِی فِیما تَقْبَلُهُ مِنِّی
و بدنم را در آنچه از من می پذیری به کار گیر.9/21
وَ اقْضِ عَنِّی کُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِیهِ وَ فَرَضْتَهُ عَلَیَّ... وَ إِنْ ضَعُفَ عَنْ ذَلِکَ بَدَنِی
و مرا به انجام آنچه بر من لازم و واجب
ص: 189
نموده ای، توفیق ده و گرچه بدنم از (انجام) آن ناتوان باشد.6/22
وَ عَافِنِی... عَافِیَةً تُوَلِّدُ فِی بَدَنِی الْعَافِیَةَ، عَافِیَةَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
و به من عافیت ده. عافیتی که در جسمم عافیت زایَد، عافیت دنیا و آخرت.2/23
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالصِّحَّةِ وَ الْأَمْنِ وَ السَّلَامَةِ فِی دِینِی وَ بَدَنِی
و با تندرستی و ایمنی و سلامتی در دینم و جسمم بر من منّت گذار.3/23
وَ أَصِحَّ لِی أَبْدَانَهُمْ...
و بدنشان را برای من سالم بدار.2/25
اللَّهُمَّ أَخْلِ... أَبْدَانَهُمْ مِنَ الْقُوَّةِ
خداوندا، تن هایشان را از قوّت تهی دار.11/27
وَ أَسْأَلُکَ... أَنْ تَجْعَلَ مَا ذَهَبَ مِنْ جِسْمِی وَ عُمْرِی فِی سَبِیلِ طَاعَتِکَ
و از تو درخواست می کنم که آنچه از جسم و عمرم سپری شده در راه طاعتت قرار دهی.28/32
وَ لَا تُبَدِّلْ لِی جِسْمًا
و تنم را دگرگون نکن.124/47
تَحْمَدُکَ نَفْسِی وَ لِسَانِی وَ عَقْلِی
تنم و زبانم و عقلم، تو را سپاس گزاری می کنند.6/51
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ... بَدَنُهُ غَافِلٌ لِسُکُونِ عُرُوقِهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که تن او به خاطر آرامش رگ هایش، غافل مانده.8/52
اللَّهُمَّ هَذِهِ حَاجَتِی... عَافِ فِیهَا جَسَدِی
خداوندا خواسته من این است. تنم را در آن عافیت بخش.7/54
ص: 190
لِیَجْزِیَ الَّذِینَ أَسَاوءُوا بِمَا عَمِلُوا
تا بدکاران را بر وفق کار و کردارشان جزا دهد.7/6، 6/1
یَا مُبَدِّلَ السَّیِّئَاتِ بِأَضْعَافِهَا مِنَ الْحَسَنَاتِ
ای تبدیل کننده بدی ها به چندین برابر آن از خوبی ها.8/24، 26/2
وَ اکْفِنَا... شَرَّ مَصَایِدِ الشَّیْطَانِ
و ما را از شرّ دام های شیطان نگهدار.10/5
وَ وَفِّقْنَا... لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ، وَ هِجْرَانِ الشَّرِّ
و ما را برای انجام نیکی و ترک بدی، توفیق ده.18/6
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... سُوءِ الْوِلَایَةِ لِمَنْ تَحْتَ أَیْدِینَا
خداوندا به تو پناه می برم از بدرفتاری با زیردستان.3و1/8
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنَ... سُوءِ الْمَآبِ
و پناه می بریم به تو از بدی سرنوشت.9/8
وَ اجْعَلْ هَمَسَاتِ قُلُوبِنَا... وَ لَهَجَاتِ أَلْسِنَتِنَا فِی مُوجِبَاتِ ثَوَابِکَ، حَتَّی... لَا تَبْقَی لَنَا سَیِّئَةٌ نَسْتَوْجِبُ بِهَا عِقَابَکَ
و رازهای دل هایمان و سخنان زبان هایمان را در آنچه باعث پاداش تو شود قرار ده، تا کار بدی که به وسیله آن مستوجب عذاب تو شویم برای ما نماند.7/9
فَإِنْ قَدَّرْتَ لَنَا فَرَاغًا مِنْ شُغْلٍ. فَاجْعَلْهُ فَرَاغَ سَلَامَةٍ، لَا تُدْرِکُنَا فِیهِ تَبِعَةٌ... حَتَّی یَنْصَرِفَ عَنَّا کُتَّابُ السَّیِّئَاتِ بِصَحِیفَةٍ خَالِیَةٍ مِنْ ذِکْرِ سَیِّئَاتِنَا
و اگر برای ما فراغت از کار مقدّر نموده ای، پس آن را با تندرستی قرار ده که در آن گناهی ما را نگیرد. تا نویسندگان بدی ها با نامه ای خالی از کردار زشت از نزد ما بازگردند.2/11
فَهَلْ یَنْفَعُنِی، یَا إِلَهِی، إِقْرَارِی عِنْدَکَ بِسُوءِ مَا اکْتَسَبْتُ؟
ای خدای من آیا نزد تو اقرار به بدی ای که انجام داده ام، مرا سود می دهد؟6/12
اللَّهُمَّ فَلَکَ الْحَمْدُ إِقْرَارًا بِالْإِسَاءَةِ
خداوندا، پس سپاس برای توست، در حالی که به بدکرداری، اقرارکننده ایم.45/45
ص: 191
أَنَا الْمُسِیءُ الْمُعْتَرِفُ الْخَاطِئُ الْعَاثِرُ
منم بدکارِ اعتراف کننده خطاکار لغزشکار.76/47
أَتَیْتُکَ مُقِرًّا بِالْجُرْمِ وَ الْإِسَاءَةِ إِلَی نَفْسِی
به درگاه تو آمده ام، در حالی که اقرار به گناه و بدی بر خود دارم.7/48
وَ أَجِرْنِی مِمَّا یَخَافُهُ أَهْلُ الْإِسَاءَةِ
و از آنچه بدکاران وحشت دارند پناهم ده.15/12
وَ أَبْدِلْنِی بِسُوءِ صَنِیعِهِ بِی رَحْمَتَکَ
و به جای بدرفتاری اش، رحمتت را به من عطا کن.9/14
وَ أَعِذْنِی مِنْ سُوءِ الرَّغْبَةِ...
و از خواهش بد پناهم ده.15/14
فَمَا أَدْرِی، یَا إِلَهِی، أَیُّ الْحَالَیْنِ أَحَقُّ بِالشُّکْرِ لَکَ؟... أَ وَقْتُ الصِّحَّةِ... أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِی مَحَّصْتَنِی بِهَا... تَطْهِیرًا لِمَا انْغَمَسْتُ فِیهِ مِنَ السَّیِّئَاتِ
ای خدای من نمی دانم کدام یک از این دو حال، به سپاس گزاری برای تو سزاوارتر است؟ آیا وقت تندرستی یا وقت بیماری که مرا با آن نجات دادی تا از بدی هایی که در آن فرورفته ام پاکم سازد؟4-2/15
...کُلُّ ذَلِکَ حَیَاءٌ مِنْکَ لِسُوءِ عَمَلِی
همه اینها از روی شرمی است که از بدکرداری خود دارم.20/16
...وَ لَمْ تُبْدِ سَوْءَاتِهَا لِمَنْ یَلْتَمِسُ مَعَایِبِی مِنْ جِیرَتِی
و بدی های مرا پیش همسایگانم - که در جستجوی عیب های من می باشند - آشکار نکردی.21/16
ثُمَّ لَمْ یَنْهَنِی ذَلِکَ عَنْ أَنْ جَرَیْتُ إِلَی سُوءِ مَا عَهِدْتَ مِنِّی
آن همه (عنایت) مرا از شتافتن به سوی بدی - که تو از من می دانی - بازنداشت.22/16
وَ مَنْ... أَشَدُّ إِقْدَامًا عَلَی السُّوءِ مِنِّی حِینَ أَقِفُ بَیْنَ
ص: 192
دَعْوَتِکَ وَ دَعْوَةِ الشَّیْطَانِ فَأَتَّبِعُ دَعْوَتَهُ...
و چه کسی از من بر اعمال زشت بی باک تر است، هنگامی که بین دعوت تو و دعوت شیطان می ایستم، دعوت او را می پذیرم؟23/16
وَ لَیْسَ ذَلِکَ مِنْ کَرَمِی عَلَیْکَ، بَلْ تَأَنِّیًا مِنْکَ لِی... لِأَنْ... أُقْلِعَ عَنْ سَیِّئَاتِیَ الْمُ-خْلِقَةِ
و این نه از گرامی بودن من نزد توست. بلکه از بردباری تو بر من است. برای اینکه از بدی های - خوارکننده ام - جدا شوم.26/16
یَا إِلَهِی لَوْ بَکَیْتُ إِلَیْکَ حَتَّی تَسْقُطَ أَشْفَارُ عَیْنَیَّ... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر آنچنان در پیشگاهت بگریم تا پلک های چشمانم بیفتد، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
فَارْحَمْ... سُوءَ مَوْقِفِی
پس بر بدی جایگاهم رحم کن.32/16
فَلَعَلَّ بَعْضَهُمْ بِرَحْمَتِکَ یَرْحَمُنِی لِسُوءِ مَوْقِفِی
شاید برخی از آنها به رحمتتْ بر بدی جایگاهم، به من رحم کند.27/31
وَ سَدِّدْنِی لِأَنْ... أُغْضِیَ عَنِ السَّیِّئَةِ
و مرا توفیق ده تا از بدی (دیگران) چشم پوشی کنم.9/20
لَا تَبْتَذِلْ جَاهِی بِالْإِقْتَارِ، فَأَسْتَرْزِقَ أَهْلَ رِزْقِکَ، وَ أَسْتَعْطِیَ شِرَارَ خَلْقِکَ
شکوهم را با تنگدستی، فرو مریز، تا از کسانی که روزی خوار تو هستند، روزی بخواهم. و از آفریدگان بدت، عطا طلبم.26/20
وَ أَلْبِسْ قَلْبِیَ الْوَحْشَةَ مِنْ شِرَارِ خَلْقِکَ
و دلم را به وحشت از بدکاران خلقت بپوشان.11/21
هُوَ، یَا رَبِّ، مِمَّا قَدْ أَحْصَیْتَهُ عَلَیَّ وَ أَغْفَلْتُهُ أَنَا مِنْ نَفْسِی، فَأَدِّهِ عَنِّی مِنْ جَزِیلِ عَطِیَّتِکَ وَ کَثِیرِ مَا عِنْدَکَ... حَتَّی لَا یَبْقَی عَلَیَّ شَیْءٌ مِنْهُ تُرِیدُ أَنْ... تُضَاعِفَ بِهِ مِنْ سَیِّئَاتِی یَوْمَ أَلْقَاکَ
آن (تکلیف) ای پروردگار من، از چیزهایی است که بر من به حساب آورده ای و من خودسرانه از آن غافل شدم. پس آن را از عطای بزرگ و فراوانی که نزد توست، از جانب من ادا
ص: 193
کن. تا چیزی از آن بر من نمانَد که بخواهی به سبب آن بر بدی هایم بیفزایی، در روزی که تو را دیدار می کنم.7/22
وَ ارْزُقْنِی الرَّغْبَةَ فِی الْعَمَلِ لَکَ لِآخِرَتِی حَتَّی... آمَنَ مِنَ السَّیِّئَاتِ فَرَقًا وَ خَوْفًا
و برای آخرتمْ رغبت در عمل برای تو را، روزی ام گردان. تا از بدی ها، از روی ترس و بیم ایمن بمانم.8/22
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ، وَ مِنْ شَرِّ السَّامَّةِ وَ الْهَامَّةِ و الْعَامَّةِ وَ اللَّامَّةِ، وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ شَیْطَانٍ مَرِیدٍ... وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ دَابَّةٍ أَنْتَ آخِذٌ بِنَاصِیَتِهَا
و من و فرزندانم را از شیطانِ رانده شده و از شرّ جانور زهردار نکشنده و جانور زهردار کشنده و سایر جانوران و چشم زخم و از شرّ هر شیطانِ سرکش و از شرّ هر جنبنده ای که زلفش در اختیار توست، پناه ده.6/23
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ ادْرَأْ عَنِّی شَرَّهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و شرش را از من بازدار.7/23
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُوءْمِنَنِی مِنْ جَمِیعِ ضَرِّهِ وَ شَرِّهِ...
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا مرا از همه زیان و بدی اش ایمن سازی.8و7/23
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ أَجْزِی بِالْإِحْسَانِ مُسِیئَهُمْ
و خداوندا مرا بر آن دار که بدکارشان را به نیکی پاداش دهم.3/26
اللَّهُمَّ إِنِّی... أَسْتَوْهِبُکَ سُوءَ فِعْلِی
خداوندا، به درستی که من از زشتی کردارم، از تو بخشش می طلبم.21/31
فَمَا کُلُّ مَا نَطَقْتُ بِهِ عَنْ جَهْلٍ مِنِّی بِسُوءِ أَثَرِی
پس هر چه گفتم، از جهل به بدی کردارم نیست.26/31
وَ لَنْ یَضِیقَ عَلَیْکَ عَفْوٌ عَنْ عَبْدِکَ وَ إِنْ أَسَاءَ
و گذشت از بنده ات گر چه بد کرده، بر تو دشوار نیست.10/32
ص: 194
...وَ اسْتَوْجَبْتُ بِسُوءِ سَعْیِی سَخْطَتَکَ
...و با زشتی کردارم، خشمت را سزاوار گشتم.13/32
وَ سَوَّلَ لِیَ الْخَطَاءَ خَاطِرُ السُّوءِ فَفَرَّطْتُ
و اندیشه بدْ خطا را برای من آراست، پس (از فرمان تو) کوتاهی نمودم.16/32
فَأَنَا أَشْکُو سُوءَ مُجَاوَرَتِهِ لِی
پس از بدهمسایگی او با من، به تو شکایت می کنم.27/32
کَمْ... سَیِّئَةٍ اکْتَسَبْنَاهَا... کُنْتَ الْمُطَّلِعَ عَلَیْهَا
چه بسیار بدی ای که آن را کسب کردیم، (و) تو بر آن مطّلع بودی.2/34
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ... مِنْ مُسِیءٍ اعْتَذَرَ إِلَیَّ فَلَمْ أَعْذِرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از بدکرداری که از من عذرخواهی کرد، پس عذر او را نپذیرفتم.1/38
وَ اجْعَلْ... عَزْمِی عَلَی تَرْکِ مَا یَعْرِضُ لِی مِنَ السَّیِّئَاتِ تَوْبَةً تُوجِبُ لِی مَحَبَّتَکَ
و عزمم را بر ترک بدی هایی که برایم پیش آید، توبه ای قرار ده که دوستی تو را نسبت به من لازم گردانَد.3/38
فَکَمْ قَدْ لَحِقَتْ رَحْمَتُکَ بِالْمُسِیئِینَ
پس چه بسیار رحمتت که به بدکاران رسید.9/39
تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی بِمَنْ خَوْفُهُ مِنْکَ أَکْثَرُ مِنْ طَمَعِهِ فِیکَ... لَا أَنْ یَکُونَ... طَمَعُهُ اغْتِرَارًا، بَلْ لِقِلَّةِ حَسَنَاتِهِ بَیْنَ سَیِّئَاتِهِ
ای خدای من، با کسی چنین رفتار می کنی که ترسش از تو، بیش از طمعش از توست. نه اینکه طمعش از روی فریب خوردن باشد. بلکه برای آنست که نیکی هایش میان بدی هایش اندک است.12/39
وَ آمِنَّا مِنْ شُرُورِهِ
و ما را از شرورش ایمن ساز.2/40
ص: 195
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ هِلَالَ... سَلَامَةٍ مِنَ السَّیِّئَاتِ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه سلامتی از بدی ها قرار دهد.5و4/43
وَ اسْلَخْ عَنَّا تَبِعَاتِنَا مَعَ انْسِلَاخِ أَیَّامِهِ حَتَّی یَنْقَضِیَ عَنَّا وَ قَدْ... أَخْلَصْتَنَا فِیهِ مِنَ السَّیِّئَاتِ
و با گذشتن روزهایش سختی هایمان را از ما بکن. تا (این ماه) در حالی از ما بگذرد که در آن از بدی ها خالصمان نموده ای.15/44
تُوبُوا إِلَی اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا عَسَی رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ
به سوی خدا توبه کنید. توبه خالص. امید است که پروردگارتان بدی هایتان را از شما بزداید.10/45
وَ مَنْ جَاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلَا یُجْزَی إِلَّا مِثْلَهَا
و هر کس کار بدی کند، جز مانند آن جزا داده نمی شود.12/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ کَمْ مِنْ سُوءٍ صُرِفَ بِکَ عَنَّا
درود بر تو. چه بسیار بدی ها که به سبب تو، از ما برطرف شد!.39/45
وَ أَخْرِجْنَا بِخُرُوجِهِ مِنْ سَیِّئَاتِنَا
و با بیرون رفتنش، ما را از بدی هایمان بیرون بر.49/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا... مِنْ کُلِّ... سُوءٍ أَسْلَفْنَاهُ، أَوْ خَاطِرِ شَرٍّ أَضْمَرْنَاهُ
خداوندا ما در روزِ فطرمان از هر بدی ای که در گذشته انجام داده ایم یا اندیشه بدی که در دل داشته ایم، به درگاه تو توبه می کنیم.52/45
وَ یَا مَنْ... یَتَجَاوَزُ عَنِ السَّیِّئَةِ حَتَّی یُعَفِّیَهَا
و ای کسی که از بدی درمی گذرد، تا آن را محو کند.11/46
عَادَتُکَ الْإِحْسَانُ إِلَی الْمُسِیئِینَ
عادت تو احسان به بدکاران است.16/46
ص: 196
فَیَا مَنْ لَمْ یُعَاجِلِ الْمُسِیئِینَ
پس ای آنکه بر (کیفر) بدکاران شتاب نمی کنی.75/47
أَشْعِرْ قَلْبِیَ الِازْدِجَارَ عَنْ قَبَائِحِ السَّیِّئَاتِ
دلم را به خودداری از بدی های زشت بپوشان.107/47
وَ إِذَا أَرَدْتَ بِقَوْمٍ فِتْنَةً أَوْ سُوءًا فَنَجِّنِی مِنْهَا لِوَاذًا بِکَ
و هرگاه خواستی به قومی، عذابی یا بدی ای (فروفرستی)، پس مرا که به تو پناه برده ام، نجات ده.120/47
فَإِنِّی... لَمْ یَصْرِفْ عَنِّی سُوءًا قَطُّ أَحَدٌ غَیْرُکَ
پس به درستی که هیچ کس جز تو بدی ای را از من برنگردانده است.4/48
وَ إِلَیْکَ مَفَرُّ الْمُسیءِ
و گریزگاه بدکار به سوی توست.3/49
لَمْ تَمْنَعْکَ إِسَاءَتِی عَنْ إِتْمَامِ إِحْسَانِکَ
بدکرداری من تو را از تمام نمودن احسانت بازنداشت.13/49
وَ عُدْ... بِإِحْسَانِکَ عَلَی إِسَاءَتِی
و با احسانت بر بدکرداری ام تلافی کن.4/53
وَ أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِهِمَا أَنْ تُعِیذَنِی مِنْ شَرِّ کَذَا وَ کَذَا
و به وسیله آنان، به درگاهت رومی آورم که مرا از شرّ این و آن پناه دهی.16/49
وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ کِتَابٍ قَدْ خَلَا
و از بدی آنچه نوشته شده و گذشته، به تو پناه می برم.5/54
بذل بخشش
برّ نیکی
برآوردن حاجت اجابت
اللَّهُمَّ فَارْفَعْهُ... إِلَی الدَّرَجَةِ الْعُلْیَا مِنْ جَنَّتِکَ حَتَّی لَا یُسَاوَی فِی مَنْزِلَةٍ
خداوندا، او را به بالاترین درجه از بهشتت
ص: 197
بالا بر. تا آنکه کسی در منزلت با او یکسان نباشد.24و23/2
اللَّهُمَّ فَارْفَعْهُ... إِلَی الدَّرَجَةِ الْعُلْیَا مِنْ جَنَّتِکَ حَتَّی... لَا یُوَازِیَهُ لَدَیْکَ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ، وَ لَا نَبِیٌّ مُرْسَلٌ
خداوندا، او را به بالاترین درجه از بهشتت بالا بر. تا آنکه نزد تو هیچ فرشته مقرّبی و پیامبر فرستاده شده ای با او برابری نکند.24و23/2
وَ ارْزُقْنِی... الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ... فِی حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ، حَتَّی أَکُونَ بِمَا یَرِدُ عَلَیَّ مِنْهُمَا بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ
و مرا در حال خوشنودی وخشم، خویشتن داری از لغزش ها، روزی ده. تا به آنچه از آن دو (خوشنودی و خشم) به من می رسد، حالی یکسان داشته باشم.13/22
وَ إِنَّ طَاقَتِی لَا تَنْهَضُ بِسُخْطِکَ
و همانا طاقت من، با خشم تو برابری نمی کند.5/39
وَ یَا مَنْ لَا یُکَافِئُ عَبْدَهُ عَلَی السَّوَاءِ
و ای کسی که بنده خود را همسان (عملش) جزا نمی دهد.3/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ لَا تُنَافِسُهُ الْأَیَّامُ
درود بر تو ماهی که روزها(ی دیگر) با آن برابری نمی کند.33/45
وَ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا یُوَازِی صُنْعَکَ
و سپاس برای توست. سپاسی که با لطف تو، برابری کند.34/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُوازِنُ عَرْشَکَ الْمَ-جِیدَ وَ یُعَادِلُ کُرْسِیَّکَ الرَّفِیعَ
سپاس برای توست. سپاسی که با عرش بزرگ تو همسنگ باشد، و با کرسی بلندپایه ات برابری نماید.41و36/47
رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَ لِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ...
پروردگارا! ما و برادرانمان را، که در ایمان، بر
ص: 198
ما پیش قدم شدند بیامرز.9/4
وَ أَعِذْنَا وَ أَهَالِیَنَا وَ إِخْوَانَنَا... مِمَّا اسْتَعَذْنَا مِنْهُ
و ما و خویشاوندان و برادرانمان را، از آنچه از آن پناه بردیم، پناه ده.15/17
وَ ابْعَثْ عَلَیْهِمْ جُنْدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ... تَحْصُدُ بِهِ شَوْکَتَهُمْ
و بر آنان سپاهی از فرشتگانت بفرست. تا بدین سبب، سختی و صلابتشان را براندازی.11/27
برانگیختن
وَ بَعَثَهُمْ فِی سَبِیلِ مَحَبَّتِهِ
و آنها را در راه دوستی به خود، برانگیخت.4/1
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ هَیَجَانِ الْحِرْصِ
خداوندا به تو پناه می برم از برانگیخته شدن حرص.1/8
وَ یَحْدُونِی عَلَی مَسْأَلَتِکَ تَفَضُّلُکَ عَلَی مَنْ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ إِلَیْکَ
و وادار می کند مرا به درخواست از تو، تفضّل تو به آنکه رو به تو آورَد.3/12
وَ ابْعَثْ عَلَیْهِمْ جُنْدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ...
و بر آنان سپاهی از فرشتگانت بفرست.11/27
اللَّهُمَّ وَ إِنْ کُنْتَ بَعَثْتَهَا نِقْمَةً وَ أَرْسَلْتَهَا سَخْطَةً فَإِنَّا نَسْتَجِیرُکَ مِنْ غَضَبِکَ
خداوندا و اگر آن (ابرها) را برای کیفر برانگیخته ای و از روی خشم فرستاده ای، پس ما از خشمت، از تو امان می خواهیم.3/36
وَ نَوِّرْ بِهِ قَبْلَ الْبَعْثِ سُدَفَ قُبُورِنَا
و پیش از برانگیخته شدن، تاریکی قبرهایمان را با آن (قرآن)، روشن ساز.15/42
ص: 199
وَ لَا تُخْزِنِی یَوْمَ تَبْعَثُنِی لِلِقَائِکَ
و روزی که مرا برای دیدارت برمی انگیزی، خوارم نساز.114/47
فِی کُلِّ دَهْرٍ وَ زَمَانٍ أَرْسَلْتَ فِیهِ رَسُولًا، وَ أَقَمْتَ لِأَهْلِهِ دَلِیلًا...
در هر عصر و زمانی که رسولی فرستادی و برای اهل آن راهنمایی گماشتی...2/4
أَنِّی أَشْهَدُ أَنَّکَ... قَائِمٌ بِالْقِسْطِ
همانا من شهادت می دهم که تو برپادارنده عدلی.21/6
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت توفیق ده.2/26
وَ اقْفُ بِنَا آثَارَ الَّذِینَ قَامُوا لَکَ بِهِ آنَاءَ اللَّیْلِ وَ أَطْرَافَ النَّهَارِ...
و ما را در پی کسانی گردان که در ساعت های شب و اطراف روز، قرآن را برای تو به پا داشتند.9/42
فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ ذَلِکَ الْمَنْزِلِ بَعْدَ فَتْحِ الْبَابِ وَ إِقَامَةِ الدَّلِیلِ
پس - بعد از گشودن درْ و به پا داشتن راهنما - عذر آنکه از ورود به آن منزل غفلت نماید چیست؟!11/45
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَیَّدْتَ دِینَکَ فِی کُلِّ أَوَانٍ بِإِمَامٍ أَقَمْتَهُ عَلَمًا لِعِبَادِکَ
خداوندا، همانا تو دین خود را در هر زمانی به امامی تأیید کرده ای، که او را نشانه ای برای بندگانت به پا داشتی.60/47
وَ أَقِمْ بِهِ کِتَابَکَ وَ حُدُودَکَ وَ شَرَائِعَکَ وَ سُنَنَ رَسُولِکَ
و کتاب خود و احکامت و قوانینت و روش های پیامبرت را، به وسیله او (ولیّ خود) به پا دار.62/47
برج قلعه
ص: 200
جَعَلَ لَنَا الْفَضِیلَةَ بِالْمَلَکَةِ عَلَی جَمِیعِ الْخَلْقِ
با دادن قدرت به ما، (ما را) بر همه آفریدگان برتری داد.18/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا یَفْضُلُ سَائِرَ الْحَمْدِ...
و سپاس خدای را، سپاسی که بر سایر سپاس ها برتری یابد.26و25/1
حَمْدًا یَفْضُلُ سَائِرَ الْحَمْدِ کَفَضْلِ رَبِّنَا عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ
...سپاسی که بر سایر سپاس ها، برتری یابد، همانند برتری پروردگارمان، بر همه آفریدگانش.26/1
وَ اجْعَلْهُ... أَفْضَلَ صَاحِبٍ صَحِبْنَاهُ
و آن (روز) را برترین همراهی که با آن همراه شده ایم قرار ده.19/6
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... إِیثَارِ الْبَاطِلِ عَلَی الْحَقِّ
خداوندا به تو پناه می برم از برتری دادن باطل بر حق.2و1/8
اللَّهُمَّ... اجْعَلْ یَقِینِی أَفْضَلَ الْیَقِینِ
خداوندا یقینم را برترین یقین قرار ده.1/20
اللَّهُمَّ اسْلُکْ بِیَ الطَّرِیقَةَ الْمُثْلَی
خداوندا مرا به بهترین راه ببر.17/20
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَأَفْضَلِ مَا صَلَّیْتَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ قَبْلَهُ
خداوندا و بر محمّد و خاندانش درود فرست، همانند برترین درودی که پیش از او بر کسی از آفریدگانت فرستادی.30/20
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّنَا وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی مَلَائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِینَ... وَ أَفْضَلَ مِنْ ذَلِکَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ، صَلَاةً تَبْلُغُنَا بَرَکَتُهَا
خداوندا بر محمّد پیامبرمان و خاندانش درود فرست. همچنانکه بر فرشتگان مقرّبت درود فرستادی. و برتر از آن ای پروردگار جهانیان، درودی که برکت آن به ما رسد.56/45
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... أَفْضَلَ صَلَوَاتِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندان محمّد برترین درودهایت را بفرست.50/47
ص: 201
وَ ارْزُقْنِی سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ... حَتَّی لَا أَرَی نِعْمَةً مِنْ نِعَمِکَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیَا... إِلَّا رَجَوْتُ لِنَفْسِی أَفْضَلَ ذَلِکَ بِکَ وَ مِنْکَ...
و سلامت سینه از حسد را روزی ام گردان. تا نعمتی از نعمت هایت را که به هر یک از آفریدگانت در دین یا دنیا داده ای، نبینم، مگر آنکه بهتر از آن را برای خود، به وسیله تو و از تو آرزو کنم.12/22
وَ ارْزُقْنِی... الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فِی حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ، حَتَّی أَکُونَ بِمَا یَرِدُ عَلَیَّ مِنْهُمَا بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ... مُوءْثِرًا لِرِضَاکَ عَلَی مَا سِوَاهُمَا فِی الْأَوْلِیَاءِ وَ الْأَعْدَاءِ
و مرا در حال خوشنودی وخشم، خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و آخرت روزی ده. تا به آنچه از آن دو (خوشنودی و خشم) به من می رسد، حالی یکسان داشته باشم. درباره دوستان و دشمنان، خوشنودی تو را بر غیر آن دو (ناخوشنودی و نافرمانی تو) مقدّم شمارم.13/22
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ، وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّاهِرِینَ، وَ اخْصُصْهُمْ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ رَحْمَتِکَ وَ بَرَکَاتِکَ وَ سَلَامِکَ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات و بر خاندان پاکش درود فرست و ایشان را به برترین رحمت ها و برکات و سلام خویش، اختصاص ده.1/24
وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ... حَتَّی أُوثِرَ عَلَی هَوَایَ هَوَاهُمَا
و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را در نظرم، از خوابِ خواب آلوده، خوش تر قرار ده. تا میل ایشان را بر میل خود برتری دهم.5/24
وَ اخْصُصْ أَبَوَیَّ بِأَفْضَلِ مَا خَصَصْتَ بِهِ آبَاءَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ وَ أُمَّهَاتِهِمْ
و پدر و مادر مرا به برترین چیزی که پدران و مادران بندگان با ایمانت را به آن امتیاز داده ای، اختصاص ده.12/24
وَ تَوَلَّنِی فِی جِیرَانِی وَ مَوَالِیَّ الْعَارِفِینَ بِحَقِّنَا، وَ الْمُنَابِذِینَ لِأَعْدَائِنَا بِأَفْضَلِ وَلَایَتِکَ
و مرا درباره همسایگانم و دوستانم که دانا به حقّ ما و مخالف با دشمنان ما هستند، به بهترین
ص: 202
وجه یاری فرما.1/26
وَ زِدْهُمْ... مَعْرِفَةً بِفَضْلِی...
و بر فضیلت شناسی آنان نسبت به من بیفزا.4/26
وَ لَسْتُ أَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ بِفَضْلِ نَافِلَةٍ...
و من هیچ گاه با فضیلتِ (عمل) مستحبّ به سویت توسّل نمی جویم.18/32
وَ اعْصِمْنِی مِنْ أَنْ... أَظُنَّ بِصَاحِبِ ثَرْوَةٍ فَضْلًا
و مرا از اینکه به ثروتمندی گمانِ فضل برم، حفظ فرما.4/35
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ... مِنْ ذِی فَاقَةٍ سَأَلَنِی فَلَمْ أُوثِرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از نیازمندی که از من درخواست کرد، پس او را بر خود برتری ندادم.1/38
وَ فَضَّلْتَهُ عَلَی کُلِّ حَدِیثٍ قَصَصْتَهُ
و آن را بر هر سخنی که حکایت کرده ای، برتری دادی.1/42
وَ فَضَّلْتَنَا عَلَی مَنْ جَهِلَ عِلْمَهُ
و ما را بر کسی که به علم آن نادان بود، برتری بخشیدی.5/42
اللَّهُمَّ فَکَمَا... عَرَّفْتَنَا بِرَحْمَتِکَ شَرَفَهُ وَ فَضْلَهُ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ الْخَطِیبِ بِهِ
خداوندا، پس همچنان که به رحمت خود شرافت و فضیلت آن را به ما آموختی، پس بر محمّد که با آن سخن راند، درود فرست.6/42
صَلِّ اللَّهُمَّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُبَلِّغُهُ بِهَا أَفْضَلَ مَا یَأْمُلُ مِنْ خَیْرِکَ وَ فَضْلِکَ وَ کَرَامَتِکَ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی که با آن او را به برترین خیر و فضل و کرامتی که آرزو دارد، برسانی.21/42
اللَّهُمَّ اجْزِهِ بِمَا بَلَّغَ مِنْ رِسَالَاتِکَ... أَفْضَلَ مَا جَزَیْتَ أَحَدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِینَ
خداوندا او را به سبب اینکه پیام های تو را
ص: 203
ابلاغ نمود، پاداش ده. بهترین پاداشی که به یکی از فرشتگان نزدیک خود دادی.22/42
فَأَبَانَ فَضِیلَتَهُ عَلَی سَائِرِ الشُّهُورِ بِمَا جَعَلَ لَهُ مِنَ الْحُرُمَاتِ الْمَوْفُورَةِ
پس فضیلت آن را بر سایر ماه ها، به حرمت های فراوان آشکار ساخت.4/44
فَأَبَانَ فَضِیلَتَهُ عَلَی سَائِرِ الشُّهُورِ بِمَا جَعَلَ لَهُ مِنَ... الْفَضَائِلِ الْمَشْهُورَةِ
پس فضیلت آن را بر سایر ماه ها، به فضایل مشهور آشکار ساخت.4/44
ثُمَّ فَضَّلَ لَیْلَةً وَاحِدَةً مِنْ لَیَالِیهِ عَلَی لَیَالِی أَلْفِ شَهْرٍ
آنگاه یک شب از شب های آن را بر شب های هزار ماه برتری داد.5/44
وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ...
و شناختِ فضیلتش را به ما الهام کن.6/44
وَ آثَرْتَهُ عَلَی کُلِّ أَوْقَاتِ السَّنَةِ بِمَا أَنْزَلْتَ فِیهِ مِنَ الْقُرْآنِ وَ النُّورِ
و آن را بر همه زمان های سال برگزیدی. به سبب آنچه در آن ماه از قرآن و نور نازل کردی.20/45
ثُمَّ آثَرْتَنَا بِهِ عَلَی سَائِرِ الْأُمَمِ، وَ اصْطَفَیْتَنَا بِفَضْلِهِ دُونَ أَهْلِ الْمِلَلِ
سپس ما را بر بقیه امّت ها به وسیله آن (ماه)، برتری دادی و به فضیلت آن ما را - نه اهل آئین های دیگر را - برگزیدی.21/45
أَنْتَ وَلِیُّ مَا آثَرْتَنَا بِهِ مِنْ مَعْرِفَتِهِ
تویی مولایی که ما را به وسیله شناخت آن، برتری دادی.44/45
وَ قَدْ أَقَامَ فِینَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ... وَ أَرْبَحَنَا أَفْضَلَ أَرْبَاحِ الْعَالَمِینَ
و این ماه در بین ما (در) مقام پسندیده اقامت کرد و ما را به برترین سودهای جهانیان، سودمند نمود.22/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی فَضْلِکَ الَّذِی حُرِمْنَاهُ
درود بر تو و بر فضیلتت که از آن محروم
ص: 204
شدیم.42/45
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا... لَا یَعْرِفُ أَحَدٌ سِوَاکَ فَضْلَهُ
سپاس برای توست. سپاسی که احدی جز تو، فضیلت آن را نداند.44و36/47
إِلَهِی أَحْمَدُکَ... عَلَی مَا فَضَّلْتَنِی بِهِ مِنْ رَحْمَتِکَ
خدای من، تو را سپاس گزارم بر رحمتت که مرا به وسیله آن برتری دادی.1/51
برخاستن قیام
وَ انْتَظَرَ مُرَاجَعَتَنَا بِرَأْفَتِهِ حِلْمًا
و به مهربانی اش از روی بردباری، بازگشت ما را انتظار کشید.21/1
وَ أَعْجَبُ مِنْ ذَلِکَ أَنَاتُکَ عَنِّی
و شگفت تر از آن بردباری تو با من است.26/16
وَ حَلُمْتَ عَنِّی بِتَفَضُّلِکَ فَلَمْ تُغَیِّرْ نِعْمَتَکَ عَلَیَّ
و به فضل خود درباره من بردباری نمودی و نعمتت را بر من تغییر ندادی.32/16
إِنَّ ذَلِکَ... لَا یَتَصَعَّدُکَ فِی أَنَاتِکَ
بدرستی که این در برابر بردباری ات دشوار نیست.34/16
وَ تَلَقَّیْتَ مَنْ عَصَاکَ بِالْحِلْمِ
و با کسی که نافرمانی ات را نموده، با بردباری رفتار می کنی.9/45
وَ عَائِدَةً مِنْ عَطْفِکَ یَا حَلِیمُ
و (این همه) سودی از مهربانی توست، ای بردبار!.9/45
لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الْحَلِیمُ الْکَرِیمُ
معبودی جز تو نیست، بردبارِ بزرگوار.2/48
وَ حِلْمُکَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاکَ
و حلمت به کسی که با تو دشمنی نموده،
ص: 205
پرداخته است.16/46
تَغَمَّدْنِی فِیما اطَّلَعْتَ عَلَیْهِ مِنِّی بِمَا یَتَغَمَّدُ بِهِ الْقَادِرُ عَلَی الْبَطْشِ لَوْ لَا حِلْمُهُ
مرا در آنچه بر آن از من آگاهی بپوشان، آنگونه که می پوشاند قادر بر سختگیری، (و) اگر بردباری اش نبود (خطاها را ظاهر می کرد).119/47
اللَّهُمَّ لَیْسَ یَرُدُّ غَضَبَکَ إِلَّا حِلْمُکَ
خداوندا، غضب تو را جز بردباری ات دور نمی سازد.13/48
وَ عُدْ بِحِلْمِکَ عَلَی جَهْلِی
و با بردباری ات بر نادانی ام تلافی کن.4/53
بردگی اسارت
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... لِأَقْدَامِنَا عَنْ نَقْلِهَا إِلَی الْمَعَاصِی حَابِسًا
و قرآن را نگهدار گام های ما از حرکت به سوی گناهان، قرار ده.10/42
وَ أَذْهِبْ عَنِّی دَرَنَ الْخَطَایَا
و آلودگیِ خطاها را از من ببَر.112/47
ثُمَّ سَلَکَ بِهِمْ طَرِیقَ إِرَادَتِهِ
سپس آنها را در راهی که می خواست روان ساخت.4/1
وَ اسْلُکْ بِنَا سَبِیلَ الْحَقِّ بِإِرْشَادِکَ
و به راهنمایی خود ما را به راه حق رهسپار ساز.13/5
وَ اسْلُکْ بِنَا مِنَ التُّقَی خِلَافَ سَبِیلِهِ مِنَ الرَّدَی
و برخلاف راه هلاکت بار او (شیطان)، ما را به راه پرهیزکاری ببَر.5/17
ص: 206
اللَّهُمَّ اسْلُکْ بِیَ الطَّرِیقَةَ الْمُثْلَی
خداوندا مرا به بهترین راه ببر.17/20
وَ اسْلُکْ بِنَا سَبِیلَهُ
و ما را به راه او ببر.20/42
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا یُضِیءُ لَنَا بِهِ ظُلُمَاتِ الْبَرْزَخِ
سپاس خدای را، سپاسی که با آن، تاریکی های برزخ را برای ما روشن نماید.12و10/1
...وَ لَا یَنْکَشِفُ مِنْهَا إِلَّا مَا کَشَفْتَ
و از آنها جز آنچه تو برطرف کنی، برطرف نمی شود.4/7
فَاجْبُرْ فَاقَتَنَا بِوُسْعِکَ
پس نیاز ما را به توانگری خود برطرف کن.3/10
سُبْحَانَکَ نَحْنُ... أَهْلُ السُّوءِ الَّذِینَ وَعَدْتَ الْکَشْفَ عَنْهُمْ
پاک و منزّهی تو! ما گرفتارانیم که رفع گرفتاری آنها را وعده داده ای.4/10
فَمَنْ... رَامَ صَرْفَ الْفَقْرِ عَنْ نَفْسِهِ بِکَ فَقَدْ طَلَبَ حَاجَتَهُ فِی مَظَانِّهَا
پس هر که برطرف کردن احتیاجش را به وسیله تو بخواهد، بی گمان نیازمندی اش را در جایگاه بایسته طلب کرده.13/13
وَ یَا فَرَجَ کُلِّ مَکْرُوبٍ کَئِیبٍ
و ای گشایش دهنده هر دلتنگ اندوهگین.4/16
وَ إِنْ یَکُنْ مَا ظَلِلْتُ فِیهِ، أَوْ بِتُّ فِیهِ مِنْ هَذِهِ الْعَافِیَةِ بَیْنَ یَدَیْ بَلَاءٍ لَا یَنْقَطِعُ، وَ وِزْرٍ لاَ یَرْتَفِعُ فَقَدِّمْ لِی مَا أَخَّرْتَ
و اگر این تندرستی، که روز را در آن به سر برده ام یا شب را در آن به سر رسانده ام، پیش از گرفتاری ای که قطع نمی گردد و گناهی که برداشته
ص: 207
نمی شود باشد، پس آنچه برایم به تأخیر انداخته ای، پیش انداز.2/18
وَ کَمْ مِنْ سَحَائِبِ مَکْرُوهٍ جَلَّیْتَهَا عَنِّی
و چه بسیار ابرهای مصیبت باری که از من برطرف نمودی.11/49
وَ تُفَرِّجُ عَمَّنْ لَاذَ بِکَ
و غم و اندوه را از کسی که به تو پناه آورده، برطرف می کنی.12/51
یَا فَارِجَ الْهَمِّ، وَ کَاشِفَ الْغَمِّ
ای برطرف کننده اندوه و ازبین برنده غم.1/54
وَ افْرُجْ هَمِّی، وَ اکْشِفْ غَمِّی
و اندوه مرا برطرف کن و غمم را بزدا.1/54
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ مُشَیِّعِی الثَّلْجِ وَ الْبَرَدِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و همراهی کنندگان برف و تگرگ.15و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِی بِصَوْتِ زَجْرِهِ یُسْمَعُ زَجَلُ الرُّعُودِ، وَ إِذَا سَبَحَتْ بِهِ حَفِیفَةُ السَّحَابِ الْتمَعَتْ صَوَاعِقُ الْبُرُوقِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، آنکه با صدای راندنش، بانگ رعدها شنیده می شود و آنگاه که با خروش او، ابر به حرکت درآید، شعله های برق می درخشد.14و11و10/3
وَ انْشُرْ عَلَیْنَا رَحْمَتَکَ بِغَیْثِکَ الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ... وَ تُوَسِّعُ بِهِ فِی الْأَقْوَاتِ، سَحَابًا مُتَرَاکِمًا... غَیْرَ مُلِثٍّ وَدْقُهُ، وَ لَا خُلَّبٍ بَرْقُهُ
و رحمتت را با بارانِ فراوان از ابر، بر ما بگستران. و با آن روزی ها فراخی دهی. ابری درهم فشرده، نه ابری پیوسته بارانی و نه ابری جهنده و
ص: 208
بی باران.3و1/19
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَیْنِ آیَتَانِ مِنْ آیَاتِکَ
خداوندا همانا این دو (ابر و آذرخش)، دو نشانه از نشانه های تو هستند.1/36
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَیْنِ... عَوْنَانِ مِنْ أَعْوَانِکَ، یَبْتَدِرَانِ طَاعَتَکَ...
خداوندا همانا این دو (ابر و آذرخش)، دو خدمت گزار از خدمت گزاران تو هستند، که به طاعتت می شتابند.1/36
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... مِفْتَاحِ الْبَرَکَةِ
خداوندا بر محمّد - کلید برکت - درود فرست.3/2
اللَّهُمَّ... ارْزُقْنَا مِنْ بَرَکَاتِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ
خداوندا ما را از برکات آسمان ها و زمین روزی عطا فرما.7/19
وَ وَفِّرْ مَلَکَتِی بِالْبَرَکَةِ فِیهِ
و دارایی ام را با برکت، افزون ساز.23/20
وَ بَارِکْ لِی فِیما رَزَقْتَنِی وَ فِیما خَوَّلْتَنِی وَ فِیما أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ
و برایم در آنچه روزی ام نمودی، و به من ارزانی داشته ای، و به من نعمت داده ای، برکت ده.5/22
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ، وَ زِیَارَةِ قَبْرِ رَسُولِکَ، صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ رَحْمَتُکَ وَ بَرَکَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره و زیارت قبر پیامبرت - که درودهایت بر او و رحمتت و برکاتت بر او و بر خاندانش باد - .4/23
وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
و درود و رحمت و برکات فزاینده خداوند، بر او و بر خاندان او که پاکیزگان و پاکانند، باد.22/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ، وَ أَهْلِ بَیْتِهِ
ص: 209
الطَّاهِرِینَ، وَ اخْصُصْهُمْ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ رَحْمَتِکَ وَ بَرَکَاتِکَ وَ سَلَامِکَ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات و بر خاندان پاکش درود فرست و ایشان را به برترین رحمت ها و برکات و سلام خویش، اختصاص ده.1/24
وَ أَنْزِلْ عَلَیْنَا نَفْعَ هَذِهِ السَّحَائِبِ وَ بَرَکَتَهَا
و سود و برکت این ابرها را بر ما فرود آور.2/36
فَتَبَارَکْتَ أَنْ تُوصَفَ إِلَّا بِالْإِحْسَانِ
پس والاتر (پر خیر و برکت تر) از آنی که جز به احسان وصف شوی.16/37
یَا إِلَهِی تَبَارکْتَ وَ تَعَالَیْتَ...
ای خدای مبارک و والای من...8/49
فَتَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ
پس تو مبارک و برتری.5/52
وَ بَارِکْ لَنَا فِی حُلُولِ دَارِ الْبِلَی
و فرود آمدن در خانه پوسیدن (قبر) را برای ما مبارک گردان.14/42
مبارک گرداندنِ طول ماندن بنده، در بین
وَ بَارِکْ لَنَا فِی... طُولِ الْمُقَامَةِ بَیْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَی
و ماندن طولانی در میان طبقه های خاک را برای ما مبارک گردان.14/42
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ هِلَالَ بَرَکَةٍ...
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه با برکتی قرار دهد.4/43
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ... یُمْنٍ لَا نَکَدَ مَعَهُ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه برکتی بی گرفتاری با آن، قرار دهد.5و4/43
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ، دَائِمُ الْبَرَکَةِ إِلَی طُلُوعِ الْفَجْرِ...
در آن فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان، برای هر کاری فرود می آیند. آن شبِ سلام (به همراه) برکتی است که تا برآمدن سپیده دم دوام دارد.5/44
فَقُلْتَ تَبَارَکَ اسْمُکَ...
پس تو که نامت مبارک است، فرمودی...10/45
فَقُلْتَ تَبَارَکَ اسْمُکَ وَ تَعَالَیْتَ...
ص: 210
پس تو که نامت مبارک و بلندمرتبه است، فرمودی...12/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ کَمَا وَفَدْتَ عَلَیْنَا بِالْبَرَکَاتِ
درود بر تو همان طور که با برکت ها بر ما وارد شدی. 36/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ... وَ عَلَی مَاضٍ مِنْ بَرَکَاتِکَ سُلِبْنَاهُ
درود بر تو و بر نیکی های گذشته ات که از دست دادیم.42/45
وَ بَارِکْ لَنَا فِی یَوْمِ عِیدِنَا وَ فِطْرِنَا
و برای ما روز عید و فطرمان را مبارک گردان.48/45
وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ... صَلَاةً تَبْلُغُنَا بَرَکَتُهَا
و بر او و خاندانش درود فرست، درودی که برکت آن به ما رسد.56/45
وَ بَارِکْ عَلَیْهِ أَتَمَّ بَرَکَاتِکَ
و کامل ترین برکت هایت را بر او روان ساز.50/47
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الصَّلَوَاتِ الْمُبَارَکَاتِ
خداوندا و بر دوستان آنها درودهای مبارک بفرست.64/47
وَ طَوِّقْنِی طَوْقَ الْإِقْلَاعِ عَمَّا... یَذْهَبُ بِالْبَرَکَاتِ
و طوقِ دست برداشتن از آنچه برکت ها را از بین می برد، به گردنم انداز.106/47
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمٌ مُبَارَکٌ مَیْمُونٌ
خداوندا این روزیست مبارک و خجسته.1/48
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ أَوْ عَافِیَةٍ أَوْ بَرَکَةٍ... أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، ای پروردگار ما، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی یا عافیت یا برکت قسمت می نمایی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
وَ خِرْ لِی فِیما تَقْضِی مِنْهُ، وَ بَارِکْ لِی فِی ذَلِکَ
و به من در آنچه از آن برایم حکم می کنی، خیر ده و آن را برای من مبارک کن.28/48
ص: 211
وَ اعْزِلْنَا عَنْ عِدَادِ أَوْلِیَائِهِ
و ما را از شمار دوستانش برکنار فرما.14/17
وَ اَعْزِلْ عَنْهُ الرِّیَاءَ
و خودنمایی را از او دور کن.14/27
وَ لَوْ تَکِلْنِی یَا رَبِّ فِی تِلْکَ الْحَالَاتِ إِلَی حَوْلِی، أَوْ تَضْطَرُّنِی إِلَی قُوَّتِی لَکَانَ الْحَوْلُ عَنِّی مُعْتَزِلًا
و ای پروردگار من، اگر مرا در آن احوال به توانایی خودم وامی گذاردی یا مرا ناگزیر می ساختی، به نیروی خود پناه برم؛ همانا توان از من کناره می گرفت.25/32
برگزیدن اختیار
برگشتن بازگشت
برندگی تیزی
برهان حجّت
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا... لَا انْقِطَاعَ لِأَمَدِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که مدّتش نامقطوع می باشد.28و27/1
وَ یَا مَنْ لَا تَنْقَطِعُ عَنْهُ حَوَائِجُ الْمحْتَاجِینَ
و ای آنکه درخواست های نیازمندان از او قطع نمی گردد.9/13
وَ لَا تَقْطَعْ رَجَائِی عَنْکَ
و از خود ناامیدم نکن.22/13
یَا إِلَهِی لَوْ... انْتَحَبْتُ حَتَّی یَنْقَطِعَ صَوْتِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر چنان شیون کنم تا صدایم قطع شود، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
وَ إِنْ یَکُنْ مَا ظَلِلْتُ فِیهِ، أَوْ بِتُّ فِیهِ مِنْ هَذِهِ الْعَافِیَةِ بَیْنَ یَدَیْ بَلَاءٍ لَا یَنْقَطِعُ... فَقَدِّمْ لِی مَا أَخَّرْتَ...
و اگر این تندرستی که روز را در آن به سر برده ام یا شب را در آن به سر رسانده ام، پیش از
ص: 212
گرفتاری ای که قطع نمی گردد باشد، پس آنچه برایم به تأخیر انداخته ای، پیش انداز.2/18
وَ سَدِّدْنِی لِأَنْ... أُکَافِیَ مَنْ قَطَعَنِی بِالصِّلَةِ
و مرا توفیق ده تا کسی را که از من جدا شده به پیوستن مکافات دهم.9/20
اللَّهُمَّ إِنَّکَ إِنْ... قَطَعْتَ عَنِّی سَبَبَکَ لَمْ أَجِدِ السَّبِیلَ إِلَی شَیْءٍ مِنْ أَمَلِی غَیْرَکَ
خداوندا اگر رشته (رحمت) خود را از من ببری، راهی به سوی هیچ یک از آرزویم، غیر تو نیابم.5/21
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... صَلَاةً...لَا یَنْقَطِعُ عَدَدُهَا
خداوندا بر محمّد درود فرست، درودی که شماره اش قطع نگردد.18/27
اللَّهُمَّ إِنِّی أَخْلَصْتُ بِانْقِطَاعِی إِلَیْکَ
خداوندا همانا من خالصانه از دیگران دل بریده و به تو پیوسته ام.1/28
قطع اهتمام بنده، به رزق ضمانت شده
وَ اجْعَلْ مَا صَرَّحْتَ بِهِ مِنْ عِدَتِکَ فِی وَحْیِکَ... قَاطِعًا
لِاهْتِ-مَامِنَا بِالرِّزْقِ الَّذِی تَکَفَّلْتَ بِهِ
و وعده های آشکاری را که در وحی خود بیان نموده ای، موجب قطع اهتمام ما به روزی ای که خود کفالت کرده ای قرار ده.3/29
وَ تَقَطَّعَتْ عَنِّی عِصَمُ الْآمَالِ إِلَّا مَا أَنَا مُعْتَصِمٌ بِهِ مِنْ عَفْوِکَ
و رشته های آرزو از من بریده، جز بخشایشت که به آن چنگ زده ام.9/32
وَ لَا تَقْطَعْ عَنْ کَافَّتِنَا مَادَّةَ بِرِّکَ
و اصل احسانت را از جمع ما قطع نساز.4/36
وَ انْقَطَعَتْ مَقَالَتِی
و گفتارم قطع گردیده.1/53
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی إِذَا انْقَطَعَ مِنَ الدُّنْیَا أَثَرِی
مولای من! هنگامی که اثرم از دنیا قطع شود، به من رحم کن.5/53
ص: 213
وَ اقْطَعْ عَنَّا إِثْرَهُ
و اثرش را از ما قطع کن.4/17
اللَّهُمَّ... اقْطَعْ رَجَاءَهُ مِنَّا
خداوندا امیدش را از ما قطع کن.9/17
وَ اقْطَعْ عَنْهُمُ الْمَدَدَ
و کمک رسانی را از ایشان قطع کن.5/27
وَ اقْطَعْ نَسْلَ دَوَابِّهِمْ وَ أَنْعَامِهِمْ
و نسل چهارپایان و گاو و گوسفند و شترانشان را قطع کن.6/27
وَ ابْعَثْ عَلَیْهِمْ جُنْدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ بِبَأْسٍ مِنْ بَأْسِکَ کَفِعْلِکَ یَوْمَ بَدْرٍ، تَقْطَعُ بِهِ دَابِرَهُمْ
و بر آنان سپاهی از فرشتگانت را با عذابی از عذاب هایت بفرست. مانند کارت در روز بدر. تا بدین سبب، ایشان را ریشه کن سازی.11/27
وَ اقْطَعْ مِنَ الدُّنْیَا حَاجَتِی
و نیازم را از دنیا قطع کن.4/54
وَ لَا تُعْلِنْ عَلَی عُیُونِ الْمَلَإِ خَبَرِی
و حال (و چگونگی) مرا در پیش چشم بزرگان، علنی نکن.2/41
بزرگداشت بزرگی
بزرگواری بزرگی
...وَ لَمْ یُعَاجِلْنَا بِنِقْمَتِهِ، بَلْ تَأَنَّانَا بِرَحْمَتِهِ تَکَرُّمًا
...و در سرکوب ما عجله ننمود. بلکه به رحمتش از روی کرامت، به ما مهلت داد.21/1
وَ جَلَّ إِحْسَانُهُ إِلَیْنَا، وَ جَسُمَ فَضْلُهُ عَلَیْنَا
و احسانش بر ما بزرگ و فضلش بر ما تمام است.22/1
ص: 214
وَ الَّذِینَ... لَا یَقْطَعُهُمْ عَنْ تَعْظِیمِکَ سَهْوُ الْغَفَلَاتِ...
و همانها که فراموشیِ غفلت ها، آنها را از تعظیم تو جدا نمی سازد...7/3
الْمُتَوَاضِعُونَ دُونَ عَظَمَتِکَ وَ جَلَالِ کِبْرِیَائِکَ
(آنان) در پیشگاه با عظمت، بزرگ و بلند توْ فروتنند.8/3
یَا مَنْ لَا تَنْقَضِی عَجَائِبُ عَظَمَتِهِ
ای کسی که شگفتی های بزرگی او پایانی ندارد.1/5
وَ احْجُبْنَا عَنِ الْإِلْحَادِ فِی عَظَمَتِکَ
و ما را از کج روی در عظمت خود بازدار.1/5
وَ اجْعَلْ سَلَامَةَ قُلُوبِنَا فِی ذِکْرِ عَظَمَتِکَ
و سلامتی دل های ما را در یاد بزرگی خود قرار ده.14/5
إِنَّکَ أَنْتَ الْمَنَّانُ بِالْجَسِیمِ
به درستی که تو بسیار بخشنده نعمتِ بزرگ هستی. 24/6
إِنَّکَ أَنْتَ... الْغَافِرُ لِلْعَظِیمِ
به درستی که تو آمرزنده برای (گناه) بزرگ هستی. 24/6
یَا ذَا الْعَرْشِ الْعَظِیمِ
ای صاحب عرش و تخت بزرگ.10/7
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... اسْتِکْبَارِ الطَّاعَةِ
خداوندا به تو پناه می برم از بزرگ شمردن طاعت و بندگی.2و1/8
وَ أَوْلَی الْأُمُورِ بِکَ فِی عَظَمَتِکَ رَحْمَةُ مَنِ اسْتَرْحَمَکَ
و سزاوارترین کارها به بزرگواری ات، بخشش است بر آنکه از تو رحمت خواسته.5/10
یَا مَنْ ذِکْرُهُ شَرَفٌ لِلذَّاکِرِینَ
ای که یاد او برای یادکنندگان بزرگی است.1/11
ص: 215
إِنَّکَ... ذُو الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ
همانا تویی دارای بزرگواری و احترام.7/15
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ... ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ
خداوندا سپاس برای توست، دارای بزرگواری و کرم.2/47
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، ذُو الْبَهَاءِ وَ الْمَ-جْدِ، وَ الْکِبْرِیَاءِ وَ الْحَمْدِ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. دارای زیبایی و ارجمندی و بزرگواری و ستایشی.11/47
سُبْحَانَکَ مِنْ... رَفِیعٍ مَا أَرْفَعَکَ ذُو الْبَهَاءِ وَ الْمَ-جْدِ وَ الْکِبْرِیَاءِ وَ الْحَمْدِ
پاک و منزّهی! ای بلندمرتبه که بسیار بلندمرتبه ای! تویی دارای زیبایی و ارجمندی و بزرگواری و ستایش.24/47
لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ... ذُو الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ
معبودی جز تو نیست، دارای بزرگواری و احترام.2/48
یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ، صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
ای دارای بزرگواری و کرم، بر محمّد و خاندانش درود فرست.28/48
تَجَاوَزْ عَنِّی یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ
از من درگذر، ای دارای بزرگی و کرم.7/50
یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ أَسْأَلُکَ عَمَلًا تُحِبُّ بِهِ مَنْ عَمِلَ بِهِ
ای صاحب عظمت و کرامت! از تو عملی را درخواست می کنم که به سبب آن هر کسی را که آن را انجام دهد، دوست داری.3/54
قَدْ تَرَی یَا إِلَهِی... انْتِقَاضَ جَوَارِحِی مِنْ هَیْبَتِکَ
ای خدای من، ناتوانی اندامم را از هیبت خود می بینی.19/16
اللَّهُمَّ فَارْحَمْ... اضْطِرَابَ أَرْکَانِی مِنْ هَیْبَتِکَ
خداوندا، پس به لرزش اندامم از شکوهت، رحم فرما.23/31
اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِی رُوعِی... ذِکْرًا لِعَظَمَتِکَ
خداوندا به جای آنچه شیطان در دل من می افکند، یاد بزرگی ات را قرار ده.13/20
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ... ذَهَابًا فِی تَمْجِیدِکَ
خداوندا به جای آنچه او (شیطان) بر زبانم جاری ساخته از سخن زشت، اقدام به
ص: 216
بزرگ دانستنت را قرار ده.13/20
وَ بِعَظَمَتِکَ فَانْعَشْنِی
و به عظمت خویش به پایم دار.4/22
إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ
به درستی که تو ستوده بزرگواری.11/48، 14/22
...لِأَنَّکَ الرَّبُّ الْعَظِیمُ
...زیرا تو پروردگار بزرگی هستی.13/39
وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ
و هیچ حرکت و نیرویی نیست، مگر به یاری خداوند بلندمرتبه بزرگ.25/46
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ... الْعَظِیمُ الْمُتَعَظِّمُ، الْکَبِیرُ الْمُتَکَبِّرُ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. عظیم در نهایت عظمت، بزرگ در نهایت بزرگی.4/47
یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ
ای بزرگ، ای بزرگ.8/48
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ صَغِیرٍ وَ کَبِیرٍ
و من و فرزندانم را از شرّ هر کوچک و بزرگی پناه ده.6/23
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ شَرِیفٍ وَ وَضِیعٍ
و من و فرزندانم را از شرّ هر بلندمرتبه و فرومایه ای پناه ده.6/23
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تَکْسِرَ جَبَرُوتَهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا بزرگی اش را بشکنی.8و7/23
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَمَا شَرَّفْتَنَا بِهِ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست، چنانکه ما را به وسیله او شرافت دادی.4/24
فَهُمَا... أَعْظَمُ مِنَّةً لَدَیَّ مِنْ أَنْ أُقَاصَّهُمَا بِعَدْلٍ
پس نعمتشان نزد من بزرگ تر از آن است که با عدل از آنان تقاص گیرم.10/24
ص: 217
وَ ابْعَثْ عَلَیْهِمْ جُنْدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ... تَحْصُدُ بِهِ شَوْکَتَهُمْ
و بر آنان سپاهی از فرشتگانت را بفرست. تا بدین سبب، سختی و صلابتشان را براندازی.11/27
فَرَأَی کَبِیرَ عِصْیَانِهِ کَبِیرًا وَ جَلِیلَ مُخَالَفَتِهِ جَلِیلًا
پس گناه بزرگش را بزرگ و ناسازگاری سترگش را سترگ دانست.7/31
وَ لَا یَسْتَعْظِمُ عَفْوَکَ إِنْ عَفَوْتَ عَنْهُ وَ رَحِمْتَهُ
و اگر از او گذشتی و به او رحم آوردی، گذشتت را بزرگ نشمارد.10/31
...لِأَنَّکَ الرَّبُّ الْکَرِیمُ الَّذِی لَا یَتَعَاظَمُهُ غُفْرَانُ الذَّنْبِ الْعَظِیمِ
...زیرا تویی پروردگار کریمی، که آمرزش گناه بزرگ در نظر تو بزرگ نیست.10/31
وَ حَارَتْ فِی کِبْرِیَائِکَ لَطَائِفُ الْأَوْهَامِ
و تصوّرهای دقیق در بزرگواری ات سرگردان گشته.7/32
فَإِنَّ الشَّرِیفَ مَنْ شَرَّفَتْهُ طَاعَتُکَ
پس به درستی که شرافتمند کسی است که اطاعت تو شریفش گردانْد.4/35
فَسُبْحَانَکَ مَا أَبْیَنَ کَرَمَکَ فِی مُعَامَلَةِ مَنْ أَطَاعَکَ أَوْ عَصَاکَ...
پس منزّهی تو! چه آشکار است کرم تو در رفتار با کسی که تو را اطاعت کرده یا نافرمانی کرده است.10/37
وَ قَوَّیْتَنَا عَلَیْهِ لِتَرْفَعَنَا فَوْقَ مَنْ لَمْ یُطِقْ حَمْلَهُ
و ما را بر (دریافت) آن قوّت دادی، تا بدین سبب بر کسی که طاقت تحمّل آن را نداشت، رفعت بخشی.5/42
اللَّهُمَّ فَکَمَا... عَرَّفْتَنَا بِرَحْمَتِکَ شَرَفَهُ وَ فَضْلَهُ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ الْخَطِیبِ بِهِ
خداوندا، پس همچنان که به رحمت خود
ص: 218
شرافت و فضیلت آن را به ما آموختی، پس بر محمّد که با آن سخن راند، درود فرست.6/42
اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَبِیَّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَقْرَبَ الْنَّبِیِّینَ مِنْکَ مَجْلِسًا... وَ أَجَلَّهُمْ عِنْدَکَ قَدْرًا
خداوندا پیامبر ما را - که درودهای تو بر او و بر خاندانش باد - روز رستاخیز، نزدیک ترین پیامبران در مجلس خود و بزرگوارترین آنها نزد خود، قرار ده.18/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ عَظِّمْ بُرْهَانَهُ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و برهان او را عظمت بخش.19/42
إِنَّکَ ذُو رَحْمَةٍ وَاسِعَةٍ، وَ فَضْلٍ کَرِیمٍ
به درستی که تو دارای رحمت گسترده و فضل بزرگ هستی.21/42
فَحَرَّمَ فِیهِ مَا أَحَلَّ فِی غَیْرِهِ إِعْظَامًا
پس در آن به خاطر بزرگ داشتش، آنچه در غیر آن حلال بود، حرام کرد.4/44
وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ وَ إِجْلَالَ حُرْمَتِهِ
و شناختِ فضیلتش، و بزرگ داشتِ احترامش را به ما الهام کن.6/44
وَ جَنِّبْنَا... الْتَّقْصِیرَ فِی تَمْجِیدِکَ
و ما را از کوتاهی در بزرگ داشتنت دور گردان.13/44
وَ أَجْلَلْتَ فِیهِ مِنْ لَیْلَةِ الْقَدْرِ (الَّتِی هِیَ) خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
و شب قدر را که از هزار ماه بهتر است، در آن بزرگ داشتی.20/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَهْرَ اللَّهِ الْأَکْبَرَ
درود بر تو، ای بزرگ ترین ماه خدا.23/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ قَرِینٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُودًا
درود بر تو همنشینی که تا بودی، احترامش بزرگ بود.26/45
ص: 219
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ... أَهْیَبَکَ فِی صُدُورِ الْمُوءْمِنِینَ
درود بر تو. چه با هیبت بودی، در سینه های مؤمنان!.32/45
اللَّهُمَّ إِنَّا أَهْلُ هَذَا الشَّهْرِ الَّذِی شَرَّفْتَنَا بِهِ
خداوندا، همانا ما اهل این ماه هستیم، که ما را به وسیله آن شرافت دادی.43/45
وَ یَا مَنْ یَشْکُرُ عَلَی الْقَلِیلِ وَ یُجَازِی بِالْجَلِیلِ
و ای کسی که (عمل) کم را سپاس می گذارد و پاداش بزرگ می دهد.7/46
فَلَکَ... الْجَلَالُ الْأَمْجَدُ فَوْقَ کُلِّ جَلَالٍ
پس بزرگ ترین بزرگی بر فوق هر بزرگی برای توست.12/46
کُلُّ جَلِیلٍ عِنْدَکَ صَغِیرٌ
هر بزرگی نزد تو کوچک است.13/46
وَ کُلُّ شَرِیفٍ فِی جَنْبِ شَرَفِکَ حَقِیرٌ
و هر بزرگواری در کنار بزرگواری ات حقیر است.13/46
حُجَّتُکَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ تُوصَفَ بِکُلِّهَا
حجّت تو بزرگ تر از آنست که به همه آن وصف شود.23/46
وَ مَجْدُکَ أَرْفَعُ مِنْ أَنْ یُحَدَّ بِکُنْهِهِ
و بزرگی تو بالاتر از آنست که حقیقت آن به حدّی درآید.23/46
وَ فَهَّهَنِیَ الْإِمْسَاکُ عَنْ تَمْجِیدِکَ
و خودداریْ (از سخن)، مرا از بزرگ داشتن تو درمانده کرده.24/46
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ... الْعَظِیمُ الْمُتَعَظِّمُ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. عظیم در نهایت عظمت.4/47
سُبْحَانَکَ! مَا أَجَلَّ شَأْنَکَ
پاک و منزّهی! چه بزرگ است شأن تو!22/47
ص: 220
سُبْحَانَکَ مَا أَعْظَمَ شَأْنَکَ
پاک و منزّهی! چه بزرگست مرتبه تو!4/52
وَ خَشَعَ لِعَظَمَتِکَ مَا دُونَ عَرْشِکَ
و آنچه زیر عرش تو است، برای بزرگی تو خاشع شد.26/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُوازِنُ عَرْشَکَ الْمَ-جِیدَ
سپاس برای توست. سپاسی که با عرش بزرگ تو همسنگ باشد.41و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَجِبُ لِکَرَمِ وَجْهِکَ
سپاس برای توست. سپاسی که سزاوار ذاتِ کریم تو باشد.49و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا... یُقَابِلُ عِزَّ جَلَالِکَ
سپاس برای توست. سپاسی که با غلبه بزرگی ات برابر باشد.49و36/47
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ شَرَّفْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ عَظَّمْتَهُ
خداوندا، این روز عرفه، روزی است که آن را شرافت و کرامت و عظمت داده ای.66/47
هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ... مُعْتَرِفًا بِعَظِیمٍ مِنَ الذُّنُوبِ تَحَمَّلْتُهُ، وَ جَلِیلٍ مِنَ الْخَطَایَا اجْتَرَمْتُهُ
اینک منم در پیشگاه تو، اعتراف کننده به بزرگی گناهانی که زیر بار آن رفته ام و به سترگیِ خطاهایی که مرتکب آن شده ام.69/47
وَ امْنُنْ عَلَیَّ - بِمَا لَا یَتَعَاظَمُکَ أَنْ تَمُنَّ بِهِ عَلَی مَنْ أَمَّلَکَ - مِنْ غُفْرَانِکَ
و به من ارزانی دار آنچه بر تو گران نیست و به کسی که آمرزش تو را آرزو می کند ارزانی می داری.70/47
وَ هَبْ لِی عِصْمَةً... تَفُکَّنِی مِنْ أَسْرِ الْعَظَائِمِ
و به من عصمتی بخش که از بند گناهان بزرگ رهایم سازد.111/47
وَ تُبْ عَلَیَّ تَوْبَةً نَصُوحًا لَا تُبْقِ مَعَهَا ذُنُوبًا صَغِیرَةً وَ لَا کَبِیرَةً
و توبه ام ده، به توبه خالصی که با آن گناهان کوچک و بزرگ را باقی نگذاری.126/47
ص: 221
جَلِّلْنِی شَرَائِفَ نِحَلِکَ فِی الْمَقَامَاتِ الْمُعَدَّةِ لِأَحِبَّائِکَ
در مکان هایی که برای دوستانت آماده کرده ای، به عطاهای والایت مرا بپوشان.128/47
وَ لَا تُقَایِسْنِی بِعَظِیَماتِ الْجَرَائِرِ
و مرا با گناهان بزرگ مَسَنج.129/47
ثُمَّ لَمْ یَمْنَعْکَ طُولُ عُکُوفِهِمْ عَلَی عَظِیمِ الْجُرْمِ أَنْ عُدْتَ عَلَیْهِمْ بِالرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ
سپس اصرار بسیارِ آنان بر جرم های بزرگ، تو را از اینکه به ایشان رحمت و آمرزش ببخشی، بازنداشت.7/48
أَتَیْتُکَ أَرْجُو عَظِیمَ عَفْوِکَ الَّذِی عَفَوْتَ بِهِ عَنِ الْخَاطِئِینَ
به درگاه تو آمده ام، در حالی که به بخشایش بزرگت امیدوارم، بخشایشی که با آن از (تقصیر) خطاکاران گذشتی.7/48
فَیَا مَنْ... عَفْوُهُ عَظِیمٌ
پس ای کسی که گذشتش بزرگ است.8/48
وَ قَدْ تَعَالَیْتَ یَا إِلَهِی عَنْ ذَلِکَ عُلُوًّا کَبِیرًا
و تو - ای خدای من - از این (امور) برتر و والاتری.15/48
لَکِنْ سُلْطَانُکَ اللَّهُمَّ أَعْظَمُ... مِنْ أَنْ تَزِیدَ فِیهِ طَاعَةُ الْمُطِیعِینَ
ولی خداوندا، سلطنت تو بزرگ تر از آن است که طاعتِ فرمانبران بر آن بیفزاید.6/50
وَ کَمْ مِنْ صَنِیعَةٍ کَرِیمَةٍ لَکَ عِنْدِی
و چه بسیار نیکیِ بزرگ، که برای تو نزد من است!3/51
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... بِاسْمِکَ الْعَظِیمِ... وَ بِجَلَالِ وَجْهِکَ الْکَرِیمِ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خدای من، به نام بزرگت و به بزرگی ذات بزرگوارت، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی.10/52
اللَّهُمَّ هَذِهِ حَاجَتِی فَأَعْظِمْ فِیهَا رَغْبَتِی
خداوندا خواسته من این است. پس رغبت
ص: 222
مرا در آن افزون گردان.7/54
أَفْرِشْنِی مِهَادَ کَرَامَتِکَ
بسترهای کرامتت را برای من بگستر.1/41
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَغْلَقَ عَنَّا بَابَ الْحَاجَةِ إِلَّا إِلَیْهِ
و سپاس خدایی را که درِ نیازمندی را جز به سوی خود، بر ما بست.19/1
وَ لَا فَاتِحَ لِمَا أَغْلَقْتَ، وَ لَا مُغْلِقَ لِمَا فَتَحْتَ
و برای آنچه بستی، گشاینده ای و برای آنچه گشودی، بستنده ای نیست.7/7
اللَّهُمَّ... افْتُقْ مَا رَتَقَ
خداوندا آنچه (شیطان) بست، بگشا.12/17
وَ اخْزِمْ أَلْسِنَتَهُمْ عَنِ النُّطْقِ
و زبان هایشان را از گفتن ببند.5/27
بسط گسترش
بسیاری فراوانی
بشارت مژده
بشر انسان
بشره پوست
بغض کینه
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ مَکَانَ کُلِّ نِعْمَةٍ لَهُ عَلَیْنَا وَ عَلَی جَمِیعِ عِبَادِهِ الْمَاضِینَ وَ الْبَاقِینَ...
پس سپاس او را، به جای هر نعمتی که او بر ما و بر همه بندگانش - گذشتگان و باقی ماندگان - دارد.27/1
اللَّهُمَّ وَ مَتَی وَقَفْنَا بَیْنَ نَقْصَیْنِ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیَا، فَأَوْقِعِ النَّقْصَ بِأَسْرَعِهِمَا فَنَاءً، وَ اجْعَلِ التَّوْبَةَ فِی أَطْوَلِهِمَا بَقَاءً
خداوندا و هرگاه بین دو زیان قرار گرفتیم در دین یا دنیا، پس زیان را در آن که زودگذر است و بازگشت را در آنکه دوامش طولانی است قرار ده.2/9
ص: 223
وَ غَیْرُ قَلِیلٍ مَا عَاقِبَتُهُ الْبَقَاءُ
و آنچه فرجامش بقاست، کم نیست.3/18
هُوَ، یَا رَبِّ، مِمَّا قَدْ أَحْصَیْتَهُ عَلَیَّ وَ أَغْفَلْتُهُ أَنَا مِنْ نَفْسِی، فَأَدِّهِ عَنِّی... حَتَّی لَا یَبْقَی عَلَیَّ شَیْءٌ مِنْهُ تُرِیدُ أَنْ تُقَاصَّنِی بِهِ مِنْ حَسَنَاتِی
آن (تکلیف) ای پروردگار من، از چیزهایی است که بر من به حساب آورده ای و من خودسرانه از آن غافل شدم. پس آن را از جانب من ادا کن. تا چیزی از آن بر من نمانَد که بخواهی به سبب آن از نیکی هایم بکاهی.7/22
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ... أَبَدًا مَا أَبْقَیْتَنِی...
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره، همیشه تا هنگامی که زنده ام.4/23
اللَّهُمَّ وَ مُنَّ عَلَیَّ بِبَقَاءِ وُلْدِی
خداوندا و بر من به بقای فرزندانم منّت گذار.1/25
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أُحِبُّ بَقَاءَ النِّعْمَةِ عِنْدَهُمْ نُصْحًا
و خداوندا مرا بر آن دار که خیرخواهانه بقای نعمت را نزدشان دوست بدارم.3/26
وَ مَا زَوَیْتَ عَنِّی مِنْ مَتَاعِ الدُّنْیَا الْفَانِیَةِ فَاذْخَرْهُ لِی فِی خَزَائِنِکَ الْبَاقِیَةِ
و آنچه از کالای دنیایِ فانی، از من گرفتی، پس آن را برای من در گنجینه های جاوید خود ذخیره فرما.5/30
فَاجْعَلْ تَوْبَتِی هَذِهِ... تَوْبَةً مُوجِبَةً لَِمحْوِ مَا سَلَفَ، وَ السَّلَامَةِ فِیما بَقِیَ
پس این توبه ام را توبه ای سبب محو آنچه گذشته و سلامتی در آنچه مانده است، قرار ده.20/31
اللَّهُمَّ یَا ذَا... الْعِزِّ الْبَاقِی عَلَی مَرِّ الدُّهُورِ
خداوندا ای عزیزی که با سپری شدن روزگارها، ماندگار است.3و1/32
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ...
ص: 224
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، مرا ایمن ساز.21/32
فَلَکَ الْحَمْدُ... مَا بَقِیَ لِلْحَمْدِ لَفْظٌ تُحْمَدُ بِهِ، وَ مَعْنًی یَنْصَرِفُ إِلَیْهِ
پس ستایش برای توست، تا آنجا که برای ستایش کلمه ای که با آن ستایش شوی باقی ماند و مقصودی که به آن بازگردد، وجود داشته باشد.17/45
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً... یَتَّصِلُ اتِّصَالُهَا بِبَقَائِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که اتّصالش به بقای تو پیوند خورد.53/47
وَ تُبْ عَلَیَّ تَوْبَةً نَصُوحًا لَا تُبْقِ مَعَهَا ذُنُوبًا صَغِیرَةً وَ لَا کَبِیرَةً
و توبه ام ده، به توبه خالصی که با آن گناهان کوچک و بزرگ را باقی نگذاری.126/47
وَ اجْعَلْ بَاقِیَ عُمْرِی فِی الْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ ابْتِغَاءَ وَجْهِکَ
و باقی زندگی ام را برای رضای خودت، در حجّ و عمره قرار ده.133/47
بلا گرفتاری
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا یَرْتَفِعُ مِنَّا إِلَی أَعْلَی عِلِّیِّینَ...
سپاس خدای را، سپاسی که از ما به سوی بالاترین مرتبه ها(ی بهشتی) بالا رود.13و10/1
...عَلَتْ کَلِمَتُکَ، وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ
...سخن تو بلند گردید، اگر چه مشرکان نمی پسندیدند.22/2
اللَّهُمَّ فَارْفَعْهُ بِمَا کَدَحَ فِیکَ إِلَی الدَّرَجَةِ الْعُلْیَا مِنْ جَنَّتِکَ
خداوندا، او را به سبب رنجی که در راه (دین) تو کشید، به بالاترین درجه از بهشتت بالا بر.23/2
ص: 225
مِیکَائِیلُ ذُو الْجَاهِ عِنْدَکَ، وَ الْمَکَانِ الرَّفِیعِ مِنْ طَاعَتِکَ
میکائیل نزد تو دارای مقام والا است، و از اطاعتت جایگاهی بلند دارد.3/3
أَصْبَحْنَا وَ أَصْبَحَتِ الْأَشْیَاءُ کُلُّهَا بِجُمْلَتِهَا لَکَ: سَمَاوءُهَا وَ أَرْضُهَا... وَ مَا عَلَا فِی الْهَوَاءِ
صبح کردیم و صبح کردند همه چیز از آسمان و زمینش و آنچه در هوا بالا رفته و همه از آنِ تو هستیم.9/6
وَ عَلِمْتُ... أَنَّ یَدَکَ بِالْعَطَایَا أَعْلَی مِنْ کُلِّ یَدٍ
و دانستم که دستِ عطای تو از هر دستی بالاتر است.19/13
وَ أَنْتَ الَّذِی عَفْوُهُ أَعْلَی مِنْ عِقَابِهِ
و تویی آنکه بخشایش او از کیفرش برتر است.7/16
عَافِنِی عَافِیَةً... عَالِیَةً... عَافِیَةَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
به من عافیت ده. عافیتی عالی، عافیت دنیا و
آخرت.2/23
اللَّهُمَّ وَ مَا مَسَّهُمَا مِنِّی مِنْ أَذًی... فَاجْعَلْهُ... عُلُوًّا فِی دَرَجَاتِهِمَا
خداوندا و هر آزاری که از من به آنان رسیده، پس آن را سبب بلندی درجات ایشان قرار ده.8/24
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، صَلَاةً عَالِیَةً عَلَی الصَّلَوَاتِ، مُشْرِفَةً فَوْقَ التَّحِیَّاتِ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات و خاندان محمّد درود فرست، درودی بالای همه درودها و مشرف بر همه تحیّت ها.18/27
فَکَمْ قَدْ رَأَیْتُ یَا إِلَهِی مِنْ أُنَاسٍ... رَامُوا الثَّرْوَةَ مِنْ سِوَاکَ فَافْتَقَرُوا، وَ حَاوَلُوا الِارْتِفَاعَ فَاتَّضَعُوا
ای خدای من، چه بسیار از مردمی دیدم که از غیر تو ثروت خواستند و نیازمند شدند و بلندی خواستند و پست گشتند.6/28
لَکَ یَا إِلَهِی... دَرَجَةُ الْعُلُوِّ وَ الرِّفْعَةِ
خداوندا درجه والایی و بلندی، از آنِ توست.10/28
ص: 226
...تَبَارَکَ اسْمُکَ وَ تَعَالَیْتَ
...نامت مبارک و بلندمرتبه است.12/45
وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ
و هیچ حرکت و نیرویی نیست، مگر به یاری خداوند بلندمرتبه بزرگ.25/46
یَا إِلَهِی تَبَارکْتَ وَ تَعَالَیْتَ...
ای خدای مبارک و والای من...8/49
فَتَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ
پس تو مبارک و برتری. جز تو معبودی نیست. یگانه ای هستی که برای تو شریکی نمی باشد.5/52
فَتَعَالَیْتَ عَنِ الْأَشْبَاهِ وَ الْأَضْدَادِ
پس تو از داشتن مانندها و همتاها برتر بودی.12/28
وَ اسْتَعْلَی مُلْکُکَ عُلُوًّا سَقَطَتِ الْأَشْیَاءُ دُونَ بُلُوغِ أَمَدِهِ
و سلطنت تو، چنان بلندمرتبه است، که همه چیز پیش از رسیدن به پایان آن، ساقط شود.5/32
وَ اجْعَلْ مَا سَمَحْتُ بِهِ مِنَ الْعَفْوِ عَنْهُمْ، وَ تَبَرَّعْتُ بِهِ مِنَ الصَّدَقَةِ عَلَیْهِمْ... أَعْلَی صِلَاتِ الْمُتَقَرِّبِینَ
و گذشت از ایشان را که من کردم، و بخششی که بی هیچ عوضی به آنان دادم، بالاترین بخشش های تقرّب جویان قرار ده.2/39
تَعَالَی ذِکْرُکَ عَنِ الْمَذْکُورِینَ
یاد تو از یادشدگان برتر است.14/39
شَرِّفْ دَرَجَتِی بِرِضْوَانِکَ
درجه مرا به خوشنودیت، شرافت ده.4/41
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ ارْفَعْ دَرَجَتَهُ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و درجه اش را رفیع گردان.19/42
وَ اجْعَلْنَا فِی نَظْمِ مَنِ اسْتَحَقَّ الرَّفِیعَ الْأَعْلَی بِرَحْمَتِکَ
و ما را در صف کسانی که به واسطه رحمت تو، مستحقّ بالاترین مرتبه گشته اند، قرار ده.12/44
ص: 227
فَلَکَ الْعُلُوُّ الْأَعْلَی فَوْقَ کُلِّ عَالٍ، وَ الْجَلَالُ الْأَمْجَدُ فَوْقَ کُلِّ جَلَالٍ
پس بلندترین بلندی بر فوق هر بلندی، و بزرگ ترین بزرگی بر فوق هر بزرگی برای توست.12/46
وَ مَجْدُکَ أَرْفَعُ مِنْ أَنْ یُحَدَّ بِکُنْهِهِ
و بزرگی تو بالاتر از آنست که حقیقت آن به حدّی درآید.23/46
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الْعَلِیُّ الْمُتَعَالِ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. بلندمرتبه در نهایت بلندیِ مرتبه.5/47
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الدَّانِی فِی عُلُوِّهِ، وَ الْعَالِی فِی دُنُوِّهِ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. با وجود بلندی خودْ نزدیک، و با وجود نزدیکی خودْ بلندی.10/47
سُبْحَانَکَ! مَا... أَسْنَی فِی الْأَمَاکِنِ مَکَانَکَ
پاک و منزّهی! چه بلند است در مکان ها، مکان (منزلت) تو!22/47
سُبْحَانَکَ مِنْ... رَفِیعٍ مَا أَرْفَعَکَ
پاک و منزّهی! ای بلندمرتبه که بسیار بلندمرتبه ای!24/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا... یُعَادِلُ کُرْسِیَّکَ الرَّفِیعَ
سپاس برای توست. سپاسی که با کرسی بلندپایه ات برابری نماید.41و36/47
سَأَلْتُکَ مَسْأَلَةَ الْحَقِیرِ الذَّلِیلِ الْبَائِسِ... لَا مُتَعَالِیًا بِدَالَّةِ الْمُطِیعِینَ
از تو درخواست می نمایم، درخواستِ خُرد، خوار، بدحال. نه از روی بلندی خواهیْ به گستاخی و اعتمادِ فرمانبران.74/47
سَأَلْتُکَ مَسْأَلَةَ الْحَقِیرِ الذَّلِیلِ الْبَائِسِ... لَا مُسْتَطِیلًا بِتَکَبُّرِ الْمُتَکَبِّرِینَ
از تو درخواست می نمایم، درخواستِ خُرد، خوار، بدحال، نه از روی برتری جستنْ (و بلند پروازی) به تکبّر متکبّران.74/47
ص: 228
وَ ارْفَعْنِی بَیْنَ عِبَادِکَ
و مرا در میان بندگانت سربلند فرما.118/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ... أَوْ تَرْفَعُ لَهُمْ عِنْدَکَ دَرَجَةً... أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، ای پروردگار ما، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی قسمت می نمایی، یا درجه ای را که از ایشان نزد خود بالا می بری، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
وَ قَدْ تَعَالَیْتَ یَا إِلَهِی عَنْ ذَلِکَ عُلُوًّا کَبِیرًا
و تو - ای خدای من - از این (امور) برتر و والاتری.15/48
إِلَهِی إِنْ رَفَعْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَضَعُنِی
خدای من، اگر تو مرا بلندمرتبه گردانی، پس کیست آنکه مرا پست نماید؟.15/48
إِنْ وَضَعْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَرْفَعُنِی
اگر مرا پست کنی، پس کیست آنکه بلندمرتبه ام گرداند؟.15/48
اللَّهُمَّ فَإِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِالْمُ-حَمَّدِیَّةِ الرَّفِیعَةِ
خداوندا، پس من به منزلت بلندپایه محمّدی، به سوی تو نزدیکی می جویم.16/49
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُوءْمِنَنِی مِنْ جَمِیعِ... حَبَائِلِهِ وَ مَصَایِدِهِ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا مرا از همه بندها و دام های او ایمن سازی.8و7/23
وَ اخْلَعْ وَثَائِقَ أَفْئِدَتِهِمْ
و رگ های دلشان را بکن.5/27
فَأَصْبَحَ... عَتِیقَ صُنْعِکَ مِنْ وَثَاقِ عَدْلِکَ
پس به واسطه نیکی ات از بند دادگری ات، آزاد شده است.10/39
ص: 229
وَ رَدَدْتَهُ فِی مَهْوَی حُفْرَتِهِ، فَانْقَمَعَ بَعْدَ اسْتِطَالَتِهِ ذَلِیلًا فِی رِبَقِ حِبَالَتِهِ الَّتِی کَانَ یُقَدِّرُ أَنْ یَرَانِی فِیهَا
و او را در پرتگاه گودالش بازگرداندی، تا پس از آن همه گردن کشی، با خواری در بند دامی که در نظر داشت مرا در آن ببیند، درآمد.8/49
وَ افْعَلْ بِی فِعْلَ عَزِیزٍ تَضَرَّعَ إِلَیْهِ عَبْدٌ ذَلِیلٌ فَرَحِمَهُ
و با من همچون رفتارِ عزیزی که بنده ذلیلی پیش او زاری کرده، پس به او مهربانی نموده، رفتار نما.24/31
أَنَا الْعَبْدُ الضَّعِیفُ عَمَلًا، الْجَسِیمُ أَمَلًا
من بنده ای هستم که عملش ضعیف و آرزویش بزرگ است.9/32
لَنْ یَضِیقَ عَلَیْکَ عَفْوٌ عَنْ عَبْدِکَ وَ إِنْ أَسَاءَ
گذشت از بنده ات گر چه بد کرده، بر تو دشوار نیست.10/32
فَأَشْکَرُ عِبَادِکَ عَاجِزٌ عَنْ شُکْرِکَ
پس شکرگزارترین بندگانت از شکر تو، عاجز است.3/37
أَعْبَدُهُمْ مُقَصِّرٌ عَنْ طَاعَتِکَ
عابدترین آنان از اطاعتتْ مقصر است.3/37
تَشْکُرُ یَسِیرَ مَا شَکَرْتَهُ... حَتَّی کَأَنَّ شُکْرَ عِبَادِکَ الَّذِی أَوْجَبْتَ عَلَیْهِ ثَوَابَهُمْ... أَمْرٌ مَلَکُوا اسْتِطَاعَةَ الِامْتِنَاعِ مِنْهُ دُونَکَ فَکَافَیْتَهُمْ
اندک کاری را که پذیرفتی، جزا می دهی. تا اینکه گویا شکرگزاری بندگانت - که پاداش آنها را لازم گرداندی - کاری است که آنان بدون تو، توانایی خودداری از آن را داشتند. پس از این رو آنها را مزد داده ای.6/37
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ نَالَ مِنِّی مَا حَظَرْتَ عَلَیْهِ، وَ انْتَهَکَ مِنِّی مَا حَجَزْتَ عَلَیْهِ... فَاغْفِرْ لَهُ مَا أَلَمَّ بِهِ مِنِّی
خداوندا و هر بنده ای که به من آسیبی رساند (و از من چیزی گرفت) که بر او جایز ندانسته بودی و آبرویی از من برد که بر او ممنوع ساخته بودی، پس او را از آنچه بر من روا داشت، بیامرز.2/39
ص: 230
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ مِنْ عَبِیدِکَ أَدْرَکَهُ مِنِّی دَرَکٌ... أَرْضِهِ عَنِّی مِنْ وُجْدِکَ، وَ أَوْفِهِ حَقَّهُ مِنْ عِنْدِکَ
خداوندا و هر بنده ای از بندگانت که ناروایی از من به او رسیده، او را با توانگری خود، از من خوشنود گردان و حقّ او را به تمامی از نزد خودت بپرداز.4/39
وَ جَعَلْتَهُ... کِتَابًا فَصَّلْتَهُ لِعِبَادِکَ تَفْصِیلًا
و آن را کتابی قرار دادی که برای بندگانت با تفصیل بیان نمودی.2و1/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ
خداوندا بر محمّد بنده خود درود فرست.17/42
وَ أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ... الْمُوءَدِّینَ لَهَا فِی أَوْقَاتِهَا عَلَی مَا سَنَّهُ عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
و ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که آن را در اوقات خود - به (همان) سنّتی که بنده و رسول تو [که درودهایت بر او و خاندانش باد[ قرار داد - به جا آورده اند.9/44
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ
خداوندا، از تو درخواست می کنم که بر محمّد بنده خود درود فرستی.3/48
اللَّهُمَّ اجْزِهِ بِمَا... نَصَحَ لِعِبَادِکَ
خداوندا او را به سبب اینکه بندگانت را نصیحت کرد، پاداش ده.22/42
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا... عَلَی مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ
در آن فرشتگان و روح، بر هر یک از بندگانش که بخواهد، فرود می آیند.5/44
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... بِحَقِّ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ مِنِ ابْتِدَائِهِ إِلَی وَقْتِ فَنَائِهِ: مِنْ مَلَکٍ قَرَّبْتَهُ، أَوْ... عَبْدٍ صَالِحٍ اخْتَصَصْتَهُ، أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا، همانا من از تو می خواهم به حقّ کسانی که در آن، از آغاز آن تا پایانش تو را بندگی کرده اند؛ از فرشته ای که او را مقرّب ساختی، یا بنده صالحی که او را برگزیدی، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.12/44
اجْعَلْنَا مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ
ما را از بندگان صالحت قرار ده.18/44
ص: 231
وَ یَا مَنْ لَا یُکَافِئُ عَبْدَهُ عَلَی السَّوَاءِ
و ای کسی که بنده خود را همسان (عملش) جزا نمی دهد.3/45
أَنْتَ الَّذِی فَتَحْتَ لِعِبَادِکَ بَابًا إِلَی عَفْوِکَ
تویی آنکه برای بندگانت، دری به سوی بخشایشت گشوده ای.10/45
أَنْتَ الَّذِی زِدْتَ فِی السَّوْمِ عَلَی نَفْسِکَ لِعِبَادِکَ
تویی آنکه در داد و ستد با بندگانت، در بهای آن بر خود افزوده ای.12/45
وَ لَوْ دَلَّ مَخْلُوقٌ مَخْلُوقًا مِنْ نَفْسِهِ عَلَی مِثْلِ الَّذِی دَلَلْتَ عَلَیْهِ عِبَادَکَ مِنْکَ کَانَ مَوْصُوفًا بِالْإِحْسَانِ
و اگر آفریده ای از جانب خودش آفریده ای را، به مانند آنچه تو با آن بندگانت را از جانب خود راهنمایی فرموده ای، راهنمایی می کرد، به احسان وصف می شد.17/45
یَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَی عِبَادِهِ بِالْإِحْسَانِ وَ الْفَضْلِ
ای آنکه با احسان و تفضّل، مورد ستایش بندگانت قرار گرفته ای.18/45
وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ
و بر او و خاندانش درود فرست، همچنانکه بر بندگان شایسته ات درود فرستادی.56/45
یَا مَنْ یَرْحَمُ مَنْ لَا یَرْحَمُهُ الْعِبَادُ
ای کسی که رحم می کند، به آنکه بندگان به او رحم نمی کنند.1/46
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً... تَشْتَمِلُ عَلَی صَلَوَاتِ عِبَادِکَ مِنْ جِنِّکَ وَ إِنْسِکَ وَ أَهْلِ إِجَابَتِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که درودهای بندگانت از جن و اِنست و اجابت کنندگان دعوتت را شامل شود.54/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی أَطَائِبِ أَهْلِ بَیْتِهِ الَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِکَ، وَ جَعَلْتَهُمْ... حُجَجَکَ عَلَی عِبَادِکَ
پروردگار من، بر پاکیزه تران خانواده اش درود فرست، آنان که برای فرمان خود برگزیدی و آنان را حجّت های خویش بر بندگانت قرار دادی.56/47
ص: 232
أَقَمْتَهُ عَلَمًا لِعِبَادِکَ
او را نشانه برای بندگانت به پا داشتی.60/47
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ... تَفَضَّلْتَ بِهِ عَلَی عِبَادِکَ
خداوندا، این روز عرفه، روزی است که به وسیله آن بر بندگانت تفضّل کرده ای.66/47
اللَّهُمَّ وَ أَنَا عَبْدُکَ الَّذِی أَنْعَمْتَ عَلَیْهِ قَبْلَ خَلْقِکَ لَهُ وَ بَعْدَ خَلْقِکَ إِیَّاهُ
خداوندا و من آن بنده تو هستم که پیش از آفرینشت و پس از آفرینشت، او را نعمت داده ای.67/47
کَانَ أَحَقَّ عِبَادِکَ مَعَ مَا مَنَنْتَ عَلَیْهِ أَلَّا یَفْعَلَ
حال آنکه با آن عنایت هایی که به او داشته ای، سزاوارترین بندگانت بود که نافرمانی ات را نکند.68/47
أَنَا الَّذِی اسْتَخْفَی مِنْ عِبَادِکَ وَ بَارَزَکَ
منم آنکه (گناهم را) از بندگانت پنهان کرده و نزد تو آشکار نمودم.79/47
أَنَا الَّذِی هَابَ عِبَادَکَ وَ أَمِنَکَ
منم آنکه از بندگانت ترسیده و از تو آسوده خاطر بودم.80/47
وَ ارْفَعْنِی بَیْنَ عِبَادِکَ
و مرا در میان بندگانت سربلند فرما.118/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ... أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی قسمت می نمایی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تُشْرِکَنَا فِی صَالِحِ مَنْ دَعَاکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ مِنْ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ
خداوندا، از تو درخواست می کنم که ما را در درخواست شایسته هر که از بندگان با ایمانت که در این روز تو را می خواند، شریک گردانی.3/48
ص: 233
وَ هَبْ لَنَا یَا إِلَهِی مِنْ لَدُنْکَ فَرَجًا بِالْقُدْرَةِ الَّتِی بِهَا تُحْیِی أَمْوَاتَ الْعِبَادِ
و ما را - ای خدای من - از جانب خود به توانایی ای که با آن بندگان مرده را زنده می کنی، گشایش ده.13/48
إِنْ أَهْلَکْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَعْرِضُ لَکَ فِی عَبْدِکَ
اگر مرا نابود کنی، پس کیست آنکه درباره بنده ات معترض تو شود؟.15/48
اللَّهُمَّ إِنِّی وَجَدْتُ فِیما أَنْزَلْتَ مِنْ کِتَابِکَ، وَ بَشَّرْتَ بِهِ عِبَادَکَ أَنْ قُلْتَ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا
خداوندا، همانا من در کتابت که فروفرستاده ای و بندگانت را به آن مژده داده ای، یافتم که فرمودی: «ای بندگان من که درباره خود اسراف کرده اید، از رحمت خدا ناامید نشوید که خدا همه گناهان را می آمرزد.»2/50
بندگی عبادت
اللَّهُمَّ وَ إِنَّکَ... عَلَی الْوَهْنِ بَنَیْتَنَا
خداوندا و تو ما را بر سستی بنا نهاده ای.5/9
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ شَرِّفْ بُنْیَانَهُ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و بنیاد او را شرافت ده.19/42
أَنَّکَ بَنَیْتَ أَفْعَالَکَ عَلَی التَّفَضُّلِ
همانا تو کارهایت را بر تفضّل قرار داده ای.8/45
یَا مَنْ لَا یَبِیعُ نِعَمَهُ بِالْأَثْمَانِ
ای که نعمت هایش رابه بها نمی فروشد.3/13
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا... تُرْخِصُ بِهِ الْأَسْعَارَ فِی جَمِیعِ الْأَمْصَارِ
خداوندا ما را با بارانی که با آن قیمت ها را - در همه شهرهای بزرگ - ارزان کنی، سیراب نما.5/19
ص: 234
أَنْتَ الَّذِی زِدْتَ فِی السَّوْمِ عَلَی نَفْسِکَ لِعِبَادِکَ
تویی آنکه در داد و ستد با بندگانت، در بهای آن بر خود افزوده ای.12/45
...وَ لَمْ یَدَعْ لِأَحَدٍ مِنَّا حُجَّةً وَ لَا عُذْرًا
...و برای احدی از ما، برهان و عذری به جا ننهاده.23/1
تَتْرُکُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَی التَّوْبَةِ لِکَیْلَا... یَشْقَی بِنِعْمَتِکَ شَقِیُّهُمْ إِلَّا عَنْ طُولِ الْإِعْذَارِ إِلَیْهِ، وَ بَعْدَ تَرَادُفِ الْحُجَّةِ عَلَیْهِ
تا هنگام توبه، شتاب در کیفر ایشان را ترک می کنی، تا بدبختشان به وسیله نعمت تو، بدبخت نگردد. مگر بعد از عذرهای فراوان بر او و پس از حجّت های پیاپی آوردن بر او.9/45
فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ ذَلِکَ الْمَنْزِلِ بَعْدَ فَتْحِ الْبَابِ وَ إِقَامَةِ الدَّلِیلِ
پس - بعد از گشودن درْ و به پا داشتن راهنما - عذر آنکه از ورود به آن منزل غفلت نماید چیست؟!11/45
أَسْأَلُکَ أَنْ... تَغْفِرَ لِی فَلَسْتُ بَرِیئًا فَأَعْتَذِرَ
از تو می خواهم که بیامرزی ام. زیرا من بی گناه نیستم تا عذری داشته باشم.7/51
أَعْدِنِی عَلَیْهِ عَدْوَی حَاضِرَةً، تَکُونُ مِنْ غَیْظِی بِهِ شِفَاءً
مرا در مقابل او یاری کن. یاری نمودنِ آماده ای که خشم من با آن بهبودی یابد.8/14
عَافِنِی عَافِیَةً کَافِیَةً شَافِیَةً...
به من عافیت ده. عافیتی کافی و بهبودی بخش.2/23
وَ جَعَلْتَهُ... شِفَاءً لِمَنْ أَنْصَتَ بِفَهَمِ التَّصْدِیقِ إِلَی اسْتَِماعِهِ
و آن را شفایی برای کسی که با فهم و تصدیق
ص: 235
به آن گوش فرا داد و استماعش نمود، قرار دادی.3/42
فَرَدَدْتَهُ لَمْ یَشْفِ غَیْظَهُ، وَ لَمْ یَسْکُنْ غَلِیلُهُ
پس در حالی که خشمش را بهبودی نداده و کینه اش قرار نگرفته بود، او را بازگرداندی.6/49
به پا خاستن قیام
به پایان بردن انجام دادن
اللَّهُمَّ وَ أَوْصِلْ إِلَی التَّابِعِینَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ... خَیْرَ جَزَائِکَ
خداوندا و بهترین پاداش خود را به تابعینِ نیکوکارِ ایشان برسان.9/4
وَ اجْعَلْهُ... خَیْرَ وَقْتٍ ظَلِلْنَا فِیهِ
و آن (روز) را بهترین زمانی که در آن به سر برده ایم قرار ده.19/6
أَعِنِّی یَا خَیْرَ مَنِ اسْتُعِینَ بِهِ
مرا یاری ده. ای بهترین کسی که به وسیله او یاری خواسته شده.11/24
إِنَّکَ خَیْرُ الْغَافِرِینَ
به درستی که تو بهترین آمرزندگانی.15/32
إِنَّکَ أَنْتَ... خَیْرُ الْغَافِرِینَ
همانا تو بهترین آمرزندگانی.65/47
إِنَّکَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ
به درستی که تو بهترین روزی دهندگانی.28/32
...یَا خَیْرَ الْمُ-جِیرِینَ
...ای بهترین پناه دهندگان.32/32
اجْعَلِ الْقُبُورَ بَعْدَ فِرَاقِ الدُّنْیَا خَیْرَ مَنَازِلِنَا
قبرها را پس از فراق از دنیا، بهترین خانه های ما قرار ده.14/42
ص: 236
صَلِّ اللَّهُمَّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُبَلِّغُهُ بِهَا أَفْضَلَ مَا یَأْمُلُ مِنْ خَیْرِکَ وَ فَضْلِکَ وَ کَرَامَتِکَ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی که با آن او را به برترین خیر و فضل و کرامتی که آرزو دارد، برسانی.21/42
اجْعَلْنَا لِشَهْرِنَا مِنْ خَیْرِ أَهْلٍ وَ أَصْحَابٍ
ما را برای ماه مان از بهترین خویشان و یاران قرار ده.14/44
وَ أَجْلَلْتَ فِیهِ مِنْ لَیْلَةِ الْقَدْرِ (الَّتِی هِیَ) خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
و شب قدر را که از هزار ماه بهتر است، در آن بزرگ داشتی.20/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی لَیْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِی هِیَ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
درود بر تو و بر شب قدر که بهتر است از هزار ماه.40/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ... یَا خَیْرَ شَهْرٍ فِی الْأَیَّامِ وَ السَّاعَاتِ
درود بر تو، ای بهترین ماه در روزها و ساعت ها.24/45
بَارِکْ لَنَا فِی یَوْمِ عِیدِنَا وَ فِطْرِنَا، وَ اجْعَلْهُ مِنْ خَیْرِ یَوْمٍ مَرَّ عَلَیْنَا
برای ما روز عید و فطرمان را مبارک گردان. و آن را از بهترین روزهایی که بر ما گذشته است قرار ده.48/45
إِنَّکَ خَیْرُ الْمُنْعِمِینَ
به درستی که تو بهترین نعمت دهندگانی.132/47
فَقَدْ أَصْبَحْتُ وَ أَنْتَ ثِقَتِی وَ رَجَائِی فِی الْأُمُورِ کُلِّهَا، فَاقْضِ لِی بِخَیْرِهَا عَاقِبَةً
پس من صبح کردم، در حالی که اعتماد و امیدم در همه کارها تویی. پس آنچه سرانجامش بهترین است را برایم مقدّر فرما.8/54
بهت زدگی سرگردانی
به جا آوردن ادا و نیز انجام دادن
به دست آوردن کسب
ص: 237
به دوش کشیدن
وَ کَثُرَ عَلَیَّ مَا أَبُوءُ بِهِ مِنْ مَعْصِیَتِکَ
و معصیتت که بر دوش کشم، بر من زیاد است.10/32
بهروزی خوش بختی
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... مَتَّعَنَا بِأَرْوَاحِ الْحَیَاةِ
و سپاس خدای را که ما را به نسیم های زندگی بهره مند ساخت.20/1
اجْعَلْ لَنَا نَصِیبًا فِی رَحْمَتِکَ
از رحمت خود برای ما بهره ای قرار ده.3/5
اللَّهُمَّ فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا فَلَقْتَ لَنَا مِنَ الْإِصْبَاحِ، وَ مَتَّعْتَنَا بِهِ مِنْ ضَوْءِ النَّهَارِ
خداوندا حمد و سپاس برای توست که صبح را برای ما شکافتی و با آن ما را از روشنی روز بهره مند گرداندی.8/6
اللَّهُمَّ اجْعَلْ لَنَا فِی کُلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِهِ حَظًّا مِنْ عِبَادِکَ
خداوندا برای ما در هر ساعتی از ساعت های این روز، بهره ای از بندگانت قرار ده.16/6
اللَّهُمَّ اجْعَلْ لَنَا فِی کُلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِهِ... نَصِیبًا مِنْ شُکْرِکَ
خداوندا برای ما در هر ساعتی از ساعت های این روز، سهمی از سپاس گزاری ات قرار ده.16/6
...جَعَلْتَ لِکُلِّ مَخْلُوقٍ فِی نِعَمِکَ سَهْمًا
برای هر آفریده ای در نعمت هایت بهره ای مقرر داشته ای.6/16
مَنْ أَغْفَلُ مِنِّی عَنْ حَظِّهِ؟
چه کسی از بهره خود فراموشکارتر از من است؟23/16
إِنْ تُعَذِّبْ فَأَنَا... الْمُغْفِلُ حَظَّ نَفْسِی
ص: 238
اگر کیفر کنی، این من هستم که واگذارنده بهره خویشم.14/51
أَمْتِعْنَا مِنَ الْهُدَی بِمِثْلِ ضَلَالَتِهِ
ما را به اندازه گمراهی او (شیطان)، از رستگاری ات بهره مند گردان.5/17
فَلَا تَجْعَلْ حَظِّی مِنْ رَحْمَتِکَ مَا عَجَّلْتَ لِی مِنْ عَافِیَتِکَ
پس بهره مرا از رحمتت، تندرستی ای که اکنون برای من پیش انداخته ای، قرار مده.1/18
مَتِّعْنِی بِالِاقْتِصَادِ
مرا به میانه روی، بهره مند گردان.18/20
اللَّهُمَّ وَ مُنَّ عَلَیَّ... بِإِمْتَاعِی بِهِمْ
خداوندا و بر من به بهره مندی ام از آنان، منّت گذار.1/25
وَ اجْعَلْ لِی أَوْفَی الْحُظُوظِ فِیما عِنْدَهُمْ
و از آنچه ایشان (همسایگان) دارند، کامل ترین بهره ها را برای من قرار ده.4/26
فَغَذَوْتَنِی بِفَضْلِکَ غِذَاءَ الْبَرِّ اللَّطِیفِ... لَا تَتَأَکَّدُ مَعَ ذَلِکَ ثِقَتِی فَأَتَفَرَّغَ لِمَا هُوَ أَحْظَی لِی عِنْدَکَ
پس به فضل خودت مرا مانند نیکوکاری مهربانْ خوراک دادی. با این همه اعتمادم به تو محکم نمی شود، تا برای آنچه که برای من نزد تو بهره دهنده تر است آسوده خاطر شوم.26/32
وَ أَسْأَلُکَ... أَنْ تُرْضِیَنِی بِحِصَّتِی فِیما قَسَمْتَ لِی
و از تو درخواست می کنم که مرا به بهره ام در آنچه برایم قسمت کرده ای، راضی نمایی.28/32
مَتِّعْنَا بِثَرْوَةٍ لَا تَنْفَدُ
ما را به ثروتی که نابود نشود، بهره مند نما.5/35
أَنْتَ الَّذِی دَلَلْتَهُمْ بِقَوْلِکَ مِنْ غَیْبِکَ وَ تَرْغِیبِکَ الَّذِی فِیهِ حَظُّهُمْ عَلَی مَا لَوْ سَتَرْتَهُ عَنْهُمْ لَمْ تُدْرِکْهُ أَبْصَارُهُمْ
تویی آنکه ایشان را با سخن غیبی خود، و با ترغیب نمودنت که بهره آنان را دربر دارد، راهنمایی به چیزی کردی که اگر آن را از نظرشان می پوشاندی، دیدگانشان آن را درنمی یافت.14/45
ص: 239
اجْعَلْنَا مِنْ... أَجْزَلِهِمْ قِسْمًا فِیهِ، وَ أَوْفَرِهِمْ حَظًّا مِنْهُ
و ما را از پرنصیب ترین آنان در آن ماه و از بهره مندترین ایشان از آن قرار ده.49/45
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُجْزِلُ لَهُمْ بِهَا مِنْ نِحَلِکَ وَ کَرَامَتِکَ... وَ تُوَفِّرُ عَلَیْهِمُ الْحَظَّ مِنْ عَوَائِدِکَ وَ فَوَائِدِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که با آن بخشش و کرامتت را برای ایشان بسیار سازی و بهره یِ آنان را از نعمت ها و سودهایت فراوان گردانی.57/47
اجْعَلْ لِی فِی هَذَا الْیَوْمِ نَصِیبًا أَنَالُ بِهِ حَظًّا مِنْ رِضْوَانِکَ
در این روز برای من نصیبی قرار ده که با آن به بهره ای ویژه از خوشنودی ات برسم.71/47
أَعِذْنِی مِمَّا یُبَاعِدُنِی عَنْکَ، وَ یَحُولُ بَیْنِی وَ بَیْنَ حَظِّی مِنْکَ
از چیزی که مرا از تو دور می کند و میان من و بهره ام از تو، مانع می شود، مرا نگهدار.93/47
أَجْزِلْ لِی قِسَمَ الْمَوَاهِبِ مِنْ نَوَالِکَ
سهم مرا از بخشش ها به لطف خود فراوان کن.129/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ... أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی قسمت می نمایی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
وَ إِلَیْکَ... مَفْزَعُ الْمُضَیِّعِ لِحَظِّ نَفْسِهِ الْمُلْتَجِئِ
و پناهگاه آنکه بهره اش را تباه کرده و پناهنده گشته، به سوی توست.3/49
لَوْ لَا إِحْسَانُکَ إِلَیَّ وَ سُبُوغُ نَعْمَائِکَ عَلَیَّ مَا بَلَغْتُ إِحْرَازَ حَظِّی
اگر احسان تو به من و فراوانی نعمت هایت بر من نبود، هیچگاه به بهره خود نمی رسیدم.2/51
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکُونُ... طَرِیقًا إِلَی جَنَّتِهِ
ص: 240
پس سپاس او را، سپاسی که راهی به سوی بهشتش باشد.29و27/1
اللَّهُمَّ فَارْفَعْهُ بِمَا کَدَحَ فِیکَ إِلَی الدَّرَجَةِ الْعُلْیَا مِنْ جَنَّتِکَ
خداوندا، او را به سبب رنجی که در راه (دین) تو کشید، به بالاترین درجه از بهشتت بالا بر.23/2
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً... تَفْسَحُ لَهُمْ فِی رِیَاضِ جَنَّتِکَ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که در باغ های بهشتت بر ایشان وسعت دهی.14و13/4
أَنَا حِینَئِذٍ مُوقِنٌ بِأَنَّ مُنْتَهَی دَعْوَتِکَ إِلَی الْجَنَّةِ
من در همان هنگام باور دارم که فرجام دعوت تو به سوی بهشت است.24/16
وَ اجْعَلْ فِی جَنَّتِکَ مَثْوَایَ
و سرای مرا در بهشتت مقرّر گردان.11/21
وَ اجْعَلِ الْجَنَّةَ نَصْبَ أَعْیُنِهِمْ
و بهشت را در مقابل چشمانشان قرار ده.4/27
وَ اجْعَلْ مَا خَوَّلْتَنِی مِنْ حُطَامِهَا، وَ عَجَّلْتَ لِی مِنْ مَتَاعِهَا... ذَرِیعَةً إِلَی جَنَّتِکَ
و آنچه از کالای آن (دنیا)، که به من ارزانی داشته ای، و هم اکنون به دستم رسانده ای، وسیله دست یابی به بهشتت قرار ده.6/30
أَحْلِلْنِی بُحْبُوحَةَ جَنَّتِکَ
مرا در میان بهشتت جای ده.1/41
وَ اعْصِمْنَا بِهِ مِنْ هُوَّةِ الْکُفْرِ وَ دَوَاعِی النِّفَاقِ حَتَّی یَکُونَ لَنَا فِی الْقِیَامَةِ إِلَی رِضْوَانِکَ وَ جِنَانِکَ قَائِدًا
و با آن (قرآن)، ما را از (سقوط در) گودال کفر و انگیزه های دورویی نگهدار. تا در قیامت جلودار ما به سوی خوشنودی تو و بهشت هایت باشد.12/42
وَ اجْعَلْنَا مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ الَّذِینَ یَرِثُونَ
ص: 241
الْفِرْدَوْسَ...
و ما را از بندگان صالحت قرار ده. آنان که بهشت را ارث می برند.18/44
تُوبُوا إِلَی اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا عَسَی رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ وَ یُدْخِلَکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ
به سوی خدا توبه کنید. توبه خالص. امید است که پروردگارتان بدی هایتان را از شما بزداید و شما را به بهشت هایی داخل کند که نهرها از زیر آن جاری است.10/45
رَبِّ صَلِّ عَلَی أَطَائِبِ أَهْلِ بَیْتِهِ الَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِکَ... وَ جَعَلْتَهُمُ... الْمَسْلَکَ إِلَی جَنَّتِکَ
پروردگار من، بر پاکیزه تران خانواده اش درود فرست، آنان که برای فرمان خود برگزیدی و آنها را راهی به سوی بهشتت قرار دادی.56/47
أَوْجِدْنِی... جَنَّةِ نَعِیمِکَ
مرا از بهشت پر نعمتت، کامیاب گردان.125/47
وَ جَاوِرْ بِیَ الْأَطْیَبِینَ مِنْ أَوْلِیَائِکَ فِی الْجِنَانِ
و در بهشت ها، مرا با پاک ترین دوستانتْ همسایه گردان.128/47
جَاوِرْ بِیَ الْأَطْیَبِینَ مِنْ أَوْلِیَائِکَ فِی الْجِنَانِ الَّتِی زَیَّنْتَهَا لِأَصْفِیَائِکَ
در بهشت هایی که آنها را برای برگزیدگانت آراسته ای، مرا با پاک ترین دوستانتْ همسایه گردان.128/47
به هم پیوستگی استخوان های پشت
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ حَدَرْتَنِی مَاءً مَهِینًا مِنْ صُلْبٍ مُتَضَایِقِ الْعِظَامِ، حَرِجِ الْمَسَالِکِ إِلَی رَحِمٍ ضَیِّقَةٍ
خداوندا و تو مرا (آن هنگام که) آبی پست (بودم)، از صلبی با استخوان های درهم تنیده و راه های تنگ، به سوی رحمی تنگ، سرازیر نمودی.23/32
...فَأَصْحَرَنِی لِغَضَبِکَ فَرِیدًا
...پس مرا تنها در بیابان خشمت رها نمود.13/32
ص: 242
بی ارزشی پستی
وَ اجْعَلْنَا مِنْ... أَقْوَمَهُمْ بِمَا شَرَعْتَ مِنْ شرَائِعِکَ
و ما را از پایدارترین آنها به آئینی که مقدر نموده ای قرار ده.20/6
وَ اجْعَلْ مَا صَرَّحْتَ بِهِ مِنْ عِدَتِکَ فِی وَحْیِکَ... قَاطِعًا لِاهْتِ-مَامِنَا بِالرِّزْقِ الَّذِی تَکَفَّلْتَ بِهِ...
و وعده های آشکاری را که در وحی خود بیان نموده ای، موجب قطع اهتمام ما به روزی ای که خود کفالت کرده ای قرار ده.3/29
اللَّهُمَّ فَإِذْ... سَهَّلْتَ جَوَاسِیَ أَلْسِنَتِنَا بِحُسْنِ عِبَارَتِهِ، فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ یَرْعَاهُ حَقَّ رِعَایَتِهِ
خداوندا، پس هنگامی که زبان های خشن ما را به نیکویی عبارتش نرم کردی، پس ما را از کسانی قرار ده که آن را آنچنان که باید رعایت می کنند.4/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... کَمَا... صَدَعَ بِأَمْرِکَ
خداوندا بر محمّد درود فرست. همچنانکه فرمانت را با صدای رسا بیان کرد.17/42
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی... لَا تَنْطِقَ أَلْسِنَتُنَا إِلَّا بِمَا مَثَّلْتَ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما. تا زبان هایمان جز به آنچه تو بیان کرده ای، سخن نگوید.7و6/44
فَقَدْ... أَبْلَیْتَ الْأَعْذَارَ
پس به تحقیق عذرها را، بیان نموده ای.21/46
أَنْتَ الَّذِی... لَمْ یُعْیِکَ بُرْهَانٌ وَ لَا بَیَانٌ
تویی آنکه دلیل روشن و سخن آشکاری، تو را عاجز نکرده است.16/47
بَلْ أَنَا یَا إِلَهِی... أَشَدُّ فِی الْبَاطِلِ تَهَوُّرًا... مِنْ أَنْ أُحْصِیَ لَکَ عُیُوبِی، أَوْ أَقْدِرَ عَلَی ذِکْرِ ذُنُوبِی
بلکه من - ای خدای من - در انجام باطل
ص: 243
گستاخ تر از آنم که زشتی های خود را برای تو بشمارم، یا بر یادآوری گناهانم توانا باشم.27/16
یَا مَنْ لَا یَجْبَهُ بِالرَّدِّ أَهْلَ الدَّالَّةِ عَلَیْهِ
ای کسی که دست رد بر پیشانی بی پروایان نمی زند.5/46
سَأَلْتُکَ مَسْأَلَةَ الْحَقِیرِ الذَّلِیلِ الْبَائِسِ... لَا مُتَعَالِیًا بِدَالَّةِ الْمُطِیعِینَ
از تو درخواست می نمایم، درخواستِ خُرد، خوار، بدحال، نه از روی بلندی خواهیْ به بی پروایی و گستاخیِ فرمانبران.74/47
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ أَلِیفٍ... أَوْحَشَ مُنْقَضِیًا فَمَضَّ
درود بر تو همدمی که چون سپری شد، بیمناک ساخت و بی تاب گردانْد.27/45
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ، الَّتِی لَا تَسْتَطِیعُ حَرَّ شَمْسِکَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی، که توانایی گرمی آفتابت را ندارد.5/50
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ، الَّتِی لَا تَسْتَطِیعُ حَرَّ شَمْسِکَ، فَکَیْفَ تَسْتَطِیعُ حَرَّ نَارِکَ؟
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی، که توانایی گرمی آفتابت را ندارد، پس چگونه گرمای آتشت را توانایی دارد؟5/50
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ
ص: 244
قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الطَّائِفِینَ بِالْبَیْتِ الْمَعْمُورِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و طواف کنندگان بیت المعمور.18و11و10/3
سُبْحَانَکَ نَحْنُ الْمُضْطَرُّونَ الَّذِینَ أَوْجَبْتَ إِجَابَتَهُمْ
پاک و منزّهی تو! ما درماندگانیم که اجابت آنها را واجب گردانده ای.4/10
سُبْحَانَکَ نَحْنُ الْمُضْطَرُّونَ الَّذِینَ أَوْجَبْتَ إِجَابَتَهُمْ
پاک و منزّهی تو! ما درماندگانیم که اجابت آنها را واجب گردانده ای.4/10
عَرِّفْنِی مَا وَعَدْتَ مِنْ إِجَابَةِ الْمُضْطَرِّینَ
اجابتی که بیچارگان را وعده داده ای، به من بشناسان.12/14
أَنْتَ الَّذِی أَجَبْتَ عِنْدَ الِاضْطِرَارِ دَعْوَتِی
تویی که هنگام بیچارگی، دعایم را اجابت نمودی.4/51
یَا مَنْ إِلَی ذِکْرِ إِحْسَانِهِ یَفْزَعُ الْمُضْطَرُّونَ
ای کسی که بیچارگان به یاد نیکی اش پناه می برند.2/16
لَا تَفْتِنِّی بِالِاسْتِعَانَةِ بِغَیْرِکَ إِذَا اضْطُرِرْتُ
مرا به یاری خواستن از دیگران به وقت درماندگی ام، آزمایش نکن.12/20
أَعْتَرِفُ بِضَعْفِ قُوَّتِی وَ قِلَّةِ حِیلَتِی
به ضعف قوّتم و کمی چاره اندیشی ام اعتراف دارم.7/21
دَعَوْتُکَ یَا رَبِّ... مُضْطَرًّا إِلَیْکَ
تو را خواندم - ای پروردگار من - در حالی که بیچاره درگاه تو هستم.9/51
وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ یَدْعُوکَ مُخْلِصًا فِی الرَّخَاءِ دُعَاءَ الْمُ-خْلِصِینَ الْمُضْطَرِّینَ لَکَ فِی الدُّعَاءِ
و مرا از کسانی قرار ده که هنگام رفاه تو را خالصانه می خوانند. خواندن خالصانِ بیچاره، در نیایش برای تو.14/22
...فَقَدْ تَرَی ضَعْفِی وَ قِلَّةَ حِیلَتِی وَ تَضَرُّعِی إِلَیْکَ
...زیرا ناتوانی و بیچارگی و زاری ام را به
ص: 245
درگاه خود می بینی.16/48
مَوْلَایَ... ارْحَمْ... قِلَّةَ حِیلَتِی
مولای من! بر بیچارگی ام رحم کن.4/53
بی خبری غفلت
أَعُوذُ بِکَ، یَا رَبِّ، مِنْ... شُغْلِ الدَّیْنِ وَ سَهَرِهِ
به تو پناه می برم - ای پروردگارم - از کار قرض و بی خوابی اش.2/30
بَلْ أَنَا یَا إِلَهِی... أَضْعَفُ عِنْدَ طَاعَتِکَ تَیَقُّظًا... مِنْ أَنْ أُحْصِیَ لَکَ عُیُوبِی، أَوْ أَقْدِرَ عَلَی ذِکْرِ ذُنُوبِی
بلکه من - ای خدای من - بیداری ام هنگام طاعتت سست تر از آن است که زشتی های خود را برای تو بشمارم، یا بر یادآوری گناهانم توانا باشم.27/16
اعْمُرْ لَیْلِی بِإِیقَاظِی فِیهِ لِعِبَادَتِکَ
شبم را با بیدار ساختنم برای بندگی ات، آباد گردان.123/47
اللَّهُمَّ... أَیْقِظْنَا عَنْ سِنَةِ الْغَفْلَةِ بِالرُّکُونِ إِلَیْهِ
خداوندا ما را از خواب غفلت و فراموشی، که به سبب میل و اعتماد به اوست، بیدار گردان.7/17
نَبِّهْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْغَافِلِینَ
مرا از خواب غافلان، بیدار فرما.91/47
نَبِّهْنِی مِنْ... سِنَةِ الْمُسْرِفِینَ
مرا از خواب آلودگی اسراف کاران، بیدار فرما.91/47
نَبِّهْنِی مِنْ... نَعْسَةِ الْمَ-خْذُولِینَ
مرا از چرت خوارشدگان، بیدار فرما.91/47
ص: 246
وَ جَعَلْتَهُ... مِیزَانَ قِسْطٍ لَا یَحِیفُ عَنِ الْحَقِّ لِسَانُهُ
و آن را ترازوی عدلی که زبانه اش از راستی به بیراهه نمی رود، قرار دادی.3/42
أَنَا أَبْرَأُ إِلَیْکَ مِنْ أَنْ أَسْتَکْبِرَ
من از گردنکشی بر تو سخت بیزارم.14/12
...وَ تَوَلَّی الْبَرَاءَةَ مِنِّی
...و از من بیزاری جست.13/32
تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ إِلَیْکَ مُتَنَصِّلًا
در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده.86/47
بَرِئْتُ مِمَّنْ عَبَدَ سِوَاکَ
از هر که جز تو را پرستید، بیزاری جستم.6/52
وَ الَّذِینَ... انْتَفَتْ مِنْهُمُ الْقَرَابَاتُ إِذْ سَکَنُوا فِی ظِلِّ قَرَابَتِهِ
و آنان که چون در سایه خویشی او ساکن شدند خویشاوندان، آنها را بیگانه دانستند.6/4
بیم ترس
وَ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا أَحْدَثْتَ بِی مِنْ عِلَّةٍ فِی جَسَدِی
و تو را سپاس بر بیماری ای که در جسمم پدید آوردی.1/15
وَ ارْزُقْنِی الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِیرِی فِی الشُّکْرِ لَکَ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَیَّ فِی الْیُسْرِ وَ الْعُسْرِ وَ الصِّحَّةِ وَ السَّقَمِ
و هنگامی که در شکر به نعمت هایی که در آسانی و سختی و تندرستی و بیماری به من ارزانی داشته ای کوتاهی نمودم، (اعتراف به) حق
ص: 247
را روزی ام فرما.11/22
فَمَا أَدْرِی، یَا إِلَهِی، أَیُّ الْحَالَیْنِ أَحَقُّ بِالشُّکْرِ لَکَ؟... أَ وَقْتُ الصِّحَّةِ... أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِی مَحَّصْتَنِی بِهَا
ای خدای من نمی دانم کدام یک از این دو حال، به سپاس گزاری برای تو سزاوارتر است؟ آیا وقت تندرستی یا وقت بیماری که مرا با آن نجات دادی؟4-2/15
وَ اجْعَلْ مَخْرَجِی عَنْ عِلَّتِی إِلَی عَفْوِکَ
و بیرون شدنم از بیماری را به عفو و گذشتت قرار ده.6/15
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... عِیَادَةِ مَرِیضِهِمْ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در عیادت بیمارشان، توفیق ده.2/26
اللَّهُمَّ وَ امْزُجْ مِیَاهَهُمْ بِالْوَبَاءِ، وَ أَطْعِمَتَهُمْ بِالْأَدْوَاءِ
خداوندا و آب هایشان را به وبا و خوردنی هایشان را به امراضْ درآمیز.12/27
وَ لَا تُصِبْنَا فِیهَا بِآفَةٍ
و در آنها آفتی به ما نرسان.2/36
الْحَمْدُ لِلَّهِ... الَّذِی قَصُرَتْ عَنْ رُوءْیَتِهِ أَبْصَارُ النَّاظِرِینَ
سپاس خدای را، همان که چشم های بینندگان از دیدنش قاصر است.2و1/1
وَ یَا مَنْ تَنْقَطِعُ دُونَ رُوءْیَتِهِ الْأَبْصَارُ...
و ای کسی که چشم ها از دیدن او ناتوان است.4/5
...الْخُشَّعُ الْأَبْصَارِ فَلَا یَرُومُونَ النَّظَرَ إِلَیْکَ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ...
(آنان که) دیدگان را به زیر افکنده و قصد نگریستن سوی تو را ندارند، پس بر ایشان درود فرست.10و8/3
لَمْ یَثْنِهِمْ رَیْبٌ فِی بَصِیرَتِهِمْ
آنان که عقیده اشان را شکّی برنگرداند.11/4
ص: 248
وَ خَلَقَ لَهُمُ النَّهَارَ مُبْصِرًا لِیَبْتَغُوا فِیهِ مِنْ فَضْلِهِ
و روز را برای ایشان روشن گر آفرید تا در آن فضل او را طلب کنند.6/6
اللَّهُمَّ فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا فَلَقْتَ لَنَا مِنَ الْإِصْبَاحِ... وَ بَصَّرْتَنَا مِنْ مَطَالِبِ الْأَقْوَاتِ
خداوندا حمد و سپاس برای توست که صبح را برای ما شکافتی، و ما را از جایی که بتوان روزی به دست آورد بینا نمودی.8/6
اللَّهُمَّ... بَصِّرْنَا مَا نُکَایِدُهُ بِهِ
خداوندا ما را به راه فریب دادنش، آگاه کن.7/17
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالصِّحَّةِ... وَ الْبَصِیرَةِ فِی قَلْبِی
و با تندرستی و بینایی در دلم بر من منّت گذار.3/23
وَ وَفِّقْنِی لِلنُّفُوذِ فِیما تُبَصِّرُنِی مِنْ عِلْمِهِ حَتَّی لَا یَفُوتَنِی اسْتِعْمَالُ شَیْءٍ عَلَّمْتَنِیهِ
و مرا برای انجام آنچه به دانستنش بینایم می کنی، توفیق ده. تا انجام دادن آنچه به من آموختی، از دستم نرود.3/24
وَ اجْعَلْهُمْ أَبْرَارًا أَتْقِیَاءَ بُصَرَاءَ سَامِعِینَ مُطِیعِینَ لَکَ
و آنان را نیکوکارانی پرهیزکار و دانا و شنوا و فرمانبر خود قرار ده.3/25
وَ زِدْهُمْ بَصِیرَةً فِی حَقِّی
و بر حق بینی آنان نسبت به من بیفزا.4/26
وَ بَصِّرْهُمْ مَا لَا یُبْصِرُونَ
و به آنچه بینایی ندارند، بینایشان ساز.3/27
وَ أَحْکِمْ فِی عِبَادَتِکَ بَصِیرَتِی
و بینش مرا در بندگی ات، استوار گردان.13/31
ص: 249
وَ بَصَّرْتَنَا الزُّلْفَةَ لَدَیْکَ وَ الْوُصُولَ إِلَی کَرَامَتِکَ
و ما را به (راه) نزدیکی نزد خودت و رسیدن به کرامتت، بینا نمودی.19/45
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، السَّمِیعُ الْبَصِیرُ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. شنوای بینا.7/47
فَارْحَمْ... شِدَّةَ مَسْکَنَتِی
پس بر شدّت نیازم رحم کن.32/16
ارْحَمْ... مَسْکَنَتِی وَ قِلَّةَ حِیلَتِی
بر نیازمندی ام و بیچارگی ام رحم کن.4/53
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی... أَتَضَرَّعُ إِلَیْکَ عِنْدَ الْمَسْکَنَةِ
خداوندا مرا چنانم کن که هنگام تهی دستی، به درگاه تو زاری کنم.12/20
فَإِنِّی عَبْدُکَ الْمِسْکِینُ الْمُسْتَکِینُ...
پس به درستی که من بنده بینوا و زار توام.7/21
دَعَوْتُکَ یَا رَبِّ مِسْکِینًا، مُسْتَکِینًا... إِلَیْکَ
تو را خواندم - ای پروردگار من - در حالی که بینوا و فروتنِ درگاه تو هستم.9/51
اللَّهُمَّ... بِکَ أَنْزَلْتُ الْیَوْمَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی وَ مَسْکَنَتِی
خداوندا، در این روز، تنگدستی و نیازمندی و بی چیزی ام را به سوی تو فرود آوردم.4/48
وَ کَمْ مِنْ... مَسْکَنَةٍ حَوَّلْتَ
و چه بسیار نیازمندی هایی را که تغییر دادی.12/49
بی نیازی توانگری
وَ أَغْنَیْتَهُمْ عَنِ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ بِتَقْدِیسِکَ
و آنان را به ذکر تقدیس خود، از خوردنی و آشامیدنی بی نیاز نموده ای.11/3
اللَّهُمَّ إِنَّمَا یَکْتَفِی الْمُکْتَفُونَ بِفَضْلِ قُوَّتِکَ
خداوندا به درستی که بی نیازان به فزونی
ص: 250
نیروی تو بی نیاز می شوند.11/5
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اکْفِنَا
پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را بی نیاز گردان.11/5
وَ أَغْنِنِی وَ أَوْسِعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِکَ
و مرا بی نیاز گردان و روزی ات را بر من بگستر.3/20
وَ أَسْتَکْفِیکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اکْفِنِی
و از تو کفایت می خواهم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا کفایت کن.23/48
اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ وَ کَفَی بِکَ شَهِیدًا
خداوندا من تو را گواه می گیرم و گواهی تو کافی است.21/6
یَا غَنِیَّ الْأَغْنِیَاءِ
ای بی نیازترین بی نیازان.3/10
وَ یَا مَنْ یُسْتَغْنَی بِهِ وَ لَا یُسْتَغْنَی عَنْهُ
و ای که به او بی نیاز می گردند و از او بی نیاز نمی شوند.5/13
تَمَدَّحْتَ بِالْغَنَاءِ عَنْ خَلْقِکَ
خود را به بی نیازی از آفریدگانت ستوده ای.11/13
تَمَدَّحْتَ بِالْغَنَاءِ عَنْ خَلْقِکَ وَ أَنْتَ أَهْلُ الْغِنَی عَنْهُمْ
خود را به بی نیازی از آفریدگانت ستوده ای و خود شایسته بی نیازی از آنهایی.11/13
سَوَّلَتْ لِی نَفْسِی رَفْعَهَا إِلَی مَنْ یَرْفَعُ حَوَائِجَهُ إِلَیْکَ، وَ لَا یَسْتَغْنِی فِی طَلِبَاتِهِ عَنْکَ، وَ هِیَ زَلَّةٌ مِنْ زَلَلِ الْخَاطِئِینَ
نفس من رفع آن (حاجت) را از کسی که حاجت هایش را از تو طلب کرده و در خواسته هایش از تو بی نیاز نیست، برایم می آراید. و این لغزشی از لغزش های خطاکاران است.15/13
هَلْ أَنْتَ، یَا إِلَهِی... مُغْنٍ مَنْ شَکَا إِلَیْکَ، فَقْرَهُ تَوَکُّلًا؟
ای خدای من آیا تو هر کس را که از تهی دستی اش با توکّل، به سوی تو شکایت کرد،
ص: 251
بی نیاز می سازی؟15/16
إِلَهِی... لَا تَخْذُلْ مَنْ لَا یَسْتَغْنِی عَنْکَ بِأَحَدٍ دُونَکَ
خدای من کسی را که از غیر تو بی نیاز نمی گردد، خوار نگردان.16/16
وَ اکْفِنِی مَا یَشْغَلُنِی الاِهْتِ-مَامُ بِهِ
و مرا از آنچه اهتمام به آن مشغولم می سازد کفایت کن.3/20
وَ لَا أَفْتَقِرَنَّ وَ مِنْ عِنْدِکَ وُسْعِی
و (چنان کن که) فقیر نگردم، در حالی که دارایی ام از نزد تو می باشد.14/20
...بَلِ اجْعَلْ... اسْتِغْنَائِی وَ کِفَایَتِی بِکَ وَ بِخِیَارِ خَلْقِکَ
...بلکه بی نیازی ام و کفایتم را به خود و آفریدگان خوبت قرار ده.12/21
وَ تَوِّجْنِی بِالْکِفَایَةِ
و تاج بی نیازی بر سرم گذار.22/20
وَ اکْفِنِی مَؤُونَةَ الِاکْتِسَابِ
و به دست آوردن روزی با زحمت بسیار را از من بردار.24/20
اللَّهُمَّ یَا کَافِیَ الْفَرْدِ الضَّعِیفِ
خداوندا ای کفایت کننده (شخص) تنهای ناتوان.1/21
وَ لَا تَجْعَلْنِی... آیِسًا مِنْ إِجَابَتِکَ لِی... فِی سَرَّاءَ کُنْتُ أَوْ ضَرَّاءَ... أَوْ فَقْرٍ أَوْ غِنًی
و مرا ناامید از اجابتت قرار نده، در خوشی باشم یا سختی، یا تهی دستی یا ثروت.8/21
وَ عَافِنِی عَافِیَةً کَافِیَةً...
و به من عافیت ده. عافیتی کافی.2/23
وَ أَعِنِّی بِهِمْ عَلَی حَاجَتِی
و در برآمدن نیازم به وسیله آنان یاری ام ده.4/25
ص: 252
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُغْنَیْنَ مِنَ الْفَقْرِ بِغِنَاکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) به توانگری تو از فقر به بی نیازی رسیده اند، قرار ده.11و10/25
وَ قَلَبْتُ مَسْأَلَتِی عَمَّنْ لَمْ یَسْتَغْنِ عَنْ فَضْلِکَ
و درخواستم را از آنکه از فضلت بی نیاز نبود، بازگرداندم.4/28
اللَّهُمَّ وَ إِنَّهُ... لَا اسْتِمْسَاکَ بِی عَنِ الْخَطَایَا إِلَّا عَنْ قُوَّتِکَ، فَقَوِّنِی بِقُوَّةٍ کَافِیَةٍ
خداوندا جز به قدرت تو، خودداری از گناهان برایم ممکن نیست. پس با قوّتِ کافی، مرا قوی ساز.19/31
وَ افْعَلْ بِی فِعْلَ... غَنِیٍّ تَعَرَّضَ لَهُ عَبْدٌ فَقِیرٌ فَنَعَشَهُ
و با من همانند توانگری که بنده بینوایی پیش او آمده، پس او را بی نیاز کرده، رفتار نما.24/31
وَ لَمْ أَسْتَغْنِ عَنْ غِیَاثِ فَضْلِکَ
و از فریادرسی فضلت بی نیاز نبودم.24/32
فَإِنَّ الْغَنِیَّ مَنْ أَغْنَیْتَ
پس همانا توانگر کسی است که تو توانگر ساختی.4/36
إِنَّکَ... أَکْفَی مَنْ تُوُکِّلَ عَلَیْهِ
به درستی که تو بی نیازکننده تر کسی هستی که بر او اعتماد شده.56/45
وَ أَغْنِنِی عَمَّنْ هُوَ غَنِیٌّ عَنِّی
و از کسی که از من بی نیاز است، بی نیازم گردان.118/47
وَ اجْمَعْ لِیَ الْغِنَی...
و بی نیازی را برایم فراهم ساز.130/47
وَ تَوَلَّ قَضَاءَ کُلِّ حَاجَةٍ هِیَ لِی بِقُدْرَتِکَ عَلَیْهَا... وَ بِفَقْرِی إِلَیْکَ، وَ غِنَاکَ عَنِّی
و برآوردن هر درخواستی را برای من، به قدرتی که بر آن داری و به نیازمندی من به تو و به بی نیازی تو از من، به عهده گیر.4/48
ص: 253
وَ کَفَی بِکَ جَازِیًا، وَ کَفَی بِکَ حَسِیبًا
و از هر جزادهنده و حسابگری، بی نیازی.3/50
وَ رَزَقْتَنِی فِی أُمُورِی کُلِّهَا الْکِفَایَةَ
و بی نیازی را در همه کارهایم به من روزی دادی.2/51
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... أَغْنَانَا بِفَضْلِهِ
و سپاس خدای را که ما را به فضل خود، بی نیاز گردانْد.20/1
فَبِفَضْلِکَ، اللَّهُمَّ، فَأَغْنِنِی
پس به فضل خود، خداوندا بی نیازم گردان.4/22
اللَّهُمَّ أَغْنِنَا عَنْ هِبَةِ الْوَهَّابِینَ بِهِبَتِکَ
خداوندا ما را با عطای خود، از بخشش بخشندگان بی نیاز کن.7/5
وَ أَغْنِنَا عَنْ غَیْرِکَ بِإِرْفَادِکَ
و به یاری خود ما را از غیر خود بی نیاز گردان.13/5
أَغْنِنَا إِذْ طَرَحْنَا أَنْفُسَنَا بَیْنَ یَدَیْکَ
چون خویش را در پیشگاه تو افکنده ایم، بی نیازمان گردان.5/10
وَ أَغْنِنِی بِعَافِیَتِکَ
و مرا به عافیتت بی نیاز فرما.1/23
إِلَهِی أَسْأَلُکَ بِحَقِّکَ الْوَاجِبِ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِکَ... أَنْ تُغْنِیَنِی عَنْ کُلِّ شَیْءٍ بِعِبَادَتِکَ
خدای من، به آن حقّ واجب خود که بر همه آفریدگانت داری، از تو می خواهم که مرا به وسیله بندگی ات از هر چیزی بی نیاز گردانی.10/52
اللَّهُمَّ... وَ أَرْغِمْ أَنْفَهُ
ص: 254
خداوندا و بینی اش را به خاک بمال.13/17
بیهوده باطل
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ، وَ اسْتِعْمَالِهَا فِیهِ بِمَا یُرْضِیکَ حَتَّی لَا نُصْغِیَ بِأَسْمَاعِنَا إِلَی لَغْوٍ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان و به کار بردنش در آن ماه به آنچه تو را خوشنود می سازد، یاری فرما. تا با گوش هایمان هیچ لغوی گوش ندهیم.6/44
ص: 255
ص: 256
پا قدم
پابرجایی استواری
حَتَّی إِذَا... اسْتَوْعَبَ حِسَابَ عُمُرِهِ قَبَضَهُ إِلَی مَا نَدَبَهُ إِلَیْهِ مِنْ مَوْفُورِ ثَوَابِهِ، أَوْ مَحْذُورِ عِقَابِهِ
زمانی که (آفریده) حساب زندگی اش را بستانَد، او را گرفته، به سوی آنچه فراخوانده بود، از پاداش فراوان یا کیفر ترسناک خود روانه سازد.6/1
...لِیَجْزِیَ الَّذِینَ أَسَاوءُوا بِمَا عَمِلُوا وَ یَجْزِیَ الَّذِینَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَی
تا بدکاران را بر وفق کار و کردارشان جزا دهد و نیکوکاران را پاداش نیکو عنایت کند.7/6، 6/1
یَوْمَ تُجْزَی کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ
روزی که هر کس به آنچه کسب کرده، جزا داده شود.11/24، 12/1
وَ اشْکُرْهُمْ عَلَی هَجْرِهِمْ فِیکَ دِیَارَ قَوْمِهِمْ...
و ایشان را به خاطر آنکه در راه تو از شهرهای خویشانشان هجرت کردند پاداش عنایت کن.8/4
اللَّهُمَّ وَ أَوْصِلْ إِلَی التَّابِعِینَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ... خَیْرَ جَزَائِکَ
خداوندا و بهترین پاداش خود را به تابعینِ نیکوکارِ ایشان برسان.9/4
وَ اجْعَلْ هَمَسَاتِ قُلُوبِنَا... فِی مُوجِبَاتِ ثَوَابِکَ، حَتَّی لَا تَفُوتَنَا حَسَنَةٌ نَسْتَحِقُّ بِهَا جَزَاءَکَ
و رازهای دل هایمان را در آنچه باعث پاداش تو شود قرار ده، تا کار نیکی که به سبب آن سزاوار پاداش تو شویم از دستمان نرود.7/9
ص: 257
وَ أَنْتَ الَّذِی لَا یَرْغَبُ فِی جَزَاءِ مَنْ أَعْطَاهُ
و تویی آنکه به هر که نعمت داد، پاداش نمی خواهد.11/16
اللَّهُمَّ یَا مَنْ لَا یَرْغَبُ فِی الْجَزَاءِ
خداوندا ای کسی که پاداش نمی خواهد.1/45
وَ سَدِّدْنِی لِأَنْ... أَجْزِیَ مَنْ هَجَرَنِی بِالْبِرِّ، وَ أُثِیبَ مَنْ حَرَمَنِی بِالْبَذْلِ، وَ أُکَافِیَ مَنْ قَطَعَنِی بِالصِّلَةِ
و مرا توفیق ده تا آنکه از من دوری کرده را به نیکی جزا دهم. و به آنکه محرومم نموده، با بخشش پاداش بخشم. و کسی را که از من جدا شده به پیوستن مکافات دهم.9/20
وَ ارْزُقْنِی... شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ
و اشتیاقِ پاداشِ وعده ها(ی بهشتی) را روزی ام فرما.9/22
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا... شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ
خداوندا شوقِ پاداشِ وعده داده شده را روزی ما گردان.53/45
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ، وَ زِیَارَةِ قَبْرِ رَسُولِکَ... وَ اجْعَلْ ذَلِکَ مَقْبُولًا، مَشْکُورًا...
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره و زیارت قبر پیامبرت. و آن را پذیرفته شده و پاداش داده شده قرار ده.4/23
اللَّهُمَّ اشْکُرْ لَهُمَا تَرْبِیَتِی
خداوندا از آنان به پاس پرورش دادن من، قدردانی کن.7/24
اللَّهُمَّ... أَثِبْهُمَا عَلَی تَکْرِمَتِی
خداوندا آنها را بر گرامی داشتنم، پاداش ده.7/24
فَإِنَّکَ خَلَقْتَنَا وَ أَمَرْتَنَا وَ نَهَیْتَنَا وَ رَغَّبْتَنَا فِی ثَوَابِ مَا أَمَرْتَنَا وَ رَهَّبْتَنَا عِقَابَهُ
همانا تو ما را آفریدی و امر و نهی نموده ای و در پاداش آنچه ما را امر کردی، رغبتمان و از کیفر نافرمانی خود بیممان داده ای.6/25
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ أَجْزِی بِالْإِحْسَانِ مُسِیئَهُمْ
و خداوندا مرا بر آن دار که بدکارشان را به نیکی پاداش دهم.3/26
ص: 258
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
یَا مَنْ لَا یَضِیعُ لَدَیْهِ أَجْرُ الْمُ-حْسِنِینَ
ای کسی که پاداش نیکوکاران، نزد او تباه نمی شود.3/31
إِنَّکَ... الشَّاکِرُ قَلِیلَ الشُّکْرِ
همانا تو پاداش دهنده شکرِ کمی.7/36
وَ تُثِیبُ عَلَی قَلِیلِ مَا تُطَاعُ فِیهِ
و بر اندکْ طاعتی که از تو شود، پاداش می دهی.6/37
تَشْکُرُ یَسِیرَ مَا شَکَرْتَهُ... حَتَّی کَأَنَّ شُکْرَ عِبَادِکَ الَّذِی أَوْجَبْتَ عَلَیْهِ ثَوَابَهُمْ... أَمْرٌ مَلَکُوا اسْتِطَاعَةَ الِامْتِنَاعِ مِنْهُ دُونَکَ فَکَافَیْتَهُمْ
اندک کاری را که پذیرفتی، جزا می دهی. تا اینکه گویا شکرگزاری بندگانت - که پاداش آنها را لازم گرداندی - کاری است که آنان بدون تو، توانایی خودداری از آن را داشتند. پس از این رو آنها را مزد داده ای.6/37
تَشْکُرُ یَسِیرَ مَا شَکَرْتَهُ
اندک کاری را که پذیرفتی، جزا می دهی.6/37
یَا مَنْ... یَشْکُرُ یَسِیرَ مَا یُعْمَلُ لَهُ
ای کسی که اندک عملی را که برای او انجام می شود، سپاس می دارد.6/46
وَ أَعْدَدْتَ ثَوَابَهُمْ قَبْلَ أَنْ یُفِیضُوا فِی طَاعَتِکَ
و پاداششان را آماده نموده ای، پیش از آنکه در طاعتت وارد شوند.7/37
فَسُبْحَانَکَ مَا أَبْیَنَ کَرَمَکَ فِی مُعَامَلَةِ مَنْ أَطَاعَکَ أَوْ عَصَاکَ تَشْکُرُ لِلْمُطِیعِ مَا أَنْتَ تَوَلَّیْتَهُ لَهُ...
پس منزّهی تو! چه آشکار است کرم تو در رفتار با کسی که تو را اطاعت کرده یا نافرمانی کرده است، از فرمانبر در آنچه تو برایش فراهم
ص: 259
نموده ای، تشکّر می کنی.10/37
وَ لَوْ کَافَأْتَ الْمُطِیعَ عَلَی مَا أَنْتَ تَوَلَّیْتَهُ لَأَوْشَکَ أَنْ یَفْقِدَ ثَوَابَکَ
و اگر (بنا بود) فرمانبر را بر آنچه تو او را بر آن گماشته ای، جزا دهی، چه بسا پاداش تو را از دست می داد.12/37
...لَکِنَّکَ بِکَرَمِکَ جَازَیْتَهُ عَلَی الْمُدَّةِ الْقَصِیرَةِ الْفَانِیَةِ بِالْمُدَّةِ الطَّوِیلَةِ الْخَالِدَةِ
...ولی تو او را با کرمت در برابر عمل کوتاه مدّتِ زودگذر، پاداش درازمدّتِ همیشگی دادی.12/37
فَمَتَی کَانَ یَسْتَحِقُّ شَیْئًا مِنْ ثَوَابِکَ؟ لَا! مَتَی؟!
پس کی (چنین بنده ای) مستحقّ ثوابی از سوی تو می شد؟ نه! هیچ گاه!13/37
وَ لَا یُخَافُ إِغْفَالُکَ ثَوَابَ مَنْ أَرْضَاکَ
و ترسی نیست که پاداش آنکه تو را خوشنود گردانْد، فروگذاری.16/37
یَا ضَامِنَ جَزَاءِ الْمُ-حْسِنِینَ
ای ضامن پاداش نیکوکاران.5/40
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... سَبَبًا نُجْزَی بِهِ النَّجَاةَ فِی عَرْصَةِ الْقِیَامَةِ
و قرآن را دستاویز پاداش ما به صورت نجات در عرصه قیامت قرار ده.8/42
اللَّهُمَّ اجْزِهِ بِمَا بَلَّغَ مِنْ رِسَالَاتِکَ... أَفْضَلَ مَا جَزَیْتَ أَحَدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِینَ، وَ أَنْبِیَائِکَ الْمُرْسَلِینَ الْمُصْطَفَیْنَ
خداوندا او را به سبب اینکه پیام های تو را ابلاغ نمود، پاداش ده. بهترین پاداشی که به یکی از فرشتگان نزدیک خود و پیامبران فرستاده شده برگزیده ات دادی.22/42
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... جَعَلَنَا مِنْ أَهْلِهِ... لِیَجْزِیَنَا عَلَی ذَلِکَ جَزَاءَ الْمُ-حْسِنِینَ
سپاس خدای را که ما را از اهل سپاس قرار داد. تا ما را بر آن، پاداش نیکوکاران دهد.1/44
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی... لَا نَتَکَلَّفَ إِلَّا مَا یُدْنِی مِنْ ثَوَابِکَ
ص: 260
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما. تا خود را جز در آنچه به پاداش تو نزدیک کند، به رنج نیندازیم.7و6/44
وَ یَا مَنْ لَا یُکَافِئُ عَبْدَهُ عَلَی السَّوَاءِ
و ای کسی که بنده خود را همسان (عملش) جزا نمی دهد.3/45
تَشْکُرُ مَنْ شَکَرَکَ
هر که تو را شکر کرد، قدردانی کنی.6/45
وَ تُکَافِئُ مَنْ حَمِدَکَ
و هر که تو را سپاس گزارد، جزا دهی.7/45
فَصُمْنَا بِأَمْرِکَ نَهَارَهُ، وَ قُمْنَا بِعَوْنِکَ لَیْلَهُ... وَ تَسَبَّبْنَا إِلَیْهِ مِنْ مَثُوبَتِکَ
پس به فرمان تو روزش را روزه گرفتیم و به یاری تو شبش را به پا خاستیم. و آن را وسیله پاداش تو قرار دادیم.21/45
فَأْجُرْنَا عَلَی مَا أَصَابَنَا فِیهِ مِنَ التَّفْرِیطِ أَجْرًا نَسْتَدْرِکُ بِهِ الْفَضْلَ الْمَرْغُوبَ فِیهِ
پس ما را بر آنچه از کوتاهی در آن ماه به ما رسیده، پاداش ده. پاداشی که با آن فضل پسندیده را دریابیم.45/45
وَ اکْتُبْ لَنَا مِثْلَ أُجُورِ مَنْ صَامَهُ، أَوْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ
و برای ما مانند پاداش کسانی که روزه گرفته اند یا در این ماه تا روز قیامت تو را عبادت می کنند، بنویس.51/45
وَ یَا مَنْ یَشْکُرُ عَلَی الْقَلِیلِ وَ یُجَازِی بِالْجَلِیلِ
و ای کسی که (عمل) کم را سپاس می گذارد و پاداش بزرگ می دهد.7/46
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکْمُلُ لَدَیْکَ ثَوَابُهُ، وَ یَسْتَغْرِقُ کُلَّ جَزَاءٍ جَزَاوءُهُ
سپاس برای توست. سپاسی که پاداش آن نزد تو کامل باشد، و جزایش همه جزاها را فراگیرد.42و36/47
وَ کَفَی بِکَ جَازِیًا
و همین بس که تو جزادهنده ای.3/50
ص: 261
وَ اکْفِنَا... مَرَارَةَ صَوْلَةِ السُّلْطَانِ
و ما را از تلخی قهر و غلبه پادشاه نگهدار.10/5
نَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ... یَتَهَضَّمَنَا السُّلْطَانُ
پناه می بریم به تو از اینکه پادشاه به ما ستم کند. 6/8
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ سُلْطَانٍ عَنِیدٍ
و من و فرزندانم را از شرّ هر پادشاهِ ستمگری پناه ده.6/23
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی أَهَابُهُمَا هَیْبَةَ السُّلْطَانِ الْعَسُوفِ
خداوندا مرا چنان گردان که از هر دو (پدر و مادرم) همچون ترس از پادشاه خودکامه، بیمناک باشم. 5/24
أَنِّی أَشْهَدُ أَنَّکَ... مَالِکُ الْمُلْکِ
همانا من شهادت می دهم که تو صاحب هر ملکی.21/6
وَ قَدْ نَزَلَ بِی یَا رَبِّ مَا قَدْ تَکَأَّدَنِی ثِقْلُهُ... وَ بِسُلْطَانِکَ وَجَّهْتَهُ إِلَیَّ
و ای پروردگار من، بر من چیزی فرود آمده که سنگینی آن بر من دشوار است و تو به سلطه خویش آن را بر من فرستادی.6/7
وَ اکْسِرْ عَنِّی سُلْطَانَ الْهَمِّ بِحَوْلِکَ
و به توانایی ات سلطه غم و اندوه را بر من بشکن.8/7
وَ اسْرَحْنَا فِی مُلْکِ الْأَبَدِ
و ما را در سلطنت ابدی، رها کن.5/35
وَ جَعَلَکَ آیَةً مِنْ آیَاتِ مُلْکِهِ، وَ عَلَامَةً مِنْ عَلَامَاتِ سُلْطَانِهِ
و تو را نشانه ای از نشانه های پادشاهی اش و علامتی از علامت های سلطنتش قرار داد.2/43
ص: 262
وَ آتِهِ مِنْ لَدُنْکَ سُلْطَانًا نَصِیرًا
و او را از جانب خود، سلطنتی پیروزمند عطا فرما.61/47
اللَّهُمَّ رَبَّنَا بِأَنَّ لَکَ الْمُلْکَ
خداوندا، ای پروردگار ما، به درستی که پادشاهی برای توست.2/48
اللَّهُمَّ بِأَنَّ لَکَ الْمُلْکَ وَ الْحَمْدَ
خداوندا به درستی که پادشاهی و سپاس مختص به توست.3/48
لَیْسَ عَذَابِی مِمَّا یَزِیدُ فِی مُلْکِکَ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ
عذاب من، چیزی نیست که ذرّه ای بر پادشاهی تو بیفزاید.6/50
وَ لَوْ أَنَّ عَذَابِی مِمَّا یَزِیدُ فِی مُلْکِکَ لَسَأَلْتُکَ الصَّبْرَ عَلَیْهِ
و اگر عذاب من چیزی بود که در پادشاهی ات می افزود، هر آینه شکیبایی بر آن را از تو می خواستم.6/50
وَ یَا مَنْ لَا تَنْتَهِی مُدَّةُ مُلْکِهِ
و ای کسی که زمان پادشاهی او به پایان نمی رسد.2/5
عَزَّ سُلْطَانُکَ عِزًّا... لَا مُنْتَهَی لَهُ بِآخِرِیَّةٍ
فرمانروایی تو، چنان با عزّت است، که پایانی برای آخرش نیست.4/32
یَحْوِینَا مُلْکُکَ وَ سُلْطَانُکَ
سلطه و فرمانروایی توست که ما را فرامی گیرد.10/6
وَ لَا قُوَّةَ لِی عَلَی الْخُرُوجِ مِنْ سُلْطَانِکَ
و مرا نیرویی برای خروج از سلطنت تو نیست. 6/21
کَیْفَ یَنْجُو مِنْکَ مَنْ لَا مَذْهَبَ لَهُ فِی غَیْرِ مُلْکِکَ؟
چگونه از تو رهایی یابد، کسی که در غیر قلمرو تو، راهی برایش نمی باشد؟1/52
اللَّهُمَّ یَا ذَا الْمُلْکِ الْمُتَأَبِّدِ بِالْخُلُودِ
ص: 263
خداوندا ای صاحب پادشاهی پاینده جاوید. 1/32
وَ سُلْطَانُکَ ثَابِتٌ لَا یَزُولُ
و سلطنت تو ثابت و بی زوال است.19/46
اللَّهُمَّ یَا ذَا... السُّلْطَانِ الْمُمْتَنِعِ بِغَیْرِ جُنُودٍ وَ لَا أَعْوَانٍ
خداوندا ای فرمانروای استوارِ بدون لشکریان و یاران.2و1/32
عَزَّ سُلْطَانُکَ عِزًّا لَا حَدَّ لَهُ بِأَوَّلِیَّةٍ، وَ لَا مُنْتَهَی لَهُ بِآخِرِیَّةٍ
فرمانروایی تو، چنان با عزّت است، که حدّی برای اوّلش و پایانی برای آخرش نیست.4/32
وَ اسْتَعْلَی مُلْکُکَ عُلُوًّا سَقَطَتِ الْأَشْیَاءُ دُونَ بُلُوغِ أَمَدِهِ
و سلطنت تو، چنان بلندمرتبه است، که همه چیز پیش از رسیدن به پایان آن، ساقط شود. 5/32
أَمْهَلْتَهُمْ ثِقَةً بِدَوَامِ مُلْکِکَ
از آن جهت مهلتشان داده ای که به دوام پادشاهی خود اعتماد داری.17/46
لَکِنْ... مُلْکُکَ أَدْوَمُ مِنْ أَنْ تَزِیدَ فِیهِ طَاعَةُ الْمُطِیعِینَ
ولی پادشاهی ات پایدارتر از آن است که طاعتِ فرمانبران بر آن بیفزاید.6/50
سُبْحَانَکَ مِنْ مَلِیکٍ مَا أَمْنَعَکَ
پاک و منزّهی! ای پادشاه که شکست ناپذیری!24/47
لَکِنْ سُلْطَانُکَ اللَّهُمَّ أَعْظَمُ... مِنْ أَنْ تَزِیدَ فِیهِ طَاعَةُ الْمُطِیعِینَ
ولی خداوندا، سلطنت تو بزرگ تر از آن است که طاعتِ فرمانبران بر آن بیفزاید.6/50
لَکِنْ سُلْطَانُکَ اللَّهُمَّ أَعْظَمُ، وَ مُلْکُکَ أَدْوَمُ مِنْ أَنْ... تَنْقُصَ مِنْهُ مَعْصِیَةُ الْمُذْنِبِینَ
ولی خداوندا، سلطنت تو بزرگ تر و پادشاهی ات پایدارتر از آن است که نافرمانی گنهکاران (چیزی) از آن بکاهد.6/50
ص: 264
لَا یَنْقُصُ سُلْطَانَکَ مَنْ أَشْرَکَ بِکَ، وَ کَذَّبَ رُسُلَکَ
کسی که به تو شرک آورَد و پیامبرانت را دروغگو شمارد، از فرمانروایی ات نمی کاهد.3/52
سُبْحَانَکَ مَا أَعْظَمَ شَأْنَکَ، وَ أَقْهَرَ سُلْطَانَکَ
پاک و منزّهی! چه بزرگست مرتبه تو! و چه غالب است پادشاهی ات!4/52
پارسایی زهد
وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... شَرَابِهَا الَّذِی یُقَطِّعُ أَمْعَاءَ وَ أَفْئِدَةَ سُکَّانِهَا
و از آشامیدنی اش که روده و دلِ ساکنانش را پاره پاره می کند، به تو پناه می برم.31/32
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی... حَالِی إِذَا... تَقَطَّعَتْ أَوْصَالِی
مولای من! بر حال من، هنگامی که مفاصلم پاره پاره شود، رحم کن.6/53
پاسداری نگهداری
پاشیدگی پراکندگی
پافشاری اصرار
پاکدامنی خویشتن داری
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أَغُضُّ بَصَرِی عَنْهُمْ عِفَّةً
و خداوندا مرا بر آن دار که با پاکدامنی، دیده از ایشان فروبندم.3/26
وَ اجْمَعْ لِیَ... الْعَفَافَ
و پاکدامنی را برایم فراهم ساز.130/47
تَقَدَّسَتْ أَسْمَاوءُهُ
نام هایش مقدّس است.7/1
تَقَدَّسَتْ أَسْمَاوءُکَ عَنِ الْمَنْسُوبِینَ
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... أَجْرَی عَلَیْنَا طَیِّبَاتِ الرِّزْقِ
ص: 265
و سپاس خدایی را که روزی های پاکیزه را برایمان جاری ساخت.17/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... غَذَّانَا بِطَیِّبَاتِ الرِّزْقِ
و سپاس خدای را که با روزی های پاکیزه، پرورشمان داد.20/1
عَرِّفْهُ فِی أَهْلِهِ الطَّاهِرِینَ وَ أُمَّتِهِ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ حُسْنِ الشَّفَاعَةِ أَجَلَّ مَا وَعَدْتَهُ
او را از شفاعت نیکو درباره خانواده پاکش و مؤمنان امّتش، بیش از آنچه به او وعده داده ای، آگاه کن.25/2
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ
پس بر محمّد و خاندانش که پاک، پاکیزه، نیکوکار و شریف ترین اند، درود فرست.24/6
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ
خداوندا بر محمّد و بر خانواده پاک و پاکیزه او درود فرست.15/17
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ، وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّاهِرِینَ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات و بر خاندان پاکش درود فرست.1/24
وَ صَلِّ عَلَی... مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الصِّفْوَةِ مِنْ بَرِیَّتِکَ الطَّاهِرِینَ
و بر محمّد و خانواده او که از آفریدگان پاک تو هستند، درود فرست.5/34
وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ
و درود بر او و بر خاندان او که پاکیزگان و پاکانند، باد.22/42
وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ
و خدا بر محمّد و خاندانش که پاک و پاکیزه اند، درود فرستد.7/43
رَبِّ صَلِّ عَلَی أَطَائِبِ أَهْلِ بَیْتِهِ الَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِکَ... وَ طَهَّرْتَهُمْ مِنَ الرِّجْسِ وَ الدَّنَسِ تَطْهِیرًا بِإِرَادَتِکَ
پروردگار من، بر پاکیزه تران خانواده اش درود فرست، آنان که برای فرمان خود برگزیدی و به خواست خویش، آنان را از پلیدی و آلودگی پاک نمودی.56/47
وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ
و خداوند بر محمّد و خاندانش که پاک و پاکیزه اند، درود فرستد.133/47
أَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ... وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ الْأَبْرَارِ الطَّاهِرِینَ الْأَخْیَارِ
از تو درخواست می کنم که بر محمّد و بر خاندان محمّد که نیکوکارانِ پاکانِ برگزیده اند، درود فرستی.3/48
وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ... وَ عَلَی آلِهِ الطَّاهِرِینَ
و درود خدا بر سرور ما، محمّد و بر خاندان
ص: 266
پاکش باد.9/54
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ الَّذِینَ... لَا یَسْأَمُونَ مِنْ تَقْدِیسِکَ
خداوندا و حاملان عرشت که از تقدیس تو دلتنگ نمی شوند...1/3
وَ أَغْنَیْتَهُمْ عَنِ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ بِتَقْدِیسِکَ
و آنان را به ذکر تقدیس خود، از خوردنی و آشامیدنی بی نیاز نموده ای.11/3
سُبْحَانَکَ مَا عَبَدْنَاکَ حَقَّ عِبَادَتِکَ
منزّهی تو، ما آنگونه که شایسته پرستش تو بود، تو را پرستش نکردیم.9/3
سُبْحَانَکَ نَحْنُ الْمُضْطَرُّونَ الَّذِینَ أَوْجَبْتَ إِجَابَتَهُمْ
پاک و منزّهی تو! ما درماندگانیم که اجابت آنها را واجب گردانده ای.4/10
سُبْحَانَکَ
پاک و منزّهی تو.7/12
لَیْسَ... لِذَنْبِی غَافِرٌ غَیْرُکَ، حَاشَاکَ
برای گناهم غیر از تو آمرزنده ای ندارم. تو از عیوب منزّه و دوری.15/12
سُبْحَانَ رَبِّی...
منزّه است پروردگارم.17/13
اللَّهُمَّ... لَا أَسْتَعِینُ بِحَاکِمٍ غَیْرِکَ، حَاشَاکَ
خداوندا از حکم کننده ای جز تو یاری نمی جویم. پاک و منزّهی.11/14
سُبْحَانَکَ مَا أَعْجَبَ مَا أَشْهَدُ بِهِ عَلَی نَفْسِی
پاک و منزّهی تو، شگفتا از این گواهی که بر خود می دهم.25/16
فَسُبْحَانَکَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ
پس تو منزّهی. معبودی جز تو نیست.12/28
فَسُبْحَانَکَ مَا أَبْیَنَ کَرَمَکَ فِی مُعَامَلَةِ مَنْ أَطَاعَکَ أَوْ عَصَاکَ...
پس منزّهی تو! چه آشکار است کرم تو در رفتار با کسی که تو را اطاعت کرده یا نافرمانی کرده است.10/37
سُبْحَانَهُ مَا أَعْجَبَ مَا دَبَّرَ فِی أَمْرِکَ!
پاک و منزّه است او. چه شگفت انگیز است، آنچه در امر تو تدبیر نمود!3/43
سُبْحَانَکَ! مَا أَجَلَّ شَأْنَکَ
پاک و منزّهی! چه بزرگ است شأن تو!22/47
سُبْحَانَکَ مِنْ لَطِیفٍ مَا أَلْطَفَکَ
پاک و منزّهی! ای لطیفی که چه بسیار لطیفی!23/47
سُبْحَانَکَ مِنْ مَلِیکٍ مَا أَمْنَعَکَ
پاک و منزّهی! ای پادشاه که شکست ناپذیری!24/47
ص: 267
سُبْحَانَکَ بَسَطْتَ بِالْخَیْرَاتِ یَدَکَ
پاک و منزّهی! دستت را به نیکی ها گشوده ای.25/47
سُبْحَانَکَ خَضَعَ لَکَ مَنْ جَرَی فِی عِلْمِکَ
پاک و منزّهی! هر که در علم تو قرار گرفت، برای تو فروتن گشت.26/47
سُبْحَانَکَ لَا تُحَسُّ وَ لَا تُجَسُّ
پاک و منزّهی! نه حس می شوی و نه قابل جستجو هستی.27/47
سُبْحَانَکَ سَبِیلُکَ جَدَدٌ
پاک و منزّهی! راه تو هموار است.28/47
سُبْحَانَکَ قَولُکَ حُکْمٌ
پاک و منزّهی! گفتارت حکمت است.29/47
سُبْحَانَکَ لَا رَادَّ لِمَشِیَّتِکَ
پاک و منزّهی! برای مشیّت تو بازگرداننده ای نیست.30/47
سُبْحَانَکَ بَاهِرَ الْآیَاتِ
پاک و منزّهی! ای که نشانه هایت آشکار است.31/47
سُبْحَانَکَ أَخْشَی خَلْقِکَ لَکَ أَعْلَمُهُمْ بِکَ
پاک و منزّهی! ترسنده ترین آفریدگانت از تو، آگاه ترین آنها به (کبریایی) توست.2/52
سُبْحَانَکَ لَا یَنْقُصُ سُلْطَانَکَ مَنْ أَشْرَکَ بِکَ
پاک و منزّهی! کسی که به تو شرک آورَد، از
فرمانروایی ات نمی کاهد.3/52
سُبْحَانَکَ مَا أَعْظَمَ شَأْنَکَ
پاک و منزّهی! چه بزرگست مرتبه تو!4/52
سُبْحَانَکَ قَضَیْتَ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِکَ الْمَوْتَ
پاک و منزّهی! مرگ را برای همه آفریدگانت رقم زده ای.5/52
سُبْحَانَکَ أَیَّ جُرْأَةٍ اجْتَرَأْتُ عَلَیْکَ
پاک و منزّهی! به کدامین جرأت بر تو تجرّی نمودم؟3/53
وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ صَلَاةً تَزِیدُهُمْ... طَهَارَةً عَلَی طَهَارَتِهِمْ
و بر آنان درود فرست، درودی که پاکی ای بر پاکیشان بیفزاید.25/3
...فَقَامَ إِلَیْکَ بِقَلْبٍ طَاهِرٍ نَقِیٍّ
...پس با دلی پاک و پاکیزه به سوی تو برخاسته.8/12
فَمَا أَدْرِی، یَا إِلَهِی، أَیُّ الْحَالَیْنِ أَحَقُّ بِالشُّکْرِ لَکَ؟... أَ وَقْتُ الصِّحَّةِ الَّتِی هَنَّأْتَنِی فِیهَا طَیِّبَاتِ رِزْقِکَ...
ای خدای من نمی دانم کدام یک از این دو حال، به سپاس گزاری برای تو سزاوارتر است؟ آیا
ص: 268
وقت تندرستی که در آن روزی های پاکیزه ات را بر من گوارا نمودی؟3و2/15
...أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِی مَحَّصْتَنِی بِهَا، وَ النِّعَمِ الَّتِی أَتْحَفْتَنِی بِهَا... تَطْهِیرًا لِمَا انْغَمَسْتُ فِیهِ مِنَ السَّیِّئَاتِ
...یا وقت بیماری که مرا با آن نجات دادی و نعمت هایی را به من هدیه نمودی تا از بدی هایی که در آن فرورفته ام پاکم سازد.4/15
وَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ مَا کَتَبَ لِیَ الْکَاتِبَانِ مِنْ زَکِیِّ الْأَعْمَالِ
و در بین آن بیماریْ نویسندگان اعمال، کردارهای پاکیزه ای را برای من نوشتند.5/15
وَ طَهِّرْنِی مِنْ دَنَسِ مَا أَسْلَفْتُ
و مرا از پلیدی آنچه پیش فرستاده ام، پاک نما.6/15
وَ هَبْ لِیَ التَّطْهِیرَ مِنْ دَنَسِ الْعِصْیَانِ
و پاک گشتن از چرکی گناه را به من ببخش.112/47
اعْصِمْنِی وَ طَهِّرْنِی
مرا حفظ کن و پاک گردان.2/54
وَ طَهِّرْنِی بِالتَّوْبَةِ
و با توبه پاکم گردان.33/16
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا... تُکْمِلُ لَنَا بِهِ طَیِّبَاتِ الرِّزْقِ
خداوندا ما را با بارانی که روزی های پاکیزه را با آن برایمان کامل گردانی، سیراب نما.5/19
وَ وَفِّقْنِی لِلَّتِی هِیَ أَزْکَی
و مرا به پاکیزه ترین روش توفیق ده.16/20
وَفِّقْنِی... إِذَا تَشَابَهَتِ الْأَعْمَالُ لِأَزْکَاهَا
هنگامی که اعمال شبیه (یکدیگر) گردید، به پاکیزه ترین آنها توفیقم ده.21/20
وَ اجْعَلْ مَا... تَبَرَّعْتُ بِهِ مِنَ الصَّدَقَةِ عَلَیْهِمْ أَزْکَی صَدَقَاتِ الْمُتَصَدِّقِینَ
ص: 269
و بخششی که بی هیچ عوضی به آنان دادم، پاکیزه ترین صدقه های صدقه دهندگان قرار ده.2/39
إِنَّکَ إِنْ تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی تَفْعَلْهُ بِمَنْ... لَا یُبَرِّئُ نَفْسَهُ مِنِ اسْتِیجَابِ نَقِمَتِکَ
ای خدای من، به درستی که تو اگر چنین کنی، آن را درباره کسی انجام می دهی، که نفس خود را از سزاواری انتقامت، مبرّا نمی داند.11/39
وَ احْطُطْ بِالْقُرْآنِ عَنَّا ثِقْلَ الْأَوْزَارِ... حَتَّی تُطَهِّرَنَا مِنْ کُلِّ دَنَسٍ بِتَطْهِیرِهِ
و به (عظمت) قرآن، سنگینی گناهان را از ما فرو ریز، تا به پاک کنندگی آن، ما را از هر آلودگی پاک کنی.9/42
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ هِلَالَ... طَهَارَةٍ لَا تُدَنِّسُهَا الْآثَامُ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه طهارتی قرار دهد، که گناهان آن را آلوده نکند.4/43
وَ اجْعَلْنَا مِنْ... أَزْکَی مَنْ نَظَرَ إِلَیْهِ
و ما را از پاک ترین کسانی که به سوی آن (ماه) نگریسته(اند) قرار ده.6/43
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ مِنْ تِلْکَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ... شَهْرَ الطَّهُورِ، وَ شَهْرَ الَّتمْحِیصِ
و سپاس سزاوار خداییست که ماه خود، ماه رمضان، ماه پاکی و ماه پاکسازی را (یکی) از آن راه ها قرار داد.3/44
وَ أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ... الْمُوءَدِّینَ لَهَا... عَلَی أَتَمِّ الطَّهُورِ وَ أَسْبَغِهِ
و ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که آن را با پاکی تمام و فراگیر به جا آورده اند.9/44
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نُطَهِّرَهَا بِإِخْرَاجِ الزَّکَوَاتِ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که آن (دارایی ها) را با بیرون کردن زکات ها پاک کنیم.10/44
ص: 270
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نَتَقَرَّبَ إِلَیْکَ فِیهِ مِنَ الْأَعْمَالِ الزَّاکِیَةِ بِمَا تُطَهِّرُنَا بِهِ مِنَ الذُّنُوبِ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که در آن با اعمال شایسته به سوی تو تقرّب می جوییم که بدین وسیله ما را با آن، از گناهان پاک کنی.11و10/44
وَ اسْلَخْ عَنَّا تَبِعَاتِنَا مَعَ انْسِلَاخِ أَیَّامِهِ حَتَّی یَنْقَضِیَ عَنَّا وَ قَدْ صَفَّیْتَنَا فِیهِ مِنَ الْخَطِیئَاتِ
و با گذشتن روزهایش سختی هایمان را از ما بکن. تا (این ماه) در حالی از ما بگذرد که ما را در آن از خطاها پاکیزه ساخته ای.15/44
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الصَّلَوَاتِ... الزَّاکِیَاتِ
خداوندا و بر دوستان آنها درودهای پاک بفرست.64/47
فَأَحْیِنِی حَیَاةً طَیِّبَةً
پس مرا به حیاتی پاکیزه زنده دار.117/47
وَ جَاوِرْ بِیَ الْأَطْیَبِینَ مِنْ أَوْلِیَائِکَ فِی الْجِنَانِ الَّتِی زَیَّنْتَهَا لِأَصْفِیَائِکَ
و در باغ هایی که آنها را برای برگزیدگانت آراسته ای، مرا با پاک ترین دوستانتْ همسایه گردان.128/47
الْحَمْدُ لِلَّهِ... الْآخِرِ بِلَا آخِرٍ یَکُونُ بَعْدَهُ
سپاس خدای را، آخِری که پس از او آخری نباشد.1/1
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ... الْآخِرُ بَعْدَ کُلِّ عَدَدٍ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. آخرین بعد از هر شمار.9/47
وَ نَصَبَ لَهُ أَمَدًا مَحْدُودًا
و برای او (آفریده اش) زمانی محدود قرار داد.6/1
حَتَّی إِذَا بَلَغَ أَقْصَی أَثَرِهِ، وَ اسْتَوْعَبَ حِسَابَ عُمُرِهِ قَبَضَهُ إِلَی مَا نَدَبَهُ إِلَیْهِ مِنْ مَوْفُورِ ثَوَابِهِ، أَوْ مَحْذُورِ عِقَابِهِ
زمانی که به پایان عمرش رسد و حساب زندگی اش را بستاند، او را گرفته، به سوی آنچه فراخوانده بود، از پاداش فراوان یا کیفر ترسناک خود روانه سازد.6/1
حَتَّی إِذَا رَأَی... غَایَةَ الْعُمُرِ قَدِ انْتَهَتْ...
تا اینکه می بیند مدّت عمر به پایان رسیده.8/12
ص: 271
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا لَا مُنْتَهَی لِحَدِّهِ... وَ لَا مَبْلَغَ لِغَایَتِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که حدّش بدون انتها و آخِرش بدون نهایت می باشد.28و27/1
یَا مَنْ لَا تَنْقَضِی عَجَائِبُ عَظَمَتِهِ
ای کسی که شگفتی های بزرگی او پایانی ندارد.1/5
وَ یَا مَنْ لَا تَنْتَهِی مُدَّةُ مُلْکِهِ
و ای کسی که زمان پادشاهی او به پایان نمی رسد.2/5
وَ جَعَلَ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا حَدًّا مَحْدُودًا، وَ أَمَدًا مَمْدُودًا
و برای هر یک پایانی معین و زمانی معلوم مقرر فرمود.3/6
اللَّهُمَّ یَا مُنْتَهَی مَطْلَبِ الْحَاجَاتِ
خداوندا ای نهایت درخواستِ نیازها.1/13
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً... لَا انْقِطَاعَ لِأَبَدِهَا وَ لَا مُنْتَهَی لِأَمَدِهَا
و بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی که روزگار آن سپری نشود و مدّتش به پایان نرسد.24/13
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... صَلَاةً لَا یَنْتَهِی أَمَدُهَا
خداوندا بر محمّد درود فرست، درودی که مدّتش پایان نپذیرد.18/27
وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ... صَلَاةً لَا حَدَّ لَهَا وَ لَا مُنْتَهَی
و درود خدا بر او و خاندانش. درودی که حدّ و نهایتی برایش نیست.35/32
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ صَلَاةً لَا أَمَدَ فِی أَوَّلِهَا، وَ لَا غَایَةَ لِأَمَدِهَا، وَ لَا نِهَایَةَ لِآخِرِهَا
پروردگار من، بر او و بر آنها درود فرست، درودی که مرزی در اوّلش و زمانی برای پایانش و نهایتی برای آخرش نباشد.58/47
وَ أَنَا حِینَئِذٍ مُوقِنٌ بِأَنَّ مُنْتَهَی دَعْوَتِکَ إِلَی الْجَنَّةِ
و من در همان هنگام باور دارم که فرجام دعوت تو به سوی بهشت است.24/16
وَ أَنَا حِینَئِذٍ مُوقِنٌ بِأَنَّ... مُنْتَهَی دَعْوَتِهِ إِلَی النَّارِ
و من در همان هنگام باور دارم که پایان دعوت او به سوی آتش است.24/16
ص: 272
یَا إِلَهِی لَوْ... شَرِبْتُ مَاءَ الرَّمَادِ آخِرَ دَهْرِی، وَ ذَکَرْتُکَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ حَتَّی یَکِلَّ لِسَانِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر در مدّت زندگی ام آب خاکسترآلود بنوشم، و در این مدّت (آنقدر) ذکر تو را گویم تا زبانم از کار بیفتد، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
اللَّهُمَّ اخْتِمْ بِعَفْوِکَ أَجَلِی
خداوندا زندگیِ مرا با آمرزش خود پایان ده.28/20
وَ أَمْدِدْهُمْ بِمَلَائِکَةٍ مِنْ عِنْدِکَ مُرْدِفِینَ حَتَّی یَکْشِفُوهُمْ إِلَی مُنْقَطَعِ التُّرَابِ...
و آنان (مسلمانان) را از جانب خود با فرشتگانی که پی درپی آیند، یاری فرما. تا آنها (مشرکان) را به انتهای خاک در زمینت برانند.8/27
فَإِنْ خَتَمْتَ لَهُ بِالسَّعَادَةِ، وَ قَضَیْتَ لَهُ بِالشَّهَادَةِ فَبَعْدَ أَنْ یَجْتَاحَ عَدُوَّکَ بِالْقَتْلِ...
پس اگر (زندگی اش را) برای او به خوش بختی پایان دادی و شهادت را برایش رقم زدی، بعد از آن باشد که دشمنت را با کشتن نابود نموده است.15/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ، وَ عَوِّضْهُ مِنْ فِعْلِهِ عِوَضًا حَاضِرًا یَتَعَجَّلُ بِهِ نَفْعَ مَا قَدَّمَ وَ سُرُورَ مَا أَتَی بِهِ، إِلَی أَنْ یَنْتَهِیَ بِهِ الْوَقْتُ إِلَی مَا أَجْرَیْتَ لَهُ مِنْ فَضْلِکَ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده و کارش را عوضِ نقد عطا کن که سود آنچه پیش فرستاده و شادی آنچه را انجام داده، به زودی دریافت کند. تا آنگاه که زمان او به پایان رسد، به آنچه از فضلت برای او روان ساخته ای، برسد.16/27
وَ یَا مَنْ هُوَ مُنْتَهَی خَوْفِ الْعَابِدِینَ
و ای کسی که انتهای ترس عبادت کنندگان است.4/31
وَ یَا مَنْ هُوَ غَایَةُ خَشْیَةِ الْمُتَّقِینَ
ص: 273
و ای کسی که نهایت هراس پرهیزکاران است.5/31
عَزَّ سُلْطَانُکَ عِزًّا... لَا مُنْتَهَی لَهُ بِآخِرِیَّةٍ
فرمانروایی تو، چنان با عزّت است، که پایانی برای آخرش نیست.4/32
وَ اسْتَعْلَی مُلْکُکَ عُلُوًّا سَقَطَتِ الْأَشْیَاءُ دُونَ بُلُوغِ أَمَدِهِ
و سلطنت تو، چنان بلندمرتبه است، که همه چیز پیش از رسیدن به پایان آن، ساقط شود.5/32
وَ اخْتِمْ لَنَا بِالَّتِی هِیَ أَحْمَدُ عَاقِبَةً
و کار ما را به آنچه عاقبتش ستوده تر است، ختم کن.6/33
اللَّهُمَّ إِنَّ أَحَدًا لَا یَبْلُغُ مِنْ شُکْرِکَ غَایَةً
خداوندا همانا کسی به نهایت شکرگزاری ات نمی رسد.1/37
...لَکِنَّکَ بِکَرَمِکَ جَازَیْتَهُ... عَلَی الْغَایَةِ الْقَرِیبَةِ الزَّائِلَةِ بِالْغَایَةِ الْمَدِیدَةِ الْبَاقِیَةِ
...ولی تو او را با کرمت در برابر عملی با پایانی نزدیک و زوال پذیر، پاداشی درازمدّت پایدار عطا نموده ای.12/37
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... بِحَقِّ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ مِنِ ابْتِدَائِهِ إِلَی وَقْتِ فَنَائِهِ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا، همانا من از تو می خواهم به حقّ کسانی که در آن، از آغاز آن تا پایانش تو را بندگی کرده اند، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.12/44
ثُمَّ قَدْ فَارَقَنَا عِنْدَ تَمَامِ وَقْتِهِ، وَ انْقِطَاعِ مُدَّتِهِ
سپس هنگام تمام شدن وقتش و به سر آمدن مدّتش، از ما جدا شد.22/45
انْصَرَفَتِ الْآمَالُ دُونَ مَدَی کَرَمِکَ بِالْحَاجَاتِ
آرزوها پیش از رسیدن به پایان کرمت، با حاجت ها برآورده شده است.12/46
فَمَنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ السَّعَادَةِ خَتَمْتَ لَهُ بِهَا
ص: 274
پس هر که از سعادتمندان باشد، برایش به سعادت پایان دهی.17/46
وَ مَا أَبْعَدَ غَایَتَهُ مِنَ الْفَرَجِ
و چه دور است که در پایان (کار) او گشایش حاصل شود!20/46
وَ لَا تَخْتِمْ یَوْمِی بِخَیْبَتِی
و روزم را به ناامیدی به پایان نرسان.25/46
أَنْتَ الَّذِی... جَعَلْتَ لِکُلِّ شَیْءٍ أَمَدًا
تویی آنکه برای هر چیز پایانی قرار داده ای.17/47
أَنْتَ الَّذِی لَا تُحَدُّ فَتَکُونَ مَحْدُودًا
تویی آنکه حدّی نداری، تا محدود باشی.19/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُسْتَدَامُ بِهِ الْأَوَّلُ، وَ یُسْتَدْعَی بِهِ دَوَامُ الْآخِرِ
سپاس برای توست. سپاسی که دوام اوّلین و بقای آخِرین، به وسیله آن درخواست گردد.38و36/47
وَ بَلِّغْنِی مَبَالِغَ مَنْ عُنِیتَ بِهِ
و مرا به منتها درجات کسی رسان که به او عنایت داشته ای.105/47
وَ أَذِقْنِی طَعْمَ الْعَافِیَةِ إِلَی مُنْتَهَی أَجَلِی
و طعم عافیت را تا پایان مدّت زندگی ام به من بچشان.14/48
تَحْمَدُکَ نَفْسِی وَ لِسَانِی وَ عَقْلِی... حَمْدًا یَکُونُ مَبْلَغَ رِضَاکَ عَنِّی
تنم و زبانم و عقلم، تو را سپاس گزاری می کنند. سپاسی که به اندازه خوشنودی تو از من باشد.6/51
ارْحَمْ شَیْبَتِی، وَ نَفَادَ أَیَّامِی
بر پیری ام و به آخر رسیدن روزهایم رحم کن.4/53
ص: 275
پایداری استواری
پایندگی بقا
پایه مرتبه
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ، وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ مِنْ دُونِهِمْ...
...پس بر آنها درود فرست، و نیز بر فرشتگانی که از آنان پایین ترند.6/3
وَ لَا یَبْلُغُ أَدْنَی مَا اسْتَأْثَرْتَ بِهِ مِنْ ذَلِکَ أَقْصَی نَعْتِ النَّاعِتِینَ
و آخرین وصفِ ستایندگان، به پایین ترین مرتبه ای که به خود اختصاص داده ای، نمی رسد.6/32
پدر و مادر والدین
وَ قَاتَلُوا الْآبَاءَ وَ الْأَبْنَاءَ فِی تَثْبِیتِ نُبُوَّتِهِ
و در پایدار ساختن نبوّت او با پدران و فرزندانشان جنگیدند.4/4
وَ اجْعَلْ آبَاءَنَا وَ أُمَّهَاتِنَا... مِنْهُ فِی حِرْزٍ حَارِزٍ، وَ حِصْنٍ حَافِظٍ...
و پدران و مادرانمان را، از (شرّ) او در جایگاهی محکم و دژی نگهدارنده قرار ده.10/17
اللَّهُمَّ لَا تُنْسِنِی ذِکْرَهُمَا فِی أَدْبَارِ صَلَوَاتِی...
خداوندا یاد آنان را بعدِ نمازهایم از یادم نبر.13/24
وَ اغْفِرْ لِی بِدُعَائِی لَهُمَا، وَ اغْفِرْ لَهُمَا بِبِرِّهِمَا بِی مَغْفِرَةً حَتْ-مًا، وَ ارْضَ عَنْهُمَا بِشَفَاعَتِی لَهُمَا رِضًی عَزْمًا، وَ بَلِّغْهُمَا بِالْکَرَامَةِ مَوَاطِنَ السَّلَامَةِ
و مرا به (برکت) دعایم برای آنان، بیامرز. و ایشان را به خاطر نیکی یشان بر من، آمرزشی حتمی عنایت کن. و به میانجیگری من از آنها یکسره خوشنود شو. و ایشان را با کرامت به جایگاه های سلامتی رسان.14/24
اللَّهُمَّ... وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لِی فَشَفِّعْنِی فِیهِمَا حَتَّی نَجْتَمِعَ بِرَأْفَتِکَ فِی دَارِ کَرَامَتِکَ...
خداوندا و اگر آمرزشت برای من پیشی گرفت، پس مرا شفیع آنان فرما. تا به مهر تو در سرای کرامت تو گرد آییم.15/24
وَ لَا تَجْعَلْنِی فِی أَهْلِ الْعُقُوقِ لِلْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ
ص: 276
و مرا در زمره عاق شدگان پدران و مادران قرار نده.11/24
وَ اخْصُصْ أَبَوَیَّ بِأَفْضَلِ مَا خَصَصْتَ بِهِ آبَاءَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ وَ أُمَّهَاتِهِمْ
و پدر و مادر مرا به برترین چیزی که پدران و مادران بندگان با ایمانت را به آن امتیاز داده ای، اختصاص ده.12/24
اللَّهُمَّ تَجَاوَزْ عَنْ آبَائِنَا وَ أُمَّهَاتِنَا... إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ
خداوندا از پدران و مادران ما، تا روز رستاخیز درگذر.55/45
پدیدار آشکار
اللَّهُمَّ... وَفِّقْنِی لِقَبُولِ مَا قَضَیْتَ لِی وَ عَلَیَّ
خداوندا مرا توفیق ده تا آنچه بر سود و زیانم مقدّر نمودی، پذیرا باشم.13/14
وَ مَنْ أَبْعَدُ غَوْرًا فِی الْبَاطِلِ، وَ أَشَدُّ إِقْدَامًا عَلَی السُّوءِ مِنِّی حِینَ أَقِفُ بَیْنَ دَعْوَتِکَ وَ دَعْوَةِ الشَّیْطَانِ فَأَتَّبِعُ دَعْوَتَهُ...
و چه کسی از من در نادرستی فرورونده تر و بر اعمال زشت بی باک تر، هنگامی که بین دعوت تو و دعوت شیطان می ایستم، دعوت او را می پذیرم؟23/16
وَ اسْتَعْمِلْ بَدَنِی فِیما تَقْبَلُهُ مِنِّی
و بدنم را در آنچه از من می پذیری به کار گیر.9/21
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ، وَ زِیَارَةِ قَبْرِ رَسُولِکَ... وَ اجْعَلْ ذَلِکَ مَقْبُولًا...
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره و زیارت قبر پیامبرت. و آن را پذیرفته شده قرار ده.4/23
وَ جَعَلَ لَهُ وَقْتًا بَیِّنًا... لَا یَقْبَلُ أَنْ یُوءَخَّرَ عَنْهُ
و برای آن، زمان آشکاری قرار داد، که نمی پذیرد از آن وقت به تأخیر افتد.4/44
ص: 277
وَ قَبِلْتُ کِتَابَکَ
و کتابت را پذیرفتم.6/52
وَ مَا أَنَا بِأَلْوَمِ مَنِ اعْتَذَرَ إِلَیْکَ فَقَبِلْتَ مِنْهُ
و من نکوهیده تر از عذرآورنده به پیشگاهت که تو عذرش را پذیرفته ای، نیستم.11/12
وَ قَدْ قُلْتَ یَا إِلَهِی فِی مُحْکَمِ کِتَابِکَ إِنَّکَ تَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِکَ... فَاقْبَلْ تَوْبَتِی کَمَا وَعَدْتَ
و ای خدای من، در کتاب استوارت فرموده ای همانا توبه بندگانت را می پذیری. پس همانگونه که وعده دادی، توبه ام را بپذیر.15/31
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةً نَصُوحًا خَلَصَتْ مِنَ الشَّکِّ وَ الِارْتِیَابِ، فَتَقَبَّلْهَا مِنَّا
خداوندا ما به درگاه تو توبه می کنیم. توبه خالصی که از تردید و دودلی پاک باشد. پس آن را از ما بپذیر.52/45
إِنَّکَ... الْقَابِلُ یَسِیرَ الْحَمْدِ
همانا تو قبول کننده سپاس اندکی.7/36
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا یَتَقَبَّلُهُ مِنَّا
و سپاس خدای را. سپاسی که آن را از ما بپذیرد.2/44
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ تَقَبَّلْ شَفَاعَتَهُ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و شفاعت او را بپذیر.19/42
وَ اجْعَلْنَا عِنْدَکَ مِنَ التَّوَّابِینَ الَّذِینَ... قَبِلْتَ مِنْهُمْ مُرَاجَعَةَ طَاعَتِکَ
و ما را در نزد خود از توبه کنندگانی قرار ده که بازگشت به طاعتت را از آنان پذیرفته ای.54/45
وَ یَا مَنْ یَقْبَلُ مَنْ لَا تَقْبَلُهُ الْبِلَادُ
و ای کسی که می پذیرد، آن را که (اهل) شهرها او را نمی پذیرند.2/46
ص: 278
وَ یَا مَنْ یَجْتَبِی صَغِیرَ مَا یُتْحَفُ بِهِ
و ای کسی که تحفه خردی را که به او داده می شود، برمی گزیند.6/46
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الْمُوَکَّلِینَ بِالْجِبَالِ فَلَا تَزُولُ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و گمارده شدگان به کوه ها تا فرونپاشد.15و11و10/3
وَ أَصْبَحَتِ الْأَشْیَاءُ کُلُّهَا بِجُمْلَتِهَا لَکَ: سَمَاوءُهَا وَ أَرْضُهَا، وَ مَا بَثَثْتَ فِی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا
و صبح کردند همه چیز از آسمان و زمینش، و آنچه در این دو پراکنده ساختی و همه از آنِ تو هستیم.9/6
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی... ضَمِّ أَهْلِ الْفُرْقَةِ
و زیور پرهیزکاران را در پیوند دادن پراکندگان، به من بپوشان.10/20
وَ شَرِّدْ بِهِمْ مَنْ خَلْفَهُمْ...
و با (شکست) ایشان، پشت سری هایشان را پراکنده ساز.5/27
وَ ابْعَثْ عَلَیْهِمْ جُنْدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ... تُفَرِّقُ بِهِ عَدَدَهُمْ
و بر آنان سپاهی از فرشتگانت را بفرست. تا بدین سبب، تعدادشان را از هم بپاشی.11/27
وَ ثَبِّطْهُمْ بِالْفُرْقَةِ عَنِ الِاحْتِشَادِ عَلَیْهِمْ
و با تفرقه افکنی میان آنان، از گرد آمدن بر ضدّ مسلمانان بازشان دار.10/27
وَ هَبْ لِیَ الْعَافِیَةَ مِنْ دَیْنٍ... یَتَشَعَّبُ لَهُ فِکْرِی
و مرا معاف دار، از وامی که فکرم برای آن پریشان گردد.1/30
وَ فَشَتْ نِعْمَتُکَ فِی جَمِیعِ الْمَ-خْلُوقِینَ
و نعمتت در همه آفریدگان پراکنده است.14/39
أَخْفِ عَنْهُمْ مَا یَکونُ نَشْرُهُ عَلَیَّ عَارًا
ص: 279
آنچه انتشارش (مایه) ننگ من می باشد را، از آنان پنهان کن.3/41
وَ اجْمَعْ بِهِ مُنْتَشَرَ أُمُورِنَا
و با آن کارهای پراکنده ما را گرد آور.11/42
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ... نُشِرَتْ فِیهِ الْأَعْمَالُ
درود بر تو ماهی که اعمال در آن گسترده گشت.25/45
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی... حَالِی إِذَا بَلِیَ جِسْمِی، وَ تَفَرَّقَتْ أَعْضَائِی
مولای من! بر حال من، هنگامی که جسدم پوسیده گردد، و اعضایم گسسته شود، رحم کن.6/53
وَ لَا تَرْمِ بِی رَمْیَ... مَنِ اشْتَمَلَ عَلَیْهِ الْخِزْیُ مِنْ عِنْدِکَ، بَلْ خُذْ بِیَدِی مِنْ سَقْطَةِ الْمُتَرَدِّینَ
و مرا دور نینداز همانند دور انداختن کسی که از جانب تو خواری او را شامل شده. بلکه از سقوط پرت شدگان، دستم را بگیر (نجاتم ده).104/47
وَ لَا تَرْمِ بِی رَمْیَ مَنْ سَقَطَ مِنْ عَیْنِ رِعَایَتِکَ
و مرا دور نینداز همانند دور انداختن کسی که از چشم مراقبت تو افتاده.104/47
رَدَدْتَهُ فِی مَهْوَی حُفْرَتِهِ
او را در پرتگاه گودالش بازگرداندی.8/49
الرُّوحُ الَّذِی هُوَ عَلَی مَلَائِکَةِ الْحُجُبِ
روح، همان که او بر فرشتگان حجاب ها گماشته شده.5/3
وَ لَا تَکْشِفْ عَنَّا سِتْرًا سَتَرْتَهُ عَلَی رُؤُوسِ الْأَشْهَادِ
و در برابر گواهان، پرده ای که با آن ما را پوشانده ای کنار نزن.4/11
علم خداوند به پرده دری دیگران، درباره حرمت بنده
ص: 280
قَدْ عَلِمْتَ، یَا إِلَهِی، مَا... انْتَهَکَهُ مِنِّی مِمَّا حَجَزْتَ عَلَیْهِ
ای خدای من، تو می دانی از من حرمت هایی شکسته که تو ممنوع کرده ای.5/14
وَ کَمْ مِنْ ذَنْبٍ غَطَّیْتَهُ عَلَیَّ فَلَمْ تَشْهَرْنِی
و چه بسیار گناهانی که برای من در پرده داشتی و (به آن) مشهورم ننمودی.21/16
وَ کَمْ مِنْ شَائِبَةٍ أَلْمَمْتُ بِهَا فَلَمْ تَهْتِکْ عَنِّی سِتْرَهَا
و چه بسیار زشتی هایی که به جا آوردم و پرده مرا ندریدی.21/16
إِلَهِی فَإِذْ قَدْ تَغَمَّدْتَنِی بِسِتْرِکَ فَلَمْ تَفْضَحْنِی...
خدای من، اکنون که مرا به پرده (عفو) خود پوشاندی و رسوایم نکردی...32/16
وَ اسْتُرْنِی بِسِتْرِکَ...
و مرا با پوشش خود بپوشان.12/31
وَ جَلِّلْنِی بِسِتْرِکَ
و مرا به پرده خویش بپوشان.24/31
وَ اسْتُرْنَا بِسِتْرِکَ
و ما را به پرده خود بپوشان.47/45
وَ اجْعَلْ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُ سِتْرًا لَا یَهْتِکُهُ
و میان ما و او پرده ای افکن که نتواند آن را چاک زند.3/17
اسْتُرْنِی بِسِتْرِ عَافِیَتِکَ تَفَضُّلًا
با فضل خویش، مرا به پرده عافیتت بپوشان.21/31
وَ کَبَائِرِ ذُنُوبٍ اجْتَرَحْتُهَا، کَانَتْ عَافِیَتُکَ لِی مِنْ فَضَائِحِهَا سِتْرًا
و گناهان بزرگی انجام داده ام که عافیت داشتن تو از رسوایی های آن، برای من پوششی گردید.18/32
وَ تَعَدَّیْتُ عَنْ مَقَامَاتِ حُدُودِکَ إِلَی حُرُمَاتٍ انْتَهَکْتُهَا
و از به پا داشتن حدود تو تجاوز کرده، پرده حرام ها را دریده ام.18/32
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ حَدَرْتَنِی مَاءً مَهِینًا مِنْ صُلْبٍ... إِلَی رَحِمٍ ضَیِّقَةٍ سَتَرْتَهَا بِالْحُجُبِ
خداوندا و تو مرا (آن هنگام که) آبی پست
ص: 281
(بودم)، از صلبی به سوی رحمی تنگ که آن را با پرده ها پوشاندی، سرازیر نمودی.23/32
کَانَتْ عَافِیَتُکَ لَنَا حِجَابًا دُونَ أَبْصَارِهِمْ
عافیت بخشیدن تو برای ما پرده ای پیش چشمانشان قرار داد.2/34
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ... انْتَهَکَ مِنِّی مَا حَجَزْتَ عَلَیْهِ... فَاغْفِرْ لَهُ مَا أَلَمَّ بِهِ مِنِّی
خداوندا و هر بنده ای که از من پرده دری نمود که بر او ممنوع ساخته بودی، پس او را از آنچه بر من روا داشت، بیامرز.2/39
وَ تَجَلَّی مَلَکُ الْمَوْتِ لِقَبْضِهَا مِنْ حُجُبِ الْغُیُوبِ
و فرشته مرگ برای گرفتن آن از پرده های پنهانی ها آشکار گردد.13/42
اللَّهُمَّ وَ مَا أَلْمَمْنَا بِهِ فِی شَهْرِنَا هَذَا مِنْ لَمَمٍ أَوْ إِثْمٍ... أَوْ عَلَی نِسْیَانٍ ظَلَمْنَا فِیهِ أَنْفُسَنَا، أَوِ انْتَهَکْنَا بِهِ حُرْمَةً مِنْ غَیْرِنَا، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اسْتُرْنَا بِسِتْرِکَ
خداوندا و گناه کوچک یا بزرگی که در این ماه به آن نزدیک شدیم یا فراموشی ای که در آن به خود ستم کردیم یا با آن حرمت دیگری را پرده دری نمودیم؛ پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را به پرده خود بپوشان.47/45
وَ کَمْ مِنْ... غَوَاشِی کُرُبَاتٍ کَشَفْتَهَا
و چه بسیار پرده های اندوه که برداشتی.11/49
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی.5/50
فَلَوْ لَا سَتْرُکَ عَوْرَتِی لَکُنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحِینَ
پس اگر پرده پوشی تو (از موجبات) شرمندگی ام نبود، هر آینه از رسواشدگان بودم.7/51
پرده پوشی پرده
پرده دری پرده
ص: 282
أَنِّی أَشْهَدُ أَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ
همانا من شهادت می دهم تویی خدایی که جز تو خدایی نیست.21/6
لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ
معبودی جز تو نیست.
3و2/48، 7/36، 12/28
أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ
تویی خدایی که جز تو معبودی نیست.
12-3/47
لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ
جز تو معبودی نیست.5/52
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ... إِلَهَ کُلِّ مَأْلُوهٍ
خداوندا سپاس برای توست، خدای خدایان.2/47
وَ امْلَأْ لَنَا مَا بَیْنَ طَرَفَیْهِ حَمْدًا وَ شُکْرًا وَ أَجْرًا وَ ذُخْرًا وَ فَضْلًا وَ إِحْسَانًا
و دو طرف آن (روز) را برای ما از سپاس و ستایش و پاداش و ذخیره و فزونی و نیکی پر ساز.14/6
وَ امْلَأْ لَنَا مِنْ حَسَنَاتِنَا صَحَائِفَنَا
و نامه های اعمال ما را از نیکی هایمان پر کن.15/6
وَ امْتَلَأْتُ بِحَمْلِ مَا حَدَثَ عَلَیَّ هَمًّا
و از آنچه برایم رخ داده از غم و اندوه پر گشته ام.10/7
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا... تَمْلَأُ مِنْهُ الْجِبَابَ
خداوندا ما را با بارانی که چاه ها را از آن پر کنی، سیراب نما.5/19
وَ امْلَأْ أَفْئِدَتَهُمُ الرُّعْبَ
و دل هایشان را از ترس پر ساز.5/27
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... صَلَاةً تَشْحَنُ الْهَوَاءَ، وَ تَمْلَأُ الْأَرْضَ وَ السَّمَاءَ
ص: 283
و بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی که هوا را آکنده سازد و آسمان و زمین را پر کند.34/32
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِمْ... مِلْ ءَ سَمَاوَاتِکَ وَ مَا فَوْقَهُنَّ
پروردگار من، بر ایشان به گنجایش آسمان هایت و آنچه در بالای آنهاست، درود فرست.59/47
فَلَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَمْلَأُ أَرْضَهُ وَ سَمَاءَهُ
پس سپاس تو راست، سپاسی که زمین و آسمانش را پر سازد.6/36
اللَّهُمَّ اشْحَنْهُ بِعِبَادَتِنَا إِیَّاکَ
خداوندا این (ماه) را از عبادت های ما، پر گردان.17/44
وَ امْتَلَأَتْ بِفَیْضِ جُودِکَ أَوْعِیَةُ الطَّلِبَاتِ
و ظرف خواسته ها با زیادی جودت، پر گشته است.12/46
امْلَأْ مِنْ فَوَائِدِکَ یَدِی
دستم را از سودهای خود پر نما.128/47
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا... فَتَحَ لَنَا مِنْ أَبْوَابِ الْعِلْمِ بِرُبُوبِیَّتِهِ
و سپاس خدای را که درهایی از علم به پروردگاری اش را بر ما گشود.10/1
آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ
اجابت فرما، پروردگار جهانیان.4/26، 16/17، 16/14، 16/1212/48، 4/41
فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی ذَلِکَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ
پس تو را بر همه اینها سپاس. ای پروردگار جهانیان.14/39
...یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ
...ای پروردگار جهانیان.3/48، 133/47، 56/45
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ
سپاس خدای را که پروردگار جهانیان است.1/47
یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ
ای پروردگار جهانیان.7/53
ص: 284
وَ مِنْ حَاجَتِی یَا رَبِّ کَذَا وَ کَذَا
ای پروردگار من و از جمله خواسته ام چنین و چنان است.25/13
هَا أَنَا ذَا یَا رَبِّ مَطْرُوحٌ بَیْنَ یَدَیْکَ
ای پروردگار من اینک منم که در پیش روی تو افتاده ام.13/16
أَعُوذُ بِکَ، یَا رَبِّ
به تو پناه می برم، ای پروردگارم.2/30
لَمْ أَثِقْ بِهِمْ رَبِّ فِی السِّتْرِ عَلَیَّ
پروردگار من، در رازپوشی بر من، به آنها اعتماد ندارم.22/32
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست.57و54-51/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
پروردگار من، بر او و خاندانش درود فرست.55/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی أَطَائِبِ أَهْلِ بَیْتِهِ...
پروردگار من، بر پاکیزه تران خانواده اش درود فرست.56/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ
پروردگار من، بر او و بر آنها درود فرست.58/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِمْ زِنَةَ عَرْشِکَ وَ مَا دُونَهُ
پروردگار من، بر ایشان هم وزن عرش خود و آنچه زیر آن است، درود فرست.59/47
اللَّهُمَّ رَبَّنَا بِأَنَّ لَکَ الْمُلْکَ
خداوندا، ای پروردگار ما، به درستی که پادشاهی برای توست.2/48
یَا رَبِّ یَا رَبِّ...
ای پروردگار من، ای پروردگار من...28/48
إِنْ تُعَذِّبْنِی فَإِنِّی لِذَلِکَ أَهْلٌ، وَ هُوَ یَا رَبِّ مِنْکَ عَدْلٌ
اگر مرا عذاب نمایی، پس به درستی که من سزاوار آنم و آن -ای پروردگار من- از جانب تو عدل است.4/50
مِنْهَا فَرَرْتُ إِلَیْکَ رَبِّ تَائِبًا فَتُبْ عَلَیَّ
پروردگار من، از آن (گناهان)، با حال توبه به سوی تو گریخته ام، پس توبه ام را بپذیر.8/51
دَعَوْتُکَ یَا رَبِّ مِسْکِینًا... إِلَیْکَ
تو را خواندم - ای پروردگار من - در حالی که بینوای درگاه تو هستم.9/51
رَبِّ أَفْحَمَتْنِی ذُنُوبِی
ای پروردگار من، گناهانم خاموشم نموده.1/53
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ مَنْ شَهِدَ لَکَ بِالرُّبُوبِیَّةِ
خداوندا و همه این خواسته ها را در حقّ هر
ص: 285
که به پروردگاری ات گواهی داد، اجابت فرما.11/17
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ مَنْ... اسْتَظْهَرَ بِکَ عَلَیْهِ فِی مَعْرِفَةِ الْعُلُومِ الرَّبَّانِیَّةِ
خداوندا و همه این خواسته ها را در حقّ هر که در راه شناخت علم های خدایی از تو یاری خواست تا بر ضدّ او اقدام کند، اجابت فرما.11/17
لَا یُجِیرُ، یَا إِلَهِی، إِلَّا رَبٌّ عَلَی مَرْبُوبٍ
ای خدای من، پرورده را جز پروردگار، پناه نمی دهد.3/21
...لِأَنَّکَ الرَّبُّ الْعَظِیمُ
...زیرا تو پروردگار بزرگی هستی.13/39
فَأَسْأَلُ اللَّهَ رَبِّی وَ رَبَّکَ... أَنْ یَجْعَلَکَ هِلَالَ بَرَکَةٍ
پس از خدایی که پروردگار من و پروردگار تو است، درخواست می کنم که تو را ماه با برکتی قرار دهد.4/43
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ
در آن فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان، برای هر کاری فرود می آیند.5/44
تُوبُوا إِلَی اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا عَسَی رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ
به سوی خدا توبه کنید. توبه خالص. امید است که پروردگارتان بدی هایتان را از شما بزداید.10/45
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ... سُوءَالَ مَنْ لَا رَبَّ لَهُ غَیْرُکَ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که پروردگاری برای او جز تو نیست.9و8/52
پرونده اعمال کتاب اعمال
پرهیزکاری زهد
أَقَمْتَ لِأَهْلِهِ دَلِیلًا... مِنْ أَئِمَّةِ الْهُدَی، وَ قَادَةِ أَهْلِ التُّقَی عَلَی جَمِیعِهِمُ السَّلَامُ
برای اهل آن (عصر و زمان) راهنمایی گماشتی از امامانِ رستگاری و پیشوایان اهل
ص: 286
پرهیزکاری - که بر همه آنها درود باد - .2/4
وَ تُصَیِّرَهُمْ إِلَی أَمْنٍ مِنْ مَقِیلِ الْمُتَّقِینَ
و آنها را به جایگاهی آسوده که استراحتگاه پرهیزکاران است روانه کنی.19/4
إِنَّکَ أَهْلُ التَّقْوَی
زیرا تو سزاواری که از تو پروا کنند.16/12
وَ أَنَّکَ... أَهْلُ التَّقْوَی
و شایسته ای که از تو بترسند.116/47
یَا أَهْلَ التَّقْوَی
ای سزاوار پرهیزکاری.7/51
وَ زَوِّدْنَا مِنَ الْتَّقْوَی ضِدَّ غَوَایَتِهِ
و بر ضدّ گمراهی او (شیطان)، ما را از پرهیزکاری توشه ده.5/17
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ
و زیور پرهیزکاران را به من بپوشان.10/20
حَلِّنِی حِلْیَةَ الْمُتَّقِینَ
مرا به زیور پرهیزکاران بیارای.127/47
وَ أَلْهِمْنِی التَّقْوَی
و پرهیزکاری در دلم افکن.16/20
وَ ارْزُقْنِی... وَرَعًا فِی إِجْمَالٍ
و مرا پرهیزکاریِ از روی میانه روی، روزی فرما.27/20
أَشْعِرْ قَلْبِی تَقْوَاکَ
قلبم را به جامه پرهیز از خود بپوشان.9/21
وَ اجْعَلْ تَقْوَاکَ مِنَ الدُّنْیَا زَادِی
و پرهیزکاری را توشه من از دنیا قرار ده.11/21
وَرِّعْنِی عَنِ الْمَ-حَارِمِ
و مرا از حرام ها پرهیز ده.5/22
وَ ارْزُقْنِی سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ... حَتَّی لَا أَرَی نِعْمَةً مِنْ نِعَمِکَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ فِی... تَقْوَی... إِلَّا رَجَوْتُ لِنَفْسِی أَفْضَلَ ذَلِکَ بِکَ وَ مِنْکَ
و سلامت سینه از حسد را روزی ام گردان. تا
ص: 287
نعمتی از نعمت هایت را که به هر یک از آفریدگانت در پرهیزکاری داده ای، نبینم، مگر آنکه بهتر از آن را برای خود، به وسیله تو و از تو آرزو کنم.12/22
وَ اجْعَلْهُمْ أَبْرَارًا أَتْقِیَاءَ بُصَرَاءَ سَامِعِینَ مُطِیعِینَ لَکَ
و آنان را نیکوکارانی پرهیزکار و دانا و شنوا و فرمانبر خود قرار ده.3/25
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمَعْصُومِینَ مِنَ الذُّنُوبِ وَ الزَّلَلِ وَ الْخَطَاءِ بِتَقْوَاکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) با ترس از تو، از گناهان و نادرستی و خطا نگه داشته شده اند، قرار ده.11و10/25
یَا مَنْ هُوَ غَایَةُ خَشْیَةِ الْمُتَّقِینَ
ای کسی که نهایت هراس پرهیزکاران است.5/31
أَنْتَ... أَحَقُّ مَنْ خَشِیَهُ وَ اتَّقَاهُ
تو شایسته ترین کسی می باشی که باید از او ترسید و از او پرهیز نمود.20/32
اللَّهُمَّ وَ مَنْ... اتَّقَی ذُنُوبَهُ حَقَّ تُقَاتِهَا... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ
خداوندا و هر کس از گناهان خویش به طوری که حقِّ پرهیز کردن بوده پرهیز نموده؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش.50/45
وَ اجْمَعْ عَلَی التَّقْوَی أَمْرَهُمْ
و کردارشان را بر پرهیزکاری سامان ده.65/47
پری جنّ
پریشانی آشفتگی
پزشک طبیب
الْحَمْدُ لِلَّهِ... الْآخِرِ بِلَا آخِرٍ یَکُونُ بَعْدَهُ
سپاس خدای را، آخِری که پس از او آخری نباشد.1/1
ص: 288
لَا یَمْلِکُونَ تَأْخِیرًا عَمَّا قَدَّمَهُمْ إِلَیْهِ
آنها تواناییِ عقب انداختن آنچه (خدا) آنان را به سوی آن جلو انداخته، ندارند.4/1
اللَّهُمَّ وَ إِنْ کَانَتِ الْخِیَرَةُ لِی عِنْدَکَ فِی تَأْخِیرِ الْأَخْذِ لِی... إِلَی یَوْمِ الْفَصْلِ وَ مَجْمَعِ الْخَصْمِ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَیِّدْنِی مِنْکَ بِنِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ صَبْرٍ دَائِمٍ
خداوندا و اگر خیر من نزد تو در تأخیر گرفتن حقّم تا روز رستاخیر و محل جمع شدن دشمنان می باشد، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا به نیّت صادقانه و شکیبایی دائم یاری ده.14/14
فَقَدِّمْ لِی مَا أَخَّرْتَ
پس آنچه برایم به تأخیر انداخته ای، پیش انداز.2/18
أَلْهِمْنَا الِانْقِیَادَ لِمَا أَوْرَدْتَ عَلَیْنَا مِنْ مَشِیَّتِکَ حَتَّی لَا نُحِبَّ تَأْخِیرَ مَا عَجَّلْتَ
گردن نِهی بر خواسته ات را - که بر ما وارد ساختی - به ما الهام فرما، تا تأخیر آنچه را پیش انداختی، دوست نداشته باشیم.5/33
وَ أَخِّرْ عَنِّی مَا قَدَّمْتَ
و آنچه از من پیش انداخته ای، پس انداز.2/18
أَلْهِمْنَا الِانْقِیَادَ لِمَا أَوْرَدْتَ عَلَیْنَا مِنْ مَشِیَّتِکَ حَتَّی لَا نُحِبَّ... تَعْجِیلَ مَا أَخَّرْتَ
گردن نِهی بر خواسته ات را - که بر ما وارد ساختی - به ما الهام فرما، تا تعجیل آنچه را که به تأخیر انداخته ای، دوست نداشته باشیم.5/33
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا، أَوْ هَمَّ بِجِهَادٍ فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... أَوْ أَخَّرَهُ عَنْهُ حَادِثٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، و آهنگ جهاد نمود، امّا ناتوانی او را بازداشت، یا حادثه ای او را (از جهاد) عقب انداخت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
فَجَمِیعُ مَا أَخَّرْتَ عَنْهُ مِنَ الْعَذَابِ وَ أَبْطَأْتَ بِهِ عَلَیْهِ مِنْ سَطَوَاتِ النَّقِمَةِ وَ الْعِقَابِ تَرْکٌ مِنْ حَقِّکَ، وَ رِضًی بِدُونِ وَاجِبِکَ
پس هر عذابی که از او به تأخیر انداخته ای و هر کیفر و عقابی که در انجام آن کُندی نموده ای،
ص: 289
ترک کردن حقّ خود و راضی شدن به کمتر از شایستگی خودت بوده است.15/37
جَعَلَ لَهُ وَقْتًا بَیِّنًا لَا یُجِیزُ جَلَّ وَ عَزَّ أَنْ یُقَدَّمَ قَبْلَهُ، وَ لَا یَقْبَلُ أَنْ یُوءَخَّرَ عَنْهُ
برای آن، زمان آشکاری قرار داد، که خداوند عزیز و جلیل روا نمی دارد که پیش انداخته شود و نمی پذیرد که از آن وقت به تأخیر افتد.4/44
قَدْ تَقَدَّمْتَ بِالْوَعِیدِ... وَ أَخَّرْتَ وَ أَنْتَ مُسْتَطِیعٌ لِلمُعَاجَلَةِ
هشدارها را، پیشتر داده ای و با آنکه بر شتاب نمودن توانایی، (عذاب را) به تأخیر انداخته ای.21/46
أَمَرْتَ بِامْتِثَالِ أَوَامِرِهِ... وَ أَلَّا یَتَقَدَّمَهُ مُتَقَدِّمٌ، وَ لَا یَتَأَخَّرَ عَنْهُ مُتَأَخِّرٌ
فرمان دادی که به امرهای او امتثال کنند و هیچ پیشی گیرنده ای از او پیشی نگیرد و هیچ بازمانده ای از او بازنماند.60/47
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا... تُدِرُّ بِهِ الضَّرْعَ
خداوندا ما را با بارانی که پستان حیوان را با آن پر (شیر) سازی، سیراب نما.5/19
پستی خواری
إِنَّکَ... مِنْ مَاءٍ مَهِینٍ ابْتَدَأْتَنَا
همانا تو از آب ناچیز آغازمان نموده ای.5/9
وَ لَا تَرْفَعْنِی فِی النَّاسِ دَرَجَةً إِلَّا حَطَطْتَنِی عِنْدَ نَفْسِی مِثْلَهَا
و در میان مردم درجه مرا بالا نبر، مگر آنکه به همان مقدار در نظر خودم فرود آوری.4/20
إِلَهِی أَصْبَحْتُ وَ أَمْسَیْتُ عَبْدًا دَاخِرًا لَکَ
خدای من، صبح و شام را به سر کردم ، در حالی که بنده خوار توام.7/21
وَ هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ صَاغِرًا ذَلِیلًا خَاضِعًا
و اینک منم در پیشگاه تو، پست، ذلیل، فروتن.69/47
ص: 290
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ شَرِیفٍ وَ وَضِیعٍ
و من و فرزندانم را از شرّ هر بلندمرتبه و فرومایه ای پناه ده.6/23
فَکَمْ قَدْ رَأَیْتُ یَا إِلَهِی مِنْ أُنَاسٍ... رَامُوا الثَّرْوَةَ مِنْ سِوَاکَ فَافْتَقَرُوا، وَ حَاوَلُوا الِارْتِفَاعَ فَاتَّضَعُوا
ای خدای من، چه بسیار از مردمی دیدم که از غیر تو ثروت خواستند و نیازمند شدند و بلندی خواستند و پست گشتند.6/28
وَ ارْفَعْنِی عَنْ مَصَارِعِ الذُّنُوبِ کَمَا وَضَعْتُ لَکَ نَفْسِی
و مرا از افتادنْگاه های گناهان، بلند گردان، چنانکه خود را برای تو فروافکنده ام.12/31
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ حَدَرْتَنِی مَاءً مَهِینًا مِنْ صُلْبٍ مُتَضَایِقِ الْعِظَامِ، حَرِجِ الْمَسَالِکِ إِلَی رَحِمٍ ضَیِّقَةٍ سَتَرْتَهَا بِالْحُجُبِ
خداوندا و تو مرا (آن هنگام که) آبی پست (بودم)، از صلبی با استخوان های درهم تنیده و راه های تنگ، به سوی رحمی تنگ که آن را با پرده ها پوشاندی، سرازیر نمودی.23/32
وَ اعْصِمْنِی مِنْ أَنْ أَظُنَّ بِذِی عَدَمٍ خَسَاسَةً
و مرا از اینکه به فقیری گمانِ پستی برم، حفظ فرما.4/35
وَ جَنِّبْنَا بِهِ الضَّرَائِبَ الْمَذْمُومَةَ وَ مَدَانِیَ الْأَخْلَاقِ
و با آن (قرآن)، ما را از خوی های نکوهیده و اخلاق پست، دور کن.12/42
انْزِعْ مِنْ قَلْبِی حُبَّ دُنْیَا دَنِیَّةٍ تَنْهَی عَمَّا عِنْدَکَ
دوستی دنیای پست که از آنچه نزد توست، بازمی دارد را از دلم بَر کن.109/47
وَ لَا تَسُمْنِی خَسِیسَةً یَصْغُرُ لَهَا قَدْرِی
و پستی ای را که با آن، مرتبه ام خُرد گردد، دچارم مساز.121/47
إِلَهِی إِنْ رَفَعْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَضَعُنِی، وَ إِنْ وَضَعْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَرْفَعُنِی
خدای من، اگر تو مرا بلندمرتبه گردانی، پس کیست آنکه مرا پست نماید؟ و اگر مرا پست کنی، پس کیست آنکه بلندمرتبه ام گرداند؟15/48
ص: 291
پسندیده خوشنودی
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ بِکُلِّ مَا حَمِدَهُ بِهِ... أَرْضَی حَامِدِیهِ لَدَیْهِ
و سپاس خدای را، به هر سپاسی که پسندیده ترین سپاس گویانش، او را ستوده اند.25/1
حَبِّبْ إِلَیَّ مَا رَضِیتَ لِی
آنچه برایم پسندیده ای را محبوب من گردان.6/15
وَ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا هُوَ أَرْضَی
و مرا به پسندیده ترین رفتار وادار.16/20
وَفِّقْنِی... إِذَا تَنَاقَضَتِ الْمِلَلُ لِأَرْضَاهَا
زمانِ تناقض آئین ها، به پسندیده ترین آنها توفیقم ده.21/20
اللَّهُمَّ... أَطِبْ لَهُمَا کَلَامِی
خداوندا، سخنم را با آنها خوشایند فرما.6/24
وَ اخْتِمْ لَنَا بِالَّتِی هِیَ أَحْمَدُ عَاقِبَةً
و کار ما را به آنچه عاقبتش ستوده تر است، ختم کن.6/33
هَدَیْتَنَا لِدِینِکَ الَّذِی اصْطَفَیْتَ، وَ مِلَّتِکَ الَّتِی ارْتَضَیْتَ
ما را به دینت که آن را برگزیدی و به آئینت که آن را پسندیدی، هدایت کردی.19/45
قَدْ أَقَامَ فِینَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ
این ماه در بین ما (در) مقام پسندیده اقامت کرد.22/45
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ... صَلَاةً مَرْضِیَّةً لَکَ وَ لِمَنْ دُونَکَ
پروردگار من، بر او و خاندانش درود فرست، درودی که نزد تو و غیر تو پسندیده باشد.55/47
ص: 292
أَعِنِّی عَلَی... مَرْضِیِّ الْقَوْلِ
بر (داشتن) گفتار پسندیده یاری ام فرما.113/47
فَخَالَفْنَا عَنْ طَرِیقِ أَمْرِهِ، وَ رَکِبْنَا مُتُونَ زَجْرِهِ
پس از راه فرمانش، مخالفت کردیم و بر پشت (مرکب)های نهیش سوار شدیم.21/1
أَدْبَرَتْ أَیَّامُهُ فَوَلَّتْ
روزگارش پشت کرده و سپری شده.8/12
...أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِی مَحَّصْتَنِی بِهَا... تَخْفِیفًا لِمَا ثَقُلَ بِهِ عَلَیَّ ظَهْرِی مِنَ الْخَطِیئَاتِ
...یا وقت بیماری که مرا با آن نجات دادی تا خطاهایی را که پشت مرا سنگین کرده سبک نماید.4/15
أَنَا الَّذِی أَوْقَرَتِ الْخَطَایَا ظَهْرَهُ
من همانم که خطاها پشتش را سنگین کرده.14/16
هَذَا ظَهْرِی قَدْ أَثْقَلَتْهُ الْخَطَایَا
این پشت من است که خطاها آن را سنگین کرده.29/16
فَتَلَقَّاکَ بِنَفْسٍ خَاشِعَةٍ... وَ ظَهْرٍ مُثْقَلٍ مِنَ الْخَطَایَا
پس با وجودی فروتن و پشتی گرانبار از (بار) خطاها، پیش روی توست.19/32
وَ أَنْسِهِمْ عِنْدَ لِقَائِهِمُ الْعَدُوَّ ذِکْرَ دُنْیَاهُمُ الْخَدَّاعَةِ الْغَرُورِ، وَ امْحُ عَنْ قُلُوبِهِمْ خَطَرَاتِ الْمَالِ الْفَتُونِ... حَتَّی لَا یَهُمَّ أَحَدٌ مِنْهُمْ بِالْإِدْبَارِ
و هنگام برخورد با دشمن، یاد دنیای فریبنده گول زننده را از خاطرشان ببر و اندیشه مال فتنه انگیز را از دلشان برطرف کن، تا هیچ یک از آنان آهنگ پشت کردن (به دشمن) نکند.4/27
شَرِّدْ بِهِمْ مَنْ خَلْفَهُمْ وَ نَکِّلْ بِهِمْ مَنْ وَرَاءَهُمْ
با (شکست) ایشان، پشت سری هایشان را پراکنده ساز و آنان را برای کسانی که در پس ایشانند، عبرت گردان.5/27
فَإِنْ... قَضَیْتَ لَهُ بِالشَّهَادَةِ فَبَعْدَ... أَنْ یُوَلِّیَ عَدُوُّکَ
ص: 293
مُدْبِرِینَ
پس اگر شهادت را برایش رقم زدی، بعد از آن باشد که دشمنت روگردانده، فرار نموده است.15/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... أَوْ رَعَی لَهُ مِنْ وَرَائِهِ حُرْمَةً، فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا آبرویش را در نبود او نگهداشت؛ پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
...إِذَا قَارَفْتُ مَعْصِیَتَکَ... أَدْبَرَ مُوَلِّیًا عَنِّی، فَأَصْحَرَنِی لِغَضَبِکَ فَرِیدًا
...همین که به نافرمانی ات پرداختم، پشت کنان از من فرار کرد. پس مرا تنها در بیابان خشمت رها نمود.13/32
یَا مَنْ یَدْعُو إِلَی نَفْسِهِ مَنْ أَدْبَرَ عَنْهُ
ای کسی که به سوی خود می خواند کسی را که، از او روی گردانَد.9/46
أَدْبَرَ مُوَلِّیًا قَدْ أَخْلَفَتْ سَرَایَاهُ
پشت کرده، فرار نمود. در حالی که سپاهیانش از آنچه گفته بودند، تخلّف کردند.6/49
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکُونُ... ظَهِیرًا عَلَی طَاعَتِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که پشتیبانی بر طاعتش باشد.29و27/1
وَ اجْعَلْنَا لَهُ... إِلَی نُصْرَتِهِ وَ الْمُدَافَعَةِ عَنْهُ مُکْنِفِینَ
و ما را در مدد نمودنش و دفاع از او، یاری کنندگان قرار ده.63/47
لَا تَجْعَلْنِی لِلظَّالِمِینَ ظَهِیرًا
مرا پشتیبان ستمگران قرار نده.132/47
أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا تَوْبَةَ نَادِمٍ عَلَی مَا فَرَطَ مِنْهُ
ص: 294
در این مکان (که ایستاده ام) به سوی تو بازمی گردم، بازگشت کسی که از آنچه از او سر زده، پشیمان است.12/12
وَ اجْعَلْ نَدَامَتِی عَلَی مَا وَقَعْتُ فِیهِ مِنَ الزَّلَّاتِ، وَ عَزْمِی عَلَی تَرْکِ مَا یَعْرِضُ لِی مِنَ السَّیِّئَاتِ تَوْبَةً تُوجِبُ لِی مَحَبَّتَکَ
و پشیمانی ام را از لغزش هایی که به آن دچار شدم، و عزمم را بر ترک بدی هایی که برایم پیش آید، توبه ای قرار ده که دوستی تو را نسبت به من لازم گردانَد.3/38
فَمَا کُلُّ مَا نَطَقْتُ بِهِ عَنْ جَهْلٍ مِنِّی بِسُوءِ أَثَرِی... لَکِنْ لِتَسْمَعَ سَمَاوءُکَ وَ مَنْ فِیهَا وَ أَرْضُکَ وَ مَنْ عَلَیْهَا مَا أَظْهَرْتُ لَکَ مِنَ النَّدَمِ
پس هر چه گفتم، از جهل به بدی کردارم نیست. بلکه برای آن است که آسمانت و هر که در آن است و زمینت و هر که بر روی آن است، پشیمانی ای که به پیشگاهت آشکار نمودم را بشنود.26/31
اللَّهُمَّ إِنْ یَکُنِ النَّدَمُ تَوْبَةً إِلَیْکَ فَأَنَا أَنْدَمُ النَّادِمِینَ
خداوندا اگر پشیمانی، توبه به درگاه توست، پس من پشیمان ترین پشیمانانم.28/31
أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ یَا إِلَهِی مِنْهُنَّ وَ مِنْ نَظَائِرِهِنَّ اعْتِذَارَ نَدَامَةٍ...
ای خدای من، از آنها و نظایر آنها از تو عذر می خواهم، عذرخواهیِ از روی پشیمانی.2/38
وَ بَیِّضْ وُجُوهَنَا یَوْمَ تَسْوَدُّ وُجُوهُ الظَّلَمَةِ فِی یَوْمِ الْحَسْرَةِ وَ النَّدَامَةِ
و در روز حسرت و پشیمانی، روزی که چهره های ستمگران سیاه می شود، رخسارهای ما را سفید گردان.16/42
یَا مَنْ لَا یَنْدَمُ عَلَی الْعَطَاءِ
ای کسی که بر عطا (و بخشش) پشیمان نمی شود.2/45
وَ لَکَ مِنْ قُلُوبِنَا عَقْدُ النَّدَمِ
و پشیمانی قطعی دل هایمان، برای توست.45/45
ص: 295
ثَبِّتْ بِهِ عِنْدَ اضْطِرَابِ جِسْرِ جَهَنَّمَ یَوْمَ الْمَ-جَازِ عَلَیْهَا زَلَلَ أَقْدَامِنَا
هنگام لرزیدن پل دوزخ، در آن روز که بر آن عبور می کنیم، لغزش گام های ما را به وسیله آن (قرآن)، پابرجا گردان.15/42
یَا إِلَهِی لَوْ بَکَیْتُ إِلَیْکَ حَتَّی تَسْقُطَ أَشْفَارُ عَیْنَیَّ... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر آنچنان در پیشگاهت بگریم تا پلک های چشمانم بیفتد، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
پلیدی چرکی
پاکی اهل بیت علیهم السلام ، از هر گونه پلیدی
طَهَّرْتَهُمْ مِنَ الرِّجْسِ وَ الدَّنَسِ تَطْهِیرًا بِإِرَادَتِکَ
به خواست خویش، آنان را از پلیدی و آلودگی پاک نمودی.56/47
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکُونُ... خَفِیرًا مِنْ نَقِمَتِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که پناه دهنده ای از عذابش باشد.29و27/1
أَنْتَ الْمَفْزَعُ فِی الْمُلِمَّاتِ
تویی خوانده شده برای دشواری ها.4/7
أَعِذْنِی مِنْ کُلِّ ذَلِکَ بِرَحْمَتِکَ وَ جَمِیعَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ
مرا و همه مردان و زنان با ایمان را به رحمتت از آنچه گفته شد پناه ده.10/8
أَیْقَنَ أَنَّهُ لَا مَحِیصَ لَهُ مِنْکَ، وَ لَا مَهْرَبَ لَهُ عَنْکَ
باور کرده که پناهگاه و گریزگاهی از تو برایش نیست.8/12
وَ لَا مَلَاذٌ أَلْجَأُ إِلَیْهِ مِنْکَ
و نه پناهگاهی است که از تو بدان پناه برم.14/32
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ... سُوءَالَ مَنْ... لَا مَلْجَأَ لَهُ مِنْکَ، إِلَّا إِلَیْکَ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که پناهگاهی برای او از
ص: 296
تو، جز به سوی تو نیست.9و8/52
یَا مَنْ إِلَی ذِکْرِ إِحْسَانِهِ یَفْزَعُ الْمُضْطَرُّونَ
ای کسی که بیچارگان به یاد نیکی اش پناه می برند.2/16
وَ اجْعَلْ آبَاءَنَا وَ أُمَّهَاتِنَا... مِنْهُ فِی حِرْزٍ حَارِزٍ، وَ حِصْنٍ حَافِظٍ، وَ کَهْفٍ مَانِعٍ
و پدران و مادرانمان را، از (شرّ) او در جایگاهی محکم و دژی نگهدارنده و پناهگاهی بازدارنده قرار ده.10/17
اللَّهُمَّ... وَ اهْدِمْ کَهْفَهُ
خداوندا و پناهگاهش را ویران ساز.13/17
لَا یُجِیرُ، یَا إِلَهِی، إِلَّا رَبٌّ عَلَی مَرْبُوبٍ
ای خدای من، پرورده را جز پروردگار، پناه نمی دهد.3/21
أَجِرْ هَرَبِی
گریزم را پناه ده.4/21
فَإِنِّی عَبْدُکَ... الْمُسْتَجِیرُ
پس به درستی که من بنده پناه گیرنده توام.7/21
مِنْهَا فَرَرْتُ إِلَیْکَ رَبِّ... مُتَعَوِّذًا فَأَعِذْنِی
پروردگار من، از آن (گناهان)، در حالی که پناهنده ام، به سوی تو گریخته ام، پس پناهم ده.8/51
وَ تُفَرِّجُ عَمَّنْ لَاذَ بِکَ
و غم و اندوه را از کسی که به تو پناه آورده، برطرف می کنی.12/51
وَ إِلَیْکَ أَلْجَأُ
و تنها به سوی تو پناه می برم.11/52
وَ اجْعَلْنِی فِی کُلِّ حَالَاتِی... مُعَاذًا، مُجَارًا
و مرا در همه حالت هایم، پناه داده شده، (از عذاب الهی) امان داده شده قرار ده.5/22
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُعَوَّدِینَ بِالتَّعَوُّذِ بِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) به پناه بردن به تو خو گرفته اند، قرار ده.11و10/25
ص: 297
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُ-جَارِینَ بِعِزِّکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) به عزّت تو پناه آورده اند، قرار ده.11و10/25
اللَّهُمَّ لَا خَفِیرَ لِی مِنْکَ فَلْیَخْفُرْنِی عِزُّکَ
خداوندا برای من پناه دهنده ای از (عقوبت) تو نیست، پس باید عزّتت مرا پناه دهد.25/31
هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ... مُوقِنًا أَنَّهُ لَا یُجِیرُنِی مِنْکَ مُجِیرٌ
اینک منم در پیشگاه تو، باوردارنده به اینکه هیچ امان دهنده ای مرا از تو امان نمی دهد.69/47
فَمَا کُلُّ مَا نَطَقْتُ بِهِ عَنْ جَهْلٍ مِنِّی بِسُوءِ أَثَرِی... لَکِنْ لِتَسْمَعَ سَمَاوءُکَ وَ مَنْ فِیهَا وَ أَرْضُکَ وَ مَنْ عَلَیْهَا مَا... لَجَأْتُ إِلَیْکَ فِیهِ مِنَ التَّوْبَةِ
پس هر چه گفتم، از جهل به بدی کردارم نیست. بلکه برای آن است که آسمانت و هر که در آن است و زمینت و هر که بر روی آن است، توبه ای که به سبب آن به درگاهت پناه بردم را بشنود.26/31
فَهَذَا مَقَامُ الْعَائِذِ بِکَ
پس این جایگاهِ پناهنده شده به توست.15/32
...یَا خَیْرَ الْمُ-جِیرِینَ
...ای بهترین پناه دهندگان.32/32
فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَفْزَعُ إِلَی الْإِقْرَارِ بِمُتَشَابِهِهِ، وَ مُوضَحَاتِ بَیِّنَاتِهِ
پس ما را از کسانی قرار ده که خود را در پناه اقرار به (آیات) متشابه و دلایل روشنش قرار می دهند.4/42
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَأْوِی مِنَ الْمُتَشَابِهَاتِ إِلَی حِرْزِ مَعْقِلِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که از متشابهات به پناهگاه محکمش پناه می برند.7/42
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا خَوْفَ عِقَابِ الْوَعِیدِ... حَتَّی نَجِدَ... کَأْبَةَ مَا نَسْتَجِیرُکَ مِنْهُ
خداوندا ترسِ کیفرِ هشدارداده شده را روزی ما گردان. تا اندوه آنچه از آن به تو پناه می بریم، دریابیم.53/45
فَهُوَ عِصْمَةُ اللَّائِذِینَ، وَ کَهْفُ الْمُوءْمِنِینَ
پس او نگهدارنده پناهندگان و پناهگاه
ص: 298
مؤمنان است.60/47
وَ هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ... مُسْتَجِیرًا بِصَفْحِکَ، لَائِذًا بِرَحْمَتِکَ
و اینک منم در پیشگاه تو، پناهنده به بخشایشت، پناه خواه به رحمتت.69/47
سَأَلْتُکَ مَسْأَلَةَ الْحَقِیرِ الذَّلِیلِ الْبَائِسِ... وَ مَعَ ذَلِکَ... تَعَوُّذًا وَ تَلَوُّذًا
از تو درخواست می نمایم، درخواستِ خُرد، خوار، بدحال. و با آن احوال، درخواستم به همراه پناه خواهی و پناه جویی است.74/47
تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ... عَاذَ بِاسْتِغْفَارِکَ تَائِبًا
در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال توبه، پناه به آمرزش خواستن از تو آورده.86/47
وَ إِذَا أَرَدْتَ بِقَوْمٍ فِتْنَةً أَوْ سُوءًا فَنَجِّنِی مِنْهَا لِوَاذًا بِکَ
و هرگاه خواستی به قومی، عذابی یا بدی ای (فروفرستی)، پس مرا که به تو پناه برده ام، نجات ده.120/47
وَ إِلَیْکَ... مَفْزَعُ الْمُضَیِّعِ لِحَظِّ نَفْسِهِ الْمُلْتَجِئِ
و پناهگاه آنکه بهره اش را تباه کرده و پناهنده گشته، به سوی توست.3/49
فَنَادَیْتُکَ یَا إِلَهِی... عَالِمًا أَنَّهُ... لَا یَفْزَعُ مَنْ لَجَأَ إِلَی مَعْقِلِ انْتِصَارِکَ
ای خدای من، پس تو را خواندم، در حالی که می دانستم هر که به پناهگاه انتقام تو پناهنده شود، هراسی ندارد.10/49
فَإِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِالْمُ-حَمَّدِیَّةِ الرَّفِیعَةِ، وَ الْعَلَوِیَّةِ الْبَیْضَاءِ، وَ أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِهِمَا أَنْ تُعِیذَنِی مِنْ شَرِّ کَذَا وَ کَذَا
خداوندا، پس من به منزلت بلندپایه محمّدی و مقام گرامی علوی، به سوی تو نزدیکی می جویم و به وسیله آنان به درگاهت رومی آورم که مرا از شرّ این و آن پناه دهی.16/49
یَا کَهْفِی حِینَ تُعْیِینِی الْمَذَاهِبُ
ای پناه من، وقتی که راه ها مرا ناتوان می کند و راه نمی نماید.7/51
ص: 299
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... إِلْحَاحِ الشَّهْوَةِ، وَ مَلَکَةِ الْحَمِیَّةِ
خداوندا به تو پناه می برم از زیاده روی شهوت و غلبه عصبیّت.1/8
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... قِلَّةِ الْقَنَاعَةِ، وَ شَکَاسَةِ الْخُلْقِ
خداوندا به تو پناه می برم از کاستی قناعت و بدخلقی.1/8
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... سَوْرَةِ الْغَضَبِ، وَ غَلَبَةِ الْحَسَدِ، وَ ضَعْفِ الصَّبْرِ
خداوندا به تو پناه می برم از شدّت خشم و چیرگی حسد و سستی شکیبایی.1/8
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ هَیَجَانِ الْحِرْصِ
خداوندا به تو پناه می برم از برانگیخته شدن حرص.1/8
أَعِذْنِی مِنْ... هَلَعِ أَهْلِ الْحِرْصِ
از آز حریصان پناهم ده.15/14
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... مُتَابَعَةِ الْهَوَی، وَ مُخَالَفَةِ الْهُدَی
خداوندا به تو پناه می برم از پیروی هوا و هوس و مخالفت رستگاری.2و1/8
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... سِنَةِ الْغَفْلَةِ، وَ تَعَاطِی الْکُلْفَةِ
خداوندا به تو پناه می برم از خواب غفلت و انجام دادن کارِ با مشقّت.2و1/8
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... اسْتِکْبَارِ الطَّاعَةِ
خداوندا به تو پناه می برم از بزرگ شمردن طاعت و بندگی.2و1/8
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... إِیثَارِ الْبَاطِلِ عَلَی الْحَقِّ
خداوندا به تو پناه می برم از برتری دادن باطل بر حق.2و1/8
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... اسْتِصْغَارِ الْمَعْصِیَةِ
خداوندا به تو پناه می برم از کوچک شمردن نافرمانی.2و1/8
ص: 300
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنْ... احْتِقَارِ الصَّغِیرَةِ
و پناه می بریم به تو از ناچیز شمردن گناه کوچک.6/8
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... الْإِصْرَارِ عَلَی الْمَأْثَمِ
خداوندا به تو پناه می برم از پافشاری بر گناه.2و1/8
أَعُوذُ بِکَ مِنْ أَنْ أُصِرَّ
از اصرار (بر گناه) به تو پناه می برم.14/12
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... مُبَاهَاةِ الْمُکْثِرِینَ، وَ الْإِزْرَاءِ بِالْمُقِلِّینَ
خداوندا به تو پناه می برم از فخرفروشی ثروتمندان و تحقیر کردن تهی دستان.3و1/8
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... سُوءِ الْوِلَایَةِ لِمَنْ تَحْتَ أَیْدِینَا، وَ تَرْکِ الشُّکْرِ لِمَنِ اصْطَنَعَ الْعَارِفَةَ عِنْدَنَا
خداوندا به تو پناه می برم از بدرفتاری با زیردستان و ناسپاسی از کسی که به ما نیکی کرده است.3و1/8
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ نَعْضُدَ ظَالِمًا، أَوْ نَخْذُلَ مَلْهُوفًا
خداوندا به تو پناه می برم از اینکه ستمگری را کمک کنیم یا آنکه ستم دیده ای را خوار گردانیم.4و1/8
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ... نَرُومَ مَا لَیْسَ لَنَا بِحَقٍّ، أَوْ نَقُولَ فِی الْعِلْمِ بِغَیْرِ عِلْمٍ
خداوندا به تو پناه می برم از اینکه آنچه حقّ ما نیست بخواهیم یا بدون داشتن آگاهی سخن بگوییم.4و1/8
وَ نَعُوذُ بِکَ أَنْ نَنْطَوِیَ عَلَی غِشِّ أَحَدٍ، وَ أَنْ نُعْجِبَ بِأَعْمَالِنَا، وَ نَمُدَّ فِی آمَالِنَا
و پناه می بریم به تو از اینکه قصد خیانت به کسی داشته باشیم و در کارهایمان خودپسند باشیم و آرزوهایمان را دراز کنیم.5/8
ص: 301
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنْ سُوءِ السَّرِیرَةِ... وَ أَنْ یَسْتَحْوِذَ عَلَیْنَا الشَّیْطَانُ، أَوْ یَنْکُبَنَا الزَّمَانُ، أَوْ یَتَهَضَّمَنَا السُّلْطَانُ
و پناه می بریم به تو از نیّت بد و اینکه شیطان بر ما دست یابد یا زمانه ما را دچار سختی نماید یا پادشاه به ما ستم کند.6/8
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنْ تَنَاوُلِ الْإِسْرَافِ، وَ مِنْ فِقْدَانِ الْکَفَافِ
و پناه می بریم به تو از انجام اسراف و از نیافتن روزی کافی.7/8
وَ نَعُوذُ بِکَ... مِنْ مَعِیشَةٍ فِی شِدَّةٍ، وَ مِیتَةٍ عَلَی غَیْرِ عُدَّةٍ
و پناه می بریم به تو از زندگی در سختی و از مرگ ناگهانی.8/8
نَعُوذُ بِکَ مِنْ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ
پناه می بریم به تو از سرزنش دشمنان.8/8
أَعِذْنِی مِنْ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ
مرا از سرزنش دشمنان پناه ده.119/47
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنَ الْحَسْرَةِ الْعُظْمَی، وَ الْمُصِیبَةِ الْکُبْرَی
و پناه می بریم به تو از حسرت بزرگ و بزرگ ترین مصیبت.9/8
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنَ... أَشْقَی الشَّقَاءِ، وَ سُوءِ الْمَآبِ
و پناه می بریم به تو از بدترین تیره بختی و بدی سرنوشت.9/8
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنَ... حِرْمَانِ الثَّوَابِ، وَ حُلُولِ الْعِقَابِ
و پناه می بریم به تو از بی بهرگی از پاداش و فرود آمدن کیفر.9/8
أَجِرْنِی مِمَّا یَخَافُهُ أَهْلُ الْإِسَاءَةِ
از آنچه بدکاران وحشت دارند پناهم ده.15/12
ص: 302
وَ أَعِذْنِی مِنْ سُوءِ الرَّغْبَةِ
و از خواهش بد پناهم ده.15/14
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ نَزَغَاتِ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ
خداوندا ما از وسوسه های شیطان - رانده شده - به تو پناه می بریم.1/17
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ شَیْطَانٍ مَرِیدٍ
و من و فرزندانم را از شرّ هر شیطانِ سرکش پناه ده.6/23
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ
و من و فرزندانم را از شیطانِ رانده شده پناه ده.6/25، 6/23
أَعِذْنَا وَ أَهَالِیَنَا وَ إِخْوَانَنَا وَ جَمِیعَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِمَّا اسْتَعَذْنَا مِنْهُ، وَ أَجِرْنَا مِمَّا اسْتَجَرْنَا بِکَ مِنْ خَوْفِهِ
ما و خویشاوندان و برادرانمان و همه مردان و زنان با ایمان را، از آنچه از آن پناه بردیم، پناه ده. و از آنچه از ترس آن از تو ایمنی طلبیدیم، امانمان ده.15/17
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ سُلْطَانٍ عَنِیدٍ
و من و فرزندانم را از شرّ هر پادشاهِ ستمگری پناه ده.6/23
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ شَرِیفٍ وَ وَضِیعٍ... وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ مَنْ نَصَبَ لِرَسُولِکَ وَ لِأَهْلِ بَیْتِهِ حَرْبًا مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ
و من و فرزندانم را از شرّ هر بلندمرتبه و فرومایه و از شرّ هر جنّ و انس که برای پیامبرت و خاندان او جنگی به پا نمودند، پناه ده.6/23
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ دَابَّةٍ أَنْتَ آخِذٌ بِنَاصِیَتِهَا
و من و فرزندانم را از شرّ هر جنبنده ای که زلفش در اختیار توست، پناه ده.6/23
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ السَّامَّةِ وَ الْهَامَّةِ و الْعَامَّةِ وَ اللَّامَّةِ
و من و فرزندانم را از شرّ جانور زهردار نکشنده و جانور زهردار کشنده و سایر جانوران و چشم زخم پناه ده.6/23
ص: 303
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُ-جَارِینَ مِنَ الظُّلْمِ بِعَدْلِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) از ستم (دیگران) به عدل تو پناه آورده اند، قرار ده.11و10/25
أَعِذْنَا مِنْ عَذَابِ السَّعِیرِ
ما را از شکنجه آتش پناه ده.12/25
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ تَغَلَّظْتَ بِهَا عَلَی مَنْ عَصَاکَ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با آن به هر که تو را نافرمانی کرده، سخت گرفتی.29/32
أَجِرْنِی مِنْهَا بِفَضْلِ رَحْمَتِکَ
مرا به بسیاری رحمتت از آن (آتش) ایمن ساز.32/32
أَعُوذُ بِکَ، یَا رَبِّ، مِنْ هَمِّ الدَّیْنِ وَ فِکْرِهِ، وَ شُغْلِ الدَّیْنِ وَ سَهَرِهِ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعِذْنِی مِنْهُ، وَ أَسْتَجِیرُ بِکَ، یَا رَبِّ، مِنْ ذِلَّتِهِ فِی الْحَیَاةِ، وَ مِنْ تَبِعَتِهِ بَعْدَ الْوَفَاةِ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَجِرْنی مِنْهُ بِوُسْعٍ فَاضِلٍ أَوْ کَفَافٍ وَاصِلٍ
و به تو پناه می برم - ای پروردگارم - از اندوه و اندیشه وام و از کار قرض و بی خوابی اش، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا از آن پناه ده. و پناه از تو می جویم - ای پروردگار من - از خواری آن در زندگی و از پیامد آن پس از مرگ، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا با ثروتِ فراوان و روزیِ کافی، از آن نجات ده.2/30
اللَّهُمَّ أَیُّمَا عَبْدٍ تَابَ إِلَیْکَ وَ هُوَ فِی عِلْمِ الْغَیْبِ عِنْدَکَ فَاسِخٌ لِتَوْبَتِهِ، وَ عَائِدٌ فِی ذَنْبِهِ وَ خَطِیئَتِهِ، فَإِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَکُونَ کَذَلِکَ
خداوندا، هر بنده ای که به درگاهت توبه نمود ولی در علم پنهانت، توبه شکن و بازگشت کننده به گناه و خطایش باشد، پس همانا من به تو پناه می برم که اینچنین باشم.20/31
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ، وَ الرُّسُلِ الْمُکَرَّمِینَ
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، نزد جایگاه های شاهدان؛ از فرشتگان ارجمند و پیامبران بزرگوار، مرا ایمن ساز.21/32
ص: 304
أَعُوذُ بِکَ مِنْ عَقَارِبِهَا الْفَاغِرَةِ أَفْوَاهُهَا، وَ حَیَّاتِهَا الصَّالِقَةِ بِأَنْیَابِهَا
از عقرب های آن که دهانشان گشوده است و از مارهای آن که با نیش هایشان می زنند، به تو پناه می برم.31/32
وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... شَرَابِهَا الَّذِی یُقَطِّعُ أَمْعَاءَ وَ أَفْئِدَةَ سُکَّانِهَا
و از آشامیدنی اش که روده و دلِ ساکنانش را پاره پاره می کند، به تو پناه می برم.31/32
فَإِنَّا نَسْتَجِیرُکَ مِنْ غَضَبِکَ
پس ما از خشمت، از تو امان می خواهیم.3/36
أَعُوذُ بِکَ اللَّهُمَّ الْیَوْمَ مِنْ غَضَبِکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعِذْنِی
خداوندا امروز از غضبت به تو پناه می آورم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و پناهم ده.17/48
وَ أَعِذْنِی مِمَّا یُبَاعِدُنِی عَنْکَ
و از چیزی که از تو دورم می کند، مرا نگهدار.93/47
أَعِذْنِی مِمَّا... یَحُولُ بَیْنِی وَ بَیْنَ حَظِّی مِنْکَ
از چیزی که میان من و بهره ام از تو، مانع می شود، مرا نگهدار.93/47
أَعِذْنِی مِمَّا... یَصُدُّنِی عَمَّا أُحَاوِلُ لَدَیْکَ
از چیزی که مرا از آنچه نزد تو می خواهم، بازم می دارد، مرا نگهدار.93/47
أَجِرْنِی مِنْ أَخْذِ الْإِمْلَاءِ
از مؤاخذه مهلت دادن پناهم ده.98/47
وَ إِذَا أَرَدْتَ بِقَوْمٍ فِتْنَةً أَوْ سُوءًا فَنَجِّنِی مِنْهَا لِوَاذًا بِکَ
و هرگاه خواستی به قومی، عذابی یا بدی ای (فروفرستی)، پس مرا که به تو پناه برده ام، نجات ده.120/47
أ ف. خشم و سخط او
أَسْتَجِیرُ بِکَ الْیَوْمَ مِنْ سَخَطِکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَجِرْنِی
ص: 305
امروز از خشمت به تو پناه آورده ام، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست، و مرا پناه ده.18/48
أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ کِتَابٍ قَدْ خَلَا
از بدی آنچه نوشته شده و گذشته، به تو پناه می برم.5/54
وَ قِفْنَا فِیهِ عَلَی مَوَاقِیتِ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ بِحُدُودِهَا الَّتِی حَدَّدْتَ، وَ فُرُوضِهَا الَّتِی فَرَضْتَ
و ما را در آن بر اوقات نمازهای پنجگانه، با حدودش که مشخص نمودی و واجباتش که واجب کردی، آگاه فرما.8/44
شَغَلَهَا بِالنُّصْحِ لِأَهْلِ دَعْوَتِکَ
خود را به نصیحت کردن به پذیرندگانِ دعوتت مشغول ساخت.15/2
أَمَرْتَهُ بِالنُّصْحِ لِأُمَّتِهِ فَنَصَحَ لَهَا
او را به نصیحت کردن امّتش دستور دادی، پس آنها را نصیحت کرد.22/6
وَ اجْعَلْهُمْ... لِأَوْلِیَائِکَ مُحِبِّینَ مُنَاصِحِینَ
و آنان (فرزندانم) را دوستدار و پنددهنده دوستانت قرار ده.3/25
وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی ...مُنَاصَحَةِ مُسْتَشِیرِهِمْ
آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در پند دادنِ مشورت کننده شان، توفیق ده.2/26
...نَکِّلْ بِهِمْ مَنْ وَرَاءَهُمْ
آنان را برای کسانی که در پس ایشانند، عبرت گردان.5/27
فَصَحَّ بِمُعَایَنَةِ أَمْثَالِهِمْ حَازِمٌ وَفَّقَهُ اعْتِبَارُهُ
پس (شخص) دوراندیش، با دیدن امثال ایشان سالم ماند. پند گرفتنش سبب توفیق او شد.7/28
ص: 306
فَاجْعَلْ مَا سَتَرْتَ مِنَ الْعَوْرَةِ، وَ أَخْفَیْتَ مِنَ الدَّخِیلَةِ وَاعِظًا لَنَا
پس آن عیب ها که پوشاندی و بدی ها که پنهان نمودی، برای ما پنددهنده قرار ده.3/34
أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ یَا إِلَهِی مِنْهُنَّ وَ مِنْ نَظَائِرِهِنَّ اعْتِذَارَ نَدَامَةٍ یَکُونُ وَاعِظًا لِمَا بَیْنَ یَدَیَّ مِنْ أَشْبَاهِهِنَّ
ای خدای من، از آنها و نظایر آنها از تو عذر می خواهم، عذرخواهیِ از روی پشیمانی، که از مانند آنها مرا در آینده ام، پنددهنده باشد.2/38
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... لِمَا طَوَتِ الْغَفْلَةُ عَنَّا مِنْ تَصَفُّحِ الِاعْتِبَارِ نَاشِرًا
و قرآن را ناشر پندهایی که غفلت از دید ما می پوشاند، قرار ده.10/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... کَمَا... نَصَحَ لِعِبَادِکَ
خداوندا بر محمّد درود فرست. همچنانکه بندگانت را نصیحت کرد.17/42
اللَّهُمَّ اجْزِهِ بِمَا... نَصَحَ لِعِبَادِکَ
خداوندا او را به سبب اینکه بندگانت را نصیحت کرد، پاداش ده.22/42
وَ لَا تَجْعَلْنِی عِظَةً لِمَنِ اتَّعَظَ، وَ لَا نَکَالًا لِمَنِ اعْتَبَرَ
و مرا پندِ پندگیران و درس عبرت پذیران، قرار نده.124/47
إِلَهِی... وَعَظْتَ فَقَسَوْتُ
خدای من، پند دادی، پس سنگدل گشتم.1/49
پندار گمان
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ حُمَّالِ الْغَیْبِ إِلَی رُسُلِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و آنها که رسانندگان اخبار نهانی بر رسولانت می باشند.10/3
اللَّهُمَّ وَ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ وَ مُصَدِّقُوهُمْ - مِنْ - أَهْلِ
ص: 307
الْأَرْضِ بِالْغَیْبِ...
خداوندا و پیروان و تصدیق کنندگانِ پنهانیِ پیامبران از اهل زمین...1/4
أَصْبَحْنَا وَ أَصْبَحَتِ الْأَشْیَاءُ کُلُّهَا بِجُمْلَتِهَا لَکَ: سَمَاوءُهَا وَ أَرْضُهَا... وَ مَا کَنَّ تَحْتَ الثَّرَی
صبح کردیم و صبح کردند همه چیز از آسمان و زمینش و آنچه در زیر زمین پنهان است و همه از آنِ تو هستیم.9/6
سُبْحَانَکَ مَا أَعْجَبَ مَا أَشْهَدُ بِهِ عَلَی نَفْسِی، وَ أُعَدِّدُهُ مِنْ مَکْتُومِ أَمْرِی
پاک و منزّهی تو، شگفتا از این گواهی که بر خود می دهم. و کار پنهانی خویش را می شمارم.25/16
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ... اغْتِیَابِ مُوءْمِنٍ غَائِبٍ أَوْ سَبِّ حَاضِرٍ وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِکَ نُطْقًا بِالْحَمْدِ لَکَ
خداوندا به جای آنچه او (شیطان) بر زبانم جاری ساخته از غیبت مؤمن غائب یا ناسزا به شخص حاضر و مانند اینها، سپاس برای خودت را قرار ده.13/20
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِکُلِّ مَا یُصْلِحُنِی فِی دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی مَا ذَکَرْتُ مِنْهُ وَ مَا نَسِیتُ، أَوْ أَظْهَرْتُ أَوْ أَخْفَیْتُ
و هر چه در دنیایم و آخرتم به صلاحم است، چه آن را به یاد آوردم یا آنچه فراموش کردم، و اظهار کردم یا پنهان نمودم، بر من ارزانی دار.9/25
وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... کِتْ-مَانِ أَسْرَارِهِمْ، وَ سَتْرِ عَوْرَاتِهِمْ
آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در کتمان اسرارشان و پوشاندن عیب هایشان، توفیق ده.2/26
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أُسِرُّ لَهُمْ بِالْغَیْبِ مَوَدَّةً
و خداوندا مرا بر آن دار که در نبودشان دوستی را، آشکار سازم.3/26
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ أَعْدَاءَکَ فِی أَقْطَارِ الْبِلَادِ مِنَ الْهِنْدِ وَ الرُّومِ... وَ سَائِرِ أُمَمِ الشِّرْکِ، الَّذِینَ تَخْفَی أَسْمَاوءُهُمْ وَ صِفَاتُهُمْ
خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند از هند و روم و
ص: 308
دیگر امّت های مشرک، که نام ها و نشانه هایشان پنهان است.9/27
اللَّهُمَّ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا مِنْ... بَوَاطِنِ سَیِّئَاتِی وَ ظَوَاهِرِهَا
خداوندا من در این جایگاهم، از گناهان پنهان و آشکارم به درگاهت توبه می کنم.14/31
اللَّهُمَّ أَیُّمَا عَبْدٍ تَابَ إِلَیْکَ وَ هُوَ فِی عِلْمِ الْغَیْبِ عِنْدَکَ فَاسِخٌ لِتَوْبَتِهِ، وَ عَائِدٌ فِی ذَنْبِهِ وَ خَطِیئَتِهِ، فَإِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَکُونَ کَذَلِکَ
خداوندا، هر بنده ای که به درگاهت توبه نمود ولی در علم پنهانت، توبه شکن و بازگشت کننده به گناه و خطایش باشد، پس همانا من به تو پناه می برم که اینچنین باشم.20/31
اللَّهُمَّ وَ قَدْ أَشْرَفَ عَلَی خَفَایَا الْأَعْمَالِ عِلْمُکَ
خداوندا علم تو بر اعمال پنهان ما، آگاه است.11/32
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ، وَ... مِنْ جَارٍ کُنْتُ أُکَاتِمُهُ سَیِّئَاتِی
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، نزد جایگاه های شاهدان؛ از فرشتگان ارجمند و از همسایه ای که بدی هایم را از او نهان می داشتم، مرا ایمن ساز.21/32
فَاجْعَلْ مَا سَتَرْتَ مِنَ الْعَوْرَةِ، وَ أَخْفَیْتَ مِنَ الدَّخِیلَةِ وَاعِظًا لَنَا...
پس آن عیب ها که پوشاندی و بدی ها که پنهان نمودی، برای ما پنددهنده، قرار ده.3/34
وَ لَا تُبْرِزْ مَکْتُومِی
و (عیب) پوشیده ام را نمایان نساز.2/41
أَخْفِ عَنْهُمْ مَا یَکونُ نَشْرُهُ عَلَیَّ عَارًا
آنچه انتشارش (مایه) ننگ من می باشد را، از آنان پنهان کن.3/41
وَ اطْوِ عَنْهُمْ مَا یُلْحِقُنِی عِنْدَکَ شَنَارًا
و آنچه نزد تو مرا رسوا می نماید، از آنان بپوشان.3/41
ص: 309
تَجَلَّی مَلَکُ الْمَوْتِ لِقَبْضِهَا مِنْ حُجُبِ الْغُیُوبِ
فرشته مرگ برای گرفتن آن از پرده های پنهانی ها آشکار گردد.13/42
أَنْتَ الَّذِی دَلَلْتَهُمْ بِقَوْلِکَ مِنْ غَیْبِکَ
تویی آنکه ایشان را با سخن غیبی خود راهنمایی کردی.14/45
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا ظَاهِرُهُ وَفْقٌ لِبَاطِنِهِ، وَ بَاطِنُهُ وَفْقٌ لِصِدْقِ النِّیَّةِ
سپاس برای توست. سپاسی که ظاهرش با باطنش همخوان باشد و باطنش با نیّت صادقانه موافق باشد.43و36/47
أَنَا الَّذِی اسْتَخْفَی مِنْ عِبَادِکَ وَ بَارَزَکَ
منم آنکه (گناهم را) از بندگانت پنهان کرده و نزد تو آشکار نمودم.79/47
تُبْ عَلَیَّ تَوْبَةً نَصُوحًا... وَ لَا تَذَرْ مَعَهَا عَلَانِیَةً وَ لَا سَرِیرَةً
توبه ام ده، به توبه خالصی که با آن (گناهان) آشکار و نهان را وانگذاری.126/47
فَلَمَّا رَأَیْتَ یَا إِلَهِی... قُبْحَ مَا انْطَوَی عَلَیْهِ، أَرْکَسْتَهُ لِأُمِّ رَأْسِهِ فِی زُبْیَتِهِ
پس همین که - ای خدای من - زشتی آنچه در دل داشت، ملاحظه کردی، او را با مغز سر در گودالش (که برای شکار کنده بود)، سرنگون نمودی.8/49
یَا مَنْ لَا یَخْفَی عَلَیْهِ أَنْبَاءُ الْمُتَظَلِّمِینَ
ای کسی که خبرهای دادخواهان بر او پنهان نیست.1/14
لَا تَنْطَوِی عَنْکَ دَقَائِقُ الْأُمُورِ، وَ لَا تَعْزُبُ عَنْکَ غَیِّبَاتُ السَّرَائِرِ
کارهای ریز و کوچک، از تو پنهان نمی ماند و رازهای نهان، از تو غایب نیست.11/32
ص: 310
لَا یَعْزُبُ عَنْهُ عِلْمُ شَیْءٍ
چیزی از علم او پنهان نیست.2/47
وَ أَنْتَ لَا تَخْفَی عَلَیْکَ خَافِیَةٌ فِی الْأَرْضِ وَ لَا فِی السَّمَاءِ
و تویی که هیچ چیز پنهانی در زمین و آسمان بر تو پنهان نیست.3/50
یَا اَللَّهُ الَّذِی لَا یَخْفَی عَلَیْهِ شَیْءٌ فِی الْأَرْضِ وَ لَا فِی السَّمَاءِ
ای خدایی که چیزی در زمین و آسمان بر تو پنهان نیست.1/52
کَیْفَ یَخْفَی عَلَیْکَ یَا إِلَهِی مَا أَنْتَ خَلَقْتَهُ؟ وَ کَیْفَ لَا تُحْصِی مَا أَنْتَ صَنَعْتَهُ؟ أَوْ کَیْفَ یَغِیبُ عَنْکَ مَا أَنْتَ تُدَبِّرُهُ؟
چگونه آنچه را که خود آن را آفریده ای - ای خدای من - بر تو پنهان باشد؟ و چگونه آنچه را که خود ساخته ای، شمار آن را ندانی؟ یا چگونه از تو پنهان شود، آنچه که خود آن را تدبیر می نمایی؟1/52
وَ مَا أَنَا بِأَلْوَمِ مَنِ اعْتَذَرَ إِلَیْکَ فَقَبِلْتَ مِنْهُ
و من نکوهیده تر از عذرآورنده به پیشگاهت که تو عذرش را پذیرفته ای، نیستم.11/12
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ... مِنْ مُسِیءٍ اعْتَذَرَ إِلَیَّ فَلَمْ أَعْذِرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از بدکرداری که از من عذرخواهی کرد، پس عذر او را نپذیرفتم.1/38
أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ یَا إِلَهِی مِنْهُنَّ وَ مِنْ نَظَائِرِهِنَّ اعْتِذَارَ نَدَامَةٍ...
ای خدای من، از آنها و نظایر آنها از تو عذر می خواهم، عذرخواهیِ از روی پشیمانی.2/38
وَ لَکَ... مِنْ أَلْسِنَتِنَا صِدْقُ الِاعْتِذَارِ
و عذر خواستن راستین زبان هایمان، برای توست.45/45
ص: 311
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ مِنْ جَهْلِی
خداوندا، به درستی که من از نادانی ام، در پیشگاه تو عذر می خواهم.21/31
أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ یَا إِلَهِی مِنْهُنَّ وَ مِنْ نَظَائِرِهِنَّ اعْتِذَارَ نَدَامَةٍ یَکُونُ وَاعِظًا لِمَا بَیْنَ یَدَیَّ مِنْ أَشْبَاهِهِنَّ
ای خدای من، از آنها (گناهان) و نظایر آنها از تو عذر می خواهم، عذرخواهیِ از روی پشیمانی، که از مانند آنها مرا در آینده ام، پنددهنده باشد.2/38
وَ أَتَنَصَّلُ إِلَیْکَ مِنْ ذُنُوبِیَ الَّتِی قَدْ أَوْبَقَتْنِی
و به درگاه تو از گناهانم که تباهم ساخته، پوزش می طلبم.8/51
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... تَبْیَضُّ بِهِ وُجُوهُنَا إِذَا اسْوَدَّتِ الْأَبْشَارُ
و سپاس خدای را، سپاسی که چهره هایمان با آن سفید گردد، هنگامی که پوست ها سیاه می گردد.14و10/1
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ تَذَرُ الْعِظَامَ رَمِی-مًا
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که استخوان ها را می پوساند.30و29/32
اللَّهُمَّ... بَارِکْ لَنَا فِی حُلُولِ دَارِ الْبِلَی
خداوندا فرود آمدن در خانه پوسیدن (قبر) را برای ما مبارک گردان.14/42
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی عِنْدَ تَغَیُّرِ صُورَتِی وَ حَالِی إِذَا بَلِیَ جِسْمِی
مولای من! هنگام دگرگون شدن صورتم، و حالم هنگامی که جسدم پوسیده گردد، بر من رحم کن.6/53
وَ لَا تَکْشِفْ عَنَّا سِتْرًا سَتَرْتَهُ عَلَی رُؤُوسِ الْأَشْهَادِ، یَوْمَ تَبْلُو أَخْبَارَ عِبَادِکَ
و در برابر گواهان، پرده ای که با آن ما را پوشانده ای کنار نزن، روزی که اخبار بندگانت را
ص: 312
آشکار می کنی.4/11
فَکَمْ مِنْ عَائِبَةٍ سَتَرْتَهَا عَلَیَّ فَلَمْ تَفْضَحْنِی
چه بسیار عیب هایی که بر من پوشاندی و رسوایم نکردی.21/16
إِلَهِی فَإِذْ قَدْ تَغَمَّدْتَنِی بِسِتْرِکَ فَلَمْ تَفْضَحْنِی...
خدای من، اکنون که مرا به پرده (عفو) خود پوشاندی و رسوایم نکردی...32/16
وَ اسْتُرْنِی بِسِتْرِکَ کَمَا تَأَنَّیْتَنِی عَنِ الِانْتِقَامِ مِنِّی
و مرا با پوشش خود بپوشان، آنگونه که در انتقام از من درنگ فرمودی.12/31
وَ جَلِّلْنِی بِسِتْرِکَ
و مرا به پرده خویش بپوشان.24/31
وَ اسْتُرْنَا بِسِتْرِکَ
و ما را به پرده خود بپوشان.47/45
وَ أَلْبِسْهُمْ مِنْهُ جُنَنًا وَاقِیَةً
و بر اندام آنان زره های بازدارنده از آزار و اذیّت او بپوشان.10/17
أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ
زیور پرهیزکاران را به من بپوشان.10/20
أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی... سَتْرِ الْعَائِبَةِ
زیور پرهیزکاران را در پوشاندن عیب، به من بپوشان.10/20
جَلِّلْنِی رِضَاکَ
خوشنودی ات را بر من بپوشان.21/20
أَشْعِرْ قَلْبِی تَقْوَاکَ
قلبم را به جامه پرهیز از خود بپوشان.9/21
وَ أَلْبِسْ قَلْبِیَ الْوَحْشَةَ مِنْ شِرَارِ خَلْقِکَ
و دلم را به وحشت از بدکاران خلقت بپوشان.11/21
وَ اجْعَلْنِی فِی کُلِّ حَالَاتِی مَحْفُوظًا، مَکْلُوءًا، مَسْتُورًا، مَمْنُوعًا، مُعَاذًا، مُجَارًا
و مرا در همه حالت هایم، محفوظ، نگاه داشته،
ص: 313
(گناهانم را) پنهان شده، (در برابر دشمنانم) حمایت شده، پناه داده شده، (از عذاب الهی) امان داده شده قرار ده.5/22
أَلْبِسْنِی عَافِیَتَکَ
لباس عافیتت را بر من بپوشان.1/23
أَلْبِسْنَا فِیهِ جُنَنَ الْعَافِیَةِ
در آن (ماه) پوشش های عافیت را به ما بپوشان.7/43
سَرْبِلْنِی بِسِرْبَالِ عَافِیَتِکَ
لباس عافیت خود را به من بپوشان.112/47
کَمْ مِنْ... عَافِیَةٍ أَلْبَسْتَهَا
چه بسیار (جامه های) تندرستی ای که (بر من) پوشاندی.11/49
إِنْ تَعْفُ عَنِّی فَقَدِیمًا... أَلْبَسْتَنِی عَافِیَتَکَ
اگر از من درگذری، پس از دیرزمانیست که عافیت خویش را بر من پوشانده ای.4/50
وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... سَتْرِ عَوْرَاتِهِمْ
آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در پوشاندن عیب هایشان، توفیق ده.2/26
اسْتُرْنِی بِسِتْرِ عَافِیَتِکَ تَفَضُّلًا
با فضل خویش، مرا به پرده عافیتت بپوشان.21/31
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ، وَ تَغَمَّدْتَنِی بِفَضْلِکَ فِی دَارِ الْفَنَاءِ بِحَضْرَةِ الْأَکْفَاءِ فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی و (گناه) مرا به فضلت در سرای فانی در حضور همانندانم نهان داشتی، پس از رسوایی های سرای باقی، مرا ایمن ساز.21/32
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ حَدَرْتَنِی مَاءً مَهِینًا مِنْ صُلْبٍ مُتَضَایِقِ الْعِظَامِ، حَرِجِ الْمَسَالِکِ إِلَی رَحِمٍ ضَیِّقَةٍ سَتَرْتَهَا بِالْحُجُبِ
خداوندا و تو مرا (آن هنگام که) آبی پست (بودم)، از صلبی با استخوان های درهم تنیده و راه های تنگ، به سوی رحمی تنگ که آن را با پرده ها پوشاندی، سرازیر نمودی.23/32
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی سِتْرِکَ بَعْدَ عِلْمِکَ
خداوندا سپاس تو را، بر (خطا) پوشاندنت پس از علمت.1/34
ص: 314
فَاجْعَلْ مَا سَتَرْتَ مِنَ الْعَوْرَةِ... وَاعِظًا لَنَا...
پس آن عیب ها که پوشاندی، برای ما پنددهنده قرار ده.3/34
فَإِنَّکَ إِنْ تُکَافِنِی بِالْحَقِّ تُهْلِکْنِی، وَ إِلَّا تَغَمَّدْنِی بِرَحْمَتِکَ تُوبِقْنِی
زیرا اگر تو مرا به حقّ مکافات دهی، هلاکم. و اگر مرا به رحمتت نپوشانی، تباهم.5/39
وَ اکْسُنَا بِهِ حُلَلَ الْأَمَانِ یَوْمَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ فِی نُشُورِنَا
و با آن (قرآن)، ما را در سهمناک ترین روز، هنگامی که از قبرها سربرمی آوریم، به جامه های امان بپوشان.11/42
تَسْتُرُ عَلَی مَنْ لَوْ شِئْتَ فَضَحْتَهُ
می پوشانی بر کسی که اگر می خواستی، رسوایش می نمودی.8/45
تُوبُوا إِلَی اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا عَسَی رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ
به سوی خدا توبه کنید. توبه خالص. امید است که پروردگارتان بدی هایتان را بپوشاند.10/45
أَنْتَ الَّذِی دَلَلْتَهُمْ بِقَوْلِکَ مِنْ غَیْبِکَ... عَلَی مَا لَوْ سَتَرْتَهُ عَنْهُمْ لَمْ تُدْرِکْهُ أَبْصَارُهُمْ
تویی آنکه ایشان را با سخن غیبی خود، راهنمایی به چیزی کردی که اگر آن را از نظرشان می پوشاندی دیدگانشان آن را درنمی یافت.14/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ... أَسْتَرَکَ لِأَنْوَاعِ الْعُیُوبِ
درود بر تو. چه پوشنده بودی، انواع عیب ها را!.31/45
فَعُدْ عَلَیَّ بِمَا تَعُودُ بِهِ - عَلَی مَنِ اقْتَرَفَ - مِنْ تَغَمُّدِکَ
پسْ بر من از پوششت، همان چیزی را که به کسی که گناه کرده می دهی، عطا کن.70/47
تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ إِلَیْکَ مُتَنَصِّلًا
در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که
ص: 315
پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده.86/47
أَنَّکَ بِأَنْ تَسْتُرَ أَقْرَبُ مِنْکَ إِلَی أَنْ تَشْهَرَ
به درستی که تو به پرده پوشی نزدیک تری تا اینکه آشکار سازی.116/47
تَغَمَّدْنِی فِیما اطَّلَعْتَ عَلَیْهِ مِنِّی
مرا در آنچه بر آن از من آگاهی بپوشان.119/47
تَغَمَّدْنِی فِیما اطَّلَعْتَ عَلَیْهِ مِنِّی بِمَا یَتَغَمَّدُ بِهِ الْقَادِرُ عَلَی الْبَطْشِ لَوْ لَا حِلْمُهُ
مرا در آنچه بر آن از من آگاهی بپوشان، آنگونه که می پوشاند قادر بر سختگیری، (و) اگر بردباری اش نبود (خطاها را ظاهر می کرد).119/47
جَلِّلْنِی شَرَائِفَ نِحَلِکَ فِی الْمَقَامَاتِ الْمُعَدَّةِ لِأَحِبَّائِکَ
در مکان هایی که برای دوستانت آماده کرده ای، به عطاهای والایت مرا بپوشان.128/47
فَعُدْتُ فَسَتَرْتَ
پس (باز به نافرمانی) برگشتم و تو پوشاندی.1/49
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی.5/50
پوشیده پنهان
پهن پهناور
اللَّهُمَّ اسْقِنَا غَیْثًا مُغِیثًا مَرِیعًا مُمْرِعًا عَرِیضًا وَاسِعًا غَزِیرًا
خداوندا ما را از بارانی ثمربخش، خرّمی بخش، سرسبزکننده، پهناور، دامنه دار و پُر آب، سیراب گردان.4/19
ص: 316
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُوءْمِنَنِی مِنْ... رَجِلِهِ وَ خَیْلِهِ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا مرا از نیروهای پیاده و سواره اش ایمن سازی.8و7/23
أَوْهِنْ أَرْکَانَهُمْ عَنْ مُنَازَلَةِ الرِّجَالِ
اندام آنها (مشرکان) را از جنگیدن با مردان (پیاده نظام) سست گردان.11/27
أَدْأَبَ نَفْسَهُ فِی تَبْلِیغِ رِسَالَتِکَ
در تبلیغ پیام تو، خود را به رنج انداخت.13/2
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ، وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ مِنْ دُونِهِمْ مِنْ... أَهْلِ الْأَمَانَةِ عَلَی رِسَالَاتِکَ
...پس بر آنها درود فرست، و نیز بر فرشتگانی که از آنان پایین ترند و بر رساندن پیام هایت امانت دارند.6/3
اسْتَجَابُوا لَهُ حَیْثُ أَسْمَعَهُمْ حُجَّةَ رِسَالَاتِهِ
هنگامی که دلیل رسالت های خود را به گوششان رساند، اجابت کردند.3/4
أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ و خِیَرَتُکَ مِنْ خَلْقِکَ، حَمَّلْتَهُ رِسَالَتَکَ فَأَدَّاهَا
همانا محمّد بنده تو و فرستاده ات و برگزیده تو از بین آفریدگانت است، رسالت خود را بر او دادی، پس آن را انجام داد.22/6
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ کَمَا بَلَّغَ رِسَالَتَکَ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات درود فرست. همچنانکه رسالت تو را ابلاغ کرد.17/42
اللَّهُمَّ اجْزِهِ بِمَا بَلَّغَ مِنْ رِسَالَاتِکَ
خداوندا او را به سبب اینکه پیام های تو را ابلاغ نمود، پاداش ده.22/42
ص: 317
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا نُزَاحِمُ بِهِ مَلَائِکَتَهُ الْمُقَرَّبِینَ، وَ نُضَامُّ بِهِ أَنْبِیَاءَهُ الْمُرْسَلِینَ فِی دَارِ الْمُقَامَةِ الَّتِی لَا تَزُولُ
و سپاس خدای را، سپاسی که به سبب آن، جا را بر فرشتگان مقرّب تنگ نماییم و با پیامبران فرستاده اش گرد آییم، در سرای ماندگاری که جاودانی است.16و10/1
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ
سپاس خدایی را که به پیامبرش محمّد بر ما منّت نهاد.1/2
...لَا یُسَاوَی فِی مَنْزِلَةٍ، وَ لَا یُکَافَأَ فِی مَرْتَبَةٍ، وَ لَا یُوَازِیَهُ لَدَیْکَ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ، وَ لَا نَبِیٌّ مُرْسَلٌ
...کسی در منزلت با او (محمّد)، یکسان و در مقام همتا نباشد و نزد تو هیچ فرشته مقرّبی و پیامبر فرستاده شده ای با او برابری نکند.24/2
قَاتَلُوا الْآبَاءَ وَ الْأَبْنَاءَ فِی تَثْبِیتِ نُبُوَّتِهِ
و در پایدار ساختن نبوّت او با پدران و فرزندانشان جنگیدند.4/4
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... وَ اجْزِهِ عَنَّا أَفْضَلَ وَ أَکْرَمَ مَا جَزَیْتَ أَحَدًا مِنْ أَنْبِیَائِکَ عَنْ أُمَّتِهِ
خداوندا پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و از طرف ما بهترین و گرامی ترین پاداشی را که به پیامبرانت از جانب امّتش دادی، به او پاداش ده.23/6
اللَّهُمَّ اجْزِهِ بِمَا بَلَّغَ مِنْ رِسَالَاتِکَ... أَفْضَلَ مَا جَزَیْتَ أَحَدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِینَ، وَ أَنْبِیَائِکَ الْمُرْسَلِینَ الْمُصْطَفَیْنَ
خداوندا او را به سبب اینکه پیام های تو را ابلاغ نمود، پاداش ده. بهترین پاداشی که به یکی از فرشتگان نزدیک خود و پیامبران فرستاده شده برگزیده ات دادی.22/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ خَاتِمِ النَّبِیِّینَ
خداوندا بر محمّد - آخِر پیامبران - درود فرست.15/17
وَ تَوَفَّنِی عَلَی مِلَّتِکَ وَ مِلَّةِ نَبِیِّکَ: مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلَامُ
ص: 318
إِذَا تَوَفَّیْتَنِی
و هنگامی که مرا میراندی، بر دین خود و دین پیامبرت محمّد - که درود بر او باد - بمیران.13/31
جَعَلْتَهُ... وَحْیًا أَنْزَلْتَهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَنْزِیلًا
و آن را وحیی قرار دادی که بر پیامبرت محمّد - که درودهای تو بر او و خاندانش باد - به تدریج نازل فرمودی.2و1/42
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَنْزَلْتَهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُجْمَلًا
خداوندا همانا تو قرآن را بر پیامبرت محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - ، بدون تفصیل و شرح نازل کردی.5/42
اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَبِیَّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَقْرَبَ الْنَّبِیِّینَ مِنْکَ مَجْلِسًا
خداوندا پیامبر ما را - که درودهای تو بر او و بر خاندانش باد - روز رستاخیز، نزدیک ترین پیامبران در مجلس خود قرار ده.18/42
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... بِحَقِّ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ مِنِ ابْتِدَائِهِ إِلَی وَقْتِ فَنَائِهِ: مِنْ مَلَکٍ قَرَّبْتَهُ، أَوْ نَبِیٍّ أَرْسَلْتَهُ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا، همانا من از تو می خواهم به حقّ کسانی که در آن، از آغاز آن تا پایانش تو را بندگی کرده اند؛ از فرشته ای که او را مقرّب ساختی، یا پیامبری که او را فرستادی، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.12/44
...یَوْمَ لَا یُخْزِی اللَّهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ
...روزی که خداوند، پیامبر و کسانی که به او ایمان آورده اند را خوار نمی کند.11/45
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّنَا...
خداوندا بر محمّد پیامبرمان درود فرست.56/45
صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی أَنْبِیَائِکَ الْمُرْسَلِینَ
بر او و خاندانش درود فرست، همچنانکه بر پیامبران فرستاده شده ات درود فرستادی.56/45
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَنْتَظِمُ صَلَوَاتِ مَلَائِکَتِکَ وَ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ وَ أَهْلِ طَاعَتِکَ
ص: 319
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که درودهای فرشتگان و پیامبران و فرستادگان و فرمانبران تو را فراگیرد.54/47
یَرَوْنَ... سُنَنَ نَبِیِّکَ مَتْرُوکَةً
می بینند روش های پیامبرت ترک شده است.9/48
تَظَاهَرَتْ آلَاوءُهُ
نعمت هایش آشکار و پی درپی است.7/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَوْ حَبَسَ عَنْ عِبَادِهِ مَعْرِفَةَ حَمْدِهِ عَلَی مَا... أَسْبَغَ عَلَیْهِمْ مِنْ نِعَمِهِ الْمُتَظَاهِرَةِ، لَتَصَرَّفُوا فِی مِنَنِهِ فَلَمْ یَحْمَدُوهُ
و سپاس خدای را که اگر بندگانش را از شناختن سپاسش بر نعمت های آشکار که برای آنها تمام کرده بازمی داشت، آنها نعمت هایش را صرف می نمودند و او را سپاس نمی گزاردند.8/1
وَاتِرْ بَیْنَ مِیَرِهِمْ
آذوقه یشان را پیاپی برسان.2/27
هَوِّنْ بِالْقُرْآنِ عِنْدَ الْمَوْتِ عَلَی أَنْفُسِنَا... تَرَادُفَ الْحَشَارِجِ إِذَا بَلَغَتِ النُّفُوسُ التَّرَاقِیَ
به وسیله قرآن هنگام مرگ، خرناسه های پی درپی زمان جان کندن را بر ما آسان گردان، آن زمان که جان ها به گلوگاه می رسد.13/42
تَتْرُکُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَی التَّوْبَةِ لِکَیْلَا... یَشْقَی بِنِعْمَتِکَ شَقِیُّهُمْ إِلَّا عَنْ طُولِ الْإِعْذَارِ إِلَیْهِ، وَ بَعْدَ تَرَادُفِ الْحُجَّةِ عَلَیْهِ
تا هنگام توبه، شتاب در کیفر ایشان را ترک می کنی، تا بدبختشان به وسیله نعمت تو، بدبخت نگردد. مگر بعد از عذرهای فراوان بر او و پس از حجّت های پیاپی آوردن بر او.9/45
تَمِّمْ سُبُوغَ نِعْمَتِکَ، عَلَیَّ، وَ ظَاهِرْ کَرَامَاتِهَا لَدَیَّ
فراخی نعمتت را بر من تمام کن، و کرامت های آن را نزد من پیوسته گردان.128/47
پیدا آشکار
پیرایه زیور
ص: 320
اللَّهُمَّ وَ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ وَ مُصَدِّقُوهُمْ... عِنْدَ... الِاشْتِیَاقِ إِلَی الْمُرْسَلِینَ بِحَقَائِقِ الْإِیمَانِ...
خداوندا و پیروان و تصدیق کنندگانِ پیامبران، هنگامی که مشتاقانه با ایمانی واقعی به پیامبران روی آوردند...1/4
اللَّهُمَّ وَ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ وَ مُصَدِّقُوهُمْ - مِنْ - أَهْلِ الْأَرْضِ بِالْغَیْبِ عِنْدَ مُعَارَضَةِ الْمُعَانِدِینَ لَهُمْ بِالتَّکْذِیبِ...
خداوندا و پیروان و تصدیق کنندگانِ پنهانیِ پیامبران از اهل زمین، در هنگامی که با تکذیب ستیزه جویان روبرو می شدند...1/4
اللَّهُمَّ وَ أَوْصِلْ إِلَی التَّابِعِینَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ... خَیْرَ جَزَائِکَ
خداوندا و بهترین پاداش خود را به تابعینِ نیکوکارِ ایشان برسان.9/4
الَّذِینَ یَقُولُونَ: رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَ لِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ خَیْرَ جَزَائِکَ
همان (تابعین) که می گویند: پروردگارا! ما و برادرانمان را، که در ایمان، بر ما پیش قدم شدند بیامرز.9/4
الَّذِینَ قَصَدُوا سَمْتَهُمْ، وَ تَحَرَّوْا وِجْهَتَهُمْ، وَ مَضَوْا عَلَی شَاکِلَتِهِمْ
آنان که راه ایشان را قصد نمودند و به سوی جهت آنها روآوردند و به روش آنها رفتار نمودند.10/4
لَمْ یَثْنِهِمْ رَیْبٌ فِی بَصِیرَتِهِمْ، وَ لَمْ یَخْتَلِجْهُمْ شَکٌّ فِی قَفْوِ آثَارِهِمْ
آنان که عقیده اشان را شکّی برنگرداند و تردیدی ایشان را از پیروی نشانه های آنها آشفته نساخت.11/4
یَدِینُونَ بِدِینِهِمْ، وَ یَهْتَدُونَ بِهَدْیِهِمْ، یَتَّفِقُونَ عَلَیْهِمْ، وَ لَا یَتَّهِمُونَهُمْ فِیما أَدَّوْا إِلَیْهِمْ
...دین آنان را پیروی می کنند، به راهنمایی آنها راه می یابند، با ایشان موافقت دارند و به آنچه آنها رساندند، تهمت نمی زنند.12/4
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ مِنْ یَوْمِنَا هَذَا إِلَی یَوْمِ الدِّینِ
خداوندا و از امروز ما تا روز قیامت بر تابعین درود فرست.13/4
ص: 321
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً تَعْصِمُهُمْ بِهَا مِنْ مَعْصِیَتِکَ، وَ تَفْسَحُ لَهُمْ فِی رِیَاضِ جَنَّتِکَ، وَ تَمْنَعُهُمْ بِهَا مِنْ کَیْدِ الشَّیْطَانِ، وَ تُعِینُهُمْ بِهَا عَلَی مَا اسْتَعَانُوکَ عَلَیْهِ مِنْ بِرٍّ، وَ تَقِیهِمْ طَوَارِقَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ إِلَّا طَارِقًا یَطْرُقُ بِخَیْرٍ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که به سبب آن ایشان را از معصیت نگه داری و در باغ های بهشتت بر ایشان وسعت دهی، و آنان را از حیله شیطان بازداری، و بر خواسته های نیک آنانْ کمک رسانی و آنها را از حوادث شب و روز - مگر خیری که پیش آید - حفظ نمایی.14و13/4
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً... تَبْعَثُهُمْ بِهَا عَلَی اعْتِقَادِ حُسْنِ الرَّجَاءِ لَکَ، وَ الطَّمَعِ فِیما عِنْدَکَ وَ تَرْکِ التُّهَمَةِ فِیما تَحْوِیهِ أَیْدِی الْعِبَادِ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که به سبب آن ایشان را بر اعتقاد به امیدی نیکو به تو و طمع در آنچه نزد تو است و ترک تهمت در آنچه که در دست بندگان است، برانگیزی.
15و14و13/4
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... لِتَرُدَّهُمْ إِلَی الرَّغْبَةِ إِلَیْکَ وَ الرَّهْبَةِ مِنْکَ، وَ تُزَهِّدَهُمْ فِی سَعَةِ الْعَاجِلِ، وَ تُحَبِّبَ إِلَیْهِمُ الْعَمَلَ لِلْآجِلِ، وَ الِاسْتِعْدَادَ لِمَا بَعْدَ الْمَوْتِ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، بدین جهت که آنان را به درخواست سوی خود و ترس
از خویش بازگردانی و در گشادگی دنیا آنان را بی میل نمایی، و عمل برای آخرت و آمادگی برای بعد از مرگ را در نظرشان محبوب کنی.
16و13/4
تُهَوِّنَ عَلَیْهِمْ کُلَّ کَرْبٍ یَحُلُّ بِهِمْ یَوْمَ خُرُوجِ الْأَنْفُسِ مِنْ أَبْدَانِهَا
در آن روز که جان ها از تن بیرون می رود، هر اندوهی را بر ایشان آسان گردانی.17/4
تُعَافِیَهُمْ مِمَّا تَقَعُ بِهِ الْفِتْنَةُ مِنْ مَحْذُورَاتِهَا، وَ کَبَّةِ النَّارِ وَ طُولِ الْخُلُودِ فِیهَا
ایشان را از آنچه که به وجودآورنده آزمایش هایی از امور ترسناک و سختی آتش و همیشه ماندن در آتش است، عافیت بخشی.18/4
تُصَیِّرَهُمْ إِلَی أَمْنٍ مِنْ مَقِیلِ الْمُتَّقِینَ
آنها را به جایگاهی آسوده که استراحتگاه پرهیزکاران است روانه کنی.19/4
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الْمُتَّبِعِینَ مَنْهَجَهُمُ
خداوندا و بر دوستان آنها که پیروان راه روشن ایشانند، درود فرست.64/47
اللَّهُمَّ الْعَنْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ
ص: 322
خداوندا، دشمنان ایشان را از گذشتگان و آیندگان لعنت کن.10/48
اللَّهُمَّ وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً الَّذِینَ... انْتَصَرُوا بِهِ
خداوندا و بخصوص یاران محمّد، آنان که به همراه او پیروز شدند...4و3/4
وَ اجْعَلْ لِی... ظَفَرًا بِمَنْ عَانَدَنِی
و برایم بر آنکه با من ناسازگاری نمود، پیروزی ای قرار ده.8/20
وَ أَعْلَیْتَ کَعْبِی عَلَیْهِ
و مرا بر او پیروز نمودی.6/49
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ الْمُصْلِحِینَ بِسُوءَالِی إِیَّاکَ، الْمُنْجِحِینَ بِالطَّلَبِ إِلَیْکَ
و مرا در همه آن (امور) به خاطر درخواستم از تو، از شایسته کارانی قرار ده که با درخواست از تو، کامیاب شدند.10/25
فَیَنَالَنِی مِنْهُ بِدَعْوَةٍ هِیَ أَسْمَعُ لَدَیْکَ مِنْ دُعَائِی، أَوْ شَفَاعَةٍ أَوْکَدُ عِنْدَکَ مِنْ شَفَاعَتِی تَکُونُ بِهَا... فَوْزَتِی بِرِضَاکَ
پس دعایی از او به من رسد که از دعای من نزد تو شنیدنی تر است، یا شفاعتی کند که از شفاعت من نزد تو کارسازتر است، که پیروزی من به وسیله خوشنودی ات حاصل شود.27/31
فَذَکَرُوکَ بِمَنِّکَ، وَ شَکَرُوکَ بِفَضْلِکَ، وَ دَعَوْکَ بِأَمْرِکَ، وَ تَصَدَّقُوا لَکَ طَلَبًا لِمَزِیدِکَ، وَ فِیهَا کَانَتْ... فَوْزُهُمْ بِرِضَاکَ
پس با نعمتِ خودت، تو را یاد کردند و با تفضّلت، تو را شکر گزاردند و به فرمانت، تو را خواندند و جهت طلبِ افزودن (نعمت) تو، برای (رضای) تو صدقه دادند و در (همه) اینها، پیروزیشان به خوشنودی ات نهفته بود.16/45
فَنَادَیْتُکَ یَا إِلَهِی... عَالِمًا أَنَّهُ... لَا یَفْزَعُ مَنْ لَجَأَ إِلَی مَعْقِلِ انْتِصَارِکَ
ای خدای من، پس تو را خواندم، در حالی که می دانستم هر که به پناهگاه پیروزی تو پناهنده شود، هراسی ندارد.10/49
أَسْأَلُکَ أَنْ تَعْفُوَ عَنِّی، وَ تَغْفِرَ لِی فَلَسْتُ بَرِیئًا فَأَعْتَذِرَ، وَ لَا بِذِی قُوَّةٍ فَأَنْتَصِرَ
از تو می خواهم که مرا ببخشایی و بیامرزی ام.
ص: 323
زیرا من بی گناه نیستم تا عذری داشته باشم و دارای توانی نمی باشم تا پیروز شوم.7/51
لَمْ یَخْتَلِجْهُمْ شَکٌّ فِی قَفْوِ آثَارِهِمْ
تردیدی ایشان را از پیروی نشانه های آنها آشفته نساخت.11/4
وَفِّقْنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا وَ لَیْلَتِنَا هَذِهِ وَ فِی جَمِیعِ أَیَّامِنَا، لِاسْتِعْمَالِ... وَ اتِّبَاعِ السُّنَنِ
و در امروز ما و امشب ما و در همه روزهایمان، ما را برای انجام نیکی و پیروی از سنّت ها، توفیق ده.18/6
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... مُتَابَعَةِ الْهَوَی
خداوندا به تو پناه می برم از پیروی هوا و هوس.2و1/8
نَعِظُ عَنْ مُتَابَعَتِهِ مَنِ اتَّبَعَ زَجْرَنَا
هر کس نهی ما را پذیرفت، از پیروی او (شیطان) بازداریم.14/17
وَفِّقْنِی لِطَاعَةِ مَنْ سَدَّدَنِی، وَ مُتَابَعَةِ مَنْ أَرْشَدَنِی
مرا به اطاعت از آنکه به راه راست استوارم گرداند و پیروی از کسی که ارشادم کرد، توفیق ده.8/20
جَعَلْتَهُ نُورًا نَهْتَدِی مِنْ ظُلَمِ الضَّلَالَةِ وَ الْجَهَالَةِ بِاتِّبَاعِهِ
آن را نوری قرار دادی که ما با پیروی از آن، از تاریکی های گمراهی و نادانی ره یابیم.3/42
وَ تَقْفُوَ بِنَا آثَارَ الَّذِینَ اسْتَضَاؤُوا بِنُورِهِ، وَ لَمْ یُلْهِهِمُ الْأَمَلُ عَنِ الْعَمَلِ
و ما را در پی کسانی گردانی که از نور آن، روشنی جستند و آرزو، آنان را از کار (نیک) سرگرم نکرد.9/42
وَ اقْفُ بِنَا آثَارَ الَّذِینَ قَامُوا لَکَ بِهِ آنَاءَ اللَّیْلِ وَ أَطْرَافَ النَّهَارِ
و ما را در پی کسانی گردان که در ساعت های شب و اطراف روز، قرآن را برای تو به پا داشتند.9/42
ص: 324
أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الَّذِی... ابْتَدَعْتَ الْمُبْتَدَعَاتِ بِلَا احْتِذَاءٍ
تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. تویی که نوپیداها را بدون پیروی (از الگویی) پدید آوردی.12/47
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الْمُتَّبِعِینَ مَنْهَجَهُمُ
خداوندا و بر دوستان آنها که پیروان راه روشن ایشانند، درود فرست.64/47
وَ لَا تَتَّخِذْنِی هُزُوًا لِخَلْقِکَ... وَ لَا تَبَعًا إِلَّا لِمَرْضَاتِکَ
و مرا سبب خنده آفریدگانت و جز پیرو خوشنودی ات قرار نده.124/47
اجْعَلْ أَوْسَعَ رِزْقِکَ عَلَیَّ إِذَا کَبِرْتُ
فراخ ترین روزی ات را بر من، زمانی که پیر شدم قرار ده.11/20
مَوْلَایَ... ارْحَمْ شَیْبَتِی
مولای من! بر پیری ام رحم کن.4/53
الْحَمْدُ لِلَّهِ الْأَوَّلِ بِلَا أَوَّلٍ کَانَ قَبْلَهُ
سپاس خدای را، اوّلی که پیش از او اوّلی نبوده است.1/1
لَا یَمْلِکُونَ تَأْخِیرًا عَمَّا قَدَّمَهُمْ إِلَیْهِ
آنها تواناییِ عقب انداختن آنچه (خدا) آنان را به سوی آن جلو انداخته، ندارند.4/1
وَ امْحُ عَنِّی شَرَّ مَا قَدَّمْتُ
و از من زشتی آنچه پیش فرستاده ام را بزدای.6/15
فَقَدِّمْ لِی مَا أَخَّرْتَ
پس آنچه برایم به تأخیر انداخته ای، پیش انداز.2/18
ص: 325
أَلْهِمْنَا الِانْقِیَادَ لِمَا أَوْرَدْتَ عَلَیْنَا مِنْ مَشِیَّتِکَ حَتَّی لَا نُحِبَّ تَأْخِیرَ مَا عَجَّلْتَ
گردن نِهی بر خواسته ات را - که بر ما وارد ساختی - به ما الهام فرما، تا تأخیر آنچه را پیش انداختی، دوست نداشته باشیم.5/33
وَ أَخِّرْ عَنِّی مَا قَدَّمْتَ
و آنچه از من پیش انداخته ای، پس انداز.2/18
أَلْهِمْنَا الِانْقِیَادَ لِمَا أَوْرَدْتَ عَلَیْنَا مِنْ مَشِیَّتِکَ حَتَّی لَا نُحِبَّ... تَعْجِیلَ مَا أَخَّرْتَ
گردن نِهی بر خواسته ات را - که بر ما وارد ساختی - به ما الهام فرما، تا تعجیل آنچه را که به تأخیر انداخته ای، دوست نداشته باشیم.5/33
وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ... حَتَّی... أُقَدِّمَ عَلَی رِضَایَ رِضَاهُمَا
و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را در نظرم، از خوابِ خواب آلوده، خوش تر قرار ده. تا خوشنودی آنان را بر خوشنودی خود مقدّم اندازم.5/24
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ، وَ عَوِّضْهُ مِنْ فِعْلِهِ عِوَضًا حَاضِرًا یَتَعَجَّلُ بِهِ نَفْعَ مَا قَدَّمَ وَ سُرُورَ مَا أَتَی بِهِ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده و کارش را عوضِ نقد عطا کن که سود آنچه پیش فرستاده و شادی آنچه را انجام داده، به زودی دریافت کند.16/27
وَ اجْعَلْ مَا خَوَّلْتَنِی مِنْ حُطَامِهَا، وَ عَجَّلْتَ لِی مِنْ مَتَاعِهَا بُلْغَةً إِلَی جِوَارِکَ
و آنچه از کالای آن (دنیا)، که به من ارزانی داشته ای، و هم اکنون به دستم رسانده ای، وسیله رسیدن به جوار خود قرار ده.6/30
جَعَلَ لَهُ وَقْتًا بَیِّنًا لَا یُجِیزُ جَلَّ وَ عَزَّ أَنْ یُقَدَّمَ قَبْلَهُ، وَ لَا یَقْبَلُ أَنْ یُوءَخَّرَ عَنْهُ
برای آن، زمان آشکاری قرار داد، که خداوند عزیز و جلیل روا نمی دارد که پیش انداخته شود و نمی پذیرد که از آن وقت به تأخیر افتد.4/44
ص: 326
قَدْ تَقَدَّمْتَ بِالْوَعِیدِ... وَ أَخَّرْتَ وَ أَنْتَ مُسْتَطِیعٌ لِلمُعَاجَلَةِ
هشدارها را، پیشتر داده ای و با آنکه بر شتاب نمودن توانایی، (عذاب را) به تأخیر انداخته ای.21/46
أَمَرْتَ بِامْتِثَالِ أَوَامِرِهِ... وَ أَلَّا یَتَقَدَّمَهُ مُتَقَدِّمٌ، وَ لَا یَتَأَخَّرَ عَنْهُ مُتَأَخِّرٌ
فرمان دادی که به امرهای او امتثال کنند و هیچ پیشی گیرنده ای از او پیشی نگیرد و هیچ بازمانده ای از او بازنماند.60/47
إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ قَدَّمْتُ تَوْحِیدَکَ وَ نَفْیَ الْأَضْدَادِ وَ الْأَنْدَادِ وَ الْأَشْبَاهِ عَنْکَ
همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی یگانه دانستن تو و نفی شریکان و همتایان و مانندهایی از تو را، پیش فرستاده ام.72/47
فَإِنِّی لَمْ آتِکَ ثِقَةً مِنِّی بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ
پس به درستی که من با اطمینان به عمل شایسته ای که پیش فرستاده باشم، به درگاه تو نیامده ام.6/48
قَدْ تَقَدَّمَ مِنِّی مَا قَدْ عَلِمْتَ وَ مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنِّی
پیش از این از من (گناهانی) سر زده که تو می دانی و از من به آنها داناتری.2/50
وَ تَقِیهِمْ طَوَارِقَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ إِلَّا طَارِقًا یَطْرُقُ بِخَیْرٍ
و آنها را از حوادث شب و روز - مگر خیری که پیش آید - حفظ نمایی.14/4
اللَّهُمَّ فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا فَلَقْتَ لَنَا مِنَ الْإِصْبَاحِ،... وَ وَقَیْتَنَا فِیهِ مِنْ طَوَارِقِ الْآفَاتِ
خداوندا حمد و سپاس برای توست که صبح را برای ما شکافتی و در آن ما را از پیشامدها و بلاها نگهداشتی.8/6
...حَتَّی أَتَعَرَّفَ مِنْ نَفْسِی رَوْحَ الرِّضَا وَ طُمَأْنِینَةَ النَّفْسِ مِنِّی بِمَا یَجِبُ لَکَ فِیما یَحْدُثُ
...تا نسیم خوشنودی و آرامش خود را نسبت
ص: 327
به آنچه رخ می دهد، و شکر آن برای تو واجب است، دریابم.11/22
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا... فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... أَوْ أَخَّرَهُ عَنْهُ حَادِثٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ، وَ أَوْجِبْ لَهُ ثَوَابَ الْمُ-جَاهِدِینَ
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، امّا ناتوانی او را بازداشت، یا حادثه ای او را (از جهاد) عقب انداخت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس و پاداش مجاهدان را برای او واجب گردان.17/27
لَا تُحْبِطْ... خَلَوَاتِی بِمَا یَعْرِضُ لِی مِنْ نَزَغَاتِ فِتْنَتِکَ
تنهایی هایم را با آزمایش های فسادانگیزت که برایم پیش می آید، باطل نکن.131/47
إِلَهِی... لَا تَجْبَهْنِی بِالرَّدِّ وَ قَدِ انْتَصَبْتُ بَیْنَ یَدَیْکَ
خدای من در حالی که در پیشگاه تو ایستاده ام دست رد بر پیشانی ام نزن.17/16
یَا مَنْ لَا یَجْبَهُ بِالرَّدِّ أَهْلَ الدَّالَّةِ عَلَیْهِ
ای کسی که دست رد بر پیشانی آنان که به محبّت او اعتماد دارند، نمی زند.5/46
وَ لَا تَجْبَهْنِی بِالرَّدِّ فِی مَسْأَلَتِی
و در خواهشم، دست رد بر پیشانی ام نزن.25/46
لَا تَجْبَهْنِی بِمَا جَبَهْتَ بِهِ الْمُعَانِدِینَ لَکَ
همانگونه که دست رد بر پیشانی ستیزه جویان با خود زده ای، دست رد بر پیشانی ام نزن.116/47
اللَّهُمَّ وَ قَوِّ بِذَلِکَ مِحَالَ أَهْلِ الْإِسْلَامِ، وَ حَصِّنْ بِهِ دِیَارَهُمْ... حَتَّی... لَا تُعَفَّرَ لِأَحَدٍ مِنْهُمْ جَبْهَةٌ دُونَکَ
خداوندا و به وسیله آن، تدبیر مسلمانان را قوّت بخش و شهرهایشان را استوار ساز، تا پیشانی هر یک از آنان جز در برابر تو به خاک گذاشته نشود.7/27
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... نَسْبِقُ بِهِ مَنْ سَبَقَ إِلَی رِضَاهُ وَ عَفْوِهِ
سپاس خدای را، سپاسی که با آن بر پیشی گرفتگان به سوی خوشنودی و بخشایش او،
ص: 328
پیشی گیریم.11و10/1
اللَّهُمَّ وَ أَوْصِلْ إِلَی التَّابِعِینَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ، الَّذِینَ یَقُولُونَ: رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَ لِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ خَیْرَ جَزَائِکَ
خداوندا و بهترین پاداش خود را به تابعینِ نیکوکارِ ایشان برسان. همانها که می گویند: پروردگارا! ما و برادرانمان را، که در ایمان، بر ما پیش قدم شدند بیامرز.9/4
أَنْتَ الَّذِی تَسْعَی رَحْمَتُهُ أَمَامَ غَضَبِهِ
تو آنی که رحمتش بر غضبش پیشی می گیرد.8/16
أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی... وَ السَّبْقِ إِلَی الْفَضِیلَةِ
زیور پرهیزکاران را در پیشی گرفتن به فضیلت، به من بپوشان.10/20
اللَّهُمَّ وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لَهُمَا فَشَفِّعْهُمَا فِیَّ، وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لِی فَشَفِّعْنِی فِیهِمَا
خداوندا و اگر آمرزشت برای ایشان پیشی گرفت، پس آنان را شفیع من گردان. و اگر آمرزشت برای من پیشی گرفت، پس مرا شفیع آنان فرما.15/24
اجْعَلْنَا مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ... مِنَ الَّذِینَ یُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَ هُمْ لَهَا سَابِقُونَ
ما را از بندگان صالحت قرار ده. از آنان که در نیکی ها می شتابند و ایشان برای آن پیشی می گیرند.18/44
أَمَرْتَ بِامْتِثَالِ أَوَامِرِهِ... وَ أَلَّا یَتَقَدَّمَهُ مُتَقَدِّمٌ
فرمان دادی که به امرهای او امتثال کنند و هیچ پیشی گیرنده ای از او پیشی نگیرد.60/47
وَ سَهِّلْ لِی مَسْلَکَ الْخَیْرَاتِ إِلَیْکَ، وَ الْمُسَابَقَةَ إِلَیْهَا مِنْ حَیْثُ أَمَرْتَ
و راه خیرات به سوی خود و پیشی گرفتن به آنها را از جهتی که فرمان داده ای، برای من آسان گردان.94/47
ص: 329
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالصِّحَّةِ... وَ النَّفَاذِ فِی أُمُورِی
و با تندرستی و پیشرفت در کارهایم بر من منّت گذار.3/23
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ أَمِینِکَ عَلَی وَحْیِکَ... وَ صَفِیِّکَ مِنْ عِبَادِکَ، إِمَامِ الرَّحْمَةِ
خداوندا بر محمّد - امین وحیت و دوست تو از بندگانت، آن پیشوای رحمت - درود فرست.3/2
وَ أَقَمْتَ لِأَهْلِهِ دَلِیلًا... مِنْ أَئِمَّةِ الْهُدَی...
و برای اهل آن (عصر و زمان) راهنمایی گماشتی، از امامانِ رستگاری...2/4
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَیَّدْتَ دِینَکَ فِی کُلِّ أَوَانٍ بِإِمَامٍ أَقَمْتَهُ عَلَمًا لِعِبَادِکَ
خداوندا، همانا تو دین خود را در هر زمانی به امامی تأیید کرده ای، که او را نشانه ای برای بندگانت به پا داشتی.60/47
اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ... التَّصْدِیقِ بِرَسُولِکَ، وَ الْأَئِمَّةِ الَّذِینَ حَتَمْتَ طَاعَتَهُمْ
خداوندا و مرا از باورداران به پیامبرت و امامانی که اطاعتشان را واجب نمودی، قرار ده.12/48
پیشینیان گذشتگان
پیکار جنگ
وَ لَکَ یَا رَبِّ... عَهْدِی أَنْ أَهْجُرَ جَمِیعَ مَعَاصِیکَ
و ای پروردگار من، با تو عهد می بندم، از همه نافرمانی های تو، دوری گزینم.16/31
فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ... لَزِمَنَا لَهُ الذِّمَامُ الْمَ-حْفُوظُ
پس آن را وداع می گوییم، وداع از کسی که بر ما لازم است برای او پیمان نگه داریم.23/45
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَیَّدْتَ دِینَکَ فِی کُلِّ أَوَانٍ بِإِمَامٍ أَقَمْتَهُ عَلَمًا لِعِبَادِکَ... بَعْدَ أَنْ وَصَلْتَ حَبْلَهُ بِحَبْلِکَ
خداوندا، همانا تو دین خود را در هر زمانی به امامی تأیید کرده ای، که او را نشانه ای برای
ص: 330
بندگانت به پا داشتی، پس از آنکه ریسمان او را به ریسمان خود پیوستی.60/47
تَوَحَّدْنِی بِمَا تَتَوَحَّدُ بِهِ مَنْ وَفَی بِعَهْدِکَ
تو خود به تنهایی به من نیکی کن، همانگونه که نیکی می کنی با کسی که به عهد تو وفا کرده.88/47
...وَ الَّذِینَ عَرَّفْتَهُمْ... کَیْلَ مَا تَحْوِیهِ لَوَاعِجُ الْأَمْطَارِ وَ عَوَالِجُهَا
...و آنها که پیمانه باران های شدید و رگبارهای متراکم را به آنان شناسانده ای.16/3
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی رَکَّبَ فِینَا آلَاتِ الْبَسْطِ
سپاس خدای را که آلات بسط و گشادن را در ما به هم پیوست.20/1
صِلْ دُعَائِی بِالْإِجَابَةِ
درخواست مرا به روا شدن متّصل گردان.11/14
لَا تَبْتَلِیَنِّی بِالْکَسَلِ عَنْ عِبَادَتِکَ... وَ لَا مُجَامَعَةِ مَنْ تَفَرَّقَ عَنْکَ، وَ لَا مُفَارَقَةِ مَنِ اجْتَمَعَ إِلَیْکَ
مرا به سستی در عبادتت و گرد آمدن با کسی که از تو دوری نموده و جدایی از آنکه به تو پیوسته، گرفتار نساز.11/20
وَ اجْعَلْ مَا خَوَّلْتَنِی مِنْ حُطَامِهَا... وُصْلَةً إِلَی قُرْبِکَ
و آنچه از کالای آن (دنیا)، که به من ارزانی داشته ای، وسیله پیوستن به قربت قرار ده.6/30
خَرَجَتْ مِنْ یَدِی أَسْبَابُ الْوُصُلَاتِ إِلَّا مَا وَصَلَهُ رَحْمَتُکَ
اسباب پیوندها از دستم بیرون رفته، جز آنچه به رحمتت وصل شده.9/32
وَ اکْفِنَا طُولَ الْأَمَلِ، وَ قَصِّرْهُ عَنَّا بِصِدْقِ الْعَمَلِ حَتَّی... لَا اتِّصَالَ نَفَسٍ بِنَفَسٍ، وَ لَا لُحُوقَ قَدَمٍ بِقَدَمٍ
و ما را از آرزوی دراز بازدار و با عمل
ص: 331
راستین، آن را از ما کوتاه کن، تا بدانجا که پیوستگی نفسی را به نفسی و در پی هم آمدن گامی را به گامی، آرزو نکنیم.1/40
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا... تَصِلُهُ بِمَزِیدٍ بَعْدَ مَزِیدٍ طَوْلًا مِنْکَ
سپاس برای توست. سپاسی که تو آن را از روی احسانت، با افزونی پی درپی پیوند دهی.48و36/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... یَتَّصِلُ اتِّصَالُهَا بِبَقَائِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که اتّصالش به بقای تو پیوند خورد.53/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِمْ... صَلَاةً... مُتَّصِلَةً بِنَظَائِرِهِنَّ أَبَدًا
پروردگار من، بر ایشان درود فرست. درودی که تا ابد به مانندهای آن (درودها) متّصل باشد.59/47
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَیَّدْتَ دِینَکَ فِی کُلِّ أَوَانٍ بِإِمَامٍ أَقَمْتَهُ عَلَمًا لِعِبَادِکَ... بَعْدَ أَنْ وَصَلْتَ حَبْلَهُ بِحَبْلِکَ
خداوندا، همانا تو دین خود را در هر زمانی به امامی تأیید کرده ای، که او را نشانه ای برای بندگانت به پا داشتی، پس از آنکه ریسمان او را به ریسمان خود پیوستی.60/47
بِحَقِّ مَنْ وَصَلْتَ طَاعَتَهُ بِطَاعَتِکَ... تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ إِلَیْکَ مُتَنَصِّلًا
به حقّ کسی که اطاعت از او را به اطاعت خود پیوند زده ای، در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده.86/47
فَأَحْیِنِی حَیَاةً طَیِّبَةً تَنْتَظِمُ بِمَا أُرِیدُ
پس مرا به حیاتی پاکیزه زنده دار، که به آنچه می خواهم پیوسته گردد.117/47
وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ وَ سَعَةِ مَا عِنْدَکَ... وَ صِلْ ذَلِکَ بِخَیْرِ الْآخِرَةِ وَ نَعِیمِهَا
و برایم از فضل و فراخی آنچه نزد توست، بیفزا. و آن را به خیر آخرت و نعمت فراوانش پیوسته گردان.28/48
ص: 332
تابش درخشش
تابعین پیروان
تأخیر پس
تاریکی تیرگی و نیز ظلمت
هَذَا یَوْمٌ حَادِثٌ جَدِیدٌ
این روزی نو و تازه است.12/6
اللَّهُمَّ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا مِنْ... سَوَالِفِ زَلَّاتِی وَ حَوَادِثِهَا
خداوندا من در این جایگاهم، از لغزش های گذشته و تازه ام، به درگاهت توبه می کنم.14/31
جَعَلَکَ مِفْتَاحَ شَهْرٍ حَادِثٍ لِأَمْرٍ حَادِثٍ
تو را کلید ماهی نو برای کاری نو قرار داد.3/43
أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الَّذِی... ابْتَدَعْتَ الْمُبْتَدَعَاتِ بِلَا احْتِذَاءٍ
تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. تویی که نوپیداها را بدون پیروی (از الگویی) پدید آوردی.12/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُحِیطُ بِکُلِّ صَلَاةٍ سَالِفَةٍ وَ مُسْتَأْنَفَةٍ
پروردگار من، بر او و خاندانش درود فرست، درودی که هر درود گذشته و تازه ای را فراگیرد.55/47
اشْفَعْ لِی أَوَائِلَ مِنَنِکَ بِأَوَاخِرِهَا، وَ قَدِیمَ فَوَائِدِکَ بِحَوَادِثِهَا
برای من اولین نعمت هایت را، با آخِرین آن و سودهای دیرینت را، با تازه های آن توأم ساز.121/47
تأنی مهلت
ص: 333
تاوان قصاص
تباهی هلاکت
یَا مَنِ اسْتَصْلَحَ فَاسِدَهُمْ بِالتَّوْبَةِ
ای آنکه فاسد ایشان را با توبهْ اصلاح کرده است. 10/12
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ نَزَغَاتِ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ
خداوندا ما از وسوسه های شیطان - رانده شده - به تو پناه می بریم.1/17
إِلَّا تَقِنَا خَبَالَهُ یَسْتَزِلَّنَا
اگر ما را از تبهکاری اش نگه نداری، به لغزشمان اندازد.7/25
وَ اسْلُکْ بِنَا مِنَ التُّقَی خِلَافَ سَبِیلِهِ مِنَ الرَّدَی
و برخلاف راه هلاکت بار او (شیطان)، ما را به راه پرهیزکاری ببَر.5/17
اللَّهُمَّ... اسْتَصْلِحْ بِقُدْرَتِکَ مَا فَسَدَ مِنِّی
خداوندا امور تباهم را به توانایی خود، اصلاح نما.2/20
عِنْدَکَ... لِمَا فَسَدَ صَلَاحٌ
اصلاح آنچه تباه شده، نزد توست.20/20
عَبِّدْنِی لَکَ وَ لَا تُفْسِدْ عِبَادَتِی بِالْعُجْبِ
مرا به عبادت خود وادار ولی بندگی ام را با خودپسندی تباه نگردان.3/20
حَصِّنْ رِزْقِی مِنَ التَّلَفِ
روزی ام را از تلف شدن نگهدار.23/20
اللَّهُمَّ وَ مَا مَسَّهُمَا مِنِّی مِنْ أَذًی... أَوْ ضَاعَ قِبَلِی لَهُمَا مِنْ حَقٍّ فَاجْعَلْهُ حِطَّةً لِذُنُوبِهِمَا
خداوندا و هر آزاری که از من به آنان رسیده یا حقّی از آنها نزد من ضایع شده، پس آن را سبب ریزش گناهانشان قرار ده.8/24
اللَّهُمَّ وَ مَا تَعَدَّیَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ قَوْلٍ... أَوْ ضَیَّعَاهُ لِی مِنْ حَقٍّ... فَقَدْ وَهَبْتُهُ لَهُمَا
خداوندا و آنچه بر من در سخن گفتن، تعدّی نموده اند یا حقّی را از من ضایع ساخته اند، پس آن را به ایشان بخشیدم.9/24
یَا مَنْ لَا یَضِیعُ لَدَیْهِ أَجْرُ الْمُ-حْسِنِینَ
ص: 334
ای کسی که پاداش نیکوکاران، نزد او تباه نمی شود. 3/31
فَأَوْقَعَنِی وَ قَدْ هَرَبْتُ إِلَیْکَ مِنْ صَغَائِرِ ذُنُوبٍ مُوبِقَةٍ، وَ کَبَائِرِ أَعْمَالٍ مُرْدِیَةٍ
پس (دشمن تو) در حالی که از گناهان کوچکِ هلاکت بار و از کردارهای بزرگِ نابودکننده به سویت می گریختم، مرا بر زمین زد.13/32
...حَاشَا فُرُوضِکَ الَّتِی مَنْ ضَیَّعَهَا هَلَکَ
...مگر واجبات تو، که هر که آن را انجام نداد، به هلاکت رسد.17/32
وَ إِلَّا تَغَمَّدْنِی بِرَحْمَتِکَ تُوبِقْنِی
و اگر مرا به رحمتت نپوشانی، تباهم.5/39
یَا... مُسْتَصْلِحَ عَمَلِ الْمُفْسِدِینَ
ای خواهان اصلاح عمل تبهکاران.5/40
اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا... مِنْ نَزَغَاتِ الشَّیْطَانِ وَ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ حَارِسًا
قرآن را نگهبان ما از تبهکاری های شیطان و از اندیشه های بد، قرار ده.10/42
لَا تَفْضَحْنَا فِی حَاضِرِی الْقِیَامَةِ بِمُوبِقَاتِ آثَامِنَا
ما را با گناهان هلاک کننده مان، در برابر حاضرانِ قیامت، رسوا نکن.14/42
اللَّهُمَّ فَلَکَ الْحَمْدُ... اعْتِرَافًا بِالْإِضَاعَةِ
خداوندا، پس سپاس برای توست، در حالی که به تباه نمودن، اعتراف کننده ایم.45/45
هَذَا مَقَامُ مَنِ اعْتَرَفَ بِسُبُوغِ النِّعَمِ... وَ شَهِدَ عَلَی نَفْسِهِ بِالتَّضْیِیعِ
این جایگاه کسی است که به فراوانی نعمت ها اعتراف کرده و به تباه ساختن (نعمت ها)، به ضرر خود گواهی داده است.15/49
إِنْ تُعَذِّبْ فَأَنَا الظَّالِمُ الْمُفَرِّطُ الْمُضَیِّعُ الْآثِمُ الْمُقَصِّرُ الْمُضَجِّعُ الْمُغْفِلُ حَظَّ نَفْسِی
اگر کیفر کنی، این من هستم که ستمکار، سهل انگار، تباه کننده، گنهکار، مقصّر، اهمال کننده، واگذارنده بهره خویشم.14/51
ص: 335
وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلَّا بِکَ
و آنان که بر درگاه جز تو فرود آمدند، ضایع شدند.13/46
طَوِّقْنِی طَوْقَ الْإِقْلَاعِ عَمَّا یُحْبِطُ الْحَسَنَاتِ
طوقِ دست برداشتن از آنچه نیکی ها را باطل کرده، به گردنم انداز.106/47
لَا تُحْبِطْ حَسَنَاتِی بِمَا یَشُوبُهَا مِنْ مَعْصِیَتِکَ
کارهای نیک مرا با درآمیختن به نافرمانی ات، باطل نکن.131/47
لَا تُحْبِطْ... خَلَوَاتِی بِمَا یَعْرِضُ لِی مِنْ نَزَغَاتِ فِتْنَتِکَ
تنهایی هایم را با آزمایش های فسادانگیزت که برایم آشکار می شود، باطل نکن.131/47
حَلَلْتُ شِعَابَ تَلَفٍ
به درّه های نابودی وارد شدم.2/49
إِلَیْکَ مَفَرُّ الْمُسیءِ، وَ مَفْزَعُ الْمُضَیِّعِ لِحَظِّ نَفْسِهِ الْمُلْتَجِئِ
گریزگاه بدکار و پناهگاه آنکه بهره اش را تباه کرده و پناهنده گشته، به سوی توست.3/49
فَلَمَّا رَأَیْتَ یَا إِلَهِی تَبَارکْتَ وَ تَعَالَیْتَ دَغَلَ سَرِیرَتِهِ... أَرْکَسْتَهُ لِأُمِّ رَأْسِهِ فِی زُبْیَتِهِ
پس همین که -ای خدای مبارک و والای من- تباهی باطن او را ملاحظه کردی، او را با مغز سر در گودالش (که برای شکار کنده بود)، سرنگون نمودی.8/49
أَسْتَقِیلُکَ عَثَرَاتِی، وَ أَتَنَصَّلُ إِلَیْکَ مِنْ ذُنُوبِیَ الَّتِی قَدْ أَوْبَقَتْنِی
از تو می خواهم که از لغزش هایم درگذری و به درگاه تو از گناهانم که تباهم ساخته، پوزش می طلبم.8/51
تبذیر ولخرجی
تبشیر مژده
وَ ارْزُقْنِی مِنْ غَیْرِ احْتِسَابٍ، فَلَا أَشْتَغِلَ عَنْ عِبَادَتِکَ بِالطَّلَبِ، وَ لَا أَحْتَمِلَ إِصْرَ تَبِعَاتِ الْمَکْسَبِ
و مرا بی حساب روزی ده، تا به جای عبادت تو سرگرمِ روزی جستن نشوم و زیر بار پیامدهای بدِ کسب نروم.24/20
ص: 336
أَسْتَجِیرُ بِکَ، یَا رَبِّ... مِنْ تَبِعَتِهِ بَعْدَ الْوَفَاةِ
و پناه از تو می جویم - ای پروردگار من - از پیامد آن (وام) پس از مرگ.2/30
...مِنْ ذُنُوبٍ أَدْبَرَتْ لَذَّاتُهَا فَذَهَبَتْ، وَ أَقَامَتْ تَبِعَاتُهَا فَلَزِمَتْ
از گناهانی که لذّت هایش سپری شد و گذشت، و پیامدهای آن به جای ماند و پایدار شد.9/31
اللَّهُمَّ وَ عَلَیَّ تَبِعَاتٌ قَدْ حَفِظْتُهُنَّ، وَ تَبِعَاتٌ قَدْ نَسِیتُهُنَّ
خداوندا و مرا (از حقوق مردم) گرفتاری هایی است که به یاد دارم و گرفتاری هایی است که فراموش کرده ام.18/31
کُلُّهُنَّ بِعَیْنِکَ الَّتِی لَا تَنَامُ، وَ عِلْمِکَ الَّذِی لَا یَنْسَی
و همه آنها (گرفتاری ها) پیش چشم تو که نمی خوابد و در علم تو که فراموش نمی کند، قرار دارد. 18/31
تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی بِمَنْ خَوْفُهُ مِنْکَ أَکْثَرُ مِنْ طَمَعِهِ فِیکَ... لَا أَنْ یَکُونَ... طَمَعُهُ اغْتِرَارًا، بَلْ لِقِلَّةِ حَسَنَاتِهِ بَیْنَ سَیِّئَاتِهِ، وَ ضَعْفِ حُجَجِهِ فِی جَمِیعِ تَبِعَاتِهِ
ای خدای من، با کسی چنین رفتار می کنی که ترسش از تو، بیش از طمعش از توست. نه اینکه طمعش از روی فریب خوردن باشد. بلکه برای آنست که نیکی هایش میان بدی هایش اندک و دلیل هایش درباره همه تبعاتش (و گناهانش) ضعیف است.12/39
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نُخَلِّصَ أَمْوَالَنَا مِنَ التَّبِعَاتِ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که دارایی هایمان را از مظالم خالص گردانیم.10/44
اسْلَخْ عَنَّا تَبِعَاتِنَا مَعَ انْسِلَاخِ أَیَّامِهِ
با گذشتن روزهایش تبعاتمان (سختی هایمان) را از ما بکن.15/44
تبعیت پیروی
قَدْ تَرَی یَا إِلَهِی... وَجِیبَ قَلْبِی مِنْ خَشْیَتِکَ
ص: 337
ای خدای من، نگرانی دلم را از بیم خود می بینی.19/16
اللَّهُمَّ فَارْحَمْ... وَجِیبَ قَلْبِی مِنْ خَشْیَتِکَ
خداوندا، پس به تپیدن دلم از ترست، رحم فرما.23/31
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا تُسِیلُ مِنْهُ الظِّرَابَ
خداوندا ما را با بارانی که از آن تپه ها را جاری گردانی، سیراب نما.5/19
اللَّهُمَّ وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ... مَنْ کَانُوا مُنْطَوِینَ عَلَی مَحَبَّتِهِ، یَرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ فِی مَوَدَّتِهِ
خداوندا و بخصوص یاران محمّد، آنها که محبّت او را در دل پرورانده، در دوستی اش امید به تجارتی بدون کساد داشتند...5و3/4
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الرَّابِحِینَ فِی التِّجَارَةِ عَلَیْکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) در تجارت با تو سود کرده اند، قرار ده.11و10/25
تُرِیدُ رِبْحَهُمْ فِی مُتَاجَرَتِهِمْ لَکَ
می خواهی در تجارت کردنشان با تو، سود برند.12/45
وَ اجْعَلْ تِجَارَتِی رَابِحَةً
و تجارت (اخروی) مرا سودمند قرار ده.126/47
وَ تَعَدَّیْتُ عَنْ مَقَامَاتِ حُدُودِکَ إِلَی حُرُمَاتٍ انْتَهَکْتُهَا
و از به پا داشتن حدود تو تجاوز کرده، پرده حرام ها را دریده ام.18/32
کَمْ نَهْیٍ لَکَ قَدْ أَتَیْنَاهُ، وَ أَمْرٍ قَدْ وَقَفْتَنَا عَلَیْهِ فَتَعَدَّیْنَاهُ
چه بسیار نهی نمودنی که آن را انجام دادیم و امری که ما را بر آن آگاه کردی، پس ما از آن تعدّی نمودیم. 2/34
ص: 338
اجْبُرْ بِالْقُرْآنِ خَلَّتَنَا مِنْ عَدَمِ الْإِمْلَاقِ... حَتَّی یَکُونَ... لَنَا فِی الدُّنْیَا عَنْ سُخْطِکَ وَ تَعَدِّی حُدُودِکَ ذَائِدًا
به وسیله قرآن، تنگدستی ما را به نداشتن نیازمندی جبران کن. تا در دنیا بازدارنده ما از خشم تو و تجاوز از حدودت باشد.12/42
سُنَّتُکَ الْإِبْقَاءُ عَلَی الْمُعْتَدِینَ
روش تو مهربانی با تجاوزکنندگان است.16/46
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً تُجَاوِزُ رِضْوَانَکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که از خوشنودی تو درگذرد.53/47
لَا تُوءَاخِذْنِی بِتَفْرِیطِی فِی جَنْبِکَ، وَ تَعَدِّی طَوْرِی فِی حُدُودِکَ، وَ مُجَاوَزَةِ أَحْکَامِکَ
مرا به کوتاهی نمودنم در حقّت و تعدّی کردنم در حدودت و تجاوز از احکامت کیفر نکن.89/47
أَبَیْتُ إِلَّا... تَعَدِّیًا لِحُدُودِکَ
من جز تعدّی از حدود تو کاری نداشته ام.14/49
لَا یُجَاوَزُ الْمَ-حْتُومُ مِنْ تَدْبِیرِکَ کَیْفَ شِئْتَ وَ أَنَّی شِئْتَ
از تدبیر قطعی تو، به هر گونه و هر زمان که بخواهی نمی توان درگذشت.9/48
تجاهل نادانی
تجمّع اجتماع
یَرَوْنَ... فَرَائِضَکَ مُحَرَّفَةً عَنْ جِهَاتِ أَشْرَاعِکَ
می بینند واجباتت از جهاتی که قانون نهاده ای، تحریف شده است.9/48
تحریک برانگیختن
تحفه ارمغان
تحیّر سرگردانی
تخیّل اندیشه
تداوم همیشگی
ص: 339
اسْتَتَمَّ لَهُ مَا دَبَّرَ فِی أَوْلِیَائِکَ
آنچه او درباره دوستانت می اندیشید، برایش کامل گردید.18/2
نَتَصَرَّفُ عَنْ أَمْرِکَ، وَ نَتَقَلَّبُ فِی تَدْبِیرِکَ
از روی فرمان توست که دست به کاری می زنیم و به تدبیر توست که در کارها تصرّف می کنیم.10/6
اللَّهُمَّ... افْسَخْ مَا دَبَّرَ
خداوندا آنچه (شیطان) اندیشید، باطل کن.12/17
اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِی رُوعِی... تَدْبِیرًا عَلَی عَدُوِّکَ
خداوندا به جای آنچه شیطان در دل من می افکند، تدبیر علیه دشمنت را قرار ده.13/20
اللَّهُمَّ... دَبِّرْ أَمْرَهُمْ
خداوندا امرشان را تدبیر فرما.2/27
أَیُّهَا... الْمُتَرَدِّدُ فِی مَنَازِلِ التَّقْدِیرِ، الْمُتَصَرِّفُ فِی فَلَکِ التَّدْبِیرِ
ای که در منزل های قرارداده شده، آمد و شد می کنی و در فلک تدبیر تصرّف می کنی.1/43
سُبْحَانَهُ مَا أَعْجَبَ مَا دَبَّرَ فِی أَمْرِکَ!
پاک و منزّه است او. چه شگفت انگیز است، آنچه در امر تو تدبیر نمود!3/43
أَنْتَ الَّذِی... دَبَّرْتَ مَا دُونَکَ تَدْبِیرًا
تویی آنکه ماسِوای خود را اداره نمودی.13/47
لَا یُجَاوَزُ الْمَ-حْتُومُ مِنْ تَدْبِیرِکَ
از تدبیر قطعی تو، نمی توان درگذشت.9/48
کَیْفَ یَغِیبُ عَنْکَ مَا أَنْتَ تُدَبِّرُهُ؟
چگونه از تو پنهان شود، آنچه که خود آن را تدبیر می نمایی؟1/52
ص: 340
لَا تَحْمِلْ عَلَی مِیزَانِ الْإِنْصَافِ عَمَلِی
عملم را در ترازوی انصاف نگذار.2/41
جَعَلْتَهُ... مِیزَانَ قِسْطٍ لَا یَحِیفُ عَنِ الْحَقِّ لِسَانُهُ
آن را ترازوی عدلی که زبانه اش از راستی به بیراهه نمی رود، قرار دادی.3/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ ثَقِّلْ مِیزَانَهُ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و میزانش را سنگین گردان.19/42
اللَّهُمَّ اشْکُرْ لَهُمَا تَرْبِیَتِی
خداوندا از آنان به پاس پرورش دادن من، قدردانی کن.7/24
فَهُمَا أَوْجَبُ حَقًّا عَلَیَّ... مِنْ أَنْ أُقَاصَّهُمَا بِعَدْلٍ... أَیْنَ إِذًا یَا إِلَهِی طُولُ شُغْلِهِمَا بِتَرْبِیَتِی؟!
پس حقّ ایشان بر من واجب تر از آن است که با عدل از آنان تقاص گیرم. ای خدای من، در این هنگام کجاست درازی کار آنها، در پرورش دادن من؟!10/24
إِلَهِی... رَبِّ لِی صَغِیرَهُمْ
خداوندا خردسالشان را برای من پرورش ده.2/25
أَعِنِّی عَلَی تَرْبِیَتِهِمْ وَ تَأْدِیبِهِمْ، وَ بِرِّهِمْ
مرا بر تربیت و ادب آموختن و نیکی به ایشان یاری نما.5/25
اللَّهُمَّ إِنَّکَ... رَبَّیْتَنِی صَغِیرًا
خداوندا، تو مرا در کوچکی پرورش دادی.1/50
أَیُّهَا... الْمُتَرَدِّدُ فِی مَنَازِلِ التَّقْدِیرِ
ص: 341
ای که در منزل های قرارداده شده، آمد و شد می کنی.1/43
تردید شکّ
اسْتَوْعَبَ حِسَابَ عُمُرِهِ قَبَضَهُ إِلَی مَا نَدَبَهُ إِلَیْهِ مِنْ مَوْفُورِ ثَوَابِهِ، أَوْ مَحْذُورِ عِقَابِهِ
زمانی که (آفریده) حساب زندگی اش را بستانَد، او را گرفته، به سوی آنچه فراخوانده بود، از پاداش فراوان یا کیفر ترسناک خود روانه سازد.6/1
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً... تَبْعَثُهُمْ بِهَا عَلَی اعْتِقَادِ حُسْنِ الرَّجَاءِ لَکَ... لِتَرُدَّهُمْ إِلَی الرَّغْبَةِ إِلَیْکَ وَ الرَّهْبَةِ مِنْکَ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که به سبب آن ایشان را بر اعتقاد به امیدی نیکو به خود برانگیزی. بدین جهت که آنان را به درخواست سوی خود و ترس از خویش بازگردانی.16-13/4
وَ تُعَافِیَهُمْ مِمَّا تَقَعُ بِهِ الْفِتْنَةُ مِنْ مَحْذُورَاتِهَا
و ایشان را از آنچه که به وجودآورنده آزمایش هایی از امور ترسناک است، عافیت بخشی.18/4
اکْفِنَا وَحْشَةَ الْقَاطِعِینَ بِصِلَتِکَ
با پیوستن به خود، ما را از وحشتِ دوری کنندگان، نگهدار.7/5
لَا نَسْتَوْحِشَ مِنْ أَحَدٍ مَعَ فَضْلِکَ
با احسانت از کسی نهراسیم.7/5
وَ اجْعَلْنَا مِنْ... أَوْقَفَهُمْ عَمَّا حَذَّرْتَ مِنْ نَهْیِکَ
و ما را از خوددارترین ایشان از حرام هایی که از آن بیم داده ای قرار ده.20/6
قَدْ أَرْعَشَتْ خَشْیَتُهُ رِجْلَیْهِ
ترس پاهایش را به لرزه انداخته.9/12
أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا تَوْبَةَ نَادِمٍ عَلَی مَا فَرَطَ
ص: 342
مِنْهُ، مُشْفِقٍ مِمَّا اجْتَمَعَ عَلَیْهِ
در این مکان (که ایستاده ام) به سوی تو بازمی گردم، بازگشت کسی که از آنچه از او سر زده، پشیمان است. و از آنچه بر او گرد آمده، ترسان است.12/12
أَجِرْنِی مِمَّا یَخَافُهُ أَهْلُ الْإِسَاءَةِ
از آنچه بدکاران وحشت دارند پناهم ده.15/12
وَ لَا أَخَافُ عَلَی نَفْسِی إِلَّا إِیَّاکَ
و من بر خود جز از تو نمی ترسم.16/12
قَدْ عَلِمْتَ، یَا إِلَهِی، مَا نَالَنِی مِنْ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ مِمَّا حَظَرْتَ... وَ اغْتِرَارًا بِنَکِیرِکَ عَلَیْهِ
ای خدای من، تو می دانی از فلان کس فرزند فلان کس چیزهایی به من رسیده که تو نهی نموده ای و این از بی باکی او از کیفر تو می باشد.5/14
وَ یَا مَنْ لِخِیفَتِهِ یَنْتَحِبُ الْخَاطِئُونَ
و ای کسی که خطاکاران از ترس او سخت می گریند. 3/16
قَدْ تَرَی یَا إِلَهِی، فَیْضَ دَمْعِی مِنْ خِیفَتِکَ
ای خدای من، ریزش اشکم را از ترس خود می بینی. 19/16
أَعِذْنَا وَ أَهَالِیَنَا وَ إِخْوَانَنَا وَ جَمِیعَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِمَّا اسْتَعَذْنَا مِنْهُ، وَ أَجِرْنَا مِمَّا اسْتَجَرْنَا بِکَ مِنْ خَوْفِهِ
ما و خویشاوندان و برادرانمان و همه مردان و زنان با ایمان را، از آنچه از آن پناه بردیم، پناه ده. و از آنچه از ترس آن از تو ایمنی طلبیدیم، امانمان ده.15/17
وَ أَبْدِلْنِی... مِنْ مَرَارَةِ خَوْفِ الظَّالِمِینَ حَلَاوَةَ الْأَمَنَةِ
و درباره من تلخی بیم از ستمگران را به شیرینی امنیّت مبدّل فرما.7/20
هَبْ لِی... سَلَامَةً مِمَّنْ تَوَعَّدَنِی
مرا از آنکه تهدیدم نمود، سلامتی بخش.8/20
ص: 343
وَ لَا تَفْتِنِّی... بِالتَّضَرُّعِ إِلَی مَنْ دُونَکَ إِذَا رَهِبْتُ
و مرا به زاری به درگاه دیگران هنگام ترسم، آزمایش نکن.12/20
وَ أَجِرْنِی بِعِزَّتِکَ مِمَّا أَرْهَبُ
و به عزّت خود، از آنچه می ترسم، ایمنی ام ده.25/20
أَشْرَفْتُ عَلَی خَوْفِ لِقَائِکَ. فَلَا مُسَکِّنَ لِرَوْعَتِی
به ترس دیدارت نزدیک گشته ام و آرامش دهنده ای برای ترسم ندارم.1/21
اللَّهُمَّ یَا... وَاقِیَ الْأَمْرِ الْمَ-خُوفِ
خداوندا ای نگهدارنده از هر چیز ترسناک.1/21
وَ مَنْ یُوءْمِنُنِی مِنْکَ وَ أَنْتَ أَخَفْتَنِی؟
و چه کسی مرا از تو امان بخشد، در حالی که تو مرا ترسانده ای؟2/21
فَإِنِّی عَبْدُکَ الْمِسْکِینُ الْمُسْتَکِینُ الضَّعِیفُ الضَّرِیرُ الْحَقِیرُ الْمَهِینُ الْفَقِیرُ الْخَائِفُ الْمُسْتَجِیرُ
پس به درستی که من بنده بینوا، زار، ضعیف، بدحال و خوار، ناچیز، پست، فقیر، ترسان و پناه گیرنده توام.7/21
فَرِّغْ قَلْبِی لَِمحَبَّتِکَ... وَ انْعَشْهُ بِخَوْفِکَ وَ بِالْوَجَلِ مِنْکَ
دلم را برای دوستی ات خالی گردان و به خوف و ترس از خود بلندمرتبه کن.10/21
وَ ارْزُقْنِی الرَّغْبَةَ فِی الْعَمَلِ لَکَ لِآخِرَتِی حَتَّی... آمَنَ مِنَ السَّیِّئَاتِ فَرَقًا وَ خَوْفًا
و برای آخرتمْ رغبت در عمل برای تو را، روزی ام گردان. تا از نواهی از روی ترس و بیم ایمن بمانم.8/22
وَ ارْزُقْنِی خَوْفَ غَمِّ الْوَعِیدِ
و ترسِ اندوهِ وعده ها(ی عذاب) را روزی ام فرما. 9/22
وَ ارْزُقْنِی الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِیرِی فِی الشُّکْرِ لَکَ... حَتَّی أَتَعَرَّفَ مِنْ نَفْسِی رَوْحَ الرِّضَا وَ طُمَأْنِینَةَ النَّفْسِ مِنِّی بِمَا یَجِبُ لَکَ فِیما یَحْدُثُ فِی حَالِ الْخَوْفِ وَ الْأَمْنِ...
ص: 344
و هنگامی که در شکرت کوتاهی نمودم، (اعتراف به) حق را روزی ام فرما، تا نسیم خوشنودی و آرامش خود را نسبت به آنچه در حال ترس و ایمنی رخ می دهد، و شکر آن برای تو واجب است، دریابم.11/22
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالصِّحَّةِ وَ الْأَمْنِ وَ السَّلَامَةِ فِی دِینِی وَ بَدَنِی... وَ الْخَشْیَةِ لَکَ، وَ الْخَوْفِ مِنْکَ...
و با تندرستی و ایمنی و سلامتی در دینم و جسمم و بیم و هراس از خودت بر من منّت گذار.3/23
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی أَهَابُهُمَا هَیْبَةَ السُّلْطَانِ الْعَسُوفِ
خداوندا مرا چنان گردان که از هر دو (پدر و مادرم) همچون ترس از پادشاه خودکامه، بیمناک باشم. 5/24
فَإِنَّکَ... رَهَّبْتَنَا عِقَابَهُ
همانا تو از کیفر نافرمانی خود بیممان داده ای.6/25
فَإِنَّکَ... رَغَّبْتَنَا فِی ثَوَابِ مَا أَمَرْتَنَا وَ رَهَّبْتَنَا عِقَابَهُ
همانا تو در پاداش آنچه ما را امر کردی، رغبتمان و از کیفر نافرمانی خود بیممان داده ای.6/25
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمَعْصُومِینَ مِنَ الذُّنُوبِ وَ الزَّلَلِ وَ الْخَطَاءِ بِتَقْوَاکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) با ترس از تو از گناهان و نادرستی و خطا نگه داشته شده اند، قرار ده.11و10/25
وَ امْلَأْ أَفْئِدَتَهُمُ الرُّعْبَ
و دل هایشان را از ترس پر ساز.5/27
جَبِّنْهُمْ عَنْ مُقَارَعَةِ الْأَبْطَالِ
ایشان (مشرکان) را از پیکار با دلاوران بترسان. 11/27
وَ أَعْفِهِ مِنَ الْجُبْنِ
و از ترس، سالمش دار.14/27
ص: 345
وَ یَا مَنْ هُوَ مُنْتَهَی خَوْفِ الْعَابِدِینَ
و ای کسی که انتهای ترس عبادت کنندگان است.4/31
وَ یَا مَنْ هُوَ غَایَةُ خَشْیَةِ الْمُتَّقِینَ
و ای کسی که نهایت هراس پرهیزکاران است.5/31
قَصَدَکَ بِخَوْفِهِ إِخْلَاصًا
از سَر اخلاصْ با ترس، آهنگ تو نمود.8/31
وَ أَفْرَخَ رَوْعُهُ مِنْ کُلِّ مَحْذُورٍ مِنْهُ سِوَاکَ
و ترسش از هر که - جز تو - از او بترسند، برطرف شد.8/31
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةً تَسْلَمُ بِهَا کُلُّ جَارِحَةٍ عَلَی حِیَالِهَا مِنْ تَبِعَاتِکَ، وَ تَأْمَنُ مِمَا یَخَافُ الْمُعْتَدُونَ مِنْ أَلِیمِ سَطَوَاتِکَ
خداوندا و همانا من به درگاهت توبه می کنم. توبه ای که با آن هر عضوی به سهم خود از کیفرهایت سالم مانَد و از قهرهای دردناکت که بیدادگران می ترسند، در امان باشد.22/31
اللَّهُمَّ فَارْحَمْ... وَجِیبَ قَلْبِی مِنْ خَشْیَتِکَ
خداوندا، پس به تپیدن دلم از ترست، رحم فرما.23/31
وَ قَدْ أَوْجَلَتْنِی خَطَایَایَ فَلْیُوءْمِنِّی عَفْوُکَ
و خطاهایم مرا ترسانده، پس باید بخشایشت مرا ایمن گرداند.25/31
هَذَا مَقَامُ مَنِ اسْتَحْیَا لِنَفْسِهِ مِنْکَ... فَتَلَقَّاکَ بِنَفْسٍ خَاشِعَةٍ... وَاقِفًا بَیْنَ الرَّغْبَةِ إِلَیْکَ وَ الرَّهْبَةِ مِنْکَ
این جایگاه کسی است که درباره خویش، از تو شرمنده گشت. پس با وجودی فروتنْ پیش روی توست، در حالی که میان (دو راهیِ) میل به تو و ترس از تو ایستاده است.19/32
وَ آمِنِّی مَا حَذِرْتُ
و از آنچه ترسیده ام، مرا ایمنی ده.20/32
وَ أَنْتَ... أَحَقُّ مَنْ خَشِیَهُ وَ اتَّقَاهُ
و تو شایسته ترین کسی می باشی که باید از او ترسید.20/32
ص: 346
لَا یُخْشَی جَوْرُکَ عَلَی مَنْ عَصَاکَ
بیمی از آن نیست که بر کسی که تو را معصیت کرد، ستم کنی.16/37
وَ لَا یُخَافُ إِغْفَالُکَ ثَوَابَ مَنْ أَرْضَاکَ
و ترسی نیست که پاداش آنکه تو را خوشنود گردانْد، فروگذاری.16/37
وَ کَرُمْتَ أَنْ یُخَافَ مِنْکَ إِلَّا الْعَدْلُ
و کریم تر از آنی که جز از عدالتت ترسند.16/37
تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی بِمَنْ خَوْفُهُ مِنْکَ أَکْثَرُ مِنْ طَمَعِهِ فِیکَ... لَا أَنْ یَکُونَ... طَمَعُهُ اغْتِرَارًا، بَلْ لِقِلَّةِ حَسَنَاتِهِ بَیْنَ سَیِّئَاتِهِ...
ای خدای من، با کسی چنین رفتار می کنی که ترسش از تو، بیش از طمعش از توست، نه اینکه طمعش از روی فریب خوردن باشد. بلکه برای آنست که نیکی هایش میان بدی هایش اندک است.12/39
وَ اکْسُنَا بِهِ حُلَلَ الْأَمَانِ یَوْمَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ فِی نُشُورِنَا
و با آن (قرآن)، ما را در سهمناک ترین روز، هنگامی که از قبرها سربرمی آوریم، به جامه های امان بپوشان.11/42
وَ تَجَلَّی مَلَکُ الْمَوْتِ لِقَبْضِهَا مِنْ حُجُبِ الْغُیُوبِ، وَ رَمَاهَا عَنْ قَوْسِ الْمَنَایَا بِأَسْهُمِ وَحْشَةِ الْفِرَاقِ
و فرشته مرگ برای گرفتن آن (جان ها) از پرده های پنهانی ها آشکار گردد و آن را با تیرهای وحشت جدایی از کمان مرگ ها نشانه گیرد.13/42
وَ نَجِّنَا بِهِ مِنْ کُلِّ کَرْبٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ شَدَائِدِ أَهْوَالِ یَوْمِ الطَّامَّةِ
و ما را در روز رستاخیز از هر اندوهی و از ترس های سخت روز قیامت، به وسیله آن (قرآن)، نجات ده.15/42
اجْعَلْنَا مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ... الَّذِینَ یُوءْتُونَ مَا آتَوْا وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ، أَنَّهُمْ إِلَی رَبِّهِمْ رَاجِعُونَ
ما را از بندگان صالحت قرار ده. آنان که آنچه
ص: 347
را بخشیدند، در حالی می بخشند که دل هایشان از بازگشت به سوی پروردگارشان ترسان است.18/44
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ أَلِیفٍ... أَوْحَشَ مُنْقَضِیًا فَمَضَّ
درود بر تو همدمی که چون سپری شد، بیمناک ساخت و بی تاب گردانْد.27/45
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا خَوْفَ عِقَابِ الْوَعِیدِ
خداوندا ترسِ کیفرِ هشدارداده شده را روزی ما گردان.53/45
...بَلْ دَعَاهُ هَوَاهُ إِلَی مَا زَیَّلْتَهُ وَ إِلَی مَا حَذَّرْتَهُ
...بلکه خواهش نفسش به آنچه او را از آن بازداشتی و به آنچه از آن برحذر نمودی، فراخواندش.68/47
وَ هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ صَاغِرًا ذَلِیلًا خَاضِعًا خَاشِعًا خَائِفًا، مُعْتَرِفًا بِعَظِیمٍ مِنَ الذُّنُوبِ تَحَمَّلْتُهُ
و اینک منم در پیشگاه تو، پست، ذلیل، فروتن، متواضع، ترسان، اعتراف کننده به بزرگی گناهانی که زیر بار آن رفته ام.69/47
وَ سَأَلْتُکَ مَسْأَلَةَ الْحَقِیرِ الذَّلِیلِ الْبَائِسِ الْفَقِیرِ الْخَائِفِ الْمُسْتَجِیرِ
و از تو درخواست می نمایم، درخواستِ خُرد، خوار، بدحال، نیازمند، ترسان، پناهنده.74/47
سَأَلْتُکَ مَسْأَلَةَ... الْخَائِفِ الْمُسْتَجِیرِ، وَ مَعَ ذَلِکَ خِیفَةً وَ تَضَرُّعًا وَ تَعَوُّذًا وَ تَلَوُّذًا
از تو درخواست می نمایم، درخواستِ ترسان، پناهنده. و با آن احوال، درخواستم به همراه ترس و زاری و پناه خواهی و پناه جویی است.74/47
أَنَا الَّذِی هَابَ عِبَادَکَ وَ أَمِنَکَ
منم آنکه از بندگانت ترسیده و از تو آسوده خاطر بودم.80/47
أَنَا الَّذِی... لَمْ یَخَفْ بَأْسَکَ
منم آنکه از عذابت نهراسیده ام.81/47
أَنَا الَّذِی لَمْ یَرْهَبْ سَطْوَتَکَ
منم آنکه از قهر (و غلبه) تو نترسیده ام.81/47
ص: 348
وَ لَا تَرْمِ بِی رَمْیَ مَنْ سَقَطَ مِنْ عَیْنِ رِعَایَتِکَ... بَلْ خُذْ بِیَدِی مِنْ... وَهْلَةِ الْمُتَعَسِّفِینَ
و مرا دور نینداز همانند دور انداختن کسی که از چشم مراقبت تو افتاده. بلکه از وحشت گمراهان، دستم را بگیر (نجاتم ده).104/47
وَ هَبْ لِی عِصْمَةً تُدْنِینِی مِنْ خَشْیَتِکَ
و به من عصمتی بخش که مرا به ترس از تو نزدیک کند.111/47
لَا تَرُعْنِی رَوْعَةً أُبْلِسُ بِهَا
مرا چنان وحشت نده که ناامید گردم.122/47
اجْعَلْ... رَهْبَتِی عِنْد تِلَاوَةِ آیَاتِکَ
هول مرا هنگام تلاوت آیات خود، قرار ده.122/47
اجْعَلْ هَیْبَتِی فِی وَعِیدِکَ
هراس مرا در تهدیدهایت قرار ده.122/47
اجْعَلْ... حَذَرِی مِنْ إِعْذَارِکَ وَ إِنْذَارِکَ
بیم مرا از مهلت دادن ها و ترساندنهایت، قرار ده.122/47
لَا تَرُعْنِی... خِیفَةً أُوجِسُ دُونَهَا
مرا چنان بیم نده که همیشه هراسان باشم.122/47
وَ أَخِفْنِی مَقَامَکَ
و مرا از مقامت بترسان.126/47
وَ الْمُسْلِمُونَ فِیهِ مُجْتَمِعُونَ فِی أَقْطَارِ أَرْضِکَ، یَشْهَدُ السَّائِلُ مِنْهُمْ وَ الطَّالِبُ وَ الرَّاغِبُ وَ الرَّاهِبُ
و در آن، مسلمانان در اطراف زمینت گرد هم می آیند، درخواست کننده و جویا و خواهان و ترسان، آنان همگی حاضر می شوند.1/48
وَ إِنَّمَا یَعْجَلُ مَنْ یَخَافُ الْفَوْتَ
و همانا کسی شتاب می کند که از گذشتن فرصت می ترسد.15/48
ص: 349
وَ مَنَعْتَ مِنِّی مَحْذُورَ الْقَضَاءِ
و مقدّراتی که موجب ترس است را از من بازداشتی.2/51
یَا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوکُ نِیرَ الْمَذَلَّةِ عَلَی أَعْنَاقِهَا، فَهُمْ مِنْ سَطَوَاتِهِ خَائِفُونَ
ای کسی که پادشاهان برای او یوغ خواری بر گردن هایشان نهاده اند و از قهرها و غلبه های او ترسانند.7/51
دَعَوْتُکَ یَا رَبِّ مِسْکِینًا، مُسْتَکِینًا، مُشْفِقًا، خَائِفًا، وَجِلًا، فَقِیرًا، مُضْطَرًّا إِلَیْکَ
تو را خواندم - ای پروردگار من - در حالی که بینوا، فروتن، حذرکننده، ترسان، بیمناک، فقیر و بیچاره درگاه تو هستم.9/51
أَشْکُو إِلَیْکَ یَا إِلَهِی ضَعْفَ نَفْسِی عَنِ... الْمُ-جَانَبَةِ عَمَّا حَذَّرْتَهُ أَعْدَاءَکَ
ای خدای من، از ناتوانی نفْسم در دوری نمودن از آنچه دشمنانت را به آن بیم داده ای، به تو شکایت می کنم.10/51
سُبْحَانَکَ أَخْشَی خَلْقِکَ لَکَ أَعْلَمُهُمْ بِکَ، وَ أَخْضَعُهُمْ لَکَ أَعْمَلُهُمْ بِطَاعَتِکَ، وَ أَهْوَنُهُمْ عَلَیْکَ مَنْ أَنْتَ تَرْزُقُهُ وَ هُوَ یَعْبُدُ غَیْرَکَ
پاک و منزّهی! ترسنده ترین آفریدگانت از تو، آگاه ترین آنها به (کبریایی) توست. و خاضع ترین آنان از تو، عمل کننده ترین ایشان به فرمان توست. و پست ترین آنها نزد تو، کسیست که تو او را روزی می دهی و او غیر تو را می پرستد.2/52
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُسَلِّیَ نَفْسِی عَنِ الدُّنْیَا بِمَخَافَتِکَ
خدای من، از تو می خواهم که مرا با ترس از خود، در دوری از دنیا، تسلّی بخشی.10/52
فَإِلَیْکَ أَفِرُّ، و مِنْکَ أَخَافُ
پس فقط به سوی تو می گریزم و تنها از تو می ترسم.11/52
أَسْأَلُکَ خَوْفَ الْعَابِدِینَ لَکَ
ترس عبادت کنندگان برای تو را، از تو درخواست می نمایم.5/54
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... رَهْبَتِی مِثْلَ رَهْبَةِ أَوْلِیَائِکَ
خداوندا، ترسم را مانند ترس اولیائت قرار
ص: 350
ده.6/54
اسْتَعْمِلْنِی فِی مَرْضَاتِکَ عَمَلًا لَا أَتْرُکُ مَعَهُ شَیْئًا مِنْ دِینِکَ مَخَافَةَ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ
مرا در (راه) خوشنودی ات به کاری بگمار که با آن چیزی از دین تو را، به خاطر ترس کسی از آفریدگانت رها ننمایم.6/54
وَفِّقْنَا... لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ... وَ مُجَانَبَةِ الْبِدَعِ
ما را برای انجام نیکی و ترک بدعت ها، توفیق ده.18/6
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... التَّارِکِینَ لِکُلِّ مَعْصِیَتِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) همه نافرمانی هایت را ترک کرده اند، قرار ده.11و10/25
إِنْ یَکُنِ التَّرْکُ لِمَعْصِیَتِکَ إِنَابَةً فَأَنَا أَوَّلُ الْمُنِیبِینَ
اگر ترک معصیت تو، بازگشت است، پس من نخستین بازگشت کننده ام.28/31
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَمَرْتَنِی فَتَرَکْتُ
خداوندا همانا تو مرا امر کردی، پس ترک گفتم.16/32
فَجَمِیعُ مَا... أَبْطَأْتَ بِهِ عَلَیْهِ مِنْ سَطَوَاتِ النَّقِمَةِ وَ الْعِقَابِ تَرْکٌ مِنْ حَقِّکَ
پس هر کیفر و عقابی که در انجام آن کُندی نموده ای، ترک کردن حقّ خودت بوده است.15/37
وَ اجْعَلْ... عَزْمِی عَلَی تَرْکِ مَا یَعْرِضُ لِی مِنَ السَّیِّئَاتِ تَوْبَةً تُوجِبُ لِی مَحَبَّتَکَ
و عزمم را بر ترک بدی هایی که برایم پیش آید، توبه ای قرار ده که دوستی تو را نسبت به من لازم گردانَد. 3/38
فَسَمَّیْتَ دُعَاءَکَ عِبَادَةً، وَ تَرْکَهُ اسْتِکْبَارًا
پس دعا کردن را عبادت و ترک آن را استکبار نامیدی.15/45
ص: 351
السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ مُوَدَّعٍ بَرَمًا وَ لَا مَتْرُوکٍ صِیَامُهُ سَأَمًا
درود بر تو. نه آنکه وداع با او از روی دلتنگی باشد. و نه آنکه ترک روزه اش از سر ملالت باشد.37/45
یَرَوْنَ... سُنَنَ نَبِیِّکَ مَتْرُوکَةً
می بینند روش های پیامبرت ترک شده است.9/48
اسْتَعْمِلْنِی فِی مَرْضَاتِکَ عَمَلًا لَا أَتْرُکُ مَعَهُ شَیْئًا مِنْ دِینِکَ مَخَافَةَ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ
مرا در (راه) خوشنودی ات به کاری بگمار که با آن چیزی از دین تو را، به خاطر ترس کسی از آفریدگانت رها ننمایم.6/54
تساوی برابر
تسبیح پاکی و پاکیزگی
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ الَّذِینَ لَا یَفْتُرُونَ مِنْ تَسْبِیحِکَ
خداوندا و حاملان عرشت که از تسبیح تو سستی نمی کنند...1/3
وَ الَّذِینَ... لَا تَشْغَلُهُمْ عَنْ تَسْبِیحِکَ الشَّهَوَاتُ...
و همانها که خواهش های نفسانی، آنها را از تسبیح تو باز نمی دارد...7/3
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... بِاسْمِکَ الْعَظِیمِ الَّذِی أَمَرْتَ رَسُولَکَ أَنْ یُسَبِّحَکَ بِهِ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خدای من، به آن نام بزرگت که پیامبرت را فرمان دادی که تو را با آن تسبیح گوید، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی.10/52
تسلّط غلبه
أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ الِاخْتِیَارِ، وَ اجْعَلْ ذَلِکَ ذَرِیعَةً إِلَی الرِّضَا بِمَا قَضَیْتَ لَنَا وَ التَّسْلِیمِ لِمَا حَکَمْتَ
معرفت (کار) خیر را به ما الهام فرما و آن را وسیله خوشنودی به آنچه برای ما مقدّر فرمودی و تسلیم به آنچه حکم نمودی، قرار ده.2/33
فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَدِینُ لَکَ بِاعْتِقَادِ التَّسْلِیمِ لِمُ-حْکَمِ آیَاتِهِ
ص: 352
پس ما را از کسانی قرار ده که با اعتقاد و تسلیم در برابر آیات محکم آن، دینداری می کنند.4/42
انْقَادَ لِلتَّسْلِیمِ لَکَ کُلُّ خَلْقِکَ
همه آفریدگانت برای تسلیم در برابر تو، گردن نهاده اند.26/47
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الْمُسَلِّمِینَ لِأَمْرِهِمُ
خداوندا و بر دوستان آنها که تسلیم شدگانِ فرمان ایشانند، درود فرست.64/47
جُدْ عَلَیَّ بِمَا تَجُودُ بِهِ - عَلَی مَنْ أَلْقَی بِیَدِهِ إِلَیْکَ - مِنْ عَفْوِکَ
به من ببخش همان چیزی را که به کسی که به خاطر عفوت تسلیم تو گردیده است می بخشی.70/47
وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ... أَثْلَجَ لِصَدْرِی مِنْ شَرْبَةِ الظَّمْآنِ
و اطاعت از پدر و مادرم را برای سینه ام از نوشیدن تشنه کام، مطبوع تر قرار ده.5/24
وَ أَرْوِ بِهِ فِی مَوْقِفِ الْعَرْضِ عَلَیْکَ ظَمَأَ هَوَاجِرِنَا
و با آن (قرآن)، تشنگی شدید ما را در جاهای گرم در جایگاهی که در پیشگاه توست، سیراب فرما.11/42
اللَّهُمَّ وَ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ وَ مُصَدِّقُوهُمْ... عِنْدَ... الِاشْتِیَاقِ إِلَی الْمُرْسَلِینَ بِحَقَائِقِ الْإِیمَانِ...
خداوندا و پیروان و تصدیق کنندگانِ پیامبران، هنگامی که مشتاقانه با ایمانی واقعی به پیامبران روی آوردند...1/4
جَعَلْتَهُ... شِفَاءً لِمَنْ أَنْصَتَ بِفَهَمِ التَّصْدِیقِ إِلَی اسْتَِماعِهِ
آن را شفایی برای کسی که با فهم و تصدیق به آن گوش فرا داد و استماعش نمود، قرار دادی.3/42
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَرِفُ بِأَنَّهُ مِنْ عِنْدِکَ حَتَّی لَا یُعَارِضَنَا الشَّکُّ فِی تَصْدِیقِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که اعتراف می کنند به
ص: 353
اینکه؛ قرآن از جانب توست. تا شکّی جلودار تصدیق ما نشود.6/42
اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ... التَّصْدِیقِ بِرَسُولِکَ
خداوندا و مرا از باورداران به پیامبرت قرار ده.12/48
صَدَّقْتُ رُسُلَکَ
پیامبرانت را تصدیق نمودم.6/52
نَتَصَرَّفُ عَنْ أَمْرِکَ، وَ نَتَقَلَّبُ فِی تَدْبِیرِکَ
از روی فرمان توست که دست به کاری می زنیم و به تدبیر توست که در کارها تصرّف می کنیم.10/6
أَیُّهَا... الْمُتَصَرِّفُ فِی فَلَکِ التَّدْبِیرِ
ای که در فلک تدبیر تصرّف می کنی.1/43
تصمیم قصد
تضرّع زاری
تعبّد عبادت
تعجّب شگفتی
تعجیل شتاب
تعدّی تجاوز و نیز ستم
تعصّب حمیّت
تعقّل اندیشه
تغذیه خوردنی
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... نُضَامُّ بِهِ أَنْبِیَاءَهُ الْمُرْسَلِینَ فِی... مَحَلِّ کَرَامَتِهِ الَّتِی لَا تَحُولُ
و سپاس خدای را، سپاسی که به سبب آن، با پیامبران فرستاده اش گرد آییم، در محل کرامتی که همیشگی است.16و10/1
یَا مُبَدِّلَ السَّیِّئَاتِ بِأَضْعَافِهَا مِنَ الْحَسَنَاتِ
ای تبدیل کننده بدی ها به چندین برابر آن از خوبی ها.8/24، 26/2
...دَعَاکَ بِصَوْتٍ حَائِلٍ خَفِیٍّ
...با صدای آهسته پنهانی تو را می خواند.8/12
ص: 354
یَا مَنْ لَا تُبَدِّلُ حِکْمَتَهُ الْوَسَائِلُ
ای آنکه ابزارها، حکمتش را دگرگون نمی کند.8/13
اقْرِنْ شِکَایَتِی بِالتَّغْیِیرِ
دادخواهیم را با دگرگونی پیوند ده.11/14
حَلُمْتَ عَنِّی بِتَفَضُّلِکَ فَلَمْ تُغَیِّرْ نِعْمَتَکَ عَلَیَّ
به فضل خود از من درگذشتی و نعمتت را بر من تغییر ندادی.32/16
یَا مَنْ لَا یُغَیِّرُ النِّعْمَةَ، وَ لَا یُبَادِرُ بِالنَّقِمَةِ
ای کسی که نعمت را تغییر نمی دهد و به کیفر سخت، شتاب نمی کند.10/46
وَ أَبْدِلْنِی مِنْ بِغْضَةِ أَهْلِ الشَّنَآنِ الْمحَبَّةَ
و درباره من کینه توزی دشمنان را به محبّت مبدّل فرما.7/20
اللَّهُمَّ... عِنْدَکَ... فِیما أَنْکَرْتَ تَغْیِیرٌ
خداوندا تغییر آنچه زشت دانسته ای، نزد توست.20/20
فَأَمَّا الْعَاصِی أَمْرَکَ وَ الْمُوَاقِعُ نَهْیَکَ فَلَمْ تُعَاجِلْهُ بِنَقِمَتِکَ لِکَیْ یَسْتَبْدِلَ بِحَالِهِ فِی مَعْصِیَتِکَ حَالَ الْإِنَابَةِ إِلَی طَاعَتِکَ
و امّا آنکه امر تو را سرپیچی کند و نهی تو را به جا آورد، پس به کیفرش شتاب نکردی، تا حال خود را در نافرمانی ات به حال طاعتت عوض کند.14/37
سُبْحَانَکَ لَا رَادَّ لِمَشِیَّتِکَ، وَ لَا مُبَدِّلَ لِکَلِمَاتِکَ
پاک و منزّهی! برای مشیّت تو بازگرداننده ای، و برای کلماتت تغییردهنده ای نیست.30/47
لَا تُغَیِّرْ لِی اسْمًا، وَ لَا تُبَدِّلْ لِی جِسْمًا
نامم را تغییر نده و تنم را دگرگون نکن.124/47
یَرَوْنَ حُکْمَکَ مُبَدَّلًا
می بینند که احکامت تغییر یافته است.9/48
کَمْ مِنْ... مَسْکَنَةٍ حَوَّلْتَ
چه بسیار نیازمندی هایی را که تغییر دادی.12/49
ص: 355
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... بِجَلَالِ وَجْهِکَ الْکَرِیمِ، الَّذِی لَا یَبْلَی وَ لَا یَتَغَیَّرُ، وَ لَا یَحُولُ وَ لَا یَفْنَی، أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خدای من، به آن بزرگی ذات بزرگوارت که کهنه و دگرگون نمی شود، و تغییر حال نمی دهد، و نابود نمی گردد، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی.10/52
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی عِنْدَ تَغَیُّرِ صُورَتِی
مولای من! هنگام دگرگون شدن صورتم، بر من رحم کن.6/53
تفاخر فخرفروشی
تفحّص جستجو
تفریط کوتاهی
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَنْزَلْتَهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُجْمَلًا... وَ وَرَّثْتَنَا عِلْمَهُ مُفَسَّرًا
خداوندا همانا تو قرآن را بر پیامبرت محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد -، بدون تفصیل و شرح نازل کردی و علم آن را تفسیرشده، به ما ارث دادی.5/42
جَعَلْتَهُ... کِتَابًا فَصَّلْتَهُ لِعِبَادِکَ تَفْصِیلًا
آن را کتابی قرار دادی که برای بندگانت با تفصیل بیان نمودی.2و1/42
تفضّل لطف و نیز نیکی
یَحْدُونِی عَلَی مَسْأَلَتِکَ تَفَضُّلُکَ عَلَی مَنْ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ إِلَیْکَ
وادار می کند مرا به درخواست از تو، تفضّل تو به آنکه رو به تو آورَد.3/12
یَا مَنْ وَعَدَهُمْ عَلَی نَفْسِهِ بِتَفَضُّلِهِ حُسْنَ الْجَزَاءِ
ای آنکه ایشان را به فضل خود، پاداش نیک وعده داده است.10/12
احْمِلْنِی بِکَرَمِکَ عَلَی التَّفَضُّلِ
به فضل خویش با من به احسان رفتار نما.20/13
ص: 356
إِنَّکَ الْمُتَفَضِّلُ بِالْإِحْسَانِ
همانا تویی که بدون سبب به نیکی رفتار می کنی.7/15
أَعْجَبُ مِنْ ذَلِکَ أَنَاتُکَ عَنِّی... وَ لَیْسَ ذَلِکَ مِنْ کَرَمِی عَلَیْکَ، بَلْ... تَفَضُّلًا مِنْکَ عَلَیَّ...
شگفت تر از آن بردباری تو با من است و این نه از گرامی بودن من نزد توست. بلکه از تفضّل تو بر من است.26/16
حَلُمْتَ عَنِّی بِتَفَضُّلِکَ فَلَمْ تُغَیِّرْ نِعْمَتَکَ عَلَیَّ
به فضل خود از من درگذشتی و نعمتت را بر من تغییر ندادی.32/16
فَکُلُّ الْبَرِیَّةِ... شَاهِدَةٌ بِأَنَّکَ مُتَفَضَّلٌ عَلَی مَنْ عَافَیْتَ
پس همه آفریدگان گواهند که تو هر که را عافیت بخشی، به فضل رفتار نموده ای.8/37
تَفَضَّلْتَ عَلَی کُلٍّ مِنْهُمَا بِمَا یَقْصُرُ عَمَلُهُ عَنْهُ
به هر یک از آنان (فرمانبر و گنهکار)، چیزی تفضّل نموده ای که عملش کمتر از آن است.11/37
مِنَّتُکَ ابْتِدَاءٌ، وَ عَفْوُکَ تَفَضُّلٌ
بخشش تو ابتدا(یی و بدون مقدّمه) و بخشایشت از روی تفضّل است.4/45
أَنَّکَ بَنَیْتَ أَفْعَالَکَ عَلَی التَّفَضُّلِ
همانا تو کارهایت را بر تفضّل قرار داده ای.8/45
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ... تَفَضَّلْتَ بِهِ عَلَی عِبَادِکَ
خداوندا، این روز عرفه، روزی است که به وسیله آن بر بندگانت تفضّل کرده ای.66/47
یَا مَنْ... یَتَفَضَّلُ بِإِنْظَارِ الْخَاطِئِینَ
ای آنکه با تفضّل خود خطاکاران را مهلت می دهی.75/47
اسْتَجِبْ لِی جَمِیعَ مَا سَأَلْتُکَ... وَ تَفَضَّلْ عَلَیَّ بِهِ
همه آنچه را که از تو خواسته ام، برایم مستجاب فرما و با آن بر من تفضّل نما.28/48
وَ خِرْ لِی فِیما تَقْضِی مِنْهُ، وَ بَارِکْ لِی فِی ذَلِکَ، وَ تَفَضَّلْ عَلَیَّ بِهِ
ص: 357
و به من در آنچه از آن برایم حکم می کنی، خیر ده و آن را برای من مبارک کن و با آن بر من تفضّل نما.28/48
یُولِجُ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا فِی صَاحِبِهِ، وَ یُولِجُ صَاحِبَهُ فِیهِ بِتَقْدِیرٍ مِنْهُ لِلْعِبَادِ، فِیما یَغْذُوهُمْ بِهِ
بنا به تقدیرش هر یک از شب و روز را جای یکدیگر قرار می دهد تا برای بندگان روزی دهد.4/6
لَیْسَ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ إِلَّا مَا قَضَیْتَ
برای ما از اراده و خواسته، چیزی جز آنچه تو حکم کردی نیست.11/6
وَ جَرَی بِقُدرَتِکَ الْقَضَاءُ
و تقدیر به قدرت تو اجرا شد.2/7
فَإِنْ قَدَّرْتَ لَنَا فَرَاغًا مِنْ شُغْلٍ. فَاجْعَلْهُ فَرَاغَ سَلَامَةٍ، لَا تُدْرِکُنَا فِیهِ تَبِعَةٌ
و اگر برای ما فراغت از کار مقدّر نموده ای، پس آن را با تندرستی قرار ده که در آن گناهی ما را نگیرد. 2/11
تَوَلَّنِی بِنُجْحِ طَلِبَتِی... وَ حُسْنِ تَقْدِیرِکَ لِی فِی جَمِیعِ الْأُمُورِ
به برآورده گشتن خواسته ام و نیکی تقدیرت برای من، در تمامی امور یاری ام فرما.23/13
اللَّهُمَّ... وَفِّقْنِی لِقَبُولِ مَا قَضَیْتَ لِی وَ عَلَیَّ
خداوندا مرا توفیق ده تا آنچه بر سود و زیانم مقدّر نمودی، پذیرا باشم.13/14
اجْعَلْ ذَلِکَ سَبَبًا لِقَنَاعَتِی بِمَا قَضَیْتَ
آن را وسیله راضی شدنم به آنچه مقدّر نمودی قرار ده.15/14
أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ الِاخْتِیَارِ، وَ اجْعَلْ ذَلِکَ ذَرِیعَةً إِلَی الرِّضَا بِمَا قَضَیْتَ لَنَا
معرفت (کار) خیر را به ما الهام فرما و آن را وسیله خوشنودی به آنچه برای ما مقدّر فرمودی، قرار ده.2/33
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی حُسْنِ قَضَائِکَ
خداوندا بر سرنوشت نیکی که برایم تقدیر کردی، تو را سپاس.1/18
ص: 358
عَدْلٌ فِیَّ قَضَاوءُکَ
آنچه برای من تقدیر نمودی، عادلانه است.6/21
فَإِنْ... قَضَیْتَ لَهُ بِالشَّهَادَةِ فَبَعْدَ أَنْ یَجْتَاحَ عَدُوَّکَ بِالْقَتْلِ
پس اگر شهادت را برایش رقم زدی، بعد از آن باشد که دشمنت را با کشتن نابود نموده است.15/27
عَلِّمْنِی حُسْنَ التَّقْدِیرِ
تقدیر و روش نیکو را به من بیاموز.3/30
وَ أَسْأَلُکَ... أَنْ تُقَنِّعَنِی بِتَقْدِیرِکَ لِی
و از تو درخواست می کنم که مرا به آنچه برایم مقدّر فرموده ای، قانع سازی.28/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَخِیرُکَ بِعِلْمِکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اقْضِ لِی بِالْخِیَرَةِ
خداوندا، همانا من به علمت از تو درخواستِ خیر دارم. پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و برایم به خیر حکم فرما.1/33
حَبِّبْ إِلَیْنَا مَا نَکْرَهُ مِنْ قَضَائِکَ
آنچه از مقدّراتت که نمی پسندیم، نزد ما محبوب فرما.4/33
سَهِّلْ عَلَیْنَا مَا نَسْتَصْعِبُ مِنْ حُکْمِکَ
آنچه از حکمت که سخت می شماریم، بر ما آسان گردان.4/33
لَا تَفْتِنِّی بِمَا أَعْطَیْتَهُمْ... فَأَحْسُدَ خَلْقَکَ، وَ أَغْمَطَ حُکْمَکَ
مرا به آنچه به آنان (دنیاداران) عطا کردی، آزمایش نکن، که بر آفریدگانت حسد برم و حکم تو را سبک شمارم.2/35
وَسِّعْ بِمَوَاقِعِ حُکْمِکَ صَدْرِی
سینه ام را به احکام (مقدّرات) خود، فراخ ساز.3/35
أَیُّهَا... الْمُتَرَدِّدُ فِی مَنَازِلِ التَّقْدِیرِ
ص: 359
ای که در منزل های قرارداده شده، آمد و شد می کنی.1/43
فَأَسْأَلُ اللَّهَ رَبِّی وَ رَبَّکَ... وَ مُقَدِّرِی وَ مُقَدِّرَکَ... أَنْ یَجْعَلَکَ هِلَالَ بَرَکَةٍ
پس از خدایی که پروردگار من و پروردگار تو، و تقدیرکننده من و تقدیرکننده تو است، درخواست می کنم که تو را ماه با برکتی قرار دهد.4/43
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ... عَلَی مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ بِمَا أَحْکَمَ مِنْ قَضَائِهِ
در آن فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان، بر هر یک از بندگانش که بخواهد، با آنچه از تقدیرش که محکم نموده، برای هر کاری فرود می آیند.5/44
ثُمَّ فَضَّلَ لَیْلَةً وَاحِدَةً مِنْ لَیَالِیهِ عَلَی لَیَالِی أَلْفِ شَهْرٍ، وَ سَمَّ-اهَا لَیْلَةَ الْقَدْرِ
آنگاه یک شب از شب های آن را بر شب های هزار ماه برتری داد، و آن را شب قدر نامید.5/44
أَجْلَلْتَ فِیهِ مِنْ لَیْلَةِ الْقَدْرِ (الَّتِی هِیَ) خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
شب قدر را که از هزار ماه بهتر است، در آن بزرگ داشتی.20/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی لَیْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِی هِیَ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
درود بر تو و بر شب قدر که بهتر است از هزار ماه. 40/45
أَنْتَ الْمُقَدِّرُ لِذَلِکَ
تویی که چنین تقدیر کرده ای.9/48
اسْتَجِبْ لِی جَمِیعَ مَا سَأَلْتُکَ... وَ أَرِدْهُ وَ قَدِّرْهُ وَ اقْضِهِ وَ أَمْضِهِ
همه آنچه را که از تو خواسته ام، برایم مستجاب فرما و آن را بخواه و مقدّر کن و فرمان ده و اجرا کن.28/48
وَ مَنَعْتَ مِنِّی مَحْذُورَ الْقَضَاءِ
و مقدّراتی که موجب ترس است را از من بازداشتی. 2/51
ص: 360
سُبْحَانَکَ قَضَیْتَ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِکَ الْمَوْتَ
پاک و منزّهی! مرگ را برای همه آفریدگانت رقم زده ای.5/52
فَاقْضِ لِی بِخَیْرِهَا عَاقِبَةً
پس آنچه سرانجامش بهترین است را برایم مقدّر فرما.8/54
تقدیم پیش
تقرّب نزدیکی
شَهِدْتُ أَنَّ اللَّهَ قَسَمَ مَعَایِشَ عِبَادِهِ بِالْعَدْلِ
گواهی می دهم که خدا روزی های بندگانش را عادلانه تقسیم نمود.1/35
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ... أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، ای پروردگار ما، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی قسمت می نمایی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
تقصیر کوتاهی
تقوا پرهیزکاری
تکبّر استکبار
أَعِزَّنِی وَ لَا تَبْتَلِیَنِّی بِالْکِبْرِ
مرا گرامی دار و به خود بزرگ بینی گرفتارم نساز.3/20
مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تَفْسَخَ کِبْرَهُ
هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا کبرش را بر هم زنی.8و7/23
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ... الْکَبِیرُ الْمُتَکَبِّرُ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. بزرگ در نهایت بزرگی.4/47
سَأَلْتُکَ مَسْأَلَةَ الْحَقِیرِ الذَّلِیلِ الْبَائِسِ... لَا مُسْتَطِیلًا
ص: 361
بِتَکَبُّرِ الْمُتَکَبِّرِینَ
از تو درخواست می نمایم، درخواستِ خُرد، خوار، بدحال. نه از روی برتری جستنْ به تکبّر متکبّران.74/47
وَ رَدَدْتَهُ فِی مَهْوَی حُفْرَتِهِ، فَانْقَمَعَ بَعْدَ اسْتِطَالَتِهِ ذَلِیلًا فِی رِبَقِ حِبَالَتِهِ الَّتِی کَانَ یُقَدِّرُ أَنْ یَرَانِی فِیهَا
و او را در پرتگاه گودالش بازگرداندی، تا پس از آن همه گردن کشی، با خواری در بند دامی که در نظر داشت مرا در آن ببیند، درآمد.8/49
لَمْ یُکَلِّفْنَا إِلَّا وُسْعًا
(خداوند) جز به اندازه توان، بر ما تکلیف ننموده.23/1
وَ لَا تَمْنِحْنِی بِمَا لَا طَاقَةَ لِی بِهِ فَتَبْهَظَنِی مِمَّا تُحَمِّلُنِیهِ مِنْ فَضْلِ مَحَبَّتِکَ
و آنچه طاقتش را ندارم به من نبخش، که پشتم را از بار گران دوستی ات که بر دوشم گذارده ای (و تکلیف نموده ای)، بشکنی.102/47
اللَّهُمَّ إِنَّکَ کَلَّفْتَنِی مِنْ نَفْسِی مَا أَنْتَ أَمْلَکُ بِهِ مِنِّی
خداوندا مرا - درباره خودم - به کاری مکلّف ساختی، که تو از من به آن تواناتری.1/22
اللَّهُمَّ فَأَوْزِعْ لِوَلِیِّکَ شُکْرَ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیْهِ... وَ أَعِنْهُ بِرُکْنِکَ الْأَعَزِّ
خداوندا، پس به ولیّ خود، شکرِ آنچه را که به او نعمت داده ای، الهام فرما. و او را به تواناترین تکیه گاه (نیروی) خود، یاری فرما.61/47
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ مُشَیِّعِی الثَّلْجِ وَ الْبَرَدِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و همراهی کنندگان برف و تگرگ.15و11و10/3
ص: 362
اللَّهُمَّ فَإِذْ أَفَدْتَنَا الْمَعُونَةَ عَلَی تِلَاوَتِهِ... فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ یَرْعَاهُ حَقَّ رِعَایَتِهِ
خداوندا، پس هنگامی که ما را بر تلاوتش یاری نمودی، پس ما را از کسانی قرار ده که آن را آنچنان که باید رعایت می کنند.4/42
اجْعَلْ... رَهْبَتِی عِنْد تِلَاوَةِ آیَاتِکَ
هول مرا هنگام تلاوت آیات خود، قرار ده.122/47
اکْفِنَا... مَرَارَةَ صَوْلَةِ السُّلْطَانِ
ما را از تلخی قهر و غلبه پادشاه نگهدار.10/5
وَ أَبْدِلْنِی... مِنْ مَرَارَةِ خَوْفِ الظَّالِمِینَ حَلَاوَةَ الْأَمَنَةِ
و درباره من تلخی بیم از ستمگران را به شیرینی امنیّت مبدّل فرما.7/20
فَکَمْ مِنْ عَدُوٍّ... یُجَرِّعَنِی زُعَاقَ مَرَارَتِهِ
پس چه بسیار دشمنی که آب بسیار تلخِ زهرآگین را جرعه جرعه به من نوشاند.4/49
اللَّهُمَّ هَذِهِ حَاجَتِی... لَقِّنِّی فِیهَا حُجَّتِی
خداوندا خواسته من این است. حجّتم را در آن به من بفهمان.7/54
تمام کامل
تمرّد سرکشی
تمسخر مسخره
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَصِمُ بِحَبْلِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که به ریسمان آن چنگ می زنند.7/42
فَهُوَ... عُرْوَةُ الْمُتَمَسِّکِینَ
پس او دستاویز چنگ زنندگان است.60/47
ص: 363
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الْمُسْتَمْسِکِینَ بِعُرْوَتِهِمُ، الْمُتَمَسِّکِینَ بِوِلَایَتِهِمُ
خداوندا و بر دوستان آنها که چنگ زنندگان به دستاویزشان و تمسّک جویان به ولایت ایشانند، درود فرست.64/47
مِنْهَا فَرَرْتُ إِلَیْکَ رَبِّ... مُعْتَصِمًا فَلَا تُسْلِمْنِی
پروردگار من، از آن (گناهان)، در حالی که چنگ زننده ام، به سوی تو گریخته ام، پس رهایم نکن.8/51
وَ تُخَلِّصُ مَنِ اعْتَصَمَ بِکَ
و هر کس را که به (رشته) تو دست آویزد، می رهانی.12/51
تملّق چاپلوسی
تن اندام و نیز بدن
تن آسایی کاهلی
وَفِّقْنِی... إِذَا تَنَاقَضَتِ الْمِلَلُ لِأَرْضَاهَا
زمانِ تناقض آئین ها، به پسندیده ترین آنها توفیقم ده.21/20
تنبلی کاهلی
إِنَّ مَنْ تَقِهِ یَسْلَمْ
همانا هر کس را که حفظ کنی، سالم می ماند.9/5
إِنَّ السَّالِمَ مَنْ وَقَیْتَ
همانا سالم کسی است که تو نگهداری نمودی.4/36
وَ اجْعَلْ سَلَامَةَ قُلُوبِنَا فِی ذِکْرِ عَظَمَتِکَ
و سلامتی دل های ما را در یاد بزرگی خود قرار ده.14/5
فَإِنْ قَدَّرْتَ لَنَا فَرَاغًا مِنْ شُغْلٍ. فَاجْعَلْهُ فَرَاغَ سَلَامَةٍ، لَا تُدْرِکُنَا فِیهِ تَبِعَةٌ
و اگر برای ما فراغت از کار مقدّر نموده ای، پس آن را با تندرستی قرار ده که در آن گناهی ما را نگیرد.2/11
وَ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا هُوَ أَسْلَمُ
و مرا به آنچه سالم تر است، بگمار.13/14
ص: 364
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا لَمْ أَزَلْ أَتَصَرَّفُ فِیهِ مِنْ سَلَامَةِ بَدَنِی
خداوندا ترا سپاس بر تندرستی تنم که همواره از آن برخوردار هستم.1/15
قَوَّیْتَنِی مَعَهَا عَلَی مَا وَفَّقْتَنِی لَهُ مِنْ طَاعَتِکَ؟
با آن (تندرستی) بر طاعت خود توفیقم داده، توانایم گرداندی.3/15
أَ وَقْتُ الصِّحَّةِ الَّتِی هَنَّأْتَنِی فِیهَا طَیِّبَاتِ رِزْقِکَ...
آیا وقت تندرستی که در آن روزی های پاکیزه ات را بر من گوارا نمودی؟...3/15
نَشَّطْتَنِی بِهَا لِابْتِغَاءِ مَرْضَاتِکَ وَ فَضْلِکَ
مرا به وسیله آن (تندرستی) برای درخواستِ خوشنودی و احسانت شادی بخشیدی.3/15
وَ اجْعَلْ... سَلَامَتِی مِنْ هَذِهِ الشِّدَّةِ إِلَی فَرَجِکَ
و تندرستی ام از این سختی را به گشایشت قرار ده.6/15
أَوْجِدْنِی حَلَاوَةَ الْعَافِیَةِ
مرا از شیرینی تندرستی کامیاب فرما.6/15
أَذِقْنِی بَرْدَ السَّلَامَةِ
گوارایی سلامتی را به من بچشان.6/15
وَ اسْتَصْلِحْنِی بِالْعَافِیَةِ
و صلاحم را با تندرستی بخواه.33/16
فَلَا تَجْعَلْ حَظِّی مِنْ رَحْمَتِکَ مَا عَجَّلْتَ لِی مِنْ عَافِیَتِکَ
پس بهره مرا از رحمتت، تندرستی ای که اکنون برای من پیش انداخته ای، قرار مده.1/18
وَ إِنْ یَکُنْ مَا ظَلِلْتُ فِیهِ، أَوْ بِتُّ فِیهِ مِنْ هَذِهِ الْعَافِیَةِ بَیْنَ یَدَیْ بَلَاءٍ لَا یَنْقَطِعُ... فَقَدِّمْ لِی مَا أَخَّرْتَ، وَ أَخِّرْ عَنِّی مَا قَدَّمْتَ
و اگر این تندرستی که روز را در آن به سر برده ام یا شب را در آن به سر رسانده ام، پیش از گرفتاری ای که قطع نمی گردد باشد، پس آنچه برایم به تأخیر انداخته ای، پیش انداز و آنچه از من پیش انداخته ای، پس انداز.2/18
ص: 365
فَامْنُنْ عَلَیَّ قَبْلَ الْبَلَاءِ بِالْعَافِیَةِ
پس پیش از گرفتاری، با تندرستی بر من منّت گذار.20/20
ارْزُقْنِی صِحَّةً فِی عِبَادَةٍ
مرا تندرستی در عبادت، روزی فرما.27/20
وَ لَا تَجْعَلْنِی... آیِسًا مِنْ إِجَابَتِکَ لِی وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی، فِی سَرَّاءَ کُنْتُ أَوْ ضَرَّاءَ، أَوْ شِدَّةٍ أَوْ رَخَاءٍ، أَوْ عَافِیَةٍ أَوْ بَلَاءٍ
و مرا ناامید از اجابتت - گرچه دیر شود - قرار نده، در خوشی باشم یا سختی، یا تنگی یا فراخی، یا تندرستی یا گرفتاری.8/21
خُذْ لِنَفْسِکَ رِضَاهَا مِنْ نَفْسِی فِی عَافِیَةٍ
رضای خود را از من در حال عافیت دریافت نما.1/22
وَ ارْزُقْنِی الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِیرِی فِی الشُّکْرِ لَکَ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَیَّ فِی الْیُسْرِ وَ الْعُسْرِ وَ الصِّحَّةِ وَ السَّقَمِ
و هنگامی که در شکر به نعمت هایی که در آسانی و سختی و تندرستی و بیماری به من ارزانی داشته ای کوتاهی نمودم، (اعتراف به) حق را روزی ام فرما.11/22
جَلِّلْنِی عَافِیَتَکَ
مرا با عافیتت فراگیر.1/23
حَصِّنِّی بِعَافِیَتِکَ
به عافیتت حفظم کن.1/23
تَصَدَّقْ عَلَیَّ بِعَافِیَتِکَ، وَ هَبْ لِی عَافِیَتَکَ
عافیتت را به من صدقه ده و عافیتت را به من ببخش.1/23
أَغْنِنِی بِعَافِیَتِکَ
مرا به عافیتت بی نیاز فرما.1/23
أَفْرِشْنِی عَافِیَتَکَ
عافیتت را برایم بگستران.1/23
ص: 366
أَصْلِحْ لِی عَافِیَتَکَ
عافیتت را بر من سامان ده.1/23
لَا تُفَرِّقْ بَیْنِی وَ بَیْنَ عَافِیَتِکَ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
در دنیا و آخرت بین من و عافیتت جدایی نینداز.1/23
أَکْرِمْنِی بِعَافِیَتِکَ
به عافیتت گرامی ام دار.1/23
أَلْبِسْنِی عَافِیَتَکَ
لباس عافیتت را بر من بپوشان.1/23
اسْتُرْنِی بِسِتْرِ عَافِیَتِکَ تَفَضُّلًا
با فضل خویش، مرا به پرده عافیتت بپوشان.21/31
أَلْبِسْنَا فِیهِ جُنَنَ الْعَافِیَةِ
در آن (ماه) پوشش های عافیت را به ما بپوشان.7/43
سَرْبِلْنِی بِسِرْبَالِ عَافِیَتِکَ، وَ رَدِّنِی رِدَاءَ مُعَافَاتِکَ
لباس عافیت خود را به من بپوشان و ردای تندرستی ات را بر تنم کن.112/47
کَمْ مِنْ... عَافِیَةٍ أَلْبَسْتَهَا
چه بسیار (جامه های) تندرستی ای که (بر من) پوشاندی.11/49
وَ إِنْ تَعْفُ عَنِّی فَقَدِیمًا شَمَلَنِی عَفْوُکَ، وَ أَلْبَسْتَنِی عَافِیَتَکَ
و اگر از من درگذری، پس از دیرزمانیست که بخشایشت مرا فراگرفته و عافیت خویش را بر من پوشانده ای.4/50
عَافِنِی عَافِیَةً کَافِیَةً شَافِیَةً عَالِیَةً نَامِیَةً، عَافِیَةً تُوَلِّدُ فِی بَدَنِی الْعَافِیَةَ، عَافِیَةَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
به من عافیت ده. عافیتی کافی، بهبودی بخش، عالی و روزافزون. عافیتی که در جسمم عافیت زایَد، عافیت دنیا و آخرت.2/23
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالصِّحَّةِ وَ الْأَمْنِ وَ السَّلَامَةِ فِی دِینِی وَ بَدَنِی
و با تندرستی و ایمنی و سلامتی در دینم و جسمم بر من منّت گذار.3/23
إِلَهِی... أَصِحَّ لِی أَبْدَانَهُمْ وَ أَدْیَانَهُمْ وَ أَخْلَاقَهُمْ
خداوندا بدن و دین و اخلاقشان را برای من سالم بدار.2/25
عَافِهِمْ فِی أَنْفُسِهِمْ وَ فِی جَوَارِحِهِمْ وَ فِی کُلِّ مَا عُنِیتُ بِهِ مِنْ أَمْرِهِمْ
ص: 367
آنان را در جان و اعضا و کارهایشان - که برای من مهم است - تندرستی ده.2/25
تَوَلَّهُ بِالْعَافِیَةِ، وَ أَصْحِبْهُ السَّلَامَةَ
تندرستی اش را به عهده گیر و رهایی از آفت ها را، همراهش فرما.14/27
فَاجْعَلْ تَوْبَتِی هَذِهِ... تَوْبَةً مُوجِبَةً لَِمحْوِ مَا سَلَفَ، وَ السَّلَامَةِ فِیما بَقِیَ
پس این توبه ام را توبه ای سبب محو آنچه گذشته و سلامتی در آنچه مانده است، گردان.20/31
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةً تَسْلَمُ بِهَا کُلُّ جَارِحَةٍ عَلَی حِیَالِهَا مِنْ تَبِعَاتِکَ
خداوندا و همانا من به درگاهت توبه می کنم. توبه ای که با آن هر عضوی به سهم خود از کیفرهایت سالم مانَد.22/31
وَ کَبَائِرِ ذُنُوبٍ اجْتَرَحْتُهَا، کَانَتْ عَافِیَتُکَ لِی مِنْ فَضَائِحِهَا سِتْرًا
و گناهان بزرگی انجام داده ام که عافیت داشتن تو از رسوایی های آن، برای من پوششی گردید.18/32
لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَیَّرْتَ فَنَغْمِطَ قَدْرَکَ... نَجْنَحَ إِلَی الَّتِی هِیَ... أَقْرَبُ إِلَی ضِدِّ الْعَافِیَةِ
ما را دچار عجز از شناخت آنچه اختیار نموده ای نساز، تا قدْر تو را سبک شماریم و به آنچه که به ضدّ عافیت نزدیک تر است، تکیه نماییم.3/33
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی... مُعَافَاتِکَ بَعْدَ خُبْرِکَ
خداوندا سپاس تو را، بر عافیت بخشی ات پس از آگاهی ات.1/34
کَانَتْ عَافِیَتُکَ لَنَا حِجَابًا دُونَ أَبْصَارِهِمْ
عافیت بخشیدن تو برای ما پرده ای پیش چشمانشان قرار داد.2/34
فَکُلُّ الْبَرِیَّةِ... شَاهِدَةٌ بِأَنَّکَ مُتَفَضَّلٌ عَلَی مَنْ عَافَیْتَ
پس همه آفریدگان گواهند که تو هر که را عافیت بخشی، به فضل رفتار نموده ای.8/37
ص: 368
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... سُلَّمًا نَعْرُجُ فِیهِ إِلَی مَحَلِّ السَّلَامَةِ
و قرآن را نردبانی برای عروجمان به محل سلامت، قرار ده.8/42
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ... سَلَامَةٍ مِنَ السَّیِّئَاتِ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه سلامتی از بدی ها قرار دهد.5و4/43
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ... سَلَامَةٍ وَ إِسْلَامٍ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه سلامت و اسلام قرار دهد.5و4/43
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ هُوَ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ
درود بر تو ماهی که از هر چیز سلامت است.34/45
اجْعَلْنَا مَعَهُمْ فِی دَارِ السَّلَامِ بِرَحْمَتِکَ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
ما را به همراه آنان در خانه سلامتی (بهشت) قرار ده. به رحمت خودت، ای مهربان ترین مهربانان.65/47
اجْمَعْ لِیَ... الْمُعَافَاةَ وَ الصِّحَّةَ وَ السَّعَةَ وَ الطُّمَأْنِینَةَ وَ الْعَافِیَةَ
سلامتی و تندرستی و فراخی و آرامش و عافیت را، برایم فراهم ساز.130/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ أَوْ عَافِیَةٍ... أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی یا عافیت قسمت می نمایی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
أَذِقْنِی طَعْمَ الْعَافِیَةِ إِلَی مُنْتَهَی أَجَلِی
طعم عافیت را تا پایان مدّت زندگی ام به من بچشان.14/48
اللَّهُمَّ هَذِهِ حَاجَتِی... عَافِ فِیهَا جَسَدِی
خداوندا خواسته من این است. تنم را در آن عافیت بخش.7/54
ص: 369
هَبْ لِی... سَلَامَةً مِمَّنْ تَوَعَّدَنِی
مرا از آنکه تهدیدم نمود، سلامتی بخش.8/20
وَ ارْزُقْنِی سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ
و سلامت سینه از حسد را روزی ام گردان.12/22
سَلِّمْنَا مِنْ غُرُورِهِ
ما را از فریبش سلامتی ده.2/40
وَ احْجُبْ بِهِ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ عَنْ صِحَّةِ ضَمَائِرِنَا
و با آن، خاطره های وسوسه انگیز را از درون سالم ما بازدار.11/42
وَ عَافِنِی مِمَّا ابْتَلَیْتَ بِهِ طَبَقَاتِ عَبِیدِکَ وَ إِمَائِکَ
و مرا از آنچه طبقات (مختلف) غلامان و کنیزانت را به آن مبتلا نموده ای، عافیت بخش.105/47
تنگ دستی فقر
لَا تَبْتَذِلْ جَاهِی بِالْإِقْتَارِ
شکوهم را با تنگدستی، فرو مریز.26/20
وَ لَا تَجْعَلْنِی... آیِسًا مِنْ إِجَابَتِکَ لِی وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی، فِی... جِدَةٍ أَوْ لَأْوَاءَ
و مرا ناامید از اجابتت - گرچه دیر شود - قرار نده، در توانگری باشم یا تنگدستی.8/21
أَیْنَ إِقْتَارُهُمَا عَلَی أَنْفُسِهِمَا لِلتَّوْسِعَةِ عَلَیَّ؟!
تنگی هایی که آن دو (پدر و مادرم) برای گشایش من بر خود گرفته اند، چه می شود؟10/24
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا نُزَاحِمُ بِهِ مَلَائِکَتَهُ الْمُقَرَّبِینَ
و سپاس خدای را، سپاسی که به سبب آن، جا را بر فرشتگان مقرّب تنگ نماییم.16و10/1
ص: 370
وَ اشْکُرْهُمْ عَلَی... خُرُوجِهِمْ مِنْ سَعَةِ الْمَعَاشِ إِلَی ضِیقِهِ
و ایشان را به خاطر آنکه از زندگی راحت به سختی افتادند، پاداش عنایت کن.8/4
أَنَّ کَرَمَکَ لَا یَضِیقُ عَنْ سُوءَالِ أَحَدٍ
همانا بخشش تو از درخواست کسی تنگ نمی گردد.19/13
فَهَذَا مَقَامُ الْعَائِذِ بِکَ... فَلَا یَضِیقَنَّ عَنِّی فَضْلُکَ
پس این جایگاهِ پناهنده شده به توست. پس مبادا فضل تو از من تنگی نماید.15/32
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ حَدَرْتَنِی مَاءً مَهِینًا مِنْ صُلْبٍ مُتَضَایِقِ الْعِظَامِ... إِلَی رَحِمٍ ضَیِّقَةٍ سَتَرْتَهَا بِالْحُجُبِ
خداوندا و تو مرا (آن هنگام که) آبی پست (بودم)، از صلبی با استخوان های درهم تنیده، به سوی رحمی تنگ که آن را با پرده ها پوشاندی، سرازیر نمودی.23/32
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ حَدَرْتَنِی مَاءً مَهِینًا مِنْ صُلْبٍ... حَرِجِ الْمَسَالِکِ إِلَی رَحِمٍ ضَیِّقَةٍ
خداوندا و تو مرا (آن هنگام که) آبی پست (بودم)، از صلبی با راه های تنگ به سوی رحمی تنگ، سرازیر نمودی.23/32
وَ افْسَحْ لَنَا بِرَحْمَتِکَ فِی ضِیقِ مَلَاحِدِنَا
و به رحمتت، تنگی لحدهایمان را برای ما گشاد گردان.14/42
یَا غَوْثَ کُلِّ مَخْذُولٍ فَرِیدٍ
ای فریادرس هر خوارشده تنها.4/16
اللَّهُمَّ یَا کَافِیَ الْفَرْدِ الضَّعِیفِ
خداوندا ای کفایت کننده (شخص) تنهای ناتوان.1/21
أَفْرَدَتْنِی الْخَطَایَا فَلَا صَاحِبَ مَعِی
خطاها مرا تنها گردانده و همراهی ندارم.1/21
ص: 371
مَنْ یُسَاعِدُنِی وَ أَنْتَ أَفْرَدْتَنِی؟
چه کسی مرا یاری دهد، در حالی که تو مرا تنها گذاشته ای؟2/21
... بَلْ تَفَرَّدْ بِحَاجَتِی
...بلکه درخواستم را به تنهایی روا کن.2/22
وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ
یگانه و بی شریکی.12/22
أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ... الْفَرْدُ الْمُتَفَرِّدُ
تویی خدایی که معبودی جز تو نیست. تنهای بی نظیر.3/47
تَوَحَّدْ بِکِفَایَةِ مُوءَنِهِمْ
سنگینی هایشان را به تنهایی کفایت فرما.2/27
وَ فَرِّغْهُمْ عَنْ مُحَارَبَتِهِمْ لِعِبَادَتِکَ، وَ عَنْ مُنَابَذَتِهِمْ لِلْخَلْوَةِ بِکَ حَتَّی لَا یُعْبَدَ فِی بِقَاعِ الْأَرْضِ غَیْرُکَ
و خاطرشان را از سرگرمیِ به جنگ با دشمن، برای عبادت خویش و کارزار با آنان، برای خلوت با خودت آسوده ساز، تا در همه جای زمین، جز تو پرستش نشود.7/27
اللَّهُمَّ فَارْحَمْ وَحْدَتِی بَیْنَ یَدَیْکَ
خداوندا، پس به تنهایی ام در برابرت، رحم فرما.23/31
فَأَصْحَرَنِی لِغَضَبِکَ فَرِیدًا
پس مرا تنها در بیابان خشمت رها نمود.13/32
تَوَحَّدْنِی بِمَا تَتَوَحَّدُ بِهِ مَنْ وَفَی بِعَهْدِکَ
تو خود به تنهایی به من نیکی کن، همانگونه که نیکی می کنی با کسی که به عهد تو وفا کرده.88/47
وَ زَیِّنْ لِیَ التَّفَرُّدَ بِمُنَاجَاتِکَ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ
و تنهایی مناجات با خودت را در شب و روز برایم بیارا.110/47
ص: 372
وَ ضَعْنِی إِذَا خَلَوْتُ بِکَ
و چون با تو خلوت کردم، مرا فروتن گردان.118/47
اعْمُرْ لَیْلِی بِإِیقَاظِی فِیهِ لِعِبَادَتِکَ، وَ تَفَرُّدِی بِالتَّهَجُّدِ لَکَ
شبم را با بیدار ساختنم برای بندگی ات، و تنها بودنم به شب زنده داری برای تو، آباد گردان.123/47
لَا تُحْبِطْ... خَلَوَاتِی بِمَا یَعْرِضُ لِی مِنْ نَزَغَاتِ فِتْنَتِکَ
تنهایی هایم را با آزمایش های فسادانگیزت که برایم آشکار می شود، باطل نکن.131/47
فَنَظَرْتَ یَا إِلَهِی إِلَی... وَحْدَتِی فِی کَثِیرِ عَدَدِ مَنْ نَاوَانِی
ای خدای من، پس تو تنهایی ام را در برابر (سپاهیانِ) بی شمار کسی که با من دشمنی کرده، مشاهده کردی.5/49
وَ صَیَّرْتَهُ مِنْ بَعْدِ جَمْعٍ عَدِیدٍ وَحْدَهُ
و پس از آنکه در گروهی بسیار بود، او را تنها گذاشتی.6/49
تواضع فروتنی
جَعَلَ لَنَا الْفَضِیلَةَ بِالْمَلَکَةِ عَلَی جَمِیعِ الْخَلْقِ
با دادن قدرت به ما، (ما را) بر همه آفریدگان برتری داد.18/1
لَقَدْ وَضَعَ عَنَّا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ
از (دوش) ما آنچه به آن طاقت نداریم برداشته.23/1
لَمْ یُکَلِّفْنَا إِلَّا وُسْعًا
(خداوند) جز به اندازه توان، بر ما تکلیف ننموده.23/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ... بِقُدْرَتِهِ الَّتِی لَا تَعْجِزُ عَنْ شَیْءٍ وَ إِنْ عَظُمَ
ص: 373
و سپاس خدایی را که به پیامبرش محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - بر ما منّت نهاد، به قدرتش که از چیزی - اگر چه بزرگ باشد - ناتوان نیست.1/2
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ... بِقُدْرَتِهِ الَّتِی... لَا یَفُوتُهَا شَیْءٌ وَ إِنْ لَطُفَ
سپاس خدایی را که به پیامبرش محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - بر ما منّت نهاد، به قدرتش که چیزی - اگر چه خرد باشد - از او رهایی نمی یابد.1/2
فَنَهَدَ إِلَیْهِمْ... مُتَقَوِّیًا عَلَی ضَعْفِهِ بِنَصْرِکَ
پس با قوّت بخشیدن ضعف خود به کمک تو، به سوی آنان تاخت.19/2
اللَّهُمَّ إِنَّمَا یَکْتَفِی الْمُکْتَفُونَ بِفَضْلِ قُوَّتِکَ
خداوندا به درستی که بی نیازان به فزونی نیروی تو بی نیاز می شوند.11/5
یَحْوِینَا مُلْکُکَ وَ سُلْطَانُکَ
سلطه و فرمانروایی توست که ما را فرامی گیرد.10/6
أَوْهِنْ قُوَّتَنَا عَمَّا یُسْخِطُکَ عَلَیْنَا
توانمان را از کاری که تو را بر ما خشمگین می سازد سست کن.3/9
فَلَا حَوْلَ لَنَا إِلَّا بِقُوَّتِکَ
پس جنبشی برای ما جز به قدرت تو نیست.5/9
وَ لَا قُوَّةَ لَنَا إِلَّا بِعَوْنِکَ
و نیرویی برای ما جز به یاری تو نیست.5/9
یَا مُوءَیِّدِی بِالنَّصْرِ
ای نیرودهنده با یاری نمودن.7/51
قَوَّیْتَنِی مَعَهَا عَلَی مَا وَفَّقْتَنِی لَهُ مِنْ طَاعَتِکَ
با آن (تندرستی) بر طاعت خود توفیقم داده، توانایم گرداندی.3/15
أَنْتَ الَّذِی اتَّسَعَ الْخَلَائِقُ کُلُّهُمْ فِی وُسْعِهِ
تویی آنکه همه آفریدگان در گستره قدرتش گنجیده اند.10/16
ص: 374
إِنَّ ذَلِکَ لَا یَضِیقُ عَلَیْکَ فِی وُسْعِکَ، وَ لَا یَتَکَأَّدُکَ فِی قُدْرَتِکَ
به درستی که این (خواسته های من) در برابر گستره توانایی ات بر تو دشوار نیست و در برابر قدرتت سخت نمی باشد.34/16
فَإِنَّ ذَلِکَ لَا یَضِیقُ عَلَیْکَ فِی وُجْدِکَ، وَ لَا یَتَکَأَّدُکَ فِی قُدْرَتِکَ
پس به درستی که این (کار) در برابر دارایی ات بر تو دشوار نیست و در برابر قدرتت بر تو سخت نمی باشد.16/49
اجْعَلْ... أَقْوَی قُوَّتِکَ فِیَّ إِذَا نَصِبْتُ
قوی ترین توانایی ات را در من، هنگامی که درمانده شدم قرار ده.11/20
اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِی رُوعِی... تَفَکُّرًا فِی قُدْرَتِکَ
خداوندا به جای آنچه شیطان در دل من می افکند، اندیشه در قدرتت را قرار ده.13/20
ضَعُفْتُ عَنْ غَضَبِکَ فَلَا مُوءَیِّدَ لِی
در برابر خشم تو ناتوان شده ام و یاری دهنده ای ندارم.1/21
فَرِّغْ قَلْبِی لَِمحَبَّتِکَ... وَ قَوِّهِ بِالرَّغْبَةِ إِلَیْکَ
دلم را برای دوستی ات خالی گردان و به رغبت به سوی خود، توانایی ده.10/21
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالصِّحَّةِ... وَ الْقُوَّةِ عَلَی مَا أَمَرْتَنِی بِهِ مِنْ طَاعَتِکَ
و با تندرستی و توانایی بر انجام طاعتت - که مرا به آن فرمان داده ای - بر من منّت گذار.3/23
أَعِذْنِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ ضَعِیفٍ وَ شَدِیدٍ
مرا از شرّ هر ناتوان و توانا پناه ده.6/23
إِلَهِی... قَوِّ لِی ضَعِیفَهُمْ
خداوندا ناتوانشان را برایم نیرومند نما.2/25
اللَّهُمَّ وَ قَوِّ بِذَلِکَ مِحَالَ أَهْلِ الْإِسْلَامِ
ص: 375
خداوندا و به وسیله آن، تدبیر مسلمانان را قوّت بخش.7/27
اللَّهُمَّ أَخْلِ... أَبْدَانَهُمْ مِنَ الْقُوَّةِ
خداوندا، تن هایشان را از قوّت تهی دار.11/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا غَازٍ غَزَاهُمْ مِنْ أَهْلِ مِلَّتِکَ، أَوْ مُجَاهِدٍ جَاهَدَهُمْ... فَلَقِّهِ الْیُسْرَ... وَ ارْزُقْهُ الشِّدَّةَ
خداوندا و هر رزمنده ای از اهل دینت که با آنها بجنگد و هر مجاهدی که با ایشان جهاد نماید، پس او را با آسانی روبرو کن و نیرومندی را روزی اش نما.14و13/27
لَکَ یَا إِلَهِی... مَلَکَةُ الْقُدْرَةِ الصَّمَدِ، وَ فَضِیلَةُ الْحَوْلِ وَ الْقُوَّةِ
خداوندا تسلّط قدرتِ همیشگی و کمال توان و نیرو، از آنِ توست.10/28
فَقَصَّرَ عَمَّا أَمَرْتَ بِهِ تَفْرِیطًا، وَ تَعَاطَی مَا نَهَیْتَ عَنْهُ تَغْرِیرًا. کَالْجَاهِلِ بِقُدْرَتِکَ عَلَیْهِ
پس با سهل انگاری از آنچه امر کرده ای کوتاهی کرده و با بی باکی آنچه از آن نهی نموده ای، انجام داده. مانند نادان به قدرت تو بر خودش.7و6/31
اللَّهُمَّ وَ إِنَّهُ... لَا اسْتِمْسَاکَ بِی عَنِ الْخَطَایَا إِلَّا عَنْ قُوَّتِکَ، فَقَوِّنِی بِقُوَّةٍ کَافِیَةٍ
خداوندا جز به قدرت تو، خودداری از خطاها برایم ممکن نیست. پس با قوّتِ کافی، مرا قوی ساز.19/31
لَوْ تَکِلْنِی یَا رَبِّ فِی تِلْکَ الْحَالَاتِ إِلَی حَوْلِی، أَوْ تَضْطَرُّنِی إِلَی قُوَّتِی لَکَانَ الْحَوْلُ عَنِّی مُعْتَزِلًا، وَ لَکَانَتِ الْقُوَّةُ مِنِّی بَعِیدَةً
و ای پروردگار من، اگر مرا در آن احوال به توانایی خودم وامی گذاردی یا مرا ناگزیر می ساختی، به نیروی خود پناه برم؛ همانا توان از من کناره می گرفت و نیرو از من دور می شد.25/32
لَا تَکِلْنِی إِلَی حَوْلِی وَ قُوَّتِی دُونَ حَوْلِکَ وَ قُوَّتِکَ
مرا به توانایی و نیروی خودم بدون توانایی و نیروی خودت وامگذار.113/47
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ... لَا تَقْدِرُ عَلَی التَّخْفِیفِ عَمَّنْ خَشَعَ لَهَا وَ اسْتَسْلَمَ إِلَیْهَا
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که
ص: 376
قادر بر سبک کردن (شعله ها) از کسی که برایش فروتنی نماید و تسلیم او گردد، نیست.30و29/32
مَلَکْتَ - یَا إِلَهِی - أَمْرَهُمْ قَبْلَ أَنْ یَمْلِکُوا عِبَادَتَکَ
ای خدای من، تو زمام امرشان را به دست داشته ای، پیش از آنکه بر عبادت تو توانایی داشته باشند.7/37
لَمْ تَسُمْهُ الْقِصَاصَ فِیما أَکَلَ مِنْ رِزْقِکَ الَّذِی یَقْوَی بِهِ عَلَی طَاعَتِکَ
از او در آنچه از روزی تو خورد، و بر طاعتت نیرو گرفت، تقاص نخواستی.13/37
...لَکِنْ أَنْشَأْتَهَا إِثْبَاتًا لِقُدْرَتِکَ عَلَی مِثْلِهَا
...بلکه آن را آفریدی، تا قدرتت بر (آفریدن) مثل آن ثابت شود.7/39
وَ قَوَّیْتَنَا عَلَیْهِ لِتَرْفَعَنَا فَوْقَ مَنْ لَمْ یُطِقْ حَمْلَهُ
و ما را بر (دریافت) آن قوّت دادی، تا بدین سبب بر کسی که طاقت تحمّل آن را نداشت، رفعت بخشی.5/42
اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَبِیَّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَقْرَبَ الْنَّبِیِّینَ مِنْکَ مَجْلِسًا، وَ أَمْکَنَهُمْ مِنْکَ شَفَاعَةً
خداوندا پیامبر ما را - که درودهای تو بر او و بر خاندانش باد - روز رستاخیز، نزدیک ترین پیامبران در مجلس خود و تواناترین شفاعت کنندگان ایشان قرار ده.18/42
لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ
هیچ حرکت و نیرویی نیست، مگر به یاری خداوند بلندمرتبه بزرگ.25/46
أَنْتَ الَّذِی... لَمْ یَقُمْ لِسُلْطَانِکَ سُلْطَانٌ
تویی آنکه در برابر سلطه و غلبه ات، سلطه و قدرتی، توانایی ندارد.16/47
سُبْحَانَکَ مِنْ مَلِیکٍ مَا أَمْنَعَکَ
پاک و منزّهی! ای پادشاه که شکست ناپذیری!24/47
ص: 377
وَ قَوِّ عَضُدَهُ
و بازویش را قوّت ده.61/47
اللَّهُمَّ فَأَوْزِعْ لِوَلِیِّکَ شُکْرَ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیْهِ... وَ أَعِنْهُ بِرُکْنِکَ الْأَعَزِّ
خداوندا، پس به ولیّ خود، شکرِ آنچه را که به او نعمت داده ای، الهام فرما و او را به تواناترین تکیه گاه (نیروی) خود، یاری فرما.61/47
وَ لَا تَمْنِحْنِی بِمَا لَا طَاقَةَ لِی بِهِ فَتَبْهَظَنِی مِمَّا تُحَمِّلُنِیهِ مِنْ فَضْلِ مَحَبَّتِکَ
و آنچه طاقتش را ندارم به من نبخش، که پشتم را از بار گران دوستی ات که بر دوشم گذارده ای، بشکنی.102/47
لَا تُمَکِّنْهُ مِنْ عُنُقِی
او را بر من توانا نساز.14/48
فَلَکَ الْحَمْدُ إِلَهِی مِنْ مُقْتَدِرٍ لَا یُغْلَبُ
پس خدای من، سپاس برای توست. توانایی که شکست نمی خورد.14/49
لَا یَمْتَنِعُ مِنْکَ مَنْ کَذَّبَ بِقُدْرَتِکَ
کسی که قدرت تو را تکذیب نمود، نمی تواند خود را از تو بازدارد.3/52
سُبْحَانَکَ مَا... أَشَدَّ قُوَّتَکَ
پاک و منزّهی! چه شدید است قدرت تو!4/52
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ سُوءَالَ مَنِ اشْتَدَّتْ فَاقَتُهُ، وَ ضَعُفَتْ قُوَّتُهُ... سُوءَالَ مَنْ لَا یَجِدُ... لِضَعْفِهِ مُقَوِّیًا... غَیْرَکَ
خداوندا من از تو می خواهم، (مانند) درخواست کسی که سخت نیازمند، و نیرویش ضعیف است. درخواست کسی که نیرودهنده ای برای ضعفش جز تو نمی یابد.3/54
ابْتَدَعَ بِقُدْرَتِهِ الْخَلْقَ ابْتِدَاعًا
به قدرت خویش آفریدگان را بی هیچ نمونه ای آفرید.3/1
ص: 378
فَکُلُّ خَلِیقَتِهِ مُنْقَادَةٌ لَنَا بِقُدْرَتِهِ
پس به قدرت او، همه آفریدگانش برای ما فرمانبردارند.18/1
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ... بِقُدْرَتِهِ الَّتِی لَا تَعْجِزُ عَنْ شَیْءٍ وَ إِنْ عَظُمَ
سپاس خدایی را که به پیامبرش محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - بر ما منّت نهاد، به قدرتش که از چیزی - اگر چه بزرگ باشد - ناتوان نیست.1/2
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی خَلَقَ اللَّیْلَ وَ النَّهَارَ بِقُوَّتِهِ
سپاس خدای را که شب و روز را به توانایی خود آفرید.1/6
مَیَّزَ بَیْنَهُمَا بِقُدْرَتِهِ
به قدرت خویش بین آن دو فرق گذاشت.2/6
ذَلَّتْ لِقُدْرَتِکَ الصِّعَابُ
سختی ها به توانایی تو آسان شد.2/7
جَرَی بِقُدرَتِکَ الْقَضَاءُ
تقدیر به قدرت تو اجرا شد.2/7
قَدْ نَزَلَ بِی یَا رَبِّ مَا قَدْ تَکَأَّدَنِی ثِقْلُهُ... وَ بِقُدْرَتِکَ أَوْرَدْتَهُ عَلَیَّ، وَ بِسُلْطَانِکَ وَجَّهْتَهُ إِلَیَّ
ای پروردگار من، بر من چیزی فرود آمده که سنگینی آن بر من دشوار است و تو به قدرتت آن را بر من وارد نمودی و به سلطه خویش آن را بر من فرستادی.6و5/7
وَ اکْسِرْ عَنِّی سُلْطَانَ الْهَمِّ بِحَوْلِکَ
و به توانایی ات سلطه غم و اندوه را بر من بشکن.8/7
فَإِنَّکَ مَلِیءٌ بِالْعَفْوِ
همانا تو بر بخشایش نمودن توانایی.15/12
خُذْ ظَالِمِی وَ عَدُوِّی عَنْ ظُلْمِی بِقُوَّتِکَ
ستم کننده به من و دشمنم را با نیروی خود از ستم کردن به من بازدار.6/14
ص: 379
افْلُلْ حَدَّهُ عَنِّی بِقُدْرَتِکَ
با توانایی خود برّندگی اش را از من بردار.6/14
أَنْتَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
تو بر هر چیزی توانایی.56/45، 6/33، 33/32، 16/1416/49، 25/46
إِنَّکَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
بدرستی که تو بر هر چیزی توانایی.11/45، 30/31، 13/21، 34/163/48
إِنَّکَ عَزِیزٌ قَدِیرٌ
به درستی که تو پیروزِ توانایی.8/23
اللَّهُمَّ... اسْتَصْلِحْ بِقُدْرَتِکَ مَا فَسَدَ مِنِّی
خداوندا امور تباهم را به توانایی خود، اصلاح نما.2/20
اللَّهُمَّ فَأَطْلِبْنِی بِقُدْرَتِکَ مَا أَطْلُبُ
خداوندا پس به قدرت خویش، آنچه طلب می کنم، برایم برآور.25/20
وَ تَوَلَّ قَضَاءَ کُلِّ حَاجَةٍ هِیَ لِی بِقُدْرَتِکَ عَلَیْهَا
و برآوردن هر درخواستی را برای من، به قدرتی که بر آن داری، به عهده گیر.4/48
اللَّهُمَّ إِنَّکَ کَلَّفْتَنِی مِنْ نَفْسِی مَا أَنْتَ أَمْلَکُ بِهِ مِنِّی، وَ قُدْرَتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیَّ أَغْلَبُ مِنْ قُدْرَتِی
خداوندا مرا - درباره (اصلاح) نفسم - به کاری گماشتی که تو از من به آن تواناتری و قدرت تو بر آن و بر من، از توانایی من چیره تر است.1/22
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُ-حَالِ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ الذُّنُوبِ بِقُدْرَتِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) به قدرت تو میان آنها و گناهان فاصله افتاده، قرار ده.11و10/25
اللَّهُمَّ... أَیِّدْ حُمَاتَهَا بِقُوَّتِکَ
خداوندا به قدرت خویش، نگهبانان آن (مرزها) را یاری ده.1/27
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ أَعْدَاءَکَ فِی أَقْطَارِ الْبِلَادِ مِنَ الْهِنْدِ وَ الرُّومِ... وَ سَائِرِ أُمَمِ الشِّرْکِ، الَّذِینَ تَخْفَی
ص: 380
أَسْمَاوءُهُمْ وَ صِفَاتُهُمْ... وَ أَشْرَفْتَ عَلَیْهِمْ بِقُدْرَتِکَ
خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند از هند و روم و دیگر امّت های مشرک، که نام ها و نشانه هایشان پنهان است و به توانایی ات بر آنان اشراف داری.9/27
وَ اصْرِفْنِی بِقُدْرَتِکَ إِلَی مَا أَحْبَبْتَ
و به قدرت خود، مرا به آنچه دوست داری، بازگردان.17/31
اللَّهُمَّ وَ إِنَّهُ... لَا اسْتِمْسَاکَ بِی عَنِ الْخَطَایَا إِلَّا عَنْ قُوَّتِکَ
خداوندا جز به قدرت تو، خودداری از خطاها برایم ممکن نیست.19/31
کُنْتَ... الْقَادِرَ عَلَی إِعْلَانِهَا فَوْقَ الْقَادِرِینَ
تو بیشتر از همه قدرتمندان بر آشکار کردنش قادر بودی.2/34
أَنَّکَ... أَجْرَیْتَ قُدْرَتَکَ عَلَی التَّجَاوُزِ
همانا تو قدرتت را بر گذشت، جاری
ساخته ای.8/45
أَنْتَ الْمَلِیءُ بِمَا رُغِبَ فِیهِ إِلَیْکَ
تو توانا بر هر آنچیزی هستی که از درگاهت خواسته شود.21/45
أَخَّرْتَ وَ أَنْتَ مُسْتَطِیعٌ لِلمُعَاجَلَةِ، وَ تَأَنَّیْتَ وَ أَنْتَ مَلِیءٌ بِالْمُبَادَرَةِ
با آنکه بر شتاب نمودن توانایی، (عذاب را) به تأخیر انداخته ای و با آنکه به پیش دستی کردن قادری، درنگ نموده ای.21/46
تَغَمَّدْنِی فِیما اطَّلَعْتَ عَلَیْهِ مِنِّی بِمَا یَتَغَمَّدُ بِهِ الْقَادِرُ عَلَی الْبَطْشِ لَوْ لَا حِلْمُهُ
مرا در آنچه بر آن از من آگاهی بپوشان، آنگونه که می پوشاند قادر بر سختگیری، (و) اگر بردباری اش نبود (خطاها را ظاهر می کرد).119/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ... وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ الْأَبْرَارِ الطَّاهِرِینَ الْأَخْیَارِ صَلَاةً لَا یَقْوَی عَلَی إِحْصَائِهَا إِلَّا أَنْتَ
ص: 381
خداوندا، از تو درخواست می کنم که بر محمّد بنده خود و بر خاندان محمّد که نیکوکارانِ پاکانِ برگزیده اند، درود فرستی. درودی که جز تو کسی بر شمردن آن توانایی نداشته باشد.3/48
وَ هَبْ لَنَا یَا إِلَهِی مِنْ لَدُنْکَ فَرَجًا بِالْقُدْرَةِ الَّتِی بِهَا تُحْیِی أَمْوَاتَ الْعِبَادِ
و ما را - ای خدای من - از جانب خود به توانایی ای که با آن بندگان مرده را زنده می کنی، گشایش ده.13/48
وَ هَبْ لَنَا یَا إِلَهِی مِنْ لَدُنْکَ فَرَجًا بِالْقُدْرَةِ الَّتِی... بِهَا تَنْشُرُ مَیْتَ الْبِلَادِ
و ما را - ای خدای من - از جانب خود به توانایی ای که با آن سرزمین های مرده را زندگی می بخشی، گشایش ده.13/48
شَدَدْتَ أَزْرِی بِقُوَّتِکَ
به توانایی ات پشتم را نیرومند ساختی.6/49
فَحَصَّنْتَنِی مِنْ بَأْسِهِ بِقُدْرَتِکَ
پس تو به قدرت خویش، مرا از سختی و نیروی او بازداشتی.10/49
اللَّهُمَّ وَ لِی إِلَیْکَ حَاجَةٌ قَدْ قَصَّرَ عَنْهَا جُهْدِی
خداوندا و به سوی تو حاجتی دارم که توان انجامش را ندارم.15/13
لَا قُوَّةَ لِی عَلَی الْخُرُوجِ مِنْ سُلْطَانِکَ
مرا نیرویی برای خروج از سلطنت تو نیست.6/21
لَا أَسْتَطِیعُ مُجَاوَزَةَ قُدْرَتِکَ
نمی توانم از قدرت تو بگریزم.6/21
اللَّهُمَّ ... لَا قُوَّةَ لِی عَلَی الْفَقْرِ
خداوندا تحمّل فقر ندارم.2/22
وَ اقْضِ عَنِّی کُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِیهِ وَ فَرَضْتَهُ عَلَیَّ لَکَ فِی وَجْهٍ مِنْ وُجُوهِ طَاعَتِکَ أَوْ لِخَلْقٍ مِنْ خَلْقِکَ وَ إِنْ
ص: 382
ضَعُفَ عَنْ ذَلِکَ بَدَنِی، وَ وَهَنَتْ عَنْهُ قُوَّتِی، وَ لَمْ تَنَلْهُ مَقْدُرَتِی
و مرا به انجام آنچه که در جهتی از جهات طاعتت یا برای آفریده ای از آفریدگانت، بر من لازم و واجب نموده ای، توفیق ده و گرچه بدنم از (انجام) آن ناتوان و نیرویم از آن سست و توانایی ام به آن نرسد.6/22
إِنَّ طَاقَتِی لَا تَنْهَضُ بِسُخْطِکَ
همانا طاقت من، با خشم تو برابری نمی کند.5/39
فَإِنَّ قُوَّتِی لَا تَسْتَقِلُّ بِنَقِمَتِکَ
پس به درستی که نیروی من تاب انتقام تو را ندارد.5/39
لَوْ أَنَّ أَحَدًا اسْتَطَاعَ الْهَرَبَ مِنْ رَبِّهِ لَکُنْتُ أَنَا أَحَقَّ بِالْهَرَبِ مِنْکَ
اگر کسی می توانست از پروردگار خود بگریزد، من به گریختن از تو سزاوارتر بودم.3/50
کَیْفَ یَسْتَطِیعُ أَنْ یَهْرُبَ مِنْکَ مَنْ لَا حَیَاةَ لَهُ إِلَّا بِرِزْقِکَ؟
چگونه می تواند از تو بگریزد، آنکه جز به وسیله روزی اتْ زندگی برایش نیست؟1/52
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ، الَّتِی لَا تَسْتَطِیعُ حَرَّ شَمْسِکَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی، که توانایی گرمی آفتابت را ندارد.5/50
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ، الَّتِی لَا تَسْتَطِیعُ حَرَّ شَمْسِکَ، فَکَیْفَ تَسْتَطِیعُ حَرَّ نَارِکَ؟
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی، که توانایی گرمی آفتابت را ندارد، پس چگونه گرمای آتشت را توانایی دارد؟5/50
ص: 383
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ... الَّتِی لَا تَسْتَطِیعُ صَوْتَ رَعْدِکَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی، که توانایی صدای غرش ابرت را ندارد.5/50
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ... الَّتِی لَا تَسْتَطِیعُ صَوْتَ رَعْدِکَ، فَکَیْفَ تَسْتَطِیعُ صَوْتَ غَضَبِکَ؟
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی، که توانایی صدای غرش ابرت را ندارد، پس چگونه بانگ خشمت را توانایی دارد؟5/50
أَسْأَلُکَ أَنْ تَعْفُوَ عَنِّی، وَ تَغْفِرَ لِی فَلَسْتُ بَرِیئًا فَأَعْتَذِرَ، وَ لَا بِذِی قُوَّةٍ فَأَنْتَصِرَ
از تو می خواهم که مرا ببخشایی و بیامرزی ام. زیرا من بی گناه نیستم تا عذری داشته باشم و دارای توانی نمی باشم تا پیروز شوم.7/51
لَیْسَ یَسْتَطِیعُ مَنْ کَرِهَ قَضَاءَکَ أَنْ یَرُدَّ أَمْرَکَ
کسی که حکم تو را نپسندید، نمی تواند فرمانت را بازگرداند.3/52
توانگری بی نیازی
إِنَّمَا یُعْطِی الْمُعْطُونَ مِنْ فَضْلِ جِدَتِکَ
به درستی که بخشندگان از زیادی عطا (و توانگری) تو می بخشند.11/5
فَاجْبُرْ فَاقَتَنَا بِوُسْعِکَ
پس نیاز ما را به توانگری خود برطرف کن.3/10
ص: 384
عَلِمْتُ أَنَّ کَثِیرَ مَا أَسْأَلُکَ یَسِیرٌ فِی وُجْدِکَ
دانستم هر چه از تو زیاد درخواست کنم نزد (دارایی) تو اندک است.19/13
وَ لَا أَفْتَقِرَنَّ وَ مِنْ عِنْدِکَ وُسْعِی، وَ لَا أَطْغَیَنَّ وَ مِنْ عِنْدِکَ وُجْدِی
و (چنان کن که) فقیر نگردم، در حالی که دارایی ام از نزد تو می باشد و سرکشی نکنم، در حالی که توانایی ام از نزد توست.14/20
فَامْنُنْ عَلَیَّ... قَبْلَ الطَّلَبِ بِالْجِدَةِ
پس پیش از درخواست، با توانگری بر من منّت گذار.20/20
لَا تَفْتِنِّی بِالسَّعَةِ
به توانگری آزمایشم مکن.22/20
اللَّهُمَّ... صُنْ وَجْهِی بِالْیَسَارِ
خداوندا آبرویم را با توانگری حفظ کن.26/20
وَ لَا تَجْعَلْنِی... آیِسًا مِنْ إِجَابَتِکَ لِی وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی، فِی... جِدَةٍ أَوْ لَأْوَاءَ
و مرا ناامید از اجابتت - گرچه دیر شود - قرار نده، در توانگری باشم یا تنگ دستی.8/21
بِسَعَتِکَ فَابْسُطْ یَدِی
به توانگری ات گشاده دستم گردان.4/22
فَإِنَّکَ وَاسِعٌ کَرِیمٌ
زیرا تو توانگرِ بخشنده ای.28/48، 7/22
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... الْعَوْدِ عَلَیْهِمْ بِالْجِدَةِ وَ الْإِفْضَالِ
آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در رسیدگی با ثروت و بخشش فراوان به آنان، توفیق ده.2/26
أَجِرْنی مِنْهُ بِوُسْعٍ فَاضِلٍ أَوْ کَفَافٍ وَاصِلٍ
مرا با ثروتِ فراوان و روزیِ کافی، از آن
ص: 385
(قرض) نجات ده.2/30
فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ
پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش.50/45
سُبْحَانَکَ مِنْ... جَوَادٍ مَا أَوْسَعَکَ
پاک و منزّهی! ای بخشنده که بسیار توانگری!24/47
أَذِقْنِی طَعْمَ الْفَرَاغِ لِمَا تُحِبُّ بِسَعَةٍ مِنْ سَعَتِکَ
به وسیله توانگری ای از توانگری ات، طعم فراغت برای (پرداختن به) آنچه را دوست داری، به من بچشان.125/47
وَ أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِهِمَا أَنْ تُعِیذَنِی مِنْ شَرِّ کَذَا وَ کَذَا، فَإِنَّ ذَلِکَ لَا یَضِیقُ عَلَیْکَ فِی وُجْدِکَ
و به وسیله آنان، به درگاهت رومی آورم که مرا از شرّ این و آن پناه دهی. پس به درستی که این (کار) در برابر توانایی ات بر تو دشوار نیست.16/49
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی دَلَّنَا عَلَی التَّوْبَةِ الَّتِی لَمْ نُفِدْهَا إِلَّا مِنْ فَضْلِهِ
و سپاس خدای را که ما را به توبه ای ره نمود که جز به فضل او، آن را به دست نیاوردیم.22/1
فَمَا هَکَذَا کَانَتْ سُنَّتُهُ فِی التَّوْبَةِ لِمَنْ کَانَ قَبْلَنَا، لَقَدْ وَضَعَ عَنَّا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ
البته روش او در (قبول) توبه، برای کسانی که پیش از ما بودند، این چنین نبوده و از (دوش) ما آنچه به آن طاقت نداریم برداشته.23/1
صَیِّرْنَا إِلَی مَحْبُوبِکَ مِنَ التَّوْبَةِ
ما را به سوی توبه پسندیده خود ببر.1/9
اللَّهُمَّ وَ مَتَی وَقَفْنَا بَیْنَ نَقْصَیْنِ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیَا، فَأَوْقِعِ النَّقْصَ بِأَسْرَعِهِمَا فَنَاءً، وَ اجْعَلِ التَّوْبَةَ فِی أَطْوَلِهِمَا بَقَاءً
خداوندا و هرگاه بین دو زیان قرار گرفتیم در دین یا دنیا، پس زیان را در آن که زودگذر است و بازگشت را در آنکه دوامش طولانی است قرار ده.2/9
ص: 386
سُبْحَانَکَ، لَا أَیْأَسُ مِنْکَ وَ قَدْ فَتَحْتَ لِی بَابَ التَّوْبَةِ إِلَیْکَ
پاک و منزّهی تو، از تو که درِ توبه را به رویم گشوده ای، ناامید نمی شوم.7/12
تَلَقَّاکَ بِالْإِنَابَةِ، وَ أَخْلَصَ لَکَ التَّوْبَةَ
با توبه به تو روی آورده و خالصانه برای تو توبه می کند.8/12
یَا مَنْ عَوَّدَ عِبَادَهُ قَبُولَ الْإِنَابَةِ
ای آنکه بندگانش را به قبول پشیمانی عادت داده است.10/12
یَا مَنِ اسْتَصْلَحَ فَاسِدَهُمْ بِالتَّوْبَةِ
ای آنکه فاسد ایشان را با توبهْ اصلاح کرده است.10/12
مَا أَنَا بِأَظْلَمِ مَنْ تَابَ إِلَیْکَ فَعُدْتَ عَلَیْهِ
من ستمکارتر از توبه کننده به درگاهت که تو به او نیکی نموده ای، نمی باشم.11/12
أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا تَوْبَةَ نَادِمٍ عَلَی مَا فَرَطَ مِنْهُ
در این مکان (که ایستاده ام) به سوی تو بازمی گردم، بازگشت کسی که از آنچه از او سر زده، پشیمان است.12/12
اللَّهُمَّ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةَ مَنْ لَا یُحَدِّثُ نَفْسَهُ بِمَعْصِیَةٍ
خداوندا من به درگاهت توبه می کنم، توبه کسی که نافرمانی از ذهنش نمی گذرد.14/31
...أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِی مَحَّصْتَنِی بِهَا... تَنْبِیهًا لِتَنَاوُلِ التَّوْبَةِ
...یا وقت بیماری که مرا با آن نجات دادی تا برای فراگرفتن توبه آگاهی باشد.4/15
وَ طَهِّرْنِی بِالتَّوْبَةِ
و با توبه پاکم گردان.33/16
وَ قَدْ قُلْتَ یَا إِلَهِی فِی مُحْکَمِ کِتَابِکَ إِنَّکَ تَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِکَ... فَاقْبَلْ تَوْبَتِی کَمَا وَعَدْتَ
و ای خدای من، در کتاب استوارت فرموده ای همانا توبه بندگانت را می پذیری. پس همانگونه که وعده دادی، توبه ام را بپذیر.15/31
ص: 387
وَ اقْبَلْ تَوْبَتِی
و توبه ام را قبول کن.29/31
فَارْحَمْنِی... وَ تُبْ عَلَیَّ
پس بر من رحم کن و توبه ام را بپذیر.7/50
وَ قَدْ قُلْتَ یَا إِلَهِی فِی مُحْکَمِ کِتَابِکَ إِنَّکَ... تُحِبُّ التَّوَّابِینَ
و ای خدای من، در کتاب استوارت فرموده ای همانا توبه کنندگان را دوست می داری.15/31
یَا مُحِبَّ التَّوَّابِینَ
ای دوستدار توبه کنندگان.3/38
اللَّهُمَّ وَ إِنَّهُ لَا وَفَاءَ لِی بِالتَّوْبَةِ إِلَّا بِعِصْمَتِکَ
خداوندا مرا جز به نگهداری تو، وفای به توبه نیست.19/31
اللَّهُمَّ أَیُّمَا عَبْدٍ تَابَ إِلَیْکَ وَ هُوَ فِی عِلْمِ الْغَیْبِ عِنْدَکَ فَاسِخٌ لِتَوْبَتِهِ، وَ عَائِدٌ فِی ذَنْبِهِ وَ خَطِیئَتِهِ، فَإِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَکُونَ کَذَلِکَ
خداوندا، هر بنده ای که به درگاهت توبه نمود ولی در علم پنهانت، توبه شکن و بازگشت کننده به گناه و خطایش باشد، پس همانا من به تو پناه می برم که اینچنین باشم.20/31
فَاجْعَلْ تَوْبَتِی هَذِهِ تَوْبَةً لَا أَحْتَاجُ بَعْدَهَا إِلَی تَوْبَةٍ تَوْبَةً مُوجِبَةً لَِمحْوِ مَا سَلَفَ، وَ السَّلَامَةِ فِیما بَقِیَ
پس این توبه ام را توبه ای گردان که پس از آن، به توبه ای نیازمند نشوم. توبه ای سبب محو آنچه گذشته و سلامتی در آنچه مانده است.20/31
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةً تَسْلَمُ بِهَا کُلُّ جَارِحَةٍ عَلَی حِیَالِهَا مِنْ تَبِعَاتِکَ
خداوندا و همانا من به درگاهت توبه می کنم. توبه ای که با آن هر عضوی به سهم خود از کیفرهایت سالم مانَد.22/31
وَ اجْعَلْ... عَزْمِی عَلَی تَرْکِ مَا یَعْرِضُ لِی مِنَ السَّیِّئَاتِ تَوْبَةً تُوجِبُ لِی مَحَبَّتَکَ
و عزمم را بر ترک بدی هایی که برایم پیش آید، توبه ای قرار ده که دوستی تو را نسبت به من لازم گردانَد.3/38
فَمَا کُلُّ مَا نَطَقْتُ بِهِ عَنْ جَهْلٍ مِنِّی بِسُوءِ أَثَرِی... لَکِنْ لِتَسْمَعَ سَمَاوءُکَ وَ مَنْ فِیهَا وَ أَرْضُکَ وَ مَنْ عَلَیْهَا مَا... لَجَأْتُ إِلَیْکَ فِیهِ مِنَ التَّوْبَةِ
پس هر چه گفتم، از جهل به بدی کردارم نیست. بلکه برای آن است که آسمانت و هر که در آن است و زمینت و هر که بر روی آن است، توبه ای که به سبب آن به درگاهت پناه بردم را
ص: 388
بشنود.26/31
تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ... عَاذَ بِاسْتِغْفَارِکَ تَائِبًا
در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال توبه، پناه به آمرزش خواستن از تو آورده.86/47
إِنْ یَکُنِ التَّرْکُ لِمَعْصِیَتِکَ إِنَابَةً فَأَنَا أَوَّلُ الْمُنِیبِینَ
اگر ترک معصیت تو، بازگشت است، پس من نخستین بازگشت کننده ام.28/31
اللَّهُمَّ إِنْ یَکُنِ النَّدَمُ تَوْبَةً إِلَیْکَ فَأَنَا أَنْدَمُ النَّادِمِینَ
خداوندا اگر پشیمانی، توبه به درگاه توست، پس من پشیمان ترین پشیمانانم.28/31
إِنَّکَ أَنْتَ التَّوَّابُ عَلَی الْمُذْنِبِینَ
همانا تو توبه گنهکاران را می پذیری.29/31
وَ لَا أَکُنْ أَخْیَبَ عِبَادِکَ التَّائِبِینَ
و مبادا من بی بهره ترین بندگانِ توبه کننده ات باشم.15/32
فَاجْعَلْ مَا سَتَرْتَ مِنَ الْعَوْرَةِ، وَ أَخْفَیْتَ مِنَ الدَّخِیلَةِ وَاعِظًا لَنَا... وَ سَعْیًا إِلَی التَّوْبَةِ الْمَاحِیَةِ
پس آن عیب ها که پوشاندی و بدی ها که پنهان نمودی، برای ما پنددهنده و کوشش به توبه محوکننده قرار ده.3/34
إِنَّا إِلَیْکَ رَاغِبُونَ، وَ مِنَ الذُّنُوبِ تَائِبُونَ
زیرا ما به سوی تو راغب هستیم و از گناهان، توبه کننده ایم.4/34
وَ اجْعَلْ نَدَامَتِی عَلَی مَا وَقَعْتُ فِیهِ مِنَ الزَّلَّاتِ، وَ عَزْمِی عَلَی تَرْکِ مَا یَعْرِضُ لِی مِنَ السَّیِّئَاتِ تَوْبَةً تُوجِبُ لِی مَحَبَّتَکَ
و پشیمانی ام را از لغزش هایی که به آن دچار شدم، و عزمم را بر ترک بدی هایی که برایم پیش آید، توبه ای قرار ده که دوستی تو را نسبت به من لازم گردانَد.3/38
أَمِتْنَا... تَائِبِینَ غَیْرَ عَاصِینَ وَ لَا مُصِرِّینَ
ما را توبه کنندگانِ غیر گنهکار و اصرارنکننده، بمیران.5/40
ص: 389
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِلتَّوْبَةِ
و ما را در آن (ماه) برای توبه توفیق ده.6/43
وَ تَلَقَّیْتَ مَنْ عَصَاکَ بِالْحِلْمِ... وَ تَتْرُکُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَی التَّوْبَةِ
و با کسی که نافرمانی ات را نموده، با بردباری رفتار می کنی و تا هنگام توبه، شتاب در کیفر ایشان را ترک می کنی.9/45
تُوبُوا إِلَی اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا...
به سوی خدا توبه کنید. توبه خالص.10/45
أَنْتَ الَّذِی فَتَحْتَ لِعِبَادِکَ بَابًا إِلَی عَفْوِکَ، وَ سَمَّیْتَهُ التَّوْبَةَ
تویی آنکه برای بندگانت، دری به سوی بخشایشت گشوده ای و آن را توبه نامیده ای.10/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا... تَوْبَةً نَصُوحًا خَلَصَتْ مِنَ الشَّکِّ وَ الِارْتِیَابِ
خداوندا ما در روزِ فطرمان به درگاه تو توبه می کنیم. توبه خالصی که از تردید و دودلی پاک باشد.52/45
وَ اجْعَلْنَا عِنْدَکَ مِنَ التَّوَّابِینَ الَّذِینَ أَوْجَبْتَ لَهُمْ مَحَبَّتَکَ، وَ قَبِلْتَ مِنْهُمْ مُرَاجَعَةَ طَاعَتِکَ
و ما را در نزد خود از توبه کنندگانی قرار ده که دوستی ات را برای آنها واجب نموده ای، و بازگشت به طاعتت را از آنان پذیرفته ای.54/45
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... وَ تُبْ عَلَیْهِمْ
خداوندا و بر دوستان آنها درود فرست و توبه آنان را بپذیر.65و64/47
إِنَّکَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ
به درستی که تویی توبه پذیرِ بسیار مهربان.7/50، 65/47
وَ إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ... تَقَرَّبْتُ إِلَیْکَ بِمَا لَا یَقْرُبُ أَحَدٌ مِنْکَ إِلَّا بِالتَّقَرُّبِ بِهِ. ثُمَّ أَتْبَعْتُ ذَلِکَ بِالْإِنَابَةِ إِلَیْکَ
و همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی به آنچه احدی نزدیک نمی شود به تو جز با نزدیکی
ص: 390
جستن به آن، به تو نزدیکی جسته ام. سپس بازگشت به سوی تو را، در پی آن روانه ساخته ام.73و72/47
تُبْ عَلَیَّ تَوْبَةً نَصُوحًا لَا تُبْقِ مَعَهَا ذُنُوبًا صَغِیرَةً وَ لَا کَبِیرَةً، وَ لَا تَذَرْ مَعَهَا عَلَانِیَةً وَ لَا سَرِیرَةً
توبه ام ده، به توبه خالصی که با آن گناهان کوچک و بزرگ را باقی نگذاشته و با آن (گناهان) آشکار و نهان را وانگذاری.126/47
افْتَحْ لِی أَبْوَابَ تَوْبَتِکَ...
درهای توبه ات را بر من بگشای.132/47
مِنْهَا فَرَرْتُ إِلَیْکَ رَبِّ تَائِبًا فَتُبْ عَلَیَّ
پروردگار من، از آن (گناهان)، با حال توبه به سوی تو گریخته ام، پس توبه ام را بپذیر.8/51
اللَّهُمَّ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا مِنْ کَبَائِرِ ذُنُوبِی وَ صَغَائِرِهَا
خداوندا من در این جایگاهم، از گناهان بزرگ و کوچکم به درگاهت توبه می کنم.14/31
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ مِنْ کُلِّ مَا خَالَفَ إِرَادَتَکَ
خداوندا و همانا من از هر چه مخالف خواسته توست، به درگاهت توبه می کنم.22/31
توبیخ سرزنش
توجّه روی آوری و نیز اهتمام
لَا صَارِفَ لِمَا وَجَّهْتَ
برای آنچه بر من فرستادی، دورکننده ای نیست.7/7
لَا تُوَجِّهْنِی فِی حَاجَتِی هَذِهِ وَ غَیْرِهَا إِلَی سِوَاکَ
در این حاجت و دیگر حاجتها، مرا به غیر خود متوجّه نساز.22/13
اللَّهُمَّ قَدْ تَعْلَمُ مَا یُصْلِحُنِی مِنْ أَمْرِ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی فَکُنْ بِحَوَائِجِی حَفِیًّا
خداوندا تو آنچه کار دنیای من و آخرتم را
ص: 391
اصلاح می کند می دانی. پس به درخواست هایم عنایت فرما.10/22
وَجِّهْ فِی أَبْوَابِ الْبِرِّ إِنْفَاقِی
انفاق نمودنم را در مسیرهای خیر متوجّه ساز.3/30
وَجَّهَ رَغْبَتَهُ إِلَیْکَ ثِقَةً بِکَ
با اعتماد به تو، خواهشش را به سوی تو گردانده است.8/31
اللَّهُمَّ وَ مَنْ... تَقَرَّبَ إِلَیْکَ بِقُرْبَةٍ... عَطَفَتْ رَحْمَتَکَ عَلَیْهِ، فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ
خداوندا و هر کس به وسیله عمل تقرب آوری به سوی تو تقرب جسته، که رحمتت را به او برگردانده؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش.50/45
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا... دَلَّنَا عَلَیْهِ مِنَ الْإِخْلَاصِ لَهُ فِی تَوْحِیدِهِ
و سپاس خدای را که ما را به اخلاص در یگانگی اش راهنمایی نمود.10/1
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ مَنْ... أَخْلَصَ لَکَ بِالْوَحْدَانِیَّةِ
خداوندا و همه این خواسته ها را در حقّ هر که به یگانگی ات اخلاص ورزید، اجابت فرما.11/17
وَ أَمْدِدْهُمْ بِمَلَائِکَةٍ مِنْ عِنْدِکَ مُرْدِفِینَ حَتَّی یَکْشِفُوهُمْ إِلَی مُنْقَطَعِ التُّرَابِ قَتْلًا فِی أَرْضِکَ وَ أَسْرًا، أَوْ یُقِرُّوا بِأَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ
و آنان (مسلمانان) را از جانب خود با فرشتگانی که پی درپی آیند، یاری فرما. تا با کشتن و اسیر گرفتن، آنها (مشرکان) را به انتهای خاک در زمینت برانند، یا به یکتایی تو که معبودی جز تو نیست، تنها و بی شریک هستی، اقرار نمایند.8/27
لَکَ یَا إِلَهِی وَحْدَانِیَّةُ الْعَدَدِ
خداوندا یگانگیِ شمار از آنِ توست.10/28
إِنَّکَ الْوَاحِدُ الْأَحَدُ
به درستی که تو تنها یکتایی.5/35
ص: 392
أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الْأَحَدُ الْمُتَوَحِّدُ الْفَرْدُ الْمُتَفَرِّدُ
تویی خدایی که معبودی جز تو نیست. یکتای یگانه تنهای بی نظیر.3/47
سُبْحَانَکَ قَضَیْتَ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِکَ الْمَوْتَ مَنْ وَحَّدَکَ وَ مَنْ کَفَرَ بِکَ
پاک و منزّهی! مرگ را برای همه آفریدگانت - آنکه تو را یگانه دانست و آنکه به تو کفر ورزید - رقم زده ای.5/52
یَا وَاحِدُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُوًا أَحَدٌ
ای یگانه، ای یکتا، ای بی نیاز، ای که نزائیده و زائیده نشده ای و برای او همتایی نبوده است.2/54
وَ جَنِّبْنَا الْإِلْحَادَ فِی تَوْحِیدِکَ
و ما را از کجروی در یگانگی ات دور گردان.13/44
وَ إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ قَدَّمْتُ تَوْحِیدَکَ
و همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی یگانه دانستن تو را، پیش فرستاده ام.72/47
اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ التَّوْحِیدِ وَ الْإِیمَانِ بِکَ
خداوندا و مرا از یکتاپرستان و ایمان آورندگان به خود قرار ده.12/48
وَ وَسِیلَتِی إِلَیْکَ التَّوْحِیدُ
و وسیله من به سویت یگانه دانستن توست.3/49
توسعه گسترش
وَ لَسْتُ أَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ بِفَضْلِ نَافِلَةٍ مَعَ کَثِیرِ مَا أَغْفَلْتُ مِنْ وَظَائِفِ فُرُوضِکَ
و من هیچ گاه با فضیلتِ (عمل) مستحبّ به سویت توسّل نمی جویم، با آنکه از بسیاری از شرایط واجبات غفلت نمودم.18/32
توشه آذوقه
ص: 393
وَ زَوِّدْنَا مِنَ الْتَّقْوَی ضِدَّ غَوَایَتِهِ
و بر ضدّ گمراهی او (شیطان)، ما را از پرهیزکاری توشه ده.5/17
وَ اجْعَلْ تَقْوَاکَ مِنَ الدُّنْیَا زَادِی
و پرهیزکاری را توشه من از دنیا قرار ده.11/21
وَ بَاعِدْ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ أَزْوِدَتِهِمْ
و میان آنها و زاد و توشه اشان جدایی انداز.5/27
الْحَمْدُ لِلَّهِ... الَّذِی... عَجَزَتْ عَنْ نَعْتِهِ أَوْهَامُ الْوَاصِفِینَ
سپاس خدای را، همان که پندارهای وصف کنندگان از وصفش عاجز است.2و1/1
وَ تَفَسَّخَتْ دُونَ بُلُوغِ نَعْتِکَ الصِّفَاتُ
و توصیف ها پیش از رسیدن به وصف تو، از هم گسیخته اند.12/46
وَ لَوْ کَانُوا کَذَلِکَ لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِیَّةِ إِلَی حَدِّ الْبَهِیمِیَّةِ، فَکَانُوا کَمَا وَصَفَ فِی مُحْکَمِ کِتَابِهِ: إِنْ هُمْ إِلّا کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلًا
و اگر چنین بودند، از مرزهای انسانیّت خارج شده، به مرز حیوانیّت رومی آوردند. پس چنان بودند که (خداوند) در کتاب محکم خود وصف کرده: «آنها جز مانند چهارپایان نیستند، بلکه آنان گمراه ترند.»9/1
وَ اجْعَلْ... انْطِلَاقَ أَلْسِنَتِنَا فِی وَصْفِ مِنَّتِکَ
و خوش سخنی هایمان را در بیان نعمت بزرگ خود قرار ده.14/5
أَنْتَ الَّذِی وَصَفْتَ نَفْسَکَ بِالرَّحْمَةِ
تویی آنکه خود را به رحمت وصف نموده ای.18/16
اللَّهُمَّ یَا مَنْ لَا یَصِفُهُ نَعْتُ الْوَاصِفِینَ
خداوندا ای کسی که توصیف وصف کنندگان، او را نمی ستاید.1/31
ص: 394
وَ لَا یَبْلُغُ أَدْنَی مَا اسْتَأْثَرْتَ بِهِ مِنْ ذَلِکَ أَقْصَی نَعْتِ النَّاعِتِینَ
و آخرین وصفِ ستایندگان، به پایین ترین مرتبه ای که به خود اختصاص داده ای، نمی رسد.6/32
تُصَرِّفُنِی حَالًا عَنْ حَالٍ... کَمَا نَعَتَّ فِی کِتَابِکَ: (نُطْفَةً ثُمَّ عَلَقَةً ثُمَّ مُضْغَةً ثُمَّ عَظْمًا ثُمَّ کَسَوْتَ الْعِظَامَ لَحْمًا، ثُمَّ أَنْشَأْتَنِی خَلْقًا آخَرَ) کَمَا شِئْتَ
مرا از حالی به حال دیگر می گرداندی. همچنانکه در کتاب خود وصف نمودی. نخست نطفه سپس خونِ بسته شده و سپس پاره گوشت، سپس استخوان آفریدی، سپس استخوان ها را با گوشت پوشاندی، آنگاه مرا آنچنانکه خواستی، آفرینشی دیگر دادی.23/32
فَتَبَارَکْتَ أَنْ تُوصَفَ إِلَّا بِالْإِحْسَانِ
پس والاتر از آنی که جز به احسان وصف شوی.16/37
وَ لَوْ دَلَّ مَخْلُوقٌ مَخْلُوقًا مِنْ نَفْسِهِ عَلَی مِثْلِ الَّذِی دَلَلْتَ عَلَیْهِ عِبَادَکَ مِنْکَ کَانَ مَوْصُوفًا بِالْإِحْسَانِ، وَ مَنْعُوتًا بِالِامْتِنَانِ
و اگر آفریده ای از جانب خودش آفریده ای را، به مانند آنچه تو با آن بندگانت را از جانب خود راهنمایی فرموده ای، راهنمایی می کرد، به احسان وصف می شد و به بخشندگی تعریف می گشت.17/45
حُجَّتُکَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ تُوصَفَ بِکُلِّهَا
حجّت تو بزرگ تر از آنست که به همه آن وصف شود.23/46
وَ وَفِّقْنِی یَا أَهْدَی مَنْ رُغِبَ إِلَیْهِ
و مرا توفیق ده. ای راهنماترین کسی که به او رغبت شده.11/24
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُوَفَّقِینَ لِلْخَیْرِ وَ الرُّشْدِ وَ الصَّوَابِ بِطَاعَتِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) با فرمانبری تو به کار خیر و رشد و صواب، موفّق گشته اند، قرار ده.11و10/25
ص: 395
وَ تَوَلَّنِی فِی جِیرَانِی وَ مَوَالِیَّ الْعَارِفِینَ بِحَقِّنَا... وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ
و مرا درباره همسایگانم و دوستانم که دانا به حقّ ما هستند، یاری فرما. و آنان را برای به پا داشتن سنّتت توفیق ده.2و1/26
فَصَحَّ بِمُعَایَنَةِ أَمْثَالِهِمْ حَازِمٌ وَفَّقَهُ اعْتِبَارُهُ
پس (شخص) دوراندیش، با دیدن امثال ایشان سالم ماند. پند گرفتنش سبب توفیق او شد.7/28
وَ زِدْنِی مِنْ هُدَاکَ مَا أَصِلُ بِهِ إِلَی التَّوْفِیقِ فِی عَمَلِی
و هدایت خود را برایم بیفزا، که با آن به توفیق در عملم برسم.16/37
فَهَبْ لِی یَا إِلَهِی مِنْ رَحْمَتِکَ وَ دَوَامِ تَوْفِیقِکَ مَا أَتَّخِذُهُ سُلَّمًا أَعْرُجُ بِهِ إِلَی رِضْوَانِکَ
پس ای خدای من، از رحمتت و توفیق همیشگی ات مرا چیزی ببخش که آن را نردبانی به سوی خوشنودی ات قرار داده، از آن بالا روم.17/49
وَ وَفِّقْنِی لِقَبُولِ مَا قَضَیْتَ لِی وَ عَلَیَّ
خداوندا مرا توفیق ده تا آنچه بر سود و زیانم مقدّر نمودی، پذیرا باشم.13/14
وَ وَفِّقْنِی لِطَاعَةِ مَنْ سَدَّدَنِی، وَ مُتَابَعَةِ مَنْ أَرْشَدَنِی
و مرا به اطاعت از آنکه به راه راست استوارم گرداند و پیروی از کسی که ارشادم کرد، توفیق ده.8/20
وَ سَدِّدْنِی لِأَنْ أُعَارِضَ مَنْ غَشَّنِی بِالنُّصْحِ
و مرا توفیق ده تا با آنکه با من نادرستی نموده، از روی خیرخواهی برخورد کنم.9/20
وَ وَفِّقْنِی لِلَّتِی هِیَ أَزْکَی
و مرا به پاکیزه ترین روش توفیق ده.16/20
وَ وَفِّقْنِی إِذَا اشْتَکَلَتْ عَلَیَّ الْأُمُورُ لِأَهْدَاهَا
و آنگاه که کارها بر من درهم گشت، به راست ترین آنها توفیقم ده.21/20
ص: 396
وَفِّقْنِی... إِذَا تَشَابَهَتِ الْأَعْمَالُ لِأَزْکَاهَا
هنگامی که اعمال شبیه (یکدیگر) گردید، به پاکیزه ترین آنها توفیقم ده.21/20
وَ وَفِّقْنِی... إِذَا تَنَاقَضَتِ الْمِلَلُ لِأَرْضَاهَا
و زمانِ تناقض آئین ها، به پسندیده ترین آنها توفیقم ده.21/20
وَ اقْضِ عَنِّی کُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِیهِ وَ فَرَضْتَهُ عَلَیَّ لَکَ فِی وَجْهٍ مِنْ وُجُوهِ طَاعَتِکَ أَوْ لِخَلْقٍ مِنْ خَلْقِکَ
و مرا به انجام آنچه که در جهتی از جهات طاعتت یا برای آفریده ای از آفریدگانت، بر من لازم و واجب نموده ای، توفیق ده.6/22
وَ وَفِّقْنِی لِلنُّفُوذِ فِیما تُبَصِّرُنِی مِنْ عِلْمِهِ...
و مرا برای انجام آنچه به دانستنش بینایم می کنی، توفیق ده.3/24
وَ وَفِّقْنِی مِنَ الْأَعْمَالِ لِمَا تَغْسِلُ بِهِ دَنَسَ الْخَطَایَا عَنِّی
و مرا به کارهایی که با آن چرکی خطاها را از من بشویی، توفیق ده.13/31
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِلتَّوْبَةِ
و ما را در آن (ماه) برای توبه توفیق ده.6/43
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ نَصِلَ أَرْحَامَنَا بِالْبِرِّ وَ الصِّلَةِ، وَ أَنْ نَتَعَاهَدَ جِیرَانَنَا بِالْإِفْضَالِ وَ الْعَطِیَّةِ، وَ أَنْ نُخَلِّصَ أَمْوَالَنَا مِنَ التَّبِعَاتِ، وَ أَنْ نُطَهِّرَهَا بِإِخْرَاجِ الزَّکَوَاتِ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که با نیکی و بخشش، به خویشاوندانمان نیکی کنیم و با فضل و عطا، همسایگانمان را دلجویی نماییم. و دارایی هایمان را از مظالم خالص گردانیم و آن را با بیرون کردن زکات ها پاک کنیم.10/44
اللَّهُمَّ إِنَّا أَهْلُ هَذَا الشَّهْرِ الَّذِی... وَفَّقْتَنَا بِمَنِّکَ لَهُ حِینَ جَهِلَ الْأَشْقِیَاءُ وَقْتَهُ
خداوندا، همانا ما اهل این ماه هستیم، که ما را برای آن به وسیله نعمتت، توفیق دادی، آنگاه که تیره بختان، وقت آن را نشناختند.43/45
ص: 397
وَ نَهَضْتُ بِتَوْفِیقِکَ مِنْ زَلَّتِی
و با توفیق تو از لغزیدنم برخاستم.16/13
قَوَّیْتَنِی مَعَهَا عَلَی مَا وَفَّقْتَنِی لَهُ مِنْ طَاعَتِکَ
با آن (تندرستی) بر طاعت خود توفیقم داده، توانایم گرداندی.3/15
اللَّهُمَّ... أَحْسِنْ بِتَوْفِیقِکَ عَوْنَنَا عَلَیْهِ
خداوندا به توفیق خود ما را بر ضدّ او، نیکو یاری نما.7/17
اللَّهُمَّ أَعْطِنَا جَمِیعَ ذَلِکَ بِتَوْفِیقِکَ وَ رَحْمَتِکَ
خداوندا به توفیق و رحمتت همه آن (درخواست ها) را به ما عطا فرما.12/25
اجْعَلْنِی أُسْوَةَ مَنْ قَدْ... خَلَّصْتَهُ بِتَوْفِیقِکَ مِنْ وَرَطَاتِ الْمُ-جْرِمِینَ
مرا اسوه کسی گردان که به توفیق خود، او را از منجلاب های مجرمان، رهاندی.10/39
وَ قَدْ تَوَلَّیْنَا بِتَوْفِیقِکَ صِیَامَهُ وَ قِیَامَهُ عَلَی تَقْصِیرٍ
و ما را -با (همه) کوتاهیْ (کردن هایمان)- توفیق دادی تا روزه اش و به پا خاستنش (در شبانگاه) را عهده دار شویم.44/45
فَجَعَلْتَهُ مِمَّنْ... وَفَّقْتَهُ لِحَقِّکَ
پس او را از کسانی قرار دادی، که برای ادای حقّ خود، به وی توفیق دادی.67/47
وَ أَیِّدْنِی بِتَوْفِیقِکَ وَ تَسْدِیدِکَ
و مرا به توفیق و راهنمایی ات، نیرو ده.113/47
هَلْ أَنْتَ، یَا إِلَهِی... مُغْنٍ مَنْ شَکَا إِلَیْکَ، فَقْرَهُ تَوَکُّلًا؟
ای خدای من آیا تو هر کس را که از تهی دستی اش با توکّل، به سوی تو شکایت کرد، بی نیاز می سازی؟15/16
ص: 398
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ الْمُصْلِحِینَ بِسُوءَالِی إِیَّاکَ، الْمُنْجِحِینَ بِالطَّلَبِ إِلَیْکَ غَیْرِ الْمَمْنُوعِینَ بِالتَّوَکُّلِ عَلَیْکَ
و مرا در همه آن (امور) به خاطر درخواستم از تو، از شایسته کارانی قرار ده که با درخواست از تو، کامیاب شدند. که با توکّل بر تو، (از لطفت) بازداشته نشدند.10/25
إِنَّکَ... أَکْفَی مَنْ تُوُکِّلَ عَلَیْهِ
به درستی که تو بی نیازکننده تر کسی هستی که بر او اعتماد شده.56/45
وَ تَلْقَی مَنْ تَوَکَّلَ عَلَیْکَ
و به کسی که بر تو اعتماد کرده، رو می آوری.12/51
وَ عَلَیْکَ أَتَوَکَّلُ، وَ عَلَی جُودِکَ وَ کَرَمِکَ أَتَّکِلُ
و فقط بر تو توکّل می کنم و تنها بر بخشش و بزرگواری تو دل می بندم.11/52
وَ هَبْ لِی صِدْقَ التَّوَکُّلِ عَلَیْکَ
و توکّل راستین به خود را، به من ارزانی دار.4/54
أَسْأَلُکَ... یَقِینَ الْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْکَ، وَ تَوَکُّلَ الْمُوءْمِنِینَ عَلَیْکَ
یقین توکّل کنندگان بر تو و توکّل مؤمنان بر تو را، از تو درخواست می نمایم.5/54
توهین اهانت
تهاجم حمله
تهجّد شب زنده داری
وَ لَا یَتَّهِمُونَهُمْ فِیما أَدَّوْا إِلَیْهِمْ
و به آنچه آنها رساندند، تهمت نمی زنند.12/4
صَلَاةً... تَبْعَثُهُمْ بِهَا عَلَی... الطَّمَعِ فِیما عِنْدَکَ وَ تَرْکِ التُّهَمَةِ فِیما تَحْوِیهِ أَیْدِی الْعِبَادِ
درودی که به سبب آن ایشان را بر طمع در آنچه نزد تو است و ترک تهمت در آنچه که در دست بندگان است، برانگیزی.15و14/4
ص: 399
...لِمَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ غَیْرُ مُتَّهَمٍ عَلَی خَلْقِکَ وَ لَا لِإِرَادَتِکَ
...برای اینکه تو به آن داناتری و در آفریدنت و اراده ات متّهم نیستی.9/48
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ... وَحَرَنِی بِقَرْفِ عُیُوبِهِ
و چه بسیار حسودی که با نسبت دادن عیب های خود به من، سینه اش را از خشمِ بر من پر ساخت.9/49
تهی خالی
تهی دستی تنگ دستی
وَ تَجَلَّی مَلَکُ الْمَوْتِ لِقَبْضِهَا مِنْ حُجُبِ الْغُیُوبِ، وَ رَمَاهَا عَنْ قَوْسِ الْمَنَایَا بِأَسْهُمِ وَحْشَةِ الْفِرَاقِ
و فرشته مرگ برای گرفتن آن (جان ها)، از پرده های پنهانی ها آشکار گردد و آن را با تیرهای وحشت جدایی از کمان آرزوها نشانه گیرد.13/42
فَکَمْ مِنْ عَدُوٍّ... سَدَّدَ نَحْوِی صَوَائِبَ سِهَامِهِ
پس چه بسیار دشمنی که تیرهای هدف گیری خود را، به سوی من نشانه گرفت.4/49
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ... جَعَلَ عِرْضِی غَرَضًا لِمَرَامِیهِ
و چه بسیار حسودی که آبروی مرا هدف تیرهای خود قرار داد.9/49
تیرگی ظلمت
وَ یَا مَنْ لَا یُکَدِّرُ عَطَایَاهُ بِالِامْتِنَانِ
و ای آنکه با منّت گذاشتن، بخشش هایش را تیره نمی سازد.4/13
وَ لَمْ تُکَدِّرْ مَعْرُوفَکَ عِنْدِی
و نیکی ات را به من تیره نساختی.32/16
وَ یَا مَنْ یَفْثَأُ بِهِ حَدُّ الشَّدَائِدِ
و ای کسی که شدّت دشواری ها با او آرام می گردد.1/7
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... سَوْرَةِ الْغَضَبِ
خداوندا به تو پناه می برم از شدّت خشم.1/8
ص: 400
وَ خُذْ ظَالِمِی وَ عَدُوِّی عَنْ ظُلْمِی بِقُوَّتِکَ، وَ افْلُلْ حَدَّهُ عَنِّی بِقُدْرَتِکَ
و ستم کننده به من و دشمنم را با نیروی خود از ستم کردن به من بازدار. و با توانایی خود برّندگی اش را از من بردار.6/14
ثُمَّ فَلَلْتَ لِی حَدَّهُ
سپس تیزی (تیغ) او را برای من شکستی.6/49
وَ أَعْطِهِمْ عَلَیْهِ أَسْلِحَةً مَاضِیَةً
و سلاح های برنده بر ضدّ او (شیطان) به آنان عطا فرما.10/17
وَ اشْحَذْ أَسْلِحَتَهُمْ
و سلاح (جنگی)شان را تیز کن.2/27
فَکَمْ مِنْ عَدُوٍّ... شَحَذَ لِی ظُبَةَ مُدْیَتِهِ، وَ أَرْهَفَ لِی شَبَا حَدِّهِ
پس چه بسیار دشمنی که لبه تیغش را برای من تیز نمود و طرف تیز آن را برایم نازک کرد.4/49
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ... سَلَقَنِی بِحَدِّ لِسَانِهِ
و چه بسیار حسودی که با زبان تیزش مرا آزرد.9/49
ص: 401
ص: 402
ثبات همیشگی
ثروت دارایی
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... مُبَاهَاةِ الْمُکْثِرِینَ
خداوندا به تو پناه می برم از فخرفروشی ثروتمندان.3و1/8
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ مُتْرَفٍ حَفِیدٍ
و من و فرزندانم را از شرّ هر مُرفّه نازپرورده پناه ده.6/23
فَکَمْ قَدْ رَأَیْتُ یَا إِلَهِی مِنْ أُنَاسٍ... رَامُوا الثَّرْوَةَ مِنْ سِوَاکَ فَافْتَقَرُوا
ای خدای من، چه بسیار از مردمی دیدم که از غیر تو ثروت خواستند و نیازمند شدند.6/28
وَ اعْصِمْنِی مِنْ أَنْ... أَظُنَّ بِصَاحِبِ ثَرْوَةٍ فَضْلًا
و مرا از اینکه به ثروتمندی گمانِ فضل برم، حفظ فرما.4/35
وَ مَتِّعْنَا بِثَرْوَةٍ لَا تَنْفَدُ
و ما را ثروتی که نابود نشود، ببخش.5/35
ثمره میوه
ثنا سپاس
ثواب پاداش
ص: 403
ص: 404
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الْمُوَکَّلِینَ بِالْجِبَالِ فَلَا تَزُولُ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و گمارده شدگان به کوه ها تا جابه جا نگردد.15و11و10/3
جاری روان
وَ بَارِکْ لَنَا فِی یَوْمِ عِیدِنَا وَ فِطْرِنَا، وَ اجْعَلْهُ مِنْ خَیْرِ یَوْمٍ مَرَّ عَلَیْنَا أَجْلَبِهِ لِعَفْوٍ
و برای ما روز عید و فطرمان را مبارک گردان. و آن را از بهترین روزهایی که بر ما گذشته است قرار ده که جالب ترین روز، برای عفو باشد.48/45
وَ تَجَلَّی مَلَکُ الْمَوْتِ لِقَبْضِهَا مِنْ حُجُبِ الْغُیُوبِ، وَ رَمَاهَا عَنْ قَوْسِ الْمَنَایَا بِأَسْهُمِ وَحْشَةِ الْفِرَاقِ، وَ دَافَ لَهَا مِنْ ذُعَافِ الْمَوْتِ کَأْسًا مَسْمُومَةَ الْمَذَاقِ
و فرشته مرگ برای گرفتن آن، از پرده های پنهانی ها آشکار گردد و آن را با تیرهای وحشت جدایی از کمان آرزوها نشانه گیرد و برای آن (جان ها)، جامی از شوکران مرگ - که چشیدن آن زهرآلود است - آمیخته سازد.13/42
وَ أَوْرِدْنَا حَوْضَهُ، وَ اسْقِنَا بِکَأْسِهِ
و به حوض او واردمان کن و از جام او سیرابمان ساز.20/42
وَ امْتَلَأَتْ بِفَیْضِ جُودِکَ أَوْعِیَةُ الطَّلِبَاتِ
و ظرف خواسته ها با زیادی جودت، پر گشته است.12/46
جامه لباس
ص: 405
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
رَبِّ صَلِّ عَلَی أَطَائِبِ أَهْلِ بَیْتِهِ الَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِکَ، وَ جَعَلْتَهُمْ... خُلَفَاءَکَ فِی أَرْضِکَ
پروردگار من، بر پاکیزه تران خانواده اش درود فرست، آنان که برای فرمان خود برگزیدی و آنان را جانشینان خود در زمینت قرار دادی.56/47
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الْمَقَامَ لِخُلَفَائِکَ وَ أَصْفِیَائِکَ
خداوندا، به درستی که این مقام، برای جانشینان و برگزیدگانت است.9/48
...حَتَّی عَادَ صِفْوَتُکَ وَ خُلَفَاوءُکَ مَغْلُوبِینَ مَقْهُورِینَ مُبْتَزِّینَ
...تا اینکه برگزیدگان و جانشینان تو، مغلوب و شکست خورده شده، حقوقشان به غارت رفت.9/48
...حَتَّی عَادَ صِفْوَتُکَ وَ خُلَفَاوءُکَ مَغْلُوبِینَ... یَرَوْنَ حُکْمَکَ مُبَدَّلًا، وَ کِتَابَکَ مَنْبُوذًا...
...تا اینکه برگزیدگان و جانشینان تو، مغلوب شده. می بینند که احکامت تغییر یافته و کتاب تو دور افتاده است.9/48
جاوید همیشگی
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... یُشَرِّفُ بِهِ مَنَازِلَنَا عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ
سپاس خدای را، سپاسی که با آن، منزلت ما را در جایگاه های گواهان، شرافت (و آبرو) دهد.12و10/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... نُضَامُّ بِهِ أَنْبِیَاءَهُ الْمُرْسَلِینَ فِی دَارِ الْمُقَامَةِ الَّتِی لَا تَزُولُ، وَ مَحَلِّ کَرَامَتِهِ الَّتِی لَا تَحُولُ
و سپاس خدای را، سپاسی که به سبب آن، با پیامبران فرستاده اش گرد آییم، در سرای ماندگاری که جاودانی است و محل کرامتی که همیشگی است.16و10/1
ص: 406
وَ هَاجَرَ إِلَی... مَحَلِّ النَّأْیِ عَنْ مَوْطِنِ رَحْلِهِ، وَ مَوْضِعِ رِجْلِهِ
و از جایگاه اقامتش و قدمگاهش، به محل دور هجرت نمود.16/2
وَ یَنْظُرُ کَیْفَ هُمْ فِی أَوْقَاتِ طَاعَتِهِ، وَ مَنَازِلِ فُرُوضِهِ
و می نگرد آنها در اوقات طاعت و جاهای واجباتش چگونه اند.7/6
وَ أُشْهِدُ سَمَاءَکَ وَ أَرْضَکَ وَ مَنْ أَسْکَنْتَهُمَا مِنْ مَلائِکَتِکَ وَ سَائِرِ خَلْقِکَ...
و آسمانت و زمینت و آنچه در آن دو جای دادی از فرشتگان و سایر آفریدگانت را شاهد می گیرم.21/6
وَ أُشْهِدُ سَمَاءَکَ وَ أَرْضَکَ... فِی یَوْمِی هَذَا... وَ مُسْتَقَرِّی هَذَا، أَنِّی أَشْهَدُ أَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ
و آسمانت و زمینت را در این روز و این جایگاه شاهد می گیرم که من شهادت می دهم تویی خدایی که جز تو خدایی نیست.21/6
فَارْحَمْ... سُوءَ مَوْقِفِی
پس بر بدی جایگاهم رحم کن.32/16
اللَّهُمَّ... لَا تُوطِنَنَّ لَهُ فِیما لَدَیْنَا مَنْزِلًا
خداوندا او را در آنچه نزد ماست، منزل نده.6/17
وَ اجْعَلْ آبَاءَنَا وَ أُمَّهَاتِنَا... مِنْهُ فِی حِرْزٍ حَارِزٍ
و پدران و مادرانمان را، از (شرّ) او در جایگاهی محکم قرار ده.10/17
وَ اجْعَلْ فِی جَنَّتِکَ مَثْوَایَ
و سرای مرا در بهشتت مقرّر گردان.11/21
وَ بَلِّغْهُمَا بِالْکَرَامَةِ مَوَاطِنَ السَّلَامَةِ
و ایشان را با کرامت به جایگاه های سلامتی رسان.14/24
وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لِی فَشَفِّعْنِی فِیهِمَا حَتَّی نَجْتَمِعَ بِرَأْفَتِکَ فِی دَارِ کَرَامَتِکَ وَ مَحَلِّ مَغْفِرَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ
ص: 407
و اگر آمرزشت برای من پیشی گرفت، پس مرا شفیع آنان فرما. تا به مهر تو در سرای کرامت تو و محل آمرزش و رحمتت گرد آییم.15/24
وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ مَسَاکِنِ الْخُلْدِ...
و آنچه را در آن (بهشت) آماده ساخته ای از خانه های همیشگی، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز.4/27
وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ... مَنَازِلِ الْکَرَامَةِ
و آنچه را در آن (بهشت) آماده ساخته ای از سراهای کرامت، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز.4/27
هَذَا مَقَامُ مَنْ... اسْتَحْوَذَ عَلَیْهِ الشَّیْطَانُ
این مقام کسی است که شیطان بر او چیره گشته.6/31
فَقَدْ أَقَامَتْنِی یَا رَبِّ ذُنُوبِی مَقَامَ الْخِزْیِ بِفِنَائِکَ
پس ای پروردگار من، گناهانم به درگاهت، مرا در جایگاه رسواییْ ماندگار نموده.23/31
فَلَعَلَّ بَعْضَهُمْ بِرَحْمَتِکَ یَرْحَمُنِی لِسُوءِ مَوْقِفِی
شاید برخی از آنها به رحمتتْ بر بدی جایگاهم، به من رحم کند.27/31
وَ تَعَدَّیْتُ عَنْ مَقَامَاتِ حُدُودِکَ إِلَی حُرُمَاتٍ انْتَهَکْتُهَا
و از به پا داشتن حدود تو تجاوز کرده، پرده حرام ها را دریده ام.18/32
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، نزد جایگاه های شاهدان، مرا ایمن ساز.21/32
وَ لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَیَّرْتَ فَنَغْمِطَ قَدْرَکَ، وَ نَکْرَهَ مَوْضِعَ رِضَاکَ
و ما را دچار عجز از شناخت آنچه اختیار نموده ای نساز، تا قدْر تو را سبک شماریم و مورد رضایت تو را ناپسند داریم.3/33
ص: 408
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ وَسِیلَةً لَنَا إِلَی أَشْرَفِ مَنَازِلِ الْکَرَامَةِ، وَ سُلَّمًا نَعْرُجُ فِیهِ إِلَی مَحَلِّ السَّلَامَةِ
و قرآن را برای ما سبب رسیدن به شریف ترین منزل های کرامت و نردبانی برای عروجمان به محل سلامت، قرار ده.8/42
وَ أَرْوِ بِهِ فِی مَوْقِفِ الْعَرْضِ عَلَیْکَ ظَمَأَ هَوَاجِرِنَا
و با آن، تشنگی شدید ما را در جایگاهی که در پیشگاه توست، سیراب فرما.11/42
وَ ارْحَمْ بِالْقُرْآنِ فِی مَوْقِفِ الْعَرْضِ عَلَیْکَ ذُلَّ مَقَامِنَا
و به (برکت) قرآن، در جای ایستادن که به پیشگاهت عرضه می شویم، بر خواری ما رحم کن.15/42
وَ اجْعَلِ الْقُبُورَ بَعْدَ فِرَاقِ الدُّنْیَا خَیْرَ مَنَازِلِنَا
و قبرها را پس از فراق از دنیا، بهترین خانه های ما قرار ده.14/42
أَیُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِیعُ... الْمُتَرَدِّدُ فِی مَنَازِلِ التَّقْدِیرِ
ای آفریده فرمانبردار که در منزل های قرارداده شده، آمد و شد می کنی.1/43
فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ ذَلِکَ الْمَنْزِلِ بَعْدَ فَتْحِ الْبَابِ وَ إِقَامَةِ الدَّلِیلِ
پس - بعد از گشودن درْ و به پا داشتن راهنما - عذر آنکه از ورود به آن منزل غفلت نماید چیست؟!11/45
وَ إِذْ لَمْ تُقِمْنِی مَقَامَ فَضِیحَةٍ فِی دُنْیَاکَ فَلَا تُقِمْنِی مِثْلَهُ فِی آخِرَتِکَ
و آن زمان که مرا در دنیایت در مقام رسوایی به پا نداشتی، پس مانند آن در آخرتت مرا (در مقام رسوایی) به پا ندار.120/47
جَلِّلْنِی شَرَائِفَ نِحَلِکَ فِی الْمَقَامَاتِ الْمُعَدَّةِ لِأَحِبَّائِکَ
در مکان هایی که برای دوستانت آماده کرده ای، به عطاهای والایت مرا بپوشان.128/47
وَ اجْعَلْ لِی عِنْدَکَ... مَثَابَةً أَتَبَوَّوءُهَا
و برایم نزد خود جایگاهی که در آن اقامت گزینم، قرار ده.129/47
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الْمَقَامَ لِخُلَفَائِکَ وَ أَصْفِیَائِکَ وَ مَوَاضِعَ أُمَنَائِکَ فِی الدَّرَجَةِ الرَّفِیعَةِ الَّتِی اخْتَصَصْتَهُمْ بِهَا
خداوندا، به درستی که این مقام، برای
ص: 409
جانشینان و برگزیدگانت و جایگاه امانت دارانت است، در درجه والایی که به ایشان اختصاص دادی.9/48
قَدْ أَوْقَفْتُ نَفْسِی مَوْقِفَ الْأَذِلَّاءِ الْمُذْنِبِینَ: مَوْقِفَ الْأَشْقِیَاءِ الْمُتَجَرِّینَ عَلَیْکَ
خود را در جایگاه خوارانِ گناهکار، جایگاه بدبختانی که بر تو جرأت یافته اند، واداشته ام.2/53
وَ اجْعَلْ... فِی جِوَارِکَ مَسْکَنِی
و خانه ام را در جوار خود قرار ده.7/53
جایگزینی عوض
وَ اجْبُرْ بِالْقُرْآنِ خَلَّتَنَا مِنْ عَدَمِ الْإِمْلَاقِ
و به وسیله قرآن، تنگدستی ما را به نداشتن نیازمندی جبران کن.12/42
وَ کَمْ مِنْ... عَدَمٍ جَبَرْتَ
و چه بسیار کمبودهایی که جبران نمودی.12/49
اجْبُرْ مُصِیبَتَنَا بِشَهْرِنَا
مصیبت ما را در (رفتن) ماه مان جبران کن.48/45
جِبْرِیلُ الْأَمِینُ عَلَی وَحْیِکَ
جبرئیل امین وحی توست.4/3
جِبْرِیلُ... الْمُطَاعُ فِی أَهْلِ سَمَاوَاتِکَ
جبرئیل فرمانروا در میان اهل آسمان هایت است.4/3
جِبْرِیلُ... الْمَکِینُ لَدَیْکَ، الْمُقَرَّبُ عِنْدَکَ
جبرئیل ارجمند در پیشگاه تو و مقرّب نزد توست.4/3
جدا کردن بریدن
ص: 410
وَ اجْعَلْ لِی... لِسَانًا عَلَی مَنْ خَاصَمَنِی
و برایم بر کسی که با من جدال کرد، زبانی قرار ده.8/20
سُبْحَانَکَ... لَا تُجَارَی وَ لَا تُمَارَی
پاک و منزّهی! نه با کسی کشمکش داری و نه بگو مگو می کنی.27/47
وَ الَّذِینَ... لَا یَقْطَعُهُمْ عَنْ تَعْظِیمِکَ سَهْوُ الْغَفَلَاتِ...
و همانها که فراموشیِ غفلت ها، آنها را از تعظیم تو جدا نمی سازد...7/3
...خَلَقَ اللَّیْلَ وَ النَّهَارَ بِقُوَّتِهِ وَ مَیَّزَ بَیْنَهُمَا بِقُدْرَتِهِ
شب و روز را به توانایی خود آفرید و به قدرت خویش بین آن دو فرق گذاشت.2و1/6
وَ هَذَا یَوْمٌ حَادِثٌ جَدِیدٌ... إِنْ أَحْسَنَّا وَدَّعَنَا بِحَمْدٍ، وَ إِنْ أَسَأْنَا فَارَقَنَا بِذَمٍّ
و این روزی نو و تازه است. اگر نیکی کردیم، با سپاس ما را بدرود گوید و اگر بدی کردیم، با نکوهش از ما جدا شود.12/6
وَ اعْصِمْنَا مِنْ سُوءِ مُفَارَقَتِهِ بِارْتِکَابِ جَرِیرَةٍ
و از بدیِ جدایی از آن (روز)، بر اثر انجام گناهی حفظمان کن.13/6
اللَّهُمَّ وَ إِنْ کَانَتِ الْخِیَرَةُ لِی عِنْدَکَ فِی تَأْخِیرِ الْأَخْذِ لِی... إِلَی یَوْمِ الْفَصْلِ... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَیِّدْنِی مِنْکَ بِنِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ صَبْرٍ دَائِمٍ
خداوندا و اگر خیر من نزد تو در تأخیر گرفتن حقّم تا روز رستاخیر می باشد، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا به نیّت صادقانه و شکیبایی دائم یاری ده.14/14
وَ أَعْجَبُ مِنْ ذَلِکَ أَنَاتُکَ عَنِّی... وَ لَیْسَ ذَلِکَ مِنْ کَرَمِی عَلَیْکَ، بَلْ تَأَنِّیًا مِنْکَ لِی... لِأَنْ... أُقْلِعَ عَنْ سَیِّئَاتِیَ الْمُ-خْلِقَةِ
و شگفت تر از آن بردباری تو با من است و این نه از گرامی بودن من نزد توست. بلکه از بردباری تو بر من است. برای اینکه از بدی های - خوار کننده ام - جدا شوم.26/16
ص: 411
وَ لَا تَبْتَلِیَنِّی بِالْکَسَلِ عَنْ عِبَادَتِکَ... وَ لَا مُفَارَقَةِ مَنِ اجْتَمَعَ إِلَیْکَ
و مرا به سستی در عبادتت و جدایی از آنکه به تو پیوسته، گرفتار نساز.11/20
لَا تُفَرِّقْ بَیْنِی وَ بَیْنَ عَافِیَتِکَ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
در دنیا و آخرت بین من و عافیتت جدایی نینداز.1/23
وَ اقْلِمْ عَنْهُمْ أَظْفَارَهُمْ
و چنگالشان را از آنان جدا کن.5/27
وَ فَرِّقْ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ أَسْلِحَتِهِمْ
و میان آنان و سلاح هایشان جدایی انداز.5/27
وَ جَعَلْتَهُ... فُرْقَانًا فَرَقْتَ بِهِ بَیْنَ حَلَالِکَ وَ حَرَامِکَ
و آن را جداکننده ای قرار دادی که به وسیله آن بین حلال و حرامت را جدا کردی.2و1/42
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَرِفُ بِأَنَّهُ مِنْ عِنْدِکَ حَتَّی... لَا یَخْتَلِجَنَا الزَّیْغُ عَنْ قَصْدِ طَرِیقِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که اعتراف می کنند به اینکه؛ قرآن از جانب توست. تا انحرافی ما را از راه راستش جدا نسازد.6/42
وَ تَجَلَّی مَلَکُ الْمَوْتِ لِقَبْضِهَا مِنْ حُجُبِ الْغُیُوبِ، وَ رَمَاهَا عَنْ قَوْسِ الْمَنَایَا بِأَسْهُمِ وَحْشَةِ الْفِرَاقِ
و فرشته مرگ برای گرفتن آن (جان ها)، از پرده های پنهانی ها آشکار گردد و آن را با تیرهای وحشت جدایی از کمان آرزوها نشانه گیرد.13/42
اجْعَلِ الْقُبُورَ بَعْدَ فِرَاقِ الدُّنْیَا خَیْرَ مَنَازِلِنَا
قبرها را پس از فراق از دنیا، بهترین خانه های ما قرار ده.14/42
ثُمَّ قَدْ فَارَقَنَا عِنْدَ تَمَامِ وَقْتِهِ
سپس هنگام تمام شدن وقتش، از ما جدا شد.22/45
فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ عَزَّ فِرَاقُهُ عَلَیْنَا
پس آن را وداع می گوییم، وداع از کسی که فراقش بر ما دشوار است.23/45
ص: 412
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ... مَرْجُوٍّ آلَمَ فِرَاقُهُ
درود بر تو مایه امیدی که فراقش رنج آور بود.26/45
وَ أَبِنْ بِهِ الضَّرَّاءَ مِنْ سَبِیلِکَ
و به سبب او سختی را از راهت جدا کن.62/47
جدید تازه
جرات دلیری
جرم گناه
جزا پاداش
وَ یَا مَنْ یُلْتَمَسُ مِنْهُ الْمَ-خْرَجُ إِلَی رَوْحِ الْفَرَجِ
و ای کسی که رهایی و رفتن به سوی آسایشی فراخ، از او درخواست می شود.1/7
...وَ لَمْ تُبْدِ سَوْءَاتِهَا لِمَنْ یَلْتَمِسُ مَعَایِبِی مِنْ جِیرَتِی
و بدی های مرا پیش همسایگانم - که در جستجوی عیب های من می باشند - آشکار نکردی.21/16
لَا یُعِینُ إِلَّا طَالِبٌ عَلَی مَطْلُوبٍ
طلب شده را جز طلب کننده، یاری نمی رساند.3/21
اللَّهُمَّ إِنَّکَ ابْتَلَیْتَنَا فِی أَرْزَاقِنَا بِسُوءِ الظَّنِّ... حَتَّی الَْتمَسْنَا أَرْزَاقَکَ مِنْ عِنْدِ الْمَرْزُوقِینَ
خداوندا همانا تو ما را در روزی هایمانْ به بدگمانی، آزمودی. تا جایی که روزی های تو را از روزی خواران درخواست نمودیم.1/29
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ... لَا یَلْتَمِسُ الْهُدَی فِی غَیْرِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که در غیر آن، هدایت را نمی جویند.7/42
فَمَنِ الَْتمَسَکَ لِدِینٍ أَوْ دُنْیَا وَجَدَکَ
پس هر که برای دین یا دنیا به دنبال تو گشت، تو را می یابد.25/47
سُبْحَانَکَ لَا تُحَسُّ وَ لَا تُجَسُّ
پاک و منزّهی! نه حس می شوی و نه قابل جستجو هستی.27/47
ص: 413
وَ ذُبَّنِی عَنِ الِْتمَاسِ مَا عِنْدَ الْفَاسِقِینَ
و مرا از طلبیدنِ آنچه نزد فاسقان است، باز دار.131/47
کَمْ مِنْ بَاغٍ... وَکَّلَ بِی تَفَقُّدَ رِعَایَتِهِ
چه بسیار ستمگری که مراقبت و جستجویش را بر من گماشت.7/49
اللَّهُمَّ إِنَّکَ طَالِبِی إِنْ أَنَا هَرَبْتُ
خداوندا، همانا تو جویای منی، اگر بگریزم.4/50
جسم اندام و نیز بدن
جفا ستم
...وَ شَفَعْتُهُ بِرَجَائِکَ الَّذِی قَلَّ مَا یَخِیبُ عَلَیْهِ رَاجِیکَ
...و آن را جفت امید به تو کردم. همان (امیدی) که با وجود آن، امیدوار به تو کمتر ناامید می شود.73/47
وَ اشْفَعْ لِی أَوَائِلَ مِنَنِکَ بِأَوَاخِرِهَا
و برای من اولین نعمت هایت را، با آخِرین آن توأم ساز.121/47
جلد پوست
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... قَائِدِ الْخَیْرِ
خداوندا بر محمّد - رهبر خیر - درود فرست.3/2
وَ أَقَمْتَ لِأَهْلِهِ دَلِیلًا مِنْ... قَادَةِ أَهْلِ التُّقَی عَلَی جَمِیعِهِمُ السَّلَامُ
و برای اهل آن راهنمایی گماشتی، از پیشوایان اهل پرهیزکاری - که بر همه آنها درود باد - ...2/4
هَذَا مَقَامُ مَنْ... قَادَتْهُ أَزِمَّةُ الْخَطَایَا
این مقام کسی است که مهارهای خطاها او را
ص: 414
از پیِ خود کشیده.6/31
وَ اعْصِمْنَا بِهِ مِنْ هُوَّةِ الْکُفْرِ وَ دَوَاعِی النِّفَاقِ حَتَّی یَکُونَ لَنَا فِی الْقِیَامَةِ إِلَی رِضْوَانِکَ وَ جِنَانِکَ قَائِدًا
و با آن (قرآن)، ما را از (سقوط در) گودال کفر و انگیزه های دورویی نگهدار. تا در قیامت جلودار ما به سوی خوشنودی تو و بهشت هایت باشد.12/42
جلوگیری بازداشتن
جماعت گروه
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ مَنْ نَصَبَ لِرَسُولِکَ وَ لِأَهْلِ بَیْتِهِ حَرْبًا مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ
و من و فرزندانم را از شرّ هر جنّ و انس که برای پیامبرت و خاندان او جنگی به پا نمودند پناه ده.6/23
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً... تَشْتَمِلُ عَلَی صَلَوَاتِ عِبَادِکَ مِنْ جِنِّکَ وَ إِنْسِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که درودهای بندگانت از جن و اِنست را شامل شود.54/47
جنایت گناه
فَخَلَقَ لَهُمُ اللَّیْلَ لِیَسْکُنُوا فِیهِ مِنْ حَرَکَاتِ التَّعَبِ وَ نَهَضَاتِ النَّصَبِ
پس شب را برای آنان آفرید تا از حرکت های خسته کننده و جنبش های سخت بیاسایند.5/6
أَصْبَحْنَا وَ أَصْبَحَتِ الْأَشْیَاءُ کُلُّهَا بِجُمْلَتِهَا لَکَ: سَمَاوءُهَا وَ أَرْضُهَا، وَ مَا بَثَثْتَ فِی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا، سَاکِنُهُ وَ مُتَحَرِّکُهُ
صبح کردیم و صبح کردند همه چیز از آسمان و زمینش، و آنچه در این دو پراکنده ساختی، از آرام و جنبنده و همه از آنِ تو هستیم.9/6
وَ اجْعَلْ... حَرَکَاتِ أَعْضَائِنَا... فِی مُوجِبَاتِ ثَوَابِکَ
و جنبش های اعضایمان را در آنچه باعث پاداش تو شود قرار ده.7/9
جنّت بهشت
ص: 415
وَ حَارَبَ فِی رِضَاکَ أُسْرَتَهُ
و در (راه) خوشنودی تو، با قبیله اش جنگید.7/2
فَغَزَاهُمْ فِی عُقْرِ دِیَارِهِمْ
پس در وسط دیارشان به جنگ آنها رفت.20/2
وَ قَاتَلُوا الْآبَاءَ وَ الْأَبْنَاءَ فِی تَثْبِیتِ نُبُوَّتِهِ
و در پایدار ساختن نبوّت او با پدران و فرزندانشان جنگیدند.4/4
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ مَنْ نَصَبَ لِرَسُولِکَ وَ لِأَهْلِ بَیْتِهِ حَرْبًا مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ
و من و فرزندانم را از شرّ هر جنّ و انس که برای پیامبرت و خاندان او جنگی به پا نمودند، پناه ده.6/23
وَ فَرِّغْهُمْ عَنْ مُحَارَبَتِهِمْ لِعِبَادَتِکَ، وَ عَنْ مُنَابَذَتِهِمْ لِلْخَلْوَةِ بِکَ...
و خاطرشان را از سرگرمی به جنگ با دشمن، برای عبادت خویش و کارزار با آنان، برای خلوت با خودت آسوده ساز.7/27
اللَّهُمَّ اغْزُ بِکُلِّ نَاحِیَةٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ عَلَی مَنْ بِإِزَائِهِمْ مِنَ الْمُشْرِکِینَ
خداوندا مسلمانان هر ناحیه را به جنگ با مشرکانی که در مقابل آنند، گسیل دار.8/27
وَ أَوْهِنْ أَرْکَانَهُمْ عَنْ مُنَازَلَةِ الرِّجَالِ
و اندامشان را از جنگیدن با مردان (مسلمان) سست گردان.11/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا... فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ...
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، امّا ناتوانی او را بازداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
ناتوانی بنده، بر انتقام گیری از قصدکننده جنگ
ص: 416
فَنَظَرْتَ یَا إِلَهِی إِلَی... عَجْزِی عَنِ الِانْتِصَارِ مِمَّنْ قَصَدَنِی بِمُحَارَبَتِهِ
ای خدای من، پس تو عجزم را از انتقام گرفتن از کسی که قصد جنگ با من نموده، مشاهده کردی.5/49
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
جوارح اندام و نیز بدن
جود بخشش
جور ستم
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا... تُفَجِّرُ بِهِ الْأَنْهَارَ
خداوندا ما را با بارانی که رودخانه ها را با آن روان سازی، سیراب نما.5/19
وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ... الْأَنْهَارِ الْمُطَّرِدَةِ بِأَنْوَاعِ الْأَشْرِبَةِ...
و آنچه را در آن (بهشت) آماده ساخته ای از جوی هایی که به نوشیدنی های گوناگون روان شده، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز.4/27
تُوبُوا إِلَی اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا عَسَی رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ وَ یُدْخِلَکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ
به سوی خدا توبه کنید. توبه خالص. امید است که پروردگارتان بدی هایتان را از شما بزداید و شما را به بهشت هایی داخل کند که نهرها از زیر آن جاری است.10/45
کَمْ مِنْ... جَدَاوِلِ رَحْمَةٍ نَشَرْتَهَا
چه بسیار جوی های رحمتی که روان نمودی.11/49
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا غَازٍ غَزَاهُمْ مِنْ أَهْلِ مِلَّتِکَ، أَوْ مُجَاهِدٍ
ص: 417
جَاهَدَهُمْ... فَلَقِّهِ الْیُسْرَ
خداوندا و هر رزمنده ای از اهل دینت که با آنها بجنگد و هر مجاهدی که با ایشان جهاد نماید، پس او را با آسانی روبرو کن.13/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... أَوْ شَحَذَهُ عَلَی جِهَادٍ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا او را بر جهاد تشویق کرد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا، أَوْ هَمَّ بِجِهَادٍ فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ...
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، و آهنگ جهاد نمود، امّا ناتوانی او را بازداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
اللَّهُمَّ اجْزِهِ بِمَا... جَاهَدَ فِی سَبِیلِکَ
خداوندا او را به سبب اینکه در راه تو مجاهدت کرد، پاداش ده.22/42
آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ
اجابت فرما، پروردگار جهانیان.4/26، 16/17، 16/14، 16/1212/48، 4/41
فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی ذَلِکَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ
پس تو را بر همه اینها سپاس. ای پروردگار جهانیان.14/39
یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ
ای پروردگار جهانیان.7/53، 3/48، 133/47، 56/45
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ
سپاس خدای را که پروردگار جهانیان است.1/47
قَدْ أَقَامَ فِینَا هَذَا الشَّهْرُ... وَ أَرْبَحَنَا أَفْضَلَ أَرْبَاحِ الْعَالَمِینَ
این ماه در بین ما اقامت کرد و ما را به برترین سودهای جهانیان، سودمند نمود.22/45
فَهُوَ... بَهَاءُ الْعَالَمِینَ
پس او ارجمندیِ جهانیان است.60/47
ص: 418
وَ صُنْ وَجْهِی عَنِ الطَّلَبِ إِلَی أَحَدٍ مِنَ الْعَالَمِینَ
و آبرویم را از درخواست به سوی احدی از جهانیان، حفظ کن.131/47
الَّذِینَ... تَحَرَّوْا وِجْهَتَهُمْ
آنان که به سوی جهت آنها روآوردند.10/4
وَ احْفَظْنَا... مِنْ جَمِیعِ نَوَاحِینَا حِفْظًا عَاصِمًا مِنْ مَعْصِیَتِکَ
و ما را از همه اطرافمان نگهداری کن، نگهداری ای که ما را از نافرمانی تو بازدارد.17/6
وَ اقْضِ عَنِّی کُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِیهِ وَ فَرَضْتَهُ عَلَیَّ لَکَ فِی وَجْهٍ مِنْ وُجُوهِ طَاعَتِکَ...
و مرا به انجام آنچه که در جهتی از جهات طاعتت، بر من لازم و واجب نموده ای، توفیق ده.6/22
وَ ضَلِّلْهُمْ عَنْ وَجْهِهِمْ
و از جهتشان گمراهشان نما.5/27
اللَّهُمَّ اغْزُ بِکُلِّ نَاحِیَةٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ عَلَی مَنْ بِإِزَائِهِمْ مِنَ الْمُشْرِکِینَ
خداوندا مسلمانان هر ناحیه را به جنگ با مشرکانی که در مقابل آنند، گسیل دار.8/27
وَ وَجِّهْ فِی أَبْوَابِ الْبِرِّ إِنْفَاقِی
و انفاق نمودنم را در مسیرهای خیر قرار ده.3/30
یَرَوْنَ... فَرَائِضَکَ مُحَرَّفَةً عَنْ جِهَاتِ أَشْرَاعِکَ
می بینند واجباتت از جهاتی که قانون نهاده ای، تحریف شده است.9/48
جهل نادانی
جهنّم دوزخ
ص: 419
ص: 420
...وَ هُوَ یُظْهِرُ لِی بَشَاشَةَ الْمَلَقِ
...در حالی که چاپلوسانه برایم خوش رویی می کرد.7/49
چارپایان چهارپایان
اللَّهُمَّ وَ لِی إِلَیْکَ حَاجَةٌ قَدْ قَصَّرَ عَنْهَا جُهْدِی، وَ تَقَطَّعَتْ دُونَهَا حِیَلِی
خداوندا و به سوی تو حاجتی دارم که توان انجامش را ندارم و چاره جویی های زیرکانه ام در برابر آن گسسته است.15/13
اللَّهُمَّ وَ قَوِّ بِذَلِکَ مِحَالَ أَهْلِ الْإِسْلَامِ
خداوندا و به وسیله آن، تدبیر مسلمانان را قوّت بخش.7/27
وَ أَذْهِلْ قُلُوبَهُمْ عَنِ الِاحْتِیَالِ
و قلب هایشان را از چاره جویی بی خبر ساز.11/27
وَ هَبْ لِیَ الْعَافِیَةَ مِنْ دَیْنٍ... یَطُولُ بِمُمَارَسَتِهِ شُغْلِی
و مرا معاف دار، از وامی که کارم در چاره آن طول کشد.1/30
...النَّوَاکِسُ الْأَذْقَانِ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ...
(آنان که) چانه ها را به زیر انداخته اند، پس بر ایشان درود فرست.10و8/3
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا... تَمْلَأُ مِنْهُ الْجِبَابَ
خداوندا ما را با بارانی که چاه ها را از آن پر
ص: 421
کنی، سیراب نما.5/19
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَسْتَصْبِحُ بِمِصْبَاحِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که از نور چراغ آن، روشنی می افروزند.7/42
فَإِذَا کَانَ عُمْرِی مَرْتَعًا لِلشَّیْطَانِ فَاقْبِضْنِی إِلَیْکَ...
پس چنانچه عمرم چراگاهی برای شیطان شد، مرا به سوی خود بازگردان.5/20
چرب زبانی چاپلوسی
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... سِنَةِ الْغَفْلَةِ
خداوندا به تو پناه می برم از خواب غفلت.2و1/8
اللَّهُمَّ... أَیْقِظْنَا عَنْ سِنَةِ الْغَفْلَةِ بِالرُّکُونِ إِلَیْهِ
خداوندا ما را از خواب غفلت و فراموشی، که به سبب میل و اعتماد به اوست، بیدار گردان.7/17
وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ
و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را در نظرم، از خوابِ خواب آلوده، خوش تر قرار ده. 5/24
نَبِّهْنِی مِنْ... سِنَةِ الْمُسْرِفِینَ
مرا از خواب آلودگی اسراف کاران، بیدار فرما.91/47
وَ نَبِّهْنِی مِنْ... نَعْسَةِ الْمَ-خْذُولِینَ
و مرا از چرت خوارشدگان، بیدار فرما.91/47
وَ طَهِّرْنِی مِنْ دَنَسِ مَا أَسْلَفْتُ
و مرا از پلیدی آنچه پیش فرستاده ام، پاک نما.6/15
ص: 422
وَ وَفِّقْنِی مِنَ الْأَعْمَالِ لِمَا تَغْسِلُ بِهِ دَنَسَ الْخَطَایَا عَنِّی
و مرا به کارهایی که با آن چرکی خطاها را از من بشویی، توفیق ده.13/31
وَ اقْفُ بِنَا آثَارَ الَّذِینَ قَامُوا لَکَ بِهِ آنَاءَ اللَّیْلِ وَ أَطْرَافَ النَّهَارِ حَتَّی تُطَهِّرَنَا مِنْ کُلِّ دَنَسٍ بِتَطْهِیرِهِ
و ما را در پی کسانی گردان که در ساعت های شب و اطراف روز، قرآن را برای تو به پا داشتند، تا به پاک کنندگی آن، ما را از هر آلودگی پاک کنی.9/42
وَ اغْسِلْ بِهِ دَرَنَ قُلُوبِنَا
و به وسیله آن (قرآن)، چرکی دل هایمان را بشوی.11/42
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ هِلَالَ... طَهَارَةٍ لَا تُدَنِّسُهَا الْآثَامُ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه طهارتی قرار دهد، که گناهان آن را آلوده نکند.4/43
السَّلَامُ عَلَیْکَ کَمَا... غَسَلْتَ عَنَّا دَنَسَ الْخَطِیئَاتِ
درود بر تو همان طور که چرکی خطاها را از ما شستی. 36/45
وَ طَهَّرْتَهُمْ مِنَ الرِّجْسِ وَ الدَّنَسِ تَطْهِیرًا بِإِرَادَتِکَ
و به خواست خویش، آنان را از پلیدی و آلودگی پاک نمودی.56/47
وَ هَبْ لِیَ التَّطْهِیرَ مِنْ دَنَسِ الْعِصْیَانِ، وَ أَذْهِبْ عَنِّی دَرَنَ الْخَطَایَا
و پاک گشتن از چرکی گناه را به من ببخش و آلودگیِ خطاها را از من ببَر.112/47
الْحَمْدُ لِلَّهِ... الَّذِی قَصُرَتْ عَنْ رُوءْیَتِهِ أَبْصَارُ النَّاظِرِینَ
سپاس خدای را، همان که چشم های بینندگان از دیدنش قاصر است.2و1/1
وَ یَا مَنْ تَنْقَطِعُ دُونَ رُوءْیَتِهِ الْأَبْصَارُ...
و ای کسی که چشم ها از دیدن او ناتوان است.4/5
ص: 423
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا تَقَرُّ بِهِ عُیُونُنَا إِذَا بَرِقَتِ الْأَبْصَارُ
و سپاس خدای را، سپاسی که به وسیله آن چشمانمان روشن شود، هنگامی که دیده ها، خیره می شود. 14و10/1
وَ أَعْمِ أَبْصَارَ قُلُوبِنَا عَمَّا خَالَفَ مَحَبَّتَکَ
و چشم دل ما را از آنچه برخلاف دوستی توست کور گردان.6/9
یَا إِلَهِی لَوْ... سَجَدْتُ لَکَ حَتَّی تَتَفَقَّأَ حَدَقَتَایَ... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر آنقدر برایت سجده نمایم تا سیاهی چشمانم از کاسه بیرون آید، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
یَا إِلَهِی لَوْ بَکَیْتُ إِلَیْکَ حَتَّی تَسْقُطَ أَشْفَارُ عَیْنَیَّ... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر آنچنان در پیشگاهت بگریم تا پلک های چشمانم بیفتد، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی تُعْمِیَ عَنِّی بَصَرَهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا چشمش را از (دیدن) من کور سازی.8و7/23
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أَغُضُّ بَصَرِی عَنْهُمْ عِفَّةً
و خداوندا مرا بر آن دار که با پاکدامنی، دیده از ایشان فروبندم.3/26
اجْعَلِ الْجَنَّةَ نَصْبَ أَعْیُنِهِمْ
بهشت را در مقابل چشمانشان قرار ده.4/27
فَإِذَا صَافَّ عَدُوَّکَ وَ عَدُوَّهُ فَقَلِّلْهُمْ فِی عَیْنِهِ
پس هرگاه با دشمن تو و دشمن خودش روبرو شد، آنها را در چشمش اندک نما.15/27
ص: 424
...حَتَّی إِذَا انْفَتَحَ لَهُ بَصَرُ الْهُدَی... أَحْصَی مَا ظَلَمَ بِهِ نَفْسَهُ... فَرَأَی کَبِیرَ عِصْیَانِهِ کَبِیرًا
...امّا همین که چشم هدایت برای او گشوده شد، آنچه با آن به خود ستم کرده، شمرد. پس گناه بزرگش را بزرگ دانست.7/31
وَ غَمَّضَ بَصَرَهُ إِلَی الْأَرْضِ مُتَخَشِّعًا
و دیده اش را با سرافکندگی به زمین دوخته.9/31
اللَّهُمَّ وَ عَلَیَّ تَبِعَاتٌ... وَ کُلُّهُنَّ بِعَیْنِکَ الَّتِی لَا تَنَامُ
خداوندا و مرا (از حقوق مردم) گرفتاری هایی است و همه آنها پیش چشم تو که نمی خوابد، قرار دارد.18/31
کَانَتْ عَافِیَتُکَ لَنَا حِجَابًا دُونَ أَبْصَارِهِمْ
عافیت بخشیدن تو برای ما پرده ای پیش چشمانشان قرار داد.2/34
وَ لَا تُعْلِنْ عَلَی عُیُونِ الْمَلَإِ خَبَرِی
و حال (و چگونگی) مرا در پیش چشم بزرگان، علنی نکن.2/41
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی... لَا نُسْرِعَ بِأَبْصَارِنَا إِلَی لَهْوٍ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما. تا با چشم هایمان به سوی هیچ لهوی نشتابیم.6/44
وَ أَنْتَ الَّذِی دَلَلْتَهُمْ... عَلَی مَا لَوْ سَتَرْتَهُ عَنْهُمْ لَمْ تُدْرِکْهُ أَبْصَارُهُمْ
و تویی آنکه ایشان را راهنمایی به چیزی کردی که اگر آن را از نظرشان می پوشاندی، دیدگانشان آن را درنمی یافت.14/45
لَا تَنْصِبْنَا فِیهِ لِأَعْیُنِ الشَّامِتِینَ
ما را در آن (ماه)، پیش چشمان شماتت کنندگان قرار نده.47/45
أَنْتَ الَّذِی... لَمْ تُدْرِکِ الْأَبْصَارُ مَوْضِعَ أَیْنِیَّتِکَ
تویی آنکه دیده ها جا و مکان تو را درنیافتند.18/47
ص: 425
وَ رَاعِهِ بِعَیْنِکَ
و به دیده (مراقبت) خود، از او نگهداری کن.61/47
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الْمُنْتَظِرِینَ أَیَّامَهُمُ، الْمَادِّینَ إِلَیْهِمْ أَعْیُنَهُمُ
خداوندا و بر دوستان آنها که منتظران روزهای (دولت) آنان، و چشم دوختگان به ایشانند، درود فرست.64/47
وَ لَا تَرْمِ بِی رَمْیَ مَنْ سَقَطَ مِنْ عَیْنِ رِعَایَتِکَ
و مرا دور نینداز همانند دور انداختن کسی که از چشم مراقبت تو افتاده.104/47
اجْعَلْ لِی عِنْدَکَ مَقِیلًا آوِی إِلَیْهِ مُطْمَئِنًّا، وَ مَثَابَةً أَتَبَوَّوءُهَا، وَ أَقَرُّ عَیْنًا
برایم نزد خود استراحتگاهی که آسوده خاطر در آن آرام گیرم، و بازگشتگاهی که در آن اقامت گزینم و چشم را روشن سازمْ قرار ده.129/47
فَکَمْ مِنْ عَدُوٍّ... لَمْ تَنَمْ عَنِّی عَیْنُ حِرَاسَتِهِ
پس چه بسیار دشمنی که چشم نگهبانی اش از من نخفت.4/49
وَ کَمْ مِنْ... أَعْیُنِ أَحْدَاثٍ طَمَسْتَهَا
و چه بسیار چشم های مصیبت آفرینی که کور گرداندی.11/49
وَ کَمْ مِنْ نِعْمَةٍ سَابِغَةٍ أَقْرَرْتَ بِهَا عَیْنِی
و چه بسیار نعمت فراخی که دیده ام را به آن روشن نمودی!3/51
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا تَقَرُّ بِهِ عُیُونُنَا إِذَا بَرِقَتِ الْأَبْصَارُ
و سپاس خدای را، سپاسی که به وسیله آن چشمانمان روشن شود، هنگامی که دیده ها، خیره می شود.14و10/1
اجْعَلْ لِی عِنْدَکَ مَقِیلًا آوِی إِلَیْهِ مُطْمَئِنًّا... وَ أَقَرُّ
ص: 426
عَیْنًا
برایم نزد خود استراحتگاهی که آسوده خاطر در آن آرام گیرم، و چشم را روشن سازمْ قرار ده.129/47
وَ کَمْ مِنْ نِعْمَةٍ سَابِغَةٍ أَقْرَرْتَ بِهَا عَیْنِی
و چه بسیار نعمت فراخی که دیده ام را به آن روشن نمودی!3/51
چشم به راهی انتظار
أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا تَوْبَةَ... عَالِمٍ بِأَنَّ... احْتِمالَ الْجِنَایَاتِ الْفَاحِشَةِ لَا یَتَکَأَّدُکَ
در این مکان (که ایستاده ام) به سوی تو بازمی گردم، بازگشت کسی که می داند چشم پوشی از جرم های بسیار زشت بر تو سخت نمی باشد.13و12/12
سَدِّدْنِی لِأَنْ... أُغْضِیَ عَنِ السَّیِّئَةِ
مرا توفیق ده تا از بدی (دیگران) چشم پوشی کنم.9/20
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ... اللَّامَّةِ
و من و فرزندانم را از شرّ چشم زخم پناه ده.6/23
وَ تَجَلَّی مَلَکُ الْمَوْتِ لِقَبْضِهَا مِنْ حُجُبِ الْغُیُوبِ... وَ دَافَ لَهَا مِنْ ذُعَافِ الْمَوْتِ کَأْسًا مَسْمُومَةَ الْمَذَاقِ
و فرشته مرگ برای گرفتن آن از پرده های پنهانی ها آشکار گردد و برای آن (جان ها)، جامی از شوکران مرگ - که چشیدن آن زهرآلود است - آمیخته سازد.13/42
وَ کُلٌّ ذَائِقُ الْمَوْتَ
و همه چشنده مرگ هستند.5/52
وَ أَذِقْنِی حَلَاوَةَ الصُّنْعِ فِیما سَأَلْتُ
ص: 427
و شیرینی احسانت را در آنچه درخواست نمودم به من بچشان.8/7
وَ أَذِقْنِی حَلَاوَةَ الْمَغْفِرَةِ
و شیرینی آمرزش را به من بچشان.33/16
وَ أَذِقْنِی طَعْمَ الْفَرَاغِ لِمَا تُحِبُّ بِسَعَةٍ مِنْ سَعَتِکَ، وَ الِاجْتِهَادِ فِیما یُزْلِفُ لَدَیْکَ وَ عِنْدَکَ
و به وسیله گشایشی از گشایشگری ات، طعم فراغت برای (پرداختن به) آنچه را دوست داری و (طعم) کوشش را در آنچه (موجب) نزدیکی به پیشگاه تو و درگاه توست، به من بچشان.125/47
وَ أَذِقْنِی طَعْمَ الْعَافِیَةِ إِلَی مُنْتَهَی أَجَلِی
و طعم عافیت را تا پایان مدّت زندگی ام به من بچشان.14/48
چگونگی حال و نیز کیفیّت
وَ لَوْ کَانُوا کَذَلِکَ لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِیَّةِ إِلَی حَدِّ الْبَهِیمِیَّةِ، فَکَانُوا کَمَا وَصَفَ فِی مُحْکَمِ کِتَابِهِ: إِنْ هُمْ إِلّا کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلًا
و اگر چنین بودند، از مرزهای انسانیّت خارج شده، به مرز حیوانیّت رومی آوردند. پس چنان بودند که (خداوند) در کتاب محکم خود وصف کرده: «آنها جز مانند چهارپایان نیستند، بلکه آنان گمراه ترند.»9/1
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا... تَنْعَشُ بِهِ الْبَهَائِمَ وَ الْخَلْقَ
خداوندا ما را با بارانی که چهارپایان و سایر آفریدگان را به وسیله آن سرِ پا بداری، سیراب نما.5/19
وَ اقْطَعْ نَسْلَ دَوَابِّهِمْ وَ أَنْعَامِهِمْ
و نسل چهارپایان و گاو و گوسفند و شترانشان را قطع کن.6/27
ص: 428
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... تَبْیَضُّ بِهِ وُجُوهُنَا إِذَا اسْوَدَّتِ الْأَبْشَارُ
و سپاس خدای را، سپاسی که چهره هایمان با آن سفید گردد، هنگامی که پوست ها سیاه می گردد.
14و10/1
اللَّهُمَّ إِنَّکَ إِنْ صَرَفْتَ عَنِّی وَجْهَکَ الْکَرِیمَ... لَمْ أَجِدِ السَّبِیلَ إِلَی شَیْءٍ مِنْ أَمَلِی غَیْرَکَ
خداوندا اگر روی کریمت را از من برگردانی، راهی به سوی هیچ یک از آرزویم، غیر تو نیابم.5/21
وَ بَیِّضْ وُجُوهَنَا یَوْمَ تَسْوَدُّ وُجُوهُ الظَّلَمَةِ فِی یَوْمِ الْحَسْرَةِ وَ النَّدَامَةِ
و در روز حسرت و پشیمانی، روزی که چهره های ستمگران سیاه می شود، رخسارهای ما را سفید گردان.16/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ بَیِّضْ وَجْهَهُ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و روسفیدش فرما.19/42
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... مُصَوِّرِی وَ مُصَوِّرَکَ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس از خدایی که صورتگر من و صورتگر تو است، درخواست می کنم که بر محمّد و خاندانش درود فرستد.4/43
أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الَّذِی... صَوَّرْتَ مَا صَوَّرْتَ مِنْ غَیْرِ مِثَالٍ
تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. تویی که صورت ها را بدون نمونه نگاشتی.12/47
مَوْلَایَ ارْحَمْ کَبْوَتِی لِحُرِّ وَجْهِی
مولای من! بر به رو افتادنم با تمام رخسارم رحم کن.4/53
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی عِنْدَ تَغَیُّرِ صُورَتِی
مولای من! هنگام دگرگون شدن صورتم، بر من رحم کن.6/53
چیرگی غلبه
ص: 429
ص: 430
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَغْلَقَ عَنَّا بَابَ الْحَاجَةِ إِلَّا إِلَیْهِ
و سپاس خدایی را که درِ نیازمندی را جز به سوی خود، بر ما بست.19/1
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اقْضِ حَاجَتِی
بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و حاجتم را روا کن.16/12
وَ اقْضِ لِی حَوَائِجِی
و حاجت هایم را برآور.9/25
اللَّهُمَّ یَا مُنْتَهَی مَطْلَبِ الْحَاجَاتِ
خداوندا ای نهایت درخواستِ نیازها.1/13
وَ یَا مَنْ لَا تَنْقَطِعُ عَنْهُ حَوَائِجُ الْمحْتَاجِینَ
و ای آنکه درخواست های نیازمندان از او قطع نمی گردد.9/13
فَمَنْ حَاوَلَ سَدَّ خَلَّتِهِ مِنْ عِنْدِکَ... فَقَدْ طَلَبَ حَاجَتَهُ فِی مَظَانِّهَا
پس هر که دفع فقرش را از تو جوید، بی گمان نیازمندی اش را در جایگاه بایسته طلب کرده.13/13
وَ مَنْ تَوَجَّهَ بِحَاجَتِهِ إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ أَوْ جَعَلَهُ سَبَبَ نُجْحِهَا دُونَکَ فَقَدْ تَعَرَّضَ لِلْحِرْمَانِ
و هر که برای حاجتش به یکی از آفریدگانِ تو رو آورد یا سبب روا شدن آن را غیر تو قرار دهد، بی گمان خود را در معرض ناامیدی قرار داده.14/13
اللَّهُمَّ وَ لِی إِلَیْکَ حَاجَةٌ قَدْ... سَوَّلَتْ لِی نَفْسِی رَفْعَهَا إِلَی مَنْ یَرْفَعُ حَوَائِجَهُ إِلَیْکَ
خداوندا و به سوی تو حاجتی دارم که نفس من رفع آن را از کسی که حاجت هایش را از تو طلب کرده برایم می آراید.15/13
ص: 431
اللَّهُمَّ وَ لِی إِلَیْکَ حَاجَةٌ قَدْ قَصَّرَ عَنْهَا جُهْدِی، وَ تَقَطَّعَتْ دُونَهَا حِیَلِی
خداوندا و به سوی تو حاجتی دارم که توان انجامش را ندارم و چاره جویی های زیرکانه ام در برابر آن گسسته است.15/13
وَ لَا تُوَجِّهْنِی فِی حَاجَتِی هَذِهِ وَ غَیْرِهَا إِلَی سِوَاکَ
و در این حاجت و دیگر حاجتها، مرا به غیر خود وانگذار.22/13
وَ تَوَلَّنِی بِنُجْحِ طَلِبَتِی وَ قَضَاءِ حَاجَتِی...
و به برآورده گشتن خواسته ام و روا شدن حاجتم مرا یاری فرما.23/13
وَ مِنْ حَاجَتِی یَا رَبِّ کَذَا وَ کَذَا. وَ تَذْکُرُ حَاجَتَکَ...
ای پروردگار من و از جمله خواسته ام چنین و چنان است. و حاجت خود را نام می بری...25/13
اللَّهُمَّ هَذِهِ حَاجَتِی فَأَعْظِمْ فِیهَا رَغْبَتِی، وَ أَظْهِرْ فِیهَا عُذْرِی، وَ لَقِّنِّی فِیهَا حُجَّتِی، وَ عَافِ فِیهَا جَسَدِی
خداوندا خواسته من این است. پس رغبت مرا در آن افزون گردان و عذرم را در آن آشکار
فرما و حجّتم را در آن به من بفهمان و تنم را در آن عافیت بخش.7/54
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی... أَسْأَلُکَ عِنْدَ الْحَاجَةِ
خداوندا مرا چنانم کن که هنگام نیازمندی از تو درخواست کنم.12/20
وَ لَا تَجْعَلْ لِفَاجِرٍ وَ لَا کَافِرٍ عَلَیَّ مِنَّةً... وَ لَا بِی إِلَیْهِمْ حَاجَةً
و برای بدکار و کافر، بر من منّت و مرا به سوی آنها حاجت، قرار نده.12/21
وَ لَا تَکِلْنِی إِلَی خَلْقِکَ، بَلْ تَفَرَّدْ بِحَاجَتِی...
و مرا به خلقت وانگذار. بلکه درخواستم را به تنهایی روا کن.2/22
اللَّهُمَّ قَدْ تَعْلَمُ مَا یُصْلِحُنِی مِنْ أَمْرِ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی فَکُنْ بِحَوَائِجِی حَفِیًّا
خداوندا تو آنچه کار دنیای من و آخرتم را اصلاح می کند می دانی. پس به درخواست هایم عنایت فرما.10/22
ص: 432
أَعِنِّی بِهِمْ عَلَی حَاجَتِی
در برآمدن حاجتم به وسیله آنان یاری ام ده.4/25
فَأَنْتَ یَا مَوْلَایَ... دُونَ کُلِّ مَطْلُوبٍ إِلَیْهِ وَلِیُّ حَاجَتِی
پس - ای سرور من - صاحب حاجتم تویی، نه هر که از او طلب شود.8/28
وَ یَا مَنْ لَا یَحْتَقِرُ أَهْلَ الْحَاجَةِ إِلَیْهِ
و ای کسی که حاجتمندانش را خوار و پست نمی شمارد. 3/46
انْصَرَفَتِ الْآمَالُ دُونَ مَدَی کَرَمِکَ بِالْحَاجَاتِ
آرزوها پیش از رسیدن به پایان کرمت، با حاجت ها برآورده شده است.12/46
وَ لَا تُرْسِلْنِی مِنْ یَدِکَ إِرْسَالَ مَنْ لَا خَیْرَ فِیهِ، وَ لَا حَاجَةَ بِکَ إِلَیْهِ
و مرا از نزد خود رها نکن همانند رها کردن کسی که در او خیری نیست و تو را با او کاری نیست.103/47
وَ اعْمُرْ لَیْلِی بِإِیقَاظِی فِیهِ لِعِبَادَتِکَ... وَ إِنْزَالِ حَوَائِجِی بِکَ
و شبم را با بیدار ساختنم برای بندگی ات، و درخواست نمودن حاجت هایم از تو، آباد گردان.123/47
وَ الْمُسْلِمُونَ فِیهِ مُجْتَمِعُونَ فِی أَقْطَارِ أَرْضِکَ، یَشْهَدُ السَّائِلُ مِنْهُمْ وَ الطَّالِبُ وَ الرَّاغِبُ وَ الرَّاهِبُ وَ أَنْتَ النَّاظِرُ فِی حَوَائِجِهِمْ
و در آن، مسلمانان در اطراف زمینت گرد هم می آیند، درخواست کننده و جویا و خواهان و ترسان، آنان همگی حاضر می شوند و تو بیننده بر نیازهایشان هستی.1/48
اللَّهُمَّ إِلَیْکَ تَعَمَّدْتُ بِحَاجَتِی
خداوندا، برای نیازم به سوی تو قصد نمودم.4/48
وَ تَوَلَّ قَضَاءَ کُلِّ حَاجَةٍ هِیَ لِی بِقُدْرَتِکَ عَلَیْهَا
و برآوردن هر درخواستی را برای من، به قدرتی که بر آن داری، به عهده گیر.4/48
ص: 433
وَ أَسْأَلُکَ کُلَّمَا شِئْتُ مِنْ حَوَائِجِی
و هر حاجتی که می خواهم، از تو درخواست می کنم.11/51
وَ اقْطَعْ مِنَ الدُّنْیَا حَاجَتِی
و نیازم را از دنیا قطع کن.4/54
...بِکُلِّ ذَلِکَ یُصْلِحُ شَأْنَهُمْ
بدین گونه حالِ ایشان را اصلاح می نماید.7/6
مُقِرٌّ لَکَ بِأَنِّی... لَمْ أَخْلُ فِی الْحَالَاتِ کُلِّهَا مِنِ امْتِنَانِکَ
اقرار می کنم به اینکه در همه حال از احسان تو بی بهره نبوده ام.5/12
...وَ اعْصِمْنِی مِنْ مِثْلِ أَفْعَالِهِ، وَ لَا تَجْعَلْنِی فِی مِثْلِ حَالِهِ
و مرا از انجام مانند کارهای او بازدار و در مانند حال او قرار نده.7/14
فَمَا أَدْرِی، یَا إِلَهِی، أَیُّ الْحَالَیْنِ أَحَقُّ بِالشُّکْرِ لَکَ؟... أَ وَقْتُ الصِّحَّةِ... أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ
ای خدای من نمی دانم کدام یک از این دو حال، به سپاس گزاری برای تو سزاوارتر است؟ آیا وقت تندرستی یا وقت بیماری؟4-2/15
وَ مَنْ سِوَاکَ... مَغْلُوبٌ عَلَی أَمْرِهِ، مَقْهُورٌ عَلَی شَأْنِهِ، مُخْتَلِفُ الْحَالَاتِ
و غیر تو، در کار خود مغلوب، در امورش زیردست، در حالاتش گوناگون می باشد.11/28
فَلَعَلَّ بَعْضَهُمْ بِرَحْمَتِکَ یَرْحَمُنِی لِسُوءِ مَوْقِفِی، أَوْ تُدْرِکُهُ الرِّقَّةُ عَلَیَّ لِسُوءِ حَالِی
شاید برخی از آنها به رحمتتْ بر بدی جایگاهم، به من رحم کند یا بخاطر بدی حالم، بر من دلسوزی نماید.27/31
تُصَرِّفُنِی حَالًا عَنْ حَالٍ حَتَّی انْتَهَیْتَ بِی إِلَی تَمَامِ الصُّورَةِ، وَ أَثْبَتَّ فِیَّ الْجَوَارِحَ
مرا از حالی به حال دیگر می گرداندی. تا اینکه مرا به صورت کامل رساندی و در من اندام ها را پابرجا کردی.23/32
ص: 434
وَ لَوْ تَکِلْنِی یَا رَبِّ فِی تِلْکَ الْحَالَاتِ إِلَی حَوْلِی... لَکَانَ الْحَوْلُ عَنِّی مُعْتَزِلًا
و ای پروردگار من، اگر مرا در آن احوال به توانایی خودم وامی گذاردی؛ همانا توان از من کناره می گرفت.25/32
فَأَمَّا الْعَاصِی أَمْرَکَ... فَلَمْ تُعَاجِلْهُ بِنَقِمَتِکَ لِکَیْ یَسْتَبْدِلَ بِحَالِهِ فِی مَعْصِیَتِکَ حَالَ الْإِنَابَةِ إِلَی طَاعَتِکَ
و امّا آنکه امر تو را سرپیچی کند، پس به کیفرش شتاب نکردی، تا حال خود را در نافرمانی ات به حال طاعتت عوض کند.14/37
وَ لَا تُعْلِنْ عَلَی عُیُونِ الْمَلَإِ خَبَرِی
و حال (و چگونگی) مرا در پیش چشم بزرگان، علنی نکن.2/41
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، فِی کُلِّ وَقْتٍ وَ کُلِّ أَوَانٍ وَ عَلَی کُلِّ حَالٍ...
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست، در هر وقت و هر آن و بر هر حال.19/44
وَ أَصْلِحْ لَهُمْ شُؤُونَهُمْ
و احوالشان را برای آنها اصلاح نما.65/47
وَ لَا تُذْهِبْ عَنِّی شُکْرَکَ، بَلْ أَلْزِمْنِیهِ فِی أَحْوَالِ السَّهْوِ عِنْدَ غَفَلَاتِ الْجَاهِلِینَ لِآلْائِکَ
و شکرگزاریت را از من نگیر. بلکه آن را همیشه در حالات بی توجّهی، هنگام فراموشی های نادانان به نعمت هایت، با من همراه گردان.114/47
وَ وَجَدْتُ نُعْمَاکَ عَلَیَّ سَابِغَةً فِی کُلِّ شَأْنٍ مِنْ شَأْنِی وَ کُلِّ زَمَانٍ مِنْ زَمَانِی
و نعمت هایت را بر خود، در هر حالی از حالم و هر وقتی از اوقاتم، گسترده یافتم.5/51
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی عِنْدَ تَغَیُّرِ صُورَتِی وَ حَالِی إِذَا بَلِیَ جِسْمِی
مولای من! هنگام دگرگون شدن صورتم، و حالم هنگامی که جسدم پوسیده گردد، بر من رحم کن.6/53
ص: 435
حالا اکنون
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ أَعْدَاءَکَ فِی أَقْطَارِ الْبِلَادِ مِنَ الْهِنْدِ... وَ الْحَبَشِ... وَ سَائِرِ أُمَمِ الشِّرْکِ
خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند از هند و حبشه و دیگر امّت های مشرک.9/27
حتمی قطعی
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ...
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره.4/23
وَ اجْعَلْ بَاقِیَ عُمْرِی فِی الْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ ابْتِغَاءَ وَجْهِکَ
و باقی زندگی ام را برای رضای خودت، در حجّ و عمره قرار ده.133/47
حجاب پرده
لَمْ یُکَلِّفْنَا إِلَّا وُسْعًا، وَ لَمْ یُجَشِّمْنَا إِلَّا یُسْرًا، وَ لَمْ یَدَعْ لِأَحَدٍ مِنَّا حُجَّةً وَ لَا عُذْرًا
جز به اندازه توان، بر ما تکلیف ننموده و ما را جز به کار آسان نگماشته و برای احدی از ما، برهان و عذری به جا ننهاده.23/1
رَبِّ أَفْحَمَتْنِی ذُنُوبِی، وَ انْقَطَعَتْ مَقَالَتِی، فَلَا حُجَّةَ لِی
ای پروردگار من، گناهانم خاموشم نموده و گفتارم قطع گردیده. پس برای من هیچ حجّتی نیست. 1/53
...لَکِنْ أَنْشَأْتَهَا إِثْبَاتًا لِقُدْرَتِکَ عَلَی مِثْلِهَا، وَ احْتِجَاجًا بِهَا عَلَی شَکْلِهَا
...بلکه آن را آفریدی، تا قدرتت بر (آفریدن) مثل آن ثابت شود و بدین سبب بر (آفرینش) شبیه آن، دلیل آوردی.7/39
تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی بِمَنْ خَوْفُهُ مِنْکَ أَکْثَرُ مِنْ طَمَعِهِ فِیکَ... لَا أَنْ یَکُونَ... طَمَعُهُ اغْتِرَارًا، بَلْ لِقِلَّةِ حَسَنَاتِهِ بَیْنَ سَیِّئَاتِهِ، وَ ضَعْفِ حُجَجِهِ فِی جَمِیعِ تَبِعَاتِهِ
ای خدای من، با کسی چنین رفتار می کنی که ترسش از تو، بیش از طمعش از توست. نه اینکه
ص: 436
طمعش از روی فریب خوردن باشد. بلکه برای آنست که نیکی هایش میان بدی هایش اندک و دلیل هایش درباره همه گناهانش ضعیف است.12/39
وَ جَعَلْتَهُ... نُورَ هُدًی لَا یَطْفَأُ عَنِ الشَّاهِدِینَ بُرْهَانُهُ
و آن را نور هدایتی که برهانش از (دید) شاهدانْ خاموش نمی شود، قرار دادی.3/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ عَظِّمْ بُرْهَانَهُ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و برهان او را عظمت بخش.19/42
تَتْرُکُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَی التَّوْبَةِ لِکَیْلَا... یَشْقَی بِنِعْمَتِکَ شَقِیُّهُمْ إِلَّا... بَعْدَ تَرَادُفِ الْحُجَّةِ عَلَیْهِ
تا هنگام توبه، شتاب در کیفر ایشان را ترک می کنی، تا بدبختشان به وسیله نعمت تو، بدبخت نگردد. مگر پس از حجّت های پیاپی آوردن بر او.9/45
لَمْ یَهِنْ عَلَی طُولِ مُدَّتِهِمْ سُلْطَانُکَ، وَ لَمْ یَدْحَضْ لِتَرْکِ مُعَاجَلَتِهِمْ بُرْهَانُکَ
درازی زمانِ ایشان، حجّت تو را سست نکرده و از جهت شتاب نکردن در عذاب آنان، برهان تو باطل نشده است.18/46
حُجَّتُکَ قَائِمَةٌ لَا تُدْحَضُ
حجّت تو پابرجاست که باطل نمی شود.19/46
فَقَدْ ظَاهَرْتَ الْحُجَجَ، وَ أَبْلَیْتَ الْأَعْذَارَ
پس به تحقیق حجّت ها را، پی درپی آشکار کرده ای و عذرها را، بیان نموده ای.21/46
لَمْ تَکُنْ أَنَاتُکَ عَجْزًا... بَلْ لِتَکُونَ حُجَّتُکَ أَبْلَغَ
درنگ نمودن تو از روی ناتوانی نبوده است. بلکه برای آنست که حجّت تو رساتر باشد.22/46
حُجَّتُکَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ تُوصَفَ بِکُلِّهَا
حجّت تو بزرگ تر از آنست که به همه آن وصف شود.23/46
وَ جَعَلْتَهُمْ... حُجَجَکَ عَلَی عِبَادِکَ
و آنان را حجّت های خویش بر بندگانت قرار دادی.56/47
ص: 437
أَعْلَمُ أَنَّ الْحُجَّةَ لَکَ
می دانم دلیل روشن از آنِ توست.116/47
اللَّهُمَّ هَذِهِ حَاجَتِی... لَقِّنِّی فِیهَا حُجَّتِی
خداوندا خواسته من این است. حجّتم را در آن به من بفهمان.7/54
حدّ مرز
یَا إِلَهِی لَوْ... سَجَدْتُ لَکَ حَتَّی تَتَفَقَّأَ حَدَقَتَایَ... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر آنقدر برایت سجده نمایم تا سیاهی چشمانم از کاسه بیرون آید، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
حدود احکام
حراست نگهداری
وَ وَرِّعْنِی عَنِ الْمَ-حَارِمِ
و مرا از حرام ها پرهیز ده.5/22
وَ تَعَدَّیْتُ عَنْ مَقَامَاتِ حُدُودِکَ إِلَی حُرُمَاتٍ انْتَهَکْتُهَا
و از به پا داشتن حدود تو تجاوز کرده، پرده حرام ها را دریده ام.18/32
وَ اکْسِرْ شَهْوَتِی عَنْ کُلِّ مَحْرَمٍ
و خواهش نفس مرا، از هر حرامی بشکن.1/39
وَ جَعَلْتَهُ... فُرْقَانًا فَرَقْتَ بِهِ بَیْنَ حَلَالِکَ وَ حَرَامِکَ
و آن را جداکننده ای قرار دادی که به وسیله آن بین حلال و حرامت را جدا کردی.2و1/42
وَ اعْصِمْنَا بِهِ مِنْ هُوَّةِ الْکُفْرِ وَ دَوَاعِی النِّفَاقِ حَتَّی یَکُونَ... لِمَا عِنْدَکَ بِتَحْلِیلِ حَلَالِهِ وَ تَحْرِیمِ حَرَامِهِ شَاهِدًا
و با آن (قرآن)، ما را از (سقوط در) گودال کفر و انگیزه های دورویی نگهدار. تا شاهد ما به آنچه نزد توست به حلال دانستن حلالش و حرام شمردن حرامش، باشد.12/42
ص: 438
فَحَرَّمَ فِیهِ مَا أَحَلَّ فِی غَیْرِهِ إِعْظَامًا
پس در آن به خاطر بزرگ داشتش، آنچه در غیر آن حلال بود، حرام کرد.4/44
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی... لَا نَخْطُوَ بِأَقْدَامِنَا إِلَی مَحْجُورٍ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما. تا با پاهایمان به سوی هیچ حرامی نرویم.7و6/44
وَ هَبْ لِی عِصْمَةً... تَقْطَعُنِی عَنْ رُکُوبِ مَحَارِمِکَ
و به من عصمتی بخش که از انجام دادن حرامت بازم دارد.111/47
وَ أَبَیْتُ إِلَّا تَقَحُّمًا لِحُرُمَاتِکَ
و من جز وارد شدن در حرام های تو کاری نداشته ام.14/49
حرص طمع
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ هَیَجَانِ الْحِرْصِ
خداوندا به تو پناه می برم از برانگیخته شدن حرص.1/8
وَ أَعِذْنِی مِنْ... هَلَعِ أَهْلِ الْحِرْصِ
و از آز حریصان پناهم ده.15/14
وَ ادْرَأْهُ عَنِ الْوُلُوعِ بِنَا
و او (شیطان) را از حریص بودن به ما باز دار.9/17
وَ ازْوِ حِرْصِی عَنْ کُلِّ مَأْثَمٍ
و حرص مرا از هر گناهی دور کن.1/39
وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا... نَحْرِصُ لَهُ عَلَی وَشْکِ اللَّحَاقِ بِکَ...
و از اعمال شایسته، عملی برای ما قرار ده که با آن به زود رسیدن به تو حرص ورزیم.3/40
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَحْرَصَنَا بِالْأَمْسِ عَلَیْکَ!
درود بر تو. دیروز چه بسیار بر تو حریص بودیم!. 41/45
ص: 439
فَأْجُرْنَا... أَجْرًا... نَعْتَاضُ بِهِ مِنْ أَنْوَاعِ الذُّخْرِ الْمَ-حْرُوصِ عَلَیْهِ
پس ما را پاداش ده. پاداشی که با آن اندوخته های گوناگون که بر آن حریص و آزمند شده ایم را عوض بستانیم.45/45
حرکت جنبش
...بَلْ أَقُولُ مَقَالَ الْعَبْدِ الذَّلِیلِ الظَّالِمِ لِنَفْسِهِ الْمُسْتَخِفِّ بِحُرْمَةِ رَبِّهِ
...بلکه همانند بنده ای خوار که به خود ستم نموده و حرمت پروردگارش را سبک شمرده سخن می گویم.7/12
فَأَبَانَ فَضِیلَتَهُ عَلَی سَائِرِ الشُّهُورِ بِمَا جَعَلَ لَهُ مِنَ الْحُرُمَاتِ الْمَوْفُورَةِ
پس فضیلت آن را بر سایر ماه ها، به حرمت های فراوان آشکار ساخت.4/44
وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ وَ إِجْلَالَ حُرْمَتِهِ
و شناختِ فضیلتش، و بزرگ داشتِ احترامش را به ما الهام کن.6/44
وَ جَنِّبْنَا... الْإِغْفَالَ لِحُرْمَتِکَ
و ما را از سهل انگاری حرمتت دور گردان.13/44
فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ... لَزِمَنَا لَهُ... الْحُرْمَةُ الْمَرْعِیَّةُ
پس آن را وداع می گوییم، وداع از کسی که بر ما لازم است برای او حرمت رعایت کنیم.23/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ قَرِینٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُودًا
درود بر تو همنشینی که تا بودی، احترامش بزرگ بود.26/45
اللَّهُمَّ وَ مَا أَلْمَمْنَا بِهِ فِی شَهْرِنَا هَذَا مِنْ لَمَمٍ أَوْ إِثْمٍ... أَوْ عَلَی نِسْیَانٍ ظَلَمْنَا فِیهِ أَنْفُسَنَا، أَوِ انْتَهَکْنَا بِهِ حُرْمَةً مِنْ غَیْرِنَا، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... وَ اعْفُ عَنَّا بِعَفْوِکَ
خداوندا و گناه کوچک یا بزرگی که در این ماه به آن نزدیک شدیم یا فراموشی ای که در آن به خود ستم کردیم یا با آن حرمت دیگری را
ص: 440
پرده دری نمودیم؛ پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به عفو خود از ما درگذر.47/45
مَا أَسْعَدَ مَنْ رَعَی حُرْمَتَکَ بِکَ!
چه نیک بخت است کسی که به سبب تو، حرمتت را رعایت کند!.30/45
اللَّهُمَّ وَ مَنْ... حَفِظَ حُرْمَتَهُ حَقَّ حِفْظِهَا... أَوْ تَقَرَّبَ إِلَیْکَ بِقُرْبَةٍ أَوْجَبَتْ رِضَاکَ لَهُ... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ
خداوندا و هر کس حرمتش را آن طوری که حقّ بوده نگه داشته یا به وسیله عمل تقرب آوری به سوی تو تقرب جسته، که خوشنودی تو را برای او لازم گردانده؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش.50/45
حزب گروه
حزن اندوه
حس حواس
وَ اسْتَوْعَبَ حِسَابَ عُمُرِهِ...
و حساب زندگی اش را بستاند.6/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا... لَا حِسَابَ لِعَدَدِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که عددش بی حساب می باشد.28و27/1
وَ ارْزُقْنِی مِنْ غَیْرِ احْتِسَابٍ
و مرا بی حساب روزی ده.24/20
وَ کَفَی بِکَ حَسِیبًا
و همین بس که تو حسابگری.3/50
حسادت حسد
وَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاوءُکَ عَنِ الْمَنْسُوبِینَ
و نام هایت از نسب داران مقدّس تر است.14/39
ص: 441
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... غَلَبَةِ الْحَسَدِ
خداوندا به تو پناه می برم از چیرگی حسد.1/8
...وَ لَمْ تُبْدِ سَوْءَاتِهَا لِمَنْ یَلْتَمِسُ مَعَایِبِی مِنْ جِیرَتِی، وَ حَسَدَةِ نِعْمَتِکَ عِنْدِی
و بدی های مرا پیش همسایگانم - که در جستجوی عیب های من می باشند و حسودانِ نعمتِ تو بر منند - آشکار نکردی.21/16
وَ أَبْدِلْنِی... مِنْ حَسَدِ أَهْلِ الْبَغْیِ الْمَوَدَّةَ
و درباره من حسد متجاوزان را به دوستی مبدّل فرما.7/20
اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِی رُوعِی مِنَ الَّتمَنِّی وَ التَّظَنِّی وَ الْحَسَدِ ذِکْرًا لِعَظَمَتِکَ
خداوندا به جای آنچه شیطان از آرزو و خیال بافی و رشک، در دل من می افکند، یاد بزرگی ات را قرار ده.13/20
وَ خَلِّصْنِی مِنَ الْحَسَدِ
و مرا از حسد، رهایی ده.5/22
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُوءْمِنَنِی مِنْ جَمِیعِ ضَرِّهِ وَ شَرِّهِ... وَ حَسَدِهِ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا مرا از همه زیان و بدی و حسدش ایمن سازی.8و7/23
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ شَرِقَ بِی بِغُصَّتِهِ، وَ شَجِیَ مِنِّی بِغَیْظِهِ، وَ سَلَقَنِی بِحَدِّ لِسَانِهِ، وَ وَحَرَنِی بِقَرْفِ عُیُوبِهِ، وَ جَعَلَ عِرْضِی غَرَضًا لِمَرَامِیهِ، وَ قَلَّدَنِی خِلَالًا لَمْ تَزَلْ فِیهِ، وَ وَحَرَنِی بِکَیْدِهِ، وَ قَصَدَنِی بِمَکِیدَتِهِ
و چه بسیار حسودی که به خاطر من اندوهش گلوگیر او شد و سختی خشمش از من، گلویش را گرفت و با زبان تیزش مرا آزرد و با نسبت دادن عیب های خود به من، سینه اش را از خشمِ بر من پر ساخت. و آبروی مرا هدف تیرهای خود قرار داد و ویژگی هایی را که همیشه در خود او بود، به من نسبت داد. و با مکر خویش بر من خشم نمود و با نیرنگش آهنگ من کرد.9/49
ص: 442
وَ ارْزُقْنِی سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ حَتَّی لَا أَحْسُدَ أَحَدًا مِنْ خَلْقِکَ عَلَی شَیْءٍ مِنْ فَضْلِکَ
و سلامت سینه از حسد را روزی ام گردان. تا به هیچ یک از آفریدگانت، بر آنچه از فضلت به آنان داده ای، حسد نبرم.12/22
وَ لَا تَفْتِنِّی بِمَا أَعْطَیْتَهُمْ، وَ لَا تَفْتِنْهُمْ بِمَا مَنَعْتَنِی فَأَحْسُدَ خَلْقَکَ
و مرا به آنچه به آنان (دنیاداران) عطا کردی، آزمایش نکن و آنان را به آنچه از من منع داشتی، دچار آزمون نساز که بر آفریدگانت حسد برم.2/35
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنَ الْحَسْرَةِ الْعُظْمَی
و پناه می بریم به تو از حسرت بزرگ.9/8
وَ بَیِّضْ وُجُوهَنَا یَوْمَ تَسْوَدُّ وُجُوهُ الظَّلَمَةِ فِی یَوْمِ الْحَسْرَةِ وَ النَّدَامَةِ
و در روز حسرت و پشیمانی، روزی که چهره های ستمگران سیاه می شود، رخسارهای ما را سفید گردان.16/42
حسنه نیکی
حصن قلعه
وَ اسْتَحْضَرَتْنَا دَعْوَتُکَ الَّتِی لَا بُدَّ مِنْهَا وَ مِنْ إِجَابَتِهَا
و ما را دعوت تو - که چاره ای جز پذیرفتن آن نیست - فراخواند...3/11
وَ أَعْدِنِی عَلَیْهِ عَدْوَی حَاضِرَةً، تَکُونُ مِنْ غَیْظِی بِهِ شِفَاءً
و مرا در مقابل او یاری کن. یاری نمودنِ آماده ای که خشم من با آن بهبودی یابد.8/14
وَ أَشْهِدْ مَلَائِکَتَکَ الْکِرَامَ السَّفَرَةَ بِسَقْیٍ مِنْکَ نَافِعٍ
و فرشتگانِ بزرگوارِ نویسنده ات را به فرستادن آبی سودمند از جانب خود، آماده ساز.2/19
ص: 443
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ... سَبِّ حَاضِرٍ... نُطْقًا بِالْحَمْدِ لَکَ
خداوندا به جای آنچه او (شیطان) بر زبانم جاری ساخته از ناسزا به شخص حاضر، سپاس برای خودت را قرار ده.13/20
اللَّهُمَّ وَ إِذْ... تَغَمَّدْتَنِی بِفَضْلِکَ فِی دَارِ الْفَنَاءِ بِحَضْرَةِ الْأَکْفَاءِ فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ
خداوندا و اکنون که (گناه) مرا به فضلت در سرای فانی در حضور همانندانم نهان داشتی، پس از رسوایی های سرای باقی، مرا ایمن ساز.21/32
فَإِذَا أَوْرَدْتَهُ عَلَیْنَا وَ أَنْزَلْتَهُ بِنَا فَأَسْعِدْنَا بِهِ زَائِرًا
پس هنگامی که آن را نزد ما وارد نمودی و آن را بر ما فرود آوردی، ما را به زیارت آن سعادتمند گردان.4/40
وَ لَا تَفْضَحْنَا فِی حَاضِرِی الْقِیَامَةِ بِمُوبِقَاتِ آثَامِنَا
و ما را با گناهان هلاک کننده مان، در برابر حاضرانِ قیامت، رسوا نکن.14/42
سبب حاضر نکردن طاعت بنده، از جانب
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نَتَقَرَّبَ إِلَیْکَ فِیهِ مِنَ الْأَعْمَالِ الزَّاکِیَةِ بِمَا تُطَهِّرُنَا بِهِ مِنَ الذُّنُوبِ... حَتَّی لَا یُورِدَ عَلَیْکَ أَحَدٌ مِنْ مَلَائِکَتِکَ إِلَّا دُونَ مَا نُورِدُ مِنْ أَبْوَابِ الطَّاعَةِ لَکَ، وَ أَنْوَاعِ الْقُرْبَةِ إِلَیْکَ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که در آن با اعمال شایسته به سوی تو تقرّب می جوییم که بدین وسیله ما را با آن، از گناهان پاک کنی. تا هیچ یک از فرشتگانت به درگاهت حاضر نسازد، مگر کمتر از طاعت های گوناگون برای تو و انواع تقرّبی که به سوی تو انجام می دهیم.11و10/44
وَ الْمُسْلِمُونَ فِیهِ مُجْتَمِعُونَ فِی أَقْطَارِ أَرْضِکَ، یَشْهَدُ السَّائِلُ مِنْهُمْ وَ الطَّالِبُ وَ الرَّاغِبُ وَ الرَّاهِبُ وَ أَنْتَ النَّاظِرُ فِی حَوَائِجِهِمْ
و در آن، مسلمانان در اطراف زمینت گرد هم می آیند، درخواست کننده و جویا و خواهان و ترسان، آنان همگی حاضر می شوند و تو بیننده بر نیازهایشان هستی.1/48
وَ أَنْتَ لَا تَخْفَی عَلَیْکَ خَافِیَةٌ فِی الْأَرْضِ وَ لَا فِی السَّمَاءِ إِلَّا أَتَیْتَ بِهَا
و تویی که هیچ چیز پنهانی در زمین و آسمان
ص: 444
بر تو پنهان نیست، مگر آن را حاضر نموده ای.3/50
حفظ نگهداری
حقد کینه
فَهُمَا أَوْجَبُ حَقًّا عَلَیَّ... مِنْ أَنْ أُقَاصَّهُمَا بِعَدْلٍ
پس حقّ ایشان بر من واجب تر از آن است که با عدل از آنان تقاص گیرم.10/24
هَیْهَاتَ مَا یَسْتَوْفِیَانِ مِنِّی حَقَّهُمَا
هیهات! آنها تمامی حقّشان را از من نمی گیرند.11/24
وَ تَوَلَّنِی فِی جِیرَانِی وَ مَوَالِیَّ الْعَارِفِینَ بِحَقِّنَا... بِأَفْضَلِ وَلَایَتِکَ
و مرا درباره همسایگانم و دوستانم که دانا به حقّ ما هستند، به بهترین وجه یاری فرما.1/26
وَ زِدْهُمْ بَصِیرَةً فِی حَقِّی
و بر بینایی آنان نسبت به حقِّ من بیفزا.4/26
فَجَمِیعُ مَا أَخَّرْتَ عَنْهُ مِنَ الْعَذَابِ وَ أَبْطَأْتَ بِهِ عَلَیْهِ مِنْ سَطَوَاتِ النَّقِمَةِ وَ الْعِقَابِ تَرْکٌ مِنْ حَقِّکَ
پس هر عذابی که از او به تأخیر انداخته ای و هر کیفر و عقابی که در انجام آن کُندی نموده ای، ترک کردن حقّ خودت بوده است.15/37
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ... مِنْ حَقِّ ذِی حَقٍّ لَزِمَنِی لِمُوءْمِنٍ فَلَمْ أُوَفِّرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از حقِّ لازمِ حقدار مؤمنی که تمامش را ادا نکردم.1/38
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ مِنْ عَبِیدِکَ... لَحِقَهُ بِی أَوْ بِسَبَبِی ظُلْمٌ فَفُتُّهُ بِحَقِّهِ... أَرْضِهِ عَنِّی مِنْ وُجْدِکَ، وَ أَوْفِهِ حَقَّهُ مِنْ عِنْدِکَ
خداوندا و هر بنده ای از بندگانت که به دست من یا به وسیله من، ستمی به او شده، پس حقّش را تباه کرده ام، او را با توانگری خود، از من خوشنود گردان و حقّ او را به تمامی از نزد خودت بپرداز.4/39
...لِأَنَّکَ الرَّبُّ الْعَظِیمُ الَّذِی... لَا یَسْتَقْصِی مِنْ أَحَدٍ حَقَّهُ
...زیرا تو پروردگار بزرگی هستی که حقّ خود
ص: 445
را از کسی طلب نمی کنی.13/39
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذَا الشَّهْرِ، وَ بِحَقِّ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا، همانا من از تو می خواهم به حقّ این ماه و به حقّ کسانی که در آن تو را بندگی کرده اند، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.12/44
فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ... لَزِمَنَا لَهُ... الْحَقُّ الْمَقْضِیُّ
پس آن را وداع می گوییم، وداع از کسی که بر ما لازم است برای او، حقّ ادا نماییم.23/45
وَ أَوْجِبْ لَنَا عُذْرَکَ عَلَی مَا قَصَّرْنَا فِیهِ مِنْ حَقِّکَ
و (قبول) عذر ما را که در آن (ماه) بر حقّت کوتاهی کرده ایم، بر ما لازم گردان.46/45
وَ أَجْرِ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْعَمَلِ مَا یَکُونُ دَرَکًا لِحَقِّکَ فِی الشَّهْرَیْنِ مِنْ شُهُورِ الدَّهْرِ
و از اعمال شایسته، آنچه را که سبب دریافتن حقّ تو در دو ماه (رمضان گذشته و آینده) از ماه های روزگار باشد، برای ما پیوسته گردان.46/45
فَجَعَلْتَهُ مِمَّنْ... وَفَّقْتَهُ لِحَقِّکَ
پس او را از کسانی قرار دادی، که برای ادای حقّ خود، به وی توفیق دادی.67/47
بِحَقِّ مَنِ انْتَجَبْتَ مِنْ خَلْقِکَ... تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ إِلَیْکَ مُتَنَصِّلًا
به حقّ آنکه او را از آفریدگانت برگزیده ای، در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده.86/47
وَ لَا تُوءَاخِذْنِی بِتَفْرِیطِی فِی جَنْبِکَ
و مرا به کوتاهی نمودنم در حقّت، کیفر نکن.89/47
إِلَهِی أَسْأَلُکَ بِحَقِّکَ الْوَاجِبِ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خدای من، به آن حقّ واجب خود که بر همه آفریدگانت داری، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی.10/52
ص: 446
اللَّهُمَّ وَ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ وَ مُصَدِّقُوهُمْ... عِنْدَ... الِاشْتِیَاقِ إِلَی الْمُرْسَلِینَ بِحَقَائِقِ الْإِیمَانِ
خداوندا و پیروان و تصدیق کنندگانِ پیامبران هنگامی که مشتاقانه با ایمانی واقعی به پیامبران روی آوردند...1/4
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ مَنْ... عَادَاهُ لَکَ بِحَقِیقَةِ الْعُبُودِیَّةِ
خداوندا و همه این خواسته ها را در حقّ هر که به سبب حقیقتِ بندگی تو، با او دشمنی کرد، اجابت فرما.11/17
فَقُلْتَ وَ قَوْلُکَ الْحَقُّ الْأَصْدَقُ... وَ فِی السَّمَاءِ رِزْقُکُمْ وَ مَا تُوعَدُونَ
پس فرمودی و فرموده تو بر حقیقت و درست ترین است: «و روزی شما و آنچه به آن وعده داده می شوید، در آسمان است.»4/29
ثُمَّ قُلْتَ: فَوَ رَبِّ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِثْلَ مَا أَنَّکُمْ تَنْطِقُونَ
سپس فرمودی: «پس سوگند به پروردگار آسمان و زمین که آن (سخن) حقّ و درست است، مانند آنچه شما سخن می گویید.»5/29
وَ لَوْ لاَ أَنَّهُ صَوَّرَ لَهُمُ الْبَاطِلَ فِی مِثَالِ الْحَقِّ مَا ضَلَّ عَنْ طَرِیقِکَ ضَالٌّ
و اگر او (شیطان)، باطل را برای ایشان به صورت حق جلوه نمی داد، هیچ گمراهیْ از راه تو گمراه نمی شد.9/37
فَإِنَّکَ إِنْ تُکَافِنِی بِالْحَقِّ تُهْلِکْنِی
زیرا اگر تو مرا به حقّ مکافات دهی، هلاکم.5/39
وَ جَعَلْتَهُ... مِیزَانَ قِسْطٍ لَا یَحِیفُ عَنِ الْحَقِّ لِسَانُهُ
و آن را ترازوی عدلی که زبانه اش از حقیقت به بیراهه نمی رود، قرار دادی.3/42
سُبْحَانَکَ! مَا... أَصْدَعَ بِالْحَقِّ فُرْقَانَکَ!
پاک و منزّهی! چه آشکارکننده حقّ است کتاب فرق گذار (قرآن) تو!22/47
وَ اجْعَلْ لِی فِی الْحَقِّ طَرِیقًا مِنْ کُلِّ رَحْمَةٍ
و برای من در راستای حقّ، از هر رحمتی راهی قرار ده.129/47
ص: 447
وَ کَمْ مِنْ ظَنٍّ حَسَنٍ حَقَّقْتَ
و چه بسیار گمان نیکو که به حقیقت پیوستی.12/49
تَحْمَدُکَ نَفْسِی وَ لِسَانِی وَ عَقْلِی، حَمْدًا یَبْلُغُ الْوَفَاءَ وَ حَقِیقَةَ الشُّکْرِ
تنم و زبانم و عقلم، تو را سپاس گزاری می کنند. سپاسی که به کمال و حقیقت ستایش رسد.6/51
أَسْأَلُکَ... یَقِینًا تَنْفَعُ بِهِ مَنِ اسْتَیْقَنَ بِهِ حَقَّ الْیَقِینِ فِی نَفَاذِ أَمْرِکَ
از تو یقینی می خواهم که به وسیله آن هر کس را که به نافذ بودن امر تو حقیقتاً یقین پیدا کند، سود می دهی.3/54
حکم احکام و نیز فرمان
یَا مَنْ لَا تُبَدِّلُ حِکْمَتَهُ الْوَسَائِلُ
ای آنکه ابزارها، حکمتش را دگرگون نمی کند.8/13
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ... الْعَلِیمُ الْحَکِیمُ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. دانای حکیم.6/47
سُبْحَانَکَ مِنْ... حَکِیمٍ مَا أَعْرَفَکَ
پاک و منزّهی! ای حکیمی که چه بسیار آگاهی!23/47
سُبْحَانَکَ قَولُکَ حُکْمٌ
پاک و منزّهی! گفتارت حکمت است.29/47
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُوسَعِ عَلَیْهِمُ الرِّزْقُ الْحَلَالُ مِنْ فَضْلِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) از فضلت روزی حلال برای آنان سرشار شده، قرار ده.11و10/25
أَجْرِ مِنْ أَسْبَابِ الْحَلَالِ أَرْزَاقِی
روزی هایم را از اسباب حلال، پیوسته گردان.3/30
ص: 448
وَ جَعَلْتَهُ... فُرْقَانًا فَرَقْتَ بِهِ بَیْنَ حَلَالِکَ وَ حَرَامِکَ
و آن را جداکننده ای قرار دادی که به وسیله آن بین حلال و حرامت را جدا کردی.2و1/42
وَ اعْصِمْنَا بِهِ مِنْ هُوَّةِ الْکُفْرِ وَ دَوَاعِی النِّفَاقِ حَتَّی یَکُونَ... لِمَا عِنْدَکَ بِتَحْلِیلِ حَلَالِهِ وَ تَحْرِیمِ حَرَامِهِ شَاهِدًا
و با آن (قرآن)، ما را از (سقوط در) گودال کفر و انگیزه های دورویی نگهدار. تا شاهد ما به آنچه نزد توست به حلال دانستن حلالش و حرام شمردن حرامش، باشد.12/42
فَحَرَّمَ فِیهِ مَا أَحَلَّ فِی غَیْرِهِ إِعْظَامًا
پس در آن به خاطر بزرگ داشتش، آنچه در غیر آن حلال بود، حرام کرد.4/44
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی لَا تَعِیَ بُطُونُنَا إِلَّا مَا أَحْلَلْتَ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما. تا شکم هایمان جز آنچه تو حلال نموده ای در خود جای ندهد.7و6/44
حلاوت شیرینی
حلم بردباری
حمد سپاس
وَ أَلَمَّ بِی مَا قَدْ بَهَظَنِی حَمْلُهُ
و به من امری وارد شده که تحمّل آن مرا به مشقّت انداخته.5/7
وَ ارْزُقْنِی مِنْ غَیْرِ احْتِسَابٍ، فَلَا... أَحْتَمِلَ إِصْرَ تَبِعَاتِ الْمَکْسَبِ
و مرا بی حساب روزی ده، تا زیر بار پیامدهای بدِ کسب نروم.24/20
وَ أَسْتَحْمِلُکَ مَا لَا یَبْهَظُکَ حَمْلُهُ
و از تو حمل باری را خواهم که حملش برای تو سنگین نیست.6/39
وَ أَسْتَحْمِلُکَ مِنْ ذُنُوبِی مَا قَدْ بَهَظَنِی حَمْلُهُ
و از تو می خواهم گناهانم را از من برداری که حملش بر من فشار می آورد.8/39
ص: 449
وَ وَکِّلْ رَحْمَتَکَ بِاحْتَِمالِ إِصْرِی
و رحمتت را به تحمّل بار سنگینم بگمار.9/39
وَ قَوَّیْتَنَا عَلَیْهِ لِتَرْفَعَنَا فَوْقَ مَنْ لَمْ یُطِقْ حَمْلَهُ
و ما را بر (دریافت) آن قوّت دادی، تا بدین سبب بر کسی که طاقت تحمّل آن را نداشت، رفعت بخشی.5/42
وَ احْطُطْ بِالْقُرْآنِ عَنَّا ثِقْلَ الْأَوْزَارِ
و به (عظمت) قرآن، سنگینی گناهان را از ما فرو ریز.9/42
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللَّیَالِی مُونِسًا... حَتَّی تُوصِلَ إِلَی قُلُوبِنَا فَهْمَ عَجَائِبِهِ، وَ زَوَاجِرَ أَمْثَالِهِ الَّتِی ضَعُفَتِ الْجِبَالُ الرَّوَاسِی عَلَی صَلَابَتِهَا عَنِ احْتَِمالِهِ
و قرآن را مونس ما در تاریکی های شب قرار ده. تا درک شگفتی های آن و مَثل های بازدارنده اش را که کوه های استوار با محکمیشان از تحمّل آن ناتوانند، به دل های ما برسانی.10/42
فَنَظَرْتَ یَا إِلَهِی إِلَی ضَعْفِی عَنِ احْتَِمالِ الْفَوَادِحِ
ای خدای من، پس تو ناتوانی ام را از تحمّل مصیبت های سخت، مشاهده کردی.5/49
وَ هَجَمَ عَلَیْهِمْ فِی بُحْبُوحَةِ قَرَارِهِمْ
و در میان قرارگاهشان، بر آنان هجوم برد.21/2
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی أَصُولُ بِکَ عِنْدَ الضَّرُورَةِ
خداوندا مرا چنانم کن که به وقت ضرورت، به (یاری) تو حمله آورم.12/20
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ... یَصُولُ بَعْضُهَا عَلَی بَعْضٍ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که برخی بر برخی دیگر حمله می برد.29/32
ص: 450
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... مَلَکَةِ الْحَمِیَّةِ
خداوندا به تو پناه می برم از غلبه عصبیّت.1/8
سُبْحَانَکَ لَا تُحَسُّ وَ لَا تُجَسُّ
پاک و منزّهی! نه حس می شوی و نه قابل جستجو هستی.27/47
وَ أَوْرِدْنَا حَوْضَهُ، وَ اسْقِنَا بِکَأْسِهِ
و به حوض او واردمان کن و از جام او سیرابمان ساز.20/42
حیا شرم
حیات زندگی
حیثیّت آبرو
حیرت سرگردانی
حیله فریب
وَ لَوْ کَانُوا کَذَلِکَ لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِیَّةِ إِلَی حَدِّ الْبَهِیمِیَّةِ
و اگر چنین بودند، از مرزهای انسانیّت خارج شده، به مرز حیوانیّت رومی آوردند.9/1
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ دَابَّةٍ أَنْتَ آخِذٌ بِنَاصِیَتِهَا
و من و فرزندانم را از شرّ هر جنبنده ای که زلفش در اختیار توست، پناه ده.6/23
وَ اقْطَعْ نَسْلَ دَوَابِّهِمْ وَ أَنْعَامِهِمْ
و نسل چهارپایان و گاو و گوسفند و شترانشان را قطع کن.6/27
ص: 451
ص: 452
...أَصْبَحَتِ الْأَشْیَاءُ کُلُّهَا بِجُمْلَتِهَا لَکَ: سَمَاوءُهَا وَ أَرْضُهَا... وَ مَا کَنَّ تَحْتَ الثَّرَی
صبح کردند همه چیز از آسمان و زمینش و آنچه در زیر خاک پنهان است و همه از آنِ تو هستیم.9/6
هَلْ أَنْتَ، یَا إِلَهِی... مُتَجَاوِزٌ عَمَّنْ عَفَّرَ لَکَ وَجْهَهُ تَذَلُّلًا؟
ای خدای من آیا تو از آنکه به خواری برای تو روی خود را به خاک مالید، درمی گذری؟15/16
یَا إِلَهِی لَوْ... أَکَلْتُ تُرَابَ الْأَرْضِ طُولَ عُمْرِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر همه عمرم خاک زمین خورم، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
اللَّهُمَّ... وَ أَرْغِمْ أَنْفَهُ
خداوندا و بینی اش را به خاک بمال.13/17
وَ فَرِّغْهُمْ عَنْ مُحَارَبَتِهِمْ لِعِبَادَتِکَ... حَتَّی... لَا تُعَفَّرَ لِأَحَدٍ مِنْهُمْ جَبْهَةٌ دُونَکَ
و خاطرشان را از سرگرمی به جنگ با دشمن، برای عبادت خویش آسوده ساز تا پیشانی هر یک از آنان جز در برابر تو به خاک گذاشته نشود.7/27
وَ أَمْدِدْهُمْ بِمَلَائِکَةٍ مِنْ عِنْدِکَ مُرْدِفِینَ حَتَّی یَکْشِفُوهُمْ إِلَی مُنْقَطَعِ التُّرَابِ...
و آنان (مسلمانان) را از جانب خود با فرشتگانی که پی درپی آیند، یاری فرما. تا آنها (مشرکان) را به انتهای خاک در زمینت برانند.8/27
ص: 453
وَ بَارِکْ لَنَا فِی... طُولِ الْمُقَامَةِ بَیْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَی
و ماندن طولانی در میان طبقه های خاک را برای ما مبارک گردان.14/42
یَا إِلَهِی لَوْ... شَرِبْتُ مَاءَ الرَّمَادِ آخِرَ دَهْرِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر در مدّت زندگی ام آب خاکسترآلود بنوشم، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
خالص گردیدن اخلاص
وَ أَخْلِنَا فِیهِ مِنَ السَّیِّئَاتِ
و ما را در آن (روز) از بدی ها تهی ساز.14/6
فَإِنْ قَدَّرْتَ لَنَا فَرَاغًا مِنْ شُغْلٍ. فَاجْعَلْهُ فَرَاغَ سَلَامَةٍ، لَا تُدْرِکُنَا فِیهِ تَبِعَةٌ... حَتَّی یَنْصَرِفَ عَنَّا کُتَّابُ السَّیِّئَاتِ بِصَحِیفَةٍ خَالِیَةٍ مِنْ ذِکْرِ سَیِّئَاتِنَا
و اگر برای ما فراغت از کار مقدّر نموده ای، پس آن را با تندرستی قرار ده که در آن گناهی ما را نگیرد. تا نویسندگان بدی ها با نامه ای خالی از کردار زشت از نزد ما بازگردند.2/11
مُقِرٌّ لَکَ بِأَنِّی... لَمْ أَخْلُ فِی الْحَالَاتِ کُلِّهَا مِنِ امْتِنَانِکَ
اقرار می کنم به اینکه در همه حال از احسان تو بی بهره نبوده ام. 5/12
وَ فَرِّغْ قَلْبِی لَِمحَبَّتِکَ
و دلم را برای دوستی ات خالی گردان.10/21
اللَّهُمَّ أَخْلِ قُلُوبَهُمْ مِنَ الْأَمَنَةِ
خداوندا، دل هایشان را از آرامش تهی دار.11/27
اللَّهُمَّ أَخْلِ... أَبْدَانَهُمْ مِنَ الْقُوَّةِ
خداوندا، تن هایشان را از قوّت تهی دار.11/27
ص: 454
قَدْ خَلَا طَمَعُهُ مِنْ کُلِّ مَطْمُوعٍ فِیهِ غَیْرِکَ
در حالی که طمعش از هر که - جز تو - در او طمع کنند، خالی است.8/31
وَ لَا تَرُدَّنِی صِفْرًا مِمَّا یَنْقَلِبُ بِهِ الْمُتَعَبِّدُونَ لَکَ مِنْ عِبَادِکَ
و مرا تهی دست از آنچه بندگانِ پرستشگرت با (دستی پر از) آن بازمی گردند، بازنگردان.71/47
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ فِی... إِطْفَاءِ النَّائِرَةِ
و زیور پرهیزکاران را در فرونشاندن (آتش) کینه، به من بپوشان.10/20
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ فِی... کَظْمِ الغَیْظِ
و زیور پرهیزکاران را در فرو بردن خشم، به من بپوشان.10/20
وَ أَطْفِ عَنْهُ حَرَارَةَ الشَّوْقِ
و گرمی آرزو را از او فرونشان.13/27
وَ جَعَلْتَهُ... نُورَ هُدًی لَا یَطْفَأُ عَنِ الشَّاهِدِینَ بُرْهَانُهُ
و آن را نور هدایتی که برهانش از (دید) شاهدانْ خاموش نمی شود، قرار دادی.3/42
رَبِّ أَفْحَمَتْنِی ذُنُوبِی
ای پروردگار من، گناهانم خاموشم نموده.1/53
فَأَسْأَلُکَ بِکَ وَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِمْ، أَن لَا تَرُدَّنِی خَائِبًا
پس از تو می خواهم به حقّ خودت و به حقّ محمّد و خاندانش - که درودهای تو بر ایشان باد - مرا ناامید برنگردانی.25/13
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ الْخَطِیبِ بِهِ، وَ عَلَی آلِهِ الْخُزَّانِ لَهُ
پس بر محمّد که با آن سخن راند و بر خاندانش، گنجینه داران آن، درود فرست.6/42
ص: 455
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... کَصَلَوَاتِکَ... عَلَی أَصْفِیَائِکَ إِبْرَاهِیمَ وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ
خداوندا، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست. مانند درودهایی که بر برگزیدگانت: ابراهیم و آل ابراهیم فرستادی.11/48
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
و سپاس خدایی را که به پیامبرش محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - بر ما منّت نهاد.1/2
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ أَمِینِکَ عَلَی وَحْیِکَ
خداوندا بر محمّد - امین وحیت - درود فرست.3/2
اللَّهُمَّ وَ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ وَ مُصَدِّقُوهُمْ... فِی کُلِّ دَهْرٍ وَ زَمَانٍ أَرْسَلْتَ فِیهِ رَسُولًا... مِنْ لَدُنْ آدَمَ إِلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
خداوندا و پیروان و تصدیق کنندگانِ پیامبران، در هر عصر و زمانی که رسولی فرستادی، از دوران آدم تا محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - ... 2و1/4
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
بر محمّد و خاندانش درود فرست.24/13، 3/18، 1/11، 6-1/5 28/48، 34/32، 30/31، 4/24
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا پس بر محمّد و خاندانش درود فرست.20/13، 7/9، 23/6، 8/5 12/31، 6/15، 6/14
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس بر محمّد و خاندانش درود فرست.3/11، 6/10، 8/7، 13 و 11 و 8/5 4/21، 15/20، 29و18/16، 14و11/14 28/32، 29/31، 2/30، 2/29، 11/24 3/38، 16/37، 5/35، 1/33 25/46، 47/45، 8/42، 10و9و4/39 27-17/48
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست.10/8، 19-17و13/6، 15و14و10و9/5 13و9و8/14، 21/13، 15/12، 1/9 و11-8و4و3و1/20، 10و9و5و4/17، 33/16 10-8/21، 30و29و27و26و24-21و18و14/20 7و2و1/23، 13و12و9و8و6و5/22، 13/21 3و1/30، 4-1/27، 4و1/26، 14و4و3/24 2/36، 3و2/35، 34و32/32، 30و24/31 6/43، 14-9و7/42،1/41،1/40، 1/39 51و48/45، 19و16-13و8و6/44
ص: 456
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ
پس بر محمّد و خاندانش که پاک اند، درود فرست.24/6
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.16/12
فَأَسْأَلُکَ بِکَ وَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِمْ، أَن لَا تَرُدَّنِی خَائِبًا
پس از تو می خواهم به حقّ خودت و به حقّ محمّد و خاندانش - که درودهای تو بر ایشان باد - مرا ناامید برنگردانی.25/13
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا و بر محمّد و خاندانش درود فرست.7/14
إِلَهِی فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خدای من بر محمّد و خاندانش درود فرست.17/16
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.19/42، 11/22، 7و5/20، 7/19 4/54، 16و11/48
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ، وَ زِیَارَةِ قَبْرِ رَسُولِکَ، صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ رَحْمَتُکَ وَ بَرَکَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ (وَ آلِ رَسُولِکَ) عَلَیْهِمُ السَّلَامُ
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره و زیارت قبر پیامبرت - که درودهایت بر او و رحمتت و برکاتت بر او و بر خاندانش باد - و خاندان پیامبرت - که درود بر ایشان باد - .4/23
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ ذُرِّیَّتِهِ
خداوندا بر محمّد و خاندان او و نسل او درود فرست.12/24
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات و خاندان محمّد درود فرست.18/27
صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ حَتَّی یَرْضَی، وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَعْدَ الرِّضَا صَلَاةً لَا حَدَّ لَهَا وَ لَا مُنْتَهَی
درود خدا بر او تا اینکه خوشنود شود و درود خدا بر او و خاندانش، پس از خوشنود شدن. درودی که حدّ و نهایتی برایش نیست.35/32
وَ جَعَلْتَهُ... وَحْیًا أَنْزَلْتَهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَنْزِیلًا
و آن را وحیی قرار دادی که بر پیامبرت محمّد - که درودهای تو بر او و خاندانش باد - به تدریج نازل فرمودی.2و1/42
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَنْزَلْتَهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُجْمَلًا
خداوندا همانا تو قرآن را بر پیامبرت محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد -، بدون
ص: 457
تفصیل و شرح نازل کردی.5/42
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ الْخَطِیبِ بِهِ، وَ عَلَی آلِهِ الْخُزَّانِ لَهُ
پس بر محمّد که با آن (قرآن) سخن راند و بر خاندانش، گنجینه داران آن، درود فرست.6/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ کَمَا بَلَّغَ رِسَالَتَکَ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات درود فرست. همچنانکه رسالت تو را ابلاغ کرد.17/42
اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَبِیَّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَقْرَبَ الْنَّبِیِّینَ مِنْکَ مَجْلِسًا
خداوندا پیامبر ما را - که درودهای تو بر او و بر خاندانش باد - روز رستاخیز، نزدیک ترین پیامبران در مجلس خود قرار ده.18/42
صَلِّ اللَّهُمَّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست.21/42
وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ
و درود بر او و بر خاندان او که پاکیزگان و پاکانند، باد.22/42
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس از خدا درخواست می کنم که بر محمّد و خاندانش درود فرستد.4/43
وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ
و خدا بر محمّد و خاندانش که پاک و
پاکیزه اند، درود فرستد.7/43
وَ أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ... الْمُوءَدِّینَ لَهَا فِی أَوْقَاتِهَا عَلَی مَا سَنَّهُ عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
و ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که آن را در اوقات خود - به (همان) سنّتی که بنده و رسول تو [که درودهایت بر او و خاندانش باد[ قرار داد - به جا آورده اند.9/44
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا، همانا من از تو می خواهم که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.12/44
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّنَا وَ آلِهِ
خداوندا بر محمّد پیامبرمان و خاندانش درود فرست.56/45
وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی أَنْبِیَائِکَ الْمُرْسَلِینَ
و بر او و خاندانش درود فرست، همچنانکه بر پیامبران فرستاده شده ات درود فرستادی.56/45
وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ
و بر او و خاندانش درود فرست، همچنانکه بر بندگان شایسته ات درود فرستادی.56/45
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... أَفْضَلَ صَلَوَاتِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندان محمّد، برترین درودهایت را بفرست.50/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود
ص: 458
فرست.57و54-51/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
پروردگار من، بر او و خاندانش درود فرست.55/47
وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ
و بر او و بر خاندانش درود فرست.55/47
وَ أَقِمْ بِهِ... سُنَنَ رَسُولِکَ، صَلَوَاتُکَ اللَّهُمَّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
و روش های پیامبرت را - خداوندا درودهایت بر او و خاندانش باد - به وسیله او (ولیّ خود) به پا دار.62/47
وَ اجْعَلْنَا لَهُ سَامِعِینَ... وَ إِلَیْکَ وَ إِلَی رَسُولِکَ صَلَوَاتُکَ اللَّهُمَّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِذَلِکَ مُتَقَرِّبِینَ
و ما را برای او شنوندگان و بدین وسیله جویای تقرّب به سوی خود و پیامبرت - که خداوندا درودهایت را بر او و خاندانش بفرست - قرار ده.63/47
وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ
و خداوند بر محمّد و خاندانش که پاک و پاکیزه اند، درود فرستد.133/47
فَأَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس از تو می خواهم که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.1/48
أَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ... وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ...
از تو درخواست می کنم که بر محمّد بنده
خود و بر خاندان محمّد، درود فرستی.3/48
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.4/48
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خداوندا، پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.6/48
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.8/48
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.13/48
وَ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَلْفَ مَرَّةٍ
و بر محمّد و خاندانش هزار بار درود فرست.28/48
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خدای من، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی.10/52
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.1/54
وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ الْمُصْطَفَی وَ عَلَی آلِهِ الطَّاهِرِینَ
و درود خدا بر سرور ما، محمّد، فرستاده خدا
ص: 459
که برگزیده است و بر خاندان پاکش باد.9/54
وَ اجْعَلْ... أَهَالِیَنَا... مِنْهُ فِی حِرْزٍ حَارِزٍ، وَ حِصْنٍ حَافِظٍ، وَ کَهْفٍ مَانِعٍ
و خانواده ما را، از (شرّ) او در جایگاهی محکم و دژی نگهدارنده و پناهگاهی بازدارنده قرار ده.10/17
وَ أَنْسِهِ ذِکْرَ الْأَهْلِ وَ الْوَلَدِ
و یاد خانواده و فرزند را فراموشش ساز.13/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ، أَوْ تَعَهَّدَ خَالِفِیهِ فِی غَیْبَتِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا در نبود او خانواده اش را نگهداری کرد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
وَ صَلِّ عَلَی خِیَرَتِکَ اللَّهُمَّ مِنْ خَلْقِکَ: مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الصِّفْوَةِ مِنْ بَرِیَّتِکَ الطَّاهِرِینَ
خداوندا و بر برگزیده ات از آفریدگان خود؛ محمّد و خانواده او که از آفریدگان پاک تو هستند، درود فرست.5/34
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... نُضَامُّ بِهِ أَنْبِیَاءَهُ الْمُرْسَلِینَ فِی دَارِ الْمُقَامَةِ الَّتِی لَا تَزُولُ
و سپاس خدای را، سپاسی که به سبب آن، با پیامبران فرستاده اش گرد آییم، در سرای ماندگاری که جاودانی است.16و10/1
فَغَزَاهُمْ فِی عُقْرِ دِیَارِهِمْ
پس در وسط دیارشان به جنگ آنها رفت.20/2
وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لِی فَشَفِّعْنِی فِیهِمَا حَتَّی نَجْتَمِعَ بِرَأْفَتِکَ فِی دَارِ کَرَامَتِکَ
ص: 460
و اگر آمرزشت برای من پیشی گرفت، پس مرا شفیع آنان فرما. تا به مهر تو در سرای کرامت تو گرد آییم.15/24
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
اللَّهُمَّ وَ إِذْ... تَغَمَّدْتَنِی بِفَضْلِکَ فِی دَارِ الْفَنَاءِ بِحَضْرَةِ الْأَکْفَاءِ فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ...
خداوندا و اکنون که (گناه) مرا به فضلت در سرای فانی در حضور همانندانم نهان داشتی، پس از رسوایی های سرای باقی، مرا ایمن ساز.21/32
فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ، وَ الرُّسُلِ الْمُکَرَّمِینَ
پس از رسوایی های سرای باقی، نزد جایگاه های شاهدان؛ از فرشتگان ارجمند و پیامبران بزرگوار، مرا ایمن ساز.21/32
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... ذَرِیعَةً نَقْدَمُ بِهَا عَلَی نَعِیمِ دَارِ الْمُقَامَةِ
و قرآن را وسیله ای برای قدم نهادن ما بر نعمتِ سرای اقامت، قرار ده.8/42
وَ بَارِکْ لَنَا فِی حُلُولِ دَارِ الْبِلَی
و فرود آمدن در خانه پوسیدن (قبر) را برای ما مبارک گردان.14/42
وَ اجْعَلْنَا مَعَهُمْ فِی دَارِ السَّلَامِ بِرَحْمَتِکَ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
و ما را به همراه آنان در خانه سلامتی (بهشت) قرار ده. به رحمت خودت، ای مهربان ترین مهربانان.65/47
خبر اخبار
فَخَتَمَ بِنَا عَلَی جَمِیعِ مَنْ ذَرَأَ
پس به وسیله ما به همه آفریدگانش پایان داد.2/2
ص: 461
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ خَاتِمِ النَّبِیِّینَ...
خداوندا بر محمّد - آخِر پیامبران - درود فرست.15/17
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَعَنْتَنِی عَلَی خَتْمِ کِتَابِکَ الَّذِی أَنْزَلْتَهُ نُورًا
خداوندا به درستی که تو مرا بر ختم کتابت یاری فرمودی، همان (کتابی) که آن را به عنوان نور نازل کردی.1/42
خجلت شرم
الْحَمْدُ لِلَّهِ
سپاس برای خداست.1/47، 1/44، 1/35، 1/6، 1/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ
و سپاس خدای را.
3و2/44،1/2،25و22و20و19و17و10و8/1
رستن از آتش خدا، و رهسپاری در جوار رحمتش
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا نُعْتَقُ بِهِ مِنْ أَلِیمِ نَارِ اللَّهِ إِلَی کَرِیمِ
جِوَارِ اللَّهِ
و سپاس خدای را، سپاسی که به سبب آن از آتش دردناک خداوند آزاد شده، به جوار ارجمند خدا، واصل شویم.15و10/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
و سپاس خدایی را که به پیامبرش محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - بر ما منّت نهاد.1/2
صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ حَتَّی یَرْضَی
درود خدا بر او تا اینکه خوشنود شود.35/32
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَنْزَلْتَهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُجْمَلًا
خداوندا همانا تو قرآن را بر پیامبرت محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد -، بدون تفصیل و شرح نازل کردی.5/42
وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ
و خدا بر محمّد و خاندانش که پاک و پاکیزه اند، درود فرستد.133/47، 7/43
وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ الْمُصْطَفَی وَ عَلَی آلِهِ الطَّاهِرِینَ
و درود خدا بر سرور ما، محمّد، فرستاده خدا
ص: 462
که برگزیده است و بر خاندان پاکش باد.9/54
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ أَمِینِکَ عَلَی وَحْیِکَ
خداوندا بر محمّد - امین وحیت - درود فرست. 3/2
اللَّهُمَّ فَارْفَعْهُ بِمَا کَدَحَ فِیکَ إِلَی الدَّرَجَةِ الْعُلْیَا مِنْ جَنَّتِکَ
خداوندا، او را به سبب رنجی که در راه (دین) تو کشید، به بالاترین درجه از بهشتت بالا بر. 23/2
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ الَّذِینَ لَا یَفْتُرُونَ مِنْ تَسْبِیحِکَ
خداوندا و حاملان عرشت که از تسبیح تو سستی نمی کنند...1/3
اللَّهُمَّ وَ إِذَا صَلَّیْتَ عَلَی مَلَائِکَتِکَ وَ رُسُلِکَ... فَصَلِّ عَلَیْنَا بِمَا فَتَحْتَ لَنَا مِنْ حُسْنِ الْقَوْلِ فِیهِمْ
خداوندا و آنگاه که بر فرشتگان و رسولانت درود فرستادی، پس بر ما به سبب گفتار نیکو که درباره ایشان بر (زبان) ما روان ساخته ای، درود فرست. 26/3
اللَّهُمَّ وَ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ وَ مُصَدِّقُوهُمْ...
خداوندا و پیروان و تصدیق کنندگان پیامبران...
2و1/4
اللَّهُمَّ وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً الَّذِینَ أَحْسَنُوا الصَّحَابَةَ...
خداوندا و بخصوص یاران محمّد، آنان که همراهانی نیکو بودند...3/4
...فَلَا تَنْسَ لَهُمُ اللَّهُمَّ مَا تَرَکُوا لَکَ وَ فِیکَ
پس خداوندا آنچه را برای تو و در راه تو رها کردند برای آنان از نظر دور ندار.7/4
اللَّهُمَّ وَ أَوْصِلْ إِلَی التَّابِعِینَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ... خَیْرَ جَزَائِکَ
خداوندا و بهترین پاداش خود را به تابعینِ نیکوکارِ ایشان برسان9/4
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ مِنْ یَوْمِنَا هَذَا إِلَی یَوْمِ الدِّینِ
خداوندا و از امروز ما تا روز قیامت بر تابعین درود فرست.13/4
اللَّهُمَّ أَغْنِنَا عَنْ هِبَةِ الْوَهَّابِینَ
خداوندا ما را، از بخشش بخشندگان بی نیاز کن.7/5
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا پس بر محمّد و خاندانش درود فرست.20/13، 7/9، 23/6، 8/5 12/31، 6/15، 6/14
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست.10/8، 19-17و13/6، 15و14و10و9/5 13و9و8/14، 21/13، 15/12، 1/9 و11-8و4و3و1/20، 10و9و5و4/17، 33/16
ص: 463
10-8/21، 30و29و27و26و24-21و18و14/20 7و2و1/23، 13و12و9و8و6و5/22، 13/21 3و1/30، 4-1/27، 4و1/26، 14و4و3/24 2/36، 3و2/35، 34و32/32، 30و24/31 6/43، 14-9و7/42،1/41،1/40، 1/39 51و48/45، 19و16-13و8و6/44
اللَّهُمَّ إِنَّمَا یَکْتَفِی الْمُکْتَفُونَ بِفَضْلِ قُوَّتِکَ
خداوندا به درستی که بی نیازان به فزونی نیروی تو بی نیاز می شوند.11/5
اللَّهُمَّ إِنَّکَ مَنْ وَالَیْتَ لَمْ یَضْرُرْهُ خِذْلَانُ الْخَاذِلِینَ
خداوندا هر کس را که تو یاری نمودی، خواری خوارکنندگان به او زیان نرساند.12/5
اللَّهُمَّ فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا فَلَقْتَ لَنَا مِنَ الْإِصْبَاحِ
خداوندا حمد و سپاس برای توست که صبح را برای ما شکافتی.8/6
اللَّهُمَّ یَسِّرْ عَلَی الْکِرَامِ الْکَاتِبِینَ مَؤُونَتَنَا
خداوندا زحمت ما را بر نویسندگان (فرشتگان) گرامی آسان ساز.15/6
اللَّهُمَّ اجْعَلْ لَنَا فِی کُلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِهِ حَظًّا مِنْ عِبَادِکَ
خداوندا برای ما در هر ساعتی از ساعت های این روز، بهره ای از بندگانت قرار ده.16/6
اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ وَ کَفَی بِکَ شَهِیدًا
خداوندا من تو را گواه می گیرم و گواهی تو کافی است.21/6
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ هَیَجَانِ الْحِرْصِ
خداوندا به تو پناه می برم از برانگیخته شدن حرص. 1/8
اللَّهُمَّ وَ مَتَی وَقَفْنَا بَیْنَ نَقْصَیْنِ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیَا، فَأَوْقِعِ النَّقْصَ بِأَسْرَعِهِمَا فَنَاءً
خداوندا و هرگاه بین دو زیان قرار گرفتیم در دین یا دنیا، پس زیان را در آن که زودگذر است قرار ده.2/9
اللَّهُمَّ وَ إِنَّکَ مِنَ الضُّعْفِ خَلَقْتَنَا
خداوندا و تو ما را از ناتوانی آفریده ای.5/9
اللَّهُمَّ إِنْ تَشَأْ تَعْفُ عَنَّا فَبِفَضْلِکَ
خداوندا اگر خواهی ما را ببخشایی، از احسان توست.1/10
اللَّهُمَّ إِنَّ الشَّیْطَانَ قَدْ شَمِتَ بِنَا إِذْ شَایَعْنَاهُ عَلَی مَعْصِیَتِکَ
خداوندا چون بر نافرمانی از تو، شیطان را همراهی نمودیم، او ما را شماتت کرد.6/10
اللَّهُمَّ إِنَّهُ یَحْجُبُنِی عَنْ مَسْأَلَتِکَ خِلَالٌ ثَلَاثٌ...
خداوندا سه خصلت مرا از درخواست از تو بازمی دارد... 1/12
اللَّهُمَّ یَا مُنْتَهَی مَطْلَبِ الْحَاجَاتِ
خداوندا ای نهایت درخواستِ نیازها.1/13
اللَّهُمَّ وَ لِی إِلَیْکَ حَاجَةٌ قَدْ قَصَّرَ عَنْهَا جُهْدِی
ص: 464
خداوندا و به سوی تو حاجتی دارم که توان انجامش را ندارم.15/13
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا و بر محمّد و خاندانش درود فرست.7/14
اللَّهُمَّ فَکَمَا کَرَّهْتَ إِلَیَّ أَنْ أُظْلَمَ فَقِنِی مِنْ أَنْ أَظْلِمَ
خداوند همچنان که ستم کشیدن را در نظرم ناپسند نمودی، مرا از ستم نمودن حفظ کن.10/14
اللَّهُمَّ لَا أَشْکُو إِلَی أَحَدٍ سِوَاکَ
خداوندا به کسی جز تو شکوه نمی کنم.11/14
اللَّهُمَّ لَا تَفْتِنِّی بِالْقُنُوطِ مِنْ إِنْصَافِکَ
خداوندا مرا به ناامیدی از عدلت آزمایش نکن. 12/14
اللَّهُمَّ وَ إِنْ کَانَتِ الْخِیَرَةُ لِی عِنْدَکَ فِی تَأْخِیرِ الْأَخْذِ لِی... إِلَی یَوْمِ الْفَصْلِ... أَیِّدْنِی مِنْکَ بِنِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ صَبْرٍ دَائِمٍ
خداوندا و اگر خیر من نزد تو در تأخیر گرفتن حقّم تا روز رستاخیر می باشد، پس مرا به نیّت صادقانه و شکیبایی دائم یاری ده.14/14
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا لَمْ أَزَلْ أَتَصَرَّفُ فِیهِ مِنْ سَلَامَةِ بَدَنِی
خداوندا ترا سپاس بر تندرستی تنم که همواره از آن برخوردار هستم.1/15
اللَّهُمَّ یَا مَنْ بِرَحْمَتِهِ یَسْتَغیثُ الْمُذْنِبُونَ
خداوندا ای کسی که گناهکاران به رحمت او فریادرسی می جویند.1/16
اللَّهُمَّ وَ هَذِهِ رَقَبَتِی قَدْ أَرَقَّتْهَا الذُّنُوبُ
خداوندا و این گردن من است که گناهان آن را باریک نموده.29/16
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ نَزَغَاتِ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ
خداوندا ما از وسوسه های شیطان - رانده شده - به تو پناه می بریم.1/17
اللَّهُمَّ اخْسَأْهُ عَنَّا بِعِبَادَتِکَ
خداوندا او را از ما - به سبب عبادت و بندگی ات - دور کن.3/17
اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْ لَهُ فِی قُلُوبِنَا مَدْخَلًا
خداوندا برای او در دل های ما راه ورودی قرار نده.6/17
اللَّهُمَّ وَ مَا سَوَّلَ لَنَا مِنْ بَاطِلٍ فَعَرِّفْنَاهُ
خداوندا و آنچه از باطل برای ما آراسته، به ما بشناسان.7/17
اللَّهُمَّ وَ أَشْرِبْ قُلُوبَنَا إِنْکَارَ عَمَلِهِ
خداوندا و دل های ما را از انکار او سیراب ساز. 8/17
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ مَنْ شَهِدَ لَکَ بِالرُّبُوبِیَّةِ
خداوندا و همه این خواسته ها را در حقّ هر که به پروردگاری ات گواهی داد، اجابت فرما.11/17
ص: 465
اللَّهُمَّ احْلُلْ مَا عَقَدَ
خداوندا آنچه (شیطان) گره زد، باز کن.12/17
اللَّهُمَّ وَ اهْزِمْ جُنْدَهُ
خداوندا و لشکرش را شکست ده.13/17
اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا فِی نَظْمِ أَعْدَائِهِ
خداوندا ما را در گروه دشمنانش قرار ده.14/17
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ خَاتِمِ النَّبِیِّینَ...
خداوندا بر محمّد - آخِر پیامبران - درود فرست.15/17
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی حُسْنِ قَضَائِکَ
خداوندا بر سرنوشت نیکی که برایم تقدیر کردی، تو را سپاس.1/18
اللَّهُمَّ اسْقِنَا الْغَیْثَ
خداوندا ما را از باران سیراب نما.1/19
اللَّهُمَّ اسْقِنَا غَیْثًا مُغِیثًا...
خداوندا ما را از بارانی ثمربخش سیراب گردان.4/19
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا تُسِیلُ مِنْهُ الظِّرَابَ
خداوندا ما را با بارانی که از آن تپه ها را جاری گردانی، سیراب نما.5/19
اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْ ظِلَّهُ عَلَیْنَا سَمُومًا
خداوندا سایه آن (ابر) را بر ما گرم و سوزان قرار نده.6/19
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.19/42، 11/22، 7و5/20، 7/19 4/54، 16و11/48
اللَّهُمَّ وَفِّرْ بِلُطْفِکَ نِیَّتِی
خداوندا به لطف خود نیّت مرا کامل گردان.2/20
اللَّهُمَّ لَا تَدَعْ خَصْلَةً تُعَابُ مِنِّی إِلَّا أَصْلَحْتَهَا
خداوندا مرا در خصلتی عیبناک وانگذار، مگر آنکه اصلاحش نمایی.6/20
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی أَصُولُ بِکَ عِنْدَ الضَّرُورَةِ
خداوندا مرا چنانم کن که به وقت ضرورت، به (یاری) تو حمله آورم.12/20
اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِی رُوعِی مِنَ الَّتمَنِّی... ذِکْرًا لِعَظَمَتِکَ...
خداوندا به جای آنچه شیطان از آرزو در دل من می افکند، یاد بزرگی ات را قرار ده.13/20
اللَّهُمَّ إِلَی مَغْفِرَتِکَ وَفَدْتُ
خداوندا به سوی آمرزشت روی آورده ام.15/20
اللَّهُمَّ وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَی
خداوندا و مرا به هدایت گویا کن.16/20
اللَّهُمَّ اسْلُکْ بِیَ الطَّرِیقَةَ الْمُثْلَی
خداوندا مرا به بهترین راه ببر.17/20
ص: 466
اللَّهُمَّ خُذْ لِنَفْسِکَ مِنْ نَفْسِی مَا یُخَلِّصُهَا
خداوندا برای خود از من، آنچه را که رهایی ام دهد، بگیر.19/20
اللَّهُمَّ أَنْتَ عُدَّتِی إِنْ حَزِنْتُ
خداوندا اگر اندوهگین شوم، مایه دلخوشی ام تویی. 20/20
اللَّهُمَّ فَأَطْلِبْنِی بِقُدْرَتِکَ مَا أَطْلُبُ
خداوندا پس به قدرت خویش، آنچه طلب می کنم، برایم برآور.25/20
اللَّهُمَّ اخْتِمْ بِعَفْوِکَ أَجَلِی
خداوندا زندگیِ مرا با آمرزش خود پایان ده.28/20
اللَّهُمَّ یَا کَافِیَ الْفَرْدِ الضَّعِیفِ
خداوندا ای کفایت کننده (شخص) تنهای ناتوان. 1/21
اللَّهُمَّ إِنَّکَ إِنْ صَرَفْتَ عَنِّی وَجْهَکَ الْکَرِیمَ... لَمْ أَجِدِ السَّبِیلَ إِلَی شَیْءٍ مِنْ أَمَلِی غَیْرَکَ...
خداوندا اگر روی کریمت را از من برگردانی، راهی به سوی هیچ یک از آرزویم، غیر تو نیابم.5/21
اللَّهُمَّ إِنَّکَ کَلَّفْتَنِی مِنْ نَفْسِی مَا أَنْتَ أَمْلَکُ بِهِ مِنِّی
خداوندا مرا - درباره خودم - به کاری گماشتی که تو از من به آن تواناتری.1/22
اللَّهُمَّ لَا طَاقَةَ لِی بِالْجَهْدِ
خداوندا طاقت رنج کشیدن ندارم.2/22
فَبِفَضْلِکَ، اللَّهُمَّ، فَأَغْنِنِی
پس به فضل خود، خداوندا بی نیازم گردان.4/22
اللَّهُمَّ قَدْ تَعْلَمُ مَا یُصْلِحُنِی مِنْ أَمْرِ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی...
خداوندا تو آنچه کار دنیای من و آخرتم را اصلاح می کند می دانی.10/22
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره.4/23
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات درود فرست.1/24
وَ اخْصُصِ اللَّهُمَّ وَالِدَیَّ بِالْکَرَامَةِ لَدَیْکَ
و خداوندا، پدر و مادر مرا به کرامتِ نزد خود اختصاص ده.2/24
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی أَهَابُهُمَا هَیْبَةَ السُّلْطَانِ الْعَسُوفِ
خداوندا مرا چنان گردان که از هر دو (پدر و مادرم) همچون ترس از پادشاه خودکامه، بیمناک باشم. 5/24
اللَّهُمَّ خَفِّضْ لَهُمَا صَوْتِی
خداوندا، صدایم را برای ایشان آهسته ساز.6/24
اللَّهُمَّ اشْکُرْ لَهُمَا تَرْبِیَتِی
خداوندا از آنان به پاس پرورش دادن من، قدردانی کن.7/24
ص: 467
اللَّهُمَّ وَ مَا مَسَّهُمَا مِنِّی مِنْ أَذًی... فَاجْعَلْهُ حِطَّةً لِذُنُوبِهِمَا...
خداوندا و هر آزاری که از من به آنان رسیده، پس آن را سبب ریزش گناهانشان قرار ده.8/24
اللَّهُمَّ وَ مَا تَعَدَّیَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ قَوْلٍ... فَقَدْ وَهَبْتُهُ لَهُمَا...
خداوندا و آنچه بر من در سخن گفتن، تعدّی نموده اند، پس آن را به ایشان بخشیدم.9/24
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ ذُرِّیَّتِهِ
خداوندا بر محمّد و خاندان او و نسل او درود فرست.12/24
اللَّهُمَّ لَا تُنْسِنِی ذِکْرَهُمَا فِی أَدْبَارِ صَلَوَاتِی
خداوندا یاد آنان را بعدِ نمازهایم از یادم نبر.13/24
اللَّهُمَّ وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لَهُمَا فَشَفِّعْهُمَا فِیَّ
خداوندا و اگر آمرزشت برای ایشان پیشی گرفت، پس آنان را شفیع من گردان.15/24
اللَّهُمَّ وَ مُنَّ عَلَیَّ بِبَقَاءِ وُلْدِی
خداوندا و بر من به بقای فرزندانم منّت گذار.1/25
اللَّهُمَّ اشْدُدْ بِهِمْ عَضُدِی
خداوندا بازوی مرا به وسیله آنان محکم گردان. 4/25
اللَّهُمَّ فَاقْهَرْ سُلْطَانَهُ عَنَّا بِسُلْطَانِکَ...
خداوندا با سلطه خود، تسلّط او (شیطان) را از ما دور کن.8/25
اللَّهُمَّ أَعْطِنِی کُلَّ سُوءْلِی
خداوندا همه خواسته هایم را به من عطا کن.9/25
اللَّهُمَّ أَعْطِنَا جَمِیعَ ذَلِکَ بِتَوْفِیقِکَ وَ رَحْمَتِکَ
خداوندا به توفیق و رحمتت همه آن (درخواست ها) را به ما عطا فرما.12/25
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ أَجْزِی بِالْإِحْسَانِ مُسِیئَهُمْ
و خداوندا مرا بر آن دار که بدکارشان را به نیکی پاداش دهم.3/26
اللَّهُمَّ افْلُلْ بِذَلِکَ عَدُوَّهُمْ
خداوندا بدین وسیله، دشمنانشان را درهم شکن. 5/27
اللَّهُمَّ عَقِّمْ أَرْحَامَ نِسَائِهِمْ
خداوندا رحم زنانشان را عقیم گردان.6/27
اللَّهُمَّ وَ قَوِّ بِذَلِکَ مِحَالَ أَهْلِ الْإِسْلَامِ
خداوندا و به وسیله آن، تدبیر مسلمانان را قوّت بخش.7/27
اللَّهُمَّ اغْزُ بِکُلِّ نَاحِیَةٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ عَلَی مَنْ بِإِزَائِهِمْ مِنَ الْمُشْرِکِینَ
خداوندا مسلمانان هر ناحیه را به جنگ با مشرکانی که در مقابل آنند، گسیل دار.8/27
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ أَعْدَاءَکَ فِی أَقْطَارِ الْبِلَادِ...
خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند.9/27
ص: 468
اللَّهُمَّ اشْغَلِ الْمُشْرِکِینَ بِالْمُشْرِکِینَ...
خداوندا مشرکان را به مشرکان مشغول گردان.10/27
اللَّهُمَّ أَخْلِ قُلُوبَهُمْ مِنَ الْأَمَنَةِ
خداوندا دل هایشان را از آرامش تهی دار.11/27
اللَّهُمَّ وَ امْزُجْ مِیَاهَهُمْ بِالْوَبَاءِ
خداوندا و آب هایشان را به وبا درآمیز.12/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا غَازٍ غَزَاهُمْ مِنْ أَهْلِ مِلَّتِکَ... فَلَقِّهِ الْیُسْرَ
خداوندا و هر رزمنده ای از اهل دینت که با آنها بجنگد، پس او را با آسانی روبرو کن.13/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا... فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، امّا ناتوانی او را بازداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات و خاندان محمّد درود فرست.18/27
اللَّهُمَّ إِنِّی أَخْلَصْتُ بِانْقِطَاعِی إِلَیْکَ
خداوندا همانا من خالصانه از دیگران دل بریده و به تو پیوسته ام.1/28
اللَّهُمَّ إِنَّکَ ابْتَلَیْتَنَا فِی أَرْزَاقِنَا بِسُوءِ الظَّنِّ
خداوندا همانا تو ما را در روزی هایمانْ به بدگمانی، آزمودی.1/29
اللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَیَّ صُحْبَةَ الْفُقَرَاءِ
خداوندا، همنشینی نیازمندان را نزد من محبوب گردان.4/30
اللَّهُمَّ یَا مَنْ لَا یَصِفُهُ نَعْتُ الْوَاصِفِینَ
خداوندا ای کسی که توصیف وصف کنندگان، او را نمی ستاید.1/31
اللَّهُمَّ فَهَا أَنَا ذَا قَدْ جِئْتُکَ مُطِیعًا لِأَمْرِکَ فِیما أَمَرْتَ بِهِ مِنَ الدُّعَاءِ
خداوندا، اکنون این من هستم که به نزد تو آمده ام، در حالی که فرمان تو را که به دعا کردن امر نموده ای، اطاعت کرده ام.11/31
اللَّهُمَّ وَ ثَبِّتْ فِی طَاعَتِکَ نِیَّتِی
خداوندا و نیّت مرا در فرمانبرداریت، ثابت بدار. 13/31
اللَّهُمَّ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا مِنْ کَبَائِرِ ذُنُوبِی وَ صَغَائِرِهَا
ص: 469
خداوندا من در این جایگاهم، از گناهان بزرگ و کوچکم به درگاهت توبه می کنم.14/31
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَعْلَمُ بِمَا عَمِلْتُ فَاغْفِرْ لِی مَا عَلِمْتَ
خداوندا به درستی که تو به کارهایم، داناتری. پس آنچه (گناه) از من می دانی، بیامرز.17/31
اللَّهُمَّ وَ عَلَیَّ تَبِعَاتٌ قَدْ حَفِظْتُهُنَّ، وَ تَبِعَاتٌ قَدْ نَسِیتُهُنَّ
خداوندا و مرا (از حقوق مردم) گرفتاری هایی است که به یاد دارم و گرفتاری هایی است که فراموش کرده ام.18/31
اللَّهُمَّ وَ إِنَّهُ لَا وَفَاءَ لِی بِالتَّوْبَةِ إِلَّا بِعِصْمَتِکَ
خداوندا مرا جز به نگهداری تو، وفای به توبه نیست.19/31
اللَّهُمَّ أَیُّمَا عَبْدٍ تَابَ إِلَیْکَ وَ هُوَ فِی عِلْمِ الْغَیْبِ عِنْدَکَ فَاسِخٌ لِتَوْبَتِهِ... فَإِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَکُونَ کَذَلِکَ
خداوندا، هر بنده ای که به درگاهت توبه نمود ولی در علم پنهانت، توبه شکن باشد، پس همانا من به تو پناه می برم که اینچنین باشم.20/31
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ مِنْ جَهْلِی
خداوندا، به درستی که من از نادانی ام، در پیشگاه تو عذر می خواهم.21/31
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ مِنْ کُلِّ مَا خَالَفَ إِرَادَتَکَ
خداوندا و همانا من از هر چه مخالف خواسته توست، به درگاهت توبه می کنم.22/31
اللَّهُمَّ فَارْحَمْ وَحْدَتِی بَیْنَ یَدَیْکَ
خداوندا، پس به تنهایی ام در برابرت، رحم فرما. 23/31
اللَّهُمَّ لَا خَفِیرَ لِی مِنْکَ فَلْیَخْفُرْنِی عِزُّکَ
خداوندا برای من پناه دهنده ای از (عقوبت) تو نیست، پس باید عزّتت مرا پناه دهد.25/31
اللَّهُمَّ إِنْ یَکُنِ النَّدَمُ تَوْبَةً إِلَیْکَ فَأَنَا أَنْدَمُ النَّادِمِینَ
خداوندا اگر پشیمانی، توبه به درگاه توست، پس من پشیمان ترین پشیمانانم.28/31
اللَّهُمَّ فَکَمَا أَمَرْتَ بِالتَّوْبَةِ... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اقْبَلْ تَوْبَتِی
خداوندا، پس چنانکه به توبه فرمان دادی، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و توبه ام را قبول کن.29/31
اللَّهُمَّ یَا ذَا الْمُلْکِ الْمُتَأَبِّدِ بِالْخُلُودِ
خداوندا ای صاحب پادشاهی پاینده جاوید.1/32
اللَّهُمَّ وَ قَدْ أَشْرَفَ عَلَی خَفَایَا الْأَعْمَالِ عِلْمُکَ
خداوندا علم تو بر اعمال پنهان ما، آگاه است. 11/32
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَمَرْتَنِی فَتَرَکْتُ
خداوندا همانا تو مرا امر کردی، پس ترک گفتم. 16/32
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ...
ص: 470
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، مرا ایمن ساز.21/32
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ حَدَرْتَنِی مَاءً مَهِینًا مِنْ صُلْبٍ مُتَضَایِقِ الْعِظَامِ... إِلَی رَحِمٍ ضَیِّقَةٍ سَتَرْتَهَا بِالْحُجُبِ
خداوندا و تو مرا (آن هنگام که) آبی پست (بودم)، از صلبی با استخوان های درهم تنیده به سوی رحمی تنگ که آن را با پرده ها پوشاندی، سرازیر نمودی.23/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ تَغَلَّظْتَ بِهَا عَلَی مَنْ عَصَاکَ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با آن به هر که تو را نافرمانی کرده، سخت گرفتی.29/32
اللَّهُمَّ إِنَّکَ تَقِی الْکَرِیهَةَ
خداوندا همانا تو از ناخوشایندی ها نگهداری می کنی.33/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَخِیرُکَ بِعِلْمِکَ
خداوندا، همانا من به علمت از تو درخواستِ خیر دارم.1/33
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی سِتْرِکَ بَعْدَ عِلْمِکَ
خداوندا سپاس تو را، بر (خطا) پوشاندنت پس از علمت.1/34
وَ صَلِّ عَلَی خِیَرَتِکَ اللَّهُمَّ مِنْ خَلْقِکَ...
خداوندا و بر برگزیده ات از آفریدگان خود
درود فرست.5/34
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَیْنِ آیَتَانِ مِنْ آیَاتِکَ
خداوندا همانا این دو، دو نشانه از نشانه های تو هستند.1/36
اللَّهُمَّ وَ إِنْ کُنْتَ بَعَثْتَهَا نِقْمَةً وَ أَرْسَلْتَهَا سَخْطَةً فَإِنَّا نَسْتَجِیرُکَ مِنْ غَضَبِکَ
خداوندا و اگر آن (ابرها) را برای کیفر برانگیخته ای و از روی خشم فرستاده ای، پس ما از خشمت، از تو امان می خواهیم.3/36
اللَّهُمَّ أَذْهِبْ مَحْلَ بِلَادِنَا بِسُقْیَاکَ
خداوندا خشکسالیِ شهرهای ما را، با آبیاری خویش برطرف ساز.4/36
اللَّهُمَّ إِنَّ أَحَدًا لَا یَبْلُغُ مِنْ شُکْرِکَ غَایَةً
خداوندا همانا کسی به نهایت شکرگزاری ات نمی رسد. 1/37
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ مِنْ مَظْلُومٍ ظُلِمَ بِحَضْرَتِی فَلَمْ أَنْصُرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از ستم دیده ای که در حضور من به او ستم شد، پس او را یاری نکردم.1/38
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ نَالَ مِنِّی مَا حَظَرْتَ عَلَیْهِ...فَاغْفِرْ لَهُ مَا أَلَمَّ بِهِ مِنِّی...
خداوندا و هر بنده ای که به من آسیبی رساند (و از من چیزی گرفت) که بر او جایز ندانسته
ص: 471
بودی، پس او را از آنچه بر من روا داشت، بیامرز.2/39
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ مِنْ عَبِیدِکَ أَدْرَکَهُ مِنِّی دَرَکٌ... أَرْضِهِ عَنِّی مِنْ وُجْدِکَ...
خداوندا و هر بنده ای از بندگانت که ناروایی از من به او رسیده، او را با توانگری خود، از من خوشنود گردان.4/39
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْهِبُکَ - یَا إِلَهِی - مَا لَا یُنْقِصُکَ بَذْلُهُ
خداوندا، ای خدای من، همانا من از تو بخششی می خواهم که بخشیدن آن از تو چیزی نمی کاهد. 6/39
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَعَنْتَنِی عَلَی خَتْمِ کِتَابِکَ الَّذِی أَنْزَلْتَهُ نُورًا
خداوندا به درستی که تو مرا بر ختم کتابت یاری فرمودی، همان (کتابی) که آن را به عنوان نور نازل کردی.1/42
اللَّهُمَّ فَإِذْ أَفَدْتَنَا الْمَعُونَةَ عَلَی تِلَاوَتِهِ... فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ یَرْعَاهُ حَقَّ رِعَایَتِهِ
خداوندا، پس هنگامی که ما را بر تلاوتش یاری نمودی، پس ما را از کسانی قرار ده که آن را آنچنان که باید رعایت می کنند.4/42
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَنْزَلْتَهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُجْمَلًا
خداوندا همانا تو قرآن را بر پیامبرت محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد -، بدون تفصیل و شرح نازل کردی.5/42
اللَّهُمَّ فَکَمَا جَعَلْتَ قُلُوبَنَا لَهُ حَمَلَةً... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَرِفُ بِأَنَّهُ مِنْ عِنْدِکَ...
خداوندا، پس همچنان که دل های ما را حامل آن (قرآن) قرار دادی، پس بر محمّد درود فرست و ما را از کسانی قرار ده که اعتراف می کنند به اینکه؛ قرآن از جانب توست.6/42
اللَّهُمَّ وَ کَمَا نَصَبْتَ بِهِ مُحَمَّدًا عَلَمًا لِلدَّلَالَةِ عَلَیْکَ... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ وَسِیلَةً لَنَا إِلَی أَشْرَفِ مَنَازِلِ الْکَرَامَةِ...
خداوندا و چنان که به وسیله قرآن، محمّد را نشانه ای برای راهنمایی به خود نصب نمودی، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و قرآن را برای ما سبب رسیدن به شریف ترین منزل های کرامت، قرار ده.8/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ کَمَا بَلَّغَ رِسَالَتَکَ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات درود فرست. همچنانکه رسالت تو را ابلاغ کرد.17/42
اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَبِیَّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَقْرَبَ الْنَّبِیِّینَ مِنْکَ مَجْلِسًا
خداوندا پیامبر ما را - که درودهای تو بر او و بر خاندانش باد - روز رستاخیز، نزدیک ترین پیامبران در مجلس خود قرار ده.18/42
صَلِّ اللَّهُمَّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
ص: 472
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست.21/42
اللَّهُمَّ اجْزِهِ بِمَا بَلَّغَ مِنْ رِسَالَاتِکَ
خداوندا او را به سبب اینکه پیام های تو را ابلاغ نمود، پاداش ده.22/42
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذَا الشَّهْرِ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا، همانا من از تو می خواهم به حقّ این ماه، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.12/44
اللَّهُمَّ اشْحَنْهُ بِعِبَادَتِنَا إِیَّاکَ
خداوندا این (ماه) را از عبادت های ما، پر گردان. 17/44
اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْنَا فِی سَائِرِ الشُّهُورِ وَ الْأَیَّامِ کَذَلِکَ مَا عَمَّرْتَنَا
خداوندا و ما را تا زمانی که عمر می دهی در بقیه ماه ها و روزها، این چنین قرار ده.18/44
اللَّهُمَّ یَا مَنْ لَا یَرْغَبُ فِی الْجَزَاءِ
خداوندا ای کسی که پاداش نمی خواهد.1/45
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ جَعَلْتَ مِنْ صَفَایَا تِلْکَ الْوَظَائِفِ... شَهْرَ رَمَضَانَ الَّذِی اخْتَصَصْتَهُ مِنْ سَائِرِ الشُّهُورِ
خداوندا و تو از کارهای برگزیده، ماه رمضان را قرار دادی. همان که آن را از بقیه ماه ها مخصوص داشتی.20/45
اللَّهُمَّ إِنَّا أَهْلُ هَذَا الشَّهْرِ الَّذِی شَرَّفْتَنَا بِهِ
خداوندا، همانا ما اهل این ماه هستیم، که ما را به وسیله آن شرافت دادی.43/45
اللَّهُمَّ فَلَکَ الْحَمْدُ إِقْرَارًا بِالْإِسَاءَةِ
خداوندا، پس سپاس برای توست، در حالی که به بدکرداری، اقرارکننده ایم.45/45
اللَّهُمَّ وَ مَا أَلْمَمْنَا بِهِ فِی شَهْرِنَا هَذَا مِنْ لَمَمٍ أَوْ إِثْمٍ... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اسْتُرْنَا بِسِتْرِکَ
خداوندا و گناه کوچک یا بزرگی که در این ماه به آن نزدیک شدیم؛ پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را به پرده خود بپوشان.47/45
اللَّهُمَّ اسْلَخْنَا بِانْسِلَاخِ هَذَا الشَّهْرِ مِنْ خَطَایَانَا
خداوندا با گذشتن این ماه، ما را از خطاها درآور. 49/45
اللَّهُمَّ وَ مَنْ رَعَی هَذَا الشَّهْرَ حَقَّ رِعَایَتِهِ... أَوْ تَقَرَّبَ إِلَیْکَ بِقُرْبَةٍ أَوْجَبَتْ رِضَاکَ لَهُ... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ
خداوندا و هر کس رعایت کرده این ماه را، به طوری که حقّ رعایتش است، یا به وسیله عمل تقرب آوری به سوی تو تقرب جسته، که خوشنودی تو را برای او لازم گردانده؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش.50/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا...
خداوندا ما در روزِ فطرمان به درگاه تو توبه
ص: 473
می کنیم. 52/45
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا خَوْفَ عِقَابِ الْوَعِیدِ
خداوندا ترسِ کیفرِ هشدارداده شده را روزی ما گردان.53/45
اللَّهُمَّ تَجَاوَزْ عَنْ آبَائِنَا وَ أُمَّهَاتِنَا...
خداوندا از پدران و مادران ما درگذر.55/45
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّنَا وَ آلِهِ
خداوندا بر محمّد پیامبرمان و خاندانش درود فرست.56/45
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ بَدِیعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ
خداوندا سپاس برای توست، پدیدآورنده آسمان ها و زمین.2/47
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَیَّدْتَ دِینَکَ فِی کُلِّ أَوَانٍ بِإِمَامٍ أَقَمْتَهُ عَلَمًا لِعِبَادِکَ
خداوندا، همانا تو دین خود را در هر زمانی به امامی تأیید کرده ای، که او را نشانه ای برای بندگانت به پا داشتی.60/47
اللَّهُمَّ فَأَوْزِعْ لِوَلِیِّکَ شُکْرَ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیْهِ
خداوندا، پس به ولیّ خود، شکرِ آنچه را که به او نعمت داده ای، الهام فرما.61/47
صَلَوَاتُکَ اللَّهُمَّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
خداوندا درودهایت بر او و خاندانش باد.62/47
وَ اجْعَلْنَا لَهُ سَامِعِینَ... وَ إِلَیْکَ وَ إِلَی رَسُولِکَ
صَلَوَاتُکَ اللَّهُمَّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِذَلِکَ مُتَقَرِّبِینَ
و ما را برای او شنوندگان و بدین وسیله جویای تقرّب به سوی خود و پیامبرت - که خداوندا درودهایت را بر او و خاندانش بفرست - قرار ده.63/47
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ الْمُعْتَرِفِینَ بِمَقَامِهِمُ
خداوندا و بر دوستان آنها که اعتراف کنندگان به مقام ایشانند، درود فرست.64/47
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ شَرَّفْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ عَظَّمْتَهُ
خداوندا، این روز عرفه، روزی است که آن را شرافت و کرامت و عظمت داده ای.66/47
اللَّهُمَّ وَ أَنَا عَبْدُکَ الَّذِی أَنْعَمْتَ عَلَیْهِ...
خداوندا و من آن بنده تو هستم که او را نعمت داده ای.67/47
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمٌ مُبَارَکٌ مَیْمُونٌ
خداوندا این روزیست مبارک و خجسته.1/48
اللَّهُمَّ رَبَّنَا بِأَنَّ لَکَ الْمُلْکَ
خداوندا، ای پروردگار ما، به درستی که پادشاهی برای توست.2/48
اللَّهُمَّ بِأَنَّ لَکَ الْمُلْکَ وَ الْحَمْدَ
خداوندا، به درستی که پادشاهی و سپاس مختص به توست.3/48
اللَّهُمَّ إِلَیْکَ تَعَمَّدْتُ بِحَاجَتِی
ص: 474
خداوندا، برای نیازم به سوی تو قصد نمودم.4/48
اللَّهُمَّ مَنْ تَهَیَّأَ وَ تَعَبَّأَ وَ أَعَدَّ وَ اسْتَعَدَّ لِوَفَادَةٍ إِلَی مَخْلُوقٍ... فَإِلَیْکَ یَا مَوْلَایَ کَانَتِ الْیَوْمَ تَهْیِئَتِی...
خداوندا، هر کسی خود را مهیّا و آماده می کند و ساز و برگ تهیه می نماید تا بر مخلوقی وارد شود. پس ای سرور من، امروز مهیّا گشته تا به سوی تو آیم.5/48
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خداوندا، پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.6/48
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الْمَقَامَ لِخُلَفَائِکَ وَ أَصْفِیَائِکَ
خداوندا، به درستی که این مقام، برای جانشینان و برگزیدگانت است.9/48
اللَّهُمَّ الْعَنْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ
خداوندا، دشمنان ایشان را از گذشتگان و آیندگان لعنت کن.10/48
اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ التَّوْحِیدِ وَ الْإِیمَانِ بِکَ
خداوندا و مرا از یکتاپرستان و ایمان آورندگان به خود قرار ده.12/48
اللَّهُمَّ لَیْسَ یَرُدُّ غَضَبَکَ إِلَّا حِلْمُکَ
خداوندا، غضب تو را جز بردباری ات دور نمی سازد.13/48
أَعُوذُ بِکَ اللَّهُمَّ الْیَوْمَ مِنْ غَضَبِکَ
خداوندا امروز از غضبت به تو پناه می آورم.17/48
اللَّهُمَّ فَإِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِالْمُ-حَمَّدِیَّةِ الرَّفِیعَةِ
خداوندا، پس من به منزلت بلندپایه محمّدی، به سوی تو نزدیکی می جویم.16/49
اللَّهُمَّ إِنَّکَ خَلَقْتَنِی سَوِیًّا
خداوندا، تو مرا بی عیب و نقص آفریدی.1/50
اللَّهُمَّ إِنِّی وَجَدْتُ فِیما أَنْزَلْتَ مِنْ کِتَابِکَ... أَنْ قُلْتَ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا
خداوندا، همانا من در کتابت که فروفرستاده ای یافتم که فرمودی: «ای بندگان من که درباره خود اسراف کرده اید، از رحمت خدا ناامید نشوید که خدا همه گناهان را می آمرزد.»2/50
اللَّهُمَّ إِنَّکَ طَالِبِی إِنْ أَنَا هَرَبْتُ
خداوندا، همانا تو جویای منی، اگر بگریزم.4/50
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب رحم نمایی.5/50
فَارْحَمْنِی اللَّهُمَّ فَإِنِّی امْرُوءٌ حَقِیرٌ
ص: 475
پس خداوندا، بر من رحم کن. زیرا من فردی حقیرم.6/50
لَکِنْ سُلْطَانُکَ اللَّهُمَّ أَعْظَمُ... مِنْ أَنْ تَزِیدَ فِیهِ طَاعَةُ الْمُطِیعِینَ
ولی خداوندا، سلطنت تو بزرگ تر از آن است که طاعتِ فرمانبران بر آن بیفزاید.6/50
اللَّهُمَّ إِنِّی أُصْبِحُ وَ أُمْسِی مُسْتَقِلًّا لِعَمَلِی
خداوندا، من شب را به صبح و صبح را به شام می آورم، در حالی که عملم را اندک می بینم.7/52
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ سُوءَالَ مَنِ اشْتَدَّتْ فَاقَتُهُ
خداوندا من از تو می خواهم، (مانند) درخواست کسی که سخت نیازمند است.3/54
اللَّهُمَّ اجْعَلْ رَغْبَتِی فِی مَسْأَلَتِی مِثْلَ رَغْبَةِ أَوْلِیَائِکَ فِی مَسَائِلِهِمْ
خداوندا، رغبت مرا در درخواستم، همانند رغبت اولیای خود در خواسته هایشان قرار ده.6/54
اللَّهُمَّ هَذِهِ حَاجَتِی فَأَعْظِمْ فِیهَا رَغْبَتِی
خداوندا خواسته من این است. پس رغبت مرا در آن افزون گردان.7/54
اللَّهُمَّ مَنْ أَصْبَحَ لَهُ ثِقَةٌ أَوْ رَجَاءٌ غَیْرُکَ، فَقَدْ أَصْبَحْتُ وَ أَنْتَ ثِقَتِی وَ رَجَائِی فِی الْأُمُورِ کُلِّهَا
خداوندا، هر کس صبح کرد، در حالی که اعتماد یا امیدش به جز تو بود. پس من صبح
کردم، در حالی که اعتماد و امیدم در همه کارها تویی.8/54
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ، وَ یَفْعَلُونَ مَا یُوءْمَرُونَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، آنان که خدا را در آنچه به آنان امر کرده، سرپیچی نمی کنند و آنچه به آنان فرمان داده شده، انجام می دهند.19و11و10/3
أَنِّی أَشْهَدُ أَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ
همانا من شهادت می دهم تویی خدایی که جز تو خدایی نیست.21/6
وَ أَمْدِدْهُمْ بِمَلَائِکَةٍ مِنْ عِنْدِکَ مُرْدِفِینَ حَتَّی یَکْشِفُوهُمْ إِلَی مُنْقَطَعِ التُّرَابِ قَتْلًا فِی أَرْضِکَ وَ أَسْرًا، أَوْ یُقِرُّوا بِأَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ
و آنان (مسلمانان) را از جانب خود با فرشتگانی که پی درپی آیند، یاری فرما. تا با کشتن و اسیر گرفتن، آنها (مشرکان) را به انتهای خاک در زمینت برانند، یا به یکتایی تو که معبودی جز تو نیست، تنها و بی شریک هستی، اقرار نمایند.8/27
ص: 476
أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ
تویی خدایی که جز تو معبودی نیست.
12-3/47
وَ أَمْدِدْهُمْ بِمَلَائِکَةٍ مِنْ عِنْدِکَ مُرْدِفِینَ حَتَّی یَکْشِفُوهُمْ إِلَی مُنْقَطَعِ التُّرَابِ قَتْلًا فِی أَرْضِکَ وَ أَسْرًا، أَوْ یُقِرُّوا بِأَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ
و آنان (مسلمانان) را از جانب خود با فرشتگانی که پی درپی آیند، یاری فرما. تا با کشتن و اسیر گرفتن، آنها (مشرکان) را به انتهای خاک در زمینت برانند، یا به یکتایی تو که معبودی جز تو نیست، تنها و بی شریک هستی، اقرار نمایند.8/27
کَذَلِکَ أَنْتَ اللَّهُ الْأَوَّلُ فِی أَوَّلِیَّتِکَ
چنین است که تو خدایی هستی که در اوّلیتِ خود اوّلی.8/32
الْحَمْدُ لِلَّهِ رِضًی بِحُکْمِ اللَّهِ
سپاس خدای را که راضی به حکم اویم.1/35
شَهِدْتُ أَنَّ اللَّهَ قَسَمَ مَعَایِشَ عِبَادِهِ بِالْعَدْلِ
گواهی می دهم که خدا روزی های بندگانش را عادلانه تقسیم نمود.1/35
وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
و درود و رحمت و برکات فزاینده خداوند، بر او و بر خاندان او که پاکیزگان و پاکانند، باد.22/42
فَأَسْأَلُ اللَّهَ رَبِّی وَ رَبَّکَ... أَنْ یَجْعَلَکَ هِلَالَ بَرَکَةٍ
پس از خدایی که پروردگار من و پروردگار تو است، درخواست می کنم که تو را ماه با برکتی قرار دهد.4/43
تُوبُوا إِلَی اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا...
به سوی خدا توبه کنید. توبه خالص.10/45
...یَوْمَ لَا یُخْزِی اللَّهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ
...روزی که خداوند، پیامبر و کسانی که به او ایمان آورده اند را خوار نمی کند.11/45
ص: 477
وَ اللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ
و خدا برای هر که بخواهد، چندین برابر می کند.13/45
مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا کَثِیرَةً
کیست آنکه به خدا وام دهد، وامی نیکو. که خدا آن را برایش به چندین و چند برابر افزون نماید؟. 13/45
مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ...
داستان کسانی که دارایی هایشان را در راه خدا می بخشند، مانند داستان دانه ایست که هفت خوشه رویانده، که در هر خوشه صد دانه باشد.13/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَهْرَ اللَّهِ الْأَکْبَرَ
درود بر تو، ای بزرگ ترین ماه خدا.23/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا أَکْثَرَ عُتَقَاءَ اللَّهِ فِیکَ!
درود بر تو. چه بسیار است آزادشدگان (از عذاب) خدا در تو!.30/45
إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا
به درستی که خدا همه گناهان را می آمرزد.2/50
اللَّهُمَّ إِنِّی وَجَدْتُ فِیما أَنْزَلْتَ مِنْ کِتَابِکَ، وَ بَشَّرْتَ بِهِ عِبَادَکَ أَنْ قُلْتَ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ...
خداوندا، همانا من در کتابت که فروفرستاده ای و بندگانت را به آن مژده داده ای، یافتم که فرمودی: «ای بندگان من که درباره خود اسراف کرده اید، از رحمت خدا ناامید نشوید.»2/50
یَا اَللَّهُ الَّذِی لَا یَخْفَی عَلَیْهِ شَیْءٌ فِی الْأَرْضِ وَ لَا فِی السَّمَاءِ
ای خدایی که چیزی در زمین و آسمان بر تو پنهان نیست.1/52
خداحافظی وداع
خدعه فریب
ص: 478
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ سَدَنَةِ الْجِنَانِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و خدمت گزاران بهشت ها.18و11و10/3
وَ وَفِّقْنِی لِلنُّفُوذِ فِیما تُبَصِّرُنِی مِنْ عِلْمِهِ حَتَّی... لَا تَثْقُلَ أَرْکَانِی عَنِ الْحَفُوفِ فِیما أَلْهَمْتَنِیهِ
و مرا برای انجام آنچه به دانستنش بینایم می کنی، توفیق ده. تا اعضایم از انجامِ آنچه آن را به من الهام فرموده ای، سنگین نشود.3/24
وَ لَا أَنَا بِقَاضٍ وَظِیفَةَ خِدْمَتِهِمَا
و من وظیفه خدمت گزاری ایشان را انجام نداده ام.11/24
وَ امْتَهَنَکَ بِالزِّیَادَةِ وَ النُّقْصَانِ
و تو را با فزونی و کاستی، به خدمت گرفت.2/43
وَ لَا تَتَّخِذْنِی هُزُوًا لِخَلْقِکَ... وَ لَا مُمْتَهَنًا إِلَّا بِالِانْتِقَامِ لَکَ
و مرا سبب خنده آفریدگانت قرار نده و جز برای انتقام گرفتن برای تو، خدمت گزارم نگردان.124/47
خذلان خواری
وَ هَوِّنْ بِالْقُرْآنِ عِنْدَ الْمَوْتِ عَلَی أَنْفُسِنَا... تَرَادُفَ الْحَشَارِجِ إِذَا بَلَغَتِ النُّفُوسُ التَّرَاقِیَ
و به وسیله قرآن هنگام مرگ، خرناسه های پی درپی زمان جان کندن را بر ما آسان گردان، آن زمان که جان ها به گلوگاه می رسد.13/42
خُرد اندک و نیز کوچک
وَ لَمْ تَحْمِلْهُ عَلَی الْمُنَاقَشَاتِ فِی الْآلَاتِ الَّتِی تَسَبَّبَ بِاسْتِعْمَالِهَا إِلَی مَغْفِرَتِکَ
و از او نسبت به ابزاری که با به کار بردن آنها،
ص: 479
به آمرزش تو نائل شد، حسابکشی سخت نکردی.13/37
وَ لَا تُنَاقِشْنِی بِمَا اکْتَسَبْتُ
و به آنچه کسب کردم، بر من سخت مگیر.2/41
اللَّهُمَّ اسْقِنَا غَیْثًا مُغِیثًا مَرِیعًا مُمْرِعًا...
خداوندا ما را از بارانی ثمربخش، خرّمی بخش و سرسبزکننده سیراب گردان.4/19
خُرناس خُر خُر
...وَ لَوْ کَانُوا کَذَلِکَ لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِیَّةِ إِلَی حَدِّ الْبَهِیمِیَّةِ
و اگر چنین بودند، از مرزهای انسانیّت خارج شده، به مرز حیوانیّت رومی آوردند.9/1
وَ اشْکُرْهُمْ عَلَی... خُرُوجِهِمْ مِنْ سَعَةِ الْمَعَاشِ إِلَی ضِیقِهِ
و ایشان را به خاطر آنکه از زندگی راحت به سختی افتادند، پاداش عنایت کن.8/4
وَ تُهَوِّنَ عَلَیْهِمْ کُلَّ کَرْبٍ یَحُلُّ بِهِمْ یَوْمَ خُرُوجِ الْأَنْفُسِ مِنْ أَبْدَانِهَا
و در آن روز که جان ها از تن بیرون رود، هر اندوهی را بر ایشان آسان گردانی.17/4
وَ تُخْرِجُ بِهِ مَا هُوَ آتٍ
و به وسیله آن آنچه که آمدنی است، بیرون آوری.3/19
وَ لَا قُوَّةَ لِی عَلَی الْخُرُوجِ مِنْ سُلْطَانِکَ
و مرا نیرویی برای خروج از سلطنت تو نیست.6/21
خَرَجَتْ مِنْ یَدِی أَسْبَابُ الْوُصُلَاتِ إِلَّا مَا وَصَلَهُ رَحْمَتُکَ
ص: 480
اسباب پیوندها از دستم بیرون رفته، جز آنچه به رحمتت وصل شده.9/32
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نُطَهِّرَهَا بِإِخْرَاجِ الزَّکَوَاتِ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که آن (دارایی ها) را با بیرون کردن زکات ها پاک کنیم.10/44
أَخْرِجْنَا بِخُرُوجِهِ مِنْ سَیِّئَاتِنَا
با بیرون رفتنش، ما را از بدی هایمان بیرون بر.49/45
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِی بِصَوْتِ زَجْرِهِ یُسْمَعُ زَجَلُ الرُّعُودِ، وَ إِذَا سَبَحَتْ بِهِ حَفِیفَةُ السَّحَابِ الْتمَعَتْ صَوَاعِقُ الْبُرُوقِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، آنکه با صدای راندنش، بانگ رعدها شنیده می شود و آنگاه که با خروش او، ابر به حرکت درآید، شعله های برق می درخشد.14و11و10/3
خزانه گنجینه
خسارت زیان
وَ الَّذِینَ لَا تَدْخُلُهُمْ سَأْمَةٌ مِنْ دُؤُوبٍ، وَ لَا إِعْیَاءٌ مِنْ لُغُوبٍ وَ لَا فُتُورٌ...
و همانها که از کوشش دائمی دلتنگ نمی شوند، و از خستگیِ زیاد، وامانده و سست نمی گردند...7/3
فَخَلَقَ لَهُمُ اللَّیْلَ لِیَسْکُنُوا فِیهِ مِنْ حَرَکَاتِ التَّعَبِ وَ نَهَضَاتِ النَّصَبِ
پس شب را برای آنان آفرید تا از حرکت های خسته کننده و جنبش های سخت بیاسایند.5/6
فَإِنْ قَدَّرْتَ لَنَا فَرَاغًا مِنْ شُغْلٍ. فَاجْعَلْهُ فَرَاغَ سَلَامَةٍ، لَا تُدْرِکُنَا فِیهِ تَبِعَةٌ، وَ لَا تَلْحَقُنَا فِیهِ سَأْمَةٌ
و اگر برای ما فراغت از کار مقدّر نموده ای، پس آن را با تندرستی قرار ده که در آن گناهی ما را نگیرد و خستگی ای به ما نرسد.2/11
السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ مُوَدَّعٍ بَرَمًا وَ لَا مَتْرُوکٍ صِیَامُهُ سَأَمًا
درود بر تو. نه آنکه وداع با او از روی دلتنگی
ص: 481
باشد. و نه آنکه ترک روزه اش از سر ملالت باشد.37/45
خسیس بخیل
وَ یَبِّسْ أَصْلَابَ رِجَالِهِمْ
و صلب مردانشان را خشک نما.6/27
وَ ارْمِ بِلَادَهُمْ بِالْخُسُوفِ... وَ افْرَعْهَا بِالْمُ-حُولِ
و شهرهایشان را در زمین فروبر و آن را به قحطی و خشک سالی دچار ساز.12/27
اللَّهُمَّ أَذْهِبْ مَحْلَ بِلَادِنَا بِسُقْیَاکَ
خداوندا خشک سالیِ شهرهای ما را، با آبیاری خویش برطرف ساز.4/36
وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلَّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَکَ
و جویندگان که غیر از فضل تو جویا شدند، دچار خشک سالی گردیدند.13/46
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... سَوْرَةِ الْغَضَبِ
خداوندا به تو پناه می برم از شدّت خشم.1/8
وَ إِذَا هَمَمْنَا بِهَمَّیْنِ یُرْضِیکَ أَحَدُهُمَا عَنَّا، وَ یُسْخِطُکَ الْآخَرُ عَلَیْنَا...
و چون بر دو کار تصمیم گرفتیم، یکی تو را از ما خوشنود می سازد و دیگری تو را بر ما به خشم می آورد...3/9
وَ أَوْهِنْ قُوَّتَنَا عَمَّا یُسْخِطُکَ عَلَیْنَا
و توانمان را از کاری که تو را بر ما خشمگین می سازد سست کن.3/9
وَ أَعْدِنِی عَلَیْهِ عَدْوَی حَاضِرَةً، تَکُونُ مِنْ غَیْظِی بِهِ شِفَاءً
و مرا در مقابل او یاری کن. یاری نمودنِ آماده ای که خشم من با آن بهبودی یابد.8/14
ص: 482
فَکُلُّ مَکْرُوهٍ جَلَلٌ دُونَ سَخَطِکَ
پس هر ناپسندی در مقابل خشم تو اندک است.9/14
وَ کُلُّ مَرْزِئَةٍ سَوَاءٌ مَعَ مَوْجِدَتِکَ
و هر گرفتاری ای با غضب تو هموارشدنی است.9/14
وَ أَنْتَ الَّذِی تَسْعَی رَحْمَتُهُ أَمَامَ غَضَبِهِ
و تو آنی که رحمتش بر غضبش پیشی می گیرد.8/16
وَ أَعْجَبُ مِنْ ذَلِکَ أَنَاتُکَ عَنِّی... وَ لَیْسَ ذَلِکَ مِنْ کَرَمِی عَلَیْکَ، بَلْ تَأَنِّیًا مِنْکَ لِی، وَ تَفَضُّلًا مِنْکَ عَلَیَّ لِأَنْ أَرْتَدِعَ عَنْ مَعْصِیَتِکَ الْمُسْخِطَةِ
و شگفت تر از آن بردباری تو با من است و این نه از گرامی بودن من نزد توست. بلکه از بردباری تو بر من و از تفضّل تو بر من است. برای اینکه از نافرمانی - برانگیزنده خشم تو - دست بردارم.26/16
وَ اکْتُبْ لِی أَمَانًا مِنْ سُخْطِکَ
و ایمنی از خشمت را برایم بنویس.33/16
فَإِذَا کَانَ عُمْرِی مَرْتَعًا لِلشَّیْطَانِ فَاقْبِضْنِی إِلَیْکَ قَبْلَ أَنْ... یَسْتَحْکِمَ غَضَبُکَ عَلَیَّ
پس چنانچه عمرم چراگاهی برای شیطان شد - پیش از آنکه خشمت بر من استوار گردد - مرا به سوی خود بازگردان.5/20
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ فِی... کَظْمِ الغَیْظِ
و زیور پرهیزکاران را در فرو بردن خشم، به من بپوشان.10/20
ضَعُفْتُ عَنْ غَضَبِکَ فَلَا مُوءَیِّدَ لِی
در برابر خشم تو ناتوان شده ام و یاری دهنده ای ندارم.1/21
وَ لَا أَسْخَطَ شَیْئًا مِنْ رِضَاکَ
و از چیزی که خوشنودی توست، خشمگین نشوم. 9/21
وَ اشْغَلْ بِطَاعَتِکَ نَفْسِی عَنْ کُلِّ مَا یَرِدُ عَلَیَّ حَتَّی لَا
ص: 483
أُحِبَّ شَیْئًا مِنْ سُخْطِکَ
و مرا از هر چه به من برسد، به طاعت خویش مشغول دار. تا چیزی که تو را به خشم می آورد، دوست نداشته باشم.9/21
وَ ارْزُقْنِی الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِیرِی فِی الشُّکْرِ لَکَ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَیَّ... حَتَّی أَتَعَرَّفَ مِنْ نَفْسِی رَوْحَ الرِّضَا وَ طُمَأْنِینَةَ النَّفْسِ مِنِّی بِمَا یَجِبُ لَکَ فِیما یَحْدُثُ فِی حَالِ الْخَوْفِ وَ الْأَمْنِ وَ الرِّضَا وَ السُّخْطِ...
و هنگامی که در شکر به نعمت هایی که به من ارزانی داشته ای کوتاهی نمودم، (اعتراف به) حق را روزی ام فرما، تا نسیم خوشنودی و آرامش خود را نسبت به آنچه در حال ترس و ایمنی و خوشنودی و خشم رخ می دهد، و شکر آن برای تو واجب است، دریابم.11/22
وَ ارْزُقْنِی التَّحَفُّظَ مِنَ الْخَطَایَا، وَ الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فِی حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ
و مرا در حال خوشنودی و خشم، خودداری از خطاها و خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و آخرت روزی ده.13/22
...وَ اسْتَوْجَبْتُ بِسُوءِ سَعْیِی سَخْطَتَکَ
...و با زشتی کردارم، خشمت را سزاوار گشتم.13/32
وَ هَذَا مَقَامُ مَنِ اسْتَحْیَا لِنَفْسِهِ مِنْکَ، وَ سَخِطَ عَلَیْهَا
و این جایگاه کسی است که درباره خویش، از تو شرمنده گشت و بر خود خشمگین است.19/32
فَمِلْ بِالْغَضَبِ إِلَی الْمُشْرِکِینَ
پس خشم را به سوی مشرکان بگردان.3/36
اللَّهُمَّ وَ إِنْ کُنْتَ بَعَثْتَهَا نِقْمَةً وَ أَرْسَلْتَهَا سَخْطَةً فَإِنَّا نَسْتَجِیرُکَ مِنْ غَضَبِکَ
خداوندا و اگر آن (ابرها) را برای کیفر برانگیخته ای و از روی خشم فرستاده ای، پس ما از خشمت، از تو امان می خواهیم.3/36
وَ إِنَّ طَاقَتِی لَا تَنْهَضُ بِسُخْطِکَ
و همانا طاقت من، با خشم تو برابری نمی کند. 5/39
ص: 484
وَ اجْعَلْنِی أُسْوَةَ مَنْ قَدْ... خَلَّصْتَهُ بِتَوْفِیقِکَ مِنْ وَرَطَاتِ الْمُ-جْرِمِینَ، فَأَصْبَحَ طَلِیقَ عَفْوِکَ مِنْ إِسَارِ سُخْطِکَ
و مرا اسوه کسی گردان که به توفیق خود، او را از منجلاب های مجرمان، رهاندی. پس به واسطه عفوت از قید و بند خشمت، رها گردیده است.10/39
لَا تُعْرِضْ عَنِّی إِعْرَاضَ مَنْ لَا تَرْضَی عَنْهُ بَعْدَ غَضَبِکَ
از من رونگردان همانند روگرداندن از کسی که پس از خشمت از او خوشنود نمی شوی.100/47
اللَّهُمَّ لَیْسَ یَرُدُّ غَضَبَکَ إِلَّا حِلْمُکَ، وَ لَا یَرُدُّ سَخَطَکَ إِلَّا عَفْوُکَ
خداوندا، غضب تو را جز بردباری ات دور نمی سازد، و خشم تو را جز بخشایشت فرونمی نشاند. 13/48
أَعُوذُ بِکَ اللَّهُمَّ الْیَوْمَ مِنْ غَضَبِکَ
خداوندا امروز از غضبت به تو پناه می آورم.17/48
أَسْتَجِیرُ بِکَ الْیَوْمَ مِنْ سَخَطِکَ
امروز از خشمت به تو پناه آورده ام.18/48
فَرَدَدْتَهُ لَمْ یَشْفِ غَیْظَهُ، وَ لَمْ یَسْکُنْ غَلِیلُهُ
پس در حالی که خشمش را بهبودی نداده و کینه اش قرار نگرفته بود، او را بازگرداندی.6/49
وَ یَنْظُرُنِی عَلَی شِدَّةِ الْحَنَقِ
و با خشم سخت به من می نگریست.7/49
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ... شَجِیَ مِنِّی بِغَیْظِهِ
و چه بسیار حسودی که سختی خشمش از من، گلویش را گرفت.9/49
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ... وَحَرَنِی بِقَرْفِ عُیُوبِهِ... وَ وَحَرَنِی بِکَیْدِهِ
و چه بسیار حسودی که با نسبت دادن عیب های خود به من، سینه اش را از خشمِ بر من پر ساخت. و با مکر خویش بر من خشم نمود.9/49
ص: 485
لَمْ تَمْنَعْکَ إِسَاءَتِی عَنْ إِتْمَامِ إِحْسَانِکَ، وَ لَا حَجَرَنِی ذَلِکَ عَنِ ارْتِکَابِ مَسَاخِطِکَ
بدکرداری من تو را از تمام نمودن احسانت بازنداشت. و آن مرا از ارتکاب آنچه تو را به خشم می آورَد، جلوگیری ننمود.13/49
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ... الَّتِی لَا تَسْتَطِیعُ صَوْتَ رَعْدِکَ، فَکَیْفَ تَسْتَطِیعُ صَوْتَ غَضَبِکَ؟
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی، که توانایی صدای غرش ابرت را ندارد، پس چگونه بانگ خشمت را توانایی دارد؟5/50
فَیَنَالَنِی مِنْهُ بِدَعْوَةٍ... أَوْ شَفَاعَةٍ أَوْکَدُ عِنْدَکَ مِنْ شَفَاعَتِی تَکُونُ بِهَا نَجَاتِی مِنْ غَضَبِکَ
پس دعایی از او به من رسد یا شفاعتی کند که از شفاعت من نزد تو کارسازتر است، که رهایی من از خشمت به وسیله آن حاصل شود.27/31
وَ اجْعَلْنِی أُسْوَةَ مَنْ قَدْ أَنْهَضْتَهُ بِتَجَاوُزِکَ عَنْ مَصَارِعِ الْخَاطِئِینَ... فَأَصْبَحَ طَلِیقَ عَفْوِکَ مِنْ إِسَارِ سُخْطِکَ
و مرا اسوه کسی گردان که با گذشت خود، او را از افتادنْ گاه های خطاکاران بلند کردی. پس به واسطه عفوت از قید و بند خشمت، رها گردیده است.10/39
اللَّهُمَّ لَیْسَ... یَرُدُّ سَخَطَکَ إِلَّا عَفْوُکَ
خداوندا خشم تو را جز بخشایشت فرو نمی نشاند. 13/48
وَ اعْصِمْنَا بِهِ مِنْ هُوَّةِ الْکُفْرِ وَ دَوَاعِی النِّفَاقِ حَتَّی یَکُونَ... لَنَا فِی الدُّنْیَا عَنْ سُخْطِکَ وَ تَعَدِّی حُدُودِکَ ذَائِدًا
و با آن (قرآن)، ما را از (سقوط در) گودال کفر و انگیزه های دورویی نگهدار. تا در دنیا بازدارنده ما از خشم تو و تجاوز از حدودت باشد.12/42
وَ تَصَدَّقُوا لَکَ طَلَبًا لِمَزِیدِکَ، وَ فِیهَا کَانَتْ نَجَاتُهُمْ مِنْ غَضَبِکَ
ص: 486
و جهت طلبِ افزودن (نعمت) تو، برای (رضای) تو صدقه دادند و در (همه) اینها نجات ایشان از خشمت نهفته بود.16/45
تَحْمَدُکَ نَفْسِی وَ لِسَانِی وَ عَقْلِی... حَمْدًا یَکُونُ مَبْلَغَ رِضَاکَ عَنِّی، فَنَجِّنِی مِنْ سُخْطِکَ
تنم و زبانم و عقلم، تو را سپاس گزاری می کنند. سپاسی که به اندازه خوشنودی تو از من باشد. پس مرا از خشم سختت نجات ده.6/51
خشوع فروتنی
خصلت اخلاق
خصوصیّات صفات
خضوع فروتنی
خطا گناه
اللَّهُمَّ وَ لِی إِلَیْکَ حَاجَةٌ قَدْ... سَوَّلَتْ لِی نَفْسِی رَفْعَهَا إِلَی مَنْ یَرْفَعُ حَوَائِجَهُ إِلَیْکَ... وَ هِیَ زَلَّةٌ مِنْ زَلَلِ الْخَاطِئِینَ
خداوندا و به سوی تو حاجتی دارم که نفس من رفع آن را از کسی که حاجت هایش را از تو طلب کرده برایم می آراید. و این لغزشی از لغزش های خطاکاران است.15/13
وَ یَا مَنْ لِخِیفَتِهِ یَنْتَحِبُ الْخَاطِئُونَ
و ای کسی که خطاکاران از ترس او سخت می گریند. 3/16
أَنَا الَّذِی أَوْقَرَتِ الْخَطَایَا ظَهْرَهُ
من همانم که خطاها پشتش را سنگین کرده.14/16
وَ هَذَا ظَهْرِی قَدْ أَثْقَلَتْهُ الْخَطَایَا
و این پشت من است که خطاها آن را سنگین کرده.29/16
وَ إِنَّمَا أُوَبِّخُ بِهَذَا نَفْسِی... رَجَاءً لِرَحْمَتِکَ الَّتِی بِهَا فَکَاکُ رِقَابِ الْخَاطِئِینَ
و تنها از این رو خود را به این صورت سرزنش می کنم، چون امیدواری به رحمت تو - که رهایی گردن های خطاکاران است - می باشد.28/16
وَ ارْزُقْنِی التَّحَفُّظَ مِنَ الْخَطَایَا
و خودداری از خطاها را روزی ام کن.13/22
ص: 487
وَ اجْعَلْهُمْ لِی... غَیْرَ عَاصِینَ... وَ لَا خَاطِئِینَ
و آنان را نسبت به من سرکش و خطاکار قرار نده. 4/25
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمَعْصُومِینَ مِنَ الذُّنُوبِ وَ الزَّلَلِ وَ الْخَطَاءِ بِتَقْوَاکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) با ترس از تو، از گناهان و نادرستی و خطا نگه داشته شده اند، قرار ده.11و10/25
هَذَا مَقَامُ مَنْ... قَادَتْهُ أَزِمَّةُ الْخَطَایَا
این مقام کسی است که مهارهای خطاها او را از پیِ خود کشیده.6/31
اللَّهُمَّ وَ إِنَّهُ... لَا اسْتِمْسَاکَ بِی عَنِ الْخَطَایَا إِلَّا عَنْ قُوَّتِکَ
خداوندا جز به قدرت تو، خودداری از خطاها برایم ممکن نیست.19/31
اللَّهُمَّ أَیُّمَا عَبْدٍ تَابَ إِلَیْکَ وَ هُوَ فِی عِلْمِ الْغَیْبِ عِنْدَکَ فَاسِخٌ لِتَوْبَتِهِ، وَ عَائِدٌ فِی ذَنْبِهِ وَ خَطِیئَتِهِ، فَإِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَکُونَ کَذَلِکَ
خداوندا، هر بنده ای که به درگاهت توبه نمود ولی در علم پنهانت، توبه شکن و بازگشت کننده به گناه و خطایش باشد، پس همانا من به تو پناه می برم که اینچنین باشم.20/31
وَ شَفِّعْ فِی خَطَایَایَ کَرَمَکَ
و کرمت را شفیع خطاهایم گردان.24/31
وَ قَدْ أَوْجَلَتْنِی خَطَایَایَ فَلْیُوءْمِنِّی عَفْوُکَ
و خطاهایم مرا ترسانده، پس باید بخشایشت مرا ایمن گرداند.25/31
إِنَّکَ أَنْتَ... الرَّحِیمُ لِلْخَاطِئِینَ الْمُنِیبِینَ
همانا تو بر خطاکارانِ توبه پیشه، مهربانی.29/31
وَ سَوَّلَ لِیَ الْخَطَاءَ خَاطِرُ السُّوءِ فَفَرَّطْتُ
و اندیشه بدْ خطا را برای من آراست، پس (از فرمان تو) کوتاهی نمودم.16/32
وَ هَذَا مَقَامُ مَنِ اسْتَحْیَا لِنَفْسِهِ مِنْکَ... فَتَلَقَّاکَ بِنَفْسٍ خَاشِعَةٍ... وَ ظَهْرٍ مُثْقَلٍ مِنَ الْخَطَایَا
ص: 488
و این جایگاه کسی است که درباره خویش، از تو شرمنده گشت. پس با وجودی فروتن و پشتی گرانبار از (بار) خطاها، پیش روی توست.19/32
کَمْ... خَطِیئَةٍ ارْتَکَبْنَاهَا کُنْتَ الْمُطَّلِعَ عَلَیْهَا دُونَ النَّاظِرِینَ
چه بسیار خطایی که مرتکب شدیم، (و) تو بر آن مطّلع بودی نه (دیگر) بینندگان.2/34
فَاجْعَلْ مَا سَتَرْتَ مِنَ الْعَوْرَةِ... زَاجِرًا عَنْ... اقْتِرَافِ الْخَطِیئَةِ
پس آن عیب ها که پوشاندی، بازدارنده از خطاکاری قرار ده.3/34
وَ اجْعَلْنِی أُسْوَةَ مَنْ قَدْ أَنْهَضْتَهُ بِتَجَاوُزِکَ عَنْ مَصَارِعِ الْخَاطِئِینَ
و مرا اسوه کسی گردان که با گذشت خود، او را از افتادنْ گاه های خطاکاران بلند کردی.10/39
وَ اسْلَخْ عَنَّا تَبِعَاتِنَا مَعَ انْسِلَاخِ أَیَّامِهِ حَتَّی یَنْقَضِیَ عَنَّا وَ قَدْ صَفَّیْتَنَا فِیهِ مِنَ الْخَطِیئَاتِ
و با گذشتن روزهایش سختی هایمان را از ما بکن. تا (این ماه) در حالی از ما بگذرد که ما را در آن از خطاها پاکیزه ساخته ای.15/44
السَّلَامُ عَلَیْکَ کَمَا... غَسَلْتَ عَنَّا دَنَسَ الْخَطِیئَاتِ
درود بر تو همان طور که چرکی خطاها را از ما شستی. 36/45
اللَّهُمَّ وَ مَا... اکْتَسَبْنَا فِیهِ مِنْ خَطِیئَةٍ عَلَی تَعَمُّدٍ مِنَّا... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... وَ اعْفُ عَنَّا بِعَفْوِکَ
خداوندا و خطایی که ما در آن (ماه) از روی عمد زیر بارش رفتیم؛ پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به عفو خود از ما درگذر.47/45
اللَّهُمَّ اسْلَخْنَا بِانْسِلَاخِ هَذَا الشَّهْرِ مِنْ خَطَایَانَا
خداوندا با گذشتن این ماه، ما را از خطاها درآور. 49/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا... تَوْبَةَ مَنْ... لَا یَعُودُ بَعْدَهَا فِی خَطِیئَةٍ
خداوندا ما در روزِ فطرمان به درگاه تو توبه می کنیم. توبه کسی که پس از توبه به خطایی بازنمی گردد. 52/45
ص: 489
وَ هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ... مُعْتَرِفًا بِعَظِیمٍ مِنَ الذُّنُوبِ تَحَمَّلْتُهُ، وَ جَلِیلٍ مِنَ الْخَطَایَا اجْتَرَمْتُهُ
و اینک منم در پیشگاه تو، اعتراف کننده به بزرگی گناهانی که زیر بار آن رفته ام و به سترگیِ خطاهایی که مرتکب آن شده ام.69/47
اللَّهُمَّ إِنِّی أُصْبِحُ وَ أُمْسِی... مُعْتَرِفًا بِذَنْبِی، مُقِرًّا بِخَطَایَایَ
خداوندا، من شب را به صبح و صبح را به شام می آورم، در حالی که به گناهم اعتراف دارم و به خطاهایم اقرار می کنم.7/52
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ... سُوءَالَ مَنِ اسْتَکْثَرَ ذُنُوبَهُ، وَ اعْتَرَفَ بِخَطِیئَتِهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که گناهانش را بسیار دانسته، و به خطایش اعتراف نموده است.
9و8/52
فَأَنَا الْمُقِرُّ بِذَنْبِی
زیرا من به گناه خود، اقرار داشته ام.4/53
وَ یَا مَنْ... یَتَفَضَّلُ بِإِنْظَارِ الْخَاطِئِینَ
و ای آنکه با تفضّل خود خطاکاران را مهلت می دهی. 75/47
أَنَا الْمُسِیءُ الْمُعْتَرِفُ الْخَاطِئُ الْعَاثِرُ
منم بدکارِ اعتراف کننده خطاکار لغزشکار.76/47
وَ أَذْهِبْ عَنِّی دَرَنَ الْخَطَایَا
و آلودگیِ خطاها را از من ببَر.112/47
أَتَیْتُکَ أَرْجُو عَظِیمَ عَفْوِکَ الَّذِی عَفَوْتَ بِهِ عَنِ الْخَاطِئِینَ
به درگاه تو آمده ام، در حالی که به بخشایش بزرگت امیدوارم، بخشایشی که با آن از (تقصیر) خطاکاران گذشتی.7/48
فَأَنَا... الْمُتَرَدِّدُ فِی خَطِیئَتِی
از این رو من مردد در خطای خود هستم.1/53
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ الْخَطِیبِ بِهِ
پس بر محمّد که با آن سخن راند، درود فرست.6/42
ص: 490
خلاصی رهایی
وَ إِنْ مَنَّانَا أَخْلَفَنَا
و اگر به ما نوید دهد، خلف وعده کند.7/25
وَ أَدْبَرَ مُوَلِّیًا قَدْ أَخْلَفَتْ سَرَایَاهُ
و پشت کرده، فرار نمود. در حالی که سپاهیانش از آنچه گفته بودند، تخلّف کردند.6/49
خلقت آفرینش
خلوت تنهایی
خلود همیشگی
خلوص اخلاص
قَدْ تَطَأْطَأَ لَکَ فَانْحَنَی
با حال فروتنی برای تو خم شده.9/12
وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ...
الْأَشْجَارِ الْمُتَدَلِّیَةِ بِصُنُوفِ الَّثمَرِ...
و آنچه را در آن (بهشت) آماده ساخته ای از درختانی که شاخه هایشان به انواع میوه ها خم گشته، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز.4/27
فَخَلَقَ لَهُمُ اللَّیْلَ... وَ جَعَلَهُ لِبَاسًا لِیَلْبَسُوا مِنْ رَاحَتِهِ وَ مَنَامِهِ
پس شب را برای آنان آفرید و آن را پوشش ساخت تا جامه راحتی و خواب را دربر کنند.5/6
وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ
و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را در نظرم، از خوابِ خواب آلوده، خوش تر قرار ده. 5/24
اللَّهُمَّ وَ عَلَیَّ تَبِعَاتٌ... وَ کُلُّهُنَّ بِعَیْنِکَ الَّتِی لَا تَنَامُ
خداوندا و مرا (از حقوق مردم) گرفتاری هایی است و همه آنها پیش چشم تو که نمی خوابد،
ص: 491
قرار دارد.18/31
وَ نَبِّهْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْغَافِلِینَ
و مرا از خواب غافلان، بیدار فرما.91/47
فَکَمْ مِنْ عَدُوٍّ... لَمْ تَنَمْ عَنِّی عَیْنُ حِرَاسَتِهِ
پس چه بسیار دشمنی که چشم نگهبانی اش از من نخفت.4/49
خواری پستی
اللَّهُمَّ إِنَّکَ مَنْ وَالَیْتَ لَمْ یَضْرُرْهُ خِذْلَانُ الْخَاذِلِینَ
خداوندا هر کس را که تو یاری نمودی، خواری خوارکنندگان به او زیان نرساند.12/5
وَ لَا نَاصِرَ لِمَنْ خَذَلْتَ
و برای آنکه خوار نمودی، یاری دهنده ای نیست. 7/7
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... الْإِزْرَاءِ بِالْمُقِلِّینَ
خداوندا به تو پناه می برم از تحقیر کردن تهی دستان. 3و1/8
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ... نَخْذُلَ مَلْهُوفًا
خداوندا به تو پناه می برم از اینکه ستم دیده ای را خوار گردانیم.4و1/8
فَهَا أَنَا ذَا یَا إِلَهِی. وَاقِفٌ بِبَابِ عِزِّکَ وُقُوفَ الْمُسْتَسْلِمِ الذَّلِیلِ
پس ای خدای من، به درگاه عزّت تو همچون فرمانبری خوار، ایستاده ام.4/12
...بَلْ أَقُولُ مَقَالَ الْعَبْدِ الذَّلِیلِ الظَّالِمِ لِنَفْسِهِ...
...بلکه همانند بنده ای خوار که به خود ستم نموده سخن می گویم.7/12
وَ یَا غَوْثَ کُلِّ مَخْذُولٍ فَرِیدٍ
و ای فریادرس هر خوارشده تنها.4/16
ص: 492
هَلْ أَنْتَ، یَا إِلَهِی... مُتَجَاوِزٌ عَمَّنْ عَفَّرَ لَکَ وَجْهَهُ تَذَلُّلًا؟
ای خدای من آیا تو از آنکه به خواری برای تو روی خود را به خاک مالید، درمی گذری؟15/16
إِلَهِی... لَا تَخْذُلْ مَنْ لَا یَسْتَغْنِی عَنْکَ بِأَحَدٍ دُونَکَ
خدای من کسی را که از غیر تو بی نیاز نمی گردد، خوار نگردان.16/16
وَ لَا تَخْذُلْنِی عِنْدَ فَاقَتِی إِلَیْکَ
و هنگام نیازمندی ام به سویت خوارم نساز.116/47
أَعْجَبُ مِنْ ذَلِکَ أَنَاتُکَ عَنِّی... وَ لَیْسَ ذَلِکَ مِنْ کَرَمِی عَلَیْکَ، بَلْ تَأَنِّیًا مِنْکَ لِی، وَ تَفَضُّلًا مِنْکَ عَلَیَّ لِأَنْ... أُقْلِعَ عَنْ سَیِّئَاتِیَ الْمُ-خْلِقَةِ
شگفت تر از آن بردباری تو با من است و این نه از گرامی بودن من نزد توست. بلکه از بردباری تو بر من و از تفضّل تو بر من است. برای اینکه از بدی های - خوارکننده ام - جدا شوم.26/16
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ یُطْمِعَ نَفْسَهُ فِی إِضْلَالِنَا عَنْ طَاعَتِکَ، وَ امْتِهَانِنَا بِمَعْصِیَتِکَ
خداوندا ما از اینکه او (شیطان) در گمراه کردن ما از طاعتت و خوار نمودن ما به نافرمانی ات طمع کند، به تو پناه می بریم.2و1/17
وَ اکْبِتْهُ بِدُؤُوبِنَا فِی مَحَبَّتِکَ
و با کوشش مستمر ما - در دوستی ات - او را خوار نما.3/17
وَ لَا تُحْدِثْ لِی عِزًّا ظَاهِرًا إِلَّا أَحْدَثْتَ لِی ذِلَّةً بَاطِنَةً عِنْدَ نَفْسِی بِقَدَرِهَا
و عزّتی آشکار برایم پدید نیاور، مگر آنکه به همان اندازه ذلّتی پنهانی در نزد خودم پدید آوری. 4/20
وَ أَبْدِلْنِی... مِنْ خِذْلَانِ الْأَقْرَبِینَ النُّصْرَةَ
و درباره من خوار گرداندن خویشان را به یاری نمودن مبدّل فرما.7/20
وَ لَا تَفْتِنِّی بِالِاسْتِعَانَةِ بِغَیْرِکَ إِذَا اضْطُرِرْتُ... فَأَسْتَحِقَّ بِذَلِکَ خِذْلَانَکَ وَ مَنْعَکَ وَ إِعْرَاضَکَ
و مرا به یاری خواستن از دیگران به وقت درماندگی ام، آزمایش نکن. تا به سبب آن، سزاوار
ص: 493
خواری و بی بهرگی و روی گرداندن تو شوم.12/20
وَ لَا تَبْتَذِلْ جَاهِی بِالْإِقْتَارِ
و شکوهم را با تنگدستی، فرو مریز.26/20
إِلَهِی أَصْبَحْتُ وَ أَمْسَیْتُ عَبْدًا دَاخِرًا لَکَ
خدای من، صبح و شام را به سر کردم ، در حالی که بنده خوار توام.7/21
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُذِلَّ عِزَّهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا عزّتش را به ذلّت تبدیل نمایی.8و7/23
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُذِلَّ رَقَبَتَهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا گردنش را به خواری فروآوری.8و7/23
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُعَزِّینَ مِنَ الذُّلِّ بِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) به یاری تو از ذلّت به عزّت رسیده اند، قرار ده.11و10/25
وَ اقْطَعْ بِخِزْیِهِمْ أَطْمَاعَ مَنْ بَعْدَهُمْ
و با خواری آنان، طمع آیندگانشان را قطع نما. 5/27
فَکَمْ قَدْ رَأَیْتُ یَا إِلَهِی مِنْ أُنَاسٍ طَلَبُوا الْعِزَّ بِغَیْرِکَ فَذَلُّوا
ای خدای من، چه بسیار از مردمی دیدم که از غیر تو عزّت خواستند و خوار گشتند.6/28
وَ أَسْتَجِیرُ بِکَ، یَا رَبِّ، مِنْ ذِلَّتِهِ فِی الْحَیَاةِ
و پناه از تو می جویم - ای پروردگار من - از خواری آن (وام) در زندگی.2/30
...وَ طَأْطَأَ رَأْسَهُ لِعِزَّتِکَ مُتَذَلِّلًا
و با خواریْ برای عزّتت سرش را به زیر افکنده. 9/31
ص: 494
وَ افْعَلْ بِی فِعْلَ عَزِیزٍ تَضَرَّعَ إِلَیْهِ عَبْدٌ ذَلِیلٌ فَرَحِمَهُ
و با من همچون رفتارِ عزیزی که بنده ذلیلی پیش او زاری کرده، پس به او مهربانی نموده، رفتار نما.24/31
وَ لَا تَخْذُلْنِی یَا خَیْرَ الْمُ-جِیرِینَ
و مرا خوار نساز. ای بهترین پناه دهندگان.32/32
وَ لَا تُخْزِنَا بِزِیَارَتِهِ
و از دیدارش ما را خوار نساز.4/40
وَ لَا تَسُمْنِی بِالرَّدِّ عَنْکَ
و با دست رد زدن بر سینه ام، مرا خوار نساز.1/41
وَ ارْحَمْ بِالْقُرْآنِ فِی مَوْقِفِ الْعَرْضِ عَلَیْکَ ذُلَّ مَقَامِنَا
و به (برکت) قرآن، در جای ایستادن که به پیشگاهت عرضه می شویم، بر خواری ما رحم کن.15/42
وَ أَعِنَّا... فِی لَیْلِهِ عَلَی الصَّلَاةِ... وَ الذِّلَّةِ بَیْنَ یَدَیْکَ
و ما را در شبش بر نماز و خواری در پیشگاهت، یاری نما.17/44
...یَوْمَ لَا یُخْزِی اللَّهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ
...روزی که خداوند، پیامبر و کسانی که به او ایمان آورده اند را خوار نمی کند.11/45
وَ قُلْتَ: ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ، إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ
و فرمودی: «مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم. همانا کسانی که از عبادت من کبر می ورزند، به زودی با خواری داخل جهنّم خواهند شد.»15/45
فَسَمَّیْتَ دُعَاءَکَ عِبَادَةً، وَ تَرْکَهُ اسْتِکْبَارًا، وَ تَوَعَّدْتَ عَلَی تَرْکِهِ دُخُولَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ
پس دعا کردن را عبادت و ترک آن را استکبار نامیدی و بر ترک آن، داخل شدن در جهنّم با خواری را هشدار دادی.15/45
ص: 495
وَ یَا مَنْ لَا یَحْتَقِرُ أَهْلَ الْحَاجَةِ إِلَیْهِ
و ای کسی که حاجتمندانش را خوار و پست نمی شمارد. 3/46
وَ کُلُّ شَرِیفٍ فِی جَنْبِ شَرَفِکَ حَقِیرٌ
و هر بزرگواری در کنار بزرگواری ات حقیر است. 13/46
مَنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ الشَّقَاوَةِ خَذَلْتَهُ لَهَا
هر که از شقاوتمندان باشد، او را از آن جهت خوار می کنی.17/46
وَ الْخَیْبَةُ الْخَاذِلَةُ لِمَنْ خَابَ مِنْکَ
و یأس ذلّت بار برای کسیست که از تو ناامید شده. 19/46
وَ هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ صَاغِرًا ذَلِیلًا خَاضِعًا خَاشِعًا خَائِفًا
و اینک منم در پیشگاه تو، پست، ذلیل، فروتن، متواضع، ترسان.69/47
فَهَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ خَاضِعٌ ذَلِیلٌ رَاغِمٌ
پس اینک منم در پیشگاهت فروتن، خوار، زبون. 4/50
وَ إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ... تَقَرَّبْتُ إِلَیْکَ بِمَا لَا یَقْرُبُ أَحَدٌ مِنْکَ إِلَّا بِالتَّقَرُّبِ بِهِ. ثُمَّ أَتْبَعْتُ ذَلِکَ بِالْإِنَابَةِ إِلَیْکَ، وَ التَّذَلُّلِ وَ الِاسْتِکَانَةِ لَکَ
و همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی به آنچه احدی نزدیک نمی شود به تو جز با نزدیکی جستن به آن، به تو نزدیکی جسته ام. سپس بازگشت به سوی تو و فروتنی و زاری برای تو را، در پی آن روانه ساخته ام.73و72/47
وَ سَأَلْتُکَ مَسْأَلَةَ الْحَقِیرِ الذَّلِیلِ الْبَائِسِ
و از تو درخواست می نمایم، درخواستِ خُرد، خوار، بدحال.74/47
وَ أَنَا بَعْدُ أَقَلُّ الْأَقَلِّینَ، وَ أَذَلُّ الْأَذَلِّینَ
و من بعد از این، کمترین کمتران و خوارترین خوارانم. 75/47
وَ نَبِّهْنِی مِنْ... نَعْسَةِ الْمَ-خْذُولِینَ
و مرا از چرت خوارشدگان، بیدار فرما.91/47
ص: 496
وَ لَا تَرْمِ بِی رَمْیَ... مَنِ اشْتَمَلَ عَلَیْهِ الْخِزْیُ مِنْ عِنْدِکَ
و مرا دور نینداز همانند دور انداختن کسی که از جانب تو خواری او را شامل شده.104/47
وَ لَا تُخْزِنِی یَوْمَ تَبْعَثُنِی لِلِقَائِکَ
و روزی که مرا برای دیدارت برمی انگیزی، خوارم نساز.114/47
وَ ذَلِّلْنِی بَیْنَ یَدَیْکَ، وَ أَعِزَّنِی عِنْدَ خَلْقِکَ
و مرا در پیشگاهت ذلیل کن و در نزد آفریدگانت عزیز دار.118/47
وَ أَعِذْنِی... مِنَ الذُّلِّ وَ الْعَنَاءِ
و مرا از خواری و سختی پناه ده.119/47
وَ إِنْ أَکْرَمْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یُهِینُنِی
و اگر مرا گرامی داری، پس کیست آنکه خوارم کند؟15/48
إِنْ أَهَنْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یُکْرِمُنِی
اگر مرا خوار کنی، پس کیست آنکه گرامی ام دارد؟15/48
وَ رَدَدْتَهُ فِی مَهْوَی حُفْرَتِهِ، فَانْقَمَعَ بَعْدَ اسْتِطَالَتِهِ ذَلِیلًا فِی رِبَقِ حِبَالَتِهِ الَّتِی کَانَ یُقَدِّرُ أَنْ یَرَانِی فِیهَا
و او را در پرتگاه گودالش بازگرداندی، تا پس از آن همه گردن کشی، با خواری در بند دامی که در نظر داشت مرا در آن ببیند، درآمد.8/49
فَارْحَمْنِی اللَّهُمَّ فَإِنِّی امْرُوءٌ حَقِیرٌ
پس خداوندا، بر من رحم کن. زیرا من فردی زبونم.6/50
یَا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوکُ نِیرَ الْمَذَلَّةِ عَلَی أَعْنَاقِهَا
ای کسی که پادشاهان برای او یوغ خواری بر گردن هایشان نهاده اند.7/51
مِنْهَا فَرَرْتُ إِلَیْکَ رَبِّ... مُسْتَجِیرًا فَلَا تَخْذُلْنِی
پروردگار من، از آن (گناهان)، در حالی که زنهارخواهنده ام، به سوی تو گریخته ام، پس
ص: 497
خوارم نکن.8/51
وَ أَهْوَنُهُمْ عَلَیْکَ مَنْ أَنْتَ تَرْزُقُهُ وَ هُوَ یَعْبُدُ غَیْرَکَ
و پست ترین آنها نزد تو، کسیست که تو او را روزی می دهی و او غیر تو را می پرستد.2/52
أَنَا بِإِسْرَافِی عَلَی نَفْسِی ذَلِیلٌ
من به خاطر زیاده روی بر خود، خوار گشته ام.7/52
قَدْ أَوْقَفْتُ نَفْسِی مَوْقِفَ الْأَذِلَّاءِ الْمُذْنِبِینَ
خود را در جایگاه خوارانِ گناهکار، واداشته ام.2/53
خواسته اراده
...وَ هُمْ یُسْأَلُونَ
...و ایشان (آفریدگان) بازخواست شوند.7/1
لَا یُسْأَلُ عَمَّا یَفْعَلُ
از آنچه او انجام می دهد، بازخواست نشود.7/1
لَا تُسْأَلُ عَمَّا تَفْعَلُ
تو از آنچه انجام می دهی، بازخواست نخواهی شد.13/49
...حَتَّی اسْتَتَبَّ لَهُ مَا حَاوَلَ فِی أَعْدَائِکَ
سرانجام آنچه درباره دشمنانت می خواست، برایش به دست آمد.17/2
الَّذِینَ قَدْ طَالَتْ رَغْبَتُهُمْ فِیما لَدَیْکَ
آنهایی که به آنچه در نزد توست، مشتاق بودنشان بسیار است.8/3
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً... لِتَرُدَّهُمْ إِلَی الرَّغْبَةِ إِلَیْکَ وَ الرَّهْبَةِ مِنْکَ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که آنان را به درخواست سوی خود و ترس از خویش بازگردانی.16و14و13/4
خَلَقَ لَهُمُ النَّهَارَ مُبْصِرًا لِیَبْتَغُوا فِیهِ مِنْ فَضْلِهِ
و روز را برای ایشان روشن گر آفرید تا در آن فضل او را طلب کنند.6/6
ص: 498
یَسْرَحُوا فِی أَرْضِهِ، طَلَبًا لِمَا فِیهِ نَیْلُ الْعَاجِلِ مِنْ دُنْیَاهُمْ
در زمین به تکاپو افتند، برای رسیدن به سود کنونی از دنیا.6/6
اللَّهُمَّ فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا فَلَقْتَ لَنَا مِنَ الْإِصْبَاحِ... وَ بَصَّرْتَنَا مِنْ مَطَالِبِ الْأَقْوَاتِ
خداوندا حمد و سپاس برای توست که صبح را برای ما شکافتی، و ما را از جایی که بتوان روزی به دست آورد بینا نمودی.8/6
أَذِقْنِی حَلَاوَةَ الصُّنْعِ فِیما سَأَلْتُ
شیرینی احسانت را در آنچه درخواست نمودم به من بچشان.8/7
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ... نَرُومَ مَا لَیْسَ لَنَا بِحَقٍّ
خداوندا به تو پناه می برم از اینکه آنچه حقّ ما نیست بخواهیم.4و1/8
اللَّهُمَّ إِنَّهُ یَحْجُبُنِی عَنْ مَسْأَلَتِکَ خِلَالٌ ثَلَاثٌ، وَ تَحْدُونِی عَلَیْهَا خَلَّةٌ وَاحِدَةٌ
خداوندا سه خصلت مرا از درخواست از تو بازمی دارد و یک خصلت مرا بر آن می راند.1/12
اللَّهُمَّ... تَحْدُونِی عَلَیْهَا خَلَّةٌ وَاحِدَةٌ... یَحْدُونِی عَلَی مَسْأَلَتِکَ تَفَضُّلُکَ عَلَی مَنْ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ إِلَیْکَ
خداوندا یک خصلت مرا بر آن (درخواست از تو) می راند. وادار می کند مرا به درخواست از تو، تفضّل تو به آنکه رو به تو آورَد.3و1/12
فَهَا أَنَا ذَا یَا إِلَهِی... سَائِلُکَ عَلَی الْحَیَاءِ مِنِّی سُوءَالَ الْبَائِسِ الْمُعِیلِ
پس ای خدای من، با وجود شرمندگی ام همانند تهی دستی عیالمند از تو درخواست دارم.4/12
سَأَلْتُکَ مَسْأَلَةَ الْحَقِیرِ الذَّلِیلِ الْبَائِسِ الْفَقِیرِ الْخَائِفِ الْمُسْتَجِیرِ
از تو درخواست می نمایم، درخواستِ خُرد، خوار، بدحال، نیازمند، ترسان، پناهنده.74/47
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ نَفْسُهُ لَاهِیَةٌ لِطُولِ أَمَلِهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست
ص: 499
می کنم، درخواست کسی که نفس او به خاطر آرزوهای درازش سرگرم شده.8/52
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ... سُوءَالَ مَنْ قَدْ غَلَبَ عَلَیْهِ الْأَمَلُ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که آرزو بر او چیره گشته است. 9و8/52
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ سُوءَالَ مَنِ اشْتَدَّتْ فَاقَتُهُ
خداوندا من از تو می خواهم، (مانند) درخواست کسی که سخت نیازمند است.3/54
أَنْجِحْ طَلِبَتِی... إِنَّکَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ، وَ ذَلِکَ عَلَیْکَ یَسِیرٌ
درخواستم را برآور. زیرا تو به هر چیز توانایی و آنچه خواستم بر تو آسان است.16/12
أَنْجِحْ مَطْلَبِی
مطلبم را برآور.4/21
اللَّهُمَّ یَا مُنْتَهَی مَطْلَبِ الْحَاجَاتِ
خداوندا ای نهایت درخواستِ نیازها.1/13
یَا مَنْ عِنْدَهُ نَیْلُ الطَّلِبَاتِ
ای آنکه رسیدن به خواسته ها نزد اوست.2/13
یَا مَنْ لَا تُفْنِی خَزَائِنَهُ الْمَسَائِلُ
ای آنکه درخواست ها، گنجینه های او را فانی نمی سازد. 7/13
فَمَنْ حَاوَلَ سَدَّ خَلَّتِهِ مِنْ عِنْدِکَ... فَقَدْ طَلَبَ حَاجَتَهُ فِی مَظَانِّهَا
پس هر که دفع فقرش را از تو جوید، بی گمان نیازمندی اش را در جایگاه بایسته طلب کرده.13/13
فَمَنْ... رَامَ صَرْفَ الْفَقْرِ عَنْ نَفْسِهِ بِکَ فَقَدْ... أَتَی طَلِبَتَهُ مِنْ وَجْهِهَا
پس هر که برطرف کردن احتیاجش را به وسیله تو بخواهد، بی گمان از راهش به مراد خود رسیده.13/13
لَا یَسْتَغْنِی فِی طَلِبَاتِهِ عَنْکَ
در خواسته هایش از تو بی نیاز نیست.15/13
ص: 500
سُبْحَانَ رَبِّی کَیْفَ یَسْأَلُ مُحْتَاجٌ مُحْتَاجًا؟
منزّه است پروردگارم چگونه نیازمند از نیازمند درخواست کند؟17/13
رَأَیْتُ أَنَّ طَلَبَ الْمُ-حْتَاجِ إِلَی الْمُ-حْتَاجِ سَفَهٌ مِنْ رَأْیِهِ
دانستم، درخواست نیازمند از نیازمند، از سبکی اندیشه است.5/28
فَقَصَدْتُکَ، یَا إِلَهِی بِالرَّغْبَةِ
پس ای خدای من از روی میلْ آهنگ تو کردم.18/13
أَنَّ کَرَمَکَ لَا یَضِیقُ عَنْ سُوءَالِ أَحَدٍ
همانا بخشش تو از درخواست کسی تنگ نمی گردد.19/13
عَلِمْتُ أَنَّ کَثِیرَ مَا أَسْأَلُکَ یَسِیرٌ فِی وُجْدِکَ
دانستم هر چه از تو زیاد درخواست کنم نزد (دارایی) تو اندک است.19/13
فَمَا أَنَا... بِأَوَّلِ سَائِلٍ سَأَلَکَ...
پس من نخستین سؤال کننده که از تو درخواست کرده نیستم.20/13
وَ تَوَلَّنِی بِنُجْحِ طَلِبَتِی وَ قَضَاءِ حَاجَتِی
و به برآورده گشتن خواسته ام و روا شدن حاجتم مرا یاری فرما.23/13
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... وَ اجْعَلْ ذَلِکَ عَوْنًا لِی وَ سَبَبًا لِنَجَاحِ طَلِبَتِی
بر محمّد و خاندانش درود فرست. و آن را کمکی برای من و وسیله روا شدن حاجتم قرار ده.24/13
فَأَسْأَلُکَ بِکَ وَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِمْ، أَن لَا تَرُدَّنِی خَائِبًا
پس از تو می خواهم به حقّ خودت و به حقّ محمّد و خاندانش - که درودهای تو بر ایشان باد - مرا ناامید برنگردانی.25/13
أَعِذْنِی مِنْ سُوءِ الرَّغْبَةِ
از خواهش بد پناهم ده.15/14
ص: 501
نَشَّطْتَنِی بِهَا لِابْتِغَاءِ مَرْضَاتِکَ وَ فَضْلِکَ
مرا به وسیله آن (تندرستی) برای درخواستِ خوشنودی و احسانت شادی بخشیدی.3/15
أَنْتَ الَّذِی لَا یَرْغَبُ فِی جَزَاءِ مَنْ أَعْطَاهُ
تویی آنکه به هر که نعمت داد، پاداش نمی خواهد.11/16
اللَّهُمَّ یَا مَنْ لَا یَرْغَبُ فِی الْجَزَاءِ
خداوندا ای کسی که پاداش نمی خواهد.1/45
اسْتَعْمِلْنِی بِمَا تَسْأَلُنِی غَدًا عَنْهُ
مرا به کاری که فردا از آن بازپرسی می نمایی وادار.3/20
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی... أَسْأَلُکَ عِنْدَ الْحَاجَةِ
خداوندا مرا چنانم کن که هنگام نیازمندی از تو درخواست کنم.12/20
لَا تَفْتِنِّی... بِالْخُضُوعِ لِسُوءَالِ غَیْرِکَ إِذَا افْتَقَرْتُ
مرا به فروتنی برای درخواست از دیگران به هنگام نیازم، آزمایش نکن.12/20
وَ اکْفِنِی مَؤُونَةَ الِاکْتِسَابِ، وَ ارْزُقْنِی مِنْ غَیْرِ احْتِسَابٍ، فَلَا أَشْتَغِلَ عَنْ عِبَادَتِکَ بِالطَّلَبِ
و به دست آوردن روزی با زحمت بسیار را از من بردار. و مرا بی حساب روزی ده، تا به جای عبادت تو سرگرمِ روزی جستن نشوم.24/20
لَا یُعِینُ إِلَّا طَالِبٌ عَلَی مَطْلُوبٍ
طلب شده را جز طلب کننده، یاری نمی رساند.3/21
فَرِّغْ قَلْبِی لَِمحَبَّتِکَ... وَ قَوِّهِ بِالرَّغْبَةِ إِلَیْکَ
دلم را برای دوستی ات خالی گردان و به رغبت به سوی خود، توانایی ده.10/21
اجْعَلْ... رَغْبَتِی فِیما عِنْدَکَ
و رغبتم را در آنچه نزد توست قرار ده.11/21
وَ ارْزُقْنِی الرَّغْبَةَ فِی الْعَمَلِ لَکَ لِآخِرَتِی
ص: 502
و برای آخرتمْ رغبت در عمل برای تو را، روزی ام گردان.8/22
فَقَدْ... رَغِبْتُ إِلَیْکَ فِی وَضْعِ تَبِعَتِهِ عَنْهُمَا
...پس از تو می خواهم، گرفتاری را از آنها برداری.9/24
فَإِنَّکَ... رَغَّبْتَنَا فِی ثَوَابِ مَا أَمَرْتَنَا
همانا تو در پاداش آنچه ما را امر کردی، رغبتمان داده ای.6/25
اللَّهُمَّ أَعْطِنِی کُلَّ سُوءْلِی
خداوندا همه خواسته هایم را به من عطا کن.9/25
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ الْمُصْلِحِینَ بِسُوءَالِی إِیَّاکَ، الْمُنْجِحِینَ بِالطَّلَبِ إِلَیْکَ
و مرا در همه آن (امور) به خاطر درخواستم از تو، از شایسته کارانی قرار ده که با درخواست از تو، کامیاب شدند.10/25
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... إِعْطَاءِ مَا یَجِبُ لَهُمْ قَبْلَ السُّوءَالِ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در عطا کردن آنچه برای آنان ضروری است پیش از درخواست آنان، توفیق ده.2/26
قَلَبْتُ مَسْأَلَتِی عَمَّنْ لَمْ یَسْتَغْنِ عَنْ فَضْلِکَ
درخواستم را از آنکه از فضلت بی نیاز نبود، بازگرداندم. 4/28
فَکَمْ قَدْ رَأَیْتُ یَا إِلَهِی مِنْ أُنَاسٍ... رَامُوا الثَّرْوَةَ مِنْ سِوَاکَ فَافْتَقَرُوا، وَ حَاوَلُوا الِارْتِفَاعَ فَاتَّضَعُوا
ای خدای من، چه بسیار از مردمی دیدم که از غیر تو ثروت خواستند و نیازمند شدند و بلندی خواستند و پست گشتند.6/28
فَکَمْ قَدْ رَأَیْتُ یَا إِلَهِی مِنْ أُنَاسٍ طَلَبُوا الْعِزَّ بِغَیْرِکَ فَذَلُّوا
ای خدای من، چه بسیار از مردمی دیدم که از غیر تو عزّت خواستند و خوار گشتند.6/28
ص: 503
فَکَمْ قَدْ رَأَیْتُ یَا إِلَهِی مِنْ أُنَاسٍ... رَامُوا الثَّرْوَةَ مِنْ سِوَاکَ فَافْتَقَرُوا
ای خدای من، چه بسیار از مردمی دیدم که از غیر تو ثروت خواستند و نیازمند شدند.6/28
فَأَنْتَ یَا مَوْلَایَ دُونَ کُلِّ مَسْؤُولٍ مَوْضِعُ مَسْأَلَتِی
پس - ای سرور من - جایگاه درخواستم تویی نه هر که از او درخواست شود.8/28
فَأَنْتَ یَا مَوْلَایَ... دُونَ کُلِّ مَطْلُوبٍ إِلَیْهِ وَلِیُّ حَاجَتِی
پس - ای سرور من - صاحب حاجتم تویی، نه هر که از او طلب شود.8/28
وَجَّهَ رَغْبَتَهُ إِلَیْکَ ثِقَةً بِکَ
با اعتماد به تو، خواهشش را به سوی تو گردانده است.8/31
هَذَا مَقَامُ مَنِ اسْتَحْیَا لِنَفْسِهِ مِنْکَ... فَتَلَقَّاکَ بِنَفْسٍ خَاشِعَةٍ... وَاقِفًا بَیْنَ الرَّغْبَةِ إِلَیْکَ وَ الرَّهْبَةِ مِنْکَ
این جایگاه کسی است که درباره خویش، از تو شرمنده گشت. پس با وجودی فروتنْ پیش روی توست، در حالی که میان (دو راهیِ) میل به تو و ترس از تو ایستاده است.19/32
إِنَّکَ أَکْرَمُ الْمَسْؤُولِینَ
همانا تو بخشنده ترین کسی هستی که از آنها درخواست می شود.20/32
إِنَّکَ... أَعْطَی مَنْ سُئِلَ مِنْ فَضْلِهِ
به درستی که تو بخشنده تر کسی هستی که از فضل او درخواست شده.56/45
إِنَّا إِلَیْکَ رَاغِبُونَ
زیرا ما به سوی تو راغب هستیم.4/34
نَبْتَهِلُ إِلَیْکَ فِی سُوءَالِ عَفْوِکَ
برای درخواست بخششت، به سوی تو زاری می کنیم.3/36
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ... مِنْ ذِی فَاقَةٍ سَأَلَنِی فَلَمْ أُوثِرْهُ
ص: 504
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از نیازمندی که از من درخواست کرد، پس او را بر خود برتری ندادم.1/38
ثُمَّ خَلِّصْ ذَلِکَ کُلَّهُ مِنْ رِئَاءِ الْمُرَاءِینَ... لَا نَبْتَغِی فِیهِ مُرَادًا سِوَاکَ
سپس همه آن را از خودنمایی ریاکاران خالص گردان. که جز تو در آن مرادی را نطلبیم.7/44
أَنْتَ الَّذِی دَلَلْتَهُمْ بِقَوْلِکَ مِنْ غَیْبِکَ وَ تَرْغِیبِکَ الَّذِی فِیهِ حَظُّهُمْ عَلَی مَا لَوْ سَتَرْتَهُ عَنْهُمْ لَمْ تُدْرِکْهُ أَبْصَارُهُمْ
تویی آنکه ایشان را با سخن غیبی خود و با ترغیب نمودنت که بهره آنان را دربر دارد، راهنمایی به چیزی کردی که اگر آن را از نظرشان می پوشاندی دیدگانشان آن را درنمی یافت.14/45
تَصَدَّقُوا لَکَ طَلَبًا لِمَزِیدِکَ
جهت طلبِ افزودن (نعمت) تو، برای (رضای) تو صدقه دادند.16/45
وَ رَغَّبْتَ فِیهِ مِنَ الْقِیَامِ
و در آن (ماه)، به برپا خاستن (شب) ترغیب نمودی.20/45
أَنْتَ الْمَلِیءُ بِمَا رُغِبَ فِیهِ إِلَیْکَ
تو دارنده هر آنچیزی هستی که از درگاهت خواسته شود.21/45
وَ أَنْتَ... الْقَرِیبُ إِلَی مَنْ حَاوَلَ قُرْبَکَ
و تو نزدیک به هر آن کسی هستی که برای قرب به تو کوشد.21/45
وَ أَنْتَ... الْجَوَادُ بِمَا سُئِلْتَ مِنْ فَضْلِکَ
و تو بخشنده هر آنچیزی هستی که از فضلت درخواست گردد.21/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ مَطْلُوبٍ قَبْلَ وَقْتِهِ
درود بر تو که پیش از زمان آمدنش، طلب شده.38/45
ص: 505
فَأْجُرْنَا عَلَی مَا أَصَابَنَا فِیهِ مِنَ التَّفْرِیطِ أَجْرًا نَسْتَدْرِکُ بِهِ الْفَضْلَ الْمَرْغُوبَ فِیهِ
پس ما را بر آنچه از کوتاهی در آن ماه به ما رسیده، پاداش ده. پاداشی که با آن فضل درخواست شده را دریابیم.45/45
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا... شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ، حَتَّی نَجِدَ لَذَّةَ مَا نَدْعُوکَ بِهِ
خداوندا شوقِ پاداشِ وعده داده شده را روزی ما گردان. تا خوشی آنچه از تو می خواهیم، دریابیم.53/45
امْتَلَأَتْ بِفَیْضِ جُودِکَ أَوْعِیَةُ الطَّلِبَاتِ
ظرف خواسته ها با زیادی جودت، پر گشته است.12/46
وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلَّا لَکَ
و آنان که از غیر تو درخواست نمودند، زیان دیدند.13/46
بَابُکَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِینَ
درِ تو برای آنان که خواهانند، باز است.14/46
جُودُکَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِینَ
بخشش تو برای درخواست کنندگان، روا است.14/46
لَا یَیْأَسُ مِنْ عَطَائِکَ الْمُتَعَرِّضُونَ
آنان که از تو درخواست نمودند، از عطایت مأیوس نمی گردند.15/46
وَ قَدْ... تَلَطَّفْتَ فِی التَّرْغِیبِ
و با لطف خود، ترغیب نموده ای.21/46
وَ لَا تَجْبَهْنِی بِالرَّدِّ فِی مَسْأَلَتِی
و در خواهشم، دست رد بر پیشانی ام نزن.25/46
أَعِذْنِی مِمَّا... یَصُدُّنِی عَمَّا أُحَاوِلُ لَدَیْکَ
ص: 506
از چیزی که مرا از آنچه نزد تو می خواهم، بازم می دارد، مرا نگهدار.93/47
وَ لَا تُهْلِکْنِی مَعَ مَنْ تُهْلِکُ مِنَ الْمُتَعَرِّضِینَ لِمَقْتِکَ
و مرا همراه هلاک شوندگانی که دشمنی تو را می طلبند، هلاک نگردان.96/47
وَ انْزِعْ مِنْ قَلْبِی حُبَّ دُنْیَا دَنِیَّةٍ، تَنْهَی عَمَّا عِنْدَکَ، وَ تَصُدُّ عَنِ ابْتِغَاءِ الْوَسِیلَةِ إِلَیْکَ
و دوستی دنیای پست که از آنچه نزد توست، بازمی دارد و از طلبیدن دستاویز به سوی تو، منع می کند را از دلم بَر کن.109/47
صُنْ وَجْهِی عَنِ الطَّلَبِ إِلَی أَحَدٍ مِنَ الْعَالَمِینَ
آبرویم را از درخواست به سوی احدی از جهانیان، حفظ کن.131/47
اجْعَلْ بَاقِیَ عُمْرِی فِی الْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ ابْتِغَاءَ وَجْهِکَ
باقی زندگی ام را برای درخواست رضای خودت، در حجّ و عمره قرار ده.133/47
یَشْهَدُ السَّائِلُ مِنْهُمْ وَ الطَّالِبُ... وَ أَنْتَ النَّاظِرُ فِی حَوَائِجِهِمْ
درخواست کننده و جویا، آنان همگی حاضر می شوند و تو بیننده بر نیازهایشان هستی.1/48
فَأَسْأَلُکَ بِجُودِکَ وَ... هَوَانِ مَا سَأَلْتُکَ عَلَیْکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس از تو می خواهم به بخششت و آسانی آنچه درخواست نمودم بر تو، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.1/48
فَأَسْأَلُکَ بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس از تو می خواهم به بخشش و کرمت، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.1/48
یَشْهَدُ السَّائِلُ مِنْهُمْ وَ الطَّالِبُ وَ الرَّاغِبُ وَ الرَّاهِبُ
درخواست کننده و جویا و خواهان و ترسان، آنان همگی حاضر می شوند.1/48
اللَّهُمَّ مَنْ تَهَیَّأَ وَ تَعَبَّأَ وَ أَعَدَّ وَ اسْتَعَدَّ لِوَفَادَةٍ إِلَی مَخْلُوقٍ رَجَاءَ رِفْدِهِ وَ نَوَافِلِهِ وَ طَلَبَ نَیْلِهِ وَ جَائِزَتِهِ
خداوندا، هر کسی خود را مهیّا و آماده می کند
ص: 507
و ساز و برگ تهیه می نماید تا بر مخلوقی وارد شود، بدین امید که به صله و عطا و درخواستِ بخشش و احسان او نائل شود.5/48
یَا مَنْ لَا یُحْفِیهِ سَائِلٌ
ای کسی که درخواست کننده ای او را به رنج نمی اندازد.6/48
إِنْ أَهْلَکْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَعْرِضُ لَکَ فِی عَبْدِکَ، أَوْ یَسْأَلُکَ عَنْ أَمْرِهِ
اگر مرا نابود کنی، پس کیست آنکه درباره بنده ات معترض تو شود یا درباره کار او، تو را بازخواست کند؟15/48
اسْتَجِبْ لِی جَمِیعَ مَا سَأَلْتُکَ وَ طَلَبْتُ إِلَیْکَ وَ رَغِبْتُ فِیهِ إِلَیْکَ
همه آنچه را که از تو خواسته ام و طلب کرده ام و به آن میل نموده ام، برایم مستجاب فرما.28/48
لَقَدْ سُئِلْتَ فَأَعْطَیْتَ
چون از تو درخواست شد، پس عطا کردی.14/49
وَ لَمْ تُسْأَلْ فَابْتَدَأْتَ
و از تو درخواست نشد، پس به بخشش آغاز نمودی.14/49
لَوْ أَنَّ عَذَابِی مِمَّا یَزِیدُ فِی مُلْکِکَ لَسَأَلْتُکَ الصَّبْرَ عَلَیْهِ
اگر عذاب من چیزی بود که در پادشاهی ات می افزود، هر آینه شکیبایی بر آن را از تو می خواستم.6/50
...بَلْ وَجَدْتُکَ... لِمَطَالِبِی مُعْطِیًا
...بلکه تو را برای خواسته هایم، بخشنده یافتم. 5/51
إِلَهِی مَا وَجَدْتُکَ بَخِیلًا حِینَ سَأَلْتُکَ
خدای من، هنگامی که از تو درخواست نمودم، تو را بخیل نیافتم.5/51
مِنْهَا فَرَرْتُ إِلَیْکَ رَبِّ... سَائِلًا فَلَا تَحْرِمْنِی
پروردگار من، از آن (گناهان)، در حالی که درخواست کننده ام، به سوی تو گریخته ام، پس
ص: 508
بی بهره ام نگردان.8/51
مِنْهَا فَرَرْتُ إِلَیْکَ رَبِّ... دَاعِیًا فَلَا تَرُدَّنِی خَائِبًا
پروردگار من، از آن (گناهان)، در حالی که خواهانم به سوی تو گریخته ام، پس مرا ناامید برنگردان. 8/51
وَ اجْعَلْ فِیما عِنْدَکَ رَغْبَتِی شَوْقًا إِلَی لِقَائِکَ
و در آنچه نزد توست، رغبتم را، آرزومندی دیدارت قرار ده.4/54
اللَّهُمَّ اجْعَلْ رَغْبَتِی فِی مَسْأَلَتِی مِثْلَ رَغْبَةِ أَوْلِیَائِکَ فِی مَسَائِلِهِمْ
خداوندا، رغبت مرا در درخواستم، همانند رغبت اولیای خود در خواسته هایشان قرار ده.6/54
اللَّهُمَّ هَذِهِ حَاجَتِی فَأَعْظِمْ فِیهَا رَغْبَتِی
خداوندا خواسته من این است. پس رغبت مرا در آن افزون گردان.7/54
فَأَسْأَلُکَ بِکَ وَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِمْ، أَن لَا تَرُدَّنِی خَائِبًا
پس از تو می خواهم به حقّ خودت و به حقّ محمّد و خاندانش - که درودهای تو بر ایشان باد - مرا ناامید برنگردانی.25/13
وَ اجْعَلْهُمْ لِی عَوْنًا عَلَی مَا سَأَلْتُکَ
و ایشان را برای من، بر آنچه از تو خواستم، مددکار قرار ده.5/25
أَعْطِ جَمِیعَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ وَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِثْلَ الَّذِی سَأَلْتُکَ لِنَفْسِی وَ لِوَلَدِی...
به همه مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان با ایمان، مانندِ آنچه برای خود و فرزندانم از تو درخواست نمودم، ببخش.12/25
فَأَسْأَلُ اللَّهَ رَبِّی... أَنْ یَجْعَلَکَ هِلَالَ بَرَکَةٍ
پس از خدایی که پروردگار من است، درخواست می کنم که تو را ماه با برکتی قرار
ص: 509
دهد.4/43
فَأَسْأَلُ اللَّهَ رَبِّی... أَنْ یُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس از خدایی که پروردگار من است، درخواست می کنم که بر محمّد و خاندانش درود فرستد.4/43
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا، همانا من از تو می خواهم که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.12/44
فَأَسْأَلُکَ بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ وَ هَوَانِ مَا سَأَلْتُکَ عَلَیْکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس از تو می خواهم به بخشش و کرمت و آسانی آنچه درخواست نمودم بر تو، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.1/48
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ... وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ
خداوندا، از تو درخواست می کنم که بر محمّد بنده خود و بر خاندان محمّد درود فرستی. 3/48
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خدای من، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی.10/52
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... وَ اجْعَلْنَا فِی نَظْمِ مَنِ اسْتَحَقَّ الرَّفِیعَ الْأَعْلَی بِرَحْمَتِکَ
خداوندا، همانا من از تو می خواهم بر محمّد و خاندانش درود فرستی و ما را در صف کسانی که به واسطه رحمت تو، مستحقّ بالاترین مرتبه گشته اند، قرار ده.12/44
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَهِّلْنَا فِیهِ لِمَا وَعَدْتَ أَوْلِیَاءَکَ مِنْ کَرَامَتِکَ
خداوندا، همانا من از تو می خواهم بر محمّد و خاندانش درود فرستی و ما را در این (ماه) به کرامت خود که به دوستانت وعده داده ای، سزاوار نما.12/44
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... وَ أَوْجِبْ لَنَا فِیهِ مَا أَوْجَبْتَ لِأَهْلِ الْمُبَالَغَةِ فِی طَاعَتِکَ
خداوندا، همانا من از تو می خواهم بر محمّد و خاندانش درود فرستی و برای ما در این (ماه)، آنچه برای کوشش گران در طاعتت لازم کرده ای، لازم گردان.12/44
ص: 510
وَ أَسْأَلُکَ حُسْنَ الرِّفَادَةِ
و پذیرایی نیکو از تو می خواهم.25/46
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ أَوْ عَافِیَةٍ... أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی یا عافیت را قسمت می نمایی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
أَسْأَلُکَ أَمْنًا مِنْ عَذَابِکَ
ایمنی از عذابت را از تو می خواهم.19/48
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی.5/50
أَسْأَلُکَ أَنْ تَعْفُوَ عَنِّی
از تو می خواهم که مرا ببخشایی.7/51
أَسْأَلُکَ کُلَّمَا شِئْتُ مِنْ حَوَائِجِی
هر حاجتی که می خواهم، از تو درخواست می کنم.11/51
أَسْأَلُکَ عَمَلًا تُحِبُّ بِهِ مَنْ عَمِلَ بِهِ، وَ یَقِینًا تَنْفَعُ بِهِ مَنِ اسْتَیْقَنَ بِهِ حَقَّ الْیَقِینِ فِی نَفَاذِ أَمْرِکَ
از تو عملی را درخواست می کنم که به سبب آن هر کسی را که آن را انجام دهد، دوست داری. و یقینی می خواهم که به وسیله آن هر کس را که به نافذ بودن امر تو حقیقتاً یقین پیدا کند، سود می دهی.3/54
أَسْأَلُکَ خَوْفَ الْعَابِدِینَ لَکَ
ترس عبادت کنندگان برای تو را، از تو درخواست می نمایم.5/54
ص: 511
أَسْأَلُکَ مِنْ خَیْرِ کِتَابٍ قَدْ خَلَا
از تو نیکی آنچه نوشته شده و گذشته را درخواست می نمایم.5/54
أَسْأَلُکَ... عِبَادَةَ الْخَاشِعِینَ لَکَ
پرستش فروتنان برای تو را، از تو درخواست می نمایم.5/54
أَسْأَلُکَ... یَقِینَ الْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْکَ
یقین توکّل کنندگان بر تو را، از تو درخواست می نمایم.5/54
خواندن خدا دعا
خواهش نفسانی شهوت
نَعُوذُ بِکَ... أَنْ نُعْجِبَ بِأَعْمَالِنَا
پناه می بریم به تو از اینکه در کارهایمان خودپسند باشیم.5/8
عَبِّدْنِی لَکَ وَ لَا تُفْسِدْ عِبَادَتِی بِالْعُجْبِ
مرا عبادت خود وادار ولی بندگی ام را با خودپسندی تباه نگردان.3/20
فَهَا أَنَا ذَا یَا إِلَهِی... مُقِرٌّ لَکَ بِأَنِّی لَمْ أَسْتَسْلِمْ وَقْتَ إِحْسَانِکَ إِلَّا بِالْإِقْلَاعِ عَنْ عِصْیَانِکَ
پس ای خدای من، اقرار می کنم به اینکه هنگام احسانت، جز با خودداری از معصیت تو، فرمان نبرده ام. 5و4/12
اللَّهُمَّ وَ إِنَّهُ... لَا اسْتِمْسَاکَ بِی عَنِ الْخَطَایَا إِلَّا عَنْ قُوَّتِکَ
خداوندا جز به قدرت تو، خودداری از خطایا برایم ممکن نیست.19/31
لَمْ تَکُنْ... إِمْسَاکُکَ غَفْلَةً
خودداری ات از روی غفلت نبوده است.22/46
فَهَّهَنِیَ الْإِمْسَاکُ عَنْ تَمْجِیدِکَ
و خودداریْ (از سخن)، مرا از بزرگ داشتن
ص: 512
تو درمانده کرده.24/46
طَوِّقْنِی طَوْقَ الْإِقْلَاعِ عَمَّا یُحْبِطُ الْحَسَنَاتِ
طوقِ دست برداشتن از آنچه نیکی ها را باطل کرده، به گردنم انداز.106/47
خودنمایی ریا
وَ أَغْنَیْتَهُمْ عَنِ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ بِتَقْدِیسِکَ
و آنان را به ذکر تقدیس خود، از خوردنی و آشامیدنی بی نیاز نموده ای.11/3
یُولِجُ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا فِی صَاحِبِهِ، وَ یُولِجُ صَاحِبَهُ فِیهِ بِتَقْدِیرٍ مِنْهُ لِلْعِبَادِ، فِیما یَغْذُوهُمْ بِهِ
بنا به تقدیرش هر یک از شب و روز را جای یکدیگر قرار می دهد تا برای بندگان روزی دهد.4/6
یَا إِلَهِی لَوْ... أَکَلْتُ تُرَابَ الْأَرْضِ طُولَ عُمْرِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر همه عمرم خاک زمین خورم، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
اللَّهُمَّ وَ امْزُجْ... أَطْعِمَتَهُمْ بِالْأَدْوَاءِ
خداوند و خوردنی هایشان را به امراضْ درآمیز. 12/27
جَعَلْتَ لِی قُوتًا مِنْ فَضْلِ طَعَامٍ وَ شَرَابٍ أَجْرَیْتَهُ لِأَمَتِکَ الَّتِی أَسْکَنْتَنِی جَوْفَهَا
از زیادی خوردنی و آشامیدنی که برای کنیزت مقرّر فرموده بودی، برایم خوراک قرار دادی. همان (مادری) که مرا در درون او جای دادی. 24/32
فَغَذَوْتَنِی بِفَضْلِکَ غِذَاءَ الْبَرِّ اللَّطِیفِ
پس به فضل خودت مرا مانند نیکوکاری مهربانْ خوراک دادی.26/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ یَأْکُلُ بَعْضَهَا بَعْضٌ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که پاره هایش یکدیگر را می خورد.29/32
ص: 513
لَمْ تَسُمْهُ الْقِصَاصَ فِیما أَکَلَ مِنْ رِزْقِکَ الَّذِی یَقْوَی بِهِ عَلَی طَاعَتِکَ
از او در آنچه از روزی تو خورد، و بر طاعتت نیرو گرفت، تقاص نخواستی.13/37
وَ حَجَرَ فِیهِ الْمَطَاعِمَ وَ الْمَشَارِبَ إِکْرَامًا
و از جهت گرامی داشتش، خوردنی ها و آشامیدنی ها را در آن ممنوع نمود.4/44
خورشید آفتاب
خوشایند پسندیده
السَّعِیدُ مِنَّا مَنْ رَغِبَ إِلَیْهِ
نیک بخت از ما کسی است که به سوی او رغبت ورزد.24/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا نَسْعَدُ بِهِ فِی السُّعَدَاءِ مِنْ أَوْلِیَائِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که با آن در بین سعادتمندان از دوستانش به سعادت برسیم.30و27/1
وَ لَا تَقْطَعْ رَجَاءَنَا بِمَنْعِکَ، فَتَکُونَ قَدْ أَشْقَیْتَ مَنِ اسْتَسْعَدَ بِکَ
و به منع خویش، ما را ناامید مکن. وگرنه کسی که از تو نیک بختی خواسته، بدبخت کرده ای.3/10
فَلَا تَجْعَلْ حَظِّی مِنْ رَحْمَتِکَ مَا عَجَّلْتَ لِی مِنْ عَافِیَتِکَ، فَأَکُونَ قَدْ شَقِیتُ بِمَا أَحْبَبْتُ وَ سَعِدَ غَیْرِی بِمَا کَرِهْتُ
پس بهره مرا از رحمتت، تندرستی ای که اکنون برای من پیش انداخته ای، قرار مده که به سبب آنچه دوست دارم، بدبخت شوم و دیگری به سبب آنچه دوست ندارم، خوشبخت شود.1/18
وَ زِدْهُمْ بَصِیرَةً فِی حَقِّی، وَ مَعْرِفَةً بِفَضْلِی حَتَّی یَسْعَدُوا بِی وَ أَسْعَدَ بِهِمْ
و بر حق بینی و فضیلت شناسی آنان نسبت به من بیفزا. تا آنان به وسیله من، نیک بخت شوند و من به وسیله آنها، نیک بخت گردم.4/26
فَإِنْ خَتَمْتَ لَهُ بِالسَّعَادَةِ، وَ قَضَیْتَ لَهُ بِالشَّهَادَةِ فَبَعْدَ
ص: 514
أَنْ یَجْتَاحَ عَدُوَّکَ بِالْقَتْلِ...
پس اگر (زندگی اش را) برای او به خوش بختی پایان دادی و شهادت را برایش رقم زدی، بعد از آن باشد که دشمنت را با کشتن نابود نموده است.15/27
عَوِّضْنِی مِنْ عَفْوِی عَنْهُمْ عَفْوَکَ، وَ مِنْ دُعَائِی لَهُمْ رَحْمَتَکَ حَتَّی یَسْعَدَ کُلُّ وَاحِدٍ مِنَّا بِفَضْلِکَ
به جای گذشتم از ایشان، گذشت خودت را و به جای دعایم بر آنان، رحمتت را به من عوض ده. تا هر یک از ما به فضل تو، سعادتمند شود.3/39
فَإِذَا أَوْرَدْتَهُ عَلَیْنَا وَ أَنْزَلْتَهُ بِنَا فَأَسْعِدْنَا بِهِ زَائِرًا
پس هنگامی که آن را نزد ما وارد نمودی و آن را بر ما فرود آوردی، ما را به زیارت آن سعادتمند گردان. 4/40
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ سَعْدٍ لَا نَحْسَ فِیهِ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه سعادتمندی بی تیره بختی قرار دهد.5و4/43
وَ اجْعَلْنَا مِنْ... أَسْعَدَ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ
و ما را از نیک بخت ترین کسانی که تو را در آن (ماه) بندگی نموده(اند)، قرار ده.6/43
مَا أَسْعَدَ مَنْ رَعَی حُرْمَتَکَ بِکَ!
چه نیک بخت است کسی که به سبب تو، حرمتت را رعایت کند!.30/45
اجْعَلْنَا مِنْ أَسْعَدِ أَهْلِهِ بِهِ
و به وسیله آن، ما را از سعادتمندترین اهل آن قرار ده.49/45
فَمَنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ السَّعَادَةِ خَتَمْتَ لَهُ بِهَا
پس هر که از سعادتمندان باشد، برایش به سعادت پایان دهی.17/46
وَ بَلِّغْنِی مَبَالِغَ مَنْ عُنِیتَ بِهِ... وَ رَضِیتَ عَنْهُ، فَأَعَشْتَهُ حَمِیدًا، وَ تَوَفَّیْتَهُ سَعِیدًا
و مرا به درجات کسی رسان که به او عنایت داشته ای و از او خوشنود گشته ای پس بدین سبب او را ستوده، زنده داشته و نیک بخت میرانده ای.105/47
ص: 515
أَسْعِدْنِی بِمَا تُعْطِینِی مِنْهُ
مرا به آنچه از آن عطا می کنی، نیک بخت گردان. 28/48
أَبْدِلْنِی... مِنْ عُقُوقِ ذَوِی الْأَرْحَامِ الْمَبَرَّةَ
درباره من بدرفتاری خویشان را به نیکوکاری مبدّل فرما.7/20
أَبْدِلْنِی... مِنْ رَدِّ الْمُلَابِسِینَ کَرَمَ الْعِشْرَةِ
درباره من اهانت معاشران را به خوش رفتاری مبدّل فرما.7/20
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی... أَبَرُّهُمَا بِرَّ الْأُمِّ الرَّؤُوفِ
خداوندا مرا چنان گردان که با آن دو (پدر و مادرم) همانند خوش رفتاریِ مادری مهربان، خوش رفتاری کنم.5/24
إِنَّکَ... الْمُ-حْسِنُ الْمُ-جْمِلُ
همانا تو نیکوکارِ خوش رفتار هستی.7/36
...وَ هُوَ یُظْهِرُ لِی بَشَاشَةَ الْمَلَقِ
...در حالی که چاپلوسانه برایم خوش رویی می کرد.7/49
خوش گمانی گمان
خوشنودی پسندیده
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... نَسْبِقُ بِهِ مَنْ سَبَقَ إِلَی رِضَاهُ وَ عَفْوِهِ
سپاس خدای را، سپاسی که با آن، بر پیشی گرفتگان به سوی خوشنودی و بخشایش او، پیشی گیریم.11و10/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکُونُ... سَبَبًا إِلَی رِضْوَانِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که سببی به سوی خوشنودی اش باشد.29و27/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا یَتَقَبَّلُهُ مِنَّا، وَ یَرْضَی بِهِ عَنَّا
و سپاس خدای را. سپاسی که آن را از ما
ص: 516
بپذیرد و به سبب آن از ما خوشنود شود.2/44
وَ حَارَبَ فِی رِضَاکَ أُسْرَتَهُ
و در (راه) خوشنودی تو، با قبیله اش جنگید.7/2
وَ أَقَمْتَ لِأَهْلِهِ دَلِیلًا... مِنْ أَئِمَّةِ الْهُدَی، وَ قَادَةِ أَهْلِ التُّقَی عَلَی جَمِیعِهِمُ السَّلَامُ، فَاذْکُرْهُمْ مِنْکَ بِمَغْفِرَةٍ وَ رِضْوَانٍ
و برای اهل آن (عصر و زمان) راهنمایی گماشتی، از امامانِ رستگاری و پیشوایان اهل پرهیزکاری - که بر همه آنها درود باد - پس به آمرزش و خوشنودی، از آنها یاد کن.2/4
وَ أَرْضِهِمْ مِنْ رِضْوَانِکَ
و به خوشنودی خود ایشان را خوشنود ساز.7/4
وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَرْضَی مَنْ مَرَّ عَلَیْهِ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ مِنْ جُمْلَةِ خَلْقِکَ
و ما را از خوشنودترین آفریدگانت که شب و روز بر آنها گذشته قرار ده.20/6
وَ إِذَا هَمَمْنَا بِهَمَّیْنِ یُرْضِیکَ أَحَدُهُمَا عَنَّا، وَ یُسْخِطُکَ الْآخَرُ عَلَیْنَا...
و چون بر دو کار تصمیم گرفتیم، یکی تو را از ما خوشنود می سازد و دیگری تو را بر ما به خشم می آورد...3/9
...فَمِلْ بِنَا إِلَی مَا یُرْضِیکَ عَنَّا
پس ما را به آن کار که تو را از ما خوشنود می سازد برگردان.3/9
وَ یَا مَنْ رِضَاهُ أَوْفَرُ مِنْ سَخَطِهِ
و ای کسی که خوشنودی او از خشمش افزون تر است.9/12
وَ یَا مَنْ رَضِیَ مِنْ فِعْلِهِمْ بِالْیَسِیرِ
و ای آنکه از کردار اندک ایشان، خرسند شده است. 10/12
وَ رَضِّنِی بِمَا أَخَذْتَ لِی وَ مِنِّی
و مرا به آنچه برای من و از من گرفتی،
ص: 517
خوشنود گردان.13/14
نَشَّطْتَنِی بِهَا لِابْتِغَاءِ مَرْضَاتِکَ وَ فَضْلِکَ
مرا به وسیله آن (تندرستی) برای درخواستِ خوشنودی و احسانت شادی بخشیدی.3/15
وَ أَنَا یَا إِلَهِی عَبْدُکَ الَّذِی أَمَرْتَهُ بِالدُّعَاءِ، فَقَالَ: لَبَّیْکَ وَ سَعْدَیْکَ
و من - ای خدای من - بنده توام که او را به نیایش کردن فرمان دادی. پس گفت: اطاعت می کنم و گوش به فرمانم.13/16
وَ جَلِّلْنِی رِضَاکَ
و خوشنودی ات را بر من بپوشان.21/20
وَ سَهِّلْ إِلَی بُلُوغِ رِضَاکَ سُبُلِی
و راه هایم را برای رسیدن به خوشنودی ات، آسان فرما.28/20
وَ لَا أَبْلُغُ رِضَاکَ، وَ لَا أَنَالُ مَا عِنْدَکَ إِلَّا بِطَاعَتِکَ وَ بِفَضْلِ رَحْمَتِکَ
و توانایی (جلب) رضایتت را ندارم. و نائل به آنچه نزد توست نیستم، جز با اطاعت (از) تو و به فزونیِ رحمتت.6/21
وَ اشْغَلْ بِطَاعَتِکَ نَفْسِی... حَتَّی... لَا أَسْخَطَ شَیْئًا مِنْ رِضَاکَ
و مرا به طاعت خویش مشغول دار. تا از چیزی که خوشنودی توست، خشمگین نشوم.9/21
وَ هَبْ لِی قُوَّةً أَحْتَمِلُ بِهَا جَمِیعَ مَرْضَاتِکَ
و به من نیرویی عنایت کن تا بتوانم همه خوشنودی ات را حمل کنم.11/21
وَ اجْعَلْ... فِی مَرْضَاتِکَ مَدْخَلِی
و ورود مرا در خوشنودی ات قرار ده.11/21
وَ امْنُنْ عَلَیَّ... بِالْعَمَلِ لَکَ بِمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَی
و عمل - برای خودت - به آنچه دوست داری و خوشنود می شوی را به من ارزانی دار.13/21
ص: 518
وَ خُذْ لِنَفْسِکَ رِضَاهَا مِنْ نَفْسِی فِی عَافِیَةٍ
و رضای خود را از من در حال عافیت دریافت نما.1/22
فَأَعْطِنِی مِنْ نَفْسِی مَا یُرْضِیکَ عَنِّی
پس آنچه تو را از من راضی می گرداند، به من عطا فرما.1/22
وَ اجْعَلْ... رِضَایَ فِیما یَرِدُ عَلَیَّ مِنْکَ
و خوشنودی ام را، در آنچه از تو به من می رسد قرار ده.5/22
وَ ارْزُقْنِی الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِیرِی فِی الشُّکْرِ لَکَ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَیَّ... حَتَّی أَتَعَرَّفَ مِنْ نَفْسِی رَوْحَ الرِّضَا وَ طُمَأْنِینَةَ النَّفْسِ مِنِّی بِمَا یَجِبُ لَکَ فِیما یَحْدُثُ فِی حَالِ الْخَوْفِ وَ الْأَمْنِ وَ الرِّضَا وَ السُّخْطِ...
و هنگامی که در شکر به نعمت هایی که به من ارزانی داشته ای کوتاهی نمودم، (اعتراف به) حق را روزی ام فرما، تا نسیم خوشنودی و آرامش خود را نسبت به آنچه در حال ترس و ایمنی و خوشنودی و خشم رخ می دهد، و شکر آن برای تو واجب است، دریابم.11/22
وَ ارْزُقْنِی... الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فِی حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ، حَتَّی أَکُونَ بِمَا یَرِدُ عَلَیَّ مِنْهُمَا بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ... مُوءْثِرًا لِرِضَاکَ عَلَی مَا سِوَاهُمَا فِی الْأَوْلِیَاءِ وَ الْأَعْدَاءِ
و مرا در حال خوشنودی وخشم، خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و آخرت روزی ده. تا به آنچه از آن دو (خوشنودی و خشم) به من می رسد، حالی یکسان داشته باشم. درباره دوستان و دشمنان، خوشنودی تو را بر غیر آن دو (ناخوشنودی و نافرمانی تو) مقدّم شمارم.13/22
وَ ارْزُقْنِی التَّحَفُّظَ مِنَ الْخَطَایَا، وَ الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فِی حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ
و مرا در حال خوشنودی و خشم، خودداری از خطاها و خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و آخرت روزی ده.13/22
ص: 519
وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ... حَتَّی... أُقَدِّمَ عَلَی رِضَایَ رِضَاهُمَا...
و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را در نظرم، از خوابِ خواب آلوده، خوش تر قرار ده. تا خوشنودی آنان را بر خوشنودی خود مقدّم اندازم.5/24
وَ ارْضَ عَنْهُمَا بِشَفَاعَتِی لَهُمَا رِضًی عَزْمًا
و به میانجیگری من از آنها یکسره خوشنود شو.14/24
فَیَنَالَنِی مِنْهُ بِدَعْوَةٍ... أَوْ شَفَاعَةٍ أَوْکَدُ عِنْدَکَ مِنْ شَفَاعَتِی تَکُونُ بِهَا... فَوْزَتِی بِرِضَاکَ
پس دعایی از او به من رسد یا شفاعتی کند که از شفاعت من نزد تو کارسازتر است، که رستگاری ام به خوشنودی ات به وسیله آن حاصل شود.27/31
وَ هَذَا مَقَامُ مَنِ اسْتَحْیَا لِنَفْسِهِ مِنْکَ، وَ سَخِطَ عَلَیْهَا، وَ رَضِیَ عَنْکَ
و این جایگاه کسی است که درباره خویش، از تو شرمنده گشت و بر خود خشمگین و از تو خوشنود است.19/32
وَ أَسْأَلُکَ... أَنْ تُرْضِیَنِی بِحِصَّتِی فِیما قَسَمْتَ لِی
و از تو درخواست می کنم که مرا به بهره ام در آنچه برایم قسمت کرده ای، راضی نمایی.28/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ... تَوَعَّدْتَ بِهَا مَنْ صَدَفَ عَنْ رِضَاکَ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با آن هر که را از خوشنودی تو روی گردانْد، تهدید نمودی.29/32
صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ حَتَّی یَرْضَی، وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَعْدَ الرِّضَا
درود خدا بر او تا اینکه خوشنود شود و درود خدا بر او و خاندانش، پس از خوشنود شدن.35/32
وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ الِاخْتِیَارِ، وَ اجْعَلْ ذَلِکَ ذَرِیعَةً إِلَی الرِّضَا بِمَا قَضَیْتَ لَنَا
ص: 520
و معرفت (کار) خیر را به ما الهام فرما و آن را وسیله خوشنودی به آنچه برای ما مقدّر فرمودی، قرار ده.2/33
وَ لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَیَّرْتَ فَنَغْمِطَ قَدْرَکَ، وَ نَکْرَهَ مَوْضِعَ رِضَاکَ
و ما را دچار عجز از شناخت آنچه اختیار نموده ای نساز، تا قدْر تو را سبک شماریم و مورد رضایت تو را ناپسند داریم.3/33
الْحَمْدُ لِلَّهِ رِضًی بِحُکْمِ اللَّهِ
سپاس خدای را که راضی به حکم اویم.1/35
وَ طَیِّبْ بِقَضَائِکَ نَفْسِی
و مرا به قضای خود، خوشنود گردان.3/35
لَا یَجِبُ لِأَحَدٍ أَنْ تَغْفِرَ لَهُ بِاسْتِحْقَاقِهِ، وَ لَا أَنْ تَرْضَی عَنْهُ بِاسْتِیجَابِهِ
هیچ کس در حدّی نیست که به سبب استحقاقش آمرزشت را ایجاب کند و شایستگی اش رضایت تو را لازم سازد.4/37
وَ مَنْ رَضِیتَ عَنْهُ فَبِفَضْلِکَ
و از هر که راضی شوی، از فضل توست.5/37
فَجَمِیعُ مَا أَخَّرْتَ عَنْهُ مِنَ الْعَذَابِ... رِضًی بِدُونِ وَاجِبِکَ
پس هر عذابی که از او به تأخیر انداخته ای، راضی شدن به کمتر از شایستگی خودت بوده است.15/37
وَ لَا یُخَافُ إِغْفَالُکَ ثَوَابَ مَنْ أَرْضَاکَ
و ترسی نیست که پاداش آنکه تو را خوشنود گردانْد، فروگذاری.16/37
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ مِنْ عَبِیدِکَ أَدْرَکَهُ مِنِّی دَرَکٌ... أَرْضِهِ عَنِّی مِنْ وُجْدِکَ
خداوندا و هر بنده ای از بندگانت که ناروایی از من به او رسیده، او را با توانگری خود، از من
ص: 521
خوشنود گردان.4/39
شَرِّفْ دَرَجَتِی بِرِضْوَانِکَ
درجه مرا به خوشنودیت، شرافت ده.4/41
اللَّهُمَّ وَ کَمَا... أَنْهَجْتَ بِآلِهِ سُبُلَ الرِّضَا إِلَیْکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا و چنان که به وسیله خاندانش، راه های خوشنودی به سوی خود را آشکار ساختی، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست.8/42
وَ اعْصِمْنَا بِهِ مِنْ هُوَّةِ الْکُفْرِ وَ دَوَاعِی النِّفَاقِ حَتَّی یَکُونَ لَنَا فِی الْقِیَامَةِ إِلَی رِضْوَانِکَ وَ جِنَانِکَ قَائِدًا
و با آن (قرآن)، ما را از (سقوط در) گودال کفر و انگیزه های دورویی نگهدار. تا در قیامت جلودار ما به سوی خوشنودی تو و بهشت هایت باشد.12/42
وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَرْضَی مَنْ طَلَعَ عَلَیْهِ
و ما را از خوشنودترین کسانی که ماه بر او طلوع کرده، قرار ده.6/43
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... سَبَّلَنَا فِی سُبُلِ إِحْسَانِهِ لِنَسْلُکَهَا بِمَنِّهِ إِلَی رِضْوَانِهِ
و سپاس خدای را که ما را در راه های احسانش، راهی نمود، تا در آن (راه ها)، به وسیله نعمتش به سوی خوشنودی اش رویم.2/44
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ، وَ اسْتِعْمَالِهَا فِیهِ بِمَا یُرْضِیکَ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان و به کار بردنش در آن ماه به آنچه تو را خوشنود می سازد، یاری فرما.6/44
وَ تَصَدَّقُوا لَکَ طَلَبًا لِمَزِیدِکَ، وَ فِیهَا کَانَتْ نَجَاتُهُمْ مِنْ غَضَبِکَ، وَ فَوْزُهُمْ بِرِضَاکَ
و جهت طلبِ افزودن (نعمت) تو، برای (رضای) تو صدقه دادند و در (همه) اینها نجات ایشان از خشمت و دست یافتنشان به خوشنودی ات نهفته بود.16/45
ص: 522
اللَّهُمَّ وَ مَنْ... تَقَرَّبَ إِلَیْکَ بِقُرْبَةٍ أَوْجَبَتْ رِضَاکَ لَهُ... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ
خداوندا و هر کس به وسیله عمل تقرب آوری به سوی تو تقرب جسته، که خوشنودی تو را برای او لازم گردانده؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش.50/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةً نَصُوحًا خَلَصَتْ مِنَ الشَّکِّ وَ الِارْتِیَابِ، فَتَقَبَّلْهَا مِنَّا، وَ ارْضَ عَنَّا
خداوندا ما به درگاه تو توبه می کنیم. توبه خالصی که از تردید و دودلی پاک باشد. پس آن را از ما بپذیر و از ما خوشنود باش.52/45
وَ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا یَزِیدُ عَلَی رِضَاکَ
و سپاس برای توست. سپاسی که بر خوشنودی ات بیفزاید.35/47
صَلِّ عَلَیْهِ صَلَاةً رَاضِیَةً لَا تَکُونُ صَلَاةٌ فَوْقَهَا
بر او درود فرست، درود خوشنودکننده ای که درودی بالاتر از آن نباشد.51/47
وَ صَلِّ عَلَیْهِ صَلَاةً تُرْضِیکَ و تَزِیدُ عَلَی رِضَاکَ لَهُ
و بر او درود فرست، درودی که تو را خوشنود کند و بر خوشنودی ات برای او بیفزاید.52/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُرْضِیهِ وَ تَزِیدُ عَلَی رِضَاهُ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که خوشنودش سازد و بر خوشنودی اش بیفزاید.52/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِمْ... صَلَاةً... تَکُونُ لَکَ وَ لَهُمْ رِضًی
پروردگار من، بر ایشان درود فرست. درودی که برای تو و برای ایشان پسندیده باشد.59/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً تُجَاوِزُ رِضْوَانَکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که از خوشنودی تو درگذرد.53/47
جَعَلْتَهُ الذَّرِیعَةَ إِلَی رِضْوَانِکَ
او را سبب رسیدن به خوشنودی ات قرار دادی.60/47
وَ اجْعَلْنَا... فِی رِضَاهُ سَاعِینَ
و ما را کوشا در خوشنودی او قرار ده.63/47
ص: 523
وَ اجْعَلْ لِی فِی هَذَا الْیَوْمِ نَصِیبًا أَنَالُ بِهِ حَظًّا مِنْ رِضْوَانِکَ
و در این روز برای من نصیبی قرار ده که با آن به بهره ای ویژه از خوشنودی ات برسم.71/47
وَ تَوَحَّدْنِی بِمَا تَتَوَحَّدُ بِهِ مَنْ... أَتْعَبَ نَفْسَهُ فِی ذَاتِکَ، وَ أَجْهَدَهَا فِی مَرْضَاتِکَ
و تو خود به تنهایی به من نیکی کن، همانگونه که نیکی می کنی با کسی که برای تو خود را به سختی انداخته و در خوشنودی ات کوشیده.88/47
لَا تُعْرِضْ عَنِّی إِعْرَاضَ مَنْ لَا تَرْضَی عَنْهُ بَعْدَ غَضَبِکَ
از من رونگردان همانند روگرداندن از کسی که پس از خشمت از او خوشنود نمی شوی.100/47
وَ بَلِّغْنِی مَبَالِغَ مَنْ... رَضِیتَ عَنْهُ
و مرا به درجات کسی رسان که از او خوشنود گشته ای.105/47
وَ لَا تَشْغَلْنِی بِمَا لَا أُدْرِکُهُ إِلَّا بِکَ عَمَّا لَا یُرْضِیکَ عَنِّی غَیْرُهُ
و مرا به چیزی که آن را درنمی یابم، مگر به (کمک) تو، مشغول منما، تا از چیزی که جز آن تو را از من خوشنود نمی کند، باز مانم.108/47
وَ لَا تَتَّخِذْنِی هُزُوًا لِخَلْقِکَ... وَ لَا تَبَعًا إِلَّا لِمَرْضَاتِکَ
و مرا سبب خنده آفریدگانت و جز پیرو خوشنودی ات قرار نده.124/47
وَ اجْعَلْ بَاقِیَ عُمْرِی فِی الْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ ابْتِغَاءَ وَجْهِکَ
و باقی زندگی ام را برای رضای خودت، در حجّ و عمره قرار ده.133/47
اللَّهُمَّ الْعَنْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ، وَ مَنْ رَضِیَ بِفِعَالِهِمْ وَ أَشْیَاعَهُمْ وَ أَتْبَاعَهُمْ
خداوندا، دشمنان ایشان را از گذشتگان و آیندگان و هر که را به کردارشان خوشنود می شود و دوستان و پیروانشان را لعنت کن.10/48
فَهَبْ لِی یَا إِلَهِی... مَا أَتَّخِذُهُ سُلَّمًا أَعْرُجُ بِهِ إِلَی رِضْوَانِکَ
پس ای خدای من، مرا چیزی ببخش که آن را
ص: 524
نردبانی به سوی خوشنودی ات قرار داده، از آن بالا روم.17/49
تَحْمَدُکَ نَفْسِی وَ لِسَانِی وَ عَقْلِی... حَمْدًا یَکُونُ مَبْلَغَ رِضَاکَ عَنِّی
تنم و زبانم و عقلم، تو را سپاس گزاری می کنند. سپاسی که به اندازه خوشنودی تو از من باشد. 6/51
اسْتَعْمِلْنِی فِی مَرْضَاتِکَ عَمَلًا لَا أَتْرُکُ مَعَهُ شَیْئًا مِنْ دِینِکَ مَخَافَةَ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ
مرا در (راه) خوشنودی ات به کاری بگمار که با آن چیزی از دین تو را، به خاطر ترس کسی از آفریدگانت رها ننمایم.6/54
مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ
داستان کسانی که دارایی هایشان را در راه خدا می بخشند، مانند داستان دانه ایست که هفت خوشه رویانده، که در هر خوشه صد دانه باشد.13/45
خوشی لذّت
أَجْرَیْتَهُ مَجَارِیَ دِمَائِنَا
او (شیطان) را در رگ های خونمان روان نمودی. 6/25
تُصَرِّفُنِی حَالًا عَنْ حَالٍ... کَمَا نَعَتَّ فِی کِتَابِکَ: (نُطْفَةً ثُمَّ عَلَقَةً ثُمَّ مُضْغَةً ثُمَّ عَظْمًا ثُمَّ کَسَوْتَ الْعِظَامَ لَحْمًا، ثُمَّ أَنْشَأْتَنِی خَلْقًا آخَرَ)
مرا از حالی به حال دیگر می گرداندی. همچنانکه در کتاب خود وصف نمودی. نخست نطفه سپس خونِ بسته شده و سپس پاره گوشت، سپس استخوان آفریدی، سپس استخوان ها را با گوشت پوشاندی، آنگاه مرا آفرینشی دیگر دادی.23/32
خوی اخلاق
ص: 525
کَاشَفَ فِی الدُّعَاءِ إِلَیْکَ حَامَّتَهُ
در دعوت به سوی تو با خویشانش، آشکارا به ستیز پرداخت.6/2
قَطَعَ فِی إِحْیَاءِ دِینِکَ رَحِمَهُ
در برپا داشتن دین تو، از ارحامش گسست.8/2
عَرِّفْهُ فِی أَهْلِهِ الطَّاهِرِینَ... مِنْ حُسْنِ الشَّفَاعَةِ أَجَلَّ مَا وَعَدْتَهُ
او را از شفاعت نیکو درباره خانواده پاکش، بیش از آنچه به او وعده داده ای، آگاه کن.25/2
وَ الَّذِینَ... انْتَفَتْ مِنْهُمُ الْقَرَابَاتُ إِذْ سَکَنُوا فِی ظِلِّ قَرَابَتِهِ
و آنان که چون در سایه خویشی او ساکن شدند خویشاوندان، آنها را بیگانه دانستند.6/4
وَ اشْکُرْهُمْ عَلَی هَجْرِهِمْ فِیکَ دِیَارَ قَوْمِهِمْ
و ایشان را به خاطر آنکه در راه تو از شهرهای خویشانشان هجرت کردند پاداش عنایت کن.8/4
وَ اجْعَلْ... ذَوِی أَرْحَامِنَا... مِنَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِنْهُ فِی حِرْزٍ حَارِزٍ، وَ حِصْنٍ حَافِظٍ
و خویشان ما از مردان و زنان با ایمان را، از (شرّ) او در جایگاهی محکم و دژی نگهدارنده قرار ده.10/17
أَعِذْنَا وَ أَهَالِیَنَا... مِمَّا اسْتَعَذْنَا مِنْهُ
ما و خویشاوندانمان را، از آنچه از آن پناه بردیم، پناه ده.15/17
أَبْدِلْنِی... مِنْ عُقُوقِ ذَوِی الْأَرْحَامِ الْمَبَرَّةَ
درباره من بدرفتاری خویشان را به نیکوکاری مبدّل فرما.7/20
إِنْ أَلْجَأْتَنِی إِلَی قَرَابَتِی حَرَمُونِی
ص: 526
اگر مرا به خویشانم محتاج سازی، محرومم کنند.3/22
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أُوجِبُ لَهُمْ مَا أُوجِبُ لِحَامَّتِی
و خداوندا مرا بر آن دار که آنچه را برای خویشانم لازم می دانم، برای آنها لازم بدانم.3/26
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ... وَ مِنْ ذِی رَحِمٍ کُنْتُ أَحْتَشِمُ مِنْهُ فِی سَرِیرَاتِی
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، نزد جایگاه های شاهدان؛ از فرشتگان ارجمند و از خویشاوندی که در کارهای مخفی خود از او شرم می نمودم، مرا ایمن ساز.21/32
وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا... نَحْرِصُ لَهُ عَلَی وَشْکِ اللَّحَاقِ بِکَ حَتَّی یَکُونَ الْمَوْتُ... حَامَّتَنَا الَّتِی نُحِبُّ الدُّنُوَّ مِنْهَا
و از اعمال شایسته، عملی برای ما قرار ده که با آن به زود رسیدن به تو حرص ورزیم. تا جایی که مرگ برای ما (همانند) خویشاوند نزدیک ما باشد که نزدیک شدن به او را دوست داریم.3/40
وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ نَصِلَ أَرْحَامَنَا بِالْبِرِّ وَ الصِّلَةِ
ما را در آن ماه توفیق ده، که با نیکی و بخشش، به خویشاوندانمان نیکی کنیم.10/44
خویشاوندان خویشان
خویشتن داری پاکدامنی
وَ ارْزُقْنِی التَّحَفُّظَ مِنَ الْخَطَایَا، وَ الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
و مرا خودداری از خطاها و خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و آخرت روزی ده.13/22
أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ وَ إِجْلَالَ حُرْمَتِهِ، وَ التَّحَفُّظَ مِمَّا حَظَرْتَ فِیهِ
شناختِ فضیلتش، و بزرگ داشتِ احترامش، و خویشتن داری از آنچه را که در آن (ماه) حرام نموده ای، به ما الهام کن.6/44
ص: 527
خیال اندیشه
نَعُوذُ بِکَ أَنْ نَنْطَوِیَ عَلَی غِشِّ أَحَدٍ
پناه می بریم به تو از اینکه قصد خیانت به کسی داشته باشیم.5/8
سَدِّدْنِی لِأَنْ أُعَارِضَ مَنْ غَشَّنِی بِالنُّصْحِ
مرا توفیق ده تا با آنکه با من نادرستی نموده، از روی خیرخواهی برخورد کنم.9/20
خیر نیکی
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا تَقَرُّ بِهِ عُیُونُنَا إِذَا بَرِقَتِ الْأَبْصَارُ
و سپاس خدای را، سپاسی که به وسیله آن چشمانمان روشن شود، هنگامی که دیده ها، خیره می شود.14و10/1
إِسْرَافِیلُ صَاحِبُ الصُّورِ، الشَّاخِصُ الَّذِی یَنْتَظِرُ مِنْکَ الْإِذْنَ، وَ حُلُولَ الْأَمْرِ
اسرافیل، صاحب صور، همان که چشم گشوده، منتظر اجازه و رسیدن فرمان توست.2/3
ص: 528
بسم الله الرحمن الرحیم
ص: 529
با همکاری محققان محترم:
زهره ابراهیمیان
عباسعلی داوری
زهرا رجب زاده
محمد رجب زاده
مهرالسادات صدری
محسن نجار زاده
ص: 530
فرهنگ نامه موضوعی
صحیفه سجادیه
جلد دوم
د-ک
سید احمد سجادی
همکاری جمعی از محققان
مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهان
ص: 531
سرشناسه : سجادی، سیداحمد، 1344 -
عنوان و نام پدیدآور : فرهنگ نامه موضوعی صحیفه سجادیه/ سیداحمد سجادی، با همکاری جمعی از محققان ؛ پژوهش مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهان.
مشخصات نشر : اصفهان: حوزه علمیه اصفهان، مرکز تحقیقات رایانه ای، 1392.
مشخصات ظاهری : 3 ج.
شابک : 600000 ریال: دوره:978-600-6146-37-9 ؛ ج. 1:978-600-6146-34-8 ؛ ج. 2:978-600-6146-35-5 ؛ ج. 3:978-600-6146-36-2
وضعیت فهرست نویسی : فاپا
یادداشت : چاپ قبلی: موسسه فرهنگی مطالعاتی الزهرا (س) ، 1385.
یادداشت : چاپ سوم.
یادداشت : فروست پشت جلد: مجموعه منشورات؛ 12،11
یادداشت : کتابنامه.
مندرجات : ج.1.آ-خ.-ج.2.د-گ.-
موضوع : علی بن حسین (ع)، امام چهارم، 38 - 94ق . صحیفه سجادیه -- فهرست مطالب
موضوع : علی بن حسین (ع)، امام چهارم، 38 - 94ق . صحیفه سجادیه
موضوع : دعاها
شناسه افزوده : حوزه علمیه اصفهان. مرکز تحقیقات رایانه ای
رده بندی کنگره : BP267/1/ع 8ص 3075 1392
رده بندی دیویی : 297/772
شماره کتابشناسی ملی : 3130928
ص: 532
داد عدل
داد و ستد تجارت
دارایی ثروت
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... أَغْنَانَا بِفَضْلِهِ، وَ أَقْنَانَا بِمَنِّهِ
سپاس خدای را که ما را به فضل خود، بی نیاز گردانْد و به نعمت خویش، سرمایه مان داد.20/1
أَنَّکَ... مَالِکُ الْمُلْکِ
همانا تو صاحب هر ملکی.21/6
وَفِّرْ مَلَکَتِی بِالْبَرَکَةِ فِیهِ
دارایی ام را با برکت، افزون ساز.23/20
وَ اقْضِ عَنِّی کُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِیهِ وَ فَرَضْتَهُ عَلَیَّ لَکَ فِی وَجْهٍ مِنْ وُجُوهِ طَاعَتِکَ أَوْ لِخَلْقٍ مِنْ خَلْقِکَ وَ إِنْ... لَمْ یَسَعْهُ مَالِی وَ لَا ذَاتُ یَدِی
و مرا به انجام آنچه که در جهتی از جهات طاعتت یا برای آفریده ای از آفریدگانت، بر من لازم و واجب نموده ای، توفیق ده و گرچه ثروت و دارایی ام گنجایش آن را نداشته باشد.6/22
وَ امْحُ عَنْ قُلُوبِهِمْ خَطَرَاتِ الْمَالِ الْفَتُونِ
و اندیشه مال فتنه انگیز را از دلشان برطرف کن.4/27
اللَّهُمَّ... ثَمِّرْ بِهِ أَمْوَالَهُمْ
خداوندا به وسیله آن، ثروت هایشان را بیفزا.7/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... أَوْ أَعَانَهُ بِطَائِفَةٍ مِنْ مَالِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ، وَ عَوِّضْهُ مِنْ فِعْلِهِ عِوَضًا حَاضِرًا
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا او را به پاره ای از دارایی خود یاری داد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده و کارش
ص: 533
را عوضِ نقد عطا کن.16/27
وَ ازْوِ عَنِّی مِنَ الْمَالِ مَا یُحْدِثُ لِی مَخِیلَةً أَوْ تَأَدِّیًا إِلَی بَغْیٍ أَوْ مَا أَتَعَقَّبُ مِنْهُ طُغْیَانًا
و مالی که برایم خودپسندی پیش آورد یا به ستمگری برساند یا در پی آن دچار سرکشی شوم را، از من دور ساز.3/30
وَ اجْعَلْ مَا خَوَّلْتَنِی مِنْ حُطَامِهَا، وَ عَجَّلْتَ لِی مِنْ مَتَاعِهَا بُلْغَةً إِلَی جِوَارِکَ، وَ وُصْلَةً إِلَی قُرْبِکَ
و آنچه از کالای آن (دنیا)، که به من ارزانی داشته ای، و هم اکنون به دستم رسانده ای، وسیله رسیدن به جوار خود و وسیله پیوستن به جایگاه بزرگت قرار ده.6/30
مَلَکْتَ - یَا إِلَهِی - أَمْرَهُمْ قَبْلَ أَنْ یَمْلِکُوا عِبَادَتَکَ
ای خدای من، تو زمام امرشان را به دست داشته ای، پیش از آنکه بر عبادت تو توانایی داشته باشند.7/37
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نُخَلِّصَ أَمْوَالَنَا مِنَ التَّبِعَاتِ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که دارایی هایمان را از مظالم خالص گردانیم.10/44
مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ، وَ اللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ
داستان کسانی که دارایی هایشان را در راه خدا می بخشند، مانند داستان دانه ایست که هفت خوشه رویانده، که در هر خوشه صد دانه باشد و خدا برای هر که بخواهد، چندین برابر می کند.13/45
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ... رَبَّ الْأَرْبَابِ
خداوندا سپاس برای توست، دارنده دارندگان.2/47
اکْفِنَا... شَرَّ مَصَایِدِ الشَّیْطَانِ
ما را از شرّ دام های شیطان نگهدار.10/5
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ... غُرُورِهِ وَ مَصَایِدِهِ
ص: 534
خداوندا ما از فریب ها و دام هایش به تو پناه می بریم.1/17
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُوءْمِنَنِی مِنْ... مَصَایِدِهِ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا مرا از دام هایش ایمن سازی.8و7/23
کَمْ مِنْ بَاغٍ بَغَانِی بِمَکَایِدِهِ، وَ نَصَبَ لِی شَرَکَ مَصَایِدِهِ
چه بسیار ستمگری که با نیرنگ هایش به من ستم کرد و دام های خود را برایم گسترد.7/49
وَ رَدَدْتَهُ فِی مَهْوَی حُفْرَتِهِ، فَانْقَمَعَ بَعْدَ اسْتِطَالَتِهِ ذَلِیلًا فِی رِبَقِ حِبَالَتِهِ الَّتِی کَانَ یُقَدِّرُ أَنْ یَرَانِی فِیهَا
و او را در پرتگاه گودالش بازگرداندی، تا پس از آن همه گردن کشی، با خواری در بند دامی که در نظر داشت مرا در آن ببیند، درآمد.8/49
دانش علم
مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ، وَ اللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ
داستان کسانی که دارایی هایشان را در راه خدا می بخشند، مانند داستان دانه ایست که هفت خوشه رویانده، که در هر خوشه صد دانه باشد و خدا برای هر که بخواهد، چندین برابر می کند.13/45
دائمی همیشگی
دخول ورود
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا... فَتَحَ لَنَا مِنْ أَبْوَابِ الْعِلْمِ بِرُبُوبِیَّتِهِ
و سپاس خدای را که درهایی از علم به پروردگاری اش را بر ما گشود.10/1
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَغْلَقَ عَنَّا بَابَ الْحَاجَةِ إِلَّا إِلَیْهِ
سپاس خدایی را که درِ نیازمندی را جز به سوی خود، بر ما بست.19/1
ص: 535
وَ افْتَحْ لِی یَا رَبِّ بَابَ الْفَرَجِ بِطَوْلِکَ
و ای پروردگار من، به فضل خود درِ آسایش را به رویم بگشای.8/7
فَإِلَی مَنْ حِینَئِذٍ مُنْقَلَبُنَا عَنْکَ؟ وَ إِلَی أَیْنَ مَذْهَبُنَا عَنْ بَابِکَ؟
پس در این هنگام از جانب تو به چه کسی رو آوریم؟ و از درِ خانه تو به کجا رویم؟4/10
وَاقِفٌ بِبَابِ عِزِّکَ وُقُوفَ الْمُسْتَسْلِمِ الذَّلِیلِ
به درگاه عزّت تو همچون فرمانبری خوار، ایستاده ام.4/12
سُبْحَانَکَ، لَا أَیْأَسُ مِنْکَ وَ قَدْ فَتَحْتَ لِی بَابَ التَّوْبَةِ إِلَیْکَ
پاک و منزّهی تو، از تو که درِ توبه را به رویم گشوده ای، ناامید نمی شوم.7/12
اجْعَلْهُ بَابًا مِنْ أَبْوَابِ مَغْفِرَتِکَ
آن را دری از درهای آمرزشت قرار ده.4/40
أَنْتَ الَّذِی فَتَحْتَ لِعِبَادِکَ بَابًا إِلَی عَفْوِکَ
تویی آنکه برای بندگانت، دری به سوی بخشایشت گشوده ای.10/45
فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ ذَلِکَ الْمَنْزِلِ بَعْدَ فَتْحِ الْبَابِ وَ إِقَامَةِ الدَّلِیلِ
پس - بعد از گشودن درْ و به پا داشتن راهنما - عذر آنکه از ورود به آن منزل غفلت نماید چیست؟!11/45
بَابُکَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِینَ
درِ تو برای آنان که خواهانند، باز است.14/46
إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ... أَتَیْتُکَ مِنَ الْأَبْوَابِ الَّتِی أَمَرْتَ أَنْ تُوءْتَی مِنْهَا
همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی از همان درهایی که فرمان داده ای از آنها وارد شوند، نزد تو آمده ام.72/47
افْتَحْ لِی أَبْوَابَ تَوْبَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ وَ رَأْفَتِکَ وَ رِزْقِکَ الْوَاسِعِ
ص: 536
درهای توبه و رحمت و رأفت و روزی فراخت را بر من بگشای.132/47
دراز طولانی
درب در
درجه مرتبه
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا... تُنْبِتُ بِهِ الْأَشْجَارَ
خداوندا ما را با بارانی که درخت ها را به وسیله آن برویانی، سیراب نما.5/19
وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ... الْأَشْجَارِ الْمُتَدَلِّیَةِ بِصُنُوفِ الَّثمَرِ
و آنچه را در آن (بهشت) آماده ساخته ای از درختانی که شاخه هایشان به انواع میوه ها خم گشته، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز.4/27
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِی بِصَوْتِ زَجْرِهِ یُسْمَعُ زَجَلُ الرُّعُودِ، وَ إِذَا سَبَحَتْ بِهِ حَفِیفَةُ السَّحَابِ الْتمَعَتْ صَوَاعِقُ الْبُرُوقِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، آنکه با صدای راندنش، بانگ رعدها شنیده می شود و آنگاه که با خروش او، ابر به حرکت درآید، شعله های برق می درخشد.14و11و10/3
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَقْتَدِی بِتَبَلُّجِ إِسْفَارِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که به درخشش روشنایی آن اقتدا می کنند.7/42
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا نُعْتَقُ بِهِ مِنْ أَلِیمِ نَارِ اللَّهِ
و سپاس خدای را، سپاسی که به سبب آن از آتش دردناک خداوند آزاد شویم.15و10/1
أَصِبْهُمْ بِالْجُوعِ الْمُقِیمِ وَ السُّقْمِ الْأَلِیمِ
آنان را دچار گرسنگی دائم و بیماری دردناک گردان.12/27
ص: 537
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةً تَسْلَمُ بِهَا کُلُّ جَارِحَةٍ عَلَی حِیَالِهَا مِنْ تَبِعَاتِکَ، وَ تَأْمَنُ مِمَا یَخَافُ الْمُعْتَدُونَ مِنْ أَلِیمِ سَطَوَاتِکَ
خداوندا و همانا من به درگاهت توبه می کنم. توبه ای که با آن هر عضوی به سهم خود از کیفرهایت سالم مانَد و از قهرهای دردناکت که بیدادگران می ترسند، در امان باشد.22/31
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ... هَیِّنُهَا أَلِیمٌ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که آسایشش دردناک است.29/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ... تَلْقَی سُکَّانَهَا بِأَحَرِّ مَا لَدَیْهَا مِنْ أَلِیمِ النَّکَالِ وَ شَدِیدِ الْوَبَالِ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با ساکنان خود با سوزان ترین کیفرِ دردناک و عواقب سخت روبرو می شود.30و29/32
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ قَرِینٍ... أَفْجَعَ فَقْدُهُ مَفْقُودًا
درود بر تو همنشینی که چون از دست رفت، فقدانش دردآور بود.26/45
مَنْ کَانُوا مُنْطَوِینَ عَلَی مَحَبَّتِهِ
آنها که محبّت او را در دل پرورانده اند.5/4
اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا... مِنْ... خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ حَارِسًا
قرآن را نگهبان ما از اندیشه های بد، قرار ده.10/42
وَ احْجُبْ بِهِ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ عَنْ صِحَّةِ ضَمَائِرِنَا
و با آن (قرآن)، خاطره های وسوسه انگیز را از درون سالم ما بازدار.11/42
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ... مِنْ کُلِّ... خَاطِرِ شَرٍّ أَضْمَرْنَاهُ
خداوندا ما از هر اندیشه بدی که در دل داشته ایم، به درگاه تو توبه می کنیم.52/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةَ مَنْ لَا یَنْطَوِی عَلَی رُجُوعٍ إِلَی ذَنْبٍ
خداوندا ما به درگاه تو توبه می کنیم. توبه
ص: 538
کسی که بازگشتن به گناه را در دل ندارد.52/45
فَکَمْ مِنْ عَدُوٍّ... أَضْمَرَ أَنْ یَسُومَنِی الْمَکْرُوهَ
پس چه بسیار دشمنی که در دل قصدِ آسیب رساندن به من داشت.4/49
فَقَدْ أَقَامَتْنِی یَا رَبِّ ذُنُوبِی مَقَامَ الْخِزْیِ بِفِنَائِکَ
پس ای پروردگار من، گناهانم به درگاهت، مرا در جایگاه رسواییْ ماندگار نموده.23/31
...وَ أَخْرَجَنِی إِلَی فِنَاءِ نَقِمَتِکَ طَرِیدًا
...و مرا رانده شده، به سوی درگاه انتقامت درآورد.13/32
درمان مداوا
درماندگی بیچارگی و نیز ناتوانی
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ الَّذِینَ... لَا یَسْتَحْسِرُونَ مِنْ عِبَادَتِکَ
خداوندا و حاملان عرشت که از پرستشت درمانده نمی گردند...1/3
اجْعَلْ... أَقْوَی قُوَّتِکَ فِیَّ إِذَا نَصِبْتُ
قوی ترین توانایی ات را در من، هنگامی که درمانده شدم قرار ده.11/20
وَ فَهَّهَنِیَ الْإِمْسَاکُ عَنْ تَمْجِیدِکَ، وَ قُصَارَایَ الْإِقْرَارُ بِالْحُسُورِ، لَا رَغْبَةً - یَا إِلَهِی - بَلْ عَجْزًا
و خودداریْ (از سخن)، مرا از بزرگ داشتن تو درمانده کرده، و نهایت تلاش من اقرار به درماندگی است. نه از روی بی رغبتی - ای خدای من - بلکه از روی ناتوانی است.24/46
وَ کَمْ مِنْ بَاغٍ... أَضْبَأَ إِلَیَّ إِضْبَاءَ السَّبُعِ لِطَرِیدَتِهِ انْتِظَارًا لِانْتِهَازِ الْفُرْصَةِ لِفَرِیسَتِهِ
ص: 539
و چه بسیار ستمگری که همانند در کمین نشستن درنده ای برای شکارش، با چشم به راهی برای غنیمت دانستن وقت مناسبی برای شکار، در کمین من نشست.7/49
درنگ مهلت
صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
درود خدا بر او و خاندانش باد.2/4، 1/2
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ
خداوندا پس بر محمّد درود فرست.3/2
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
بر محمّد و خاندانش درود فرست.3/18، 1/11، 6-1/5
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس بر محمّد و خاندانش درود فرست.3/11، 6/10، 8/7، 13 و 11 و 8/5 4/21، 15/20، 29و18/16، 14و11/14 28/32، 29/31، 2/30، 2/29، 11/24 3/38، 16/37، 5/35، 1/33 25/46، 47/45، 8/42، 10و9و4/39 27-17/48
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست.10/8، 19-17و13/6، 15و14و10و9/5 13و9و8/14، 21/13، 15/12، 1/9 11-8و4و3و1/20، 10و9و5و4/17، 33/16 10-8/21، 30و29و27و26و24-21و18و14/20 7و2و1/23، 13و12و9و8و6و5/22، 13/21 3و1/30، 4-1/27، 4و1/26، 14و4و3/24 2/36، 3و2/35، 34و32/32، 30و24/31 6/43، 14-9و7/42،1/41،1/40، 1/39 51و48/45، 19و16-13و8و6/44
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، أَکْثَرَ مَا صَلَّیْتَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ
خداوندا پس بر محمّد و خاندانش درود فرست بیش از آنچه بر کسی از آفریدگانت فرستادی. 23/6
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ الْأَخْیَارِ الْأَنْجَبِینَ
پس بر محمّد و خاندانش که پاک، پاکیزه، نیکوکار و شریف ترین اند، درود فرست.24/6
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا پس بر محمّد و خاندانش درود فرست.20/13، 7/9، 23/6، 8/5 12/31، 6/15، 6/14
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
ص: 540
بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.16/12
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً دَائِمَةً نَامِیَةً لَا انْقِطَاعَ لِأَبَدِهَا وَ لَا مُنْتَهَی لِأَمَدِهَا، وَ اجْعَلْ ذَلِکَ عَوْنًا لِی وَ سَبَبًا لِنَجَاحِ طَلِبَتِی
بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی پیوسته و فزاینده که روزگار آن سپری نشود و مدّتش به پایان نرسد و آن را کمکی برای من و وسیله روا شدن حاجتم قرار ده.24/13
فَأَسْأَلُکَ بِکَ وَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِمْ...
پس از تو می خواهم به حقّ خودت و به حقّ محمّد و خاندانش - که درودهای تو بر ایشان باد - ...25/13
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا و بر محمّد و خاندانش درود فرست.7/14
إِلَهِی فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خدای من بر محمّد و خاندانش درود فرست.17/16
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.19/42، 11/22، 7و5/20، 7/194/54، 16/48
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَأَفْضَلِ مَا صَلَّیْتَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ قَبْلَهُ
خداوندا و بر محمّد و خاندانش درود فرست، همانند برترین درودی که پیش از او بر کسی از آفریدگانت فرستادی.30/20
صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ رَحْمَتُکَ وَ بَرَکَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ
درودهایت بر او و رحمتت و برکاتت بر او و بر خاندانش باد.4/23
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَمَا شَرَّفْتَنَا بِهِ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست، چنانکه ما را به وسیله او شرافت دادی.4/24
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَمَا أَوْجَبْتَ لَنَا الْحَقَّ عَلَی الْخَلْقِ بِسَبَبِهِ
و بر محمّد و خاندانش درود فرست، چنانکه به سبب او برای ما حقّی بر خلق واجب نمودی.4/24
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ ذُرِّیَّتِهِ
خداوندا بر محمّد و خاندان او و نسل او درود فرست.12/24
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، صَلَاةً عَالِیَةً عَلَی الصَّلَوَاتِ، مُشْرِفَةً فَوْقَ التَّحِیَّاتِ، صَلَاةً لَا یَنْتَهِی أَمَدُهَا، وَ لَا یَنْقَطِعُ عَدَدُهَا کَأَتَمِّ مَا مَضَی مِنْ صَلَوَاتِکَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ أَوْلِیَائِکَ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات و خاندان محمّد درود فرست، درودی بالای همه درودها و مشرف بر همه تحیّت ها. درودی که مدّتش پایان نپذیرد و شماره اش قطع نگردد.
ص: 541
مانند کامل ترین درودهایت که بر هر یک از اولیایت فرستاده شده.18/27
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَمَا هَدَیْتَنَا بِهِ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست، همچنانکه ما را به سبب او هدایت کردی.30/31
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَمَا اسْتَنْقَذْتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَشْفَعُ لَنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ یَوْمَ الْفَاقَةِ إِلَیْکَ
و بر محمّد و خاندانش درود فرست، آنچنان که ما را به وسیله او نجات دادی و بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که روز رستاخیز و روز نیازمندی به تو، ما را شفاعت کند.30/31
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، مَا اخْتَلَفَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ، صَلَاةً لَا یَنْقَطِعُ مَدَدُهَا، وَ لَا یُحْصَی عَدَدُهَا، صَلَاةً تَشْحَنُ الْهَوَاءَ، وَ تَمْلَأُ الْأَرْضَ وَ السَّمَاءَ
و بر محمّد و خاندانش درود فرست، تا شب و روز در گردش هستند. درودی که پشتوانه اش قطع نشود و تعدادش به شمار درنیاید. درودی که هوا را آکنده سازد و آسمان و زمین را پر کند.34/32
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، إِذَا ذُکِرَ الْأَبْرَارُ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست هنگامی که نیکوکاران یاد شوند.34/32
صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ حَتَّی یَرْضَی، وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
بَعْدَ الرِّضَا صَلَاةً لَا حَدَّ لَهَا وَ لَا مُنْتَهَی
درود خدا بر او تا اینکه خوشنود شود و درود خدا بر او و خاندانش، پس از خوشنود شدن. درودی که حدّ و نهایتی برایش نیست.35/32
صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
درودهای تو بر او و خاندانش باد.2/42
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَنْزَلْتَهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُجْمَلًا
خداوندا همانا تو قرآن را بر پیامبرت محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - ، بدون تفصیل و شرح نازل کردی.5/42
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ الْخَطِیبِ بِهِ، وَ عَلَی آلِهِ الْخُزَّانِ لَهُ
پس بر محمّد که با آن سخن راند و بر خاندانش، گنجینه داران آن، درود فرست.6/42
صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ
درودهای تو بر او و بر خاندانش باد.18/42
صَلِّ اللَّهُمَّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُبَلِّغُهُ بِهَا أَفْضَلَ مَا یَأْمُلُ مِنْ خَیْرِکَ وَ فَضْلِکَ وَ کَرَامَتِکَ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی که با آن او را به برترین خیر و فضل و کرامتی که آرزو دارد، برسانی.21/42
السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
درود و رحمت و برکات فزاینده خداوند، بر
ص: 542
او و بر خاندان او که پاکیزگان و پاکانند، باد.22/42
فَأَسْأَلُ اللَّهَ...أَنْ یُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس از خدا درخواست می کنم که بر محمّد و خاندانش درود فرستد.4/43
صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ
خدا بر محمّد و خاندانش که پاک و پاکیزه اند، درود فرستد.7/43
صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
درودهایت بر او و خاندانش باد.9/44
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا، همانا من از تو می خواهم که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.12/44
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، فِی کُلِّ وَقْتٍ وَ کُلِّ أَوَانٍ وَ عَلَی کُلِّ حَالٍ عَدَدَ مَا صَلَّیْتَ عَلَی مَنْ صَلَّیْتَ عَلَیْهِ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست، در هر وقت و هر آن و بر هر حال. به عدد درودی که بر دیگران درود فرستاده ای.19/44
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّنَا وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی مَلَائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِینَ، وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی أَنْبِیَائِکَ الْمُرْسَلِینَ، وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ، وَ أَفْضَلَ مِنْ ذَلِکَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ، صَلَاةً تَبْلُغُنَا بَرَکَتُهَا، وَ یَنَالُنَا نَفْعُهَا، وَ یُسْتَجَابُ لَهَا دُعَاوءُنَا
خداوندا بر محمّد پیامبرمان و خاندانش درود فرست. همچنانکه بر فرشتگان مقرّبت درود
فرستادی. و بر او و بر خاندانش درود فرست، همچنانکه بر پیامبران فرستاده شده ات درود فرستادی. و بر او و خاندانش درود فرست، همچنانکه بر بندگان شایسته ات درود فرستادی. و برتر از آن ای پروردگار جهانیان، درودی که برکت آن به ما رسد و سودش ما را دریابد و دعای ما به سبب آن مستجاب گردد.56/45
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، الْمُنْتَجَبِ الْمُصْطَفَی الْمُکَرَّمِ الْمُقَرَّبِ، أَفْضَلَ صَلَوَاتِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندان محمّد که برگزیده، اختیار شده، گرامی و مقرّب داشته شده اند، برترین درودهایت را بفرست.50/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً زَاکِیَةً لَا تَکُونُ صَلَاةٌ أَزْکَی مِنْهَا، وَ صَلِّ عَلَیْهِ صَلَاةً نَامِیَةً لَا تَکُونُ صَلَاةٌ أَنْمَی مِنْهَا، وَ صَلِّ عَلَیْهِ صَلَاةً رَاضِیَةً لَا تَکُونُ صَلَاةٌ فَوْقَهَا
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درود پیراسته ای که درودی پیراسته تر از آن نباشد. و بر او درود فرست، درود فراوانی که درودی فراوان تر از آن نباشد. و بر او درود فرست، درود خوشنودکننده ای که درودی بالاتر از آن نباشد.51/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُرْضِیهِ وَ تَزِیدُ عَلَی رِضَاهُ، وَ صَلِّ عَلَیْهِ صَلَاةً تُرْضِیکَ و تَزِیدُ عَلَی رِضَاکَ لَهُ وَ صَلِّ عَلَیْهِ صَلَاةً لَا تَرْضَی لَهُ إِلَّا بِهَا، وَ لَا تَرَی غَیْرَهُ لَهَا أَهْلًا
ص: 543
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که خوشنودش سازد و بر خوشنودی اش بیفزاید. و بر او درود فرست، درودی که تو را خوشنود کند و بر خوشنودی ات برای او بیفزاید. و بر او درود فرست، درودی که برای او جز به آن راضی نشوی و جز او را سزاوار آن نبینی.52/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً تُجَاوِزُ رِضْوَانَکَ، وَ یَتَّصِلُ اتِّصَالُهَا بِبَقَائِکَ، وَ لَا یَنْفَدُ کَمَا لَا تَنْفَدُ کَلِمَاتُکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که از خوشنودی تو درگذرد و اتّصالش به بقای تو پیوند خورد و فانی نشود، همچنانکه کلمات تو فانی نمی شود.53/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَنْتَظِمُ صَلَوَاتِ مَلَائِکَتِکَ وَ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ وَ أَهْلِ طَاعَتِکَ، وَ تَشْتَمِلُ عَلَی صَلَوَاتِ عِبَادِکَ مِنْ جِنِّکَ وَ إِنْسِکَ وَ أَهْلِ إِجَابَتِکَ، وَ تَجْتَمِعُ عَلَی صَلَاةِ کُلِّ مَنْ ذَرَأْتَ وَ بَرَأْتَ مِنْ أَصْنَافِ خَلْقِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که درودهای فرشتگان و پیامبران و فرستادگان و فرمانبران تو را فراگیرد و درودهای بندگانت از جن و اِنست و اجابت کنندگان دعوتت را شامل شود و درود هر که آفریده ای و ایجاد نموده ای از انواع آفریدگانت را دربرگیرد.54/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُحِیطُ بِکُلِّ صَلَاةٍ سَالِفَةٍ وَ مُسْتَأْنَفَةٍ، وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ، صَلَاةً مَرْضِیَّةً لَکَ وَ لِمَنْ دُونَکَ، وَ تُنْشِئُ مَعَ ذَلِکَ صَلَوَاتٍ تُضَاعِفُ مَعَهَا تِلْکَ الصَّلَوَاتِ عِنْدَهَا، وَ تَزِیدُهَا عَلَی کُرُورِ الْأَیَّامِ زِیَادَةً فِی تَضَاعِیفَ لَا یَعُدُّهَا غَیْرُکَ
پروردگار من، بر او و خاندانش درود فرست، درودی که هر درود گذشته و تازه ای را فراگیرد. و بر او و بر خاندانش درود فرست، درودی که نزد تو و غیر تو پسندیده باشد و با آن درودهای دیگر پدید آوری، که درودهای گذشته را با آن چندین برابر کنی و آن را با گذر روزگار بیفزایی، افزودنی در چندین برابر که جز تو (کسی) نتواند آن را شمارش کند.55/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُجْزِلُ لَهُمْ بِهَا مِنْ نِحَلِکَ وَ کَرَامَتِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که با آن بخشش و کرامتت را برای ایشان بسیار سازی.57/47
صَلَوَاتُکَ اللَّهُمَّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
خداوندا درودهایت بر او و خاندانش باد.
63و62/47
وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ
و خداوند بر محمّد و خاندانش که پاک و پاکیزه اند، درود فرستد.133/47
فَأَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
ص: 544
پس از تو می خواهم که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.1/48
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ... وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ الْأَبْرَارِ الطَّاهِرِینَ الْأَخْیَارِ صَلَاةً لَا یَقْوَی عَلَی إِحْصَائِهَا إِلَّا أَنْتَ
خداوندا، از تو درخواست می کنم که بر محمّد و بر خاندان محمّد که نیکوکارانِ پاکانِ برگزیده اند، درود فرستی. درودی که جز تو کسی بر شمردن آن توانایی نداشته باشد.3/48
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.4/48
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خداوندا، پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.6/48
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.8/48
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... کَصَلَوَاتِکَ وَ بَرَکَاتِکَ وَ تَحِیَّاتِکَ عَلَی أَصْفِیَائِکَ إِبْرَاهِیمَ وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ
خداوندا، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست. مانند درودها و برکت ها و تحیّت هایی که بر برگزیدگانت: ابراهیم و آل ابراهیم فرستادی.11/48
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.13/48
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اسْتَجِبْ لِی جَمِیعَ مَا سَأَلْتُکَ
بر محمّد و خاندانش درود فرست و همه آنچه را که از تو خواسته ام، برایم مستجاب فرما.28/48
ثُمَّ تَدْعُو بِمَا بَدَا لَکَ، وَ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَلْفَ مَرَّةٍ
سپس دعا کن آنچه را برایت آشکار شد و بر محمّد و خاندانش هزار بار درود فرست.28/48
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خدای من، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی.10/52
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.1/54
صَلَّی اللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ الْمُصْطَفَی وَ عَلَی آلِهِ الطَّاهِرِینَ
درود خدا بر سرور ما، محمّد، فرستاده خدا که برگزیده است و بر خاندان پاکش باد.9/54
درود خدا، بر فرشتگان گوناگون
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ... وَ إِسْرَافِیلُ صَاحِبُ الصُّورِ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
خداوندا و حاملان عرشت و اسرافیل، صاحب صور، پس بر آنها درود فرست.6و2و1/3
ص: 545
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ... وَ مِیکَائِیلُ ذُو الْجَاهِ عِنْدَکَ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
خداوندا و حاملان عرشت و میکائیل که نزد تو دارای مقام والا است، پس بر آنها درود فرست.
6و3و1/3
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ... وَ جِبْرِیلُ الْأَمِینُ عَلَی وَحْیِکَ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
خداوندا و حاملان عرشت و جبرئیل که امین وحی توست، پس بر آنها درود فرست.
6و4و1/3
اللَّهُمَّ... وَ الرُّوحُ الَّذِی هُوَ عَلَی مَلَائِکَةِ الْحُجُبِ. وَ الرُّوحُ الَّذِی هُوَ مِنْ أَمْرِکَ، فَصَلِّ عَلَیْهِمْ، وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ مِنْ دُونِهِمْ: مِنْ سُکَّانِ سَمَاوَاتِکَ، وَ أَهْلِ الْأَمَانَةِ عَلَی رِسَالَاتِکَ
خداوندا و روح، همان که او بر فرشتگان حجاب ها گماشته شده، و روح، که از عالم امر تو می باشد، پس بر آنها درود فرست، و نیز بر فرشتگانی که از آنان پایین ترند، در آسمان هایت ساکنند و بر رساندن پیام هایت امانت دارند.
6و5و1/3
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
خداوندا و حاملان عرشت، پس بر آنها درود فرست. 6و1/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ، وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ لَا تَدْخُلُهُمْ سَأْمَةٌ مِنْ دُؤُوبٍ، وَ لَا إِعْیَاءٌ مِنْ لُغُوبٍ وَ لَا فُتُورٌ، وَ لَا
تَشْغَلُهُمْ عَنْ تَسْبِیحِکَ الشَّهَوَاتُ، وَ لَا یَقْطَعُهُمْ عَنْ تَعْظِیمِکَ سَهْوُ الْغَفَلَاتِ
...پس بر آنها درود فرست، و نیز بر فرشتگانی که از کوشش دائمی دلتنگ نمی شوند، و از خستگیِ زیاد، وامانده و سست نمی گردند، و خواهش های نفسانی، آنها را از تسبیح تو باز نمی دارد، و فراموشیِ غفلت ها، آنها را از تعظیم تو جدا نمی سازد.7و6/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ، وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ قَدْ طَالَتْ رَغْبَتُهُمْ فِیما لَدَیْکَ، الْمُسْتَهْتَرُونَ بِذِکْرِ آلَائِکَ، وَ الْمُتَوَاضِعُونَ دُونَ عَظَمَتِکَ وَ جَلَالِ کِبْرِیَائِکَ
...پس بر آنها درود فرست، و نیز بر فرشتگانی که به آنچه در نزد توست مشتاق بودنشان بسیار است و به ذکر نعمت های تو حریص می باشند، و در پیشگاه با عظمت، بزرگ و بلند توْ فروتنند.
8و6/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ، وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ یَقُولُونَ إِذَا نَظَرُوا إِلَی جَهَنَّمَ تَزْفِرُ عَلَی أَهْلِ مَعْصِیَتِکَ: سُبْحَانَکَ مَا عَبَدْنَاکَ حَقَّ عِبَادَتِکَ
...پس بر آنها درود فرست، و نیز بر فرشتگانی که چون دوزخ را می نگرند که بر گنهکاران شعله می کشد، گویند: منزّهی تو، ما آنگونه که شایسته پرستش تو بود، تو را پرستش نکردیم.9و6/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ، وَ أَهْلِ الزُّلْفَةِ عِنْدَکَ، وَ حُمَّالِ الْغَیْبِ إِلَی رُسُلِکَ، وَ الْمُوءْتَمَنِینَ
ص: 546
عَلَی وَحْیِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و آنها که نزدت مقرّبند، و آنها که رسانندگان اخبار نهانی بر رسولانت می باشند و بر وحی تو امانت دارند.10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ اخْتَصَصْتَهُمْ لِنَفْسِکَ، وَ أَغْنَیْتَهُمْ عَنِ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ بِتَقْدِیسِکَ، وَ أَسْکَنْتَهُمْ بُطُونَ أَطْبَاقِ سَمَاوَاتِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که به خود اختصاصشان داده ای و آنان را به ذکر تقدیس خود از خوردنی و آشامیدنی بی نیاز نموده ای، و در دل طبقه های آسمان هایت، سکونتشان داده ای.
11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ عَلَی أَرْجَائِهَا إِذَا نَزَلَ الْأَمْرُ بِتَ-مَامِ وَعْدِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که بر اطراف آن آسمان هایند، آنگاه که فرمان تمام شدن وعده ات نازل شود.12و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ... خُزَّانِ الْمَطَرِ وَ زَوَاجِرِ السَّحَابِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از
فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که خزانه داران باران و حرکت دهندگان ابرند.
13و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِی بِصَوْتِ زَجْرِهِ یُسْمَعُ زَجَلُ الرُّعُودِ، وَ إِذَا سَبَحَتْ بِهِ حَفِیفَةُ السَّحَابِ الْتمَعَتْ صَوَاعِقُ الْبُرُوقِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، آنکه با صدای راندنش، بانگ رعدها شنیده می شود و آنگاه که با خروش او، ابر به حرکت درآید، شعله های برق می درخشد.14و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ... مُشَیِّعِی الثَّلْجِ وَ الْبَرَدِ، وَ الْهَابِطِینَ مَعَ قَطْرِ الْمَطَرِ إِذَا نَزَلَ، وَ الْقُوَّامِ عَلَی خَزَائِنِ الرِّیَاحِ، وَ الْمُوَکَّلِینَ بِالْجِبَالِ فَلَا تَزُولُ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که همراهی کنندگان برف و تگرگ، و فرودآمدگان به همراه قطره های نازل شده باران، و زمامداران بر گنجینه بادها، و گمارده شدگان به کوه ها تا فرونپاشد، می باشند.15و12و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ عَرَّفْتَهُمْ مَثَاقِیلَ الْمِیَاهِ، وَ کَیْلَ مَا تَحْوِیهِ لَوَاعِجُ الْأَمْطَارِ وَ عَوَالِجُهَا
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از
ص: 547
فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که وزن آب ها و پیمانه باران های شدید و رگبارهای متراکم را به آنان شناسانده ای.16و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ رُسُلِکَ مِنَ الْمَلَائِکَةِ إِلَی أَهْلِ الْأَرْضِ بِمَکْرُوهِ مَا یَنْزِلُ مِنَ الْبَلَاءِ وَ مَحْبُوبِ الرَّخَاءِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و فرستادگانت از فرشتگان، که بلای ناخوشایند و آسایش خوشایند به سوی اهل زمین می فرستی.
17و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ السَّفَرَةِ الْکِرَامِ الْبَرَرَةِ، وَ الْحَفَظَةِ الْکِرَامِ الْکَاتِبِینَ، وَ مَلَکِ الْمَوْتِ وَ أَعْوَانِهِ، وَ مُنْکَرٍ وَ نَکِیرٍ، وَ رُومَانَ فَتَّانِ الْقُبُورِ، وَ الطَّائِفِینَ بِالْبَیْتِ الْمَعْمُورِ، وَ مَالِکٍ، وَ الْخَزَنَةِ، وَ رِضْوَانَ، وَ سَدَنَةِ الْجِنَانِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و سفیران بزرگوارِ نیکوکار و حافظان گرامی نویسنده (اعمال)، و فرشته مرگ و یارانش و بر منکر و نکیر و رومانْ آزمایش کننده (مردگان) قبرها و طواف کنندگان بیت المعمور و مالک و خزانه دار دوزخ و رضوان و کلیددار بهشت ها.
18و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ
قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ، وَ یَفْعَلُونَ مَا یُوءْمَرُونَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، آنان که خدا را در آنچه به آنان امر کرده، سرپیچی نمی کنند و آنچه به آنان فرمان داده شده، انجام می دهند.
19و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ یَقُولُونَ: سَلَامٌ عَلَیْکُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، آنان که (به بهشتیان) می گویند: درود بر شما، به پاس بردباری ای که نمودید، پس چه نیکوست فرجام این سرای.20و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الزَّبَانِیَةِ الَّذِینَ إِذَا قِیلَ لَهُمْ: خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ثُمَّ الْجَحِیمَ صَلُّوهُ. ابْتَدَرُوهُ سِرَاعًا، وَ لَمْ یُنْظِرُوهُ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و آن پاسبانانی که چون به آنها گفته شود: او را بگیرد و در زنجیرش کشید، سپس به دوزخ افکنید، به سرعت به او حمله برند و مهلتش ندهند.21و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ... سُکَّانِ الْهَوَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ الْمَاءِ،
ص: 548
وَ مَنْ مِنْهُمْ عَلَی الْخَلْقِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که ساکنان هوا و زمین و آب اند و هر کدام از آنان که بر خلق مشغولند.23و20و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ مَنْ أَوْهَمْنَا ذِکْرَهُ، وَ لَمْ نَعْلَمْ مَکَانَهُ مِنْکَ، و بِأَیِّ أَمْرٍ وَکَّلْتَهُ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، و هر (فرشته ای) که نامش را نبردیم و جایگاهش را در پیشگاه تو و مأموریّتی را که به او سپرده ای، نمی دانیم.22و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ یَوْمَ یَأْتِی کُلُّ نَفْسٍ مَعَهَا سَائِقٌ وَ شَهِیدٌ
...پس بر آنها درود فرست، روزی که هر شخص با راننده ای و گواهی (از فرشتگان) بیاید.24/3
صَلِّ عَلَیْهِمْ صَلَاةً تَزِیدُهُمْ کَرَامَةً عَلَی کَرَامَتِهِمْ وَ طَهَارَةً عَلَی طَهَارَتِهِمْ
بر آنان درود فرست، درودی که کرامتی بر کرامتشان و پاکی ای بر پاکیشان بیفزاید.25/3
اللَّهُمَّ وَ إِذَا صَلَّیْتَ عَلَی مَلَائِکَتِکَ وَ رُسُلِکَ، وَ بَلَّغْتَهُمْ صَلَاتَنَا عَلَیْهِمْ فَصَلِّ عَلَیْنَا بِمَا فَتَحْتَ لَنَا مِنْ حُسْنِ الْقَوْلِ فِیهِمْ
خداوندا و آنگاه که بر فرشتگان و رسولانت درود فرستادی و درود ما را به ایشان رساندی، پس بر ما به سبب گفتار نیکو که درباره ایشان بر (زبان) ما روان ساخته ای، درود فرست.26/3
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ مِنْ یَوْمِنَا هَذَا إِلَی یَوْمِ الدِّینِ، وَ عَلَی أَزْوَاجِهِمْ، وَ عَلَی ذُرِّیَّاتِهِمْ، وَ عَلَی مَنْ أَطَاعَکَ مِنْهُمْ
خداوندا و از امروز ما تا روز قیامت بر تابعین و زنان و فرزندانشان و بر هر کسی از آنها که فرمان تو را برده، درود فرست.13/4
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً تَعْصِمُهُمْ بِهَا مِنْ مَعْصِیَتِکَ، وَ تَفْسَحُ لَهُمْ فِی رِیَاضِ جَنَّتِکَ، وَ تَمْنَعُهُمْ بِهَا مِنْ کَیْدِ الشَّیْطَانِ، وَ تُعِینُهُمْ بِهَا عَلَی مَا اسْتَعَانُوکَ عَلَیْهِ مِنْ بِرٍّ
ص: 549
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که به سبب آن ایشان را از معصیت نگه داری و در باغ های بهشتت بر ایشان وسعت دهی، و آنان را از حیله شیطان بازداری، و بر خواسته های نیک آنانْ کمک رسانی.14و13/4
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً... تَبْعَثُهُمْ بِهَا عَلَی اعْتِقَادِ حُسْنِ الرَّجَاءِ لَکَ، وَ الطَّمَعِ فِیما عِنْدَکَ وَ تَرْکِ التُّهَمَةِ فِیما تَحْوِیهِ أَیْدِی الْعِبَادِ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که به سبب آن ایشان را بر اعتقاد به امیدی نیکو به تو و طمع در آنچه نزد تو است و ترک تهمت در آنچه که در دست بندگان است، برانگیزی.15و14و13/4
وَ اخْصُصِ اللَّهُمَّ وَالِدَیَّ بِالْکَرَامَةِ لَدَیْکَ، وَ الصَّلَاةِ مِنْکَ
و خداوندا، پدر و مادر مرا به کرامتِ نزد خود و درود از جانب خود، اختصاص ده.2/24
وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی أَنْبِیَائِکَ الْمُرْسَلِینَ، وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ
و بر او و خاندانش درود فرست، همچنانکه بر پیامبران فرستاده شده ات درود فرستادی. و بر او و خاندانش درود فرست، همچنانکه بر بندگان شایسته ات درود فرستادی.56/45
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَنْتَظِمُ صَلَوَاتِ مَلَائِکَتِکَ وَ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ وَ أَهْلِ طَاعَتِکَ، وَ تَشْتَمِلُ عَلَی صَلَوَاتِ عِبَادِکَ مِنْ جِنِّکَ وَ إِنْسِکَ وَ أَهْلِ إِجَابَتِکَ، وَ تَجْتَمِعُ عَلَی صَلَاةِ کُلِّ مَنْ ذَرَأْتَ وَ بَرَأْتَ مِنْ أَصْنَافِ خَلْقِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که درودهای فرشتگان و پیامبران و فرستادگان و فرمانبران تو را فراگیرد و درودهای بندگانت از جن و اِنست و اجابت کنندگان دعوتت را شامل شود و درود هر که آفریده ای و ایجاد نموده ای از انواع آفریدگانت را دربرگیرد.54/47
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الصَّلَوَاتِ الْمُبَارَکَاتِ الزَّاکِیَاتِ النَّامِیَاتِ الْغَادِیَاتِ الرَّائِحَاتِ
خداوندا و بر دوستان آنها درودهای مبارک، پاک، فزاینده (در) هر صبح و شام، بفرست.64/47
ص: 550
اللَّهُمَّ وَ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ وَ مُصَدِّقُوهُمْ - مِنْ - أَهْلِ الْأَرْضِ بِالْغَیْبِ عِنْدَ مُعَارَضَةِ الْمُعَانِدِینَ لَهُمْ بِالتَّکْذِیبِ...
خداوندا و پیروان و تصدیق کنندگانِ پنهانیِ پیامبران از اهل زمین، در هنگامی که با تکذیب ستیزه جویان روبرو می شدند...1/4
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ... مِنَ الثِّقَةِ بِأَمَانِیِّهِ
خداوندا ما از اطمینان به آرزوهای او به تو پناه می بریم.1/17
هَبْ لِی... تَکْذِیبًا لِمَنْ قَصَبَنِی
مرا تکذیبی بر آنکه دشنامم داد، ببخش.8/20
إِنْ وَعَدَنَا کَذَبَنَا، وَ إِنْ مَنَّانَا أَخْلَفَنَا
اگر ما را وعده دهد، به ما دروغ گوید. و اگر به ما نوید دهد، خلف وعده کند.7/25
لَا یَنْقُصُ سُلْطَانَکَ مَنْ... کَذَّبَ رُسُلَکَ
کسی که پیامبرانت را دروغگو شمارد، از فرمانروایی ات نمی کاهد.3/52
وَ أَسْکَنْتَهُمْ بُطُونَ أَطْبَاقِ سَمَاوَاتِکَ
و آنها را در دل طبقه های آسمان هایت، سکونت داده ای.11/3
یَا مَنْ تَظْهَرُ عِنْدَهُ بَوَاطِنُ الْأَخْبَارِ
ای کسی که اخبار پنهانی نزد او آشکار است.6/5
...الَّتِی أَسْکَنْتَنِی جَوْفَهَا، وَ أَوْدَعْتَنِی قَرَارَ رَحِمِهَا
...همان (مادری) که مرا در درون او جای دادی و مرا در قرارگاه رحم او سپردی.24/32
وَ احْجُبْ بِهِ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ عَنْ صِحَّةِ ضَمَائِرِنَا
و با آن (قرآن)، خاطره های وسوسه انگیز را از درون سالم ما بازدار.11/42
ص: 551
تَقَحَّمْتُ أَوْدِیَةَ الْهَلَاکِ، وَ حَلَلْتُ شِعَابَ تَلَفٍ
در وادی های هلاکت رفتم و به درّه های نابودی وارد شدم.2/49
تَعَرَّضْتُ فِیهَا لِسَطَوَاتِکَ وَ بِحُلُولِهَا عُقُوبَاتِکَ
در آنها، خود را در معرض سخت گیری هایت قرار داده، با عقوبت هایت روبرو شدم.2/49
اجْعَلِ الْقُرْآنَ... لِمَا طَوَتِ الْغَفْلَةُ عَنَّا مِنْ تَصَفُّحِ الِاعْتِبَارِ نَاشِرًا
قرآن را برای اندیشه در پند گرفتن که فراموشی ما آن را درهم پیچیده، گشاینده گردان.10/42
فَإِنْ قَدَّرْتَ لَنَا فَرَاغًا مِنْ شُغْلٍ. فَاجْعَلْهُ فَرَاغَ سَلَامَةٍ، لَا تُدْرِکُنَا فِیهِ تَبِعَةٌ
و اگر برای ما فراغت از کار مقدّر نموده ای، پس آن را با تندرستی قرار ده که در آن گناهی ما را نگیرد.2/11
خُذْ لِنَفْسِکَ رِضَاهَا مِنْ نَفْسِی فِی عَافِیَةٍ
رضای خود را از من در حال عافیت دریافت نما. 1/22
وَ ارْزُقْنِی خَوْفَ غَمِّ الْوَعِیدِ، وَ شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ، حَتَّی أَجِدَ لَذَّةَ مَا أَدْعُوکَ لَهُ، وَ کَأْبَةَ مَا أَسْتَجِیرُ بِکَ مِنْهُ
و ترسِ اندوهِ وعده ها(ی عذاب) و اشتیاقِ پاداشِ وعده ها(ی بهشتی) را روزی ام فرما. تا لذّت آنچه را که تو را برای آن می خوانم و اندوه آنچه را که از آن به تو پناه می آورم، دریابم.9/22
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا خَوْفَ عِقَابِ الْوَعِیدِ، وَ شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ، حَتَّی نَجِدَ لَذَّةَ مَا نَدْعُوکَ بِهِ، وَ کَأْبَةَ مَا نَسْتَجِیرُکَ مِنْهُ
خداوندا ترسِ کیفرِ هشدارداده شده و شوقِ پاداشِ وعده داده شده را روزی ما گردان. تا خوشی آنچه از تو می خواهیم و اندوه آنچه از آن به تو پناه می بریم، دریابیم.53/45
ص: 552
وَ ارْزُقْنِی الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِیرِی فِی الشُّکْرِ لَکَ... حَتَّی أَتَعَرَّفَ مِنْ نَفْسِی رَوْحَ الرِّضَا وَ طُمَأْنِینَةَ النَّفْسِ مِنِّی بِمَا یَجِبُ لَکَ فِیما یَحْدُثُ فِی حَالِ الْخَوْفِ وَ الْأَمْنِ
و هنگامی که در شکرت کوتاهی نمودم، (اعتراف به) حق را روزی ام فرما، تا نسیم خوشنودی و آرامش خود را نسبت به آنچه در حال ترس و ایمنی رخ می دهد، و شکر آن برای تو واجب است، دریابم.11/22
لَا أُدْرِکُ مَا یَجِبُ عَلَیَّ لَهُمَا
آنچه برای ایشان بر من واجب است را درنمی یابم.11/24
أَنْتَ الَّذِی دَلَلْتَهُمْ... عَلَی مَا لَوْ سَتَرْتَهُ عَنْهُمْ لَمْ تُدْرِکْهُ أَبْصَارُهُمْ
تویی آنکه ایشان را راهنمایی به چیزی کردی که اگر آن را از نظرشان می پوشاندی، دیدگانشان آن را درنمی یافت.14/45
فَأْجُرْنَا عَلَی مَا أَصَابَنَا فِیهِ مِنَ التَّفْرِیطِ أَجْرًا نَسْتَدْرِکُ بِهِ الْفَضْلَ الْمَرْغُوبَ فِیهِ
پس ما را بر آنچه از کوتاهی در آن ماه به ما رسیده، پاداش ده. پاداشی که با آن فضل درخواست شده را دریابیم.45/45
أَنْتَ الَّذِی... لَمْ تُدْرِکِ الْأَبْصَارُ مَوْضِعَ أَیْنِیَّتِکَ
تویی آنکه دیده ها جا و مکان تو را درنیافتند.18/47
فَمَنِ الَْتمَسَکَ لِدِینٍ أَوْ دُنْیَا وَجَدَکَ
پس هر که برای دین یا دنیا به دنبال تو گشت، تو را می یابد.25/47
وَ لَا تَشْغَلْنِی بِمَا لَا أُدْرِکُهُ إِلَّا بِکَ عَمَّا لَا یُرْضِیکَ عَنِّی غَیْرُهُ
و مرا به چیزی که آن را درنمی یابم، مگر به (کمک) تو، مشغول منما، تا از چیزی که جز آن تو را از من خوشنود نمی کند، باز مانم.108/47
اللَّهُمَّ إِنَّکَ... مُدْرِکِی إِنْ أَنَا فَرَرْتُ
خداوندا، همانا تو یابنده منی، اگر فرار کنم.4/50
دژ قلعه
ص: 553
صَلَاةً... تَبْعَثُهُمْ بِهَا عَلَی... تَرْکِ التُّهَمَةِ فِیما تَحْوِیهِ أَیْدِی الْعِبَادِ
درودی که به سبب آن ایشان را بر ترک تهمت در آنچه که در دست بندگان است، برانگیزی.15و14/4
أَنَّ یَدَکَ بِالْعَطَایَا أَعْلَی مِنْ کُلِّ یَدٍ
همانا دستِ عطای تو از هر دستی بالاتر است.19/13
أَجْرِ لِلنَّاسِ عَلَی یَدِیَ الْخَیْرَ
نیکی کردن به مردم را به دست من جاری ساز.3/20
اجْعَلْ لِی یَدًا عَلَی مَنْ ظَلَمَنِی
برایم بر آنکه به من ستم کرد، دستی قرار ده.8/20
بِیَدِکَ، یَا إِلَهِی جَمِیعُ ذَلِکَ السَّبَبِ، وَ إِلَیْکَ الْمَفَرُّ وَ الْمَهْرَبُ
ای خدای من، همه این سبب ها به دست توست و مفر و گریز به سوی توست.4/21
نَاصِیَتِی بِیَدِکَ
موی پیشانی (و اختیار)م به دست توست.5/21
لَا تَجْعَلْ لِفَاجِرٍ وَ لَا کَافِرٍ عَلَیَّ مِنَّةً، وَ لَا لَهُ عِنْدِی یَدًا
برای بدکار و کافر، بر من منّت و برای او نزد من دستی (نعمتی)، قرار نده.12/21
بِسَعَتِکَ، فَابْسُطْ یَدِی
به توانگری ات گشاده دستم گردان.4/22
أَدْرِرْ لِی وَ عَلَی یَدِی أَرْزَاقَهُمْ
برای من و به دست من روزی هایشان را بسیار نما. 2/25
وَ اقْبِضْ أَیْدِیَهُمْ عَنِ الْبَسْطِ
و دست هایشان را از گشودن بازدار.5/27
ص: 554
هَذَا مَقَامُ مَنْ تَدَاوَلَتْهُ أَیْدِی الذُّنُوبِ
این مقام کسی است که بازیچه دست های گناهان گردیده.6/31
لا تَنَالُ أَیْدِی الْهَلَکَاتِ مَنْ تَعَلَّقَ بِعُرْوَةِ عِصْمَتِهِ
هر که به دستاویز عصمت آن چنگ زد، دست هلاکت به او نمی رسد.3/42
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی لَا نَبْسُطَ أَیْدِیَنَا إِلَی مَحْظُورٍ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما. تا دست هایمان را به سوی هیچ ممنوعی دراز نکنیم.7و6/44
بَسَطْتَ بِالْخَیْرَاتِ یَدَکَ
دستت را به نیکی ها گشوده ای.25/47
ابْسُطْ یَدَهُ عَلَی أَعْدَائِکَ
دستش را بر دشمنانت بگستر.63/47
وَ لَا تَرْمِ بِی رَمْیَ مَنْ سَقَطَ مِنْ عَیْنِ رِعَایَتِکَ... بَلْ خُذْ بِیَدِی مِنْ سَقْطَةِ الْمُتَرَدِّینَ
و مرا دور نینداز همانند دور انداختن کسی که از چشم مراقبت تو افتاده. بلکه از سقوط پرت شدگان، دستم را بگیر (نجاتم ده).104/47
امْلَأْ مِنْ فَوَائِدِکَ یَدِی
دستم را از سودهای خود پر نما.128/47
اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْنِی... مِمَّنْ یَجْرِی ذَلِکَ بِهِ وَ عَلَی یَدَیْهِ
خداوندا و مرا از کسانی که آن (توحید و ایمان) به وسیله و به دست آنان اجرا می گردد، قرار ده.12/48
هَذِهِ یَدِی وَ نَاصِیَتِی، أَسْتَکِینُ بِالْقَوَدِ مِنْ نَفْسِی
این دست من و موی جلوی سرم است. برای قصاص خویش، فروتن می شوم.4/53
دستاویز سبب
ص: 555
الَّذِینَ هَجَرَتْهُمْ الْعَشَائِرُ إِذْ تَعَلَّقُوا بِعُرْوَتِهِ
آنان که چون به دسته آن حضرت آویختند، قبیله هایشان از آنها دوری نمودند.6/4
جَعَلْتَهُ... نُورَ هُدًی... لا تَنَالُ أَیْدِی الْهَلَکَاتِ مَنْ تَعَلَّقَ بِعُرْوَةِ عِصْمَتِهِ
آن را نور هدایتی قرار دادی که هر کس به دستاویز عصمت آن چنگ زد، دست هلاکت به او نمی رسد.3/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ قَرِّبْ وَسِیلَتَهُ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و دستاویزش را نزدیک نما.19/42
فَهُوَ... عُرْوَةُ الْمُتَمَسِّکِینَ
پس او دستاویز چنگ زنندگان است.60/47
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الْمُسْتَمْسِکِینَ بِعُرْوَتِهِمُ
خداوندا و بر دوستان آنها که چنگ زنندگان به دستاویز ایشانند، درود فرست.64/47
دستور احکام، اذن و نیز فرمان
دسته گروه
دست یابی رسیدن
دشمنی ستیزه جویی
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا... نَصِیرُ بِهِ فِی نَظْمِ الشُّهَدَاءِ بِسُیُوفِ أَعْدَائِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که با آن در ردیف کشته شدگان به شمشیرهای دشمنانش درآییم.30و27/1
عَادَی فِیکَ الْأَقْرَبِینَ
به خاطر تو با نزدیک ترین (اشخاص)، دشمنی نمود.12/2
...اسْتَتَبَّ لَهُ مَا حَاوَلَ فِی أَعْدَائِکَ
آنچه (محمّد) درباره دشمنانت می خواست، برایش به دست آمد.17/2
نَعُوذُ بِکَ مِنْ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ
پناه می بریم به تو از سرزنش دشمنان.8/8
ص: 556
أَعِذْنِی مِنْ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ
مرا از سرزنش دشمنان پناه ده.119/47
...أَمْ لَزِمَنِی فِی وَقْتِ دُعَایَ مَقْتُکَ؟
...آیا هنگامی که تو را می خوانم، دشمنی ات مرا لازم گشته است؟6/12
اجْعَلْ لَهُ... عَجْزًا عَمَّا یُنَاوِیهِ
او را در برابر آنکه با او دشمنی می کند ناتوان ساز.6/14
خُذْ ظَالِمِی وَ عَدُوِّی عَنْ ظُلْمِی بِقُوَّتِکَ، وَ افْلُلْ حَدَّهُ عَنِّی بِقُدْرَتِکَ، وَ اجْعَلْ لَهُ شُغْلًا فِیما یَلِیهِ، وَ عَجْزًا عَمَّا یُنَاوِیهِ... وَ لَا تُسَوِّغْ لَهُ ظُلْمِی، وَ أَحْسِنْ عَلَیْهِ عَوْنِی، وَ اعْصِمْنِی مِنْ مِثْلِ أَفْعَالِهِ، وَ لَا تَجْعَلْنِی فِی مِثْلِ حَالِهِ
ستم کننده به من و دشمنم را با نیروی خود از ستم کردن به من بازدار. و با توانایی خود برّندگی اش را از من بردار. و او را به آنچه درخورش است مشغول دار. و او را در برابر آنکه با او دشمنی می کند ناتوان ساز. و ستم کردن او را بر من آسان نگردان و مرا در مخالفت با او به خوبی یاری فرما و مرا از انجام مانند کارهای او بازدار و در مانند حال او قرار نده.7و6/14
اللَّهُمَّ... أَعْدِنِی عَلَیْهِ عَدْوَی حَاضِرَةً، تَکُونُ مِنْ غَیْظِی بِهِ شِفَاءً، وَ مِنْ حَنَقِی عَلَیْهِ وَفَاءً
خداوندا مرا در مقابل او یاری کن. یاری نمودنِ آماده ای که خشم من با آن بهبودی یابد و کینه ام را بر او کامل نماید.8/14
اللَّهُمَّ... عَوِّضْنِی مِنْ ظُلْمِهِ لِی عَفْوَکَ، وَ أَبْدِلْنِی بِسُوءِ صَنِیعِهِ بِی رَحْمَتَکَ
خداوندا در عوض ستمی که او به من نمود، مرا ببخش و به جای بدرفتاری اش، رحمتت را به من عطا کن.9/14
اللَّهُمَّ وَ إِنْ کَانَتِ الْخِیَرَةُ لِی عِنْدَکَ فِی... تَرْکِ الِانْتِقَامِ مِمَّنْ ظَلَمَنِی إِلَی یَوْمِ الْفَصْلِ وَ مَجْمَعِ الْخَصْمِ... أَیِّدْنِی مِنْکَ بِنِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ صَبْرٍ دَائِمٍ
خداوندا و اگر خیر من نزد تو در به کیفر نرسیدن ستمگرم تا روز رستاخیر و محل جمع شدن دشمنان می باشد، پس مرا به نیّت صادقانه و شکیبایی دائم یاری ده.14/14
وَ صَوِّرْ فِی قَلْبِی مِثَالَ مَا... أَعْدَدْتَ لِخَصْمِی مِنْ جَزَائِکَ وَ عِقَابِکَ
و نمونه مجازات و کیفری که برای دشمنم
ص: 557
آماده کردی، در دلم بگذار.15/14
وَ اشْغَلْهُ عَنَّا بِبَعْضِ أَعْدَائِکَ
و او را به جای ما به برخی دشمنانت سرگرم نما.4/17
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ مَنْ... اسْتَظْهَرَ بِکَ عَلَیْهِ فِی مَعْرِفَةِ الْعُلُومِ الرَّبَّانِیَّةِ
خداوندا و همه این خواسته ها را در حقّ هر که در راه شناخت علم های خدایی از تو یاری خواست تا بر ضدّ او اقدام کند، اجابت فرما.11/17
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ مَنْ... عَادَاهُ لَکَ بِحَقِیقَةِ الْعُبُودِیَّةِ
خداوندا و همه این خواسته ها را در حقّ هر که به سبب حقیقتِ بندگی تو، با او دشمنی کرد، اجابت فرما.11/17
نَأْمُرُ بِمُنَاوَاتِهِ، مَنْ أَطَاعَ أَمْرَنَا
هر که فرمان ما را پیروی کند، به دشمنی او فرمان دهیم.14/17
اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا فِی نَظْمِ أَعْدَائِهِ
خداوندا ما را در گروه دشمنانش قرار ده.14/17
أَبْدِلْنِی مِنْ بِغْضَةِ أَهْلِ الشَّنَآنِ الْمحَبَّةَ... وَ مِنْ عَدَاوَةِ الْأَدْنَیْنَ الْوَلَایَةَ
درباره من کینه توزی دشمنان را به محبّت، و دشمنی نزدیکان را به دوستی مبدّل فرما.7/20
اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِی رُوعِی... تَدْبِیرًا عَلَی عَدُوِّکَ
خداوندا به جای آنچه شیطان در دل من می افکند، تدبیر علیه دشمنت را قرار ده.13/20
وَ ارْزُقْنِی التَّحَفُّظَ مِنَ الْخَطَایَا، وَ الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فِی حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ، حَتَّی أَکُونَ بِمَا یَرِدُ عَلَیَّ مِنْهُمَا بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ، عَامِلًا بِطَاعَتِکَ، مُوءْثِرًا لِرِضَاکَ عَلَی مَا سِوَاهُمَا فِی الْأَوْلِیَاءِ وَ الْأَعْدَاءِ
و مرا در حال خوشنودی و خشم، خودداری از خطاها و خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و
ص: 558
آخرت روزی ده. تا به آنچه از آن دو (خوشنودی و خشم) به من می رسد، حالی یکسان داشته، عامل به طاعتت باشم. درباره دوستان و دشمنان، خوشنودی تو را بر غیر آن دو (ناخوشنودی و نافرمانی تو) مقدّم شمارم.13/22
وَ ارْزُقْنِی التَّحَفُّظَ مِنَ الْخَطَایَا، وَ الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فِی حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ، حَتَّی أَکُونَ بِمَا یَرِدُ عَلَیَّ مِنْهُمَا بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ، عَامِلًا بِطَاعَتِکَ، مُوءْثِرًا لِرِضَاکَ عَلَی مَا سِوَاهُمَا فِی الْأَوْلِیَاءِ وَ الْأَعْدَاءِ، حَتَّی یَأْمَنَ عَدُوِّی مِنْ ظُلْمِی وَ جَوْرِی
و مرا در حال خوشنودی و خشم، خودداری از خطاها و خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و آخرت روزی ده. تا به آنچه از آن دو (خوشنودی و خشم) به من می رسد، حالی یکسان داشته، عامل به طاعتت باشم. درباره دوستان و دشمنان، خوشنودی تو را بر غیر آن دو (ناخوشنودی و نافرمانی تو) مقدّم شمارم. تا دشمنم از ظلم و ستم من ایمن باشد.13/22
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُوءْمِنَنِی مِنْ جَمِیعِ ضَرِّهِ وَ شَرِّهِ وَ غَمْزِهِ وَ هَمْزِهِ وَ لَمْزِهِ وَ حَسَدِهِ وَ عَدَاوَتِهِ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا مرا از همه زیان و بدی و طعنه و بدگویی و عیب جویی و حسد و دشمنی اش ایمن سازی.8و7/23
وَ اجْعَلْهُمْ... لِجَمِیعِ أَعْدَائِکَ مُعَانِدِینَ وَ مُبْغِضِینَ
و آنان (فرزندانم) را ستیزه جو و کینه توزِ همه دشمنانت قرار ده.3/25
جَعَلْتَ لَنَا عَدُوًّا یَکِیدُنَا، سَلَّطْتَهُ مِنَّا عَلَی مَا لَمْ تُسَلِّطْنَا عَلَیْهِ مِنْهُ، أَسْکَنْتَهُ صُدُورَنَا، وَ أَجْرَیْتَهُ مَجَارِیَ دِمَائِنَا
برای ما دشمنی قرار دادی که به ما نیرنگ می زند. او را بر ما تسلّط دادی، و ما را بر او تسلّطی نیست. او را در سینه های ما جا دادی و در رگ های خونمان روان نمودی.6/25
إِلَّا تَصْرِفْ عَنَّا کَیْدَهُ یُضِلَّنَا، وَ إِلَّا تَقِنَا خَبَالَهُ یَسْتَزِلَّنَا
اگر فریب او را از ما بازنداری، گمراهمان کند و اگر ما را از تبهکاری اش نگه نداری، به لغزشمان اندازد.7/25
ص: 559
اللَّهُمَّ فَاقْهَرْ سُلْطَانَهُ عَنَّا بِسُلْطَانِکَ حَتَّی تَحْبِسَهُ عَنَّا بِکَثْرَةِ الدُّعَاءِ لَکَ فَنُصْبِحَ مِنْ کَیْدِهِ فِی الْمَعْصُومِینَ بِکَ
خداوندا با سلطه خود، تسلّط او را از ما دور کن، تا اینکه با دعای زیاد ما، او را از ما بازداری. پس به وسیله تو از نیرنگ او، در زمره بازداشته شدگان (از گناه) درآییم.8/25
تَوَلَّنِی فِی جِیرَانِی وَ مَوَالِیَّ الْعَارِفِینَ بِحَقِّنَا، وَ الْمُنَابِذِینَ لِأَعْدَائِنَا بِأَفْضَلِ وَلَایَتِکَ
مرا درباره همسایگانم و دوستانم که دانا به حقّ ما و مخالف با دشمنان ما هستند، به بهترین وجه یاری فرما.1/26
أَنْسِهِمْ عِنْدَ لِقَائِهِمُ الْعَدُوَّ ذِکْرَ دُنْیَاهُمُ الْخَدَّاعَةِ الْغَرُورِ...
هنگام برخورد با دشمن، یاد دنیای فریبنده گول زننده را از خاطرشان ببر.4/27
اللَّهُمَّ افْلُلْ بِذَلِکَ عَدُوَّهُمْ، وَ اقْلِمْ عَنْهُمْ أَظْفَارَهُمْ، وَ فَرِّقْ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ أَسْلِحَتِهِمْ، وَ اخْلَعْ وَثَائِقَ أَفْئِدَتِهِمْ، وَ بَاعِدْ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ أَزْوِدَتِهِمْ، وَ حَیِّرْهُمْ فِی سُبُلِهِمْ، وَ ضَلِّلْهُمْ
عَنْ وَجْهِهِمْ، وَ اقْطَعْ عَنْهُمُ الْمَدَدَ، وَ انْقُصْ مِنْهُمُ الْعَدَدَ، وَ امْلَأْ أَفْئِدَتَهُمُ الرُّعْبَ، وَ اقْبِضْ أَیْدِیَهُمْ عَنِ الْبَسْطِ، وَ اخْزِمْ أَلْسِنَتَهُمْ عَنِ النُّطْقِ، وَ شَرِّدْ بِهِمْ مَنْ خَلْفَهُمْ وَ نَکِّلْ بِهِمْ مَنْ وَرَاءَهُمْ، وَ اقْطَعْ بِخِزْیِهِمْ أَطْمَاعَ مَنْ بَعْدَهُمْ. اللَّهُمَّ عَقِّمْ أَرْحَامَ نِسَائِهِمْ، وَ یَبِّسْ أَصْلَابَ رِجَالِهِمْ، وَ اقْطَعْ نَسْلَ دَوَابِّهِمْ وَ أَنْعَامِهِمْ، لَا تَأْذَنْ لِسَمَائِهِمْ فِی قَطْرٍ، وَ لَا لِأَرْضِهِمْ فِی نَبَاتٍ
خداوندا بدین وسیله، دشمنانشان را درهم شکن و چنگالشان را از آنان جدا کن و میان آنان و سلاح هایشان جدایی انداز و رگ های دلشان را بکن و میان آنها و زاد و توشه اشان جدایی انداز و در راه هایشان سرگردانشان ساز و از هدفشان گمراهشان نما و کمک رسانی را از ایشان قطع کن و از تعدادشان بکاه و دل هایشان را از ترس پر ساز و دست هایشان را از گشودن بازدار و زبان هایشان را از گفتن ببند و با (شکست) ایشان، پشت سری هایشان را پراکنده ساز و آنان را برای کسانی که در پس ایشانند، عبرت گردان و با خواری آنان طمع آیندگانشان را قطع نما. خداوندا رحم زنانشان را عقیم گردان و صلب مردانشان را خشک نما و نسل چهارپایان و گاو و گوسفند و شترانشان را قطع کن و آسمانشان را در باریدن و زمینشان را در روییدن، اذن نده.6و5/27
ص: 560
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ أَعْدَاءَکَ فِی أَقْطَارِ الْبِلَادِ
خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند.9/27
فَإِذَا صَافَّ عَدُوَّکَ وَ عَدُوَّهُ فَقَلِّلْهُمْ فِی عَیْنِهِ
پس هرگاه با دشمن تو و دشمن خودش روبرو شد، آنها را در چشمش اندک نما.15/27
قَدِ اسْتَحْوَذَ عَلَیَّ عَدُوُّکَ...
دشمن تو، بر من چیره شده است.12/32
وَ قَدِ اسْتَحْوَذَ عَلَیَّ عَدُوُّکَ الَّذِی اسْتَنْظَرَکَ لِغَوَایَتِی فَأَنْظَرْتَهُ، وَ اسْتَمْهَلَکَ إِلَی یَوْمِ الدِّینِ لِإِضْلَالِی فَأَمْهَلْتَهُ
و دشمن تو که برای بیراهه بردن من از تو فرصت خواست، پس فرصتش دادی، و برای گمراه کردنم از تو - تا روز جزا - مهلت طلبید، پس مهلتش دادی، بر من چیره شده است.12/32
فَتَلَ عَنِّی عِذَارَ غَدْرِهِ، وَ تَلَقَّانِی بِکَلِمَةِ کُفْرِهِ
پس عنان حیله اش را از من برگرداند و با گفتار کفرش با من روبرو شد.13/32
وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نُسَالِمَ مَنْ عَادَانَا
ما را در آن ماه توفیق ده، که با کسی که با ما دشمنی کرده، مسالمت نماییم.10/44
وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نُسَالِمَ مَنْ عَادَانَا حَاشَی مَنْ عُودِیَ فِیکَ وَ لَکَ، فَإِنَّهُ الْعَدُوُّ الَّذِی لَا نُوَالِیهِ
ما را در آن ماه توفیق ده، که با کسی که با ما دشمنی کرده، مسالمت نماییم. مگر آنان که در راه تو و برای تو با آنها دشمنی شده. که او دشمنی است که با او دوستی نمی کنیم.10/44
جَنِّبْنَا... الِانْخِدَاعَ لِعَدُوِّکَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ
ما را از فریب خوردن از دشمنت؛ شیطان رانده شده، دور گردان.13/44
حِلْمُکَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاکَ
حلمت به کسی که با تو دشمنی نموده، پرداخته است.16/46
ابْسُطْ یَدَهُ عَلَی أَعْدَائِکَ
دستش را بر دشمنانت بگستر.63/47
ص: 561
فَجَعَلْتَهُ مِمَّنْ... أَرْشَدْتَهُ لِمُوَالَاةِ أَوْلِیَائِکَ، وَ مُعَادَاةِ أَعْدَائِکَ
پس او را از کسانی قرار دادی، که به دوستی با دوستانت و دشمنی با دشمنانت راهنمایی اش نمودی.67/47
أَعَانَهُ عَلَی ذَلِکَ عَدُوُّکَ وَ عَدُوُّهُ
دشمن تو و دشمن او (شیطان)، او را بر آن یاری کرد.68/47
نَهَیْتَهُ عَنْ مَعْصِیَتِکَ، فَخَالَفَ أَمْرَکَ إِلَی نَهْیِکَ، لَا مُعَانَدَةً لَکَ
او را از نافرمانی نهی کردی، پس با فرمانت مخالفت نموده، به نهیت شتافت. نه از روی عناد با تو.68/47
بِحَقِّ... مَنْ نُطْتَ مُعَادَاتَهُ بِمُعَادَاتِکَ، تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ إِلَیْکَ مُتَنَصِّلًا
به حقّ کسی که دشمنی اش را به دشمنی خویش مرتبط نموده ای، در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده.86/47
وَ لَا تُهْلِکْنِی مَعَ مَنْ تُهْلِکُ مِنَ الْمُتَعَرِّضِینَ لِمَقْتِکَ
و مرا همراه هلاک شوندگانی که دشمنی تو را می طلبند، هلاک نگردان.96/47
حُلْ بَیْنِی وَ بَیْنَ عَدُوٍّ یُضِلُّنِی
میان من و دشمنی که مرا گمراه می کند، جدایی انداز.99/47
اللَّهُمَّ الْعَنْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ، وَ مَنْ رَضِیَ بِفِعَالِهِمْ وَ أَشْیَاعَهُمْ وَ أَتْبَاعَهُمْ
خداوندا، دشمنان ایشان را از گذشتگان و آیندگان و هر که را به کردارشان خوشنود می شود و دوستان و پیروانشان را لعنت کن.10/48
لَا تُشْمِتْ بِی عَدُوِّی، وَ لَا تُمَکِّنْهُ مِنْ عُنُقِی، وَ لَا تُسَلِّطْهُ عَلَیَّ
دشمنم را بر من شاد نگردان و او را بر من توانا نساز و او را بر من مسلّط نگردان.14/48
ص: 562
فَکَمْ مِنْ عَدُوٍّ انْتَضَی عَلَیَّ سَیْفَ عَدَاوَتِهِ، وَ شَحَذَ لِی ظُبَةَ مُدْیَتِهِ، وَ أَرْهَفَ لِی شَبَا حَدِّهِ، وَ دَافَ لِی قَوَاتِلَ سُمُومِهِ، وَ سَدَّدَ نَحْوِی صَوَائِبَ سِهَامِهِ، وَ لَمْ تَنَمْ عَنِّی عَیْنُ حِرَاسَتِهِ، وَ أَضْمَرَ أَنْ یَسُومَنِی الْمَکْرُوهَ، وَ یُجَرِّعَنِی زُعَاقَ مَرَارَتِهِ
پس چه بسیار دشمنی که شمشیر دشمنی اش را بر روی من کشید، و لبه تیغش را برای من تیز نمود و طرف تیز آن را برایم نازک کرد و آن را برای من با زهرهای کشنده اش درهم آمیخت و تیرهای هدف گیری خود را، به سوی من نشانه گرفت و چشم نگهبانی اش از من نخفت و در دل قصدِ آسیب رساندن به من داشت و آب بسیار تلخِ زهرآگین را جرعه جرعه به من نوشاند.4/49
فَنَظَرْتَ یَا إِلَهِی إِلَی... وَحْدَتِی فِی کَثِیرِ عَدَدِ مَنْ نَاوَانِی
ای خدای من، پس تو تنهایی ام را در برابر (سپاهیانِ) بی شمار کسی که با من دشمنی کرده، مشاهده کردی.5/49
فَابْتَدَأْتَنِی بِنَصْرِکَ... ثُمَّ فَلَلْتَ لِی حَدَّهُ، وَ صَیَّرْتَهُ مِنْ بَعْدِ جَمْعٍ عَدِیدٍ وَحْدَهُ، وَ أَعْلَیْتَ کَعْبِی عَلَیْهِ
پس به یاری کردنم آغاز نمودی. سپس تیزی (تیغ) او را برای من شکستی و پس از آنکه در گروهی بسیار بود، او را تنها گذاشتی و مرا بر او پیروز نمودی.6/49
أَنْتَ الَّذِی... أَخَذْتَ لِی مِنَ الْأَعْدَاءِ بِظُلَامَتِی
تویی که داد مرا از دشمنانم گرفتی.4/51
أَشْکُو إِلَیْکَ یَا إِلَهِی ضَعْفَ نَفْسِی عَنِ... الْمُ-جَانَبَةِ عَمَّا حَذَّرْتَهُ أَعْدَاءَکَ
ای خدای من، از ناتوانی نفْسم در دوری نمودن از آنچه دشمنانت را به آن بیم داده ای، به تو شکایت می کنم.10/51
هَبْ لِی... تَکْذِیبًا لِمَنْ قَصَبَنِی
مرا تکذیبی بر آنکه دشنامم داد، ببخش.8/20
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ أَوْ هُجْرٍ أَوْ شَتْمِ عِرْضٍ... وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِکَ نُطْقًا بِالْحَمْدِ لَکَ
خداوندا به جای آنچه او (شیطان) بر زبانم جاری ساخته از سخن زشت یا دشنام یا
ص: 563
آبروریزی و مانند اینها، سپاس برای خودت را قرار ده. 13/20
دشواری سختی
دعا اجابت و نیز مناجات
أَنْتَ الْمَدْعُوُّ لِلْمُهِمَّاتِ
تویی خوانده شده برای دشواری ها.4/7
إِنَّکَ رَحِیمٌ بِمَنْ دَعَاکَ
به درستی که تو به هر که تو را خوانَد، مهربانی.5/11
هَلْ أَنْتَ، یَا إِلَهِی، رَاحِمٌ مَنْ دَعَاکَ فَأُبْلِغَ فِی الدُّعَاءِ
ای خدای من آیا تو بر کسی که تو را بخواند رحم کننده ای تا من هر چه بیشتر در دعا بکوشم؟15/16
هَلْ یُنْجِینِی مِنْکَ اعْتِرَافِی لَکَ بِقَبِیحِ مَا ارْتَکَبْتُ؟... أَمْ لَزِمَنِی فِی وَقْتِ دُعَایَ مَقْتُکَ؟
آیا اعترافم در درگاه تو به زشتی آنچه (گناهی که) مرتکب شده ام، مرا رها می نماید؟ یا هنگامی که تو را می خوانم، دشمنی ات مرا لازم گشته است؟6/12
یَدْعُوکَ بِیَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ...
تو را صدا می زند: ای مهربان ترین مهربانان...9/12
یَا مَنْ لَا یُعَنِّیهِ دُعَاءُ الدَّاعِینَ
ای آنکه دعای نیایشگران او را خسته نمی کند.10/13
کُنْ لِدُعَائِی مُجِیبًا
درخواستم را اجابت کن.21/13
اسْتَجِبْ دُعَائِی
دعایم را مستجاب کن.25/46
لَا تَبُتَّ سَبَبِی مِنْکَ
رشته ارتباط مرا از خود قطع نگردان.22/13
لَا تَرُدَّ دُعَائِی عَلَیَّ رَدًّا
دعایم را به خودم بازنگردان.22/20
لَا تَحْجُبْ دُعَائِی عَنْکَ وَ قَدْ أَمَرْتَنِی بِهِ
دعایم را از خود بازندار، که خود مرا به آن امر فرموده ای.9/25
ص: 564
صِلْ دُعَائِی بِالْإِجَابَةِ
درخواست مرا به روا شدن متّصل گردان.11/14
أَنَا یَا إِلَهِی عَبْدُکَ الَّذِی أَمَرْتَهُ بِالدُّعَاءِ
من - ای خدای من - بنده توام که او را به نیایش کردن فرمان دادی.13/16
لَا تَحْجُبْ دُعَائِی عَنْکَ وَ قَدْ أَمَرْتَنِی بِهِ
دعایم را از خود بازندار، که خود مرا به آن امر فرموده ای.9/25
اللَّهُمَّ فَهَا أَنَا ذَا قَدْ جِئْتُکَ مُطِیعًا لِأَمْرِکَ فِیما أَمَرْتَ بِهِ مِنَ الدُّعَاءِ، مُتَنَجِّزًا وَعْدَکَ فِیما وَعَدْتَ بِهِ مِنَ الْإِجَابَةِ، إِذْ تَقُولُ: ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ
خداوندا، اکنون این من هستم که به نزد تو آمده ام، در حالی که فرمان تو را که به دعا کردن امر نموده ای، اطاعت کرده ام و وفا به وعده ای را که پیرامون اجابت داده ای، خواستارم. زیرا که می فرمایی: «مرا بخوانید، تا شما را اجابت کنم.»11/31
ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ
مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم.15/45
وَ دَعَوْکَ بِأَمْرِکَ
و به فرمانت، تو را خواندند.16/45
لَا أَدْعُو مَعَکَ نِدًّا
با تو همانندی را نمی خوانم.22/20
وَ ارْزُقْنِی خَوْفَ غَمِّ الْوَعِیدِ، وَ شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ، حَتَّی أَجِدَ لَذَّةَ مَا أَدْعُوکَ لَهُ
و ترسِ اندوهِ وعده ها(ی عذاب) و اشتیاقِ پاداشِ وعده ها(ی بهشتی) را روزی ام فرما. تا لذّت آنچه را که تو را برای آن می خوانم، دریابم.9/22
وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ یَدْعُوکَ مُخْلِصًا فِی الرَّخَاءِ دُعَاءَ الْمُ-خْلِصِینَ الْمُضْطَرِّینَ لَکَ فِی الدُّعَاءِ
و مرا از کسانی قرار ده که هنگام رفاه تو را خالصانه می خوانند. خواندن خالصانِ بیچاره، در نیایش برای تو.14/22
وَ اغْفِرْ لِی بِدُعَائِی لَهُمَا
و مرا به (برکت) دعایم برای آنان، بیامرز.14/24
اللَّهُمَّ فَاقْهَرْ سُلْطَانَهُ عَنَّا بِسُلْطَانِکَ حَتَّی تَحْبِسَهُ عَنَّا
ص: 565
بِکَثْرَةِ الدُّعَاءِ لَکَ
خداوندا با سلطه خود، تسلّط او را از ما دور کن، تا اینکه با دعای زیاد ما، او را از ما بازداری.8/25
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... أَوْ أَتْبَعَهُ فِی وَجْهِهِ دَعْوَةً... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا او را با دعا در جهتی که به آن رو آورد همراهی نمود، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
أَنْتَ الْمَ-خْصُوصُ قَبْلَ کُلِّ مَدْعُوٍّ بِدَعْوَتِی
تویی مخصوص به خواندن من، پیش از آنکه کسی را بخوانم.9/28
لَا یَتَّفِقُ أَحَدٌ مَعَکَ فِی دُعَائِی
در دعایم، کسی با تو برابر نیست.9/28
ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ
مرا بخوانید، تا شما را اجابت کنم.15/45، 11/31
فَیَنَالَنِی مِنْهُ بِدَعْوَةٍ هِیَ أَسْمَعُ لَدَیْکَ مِنْ دُعَائِی
پس دعایی از او به من رسد که از دعای من نزد تو شنیدنی تر است.27/31
عَوِّضْنِی مِنْ عَفْوِی عَنْهُمْ عَفْوَکَ، وَ مِنْ دُعَائِی لَهُمْ رَحْمَتَکَ
به جای گذشتم از ایشان، گذشت خودت را و به جای دعایم بر آنان، رحمتت را به من عوض ده. 3/39
فَسَمَّیْتَ دُعَاءَکَ عِبَادَةً
پس دعا کردن را عبادت نامیدی.15/45
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّنَا وَ آلِهِ... صَلَاةً... یُسْتَجَابُ لَهَا دُعَاوءُنَا
خداوندا بر محمّد پیامبرمان و خاندانش درود فرست. درودی که دعای ما به سبب آن مستجاب گردد.56/45
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تُشْرِکَنَا فِی صَالِحِ مَنْ دَعَاکَ فِی هَذَا
ص: 566
الْیَوْمِ مِنْ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ
خداوندا، از تو درخواست می کنم که ما را در درخواست شایسته هر که از بندگان با ایمانت که در این روز تو را می خواند، شریک گردانی.3/48
لَا تُهْلِکْنِی یَا إِلَهِی غَمًّا حَتَّی تَسْتَجِیبَ لِی، وَ تُعَرِّفَنِی الْإِجَابَةَ فِی دُعَائِی
ای خدای من، مرا اندوهگین نمیران، تا اینکه اجابتم کنی و از روا شدن دعایم آگاهم نمایی.14/48
ثُمَّ تَدْعُو بِمَا بَدَا لَکَ، وَ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَلْفَ مَرَّةٍ
سپس دعا کن آنچه را برایت آشکار شد و بر محمّد و خاندانش هزار بار درود فرست.28/48
أَنْتَ الَّذِی أَجَبْتَ عِنْدَ الِاضْطِرَارِ دَعْوَتِی
تویی که هنگام بیچارگی، دعایم را اجابت نمودی.4/51
إِلَهِی مَا وَجَدْتُکَ بَخِیلًا حِینَ سَأَلْتُکَ... بَلْ وَجَدْتُکَ لِدُعَائِی سَامِعًا
خدای من، هنگامی که از تو درخواست نمودم، تو را بخیل نیافتم. بلکه تو را برای نیایشم، شنونده یافتم.5/51
مِنْهَا فَرَرْتُ إِلَیْکَ رَبِّ... دَاعِیًا فَلَا تَرُدَّنِی خَائِبًا
پروردگار من، از آن (گناهان)، در حالی که (تو را) خواهانم به سوی تو گریخته ام، پس مرا ناامید برنگردان.8/51
دَعَوْتُکَ یَا رَبِّ مِسْکِینًا، مُسْتَکِینًا، مُشْفِقًا، خَائِفًا، وَجِلًا، فَقِیرًا، مُضْطَرًّا إِلَیْکَ
تو را خواندم - ای پروردگار من - در حالی که بینوا، فروتن، حذرکننده، ترسان، بیمناک، فقیر و بیچاره درگاه تو هستم.9/51
أَدْعُوکَ فَتُجِیبُنِی
تو را می خوانم، پس مرا اجابت می کنی.11/51
ص: 567
إِنْ کُنْتُ بَطِیئًا حِینَ تَدْعُونِی
اگر چه هنگامی که مرا می خوانی، کُند هستم.11/51
لَکَ أَدْعُو
تنها تو را می خوانم.11/52
کَاشَفَ فِی الدُّعَاءِ إِلَیْکَ حَامَّتَهُ
در دعوت به سوی تو با خویشانش، آشکارا به ستیز پرداخت.6/2
أَتْعَبَهَا بِالدُّعَاءِ إِلَی مِلَّتِکَ
با دعوت به دین تو، خود را خسته کرد.14/2
شَغَلَهَا بِالنُّصْحِ لِأَهْلِ دَعْوَتِکَ
خود را به نصیحت کردن به پذیرندگانِ دعوتت مشغول ساخت.15/2
اللَّهُمَّ وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً الَّذِینَ... سَابَقُوا إِلَی دَعْوَتِهِ...
خداوندا و بخصوص یاران محمّد، آنان که به سوی دعوتش پیشی گرفتند...3/4
وَ کَانُوا مَعَ رَسُولِکَ دُعَاةً لَکَ إِلَیْکَ
و برای تو با پیامبرت دعوت کننده به سوی تو بوده اند. 7/4
وَ اجْعَلْنَا مِنْ دُعَاتِکَ الدَّاعِینَ إِلَیْکَ
و ما را از داعیان دعوت کننده به سوی خود قرار ده.15/5
وَ مَنْ... أَشَدُّ إِقْدَامًا عَلَی السُّوءِ مِنِّی حِینَ أَقِفُ بَیْنَ دَعْوَتِکَ وَ دَعْوَةِ الشَّیْطَانِ فَأَتَّبِعُ دَعْوَتَهُ عَلَی غَیْرِ عَمًی مِنِّی فِی مَعْرِفَةٍ بِهِ
و چه کسی از من بر اعمال زشت بی باک تر است، هنگامی که بین دعوت تو و دعوت شیطان می ایستم، دعوت او را می پذیرم با آنکه در شناخت او کور نیستم؟23/16
أَنَا حِینَئِذٍ مُوقِنٌ بِأَنَّ مُنْتَهَی دَعْوَتِکَ إِلَی الْجَنَّةِ
من در همان هنگام باور دارم که فرجام دعوت
ص: 568
تو به سوی بهشت است.24/16
وَ أَنَا حِینَئِذٍ مُوقِنٌ بِأَنَّ... مُنْتَهَی دَعْوَتِهِ إِلَی النَّارِ
و من در همان هنگام باور دارم که پایان دعوت او به سوی آتش است.24/16
یَا مَنْ یَدْعُو إِلَی نَفْسِهِ مَنْ أَدْبَرَ عَنْهُ
ای کسی که به سوی خود می خواند کسی را که، از او روی گردانَد.9/46
...بَلْ دَعَاهُ هَوَاهُ إِلَی مَا زَیَّلْتَهُ وَ إِلَی مَا حَذَّرْتَهُ
...بلکه خواهش نفسش به آنچه او را از آن بازداشتی و به آنچه از آن برحذر نمودی، فراخواندش.68/47
وَ الْطُفْ لَهُمْ فِی الْمَکْرِ
و در مکر، دقّت نظر به ایشان عطا فرما.2/27
حَارَتْ فِی کِبْرِیَائِکَ لَطَائِفُ الْأَوْهَامِ
تصوّرهای دقیق در بزرگواری ات سرگردان گشته.7/32
مَا أَعْجَبَ مَا دَبَّرَ فِی أَمْرِکَ! وَ أَلْطَفَ مَا صَنَعَ فِی شَأْنِکَ!
چه شگفت انگیز است، آنچه در امر تو تدبیر نمود! و چقدر دقیق است، آن صنعتی که درباره کار تو انجام داد!3/43
اجْعَلْ سَلَامَةَ قُلُوبِنَا فِی ذِکْرِ عَظَمَتِکَ
سلامتی دل های ما را در یاد بزرگی خود قرار ده. 14/5
أَشْعِرْ قَلْبِی تَقْوَاکَ
قلبم را به جامه پرهیز از خود بپوشان.9/21
فَرِّغْ قَلْبِی لَِمحَبَّتِکَ
دلم را برای دوستی ات خالی گردان.10/21
ص: 569
أَلْبِسْ قَلْبِیَ الْوَحْشَةَ مِنْ شِرَارِ خَلْقِکَ
دلم را به وحشت از بدکاران خلقت بپوشان.11/21
...بَلِ اجْعَلْ سُکُونَ قَلْبِی وَ أُنْسَ نَفْسِی وَ اسْتِغْنَائِی وَ کِفَایَتِی بِکَ وَ بِخِیَارِ خَلْقِکَ
...بلکه آرامش دلم و انس جانم و بی نیازی ام و کفایتم را به خود و آفریدگان خوبت قرار ده.12/21
وَ ارْزُقْنِی الرَّغْبَةَ فِی الْعَمَلِ لَکَ لِآخِرَتِی حَتَّی أَعْرِفَ صِدْقَ ذَلِکَ مِنْ قَلْبِی
و برای آخرتمْ رغبت در عمل برای تو را، روزی ام گردان. تا درستی آن را از (اعماق) دلم بشناسم.8/22
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالصِّحَّةِ... وَ الْبَصِیرَةِ فِی قَلْبِی
و با تندرستی و بینایی در دلم بر من منّت گذار.3/23
وَ اشْرَحْ لِمَرَاشِدِ دِینِکَ قَلْبِی
و دلم را برای راه های مستقیم دینت بگشا.5/23
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُقْفِلَ دُونَ إِخْطَارِی قَلْبَهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا دلش را هنگام یاد من، قفل زنی.8و7/23
وَ اعْطِفْ عَلَیْهِمَا قَلْبِی
و دلم را بر آن دو مهربان گردان.6/24
وَ امْحُ عَنْ قُلُوبِهِمْ خَطَرَاتِ الْمَالِ الْفَتُونِ
و اندیشه مال فتنه انگیز را از دلشان برطرف کن.4/27
وَ اخْلَعْ وَثَائِقَ أَفْئِدَتِهِمْ... وَ امْلَأْ أَفْئِدَتَهُمُ الرُّعْبَ
و رگ های دلشان را بکن و دل هایشان را از ترس پر ساز.5/27
ص: 570
اللَّهُمَّ أَخْلِ قُلُوبَهُمْ مِنَ الْأَمَنَةِ
خداوندا، دل هایشان را از آرامش تهی دار.11/27
وَ أَذْهِلْ قُلُوبَهُمْ عَنِ الِاحْتِیَالِ
و قلب هایشان را از چاره جویی بی خبر ساز.11/27
فَإِذَا صَافَّ عَدُوَّکَ وَ عَدُوَّهُ فَقَلِّلْهُمْ فِی عَیْنِهِ، وَ صَغِّرْ شَأْنَهُمْ فِی قَلْبِهِ
پس هرگاه با دشمن تو و دشمن خودش روبرو شد، آنها را در چشمش اندک نما و مقامشان را در دلش کوچک گردان.15/27
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ مِنْ کُلِّ مَا... زَالَ عَنْ مَحَبَّتِکَ مِنْ خَطَرَاتِ قَلْبِی، وَ لَحَظَاتِ عَیْنِی
خداوندا و همانا من از هر چه دور از دوستی توست؛ از اندیشه های دلم و نگاه های چشمم، به درگاهت توبه می کنم.22/31
اللَّهُمَّ فَارْحَمْ... وَجِیبَ قَلْبِی مِنْ خَشْیَتِکَ
خداوندا، پس به تپیدن دلم از ترست، رحم فرما.23/31
وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... شَرَابِهَا الَّذِی یُقَطِّعُ أَمْعَاءَ وَ أَفْئِدَةَ سُکَّانِهَا، وَ یَنْزِعُ قُلُوبَهُمْ
و از آشامیدنی اش که روده و دلِ ساکنانش را پاره پاره می کند و دل هایشان را برمی کَنَد، به تو پناه می برم.31/32
اللَّهُمَّ فَکَمَا جَعَلْتَ قُلُوبَنَا لَهُ حَمَلَةً... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَرِفُ بِأَنَّهُ مِنْ عِنْدِکَ...
خداوندا، پس همچنان که دل های ما را حامل آن قرار دادی، پس بر محمّد درود فرست و ما را از کسانی قرار ده که اعتراف می کنند به اینکه؛ قرآن از جانب توست.6/42
اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللَّیَالِی مُونِسًا... حَتَّی تُوصِلَ إِلَی قُلُوبِنَا فَهْمَ عَجَائِبِهِ
قرآن را مونس ما در تاریکی های شب قرار ده. تا درک شگفتی های آن را به دل های ما برسانی.10/42
ص: 571
وَ اغْسِلْ بِهِ دَرَنَ قُلُوبِنَا
و به وسیله آن چرکی دل هایمان را بشوی.11/42
اجْعَلْنَا مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ الَّذِینَ... یُوءْتُونَ مَا آتَوْا وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ، أَنَّهُمْ إِلَی رَبِّهِمْ رَاجِعُونَ
ما را از بندگان صالحت قرار ده. آنان که آنچه را بخشیدند، در حالی می بخشند که دل هایشان از بازگشت به سوی پروردگارشان ترسان است.18/44
وَ لَکَ مِنْ قُلُوبِنَا عَقْدُ النَّدَمِ
و پشیمانی قطعی دل هایمان، برای توست.45/45
خُذْ بِقَلْبِی إِلَی مَا اسْتَعْمَلْتَ بِهِ الْقَانِتِینَ
دلم را به سوی آنچه نیایشگران را به آن گماشته ای، متوجّه ساز.92/47
وَ أَشْعِرْ قَلْبِیَ الِازْدِجَارَ عَنْ قَبَائِحِ السَّیِّئَاتِ، وَ فَوَاضِحِ الْحَوْبَاتِ
و دلم را به خودداری از بدی های زشت و نافرمانی های رسواکننده بپوشان.107/47
انْزِعْ مِنْ قَلْبِی حُبَّ دُنْیَا دَنِیَّةٍ، تَنْهَی عَمَّا عِنْدَکَ
دوستی دنیای پست که از آنچه نزد توست، بازمی دارد را از دلم بَر کن.109/47
اعْطِفْ بِقَلْبِی عَلَی الْخَاشِعِینَ
دلم را بر فروتنان مهربان گردان.127/47
أَشْرِبْ قَلْبِی عِنْدَ ذُهُولِ الْعُقُولِ طَاعَتَکَ
دلم را هنگام غفلتِ عقل ها، به طاعت خود سیراب کن.130/47
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ... قَلْبُهُ مَفْتُونٌ بِکَثْرَةِ النِّعَمِ عَلَیْهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که دلش به سبب زیادی نعمت ها بر او، فریفته شده.8/52
دلالت راهنمایی
ص: 572
دلباختگی
الْمُسْتَهْتَرُونَ بِذِکْرِ آلَائِکَ
(آنان) به ذکر نعمت های تو حریص می باشند.8/3
دلبستگی علاقه
وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نَتَعَاهَدَ جِیرَانَنَا بِالْإِفْضَالِ وَ الْعَطِیَّةِ
ما را در آن ماه توفیق ده، که با فضل و عطا، همسایگانمان را دلجویی نماییم.10/44
دلدادگی علاقه
دلسوزی رحمت
یَا فَرَجَ کُلِّ مَکْرُوبٍ کَئِیبٍ
ای گشایش دهنده هر دلتنگ اندوهگین.4/16
دلهره تپش
وَ لَا تُجَرِّئْنِی عَلَی الْمَعَاصِی
و بر نافرمانی ها جرأتم مده.5/22
إِنْ هَمَمْنَا بِفَاحِشَةٍ شَجَّعَنَا عَلَیْهَا
اگر قصد کار زشتی کنیم، (شیطان) ما را بر آن دلیر گردانَد.7/25
جَبِّنْهُمْ عَنْ مُقَارَعَةِ الْأَبْطَالِ
ایشان را از پیکار با دلاوران بترسان.11/27
وَ أَلْهِمْهُ الْجُرْأَةَ
و دلیری در دلش انداز.14/27
أَنَا الَّذِی أَقْدَمَ عَلَیْکَ مُجْتَرِئًا
منم آنکه گستاخانه بر تو جرأت نمودم.77/47
ص: 573
قَدْ أَوْقَفْتُ نَفْسِی... مَوْقِفَ الْأَشْقِیَاءِ الْمُتَجَرِّینَ عَلَیْکَ
خود را در جایگاه بدبختانی که بر تو جرأت یافته اند، واداشته ام.2/53
أَیَّ جُرْأَةٍ اجْتَرَأْتُ عَلَیْکَ
به کدامین جرأت بر تو تجرّی نمودم؟3/53
دلیل حجت
إِسْرَافِیلُ صَاحِبُ الصُّورِ، الشَّاخِصُ الَّذِی یَنْتَظِرُ مِنْکَ الْإِذْنَ... فَیُنَبِّهُ بِالنَّفْخَةِ صَرْعَی رَهَائِنِ الْقُبُورِ
اسرافیل، صاحب صور، همان که چشم گشوده، منتظر اجازه توست، تا با دمیدنیْ مردگانِ گروِ گورها را بیدار کند.2/3
نَبِّهْنِی لِذِکْرِکَ فِی أَوْقَاتِ الْغَفْلَةِ، وَ اسْتَعْمِلْنِی بِطَاعَتِکَ فِی أَیَّامِ الْمُهْلَةِ... أَکْمِلْ لِی بِهَا خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
مرا در اوقات غفلت، برای یاد خود بیدار کن. و در روزهای مهلتِ عمرم، به طاعت خود بگمار. و بدین وسیله، خیر دنیا و آخرت را برایم کامل نما.29/20
آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً، وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً
در دنیا نیکی و در آخرت هم نیکی، عطایمان کن.13/25، 30/20
اللَّهُمَّ قَدْ تَعْلَمُ مَا یُصْلِحُنِی مِنْ أَمْرِ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی
خداوندا تو آنچه کار دنیای من و آخرتم را اصلاح می کند می دانی.10/22
وَ ارْزُقْنِی سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ... حَتَّی لَا أَرَی نِعْمَةً مِنْ نِعَمِکَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیَا... إِلَّا رَجَوْتُ لِنَفْسِی أَفْضَلَ ذَلِکَ بِکَ وَ مِنْکَ
و سلامت سینه از حسد را روزی ام گردان. تا نعمتی از نعمت هایت را که به هر یک از آفریدگانت در دین یا دنیا داده ای، نبینم، مگر آنکه بهتر از آن را برای خود، به وسیله تو و از تو آرزو کنم.12/22
ص: 574
وَ ارْزُقْنِی التَّحَفُّظَ مِنَ الْخَطَایَا، وَ الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
و مرا خودداری از خطاها و خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و آخرت روزی ده.13/22
لَا تُفَرِّقْ بَیْنِی وَ بَیْنَ عَافِیَتِکَ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
در دنیا و آخرت بین من و عافیتت جدایی نینداز.1/23
عَافِنِی... عَافِیَةَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
به من عافیت ده. عافیت دنیا و آخرت.2/23
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِکُلِّ مَا یُصْلِحُنِی فِی دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی
و هر چه در دنیایم و آخرتم به صلاحم است، بر من ارزانی دار.9/25
اللَّهُمَّ أَعْطِنَا جَمِیعَ ذَلِکَ بِتَوْفِیقِکَ وَ رَحْمَتِکَ... وَ أَعْطِ جَمِیعَ... الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِثْلَ الَّذِی سَأَلْتُکَ لِنَفْسِی وَ لِوَلَدِی فِی عَاجِلِ الدُّنْیَا وَ آجِلِ الْآخِرَةِ
خداوندا به توفیق و رحمتت همه آن (درخواست ها) را به ما عطا فرما و به همه مردان و زنان با ایمان، مانندِ آنچه برای خود و فرزندانم از تو درخواست نمودم، در دنیای کنونی و آخرت آینده ببخش.12/25
وَ اجْعَلْ مَا خَوَّلْتَنِی مِنْ حُطَامِهَا، وَ عَجَّلْتَ لِی مِنْ مَتَاعِهَا بُلْغَةً إِلَی جِوَارِکَ
و آنچه از کالای آن (دنیا)، که به من ارزانی داشته ای، و هم اکنون به دستم رسانده ای، وسیله رسیدن به جوار خود قرار ده.6/30
وَ اعْصِمْنَا بِهِ مِنْ هُوَّةِ الْکُفْرِ وَ دَوَاعِی النِّفَاقِ حَتَّی یَکُونَ... لَنَا فِی الدُّنْیَا عَنْ سُخْطِکَ وَ تَعَدِّی حُدُودِکَ ذَائِدًا
و با آن (قرآن)، ما را از (سقوط در) گودال کفر و انگیزه های دورویی نگهدار. تا در دنیا بازدارنده ما از خشم تو و تجاوز از حدودت باشد.12/42
اجْعَلِ الْقُبُورَ بَعْدَ فِرَاقِ الدُّنْیَا خَیْرَ مَنَازِلِنَا
قبرها را پس از فراق از دنیا، بهترین خانه های ما قرار ده.14/42
ص: 575
فَمَنِ الَْتمَسَکَ لِدِینٍ أَوْ دُنْیَا وَجَدَکَ
پس هر که برای دین یا دنیا به دنبال تو گشت، تو را می یابد.25/47
وَ إِذْ لَمْ تُقِمْنِی مَقَامَ فَضِیحَةٍ فِی دُنْیَاکَ فَلَا تُقِمْنِی مِثْلَهُ فِی آخِرَتِکَ
و آن زمان که مرا در دنیایت در مقام رسوایی به پا نداشتی، پس مانند آن در آخرتت مرا (در مقام رسوایی) به پا ندار.120/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ... أَوْ تُعْطِیهِمْ بِهِ خَیْرًا مِنْ خَیْرِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی قسمت می نمایی یا خیری از خیرهای دنیا و آخرت را به ایشان عطا می کنی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
فَإِنِّی... لَا أَرْجُو لِأَمْرِ آخِرَتِی وَ دُنْیَایَ سِوَاکَ
پس به درستی که برای کار آخرت و دنیایم به احدی جز تو امید ندارم.4/48
إِلَهِی فَلَا تَحْرِمْنِی خَیْرَ الْآخِرَةِ وَ الْأُولَی لِقِلَّةِ شُکْرِی
خدای من، پس مرا به خاطر سپاس اندکم، از خیر آخرت و دنیا بی بهره نگردان.13/51
لَا یُعَمَّرُ فِی الدُّنْیَا مَنْ کَرِهَ لِقَاءَکَ
کسی که (مرگ و) دیدار تو را نپسندید، در دنیا عمر جاودان نیابد.3/52
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ... سُوءَالَ مَنْ قَدْ... اسْتَمْکَنَتْ مِنْهُ الدُّنْیَا
پس -ای مولای من- از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که دنیا بر او تسلّط یافته است.9و8/52
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُسَلِّیَ نَفْسِی عَنِ الدُّنْیَا بِمَخَافَتِکَ
خدای من، از تو می خواهم که مرا با ترس از
ص: 576
خود، در دوری از دنیا، تسلّی بخشی.10/52
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی إِذَا انْقَطَعَ مِنَ الدُّنْیَا أَثَرِی
مولای من! هنگامی که اثرم از دنیا قطع شود، به من رحم کن.5/53
یَا رَحْمَانَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ رَحِیمَهُمَا
ای بخشنده در دنیا و آخرت و مهربان در آن دو.1/54
أَنْسِهِمْ عِنْدَ لِقَائِهِمُ الْعَدُوَّ ذِکْرَ دُنْیَاهُمُ الْخَدَّاعَةِ الْغَرُورِ
هنگام برخورد با دشمن، یاد دنیای فریبنده گول زننده را از خاطرشان ببر.4/27
مَا زَوَیْتَ عَنِّی مِنْ مَتَاعِ الدُّنْیَا الْفَانِیَةِ فَاذْخَرْهُ لِی فِی خَزَائِنِکَ الْبَاقِیَةِ
آنچه از کالای دنیایِ فانی، از من گرفتی، پس آن را برای من در گنجینه های جاوید خود ذخیره فرما.5/30
انْزِعْ مِنْ قَلْبِی حُبَّ دُنْیَا دَنِیَّةٍ، تَنْهَی عَمَّا عِنْدَکَ
دوستی دنیای پست که از آنچه نزد توست، بازمی دارد را از دلم بَر کن.109/47
دوام همیشگی
دودلی شکّ
فَصَحَّ بِمُعَایَنَةِ أَمْثَالِهِمْ حَازِمٌ
پس (شخص) دوراندیش، با دیدن امثال ایشان سالم ماند.7/28
...وَفَّقَهُ اعْتِبَارُهُ
...پند گرفتنش سبب توفیق او شد.7/28
فَصَحَّ بِمُعَایَنَةِ أَمْثَالِهِمْ حَازِمٌ وَفَّقَهُ اعْتِبَارُهُ، وَ أَرْشَدَهُ إِلَی طَرِیقِ صَوَابِهِ اخْتِیَارُهُ
پس (شخص) دوراندیش، با دیدن امثال ایشان سالم ماند. پند گرفتنش سبب توفیق او شد و برگزیدن راه صواب، او را راهنمایی کرد.7/28
ص: 577
دورنگی نفاق
دورویی نفاق
الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا... جَنَّبَنَا مِنَ الْإِلْحَادِ وَ الشَّکِّ فِی أَمْرِهِ
سپاس خدای را که ما را از کج روی و شک در امر خود، دور ساخت.10/1
قَطَعَ فِی إِحْیَاءِ دِینِکَ رَحِمَهُ
در برپا داشتن دین تو، از ارحامش دوری نمود.8/2
أَقْصَی الْأَدْنَیْنَ عَلَی جُحُودِهِمْ
نزدیکان را بر اثر انکارشان، دور نمود.9/2
قَرَّبَ الْأَقْصَیْنَ عَلَی اسْتِجَابَتِهِمْ لَکَ
دورتران را بر اثر پذیرفتنشان - برای تو - نزدیک نمود.10/2
وَالَی فِیکَ الْأَبْعَدِینَ
به خاطر تو، با دورترین (مردم) دوستی کرد.11/2
هَاجَرَ إِلَی بِلَادِ الْغُربَةِ، وَ مَحَلِّ النَّأْیِ عَنْ مَوْطِنِ رَحْلِهِ، وَ مَوْضِعِ رِجْلِهِ، وَ مَسْقَطِ رَأْسِهِ، وَ مَأْنَسِ نَفْسِهِ، إِرَادَةً مِنْهُ لِإِعْزَازِ دِینِکَ، وَ اسْتِنْصَارًا عَلَی أَهْلِ الْکُفْرِ بِکَ
از جایگاه اقامتش و قدمگاهش و زادگاهش و جای انس گرفتنش، به شهرهای غربت و محل دور هجرت نمود. بر این خواسته که دین تو را عزّت دهد و بر (ضد) کافرانِ به تو یاری طلبد.16/2
فَارَقُوا الْأَزْوَاجَ وَ الْأَوْلَادَ فِی إِظْهَارِ کَلِمَتِهِ
در راه آشکار نمودن دین او، از زنان و فرزندان خود جدا شدند.4/4
وَ لَا تُبَاعِدْنَا عَنْکَ
و ما را از خود دور نکن.9/5
ص: 578
لَا یَنْدَفِعُ مِنْهَا إِلَّا مَا دَفَعْتَ
از آنها جز آنچه تو دور کنی، دور نمی گردد.4/7
أَنْتَ الْقَادِرُ عَلَی... دَفْعِ مَا وَقَعْتُ فِیهِ
تو بر برطرف کردن آنچه در آن افتاده ام توانایی.10/7
وَ أَنْتَ الْقَادِرُ عَلَی... دَفْعِ مَا وَقَعْتُ فِیهِ، فَافْعَلْ بِی ذَلِکَ وَ إِنْ لَمْ أَسْتَوْجِبْهُ مِنْکَ
و تو بر برطرف کردن آنچه در آن افتاده ام توانایی. پس آن را برای من انجام ده. اگر چه از جانب تو شایسته آن نیستم.10/7
وَ لَا تُشْمِتْهُ بِنَا بَعْدَ تَرْکِنَا إِیَّاهُ لَکَ
و پس از آنکه به خاطر تو از او (شیطان) دوری کردیم، اندوهی به ما نرسان که او را شاد گرداند. 6/10
أَنَّ أَحَبَّ عِبَادِکَ إِلَیْکَ مَنْ... جَانَبَ الْإِصْرَارَ
همانا محبوب ترین بندگانت نزد تو کسی است که پافشاری (بر گناه) را ترک کند.13/12
یَا مَنْ بَعُدَ عَوْنُهُ عَنِ الظَّالِمِینَ
ای کسی که مددش از ستمگران دور است.4/14
وَ مَنْ أَبْعَدُ مِنِّی مِنِ اسْتِصْلَاحِ نَفْسِهِ
و کیست که به صلاح نفس خود از من دورتر باشد؟23/16
اللَّهُمَّ اخْسَأْهُ عَنَّا بِعِبَادَتِکَ
خداوندا او را از ما - به سبب عبادت و بندگی ات - دور کن.3/17
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی حُسْنِ قَضَائِکَ، وَ بِمَا صَرَفْتَ عَنِّی مِنْ بَلَائِکَ
خداوندا بر سرنوشت نیکی که برایم تقدیر کردی و بلایی که از من برگرداندی، تو را سپاس.1/18
وَ لَا تَبْتَلِیَنِّی بِالْکَسَلِ عَنْ عِبَادَتِکَ... وَ لَا مُفَارَقَةِ مَنِ اجْتَمَعَ إِلَیْکَ
ص: 579
و مرا به سستی در عبادتت و جدایی از آنکه به تو پیوسته، گرفتار نساز.11/20
وَ لَا أُظْلَمَنَّ وَ أَنْتَ مُطِیقٌ لِلدَّفْعِ عَنِّی
و (چنان کن که) بر من ستم نشود، در حالی که تو بر دفاع از من توانایی.14/20
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالصِّحَّةِ... وَ الِاجْتِنَابِ لِمَا نَهَیْتَنِی عَنْهُ مِنْ مَعْصِیَتِکَ
و با تندرستی و دوری جستن از نافرمانی ات - که مرا از آن بازداشته ای - بر من منّت گذار.3/23
أَعِذْنِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ قَرِیبٍ وَ بَعِیدٍ
مرا از شرّ هر نزدیک و دوری پناه ده.6/23
بَاعِدْ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ أَزْوِدَتِهِمْ
میان آنها و زاد و توشه اشان جدایی انداز.5/27
وَ اجْعَلْ مِیَرَهُمْ فِی أَحَصِّ أَرْضِکَ وَ أَبْعَدِهَا عَنْهُمْ
و آذوقه هایشان را در بی برکت ترین و دورترین (نقاط) زمین خود قرار ده.12/27
لَوْ... تَضْطَرُّنِی إِلَی قُوَّتِی... لَکَانَتِ الْقُوَّةُ مِنِّی بَعِیدَةً
اگر مرا ناگزیر می ساختی، به نیروی خود پناه برم؛ همانا نیرو از من دور می شد.25/32
إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ... بَعِیدُهَا قَرِیبٌ
همانا به تو پناه می آورم از آتشی که دورش نزدیک است.29/32
وَ أَسْتَهْدِیکَ لِمَا بَاعَدَ مِنْهَا
و از تو راهنمایی می خواهم، برای آنچه از آن (آتش) دور سازد.31/32
لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَیَّرْتَ فَنَغْمِطَ قَدْرَکَ... وَ نَجْنَحَ إِلَی الَّتِی هِیَ أَبْعَدُ مِنْ حُسْنِ الْعَاقِبَةِ
ما را دچار عجز از شناخت آنچه اختیار نموده ای نساز، تا قدْر تو را سبک شماریم و به آنچه که از حسن عاقبت دورتر است، تکیه نماییم.3/33
ص: 580
وَ ازْوِ حِرْصِی عَنْ کُلِّ مَأْثَمٍ
و حرص مرا از هر گناهی دور کن.1/39
مَا أَبْعَدَ غَایَتَهُ مِنَ الْفَرَجِ
چه دور است که در پایان (کار) او گشایش حاصل شود!20/46
سُبْحَانَکَ... لَا تُمَاطُ وَ لَا تُنَازَعُ
پاک و منزّهی! نه با مقاومت برکنار می روی و نه قابل نزاع هستی.27/47
أَعِذْنِی مِمَّا یُبَاعِدُنِی عَنْکَ
از چیزی که از تو دورم می کند، مرا نگهدار.93/47
لَا تَرْمِ بِی رَمْیَ مَنْ سَقَطَ مِنْ عَیْنِ رِعَایَتِکَ
مرا دور نینداز همانند دور انداختن کسی که از چشم مراقبت تو افتاده.104/47
...حَتَّی عَادَ صِفْوَتُکَ وَ خُلَفَاوءُکَ مَغْلُوبِینَ... یَرَوْنَ... کِتَابَکَ مَنْبُوذًا
...تا اینکه برگزیدگان و جانشینان تو، مغلوب شده، می بینند که کتاب تو دور افتاده است.9/48
أَشْکُو إِلَیْکَ یَا إِلَهِی ضَعْفَ نَفْسِی عَنِ... الْمُ-جَانَبَةِ عَمَّا حَذَّرْتَهُ أَعْدَاءَکَ
ای خدای من، از ناتوانی نفْسم در دوری نمودن از آنچه دشمنانت را به آن بیم داده ای، به تو شکایت می کنم.10/51
جَنِّبْنَا بِهِ الضَّرَائِبَ الْمَذْمُومَةَ وَ مَدَانِیَ الْأَخْلَاقِ
با آن (قرآن)، ما را از خوی های نکوهیده و اخلاق پست، دور کن.12/42
جَنِّبْنَا الْإِلْحَادَ فِی تَوْحِیدِکَ، وَ الْتَّقْصِیرَ فِی تَمْجِیدِکَ، وَ الشَّکَّ فِی دِینِکَ
ما را از کجروی در یگانگی ات و کوتاهی
ص: 581
در بزرگ داشتنت و شکّ در دینت دور گردان.13/44
جَنِّبْنَا... الْعَمَی عَنْ سَبِیلِکَ، وَ الْإِغْفَالَ لِحُرْمَتِکَ، وَ الِانْخِدَاعَ لِعَدُوِّکَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ
ما را از کوری از راهت و سهل انگاری حرمتت و فریب خوردن از دشمنت؛ شیطان رانده شده، دور گردان.13/44
اکْفِنَا وَحْشَةَ الْقَاطِعِینَ بِصِلَتِکَ
با پیوستن به خود، ما را از وحشتِ دوری کنندگان، نگهدار.7/5
أَزِلْنَا عَنْ مَکْرُوهِکَ مِنَ الْإِصْرَارِ
ما را از اصرار بر آنچه ناپسند توست، دور بدار.1/9
اللَّهُمَّ اخْسَأْهُ عَنَّا بِعِبَادَتِکَ
خداوندا او را از ما - به سبب عبادت و بندگی ات - دور کن.3/17
وَ اکْفِنَا خَتْرَهُ
و حیله او را از ما دور کن.4/17
اکْفِنِی مَؤُونَةَ مَعَرَّةِ الْعِبَادِ
سنگینی گناهِ عیب جوییِ بندگان را از من بردار.20/20
مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی، وَ ادْحَرْ عَنِّی مَکْرَهُ
هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و مکرش را از من بِران.7/23
فَأَزِحْ عَنَّا رَیْبَ الِارْتِیَابِ
پس آشفتگیِ تردید را از ما دور گردان.2/33
أَزِلْ عَنِّی کُلَّ شَکٍّ وَ شُبْهَةٍ
هر شکّ و شبهه ای را از من دور ساز.129/47
ص: 582
دوزخ آتش
وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ إِذَا نَظَرُوا إِلَی جَهَنَّمَ تَزْفِرُ عَلَی أَهْلِ مَعْصِیَتِکَ: سُبْحَانَکَ مَا عَبَدْنَاکَ حَقَّ عِبَادَتِکَ
و همان (فرشته)هایی که چون دوزخ را می نگرند که بر گنهکاران شعله می کشد، گویند: منزّهی تو، ما آنگونه که شایسته پرستش تو بود، تو را پرستش نکردیم.9/3
الزَّبَانِیَةِ الَّذِینَ إِذَا قِیلَ لَهُمْ: خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ثُمَّ الْجَحِیمَ صَلُّوهُ. ابْتَدَرُوهُ سِرَاعًا، وَ لَمْ یُنْظِرُوهُ
پاسبانانی که چون به آنها گفته شود: او را بگیرد و در زنجیرش کشید، سپس به دوزخ افکنید، به سرعت به او حمله برند و مهلتش ندهند.21/3
ارْزُقْنِی... سلَامَةَ الْمِرْصَادِ
رهایی از کمین گاه (دوزخ) را روزی ام فرما.18/20
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ... تَسقِی أَهْلَهَا حَمِی-مًا
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که اهلش را آب جوشان می نوشاند.30و29/32
ثَبِّتْ بِهِ عِنْدَ اضْطِرَابِ جِسْرِ جَهَنَّمَ یَوْمَ الْمَ-جَازِ عَلَیْهَا زَلَلَ أَقْدَامِنَا
هنگام لرزیدن پل دوزخ، در آن روز که بر آن عبور می کنیم، لغزش گام های ما را به وسیله آن (قرآن)، پابرجا گردان.15/42
فَسَمَّیْتَ دُعَاءَکَ عِبَادَةً، وَ تَرْکَهُ اسْتِکْبَارًا، وَ تَوَعَّدْتَ عَلَی تَرْکِهِ دُخُولَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ
پس دعا کردن را عبادت و ترک آن را استکبار نامیدی و بر ترک آن، داخل شدن در جهنّم با خواری را هشدار دادی.15/45
بَعَثَهُمْ فِی سَبِیلِ مَحَبَّتِهِ
آنها را در راه دوستی به خود، برانگیخت.4/1
ص: 583
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا نَسْعَدُ بِهِ فِی السُّعَدَاءِ مِنْ أَوْلِیَائِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که با آن در بین سعادتمندان از دوستانش به سعادت برسیم.
30و27/1
وَالَی فِیکَ الْأَبْعَدِینَ
به خاطر تو، با دورترین (مردم) دوستی کرد.11/2
اسْتَتَمَّ لَهُ مَا دَبَّرَ فِی أَوْلِیَائِکَ
آنچه او درباره دوستانت می اندیشید، برایش کامل گردید.18/2
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ رُسُلِکَ مِنَ الْمَلَائِکَةِ إِلَی أَهْلِ الْأَرْضِ بِمَکْرُوهِ مَا یَنْزِلُ مِنَ الْبَلَاءِ وَ مَحْبُوبِ الرَّخَاءِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و فرستادگانت از فرشتگان، که بلای ناخوشایند و آسایش خوشایند به سوی اهل زمین می فرستی.17و11و10/3
...یَرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ فِی مَوَدَّتِهِ
در دوستی اش امید به تجارتی بدون کساد داشتند. 5/4
کَانُوا مُنْطَوِینَ عَلَی مَحَبَّتِهِ
آنها که محبّت او را در دل پرورانده اند.5/4
تُحَبِّبَ إِلَیْهِمُ الْعَمَلَ لِلْآجِلِ، وَ الِاسْتِعْدَادَ لِمَا بَعْدَ الْمَوْتِ
عمل برای آخرت و آمادگی برای بعد از مرگ را در نظرشان محبوب کنی.16/4
احْفَظْنَا... حِفْظًا... مُسْتَعْمِلًا لِمحَبَّتِکَ
ما را نگهداری کن، نگهداری ای که در جهت دوستی تو به کار برد.17/6
صَیِّرْنَا إِلَی مَحْبُوبِکَ مِنَ التَّوْبَةِ
ما را به سوی توبه پسندیده خود ببر.1/9
أَعْمِ أَبْصَارَ قُلُوبِنَا عَمَّا خَالَفَ مَحَبَّتَکَ
چشم دل ما را از آنچه برخلاف دوستی
ص: 584
توست کور گردان.6/9
أَنَّ أَحَبَّ عِبَادِکَ إِلَیْکَ مَنْ تَرَکَ الاِسْتِکْبَارَ عَلَیْکَ، وَ جَانَبَ الْإِصْرَارَ، وَ لَزِمَ الِاسْتِغْفَارَ
همانا محبوب ترین بندگانت نزد تو کسی است که بر تو گردنکشی نکند و پافشاری (بر گناه) را ترک کند و پیوسته آمرزش خواهد.13/12
...وَ لِأَنَّ عَفْوَکَ عَنِّی أَحَبُّ إِلَیْکَ مِنْ عُقُوبَتِی
...و از آن روست که بخشایش من نزد تو محبوب تر از کیفر من است.26/16
اللَّهُمَّ... اکْبِتْهُ بِدُؤُوبِنَا فِی مَحَبَّتِکَ
خداوندا با کوشش مستمر ما - در دوستی ات - او را خوار نما.3/17
اللَّهُمَّ... اعْزِلْنَا عَنْ عِدَادِ أَوْلِیَائِهِ
خداوندا ما را از شمار دوستانش برکنار فرما.14/17
فَلَا تَجْعَلْ حَظِّی مِنْ رَحْمَتِکَ مَا عَجَّلْتَ لِی مِنْ عَافِیَتِکَ، فَأَکُونَ قَدْ شَقِیتُ بِمَا أَحْبَبْتُ
پس بهره مرا از رحمتت، تندرستی ای که اکنون برای من پیش انداخته ای، قرار مده که به سبب آنچه دوست دارم، بدبخت شوم.1/18
أَبْدِلْنِی... مِنْ حُبِّ الْمُدَارِینَ تَصْحِیحَ الْمِقَةِ
درباره من دوستی (ظاهری) مداراکنندگان را به دوستی واقعی مبدّل فرما.7/20
أَبْدِلْنِی مِنْ بِغْضَةِ أَهْلِ الشَّنَآنِ الْمحَبَّةَ... وَ مِنْ عَدَاوَةِ الْأَدْنَیْنَ الْوَلَایَةَ
درباره من کینه توزی دشمنان را به محبّت و دشمنی نزدیکان را به دوستی مبدّل فرما.7/20
أَبْدِلْنِی... مِنْ حَسَدِ أَهْلِ الْبَغْیِ الْمَوَدَّةَ
درباره من حسد متجاوزان را به دوستی مبدّل فرما.7/20
ص: 585
وَ لَا تَبْتَلِیَنِّی... بِالتَّعَرُّضِ لِخِلَافِ مَحَبَّتِکَ
و مرا به پرداختن به کاری خلاف دوستی ات، گرفتار نساز.11/20
انْهَجْ لِی إِلَی مَحَبَّتِکَ سَبِیلًا سَهْلَةً
راهی آسان به سوی محبّتت، برایم هموار گردان. 29/20
لَا أَسْتَمِیلُ هَوَاکَ
نمی توانم محبّت تو را جلب نمایم.6/21
فَرِّغْ قَلْبِی لَِمحَبَّتِکَ
دلم را برای دوستی ات خالی گردان.10/21
وَ أَجْرِ بِهِ فِی أَحَبِّ السُّبُلِ إِلَیْکَ
و آن را در محبوب ترین راه ها به سویت روانه فرما.10/21
هَبْ لِیَ الْأُنْسَ بِکَ وَ بِأَوْلِیَائِکَ
انس با خودت و دوستانت و فرمانبرانت را به من ببخش.11/21
وَ امْنُنْ عَلَیَّ... بِالْعَمَلِ لَکَ بِمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَی
و عمل - برای خودت - به آنچه دوست داری و خوشنود می شوی را به من ارزانی دار.13/21
أَذِقْنِی طَعْمَ الْفَرَاغِ لِمَا تُحِبُّ بِسَعَةٍ مِنْ سَعَتِکَ
به وسیله گشایشی از گشایشگری ات، طعم فراغت برای (پرداختن به) آنچه را دوست داری، به من بچشان.125/47
وَ ارْزُقْنِی... الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فِی حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ، حَتَّی أَکُونَ بِمَا یَرِدُ عَلَیَّ مِنْهُمَا بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ... مُوءْثِرًا لِرِضَاکَ عَلَی مَا سِوَاهُمَا فِی الْأَوْلِیَاءِ وَ الْأَعْدَاءِ
و مرا در حال خوشنودی وخشم، خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و آخرت روزی ده. تا به آنچه از آن دو (خوشنودی و خشم) به من می رسد، حالی یکسان داشته باشم. درباره دوستان و دشمنان، خوشنودی تو را بر غیر آن دو (ناخوشنودی و نافرمانی تو) مقدّم شمارم.13/22
ص: 586
وَ اجْعَلْهُمْ... لِأَوْلِیَائِکَ مُحِبِّینَ مُنَاصِحِینَ
و آنان (فرزندانم) را دوستدار و پنددهنده دوستانت قرار ده.3/25
وَ اجْعَلْهُمْ لِی مُحِبِّینَ
و آنان را دوستدار من قرار ده.4/25
تَوَلَّنِی فِی جِیرَانِی وَ مَوَالِیَّ الْعَارِفِینَ بِحَقِّنَا
مرا درباره همسایگانم و دوستانم که دانا به حقّ ما هستند، یاری فرما.1/26
تَوَلَّنِی فِی جِیرَانِی وَ مَوَالِیَّ الْعَارِفِینَ بِحَقِّنَا، وَ الْمُنَابِذِینَ لِأَعْدَائِنَا بِأَفْضَلِ وَلَایَتِکَ
مرا درباره همسایگانم و دوستانم که دانا به حقّ ما و مخالف با دشمنان ما هستند، به بهترین وجه یاری فرما.1/26
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أُسِرُّ لَهُمْ بِالْغَیْبِ مَوَدَّةً
و خداوندا مرا بر آن دار که در نبودشان دوستی را، آشکار سازم.3/26
دوست داشتن نعمت باقی و جاوید، برای
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أُحِبُّ بَقَاءَ النِّعْمَةِ عِنْدَهُمْ نُصْحًا
و خداوندا مرا بر آن دار که خیرخواهانه بقای نعمت را نزدشان دوست بدارم.3/26
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... صَلَاةً لَا یَنْتَهِی أَمَدُهَا... کَأَتَمِّ مَا مَضَی مِنْ صَلَوَاتِکَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ أَوْلِیَائِکَ
خداوندا بر محمّد درود فرست، درودی که مدّتش پایان نپذیرد. مانند کامل ترین درودهایت که بر هر یک از اولیایتْ فرستاده شده.18/27
وَ قَدْ قُلْتَ یَا إِلَهِی فِی مُحْکَمِ کِتَابِکَ إِنَّکَ... تُحِبُّ التَّوَّابِینَ
و ای خدای من، در کتاب استوارت فرموده ای همانا توبه کنندگان را دوست می داری.15/31
یَا مُحِبَّ التَّوَّابِینَ
ای دوستدار توبه کنندگان.3/38
وَ أَوْجِبْ لِی مَحَبَّتَکَ کَمَا شَرَطْتَ
و همان طور که شرط کرده ای، دوستی خود را برایم واجب گردان.15/31
وَ اجْعَلْ... عَزْمِی عَلَی تَرْکِ مَا یَعْرِضُ لِی مِنَ السَّیِّئَاتِ تَوْبَةً تُوجِبُ لِی مَحَبَّتَکَ
ص: 587
و عزمم را بر ترک بدی هایی که برایم پیش آید، توبه ای قرار ده که دوستی تو را نسبت به من لازم گردانَد.3/38
وَ اصْرِفْنِی بِقُدْرَتِکَ إِلَی مَا أَحْبَبْتَ
و به قدرت خود، مرا به آنچه دوست داری، بازگردان. 17/31
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ مِنْ کُلِّ مَا... زَالَ عَنْ مَحَبَّتِکَ
خداوندا و همانا من از هر چه دور از دوستی توست، به درگاهت توبه می کنم.22/31
أَلْهِمْنَا الِانْقِیَادَ لِمَا أَوْرَدْتَ عَلَیْنَا مِنْ مَشِیَّتِکَ حَتَّی لَا نُحِبَّ تَأْخِیرَ مَا عَجَّلْتَ، وَ لَا تَعْجِیلَ مَا أَخَّرْتَ
گردن نِهی بر خواسته ات را - که بر ما وارد ساختی - به ما الهام فرما، تا تأخیر آنچه را پیش انداختی و تعجیل آنچه را که به تأخیر انداخته ای، دوست نداشته باشیم.5/33
أَلْهِمْنَا الِانْقِیَادَ لِمَا أَوْرَدْتَ عَلَیْنَا مِنْ مَشِیَّتِکَ حَتَّی... لَا نَکْرَهَ مَا أَحْبَبْتَ
گردن نِهی بر خواسته ات را - که بر ما وارد ساختی - به ما الهام فرما، تا آنچه را دوست داشتی، ناپسند نشماریم.5/33
وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا... نَحْرِصُ لَهُ عَلَی وَشْکِ اللَّحَاقِ بِکَ حَتَّی یَکُونَ الْمَوْتُ... مَأْلَفَنَا الَّذِی نَشْتَاقُ إِلَیْهِ
و از اعمال شایسته، عملی برای ما قرار ده که با آن به زود رسیدن به تو حرص ورزیم. تا جایی که مرگ برای ما محل الفتی باشد که به سوی آن مشتاقیم.3/40
اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا نَسْتَبْطِئُ مَعَهُ الْمَصِیرَ إِلَیْکَ... حَتَّی یَکُونَ الْمَوْتُ... حَامَّتَنَا الَّتِی نُحِبُّ الدُّنُوَّ مِنْهَا
از اعمال شایسته، عملی برای ما قرار ده که با آن بازگشت به سوی تو را کُند شماریم. تا جایی که مرگ برای ما (همانند) خویشاوند نزدیک ما باشد که نزدیک شدن به او را دوست داریم.3/40
وَ اجْعَلْ لَنَا فِی صُدُورِ الْمُوءْمِنِینَ وُدًّا
و دوستی ما را در سینه های مؤمنان، قرار ده.16/42
ص: 588
وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نُسَالِمَ مَنْ عَادَانَا حَاشَی مَنْ عُودِیَ فِیکَ وَ لَکَ، فَإِنَّهُ الْعَدُوُّ الَّذِی لَا نُوَالِیهِ، وَ الْحِزْبُ الَّذِی لَا نُصَافِیهِ
ما را در آن ماه توفیق ده، که با کسی که با ما دشمنی کرده، مسالمت نماییم. مگر آنان که در راه تو و برای تو با آنها دشمنی شده. که او دشمنی است که با او دوستی نمی کنیم و حزبی است که با او صمیمی نمی شویم.10/44
أَهِّلْنَا فِیهِ لِمَا وَعَدْتَ أَوْلِیَاءَکَ مِنْ کَرَامَتِکَ
ما را در این (ماه) به کرامت خود که به دوستانت وعده داده ای، سزاوار نما.12/44
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا... عِیدَ أَوْلِیَائِهِ
درود بر تو، ای عید دوستان او.23/45
اجْعَلْنَا عِنْدَکَ مِنَ التَّوَّابِینَ الَّذِینَ أَوْجَبْتَ لَهُمْ مَحَبَّتَکَ
ما را در نزد خود از توبه کنندگانی قرار ده که دوستی ات را برای آنها واجب نموده ای.54/45
وَ أَلِنْ جَانِبَهُ لِأَوْلِیَائِکَ
و خوی او را برای دوستانت نرم فرما.63/47
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ الْمُعْتَرِفِینَ بِمَقَامِهِمُ
خداوندا و بر دوستان آنها که اعتراف کنندگان به مقام ایشانند، درود فرست.64/47
سَلِّمْ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی أَرْوَاحِهِمْ، وَ اجْمَعْ عَلَی التَّقْوَی أَمْرَهُمْ، وَ أَصْلِحْ لَهُمْ شُؤُونَهُمْ، وَ تُبْ عَلَیْهِمْ
و بر آنان و بر جان هایشان سلام فرست و کردارشان را بر پرهیزکاری سامان ده و احوالشان را برای آنها اصلاح نما و توبه آنان را بپذیر.65/47
فَجَعَلْتَهُ مِمَّنْ... أَرْشَدْتَهُ لِمُوَالَاةِ أَوْلِیَائِکَ
پس او را از کسانی قرار دادی، که به دوستی با دوستانت راهنمایی اش نمودی.67/47
ص: 589
بِحَقِّ مَنْ قَرَنْتَ مُوَالَاتَهُ بِمُوَالَاتِکَ... تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ إِلَیْکَ مُتَنَصِّلًا
به حقّ کسی که دوستی اش را با دوستی خود قرین کرده ای، در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده.86/47
لَا تَمْنِحْنِی بِمَا لَا طَاقَةَ لِی بِهِ فَتَبْهَظَنِی مِمَّا تُحَمِّلُنِیهِ مِنْ فَضْلِ مَحَبَّتِکَ
آنچه طاقتش را ندارم به من نبخش، که پشتم را از فزونی دوستی ات که بر دوشم گذارده ای، بشکنی.102/47
انْزِعْ مِنْ قَلْبِی حُبَّ دُنْیَا دَنِیَّةٍ
دوستی دنیای پست را از دلم بَر کن.109/47
لَا تَفْضَحْنِی بَیْنَ یَدَیْ أَوْلِیَائِکَ
در برابر دوستانت رسوایم نگردان.114/47
فَأَحْیِنِی حَیَاةً طَیِّبَةً... تَبْلُغُ مَا أُحِبُّ
پس مرا به حیاتی پاکیزه زنده دار، که به آنچه دوست دارم پایان یابد.117/47
جَاوِرْ بِیَ الْأَطْیَبِینَ مِنْ أَوْلِیَائِکَ فِی الْجِنَانِ الَّتِی زَیَّنْتَهَا لِأَصْفِیَائِکَ
در باغ هایی که آنها را برای برگزیدگانت آراسته ای، مرا با پاک ترین دوستانتْ همسایه گردان.128/47
جَلِّلْنِی شَرَائِفَ نِحَلِکَ فِی الْمَقَامَاتِ الْمُعَدَّةِ لِأَحِبَّائِکَ
در مکان هایی که برای دوستانت آماده کرده ای، به عطاهای والایت مرا بپوشان.128/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ حَبِیبِکَ
خداوندا، از تو درخواست می کنم که بر محمّد بنده و فرستاده و دوست خود، درود فرستی.3/48
اللَّهُمَّ الْعَنْ أَعْدَاءَهُمْ... وَ أَشْیَاعَهُمْ وَ أَتْبَاعَهُمْ
خداوندا، دشمنان ایشان و دوستان و پیروانشان را لعنت کن.10/48
ص: 590
لَوْ أَنَّ عَذَابِی مِمَّا یَزِیدُ فِی مُلْکِکَ لَسَأَلْتُکَ الصَّبْرَ عَلَیْهِ، وَ أَحْبَبْتُ أَنْ یَکُونَ ذَلِکَ لَکَ
اگر عذاب من چیزی بود که در پادشاهی ات می افزود، هر آینه شکیبایی بر آن را از تو می خواستم و دوست داشتم که آن (فزونی) بر (ملک) تو باشد.6/50
أَشْکُو إِلَیْکَ یَا إِلَهِی ضَعْفَ نَفْسِی عَنِ الْمُسَارَعَةِ فِیما وَعَدْتَهُ أَوْلِیَاءَکَ
ای خدای من، از ناتوانی نفْسم در شتافتن به آنچه به دوستانت نوید داده ای، به تو شکایت می کنم.10/51
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ... لَا وَلِیَّ لَهُ دُونَکَ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که دوستی برایش غیر تو نیست.9و8/52
اجْعَلْ فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ مَعَ أَوْلِیَائِکَ مَوْقِفِی
جایگاهم را در آن روز با دوستانت قرار ده.7/53
اجْعَلْ... فِی أَحِبَّائِکَ مَصْدَرِی
بازگشتم را در میان یارانت قرار ده.7/53
أَسْأَلُکَ عَمَلًا تُحِبُّ بِهِ مَنْ عَمِلَ بِهِ
از تو عملی را درخواست می کنم که به سبب آن هر کسی را که آن را انجام دهد، دوست داری.3/54
اللَّهُمَّ اجْعَلْ رَغْبَتِی فِی مَسْأَلَتِی مِثْلَ رَغْبَةِ أَوْلِیَائِکَ فِی مَسَائِلِهِمْ
خداوندا، رغبت مرا در درخواستم، همانند رغبت اولیای خود در خواسته هایشان قرار ده.6/54
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... رَهْبَتِی مِثْلَ رَهْبَةِ أَوْلِیَائِکَ
خداوندا، ترسم را مانند ترس اولیایت قرار
ص: 591
ده.6/54
حَبِّبْ إِلَیَّ مَا رَضِیتَ لِی
آنچه برایم پسندیده ای را محبوب من گردان.6/15
اللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَیَّ صُحْبَةَ الْفُقَرَاءِ
خداوندا، همنشینی نیازمندان را نزد من محبوب گردان.4/30
حَبِّبْ إِلَیْنَا مَا نَکْرَهُ مِنْ قَضَائِکَ
آنچه از مقدّراتت که نمی پسندیم، نزد ما محبوب فرما.4/33
مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا
هر کس کار نیکی به جا آورَد، پس برای او ده برابر آن است.12/45
وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ عَقَارِبِهَا الْفَاغِرَةِ أَفْوَاهُهَا
و از عقرب های آن که دهانشان گشوده است، به تو پناه می برم.31/32
أَشْرَفْتُ عَلَی خَوْفِ لِقَائِکَ. فَلَا مُسَکِّنَ لِرَوْعَتِی
به ترس دیدارت نزدیک گشته ام و آرامش دهنده ای برای ترسم ندارم.1/21
فَأَدِّهِ عَنِّی... حَتَّی لَا یَبْقَی عَلَیَّ شَیْءٌ مِنْهُ تُرِیدُ أَنْ... تُضَاعِفَ بِهِ مِنْ سَیِّئَاتِی یَوْمَ أَلْقَاکَ یَا رَبِّ
پس آن (تکلیف) را از جانب من ادا کن. تا چیزی از آن بر من نمانَد که بخواهی به سبب آن بر بدی هایم بیفزایی، در روزی که تو را دیدار می کنم.ای پروردگار من.7/22
وَ کَانَتِ الْقُبُورُ هِیَ الْمَأْوَی إِلَی مِیقَاتِ یَوْمِ التَّلَاقِ
و گورها تا روز دیدار (هنگام قیامت)، جایگاه ماندن باشد.13/42
ص: 592
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... تَعَهُّدِ قَادِمِهِمْ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در دیدار با از سفر بازگشته شان، توفیق ده.2/26
أَنْسِهِمْ عِنْدَ لِقَائِهِمُ الْعَدُوَّ ذِکْرَ دُنْیَاهُمُ الْخَدَّاعَةِ الْغَرُورِ...
هنگام برخورد با دشمن، یاد دنیای فریبنده گول زننده را از خاطرشان ببر.4/27
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ... تَلْقَی سُکَّانَهَا بِأَحَرِّ مَا لَدَیْهَا مِنْ أَلِیمِ النَّکَالِ وَ شَدِیدِ الْوَبَالِ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با ساکنان خود با سوزان ترین کیفرِ دردناک و عواقب سخت روبرو می شود.30و29/32
وَ لَا تُخْزِنِی یَوْمَ تَبْعَثُنِی لِلِقَائِکَ
و روزی که مرا برای دیدارت برمی انگیزی، خوارم نساز.114/47
شَوِّقْنِی لِقَاءَکَ
مرا به دیدارت مشتاق گردان.126/47
وَ اجْعَلْ فِیما عِنْدَکَ رَغْبَتِی شَوْقًا إِلَی لِقَائِکَ
و در آنچه نزد توست، رغبتم را، آرزومندی دیدارت قرار ده.4/54
لَا یُعَمَّرُ فِی الدُّنْیَا مَنْ کَرِهَ لِقَاءَکَ
کسی که (مرگ و) دیدار تو را نپسندید، در دنیا عمر جاودان نیابد.3/52
دیدن بینایی
دیده چشم
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَحْرَصَنَا بِالْأَمْسِ عَلَیْکَ!
درود بر تو. دیروز چه بسیار بر تو حریص بودیم!. 41/45
فَهُمَا... أَقْدَمُ إِحْسَانًا إِلَیَّ... مِنْ أَنْ أُقَاصَّهُمَا بِعَدْلٍ
پس احسانشان به من دیرینه تر از آن است که با عدل از آنان تقاص گیرم.10/24
ص: 593
إِنَّکَ ذُو... الْمَنِّ الْقَدِیمِ
به درستی که تو صاحب نعمت دیرینه ای.15/24
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ... الْقَدِیمُ الْخَبِیرُ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. قدیم آگاه.7/47
اشْفَعْ لِی... قَدِیمَ فَوَائِدِکَ بِحَوَادِثِهَا
برای من سودهای دیرینت را، با تازه های آن توأم ساز.121/47
إِنْ تَعْفُ عَنِّی فَقَدِیمًا شَمَلَنِی عَفْوُکَ
اگر از من درگذری، پس از دیرزمانیست که بخشایشت مرا فراگرفته است.4/50
قَطَعَ فِی إِحْیَاءِ دِینِکَ رَحِمَهُ
در برپا داشتن دین تو، از ارحامش گسست.8/2
أَتْعَبَهَا بِالدُّعَاءِ إِلَی مِلَّتِکَ
با دعوت به دین تو، خود را خسته کرد.14/2
هَاجَرَ إِلَی بِلَادِ الْغُربَةِ، وَ مَحَلِّ النَّأْیِ عَنْ مَوْطِنِ رَحْلِهِ... إِرَادَةً مِنْهُ لِإِعْزَازِ دِینِکَ
از جایگاه اقامتش، به شهرهای غربت و محل دور هجرت نمود. بر این خواسته که دین تو را عزّت دهد.16/2
وَ اشْکُرْهُمْ عَلَی... مَنْ کَثَّرْتَ فِی إِعْزَازِ دِینِکَ مِنْ مَظْلُومِهِمْ
و آن افراد بسیاری را که به خاطر ارجمند ساختن دینت ستم ها دیدند، پاداش عنایت کن.8/4
یَدِینُونَ بِدِینِهِمْ
...دین آنان را پیروی می کنند.12/4
ص: 594
اللَّهُمَّ وَ مَتَی وَقَفْنَا بَیْنَ نَقْصَیْنِ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیَا، فَأَوْقِعِ النَّقْصَ بِأَسْرَعِهِمَا فَنَاءً، وَ اجْعَلِ التَّوْبَةَ فِی أَطْوَلِهِمَا بَقَاءً
خداوندا و هرگاه بین دو زیان قرار گرفتیم در دین یا دنیا، پس زیان را در آن که زودگذر است و بازگشت را در آنکه دوامش طولانی است قرار ده.2/9
اجْعَلْنِی عَلَی مِلَّتِکَ أَمُوتُ وَ أَحْیَا
چنانم گردان که بر آئین تو بمیرم و زنده شوم.17/20
وَ تَوَفَّنِی عَلَی مِلَّتِکَ وَ مِلَّةِ نَبِیِّکَ: مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلَامُ إِذَا تَوَفَّیْتَنِی
و هنگامی که مرا میراندی، بر دین خود و دین پیامبرت محمّد - که درود بر او باد - بمیران.13/31
وَفِّقْنِی... إِذَا تَنَاقَضَتِ الْمِلَلُ لِأَرْضَاهَا
زمانِ تناقض آئین ها، به پسندیده ترین آنها توفیقم ده.21/20
وَ ارْزُقْنِی سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ... حَتَّی لَا أَرَی نِعْمَةً مِنْ نِعَمِکَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیَا... إِلَّا رَجَوْتُ لِنَفْسِی أَفْضَلَ ذَلِکَ بِکَ وَ مِنْکَ
و سلامت سینه از حسد را روزی ام گردان. تا نعمتی از نعمت هایت را که به هر یک از آفریدگانت در دین یا دنیا داده ای، نبینم، مگر آنکه بهتر از آن را برای خود، به وسیله تو و از تو آرزو کنم.12/22
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالصِّحَّةِ وَ الْأَمْنِ وَ السَّلَامَةِ فِی دِینِی وَ بَدَنِی
و با تندرستی و ایمنی و سلامتی در دینم و جسمم بر من منّت گذار.3/23
وَ اشْرَحْ لِمَرَاشِدِ دِینِکَ قَلْبِی
و دلم را برای راه های مستقیم دینت بگشا.5/23
أَصِحَّ لِی... أَدْیَانَهُمْ...
دینشان را برای من سالم بدار.2/25
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا غَازٍ غَزَاهُمْ مِنْ أَهْلِ مِلَّتِکَ، أَوْ مُجَاهِدٍ جَاهَدَهُمْ مِنْ أَتْبَاعِ سُنَّتِکَ لِیَکُونَ دِینُکَ الْأَعْلَی وَ حِزْبُکَ الْأَقْوَی وَ حَظُّکَ الْأَوْفَی فَلَقِّهِ الْیُسْرَ
ص: 595
خداوندا و هر رزمنده ای از اهل دینت که با آنها بجنگد و هر مجاهدی از پیروان سنّت تو که با ایشان جهاد نماید، تا دین تو برتر و حزب تو قوی تر و بهره تو کامل تر گردد، پس او را با آسانی روبرو کن.13/27
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... اخْتَصَّنَا بِمِلَّتِهِ
سپاس خدای را که ما را به آئین خویش اختصاص داد.2/44
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی حَبَانَا بِدِینِهِ
سپاس خدای را که دین خود را به ما هدیه کرد.2/44
جَنِّبْنَا... الشَّکَّ فِی دِینِکَ
ما را از شکّ در دینت دور گردان.13/44
هَدَیْتَنَا لِدِینِکَ الَّذِی اصْطَفَیْتَ، وَ مِلَّتِکَ الَّتِی ارْتَضَیْتَ
ما را به دینت که آن را برگزیدی و به آئینت که آن را پسندیدی، هدایت کردی.19/45
هَدَیْتَنَا لِدِینِکَ الَّذِی اصْطَفَیْتَ، وَ مِلَّتِکَ الَّتِی ارْتَضَیْتَ
ما را به دینت که آن را برگزیدی و به آئینت که آن را پسندیدی، هدایت کردی.19/45
فَجَعَلْتَهُ مِمَّنْ هَدَیْتَهُ لِدِینِکَ
پس او را از کسانی قرار دادی، که به دین خود راه نمودی اش.67/47
ثُمَّ آثَرْتَنَا بِهِ عَلَی سَائِرِ الْأُمَمِ، وَ اصْطَفَیْتَنَا بِفَضْلِهِ دُونَ أَهْلِ الْمِلَلِ
سپس ما را بر بقیه امّت ها به وسیله آن (ماه)، برتری دادی و به فضیلت آن ما را - نه اهل آئین های دیگر را - برگزیدی.21/45
اللَّهُمَّ تَجَاوَزْ عَنْ... أَهْلِ دِینِنَا جَمِیعًا
خداوندا از همه هم کیشان ما درگذر.55/45
فَمَنِ الَْتمَسَکَ لِدِینٍ أَوْ دُنْیَا وَجَدَکَ
پس هر که برای دین یا دنیا به دنبال تو گشت، تو را می یابد.25/47
ص: 596
رَبِّ صَلِّ عَلَی أَطَائِبِ أَهْلِ بَیْتِهِ الَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِکَ، وَ جَعَلْتَهُمْ... حَفَظَةَ دِینِکَ
پروردگار من، بر پاکیزه تران خانواده اش درود فرست، آنان که برای فرمان خود برگزیدی و آنان را نگهبانان دینت قرار دادی.56/47
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَیَّدْتَ دِینَکَ فِی کُلِّ أَوَانٍ بِإِمَامٍ أَقَمْتَهُ عَلَمًا لِعِبَادِکَ
خداوندا، همانا تو دین خود را در هر زمانی به امامی تأیید کرده ای، که او را نشانه ای برای بندگانت به پا داشتی.60/47
أَحْیِ بِهِ مَا أَمَاتَهُ الظَّالِمُونَ مِنْ مَعَالِمِ دِینِکَ
با او (ولیّ خود)، آنچه ستمگران از نشانه های دینت محو می کنند را زنده گردان.62/47
أَقِمْ بِهِ کِتَابَکَ وَ حُدُودَکَ وَ شَرَائِعَکَ
کتاب خود و احکامت و قوانینت را به وسیله او به پا دار.62/47
اسْتَعْمِلْنِی فِی مَرْضَاتِکَ عَمَلًا لَا أَتْرُکُ مَعَهُ شَیْئًا مِنْ دِینِکَ مَخَافَةَ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ
مرا در (راه) خوشنودی ات به کاری بگمار که با آن چیزی از دین تو را، به خاطر ترس کسی از آفریدگانت رها ننمایم.6/54
ص: 597
ص: 598
وَ إِنَّمَا یَهْتَدِی الْمُهْتَدُونَ بِنُورِ وَجْهِکَ
و به درستی که ره یافتگان به وسیله نور ذات تو راه می یابند.11/5
مَجْدُکَ أَرْفَعُ مِنْ أَنْ یُحَدَّ بِکُنْهِهِ
بزرگی تو بالاتر از آنست که حقیقت ذاتِ آن به حدّی درآید.23/46
أَنْتَ الَّذِی قَصُرَتِ الْأَوْهَامُ عَنْ ذَاتِیَّتِکَ
تویی آنکه اندیشه ها از حقیقت ذات تو قاصرند.18/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَجِبُ لِکَرَمِ وَجْهِکَ
سپاس برای توست. سپاسی که سزاوار ذاتِ کریم تو باشد.49و36/47
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... بِجَلَالِ وَجْهِکَ الْکَرِیمِ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خدای من، به آن بزرگی ذات بزرگوارت، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی.10/52
وَ امْلَأْ لَنَا مَا بَیْنَ طَرَفَیْهِ حَمْدًا وَ شُکْرًا وَ أَجْرًا وَ ذُخْرًا وَ فَضْلًا وَ إِحْسَانًا
و دو طرف آن (روز) را برای ما از سپاس و ستایش و پاداش و ذخیره و فزونی و نیکی پر ساز.14/6
صَوِّرْ فِی قَلْبِی مِثَالَ مَا ادَّخَرْتَ لِی مِنْ ثَوَابِکَ
نمونه پاداشی را که برایم ذخیره نمودی، در دلم بگذار.15/14
ص: 599
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ، وَ زِیَارَةِ قَبْرِ رَسُولِکَ، صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ رَحْمَتُکَ وَ بَرَکَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ (وَ آلِ رَسُولِکَ) عَلَیْهِمُ السَّلَامُ... وَ اجْعَلْ ذَلِکَ... مَذْخُورًا عِنْدَکَ
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره و زیارت قبر پیامبرت - که درودهایت بر او و رحمتت و برکاتت بر او و بر خاندانش باد - و خاندان پیامبرت - که درود بر ایشان باد - . و آن را ذخیره شده نزد خویش، قرار ده.4/23
مَا زَوَیْتَ عَنِّی مِنْ مَتَاعِ الدُّنْیَا الْفَانِیَةِ فَاذْخَرْهُ لِی فِی خَزَائِنِکَ الْبَاقِیَةِ
آنچه از کالای دنیایِ فانی، از من گرفتی، پس آن را برای من در گنجینه های جاوید خود ذخیره فرما. 5/30
فَأْجُرْنَا... أَجْرًا... نَعْتَاضُ بِهِ مِنْ أَنْوَاعِ الذُّخْرِ الْمَ-حْرُوصِ عَلَیْهِ
پس ما را پاداش ده. پاداشی که با آن اندوخته های گوناگون که بر آن حریص و آزمند شده ایم را عوض بستانیم.45/45
أَنَا... مِثْلُ الذَّرَّةِ أَوْ دُونَهَا
من مانند ذرّه ای یا کمتر از آنم.75/47
لَیْسَ عَذَابِی مِمَّا یَزِیدُ فِی مُلْکِکَ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ
عذاب من، چیزی نیست که ذرّه ای بر پادشاهی تو بیفزاید.6/50
ذرّیه نسل
ذلّت خواری
وَ هَبْ لِیَ الْعَافِیَةَ مِنْ دَیْنٍ... یَحَارُ فِیهِ ذِهْنِی
و مرا معاف دار، از وامی که ذهنم در آن سرگردان شود.1/30
ص: 600
راحتی آسایش
نَعُوذُ بِکَ مِنْ سُوءِ السَّرِیرَةِ
پناه می بریم به تو از نیّت بد.6/8
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... کِتْ-مَانِ أَسْرَارِهِمْ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در کتمان اسرارشان، توفیق ده.2/26
أَبَثَّکَ مِنْ سِرِّهِ مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنْهُ خُضُوعًا
با خضوع، از رازهایش - آنچه را که خود به آن داناتری - برایت آشکار کرده.9/31
لَا تَعْزُبُ عَنْکَ غَیِّبَاتُ السَّرَائِرِ
رازهای نهان، از تو غایب نیست.11/32
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ... وَ مِنْ ذِی رَحِمٍ کُنْتُ أَحْتَشِمُ مِنْهُ فِی سَرِیرَاتِی
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، نزد جایگاه های شاهدان؛ از فرشتگان ارجمند و از خویشاوندی که در کارهای مخفی خود از او شرم می نمودم، مرا ایمن ساز.21/32
لَمْ أَثِقْ بِهِمْ رَبِّ فِی السِّتْرِ عَلَیَّ
پروردگار من، در رازپوشی بر من، به آنها اعتماد ندارم.22/32
اسْمَعْ نَجْوَایَ
نجوایم را بشنو.25/46
وَ لَا تُهْلِکْنِی یَوْمَ تُبْلَی السَّرَائِرُ
ص: 601
و در روزی که پنهان ها آشکار می شود هلاکم نکن.129/47
وَ أَسْأَلُکَ کُلَّمَا شِئْتُ مِنْ حَوَائِجِی، وَ حَیْثُ مَا کُنْتُ وَضَعْتُ عِنْدَکَ سِرِّی
و هر حاجتی که می خواهم، از تو درخواست می کنم و هر کجا که باشم راز خود را نزد تو می گذارم.11/51
إِلَهِی لَمْ تَفْضَحْنِی بِسَرِیرَتِی
خدای من، به (ناپاکی) راز درونمْ مرا رسوا نکردی.11/51
اللَّهُمَّ اجْعَلْ لَنَا فِی کُلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِهِ... شَاهِدَ صِدْقٍ مِنْ مَلَائِکَتِکَ
خداوندا برای ما در هر ساعتی از ساعت های این روز، گواه صادقی از فرشتگانت قرار ده.16/6
وَ اهْدِنِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ
و مرا به راست ترین راه، راهنمایی کن.13/14
مَتِّعْنِی بِهُدًی صَالِحٍ لَا أَسْتَبْدِلُ بِهِ... وَ نِیَّةِ رُشْدٍ لَا أَشُکُّ فِیهَا
مرا به هدایتی شایسته که با هیچ چیز عوض نکنم و به نیّت درستی که در آن تردید نکنم، بهرمند ساز.5/20
وَفِّقْنِی إِذَا اشْتَکَلَتْ عَلَیَّ الْأُمُورُ لِأَهْدَاهَا
آنگاه که کارها بر من درهم گشت، به راست ترین آنها توفیقم ده.21/20
وَ ارْزُقْنِی الرَّغْبَةَ فِی الْعَمَلِ لَکَ لِآخِرَتِی حَتَّی أَعْرِفَ صِدْقَ ذَلِکَ مِنْ قَلْبِی
و برای آخرتمْ رغبت در عمل برای تو را، روزی ام گردان. تا درستی آن را از (اعماق) دلم بشناسم.8/22
اللَّهُمَّ... أَقِمْ بِهِمْ أَوَدِی
ص: 602
خداوندا کجی مرا به وسیله ایشان راست فرما.4/25
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُوَفَّقِینَ لِلْخَیْرِ وَ الرُّشْدِ وَ الصَّوَابِ بِطَاعَتِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) با فرمانبری تو به کار خیر و رشد و صواب، موفّق گشته اند، قرار ده.11و10/25
فَصَحَّ بِمُعَایَنَةِ أَمْثَالِهِمْ حَازِمٌ
پس دوراندیشی (شخص) دوراندیش، با دیدن امثال ایشان، درست و به جاست.7/28
أَرْشَدَهُ إِلَی طَرِیقِ صَوَابِهِ اخْتِیَارُهُ
برگزیدن راه صواب، او را راهنمایی کرد.7/28
هَبْ لَنَا یَقِینًا صَادِقًا تَکْفِینَا بِهِ مِنْ مَؤُونَةِ الطَّلَبِ
ما را یقینی راستین ببخش، که بدان سبب ما را از زحمت طلب، بی نیاز نمایی.2/29
فَقُلْتَ وَ قَوْلُکَ الْحَقُّ الْأَصْدَقُ
پس فرمودی و فرموده تو راست و درست ترین است.4/29
فَأَمَّا أَنْتَ یَا إِلَهِی فَأَهْلٌ أَنْ لَا یَغْتَرَّ بِکَ الصِّدِّیقُونَ
و امّا تو ای خدای من، پس شایسته ای که راستگویان به تو مغرور نشوند.13/39
وَ اکْفِنَا طُولَ الْأَمَلِ، وَ قَصِّرْهُ عَنَّا بِصِدْقِ الْعَمَلِ
و ما را از آرزوی دراز بازدار و با عمل راستین، آن را از ما کوتاه کن.1/40
اللَّهُمَّ فَکَمَا جَعَلْتَ قُلُوبَنَا لَهُ حَمَلَةً... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَرِفُ بِأَنَّهُ مِنْ عِنْدِکَ حَتَّی... لَا یَخْتَلِجَنَا الزَّیْغُ عَنْ قَصْدِ طَرِیقِهِ
خداوندا، پس همچنان که دل های ما را حامل آن قرار دادی، پس بر محمّد درود فرست و ما را از کسانی قرار ده که اعتراف می کنند به اینکه؛ قرآن از جانب توست. تا انحرافی ما را از راه راستش جدا نسازد.6/42
وَ لَکَ... مِنْ أَلْسِنَتِنَا صِدْقُ الِاعْتِذَارِ
و عذر خواستن راستین زبان هایمان، برای توست.45/45
ص: 603
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا ظَاهِرُهُ وَفْقٌ لِبَاطِنِهِ، وَ بَاطِنُهُ وَفْقٌ لِصِدْقِ النِّیَّةِ
سپاس برای توست. سپاسی که ظاهرش با باطنش همخوان باشد و باطنش با نیّت صادقانه موافق باشد.43و36/47
اللَّهُمَّ إِنَّکَ خَلَقْتَنِی سَوِیًّا
خداوندا، تو مرا بی عیب و نقص آفریدی.1/50
فَأَنَا... الْمُتَرَدِّدُ فِی خَطِیئَتِی، الْمُتَحَیِّرُ عَنْ قَصْدِی
...از این رو من مردد در خطای خود و منحرف از راه راستم.1/53
اقْبِضْ عَلَی الصِّدْقِ نَفْسِی
مرا بر راستی بمیران.4/54
هَبْ لِی صِدْقَ التَّوَکُّلِ عَلَیْکَ
توکّل راستین به خود را، به من ارزانی دار.4/54
عَبِّدْنِی لَکَ
مرا به عبادت خود وادار.3/20
ذَلِّلْهُ بِالرَّغْبَةِ فِیما عِنْدَکَ أَیَّامَ حَیَاتِی کُلِّهَا
آن را با رغبت به آنچه نزد توست، در همه روزهای زندگی ام رام گردان.10/21
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ... زَوَاجِرِ السَّحَابِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که حرکت دهندگان ابرند.13و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِی بِصَوْتِ زَجْرِهِ یُسْمَعُ زَجَلُ الرُّعُودِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، آنکه با صدای
ص: 604
راندنش، بانگ رعدها شنیده می شود.14و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِی بِصَوْتِ زَجْرِهِ یُسْمَعُ زَجَلُ الرُّعُودِ، وَ إِذَا سَبَحَتْ بِهِ حَفِیفَةُ السَّحَابِ الْتمَعَتْ صَوَاعِقُ الْبُرُوقِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، آنکه با صدای راندنش، بانگ رعدها شنیده می شود و آنگاه که با خروش او، ابر به حرکت درآید، شعله های برق می درخشد.14و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ یَوْمَ یَأْتِی کُلُّ نَفْسٍ مَعَهَا سَائِقٌ وَ شَهِیدٌ
...پس بر آنها درود فرست، روزی که هر شخص با راننده ای و گواهی (از فرشتگان) بیاید.24/3
یَا عَضُدَ کُلِّ مُحْتَاجٍ طَرِیدٍ
ای یاور هر نیازمند رانده شده.4/16
...الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ
...شیطان رانده شده.13/44، 6/25، 6/23، 1/17
...وَ أَخْرَجَنِی إِلَی فِنَاءِ نَقِمَتِکَ طَرِیدًا
...و مرا رانده شده، به سوی درگاه انتقامت درآورد.13/32
الَّذِینَ قَصَدُوا سَمْتَهُمْ
آنان که راه ایشان را قصد نمودند.10/4
وَ اسْلُکْ بِنَا مِنَ التُّقَی خِلَافَ سَبِیلِهِ مِنَ الرَّدَی
و برخلاف راه هلاکت بار او (شیطان)، ما را به راه پرهیزکاری ببَر.5/17
مَتِّعْنِی بِهُدًی صَالِحٍ لَا أَسْتَبْدِلُ بِهِ، وَ طَرِیقَةِ حَقٍّ لَا أَزِیغُ عَنْهَا
ص: 605
مرا به هدایتی شایسته که با هیچ چیز عوض نکنم و به راه حقّی که از آن به بیراهه نروم، بهرمند ساز.5/20
اجْعَلْنِی... مِنْ أَدِلَّةِ الرَّشَادِ
مرا از راهنمایان به راه راست قرار ده.18/20
وَ أَصِبْ بِی سَبِیلَ الْهِدَایَةِ لِلْبِرِّ فِیما أُنْفِقُ مِنْهُ
و مرا در آنچه از آن دارایی انفاق می کنم، به راه رستگاری برسان.23/20
سَهِّلْ إِلَی بُلُوغِ رِضَاکَ سُبُلِی
راه هایم را برای رسیدن به خوشنودی ات، آسان فرما.28/20
وَ أَجْرِ بِهِ فِی أَحَبِّ السُّبُلِ إِلَیْکَ
و آن را در محبوب ترین راه ها به سویت روانه فرما.10/21
گشودن دل بنده، برای راه های مستقیم
وَ اشْرَحْ لِمَرَاشِدِ دِینِکَ قَلْبِی
و دلم را برای راه های مستقیم دینت بگشا.5/23
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُوَفَّقِینَ لِلْخَیْرِ وَ الرُّشْدِ وَ الصَّوَابِ بِطَاعَتِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) با فرمانبری تو به کار خیر و رشد و صواب، موفّق گشته اند، قرار ده.11و10/25
عَلِّمْهُ السِّیَرَ وَ السُّنَنَ
راه ها و روش ها(ی جهاد) و سنّت ها(ی اسلامی) را، به او بیاموز.14/27
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ حَدَرْتَنِی مَاءً مَهِینًا مِنْ صُلْبٍ... حَرِجِ الْمَسَالِکِ إِلَی رَحِمٍ ضَیِّقَةٍ
خداوندا و تو مرا (آن هنگام که) آبی پست (بودم)، از صلبی با راه های تنگ، به سوی رحمی تنگ، سرازیر نمودی.23/32
أَسْأَلُکَ فِی أَنْ تُسَهِّلَ إِلَی رِزْقِی سَبِیلًا
ص: 606
از تو درخواست می کنم که راهی آسان برای روزی ام، (فراهم) نمایی.28/32
فَاجْعَلْ مَا سَتَرْتَ مِنَ الْعَوْرَةِ، وَ أَخْفَیْتَ مِنَ الدَّخِیلَةِ وَاعِظًا لَنَا... وَ سَعْیًا إِلَی التَّوْبَةِ الْمَاحِیَةِ، وَ الطَّرِیقِ الْمَ-حْمُودَةِ
پس آن عیب ها که پوشاندی و بدی ها که پنهان نمودی، برای ما پنددهنده و کوشش به توبه محوکننده و (حرکت در) راه ستوده، قرار ده.3/34
ذَلِکَ أَنَّ... سَبِیلَکَ الْعَفْوُ
زیرا راه تو بخشایش است.7/37
لَوْ لاَ أَنَّهُ صَوَّرَ لَهُمُ الْبَاطِلَ فِی مِثَالِ الْحَقِّ مَا ضَلَّ عَنْ طَرِیقِکَ ضَالٌّ
اگر او (شیطان)، باطل را برای ایشان به صورت حق جلوه نمی داد، هیچ گمراهیْ از راه تو گمراه نمی شد.9/37
...هَذَا یَا إِلَهِی... سَبِیلُ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ
...ای خدای من، این راه کسی است که در بندگی تو کوشیده.14/37
وَجِّهْنِی فِی مَسَالِکِ الْآمِنِینَ
مرا به سوی راه های ایمن شدگان بفرست.4/41
جَعَلْتَهُ... قُرْآنًا أَعْرَبْتَ بِهِ عَنْ شَرَائِعِ أَحْکَامِکَ
آن را قرآنی قرار دادی که با آن راه های احکامت را روشن ساختی.2و1/42
اللَّهُمَّ فَکَمَا جَعَلْتَ قُلُوبَنَا لَهُ حَمَلَةً... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَرِفُ بِأَنَّهُ مِنْ عِنْدِکَ حَتَّی... لَا یَخْتَلِجَنَا الزَّیْغُ عَنْ قَصْدِ طَرِیقِهِ
خداوندا، پس همچنان که دل های ما را حامل آن قرار دادی، پس بر محمّد درود فرست و ما را از کسانی قرار ده که اعتراف می کنند به اینکه؛ قرآن از جانب توست. تا انحرافی ما را از راه راستش جدا نسازد.6/42
اللَّهُمَّ وَ کَمَا... أَنْهَجْتَ بِآلِهِ سُبُلَ الرِّضَا إِلَیْکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا و چنان که به وسیله خاندانش، راه های خوشنودی به سوی خود را آشکار ساختی، پس بر محمّد و خاندانش درود
ص: 607
فرست.8/42
وَ اسْلُکْ بِنَا سَبِیلَهُ
و ما را به راه او ببر.20/42
وَ خُذْ بِنَا مِنْهَاجَهُ
و ما را در راه روشن او سِیر ده.20/42
اللَّهُمَّ اجْزِهِ بِمَا... جَاهَدَ فِی سَبِیلِکَ
خداوندا او را به سبب اینکه در راه تو مجاهدت کرد، پاداش ده.22/42
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... سَبَّلَنَا فِی سُبُلِ إِحْسَانِهِ لِنَسْلُکَهَا بِمَنِّهِ إِلَی رِضْوَانِهِ
سپاس خدای را که ما را در راه های احسانش، راهی نمود، تا در آن (راه ها)، به وسیله نعمتش به سوی خوشنودی اش رویم.2/44
جَنِّبْنَا... الْعَمَی عَنْ سَبِیلِکَ
ما را از کوری از راهت دور گردان.13/44
مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ، وَ اللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ
داستان کسانی که دارایی هایشان را در راه خدا می بخشند، مانند داستان دانه ایست که هفت خوشه رویانده، که در هر خوشه صد دانه باشد و خدا برای هر که بخواهد، چندین برابر می کند.13/45
فَلَکَ الْحَمْدُ مَا وُجِدَ فِی حَمْدِکَ مَذْهَبٌ
پس ستایش برای توست، تا آنجا که راهی در ستایش تو یافت شود.17/45
هَدَیْتَنَا لِدِینِکَ الَّذِی اصْطَفَیْتَ... وَ سَبِیلِکَ الَّذِی سَهَّلْتَ
ما را به دینت که آن را برگزیدی و به راهت که آن را آسان نمودی، هدایت کردی.19/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ... صَاحِبٍ سَهَّلَ سُبُلَ الْإِحْسَانِ
درود بر تو همراهی که راه های احسان را آسان نمود.29/45
ص: 608
سَبِیلُکَ جَدَدٌ
راه تو هموار است.28/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی أَطَائِبِ أَهْلِ بَیْتِهِ الَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِکَ... وَ جَعَلْتَهُمْ... الْمَسْلَکَ إِلَی جَنَّتِکَ
پروردگار من، بر پاکیزه تران خانواده اش درود فرست، آنان که برای فرمان خود برگزیدی و آنها را راهی به سوی بهشتت قرار دادی.56/47
أَبِنْ بِهِ الضَّرَّاءَ مِنْ سَبِیلِکَ
به سبب او سختی را از راهت دور کن.62/47
اجْلُ بِهِ صَدَاءَ الْجَوْرِ عَنْ طَرِیقَتِکَ
با او زنگار ستم را از راهت بزدای.62/47
أَزِلْ بِهِ النَّاکِبِینَ عَنْ صِرَاطِکَ
به وسیله او، منحرفان را از راهت بیرون کن.62/47
امْحَقْ بِهِ بُغَاةَ قَصْدِکَ عِوَجًا
به وسیله او آنان که می خواهند راه راست تو را کج کنند، نابود گردان.62/47
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الْمُتَّبِعِینَ مَنْهَجَهُمُ
خداوندا و بر دوستان آنها که پیروان راه روشن ایشانند، درود فرست.64/47
وَ سَهِّلْ لِی مَسْلَکَ الْخَیْرَاتِ إِلَیْکَ
و راه خیرات به سوی خود را برای من آسان گردان.94/47
وَ لَا تُتَبِّرْنِی فِیمَنْ تُتَبِّرُ مِنَ الْمُنْحَرِفِینَ عَنْ سُبُلِکَ
و مرا در شمار شکستگانی که از راه های تو منحرف شده اند، در هم نشکن.97/47
اجْعَلْ لِی فِی الْحَقِّ طَرِیقًا مِنْ کُلِّ رَحْمَةٍ
برای من در راستای حقّ، از هر رحمتی راهی قرار ده.129/47
یَرَوْنَ... فَرَائِضَکَ مُحَرَّفَةً عَنْ جِهَاتِ أَشْرَاعِکَ
ص: 609
می بینند که واجباتت از جهاتِ راه روشنت، تحریف شده است.9/48
حَلَلْتُ شِعَابَ تَلَفٍ
به راه های سختِ نابودی وارد شدم.2/49
یَا کَهْفِی حِینَ تُعْیِینِی الْمَذَاهِبُ
ای پناه من، وقتی که راه ها مرا ناتوان می کند و راه نمی نماید.7/51
کَیْفَ یَنْجُو مِنْکَ مَنْ لَا مَذْهَبَ لَهُ فِی غَیْرِ مُلْکِکَ؟
چگونه از تو رهایی یابد، کسی که در غیر قلمرو تو، راهی برایش نمی باشد؟1/52
فَأَنَا... الْمُتَحَیِّرُ عَنْ قَصْدِی، الْمُنْقَطَعُ بِی
...از این رو من منحرف از راه راست خویش و در راه مانده ام.1/53
هَبْ لِی نُورًا أَمْشِی بِهِ فِی النَّاسِ
مرا نوری بخش که با آن در بین مردم راه روم.8/22
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی دَلَّنَا عَلَی التَّوْبَةِ الَّتِی لَمْ نُفِدْهَا إِلَّا مِنْ فَضْلِهِ
سپاس خدای را که ما را به توبه ای ره نمود که جز به فضل او، آن را به دست نیاوردیم.22/1
أَقَمْتَ لِأَهْلِهِ دَلِیلًا مِنْ لَدُنْ آدَمَ إِلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
برای اهل آن (عصر و زمان) راهنمایی گماشتی، از دوران آدم تا محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - .2/4
أَقَمْتَ لِأَهْلِهِ دَلِیلًا مِنْ لَدُنْ آدَمَ إِلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، مِنْ أَئِمَّةِ الْهُدَی، وَ قَادَةِ أَهْلِ التُّقَی عَلَی جَمِیعِهِمُ السَّلَامُ
برای اهل آن (عصر و زمان) راهنمایی گماشتی، از دوران آدم تا محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - ، از امامانِ رستگاری و
ص: 610
پیشوایان اهل پرهیزکاری - که بر همه آنها درود باد - .2/4
أَقَمْتَ لِأَهْلِهِ دَلِیلًا... مِنْ أَئِمَّةِ الْهُدَی... فَاذْکُرْهُمْ مِنْکَ بِمَغْفِرَةٍ وَ رِضْوَانٍ
برای اهل آن (عصر و زمان) راهنمایی گماشتی، از امامانِ رستگاری، پس به آمرزش و خوشنودی، از آنها یاد کن.2/4
اللَّهُمَّ وَ أَوْصِلْ إِلَی التَّابِعِینَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ... خَیْرَ جَزَائِکَ. الَّذِینَ... یَهْتَدُونَ بِهَدْیِهِمْ
خداوندا و بهترین پاداش خود را به تابعینِ نیکوکارِ ایشان برسان. همانها که به راهنمایی آنها راه می یابند.12و10و9/4
لَمْ یَخْتَلِجْهُمْ شَکٌّ فِی... الاِْئْتِ-مَامِ بِهِدَایَةِ مَنَارِهِمْ
تردیدی ایشان را از اقتدا به چراغ هدایت آنها آشفته نساخت.11/4
اهْدِنَا إِلَیْکَ
ما را به سوی خود هدایت فرما.9/5
إِنَّ مَنْ... تَهْدِهِ یَعْلَمْ
زیرا هر کس را که هدایت کنی، دانا می شود.9/5
إِنَّمَا یَهْتَدِی الْمُهْتَدُونَ بِنُورِ وَجْهِکَ
به درستی که ره یافتگان به وسیله نور ذات تو راه می یابند.11/5
إِنَّمَا یَهْتَدِی الْمُهْتَدُونَ بِنُورِ وَجْهِکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اهْدِنَا
به درستی که ره یافتگان به وسیله نور ذات تو راه می یابند پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را هدایت فرما.11/5
وَ أَسْتَهْدِیکَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اهْدِنِی
و از تو راهنمایی می خواهم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا راهنمایی کن.20/48
اللَّهُمَّ... مَنْ هَدَیْتَ لَمْ یُغْوِهِ إِضْلَالُ الْمُضِلِّینَ
خداوندا هر که را تو راهنمایی نمودی، گمراهی گمراه کنندگان او را گمراه نکرد.12/5
ص: 611
اجْعَلْنَا مِنْ... هُدَاتِکَ الدَّالِّینَ عَلَیْکَ
ما را از هادیان راهنمایی کننده به راه خود قرار ده.15/5
احْفَظْنَا... حِفْظًا... هَادِیًا إِلَی طَاعَتِکَ
ما را نگهداری کن، نگهداری ای که ما را به فرمانبرداریت راهنمایی کند.17/6
وَفِّقْنَا... لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ... وَ إِرْشَادِ الضَّالِّ
ما را برای انجام نیکی و راهنمایی گمراهان، توفیق ده.18/6
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... مُتَابَعَةِ الْهَوَی
خداوندا به تو پناه می برم از پیروی هوا و هوس.2و1/8
إِحْسَانُکَ دَلَّنِی
احسان تو مرا راهنمایی کرد.25/13
وَ اهْدِنِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ
و مرا به راست ترین راه، راهنمایی کن.13/14
فَمَنْ أَجْهَلُ مِنِّی، یَا إِلَهِی، بِرُشْدِهِ؟
پس ای خدای من، چه کسی به رستگاری خود نادان تر از من است؟23/16
إِنَّ ذَلِکَ... لَا یَؤُودُکَ فِی جَزِیلِ هِبَاتِکَ الَّتِی دَلَّتْ عَلَیْهَا آیَاتُکَ
بدرستی که این در برابر بخشش های بسیارت که نشانه هایت بر آن دلالت دارد بر تو سنگین نمی باشد.34/16
أَمْتِعْنَا مِنَ الْهُدَی بِمِثْلِ ضَلَالَتِهِ
ما را به اندازه گمراهی او (شیطان)، از رستگاری ات بهره مند گردان.5/17
مَتِّعْنِی بِهُدًی صَالِحٍ لَا أَسْتَبْدِلُ بِهِ
مرا به هدایتی شایسته که با هیچ چیز عوض نکنم بهرمند ساز.5/20
ص: 612
وَفِّقْنِی لِطَاعَةِ مَنْ سَدَّدَنِی، وَ مُتَابَعَةِ مَنْ أَرْشَدَنِی
مرا به اطاعت از آنکه به راه راست استوارم گردانْد و پیروی از کسی که ارشادم کرد، توفیق ده.8/20
لَا أَضِلَّنَّ وَ قَدْ أَمْکَنَتْکَ هِدَایَتِی
(چنان کن که) گمراه نگردم، در حالی که می توانی هدایتم کنی.14/20
اللَّهُمَّ وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَی
خداوندا و مرا به هدایت گویا کن.16/20
اجْعَلْنِی... مِنْ أَدِلَّةِ الرَّشَادِ
مرا از راهنمایان به راه راست قرار ده.18/20
فَامْنُنْ عَلَیَّ... قَبْلَ الضَّلَالِ بِالرَّشَادِ
پس پیش از گمراهی، با راهنماییْ بر من منّت گذار.20/20
امْنِحْنِی حُسْنَ الْإِرْشَادِ
خوب ارشاد کردن را به من عطا نما.20/20
هَبْ لِی صِدْقَ الْهِدَایَةِ
مرا هدایت راستین ببخش.22/20
أَصِبْ بِی سَبِیلَ الْهِدَایَةِ لِلْبِرِّ فِیما أُنْفِقُ مِنْهُ
مرا در آنچه از آن دارایی انفاق می کنم، به راه رستگاری برسان.23/20
هَبْ لِی نُورًا... أَهْتَدِی بِهِ فِی الظُّلُمَاتِ
مرا نوری بخش که در تاریکی ها با آن راه یابم.8/22
وَ اشْرَحْ لِمَرَاشِدِ دِینِکَ قَلْبِی
و دلم را برای راه های مستقیم دینت بگشا.5/23
یَا أَهْدَی مَنْ رُغِبَ إِلَیْهِ
ای راهنماترین کسی که به او رغبت شده.11/24
ص: 613
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... هِدَایَةِ مُسْتَرْشِدِهِمْ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در راهنماییِ راه جویشان، توفیق ده.2/26
أْثُرْ لَهُ حُسْنَ النِّیَّةِ
او را به حسن نیّت، راهنمایی فرما.14/27
فَصَحَّ بِمُعَایَنَةِ أَمْثَالِهِمْ حَازِمٌ وَفَّقَهُ اعْتِبَارُهُ، وَ أَرْشَدَهُ إِلَی طَرِیقِ صَوَابِهِ اخْتِیَارُهُ
پس (شخص) دوراندیش، با دیدن امثال ایشان سالم ماند. پند گرفتنش سبب توفیق او شد و برگزیدن راه صواب، او را راهنمایی کرد.7/28
فَقَصَّرَ عَمَّا أَمَرْتَ بِهِ تَفْرِیطًا، وَ تَعَاطَی مَا نَهَیْتَ عَنْهُ تَغْرِیرًا.... کَالْمُنْکِرِ فَضْلَ إِحْسَانِکَ إِلَیْهِ حَتَّی إِذَا انْفَتَحَ لَهُ بَصَرُ الْهُدَی... فَرَأَی کَبِیرَ عِصْیَانِهِ کَبِیرًا
پس با سهل انگاری از آنچه امر کرده ای کوتاهی کرده و با بی باکی آنچه از آن نهی نموده ای، انجام داده. مانند انکارکننده بسیاری فضل تو به خودش. امّا همین که چشم هدایت برای او گشوده شد، پس گناه بزرگش را بزرگ دانست.7و6/31
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَمَا هَدَیْتَنَا بِهِ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست، همچنانکه ما را به سبب او هدایت کردی.30/31
وَ أَسْتَهْدِیکَ لِمَا بَاعَدَ مِنْهَا، وَ أَخَّرَ عَنْهَا
و از تو راهنمایی می خواهم، برای آنچه از آن (آتش) دور سازد و عقب گردانَد.31/32
فَکُلُّنَا قَد... تَسَتَّرَ بِالْمَسَاوِئِ فَلَمْ تَدْلُلْ عَلَیْهِ
چرا که هر کدام از ما عیب های پنهان داشت، پس کسی را بر (عیب های) او راهنمایی نکردی.1/34
وَ زِدْنِی مِنْ هُدَاکَ مَا أَصِلُ بِهِ إِلَی التَّوْفِیقِ فِی عَمَلِی
و هدایت خود را برایم بیفزا، که با آن به توفیق در عملم برسم.16/37
ص: 614
أَسْتَوْهِبُکَ - یَا إِلَهِی - نَفْسِیَ الَّتِی لَمْ تَخْلُقْهَا... لِتَطَرَّقَ بِهَا إِلَی نَفْعٍ
ای خدای من از تو بخشش نفسم را می خواهم که آن را نیافریدی تا به وسیله آن به سودی راه جویی.7/39
أَمِتْنَا مُهْتَدِینَ غَیْرَ ضَالِّینَ
ما را ره یافتگانِ ناگمراه، بمیران.5/40
جَعَلْتَهُ نُورًا نَهْتَدِی مِنْ ظُلَمِ الضَّلَالَةِ وَ الْجَهَالَةِ بِاتِّبَاعِهِ
آن را نوری قرار دادی که ما با پیروی از آن، از تاریکی های گمراهی و نادانی ره یابیم.3/42
جَعَلْتَهُ... نُورَ هُدًی لَا یَطْفَأُ عَنِ الشَّاهِدِینَ بُرْهَانُهُ
آن را نور هدایتی که برهانش از (دید) شاهدانْ خاموش نمی شود، قرا ده.3/42
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَهْتَدِی بِضَوْءِ صَبَاحِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که با نور صبحگاهش راه می یابند.7/42
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ... لَا یَلْتَمِسُ الْهُدَی فِی غَیْرِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که در غیر آن هدایت را نمی جویند.7/42
اللَّهُمَّ وَ کَمَا نَصَبْتَ بِهِ مُحَمَّدًا عَلَمًا لِلدَّلَالَةِ عَلَیْکَ... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ وَسِیلَةً لَنَا إِلَی أَشْرَفِ مَنَازِلِ الْکَرَامَةِ
خداوندا و چنان که به وسیله قرآن، محمّد را نشانه ای برای راهنمایی به خود نصب نمودی، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و قرآن را برای ما سبب رسیدن به شریف ترین منزل های کرامت، قرار ده.8/42
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدَانَا لِحَمْدِهِ
سپاس خدای را که ما را برای سپاس گزاری اش راهنمایی فرمود.1/44
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ مِنْ تِلْکَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ... الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ، هُدًی لِلنَّاسِ، وَ بَیِّنَاتٍ
ص: 615
مِنَ الْهُدَی وَ الْفُرْقَانِ
و سپاس سزاوار خداییست که ماه خود، ماه رمضان را، (یکی) از آن راه ها قرار داد. که در آن قرآن فروفرستاده شد که برای مردم هدایتگر و نشانه های آشکار از هدایت و جدا سازی (حقّ از باطل) است.3/44
جَعَلْتَ عَلَی ذَلِکَ الْبَابِ دَلِیلًا مِنْ وَحْیِکَ
بر آن درْ از وحی خود، راهنمایی قرار داده ای.10/45
فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ ذَلِکَ الْمَنْزِلِ بَعْدَ فَتْحِ الْبَابِ وَ إِقَامَةِ الدَّلِیلِ
پس - بعد از گشودن درْ و به پا داشتن راهنما - عذر آنکه از ورود به آن منزل غفلت نماید چیست؟!11/45
أَنْتَ الَّذِی دَلَلْتَهُمْ بِقَوْلِکَ مِنْ غَیْبِکَ
تویی آنکه ایشان را با سخن غیبی خود راهنمایی کردی.14/45
لَوْ دَلَّ مَخْلُوقٌ مَخْلُوقًا مِنْ نَفْسِهِ عَلَی مِثْلِ الَّذِی دَلَلْتَ عَلَیْهِ عِبَادَکَ مِنْکَ کَانَ مَوْصُوفًا بِالْإِحْسَانِ
و اگر آفریده ای از جانب خودش آفریده ای را، به مانند آنچه تو با آن بندگانت را از جانب خود راهنمایی فرموده ای، راهنمایی می کرد، به احسان وصف می شد.17/45
هَدَیْتَنَا لِدِینِکَ الَّذِی اصْطَفَیْتَ
ما را به دینت که آن را برگزیدی، هدایت کردی.19/45
أَنْتَ وَلِیُّ... هَدَیْتَنَا لَهُ مِنْ سُنَّتِهِ
تویی مولایی که ما را به روش آن، راهنمایی نمودی.44/45
عُرِفَتِ الْهِدَایَةُ مِنْ عِنْدِکَ
هدایت از جانب تو شناخته شد.25/47
أَمْرُکَ رَشَدٌ
فرمانت هدایتگر است.28/47
ص: 616
فَجَعَلْتَهُ مِمَّنْ هَدَیْتَهُ لِدِینِکَ
پس او را از کسانی قرار دادی، که به دین خود راه نمودی اش.67/47
فَجَعَلْتَهُ مِمَّنْ... أَرْشَدْتَهُ لِمُوَالَاةِ أَوْلِیَائِکَ، وَ مُعَادَاةِ أَعْدَائِکَ
پس او را از کسانی قرار دادی، که به دوستی با دوستانت و دشمنی با دشمنانت راهنمایی اش نمودی.67/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ... هُدًی... أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، ای پروردگار ما، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، هدایت را قسمت می نمایی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان. 2/48
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ... أَوْ خَیْرٍ تَمُنُّ بِهِ عَلَیْهِمْ تَهْدِیهِمْ بِهِ إِلَیْکَ... أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی را قسمت می نمایی یا خیری را به ایشان عنایت می کنی و بدین وسیله آنان را به سوی خود هدایت می کنی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
وَ أَسْتَهْدِیکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اهْدِنِی
و از تو راهنمایی می خواهم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا راهنمایی کن.20/48
إِلَهِی هَدَیْتَنِی فَلَهَوْتُ
خدای من، مرا راه نمودی، پس به کار بیهوده مشغول شدم.1/49
رأفت رحمت
ربوبیّت پروردگار
السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی... مَاضٍ مِنْ بَرَکَاتِکَ سُلِبْنَاهُ
درود بر تو و بر نیکی های گذشته ات که از ما ربوده شد.42/45
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الْمَقَامَ لِخُلَفَائِکَ وَ أَصْفِیَائِکَ وَ مَوَاضِعَ
ص: 617
أُمَنَائِکَ فِی الدَّرَجَةِ الرَّفِیعَةِ الَّتِی اخْتَصَصْتَهُمْ بِهَا قَدِ ابْتَزُّوهَا
خداوندا، به درستی که این مقام، برای جانشینان و برگزیدگانت و جایگاه امانت دارانت است، در درجه والایی که به ایشان اختصاص دادی، (و دشمنان آن را) ربودند.9/48
رتبه مرتبه
رجا امید
رجوع بازگشت
رحلت کوچ
رحِم زهدان
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت.10/3
یَا مَنْ لَا تَفْنَی خَزَائِنُ رَحْمَتِهِ
ای کسی که گنج های رحمت او نابود نمی شود.3/5
اجْعَلْ لَنَا نَصِیبًا فِی رَحْمَتِکَ
از رحمت خود برای ما بهره ای قرار ده.3/5
أَنِّی أَشْهَدُ أَنَّکَ... رَؤُوفٌ بِالْعِبَادِ
همانا من شهادت می دهم که تو با بندگان بسیار مهربانی.21/6
أَنْتَ أَرْحَمُ مِنْ کُلِّ رَحِیمٍ
تویی مهربان تر از هر مهربان.24/6
یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
ای مهربان ترین مهربانان.35/32، 12و2/24، 12/20، 10/8 17/49، 28/48، 65/47، 7/50 8/54
یَدْعُوکَ بِیَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
تو را صدا می زند: ای مهربان ترین مهربانان.9/12
أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ
تو بخشاینده ترین بخشایندگانی.15/24
فَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ
پس تو بخشاینده ترین بخشایندگانی.14/51
ص: 618
وَ لَا تُخَلِّ فِی ذَلِکَ بَیْنَ نُفُوسِنَا وَ اخْتِیَارِهَا، فَإِنَّهَا... أَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا مَا رَحِمْتَ
و در آنگاه، نفوس ما را به اختیار خود وامگذار، چون آن به بدی امر می کند مگر تو رحم کنی. 4/9
أَوْلَی الْأُمُورِ بِکَ فِی عَظَمَتِکَ رَحْمَةُ مَنِ اسْتَرْحَمَکَ
سزاوارترین کارها به بزرگواری ات، بخشش است بر آنکه از تو رحمت خواسته.5/10
إِنَّکَ رَحِیمٌ بِمَنْ دَعَاکَ
به درستی که تو به هر که تو را خوانَد، مهربانی.5/11
هَلْ أَنْتَ، یَا إِلَهِی، رَاحِمٌ مَنْ دَعَاکَ فَأُبْلِغَ فِی الدُّعَاءِ؟
ای خدای من آیا تو بر کسی که تو را بخواند رحم کننده ای تا من هر چه بیشتر در دعا بکوشم؟15/16
یَا أَرْحَمَ مَنِ انْتَابَهُ الْمُسْتَرْحِمُونَ
ای بخشنده ای که رحمت خواهان پی درپی نزد او می آیند.9/12
یَا أَعْطَفَ مَنْ أَطَافَ بِهِ الْمُسْتَغْفِرُونَ
ای مهربانی که آمرزش خواهان گرد او می گردند.9/12
کُنْ... لِتَضَرُّعِی رَاحِمًا
به زاریم ترحم فرما.21/13
فَارْحَمْ طُولَ تَضَرُّعِی
پس بر بسیاری زاریم رحم کن.32/16
أَنْتَ الَّذِی وَصَفْتَ نَفْسَکَ بِالرَّحْمَةِ
تویی آنکه خود را به رحمت وصف نموده ای.18/16
...وَ ارْحَمْنِی
...و به من رحم کن.18/16
فَارْحَمْنِی
پس به من رحم کن.22/32
وَ أَسْتَرْحِمُکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارْحَمْنِی
و از تو رحمت می خواهم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به من رحم کن.22/48
ص: 619
فَارْحَمْنِی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
پس بر من رحم کن، ای مهربان ترین مهربانان.7/50
إِنَّمَا أُوَبِّخُ بِهَذَا نَفْسِی... رَجَاءً لِرَحْمَتِکَ الَّتِی بِهَا فَکَاکُ رِقَابِ الْخَاطِئِینَ
و تنها از این رو خود را به این صورت سرزنش می کنم، چون امیدواری به رحمت تو - که رهایی گردن های خطاکاران است - می باشد.28/16
إِنَّمَا أُوَبِّخُ بِهَذَا نَفْسِی طَمَعًا فِی رَأْفَتِکَ الَّتِی بِهَا صَلَاحُ أَمْرِ الْمُذْنِبِینَ
و تنها از این رو خود را به این صورت سرزنش می کنم، چون طمع در مهربانی تو دارم - که اصلاح کار گناهکاران به آنست - .28/16
فَارْحَمْ... شِدَّةَ مَسْکَنَتِی
پس بر شدّت نیازم رحم کن.32/16
فَارْحَمْ... سُوءَ مَوْقِفِی
پس بر بدی جایگاهم رحم کن.32/16
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی... أَبَرُّهُمَا بِرَّ الْأُمِّ الرَّؤُوفِ
خداوندا مرا چنان گردان که با آن دو (پدر و مادرم) همانند نیکیِ مادری مهربان، نیکی کنم.5/24
وَ اعْطِفْ عَلَیْهِمَا قَلْبِی
و دلم را بر آن دو مهربان گردان.6/24
صَیِّرْنِی بِهِمَا رَفِیقًا، وَ عَلَیْهِمَا شَفِیقًا
مرا با آنان دوست و برایشان دلسوز فرما.6/24
وَ اجْعَلْهُمْ لِی مُحِبِّینَ، وَ عَلَیَّ حَدِبِینَ مُقْبِلِینَ
و آنان را دوستدار من و بر من مهربان، و به من متوجّه ساز.4/25
إِنَّکَ... رَؤُوفٌ رَحِیمٌ
همانا تو دلسوز و مهربانی.12/25
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست.
ص: 620
بخشنده مهربان.6/47
إِنَّکَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ
به درستی که تویی توبه پذیرِ بسیار مهربان.7/50، 65/47
لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الْحَلِیمُ الْکَرِیمُ الْحَنَّانُ
معبودی جز تو نیست، بردبارِ بزرگوار مهربان.2/48
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أَرِقُّ عَلَی أَهْلِ الْبَلَاءِ مِنْهُمْ رَحْمَةً
و خداوندا مرا بر آن دار که با مهربانی بر بلادیدگان آنها، دلسوزی نمایم.3/26
مَنْ سِوَاکَ مَرْحُومٌ فِی عُمْرِهِ
غیر تو، در زندگی اش نیازمند رحمت می باشد.11/28
لَا یَسْتَعْظِمُ عَفْوَکَ إِنْ عَفَوْتَ عَنْهُ وَ رَحِمْتَهُ
اگر از او گذشتی و به او رحم آوردی، گذشتت را بزرگ نشمارد.10/31
اللَّهُمَّ فَارْحَمْ وَحْدَتِی بَیْنَ یَدَیْکَ
خداوندا، پس به تنهایی ام در برابرت، رحم فرما.23/31
وَ افْعَلْ بِی فِعْلَ عَزِیزٍ تَضَرَّعَ إِلَیْهِ عَبْدٌ ذَلِیلٌ فَرَحِمَهُ
و با من همچون رفتارِ عزیزی که بنده ذلیلی پیش او زاری کرده، پس به او مهربانی نموده، رفتار نما.24/31
فَلَعَلَّ بَعْضَهُمْ بِرَحْمَتِکَ یَرْحَمُنِی لِسُوءِ مَوْقِفِی، أَوْ تُدْرِکُهُ الرِّقَّةُ عَلَیَّ لِسُوءِ حَالِی
شاید برخی از آنها به رحمتتْ بر بدی جایگاهم، به من رحم کند یا بخاطر بدی حالم، بر من دلسوزی نماید.27/31
إِنَّکَ أَنْتَ... الرَّحِیمُ لِلْخَاطِئِینَ الْمُنِیبِینَ
همانا تو بر خطاکارانِ توبه پیشه، مهربانی.29/31
لَا تَرْجِعْنِی مَرْجِعَ الْخَیْبَةِ مِنْ رَحْمَتِکَ
مرا به ناامیدی از رحمتت بازنگردان.29/31
ص: 621
خَرَجَتْ مِنْ یَدِی أَسْبَابُ الْوُصُلَاتِ إِلَّا مَا وَصَلَهُ رَحْمَتُکَ
اسباب پیوندها از دستم بیرون رفته، جز آنچه به رحمتت وصل شده.9/32
وَ عُدْ عَلَیَّ بِعَائِدَةِ رَحْمَتِکَ
و سود رحمت خود را به من ارزانی دار.20/32
أَنْتَ... أَرْأَفُ مَنِ اسْتُرْحِمَ
تو مهربان ترین کسی هستی که از او رحمت خواسته شد.22/32
فَغَذَوْتَنِی بِفَضْلِکَ غِذَاءَ الْبَرِّ اللَّطِیفِ
پس به فضل خودت مرا مانند نیکوکاری مهربانْ خوراک دادی.26/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ لَا تُبْقِی عَلَی مَنْ تَضَرَّعَ إِلَیْهَا، وَ لَا تَرْحَمُ مَنِ اسْتَعْطَفَهَا
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که بر زاری کنندگانش مهربان نیست و به مهرجویانش رحم نمی کند.30و29/32
أَجِرْنِی مِنْهَا بِفَضْلِ رَحْمَتِکَ
مرا به بسیاری رحمتت از آن (آتش) ایمن ساز.32/32
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَیْنِ... یَبْتَدِرَانِ طَاعَتَکَ بِرَحْمَةٍ نَافِعَةٍ...
خداوندا همانا این دو، به رساندن رحمتی سودمند، به طاعتت می شتابند.1/36
عَوِّضْنِی مِنْ عَفْوِی عَنْهُمْ عَفْوَکَ، وَ مِنْ دُعَائِی لَهُمْ رَحْمَتَکَ
به جای گذشتم از ایشان، گذشت خودت را و به جای دعایم بر آنان، رحمتت را به من عوض ده.3/39
إِلَّا تَغَمَّدْنِی بِرَحْمَتِکَ تُوبِقْنِی
اگر مرا به رحمتت نپوشانی، تباهم.5/39
ص: 622
وَ وَکِّلْ رَحْمَتَکَ بِاحْتَِمالِ إِصْرِی
و رحمتت را به تحمّل بار سنگینم بگمار.9/39
فَکَمْ قَدْ لَحِقَتْ رَحْمَتُکَ بِالْمُسِیئِینَ
پس چه بسیار رحمتت که به بدکاران رسید.9/39
اجْعَلْهُ... مِفْتَاحًا مِنْ مَفَاتِیحِ رَحْمَتِکَ
آن را کلیدی از کلیدهای رحمتت قرار ده.4/40
ارْحَمْ بِالْقُرْآنِ فِی مَوْقِفِ الْعَرْضِ عَلَیْکَ ذُلَّ مَقَامِنَا
به (برکت) قرآن، در جای ایستادن که به پیشگاهت عرضه می شویم، بر خواری ما رحم کن.15/42
إِنَّکَ ذُو رَحْمَةٍ وَاسِعَةٍ
به درستی که تو دارای رحمت گسترده هستی.21/42
فَیَا مَنْ رَحْمَتُهُ وَاسِعَةٌ
پس ای کسی که رحمتش وسیع است.8/48
السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
درود و رحمت و برکات فزاینده خداوند، بر او و بر خاندان او که پاکیزگان و پاکانند، باد.22/42
أَوْرِدْنِی مَشَارِعَ رَحْمَتِکَ
مرا در آبشخورهای رحمتت درآور.1/41
فَصُمْنَا بِأَمْرِکَ نَهَارَهُ، وَ قُمْنَا بِعَوْنِکَ لَیْلَهُ، مُتَعَرِّضِینَ بِصِیَامِهِ وَ قِیَامِهِ لِمَا عَرَّضْتَنَا لَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ
پس به فرمان تو روزش را روزه گرفتیم و به یاری تو شبش را به پا خاستیم. در حالی که در معرض روزه داشتن و به پا خاستن (شبانه) بودیم، از رحمتت - بدان خاطر - به ما عرضه داشتی.21/45
ص: 623
اسْتَعْمِلْنَا بِمَا یَکُونُ حِطَّةً وَ کَفَّارَةً لِمَا أَنْکَرْتَ مِنَّا فِیهِ بِرَأْفَتِکَ الَّتِی لَا تَنْفَدُ
به مهربانی ات که نابود نمی شود، ما را در این (ماه) به کاری که سبب فروریختن و کفّاره کارهایی می شود که بر ما نمی پسندی، بگمار.47/45
اللَّهُمَّ وَ مَنْ رَعَی هَذَا الشَّهْرَ حَقَّ رِعَایَتِهِ... أَوْ تَقَرَّبَ إِلَیْکَ بِقُرْبَةٍ... عَطَفَتْ رَحْمَتَکَ عَلَیْهِ، فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ
خداوندا و هر کس رعایت کرده این ماه را، به طوری که حقّ رعایتش است، یا به وسیله عمل تقرب آوری به سوی تو تقرب جسته، که رحمتت را به او برگردانده؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش.50/45
یَا مَنْ یَرْحَمُ مَنْ لَا یَرْحَمُهُ الْعِبَادُ
ای کسی که رحم می کند، به آنکه بندگان به او رحم نمی کنند.1/46
سُنَّتُکَ الْإِبْقَاءُ عَلَی الْمُعْتَدِینَ
روش تو مهربانی با تجاوزکنندگان است.16/46
سُبْحَانَکَ مِنْ... رَؤُوفٍ مَا أَرْأَفَکَ، وَ حَکِیمٍ مَا أَعْرَفَکَ
پاک و منزّهی! ای رئوفی که چه بسیار رئوفی! و حکیمی که چه بسیار آگاهی!23/47
وَ تَرَحَّمْ عَلَیْهِ أَمْتَعَ رَحَمَاتِکَ
و با سودمندترین رحمت هایت، بر او رحمت فرست.50/47
هَبْ لَنَا رَأْفَتَهُ، وَ رَحْمَتَهُ وَ تَعَطُّفَهُ وَ تَحَنُّنَهُ
محبّت و رحمت و عطوفت و دلسوزی او را به ما روا دار.63/47
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ... نَشَرْتَ فِیهِ رَحْمَتَکَ
خداوندا، این روز عرفه، روزی است که رحمتت را در آن گسترده ای.66/47
هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ... لَائِذًا بِرَحْمَتِکَ
اینک منم در پیشگاه تو، پناه خواه به رحمتت.69/47
ص: 624
لَا تُوءْیِسْنِی مِنَ الْأَمَلِ فِیکَ فَیَغْلِبَ عَلَیَّ الْقُنُوطُ مِنْ رَحْمَتِکَ
از آرزومندی به خود ناامیدم نکن، که ناامیدی از رحمتت بر من چیره شود.101/47
أَوْجِدْنِی... حَلَاوَةَ رَحْمَتِکَ
مرا از شیرینی رحمتت، کامیاب گردان.125/47
اعْطِفْ بِقَلْبِی عَلَی الْخَاشِعِینَ
دلم را بر فروتنان مهربان گردان.127/47
افْتَحْ لِی أَبْوَابَ تَوْبَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ وَ رَأْفَتِکَ...
درهای توبه و رحمت و رأفتت را بر من بگشای. 132/47
إِنِّی بِمَغْفِرَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ أَوْثَقُ مِنِّی بِعَمَلِی
همانا اطمینانم به آمرزش و رحمت تو، از (اطمینانم به) عملم بیشتر است.4/48
إِنِّی... لَمَغْفِرَتُکَ وَ رَحْمَتُکَ أَوْسَعُ مِنْ ذُنُوبِی
همانا آمرزش و رحمت تو، از گناهانم وسیع تر است.4/48
ثُمَّ لَمْ یَمْنَعْکَ طُولُ عُکُوفِهِمْ عَلَی عَظِیمِ الْجُرْمِ أَنْ عُدْتَ عَلَیْهِمْ بِالرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ
سپس اصرار بسیارِ آنان بر جرم های بزرگ، تو را از اینکه به ایشان رحمت و آمرزش ببخشی، بازنداشت.7/48
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... کَصَلَوَاتِکَ وَ بَرَکَاتِکَ وَ تَحِیَّاتِکَ عَلَی أَصْفِیَائِکَ إِبْرَاهِیمَ وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ
خداوندا، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست. مانند رحمت ها و برکت ها و تحیّت هایی که بر برگزیدگانت: ابراهیم و آل ابراهیم فرستادی.11/48
لا یُجِیرُ مِنْ عِقَابِکَ إِلَّا رَحْمَتُکَ
از کیفرت، جز رحمتت پناه نمی دهد.13/48
إِنْ عَذَّبْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَرْحَمُنِی
اگر مرا عذاب کنی، پس کیست آنکه به من
ص: 625
رحم کند؟15/48
وَ أَسْتَرْحِمُکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارْحَمْنِی
و از تو رحمت می خواهم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به من رحم کن.22/48
کَمْ مِنْ... جَدَاوِلِ رَحْمَةٍ نَشَرْتَهَا
چه بسیار جوی های رحمتی که روان نمودی.11/49
یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا
ای بندگان من که درباره خود اسراف کرده اید، از رحمت خدا ناامید نشوید که خدا همه گناهان را می آمرزد.2/50
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی.5/50
فَارْحَمْنِی اللَّهُمَّ فَإِنِّی امْرُوءٌ حَقِیرٌ، وَ خَطَرِی یَسِیرٌ
پس خداوندا، بر من رحم کن. زیرا من فردی حقیرم، و منزلتم اندک است.6/50
إِلَهِی أَحْمَدُکَ - وَ أَنْتَ لِلْحَمْدِ أَهْلٌ - ... عَلَی مَا فَضَّلْتَنِی بِهِ مِنْ رَحْمَتِکَ
خدای من، تو را سپاس گزارم و تو شایسته سپاسی، بر رحمتت که مرا به وسیله آن برتری دادی. 1/51
ارْحَمْ کَبْوَتِی لِحُرِّ وَجْهِی وَ زَلَّةَ قَدَمِی
بر به رو افتادنم با تمام رخسارم، و بر لغزش گام هایم رحم کن.4/53
ارْحَمْ شَیْبَتِی، وَ نَفَادَ أَیَّامِی، وَ اقْتِرَابَ أَجَلِی وَ ضَعْفِی وَ مَسْکَنَتِی وَ قِلَّةَ حِیلَتِی
ص: 626
بر پیری ام و به آخر رسیدن روزهایم و نزدیک شدن مرگم و ناتوانی ام و نیازمندی ام و بیچارگی ام رحم کن.4/53
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی إِذَا انْقَطَعَ مِنَ الدُّنْیَا أَثَرِی
مولای من! هنگامی که اثرم از دنیا قطع شود، به من رحم کن.5/53
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی عِنْدَ تَغَیُّرِ صُورَتِی وَ حَالِی إِذَا بَلِیَ جِسْمِی
مولای من! هنگام دگرگون شدن صورتم، و حالم هنگامی که جسدم پوسیده گردد، بر من رحم کن.6/53
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی فِی حَشْرِی وَ نَشْرِی
مولای من! و در برانگیخته شدن و زنده شدنم به من رحم کن.7/53
یَا رَحْمَانَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ رَحِیمَهُمَا
ای بخشنده در دنیا و آخرت و مهربان در آن دو.1/54
انْتَظَرَ مُرَاجَعَتَنَا بِرَأْفَتِهِ حِلْمًا
به مهربانی اش از روی بردباری، بازگشت ما را انتظار کشید.21/1
لَمْ یُعَاجِلْنَا بِنِقْمَتِهِ، بَلْ تَأَنَّانَا بِرَحْمَتِهِ تَکَرُّمًا
در سرکوب ما عجله ننمود. بلکه به رحمتش از روی کرامت، به ما مهلت داد.21/1
تَتْرُکُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَی التَّوْبَةِ... کَرَمًا مِنْ عَفْوِکَ یَا کَرِیمُ
تا هنگام توبه، شتاب در کیفر ایشان را ترک می کنی، که (این همه) کرامت، از گذشت توست، ای کریم!.9/45
أَعِذْنِی مِنْ کُلِّ ذَلِکَ بِرَحْمَتِکَ وَ جَمِیعَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ
مرا و همه مردان و زنان با ایمان را به رحمتت از آنچه گفته شد پناه ده.10/8
اللَّهُمَّ وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لَهُمَا فَشَفِّعْهُمَا فِیَّ، وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لِی فَشَفِّعْنِی فِیهِمَا حَتَّی نَجْتَمِعَ بِرَأْفَتِکَ فِی دَارِ کَرَامَتِکَ وَ مَحَلِّ مَغْفِرَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ
خداوندا و اگر آمرزشت برای ایشان
ص: 627
پیشی گرفت، پس آنان را شفیع من گردان. و اگر آمرزشت برای من پیشی گرفت، پس مرا شفیع آنان فرما. تا به مهر تو در سرای کرامت تو و محل آمرزش و رحمتت گرد آییم.15/24
اللَّهُمَّ أَعْطِنَا جَمِیعَ ذَلِکَ بِتَوْفِیقِکَ وَ رَحْمَتِکَ
خداوندا به توفیق و رحمتت همه آن (درخواست ها) را به ما عطا فرما.12/25
اللَّهُمَّ فَکَمَا... عَرَّفْتَنَا بِرَحْمَتِکَ شَرَفَهُ وَ فَضْلَهُ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ الْخَطِیبِ بِهِ
خداوندا، پس همچنان که به رحمت خود شرافت و فضیلت آن را به ما آموختی، پس بر محمّد که با آن سخن راند، درود فرست.6/42
وَ افْسَحْ لَنَا بِرَحْمَتِکَ فِی ضِیقِ مَلَاحِدِنَا
و به رحمتت، تنگی لحدهایمان را برای ما گشاد گردان.14/42
وَ اجْعَلْنَا فِی نَظْمِ مَنِ اسْتَحَقَّ الرَّفِیعَ الْأَعْلَی بِرَحْمَتِکَ
و ما را در صف کسانی که به واسطه رحمت تو، مستحقّ بالاترین مرتبه گشته اند، قرار ده.12/44
وَ اسْتَعْمِلْنَا بِمَا یَکُونُ حِطَّةً وَ کَفَّارَةً لِمَا أَنْکَرْتَ مِنَّا فِیهِ بِرَأْفَتِکَ الَّتِی لَا تَنْفَدُ
و به مهربانی ات که نابود نمی شود، ما را در این (ماه) به کاری که سبب فروریختن و کفّاره کارهایی می شود که بر ما نمی پسندی، بگمار.47/45
اجْعَلْنَا مَعَهُمْ فِی دَارِ السَّلَامِ بِرَحْمَتِکَ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
ما را به همراه آنان در خانه سلامتی (بهشت) قرار ده. به رحمت خودت، ای مهربان ترین مهربانان.65/47
اجْعَلْ لِی فِی الْحَقِّ طَرِیقًا مِنْ کُلِّ رَحْمَةٍ
برای من در راستای حقّ، از هر رحمتی راهی قرار ده.129/47
ص: 628
عُدْ عَلَیَّ بِرَحْمَتِکَ
به رحمتتْ بر من نیکی کن.8/48
وَ قَدْ کَادَ أَنْ یَحُلَّ بِی - لَوْ لَا رَحْمَتُکَ - مَا حَلَّ بِسَاحَتِهِ
و اگر رحمت تو نبود، نزدیک بود بر من فرود آید، آنچه بر خودش فرود آمد.8/49
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُثْنِیَنِی بِالْکَثِیرِ مِنْ کَرَامَتِکَ بِرَحْمَتِکَ
خدای من، از تو می خواهم که با رحمت خویش مرا به بسیاریِ بخشش خود بازگردانی.10/52
نَجِّنِی مِنْ مُضِلَّاتِ الْفِتَنِ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
مرا از آزمایش های گمراه کننده نجات ده. به رحمت خودت، ای مهربان ترین مهربانان.8/54
رخسار چهره
رخصت اذن
إِلَهِی... لَا تَجْبَهْنِی بِالرَّدِّ وَ قَدِ انْتَصَبْتُ بَیْنَ یَدَیْکَ
خدای من در حالی که در پیشگاه تو ایستاده ام دست رد بر پیشانی ام نزن.17/16
یَا مَنْ لَا یَجْبَهُ بِالرَّدِّ أَهْلَ الدَّالَّةِ عَلَیْهِ
ای کسی که دست رد بر پیشانی آنان که به محبّت او اعتماد دارند، نمی زند.5/46
وَ لَا تَجْبَهْنِی بِالرَّدِّ فِی مَسْأَلَتِی
و در خواهشم، دست رد بر پیشانی ام نزن.25/46
لَا تَجْبَهْنِی بِمَا جَبَهْتَ بِهِ الْمُعَانِدِینَ لَکَ
همانگونه که دست رد بر پیشانی ستیزه جویان با خود زده ای، دست رد بر پیشانی ام نزن.116/47
ردا عبا
رذالت خواری
وَ نَعُوذُ بِکَ... مِنْ فِقْدَانِ الْکَفَافِ
و پناه می بریم به تو از نیافتن روزی کافی.7/8
ص: 629
صُنْ وَجْهِی بِالْیَسَارِ، وَ لَا تَبْتَذِلْ جَاهِی بِالْإِقْتَارِ، فَأَسْتَرْزِقَ أَهْلَ رِزْقِکَ
آبرویم را با توانگری حفظ کن و شکوهم را با تنگدستی، فرو مریز، تا از کسانی که روزی خوار تو هستند، روزی بخواهم.26/20
اللَّهُمَّ إِنَّکَ ابْتَلَیْتَنَا فِی أَرْزَاقِنَا بِسُوءِ الظَّنِّ... حَتَّی الَْتمَسْنَا أَرْزَاقَکَ مِنْ عِنْدِ الْمَرْزُوقِینَ
خداوندا همانا تو ما را در روزی هایمانْ به بدگمانی، آزمودی. تا جایی که روزی های تو را از روزی خواران درخواست نمودیم.1/29
أَدْرِرْ لِی وَ عَلَی یَدِی أَرْزَاقَهُمْ
برای من و به دست من روزی هایشان را بسیار نما. 2/25
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُوسَعِ عَلَیْهِمُ الرِّزْقُ الْحَلَالُ مِنْ فَضْلِکَ، الْوَاسِعِ بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) به جود و کرم تو از فضل گسترده ات روزی حلال برای آنان سرشار شده، قرار ده.11و10/25
وَ ارْزُقْهُ الشِّدَّةَ
و نیرومندی را، روزی اش کن.14/27
اللَّهُمَّ إِنَّکَ ابْتَلَیْتَنَا فِی أَرْزَاقِنَا بِسُوءِ الظَّنِّ
خداوندا همانا تو ما را در روزی هایمانْ به بدگمانی، آزمودی.1/29
وَ اجْعَلْ مَا صَرَّحْتَ بِهِ مِنْ عِدَتِکَ فِی وَحْیِکَ... قَاطِعًا لِاهْتِ-مَامِنَا بِالرِّزْقِ الَّذِی تَکَفَّلْتَ بِهِ، وَ حَسْمًا لِلاِشْتِغَالِ بِمَا ضَمِنْتَ الْکِفَایَةَ لَهُ
و وعده های آشکاری را که در وحی خود بیان نموده ای، موجب قطع اهتمام ما به روزی ای که خود کفالت کرده ای و قطع اشتغال ما به آنچه خود کفایت آن را ضمانت فرموده ای قرار ده.3/29
فَقُلْتَ وَ قَوْلُکَ الْحَقُّ الْأَصْدَقُ... وَ فِی السَّمَاءِ رِزْقُکُمْ وَ مَا تُوعَدُونَ
پس فرمودی و فرموده تو راست و درست ترین است: «و روزی شما و آنچه به آن وعده داده می شوید، در آسمان است.»4/29
وَ أَجِرْنی مِنْهُ بِوُسْعٍ فَاضِلٍ أَوْ کَفَافٍ وَاصِلٍ
و مرا با ثروتِ فراوان و روزیِ کافی، از آن
ص: 630
(قرض) نجات ده.2/30
أَجْرِ مِنْ أَسْبَابِ الْحَلَالِ أَرْزَاقِی
روزی هایم را از اسباب حلال، پیوسته گردان.3/30
...حَتَّی إِذَا احْتَجْتُ إِلَی رِزْقِکَ... جَعَلْتَ لِی قُوتًا مِنْ فَضْلِ طَعَامٍ وَ شَرَابٍ أَجْرَیْتَهُ لِأَمَتِکَ الَّتِی أَسْکَنْتَنِی جَوْفَهَا
...تا هنگامی که به روزی تو محتاج شدم. از زیادی خوردنی و آشامیدنی که برای کنیزت مقرّر فرموده بودی، برایم خوراک قرار دادی. همان (مادری) که مرا در درون او جای دادی.24/32
إِنَّکَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ
به درستی که تو بهترین روزی دهندگانی.28/32
سَهِّلْ عَلَیَّ رِزْقِی
روزی ام را بر من آسان فرما.28/32
أَسْأَلُکَ فِی أَنْ تُسَهِّلَ إِلَی رِزْقِی سَبِیلًا
از تو درخواست می کنم که راهی آسان برای روزی ام، (فراهم) نمایی.28/32
شَهِدْتُ أَنَّ اللَّهَ قَسَمَ مَعَایِشَ عِبَادِهِ بِالْعَدْلِ
گواهی می دهم که خدا روزی های بندگانش را عادلانه تقسیم نمود.1/35
لَا تُرْسِلْ عَلَی مَعَایِشِنَا عَاهَةً
زیانی بر معیشت ما نفرست.2/36
أَخْرِجْ وَحَرَ صُدُورِنَا بِرِزْقِکَ
وسوسه دل هایمان را، با روزی ات بگشا.4/36
لَمْ تَسُمْهُ الْقِصَاصَ فِیما أَکَلَ مِنْ رِزْقِکَ الَّذِی یَقْوَی بِهِ عَلَی طَاعَتِکَ
از او در آنچه از روزی تو خورد، و بر طاعتت نیرو گرفت، تقاص نخواستی.13/37
ثُمَّ لَمْ تَسُمْهُ الْقِصَاصَ فِیما أَکَلَ مِنْ رِزْقِکَ
ص: 631
سپس از او در آنچه از روزی تو خورد، تقاص نخواستی.13/37
سُقْ إِلَیْنَا بِهِ رَغَدَ الْعَیْشِ وَ خِصْبَ سَعَةِ الْأَرْزَاقِ
به وسیله آن (قرآن)، آسایش زندگی و توسعه روزی های فراوان را به سوی ما سوق بده.12/42
رِزْقُکَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاکَ
روزیِ تو برای کسی که تو را نافرمانی کرده، گسترده است.16/46
أَوْجِدْنِی... حَلَاوَةَ رَحْمَتِکَ وَ رَوْحِکَ وَ رَیْحَانِکَ
مرا از شیرینی رحمتت و آسودگی و روزیت، کامیاب گردان.125/47
افْتَحْ لِی أَبْوَابَ... رِزْقِکَ الْوَاسِعِ
درهای روزی فراخت را بر من بگشای.132/47
وَ أَسْتَرْزِقُکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارْزُقْنِی
و از تو روزی می طلبم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا روزی ده.24/48
اللَّهُمَّ إِنَّکَ... رَزَقْتَنِی مَکْفِیًّا
خداوندا، تو به قدر کفایت، به من روزی دادی. 1/50
وَ رَزَقْتَنِی فِی أُمُورِی کُلِّهَا الْکِفَایَةَ
و بی نیازی را در همه کارهایم به من روزی دادی. 2/51
کَیْفَ یَسْتَطِیعُ أَنْ یَهْرُبَ مِنْکَ مَنْ لَا حَیَاةَ لَهُ إِلَّا بِرِزْقِکَ؟
چگونه می تواند از تو بگریزد، آنکه جز به وسیله روزی اتْ زندگی برایش نیست؟1/52
وَ أَهْوَنُهُمْ عَلَیْکَ مَنْ أَنْتَ تَرْزُقُهُ وَ هُوَ یَعْبُدُ غَیْرَکَ
و پست ترین آنها نزد تو، کسیست که تو او را روزی می دهی و او غیر تو را می پرستد.2/52
ص: 632
ارْزُقْنِی الرَّغْبَةَ فِی الْعَمَلِ لَکَ لِآخِرَتِی
برای آخرتمْ رغبت در عمل برای تو را، روزی ام گردان.8/22
وَ ارْزُقْنِی خَوْفَ غَمِّ الْوَعِیدِ... حَتَّی أَجِدَ... کَأْبَةَ مَا أَسْتَجِیرُ بِکَ مِنْهُ
و ترسِ اندوهِ وعده ها(ی عذاب) را روزی ام فرما. تا اندوه آنچه را که از آن به تو پناه می آورم، دریابم.9/22
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا خَوْفَ عِقَابِ الْوَعِیدِ
خداوندا ترسِ کیفرِ هشدارداده شده را روزی ما گردان.53/45
وَ ارْزُقْنِی... شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ
و اشتیاقِ پاداشِ وعده ها(ی بهشتی) را روزی ام فرما.9/22
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا... شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ
خداوندا شوقِ پاداشِ وعده داده شده را روزی ما گردان.53/45
وَ ارْزُقْنِی الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِیرِی فِی الشُّکْرِ لَکَ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَیَّ فِی الْیُسْرِ وَ الْعُسْرِ وَ الصِّحَّةِ وَ السَّقَمِ
و هنگامی که در شکر به نعمت هایی که در آسانی و سختی و تندرستی و بیماری به من ارزانی داشته ای کوتاهی نمودم، (اعتراف به) حق را روزی ام فرما.11/22
وَ ارْزُقْنِی سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ
و سلامت سینه از حسد را روزی ام گردان.12/22
وَ ارْزُقْنِی التَّحَفُّظَ مِنَ الْخَطَایَا، وَ الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
و مرا خودداری از خطاها و خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و آخرت روزی ده.13/22
وَ ارْزُقْنِی مِثْلَ ذَلِکَ مِنْهُمْ، وَ اجْعَلْ لِی أَوْفَی الْحُظُوظِ فِیما عِنْدَهُمْ
و مرا مانند همین امور از جانب آنان روزی فرما و از آنچه ایشان دارند، کامل ترین بهره ها را برای من قرار ده.4/26
رسالت پیام
ص: 633
وَ أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ... الْمُوءَدِّینَ لَهَا فِی أَوْقَاتِهَا... عَلَی أَتَمِّ الطَّهُورِ وَ أَسْبَغِهِ، وَ أَبْیَنِ الْخُشُوعِ وَ أَبْلَغِهِ
و ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که آن را در اوقات خود با پاکی تمام و فراگیر، و روشن ترین و رساترین خشوع به جا آورده اند.9/44
لَمْ تَکُنْ أَنَاتُکَ عَجْزًا... بَلْ لِتَکُونَ حُجَّتُکَ أَبْلَغَ
درنگ نمودن تو از روی ناتوانی نبوده است. بلکه برای آنست که حجّت تو رساتر باشد.22/46
رستاخیز قیامت
یَا مَنْ شُکْرُهُ فَوْزٌ لِلشَّاکِرِینَ
ای که سپاس او برای سپاس گزاران رستگاری است.1/11
فَیَنَالَنِی مِنْهُ بِدَعْوَةٍ هِیَ أَسْمَعُ لَدَیْکَ مِنْ دُعَائِی... تَکُونُ بِهَا... فَوْزَتِی بِرِضَاکَ
پس دعایی از او به من رسد که از دعای من نزد تو شنیدنی تر است، که رستگاری ام به خوشنودی ات به وسیله آن حاصل شود.27/31
فَذَکَرُوکَ بِمَنِّکَ، وَ شَکَرُوکَ بِفَضْلِکَ... وَ فِیهَا کَانَتْ... فَوْزُهُمْ بِرِضَاکَ
پس با نعمتِ خودت، تو را یاد کردند و با تفضّلت، تو را شکر گزاردند و در (همه) اینها رستگاریشان به خوشنودی ات است.16/45
ارْزُقْنِی فَوْزَ الْمَعَادِ
رستگاریِ قیامت را روزی ام فرما.18/20
وَ اجْعَلْنِی فِی فَوْجِ الْفَائِزِینَ
و مرا در گروه رستگاران قرار ده.4/41
أَنْتَ الَّذِی زِدْتَ فِی السَّوْمِ عَلَی نَفْسِکَ لِعِبَادِکَ، تُرِیدُ رِبْحَهُمْ فِی مُتَاجَرَتِهِمْ لَکَ، وَ فَوْزَهُمْ بِالْوِفَادَةِ عَلَیْکَ
تویی آنکه در داد و ستد با بندگانت، در بهای آن بر خود افزوده ای. می خواهی در تجارت کردنشان با تو، سود برند و در آمدن به سوی تو و افزونی یافتن از جانب تو، رستگار شوند.12/45
ص: 634
لَا تَفْضَحْنَا لَدَیْکَ
ما را پیش خود رسوا نکن.6/5
لَا تُخْزِنَا عِنْدَهُمْ بِسُوءِ أَعْمَالِنَا
ما را نزد آنها به سبب زشتی رفتارمان رسوا نگردان. 15/6
فَکَمْ مِنْ عَائِبَةٍ سَتَرْتَهَا عَلَیَّ فَلَمْ تَفْضَحْنِی
چه بسیار عیب هایی که بر من پوشاندی و رسوایم نکردی.21/16
إِلَهِی فَإِذْ قَدْ تَغَمَّدْتَنِی بِسِتْرِکَ فَلَمْ تَفْضَحْنِی...
خدای من، اکنون که مرا به پرده (عفو) خود پوشاندی و رسوایم نکردی...32/16
اسْتَغَاثَ بِکَ مِنْ... قَبِیحِ مَا فَضَحَهُ فِی حُکْمِکَ
از (کار) زشتی که در حکم تو رسواگر است، از تو کمک خواسته.9/31
فَقَدْ أَقَامَتْنِی یَا رَبِّ ذُنُوبِی مَقَامَ الْخِزْیِ بِفِنَائِکَ
پس ای پروردگار من، گناهانم به درگاهت، مرا در جایگاه رسواییْ ماندگار نموده.23/31
وَ کَبَائِرِ ذُنُوبٍ اجْتَرَحْتُهَا، کَانَتْ عَافِیَتُکَ لِی مِنْ فَضَائِحِهَا سِتْرًا
و گناهان بزرگی انجام داده ام که عافیت داشتن تو از رسوایی های آن، برای من پوششی گردید.18/32
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، مرا ایمن ساز.21/32
فَکُلُّنَا قَدِ اقْتَرَفَ الْعَائِبَةَ فَلَمْ تَشْهَرْهُ، وَ ارْتَکَبَ الْفَاحِشَةَ فَلَمْ تَفْضَحْهُ
چرا که هر کدام از ما کار ناپسند انجام داد، او را مشهور (در بدکاری) نکردی و کردار زشت به جا آورد، پس او را رسوا ننمودی.1/34
ص: 635
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ نَالَ مِنِّی مَا حَظَرْتَ عَلَیْهِ... فَاغْفِرْ لَهُ مَا أَلَمَّ بِهِ مِنِّی... وَ لَا تَکْشِفْهُ عَمَّا اکْتَسَبَ بِی
خداوندا و هر بنده ای که به من آسیبی رساند (و از من چیزی گرفت) که بر او جایز ندانسته بودی، پس او را از آنچه بر من روا داشت، بیامرز و از آنچه بر من کرده، رسوایش نساز.2/39
وَ اطْوِ عَنْهُمْ مَا یُلْحِقُنِی عِنْدَکَ شَنَارًا
و آنچه نزد تو مرا رسوا می نماید، از آنان بپوشان.3/41
لَا تَفْضَحْنَا فِی حَاضِرِی الْقِیَامَةِ بِمُوبِقَاتِ آثَامِنَا
ما را با گناهان هلاک کننده مان، در برابر حاضرانِ قیامت، رسوا نکن.14/42
تَسْتُرُ عَلَی مَنْ لَوْ شِئْتَ فَضَحْتَهُ
می پوشانی بر کسی که اگر می خواستی، رسوایش می نمودی.8/45
تَسْتُرُ عَلَی مَنْ لَوْ شِئْتَ فَضَحْتَهُ، وَ تَجُودُ عَلَی مَنْ لَوْ شِئْتَ مَنَعْتَهُ، وَ کِلَاهُمَا أَهْلٌ مِنْکَ لِلْفَضِیحَةِ وَ الْمَنْعِ
می پوشانی بر کسی که اگر می خواستی، رسوایش می نمودی، و می بخشی بر کسی که اگر می خواستی، محرومش می کردی. و حال آنکه هر دو از جانب تو سزاوار رسوایی و محرومیّتند.8/45
وَ أَشْعِرْ قَلْبِیَ الِازْدِجَارَ عَنْ قَبَائِحِ السَّیِّئَاتِ، وَ فَوَاضِحِ الْحَوْبَاتِ
و دلم را به خودداری از گناهان زشت و نافرمانی های رسواکننده بپوشان.107/47
لَا تَفْضَحْنِی بَیْنَ یَدَیْ أَوْلِیَائِکَ
در برابر دوستانت رسوایم نگردان.114/47
أَنَّکَ بِأَنْ تَعْفُوَ أَوْلَی مِنْکَ بِأَنْ تُعَاقِبَ، وَ أَنَّکَ بِأَنْ تَسْتُرَ أَقْرَبُ مِنْکَ إِلَی أَنْ تَشْهَرَ
به درستی که تو به بخشایش شایسته تری تا اینکه کیفر کنی. و به پرده پوشی نزدیک تری تا اینکه رسوا سازی.116/47
وَ إِذْ لَمْ تُقِمْنِی مَقَامَ فَضِیحَةٍ فِی دُنْیَاکَ فَلَا تُقِمْنِی مِثْلَهُ فِی آخِرَتِکَ
و آن زمان که مرا در دنیایت در مقام رسوایی به پا نداشتی، پس مانند آن در آخرتت مرا (در مقام رسوایی) به پا ندار.120/47
ص: 636
فَلَوْ لَا سَتْرُکَ عَوْرَتِی لَکُنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحِینَ
پس اگر عیب پوشی تو (از موجبات) شرمندگی ام نبود، هر آینه از رسواشدگان بودم.7/51
إِلَهِی لَمْ تَفْضَحْنِی بِسَرِیرَتِی
خدای من، به (ناپاکی) راز درونم مرا رسوا نکردی.11/51
رسول فرستاده
...إِذَا بَلَغَ أَقْصَی أَثَرِهِ
...زمانی که به پایان عمرش رسد.6/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکُونُ وُصْلَةً إِلَی طَاعَتِهِ وَ عَفْوِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که به طاعت و بخشایش او برسیم.29و27/1
أَدْأَبَ نَفْسَهُ فِی تَبْلِیغِ رِسَالَتِکَ
در تبلیغ پیام تو، خود را به رنج انداخت.13/2
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ حُمَّالِ الْغَیْبِ إِلَی رُسُلِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و آنها که رسانندگان اخبار نهانی بر رسولانت می باشند.10/3
اللَّهُمَّ وَ إِذَا صَلَّیْتَ عَلَی مَلَائِکَتِکَ وَ رُسُلِکَ، وَ بَلَّغْتَهُمْ صَلَاتَنَا عَلَیْهِمْ فَصَلِّ عَلَیْنَا بِمَا فَتَحْتَ لَنَا مِنْ حُسْنِ الْقَوْلِ فِیهِمْ
خداوندا و آنگاه که بر فرشتگان و رسولانت درود فرستادی و درود ما را به ایشان رساندی، پس بر ما به سبب گفتار نیکو که درباره ایشان بر (زبان) ما روان ساخته ای، درود فرست.26/3
لَا یَتَّهِمُونَهُمْ فِیما أَدَّوْا إِلَیْهِمْ
به آنچه آنها رساندند، تهمت نمی زنند.12/4
خواب و دست یابی به لذّت و خوشی
ص: 637
فَخَلَقَ لَهُمُ اللَّیْلَ... وَ جَعَلَهُ لِبَاسًا... لِیَنَالُوا بِهِ لَذَّةً وَ شَهْوَةً
پس شب را برای آنان آفرید و آن را پوشش ساخت تا به سبب آن خوشی و کام دل یابند.5/6
یَسْرَحُوا فِی أَرْضِهِ، طَلَبًا لِمَا فِیهِ نَیْلُ الْعَاجِلِ مِنْ دُنْیَاهُمْ
در زمین به تکاپو افتند، برای رسیدن به سود کنونی از دنیا.6/6
أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُکَ... حَمَّلْتَهُ رِسَالَتَکَ فَأَدَّاهَا
همانا محمّد بنده توست. رسالت خود را بر او دادی، پس آن را انجام داد.22/6
وَ بِقُدْرَتِکَ أَوْرَدْتَهُ عَلَیَّ
و تو به قدرتت آن را بر من وارد نمودی.6/7
فَلَا مُصْدِرَ لِمَا أَوْرَدْتَ
پس برای آنچه به من رساندی، بازگرداننده ای نیست.7/7
فَإِنْ قَدَّرْتَ لَنَا فَرَاغًا مِنْ شُغْلٍ. فَاجْعَلْهُ فَرَاغَ سَلَامَةٍ، لَا تُدْرِکُنَا فِیهِ تَبِعَةٌ، وَ لَا تَلْحَقُنَا فِیهِ سَأْمَةٌ
و اگر برای ما فراغت از کار مقدّر نموده ای، پس آن را با تندرستی قرار ده که در آن گناهی ما را نگیرد و خستگی ای به ما نرسد.2/11
یَا مَنْ عِنْدَهُ نَیْلُ الطَّلِبَاتِ
ای آنکه رسیدن به خواسته ها نزد اوست.2/13
تَوَلَّنِی بِنُجْحِ طَلِبَتِی وَ قَضَاءِ حَاجَتِی وَ نَیْلِ سُوءْلِی قَبْلَ زَوَالِی عَنْ مَوْقِفِی
به برآورده گشتن خواسته ام و روا شدن حاجتم، و یافتن خواسته ام، قبل از رفتنم از این مکان، مرا یاری فرما.23/13
قَدْ عَلِمْتَ، یَا إِلَهِی، مَا نَالَنِی مِنْ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ مِمَّا حَظَرْتَ
ای خدای من، تو می دانی از فلان کس فرزند
ص: 638
فلان کس چیزهایی به من رسیده که تو نهی نموده ای. 5/14
وَ امْنُنْ عَلَی عِبَادِکَ بِإِینَاعِ الَّثمَرَةِ
و با به بار آمدن میوه، بر بندگانت احسان نما.2/19
اللَّهُمَّ... بَلِّغْ بِإِیمَانِی أَکْمَلَ الْإِیمَانِ
خداوندا ایمان مرا به کامل ترین ایمان برسان.1/20
أَصِبْ بِی سَبِیلَ الْهِدَایَةِ لِلْبِرِّ فِیما أُنْفِقُ مِنْهُ
مرا در آنچه از آن دارایی انفاق می کنم، به راه رستگاری برسان.23/20
اللَّهُمَّ... سَهِّلْ إِلَی بُلُوغِ رِضَاکَ سُبُلِی
خداوندا راه هایم را برای رسیدن به خوشنودی ات، آسان فرما.28/20
لَا أَبْلُغُ رِضَاکَ، وَ لَا أَنَالُ مَا عِنْدَکَ إِلَّا بِطَاعَتِکَ وَ بِفَضْلِ رَحْمَتِکَ
توانایی (جلب) رضایتت را ندارم. و نائل به آنچه نزد توست نیستم، جز با اطاعت (از) تو و به به فزونیِ رحمتت.6/21
وَ اشْغَلْ بِطَاعَتِکَ نَفْسِی عَنْ کُلِّ مَا یَرِدُ عَلَیَّ
و مرا از هر چه به من برسد، به طاعت خویش مشغول دار. 9/21
وَ اجْعَلْ... رِضَایَ فِیما یَرِدُ عَلَیَّ مِنْکَ
و خوشنودی ام را، در آنچه از تو به من می رسد قرار ده.5/22
وَ اقْضِ عَنِّی کُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِیهِ وَ فَرَضْتَهُ عَلَیَّ... وَ إِنْ... لَمْ تَنَلْهُ مَقْدُرَتِی
و مرا به انجام آنچه بر من لازم و واجب نموده ای، توفیق ده و گرچه توانایی ام به آن نرسد.6/22
وَ اجْعَلْ مَا خَوَّلْتَنِی مِنْ حُطَامِهَا، وَ عَجَّلْتَ لِی مِنْ مَتَاعِهَا بُلْغَةً إِلَی جِوَارِکَ، وَ وُصْلَةً إِلَی قُرْبِکَ
ص: 639
و آنچه از کالای آن (دنیا)، که به من ارزانی داشته ای، و هم اکنون به دستم رسانده ای، وسیله رسیدن به جوار خود و وسیله پیوستن به جایگاه بزرگت قرار ده.6/30
فَیَنَالَنِی مِنْهُ بِدَعْوَةٍ هِیَ أَسْمَعُ لَدَیْکَ مِنْ دُعَائِی، أَوْ شَفَاعَةٍ أَوْکَدُ عِنْدَکَ مِنْ شَفَاعَتِی
پس دعایی از او به من رسد که از دعای من نزد تو شنیدنی تر است، یا شفاعتی کند که از شفاعت من نزد تو کارسازتر است.27/31
وَ اسْتَعْلَی مُلْکُکَ عُلُوًّا سَقَطَتِ الْأَشْیَاءُ دُونَ بُلُوغِ أَمَدِهِ
و سلطنت تو، چنان بلندمرتبه است، که همه چیز پیش از رسیدن به پایان آن، ساقط شود.5/32
لَا یَبْلُغُ أَدْنَی مَا اسْتَأْثَرْتَ بِهِ مِنْ ذَلِکَ أَقْصَی نَعْتِ النَّاعِتِینَ
آخرین وصفِ ستایندگان، به پایین ترین مرتبه ای (از رفعت) که به خود اختصاص داده ای،
نمی رسد.6/32
لَا تُصِبْنَا فِیهَا بِآفَةٍ
در آنها (ابرها)، آفتی به ما نرسان.2/36
اللَّهُمَّ إِنَّ أَحَدًا لَا یَبْلُغُ مِنْ شُکْرِکَ غَایَةً
خداوندا همانا کسی به نهایت شکرگزاری ات نمی رسد.1/37
اللَّهُمَّ إِنَّ أَحَدًا... لَا یَبْلُغُ مَبْلَغًا مِنْ طَاعَتِکَ وَ إِنِ اجْتَهَدَ
خداوندا همانا کسی در طاعت تو هر چند تلاش کند، به جایی نمی رسد.2و1/37
زِدْنِی مِنْ هُدَاکَ مَا أَصِلُ بِهِ إِلَی التَّوْفِیقِ فِی عَمَلِی
هدایت خود را برایم بیفزا، که با آن به توفیق در عملم برسم.16/37
اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا نَسْتَبْطِئُ مَعَهُ الْمَصِیرَ إِلَیْکَ، وَ نَحْرِصُ لَهُ عَلَی وَشْکِ اللَّحَاقِ بِکَ
از اعمال شایسته، عملی برای ما قرار ده که با آن بازگشت به سوی تو را کُند شماریم و به زود
ص: 640
رسیدن به تو حرص ورزیم.3/40
اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللَّیَالِی مُونِسًا، وَ مِنْ نَزَغَاتِ الشَّیْطَانِ وَ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ حَارِسًا... حَتَّی تُوصِلَ إِلَی قُلُوبِنَا فَهْمَ عَجَائِبِهِ، وَ زَوَاجِرَ أَمْثَالِهِ
قرآن را مونس ما در تاریکی های شب و نگهبان ما از وسوسه های شیطان و از اندیشه های بد، قرار ده. تا درک شگفتی های آن و مَثل های بازدارنده اش را به دل های ما برسانی.10/42
صَلِّ اللَّهُمَّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُبَلِّغُهُ بِهَا أَفْضَلَ مَا یَأْمُلُ مِنْ خَیْرِکَ وَ فَضْلِکَ وَ کَرَامَتِکَ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی که با آن او را به برترین خیر و فضل و کرامتی که آرزو دارد، برسانی.21/42
اللَّهُمَّ اجْزِهِ بِمَا بَلَّغَ مِنْ رِسَالَاتِکَ، وَ أَدَّی مِنْ آیَاتِکَ... أَفْضَلَ مَا جَزَیْتَ أَحَدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِینَ
خداوندا او را به سبب اینکه پیام های تو را ابلاغ نمود و آیه هایت را رساند، پاداش ده. بهترین پاداشی که به یکی از فرشتگان نزدیک خود دادی.22/42
أَنْتَ الَّذِی دَلَلْتَهُمْ... عَلَی مَا لَوْ سَتَرْتَهُ عَنْهُمْ... لَمْ تَلْحَقْهُ أَوْهَامُهُمْ
تویی آنکه ایشان را راهنمایی به چیزی کردی که اگر آن را از نظرشان می پوشاندی، اندیشه هایشان به آن نمی رسید.14/45
بَصَّرْتَنَا... الْوُصُولَ إِلَی کَرَامَتِکَ
ما را به (راه) رسیدن به کرامتت، بینا نمودی.19/45
وَ ابْلُغْ بِأَعْمَارِنَا مَا بَیْنَ أَیْدِینَا مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ الْمُقْبِلِ
و عمر ما - که در پیش روی ماست - را، به ماه رمضان آینده برسان.46/45
أَجْرِ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْعَمَلِ مَا یَکُونُ دَرَکًا لِحَقِّکَ فِی الشَّهْرَیْنِ مِنْ شُهُورِ الدَّهْرِ
از اعمال شایسته، آنچه را که سبب دریافتن حقّ تو در دو ماه (رمضان گذشته و آینده) از
ص: 641
ماه های روزگار باشد، برای ما پیوسته گردان.46/45
ابْلُغْ بِأَعْمَارِنَا مَا بَیْنَ أَیْدِینَا مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ الْمُقْبِلِ، فَإِذَا بَلَّغْتَنَاهُ فَأَعِنَّا عَلَی تَنَاوُلِ مَا أَنْتَ أَهْلُهُ مِنَ الْعِبَادَةِ
عمر ما - که در پیش روی ماست - را، به ماه رمضان آینده برسان. پس چون ما را به آن رساندی، ما را بر انجام عبادتی که تو شایسته آنی، یاری فرما.46/45
أَدِّنَا إِلَی الْقِیَامِ بِمَا یَسْتَحِقُّهُ مِنَ الطَّاعَةِ
ما را بر قیام به طاعتی که سزاوار آن ماه است، برسان.46/45
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّنَا وَ آلِهِ... صَلَاةً تَبْلُغُنَا بَرَکَتُهَا، وَ یَنَالُنَا نَفْعُهَا
خداوندا بر محمّد پیامبرمان و خاندانش درود فرست. درودی که برکت آن به ما رسد و سودش ما را دریابد.56/45
تَفَسَّخَتْ دُونَ بُلُوغِ نَعْتِکَ الصِّفَاتُ
توصیف ها پیش از رسیدن به وصف تو، از هم گسیخته اند.12/46
کُلُّهُمْ صَائِرُونَ إِلَی حُکْمِکَ
همه ایشان به حکم تو می رسند.18/46
اجْعَلْ لِی فِی هَذَا الْیَوْمِ نَصِیبًا أَنَالُ بِهِ حَظًّا مِنْ رِضْوَانِکَ
در این روز برای من نصیبی قرار ده که با آن به بهره ای ویژه از خوشنودی ات برسم.71/47
لَا تَسْتَدْرِجْنِی بِإِمْلَائِکَ لِی اسْتِدْرَاجَ مَنْ مَنَعَنِی خَیْرَ مَا عِنْدَهُ وَ لَمْ یَشْرَکْکَ فِی حُلُولِ نِعْمَتِهِ بِی
مرا با مهلت دادنت، غافلگیر نکن. همانند غافلگیر نمودن کسی که مرا از نیکی آنچه نزدش است، بی بهره گردانده، در حالی که در رسیدن نعمتش به من شریک تو نبوده است.90/47
بَلِّغْنِی مَبَالِغَ مَنْ عُنِیتَ بِهِ، وَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِ، وَ رَضِیتَ عَنْهُ، فَأَعَشْتَهُ حَمِیدًا
ص: 642
مرا به منتها درجات کسی رسان که به او عنایت داشته ای و به او نعمت داده ای و از او خوشنود گشته ای پس بدین سبب او را ستوده، زنده داشته ای.105/47
فَأَحْیِنِی حَیَاةً طَیِّبَةً تَنْتَظِمُ بِمَا أُرِیدُ، وَ تَبْلُغُ مَا أُحِبُّ مِنْ حَیْثُ لَا آتِی مَا تَکْرَهُ
پس مرا به حیاتی پاکیزه زنده دار، که آنچه می خواهم فراهم گردد و به آنچه دوست دارم برسد. در صورتی که آنچه را نمی پسندی، انجام ندهم.117/47
فَإِنِّی لَمْ أُصِبْ خَیْرًا قَطُّ إِلَّا مِنْکَ
پس به درستی که هرگز به خیری جز از جانب تو نرسیده ام.4/48
لَوْ لَا إِحْسَانُکَ إِلَیَّ وَ سُبُوغُ نَعْمَائِکَ عَلَیَّ مَا بَلَغْتُ إِحْرَازَ حَظِّی، وَ لَا إِصْلَاحَ نَفْسِی
اگر احسان تو به من و فراوانی نعمت هایت بر من نبود، هیچگاه به بهره خود نمی رسیدم و اصلاح خویش را نمی یافتم.2/51
رشته سبب
رشک حسد
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ رِضْوَانَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و (فرشته) رضوان.18و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِی بِصَوْتِ زَجْرِهِ یُسْمَعُ زَجَلُ الرُّعُودِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، آنکه با صدای راندنش، بانگ رعدها شنیده می شود.14و11و10/3
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ
ص: 643
الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ... الَّتِی لَا تَسْتَطِیعُ صَوْتَ رَعْدِکَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی، که توانایی صدای غرش ابرت را ندارد.5/50
رغبت خواسته
رفاه آسایش
رفتار کردار
الَّذِینَ... مَضَوْا عَلَی شَاکِلَتِهِمْ
آنان که به روش آنها رفتار نمودند.10/4
یَا مَنْ رَضِیَ مِنْ فِعْلِهِمْ بِالْیَسِیرِ، وَ یَا مَنْ کَافَی قَلِیلَهُمْ بِالْکَثِیرِ
ای آنکه از کردار اندک ایشان، خرسند شده و ای آنکه کمِ ایشان را پاداش فراوان داده است.10/12
وَ لَا تَحْمِلْنِی بِعَدْلِکَ عَلَی الِاسْتِحْقَاقِ
و با دادگری ات بر آنچه سزاوارم رفتار نکن.20/13
وَ احْمِلْنِی بِکَرَمِکَ عَلَی التَّفَضُّلِ
و به فضل خویش با من به احسان رفتار نما.20/13
وَ أَخَذَ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ بِالْفَضْلِ
و با همه آفریدگانش با فضل رفتار کرد.1/35
وَ امْحُ عَنِّی شَرَّ مَا قَدَّمْتُ
و از من زشتی آنچه پیش فرستاده ام را بزدای.6/15
بَلْ أَنَا یَا إِلَهِی... أَشْنَعُ أَفْعَالًا... مِنْ أَنْ أُحْصِیَ لَکَ عُیُوبِی، أَوْ أَقْدِرَ عَلَی ذِکْرِ ذُنُوبِی
بلکه من - ای خدای من - کردارهایم بدتر از آن است که زشتی های خود را برای تو بشمارم، یا بر یادآوری گناهانم توانا باشم.27/16
ص: 644
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی... اسْتِقْلَالِ الْخَیْرِ وَ إِنْ کَثُرَ مِنْ قَوْلِی وَ فِعْلِی
و زیور پرهیزکاران را به من بپوشان در کم شمردن نیکی گفتار و کردارم اگر چه بسیار باشد.10/20
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی... اسْتِکْثَارِ الشَّرِّ وَ إِنْ قَلَّ مِنْ قَوْلِی وَ فِعْلِی
و زیور پرهیزکاران را به من بپوشان در بسیار شمردن بدی گفتار و کردارم اگر چه کم باشد.10/20
اللَّهُمَّ وَ مَا... أَسْرَفَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ فِعْلٍ... فَقَدْ وَهَبْتُهُ لَهُمَا
خداوندا و آنچه بر من در کردار، زیاده روی کرده اند، پس آن را به ایشان بخشیدم.9/24
اللَّهُمَّ إِنِّی... أَسْتَوْهِبُکَ سُوءَ فِعْلِی
خداوندا، به درستی که من از زشتی کردارم، از تو بخشش می طلبم.21/31
وَ افْعَلْ بِی فِعْلَ عَزِیزٍ تَضَرَّعَ إِلَیْهِ عَبْدٌ ذَلِیلٌ فَرَحِمَهُ، أَوْ غَنِیٍّ تَعَرَّضَ لَهُ عَبْدٌ فَقِیرٌ فَنَعَشَهُ
و با من همچون رفتارِ عزیزی که بنده ذلیلی پیش او زاری کرده، پس به او مهربانی نموده، رفتار نما. یا همانند توانگری که بنده بینوایی پیش او آمده، پس او را بی نیاز کرده.24/31
فَمَا کُلُّ مَا نَطَقْتُ بِهِ عَنْ جَهْلٍ مِنِّی بِسُوءِ أَثَرِی، وَ لَا نِسْیَانٍ لِمَا سَبَقَ مِنْ ذَمِیمِ فِعْلِی
پس هر چه گفتم، از جهل به بدی کردارم و از فراموشیِ کردار نکوهیده گذشته ام نیست.26/31
فَسُبْحَانَکَ مَا أَبْیَنَ کَرَمَکَ فِی مُعَامَلَةِ مَنْ أَطَاعَکَ أَوْ عَصَاکَ...
پس منزّهی تو! چه آشکار است کرم تو در رفتار با کسی که تو را اطاعت کرده یا نافرمانی کرده است.10/37
...وَ لَوْ فَعَلْتَ ذَلِکَ بِهِ لَذَهَبَ بِجَمِیعِ مَا کَدَحَ لَهُ وَ جُمْلَةِ مَا سَعَی فِیهِ جَزَاءً لِلصُّغْرَی مِنْ أَیَادِیکَ وَ مِنَنِکَ
ص: 645
...و اگر با او چنین رفتار می نمودی، همه آنچه برای آن تلاش نموده و همه آنچه در آن کوشیده، در برابر کوچک ترین احسان های تو و نعمت هایت از دست رفته بود.13/37
إِنَّکَ إِنْ تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی تَفْعَلْهُ بِمَنْ لَا یَجْحَدُ اسْتِحْقَاقَ عُقُوبَتِکَ...
ای خدای من، به درستی که تو اگر چنین رفتار کنی، آن را درباره کسی انجام می دهی، که شایستگی عقوبت تو را انکار نمی کند.11/39
تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی بِمَنْ خَوْفُهُ مِنْکَ أَکْثَرُ مِنْ طَمَعِهِ فِیکَ...
ای خدای من، با کسی چنین رفتار می کنی که ترسش از تو، بیش از طمعش از توست.12/39
وَ تَلَقَّیْتَ مَنْ عَصَاکَ بِالْحِلْمِ
و با کسی که نافرمانی ات را نموده، با بردباری رفتار می کنی.9/45
اللَّهُمَّ الْعَنْ أَعْدَاءَهُمْ... وَ مَنْ رَضِیَ بِفِعَالِهِمْ
خداوندا، دشمنان ایشان را و هر که را به کردارشان خوشنود می شود، لعنت کن.10/48
أَصْبَحْنَا وَ أَصْبَحَتِ الْأَشْیَاءُ کُلُّهَا بِجُمْلَتِهَا لَکَ... مُقِیمُهُ وَ شَاخِصُهُ
صبح کردیم و صبح کردند همه چیز از ثابت و رونده و همه از آنِ تو هستیم.9/6
وَ ثَبِّتْ بِهِ عِنْدَ اضْطِرَابِ جِسْرِ جَهَنَّمَ یَوْمَ الْمَ-جَازِ عَلَیْهَا زَلَلَ أَقْدَامِنَا
و هنگام لرزیدن پل دوزخ، در آن روز که بر آن عبور می کنیم، لغزش گام های ما را به وسیله آن (قرآن)، پابرجا گردان.15/42
یَوْمَ لَا یُخْزِی اللَّهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ، نُورُهُمْ یَسْعَی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمَانِهِمْ...
روزی که خداوند، پیامبر و کسانی که به او ایمان آورده اند را خوار نمی کند. نورشان پیش رو و از سمت راستشان حرکت می کند.11/45
ص: 646
فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ... أَوْحَشَنَا انْصِرَافُهُ عَنَّا
پس آن را وداع می گوییم، وداع از کسی که رفتنش از (میان) ما، بیمناکمان می سازد.23/45
وَ أَکْرِمْ مِنْ عِنْدِکَ مُنْصَرَفِی، وَ إِلَیْکَ مُنْقَلَبِی
و رفتنم را از نزدت و بازگشتم را به سویت، گرامی دار.25/46
وَ أَمِتْنِی مَیتَةَ مَنْ یَسْعَی نُورُهُ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ عَنْ یَمِینِهِ
و مرا بمیران، همچون مردن کسی که روشنایی اش در پیش رویش و از سمت راستش در حرکت است.117/47
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، مَا اخْتَلَفَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ
و بر محمّد و خاندانش درود فرست، تا شب و روز در گردش هستند.34/32
یَا إِلَهِی لَوْ... رَکَعْتُ لَکَ حَتَّی یَنْخَلِعَ صُلْبِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر آنقدر برای تو رکوع کنم تا استخوان پشتم کَنده شود، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
وَ أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ... الْمُوءَدِّینَ لَهَا فِی أَوْقَاتِهَا عَلَی مَا سَنَّهُ عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی رُکُوعِهَا وَ سُجُودِهَا...
و ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که آن را در اوقات خود - به (همان) سنّتی که بنده و رسول تو [که درودهایت بر او و خاندانش باد] در رکوع و سجود آن قرار داد - به جا آورده اند.9/44
ص: 647
وَ أَجْرَیْتَهُ مَجَارِیَ دِمَائِنَا
و او (شیطان) را در رگ های خونمان روان نمودی. 6/25
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ... بَدَنُهُ غَافِلٌ لِسُکُونِ عُرُوقِهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که تن او به خاطر آرامش رگ هایش، غافل مانده.8/52
...وَ الَّذِینَ عَرَّفْتَهُمْ... کَیْلَ مَا تَحْوِیهِ لَوَاعِجُ الْأَمْطَارِ وَ عَوَالِجُهَا
...و آنها که پیمانه باران های شدید و رگبارهای متراکم را به آنان شناسانده ای.16/3
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ مِنْ تِلْکَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ
و سپاس سزاوار خداییست که ماه خود، ماه رمضان را، (یکی) از آن راه ها(ی احسان) قرار داد.3/44
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ مِنْ تِلْکَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ، شَهْرَ الصِّیَامِ، وَ شَهْرَ الْإِسْلَامِ، وَ شَهْرَ الطَّهُورِ، وَ شَهْرَ الَّتمْحِیصِ
و سپاس سزاوار خداییست که ماه خود، ماه رمضان، ماه روزه و ماه اسلام و ماه پاکی و ماه پاکسازی را (یکی) از آن راه ها قرار داد.3/44
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ مِنْ تِلْکَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ... شَهْرَ الْقِیَامِ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ
و سپاس سزاوار خداییست که ماه خود، ماه رمضان (و) ماه به پا خواستن را، (یکی) از آن راه ها قرار داد. که در آن قرآن فروفرستاده شد.3/44
فَأَبَانَ فَضِیلَتَهُ عَلَی سَائِرِ الشُّهُورِ بِمَا جَعَلَ لَهُ مِنَ الْحُرُمَاتِ الْمَوْفُورَةِ...
پس فضیلت آن را بر سایر ماه ها، به حرمت های فراوان آشکار ساخت.4/44
ص: 648
فَحَرَّمَ فِیهِ مَا أَحَلَّ فِی غَیْرِهِ إِعْظَامًا
پس در آن به خاطر بزرگ داشتش، آنچه در غیر آن حلال بود، حرام کرد.4/44
وَ حَجَرَ فِیهِ الْمَطَاعِمَ وَ الْمَشَارِبَ إِکْرَامًا
و از جهت گرامی داشتش، خوردنی ها و آشامیدنی ها را در آن ممنوع نمود.4/44
وَ جَعَلَ لَهُ وَقْتًا بَیِّنًا...
و برای آن، زمان آشکاری قرار داد.4/44
ثُمَّ فَضَّلَ لَیْلَةً وَاحِدَةً مِنْ لَیَالِیهِ عَلَی لَیَالِی أَلْفِ شَهْرٍ
آنگاه یک شب از شب های آن را بر شب های هزار ماه برتری داد.5/44
وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ وَ إِجْلَالَ حُرْمَتِهِ، وَ التَّحَفُّظَ مِمَّا حَظَرْتَ فِیهِ
و شناختِ فضیلتش، و بزرگ داشتِ احترامش، و خویشتن داری از آنچه را که در آن حرام نموده ای، به ما الهام کن.6/44
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ، وَ اسْتِعْمَالِهَا فِیهِ بِمَا یُرْضِیکَ...
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان و به کار بردنش در آن ماه به آنچه تو را خوشنود می سازد، یاری فرما.6/44
وَ أَعِنَّا فِی نَهَارِهِ عَلَی صِیَامِهِ، وَ فِی لَیْلِهِ عَلَی الصَّلَاةِ وَ التَّضَرُّعِ إِلَیْکَ، وَ الْخُشُوعِ لَکَ
و ما را در روزش به روزه داری آن و در شبش بر نماز و زاری به درگاهت و خشوع برای تو، یاری نما.17/44
وَ قِفْنَا فِیهِ عَلَی مَوَاقِیتِ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ بِحُدُودِهَا الَّتِی حَدَّدْتَ... وَ أَوْقَاتِهَا الَّتِی وَقَّتَّ
و ما را در آن بر اوقات نمازهای پنجگانه، با حدودش که مشخص نمودی و اوقاتش که تعیین گرداندی، آگاه فرما.8/44
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ نَصِلَ أَرْحَامَنَا بِالْبِرِّ وَ الصِّلَةِ، وَ أَنْ نَتَعَاهَدَ جِیرَانَنَا بِالْإِفْضَالِ وَ الْعَطِیَّةِ، وَ أَنْ نُخَلِّصَ أَمْوَالَنَا مِنَ التَّبِعَاتِ، وَ أَنْ نُطَهِّرَهَا بِإِخْرَاجِ الزَّکَوَاتِ...
و ما را در آن ماه توفیق ده، که با نیکی و بخشش، به خویشاوندانمان نیکی کنیم و با فضل و عطا، همسایگانمان را دلجویی نماییم. و
ص: 649
دارایی هایمان را از مظالم خالص گردانیم و آن را با بیرون کردن زکات ها پاک کنیم.10/44
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نَتَقَرَّبَ إِلَیْکَ فِیهِ مِنَ الْأَعْمَالِ الزَّاکِیَةِ بِمَا تُطَهِّرُنَا بِهِ مِنَ الذُّنُوبِ...
و ما را در آن ماه توفیق ده، که در آن (ماه) با اعمال شایسته به سوی تو تقرّب می جوییم که بدین وسیله ما را با آن، از گناهان پاک کنی.
11و10/44
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذَا الشَّهْرِ، وَ بِحَقِّ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ مِنِ ابْتِدَائِهِ إِلَی وَقْتِ فَنَائِهِ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ...
خداوندا، همانا من از تو می خواهم به حقّ این ماه و به حقّ کسانی که در آن، از آغاز آن تا پایانش تو را بندگی کرده اند، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.12/44
وَ إِذَا کَانَ لَکَ فِی کُلِّ لَیْلَةٍ مِنْ لَیَالِی شَهْرِنَا هَذَا رِقَابٌ یُعْتِقُهَا عَفْوُکَ... فَاجْعَلْ رِقَابَنَا مِنْ تِلْکَ الرِّقَابِ
و چنانچه در هر شب از شب های این ماه ما، برای تو بندگانی باشد، که عفو تو، آنها را آزاد می کند، پس ما بندگان را از آن بندگان قرار ده.14/44
اجْعَلْنَا لِشَهْرِنَا مِنْ خَیْرِ أَهْلٍ وَ أَصْحَابٍ
ما را برای ماه مان از بهترین خویشان و یاران قرار ده.14/44
وَ امْحَقْ ذُنُوبَنَا مَعَ امِّحَاقِ هِلَالِهِ
و با محو شدن هلال ماه، گناهان ما را محو کن.15/44
وَ اسْلَخْ عَنَّا تَبِعَاتِنَا مَعَ انْسِلَاخِ أَیَّامِهِ حَتَّی یَنْقَضِیَ عَنَّا وَ قَدْ صَفَّیْتَنَا فِیهِ مِنَ الْخَطِیئَاتِ...
و با گذشتن روزهایش، بدی هایمان را از ما بکن. تا (این ماه) در حالی از ما بگذرد که ما را در آن از خطاها پاکیزه ساخته ای.15/44
وَ إِنْ مِلْنَا فِیهِ فَعَدِّلْنَا، وَ إِنْ زُغْنَا فِیهِ فَقَوِّمْنَا
و اگر در آن کجروی کرده ایم، پس ما را بازگردان و اگر در آن منحرف شده ایم، ما را استوار بدار.16/44
ص: 650
اللَّهُمَّ اشْحَنْهُ بِعِبَادَتِنَا إِیَّاکَ، وَ زَیِّنْ أَوْقَاتَهُ بِطَاعَتِنَا لَکَ
خداوندا این (ماه) را از عبادت های ما، پر گردان و اوقاتش را به طاعت ما برای خود، زینت ده.17/44
اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْنَا فِی سَائِرِ الشُّهُورِ وَ الْأَیَّامِ کَذَلِکَ مَا عَمَّرْتَنَا
خداوندا و ما را تا زمانی که عمر می دهی در بقیه ماه ها و روزها، این چنین قرار ده.18/44
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ جَعَلْتَ مِنْ صَفَایَا تِلْکَ الْوَظَائِفِ، وَ خَصَائِصِ تِلْکَ الْفُرُوضِ شَهْرَ رَمَضَانَ...
خداوندا و تو از کارهای برگزیده و واجبات مخصوصه، ماه رمضان را قرار دادی.20/45
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ جَعَلْتَ مِنْ... خَصَائِصِ تِلْکَ الْفُرُوضِ شَهْرَ رَمَضَانَ الَّذِی اخْتَصَصْتَهُ مِنْ سَائِرِ الشُّهُورِ
خداوندا و تو از واجبات مخصوصه، ماه رمضان را قرار دادی. همان که آن را از بقیه ماه ها مخصوص داشتی.20/45
ثُمَّ آثَرْتَنَا بِهِ عَلَی سَائِرِ الْأُمَمِ، وَ اصْطَفَیْتَنَا بِفَضْلِهِ دُونَ أَهْلِ الْمِلَلِ
سپس ما را بر بقیه امّت ها به وسیله آن (ماه)، برتری دادی و به فضیلت آن ما را - نه اهل آئین های دیگر را - برگزیدی.21/45
وَ أَجْلَلْتَ فِیهِ مِنْ لَیْلَةِ الْقَدْرِ (الَّتِی هِیَ) خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
و شب قدر را که از هزار ماه بهتر است، در آن بزرگ داشتی.20/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی لَیْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِی هِیَ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
درود بر تو و بر شب قدر که بهتر است از هزار ماه. 40/45
فَصُمْنَا بِأَمْرِکَ نَهَارَهُ
پس به فرمان تو روزش را روزه گرفتیم.21/45
وَ قُمْنَا بِعَوْنِکَ لَیْلَهُ
و به یاری تو شبش را به پا خاستیم.21/45
ص: 651
وَ تَسَبَّبْنَا إِلَیْهِ مِنْ مَثُوبَتِکَ
و آن را وسیله پاداش تو قرار دادیم.21/45
وَ قَدْ أَقَامَ فِینَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ
و این ماه در بین ما (در) مقام پسندیده اقامت کرد.22/45
وَ قَدْ أَقَامَ فِینَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ، وَ صَحِبَنَا صُحْبَةَ مَبْرُورٍ
و این ماه در بین ما (در) مقام پسندیده اقامت کرد و با ما همچون یارِ نیکو همراه شد.22/45
وَ قَدْ أَقَامَ فِینَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ، وَ... أَرْبَحَنَا أَفْضَلَ أَرْبَاحِ الْعَالَمِینَ
و این ماه در بین ما (در) مقام پسندیده اقامت کرد و ما را به برترین سودهای جهانیان، سودمند نمود.22/45
ثُمَّ قَدْ فَارَقَنَا عِنْدَ تَمَامِ وَقْتِهِ، وَ انْقِطَاعِ مُدَّتِهِ
سپس هنگام تمام شدن وقتش و به سر آمدن مدّتش، از ما جدا شد.22/45
فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ عَزَّ فِرَاقُهُ عَلَیْنَا
پس آن را وداع می گوییم، وداع از کسی که فراقش بر ما دشوار است.23/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَهْرَ اللَّهِ الْأَکْبَرَ، وَ یَا عِیدَ أَوْلِیَائِهِ
درود بر تو، ای بزرگ ترین ماه خدا، و ای عید دوستان او.23/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ... یَا خَیْرَ شَهْرٍ فِی الْأَیَّامِ وَ السَّاعَاتِ
درود بر تو، ای بهترین ماه در روزها و ساعت ها.24/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ فِیهِ الْآمَالُ، وَ نُشِرَتْ فِیهِ الْأَعْمَالُ
درود بر تو ماهی که آرزوها در آن نزدیک شد و اعمال در آن گسترده گشت.25/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ قَرِینٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُودًا
درود بر تو همنشینی که تا بودی، احترامش بزرگ بود.26/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ أَلِیفٍ آنَسَ مُقْبِلًا فَسَرَّ
درود بر تو همدمی که چون روی آورد، دل ها را آرام نمود و شادمان ساخت.27/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ مُجَاوِرٍ رَقَّتْ فِیهِ الْقُلُوبُ
درود بر تو همسایه ای که دل ها در آن فروتن
ص: 652
گردید. 28/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ نَاصِرٍ أَعَانَ عَلَی الشَّیْطَانِ
درود بر تو یاوری که در برابر شیطان یاری کرد. 29/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا أَکْثَرَ عُتَقَاءَ اللَّهِ فِیکَ! وَ مَا أَسْعَدَ مَنْ رَعَی حُرْمَتَکَ بِکَ!
درود بر تو. چه بسیار است آزادشدگان (از عذاب) خدا در تو! و چه نیک بخت است کسی که به سبب تو، حرمتت را رعایت کند!.30/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَمْحَاکَ لِلذُّنُوبِ، وَ أَسْتَرَکَ لِأَنْوَاعِ الْعُیُوبِ
درود بر تو. چه محوکننده بودی، گناهان را! و چه پوشنده بودی، انواع عیب ها را!.31/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَطْوَلَکَ عَلَی الْمُ-جْرِمِینَ، وَ أَهْیَبَکَ فِی صُدُورِ الْمُوءْمِنِینَ
درود بر تو. چه طولانی بودی، بر گناهکاران! و چه با هیبت بودی، در سینه های مؤمنان!.32/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ لَا تُنَافِسُهُ الْأَیَّامُ
درود بر تو ماهی که روزها(ی دیگر) با آن برابری نمی کند.33/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ هُوَ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ
درود بر تو ماهی که از هر چیز سلامت است.34/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ کَرِیهِ الْمُصَاحَبَةِ
درود بر تو که همراهی اش ناپسند نیست.35/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ کَمَا وَفَدْتَ عَلَیْنَا بِالْبَرَکَاتِ، وَ غَسَلْتَ عَنَّا دَنَسَ الْخَطِیئَاتِ
درود بر تو همان طور که با برکت ها بر ما وارد شدی و چرکی خطاها را از ما شستی.36/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ مُوَدَّعٍ بَرَمًا
درود بر تو نه آنکه وداع با او از روی دلتنگی باشد. 37/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ مَطْلُوبٍ قَبْلَ وَقْتِهِ
درود بر تو که پیش از زمان آمدنش، طلب شده. 38/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ کَمْ مِنْ سُوءٍ صُرِفَ بِکَ عَنَّا
درود بر تو. چه بسیار بدی ها که به سبب تو، از ما برطرف شد!.39/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی لَیْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِی هِیَ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
درود بر تو و بر شب قدر که بهتر است از هزار ماه. 40/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَحْرَصَنَا بِالْأَمْسِ عَلَیْکَ! وَ أَشَدَّ شَوْقَنَا غَدًا إِلَیْکَ!
درود بر تو. دیروز چه بسیار بر تو حریص بودیم! و فردا چه سخت به سوی تو مشتاقیم!.41/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی فَضْلِکَ الَّذِی حُرِمْنَاهُ، وَ عَلَی
ص: 653
مَاضٍ مِنْ بَرَکَاتِکَ سُلِبْنَاهُ
درود بر تو و بر فضیلتت که از آن محروم شدیم و بر نیکی های گذشته ات که از دست دادیم.42/45
اللَّهُمَّ إِنَّا أَهْلُ هَذَا الشَّهْرِ الَّذِی شَرَّفْتَنَا بِهِ
خداوندا، همانا ما اهل این ماه هستیم، که ما را به وسیله آن شرافت دادی.43/45
اللَّهُمَّ إِنَّا أَهْلُ هَذَا الشَّهْرِ الَّذِی شَرَّفْتَنَا بِهِ
خداوندا، همانا ما اهل این ماه هستیم، که ما را به وسیله آن شرافت دادی.43/45
وَ وَفَّقْتَنَا بِمَنِّکَ لَهُ...
و ما را برای آن به وسیله نعمتت، توفیق دادی.43/45
وَ وَفَّقْتَنَا بِمَنِّکَ لَهُ حِینَ جَهِلَ الْأَشْقِیَاءُ وَقْتَهُ، وَ حُرِمُوا لِشَقَائِهِمْ فَضْلَهُ
و ما را برای آن به وسیله نعمتت، توفیق دادی، آنگاه که تیره بختان، وقت آن را نشناختند و بر اثر شقاوتشان، از فضل آن ماهْ محروم گشتند.43/45
أَنْتَ وَلِیُّ مَا آثَرْتَنَا بِهِ مِنْ مَعْرِفَتِهِ
تویی مولایی که ما را به وسیله شناخت آن، برتری دادی.44/45
أَنْتَ وَلِیُ... هَدَیْتَنَا لَهُ مِنْ سُنَّتِهِ
تویی مولایی که ما را به روش آن، راهنمایی نمودی. 44/45
وَ قَدْ تَوَلَّیْنَا بِتَوْفِیقِکَ صِیَامَهُ وَ قِیَامَهُ عَلَی تَقْصِیرٍ
و ما را - با (همه) کوتاهیْ (کردن هایمان) - توفیق دادی تا روزه اش و به پا خاستنش (در شبانگاه) را عهده دار شویم.44/45
وَ أَدَّیْنَا فِیهِ قَلِیلًا مِنْ کَثِیرٍ
و در آن اندکی از بسیار را انجام دادیم.44/45
فَأْجُرْنَا عَلَی مَا أَصَابَنَا فِیهِ مِنَ التَّفْرِیطِ أَجْرًا نَسْتَدْرِکُ بِهِ الْفَضْلَ الْمَرْغُوبَ فِیهِ
پس ما را بر آنچه از کوتاهی در آن ماه به ما
ص: 654
رسیده، پاداش ده. پاداشی که با آن فضل پسندیده را دریابیم.45/45
وَ أَوْجِبْ لَنَا عُذْرَکَ عَلَی مَا قَصَّرْنَا فِیهِ مِنْ حَقِّکَ
و (قبول) عذر ما را که در آن (ماه) بر حقّت کوتاهی کرده ایم، بر ما لازم گردان.46/45
وَ ابْلُغْ بِأَعْمَارِنَا مَا بَیْنَ أَیْدِینَا مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ الْمُقْبِلِ، فَإِذَا بَلَّغْتَنَاهُ فَأَعِنَّا عَلَی تَنَاوُلِ مَا أَنْتَ أَهْلُهُ مِنَ الْعِبَادَةِ
و عمر ما - که در پیش روی ماست - را، به ماه رمضان آینده برسان. پس چون ما را به آن رساندی، ما را بر انجام عبادتی که تو شایسته آنی، یاری فرما.46/45
وَ أَجْرِ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْعَمَلِ مَا یَکُونُ دَرَکًا لِحَقِّکَ فِی الشَّهْرَیْنِ مِنْ شُهُورِ الدَّهْرِ
و از اعمال شایسته، آنچه را که سبب دریافتن حقّ تو در دو ماه (رمضان گذشته و آینده) از ماه های روزگار باشد، برای ما پیوسته گردان.46/45
اللَّهُمَّ وَ مَا أَلْمَمْنَا بِهِ فِی شَهْرِنَا هَذَا مِنْ لَمَمٍ أَوْ إِثْمٍ... وَ اکْتَسَبْنَا فِیهِ مِنْ خَطِیئَةٍ عَلَی تَعَمُّدٍ مِنَّا... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اسْتُرْنَا بِسِتْرِکَ
خداوندا و گناه کوچک یا بزرگی که در این ماه به آن نزدیک شدیم و خطایی که ما در آن (ماه) از روی عمد زیر بارش رفتیم؛ پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را به پرده خود بپوشان.47/45
اجْبُرْ مُصِیبَتَنَا بِشَهْرِنَا
مصیبت ما را در (رفتن) ماه مان جبران کن.48/45
اللَّهُمَّ اسْلَخْنَا بِانْسِلَاخِ هَذَا الشَّهْرِ مِنْ خَطَایَانَا
خداوندا با گذشتن این ماه، ما را از خطاها درآور.49/45
وَ أَخْرِجْنَا بِخُرُوجِهِ مِنْ سَیِّئَاتِنَا
و با بیرون رفتنش، ما را از بدی هایمان بیرون بر.49/45
ص: 655
وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَسْعَدِ أَهْلِهِ بِهِ، وَ أَجْزَلِهِمْ قِسْمًا فِیهِ، وَ أَوْفَرِهِمْ حَظًّا مِنْهُ
و به وسیله آن، ما را از سعادتمندترین اهل آن و از پرنصیب ترین آنان در آن ماه و از بهره مندترین ایشان از آن قرار ده.49/45
اللَّهُمَّ وَ مَنْ رَعَی هَذَا الشَّهْرَ حَقَّ رِعَایَتِهِ... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ، وَ أَعْطِنَا أَضْعَافَهُ مِنْ فَضْلِکَ
خداوندا و هر کس رعایت کرده این ماه را، به طوری که حقّ رعایتش است؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش و از فضلت، چندین برابر آن را به ما عطا فرما.50/45
وَ اکْتُبْ لَنَا مِثْلَ أُجُورِ مَنْ صَامَهُ، أَوْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ
و برای ما مانند پاداش کسانی که روزه گرفته اند یا در این ماه تا روز قیامت تو را عبادت می کنند، بنویس.51/45
رنج سختی
وَ أَدْأَبَ نَفْسَهُ فِی تَبْلِیغِ رِسَالَتِکَ
و در تبلیغ پیام تو، خود را به رنج انداخت.13/2
وَ أَتْعَبَهَا بِالدُّعَاءِ إِلَی مِلَّتِکَ
و با دعوت به دین تو، خود را خسته کرد.14/2
اللَّهُمَّ فَارْفَعْهُ بِمَا کَدَحَ فِیکَ إِلَی الدَّرَجَةِ الْعُلْیَا مِنْ جَنَّتِکَ
خداوندا، او را به سبب رنجی که در راه (دین) تو کشید، به بالاترین درجه از بهشتت بالا بر. 23/2
اللَّهُمَّ یَسِّرْ عَلَی الْکِرَامِ الْکَاتِبِینَ مَؤُونَتَنَا
خداوندا زحمت ما را بر نویسندگان (فرشتگان) گرامی آسان ساز.15/6
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... تَعَاطِی الْکُلْفَةِ
خداوندا به تو پناه می برم از انجام دادن کارِ با مشقّت. 2و1/8
سُبْحَانَکَ نَحْنُ... أَهْلُ السُّوءِ الَّذِینَ وَعَدْتَ الْکَشْفَ
ص: 656
عَنْهُمْ
پاک و منزّهی تو! ما گرفتارانیم که رفع گرفتاری آنها را وعده داده ای.4/10
وَ یَا مَنْ لَا یُعَنِّیهِ دُعَاءُ الدَّاعِینَ
و ای آنکه دعای نیایشگران او را خسته نمی کند.10/13
وَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ مَا کَتَبَ لِیَ الْکَاتِبَانِ مِنْ زَکِیِّ الْأَعْمَالِ، مَا... لَا جَارِحَةٌ تَکَلَّفَتْهُ
و در بین آن بیماریْ نویسندگان اعمال، کردارهای پاکیزه ای را برای من نوشتند، که اندامی آن را با مشقّت انجام نداده.5/15
إِنَّ ذَلِکَ لَا یَضِیقُ عَلَیْکَ فِی وُسْعِکَ
به درستی که این (خواسته های من) در برابر گستره توانایی ات بر تو، رنج آور نیست.34/16
وَ اکْفِنِی مَؤُونَةَ الِاکْتِسَابِ
و به دست آوردن روزی با زحمت بسیار را از من بردار.24/20
اللَّهُمَّ لَا طَاقَةَ لِی بِالْجَهْدِ
خداوندا طاقت رنج کشیدن ندارم.2/22
...وَ أَیْنَ شِدَّةُ تَعَبِهِمَا فِی حِرَاسَتِی؟!
و سختی هایی که آن دو (پدر و مادرم) در نگهداری من کشیده اند چه می شود؟10/24
فَإِنْ خَتَمْتَ لَهُ بِالسَّعَادَةِ، وَ قَضَیْتَ لَهُ بِالشَّهَادَةِ فَبَعْدَ أَنْ یَجْتَاحَ عَدُوَّکَ بِالْقَتْلِ، وَ بَعْدَ أَنْ یَجْهَدَ بِهِمُ الْأَسْرُ
پس اگر (زندگی اش را) برای او به خوش بختی پایان دادی و شهادت را برایش رقم زدی، بعد از آن باشد که دشمنت را با کشتن نابود نموده و با اسیری، ایشان را به سختی افکنده است.15/27
وَ هَبْ لَنَا یَقِینًا صَادِقًا تَکْفِینَا بِهِ مِنْ مَؤُونَةِ الطَّلَبِ
و ما را یقینی راستین ببخش، که بدان سبب ما را از زحمت طلب، بی نیاز نمایی.2/29
ص: 657
وَ أَلْهِمْنَا ثِقَةً خَالِصَةً تُعْفِینَا بِهَا مِنْ شِدَّةِ النَّصَبِ
و اطمینانی خالص در دلمان بینداز، که با آن ما را از سختی رنج معاف داری.2/29
...وَ لَوْ فَعَلْتَ ذَلِکَ بِهِ لَذَهَبَ بِجَمِیعِ مَا کَدَحَ لَهُ وَ جُمْلَةِ مَا سَعَی فِیهِ...
...و اگر با او چنین رفتار می نمودی، همه آنچه برای آن تلاش نموده و همه آنچه در آن کوشیده، از دست رفته بود.13/37
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی... لَا نَتَکَلَّفَ إِلَّا مَا یُدْنِی مِنْ ثَوَابِکَ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما. تا خود را جز در آنچه به پاداش تو نزدیک کند، به رنج نیندازیم.7و6/44
أَنَا الطَّوِیلُ الْعَنَاءِ
منم که گرفتاری ام دراز است.85/47
وَ تَوَحَّدْنِی بِمَا تَتَوَحَّدُ بِهِ مَنْ وَفَی بِعَهْدِکَ، وَ أَتْعَبَ نَفْسَهُ فِی ذَاتِکَ
و تو خود به تنهایی به من نیکی کن، همانگونه که نیکی می کنی با کسی که به عهد تو وفا کرده و برای تو خود را به سختی انداخته.88/47
وَ أَعِذْنِی... مِنَ الذُّلِّ وَ الْعَنَاءِ
و مرا از خواری و سختی پناه ده.119/47
یَا مَنْ لَا یُحْفِیهِ سَائِلٌ
ای کسی که درخواست کننده ای او را به رنج نمی اندازد.6/48
وَ صَرَفْتَ عَنِّی جَهْدَ الْبَلَاءِ
و سختی گرفتاری را از من دور کردی.2/51
إِلَهِی فَکَمْ مِنْ بَلَاءٍ جَاهِدٍ قَدْ صَرَفْتَ عَنِّی
خدای من، پس چه بسیار بلاهای سختی که از من برگرداندی!3/51
روا مباح
ص: 658
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... أَجْرَی عَلَیْنَا طَیِّبَاتِ الرِّزْقِ
و سپاس خدایی را که روزی های پاکیزه را برایمان جاری ساخت.17/1
وَ جَرَی بِقُدرَتِکَ الْقَضَاءُ
و تقدیر به قدرت تو اجرا شد.2/7
قَدْ تَرَی یَا إِلَهِی، فَیْضَ دَمْعِی مِنْ خِیفَتِکَ
ای خدای من، ریزش اشکم را از ترس خود می بینی.19/16
وَ انْشُرْ عَلَیْنَا رَحْمَتَکَ بِغَیْثِکَ الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ، الْمُنْسَاقِ لِنَبَاتِ أَرْضِکَ، الْمُونِقِ فِی جَمِیعِ الْآفَاقِ
و رحمتت را با بارانِ فراوان از ابری که برای رویاندن گیاهِ چشم انداز در همه نواحی زمینت روان است، بر ما بگستران.1/19
وَ أَشْهِدْ مَلَائِکَتَکَ الْکِرَامَ السَّفَرَةَ. بِسَقْیٍ مِنْکَ نَافِعٍ... وَاسِعٍ دِرَرُهُ
و فرشتگانِ بزرگوارِ نویسنده ات را به فرستادن آبی سودمند از جانب خود که جاری شدنش بسیار باشد، آماده ساز.2/19
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا... تُفَجِّرُ بِهِ الْأَنْهَارَ
خداوندا ما را با بارانی که رودخانه ها را با آن روان سازی، سیراب نما.5/19
وَ أَجْرِ لِلنَّاسِ عَلَی یَدِیَ الْخَیْرَ
و نیکی کردن به مردم را به دست من جاری ساز.3/20
وَ أَجْرِ بِهِ فِی أَحَبِّ السُّبُلِ إِلَیْکَ
و آن را در محبوب ترین راه ها به سویت روانه فرما.10/21
وَ أَجْرَیْتَهُ مَجَارِیَ دِمَائِنَا
و او (شیطان) را در رگ های خونمان روان نمودی.6/25
ص: 659
وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ... الْأَنْهَارِ الْمُطَّرِدَةِ بِأَنْوَاعِ الْأَشْرِبَةِ...
و آنچه را در آن (بهشت) آماده ساخته ای از جوی هایی که به نوشیدنی های گوناگون روان شده، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز.4/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ، وَ عَوِّضْهُ مِنْ فِعْلِهِ عِوَضًا حَاضِرًا یَتَعَجَّلُ بِهِ نَفْعَ مَا قَدَّمَ وَ سُرُورَ مَا أَتَی بِهِ، إِلَی أَنْ یَنْتَهِیَ بِهِ الْوَقْتُ إِلَی مَا أَجْرَیْتَ لَهُ مِنْ فَضْلِکَ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده و کارش را عوضِ نقد عطا کن که سود آنچه پیش فرستاده و شادی آنچه را انجام داده، به زودی دریافت کند. تا آنگاه که زمان او به پایان رسد، به آنچه از فضلت برای او روان ساخته ای، برسد.16/27
وَ أَجْرِ مِنْ أَسْبَابِ الْحَلَالِ أَرْزَاقِی
و روزی هایم را از اسباب حلال، روان ساز.3/30
وَ هَبْ لِیَ الثِّقَةَ لِأُقِرَّ مَعَهَا بِأَنَّ قَضَاءَکَ لَمْ یَجْرِ إِلَّا بِالْخِیَرَةِ
و به من اعتمادی بخش تا به اینکه قضای تو جز به نیکی جاری نگشته، اعتراف کنم.3/35
وَ اسْرَحْنَا فِی مُلْکِ الْأَبَدِ
و ما را در سلطنت ابدی، رها کن.5/35
وَ سُقْ إِلَیْنَا بِهِ رَغَدَ الْعَیْشِ وَ خِصْبَ سَعَةِ الْأَرْزَاقِ
و به وسیله آن (قرآن)، آسایش زندگی و توسعه روزی های فراوان را به سوی ما سوق بده.12/42
وَ دَنَا مِنَّا إِلَی الْآخِرَةِ رَحِیلٌ وَ انْطِلَاقٌ
و کوچ کردن و رفتن ما به جهان دیگر نزدیک شود.13/42
أَنَّکَ... أَجْرَیْتَ قُدْرَتَکَ عَلَی التَّجَاوُزِ
همانا تو قدرتت را بر گذشت، جاری
ص: 660
ساخته ای.8/45
وَ یُدْخِلَکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ
و شما را به بهشت هایی داخل کند که نهرها از زیر آن جاری است.10/45
وَ کَمْ مِنْ خَیْرٍ أُفِیضَ بِکَ عَلَیْنَا
و چه بسیار نیکی ای که به وسیله تو، بر ما روان گشت!.39/45
وَ أَجْرِ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْعَمَلِ مَا یَکُونُ دَرَکًا لِحَقِّکَ فِی الشَّهْرَیْنِ مِنْ شُهُورِ الدَّهْرِ
و از اعمال شایسته، آنچه را که سبب دریافتن حقِّ تو در دو ماه (رمضان گذشته و آینده) از ماه های روزگار باشد، برای ما روان ساز.46/45
وَ امْتَلَأَتْ بِفَیْضِ جُودِکَ أَوْعِیَةُ الطَّلِبَاتِ
و ظرف خواسته ها با زیادی جودت، پر گشته است. 12/46
وَ سُقْ کَرَائِمَ مَوَاهِبِکَ إِلَیَّ
و بخشش های گرامی ات را به سوی من روان فرما. 128/47
اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ التَّوْحِیدِ وَ الْإِیمَانِ بِکَ، وَ... مِمَّنْ یَجْرِی ذَلِکَ بِهِ وَ عَلَی یَدَیْهِ
خداوندا و مرا از یکتاپرستان و ایمان آورندگان به خود و از کسانی که آن (توحید و ایمان) به وسیله و به دست آنان اجرا می گردد، قرار ده.12/48
سُبْحَانَکَ مَا... أَنْفَذَ أَمْرَکَ
پاک و منزّهی! چه روان است فرمانت!4/52
أَسْأَلُکَ... یَقِینًا تَنْفَعُ بِهِ مَنِ اسْتَیْقَنَ بِهِ حَقَّ الْیَقِینِ فِی نَفَاذِ أَمْرِکَ
از تو یقینی می خواهم که به وسیله آن هر کس را که به نافذ بودن امر تو حقیقتاً یقین پیدا کند، سود می دهی.3/54
ص: 661
اللَّهُمَّ وَ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ وَ مُصَدِّقُوهُمْ - مِنْ - أَهْلِ الْأَرْضِ بِالْغَیْبِ عِنْدَ مُعَارَضَةِ الْمُعَانِدِینَ لَهُمْ بِالتَّکْذِیبِ...
خداوندا و پیروان و تصدیق کنندگانِ پنهانیِ پیامبران از اهل زمین، در هنگامی که با تکذیب ستیزه جویان روبرو می شدند...1/4
فَإِذَا صَافَّ عَدُوَّکَ وَ عَدُوَّهُ فَقَلِّلْهُمْ فِی عَیْنِهِ...
پس هرگاه با دشمن تو و دشمن خودش روبرو شد، آنها را در چشمش اندک نما.15/27
فَتَلَقَّاکَ بِنَفْسٍ خَاشِعَةٍ، وَ رَقَبَةٍ خَاضِعَةٍ، وَ ظَهْرٍ مُثْقَلٍ مِنَ الْخَطَایَا...
پس با وجودی فروتن و گردنی فروافتاده و پشتی گرانبار از (بار) خطاها، پیش روی توست.19/32
...وَ تَلَقَّانِی بِکَلِمَةِ کُفْرِهِ
...و با گفتار کفرش با من روبرو شد.13/32
أَنْتَ الَّذِی... لَا نِدَّ لَکَ فَیُعَارِضَکَ
تویی آنکه مانندی نداری تا با تو معارضه کند.20/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا... یُقَابِلُ عِزَّ جَلَالِکَ
سپاس برای توست. سپاسی که با عزّتِ جلال تو برابر باشد.49و36/47
تَعَرَّضْتُ فِیهَا لِسَطَوَاتِکَ وَ بِحُلُولِهَا عُقُوبَاتِکَ
در آنها، خود را در معرض سخت گیری هایت قرار داده، با عقوبت هایت روبرو شدم.2/49
هَذَا مَقَامُ مَنِ اعْتَرَفَ بِسُبُوغِ النِّعَمِ، وَ قَابَلَهَا بِالتَّقْصِیرِ
این جایگاه کسی است که به فراوانی نعمت ها اعتراف کرده و آنها را با کوتاهی مقابله نموده است.15/49
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... مَتَّعَنَا بِأَرْوَاحِ الْحَیَاةِ
و سپاس خدای را که ما را به روح های زندگی
ص: 662
بهره مند ساخت.20/1
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ الَّذِینَ لَا یَفْتُرُونَ مِنْ تَسْبِیحِکَ... وَ الرُّوحُ الَّذِی هُوَ عَلَی مَلَائِکَةِ الْحُجُبِ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
خداوندا و حاملان عرشت که از تسبیح تو سستی نمی کنند و روح، همان که او بر فرشتگان حجاب ها گماشته شده، پس بر آنها درود فرست.6و5و1/3
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ الَّذِینَ لَا یَفْتُرُونَ مِنْ تَسْبِیحِکَ... وَ الرُّوحُ الَّذِی هُوَ مِنْ أَمْرِکَ، فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
خداوندا و حاملان عرشت که از تسبیح تو سستی نمی کنند و روح، که از عالم امر تو می باشد، پس بر آنها درود فرست.6و1/3
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ
در آن فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان، برای هر کاری فرود می آیند.5/44
وَ سَلِّمْ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی أَرْوَاحِهِمْ
و بر آنان و بر روح هایشان سلام فرست.65/47
وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... شَرَابِهَا الَّذِی یُقَطِّعُ أَمْعَاءَ وَ أَفْئِدَةَ سُکَّانِهَا
و از آشامیدنی اش که روده و دلِ ساکنانش را پاره پاره می کند، به تو پناه می برم.31/32
ثُمَّ ضَرَبَ لَهُ فِی الْحَیَاةِ أَجَلًا مَوْقُوتًا... یَتَخَطَّأُ إِلَیْهِ بِأَیَّامِ عُمُرِهِ
سپس برای او (آفریده اش) در زندگی، سرآمدی خاص معیّن نمود، که با روزهای زندگی اش، به سوی آن گام بردارد.6/1
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ مِنْ یَوْمِنَا هَذَا إِلَی یَوْمِ الدِّینِ
خداوندا و از امروز ما تا روز قیامت بر تابعین درود فرست.13/4
ص: 663
وَ امْلَأْ لَنَا مَا بَیْنَ طَرَفَیْهِ حَمْدًا وَ شُکْرًا وَ أَجْرًا وَ ذُخْرًا وَ فَضْلًا وَ إِحْسَانًا
و دو طرف آن (روز) را برای ما از سپاس و ستایش و پاداش و ذخیره و فزونی و نیکی پر ساز.14/6
وَ أَجْزِلْ لَنَا فِیهِ مِنَ الْحَسَنَاتِ، وَ أَخْلِنَا فِیهِ مِنَ السَّیِّئَاتِ
و در آن روز خوبی ها را برای ما بسیار گردان و ما را در آن از بدی ها تهی ساز.14/6
وَ وَفِّقْنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا وَ لَیْلَتِنَا هَذِهِ وَ فِی جَمِیعِ أَیَّامِنَا لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ...
و در امروز ما و امشب ما و در همه روزهایمان، ما را برای انجام نیکی توفیق ده.18/6
وَ أُشْهِدُ سَمَاءَکَ وَ أَرْضَکَ وَ مَنْ أَسْکَنْتَهُمَا مِنْ مَلائِکَتِکَ وَ سَائِرِ خَلْقِکَ فِی یَوْمِی هَذَا...
و آسمانت و زمینت و آنچه در آن دو جای دادی از فرشتگان و سایر آفریدگانت را در این روز شاهد می گیرم.21/6
وَ أَدْبَرَتْ أَیَّامُهُ فَوَلَّتْ
و روزگارش (به او) پشت کرده و سپری شده.8/12
وَ إِنْ یَکُنْ مَا ظَلِلْتُ فِیهِ، أَوْ بِتُّ فِیهِ مِنْ هَذِهِ الْعَافِیَةِ بَیْنَ یَدَیْ بَلَاءٍ لَا یَنْقَطِعُ... فَقَدِّمْ لِی مَا أَخَّرْتَ...
و اگر این تندرستی که روز را در آن به سر برده ام یا شب را در آن به سر رسانده ام، پیش از گرفتاری ای که قطع نمی گردد باشد، پس آنچه برایم به تأخیر انداخته ای، پیش انداز.2/18
وَ اسْتَعْمِلْنِی بِطَاعَتِکَ فِی أَیَّامِ الْمُهْلَةِ
و مرا در روزهای مهلتِ عمرم، به طاعت خود بگمار. 29/20
اللَّهُمَّ یَا ذَا... الْعِزِّ الْبَاقِی عَلَی... مَوَاضِی الْأَزمَانِ وَ الْأَیَّامِ
خداوندا ای عزیزی که با گذشتن زمان ها و روزها، ماندگار است.3و1/32
وَ اقْفُ بِنَا آثَارَ الَّذِینَ قَامُوا لَکَ بِهِ آنَاءَ اللَّیْلِ وَ أَطْرَافَ النَّهَارِ...
ص: 664
و ما را در پی کسانی گردان که در ساعت های شب و اطراف روز، قرآن را برای تو به پا داشتند.9/42
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ هِلَالَ بَرَکَةٍ لَا تَمْحَقُهَا الْأَیَّامُ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه با برکتی قرار دهد، که (گذشت) روزها از بینش نبرد.4/43
وَ اسْلَخْ عَنَّا تَبِعَاتِنَا مَعَ انْسِلَاخِ أَیَّامِهِ...
و با گذشتن روزهایش، بدی هایمان را از ما بکن.15/44
وَ أَعِنَّا فِی نَهَارِهِ عَلَی صِیَامِهِ
و ما را در روزش به روزه داری آن، یاری نما.17/44
وَ أَعِنَّا فِی نَهَارِهِ عَلَی صِیَامِهِ... حَتَّی لَا یَشْهَدَ نَهَارُهُ عَلَیْنَا بِغَفْلَةٍ
و ما را در روزش به روزه داری آن، یاری نما. تا روزش بر ما به غفلت، گواهی ندهد.17/44
اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْنَا فِی سَائِرِ الشُّهُورِ وَ الْأَیَّامِ کَذَلِکَ مَا عَمَّرْتَنَا
خداوندا و ما را تا زمانی که عمر می دهی در بقیه ماه ها و روزها، این چنین قرار ده.18/44
فَصُمْنَا بِأَمْرِکَ نَهَارَهُ
پس به فرمان تو روزش را روزه گرفتیم.21/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ... یَا خَیْرَ شَهْرٍ فِی الْأَیَّامِ وَ السَّاعَاتِ
درود بر تو، ای بهترین ماه در روزها و ساعت ها.24/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ لَا تُنَافِسُهُ الْأَیَّامُ
درود بر تو ماهی که روزها(ی دیگر) با آن برابری نمی کند.33/45
وَ اجْعَلْهُ مِنْ خَیْرِ یَوْمٍ مَرَّ عَلَیْنَا أَجْلَبِهِ لِعَفْوٍ
و آن را از بهترین روزهایی که بر ما گذشته
ص: 665
است قرار ده که جلب کننده ترین روز، برای عفو باشد.48/45
وَ اجْعَلْهُ مِنْ خَیْرِ یَوْمٍ مَرَّ عَلَیْنَا... أَمْحَاهُ لِذَنْبٍ
و آن را از بهترین روزهایی که بر ما گذشته است قرار ده که محوکننده ترین آن، برای گناه باشد.48/45
وَ بَارِکْ لَنَا فِی یَوْمِ عِیدِنَا وَ فِطْرِنَا
و برای ما روز عید و فطرمان را مبارک گردان.48/45
وَ اجْعَلْهُ مِنْ خَیْرِ یَوْمٍ مَرَّ عَلَیْنَا...
و آن را از بهترین روزهایی که بر ما گذشته است قرار ده.48/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُوءْمِنِینَ عِیدًا وَ سُرُورًا
خداوندا ما در روزِ فطرمان که آن را برای اهل ایمانْ عید و شادی قرار دادی، به درگاه تو توبه می کنیم.52/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا الَّذِی جَعَلْتَهُ... لِأَهْلِ مِلَّتِکَ مَجْمَعًا وَ مُحْتَشَدًا
خداوندا ما در روزِ فطرمان که آن را برای اهل دینتْ محل اجتماع و گردهمایی قرار دادی، به درگاه تو توبه می کنیم.52/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا... مِنْ کُلِّ ذَنْبٍ أَذْنَبْنَاهُ...
خداوندا ما در روزِ فطرمان از هر گناهی که آن را مرتکب شده ایم، به درگاه تو توبه می کنیم.52/45
وَ لَا تَخْتِمْ یَوْمِی بِخَیْبَتِی
و روزم را به ناامیدی به پایان نرسان.25/46
وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ، صَلَاةً... تَزِیدُهَا عَلَی کُرُورِ الْأَیَّامِ...
و بر او و بر خاندانش درود فرست، درودی که آن را با گذر روزها بیفزایی.55/47
ص: 666
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الْمُنْتَظِرِینَ أَیَّامَهُمُ
خداوندا و بر دوستان آنها که منتظران روزهای (دولت) آنانند، درود فرست.64/47
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ شَرَّفْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ عَظَّمْتَهُ
خداوندا، این روز عرفه، روزی است که آن را شرافت و کرامت و عظمت داده ای.66/47
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ... نَشَرْتَ فِیهِ رَحْمَتَکَ
خداوندا، این روز عرفه، روزی است که رحمتت را در آن گسترده ای.66/47
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ... مَنَنْتَ فِیهِ بِعَفْوِکَ
خداوندا، این روز عرفه، روزی است که بخشایشت را در آن ارزانی داشته ای.66/47
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ... أَجْزَلْتَ فِیهِ عَطِیَّتَکَ، وَ تَفَضَّلْتَ بِهِ عَلَی عِبَادِکَ
خداوندا، این روز عرفه، روزی است که عطایت را در آن فراوان نموده ای و به وسیله آن بر بندگانت تفضّل کرده ای.66/47
وَ اجْعَلْ لِی فِی هَذَا الْیَوْمِ نَصِیبًا أَنَالُ بِهِ حَظًّا مِنْ رِضْوَانِکَ
و در این روز برای من نصیبی قرار ده که با آن به بهره ای ویژه از خوشنودی ات برسم.71/47
تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ إِلَیْکَ مُتَنَصِّلًا
در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده.86/47
وَ زَیِّنْ لِیَ التَّفَرُّدَ بِمُنَاجَاتِکَ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ
و تنهایی مناجات با خودت را در شب و روز برایم بیارا.110/47
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمٌ مُبَارَکٌ مَیْمُونٌ، وَ الْمُسْلِمُونَ فِیهِ مُجْتَمِعُونَ فِی أَقْطَارِ أَرْضِکَ
خداوندا این روزیست مبارک و خجسته و در آن مسلمانان در اطراف زمینت گرد هم می آیند.1/48
ص: 667
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تُشْرِکَنَا فِی صَالِحِ مَنْ دَعَاکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ مِنْ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ
خداوندا، از تو درخواست می کنم که ما را در درخواست شایسته هر که از بندگان با ایمانت که در این روز تو را می خواند، شریک گردانی.3/48
اللَّهُمَّ... بِکَ أَنْزَلْتُ الْیَوْمَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی وَ مَسْکَنَتِی
خداوندا، در این روز، تنگدستی و نیازمندی و بی چیزی ام را به سوی تو فرود آوردم.4/48
فَإِلَیْکَ یَا مَوْلَایَ کَانَتِ الْیَوْمَ تَهْیِئَتِی وَ تَعْبِئَتِی وَ إِعْدَادِی وَ اسْتِعْدَادِی رَجَاءَ عَفْوِکَ وَ رِفْدِکَ وَ طَلَبَ نَیْلِکَ وَ جَائِزَتِکَ
پس ای سرور من، امروز مهیّا و آماده گشته و ساز و برگ تهیه نموده تا به سوی تو آیم. بدین امید که به آمرزش و صله و درخواستِ بخشش و احسان تو نائل شوم.5/48
لَا تُخَیِّبِ الْیَوْمَ ذَلِکَ مِنْ رَجَائِی
امروز این امید مرا ناامید نکن.6/48
أَعُوذُ بِکَ اللَّهُمَّ الْیَوْمَ مِنْ غَضَبِکَ
خداوندا امروز از غضبت به تو پناه می آورم.17/48
أَسْتَجِیرُ بِکَ الْیَوْمَ مِنْ سَخَطِکَ
امروز از خشمت به تو پناه آورده ام.18/48
ارْحَمْ... نَفَادَ أَیَّامِی
بر به آخر رسیدن روزهایم رحم کن.4/53
روز قیامت قیامت
ثُمَّ ضَرَبَ لَهُ فِی الْحَیَاةِ أَجَلًا مَوْقُوتًا... یَرْهَقُهُ بِأَعْوَامِ دَهْرِهِ
ص: 668
سپس برای او (آفریده اش) در زندگی، سرآمدی خاص معیّن نمود، که با سال های روزگارش، به آن نزدیک می شود.6/1
فِی کُلِّ دَهْرٍ وَ زَمَانٍ أَرْسَلْتَ فِیهِ رَسُولًا...
در هر عصر و زمانی که رسولی فرستادی...2/4
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً دَائِمَةً نَامِیَةً لَا انْقِطَاعَ لِأَبَدِهَا وَ لَا مُنْتَهَی لِأَمَدِهَا
و بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی پیوسته و فزاینده که روزگار آن سپری نشود و مدّتش به پایان نرسد.24/13
اللَّهُمَّ یَا ذَا... الْعِزِّ الْبَاقِی عَلَی مَرِّ الدُّهُورِ...
خداوندا ای عزیزی که با سپری شدن روزگارها، ماندگار است.3و1/32
وَ تَخَیَّرْتَهُ مِنْ جَمِیعِ الْأَزْمِنَةِ وَ الدُّهُورِ
و از همه زمان ها و روزگارها برتری اش دادی.20/45
وَ أَجْرِ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْعَمَلِ مَا یَکُونُ دَرَکًا لِحَقِّکَ فِی الشَّهْرَیْنِ مِنْ شُهُورِ الدَّهْرِ
و از اعمال شایسته، آنچه را که سبب دریافتن حقّ تو در دو ماه (رمضان گذشته و آینده) از ماه های روزگار باشد، برای ما پیوسته گردان.46/45
وَ لَا أَسْتَشْهِدُ عَلَی صِیَامِی نَهَارًا
و روزی را بر روزه داری ام شاهد نمی گیرم.17/32
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ...
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما.6/44
وَ أَعِنَّا فِی نَهَارِهِ عَلَی صِیَامِهِ
و ما را در روزش به روزه داری آن، یاری نما.17/44
وَ فَرَضْتَ فِیهِ مِنَ الصِّیَامِ
و روزه را در آن واجب کردی.20/45
ص: 669
فَصُمْنَا بِأَمْرِکَ نَهَارَهُ
پس به فرمان تو روزش را روزه گرفتیم.21/45
مُتَعَرِّضِینَ بِصِیَامِهِ وَ قِیَامِهِ لِمَا عَرَّضْتَنَا لَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ
در حالی که در معرض روزه داشتن و به پا خاستن (شبانه) بودیم، از رحمتت - بدان خاطر - به ما عرضه داشتی.21/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ مُوَدَّعٍ بَرَمًا وَ لَا مَتْرُوکٍ صِیَامُهُ سَأَمًا
درود بر تو. نه آنکه وداع با او از روی دلتنگی باشد. و نه آنکه ترک روزه اش از سر ملالت باشد.37/45
وَ قَدْ تَوَلَّیْنَا بِتَوْفِیقِکَ صِیَامَهُ وَ قِیَامَهُ عَلَی تَقْصِیرٍ
و ما را - با (همه) کوتاهیْ (کردن هایمان) - توفیق دادی تا روزه اش و به پا خاستنش (در شبانگاه) را عهده دار شویم.44/45
وَ بَارِکْ لَنَا فِی یَوْمِ عِیدِنَا وَ فِطْرِنَا
و برای ما روز عید و فطرمان را مبارک گردان.48/45
اکْتُبْ لَنَا مِثْلَ أُجُورِ مَنْ صَامَهُ، أَوْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ
برای ما مانند پاداش کسانی که روزه گرفته اند یا در این ماه تا روز قیامت تو را عبادت می کنند، بنویس.51/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا - الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُوءْمِنِینَ عِیدًا وَ سُرُورًا، وَ لِأَهْلِ مِلَّتِکَ مَجْمَعًا وَ مُحْتَشَدًا -
خداوندا ما در روزِ فطرمان که آن را برای اهل ایمانْ عید و شادی و برای اهل دینتْ محل اجتماع و گردهمایی قرار دادی، به درگاه تو توبه می کنیم.52/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا...
خداوندا ما در روزِ فطرمان به درگاه تو توبه می کنیم.52/45
روزی رزق
...فَمَا هَکَذَا کَانَتْ سُنَّتُهُ فِی التَّوْبَةِ لِمَنْ کَانَ قَبْلَنَا، لَقَدْ
ص: 670
وَضَعَ عَنَّا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ
البته روش او در (قبول) توبه، برای کسانی که پیش از ما بودند، این چنین نبوده و از (دوش) ما آنچه به آن طاقت نداریم برداشته.23/1
الَّذِینَ... مَضَوْا عَلَی شَاکِلَتِهِمْ
آنان که به روش آنها رفتار نمودند.10/4
وَ وَفِّقْنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا وَ لَیْلَتِنَا هَذِهِ وَ فِی جَمِیعِ أَیَّامِنَا، لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ... وَ اتِّبَاعِ السُّنَنِ
و در امروز ما و امشب ما و در همه روزهایمان، ما را برای انجام نیکی و پیروی از سنّت ها، توفیق ده.18/6
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت توفیق ده.2/26
وَ عَلِّمْهُ السِّیَرَ وَ السُّنَنَ
و راه ها و روش ها(ی جهاد) و سنّت ها(ی اسلامی) را، به او بیاموز.14/27
ذَلِکَ أَنَّ سُنَّتَکَ الْإِفْضَالُ
زیرا سنّت تو بخشش است.7/37
وَ جَعَلْتَهُ... عَلَمَ نَجَاةٍ لَا یَضِلُّ مَنْ أَمَّ قَصْدَ سُنَّتِهِ
و آن را نشانه نجاتی قرار دادی که هر کس قصد راه و روش آن کند، گمراه نمی شود.3/42
وَ أَحْیِنَا عَلَی سُنَّتِهِ
و ما را بر سنّت او زنده بدار.20/42
وَ أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ... الْمُوءَدِّینَ لَهَا فِی أَوْقَاتِهَا عَلَی مَا سَنَّهُ عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ...
و ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که آن را در اوقات خود - به (همان) سنّتی که بنده و رسول تو [که درودهایت بر او و خاندانش باد[ قرار داد - به جا آورده اند.9/44
وَ هَدَیْتَنَا لَهُ مِنْ سُنَّتِهِ
و ما را به روش آن، راهنمایی نمودی.44/45
ص: 671
وَ سُنَّتُکَ الْإِبْقَاءُ عَلَی الْمُعْتَدِینَ
و روش تو مهربانی با تجاوزکنندگان است.16/46
وَ أَقِمْ بِهِ... سُنَنَ رَسُولِکَ
و روش های پیامبرت را به وسیله او به پا دار.62/47
یَرَوْنَ... سُنَنَ نَبِیِّکَ مَتْرُوکَةً
می بینند که روش های پیامبرت ترک شده است.9/48
روشن کردن افروختن
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا یُضِیءُ لَنَا بِهِ ظُلُمَاتِ الْبَرْزَخِ
سپاس خدای را، سپاسی که با آن، تاریکی های برزخ را برای ما روشن نماید.12و10/1
وَ لَمْ یَخْتَلِجْهُمْ شَکٌّ فِی... الاِْئْتِ-مَامِ بِهِدَایَةِ مَنَارِهِمْ
و تردیدی ایشان را از اقتدا به چراغ هدایت آنها آشفته نساخت.11/4
وَ إِنَّمَا یَهْتَدِی الْمُهْتَدُونَ بِنُورِ وَجْهِکَ
و به درستی که ره یافتگان به وسیله نور ذات تو راه می یابند.11/5
اللَّهُمَّ فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا فَلَقْتَ لَنَا مِنَ الْإِصْبَاحِ، وَ مَتَّعْتَنَا بِهِ مِنْ ضَوْءِ النَّهَارِ
خداوندا حمد و سپاس برای توست که صبح را برای ما شکافتی و با آن ما را از روشنی روز بهره مند گرداندی.8/6
وَ هَبْ لِی نُورًا أَمْشِی بِهِ فِی النَّاسِ
و مرا نوری بخش که با آن در بین مردم راه روم. 8/22
وَ هَبْ لِی نُورًا... أَهْتَدِی بِهِ فِی الظُّلُمَاتِ
و مرا نوری بخش که در تاریکی ها با آن راه یابم. 8/22
ص: 672
وَ هَبْ لِی نُورًا... أَسْتَضِیءُ بِهِ مِنَ الشَّکِّ وَ الشُّبُهَاتِ
و مرا نوری بخش که به وسیله آن از شک و شبهه ها روشنی یابم.8/22
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ نُورُهَا ظُلْمَةٌ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که نورش تاریکی است.29/32
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَعَنْتَنِی عَلَی خَتْمِ کِتَابِکَ الَّذِی أَنْزَلْتَهُ نُورًا
خداوندا به درستی که تو مرا بر ختم کتابت یاری فرمودی، همان (کتابی) که آن را به عنوان نور نازل کردی.1/42
وَ جَعَلْتَهُ نُورًا نَهْتَدِی مِنْ ظُلَمِ الضَّلَالَةِ وَ الْجَهَالَةِ بِاتِّبَاعِهِ
و آن را نوری قرار دادی که ما با پیروی از آن، از تاریکی های گمراهی و نادانی ره یابیم.3/42
وَ جَعَلْتَهُ... نُورَ هُدًی لَا یَطْفَأُ عَنِ الشَّاهِدِینَ بُرْهَانُهُ
و آن را نور هدایتی که برهانش از (دید) شاهدانْ خاموش نمی شود، قرار دادی.3/42
وَ جَعَلْتَهُ نُورًا نَهْتَدِی مِنْ ظُلَمِ الضَّلَالَةِ وَ الْجَهَالَةِ بِاتِّبَاعِهِ
و آن را نوری قرار دادی که ما با پیروی از آن، از تاریکی های گمراهی و نادانی ره یابیم.3/42
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَهْتَدِی بِضَوْءِ صَبَاحِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که با نور صبحگاهش راه می یابند.7/42
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَقْتَدِی بِتَبَلُّجِ إِسْفَارِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که به درخشش روشنایی آن اقتدا می کنند.7/42
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَسْتَصْبِحُ بِمِصْبَاحِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که از نور چراغ آن، روشنی می افروزند.7/42
وَ تَقْفُوَ بِنَا آثَارَ الَّذِینَ اسْتَضَاؤُوا بِنُورِهِ
و ما را در پی کسانی گردانی که از نور آن، روشنی جستند.9/42
ص: 673
وَ نَوِّرْ بِهِ قَبْلَ الْبَعْثِ سُدَفَ قُبُورِنَا
و پیش از برانگیخته شدن، تاریکی قبرهایمان را با آن (قرآن)، روشن ساز.15/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ أَتِمَّ نُورَهُ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و نورش را کامل ساز.19/42
آمَنْتُ بِمَنْ نَوَّرَ بِکَ الظُّلَمَ
ایمان آوردم به کسی که به وسیله تو ظلمت ها را نورانی ساخت.2/43
وَ امْتَهَنَکَ بِالزِّیَادَةِ وَ النُّقْصَانِ... وَ الْإِنَارَةِ وَ الْکُسُوفِ
و تو را با فزونی و کاستی، و نورفشانی و گرفتگی، به خدمت گرفت.2/43
یَوْمَ لَا یُخْزِی اللَّهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ، نُورُهُمْ یَسْعَی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمَانِهِمْ
روزی که خداوند، پیامبر و کسانی که به او ایمان آورده اند را خوار نمی کند. نورشان پیش رو و از سمت راستشان حرکت می کند.11/45
یَوْمَ لَا یُخْزِی اللَّهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ... یَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا
روزی که خداوند، پیامبر و کسانی که به او ایمان آورده اند را خوار نمی کند، گویند: پروردگارا، نورمان را برای ما کامل گردان.11/45
وَ آثَرْتَهُ عَلَی کُلِّ أَوْقَاتِ السَّنَةِ بِمَا أَنْزَلْتَ فِیهِ مِنَ الْقُرْآنِ وَ النُّورِ
و آن را بر همه زمان های سال برگزیدی. به سبب آنچه در آن ماه از قرآن و نور نازل کردی.20/45
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَیَّدْتَ دِینَکَ فِی کُلِّ أَوَانٍ بِإِمَامٍ أَقَمْتَهُ... مَنَارًا فِی بِلَادِکَ
خداوندا، همانا تو دین خود را در هر زمانی به امامی تأیید کرده ای، که او را مناره ای (روشن) در شهرهایت به پا داشتی.60/47
وَ أَمِتْنِی مَیتَةَ مَنْ یَسْعَی نُورُهُ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ عَنْ یَمِینِهِ
ص: 674
و مرا بمیران، همچون مردن کسی که روشنایی اش در پیش رویش و از سمت راستش در حرکت است.117/47
وَ یَا مَنْ یُرْغَبُ إِلَیْهِ وَ لَا یُرْغَبُ عَنْهُ
و ای که به او رو می آورند و از او روگردان نمی شوند.6/13
إِلَهِی... لَا تُعْرِضْ عَنِّی وَ قَدْ أَقْبَلْتُ عَلَیْکَ
خدای من، از من که به تو رو آورده ام روی نگردان.17/16
لَا تُعْرِضْ عَنِّی إِعْرَاضَ مَنْ لَا تَرْضَی عَنْهُ بَعْدَ غَضَبِکَ
از من رونگردان همانند روگرداندن از کسی که پس از خشمت از او خوشنود نمی شوی.100/47
وَ لَا تَفْتِنِّی... بِالتَّضَرُّعِ إِلَی مَنْ دُونَکَ إِذَا رَهِبْتُ، فَأَسْتَحِقَّ بِذَلِکَ خِذْلَانَکَ وَ مَنْعَکَ وَ إِعْرَاضَکَ
و مرا به زاری به درگاه دیگران هنگام ترسم، آزمایش نکن. تا به سبب آن، سزاوار خواری و بی بهرگی و روی گرداندن تو شوم.12/20
اللَّهُمَّ إِنَّکَ إِنْ صَرَفْتَ عَنِّی وَجْهَکَ الْکَرِیمَ... لَمْ أَجِدِ السَّبِیلَ إِلَی شَیْءٍ مِنْ أَمَلِی غَیْرَکَ
خداوندا اگر روی کریمت را از من برگردانی، راهی به سوی هیچ یک از آرزویم، غیر تو نیابم.5/21
وَ صَرَفْتُ وَجْهِی عَمَّنْ یَحْتَاجُ إِلَی رِفْدِکَ
و از آنکه نیازمند عطای توست، روگرداندم.3/28
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ... تَوَعَّدْتَ بِهَا مَنْ صَدَفَ عَنْ رِضَاکَ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با آن هر که را از خوشنودی تو روی گردانْد، تهدید نمودی.29/32
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ أَعْدَاءَکَ فِی أَقْطَارِ الْبِلَادِ مِنَ الْهِنْدِ وَ الرُّومِ... وَ سَائِرِ أُمَمِ الشِّرْکِ
خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند از هند و روم و
ص: 675
دیگر امّت های مشرک.9/27
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ رُومَانَ فَتَّانِ الْقُبُورِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و و رومانْ آزمایش کننده (مردگان) قبرها.18و11و10/3
روی چهره
رؤیا خواب
روی آوری توجّه
وَ السَّعِیدُ مِنَّا مَنْ رَغِبَ إِلَیْهِ
و نیک بخت از ما کسی است که به سوی او رغبت ورزد.24/1
الَّذِینَ... تَحَرَّوْا وِجْهَتَهُمْ
آنان که به سوی جهت آنها روآوردند.10/4
وَ اکْفِنَا وَحْشَةَ الْقَاطِعِینَ. بِصِلَتِکَ، حَتَّی لَا نَرْغَبَ إِلَی أَحَدٍ مَعَ بَذْلِکَ
و با پیوستن به خود، ما را از وحشتِ دوری کنندگان، نگهدار، تا با بخشش تو به دیگران رونیاوریم.7/5
وَ یَحْدُونِی عَلَی مَسْأَلَتِکَ تَفَضُّلُکَ عَلَی مَنْ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ إِلَیْکَ
و وادار می کند مرا به درخواست از تو، تفضّل تو به آنکه رو به تو آورَد.3/12
تَلَقَّاکَ بِالْإِنَابَةِ، وَ أَخْلَصَ لَکَ التَّوْبَةَ
با توبه به تو روی آورده و خالصانه برای تو توبه می کند.8/12
وَ یَا مَنْ یُرْغَبُ إِلَیْهِ وَ لَا یُرْغَبُ عَنْهُ
و ای که به او رو می آورند و از او روگردان نمی شوند.6/13
وَ مَنْ تَوَجَّهَ بِحَاجَتِهِ إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ أَوْ جَعَلَهُ سَبَبَ نُجْحِهَا دُونَکَ فَقَدْ تَعَرَّضَ لِلْحِرْمَانِ
ص: 676
و هر که برای حاجتش به یکی از آفریدگانِ تو رو آورد یا سبب روا شدن آن را غیر تو قرار دهد، بی گمان خود را در معرض ناامیدی قرار داده.14/13
وَ أَنَّی یَرْغَبُ مُعْدِمٌ إِلَی مُعْدِمٍ؟
و کجا تهی دست به تهی دست روآورد؟17/13
فَمَا أَنَا بِأَوَّلِ رَاغِبٍ رَغِبَ إِلَیْکَ فَأَعْطَیْتَهُ وَ هُوَ یَسْتَحِقُّ الْمَنْعَ
پس من اوّلین روآورنده نیستم که به تو روآورده و به او بخشش کردی، با اینکه سزاوار منع است.20/13
إِلَهِی... لَا تُعْرِضْ عَنِّی وَ قَدْ أَقْبَلْتُ عَلَیْکَ
خدای من، از من که به تو رو آورده ام روی نگردان.17/16
وَ ارْزُقْنِی الرَّغْبَةَ فِی الْعَمَلِ لَکَ لِآخِرَتِی حَتَّی أَعْرِفَ صِدْقَ ذَلِکَ مِنْ قَلْبِی
و برای آخرتمْ رغبت در عمل برای تو را، روزی ام گردان. تا درستی آن را از (اعماق) دلم بشناسم.8/22
وَ ارْزُقْنِی التَّحَفُّظَ مِنَ الْخَطَایَا، وَ الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فِی حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ، حَتَّی أَکُونَ بِمَا یَرِدُ عَلَیَّ مِنْهُمَا بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ
و مرا در حال خوشنودی و خشم، خودداری از خطاها و خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و آخرت روزی ده. تا به آنچه از آن دو (خوشنودی و خشم) به من می رسد، حالی یکسان داشته باشم.13/22
وَ وَفِّقْنِی یَا أَهْدَی مَنْ رُغِبَ إِلَیْهِ
و مرا توفیق ده. ای راهنماترین کسی که به او رغبت شده.11/24
وَ اجْعَلْهُمْ لِی... مُقْبِلِینَ
و آنان را به من متوجّه ساز.4/25
وَ أَقْبَلْتُ بِکُلِّی عَلَیْکَ
و با همه وجودم به تو روآوردم.2/28
ص: 677
فَأَقْبَلَ نَحْوَکَ مُوءَمِّلًا لَکَ مُسْتَحْیِیًا مِنْکَ
پس امیدوار به تو و شرمنده از تو، به سویت روی آورده.8/31
وَ الْقَنِی بِمَغْفِرَتِکَ
و با آمرزش خود به من روآور.12/31
وَ الْقَنِی بِمَغْفِرَتِکَ کَمَا لَقِیتُکَ بِإِقْرَارِی
و با آمرزش خود به من روآور، همچنان که من با اقرارم به تو رو آوردم.12/31
وَ أَنْتَ... أَعْطَی مَنْ رُغِبَ إِلَیْهِ
و تو بخشنده ترین کسی می باشی که از او درخواست شد.22/32
إِنَّکَ أَکْرَمُ مَنْ رُغِبَ إِلَیْهِ
به درستی که تو کریم تر کسی هستی که از او درخواست شده.56/45
وَ اجْعَلْ... عَزْمِی عَلَی تَرْکِ مَا یَعْرِضُ لِی مِنَ السَّیِّئَاتِ تَوْبَةً تُوجِبُ لِی مَحَبَّتَکَ
و عزمم را بر ترک بدی هایی که به من روآورَد، توبه ای قرار ده که دوستی تو را نسبت به من لازم گردانَد.3/38
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَرِفُ بِأَنَّهُ مِنْ عِنْدِکَ حَتَّی لَا یُعَارِضَنَا الشَّکُّ فِی تَصْدِیقِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که اعتراف می کنند به اینکه؛ قرآن از جانب توست. تا شکّی جلودار تصدیق ما نشود.6/42
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ أَلِیفٍ آنَسَ مُقْبِلًا فَسَرَّ
درود بر تو همدمی که چون روی آورد، دل ها را آرام نمود و شادمان ساخت.27/45
وَ حِلْمُکَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاکَ
و حلمت به کسی که با تو دشمنی نموده، پرداخته است.16/46
وَ اجْعَلْ رَغْبَتِی إِلَیْکَ فَوْقَ رَغْبَةِ الرَّاغِبِینَ
و رغبت مرا به سوی خود، بالاتر از رغبتِ همه روی آورندگان قرار ده.115/47
ص: 678
وَ افْتَحْ لِی أَبْوَابَ تَوْبَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ وَ رَأْفَتِکَ وَ رِزْقِکَ الْوَاسِعِ، إِنِّی إِلَیْکَ مِنَ الرَّاغِبِینَ
درهای توبه و رحمت و رأفت و روزی فراخت را بر من بگشای، همانا من از روآورندگان به سوی توام.132/47
ثُمَّ لَمْ یَمْنَعْکَ طُولُ عُکُوفِهِمْ عَلَی عَظِیمِ الْجُرْمِ أَنْ عُدْتَ عَلَیْهِمْ بِالرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ
سپس روآوردن بسیارِ آنان بر جرم های بزرگ، تو را از اینکه به ایشان رحمت و آمرزش ببخشی، بازنداشت.7/48
اللَّهُمَّ فَإِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِالْمُ-حَمَّدِیَّةِ الرَّفِیعَةِ، وَ الْعَلَوِیَّةِ الْبَیْضَاءِ، وَ أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِهِمَا
خداوندا، پس من به منزلت بلندپایه محمّدی و مقام گرامی علوی، به سوی تو نزدیکی می جویم و به وسیله آنان به درگاهت رومی آورم.16/49
وَ تَلْقَی مَنْ تَوَکَّلَ عَلَیْکَ
و به کسی که بر تو اعتماد کرده، رو می آوری.12/51
رؤیت نگاه
وَ انْشُرْ عَلَیْنَا رَحْمَتَکَ بِغَیْثِکَ الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ الْمُنْسَاقِ لِنَبَاتِ أَرْضِکَ، الْمُونِقِ فِی جَمِیعِ الْآفَاقِ
و رحمتت را با بارانِ فراوان از ابری که برای رویاندن گیاهِ چشم انداز در همه نواحی زمینت روان است، بر ما بگستران.1/19
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا... تُنْبِتُ بِهِ الْأَشْجَارَ
خداوندا ما را با بارانی که درخت ها را به وسیله آن برویانی، سیراب نما.5/19
لَا تَأْذَنْ لِسَمَائِهِمْ فِی قَطْرٍ، وَ لَا لِأَرْضِهِمْ فِی نَبَاتٍ
آسمانشان را در باریدن و زمینشان را در روییدن، اذن نده.6/27
مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ
داستان کسانی که دارایی هایشان را در راه خدا می بخشند، مانند داستان دانه ایست که هفت
ص: 679
خوشه رویانده، که در هر خوشه صد دانه باشد.13/45
رها کردن ترک
وَ تُعَافِیَهُمْ مِمَّا تَقَعُ بِهِ الْفِتْنَةُ مِنْ مَحْذُورَاتِهَا
و ایشان را از آنچه که به وجود آورنده آزمایش هایی از امور ترسناک است، عافیت بخشی.18/4
وَ یَا مَنْ یُلْتَمَسُ مِنْهُ الْمَ-خْرَجُ إِلَی رَوْحِ الْفَرَجِ
و ای کسی که رهایی و رفتن به سوی آسایشی فراخ، از او درخواست می شود.1/7
وَ اجْعَلْ لِی مِنْ عِنْدِکَ مَخْرَجًا وَحِیًّا
و نزد خود زود رها شدن را برای من مقرر کن.8/7
وَ لَا نَجَاةَ لِأَحَدٍ مِنَّا دُونَ عَفْوِکَ
و بدون بخشایش تو، هیچ یک از ما نجات نمی یابیم.2/10
یَا مَنْ طَاعَتُهُ نَجَاةٌ لِلْمُطِیعِینَ
ای که اطاعت او برای فرمانبران رهایی است.1/11
هَلْ یُنْجِینِی مِنْکَ اعْتِرَافِی لَکَ بِقَبِیحِ مَا ارْتَکَبْتُ؟
آیا اعترافم در درگاه تو به زشتی آنچه مرتکب شده ام، مرا رها می نماید؟6/12
وَ عَافِنِی مِمَّا أَسْتَوْجِبُهُ مِنْکَ
و مرا از آنچه از جانب تو سزاوارش هستم رها کن.15/12
وَ اجْعَلْ... خَلَاصِی مِنْ کَرْبِی إِلَی رَوْحِکَ
و رهایی از گرفتاریم را به بخشایشت قرار ده.6/15
وَ إِنَّمَا أُوَبِّخُ بِهَذَا نَفْسِی... رَجَاءً لِرَحْمَتِکَ الَّتِی بِهَا فَکَاکُ رِقَابِ الْخَاطِئِینَ
ص: 680
و تنها از این رو خود را به این صورت سرزنش می کنم، چون امیدواری به رحمت تو - که رهایی گردن های خطاکاران است - می باشد.28/16
وَ اجْعَلْنِی طَلِیقَ عَفْوِکَ، وَ عَتِیقَ رَحْمَتِکَ
و مرا رهاشده گذشتت و آزادگردیده رحمتت قرار ده.33/16
وَ أَجِرْنَا مِمَّا اسْتَجَرْنَا بِکَ مِنْ خَوْفِهِ
و از آنچه از ترس آن از تو ایمنی طلبیدیم، امانمان ده.15/17
وَ ارْزُقْنِی... سلَامَةَ الْمِرْصَادِ
و رهایی از کمین گاه (دوزخ) را روزی ام فرما.18/20
اللَّهُمَّ خُذْ لِنَفْسِکَ مِنْ نَفْسِی مَا یُخَلِّصُهَا
خداوندا برای خود از من، آنچه را که رهایی ام دهد، بگیر.19/20
وَ خَلِّصْنِی مِنَ الْحَسَدِ
و مرا از حسد، رهایی ده.5/22
وَ أَجِرْهُ مِنْ غَمِّ الْوَحْشَةِ
و او را از اندوه تنهایی حفظ کن.13/27
وَ خَلِّصْهُ مِنَ السُّمْعَةِ
و او را از شهرت طلبی نجات ده.14/27
وَ أَلْهِمْنَا ثِقَةً خَالِصَةً تُعْفِینَا بِهَا مِنْ شِدَّةِ النَّصَبِ
و اطمینانی خالص در دلمان بینداز، که با آن ما را از سختی رنج معاف داری.2/29
وَ هَبْ لِیَ الْعَافِیَةَ مِنْ دَیْنٍ تُخْلِقُ بِهِ وَجْهِی
و مرا معاف دار، از وامی که با آن آبرویم را ببری.1/30
وَ أَجِرْنی مِنْهُ بِوُسْعٍ فَاضِلٍ أَوْ کَفَافٍ وَاصِلٍ
و مرا با ثروتِ فراوان و روزیِ کافی، از آن (قرض) نجات ده.2/30
فَیَنَالَنِی مِنْهُ بِدَعْوَةٍ... أَوْ شَفَاعَةٍ أَوْکَدُ عِنْدَکَ مِنْ شَفَاعَتِی تَکُونُ بِهَا نَجَاتِی مِنْ غَضَبِکَ
پس دعایی از او به من رسد یا شفاعتی کند که
ص: 681
از شفاعت من نزد تو کارسازتر است، که رهایی من از خشمت به وسیله آن حاصل شود.27/31
وَ اجْعَلْنِی أُسْوَةَ مَنْ قَدْ أَنْهَضْتَهُ بِتَجَاوُزِکَ عَنْ مَصَارِعِ الْخَاطِئِینَ... فَأَصْبَحَ طَلِیقَ عَفْوِکَ مِنْ إِسَارِ سُخْطِکَ
و مرا اسوه کسی گردان که با گذشت خود، او را از افتادنْ گاه های خطاکاران بلند کردی. پس به واسطه عفوت از قید و بند خشمت، رها گردیده است. 10/39
وَ تَصَدَّقُوا لَکَ طَلَبًا لِمَزِیدِکَ، وَ فِیهَا کَانَتْ نَجَاتُهُمْ مِنْ غَضَبِکَ
و جهت طلبِ افزودن (نعمت) تو، برای (رضای) تو صدقه دادند و در (همه) اینها نجات ایشان از خشمت نهفته بود.16/45
فَنَجِّنِی مِنْ سُخْطِکَ
پس مرا از خشم سختت نجات ده.6/51
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَمَا اسْتَنْقَذْتَنَا بِهِ
و بر محمّد و خاندانش درود فرست، آنچنان که ما را به وسیله او نجات دادی.30/31
وَ عَوِّضْنِی... مِنْ دُعَائِی لَهُمْ رَحْمَتَکَ حَتَّی... یَنْجُوَ کُلٌّ مِنَّا بِمَنِّکَ
و به جای دعایم بر آنان، رحمتت را به من عوض ده. تا هر کدام از ما به سبب نعمتت، نجات یابد.3/39
وَ خَلِّصْنِی مِمَّا یَحْکُمُ بِهِ عَدْلُکَ
و مرا از آنچه عدل تو را حکم می کند، خلاص گردان.5/39
وَ اجْعَلْنِی أُسْوَةَ مَنْ قَدْ... خَلَّصْتَهُ بِتَوْفِیقِکَ مِنْ وَرَطَاتِ الْمُ-جْرِمِینَ
و مرا اسوه کسی گردان که به توفیق خود، او را از منجلاب های مجرمان، رهاندی.10/39
وَ اجْعَلْنِی أُسْوَةَ مَنْ قَدْ أَنْهَضْتَهُ بِتَجَاوُزِکَ عَنْ مَصَارِعِ الْخَاطِئِینَ... فَأَصْبَحَ... عَتِیقَ صُنْعِکَ مِنْ وَثَاقِ عَدْلِکَ
و مرا اسوه کسی گردان که با گذشت خود، او را از افتادنْ گاه های خطاکاران بلند کردی. پس به واسطه نیکی ات از بند دادگری ات، آزاد شده است.10/39
تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی... بِمَنْ یَأْسُهُ مِنَ النَّجَاةِ أَوْکَدُ مِنْ رَجَائِهِ لِلْخَلَاصِ
ای خدای من، با کسی چنین رفتار می کنی که
ص: 682
ناامیدی اش از نجات، محکم تر از امیدش به رهایی است.12/39
وَ جَعَلْتَهُ... عَلَمَ نَجَاةٍ لَا یَضِلُّ مَنْ أَمَّ قَصْدَ سُنَّتِهِ
و آن را نشانه نجاتی قرار دادی که هر کس قصد راه و روش آن کند، گمراه نمی شود.3/42
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... سَبَبًا نُجْزَی بِهِ النَّجَاةَ فِی عَرْصَةِ الْقِیَامَةِ
و قرآن را دستاویز پاداش ما به صورت نجات در عرصه قیامت، قرار ده.8/42
وَ نَجِّنَا بِهِ مِنْ کُلِّ کَرْبٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ شَدَائِدِ أَهْوَالِ یَوْمِ الطَّامَّةِ
و ما را در روز رستاخیز از هر اندوهی و از ترس های سخت روز قیامت، به وسیله آن (قرآن)، نجات ده.15/42
وَ إِنِ اشْتَمَلَ عَلَیْنَا عَدُوُّکَ الشَّیْطَانُ فَاسْتَنْقِذْنَا مِنْهُ
و اگر دشمن تو شیطان، بر ما چیره شده، پس ما را از او رهایی ده.16/44
ناامیدی (مغرور به کرم خدا)، از به آسانی
وَ مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَةِ الْمَ-خْرَجِ
و چه ناامید است از به آسانی رهایی یافتن!20/46
وَ خُذْ بِقَلْبِی إِلَی مَا... اسْتَنْقَذْتَ بِهِ الْمُتَهَاوِنِینَ
و دلم را به سوی آنچه سهل انگاران را با آن نجات داده ای، متوجّه ساز.92/47
وَ نَجِّنِی مِنْ غَمَرَاتِ الْفِتْنَةِ، وَ خَلِّصْنِی مِنْ لَهَوَاتِ الْبَلْوَی
و از گرداب های فتنه نجاتم ده و از کام های بلا رهایی ام بخش.98/47
وَ هَبْ لِی عِصْمَةً... تَفُکَّنِی مِنْ أَسْرِ الْعَظَائِمِ
و به من عصمتی بخش که از بند گناهان بزرگ رهایم سازد.111/47
وَ إِذَا أَرَدْتَ بِقَوْمٍ فِتْنَةً أَوْ سُوءًا فَنَجِّنِی مِنْهَا لِوَاذًا بِکَ
و هرگاه خواستی به قومی، عذابی یا بدی ای (فروفرستی)، پس مرا که به تو پناه برده ام، نجات
ص: 683
ده.120/47
وَ لَا یُنْجِینِی مِنْکَ إِلَّا التَّضَرُّعُ إِلَیْکَ وَ بَیْنَ یَدَیْکَ
و جز زاری به درگاهت و در پیش رویت، مرا از (عذاب) تو نجات نمی دهد.13/48
وَ تُخَلِّصُ مَنِ اعْتَصَمَ بِکَ
و هر کس را که به (رشته) تو دست آویزد، می رهانی.12/51
کَیْفَ یَنْجُو مِنْکَ مَنْ لَا مَذْهَبَ لَهُ فِی غَیْرِ مُلْکِکَ؟
چگونه از تو رهایی یابد، کسی که در غیر قلمرو تو، راهی برایش نمی باشد؟1/52
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ... سُوءَالَ مَنْ... لَا مُنْقِذَ لَهُ مِنْکَ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که نجات دهنده ای برای او از تو نمی باشد.9و8/52
نَجِّنِی مِنْ مُضِلَّاتِ الْفِتَنِ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
مرا از آزمایش های گمراه کننده نجات ده. به رحمت خودت، ای مهربان ترین مهربانان.8/54
رهبر پیشوا
وَ اَعْزِلْ عَنْهُ الرِّیَاءَ
و خودنمایی را از او دور کن.14/27
ثُمَّ خَلِّصْ ذَلِکَ کُلَّهُ مِنْ رِئَاءِ الْمُرَاءِینَ
سپس همه آن را از خودنمایی ریاکاران خالص گردان.7/44
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَصِمُ بِحَبْلِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که به ریسمان آن چنگ می زنند.7/42
فَجَعَلْتَهُ مِمَّنْ... عَصَمْتَهُ بِحَبْلِکَ
پس او را از کسانی قرار دادی، که به ریسمان خویش، وی را نگه داشتی.67/47
ص: 684
زاد توشه
وَ هَاجَرَ إِلَی... مَحَلِّ النَّأْیِ عَنْ... مَسْقَطِ رَأْسِهِ
و از زادگاهش، به محل دور هجرت نمود.16/2
فَارْحَمْ تَضَرُّعَنَا إِلَیْکَ
پس به زاری ما به درگاهت رحم کن.5/10
وَ کُنْ... لِتَضَرُّعِی رَاحِمًا
و به زاریم ترحم فرما.21/13
کُلُّ ذَلِکَ حَیَاءٌ مِنْکَ لِسُوءِ عَمَلِی، وَ لِذَاکَ خَمَدَ صَوْتِی عَنِ الْجَأْرِ إِلَیْکَ
همه اینها از روی شرمی است که از بدکرداری خود دارم. و از همین جهت است که صدای زاریم به درگاه تو گرفته.20/16
فَارْحَمْ طُولَ تَضَرُّعِی
پس بر بسیاری زاریم رحم کن.32/16
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی... أَتَضَرَّعُ إِلَیْکَ عِنْدَ الْمَسْکَنَةِ
خداوندا مرا چنانم کن که هنگام تهی دستی، به درگاه تو زاری کنم.12/20
لَا تَفْتِنِّی... بِالتَّضَرُّعِ إِلَی مَنْ دُونَکَ إِذَا رَهِبْتُ
مرا به زاری به درگاه دیگران هنگام ترسم، آزمایش نکن.12/20
فَمَثَلَ بَیْنَ یَدَیْکَ مُتَضَرِّعًا
پس زاری کنان در پیشگاهت ایستاده.9/31
وَ افْعَلْ بِی فِعْلَ عَزِیزٍ تَضَرَّعَ إِلَیْهِ عَبْدٌ ذَلِیلٌ فَرَحِمَهُ
و با من همچون رفتارِ عزیزی که بنده ذلیلی
ص: 685
پیش او زاری کرده، پس به او مهربانی نموده، رفتار نما.24/31
وَ أَتَضَرَّعُ إِلَیْکَ فِی صَرْفِ کَیْدِهِ
و به درگاه تو زاری می کنم، تا فریبش را از من بازگردانی.27/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ لَا تُبْقِی عَلَی مَنْ تَضَرَّعَ إِلَیْهَا
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که بر زاری کنندگانش مهربان نیست.30و29/32
وَ نَبْتَهِلُ إِلَیْکَ فِی سُوءَالِ عَفْوِکَ
و برای درخواست بخششت، به سوی تو زاری می کنیم.3/36
وَ أَعِنَّا... فِی لَیْلِهِ عَلَی الصَّلَاةِ وَ التَّضَرُّعِ إِلَیْکَ
و ما را در شبش بر نماز و زاری به درگاهت، یاری نما.17/44
وَ سَأَلْتُکَ مَسْأَلَةَ الْحَقِیرِ الذَّلِیلِ الْبَائِسِ... وَ مَعَ ذَلِکَ خِیفَةً وَ تَضَرُّعًا...
و از تو درخواست می نمایم، درخواستِ خُرد، خوار، بدحال. و با آن احوال، درخواستم به همراه ترس و زاری است.74/47
تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ إِلَیْکَ مُتَنَصِّلًا
در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده.86/47
وَ لَا یُنْجِینِی مِنْکَ إِلَّا التَّضَرُّعُ إِلَیْکَ وَ بَیْنَ یَدَیْکَ
و جز زاری به درگاهت و در پیش رویت، مرا از (عذاب) تو نجات نمی دهد.13/48
فَقَدْ تَرَی ضَعْفِی وَ قِلَّةَ حِیلَتِی وَ تَضَرُّعِی إِلَیْکَ
زیرا ناتوانی و بیچارگی و زاری ام را به درگاه خود می بینی.16/48
وَ اسْتَجِبْ لِی جَمِیعَ مَا سَأَلْتُکَ وَ طَلَبْتُ إِلَیْکَ وَ رَغِبْتُ فِیهِ إِلَیْکَ
ص: 686
و همه آنچه را که از تو خواسته ام و طلب کرده ام و به آن میل نموده ام، برایم مستجاب فرما.28/48
أَنْتَ الَّذِی... لَمْ تَلِدْ فَتَکُونَ مَوْلُودًا
تویی آنکه فرزندی نیاورده ای، تا زائیده شده باشی.19/47
یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ
ای که نزائیده و زائیده نشده ای.2/54
وَ اجْعَلْ... انْطِلَاقَ أَلْسِنَتِنَا فِی وَصْفِ مِنَّتِکَ
و خوش سخنی هایمان را در بیان نعمت بزرگ خود قرار ده.14/5
وَ اجْعَلْ... لَهَجَاتِ أَلْسِنَتِنَا فِی مُوجِبَاتِ ثَوَابِکَ
و سخنان زبان هایمان را در آنچه باعث پاداش تو شود قرار ده.7/9
وَ اشْغَلْ... أَلْسِنَتَنَا بِشُکْرِکَ عَنْ کُلِّ شُکْرٍ
و زبان های ما را به سپاس خود از هر سپاسی مشغول ساز.1/11
وَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ مَا کَتَبَ لِیَ الْکَاتِبَانِ مِنْ زَکِیِّ الْأَعْمَالِ، مَا... لَا لِسَانٌ نَطَقَ بِهِ
و در بین آن بیماریْ نویسندگان اعمال، کردارهای پاکیزه ای را برای من نوشتند، که زبانی به آن گویا نگشته.5/15
وَ کَلَّ لِسَانِی عَنْ مُنَاجَاتِکَ
و زبانم از مناجات با تو بند آمده.20/16
یَا إِلَهِی لَوْ... ذَکَرْتُکَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ حَتَّی یَکِلَّ لِسَانِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر در این مدّت (آنقدر) ذکر تو را گویم تا زبانم از کار بیفتد، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
ص: 687
وَ اجْعَلْ لِی... لِسَانًا عَلَی مَنْ خَاصَمَنِی
و برایم بر کسی که با من جدال کرد، زبانی قرار ده.8/20
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ... نُطْقًا بِالْحَمْدِ لَکَ
خداوندا به جای آنچه او (شیطان) بر زبانم جاری ساخته از سخن زشت، سپاس برای خودت را قرار ده.13/20
وَ أَنْطِقْ بِحَمْدِکَ وَ شُکْرِکَ وَ ذِکْرِکَ وَ حُسْنِ الثَّنَاءِ عَلَیْکَ لِسَانِی
و زبانم را به حمد خود و شکرت و یادت و ستایش نیکوی خود، گویا فرما.5/23
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُخْرِسَ عَنِّی لِسَانَهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا زبانش را درباره من لال کنی.8و7/23
وَ اخْزِمْ أَلْسِنَتَهُمْ عَنِ النُّطْقِ
و زبان هایشان را از گفتن ببند.5/27
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ مِنْ کُلِّ مَا... زَالَ عَنْ مَحَبَّتِکَ مِنْ... لَحَظَاتِ عَیْنِی، وَ حِکَایَاتِ لِسَانِی
خداوندا و همانا من از هر چه دور از دوستی توست؛ از نگاه های چشمم و بیانات زبانم، به درگاهت توبه می کنم.22/31
وَ جَعَلْتَهُ... مِیزَانَ قِسْطٍ لَا یَحِیفُ عَنِ الْحَقِّ لِسَانُهُ
و آن (قرآن) را ترازوی عدلی قرار دادی که زبانه اش از راستی به بیراهه نمی رود.3/42
اللَّهُمَّ فَإِذْ... سَهَّلْتَ جَوَاسِیَ أَلْسِنَتِنَا بِحُسْنِ عِبَارَتِهِ، فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ یَرْعَاهُ حَقَّ رِعَایَتِهِ
خداوندا، پس هنگامی که زبان های خشن ما را به نیکویی عبارتش نرم کردی، پس ما را از کسانی قرار ده که آن را آنچنان که باید رعایت می کنند.4/42
ص: 688
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... لِأَلْسِنَتِنَا عَنِ الْخَوْضِ فِی الْبَاطِلِ مِنْ غَیْرِ مَا آفَةٍ مُخْرِسًا
و قرآن را بندآورنده زبان هایمان از فرورفتن در باطل، بی آنکه از بیماری باشد، قرار ده.10/42
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی... لَا تَنْطِقَ أَلْسِنَتُنَا إِلَّا بِمَا مَثَّلْتَ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما. تا زبان هایمان جز به آنچه تو بیان کرده ای، سخن نگوید.7و6/44
وَ لَوْ دَلَّ مَخْلُوقٌ مَخْلُوقًا مِنْ نَفْسِهِ عَلَی مِثْلِ الَّذِی دَلَلْتَ عَلَیْهِ عِبَادَکَ مِنْکَ کَانَ... مَحْمُودًا بِکُلِّ لِسَانٍ
و اگر آفریده ای از جانب خودش آفریده ای را، به مانند آنچه تو با آن بندگانت را از جانب خود راهنمایی فرموده ای، راهنمایی می کرد، به هر زبانی (مورد) ستایش قرار می گرفت.17/45
وَ لَکَ... مِنْ أَلْسِنَتِنَا صِدْقُ الِاعْتِذَارِ
و عذر خواستن راستین زبان هایمان، برای توست.45/45
وَ لَا تَبْسُطْ عَلَیْنَا فِیهِ أَلْسُنَ الطَّاعِنِینَ
و زبان طعنه زنندگان را در آن (ماه) بر ما نگشا.47/45
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ... سَلَقَنِی بِحَدِّ لِسَانِهِ
و چه بسیار حسودی که با زبان تیزش مرا آزرد.9/49
تَحْمَدُکَ نَفْسِی وَ لِسَانِی وَ عَقْلِی
تنم و زبانم و عقلم، تو را سپاس گزاری می کنند.6/51
زحمت رنج
وَ اجْلُ بِهِ صَدَاءَ الْجَوْرِ عَنْ طَرِیقَتِکَ
و با او زنگار ستم را از راهت بزدای.62/47
ص: 689
وَ جَبِّنْهُمْ عَنْ مُقَارَعَةِ الْأَبْطَالِ
و ایشان را از پیکار با دلاوران بترسان.11/27
زرع کشت
وَ أَلْبِسْهُمْ مِنْهُ جُنَنًا وَاقِیَةً
و بر اندام آنان زره های بازدارنده از آزار و اذیّت او بپوشان.10/17
هَلْ یُنْجِینِی مِنْکَ اعْتِرَافِی لَکَ بِقَبِیحِ مَا ارْتَکَبْتُ؟
آیا اعترافم در درگاه تو به زشتی آنچه مرتکب شده ام، مرا رها می نماید؟6/12
أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا تَوْبَةَ... عَالِمٍ بِأَنَّ... احْتِمالَ الْجِنَایَاتِ الْفَاحِشَةِ لَا یَتَکَأَّدُکَ
در این مکان (که ایستاده ام) به سوی تو بازمی گردم، بازگشت کسی که می داند چشم پوشی از جرم های بسیار زشت بر تو سخت نمی باشد.13و12/12
وَ کَمْ مِنْ شَائِبَةٍ أَلْمَمْتُ بِهَا فَلَمْ تَهْتِکْ عَنِّی سِتْرَهَا
و چه بسیار زشتی هایی که به جا آوردم و پرده مرا ندریدی.21/16
وَ کَمْ مِنْ شَائِبَةٍ أَلْمَمْتُ بِهَا فَلَمْ... تُقَلِّدْنِی مَکْرُوهَ شَنَارِهَا
و چه بسیار زشتی هایی که به جا آوردم و طوق ناپسندی و زشتی آن را به گردنم نینداختی.21/16
بَلْ أَنَا یَا إِلَهِی... أَقْبَحُ آثَارًا، وَ أَشْنَعُ أَفْعَالًا... مِنْ أَنْ أُحْصِیَ لَکَ عُیُوبِی، أَوْ أَقْدِرَ عَلَی ذِکْرِ ذُنُوبِی
بلکه من - ای خدای من - نشانه هایم زشت تر و کردارهایم بدتر از آن است که زشتی های خود را برای تو بشمارم، یا بر یادآوری گناهانم توانا باشم.27/16
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ... نُطْقًا بِالْحَمْدِ لَکَ
خداوندا به جای آنچه او (شیطان) بر زبانم
ص: 690
جاری ساخته از سخن زشت، سپاس برای خودت را قرار ده.13/20
اللَّهُمَّ... عِنْدَکَ... فِیما أَنْکَرْتَ تَغْیِیرٌ
خداوندا تغییر آنچه زشت دانسته ای، نزد توست.20/20
إِنْ هَمَمْنَا بِفَاحِشَةٍ شَجَّعَنَا عَلَیْهَا
اگر قصد کار زشتی کنیم، (شیطان) ما را بر آن دلیر گردانَد.7/25
وَ اسْتَغَاثَ بِکَ مِنْ عَظِیمِ مَا وَقَعَ بِهِ فِی عِلْمِکَ وَ قَبِیحِ مَا فَضَحَهُ فِی حُکْمِکَ...
و در (گناهان) بزرگی که می دانی به آن گرفتار شده و از (کار) زشتی که در حکم تو رسواگر است، از تو کمک خواسته.9/31
فَکُلُّنَا قَدِ... ارْتَکَبَ الْفَاحِشَةَ فَلَمْ تَفْضَحْهُ
چرا که هر کدام از ما کردار زشت به جا آورد، پس او را رسوا ننمودی.1/34
فَکُلُّنَا قَد... تَسَتَّرَ بِالْمَسَاوِئِ فَلَمْ تَدْلُلْ عَلَیْهِ
چرا که هر کدام از ما زشتی های پنهان داشت، پس آن را نمایان نکردی.1/34
فَاجْعَلْ مَا... أَخْفَیْتَ مِنَ الدَّخِیلَةِ وَاعِظًا لَنَا...
پس آن بدی ها که پنهان نمودی، برای ما پنددهنده قرار ده.3/34
وَ اسْتَعْمِلْنَا بِمَا یَکُونُ حِطَّةً وَ کَفَّارَةً لِمَا أَنْکَرْتَ مِنَّا فِیهِ بِرَأْفَتِکَ الَّتِی لَا تَنْفَدُ
و به مهربانی ات که نابود نمی شود، ما را در این (ماه) به کاری بگمار، که سبب فروریختن (گناه) و پوشاندن چیزیست که از ما زشت است.47/45
أَشْعِرْ قَلْبِیَ الِازْدِجَارَ عَنْ قَبَائِحِ السَّیِّئَاتِ
دلم را به خودداری از بدی های زشت بپوشان.107/47
فَلَمَّا رَأَیْتَ یَا إِلَهِی... قُبْحَ مَا انْطَوَی عَلَیْهِ، أَرْکَسْتَهُ لِأُمِّ رَأْسِهِ فِی زُبْیَتِهِ
پس همین که - ای خدای من - زشتی آنچه در دل داشت، ملاحظه کردی، او را با مغز سر در
ص: 691
گودالش (که برای شکار کنده بود)، سرنگون نمودی.8/49
پاکی مال، با بیرون کردن زکات از آن
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نُطَهِّرَهَا بِإِخْرَاجِ الزَّکَوَاتِ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که آن (دارایی ها) را با بیرون کردن زکات ها پاک کنیم.10/44
زلف مو
ثُمَّ ضَرَبَ لَهُ فِی الْحَیَاةِ أَجَلًا مَوْقُوتًا
سپس برای او (آفریده اش) در زندگی، سرآمدی خاص معیّن نمود.6/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا... لَا انْقِطَاعَ لِأَمَدِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که مدّتش نامقطوع می باشد.28و27/1
...فِی کُلِّ دَهْرٍ وَ زَمَانٍ أَرْسَلْتَ فِیهِ رَسُولًا، وَ أَقَمْتَ لِأَهْلِهِ دَلِیلًا مِنْ لَدُنْ آدَمَ إِلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ...
در هر عصر و زمانی که رسولی فرستادی و برای اهل آن راهنمایی گماشتی، از دوران آدم تا محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - ...2/4
وَ یَا مَنْ لَا تَنْتَهِی مُدَّةُ مُلْکِهِ
و ای کسی که زمان پادشاهی او به پایان نمی رسد.2/5
وَ اکْفِنَا حَدَّ نَوَائِبِ الزَّمَانِ
و ما را از سختی حوادث روزگار نگهدار.10/5
وَ جَعَلَ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا حَدًّا مَحْدُودًا، وَ أَمَدًا مَمْدُودًا
و برای هر یک پایانی معین و زمانی معلوم مقرر فرمود.3/6
وَ یَنْظُرُ کَیْفَ هُمْ فِی أَوْقَاتِ طَاعَتِهِ
و می نگرد آنها در اوقات طاعتش چگونه اند.7/6
ص: 692
وَ اجْعَلْهُ... خَیْرَ وَقْتٍ ظَلِلْنَا فِیهِ
و آن (روز) را بهترین زمانی که در آن به سر برده ایم قرار ده.19/6
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ... یَنْکُبَنَا الزَّمَانُ
و پناه می بریم به تو از اینکه زمانه ما را دچار سختی نماید.6/8
...أَمْ لَزِمَنِی فِی وَقْتِ دُعَایَ مَقْتُکَ؟
...آیا هنگامی که تو را می خوانم، دشمنی ات مرا لازم گشته است؟6/12
حَتَّی إِذَا رَأَی مُدَّةَ الْعَمَلِ قَدِ انْقَضَتْ... تَلَقَّاکَ بِالْإِنَابَةِ، وَ أَخْلَصَ لَکَ التَّوْبَةَ
تا اینکه می بیند زمان عمل گذشته. با توبه به تو روی آورده و خالصانه برای تو توبه می کند.8/12
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً... لَا مُنْتَهَی لِأَمَدِهَا
و بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی که مدّتش به پایان نرسد.24/13
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... صَلَاةً لَا یَنْتَهِی أَمَدُهَا
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات و خاندان محمّد درود فرست. درودی که مدّتش پایان نپذیرد.18/27
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ صَلَاةً... لَا غَایَةَ لِأَمَدِهَا
پروردگار من، بر او و بر آنها درود فرست، درودی که زمانی برای پایانش نباشد.58/47
فَمَا أَدْرِی، یَا إِلَهِی... أَیُّ الْوَقْتَیْنِ أَوْلَی بِالْحَمْدِ لَکَ؟ أَ وَقْتُ الصِّحَّةِ الَّتِی هَنَّأْتَنِی فِیهَا طَیِّبَاتِ رِزْقِکَ... أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِی مَحَّصْتَنِی بِهَا...
ای خدای من نمی دانم کدامین یک از دو وقت، برای ستایش تو شایسته تر می باشد؟ آیا وقت تندرستی که در آن روزی های پاکیزه ات را بر من گوارا نمودی؟ یا وقت بیماری که مرا با آن نجات دادی؟4-2/15
وَ نَبِّهْنِی لِذِکْرِکَ فِی أَوْقَاتِ الْغَفْلَةِ
و مرا در اوقات غفلت، برای یاد خود بیدار کن.29/20
اللَّهُمَّ لَا تُنْسِنِی ذِکْرَهُمَا... فِی إِنًی مِنْ آنَاءِ لَیْلِی
ص: 693
خداوندا یاد آنان را در هیچ وقتی از اوقات شبم از یادم نبر.13/24
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ، وَ عَوِّضْهُ مِنْ فِعْلِهِ عِوَضًا حَاضِرًا یَتَعَجَّلُ بِهِ نَفْعَ مَا قَدَّمَ وَ سُرُورَ مَا أَتَی بِهِ، إِلَی أَنْ یَنْتَهِیَ بِهِ الْوَقْتُ إِلَی مَا أَجْرَیْتَ لَهُ مِنْ فَضْلِکَ...
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده و کارش را عوضِ نقد عطا کن که سود آنچه پیش فرستاده و شادی آنچه را انجام داده، به زودی دریافت کند. تا آنگاه که زمان او به پایان رسد، به آنچه از فضلت برای او روان ساخته ای، برسد.16/27
اللَّهُمَّ یَا ذَا... الْعِزِّ الْبَاقِی عَلَی مَرِّ الدُّهُورِ وَ خَوَالِی الْأَعْوَامِ وَ مَوَاضِی الْأَزمَانِ وَ الْأَیَّامِ
خداوندا ای عزیزی که با سپری شدن روزگارها و سال های گذشته و گذشتن زمان ها و روزها، ماندگار است.3و1/32
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، مَا اخْتَلَفَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ
و بر محمّد و خاندانش درود فرست، تا شب و روز در گردش هستند.34/32
فَاجْعَلْ مَا سَتَرْتَ مِنَ الْعَوْرَةِ... وَاعِظًا لَنَا... وَ سَعْیًا إِلَی التَّوْبَةِ الْمَاحِیَةِ... وَ قَرِّبِ الْوَقْتَ فِیهِ
پس آن عیب ها که پوشاندی، برای ما پنددهنده و کوشش به توبه محوکننده قرار ده و زمان آن را نزدیک گردان.4و3/34
...لَکِنَّکَ بِکَرَمِکَ جَازَیْتَهُ عَلَی الْمُدَّةِ الْقَصِیرَةِ الْفَانِیَةِ بِالْمُدَّةِ الطَّوِیلَةِ الْخَالِدَةِ
...ولی تو او را با کرمت در برابر عمل کوتاه مدّتِ زودگذر، پاداش درازمدّتِ همیشگی دادی.12/37
وَ اقْفُ بِنَا آثَارَ الَّذِینَ قَامُوا لَکَ بِهِ آنَاءَ اللَّیْلِ وَ أَطْرَافَ النَّهَارِ...
و ما را در پی کسانی گردان که در ساعت های شب و اطراف روز، قرآن را برای تو به پا داشتند.9/42
ص: 694
وَ کَانَتِ الْقُبُورُ هِیَ الْمَأْوَی إِلَی مِیقَاتِ یَوْمِ التَّلَاقِ
و گورها تا هنگام قیامت، جایگاه ماندن باشد.13/42
وَ جَعَلَ لَهُ وَقْتًا بَیِّنًا لَا یُجِیزُ جَلَّ وَ عَزَّ أَنْ یُقَدَّمَ قَبْلَهُ، وَ لَا یَقْبَلُ أَنْ یُوءَخَّرَ عَنْهُ
و برای آن، زمان آشکاری قرار داد، که خداوند عزیز و جلیل روا نمی دارد که پیش انداخته شود و نمی پذیرد که از آن وقت به تأخیر افتد.4/44
وَ قِفْنَا فِیهِ عَلَی مَوَاقِیتِ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ بِحُدُودِهَا الَّتِی حَدَّدْتَ... وَ أَوْقَاتِهَا الَّتِی وَقَّتَّ
و ما را در آن بر اوقات نمازهای پنجگانه، با حدودش که مشخص نمودی و اوقاتش که تعیین گرداندی، آگاه فرما.8/44
وَ أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ... الْمُوءَدِّینَ لَهَا فِی أَوْقَاتِهَا...
و ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که آن را در اوقات خود به جا آورده اند.9/44
وَ زَیِّنْ أَوْقَاتَهُ بِطَاعَتِنَا لَکَ
و اوقاتش را به طاعت ما برای خود، زینت ده.17/44
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، فِی کُلِّ وَقْتٍ وَ کُلِّ أَوَانٍ وَ عَلَی کُلِّ حَالٍ عَدَدَ مَا صَلَّیْتَ عَلَی مَنْ صَلَّیْتَ عَلَیْهِ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست، در هر وقت و هر آن و بر هر حال. به عدد درودی که بر دیگران درود فرستاده ای.19/44
وَ تَخَیَّرْتَهُ مِنْ جَمِیعِ الْأَزْمِنَةِ وَ الدُّهُورِ
و از همه زمان ها و روزگارها برتری اش دادی.20/45
وَ آثَرْتَهُ عَلَی کُلِّ أَوْقَاتِ السَّنَةِ بِمَا أَنْزَلْتَ فِیهِ مِنَ الْقُرْآنِ وَ النُّورِ
و آن را بر همه زمان های سال برگزیدی. به سبب آنچه در آن ماه از قرآن و نور نازل کردی.20/45
ص: 695
ثُمَّ قَدْ فَارَقَنَا عِنْدَ تَمَامِ وَقْتِهِ، وَ انْقِطَاعِ مُدَّتِهِ
سپس هنگام تمام شدن وقتش و به سر آمدن مدّتش، از ما جدا شد.22/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَکْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ
درود بر تو، ای گرامی ترین وقت هایی که همراه بودی.24/45
وَ وَفَّقْتَنَا بِمَنِّکَ لَهُ حِینَ جَهِلَ الْأَشْقِیَاءُ وَقْتَهُ
و ما را برای آن به وسیله نعمتت، توفیق دادی، آنگاه که تیره بختان، وقت آن را نشناختند.43/45
لَمْ یَهِنْ عَلَی طُولِ مُدَّتِهِمْ سُلْطَانُکَ
درازی زمانِ ایشان، سلطنت تو را سست نکرده است.18/46
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَتَضَاعَفُ عَلَی کُرُورِ الْأَزْمِنَةِ
سپاس برای توست. سپاسی که با گردش زمان ها، چندین برابر شود.39و36/47
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَیَّدْتَ دِینَکَ فِی کُلِّ أَوَانٍ بِإِمَامٍ أَقَمْتَهُ عَلَمًا لِعِبَادِکَ
خداوندا، همانا تو دین خود را در هر زمانی به امامی تأیید کرده ای، که او را نشانه ای برای بندگانت به پا داشتی.60/47
وَ وَجَدْتُ نُعْمَاکَ عَلَیَّ سَابِغَةً فِی کُلِّ شَأْنٍ مِنْ شَأْنِی وَ کُلِّ زَمَانٍ مِنْ زَمَانِی
و نعمت هایت را بر خود، در هر حالی از حالم و هر وقتی از اوقاتم، گسترده یافتم.5/51
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ رُسُلِکَ مِنَ الْمَلَائِکَةِ إِلَی أَهْلِ الْأَرْضِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و فرستادگانت از فرشتگان، به سوی اهل زمین.17و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ سُکَّانِ الْهَوَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ الْمَاءِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از
ص: 696
فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و ساکنان هوا و زمین و آب.23و11و10/3
اللَّهُمَّ وَ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ وَ مُصَدِّقُوهُمْ - مِنْ - أَهْلِ الْأَرْضِ... فَاذْکُرْهُمْ مِنْکَ بِمَغْفِرَةٍ وَ رِضْوَانٍ
خداوندا و پیروان و تصدیق کنندگانِ پیامبران از اهل زمین، پس به آمرزش و خوشنودی، از آنها یاد کن.2و1/4
أَصْبَحْنَا وَ أَصْبَحَتِ الْأَشْیَاءُ کُلُّهَا بِجُمْلَتِهَا لَکَ: سَمَاوءُهَا وَ أَرْضُهَا
صبح کردیم و صبح کردند همه چیز از آسمان و زمینش و همه از آنِ تو هستیم.9/6
وَ أُشْهِدُ سَمَاءَکَ وَ أَرْضَکَ وَ مَنْ أَسْکَنْتَهُمَا مِنْ مَلائِکَتِکَ وَ سَائِرِ خَلْقِکَ
و آسمانت و زمینت و آنچه در آن دو جای دادی از فرشتگان و سایر آفریدگانت را شاهد می گیرم.21/6
یَا إِلَهِی لَوْ... أَکَلْتُ تُرَابَ الْأَرْضِ طُولَ عُمْرِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر همه عمرم خاک زمین خورم، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
وَ انْشُرْ عَلَیْنَا رَحْمَتَکَ بِغَیْثِکَ الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ، الْمُنْسَاقِ لِنَبَاتِ أَرْضِکَ، الْمُونِقِ فِی جَمِیعِ الْآفَاقِ
و رحمتت را با بارانِ فراوان از ابری که برای رویاندن گیاهِ چشم انداز در همه نواحی زمینت روان است، بر ما بگستران.1/19
اللَّهُمَّ... ارْزُقْنَا مِنْ بَرَکَاتِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ
خداوندا ما را از برکات آسمان ها و زمین روزی عطا فرما.7/19
لَا تَأْذَنْ... لِأَرْضِهِمْ فِی نَبَاتٍ
زمینشان را در روییدن، اذن نده.6/27
وَ فَرِّغْهُمْ عَنْ مُحَارَبَتِهِمْ لِعِبَادَتِکَ... حَتَّی لَا یُعْبَدَ فِی بِقَاعِ الْأَرْضِ غَیْرُکَ
و خاطرشان را از سرگرمی به جنگ با دشمن، برای عبادت خویش آسوده ساز تا در همه جای زمین، جز تو پرستش نشود.7/27
ص: 697
وَ أَمْدِدْهُمْ بِمَلَائِکَةٍ مِنْ عِنْدِکَ مُرْدِفِینَ حَتَّی یَکْشِفُوهُمْ إِلَی مُنْقَطَعِ التُّرَابِ قَتْلًا فِی أَرْضِکَ وَ أَسْرًا
و آنان (مسلمانان) را از جانب خود با فرشتگانی که پی درپی آیند، یاری فرما. تا با کشتن و اسیر گرفتن، آنها (مشرکان) را به انتهای خاک در زمینت برانند.8/27
وَ اجْعَلْ مِیَرَهُمْ فِی أَحَصِّ أَرْضِکَ وَ أَبْعَدِهَا عَنْهُمْ
و آذوقه هایشان را در بی برکت ترین و دورترین (نقاط) زمین خود قرار ده.12/27
ثُمَّ قُلْتَ: فَوَ رَبِّ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِثْلَ مَا أَنَّکُمْ تَنْطِقُونَ
سپس فرمودی: «پس سوگند به پروردگار آسمان و زمین که آن (سخن) حقّ و درست است، مانند آنچه شما سخن می گویید.»5/29
وَ غَمَّضَ بَصَرَهُ إِلَی الْأَرْضِ مُتَخَشِّعًا
و دیده اش را با سرافکندگی به زمین دوخته.9/31
فَمَا کُلُّ مَا نَطَقْتُ بِهِ عَنْ جَهْلٍ مِنِّی بِسُوءِ أَثَرِی... لَکِنْ لِتَسْمَعَ سَمَاوءُکَ وَ مَنْ فِیهَا وَ أَرْضُکَ وَ مَنْ عَلَیْهَا مَا أَظْهَرْتُ لَکَ مِنَ النَّدَمِ
پس هر چه گفتم، از جهل به بدی کردارم نیست. بلکه برای آن است که آسمانت و هر که در آن است و زمینت و هر که بر روی آن است، پشیمانی ای که به پیشگاهت آشکار نمودم را بشنود.26/31
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... صَلَاةً... تَمْلَأُ الْأَرْضَ وَ السَّمَاءَ
و بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی که آسمان و زمین را پر کند.34/32
فَلَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَمْلَأُ أَرْضَهُ وَ سَمَاءَهُ
پس سپاس تو راست، سپاسی که زمین و آسمانش را پر سازد.6/36
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... سَبَبًا نُجْزَی بِهِ النَّجَاةَ فِی عَرْصَةِ الْقِیَامَةِ
ص: 698
و قرآن را دستاویز پاداش ما به صورت نجات در عرصه قیامت قرار ده.8/42
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ بَدِیعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ
خداوندا سپاس برای توست، پدیدآورنده آسمان ها و زمین.2/47
لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ... بَدِیعُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ
معبودی جز تو نیست، پدیدآورنده آسمان ها و زمین.2/48
رَبِّ صَلِّ عَلَی أَطَائِبِ أَهْلِ بَیْتِهِ الَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِکَ، وَ جَعَلْتَهُمْ... خُلَفَاءَکَ فِی أَرْضِکَ
پروردگار من، بر پاکیزه تران خانواده اش درود فرست، آنان که برای فرمان خود برگزیدی و آنان را جانشینان خود در زمینت قرار دادی.56/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِمْ... عَدَدَ أَرَضِیکَ وَ مَا تَحْتَهُنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ
پروردگار من، بر ایشان به تعداد زمین هایت و آنچه زیر آنها و میان آنهاست، درود فرست.59/47
وَ وَافِ بِی عَرْصَةَ الْأَوَّلِینَ
و مرا به زمین (رستاخیز) پیشینیان برسان.127/47
وَ الْمُسْلِمُونَ فِیهِ مُجْتَمِعُونَ فِی أَقْطَارِ أَرْضِکَ
و در آن، مسلمانان در اطراف زمینت گرد هم می آیند.1/48
وَ أَنْتَ لَا تَخْفَی عَلَیْکَ خَافِیَةٌ فِی الْأَرْضِ وَ لَا فِی السَّمَاءِ
و تویی که هیچ چیز پنهانی در زمین و آسمان بر تو پنهان نیست.3/50
یَا اَللَّهُ الَّذِی لَا یَخْفَی عَلَیْهِ شَیْءٌ فِی الْأَرْضِ وَ لَا فِی السَّمَاءِ
ای خدایی که چیزی در زمین و آسمان بر تو پنهان نیست.1/52
وَ أَعِذْنِی مِنْ کُلِّ ذَلِکَ بِرَحْمَتِکَ وَ جَمِیعَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ
و مرا و همه مردان و زنان با ایمان را به
ص: 699
رحمتت از آنچه گفته شد پناه ده.10/8
وَ أَعِذْنَا وَ أَهَالِیَنَا وَ إِخْوَانَنَا وَ جَمِیعَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِمَّا اسْتَعَذْنَا مِنْهُ
و ما و خویشاوندان و برادرانمان و همه مردان و زنان با ایمان را، از آنچه از آن پناه بردیم، پناه ده.15/17
وَ اجْعَلْ آبَاءَنَا وَ أُمَّهَاتِنَا وَ... قَرَابَاتِنَا وَ جِیرَانَنَا مِنَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِنْهُ فِی حِرْزٍ حَارِزٍ
و پدران و مادران و نزدیکان و همسایگانمان از مردان و زنان با ایمان را، از (شرّ) او در جایگاهی محکم قرار ده.10/17
وَ أَعْطِ جَمِیعَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ وَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِثْلَ الَّذِی سَأَلْتُکَ لِنَفْسِی وَ لِوَلَدِی...
و به همه مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان با ایمان، مانندِ آنچه برای خود و فرزندانم از تو درخواست نمودم، ببخش.12/25
وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ... الْحُورِ الْحِسَانِ
و آنچه را در آن (بهشت) آماده ساخته ای از حوریان زیباروی، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز.4/27
اللَّهُمَّ عَقِّمْ أَرْحَامَ نِسَائِهِمْ
خداوندا رحم زنانشان را عقیم گردان.6/27
وَ امْنَعْنِی عَنْ أَذَی کُلِّ مُوءْمِنٍ وَ مُوءْمِنَةٍ، وَ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ
و مرا از آزار رساندن به هر مرد و زن با ایمان و به هر مرد و زن مسلمان بازدار.1/39
...خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ثُمَّ الْجَحِیمَ صَلُّوهُ
...او را بگیرد و در زنجیرش کشید، سپس به دوزخ افکنید.21/3
ص: 700
ثُمَّ ضَرَبَ لَهُ فِی الْحَیَاةِ أَجَلًا مَوْقُوتًا
سپس برای او (آفریده اش) در زندگی، سرآمدی خاص معیّن نمود.6/1
یَتَخَطَّأُ إِلَیْهِ بِأَیَّامِ عُمُرِهِ
با روزهای زندگی اش، به سوی آن (سرآمد خاص) گام بردارد.6/1
اسْتَوْعَبَ حِسَابَ عُمُرِهِ قَبَضَهُ إِلَی مَا نَدَبَهُ إِلَیْهِ مِنْ مَوْفُورِ ثَوَابِهِ، أَوْ مَحْذُورِ عِقَابِهِ
زمانی که حساب زندگی اش را بستاند، او را گرفته، به سوی آنچه فراخوانده بود، از پاداش فراوان یا کیفر ترسناک خود روانه سازد.6/1
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا نُعَمَّرُ بِهِ فِیمَنْ حَمِدَهُ مِنْ خَلْقِهِ
سپاس خدای را، سپاسی که با آن، بین آفریدگان سپاس گزارش، عمر طولانی نماییم.11و10/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... مَتَّعَنَا بِأَرْوَاحِ الْحَیَاةِ
و سپاس خدای را که ما را به نسیم های زندگی بهره مند ساخت.20/1
وَ قَطَعَ فِی إِحْیَاءِ دِینِکَ رَحِمَهُ
و در برپا داشتن دین تو، از ارحامش گسست.8/2
وَ اشْکُرْهُمْ عَلَی... خُرُوجِهِمْ مِنْ سَعَةِ الْمَعَاشِ إِلَی ضِیقِهِ
و ایشان را به خاطر آنکه از زندگی راحت به سختی افتادند، پاداش عنایت کن.8/4
وَ نَعُوذُ بِکَ... مِنْ مَعِیشَةٍ فِی شِدَّةٍ
و پناه می بریم به تو از زندگی در سختی.8/8
وَ إِذَا انْقَضَتْ أَیَّامُ حَیَاتِنَا، وَ تَصَرَّمَتْ مُدَدُ أَعْمَارِنَا... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اجْعَلْ خِتَامَ مَا تُحْصِی عَلَیْنَا کَتَبَةُ أَعْمَالِنَا. تَوْبَةً مَقْبُولَةً...
و آن هنگام که روزهای زندگانی ما به سر رسید و اوقات عمرمان سپری شد، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و پایان آنچه نویسندگان
ص: 701
کارهایمان برای ما می شمارند، توبه پذیرفته شده قرار ده.3/11
حَتَّی إِذَا رَأَی... غَایَةَ الْعُمُرِ قَدِ انْتَهَتْ... تَلَقَّاکَ بِالْإِنَابَةِ، وَ أَخْلَصَ لَکَ التَّوْبَةَ
تا اینکه می بیند مدّت عمر به پایان رسیده. با توبه به تو روی آورده و خالصانه برای تو توبه می کند.8/12
وَ أَنَا الَّذِی أَفْنَتِ الذُّنُوبُ عُمُرَهُ
و منم آنکه گناهان عمرش را به فنا داده.14/16
یَا إِلَهِی لَوْ... شَرِبْتُ مَاءَ الرَّمَادِ آخِرَ دَهْرِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر در مدّت زندگی ام آب خاکسترآلود بنوشم، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
یَا إِلَهِی لَوْ... أَکَلْتُ تُرَابَ الْأَرْضِ طُولَ عُمْرِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر همه عمرم خاک زمین خورم، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
وَ أَحْیِ بِلَادَکَ بِبُلُوغِ الزَّهَرَةِ
و با شکفتن شکوفه، سرزمین هایت را زنده گردان.2/19
تُحْیِی بِهِ مَا قَدْ مَاتَ
به سبب آن، آنچه را که مرده است، زنده نمایی.3/19
فَإِذَا کَانَ عُمْرِی مَرْتَعًا لِلشَّیْطَانِ فَاقْبِضْنِی إِلَیْکَ قَبْلَ أَنْ یَسْبِقَ مَقْتُکَ إِلَیَّ
پس چنانچه عمرم چراگاهی برای شیطان شد - پیش از آنکه دشمنی ات به سوی من شتابد - مرا به سوی خود بازگردان.5/20
وَ اجْعَلْنِی عَلَی مِلَّتِکَ أَمُوتُ وَ أَحْیَا
و چنانم گردان که بر آئین تو بمیرم و زنده شوم.17/20
وَ لَا تَجْعَلْ عَیْشِی کَدًّا کَدًّا
و زندگی ام را پر دردسر قرار نده.22/20
ص: 702
وَ لَا تَجْعَلِ الْحَیَاةَ عَلَیْنَا نَکَدًا
و زندگی را بر ما دشوار نگردان.16/42
اللَّهُمَّ اخْتِمْ بِعَفْوِکَ أَجَلِی
خداوندا زندگیِ مرا با آمرزش خود پایان ده.28/20
وَ ذَلِّلْهُ بِالرَّغْبَةِ فِیما عِنْدَکَ أَیَّامَ حَیَاتِی کُلِّهَا
و آن را با رغبت به آنچه نزد توست، در همه روزهای زندگی ام رام گردان.10/21
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ... أَبَدًا مَا أَبْقَیْتَنِی...
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره، همیشه تا هنگامی که زنده ام.4/23
إِلَهِی امْدُدْ لِی فِی أَعْمَارِهِمْ، وَ زِدْ لِی فِی آجَالِهِمْ
خداوندا عمرشان را برای من دراز گردان و در مدّت عمرشان برایم بیفزا.2/25
وَ أَحْیِ بِهِمْ ذِکْرِی
و یاد مرا به وسیله آنها (فرزندانم) زنده گردان.4/25
وَ مَنْ سِوَاکَ مَرْحُومٌ فِی عُمْرِهِ
و غیر تو، در زندگی اش نیازمند رحمت می باشد.11/28
اللَّهُمَّ إِنَّکَ ابْتَلَیْتَنَا... فِی آجَالِنَا بِطُولِ الْأَمَلِ...
خداوندا همانا تو ما را در مدّت زندگی هایمانْ به آرزوی دراز، آزمودی.1/29
وَ طَمِعْنَا بِآمَالِنَا فِی أَعْمَارِ الْمُعَمَّرِینَ
و با آرزوهایمان، در عمرهای کهنسالان، طمع کردیم.1/29
وَ أَسْتَجِیرُ بِکَ، یَا رَبِّ، مِنْ ذِلَّتِهِ فِی الْحَیَاةِ
و پناه از تو می جویم - ای پروردگار من - از خواری آن (وام) در زندگی.2/30
ص: 703
وَ أَسْأَلُکَ... أَنْ تَجْعَلَ مَا ذَهَبَ مِنْ جِسْمِی وَ عُمْرِی فِی سَبِیلِ طَاعَتِکَ
و از تو درخواست می کنم که آنچه از جسم و عمرم سپری شده در راه طاعتت قرار دهی.28/32
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ نَالَ مِنِّی مَا حَظَرْتَ عَلَیْهِ... فَمَضَی بِظُلَامَتِی مَیِّتًا، أَوْ حَصَلَتْ لِی قِبَلَهُ حَیًّا فَاغْفِرْ لَهُ مَا أَلَمَّ بِهِ مِنِّی
خداوندا و هر بنده ای که به من آسیبی رساند (و از من چیزی گرفت) که بر او جایز ندانسته بودی و او با همان وزر و وبال از دنیا رفته یا وزر و وبال من او را در دنیا در حال حیات گرفته، پس او را از آنچه بر من روا داشت، بیامرز.2/39
وَ اکْسُنَا بِهِ حُلَلَ الْأَمَانِ یَوْمَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ فِی نُشُورِنَا
و با آن، ما را در سهمناک ترین روز، هنگامی که زنده می شویم، به جامه های امان بپوشان.11/42
وَ سُقْ إِلَیْنَا بِهِ رَغَدَ الْعَیْشِ...
و به وسیله آن (قرآن)، آسایش زندگی را به سوی ما سوق بده.12/42
وَ أَحْیِنَا عَلَی سُنَّتِهِ
و ما را بر سنّت او زنده بدار.20/42
اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْنَا فِی سَائِرِ الشُّهُورِ وَ الْأَیَّامِ کَذَلِکَ مَا عَمَّرْتَنَا
خداوندا و ما را تا زمانی که عمر می دهی در بقیه ماه ها و روزها، این چنین قرار ده.18/44
وَ ابْلُغْ بِأَعْمَارِنَا مَا بَیْنَ أَیْدِینَا مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ الْمُقْبِلِ
و عمر ما - که در پیش روی ماست - را، به ماه رمضان آینده برسان.46/45
اللَّهُمَّ تَجَاوَزْ عَنْ... أَهْلِ دِینِنَا جَمِیعًا مَنْ سَلَفَ مِنْهُمْ وَ مَنْ غَبَرَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ
خداوندا از همه هم کیشان ما، هر که از ایشان درگذشته و مرده و هر که زنده مانده، تا روز رستاخیز درگذر.55/45
ص: 704
وَ أَنْتَ حَیٌّ صَمَدٌ
و تویی زنده بی نیاز.28/47
وَ أَحْیِ بِهِ مَا أَمَاتَهُ الظَّالِمُونَ مِنْ مَعَالِمِ دِینِکَ
و با او آنچه ستمگران از نشانه های دینت محو می کنند را زنده گردان.62/47
وَ بَلِّغْنِی مَبَالِغَ مَنْ عُنِیتَ بِهِ... فَأَعَشْتَهُ حَمِیدًا
و مرا به درجات کسی رسان که به او عنایت داشته ای، پس بدین سبب او را ستوده، زنده داشته ای.105/47
فَأَحْیِنِی حَیَاةً طَیِّبَةً تَنْتَظِمُ بِمَا أُرِیدُ
پس مرا به حیاتی پاکیزه زنده دار، که آنچه می خواهم فراهم گردد.117/47
وَ اجْعَلْ بَاقِیَ عُمْرِی فِی الْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ ابْتِغَاءَ وَجْهِکَ
و باقی زندگی ام را برای رضای خودت، در حجّ و عمره قرار ده.133/47
وَ هَبْ لَنَا یَا إِلَهِی مِنْ لَدُنْکَ فَرَجًا بِالْقُدْرَةِ الَّتِی بِهَا تُحْیِی أَمْوَاتَ الْعِبَادِ، وَ بِهَا تَنْشُرُ مَیْتَ الْبِلَادِ
و ما را - ای خدای من - از جانب خود به توانایی ای که با آن بندگان مرده را زنده می کنی و با آن سرزمین های مرده را زندگی می بخشی، گشایش ده.13/48
وَ أَذِقْنِی طَعْمَ الْعَافِیَةِ إِلَی مُنْتَهَی أَجَلِی
و طعم عافیت را تا پایان مدّت زندگی ام به من بچشان.14/48
کَیْفَ یَسْتَطِیعُ أَنْ یَهْرُبَ مِنْکَ مَنْ لَا حَیَاةَ لَهُ إِلَّا بِرِزْقِکَ؟
چگونه می تواند از تو بگریزد، آنکه جز به وسیله روزی اتْ زندگی برایش نیست؟1/52
لَا یُعَمَّرُ فِی الدُّنْیَا مَنْ کَرِهَ لِقَاءَکَ
کسی که (مرگ و) دیدار تو را نپسندید، در دنیا عمر جاودان نیابد.3/52
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی فِی حَشْرِی وَ نَشْرِی
مولای من! و در برانگیخته شدن و زنده شدنم به من رحم کن.7/53
ص: 705
زنده کردن احیا
وَ اجْلُ بِهِ صَدَاءَ الْجَوْرِ عَنْ طَرِیقَتِکَ
و با او زنگار ستم را از راهت بزدای.62/47
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ أَعْدَاءَکَ فِی أَقْطَارِ الْبِلَادِ مِنَ الْهِنْدِ... وَ الزَّنْجِ... وَ سَائِرِ أُمَمِ الشِّرْکِ
خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند از هند و زنگبار و دیگر امّت های مشرک.9/27
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... نُضَامُّ بِهِ أَنْبِیَاءَهُ الْمُرْسَلِینَ فِی دَارِ الْمُقَامَةِ الَّتِی لَا تَزُولُ
و سپاس خدای را، سپاسی که به سبب آن، با پیامبران فرستاده اش گرد آییم، در سرای ماندگاری که جاودانی است.16و10/1
وَ تَوَلَّنِی... قَبْلَ زَوَالِی عَنْ مَوْقِفِی هَذَا بِتَیْسِیرِکَ لِیَ الْعَسِیرَ وَ حُسْنِ تَقْدِیرِکَ لِی فِی جَمِیعِ الْأُمُورِ
و قبل از رفتنم از این مکان، با آسان کردن سختی و نیکی تقدیرت برای من، در تمامی امور یاری ام فرما.23/13
وَ عَلَی ذَلِکَ أَنْتَ دَائِمٌ لَا تَزُولُ
و در این (صفت) دائم و جاویدی.8/32
اللَّهُمَّ أَذْهِبْ مَحْلَ بِلَادِنَا بِسُقْیَاکَ
خداوندا خشکسالیِ شهرهای ما را، با آبیاری خویش برطرف ساز.4/36
...لَکِنَّکَ بِکَرَمِکَ جَازَیْتَهُ... عَلَی الْغَایَةِ الْقَرِیبَةِ الزَّائِلَةِ بِالْغَایَةِ الْمَدِیدَةِ الْبَاقِیَةِ
...ولی تو او را با کرمت در برابر عمل نزدیک مدّتِ زوال پذیر، پاداش درازمدّت پایدار عطا نموده ای.12/37
وَ سُلْطَانُکَ ثَابِتٌ لَا یَزُولُ
و سلطنت تو ثابت و بی زوال است.19/46
ص: 706
وَ لَا تُذْهِبْ عَنِّی شُکْرَکَ
و شکرگزاریت را از من نگیر.114/47
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُسَلِّیَ نَفْسِی عَنِ الدُّنْیَا بِمَخَافَتِکَ
خدای من، از تو می خواهم که با ترس از خود، دوستی دنیا را از من زایل نمایی.10/52
زهد پرهیزکاری
وَ تُزَهِّدَهُمْ فِی سَعَةِ الْعَاجِلِ
و در گشادگی دنیا آنان را بی میل نمایی.16/4
وَ ارْزُقْنِی... فَرَاغًا فِی زَهَادَةٍ
و مرا فراغت در زهد، روزی فرما.27/20
وَ ارْزُقْنِی الرَّغْبَةَ فِی الْعَمَلِ لَکَ لِآخِرَتِی... حَتَّی یَکُونَ الْغَالِبُ عَلَیَّ الزُّهْدَ فِی دُنْیَایَ
و برای آخرتمْ رغبت در عمل برای تو را، روزی ام گردان. تا آنکه بی رغبتی در دنیا بر من چیره شود.8/22
وَ أَنْتَ حَدَرْتَنِی مَاءً مَهِینًا مِنْ صُلْبٍ مُتَضَایِقِ الْعِظَامِ... إِلَی رَحِمٍ ضَیِّقَةٍ سَتَرْتَهَا بِالْحُجُبِ
و تو مرا (آن هنگام که) آبی پست (بودم)، از صلبی با استخوان های درهم تنیده به سوی رحمی تنگ که آن را با پرده ها پوشاندی، سرازیر نمودی.23/32
وَ أَوْدَعْتَنِی قَرَارَ رَحِمِهَا
و مرا در قرارگاه رحم او سپردی.24/32
اللَّهُمَّ عَقِّمْ أَرْحَامَ نِسَائِهِمْ
خداوندا رحم زنانشان را عقیم گردان.6/27
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ السَّامَّةِ وَ الْهَامَّةِ...
و من و فرزندانم را از شرّ جانور زهردار نکشنده و جانور زهردار کشنده پناه ده.6/23
ص: 707
وَ تَجَلَّی مَلَکُ الْمَوْتِ لِقَبْضِهَا مِنْ حُجُبِ الْغُیُوبِ... وَ دَافَ لَهَا مِنْ ذُعَافِ الْمَوْتِ کَأْسًا مَسْمُومَةَ الْمَذَاقِ
و فرشته مرگ برای گرفتن آن از پرده های پنهانی ها آشکار گردد و برای آن (جان ها)، جامی از شوکران مرگ - که چشیدن آن زهرآلود است - آمیخته سازد.13/42
فَکَمْ مِنْ عَدُوٍّ... شَحَذَ لِی ظُبَةَ مُدْیَتِهِ... وَ دَافَ لِی قَوَاتِلَ سُمُومِهِ
پس چه بسیار دشمنی که لبه تیغش را برای من تیز نمود و آن را برای من با زهرهای کشنده اش درهم آمیخت.4/49
زیادت افزایش
زیاده روی افراط
زیادی فراوانی
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ، وَ زِیَارَةِ قَبْرِ رَسُولِکَ... (وَ آلِ رَسُولِکَ) عَلَیْهِمُ السَّلَامُ
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره و زیارت قبر پیامبرت، و خاندان پیامبرت - که درود بر ایشان باد - .4/23
فَإِذَا أَوْرَدْتَهُ عَلَیْنَا وَ أَنْزَلْتَهُ بِنَا فَأَسْعِدْنَا بِهِ زَائِرًا
پس هنگامی که آن را نزد ما وارد نمودی و آن را بر ما فرود آوردی، ما را به زیارت آن سعادتمند گردان.4/40
وَ لَا تُخْزِنَا بِزِیَارَتِهِ
و از دیدارش ما را خوار نساز.4/40
اللَّهُمَّ إِنَّکَ مَنْ وَالَیْتَ لَمْ یَضْرُرْهُ خِذْلَانُ الْخَاذِلِینَ
خداوندا هر کس را که تو یاری نمودی، خواری خوارکنندگان به او زیان نرساند.12/5
اللَّهُمَّ وَ مَتَی وَقَفْنَا بَیْنَ نَقْصَیْنِ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیَا، فَأَوْقِعِ النَّقْصَ بِأَسْرَعِهِمَا فَنَاءً
خداوندا و هرگاه بین دو زیان قرار گرفتیم در دین یا دنیا، پس زیان را در آن که زودگذر است قرار ده.2/9
ص: 708
لَا أَمْلِکُ لِنَفْسِی نَفْعًا وَ لَا ضَرًّا إِلَّا بِکَ
جز به یاری تو بر سود و زیانی، توانا نیستم.7/21
وَ ارْزُقْنِی الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِیرِی فِی الشُّکْرِ لَکَ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَیَّ... حَتَّی أَتَعَرَّفَ مِنْ نَفْسِی رَوْحَ الرِّضَا وَ طُمَأْنِینَةَ النَّفْسِ مِنِّی بِمَا یَجِبُ لَکَ فِیما یَحْدُثُ فِی حَالِ... الضَّرِّ وَ النَّفْعِ
و هنگامی که در شکر به نعمت هایی که به من ارزانی داشته ای کوتاهی نمودم، (اعتراف به) حق را روزی ام فرما، تا نسیم خوشنودی و آرامش خود را نسبت به آنچه در حال زیان و سود رخ می دهد، و شکر آن برای تو واجب است، دریابم.11/22
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُوءْمِنَنِی مِنْ جَمِیعِ ضَرِّهِ وَ شَرِّهِ...
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا مرا از همه زیان و بدی اش ایمن سازی.8و7/23
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَیْنِ... یَبْتَدِرَانِ طَاعَتَکَ بِرَحْمَةٍ نَافِعَةٍ أَوْ نَقِمَةٍ ضَارَّةٍ
خداوندا همانا این دو، به رساندن رحمتی سودمند یا کیفری زیان بار به طاعتت می شتابند.1/36
فَلَا تُمْطِرْنَا بِهِمَا مَطَرَ السَّوْءِ
پس به سبب آن دو، باران زیانبار بر ما نباران.1/36
وَ اصْرِفْ عَنَّا أَذَاهَا وَ مَضَرَّتَهَا
و آزار و زیانشان را از ما برگردان.2/36
أَسْتَوْهِبُکَ - یَا إِلَهِی - نَفْسِیَ الَّتِی لَمْ تَخْلُقْهَا لَِتمْتَنِعَ بِهَا مِنْ سُوءٍ
ای خدای من از تو بخشش نفسم را می خواهم که آن را نیافریدی تا به سبب آن از زیان حمایت شوی.7/39
وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلَّا لَکَ
و آنان که از غیر تو درخواست نمودند، زیان دیدند.13/46
ص: 709
وَ حُلْ بَیْنِی وَ بَیْنَ... مَنْقَصَةٍ تَرْهَقُنِی
و میان من و نقیصه ای که مرا فرامی گیرد، جدایی انداز.99/47
وَ اجْعَلْ... کَرَّتِی غَیْرَ خَاسِرَةٍ
و بازگشتنم (به قیامت) را بی زیان قرار ده.126/47
زیان کاری بدبختی
وَ انْشُرْ عَلَیْنَا رَحْمَتَکَ بِغَیْثِکَ الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ الْمُنْسَاقِ لِنَبَاتِ أَرْضِکَ، الْمُونِقِ فِی جَمِیعِ الْآفَاقِ
و رحمتت را با بارانِ فراوان از ابری که برای رویاندن گیاهِ چشم انداز در همه نواحی زمینت روان است، بر ما بگستران.1/19
وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ... الْحُورِ الْحِسَانِ
و آنچه را در آن (بهشت) آماده ساخته ای از حوریان زیباروی، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز.4/27
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، ذُو الْبَهَاءِ وَ الْمَ-جْدِ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. دارای زیبایی و ارجمندی هستی.11/47
سُبْحَانَکَ مِنْ... رَفِیعٍ مَا أَرْفَعَکَ ذُو الْبَهَاءِ وَ الْمَ-جْدِ وَ الْکِبْرِیَاءِ وَ الْحَمْدِ
پاک و منزّهی! ای بلندمرتبه که بسیار بلندمرتبه ای! تویی دارای زیبایی و ارجمندی و بزرگواری و ستایش.24/47
فَهُوَ... بَهَاءُ الْعَالَمِینَ
پس او جمال و زیباییِ جهانیان است.60/47
وَ لَا تَقْرَعْنِی قَارِعَةً یَذْهَبُ لَهَا بَهَائِی
و بر من مصیبت بزرگی که با آن، زیبایی و خوشی ام از بین برود، وارد نکن.121/47
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو
ص: 710
می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی.5/50
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... سُوءِ الْوِلَایَةِ لِمَنْ تَحْتَ أَیْدِینَا
خداوندا به تو پناه می برم از بدرفتاری با زیردستان.3و1/8
مَنْ سِوَاکَ... مَقْهُورٌ عَلَی شَأْنِهِ
غیر توْ در امورش زیردست می باشد.11/28
وَ حَلِّنِی بِحِلْیَةِ الصَّالِحِینَ
و مرا به زینت شایستگان بیارا.10/20
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ
و زیور پرهیزکاران را به من بپوشان.10/20
وَ حَلِّنِی حِلْیَةَ الْمُتَّقِینَ
و مرا به زیور پرهیزکاران بیارای.127/47
ص: 711
ص: 712
وَ سَدِّدْنِی لِأَنْ أُعَارِضَ مَنْ غَشَّنِی بِالنُّصْحِ
و مرا توفیق ده تا با آنکه با من نادرستی نموده، از روی خیرخواهی برخورد کنم.9/20
سازش آشتی
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... أَوْ أَمَدَّهُ بِعِتَادٍ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا او را با ساز و برگ جنگ کمک نمود، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنْ... مِیتَةٍ عَلَی غَیْرِ عُدَّةٍ
و پناه می بریم به تو از مرگ ناگهانی.8/8
اللَّهُمَّ أَنْتَ عُدَّتِی إِنْ حَزِنْتُ
خداوندا اگر اندوهگین شوم، مایه دلخوشی ام تویی.20/20
اللَّهُمَّ اجْعَلْ لَنَا فِی کُلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِهِ حَظًّا مِنْ عِبَادِکَ
خداوندا برای ما در هر ساعتی از ساعت های این روز، بهره ای از بندگانت قرار ده.16/6
وَ أُشْهِدُ سَمَاءَکَ وَ أَرْضَکَ... فِی یَوْمِی هَذَا وَ سَاعَتِی هَذِهِ...
و آسمانت و زمینت را در این روز و این ساعت شاهد می گیرم.21/6
ص: 713
اللَّهُمَّ لَا تُنْسِنِی ذِکْرَهُمَا... فِی کُلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِ نَهَارِی
خداوندا یاد آنان را در هیچ ساعتی از ساعات روزم، از یادم نبر.13/24
وَ اکْفِنَا طُولَ الْأَمَلِ... حَتَّی لَا نُوءَمِّلَ اسْتِتْ-مَامَ سَاعَةٍ بَعْدَ سَاعَةٍ
و ما را از آرزوی دراز بازدار، تا بدانجا که تمام کردن ساعتی را پس از ساعتی، آرزو نکنیم.1/40
السَّلَامُ عَلَیْکَ... یَا خَیْرَ شَهْرٍ فِی الْأَیَّامِ وَ السَّاعَاتِ
درود بر تو، ای بهترین ماه در روزها و ساعت ها.24/45
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ، وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ مِنْ دُونِهِمْ: مِنْ سُکَّانِ سَمَاوَاتِکَ
...پس بر آنها درود فرست، و نیز بر فرشتگانی که از آنان پایین ترند، در آسمان هایت ساکنند.6/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ سُکَّانِ الْهَوَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ الْمَاءِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و ساکنان هوا و زمین و آب.23و11و10/3
وَ أُشْهِدُ سَمَاءَکَ وَ أَرْضَکَ وَ مَنْ أَسْکَنْتَهُمَا...
و آسمانت و زمینت و آنچه در آن دو جای دادی را شاهد می گیرم.21/6
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... السَّاکِنِینَ فِی جِوَارِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) در همسایگی تو جای گرفته اند، قرار ده.11و10/25
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ... تَلْقَی سُکَّانَهَا بِأَحَرِّ مَا لَدَیْهَا مِنْ أَلِیمِ النَّکَالِ وَ شَدِیدِ الْوَبَالِ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با ساکنان خود با سوزان ترین کیفرِ دردناک و عواقب سخت روبرو می شود.30و29/32
ص: 714
وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... شَرَابِهَا الَّذِی یُقَطِّعُ أَمْعَاءَ وَ أَفْئِدَةَ سُکَّانِهَا
و از آشامیدنی اش که روده و دلِ ساکنانش را پاره پاره می کند، به تو پناه می برم.31/32
ثُمَّ ضَرَبَ لَهُ فِی الْحَیَاةِ أَجَلًا مَوْقُوتًا... یَرْهَقُهُ بِأَعْوَامِ دَهْرِهِ
سپس برای او (آفریده اش) در زندگی، سرآمدی خاص معیّن نمود، که با سال های روزگارش، به آن نزدیک می شود.6/1
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ، وَ زِیَارَةِ قَبْرِ رَسُولِکَ... أَبَدًا مَا أَبْقَیْتَنِی فِی عَامِی هَذَا وَ فِی کُلِّ عَامٍ
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره و زیارت قبر پیامبرت، همیشه تا هنگامی که زنده ام، در این سال و در همه سال.4/23
اللَّهُمَّ یَا ذَا... الْعِزِّ الْبَاقِی عَلَی مَرِّ الدُّهُورِ وَ خَوَالِی الْأَعْوَامِ...
خداوندا ای عزیزی که با سپری شدن روزگارها و سال های گذشته، ماندگار است.3و1/32
وَ آثَرْتَهُ عَلَی کُلِّ أَوْقَاتِ السَّنَةِ بِمَا أَنْزَلْتَ فِیهِ مِنَ الْقُرْآنِ وَ النُّورِ
و آن را بر همه زمان های سال برگزیدی. به سبب آنچه در آن ماه از قرآن و نور نازل کردی.20/45
وَ الَّذِینَ... انْتَفَتْ مِنْهُمُ الْقَرَابَاتُ إِذْ سَکَنُوا فِی ظِلِّ قَرَابَتِهِ
و آنان که چون در سایه خویشی او ساکن شدند خویشاوندان، آنها را بیگانه دانستند،6/4
اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْ ظِلَّهُ عَلَیْنَا سَمُومًا
خداوندا سایه آن (ابر) را بر ما گرم و سوزان
ص: 715
قرار نده.6/19
وَ أَظِلَّنِی فِی ذَرَاکَ
و در سایه خود، قرارم ده.21/20
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَسْکُنُ فِی ظِلِّ جَنَاحِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که در سایه بال (حمایت) آن ساکن می شوند.7/42
فَنَادَیْتُکَ یَا إِلَهِی... عَالِمًا أَنَّهُ لَا یُضْطَهَدُ مَنْ أَوَی إِلَی ظِلِّ کَنَفِکَ
ای خدای من، پس تو را خواندم، در حالی که می دانستم هر که به سایه رحمت تو پناه بَرَد، شکست نمی خورد.10/49
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ... سُوءَالَ مَنْ قَدْ... أَظَلَّهُ الْأَجَلُ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که مرگ بر او سایه افکنده است.9و8/52
سبب دستاویز
وَ خَلَقَ لَهُمُ النَّهَارَ مُبْصِرًا... لِیَتَسَبَّبُوا إِلَی رِزْقِهِ
و روز را برای ایشان روشن گر آفرید تا جهت دست یابی به روزی، وسیله جویی کنند.6/6
وَ تَسَبَّبَتْ بِلُطْفِکَ الْأَسْبَابُ
و به لطف تو وسیله ها فراهم گردید.2/7
وَ یَا مَنْ لَا تُبَدِّلُ حِکْمَتَهُ الْوَسَائِلُ
و ای آنکه ابزارها، حکمتش را دگرگون نمی کند.8/13
وَ مَنْ تَوَجَّهَ بِحَاجَتِهِ إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ أَوْ جَعَلَهُ سَبَبَ نُجْحِهَا دُونَکَ فَقَدْ تَعَرَّضَ لِلْحِرْمَانِ
و هر که برای حاجتش به یکی از آفریدگانِ تو رو آورد یا سبب روا شدن آن را غیر تو قرار دهد، بی گمان خود را در معرض ناامیدی قرار داده.14/13
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... وَ اجْعَلْ ذَلِکَ عَوْنًا لِی وَ
ص: 716
سَبَبًا لِنَجَاحِ طَلِبَتِی
و بر محمّد و خاندانش درود فرست و آن را کمکی برای من و وسیله روا شدن حاجتم قرار ده.24/13
وَ صَوِّرْ فِی قَلْبِی مِثَالَ مَا ادَّخَرْتَ لِی مِنْ ثَوَابِکَ، وَ أَعْدَدْتَ لِخَصْمِی مِنْ جَزَائِکَ وَ عِقَابِکَ، وَ اجْعَلْ ذَلِکَ سَبَبًا لِقَنَاعَتِی بِمَا قَضَیْتَ
و نمونه پاداشی را که برایم ذخیره نمودی و مجازات و کیفری که برای دشمنم آماده کردی، در دلم بگذار و آن را وسیله راضی شدنم به آنچه مقدّر نمودی قرار ده.15/14
اللَّهُمَّ إِنَّکَ إِنْ... قَطَعْتَ عَنِّی سَبَبَکَ لَمْ أَجِدِ السَّبِیلَ إِلَی شَیْءٍ مِنْ أَمَلِی غَیْرَکَ
خداوندا اگر رشته (رحمت) خود را از من ببری، راهی به سوی هیچ یک از آرزویم، غیر تو نیابم.5/21
وَ أَجْرِ مِنْ أَسْبَابِ الْحَلَالِ أَرْزَاقِی
و روزی هایم را از اسباب حلال، پیوسته گردان.3/30
وَ اجْعَلْ مَا خَوَّلْتَنِی مِنْ حُطَامِهَا... ذَرِیعَةً إِلَی جَنَّتِکَ
و آنچه از کالای آن (دنیا)، که به من ارزانی داشته ای، وسیله دست یابی به بهشتت قرار ده.6/30
خَرَجَتْ مِنْ یَدِی أَسْبَابُ الْوُصُلَاتِ إِلَّا مَا وَصَلَهُ رَحْمَتُکَ
اسباب پیوندها از دستم بیرون رفته، جز آنچه به رحمتت وصل شده.9/32
وَ تَقَطَّعَتْ عَنِّی عِصَمُ الْآمَالِ إِلَّا مَا أَنَا مُعْتَصِمٌ بِهِ مِنْ عَفْوِکَ
و رشته های آرزو از من بریده، جز بخشایشت که به آن چنگ زده ام.9/32
وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ الِاخْتِیَارِ، وَ اجْعَلْ ذَلِکَ ذَرِیعَةً إِلَی الرِّضَا بِمَا قَضَیْتَ لَنَا وَ التَّسْلِیمِ لِمَا حَکَمْتَ
و معرفت (کار) خیر را به ما الهام فرما و آن را وسیله خوشنودی به آنچه برای ما مقدّر فرمودی و تسلیم به آنچه حکم نمودی، قرار ده.2/33
ص: 717
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ مِنْ عَبِیدِکَ... لَحِقَهُ بِی أَوْ بِسَبَبِی ظُلْمٌ... أَرْضِهِ عَنِّی مِنْ وُجْدِکَ...
خداوندا و هر بنده ای از بندگانت که به دست من یا به وسیله من، ستمی به او شده، او را با توانگری خود، از من خوشنود گردان.4/39
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ وَسِیلَةً لَنَا إِلَی أَشْرَفِ مَنَازِلِ الْکَرَامَةِ
و قرآن را برای ما سبب رسیدن به شریف ترین منزل های کرامت قرار ده.8/42
فَصُمْنَا بِأَمْرِکَ نَهَارَهُ، وَ قُمْنَا بِعَوْنِکَ لَیْلَهُ... وَ تَسَبَّبْنَا إِلَیْهِ مِنْ مَثُوبَتِکَ
پس به فرمان تو روزش را روزه گرفتیم و به یاری تو شبش را به پا خاستیم. و آن را وسیله پاداش تو قرار دادیم.21/45
وَ وَسِیلَتِی إِلَیْکَ التَّوْحِیدُ
و وسیله من به سویت یگانه دانستن توست.3/49
رَبِّ صَلِّ عَلَی أَطَائِبِ أَهْلِ بَیْتِهِ الَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِکَ... وَ جَعَلْتَهُمْ الْوَسِیلَةَ إِلَیْکَ
پروردگار من، بر پاکیزه تران خانواده اش درود فرست، آنان که برای فرمان خود برگزیدی و آنها را وسیله ای به سوی خود قرار دادی.56/47
وَ انْزِعْ مِنْ قَلْبِی حُبَّ دُنْیَا دَنِیَّةٍ... تَصُدُّ عَنِ ابْتِغَاءِ الْوَسِیلَةِ إِلَیْکَ
و دوستی دنیای پست که از طلبیدن دستاویز به سوی تو، منع می کند را از دلم بَر کن.109/47
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکُونُ... ذَرِیعَةً إِلَی مَغْفِرَتِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که وسیله ای به سوی آمرزشش باشد.29و27/1
وَ لَمْ تَحْمِلْهُ عَلَی الْمُنَاقَشَاتِ فِی الْآلَاتِ الَّتِی تَسَبَّبَ بِاسْتِعْمَالِهَا إِلَی مَغْفِرَتِکَ
و از او نسبت به ابزاری که با به کار بردن آنها، به آمرزش تو نائل شد، حسابکشی
ص: 718
سخت نکردی.13/37
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکُونُ... سَبَبًا إِلَی رِضْوَانِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که سببی به سوی خوشنودی اش باشد.29و27/1
وَ جَعَلْتَهُ الذَّرِیعَةَ إِلَی رِضْوَانِکَ
و او را سبب رسیدن به خوشنودی ات قرار دادی.60/47
...بَلْ أَقُولُ مَقَالَ الْعَبْدِ الذَّلِیلِ الظَّالِمِ لِنَفْسِهِ الْمُسْتَخِفِّ بِحُرْمَةِ رَبِّهِ
...بلکه همانند بنده ای خوار که به خود ستم نموده و حرمت پروردگارش را سبک شمرده سخن می گویم.7/12
...أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِی مَحَّصْتَنِی بِهَا... تَخْفِیفًا لِمَا ثَقُلَ بِهِ عَلَیَّ ظَهْرِی مِنَ الْخَطِیئَاتِ
...یا وقت بیماری که مرا با آن نجات دادی تا خطاهایی را که پشت مرا سنگین کرده سبک نماید.4/15
وَ هَذَا ظَهْرِی قَدْ أَثْقَلَتْهُ الْخَطَایَا، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ خَفِّفْ عَنْهُ بِمَنِّکَ
و این پشت من است که خطاها آن را سنگین کرده، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به بخششت آن را سبک گردان.29/16
اللَّهُمَّ وَ عَلَیَّ تَبِعَاتٌ... فَعَوِّضْ مِنْهَا أَهْلَهَا... وَ خَفِّفْ عَنِّی ثِقْلَهَا
خداوندا و مرا (از حقوق مردم) گرفتاری هایی است. پس صاحبانش را عوض ده و سنگینی اش را از من سبک فرما.18/31
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ... لَا تَقْدِرُ عَلَی التَّخْفِیفِ عَمَّنْ خَشَعَ لَهَا وَ اسْتَسْلَمَ إِلَیْهَا
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که قادر بر سبک کردن (شعله ها) از کسی که برایش فروتنی نماید و تسلیم او گردد، نیست.30و29/32
وَ لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَیَّرْتَ فَنَغْمِطَ قَدْرَکَ
ص: 719
و ما را دچار عجز از شناخت آنچه اختیار نموده ای نساز، تا قدْر تو را سبک شماریم.3/33
وَ لَا تَفْتِنِّی بِمَا أَعْطَیْتَهُمْ، وَ لَا تَفْتِنْهُمْ بِمَا مَنَعْتَنِی فَأَحْسُدَ خَلْقَکَ، وَ أَغْمَطَ حُکْمَکَ
و مرا به آنچه به آنان (دنیاداران) عطا کردی، آزمایش نکن و آنان را به آنچه از من منع داشتی، دچار آزمون نساز که بر آفریدگانت حسد برم و حکم تو را سبک شمارم.2/35
فَإِنَّ قُوَّتِی لَا تَسْتَقِلُّ بِنَقِمَتِکَ
پس به درستی که نیروی من انتقام تو را سبک نمی شمارد.5/39
وَ لَا تَمْحَقْنِی فِیمَن تَمْحَقُ مِنَ الْمُسْتَخِفِّینَ بِمَا أَوْعَدْتَ
و مرا در شمار نابودشوندگانی که تهدید تو را سبک می شمارند، نابود نکن.95/47
قَدْ أَوْقَفْتُ نَفْسِی مَوْقِفَ... الْمُسْتَخِفِّینَ بِوَعْدِکَ
خود را در جایگاه سبک شمارندگان وعده تو، واداشته ام.2/53
الْحَمْدُ لِلَّهِ الْأَوَّلِ بِلَا أَوَّلٍ کَانَ قَبْلَهُ
سپاس خدای را، اوّلی که پیش از او اوّلی نبوده است.1/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَوْ حَبَسَ عَنْ عِبَادِهِ مَعْرِفَةَ حَمْدِهِ عَلَی مَا أَبْلَاهُمْ مِنْ مِنَنِهِ الْمُتَتَابِعَةِ... لَتَصَرَّفُوا فِی مِنَنِهِ فَلَمْ یَحْمَدُوهُ...
و سپاس خدای را که اگر بندگانش را از شناختن سپاسش بر بخشش های پی درپی که به ایشان داده بازمی داشت، آنها نعمت هایش را صرف می نمودند و او را سپاس نمی گزاردند.8/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا عَرَّفَنَا مِنْ نَفْسِهِ
و سپاس خدای را که خودش را به ما شناساند.10/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی اخْتَارَ لَنَا مَحَاسِنَ الْخَلْقِ
و سپاس خدایی را که زیبایی های آفرینش را برای ما برگزید.17/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَغْلَقَ عَنَّا بَابَ الْحَاجَةِ إِلَّا إِلَیْهِ
و سپاس خدایی را که درِ نیازمندی را جز به سوی خود، بر ما بست.19/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی رَکَّبَ فِینَا آلَاتِ الْبَسْطِ
و سپاس خدای را که آلات بسط و گشادن را
ص: 720
در ما به هم پیوست.20/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی دَلَّنَا عَلَی التَّوْبَةِ...
و سپاس خدای را که ما را به توبه ره نمود.22/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ بِکُلِّ مَا حَمِدَهُ بِهِ أَدْنَی مَلَائِکَتِهِ إِلَیْهِ...
و سپاس خدای را، به هر سپاسی که نزدیک ترین فرشتگانش، او را ستوده اند.25/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ مَکَانَ کُلِّ نِعْمَةٍ لَهُ عَلَیْنَا
پس سپاس او را، به جای هر نعمتی که او بر ما دارد.27/1
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ...
و سپاس خدایی را که به پیامبرش محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - بر ما منّت نهاد.1/2
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی خَلَقَ اللَّیْلَ وَ النَّهَارَ بِقُوَّتِهِ
سپاس خدای را که شب و روز را به توانایی خود آفرید.1/6
الْحَمْدُ لِلَّهِ رِضًی بِحُکْمِ اللَّهِ
سپاس خدای را که راضی به حکم اویم.1/35
فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا وَقَیْتَنَا مِنَ الْبَلَاءِ
پس سپاس تو راست، بر بلاهایی که ما را از آن نگهداشتی.6/36
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدَانَا لِحَمْدِهِ
سپاس خدای را که ما را برای سپاس گزاری اش راهنمایی فرمود.1/44
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی حَبَانَا بِدِینِهِ
و سپاس خدای را که دین خود را به ما هدیه کرد.2/44
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ مِنْ تِلْکَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ
و سپاس سزاوار خداییست که ماه خود، ماه رمضان را، (یکی) از آن راه ها قرار داد.3/44
فَلَکَ الْحَمْدُ مَا وُجِدَ فِی حَمْدِکَ مَذْهَبٌ
پس ستایش برای توست، تا آنجا که راهی در ستایش تو یافت شود.17/45
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ
سپاس خدای را که پروردگار جهانیان است.1/47
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ بَدِیعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ
خداوندا سپاس برای توست، پدیدآورنده آسمان ها و زمین.2/47
لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا یَدُومُ بِدَوَامِکَ
سپاس برای توست. سپاسی که با همیشگی بودن تو، همیشگی است.32/47
وَ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا خَالِدًا بِنِعْمَتِکَ
و سپاس برای توست. سپاسی که همراه نعمت تو، جاوید مانَد.33/47
وَ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا یُوَازِی صُنْعَکَ
ص: 721
و سپاس برای توست. سپاسی که با لطف تو، برابری کند.34/47
وَ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا یَزِیدُ عَلَی رِضَاکَ
و سپاس برای توست. سپاسی که بر خوشنودی ات بیفزاید.35/47
وَ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا مَعَ حَمْدِ کُلِّ حَامِدٍ
و سپاس برای توست. سپاسی که همراه با سپاس هر سپاس گزار باشد.36/47
وَ لَکَ الْحَمْدَ
و سپاس ویژه توست.2/48
اللَّهُمَّ بِأَنَّ لَکَ الْمُلْکَ وَ الْحَمْدَ
خداوندا، به درستی که پادشاهی و سپاس مختص به توست.3/48
فَلَکَ إِلَهِی الْحَمْدُ
پس خدای من، تو را سپاس.1/49
فَلَکَ الْحَمْدُ إِلَهِی مِنْ مُقْتَدِرٍ لَا یُغْلَبُ
پس خدای من، سپاس برای توست. توانایی که شکست نمی خورد.14/49
إِلَهِی أَحْمَدُکَ - وَ أَنْتَ لِلْحَمْدِ أَهْلٌ -
خدای من، تو را سپاس گزارم و تو شایسته سپاسی.1/51
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَوْ حَبَسَ عَنْ عِبَادِهِ مَعْرِفَةَ حَمْدِهِ عَلَی مَا أَبْلَاهُمْ مِنْ مِنَنِهِ الْمُتَتَابِعَةِ... لَتَصَرَّفُوا فِی مِنَنِهِ فَلَمْ یَحْمَدُوهُ، وَ تَوَسَّعُوا فِی رِزْقِهِ فَلَمْ یَشْکُرُوهُ
و سپاس خدای را که اگر بندگانش را از شناختن سپاسش بر بخشش های پی درپی که به ایشان داده بازمی داشت، آنها نعمت هایش را صرف می نمودند و او را سپاس نمی گزاردند و از روزی ای که عطا فرموده، فراوان استفاده می برند و شکرش به جا نمی آوردند.8/1
...وَ لَوْ کَانُوا کَذَلِکَ لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِیَّةِ إِلَی حَدِّ الْبَهِیمِیَّةِ
و اگر چنین بودند، از مرزهای انسانیّت خارج شده، به مرز حیوانیّت رومی آوردند.9/1
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا نُعَمَّرُ بِهِ فِیمَنْ حَمِدَهُ مِنْ خَلْقِهِ، وَ نَسْبِقُ بِهِ مَنْ سَبَقَ إِلَی رِضَاهُ وَ عَفْوِهِ
سپاس خدای را، سپاسی که با آن، بین آفریدگان سپاس گزارش، عمر طولانی نماییم و با آن، بر پیشی گرفتگان به سوی خوشنودی و بخشایش او، پیشی گیریم.11و10/1
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا یُضِیءُ لَنَا بِهِ ظُلُمَاتِ الْبَرْزَخِ، وَ یُسَهِّلُ عَلَیْنَا بِهِ سَبِیلَ الْمَبْعَثِ، وَ یُشَرِّفُ بِهِ مَنَازِلَنَا عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ
ص: 722
سپاس خدای را، سپاسی که با آن، تاریکی های برزخ را برای ما روشن نماید و با آن راه رستاخیز را بر ما آسان سازد و با آن سپاس، منزلت ما را در جایگاه های گواهان، شرافت (و آبرو) دهد.
12و10/1
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا یَرْتَفِعُ مِنَّا إِلَی أَعْلَی عِلِّیِّینَ فِی کِتَابٍ مَرْقُومٍ یَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ
سپاس خدای را، سپاسی که از ما به سوی بالاترین مرتبه ها(ی بهشتی) بالا رود، «در کتاب نوشته شده ای که مقرّبان الهی گواه آنند».13و10/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا تَقَرُّ بِهِ عُیُونُنَا إِذَا بَرِقَتِ الْأَبْصَارُ، وَ تَبْیَضُّ بِهِ وُجُوهُنَا إِذَا اسْوَدَّتِ الْأَبْشَارُ
و سپاس خدای را، سپاسی که به وسیله آن چشمانمان روشن شود، هنگامی که دیده ها، خیره می شود. و چهره هایمان با آن سفید گردد، هنگامی که پوست ها سیاه می گردد.14و10/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا نُعْتَقُ بِهِ مِنْ أَلِیمِ نَارِ اللَّهِ إِلَی کَرِیمِ جِوَارِ اللَّهِ
و سپاس خدای را، سپاسی که به سبب آن از آتش دردناک خداوند آزاد شده، به جوار ارجمند خدا، واصل شویم.15و10/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا نُزَاحِمُ بِهِ مَلَائِکَتَهُ الْمُقَرَّبِینَ، وَ نُضَامُّ بِهِ أَنْبِیَاءَهُ الْمُرْسَلِینَ...
و سپاس خدای را، سپاسی که به سبب آن،
جا را بر فرشتگان مقرّب تنگ نماییم و با پیامبران فرستاده اش گرد آییم.16و10/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ بِکُلِّ مَا حَمِدَهُ بِهِ أَدْنَی مَلَائِکَتِهِ إِلَیْهِ...
و سپاس خدای را، به هر سپاسی که نزدیک ترین فرشتگانش، او را ستوده اند.25/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا یَفْضُلُ سَائِرَ الْحَمْدِ...
و سپاس خدای را، سپاسی که بر سایر سپاس ها، برتری یابد.26و25/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ مَکَانَ کُلِّ نِعْمَةٍ لَهُ عَلَیْنَا
پس سپاس او را، به جای هر نعمتی که او بر ما دارد.27/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا لَا مُنْتَهَی لِحَدِّهِ، وَ لَا حِسَابَ لِعَدَدِهِ، وَ لَا مَبْلَغَ لِغَایَتِهِ، وَ لَا انْقِطَاعَ لِأَمَدِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که حدّش بدون انتها و عددش بی حساب و آخِرش بدون نهایت و مدّتش نامقطوع می باشد.28و27/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکُونُ وُصْلَةً إِلَی طَاعَتِهِ وَ عَفْوِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که به سوی طاعت و بخشایش او پیوند خوریم.29و27/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا نَسْعَدُ بِهِ فِی السُّعَدَاءِ مِنْ أَوْلِیَائِهِ، وَ نَصِیرُ بِهِ فِی نَظْمِ الشُّهَدَاءِ بِسُیُوفِ أَعْدَائِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که با آن در بین سعادتمندان از دوستانش به سعادت برسیم و با آن در ردیف کشته شدگان به شمشیرهای دشمنانش درآییم.30و27/1
ص: 723
فَلَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُخَلِّفُ حَمْدَ الْحَامِدِینَ وَرَاءَهُ، حَمْدًا یَمْلَأُ أَرْضَهُ وَ سَمَاءَهُ
پس سپاس تو راست، سپاسی که سپاس سپاس گزاران را پشت سر گذارَد و سپاسی که زمین و آسمانش را پر سازد.6/36
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا یَتَقَبَّلُهُ مِنَّا، وَ یَرْضَی بِهِ عَنَّا
و سپاس خدای را. سپاسی که آن را از ما بپذیرد و به سبب آن از ما خوشنود شود.2/44
لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا یَدُومُ بِدَوَامِکَ
سپاس برای توست. سپاسی که با همیشگی بودن تو، همیشگی است.32/47
وَ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا خَالِدًا بِنِعْمَتِکَ
و سپاس برای توست. سپاسی که همراه نعمت تو، جاوید مانَد.33/47
وَ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا یُوَازِی صُنْعَکَ
و سپاس برای توست. سپاسی که با لطف تو، برابری کند.34/47
وَ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا یَزِیدُ عَلَی رِضَاکَ
و سپاس برای توست. سپاسی که بر خوشنودی ات بیفزاید.35/47
وَ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا مَعَ حَمْدِ کُلِّ حَامِدٍ
و سپاس برای توست. سپاسی که همراه با سپاس هر سپاس گزار باشد.36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا لَا یَنْبَغِی إِلَّا لَکَ، وَ لَا یُتَقَرَّبُ بِهِ إِلَّا إِلَیْکَ
سپاس برای توست. سپاسی که جز برای تو، سزاوار نباشد و به وسیله آن جز به سوی تو، تقرّب نتوان جست.37و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُسْتَدَامُ بِهِ الْأَوَّلُ، وَ یُسْتَدْعَی بِهِ دَوَامُ الْآخِرِ
سپاس برای توست. سپاسی که دوام اوّلین و بقای آخِرین، به وسیله آن درخواست گردد.
38و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَتَضَاعَفُ عَلَی کُرُورِ الْأَزْمِنَةِ
سپاس برای توست. سپاسی که با گردش زمان ها، چندین برابر شود.39و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَعْجِزُ عَنْ إِحْصَائِهِ الْحَفَظَةُ، وَ یَزِیدُ عَلَی مَا أَحْصَتْهُ فِی کِتَابِکَ الْکَتَبَةُ
سپاس برای توست. سپاسی که نگهبانانِ (اعمال) از شمردنش عاجز باشند، و بر آنچه نویسندگان (اعمال) در کتاب تو به شمار آورده اند، افزونی یابد.40و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُوازِنُ عَرْشَکَ الْمَ-جِیدَ
سپاس برای توست. سپاسی که با عرش بزرگ تو همسنگ باشد.41و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکْمُلُ لَدَیْکَ ثَوَابُهُ
سپاس برای توست. سپاسی که پاداش آن نزد تو کامل باشد.42و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا ظَاهِرُهُ وَفْقٌ لِبَاطِنِهِ
سپاس برای توست. سپاسی که ظاهرش با
ص: 724
باطنش همخوان باشد.43و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا لَمْ یَحْمَدْکَ خَلْقٌ مِثْلَهُ
سپاس برای توست. سپاسی که هیچ آفریده ای مانند آن، تو را ستایش نکرده باشد.44و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُعَانُ مَنِ اجْتَهَدَ فِی تَعْدِیدِهِ
سپاس برای توست. سپاسی که هر که در بسیاری آن کوشید، یاری گردد.45و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَجْمَعُ مَا خَلَقْتَ مِنَ الْحَمْدِ
سپاس برای توست. سپاسی که آنچه از سپاس ها آفریدی را گرد آورد.46و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا لَا حَمْدَ أَقْرَبُ إِلَی قَوْلِکَ مِنْهُ، وَ لَا أَحْمَدَ مِمَّنْ یَحْمَدُکَ بِهِ
سپاس برای توست. سپاسی که هیچ سپاسی نزدیک تر از آن به سپاسی که (در) گفتار توست، نباشد و هیچ سپاس گزاری، سپاس گزارتر از آنکه تو را سپاس گزارَد، نباشد.47و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُوجِبُ بِکَرَمِکَ الْمَزِیدَ بِوُفُورِهِ
سپاس برای توست. سپاسی که با بسیاری اش به همراه کرمت، فراوانی (نعمت) را لازم گردانَد.
48و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَجِبُ لِکَرَمِ وَجْهِکَ
سپاس برای توست. سپاسی که سزاوار ذاتِ کریم تو باشد.49و36/47
تَحْمَدُکَ نَفْسِی وَ لِسَانِی وَ عَقْلِی، حَمْدًا یَبْلُغُ الْوَفَاءَ وَ حَقِیقَةَ الشُّکْرِ، حَمْدًا یَکُونُ مَبْلَغَ رِضَاکَ عَنِّی
تنم و زبانم و عقلم، تو را سپاس گزاری می کنند. سپاسی که به کمال و حقیقت ستایش رسد. سپاسی که به اندازه خوشنودی تو از من باشد.6/51
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَغْلَقَ عَنَّا بَابَ الْحَاجَةِ إِلَّا إِلَیْهِ، فَکَیْفَ نُطِیقُ حَمْدَهُ؟ أَمْ مَتَی نُوءَدِّی شُکْرَهُ؟ لَا مَتَی؟
و سپاس خدایی را که درِ نیازمندی را جز به سوی خود، بر ما بست. پس چگونه سپاس او را به جا آوریم یا چه زمان توانیم شکرش گزاریم؟ نه! چه زمان (هیچ گاه)؟19/1
...وَ نَهَانَا لِیَبْتَلِیَ شُکْرَنَا
...و نهیمان نمود تا شکرگزاریمان را آزمایش کند.21/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ بِکُلِّ مَا حَمِدَهُ بِهِ أَدْنَی مَلَائِکَتِهِ إِلَیْهِ وَ أَکْرَمُ خَلِیقَتِهِ عَلَیْهِ وَ أَرْضَی حَامِدِیهِ لَدَیْهِ
و سپاس خدای را، به هر سپاسی که نزدیک ترین فرشتگانش و گرامی ترین آفریدگانش و پسندیده ترین سپاس گویانش، او را ستوده اند.25/1
ص: 725
إِنَّهُ وَلِیٌّ حَمِیدٌ
به درستی که او یاری دهنده ستوده است.30و27/1
إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ
به درستی که تو ستوده بزرگواری.14/22
إِنَّکَ الْمَنَّانُ الْحَمِیدُ...
به درستی که تو بسیار نعمت دهنده ستوده ای.18/27
إِنَّکَ الْمَنَّانُ الْحَمِیدُ
به درستی که تو بسیار نعمت دهنده و ستوده ای.7/43
إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ
به درستی که تو ستوده بزرگواری.11/48
فَأَنْتَ عِنْدِی مَحْمُودٌ
پس تو نزد من ستوده ای.5/51
وَ اجْعَلْ... فَرَاغَ أَبْدَانِنَا فِی شُکْرِ نِعْمَتِکَ
و آسایش تن هایمان را در سپاس گزاری نعمت خود قرار ده.14/5
وَ هَذَا یَوْمٌ حَادِثٌ جَدِیدٌ... إِنْ أَحْسَنَّا وَدَّعَنَا بِحَمْدٍ
و این روزی نو و تازه است. اگر نیکی کردیم، با سپاس ما را بدرود گوید.12/6
وَ امْلَأْ لَنَا مَا بَیْنَ طَرَفَیْهِ حَمْدًا وَ شُکْرًا...
و دو طرف آن (روز) را برای ما از سپاس و ستایش پر ساز.14/6
اللَّهُمَّ اجْعَلْ لَنَا فِی کُلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِهِ... نَصِیبًا مِنْ شُکْرِکَ
خداوندا برای ما در هر ساعتی از ساعت های این روز، سهمی از سپاس گزاری ات قرار ده.16/6
وَ وَفِّقْنَا... لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ... وَ شُکْرِ النِّعَمِ
و ما را برای انجام نیکی و سپاس نعمت ها، توفیق ده.18/6
وَ اجْعَلْنَا مِنْ... أَشْکَرَهُمْ لِمَا أَوْلَیْتَ مِنْ نِعَمِکَ
و ما را از شکرگزارترین آنان بر نعمتی که ارزانی داشته ای قرار ده.20/6
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... تَرْکِ الشُّکْرِ لِمَنِ اصْطَنَعَ
ص: 726
الْعَارِفَةَ عِنْدَنَا
خداوندا به تو پناه می برم از ناسپاسی از کسی که به ما نیکی کرده است.3و1/8
وَ اشْغَلْ... أَلْسِنَتَنَا بِشُکْرِکَ عَنْ کُلِّ شُکْرٍ
و زبان های ما را به سپاس خود از هر سپاسی مشغول ساز.1/11
یَا مَنْ شُکْرُهُ فَوْزٌ لِلشَّاکِرِینَ
ای که سپاس او برای سپاس گزاران پیروزی است.1/11
...یَحْجُبُنِی... نِعْمَةٌ أَنْعَمْتَ بِهَا عَلَیَّ. فَقَصَّرْتُ فِی شُکْرِهَا
بازمی دارد مرا (از درخواست از تو)، نعمتی که به من بخشیدی و من در شکرگزاری آن کوتاهی کردم.2/12
وَ ارْزُقْنِی الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِیرِی فِی الشُّکْرِ لَکَ...
و هنگامی که در شکرت کوتاهی نمودم، (اعتراف به) حق را روزی ام فرما.11/22
وَ یَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَی خَلْقِهِ بِحُسْنِ التَّجَاوُزِ
و ای آنکه با گذشت نیک، آفریدگانش را به سپاس خود واداشته است.10/12
تَمَدَّحْتَ بِالْغَنَاءِ عَنْ خَلْقِکَ وَ أَنْتَ أَهْلُ الْغِنَی عَنْهُمْ
خود را به بی نیازی از آفریدگانت ستوده ای و خود شایسته بی نیازی از آنهایی.11/13
فَمَا أَدْرِی، یَا إِلَهِی، أَیُّ الْحَالَیْنِ أَحَقُّ بِالشُّکْرِ لَکَ؟...
ای خدای من نمی دانم کدام یک از این دو حال، به سپاس گزاری برای تو سزاوارتر است؟2/15
فَمَا أَدْرِی، یَا إِلَهِی... أَیُّ الْوَقْتَیْنِ أَوْلَی بِالْحَمْدِ لَکَ؟...
ای خدای من نمی دانم کدامین یک از دو وقت، برای ستایش تو شایسته تر می باشد؟2/15
وَ سَدِّدْنِی لِأَنْ... أَشْکُرَ الْحَسَنَةَ
و مرا توفیق ده تا نیکی (دیگران) را سپاس گزارم.9/20
ص: 727
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ... نُطْقًا بِالْحَمْدِ لَکَ، وَ إِغْرَاقًا فِی الثَّنَاءِ عَلَیْکَ... وَ شُکْرًا لِنِعْمَتِکَ
خداوندا به جای آنچه او (شیطان) بر زبانم جاری ساخته از سخن زشت، سپاس برای خودت و ثنای فراوانت و شکر نعمتت را قرار ده.13/20
لَا تَبْتَذِلْ جَاهِی بِالْإِقْتَارِ، فَأَسْتَرْزِقَ أَهْلَ رِزْقِکَ، وَ أَسْتَعْطِیَ شِرَارَ خَلْقِکَ، فَأَفْتَتِنَ بِحَمْدِ مَنْ أَعْطَانِی
شکوهم را با تنگدستی، فرو مریز، تا از کسانی که روزی خوار تو هستند، روزی بخواهم و از آفریدگان بدت، عطا طلبم. آنگاه به ستایش آنکه به من عطا کرده، گرفتار شوم.26/20
وَ اجْعَلْ ثَنَائِی عَلَیْکَ، وَ مَدْحِی إِیَّاکَ، وَ حَمْدِی لَکَ فِی کُلِّ حَالَاتِی
و ستایش مرا ویژه خودت و مدح مرا بر خودت و سپاسم را در همه حالات، برای خودت قرار ده.9/21
وَ أَنْطِقْ بِحَمْدِکَ وَ شُکْرِکَ وَ ذِکْرِکَ وَ حُسْنِ الثَّنَاءِ عَلَیْکَ لِسَانِی
و زبانم را به حمد خود و شکرت و یادت و ستایش نیکوی خود، گویا فرما.5/23
وَ لَا تُثْنِی عَلَیَّ بِإِحْیَائِهَا سُنَّةٌ حَاشَا فُرُوضِکَ الَّتِی مَنْ ضَیَّعَهَا هَلَکَ
و نه (عمل) مستحبّی، به خاطر زنده ساختنش مرا می ستاید. مگر واجبات تو، که هر که آن را انجام نداد، به هلاکت رسد.17/32
وَ اجْعَلْ شُکْرِی لَکَ عَلَی مَا زَوَیْتَ عَنِّی...
و شکرگزاری مرا، به آنچه از من گرفتی قرار ده.3/35
وَ اجْعَلْ شُکْرِی لَکَ عَلَی مَا زَوَیْتَ عَنِّی أَوْفَرَ مِنْ شُکْرِی إِیَّاکَ عَلَی مَا خَوَّلْتَنِی
و شکرگزاری مرا، به آنچه از من گرفتی بیش از شکرم به آنچه به من مرحمت کردی، قرار ده.3/35
ص: 728
فَلَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُخَلِّفُ حَمْدَ الْحَامِدِینَ وَرَاءَهُ
پس سپاس تو راست، سپاسی که سپاس سپاس گزاران را پشت سر گذارَد.6/36
فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا وَقَیْتَنَا مِنَ الْبَلَاءِ، وَ لَکَ الشُّکْرُ عَلَی مَا خَوَّلْتَنَا مِنَ النَّعْمَاءِ...
پس سپاس تو راست، بر بلاهایی که ما را از آن نگهداشتی و شکر تو راست، بر آنچه از نعمت هایت که به ما بخشیدی.6/36
اللَّهُمَّ إِنَّ أَحَدًا لَا یَبْلُغُ مِنْ شُکْرِکَ غَایَةً إِلَّا حَصَلَ عَلَیْهِ مِنْ إِحْسَانِکَ مَا یُلْزِمُهُ شُکْرًا
خداوندا همانا کسی به نهایت شکرگزاری ات نمی رسد، مگر آنکه از احسان تو چیزی به دست آورد که او را شکر (دیگری) لازم آید.1/37
فَأَشْکَرُ عِبَادِکَ عَاجِزٌ عَنْ شُکْرِکَ
پس شکرگزارترین بندگانت از شکر تو، عاجز است.3/37
تَشْکُرُ یَسِیرَ مَا شَکَرْتَهُ... حَتَّی کَأَنَّ شُکْرَ عِبَادِکَ الَّذِی أَوْجَبْتَ عَلَیْهِ ثَوَابَهُمْ... أَمْرٌ مَلَکُوا اسْتِطَاعَةَ الِامْتِنَاعِ مِنْهُ دُونَکَ فَکَافَیْتَهُمْ
اندک کاری را که پذیرفتی، جزا می دهی. تا اینکه گویا شکرگزاری بندگانت - که پاداش آنها را لازم گرداندی - کاری است که آنان بدون تو، توانایی خودداری از آن را داشتند. پس از این رو آنها را مزد داده ای.6/37
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ... مِنْ مَعْرُوفٍ أُسْدِیَ إِلَیَّ فَلَمْ أَشْکُرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از نیکی ای که به من شد، پس شکر آن را به جا نیاوردم.1/38
وَ أَوْزِعْنَا فِیهِ شُکْرَ نِعْمَتِکَ
و در آن (ماه) شکر نعمتت را به ما الهام کن.7/43
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدَانَا لِحَمْدِهِ
سپاس خدای را که ما را برای سپاس گزاری اش راهنمایی فرمود.1/44
ص: 729
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... جَعَلَنَا مِنْ أَهْلِهِ لِنَکُونَ لِإِحْسَانِهِ مِنَ الشَّاکِرِینَ
سپاس خدای را که ما را از اهل سپاس قرار داد. تا برای احسانش از شکرگزاران باشیم.1/44
تَشْکُرُ مَنْ شَکَرَکَ وَ أَنْتَ أَلْهَمْتَهُ شُکْرَکَ. وَ تُکَافِئُ مَنْ حَمِدَکَ وَ أَنْتَ عَلَّمْتَهُ حَمْدَکَ
هر که تو را شکر کرد، قدردانی کنی و حال آنکه شکرگزاری را تو به او الهام کرده ای. و هر که تو را سپاس گزارد، جزا دهی و حال آنکه سپاس گزاری را تو به او آموخته ای.7و6/45
وَ اشْکُرُوا لِی وَ لَا تَکْفُرُونِ
و مرا شکر گزارید و مرا کفران نکنید.14/45
وَ قُلْتَ: لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ
و فرمودی: اگر شکر گزارید، شما را فزونی دهم.14/45
وَ شَکَرُوکَ بِفَضْلِکَ
و با تفضّلت، تو را شکر گزاردند.16/45
فَلَکَ الْحَمْدُ مَا وُجِدَ فِی حَمْدِکَ مَذْهَبٌ
پس ستایش برای توست، تا آنجا که راهی در ستایش تو یافت شود.17/45
فَلَکَ الْحَمْدُ... مَا بَقِیَ لِلْحَمْدِ لَفْظٌ تُحْمَدُ بِهِ، وَ مَعْنًی یَنْصَرِفُ إِلَیْهِ
پس ستایش برای توست، تا آنجا که برای ستایش کلمه ای که با آن ستایش شوی باقی ماند و مقصودی که به آن بازگردد، وجود داشته باشد.17/45
وَ لَوْ دَلَّ مَخْلُوقٌ مَخْلُوقًا مِنْ نَفْسِهِ عَلَی مِثْلِ الَّذِی دَلَلْتَ عَلَیْهِ عِبَادَکَ مِنْکَ کَانَ... مَحْمُودًا بِکُلِّ لِسَانٍ
و اگر آفریده ای از جانب خودش آفریده ای را، به مانند آنچه تو با آن بندگانت را از جانب خود راهنمایی فرموده ای، راهنمایی می کرد، به هر زبانی (مورد) ستایش قرار می گرفت.17/45
وَ قَدْ قَصَّرَ بِیَ السُّکُوتُ عَنْ تَحْمِیدِکَ
و سکوت، مرا از سپاس تو به کوتاهی انداخته.24/46
ص: 730
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، ذُو الْبَهَاءِ... وَ الْحَمْدِ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. دارای زیبایی و ستایشی.11/47
سُبْحَانَکَ مِنْ... رَفِیعٍ مَا أَرْفَعَکَ ذُو الْبَهَاءِ... وَ الْحَمْدِ
پاک و منزّهی! ای بلندمرتبه که بسیار بلندمرتبه ای! تویی دارای زیبایی و ستایش.24/47
وَ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا مَعَ حَمْدِ کُلِّ حَامِدٍ، وَ شُکْرًا یَقْصُرُ عَنْهُ شُکْرُ کُلِّ شَاکِرٍ
و سپاس برای توست. سپاسی که همراه با سپاس هر سپاس گزار باشد، و ستایشی که ستایش هر ستاینده ای از آن بازمانَد.36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا لَا حَمْدَ أَقْرَبُ إِلَی قَوْلِکَ مِنْهُ
سپاس برای توست. سپاسی که هیچ سپاسی نزدیک تر از آن به سپاسی که (در) گفتار توست، نباشد.47و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا... لَا أَحْمَدَ مِمَّنْ یَحْمَدُکَ بِهِ
سپاس برای توست. سپاسی که هیچ سپاس گزاری، سپاس گزارتر از آنکه تو را سپاس گزارَد، نباشد.47و36/47
اللَّهُمَّ فَأَوْزِعْ لِوَلِیِّکَ شُکْرَ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیْهِ
خداوندا، پس به ولیّ خود، شکرِ آنچه را که به او نعمت داده ای، الهام فرما.61/47
اللَّهُمَّ فَأَوْزِعْ لِوَلِیِّکَ شُکْرَ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیْهِ، وَ أَوْزِعْنَا مِثْلَهُ فِیهِ
خداوندا، پس به ولیّ خود، شکرِ آنچه را که به او نعمت داده ای، الهام فرما و مانند آن (شکر) را در نعمت، به ما الهام نما.61/47
وَ بَلِّغْنِی مَبَالِغَ مَنْ عُنِیتَ بِهِ... فَأَعَشْتَهُ حَمِیدًا
و مرا به درجات کسی رسان که به او عنایت داشته ای، پس بدین سبب او را ستوده، زنده داشته ای.105/47
وَ أَوْزِعْنِی أَنْ أُثْنِیَ بِمَا أَوْلَیْتَنِیهِ
و به من الهام کن که به خاطر آنچه به من داده ای، ثنا (ی تو را) گویم.114/47
وَ لَا تُذْهِبْ عَنِّی شُکْرَکَ، بَلْ أَلْزِمْنِیهِ فِی أَحْوَالِ السَّهْوِ
ص: 731
عِنْدَ غَفَلَاتِ الْجَاهِلِینَ لِآلْائِکَ
و شکرگزاریت را از من نگیر. بلکه آن را همیشه در حالات بی توجّهی، هنگام فراموشی های نادانان به نعمت هایت، با من همراه گردان.114/47
وَ لَا تُذْهِبْ عَنِّی شُکْرَکَ
و شکرگزاریت را از من نگیر.114/47
وَ اجْعَلْ... حَمْدِی إِیَّاکَ فَوْقَ حَمْدِ الْحَامِدِینَ
و سپاس گزاری ام را در حقّ خودت، بالاتر از سپاسِ همه سپاس گزاران قرار ده.115/47
إِلَهِی أَحْمَدُکَ - وَ أَنْتَ لِلْحَمْدِ أَهْلٌ - عَلَی حُسْنِ صَنِیعِکَ إِلَیَ
خدای من، تو را سپاس گزارم و تو شایسته سپاسی، بر نیکویی نیکی ات به من.1/51
تَحْمَدُکَ نَفْسِی وَ لِسَانِی وَ عَقْلِی
تنم و زبانم و عقلم، تو را سپاس گزاری می کنند.6/51
سپاه لشکر
سپری شدن گذشته
سپیده دم فجر
ستایش سپاس
یَوْمَ تُجْزَی کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ وَ هُمْ لَا یُظْلَمُونَ
روزی که هر کس به آنچه کسب کرده، جزا داده شود و آنان هرگز ستم نبینند.11/24، 12/1
وَ اشْکُرْهُمْ عَلَی... مَنْ کَثَّرْتَ فِی إِعْزَازِ دِینِکَ مِنْ مَظْلُومِهِمْ
و آن افراد بسیاری را که به خاطر ارجمند ساختن دینت ستم ها دیدند، پاداش عنایت کن.8/4
وَ وَفِّقْنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا... وَ فِی جَمِیعِ أَیَّامِنَا، لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ... وَ إِدْرَاکِ اللَّهِیفِ
و در امروز ما و در همه روزهایمان، ما را برای انجام نیکی و یاری دادن ستم دیده، توفیق ده.18/6
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ نَعْضُدَ ظَالِمًا
ص: 732
خداوندا به تو پناه می برم از اینکه ستمگری را کمک کنیم.4و1/8
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ... نَخْذُلَ مَلْهُوفًا
خداوندا به تو پناه می برم از اینکه ستم دیده ای را خوار گردانیم.4و1/8
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ... یَتَهَضَّمَنَا السُّلْطَانُ
و پناه می بریم به تو از اینکه پادشاه به ما ستم کند.6/8
...بَلْ أَقُولُ مَقَالَ الْعَبْدِ الذَّلِیلِ الظَّالِمِ لِنَفْسِهِ...
...بلکه همانند بنده ای خوار که به خود ستم نموده سخن می گویم.7/12
وَ مَا أَنَا بِأَظْلَمِ مَنْ تَابَ إِلَیْکَ فَعُدْتَ عَلَیْهِ
و من ستمکارتر از توبه کننده به درگاهت که تو به او نیکی نموده ای، نمی باشم.11/12
وَ یَا مَنْ قَرُبَتْ نُصْرَتُهُ مِنَ الْمَظْلُومِینَ
و ای کسی که یاری او به ستم دیدگان نزدیک است.3/14
وَ یَا مَنْ بَعُدَ عَوْنُهُ عَنِ الظَّالِمِینَ
و ای کسی که مددش از ستمگران دور است.4/14
وَ خُذْ ظَالِمِی وَ عَدُوِّی عَنْ ظُلْمِی بِقُوَّتِکَ...
و ستم کننده به من و دشمنم را با نیروی خود از ستم کردن به من بازدار.6/14
وَ لَا تُسَوِّغْ لَهُ ظُلْمِی
و ستم کردن او را بر من آسان نگردان.7/14
أَعْدِنِی عَلَیْهِ عَدْوَی حَاضِرَةً، تَکُونُ مِنْ غَیْظِی بِهِ شِفَاءً
مرا در مقابل او یاری کن. یاری نمودنِ آماده ای که خشم من با آن بهبودی یابد.8/14
ص: 733
اللَّهُمَّ... عَوِّضْنِی مِنْ ظُلْمِهِ لِی عَفْوَکَ
خداوندا در عوض ستمی که او به من نمود، مرا ببخش.9/14
اللَّهُمَّ... أَبْدِلْنِی بِسُوءِ صَنِیعِهِ بِی رَحْمَتَکَ
خداوندا به جای بدرفتاری اش، رحمتت را به من عطا کن.9/14
اللَّهُمَّ فَکَمَا کَرَّهْتَ إِلَیَّ أَنْ أُظْلَمَ فَقِنِی مِنْ أَنْ أَظْلِمَ
خداوند همچنان که ستم کشیدن را در نظرم ناپسند نمودی، مرا از ستم نمودن حفظ کن.10/14
...فَقِنِی مِنْ أَنْ أَظْلِمَ
...پس مرا از ستم نمودن حفظ کن.10/14
اللَّهُمَّ... لَا تَفْتِنْهُ بِالْأَمْنِ مِنْ إِنْکَارِکَ، فَیُصِرَّ عَلَی ظُلْمِی
خداوندا او را به ایمنی از کیفرت آزمایش نکن، تا به ستم نمودن بر من پافشاری کند.12/14
وَ عَرِّفْهُ عَمَّا قَلِیلٍ مَا أَوْعَدْتَ الظَّالِمِینَ
و آنچه ستمگران را به آن تهدید نمودی، بر او بنما.12/14
اللَّهُمَّ وَ إِنْ کَانَتِ الْخِیَرَةُ لِی عِنْدَکَ فِی تَأْخِیرِ الْأَخْذِ لِی وَ تَرْکِ الِانْتِقَامِ مِمَّنْ ظَلَمَنِی إِلَی یَوْمِ الْفَصْلِ... أَیِّدْنِی مِنْکَ بِنِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ صَبْرٍ دَائِمٍ
خداوندا و اگر خیر من نزد تو در تأخیر گرفتن حقّم و به کیفر نرسیدن ستمگرم تا روز رستاخیر می باشد، پس مرا به نیّت صادقانه و شکیبایی دائم یاری ده.14/14
فَإِنْ تُعَذِّبْنِی فَأَنْتَ غَیْرُ ظَالِمٍ لِی
پس اگر مرا عذاب کنی ستمکار به من نیستی.31/16
فَکُلُّ الْبَرِیَّةِ مُعْتَرِفَةٌ بِأَنَّکَ غَیْرُ ظَالِمٍ لِمَنْ عَاقَبْتَ
پس همه آفریدگان اعتراف می کنند که تو هر که را عقوبت نمودی، ستمگر نیستی.8/37
وَ اجْعَلْ لِی یَدًا عَلَی مَنْ ظَلَمَنِی
و برایم بر آنکه به من ستم کرد، دستی قرار ده.8/20
ص: 734
وَ لَا أُظْلَمَنَّ وَ أَنْتَ مُطِیقٌ لِلدَّفْعِ عَنِّی
و (چنان کن که) بر من ستم نشود، در حالی که تو بر دفاع از من توانایی.14/20
وَ لَا أَظْلِمَنَّ وَ أَنْتَ الْقَادِرُ عَلَی الْقَبْضِ مِنِّی
و (چنان کن که) بر کسی ستم نکنم، در حالی که تو قادری بازم داری.14/20
وَ ارْزُقْنِی... الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فِی حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ، حَتَّی أَکُونَ بِمَا یَرِدُ عَلَیَّ مِنْهُمَا بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ... مُوءْثِرًا لِرِضَاکَ عَلَی مَا سِوَاهُمَا فِی الْأَوْلِیَاءِ وَ الْأَعْدَاءِ، حَتَّی یَأْمَنَ عَدُوِّی مِنْ ظُلْمِی وَ جَوْرِی
و مرا در حال خوشنودی وخشم، خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و آخرت روزی ده. تا به آنچه از آن دو (خوشنودی و خشم) به من می رسد، حالی یکسان داشته باشم. درباره دوستان و دشمنان، خوشنودی تو را بر غیر آن دو (ناخوشنودی و نافرمانی تو) مقدّم شمارم. تا دشمنم از ظلم و ستم من ایمن باشد.13/22
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ سُلْطَانٍ عَنِیدٍ
و من و فرزندانم را از شرّ هر پادشاهِ ستمگری پناه ده.6/23
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی أَهَابُهُمَا هَیْبَةَ السُّلْطَانِ الْعَسُوفِ
خداوندا مرا چنان گردان که از هر دو (پدر و مادرم) همچون ترس از پادشاه خودکامه، بیمناک باشم.5/24
اللَّهُمَّ وَ مَا تَعَدَّیَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ قَوْلٍ... فَقَدْ وَهَبْتُهُ لَهُمَا...
خداوندا و آنچه بر من در سخن گفتن، تعدّی نموده اند، پس آن را به ایشان بخشیدم.9/24
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُ-جَارِینَ مِنَ الظُّلْمِ بِعَدْلِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) از ستم (دیگران) به عدل تو پناه آورده اند، قرار ده.11و10/25
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... نُصْرَةِ مَظْلُومِهِمْ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در یاریِ ستم دیده شان، توفیق ده.2/26
ص: 735
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أُعْرِضُ بِالتَّجَاوُزِ عَنْ ظَالِمِهِمْ
و خداوندا مرا بر آن دار که از ستمگرشان با چشم پوشی صرف نظر کنم.3/26
وَ ازْوِ عَنِّی مِنَ الْمَالِ مَا یُحْدِثُ لِی مَخِیلَةً أَوْ تَأَدِّیًا إِلَی بَغْیٍ...
و مالی که برایم خودپسندی پیش آورد یا به ستمگری برساند را از من دور ساز.3/30
...حَتَّی إِذَا انْفَتَحَ لَهُ بَصَرُ الْهُدَی... أَحْصَی مَا ظَلَمَ بِهِ نَفْسَهُ
...امّا همین که چشم هدایت برای او گشوده شد، آنچه با آن به خود ستم کرده، شمرد.7/31
وَ هَبْ لِنَفْسِی عَلَی ظُلْمِهَا نَفْسِی
و مرا به خاطر ظلمی که به خود کرده ام، ببخش.9/39
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةً تَسْلَمُ بِهَا کُلُّ جَارِحَةٍ عَلَی حِیَالِهَا مِنْ تَبِعَاتِکَ، وَ تَأْمَنُ مِمَا یَخَافُ الْمُعْتَدُونَ مِنْ أَلِیمِ سَطَوَاتِکَ
خداوندا و همانا من به درگاهت توبه می کنم. توبه ای که با آن هر عضوی به سهم خود از کیفرهایت سالم مانَد و از قهرهای دردناکت که بیدادگران می ترسند، در امان باشد.22/31
لَا یُخْشَی جَوْرُکَ عَلَی مَنْ عَصَاکَ
بیمی از آن نیست که بر کسی که تو را معصیت کرد، ستم کنی.16/37
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ مِنْ مَظْلُومٍ ظُلِمَ بِحَضْرَتِی فَلَمْ أَنْصُرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از ستم دیده ای که در حضور من به او ستم شد، پس او را یاری نکردم.1/38
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ نَالَ مِنِّی مَا حَظَرْتَ عَلَیْهِ... فَاغْفِرْ لَهُ مَا أَلَمَّ بِهِ مِنِّی
خداوندا و هر بنده ای که به من آسیبی رساند (و از من چیزی گرفت) که بر او جایز ندانسته بودی، پس او را که بر من ستم نمود، بیامرز.2/39
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ مِنْ عَبِیدِکَ... لَحِقَهُ بِی أَوْ بِسَبَبِی
ص: 736
ظُلْمٌ... أَرْضِهِ عَنِّی مِنْ وُجْدِکَ...
خداوندا و هر بنده ای از بندگانت که به دست من یا به وسیله من، ستمی به او شده، او را با توانگری خود، از من خوشنود گردان.4/39
وَ کَمْ قَدْ شَمِلَ عَفْوُکَ الظَّالِمِینَ
و چه بسیار عفوت که ستمگران را فرا گرفت.9/39
وَ بَیِّضْ وُجُوهَنَا یَوْمَ تَسْوَدُّ وُجُوهُ الظَّلَمَةِ فِی یَوْمِ الْحَسْرَةِ وَ النَّدَامَةِ
و در روز حسرت و پشیمانی، روزی که چهره های ستمگران سیاه می شود، رخسارهای ما را سفید گردان.16/42
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نُنْصِفَ مَنْ ظَلَمَنَا
و ما را در آن ماه توفیق ده، که با کسی که به ما ظلم نموده، منصفانه رفتار کنیم.10/44
إِنْ مَنَعْتَ لَمْ یَکُنْ مَنْعُکَ تَعَدِّیًا
اگر منع کنی، منع داشتنت از روی ستم نیست.5/45
وَ أَمْهَلْتَ مَنْ قَصَدَ لِنَفْسِهِ بِالظُّلْمِ
و کسی را که به خود قصد ستم نموده، مهلت داده ای.9/45
اللَّهُمَّ وَ مَا... اکْتَسَبْنَا فِیهِ مِنْ خَطِیئَةٍ عَلَی تَعَمُّدٍ مِنَّا، أَوْ عَلَی نِسْیَانٍ ظَلَمْنَا فِیهِ أَنْفُسَنَا... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اسْتُرْنَا بِسِتْرِکَ
خداوندا و خطایی که ما در آن (ماه) از روی عمد زیر بارش رفتیم، یا فراموشی ای که در آن به خود ستم کردیم؛ پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را به پرده خود بپوشان.47/45
وَ مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَةِ الْمَ-خْرَجِ عَدْلًا مِنْ قَضَائِکَ لَا تَجُورُ فِیهِ
و چه ناامید است از به آسانی رهایی یافتن! (همه گرفتاری هایش) از روی عدل در حکم توست، که در آن ستم نمی کنی.20/46
وَ مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَةِ الْمَ-خْرَجِ... إِنْصَافًا مِنْ حُکْمِکَ لَا تَحِیفُ عَلَیْهِ
و چه ناامید است از به آسانی رهایی یافتن! (همه گرفتاری هایش) از حکم منصفانه توست، که بر او جفا نمی نمایی.20/46
ص: 737
وَ اجْلُ بِهِ صَدَاءَ الْجَوْرِ عَنْ طَرِیقَتِکَ
و با او زنگار ستم را از راهت بزدای.62/47
وَ أَحْیِ بِهِ مَا أَمَاتَهُ الظَّالِمُونَ مِنْ مَعَالِمِ دِینِکَ
و با او آنچه ستمگران از نشانه های دینت محو می کنند را زنده گردان.62/47
وَ لَا تَجْعَلْنِی لِلظَّالِمِینَ ظَهِیرًا
و مرا پشتیبان ستمگران قرار نده.132/47
قَدْ عَلِمْتُ أَنَّهُ لَیْسَ فِی حُکْمِکَ ظُلْمٌ
دانسته ام که در فرمان تو ستم نیست.15/48
إِنَّمَا یَحْتَاجُ إِلَی الظُّلْمِ الضَّعِیفُ
همانا ضعیف، نیازمند به ستم کردن است.15/48
قَدْ تَعَالَیْتَ یَا إِلَهِی عَنْ ذَلِکَ عُلُوًّا کَبِیرًا
تو - ای خدای من - از آن (ستم کردن) برتر و والاتری.15/48
وَ کَمْ مِنْ بَاغٍ بَغَانِی بِمَکَایِدِهِ
و چه بسیار ستمگری که با نیرنگ هایش به من ستم کرد.7/49
فَلَمَّا رَأَیْتَ یَا إِلَهِی... دَغَلَ سَرِیرَتِهِ... أَرْکَسْتَهُ لِأُمِّ رَأْسِهِ فِی زُبْیَتِهِ، وَ رَدَدْتَهُ فِی مَهْوَی حُفْرَتِهِ
پس همین که - ای خدای من - تباهی باطن او را ملاحظه کردی، او را با مغز سر در گودالش (که برای شکار کنده بود)، سرنگون نمودی. و او را در پرتگاه گودالش بازگرداندی.8/49
إِنْ تُعَذِّبْ فَأَنَا الظَّالِمُ
اگر کیفر کنی، این من هستم که ستمکارم.14/51
ستیز جدال و نیز جنگ
ستیزه جویی دشمنی
اللَّهُمَّ وَ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ وَ مُصَدِّقُوهُمْ - مِنْ - أَهْلِ الْأَرْضِ بِالْغَیْبِ عِنْدَ مُعَارَضَةِ الْمُعَانِدِینَ لَهُمْ بِالتَّکْذِیبِ...
ص: 738
فَاذْکُرْهُمْ مِنْکَ بِمَغْفِرَةٍ وَ رِضْوَانٍ
خداوندا و پیروان و تصدیق کنندگانِ پنهانیِ پیامبران از اهل زمین، در هنگامی که با تکذیب ستیزه جویان روبرو می شدند، پس به آمرزش و خوشنودی، از آنها یاد کن.2و1/4
وَ اجْعَلْ لِی... ظَفَرًا بِمَنْ عَانَدَنِی
و برایم بر آنکه با من ناسازگاری نمود، پیروزی ای قرار ده.8/20
وَ اجْعَلْهُمْ... لِجَمِیعِ أَعْدَائِکَ مُعَانِدِینَ وَ مُبْغِضِینَ
و آنان (فرزندانم) را ستیزه جو و کینه توزِ همه دشمنانت قرار ده.3/25
أَنْتَ الَّذِی لَا ضِدَّ مَعَکَ فَیُعَانِدَکَ
تویی آنکه ضدّی نداری تا با تو دشمنی کند.20/47
فَخَالَفَ أَمْرَکَ إِلَی نَهْیِکَ، لَا مُعَانَدَةً لَکَ
پس با فرمانت مخالفت نموده، به نهیت شتافت. نه از روی عناد با تو.68/47
لَا تَجْبَهْنِی بِمَا جَبَهْتَ بِهِ الْمُعَانِدِینَ لَکَ
همانگونه که دست رد بر پیشانی ستیزه جویان با خود زده ای، دست رد بر پیشانی ام نزن.116/47
وَ تَذْکُرُ حَاجَتَکَ ثُمَّ تَسْجُدُ وَ تَقُولُ فِی سُجُودِکَ...
و حاجت خود را نام می بری. پس سجده می کنی و در سجده ات می گویی...25/13
یَا إِلَهِی لَوْ... سَجَدْتُ لَکَ حَتَّی تَتَفَقَّأَ حَدَقَتَایَ... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر آنقدر برایت سجده نمایم تا سیاهی چشمانم از کاسه بیرون آید، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
وَ أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ... الْمُوءَدِّینَ لَهَا فِی أَوْقَاتِهَا عَلَی مَا سَنَّهُ عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی رُکُوعِهَا وَ سُجُودِهَا...
ص: 739
و ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که آن را در اوقات خود - به (همان) سنّتی که بنده و رسول تو [که درودهایت بر او و خاندانش باد] در رکوع و سجود آن قرار داد - به جا آورده اند.9/44
سختی رنج
وَ تُعَافِیَهُمْ مِمَّا تَقَعُ بِهِ الْفِتْنَةُ مِنْ... کَبَّةِ النَّارِ...
و ایشان را از آنچه که به وجودآورنده آزمایش هایی از سختی آتش است، عافیت بخشی.18/4
وَ اکْفِنَا حَدَّ نَوَائِبِ الزَّمَانِ
و ما را از سختی حوادث روزگار نگهدار.10/5
وَ یَا مَنْ یَفْثَأُ بِهِ حَدُّ الشَّدَائِدِ
و ای کسی که شدّت دشواری ها با او آرام می گردد.1/7
ذَلَّتْ لِقُدْرَتِکَ الصِّعَابُ
سختی ها به توانایی تو آسان شد.2/7
أَنْتَ الْمَدْعُوُّ لِلْمُهِمَّاتِ، وَ أَنْتَ الْمَفْزَعُ فِی الْمُلِمَّاتِ
تویی خوانده شده برای دشواری ها و تویی فریادرس در سختی ها.4/7
...لَا یَنْدَفِعُ مِنْهَا إِلَّا مَا دَفَعْتَ، وَ لَا یَنْکَشِفُ مِنْهَا إِلَّا مَا کَشَفْتَ
از آنها جز آنچه تو دور کنی، دور نمی گردد و از آنها جز آنچه تو برطرف کنی، برطرف نمی شود.4/7
قَدْ نَزَلَ بِی یَا رَبِّ مَا قَدْ تَکَأَّدَنِی ثِقْلُهُ
ای پروردگار من، بر من چیزی فرود آمده که سنگینی آن بر من دشوار است.5/7
وَ لَا مُیَسِّرَ لِمَا عَسَّرْتَ
و برای آنچه دشوار کردی، آسان کننده ای نیست.7/7
ص: 740
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ... یَنْکُبَنَا الزَّمَانُ
و پناه می بریم به تو از اینکه زمانه ما را دچار سختی نماید.6/8
وَ نَعُوذُ بِکَ... مِنْ مَعِیشَةٍ فِی شِدَّةٍ
و پناه می بریم به تو از زندگی در سختی.8/8
وَ تَوَلَّنِی بِنُجْحِ طَلِبَتِی... وَ نَیْلِ سُوءْلِی قَبْلَ زَوَالِی عَنْ مَوْقِفِی هَذَا بِتَیْسِیرِکَ لِیَ الْعَسِیرَ
و به برآورده گشتن خواسته ام و یافتن درخواستم، قبل از رفتنم از این مکان، با آسان کردن سختی برای من یاری ام فرما.23/13
وَ اجْعَلْ... سَلَامَتِی مِنْ هَذِهِ الشِّدَّةِ إِلَی فَرَجِکَ
و تندرستی ام از این سختی را به گشایشت قرار ده.6/15
وَ مَنْ... أَشَدُّ إِقْدَامًا عَلَی السُّوءِ مِنِّی...
و چه کسی از من بر اعمال زشت بی باک تر است؟23/16
بَلْ أَنَا یَا إِلَهِی... أَشَدُّ فِی الْبَاطِلِ تَهَوُّرًا... مِنْ أَنْ أُحْصِیَ لَکَ عُیُوبِی، أَوْ أَقْدِرَ عَلَی ذِکْرِ ذُنُوبِی
بلکه من - ای خدای من - در انجام باطل گستاخ تر از آنم که زشتی های خود را برای تو بشمارم، یا بر یادآوری گناهانم توانا باشم.27/16
فَارْحَمْ... شِدَّةَ مَسْکَنَتِی
پس بر شدّت نیازم رحم کن.32/16
وَ بِکَ اسْتِغَاثَتِی إِنْ کَرِثْتُ
و اگر اندوه مرا فراگیرد، از تو فریادرسی خواهم.20/20
وَ لَا تَجْعَلْ عَیْشِی کَدًّا کَدًّا
و زندگی ام را پر دردسر قرار نده.22/20
وَ لَا تَجْعَلِ الْحَیَاةَ عَلَیْنَا نَکَدًا
و زندگی را بر ما دشوار نگردان.16/42
وَ لَا تَجْعَلْنِی... آیِسًا مِنْ إِجَابَتِکَ لِی وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی، فِی سَرَّاءَ کُنْتُ أَوْ ضَرَّاءَ، أَوْ شِدَّةٍ أَوْ رَخَاءٍ
ص: 741
و مرا ناامید از اجابتت - گرچه دیر شود - قرار نده، در خوشی باشم یا سختی، یا تنگی یا فراخی.8/21
وَ ارْزُقْنِی الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِیرِی فِی الشُّکْرِ لَکَ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَیَّ فِی الْیُسْرِ وَ الْعُسْرِ...
و هنگامی که در شکر به نعمت هایی که در آسانی و سختی به من ارزانی داشته ای کوتاهی نمودم، (اعتراف به) حق را روزی ام فرما.11/22
...وَ أَیْنَ شِدَّةُ تَعَبِهِمَا فِی حِرَاسَتِی؟!
و سختی هایی که آن دو (پدر و مادرم) در نگهداری من کشیده اند چه می شود؟10/24
وَ أَلْهِمْنَا ثِقَةً خَالِصَةً تُعْفِینَا بِهَا مِنْ شِدَّةِ النَّصَبِ
و اطمینانی خالص در دلمان بینداز، که با آن ما را از سختی رنج معاف داری.2/29
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ تَغَلَّظْتَ بِهَا عَلَی مَنْ عَصَاکَ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با آن به هر که تو را نافرمانی کرده، سخت گرفتی.29/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ... تَلْقَی سُکَّانَهَا بِأَحَرِّ مَا لَدَیْهَا مِنْ أَلِیمِ النَّکَالِ وَ شَدِیدِ الْوَبَالِ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با ساکنان خود با سوزان ترین کیفرِ دردناک و عواقب سخت روبرو می شود.30و29/32
وَ سَهِّلْ عَلَیْنَا مَا نَسْتَصْعِبُ مِنْ حُکْمِکَ
و آنچه از حکمت که سخت می شماریم، بر ما آسان گردان.4/33
فَجَمِیعُ مَا أَخَّرْتَ عَنْهُ مِنَ الْعَذَابِ وَ أَبْطَأْتَ بِهِ عَلَیْهِ مِنْ سَطَوَاتِ النَّقِمَةِ وَ الْعِقَابِ تَرْکٌ مِنْ حَقِّکَ
پس هر عذابی که از او به تأخیر انداخته ای و هر کیفر سختی و عقابی که در انجام آن کُندی نموده ای، ترک کردن حقّ خودت بوده است.15/37
ص: 742
اللَّهُمَّ فَإِذْ... سَهَّلْتَ جَوَاسِیَ أَلْسِنَتِنَا بِحُسْنِ عِبَارَتِهِ، فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ یَرْعَاهُ حَقَّ رِعَایَتِهِ
خداوندا، پس هنگامی که زبان های خشن ما را به نیکویی عبارتش نرم کردی، پس ما را از کسانی قرار ده که آن را آنچنان که باید رعایت می کنند.4/42
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللَّیَالِی مُونِسًا... حَتَّی تُوصِلَ إِلَی قُلُوبِنَا فَهْمَ عَجَائِبِهِ، وَ زَوَاجِرَ أَمْثَالِهِ الَّتِی ضَعُفَتِ الْجِبَالُ الرَّوَاسِی عَلَی صَلَابَتِهَا عَنِ احْتَِمالِهِ
و قرآن را مونس ما در تاریکی های شب قرار ده. تا درک شگفتی های آن و مَثل های بازدارنده اش را که کوه های استوار با محکمیشان از تحمّل آن ناتوانند، به دل های ما برسانی.10/42
وَ هَوِّنْ بِالْقُرْآنِ عِنْدَ الْمَوْتِ عَلَی أَنْفُسِنَا... جَهْدَ الْأَنِینِ، وَ تَرَادُفَ الْحَشَارِجِ...
و به وسیله قرآن هنگام مرگ، سختی ناله و خرناسه های پی درپی زمان جان کندن را بر ما آسان گردان.13/42
وَ نَجِّنَا بِهِ مِنْ... شَدَائِدِ أَهْوَالِ یَوْمِ الطَّامَّةِ
و ما را از سختی های هولناکِ روز قیامت، به وسیله آن (قرآن)، نجات ده.15/42
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ هِلَالَ... یُمْنٍ لَا نَکَدَ مَعَهُ، وَ یُسْرٍ لَا یُمَازِجُهُ عُسْرٌ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه برکتی بی گرفتاری با آن، و آسانیِ نیامیخته با دشواری قرار دهد.5و4/43
لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ
اگر کفران نمایید، همانا عذاب من شدید است.14/45
فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ عَزَّ فِرَاقُهُ عَلَیْنَا
پس آن را وداع می گوییم، وداع از کسی که فراقش بر ما دشوار است.23/45
إِنَّکَ غَیْرُ ضَائِقٍ بِمَا تُرِیدُ
به درستی که تو آنچه بخواهی، برایت سخت و دشوار نیست.25/46
ص: 743
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الْعَلِیُّ الْمُتَعَالِ، الشَّدِیدُ الِْمحَالِ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. بلندمرتبه در نهایت بلندیِ مرتبه، سخت کیفر می کند.5/47
سُبْحَانَکَ سَبِیلُکَ جَدَدٌ
پاک و منزّهی! راه تو هموار است.28/47
وَ أَبِنْ بِهِ الضَّرَّاءَ مِنْ سَبِیلِکَ
و به سبب او (ولیّ خود)، سختی را از راهت دور کن.62/47
أَنَا الَّذِی... لَمْ یَخَفْ بَأْسَکَ
منم آنکه از سختی گزندت نهراسیده ام.81/47
تَغَمَّدْنِی فِیما اطَّلَعْتَ عَلَیْهِ مِنِّی بِمَا یَتَغَمَّدُ بِهِ الْقَادِرُ عَلَی الْبَطْشِ لَوْ لَا حِلْمُهُ
مرا در آنچه بر آن از من آگاهی بپوشان، آنگونه که می پوشاند قادر بر سختگیری، (و) اگر بردباری اش نبود (خطاها را ظاهر می کرد).119/47
وَ یَنْظُرُنِی عَلَی شِدَّةِ الْحَنَقِ
و با خشم سخت به من می نگریست.7/49
فَحَصَّنْتَنِی مِنْ بَأْسِهِ بِقُدْرَتِکَ
پس تو به قدرت خویش، مرا از سختی و نیروی او بازداشتی.10/49
سُبْحَانَکَ مَا... أَشَدَّ قُوَّتَکَ
پاک و منزّهی! چه شدید است قدرت تو!4/52
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ سُوءَالَ مَنِ اشْتَدَّتْ فَاقَتُهُ
خداوندا من از تو می خواهم، (مانند) درخواست کسی که سخت نیازمند است.3/54
أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا تَوْبَةَ... عَالِمٍ بِأَنَّ... التَّجَاوُزَ عَنِ الْإِثْمِ الْجَلِیلِ لَا یَسْتَصْعِبُکَ، وَ أَنَّ احْتِمالَ
ص: 744
الْجِنَایَاتِ الْفَاحِشَةِ لَا یَتَکَأَّدُکَ
در این مکان (که ایستاده ام) به سوی تو بازمی گردم، بازگشت کسی که می داند درگذشتن از معصیت بسیار، بر تو دشوار نیست و چشم پوشی از جرم های بسیار زشت بر تو سخت نمی باشد.13و12/12
...إِنَّ ذَلِکَ لَا یَضِیقُ عَلَیْکَ فِی وُسْعِکَ، وَ لَا یَتَکَأَّدُکَ فِی قُدْرَتِکَ...
بدرستی که این در برابر گستره توانایی ات بر تو دشوار نیست و در برابر قدرتت سخت نمی باشد.34/16
وَ لَنْ یَضِیقَ عَلَیْکَ عَفْوٌ عَنْ عَبْدِکَ...
و گذشت از بنده ات، بر تو دشوار نیست.10/32
وَ أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِهِمَا أَنْ تُعِیذَنِی مِنْ شَرِّ کَذَا وَ کَذَا، فَإِنَّ ذَلِکَ لَا یَضِیقُ عَلَیْکَ فِی وُجْدِکَ، وَ لَا یَتَکَأَّدُکَ فِی قُدْرَتِکَ
و به وسیله آنان، به درگاهت رومی آورم که مرا از شرّ این و آن پناه دهی. پس به درستی که این (کار) در برابر دارایی ات بر تو
دشوار نیست و در برابر قدرتت بر تو سخت نمی باشد.16/49
...وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ: سَلَامٌ عَلَیْکُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ
...و آنان که (به بهشتیان) می گویند: درود بر شما، به پاس بردباری ای که نمودید، پس چه نیکوست فرجام این سرای.20/3
اللَّهُمَّ وَ إِذَا صَلَّیْتَ عَلَی مَلَائِکَتِکَ وَ رُسُلِکَ، وَ بَلَّغْتَهُمْ صَلَاتَنَا عَلَیْهِمْ فَصَلِّ عَلَیْنَا بِمَا فَتَحْتَ لَنَا مِنْ حُسْنِ الْقَوْلِ فِیهِمْ
خداوندا و آنگاه که بر فرشتگان و رسولانت درود فرستادی و درود ما را به ایشان رساندی، پس بر ما به سبب گفتار نیکو که درباره ایشان بر (زبان) ما روان ساخته ای، درود فرست.26/3
...الَّذِینَ یَقُولُونَ: رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَ لِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ...
همانها که می گویند: پروردگارا! ما و برادرانمان
ص: 745
را، که در ایمان، بر ما پیش قدم شدند بیامرز.9/4
فَهِیَ بِمَشِیَّتِکَ دُونَ قَوْلِکَ مُوءْتَمِرَةٌ
پس آن اشیا به خواست تو بدون سخنت فرمانبردارند.3/7
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ... نَقُولَ فِی الْعِلْمِ بِغَیْرِ عِلْمٍ
خداوندا به تو پناه می برم از اینکه بدون داشتن آگاهی سخن بگوییم.4و1/8
وَ اجْعَلْ... لَهَجَاتِ أَلْسِنَتِنَا فِی مُوجِبَاتِ ثَوَابِکَ
و سخنان زبان هایمان را در آنچه باعث پاداش تو شود قرار ده.7/9
وَ اجْعَلْ هَمَسَاتِ قُلُوبِنَا... فِی مُوجِبَاتِ ثَوَابِکَ
و گفتارهای پنهان و آهسته دل هایمان را در آنچه باعث پاداش تو شود قرار ده.7/9
...بَلْ أَقُولُ مَقَالَ الْعَبْدِ الذَّلِیلِ الظَّالِمِ لِنَفْسِهِ الْمُسْتَخِفِّ بِحُرْمَةِ رَبِّهِ
...بلکه همانند بنده ای خوار که به خود ستم نموده و حرمت پروردگارش را سبک شمرده سخن می گویم.7/12
وَ قُلْتُ: سُبْحَانَ رَبِّی کَیْفَ یَسْأَلُ مُحْتَاجٌ مُحْتَاجًا؟
و گفتم: منزّه است پروردگارم چگونه نیازمند از نیازمند درخواست کند؟17/13
وَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ مَا کَتَبَ لِیَ الْکَاتِبَانِ مِنْ زَکِیِّ الْأَعْمَالِ، مَا... لَا لِسَانٌ نَطَقَ بِهِ
و در بین آن بیماریْ نویسندگان اعمال، کردارهای پاکیزه ای را برای من نوشتند، که زبانی به آن گویا نگشته.5/15
وَ أَنَا یَا إِلَهِی عَبْدُکَ الَّذِی أَمَرْتَهُ بِالدُّعَاءِ، فَقَالَ: لَبَّیْکَ وَ سَعْدَیْکَ، هَا أَنَا ذَا یَا رَبِّ مَطْرُوحٌ بَیْنَ یَدَیْکَ
و من - ای خدای من - بنده توام که او را به نیایش کردن فرمان دادی. پس گفت: اطاعت می کنم و گوش به فرمانم. ای پروردگار من اینک منم که در پیش روی تو افتاده ام.13/16
ص: 746
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی... الْقَوْلِ بِالْحَقِّ وَ إِنْ عَزَّ
و زیور پرهیزکاران را به من بپوشان در سخن حقّ گفتن اگر چه سخت باشد.10/20
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی... اسْتِقْلَالِ الْخَیْرِ وَ إِنْ کَثُرَ مِنْ قَوْلِی وَ فِعْلِی
و زیور پرهیزکاران را به من بپوشان در کم شمردن نیکی گفتار و کردارم اگر چه بسیار باشد.10/20
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی... اسْتِکْثَارِ الشَّرِّ وَ إِنْ قَلَّ مِنْ قَوْلِی وَ فِعْلِی
و زیور پرهیزکاران را به من بپوشان در بسیار شمردن بدی گفتار و کردارم اگر چه کم باشد.10/20
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ... نُطْقًا بِالْحَمْدِ لَکَ...
خداوندا به جای آنچه او (شیطان) بر زبانم جاری ساخته از سخن زشت، سپاس برای خودت را قرار ده.13/20
اللَّهُمَّ وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَی
خداوندا و مرا به هدایت گویا کن.16/20
وَ أَنْطِقْ بِحَمْدِکَ وَ شُکْرِکَ وَ ذِکْرِکَ وَ حُسْنِ الثَّنَاءِ عَلَیْکَ لِسَانِی
و زبانم را به حمد خود و شکرت و یادت و ستایش نیکوی خود، گویا فرما.5/23
وَ أَطِبْ لَهُمَا کَلَامِی
و سخنم را با آنها خوشایند فرما.6/24
وَ مَا تَعَدَّیَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ قَوْلٍ... فَقَدْ وَهَبْتُهُ لَهُمَا...
و آنچه بر من در سخن گفتن، تعدّی نموده اند، پس آن را به ایشان بخشیدم.9/24
وَ اخْزِمْ أَلْسِنَتَهُمْ عَنِ النُّطْقِ
و زبان هایشان را از گفتن ببند.5/27
فَقُلْتَ وَ قَوْلُکَ الْحَقُّ الْأَصْدَقُ!
پس فرمودی و فرموده تو راست و درست ترین
ص: 747
است.4/29
ثُمَّ قُلْتَ: فَوَ رَبِّ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِثْلَ مَا أَنَّکُمْ تَنْطِقُونَ
سپس فرمودی: «پس سوگند به پروردگار آسمان و زمین که آن (سخن) حقّ و درست است، مانند آنچه شما سخن می گویید.»5/29
...إِذْ تَقُولُ: ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ
...زیرا که می فرمایی: «مرا بخوانید، تا شما را اجابت کنم.»11/31
وَ قَدْ قُلْتَ یَا إِلَهِی فِی مُحْکَمِ کِتَابِکَ إِنَّکَ تَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِکَ
و ای خدای من، در کتاب استوارت فرموده ای همانا توبه بندگانت را می پذیری.15/31
فَقُلْتَ تَبَارَکَ اسْمُکَ: تُوبُوا إِلَی اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا عَسَی رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ وَ یُدْخِلَکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ
پس تو که نامت مبارک است، فرمودی: «به سوی خدا توبه کنید. توبه خالص. امید است که پروردگارتان بدی هایتان را از شما بزداید و شما را به بهشت هایی داخل کند که نهرها از زیر آن جاری است.10/45
فَقُلْتَ تَبَارَکَ اسْمُکَ وَ تَعَالَیْتَ مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا، وَ مَنْ جَاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلَا یُجْزَی إِلَّا مِثْلَهَا
پس تو که نامت مبارک و بلندمرتبه است، فرمودی: «هر کس کار نیکی به جا آورَد، پس برای او ده برابر آن است و هر کس کار بدی کند، جز مانند آن جزا داده نمی شود.»12/45
وَ قُلْتَ: مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ، وَ اللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ وَ قُلْتَ: مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا کَثِیرَةً
و فرمودی: «داستان کسانی که دارایی هایشان را در راه خدا می بخشند، مانند داستان دانه ایست که هفت خوشه رویانده، که در هر خوشه صد دانه باشد و خدا برای هر که بخواهد، چندین برابر می کند.» و فرمودی: «کیست آنکه به خدا وام دهد، وامی نیکو. که خدا آن را برایش به چندین و چند برابر افزون نماید؟.»13/45
فَقُلْتَ: اذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ، وَ اشْکُرُوا لِی وَ لَا تَکْفُرُونِ، وَ قُلْتَ: لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ، وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ
پس فرمودی: «مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم و مرا شکر گزارید و مرا کفران نکنید.» و فرمودی: «اگر شکر گزارید، شما را فزونی دهم و اگر کفران نمایید، همانا عذاب من شدید است.»14/45
وَ قُلْتَ: ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ
و فرمودی: «مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم.»15/45
ص: 748
اللَّهُمَّ إِنِّی وَجَدْتُ فِیما أَنْزَلْتَ مِنْ کِتَابِکَ، وَ بَشَّرْتَ بِهِ عِبَادَکَ أَنْ قُلْتَ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا
خداوندا، همانا من در کتابت که فروفرستاده ای و بندگانت را به آن مژده داده ای، یافتم که فرمودی: «ای بندگان من که درباره خود اسراف کرده اید، از رحمت خدا ناامید نشوید که خدا همه گناهان را می آمرزد.»2/50
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ مِنْ کُلِّ مَا خَالَفَ إِرَادَتَکَ، أَوْ زَالَ عَنْ مَحَبَّتِکَ مِنْ... لَحَظَاتِ عَیْنِی، وَ حِکَایَاتِ لِسَانِی
خداوندا و همانا من از هر چه مخالف خواسته تو یا دور از دوستی توست؛ از نگاه های چشمم و بیانات زبانم، به درگاهت توبه می کنم.22/31
فَإِنْ سَکَتُّ لَمْ یَنْطِقْ عَنِّی أَحَدٌ
پس اگر خاموش شوم، کسی از جانب من سخن نگوید.23/31
فَمَا کُلُّ مَا نَطَقْتُ بِهِ عَنْ جَهْلٍ مِنِّی بِسُوءِ أَثَرِی، وَ لَا نِسْیَانٍ لِمَا سَبَقَ مِنْ ذَمِیمِ فِعْلِی
پس هر چه گفتم، از جهل به بدی کردارم و از فراموشیِ کردار نکوهیده گذشته ام نیست.26/31
...وَ تَلَقَّانِی بِکَلِمَةِ کُفْرِهِ
...و با گفتار کفرش با من روبرو شد.13/32
فَضَّلْتَهُ عَلَی کُلِّ حَدِیثٍ قَصَصْتَهُ
آن را بر هر سخنی که حکایت کرده ای، برتری دادی.1/42
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ، وَ اسْتِعْمَالِهَا فِیهِ بِمَا یُرْضِیکَ حَتَّی لَا نُصْغِیَ بِأَسْمَاعِنَا إِلَی لَغْوٍ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان و به کار بردنش در آن ماه به آنچه تو را خوشنود می سازد، یاری فرما. تا با گوش هایمان هیچ لغوی گوش ندهیم.6/44
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی... لَا تَنْطِقَ أَلْسِنَتُنَا إِلَّا بِمَا مَثَّلْتَ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان
ص: 749
یاری فرما. تا زبان هایمان جز به آنچه تو بیان کرده ای، سخن نگوید.7و6/44
یَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا، وَ اغْفِرْ لَنَا، إِنَّکَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
گویند: پروردگارا، نورمان را برای ما کامل گردان و ما را بیامرز. به درستی که تو بر هر چیزی توانایی.11/45
وَ أَنْتَ الَّذِی دَلَلْتَهُمْ بِقَوْلِکَ مِنْ غَیْبِکَ
و تویی آنکه ایشان را با سخن غیبی خود، راهنمایی کردی.14/45
فَلَکَ الْحَمْدُ... مَا بَقِیَ لِلْحَمْدِ لَفْظٌ تُحْمَدُ بِهِ
پس ستایش برای توست، تا آنجا که برای ستایش کلمه ای که با آن ستایش شوی باقی ماند.17/45
فَنَحْنُ قَائِلُونَ: السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَهْرَ اللَّهِ الْأَکْبَرَ، وَ یَا عِیدَ أَوْلِیَائِهِ
پس می گوییم: درود بر تو، ای بزرگ ترین ماه خدا، و ای عید دوستان او.23/45
وَ اُمُورُهُمْ آئِلَةٌ إِلَی أَمْرِکَ
و کردارشان به فرمان تو خواهد رسید.18/46
سُبْحَانَکَ قَولُکَ حُکْمٌ
پاک و منزّهی! گفتارت حکمت است.29/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا لَا حَمْدَ أَقْرَبُ إِلَی قَوْلِکَ مِنْهُ
سپاس برای توست. سپاسی که هیچ سپاسی نزدیک تر از آن به سپاسی که (در) گفتار توست، نباشد.47و36/47
وَ أَعِنِّی عَلَی... مَرْضِیِّ الْقَوْلِ
و بر (داشتن) گفتار پسندیده یاری ام فرما.113/47
وَ انْقَطَعَتْ مَقَالَتِی، فَلَا حُجَّةَ لِی
و گفتارم قطع گردیده. پس برای من هیچ حجّتی نیست.1/53
ص: 750
سخنرانی خطبه
وَ اجْعَلْ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُ... رَدْمًا مُصْمِتًا لَا یَفْتُقُهُ
و میان ما و او سد استواری قرار ده که نتواند آن را بشکافد.3/17
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی تُعْمِیَ عَنِّی بَصَرَهُ...
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا چشمش را از (دیدن) من کور سازی.8و7/23
کَانَتْ عَافِیَتُکَ لَنَا... رَدْمًا دُونَ أَسْمَاعِهِمْ
عافیت بخشیدن تو برای ما مانعی در برابر گوش هایشان قرار داد.2/34
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تَقْمَعَ رَأْسَهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا سرش را بکوبی.8و7/23
فَلَمَّا رَأَیْتَ یَا إِلَهِی... دَغَلَ سَرِیرَتِهِ... أَرْکَسْتَهُ لِأُمِّ رَأْسِهِ فِی زُبْیَتِهِ
پس همین که - ای خدای من - تباهی باطن او را ملاحظه کردی، او را با مغز سر در گودالش (که برای شکار کنده بود)، سرنگون نمودی.8/49
سِرّ راز
سَرا خانه
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ حَدَرْتَنِی مَاءً مَهِینًا مِنْ صُلْبٍ مُتَضَایِقِ الْعِظَامِ، حَرِجِ الْمَسَالِکِ إِلَی رَحِمٍ ضَیِّقَةٍ سَتَرْتَهَا بِالْحُجُبِ
خداوندا و تو مرا (آن هنگام که) آبی پست (بودم)، از صلبی با استخوان های درهم تنیده و راه های تنگ، به سوی رحمی تنگ که آن را با پرده ها پوشاندی، سرازیر نمودی.23/32
ص: 751
وَ نَکَّسَ رَأْسَهُ فَانْثَنَی
و سرش را کج و به زیر افکنده.9/12
وَ طَأْطَأَ رَأْسَهُ لِعِزَّتِکَ مُتَذَلِّلًا
و با خواریْ برای عزّتت سرش را به زیر افکنده.9/31
سرانجام پایان و نیز عاقبت
قَدْ عَضَّ عَلَی شَوَاهُ وَ أَدْبَرَ مُوَلِّیًا
سرانگشتان خود را گزید و پشت کرده، فرار نمود.6/49
سرپرستی عهده داری
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أَتَوَلَّی بِالْبِرِّ عَامَّتَهُمْ
و خداوندا مرا بر آن دار که با نیکی، همه آنان را سرپرستی نمایم.3/26
وَ تَوَلَّنِی بِعِصْمَةٍ مَانِعَةٍ
و به نگهداری بازدارنده، سرپرستی ام کن.19/31
وَ تَوَلَّنِی بِمَا تَتَوَلَّی بِهِ أَهْلَ طَاعَتِکَ...
و مرا سرپرستی کن همانگونه که فرمانبرانت را سرپرستی می کنی.87/47
اللَّهُمَّ... لَا تَجْعَلْ بَرْدَهُ عَلَیْنَا حُسُومًا
خداوندا سردی اش را بر ما شوم نگردان.6/19
وَ هَذَا یَوْمٌ حَادِثٌ جَدِیدٌ... إِنْ أَسَأْنَا فَارَقَنَا بِذَمٍّ
و این روزی نو و تازه است. اگر بدی کردیم، با نکوهش از ما جدا شود.12/6
وَفِّقْنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا وَ لَیْلَتِنَا هَذِهِ وَ فِی جَمِیعِ أَیَّامِنَا، لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ... وَ انْتِقَاصِ الْبَاطِلِ وَ إِذْلَالِهِ
در امروز ما و امشب ما و در همه روزهایمان، ما را برای انجام نیکی و نکوهش کردن و خوار نمودن نادرستی ها، توفیق ده.18/6
ص: 752
وَ مَا أَنَا بِأَلْوَمِ مَنِ اعْتَذَرَ إِلَیْکَ فَقَبِلْتَ مِنْهُ
و من نکوهیده تر از عذرآورنده به پیشگاهت که تو عذرش را پذیرفته ای، نیستم.11/12
وَ إِنَّمَا أُوَبِّخُ بِهَذَا نَفْسِی طَمَعًا فِی رَأْفَتِکَ الَّتِی بِهَا صَلَاحُ أَمْرِ الْمُذْنِبِینَ...
و تنها از این رو خود را به این صورت سرزنش می کنم، چون طمع در مهربانی تو دارم - که اصلاح کار گناهکاران به آنست - .28/16
اللَّهُمَّ لَا تَدَعْ... عَائِبَةً أُوَنَّبُ بِهَا إِلَّا حَسَّنْتَهَا
خداوندا مرا در عیبی که بدان سرزنش شوم وامگذار، مگر آنکه نیکویش گردانی.6/20
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی... تَرْکِ التَّعْیِیرِ
و زیور پرهیزکاران را در ترک سرزنش نمودن، به من بپوشان.10/20
لَا تَبْتَذِلْ جَاهِی بِالْإِقْتَارِ، فَأَسْتَرْزِقَ أَهْلَ رِزْقِکَ... فَأَفْتَتِنَ بِحَمْدِ مَنْ أَعْطَانِی، و أُبْتَلَی بِذَمِّ مَنْ مَنَعَنِی
شکوهم را با تنگدستی، فرو مریز، تا از کسانی که روزی خوار تو هستند، روزی بخواهم. آنگاه به ستایش آنکه به من عطا کرده، گرفتار شوم و به نکوهش آنکه از من بازداشته، دچار گردم.26/20
إِنْ أَلْجَأْتَنِی إِلَی قَرَابَتِی حَرَمُونِی، وَ إِنْ أَعْطَوْا أَعْطَوْا قَلِیلًا نَکِدًا... وَ ذَمُّوا کَثِیرًا
اگر مرا به خویشانم محتاج سازی، محرومم کنند و اگر عطا کنند، اندک و ناگوار عطا کرده اند و نکوهش فراوان کنند.3/22
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُوءْمِنَنِی مِنْ جَمِیعِ ضَرِّهِ وَ شَرِّهِ وَ غَمْزِهِ...
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا مرا از همه زیان و بدی و طعنه اش ایمن سازی.8و7/23
وَ لَکَ یَا رَبِّ... ضَمَانِی أَنْ لَا أَرْجِعَ فِی مَذْمُومِکَ
و ای پروردگار من، به تو ضمانت می دهم در کاری که نکوهیده توست، بازنگردم.16/31
ص: 753
فَمَا کُلُّ مَا نَطَقْتُ بِهِ عَنْ جَهْلٍ مِنِّی بِسُوءِ أَثَرِی، وَ لَا نِسْیَانٍ لِمَا سَبَقَ مِنْ ذَمِیمِ فِعْلِی
پس هر چه گفتم، از جهل به بدی کردارم و از فراموشیِ کردار نکوهیده گذشته ام نیست.26/31
وَ جَنِّبْنَا بِهِ الضَّرَائِبَ الْمَذْمُومَةَ
و با آن (قرآن)، ما را از خوی های نکوهیده دور کن.12/42
السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ کَرِیهِ الْمُصَاحَبَةِ، وَ لَا ذَمِیمِ الْمُلَابَسَةِ
درود بر تو که همراهی اش ناپسند و معاشرتش نکوهیده نیست.35/45
وَ أَوْجِبْ لَنَا عُذْرَکَ عَلَی مَا قَصَّرْنَا فِیهِ مِنْ حَقِّکَ
و ما را در تقصیر از (ادای) حقّ خود، سرزنش نکن.46/45
وَ لَا تَبْسُطْ عَلَیْنَا فِیهِ أَلْسُنَ الطَّاعِنِینَ
و زبان طعنه زنندگان را در آن (ماه) بر ما نگشا.47/45
اللَّهُمَّ هَذِهِ حَاجَتِی... أَظْهِرْ فِیهَا عُذْرِی
خداوندا خواسته من این است. سرزنش ننمودنم را در آن آشکار فرما.7/54
سرکشی نافرمانی
قَدْ عَلِمْتَ، یَا إِلَهِی، مَا نَالَنِی مِنْ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ مِمَّا حَظَرْتَ، وَ انْتَهَکَهُ مِنِّی مِمَّا حَجَزْتَ عَلَیْهِ، بَطَرًا فِی نِعْمَتِکَ عِنْدَهُ
ای خدای من، تو می دانی از فلان کس فرزند فلان کس چیزهایی به من رسیده که تو نهی نموده ای و از من حرمت هایی شکسته که تو ممنوع کرده ای و این از سرکشی او در نعمت توست.5/14
وَ أَبْدِلْنِی... مِنْ حَسَدِ أَهْلِ الْبَغْیِ الْمَوَدَّةَ
و درباره من حسد متجاوزان را به دوستی مبدّل فرما.7/20
ص: 754
وَ لَا أَطْغَیَنَّ وَ مِنْ عِنْدِکَ وُجْدِی
و (چنان کن که) سرکشی نکنم، در حالی که توانایی ام از نزد توست.14/20
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ شَیْطَانٍ مَرِیدٍ
و من و فرزندانم را از شرّ هر شیطانِ سرکشی پناه ده.6/23
وَ ازْوِ عَنِّی مِنَ الْمَالِ مَا یُحْدِثُ لِی مَخِیلَةً أَوْ تَأَدِّیًا إِلَی بَغْیٍ أَوْ مَا أَتَعَقَّبُ مِنْهُ طُغْیَانًا
و مالی که برایم خودپسندی پیش آورد یا به ستمگری برساند یا در پی آن دچار سرکشی شوم را، از من دور ساز.3/30
وَ لَا تَذَرْنِی فِی طُغْیَانِی عَامِهًا
و مرا در سرکشی ام سرگردان، رها نکن.124/47
وَ یَا مَنْ لَا یَحْتَاجُ فِی قَصَصِهِمْ إِلَی شَهَادَاتِ الشَّاهِدِینَ
و ای کسی که در سرگذشت های ایشان از گواهی شهادت دهندگان بی نیاز است.2/14
وَ حَیِّرْهُمْ فِی سُبُلِهِمْ
و در راه هایشان سرگردانشان ساز.5/27
وَ هَبْ لِیَ الْعَافِیَةَ مِنْ دَیْنٍ... یَحَارُ فِیهِ ذِهْنِی
و مرا معاف دار، از وامی که ذهنم در آن سرگردان شود.1/30
وَ حَارَتْ فِی کِبْرِیَائِکَ لَطَائِفُ الْأَوْهَامِ
و تصوّرهای دقیق در بزرگواری ات سرگردان گشته.7/32
وَ مَا أَطْوَلَ تَرَدُّدَهُ فِی عِقَابِکَ
و چه طولانی است سرگردانی اش، در کیفرت!20/46
ص: 755
وَ لَا تَذَرْنِی فِی طُغْیَانِی عَامِهًا
و مرا در سرکشی ام سرگردان، رها نکن.124/47
فَأَنَا... الْمُتَرَدِّدُ فِی خَطِیئَتِی، الْمُتَحَیِّرُ عَنْ قَصْدِی
از این رو من مردد در خطای خود و منحرف از راه راستم.1/53
سرگرمی مشغولیّت
فَلَمَّا رَأَیْتَ یَا إِلَهِی... دَغَلَ سَرِیرَتِهِ... أَرْکَسْتَهُ لِأُمِّ رَأْسِهِ فِی زُبْیَتِهِ
پس همین که - ای خدای من - تباهی باطن او را ملاحظه کردی، او را با مغز سر در گودالش (که برای شکار کنده بود)، سرنگون نمودی.8/49
سرور شادی
سزاواری شایستگی
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ الَّذِینَ لَا یَفْتُرُونَ مِنْ تَسْبِیحِکَ
خداوندا و حاملان عرشت که از تسبیح تو سستی نمی کنند...1/3
وَ الَّذِینَ لَا تَدْخُلُهُمْ... إِعْیَاءٌ مِنْ لُغُوبٍ وَ لَا فُتُورٌ...
و همانها که از خستگیِ زیاد، وامانده و سست نمی گردند...7/3
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... ضَعْفِ الصَّبْرِ
خداوندا به تو پناه می برم از سستی شکیبایی.1/8
وَ إِذَا هَمَمْنَا بِهَمَّیْنِ یُرْضِیکَ أَحَدُهُمَا عَنَّا، وَ یُسْخِطُکَ الْآخَرُ عَلَیْنَا... أَوْهِنْ قُوَّتَنَا عَمَّا یُسْخِطُکَ عَلَیْنَا
و چون بر دو کار تصمیم گرفتیم، یکی تو را از ما خوشنود می سازد و دیگری تو را بر ما به خشم می آورد، پس توانمان را از کاری که تو را بر ما خشمگین می سازد سست کن.3/9
اللَّهُمَّ وَ إِنَّکَ... عَلَی الْوَهْنِ بَنَیْتَنَا
خداوندا و تو ما را بر سستی بنا نهاده ای.5/9
ص: 756
بَلْ أَنَا یَا إِلَهِی... أَضْعَفُ عِنْدَ طَاعَتِکَ تَیَقُّظًا... مِنْ أَنْ أُحْصِیَ لَکَ عُیُوبِی، أَوْ أَقْدِرَ عَلَی ذِکْرِ ذُنُوبِی
بلکه من - ای خدای من - بیداری ام هنگام طاعتت سست تر از آن است که زشتی های خود را برای تو بشمارم، یا بر یادآوری گناهانم توانا باشم.27/16
وَ اقْضِ عَنِّی کُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِیهِ وَ فَرَضْتَهُ عَلَیَّ لَکَ... وَ إِنْ... وَهَنَتْ عَنْهُ قُوَّتِی
و مرا به انجام آنچه بر من لازم و واجب نموده ای، توفیق ده و گرچه نیرویم از آن سست گردد.6/22
وَ أَوْهِنْ أَرْکَانَهُمْ عَنْ مُنَازَلَةِ الرِّجَالِ
و اندامشان را از جنگیدن با مردان (مسلمان) سست گردان.11/27
قَدْ مَلَکَ الشَّیْطَانُ عِنَانِی فِی سُوءِ الظَّنِّ وَ ضَعْفِ الْیَقِینِ
شیطانْ افسار مرا در بدگمانی و سست باوری به دست گرفت.27/32
تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی بِمَنْ خَوْفُهُ مِنْکَ أَکْثَرُ مِنْ طَمَعِهِ فِیکَ... لَا أَنْ یَکُونَ... طَمَعُهُ اغْتِرَارًا، بَلْ لِقِلَّةِ حَسَنَاتِهِ بَیْنَ سَیِّئَاتِهِ، وَ ضَعْفِ حُجَجِهِ فِی جَمِیعِ تَبِعَاتِهِ
ای خدای من، با کسی چنین رفتار می کنی که ترسش از تو، بیش از طمعش از توست. نه اینکه طمعش از روی فریب خوردن باشد. بلکه برای آنست که نیکی هایش میان بدی هایش اندک و دلیل هایش درباره همه گناهانش ضعیف است.12/39
لَمْ یَهِنْ عَلَی طُولِ مُدَّتِهِمْ سُلْطَانُکَ
درازی زمانِ ایشان، سلطنت تو را سست نکرده است.18/46
لَمْ تَکُنْ أَنَاتُکَ عَجْزًا، وَ لَا إِمْهَالُکَ وَهْنًا
درنگ نمودن تو از روی ناتوانی نبوده است و مهلت دادنت نه از روی سستی است.22/46
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ سُوءَالَ مَنِ اشْتَدَّتْ فَاقَتُهُ، وَ ضَعُفَتْ قُوَّتُهُ
خداوندا من از تو می خواهم، (مانند) درخواست کسی که سخت نیازمند، و نیرویش ضعیف است.3/54
ص: 757
سعادت خوش بختی
سعی کوشش
وَ رَأَیْتُ أَنَّ طَلَبَ الْمُ-حْتَاجِ إِلَی الْمُ-حْتَاجِ سَفَهٌ مِنْ رَأْیِهِ
و دانستم، درخواست نیازمند از نیازمند، از سبکی اندیشه است.5/28
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... تَبْیَضُّ بِهِ وُجُوهُنَا إِذَا اسْوَدَّتِ الْأَبْشَارُ
و سپاس خدای را، سپاسی که چهره هایمان با آن سفید گردد، هنگامی که پوست ها سیاه می گردد.14و10/1
وَ بَیِّضْ وُجُوهَنَا یَوْمَ تَسْوَدُّ وُجُوهُ الظَّلَمَةِ فِی یَوْمِ الْحَسْرَةِ وَ النَّدَامَةِ
و در روز حسرت و پشیمانی، روزی که چهره های ستمگران سیاه می شود، رخسارهای ما را سفید گردان.16/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ بَیِّضْ وَجْهَهُ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و روسفیدش فرما.19/42
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ السَّفَرَةِ الْکِرَامِ الْبَرَرَةِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و سفیران بزرگوارِ نیکوکار.18و11و10/3
وَ أَشْهِدْ مَلَائِکَتَکَ الْکِرَامَ السَّفَرَةَ. بِسَقْیٍ مِنْکَ نَافِعٍ
و فرشتگانِ بزرگوارِ نویسنده ات را به فرستادن آبی سودمند از جانب خود، آماده ساز.2/19
سقوط افتادن
ص: 758
فَإِنْ سَکَتُّ لَمْ یَنْطِقْ عَنِّی أَحَدٌ
پس اگر خاموش شوم، کسی از جانب من سخن نگوید.23/31
وَ قَدْ قَصَّرَ بِیَ السُّکُوتُ عَنْ تَحْمِیدِکَ
و سکوت، مرا از سپاس تو به کوتاهی انداخته.24/46
وَ أَعْطِهِمْ عَلَیْهِ أَسْلِحَةً مَاضِیَةً
و سلاح های برنده بر ضدّ او (شیطان) به آنان عطا فرما.10/17
وَ اشْحَذْ أَسْلِحَتَهُمْ
و سلاح (جنگی)شان را تیز کن.2/27
وَ فَرِّقْ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ أَسْلِحَتِهِمْ
و میان آنان و سلاح هایشان جدایی انداز.5/27
...وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ: سَلَامٌ عَلَیْکُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ
...و آنان که (به بهشتیان) می گویند: درود بر شما، به پاس بردباری ای که نمودید، پس چه نیکوست فرجام این سرای.20/3
فِی کُلِّ دَهْرٍ وَ زَمَانٍ أَرْسَلْتَ فِیهِ رَسُولًا، وَ أَقَمْتَ لِأَهْلِهِ دَلِیلًا مِنْ... قَادَةِ أَهْلِ التُّقَی عَلَی جَمِیعِهِمُ السَّلَامُ...
در هر عصر و زمانی که رسولی فرستادی و برای اهل آن راهنمایی گماشتی، از پیشوایان اهل پرهیزکاری - که بر همه آنها درود باد - ...2/4
فِی کُلِّ دَهْرٍ وَ زَمَانٍ أَرْسَلْتَ فِیهِ رَسُولًا... مِنْ أَئِمَّةِ الْهُدَی... عَلَی جَمِیعِهِمُ السَّلَامُ...
در هر عصر و زمانی که رسولی فرستادی، از امامانِ رستگاری - که بر همه آنها درود باد - ...2/4
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ، وَ زِیَارَةِ قَبْرِ رَسُولِکَ، صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ رَحْمَتُکَ وَ بَرَکَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ (وَ آلِ رَسُولِکَ) عَلَیْهِمُ السَّلَامُ
ص: 759
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره و زیارت قبر پیامبرت - که درودهایت بر او و رحمتت و برکاتت بر او و بر خاندانش باد - و خاندان پیامبرت - که درود بر ایشان باد - .4/23
وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ
و درود بر او و بر خاندان او که پاکیزگان و پاکانند، باد.22/42
السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ أَبَدَ الْآبِدِینَ
بر او و بر ایشان سلامی همیشگی باد.133/47
فَإِنِّی لَمْ آتِکَ ثِقَةً مِنِّی بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ، وَ لَا شَفَاعَةِ مَخْلُوقٍ رَجَوْتُهُ إِلَّا شَفَاعَةَ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ سَلَامُکَ
پس به درستی که من با اطمینان به عمل شایسته ای که پیش فرستاده باشم و شفاعتِ آفریده ای که به او امید بسته باشم به درگاه تو نیامده ام، جز شفاعت محمّد و خانواده او - که درود تو بر او و بر ایشان باد - .6/48
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ، وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّاهِرِینَ، وَ اخْصُصْهُمْ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ رَحْمَتِکَ وَ بَرَکَاتِکَ وَ سَلَامِکَ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات و بر خاندان پاکش درود فرست و ایشان را به برترین رحمت ها و برکات و سلام خویش، اختصاص ده.1/24
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ
در آن فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان، برای هر کاری فرود می آیند. آن شبِ سلام است.5/44
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ، دَائِمُ الْبَرَکَةِ إِلَی طُلُوعِ الْفَجْرِ...
در آن فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان، برای هر کاری فرود می آیند. آن شبِ سلام (به همراه) برکتی است که تا برآمدن سپیده دم دوام دارد.5/44
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَهْرَ اللَّهِ الْأَکْبَرَ
درود بر تو، ای بزرگ ترین ماه خدا.23/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَکْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ
درود بر تو، ای گرامی ترین وقت هایی که
ص: 760
همراه بودی.24/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ فِیهِ الْآمَالُ
درود بر تو ماهی که آرزوها در آن نزدیک شد.25/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ قَرِینٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُودًا
درود بر تو همنشینی که تا بودی، احترامش بزرگ بود.26/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ أَلِیفٍ آنَسَ مُقْبِلًا فَسَرَّ
درود بر تو همدمی که چون روی آورد، دل ها را آرام نمود و شادمان ساخت.27/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ مُجَاوِرٍ رَقَّتْ فِیهِ الْقُلُوبُ
درود بر تو همسایه ای که دل ها در آن فروتن گردید.28/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ نَاصِرٍ أَعَانَ عَلَی الشَّیْطَانِ
درود بر تو یاوری که در برابر شیطان یاری کرد.29/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا أَکْثَرَ عُتَقَاءَ اللَّهِ فِیکَ!
درود بر تو. چه بسیار است آزادشدگان (از عذاب) خدا در تو!.30/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَمْحَاکَ لِلذُّنُوبِ
درود بر تو. چه محوکننده بودی، گناهان را!.31/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَطْوَلَکَ عَلَی الْمُ-جْرِمِینَ
درود بر تو. چه طولانی بودی، بر گناهکاران!.32/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ لَا تُنَافِسُهُ الْأَیَّامُ
درود بر تو ماهی که روزها(ی دیگر) با آن برابری نمی کند.33/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ هُوَ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ
درود بر تو ماهی که از هر چیز سلامت است.34/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ کَرِیهِ الْمُصَاحَبَةِ
درود بر تو که همراهی اش ناپسند نیست.35/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ کَمَا وَفَدْتَ عَلَیْنَا بِالْبَرَکَاتِ
درود بر تو همان طور که با برکت ها بر ما وارد شدی.36/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ مُوَدَّعٍ بَرَمًا
درود بر تو. نه آنکه وداع با او از روی دلتنگی باشد.37/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ مَطْلُوبٍ قَبْلَ وَقْتِهِ
درود بر تو که پیش از زمان آمدنش، طلب شده.38/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ کَمْ مِنْ سُوءٍ صُرِفَ بِکَ عَنَّا
درود بر تو. چه بسیار بدی ها که به سبب تو، از ما برطرف شد!.39/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی لَیْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِی هِیَ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
درود بر تو و بر شب قدر که بهتر است از هزار ماه.40/45
ص: 761
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَحْرَصَنَا بِالْأَمْسِ عَلَیْکَ!
درود بر تو. دیروز چه بسیار بر تو حریص بودیم!.41/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی فَضْلِکَ الَّذِی حُرِمْنَاهُ
درود بر تو و بر فضیلتت که از آن محروم شدیم.42/45
سلامتی تندرستی
سلطان پادشاه
سلطنت پادشاهی
سلطه غلبه
سَم زهر
سَمت جهت
سنّت روش
وَ لَا تُقَایِسْنِی بِعَظِیَماتِ الْجَرَائِرِ
و مرا با گناهان بزرگ مَسَنج.129/47
وَ أَلِحَّ عَلَیْهَا بِالْقُذُوفِ
و پیوسته آن (شهرها) را سنگباران فرما.12/27
اللَّهُمَّ... لَا تَجْعَلْ صَوْبَهُ عَلَیْنَا رُجُومًا
خداوندا باریدنش را بر ما (همچون) سنگسار قرار نده.6/19
وَ قَدْ نَزَلَ بِی یَا رَبِّ مَا قَدْ تَکَأَّدَنِی ثِقْلُهُ
و ای پروردگار من، بر من چیزی فرود آمده که سنگینی آن بر من دشوار است.5/7
وَ أَلَمَّ بِی مَا قَدْ بَهَظَنِی حَمْلُهُ
و به من امری وارد شده که تحمّل آن مرا به مشقّت انداخته.5/7
ص: 762
...أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِی مَحَّصْتَنِی بِهَا... تَخْفِیفًا لِمَا ثَقُلَ بِهِ عَلَیَّ ظَهْرِی مِنَ الْخَطِیئَاتِ
...یا وقت بیماری که مرا با آن نجات دادی تا خطاهایی را که پشت مرا سنگین کرده سبک نماید.4/15
أَنَا الَّذِی أَوْقَرَتِ الْخَطَایَا ظَهْرَهُ
من همانم که خطاها پشتش را سنگین کرده.14/16
وَ هَذَا ظَهْرِی قَدْ أَثْقَلَتْهُ الْخَطَایَا
و این پشت من است که خطاها آن را سنگین کرده.29/16
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ یَثْقُلَ عَلَیْنَا مَا کَرَّهَ إِلَیْنَا
خداوندا ما از اینکه چیزی را که در نظر ما زشت نموده، بر ما سنگین آید، به تو پناه می بریم.2و1/17
وَ اکْفِنِی مَؤُونَةَ مَعَرَّةِ الْعِبَادِ
و سنگینی گناهِ عیب جوییِ بندگان را از من بردار.20/20
وَ وَفِّقْنِی لِلنُّفُوذِ فِیما تُبَصِّرُنِی مِنْ عِلْمِهِ حَتَّی... لَا تَثْقُلَ أَرْکَانِی عَنِ الْحَفُوفِ فِیما أَلْهَمْتَنِیهِ
و مرا برای انجام آنچه به دانستنش بینایم می کنی، توفیق ده. تا اعضایم از انجامِ آنچه آن را به من الهام فرموده ای، سنگین نشود.3/24
وَ تَوَحَّدْ بِکِفَایَةِ مُوءَنِهِمْ
و سنگینی هایشان را به تنهایی کفایت فرما.2/27
اللَّهُمَّ وَ عَلَیَّ تَبِعَاتٌ... فَعَوِّضْ مِنْهَا أَهْلَهَا، وَ احْطُطْ عَنِّی وِزْرَهَا، وَ خَفِّفْ عَنِّی ثِقْلَهَا
خداوندا و مرا (از حقوق مردم) گرفتاری هایی است. پس صاحبانش را عوض ده و سنگین باری اش را از من بیفکن و سنگینی اش را از من سبک فرما.18/31
فَتَلَقَّاکَ بِنَفْسٍ خَاشِعَةٍ... وَ ظَهْرٍ مُثْقَلٍ مِنَ الْخَطَایَا...
پس با وجودی فروتن و پشتی گرانبار از (بار) خطاها، پیش روی توست.19/32
وَ أَسْتَحْمِلُکَ، مَا لَا یَبْهَظُکَ حَمْلُهُ
و از تو حمل باری را خواهم که حملش برای تو سنگین نیست.6/39
ص: 763
وَ أَسْتَحْمِلُکَ مِنْ ذُنُوبِی مَا قَدْ بَهَظَنِی حَمْلُهُ
و از تو می خواهم گناهانم را از من برداری که حملش بر من فشار می آورد.8/39
وَ أَسْتَعِینُ بِکَ عَلَی مَا قَدْ فَدَحَنِی ثِقْلُهُ
و از تو یاری می جویم بر آنچه سنگینی اش پشت مرا شکسته.8/39
وَ احْطُطْ بِالْقُرْآنِ عَنَّا ثِقْلَ الْأَوْزَارِ
و به (عظمت) قرآن، سنگینی گناهان را از ما فرو ریز.9/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ ثَقِّلْ مِیزَانَهُ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و میزانش را سنگین گردان.19/42
وَ لَا تَمْنِحْنِی بِمَا لَا طَاقَةَ لِی بِهِ فَتَبْهَظَنِی مِمَّا تُحَمِّلُنِیهِ مِنْ فَضْلِ مَحَبَّتِکَ
و آنچه طاقتش را ندارم به من نبخش، که پشتم را از بار گران دوستی ات که بر دوشم گذارده ای، بشکنی.102/47
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی رَکَّبَ فِینَا آلَاتِ الْبَسْطِ
و سپاس خدای را که آلات بسط و گشادن را در ما، بر هم سوار کرد.20/1
فَخَالَفْنَا عَنْ طَرِیقِ أَمْرِهِ، وَ رَکِبْنَا مُتُونَ زَجْرِهِ
پس از راه فرمانش، مخالفت کردیم و بر پشت (مرکب)های نهیش سوار شدیم.21/1
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُوءْمِنَنِی مِنْ جَمِیعِ ضَرِّهِ وَ شَرِّهِ... وَ رَجِلِهِ وَ خَیْلِهِ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا مرا از همه زیان و بدی و نیروهای پیاده و سواره اش ایمن سازی.8و7/23
ص: 764
یَوْمَ لَا یُغْنِی مَوْلًی عَنْ مَوْلًی شَیْئًا وَ لَا هُمْ یُنْصَرُونَ
روزی که هیچ دوست، به سود دوست دیگر نباشد و یاری نمی شوند.12/1
وَ مَنْ تُقَرِّبْهُ إِلَیْکَ یَغْنَمْ
و هر کس را که به خود نزدیک سازی، سود می برد.9/5
فَهَلْ یَنْفَعُنِی، یَا إِلَهِی، إِقْرَارِی عِنْدَکَ بِسُوءِ مَا اکْتَسَبْتُ؟
ای خدای من آیا نزد تو اقرار به بدی ای که انجام داده ام، مرا سود می دهد؟6/12
وَ أَشْهِدْ مَلَائِکَتَکَ الْکِرَامَ السَّفَرَةَ. بِسَقْیٍ مِنْکَ نَافِعٍ
و فرشتگانِ بزرگوارِ نویسنده ات را به فرستادن آبی سودمند از جانب خود، آماده ساز.2/19
لَا أَمْلِکُ لِنَفْسِی نَفْعًا وَ لَا ضَرًّا إِلَّا بِکَ
جز به یاری تو بر سود و زیانی، توانا نیستم.7/21
وَ ارْزُقْنِی الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِیرِی فِی الشُّکْرِ لَکَ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَیَّ... حَتَّی أَتَعَرَّفَ مِنْ نَفْسِی رَوْحَ الرِّضَا وَ طُمَأْنِینَةَ النَّفْسِ مِنِّی بِمَا یَجِبُ لَکَ فِیما یَحْدُثُ فِی حَالِ... الضَّرِّ وَ النَّفْعِ
و هنگامی که در شکر به نعمت هایی که به من ارزانی داشته ای کوتاهی نمودم، (اعتراف به) حق را روزی ام فرما، تا نسیم خوشنودی و آرامش خود را نسبت به آنچه در حال زیان و سود رخ می دهد، و شکر آن برای تو واجب است، دریابم.11/22
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الرَّابِحِینَ فِی التِّجَارَةِ عَلَیْکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) در تجارت با تو سود کرده اند، قرار ده.11و10/25
تُرِیدُ رِبْحَهُمْ فِی مُتَاجَرَتِهِمْ لَکَ
می خواهی در تجارت کردنشان با تو، سود برند.12/45
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی إِرْفَاقِ ضَعِیفِهِمْ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در ارفاق به ناتوانشان، توفیق ده.2/26
ص: 765
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ، وَ عَوِّضْهُ مِنْ فِعْلِهِ عِوَضًا حَاضِرًا یَتَعَجَّلُ بِهِ نَفْعَ مَا قَدَّمَ وَ سُرُورَ مَا أَتَی بِهِ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده و کارش را عوضِ نقد عطا کن که سود آنچه پیش فرستاده و شادی آنچه را انجام داده، به زودی دریافت کند.16/27
وَ عُدْ عَلَیَّ بِعَائِدَةِ رَحْمَتِکَ
و سود رحمت خود را به من ارزانی دار.20/32
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَیْنِ... یَبْتَدِرَانِ طَاعَتَکَ بِرَحْمَةٍ نَافِعَةٍ أَوْ نَقِمَةٍ ضَارَّةٍ
خداوندا همانا این دو، به رساندن رحمتی سودمند یا کیفری زیان بار به طاعتت می شتابند.1/36
وَ أَنْزِلْ عَلَیْنَا نَفْعَ هَذِهِ السَّحَائِبِ وَ بَرَکَتَهَا
و سود و برکت این ابرها را بر ما فرود آور.2/36
أَسْتَوْهِبُکَ - یَا إِلَهِی - نَفْسِیَ الَّتِی لَمْ تَخْلُقْهَا... لِتَطَرَّقَ بِهَا إِلَی نَفْعٍ
ای خدای من از تو بخشش نفسم را می خواهم که آن را نیافریدی تا به وسیله آن به سودی راه جویی.7/39
تَتْرُکُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَی التَّوْبَةِ لِکَیْلَا... یَشْقَی بِنِعْمَتِکَ شَقِیُّهُمْ إِلَّا عَنْ طُولِ الْإِعْذَارِ إِلَیْهِ... عَائِدَةً مِنْ عَطْفِکَ یَا حَلِیمُ
تا هنگام توبه، شتاب در کیفر ایشان را ترک می کنی، تا بدبختشان به وسیله نعمت تو، بدبخت نگردد. مگر بعد از عذرهای فراوان بر او. که (این همه) سودی از مهربانی توست، ای بردبار!.9/45
وَ أَرْبَحَنَا أَفْضَلَ أَرْبَاحِ الْعَالَمِینَ
و ما را به برترین سودهای جهانیان، سودمند
ص: 766
نمود.22/45
وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ... صَلَاةً... یَنَالُنَا نَفْعُهَا
و بر او و خاندانش درود فرست، درودی که سودش ما را دریابد.56/45
وَ تَرَحَّمْ عَلَیْهِ أَمْتَعَ رَحَمَاتِکَ
و با سودمندترین رحمت هایت، بر او رحمت فرست.50/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُجْزِلُ لَهُمْ بِهَا مِنْ نِحَلِکَ وَ کَرَامَتِکَ... وَ تُوَفِّرُ عَلَیْهِمُ الْحَظَّ مِنْ عَوَائِدِکَ وَ فَوَائِدِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که با آن بخشش و کرامتت را برای ایشان بسیار سازی و بهره یِ آنان را از نعمت ها و سودهایت فراوان گردانی.57/47
أَعْلَمُ... أَنَّکَ... أَعْوَدُ بِالْإِحْسَانِ
می دانم که تو به احسانْ سوددهنده تر هستی.116/47
وَ اشْفَعْ لِی... قَدِیمَ فَوَائِدِکَ بِحَوَادِثِهَا
و برای من سودهای دیرینت را، با تازه های آن توأم ساز.121/47
وَ اجْعَلْ تِجَارَتِی رَابِحَةً
و تجارت (اخروی) مرا سودمند قرار ده.126/47
امْلَأْ مِنْ فَوَائِدِکَ یَدِی
دستم را از سودهای خود پر نما.128/47
یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ أَسْأَلُکَ... یَقِینًا تَنْفَعُ بِهِ مَنِ اسْتَیْقَنَ بِهِ حَقَّ الْیَقِینِ فِی نَفَاذِ أَمْرِکَ
ای صاحب عظمت و کرامت! از تو یقینی می خواهم که به وسیله آن هر کس را که به نافذ بودن امر تو حقیقتاً یقین پیدا کند، سود می دهی.3/54
سودا تجارت
سوغات ارمغان
ص: 767
وَ اجْعَلْ مَا صَرَّحْتَ بِهِ مِنْ عِدَتِکَ فِی وَحْیِکَ، وَ أَتْبَعْتَهُ مِنْ قَسَمِکَ فِی کِتَابِکَ قَاطِعًا لِاهْتِ-مَامِنَا بِالرِّزْقِ الَّذِی تَکَفَّلْتَ بِهِ...
و وعده های آشکاری را که در وحی خود بیان نموده ای و در پی آن سوگند خود را در کتابت آورده ای، موجب قطع اهتمام ما به روزی ای که خود کفالت کرده ای قرار ده.3/29
وَ أَقْسَمْتَ وَ قَسَمُکَ الْأَبَرُّ الْأَوْفَی
و سوگند یاد کردی و سوگند تو محقّق ترین و وفاشده ترین است.4/29
ثُمَّ قُلْتَ: فَوَ رَبِّ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ...
سپس فرمودی: «پس سوگند به پروردگار آسمان و زمین...»5/29
بِحَقِّ مَنِ انْتَجَبْتَ مِنْ خَلْقِکَ... تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ إِلَیْکَ مُتَنَصِّلًا
به حقّ آنکه او را از آفریدگانت برگزیده ای، در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده.86/47
وَ لَقَدْ سُئِلْتَ فَأَعْطَیْتَ
و به بزرگی ات قسم، آنگاه که از تو درخواست شد، پس عطا کردی.14/49
سهل آسان
وَ جَنِّبْنَا... الْإِغْفَالَ لِحُرْمَتِکَ
و ما را از سهل انگاری حرمتت دور گردان.13/44
وَ خُذْ بِقَلْبِی إِلَی مَا... اسْتَنْقَذْتَ بِهِ الْمُتَهَاوِنِینَ
و دلم را به سوی آنچه سهل انگاران را با آن نجات داده ای، متوجّه ساز.92/47
إِنْ تُعَذِّبْ فَأَنَا الظَّالِمُ الْمُفَرِّطُ... الْمُغْفِلُ حَظَّ نَفْسِی
اگر کیفر کنی، این من هستم که ستمکار، سهل انگار (و) اهمال گر (نسبت به) بهره خویشم.14/51
ص: 768
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... تَبْیَضُّ بِهِ وُجُوهُنَا إِذَا اسْوَدَّتِ الْأَبْشَارُ
و سپاس خدای را، سپاسی که چهره هایمان با آن سفید گردد، هنگامی که پوست ها سیاه می گردد.14و10/1
وَ بَیِّضْ وُجُوهَنَا یَوْمَ تَسْوَدُّ وُجُوهُ الظَّلَمَةِ فِی یَوْمِ الْحَسْرَةِ وَ النَّدَامَةِ
و در روز حسرت و پشیمانی، روزی که چهره های ستمگران سیاه می شود، رخسارهای ما را سفید گردان.16/42
سیاهی چشم حدقه
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ خَاتِمِ النَّبِیِّینَ وَ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ...
خداوندا بر محمّد - آخِر پیامبران و سرور فرستادگان - درود فرست.15/17
وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ الْمُصْطَفَی
و درود خدا بر سرور ما، محمّد، فرستاده خدا که برگزیده است باد.9/54
اللَّهُمَّ اسْقِنَا الْغَیْثَ
خداوندا ما را از باران سیراب نما.1/19
اللَّهُمَّ اسْقِنَا غَیْثًا مُغِیثًا...
خداوندا ما را از بارانی ثمربخش سیراب گردان.4/19
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا تُسِیلُ مِنْهُ الظِّرَابَ...
خداوندا ما را با بارانی که از آن تپه ها را جاری گردانی، سیراب نما.5/19
وَ أَرْوِ بِهِ فِی مَوْقِفِ الْعَرْضِ عَلَیْکَ ظَمَأَ هَوَاجِرِنَا
و با آن (قرآن)، تشنگی شدید ما را در جاهای گرم در جایگاهی که در پیشگاه توست، سیراب فرما.11/42
وَ أَوْرِدْنَا حَوْضَهُ، وَ اسْقِنَا بِکَأْسِهِ
و به حوض او واردمان کن و از جام او سیرابمان ساز.20/42
سیره روش
ص: 769
سیطره غلبه
سیما چهره
وَ ارْزُقْنِی سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ
و سلامت سینه از حسد را روزی ام گردان.12/22
وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا... أَثْلَجَ لِصَدْرِی مِنْ شَرْبَةِ الظَّمْآنِ حَتَّی أُوثِرَ عَلَی هَوَایَ هَوَاهُمَا
و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را برای سینه ام از نوشیدن تشنه کام، مطبوع تر قرار ده. تا میل ایشان را بر میل خود برتری دهم.5/24
أَسْکَنْتَهُ صُدُورَنَا
او (شیطان) را در سینه های ما جا دادی.6/25
وَ وَسِّعْ بِمَوَاقِعِ حُکْمِکَ صَدْرِی
و سینه ام را به احکام خود، فراخ ساز.3/35
وَ أَخْرِجْ وَحَرَ صُدُورِنَا بِرِزْقِکَ
و اندیشه بدِ سینه هایمان را، با روزی ات بگشا.4/36
وَ اجْعَلْ لَنَا فِی صُدُورِ الْمُوءْمِنِینَ وُدًّا
و دوستی ما را در سینه های مؤمنان، قرار ده.16/42
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ... أَهْیَبَکَ فِی صُدُورِ الْمُوءْمِنِینَ
درود بر تو. چه با هیبت بودی، در سینه های مؤمنان!.32/45
وَ انْزَعِ الْغِلَّ مِنْ صَدْرِی لِلْمُوءْمِنِینَ
و کینه داشتن برای مؤمنان را از سینه ام بر کن.127/47
ص: 770
وَ یَتَوَلَّی کُتَّابُ الْحَسَنَاتِ عَنَّا مَسْرُورِینَ بِمَا کَتَبُوا مِنْ حَسَنَاتِنَا
و نویسندگان خوبی ها - به سبب آنچه از نیکی های ما نوشته اند - شادمان برگردند.2/11
نَشَّطْتَنِی بِهَا لِابْتِغَاءِ مَرْضَاتِکَ وَ فَضْلِکَ
مرا به وسیله آن (تندرستی) برای درخواستِ خوشنودی و احسانت شادی بخشیدی.3/15
روا نمودن درخواست بنده، در خوشی یا ناخوشی
وَ لَا تَجْعَلْنِی... آیِسًا مِنْ إِجَابَتِکَ لِی وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی، فِی سَرَّاءَ کُنْتُ أَوْ ضَرَّاءَ
و مرا ناامید از اجابتت - گرچه دیر شود - قرار نده، در خوشی باشم یا سختی.8/21
وَ اجْعَلْ ثَنَائِی عَلَیْکَ... حَتَّی لَا أَفْرَحَ بِمَا آتَیْتَنِی مِنَ الدُّنْیَا
و ستایش مرا ویژه خودت قرار ده. تا به آنچه از دنیا به من داده ای، خوشحال نشوم.9/21
وَ ارْزُقْنِی الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِیرِی فِی الشُّکْرِ لَکَ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَیَّ... حَتَّی أَتَعَرَّفَ مِنْ نَفْسِی رَوْحَ الرِّضَا وَ طُمَأْنِینَةَ النَّفْسِ مِنِّی بِمَا یَجِبُ لَکَ فِیما یَحْدُثُ فِی حَالِ الْخَوْفِ وَ الْأَمْنِ
و هنگامی که در شکر به نعمت هایی که به من ارزانی داشته ای کوتاهی نمودم، (اعتراف به) حق را روزی ام فرما، تا نسیم خوشنودی و آرامش خود را نسبت به آنچه در حال ترس و ایمنی رخ می دهد، و شکر آن برای تو واجب است، دریابم.11/22
وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ
و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو
ص: 771
را در نظرم، از خوابِ خواب آلوده، خوش تر قرار ده.5/24
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ، وَ عَوِّضْهُ مِنْ فِعْلِهِ عِوَضًا حَاضِرًا یَتَعَجَّلُ بِهِ نَفْعَ مَا قَدَّمَ وَ سُرُورَ مَا أَتَی بِهِ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده و کارش را عوضِ نقد عطا کن که سود آنچه پیش فرستاده و شادی آنچه را انجام داده، به زودی دریافت کند.16/27
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ أَلِیفٍ آنَسَ مُقْبِلًا فَسَرَّ
درود بر تو همدمی که چون روی آورد، دل ها را آرام نمود و شادمان ساخت.27/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا - الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُوءْمِنِینَ عِیدًا وَ سُرُورًا
خداوندا ما در روزِ فطرمان که آن را برای اهل ایمانْ عید و شادی قرار دادی، به درگاه تو توبه می کنیم.52/45
شامگاه شب
شایستگان شایستگی و نیز صالح
سُبْحَانَکَ مَا عَبَدْنَاکَ حَقَّ عِبَادَتِکَ
منزّهی تو، ما آنگونه که شایسته پرستش تو بود، تو را پرستش نکردیم.9/3
وَ أَنْتَ الْقَادِرُ عَلَی کَشْفِ مَا مُنِیتُ بِهِ، وَ دَفْعِ مَا وَقَعْتُ فِیهِ، فَافْعَلْ بِی ذَلِکَ وَ إِنْ لَمْ أَسْتَوْجِبْهُ مِنْکَ
و تو بر دفع آنچه به آن گرفتار شده ام و برطرف کردن آنچه در آن افتاده ام توانایی. پس آن را برای من انجام ده. اگر چه از جانب تو شایسته آن نیستم.10/7
وَ اجْعَلْ هَمَسَاتِ قُلُوبِنَا... فِی مُوجِبَاتِ ثَوَابِکَ، حَتَّی لَا تَفُوتَنَا حَسَنَةٌ نَسْتَحِقُّ بِهَا جَزَاءَکَ
و رازهای دل هایمان را در آنچه باعث پاداش تو شود قرار ده، تا کار نیکی که به سبب آن سزاوار
ص: 772
پاداش تو شویم از دستمان نرود.7/9
وَ اجْعَلْ هَمَسَاتِ قُلُوبِنَا... فِی مُوجِبَاتِ ثَوَابِکَ، حَتَّی... لَا تَبْقَی لَنَا سَیِّئَةٌ نَسْتَوْجِبُ بِهَا عِقَابَکَ
و رازهای دل هایمان را در آنچه باعث پاداش تو شود قرار ده، تا کار بدی که به وسیله آن مستوجب عذاب تو شویم برای ما نماند.7/9
وَ عَافِنِی مِمَّا أَسْتَوْجِبُهُ مِنْکَ
و مرا از آنچه از جانب تو سزاوارش هستم رها کن.15/12
وَ مَنْ تَوَجَّهَ بِحَاجَتِهِ إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ أَوْ جَعَلَهُ سَبَبَ نُجْحِهَا دُونَکَ فَقَدْ... اسْتَحَقَّ مِنْ عِنْدِکَ فَوْتَ الْإِحْسَانِ
و هر که برای حاجتش به یکی از آفریدگانِ تو رو آورد یا سبب روا شدن آن را غیر تو قرار دهد، بی گمان نیافتن احسان تو را سزاوار گشته.14/13
وَ لَا تَحْمِلْنِی بِعَدْلِکَ عَلَی الِاسْتِحْقَاقِ
و با دادگری ات بر آنچه سزاوارم رفتار نکن.20/13
وَ اجْعَلْ لَهُ شُغْلًا فِیما یَلِیهِ
و او را به آنچه درخورش است مشغول دار.6/14
فَمَا أَدْرِی، یَا إِلَهِی، أَیُّ الْحَالَیْنِ أَحَقُّ بِالشُّکْرِ لَکَ؟ وَ أَیُّ الْوَقْتَیْنِ أَوْلَی بِالْحَمْدِ لَکَ؟ أَ وَقْتُ الصِّحَّةِ... أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ...
ای خدای من نمی دانم کدام یک از این دو حال، به سپاس گزاری برای تو سزاوارتر است؟ و کدامین یک از دو وقت، برای ستایش تو شایسته تر می باشد؟ آیا وقت تندرستی یا وقت بیماری؟4-2/15
وَ أَنَا الَّذِی بِجَهْلِهِ عَصَاکَ، وَ لَمْ تَکُنْ أَهْلًا مِنْهُ لِذَاکَ
و منم آن کسی که از روی نادانی تو را نافرمانی کرده و تو شایسته نافرمانی او نبودی.14/16
...وَ صَیِّرْنَا بِذَلِکَ فِی دَرَجَاتِ الصَّالِحِینَ...
...و به وسیله آن ما را در مرتبه های نیکوکاران قرار ده.16/17
ص: 773
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی... تَرْکِ... الْإِفْضَالِ عَلَی غَیْرِ الْمُسْتَحِقِّ
و زیور پرهیزکاران را در احسان نکردن به کسی که شایسته احسان نیست، به من بپوشان.10/20
وَ لَا تَفْتِنِّی... بِالتَّضَرُّعِ إِلَی مَنْ دُونَکَ إِذَا رَهِبْتُ، فَأَسْتَحِقَّ بِذَلِکَ خِذْلَانَکَ وَ مَنْعَکَ وَ إِعْرَاضَکَ
و مرا به زاری به درگاه دیگران هنگام ترسم، آزمایش نکن. تا به سبب آن، سزاوار خواری و بی بهرگی و روی گرداندن تو شوم.12/20
وَ اجْعَلْنِی... مِنْ صَالِحِ الْعِبَادِ
و مرا از بندگان شایسته قرار ده.18/20
وَ اجْعَلْنَا مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ
و ما را از بندگان صالحت قرار ده.18/44
إِنْ هَمَمْنَا بِعَمَلٍ صَالِحٍ ثَبَّطَنَا عَنْهُ
چنانچه قصد کار شایسته ای کردیم، (شیطان) ما را از آن بازدارد.7/25
...وَ اجْعَلْهُ فِی نِظَامِ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ
...و او را در صف شهیدان و صالحان قرار ده.17/27
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ... وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، نزد جایگاه های شاهدان؛ از فرشتگان ارجمند و شهیدان و صالحان، مرا ایمن ساز.21/32
اللَّهُمَّ إِنَّ أَحَدًا... لَا یَبْلُغُ مَبْلَغًا مِنْ طَاعَتِکَ وَ إِنِ اجْتَهَدَ إِلَّا کَانَ مُقَصِّرًا دُونَ اسْتِحْقَاقِکَ بِفَضْلِکَ
خداوندا همانا کسی در طاعت تو هر چند تلاش کند، به جایی نمی رسد، جز آنکه در برابر آنچه شایسته فضل توست، مقصر است.2و1/37
وَ کُلٌّ مُقِرٌّ عَلَی نَفْسِهِ بِالتَّقْصِیرِ عَمَّا اسْتَوْجَبْتَ
و همگی به تقصیر خود در ادای آنچه تو شایسته آنی، اقرار دارند.8/37
ص: 774
فَجَمِیعُ مَا أَخَّرْتَ عَنْهُ مِنَ الْعَذَابِ... تَرْکٌ مِنْ حَقِّکَ، وَ رِضًی بِدُونِ وَاجِبِکَ
پس هر عذابی که از او به تأخیر انداخته ای، ترک کردن حقّ خود و راضی شدن به کمتر از شایستگی خودت بوده است.15/37
إِنَّکَ إِنْ تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی تَفْعَلْهُ بِمَنْ لَا یَجْحَدُ اسْتِحْقَاقَ عُقُوبَتِکَ
ای خدای من، به درستی که تو اگر چنین کنی، آن را درباره کسی انجام می دهی، که شایستگی عقوبت تو را انکار نمی کند.11/39
وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا نَسْتَبْطِئُ مَعَهُ الْمَصِیرَ إِلَیْکَ
و از اعمال شایسته، عملی برای ما قرار ده که با آن بازگشت به سوی تو را کُند شماریم.3/40
وَ اعْمُرْ بِی مَجَالِسَ الصَّالِحِینَ
و مجالس شایستگان را به وسیله من آباد ساز.4/41
فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ یَرْعَاهُ حَقَّ رِعَایَتِهِ
پس ما را از کسانی قرار ده که آن را آنچنان که شایسته است نگهداری می کنند.4/42
وَ اجْعَلْنَا فِی نَظْمِ مَنِ اسْتَحَقَّ الرَّفِیعَ الْأَعْلَی بِرَحْمَتِکَ
و ما را در صف کسانی که به واسطه رحمت تو، مستحقّ بالاترین مرتبه گشته اند، قرار ده.12/44
وَ أَهِّلْنَا فِیهِ لِمَا وَعَدْتَ أَوْلِیَاءَکَ مِنْ کَرَامَتِکَ
و ما را در این (ماه) به کرامت خود که به دوستانت وعده داده ای، سزاوار نما.12/44
اجْعَلْنَا لِشَهْرِنَا مِنْ خَیْرِ أَهْلٍ وَ أَصْحَابٍ
ما را برای ماه مان از بهترین خویشان و یاران قرار ده.14/44
فَإِذَا بَلَّغْتَنَاهُ فَأَعِنَّا عَلَی تَنَاوُلِ مَا أَنْتَ أَهْلُهُ مِنَ الْعِبَادَةِ
پس چون ما را به آن رساندی، ما را بر انجام عبادتی که تو شایسته آنی، یاری فرما.46/45
ص: 775
وَ أَدِّنَا إِلَی الْقِیَامِ بِمَا یَسْتَحِقُّهُ مِنَ الطَّاعَةِ
و ما را بر قیام به طاعتی که سزاوار آن ماه است، موفّق بدار.46/45
وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ
و بر او و خاندانش درود فرست، همچنانکه بر بندگان شایسته ات درود فرستادی.56/45
فَمَنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ السَّعَادَةِ خَتَمْتَ لَهُ بِهَا، وَ مَنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ الشَّقَاوَةِ خَذَلْتَهُ لَهَا
پس هر که سزاوار نیک بختی باشد، برایش بدان پایان دهی و هر که شایسته شقاوت باشد، او را از آن جهت خوار می کنی.17/46
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا لَا یَنْبَغِی إِلَّا لَکَ
سپاس برای توست. سپاسی که جز برای تو، سزاوار نباشد.37و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَجِبُ لِکَرَمِ وَجْهِکَ
سپاس برای توست. سپاسی که سزاوار ذاتِ کریم تو باشد.49و36/47
وَ صَلِّ عَلَیْهِ صَلَاةً... لَا تَرَی غَیْرَهُ لَهَا أَهْلًا
و بر او درود فرست، درودی که جز او را سزاوار آن نبینی.52/47
وَ إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ قَدَّمْتُ تَوْحِیدَکَ
و همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی یگانه دانستن تو را، پیش فرستاده ام.72/47
وَ أَعِنِّی عَلَی صَالِحِ النِّیَّةِ
و بر (داشتن) نیّت صالح یاری ام فرما.113/47
وَ اعْمُرْ لَیْلِی بِإِیقَاظِی فِیهِ لِعِبَادَتِکَ... وَ إِجَارَتِی مِمَّا فِیهِ أَهْلُهَا مِنْ عَذَابِکَ
و شبم را با بیدار ساختنم برای بندگی ات، و حفظ نمودنم از عذابت که سزاوارش [دوزخیان]، در آن به سر می برد، آباد گردان.123/47
وَ کُنْ لِی کَمَا تَکُونُ لِلصَّالِحِینَ
ص: 776
و با من چنان باش که با شایستگان هستی.127/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تُشْرِکَنَا فِی صَالِحِ مَنْ دَعَاکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ مِنْ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ
خداوندا، از تو درخواست می کنم که ما را در درخواست شایسته هر که از بندگان با ایمانت که در این روز تو را می خواند، شریک گردانی.3/48
فَإِنِّی لَمْ آتِکَ ثِقَةً مِنِّی بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ
پس به درستی که من با اطمینان به عمل شایسته ای که پیش فرستاده باشم، به درگاه تو نیامده ام.6/48
لَوْ أَنَّ أَحَدًا اسْتَطَاعَ الْهَرَبَ مِنْ رَبِّهِ لَکُنْتُ أَنَا أَحَقَّ بِالْهَرَبِ مِنْکَ
اگر کسی می توانست از پروردگار خود بگریزد، من به گریختن از تو سزاوارتر بودم.3/50
تَمَدَّحْتَ بِالْغَنَاءِ عَنْ خَلْقِکَ وَ أَنْتَ أَهْلُ الْغِنَی عَنْهُمْ
خود را به بی نیازی از آفریدگانت ستوده ای و خود شایسته بی نیازی از آنهایی.11/13
وَ أَنْتَ أَوْلَی مَنْ رَجَاهُ
و تو سزاوارترین کسی هستی که به او امید است.20/32
وَ أَنْتَ... أَحَقُّ مَنْ خَشِیَهُ وَ اتَّقَاهُ
و تو شایسته ترین کسی می باشی که باید از او ترسید و از او پرهیز نمود.20/32
أَعْلَمُ... أَنَّکَ... أَهْلُ التَّقْوَی
می دانم شایسته ای که از تو بترسند.116/47
یَا أَهْلَ التَّقْوَی
ای سزاوار پرهیزکاری.7/51
وَ أَنْتَ أَوْلَی مَنْ وُثِقَ بِهِ
و تو سزاوارترین کسی هستی که به او اعتماد شد.22/32
ص: 777
فَأَمَّا أَنْتَ یَا إِلَهِی فَأَهْلٌ أَنْ لَا یَغْتَرَّ بِکَ الصِّدِّیقُونَ
و امّا تو ای خدای من، پس شایسته ای که راستگویان به تو مغرور نشوند.13/39
أَعْلَمُ... أَنَّکَ... أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ
می دانم همانا تو سزاواری که بیامرزی.116/47
أَعْلَمُ... أَنَّکَ أَوْلَی بِالْفَضْلِ
می دانم که تو به بخششْ سزاوارتر هستی.116/47
إِلَهِی أَحْمَدُکَ - وَ أَنْتَ لِلْحَمْدِ أَهْلٌ -
خدای من، تو را سپاس گزارم و تو شایسته سپاسی.1/51
وَ نَسَبْتَهُمْ إِلَی الْفَقْرِ وَ هُمْ أَهْلُ الْفَقْرِ إِلَیْکَ
و آنها را به تنگدستی نسبت داده ای و ایشان سزاوارند که به تو نیازمند باشند.12/13
فَمَا أَنَا بِأَوَّلِ رَاغِبٍ رَغِبَ إِلَیْکَ فَأَعْطَیْتَهُ وَ هُوَ یَسْتَحِقُّ الْمَنْعَ
پس من اوّلین روآورنده نیستم که به تو روآورده و به او بخشش کردی، با اینکه سزاوار منع است.20/13
...وَ اسْتَوْجَبْتُ بِسُوءِ سَعْیِی سَخْطَتَکَ
...و با زشتی کردارم، خشمت را سزاوار گشتم.13/32
وَ لَقَدْ کَانَ یَسْتَحِقُّ فِی أَوَّلِ مَا هَمَّ بِعِصْیَانِکَ کُلَّ مَا أَعْدَدْتَ لِجَمِیعِ خَلْقِکَ مِنْ عُقُوبَتِکَ
و حال آنکه او در آغاز که همّت نافرمانی تو نمود، همه عقوبت های تو را که برای همه آفریدگانت آماده ساختی، سزاوار می شد.14/37
إِنْ تُعَذِّبْنِی فَإِنِّی لِذَلِکَ أَهْلٌ
اگر مرا عذاب نمایی، پس به درستی که من سزاوار آنم.4/50
تَسْتُرُ عَلَی مَنْ لَوْ شِئْتَ فَضَحْتَهُ، وَ تَجُودُ عَلَی مَنْ لَوْ شِئْتَ مَنَعْتَهُ، وَ کِلَاهُمَا أَهْلٌ مِنْکَ لِلْفَضِیحَةِ وَ
ص: 778
الْمَنْعِ
می پوشانی بر کسی که اگر می خواستی، رسوایش می نمودی، و می بخشی بر کسی که اگر می خواستی، محرومش می کردی. و حال آنکه هر دو از جانب تو سزاوار رسوایی و محرومیّتند.8/45
یَا إِلَهِی لَوْ بَکَیْتُ إِلَیْکَ حَتَّی تَسْقُطَ أَشْفَارُ عَیْنَیَّ... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر آنچنان در پیشگاهت بگریم تا پلک های چشمانم بیفتد، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
وَ إِنْ کُنْتَ تَغْفِرُ لِی حِینَ أَسْتَوْجِبُ مَغْفِرَتَکَ، وَ تَعْفُو عَنِّی حِینَ أَسْتَحِقُّ عَفْوَکَ فَإِنَّ ذَلِکَ غَیْرُ وَاجِبٍ لِی بِاسْتِحْقَاقٍ، وَ لَا أَنَا أَهْلٌ لَهُ بِاسْتِیجَابٍ
و اگر مرا بیامرزی هنگامی که مستوجب آمرزش تو باشم، و ببخشایی آنگاه که مستحقّ بخشایش تو گردم، پس بدرستی که آن از سزاوار بودن من نیست و از روی شایستگی من لازم نشده.31/16
لَا یَجِبُ لِأَحَدٍ أَنْ تَغْفِرَ لَهُ بِاسْتِحْقَاقِهِ
هیچ کس در حدّی نیست که به سبب استحقاقش آمرزشت را ایجاب کند.4/37
وَ إِنْ کُنْتَ... تَعْفُو عَنِّی حِینَ أَسْتَحِقُّ عَفْوَکَ فَإِنَّ ذَلِکَ غَیْرُ وَاجِبٍ لِی بِاسْتِحْقَاقٍ، وَ لَا أَنَا أَهْلٌ لَهُ بِاسْتِیجَابٍ
و اگر مرا ببخشایی آنگاه که مستحقّ بخشایش تو گردم، پس بدرستی که آن از سزاوار بودن من نیست و از روی شایستگی من لازم نشده.31/16
اللَّهُمَّ إِلَی مَغْفِرَتِکَ وَفَدْتُ... وَ لَیْسَ عِنْدِی مَا یُوجِبُ لِی مَغْفِرَتَکَ، وَ لَا فِی عَمَلِی مَا أَسْتَحِقُّ بِهِ عَفْوَکَ
خداوندا به سوی آمرزشت روی آورده ام. در حالی که آنچه موجب آمرزیدن تو گردد، در من نیست و در عملم چیزی که سزاوار عفو تو شوم وجود ندارد.15/20
وَ إِنْ شَفَعْتُ فَلَسْتُ بِأَهْلِ الشَّفَاعَةِ
و اگر شفیع خواهم، سزاوار شفاعت نیستم.23/31
ص: 779
لَا یَجِبُ لِأَحَدٍ... أَنْ تَرْضَی عَنْهُ بِاسْتِیجَابِهِ
هیچ کس در حدّی نیست که شایستگی اش رضایت تو را لازم سازد.4/37
أَعْطَیْتَ کُلًّا مِنْهُمَا مَا لَمْ یَجِبْ لَهُ
هر یک از آن دو (فرمانبر و گنهکار) را چیزی عطا کرده ای که برایش لازم نبود.11/37
فَمَتَی کَانَ یَسْتَحِقُّ شَیْئًا مِنْ ثَوَابِکَ؟ لَا! مَتَی؟!
پس کی (چنین بنده ای) مستحقّ ثوابی از سوی تو می شد؟ نه! هیچ گاه!13/37
وَ کَانَ أَحَقَّ عِبَادِکَ مَعَ مَا مَنَنْتَ عَلَیْهِ أَلَّا یَفْعَلَ
و حال آنکه با آن عنایت هایی که به او داشته ای، سزاوارترین بندگانت بود که نافرمانی ات را نکند.68/47
اللَّهُمَّ وَ مَنْ رَعَی هَذَا الشَّهْرَ حَقَّ رِعَایَتِهِ... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ
خداوندا و هر کس رعایت کرده این ماه را، به طوری که حقّ رعایتش است؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش.50/45
اللَّهُمَّ وَ مَنْ... حَفِظَ حُرْمَتَهُ حَقَّ حِفْظِهَا... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ
خداوندا و هر کس حرمتش را آن طوری که حقّ بوده نگه داشته؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش.50/45
اللَّهُمَّ وَ مَنْ... قَامَ بِحُدُودِهِ حَقَّ قِیَامِهَا... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ
خداوندا و هر کس حدودش را آن طوری که حقّش بوده به پا داشته؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش.50/45
اللَّهُمَّ وَ مَنْ... اتَّقَی ذُنُوبَهُ حَقَّ تُقَاتِهَا... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ
خداوندا و هر کس از گناهان خویش به طوری که حقِّ پرهیز کردن بوده پرهیز نموده؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به
ص: 780
ما ببخش.50/45
وَ تَقِیهِمْ طَوَارِقَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ إِلَّا طَارِقًا یَطْرُقُ بِخَیْرٍ
و آنها را از حوادث شب و روز - مگر خیری که پیش آید - حفظ نمایی.14/4
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی خَلَقَ اللَّیْلَ وَ النَّهَارَ بِقُوَّتِهِ
سپاس خدای را که شب و روز را به توانایی خود آفرید.1/6
وَ مَیَّزَ بَیْنَهُمَا بِقُدْرَتِهِ
و به قدرت خویش بین آن دو فرق گذاشت.2/6
وَ جَعَلَ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا حَدًّا مَحْدُودًا، وَ أَمَدًا مَمْدُودًا
و برای هر یک پایانی معین و زمانی معلوم مقرر فرمود.3/6
یُولِجُ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا فِی صَاحِبِهِ، وَ یُولِجُ صَاحِبَهُ فِیهِ بِتَقْدِیرٍ مِنْهُ لِلْعِبَادِ، فِیما یَغْذُوهُمْ بِهِ
بنا به تقدیرش هر یک از شب و روز را جای یکدیگر قرار می دهد تا برای بندگان روزی دهد.4/6
فَخَلَقَ لَهُمُ اللَّیْلَ لِیَسْکُنُوا فِیهِ مِنْ حَرَکَاتِ التَّعَبِ وَ نَهَضَاتِ النَّصَبِ
پس شب را برای آنان آفرید تا از حرکت های خسته کننده و جنبش های سخت بیاسایند.5/6
فَخَلَقَ لَهُمُ اللَّیْلَ... وَ جَعَلَهُ لِبَاسًا لِیَلْبَسُوا مِنْ رَاحَتِهِ وَ مَنَامِهِ
پس شب را برای آنان آفرید و آن را پوشش ساخت تا جامه راحتی و خواب را دربر کنند.5/6
وَفِّقْنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا وَ لَیْلَتِنَا هَذِهِ وَ فِی جَمِیعِ أَیَّامِنَا، لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ...
در امروز ما و امشب ما و در همه روزهایمان، ما را برای انجام نیکی توفیق ده.18/6
ص: 781
وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَرْضَی مَنْ مَرَّ عَلَیْهِ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ مِنْ جُمْلَةِ خَلْقِکَ
و ما را از خوشنودترین آفریدگانت که شب و روز بر آنها گذشته قرار ده.20/6
وَ أُشْهِدُ سَمَاءَکَ وَ أَرْضَکَ... فِی یَوْمِی هَذَا... وَ لَیْلَتِی هَذِهِ...
و آسمانت و زمینت را در این روز و این شب شاهد می گیرم.21/6
وَ إِنْ یَکُنْ مَا ظَلِلْتُ فِیهِ، أَوْ بِتُّ فِیهِ مِنْ هَذِهِ الْعَافِیَةِ بَیْنَ یَدَیْ بَلَاءٍ لَا یَنْقَطِعُ... فَقَدِّمْ لِی مَا أَخَّرْتَ...
و اگر این تندرستی که روز را در آن به سر برده ام یا شب را در آن به سر رسانده ام، پیش از گرفتاری ای که قطع نمی گردد باشد، پس آنچه برایم به تأخیر انداخته ای، پیش انداز.2/18
إِلَهِی أَصْبَحْتُ وَ أَمْسَیْتُ عَبْدًا دَاخِرًا لَکَ...
خدای من، صبح و شام را به سر کردم ، در حالی که بنده خوار توام.7/21
اللَّهُمَّ إِنِّی أُصْبِحُ وَ أُمْسِی مُسْتَقِلًّا لِعَمَلِی
خداوندا، من شب را به صبح و صبح را به
شام می آورم، در حالی که عملم را اندک می بینم.7/52
اللَّهُمَّ لَا تُنْسِنِی ذِکْرَهُمَا... فِی إِنًی مِنْ آنَاءِ لَیْلِی
خداوندا یاد آنان را در هیچ وقتی از اوقات شبم، از یادم نبر.13/24
وَ لَا أَسْتَجِیرُ بِتَهَجُّدِی لَیْلًا
و نه شب زنده داری شبی را پناهِ خود خواهم.17/32
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، مَا اخْتَلَفَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ
و بر محمّد و خاندانش درود فرست، تا شب و روز در گردش هستند.34/32
وَ اقْفُ بِنَا آثَارَ الَّذِینَ قَامُوا لَکَ بِهِ آنَاءَ اللَّیْلِ وَ أَطْرَافَ النَّهَارِ...
و ما را در پی کسانی گردان که در ساعت های شب و اطراف روز، قرآن را برای تو به پا داشتند.9/42
ص: 782
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللَّیَالِی مُونِسًا
و قرآن را مونس ما در تاریکی های شب قرار ده.10/42
ثُمَّ فَضَّلَ لَیْلَةً وَاحِدَةً مِنْ لَیَالِیهِ عَلَی لَیَالِی أَلْفِ شَهْرٍ، وَ سَمَّ-اهَا لَیْلَةَ الْقَدْرِ
آنگاه یک شب از شب های آن را بر شب های هزار ماه برتری داد، و آن را شب قدر نامید.5/44
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ...
در آن فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان، برای هر کاری فرود می آیند. آن شبِ سلام است.5/44
وَ إِذَا کَانَ لَکَ فِی کُلِّ لَیْلَةٍ مِنْ لَیَالِی شَهْرِنَا هَذَا رِقَابٌ یُعْتِقُهَا عَفْوُکَ... فَاجْعَلْ رِقَابَنَا مِنْ تِلْکَ الرِّقَابِ
و چنانچه در هر شب از شب های این ماه ما، برای تو بندگانی باشد، که عفو تو، آنها را آزاد می کند، پس ما بندگان را از آن بندگان قرار ده.14/44
وَ أَعِنَّا... فِی لَیْلِهِ عَلَی الصَّلَاةِ وَ التَّضَرُّعِ إِلَیْکَ، وَ الْخُشُوعِ لَکَ
و ما را در شبش بر نماز و زاری به درگاهت و خشوع برای تو، یاری نما.17/44
وَ أَعِنَّا فِی نَهَارِهِ عَلَی صِیَامِهِ، وَ فِی لَیْلِهِ عَلَی الصَّلَاةِ... حَتَّی لَا یَشْهَدَ نَهَارُهُ عَلَیْنَا بِغَفْلَةٍ، وَ لَا لَیْلُهُ بِتَفْرِیطٍ
و ما را در روزش به روزه داری آن و در شبش بر نماز یاری نما. تا روزش بر ما به غفلت و شبش به کوتاهی نمودن گواهی ندهد.17/44
وَ أَجْلَلْتَ فِیهِ مِنْ لَیْلَةِ الْقَدْرِ...
و شب قدر را در آن بزرگ داشتی.20/45
وَ أَجْلَلْتَ فِیهِ مِنْ لَیْلَةِ الْقَدْرِ (الَّتِی هِیَ) خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
و شب قدر را که از هزار ماه بهتر است، در آن بزرگ داشتی.20/45
ص: 783
السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی لَیْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِی هِیَ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
درود بر تو و بر شب قدر که بهتر است از هزار ماه.40/45
وَ قُمْنَا بِعَوْنِکَ لَیْلَهُ
و به یاری تو شبش را به پا خاستیم.21/45
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الصَّلَوَاتِ الْمُبَارَکَاتِ الزَّاکِیَاتِ النَّامِیَاتِ الْغَادِیَاتِ الرَّائِحَاتِ
خداوندا و بر دوستان آنها درودهای مبارک، پاک، فزاینده (در) هر صبح و شام، بفرست.64/47
وَ زَیِّنْ لِیَ التَّفَرُّدَ بِمُنَاجَاتِکَ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ
و تنهایی مناجات با خودت را در شب و روز برایم بیارا.110/47
وَ اعْمُرْ لَیْلِی بِإِیقَاظِی فِیهِ لِعِبَادَتِکَ
و شبم را با بیدار ساختنم برای بندگی ات، آباد گردان.123/47
وَ لَا أَسْتَجِیرُ بِتَهَجُّدِی لَیْلًا
و نه شب زنده داری شبی را پناهِ خود خواهم.17/32
وَ اعْمُرْ لَیْلِی بِإِیقَاظِی فِیهِ لِعِبَادَتِکَ، وَ تَفَرُّدِی بِالتَّهَجُّدِ لَکَ
و شبم را با بیدار ساختنم برای بندگی ات، و تنها بودنم به شب زنده داری برای تو، آباد گردان.123/47
وَ هَبْ لِی نُورًا... أَسْتَضِیءُ بِهِ مِنَ الشَّکِّ وَ الشُّبُهَاتِ
و مرا نوری بخش که به وسیله آن از شک و شبهه ها روشنی یابم.8/22
وَ یَنْصِبُ لَنَا بِالشُّبُهَاتِ
و شبهه ها برای ما برپا کند.7/25
ص: 784
وَ أَزِلْ عَنِّی کُلَّ شَکٍّ وَ شُبْهَةٍ
و هر شکّ و شبهه ای را از من دور ساز.129/47
شبیه همانند
فَلَمْ یَبْتَدِرْنَا بِعُقُوبَتِهِ، وَ لَمْ یُعَاجِلْنَا بِنِقْمَتِهِ
پس او در کیفرِ ما، شتاب نکرد و در سرکوب ما عجله ننمود.21/1
وَ تَأَنَّیْتَنِی بِکَرَمِکَ فَلَمْ تُعَاجِلْنِی...
و با بخششت با من مدارا نمودی و در کیفرم شتاب نکردی...32/16
وَ یَا مَنْ... لَا یُبَادِرُ بِالنَّقِمَةِ
و ای کسی که به کیفر سخت، شتاب نمی کند.10/46
الزَّبَانِیَةِ الَّذِینَ إِذَا قِیلَ لَهُمْ: خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ثُمَّ الْجَحِیمَ صَلُّوهُ. ابْتَدَرُوهُ سِرَاعًا
پاسبانانی که چون به آنها گفته شود: او را بگیرد و در زنجیرش کشید، سپس به دوزخ افکنید، به سرعت به او حمله برند.21/3
اللَّهُمَّ وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً الَّذِینَ... أَسْرَعُوا إِلَی وِفَادَتِهِ
خداوندا و بخصوص یاران محمّد، آنان که به سوی پیامش شتافتند...3/4
وَ اجْعَلْ لِی مِنْ عِنْدِکَ مَخْرَجًا وَحِیًّا
و نزد خود زود رها شدن را برای من مقرر کن.8/7
...یَحْجُبُنِی... نَهْیٌ نَهَیْتَنِی عَنْهُ. فَأَسْرَعْتُ إِلَیْهِ...
بازمی دارد مرا (از درخواست از تو)، کاری که مرا از آن بازداشتی و من به سوی آن شتافتم.2/12
هَلْ أَنْتَ، یَا إِلَهِی... غَافِرٌ لِمَنْ بَکَاکَ فَأُسْرِعَ فِی الْبُکَاءِ؟
ای خدای من آیا تو گریه کننده ات را می آمرزی تا من در گریستن شتاب نمایم؟15/16
وَ أَعْجَبُ مِنْ ذَلِکَ... إِبْطَاوءُکَ عَنْ مُعَاجَلَتِی، وَ لَیْسَ ذَلِکَ مِنْ کَرَمِی عَلَیْکَ، بَلْ تَأَنِّیًا مِنْکَ لِی
و شگفت تر از آن درنگ تو از زود به کیفر رساندن من است و این نه از گرامی بودن من نزد
ص: 785
توست. بلکه از بردباری تو بر من است.26/16
وَ أَشْهِدْ مَلَائِکَتَکَ الْکِرَامَ السَّفَرَةَ بِسَقْیٍ مِنْکَ نَافِعٍ... وَابِلٍ سَرِیعٍ عَاجِلٍ
و فرشتگانِ بزرگوارِ نویسنده ات را به فرستادن آبی سودمند از جانب خود - که سخت، تند و شتابان باشد - آماده ساز.2/19
فَإِذَا کَانَ عُمْرِی مَرْتَعًا لِلشَّیْطَانِ فَاقْبِضْنِی إِلَیْکَ قَبْلَ أَنْ یَسْبِقَ مَقْتُکَ إِلَیَّ
پس چنانچه عمرم چراگاهی برای شیطان شد - پیش از آنکه دشمنی ات به سوی من شتابد - مرا به سوی خود بازگردان.5/20
وَ أَلْهِمْنَا الِانْقِیَادَ لِمَا أَوْرَدْتَ عَلَیْنَا مِنْ مَشِیَّتِکَ حَتَّی لَا نُحِبَّ تَأْخِیرَ مَا عَجَّلْتَ، وَ لَا تَعْجِیلَ مَا أَخَّرْتَ
و گردن نِهی بر خواسته ات را - که بر ما وارد ساختی - به ما الهام فرما، تا تأخیر آنچه را پیش انداختی و تعجیل آنچه را که به تأخیر انداخته ای، دوست نداشته باشیم.5/33
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَیْنِ آیَتَانِ مِنْ آیَاتِکَ... یَبْتَدِرَانِ طَاعَتَکَ...
خداوندا همانا این دو، دو نشانه از نشانه های تو هستند، که به طاعتت می شتابند.1/36
وَ تُمْلِی لِلْعَاصِی فِیما تَمْلِکُ مُعَاجَلَتَهُ فِیهِ
و گنهکار را در آنچه توانایی شتاب در کیفرش را داری، مهلت می دهی.10/37
فَأَمَّا الْعَاصِی أَمْرَکَ وَ الْمُوَاقِعُ نَهْیَکَ فَلَمْ تُعَاجِلْهُ بِنَقِمَتِکَ لِکَیْ یَسْتَبْدِلَ بِحَالِهِ فِی مَعْصِیَتِکَ حَالَ الْإِنَابَةِ إِلَی طَاعَتِکَ
و امّا آنکه امر تو را سرپیچی کند و نهی تو را به جا آورد، پس به کیفرش شتاب نکردی، تا حال خود را در نافرمانی ات به حال طاعتت عوض کند.14/37
تَتْرُکُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَی التَّوْبَةِ لِکَیْلَا یَهْلِکَ عَلَیْکَ هَالِکُهُمْ... إِلَّا عَنْ طُولِ الْإِعْذَارِ إِلَیْهِ، وَ بَعْدَ تَرَادُفِ الْحُجَّةِ عَلَیْهِ
تا هنگام توبه، شتاب در کیفر ایشان را ترک می کنی، تا هلاک شونده ایشان، به خاطر تو هلاک نشود. مگر بعد از عذرهای فراوان بر او و پس از
ص: 786
حجّت های پیاپی آوردن بر او.9/45
وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا... نَحْرِصُ لَهُ عَلَی وَشْکِ اللَّحَاقِ بِکَ
و از اعمال شایسته، عملی برای ما قرار ده که با آن به زود رسیدن به تو حرص ورزیم.3/40
أَیُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِیعُ، الدَّائِبُ السَّرِیعُ
ای آفریده فرمانبردار، و کوشای شتابنده.1/43
وَ امْتَهَنَکَ بِالزِّیَادَةِ وَ النُّقْصَانِ، وَ الطُّلُوعِ وَ الْأُفُولِ... فِی کُلِّ ذَلِکَ أَنْتَ لَهُ مُطِیعٌ، وَ إِلَی إِرَادَتِهِ سَرِیعٌ
و تو را با فزونی و کاستی و طلوع و غروب، به خدمت گرفت. و در همه آن حالات، تو مطیع او هستی و به سوی خواسته اش، شتابنده ای.2/43
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی... لَا نُسْرِعَ بِأَبْصَارِنَا إِلَی لَهْوٍ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما. تا با چشم هایمان به سوی هیچ لهوی نشتابیم.6/44
اجْعَلْنَا مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ... مِنَ الَّذِینَ یُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَ هُمْ لَهَا سَابِقُونَ
ما را از بندگان صالحت قرار ده. از آنان که در نیکی ها می شتابند و ایشان برای آن پیشی می گیرند.18/44
وَ لَمْ یَدْحَضْ لِتَرْکِ مُعَاجَلَتِهِمْ بُرْهَانُکَ
و از جهت شتاب نکردن در عذاب آنان، برهان تو باطل نشده است.18/46
أَخَّرْتَ وَ أَنْتَ مُسْتَطِیعٌ لِلمُعَاجَلَةِ
با آنکه بر شتاب نمودن توانایی، (عذاب را) به تأخیر انداخته ای.21/46
تَأَنَّیْتَ وَ أَنْتَ مَلِیءٌ بِالْمُبَادَرَةِ
با آنکه به شتاب کردن قادری، درنگ نموده ای.21/46
فَیَا مَنْ لَمْ یُعَاجِلِ الْمُسِیئِینَ
پس ای آنکه بر (کیفر) گنهکاران شتاب
ص: 787
نمی کنی.75/47
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ عَجِّلِ الْفَرَجَ وَ الرَّوْحَ وَ النُّصْرَةَ وَ الَّتمْکِینَ وَ التَّأْیِیدَ لَهُمْ
خداوندا، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست. و در فرج و آسایش و نصرت و تسلّط دادن و تأیید آنان، شتاب فرما.11/48
قَدْ عَلِمْتُ أَنَّهُ لَیْسَ... فِی نَقِمَتِکَ عَجَلَةٌ
دانسته ام که در انتقام تو شتاب، نیست.15/48
إِنَّمَا یَعْجَلُ مَنْ یَخَافُ الْفَوْتَ
همانا کسی شتاب می کند که از گذشتن فرصت می ترسد.15/48
فَنَادَیْتُکَ یَا إِلَهِی... وَاثِقًا بِسُرْعَةِ إِجَابَتِکَ
ای خدای من، پس تو را خواندم، در حالی که به اجابت سریع تو اطمینان داشتم.10/49
أَشْکُو إِلَیْکَ یَا إِلَهِی ضَعْفَ نَفْسِی عَنِ الْمُسَارَعَةِ فِیما وَعَدْتَهُ أَوْلِیَاءَکَ
ای خدای من، از ناتوانی نفْسم در شتافتن به آنچه به دوستانت نوید داده ای، به تو شکایت می کنم.10/51
شجاعت دلیری
شرافت بزرگی
شرف آبرو
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکُونُ... عَوْنًا عَلَی تَأْدِیَةِ حَقِّهِ وَ وَظَائِفِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که یاوری بر ادای حقّ و وظائفش باشد.29و27/1
وَ لَا أَنَا بِقَاضٍ وَظِیفَةَ خِدْمَتِهِمَا
و من وظیفه خدمت گزاری ایشان را انجام نداده ام.11/24
وَ أَوْجِبْ لِی مَحَبَّتَکَ کَمَا شَرَطْتَ
ص: 788
و همان طور که شرط کرده ای، دوستی خود را برایم واجب گردان.15/31
وَ لَکَ یَا رَبِّ شَرْطِی أَلَّا أَعُودَ فِی مَکْرُوهِکَ
و ای پروردگار من، با تو قرار می گذارم، در کاری که ناپسند توست، برنگردم.16/31
وَ لَسْتُ أَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ بِفَضْلِ نَافِلَةٍ مَعَ کَثِیرِ مَا أَغْفَلْتُ مِنْ وَظَائِفِ فُرُوضِکَ
و من هیچ گاه با فضیلتِ (عمل) مستحبّ به سویت توسّل نمی جویم، با آنکه از بسیاری از شرایط واجبات غفلت نمودم.18/32
وَ قِفْنَا فِیهِ عَلَی مَوَاقِیتِ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ... وَ وَظَائِفِهَا الَّتِی وَظَّفْتَ
و ما را در آن بر اوقات نمازهای پنجگانه و شرایط آن که معین نمودی، آگاه فرما.8/44
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... یُشَرِّفُ بِهِ مَنَازِلَنَا عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ
سپاس خدای را، سپاسی که با آن، منزلت ما را در جایگاه های گواهان، شرافت (و آبرو) دهد.12و10/1
یَا مَنْ ذِکْرُهُ شَرَفٌ لِلذَّاکِرِینَ
ای که یاد او برای یادکنندگان بزرگی است.1/11
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ شَرِیفٍ وَ وَضِیعٍ
و من و فرزندانم را از شرّ هر بلندمرتبه و فرومایه ای پناه ده.6/23
فَإِنَّ الشَّرِیفَ مَنْ شَرَّفَتْهُ طَاعَتُکَ
پس به درستی که شرافتمند کسی است که اطاعت تو شریفش گردانْد.4/35
شَرِّفْ دَرَجَتِی بِرِضْوَانِکَ
درجه مرا به خوشنودیت، شرافت ده.4/41
ص: 789
اللَّهُمَّ فَکَمَا... عَرَّفْتَنَا بِرَحْمَتِکَ شَرَفَهُ وَ فَضْلَهُ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ الْخَطِیبِ بِهِ
خداوندا، پس همچنان که به رحمت خود شرافت و فضیلت آن را به ما آموختی، پس بر محمّد که با آن سخن راند، درود فرست.6/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ شَرِّفْ بُنْیَانَهُ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و بنیاد او را شرافت ده.19/42
وَ کُلُّ شَرِیفٍ فِی جَنْبِ شَرَفِکَ حَقِیرٌ
و هر بزرگواری در کنار بزرگواری ات حقیر است.13/46
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ شَرَّفْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ عَظَّمْتَهُ
خداوندا، این روز عرفه، روزی است که آن را شرافت و کرامت و عظمت داده ای.66/47
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَمَا شَرَّفْتَنَا بِهِ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست، چنانکه ما را به وسیله او شرافت دادی.4/24
اللَّهُمَّ إِنَّا أَهْلُ هَذَا الشَّهْرِ الَّذِی شَرَّفْتَنَا بِهِ
خداوندا، همانا ما اهل این ماه هستیم، که ما را به وسیله آن شرافت دادی.43/45
وَ ارْزُقْنِی سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ... حَتَّی لَا أَرَی نِعْمَةً مِنْ نِعَمِکَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ... إِلَّا رَجَوْتُ لِنَفْسِی أَفْضَلَ ذَلِکَ بِکَ وَ مِنْکَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ
و سلامت سینه از حسد را روزی ام گردان. تا نعمتی از نعمت هایت را که به هر یک از آفریدگانت داده ای، نبینم، مگر آنکه بهتر از آن را برای خود، به وسیله تو و از تو - که یگانه و بی شریکی - آرزو کنم.12/22
وَ أَمْدِدْهُمْ بِمَلَائِکَةٍ مِنْ عِنْدِکَ مُرْدِفِینَ حَتَّی... یُقِرُّوا بِأَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ
و آنان (مسلمانان) را از جانب خود با فرشتگانی که پی درپی آیند، یاری فرما. تا به یکتایی تو که معبودی جز تو نیست، تنها و بی شریک هستی، اقرار نمایند.8/27
ص: 790
فَتَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ
پس تو مبارک و برتری. جز تو معبودی نیست. یگانه ای هستی که برای تو شریکی نمی باشد.5/52
لَا یَشْرَکُکَ أَحَدٌ فِی رَجَائِی
هیچ کس در امید من، با تو شریک نیست.9/28
ثُمَّ خَلِّصْ ذَلِکَ کُلَّهُ مِنْ رِئَاءِ الْمُرَاءِینَ... لَا نَشْرَکُ فِیهِ أَحَدًا دُونَکَ
سپس همه آن را از خودنمایی ریاکاران خالص گردان. که احدی را در آن با تو شریک نسازیم.7/44
أَنْتَ الَّذِی لَمْ یُعِنْکَ عَلَی خَلْقِکَ شَرِیکٌ
تویی آنکه در آفریدنت، شریکی یاری ات نداد.14/47
وَ لَا تَسْتَدْرِجْنِی بِإِمْلَائِکَ لِی اسْتِدْرَاجَ مَنْ مَنَعَنِی خَیْرَ مَا عِنْدَهُ وَ لَمْ یَشْرَکْکَ فِی حُلُولِ نِعْمَتِهِ بِی
و مرا با مهلت دادنت، غافلگیر نکن. همانند غافلگیر نمودن کسی که مرا از نیکی آنچه نزدش است، بی بهره گردانده، در حالی که در رسیدن نعمتش به من شریک تو نبوده است.90/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تُشْرِکَنَا فِی صَالِحِ مَنْ دَعَاکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ مِنْ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ
خداوندا، از تو درخواست می کنم که ما را در درخواست شایسته هر که از بندگان با ایمانت که در این روز تو را می خواند، شریک گردانی.3/48
وَ ذَرِیعَتِی أَنِّی لَمْ أُشْرِکْ بِکَ شَیْئًا
و دستاویزم آن است که چیزی را با تو شریک نکرده ام.3/49
سُبْحَانَکَ لَا یَنْقُصُ سُلْطَانَکَ مَنْ أَشْرَکَ بِکَ
پاک و منزّهی! کسی که به تو شرک آورَد، از فرمانروایی ات نمی کاهد.3/52
فَهَا أَنَا ذَا یَا إِلَهِی... سَائِلُکَ عَلَی الْحَیَاءِ مِنِّی سُوءَالَ
ص: 791
الْبَائِسِ الْمُعِیلِ
پس ای خدای من، با وجود شرمندگی ام همانند تهی دستی عیالمند از تو درخواست دارم.4/12
أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا تَوْبَةَ... خَالِصِ الْحَیَاءِ مِمَّا وَقَعَ فِیهِ
در این مکان (که ایستاده ام) به سوی تو بازمی گردم، بازگشت کسی که از آنچه در آن افتاده، سخت شرمنده است.12/12
کُلُّ ذَلِکَ حَیَاءٌ مِنْکَ لِسُوءِ عَمَلِی
همه اینها از روی شرمی است که از بدکرداری خود دارم.20/16
یَا إِلَهِی لَوْ... ذَکَرْتُکَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ حَتَّی یَکِلَّ لِسَانِی، ثُمَّ لَمْ أَرْفَعْ طَرْفِی إِلَی آفَاقِ السَّمَاءِ اسْتِحْیَاءً مِنْکَ مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر در این مدّت (آنقدر) ذکر تو را گویم تا زبانم از کار بیفتد، سپس از شرمندگی تو، چشم از کرانه های آسمان برندارم، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... سَتْرِ عَوْرَاتِهِمْ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در پوشاندن آنچه از آن شرم دارند، توفیق ده.2/26
فَأَقْبَلَ نَحْوَکَ مُوءَمِّلًا لَکَ مُسْتَحْیِیًا مِنْکَ
پس امیدوار به تو و شرمنده از تو، به سویت روی آورده.8/31
وَ هَذَا مَقَامُ مَنِ اسْتَحْیَا لِنَفْسِهِ مِنْکَ
و این جایگاه کسی است که درباره خویش، از تو شرمنده گشت.19/32
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ... وَ مِنْ ذِی رَحِمٍ کُنْتُ أَحْتَشِمُ مِنْهُ فِی سَرِیرَاتِی
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، نزد
ص: 792
جایگاه های شاهدان؛ از فرشتگان ارجمند و از خویشاوندی که در کارهای مخفی خود از او شرم می نمودم، مرا ایمن ساز.21/32
فَاجْعَلْ مَا سَتَرْتَ مِنَ الْعَوْرَةِ... وَاعِظًا لَنَا...
پس آنچه از آن شرم آید که پوشاندی، برای ما پنددهنده قرار ده.3/34
فَلَوْ لَا سَتْرُکَ عَوْرَتِی لَکُنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحِینَ
پس اگر عیب پوشی تو (از موجبات) شرمندگی ام نبود، هر آینه از رسواشدگان بودم.7/51
أَنَا الْقَلِیلُ الْحَیَاءِ
منم کم شرم.84/47
شروع آغاز
وَ وَفِّقْنِی مِنَ الْأَعْمَالِ لِمَا تَغْسِلُ بِهِ دَنَسَ الْخَطَایَا عَنِّی
و مرا به کارهایی که با آن چرکی خطاها را از من بشویی، توفیق ده.13/31
وَ اغْسِلْ بِهِ دَرَنَ قُلُوبِنَا وَ عَلَائِقَ أَوْزَارِنَا
و به وسیله آن (قرآن)، چرکی دل هایمان و وابستگی های گناهانمان را بشوی.11/42
السَّلَامُ عَلَیْکَ کَمَا وَفَدْتَ عَلَیْنَا بِالْبَرَکَاتِ، وَ غَسَلْتَ عَنَّا دَنَسَ الْخَطِیئَاتِ
درود بر تو همان طور که با برکت ها بر ما وارد شدی و چرکی خطاها را از ما شستی.36/45
شغل کار
شفا بهبودی
وَ عَرِّفْهُ فِی أَهْلِهِ الطَّاهِرِینَ وَ أُمَّتِهِ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ حُسْنِ الشَّفَاعَةِ أَجَلَّ مَا وَعَدْتَهُ
و او را از شفاعت نیکو درباره خانواده پاکش و مؤمنان امّتش، بیش از آنچه به او وعده داده ای، آگاه کن.25/2
وَ ارْضَ عَنْهُمَا بِشَفَاعَتِی لَهُمَا رِضًی عَزْمًا
و به میانجیگری من از آنها یکسره خوشنود
ص: 793
شو.14/24
اللَّهُمَّ وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لَهُمَا فَشَفِّعْهُمَا فِیَّ
خداوندا و اگر آمرزشت برای ایشان پیشی گرفت، پس آنان را شفیع من گردان.15/24
وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لِی فَشَفِّعْنِی فِیهِمَا
و اگر آمرزشت برای من پیشی گرفت، پس مرا شفیع آنان فرما.15/24
وَ إِنْ شَفَعْتُ فَلَسْتُ بِأَهْلِ الشَّفَاعَةِ
و اگر شفیع خواهم، سزاوار شفاعت نیستم.23/31
وَ شَفِّعْ فِی خَطَایَایَ کَرَمَکَ
و کرمت را شفیع خطاهایم گردان.24/31
اللَّهُمَّ... لَا شَفِیعَ لِی إِلَیْکَ فَلْیَشْفَعْ لِی فَضْلُکَ
خداوندا شفیعی برای من به سوی تو نیست، پس باید فضلت مرا شفاعت کند.25/31
فَلَعَلَّ بَعْضَهُمْ بِرَحْمَتِکَ یَرْحَمُنِی... فَیَنَالَنِی مِنْهُ بِدَعْوَةٍ... أَوْ شَفَاعَةٍ أَوْکَدُ عِنْدَکَ مِنْ شَفَاعَتِی...
شاید برخی از آنها به رحمتتْ، به من رحم کند؛ پس دعایی از او به من رسد یا شفاعتی کند که از شفاعت من نزد تو کارسازتر است.27/31
فَلَعَلَّ بَعْضَهُمْ بِرَحْمَتِکَ یَرْحَمُنِی لِسُوءِ مَوْقِفِی، أَوْ تُدْرِکُهُ الرِّقَّةُ عَلَیَّ لِسُوءِ حَالِی فَیَنَالَنِی مِنْهُ بِدَعْوَةٍ... أَوْ شَفَاعَةٍ أَوْکَدُ عِنْدَکَ مِنْ شَفَاعَتِی تَکُونُ بِهَا نَجَاتِی مِنْ غَضَبِکَ...
شاید برخی از آنها به رحمتتْ بر بدی جایگاهم، به من رحم کند یا بخاطر بدی حالم، بر من دلسوزی نماید؛ پس دعایی از او به من رسد یا شفاعتی کند که از شفاعت من نزد تو کارسازتر است، که رهایی من از خشمت به وسیله آن حاصل شود.27/31
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَشْفَعُ لَنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ یَوْمَ الْفَاقَةِ إِلَیْکَ
و بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که روز رستاخیز و روز نیازمندی به تو، ما را شفاعت کند.30/31
(درآمدن بنده، به درگاه انتقام الهی) و نبودن شفیعی برای او
ص: 794
لَا شَفِیعٌ یَشْفَعُ لِی إِلَیْکَ
نه شفاعت کننده ای است که برایم نزد تو شفاعت کند.14/32
اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَبِیَّنَا... یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَقْرَبَ الْنَّبِیِّینَ مِنْکَ مَجْلِسًا، وَ أَمْکَنَهُمْ مِنْکَ شَفَاعَةً
خداوندا پیامبر ما را روز رستاخیز، نزدیک ترین پیامبران در مجلس خود و بلندمرتبه ترین شفاعت کنندگان ایشان قرار ده.18/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ تَقَبَّلْ شَفَاعَتَهُ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و شفاعت او را بپذیر.19/42
سَأَلْتُکَ مَسْأَلَةَ الْحَقِیرِ الذَّلِیلِ الْبَائِسِ... لَا مُسْتَطِیلًا بِشَفَاعَةِ الشَّافِعِینَ
از تو درخواست می نمایم، درخواستِ خُرد، خوار، بدحال. نه از روی گردنکشی نمودن به شفاعتِ شفاعت کنندگان.74/47
امید نداشتن به شفاعت آفریده ای، جز
فَإِنِّی لَمْ آتِکَ ثِقَةً مِنِّی بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ، وَ لَا شَفَاعَةِ مَخْلُوقٍ رَجَوْتُهُ إِلَّا شَفَاعَةَ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ سَلَامُکَ
پس به درستی که من با اطمینان به عمل شایسته ای که پیش فرستاده باشم و شفاعتِ آفریده ای که به او امید بسته باشم به درگاه تو نیامده ام، جز شفاعت محمّد و خانواده او - که درود تو بر او و بر ایشان باد - .6/48
شفقّت رحمت
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا... جَنَّبَنَا مِنَ الْإِلْحَادِ وَ الشَّکِّ فِی أَمْرِهِ
و سپاس خدای را که ما را از کج روی و شک در امر خود، دور ساخت.10/1
لَمْ یَثْنِهِمْ رَیْبٌ فِی بَصِیرَتِهِمْ
آنان که عقیده اشان را شکّی برنگرداند.11/4
ص: 795
وَ مَتِّعْنِی بِهُدًی صَالِحٍ لَا أَسْتَبْدِلُ بِهِ... وَ نِیَّةِ رُشْدٍ لَا أَشُکُّ فِیهَا
و مرا به هدایتی شایسته که با هیچ چیز عوض نکنم و به نیّت درستی که در آن تردید نکنم، بهرمند ساز.5/20
وَ هَبْ لِی نُورًا... أَسْتَضِیءُ بِهِ مِنَ الشَّکِّ وَ الشُّبُهَاتِ
و مرا نوری بخش که به وسیله آن از شک و شبهه ها روشنی یابم.8/22
فَأَزِحْ عَنَّا رَیْبَ الِارْتِیَابِ
پس آشفتگیِ تردید را از ما دور گردان.2/33
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَرِفُ بِأَنَّهُ مِنْ عِنْدِکَ حَتَّی لَا یُعَارِضَنَا الشَّکُّ فِی تَصْدِیقِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که اعتراف می کنند به اینکه؛ قرآن از جانب توست. تا شکّی جلودار تصدیق ما نشود.6/42
وَ جَنِّبْنَا... الشَّکَّ فِی دِینِکَ
و ما را از شکّ در دینت دور گردان.13/44
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةً نَصُوحًا خَلَصَتْ مِنَ الشَّکِّ وَ الِارْتِیَابِ
خداوندا ما به درگاه تو توبه می کنیم. توبه خالصی که از تردید و دودلی پاک باشد.52/45
وَ أَزِلْ عَنِّی کُلَّ شَکٍّ وَ شُبْهَةٍ
و هر شکّ و شبهه ای را از من دور ساز.129/47
وَ کَمْ مِنْ بَاغٍ... نَصَبَ لِی شَرَکَ مَصَایِدِهِ
و چه بسیار ستمگری که دام های خود را برایم گسترد.7/49
وَ کَمْ مِنْ بَاغٍ... أَضْبَأَ إِلَیَّ إِضْبَاءَ السَّبُعِ لِطَرِیدَتِهِ انْتِظَارًا لِانْتِهَازِ الْفُرْصَةِ لِفَرِیسَتِهِ
و چه بسیار ستمگری که همانند در کمین نشستن درنده ای برای شکارش، با چشم به راهی برای غنیمت دانستن وقت مناسبی برای شکار، در
ص: 796
کمین من نشست.7/49
اللَّهُمَّ فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا فَلَقْتَ لَنَا مِنَ الْإِصْبَاحِ
خداوندا حمد و سپاس برای توست که صبح را برای ما شکافتی.8/6
وَ اجْعَلْ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُ... رَدْمًا مُصْمِتًا لَا یَفْتُقُهُ
و میان ما و او سد استواری قرار ده که نتواند آن را بشکافد.3/17
وَ أَنِلْنِی حُسْنَ النَّظَرِ فِیما شَکَوْتُ
و در آنچه شکوه دارم به من احسان داشته باش.8/7
یَا مَنْ لَا یَخْفَی عَلَیْهِ أَنْبَاءُ الْمُتَظَلِّمِینَ
ای کسی که خبرهای شکوه کنندگان بر او پنهان نیست.1/14
اللَّهُمَّ لَا أَشْکُو إِلَی أَحَدٍ سِوَاکَ
خداوندا به کسی جز تو شکوه نمی کنم.11/14
وَ اقْرِنْ شِکَایَتِی بِالتَّغْیِیرِ
و دادخواهیم را با دگرگونی پیوند ده.11/14
هَلْ أَنْتَ، یَا إِلَهِی... مُغْنٍ مَنْ شَکَا إِلَیْکَ، فَقْرَهُ تَوَکُّلًا؟
ای خدای من آیا تو هر کس را که از تهی دستی اش با توکّل، به سوی تو شکایت کرد، بی نیاز می سازی؟15/16
فَأَنَا أَشْکُو سُوءَ مُجَاوَرَتِهِ لِی، وَ طَاعَةَ نَفْسِی لَهُ
پس از بدهمسایگی او با من و اطاعت نفسم از او به تو شکایت می کنم.27/32
أَشْکُو إِلَیْکَ یَا إِلَهِی ضَعْفَ نَفْسِی... وَ کَثْرَةَ هُمُومِی، وَ وَسْوَسَةَ نَفْسِی
ای خدای من، از ناتوانی نفْسم و از بسیاری اندوه هایم و از وسوسه های دلم، به تو شکایت
ص: 797
می کنم.10/51
تَسْمَعُ مَنْ شَکَا إِلَیْکَ
کسی را که به درگاه تو شکایت کند، می شنوی.12/51
شُکر سپاس
وَ اکْسِرْ عَنِّی سُلْطَانَ الْهَمِّ بِحَوْلِکَ
و به توانایی ات سلطه غم و اندوه را بر من بشکن.8/7
وَ افْلُلْ حَدَّهُ عَنِّی بِقُدْرَتِکَ
و با توانایی خود برّندگی اش را از من بردار.6/14
ثُمَّ فَلَلْتَ لِی حَدَّهُ
سپس تیزی (تیغ) او را برای من شکستی.6/49
شکستن چاره جویی های شیطان
اللَّهُمَّ... الْطُفْ لَنَا فِی نَقْضِ حِیَلِهِ...
خداوندا راه باطل نمودن نیرنگ های او را به ما لطف فرما.8/17
اللَّهُمَّ وَ اهْزِمْ جُنْدَهُ
خداوندا و لشکرش را شکست ده.13/17
اللَّهُمَّ اسْقِنَا غَیْثًا... تَجْبُرُ بِهِ الْمَهِیضَ
خداوندا ما را از بارانی که به وسیله آن گیاه پژمرده را اصلاح کنی، سیراب گردان.4/19
لَا یُوءْمِنُ إِلَّا غَالِبٌ عَلَی مَغْلُوبٍ
شکست خورده را جز پیروز، امان نمی بخشد.3/21
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تَکْسِرَ جَبَرُوتَهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا بزرگی اش را بشکنی.8و7/23
اللَّهُمَّ فَاقْهَرْ سُلْطَانَهُ عَنَّا بِسُلْطَانِکَ...
خداوندا با سلطه خود، او را از تسلّط بر ما
ص: 798
مغلوب نما.8/25
اللَّهُمَّ افْلُلْ بِذَلِکَ عَدُوَّهُمْ، وَ اقْلِمْ عَنْهُمْ أَظْفَارَهُمْ...
خداوندا بدین وسیله، دشمنانشان را درهم شکن و چنگالشان را از آنان جدا کن.5/27
وَ أَمْدِدْهُمْ بِمَلَائِکَةٍ مِنْ عِنْدِکَ مُرْدِفِینَ حَتَّی یَکْشِفُوهُمْ إِلَی مُنْقَطَعِ التُّرَابِ...
و آنان (مسلمانان) را از جانب خود با فرشتگانی که پی درپی آیند، یاری فرما. تا آنها (مشرکان) را به انتهای خاک در زمینت برانند.8/27
وَ مَنْ سِوَاکَ... مَغْلُوبٌ عَلَی أَمْرِهِ، مَقْهُورٌ عَلَی شَأْنِهِ
و غیر تو، در کار خود مغلوب، در امورش زیردست می باشد.11/28
اللَّهُمَّ أَیُّمَا عَبْدٍ تَابَ إِلَیْکَ وَ هُوَ فِی عِلْمِ الْغَیْبِ عِنْدَکَ فَاسِخٌ لِتَوْبَتِهِ، وَ عَائِدٌ فِی ذَنْبِهِ وَ خَطِیئَتِهِ، فَإِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَکُونَ کَذَلِکَ
خداوندا، هر بنده ای که به درگاهت توبه نمود ولی در علم پنهانت، توبه شکن و بازگشت کننده به گناه و خطایش باشد، پس همانا من به تو پناه می برم که اینچنین باشم.20/31
لَا یُغَالَبُ أَمْرُکَ
فرمان تو مغلوب نمی شود.9/48
...حَتَّی عَادَ صِفْوَتُکَ وَ خُلَفَاوءُکَ مَغْلُوبِینَ مَقْهُورِینَ
...تا اینکه برگزیدگان و جانشینان تو، مغلوب و شکست خورده شدند.9/48
فَنَادَیْتُکَ یَا إِلَهِی... عَالِمًا أَنَّهُ لَا یُضْطَهَدُ مَنْ أَوَی إِلَی ظِلِّ کَنَفِکَ
ای خدای من، پس تو را خواندم، در حالی که می دانستم هر که به سایه رحمت تو پناه بَرَد، شکست نمی خورد.10/49
فَلَکَ الْحَمْدُ إِلَهِی مِنْ مُقْتَدِرٍ لَا یُغْلَبُ
پس خدای من، سپاس برای توست. توانایی که شکست نمی خورد.14/49
ص: 799
فَلَوْ لَا نَصْرُکَ إِیَّایَ لَکُنْتُ مِنَ الْمَغْلُوبِینَ
پس اگر یاری کردن تو نبود، هر آینه از شکست خوردگان بودم.7/51
وَ أَحْیِ بِلَادَکَ بِبُلُوغِ الزَّهَرَةِ
و با شکفتن شکوفه، سرزمین هایت را زنده گردان. 2/19
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی لَا تَعِیَ بُطُونُنَا إِلَّا مَا أَحْلَلْتَ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما. تا شکم هایمان جز آنچه تو حلال نموده ای در خود جای ندهد.7و6/44
وَ أَحْیِ بِلَادَکَ بِبُلُوغِ الزَّهَرَةِ
و با شکفتن شکوفه، سرزمین هایت را زنده گردان. 2/19
شِکوه شکایت
شکیبایی بردباری
...وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ: سَلَامٌ عَلَیْکُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ
...و آنان که (به بهشتیان) می گویند: درود بر شما، به پاس بردباری ای که نمودید، پس چه نیکوست فرجام این سرای.20/3
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... ضَعْفِ الصَّبْرِ
خداوندا به تو پناه می برم از سستی شکیبایی.1/8
أَیِّدْنِی مِنْکَ بِنِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ صَبْرٍ دَائِمٍ
مرا به نیّت صادقانه و شکیبایی دائم یاری ده.14/14
اللَّهُمَّ... لَا صَبْرَ لِی عَلَی الْبَلَاءِ
خداوندا بر بلا شکیبایی ندارم.2/22
وَ أَعِنْهُمْ بِالصَّبْرِ
و با شکیبایی یاریشان ده.2/27
ص: 800
وَ أَعِنِّی عَلَی صُحْبَتِهِمْ بِحُسْنِ الصَّبْرِ
و مرا بر همنشینی ایشان (نیازمندان)، با شکیبایی نیکوْ یاری ده.4/30
وَ لَوْ أَنَّ عَذَابِی مِمَّا یَزِیدُ فِی مُلْکِکَ لَسَأَلْتُکَ الصَّبْرَ عَلَیْهِ
و اگر عذاب من چیزی بود که در پادشاهی ات می افزود، هر آینه شکیبایی بر آن را از تو می خواستم.6/50
یَا مَنْ لَا تَنْقَضِی عَجَائِبُ عَظَمَتِهِ
ای کسی که شگفتی های بزرگی او پایانی ندارد.1/5
سُبْحَانَکَ مَا أَعْجَبَ مَا أَشْهَدُ بِهِ عَلَی نَفْسِی
پاک و منزّهی تو، شگفتا از این گواهی که بر خود می دهم.25/16
وَ أَعْجَبُ مِنْ ذَلِکَ أَنَاتُکَ عَنِّی، وَ إِبْطَاوءُکَ عَنْ مُعَاجَلَتِی
و شگفت تر از آن بردباری تو با من و درنگ تو از زود به کیفر رساندن من است.26/16
وَ أَلْهَمْتَهُ عِلْمَ عَجَائِبِهِ مُکَمَّلًا
و علم به شگفتی هایش را به صورت کامل، به او الهام کردی.5/42
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللَّیَالِی مُونِسًا... حَتَّی تُوصِلَ إِلَی قُلُوبِنَا فَهْمَ عَجَائِبِهِ
و قرآن را مونس ما در تاریکی های شب قرار ده. تا درک شگفتی های آن را به دل های ما برسانی.10/42
سُبْحَانَهُ مَا أَعْجَبَ مَا دَبَّرَ فِی أَمْرِکَ!
پاک و منزّه است او. چه شگفت انگیز است، آنچه در امر تو تدبیر نمود!3/43
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنْ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ
و پناه می بریم به تو از شماتت دشمنان.8/8
ص: 801
وَ أَعِذْنِی مِنْ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ
و مرا از شماتت دشمنان پناه ده.119/47
اللَّهُمَّ إِنَّ الشَّیْطَانَ قَدْ شَمِتَ بِنَا إِذْ شَایَعْنَاهُ عَلَی مَعْصِیَتِکَ
خداوندا چون بر نافرمانی از تو، شیطان را همراهی نمودیم، او ما را شماتت کرد.6/10
وَ لَا تُشْمِتْهُ بِنَا بَعْدَ تَرْکِنَا إِیَّاهُ لَکَ
و پس از آنکه به خاطر تو از او (شیطان) دوری کردیم، اندوهی به ما نرسان که او ما را شماتت کند.6/10
لَا تَنْصِبْنَا فِیهِ لِأَعْیُنِ الشَّامِتِینَ
ما را در آن (ماه)، پیش چشمان شماتت کنندگان قرار نده.47/45
وَ لَا تُشْمِتْ بِی عَدُوِّی
و دشمنم مرا شماتت نکند.14/48
...فَلَوْ لَمْ نَعْتَدِدْ مِنْ فَضْلِهِ إِلَّا بِهَا لَقَدْ حَسُنَ بَلَاوءُهُ عِنْدَنَا، وَ جَلَّ إِحْسَانُهُ إِلَیْنَا، وَ جَسُمَ فَضْلُهُ عَلَیْنَا
پس اگر از فضل او، جز همان توبه را به شمار نیاوریم، مسلّماً نعمتش بر ما نیکو و احسانش بر ما بزرگ و فضلش بر ما تمام است.22/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... عَدَدَ مَا أَحَاطَ بِهِ عِلْمُهُ مِنْ جَمِیعِ الْأَشْیَاءِ
پس سپاس او را، به شماره آنچه علمش - از همه چیزها - به آن احاطه دارد.27/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... مَکَانَ کُلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهَا عَدَدُهَا أَضْعَافًا مُضَاعَفَةً...
پس سپاس او را، به جای هر یک از آنها به شماره چندین برابر.27/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا... لَا حِسَابَ لِعَدَدِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که عددش بی حساب
ص: 802
می باشد.28و27/1
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَعْجِزُ عَنْ إِحْصَائِهِ الْحَفَظَةُ، وَ یَزِیدُ عَلَی مَا أَحْصَتْهُ فِی کِتَابِکَ الْکَتَبَةُ
سپاس برای توست. سپاسی که نگهبانانِ (اعمال) از شمردنش عاجز باشند، و بر آنچه نویسندگان (اعمال) در کتاب تو به شمار آورده اند، افزونی یابد.40و36/47
وَ اجْعَلْ خِتَامَ مَا تُحْصِی عَلَیْنَا کَتَبَةُ أَعْمَالِنَا تَوْبَةً مَقْبُولَةً...
و پایان آنچه نویسندگان کارهایمان برای ما می شمارند، توبه پذیرفته شده قرار ده.3/11
سُبْحَانَکَ مَا أَعْجَبَ مَا أَشْهَدُ بِهِ عَلَی نَفْسِی، وَ أُعَدِّدُهُ مِنْ مَکْتُومِ أَمْرِی
پاک و منزّهی تو، شگفتا از این گواهی که بر خود می دهم. و کار پنهانی خویش را می شمارم.25/16
بَلْ أَنَا یَا إِلَهِی... أَقَلُّ لِوَعِیدِکَ انْتِبَاهًا وَ ارْتِقَابًا مِنْ أَنْ أُحْصِیَ لَکَ عُیُوبِی، أَوْ أَقْدِرَ عَلَی ذِکْرِ ذُنُوبِی
بلکه من - ای خدای من - نسبت به تهدیدهایت کم هوشیارتر و نامراقب تر از آنم که زشتی های خود را برای تو بشمارم، یا بر یادآوری گناهانم توانا باشم.27/16
وَ اعْزِلْنَا عَنْ عِدَادِ أَوْلِیَائِهِ
و ما را از شمار دوستانش برکنار فرما.14/17
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ... إِحْصَاءً لِمِنَنِکَ
خداوندا به جای آنچه او (شیطان) بر زبانم جاری ساخته از سخن زشت، شمردن بخشش هایت را قرار ده.13/20
هُوَ، یَا رَبِّ، مِمَّا قَدْ أَحْصَیْتَهُ عَلَیَّ وَ أَغْفَلْتُهُ أَنَا مِنْ نَفْسِی
آن (تکلیف) ای پروردگار من، از چیزهایی است که بر من به حساب آورده ای و من خودسرانه از آن غافل شدم.7/22
وَ کَثِّرْ بِهِمْ عَدَدِی
و تعداد مرا به وسیله آنها بیفزا.4/25
ص: 803
وَ کَثِّرْ عِدَّتَهُمْ
و بر تعدادشان بیفزا.2/27
وَ انْقُصْ مِنْهُمُ الْعَدَدَ
و از تعدادشان بکاه.5/27
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... صَلَاةً... لَا یَنْقَطِعُ عَدَدُهَا
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات و خاندان محمّد درود فرست. درودی که شماره اش قطع نگردد.18/27
لَکَ یَا إِلَهِی وَحْدَانِیَّةُ الْعَدَدِ
خداوندا یگانگیِ شمار از آنِ توست.10/28
...حَتَّی إِذَا انْفَتَحَ لَهُ بَصَرُ الْهُدَی... أَحْصَی مَا ظَلَمَ بِهِ نَفْسَهُ
...امّا همین که چشم هدایت برای او گشوده شد، آنچه با آن به خود ستم کرده، شمرد.7/31
وَ عَدَّدَ مِنْ ذُنُوبِهِ مَا أَنْتَ أَحْصَی لَهَا خُشُوعًا
و با خشوع، - از گناهانش - آنچه تو شماره آن را بهتر می دانی شمرده.9/31
قَلَّ عِنْدِی مَا أَعْتَدُّ بِهِ مِنْ طَاعَتِکَ
طاعتی که به شمار آورم، نزد من کم است.10/32
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... صَلَاةً... لَا یُحْصَی عَدَدُهَا
و بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی که تعدادش به شمار درنیاید.34/32
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... عَدَدَ مَا صَلَّیْتَ عَلَی مَنْ صَلَّیْتَ عَلَیْهِ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست. به عدد درودی که بر دیگران درود فرستاده ای.19/44
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... عَدَدَ مَا صَلَّیْتَ عَلَی مَنْ صَلَّیْتَ عَلَیْهِ، وَ أَضْعَافَ ذَلِکَ کُلِّهِ بِالْأَضْعَافِ الَّتِی لَا
ص: 804
یُحْصِیهَا غَیْرُکَ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست. به عدد درودی که بر دیگران درود فرستاده ای، و چندین برابر همه آن به چندین برابر که جز تو شمار آنها را نداند.19/44
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، صَلَاةً... تَزِیدُهَا عَلَی کُرُورِ الْأَیَّامِ زِیَادَةً فِی تَضَاعِیفَ لَا یَعُدُّهَا غَیْرُکَ
پروردگار من، بر او و خاندانش درود فرست، درودی که آن را با گذر روزگار بیفزایی، افزودنی در چندین برابر که جز تو (کسی) نتواند آن را شمارش کند.55/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ... وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ... صَلَاةً لَا یَقْوَی عَلَی إِحْصَائِهَا إِلَّا أَنْتَ
خداوندا، از تو درخواست می کنم که بر محمّد و بر خاندان محمّد درود فرستی. درودی که جز تو کسی بر شمردن آن توانایی نداشته باشد.3/48
ثُمَّ قَدْ فَارَقَنَا عِنْدَ... وَفَاءِ عَدَدِهِ
سپس هنگام پایان یافتن عدد (روزهای)ش، از ما جدا شد.22/45
وَ نِعْمَتُکَ أَکْثَرُ مِنْ أَنْ تُحْصَی بِأَسْرِهَا
و نعمت تو بیشتر از آنست که تمامش به شماره آید.23/46
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ... الْآخِرُ بَعْدَ کُلِّ عَدَدٍ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. آخرین بعد از هر شمار.9/47
أَنْتَ الَّذِی أَحْصَیْتَ کُلَّ شَیْءٍ عَدَدًا
تویی آنکه هر چیز را یک یک شمرده ای.17/47
فَنَظَرْتَ یَا إِلَهِی إِلَی... وَحْدَتِی فِی کَثِیرِ عَدَدِ مَنْ نَاوَانِی
ای خدای من، پس تو تنهایی ام را در برابر (سپاهیانِ) بی شمار کسی که با من دشمنی کرده، مشاهده کردی.5/49
فَیَا سَوْأَتَا مِمَّا أَحْصَاهُ عَلَیَّ کِتَابُکَ
پس وای بر رسوایی من، از آنچه نامه تو برایم برشمرده است.2/50
ص: 805
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا... نَصِیرُ بِهِ فِی نَظْمِ الشُّهَدَاءِ بِسُیُوفِ أَعْدَائِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که با آن در ردیف کشته شدگان به شمشیرهای دشمنانش درآییم.30و27/1
فَکَمْ مِنْ عَدُوٍّ انْتَضَی عَلَیَّ سَیْفَ عَدَاوَتِهِ
پس چه بسیار دشمنی که شمشیر دشمنی اش را بر روی من کشید.4/49
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِی بِصَوْتِ زَجْرِهِ یُسْمَعُ زَجَلُ الرُّعُودِ، وَ إِذَا سَبَحَتْ بِهِ حَفِیفَةُ السَّحَابِ الْتمَعَتْ صَوَاعِقُ الْبُرُوقِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، آنکه با صدای راندنش، بانگ رعدها شنیده می شود و آنگاه که با خروش او، ابر به شنا درآید، شعله های برق می درخشد.14و11و10/3
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَوْ حَبَسَ عَنْ عِبَادِهِ مَعْرِفَةَ حَمْدِهِ... لَتَصَرَّفُوا فِی مِنَنِهِ فَلَمْ یَحْمَدُوهُ...
و سپاس خدای را که اگر بندگانش را از شناختن سپاسش بازمی داشت، آنها نعمت هایش را صرف می نمودند و او را سپاس نمی گزاردند.8/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا عَرَّفَنَا مِنْ نَفْسِهِ
و سپاس خدای را که خودش را به ما شناساند.10/1
...وَ الَّذِینَ عَرَّفْتَهُمْ مَثَاقِیلَ الْمِیَاهِ، وَ کَیْلَ مَا تَحْوِیهِ لَوَاعِجُ الْأَمْطَارِ وَ عَوَالِجُهَا
...و آنها که وزن آب ها و پیمانه باران های شدید و رگبارهای متراکم را به آنان شناسانده ای.16/3
ص: 806
...حِینَ أَقِفُ بَیْنَ دَعْوَتِکَ وَ دَعْوَةِ الشَّیْطَانِ فَأَتَّبِعُ دَعْوَتَهُ عَلَی غَیْرِ عَمًی مِنِّی فِی مَعْرِفَةٍ بِهِ...
هنگامی که بین دعوت تو و دعوت شیطان می ایستم، دعوت او را می پذیرم با آنکه در شناخت او کور نیستم.23/16
وَ اکْتُبْ لِی أَمَانًا مِنْ سُخْطِکَ، وَ بَشِّرْنِی بِذَلِکَ... بُشْرَی أَعْرِفُهَا
و ایمنی از خشمت را برایم بنویس و مرا به آن مژده ده. مژده ای که آن را بشناسم.33/16
وَ اکْتُبْ لِی أَمَانًا مِنْ سُخْطِکَ، وَ بَشِّرْنِی بِذَلِکَ فِی الْعَاجِلِ دُونَ الْآجِلِ بُشْرَی أَعْرِفُهَا، وَ عَرِّفْنِی فِیهِ عَلَامَةً أَتَبَیَّنُهَا
و ایمنی از خشمت را برایم بنویس و هم اکنون (دنیا) پیش از آینده (آخرت)، مرا به آن مژده ده. مژده ای که آن را بشناسم و در آن مرا از نشانه ای آگاه کن که آن را آشکارا بیابم.33/16
اللَّهُمَّ وَ مَا سَوَّلَ لَنَا مِنْ بَاطِلٍ فَعَرِّفْنَاهُ، وَ إِذَا عَرَّفْتَنَاهُ فَقِنَاهُ
خداوندا و آنچه از باطل برای ما آراسته، به ما بشناسان. و چون شناساندی، ما را از آن نگهدار.7/17
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ مَنْ... اسْتَظْهَرَ بِکَ عَلَیْهِ فِی مَعْرِفَةِ الْعُلُومِ الرَّبَّانِیَّةِ
خداوندا و همه این خواسته ها را در حقّ هر که در راه شناخت علم های خدایی از تو یاری خواست تا بر ضدّ او اقدام کند، اجابت فرما.11/17
وَ ارْزُقْنِی الرَّغْبَةَ فِی الْعَمَلِ لَکَ لِآخِرَتِی حَتَّی أَعْرِفَ صِدْقَ ذَلِکَ مِنْ قَلْبِی
و برای آخرتمْ رغبت در عمل برای تو را، روزی ام گردان. تا درستی آن را از (اعماق) دلم بشناسم. 8/22
وَ تَوَلَّنِی فِی جِیرَانِی وَ مَوَالِیَّ الْعَارِفِینَ بِحَقِّنَا
و مرا درباره همسایگانم و دوستانم که دانا به حقّ ما هستند، یاری فرما.1/26
ص: 807
وَ زِدْهُمْ بَصِیرَةً فِی حَقِّی، وَ مَعْرِفَةً بِفَضْلِی...
و بر حق بینی و فضیلت شناسی آنان نسبت به من بیفزا.4/26
وَ عَرِّفْهُمْ مَا یَجْهَلُونَ
و آنچه را نمی شناسند، به آنان بشناسان.3/27
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ أَعْدَاءَکَ فِی أَقْطَارِ الْبِلَادِ مِنَ الْهِنْدِ وَ الرُّومِ... وَ سَائِرِ أُمَمِ الشِّرْکِ، الَّذِینَ تَخْفَی أَسْمَاوءُهُمْ وَ صِفَاتُهُمْ، وَ قَدْ أَحْصَیْتَهُمْ بِمَعْرِفَتِکَ
خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند از هند و روم و دیگر امّت های مشرک، که نام ها و نشانه هایشان پنهان است و به دانایی، خود آنها را می شناسی.9/27
وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ الِاخْتِیَارِ
و معرفت (کارِ) خیر را به ما الهام فرما.2/33
وَ لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَیَّرْتَ فَنَغْمِطَ قَدْرَکَ
و ما را دچار عجز از شناخت آنچه اختیار نموده ای نساز، تا قدْر تو را سبک شماریم.3/33
اللَّهُمَّ فَکَمَا... عَرَّفْتَنَا بِرَحْمَتِکَ شَرَفَهُ وَ فَضْلَهُ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ الْخَطِیبِ بِهِ
خداوندا، پس همچنان که به رحمت خود شرافت و فضیلت آن را به ما آموختی، پس بر محمّد که با آن سخن راند، درود فرست.6/42
وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ وَ إِجْلَالَ حُرْمَتِهِ
و شناختِ فضیلتش، و بزرگ داشتِ احترامش را به ما الهام کن.6/44
أَنْتَ وَلِیُّ مَا آثَرْتَنَا بِهِ مِنْ مَعْرِفَتِهِ
تویی مولایی که ما را به وسیله شناخت آن، برتری دادی.44/45
سُبْحَانَکَ مِنْ... حَکِیمٍ مَا أَعْرَفَکَ
پاک و منزّهی! ای شناسای چیزها، چه بسیار
ص: 808
است شناسایی تو.23/47
عُرِفَتِ الْهِدَایَةُ مِنْ عِنْدِکَ
هدایت از جانب تو شناخته شد.25/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا... لَا یَعْرِفُ أَحَدٌ سِوَاکَ فَضْلَهُ
سپاس برای توست. سپاسی که احدی جز تو، فضیلت آن را نداند.44و36/47
فَأَقْدَمَ عَلَیْهِ عَارِفًا بِوَعِیدِکَ
پس با علم به تهدیدت، بر آن نافرمانی ها اقدام کرد.68/47
ثُمَّ عَرَفْتُ مَا أَصْدَرْتَ إِذْ عَرَّفْتَنِیهِ
سپس چون آگاهم کردی، آنچه را صادر نموده بودی شناختم.1/49
شنیدن استماع
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِی بِصَوْتِ زَجْرِهِ یُسْمَعُ زَجَلُ الرُّعُودِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، آنکه با صدای راندنش، بانگ رعدها شنیده می شود.14و11و10/3
وَ کُنْ... لِصَوْتِی سَامِعًا
و صدایم را شنوا باش.21/13
وَ اجْعَلْهُمْ أَبْرَارًا أَتْقِیَاءَ بُصَرَاءَ سَامِعِینَ مُطِیعِینَ لَکَ
و آنان (فرزندانم) را نیکوکارانی پرهیزکار و دانا و شنوا و فرمانبر خود قرار ده.3/25
إِنَّکَ... سَمِیعٌ عَلِیمٌ...
همانا تو شنوای دانایی.12/25
أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، السَّمِیعُ الْبَصِیرُ
تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. شنوای بینا.7/47
فَمَا کُلُّ مَا نَطَقْتُ بِهِ عَنْ جَهْلٍ مِنِّی بِسُوءِ أَثَرِی... لَکِنْ لِتَسْمَعَ سَمَاوءُکَ وَ مَنْ فِیهَا وَ أَرْضُکَ وَ مَنْ عَلَیْهَا مَا... لَجَأْتُ إِلَیْکَ فِیهِ مِنَ التَّوْبَةِ
پس هر چه گفتم، از جهل به بدی کردارم نیست. بلکه برای آن است که آسمانت و هر که در
ص: 809
آن است و زمینت و هر که بر روی آن است، توبه ای که به سبب آن به درگاهت پناه بردم را بشنود.26/31
فَلَعَلَّ بَعْضَهُمْ بِرَحْمَتِکَ یَرْحَمُنِی لِسُوءِ مَوْقِفِی، أَوْ تُدْرِکُهُ الرِّقَّةُ عَلَیَّ لِسُوءِ حَالِی فَیَنَالَنِی مِنْهُ بِدَعْوَةٍ هِیَ أَسْمَعُ لَدَیْکَ مِنْ دُعَائِی
شاید برخی از آنها به رحمتتْ بر بدی جایگاهم، به من رحم کند یا بخاطر بدی حالم، بر من دلسوزی نماید؛ پس دعایی از او به من رسد که از دعای من نزد تو شنیدنی تر است.27/31
وَ اجْعَلْنَا لَهُمْ سَامِعِینَ وَ مُطِیعِینَ کَمَا أَمَرْتَ
و همان طور که فرمان داده ای ما را در برابر ایشان گوش به فرمان و مطیع قرار ده.5/34
ثُمَّ خَلِّصْ ذَلِکَ کُلَّهُ مِنْ... سُمْعَةِ الْمُسْمِعِینَ
سپس همه آن را از شنواندن به شنوندگان، خالص گردان.7/44
وَ اسْمَعْ نَجْوَایَ
و نجوایم را بشنو.25/46
وَ اجْعَلْنَا لَهُ سَامِعِینَ مُطِیعِینَ
و ما را برای او شنوندگان (و) فرمانبران قرار ده.63/47
...بَلْ وَجَدْتُکَ لِدُعَائِی سَامِعًا
...بلکه تو را برای نیایشم، شنونده یافتم.5/51
تَسْمَعُ مَنْ شَکَا إِلَیْکَ
کسی را که به درگاه تو شکایت کند، می شنوی.12/51
اللَّهُمَّ... لَا تَجْعَلْ مَاءَهُ عَلَیْنَا أُجَاجًا
خداوندا آبش را بر ما شور و تلخ نگردان.6/19
اللَّهُمَّ وَ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ وَ مُصَدِّقُوهُمْ - مِنْ - أَهْلِ
ص: 810
الْأَرْضِ بِالْغَیْبِ عِنْدَ... الِاشْتِیَاقِ إِلَی الْمُرْسَلِینَ بِحَقَائِقِ الْإِیمَانِ... فَاذْکُرْهُمْ مِنْکَ بِمَغْفِرَةٍ وَ رِضْوَانٍ
خداوندا و پیروان و تصدیق کنندگانِ پنهانیِ پیامبران از اهل زمین، هنگامی که مشتاقانه با ایمانی واقعی به پیامبران روی آوردند، پس به آمرزش و خوشنودی، از آنها یاد کن.2و1/4
اللَّهُمَّ... إِلَی تَجَاوُزِکَ اشْتَقْتُ
خداوندا به گذشت تو اشتیاق ورزیده ام.15/20
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِشَوْقٍ إِلَیْکَ
و شوق به خودت را به من ارزانی دار.13/21
وَ ارْزُقْنِی الرَّغْبَةَ فِی الْعَمَلِ لَکَ لِآخِرَتِی... حَتَّی أَعْمَلَ الْحَسَنَاتِ شَوْقًا
و برای آخرتمْ رغبت در عمل برای تو را، روزی ام گردان. تا آنکه با اشتیاق به کارهای نیک بپردازم.8/22
وَ ارْزُقْنِی... شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ
و اشتیاقِ پاداشِ وعده ها(ی بهشتی) را روزی ام فرما.9/22
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا... شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ
خداوندا شوقِ پاداشِ وعده داده شده را روزی ما گردان.53/45
وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا... نَحْرِصُ لَهُ عَلَی وَشْکِ اللَّحَاقِ بِکَ حَتَّی یَکُونَ الْمَوْتُ... مَأْلَفَنَا الَّذِی نَشْتَاقُ إِلَیْهِ
و از اعمال شایسته، عملی برای ما قرار ده که با آن به زود رسیدن به تو حرص ورزیم. تا جایی که مرگ برای ما محل الفتی باشد که به سوی آن مشتاقیم.3/40
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَحْرَصَنَا بِالْأَمْسِ عَلَیْکَ! وَ أَشَدَّ شَوْقَنَا غَدًا إِلَیْکَ!
درود بر تو. دیروز چه بسیار بر تو حریص بودیم! و فردا چه سخت به سوی تو مشتاقیم!.41/45
شَوِّقْنِی لِقَاءَکَ
مرا به دیدارت مشتاق گردان.126/47
وَ اجْعَلْ فِیما عِنْدَکَ رَغْبَتِی شَوْقًا إِلَی لِقَائِکَ
و در آنچه نزد توست، رغبتم را، آرزومندی
ص: 811
دیدارت قرار ده.4/54
اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْ ظِلَّهُ عَلَیْنَا سَمُومًا
خداوندا سایه آن (ابر) را بر ما گرم و سوزان قرار نده.6/19
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ سَعْدٍ لَا نَحْسَ فِیهِ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه سعادتمندی بدون نحوست، قرار دهد.5و4/43
شهادت شهید و نیز گواهی
وَ هَاجَرَ إِلَی بِلَادِ الْغُربَةِ
و به شهرهای غربت هجرت نمود.16/2
وَ اشْکُرْهُمْ عَلَی هَجْرِهِمْ فِیکَ دِیَارَ قَوْمِهِمْ
و ایشان را به خاطر آنکه در راه تو از شهرهای خویشانشان هجرت کردند، پاداش عنایت کن.8/4
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا... تُرْخِصُ بِهِ الْأَسْعَارَ فِی جَمِیعِ الْأَمْصَارِ
خداوندا ما را با بارانی که با آن قیمت ها را - در همه شهرهای بزرگ - ارزان کنی، سیراب نما.5/19
وَ حَصِّنْ بِهِ دِیَارَهُمْ
و به وسیله آن، شهرهایشان را استوار ساز.7/27
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ أَعْدَاءَکَ فِی أَقْطَارِ الْبِلَادِ مِنَ الْهِنْدِ... وَ سَائِرِ أُمَمِ الشِّرْکِ
خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند از هند و دیگر امّت های مشرک.9/27
وَ ارْمِ بِلَادَهُمْ بِالْخُسُوفِ
و شهرهایشان را در زمین فروبر.12/27
ص: 812
وَ أَلِحَّ عَلَیْهَا بِالْقُذُوفِ
و پیوسته آن (شهرها) را سنگباران فرما.12/27
اللَّهُمَّ أَذْهِبْ مَحْلَ بِلَادِنَا بِسُقْیَاکَ
خداوندا خشکسالیِ شهرهای ما را، با آبیاری خویش برطرف ساز.4/36
یَا مَنْ یَقْبَلُ مَنْ لَا تَقْبَلُهُ الْبِلَادُ
ای کسی که می پذیرد، آن را که (اهل) شهرها او را نمی پذیرند.2/46
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَیَّدْتَ دِینَکَ... بِإِمَامٍ أَقَمْتَهُ... مَنَارًا فِی بِلَادِکَ
خداوندا، همانا تو دین خود را به امامی تأیید کرده ای، که او را علامتی در شهرهایت به پا داشتی.60/47
وَ هَبْ لَنَا یَا إِلَهِی مِنْ لَدُنْکَ فَرَجًا بِالْقُدْرَةِ الَّتِی... بِهَا تَنْشُرُ مَیْتَ الْبِلَادِ
و ما را - ای خدای من - از جانب خود به توانایی ای که با آن سرزمین های مرده را زندگی می بخشی، گشایش ده.13/48
شهرت آوازه
فَإِنَّکَ... مَعْرُوفٌ بِالتَّجَاوُزِ
همانا تو به گذشت مشهوری.15/12
وَ کَمْ مِنْ ذَنْبٍ غَطَّیْتَهُ عَلَیَّ فَلَمْ تَشْهَرْنِی
و چه بسیار گناهانی که برای من در پرده داشتی و (به آن) مشهورم ننمودی.21/16
فَأَبَانَ فَضِیلَتَهُ عَلَی سَائِرِ الشُّهُورِ بِمَا جَعَلَ لَهُ مِنَ... الْفَضَائِلِ الْمَشْهُورَةِ
پس فضیلت آن را بر سایر ماه ها، به فضایل مشهور آشکار ساخت.4/44
وَ خَلِّصْهُ مِنَ السُّمْعَةِ
و او را از شهرت طلبی نجات ده.14/27
ثُمَّ خَلِّصْ ذَلِکَ کُلَّهُ مِنْ... سُمْعَةِ الْمُسْمِعِینَ
سپس همه آن را از شهرت جویی شهرت طلبان، خالص گردان.7/44
ص: 813
وَ الَّذِینَ... لَا تَشْغَلُهُمْ عَنْ تَسْبِیحِکَ الشَّهَوَاتُ...
و همانها که خواهش های نفسانی، آنها را از تسبیح تو باز نمی دارد...7/3
فَخَلَقَ لَهُمُ اللَّیْلَ... لِیَنَالُوا بِهِ لَذَّةً وَ شَهْوَةً
پس شب را برای آنان آفرید تا به سبب آن خوشی و کام دل یابند.5/6
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... إِلْحَاحِ الشَّهْوَةِ
خداوندا به تو پناه می برم از زیاده روی شهوت.1/8
یَتَعَرَّضُ لَنَا بِالشَّهَوَاتِ
خواهش های نفسانی را برای ما عرضه می دارد.7/25
وَ اکْسِرْ شَهْوَتِی عَنْ کُلِّ مَحْرَمٍ
و خواهش نفس مرا، از هر حرامی بشکن.1/39
وَ شَهَوَاتِی حَرَمَتْنِی
و خواهش های نفسانی ام مرا محروم گردانده.7/52
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا... نَصِیرُ بِهِ فِی نَظْمِ الشُّهَدَاءِ بِسُیُوفِ أَعْدَائِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که با آن در ردیف کشته شدگان به شمشیرهای دشمنانش درآییم.30و27/1
فَإِنْ... قَضَیْتَ لَهُ بِالشَّهَادَةِ فَبَعْدَ أَنْ یَجْتَاحَ عَدُوَّکَ بِالْقَتْلِ...
پس اگر شهادت را برایش رقم زدی، بعد از آن باشد که دشمنت را با کشتن نابود نموده است.15/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا، أَوْ هَمَّ بِجِهَادٍ فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ... وَ اجْعَلْهُ فِی نِظَامِ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را
ص: 814
نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، و آهنگ جهاد نمود، امّا ناتوانی او را بازداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس و او را در صف شهیدان و صالحان قرار ده.17/27
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ... وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، نزد جایگاه های شاهدان؛ از فرشتگان ارجمند و شهیدان و صالحان، مرا ایمن ساز.21/32
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا... تُدِرُّ بِهِ الضَّرْعَ
خداوندا ما را با بارانی که پستان حیوان را با آن پر (شیر) سازی، سیراب نما.5/19
وَ اجْعَلْ... انْطِلَاقَ أَلْسِنَتِنَا فِی وَصْفِ مِنَّتِکَ
و خوش سخنی هایمان را در بیان نعمت بزرگ خود قرار ده.14/5
وَ أَذِقْنِی حَلَاوَةَ الصُّنْعِ فِیما سَأَلْتُ
و شیرینی احسانت را در آنچه درخواست نمودم به من بچشان.8/7
وَ أَوْجِدْنِی حَلَاوَةَ الْعَافِیَةِ
و مرا از شیرینی تندرستی کامیاب فرما.6/15
وَ أَذِقْنِی حَلَاوَةَ الْمَغْفِرَةِ
و شیرینی آمرزش را به من بچشان.33/16
وَ أَبْدِلْنِی... مِنْ مَرَارَةِ خَوْفِ الظَّالِمِینَ حَلَاوَةَ الْأَمَنَةِ
و درباره من تلخی بیم از ستمگران را به شیرینی امنیّت مبدّل فرما.7/20
وَ أَوْجِدْنِی... حَلَاوَةَ رَحْمَتِکَ وَ رَوْحِکَ وَ رَیْحَانِکَ، وَ جَنَّةِ نَعِیمِکَ
و مرا از شیرینی رحمتت و آسودگی و آسایش و بهشت پر نعمتت، کامیاب گردان.125/47
ص: 815
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ نَزَغَاتِ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ وَ کَیْدِهِ وَ مَکَایِدِهِ
خداوندا ما از وسوسه های شیطان - رانده شده - و حیله و مکرهای او به تو پناه می بریم.1/17
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ نَزَغَاتِ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ وَ کَیْدِهِ وَ مَکَایِدِهِ، وَ مِنَ الثِّقَةِ بِأَمَانِیِّهِ وَ مَوَاعِیدِهِ وَ غُرُورِهِ وَ مَصَایِدِهِ
خداوندا ما از وسوسه های شیطان - رانده شده - و حیله و مکرهای او و اطمینان به آرزوهای او و وعده ها و فریب ها و دام هایش به تو پناه می بریم. 1/17
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ یُطْمِعَ نَفْسَهُ فِی إِضْلَالِنَا عَنْ طَاعَتِکَ، وَ امْتِهَانِنَا بِمَعْصِیَتِکَ
خداوندا ما از اینکه او (شیطان) در گمراه کردن ما از طاعتت و خوار نمودن ما به نافرمانی ات طمع کند، به تو پناه می بریم.2و1/17
اللَّهُمَّ اخْسَأْهُ عَنَّا بِعِبَادَتِکَ، وَ اکْبِتْهُ بِدُؤُوبِنَا فِی مَحَبَّتِکَ، وَ اجْعَلْ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُ سِتْرًا لَا یَهْتِکُهُ، وَ رَدْمًا مُصْمِتًا لَا یَفْتُقُهُ
خداوندا او را از ما - به سبب عبادت و بندگی ات - دور کن. و با کوشش مستمر ما - در دوستی ات - او را خوار نما. و میان ما و او پرده ای افکن که نتواند آن را چاک زند. و سد استواری که نتواند آن را بشکافد.3/17
وَ اشْغَلْهُ عَنَّا بِبَعْضِ أَعْدَائِکَ، وَ اعْصِمْنَا مِنْهُ بِحُسْنِ رِعَایَتِکَ، وَ اکْفِنَا خَتْرَهُ، وَ وَلِّنَا ظَهْرَهُ، وَ اقْطَعْ عَنَّا إِثْرَهُ
و او را به جای ما به برخی دشمنانت سرگرم نما و ما را با نیکیِ نگهداری ات از او نگهدار. و حیله او را از ما دور کن و او را از ما فراری ده. و اثرش را از ما قطع کن.4/17
اللَّهُمَّ... حَوِّلْ سُلْطَانَهُ عَنَّا، وَ اقْطَعْ رَجَاءَهُ مِنَّا، وَ ادْرَأْهُ عَنِ الْوُلُوعِ بِنَا
خداوندا تسلّط او را از ما بردار و امیدش را از ما قطع کن و او را از حریص بودن به ما باز دار.9/17
وَ أَمْتِعْنَا مِنَ الْهُدَی بِمِثْلِ ضَلَالَتِهِ، وَ زَوِّدْنَا مِنَ الْتَّقْوَی ضِدَّ غَوَایَتِهِ، وَ اسْلُکْ بِنَا مِنَ التُّقَی خِلَافَ سَبِیلِهِ مِنَ الرَّدَی
ص: 816
و ما را به اندازه گمراهی او، از رستگاری ات بهره مند گردان. و بر ضدّ گمراهی او، ما را از پرهیزکاری توشه ده. و برخلاف راه هلاکت بارش، ما را به راه پرهیزکاری ببَر.5/17
اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْ لَهُ فِی قُلُوبِنَا مَدْخَلًا، وَ لَا تُوطِنَنَّ لَهُ فِیما لَدَیْنَا مَنْزِلًا
خداوندا برای او در دل های ما راه ورودی قرار نده. و او را در آنچه نزد ماست، منزل نده.6/17
اللَّهُمَّ... بَصِّرْنَا مَا نُکَایِدُهُ بِهِ، وَ أَلْهِمْنَا مَا نُعِدُّهُ لَهُ، وَ أَیْقِظْنَا عَنْ سِنَةِ الْغَفْلَةِ بِالرُّکُونِ إِلَیْهِ، وَ أَحْسِنْ بِتَوْفِیقِکَ عَوْنَنَا عَلَیْهِ
خداوندا ما را به راه فریب دادنش، آگاه کن. و آنچه برای (دور ساختن) او باید آماده سازیم، به ما الهام فرما. و ما را از خواب غفلت و فراموشی، که به سبب میل و اعتماد به اوست، بیدار گردان. و به توفیق خود ما را بر ضدّ او، نیکو یاری نما.7/17
اللَّهُمَّ وَ أَشْرِبْ قُلُوبَنَا إِنْکَارَ عَمَلِهِ، وَ الْطُفْ لَنَا فِی نَقْضِ حِیَلِهِ
خداوندا و دل های ما را از انکار او سیراب ساز و راه باطل نمودن نیرنگ های او را به ما لطف فرما. 8/17
اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا فِی نَظْمِ أَعْدَائِهِ، وَ اعْزِلْنَا عَنْ عِدَادِ أَوْلِیَائِهِ، لَا نُطِیعُ لَهُ إِذَا اسْتَهْوَانَا، وَ لَا نَسْتَجِیبُ لَهُ إِذَا
دَعَانَا، نَأْمُرُ بِمُنَاوَاتِهِ، مَنْ أَطَاعَ أَمْرَنَا، وَ نَعِظُ عَنْ مُتَابَعَتِهِ مَنِ اتَّبَعَ زَجْرَنَا
خداوندا ما را در گروه دشمنانش قرار ده و از شمار دوستانش برکنار فرما تا هرگاه ما را به خود مایل ساخت، فرمانش نبریم و هرگاه که ما را فراخواند، پاسخش ندهیم. هر که فرمان ما را پیروی کند، به دشمنی او فرمان دهیم و هر کس نهی ما را پذیرفت، از پیروی او بازداریم.14/17
وَ اجْعَلْ آبَاءَنَا وَ أُمَّهَاتِنَا وَ... قَرَابَاتِنَا وَ جِیرَانَنَا مِنَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِنْهُ فِی حِرْزٍ حَارِزٍ... وَ أَلْبِسْهُمْ مِنْهُ جُنَنًا وَاقِیَةً، وَ أَعْطِهِمْ عَلَیْهِ أَسْلِحَةً مَاضِیَةً
و پدران و مادران و نزدیکان و همسایگان ما از مردان و زنان با ایمان را، از (شرّ) او در جایگاهی محکم قرار ده و بر اندام آنان زره های بازدارنده از آزار و اذیّت او بپوشان و سلاح های برنده بر ضدّ او به آنان عطا فرما.10/17
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ مَنْ... اسْتَظْهَرَ بِکَ عَلَیْهِ فِی مَعْرِفَةِ الْعُلُومِ الرَّبَّانِیَّةِ
خداوندا و همه این خواسته ها را در حقّ هر که در راه شناخت علم های خدایی از تو یاری خواست تا بر ضدّ او اقدام کند، اجابت فرما.11/17
ص: 817
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ مَنْ... عَادَاهُ لَکَ بِحَقِیقَةِ الْعُبُودِیَّةِ
خداوندا و همه این خواسته ها را در حقّ هر که به سبب حقیقتِ بندگی تو، با او دشمنی کرد، اجابت فرما.11/17
اللَّهُمَّ احْلُلْ مَا عَقَدَ، وَ افْتُقْ مَا رَتَقَ، وَ افْسَخْ مَا دَبَّرَ، وَ ثَبِّطْهُ إِذَا عَزَمَ، وَ انْقُضْ مَا أَبْرَمَ
خداوندا آنچه (شیطان) گره زد، باز کن. و آنچه بست، بگشا. و آنچه اندیشید، باطل کن. و هر تصمیمی گرفت، از اقدامش بازدار. و آنچه استوار نمود، درهم شکن.12/17
اللَّهُمَّ وَ اهْزِمْ جُنْدَهُ، وَ أَبْطِلْ کَیْدَهُ، وَ اهْدِمْ کَهْفَهُ، وَ أَرْغِمْ أَنْفَهُ
خداوندا و لشکرش را شکست ده. و فریبش را باطل فرما. و پناهگاهش را ویران ساز. و بینی اش را به خاک بمال.13/17
فَإِذَا کَانَ عُمْرِی مَرْتَعًا لِلشَّیْطَانِ فَاقْبِضْنِی إِلَیْکَ...
پس چنانچه عمرم چراگاهی برای شیطان شد، مرا به سوی خود بازگردان.5/20
اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِی رُوعِی مِنَ الَّتمَنِّی وَ التَّظَنِّی وَ الْحَسَدِ ذِکْرًا لِعَظَمَتِکَ...
خداوندا به جای آنچه شیطان از آرزو و خیال بافی و رشک، در دل من می افکند، یاد بزرگی ات را قرار ده.13/20
اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِی رُوعِی مِنَ الَّتمَنِّی... ذِکْرًا لِعَظَمَتِکَ، وَ تَفَکُّرًا فِی قُدْرَتِکَ، وَ تَدْبِیرًا عَلَی عَدُوِّکَ
خداوندا به جای آنچه شیطان از آرزو در دل من می افکند، یاد بزرگی ات و اندیشه در قدرتت و تدبیر علیه دشمنت را قرار ده.13/20
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ شَیْطَانٍ مَرِیدٍ
و من و فرزندانم را از شرّ هر شیطانِ سرکش پناه ده.6/23
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ
و من و فرزندانم را از شیطانِ رانده شده پناه ده.6/25، 6/23
هَذَا مَقَامُ مَنْ... اسْتَحْوَذَ عَلَیْهِ الشَّیْطَانُ
ص: 818
این مقام کسی است که شیطان بر او چیره گشته. 6/31
وَ أَسْتَعْصِمُکَ مِنْ مَلَکَتِهِ
و از تو می خواهم مرا از چیرگی او نگاه داری.27/32
وَ أَتَضَرَّعُ إِلَیْکَ فِی صَرْفِ کَیْدِهِ عَنِّی
و به درگاه تو زاری می کنم، تا فریبش را از من بازگردانی.27/32
قَدْ مَلَکَ الشَّیْطَانُ عِنَانِی فِی سُوءِ الظَّنِّ وَ ضَعْفِ الْیَقِینِ
شیطانْ افسار مرا در بدگمانی و سست باوری به دست گرفت.27/32
فَأَنَا أَشْکُو سُوءَ مُجَاوَرَتِهِ لِی، وَ طَاعَةَ نَفْسِی لَهُ
پس از بدهمسایگی او با من و اطاعت نفسم از او به تو شکایت می کنم.27/32
فَلَوْ لَا أَنَّ الشَّیْطَانَ یَخْتَدِعُهُمْ عَنْ طَاعَتِکَ مَا عَصَاکَ عَاصٍ
پس اگر شیطان آنها را از اطاعتت فریبشان نمی داد، هیچ گناهکاری نافرمانی تو را نمی کرد.9/37
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا... مِنْ نَزَغَاتِ الشَّیْطَانِ وَ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ حَارِسًا
و قرآن را نگهبان ما از وسوسه های شیطان و از اندیشه های بد قرار ده.10/42
وَ جَنِّبْنَا... الِانْخِدَاعَ لِعَدُوِّکَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ
و ما را از فریب خوردن از دشمنت؛ شیطان رانده شده، دور گردان.13/44
وَ جَنِّبْنَا... الِانْخِدَاعَ لِعَدُوِّکَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ
و ما را از فریب خوردن از دشمنت؛ شیطان رانده شده، دور گردان.13/44
وَ إِنِ اشْتَمَلَ عَلَیْنَا عَدُوُّکَ الشَّیْطَانُ فَاسْتَنْقِذْنَا مِنْهُ
و اگر دشمن تو شیطان، بر ما چیره شده، پس ما را از او رهایی ده.16/44
وَ إِنِ اشْتَمَلَ عَلَیْنَا عَدُوُّکَ الشَّیْطَانُ فَاسْتَنْقِذْنَا مِنْهُ
ص: 819
و اگر دشمن تو شیطان، بر ما چیره شده، پس ما را از او رهایی ده.16/44
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ نَاصِرٍ أَعَانَ عَلَی الشَّیْطَانِ
درود بر تو یاوری که در برابر شیطان یاری کرد. 29/45
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ الَّذِینَ... لَا یَغْفُلُونَ عَنِ الْوَلَهِ إِلَیْکَ
خداوندا و حاملان عرشت که از شیفتگی به سوی تو غافل نمی شوند...1/3
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ... قَلْبُهُ مَفْتُونٌ بِکَثْرَةِ النِّعَمِ عَلَیْهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که دلش به سبب زیادی نعمت ها بر او، فریفته شده.8/52
یَا إِلَهِی لَوْ... انْتَحَبْتُ حَتَّی یَنْقَطِعَ صَوْتِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر چنان شیون کنم تا صدایم قطع شود، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
شیوه روش
ص: 820
إِسْرَافِیلُ صَاحِبُ الصُّورِ، الشَّاخِصُ الَّذِی یَنْتَظِرُ مِنْکَ الْإِذْنَ
اسرافیل، صاحب صور، همان که چشم گشوده، منتظر اجازه توست.2/3
مِیکَائِیلُ ذُو الْجَاهِ عِنْدَکَ، وَ الْمَکَانِ الرَّفِیعِ مِنْ طَاعَتِکَ
میکائیل نزد تو دارای مقام والا است، و از اطاعتت جایگاهی بلند دارد.3/3
یَا ذَا الْعَرْشِ الْعَظِیمِ
ای صاحب عرش و تخت بزرگ.10/7
إِنَّکَ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ
به درستی که تو صاحب فضل بزرگی.6/30، 15/24، 16/14
إِنَّکَ ذُو... فَضْلٍ کَرِیمٍ
به درستی که تو دارای فضل بزرگ هستی.21/42
إِنَّکَ... ذُو الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ
همانا تویی دارای بزرگواری و احترام.7/15
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ... ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ
خداوندا سپاس برای توست، دارای بزرگواری و کرم.2/47
لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ... ذُو الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ
معبودی جز تو نیست، دارای بزرگواری و احترام. 2/48
یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ
ای دارای بزرگواری و کرم.28/48
تَجَاوَزْ عَنِّی یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ
از من درگذر، ای دارای بزرگی و کرم.7/50
یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ
ای صاحب عظمت و کرامت.3/54
إِنَّکَ ذُو... الْمَنِّ الْقَدِیمِ
ص: 821
به درستی که تو صاحب نعمت دیرینه ای.15/24
اللَّهُمَّ وَ عَلَیَّ تَبِعَاتٌ قَدْ حَفِظْتُهُنَّ، وَ تَبِعَاتٌ قَدْ نَسِیتُهُنَّ... فَعَوِّضْ مِنْهَا أَهْلَهَا
خداوندا و مرا (از حقوق مردم) گرفتاری هایی است که به یاد دارم و گرفتاری هایی است که فراموش کرده ام. پس صاحبانش را عوض ده.18/31
اللَّهُمَّ یَا ذَا الْمُلْکِ الْمُتَأَبِّدِ بِالْخُلُودِ
خداوندا ای صاحب پادشاهی پاینده جاوید.1/32
وَ اعْصِمْنِی مِنْ أَنْ... أَظُنَّ بِصَاحِبِ ثَرْوَةٍ فَضْلًا
و مرا از اینکه به ثروتمندی گمانِ فضل برم، حفظ فرما.4/35
إِنَّکَ... الْمُ-حْسِنُ الْمُ-جْمِلُ ذُو الطَّوْلِ
همانا تو نیکوکارِ عطاکننده هستی. دارای فضیلتی.7/36
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ... مِنْ حَقِّ ذِی حَقٍّ لَزِمَنِی لِمُوءْمِنٍ فَلَمْ أُوَفِّرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از حقِّ حقدار مؤمنی که بر من لازم گردانده بودی، پس آن را به تمامی ادا نکردم.1/38
إِنَّکَ ذُو رَحْمَةٍ وَاسِعَةٍ
به درستی که تو دارای رحمت گسترده هستی.21/42
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، ذُو الْبَهَاءِ وَ الْمَ-جْدِ، وَ الْکِبْرِیَاءِ وَ الْحَمْدِ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. دارای زیبایی و ارجمندی و بزرگواری و ستایشی.11/47
أَسْأَلُکَ أَنْ تَعْفُوَ عَنِّی، وَ تَغْفِرَ لِی فَلَسْتُ بَرِیئًا فَأَعْتَذِرَ، وَ لَا بِذِی قُوَّةٍ فَأَنْتَصِرَ
از تو می خواهم که مرا ببخشایی و بیامرزی ام. زیرا من بی گناه نیستم تا عذری داشته باشم و دارای توانی نمی باشم تا پیروز شوم.7/51
ص: 822
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِی بِصَوْتِ زَجْرِهِ یُسْمَعُ زَجَلُ الرُّعُودِ، وَ إِذَا سَبَحَتْ بِهِ حَفِیفَةُ السَّحَابِ الْتمَعَتْ صَوَاعِقُ الْبُرُوقِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، آنکه با صدای راندنش، بانگ رعدها شنیده می شود و آنگاه که با خروش او، ابر به حرکت درآید، شعله های برق می درخشد.14و11و10/3
...وَ صَیِّرْنَا بِذَلِکَ فِی دَرَجَاتِ الصَّالِحِینَ...
...و به وسیله آن ما را در مرتبه های نیکوکاران قرار ده. 16/17
وَ اجْعَلْنِی... مِنْ صَالِحِ الْعِبَادِ
و مرا از بندگان شایسته قرار ده.18/20
وَ اجْعَلْنَا مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ
و ما را از بندگان صالحت قرار ده.18/44
إِنْ هَمَمْنَا بِعَمَلٍ صَالِحٍ ثَبَّطَنَا عَنْهُ
چنانچه قصد کار شایسته ای کردیم، (شیطان) ما را از آن بازدارد.7/25
...وَ اجْعَلْهُ فِی نِظَامِ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ
...و او را در صف شهیدان و صالحان قرار ده.17/27
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ... وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، نزد جایگاه های شاهدان؛ از فرشتگان ارجمند و شهیدان و صالحان، مرا ایمن ساز.21/32
وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا نَسْتَبْطِئُ مَعَهُ الْمَصِیرَ إِلَیْکَ
و از اعمال شایسته، عملی برای ما قرار ده که با آن بازگشت به سوی تو را کُند شماریم.3/40
وَ اعْمُرْ بِی مَجَالِسَ الصَّالِحِینَ
و مجالس شایستگان را به وسیله من آباد ساز.4/41
ص: 823
وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ
و بر او و خاندانش درود فرست، همچنانکه بر بندگان شایسته ات درود فرستادی.56/45
وَ إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ قَدَّمْتُ تَوْحِیدَکَ
و همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی یگانه دانستن تو را، پیش فرستاده ام.72/47
وَ أَعِنِّی عَلَی صَالِحِ النِّیَّةِ
و بر (داشتن) نیّت صالح یاری ام فرما.113/47
وَ کُنْ لِی کَمَا تَکُونُ لِلصَّالِحِینَ
و با من چنان باش که با شایستگان هستی.127/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تُشْرِکَنَا فِی صَالِحِ مَنْ دَعَاکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ مِنْ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ
خداوندا، از تو درخواست می کنم که ما را در درخواست شایسته هر که از بندگان با ایمانت که در این روز تو را می خواند، شریک گردانی.3/48
فَإِنِّی لَمْ آتِکَ ثِقَةً مِنِّی بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ
پس به درستی که من با اطمینان به عمل شایسته ای که پیش فرستاده باشم، به درگاه تو نیامده ام.6/48
اللَّهُمَّ فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا فَلَقْتَ لَنَا مِنَ الْإِصْبَاحِ
خداوندا حمد و سپاس برای توست که صبح را برای ما شکافتی.8/6
أَصْبَحْنَا وَ أَصْبَحَتِ الْأَشْیَاءُ کُلُّهَا بِجُمْلَتِهَا لَکَ
صبح کردیم و صبح کردند همه چیز و همه از آنِ تو هستیم.9/6
أَصْبَحْنَا فِی قَبْضَتِکَ
ص: 824
ما در تحت قدرت تو صبح کردیم.10/6
إِلَهِی أَصْبَحْتُ وَ أَمْسَیْتُ عَبْدًا دَاخِرًا لَکَ
خدای من، صبح و شام را به سر کردم ، در حالی که بنده خوار توام.7/21
اللَّهُمَّ إِنِّی أُصْبِحُ وَ أُمْسِی مُسْتَقِلًّا لِعَمَلِی
خداوندا، من شب را به صبح و صبح را به شام می آورم، در حالی که عملم را اندک می بینم.7/52
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَهْتَدِی بِضَوْءِ صَبَاحِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که با نور صبحگاهش راه می یابند.7/42
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الصَّلَوَاتِ... النَّامِیَاتِ الْغَادِیَاتِ الرَّائِحَاتِ
خداوندا و بر دوستان آنها درودهای فزاینده (در) هر صبح و شام، بفرست.64/47
اللَّهُمَّ مَنْ أَصْبَحَ لَهُ ثِقَةٌ أَوْ رَجَاءٌ غَیْرُکَ، فَقَدْ أَصْبَحْتُ وَ أَنْتَ ثِقَتِی وَ رَجَائِی فِی الْأُمُورِ کُلِّهَا
خداوندا، هر کس صبح کرد، در حالی که اعتماد یا امیدش به جز تو بود. پس من صبح کردم، در حالی که اعتماد و امیدم در همه کارها تویی. 8/54
صبر بردباری و نیز شکیبایی
صحرا بیابان
وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ إِذَا نَظَرُوا إِلَی جَهَنَّمَ تَزْفِرُ عَلَی أَهْلِ مَعْصِیَتِکَ: سُبْحَانَکَ مَا عَبَدْنَاکَ حَقَّ عِبَادَتِکَ
و همانهایی که چون دوزخ را می نگرند که بر گنهکاران صدای شعله اش بلند است، گویند: منزّهی تو، ما آنگونه که شایسته پرستش تو بود، تو را پرستش نکردیم.9/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِی بِصَوْتِ زَجْرِهِ یُسْمَعُ زَجَلُ الرُّعُودِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، آنکه با صدای راندنش، بانگ رعدها شنیده می شود.14و11و10/3
ص: 825
إِنَّکَ... مُسْتَجِیبٌ لِمَنْ نَادَاکَ
به درستی که تو برای هر که تو را صدا زند، اجابت کننده ای.5/11
تَلَقَّاکَ بِالْإِنَابَةِ... ثُمَّ دَعَاکَ بِصَوْتٍ حَائِلٍ خَفِیٍّ
با توبه به تو روی آورده و با صدای آهسته پنهانی تو را می خواند.8/12
وَ کُنْ... مِنْ نِدَائِی قَرِیبًا... وَ لِصَوْتِی سَامِعًا
و به آوازم نزدیک شو و صدایم را شنوا باش.21/13
کُلُّ ذَلِکَ حَیَاءٌ مِنْکَ لِسُوءِ عَمَلِی، وَ لِذَاکَ خَمَدَ صَوْتِی عَنِ الْجَأْرِ إِلَیْکَ
همه اینها از روی شرمی است که از بدکرداری خود دارم. و از همین جهت است که صدای زاریم به درگاه تو گرفته.20/16
یَا إِلَهِی لَوْ... انْتَحَبْتُ حَتَّی یَنْقَطِعَ صَوْتِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر چنان شیون کنم تا صدایم قطع شود، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
اللَّهُمَّ خَفِّضْ لَهُمَا صَوْتِی
خداوندا، صدایم را برای ایشان آهسته ساز.6/24
وَ لَا یَتَّفِقُ أَحَدٌ مَعَکَ فِی دُعَائِی، وَ لَا یَنْظِمُهُ وَ إِیَّاکَ نِدَائِی
و در دعایم، کسی با تو برابر نیست و ندایم کسی را با تو جمع نمی کند.9/28
فَنَادَیْتُکَ یَا إِلَهِی مُسْتَغِیثًا بِکَ
ای خدای من، پس تو را خواندم، در حالی که از تو یاری خواستم.10/49
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ... الَّتِی لَا تَسْتَطِیعُ صَوْتَ رَعْدِکَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب رحم نمایی، که
ص: 826
توانایی صدای غرش ابرت را ندارد.5/50
صدق راست و درست
وَ اجْعَلْ مَا... تَبَرَّعْتُ بِهِ مِنَ الصَّدَقَةِ عَلَیْهِمْ أَزْکَی صَدَقَاتِ الْمُتَصَدِّقِینَ
و بخششی که بی هیچ عوضی به آنان دادم، پاکیزه ترین صدقه های صدقه دهندگان قرار ده.2/39
وَ تَصَدَّقُوا لَکَ طَلَبًا لِمَزِیدِکَ
و جهت طلبِ افزودن (نعمت) تو، برای (رضای) تو صدقه دادند.16/45
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَوْ حَبَسَ عَنْ عِبَادِهِ مَعْرِفَةَ حَمْدِهِ عَلَی مَا أَبْلَاهُمْ مِنْ مِنَنِهِ الْمُتَتَابِعَةِ... لَتَصَرَّفُوا فِی مِنَنِهِ فَلَمْ یَحْمَدُوهُ
و سپاس خدای را که اگر بندگانش را از شناختن سپاسش بر بخشش های پی درپی که به ایشان داده بازمی داشت، آنها نعمت هایش را صرف می نمودند و او را سپاس نمی گزاردند.8/1
وَ مَنْ أَبْعَدُ مِنِّی مِنِ اسْتِصْلَاحِ نَفْسِهِ حِینَ أُنْفِقُ مَا أَجْرَیْتَ عَلَیَّ مِنْ رِزْقِکَ فِیما نَهَیْتَنِی عَنْهُ مِنْ مَعْصِیَتِکَ؟
و کیست که به صلاح نفس خود از من دورتر باشد، آنگاه که روزی ات را که برایم رسانده ای، در نافرمانیت در آنچه بازداشته ای صرف می کنم؟23/16
وَ اسْتَفْرِغْ أَیَّامِی فِیما خَلَقْتَنِی لَهُ
و سراسر روزهایم را در آنچه مرا برای آن آفریدی صرف نما.3/20
وَ عَمِّرْنِی مَا کَانَ عُمْرِی بِذْلَةً فِی طَاعَتِکَ
و تا زمانی که زندگی ام در طاعت تو صرف شود، مرا طول عمر ده.5/20
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أُعْرِضُ بِالتَّجَاوُزِ عَنْ ظَالِمِهِمْ
ص: 827
و خداوندا مرا بر آن دار که از ستمگرشان با چشم پوشی صرف نظر کنم.3/26
وَ أَرْوِ بِهِ فِی مَوْقِفِ الْعَرْضِ عَلَیْکَ ظَمَأَ هَوَاجِرِنَا
و با آن (قرآن)، تشنگی شدید ما را در جاهای گرم در جایگاه صف بستن در پیشگاهت، سیراب فرما.11/42
وَ ارْحَمْ بِالْقُرْآنِ فِی مَوْقِفِ الْعَرْضِ عَلَیْکَ ذُلَّ مَقَامِنَا
و به (برکت) قرآن، در جای ایستادن که به پیشگاهت صف می کشیم، بر خواری ما رحم کن.15/42
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ أَعْدَاءَکَ فِی أَقْطَارِ الْبِلَادِ مِنَ الْهِنْدِ وَ الرُّومِ... وَ سَائِرِ أُمَمِ الشِّرْکِ، الَّذِینَ تَخْفَی أَسْمَاوءُهُمْ وَ صِفَاتُهُمْ
خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند از هند و روم و دیگر امّت های مشرک، که نام ها و نشانه هایشان پنهان است.9/27
وَ مَنْ سِوَاکَ... مُتَنَقِّلٌ فِی الصِّفَاتِ
و غیر تو، در صفاتش دگرگون می باشد.11/28
ضَلَّتْ فِیکَ الصِّفَاتُ
اوصاف در تو گمراه گشته.7/32
وَ تَفَسَّخَتْ دُونَکَ النُّعُوتُ
و صفت ها پیش از رسیدن به تو، از هم گسسته.7/32
وَ تَفَسَّخَتْ دُونَ بُلُوغِ نَعْتِکَ الصِّفَاتُ
و توصیف ها پیش از رسیدن به وصف تو، از هم گسیخته اند.12/46
صلاحیت شایستگی
ص: 828
صلح آشتی
صلوات درود
لَکَ یَا إِلَهِی... مَلَکَةُ الْقُدْرَةِ الصَّمَدِ
خداوندا تسلّط قدرتِ همیشگی از آنِ توست.10/28
إِنَّکَ الْوَاحِدُ الْأَحَدُ الصَّمَدُ...
به درستی که تو تنها یکتای بی نیازی.5/35
وَ أَنْتَ حَیٌّ صَمَدٌ
و تویی زنده بی نیاز.28/47
یَا وَاحِدُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ
ای یگانه، ای یکتا، ای بی نیاز.2/54
صوت صدا
إِسْرَافِیلُ صَاحِبُ الصُّورِ، الشَّاخِصُ الَّذِی یَنْتَظِرُ مِنْکَ الْإِذْنَ
اسرافیل، صاحب صور، همان که چشم گشوده، منتظر اجازه توست.2/3
صید شکار
ص: 829
ص: 830
وَ زَوِّدْنَا مِنَ الْتَّقْوَی ضِدَّ غَوَایَتِهِ
و بر ضدّ گمراهی او (شیطان)، ما را از پرهیزکاری توشه ده.5/17
فَإِنِّی لَا أَجْعَلُ لَکَ ضِدًّا، وَ لَا أَدْعُو مَعَکَ نِدًّا
پس به درستی که من برای تو ضدّی قرار نمی دهم و با تو همانندی را نمی خوانم.22/20
فَتَعَالَیْتَ عَنِ الْأَشْبَاهِ وَ الْأَضْدَادِ
پس تو از داشتن مانندها و همتاها برتر بودی.12/28
وَ لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَیَّرْتَ فَنَغْمِطَ قَدْرَکَ... وَ نَجْنَحَ إِلَی الَّتِی هِیَ... أَقْرَبُ إِلَی ضِدِّ الْعَافِیَةِ
و ما را دچار عجز از شناخت آنچه اختیار نموده ای نساز، تا قدْر تو را سبک شماریم و به آنچه که به ضدّ عافیت نزدیک تر است، تکیه نماییم.3/33
أَنْتَ الَّذِی لَا ضِدَّ مَعَکَ فَیُعَانِدَکَ
تویی آنکه ضدّی نداری تا با تو دشمنی کند.20/47
وَ إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ قَدَّمْتُ تَوْحِیدَکَ وَ نَفْیَ الْأَضْدَادِ وَ الْأَنْدَادِ وَ الْأَشْبَاهِ عَنْکَ
و همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی یگانه دانستن تو و نفی شریکان و همتایان و مانندهایی از تو را، پیش فرستاده ام.72/47
ضرر زیان
ضعف ناتوانی
ضعیف کوچک
ضلالت گمراهی
ص: 831
وَ لَکَ یَا رَبِّ... ضَمَانِی أَنْ لَا أَرْجِعَ فِی مَذْمُومِکَ
و ای پروردگار من، به تو ضمانت می دهم در کاری که نکوهیده توست، بازنگردم.16/31
وَ یَا مَنْ ضَمِنَ لَهُمْ إِجَابَةَ الدُّعَاءِ
و ای آنکه روا شدن خواسته ها را برای ایشان ضمانت کرده است.10/12
وَ لَا تَمْنَعْنِی الْإِجَابَةَ وَ قَدْ ضَمِنْتَهَا لِی
و اجابت (دعا) را از من دریغ نکن، که خود آن را ضمانت کرده ای.9/25
وَ اجْعَلْ مَا صَرَّحْتَ بِهِ مِنْ عِدَتِکَ فِی وَحْیِکَ... قَاطِعًا لِاهْتِ-مَامِنَا بِالرِّزْقِ الَّذِی تَکَفَّلْتَ بِهِ، وَ حَسْمًا لِلاِشْتِغَالِ بِمَا ضَمِنْتَ الْکِفَایَةَ لَهُ
و وعده های آشکاری را که در وحی خود بیان نموده ای، موجب قطع اهتمام ما به روزی ای که خود کفالت کرده ای و قطع اشتغال ما به آنچه خود کفایت آن را ضمانت فرموده ای قرار ده.3/29
وَ اعْفُ عَنْ سَیِّئَاتِی کَمَا ضَمِنْتَ
و آنچنان که ضمانت کرده ای، از بدی هایم درگذر.15/31
اللَّهُمَّ فَکَمَا أَمَرْتَ بِالتَّوْبَةِ، وَ ضَمِنْتَ الْقَبُولَ... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اقْبَلْ تَوْبَتِی
خداوندا، پس چنانکه به توبه فرمان دادی و پذیرفتن را ضمانت کردی، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و توبه ام را قبول کن.29/31
یَا ضَامِنَ جَزَاءِ الْمُ-حْسِنِینَ
ای ضامن پاداش نیکوکاران.5/40
ضمیر درون
ضیق تنگی
ص: 832
وَ أَسْکَنْتَهُمْ بُطُونَ أَطْبَاقِ سَمَاوَاتِکَ
و آنها را در دل طبقه های آسمان هایت، سکونت داده ای.11/3
وَ بَارِکْ لَنَا فِی حُلُولِ دَارِ الْبِلَی، وَ طُولِ الْمُقَامَةِ بَیْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَی
و فرود آمدن در خانه پوسیدن (قبر) و ماندن طولانی در میان طبقه های خاک را برای ما مبارک گردان.14/42
وَ عَافِنِی مِمَّا ابْتَلَیْتَ بِهِ طَبَقَاتِ عَبِیدِکَ وَ إِمَائِکَ
و مرا از آنچه طبقات (مختلف) غلامان و کنیزانت را به آن مبتلا نموده ای، عافیت بخش.105/47
هَوِّنْ بِالْقُرْآنِ عِنْدَ الْمَوْتِ عَلَی أَنْفُسِنَا کَرْبَ السِّیَاقِ... إِذَا بَلَغَتِ النُّفُوسُ التَّرَاقِیَ، وَ قِیلَ مَنْ رَاقٍ؟
به وسیله قرآن هنگام مرگ، دشواری جان کندن را بر ما آسان گردان، آن زمان که جان ها به گلوگاه می رسد و می گویند: کجاست طبیب؟13/42
طرف جهت
طریق راه
طعام خوردنی
طعم مزه
طغیان سرکشی
طلب جستجو و نیز خواسته
وَ امْتَهَنَکَ بِالزِّیَادَةِ وَ النُّقْصَانِ، وَ الطُّلُوعِ وَ الْأُفُولِ
و تو را با فزونی و کاستی و طلوع و غروب، به خدمت گرفت.2/43
ص: 833
وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَرْضَی مَنْ طَلَعَ عَلَیْهِ
و ما را از خوشنودترین کسانی که ماه بر او طلوع کرده، قرار ده.6/43
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ، دَائِمُ الْبَرَکَةِ إِلَی طُلُوعِ الْفَجْرِ...
در آن فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان برای هر کاری فرود می آیند. آن شبِ سلام (به همراه) برکتی است که تا برآمدن سپیده دم دوام دارد.5/44
طمع حرص
صَلَاةً... تَبْعَثُهُمْ بِهَا عَلَی... الطَّمَعِ فِیما عِنْدَکَ...
درودی که به سبب آن ایشان را بر طمع در آنچه نزد تو است، برانگیزی.15و14/4
وَ إِنَّمَا أُوَبِّخُ بِهَذَا نَفْسِی طَمَعًا فِی رَأْفَتِکَ الَّتِی بِهَا صَلَاحُ أَمْرِ الْمُذْنِبِینَ...
و تنها از این رو خود را به این صورت سرزنش می کنم، چون طمع در مهربانی تو دارم - که اصلاح کار گناهکاران به آنست - .28/16
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ یُطْمِعَ نَفْسَهُ فِی إِضْلَالِنَا عَنْ طَاعَتِکَ، وَ امْتِهَانِنَا بِمَعْصِیَتِکَ
خداوندا ما از اینکه او (شیطان) در گمراه کردن ما از طاعتت و خوار نمودن ما به نافرمانی ات طمع کند، به تو پناه می بریم.2و1/17
وَ اقْطَعْ بِخِزْیِهِمْ أَطْمَاعَ مَنْ بَعْدَهُمْ
و با خواری آنان، طمع آیندگانشان را قطع نما.5/27
وَ طَمِعْنَا بِآمَالِنَا فِی أَعْمَارِ الْمُعَمَّرِینَ
و با آرزوهایمان، در عمرهای کهنسالان، طمع کردیم.1/29
فَأَمَّکَ بِطَمَعِهِ یَقِینًا
پس از روی یقینْ با حرص، تو را قصد کرد.8/31
قَدْ خَلَا طَمَعُهُ مِنْ کُلِّ مَطْمُوعٍ فِیهِ غَیْرِکَ
ص: 834
در حالی که طمعش از هر که - جز تو - در او طمع کنند، خالی است.8/31
تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی بِمَنْ خَوْفُهُ مِنْکَ أَکْثَرُ مِنْ طَمَعِهِ فِیکَ
ای خدای من، با کسی چنین رفتار می کنی که ترسش از تو، بیش از طمعش از توست.12/39
تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی بِمَنْ خَوْفُهُ مِنْکَ أَکْثَرُ مِنْ طَمَعِهِ فِیکَ... لَا أَنْ یَکُونَ... طَمَعُهُ اغْتِرَارًا، بَلْ لِقِلَّةِ حَسَنَاتِهِ بَیْنَ سَیِّئَاتِهِ
ای خدای من، با کسی چنین رفتار می کنی که ترسش از تو، بیش از طمعش از توست. نه اینکه طمعش از روی فریب خوردن باشد. بلکه برای آنست که نیکی هایش میان بدی هایش اندک است.12/39
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الطَّائِفِینَ بِالْبَیْتِ الْمَعْمُورِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و طواف کنندگان بیت المعمور.18و11و10/3
وَ یَا أَعْطَفَ مَنْ أَطَافَ بِهِ الْمُسْتَغْفِرُونَ
و ای مهربانی که آمرزش خواهان گرد او می گردند.9/12
وَ نَعُوذُ بِکَ أَنْ... نَمُدَّ فِی آمَالِنَا
و پناه می بریم به تو از اینکه آرزوهایمان را دراز کنیم.5/8
اللَّهُمَّ وَ مَتَی وَقَفْنَا بَیْنَ نَقْصَیْنِ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیَا، فَأَوْقِعِ النَّقْصَ بِأَسْرَعِهِمَا فَنَاءً، وَ اجْعَلِ التَّوْبَةَ فِی أَطْوَلِهِمَا بَقَاءً
خداوندا و هرگاه بین دو زیان قرار گرفتیم در دین یا دنیا، پس زیان را در آن که زودگذر است و بازگشت را در آنکه دوامش طولانی است قرار ده.2/9
ص: 835
إِلَهِی امْدُدْ لِی فِی أَعْمَارِهِمْ
خداوندا عمرشان را برای من دراز گردان.2/25
اللَّهُمَّ إِنَّکَ ابْتَلَیْتَنَا... فِی آجَالِنَا بِطُولِ الْأَمَلِ...
خداوندا همانا تو ما را در مدّت زندگی هایمانْ به آرزوی دراز، آزمودی.1/29
وَ هَبْ لِیَ الْعَافِیَةَ مِنْ دَیْنٍ... یَطُولُ بِمُمَارَسَتِهِ شُغْلِی
و مرا معاف دار، از وامی که کارم در چاره آن طول کشد.1/30
...لَکِنَّکَ بِکَرَمِکَ جَازَیْتَهُ عَلَی الْمُدَّةِ الْقَصِیرَةِ الْفَانِیَةِ بِالْمُدَّةِ الطَّوِیلَةِ الْخَالِدَةِ، وَ عَلَی الْغَایَةِ الْقَرِیبَةِ الزَّائِلَةِ بِالْغَایَةِ الْمَدِیدَةِ الْبَاقِیَةِ
...ولی تو او را با کرمت در برابر عمل کوتاه مدّتِ زودگذر، پاداش درازمدّتِ همیشگی دادی و در برابر عمل نزدیک مدّتِ زوال پذیر، پاداش درازمدّت پایدار عطا نموده ای.12/37
وَ اکْفِنَا طُولَ الْأَمَلِ
و ما را از آرزوی دراز بازدار.1/40
وَ بَارِکْ لَنَا فِی حُلُولِ دَارِ الْبِلَی، وَ طُولِ الْمُقَامَةِ بَیْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَی
و فرود آمدن در خانه پوسیدن (قبر) و ماندن طولانی در میان طبقه های خاک را برای ما مبارک گردان.14/42
تَتْرُکُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَی التَّوْبَةِ لِکَیْلَا... یَشْقَی بِنِعْمَتِکَ شَقِیُّهُمْ إِلَّا عَنْ طُولِ الْإِعْذَارِ إِلَیْهِ
تا هنگام توبه، شتاب در کیفر ایشان را ترک می کنی، تا بدبختشان به وسیله نعمت تو، بدبخت نگردد. مگر بعد از عذرهای طولانی بر او.9/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَطْوَلَکَ عَلَی الْمُ-جْرِمِینَ
درود بر تو. چه طولانی بودی، بر گناهکاران!.32/45
ص: 836
لَمْ یَهِنْ عَلَی طُولِ مُدَّتِهِمْ سُلْطَانُکَ
مهلت طولانی ایشان، سلطنت تو را سست نکرده است.18/46
وَ أَطَلْتَ الْإِمْهَالَ
و مهلتِ طولانی داده ای.21/46
وَ مَا أَطْوَلَ تَرَدُّدَهُ فِی عِقَابِکَ
و چه طولانی است پی درپی بازگشتنش، در کیفرت!20/46
أَنَا الطَّوِیلُ الْعَنَاءِ
منم که گرفتاری ام دراز است.85/47
ثُمَّ لَمْ یَمْنَعْکَ طُولُ عُکُوفِهِمْ عَلَی عَظِیمِ الْجُرْمِ أَنْ عُدْتَ عَلَیْهِمْ بِالرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ
سپس طول ایستادگی آنان بر جرم های بزرگ، تو را از اینکه به ایشان رحمت و آمرزش ببخشی، بازنداشت.7/48
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ نَفْسُهُ لَاهِیَةٌ لِطُولِ أَمَلِهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که نفس او به خاطر آرزوهای درازش، سرگرم شده.8/52
طهارت پاکی و پاکیزگی
ص: 837
ص: 838
ظاهر آشکار
ظرفیّت گنجایش
ظفر پیروزی
ظلم ستم
ظلمت تیرگی
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا یُضِیءُ لَنَا بِهِ ظُلُمَاتِ الْبَرْزَخِ
سپاس خدای را، سپاسی که با آن، تاریکی های برزخ را برای ما روشن نماید.12و10/1
هَبْ لِی نُورًا... أَهْتَدِی بِهِ فِی الظُّلُمَاتِ
مرا نوری بخش که در تاریکی ها با آن راه یابم.8/22
جَعَلْتَهُ نُورًا نَهْتَدِی مِنْ ظُلَمِ الضَّلَالَةِ وَ الْجَهَالَةِ
بِاتِّبَاعِهِ
آن را نوری قرار دادی که ما با پیروی از آن، از تاریکی های گمراهی و نادانی ره یابیم.3/42
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ نُورُهَا ظُلْمَةٌ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که نورش تاریکی است.29/32
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللَّیَالِی مُونِسًا
و قرآن را مونس ما در تاریکی های شب قرار ده.10/42
وَ نَوِّرْ بِهِ قَبْلَ الْبَعْثِ سُدَفَ قُبُورِنَا
و پیش از برانگیخته شدن، تاریکی قبرهایمان را با آن (قرآن)، روشن ساز.15/42
آمَنْتُ بِمَنْ نَوَّرَ بِکَ الظُّلَمَ
ایمان آوردم به کسی که به وسیله تو ظلمت ها را نورانی ساخت.2/43
ظن گمان
ص: 839
ص: 840
وَ یَا مَنْ عَوَّدَ عِبَادَهُ قَبُولَ الْإِنَابَةِ
و ای آنکه بندگانش را به قبول پشیمانی عادت داده است.10/12
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُعَوَّدِینَ بِالتَّعَوُّذِ بِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) به پناه بردن به تو خو گرفته اند، قرار ده.11و10/25
ذَلِکَ أَنَّ... عَادَتَکَ الْإِحْسَانُ
زیرا عادت تو احسان است.7/37
عَادَتُکَ الْإِحْسَانُ إِلَی الْمُسِیئِینَ
عادت تو احسان به بدکاران است.16/46
عار ننگ
عافیت تندرستی
...وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ: سَلَامٌ عَلَیْکُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ
...و آنان که (به بهشتیان) می گویند: درود بر شما، به پاس بردباری ای که نمودید، پس چه نیکوست فرجام این سرای.20/3
فَغَیْرُ کَثِیرٍ مَا عَاقِبَتُهُ الْفَنَاءُ
زیرا آنچه سرانجامش نابودیست، زیاد نیست.3/18
...وَ غَیْرُ قَلِیلٍ مَا عَاقِبَتُهُ الْبَقَاءُ
...و آنچه فرجامش بقاست، کم نیست.3/18
وَ ازْوِ عَنِّی مِنَ الْمَالِ... مَا أَتَعَقَّبُ مِنْهُ طُغْیَانًا
و مالی که عاقبت، دچار سرکشی شوم را از من دور ساز.3/30
ص: 841
وَ لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَیَّرْتَ فَنَغْمِطَ قَدْرَکَ... وَ نَجْنَحَ إِلَی الَّتِی هِیَ أَبْعَدُ مِنْ حُسْنِ الْعَاقِبَةِ
و ما را دچار عجز از شناخت آنچه اختیار نموده ای نساز، تا قدْر تو را سبک شماریم و به آنچه که از حسن عاقبت دورتر است، تکیه نماییم.3/33
وَ اخْتِمْ لَنَا بِالَّتِی هِیَ أَحْمَدُ عَاقِبَةً
و کار ما را به آنچه عاقبتش ستوده تر است، ختم کن.6/33
وَ لَا تَجْعَلْنِی فِی أَهْلِ الْعُقُوقِ لِلْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ
و مرا در زمره عاق شدگان پدران و مادران قرار نده.11/24
وَ رَدِّنِی رِدَاءَ مُعَافَاتِکَ
و ردای تندرستی ات را بر تنم کن.112/47
عبادت پرستش
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ الَّذِینَ... لَا یَسْتَحْسِرُونَ مِنْ عِبَادَتِکَ
خداوندا و حاملان عرشت که از پرستشت درمانده نمی گردند...1/3
سُبْحَانَکَ مَا عَبَدْنَاکَ حَقَّ عِبَادَتِکَ
منزّهی تو، ما آنگونه که شایسته پرستش تو بود، تو را پرستش نکردیم.9/3
اللَّهُمَّ اخْسَأْهُ عَنَّا بِعِبَادَتِکَ
خداوندا او را از ما - به سبب عبادت و بندگی ات - دور کن.3/17
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ مَنْ... عَادَاهُ لَکَ بِحَقِیقَةِ الْعُبُودِیَّةِ
خداوندا و همه این خواسته ها را در حقّ هر که به سبب حقیقتِ بندگی تو، با او دشمنی کرد، اجابت فرما.11/17
وَ عَبِّدْنِی لَکَ وَ لَا تُفْسِدْ عِبَادَتِی بِالْعُجْبِ
و مرا به عبادت خود وادار ولی بندگی ام را با
ص: 842
خودپسندی تباه نگردان.3/20
لَا تُفْسِدْ عِبَادَتِی بِالْعُجْبِ
بندگی ام را با خودپسندی تباه نگردان.3/20
وَ لَا تَبْتَلِیَنِّی بِالْکَسَلِ عَنْ عِبَادَتِکَ
و مرا به سستی در عبادتت گرفتار نکن.11/20
وَ اکْفِنِی مَؤُونَةَ الِاکْتِسَابِ... فَلَا أَشْتَغِلَ عَنْ عِبَادَتِکَ بِالطَّلَبِ
و به دست آوردن روزی با زحمت بسیار را از من بردار، تا به جای عبادت تو سرگرمِ روزی جستن نشوم.24/20
وَ ارْزُقْنِی صِحَّةً فِی عِبَادَةٍ
و مرا تندرستی در عبادت، روزی فرما.27/20
وَ فَرِّغْهُمْ عَنْ مُحَارَبَتِهِمْ لِعِبَادَتِکَ
و خاطرشان را از سرگرمی به جنگ با دشمن، برای عبادت خویش آسوده ساز.7/27
وَ فَرِّغْهُمْ... عَنْ مُنَابَذَتِهِمْ لِلْخَلْوَةِ بِکَ حَتَّی لَا یُعْبَدَ فِی بِقَاعِ الْأَرْضِ غَیْرُکَ
و خاطرشان را از سرگرمی به کارزار با آنان (دشمنان)، برای خلوت با خودت آسوده ساز تا در همه جای زمین، جز تو پرستش نشود.7/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا، أَوْ هَمَّ بِجِهَادٍ فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، و آهنگ جهاد نمود، امّا ناتوانی او را بازداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
وَ یَا مَنْ هُوَ مُنْتَهَی خَوْفِ الْعَابِدِینَ
و ای کسی که انتهای ترس عبادت کنندگان است.4/31
وَ أَحْکِمْ فِی عِبَادَتِکَ بَصِیرَتِی
و بینش مرا در بندگی ات، استوار گردان.13/31
ص: 843
فَإِنَّ... الْعَزِیزَ مَنْ أَعَزَّتْهُ عِبَادَتُکَ
پس به درستی که عزیز کسی است که بندگی تو عزّتش بخشد.4/35
مَلَکْتَ - یَا إِلَهِی - أَمْرَهُمْ قَبْلَ أَنْ یَمْلِکُوا عِبَادَتَکَ
ای خدای من، تو زمام امرشان را به دست داشته ای، پیش از آنکه بر عبادت تو توانایی داشته باشند.7/37
...هَذَا یَا إِلَهِی... سَبِیلُ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ
...ای خدای من، این راه کسی است که در بندگی تو کوشیده.14/37
وَ اجْعَلْنَا مِنْ... أَسْعَدَ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ
و ما را از نیک بخت ترین کسانی که تو را در آن (ماه) بندگی نموده(اند)، قرار ده.6/43
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... بِحَقِّ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ مِنِ ابْتِدَائِهِ إِلَی وَقْتِ فَنَائِهِ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا، همانا من از تو می خواهم به حقّ کسانی که در آن، از آغاز آن تا پایانش تو را بندگی کرده اند، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.12/44
اللَّهُمَّ اشْحَنْهُ بِعِبَادَتِنَا إِیَّاکَ
خداوندا این (ماه) را از عبادت های ما، پر گردان.17/44
فَسَمَّیْتَ دُعَاءَکَ عِبَادَةً
پس دعا کردن را عبادت نامیدی.15/45
وَ قُلْتَ: ...إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ
و فرمودی: «همانا کسانی که از عبادت من کبر می ورزند، به زودی با خواری داخل جهنّم خواهند شد.»15/45
فَإِذَا بَلَّغْتَنَاهُ فَأَعِنَّا عَلَی تَنَاوُلِ مَا أَنْتَ أَهْلُهُ مِنَ الْعِبَادَةِ
پس چون ما را به آن رساندی، ما را بر انجام عبادتی که تو شایسته آنی، یاری فرما.46/45
ص: 844
وَ اکْتُبْ لَنَا مِثْلَ أُجُورِ مَنْ... تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ
و برای ما مانند پاداش کسانی که در این ماه تا روز قیامت تو را عبادت می کنند، بنویس.51/45
وَ لَا تَرُدَّنِی صِفْرًا مِمَّا یَنْقَلِبُ بِهِ الْمُتَعَبِّدُونَ لَکَ مِنْ عِبَادِکَ
و مرا تهی دست از آنچه بندگانِ کوشا در عبادتت با (دستی پر از) آن بازمی گردند، بازنگردان.71/47
وَ إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ قَدَّمْتُ تَوْحِیدَکَ
و همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی یگانه دانستن تو را، پیش فرستاده ام.72/47
وَ خُذْ بِقَلْبِی إِلَی مَا... اسْتَعْبَدْتَ بِهِ الْمُتَعَبِّدِینَ
و دلم را به سوی آنچه پرستش کنندگان را با آن به بندگی گرفته ای، متوجّه ساز.92/47
وَ اعْمُرْ لَیْلِی بِإِیقَاظِی فِیهِ لِعِبَادَتِکَ
و شبم را با بیدار ساختنم برای بندگی ات، آباد گردان.123/47
وَ أَهْوَنُهُمْ عَلَیْکَ مَنْ أَنْتَ تَرْزُقُهُ وَ هُوَ یَعْبُدُ غَیْرَکَ
و پست ترین آنها نزد تو، کسیست که تو او را روزی می دهی و او غیر تو را می پرستد.2/52
لَا یَفُوتُکَ مَنْ عَبَدَ غَیْرَکَ
کسی که جز تو را پرستید، از دست تو گریزی ندارد.3/52
وَ کَفَرْتُ بِکُلِّ مَعْبُودٍ غَیْرِکَ
و به هر معبودی جز تو کفر ورزیدم.6/52
وَ بَرِئْتُ مِمَّنْ عَبَدَ سِوَاکَ
و از هر که جز تو را پرستید، بیزاری جستم.6/52
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُغْنِیَنِی عَنْ کُلِّ شَیْءٍ بِعِبَادَتِکَ
خدای من، از تو می خواهم که مرا به وسیله بندگی ات از هر چیزی بی نیاز گردانی.10/52
ص: 845
أَسْأَلُکَ خَوْفَ الْعَابِدِینَ لَکَ، وَ عِبَادَةَ الْخَاشِعِینَ لَکَ
ترس عبادت کنندگان و پرستش فروتنان برای تو را، از تو درخواست می نمایم.5/54
عبرت پند
عتاب سرزنش
عتیق دیرینه
عُجب خودپسندی
عجز ناتوانی
عجله شتاب
عدالت عدل
عدد شمار
أَنِّی أَشْهَدُ أَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، قَائِمٌ بِالْقِسْطِ، عَدْلٌ فِی الْحُکْمِ
همانا من شهادت می دهم تویی خدایی که جز تو خدایی نیست، برپادارنده عدلی، دادگر در حکمی.21/6
فَإِنَّهُ لَا طَاقَةَ لَنَا بِعَدْلِکَ
زیرا ما طاقت عدالت تو را نداریم.2/10
...وَ لَا تَحْمِلْنِی بِعَدْلِکَ عَلَی الِاسْتِحْقَاقِ
...و با دادگری ات بر آنچه سزاوارم رفتار نکن.20/13
اللَّهُمَّ لَا تَفْتِنِّی بِالْقُنُوطِ مِنْ إِنْصَافِکَ
خداوندا مرا به ناامیدی از عدلت آزمایش نکن. 12/14
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی بَسْطِ الْعَدْلِ
و زیور پرهیزکاران را در گستردن عدل، به من بپوشان.10/20
فَهُمَا... أَعْظَمُ مِنَّةً لَدَیَّ مِنْ أَنْ أُقَاصَّهُمَا بِعَدْلٍ
پس نعمتشان نزد من بزرگ تر از آن است که با عدل از آنان تقاص گیرم.10/24
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُ-جَارِینَ مِنَ الظُّلْمِ
ص: 846
بِعَدْلِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) از ستم (دیگران) به عدل تو پناه آورده اند، قرار ده.11و10/25
لَا یُنْکِرُ یَا إِلَهِی عَدْلَکَ إِنْ عَاقَبْتَهُ
ای خدای من، اگر او را عقوبت دهی، عدل تو را انکار نمی کند.10/31
وَ کَرُمْتَ أَنْ یُخَافَ مِنْکَ إِلَّا الْعَدْلُ
و کریم تر از آنی که جز از عدالتت ترسند.16/37
وَ خَلِّصْنِی مِمَّا یَحْکُمُ بِهِ عَدْلُکَ
و مرا از آنچه عدل تو را حکم می کند، خلاص گردان. 5/39
وَ اجْعَلْنِی أُسْوَةَ مَنْ قَدْ أَنْهَضْتَهُ بِتَجَاوُزِکَ عَنْ مَصَارِعِ الْخَاطِئِینَ... فَأَصْبَحَ... عَتِیقَ صُنْعِکَ مِنْ وَثَاقِ عَدْلِکَ
و مرا اسوه کسی گردان که با گذشت خود، او را از افتادنْ گاه های خطاکاران بلند کردی. پس به واسطه نیکی ات از بند دادگری ات، آزاد شده است.10/39
وَ لَا تَحْمِلْ عَلَی مِیزَانِ الْإِنْصَافِ عَمَلِی
و عملم را در ترازوی انصاف نگذار.2/41
وَ جَعَلْتَهُ... مِیزَانَ قِسْطٍ لَا یَحِیفُ عَنِ الْحَقِّ لِسَانُهُ
و آن (قرآن) را ترازوی عدلی قرار دادی که زبانه اش از راستی به بیراهه نمی رود.3/42
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نُنْصِفَ مَنْ ظَلَمَنَا
و ما را در آن ماه توفیق ده، که با کسی که به ما ظلم نموده، منصفانه رفتار کنیم.10/44
یَا أَعْدَلَ الْعَادِلِینَ
ای عادل ترین دادگران.54/45
وَ مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَةِ الْمَ-خْرَجِ عَدْلًا مِنْ قَضَائِکَ لَا تَجُورُ فِیهِ، وَ إِنْصَافًا مِنْ حُکْمِکَ لَا تَحِیفُ عَلَیْهِ
و چه ناامید است از به آسانی رهایی یافتن! (همه گرفتاری هایش) از روی عدل در حکم توست، که در آن ستم نمی کنی. و از حکم منصفانه توست، که بر او جفا نمی نمایی.20/46
ص: 847
لِیَجْزِیَ الَّذِینَ أَسَاوءُوا بِمَا عَمِلُوا وَ یَجْزِیَ الَّذِینَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَی
تا کسانی را که بد کرده اند، به سبب آنچه که به جا آورده اند، سزا دهد و آنان را که به سبب نیکویی، نیکویی نمودند را، جزا دهد.6/1
اللَّهُمَّ إِنْ تَشَأْ تَعْفُ عَنَّا فَبِفَضْلِکَ
خداوندا اگر خواهی ما را ببخشایی، از احسان توست.1/10
وَ عُقُوبَتُکَ عَدْلٌ
و کیفرت از روی عدل است.4/45
إِنْ تُعَذِّبْنِی فَإِنِّی لِذَلِکَ أَهْلٌ، وَ هُوَ یَا رَبِّ مِنْکَ عَدْلٌ
اگر مرا عذاب نمایی، پس به درستی که من سزاوار آنم و آن - ای پروردگار من - از جانب تو عدل است.4/50
عَدْلٌ فِیَّ قَضَاوءُکَ
آنچه برای من تقدیر نمودی، عادلانه است. 6/21
شَهِدْتُ أَنَّ اللَّهَ قَسَمَ مَعَایِشَ عِبَادِهِ بِالْعَدْلِ
گواهی می دهم که خدا روزی های بندگانش را عادلانه تقسیم نمود.1/35
أَنْتَ الَّذِی... قَضَیْتَ فَکَانَ عَدْلًا مَا قَضَیْتَ، وَ حَکَمْتَ فَکَانَ نِصْفًا مَا حَکَمْتَ
تویی آنکه قضاوت کردی و قضاوتت از روی عدل بود و حکم دادی و حکمت از روی انصاف بود.15/47
اللَّهُمَّ إِنْ تَشَأْ تُعَذِّبْنَا فَبِعَدْلِکَ
خداوندا اگر بخواهی ما را عذاب کنی، از عدالت توست.1/10
وَ أَجِرْنَا مِنْ عَذَابِکَ بِتَجَاوُزِکَ
و به گذشت خود، ما را از عذابت ایمن ساز.2/10
فَإِنْ تُعَذِّبْنِی فَأَنْتَ غَیْرُ ظَالِمٍ لِی
پس اگر مرا عذاب کنی ستمکار به من نیستی.31/16
ص: 848
وَ قِنِی (بِرَحْمَتِکَ) عَذَابَ النَّارِ
و مرا به رحمت خود از عذاب آتش، حفظ فرما.30/20
وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ
و از شکنجه آتش نگاهمان دار.13/25
وَ أَعِذْنَا مِنْ عَذَابِ السَّعِیرِ
و ما را از شکنجه آتش پناه ده.12/25
وَ ابْعَثْ عَلَیْهِمْ جُنْدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ بِبَأْسٍ مِنْ بَأْسِکَ کَفِعْلِکَ یَوْمَ بَدْرٍ
و بر آنان سپاهی از فرشتگانت را با عذابی از عذاب هایت بفرست. مانند کارت در روز بدر.11/27
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ... تَوَعَّدْتَ بِهَا مَنْ صَدَفَ عَنْ رِضَاکَ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با آن هر که را از خوشنودی تو روی گردانْد، وعده عذاب داده ای.29/32
فَجَمِیعُ مَا أَخَّرْتَ عَنْهُ مِنَ الْعَذَابِ... تَرْکٌ مِنْ حَقِّکَ
پس هر عذابی که از او به تأخیر انداخته ای، ترک کردن حقّ خودت بوده است.15/37
وَ قُلْتَ: لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ، وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ
و فرمودی: «اگر شکر گزارید، شما را فزونی دهم و اگر کفران نمایید، همانا عذاب من شدید است.»14/45
فَالْوَیْلُ الدَّائِمُ لِمَنْ جَنَحَ عَنْکَ
پس افسوس همیشگی، برای کسیست که از تو برگشته.19/46
مَا أَکْثَرَ تَصَرُّفَهُ فِی عَذَابِکَ
چه زیاد است از حالی به حالی گشتن او، در عذاب تو!20/46
وَ إِذَا أَرَدْتَ بِقَوْمٍ فِتْنَةً أَوْ سُوءًا فَنَجِّنِی مِنْهَا لِوَاذًا بِکَ
و هرگاه خواستی به قومی، عذابی یا بدی ای (فروفرستی)، پس مرا که به تو پناه برده ام، نجات
ص: 849
ده. 120/47
وَ اعْمُرْ لَیْلِی بِإِیقَاظِی فِیهِ لِعِبَادَتِکَ... وَ إِجَارَتِی مِمَّا فِیهِ أَهْلُهَا مِنْ عَذَابِکَ
و شبم را با بیدار ساختنم برای بندگی ات، و حفظ نمودنم از عذابت که سزاوارش [دوزخیان]، در آن به سر می برد، آباد گردان.123/47
إِنْ عَذَّبْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَرْحَمُنِی
اگر مرا عذاب کنی، پس کیست آنکه به من رحم کند؟15/48
وَ أَسْأَلُکَ أَمْنًا مِنْ عَذَابِکَ
و ایمنی از عذابت را از تو می خواهم.19/48
إِنْ تُعَذِّبْنِی فَإِنِّی لِذَلِکَ أَهْلٌ
اگر مرا عذاب نمایی، پس به درستی که من سزاوار آنم.4/50
لَیْسَ عَذَابِی مِمَّا یَزِیدُ فِی مُلْکِکَ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ
عذاب من، چیزی نیست که ذرّه ای بر پادشاهی تو بیفزاید.6/50
وَ لَوْ أَنَّ عَذَابِی مِمَّا یَزِیدُ فِی مُلْکِکَ لَسَأَلْتُکَ الصَّبْرَ عَلَیْهِ
و اگر عذاب من چیزی بود که در پادشاهی ات می افزود، هر آینه شکیبایی بر آن را از تو می خواستم.6/50
إِنْ تُعَذِّبْ فَأَنَا الظَّالِمُ الْمُفَرِّطُ الْمُضَیِّعُ الْآثِمُ الْمُقَصِّرُ الْمُضَجِّعُ الْمُغْفِلُ حَظَّ نَفْسِی
اگر کیفر کنی، این من هستم که ستمکار، سهل انگار، تباه کننده، گنهکار، مقصّر، اهمال کننده و واگذارنده بهره خویشم.14/51
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ الَّذِینَ لَا یَفْتُرُونَ مِنْ تَسْبِیحِکَ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
خداوندا و حاملان عرشت که از تسبیح تو سستی نمی کنند، پس بر آنها درود فرست.6و1/3
یَا ذَا الْعَرْشِ الْعَظِیمِ
ص: 850
ای صاحب عرش و تخت بزرگ.10/7
سُبْحَانَکَ... خَشَعَ لِعَظَمَتِکَ مَا دُونَ عَرْشِکَ
پاک و منزّهی! آنچه زیر عرش تو است، برای بزرگی تو خاشع شد.26/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُوازِنُ عَرْشَکَ الْمَ-جِیدَ
سپاس برای توست. سپاسی که با عرش بزرگ تو همسنگ باشد.41و36/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِمْ زِنَةَ عَرْشِکَ وَ مَا دُونَهُ
پروردگار من، بر ایشان هم وزن عرش خود و آنچه زیر آن است، درود فرست.59/47
عِرض آبرو
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ شَرَّفْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ عَظَّمْتَهُ
خداوندا، این روز عرفه، روزی است که آن را شرافت و کرامت و عظمت داده ای.66/47
وَ اجْعَلْ لِی فِی هَذَا الْیَوْمِ نَصِیبًا أَنَالُ بِهِ حَظًّا مِنْ رِضْوَانِکَ
و در این روز برای من نصیبی قرار ده که با آن به بهره ای ویژه از خوشنودی ات برسم.71/47
تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ إِلَیْکَ مُتَنَصِّلًا
در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده.86/47
فَهَبْ لِی یَا إِلَهِی مِنْ رَحْمَتِکَ وَ دَوَامِ تَوْفِیقِکَ مَا أَتَّخِذُهُ سُلَّمًا أَعْرُجُ بِهِ إِلَی رِضْوَانِکَ
پس ای خدای من، از رحمتت و توفیق همیشگی ات مرا چیزی ببخش که آن را نردبانی به سوی خوشنودی ات قرار داده، از آن بالا روم.17/49
عریض پهناور
ص: 851
وَ اشْکُرْهُمْ عَلَی... مَنْ کَثَّرْتَ فِی إِعْزَازِ دِینِکَ مِنْ مَظْلُومِهِمْ
و آن افراد بسیاری را که به خاطر ارجمند ساختن دینت ستم ها دیدند پاداش عنایت کن.8/4
وَ أَعِزَّنِی وَ لَا تَبْتَلِیَنِّی بِالْکِبْرِ
و مرا گرامی دار و به خودبزرگ بینی گرفتارم نساز.3/20
وَ لَا تُحْدِثْ لِی عِزًّا ظَاهِرًا إِلَّا أَحْدَثْتَ لِی ذِلَّةً بَاطِنَةً عِنْدَ نَفْسِی بِقَدَرِهَا
و عزّتی آشکار برایم پدید نیاور، مگر آنکه به همان اندازه ذلّتی پنهانی در نزد خودم پدید آوری.4/20
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُذِلَّ عِزَّهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا عزّتش را به ذلّت تبدیل نمایی.8و7/23
إِنَّکَ عَزِیزٌ قَدِیرٌ
به درستی که تو پیروزِ توانایی.8/23
وَ جَعَلَ لَهُ وَقْتًا بَیِّنًا لَا یُجِیزُ جَلَّ وَ عَزَّ أَنْ یُقَدَّمَ قَبْلَهُ
و برای آن، زمان آشکاری قرار داد، که خداوند عزیز و جلیل روا نمی دارد که پیش انداخته شود.4/44
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُعَزِّینَ مِنَ الذُّلِّ بِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) به یاری تو از ذلّت به عزّت رسیده اند، قرار ده.11و10/25
فَکَمْ قَدْ رَأَیْتُ یَا إِلَهِی مِنْ أُنَاسٍ طَلَبُوا الْعِزَّ بِغَیْرِکَ فَذَلُّوا
ای خدای من، چه بسیار از مردمی دیدم که از غیر تو عزّت خواستند و خوار گشتند.6/28
ص: 852
وَ طَأْطَأَ رَأْسَهُ لِعِزَّتِکَ مُتَذَلِّلًا
و با خواریْ برای عزّتت سرش را به زیر افکنده.9/31
وَ افْعَلْ بِی فِعْلَ عَزِیزٍ تَضَرَّعَ إِلَیْهِ عَبْدٌ ذَلِیلٌ فَرَحِمَهُ
و با من همچون رفتارِ عزیزی که بنده ذلیلی پیش او زاری کرده، پس به او مهربانی نموده، رفتار نما.24/31
اللَّهُمَّ لَا خَفِیرَ لِی مِنْکَ فَلْیَخْفُرْنِی عِزُّکَ
خداوندا برای من پناه دهنده ای از (عقوبت) تو نیست، پس باید عزّتت مرا پناه دهد.25/31
اللَّهُمَّ یَا ذَا... الْعِزِّ الْبَاقِی عَلَی مَرِّ الدُّهُورِ...
خداوندا ای عزیزی که با سپری شدن روزگارها، ماندگار است.3و1/32
فَإِنَّ... الْعَزِیزَ مَنْ أَعَزَّتْهُ عِبَادَتُکَ
پس به درستی که عزیز کسی است که بندگی تو عزّتش بخشد.4/35
وَ أَیِّدْنَا بِعِزٍّ لَا یُفْقَدُ
و ما را با عزّتی که از دست نرود، تأیید فرما.5/35
وَ ذَلِّلْنِی بَیْنَ یَدَیْکَ، وَ أَعِزَّنِی عِنْدَ خَلْقِکَ
و مرا در پیشگاهت ذلیل کن و در نزد آفریدگانت عزیز دار.118/47
وَ امْنَعْنَا بِعِزِّکَ، مِنْ عِبَادِکَ
و به عزّت خود ما را از بندگانت حفظ کن.13/5
أَجِرْنِی بِعِزَّتِکَ مِمَّا أَرْهَبُ
به عزّت خود، از آنچه می ترسم، ایمنی ام ده.25/20
اللَّهُمَّ... حَصِّنْ ثُغُورَ الْمُسْلِمِینَ بِعِزَّتِکَ
خداوندا به عزّت خود، مرزهای مسلمانان را استوار فرما.1/27
ص: 853
عزم قصد
عزیمت کوچ
عصبیّت حمیّت
عصیان سرکشی و نیز نافرمانی
عضو اندام
عطا بخشش
عطوفت رحمت
عظمت بزرگی
عفّت پاکدامنی و نیز خویشتن داری
عفو آمرزش و نیز گذشت
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... نَسْبِقُ بِهِ مَنْ سَبَقَ إِلَی رِضَاهُ وَ عَفْوِهِ
سپاس خدای را، سپاسی که با آن بر پیشی گرفتگان به سوی خوشنودی و بخشایش او، پیشی گیریم.11و10/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکُونُ وُصْلَةً إِلَی طَاعَتِهِ وَ عَفْوِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که به سوی طاعت و بخشایش او پیوند خوریم.29و27/1
اللَّهُمَّ إِنْ تَشَأْ تَعْفُ عَنَّا فَبِفَضْلِکَ
خداوندا اگر خواهی ما را ببخشایی، از احسان توست.1/10
وَ لَا نَجَاةَ لِأَحَدٍ مِنَّا دُونَ عَفْوِکَ
و بدون بخشایش تو، هیچ یک از ما نجات نمی یابیم. 2/10
فَسَهِّلْ لَنَا عَفْوَکَ بِمَنِّکَ
پس به منّت خود، بخشایشت را بر ما آسان گردان.2/10
أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا تَوْبَةَ... عَالِمٍ بِأَنَّ الْعَفْوَ عَنِ الذَّنْبِ الْعَظِیمِ لَا یَتَعَاظَمُکَ
در این مکان (که ایستاده ام) به سوی تو بازمی گردم، بازگشت کسی که می داند بخشایش گناه بزرگ، بر تو بزرگ نیست.13و12/12
فَإِنَّکَ مَلِیءٌ بِالْعَفْوِ
همانا تو بر بخشایش نمودن توانایی.15/12
ص: 854
اللَّهُمَّ... عَوِّضْنِی مِنْ ظُلْمِهِ لِی عَفْوَکَ
خداوندا در عوض ستمی که او به من نمود، مرا ببخش.9/14
وَ اجْعَلْ مَخْرَجِی عَنْ عِلَّتِی إِلَی عَفْوِکَ
و بیرون شدنم از بیماری را به عفو و گذشتت قرار ده.6/15
وَ أَنْتَ الَّذِی عَفْوُهُ أَعْلَی مِنْ عِقَابِهِ
و تویی آنکه بخشایش او از کیفرش برتر است.7/16
أَنْتَ الَّذِی سَمَّیْتَ نَفْسَکَ بِالْعَفْوِ
تویی آنکه خود را بخشاینده نام نهادی.18/16
إِنَّکَ... عَفُوٌّ غَفُورٌ...
همانا تو بخشاینده آمرزنده ای.12/25
وَ أَنْتَ الَّذِی سَمَّیْتَ نَفْسَکَ بِالْعَفْوِ فَاعْفُ عَنِّی
و تویی آنکه خود را بخشاینده نام نهادی، پس از من درگذر.18/16
وَ لَنْ یَضِیقَ عَلَیْکَ عَفْوٌ عَنْ عَبْدِکَ وَ إِنْ أَسَاءَ فَاعْفُ عَنِّی
و گذشت از بنده ات گر چه بد کرده، بر تو دشوار نیست، پس از من درگذر.10/32
...وَ لِأَنَّ عَفْوَکَ عَنِّی أَحَبُّ إِلَیْکَ مِنْ عُقُوبَتِی
...و از آن روست که بخشایش من نزد تو محبوب تر از کیفر من است.26/16
اللَّهُمَّ وَ هَذِهِ رَقَبَتِی قَدْ أَرَقَّتْهَا الذُّنُوبُ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعْتِقْهَا بِعَفْوِکَ
خداوندا و این گردن من است که گناهان آن را باریک نموده، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به گذشت خود آن را آزاد کن.29/16
وَ إِنْ کُنْتَ... تَعْفُو عَنِّی حِینَ أَسْتَحِقُّ عَفْوَکَ فَإِنَّ ذَلِکَ غَیْرُ وَاجِبٍ لِی بِاسْتِحْقَاقٍ
و اگر مرا ببخشایی آنگاه که مستحقّ بخشایش تو گردم، پس بدرستی که آن از سزاوار بودن من نیست.31/16
وَ اجْعَلْنِی طَلِیقَ عَفْوِکَ
و مرا رهاشده گذشتت قرار ده.33/16
ص: 855
اللَّهُمَّ... إِلَی عَفْوِکَ قَصَدْتُ
خداوندا به سوی بخشایش تو آهنگ نموده ام.15/20
اللَّهُمَّ اخْتِمْ بِعَفْوِکَ أَجَلِی
خداوندا زندگیِ مرا با آمرزش خود پایان ده.28/20
وَ لَا یَسْتَعْظِمُ عَفْوَکَ إِنْ عَفَوْتَ عَنْهُ وَ رَحِمْتَهُ
و اگر از او گذشتی و به او رحم آوردی، گذشتت را بزرگ نشمارد.10/31
وَ قَدْ قُلْتَ یَا إِلَهِی فِی مُحْکَمِ کِتَابِکَ إِنَّکَ... تَعْفُو عَنِ السَّیِّئَاتِ
و ای خدای من، در کتاب استوارت فرموده ای همانا از بدی ها درمی گذری.15/31
وَ اعْفُ عَنْ سَیِّئَاتِی کَمَا ضَمِنْتَ
و آنچنان که ضمانت کرده ای، از بدی هایم درگذر.15/31
اللَّهُمَّ إِنِّی... أَسْتَوْهِبُکَ سُوءَ فِعْلِی
خداوندا، به درستی که من از زشتی کردارم، از تو بخشایش می طلبم.21/31
وَ قَدْ أَوْجَلَتْنِی خَطَایَایَ فَلْیُوءْمِنِّی عَفْوُکَ
و خطاهایم مرا ترسانده، پس باید بخشایشت مرا ایمن گرداند.25/31
وَ تَقَطَّعَتْ عَنِّی عِصَمُ الْآمَالِ إِلَّا مَا أَنَا مُعْتَصِمٌ بِهِ مِنْ عَفْوِکَ
و رشته های آرزو از من بریده، جز بخشایشت که به آن چنگ زده ام.9/32
وَ لَنْ یَضِیقَ عَلَیْکَ عَفْوٌ عَنْ عَبْدِکَ...
و گذشت از بنده ات، بر تو دشوار نیست.10/32
فَلَا یَضِیقَنَّ عَنِّی فَضْلُکَ، وَ لَا یَقْصُرَنَّ دُونِی عَفْوُکَ
پس مبادا فضل تو از من تنگی نماید و بخشایشت از من کوتاهی کند.15/32
ص: 856
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ...
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، مرا ایمن ساز.21/32
وَ نَبْتَهِلُ إِلَیْکَ فِی سُوءَالِ عَفْوِکَ
و برای درخواست بخششت، به سوی تو زاری می کنیم.3/36
ذَلِکَ أَنَّ سُنَّتَکَ الْإِفْضَالُ... وَ سَبِیلَکَ الْعَفْوُ
زیرا سنّت تو بخشش و راه تو بخشایش است.7/37
وَ اجْعَلْ مَا سَمَحْتُ بِهِ مِنَ الْعَفْوِ عَنْهُمْ... أَزْکَی صَدَقَاتِ الْمُتَصَدِّقِینَ، وَ أَعْلَی صِلَاتِ الْمُتَقَرِّبِینَ
و گذشت از ایشان را که من کردم، پاکیزه ترین صدقه های صدقه دهندگان و بالاترین بخشش های تقرّب جویان قرار ده.2/39
وَ عَوِّضْنِی مِنْ عَفْوِی عَنْهُمْ عَفْوَکَ
و به جای گذشتم از ایشان، گذشت خودت را به من عوض ده.3/39
أَسْتَوْهِبُکَ - یَا إِلَهِی - نَفْسِیَ الَّتِی لَمْ تَخْلُقْهَا لَِتمْتَنِعَ بِهَا مِنْ سُوءٍ
ای خدای من از تو بخشش نفسم را می خواهم که آن را نیافریدی تا به سبب آن از زیان حمایت شوی.7/39
وَ کَمْ قَدْ شَمِلَ عَفْوُکَ الظَّالِمِینَ
و چه بسیار عفوت که ستمگران را فرا گرفت.9/39
وَ هَبْ لِنَفْسِی عَلَی ظُلْمِهَا نَفْسِی
و مرا به خاطر ظلمی که به خود کرده ام، ببخش. 9/39
وَ اجْعَلْنِی أُسْوَةَ مَنْ قَدْ أَنْهَضْتَهُ بِتَجَاوُزِکَ عَنْ مَصَارِعِ الْخَاطِئِینَ... فَأَصْبَحَ طَلِیقَ عَفْوِکَ مِنْ إِسَارِ سُخْطِکَ
و مرا اسوه کسی گردان که با گذشت خود، او را از افتادنْ گاه های خطاکاران بلند کردی. پس به
ص: 857
واسطه عفوت از قید و بند خشمت، رها گردیده است.10/39
وَ إِذَا کَانَ لَکَ فِی کُلِّ لَیْلَةٍ مِنْ لَیَالِی شَهْرِنَا هَذَا رِقَابٌ یُعْتِقُهَا عَفْوُکَ... فَاجْعَلْ رِقَابَنَا مِنْ تِلْکَ الرِّقَابِ
و چنانچه در هر شب از شب های این ماه ما، برای تو بندگانی باشد، که عفو تو، آنها را آزاد می کند، پس ما بندگان را از آن بندگان قرار ده.14/44
وَ عَفْوُکَ تَفَضُّلٌ
و بخشایشت از روی تفضّل است.4/45
وَ تَتْرُکُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَی التَّوْبَةِ لِکَیْلَا یَهْلِکَ عَلَیْکَ هَالِکُهُمْ... إِلَّا عَنْ طُولِ الْإِعْذَارِ إِلَیْهِ... کَرَمًا مِنْ عَفْوِکَ یَا کَرِیمُ
و تا هنگام توبه، شتاب در کیفر ایشان را ترک می کنی، تا هلاک شونده ایشان، به خاطر تو هلاک نشود. مگر بعد از عذرهای فراوان بر او. که (این همه) کرامت، از گذشت توست، ای کریم!.9/45
أَنْتَ الَّذِی فَتَحْتَ لِعِبَادِکَ بَابًا إِلَی عَفْوِکَ
تویی آنکه برای بندگانت، دری به سوی بخشایشت گشوده ای.10/45
وَ اعْفُ عَنَّا بِعَفْوِکَ
و به عفو خود از ما درگذر.47/45
وَ اجْعَلْهُ مِنْ خَیْرِ یَوْمٍ مَرَّ عَلَیْنَا أَجْلَبِهِ لِعَفْوٍ
و آن را از بهترین روزهایی که بر ما گذشته است قرار ده که جلب کننده ترین روز، برای عفو باشد.48/45
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ... مَنَنْتَ فِیهِ بِعَفْوِکَ
خداوندا، این روز عرفه، روزی است که بخشایشت را در آن ارزانی داشته ای.66/47
فَأَقْدَمَ عَلَیْهِ عَارِفًا بِوَعِیدِکَ، رَاجِیًا لِعَفْوِکَ
پس با علم به تهدیدت و امیدواری به بخشایشت، بر آن نافرمانی ها اقدام کرد.68/47
وَ جُدْ عَلَیَّ بِمَا تَجُودُ بِهِ - عَلَی مَنْ أَلْقَی بِیَدِهِ إِلَیْکَ - مِنْ عَفْوِکَ
ص: 858
و به من ببخش همان چیزی را که به کسی که به خاطر عفوت تسلیم تو گردیده است می بخشی.70/47
أَعْلَمُ... أَنَّکَ بِأَنْ تَعْفُوَ أَوْلَی مِنْکَ بِأَنْ تُعَاقِبَ
می دانم به درستی که تو به بخشایش شایسته تری تا اینکه کیفر کنی.116/47
وَ أَوْجِدْنِی بَرْدَ عَفْوِکَ
و مرا از لذّت بخشایشت، کامیاب گردان.125/47
فَإِلَیْکَ یَا مَوْلَایَ کَانَتِ الْیَوْمَ تَهْیِئَتِی... رَجَاءَ عَفْوِکَ
پس ای سرور من، امروز مهیّا گشته تا به سوی تو آیم. بدین امید که به آمرزش تو نائل شوم.5/48
أَتَیْتُکَ أَرْجُو عَظِیمَ عَفْوِکَ الَّذِی عَفَوْتَ بِهِ عَنِ الْخَاطِئِینَ
به درگاه تو آمده ام، در حالی که به بخشایش بزرگت امیدوارم، بخشایشی که با آن از (تقصیر) خطاکاران گذشتی.7/48
أَتَیْتُکَ أَرْجُو عَظِیمَ عَفْوِکَ
به درگاه تو آمده ام، در حالی که به بخشایش بزرگت امیدوارم.7/48
فَیَا مَنْ... عَفْوُهُ عَظِیمٌ
پس ای کسی که گذشتش بزرگ است.8/48
اللَّهُمَّ لَیْسَ... یَرُدُّ سَخَطَکَ إِلَّا عَفْوُکَ
خداوندا خشم تو را جز بخشایشت فرو نمی نشاند.13/48
فَلَوْ لَا الْمَوَاقِفُ الَّتِی أُوءَمِّلُ مِنْ عَفْوِکَ الَّذِی شَمِلَ کُلَّ شَیْءٍ لَأَلْقَیْتُ بِیَدِی
پس اگر جایگاهی که از بخشایشت آرزومندم و هر چیزی را فرامی گیرد نبود، خود را هلاک می ساختم. 3/50
وَ إِنْ تَعْفُ عَنِّی فَقَدِیمًا شَمَلَنِی عَفْوُکَ
و اگر از من درگذری، پس از دیرزمانیست که
ص: 859
بخشایشت مرا فراگرفته است.4/50
عقاب کیفر
عقاید اعتقاد
عقد پیمان
وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ عَقَارِبِهَا الْفَاغِرَةِ أَفْوَاهُهَا
و از عقرب های آن که دهانشان گشوده است، به تو پناه می برم.31/32
وَ رَأَیْتُ أَنَّ طَلَبَ الْمُ-حْتَاجِ إِلَی الْمُ-حْتَاجِ... ضَلَّةٌ مِنْ عَقْلِهِ
و دانستم، درخواست نیازمند از نیازمند، از گمراهی خِرد است.5/28
وَ أَشْرِبْ قَلْبِی عِنْدَ ذُهُولِ الْعُقُولِ طَاعَتَکَ
و دلم را هنگام غفلتِ عقل ها، به طاعت خود سیراب کن.130/47
تَحْمَدُکَ نَفْسِی وَ لِسَانِی وَ عَقْلِی
تنم و زبانم و عقلم، تو را سپاس گزاری می کنند. 6/51
عقیده اعتقاد
وَ اغْسِلْ بِهِ دَرَنَ قُلُوبِنَا وَ عَلَائِقَ أَوْزَارِنَا
و به وسیله آن (قرآن)، چرکی دل هایمان و وابستگی های گناهانمان را بشوی.11/42
علامت نشانه
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا... فَتَحَ لَنَا مِنْ أَبْوَابِ الْعِلْمِ بِرُبُوبِیَّتِهِ
و سپاس خدای را که درهایی از علم به پروردگاری اش را بر ما گشود.10/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... عَدَدَ مَا أَحَاطَ بِهِ عِلْمُهُ مِنْ جَمِیعِ
ص: 860
الْأَشْیَاءِ
پس سپاس او را، به شماره آنچه علمش - از همه چیزها - به آن احاطه دارد.27/1
أَنْتَ الَّذِی وَسِعْتَ کُلَّ شَیْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْمًا
تویی آنکه با رحمت و دانش، همه چیز را دربر گرفته ای.5/16
...وَ مَنْ أَوْهَمْنَا ذِکْرَهُ، وَ لَمْ نَعْلَمْ مَکَانَهُ مِنْکَ، و بِأَیِّ أَمْرٍ وَکَّلْتَهُ
...و هر (فرشته ای) که نامش را نبردیم و جایگاهش را در پیشگاه تو و مأموریّتی را که به او سپرده ای، نمی دانیم.22/3
إِنَّ... مَنْ تَهْدِهِ یَعْلَمْ
زیرا هر کس را که هدایت کنی، دانا می شود.9/5
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ... نَقُولَ فِی الْعِلْمِ بِغَیْرِ عِلْمٍ
خداوندا به تو پناه می برم از اینکه بدون داشتن آگاهی سخن بگوییم.4و1/8
أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا تَوْبَةَ... عَالِمٍ بِأَنَّ الْعَفْوَ عَنِ الذَّنْبِ الْعَظِیمِ لَا یَتَعَاظَمُکَ
در این مکان (که ایستاده ام) به سوی تو بازمی گردم، بازگشت کسی که می داند بخشایش گناه بزرگ، بر تو بزرگ نیست.13و12/12
عَلِمْتُ أَنَّ کَثِیرَ مَا أَسْأَلُکَ یَسِیرٌ فِی وُجْدِکَ
و دانستم هر چه از تو زیاد درخواست کنم نزد (دارایی) تو اندک است.19/13
رَأَیْتُ أَنَّ طَلَبَ الْمُ-حْتَاجِ إِلَی الْمُ-حْتَاجِ سَفَهٌ مِنْ رَأْیِهِ...
دانستم، درخواست نیازمند از نیازمند، از سبکی اندیشه است.5/28
قَدْ عَلِمْتُ أَنَّهُ لَیْسَ فِی حُکْمِکَ ظُلْمٌ
دانسته ام که در فرمان تو ستم نیست.15/48
فَنَادَیْتُکَ یَا إِلَهِی... عَالِمًا أَنَّهُ لَا یُضْطَهَدُ مَنْ أَوَی إِلَی ظِلِّ کَنَفِکَ
ای خدای من، پس تو را خواندم، در حالی که می دانستم هر که به سایه رحمت تو پناه بَرَد، شکست نمی خورد.10/49
قَدْ عَلِمْتَ، یَا إِلَهِی، مَا نَالَنِی مِنْ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ مِمَّا حَظَرْتَ
ص: 861
ای خدای من، تو می دانی از فلان کس فرزند فلان کس چیزهایی به من رسیده که تو نهی نموده ای.5/14
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ مَنْ... اسْتَظْهَرَ بِکَ عَلَیْهِ فِی مَعْرِفَةِ الْعُلُومِ الرَّبَّانِیَّةِ
خداوندا و همه این خواسته ها را در حقّ هر که در راه شناخت علم های خدایی از تو یاری خواست تا بر ضدّ او اقدام کند، اجابت فرما.11/17
وَ ارْزُقْنِی... عِلْمًا فِی اسْتِعْمَالٍ
و مرا علم با عمل، روزی فرما.27/20
اللَّهُمَّ قَدْ تَعْلَمُ مَا یُصْلِحُنِی مِنْ أَمْرِ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی...
خداوندا تو آنچه کار دنیای من و آخرتم را اصلاح می کند می دانی.10/22
وَ أَلْهِمْنِی عِلْمَ مَا یَجِبُ لَهُمَا عَلَیَّ إِلْهَامًا
و آموختن آنچه را که در حقّ آنان بر من واجب است، به من الهام کن.3/24
...وَ اجْمَعْ لِی عِلْمَ ذَلِکَ کُلِّهِ تَمَامًا
...و دانستن همه آن را به طور کامل برای من فراهم نما.3/24
وَ وَفِّقْنِی لِلنُّفُوذِ فِیما تُبَصِّرُنِی مِنْ عِلْمِهِ...
و مرا برای انجام آنچه به دانستنش بینایم می کنی، توفیق ده.3/24
إِنَّکَ... سَمِیعٌ عَلِیمٌ...
همانا تو شنوای دانایی.12/25
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ، الْعَلِیمُ الْحَکِیمُ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. بخشنده مهربان، دانای حکیم.6/47
وَ أَبَثَّکَ مِنْ سِرِّهِ مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنْهُ خُضُوعًا
و با خضوع، از رازهایش - آنچه را که خود به آن داناتری - برایت آشکار کرده.9/31
وَ اسْتَغَاثَ بِکَ مِنْ عَظِیمِ مَا وَقَعَ بِهِ فِی عِلْمِکَ
ص: 862
و در (گناهان) بزرگی که می دانی به آن گرفتار شده، از تو کمک خواسته.9/31
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَعْلَمُ بِمَا عَمِلْتُ...
خداوندا به درستی که تو به کارهایم، داناتری.17/31
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَعْلَمُ بِمَا عَمِلْتُ فَاغْفِرْ لِی مَا عَلِمْتَ
خداوندا به درستی که تو به کارهایم، داناتری. پس آنچه (گناه) از من می دانی، بیامرز.17/31
وَ اغْفِرْ لِی مَا تَعْلَمُ مِنْ ذُنُوبِی
و گناهانی را که از من می دانی، بیامرز.13/51
اللَّهُمَّ وَ عَلَیَّ تَبِعَاتٌ... وَ کُلُّهُنَّ بِ-... عِلْمِکَ الَّذِی لَا یَنْسَی
خداوندا و مرا (از حقوق مردم) گرفتاری هایی است و همه آنها در علم تو که فراموش نمی کند، قرار دارد.18/31
...کُلُّهُنَّ بِعَیْنِکَ الَّتِی لَا تَنَامُ، وَ عِلْمِکَ الَّذِی لَا یَنْسَی
...همه آنها پیش چشم تو که نمی خوابد و در علم تو که فراموش نمی کند، قرار دارد.18/31
اللَّهُمَّ أَیُّمَا عَبْدٍ تَابَ إِلَیْکَ وَ هُوَ فِی عِلْمِ الْغَیْبِ عِنْدَکَ فَاسِخٌ لِتَوْبَتِهِ... فَإِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَکُونَ کَذَلِکَ
خداوندا، هر بنده ای که به درگاهت توبه نمود ولی در علم پنهانت، توبه شکن باشد، پس همانا من به تو پناه می برم که اینچنین باشم.20/31
اللَّهُمَّ وَ قَدْ أَشْرَفَ عَلَی خَفَایَا الْأَعْمَالِ عِلْمُکَ
خداوندا علم تو بر اعمال پنهان ما، آگاه است.11/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَخِیرُکَ بِعِلْمِکَ
خداوندا، همانا من به علمت از تو درخواستِ خیر دارم.1/33
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی سِتْرِکَ بَعْدَ عِلْمِکَ
خداوندا سپاس تو را، بر (خطا) پوشاندنت پس از علمت.1/34
وَ أَلْهَمْتَهُ عِلْمَ عَجَائِبِهِ مُکَمَّلًا
و علم به شگفتی هایش را به صورت کامل، به او الهام کردی.5/42
ص: 863
وَ وَرَّثْتَنَا عِلْمَهُ مُفَسَّرًا
و علم آن را تفسیرشده، به ما ارث دادی.5/42
وَ وَرَّثْتَنَا عِلْمَهُ مُفَسَّرًا، وَ فَضَّلْتَنَا عَلَی مَنْ جَهِلَ عِلْمَهُ
و علم آن را تفسیرشده، به ما ارث دادی و ما را بر کسی که به علم آن نادان بود، برتری بخشیدی.5/42
وَ لَا یَعْزُبُ عَنْهُ عِلْمُ شَیْءٍ
و چیزی از علم او پنهان نیست.2/47
سُبْحَانَکَ خَضَعَ لَکَ مَنْ جَرَی فِی عِلْمِکَ
پاک و منزّهی! هر که در علم تو قرار گرفت، برای تو فروتن گشت.26/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی أَطَائِبِ أَهْلِ بَیْتِهِ الَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِکَ، وَ جَعَلْتَهُمْ خَزَنَةَ عِلْمِکَ
پروردگار من، بر پاکیزه تران خانواده اش درود فرست، آنان که برای فرمان خود برگزیدی و آنان را گنجینه داران علمت قرار دادی.56/47
وَ حُطْنِی مِنْ حَیْثُ لَا أَعْلَمُ حِیَاطَةً تَقِینِی بِهَا
و مرا از جایی که نمی دانم، احاطه کن. احاطه کردنی که با آن مرا نگهداری نمایی.132/47
...لِمَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ غَیْرُ مُتَّهَمٍ عَلَی خَلْقِکَ...
...برای اینکه تو به آن داناتری و در آفریدنت متّهم نیستی.9/48
وَ قَدْ تَقَدَّمَ مِنِّی مَا قَدْ عَلِمْتَ...
و پیش از این از من (گناهانی) سر زده که تو می دانی.2/50
وَ قَدْ تَقَدَّمَ مِنِّی... مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنِّی
و پیش از این از من (گناهانی) سر زده که تو از من به آنها داناتری.2/50
سُبْحَانَکَ أَخْشَی خَلْقِکَ لَکَ أَعْلَمُهُمْ بِکَ
ص: 864
پاک و منزّهی! ترسنده ترین آفریدگانت از تو، آگاه ترین آنها به (کبریایی) توست.2/52
علنی آشکار
اللَّهُمَّ فَإِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِالْمُ-حَمَّدِیَّةِ الرَّفِیعَةِ، وَ الْعَلَوِیَّةِ الْبَیْضَاءِ
خداوندا، پس من به منزلت بلندپایه محمّدی و مقام گرامی علوی، به سوی تو نزدیکی می جویم.16/49
اللَّهُمَّ وَ مَا... اکْتَسَبْنَا فِیهِ مِنْ خَطِیئَةٍ عَلَی تَعَمُّدٍ مِنَّا... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اسْتُرْنَا بِسِتْرِکَ
خداوندا و خطایی که ما در آن (ماه) از روی عمد زیر بارش رفتیم؛ پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را به پرده خود بپوشان.47/45
أَنَا الَّذِی عَصَاکَ مُتَعَمِّدًا
منم آنکه از روی عمد، تو را نافرمانی کردم.78/47
عمر زندگی
عمران آباد
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره.4/23
وَ اجْعَلْ بَاقِیَ عُمْرِی فِی الْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ ابْتِغَاءَ وَجْهِکَ
و باقی زندگی ام را برای رضای خودت، در حجّ و عمره قرار ده.133/47
عمل کردار
عمل کردن انجام دادن
عناد ستیزه جویی
عنان مهار
عنایت توجّه
ص: 865
یُولِجُ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا فِی صَاحِبِهِ، وَ یُولِجُ صَاحِبَهُ فِیهِ بِتَقْدِیرٍ مِنْهُ لِلْعِبَادِ، فِیما یَغْذُوهُمْ بِهِ
بنا به تقدیرش هر یک از شب و روز را جای یکدیگر قرار می دهد تا برای بندگان روزی دهد.4/6
اللَّهُمَّ... عَوِّضْنِی مِنْ ظُلْمِهِ لِی عَفْوَکَ
خداوندا در عوض ستمی که او به من نمود، مرا ببخش.9/14
اللَّهُمَّ... أَبْدِلْنِی بِسُوءِ صَنِیعِهِ بِی رَحْمَتَکَ
خداوندا به جای بدرفتاری اش، رحمتت را به من عطا کن.9/14
وَ مَتِّعْنِی بِهُدًی صَالِحٍ لَا أَسْتَبْدِلُ بِهِ
و مرا به هدایتی شایسته که با هیچ چیز عوض نکنم، بهرمند ساز.5/20
وَ عِنْدَکَ مِمَّا فَاتَ خَلَفٌ
و عوض هر آنچه از دست رفته، نزد توست.20/20
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ، وَ عَوِّضْهُ مِنْ فِعْلِهِ عِوَضًا حَاضِرًا یَتَعَجَّلُ بِهِ نَفْعَ مَا قَدَّمَ وَ سُرُورَ مَا أَتَی بِهِ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده و کارش را عوضِ نقد عطا کن که سود آنچه پیش فرستاده و شادی آنچه را انجام داده، به زودی دریافت کند.16/27
اللَّهُمَّ وَ عَلَیَّ تَبِعَاتٌ قَدْ حَفِظْتُهُنَّ، وَ تَبِعَاتٌ قَدْ نَسِیتُهُنَّ... فَعَوِّضْ مِنْهَا أَهْلَهَا
خداوندا و مرا (از حقوق مردم) گرفتاری هایی است که به یاد دارم و گرفتاری هایی است که فراموش کرده ام. پس صاحبانش را عوض ده.18/31
وَ عَوِّضْنِی مِنْ عَفْوِی عَنْهُمْ عَفْوَکَ
ص: 866
و به جای گذشتم از ایشان، گذشت خودت را به من عوض ده.3/39
فَأْجُرْنَا... أَجْرًا... نَعْتَاضُ بِهِ مِنْ أَنْوَاعِ الذُّخْرِ الْمَ-حْرُوصِ عَلَیْهِ
پس ما را پاداش ده. پاداشی که با آن اندوخته های گوناگون که بر آن حریص و آزمند شده ایم را عوض بستانیم.45/45
عون یاری
عهد پیمان و نیز سوگند
عهده داری سرپرستی
وَ سُمْنِی حُسْنَ الْوِلَایَةِ
و نیک سرپرستی نمودن را، بر عهده من قرار ده.22/20
وَ تَوَلَّ کِفَایَتِی
و عهده دار بی نیازی ام باش.2/22
وَ تَوَلَّهُ بِالْعَافِیَةِ
و تندرستی اش را به عهده گیر.14/27
فَأَنْتَ یَا مَوْلَایَ... دُونَ کُلِّ مَطْلُوبٍ إِلَیْهِ وَلِیُّ حَاجَتِی
پس - ای سرور من - صاحب حاجتم تویی، نه هر که از او طلب شود.8/28
وَ اجْعَلْ مَا صَرَّحْتَ بِهِ مِنْ عِدَتِکَ فِی وَحْیِکَ... قَاطِعًا لِاهْتِ-مَامِنَا بِالرِّزْقِ الَّذِی تَکَفَّلْتَ بِهِ، وَ حَسْمًا لِلاِشْتِغَالِ بِمَا ضَمِنْتَ الْکِفَایَةَ لَهُ
و وعده های آشکاری را که در وحی خود بیان نموده ای، موجب قطع اهتمام ما به روزی ای که خود کفالت کرده ای و قطع اشتغال ما به آنچه خود کفایت آن را ضمانت فرموده ای قرار ده.3/29
فَسُبْحَانَکَ مَا أَبْیَنَ کَرَمَکَ فِی مُعَامَلَةِ مَنْ أَطَاعَکَ أَوْ عَصَاکَ تَشْکُرُ لِلْمُطِیعِ مَا أَنْتَ تَوَلَّیْتَهُ لَهُ...
پس منزّهی تو! چه آشکار است کرم تو در رفتار با کسی که تو را اطاعت کرده یا نافرمانی کرده است، از فرمانبر در آنچه تو برایش به عهده گرفته ای، تشکّر می کنی.10/37
أَنْتَ وَلِیُّ مَا آثَرْتَنَا بِهِ مِنْ مَعْرِفَتِهِ
تویی مولایی که ما را به وسیله شناخت آن،
ص: 867
برتری دادی.44/45
وَ تَوَلَّ قَضَاءَ کُلِّ حَاجَةٍ هِیَ لِی بِقُدْرَتِکَ عَلَیْهَا
و برآوردن هر درخواستی را برای من، به قدرتی که بر آن داری، به عهده گیر.4/48
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... عِیَادَةِ مَرِیضِهِمْ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در عیادت بیمارشان، توفیق ده.2/26
فَهَا أَنَا ذَا یَا إِلَهِی... سَائِلُکَ عَلَی الْحَیَاءِ مِنِّی سُوءَالَ الْبَائِسِ الْمُعِیلِ
پس ای خدای من، با وجود شرمندگی ام همانند تهی دستی عیالمند از تو درخواست دارم.4/12
وَ لَمْ تُبْدِ سَوْءَاتِهَا لِمَنْ یَلْتَمِسُ مَعَایِبِی مِنْ جِیرَتِی
و بدی های مرا پیش همسایگانم - که در جستجوی عیب های من می باشند - آشکار نکردی.21/16
یَا إِلَهِی فَلَکَ الْحَمْدُ فَکَمْ مِنْ عَائِبَةٍ سَتَرْتَهَا عَلَیَّ فَلَمْ تَفْضَحْنِی
ای خدای من، تو را سپاس. چه بسیار عیب هایی که بر من پوشاندی و رسوایم نکردی.21/16
بَلْ أَنَا یَا إِلَهِی، أَکْثَرُ ذُنُوبًا، وَ أَقْبَحُ آثَارًا... مِنْ أَنْ أُحْصِیَ لَکَ عُیُوبِی، أَوْ أَقْدِرَ عَلَی ذِکْرِ ذُنُوبِی
بلکه من - ای خدای من - گناهانم بیشتر و نشانه هایم زشت تر از آن است که زشتی های خود را برای تو بشمارم، یا بر یادآوری گناهانم توانا باشم.27/16
اللَّهُمَّ لَا تَدَعْ... عَائِبَةً أُوَنَّبُ بِهَا إِلَّا حَسَّنْتَهَا
خداوندا مرا در عیبی که بدان سرزنش شوم
ص: 868
وامگذار، مگر آنکه نیکویش گردانی.6/20
اللَّهُمَّ لَا تَدَعْ خَصْلَةً تُعَابُ مِنِّی إِلَّا أَصْلَحْتَهَا
خداوندا مرا در خصلتی عیبناک وانگذار، مگر آنکه اصلاحش نمایی.6/20
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ فِی... سَتْرِ الْعَائِبَةِ
و زیور پرهیزکاران را در پوشاندن عیب، به من بپوشان.10/20
وَ اکْفِنِی مَؤُونَةَ مَعَرَّةِ الْعِبَادِ
و سنگینی گناهِ عیب جوییِ بندگان را از من بردار.20/20
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُوءْمِنَنِی مِنْ... هَمْزِهِ وَ لَمْزِهِ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا مرا از بدگویی و عیب جویی اش ایمن سازی.8و7/23
فَکُلُّنَا قَدِ اقْتَرَفَ الْعَائِبَةَ فَلَمْ تَشْهَرْهُ
چرا که هر کدام از ما کار ناپسند انجام داد، او را مشهور (در بدکاری) نکردی.1/34
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ... مِنْ عَیْبِ مُوءْمِنٍ ظَهَرَ لِی فَلَمْ أَسْتُرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از عیب مؤمنی که برای من آشکار شد، پس آن را نپوشاندم.1/38
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نَتَقَرَّبَ إِلَیْکَ فِیهِ مِنَ الْأَعْمَالِ الزَّاکِیَةِ بِمَا تُطَهِّرُنَا بِهِ مِنَ الذُّنُوبِ، وَ تَعْصِمُنَا فِیهِ مِمَّا نَسْتَأْنِفُ مِنَ الْعُیُوبِ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که در آن (ماه) با اعمال شایسته به سوی تو تقرّب می جوییم که بدین وسیله ما را با آن، از گناهان پاک کنی و از آلوده شدن به عیب های تازه در این (ماه) ما را نگهداری کنی.11و10/44
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ... أَسْتَرَکَ لِأَنْوَاعِ الْعُیُوبِ
درود بر تو. چه پوشنده بودی، انواع عیب ها را!.31/45
ص: 869
وَ لَا تَسُمْنِی... نَقِیصَةً یُجْهَلُ مِنْ أَجْلِهَا مَکَانِی
و عیبی را که به خاطر آن منزلتم دانسته نشود، بر من ثابت نگردان.121/47
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ... وَحَرَنِی بِقَرْفِ عُیُوبِهِ
و چه بسیار حسودی که با نسبت دادن عیب های خود به من، سینه اش را از خشمِ بر من پر ساخت.9/49
السَّلَامُ عَلَیْکَ... یَا عِیدَ أَوْلِیَائِهِ
درود بر تو، ای عید دوستان او.23/45
وَ بَارِکْ لَنَا فِی یَوْمِ عِیدِنَا وَ فِطْرِنَا
و برای ما روز عید و فطرمان را مبارک گردان.48/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا - الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُوءْمِنِینَ عِیدًا وَ سُرُورًا
خداوندا ما در روزِ فطرمان که آن را برای اهل ایمانْ عید و شادی قرار دادی، به درگاه تو توبه می کنیم.52/45
ص: 870
غایت پایان
غذا خوردنی
وَ هَاجَرَ إِلَی بِلَادِ الْغُربَةِ
و به شهرهای غربت هجرت نمود.16/2
یَا أُنْسَ کُلِّ مُسْتَوْحِشٍ غَرِیبٍ
ای آرامِ دل هر وحشت زده دور از وطن.4/16
وَ غَرَّقَتْ دُمُوعُهُ خَدَّیْهِ
و دو گونه اش غرق اشک شده.9/12
وَ امْتَهَنَکَ بِالزِّیَادَةِ وَ النُّقْصَانِ، وَ الطُّلُوعِ وَ الْأُفُولِ
و تو را با فزونی و کاستی و طلوع و غروب، به خدمت گرفت.2/43
غرور فریب
غش خیانت
غصّه اندوه
غضب خشم
غفران آمرزش
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ الَّذِینَ... لَا یَغْفُلُونَ عَنِ الْوَلَهِ إِلَیْکَ
خداوندا و حاملان عرشت که از شیفتگی به سوی تو غافل نمی شوند...1/3
وَ الَّذِینَ... لَا یَقْطَعُهُمْ عَنْ تَعْظِیمِکَ سَهْوُ الْغَفَلَاتِ...
و همانها که فراموشیِ غفلت ها، آنها را از
ص: 871
تعظیم تو جدا نمی سازد...7/3
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... سِنَةِ الْغَفْلَةِ
خداوندا به تو پناه می برم از خواب غفلت.2و1/8
انْتَبَهْتُ بِتَذْکِیرِکَ لِی مِنْ غَفْلَتِی
با یادآوری تو، از غفلتم آگاه شدم.16/13
وَ مَنْ أَغْفَلُ مِنِّی عَنْ حَظِّهِ؟
و چه کسی از بهره خود فراموشکارتر از من است؟23/16
أَیْقِظْنَا عَنْ سِنَةِ الْغَفْلَةِ
ما را از خواب غفلت و فراموشی بیدار گردان.7/17
اللَّهُمَّ... أَیْقِظْنَا عَنْ سِنَةِ الْغَفْلَةِ بِالرُّکُونِ إِلَیْهِ
خداوندا ما را از خواب غفلت و فراموشی، که به سبب میل و اعتماد به اوست، بیدار گردان.7/17
وَ أَعْطِنَا مَا أَغْفَلْنَاهُ
و آنچه از ذکرش غافل شدیم به ما عطا فرما.16/17
وَ نَبِّهْنِی لِذِکْرِکَ فِی أَوْقَاتِ الْغَفْلَةِ
و مرا در اوقات غفلت، برای یاد خود بیدار کن. 29/20
وَ لَا تَجْعَلْنِی... غَافِلًا لِإِحْسَانِکَ فِیما أَبْلَیْتَنِی
و مرا غافل از احسانت در آنچه به من بخشیدی قرار نده.8/21
هُوَ، یَا رَبِّ، مِمَّا قَدْ أَحْصَیْتَهُ عَلَیَّ وَ أَغْفَلْتُهُ أَنَا مِنْ نَفْسِی
آن (تکلیف) ای پروردگار من، از چیزهایی است که بر من به حساب آورده ای و من خودسرانه از آن غافل شدم.7/22
لَا یَغْفُلُ إِنْ غَفَلْنَا
ص: 872
اگر (از او) غافل شویم، او غافل نمی شود.6/25
وَ لَسْتُ أَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ بِفَضْلِ نَافِلَةٍ مَعَ کَثِیرِ مَا أَغْفَلْتُ مِنْ وَظَائِفِ فُرُوضِکَ
و من هیچ گاه با فضیلتِ (عمل) مستحبّ به سویت توسّل نمی جویم، با آنکه از بسیاری از شرایط واجبات غفلت نمودم.18/32
وَ لَا تَسُمْنَا الْغَفْلَةَ عَنْکَ
و ما را گرفتار غفلت از خودت نکن.4/34
وَ لَا یُخَافُ إِغْفَالُکَ ثَوَابَ مَنْ أَرْضَاکَ
و ترسی نیست که پاداش آنکه تو را خوشنود گردانْد، فروگذاری.16/37
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... لِمَا طَوَتِ الْغَفْلَةُ عَنَّا مِنْ تَصَفُّحِ الِاعْتِبَارِ نَاشِرًا
و قرآن را ناشر پندهایی که غفلت از دید ما می پوشاند، قرار ده.10/42
علّت گواهی ندادن روزهای ماه رمضان،
وَ أَعِنَّا فِی نَهَارِهِ عَلَی صِیَامِهِ... حَتَّی لَا یَشْهَدَ نَهَارُهُ عَلَیْنَا بِغَفْلَةٍ
و ما را در روزش به روزه داری آن، یاری نما. تا روزش بر ما به غفلت، گواهی ندهد.17/44
فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ ذَلِکَ الْمَنْزِلِ بَعْدَ فَتْحِ الْبَابِ وَ إِقَامَةِ الدَّلِیلِ
پس - بعد از گشودن درْ و به پا داشتن راهنما - عذر آنکه از ورود به آن منزل غفلت نماید چیست؟!11/45
لَمْ تَکُنْ... إِمْسَاکُکَ غَفْلَةً
خودداری ات از روی غفلت نبوده است.22/46
وَ نَبِّهْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْغَافِلِینَ
و مرا از خواب غافلان، بیدار فرما.91/47
وَ انْزِعْ مِنْ قَلْبِی حُبَّ دُنْیَا دَنِیَّةٍ... تُذْهِلُ عَنِ التَّقَرُّبِ مِنْکَ
ص: 873
و دوستی دنیای پست را که از نزدیکی جستن به تو، غافل می نماید، از دلم بَر کن.109/47
وَ لَا تُذْهِبْ عَنِّی شُکْرَکَ، بَلْ أَلْزِمْنِیهِ فِی أَحْوَالِ السَّهْوِ عِنْدَ غَفَلَاتِ الْجَاهِلِینَ لِآلْائِکَ
و شکرگزاریت را از من نگیر. بلکه آن را همیشه در حالات بی توجّهی، هنگام فراموشی های نادانان به نعمت هایت، با من همراه گردان.114/47
وَ لَا تَذَرْنِی... فِی غَمْرَتِی سَاهِیًا حَتَّی حِینٍ
و مرا در گرداب غفلتم، تا مدّت زمانی بی خبر رها نکن.124/47
وَ أَشْرِبْ قَلْبِی عِنْدَ ذُهُولِ الْعُقُولِ طَاعَتَکَ
و دلم را هنگام غفلتِ عقل ها، به طاعت خود سیراب کن.130/47
وَ أَبَیْتُ إِلَّا تَقَحُّمًا لِحُرُمَاتِکَ... وَ غَفْلَةً عَنْ وَعِیدِکَ
و من جز وارد شدن در حرام های تو و غفلت از تهدیدهای تو کاری نداشته ام.14/49
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ... بَدَنُهُ غَافِلٌ لِسُکُونِ عُرُوقِهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که تن او به خاطر آرامش رگ هایش، غافل مانده.8/52
یَا غَفْلَتِی عَمَّا یُرَادُ بِی
ای وای از بی خبری من از آنچه درباره ام خواسته می شود!.6/53
وَ عَافِنِی مِمَّا ابْتَلَیْتَ بِهِ طَبَقَاتِ عَبِیدِکَ وَ إِمَائِکَ
و مرا از آنچه طبقات (مختلف) غلامان و کنیزانت را به آن مبتلا نموده ای، عافیت بخش.105/47
وَ جَعَلَ لَنَا الْفَضِیلَةَ بِالْمَلَکَةِ عَلَی جَمِیعِ الْخَلْقِ
و با دادن قدرت به ما، (ما را) بر همه آفریدگان برتری داد.18/1
ص: 874
وَ أَدِلْ لَنَا وَ لَا تُدِلْ مِنَّا
و چیرگی را برای (نفع) ما قرار ده و بر ضرر ما قرار نده.8/5
وَ اکْفِنَا... مَرَارَةَ صَوْلَةِ السُّلْطَانِ
و ما را از تلخی قهر و غلبه پادشاه نگهدار.10/5
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... مَلَکَةِ الْحَمِیَّةِ
خداوندا به تو پناه می برم از غلبه عصبیّت.1/8
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ یَسْتَحْوِذَ عَلَیْنَا الشَّیْطَانُ
و پناه می بریم به تو از اینکه شیطان بر ما دست یابد.6/8
وَ أَسْتَعْصِمُکَ مِنْ مَلَکَتِهِ
و از تو می خواهم مرا از چیرگی او نگاه داری.27/32
اللَّهُمَّ... لَا تَفْتِنْهُ بِالْأَمْنِ مِنْ إِنْکَارِکَ، فَیُصِرَّ عَلَی ظُلْمِی، وَ یُحَاضِرَنِی بِحَقِّی
خداوندا او را به ایمنی از کیفرت آزمایش نکن، تا به ستم نمودن بر من پافشاری کرده بر حقّم دست یابد.12/14
وَ حَوِّلْ سُلْطَانَهُ عَنَّا
و تسلّط او را از ما بردار.9/17
وَ هَبْ لِی... قُدْرَةً عَلَی مَنِ اضْطَهَدَنِی
و مرا توانایی ای بر آنکه به من تسلّط یافت، ببخش.8/20
لَا یُوءْمِنُ إِلَّا غَالِبٌ عَلَی مَغْلُوبٍ
شکست خورده را جز پیروز، امان نمی بخشد.3/21
وَ ارْزُقْنِی الرَّغْبَةَ فِی الْعَمَلِ لَکَ لِآخِرَتِی... حَتَّی یَکُونَ الْغَالِبُ عَلَیَّ الزُّهْدَ فِی دُنْیَایَ
و برای آخرتمْ رغبت در عمل برای تو را، روزی ام گردان. تا آنکه بی رغبتی در دنیا بر من چیره شود.8/22
ص: 875
سَلَّطْتَهُ مِنَّا عَلَی مَا لَمْ تُسَلِّطْنَا عَلَیْهِ مِنْهُ
او را بر ما تسلّط دادی، و ما را بر او تسلّطی نیست.6/25
اللَّهُمَّ فَاقْهَرْ سُلْطَانَهُ عَنَّا بِسُلْطَانِکَ...
خداوندا با سلطه خود، او را از تسلّط بر ما مغلوب نما.8/25
اللَّهُمَّ اشْغَلِ الْمُشْرِکِینَ بِالْمُشْرِکِینَ عَنْ تَنَاوُلِ أَطْرَافِ الْمُسْلِمِینَ
خداوندا مشرکان را به مشرکان مشغول گردان و از چیرگی به نواحی مسلمانان، بازدار.10/27
فَإِذَا صَافَّ عَدُوَّکَ وَ عَدُوَّهُ فَقَلِّلْهُمْ فِی عَیْنِهِ... وَ أَدِلْ لَهُ مِنْهُمْ
پس هرگاه با دشمن تو و دشمن خودش روبرو شد، آنها را در چشمش اندک نما و او را بر آنان پیروز فرما.15/27
فَإِذَا صَافَّ عَدُوَّکَ وَ عَدُوَّهُ... أَدِلْ لَهُ مِنْهُمْ، وَ لَا تُدِلْهُمْ مِنْهُ
پس هرگاه با دشمن تو و دشمن خودش روبرو شد، او را بر آنان پیروز فرما و آنها را بر او چیره نساز.15/27
هَذَا مَقَامُ مَنْ... اسْتَحْوَذَ عَلَیْهِ الشَّیْطَانُ
این مقام کسی است که شیطان بر او چیره گشته.6/31
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةً تَسْلَمُ بِهَا کُلُّ جَارِحَةٍ عَلَی حِیَالِهَا مِنْ تَبِعَاتِکَ، وَ تَأْمَنُ مِمَا یَخَافُ الْمُعْتَدُونَ مِنْ أَلِیمِ سَطَوَاتِکَ
خداوندا و همانا من به درگاهت توبه می کنم. توبه ای که با آن هر عضوی به سهم خود از کیفرهایت سالم مانَد و از قهرهای دردناکت که بیدادگران می ترسند، در امان باشد.22/31
عَزَّ سُلْطَانُکَ عِزًّا لَا حَدَّ لَهُ بِأَوَّلِیَّةٍ، وَ لَا مُنْتَهَی لَهُ بِآخِرِیَّةٍ
فرمانروایی تو، چنان با عزّت است، که حدّی برای اوّلش و پایانی برای آخرش نیست.4/32
وَ قَدِ اسْتَحْوَذَ عَلَیَّ عَدُوُّکَ الَّذِی اسْتَنْظَرَکَ لِغَوَایَتِی فَأَنْظَرْتَهُ
و دشمن تو که برای بیراهه بردن من از تو
ص: 876
فرصت خواست، پس فرصتش دادی، بر من چیره شده است.12/32
وَ لَا بِأَحَدٍ عَنْ سَطْوَتِکَ امْتِنَاعٌ
و هیچ کس از غلبه ات امتناع نتواند کرد.5/36
وَ جَعَلْتَهُ مُهَیْمِنًا عَلَی کُلِّ کِتَابٍ أَنْزَلْتَهُ
و آن را بر هر کتابی که نازل کرده ای، چیره قرار دادی.1/42
أَنْتَ الَّذِی... لَمْ یَقُمْ لِسُلْطَانِکَ سُلْطَانٌ
تویی آنکه در برابر سلطه و غلبه ات، سلطه و قدرتی، توانایی ندارد.16/47
سُبْحَانَکَ بَاهِرَ الْآیَاتِ
پاک و منزّهی! ای که نشانه هایت آشکار است.31/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا... یُقَابِلُ عِزَّ جَلَالِکَ
سپاس برای توست. سپاسی که با غلبه بزرگی ات برابر باشد.49و36/47
وَ امْدُدْهُ بِجُنْدِکَ الْأَغْلَبِ
و با چیره ترین لشکرت، به او کمک رسان.61/47
أَنَا الَّذِی لَمْ یَرْهَبْ سَطْوَتَکَ
منم آنکه از قهر (و غلبه) تو نترسیده ام.81/47
وَ لَا تُوءْیِسْنِی مِنَ الْأَمَلِ فِیکَ فَیَغْلِبَ عَلَیَّ الْقُنُوطُ مِنْ رَحْمَتِکَ
و از آرزومندی به خود ناامیدم نکن، که ناامیدی از رحمتت بر من چیره شود.101/47
وَ عَجِّلِ الْفَرَجَ... وَ الَّتمْکِینَ وَ التَّأْیِیدَ لَهُمْ
و در فرج و تسلّط دادن و تأیید آنان، شتاب فرما.11/48
وَ لَا تُشْمِتْ بِی عَدُوِّی... وَ لَا تُسَلِّطْهُ عَلَیَّ
و دشمنم را بر من شاد نگردان و او را بر من مسلّط نساز.14/48
ص: 877
حَلَلْتُ شِعَابَ تَلَفٍ، تَعَرَّضْتُ فِیهَا لِسَطَوَاتِکَ وَ بِحُلُولِهَا عُقُوبَاتِکَ
به درّه های نابودی وارد شدم. در آنها، خود را در معرض غلبه ها و سخت گیری هایت قرار داده، با عقوبت هایت روبرو شدم.2/49
یَا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوکُ نِیرَ الْمَذَلَّةِ عَلَی أَعْنَاقِهَا، فَهُمْ مِنْ سَطَوَاتِهِ خَائِفُونَ
ای کسی که پادشاهان برای او یوغ خواری بر گردن هایشان نهاده اند و از قهرها و غلبه های او ترسانند.7/51
سُبْحَانَکَ مَا... أَقْهَرَ سُلْطَانَکَ
پاک و منزّهی! چه غالب است پادشاهی ات!4/52
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ... سُوءَالَ مَنْ قَدْ... اسْتَمْکَنَتْ مِنْهُ الدُّنْیَا
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که دنیا بر او تسلّط یافته است. 9و8/52
غم اندوه
غنا بی نیازی
غیب پنهان
وَ سَدِّدْنِی لِأَنْ... أُخَالِفَ مَنِ اغْتَابَنِی إِلَی حُسْنِ الذِّکْرِ
و مرا توفیق ده تا با آنکه از من غیبت نموده به نیکی یاد کنم.9/20
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ... أَوِ اغْتِیَابِ مُوءْمِنٍ غَائِبٍ... نُطْقًا بِالْحَمْدِ لَکَ
خداوندا به جای آنچه او (شیطان) بر زبانم جاری ساخته از سخن زشت یا غیبت مؤمن غائب، سپاس برای خودت را قرار ده.13/20
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُوءْمِنَنِی مِنْ... هَمْزِهِ...
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا مرا از غیبت نمودنش ایمن سازی.8و7/23
غیظ خشم
ص: 878
فاش کردن افشا
فامیل خویشان
فانی فنا و نیز نابودی
فایده سود
فتور سستی
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ، دَائِمُ الْبَرَکَةِ إِلَی طُلُوعِ الْفَجْرِ عَلَی مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ...
در آن فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان، بر هر یک از بندگانش که بخواهد، برای هر کاری فرود می آیند. آن شبِ سلام (به همراه) برکتی است که تا برآمدن سپیده دم دوام دارد. 5/44
فجور فسق
فحشا زشتی
فخرفروشی
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... مُبَاهَاةِ الْمُکْثِرِینَ
خداوندا به تو پناه می برم از فخر فروشی ثروتمندان.3و1/8
وَ اعْصِمْنِی مِنَ الْفَخْرِ
و مرا از فخرفروشی حفظ فرما.3/20
اسْتَوْعَبَ حِسَابَ عُمُرِهِ قَبَضَهُ إِلَی مَا نَدَبَهُ إِلَیْهِ مِنْ مَوْفُورِ ثَوَابِهِ، أَوْ مَحْذُورِ عِقَابِهِ
زمانی که حساب زندگی اش را بستاند، او را گرفته، به سوی آنچه فراخوانده بود، از پاداش فراوان یا کیفر ترسناک خود روانه سازد.6/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَوْ حَبَسَ عَنْ عِبَادِهِ مَعْرِفَةَ حَمْدِهِ... لَتَصَرَّفُوا فِی مِنَنِهِ فَلَمْ یَحْمَدُوهُ، وَ تَوَسَّعُوا فِی رِزْقِهِ فَلَمْ
ص: 879
یَشْکُرُوهُ
و سپاس خدای را که اگر بندگانش را از شناختن سپاسش بازمی داشت، آنها نعمت هایش را صرف می نمودند و او را سپاس نمی گزاردند و از روزی ای که عطا فرموده، به فراخی استفاده می برند و شکرش به جا نمی آوردند.8/1
وَ اشْکُرْهُمْ عَلَی... خُرُوجِهِمْ مِنْ سَعَةِ الْمَعَاشِ إِلَی ضِیقِهِ
و ایشان را به خاطر آنکه از زندگی راحت به سختی افتادند، پاداش عنایت کن.8/4
وَ تَفْسَحُ لَهُمْ فِی رِیَاضِ جَنَّتِکَ
و در باغ های بهشتت بر ایشان وسعت دهی.14/4
وَ تُزَهِّدَهُمْ فِی سَعَةِ الْعَاجِلِ
و در گشادگی دنیا آنان را بی میل نمایی.16/4
إِنَّکَ وَاسِعٌ کَرِیمٌ
همانا تو دارای رحمت وسیع و بخشش بسیار هستی. 24/13
إِنَّکَ ذُو رَحْمَةٍ وَاسِعَةٍ
به درستی که تو دارای رحمت گسترده هستی.21/42
فَیَا مَنْ رَحْمَتُهُ وَاسِعَةٌ
پس ای کسی که رحمتش وسیع است.8/48
فَإِنَّکَ وَاسِعٌ کَرِیمٌ
زیرا تو توانگر بخشنده ای.28/48، 7/22
وَ أَشْهِدْ مَلَائِکَتَکَ الْکِرَامَ السَّفَرَةَ. بِسَقْیٍ مِنْکَ نَافِعٍ... وَاسِعٍ دِرَرُهُ
و فرشتگانِ بزرگوارِ نویسنده ات را به فرستادن آبی سودمند از جانب خود که جاری شدنش بسیار باشد، آماده ساز.2/19
وَ تُوَسِّعُ بِهِ فِی الْأَقْوَاتِ
و با آن روزی ها فراخی دهی.3/19
وَ أَوْسِعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِکَ
و روزی ات را بر من بگستر.3/20
وَ افْتَحْ لِی أَبْوَابَ... رِزْقِکَ الْوَاسِعِ
و درهای روزی فراخت را بر من بگشای.132/47
ص: 880
وَ اجْعَلْ أَوْسَعَ رِزْقِکَ عَلَیَّ إِذَا کَبِرْتُ
و فراخ ترین روزی ات را بر من، زمانی که پیر شدم قرار ده.11/20
وَ أَیْنَ إِقْتَارُهُمَا عَلَی أَنْفُسِهِمَا لِلتَّوْسِعَةِ عَلَیَّ؟!
و تنگی هایی که آن دو (پدر و مادرم) برای گشایش من بر خود گرفته اند، چه می شود؟10/24
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُوسَعِ عَلَیْهِمُ الرِّزْقُ الْحَلَالُ مِنْ فَضْلِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) از فضلت روزی حلال برای آنان سرشار شده، قرار ده.11و10/25
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُوسَعِ عَلَیْهِمُ الرِّزْقُ الْحَلَالُ مِنْ فَضْلِکَ، الْوَاسِعِ بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) به جود و کرم تو از فضل گسترده ات روزی حلال برای آنان سرشار شده، قرار ده.11و10/25
وَ وَسِّعْ بِمَوَاقِعِ حُکْمِکَ صَدْرِی
و سینه ام را به احکام (مقدّرات) خود، فراخ ساز.3/35
وَ سُقْ إِلَیْنَا بِهِ رَغَدَ الْعَیْشِ وَ خِصْبَ سَعَةِ الْأَرْزَاقِ
و به وسیله آن (قرآن)، آسایش زندگی و توسعه روزی های فراوان را به سوی ما سوق بده.12/42
وَ افْسَحْ لَنَا بِرَحْمَتِکَ فِی ضِیقِ مَلَاحِدِنَا
و به رحمتت، تنگی لحدهایمان را برای ما گشاد گردان.14/42
وَ اجْمَعْ لِیَ الْغِنَی... وَ الصِّحَّةَ وَ السَّعَةَ
و بی نیازی و تندرستی و فراخی را، برایم فراهم ساز.130/47
إِنِّی... لَمَغْفِرَتُکَ وَ رَحْمَتُکَ أَوْسَعُ مِنْ ذُنُوبِی
ص: 881
همانا آمرزش و رحمت تو، از گناهانم وسیع تر است.4/48
وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ وَ سَعَةِ مَا عِنْدَکَ
و برایم از فضل و فراخی آنچه نزد توست، بیفزا.28/48
فرار گریز
وَ اجْعَلْ... فَرَاغَ أَبْدَانِنَا فِی شُکْرِ نِعْمَتِکَ
و آسایش تن هایمان را در سپاس گزاری نعمت خود قرار ده.14/5
فَإِنْ قَدَّرْتَ لَنَا فَرَاغًا مِنْ شُغْلٍ. فَاجْعَلْهُ فَرَاغَ سَلَامَةٍ، لَا تُدْرِکُنَا فِیهِ تَبِعَةٌ
و اگر برای ما فراغت از کار مقدّر نموده ای، پس آن را با تندرستی قرار ده که در آن گناهی ما را نگیرد.2/11
وَ ارْزُقْنِی... فَرَاغًا فِی زَهَادَةٍ
و مرا فراغت در زهد، روزی فرما.27/20
وَ فَرِّغْهُمْ عَنْ مُحَارَبَتِهِمْ لِعِبَادَتِکَ
و خاطرشان را از سرگرمی به جنگ با دشمن، برای عبادت خویش آسوده ساز.7/27
وَ أَذِقْنِی طَعْمَ الْفَرَاغِ لِمَا تُحِبُّ بِسَعَةٍ مِنْ سَعَتِکَ
و به وسیله گشایشی از گشایشگری ات، طعم فراغت برای (پرداختن به) آنچه را دوست داری، به من بچشان.125/47
فراق جدایی
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... عَدَدَ مَا أَحَاطَ بِهِ عِلْمُهُ مِنْ جَمِیعِ الْأَشْیَاءِ
پس سپاس او را، به شماره آنچه علمش - از همه چیزها - به آن احاطه دارد.27/1
یَحْوِینَا مُلْکُکَ وَ سُلْطَانُکَ
سلطه و فرمانروایی توست که ما را فرا می گیرد.10/6
ص: 882
أَنْتَ الَّذِی وَسِعْتَ کُلَّ شَیْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْمًا
تویی آنکه با رحمت و دانش، همه چیز را دربر گرفته ای.5/16
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ مَنْ شَهِدَ لَکَ بِالرُّبُوبِیَّةِ...
خداوندا و همه این خواسته ها را در حقّ هر که به پروردگاری ات گواهی داد، اجابت فرما.11/17
وَ انْشُرْ عَلَیْنَا رَحْمَتَکَ بِغَیْثِکَ الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ... وَ تُوَسِّعُ بِهِ فِی الْأَقْوَاتِ، سَحَابًا... طَبَقًا...
و رحمتت را با بارانِ فراوان از ابر، بر ما بگستران. و با آن روزی ها فراخی دهی. ابری فراگیر.3و1/19
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ أَعْدَاءَکَ فِی أَقْطَارِ الْبِلَادِ مِنَ الْهِنْدِ... وَ سَائِرِ أُمَمِ الشِّرْکِ
خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند از هند و دیگر امّت های مشرک.9/27
وَ کَمْ قَدْ شَمِلَ عَفْوُکَ الظَّالِمِینَ
و چه بسیار عفوت که ستمگران را فرا گرفت.9/39
وَ إِنِ اشْتَمَلَ عَلَیْنَا عَدُوُّکَ الشَّیْطَانُ فَاسْتَنْقِذْنَا مِنْهُ
و اگر دشمن تو شیطان، بر ما چیره شده، پس ما را از او رهایی ده.16/44
یَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَی عِبَادِهِ بِالْإِحْسَانِ وَ الْفَضْلِ، وَ غَمَرَهُمْ بِالْمَنِّ وَ الطَّوْلِ
ای آنکه با احسان و تفضّل، مورد ستایش بندگانت قرار گرفته ای و با بخشش و نعمت، ایشان را فراگرفته ای.18/45
وَ هُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ مُحِیطٌ
و او به هر چیزی احاطه دارد.2/47
أَنْتَ الَّذِی لَا یَحْوِیکَ مَکَانٌ
تویی آنکه مکانی تو را فرانمی گیرد.16/47
ص: 883
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا... یَسْتَغْرِقُ کُلَّ جَزَاءٍ جَزَاوءُهُ
سپاس برای توست. سپاسی که جزایش همه جزاها را فراگیرد.42و36/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً... تَشْتَمِلُ عَلَی صَلَوَاتِ عِبَادِکَ مِنْ جِنِّکَ وَ إِنْسِکَ وَ أَهْلِ إِجَابَتِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که درودهای بندگانت از جن و اِنست و اجابت کنندگان دعوتت را شامل شود.54/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُحِیطُ بِکُلِّ صَلَاةٍ سَالِفَةٍ وَ مُسْتَأْنَفَةٍ
پروردگار من، بر او و خاندانش درود فرست، درودی که هر درود گذشته و تازه ای را فراگیرد.55/47
وَ حُلْ بَیْنِی وَ بَیْنَ... مَنْقَصَةٍ تَرْهَقُنِی
و میان من و نقیصه ای که مرا فرامی گیرد، جدایی انداز.99/47
وَ لَا تَرْمِ بِی رَمْیَ... مَنِ اشْتَمَلَ عَلَیْهِ الْخِزْیُ مِنْ عِنْدِکَ
و مرا دور نینداز همانند دور انداختن کسی که از جانب تو خواری او را شامل شده.104/47
فَلَوْ لَا الْمَوَاقِفُ الَّتِی أُوءَمِّلُ مِنْ عَفْوِکَ الَّذِی شَمِلَ کُلَّ شَیْءٍ لَأَلْقَیْتُ بِیَدِی
پس اگر جایگاهی که از بخشایشت آرزومندم و هر چیزی را فرامی گیرد نبود، خود را هلاک می ساختم. 3/50
وَ إِنْ تَعْفُ عَنِّی فَقَدِیمًا شَمَلَنِی عَفْوُکَ
و اگر از من درگذری، پس از دیرزمانیست که بخشایشت مرا فراگرفته است.4/50
أَتَنَصَّلُ إِلَیْکَ مِنْ ذُنُوبِیَ الَّتِی قَدْ أَوْبَقَتْنِی، وَ أَحَاطَتْ بِی فَأَهْلَکَتْنِی
به درگاه تو از گناهانم که تباهم ساخته و مرا فراگرفته تا هلاکم کند، پوزش می طلبم.8/51
فَلَا تَنْسَ لَهُمُ اللَّهُمَّ مَا تَرَکُوا لَکَ وَ فِیکَ
پس خداوندا آنچه را برای تو و در راه تو رها
ص: 884
کردند برای آنان از نظر دور ندار.7/4
وَ مَنْ... أَشَدُّ إِقْدَامًا عَلَی السُّوءِ مِنِّی حِینَ أَقِفُ بَیْنَ دَعْوَتِکَ وَ دَعْوَةِ الشَّیْطَانِ فَأَتَّبِعُ دَعْوَتَهُ عَلَی غَیْرِ عَمًی مِنِّی فِی مَعْرِفَةٍ بِهِ وَ لَا نِسْیَانٍ مِنْ حِفْظِی لَهُ؟
و چه کسی از من بر اعمال زشت بی باک تر است، هنگامی که بین دعوت تو و دعوت شیطان می ایستم، دعوت او را می پذیرم با آنکه در شناخت او کور و در شناخت بدی های او فراموشکار نیستم؟23/16
وَ احْفَظْ لَنَا مَا نَسِینَاهُ
و آنچه فراموشش کردیم برای ما نگهدار.16/17
وَ لَا تَجْعَلْنِی نَاسِیًا لِذِکْرِکَ فِیما أَوْلَیْتَنِی
و مرا فراموشکارِ یادت در آنچه به من عطا نمودی، قرار نده.8/21
وَ اقْضِ عَنِّی کُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِیهِ وَ فَرَضْتَهُ عَلَیَّ... ذَکَرْتُهُ أَوْ نَسِیتُهُ
و مرا به انجام آنچه بر من لازم و واجب نموده ای، توفیق ده. خواه آن را به یاد داشته یا فراموشش کرده باشم.6/22
اللَّهُمَّ لَا تُنْسِنِی ذِکْرَهُمَا فِی أَدْبَارِ صَلَوَاتِی...
خداوندا یاد آنان را بعدِ نمازهایم، از یادم نبر.13/24
لَا یَنْسَی إِنْ نَسِینَا
اگر فراموشش کنیم، او (ما را) فراموش نمی کند. 6/25
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِکُلِّ مَا یُصْلِحُنِی فِی دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی مَا ذَکَرْتُ مِنْهُ وَ مَا نَسِیتُ
و هر چه در دنیایم و آخرتم به صلاحم است، چه آن را به یاد آوردم یا آنچه فراموش کردم، بر من ارزانی دار.9/25
وَ أَنْسِهِمْ عِنْدَ لِقَائِهِمُ الْعَدُوَّ ذِکْرَ دُنْیَاهُمُ الْخَدَّاعَةِ الْغَرُورِ
و هنگام برخورد با دشمن، یاد دنیای فریبنده
ص: 885
گول زننده را از خاطرشان ببر.4/27
وَ أَذْهِلْ قُلُوبَهُمْ عَنِ الِاحْتِیَالِ
و قلب هایشان را از چاره جویی بی خبر ساز.11/27
وَ أَنْسِهِ ذِکْرَ الْأَهْلِ وَ الْوَلَدِ
و یاد خانواده و فرزند را فراموشش ساز.13/27
اللَّهُمَّ وَ عَلَیَّ... تَبِعَاتٌ قَدْ نَسِیتُهُنَّ
خداوندا و مرا (از حقوق مردم) گرفتاری هایی است که فراموش کرده ام.18/31
اللَّهُمَّ وَ عَلَیَّ تَبِعَاتٌ... وَ کُلُّهُنَّ بِعَیْنِکَ الَّتِی لَا تَنَامُ، وَ عِلْمِکَ الَّذِی لَا یَنْسَی
خداوندا و مرا (از حقوق مردم) گرفتاری هایی است و همه آنها پیش چشم تو که نمی خوابد و در علم تو که فراموش نمی کند، قرار دارد.18/31
فَمَا کُلُّ مَا نَطَقْتُ بِهِ عَنْ جَهْلٍ مِنِّی بِسُوءِ أَثَرِی، وَ لَا نِسْیَانٍ لِمَا سَبَقَ مِنْ ذَمِیمِ فِعْلِی
پس هر چه گفتم، از جهل به بدی کردارم و از فراموشیِ کردار نکوهیده گذشته ام نیست.26/31
اللَّهُمَّ وَ مَا... اکْتَسَبْنَا فِیهِ مِنْ خَطِیئَةٍ عَلَی تَعَمُّدٍ مِنَّا، أَوْ عَلَی نِسْیَانٍ ظَلَمْنَا فِیهِ أَنْفُسَنَا... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اسْتُرْنَا بِسِتْرِکَ
خداوندا و خطایی که ما در آن (ماه) از روی عمد زیر بارش رفتیم، یا فراموشی ای که در آن به خود ستم کردیم؛ پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را به پرده خود بپوشان.47/45
وَ لَا تُنْسِنِی ذِکْرَکَ
و یاد خود را از خاطرم نبر.114/47
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی إِذَا... کُنْتُ مِنَ الْمَنْسِیِّینَ کَمَنْ قَدْ نُسِیَ
مولای من! هنگامی که مانند کسی که فراموش شده، از فراموش شدگان گردم، به من رحم کن.5/53
ص: 886
اسْتَوْعَبَ حِسَابَ عُمُرِهِ قَبَضَهُ إِلَی مَا نَدَبَهُ إِلَیْهِ مِنْ مَوْفُورِ ثَوَابِهِ، أَوْ مَحْذُورِ عِقَابِهِ
زمانی که حساب زندگی اش را بستاند، او را گرفته، به سوی آنچه فراخوانده بود، از پاداش فراوان یا کیفر ترسناک خود روانه سازد.6/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَوْ حَبَسَ عَنْ عِبَادِهِ مَعْرِفَةَ حَمْدِهِ عَلَی مَا... أَسْبَغَ عَلَیْهِمْ مِنْ نِعَمِهِ الْمُتَظَاهِرَةِ، لَتَصَرَّفُوا فِی مِنَنِهِ فَلَمْ یَحْمَدُوهُ
و سپاس خدای را که اگر بندگانش را از شناختن سپاسش بر نعمت های آشکار که برای آنها تمام کرده بازمی داشت، آنها نعمت هایش را صرف می نمودند و او را سپاس نمی گزاردند.8/1
وَ اشْکُرْهُمْ عَلَی... مَنْ کَثَّرْتَ فِی إِعْزَازِ دِینِکَ مِنْ مَظْلُومِهِمْ
و آن افراد بسیاری را که به خاطر ارجمند ساختن دینت ستم ها دیدند، پاداش عنایت کن.8/4
وَ إِنَّمَا یُعْطِی الْمُعْطُونَ مِنْ فَضْلِ جِدَتِکَ
و به درستی که بخشندگان از زیادی عطای تو می بخشند. 11/5
اللَّهُمَّ إِنَّمَا یَکْتَفِی الْمُکْتَفُونَ بِفَضْلِ قُوَّتِکَ
خداوندا به درستی که بی نیازان به فزونی نیروی تو بی نیاز می شوند.11/5
وَ أَجْزِلْ لَنَا فِیهِ مِنَ الْحَسَنَاتِ
و در آن روز خوبی ها را برای ما بسیار گردان.14/6
وَ عَلِمْتُ أَنَّ کَثِیرَ مَا أَسْأَلُکَ یَسِیرٌ فِی وُجْدِکَ
و دانستم هر چه از تو زیاد درخواست کنم نزد (دارایی) تو اندک است.19/13
إِنَّ ذَلِکَ... لَا یَؤُودُکَ فِی جَزِیلِ هِبَاتِکَ الَّتِی دَلَّتْ عَلَیْهَا آیَاتُکَ
بدرستی که این در برابر بخشش های بسیارت که نشانه هایت بر آن دلالت دارد بر تو سنگین
ص: 887
نمی باشد.34/16
فَغَیْرُ کَثِیرٍ مَا عَاقِبَتُهُ الْفَنَاءُ
زیرا آنچه سرانجامش نابودیست، زیاد نیست.3/18
وَ انْشُرْ عَلَیْنَا رَحْمَتَکَ بِغَیْثِکَ الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ
و رحمتت را با بارانِ فراوان از ابر بر ما بگستران. 1/19
وَ أَشْهِدْ مَلَائِکَتَکَ الْکِرَامَ السَّفَرَةَ. بِسَقْیٍ مِنْکَ نَافِعٍ، دَائِمٍ غُزْرُهُ
و فرشتگانِ بزرگوارِ نویسنده ات را به فرستادن آبی سودمند از جانب خود - که فراوانی اش همیشگی باشد - آماده ساز.2/19
اللَّهُمَّ اسْقِنَا غَیْثًا مُغِیثًا... غَزِیرًا
خداوندا ما را از بارانی ثمربخش و پُر آب، سیراب گردان.4/19
وَ وَفِّرْ مَلَکَتِی بِالْبَرَکَةِ فِیهِ
و دارایی ام را با برکت، افزون ساز.23/20
وَ لَا أَنَالُ مَا عِنْدَکَ إِلَّا بِطَاعَتِکَ وَ بِفَضْلِ رَحْمَتِکَ
و نائل به آنچه نزد توست نیستم، جز با اطاعت (از) تو و به فزونی رحمت تو.6/21
إِنْ أَلْجَأْتَنِی إِلَی قَرَابَتِی حَرَمُونِی، وَ إِنْ أَعْطَوْا أَعْطَوْا قَلِیلًا نَکِدًا، وَ مَنُّوا عَلَیَّ طَوِیلًا، وَ ذَمُّوا کَثِیرًا
اگر مرا به خویشانم محتاج سازی، محرومم کنند و اگر عطا کنند، اندک و ناگوار عطا کرده اند و بر من منّت بسیار نهند و نکوهش فراوان کنند.3/22
هُوَ، یَا رَبِّ، مِمَّا قَدْ أَحْصَیْتَهُ عَلَیَّ وَ أَغْفَلْتُهُ أَنَا مِنْ نَفْسِی، فَأَدِّهِ عَنِّی مِنْ جَزِیلِ عَطِیَّتِکَ وَ کَثِیرِ مَا عِنْدَکَ
آن (تکلیف) ای پروردگار من، از چیزهایی است که بر من به حساب آورده ای و من خودسرانه از آن غافل شدم. پس آن را از عطای بزرگ و فراوانی که نزد توست، از جانب من ادا کن.7/22
وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ... حَتَّی... أَسْتَکْثِرَ بِرَّهُمَا بِی وَ إِنْ قَلَّ
ص: 888
و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را در نظرم، از خوابِ خواب آلوده، خوش تر قرار ده. تا نیکی ایشان را درباره خود - اگرچه اندک باشد - بسیار شمارم.5/24
وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ... حَتَّی... أَسْتَقِلَّ بِرِّی بِهِمَا وَ إِنْ کَثُرَ
و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را در نظرم، از خوابِ خواب آلوده، خوش تر قرار ده. تا نیکی خود را درباره ایشان - اگرچه بسیار باشد - اندک بدانم.5/24
وَ أَدْرِرْ لِی وَ عَلَی یَدِی أَرْزَاقَهُمْ
و برای من و به دست من روزی هایشان را بسیار نما.2/25
اللَّهُمَّ... أَسْبِغْ عَطَایَاهُمْ مِنْ جِدَتِکَ
خداوندا از دارایی خویش، بخشش های آنان را فراوان ساز.1/27
وَ کَثِّرْ عِدَّتَهُمْ
و بر تعدادشان بیفزا.2/27
اللَّهُمَّ وَ قَوِّ بِذَلِکَ مِحَالَ أَهْلِ الْإِسْلَامِ... وَ ثَمِّرْ بِهِ أَمْوَالَهُمْ
خداوندا و به وسیله آن، تدبیر مسلمانان را قوّت بخش و ثروت هایشان را بیفزا.7/27
وَ أَجِرْنی مِنْهُ بِوُسْعٍ فَاضِلٍ أَوْ کَفَافٍ وَاصِلٍ
و مرا با ثروتِ فراوان و روزیِ کافی، از آن (قرض) نجات ده.2/30
تَعَاطَی مَا نَهَیْتَ عَنْهُ تَغْرِیرًا... کَالْمُنْکِرِ فَضْلَ إِحْسَانِکَ إِلَیْهِ
با بی باکی آنچه از آن نهی نموده ای، انجام داده. مانند انکارکننده بسیاری فضل تو به خودش.7و6/31
و کَثُرَ عَلَیَّ مَا أَبُوءُ بِهِ مِنْ مَعْصِیَتِکَ
و معصیتت که بر دوش کشم، بر من زیاد است.10/32
ص: 889
جَعَلْتَ لِی قُوتًا مِنْ فَضْلِ طَعَامٍ وَ شَرَابٍ أَجْرَیْتَهُ لِأَمَتِکَ الَّتِی أَسْکَنْتَنِی جَوْفَهَا
از زیادی خوردنی و آشامیدنی که برای کنیزت مقرّر فرموده بودی، برایم خوراک قرار دادی. همان (مادری) که مرا در درون او جای دادی. 24/32
وَ أَجِرْنِی مِنْهَا بِفَضْلِ رَحْمَتِکَ
و مرا به بسیاری رحمتت از آن (آتش) ایمن ساز. 32/32
فَأَبَانَ فَضِیلَتَهُ عَلَی سَائِرِ الشُّهُورِ بِمَا جَعَلَ لَهُ مِنَ الْحُرُمَاتِ الْمَوْفُورَةِ
پس فضیلت آن را بر سایر ماه ها، به حرمت های فراوان آشکار ساخت.4/44
مَا... أَسْبَغَ عَلَیْنَا مِنَّتَکَ
چه سرشار است بر ما بخشش تو!18/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا أَکْثَرَ عُتَقَاءَ اللَّهِ فِیکَ!
درود بر تو. چه بسیار است آزادشدگان (از عذاب) خدا در تو!.30/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَحْرَصَنَا بِالْأَمْسِ عَلَیْکَ! وَ أَشَدَّ شَوْقَنَا غَدًا إِلَیْکَ!
درود بر تو. دیروز چه بسیار بر تو حریص بودیم! و فردا چه سخت به سوی تو مشتاقیم!.41/45
وَ أَدَّیْنَا فِیهِ قَلِیلًا مِنْ کَثِیرٍ
و در آن اندکی از بسیار را انجام دادیم.44/45
مَا أَطْوَلَ تَرَدُّدَهُ فِی عِقَابِکَ
چه طولانی است پی درپی بازگشتن او، در کیفرت!20/46
وَ نِعْمَتُکَ أَکْثَرُ مِنْ أَنْ تُحْصَی بِأَسْرِهَا
و نعمت تو بیشتر از آنست که تمامش به شماره آید.23/46
وَ إِحْسَانُکَ أَکْثَرُ مِنْ أَنْ تُشْکَرَ عَلَی أَقَلِّهِ
ص: 890
و احسان تو افزون تر از آنست که بر کمترین آن شکر توان کرد.23/46
أَنْتَ الَّذِی... لَا عِدْلَ لَکَ فَیُکَاثِرَکَ
تویی آنکه همانندی برایت نیست، تا در فزونی با تو رقابت کند.20/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُعَانُ مَنِ اجْتَهَدَ فِی تَعْدِیدِهِ
سپاس برای توست. سپاسی که هر که در بسیاری آن کوشید، یاری گردد.45و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُوجِبُ بِکَرَمِکَ الْمَزِیدَ بِوُفُورِهِ
سپاس برای توست. سپاسی که با بسیاری اش به همراه کرمت، فراوانی (نعمت) را لازم گردانَد.48و36/47
وَ صَلِّ عَلَیْهِ صَلَاةً نَامِیَةً لَا تَکُونُ صَلَاةٌ أَنْمَی مِنْهَا
و بر او درود فرست، درود فراوانی که درودی فراوان تر از آن نباشد.51/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُجْزِلُ لَهُمْ بِهَا مِنْ نِحَلِکَ وَ کَرَامَتِکَ... وَ تُوَفِّرُ عَلَیْهِمُ الْحَظَّ مِنْ عَوَائِدِکَ وَ فَوَائِدِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که با آن بخشش و کرامتت را برای ایشان بسیار سازی و بهره یِ آنان را از نعمت ها و سودهایت فراوان گردانی.57/47
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ... أَجْزَلْتَ فِیهِ عَطِیَّتَکَ
خداوندا، این روز عرفه، روزی است که عطایت را در آن فراوان نموده ای.66/47
لَا تَمْنِحْنِی بِمَا لَا طَاقَةَ لِی بِهِ فَتَبْهَظَنِی مِمَّا تُحَمِّلُنِیهِ مِنْ فَضْلِ مَحَبَّتِکَ
آنچه طاقتش را ندارم به من نبخش، که پشتم را از فزونی دوستی ات که بر دوشم گذارده ای، بشکنی.102/47
وَ جَلِّلْنِی سَوَابِغَ نَعْمَائِکَ
و مرا به نعمت های گسترده خود فراپوش.112/47
وَ تَمِّمْ سُبُوغَ نِعْمَتِکَ عَلَیَّ
ص: 891
و فراخی نعمتت را بر من تمام کن.128/47
وَ وَفِّرْ عَلَیَّ حُظُوظَ الْإِحْسَانِ مِنْ إِفْضَالِکَ
و نصیب مرا از احسان، به فضل خود فراوان گردان.129/47
وَ أَجْزِلْ لِی قِسَمَ الْمَوَاهِبِ مِنْ نَوَالِکَ
و سهم مرا از بخشش ها به لطف خود فراوان کن.129/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ... أَوْ تُعْطِیهِمْ بِهِ خَیْرًا مِنْ خَیْرِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی را قسمت می نمایی، یا خیری از خیرهای دنیا و آخرت را به ایشان عطا می کنی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
فَنَظَرْتَ یَا إِلَهِی إِلَی... وَحْدَتِی فِی کَثِیرِ عَدَدِ مَنْ نَاوَانِی
ای خدای من، پس تو تنهایی ام را در برابر (سپاهیانِ) بی شمار کسی که با من دشمنی کرده، مشاهده کردی.5/49
هَذَا مَقَامُ مَنِ اعْتَرَفَ بِسُبُوغِ النِّعَمِ
این جایگاه کسی است که به فراوانی نعمت ها اعتراف کرده است.15/49
إِلَهِی أَحْمَدُکَ... عَلَی مَا... أَسْبَغْتَ عَلَیَّ مِنْ نِعْمَتِکَ
خدای من، تو را سپاس گزارم بر نعمتت که بر من فراوان داشتی.1/51
إِلَهِی أَحْمَدُکَ - وَ أَنْتَ لِلْحَمْدِ أَهْلٌ - عَلَی... جَزِیلِ عَطَائِکَ عِنْدِی
خدای من، تو را سپاس گزارم و تو شایسته سپاسی، بر بسیاری عطاها و بخشش هایت درباره من.1/51
إِلَهِی أَحْمَدُکَ - وَ أَنْتَ لِلْحَمْدِ أَهْلٌ - عَلَی... سُبُوغِ نَعْمَائِکَ عَلَیَّ
خدای من، تو را سپاس گزارم و تو شایسته سپاسی، بر فراخی نعمت هایت بر من.1/51
ص: 892
وَ لَوْ لَا إِحْسَانُکَ إِلَیَّ وَ سُبُوغُ نَعْمَائِکَ عَلَیَّ مَا بَلَغْتُ إِحْرَازَ حَظِّی
و اگر احسان تو به من و فراوانی نعمت هایت بر من نبود، هیچگاه به بهره خود نمی رسیدم.2/51
إِلَهِی... کَمْ مِنْ نِعْمَةٍ سَابِغَةٍ أَقْرَرْتَ بِهَا عَیْنِی
خدای من، چه بسیار نعمت فراخی که دیده ام را به آن روشن نمودی!3/51
وَ وَجَدْتُ نُعْمَاکَ عَلَیَّ سَابِغَةً فِی کُلِّ شَأْنٍ مِنْ شَأْنِی وَ کُلِّ زَمَانٍ مِنْ زَمَانِی
و نعمت هایت را بر خود، در هر حالی از حالم و هر وقتی از اوقاتم، گسترده یافتم.5/51
أَشْکُو إِلَیْکَ یَا إِلَهِی... کَثْرَةَ هُمُومِی
ای خدای من، از بسیاری اندوه هایم، به تو شکایت می کنم.10/51
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ... قَلْبُهُ مَفْتُونٌ بِکَثْرَةِ النِّعَمِ عَلَیْهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که دلش به سبب زیادی نعمت ها بر او، فریفته شده.8/52
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ... سُوءَالَ مَنِ اسْتَکْثَرَ ذُنُوبَهُ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که گناهانش را بسیار دانسته است.9و8/52
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُثْنِیَنِی بِالْکَثِیرِ مِنْ کَرَامَتِکَ بِرَحْمَتِکَ
خدای من، از تو می خواهم که با رحمت خویش مرا به بسیاریِ بخشش خود بازگردانی.10/52
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ سُوءَالَ مَنِ اشْتَدَّتْ فَاقَتُهُ... وَ کَثُرَتْ ذُنُوبُهُ
خداوندا من از تو می خواهم، (مانند) درخواست کسی که سخت نیازمند، و گناهانش بسیار است.3/54
فرجام عاقبت
ص: 893
فرح شادی
وَ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا تَسْأَلُنِی غَدًا عَنْهُ
و مرا به کاری که فردا از آن بازپرسی می نمایی وادار. 3/20
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَحْرَصَنَا بِالْأَمْسِ عَلَیْکَ! وَ أَشَدَّ شَوْقَنَا غَدًا إِلَیْکَ!
درود بر تو. دیروز چه بسیار بر تو حریص بودیم! و فردا چه سخت به سوی تو مشتاقیم!.41/45
وَ فَارَقُوا الْأَزْوَاجَ وَ الْأَوْلَادَ فِی إِظْهَارِ کَلِمَتِهِ
و در راه آشکار نمودن دین او، از زنان و فرزندان خود جدا شدند.4/4
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... وَ عَلَی ذُرِّیَّاتِهِمْ، وَ عَلَی مَنْ أَطَاعَکَ مِنْهُمْ
خداوندا و بر تابعین و فرزندانشان و بر هر کسی از آنها که فرمان تو را برده، درود فرست.13/4
وَ اجْعَلْ... أَوْلَادَنَا... مِنَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِنْهُ فِی حِرْزٍ حَارِزٍ، وَ حِصْنٍ حَافِظٍ، وَ کَهْفٍ مَانِعٍ
و فرزندان ما از مردان و زنان با ایمان را، از (شرّ) او در جایگاهی محکم و دژی نگهدارنده و پناهگاهی بازدارنده قرار ده.10/17
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ...
و من و فرزندانم را از شیطانِ رانده شده پناه ده. 6/23
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ ذُرِّیَّتِهِ
خداوندا بر محمّد و خاندان او و نسل او درود فرست.12/24
اللَّهُمَّ وَ مُنَّ عَلَیَّ بِبَقَاءِ وُلْدِی... إِلَهِی امْدُدْ لِی فِی أَعْمَارِهِمْ، وَ زِدْ لِی فِی آجَالِهِمْ، وَ رَبِّ لِی صَغِیرَهُمْ، وَ قَوِّ لِی ضَعِیفَهُمْ، وَ أَصِحَّ لِی أَبْدَانَهُمْ وَ أَدْیَانَهُمْ وَ أَخْلَاقَهُمْ، وَ عَافِهِمْ فِی أَنْفُسِهِ
ص: 894
أَمْرِهِمْ، وَ أَدْرِرْ لِی وَ عَلَی یَدِی أَرْزَاقَهُمْ. وَ اجْعَلْهُمْ أَبْرَارًا أَتْقِیَاءَ بُصَرَاءَ سَامِعِینَ مُطِیعِینَ لَکَ... اللَّهُمَّ اشْدُدْ بِهِمْ عَضُدِی، وَ أَقِمْ بِهِمْ أَوَدِی، وَ کَثِّرْ بِهِمْ عَدَدِی، وَ زَیِّنْ بِهِمْ مَحْضَرِی، وَ أَحْیِ بِهِمْ ذِکْرِی، وَ اکْفِنِی بِهِمْ فِی غَیْبَتِی، وَ أَعِنِّی بِهِمْ عَلَی حَاجَتِی، وَ اجْعَلْهُمْ لِی مُحِبِّینَ... وَ أَعِنِّی عَلَی تَرْبِیَتِهِمْ وَ تَأْدِیبِهِمْ، وَ بِرِّهِمْ، وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ مَعَهُمْ أَوْلَادًا ذُکُورًا، وَ اجْعَلْ ذَلِکَ خَیْرًا لِی، وَ اجْعَلْهُمْ لِی عَوْنًا عَلَی مَا سَأَلْتُکَ
خداوندا و بر من به بقای فرزندانم منّت گذار. خداوندا عمرشان را برای من دراز گردان و در مدّت عمرشان برایم بیفزا و خردسالشان را برای من پرورش ده و ناتوانشان را برایم نیرومند نما و بدن و دین و اخلاقشان را برای من سالم بدار و آنان را در جان و اعضا و کارهایشان - که برای من مهم است - تندرستی ده و برای من و به دست من روزی هایشان را بسیار نما. و آنان را نیکوکارانی پرهیزکار و دانا و شنوا و فرمانبر خود قرار ده. خداوندا بازوی مرا به وسیله آنان محکم گردان و کجی مرا به وسیله ایشان راست فرما و تعداد مرا به وسیله آنها بیفزا و مجلس مرا به وسیله ایشان آراسته نما و یاد مرا به وسیله آنها زنده گردان و در غایب بودنم، ایشان را جانشین من فرما و در برآمدن حاجتم به وسیله آنان یاری ام ده و آنان را دوستدار من قرار ده. و مرا بر تربیت و ادب آموختن و نیکی به ایشان یاری نما. و از نزد خود
افزون بر ایشان، پسران دیگری به من ببخش و آن را برای من خیر قرار ده و ایشان را برای من، بر آنچه از تو خواستم، مددکار قرار ده.5-1/25
وَ أَعِنِّی عَلَی تَرْبِیَتِهِمْ وَ تَأْدِیبِهِمْ، وَ بِرِّهِمْ
و مرا بر تربیت و ادب آموختن و نیکی به ایشان یاری نما.5/25
وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ مَعَهُمْ أَوْلَادًا ذُکُورًا، وَ اجْعَلْ ذَلِکَ خَیْرًا لِی
و از نزد خود افزون بر ایشان، پسران دیگری به من ببخش و آن را برای من خیر قرار ده.5/25
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ
و مرا و فرزندانم را از شیطانِ رانده شده، پناه ده. 6/25
وَ أَعْطِ جَمِیعَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ وَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِثْلَ الَّذِی سَأَلْتُکَ لِنَفْسِی وَ لِوَلَدِی...
و به همه مردان و زنان مسلمان و مردان و
ص: 895
زنان با ایمان، مانندِ آنچه برای خود و فرزندانم از تو درخواست نمودم، ببخش.12/25
وَ أَنْسِهِ ذِکْرَ الْأَهْلِ وَ الْوَلَدِ
و یاد خانواده و فرزند را فراموشش ساز.13/27
إِنَّکَ الْوَاحِدُ الْأَحَدُ الصَّمَدُ، الَّذِی لَمْ تَلِدْ وَ لَمْ تُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَکَ کُفُوًا أَحَدٌ
به درستی که تو تنها یکتای بی نیازی که فرزند نیاوردی و زاییده نشدی و هیچ کس مانند تو نبوده است.5/35
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... نُضَامُّ بِهِ أَنْبِیَاءَهُ الْمُرْسَلِینَ فِی دَارِ الْمُقَامَةِ الَّتِی لَا تَزُولُ
و سپاس خدای را، سپاسی که به سبب آن، با پیامبران فرستاده اش گرد آییم، در سرای ماندگاری که جاودانی است.16و10/1
اللَّهُمَّ فَارْفَعْهُ... إِلَی الدَّرَجَةِ الْعُلْیَا مِنْ جَنَّتِکَ حَتَّی... لَا یُوَازِیَهُ لَدَیْکَ... نَبِیٌّ مُرْسَلٌ
خداوندا، او را به بالاترین درجه از بهشتت بالا بر. تا آنکه نزد تو هیچ پیامبر فرستاده شده ای با او برابری نکند.24و23/2
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ حُمَّالِ الْغَیْبِ إِلَی رُسُلِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و آنها که رسانندگان اخبار نهانی بر رسولانت می باشند.10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ رُسُلِکَ مِنَ الْمَلَائِکَةِ إِلَی أَهْلِ الْأَرْضِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و فرستادگانت از فرشتگان، به سوی اهل زمین.17و11و10/3
اللَّهُمَّ وَ إِذَا صَلَّیْتَ عَلَی مَلَائِکَتِکَ وَ رُسُلِکَ، وَ بَلَّغْتَهُمْ صَلَاتَنَا عَلَیْهِمْ فَصَلِّ عَلَیْنَا...
ص: 896
خداوندا و آنگاه که بر فرشتگان و رسولانت درود فرستادی و درود ما را به ایشان رساندی، پس بر ما درود فرست.26/3
وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی أَنْبِیَائِکَ الْمُرْسَلِینَ
و بر او و خاندانش درود فرست، همچنانکه بر پیامبران فرستاده شده ات درود فرستادی.56/45
اللَّهُمَّ وَ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ وَ مُصَدِّقُوهُمْ... عِنْدَ... الِاشْتِیَاقِ إِلَی الْمُرْسَلِینَ بِحَقَائِقِ الْإِیمَانِ...
خداوندا و پیروان و تصدیق کنندگانِ پیامبران، هنگامی که مشتاقانه با ایمانی واقعی به پیامبران روی آوردند...1/4
اللَّهُمَّ وَ أَتْبَاعُ الرُّسُلِ وَ مُصَدِّقُوهُمْ - مِنْ - أَهْلِ الْأَرْضِ بِالْغَیْبِ عِنْدَ... الِاشْتِیَاقِ إِلَی الْمُرْسَلِینَ بِحَقَائِقِ الْإِیمَانِ... فَاذْکُرْهُمْ مِنْکَ بِمَغْفِرَةٍ وَ رِضْوَانٍ
خداوندا و پیروان و تصدیق کنندگانِ پنهانیِ پیامبران از اهل زمین، هنگامی که مشتاقانه با ایمانی واقعی به پیامبران روی آوردند، پس به آمرزش و خوشنودی، از آنها یاد کن.2و1/4
...وَ کَانُوا مَعَ رَسُولِکَ دُعَاةً لَکَ إِلَیْکَ
و برای تو با پیامبرت دعوت کننده به سوی تو بوده اند.7/4
أَنِّی أَشْهَدُ... أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ و خِیَرَتُکَ مِنْ خَلْقِکَ
همانا من شهادت می دهم که محمّد بنده تو و فرستاده ات و برگزیده تو از بین آفریدگانت است.22و21/6
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات درود فرست.1/24
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات و خاندان محمّد درود فرست.18/27
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ کَمَا بَلَّغَ رِسَالَتَکَ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات درود فرست. همچنانکه رسالت تو را ابلاغ کرد.17/42
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ...
خداوندا، از تو درخواست می کنم که بر محمّد بنده و فرستاده ات درود فرستی.3/48
ص: 897
وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ الْمُصْطَفَی...
و درود خدا بر سرور ما، محمّد، فرستاده خدا که برگزیده است باد.9/54
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ خَاتِمِ النَّبِیِّینَ وَ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ...
خداوندا بر محمّد - آخِر پیامبران و سرور فرستادگان - درود فرست.15/17
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ، وَ زِیَارَةِ قَبْرِ رَسُولِکَ...
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره و زیارت قبر پیامبرت.4/23
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ مَنْ نَصَبَ لِرَسُولِکَ وَ لِأَهْلِ بَیْتِهِ حَرْبًا مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ
و من و فرزندانم را از شرّ هر جنّ و انس که برای پیامبرت و خاندان او جنگی به پا نمودند، پناه ده.6/23
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ، وَ الرُّسُلِ الْمُکَرَّمِینَ
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، نزد جایگاه های شاهدان؛ از فرشتگان ارجمند و پیامبران بزرگوار، مرا ایمن ساز.21/32
وَ لَا تُرْسِلْ عَلَی مَعَایِشِنَا عَاهَةً
و زیانی بر معیشت ما نفرست.2/36
اللَّهُمَّ وَ إِنْ کُنْتَ... أَرْسَلْتَهَا سَخْطَةً فَإِنَّا نَسْتَجِیرُکَ مِنْ غَضَبِکَ
خداوندا و اگر آن (ابرها) را از روی خشم فرستاده ای، پس ما از خشمت، از تو امان می خواهیم. 3/36
اللَّهُمَّ اجْزِهِ بِمَا بَلَّغَ مِنْ رِسَالَاتِکَ... أَفْضَلَ مَا جَزَیْتَ أَحَدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِینَ، وَ أَنْبِیَائِکَ الْمُرْسَلِینَ الْمُصْطَفَیْنَ
خداوندا او را به سبب اینکه پیام های تو را ابلاغ نمود، پاداش ده. بهترین پاداشی که به یکی از فرشتگان نزدیک خود و پیامبران فرستاده شده برگزیده ات دادی.22/42
ص: 898
وَ أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ... الْمُوءَدِّینَ لَهَا فِی أَوْقَاتِهَا عَلَی مَا سَنَّهُ عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ...
و ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که آن را در اوقات خود - به (همان) سنّتی که بنده و رسول تو قرار داد - به جا آورده اند.9/44
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... بِحَقِّ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ... مِنْ مَلَکٍ قَرَّبْتَهُ، أَوْ نَبِیٍّ أَرْسَلْتَهُ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا، همانا من از تو می خواهم به حقّ کسانی که در آن (ماه)، تو را بندگی کرده اند؛ از فرشته ای که او را مقرّب ساختی، یا پیامبری که او را فرستادی، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.12/44
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَنْتَظِمُ صَلَوَاتِ مَلَائِکَتِکَ وَ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که درودهای فرشتگان و پیامبران و فرستادگان تو را فراگیرد.54/47
وَ أَقِمْ بِهِ... سُنَنَ رَسُولِکَ
و روش های پیامبرت را به وسیله او (ولیّ خود) به پا دار.62/47
وَ اجْعَلْنَا لَهُ سَامِعِینَ... وَ إِلَیْکَ وَ إِلَی رَسُولِکَ صَلَوَاتُکَ اللَّهُمَّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِذَلِکَ مُتَقَرِّبِینَ
و ما را برای او شنوندگان و بدین وسیله جویای تقرّب به سوی خود و پیامبرت - که خداوندا درودهایت را بر او و خاندانش بفرست - قرار ده.63/47
اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ... التَّصْدِیقِ بِرَسُولِکَ
خداوندا و مرا از باورداران به پیامبرت قرار ده. 12/48
سُبْحَانَکَ لَا یَنْقُصُ سُلْطَانَکَ مَنْ... کَذَّبَ رُسُلَکَ
پاک و منزّهی! کسی که پیامبرانت را دروغگو شمارد، از فرمانروایی ات نمی کاهد.3/52
وَ صَدَّقْتُ رُسُلَکَ
و پیامبرانت را تصدیق نمودم.6/52
ص: 899
رسول خدا صلی الله علیه و آله ، تسبیح کننده خدا با نام بزرگش
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... بِاسْمِکَ الْعَظِیمِ الَّذِی أَمَرْتَ رَسُولَکَ أَنْ یُسَبِّحَکَ بِهِ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خدای من، به آن نام بزرگت که پیامبرت را فرمان دادی که تو را با آن تسبیح گوید، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی.10/52
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا نُزَاحِمُ بِهِ مَلَائِکَتَهُ الْمُقَرَّبِینَ
و سپاس خدای را، سپاسی که به سبب آن، جا را بر فرشتگان مقرّب تنگ نماییم.16و10/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ بِکُلِّ مَا حَمِدَهُ بِهِ أَدْنَی مَلَائِکَتِهِ إِلَیْهِ...
و سپاس خدای را، به هر سپاسی که نزدیک ترین فرشتگانش، او را ستوده اند.25/1
اللَّهُمَّ فَارْفَعْهُ بِمَا کَدَحَ فِیکَ إِلَی الدَّرَجَةِ الْعُلْیَا مِنْ جَنَّتِکَ حَتَّی... لَا یُوَازِیَهُ لَدَیْکَ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ
خداوندا، او را به سبب رنجی که در راه (دین) تو کشید، به بالاترین درجه از بهشتت بالا بر. تا آنکه نزد تو هیچ فرشته مقرّبی با او برابری نکند.24و23/2
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ الَّذِینَ لَا یَفْتُرُونَ مِنْ تَسْبِیحِکَ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
خداوندا و حاملان عرشت که از تسبیح تو سستی نمی کنند، پس بر آنها درود فرست.6و1/3
إِسْرَافِیلُ صَاحِبُ الصُّورِ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
اسرافیل، صاحب صور، پس بر آنها درود فرست.6و2/3
مِیکَائِیلُ ذُو الْجَاهِ عِنْدَکَ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
میکائیل که نزد تو دارای مقام والا است، پس بر آنها درود فرست.6و3/3
وَ جِبْرِیلُ الْأَمِینُ عَلَی وَحْیِکَ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
و جبرئیل که امین وحی توست، پس بر آنها درود فرست.6و4/3
وَ الرُّوحُ الَّذِی هُوَ عَلَی مَلَائِکَةِ الْحُجُبِ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
و روح، همان که او بر فرشتگان حجاب ها گماشته شده، پس بر آنها درود فرست.6و5/3
وَ الرُّوحُ الَّذِی هُوَ مِنْ أَمْرِکَ، فَصَلِّ عَلَیْهِمْ، وَ عَلَی
ص: 900
الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ مِنْ دُونِهِمْ: مِنْ سُکَّانِ سَمَاوَاتِکَ، وَ أَهْلِ الْأَمَانَةِ عَلَی رِسَالَاتِکَ
و روح، که از عالم امر تو می باشد، پس بر آنها درود فرست، و نیز بر فرشتگانی که از آنان پایین ترند، در آسمان هایت ساکنند و بر رساندن پیام هایت امانت دارند.6/3
وَ الَّذِینَ لَا تَدْخُلُهُمْ سَأْمَةٌ مِنْ دُؤُوبٍ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
و همانها که از کوشش دائمی دلتنگ نمی شوند، پس بر ایشان درود فرست.10و7/3
الْخُشَّعُ الْأَبْصَارِ فَلَا یَرُومُونَ النَّظَرَ إِلَیْکَ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
(آنان که) دیدگان را به زیر افکنده و قصد نگریستن سوی تو را ندارند، پس بر ایشان درود فرست. 10و8/3
وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ إِذَا نَظَرُوا إِلَی جَهَنَّمَ تَزْفِرُ عَلَی أَهْلِ مَعْصِیَتِکَ: سُبْحَانَکَ مَا عَبَدْنَاکَ حَقَّ عِبَادَتِکَ. فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
و همانهایی که چون دوزخ را می نگرند که بر گنهکاران شعله می کشد، گویند: «منزّهی تو، ما آنگونه که شایسته پرستش تو بود، تو را پرستش نکردیم»، پس بر ایشان درود فرست.10و9/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت.10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ اخْتَصَصْتَهُمْ لِنَفْسِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که به خود اختصاصشان داده ای.11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ عَلَی أَرْجَائِهَا إِذَا نَزَلَ الْأَمْرُ بِتَ-مَامِ وَعْدِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که بر اطراف آن آسمان هایند، آنگاه که فرمان تمام شدن وعده ات نازل شود.12و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ... خُزَّانِ الْمَطَرِ وَ زَوَاجِرِ السَّحَابِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که خزانه داران باران و حرکت دهندگان ابرند.
13و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الَّذِی بِصَوْتِ زَجْرِهِ یُسْمَعُ زَجَلُ الرُّعُودِ...
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و آنکه با صدای راندنش، بانگ رعدها شنیده می شود.
14و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ مُشَیِّعِی الثَّلْجِ وَ الْبَرَدِ...
ص: 901
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و همراهی کنندگان برف و تگرگ.15و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ عَرَّفْتَهُمْ مَثَاقِیلَ الْمِیَاهِ...
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که وزن آب ها را به آنان شناسانده ای.16و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ رُسُلِکَ مِنَ الْمَلَائِکَةِ إِلَی أَهْلِ الْأَرْضِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و فرستادگانت از فرشتگان، به سوی اهل زمین.
17و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ السَّفَرَةِ الْکِرَامِ الْبَرَرَةِ...
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و سفیران بزرگوارِ نیکوکار.18و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ، وَ یَفْعَلُونَ مَا یُوءْمَرُونَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، آنان که خدا را در آنچه به آنان امر کرده، سرپیچی نمی کنند و
آنچه به آنان فرمان داده شده، انجام می دهند.
19و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ یَقُولُونَ: سَلَامٌ عَلَیْکُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدَّارِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، آنان که (به بهشتیان) می گویند: درود بر شما، به پاس بردباری ای که نمودید، پس چه نیکوست فرجام این سرای.20و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الزَّبَانِیَةِ الَّذِینَ إِذَا قِیلَ لَهُمْ: خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ثُمَّ الْجَحِیمَ صَلُّوهُ. ابْتَدَرُوهُ سِرَاعًا، وَ لَمْ یُنْظِرُوهُ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و آن پاسبانانی که چون به آنها گفته شود: او را بگیرد و در زنجیرش کشید، سپس به دوزخ افکنید، به سرعت به او حمله برند و مهلتش ندهند.21و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ مَنْ أَوْهَمْنَا ذِکْرَهُ...
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و هر (فرشته ای) که نامش را نبردیم.22و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ سُکَّانِ الْهَوَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ الْمَاءِ، وَ مَنْ
ص: 902
مِنْهُمْ عَلَی الْخَلْقِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و ساکنان هوا و زمین و آب و هر کدام از آنان که بر خلق مشغولند.
23و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ یَوْمَ یَأْتِی کُلُّ نَفْسٍ مَعَهَا سَائِقٌ وَ شَهِیدٌ
...پس بر آنها درود فرست، روزی که هر شخص با راننده ای و گواهی (از فرشتگان) بیاید.24/3
صَلِّ عَلَیْهِمْ صَلَاةً تَزِیدُهُمْ کَرَامَةً عَلَی کَرَامَتِهِمْ وَ طَهَارَةً عَلَی طَهَارَتِهِمْ
بر آنان درود فرست، درودی که کرامتی بر کرامتشان و پاکی ای بر پاکیشان بیفزاید.25/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ، وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ مِنْ دُونِهِمْ
...پس بر آنها درود فرست، و نیز بر فرشتگانی که از آنان پایین ترند.6/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت.10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ اخْتَصَصْتَهُمْ لِنَفْسِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که به خود اختصاصشان داده ای.11و10/3
وَ أَغْنَیْتَهُمْ عَنِ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ بِتَقْدِیسِکَ
و آنان را به ذکر تقدیس خود، از خوردنی و آشامیدنی بی نیاز نموده ای.11/3
اللَّهُمَّ وَ إِذَا صَلَّیْتَ عَلَی مَلَائِکَتِکَ وَ رُسُلِکَ، وَ بَلَّغْتَهُمْ صَلَاتَنَا عَلَیْهِمْ فَصَلِّ عَلَیْنَا بِمَا فَتَحْتَ لَنَا مِنْ حُسْنِ الْقَوْلِ فِیهِمْ
خداوندا و آنگاه که بر فرشتگان و رسولانت درود فرستادی و درود ما را به ایشان رساندی، پس بر ما به سبب گفتار نیکو که درباره ایشان بر (زبان) ما روان ساخته ای، درود فرست.26/3
اللَّهُمَّ وَ إِذَا صَلَّیْتَ عَلَی مَلَائِکَتِکَ وَ رُسُلِکَ، وَ بَلَّغْتَهُمْ صَلَاتَنَا عَلَیْهِمْ فَصَلِّ عَلَیْنَا...
خداوندا و آنگاه که بر فرشتگان و رسولانت درود فرستادی و درود ما را به ایشان رساندی، پس بر ما به سبب گفتار نیکو که درباره ایشان بر
ص: 903
(زبان) ما روان ساخته ای، درود فرست.26/3
اللَّهُمَّ اجْعَلْ لَنَا فِی کُلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِهِ... شَاهِدَ صِدْقٍ مِنْ مَلَائِکَتِکَ
خداوندا برای ما در هر ساعتی از ساعت های این روز، گواه صادقی از فرشتگانت قرار ده.16/6
وَ أُشْهِدُ سَمَاءَکَ وَ أَرْضَکَ وَ مَنْ أَسْکَنْتَهُمَا مِنْ مَلائِکَتِکَ وَ سَائِرِ خَلْقِکَ
و آسمانت و زمینت و آنچه در آن دو جای دادی از فرشتگان و سایر آفریدگانت را شاهد می گیرم. 21/6
وَ أَشْهِدْ مَلَائِکَتَکَ الْکِرَامَ السَّفَرَةَ. بِسَقْیٍ مِنْکَ نَافِعٍ
و فرشتگانِ بزرگوارِ نویسنده ات را به فرستادن آبی سودمند از جانب خود، آماده ساز.2/19
وَ أَمْدِدْهُمْ بِمَلَائِکَةٍ مِنْ عِنْدِکَ مُرْدِفِینَ
و آنان را از جانب خود با فرشتگانی که پی در پی آیند، یاری فرما.8/27
وَ ابْعَثْ عَلَیْهِمْ جُنْدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ...
و بر آنان سپاهی از فرشتگانت بفرست.11/27
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ، وَ الرُّسُلِ الْمُکَرَّمِینَ
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، نزد جایگاه های شاهدان؛ از فرشتگان ارجمند و پیامبران بزرگوار، مرا ایمن ساز.21/32
وَ تَجَلَّی مَلَکُ الْمَوْتِ لِقَبْضِهَا مِنْ حُجُبِ الْغُیُوبِ
و فرشته مرگ برای گرفتن آن (جان ها)، از پرده های پنهانی ها آشکار گردد.13/42
وَ تَجَلَّی مَلَکُ الْمَوْتِ لِقَبْضِهَا مِنْ حُجُبِ الْغُیُوبِ، وَ رَمَاهَا عَنْ قَوْسِ الْمَنَایَا بِأَسْهُمِ وَحْشَةِ الْفِرَاقِ، وَ دَافَ لَهَا مِنْ ذُعَافِ الْمَوْتِ کَأْسًا مَسْمُومَةَ الْمَذَاقِ
ص: 904
و فرشته مرگ برای گرفتن آن از پرده های پنهانی ها آشکار گردد و آن را با تیرهای وحشت جدایی از کمان آرزوها نشانه گیرد و برای آن (جان ها)، جامی از شوکران مرگ - که چشیدن آن زهرآلود است - آمیخته سازد.13/42
اللَّهُمَّ اجْزِهِ بِمَا بَلَّغَ مِنْ رِسَالَاتِکَ... أَفْضَلَ مَا جَزَیْتَ أَحَدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِینَ
خداوندا او را به سبب اینکه پیام های تو را ابلاغ نمود، پاداش ده. بهترین پاداشی که به یکی از فرشتگان نزدیک خود دادی.22/42
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ
در آن فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان، برای هر کاری فرود می آیند.5/44
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نَتَقَرَّبَ إِلَیْکَ فِیهِ مِنَ الْأَعْمَالِ الزَّاکِیَةِ بِمَا تُطَهِّرُنَا بِهِ مِنَ الذُّنُوبِ... حَتَّی لَا یُورِدَ عَلَیْکَ أَحَدٌ مِنْ مَلَائِکَتِکَ إِلَّا دُونَ مَا نُورِدُ مِنْ أَبْوَابِ الطَّاعَةِ لَکَ، وَ أَنْوَاعِ الْقُرْبَةِ إِلَیْکَ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که در آن (ماه) با اعمال شایسته به سوی تو تقرّب می جوییم که بدین وسیله ما را با آن، از گناهان پاک کنی. تا هیچ یک از فرشتگانت به درگاهت نیاورد، مگر کمتر از طاعت های گوناگون برای تو و انواع تقرّبی که به سوی تو انجام می دهیم.11و10/44
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... بِحَقِّ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ... مِنْ مَلَکٍ قَرَّبْتَهُ، أَوْ نَبِیٍّ أَرْسَلْتَهُ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا، همانا من از تو می خواهم به حقّ کسانی که در آن (ماه)، تو را بندگی کرده اند؛ از فرشته ای که او را مقرّب ساختی، یا پیامبری که او را فرستادی، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.12/44
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّنَا وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی مَلَائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِینَ
خداوندا بر محمّد پیامبرمان و خاندانش درود فرست. همچنانکه بر فرشتگان مقرّبت درود فرستادی.56/45
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَنْتَظِمُ صَلَوَاتِ مَلَائِکَتِکَ...
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود
ص: 905
فرست، درودی که درودهای فرشتگان تو را فراگیرد.54/47
وَ انْصُرْهُ بِمَلَائِکَتِکَ
و با فرشتگانت یاری اش نما.61/47
وَ کَمْ مِنْ بَاغٍ... أَضْبَأَ إِلَیَّ إِضْبَاءَ السَّبُعِ لِطَرِیدَتِهِ انْتِظَارًا لِانْتِهَازِ الْفُرْصَةِ لِفَرِیسَتِهِ
و چه بسیار ستمگری که همانند در کمین نشستن درنده ای برای شکارش، با چشم به راهی برای غنیمت دانستن وقت مناسبی برای شکار، در کمین من نشست.7/49
وَ جَعَلْتَهُ... فُرْقَانًا فَرَقْتَ بِهِ بَیْنَ حَلَالِکَ وَ حَرَامِکَ
و آن را جداکننده ای قرار دادی که به وسیله آن بین حلال و حرامت را جدا کردی.2و1/42
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ مِنْ تِلْکَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ... شَهْرَ الْقِیَامِ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ، هُدًی لِلنَّاسِ، وَ بَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَی وَ الْفُرْقَانِ
و سپاس سزاوار خداییست که ماه خود، ماه رمضان، ماه به پا خواستن را، (یکی) از آن راه ها قرار داد. که در آن قرآن فروفرستاده شد که برای مردم هدایتگر و نشانه های آشکار از هدایت و جدا سازی (حقّ از باطل) است.3/44
مَا... أَصْدَعَ بِالْحَقِّ فُرْقَانَکَ!
چه آشکارکننده حقّ است کتاب فرق گذار (قرآن) تو!22/47
فرمان احکام
الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا... جَنَّبَنَا مِنَ الْإِلْحَادِ وَ الشَّکِّ فِی أَمْرِهِ
سپاس خدای را که ما را از کج روی و شک در امر خود، دور ساخت.10/1
ثُمَّ أَمَرَنَا لِیَخْتَبِرَ طَاعَتَنَا
سپس ما را فرمان داد تا اطاعت پذیریمان را بیازماید. 21/1
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ أَمِینِکَ عَلَی وَحْیِکَ... کَمَا نَصَبَ لِأَمْرِکَ نَفْسَهُ
ص: 906
خداوندا بر محمّد - امین وحیت - درود فرست، همچنان که او برای فرمان تو خود را به تلاش انداخت.4و3/2
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ الَّذِینَ... لَا یُوءْثِرُونَ التَّقْصِیرَ عَلَی الْجِدِّ فِی أَمْرِکَ
خداوندا و حاملان عرشت که در فرمان تو کوتاهی را بر کوشش اختیار نمی کنند...1/3
إِسْرَافِیلُ صَاحِبُ الصُّورِ، الشَّاخِصُ الَّذِی یَنْتَظِرُ مِنْکَ الْإِذْنَ، وَ حُلُولَ الْأَمْرِ
اسرافیل، صاحب صور، همان که چشم گشوده، منتظر اجازه و رسیدن فرمان توست.2/3
وَفِّقْنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا وَ لَیْلَتِنَا هَذِهِ وَ فِی جَمِیعِ أَیَّامِنَا، لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ... وَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ
در امروز ما و امشب ما و در همه روزهایمان، ما را برای انجام نیکی و امر به معروف، توفیق ده.18/6
اللَّهُمَّ... لَا أَسْتَعِینُ بِحَاکِمٍ غَیْرِکَ
خداوندا از حکم کننده ای جز تو یاری نمی جویم. 11/14
أَنَا یَا إِلَهِی عَبْدُکَ الَّذِی أَمَرْتَهُ بِالدُّعَاءِ
من - ای خدای من - بنده توام که او را به نیایش کردن فرمان دادی.13/16
لَا تَحْجُبْ دُعَائِی عَنْکَ وَ قَدْ أَمَرْتَنِی بِهِ
دعایم را از خود بازندار، که خود مرا به آن امر فرموده ای.9/25
اللَّهُمَّ فَهَا أَنَا ذَا قَدْ جِئْتُکَ مُطِیعًا لِأَمْرِکَ فِیما أَمَرْتَ بِهِ مِنَ الدُّعَاءِ
خداوندا، اکنون این من هستم که به نزد تو آمده ام، در حالی که فرمان تو را که به دعا کردن امر نموده ای، اطاعت کرده ام.11/31
وَ دَعَوْکَ بِأَمْرِکَ
و به فرمانت، تو را خواندند.16/45
أَنَا یَا إِلَهِی عَبْدُکَ الَّذِی أَمَرْتَهُ بِالدُّعَاءِ، فَقَالَ: لَبَّیْکَ وَ سَعْدَیْکَ
من - ای خدای من - بنده توام که او را به نیایش کردن فرمان دادی. پس گفت: اطاعت می کنم و گوش به فرمانم.13/16
اللَّهُمَّ فَهَا أَنَا ذَا قَدْ جِئْتُکَ مُطِیعًا لِأَمْرِکَ فِیما أَمَرْتَ بِهِ
ص: 907
مِنَ الدُّعَاءِ
خداوندا، اکنون این من هستم که به نزد تو آمده ام، در حالی که فرمان تو را که به دعا کردن امر نموده ای، اطاعت کرده ام.11/31
نَأْمُرُ بِمُنَاوَاتِهِ، مَنْ أَطَاعَ أَمْرَنَا
هر که فرمان ما را پیروی کند، به دشمنی او فرمان دهیم.14/17
مَا لِی بَعْدَ أَنْ حَکَمْتُ عَلَی نَفْسِی إِلَّا فَضْلُکَ
پس از آنکه خود را محکوم کردم، چیزی جز فضل تو ندارم.15/20
لَا أَمْرَ لِی مَعَ أَمْرِکَ
با فرمان تو، مرا فرمانی نیست.6/21
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالصِّحَّةِ... وَ الْقُوَّةِ عَلَی مَا أَمَرْتَنِی بِهِ مِنْ طَاعَتِکَ
و با تندرستی و توانایی بر انجام طاعتت - که مرا به آن فرمان داده ای - بر من منّت گذار.3/23
فَإِنَّکَ... أَمَرْتَنَا وَ نَهَیْتَنَا وَ رَغَّبْتَنَا فِی ثَوَابِ مَا أَمَرْتَنَا
همانا تو ما را امر و نهی نموده ای و در پاداش آنچه ما را امر کردی، رغبتمان داده ای.6/25
فَقَصَّرَ عَمَّا أَمَرْتَ بِهِ تَفْرِیطًا
پس با سهل انگاری، از آنچه امر کرده ای کوتاهی کرده.6/31
اسْتَغَاثَ بِکَ مِنْ... قَبِیحِ مَا فَضَحَهُ فِی حُکْمِکَ
از (کار) زشتی که در حکم تو رسواگر است، از تو کمک خواسته.9/31
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَمَرْتَنِی فَتَرَکْتُ
خداوندا همانا تو مرا امر کردی، پس ترک گفتم. 16/32
وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ الِاخْتِیَارِ، وَ اجْعَلْ ذَلِکَ ذَرِیعَةً إِلَی الرِّضَا بِمَا قَضَیْتَ لَنَا وَ التَّسْلِیمِ لِمَا حَکَمْتَ
و معرفت (کار) خیر را به ما الهام فرما و آن را وسیله خوشنودی به آنچه برای ما مقدّر فرمودی و تسلیم به آنچه حکم نمودی، قرار ده.2/33
ص: 908
کَمْ... أَمْرٍ قَدْ وَقَفْتَنَا عَلَیْهِ فَتَعَدَّیْنَاهُ
چه بسیار امری که ما را بر آن آگاه کردی، پس ما از آن تعدّی نمودیم.2/34
وَ اجْعَلْنَا لَهُمْ سَامِعِینَ وَ مُطِیعِینَ کَمَا أَمَرْتَ
و همان طور که فرمان داده ای ما را در برابر ایشان گوش به فرمان و مطیع قرار ده.5/34
فَأَمَّا الْعَاصِی أَمْرَکَ وَ الْمُوَاقِعُ نَهْیَکَ فَلَمْ تُعَاجِلْهُ بِنَقِمَتِکَ
و امّا آنکه امر تو را سرپیچی کند و نهی تو را به جا آورد، پس به کیفرش شتاب نکردی.14/37
قِنِی مَا یُوجِبُ لَهُ حُکْمُکَ، وَ خَلِّصْنِی مِمَّا یَحْکُمُ بِهِ عَدْلُکَ
مرا از آنچه حکم تو را واجب می گرداند، نگهدار و از آنچه عدل تو را حکم می کند، خلاص گردان.5/39
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ کَمَا... صَدَعَ بِأَمْرِکَ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات درود فرست. همچنانکه فرمانت را با صدای رسا بیان کرد.17/42
فَصُمْنَا بِأَمْرِکَ نَهَارَهُ
پس به فرمان تو روزش را روزه گرفتیم.21/45
إِنَّمَا تَأَنَّیْتَ بِهِمْ لِیَفِیؤُوا إِلَی أَمْرِکَ
همانا از این رو با آنان درنگ کرده ای، تا به فرمان تو بازگردند.17/46
کُلُّهُمْ صَائِرُونَ، إِلَی حُکْمِکَ، وَ اُمُورُهُمْ آئِلَةٌ إِلَی أَمْرِکَ
همه ایشان به حکم تو می رسند و کردارشان به فرمان تو خواهد رسید.18/46
رَبِّ صَلِّ عَلَی أَطَائِبِ أَهْلِ بَیْتِهِ الَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِکَ
پروردگار من، بر پاکیزه تران خانواده اش درود فرست، آنان که برای فرمان خود برگزیدی.56/47
ص: 909
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الْمُسَلِّمِینَ لِأَمْرِهِمُ
خداوندا و بر دوستان آنها که تسلیم شدگانِ فرمان ایشانند، درود فرست.64/47
نَهَیْتَهُ عَنْ مَعْصِیَتِکَ، فَخَالَفَ أَمْرَکَ إِلَی نَهْیِکَ
او را از نافرمانی نهی کردی، پس با فرمانت مخالفت نموده، به نهیت شتافت.68/47
وَ إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ... أَتَیْتُکَ مِنَ الْأَبْوَابِ الَّتِی أَمَرْتَ أَنْ تُوءْتَی مِنْهَا
و همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی از همان درهایی که فرمان داده ای از آنها وارد شوند، نزد تو آمده ام.72/47
وَ سَهِّلْ لِی مَسْلَکَ الْخَیْرَاتِ إِلَیْکَ، وَ الْمُسَابَقَةَ إِلَیْهَا مِنْ حَیْثُ أَمَرْتَ
و راه خیرات به سوی خود و پیشی گرفتن به آنها را از جهتی که فرمان داده ای، برای من آسان گردان.94/47
...حَتَّی عَادَ صِفْوَتُکَ وَ خُلَفَاوءُکَ مَغْلُوبِینَ... یَرَوْنَ حُکْمَکَ مُبَدَّلًا
...تا اینکه برگزیدگان و جانشینان تو، مغلوب شده، می بینند که احکامت تغییر یافته است.9/48
اسْتَجِبْ لِی جَمِیعَ مَا سَأَلْتُکَ وَ طَلَبْتُ إِلَیْکَ وَ رَغِبْتُ فِیهِ إِلَیْکَ، وَ أَرِدْهُ وَ قَدِّرْهُ وَ اقْضِهِ وَ أَمْضِهِ
همه آنچه را که از تو خواسته ام و طلب کرده ام و به آن میل نموده ام، برایم مستجاب فرما و آن را بخواه و مقدّر کن و فرمان ده و اجرا کن.28/48
خِرْ لِی فِیما تَقْضِی مِنْهُ
به من در آنچه از آن برایم حکم می کنی، خیر ده.28/48
لَیْسَ یَسْتَطِیعُ مَنْ کَرِهَ قَضَاءَکَ أَنْ یَرُدَّ أَمْرَکَ
کسی که حکم تو را نپسندید، نمی تواند فرمانت را بازگرداند.3/52
ص: 910
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... بِاسْمِکَ الْعَظِیمِ الَّذِی أَمَرْتَ رَسُولَکَ أَنْ یُسَبِّحَکَ بِهِ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خدای من، به آن نام بزرگت که پیامبرت را فرمان دادی که تو را با آن تسبیح گوید، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی. 10/52
أَسْأَلُکَ... یَقِینًا تَنْفَعُ بِهِ مَنِ اسْتَیْقَنَ بِهِ حَقَّ الْیَقِینِ فِی نَفَاذِ أَمْرِکَ
از تو یقینی می خواهم که به وسیله آن هر کس را که به نافذ بودن امر تو یقین پیدا کند، سود می دهی.3/54
أَنِّی أَشْهَدُ أَنَّکَ... عَدْلٌ فِی الْحُکْمِ
همانا من شهادت می دهم که تو دادگر در حکمی.21/6
مَا أَقْنَطَهُ مِنْ سُهُولَةِ الْمَ-خْرَجِ عَدْلًا مِنْ قَضَائِکَ لَا تَجُورُ فِیهِ
چه ناامید است از به آسانی رهایی یافتن! (همه گرفتاری هایش) از روی عدل در حکم
توست، که در آن ستم نمی کنی.20/46
أَنْتَ الَّذِی... قَضَیْتَ فَکَانَ عَدْلًا مَا قَضَیْتَ، وَ حَکَمْتَ فَکَانَ نِصْفًا مَا حَکَمْتَ
تویی آنکه قضاوت کردی و قضاوتت از روی عدل بود و حکم دادی و حکمت از روی انصاف بود.15/47
إِنَّکَ تَفْعَلُ مَا تَشَاءُ، وَ تَحْکُمُ مَا تُرِیدُ
بدرستی که تو آنچه می خواهی انجام می دهی و آنچه اراده نمایی حکم می کنی.34/16
تَحْکُمُ بِمَا شِئْتَ عَلَی مَنْ شِئْتَ، وَ تَقْضِی بِمَا أَرَدْتَ فِیمَنْ أَرَدْتَ
به هر چه خواستی، بر هر کس خواستی، حکم می کنی و به آنچه خواستی، بر هر کس خواستی، فرمان می رانی.5/36
مَاضٍ فِیَّ حُکْمُکَ
حکم تو درباره من جاری است.6/21
مَا... أَنْفَذَ أَمْرَکَ
چه نافذ است فرمانت!4/52
ص: 911
قَضَاوءُکَ خِیَرَةٌ
فرمانت خیر است.4/45
أَمْرُکَ رَشَدٌ
فرمانت هدایتگر است.28/47
قَضَاوءُکَ حَتْمٌ
فرمانت واجب است.29/47
لَا یُغَالَبُ أَمْرُکَ
فرمان تو مغلوب نمی شود.9/48
قَدْ عَلِمْتُ أَنَّهُ لَیْسَ فِی حُکْمِکَ ظُلْمٌ
دانسته ام که در فرمان تو ستم نیست.15/48
فَکُلُّ خَلِیقَتِهِ مُنْقَادَةٌ لَنَا بِقُدْرَتِهِ
پس به قدرت او، همه آفریدگانش برای ما فرمانبردارند. 18/1
فَکُلُّ خَلِیقَتِهِ... صَائِرَةٌ إِلَی طَاعَتِنَا بِعِزَّتِهِ
پس به عزّت او، همه آفریدگانش به اطاعت از ما درمی آیند.18/1
...أَمَرَنَا لِیَخْتَبِرَ طَاعَتَنَا
ما را فرمان داد تا اطاعت پذیریمان را بیازماید.21/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکُونُ وُصْلَةً إِلَی طَاعَتِهِ... وَ ظَهِیرًا عَلَی طَاعَتِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که به سوی طاعت او پیوند خوریم و پشتیبانی بر طاعتش باشد.29و27/1
مِیکَائِیلُ ذُو الْجَاهِ عِنْدَکَ، وَ الْمَکَانِ الرَّفِیعِ مِنْ طَاعَتِکَ
میکائیل نزد تو دارای مقام والا است، و از اطاعتت جایگاهی بلند دارد.3/3
ص: 912
جِبْرِیلُ... الْمُطَاعُ فِی أَهْلِ سَمَاوَاتِکَ
جبرئیل فرمانروا در میان اهل آسمان هایت است. 4/3
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... وَ عَلَی مَنْ أَطَاعَکَ مِنْهُمْ
خداوندا و بر تابعین و بر هر کسی از آنها که فرمان تو را برده، درود فرست.13/4
یَنْظُرُ کَیْفَ هُمْ فِی أَوْقَاتِ طَاعَتِهِ
می نگرد آنها در اوقات طاعتش چگونه اند.7/6
احْفَظْنَا... حِفْظًا عَاصِمًا مِنْ مَعْصِیَتِکَ، هَادِیًا إِلَی طَاعَتِکَ
ما را نگهداری کن، نگهداری ای که ما را از نافرمانی تو بازدارد و به فرمانبرداریت راهنمایی کند. 17/6
فَهِیَ بِمَشِیَّتِکَ دُونَ قَوْلِکَ مُوءْتَمِرَةٌ
پس آن اشیا به خواست تو بدون سخنت فرمانبردارند. 3/7
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... اسْتِکْبَارِ الطَّاعَةِ
خداوندا به تو پناه می برم از بزرگ شمردن طاعت و بندگی.2و1/8
یَا مَنْ طَاعَتُهُ نَجَاةٌ لِلْمُطِیعِینَ
ای که اطاعت او برای فرمانبران رهایی است.1/11
وَ اشْغَلْ... جَوَارِحَنَا بِطَاعَتِکَ عَنْ کُلِّ طَاعَةٍ
و اعضای ما را به اطاعت خود از هر اطاعتی مشغول ساز.1/11
فَهَا أَنَا ذَا یَا إِلَهِی. وَاقِفٌ بِبَابِ عِزِّکَ وُقُوفَ الْمُسْتَسْلِمِ الذَّلِیلِ
پس ای خدای من، به درگاه عزّت تو همچون فرمانبری خوار، ایستاده ام.4/12
مُقِرٌّ لَکَ بِأَنِّی لَمْ أَسْتَسْلِمْ وَقْتَ إِحْسَانِکَ إِلَّا بِالْإِقْلَاعِ عَنْ عِصْیَانِکَ
اقرار می کنم به اینکه هنگام احسانت، جز با
ص: 913
خودداری از معصیت تو، فرمان نبرده ام.5/12
قَوَّیْتَنِی مَعَهَا عَلَی مَا وَفَّقْتَنِی لَهُ مِنْ طَاعَتِکَ
با آن (تندرستی) بر طاعت خود توفیقم داده، توانایم گرداندی.3/15
بَلْ أَنَا یَا إِلَهِی... أَضْعَفُ عِنْدَ طَاعَتِکَ تَیَقُّظًا... مِنْ أَنْ أُحْصِیَ لَکَ عُیُوبِی، أَوْ أَقْدِرَ عَلَی ذِکْرِ ذُنُوبِی
بلکه من - ای خدای من - بیداری ام هنگام طاعتت سست تر از آن است که زشتی های خود را برای تو بشمارم، یا بر یادآوری گناهانم توانا باشم.27/16
وَ اسْتَعْمِلْنِی بِالطَّاعَةِ
و به طاعت خود بگمارم.33/16
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ یُطْمِعَ نَفْسَهُ فِی إِضْلَالِنَا عَنْ طَاعَتِکَ
خداوندا ما از اینکه او (شیطان) در گمراه کردن ما از طاعتت طمع کند، به تو پناه می بریم.2و1/17
لَا نُطِیعُ لَهُ إِذَا اسْتَهْوَانَا
هرگاه ما را به خود مایل ساخت، فرمانش نبریم. 14/17
نَأْمُرُ بِمُنَاوَاتِهِ، مَنْ أَطَاعَ أَمْرَنَا
هر که فرمان ما را پیروی کند، به دشمنی او فرمان دهیم.14/17
وَفِّقْنِی لِطَاعَةِ مَنْ سَدَّدَنِی
مرا به اطاعت از آنکه به راه راست استوارم گرداند، توفیق ده.8/20
وَ اسْتَعْمِلْنِی بِطَاعَتِکَ فِی أَیَّامِ الْمُهْلَةِ
و مرا در روزهای مهلتِ عمرم، به طاعت خود بگمار.29/20
لَا أَنَالُ مَا عِنْدَکَ إِلَّا بِطَاعَتِکَ
نائل به آنچه نزد توست نیستم، جز با اطاعت (از) تو.6/21
ص: 914
فَرِّغْ قَلْبِی لَِمحَبَّتِکَ، وَ اشْغَلْهُ بِذِکْرِکَ، وَ انْعَشْهُ بِخَوْفِکَ وَ بِالْوَجَلِ مِنْکَ، وَ قَوِّهِ بِالرَّغْبَةِ إِلَیْکَ، وَ أَمِلْهُ إِلَی طَاعَتِکَ
دلم را برای دوستی ات خالی گردان و به یادت مشغول دار و به خوف و ترس از خود بلندمرتبه کن و به رغبت به سوی خود، توانایی ده و به طاعتت متوجّه ساز.10/21
هَبْ لِیَ الْأُنْسَ بِکَ وَ بِأَوْلِیَائِکَ وَ أَهْلِ طَاعَتِکَ
انس با خودت و دوستانت و فرمانبرانت را به من ببخش.11/21
وَ اقْضِ عَنِّی کُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِیهِ وَ فَرَضْتَهُ عَلَیَّ لَکَ فِی وَجْهٍ مِنْ وُجُوهِ طَاعَتِکَ
و مرا به انجام آنچه که در جهتی از جهات طاعتت، بر من لازم و واجب نموده ای، توفیق ده.6/22
وَ ارْزُقْنِی التَّحَفُّظَ مِنَ الْخَطَایَا، وَ الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ... حَتَّی أَکُونَ... عَامِلًا بِطَاعَتِکَ
و مرا خودداری از خطاها و خویشتن داری از لغزش ها، روزی ده، تا عامل به طاعتت باشم.13/22
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالصِّحَّةِ... وَ الْقُوَّةِ عَلَی مَا أَمَرْتَنِی بِهِ مِنْ طَاعَتِکَ
و با تندرستی و توانایی بر انجام طاعتت - که مرا به آن فرمان داده ای - بر من منّت گذار.3/23
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالصِّحَّةِ... وَ الْقُوَّةِ عَلَی مَا أَمَرْتَنِی بِهِ مِنْ طَاعَتِکَ
و با تندرستی و توانایی بر انجام طاعتت - که مرا به آن فرمان داده ای - بر من منّت گذار.3/23
وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ، وَ أَثْلَجَ لِصَدْرِی مِنْ شَرْبَةِ الظَّمْآنِ...
و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را در نظرم، از خوابِ خواب آلوده، خوش تر و برای سینه ام از نوشیدن تشنه کام، مطبوع تر قرار ده.5/24
وَ اجْعَلْهُمْ أَبْرَارًا أَتْقِیَاءَ بُصَرَاءَ سَامِعِینَ مُطِیعِینَ لَکَ
و آنان (فرزندانم) را نیکوکارانی پرهیزکار و دانا و شنوا و فرمانبر خود قرار ده.3/25
ص: 915
وَ اجْعَلْهُمْ لِی... مُطِیعِینَ
و آنان را فرمانبر من قرار ده.4/25
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُوَفَّقِینَ لِلْخَیْرِ وَ الرُّشْدِ وَ الصَّوَابِ بِطَاعَتِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) با فرمانبری تو به کار خیر و رشد و صواب، موفّق گشته اند، قرار ده.11و10/25
اللَّهُمَّ فَهَا أَنَا ذَا قَدْ جِئْتُکَ مُطِیعًا لِأَمْرِکَ فِیما أَمَرْتَ بِهِ مِنَ الدُّعَاءِ
خداوندا، اکنون این من هستم که به نزد تو آمده ام، در حالی که فرمان تو را که به دعا کردن امر نموده ای، اطاعت کرده ام.11/31
اللَّهُمَّ وَ ثَبِّتْ فِی طَاعَتِکَ نِیَّتِی
خداوندا و نیّت مرا در فرمانبرداریت، ثابت بدار.13/31
قَلَّ عِنْدِی مَا أَعْتَدُّ بِهِ مِنْ طَاعَتِکَ
طاعتی که به شمار آورم، نزد من کم است.10/32
فَأَنَا أَشْکُو... طَاعَةَ نَفْسِی لَهُ
پس از اطاعت نفسم از او، به تو شکایت می کنم.27/32
وَ أَسْأَلُکَ... أَنْ تَجْعَلَ مَا ذَهَبَ مِنْ جِسْمِی وَ عُمْرِی فِی سَبِیلِ طَاعَتِکَ
و از تو درخواست می کنم که آنچه از جسم و عمرم سپری شده در راه طاعتت قرار دهی.28/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ... لَا تَقْدِرُ عَلَی التَّخْفِیفِ عَمَّنْ خَشَعَ لَهَا وَ اسْتَسْلَمَ إِلَیْهَا
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که قادر بر سبک کردن (شعله ها) از کسی که برایش فروتنی نماید و فرمانبردار او گردد، نیست.30و29/32
أَلْهِمْنَا الِانْقِیَادَ لِمَا أَوْرَدْتَ عَلَیْنَا مِنْ مَشِیَّتِکَ
ص: 916
گردن نِهی بر خواسته ات را - که بر ما وارد ساختی - به ما الهام فرما.5/33
وَ اجْعَلْنَا لَهُمْ سَامِعِینَ وَ مُطِیعِینَ
و ما را در برابر ایشان گوش به فرمان و مطیع قرار ده.5/34
وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَهْلِ طَاعَتِهِ
و از فرمانبران او قرارمان ده.20/42
فَإِنَّ الشَّرِیفَ مَنْ شَرَّفَتْهُ طَاعَتُکَ
پس به درستی که شرافتمند کسی است که اطاعت تو شریفش گردانْد.4/35
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَیْنِ... یَبْتَدِرَانِ طَاعَتَکَ بِرَحْمَةٍ نَافِعَةٍ أَوْ نَقِمَةٍ ضَارَّةٍ
خداوندا همانا این دو، به رساندن رحمتی سودمند یا کیفری زیان بار به طاعتت می شتابند.1/36
اللَّهُمَّ إِنَّ أَحَدًا... لَا یَبْلُغُ مَبْلَغًا مِنْ طَاعَتِکَ وَ إِنِ اجْتَهَدَ
خداوندا همانا کسی در طاعت تو هر چند تلاش کند، به جایی نمی رسد.2و1/37
وَ أَعْبَدُهُمْ مُقَصِّرٌ عَنْ طَاعَتِکَ
و عابدترین آنان از اطاعتت، مقصر است.3/37
تُثِیبُ عَلَی قَلِیلِ مَا تُطَاعُ فِیهِ
بر اندکْ طاعتی که از تو شود، پاداش می دهی.6/37
وَ أَعْدَدْتَ ثَوَابَهُمْ قَبْلَ أَنْ یُفِیضُوا فِی طَاعَتِکَ
و پاداششان را آماده نموده ای، پیش از آنکه در طاعتت وارد شوند.7/37
فَلَوْ لَا أَنَّ الشَّیْطَانَ یَخْتَدِعُهُمْ عَنْ طَاعَتِکَ مَا عَصَاکَ عَاصٍ
پس اگر شیطان آنها را از اطاعتت فریبشان نمی داد، هیچ گناهکاری نافرمانی تو را نمی کرد.9/37
فَسُبْحَانَکَ مَا أَبْیَنَ کَرَمَکَ فِی مُعَامَلَةِ مَنْ أَطَاعَکَ أَوْ عَصَاکَ...
پس منزّهی تو! چه آشکار است کرم تو در رفتار با کسی که تو را اطاعت کرده یا نافرمانی
ص: 917
کرده است.10/37
تَشْکُرُ لِلْمُطِیعِ مَا أَنْتَ تَوَلَّیْتَهُ لَهُ
از فرمانبر در آنچه تو برایش فراهم نموده ای، تشکّر می کنی.10/37
لَوْ کَافَأْتَ الْمُطِیعَ عَلَی مَا أَنْتَ تَوَلَّیْتَهُ لَأَوْشَکَ أَنْ یَفْقِدَ ثَوَابَکَ، وَ أَنْ تَزُولَ عَنْهُ نِعْمَتُکَ
اگر (بنا بود) فرمانبر را بر آنچه تو او را بر آن گماشته ای، جزا دهی، چه بسا پاداش تو را از دست می داد و نعمت تو از دستش می رفت.12/37
أَعْطَیْتَ کُلًّا مِنْهُمَا مَا لَمْ یَجِبْ لَهُ
هر یک از آن دو (فرمانبر و گنهکار) را چیزی عطا کرده ای که برایش لازم نبود.11/37
لَمْ تَسُمْهُ الْقِصَاصَ فِیما أَکَلَ مِنْ رِزْقِکَ الَّذِی یَقْوَی بِهِ عَلَی طَاعَتِکَ
از او در آنچه از روزی تو خورد، و بر طاعتت نیرو گرفت، تقاص نخواستی.13/37
...هَذَا یَا إِلَهِی حَالُ مَنْ أَطَاعَکَ
...ای خدای من، این وضعیت کسی است که از تو اطاعت نموده.14/37
أَمِتْنَا... طَائِعِینَ غَیْرَ مُسْتَکْرِهِینَ
ما را فرمانبردارانِ بی اجبار، بمیران.5/40
فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَدِینُ لَکَ بِاعْتِقَادِ التَّسْلِیمِ لِمُ-حْکَمِ آیَاتِهِ
پس ما را از کسانی قرار ده که با اعتقاد و تسلیم در برابر آیات محکم آن، دینداری می کنند.4/42
أَیُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِیعُ
ای آفریده فرمانبردار.1/43
وَ امْتَهَنَکَ بِالزِّیَادَةِ وَ النُّقْصَانِ، وَ الطُّلُوعِ وَ الْأُفُولِ... فِی کُلِّ ذَلِکَ أَنْتَ لَهُ مُطِیعٌ
و تو را با فزونی و کاستی و طلوع و غروب، به خدمت گرفت. و در همه آن حالات، تو مطیع او هستی.2/43
أَتْمِمْ عَلَیْنَا بِاسْتِکْمَالِ طَاعَتِکَ فِیهِ الْمِنَّةَ
با کامل کردن طاعتت در آن (ماه)، نعمت را بر ما تمام گردان.7/43
ص: 918
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نَتَقَرَّبَ إِلَیْکَ فِیهِ مِنَ الْأَعْمَالِ الزَّاکِیَةِ بِمَا تُطَهِّرُنَا بِهِ مِنَ الذُّنُوبِ... حَتَّی لَا یُورِدَ عَلَیْکَ أَحَدٌ مِنْ مَلَائِکَتِکَ إِلَّا دُونَ مَا نُورِدُ مِنْ أَبْوَابِ الطَّاعَةِ لَکَ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که در آن (ماه) با اعمال شایسته به سوی تو تقرّب می جوییم که بدین وسیله ما را با آن، از گناهان پاک کنی. تا هیچ یک از فرشتگانت به درگاهت نیاورد، مگر کمتر از طاعت های گوناگونی که برای تو انجام می دهیم.11و10/44
أَوْجِبْ لَنَا فِیهِ مَا أَوْجَبْتَ لِأَهْلِ الْمُبَالَغَةِ فِی طَاعَتِکَ
برای ما در این (ماه)، آنچه برای کوشش گران در طاعتت لازم کرده ای، لازم گردان.12/44
زَیِّنْ أَوْقَاتَهُ بِطَاعَتِنَا لَکَ
و اوقاتش را به طاعت ما برای خود، زینت ده.17/44
اجْعَلْنَا عِنْدَکَ مِنَ التَّوَّابِینَ الَّذِینَ... قَبِلْتَ مِنْهُمْ مُرَاجَعَةَ طَاعَتِکَ
ما را در نزد خود از توبه کنندگانی قرار ده که بازگشت به طاعتت را از آنان پذیرفته ای.54/45
انْقَادَ لِلتَّسْلِیمِ لَکَ کُلُّ خَلْقِکَ
همه آفریدگانت برای تسلیم در برابر تو، گردن نهاده اند.26/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَنْتَظِمُ صَلَوَاتِ... أَهْلِ طَاعَتِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که درودهای فرمانبران تو را فراگیرد.54/47
وَ افْتَرَضْتَ طَاعَتَهُ
و فرمانبری او را واجب گرداندی.60/47
اجْعَلْنَا لَهُ... مُطِیعِینَ
ما را برای او فرمانبران قرار ده.63/47
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الْمُ-جْتَهِدِینَ فِی طَاعَتِهِمُ
خداوندا و بر دوستان آنها که کوشش کنندگان
ص: 919
در طاعت ایشانند، درود فرست.64/47
سَأَلْتُکَ مَسْأَلَةَ الْحَقِیرِ الذَّلِیلِ الْبَائِسِ... لَا مُتَعَالِیًا بِدَالَّةِ الْمُطِیعِینَ
از تو درخواست می نمایم، درخواستِ خُرد، خوار، بدحال. نه از روی بلندی خواهیْ به گستاخی و اعتمادِ فرمانبران.74/47
بِحَقِّ مَنْ وَصَلْتَ طَاعَتَهُ بِطَاعَتِکَ... تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ إِلَیْکَ مُتَنَصِّلًا
به حقّ کسی که اطاعت از او را به اطاعت خود پیوند زده ای، در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده.86/47
تَوَلَّنِی بِمَا تَتَوَلَّی بِهِ أَهْلَ طَاعَتِکَ وَ الزُّلْفَی لَدَیْکَ وَ الْمَکَانَةِ مِنْکَ
مرا سرپرستی کن همانگونه که فرمانبرانت و نزدیکانت و منزلت دارندگانت را سرپرستی می کنی.87/47
خُذْ بِقَلْبِی إِلَی مَا اسْتَعْمَلْتَ بِهِ الْقَانِتِینَ
دلم را به سوی آنچه اطاعت کنندگان را به آن گماشته ای، متوجّه ساز.92/47
فَإِنِّی لَکَ مُسَلِّمٌ
همانا من فرمانبردار تو هستم.116/47
أَشْرِبْ قَلْبِی عِنْدَ ذُهُولِ الْعُقُولِ طَاعَتَکَ
دلم را هنگام غفلتِ عقل ها، به طاعت خود سیراب کن.130/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ... عَمَلٍ بِطَاعَتِکَ... أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، عمل به طاعتت را قسمت می نمایی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
اجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ... التَّصْدِیقِ بِرَسُولِکَ، وَ الْأَئِمَّةِ الَّذِینَ حَتَمْتَ طَاعَتَهُمْ
مرا از باورداران به پیامبرت و امامانی که اطاعتشان را واجب نمودی، قرار ده.12/48
ص: 920
لَکِنْ... مُلْکُکَ أَدْوَمُ مِنْ أَنْ تَزِیدَ فِیهِ طَاعَةُ الْمُطِیعِینَ
ولی پادشاهی ات پایدارتر از آن است که طاعتِ فرمانبران بر آن بیفزاید.6/50
وَ أَخْضَعُهُمْ لَکَ أَعْمَلُهُمْ بِطَاعَتِکَ
و خاضع ترین آنان از تو، عمل کننده ترین ایشان به فرمان توست.2/52
فرمانروایی پادشاهی
فَإِنِّی عَبْدُکَ الْمِسْکِینُ الْمُسْتَکِینُ
پس به درستی که من بنده بینوا و زار توام.7/21
دَعَوْتُکَ یَا رَبِّ مِسْکِینًا، مُسْتَکِینًا... إِلَیْکَ
تو را خواندم - ای پروردگار من - در حالی که بینوا و فروتنِ درگاه تو هستم.9/51
وَ إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ... تَقَرَّبْتُ إِلَیْکَ بِمَا لَا یَقْرُبُ أَحَدٌ مِنْکَ إِلَّا بِالتَّقَرُّبِ بِهِ. ثُمَّ أَتْبَعْتُ ذَلِکَ بِالْإِنَابَةِ إِلَیْکَ، وَ التَّذَلُّلِ وَ الِاسْتِکَانَةِ لَکَ
و همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی به آنچه احدی نزدیک نمی شود به تو جز با نزدیکی جستن به آن، به تو نزدیکی جسته ام. سپس بازگشت به سوی تو و فروتنی و زاری برای تو را، در پی آن روانه ساخته ام.73و72/47
هَذِهِ یَدِی وَ نَاصِیَتِی، أَسْتَکِینُ بِالْقَوَدِ مِنْ نَفْسِی
این دست من و موی جلوی سرم است. برای قصاص خویش، فروتن و خوار می شوم.4/53
الْمُتَوَاضِعُونَ دُونَ عَظَمَتِکَ وَ جَلَالِ کِبْرِیَائِکَ
در پیشگاه با عظمت، بزرگ و بلند توْ فروتنند.8/3
أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی... خَفْضِ الْجَنَاحِ
زیور پرهیزکاران را در فروتنی، به من بپوشان.10/20
ص: 921
لَا تَفْتِنِّی... بِالْخُضُوعِ لِسُوءَالِ غَیْرِکَ إِذَا افْتَقَرْتُ
مرا به فروتنی برای درخواست از دیگران به هنگام نیازم، آزمایش نکن.12/20
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أُلِینُ جَانِبِی لَهُمْ تَوَاضُعًا
و خداوندا مرا بر آن دار که فروتنانه، با آنها نرمی و مدارا کنم.3/26
فَمَثَلَ بَیْنَ یَدَیْکَ مُتَضَرِّعًا، وَ غَمَّضَ بَصَرَهُ إِلَی الْأَرْضِ مُتَخَشِّعًا
پس زاری کنان در پیشگاهت ایستاده و دیده اش را با فروتنی به زمین دوخته.9/31
عَدَّدَ مِنْ ذُنُوبِهِ مَا أَنْتَ أَحْصَی لَهَا خُشُوعًا
با خشوع، - از گناهانش - آنچه تو شماره آن را بهتر می دانی شمرده.9/31
أَبَثَّکَ مِنْ سِرِّهِ مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنْهُ خُضُوعًا
با خضوع، از رازهایش - آنچه را که خود به آن داناتری - برایت آشکار کرده.9/31
فَتَلَقَّاکَ بِنَفْسٍ خَاشِعَةٍ، وَ رَقَبَةٍ خَاضِعَةٍ
پس با وجودی فروتن و گردنی فروافتاده، پیش روی توست.19/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ... لَا تَقْدِرُ عَلَی التَّخْفِیفِ عَمَّنْ خَشَعَ لَهَا وَ اسْتَسْلَمَ إِلَیْهَا
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که قادر بر سبک کردن (شعله ها) از کسی که برایش فروتنی نماید و تسلیم او گردد، نیست.30و29/32
أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ... الْمُوءَدِّینَ لَهَا فِی أَوْقَاتِهَا عَلَی مَا سَنَّهُ عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ... عَلَی... أَبْیَنِ الْخُشُوعِ وَ أَبْلَغِهِ
ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که آن را در اوقات خود - به (همان) سنّتی که بنده و رسول تو قرار داد - با روشن ترین و نهایی ترین خشوع به جا آورده اند.9/44
أَعِنَّا... فِی لَیْلِهِ عَلَی الصَّلَاةِ وَ التَّضَرُّعِ إِلَیْکَ، وَ الْخُشُوعِ لَکَ
ما را در شبش بر نماز و زاری به درگاهت و خشوع برای تو، یاری نما.17/44
ص: 922
خَضَعَ لَکَ مَنْ جَرَی فِی عِلْمِکَ
هر که در علم تو قرار گرفت، برای تو فروتن گشت. 26/47
خَشَعَ لِعَظَمَتِکَ مَا دُونَ عَرْشِکَ
آنچه زیر عرش تو است، برای بزرگی تو خاشع شد.26/47
هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ... خَاضِعًا خَاشِعًا خَائِفًا
اینک منم در پیشگاه تو، فروتن، متواضع، ترسان.69/47
فَهَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ خَاضِعٌ ذَلِیلٌ رَاغِمٌ
پس اینک منم در پیشگاهت فروتن، خوار، زبون.4/50
وَ ضَعْنِی إِذَا خَلَوْتُ بِکَ
و چون با تو خلوت کردم، مرا فروتن گردان.118/47
اعْطِفْ بِقَلْبِی عَلَی الْخَاشِعِینَ
دلم را بر فروتنان مهربان گردان.127/47
وَ أَخْضَعُهُمْ لَکَ أَعْمَلُهُمْ بِطَاعَتِکَ
و خاضع ترین آنان از تو، عمل کننده ترین ایشان به فرمان توست.2/52
أَسْأَلُکَ... عِبَادَةَ الْخَاشِعِینَ لَکَ
پرستش فروتنان برای تو را، از تو درخواست می نمایم.5/54
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الْهَابِطِینَ مَعَ قَطْرِ الْمَطَرِ إِذَا نَزَلَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و فرودآمدگان به همراه قطره های نازل شده باران.15و11و10/3
نَعُوذُ بِکَ مِنَ... حُلُولِ الْعِقَابِ
پناه می بریم به تو از فرود آمدن کیفر.9/8
قَدْ تَطَأْطَأَ لَکَ فَانْحَنَی
با حال فروتنی برای تو خم شده.9/12
ص: 923
...وَ طَأْطَأَ رَأْسَهُ لِعِزَّتِکَ مُتَذَلِّلًا
...و با خواریْ برای عزّتت سرش را به زیر افکنده.9/31
وَ اسْتَعْلَی مُلْکُکَ عُلُوًّا سَقَطَتِ الْأَشْیَاءُ دُونَ بُلُوغِ أَمَدِهِ
و سلطنت تو، چنان بلندمرتبه است، که همه چیز پیش از رسیدن به پایان آن، ساقط شود.5/32
أَحْلِلْنِی بُحْبُوحَةَ جَنَّتِکَ
مرا در میان بهشتت فرود آور.1/41
بَارِکْ لَنَا فِی حُلُولِ دَارِ الْبِلَی
فرود آمدن در خانه پوسیدن (قبر) را برای ما مبارک گردان.14/42
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ... عَلَی مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ...
در آن فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان، بر هر یک از بندگانش که بخواهد، برای هر کاری فرود می آیند.5/44
وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلَّا بِکَ
و آنان که بر درگاه جز تو فرود آمدند، ضایع شدند.13/46
أَعِذْنِی... مِنْ حُلُولِ الْبَلَاءِ
مرا از فرود آمدن بلا پناه ده.119/47
وَ اعْمُرْ لَیْلِی بِإِیقَاظِی فِیهِ لِعِبَادَتِکَ... وَ إِنْزَالِ حَوَائِجِی بِکَ
و شبم را با بیدار ساختنم برای بندگی ات، و فرود آوردن حاجت هایم به (درگاه) تو، آباد گردان.123/47
اللَّهُمَّ... بِکَ أَنْزَلْتُ الْیَوْمَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی وَ مَسْکَنَتِی
خداوندا، در این روز، تنگدستی و نیازمندی و بی چیزی ام را به سوی تو فرود آوردم.4/48
حَلَلْتُ شِعَابَ تَلَفٍ
در درّه های نابودی فرود آمدم.2/49
ص: 924
تَعَرَّضْتُ فِیهَا لِسَطَوَاتِکَ وَ بِحُلُولِهَا عُقُوبَاتِکَ
در آنها، خود را در معرض سخت گیری هایت قرار داده، در عقوبت هایت فرود آمدم.2/49
فَلَمَّا رَأَیْتَ یَا إِلَهِی... دَغَلَ سَرِیرَتِهِ... أَرْکَسْتَهُ لِأُمِّ رَأْسِهِ فِی زُبْیَتِهِ... وَ قَدْ کَادَ أَنْ یَحُلَّ بِی - لَوْ لَا رَحْمَتُکَ - مَا حَلَّ بِسَاحَتِهِ
پس همین که - ای خدای من - تباهی باطن او را ملاحظه کردی، او را با مغز سر در گودالش (که برای شکار کنده بود)، سرنگون نمودی. و اگر رحمت تو نبود، نزدیک بود بر من فرود آید، آنچه بر خودش فرود آمد.8/49
لَا تَجْعَلْ لِشَیْءٍ مِنْ جَوَارِحِنَا نُفُوذًا فِی مَعْصِیَتِکَ
اعضای ما را در نافرمانی ات نفوذناپذیر کن.6/9
...أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِی مَحَّصْتَنِی بِهَا... تَطْهِیرًا لِمَا انْغَمَسْتُ فِیهِ مِنَ السَّیِّئَاتِ
...یا وقت بیماری که مرا با آن نجات دادی تا از بدی هایی که در آن فرورفته ام پاکم سازد.4/15
مَنْ أَبْعَدُ غَوْرًا فِی الْبَاطِلِ... مِنِّی حِینَ أَقِفُ بَیْنَ دَعْوَتِکَ وَ دَعْوَةِ الشَّیْطَانِ فَأَتَّبِعُ دَعْوَتَهُ...
چه کسی از من در نادرستی فرورونده تر است، هنگامی که بین دعوت تو و دعوت شیطان می ایستم، دعوت او را می پذیرم؟23/16
اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِی رُوعِی مِنَ الَّتمَنِّی... ذَهَابًا فِی تَمْجِیدِکَ
خداوندا به جای آنچه شیطان از آرزو در دل من می افکند، فرورفتن در بزرگ دانستنت را قرار ده.13/20
وَ ارْمِ بِلَادَهُمْ بِالْخُسُوفِ
و شهرهایشان را در زمین فروبر.12/27
اجْعَلِ الْقُرْآنَ... لِأَلْسِنَتِنَا عَنِ الْخَوْضِ فِی الْبَاطِلِ مِنْ
ص: 925
غَیْرِ مَا آفَةٍ مُخْرِسًا
قرآن را بندآورنده زبان هایمان از فرورفتن در باطل، بی آنکه از بیماری باشد، قرار ده.10/42
اللَّهُمَّ وَ مَا مَسَّهُمَا مِنِّی مِنْ أَذًی... فَاجْعَلْهُ حِطَّةً لِذُنُوبِهِمَا
خداوندا و هر آزاری که از من به آنان رسیده، پس آن را سبب ریزش گناهانشان قرار ده.8/24
اللَّهُمَّ وَ عَلَیَّ تَبِعَاتٌ... فَعَوِّضْ مِنْهَا أَهْلَهَا، وَ احْطُطْ عَنِّی وِزْرَهَا
خداوندا و مرا (از حقوق مردم) گرفتاری هایی است. پس صاحبانش را عوض ده و سنگین باری اش را از من بیفکن.18/31
اللَّهُمَّ... إِنْ یَکُنِ الِاسْتِغْفَارُ حِطَّةً لِلذُّنُوبِ فَإِنِّی لَکَ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِینَ
خداوندا اگر درخواست آمرزشْ سبب ریختن گناهان است، پس من به درگاه تو از آمرزش خواهانم.28/31
وَ احْطُطْ بِالْقُرْآنِ عَنَّا ثِقْلَ الْأَوْزَارِ
و به (عظمت) قرآن، سنگینی گناهان را از ما فرو ریز.9/42
اسْتَعْمِلْنَا بِمَا یَکُونُ حِطَّةً وَ کَفَّارَةً لِمَا أَنْکَرْتَ مِنَّا فِیهِ
ما را در این (ماه) به کاری که سبب فروریختن و کفّاره کارهایی می شود که بر ما نمی پسندی، بگمار.47/45
یَا مَنْ لَا یَبِیعُ نِعَمَهُ بِالْأَثْمَانِ
ای که نعمت هایش را به بها نمی فروشد.3/13
فروغ روشنی
فروفرستادن نزول
ص: 926
وَ أَشْبَهُ الْأَشْیَاءِ بِمَشِیَّتِکَ، وَ أَوْلَی الْأُمُورِ بِکَ فِی عَظَمَتِکَ رَحْمَةُ مَنِ اسْتَرْحَمَکَ، وَ غَوْثُ مَنِ اسْتَغَاثَ بِکَ
و شبیه ترین چیزها به اراده ات و سزاوارترین کارها به بزرگواری ات، بخشش است بر آنکه از تو رحمت طلبیده و کمک به کسی است که از تو فریادرسی خواسته.5/10
اللَّهُمَّ یَا مَنْ بِرَحْمَتِهِ یَسْتَغیثُ الْمُذْنِبُونَ
خداوندا ای کسی که گناهکاران به رحمت او فریادرسی می جویند.1/16
یَا غَوْثَ کُلِّ مَخْذُولٍ فَرِیدٍ
ای فریادرس هر خوارشده تنها.4/16
اللَّهُمَّ... بِکَ اسْتِغَاثَتِی إِنْ کَرِثْتُ
خداوندا اگر اندوه مرا فراگیرد، از تو فریادرسی خواهم.20/20
اسْتَغَاثَ بِکَ مِنْ عَظِیمِ مَا وَقَعَ بِهِ فِی عِلْمِکَ
در (گناهان) بزرگی که می دانی به آن گرفتار شده، از تو کمک خواسته.9/31
لَمْ أَسْتَغْنِ عَنْ غِیَاثِ فَضْلِکَ
از فریادرسی فضلت بی نیاز نبودم.24/32
إِغَاثَتُکَ قَرِیبَةٌ مِنَ الْمُسْتَغِیثِینَ
فریادرسی ات به فریاد رس خواهان، نزدیک است.14/46
فَنَادَیْتُکَ یَا إِلَهِی مُسْتَغِیثًا بِکَ
ای خدای من، پس تو را خواندم، در حالی که از تو فریادرسی خواستم.10/49
بِکَ أَسْتَغِیثُ
تنها از تو فریادرسی می خواهم.11/52
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... سُوءَالَ مَنْ لَا یَجِدُ لِفَاقَتِهِ مُغِیثًا... غَیْرَکَ
ص: 927
خداوندا من از تو می خواهم، (مانند) درخواست کسی که فریادرسی برای نیازش جز تو نمی یابد.3/54
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً... تَمْنَعُهُمْ بِهَا مِنْ کَیْدِ الشَّیْطَانِ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که به سبب آن آنان را از حیله شیطان بازداری.14و13/4
کِدْ لَنَا وَ لَا تَکِدْ عَلَیْنَا
به سود ما تدبیر کن و به زیان ما تدبیر ننما.8/5
امْکُرْ لَنَا وَ لَا تَمْکُرْ بِنَا
برای (نفع) ما مکر فرما و بر (ضرر) ما مکر نکن.8/5
قَدْ عَلِمْتَ، یَا إِلَهِی، مَا نَالَنِی مِنْ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ مِمَّا حَظَرْتَ... وَ اغْتِرَارًا بِنَکِیرِکَ عَلَیْهِ
ای خدای من، تو می دانی از فلان کس فرزند فلان کس چیزهایی به من رسیده که تو نهی نموده ای و این از بی باکی او از کیفر تو می باشد.5/14
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ نَزَغَاتِ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ وَ کَیْدِهِ وَ مَکَایِدِهِ، وَ مِنَ الثِّقَةِ بِأَمَانِیِّهِ وَ مَوَاعِیدِهِ وَ غُرُورِهِ وَ مَصَایِدِهِ
خداوندا ما از وسوسه های شیطان - رانده شده - و حیله و مکرهای او و اطمینان به آرزوهای او و وعده ها و فریب ها و دام هایش به تو پناه می بریم. 1/17
وَ اکْفِنَا خَتْرَهُ
و حیله او را از ما دور کن.4/17
اللَّهُمَّ... بَصِّرْنَا مَا نُکَایِدُهُ بِهِ
خداوندا ما را به راه فریب دادنش، آگاه کن.7/17
اللَّهُمَّ... الْطُفْ لَنَا فِی نَقْضِ حِیَلِهِ
خداوندا راه باطل نمودن نیرنگ های او را به ما لطف فرما.8/17
ص: 928
اللَّهُمَّ... وَ أَبْطِلْ کَیْدَهُ
خداوندا و فریبش را باطل فرما.13/17
اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا فِی نَظْمِ أَعْدَائِهِ، وَ اعْزِلْنَا عَنْ عِدَادِ أَوْلِیَائِهِ، لَا نُطِیعُ لَهُ إِذَا اسْتَهْوَانَا
خداوندا ما را در گروه دشمنانش قرار ده و از شمار دوستانش برکنار فرما تا هرگاه ما را به خود مایل ساخت، فرمانش نبریم.14/17
وَ انْشُرْ عَلَیْنَا رَحْمَتَکَ بِغَیْثِکَ الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ... وَ تُوَسِّعُ بِهِ فِی الْأَقْوَاتِ، سَحَابًا مُتَرَاکِمًا... غَیْرَ مُلِثٍّ وَدْقُهُ، وَ لَا خُلَّبٍ بَرْقُهُ
و رحمتت را با بارانِ فراوان از ابر، بر ما بگستران. و با آن روزی ها فراخی دهی. ابری درهم فشرده، نه ابری پیوسته بارانی و نه ابری جهنده و بی باران.3و1/19
هَبْ لِی مَکْرًا عَلَی مَنْ کَایَدَنِی
مرا بر آنکه به من نیرنگ زند، چاره جویی ای ببخش. 8/20
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی، وَ ادْحَرْ عَنِّی مَکْرَهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و مکرش را از من بِران.7/23
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ رُدَّ کَیْدَهُ فِی نَحْرِهِ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و فریبش را گریبانگیر خودش ساز.7/23
جَعَلْتَ لَنَا عَدُوًّا یَکِیدُنَا
برای ما دشمنی قرار دادی که به ما نیرنگ می زند. 6/25
إِلَّا تَصْرِفْ عَنَّا کَیْدَهُ یُضِلَّنَا
اگر فریب او را از ما بازنداری، گمراهمان کند.7/25
اللَّهُمَّ فَاقْهَرْ سُلْطَانَهُ عَنَّا بِسُلْطَانِکَ... فَنُصْبِحَ مِنْ کَیْدِهِ فِی الْمَعْصُومِینَ بِکَ
ص: 929
خداوندا با سلطه خود، تسلّط او را از ما دور کن. پس به وسیله تو از نیرنگ او، در زمره بازداشته شدگان (از گناه) درآییم.8/25
وَ الْطُفْ لَهُمْ فِی الْمَکْرِ
و در مکر ایشان (به دشمنانشان) دقّت نظر عطا کن.2/27
أَنْسِهِمْ عِنْدَ لِقَائِهِمُ الْعَدُوَّ ذِکْرَ دُنْیَاهُمُ الْخَدَّاعَةِ الْغَرُورِ
هنگام برخورد با دشمن، یاد دنیای فریبنده گول زننده را از خاطرشان ببر.4/27
...إِذَا قَارَفْتُ مَعْصِیَتَکَ، وَ اسْتَوْجَبْتُ بِسُوءِ سَعْیِی سَخْطَتَکَ، فَتَلَ عَنِّی عِذَارَ غَدْرِهِ
...همین که به نافرمانی ات پرداختم و با زشتی کردارم، خشمت را سزاوار گشتم، پس عنان حیله اش را از من برگرداند.13/32
وَ أَتَضَرَّعُ إِلَیْکَ فِی صَرْفِ کَیْدِهِ عَنِّی
و به درگاه تو زاری می کنم، تا فریبش را از من بازگردانی.27/32
فَلَوْ لَا أَنَّ الشَّیْطَانَ یَخْتَدِعُهُمْ عَنْ طَاعَتِکَ مَا عَصَاکَ عَاصٍ
پس اگر شیطان آنها را از اطاعتت فریبشان نمی داد، هیچ گناهکاری نافرمانی تو را نمی کرد.9/37
تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی بِمَنْ خَوْفُهُ مِنْکَ أَکْثَرُ مِنْ طَمَعِهِ فِیکَ... لَا أَنْ یَکُونَ... طَمَعُهُ اغْتِرَارًا
ای خدای من، با کسی چنین رفتار می کنی که ترسش از تو، بیش از طمعش از توست. نه اینکه طمعش از روی فریب خوردن باشد.12/39
فَأَمَّا أَنْتَ یَا إِلَهِی فَأَهْلٌ أَنْ لَا یَغْتَرَّ بِکَ الصِّدِّیقُونَ
و امّا تو ای خدای من، پس شایسته ای که راستگویان به تو مغرور نشوند.13/39
سَلِّمْنَا مِنْ غُرُورِهِ
ما را از فریبش سلامتی ده.2/40
لَمْ یُلْهِهِمُ الْأَمَلُ عَنِ الْعَمَلِ فَیَقْطَعَهُمْ بِخُدَعِ غُرُورِهِ
ص: 930
آرزو، آنان را از کار (نیک) سرگرم نکرد تا آنها را با نیرنگ های فریبنده اش بازدارد.9/42
جَنِّبْنَا... الِانْخِدَاعَ لِعَدُوِّکَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ
ما را از فریب خوردن از دشمنت؛ شیطان رانده شده، دور گردان.13/44
وَ سُنَّتُکَ الْإِبْقَاءُ عَلَی الْمُعْتَدِینَ حَتَّی لَقَدْ غَرَّتْهُمْ أَنَاتُکَ عَنِ الرُّجُوعِ
و روش تو مهربانی با تجاوزکنندگان است. تا اینکه مهلت دادن تو آنان را از بازگشتن فریب داد.16/46
الشَّقَاءُ الْأَشْقَی لِمَنِ اغْتَرَّ بِکَ
بدبخت ترین بدبختی برای کسیست که به تو مغرور گشته.19/46
سُبْحَانَکَ... لَا تُکَادُ... وَ لَا تُخَادَعُ وَ لَا تُمَاکَرُ
پاک و منزّهی! نه نیرنگ می خوری و نه فریب می خوری و نه با تو حیله گری شود.27/47
وَ لَا تَرْمِ بِی رَمْیَ مَنْ سَقَطَ مِنْ عَیْنِ رِعَایَتِکَ... بَلْ خُذْ بِیَدِی مِنْ... زَلَّةِ الْمَغْرُورِینَ
و مرا دور نینداز همانند دور انداختن کسی که از چشم مراقبت تو افتاده. بلکه از لغزش فریفتگان دستم را بگیر (نجاتم ده).104/47
وَ لَا تَمْکُرْ بِی فِیمَنْ تَمْکُرُ
و در میان کسانی که با آنها مکر می کنی، با من مکر نکن.124/47
کَمْ مِنْ بَاغٍ بَغَانِی بِمَکَایِدِهِ
چه بسیار ستمگری که با نیرنگ هایش به من ستم کرد.7/49
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ... وَحَرَنِی بِکَیْدِهِ، وَ قَصَدَنِی بِمَکِیدَتِهِ
و چه بسیار حسودی که با مکر خویش بر من خشم نمود و با نیرنگش آهنگ من کرد.9/49
فریفتگی شیفتگی
فزع ترس
ص: 931
فزونی برکت
فساد تباهی
ذُبَّنِی عَنِ الِْتمَاسِ مَا عِنْدَ الْفَاسِقِینَ
مرا از طلبیدنِ آنچه نزد فاسقان است، باز دار.131/47
فشرده متراکم
إِنَّکَ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ
به درستی که تو دارای فضل بزرگی.6/30، 15/24، 16/14، 26/2
خَلَقَ لَهُمُ النَّهَارَ مُبْصِرًا لِیَبْتَغُوا فِیهِ مِنْ فَضْلِهِ
و روز را برای ایشان روشن گر آفرید تا در آن فضل او را طلب کنند.6/6
وَ امْلَأْ لَنَا مَا بَیْنَ طَرَفَیْهِ... فَضْلًا
و دو طرف آن (روز) را برای ما از تفضّل پر ساز.14/6
لَا تَقْطَعْ رَجَاءَنَا بِمَنْعِکَ، فَتَکُونَ قَدْ... حَرَمْتَ مَنِ اسْتَرْفَدَ فَضْلَکَ
به منع خویش، ما را ناامید مکن. وگرنه آنکه از احسانت بخشش خواسته، محروم نموده ای.3/10
نَشَّطْتَنِی بِهَا لِابْتِغَاءِ مَرْضَاتِکَ وَ فَضْلِکَ
مرا به وسیله آن (تندرستی) برای درخواستِ خوشنودی و احسانت شادی بخشیدی.3/15
اللَّهُمَّ... بِفَضْلِکَ وَثِقْتُ
خداوندا به احسان تو اعتماد کرده ام.15/20
مَا لِی بَعْدَ أَنْ حَکَمْتُ عَلَی نَفْسِی إِلَّا فَضْلُکَ
پس از آنکه خود را محکوم کردم، چیزی جز فضل تو ندارم.15/20
اللَّهُمَّ إِنَّکَ إِنْ... مَنَعْتَنِی فَضْلَکَ الْجَسِیمَ... لَمْ أَجِدِ
ص: 932
السَّبِیلَ إِلَی شَیْءٍ مِنْ أَمَلِی غَیْرَکَ
خداوندا اگر فضل بزرگت را از من بازداری، راهی به سوی هیچ یک از آرزویم، غیر تو نیابم.5/21
وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... الْعَوْدِ عَلَیْهِمْ بِالْجِدَةِ وَ الْإِفْضَالِ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در رسیدگی با ثروت و فضل فراوان به آنان، توفیق ده.2/26
زِدْهُمْ... مَعْرِفَةً بِفَضْلِی
بر فضیلت شناسی آنان نسبت به من بیفزا.4/26
قَلَبْتُ مَسْأَلَتِی عَمَّنْ لَمْ یَسْتَغْنِ عَنْ فَضْلِکَ
درخواستم را از آنکه از فضلت بی نیاز نبود، بازگرداندم.4/28
وَ ابْسُطْ عَلَیَّ طَوْلَکَ
و بخشش خود را بر من بگستر.24/31
فَهَذَا مَقَامُ الْعَائِذِ بِکَ، وَ مَحَلُّ الْمُعْتَرِفِ لَکَ، فَلَا یَضِیقَنَّ عَنِّی فَضْلُکَ
پس این جایگاهِ پناهنده شده به تو، و محل اعتراف کننده برای توست. پس مبادا فضل تو از من تنگی نماید.15/32
لَمْ أَسْتَغْنِ عَنْ غِیَاثِ فَضْلِکَ
از فریادرسی فضلت بی نیاز نبودم.24/32
فَغَذَوْتَنِی بِفَضْلِکَ غِذَاءَ الْبَرِّ اللَّطِیفِ
پس به فضل خودت مرا مانند نیکوکاری مهربانْ خوراک دادی.26/32
أَخَذَ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ بِالْفَضْلِ
با همه آفریدگانش با فضل رفتار کرد.1/35
إِنَّکَ... ذُو الطَّوْلِ
همانا تو دارای فضیلتی.7/36
...لِأَنَّکَ الرَّبُّ الْعَظِیمُ الَّذِی لَا یَمْنَعُ أَحَدًا فَضْلَهُ
...زیرا تو پروردگار بزرگی هستی که فضل
ص: 933
خود را از کسی بازنمی دارد.13/39
صَلِّ اللَّهُمَّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُبَلِّغُهُ بِهَا أَفْضَلَ مَا یَأْمُلُ مِنْ خَیْرِکَ وَ فَضْلِکَ وَ کَرَامَتِکَ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی که با آن او را به برترین خیر و فضل و کرامتی که آرزو دارد، برسانی.21/42
أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ... الْمُوءَدِّینَ لَهَا فِی أَوْقَاتِهَا عَلَی مَا سَنَّهُ عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی رُکُوعِهَا وَ سُجُودِهَا وَ جَمِیعِ فَوَاضِلِهَا...
ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که آن را در اوقات خود - به (همان) سنّتی که بنده و رسول تو [که درودهایت بر او و خاندانش باد] در رکوع و سجود آن و همه فضیلت هایش قرار داد - به جا آورده اند.9/44
وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نَتَعَاهَدَ جِیرَانَنَا بِالْإِفْضَالِ وَ الْعَطِیَّةِ
ما را در آن ماه توفیق ده، که با فضل و عطا، همسایگانمان را دلجویی نماییم.10/44
وَ شَکَرُوکَ بِفَضْلِکَ
و با تفضّلت، تو را شکر گزاردند.16/45
یَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَی عِبَادِهِ بِالْإِحْسَانِ وَ الْفَضْلِ
ای آنکه با احسان و تفضّل، مورد ستایش بندگانت قرار گرفته ای.18/45
أَنْتَ... الْجَوَادُ بِمَا سُئِلْتَ مِنْ فَضْلِکَ
تو بخشنده هر آنچیزی هستی که از فضلت درخواست گردد.21/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی فَضْلِکَ الَّذِی حُرِمْنَاهُ
درود بر تو و بر فضیلتت که از آن محروم شدیم.42/45
وَ حُرِمُوا لِشَقَائِهِمْ فَضْلَهُ
و بر اثر شقاوتشان، از فضل آن ماهْ محروم گشتند.43/45
فَأْجُرْنَا... أَجْرًا نَسْتَدْرِکُ بِهِ الْفَضْلَ الْمَرْغُوبَ فِیهِ
پس ما را پاداش ده. پاداشی که با آن، در آن (ماه) فضل پسندیده را دریابیم.45/45
ص: 934
فَإِنَّ فَضْلَکَ لَا یَغِیضُ
به درستی که فضل تو کاستی پذیر نیست.50/45
وَ اسْتَعْمِلْنَا بِمَا یَکُونُ حِطَّةً وَ کَفَّارَةً لِمَا أَنْکَرْتَ مِنَّا فِیهِ بِرَأْفَتِکَ الَّتِی لَا تَنْفَدُ، وَ فَضْلِکَ الَّذِی لَا یَنْقُصُ
و به مهربانی ات که نابود نمی شود و به فضلت که کم نمی گردد، ما را در این (ماه) به کاری که سبب فروریختن و کفّاره کارهایی می شود که بر ما نمی پسندی، بگمار.47/45
إِنَّکَ... أَعْطَی مَنْ سُئِلَ مِنْ فَضْلِهِ
به درستی که تو بخشنده تر کسی هستی که از فضل او درخواست شده.56/45
أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلَّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَکَ
جویندگان که غیر از فضل تو جویا شدند، دچار خشکسالی گردیدند.13/46
ظَاهِرْ لَدَیَّ فَضْلَکَ وَ طَوْلَکَ
فضل و بخشش خود را بر من پوسته گردان.112/47
أَعْلَمُ... أَنَّکَ أَوْلَی بِالْفَضْلِ
می دانم که تو به بخششْ سزاوارتر هستی.116/47
زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ وَ سَعَةِ مَا عِنْدَکَ
برایم از فضل و فراخی آنچه نزد توست، بیفزا.28/48
وَ اسْتُمِیحَ فَضْلُکَ فَمَا أَکْدَیْتَ
و فضل تو خواسته شد، پس کم نگذاشتی.14/49
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... أَغْنَانَا بِفَضْلِهِ
و سپاس خدای را که ما را به فضل خود، بی نیاز گردانْد.20/1
فَبِفَضْلِکَ اللَّهُمَّ فَأَغْنِنِی
پس به فضل خود، خداوندا بی نیازم گردان.4/22
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی دَلَّنَا عَلَی التَّوْبَةِ الَّتِی لَمْ نُفِدْهَا إِلَّا مِنْ فَضْلِهِ
ص: 935
سپاس خدای را که ما را به توبه ای ره نمود که جز به فضل او، آن را به دست نیاوردیم.22/1
لَا نَسْتَوْحِشَ مِنْ أَحَدٍ مَعَ فَضْلِکَ
با احسانت از کسی نهراسیم.7/5
افْتَحْ لِی یَا رَبِّ بَابَ الْفَرَجِ بِطَوْلِکَ
ای پروردگار من، به فضل خود درِ آسایش را به رویم بگشای.8/7
اللَّهُمَّ إِنْ تَشَأْ تَعْفُ عَنَّا فَبِفَضْلِکَ
خداوندا اگر خواهی ما را ببخشایی، از احسان توست.1/10
فَضْلُکَ آنَسَنِی
فضل تو مرا آرام نمود.25/13
وَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ مَا کَتَبَ لِیَ الْکَاتِبَانِ مِنْ زَکِیِّ الْأَعْمَالِ، مَا لَا قَلْبٌ فَکَّرَ فِیهِ... بَلْ إِفْضَالًا مِنْکَ عَلَیَّ
و در بین آن بیماریْ نویسندگان اعمال، کردارهای پاکیزه ای را برای من نوشتند، که دلی در آن نیندیشیده. بلکه فضل توست که بر من است.5/15
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُوسَعِ عَلَیْهِمُ الرِّزْقُ الْحَلَالُ مِنْ فَضْلِکَ، الْوَاسِعِ بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) به جود و کرم تو از فضل گسترده ات روزی حلال برای آنان سرشار شده، قرار ده.11و10/25
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ، وَ عَوِّضْهُ مِنْ فِعْلِهِ عِوَضًا حَاضِرًا... إِلَی أَنْ یَنْتَهِیَ بِهِ الْوَقْتُ إِلَی مَا أَجْرَیْتَ لَهُ مِنْ فَضْلِکَ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده و کارش را عوضِ نقد عطا کن. تا آنگاه که زمان او به پایان رسد، به آنچه از فضلت برای او روان ساخته ای، برسد.16/27
ی. شفاعت بنده
لَا شَفِیعَ لِی إِلَیْکَ فَلْیَشْفَعْ لِی فَضْلُکَ
ص: 936
شفیعی برای من به سوی تو نیست، پس باید فضلت مرا شفاعت کند.25/31
اللَّهُمَّ وَ إِذْ... تَغَمَّدْتَنِی بِفَضْلِکَ فِی دَارِ الْفَنَاءِ بِحَضْرَةِ الْأَکْفَاءِ فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ
خداوندا و اکنون که (گناه) مرا به فضلت در سرای فانی در حضور همانندانم نهان داشتی، پس از رسوایی های سرای باقی، مرا ایمن ساز.21/32
اللَّهُمَّ إِنَّ أَحَدًا... لَا یَبْلُغُ مَبْلَغًا مِنْ طَاعَتِکَ وَ إِنِ اجْتَهَدَ إِلَّا کَانَ مُقَصِّرًا دُونَ اسْتِحْقَاقِکَ بِفَضْلِکَ
خداوندا همانا کسی در طاعت تو هر چند تلاش کند، به جایی نمی رسد، جز آنکه در برابر سزاواری تو بر اثر فضلت عاجز است.2و1/37
مَنْ رَضِیتَ عَنْهُ فَبِفَضْلِکَ
از هر که راضی شوی، از فضل توست.5/37
وَ عَوِّضْنِی... مِنْ دُعَائِی لَهُمْ رَحْمَتَکَ حَتَّی یَسْعَدَ کُلُّ وَاحِدٍ مِنَّا بِفَضْلِکَ
و به جای دعایم بر آنان، رحمتت را به من عوض ده. تا هر یک از ما به فضل تو، سعادتمند شود.3/39
اللَّهُمَّ وَ مَنْ رَعَی هَذَا الشَّهْرَ حَقَّ رِعَایَتِهِ... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ، وَ أَعْطِنَا أَضْعَافَهُ مِنْ فَضْلِکَ
خداوندا و هر کس رعایت کرده این ماه را، به طوری که حقّ رعایتش است؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش و از فضلت، چندین برابر آن را به ما عطا فرما.50/45
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا... تَصِلُهُ بِمَزِیدٍ بَعْدَ مَزِیدٍ طَوْلًا مِنْکَ
سپاس برای توست. سپاسی که تو آن را از روی احسانت، با افزونی پی درپی پیوند دهی.48و36/47
تَعَطَّفْ عَلَیَّ بِفَضْلِکَ
به فضلتْ بر من مهربان باش.8/48
ص: 937
فضیلت برتری
بَارِکْ لَنَا فِی یَوْمِ عِیدِنَا وَ فِطْرِنَا
برای ما روز عید و فطرمان را مبارک گردان.48/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا - الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُوءْمِنِینَ عِیدًا وَ سُرُورًا، وَ لِأَهْلِ مِلَّتِکَ مَجْمَعًا وَ مُحْتَشَدًا -
خداوندا ما در روزِ فطرمان که آن را برای اهل ایمانْ عید و شادی و برای اهل دینتْ محل اجتماع و گردهمایی قرار دادی، به درگاه تو توبه می کنیم.52/45
أَیِّدْنَا بِعِزٍّ لَا یُفْقَدُ
ما را با عزّتی که از دست نرود، تأیید فرما.5/35
لَوْ کَافَأْتَ الْمُطِیعَ عَلَی مَا أَنْتَ تَوَلَّیْتَهُ لَأَوْشَکَ أَنْ یَفْقِدَ ثَوَابَکَ
اگر (بنا بود) فرمانبر را بر آنچه تو او را بر آن گماشته ای، جزا دهی، چه بسا پاداش تو را از دست می داد.12/37
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ قَرِینٍ... أَفْجَعَ فَقْدُهُ مَفْقُودًا
درود بر تو همنشینی که چون از دست رفت، فقدانش غم انگیز بود.26/45
فقر تنگ دستی
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... الْإِزْرَاءِ بِالْمُقِلِّینَ
خداوندا به تو پناه می برم از تحقیر کردن تهی دستان. 3و1/8
أَنَا أَفْقَرُ الْفُقَرَاءِ إِلَیْکَ
من نیازمندترین نیازمندان به توام.3/10
نَسَبْتَهُمْ إِلَی الْفَقْرِ
آنها را به تنگدستی نسبت داده ای.12/13
وَ نَسَبْتَهُمْ إِلَی الْفَقْرِ وَ هُمْ أَهْلُ الْفَقْرِ إِلَیْکَ
و آنها را به تنگدستی نسبت داده ای و ایشان
ص: 938
سزاوارند که به تو نیازمند باشند.12/13
فَمَنْ... رَامَ صَرْفَ الْفَقْرِ عَنْ نَفْسِهِ بِکَ فَقَدْ طَلَبَ حَاجَتَهُ فِی مَظَانِّهَا
پس هر که برطرف کردن احتیاجش را به وسیله تو بخواهد، بی گمان نیازمندی اش را در جایگاه بایسته طلب کرده.13/13
هَلْ أَنْتَ، یَا إِلَهِی... مُغْنٍ مَنْ شَکَا إِلَیْکَ، فَقْرَهُ تَوَکُّلًا؟
ای خدای من آیا تو هر کس را که از تهی دستی اش با توکّل، به سوی تو شکایت کرد، بی نیاز می سازی؟15/16
لَا تَفْتِنِّی... بِالْخُضُوعِ لِسُوءَالِ غَیْرِکَ إِذَا افْتَقَرْتُ
مرا به فروتنی برای درخواست از دیگران به هنگام نیازم، آزمایش نکن.12/20
وَ لَا أَفْتَقِرَنَّ وَ مِنْ عِنْدِکَ وُسْعِی
و (چنان کن که) فقیر نگردم، در حالی که دارایی ام از نزد تو می باشد.14/20
فَإِنِّی عَبْدُکَ... الْفَقِیرُ
پس به درستی که من بنده فقیر توام.7/21
وَ لَا تَجْعَلْنِی... آیِسًا مِنْ إِجَابَتِکَ لِی وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی، فِی... فَقْرٍ أَوْ غِنًی
و مرا ناامید از اجابتت - گرچه دیر شود - قرار نده، در تهی دستی باشم یا ثروت.8/21
لَا قُوَّةَ لِی عَلَی الْفَقْرِ
تحمّل فقر ندارم.2/22
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُغْنَیْنَ مِنَ الْفَقْرِ بِغِنَاکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) به توانگری تو از فقر به بی نیازی رسیده اند، قرار ده.11و10/25
فَکَمْ قَدْ رَأَیْتُ یَا إِلَهِی مِنْ أُنَاسٍ... رَامُوا الثَّرْوَةَ مِنْ سِوَاکَ فَافْتَقَرُوا
ای خدای من، چه بسیار از مردمی دیدم که از غیر تو ثروت خواستند و نیازمند شدند.6/28
ص: 939
اللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَیَّ صُحْبَةَ الْفُقَرَاءِ
خداوندا، همنشینی نیازمندان را نزد من محبوب گردان.4/30
وَ افْعَلْ بِی فِعْلَ... غَنِیٍّ تَعَرَّضَ لَهُ عَبْدٌ فَقِیرٌ فَنَعَشَهُ
و با من همانند توانگری که بنده بینوایی پیش او آمده، پس او را بی نیاز کرده، رفتار نما.24/31
سَأَلْتُکَ مَسْأَلَةَ الْحَقِیرِ الذَّلِیلِ الْبَائِسِ الْفَقِیرِ
از تو درخواست می نمایم، درخواستِ خُرد، خوار، بدحال، نیازمند.74/47
زِدْنِی إِلَیْکَ فَاقَةً وَ فَقْرًا
بر فقر و نیازم به درگاهت بیفزا.118/47
وَ تَوَلَّ قَضَاءَ کُلِّ حَاجَةٍ هِیَ لِی... بِفَقْرِی إِلَیْکَ، وَ غِنَاکَ عَنِّی
و برآوردن هر درخواستی را برای من، به نیازمندی من به تو و به بی نیازی تو از من، به عهده گیر.4/48
اللَّهُمَّ... بِکَ أَنْزَلْتُ الْیَوْمَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی وَ مَسْکَنَتِی
خداوندا، در این روز، تنگدستی و نیازمندی و بی چیزی ام را به سوی تو فرود آوردم.4/48
دَعَوْتُکَ یَا رَبِّ... فَقِیرًا، مُضْطَرًّا إِلَیْکَ
تو را خواندم - ای پروردگار من - در حالی که فقیر و بیچاره درگاه تو هستم.9/51
فکر اندیشه
فلاح رستگاری
أَیُّهَا... الْمُتَصَرِّفُ فِی فَلَکِ التَّدْبِیرِ
ای که در فلک تدبیر تصرّف می کنی.1/43
فنا نابودی
یَا مَنْ لَا تَفْنَی خَزَائِنُ رَحْمَتِهِ
ای کسی که گنج های رحمت او نابود نمی شود.3/5
ص: 940
اللَّهُمَّ وَ مَتَی وَقَفْنَا بَیْنَ نَقْصَیْنِ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیَا، فَأَوْقِعِ النَّقْصَ بِأَسْرَعِهِمَا فَنَاءً
خداوندا و هرگاه بین دو زیان قرار گرفتیم در دین یا دنیا، پس زیان را در آن که زودگذر است قرار ده.2/9
یَا مَنْ لَا تُفْنِی خَزَائِنَهُ الْمَسَائِلُ
ای آنکه درخواست ها، گنجینه های او را فانی نمی سازد.7/13
فَغَیْرُ کَثِیرٍ مَا عَاقِبَتُهُ الْفَنَاءُ
زیرا آنچه سرانجامش نابودیست، زیاد نیست.3/18
مَا زَوَیْتَ عَنِّی مِنْ مَتَاعِ الدُّنْیَا الْفَانِیَةِ فَاذْخَرْهُ لِی فِی خَزَائِنِکَ الْبَاقِیَةِ
آنچه از کالای دنیایِ فانی، از من گرفتی، پس آن را برای من در گنجینه های جاوید خود ذخیره فرما. 5/30
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ، وَ تَغَمَّدْتَنِی بِفَضْلِکَ فِی دَارِ الْفَنَاءِ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ...
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی و (گناه) مرا به فضلت در سرای فانی نهان داشتی، پس از رسوایی های سرای باقی، مرا ایمن ساز.21/32
مَتِّعْنَا بِثَرْوَةٍ لَا تَنْفَدُ
ما را ثروتی که نابود نشود، ببخش.5/35
...لَکِنَّکَ بِکَرَمِکَ جَازَیْتَهُ عَلَی الْمُدَّةِ الْقَصِیرَةِ الْفَانِیَةِ بِالْمُدَّةِ الطَّوِیلَةِ الْخَالِدَةِ
...ولی تو او را با کرمت در برابر عمل کوتاه مدّتِ زودگذر، پاداش درازمدّتِ همیشگی دادی.12/37
وَ اسْتَعْمِلْنَا بِمَا یَکُونُ حِطَّةً وَ کَفَّارَةً لِمَا أَنْکَرْتَ مِنَّا فِیهِ بِرَأْفَتِکَ الَّتِی لَا تَنْفَدُ
و به مهربانی ات که نابود نمی شود، ما را در این (ماه) به کاری که سبب فروریختن و کفّاره کارهایی می شود که بر ما نمی پسندی، بگمار.47/45
ص: 941
إِنَّ مَعَادِنَ إِحْسَانِکَ لَا تَفْنَی
به درستی که معادن احسانت فنا نمی شود.50/45
...لَا تَنْفَدُ کَلِمَاتُکَ
...کلمات تو فانی نمی شود.53/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً... لَا یَنْفَدُ کَمَا لَا تَنْفَدُ کَلِمَاتُکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که فانی نگردد، همچنانکه کلمات تو فانی نمی شود.53/47
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... بِجَلَالِ وَجْهِکَ الْکَرِیمِ، الَّذِی لَا یَبْلَی وَ لَا یَتَغَیَّرُ، وَ لَا یَحُولُ وَ لَا یَفْنَی، أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خدای من، به آن بزرگی ذات بزرگوارت که کهنه و دگرگون نمی شود، و تغییر حال نمی دهد، و نابود نمی گردد، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی.10/52
...لَا یَفُوتُهَا شَیْءٌ وَ إِنْ لَطُفَ
...چیزی - اگر چه خرد باشد - از او (خداوند) رهایی نمی یابد.1/2
وَ اجْعَلْ هَمَسَاتِ قُلُوبِنَا... فِی مُوجِبَاتِ ثَوَابِکَ، حَتَّی لَا تَفُوتَنَا حَسَنَةٌ نَسْتَحِقُّ بِهَا جَزَاءَکَ
و رازهای دل هایمان را در آنچه باعث پاداش تو شود قرار ده، تا کار نیکی که به سبب آن سزاوار پاداش تو شویم از دستمان نرود.7/9
مَنْ تَوَجَّهَ بِحَاجَتِهِ إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ... فَقَدْ... اسْتَحَقَّ مِنْ عِنْدِکَ فَوْتَ الْإِحْسَانِ
هر که برای حاجتش به یکی از آفریدگانِ تو رو آورد، بی گمان نیافتن احسان تو را سزاوار گشته.14/13
تُحْیِی بِهِ مَا قَدْ مَاتَ، وَ تَرُدُّ بِهِ مَا قَدْ فَاتَ
به سبب آن، آنچه را که مرده است، زنده نمایی. و با آن آنچه را که از دست رفته، برگردانی.3/19
ص: 942
عِنْدَکَ مِمَّا فَاتَ خَلَفٌ
عوض هر آنچه از دست رفته، نزد توست.20/20
وَ وَفِّقْنِی لِلنُّفُوذِ فِیما تُبَصِّرُنِی مِنْ عِلْمِهِ حَتَّی لَا یَفُوتَنِی اسْتِعْمَالُ شَیْءٍ عَلَّمْتَنِیهِ
و مرا برای انجام آنچه به دانستنش بینایم می کنی، توفیق ده. تا انجام دادن آنچه به من آموختی، از دستم نرود.3/24
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ... مَحْزُونٍ عَلَیْهِ قَبْلَ فَوْتِهِ
درود بر تو که پیش از از دست رفتنش، بر آن اندوه خورند.38/45
إِنَّمَا یَعْجَلُ مَنْ یَخَافُ الْفَوْتَ
همانا کسی شتاب می کند که از گذشتن فرصت می ترسد.15/48
لَا یَفُوتُکَ مَنْ عَبَدَ غَیْرَکَ
کسی که جز تو را پرستید، از دست تو گریزی ندارد.3/52
فوج گروه
جَعَلْتَهُ... شِفَاءً لِمَنْ أَنْصَتَ بِفَهَمِ التَّصْدِیقِ إِلَی اسْتَِماعِهِ
آن را شفایی برای کسی که با فهم و تصدیق به آن گوش فرا داد و استماعش نمود، قرار دادی.3/42
اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللَّیَالِی مُونِسًا... حَتَّی تُوصِلَ إِلَی قُلُوبِنَا فَهْمَ عَجَائِبِهِ، وَ زَوَاجِرَ أَمْثَالِهِ
قرآن را مونس ما در تاریکی های شب قرار ده. تا درک شگفتی های آن و مَثل های بازدارنده اش را، به دل های ما برسانی.10/42
أَنْتَ الَّذِی... عَجَزَتِ الْأَفْهَامُ عَنْ کَیْفِیَّتِکَ
تویی آنکه فهم ها از کیفیّت تو عاجزند.18/47
ص: 943
ص: 944
قبح زشتی
إِسْرَافِیلُ صَاحِبُ الصُّورِ، الشَّاخِصُ الَّذِی یَنْتَظِرُ مِنْکَ الْإِذْنَ... فَیُنَبِّهُ بِالنَّفْخَةِ صَرْعَی رَهَائِنِ الْقُبُورِ
اسرافیل، صاحب صور، همان که چشم گشوده، منتظر اجازه توست، تا با دمیدنیْ مردگانِ گروِ گورها را بیدار کند.2/3
...وَ رُومَانَ فَتَّانِ الْقُبُورِ
...و رومانْ آزمایش کننده (مردگان) قبرها.18/3
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ... وَ زِیَارَةِ قَبْرِ رَسُولِکَ...
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و زیارت قبر پیامبرت.4/23
وَ کَانَتِ الْقُبُورُ هِیَ الْمَأْوَی إِلَی مِیقَاتِ یَوْمِ التَّلَاقِ
و گورها تا هنگام قیامت، جایگاه ماندن باشد.13/42
اجْعَلِ الْقُبُورَ بَعْدَ فِرَاقِ الدُّنْیَا خَیْرَ مَنَازِلِنَا
قبرها را پس از فراق از دنیا، بهترین خانه های ما قرار ده.14/42
نَوِّرْ بِهِ قَبْلَ الْبَعْثِ سُدَفَ قُبُورِنَا
پیش از برانگیخته شدن، تاریکی قبرهایمان را با آن (قرآن)، روشن ساز.15/42
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... جَعَلَ لَنَا أَدَوَاتِ الْقَبْضِ
و سپاس خدای را که افزارهای قبض و در هم کشیدن را برای ما قرار داد.20/1
قبول پذیرش
ص: 945
حَارَبَ فِی رِضَاکَ أُسْرَتَهُ
در (راه) خوشنودی تو، با قبیله اش جنگید.7/2
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ اخْتَصَصْتَهُمْ لِنَفْسِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که به خود اختصاصشان داده ای.11و10/3
وَ الَّذِینَ هَجَرَتْهُمْ الْعَشَائِرُ إِذْ تَعَلَّقُوا بِعُرْوَتِهِ
و آنان که چون به دسته آن حضرت آویختند، قبیله هایشان از آنها دوری نمودند.6/4
وَ أَمْدِدْهُمْ بِمَلَائِکَةٍ مِنْ عِنْدِکَ مُرْدِفِینَ حَتَّی یَکْشِفُوهُمْ إِلَی مُنْقَطَعِ التُّرَابِ قَتْلًا فِی أَرْضِکَ وَ أَسْرًا
و آنان را از جانب خود با فرشتگانی که پی درپی آیند، یاری فرما. تا با کشتن و اسیر گرفتن، آنها (مشرکان) را به انتهای خاک در زمینت برانند.8/27
فَإِنْ... قَضَیْتَ لَهُ بِالشَّهَادَةِ فَبَعْدَ أَنْ یَجْتَاحَ عَدُوَّکَ بِالْقَتْلِ
پس اگر شهادت را برایش رقم زدی، بعد از آن باشد که دشمنت را با کشتن نابود نموده است.15/27
فَکَمْ مِنْ عَدُوٍّ... شَحَذَ لِی ظُبَةَ مُدْیَتِهِ... وَ دَافَ لِی قَوَاتِلَ سُمُومِهِ
پس چه بسیار دشمنی که لبه تیغش را برای من تیز نمود و آن را برای من با زهرهای کشنده اش درهم آمیخت.4/49
قدَر تقدیر
قدرت توانایی
ثُمَّ ضَرَبَ لَهُ فِی الْحَیَاةِ أَجَلًا مَوْقُوتًا... یَتَخَطَّأُ إِلَیْهِ بِأَیَّامِ عُمُرِهِ
سپس برای او (آفریده اش) در زندگی، سرآمدی خاص معیّن نمود، که با روزهای زندگی اش، به سوی آن گام بردارد.6/1
ص: 946
هَاجَرَ إِلَی بِلَادِ الْغُربَةِ، وَ مَحَلِّ النَّأْیِ عَنْ... مَوْضِعِ رِجْلِهِ
از قدمگاهش، به شهرهای غربت و محل دور هجرت نمود.16/2
قَدْ أَرْعَشَتْ خَشْیَتُهُ رِجْلَیْهِ
ترس پاهایش را به لرزه انداخته.9/12
یَا إِلَهِی لَوْ... قُمْتُ لَکَ حَتَّی تَتَنَشَّرَ قَدَمَایَ... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر آنقدر در برابر تو بایستم تا پاهایم ورم کند، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
وَ اقْطَعْ عَنَّا إِثْرَهُ
و اثرش را از ما قطع کن.4/17
وَ اکْفِنَا طُولَ الْأَمَلِ... حَتَّی لَا نُوءَمِّلَ... لُحُوقَ قَدَمٍ بِقَدَمٍ
و ما را از آرزوی دراز بازدار، تا بدانجا که در پی هم آمدن گامی را به گامی، آرزو نکنیم.1/40
اجْعَلِ الْقُرْآنَ... لِأَقْدَامِنَا عَنْ نَقْلِهَا إِلَی الْمَعَاصِی حَابِسًا
قرآن را نگهدار گام های ما از حرکت به سوی گناهان، قرار ده.10/42
ثَبِّتْ بِهِ عِنْدَ اضْطِرَابِ جِسْرِ جَهَنَّمَ یَوْمَ الْمَ-جَازِ عَلَیْهَا زَلَلَ أَقْدَامِنَا
هنگام لرزیدن پل دوزخ، در آن روز که بر آن عبور می کنیم، لغزش گام های ما را به وسیله آن (قرآن) پابرجا گردان.15/42
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی... لَا نَخْطُوَ بِأَقْدَامِنَا إِلَی مَحْجُورٍ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما. تا با پاهایمان به سوی هیچ حرامی نرویم.7و6/44
ص: 947
مَوْلَایَ ارْحَمْ... زَلَّةَ قَدَمِی
مولای من! بر لغزش گام هایم رحم کن.4/53
قدیم دیرینه
قرآن کتاب آسمانی
جَعَلْتَهُ... قُرْآنًا أَعْرَبْتَ بِهِ عَنْ شَرَائِعِ أَحْکَامِکَ
آن را قرآنی قرار دادی که با آن راه های احکامت را روشن ساختی.2و1/42
اجْعَلِ الْقُرْآنَ وَسِیلَةً لَنَا إِلَی أَشْرَفِ مَنَازِلِ الْکَرَامَةِ، وَ سُلَّمًا نَعْرُجُ فِیهِ إِلَی مَحَلِّ السَّلَامَةِ، وَ سَبَبًا نُجْزَی بِهِ النَّجَاةَ فِی عَرْصَةِ الْقِیَامَةِ، وَ ذَرِیعَةً نَقْدَمُ بِهَا عَلَی نَعِیمِ دَارِ الْمُقَامَةِ
قرآن را برای ما سبب رسیدن به شریف ترین منزل های کرامت و نردبانی برای عروجمان به محل سلامت، و دستاویز پاداش ما به صورت نجات در عرصه قیامت و وسیله ای برای قدم نهادن ما بر نعمتِ سرای اقامت، قرار ده.8/42
اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللَّیَالِی مُونِسًا، وَ مِنْ نَزَغَاتِ الشَّیْطَانِ وَ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ حَارِسًا، وَ لِأَقْدَامِنَا عَنْ نَقْلِهَا إِلَی الْمَعَاصِی حَابِسًا، وَ لِأَلْسِنَتِنَا عَنِ الْخَوْضِ فِی الْبَاطِلِ مِنْ غَیْرِ مَا آفَةٍ مُخْرِسًا، وَ لِجَوَارِحِنَا عَنِ اقْتِرَافِ الْآثَامِ زَاجِرًا، وَ لِمَا طَوَتِ الْغَفْلَةُ عَنَّا مِنْ تَصَفُّحِ الِاعْتِبَارِ
نَاشِرًا، حَتَّی تُوصِلَ إِلَی قُلُوبِنَا فَهْمَ عَجَائِبِهِ، وَ زَوَاجِرَ أَمْثَالِهِ
قرآن را مونس ما در تاریکی های شب و نگهبان ما از وسوسه های شیطان و از اندیشه های بد، و نگهدار گام های ما از حرکت به سوی گناهان، و بندآورنده زبان هایمان از فرورفتن در باطل، بی آنکه از بیماری باشد، و مانع برای اندام های ما از انجام گناهان، و ناشر پندهایی که غفلت از دید ما می پوشاند، قرار ده. تا درک شگفتی های آن و مَثل های بازدارنده اش را، به دل های ما برسانی.10/42
وَ احْطُطْ بِالْقُرْآنِ عَنَّا ثِقْلَ الْأَوْزَارِ
و به (عظمت) قرآن، سنگینی گناهان را از ما فرو ریز.9/42
وَ احْطُطْ بِالْقُرْآنِ عَنَّا ثِقْلَ الْأَوْزَارِ... حَتَّی تُطَهِّرَنَا مِنْ کُلِّ دَنَسٍ بِتَطْهِیرِهِ
و به (عظمت) قرآن، سنگینی گناهان را از ما فرو ریز، تا به پاک کنندگی آن، ما را از هر آلودگی پاک کنی.9/42
ص: 948
وَ احْطُطْ بِالْقُرْآنِ عَنَّا ثِقْلَ الْأَوْزَارِ، وَ هَبْ لَنَا حُسْنَ شَمَائِلِ الْأَبْرَارِ، وَ اقْفُ بِنَا آثَارَ الَّذِینَ قَامُوا لَکَ بِهِ آنَاءَ اللَّیْلِ وَ أَطْرَافَ النَّهَارِ حَتَّی تُطَهِّرَنَا مِنْ کُلِّ دَنَسٍ بِتَطْهِیرِهِ، وَ تَقْفُوَ بِنَا آثَارَ الَّذِینَ اسْتَضَاؤُوا بِنُورِهِ...
و به (عظمت) قرآن، سنگینی گناهان را از ما فرو ریز و زیبایی خوهای نیکوکاران را به ما ببخش و ما را در پی کسانی گردان که در ساعت های شب و اطراف روز، قرآن را برای تو به پا داشتند، تا به پاک کنندگی آن، ما را از هر آلودگی پاک کنی و ما را در پی کسانی گردانی که از نور آن، روشنی جستند.9/42
أَدِمْ بِالْقُرْآنِ صَلَاحَ ظَاهِرِنَا، وَ احْجُبْ بِهِ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ عَنْ صِحَّةِ ضَمَائِرِنَا، وَ اغْسِلْ بِهِ دَرَنَ قُلُوبِنَا وَ عَلَائِقَ أَوْزَارِنَا، وَ اجْمَعْ بِهِ مُنْتَشَرَ أُمُورِنَا، وَ أَرْوِ بِهِ فِی مَوْقِفِ الْعَرْضِ عَلَیْکَ ظَمَأَ هَوَاجِرِنَا، وَ اکْسُنَا بِهِ حُلَلَ الْأَمَانِ یَوْمَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ فِی نُشُورِنَا
با قرآن، ظاهرِ نیک ما را آشکار ساز و با آن خاطره های وسوسه انگیز را از درون سالم ما بازدار و به وسیله آن چرکی دل هایمان و وابستگی های گناهانمان را بشوی و با آن کارهای پراکنده ما را گرد آور و با آن تشنگی شدید ما را در جاهای گرم در جایگاهی که در پیشگاه توست، سیراب فرما و با آن ما را در سهمناک ترین روز، هنگامی که از قبرها سر برمی آوریم، به جامه های امان بپوشان.11/42
اجْبُرْ بِالْقُرْآنِ خَلَّتَنَا مِنْ عَدَمِ الْإِمْلَاقِ، وَ سُقْ إِلَیْنَا بِهِ رَغَدَ الْعَیْشِ وَ خِصْبَ سَعَةِ الْأَرْزَاقِ، وَ جَنِّبْنَا بِهِ الضَّرَائِبَ الْمَذْمُومَةَ وَ مَدَانِیَ الْأَخْلَاقِ، وَ اعْصِمْنَا بِهِ مِنْ هُوَّةِ الْکُفْرِ وَ دَوَاعِی النِّفَاقِ
به وسیله قرآن، تنگدستی ما را به نداشتن نیازمندی جبران کن و به وسیله آن، آسایش زندگی و توسعه روزی های فراوان را به سوی ما سوق بده و با آن ما را از خوی های نکوهیده و اخلاق پست، دور کن. و با آن ما را از (سقوط در) گودال کفر و انگیزه های دورویی نگهدار.12/42
هَوِّنْ بِالْقُرْآنِ عِنْدَ الْمَوْتِ عَلَی أَنْفُسِنَا کَرْبَ السِّیَاقِ، وَ جَهْدَ الْأَنِینِ...
به وسیله قرآن هنگام مرگ، دشواری جان کندن و سختی ناله کردن را بر ما آسان گردان.13/42
ارْحَمْ بِالْقُرْآنِ فِی مَوْقِفِ الْعَرْضِ عَلَیْکَ ذُلَّ مَقَامِنَا، وَ ثَبِّتْ بِهِ عِنْدَ اضْطِرَابِ جِسْرِ جَهَنَّمَ یَوْمَ الْمَ-جَازِ عَلَیْهَا زَلَلَ أَقْدَامِنَا، وَ نَوِّرْ بِهِ قَبْلَ الْبَعْثِ سُدَفَ قُبُورِنَا، وَ نَجِّنَا بِهِ مِنْ کُلِّ کَرْبٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ شَدَائِدِ أَهْوَالِ یَوْمِ الطَّامَّةِ
به (برکت) قرآن، در جای ایستادن که به پیشگاهت عرضه می شویم، بر خواری ما رحم کن و هنگام لرزیدن پل دوزخ، در آن روز که بر آن عبور می کنیم، لغزش گام های ما را به وسیله آن پابرجا گردان و پیش از برانگیخته شدن، تاریکی قبرهایمان را با آن روشن ساز و ما را در روز
ص: 949
رستاخیز از هر اندوهی و از ترس های سخت روز قیامت، به وسیله آن نجات ده.15/42
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ مِنْ تِلْکَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ... الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ، هُدًی لِلنَّاسِ، وَ بَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَی وَ الْفُرْقَانِ
و سپاس سزاوار خداییست که ماه خود، ماه رمضان را، (یکی) از آن راه ها قرار داد. که در آن قرآن فروفرستاده شد که برای مردم هدایتگر و نشانه های آشکار از هدایت و جدا سازی (حقّ از باطل) است.3/44
وَ مَا أَنْزَلْتَ مِنْ نَظَائِرِهِنَّ فِی الْقُرْآنِ مِنْ تَضَاعِیفِ الْحَسَنَاتِ
و مانندهای آن (آیه هایی) که از افزایش های نیکی ها در قرآن فروفرستادی.13/45
وَ آثَرْتَهُ عَلَی کُلِّ أَوْقَاتِ السَّنَةِ بِمَا أَنْزَلْتَ فِیهِ مِنَ الْقُرْآنِ وَ النُّورِ
و آن را بر همه زمان های سال برگزیدی. به سبب آنچه در آن ماه از قرآن و نور نازل کردی.20/45
هَجَمَ عَلَیْهِمْ فِی بُحْبُوحَةِ قَرَارِهِمْ
در میان قرارگاهشان، بر آنان هجوم برد.21/2
قرب نزدیکی
قرض وام
قسط عدل
قسم سوگند
قسمت تقسیم
فَهُمَا... أَعْظَمُ مِنَّةً لَدَیَّ مِنْ أَنْ أُقَاصَّهُمَا بِعَدْلٍ
پس نعمتشان نزد من بزرگ تر از آن است که با عدل از آنان تقاص گیرم.10/24
لَمْ تَسُمْهُ الْقِصَاصَ فِیما أَکَلَ مِنْ رِزْقِکَ
از او در آنچه از روزی تو خورد، تقاص نخواستی.13/37
لَا تُقَاصَّنِی بِمَا اجْتَرَحْتُ
ص: 950
مرا به خاطر آنچه انجام دادم، تقاص نکن.2/41
هَذِهِ یَدِی وَ نَاصِیَتِی، أَسْتَکِینُ بِالْقَوَدِ مِنْ نَفْسِی
این دست من و موی جلوی سرم است. برای قصاص خویش، فروتن می شوم.4/53
فَلَا یَرُومُونَ النَّظَرَ إِلَیْکَ
(آنان) قصد نگریستن سوی تو را ندارند.8/3
اللَّهُمَّ وَ أَوْصِلْ إِلَی التَّابِعِینَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ... خَیْرَ جَزَائِکَ. الَّذِینَ قَصَدُوا سَمْتَهُمْ
خداوندا و بهترین پاداش خود را به تابعینِ نیکوکارِ ایشان برسان. آنان که راه ایشان را قصد نمودند.10و9/4
نَعُوذُ بِکَ أَنْ نَنْطَوِیَ عَلَی غِشِّ أَحَدٍ
پناه می بریم به تو از اینکه قصد خیانت به کسی داشته باشیم.5/8
وَ إِذَا هَمَمْنَا بِهَمَّیْنِ یُرْضِیکَ أَحَدُهُمَا عَنَّا، وَ یُسْخِطُکَ الْآخَرُ عَلَیْنَا، فَمِلْ بِنَا إِلَی مَا یُرْضِیکَ عَنَّا
و چون بر دو کار تصمیم گرفتیم، یکی تو را از ما خوشنود می سازد و دیگری تو را بر ما به خشم می آورد، پس ما را به آن کار که تو را از ما خوشنود می سازد برگردان.3/9
مَنْ تَوَجَّهَ بِحَاجَتِهِ إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ أَوْ جَعَلَهُ سَبَبَ نُجْحِهَا دُونَکَ فَقَدْ تَعَرَّضَ لِلْحِرْمَانِ
هر که برای حاجتش به یکی از آفریدگانِ تو رو آورد یا سبب روا شدن آن را غیر تو قرار دهد، بی گمان خود را در معرض ناامیدی قرار داده.14/13
فَقَصَدْتُکَ، یَا إِلَهِی بِالرَّغْبَةِ
پس ای خدای من از روی میلْ آهنگ تو کردم.18/13
اللَّهُمَّ... ثَبِّطْهُ إِذَا عَزَمَ
خداوندا هر تصمیمی (شیطان) گرفت، از اقدامش بازدار.12/17
ص: 951
اللَّهُمَّ... إِلَی عَفْوِکَ قَصَدْتُ
خداوندا به سوی بخشایش تو آهنگ نموده ام.15/20
مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی
هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز.7/23
إِنْ هَمَمْنَا بِفَاحِشَةٍ شَجَّعَنَا عَلَیْهَا
اگر قصد کار زشتی کنیم، (شیطان) ما را بر آن دلیر گردانَد.7/25
إِنْ هَمَمْنَا بِعَمَلٍ صَالِحٍ ثَبَّطَنَا عَنْهُ
چنانچه قصد کار شایسته ای کردیم، (شیطان) ما را از آن بازدارد.7/25
اجْعَلِ الْجَنَّةَ نَصْبَ أَعْیُنِهِمْ... حَتَّی لَا یَهُمَّ أَحَدٌ مِنْهُمْ بِالْإِدْبَارِ
بهشت را در مقابل چشمانشان قرار ده، تا هیچ یک از آنان آهنگ پشت کردن (به دشمن) نکند.4/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا، أَوْ هَمَّ بِجِهَادٍ فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ...
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، و آهنگ جهاد نمود، امّا ناتوانی او را بازداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
قَصَدَکَ بِخَوْفِهِ إِخْلَاصًا
از سَر اخلاصْ با ترس، آهنگ تو نمود.8/31
وَ لَقَدْ کَانَ یَسْتَحِقُّ فِی أَوَّلِ مَا هَمَّ بِعِصْیَانِکَ کُلَّ مَا أَعْدَدْتَ لِجَمِیعِ خَلْقِکَ مِنْ عُقُوبَتِکَ
و حال آنکه او در آغاز که همّت نافرمانی تو نمود، همه عقوبت های تو را که برای همه آفریدگانت آماده ساختی، سزاوار می شد.14/37
وَ اجْعَلْ... عَزْمِی عَلَی تَرْکِ مَا یَعْرِضُ لِی مِنَ السَّیِّئَاتِ تَوْبَةً تُوجِبُ لِی مَحَبَّتَکَ
و عزمم را بر ترک بدی هایی که برایم پیش آید،
ص: 952
توبه ای قرار ده که دوستی تو را نسبت به من لازم گردانَد.3/38
جَعَلْتَهُ... عَلَمَ نَجَاةٍ لَا یَضِلُّ مَنْ أَمَّ قَصْدَ سُنَّتِهِ
آن را نشانه نجاتی قرار دادی که هر کس قصد راه و روش آن کند، گمراه نمی شود.3/42
أَمْهَلْتَ مَنْ قَصَدَ لِنَفْسِهِ بِالظُّلْمِ
کسی را که به خود قصد ستم نموده، مهلت داده ای. 9/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةَ مَنْ لَا یَنْطَوِی عَلَی رُجُوعٍ إِلَی ذَنْبٍ
خداوندا ما به درگاه تو توبه می کنیم. توبه کسی که بازگشتن به گناه را در دل ندارد.52/45
فَهَا أَنَا ذَا أَوءُمُّکَ بِالْوِفَادَةِ
پس اینک منم که آهنگ آمدن به درگاه تو را نمودم.25/46
إِرَادَتُکَ عَزْمٌ
اراده ات حتمی است.29/47
وَ اجْعَلْ... هَمِّی مُسْتَفْرَغًا لِمَا هُوَ لَکَ
و قصدم را یکسره برای آنچه برای توست، قرار ده.130/47
اللَّهُمَّ إِلَیْکَ تَعَمَّدْتُ بِحَاجَتِی
خداوندا، برای نیازم به سوی تو قصد نمودم.4/48
فَنَظَرْتَ یَا إِلَهِی إِلَی... عَجْزِی عَنِ الِانْتِصَارِ مِمَّنْ قَصَدَنِی بِمُحَارَبَتِهِ
ای خدای من، پس تو عجزم را از انتقام گرفتن از کسی که قصد جنگ با من نموده، مشاهده کردی.5/49
فَلَمَّا رَأَیْتَ یَا إِلَهِی... دَغَلَ سَرِیرَتِهِ، وَ قُبْحَ مَا انْطَوَی عَلَیْهِ، أَرْکَسْتَهُ لِأُمِّ رَأْسِهِ فِی زُبْیَتِهِ
پس همین که - ای خدای من - تباهی باطن او و زشتی آنچه در دل داشت، ملاحظه کردی، او را با مغز سر در گودالش (که برای شکار کنده بود)، سرنگون نمودی.8/49
ص: 953
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ... قَصَدَنِی بِمَکِیدَتِهِ
و چه بسیار حسودی که با نیرنگش آهنگ من کرد. 9/49
قصور کوتاهی
قضا تقدیر و نیز فرمان
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الْهَابِطِینَ مَعَ قَطْرِ الْمَطَرِ إِذَا نَزَلَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و فرودآمدگان به همراه قطره های نازل شده باران.15و11و10/3
قطع بریدن
قطعی واجب
وَ لَکَ مِنْ قُلُوبِنَا عَقْدُ النَّدَمِ
و پشیمانی قطعی دل هایمان، برای توست.45/45
أَنْتَ الَّذِی أَرَدْتَ فَکَانَ حَتْ-مًا مَا أَرَدْتَ
تویی آنکه اراده کردی و اراده ات حتمی شد.15/47
قَضَاوءُکَ حَتْمٌ
فرمانت قطعی و واجب است.29/47
لَا یُجَاوَزُ الْمَ-حْتُومُ مِنْ تَدْبِیرِکَ کَیْفَ شِئْتَ وَ أَنَّی شِئْتَ
از تدبیر قطعی تو، به هر گونه و هر زمان که بخواهی نمی توان درگذشت.9/48
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُقْفِلَ دُونَ إِخْطَارِی قَلْبَهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا دلش را هنگام یاد من، قفل زنی.8و7/23
قلاده گردن
ص: 954
قلب دل
اجْعَلْ آبَاءَنَا وَ أُمَّهَاتِنَا وَ أَوْلَادَنَا وَ أَهَالِیَنَا وَ ذَوِی أَرْحَامِنَا وَ قَرَابَاتِنَا وَ جِیرَانَنَا مِنَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِنْهُ فِی... حِصْنٍ حَافِظٍ
پدران، مادران، فرزندان، خانواده، خویشان، نزدیکان و همسایگان ما از مردان و زنان باایمان را، از (شرّ) او در دژی نگهدارنده قرار ده.10/17
وَ امْنَعْ حُصُونَهَا مِنْهُمْ
و قلعه های آن (زمین) را از آنها بازدار.12/27
وَ لَا حِصْنٌ یَحْجُبُنِی عَنْکَ
و نه جای استواری (قلعه ای) است که مرا از تو بازدارد.14/32
قلیل اندک
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... قِلَّةِ الْقَنَاعَةِ
خداوندا به تو پناه می برم از کاستی قناعت.1/8
وَ صَوِّرْ فِی قَلْبِی مِثَالَ مَا ادَّخَرْتَ لِی مِنْ ثَوَابِکَ، وَ أَعْدَدْتَ لِخَصْمِی مِنْ جَزَائِکَ وَ عِقَابِکَ، وَ اجْعَلْ ذَلِکَ سَبَبًا لِقَنَاعَتِی بِمَا قَضَیْتَ
و نمونه پاداشی را که برایم ذخیره نمودی و مجازات و کیفری که برای دشمنم آماده کردی، در دلم بگذار و آن را وسیله راضی شدنم به آنچه مقدّر نمودی قرار ده.15/14
وَ أَسْأَلُکَ... أَنْ تُقَنِّعَنِی بِتَقْدِیرِکَ لِی
و از تو درخواست می کنم که مرا به آنچه برایم مقدّر فرموده ای، قانع سازی.28/32
قوت خوردنی
قوّت توانایی
قوم مردم
قهر غلبه
قیافه چهره
ص: 955
قیام ایستادن
فَنَهَدَ إِلَیْهِمْ مُسْتَفْتِحًا بِعَوْنِکَ
پس با امید به پیروزی به یاری تو، به سوی آنان تاخت.19/2
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ مِنْ تِلْکَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ... شَهْرَ الْقِیَامِ
سپاس سزاوار خداییست که ماه خود، ماه رمضان، ماه به پا خواستن را، (یکی) از آن راه ها قرار داد.3/44
وَ رَغَّبْتَ فِیهِ مِنَ الْقِیَامِ
و در آن به برپا خاستن (شب) ترغیب نمودی.20/45
وَ قُمْنَا بِعَوْنِکَ لَیْلَهُ
و به یاری تو شبش را به پا خاستیم.21/45
مُتَعَرِّضِینَ بِصِیَامِهِ وَ قِیَامِهِ لِمَا عَرَّضْتَنَا لَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ
در حالی که در معرض روزه داشتن و به پا خاستن (شبانه) بودیم، از رحمتت - بدان خاطر - به ما عرضه داشتی.21/45
وَ قَدْ تَوَلَّیْنَا بِتَوْفِیقِکَ صِیَامَهُ وَ قِیَامَهُ عَلَی تَقْصِیرٍ
و ما را - با (همه) کوتاهیْ (کردن هایمان) - توفیق دادی تا روزه اش و به پا خاستنش (در شبانگاه) را عهده دار شویم.44/45
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... یُسَهِّلُ عَلَیْنَا بِهِ سَبِیلَ الْمَبْعَثِ
سپاس خدای را، سپاسی که با آن راه رستاخیز را بر ما آسان سازد.12و10/1
...لَهُ الْحَمْدُ مَکَانَ کُلِّ نِعْمَةٍ لَهُ عَلَیْنَا... وَ مَکَانَ کُلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهَا عَدَدُهَا أَضْعَافًا مُضَاعَفَةً أَبَدًا سَرْمَدًا إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ
سپاس او را، به جای هر نعمتی که او بر ما دارد. و به جای هر یک از آنها به شماره چندین برابر، همیشه و جاوید تا روز قیامت.27/1
ص: 956
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ مِنْ یَوْمِنَا هَذَا إِلَی یَوْمِ الدِّینِ
خداوندا و از امروز ما تا روز قیامت بر تابعین درود فرست.13/4
اللَّهُمَّ وَ إِنْ کَانَتِ الْخِیَرَةُ لِی عِنْدَکَ فِی تَأْخِیرِ الْأَخْذِ لِی... إِلَی یَوْمِ الْفَصْلِ وَ مَجْمَعِ الْخَصْمِ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَیِّدْنِی مِنْکَ بِنِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ صَبْرٍ دَائِمٍ
خداوندا و اگر خیر من نزد تو در تأخیر گرفتن حقّم تا روز رستاخیر و محل جمع شدن دشمنان می باشد، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا به نیّت صادقانه و شکیبایی دائم یاری ده.14/14
ارْزُقْنِی فَوْزَ الْمَعَادِ
رستگاریِ قیامت را روزی ام فرما.18/20
هَبْ لِی أَمْنَ یَوْمِ الْمَعَادِ
مرا آسایشِ روز بازگشت ببخش.20/20
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَشْفَعُ لَنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ یَوْمَ الْفَاقَةِ إِلَیْکَ
و بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که روز رستاخیز و روز نیازمندی به تو، ما را شفاعت کند.30/31
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... سَبَبًا نُجْزَی بِهِ النَّجَاةَ فِی عَرْصَةِ الْقِیَامَةِ
و قرآن را دستاویز پاداش ما به صورت نجات در عرصه قیامت، قرار ده.8/42
اجْبُرْ بِالْقُرْآنِ خَلَّتَنَا مِنْ عَدَمِ الْإِمْلَاقِ، وَ سُقْ إِلَیْنَا بِهِ رَغَدَ الْعَیْشِ وَ خِصْبَ سَعَةِ الْأَرْزَاقِ... حَتَّی یَکُونَ لَنَا فِی الْقِیَامَةِ إِلَی رِضْوَانِکَ وَ جِنَانِکَ قَائِدًا
به وسیله قرآن، تنگدستی ما را به نداشتن نیازمندی جبران کن و به وسیله آن، آسایش زندگی و توسعه روزی های فراوان را به سوی ما سوق بده. تا در قیامت جلودار ما به سوی خوشنودی تو و بهشت هایت باشد.12/42
لَا تَفْضَحْنَا فِی حَاضِرِی الْقِیَامَةِ بِمُوبِقَاتِ آثَامِنَا
ما را با گناهان هلاک کننده مان، در برابر حاضرانِ قیامت، رسوا نکن.14/42
ص: 957
نَجِّنَا بِهِ مِنْ کُلِّ کَرْبٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ شَدَائِدِ أَهْوَالِ یَوْمِ الطَّامَّةِ
ما را در روز رستاخیز از هر اندوهی و از ترس های سخت روز قیامت، به وسیله آن (قرآن)، نجات ده.15/42
اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَبِیَّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَقْرَبَ الْنَّبِیِّینَ مِنْکَ مَجْلِسًا
خداوندا پیامبر ما را - که درودهای تو بر او و بر خاندانش باد - روز رستاخیز، نزدیک ترین پیامبران در مجلس خود قرار ده.18/42
اکْتُبْ لَنَا مِثْلَ أُجُورِ مَنْ صَامَهُ، أَوْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ
برای ما مانند پاداش کسانی که روزه گرفته اند یا در این ماه تا روز قیامت تو را عبادت می کنند، بنویس.51/45
اللَّهُمَّ تَجَاوَزْ عَنْ آبَائِنَا وَ أُمَّهَاتِنَا وَ أَهْلِ دِینِنَا جَمِیعًا مَنْ سَلَفَ مِنْهُمْ وَ مَنْ غَبَرَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ
خداوندا از پدران و مادران و همه هم کیشان ما، هر که از ایشان درگذشته و مرده و هر که زنده مانده، تا روز رستاخیز درگذر.55/45
اجْعَلْ فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ مَعَ أَوْلِیَائِکَ مَوْقِفِی، وَ فِی أَحِبَّائِکَ مَصْدَرِی، وَ فِی جِوَارِکَ مَسْکَنِی
جایگاهم را در آن روز با دوستانت، و بازگشتم را در میان یارانت، و خانه ام را در جوار خود قرار ده.7/53
یَوْمَ لَا یُغْنِی مَوْلًی عَنْ مَوْلًی شَیْئًا وَ لَا هُمْ یُنْصَرُونَ
روزی که هیچ دوست، به کار دوست نیاید و یاری نمی شوند.12/1
یَوْمَ تُجْزَی کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ وَ هُمْ لَا یُظْلَمُونَ
روزی که هر کس به آنچه کسب کرده، جزا داده شود و آنان هرگز ستم نبینند.12/1
لَا تَجْعَلْنِی فِی أَهْلِ الْعُقُوقِ لِلْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ یَوْمَ تُجْزَی کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ وَ هُمْ لَا یُظْلَمُونَ
مرا در زمره عاق شدگان پدران و مادران
ص: 958
قرار نده، در آن روز که هر نفسی به آنچه کرده، جزا داده شود و هرگز ایشان ستم نشوند.11/24
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ یَوْمَ یَأْتِی کُلُّ نَفْسٍ مَعَهَا سَائِقٌ وَ شَهِیدٌ
...پس بر آنها درود فرست، روزی که هر شخص با راننده ای و گواهی (از فرشتگان) بیاید.24/3
یَوْمَ تَبْلُو أَخْبَارَ عِبَادِکَ
روزی که اخبار بندگانت را آشکار می کنی.4/11
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَشْفَعُ لَنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ یَوْمَ الْفَاقَةِ إِلَیْکَ
و بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که روز رستاخیز و روز نیازمندی به تو، ما را شفاعت کند.30/31
وَ اکْسُنَا بِهِ حُلَلَ الْأَمَانِ یَوْمَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ فِی نُشُورِنَا
و با آن ما را در سهمناک ترین روز، هنگامی که از قبرها سربرمی آوریم، به جامه های امان بپوشان.11/42
نَجِّنَا بِهِ مِنْ کُلِّ کَرْبٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ شَدَائِدِ أَهْوَالِ یَوْمِ الطَّامَّةِ
ما را در روز رستاخیز از هر اندوهی و از ترس های سخت روز قیامت، به وسیله آن (قرآن)، نجات ده.15/42
وَ بَیِّضْ وُجُوهَنَا... فِی یَوْمِ الْحَسْرَةِ وَ النَّدَامَةِ
و در روز حسرت و پشیمانی، رخسارهای ما را سفید گردان.16/42
وَ بَیِّضْ وُجُوهَنَا یَوْمَ تَسْوَدُّ وُجُوهُ الظَّلَمَةِ فِی یَوْمِ الْحَسْرَةِ وَ النَّدَامَةِ
و در روز حسرت و پشیمانی، روزی که چهره های ستمگران سیاه می شود، رخسارهای ما را سفید گردان.16/42
یَوْمَ لَا یُخْزِی اللَّهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ
ص: 959
روزی که خداوند، پیامبر و کسانی که به او ایمان آورده اند را خوار نمی کند.11/45
لَا تُخْزِنِی یَوْمَ تَبْعَثُنِی لِلِقَائِکَ
روزی که مرا برای دیدارت برمی انگیزی، خوارم نساز.114/47
لَا تُهْلِکْنِی یَوْمَ تُبْلَی السَّرَائِرُ
در روزی که پنهان ها آشکار می شود، هلاکم نکن.129/47
قیمت بها
ص: 960
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ مَنْ أَوْهَمْنَا ذِکْرَهُ، وَ لَمْ نَعْلَمْ... بِأَیِّ أَمْرٍ وَکَّلْتَهُ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، و هر (فرشته ای) که نامش را نبردیم و مأموریّتی را که به او سپرده ای، نمی دانیم.22و11و10/3
أَوْلَی الْأُمُورِ بِکَ فِی عَظَمَتِکَ رَحْمَةُ مَنِ اسْتَرْحَمَکَ، وَ غَوْثُ مَنِ اسْتَغَاثَ بِکَ
سزاوارترین کارها به بزرگواری ات، بخشش است بر آنکه از تو رحمت خواسته و کمک به کسی است که از تو کمکی طلبیده.5/10
فَإِنْ قَدَّرْتَ لَنَا فَرَاغًا مِنْ شُغْلٍ. فَاجْعَلْهُ فَرَاغَ سَلَامَةٍ، لَا تُدْرِکُنَا فِیهِ تَبِعَةٌ
و اگر برای ما فراغت از کار مقدّر نموده ای، پس آن را با تندرستی قرار ده که در آن گناهی ما را نگیرد.2/11
...حَتَّی إِذَا رَأَی مُدَّةَ الْعَمَلِ قَدِ انْقَضَتْ... تَلَقَّاکَ بِالْإِنَابَةِ، وَ أَخْلَصَ لَکَ التَّوْبَةَ
تا اینکه می بیند زمان عمل گذشته. با توبه به تو روی آورده و خالصانه برای تو توبه می کند.8/12
وَ تَوَلَّنِی بِنُجْحِ طَلِبَتِی... وَ نَیْلِ سُوءْلِی قَبْلَ زَوَالِی عَنْ مَوْقِفِی هَذَا بِتَیْسِیرِکَ لِیَ الْعَسِیرَ وَ حُسْنِ تَقْدِیرِکَ لِی فِی جَمِیعِ الْأُمُورِ
و به برآورده گشتن خواسته ام و یافتن درخواستم، قبل از رفتنم از این مکان، با آسان کردن سختی و نیکی تقدیرت برای من، در تمامی امور یاری ام فرما.23/13
وَ اجْعَلْ لَهُ شُغْلًا فِیما یَلِیهِ
و او را به آنچه درخورش است مشغول دار.6/14
ص: 961
وَ اعْصِمْنِی مِنْ مِثْلِ أَفْعَالِهِ
و مرا از انجام مانند کارهای او بازدار.7/14
سُبْحَانَکَ مَا أَعْجَبَ مَا أَشْهَدُ بِهِ عَلَی نَفْسِی، وَ أُعَدِّدُهُ مِنْ مَکْتُومِ أَمْرِی
پاک و منزّهی تو، شگفتا از این گواهی که بر خود می دهم. و کار پنهانی خویش را می شمارم.25/16
إِنَّمَا أُوَبِّخُ بِهَذَا نَفْسِی طَمَعًا فِی رَأْفَتِکَ الَّتِی بِهَا صَلَاحُ أَمْرِ الْمُذْنِبِینَ
تنها از این رو خود را به این صورت سرزنش می کنم، چون طمع در مهربانی تو دارم - که اصلاح کار گناهکاران به آنست - .28/16
وَفِّقْنِی إِذَا اشْتَکَلَتْ عَلَیَّ الْأُمُورُ لِأَهْدَاهَا
آنگاه که کارها بر من درهم گشت، به راست ترین آنها توفیقم ده.21/20
انْظُرْ لِی فِی جَمِیعِ أُمُورِی
در تمام کارهایم به (سود) من نظر فرما.3/22
اللَّهُمَّ قَدْ تَعْلَمُ مَا یُصْلِحُنِی مِنْ أَمْرِ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی
خداوندا تو آنچه کار دنیای من و آخرتم را اصلاح می کند می دانی.10/22
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالصِّحَّةِ... وَ النَّفَاذِ فِی أُمُورِی
و با تندرستی و پیشرفت در کارهایم بر من منّت گذار.3/23
فَإِنِّی... لَا أَکْرَهُ مَا تَوَلَّیَاهُ مِنْ أَمْرِی یَا رَبِّ
زیرا از آنچه درباره من به عهده گرفتند، ناراضی نیستم. ای پروردگار من.9/24
أَیْنَ إِذًا یَا إِلَهِی طُولُ شُغْلِهِمَا بِتَرْبِیَتِی؟!
ای خدای من، در این هنگام کجاست درازی کار آنها، در پرورش دادن من؟10/24
عَافِهِمْ... فِی کُلِّ مَا عُنِیتُ بِهِ مِنْ أَمْرِهِمْ
آنان را در کارهایشان - که به آن می کوشم - تندرستی ده.2/25
ص: 962
دَبِّرْ أَمْرَهُمْ
امرشان را تدبیر فرما.2/27
وَ ابْعَثْ عَلَیْهِمْ جُنْدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ بِبَأْسٍ مِنْ بَأْسِکَ کَفِعْلِکَ یَوْمَ بَدْرٍ
و بر آنان سپاهی از فرشتگانت را با عذابی از عذاب هایت بفرست. مانند کارت در روز بدر.11/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ، وَ عَوِّضْهُ مِنْ فِعْلِهِ عِوَضًا حَاضِرًا یَتَعَجَّلُ بِهِ نَفْعَ مَا قَدَّمَ وَ سُرُورَ مَا أَتَی بِهِ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده و کارش را عوضِ نقد عطا کن که سود آنچه پیش فرستاده و شادی آنچه را انجام داده، به زودی دریافت کند.16/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا، أَوْ هَمَّ بِجِهَادٍ فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، و آهنگ جهاد نمود، امّا ناتوانی او را بازداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
مَنْ سِوَاکَ... مَغْلُوبٌ عَلَی أَمْرِهِ
غیر تو، در کار خود مغلوب می باشد.11/28
وَ هَبْ لِیَ الْعَافِیَةَ مِنْ دَیْنٍ... یَطُولُ بِمُمَارَسَتِهِ شُغْلِی
و مرا معاف دار، از وامی که کارم در چاره آن طول کشد.1/30
أَعُوذُ بِکَ، یَا رَبِّ، مِنْ... شُغْلِ الدَّیْنِ وَ سَهَرِهِ
به تو پناه می برم - ای پروردگارم - از کار قرض و بی خوابی اش.2/30
فَمَا کُلُّ مَا نَطَقْتُ بِهِ عَنْ جَهْلٍ مِنِّی بِسُوءِ أَثَرِی، وَ لَا نِسْیَانٍ لِمَا سَبَقَ مِنْ ذَمِیمِ فِعْلِی
پس هر چه گفتم، از جهل به بدی کردارم و از فراموشیِ کردار نکوهیده گذشته ام نیست.26/31
ص: 963
لَا تَنْطَوِی عَنْکَ دَقَائِقُ الْأُمُورِ
کارهای ریز و کوچک، از تو پنهان نمی ماند.11/32
اللَّهُمَّ وَ قَدْ أَشْرَفَ عَلَی خَفَایَا الْأَعْمَالِ عِلْمُکَ
خداوندا علم تو بر اعمال پنهان ما، آگاه است.11/32
تَشْکُرُ یَسِیرَ مَا شَکَرْتَهُ... حَتَّی کَأَنَّ شُکْرَ عِبَادِکَ الَّذِی أَوْجَبْتَ عَلَیْهِ ثَوَابَهُمْ... أَمْرٌ مَلَکُوا اسْتِطَاعَةَ الِامْتِنَاعِ مِنْهُ دُونَکَ فَکَافَیْتَهُمْ
اندک کاری را که پذیرفتی، جزا می دهی. تا اینکه گویا شکرگزاری بندگانت - که پاداش آنها را لازم گرداندی - کاری است که آنان بدون (قدرت) تو، توانایی خودداری از آن را داشتند. پس از این رو آنها را مزد داده ای.6/37
مَلَکْتَ - یَا إِلَهِی - أَمْرَهُمْ قَبْلَ أَنْ یَمْلِکُوا عِبَادَتَکَ
ای خدای من، تو زمام امرشان را به دست داشته ای، پیش از آنکه بر عبادت تو توانایی داشته باشند.7/37
تَقْفُوَ بِنَا آثَارَ الَّذِینَ... لَمْ یُلْهِهِمُ الْأَمَلُ عَنِ الْعَمَلِ فَیَقْطَعَهُمْ بِخُدَعِ غُرُورِهِ
ما را در پی کسانی گردانی که آرزو، آنان را از کار (نیک) سرگرم نکرد تا آنها را با نیرنگ های فریبنده اش بازدارد.9/42
وَ اجْمَعْ بِهِ مُنْتَشَرَ أُمُورِنَا
و با آن (قرآن)، کارهای پراکنده ما را گرد آور.11/42
سُبْحَانَهُ مَا أَعْجَبَ مَا دَبَّرَ فِی أَمْرِکَ!
پاک و منزّه است او. چه شگفت انگیز است، آنچه در امر تو تدبیر نمود!3/43
جَعَلَکَ مِفْتَاحَ شَهْرٍ حَادِثٍ لِأَمْرٍ حَادِثٍ
تو را کلید ماهی نو برای کاری نو قرار داد.3/43
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ
در آن فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان، برای هر کاری فرود می آیند.5/44
ص: 964
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ جَعَلْتَ مِنْ صَفَایَا تِلْکَ الْوَظَائِفِ، وَ خَصَائِصِ تِلْکَ الْفُرُوضِ شَهْرَ رَمَضَانَ...
خداوندا و تو از کارهای برگزیده و واجبات مخصوصه، ماه رمضان را قرار دادی.20/45
أَنْتَ الَّذِی... لَمْ یُوَازِرْکَ فِی أَمْرِکَ وَزِیرٌ
تویی آنکه در کارت، وزیری تو را کمک نکرده است.14/47
سُبْحَانَکَ! مَا أَجَلَّ شَأْنَکَ
پاک و منزّهی! چه بزرگ است شأن تو!22/47
سُبْحَانَکَ مَا أَعْظَمَ شَأْنَکَ
پاک و منزّهی! چه بزرگست مرتبه تو!4/52
اجْمَعْ عَلَی التَّقْوَی أَمْرَهُمْ
کردارشان را بر پرهیزکاری سامان ده.65/47
بِحَقِّ... مَنِ اجْتَبَیْتَ لِشَأْنِکَ... تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ إِلَیْکَ مُتَنَصِّلًا
به حقّ کسی که او را برای کار خود انتخاب نموده ای، در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده.86/47
فَإِنِّی... لَا أَرْجُو لِأَمْرِ آخِرَتِی وَ دُنْیَایَ سِوَاکَ
پس به درستی که برای کار آخرت و دنیایم به احدی جز تو امید ندارم.4/48
إِنْ أَهْلَکْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَعْرِضُ لَکَ فِی عَبْدِکَ، أَوْ یَسْأَلُکَ عَنْ أَمْرِهِ
اگر مرا نابود کنی، پس کیست آنکه درباره بنده ات معترض تو شود یا درباره کار او، تو را بازخواست کند؟15/48
وَ رَزَقْتَنِی فِی أُمُورِی کُلِّهَا الْکِفَایَةَ
و بی نیازی را در همه کارهایم به من روزی دادی.2/51
فَقَدْ أَصْبَحْتُ وَ أَنْتَ ثِقَتِی وَ رَجَائِی فِی الْأُمُورِ کُلِّهَا
ص: 965
پس من صبح کردم، در حالی که اعتماد و امیدم در همه کارها تویی.8/54
لَا یَزِیدُ مَنْ نَقَصَ مِنْهُمْ زَائِدٌ
از کسانی که (خدا) کاسته، افزاینده ای نمی افزاید.5/1
لَا یَنْقُصُ مَنْ زَادَهُ نَاقِصٌ
از کسی که (خدا) به او فراوانی داده، کاهنده ای نمی کاهد.5/1
اللَّهُمَّ... مَنْ أَعْطَیْتَ لَمْ یَنْقُصْهُ مَنْعُ الْمَانِعِینَ
خداوندا هر که را تو عطا فرمودی، جلوگیری کردن منع کنندگان از او نکاست.12/5
اللَّهُمَّ لَا تَدَعْ... أُکْرُومَةً فِیَّ نَاقِصَةً إِلَّا أَتْمَمْتَهَا
خداوندا مرا در خوی پسندیده ای که در من ناقص باشد وامگذار، مگر آنکه کاملش فرمایی.6/20
هُوَ، یَا رَبِّ، مِمَّا قَدْ أَحْصَیْتَهُ عَلَیَّ وَ أَغْفَلْتُهُ أَنَا مِنْ نَفْسِی، فَأَدِّهِ عَنِّی... حَتَّی لَا یَبْقَی عَلَیَّ شَیْءٌ مِنْهُ تُرِیدُ أَنْ تُقَاصَّنِی بِهِ مِنْ حَسَنَاتِی
آن (تکلیف) ای پروردگار من، از چیزهایی است که بر من به حساب آورده ای و من خودسرانه از آن غافل شدم. پس آن را از جانب من ادا کن. تا چیزی از آن بر من نمانَد که بخواهی به سبب آن از نیکی هایم بکاهی.7/22
وَ انْقُصْ مِنْهُمُ الْعَدَدَ
و از تعدادشان بکاه.5/27
خُذْهُمْ بِالنَّقْصِ عَنْ تَنَقُّصِهِمْ
با کاستن عدد آنان (مشرکان)، از کاستن (مسلمانان) جلوگیر باش.10/27
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْهِبُکَ - یَا إِلَهِی - مَا لَا یُنْقِصُکَ بَذْلُهُ
خداوندا، ای خدای من، همانا من از تو بخششی می خواهم که بخشیدن آن از تو چیزی نمی کاهد.6/39
یَا مَنْ... لَا یَنْقُصُهُ نَائِلٌ
ای کسی که هیچ بخششی، (گنج های) او را
ص: 966
نمی کاهد. 6/48
وَ امْتَهَنَکَ بِالزِّیَادَةِ وَ النُّقْصَانِ
و تو را با فزونی و کاستی، به خدمت گرفت.2/43
إِنَّ خَزَائِنَکَ لَا تَنْقُصُ بَلْ تَفِیضُ
همانا گنجینه های تو کم نمی شود، بلکه فزونی می یابد.50/45
فَإِنَّ فَضْلَکَ لَا یَغِیضُ
به درستی که فضل تو کاستی پذیر نیست.50/45
وَ اسْتَعْمِلْنَا بِمَا یَکُونُ حِطَّةً وَ کَفَّارَةً لِمَا أَنْکَرْتَ مِنَّا فِیهِ بِرَأْفَتِکَ الَّتِی لَا تَنْفَدُ، وَ فَضْلِکَ الَّذِی لَا یَنْقُصُ
و به مهربانی ات که نابود نمی شود و به فضلت که کم نمی گردد، ما را در این (ماه) به کاری که سبب فروریختن و کفّاره کارهایی می شود که بر ما نمی پسندی، بگمار.47/45
لَکِنْ سُلْطَانُکَ اللَّهُمَّ أَعْظَمُ، وَ مُلْکُکَ أَدْوَمُ مِنْ أَنْ... تَنْقُصَ مِنْهُ مَعْصِیَةُ الْمُذْنِبِینَ
ولی خداوندا، سلطنت تو بزرگ تر و پادشاهی ات پایدارتر از آن است که نافرمانی گنهکاران (چیزی) از آن بکاهد.6/50
سُبْحَانَکَ لَا یَنْقُصُ سُلْطَانَکَ مَنْ أَشْرَکَ بِکَ، وَ کَذَّبَ رُسُلَکَ
پاک و منزّهی! کسی که به تو شرک آورَد و پیامبرانت را دروغگو شمارد، از فرمانروایی ات نمی کاهد.3/52
مَا زَوَیْتَ عَنِّی مِنْ مَتَاعِ الدُّنْیَا الْفَانِیَةِ فَاذْخَرْهُ لِی فِی خَزَائِنِکَ الْبَاقِیَةِ
آنچه از کالای دنیایِ فانی، از من گرفتی، پس آن را برای من در گنجینه های جاوید خود ذخیره فرما.5/30
وَ اجْعَلْ مَا خَوَّلْتَنِی مِنْ حُطَامِهَا، وَ عَجَّلْتَ لِی مِنْ مَتَاعِهَا بُلْغَةً إِلَی جِوَارِکَ، وَ وُصْلَةً إِلَی قُرْبِکَ
ص: 967
و آنچه از کالای آن (دنیا)، که به من ارزانی داشته ای، و هم اکنون به دستم رسانده ای، وسیله رسیدن به جوار خود و وسیله پیوستن به جایگاه بزرگت قرار ده.6/30
خَلِّصْنِی مِنْ لَهَوَاتِ الْبَلْوَی
از کام های بلا رهایی ام بخش.98/47
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ عَلَی أَرْجَائِهَا إِذَا نَزَلَ الْأَمْرُ بِتَ-مَامِ وَعْدِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که بر اطراف آن آسمان هایند، آنگاه که فرمان تمام شدن وعده ات نازل شود.12و11و10/3
أَعْدِنِی عَلَیْهِ عَدْوَی حَاضِرَةً، تَکُونُ... مِنْ حَنَقِی عَلَیْهِ وَفَاءً
مرا در مقابل او یاری کن. یاری نمودنِ آماده ای که کینه ام را بر او کامل نماید.8/14
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا... تُکْمِلُ لَنَا بِهِ طَیِّبَاتِ الرِّزْقِ
خداوندا ما را با بارانی که روزی های پاکیزه را با آن برایمان کامل گردانی، سیراب نما.5/19
اللَّهُمَّ... بَلِّغْ بِإِیمَانِی أَکْمَلَ الْإِیمَانِ
خداوندا ایمان مرا به کامل ترین ایمان برسان.1/20
اللَّهُمَّ وَفِّرْ بِلُطْفِکَ نِیَّتِی
خداوندا به لطف خود نیّت مرا کامل گردان.2/20
اللَّهُمَّ لَا تَدَعْ... أُکْرُومَةً فِیَّ نَاقِصَةً إِلَّا أَتْمَمْتَهَا
خداوندا مرا در خوی پسندیده ای که در من ناقص باشد وامگذار، مگر آنکه کاملش فرمایی.6/20
أَکْمِلْ ذَلِکَ لِی بِدَوَامِ الطَّاعَةِ
این (اوصاف) را برای من با اطاعت همیشگی
ص: 968
کامل گردان.10/20
نَبِّهْنِی لِذِکْرِکَ فِی أَوْقَاتِ الْغَفْلَةِ، وَ اسْتَعْمِلْنِی بِطَاعَتِکَ فِی أَیَّامِ الْمُهْلَةِ... أَکْمِلْ لِی بِهَا خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
مرا در اوقات غفلت، برای یاد خود بیدار کن. و در روزهای مهلتِ عمرم، به طاعت خود بگمار. و بدین وسیله، خیر دنیا و آخرت را برایم کامل نما.29/20
تَمِّمْ لِی مَا آتَیْتَنِی
آنچه به من عطا کردی، تمام گردان.7/21
وَ اجْعَلْ لِی أَوْفَی الْحُظُوظِ فِیما عِنْدَهُمْ
و از آنچه ایشان دارند، کامل ترین بهره ها را برای من قرار ده.4/26
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا غَازٍ غَزَاهُمْ مِنْ أَهْلِ مِلَّتِکَ... لِیَکُونَ... حَظُّکَ الْأَوْفَی فَلَقِّهِ الْیُسْرَ
خداوندا و هر رزمنده ای از اهل دینت که با آنها بجنگد، تا بهره تو کامل تر گردد، پس او را با آسانی روبرو کن.13/27
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، صَلَاةً... لَا یَنْتَهِی أَمَدُهَا... کَأَتَمِّ مَا مَضَی مِنْ صَلَوَاتِکَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ أَوْلِیَائِکَ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات و خاندان محمّد درود فرست. درودی که مدّتش پایان نپذیرد. مانند کامل ترین درودهایت که بر هر یک از اولیایت فرستاده شده.18/27
لَکَ یَا إِلَهِی... فَضِیلَةُ الْحَوْلِ وَ الْقُوَّةِ، وَ دَرَجَةُ الْعُلُوِّ وَ الرِّفْعَةِ
خداوندا فضیلت توان و نیرو و درجه والایی و بلندی، از آنِ توست.10/28
تُصَرِّفُنِی حَالًا عَنْ حَالٍ حَتَّی انْتَهَیْتَ بِی إِلَی تَمَامِ الصُّورَةِ
مرا از حالی به حال دیگر می گرداندی. تا اینکه مرا به صورت کامل رساندی.23/32
وَ اجْعَلْ شُکْرِی لَکَ عَلَی مَا زَوَیْتَ عَنِّی أَوْفَرَ مِنْ شُکْرِی إِیَّاکَ عَلَی مَا خَوَّلْتَنِی
ص: 969
و شکرگزاری مرا، به آنچه از من گرفتی، کامل تر از شکرم به آنچه به من مرحمت کردی، قرار ده.3/35
وَ اکْفِنَا طُولَ الْأَمَلِ، وَ قَصِّرْهُ عَنَّا بِصِدْقِ الْعَمَلِ حَتَّی لَا نُوءَمِّلَ اسْتِتْ-مَامَ سَاعَةٍ بَعْدَ سَاعَةٍ
و ما را از آرزوی دراز بازدار و با عمل راستین، آن را از ما کوتاه کن، تا بدانجا که تمام کردن ساعتی را پس از ساعتی، آرزو نکنیم.1/40
أَکْمِلْ کَرَامَتِی بِغُفْرَانِکَ
به آمرزشت، کرامت مرا کامل گردان.4/41
اللَّهُمَّ إِنَّکَ... أَلْهَمْتَهُ عِلْمَ عَجَائِبِهِ مُکَمَّلًا
خداوندا همانا تو علم به شگفتی هایش را به صورت کامل، به او الهام کردی.5/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ أَتِمَّ نُورَهُ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و نورش را کامل ساز.19/42
أَتْمِمْ عَلَیْنَا بِاسْتِکْمَالِ طَاعَتِکَ فِیهِ الْمِنَّةَ
با کامل کردن طاعتت در آن (ماه)، نعمت را بر ما تمام گردان.7/43
وَ أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ... الْمُوءَدِّینَ لَهَا فِی أَوْقَاتِهَا... عَلَی أَتَمِّ الطَّهُورِ وَ أَسْبَغِهِ
و ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که آن را در اوقات خود با پاکی تمام و فراگیر، به جا آورده اند.9/44
رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا، وَ اغْفِرْ لَنَا
پروردگارا، نورمان را برای ما کامل گردان و ما را بیامرز.11/45
ثُمَّ قَدْ فَارَقَنَا عِنْدَ تَمَامِ وَقْتِهِ، وَ انْقِطَاعِ مُدَّتِهِ، وَ وَفَاءِ عَدَدِهِ
سپس هنگام تمام شدن وقتش و به سر آمدن مدّتش و پایان یافتن عدد (روزهای)ش، از ما جدا شد.22/45
لَمْ تَکُنْ أَنَاتُکَ عَجْزًا... بَلْ لِتَکُونَ حُجَّتُکَ أَبْلَغَ، وَ
ص: 970
کَرَمُکَ أَکْمَلَ، وَ إِحْسَانُکَ أَوْفَی، وَ نِعْمَتُکَ أَتَمَّ
درنگ نمودن تو از روی ناتوانی نبوده است. بلکه برای آنست که حجّت تو رساتر، و کرم تو کامل تر، و احسان تو فراوان تر، و نعمت تو تمام تر باشد.22/46
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکْمُلُ لَدَیْکَ ثَوَابُهُ
سپاس برای توست. سپاسی که پاداش آن نزد تو کامل باشد.42و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا... یُوءَیَّدُ مَنْ أَغْرَقَ نَزْعًا فِی تَوْفِیَتِهِ
سپاس برای توست. سپاسی که هر که زیاده روی نمود در کامل به جا آوردن آن، تأیید شود.45و36/47
بَارِکْ عَلَیْهِ أَتَمَّ بَرَکَاتِکَ
کامل ترین برکت هایت را بر او روان ساز.50/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُجْزِلُ لَهُمْ بِهَا مِنْ نِحَلِکَ وَ کَرَامَتِکَ، وَ تُکْمِلُ لَهُمُ الْأَشْیَاءَ مِنْ عَطَایَاکَ وَ نَوَافِلِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که با آن بخشش و کرامتت را برای ایشان بسیار سازی و چیزهایی از عطاها و بخشش هایت را برای آنها کامل گردانی.57/47
تَمِّمْ سُبُوغَ نِعْمَتِکَ عَلَیَّ
فراخی نعمتت را بر من تمام کن.128/47
أَتْمِمْ لِی إِنْعَامَکَ
نعمت دادنت را برایم کامل کن.132/47
لَمْ تَمْنَعْکَ إِسَاءَتِی عَنْ إِتْمَامِ إِحْسَانِکَ
بدکرداری من، تو را از تمام نمودن احسانت بازنداشت. 13/49
تَحْمَدُکَ نَفْسِی وَ لِسَانِی وَ عَقْلِی، حَمْدًا یَبْلُغُ الْوَفَاءَ وَ حَقِیقَةَ الشُّکْرِ
تنم و زبانم و عقلم، تو را سپاس گزاری می کنند. سپاسی که به کمال و حقیقت ستایش رسد. 6/51
ص: 971
کامیابی خوش بختی
کاوش جستجو
لَا تَبْتَلِیَنِّی بِالْکَسَلِ عَنْ عِبَادَتِکَ
مرا به سستی در عبادتت گرفتار نکن.11/20
کبر تکبّر
کبریایی بزرگی
کتاب آسمانی قرآن
...فَکَانُوا کَمَا وَصَفَ فِی مُحْکَمِ کِتَابِهِ: إِنْ هُمْ إِلّا کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلًا
پس چنان بودند که (خداوند) در کتاب محکم خود وصف کرده: «آنها جز مانند چهارپایان نیستند، بلکه آنان گمراه ترند.»9/1
وَ اجْعَلْ مَا صَرَّحْتَ بِهِ مِنْ عِدَتِکَ فِی وَحْیِکَ، وَ أَتْبَعْتَهُ مِنْ قَسَمِکَ فِی کِتَابِکَ قَاطِعًا لِاهْتِ-مَامِنَا بِالرِّزْقِ الَّذِی تَکَفَّلْتَ بِهِ...
و وعده های آشکاری را که در وحی خود بیان نموده ای و در پی آن سوگند خود را در کتابت آورده ای، موجب قطع اهتمام ما به روزی ای که خود کفالت کرده ای قرار ده.3/29
قَدْ قُلْتَ یَا إِلَهِی فِی مُحْکَمِ کِتَابِکَ إِنَّکَ تَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِکَ
ای خدای من، در کتاب استوارت فرموده ای همانا توبه بندگانت را می پذیری.15/31
تُصَرِّفُنِی حَالًا عَنْ حَالٍ... کَمَا نَعَتَّ فِی کِتَابِکَ: (نُطْفَةً ثُمَّ عَلَقَةً ثُمَّ مُضْغَةً ثُمَّ عَظْمًا ثُمَّ کَسَوْتَ الْعِظَامَ لَحْمًا، ثُمَّ أَنْشَأْتَنِی خَلْقًا آخَرَ) کَمَا شِئْتَ
مرا از حالی به حال دیگر می گرداندی. همچنانکه در کتاب خود وصف نمودی. نخست نطفه سپس خونِ بسته شده و سپس پاره گوشت، سپس استخوان آفریدی، سپس استخوان ها را با گوشت پوشاندی، آنگاه مرا آنچنانکه خواستی، آفرینشی دیگر دادی.23/32
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَعَنْتَنِی عَلَی خَتْمِ کِتَابِکَ الَّذِی أَنْزَلْتَهُ نُورًا
خداوندا به درستی که تو مرا بر ختم کتابت یاری فرمودی، همان (کتابی) که آن را به عنوان
ص: 972
نور نازل کردی.1/42
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَعَنْتَنِی عَلَی خَتْمِ کِتَابِکَ الَّذِی أَنْزَلْتَهُ نُورًا، وَ جَعَلْتَهُ مُهَیْمِنًا عَلَی کُلِّ کِتَابٍ أَنْزَلْتَهُ، وَ فَضَّلْتَهُ عَلَی کُلِّ حَدِیثٍ قَصَصْتَهُ
خداوندا به درستی که تو مرا بر ختم کتابت یاری فرمودی، همان (کتابی) که آن را به عنوان نور نازل کردی و آن را بر هر کتابی که نازل کرده ای، گواه قرار دادی و آن را بر هر سخنی که حکایت کرده ای، برتری دادی.1/42
جَعَلْتَهُ... کِتَابًا فَصَّلْتَهُ لِعِبَادِکَ تَفْصِیلًا، وَ وَحْیًا أَنْزَلْتَهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَنْزِیلًا
آن را کتابی قرار دادی که برای بندگانت با تفصیل بیان نمودی و وحیی که بر پیامبرت محمّد - که درودهای تو بر او و خاندانش باد - به تدریج نازل فرمودی.2و1/42
جَعَلْتَهُ نُورًا نَهْتَدِی مِنْ ظُلَمِ الضَّلَالَةِ وَ الْجَهَالَةِ بِاتِّبَاعِهِ، وَ شِفَاءً لِمَنْ أَنْصَتَ بِفَهَمِ التَّصْدِیقِ إِلَی اسْتَِماعِهِ، وَ مِیزَانَ قِسْطٍ لَا یَحِیفُ عَنِ الْحَقِّ لِسَانُهُ، وَ نُورَ هُدًی لَا یَطْفَأُ عَنِ الشَّاهِدِینَ بُرْهَانُهُ، وَ عَلَمَ نَجَاةٍ لَا یَضِلُّ مَنْ أَمَّ قَصْدَ سُنَّتِهِ، وَ لا تَنَالُ أَیْدِی الْهَلَکَاتِ مَنْ تَعَلَّقَ بِعُرْوَةِ عِصْمَتِهِ
آن را نوری قرار دادی که ما با پیروی از آن، از تاریکی های گمراهی و نادانی ره یابیم و شفا برای کسی که با فهم و تصدیق به آن گوش فرا داد و استماعش نمود، و ترازوی عدلی که زبانه اش از راستی به بیراهه نمی رود، و نور هدایتی که برهانش از (دید) شاهدان، خاموش نمی شود و نشانه نجاتی که هر کس قصد راه و روش آن کند، گمراه نمی شود و هر که به دستاویز عصمت آن چنگ زد، دست هلاکت به او نمی رسد.3/42
جَعَلْتَهُ... کِتَابًا فَصَّلْتَهُ لِعِبَادِکَ تَفْصِیلًا
آن را کتابی قرار دادی که برای بندگانت با تفصیل بیان نمودی.2و1/42
اللَّهُمَّ فَإِذْ أَفَدْتَنَا الْمَعُونَةَ عَلَی تِلَاوَتِهِ... فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ یَرْعَاهُ حَقَّ رِعَایَتِهِ
خداوندا، پس هنگامی که ما را بر تلاوتش یاری نمودی، پس ما را از کسانی قرار ده که آن را آنچنان که باید رعایت می کنند.4/42
اللَّهُمَّ فَإِذْ... سَهَّلْتَ جَوَاسِیَ أَلْسِنَتِنَا بِحُسْنِ عِبَارَتِهِ، فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ یَرْعَاهُ حَقَّ رِعَایَتِهِ
خداوندا، پس هنگامی که زبان های خشن ما را به نیکویی عبارتش نرم کردی، پس ما را از کسانی قرار ده که آن را آنچنان که باید رعایت
ص: 973
می کنند.4/42
فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ یَرْعَاهُ حَقَّ رِعَایَتِهِ، وَ یَدِینُ لَکَ بِاعْتِقَادِ التَّسْلِیمِ لِمُ-حْکَمِ آیَاتِهِ، وَ یَفْزَعُ إِلَی الْإِقْرَارِ بِمُتَشَابِهِهِ، وَ مُوضَحَاتِ بَیِّنَاتِهِ
پس ما را از کسانی قرار ده که آن را آنچنان که باید رعایت می کنند و با اعتقاد و تسلیم در برابر آیات محکم آن، دینداری می کنند و خود را در پناه اقرار به (آیات) متشابه و دلایل روشنش قرار می دهند. 4/42
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَرِفُ بِأَنَّهُ مِنْ عِنْدِکَ
و ما را از کسانی قرار ده که اعتراف می کنند به اینکه؛ قرآن از جانب توست.6/42
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَصِمُ بِحَبْلِهِ، وَ یَأْوِی مِنَ الْمُتَشَابِهَاتِ إِلَی حِرْزِ مَعْقِلِهِ، وَ یَسْکُنُ فِی ظِلِّ جَنَاحِهِ، وَ یَهْتَدِی بِضَوْءِ صَبَاحِهِ، وَ یَقْتَدِی بِتَبَلُّجِ إِسْفَارِهِ، وَ یَسْتَصْبِحُ بِمِصْبَاحِهِ، وَ لَا یَلْتَمِسُ الْهُدَی فِی غَیْرِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که به ریسمان آن چنگ می زنند و از متشابهات به پناهگاه محکمش پناه می برند و در سایه بال (حمایت) آن ساکن می شوند و با نور صبحگاهش راه می یابند و به درخشش روشنایی آن اقتدا می کنند و از نور چراغ آن، روشنی می افروزند و در غیر آن هدایت را نمی جویند. 7/42
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَنْزَلْتَهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُجْمَلًا، وَ أَلْهَمْتَهُ عِلْمَ عَجَائِبِهِ مُکَمَّلًا، وَ وَرَّثْتَنَا عِلْمَهُ مُفَسَّرًا، وَ فَضَّلْتَنَا عَلَی مَنْ جَهِلَ عِلْمَهُ، وَ قَوَّیْتَنَا عَلَیْهِ لِتَرْفَعَنَا فَوْقَ مَنْ لَمْ یُطِقْ حَمْلَهُ
خداوندا همانا تو قرآن را بر پیامبرت محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - ، بدون تفصیل و شرح نازل کردی و علم به شگفتی هایش را به صورت کامل، به او الهام کردی و علم آن را تفسیرشده، به ما ارث دادی و ما را بر کسی که به علم آن نادان بود، برتری بخشیدی و ما را بر (دریافت) آن قوّت دادی، تا بدین سبب بر کسی که طاقت تحمّل آن را نداشت، رفعت بخشی.5/42
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَرِفُ بِأَنَّهُ مِنْ عِنْدِکَ حَتَّی لَا یُعَارِضَنَا الشَّکُّ فِی تَصْدِیقِهِ، وَ لَا یَخْتَلِجَنَا الزَّیْغُ عَنْ قَصْدِ طَرِیقِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که اعتراف می کنند به اینکه؛ قرآن از جانب توست. تا شکّی جلودار تصدیق ما نشود و انحرافی ما را از راه راستش جدا نسازد.6/42
ص: 974
اللَّهُمَّ فَکَمَا جَعَلْتَ قُلُوبَنَا لَهُ حَمَلَةً... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَرِفُ بِأَنَّهُ مِنْ عِنْدِکَ...
خداوندا، پس همچنان که دل های ما را حامل آن قرار دادی، پس بر محمّد درود فرست و ما را از کسانی قرار ده که اعتراف می کنند به اینکه؛ قرآن از جانب توست.6/42
اللَّهُمَّ فَکَمَا... عَرَّفْتَنَا بِرَحْمَتِکَ شَرَفَهُ وَ فَضْلَهُ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ الْخَطِیبِ بِهِ
خداوندا، پس همچنان که به رحمت خود شرافت و فضیلت آن را به ما آموختی، پس بر محمّد که با آن سخن راند، درود فرست.6/42
اللَّهُمَّ وَ کَمَا نَصَبْتَ بِهِ مُحَمَّدًا عَلَمًا لِلدَّلَالَةِ عَلَیْکَ... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ وَسِیلَةً لَنَا إِلَی أَشْرَفِ مَنَازِلِ الْکَرَامَةِ
خداوندا و چنان که به وسیله قرآن، محمّد را نشانه ای برای راهنمایی به خود نصب نمودی، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و قرآن را برای ما سبب رسیدن به شریف ترین منزل های کرامت، قرار ده.8/42
أَقِمْ بِهِ کِتَابَکَ
کتاب خود را به وسیله او به پا دار.62/47
لَا تَجْعَلْنِی لِلظَّالِمِینَ ظَهِیرًا، وَ لَا لَهُمْ عَلَی مَحْوِ کِتَابِکَ یَدًا وَ نَصِیرًا
مرا پشتیبان ستمگران و یاور آنان در محو کتاب خود، قرار نده.132/47
...حَتَّی عَادَ صِفْوَتُکَ وَ خُلَفَاوءُکَ مَغْلُوبِینَ... یَرَوْنَ... کِتَابَکَ مَنْبُوذًا
...تا اینکه برگزیدگان و جانشینان تو، مغلوب شده، می بینند کتاب تو دور افتاده است.9/48
اللَّهُمَّ إِنِّی وَجَدْتُ فِیما أَنْزَلْتَ مِنْ کِتَابِکَ، وَ بَشَّرْتَ بِهِ عِبَادَکَ أَنْ قُلْتَ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ...
خداوندا، همانا من در کتابت که فروفرستاده ای و بندگانت را به آن مژده داده ای، یافتم که فرمودی: «ای بندگان من که درباره خود اسراف کرده اید، از رحمت خدا ناامید نشوید.»2/50
اللَّهُمَّ إِنِّی وَجَدْتُ فِیما أَنْزَلْتَ مِنْ کِتَابِکَ... أَنْ قُلْتَ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ
ص: 975
اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا
خداوندا، همانا من در کتابت که فروفرستاده ای یافتم که فرمودی: «ای بندگان من که درباره خود اسراف کرده اید، از رحمت خدا ناامید نشوید که خدا همه گناهان را می آمرزد.»2/50
قَبِلْتُ کِتَابَکَ
کتابت را پذیرفتم.6/52
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا یَرْتَفِعُ مِنَّا إِلَی أَعْلَی عِلِّیِّینَ فِی کِتَابٍ مَرْقُومٍ یَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ
سپاس خدای را، سپاسی که از ما به سوی بالاترین مرتبه ها(ی بهشتی) بالا رود، «در کتاب نوشته شده ای که مقرّبان الهی گواه آنند».13و10/1
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا... یَزِیدُ عَلَی مَا أَحْصَتْهُ فِی کِتَابِکَ الْکَتَبَةُ
سپاس برای توست. سپاسی که بر آنچه نویسندگان (اعمال) در کتاب تو به شمار آورده اند، افزونی یابد.40و36/47
فَیَا سَوْأَتَا مِمَّا أَحْصَاهُ عَلَیَّ کِتَابُکَ
پس وای بر رسوایی من، از آنچه کتاب تو برایم برشمرده است.2/50
کتابت نوشتن
کج روی الحاد
مَتِّعْنِی بِهُدًی صَالِحٍ لَا أَسْتَبْدِلُ بِهِ، وَ طَرِیقَةِ حَقٍّ لَا أَزِیغُ عَنْهَا
مرا به هدایتی شایسته که با هیچ چیز عوض نکنم و به راه حقّی که از آن به بیراهه نروم، بهرمند ساز.5/20
أَقِمْ بِهِمْ أَوَدِی
کجی مرا به وسیله ایشان راست فرما.4/25
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَرِفُ بِأَنَّهُ مِنْ عِنْدِکَ حَتَّی... لَا یَخْتَلِجَنَا الزَّیْغُ عَنْ قَصْدِ طَرِیقِهِ
و ما را از کسانی قرار ده که اعتراف می کنند به اینکه؛ قرآن از جانب توست. تا انحرافی ما را از
ص: 976
راه راستش جدا نسازد.6/42
وَ إِنْ مِلْنَا فِیهِ فَعَدِّلْنَا، وَ إِنْ زُغْنَا فِیهِ فَقَوِّمْنَا
و اگر در آن کجروی کرده ایم، پس ما را بازگردان و اگر در آن منحرف شده ایم، ما را استوار بدار.16/44
امْحَقْ بِهِ بُغَاةَ قَصْدِکَ عِوَجًا
به وسیله او (ولیّ خود)، آنان که می خواهند راه راست تو را کج کنند، نابود گردان.62/47
أَزِلْ بِهِ النَّاکِبِینَ عَنْ صِرَاطِکَ
به وسیله او (ولیّ خود)، منحرفان را از راهت بیرون کن.62/47
وَ لَا تُتَبِّرْنِی فِیمَنْ تُتَبِّرُ مِنَ الْمُنْحَرِفِینَ عَنْ سُبُلِکَ
و مرا در شمار شکستگانی که از راه های تو منحرف شده اند، در هم نشکن.97/47
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... نُضَامُّ بِهِ أَنْبِیَاءَهُ الْمُرْسَلِینَ فِی دَارِ الْمُقَامَةِ الَّتِی لَا تَزُولُ، وَ مَحَلِّ کَرَامَتِهِ الَّتِی لَا تَحُولُ
و سپاس خدای را، سپاسی که به سبب آن، با پیامبران فرستاده اش گرد آییم، در سرای ماندگاری که جاودانی است و محل کرامتی که همیشگی است.16و10/1
صَلِّ عَلَیْهِمْ صَلَاةً تَزِیدُهُمْ کَرَامَةً عَلَی کَرَامَتِهِمْ
بر آنان درود فرست، درودی که کرامتی بر کرامتشان بیفزاید.25/3
وَ اخْصُصِ اللَّهُمَّ وَالِدَیَّ بِالْکَرَامَةِ لَدَیْکَ، وَ الصَّلَاةِ مِنْکَ
و خداوندا، پدر و مادر مرا به کرامتِ نزد خود و درود از جانب خود، اختصاص ده.2/24
بَلِّغْهُمَا بِالْکَرَامَةِ مَوَاطِنَ السَّلَامَةِ
ایشان را با کرامت به جایگاه های سلامتی رسان.14/24
ص: 977
اللَّهُمَّ وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لَهُمَا فَشَفِّعْهُمَا فِیَّ، وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لِی فَشَفِّعْنِی فِیهِمَا حَتَّی نَجْتَمِعَ بِرَأْفَتِکَ فِی دَارِ کَرَامَتِکَ
خداوندا و اگر آمرزشت برای ایشان پیشی گرفت، پس آنان را شفیع من گردان. و اگر آمرزشت برای من پیشی گرفت، پس مرا شفیع آنان فرما. تا به مهر تو در سرای کرامت تو گرد آییم.15/24
لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ... مَنَازِلِ الْکَرَامَةِ
آنچه را در آن (بهشت) آماده ساخته ای از سراهای کرامت، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز.4/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ، وَ عَوِّضْهُ مِنْ فِعْلِهِ عِوَضًا حَاضِرًا یَتَعَجَّلُ بِهِ نَفْعَ مَا قَدَّمَ وَ سُرُورَ مَا أَتَی بِهِ، إِلَی أَنْ یَنْتَهِیَ بِهِ الْوَقْتُ إِلَی مَا... أَعْدَدْتَ لَهُ مِنْ کَرَامَتِکَ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده و کارش را عوضِ نقد عطا کن که سود آنچه پیش فرستاده و شادی آنچه را انجام داده، به زودی دریافت کند. تا آنگاه که زمان او به پایان رسد، به آنچه از بزرگی ات برایش آماده کرده ای، برسد.16/27
أَفْرِشْنِی مِهَادَ کَرَامَتِکَ
بسترهای کرامتت را برای من بگستر.1/41
أَکْمِلْ کَرَامَتِی بِغُفْرَانِکَ
به آمرزشت، کرامت مرا کامل گردان.4/41
اجْعَلِ الْقُرْآنَ وَسِیلَةً لَنَا إِلَی أَشْرَفِ مَنَازِلِ الْکَرَامَةِ
قرآن را برای ما سبب رسیدن به شریف ترین منزل های کرامت قرار ده.8/42
صَلِّ اللَّهُمَّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُبَلِّغُهُ بِهَا أَفْضَلَ مَا یَأْمُلُ مِنْ خَیْرِکَ وَ فَضْلِکَ وَ کَرَامَتِکَ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی که با آن او را به برترین خیر و فضل و کرامتی که آرزو دارد، برسانی.21/42
کرامت وعده داده شده خدا، به دوستانش
أَهِّلْنَا فِیهِ لِمَا وَعَدْتَ أَوْلِیَاءَکَ مِنْ کَرَامَتِکَ
ص: 978
ما را در این (ماه) به کرامت خود که به دوستانت وعده داده ای، سزاوار نما.12/44
بَصَّرْتَنَا... الْوُصُولَ إِلَی کَرَامَتِکَ
ما را به (راه) رسیدن به کرامتت، بینا نمودی.19/45
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُجْزِلُ لَهُمْ بِهَا مِنْ نِحَلِکَ وَ کَرَامَتِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که با آن بخشش و کرامتت را برای ایشان بسیار سازی.57/47
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُثْنِیَنِی بِالْکَثِیرِ مِنْ کَرَامَتِکَ بِرَحْمَتِکَ
خدای من، از تو می خواهم که با رحمت خویش مرا به بسیاریِ بخشش خود بازگردانی.10/52
کردار رفتار
لِیَجْزِیَ الَّذِینَ أَسَاوءُوا بِمَا عَمِلُوا وَ یَجْزِیَ الَّذِینَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَی
تا بدکاران را بر وفق کار و کردارشان جزا دهد و نیکوکاران را پاداش نیکو عنایت کند.7/6، 6/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... أَثْبَتَ فِینَا جَوَارِحَ الْأَعْمَالِ
و سپاس خدای را که اعضای (کار و) کردارها را در ما ثابت ساخت.20/1
تُحَبِّبَ إِلَیْهِمُ الْعَمَلَ لِلْآجِلِ
عمل برای آخرت را در نظرشان محبوب کنی.16/4
لَا تُخْزِنَا عِنْدَهُمْ بِسُوءِ أَعْمَالِنَا
ما را نزد آنها به سبب زشتی رفتارمان رسوا نگردان. 15/6
وَفِّقْنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا وَ لَیْلَتِنَا هَذِهِ وَ فِی جَمِیعِ أَیَّامِنَا، لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ
در امروز ما و امشب ما و در همه روزهایمان،
ص: 979
ما را برای انجام نیکی توفیق ده.18/6
نَعُوذُ بِکَ... أَنْ نُعْجِبَ بِأَعْمَالِنَا
پناه می بریم به تو از اینکه در کارهایمان خودپسند باشیم.5/8
وَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ مَا کَتَبَ لِیَ الْکَاتِبَانِ مِنْ زَکِیِّ الْأَعْمَالِ، مَا لَا قَلْبٌ فَکَّرَ فِیهِ...
و در بین آن بیماریْ نویسندگان اعمال، کردارهای پاکیزه ای را برای من نوشتند، که دلی در آن نیندیشیده.5/15
کُلُّ ذَلِکَ حَیَاءٌ مِنْکَ لِسُوءِ عَمَلِی
همه اینها از روی شرمی است که از بدکرداری خود دارم.20/16
اللَّهُمَّ وَ أَشْرِبْ قُلُوبَنَا إِنْکَارَ عَمَلِهِ
خداوندا و دل های ما را از انکار او سیراب ساز.8/17
وَ انْتَهِ... بِعَمَلِی إِلَی أَحْسَنِ الْأَعْمَالِ
و عملم را به بهترین اعمال منتهی ساز.1/20
اللَّهُمَّ إِلَی مَغْفِرَتِکَ وَفَدْتُ... وَ لَیْسَ عِنْدِی مَا یُوجِبُ لِی مَغْفِرَتَکَ، وَ لَا فِی عَمَلِی مَا أَسْتَحِقُّ بِهِ عَفْوَکَ
خداوندا به سوی آمرزشت روی آورده ام. در حالی که آنچه موجب آمرزیدن تو گردد، در من نیست و در عملم چیزی که سزاوار عفو تو شوم وجود ندارد.15/20
وَفِّقْنِی... إِذَا تَشَابَهَتِ الْأَعْمَالُ لِأَزْکَاهَا
هنگامی که اعمال شبیه (یکدیگر) گردید، به پاکیزه ترین آنها توفیقم ده.21/20
وَ ارْزُقْنِی... عِلْمًا فِی اسْتِعْمَالٍ
و مرا علم با عمل، روزی فرما.27/20
حَسِّنْ فِی جَمِیعِ أَحْوَالِی عَمَلِی
عملم را در همه احوالم، نیکو گردان.28/20
وَ امْنُنْ عَلَیَّ... بِالْعَمَلِ لَکَ بِمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَی
ص: 980
و عمل - برای خودت - به آنچه دوست داری و خوشنود می شوی را به من ارزانی دار.13/21
ارْزُقْنِی الرَّغْبَةَ فِی الْعَمَلِ لَکَ لِآخِرَتِی
برای آخرتمْ رغبت در عمل برای تو را، روزی ام گردان.8/22
وَ ارْزُقْنِی التَّحَفُّظَ مِنَ الْخَطَایَا، وَ الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فِی حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ، حَتَّی أَکُونَ بِمَا یَرِدُ عَلَیَّ مِنْهُمَا بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ، عَامِلًا بِطَاعَتِکَ
و مرا در حال خوشنودی و خشم، خودداری از خطاها و خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و آخرت روزی ده. تا به آنچه از آن دو (خوشنودی و خشم) به من می رسد، حالی یکسان داشته، عامل به طاعتت باشم.13/22
إِنْ هَمَمْنَا بِعَمَلٍ صَالِحٍ ثَبَّطَنَا عَنْهُ
چنانچه قصد کار شایسته ای کردیم، (شیطان) ما را از آن بازدارد.7/25
وَفِّقْنِی مِنَ الْأَعْمَالِ لِمَا تَغْسِلُ بِهِ دَنَسَ الْخَطَایَا عَنِّی
مرا به کارهایی که با آن چرکی خطاها را از من بشویی، توفیق ده.13/31
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَعْلَمُ بِمَا عَمِلْتُ فَاغْفِرْ لِی مَا عَلِمْتَ
خداوندا به درستی که تو به کارهایم، داناتری. پس آنچه (گناه) از من می دانی، بیامرز.17/31
فَمَا کُلُّ مَا نَطَقْتُ بِهِ عَنْ جَهْلٍ مِنِّی بِسُوءِ أَثَرِی
پس هر چه گفتم، از جهل به بدی کردارم نیست. 26/31
أَنَا الْعَبْدُ الضَّعِیفُ عَمَلًا
من بنده ای هستم که عملش ضعیف است.9/32
...إِذَا... اسْتَوْجَبْتُ بِسُوءِ سَعْیِی سَخْطَتَکَ، فَتَلَ عَنِّی عِذَارَ غَدْرِهِ
...همین که با زشتی کردارم، خشمت را سزاوار گشتم، پس (دشمن تو) عنان حیله اش را از من برگرداند.13/32
تَفَضَّلْتَ عَلَی کُلٍّ مِنْهُمَا بِمَا یَقْصُرُ عَمَلُهُ عَنْهُ
به هر یک از آنان (فرمانبر و گنهکار)، چیزی
ص: 981
تفضّل نموده ای که عملش کمتر از آن است.11/37
زِدْنِی مِنْ هُدَاکَ مَا أَصِلُ بِهِ إِلَی التَّوْفِیقِ فِی عَمَلِی
هدایت خود را برایم بیفزا، که با آن به توفیق در عملم برسم.16/37
وَ اکْفِنَا طُولَ الْأَمَلِ، وَ قَصِّرْهُ عَنَّا بِصِدْقِ الْعَمَلِ
و ما را از آرزوی دراز بازدار و با عمل راستین، آن را از ما کوتاه کن.1/40
اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا نَسْتَبْطِئُ مَعَهُ الْمَصِیرَ إِلَیْکَ
از اعمال شایسته، عملی برای ما قرار ده که با آن بازگشت به سوی تو را کُند شماریم.3/40
یَا... مُسْتَصْلِحَ عَمَلِ الْمُفْسِدِینَ
ای خواهان اصلاح عمل تبهکاران.5/40
لَا تَحْمِلْ عَلَی مِیزَانِ الْإِنْصَافِ عَمَلِی
عملم را در ترازوی انصاف نگذار.2/41
وَ صَارَتِ الْأَعْمَالُ قَلَائِدَ فِی الْأَعْنَاقِ
و اعمال، گردن بندهای در گردن ها گردد.13/42
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نَتَقَرَّبَ إِلَیْکَ فِیهِ مِنَ الْأَعْمَالِ الزَّاکِیَةِ بِمَا تُطَهِّرُنَا بِهِ مِنَ الذُّنُوبِ، وَ تَعْصِمُنَا فِیهِ مِمَّا نَسْتَأْنِفُ مِنَ الْعُیُوبِ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که در آن (ماه) با اعمال شایسته به سوی تو تقرّب می جوییم که بدین وسیله ما را با آن، از گناهان پاک کنی و از آلوده شدن به عیب های تازه در این (ماه) ما را نگهداری کنی.11و10/44
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ... نُشِرَتْ فِیهِ الْأَعْمَالُ
درود بر تو ماهی که اعمال در آن گسترده گشت. 25/45
أَجْرِ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْعَمَلِ مَا یَکُونُ دَرَکًا لِحَقِّکَ فِی الشَّهْرَیْنِ مِنْ شُهُورِ الدَّهْرِ
از اعمال شایسته، آنچه را که سبب دریافتن حقّ تو در دو ماه (رمضان گذشته و آینده) از ماه های روزگار باشد، برای ما پیوسته گردان.46/45
ص: 982
یَا مَنْ... یَشْکُرُ یَسِیرَ مَا یُعْمَلُ لَهُ
ای کسی که اندک عملی را که برای او انجام می شود، سپاس می دارد.6/46
إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ قَدَّمْتُ تَوْحِیدَکَ
همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی یگانه دانستن تو را، پیش فرستاده ام.72/47
فَإِنِّی لَمْ آتِکَ ثِقَةً مِنِّی بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ
پس به درستی که من با اطمینان به عمل شایسته ای که پیش فرستاده باشم، به درگاه تو نیامده ام.6/48
وَ أَعِنِّی عَلَی... مُسْتَحْسَنِ الْعَمَلِ
و بر (داشتن) کردار نیکو یاری ام فرما.113/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ... عَمَلٍ بِطَاعَتِکَ... أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، عمل به طاعتت را قسمت می نمایی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
إِنِّی بِمَغْفِرَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ أَوْثَقُ مِنِّی بِعَمَلِی
همانا اطمینانم به آمرزش و رحمت تو، از (اطمینانم به) عملم بیشتر است.4/48
...ثُمَّ تَدْعُو بِمَا بَدَا لَکَ، وَ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَلْفَ مَرَّةٍ هَکَذَا کَانَ یَفْعَلُ عَلَیْهِ السَّلَامُ
...سپس دعا کن آنچه را برایت آشکار شد و بر محمّد و خاندانش هزار بار درود فرست که امام - که درود بر او باد - اینچنین انجام می داد.28/48
وَ أَخْضَعُهُمْ لَکَ أَعْمَلُهُمْ بِطَاعَتِکَ
و خاضع ترین آنان از تو، عمل کننده ترین ایشان به فرمان توست.2/52
عَمَلِی أَهْلَکَنِی
عملم مرا به هلاکت افکنده.7/52
ص: 983
اللَّهُمَّ إِنِّی أُصْبِحُ وَ أُمْسِی مُسْتَقِلًّا لِعَمَلِی
خداوندا، من شب را به صبح و صبح را به شام می آورم، در حالی که عملم را اندک می بینم.7/52
فَأَنَا... الْمُرْتَهَنُ بِعَمَلِی
...از این رو من گروگان عمل خویشم.1/53
أَسْأَلُکَ عَمَلًا تُحِبُّ بِهِ مَنْ عَمِلَ بِهِ
از تو عملی را درخواست می کنم که به سبب آن هر کسی را که آن را انجام دهد، دوست داری.3/54
اسْتَعْمِلْنِی فِی مَرْضَاتِکَ عَمَلًا لَا أَتْرُکُ مَعَهُ شَیْئًا مِنْ دِینِکَ مَخَافَةَ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ
مرا در (راه) خوشنودی ات به کاری بگمار که با آن چیزی از دین تو را، به خاطر ترس کسی از آفریدگانت رها ننمایم.6/54
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا... یُعَادِلُ کُرْسِیَّکَ الرَّفِیعَ
سپاس برای توست. سپاسی که با کرسی بلندپایه ات برابری نماید.41و36/47
کَرَم بخشش
إِنَّکَ جَوَادٌ کَرِیمٌ
به درستی که تو بسیار بخشنده و بزرگواری.26/3
إِنَّکَ وَاسِعٌ کَرِیمٌ
همانا تو دارای رحمت وسیع و بخشش بسیار هستی.24/13
إِنَّکَ... الْوَهَّابُ الْکَرِیمُ
همانا تویی بسیار بخشنده که عطایت تمام نمی شود. 7/15
فَإِنَّکَ وَاسِعٌ کَرِیمٌ
زیرا تو توانگرِ بخشنده ای.28/48، 7/22
أَنْتَ الْجَوَادُ الْکَرِیمُ
تویی بسیار بخشنده بزرگوار.6/30
إِنَّکَ مَنَّانٌ کَرِیمٌ
همانا تو بسیار نعمت دهنده کریم هستی.16/37
تَتْرُکُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَی التَّوْبَةِ لِکَیْلَا... یَشْقَی بِنِعْمَتِکَ
ص: 984
شَقِیُّهُمْ إِلَّا... بَعْدَ تَرَادُفِ الْحُجَّةِ عَلَیْهِ، کَرَمًا مِنْ عَفْوِکَ یَا کَرِیمُ
تا هنگام توبه، شتاب در کیفر ایشان را ترک می کنی، تا بدبختشان به وسیله نعمت تو، بدبخت نگردد. مگر پس از حجّت های پیاپی آوردن بر او. که (این همه) کرامت، از گذشت توست، ای کریم!.9/45
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الْکَرِیمُ الْمُتَکَرِّمُ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. بسیار با کرم در نهایت کرامت.4/47
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الْکَرِیمُ الْأَکْرَمُ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. کریم بزرگوار.8/47
یَا کَرِیمُ یَا کَرِیمُ
ای بزرگوار، ای بزرگوار.8/48
عَلِمْتُ... أَنَّ کَرَمَکَ لَا یَضِیقُ عَنْ سُوءَالِ أَحَدٍ
دانستم که بخشش تو از درخواست کسی تنگ نمی گردد.19/13
شَفِّعْ فِی خَطَایَایَ کَرَمَکَ
کرمت را شفیع خطاهایم گردان.24/31
إِنَّکَ أَکْرَمُ الْمَسْؤُولِینَ
همانا تو بخشنده ترین کسی هستی که از آنها درخواست می شود.20/32
إِنَّکَ أَکْرَمُ مَنْ رُغِبَ إِلَیْهِ
به درستی که تو کریم تر کسی هستی که از او درخواست شده.56/45
فَمَنْ أَکْرَمُ یَا إِلَهِی مِنْکَ
پس ای خدای من، کریم تر از تو کیست؟16/37
تَتْرُکُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَی التَّوْبَةِ لِکَیْلَا یَهْلِکَ عَلَیْکَ هَالِکُهُمْ... إِلَّا... بَعْدَ تَرَادُفِ الْحُجَّةِ عَلَیْهِ، کَرَمًا مِنْ عَفْوِکَ یَا کَرِیمُ
تا هنگام توبه، شتاب در کیفر ایشان را ترک می کنی، تا هلاک شونده ایشان، به خاطر تو هلاک نشود. مگر پس از حجّت های پیاپی آوردن بر او. که (این همه) کرامت، از گذشت توست، ای کریم!.9/45
انْصَرَفَتِ الْآمَالُ دُونَ مَدَی کَرَمِکَ بِالْحَاجَاتِ
آرزوها پیش از رسیدن به پایان کرمت، با حاجت ها برآورده شده است.12/46
ص: 985
لَمْ تَکُنْ أَنَاتُکَ عَجْزًا، وَ لَا إِمْهَالُکَ وَهْنًا، وَ لَا إِمْسَاکُکَ غَفْلَةً، وَ لَا انْتِظَارُکَ مُدَارَاةً، بَلْ لِتَکُونَ حُجَّتُکَ أَبْلَغَ، وَ کَرَمُکَ أَکْمَلَ
درنگ نمودن تو از روی ناتوانی نبوده است و مهلت دادنت نه از روی سستی، و خودداری ات نه از روی غفلت، و به تأخیر انداختنت نه از روی نرمی کردن است. بلکه برای آنست که حجّت تو رساتر، و کرم تو کامل تر باشد.22/46
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الْکَرِیمُ الْمُتَکَرِّمُ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. بسیار با کرم در نهایت کرامت.4/47
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الْکَرِیمُ الْأَکْرَمُ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. کریمِ بسیار بخشنده.8/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُوجِبُ بِکَرَمِکَ الْمَزِیدَ بِوُفُورِهِ
سپاس برای توست. سپاسی که با بسیاری اش به همراه کرمت، فراوانی (نعمت) را لازم گردانَد.48و36/47
عَلَیْکَ أَتَوَکَّلُ، وَ عَلَی جُودِکَ وَ کَرَمِکَ أَتَّکِلُ
فقط بر تو توکّل می کنم و تنها بر بخشش و کرامت تو دل می بندم.11/52
وَ احْمِلْنِی بِکَرَمِکَ عَلَی التَّفَضُّلِ
و به فضل خویش با من به احسان رفتار نما.20/13
تَأَنَّیْتَنِی بِکَرَمِکَ فَلَمْ تُعَاجِلْنِی
با بخششت با من مدارا نمودی و در کیفرم شتاب نکردی.32/16
أَصْلِحْنِی بِکَرَمِکَ
به کرم خویش، مرا اصلاح فرما.21/20
...لَکِنَّکَ بِکَرَمِکَ جَازَیْتَهُ عَلَی الْمُدَّةِ الْقَصِیرَةِ الْفَانِیَةِ بِالْمُدَّةِ الطَّوِیلَةِ الْخَالِدَةِ
...ولی تو او را با کرمت در برابر عمل کوتاه مدّتِ زودگذر، پاداش درازمدّتِ همیشگی دادی.12/37
ص: 986
فَأَسْأَلُکَ بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ وَ هَوَانِ مَا سَأَلْتُکَ عَلَیْکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس از تو می خواهم به بخشش و کرمت و آسانی آنچه درخواست نمودم بر تو، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.1/48
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُصِمَّ عَنْ ذِکْرِی سَمْعَهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا گوشش را از (شنیدن) یاد من، کر سازی.8و7/23
کریه ناپسند
کژ دُم عقرب
مَنْ کَانُوا مُنْطَوِینَ عَلَی مَحَبَّتِهِ، یَرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ فِی مَوَدَّتِهِ
آنها که محبّت او را در دل پرورانده، در دوستی اش امید به تجارتی بدون کساد داشتند.5/4
یَوْمَ تُجْزَی کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ وَ هُمْ لَا یُظْلَمُونَ
روزی که هر کس به آنچه کسب کرده، جزا داده شود و آنان هرگز ستم نبینند.12/1
لَا تَجْعَلْنِی فِی أَهْلِ الْعُقُوقِ لِلْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ یَوْمَ تُجْزَی کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ وَ هُمْ لَا یُظْلَمُونَ
مرا در زمره عاق شدگان پدران و مادران قرار نده، در آن روز که هر نفسی به آنچه کرده، جزا داده شود و هرگز ایشان ستم نشوند.11/24
فَهَلْ یَنْفَعُنِی، یَا إِلَهِی، إِقْرَارِی عِنْدَکَ بِسُوءِ مَا اکْتَسَبْتُ؟
ای خدای من آیا نزد تو اقرار به بدی ای که انجام داده ام، مرا سود می دهد؟6/12
وَ اکْفِنِی مَؤُونَةَ الِاکْتِسَابِ
ص: 987
و به دست آوردن روزی با زحمت بسیار را از من بردار.24/20
ارْزُقْنِی مِنْ غَیْرِ احْتِسَابٍ، فَلَا... أَحْتَمِلَ إِصْرَ تَبِعَاتِ الْمَکْسَبِ
مرا بی حساب روزی ده، تا زیر بار پیامدهای بدِ کسب نروم.24/20
کَمْ... سَیِّئَةٍ اکْتَسَبْنَاهَا... کُنْتَ الْمُطَّلِعَ عَلَیْهَا دُونَ النَّاظِرِینَ
چه بسیار بدی ای که آن را کسب کردیم، (و) تو بر آن مطّلع بودی نه (دیگر) بینندگان.2/34
وَ لَا تُنَاقِشْنِی بِمَا اکْتَسَبْتُ
و به آنچه کسب کردم، بر من سخت مگیر.2/41
امْتَهَنَکَ بِالزِّیَادَةِ وَ النُّقْصَانِ... وَ الْإِنَارَةِ وَ الْکُسُوفِ
تو را با فزونی و کاستی، و نورفشانی و گرفتگی، به خدمت گرفت.2/43
اللَّهُمَّ اسْقِنَا سَقْیًا... تُنْبِتُ لَنَا بِهِ الزَّرْعَ
خداوندا ما را با بارانی که کشت ها را به وسیله اش برایمان برویانی، سیراب نما.5/19
کشتن قتل
هَاجَرَ إِلَی بِلَادِ الْغُربَةِ... إِرَادَةً مِنْهُ لِإِعْزَازِ دِینِکَ، وَ اسْتِنْصَارًا عَلَی أَهْلِ الْکُفْرِ بِکَ
به شهرهای غربت هجرت نمود. بر این خواسته که دین تو را عزّت دهد و بر (ضد) کافرانِ به تو یاری طلبد.16/2
لَا تَجْعَلْ لِفَاجِرٍ وَ لَا کَافِرٍ عَلَیَّ مِنَّةً
برای بدکار و کافر، بر من منّت قرار نده.12/21
ص: 988
لَا تَجْعَلْ لِفَاجِرٍ وَ لَا کَافِرٍ عَلَیَّ مِنَّةً، وَ لَا لَهُ عِنْدِی یَدًا
برای بدکار و کافر، بر من منّت و برای او نزد من نعمت، قرار نده.12/21
لَا تَجْعَلْ لِفَاجِرٍ وَ لَا کَافِرٍ عَلَیَّ مِنَّةً... وَ لَا بِی إِلَیْهِمْ حَاجَةً
برای بدکار و کافر، بر من منّت و مرا به سوی آنها حاجت، قرار نده.12/21
...إِذَا قَارَفْتُ مَعْصِیَتَکَ... تَلَقَّانِی بِکَلِمَةِ کُفْرِهِ
...همین که به نافرمانی ات پرداختم، با گفتار کفرش با من روبرو شد.13/32
اعْصِمْنَا بِهِ مِنْ هُوَّةِ الْکُفْرِ وَ دَوَاعِی النِّفَاقِ
با آن (قرآن)، ما را از (سقوط در) گودال کفر و انگیزه های دورویی نگهدار.12/42
سُبْحَانَکَ قَضَیْتَ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِکَ الْمَوْتَ مَنْ وَحَّدَکَ وَ مَنْ کَفَرَ بِکَ
پاک و منزّهی! مرگ را برای همه آفریدگانت - آنکه تو را یگانه دانست و آنکه به تو کفر ورزید - رقم زده ای.5/52
کَفَرْتُ بِکُلِّ مَعْبُودٍ غَیْرِکَ
به هر معبودی جز تو کفر ورزیدم.6/52
کفو همانند
کلام سخن
هَجَمَ عَلَیْهِمْ فِی بُحْبُوحَةِ قَرَارِهِمْ حَتَّی... عَلَتْ کَلِمَتُکَ
در میان قرارگاهشان، بر آنان هجوم برد. تا اینکه سخن تو، بلند گردید.22و21/2
فَارَقُوا الْأَزْوَاجَ وَ الْأَوْلَادَ فِی إِظْهَارِ کَلِمَتِهِ
در راه آشکار نمودن دین او، از زنان و فرزندان خود جدا شدند.4/4
سُبْحَانَکَ... لَا مُبَدِّلَ لِکَلِمَاتِکَ
پاک و منزّهی! برای کلماتت تغییردهنده ای نیست.30/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً... لَا یَنْفَدُ کَمَا لَا تَنْفَدُ
ص: 989
کَلِمَاتُکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که فانی نشود، همچنانکه کلمات تو فانی نمی شود.53/47
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... مِفْتَاحِ الْبَرَکَةِ
خداوندا بر محمّد - کلید برکت - درود فرست.3/2
اجْعَلْهُ... مِفْتَاحًا مِنْ مَفَاتِیحِ رَحْمَتِکَ
آن را کلیدی از کلیدهای رحمتت قرار ده.4/40
جَعَلَکَ مِفْتَاحَ شَهْرٍ حَادِثٍ لِأَمْرٍ حَادِثٍ
تو را کلید ماهی نو برای کاری نو قرار داد.3/43
کم اندک
وَ تَجَلَّی مَلَکُ الْمَوْتِ لِقَبْضِهَا مِنْ حُجُبِ الْغُیُوبِ، وَ رَمَاهَا عَنْ قَوْسِ الْمَنَایَا بِأَسْهُمِ وَحْشَةِ الْفِرَاقِ
و فرشته مرگ برای گرفتن آن (جان ها)، از پرده های پنهانی ها آشکار گردد و آن را با تیرهای وحشت جدایی از کمان مرگ ها نشانه گیرد.13/42
کمک یاری
فَنَظَرْتَ یَا إِلَهِی إِلَی... وَحْدَتِی فِی کَثِیرِ عَدَدِ مَنْ نَاوَانِی، وَ أَرْصَدَ لِی بِالْبَلَاءِ فِیما لَمْ أُعْمِلْ فِیهِ فِکْرِی
ای خدای من، پس تو تنهایی ام را در برابر (سپاهیانِ) بی شمار کسی که با من دشمنی کرده و برای گرفتار ساختنم در آنچه درباره آن نیندیشیده ام، در کمین نشسته، مشاهده کردی.5/49
کَمْ مِنْ بَاغٍ... أَضْبَأَ إِلَیَّ إِضْبَاءَ السَّبُعِ لِطَرِیدَتِهِ انْتِظَارًا لِانْتِهَازِ الْفُرْصَةِ لِفَرِیسَتِهِ
چه بسیار ستمگری که همانند در کمین نشستن درنده ای برای شکارش، با چشم به راهی برای غنیمت دانستن وقت مناسبی برای شکار، در
ص: 990
کمین من نشست.7/49
یَا إِلَهِی لَوْ... رَکَعْتُ لَکَ حَتَّی یَنْخَلِعَ صُلْبِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر آنقدر برای تو رکوع کنم تا استخوان پشتم کَنده شود، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
وَ اخْلَعْ وَثَائِقَ أَفْئِدَتِهِمْ
و رگ های دلشان را بکن.5/27
وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... شَرَابِهَا الَّذِی یُقَطِّعُ أَمْعَاءَ وَ أَفْئِدَةَ سُکَّانِهَا، وَ یَنْزِعُ قُلُوبَهُمْ
و از آشامیدنی اش که روده و دلِ ساکنانش را پاره پاره می کند و دل هایشان را برمی کَنَد، به تو پناه می برم.31/32
وَ امْحَقْ ذُنُوبَنَا مَعَ امِّحَاقِ هِلَالِهِ، وَ اسْلَخْ عَنَّا تَبِعَاتِنَا مَعَ انْسِلَاخِ أَیَّامِهِ
و با محو شدن هلال ماه، گناهان ما را محو کن و با گذشتن روزهایش، سختی هایمان را از ما بکن.15/44
اللَّهُمَّ اسْلَخْنَا بِانْسِلَاخِ هَذَا الشَّهْرِ مِنْ خَطَایَانَا
خداوندا با گذشتن این ماه، ما را از خطاها درآور.49/45
انْزِعْ مِنْ قَلْبِی حُبَّ دُنْیَا دَنِیَّةٍ، تَنْهَی عَمَّا عِنْدَکَ
دوستی دنیای پست را که از آنچه نزد توست، بازمی دارد از دلم بَر کن.109/47
انْزَعِ الْغِلَّ مِنْ صَدْرِی لِلْمُوءْمِنِینَ
کینه داشتن برای مؤمنان را از سینه ام بر کن.127/47
...یَحْجُبُنِی... أَمْرٌ أَمَرْتَ بِهِ. فَأَبْطَأْتُ عَنْهُ...
...بازمی دارد مرا (از درخواست از تو)، امری که به آن فرمان دادی و من در انجام آن کندی کردم.2/12
ص: 991
کُلُّ ذَلِکَ حَیَاءٌ مِنْکَ لِسُوءِ عَمَلِی، وَ لِذَاکَ... کَلَّ لِسَانِی عَنْ مُنَاجَاتِکَ
همه اینها از روی شرمی است که از بدکرداری خود دارم. و از همین جهت است که زبانم از مناجات با تو بند آمده.20/16
یَا إِلَهِی لَوْ بَکَیْتُ إِلَیْکَ حَتَّی تَسْقُطَ أَشْفَارُ عَیْنَیَّ... وَ ذَکَرْتُکَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ حَتَّی یَکِلَّ لِسَانِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر آنچنان در پیشگاهت بگریم تا پلک های چشمانم بیفتد، و در این مدّت (آنقدر) ذکر تو را گویم تا زبانم از کار بیفتد، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
وَ لَا تَجْعَلْنِی... آیِسًا مِنْ إِجَابَتِکَ لِی وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی
و مرا ناامید از اجابتت - گرچه دیر شود - قرار نده.8/21
فَإِنِّی... لَا أَسْتَبْطِئُهُمَا فِی بِرِّی
زیرا آنان را در نیکی به خودم، سهل انگار نمی شمارم. 9/24
لَا یُبْطِئُ بِی حُسْنُ صَنِیعِکَ
خوبی احسانت درباره ام عقب نمی افتد.26/32
فَجَمِیعُ مَا أَخَّرْتَ عَنْهُ مِنَ الْعَذَابِ وَ أَبْطَأْتَ بِهِ عَلَیْهِ مِنْ سَطَوَاتِ النَّقِمَةِ وَ الْعِقَابِ تَرْکٌ مِنْ حَقِّکَ
پس هر عذابی که از او به تأخیر انداخته ای و هر کیفر و عقابی که در انجام آن کُندی نموده ای، ترک کردن حقّ خودت بوده است.15/37
اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا نَسْتَبْطِئُ مَعَهُ الْمَصِیرَ إِلَیْکَ
از اعمال شایسته، عملی برای ما قرار ده که با آن بازگشت به سوی تو را کُند شماریم.3/40
أَدْعُوکَ فَتُجِیبُنِی وَ إِنْ کُنْتُ بَطِیئًا حِینَ تَدْعُونِی
تو را می خوانم، پس مرا اجابت می کنی و اگر چه هنگامی که مرا می خوانی، کُند هستم.11/51
کنکاش جستجو
کُنْه ذات
ص: 992
جَعَلْتَ لِی قُوتًا مِنْ فَضْلِ طَعَامٍ وَ شَرَابٍ أَجْرَیْتَهُ لِأَمَتِکَ الَّتِی أَسْکَنْتَنِی جَوْفَهَا
از زیادی خوردنی و آشامیدنی که برای کنیزت مقرّر فرموده بودی، برایم خوراک قرار دادی. همان (مادری) که مرا در درون او جای دادی.24/32
جَعَلْتَ لِی قُوتًا مِنْ فَضْلِ طَعَامٍ وَ شَرَابٍ أَجْرَیْتَهُ لِأَمَتِکَ الَّتِی أَسْکَنْتَنِی جَوْفَهَا، وَ أَوْدَعْتَنِی قَرَارَ رَحِمِهَا
از زیادی خوردنی و آشامیدنی که برای کنیزت مقرّر فرموده بودی، برایم خوراک قرار دادی. همان (مادری) که مرا در درون او جای دادی و مرا در قرارگاه رحم او سپردی.24/32
وَ عَافِنِی مِمَّا ابْتَلَیْتَ بِهِ طَبَقَاتِ عَبِیدِکَ وَ إِمَائِکَ
و مرا از آنچه طبقات (مختلف) غلامان و کنیزانت را به آن مبتلا نموده ای، عافیت بخش.105/47
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تَقْمَعَ رَأْسَهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا سرش را بکوبی.8و7/23
وَ افْرَعْهَا بِالْمُ-حُولِ
و آن (شهرها) را با قحطی و خشکسالی بکوب.12/27
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ الَّذِینَ... لَا یُوءْثِرُونَ التَّقْصِیرَ عَلَی الْجِدِّ فِی أَمْرِکَ
خداوندا و حاملان عرشت که در فرمان تو کوتاهی را بر کوشش اختیار نمی کنند...1/3
...یَحْجُبُنِی... نِعْمَةٌ أَنْعَمْتَ بِهَا عَلَیَّ. فَقَصَّرْتُ فِی شُکْرِهَا...
بازمی دارد مرا (از درخواست از تو)، نعمتی
ص: 993
که به من بخشیدی و من در شکرگزاری آن کوتاهی کردم.2/12
أَسْتَغْفِرُکَ لِمَا قَصَّرْتُ فِیهِ
برای آنچه کوتاهی کردم، از تو آمرزش می خواهم.14/12
اللَّهُمَّ وَ لِی إِلَیْکَ حَاجَةٌ قَدْ قَصَّرَ عَنْهَا جُهْدِی
خداوندا و به سوی تو حاجتی دارم که توان انجامش را ندارم.15/13
وَ ارْزُقْنِی الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِیرِی فِی الشُّکْرِ لَکَ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَیَّ
و هنگامی که در شکر به نعمت هایی که به من ارزانی داشته ای کوتاهی نمودم، (اعتراف به) حق را روزی ام فرما.11/22
اللَّهُمَّ وَ مَا تَعَدَّیَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ قَوْلٍ... أَوْ قَصَّرَا بِی عَنْهُ مِنْ وَاجِبٍ فَقَدْ وَهَبْتُهُ لَهُمَا
خداوندا و آنچه بر من در سخن گفتن، تعدّی نموده اند یا نسبت به من از واجبی کوتاهی کرده اند، پس آن را به ایشان بخشیدم.9/24
فَلَا یَضِیقَنَّ عَنِّی فَضْلُکَ، وَ لَا یَقْصُرَنَّ دُونِی عَفْوُکَ
پس مبادا فضل تو از من تنگی نماید و بخشایشت از من کوتاهی کند.15/32
تَفَضَّلْتَ عَلَی کُلٍّ مِنْهُمَا بِمَا یَقْصُرُ عَمَلُهُ عَنْهُ
به هر یک از آنان (فرمانبر و گنهکار)، چیزی تفضّل نموده ای که عملش کوتاه تر (کمتر) از آن است.11/37
...لَکِنَّکَ بِکَرَمِکَ جَازَیْتَهُ عَلَی الْمُدَّةِ الْقَصِیرَةِ الْفَانِیَةِ بِالْمُدَّةِ الطَّوِیلَةِ الْخَالِدَةِ
...ولی تو او را با کرمت در برابر عمل کوتاه مدّتِ زودگذر، پاداش درازمدّتِ همیشگی دادی.12/37
وَ اکْفِنَا طُولَ الْأَمَلِ، وَ قَصِّرْهُ عَنَّا بِصِدْقِ الْعَمَلِ
و ما را از آرزوی دراز بازدار و با عمل راستین، آن را از ما کوتاه کن.1/40
جَنِّبْنَا... الْتَّقْصِیرَ فِی تَمْجِیدِکَ
ما را از کوتاهی در بزرگ داشتنت دور گردان.13/44
ص: 994
وَ أَعِنَّا فِی نَهَارِهِ عَلَی صِیَامِهِ، وَ فِی لَیْلِهِ عَلَی الصَّلَاةِ وَ التَّضَرُّعِ إِلَیْکَ... حَتَّی لَا یَشْهَدَ نَهَارُهُ عَلَیْنَا بِغَفْلَةٍ، وَ لَا لَیْلُهُ بِتَفْرِیطٍ
و ما را در روزش به روزه داری آن و در شبش بر نماز و زاری به درگاهت، یاری نما. تا روزش بر ما به غفلت و شبش به کوتاهی نمودن گواهی ندهد.17/44
وَ قَدْ تَوَلَّیْنَا بِتَوْفِیقِکَ صِیَامَهُ وَ قِیَامَهُ عَلَی تَقْصِیرٍ
و ما را - با (همه) کوتاهیْ (کردن هایمان) - توفیق دادی تا روزه اش و به پا خاستنش (در شبانگاه) را عهده دار شویم.44/45
فَأْجُرْنَا عَلَی مَا أَصَابَنَا فِیهِ مِنَ التَّفْرِیطِ
پس ما را بر آنچه از کوتاهی در آن ماه به ما رسیده، پاداش ده.45/45
أَوْجِبْ لَنَا عُذْرَکَ عَلَی مَا قَصَّرْنَا فِیهِ مِنْ حَقِّکَ
و (قبول) عذر ما را که در آن (ماه) بر حقّت کوتاهی کرده ایم، بر ما لازم گردان.46/45
لَکَ الْحَمْدُ... شُکْرًا یَقْصُرُ عَنْهُ شُکْرُ کُلِّ شَاکِرٍ
سپاس برای توست. ستایشی که ستایش هر ستاینده ای از آن بازمانَد.36/47
وَ لَا تُوءَاخِذْنِی بِتَفْرِیطِی فِی جَنْبِکَ
و مرا به کوتاهی نمودنم در حقّت، کیفر نکن.89/47
هَذَا مَقَامُ مَنِ اعْتَرَفَ بِسُبُوغِ النِّعَمِ، وَ قَابَلَهَا بِالتَّقْصِیرِ
این جایگاه کسی است که به فراوانی نعمت ها اعتراف کرده و آنها را با کوتاهی مقابله نموده است.15/49
إِنْ تُعَذِّبْ فَأَنَا الظَّالِمُ الْمُفَرِّطُ... الْمُقَصِّرُ...
اگر کیفر کنی، این من هستم که سهل انگار و مقصّرم.14/51
فَقَصَّرَ عَمَّا أَمَرْتَ بِهِ تَفْرِیطًا
پس با سهل انگاری از آنچه امر کرده ای کوتاهی کرده.6/31
ص: 995
سَوَّلَ لِیَ الْخَطَاءَ خَاطِرُ السُّوءِ فَفَرَّطْتُ
اندیشه بدْ خطا را برای من آراست، پس (از فرمان تو) کوتاهی نمودم.16/32
اجْعَلْ... إِلَی رَحْمَتِکَ رِحْلَتِی
کوچ مرا به سوی رحمتت قرار ده.11/21
وَ اجْعَلْ... ظَعْنَهُ وَ إِقَامَتَهُ، فِیکَ وَ لَکَ
و مسافرت و اقامتش را، در راه خود و برای خود قرار ده.14/27
دَنَا مِنَّا إِلَی الْآخِرَةِ رَحِیلٌ وَ انْطِلَاقٌ
کوچ کردن و رفتن ما به جهان دیگر نزدیک شود.13/42
وَ لَا یَفُوتُهَا شَیْءٌ وَ إِنْ لَطُفَ
و چیزی - اگر چه خرد باشد - از او (خداوند) رهایی نمی یابد.1/2
یَا مَنْ تَصْغُرُ عِنْدَ خَطَرِهِ الْأَخْطَارُ
و ای کسی که در نزد قدر و منزلت او، قدر و منزلت ها کوچک می شود.5/5
اعْصِمْنَا مِنْ سُوءِ مُفَارَقَتِهِ بِارْتِکَابِ جَرِیرَةٍ، أَوِ اقْتِرَافِ صَغِیرَةٍ أَوْ کَبِیرَةٍ
از بدیِ جدایی از آن (روز)، بر اثر انجام گناهی یا مرتکب شدن گناه صغیره یا کبیره، حفظمان کن.13/6
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... اسْتِصْغَارِ الْمَعْصِیَةِ
خداوندا به تو پناه می برم از کوچک شمردن نافرمانی.2و1/8
نَعُوذُ بِکَ مِنْ... احْتِقَارِ الصَّغِیرَةِ
پناه می بریم به تو از ناچیز شمردن گناه کوچک.6/8
ص: 996
عَلِمْتُ... أَنَّ خَطِیرَ مَا أَسْتَوْهِبُکَ حَقِیرٌ فِی وُسْعِکَ
دانستم که هر چه از تو خواهش های بزرگ نمایم در برابر وسعتِ رحمت تو کوچک است.19/13
فَإِنِّی عَبْدُکَ الْمِسْکِینُ الْمُسْتَکِینُ الضَّعِیفُ الضَّرِیرُ الْحَقِیرُ
پس به درستی که من بنده بینوا، زار، ضعیف، بدحال و خوار و ناچیز توام.7/21
أَعِذْنِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ صَغِیرٍ وَ کَبِیرٍ
مرا از شرّ هر کوچک و بزرگی پناه ده.6/23
إِلَهِی... رَبِّ لِی صَغِیرَهُمْ
خداوندا خردسالشان را برای من پرورش ده.2/25
فَإِذَا صَافَّ عَدُوَّکَ وَ عَدُوَّهُ فَقَلِّلْهُمْ فِی عَیْنِهِ، وَ صَغِّرْ شَأْنَهُمْ فِی قَلْبِهِ
پس هرگاه با دشمن تو و دشمن خودش روبرو شد، آنها را در چشمش اندک نما و مقامشان را در دلش کوچک گردان.15/27
اللَّهُمَّ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا مِنْ کَبَائِرِ ذُنُوبِی وَ صَغَائِرِهَا
خداوندا من در این جایگاهم، از گناهان بزرگ و کوچکم به درگاهت توبه می کنم.14/31
فَأَوْقَعَنِی وَ قَدْ هَرَبْتُ إِلَیْکَ مِنْ صَغَائِرِ ذُنُوبٍ مُوبِقَةٍ
پس (دشمن تو) در حالی که از گناهان کوچکِ هلاکت بار به سویت می گریختم، مرا بر زمین زد.13/32
...لَوْ فَعَلْتَ ذَلِکَ بِهِ لَذَهَبَ بِجَمِیعِ مَا کَدَحَ لَهُ وَ جُمْلَةِ مَا سَعَی فِیهِ جَزَاءً لِلصُّغْرَی مِنْ أَیَادِیکَ وَ مِنَنِکَ
...اگر با او چنین رفتار می نمودی، همه آنچه برای آن تلاش نموده و همه آنچه در آن کوشیده، در برابر کوچک ترین احسان های تو و نعمت هایت از دست رفته بود.13/37
کُلُّ جَلِیلٍ عِنْدَکَ صَغِیرٌ
هر بزرگی نزد تو کوچک است.13/46
ص: 997
وَ لَا تَسُمْنِی خَسِیسَةً یَصْغُرُ لَهَا قَدْرِی
و پستی ای را که با آن، مرتبه ام خُرد گردد، دچارم مساز.121/47
تُبْ عَلَیَّ تَوْبَةً نَصُوحًا لَا تُبْقِ مَعَهَا ذُنُوبًا صَغِیرَةً وَ لَا کَبِیرَةً
توبه ام ده، به توبه خالصی که با آن گناهان کوچک و بزرگ را باقی نگذاری.126/47
اللَّهُمَّ إِنَّکَ... رَبَّیْتَنِی صَغِیرًا
خداوندا، تو مرا در کوچکی پرورش دادی.1/50
وَ احْفَظْ لَهُمَا مَا حَفِظَاهُ مِنِّی فِی صِغَرِی
و آنچه در کودکی ام از من نگهداری کردند، برای ایشان نگهدار.7/24
أَعْمِ أَبْصَارَ قُلُوبِنَا عَمَّا خَالَفَ مَحَبَّتَکَ
چشم دل ما را از آنچه برخلاف دوستی توست کور گردان.6/9
وَ مَنْ... أَشَدُّ إِقْدَامًا عَلَی السُّوءِ مِنِّی حِینَ أَقِفُ بَیْنَ دَعْوَتِکَ وَ دَعْوَةِ الشَّیْطَانِ فَأَتَّبِعُ دَعْوَتَهُ عَلَی غَیْرِ عَمًی مِنِّی فِی مَعْرِفَةٍ بِهِ...؟
و چه کسی از من بر اعمال زشت بی باک تر است، هنگامی که بین دعوت تو و دعوت شیطان می ایستم، دعوت او را می پذیرم با آنکه در شناخت او کور نیستم؟23/16
وَ لَا تَبْتَلِیَنِّی بِالْکَسَلِ عَنْ عِبَادَتِکَ، وَ لَا الْعَمَی عَنْ سَبِیلِکَ
و مرا به سستی در عبادتت و به کوری از راهت، گرفتار نساز.11/20
جَنِّبْنَا... الْعَمَی عَنْ سَبِیلِکَ
ما را از کوری از راهت دور گردان.13/44
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی تُعْمِیَ عَنِّی بَصَرَهُ
ص: 998
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا چشمش را از (دیدن) من کور سازی.8و7/23
...حَتَّی إِذَا انْفَتَحَ لَهُ بَصَرُ الْهُدَی، وَ تَقَشَّعَتْ عَنْهُ سَحَائِبُ الْعَمَی... فَرَأَی کَبِیرَ عِصْیَانِهِ کَبِیرًا وَ جَلِیلَ مُخَالَفَتِهِ جَلِیلًا
...امّا همین که چشم هدایت برای او گشوده شد و ابرهای کوری از مقابلش کنار رفت، پس گناه بزرگش را بزرگ و ناسازگاری سترگش را سترگ دانست.7/31
کَمْ مِنْ... أَعْیُنِ أَحْدَاثٍ طَمَسْتَهَا
چه بسیار چشم های مصیبت آفرینی که کور گرداندی.11/49
کوشش اهتمام
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ الَّذِینَ... لَا یُوءْثِرُونَ التَّقْصِیرَ عَلَی الْجِدِّ فِی أَمْرِکَ
خداوندا و حاملان عرشت که در فرمان تو کوتاهی را بر کوشش اختیار نمی کنند...1/3
وَ الَّذِینَ لَا تَدْخُلُهُمْ سَأْمَةٌ مِنْ دُؤُوبٍ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ...
و همانها که از کوشش دائمی دلتنگ نمی شوند، پس بر ایشان درود فرست.10و7/3
هَلْ أَنْتَ، یَا إِلَهِی، رَاحِمٌ مَنْ دَعَاکَ فَأُبْلِغَ فِی الدُّعَاءِ؟
ای خدای من آیا تو بر کسی که تو را بخواند رحم کننده ای تا من هر چه بیشتر در دعا بکوشم؟15/16
اللَّهُمَّ... اکْبِتْهُ بِدُؤُوبِنَا فِی مَحَبَّتِکَ
خداوندا با کوشش مستمر ما - در دوستی ات - او را خوار نما.3/17
وَ اکْفِنِی مَا یَشْغَلُنِی الاِهْتِ-مَامُ بِهِ
و مرا از آنچه اهتمام به آن مشغولم می سازد کفایت کن.3/20
عَافِهِمْ... فِی کُلِّ مَا عُنِیتُ بِهِ مِنْ أَمْرِهِمْ
ص: 999
آنان را در کارهایشان - که به آن می کوشم - تندرستی ده.2/25
وَ اجْعَلْ مَا صَرَّحْتَ بِهِ مِنْ عِدَتِکَ فِی وَحْیِکَ، وَ أَتْبَعْتَهُ مِنْ قَسَمِکَ فِی کِتَابِکَ قَاطِعًا لِاهْتِ-مَامِنَا بِالرِّزْقِ الَّذِی تَکَفَّلْتَ بِهِ
و وعده های آشکاری را که در وحی خود بیان نموده ای و در پی آن سوگند خود را در کتابت آورده ای، موجب قطع اهتمام ما به روزی ای که خود کفالت کرده ای قرار ده.3/29
فَاجْعَلْ مَا سَتَرْتَ مِنَ الْعَوْرَةِ، وَ أَخْفَیْتَ مِنَ الدَّخِیلَةِ وَاعِظًا لَنَا... وَ سَعْیًا إِلَی التَّوْبَةِ الْمَاحِیَةِ، وَ الطَّرِیقِ الْمَ-حْمُودَةِ
پس آن عیب ها که پوشاندی و بدی ها که پنهان نمودی، برای ما پنددهنده و کوشش به توبه محوکننده و (حرکت در) راه ستوده، قرار ده.3/34
فَاجْعَلْ مَا سَتَرْتَ مِنَ الْعَوْرَةِ... وَاعِظًا لَنَا... وَ سَعْیًا إِلَی التَّوْبَةِ الْمَاحِیَةِ... وَ قَرِّبِ الْوَقْتَ فِیهِ
پس آن عیب ها که پوشاندی، برای ما پنددهنده و کوشش به توبه محوکننده قرار ده و زمان آن را نزدیک گردان.4و3/34
اللَّهُمَّ إِنَّ أَحَدًا... لَا یَبْلُغُ مَبْلَغًا مِنْ طَاعَتِکَ وَ إِنِ اجْتَهَدَ
خداوندا همانا کسی در طاعت تو هر چند تلاش کند، به جایی نمی رسد.2و1/37
لَمْ تَسُمْهُ الْقِصَاصَ فِیما أَکَلَ مِنْ رِزْقِکَ الَّذِی یَقْوَی بِهِ عَلَی طَاعَتِکَ... لَوْ فَعَلْتَ ذَلِکَ بِهِ لَذَهَبَ بِجَمِیعِ مَا کَدَحَ لَهُ وَ جُمْلَةِ مَا سَعَی فِیهِ
از او در آنچه از روزی تو خورد، و بر طاعتت نیرو گرفت، تقاص نخواستی. اگر با او چنین رفتار می نمودی، همه آنچه برای آن تلاش نموده و همه آنچه در آن کوشیده، از دست رفته بود.13/37
أَیُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِیعُ، الدَّائِبُ السَّرِیعُ
ای آفریده فرمانبردار، و کوشای شتابنده.1/43
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُعَانُ مَنِ اجْتَهَدَ فِی تَعْدِیدِهِ
سپاس برای توست. سپاسی که هر که در بسیاری آن کوشید، یاری گردد.45و36/47
ص: 1000
اجْعَلْنَا... فِی رِضَاهُ سَاعِینَ
ما را کوشا در خوشنودی او قرار ده.63/47
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ... الْمُ-جْتَهِدِینَ فِی طَاعَتِهِمُ
خداوندا و بر دوستان آنها که کوشش کنندگان در طاعت ایشانند، درود فرست.64/47
تَوَحَّدْنِی بِمَا تَتَوَحَّدُ بِهِ مَنْ... أَتْعَبَ نَفْسَهُ فِی ذَاتِکَ، وَ أَجْهَدَهَا فِی مَرْضَاتِکَ
تو خود به تنهایی به من نیکی کن، همانگونه که نیکی می کنی با کسی که برای تو خود را به سختی انداخته و در خوشنودی ات کوشیده.88/47
أَذِقْنِی طَعْمَ... الِاجْتِهَادِ فِیما یُزْلِفُ لَدَیْکَ وَ عِنْدَکَ
طعم کوشش را در آنچه (موجب) نزدیکی به پیشگاه تو و درگاه توست، به من بچشان.125/47
کُلُّ ذَلِکَ إِنْعَامًا وَ تَطَوُّلًا مِنْکَ، وَ فِی جَمِیعِهِ انْهِمَاکًا مِنِّی عَلَی مَعَاصِیکَ
همه آنها نعمت و احسان از جانب توست، و در همه آنها، من سرگرم نافرمانی تو بودم.13/49
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الْمُوَکَّلِینَ بِالْجِبَالِ فَلَا تَزُولُ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و گمارده شدگان به کوه ها تا فرونپاشد.15و11و10/3
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللَّیَالِی مُونِسًا... حَتَّی تُوصِلَ إِلَی قُلُوبِنَا فَهْمَ عَجَائِبِهِ، وَ زَوَاجِرَ أَمْثَالِهِ الَّتِی ضَعُفَتِ الْجِبَالُ الرَّوَاسِی عَلَی صَلَابَتِهَا عَنِ احْتَِمالِهِ
و قرآن را مونس ما در تاریکی های شب قرار ده. تا درک شگفتی های آن و مَثل های بازدارنده اش را که کوه های استوار با محکمیشان از تحمّل آن ناتوانند، به دل های ما برسانی.10/42
کهن دیرینه
ص: 1001
کید فریب
کیش دین
لِیَجْزِیَ الَّذِینَ أَسَاوءُوا بِمَا عَمِلُوا وَ یَجْزِیَ الَّذِینَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَی
تا کسانی را که بد کرده اند، به سبب آنچه که به جا آورده اند، سزا دهد و آنان را که به سبب نیکویی، نیکویی نمودند را، جزا دهد.6/1
بِکُلِّ ذَلِکَ... یَبْلُو أَخْبَارَهُمْ، وَ یَنْظُرُ کَیْفَ هُمْ فِی أَوْقَاتِ طَاعَتِهِ... لِیَجْزِیَ الَّذِینَ أَسَاوءُوا بِمَا عَمِلُوا، وَ یَجْزِیَ الَّذِینَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَی
بدین گونه اخبار آنها را می آزماید، و می نگرد آنها در اوقات طاعتش چگونه اند. تا بدکاران را بر وفق کار و کردارشان جزا دهد و نیکوکاران را پاداش نیکو عنایت کند.7/6
یَوْمَ تُجْزَی کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ وَ هُمْ لَا یُظْلَمُونَ
روزی که هر کس به آنچه کسب کرده، جزا داده شود و آنان هرگز ستم نبینند.12/1
لَا تَجْعَلْنِی فِی أَهْلِ الْعُقُوقِ لِلْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ یَوْمَ تُجْزَی کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ وَ هُمْ لَا یُظْلَمُونَ
مرا در زمره عاق شدگان پدران و مادران قرار
نده، در آن روز که هر نفسی به آنچه کرده، جزا داده شود و هرگز ایشان ستم نشوند.11/24
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکُونُ... خَفِیرًا مِنْ نَقِمَتِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که پناه دهنده ای از عذابش باشد.29و27/1
أَعْتِقْ رِقَابَنَا مِنْ نَقِمَتِکَ
گردن های ما را از عذابت آزاد کن.2/5
نَعُوذُ بِکَ مِنَ... حُلُولِ الْعِقَابِ
پناه می بریم به تو از فرود آمدن کیفر.9/8
وَ اجْعَلْ هَمَسَاتِ قُلُوبِنَا... فِی مُوجِبَاتِ ثَوَابِکَ حَتَّی... لَا تَبْقَی لَنَا سَیِّئَةٌ نَسْتَوْجِبُ بِهَا عِقَابَکَ
و رازهای دل هایمان را در آنچه باعث پاداش تو شود قرار ده، تا کار بدی که به وسیله آن مستوجب عذاب تو شویم برای ما نماند.7/9
قَدْ عَلِمْتَ، یَا إِلَهِی، مَا نَالَنِی مِنْ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ مِمَّا حَظَرْتَ... وَ اغْتِرَارًا بِنَکِیرِکَ عَلَیْهِ
ای خدای من، تو می دانی از فلان کس فرزند
ص: 1002
فلان کس چیزهایی به من رسیده که تو نهی نموده ای و این از بی باکی او از کیفر تو می باشد.5/14
اللَّهُمَّ... لَا تَفْتِنْهُ بِالْأَمْنِ مِنْ إِنْکَارِکَ، فَیُصِرَّ عَلَی ظُلْمِی
خداوندا او (ستمگر) را به ایمنی از کیفرت آزمایش نکن، تا به ستم نمودن بر من پافشاری کند.12/14
صَوِّرْ فِی قَلْبِی مِثَالَ مَا... أَعْدَدْتَ لِخَصْمِی مِنْ جَزَائِکَ وَ عِقَابِکَ
نمونه مجازات و کیفری که برای دشمنم آماده کردی، در دلم بگذار.15/14
أَنْتَ الَّذِی عَفْوُهُ أَعْلَی مِنْ عِقَابِهِ
تویی آنکه بخشایش او از کیفرش برتر است.7/16
أَنْتَ الَّذِی لَا یُفْرِطُ فِی عِقَابِ مَنْ عَصَاهُ
تویی آنکه در کیفر گناهکاران زیاده روی نمی کند.12/16
...وَ لِأَنَّ عَفْوَکَ عَنِّی أَحَبُّ إِلَیْکَ مِنْ عُقُوبَتِی
...و از آن روست که بخشایش من نزد تو محبوب تر از کیفر من است.26/16
وَ إِنْ کُنْتَ تَغْفِرُ لِی حِینَ أَسْتَوْجِبُ مَغْفِرَتَکَ... فَإِنَّ ذَلِکَ غَیْرُ وَاجِبٍ لِی بِاسْتِحْقَاقٍ... إِذْ کَانَ جَزَائِی مِنْکَ فِی أَوَّلِ مَا عَصَیْتُکَ النَّارَ
و اگر مرا بیامرزی هنگامی که مستوجب آمرزش تو باشم، پس بدرستی که آن از سزاوار بودن من نیست. زیرا کیفر من در نخستین گناهی که کردم، آتش بود.31/16
فَإِنَّکَ... رَهَّبْتَنَا عِقَابَهُ
همانا تو از کیفر نافرمانی خودْ بیممان داده ای.6/25
یُوءْمِنُنَا عِقَابَکَ، وَ یُخَوِّفُنَا بِغَیْرِکَ
ما را از کیفر تو ایمنی می دهد و از غیر تو می ترساند.6/25
ص: 1003
لَا یُنْکِرُ یَا إِلَهِی عَدْلَکَ إِنْ عَاقَبْتَهُ
ای خدای من، اگر او را عقوبت دهی، عدل تو را انکار نمی کند.10/31
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةً تَسْلَمُ بِهَا کُلُّ جَارِحَةٍ عَلَی حِیَالِهَا مِنْ تَبِعَاتِکَ
خداوندا و همانا من به درگاهت توبه می کنم. توبه ای که با آن هر عضوی به سهم خود از کیفرهایت سالم مانَد.22/31
لَا تَجْزِنِی جَزَائِی مِنْ عُقُوبَتِکَ
مرا به جزایم که عقوبت توست، مجازات نکن.24/31
وَ اسْتَمْهَلَکَ إِلَی یَوْمِ الدِّینِ لِإِضْلَالِی فَأَمْهَلْتَهُ
و برای گمراه کردنم از تو - تا روز جزا - مهلت طلبید، پس مهلتش دادی.12/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ... تَلْقَی سُکَّانَهَا بِأَحَرِّ مَا لَدَیْهَا مِنْ أَلِیمِ النَّکَالِ وَ شَدِیدِ الْوَبَالِ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با ساکنان خود با سوزان ترین کیفرِ دردناک و عواقب سخت روبرو می شود.30و29/32
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَیْنِ... یَبْتَدِرَانِ طَاعَتَکَ بِرَحْمَةٍ نَافِعَةٍ أَوْ نَقِمَةٍ ضَارَّةٍ
خداوندا همانا این دو، به رساندن رحمتی سودمند یا کیفری زیان بار به طاعتت می شتابند.1/36
اللَّهُمَّ وَ إِنْ کُنْتَ بَعَثْتَهَا نِقْمَةً... فَإِنَّا نَسْتَجِیرُکَ مِنْ غَضَبِکَ
خداوندا و اگر آن (ابرها) را برای کیفر برانگیخته ای، پس ما از خشمت، از تو امان می خواهیم.3/36
فَکُلُّ الْبَرِیَّةِ مُعْتَرِفَةٌ بِأَنَّکَ غَیْرُ ظَالِمٍ لِمَنْ عَاقَبْتَ
پس همه آفریدگان اعتراف می کنند که تو هر که را عقوبت نمودی، ستمگر نیستی.8/37
وَ لَقَدْ کَانَ یَسْتَحِقُّ فِی أَوَّلِ مَا هَمَّ بِعِصْیَانِکَ کُلَّ مَا أَعْدَدْتَ لِجَمِیعِ خَلْقِکَ مِنْ عُقُوبَتِکَ
و حال آنکه او در آغاز که همّت نافرمانی تو نمود، همه عقوبت های تو را که برای همه
ص: 1004
آفریدگانت آماده ساختی، سزاوار می شد.14/37
فَجَمِیعُ مَا... أَبْطَأْتَ بِهِ عَلَیْهِ مِنْ سَطَوَاتِ النَّقِمَةِ وَ الْعِقَابِ تَرْکٌ مِنْ حَقِّکَ
پس هر کیفر و عقابی که در انجام آن کُندی نموده ای، ترک کردن حقِّ خودت بوده است.15/37
فَإِنَّکَ إِنْ تُکَافِنِی بِالْحَقِّ تُهْلِکْنِی
زیرا اگر تو مرا به حقّ مکافات دهی، هلاکم.5/39
إِنَّکَ إِنْ تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی تَفْعَلْهُ بِمَنْ لَا یَجْحَدُ اسْتِحْقَاقَ عُقُوبَتِکَ
ای خدای من، به درستی که تو اگر چنین کنی، آن را درباره کسی انجام می دهی، که شایستگی عقوبت تو را انکار نمی کند.11/39
إِنَّکَ إِنْ تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی تَفْعَلْهُ بِمَنْ... لَا یُبَرِّئُ نَفْسَهُ مِنِ اسْتِیجَابِ نَقِمَتِکَ
ای خدای من، به درستی که تو اگر چنین کنی، آن را درباره کسی انجام می دهی، که نفس خود را از سزاواری انتقامت، مبرّا نمی داند.11/39
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی... لَا نَتَعَاطَی إِلَّا الَّذِی یَقِی مِنْ عِقَابِکَ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما. تا جز آنچه از کیفر تو نگاه دارد، انجام ندهیم.7و6/44
عُقُوبَتُکَ عَدْلٌ
و کیفرت از روی عدل است.4/45
مَنْ جَاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلَا یُجْزَی إِلَّا مِثْلَهَا
هر کس کار بدی کند، جز مانند آن جزا داده نمی شود.12/45
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا خَوْفَ عِقَابِ الْوَعِیدِ
خداوندا ترسِ کیفرِ هشدارداده شده را روزی ما گردان.53/45
ص: 1005
یَا مَنْ لَا یُغَیِّرُ النِّعْمَةَ، لَا یُبَادِرُ بِالنَّقِمَةِ
ای کسی که نعمت را تغییر نمی دهد و به کیفر سخت، شتاب نمی کند.10/46
لا یَشْقَی بِنَقِمَتِکَ الْمُسْتَغْفِرُونَ
آمرزش خواهان به کیفرت تیره بخت نمی شوند.15/46
مَا أَطْوَلَ تَرَدُّدَهُ فِی عِقَابِکَ
چه طولانی است پی درپی بازگشتنش، در کیفرت!20/46
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الْعَلِیُّ الْمُتَعَالِ، الشَّدِیدُ الِْمحَالِ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. بلندمرتبه در نهایت بلندیِ مرتبه، سخت کیفر می کند.5/47
لَا تُوءَاخِذْنِی بِتَفْرِیطِی فِی جَنْبِکَ، وَ تَعَدِّی طَوْرِی فِی حُدُودِکَ، وَ مُجَاوَزَةِ أَحْکَامِکَ
مرا به کوتاهی نمودنم در حقّت و تعدّی کردنم در حدودت و تجاوز از احکامت کیفر نکن.89/47
أَجِرْنِی مِنْ أَخْذِ الْإِمْلَاءِ
از کیفرِ مهلت دادن پناهم ده.98/47
أَعْلَمُ... أَنَّکَ بِأَنْ تَعْفُوَ أَوْلَی مِنْکَ بِأَنْ تُعَاقِبَ
می دانم به درستی که تو به بخشایش شایسته تری تا اینکه کیفر کنی.116/47
تَغَمَّدْنِی فِیما اطَّلَعْتَ عَلَیْهِ مِنِّی بِمَا یَتَغَمَّدُ بِهِ... الْآخِذُ عَلَی الْجَرِیرَةِ لَوْ لَا أَنَاتُهُ
مرا در آنچه بر آن از من آگاهی بپوشان، آنگونه که می پوشاند کیفرکننده بر گناه، (که) اگر شکیبایی اش نبود (کیفر می داد).119/47
لَا تُهْلِکْنِی یَوْمَ تُبْلَی السَّرَائِرُ
در روزی که پنهان ها آشکار می شود، کیفرم نکن.129/47
لا یُجِیرُ مِنْ عِقَابِکَ إِلَّا رَحْمَتُکَ
از کیفرت، جز رحمتت پناه نمی دهد.13/48
ص: 1006
حَلَلْتُ شِعَابَ تَلَفٍ، تَعَرَّضْتُ فِیهَا لِسَطَوَاتِکَ وَ بِحُلُولِهَا عُقُوبَاتِکَ
به درّه های نابودی وارد شدم. در آنها، خود را در معرض سخت گیری هایت قرار داده ، با عقوبت هایت روبرو شدم.2/49
فَهَبْ لِی یَا إِلَهِی مِنْ رَحْمَتِکَ وَ دَوَامِ تَوْفِیقِکَ مَا أَتَّخِذُهُ سُلَّمًا أَعْرُجُ بِهِ إِلَی رِضْوَانِکَ، وَ آمَنُ بِهِ مِنْ عِقَابِکَ
پس ای خدای من، از رحمتت و توفیق همیشگی ات مرا چیزی ببخش که آن را نردبانی به سوی خوشنودی ات قرار داده، از آن بالا روم و به وسیله آن از کیفرت ایمن گردم.17/49
کَفَی بِکَ جَازِیًا
همین بس که تو جزادهنده ای.3/50
أَنْتَ الَّذِی... عَجَزَتِ الْأَفْهَامُ عَنْ کَیْفِیَّتِکَ
تویی آنکه فهم ها از کیفیّتت عاجزند.18/47
أَعْدِنِی عَلَیْهِ عَدْوَی حَاضِرَةً، تَکُونُ... مِنْ حَنَقِی عَلَیْهِ وَفَاءً
مرا در مقابل او یاری کن. یاری نمودنِ آماده ای که کینه ام را بر او کامل نماید.8/14
وَ اجْعَلْهُمْ... لِجَمِیعِ أَعْدَائِکَ مُعَانِدِینَ وَ مُبْغِضِینَ
و آنان (فرزندانم) را ستیزه جو و کینه توزِ همه دشمنانت قرار ده.3/25
أَخْرِجْ وَحَرَ صُدُورِنَا بِرِزْقِکَ
کینه دل هایمان را، با روزی ات بگشا.4/36
انْزَعِ الْغِلَّ مِنْ صَدْرِی لِلْمُوءْمِنِینَ
کینه داشتن برای مؤمنان را از سینه ام بر کن.127/47
فَرَدَدْتَهُ... لَمْ یَسْکُنْ غَلِیلُهُ
پس در حالی که کینه اش قرار نگرفته بود، او را بازگرداندی.6/49
کیل پیمانه
ص: 1007
ص: 1008
گام قدم
گذشت آمرزش و نیز عفو
أَجِرْنَا مِنْ عَذَابِکَ بِتَجَاوُزِکَ
به گذشت خود، ما را از عذابت ایمن ساز.2/10
یَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَی خَلْقِهِ بِحُسْنِ التَّجَاوُزِ
ای آنکه با گذشت نیک، آفریدگانش را به سپاس خود واداشته است.10/12
فَإِنَّکَ... مَعْرُوفٌ بِالتَّجَاوُزِ
همانا تو به گذشت مشهوری.15/12
وَ اجْعَلْ... مُتَحَوَّلِی عَنْ صَرْعَتِی إِلَی تَجَاوُزِکَ
و بازگشت از به زمین افتادنم را به گذشت خود قرار ده.6/15
هَلْ أَنْتَ، یَا إِلَهِی... مُتَجَاوِزٌ عَمَّنْ عَفَّرَ لَکَ وَجْهَهُ تَذَلُّلًا؟
ای خدای من آیا تو از آنکه به خواری برای تو روی خود را به خاک مالید، درمی گذری؟15/16
اللَّهُمَّ... إِلَی تَجَاوُزِکَ اشْتَقْتُ
خداوندا به گذشت تو اشتیاق ورزیده ام.15/20
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أُعْرِضُ بِالتَّجَاوُزِ عَنْ ظَالِمِهِمْ
و خداوندا مرا بر آن دار که از ستمگرشان با چشم پوشی گذشت کنم.3/26
أَقِلْنِی عَثَرَاتِی بِحُسْنِ إِقَالَتِکَ
به نیکویی گذشتت، از لغزش هایم درگذر.32/32
ص: 1009
اجْعَلْنِی أُسْوَةَ مَنْ قَدْ أَنْهَضْتَهُ بِتَجَاوُزِکَ عَنْ مَصَارِعِ الْخَاطِئِینَ
مرا اسوه کسی گردان که با گذشت خود، او را از افتادنْ گاه های خطاکاران بلند کردی.10/39
وَ إِذَا کَانَ لَکَ فِی کُلِّ لَیْلَةٍ مِنْ لَیَالِی شَهْرِنَا هَذَا رِقَابٌ... یَهَبُهَا صَفْحُکَ فَاجْعَلْ رِقَابَنَا مِنْ تِلْکَ الرِّقَابِ
و چنانچه در هر شب از شب های این ماه ما، برای تو بندگانی باشد، که گذشتت ایشان را می بخشد، پس ما بندگان را از آن بندگان قرار ده.14/44
أَنَّکَ... أَجْرَیْتَ قُدْرَتَکَ عَلَی التَّجَاوُزِ
همانا تو قدرتت را بر گذشت، جاری ساخته ای. 8/45
اللَّهُمَّ تَجَاوَزْ عَنْ آبَائِنَا وَ أُمَّهَاتِنَا وَ أَهْلِ دِینِنَا جَمِیعًا
خداوندا از پدران و مادران و همه هم کیشان ما، درگذر.55/45
وَ یَا مَنْ... یَتَجَاوَزُ عَنِ السَّیِّئَةِ حَتَّی یُعَفِّیَهَا
و ای کسی که از بدی درمی گذرد، تا آن را محو کند.11/46
فَأَقْدَمَ عَلَیْهِ... رَاجِیًا لِعَفْوِکَ، وَاثِقًا بِتَجَاوُزِکَ
پس با امیدواری به بخشایشت و اعتماد به گذشتت، بر آن نافرمانی ها اقدام کرد.68/47
هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ... مُسْتَجِیرًا بِصَفْحِکَ
اینک منم در پیشگاه تو، پناهنده به بخشایشت.69/47
یَا مَنْ یَمُنُّ بِإِقَالَةِ الْعَاثِرِینَ
ای آنکه با احسان خود لغزشکاران را می بخشایی.75/47
وَ أَقِلْنِی عَثْرَتِی
و از لغزشم درگذر.16/48
أَسْتَقِیلُکَ عَثَرَاتِی
از تو می خواهم که از لغزش هایم درگذری.8/51
فَاسْتَغْفَرْتُ فَأَقَلْتَ
پس آمرزش خواستم و تو درگذشتی.1/49
ص: 1010
تَجَاوَزْ عَنِّی یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ
از من درگذر، ای دارای بزرگی و کرم.7/50
أَنْتَ الَّذِی... أَقَلْتَ عِنْدَ الْعِثَارِ زَلَّتِی
تویی که هنگام (به گناه) افتادن، از لغزشم درگذشتی.4/51
یَا مُقِیلِی عَثْرَتِی
ای درگذرنده از لغزشم.7/51
فَمَا هَکَذَا کَانَتْ سُنَّتُهُ فِی التَّوْبَةِ لِمَنْ کَانَ قَبْلَنَا، لَقَدْ وَضَعَ عَنَّا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ
البته روش او در (قبول) توبه، برای کسانی که پیش از ما بودند، این چنین نبوده و از (دوش) ما آنچه به آن طاقت نداریم برداشته.23/1
لَهُ الْحَمْدُ مَکَانَ کُلِّ نِعْمَةٍ لَهُ عَلَیْنَا وَ عَلَی جَمِیعِ عِبَادِهِ الْمَاضِینَ وَ الْبَاقِینَ
سپاس او را، به جای هر نعمتی که او بر ما و بر همه بندگانش - گذشتگان و باقی ماندگان - دارد.27/1
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ دُونَ الْأُمَمِ الْمَاضِیَةِ وَ الْقُرُونِ السَّالِفَةِ
سپاس خدایی را که به پیامبرش محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - بر ما منّت نهاد، نه بر امّت های گذشته و مردمان پیشین.1/2
وَافِ بِی عَرْصَةَ الْأَوَّلِینَ
مرا به جایگاه (رستاخیز) پیشینیان برسان.127/47
اللَّهُمَّ الْعَنْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ
خداوندا، دشمنان ایشان را از گذشتگان و آیندگان لعنت کن.10/48
گذشتن صرف نظر کردن
ص: 1011
لَهُ الْحَمْدُ مَکَانَ کُلِّ نِعْمَةٍ لَهُ عَلَیْنَا وَ عَلَی جَمِیعِ عِبَادِهِ الْمَاضِینَ وَ الْبَاقِینَ
سپاس او را، به جای هر نعمتی که او بر ما و بر همه بندگانش - گذشتگان و باقی ماندگان - دارد.27/1
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ دُونَ الْأُمَمِ الْمَاضِیَةِ وَ الْقُرُونِ السَّالِفَةِ
سپاس خدایی را که به پیامبرش محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - بر ما منّت نهاد، نه بر امّت های گذشته و مردمان پیشین.1/2
...حَتَّی إِذَا رَأَی مُدَّةَ الْعَمَلِ قَدِ انْقَضَتْ... تَلَقَّاکَ بِالْإِنَابَةِ، وَ أَخْلَصَ لَکَ التَّوْبَةَ
تا اینکه می بیند زمان عمل گذشته. با توبه به تو روی آورده و خالصانه برای تو توبه می کند.8/12
طَهِّرْنِی مِنْ دَنَسِ مَا أَسْلَفْتُ
مرا از پلیدی آنچه پیش فرستاده ام، پاک نما.6/15
أَنَا الَّذِی أَفْنَتِ الذُّنُوبُ عُمُرَهُ
منم آنکه گناهان عمرش را به فنا داده.14/16
اسْتَغَاثَ بِکَ مِنْ... قَبِیحِ مَا فَضَحَهُ فِی حُکْمِکَ: مِنْ ذُنُوبٍ أَدْبَرَتْ لَذَّاتُهَا فَذَهَبَتْ، وَ أَقَامَتْ تَبِعَاتُهَا فَلَزِمَتْ
از (کار) زشتی که در حکم تو رسواگر است، از تو کمک خواسته. از گناهانی که لذّت هایش سپری شد و گذشت، و پیامدهای آن به جای ماند و پایدار شد.9/31
اللَّهُمَّ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا مِنْ... سَوَالِفِ زَلَّاتِی وَ حَوَادِثِهَا
خداوندا من در این جایگاهم، از لغزش های گذشته و تازه ام، به درگاهت توبه می کنم.14/31
فَاجْعَلْ تَوْبَتِی هَذِهِ... تَوْبَةً مُوجِبَةً لَِمحْوِ مَا سَلَفَ
پس این توبه ام را توبه ای سبب محو آنچه گذشته است، گردان.20/31
ص: 1012
فَمَا کُلُّ مَا نَطَقْتُ بِهِ عَنْ جَهْلٍ مِنِّی بِسُوءِ أَثَرِی، وَ لَا نِسْیَانٍ لِمَا سَبَقَ مِنْ ذَمِیمِ فِعْلِی
پس هر چه گفتم، از جهل به بدی کردارم و از فراموشیِ کردار نکوهیده گذشته ام نیست.26/31
اللَّهُمَّ یَا ذَا... الْعِزِّ الْبَاقِی عَلَی مَرِّ الدُّهُورِ وَ خَوَالِی الْأَعْوَامِ وَ مَوَاضِی الْأَزمَانِ وَ الْأَیَّامِ
خداوندا ای عزیزی که با سپری شدن روزگارها و سال های گذشته و گذشتن زمان ها و روزها، ماندگار است.3و1/32
وَ امْحَقْ ذُنُوبَنَا مَعَ امِّحَاقِ هِلَالِهِ... حَتَّی یَنْقَضِیَ عَنَّا وَ قَدْ صَفَّیْتَنَا فِیهِ مِنَ الْخَطِیئَاتِ
و با محو شدن هلال ماه، گناهان ما را محو کن. تا (این ماه) در حالی از ما بگذرد که ما را در آن از خطاها پاکیزه ساخته ای.15/44
اسْلَخْ عَنَّا تَبِعَاتِنَا مَعَ انْسِلَاخِ أَیَّامِهِ
با گذشتن روزهایش سختی هایمان را از ما بکن.15/44
اللَّهُمَّ اسْلَخْنَا بِانْسِلَاخِ هَذَا الشَّهْرِ مِنْ خَطَایَانَا
خداوندا با گذشتن این ماه، ما را از خطاها درآور.49/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ أَلِیفٍ... أَوْحَشَ مُنْقَضِیًا فَمَضَّ
درود بر تو همدمی که چون سپری شد، بیمناک ساخت و بی تاب گردانْد.27/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ... وَ عَلَی مَاضٍ مِنْ بَرَکَاتِکَ سُلِبْنَاهُ
درود بر تو و بر نیکی های گذشته ات که از دست دادیم.42/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ... مِنْ کُلِّ... سُوءٍ أَسْلَفْنَاهُ
خداوندا ما از هر بدی ای که در گذشته انجام داده ایم، به درگاه تو توبه می کنیم.52/45
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُحِیطُ بِکُلِّ صَلَاةٍ سَالِفَةٍ وَ مُسْتَأْنَفَةٍ
پروردگار من، بر او و خاندانش درود فرست، درودی که هر درود گذشته و تازه ای را فراگیرد.55/47
ص: 1013
وَ أَسْتَغْفِرُکَ لِمَا سَلَفَ مِنْ ذُنُوبِی
و برای گناهان گذشته ام از تو آمرزش می خواهم.26/48
أَسْأَلُکَ مِنْ خَیْرِ کِتَابٍ قَدْ خَلَا
از تو نیکی آنچه نوشته شده و گذشته را درخواست می نمایم.5/54
الْحَمْدُ لِلَّهِ بِکُلِّ مَا حَمِدَهُ بِهِ... أَکْرَمُ خَلِیقَتِهِ عَلَیْهِ
سپاس خدای را، به هر سپاسی که گرامی ترین آفریدگانش، او را ستوده اند.25/1
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ السَّفَرَةِ الْکِرَامِ الْبَرَرَةِ، وَ الْحَفَظَةِ الْکِرَامِ الْکَاتِبِینَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و سفیران بزرگوارِ نیکوکار و حافظان گرامی نویسنده (اعمال).18و11و10/3
کَرِّمْنَا عَلَیْکَ
ما را نزد خود گرامی دار.5/5
اللَّهُمَّ یَسِّرْ عَلَی الْکِرَامِ الْکَاتِبِینَ مَؤُونَتَنَا
خداوندا زحمت ما را بر نویسندگان (فرشتگان) گرامی آسان ساز.15/6
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ الْأَخْیَارِ الْأَنْجَبِینَ
پس بر محمّد و خاندانش که پاک، پاکیزه، نیکوکار و شریف ترین اند، درود فرست.24/6
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... وَ اجْزِهِ عَنَّا أَفْضَلَ وَ أَکْرَمَ مَا جَزَیْتَ أَحَدًا مِنْ أَنْبِیَائِکَ عَنْ أُمَّتِهِ
خداوندا پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و از طرف ما بهترین و گرامی ترین پاداشی را که به پیامبرانت از جانب امّتش دادی، به او پاداش ده.23/6
أَعْجَبُ مِنْ ذَلِکَ أَنَاتُکَ عَنِّی... وَ لَیْسَ ذَلِکَ مِنْ کَرَمِی عَلَیْکَ
شگفت تر از آن بردباری تو با من است و این نه از گرامی بودن من نزد توست.26/16
ص: 1014
أَشْهِدْ مَلَائِکَتَکَ الْکِرَامَ السَّفَرَةَ. بِسَقْیٍ مِنْکَ نَافِعٍ
و فرشتگانِ بزرگوارِ نویسنده ات را به فرستادن آبی سودمند از جانب خود، آماده ساز.2/19
أَکْرِمْنِی بِعَافِیَتِکَ
به عافیتت گرامی ام دار.1/23
اللَّهُمَّ... أَثِبْهُمَا عَلَی تَکْرِمَتِی
خداوندا آنها را بر گرامی داشتنم، پاداش ده.7/24
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ، وَ الرُّسُلِ الْمُکَرَّمِینَ
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، نزد جایگاه های شاهدان؛ از فرشتگان ارجمند و پیامبران بزرگوار، مرا ایمن ساز.21/32
اخْتِمْ لَنَا بِالَّتِی هِیَ... أَکْرَمُ مَصِیرًا
کار ما را به آنچه سرانجامش گرامی تر است، ختم کن.6/33
فَحَرَّمَ فِیهِ مَا أَحَلَّ فِی غَیْرِهِ إِعْظَامًا، وَ حَجَرَ فِیهِ الْمَطَاعِمَ وَ الْمَشَارِبَ إِکْرَامًا
پس در آن به خاطر بزرگ داشتش، آنچه در غیر آن حلال بود، حرام کرد و از جهت گرامی داشتش، خوردنی ها و آشامیدنی ها را در آن ممنوع نمود.4/44
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَکْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ
درود بر تو، ای گرامی ترین وقت هایی که همراه بودی.24/45
وَ أَکْرِمْ مِنْ عِنْدِکَ مُنْصَرَفِی، وَ إِلَیْکَ مُنْقَلَبِی
و رفتنم را از نزدت و بازگشتم را به سویت، گرامی دار.25/46
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، الْمُنْتَجَبِ الْمُصْطَفَی الْمُکَرَّمِ الْمُقَرَّبِ، أَفْضَلَ صَلَوَاتِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندان محمّد که
ص: 1015
برگزیده، اختیار شده، گرامی و مقرّب داشته شده اند، برترین درودهایت را بفرست.50/47
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ شَرَّفْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ عَظَّمْتَهُ
خداوندا، این روز عرفه، روزی است که آن را شریف و گرامی و بزرگ داشته ای.66/47
ظَاهِرْ کَرَامَاتِهَا لَدَیَّ
گرامی های آن را نزد من پیوسته گردان.128/47
إِنْ أَکْرَمْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یُهِینُنِی
اگر مرا گرامی داری، پس کیست آنکه خوارم کند؟15/48
نَجِّنِی مِنْ غَمَرَاتِ الْفِتْنَةِ
از گرداب های فتنه نجاتم ده.98/47
وَ لَا تَذَرْنِی... فِی غَمْرَتِی سَاهِیًا حَتَّی حِینٍ
و مرا در گرداب غفلتم، تا مدّت زمانی بی خبر رها نکن.124/47
یَسْرَحُوا فِی أَرْضِهِ، طَلَبًا لِمَا فِیهِ نَیْلُ الْعَاجِلِ مِنْ دُنْیَاهُمْ، وَ دَرَکُ الْآجِلِ فِی أُخْرَاهُمْ
در زمین به تکاپو افتند، برای رسیدن به سود کنونی از دنیا و یافتن سود آینده در آخرت.6/6
اللَّهُمَّ یَا ذَا... الْعِزِّ الْبَاقِی عَلَی مَرِّ الدُّهُورِ وَ خَوَالِی الْأَعْوَامِ وَ مَوَاضِی الْأَزمَانِ وَ الْأَیَّامِ
خداوندا ای عزیزی که با سپری شدن روزگارها و سال های گذشته و گذشتن زمان ها و روزها، ماندگار است.3و1/32
أَدِرْ رَحَی نَقِمَتِکَ عَلَی الْمُلْحِدِینَ
آسیاب کیفرت را برای ملحدان به گردش درآور. 3/36
ص: 1016
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَتَضَاعَفُ عَلَی کُرُورِ الْأَزْمِنَةِ
سپاس برای توست. سپاسی که با گردش زمان ها، چندین برابر شود.39و36/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَلَاةً... تَزِیدُهَا عَلَی کُرُورِ الْأَیَّامِ زِیَادَةً فِی تَضَاعِیفَ لَا یَعُدُّهَا غَیْرُکَ
پروردگار من، بر او و خاندانش درود فرست، درودی که آن را با گذر روزگار بیفزایی، افزودنی در چندین برابر که جز تو (کسی) نتواند آن را شمارش کند.55/47
أَعْتِقْ رِقَابَنَا مِنْ نَقِمَتِکَ
گردن های ما را از عذابت آزاد کن.2/5
کَمْ مِنْ شَائِبَةٍ أَلْمَمْتُ بِهَا فَلَمْ... تُقَلِّدْنِی مَکْرُوهَ شَنَارِهَا
چه بسیار زشتی هایی که به جا آوردم و طوق ناپسندی و زشتی آن را به گردنم نینداختی.21/16
إِنَّمَا أُوَبِّخُ بِهَذَا نَفْسِی... رَجَاءً لِرَحْمَتِکَ الَّتِی بِهَا فَکَاکُ رِقَابِ الْخَاطِئِینَ
تنها از این رو خود را به این صورت سرزنش می کنم، چون امیدواری به رحمت تو - که رهایی گردن های خطاکاران است - می باشد.28/16
اللَّهُمَّ وَ هَذِهِ رَقَبَتِی قَدْ أَرَقَّتْهَا الذُّنُوبُ
خداوندا و این گردن من است که گناهان آن را باریک نموده.29/16
اللَّهُمَّ وَ هَذِهِ رَقَبَتِی قَدْ أَرَقَّتْهَا الذُّنُوبُ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعْتِقْهَا بِعَفْوِکَ
خداوندا و این گردن من است که گناهان آن را باریک نموده، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به گذشت خود آن را آزاد کن.29/16
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُذِلَّ رَقَبَتَهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا
ص: 1017
گردنش را به خواری فروآوری.8و7/23
فَتَلَقَّاکَ بِنَفْسٍ خَاشِعَةٍ، وَ رَقَبَةٍ خَاضِعَةٍ
پس با وجودی فروتن و گردنی فروافتاده، پیش روی توست.19/32
وَ صَارَتِ الْأَعْمَالُ قَلَائِدَ فِی الْأَعْنَاقِ
و اعمال، گردن بندهای در گردن ها گردد.13/42
طَوِّقْنِی طَوْقَ الْإِقْلَاعِ عَمَّا یُحْبِطُ الْحَسَنَاتِ، وَ یَذْهَبُ بِالْبَرَکَاتِ
طوقِ دست برداشتن از آنچه نیکی ها را باطل کرده و برکت ها را از بین می برد، به گردنم انداز.106/47
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ... قَلَّدَنِی خِلَالًا لَمْ تَزَلْ فِیهِ
و چه بسیار حسودی که ویژگی هایی را که همیشه در خود او بود، به گردنم انداخت.9/49
یَا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوکُ نِیرَ الْمَذَلَّةِ عَلَی أَعْنَاقِهَا
ای کسی که پادشاهان برای او یوغ خواری بر گردن هایشان نهاده اند.7/51
گردن بند گردن
گردن نهادن تسلیم
گردهمایی اجتماع
أَصِبْهُمْ بِالْجُوعِ الْمُقِیمِ...
آنان را دچار گرسنگی دائم گردان.12/27
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ رُسُلِکَ مِنَ الْمَلَائِکَةِ إِلَی أَهْلِ الْأَرْضِ بِمَکْرُوهِ مَا یَنْزِلُ مِنَ الْبَلَاءِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و فرستادگانت از فرشتگان، که بلای ناخوشایند به سوی اهل زمین می فرستی.17و11و10/3
وَ امْتَلَأْتُ بِحَمْلِ مَا حَدَثَ عَلَیَّ هَمًّا، وَ أَنْتَ الْقَادِرُ عَلَی کَشْفِ مَا مُنِیتُ بِهِ
ص: 1018
و از آنچه برایم رخ داده از غم و اندوه پر گشته ام و تو بر دفع آنچه به آن گرفتار شده ام توانایی.10/7
سُبْحَانَکَ نَحْنُ... أَهْلُ السُّوءِ الَّذِینَ وَعَدْتَ الْکَشْفَ عَنْهُمْ
پاک و منزّهی تو! ما گرفتارانیم که رفع گرفتاری آنها را وعده داده ای.4/10
وَ اجْعَلْ... خَلَاصِی مِنْ کَرْبِی إِلَی رَوْحِکَ
و رهایی از گرفتاریم را به بخشایشت قرار ده.6/15
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ... بِمَا صَرَفْتَ عَنِّی مِنْ بَلَائِکَ
خداوندا بر بلایی که از من برگرداندی، تو را سپاس.1/18
وَ إِنْ یَکُنْ مَا ظَلِلْتُ فِیهِ، أَوْ بِتُّ فِیهِ مِنْ هَذِهِ الْعَافِیَةِ بَیْنَ یَدَیْ بَلَاءٍ لَا یَنْقَطِعُ... فَقَدِّمْ لِی مَا أَخَّرْتَ، وَ أَخِّرْ عَنِّی مَا قَدَّمْتَ
و اگر این تندرستی که روز را در آن به سر برده ام یا شب را در آن به سر رسانده ام، پیش از گرفتاری ای که قطع نمی گردد باشد، پس آنچه برایم به تأخیر انداخته ای، پیش انداز و آنچه از من پیش انداخته ای، پس انداز.2/18
أَعِزَّنِی وَ لَا تَبْتَلِیَنِّی بِالْکِبْرِ
مرا گرامی دار و به خودبزرگ بینی گرفتارم نساز.3/20
لَا تَبْتَلِیَنِّی بِالْکَسَلِ عَنْ عِبَادَتِکَ
مرا به سستی در عبادتت گرفتار نکن.11/20
فَامْنُنْ عَلَیَّ قَبْلَ الْبَلَاءِ بِالْعَافِیَةِ
پس پیش از گرفتاری، با تندرستی بر من منّت گذار.20/20
وَ لَا تَبْتَذِلْ جَاهِی بِالْإِقْتَارِ، فَأَسْتَرْزِقَ أَهْلَ رِزْقِکَ... فَأَفْتَتِنَ بِحَمْدِ مَنْ أَعْطَانِی، وَ أُبْتَلَی بِذَمِّ مَنْ مَنَعَنِی
و شکوهم را با تنگدستی، فرو مریز، تا از کسانی که روزی خوار تو هستند، روزی بخواهم. آنگاه به ستایش آنکه به من عطا کرده، گرفتار شوم
ص: 1019
و به نکوهش آنکه از من بازداشته، دچار گردم.26/20
لَا تَجْعَلْنِی... آیِسًا مِنْ إِجَابَتِکَ لِی وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی، فِی... عَافِیَةٍ أَوْ بَلَاءٍ
مرا ناامید از اجابتت - گرچه دیر شود - قرار نده، در تندرستی باشم یا گرفتاری.8/21
اللَّهُمَّ... لَا صَبْرَ لِی عَلَی الْبَلَاءِ
خداوندا بر بلا شکیبایی ندارم.2/22
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُعَافَیْنَ مِنَ الْبَلَاءِ بِرَحْمَتِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) به رحمت تو از بلا رهیده اند، قرار ده.11و10/25
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أَرِقُّ عَلَی أَهْلِ الْبَلَاءِ مِنْهُمْ رَحْمَةً
و خداوندا مرا بر آن دار که با مهربانی بر بلادیدگان آنها، دلسوزی نمایم.3/26
لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَیَّرْتَ فَنَغْمِطَ قَدْرَکَ
ما را دچار عجز از شناخت آنچه اختیار نموده ای نساز، تا قدْر تو را سبک شماریم.3/33
لَا تَسُمْنَا الْغَفْلَةَ عَنْکَ، إِنَّا إِلَیْکَ رَاغِبُونَ
ما را گرفتار غفلت از خودت نکن. زیرا ما به سوی تو راغب هستیم.4/34
لَا تُلْبِسْنَا بِهِمَا لِبَاسَ الْبَلَاءِ
به سبب آن دو، جامه بلا بر ما نپوشان.1/36
فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا وَقَیْتَنَا مِنَ الْبَلَاءِ
پس سپاس تو راست، بر بلاهایی که ما را از آن نگهداشتی.6/36
أَنَا الْمُرْتَهَنُ بِبَلِیَّتِهِ
منم در گروی گرفتاری خویش.83/47
نَجِّنِی مِنْ غَمَرَاتِ الْفِتْنَةِ
از گرداب های فتنه نجاتم ده.98/47
ص: 1020
خَلِّصْنِی مِنْ لَهَوَاتِ الْبَلْوَی
از کام های بلا رهایی ام بخش.98/47
وَ عَافِنِی مِمَّا ابْتَلَیْتَ بِهِ طَبَقَاتِ عَبِیدِکَ وَ إِمَائِکَ
و مرا از آنچه طبقات (مختلف) غلامان و کنیزانت را به آن گرفتار نموده ای، عافیت بخش.105/47
أَعِذْنِی... مِنْ حُلُولِ الْبَلَاءِ
مرا از فرود آمدن بلا پناه ده.119/47
وَ لَا تَسُمْنِی خَسِیسَةً یَصْغُرُ لَهَا قَدْرِی وَ لَا نَقِیصَةً یُجْهَلُ مِنْ أَجْلِهَا مَکَانِی
و پستی ای را که با آن، مرتبه ام خُرد گردد، دچارم مساز و عیبی را که به خاطر آن، منزلتم دانسته نشود، بر من ثابت نگردان.121/47
لَا تَجْعَلْنِی لِلْبَلَاءِ غَرَضًا
مرا هدف بلا نگردان.16/48
لَا تَبْتَلِیَنِّی بِبَلَاءٍ عَلَی أَثَرِ بَلَاءٍ
مرا گرفتار بلاهای پی درپی نساز.16/48
فَنَظَرْتَ یَا إِلَهِی إِلَی... وَحْدَتِی فِی کَثِیرِ عَدَدِ مَنْ نَاوَانِی، وَ أَرْصَدَ لِی بِالْبَلَاءِ فِیما لَمْ أُعْمِلْ فِیهِ فِکْرِی
ای خدای من، پس تو تنهایی ام را در برابر (سپاهیانِ) بی شمار کسی که با من دشمنی کرده و برای گرفتار ساختنم در آنچه درباره آن نیندیشیده ام، در کمین نشسته، مشاهده کردی.5/49
صَرَفْتَ عَنِّی جَهْدَ الْبَلَاءِ
سختی گرفتاری را از من دور کردی.2/51
إِلَهِی فَکَمْ مِنْ بَلَاءٍ جَاهِدٍ قَدْ صَرَفْتَ عَنِّی
خدای من، پس چه بسیار بلاهای سختی که از من برگرداندی!3/51
فَأَنَا الْأَسِیرُ بِبَلِیَّتِی
...از این رو من اسیر بلای خود هستم.1/53
اذْهَبْ بِبَلِیَّتِی
گرفتاری مرا از میان ببر.2/54
ص: 1021
اسْتَوْعَبَ حِسَابَ عُمُرِهِ قَبَضَهُ إِلَی مَا نَدَبَهُ إِلَیْهِ مِنْ مَوْفُورِ ثَوَابِهِ، أَوْ مَحْذُورِ عِقَابِهِ
زمانی که حساب زندگی اش را بستاند، او را گرفته، به سوی آنچه فراخوانده بود، از پاداش فراوان یا کیفر ترسناک خود روانه سازد.6/1
اللَّهُمَّ... رَضِّنِی بِمَا أَخَذْتَ لِی وَ مِنِّی
خداوندا مرا به آنچه برای من و از من گرفتی، خوشنود گردان.13/14
اللَّهُمَّ وَ إِنْ کَانَتِ الْخِیَرَةُ لِی عِنْدَکَ فِی تَأْخِیرِ الْأَخْذِ لِی وَ تَرْکِ الِانْتِقَامِ مِمَّنْ ظَلَمَنِی إِلَی یَوْمِ الْفَصْلِ... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَیِّدْنِی مِنْکَ بِنِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ صَبْرٍ دَائِمٍ
خداوندا و اگر خیر من نزد تو در تأخیر گرفتن حقّم و به کیفر نرسیدن ستمگرم تا روز رستاخیر می باشد، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا به نیّت صادقانه و شکیبایی دائم یاری ده.14/14
أَعِذْنِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ دَابَّةٍ أَنْتَ آخِذٌ بِنَاصِیَتِهَا
مرا از شرّ هر جنبنده ای که موی جلوی سر او را گیرنده ای، پناه ده.6/23
هَیْهَاتَ مَا یَسْتَوْفِیَانِ مِنِّی حَقَّهُمَا
هیهات! آنها تمامی حقّشان را از من نمی گیرند.11/24
وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی إِرْفَاقِ ضَعِیفِهِمْ...
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در ارفاق به ناتوانشان، توفیق ده.2/26
وَ ازْوِ عَنِّی مِنَ الْمَالِ مَا یُحْدِثُ لِی مَخِیلَةً أَوْ تَأَدِّیًا إِلَی بَغْیٍ أَوْ مَا أَتَعَقَّبُ مِنْهُ طُغْیَانًا
و مالی که برایم خودپسندی پیش آورد یا به ستمگری برساند یا در پی آن دچار سرکشی شوم را، از من دور ساز.3/30
مَا زَوَیْتَ عَنِّی مِنْ مَتَاعِ الدُّنْیَا الْفَانِیَةِ فَاذْخَرْهُ لِی فِی خَزَائِنِکَ الْبَاقِیَةِ
آنچه از کالای دنیایِ فانی، از من گرفتی، پس آن را برای من در گنجینه های جاوید خود ذخیره
ص: 1022
فرما.5/30
...لِأَنَّکَ الرَّبُّ الْعَظِیمُ الَّذِی... لَا یَسْتَقْصِی مِنْ أَحَدٍ حَقَّهُ
...زیرا تو پروردگار بزرگی هستی که حقّ خود را از کسی طلب نمی کنی.13/39
وَ تَجَلَّی مَلَکُ الْمَوْتِ لِقَبْضِهَا مِنْ حُجُبِ الْغُیُوبِ
و فرشته مرگ برای گرفتن آن (جان ها)، از پرده های پنهانی ها آشکار گردد.13/42
وَ لَا تَرْمِ بِی رَمْیَ مَنْ سَقَطَ مِنْ عَیْنِ رِعَایَتِکَ... بَلْ خُذْ بِیَدِی مِنْ سَقْطَةِ الْمُتَرَدِّینَ
و مرا دور نینداز همانند دور انداختن کسی که از چشم مراقبت تو افتاده. بلکه از سقوط پرت شدگان، دستم را بگیر (نجاتم ده).104/47
لَمْ أَتَّخِذْ مَعَکَ إِلَهًا، وَ قَدْ فَرَرْتُ إِلَیْکَ بِنَفْسِی
با تو، خدایی نگرفته ام و با جانم به سوی تو گریخته ام.3/49
أَنْتَ الَّذِی... أَخَذْتَ لِی مِنَ الْأَعْدَاءِ بِظُلَامَتِی
تویی که داد مرا از دشمنانم گرفتی.4/51
إِنْ وَکَلْتَنِی إِلَی خَلْقِکَ تَجَهَّمُونِی
اگر مرا به آفریدگانت واگذاری، با من ترش رویی کنند.3/22
إِلَهِی مَا وَجَدْتُکَ... مُنْقَبِضًا حِینَ أَرَدْتُکَ
خدای من، هنگامی که قصد تو نمودم، تو را درهم کشیده ندیدم.5/51
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ... مِنْ نَارٍ... تَلْقَی سُکَّانَهَا بِأَحَرِّ مَا لَدَیْهَا مِنْ أَلِیمِ النَّکَالِ وَ شَدِیدِ الْوَبَالِ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با ساکنان خود با سوزان ترین کیفرِ دردناک و عواقب سخت روبرو می شود.30و29/32
ص: 1023
وَ أَرْوِ بِهِ فِی مَوْقِفِ الْعَرْضِ عَلَیْکَ ظَمَأَ هَوَاجِرِنَا
و با آن (قرآن)، تشنگی شدید ما را در جاهای گرم در جایگاهی که در پیشگاه توست، سیراب فرما.11/42
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ، الَّتِی لَا تَسْتَطِیعُ حَرَّ شَمْسِکَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی، که توانایی گرمی آفتابت را ندارد.5/50
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ، الَّتِی لَا تَسْتَطِیعُ حَرَّ شَمْسِکَ، فَکَیْفَ تَسْتَطِیعُ حَرَّ نَارِکَ؟
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی، که توانایی گرمی آفتابت را ندارد، پس چگونه گرمای آتشت را توانایی دارد؟5/50
إِسْرَافِیلُ صَاحِبُ الصُّورِ، الشَّاخِصُ الَّذِی یَنْتَظِرُ مِنْکَ الْإِذْنَ... فَیُنَبِّهُ بِالنَّفْخَةِ صَرْعَی رَهَائِنِ الْقُبُورِ
اسرافیل، صاحب صور، همان که چشم گشوده، منتظر اجازه توست، تا با دمیدنیْ مردگانِ گروِ گورها را بیدار کند.2/3
لَمْ تَسُمْهُ الْقِصَاصَ فِیما أَکَلَ مِنْ رِزْقِکَ الَّذِی یَقْوَی بِهِ عَلَی طَاعَتِکَ... لَوْ فَعَلْتَ ذَلِکَ بِهِ لَذَهَبَ بِجَمِیعِ مَا کَدَحَ لَهُ وَ جُمْلَةِ مَا سَعَی فِیهِ... وَ لَبَقِیَ رَهِینًا بَیْنَ یَدَیْکَ بِسَائِرِ نِعَمِکَ
از او در آنچه از روزی تو خورد، و بر طاعتت نیرو گرفت، تقاص نخواستی. اگر با او چنین رفتار می نمودی، همه آنچه برای آن تلاش نموده و همه آنچه در آن کوشیده، از دست رفته بود. و در حضور تو برای باقی نعمت هایت در گرو می ماند.13/37
أَنَا الْمُرْتَهَنُ بِبَلِیَّتِهِ
ص: 1024
منم در گروی گرفتاری خویش.83/47
فَأَنَا... الْمُرْتَهَنُ بِعَمَلِی
از این رو من گروگان عمل خویشم.1/53
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا... نَصِیرُ بِهِ فِی نَظْمِ الشُّهَدَاءِ بِسُیُوفِ أَعْدَائِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که با آن در ردیف کشته شدگان به شمشیرهای دشمنانش درآییم.30و27/1
اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا فِی نَظْمِ أَعْدَائِهِ
خداوندا ما را در گروه دشمنانش قرار ده.14/17
أَلِّفْ جَمْعَهُمْ
جمعشان را الفت ده.2/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا غَازٍ غَزَاهُمْ مِنْ أَهْلِ مِلَّتِکَ... لِیَکُونَ دِینُکَ الْأَعْلَی وَ حِزْبُکَ الْأَقْوَی... فَلَقِّهِ الْیُسْرَ
خداوندا و هر رزمنده ای از اهل دینت که با آنها بجنگد، تا دین تو برتر و حزب تو قوی تر گردد، پس او را با آسانی روبرو کن.13/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا، أَوْ هَمَّ بِجِهَادٍ فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... أَوْ عَرَضَ لَهُ دُونَ إِرَادَتِهِ مَانِعٌ فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ... وَ اجْعَلْهُ فِی نِظَامِ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِینَ
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، و آهنگ جهاد نمود، امّا ناتوانی او را بازداشت، یا مانعی در راه اراده اش ایجاد شد؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس و او را در صف شهیدان و صالحان قرار ده.17/27
لَا أَکُنْ... أَقْنَطَ وُفُودِکَ الْآمِلِینَ
مبادا من از ناامیدترین گروه های آرزومندت باشم.15/32
وَ انْظِمْنِی فِی أَصْحَابِ الَْیمِینِ
و مرا در جماعت یاران دست راست درآور.4/41
ص: 1025
وَ اجْعَلْنِی فِی فَوْجِ الْفَائِزِینَ
و مرا در گروه رستگاران قرار ده.4/41
وَ احْشُرْنَا فِی زُمْرَتِهِ
و ما را در گروه او محشور کن.20/42
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نُسَالِمَ مَنْ عَادَانَا حَاشَی مَنْ عُودِیَ فِیکَ وَ لَکَ، فَإِنَّهُ الْعَدُوُّ الَّذِی لَا نُوَالِیهِ، وَ الْحِزْبُ الَّذِی لَا نُصَافِیهِ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که با کسی که با ما دشمنی کرده، مسالمت نماییم. مگر آنان که در راه تو و برای تو با آنها دشمنی شده. که او دشمنی است که با او دوستی نمی کنیم و حزبی است که با او صمیمی نمی شویم.10/44
اجْعَلْنَا فِی نَظْمِ مَنِ اسْتَحَقَّ الرَّفِیعَ الْأَعْلَی بِرَحْمَتِکَ
ما را در صف کسانی که به واسطه رحمت تو، مستحقّ بالاترین مرتبه گشته اند، قرار ده.12/44
فَجَعَلْتَهُ مِمَّنْ... أَدْخَلْتَهُ فِی حِزْبِکَ
پس او را از کسانی قرار دادی، که در حزب خود واردش کردی.67/47
وَ صَیَّرْتَهُ مِنْ بَعْدِ جَمْعٍ عَدِیدٍ وَحْدَهُ
و پس از آنکه در گروهی بسیار بود، او را تنها گذاشتی.6/49
یَا مَنْ تُحَلُّ بِهِ عُقَدُ الْمَکَارِهِ
ای کسی که گره های سختی ها به واسطه او باز می شود.1/7
اللَّهُمَّ احْلُلْ مَا عَقَدَ
خداوندا آنچه (شیطان) گره زد، باز کن.12/17
حَتَّی إِذَا... أَیْقَنَ أَنَّهُ... لَا مَهْرَبَ لَهُ عَنْکَ
تا اینکه باور کرده که گریزگاهی از تو برایش نیست.8/12
ص: 1026
وَلِّنَا ظَهْرَهُ
او را از ما فراری ده.4/17
أَجِرْ هَرَبِی
گریزم را پناه ده.4/21
إِلَیْکَ الْمَفَرُّ وَ الْمَهْرَبُ
مفر و گریز به سوی توست.4/21
اجْعَلْ فِرَارِیَ إِلَیْکَ
گریزم را به سوی خود قرار ده.11/21
فَإِلَیْکَ أَفِرُّ
پس فقط به سوی تو می گریزم.11/52
لَا أَسْتَطِیعُ مُجَاوَزَةَ قُدْرَتِکَ
نمی توانم از قدرت تو بگریزم.6/21
أَنْسِهِمْ عِنْدَ لِقَائِهِمُ الْعَدُوَّ ذِکْرَ دُنْیَاهُمُ الْخَدَّاعَةِ الْغَرُورِ، وَ امْحُ عَنْ قُلُوبِهِمْ خَطَرَاتِ الْمَالِ الْفَتُونِ... حَتَّی لَا یَهُمَّ أَحَدٌ مِنْهُمْ بِالْإِدْبَارِ، وَ لَا یُحَدِّثَ نَفْسَهُ عَنْ قِرْنِهِ بِفِرَارٍ
هنگام برخورد با دشمن، یاد دنیای فریبنده گول زننده را از خاطرشان ببر و اندیشه مال فتنه انگیز را از دلشان برطرف کن، تا هیچ یک از آنان آهنگ پشت کردن (به دشمن) نکند و با نفس خود، حدیث فرار از همانند خود را بازگو ننماید.4/27
...وَ أَدْبَرَ مُوَلِّیًا عَنِّی
...و پشت کنان از من فرار کرد.13/32
قَدْ فَرَرْتُ إِلَیْکَ بِنَفْسِی
با جانم به سوی تو گریخته ام.3/49
إِلَیْکَ مَفَرُّ الْمُسیءِ
گریزگاه بدکار به سوی توست.3/49
وَ أَدْبَرَ مُوَلِّیًا قَدْ أَخْلَفَتْ سَرَایَاهُ
و پشت کرده، فرار نمود. در حالی که سپاهیانش از آنچه گفته بودند، تخلّف کردند.6/49
ص: 1027
لَوْ أَنَّ أَحَدًا اسْتَطَاعَ الْهَرَبَ مِنْ رَبِّهِ لَکُنْتُ أَنَا أَحَقَّ بِالْهَرَبِ مِنْکَ
اگر کسی می توانست از پروردگار خود بگریزد، من به گریختن از تو سزاوارتر بودم.3/50
اللَّهُمَّ إِنَّکَ طَالِبِی إِنْ أَنَا هَرَبْتُ، وَ مُدْرِکِی إِنْ أَنَا فَرَرْتُ
خداوندا، همانا تو جویای منی، اگر بگریزم. و دستگیرکننده منی، اگر فرار کنم.4/50
أَسْأَلُکَ أَنْ تَعْفُوَ عَنِّی، وَ تَغْفِرَ لِی فَلَسْتُ بَرِیئًا فَأَعْتَذِرَ... وَ لَا مَفَرَّ لِی فَأَفِرَّ
از تو می خواهم که مرا ببخشایی و بیامرزی ام. زیرا من بی گناه نیستم تا عذری داشته باشم و مرا گریزگاهی نیست تا بگریزم.7/51
مِنْهَا فَرَرْتُ إِلَیْکَ رَبِّ تَائِبًا فَتُبْ عَلَیَّ
پروردگار من، از آن (گناهان)، با حال توبه به سوی تو گریخته ام، پس توبه ام را بپذیر.8/51
کَیْفَ یَسْتَطِیعُ أَنْ یَهْرُبَ مِنْکَ مَنْ لَا حَیَاةَ لَهُ إِلَّا بِرِزْقِکَ؟
چگونه می تواند از تو بگریزد، آنکه جز به وسیله روزی اتْ زندگی برایش نیست؟1/52
یَا مَنْ لِخِیفَتِهِ یَنْتَحِبُ الْخَاطِئُونَ
ای کسی که خطاکاران از ترس او سخت می گریند.3/16
هَلْ أَنْتَ، یَا إِلَهِی... غَافِرٌ لِمَنْ بَکَاکَ فَأُسْرِعَ فِی الْبُکَاءِ؟
ای خدای من آیا تو گریه کننده ات را می آمرزی تا من در گریستن شتاب نمایم؟15/16
یَا إِلَهِی لَوْ بَکَیْتُ إِلَیْکَ حَتَّی تَسْقُطَ أَشْفَارُ عَیْنَیَّ... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر آنچنان در پیشگاهت بگریم تا پلک های چشمانم بیفتد، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
ص: 1028
قَدْ عَضَّ عَلَی شَوَاهُ وَ أَدْبَرَ مُوَلِّیًا
سرانگشتان خود را گزید و پشت کرده، فرار نمود.6/49
وَ انْشُرْ عَلَیْنَا رَحْمَتَکَ بِغَیْثِکَ الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ
و رحمتت را با بارانِ فراوان از ابر بر ما بگستران.1/19
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی بَسْطِ الْعَدْلِ
و زیور پرهیزکاران را در گستردن عدل، به من بپوشان.10/20
أَفْرِشْنِی عَافِیَتَکَ
عافیتت را برایم بگستران.1/23
وَ ابْسُطْ عَلَیَّ طَوْلَکَ
و بخشش خود را بر من بگستر.24/31
وَ أَفْرِشْنِی مِهَادَ کَرَامَتِکَ
و بسترهای کرامتت را برای من بگستر.1/41
رِزْقُکَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاکَ
روزیِ تو برای کسی که تو را نافرمانی کرده، گسترده است.16/46
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ... نَشَرْتَ فِیهِ رَحْمَتَکَ
خداوندا، این روز عرفه، روزی است که رحمتت را در آن گسترده ای.66/47
وَ تَفَسَّخَتْ دُونَکَ النُّعُوتُ
و صفت ها نزد تو، از هم گسسته.7/32
وَ تَفَسَّخَتْ دُونَ بُلُوغِ نَعْتِکَ الصِّفَاتُ
و توصیف ها پیش از رسیدن به وصف تو، از هم گسیخته اند.12/46
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا... فَتَحَ لَنَا مِنْ أَبْوَابِ الْعِلْمِ بِرُبُوبِیَّتِهِ
ص: 1029
و سپاس خدای را که درهایی از علم به پروردگاری اش را بر ما گشود.10/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی رَکَّبَ فِینَا آلَاتِ الْبَسْطِ
و سپاس خدای را که آلات بسط و گشادن را در ما به هم پیوست.20/1
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ رُسُلِکَ مِنَ الْمَلَائِکَةِ إِلَی أَهْلِ الْأَرْضِ بِمَکْرُوهِ مَا یَنْزِلُ مِنَ الْبَلَاءِ وَ مَحْبُوبِ الرَّخَاءِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و فرستادگانت از فرشتگان، که بلای ناخوشایند و آسایش خوشایند به سوی اهل زمین می فرستی.17و11و10/3
اللَّهُمَّ... فَصَلِّ عَلَیْنَا بِمَا فَتَحْتَ لَنَا مِنْ حُسْنِ الْقَوْلِ فِیهِمْ
خداوندا پس بر ما به سبب گفتار نیکو که درباره ایشان بر (زبان) ما روان ساخته ای، درود فرست.26/3
یَا مَنْ تُحَلُّ بِهِ عُقَدُ الْمَکَارِهِ
ای کسی که گره های سختی ها به واسطه او باز می شود.1/7
وَ یَا مَنْ یُلْتَمَسُ مِنْهُ الْمَ-خْرَجُ إِلَی رَوْحِ الْفَرَجِ
و ای کسی که رهایی و رفتن به سوی آسایشی فراخ، از او درخواست می شود.1/7
وَ لَا فَاتِحَ لِمَا أَغْلَقْتَ
و برای آنچه بستی، گشاینده ای نیست.7/7
وَ لَا مُغْلِقَ لِمَا فَتَحْتَ
و برای آنچه گشودی، بستنده ای نیست.7/7
وَ افْتَحْ لِی یَا رَبِّ بَابَ الْفَرَجِ بِطَوْلِکَ
و ای پروردگار من، به فضل خود درِ آسایش را به رویم بگشای.8/7
وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً وَ فَرَجًا هَنِیئًا
و از جانب خویش رحمت و گشایشِ گوارا به
ص: 1030
من ببخش.8/7
سُبْحَانَکَ، لَا أَیْأَسُ مِنْکَ وَ قَدْ فَتَحْتَ لِی بَابَ التَّوْبَةِ إِلَیْکَ
پاک و منزّهی تو، از تو که درِ توبه را به رویم گشوده ای، ناامید نمی شوم.7/12
وَ افْتَحْ لِی أَبْوَابَ تَوْبَتِکَ...
و درهای توبه ات را بر من بگشای.132/47
وَ اجْعَلْ... سَلَامَتِی مِنْ هَذِهِ الشِّدَّةِ إِلَی فَرَجِکَ
و تندرستی ام از این سختی را به گشایشت قرار ده.6/15
اللَّهُمَّ احْلُلْ مَا عَقَدَ، وَ افْتُقْ مَا رَتَقَ
خداوندا آنچه (شیطان) گره زد، باز کن. و آنچه بست، بگشا.12/17
وَ بِسَعَتِکَ، فَابْسُطْ یَدِی
و به توانگری ات گشاده دستم گردان.4/22
وَ ارْزُقْنِی سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ... حَتَّی لَا أَرَی نِعْمَةً مِنْ نِعَمِکَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ... إِلَّا رَجَوْتُ لِنَفْسِی أَفْضَلَ ذَلِکَ بِکَ وَ مِنْکَ
و سلامت سینه از حسد را روزی ام گردان. تا نعمتی از نعمت هایت را که به هر یک از آفریدگانت داده ای، نبینم، مگر آنکه بهتر از آن را برای خود، به وسیله تو و از تو آرزو کنم.12/22
وَ اشْرَحْ لِمَرَاشِدِ دِینِکَ قَلْبِی
و دلم را برای راه های مستقیم دینت بگشا.5/23
وَ اقْبِضْ أَیْدِیَهُمْ عَنِ الْبَسْطِ
و دست هایشان را از گشودن بازدار.5/27
فَقَصَّرَ عَمَّا أَمَرْتَ بِهِ تَفْرِیطًا، وَ تَعَاطَی مَا نَهَیْتَ عَنْهُ تَغْرِیرًا. کَالْجَاهِلِ بِقُدْرَتِکَ عَلَیْهِ، أَوْ کَالْمُنْکِرِ فَضْلَ إِحْسَانِکَ إِلَیْهِ حَتَّی إِذَا انْفَتَحَ لَهُ بَصَرُ الْهُدَی، وَ تَقَشَّعَتْ عَنْهُ سَحَائِبُ الْعَمَی... فَرَأَی کَبِیرَ عِصْیَانِهِ کَبِیرًا وَ جَلِیلَ مُخَالَفَتِهِ جَلِیلًا
پس با سهل انگاری از آنچه امر کرده ای کوتاهی کرده و با بی باکی آنچه از آن نهی نموده ای، انجام داده. مانند نادان به قدرت تو بر خودش، یا انکارکننده بسیاری فضل تو به خودش. امّا همین
ص: 1031
که چشم هدایت برای او گشوده شد و ابرهای کوری از مقابلش کنار رفت، پس گناه بزرگش را بزرگ و ناسازگاری سترگش را سترگ دانست.
7و6/31
وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ عَقَارِبِهَا الْفَاغِرَةِ أَفْوَاهُهَا
و از عقرب های آن که دهانشان گشوده است، به تو پناه می برم.31/32
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... لِمَا طَوَتِ الْغَفْلَةُ عَنَّا مِنْ تَصَفُّحِ الِاعْتِبَارِ نَاشِرًا
و قرآن را گشاینده پندهایی که غفلت از دید ما می پوشاند، قرار ده.10/42
وَ سُقْ إِلَیْنَا بِهِ رَغَدَ الْعَیْشِ وَ خِصْبَ سَعَةِ الْأَرْزَاقِ
و به وسیله آن (قرآن)، آسایش زندگی و توسعه روزی های فراوان را به سوی ما سوق بده.12/42
أَنْتَ الَّذِی فَتَحْتَ لِعِبَادِکَ بَابًا إِلَی عَفْوِکَ
تویی آنکه برای بندگانت، دری به سوی بخشایشت گشوده ای.10/45
فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ ذَلِکَ الْمَنْزِلِ بَعْدَ فَتْحِ الْبَابِ وَ إِقَامَةِ الدَّلِیلِ
پس - بعد از گشودن درْ و به پا داشتن راهنما - عذر آنکه از ورود به آن منزل غفلت نماید چیست؟!11/45
وَ لَا تَبْسُطْ عَلَیْنَا فِیهِ أَلْسُنَ الطَّاعِنِینَ
و زبان طعنه زنندگان را در آن (ماه) بر ما نگشا.47/45
بَابُکَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِینَ
درِ تو برای آنان که خواهانند، باز است.14/46
مَا أَبْعَدَ غَایَتَهُ مِنَ الْفَرَجِ
چه دور است که در پایان (کار) او گشایش حاصل شود!20/46
سُبْحَانَکَ بَسَطْتَ بِالْخَیْرَاتِ یَدَکَ
پاک و منزّهی! دستت را به نیکی ها گشوده ای.25/47
ص: 1032
وَ افْتَحْ لَهُ فَتْحًا یَسِیرًا
و برای او پیروزی به آسانی بگشای.61/47
وَ ابْسُطْ یَدَهُ عَلَی أَعْدَائِکَ
و دستش را بر دشمنانت بگستر.63/47
وَ افْتَحْ لِی أَبْوَابَ... رِزْقِکَ الْوَاسِعِ
و درهای روزی فراخت را بر من بگشای.132/47
وَ افْتَحْ لِی أَبْوَابَ... رَحْمَتِکَ وَ رَأْفَتِکَ...
و درهای رحمت و رأفتت را بر من بگشای.132/47
تَوَسَّعْ عَلَیَّ بِمَغْفِرَتِکَ
به آمرزشتْ به من گشایش ده.8/48
وَ عَجِّلِ الْفَرَجَ... وَ التَّأْیِیدَ لَهُمْ
و در فرج و تأیید آنان، شتاب فرما.11/48
وَ هَبْ لَنَا یَا إِلَهِی مِنْ لَدُنْکَ فَرَجًا بِالْقُدْرَةِ الَّتِی بِهَا تُحْیِی أَمْوَاتَ الْعِبَادِ
و ما را - ای خدای من - از جانب خود به توانایی ای که با آن بندگان مرده را زنده می کنی، گشایش ده.13/48
گفتار سخن
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ رُدَّ کَیْدَهُ فِی نَحْرِهِ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و فریبش را به گلوگاهش بازفرست.7/23
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ... شَجِیَ مِنِّی بِغَیْظِهِ
و چه بسیار حسودی که سختی خشمش از من، گلویش را گرفت.9/49
هَوِّنْ بِالْقُرْآنِ عِنْدَ الْمَوْتِ عَلَی أَنْفُسِنَا... تَرَادُفَ
ص: 1033
الْحَشَارِجِ إِذَا بَلَغَتِ النُّفُوسُ التَّرَاقِیَ
به وسیله قرآن هنگام مرگ، خرناسه های پی درپی زمان جان کندن را بر ما آسان گردان، آن زمان که جان ها به گلوگاه می رسد.13/42
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ شَرِقَ بِی بِغُصَّتِهِ
و چه بسیار حسودی که به خاطر من اندوهش گلوگیر او شد.9/49
گِله شکایت
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الْمُوَکَّلِینَ بِالْجِبَالِ فَلَا تَزُولُ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و گمارده شدگان به کوه ها تا فرونپاشد.15و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ مَنْ أَوْهَمْنَا ذِکْرَهُ، وَ لَمْ نَعْلَمْ مَکَانَهُ مِنْکَ، و بِأَیِّ أَمْرٍ وَکَّلْتَهُ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و هر (فرشته ای) که نامش را نبردیم و جایگاهش را در پیشگاه تو و مأموریّتی که او را (به آن) برگماشته ای، نمی دانیم.22و11و10/3
وَ احْفَظْنَا... حِفْظًا عَاصِمًا مِنْ مَعْصِیَتِکَ... مُسْتَعْمِلًا لِمحَبَّتِکَ
و ما را نگهداری کن، نگهداری ای که ما را از نافرمانی تو بازدارد و در جهت دوستی تو به کار برد.17/6
حَمَّلْتَهُ رِسَالَتَکَ فَأَدَّاهَا
رسالت خود را بر او دادی، پس آن را انجام داد.22/6
وَ لَا تَشْغَلْنِی بِالاِهْتِ-مَامِ عَنْ... اسْتِعْمَالِ سُنَّتِکَ
و مرا به سبب غم و اندوه از انجام سنّت خود بازمدار.9/7
اللَّهُمَّ إِنَّکَ کَلَّفْتَنِی مِنْ نَفْسِی مَا أَنْتَ أَمْلَکُ بِهِ مِنِّی
ص: 1034
خداوندا مرا - درباره (اصلاح) نفسم - به کاری گماشتی که تو از من به آن تواناتری.1/22
وَ وَفِّقْنِی لِلنُّفُوذِ فِیما تُبَصِّرُنِی مِنْ عِلْمِهِ حَتَّی لَا یَفُوتَنِی اسْتِعْمَالُ شَیْءٍ عَلَّمْتَنِیهِ
و مرا برای انجام آنچه به دانستنش بینایم می کنی، توفیق ده. تا به کار بستنِ آنچه به من آموختی، از دستم نرود.3/24
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... أَوْ شَحَذَهُ عَلَی جِهَادٍ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا او را بر جهاد تشویق کرد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
وَ لَوْ کَافَأْتَ الْمُطِیعَ عَلَی مَا أَنْتَ تَوَلَّیْتَهُ لَأَوْشَکَ أَنْ یَفْقِدَ ثَوَابَکَ
و اگر (بنا بود) فرمانبر را بر آنچه تو او را بر آن گماشته ای، جزا دهی، چه بسا پاداش تو را از دست می داد.12/37
لَمْ تَحْمِلْهُ عَلَی الْمُنَاقَشَاتِ فِی الْآلَاتِ الَّتِی تَسَبَّبَ بِاسْتِعْمَالِهَا إِلَی مَغْفِرَتِکَ
از او نسبت به ابزاری که با به کار بردن آنها، به آمرزش تو نائل شد، حسابکشی سخت نکردی.13/37
وَ وَکِّلْ رَحْمَتَکَ بِاحْتَِمالِ إِصْرِی
و رحمتت را به تحمّل بار سنگینم بگمار.9/39
وَ خُذْ بِقَلْبِی إِلَی مَا اسْتَعْمَلْتَ بِهِ الْقَانِتِینَ
و دلم را به سوی آنچه اطاعت کنندگان را به آن گماشته ای، متوجّه ساز.92/47
کَمْ مِنْ بَاغٍ... وَکَّلَ بِی تَفَقُّدَ رِعَایَتِهِ
چه بسیار ستمگری که مراقبت و جستجویش را بر من گماشت.7/49
ص: 1035
وَ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا هُوَ أَسْلَمُ
و مرا به آنچه سالم تر است، بگمار.13/14
وَ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا تَسْأَلُنِی غَدًا عَنْهُ
و مرا به کاری که فردا از آن بازپرسی می نمایی وادار.3/20
وَ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا هُوَ أَرْضَی
و مرا به پسندیده ترین رفتار وادار.16/20
وَ سُمْنِی حُسْنَ الْوِلَایَةِ
و مرا به نیکی در کارهایی که به آن قیام می نمایم، بگمار.22/20
وَ اسْتَعْمِلْنِی بِطَاعَتِکَ فِی أَیَّامِ الْمُهْلَةِ
و مرا در روزهای مهلتِ عمرم، به طاعت خود بگمار.29/20
ثُمَّ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا تُلْهِمُنِی مِنْهُ
...آنگاه مرا به آنچه به من الهام می کنی، وادار.3/24
وَ اسْتَعْمِلْنَا بِمَا یَکُونُ حِطَّةً وَ کَفَّارَةً لِمَا أَنْکَرْتَ مِنَّا فِیهِ بِرَأْفَتِکَ الَّتِی لَا تَنْفَدُ
و به مهربانی ات که نابود نمی شود، ما را در این (ماه) به کاری که سبب فروریختن و کفّاره کارهایی می شود که بر ما نمی پسندی، بگمار.47/45
وَ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا تَسْتَعْمِلُ بِهِ خَالِصَتَکَ
و مرا به آنچه دوستانت را به آن می گماری، وادار کن.130/47
اسْتَعْمِلْنِی فِی مَرْضَاتِکَ عَمَلًا لَا أَتْرُکُ مَعَهُ شَیْئًا مِنْ دِینِکَ مَخَافَةَ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ
مرا در (راه) خوشنودی ات به کاری بگمار که با آن چیزی از دین تو را، به خاطر ترس کسی از آفریدگانت رها ننمایم.6/54
وَ اسْتَعْمِلْ بَدَنِی فِیما تَقْبَلُهُ مِنِّی
ص: 1036
و بدنم را در آنچه از من می پذیری به کار گیر.9/21
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ، وَ اسْتِعْمَالِهَا فِیهِ بِمَا یُرْضِیکَ...
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان و به کار بردنش در آن ماه به آنچه تو را خوشنود می سازد، یاری فرما.6/44
یَحْدُونِی عَلَی مَسْأَلَتِکَ تَفَضُّلُکَ عَلَی مَنْ... وَفَدَ بِحُسْنِ ظَنِّهِ إِلَیْکَ
وادار می کند مرا به درخواست از تو، تفضّل تو به آنکه با گمان نیک به سوی تو آید.3/12
فَمَنْ... رَامَ صَرْفَ الْفَقْرِ عَنْ نَفْسِهِ بِکَ فَقَدْ طَلَبَ حَاجَتَهُ فِی مَظَانِّهَا
پس هر که برطرف کردن احتیاجش را به وسیله تو بخواهد، مسلّماً نیازمندی اش را از جایگاهی بی گمان طلب کرده.13/13
فَإِنِّی لَا أَتَّهِمُهُمَا عَلَی نَفْسِی
زیرا من درباره خود، به آنان گمانِ بد نمی برم.9/24
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أَسْتَعْمِلُ حُسْنَ الظَّنِّ فِی کَافَّتِهِمْ
و خداوندا مرا بر آن دار که درباره همه آنان، به خوش گمانی رفتار کنم.3/26
اللَّهُمَّ إِنَّکَ ابْتَلَیْتَنَا فِی أَرْزَاقِنَا بِسُوءِ الظَّنِّ
خداوندا همانا تو ما را در روزی هایمانْ به بدگمانی، آزمودی.1/29
قَدْ مَلَکَ الشَّیْطَانُ عِنَانِی فِی سُوءِ الظَّنِّ...
شیطانْ افسار مرا در بدگمانی به دست گرفت.27/32
وَ اعْصِمْنِی مِنْ أَنْ أَظُنَّ بِذِی عَدَمٍ خَسَاسَةً
و مرا از اینکه به فقیری گمانِ پستی برم، حفظ فرما.4/35
ص: 1037
وَ اعْصِمْنِی مِنْ أَنْ... أَظُنَّ بِصَاحِبِ ثَرْوَةٍ فَضْلًا
و مرا از اینکه به ثروتمندی گمانِ فضل برم، حفظ فرما.4/35
وَ إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ... تَقَرَّبْتُ إِلَیْکَ بِمَا لَا یَقْرُبُ أَحَدٌ مِنْکَ إِلَّا بِالتَّقَرُّبِ بِهِ. ثُمَّ أَتْبَعْتُ ذَلِکَ بِالْإِنَابَةِ إِلَیْکَ... وَ حُسْنِ الظَّنِّ بِکَ
و همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی به آنچه احدی نزدیک نمی شود به تو جز با نزدیکی جستن به آن، به تو نزدیکی جسته ام. سپس بازگشت به سوی تو و خوش گمانی به تو را، در پی آن روانه ساخته ام.73و72/47
وَ کَمْ مِنْ ظَنٍّ حَسَنٍ حَقَّقْتَ
و چه بسیار گمان نیکو که به حقیقت پیوستی.12/49
...وَ لَوْ کَانُوا کَذَلِکَ لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِیَّةِ إِلَی حَدِّ الْبَهِیمِیَّةِ، فَکَانُوا کَمَا وَصَفَ فِی مُحْکَمِ کِتَابِهِ: إِنْ هُمْ إِلّا کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلًا
و اگر چنین بودند، از مرزهای انسانیّت خارج شده، به مرز حیوانیّت رومی آوردند. پس چنان بودند که (خداوند) در کتاب محکم خود وصف کرده: «آنها جز مانند چهارپایان نیستند، بلکه آنان گمراه ترند.»9/1
اللَّهُمَّ... مَنْ هَدَیْتَ لَمْ یُغْوِهِ إِضْلَالُ الْمُضِلِّینَ
خداوندا هر که را تو راهنمایی نمودی، گمراهی گمراه کنندگان او را گمراه نکرد.12/5
وَفِّقْنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا وَ لَیْلَتِنَا هَذِهِ وَ فِی جَمِیعِ أَیَّامِنَا، لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ... وَ إِرْشَادِ الضَّالِّ
در امروز ما و امشب ما و در همه روزهایمان، ما را برای انجام نیکی و راهنمایی گمراهان، توفیق ده.18/6
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ یُطْمِعَ نَفْسَهُ فِی إِضْلَالِنَا عَنْ طَاعَتِکَ
خداوندا ما از اینکه او (شیطان) در گمراه کردن ما از طاعتت طمع کند، به تو پناه می بریم.2و1/17
ص: 1038
وَ أَمْتِعْنَا مِنَ الْهُدَی بِمِثْلِ ضَلَالَتِهِ
و ما را به اندازه گمراهی او (شیطان)، از رستگاری ات بهره مند گردان.5/17
وَ زَوِّدْنَا مِنَ الْتَّقْوَی ضِدَّ غَوَایَتِهِ
و بر ضدّ گمراهی او (شیطان)، ما را از پرهیزکاری توشه ده.5/17
وَ لَا أَضِلَّنَّ وَ قَدْ أَمْکَنَتْکَ هِدَایَتِی
و (چنان کن که) گمراه نگردم، در حالی که می توانی هدایتم کنی.14/20
فَامْنُنْ عَلَیَّ... قَبْلَ الضَّلَالِ بِالرَّشَادِ
پس پیش از گمراهی، با راهنماییْ بر من منّت گذار.20/20
وَ لَا تَفْتِنِّی بِالسَّعَةِ
و به توانگری گمراهم مکن.22/20
وَ إِلَّا تَصْرِفْ عَنَّا کَیْدَهُ یُضِلَّنَا
و اگر فریب او را از ما بازنداری، گمراهمان کند.7/25
وَ امْحُ عَنْ قُلُوبِهِمْ خَطَرَاتِ الْمَالِ الْفَتُونِ
و اندیشه مال فتنه انگیز را از دلشان برطرف کن.4/27
وَ ضَلِّلْهُمْ عَنْ وَجْهِهِمْ
و از هدفشان گمراهشان نما.5/27
وَ رَأَیْتُ أَنَّ طَلَبَ الْمُ-حْتَاجِ إِلَی الْمُ-حْتَاجِ... ضَلَّةٌ مِنْ عَقْلِهِ
و دانستم، درخواست نیازمند از نیازمند، از گمراهی خِرد است.5/28
ضَلَّتْ فِیکَ الصِّفَاتُ
اوصاف در تو گمراه گشته.7/32
وَ قَدِ اسْتَحْوَذَ عَلَیَّ عَدُوُّکَ الَّذِی اسْتَنْظَرَکَ لِغَوَایَتِی فَأَنْظَرْتَهُ
و دشمن تو که برای بیراهه بردن من از تو فرصت خواست، پس فرصتش دادی، بر من چیره
ص: 1039
شده است.12/32
وَ اسْتَمْهَلَکَ إِلَی یَوْمِ الدِّینِ لِإِضْلَالِی فَأَمْهَلْتَهُ
و برای گمراه کردنم از تو - تا روز جزا - مهلت طلبید، پس مهلتش دادی.12/32
لَا أَعْدَمُ بِرَّکَ
نیکی ات از دستم نمی رود.26/32
وَ لَوْ لاَ أَنَّهُ صَوَّرَ لَهُمُ الْبَاطِلَ فِی مِثَالِ الْحَقِّ مَا ضَلَّ عَنْ طَرِیقِکَ ضَالٌّ
و اگر او باطل را برای ایشان به صورت حق جلوه نمی داد، هیچ گمراهیْ از راه تو گمراه نمی شد.9/37
أَمِتْنَا مُهْتَدِینَ غَیْرَ ضَالِّینَ
ما را ره یافتگانِ ناگمراه، بمیران.5/40
وَ جَعَلْتَهُ نُورًا نَهْتَدِی مِنْ ظُلَمِ الضَّلَالَةِ وَ الْجَهَالَةِ بِاتِّبَاعِهِ
و آن (قرآن) را نوری قرار دادی که ما با پیروی از آن، از تاریکی های گمراهی و نادانی ره یابیم.3/42
وَ جَعَلْتَهُ... عَلَمَ نَجَاةٍ لَا یَضِلُّ مَنْ أَمَّ قَصْدَ سُنَّتِهِ
و آن را نشانه نجاتی قرار دادی که هر کس قصد راه و روش آن کند، گمراه نمی شود.3/42
وَ جَعَلْتَ عَلَی ذَلِکَ الْبَابِ دَلِیلًا مِنْ وَحْیِکَ لِئَلَّا یَضِلُّوا عَنْهُ
و بر آن درْ از وحی خود، راهنمایی قرار داده ای تا از آن گمراه نشوند.10/45
وَ حُلْ بَیْنِی وَ بَیْنَ عَدُوٍّ یُضِلُّنِی
و میان من و دشمنی که مرا گمراه می کند، جدایی انداز.99/47
وَ لَا تَرْمِ بِی رَمْیَ مَنْ سَقَطَ مِنْ عَیْنِ رِعَایَتِکَ... بَلْ خُذْ بِیَدِی مِنْ... وَهْلَةِ الْمُتَعَسِّفِینَ
و مرا دور نینداز همانند دور انداختن کسی که از چشم مراقبت تو افتاده. بلکه از وحشت گمراهان، دستم را بگیر (نجاتم ده).104/47
وَ لَا تَجْعَلْنِی... فِتْنَةً لِمَنْ نَظَرَ
ص: 1040
و مرا موجب گمراهیِ بینندگان، قرار نده.124/47
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ قَدْ غَلَبَ عَلَیْهِ الْأَمَلُ، وَ فَتَنَهُ الْهَوَی
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که آرزو بر او چیره گشته، و خواهش نفس او را گمراه نموده است.9و8/52
نَجِّنِی مِنْ مُضِلَّاتِ الْفِتَنِ
مرا از آزمایش های گمراه کننده نجات ده.8/54
گم شدن فقدان
گناه خطا و نیز نافرمانی
وَ اعْصِمْنَا مِنْ سُوءِ مُفَارَقَتِهِ بِارْتِکَابِ جَرِیرَةٍ، أَوِ اقْتِرَافِ صَغِیرَةٍ أَوْ کَبِیرَةٍ
و از بدیِ جدایی از آن (روز)، بر اثر انجام گناهی یا مرتکب شدن گناه صغیره یا کبیره، حفظمان کن.13/6
وَ اجْعَلْ خِتَامَ مَا تُحْصِی عَلَیْنَا کَتَبَةُ أَعْمَالِنَا. تَوْبَةً مَقْبُولَةً لَا تُوقِفُنَا بَعْدَهَا عَلَی ذَنْبٍ اجْتَرَحْنَاهُ
و پایان آنچه نویسندگان کارهایمان برای ما می شمارند، توبه پذیرفته شده قرار ده که ما را پس از آن بر گناهِ انجام شده توبیخ نکنی.3/11
أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا تَوْبَةَ... عَالِمٍ بِأَنَّ... التَّجَاوُزَ عَنِ الْإِثْمِ الْجَلِیلِ لَا یَسْتَصْعِبُکَ
در این مکان (که ایستاده ام) به سوی تو بازمی گردم، بازگشت کسی که می داند درگذشتن از معصیت بسیار، بر تو دشوار نیست.13و12/12
أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا تَوْبَةَ... عَالِمٍ بِأَنَّ... احْتِمالَ الْجِنَایَاتِ الْفَاحِشَةِ لَا یَتَکَأَّدُکَ
در این مکان (که ایستاده ام) به سوی تو بازمی گردم، بازگشت کسی که می داند چشم پوشی از جرم های بسیار زشت بر تو سخت نمی باشد.13و12/12
اللَّهُمَّ وَ لِی إِلَیْکَ حَاجَةٌ قَدْ... سَوَّلَتْ لِی نَفْسِی رَفْعَهَا إِلَی مَنْ یَرْفَعُ حَوَائِجَهُ إِلَیْکَ... وَ هِیَ زَلَّةٌ مِنْ زَلَلِ
ص: 1041
الْخَاطِئِینَ، وَ عَثْرَةٌ مِنْ عَثَرَاتِ الْمُذْنِبِینَ
خداوندا و به سوی تو حاجتی دارم که نفس من رفع آن را از کسی که حاجت هایش را از تو طلب کرده برایم می آراید. و این لغزشی از لغزش های خطاکاران و افتادنی از افتادن های گناهکاران است.15/13
اللَّهُمَّ یَا مَنْ بِرَحْمَتِهِ یَسْتَغیثُ الْمُذْنِبُونَ
خداوندا ای کسی که گناهکاران به رحمت او فریادرسی می جویند.1/16
وَ أَنَا الَّذِی أَفْنَتِ الذُّنُوبُ عُمُرَهُ
و منم آنکه گناهان عمرش را به فنا داده.14/16
وَ إِنَّمَا أُوَبِّخُ بِهَذَا نَفْسِی طَمَعًا فِی رَأْفَتِکَ الَّتِی بِهَا صَلَاحُ أَمْرِ الْمُذْنِبِینَ
و تنها از این رو خود را به این صورت سرزنش می کنم، چون طمع در مهربانی تو دارم - که اصلاح کار گناهکاران به آنست - .28/16
اللَّهُمَّ وَ هَذِهِ رَقَبَتِی قَدْ أَرَقَّتْهَا الذُّنُوبُ
خداوندا و این گردن من است که گناهان آن را باریک نموده.29/16
وَ لَا تَجْعَلْ لِفَاجِرٍ وَ لَا کَافِرٍ عَلَیَّ مِنَّةً
و برای بدکار و کافر، بر من منّت قرار نده.12/21
إِنْ هَمَمْنَا بِفَاحِشَةٍ شَجَّعَنَا عَلَیْهَا
اگر گناه بزرگی را قصد کنیم، (شیطان) ما را بر آن دلیر گردانَد.7/25
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمَعْصُومِینَ مِنَ الذُّنُوبِ وَ الزَّلَلِ وَ الْخَطَاءِ بِتَقْوَاکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) با ترس از تو، از گناهان و نادرستی و خطا نگه داشته شده اند، قرار ده.11و10/25
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُ-حَالِ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ الذُّنُوبِ بِقُدْرَتِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) به قدرت تو میان آنها و گناهان فاصله افتاده، قرار ده.11و10/25
هَذَا مَقَامُ مَنْ تَدَاوَلَتْهُ أَیْدِی الذُّنُوبِ
ص: 1042
این مقام کسی است که بازیچه دست های گناهان گردیده.6/31
...لِأَنَّکَ الرَّبُّ الْکَرِیمُ الَّذِی لَا یَتَعَاظَمُهُ غُفْرَانُ الذَّنْبِ الْعَظِیمِ
...زیرا تویی پروردگار کریمی، که آمرزش گناه بزرگ در نظر تو بزرگ نیست.10/31
وَ ارْفَعْنِی عَنْ مَصَارِعِ الذُّنُوبِ کَمَا وَضَعْتُ لَکَ نَفْسِی
و مرا از افتادنْگاه های گناهان، بلند گردان، چنانکه خود را برای تو فروافکنده ام.12/31
اللَّهُمَّ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا مِنْ کَبَائِرِ ذُنُوبِی وَ صَغَائِرِهَا
خداوندا من در این جایگاهم، از گناهان بزرگ و کوچکم به درگاهت توبه می کنم.14/31
اللَّهُمَّ أَیُّمَا عَبْدٍ تَابَ إِلَیْکَ وَ هُوَ فِی عِلْمِ الْغَیْبِ عِنْدَکَ... عَائِدٌ فِی ذَنْبِهِ وَ خَطِیئَتِهِ، فَإِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَکُونَ کَذَلِکَ
خداوندا، هر بنده ای که به درگاهت توبه نمود ولی در علم پنهانت، بازگشت کننده به گناه و خطایش باشد، پس همانا من به تو پناه می برم که اینچنین باشم.20/31
وَ إِنْ یَکُنِ الِاسْتِغْفَارُ حِطَّةً لِلذُّنُوبِ فَإِنِّی لَکَ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِینَ
و اگر درخواست آمرزشْ سبب ریختن گناهان است، پس من به درگاه تو از آمرزش خواهانم.28/31
إِنَّکَ أَنْتَ التَّوَّابُ عَلَی الْمُذْنِبِینَ
همانا تو توبه گنهکاران را می پذیری.29/31
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ... مِنْ کُلِّ إِثْمٍ عَرَضَ لِی فَلَمْ أَهْجُرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از هر گناهی که برایم پیش آمد، پس از آن دوری نکردم.1/38
وَ ازْوِ حِرْصِی عَنْ کُلِّ مَأْثَمٍ
و حرص مرا از هر گناهی دور کن.1/39
وَ أَسْتَحْمِلُکَ مِنْ ذُنُوبِی مَا قَدْ بَهَظَنِی حَمْلُهُ
ص: 1043
و از تو می خواهم گناهانم را از من برداری که حملش بر من فشار می آورد.8/39
وَ اجْعَلْنِی أُسْوَةَ مَنْ قَدْ... خَلَّصْتَهُ بِتَوْفِیقِکَ مِنْ وَرَطَاتِ الْمُ-جْرِمِینَ
و مرا اسوه کسی گردان که به توفیق خود، او را از منجلاب های مجرمان، رهاندی.10/39
فَأَمَّا أَنْتَ یَا إِلَهِی فَأَهْلٌ أَنْ... لَا یَیْأَسَ مِنْکَ الْمُ-جْرِمُونَ
و امّا تو ای خدای من، پس شایسته ای که گنهکاران از تو مأیوس نگردند.13/39
وَ اغْسِلْ بِهِ دَرَنَ قُلُوبِنَا وَ عَلَائِقَ أَوْزَارِنَا
و به وسیله آن (قرآن)، چرکی دل هایمان و وابستگی های گناهانمان را بشوی.11/42
وَ لَا تَفْضَحْنَا فِی حَاضِرِی الْقِیَامَةِ بِمُوبِقَاتِ آثَامِنَا
و ما را با گناهان هلاک کننده مان، در برابر حاضرانِ قیامت، رسوا نکن.14/42
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ هِلَالَ... طَهَارَةٍ لَا تُدَنِّسُهَا الْآثَامُ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه طهارتی قرار دهد، که گناهان آن را آلوده نکند.4/43
وَ اعْصِمْنَا فِیهِ مِنَ الْحَوْبَةِ، وَ احْفَظْنَا فِیهِ مِنْ مُبَاشَرَةِ مَعْصِیَتِکَ
و ما را در آن (ماه) از گناه حفظ کن و ما را در آن از انجام دادن نافرمانی ات نگهدار.6/43
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نَتَقَرَّبَ إِلَیْکَ فِیهِ مِنَ الْأَعْمَالِ الزَّاکِیَةِ بِمَا تُطَهِّرُنَا بِهِ مِنَ الذُّنُوبِ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که در آن (ماه) با اعمال شایسته به سوی تو تقرّب می جوییم که بدین وسیله ما را با آن، از گناهان پاک کنی.11و10/44
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَمْحَاکَ لِلذُّنُوبِ
درود بر تو. چه محوکننده بودی، گناهان را!.31/45
ص: 1044
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَطْوَلَکَ عَلَی الْمُ-جْرِمِینَ
درود بر تو. چه طولانی بودی، بر گناهکاران!.32/45
اللَّهُمَّ وَ مَا أَلْمَمْنَا بِهِ فِی شَهْرِنَا هَذَا مِنْ لَمَمٍ أَوْ إِثْمٍ، أَوْ وَاقَعْنَا فِیهِ مِنْ ذَنْبٍ... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... وَ اعْفُ عَنَّا بِعَفْوِکَ
خداوندا و گناه کوچک یا بزرگی که در این ماه به آن نزدیک شدیم یا گناهی که در آن انجام دادیم؛ پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به عفو خود از ما درگذر.47/45
وَ اجْعَلْهُ مِنْ خَیْرِ یَوْمٍ مَرَّ عَلَیْنَا... أَمْحَاهُ لِذَنْبٍ
و آن را از بهترین روزهایی که بر ما گذشته است قرار ده که محوکننده ترین آن، برای گناه باشد.48/45
وَ اغْفِرْ لَنَا مَا خَفِیَ مِنْ ذُنُوبِنَا وَ مَا عَلَنَ
و گناهان پنهان و آشکار ما را بیامرز.48/45
اللَّهُمَّ وَ مَنْ... اتَّقَی ذُنُوبَهُ حَقَّ تُقَاتِهَا... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ
خداوندا و هر کس از گناهان خویش به طوری که حقِّ پرهیز کردن بوده پرهیز نموده؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش.50/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا... مِنْ کُلِّ ذَنْبٍ أَذْنَبْنَاهُ... تَوْبَةَ مَنْ لَا یَنْطَوِی عَلَی رُجُوعٍ إِلَی ذَنْبٍ
خداوندا ما در روزِ فطرمان، از هر گناهی که آن را مرتکب شده ایم، به درگاه تو توبه می کنیم. توبه کسی که بازگشتن به گناه را در دل ندارد.52/45
هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ... مُعْتَرِفًا بِعَظِیمٍ مِنَ الذُّنُوبِ تَحَمَّلْتُهُ
اینک منم در پیشگاه تو، اعتراف کننده به بزرگی گناهانی که زیر بار آن رفته ام.69/47
فَعُدْ عَلَیَّ بِمَا تَعُودُ بِهِ - عَلَی مَنِ اقْتَرَفَ - مِنْ تَغَمُّدِکَ
پسْ بر من از پوششت، همان چیزی را که به کسی که گناه کرده می دهی، عطا کن.70/47
أَنَا الْجَانِی عَلَی نَفْسِهِ
ص: 1045
منم گنهکار بر خود.82/47
أَشْعِرْ قَلْبِیَ الِازْدِجَارَ عَنْ... فَوَاضِحِ الْحَوْبَاتِ
دلم را به خودداری از نافرمانی های رسواکننده بپوشان.107/47
وَ هَبْ لِی عِصْمَةً... تَفُکَّنِی مِنْ أَسْرِ الْعَظَائِمِ
و به من عصمتی بخش که از بند گناهان بزرگ رهایم سازد.111/47
تَغَمَّدْنِی فِیما اطَّلَعْتَ عَلَیْهِ مِنِّی بِمَا یَتَغَمَّدُ بِهِ... الْآخِذُ عَلَی الْجَرِیرَةِ لَوْ لَا أَنَاتُهُ
مرا در آنچه بر آن از من آگاهی بپوشان، آنگونه که می پوشاند کیفرکننده بر گناه، (که) اگر شکیبایی اش نبود (کیفر می داد).119/47
وَ تُبْ عَلَیَّ تَوْبَةً نَصُوحًا لَا تُبْقِ مَعَهَا ذُنُوبًا صَغِیرَةً وَ لَا کَبِیرَةً
و توبه ام ده، به توبه خالصی که با آن گناهان کوچک و بزرگ را باقی نگذاری.126/47
وَ لَا تُقَایِسْنِی بِعَظِیَماتِ الْجَرَائِرِ
و مرا با گناهان بزرگ مَسَنج.129/47
إِنِّی... لَمَغْفِرَتُکَ وَ رَحْمَتُکَ أَوْسَعُ مِنْ ذُنُوبِی
همانا آمرزش و رحمت تو، از گناهانم وسیع تر است.4/48
ثُمَّ لَمْ یَمْنَعْکَ طُولُ عُکُوفِهِمْ عَلَی عَظِیمِ الْجُرْمِ أَنْ عُدْتَ عَلَیْهِمْ بِالرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ
سپس اصرار بسیارِ آنان بر جرم های بزرگ، تو را از اینکه به ایشان رحمت و آمرزش ببخشی، بازنداشت.7/48
أَتَیْتُکَ مُقِرًّا بِالْجُرْمِ وَ الْإِسَاءَةِ إِلَی نَفْسِی
به درگاه تو آمده ام، در حالی که اقرار به گناه و بدی بر خود دارم.7/48
اللَّهُمَّ إِنِّی أُصْبِحُ وَ أُمْسِی... مُعْتَرِفًا بِذَنْبِی
خداوندا، من شب را به صبح و صبح را به شام می آورم، در حالی که به گناهم اعتراف دارم.7/52
فَأَنَا الْمُقِرُّ بِذَنْبِی
زیرا من به گناه خود، اقرار داشته ام.4/53
وَ أَسْتَغْفِرُکَ لِمَا سَلَفَ مِنْ ذُنُوبِی
ص: 1046
و برای گناهان گذشته ام از تو آمرزش می خواهم. 26/48
إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا
به درستی که خدا همه گناهان را می آمرزد.2/50
لَکِنْ... مُلْکُکَ أَدْوَمُ مِنْ أَنْ... تَنْقُصَ مِنْهُ مَعْصِیَةُ الْمُذْنِبِینَ
ولی پادشاهی ات پایدارتر از آن است که نافرمانی گنهکاران (چیزی) از آن بکاهد.6/50
أَسْأَلُکَ أَنْ... تَغْفِرَ لِی فَلَسْتُ بَرِیئًا فَأَعْتَذِرَ
از تو می خواهم که بیامرزی ام. زیرا من بی گناه نیستم تا عذری داشته باشم.7/51
وَ أَتَنَصَّلُ إِلَیْکَ مِنْ ذُنُوبِیَ الَّتِی قَدْ أَوْبَقَتْنِی
و به درگاه تو از گناهانم که تباهم ساخته، پوزش می طلبم.8/51
وَ لَمْ تُهْلِکْنِی بِجَرِیرَتِی
و به گناهمْ مرا هلاک ننمودی.11/51
وَ اغْفِرْ لِی مَا تَعْلَمُ مِنْ ذُنُوبِی
و گناهانی را که از من می دانی، بیامرز.13/51
إِنْ تُعَذِّبْ فَأَنَا الظَّالِمُ... الْآثِمُ...
اگر کیفر کنی، این من هستم که ستمکار و گنهکارم.14/51
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ... سُوءَالَ مَنِ اسْتَکْثَرَ ذُنُوبَهُ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که گناهانش را بسیار دانسته است.9و8/52
رَبِّ أَفْحَمَتْنِی ذُنُوبِی
ای پروردگار من، گناهانم خاموشم نموده.1/53
قَدْ أَوْقَفْتُ نَفْسِی مَوْقِفَ الْأَذِلَّاءِ الْمُذْنِبِینَ
خود را در جایگاه خوارانِ گناهکار واداشته ام.2/53
ص: 1047
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ سُوءَالَ مَنِ اشْتَدَّتْ فَاقَتُهُ... وَ کَثُرَتْ ذُنُوبُهُ
خداوندا من از تو می خواهم، (مانند) درخواست کسی که سخت نیازمند، و گناهانش بسیار است.3/54
وَ أَنْتَ الَّذِی اتَّسَعَ الْخَلَائِقُ کُلُّهُمْ فِی وُسْعِهِ
و تویی آنکه همه آفریدگان در گستره قدرتش گنجیده اند.10/16
وَ اقْضِ عَنِّی کُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِیهِ وَ فَرَضْتَهُ عَلَیَّ لَکَ... وَ إِنْ... لَمْ یَسَعْهُ مَالِی وَ لَا ذَاتُ یَدِی
و مرا به انجام آنچه بر من لازم و واجب نموده ای، توفیق ده و گرچه ثروت و دارایی ام گنجایش آن را نداشته باشد.6/22
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ... خُزَّانِ الْمَطَرِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که خزانه داران بارانند.13و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الْقُوَّامِ عَلَی خَزَائِنِ الرِّیَاحِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و زمامداران بر گنجینه بادها.15و11و10/3
وَ یَا مَنْ لَا تَفْنَی خَزَائِنُ رَحْمَتِهِ
و ای کسی که گنج های رحمت او نابود نمی شود.3/5
وَ یَا مَنْ لَا تُفْنِی خَزَائِنَهُ الْمَسَائِلُ
و ای آنکه درخواست ها، گنجینه های او را فانی نمی سازد.7/13
همیشگی بودن گنجینه های الهی
مَا زَوَیْتَ عَنِّی مِنْ مَتَاعِ الدُّنْیَا الْفَانِیَةِ فَاذْخَرْهُ لِی فِی خَزَائِنِکَ الْبَاقِیَةِ
ص: 1048
آنچه از کالای دنیایِ فانی، از من گرفتی، پس آن را برای من در گنجینه های جاوید خود ذخیره فرما.5/30
وَ مَا زَوَیْتَ عَنِّی مِنْ مَتَاعِ الدُّنْیَا الْفَانِیَةِ فَاذْخَرْهُ لِی فِی خَزَائِنِکَ...
و آنچه از کالای دنیایِ فانی، از من گرفتی، پس آن را برای من در گنجینه های خود ذخیره فرما.5/30
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ الْخَطِیبِ بِهِ، وَ عَلَی آلِهِ الْخُزَّانِ لَهُ
پس بر محمّد که با آن سخن راند و بر خاندانش، گنجینه داران آن، درود فرست.6/42
إِنَّ خَزَائِنَکَ لَا تَنْقُصُ بَلْ تَفِیضُ
همانا گنجینه های تو کم نمی شود، بلکه فزونی می یابد.50/45
رَبِّ صَلِّ عَلَی أَطَائِبِ أَهْلِ بَیْتِهِ الَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِکَ، وَ جَعَلْتَهُمْ خَزَنَةَ عِلْمِکَ
پروردگار من، بر پاکیزه تران خانواده اش درود فرست، آنان که برای فرمان خود برگزیدی و آنان را گنجینه داران علمت قرار دادی.56/47
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُخْرِسَ عَنِّی لِسَانَهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا زبانش را درباره من لال کنی.8و7/23
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... لِأَلْسِنَتِنَا عَنِ الْخَوْضِ فِی الْبَاطِلِ مِنْ غَیْرِ مَا آفَةٍ مُخْرِسًا
و قرآن را بندآورنده زبان هایمان از فرورفتن در باطل، بی آنکه از بیماری باشد، قرار ده.10/42
وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً وَ فَرَجًا هَنِیئًا
و از جانب خویش رحمت و گشایشِ گوارا به من ببخش.8/7
ص: 1049
فَمَا أَدْرِی، یَا إِلَهِی، أَیُّ الْحَالَیْنِ أَحَقُّ بِالشُّکْرِ لَکَ؟... أَ وَقْتُ الصِّحَّةِ الَّتِی هَنَّأْتَنِی فِیهَا طَیِّبَاتِ رِزْقِکَ... أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِی مَحَّصْتَنِی بِهَا
ای خدای من نمی دانم کدام یک از این دو حال، به سپاس گزاری برای تو سزاوارتر است؟ آیا وقت تندرستی که در آن روزی های پاکیزه ات را بر من گوارا نمودی؟ یا وقت بیماری که مرا با آن نجات دادی؟4-2/15
وَ انْشُرْ عَلَیْنَا رَحْمَتَکَ بِغَیْثِکَ الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ... وَ تُوَسِّعُ بِهِ فِی الْأَقْوَاتِ، سَحَابًا مُتَرَاکِمًا هَنِیئًا
و رحمتت را با بارانِ فراوان از ابر، بر ما بگستران. و با آن روزی ها فراخی دهی. ابری درهم فشرده، گوارا.3و1/19
وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا... أَثْلَجَ لِصَدْرِی مِنْ شَرْبَةِ الظَّمْآنِ...
و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را برای سینه ام از نوشیدن تشنه کام، مطبوع تر قرار ده.5/24
إِنَّ عَطَاءَکَ لَلْعَطَاءُ الْمُهَنَّا
به درستی که عطای تو، عطایی گواراست.50/45
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا... یُشَرِّفُ بِهِ مَنَازِلَنَا عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ
و سپاس خدای را، سپاسی که با آن، منزلت ما را در جایگاه های گواهان، شرافت (و آبرو) دهد.12و10/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا یَرْتَفِعُ مِنَّا إِلَی أَعْلَی عِلِّیِّینَ فِی کِتَابٍ مَرْقُومٍ یَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ
و سپاس خدای را، سپاسی که از ما به سوی بالاترین مرتبه ها(ی بهشتی) بالا رود، «در کتاب نوشته شده ای که مقرّبان الهی گواه آنند».13و10/1
وَ جَعَلَنَا شُهَدَاءَ عَلَی مَنْ جَحَدَ
و ما را بر کسانی که انکار کرده اند، شاهد گردانْد.2/2
ص: 1050
...یَوْمَ یَأْتِی کُلُّ نَفْسٍ مَعَهَا سَائِقٌ وَ شَهِیدٌ
...روزی که هر شخص با راننده ای و گواهی (از فرشتگان) بیاید.24/3
وَ هَذَا یَوْمٌ حَادِثٌ جَدِیدٌ، وَ هُوَ عَلَیْنَا شَاهِدٌ عَتِیدٌ
و این روزی نو و تازه و گواهی حاضر بر ماست.12/6
اللَّهُمَّ اجْعَلْ لَنَا فِی کُلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِهِ... شَاهِدَ صِدْقٍ مِنْ مَلَائِکَتِکَ
خداوندا برای ما در هر ساعتی از ساعت های این روز، گواه صادقی از فرشتگانت قرار ده.16/6
اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ وَ کَفَی بِکَ شَهِیدًا
خداوندا من تو را گواه می گیرم و گواهی تو کافی است.21/6
وَ أُشْهِدُ سَمَاءَکَ وَ أَرْضَکَ وَ مَنْ أَسْکَنْتَهُمَا...
و آسمانت و زمینت و آنچه در آن دو جای دادی را شاهد می گیرم.21/6
أَنِّی أَشْهَدُ أَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ... وَ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ و خِیَرَتُکَ مِنْ خَلْقِکَ
همانا من شهادت می دهم تویی خدایی که جز تو خدایی نیست و محمّد بنده تو و فرستاده ات و برگزیده تو از بین آفریدگانت است.22و21/6
شَهِدْتُ أَنَّ اللَّهَ قَسَمَ مَعَایِشَ عِبَادِهِ بِالْعَدْلِ
گواهی می دهم که خدا روزی های بندگانش را عادلانه تقسیم نمود.1/35
وَ لَا تَکْشِفْ عَنَّا سِتْرًا سَتَرْتَهُ عَلَی رُؤُوسِ الْأَشْهَادِ
و در برابر گواهان، پرده ای که با آن ما را پوشانده ای کنار نزن.4/11
وَ یَا مَنْ لَا یَحْتَاجُ فِی قَصَصِهِمْ إِلَی شَهَادَاتِ الشَّاهِدِینَ
و ای کسی که در سرگذشت های ایشان از گواهی شهادت دهندگان بی نیاز است.2/14
سُبْحَانَکَ مَا أَعْجَبَ مَا أَشْهَدُ بِهِ عَلَی نَفْسِی
پاک و منزّهی تو، شگفتا از این گواهی که بر خود می دهم.25/16
ص: 1051
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ مَنْ شَهِدَ لَکَ بِالرُّبُوبِیَّةِ
خداوندا و همه این خواسته ها را در حقّ هر که به پروردگاری ات گواهی داد، اجابت فرما.11/17
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ... أَوْ شَهَادَةِ بَاطِلٍ... نُطْقًا بِالْحَمْدِ لَکَ
خداوندا به جای آنچه او (شیطان) بر زبانم جاری ساخته از سخن زشت یا گواهی نادرست، سپاس برای خودت را قرار ده.13/20
...أَشْهَدُ بِذَلِکَ عَلَی نَفْسِی
...بر خود، به این مطلب گواهی می دهم.7/21
وَ لَا أَسْتَشْهِدُ عَلَی صِیَامِی نَهَارًا
و روزی را بر روزه داری ام شاهد نمی گیرم.17/32
فَکُلُّ الْبَرِیَّةِ... شَاهِدَةٌ بِأَنَّکَ مُتَفَضَّلٌ عَلَی مَنْ عَافَیْتَ
پس همه آفریدگان گواهند که تو هر که را عافیت بخشی، به فضل رفتار نموده ای.8/37
وَ جَعَلْتَهُ مُهَیْمِنًا عَلَی کُلِّ کِتَابٍ أَنْزَلْتَهُ
و آن را بر هر کتابی که نازل کرده ای، گواه قرار دادی.1/42
وَ جَعَلْتَهُ... نُورَ هُدًی لَا یَطْفَأُ عَنِ الشَّاهِدِینَ بُرْهَانُهُ
و آن را نور هدایتی قرار دادی که برهانش از (دید) شاهدان، خاموش نمی شود.3/42
وَ اعْصِمْنَا بِهِ مِنْ هُوَّةِ الْکُفْرِ وَ دَوَاعِی النِّفَاقِ حَتَّی یَکُونَ... لِمَا عِنْدَکَ بِتَحْلِیلِ حَلَالِهِ وَ تَحْرِیمِ حَرَامِهِ شَاهِدًا
و با آن (قرآن)، ما را از (سقوط در) گودال کفر و انگیزه های دورویی نگهدار. تا شاهد ما به آنچه نزد توست به حلال دانستن حلالش و حرام شمردن حرامش، باشد.12/42
وَ أَعِنَّا فِی نَهَارِهِ عَلَی صِیَامِهِ، وَ فِی لَیْلِهِ عَلَی الصَّلَاةِ وَ التَّضَرُّعِ إِلَیْکَ، وَ الْخُشُوعِ لَکَ، وَ الذِّلَّةِ بَیْنَ یَدَیْکَ حَتَّی لَا یَشْهَدَ نَهَارُهُ عَلَیْنَا بِغَفْلَةٍ، وَ لَا لَیْلُهُ بِتَفْرِیطٍ
و ما را در روزش به روزه داری آن و در شبش بر نماز و زاری به درگاهت و خشوع برای تو و
ص: 1052
خواری در پیشگاهت، یاری نما. تا روزش بر ما به غفلت و شبش به کوتاهی نمودن گواهی ندهد.17/44
هَذَا مَقَامُ مَنِ اعْتَرَفَ بِسُبُوغِ النِّعَمِ... وَ شَهِدَ عَلَی نَفْسِهِ بِالتَّضْیِیعِ
این جایگاه کسی است که به فراوانی نعمت ها اعتراف کرده و به تباه ساختن (نعمت ها)، به ضرر خود گواهی داده است.15/49
وَ اعْصِمْنَا بِهِ مِنْ هُوَّةِ الْکُفْرِ...
و با آن (قرآن)، ما را از (سقوط در) گودال کفر نگهدار.12/42
فَلَمَّا رَأَیْتَ یَا إِلَهِی تَبَارکْتَ وَ تَعَالَیْتَ دَغَلَ سَرِیرَتِهِ... أَرْکَسْتَهُ لِأُمِّ رَأْسِهِ فِی زُبْیَتِهِ، وَ رَدَدْتَهُ فِی مَهْوَی حُفْرَتِهِ
پس همین که - ای خدای مبارک و والای من - تباهی باطن او را ملاحظه کردی، او را با مغز سر در گودالش (که برای شکار کنده بود)، سرنگون نمودی. و او را در پرتگاه گودالش بازگرداندی.8/49
گور قبر
اللَّهُمَّ وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً الَّذِینَ... اسْتَجَابُوا لَهُ حَیْثُ أَسْمَعَهُمْ حُجَّةَ رِسَالَاتِهِ
خداوندا و بخصوص یاران محمّد، آنان که هنگامی که دلیل رسالت های خود را به گوششان رساند اجابت کردند...3/4
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُصِمَّ عَنْ ذِکْرِی سَمْعَهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا گوشش را از (شنیدن) یاد من، کر سازی.8و7/23
کَانَتْ عَافِیَتُکَ لَنَا... رَدْمًا دُونَ أَسْمَاعِهِمْ
عافیت بخشیدن تو برای ما مانعی در برابر گوش هایشان قرار داد.2/34
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ، وَ
ص: 1053
اسْتِعْمَالِهَا فِیهِ بِمَا یُرْضِیکَ حَتَّی لَا نُصْغِیَ بِأَسْمَاعِنَا إِلَی لَغْوٍ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان و به کار بردنش در آن ماه به آنچه تو را خوشنود می سازد، یاری فرما. تا با گوش هایمان هیچ لغوی گوش ندهیم.6/44
وَ أَنْتَ الَّذِی دَلَلْتَهُمْ بِقَوْلِکَ مِنْ غَیْبِکَ... عَلَی مَا لَوْ سَتَرْتَهُ عَنْهُمْ... لَمْ تَعِهِ أَسْمَاعُهُمْ
و تویی آنکه ایشان را با سخن غیبی خود، راهنمایی به چیزی کردی که اگر آن را از نظرشان می پوشاندی، گوش هایشان آن را فرانمی گرفت.14/45
تُصَرِّفُنِی حَالًا عَنْ حَالٍ... کَمَا نَعَتَّ فِی کِتَابِکَ: نُطْفَةً ثُمَّ عَلَقَةً ثُمَّ مُضْغَةً ثُمَّ عَظْمًا
مرا از حالی به حال دیگر می گرداندی. همچنانکه در کتاب خود وصف نمودی. نخست نطفه سپس خونِ بسته شده و سپس پاره گوشت، سپس استخوان آفریدی.23/32
تُصَرِّفُنِی حَالًا عَنْ حَالٍ حَتَّی انْتَهَیْتَ بِی إِلَی تَمَامِ الصُّورَةِ... کَمَا نَعَتَّ فِی کِتَابِکَ: نُطْفَةً ثُمَّ عَلَقَةً ثُمَّ مُضْغَةً ثُمَّ عَظْمًا ثُمَّ کَسَوْتَ الْعِظَامَ لَحْمًا
مرا از حالی به حال دیگر می گرداندی. تا اینکه مرا به صورت کامل رساندی. همچنانکه در کتاب خود وصف نمودی. نخست نطفه سپس خونِ بسته شده و سپس پاره گوشت، سپس استخوان آفریدی، سپس استخوان ها را با گوشت پوشاندی.23/32
وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ... الْأَنْهَارِ الْمُطَّرِدَةِ بِأَنْوَاعِ الْأَشْرِبَةِ
و آنچه را در آن (بهشت) آماده ساخته ای از جوی هایی که به نوشیدنی های گوناگون روان شده، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز.4/27
وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ... الْأَشْجَارِ الْمُتَدَلِّیَةِ بِصُنُوفِ الَّثمَرِ
و آنچه را در آن (بهشت) آماده ساخته ای از درختانی که شاخه هایشان به انواع میوه ها خم گشته، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز.4/27
ص: 1054
وَ مَنْ سِوَاکَ... مُخْتَلِفُ الْحَالَاتِ
و غیر تو، در حالاتش گوناگون می باشد.11/28
وَ غَرَّقَتْ دُمُوعُهُ خَدَّیْهِ، یَدْعُوکَ بِیَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
و دو گونه اش غرق اشک شده، تو را صدا می زند: ای مهربان ترین مهربانان.9/12
وَ انْشُرْ عَلَیْنَا رَحْمَتَکَ بِغَیْثِکَ الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ، الْمُنْسَاقِ لِنَبَاتِ أَرْضِکَ، الْمُونِقِ فِی جَمِیعِ الْآفَاقِ
و رحمتت را با بارانِ فراوان از ابری که برای رویاندن گیاهِ چشم انداز در همه نواحی زمینت روان است، بر ما بگستران.1/19
گیجی سرگردانی
ص: 1055
ص: 1056
بسم الله الرحمن الرحیم
ص: 1057
با همکاری محققان محترم:
زهره ابراهیمیان
عباسعلی داوری
زهرا رجب زاده
محمد رجب زاده
مهرالسادات صدری
محسن نجار زاده
ص: 1058
فرهنگ نامه موضوعی
صحیفه سجادیه
جلد سوم
ل - ی
سید احمد سجادی
همکاری جمعی از محققان
مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهان
ص: 1059
سرشناسه : سجادی، سیداحمد، 1344 -
عنوان و نام پدیدآور : فرهنگ نامه موضوعی صحیفه سجادیه/ سیداحمد سجادی، با همکاری جمعی از محققان ؛ پژوهش مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهان.
مشخصات نشر : اصفهان: حوزه علمیه اصفهان، مرکز تحقیقات رایانه ای، 1392.
مشخصات ظاهری : 3 ج.
شابک : 600000 ریال: دوره:978-600-6146-37-9 ؛ ج. 1:978-600-6146-34-8 ؛ ج. 2:978-600-6146-35-5 ؛ ج. 3:978-600-6146-36-2
وضعیت فهرست نویسی : فاپا
یادداشت : چاپ قبلی: موسسه فرهنگی مطالعاتی الزهرا (س) ، 1385.
یادداشت : چاپ سوم.
یادداشت : فروست پشت جلد: مجموعه منشورات؛ 12،11
یادداشت : کتابنامه.
مندرجات : ج.1.آ-خ.-ج.2.د-گ.-
موضوع : علی بن حسین (ع)، امام چهارم، 38 - 94ق . صحیفه سجادیه -- فهرست مطالب
موضوع : علی بن حسین (ع)، امام چهارم، 38 - 94ق . صحیفه سجادیه
موضوع : دعاها
شناسه افزوده : حوزه علمیه اصفهان. مرکز تحقیقات رایانه ای
رده بندی کنگره : BP267/1/ع 8ص 3075 1392
رده بندی دیویی : 297/772
شماره کتابشناسی ملی : 3130928
ص: 1060
فَخَلَقَ لَهُمُ اللَّیْلَ... وَ جَعَلَهُ لِبَاسًا لِیَلْبَسُوا مِنْ رَاحَتِهِ وَ مَنَامِهِ
پس شب را برای آنان آفرید و آن را پوشش ساخت تا جامه راحتی و خواب را دربر کنند.5/6
وَ لَا تُلْبِسْنَا بِهِمَا لِبَاسَ الْبَلَاءِ
و به سبب آن دو، جامه بلا بر ما نپوشان.1/36
وَ اکْسُنَا بِهِ حُلَلَ الْأَمَانِ یَوْمَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ فِی نُشُورِنَا
و با آن (قرآن)، ما را در سهمناک ترین روز، هنگامی که از قبرها سربرمی آوریم، به جامه های امان بپوشان.11/42
وَ سَرْبِلْنِی بِسِرْبَالِ عَافِیَتِکَ
و لباس عافیت خود را به من بپوشان.112/47
وَ أَنَا یَا إِلَهِی عَبْدُکَ الَّذِی أَمَرْتَهُ بِالدُّعَاءِ، فَقَالَ: لَبَّیْکَ وَ سَعْدَیْکَ
و من - ای خدای من - بنده توام که او را به نیایش کردن فرمان دادی. پس گفت: اطاعت می کنم و گوش به فرمانم.13/16
لَبَّیْکَ لَبَّیْکَ، تَسْمَعُ مَنْ شَکَا إِلَیْکَ
در فرمانبری ات پابرجایم. کسی را که به درگاه تو شکایت کند، می شنوی.12/51
وَ افْسَحْ لَنَا بِرَحْمَتِکَ فِی ضِیقِ مَلَاحِدِنَا
و به رحمتت، تنگی لحدهایمان را برای ما گشاد گردان.14/42
ص: 1061
فَخَلَقَ لَهُمُ اللَّیْلَ... لِیَنَالُوا بِهِ لَذَّةً وَ شَهْوَةً
پس شب را برای آنان آفرید تا به سبب آن خوشی و کام دل یابند.5/6
وَ أَذِقْنِی بَرْدَ السَّلَامَةِ
و گوارایی سلامتی را به من بچشان.6/15
وَ ارْزُقْنِی خَوْفَ غَمِّ الْوَعِیدِ، وَ شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ، حَتَّی أَجِدَ لَذَّةَ مَا أَدْعُوکَ لَهُ
و ترسِ اندوهِ وعده ها(ی عذاب) و اشتیاقِ پاداشِ وعده ها(ی بهشتی) را روزی ام فرما. تا لذّت آنچه را که تو را برای آن می خوانم، دریابم.9/22
وَ اسْتَغَاثَ بِکَ مِنْ عَظِیمِ مَا وَقَعَ بِهِ فِی عِلْمِکَ وَ قَبِیحِ مَا فَضَحَهُ فِی حُکْمِکَ: مِنْ ذُنُوبٍ أَدْبَرَتْ لَذَّاتُهَا فَذَهَبَتْ، وَ أَقَامَتْ تَبِعَاتُهَا فَلَزِمَتْ
و در (گناهان) بزرگی که می دانی به آن گرفتار شده و از (کار) زشتی که در حکم تو رسواگر است، از تو کمک خواسته. از گناهانی که لذّت هایش سپری شد و گذشت و پیامدهای آن به جای ماند و پایدار شد.9/31
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا... شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ، حَتَّی نَجِدَ لَذَّةَ مَا نَدْعُوکَ بِهِ
خداوندا شوقِ پاداشِ وعده داده شده را روزی ما گردان. تا خوشی آنچه از تو می خواهیم، دریابیم.53/45
وَ أَوْجِدْنِی بَرْدَ عَفْوِکَ
و مرا از لذّت بخشایشت، کامیاب گردان.125/47
قَدْ أَرْعَشَتْ خَشْیَتُهُ رِجْلَیْهِ
ترس پاهایش را به لرزه انداخته.9/12
قَدْ تَرَی یَا إِلَهِی... انْتِقَاضَ جَوَارِحِی مِنْ هَیْبَتِکَ
ای خدای من، لرزش اندامم را از هیبت خود
ص: 1062
می بینی.19/16
اللَّهُمَّ فَارْحَمْ... اضْطِرَابَ أَرْکَانِی مِنْ هَیْبَتِکَ
خداوندا، پس به لرزش اندامم از شکوهت، رحم فرما.23/31
وَ ثَبِّتْ بِهِ عِنْدَ اضْطِرَابِ جِسْرِ جَهَنَّمَ یَوْمَ الْمَ-جَازِ عَلَیْهَا زَلَلَ أَقْدَامِنَا
و هنگام لرزیدن پل دوزخ، در آن روز که بر آن عبور می کنیم، لغزش گام های ما را به وسیله آن (قرآن)، پابرجا گردان.15/42
اللَّهُمَّ وَ اهْزِمْ جُنْدَهُ
خداوندا و لشکرش را شکست ده.13/17
وَ ابْعَثْ عَلَیْهِمْ جُنْدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ...
و بر آنان سپاهی از فرشتگانت را بفرست.11/27
اللَّهُمَّ یَا ذَا... السُّلْطَانِ الْمُمْتَنِعِ بِغَیْرِ جُنُودٍ وَ لَا أَعْوَانٍ
خداوندا ای فرمانروای استوارِ بدون لشکریان و یاران.2و1/32
وَ امْدُدْهُ بِجُنْدِکَ الْأَغْلَبِ
و با چیره ترین لشکرت، به او کمک رسان.61/47
وَ أَدْبَرَ مُوَلِّیًا قَدْ أَخْلَفَتْ سَرَایَاهُ
و پشت کرده، فرار نمود. در حالی که سپاهیانش از آنچه گفته بودند، تخلّف کردند.6/49
لطف تفضّل
وَ تَسَبَّبَتْ بِلُطْفِکَ الْأَسْبَابُ
و به لطف تو وسیله ها فراهم گردید.2/7
وَ تَلَطَّفْتَ فِی التَّرْغِیبِ
و با لطف خود، ترغیب نموده ای.21/46
سُبْحَانَکَ مِنْ لَطِیفٍ مَا أَلْطَفَکَ
پاک و منزّهی! ای لطیفی که چه بسیار لطیفی!23/47
ص: 1063
اللَّهُمَّ وَفِّرْ بِلُطْفِکَ نِیَّتِی
خداوندا به لطف خود نیّت مرا کامل گردان.2/20
وَ ادْرَأْ عَنِّی بِلُطْفِکَ
و به لطفت، (هر شرّی را) از من دور کن.21/20
وَ اقْبِضْنِی بِلُطْفِکَ عَنِ التَّبْذِیرِ
و مرا - به لطف خود - از ولخرجی باز دار.3/30
اللَّهُمَّ الْعَنْ أَعْدَاءَهُمْ... وَ أَشْیَاعَهُمْ وَ أَتْبَاعَهُمْ
خداوندا، دشمنان ایشان و دوستان و پیروانشان را لعنت کن.10/48
اللَّهُمَّ الْعَنْ أَعْدَاءَهُمْ... وَ مَنْ رَضِیَ بِفِعَالِهِمْ
خداوندا، دشمنان ایشان و هر که را به کردارشان خوشنود می شود، لعنت کن.10/48
اللَّهُمَّ وَ لِی إِلَیْکَ حَاجَةٌ قَدْ... سَوَّلَتْ لِی نَفْسِی رَفْعَهَا إِلَی مَنْ یَرْفَعُ حَوَائِجَهُ إِلَیْکَ... وَ هِیَ زَلَّةٌ مِنْ زَلَلِ الْخَاطِئِینَ، وَ عَثْرَةٌ مِنْ عَثَرَاتِ الْمُذْنِبِینَ
خداوندا و به سوی تو حاجتی دارم که نفس من رفع آن را از کسی که حاجت هایش را از تو طلب کرده برایم می آراید. و این لغزشی از لغزش های خطاکاران و افتادنی از افتادن های گناهکاران است.15/13
وَ نَهَضْتُ بِتَوْفِیقِکَ مِنْ زَلَّتِی
و با توفیق تو از لغزیدنم برخاستم.16/13
وَ رَجَعْتُ وَ نَکَصْتُ بِتَسْدِیدِکَ عَنْ عَثْرَتِی
و با راهنمایی تو برگشته و از لغزشم دست برداشتم.16/13
ص: 1064
وَ ارْزُقْنِی... الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ...
و خویشتن داری از لغزش ها را روزی ام کن.13/22
وَ إِلَّا تَقِنَا خَبَالَهُ یَسْتَزِلَّنَا
و اگر ما را از تبهکاری اش نگه نداری، به لغزشمان اندازد.7/25
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمَعْصُومِینَ مِنَ الذُّنُوبِ وَ الزَّلَلِ وَ الْخَطَاءِ بِتَقْوَاکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) با ترس از تو از گناهان و نادرستی و خطا نگه داشته شده اند، قرار ده.11و10/25
اللَّهُمَّ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا مِنْ... سَوَالِفِ زَلَّاتِی وَ حَوَادِثِهَا
خداوندا من در این جایگاهم، از لغزش های گذشته و تازه ام، به درگاهت توبه می کنم.14/31
وَ أَقِلْنِی عَثَرَاتِی بِحُسْنِ إِقَالَتِکَ
و به نیکویی گذشتت، از لغزش هایم درگذر.32/32
وَ اجْعَلْ نَدَامَتِی عَلَی مَا وَقَعْتُ فِیهِ مِنَ الزَّلَّاتِ... تَوْبَةً تُوجِبُ لِی مَحَبَّتَکَ
و پشیمانی ام را از لغزش هایی که به آن دچار شدم، توبه ای قرار ده که دوستی تو را نسبت به من لازم گردانَد.3/38
وَ ثَبِّتْ بِهِ عِنْدَ اضْطِرَابِ جِسْرِ جَهَنَّمَ یَوْمَ الْمَ-جَازِ عَلَیْهَا زَلَلَ أَقْدَامِنَا
و هنگام لرزیدن پل دوزخ، در آن روز که بر آن عبور می کنیم، لغزش گام های ما را به وسیله آن (قرآن)، پابرجا گردان.15/42
وَ یَا مَنْ یَمُنُّ بِإِقَالَةِ الْعَاثِرِینَ
و ای آنکه با احسان خود لغزشکاران را می بخشایی.75/47
أَنَا الْمُسِیءُ الْمُعْتَرِفُ الْخَاطِئُ الْعَاثِرُ
ص: 1065
منم بدکارِ اعتراف کننده خطاکار لغزشکار.76/47
وَ أَقِلْنِی عَثْرَتِی
و از لغزشم درگذر.16/48
وَ أَسْتَقِیلُکَ عَثَرَاتِی
و از تو می خواهم که از لغزش هایم درگذری.8/51
أَنْتَ الَّذِی... أَقَلْتَ عِنْدَ الْعِثَارِ زَلَّتِی
تویی که هنگام (به گناه) افتادن، از لغزشم درگذشتی.4/51
یَا مُقِیلِی عَثْرَتِی
ای درگذرنده از لغزشم.7/51
مَوْلَایَ ارْحَمْ... زَلَّةَ قَدَمِی
مولای من! بر لغزش گام هایم رحم کن.4/53
سُبْحَانَکَ لَا تُحَسُّ... وَ لَا تُمَسُّ
پاک و منزّهی! نه حس می شوی و نه لمس می گردی.27/47
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... حُسْنِ مُوَاسَاتِهِمْ بِالْمَاعُونِ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در همیاری نیکو در مایحتاج زندگی یشان، توفیق ده.2/26
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی... لَا نُسْرِعَ بِأَبْصَارِنَا إِلَی لَهْوٍ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما. تا با چشم هایمان به سوی هیچ لهوی نشتابیم.6/44
إِلَهِی هَدَیْتَنِی فَلَهَوْتُ
ص: 1066
خدای من، مرا راه نمودی، پس به کار بیهوده مشغول شدم.1/49
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ نَفْسُهُ لَاهِیَةٌ لِطُولِ أَمَلِهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که نفس او به خاطر آرزوهای درازش، به بیهوده کاری مشغول شده.8/52
لیاقت شایستگی
ص: 1067
ص: 1068
وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... حَیَّاتِهَا الصَّالِقَةِ بِأَنْیَابِهَا
و از مارهای آن که با نیش هایشان می زنند، به تو پناه می برم.31/32
مال ثروت و نیز دارایی
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ مَالِکٍ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و مالک.18و11و10/3
ماندگاری بقا
وَ اجْعَلْ... ظَعْنَهُ وَ إِقَامَتَهُ، فِیکَ وَ لَکَ
و مسافرت و اقامتش را، در راه خود و برای خود قرار ده.14/27
وَ اسْتَغَاثَ بِکَ مِنْ عَظِیمِ مَا وَقَعَ بِهِ فِی عِلْمِکَ وَ قَبِیحِ مَا فَضَحَهُ فِی حُکْمِکَ: مِنْ ذُنُوبٍ أَدْبَرَتْ لَذَّاتُهَا فَذَهَبَتْ، وَ أَقَامَتْ تَبِعَاتُهَا فَلَزِمَتْ
و در (گناهان) بزرگی که می دانی به آن گرفتار شده و از (کار) زشتی که در حکم تو رسواگر است، از تو کمک خواسته. از گناهانی که لذّت هایش سپری شد و گذشت، و پیامدهای آن به جای ماند و پایدار شد.9/31
وَ بَارِکْ لَنَا فِی حُلُولِ دَارِ الْبِلَی، وَ طُولِ الْمُقَامَةِ بَیْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَی
و فرود آمدن در خانه پوسیدن (قبر) و ماندن طولانی در میان طبقه های خاک را برای ما مبارک گردان.14/42
ص: 1068
وَ قَدْ أَقَامَ فِینَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ
و این ماه در بین ما (در) مقام پسندیده اقامت کرد.22/45
مانع سدّ
أَیُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِیعُ، الدَّائِبُ السَّرِیعُ، الْمُتَرَدِّدُ فِی مَنَازِلِ التَّقْدِیرِ، الْمُتَصَرِّفُ فِی فَلَکِ التَّدْبِیرِ
ای آفریده فرمانبردار، و کوشای شتابنده، که در منزل های قرارداده شده، آمد و شد می کنی و در فلک تدبیر تصرّف می کنی.1/43
آمَنْتُ بِمَنْ نَوَّرَ بِکَ الظُّلَمَ
ایمان آوردم به کسی که به وسیله تو ظلمت ها را نورانی ساخت.2/43
آمَنْتُ بِمَنْ... أَوْضَحَ بِکَ الْبُهَمَ
ایمان آوردم به کسی که با تو مبهمات را واضح نمود.2/43
وَ جَعَلَکَ آیَةً مِنْ آیَاتِ مُلْکِهِ، وَ عَلَامَةً مِنْ عَلَامَاتِ سُلْطَانِهِ
و تو را نشانه ای از نشانه های پادشاهی اش و علامتی از علامت های سلطنتش قرار داد.2/43
وَ امْتَهَنَکَ بِالزِّیَادَةِ وَ النُّقْصَانِ، وَ الطُّلُوعِ وَ الْأُفُولِ، وَ الْإِنَارَةِ وَ الْکُسُوفِ، فِی کُلِّ ذَلِکَ أَنْتَ لَهُ مُطِیعٌ، وَ إِلَی إِرَادَتِهِ سَرِیعٌ
و تو را با فزونی و کاستی و طلوع و غروب، و نورفشانی و گرفتگی، به خدمت گرفت. و در همه آن حالات، تو مطیع او هستی و به سوی خواسته اش، شتابنده ای.2/43
سُبْحَانَهُ مَا أَعْجَبَ مَا دَبَّرَ فِی أَمْرِکَ!
پاک و منزّه است او. چه شگفت انگیز است، آنچه در امر تو تدبیر نمود!3/43
سُبْحَانَهُ مَا... أَلْطَفَ مَا صَنَعَ فِی شَأْنِکَ!
پاک و منزّه است او. چقدر لطیف است، آن صنعتی که درباره کار تو انجام داد!3/43
جَعَلَکَ مِفْتَاحَ شَهْرٍ حَادِثٍ لِأَمْرٍ حَادِثٍ
ص: 1069
تو را کلید ماهی نو برای کاری نو قرار داد.3/43
فَأَسْأَلُ اللَّهَ رَبِّی وَ رَبَّکَ، وَ خَالِقِی وَ خَالِقَکَ، وَ مُقَدِّرِی وَ مُقَدِّرَکَ، وَ مُصَوِّرِی وَ مُصَوِّرَکَ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ...
پس از خدایی که پروردگار من و پروردگار تو، و آفریننده من و آفریننده تو، و تقدیرکننده من و تقدیرکننده تو، و صورتگر من و صورتگر تو است، درخواست می کنم که بر محمّد و خاندانش درود فرستد.4/43
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ هِلَالَ بَرَکَةٍ لَا تَمْحَقُهَا الْأَیَّامُ، وَ طَهَارَةٍ لَا تُدَنِّسُهَا الْآثَامُ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه با برکتی قرار دهد، که (گذشت) روزها از بینش نبرد و طهارتی که گناهان آن را آلوده نکند.4/43
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ أَمْنٍ مِنَ الْآفَاتِ، وَ سَلَامَةٍ مِنَ السَّیِّئَاتِ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه ایمنی از آفت ها و سلامتی از بدی ها قرار دهد.5و4/43
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ سَعْدٍ لَا نَحْسَ فِیهِ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه سعادتمندی بی تیره بختی قرار دهد.5و4/43
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ... یُمْنٍ لَا نَکَدَ مَعَهُ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه برکتی بی گرفتاری با آن، قرار دهد.5و4/43
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ... یُسْرٍ لَا یُمَازِجُهُ عُسْرٌ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه آسانی نیامیخته با دشواری قرار دهد.5و4/43
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ... خَیْرٍ لَا یَشُوبُهُ شَرٌّ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه خیر ناآلوده با شرّ، قرار دهد.5و4/43
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ أَمْنٍ وَ إِیمَانٍ، وَ نِعْمَةٍ وَ إِحْسَانٍ وَ سَلَامَةٍ وَ إِسْلَامٍ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه
ص: 1070
ایمنی و ایمان و نعمت و احسان و سلامت و اسلام قرار دهد.5و4/43
وَ اجْعَلْنَا مِنْ... أَزْکَی مَنْ نَظَرَ إِلَیْهِ، وَ أَسْعَدَ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ، وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِلتَّوْبَةِ، وَ اعْصِمْنَا فِیهِ مِنَ الْحَوْبَةِ، وَ احْفَظْنَا فِیهِ مِنْ مُبَاشَرَةِ مَعْصِیَتِکَ
و ما را از پاک ترین کسانی که به سوی آن (ماه) نگریسته(اند) و نیک بخت ترین کسانی که تو را در آن بندگی نموده(اند)، قرار ده و ما را در آن برای توبه توفیق ده و ما را در آن از گناه حفظ کن و ما را در آن از انجام دادن نافرمانی ات نگهدار.6/43
وَ أَوْزِعْنَا فِیهِ شُکْرَ نِعْمَتِکَ، وَ أَلْبِسْنَا فِیهِ جُنَنَ الْعَافِیَةِ، وَ أَتْمِمْ عَلَیْنَا بِاسْتِکْمَالِ طَاعَتِکَ فِیهِ الْمِنَّةَ
و در آن (ماه) شکر نعمتت را به ما الهام کن و در آن پوشش های عافیت را به ما بپوشان و با کامل کردن طاعتت در آن، نعمت را بر ما تمام گردان.7/43
وَ جُودُکَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِینَ
و بخشش تو برای درخواست کنندگان، روا است.14/46
مباهات فخرفروشی
مبادرت شتاب
مبالغه اغراق
آمَنْتُ بِمَنْ... أَوْضَحَ بِکَ الْبُهَمَ
ایمان آوردم به کسی که با تو مبهمات را واضح نمود.2/43
متابعت پیروی
متاع کالا
متراکم
وَ انْشُرْ عَلَیْنَا رَحْمَتَکَ بِغَیْثِکَ الْمُغْدِقِ مِنَ السَّحَابِ... وَ تُوَسِّعُ بِهِ فِی الْأَقْوَاتِ، سَحَابًا مُتَرَاکِمًا...
و رحمتت را با بارانِ فراوان از ابر، بر ما بگستران. و با آن روزی ها فراخی دهی. ابری درهم فشرده.3و1/19
ص: 1071
فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَفْزَعُ إِلَی الْإِقْرَارِ بِمُتَشَابِهِهِ
پس ما را از کسانی قرار ده که خود را در پناه اقرار به (آیات) متشابه اش قرار می دهند.4/42
وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ... یَأْوِی مِنَ الْمُتَشَابِهَاتِ إِلَی حِرْزِ مَعْقِلِهِ
و ما را از کسانی قرار ده از متشابهات به پناهگاه محکمش پناه می برند.7/42
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللَّیَالِی مُونِسًا... حَتَّی تُوصِلَ إِلَی قُلُوبِنَا... زَوَاجِرَ أَمْثَالِهِ
و قرآن را مونس ما در تاریکی های شب قرار ده. تا مَثل های بازدارنده اش را، به دل های ما برسانی.10/42
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللَّیَالِی مُونِسًا... حَتَّی تُوصِلَ إِلَی قُلُوبِنَا فَهْمَ عَجَائِبِهِ، وَ زَوَاجِرَ أَمْثَالِهِ الَّتِی ضَعُفَتِ الْجِبَالُ الرَّوَاسِی عَلَی صَلَابَتِهَا عَنِ احْتَِمالِهِ
و قرآن را مونس ما در تاریکی های شب قرار ده. تا درک شگفتی های آن و مَثل های بازدارنده اش را که کوه های استوار با محکمیشان از تحمّل آن ناتوانند، به دل های ما برسانی.10/42
مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ، وَ اللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ
داستان کسانی که دارایی هایشان را در راه خدا می بخشند، مانند داستان دانه ایست که هفت خوشه رویانده، که در هر خوشه صد دانه باشد و خدا برای هر که بخواهد، چندین برابر می کند.13/45
وَ ضَرَبْتَ الْأَمْثَالَ
و مَثَل ها زده ای.21/46
مِثل همانند
مجازات کیفر
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا غَازٍ غَزَاهُمْ مِنْ أَهْلِ مِلَّتِکَ، أَوْ مُجَاهِدٍ جَاهَدَهُمْ... فَلَقِّهِ الْیُسْرَ
ص: 1072
خداوندا و هر رزمنده ای از اهل دینت که با آنها بجنگد و هر مجاهدی که با ایشان جهاد نماید، پس او را با آسانی روبرو کن.13/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا، أَوْ هَمَّ بِجِهَادٍ فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ، وَ أَوْجِبْ لَهُ ثَوَابَ الْمُ-جَاهِدِینَ
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، و آهنگ جهاد نمود، امّا ناتوانی او را بازداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس و پاداش مجاهدان را برای او واجب گردان.17/27
وَ زَیِّنْ بِهِمْ مَحْضَرِی
و مجلس مرا به وسیله ایشان آراسته نما.4/25
وَ اعْمُرْ بِی مَجَالِسَ الصَّالِحِینَ
و مجالس شایستگان را به وسیله من آباد ساز.4/41
مجیز چاپلوسی
محبّت دوستی
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنَ... حِرْمَانِ الثَّوَابِ، وَ حُلُولِ الْعِقَابِ
و پناه می بریم به تو از بی بهره گی از پاداش و فرود آمدن کیفر.9/8
وَ لَا تَقْطَعْ رَجَاءَنَا بِمَنْعِکَ، فَتَکُونَ قَدْ... حَرَمْتَ مَنِ اسْتَرْفَدَ فَضْلَکَ
و به منع خویش، ما را ناامید مکن. وگرنه آنکه از احسانت بخشش خواسته، محروم نموده ای.3/10
وَ مَنْ تَوَجَّهَ بِحَاجَتِهِ إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ... فَقَدْ تَعَرَّضَ لِلْحِرْمَانِ
و هر که برای حاجتش به یکی از آفریدگانِ تو رو آورد، بی گمان خود را در معرض ناامیدی قرار داده.14/13
ص: 1073
فَمَا أَنَا... بِأَوَّلِ سَائِلٍ سَأَلَکَ فَأَفْضَلْتَ عَلَیْهِ وَ هُوَ یَسْتَوْجِبُ الْحِرْمَانَ
پس من نخستین سؤال کننده نیستم که از تو درخواست کرده و به او تفضّل نمودی، با اینکه سزاوار بی بهرگی است.20/13
إِلَهِی... لَا تَحْرِمْنِی وَ قَدْ رَغِبْتُ إِلَیْکَ
خدای من، مرا که از تو درخواست کرده ام محروم نساز.17/16
وَ سَدِّدْنِی لِأَنْ... أُثِیبَ مَنْ حَرَمَنِی بِالْبَذْلِ
و مرا توفیق ده تا به آنکه محرومم نموده، با بخشش پاداش بخشم.9/20
وَ إِنْ أَلْجَأْتَنِی إِلَی قَرَابَتِی حَرَمُونِی
و اگر مرا به خویشانم محتاج سازی، محرومم کنند.3/22
وَ لَا تَحْرِمْنِی بِالْخَیْبَةِ مِنْکَ
و مرا به ناامیدی از خود، محروم نکن.1/41
السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی فَضْلِکَ الَّذِی حُرِمْنَاهُ
درود بر تو و بر فضیلتت که از آن محروم شدیم.42/45
وَ حُرِمُوا لِشَقَائِهِمْ فَضْلَهُ
و بر اثر شقاوتشان، از فضل آن ماهْ محروم گشتند.43/45
مِنْهَا فَرَرْتُ إِلَیْکَ رَبِّ... سَائِلًا فَلَا تَحْرِمْنِی
پروردگار من، از آن (گناهان)، در حالی که خواهانم به سوی تو گریخته ام، پس مرا ناامید برنگردان.8/51
إِلَهِی فَلَا تَحْرِمْنِی خَیْرَ الْآخِرَةِ وَ الْأُولَی لِقِلَّةِ شُکْرِی
خدای من، پس مرا به خاطر سپاس اندکم، از خیر آخرت و دنیا بی بهره نگردان.13/51
وَ شَهَوَاتِی حَرَمَتْنِی
و خواهش های نفسانی ام مرا محروم گردانده.7/52
محکمی استواری
محل جایگاه
ص: 1074
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ
سپاس خدایی را که به پیامبرش محمّد بر ما منّت نهاد.1/2
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
و سپاس خدایی را که به پیامبرش محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - بر ما منّت نهاد.1/2
وَ تَوَفَّنِی عَلَی مِلَّتِکَ وَ مِلَّةِ نَبِیِّکَ: مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلَامُ إِذَا تَوَفَّیْتَنِی
و هنگامی که مرا میراندی، بر دین خود و دین پیامبرت محمّد - که درود بر او باد - بمیران.13/31
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَنْزَلْتَهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُجْمَلًا
خداوندا همانا تو قرآن را بر پیامبرت محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد -، بدون تفصیل و شرح نازل کردی.5/42
درود خدا، بر محمّد صلی الله علیه و آله و آل او
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ صَلَّی اللَّهُ
عَلَیْهِ وَ آلِهِ
و سپاس خدایی را که به پیامبرش محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - بر ما منّت نهاد.1/2
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ أَمِینِکَ عَلَی وَحْیِکَ
خداوندا بر محمّد - امین وحیت - درود فرست.3/2
وَ أَقَمْتَ لِأَهْلِهِ دَلِیلًا مِنْ لَدُنْ آدَمَ إِلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ...
و برای اهل آن (عصر و زمان) راهنمایی گماشتی، از دوران آدم تا محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - .2/4
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
بر محمّد و خاندانش درود فرست.24/13، 3/18، 1/11، 6-1/5 28/48، 34/32، 30/31، 4/24
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا پس بر محمّد و خاندانش درود فرست.20/13، 7/9، 23/6، 8/5 12/31، 6/15، 6/14
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس بر محمّد و خاندانش درود فرست.3/11، 6/10، 8/7، 13 و 11 و 8/5 4/21، 15/20، 29و18/16، 14و11/14 28/32، 29/31، 2/30، 2/29، 11/24
ص: 1075
3/38، 16/37، 5/35، 1/33 25/46، 47/45، 8/42، 10و9و4/39 27-17/48
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست.10/8، 19-17و13/6، 15و14و10و9/5 13و9و8/14، 21/13، 15/12، 1/9 و11-8و4و3و1/20، 10و9و5و4/17، 33/16 10-8/21، 30و29و27و26و24-21و18و14/20 7و2و1/23، 13و12و9و8و6و5/22، 13/21 3و1/30، 4-1/27، 4و1/26، 14و4و3/24 2/36، 3و2/35، 34و32/32، 30و24/31 6/43، 14-9و7/42،1/41،1/40، 1/39 51و48/45، 19و16-13و8و6/44
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ...
پس بر محمّد و خاندانش که پاک اند، درود فرست.24/6
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.16/12
فَأَسْأَلُکَ بِکَ وَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِمْ، أَن لَا تَرُدَّنِی خَائِبًا
پس از تو می خواهم به حقّ خودت و به حقّ محمّد و خاندانش - که درودهای تو بر ایشان باد - مرا ناامید برنگردانی.25/13
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا و بر محمّد و خاندانش درود فرست.7/14
إِلَهِی فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خدای من بر محمّد و خاندانش درود فرست.17/16
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.19/42، 11/22، 7و5/20، 7/19 4/54، 16و11/48
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ، وَ زِیَارَةِ قَبْرِ رَسُولِکَ، صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ رَحْمَتُکَ وَ بَرَکَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ (وَ آلِ رَسُولِکَ) عَلَیْهِمُ السَّلَامُ
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره و زیارت قبر پیامبرت - که درودهایت بر او و رحمتت و برکاتت بر او و بر خاندانش باد - و خاندان پیامبرت - که درود بر ایشان باد - .4/23
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ ذُرِّیَّتِهِ
خداوندا بر محمّد و خاندان او و نسل او درود فرست.12/24
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات و خاندان محمّد درود فرست.18/27
ص: 1076
صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ حَتَّی یَرْضَی، وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَعْدَ الرِّضَا صَلَاةً لَا حَدَّ لَهَا وَ لَا مُنْتَهَی
درود خدا بر او تا اینکه خوشنود شود و درود خدا بر او و خاندانش، پس از خوشنود شدن. درودی که حدّ و نهایتی برایش نیست.35/32
وَ جَعَلْتَهُ... وَحْیًا أَنْزَلْتَهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَنْزِیلًا
و آن را وحیی قرار دادی که بر پیامبرت محمّد - که درودهای تو بر او و خاندانش باد - به تدریج نازل فرمودی.2و1/42
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَنْزَلْتَهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُجْمَلًا
خداوندا همانا تو قرآن را بر پیامبرت محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - ، بدون تفصیل و شرح نازل کردی.5/42
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ الْخَطِیبِ بِهِ، وَ عَلَی آلِهِ الْخُزَّانِ لَهُ
پس بر محمّد که با آن سخن راند و بر خاندانش، گنجینه داران آن، درود فرست.6/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ کَمَا بَلَّغَ رِسَالَتَکَ
خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات درود فرست. همچنانکه رسالت تو را ابلاغ کرد.17/42
اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَبِیَّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَقْرَبَ الْنَّبِیِّینَ مِنْکَ مَجْلِسًا
خداوندا پیامبر ما را - که درودهای تو بر او و بر خاندانش باد - روز رستاخیز، نزدیک ترین پیامبران در مجلس خود قرار ده.18/42
صَلِّ اللَّهُمَّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست.21/42
وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ
و درود بر او و بر خاندان او که پاکیزگان و پاکانند، باد.22/42
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس از خدا درخواست می کنم که بر محمّد و خاندانش درود فرستد.4/43
صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ
خدا بر محمّد و خاندانش که پاک و پاکیزه اند، درود فرستد.7/43
وَ أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ... الْمُوءَدِّینَ لَهَا فِی أَوْقَاتِهَا عَلَی مَا سَنَّهُ عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
و ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که آن را در اوقات خود - به (همان) سنّتی که بنده و رسول تو [که درودهایت بر او و خاندانش باد[ قرار داد - به جا آورده اند.9/44
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا، همانا من از تو می خواهم که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.12/44
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّنَا وَ آلِهِ
ص: 1077
خداوندا بر محمّد پیامبرمان و خاندانش درود فرست.56/45
وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی أَنْبِیَائِکَ الْمُرْسَلِینَ
و بر او و خاندانش درود فرست، همچنانکه بر پیامبران فرستاده شده ات درود فرستادی.56/45
وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ
و بر او و خاندانش درود فرست، همچنانکه بر بندگان شایسته ات درود فرستادی.56/45
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... أَفْضَلَ صَلَوَاتِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندان محمّد، برترین درودهایت را بفرست.50/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست.57و54-51/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
پروردگار من، بر او و خاندانش درود فرست.55/47
وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ
و بر او و بر خاندانش درود فرست.55/47
وَ أَقِمْ بِهِ... سُنَنَ رَسُولِکَ، صَلَوَاتُکَ اللَّهُمَّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
و روش های پیامبرت را - خداوندا درودهایت بر او و خاندانش باد - به وسیله او به پا دار.62/47
وَ اجْعَلْنَا لَهُ سَامِعِینَ... وَ إِلَیْکَ وَ إِلَی رَسُولِکَ صَلَوَاتُکَ اللَّهُمَّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِذَلِکَ مُتَقَرِّبِینَ
و ما را برای او شنوندگان و بدین وسیله جویای تقرّب به سوی خود و پیامبرت - که خداوندا درودهایت را بر او و خاندانش بفرست - قرار ده.63/47
وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ
و خداوند بر محمّد و خاندانش که پاک و پاکیزه اند، درود فرستد.133/47
فَأَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس از تو می خواهم که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.1/48
أَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ... وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ
از تو درخواست می کنم که بر محمّد بنده خود و بر خاندان محمّد درود فرستی.3/48
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.4/48
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خداوندا، پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.6/48
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.8/48
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.13/48
ص: 1078
وَ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَلْفَ مَرَّةٍ
و بر محمّد و خاندانش هزار بار درود فرست.28/48
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خدای من، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی.10/52
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.1/54
وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ الْمُصْطَفَی وَ عَلَی آلِهِ الطَّاهِرِینَ
و درود خدا بر سرور ما، محمّد، فرستاده خدا که برگزیده است و بر خاندان پاکش باد.9/54
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ أَمِینِکَ عَلَی وَحْیِکَ، وَ نَجِیبِکَ مِنْ خَلْقِکَ، وَ صَفِیِّکَ مِنْ عِبَادِکَ
خداوندا بر محمّد - امین وحیت و برگزیده از آفریدگانت و دوست تو از بندگانت - درود فرست.3/2
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... قَائِدِ الْخَیْرِ، وَ مِفْتَاحِ الْبَرَکَةِ
خداوندا بر محمّد - رهبر خیر و کلید برکت - درود فرست.3/2
...کَمَا نَصَبَ لِأَمْرِکَ نَفْسَهُ
...همچنان که او برای فرمان تو خود را به تلاش انداخت.4/2
وَ عَرَّضَ فِیکَ لِلْمَکْرُوهِ بَدَنَهُ
و به خاطر تو، بدنش را در معرض سختی قرار داد.5/2
وَ کَاشَفَ فِی الدُّعَاءِ إِلَیْکَ حَامَّتَهُ
و در دعوت به سوی تو با خویشانش، آشکارا به ستیز پرداخت.6/2
وَ حَارَبَ فِی رِضَاکَ أُسْرَتَهُ
و در (راه) خوشنودی تو، با قبیله اش جنگید.7/2
وَ قَطَعَ فِی إِحْیَاءِ دِینِکَ رَحِمَهُ
و در برپا داشتن دین تو، از ارحامش گسست.8/2
وَ أَقْصَی الْأَدْنَیْنَ عَلَی جُحُودِهِمْ
و نزدیکان را بر اثر انکارشان، دور نمود.9/2
وَ قَرَّبَ الْأَقْصَیْنَ عَلَی اسْتِجَابَتِهِمْ لَکَ
و دورتران را بر اثر پذیرفتنشان - برای تو - نزدیک نمود.10/2
وَ وَالَی فِیکَ الْأَبْعَدِینَ
و به خاطر تو، با دورترین (مردم) دوستی کرد.11/2
ص: 1079
وَ عَادَی فِیکَ الْأَقْرَبِینَ
و به خاطر تو با نزدیک ترین (اشخاص)، دشمنی نمود.12/2
و أَدْأَبَ نَفْسَهُ فِی تَبْلِیغِ رِسَالَتِکَ
و در تبلیغ پیام تو، خود را به رنج انداخت.13/2
وَ أَتْعَبَهَا بِالدُّعَاءِ إِلَی مِلَّتِکَ
و با دعوت به دین تو، خود را خسته کرد.14/2
وَ شَغَلَهَا بِالنُّصْحِ لِأَهْلِ دَعْوَتِکَ
و خود را به نصیحت کردن به پذیرندگانِ دعوتت مشغول ساخت.15/2
وَ هَاجَرَ إِلَی... مَحَلِّ النَّأْیِ عَنْ مَوْطِنِ رَحْلِهِ، وَ مَوْضِعِ رِجْلِهِ، وَ مَسْقَطِ رَأْسِهِ، وَ مَأْنَسِ نَفْسِهِ، إِرَادَةً مِنْهُ لِإِعْزَازِ دِینِکَ، وَ اسْتِنْصَارًا عَلَی أَهْلِ الْکُفْرِ بِکَ
و از جایگاه اقامتش و قدمگاهش و زادگاهش و جای انس گرفتنش، به محل دور هجرت نمود. بر این خواسته که دین تو را عزّت دهد و بر (ضد) کافرانِ به تو یاری طلبد.16/2
...حَتَّی اسْتَتَبَّ لَهُ مَا حَاوَلَ فِی أَعْدَائِکَ
سرانجام آنچه (محمّد) درباره دشمنانت می خواست، برایش به دست آمد.17/2
وَ اسْتَتَمَّ لَهُ مَا دَبَّرَ فِی أَوْلِیَائِکَ
و آنچه او درباره دوستانت می اندیشید، برایش کامل گردید.18/2
فَنَهَدَ إِلَیْهِمْ مُسْتَفْتِحًا بِعَوْنِکَ، وَ مُتَقَوِّیًا عَلَی ضَعْفِهِ بِنَصْرِکَ
پس با امید به پیروزی به یاری تو، و با قوّت بخشیدن ضعف خود به کمک تو، به سوی آنان تاخت.19/2
فَنَهَدَ إِلَیْهِمْ...
پس (محمّد) به سوی آنان تاخت.19/2
فَغَزَاهُمْ فِی عُقْرِ دِیَارِهِمْ
پس در وسط دیارشان به جنگ آنها رفت.20/2
وَ هَجَمَ عَلَیْهِمْ فِی بُحْبُوحَةِ قَرَارِهِمْ
و در میان قرارگاهشان، بر آنان هجوم برد.21/2
اللَّهُمَّ فَارْفَعْهُ بِمَا کَدَحَ فِیکَ إِلَی الدَّرَجَةِ الْعُلْیَا مِنْ
ص: 1080
جَنَّتِکَ
خداوندا، او را به سبب رنجی که در راه (دین) تو کشید، به بالاترین درجه از بهشتت بالا بر.23/2
اللَّهُمَّ فَارْفَعْهُ... إِلَی الدَّرَجَةِ الْعُلْیَا مِنْ جَنَّتِکَ حَتَّی... لَا یُوَازِیَهُ لَدَیْکَ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ...
خداوندا، او را به بالاترین درجه از بهشتت بالا بر. تا آنکه نزد تو هیچ فرشته مقرّبی با او برابری نکند.24و23/2
وَ عَرِّفْهُ... مِنْ حُسْنِ الشَّفَاعَةِ أَجَلَّ مَا وَعَدْتَهُ
و او را از شفاعت نیکو، بیش از آنچه به او وعده داده ای، آگاه کن.25/2
وَ عَرِّفْهُ فِی أَهْلِهِ الطَّاهِرِینَ وَ أُمَّتِهِ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ حُسْنِ الشَّفَاعَةِ أَجَلَّ مَا وَعَدْتَهُ
و او را از شفاعت نیکو درباره خانواده پاکش و مؤمنان امّتش، بیش از آنچه به او وعده داده ای، آگاه کن.25/2
وَ أَقَمْتَ لِأَهْلِهِ دَلِیلًا مِنْ لَدُنْ آدَمَ إِلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ...
و برای اهل آن (عصر و زمان) راهنمایی گماشتی، از دوران آدم تا محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - .2/4
وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً الَّذِینَ أَحْسَنُوا الصَّحَابَةَ...
و بخصوص یاران محمّد، آنان که همراهانی نیکو بودند...3/4
أَنِّی أَشْهَدُ... أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ و خِیَرَتُکَ مِنْ خَلْقِکَ
همانا من شهادت می دهم که محمّد بنده تو و فرستاده ات و برگزیده تو از بین آفریدگانت است.22و21/6
حَمَّلْتَهُ رِسَالَتَکَ فَأَدَّاهَا
رسالت خود را بر او دادی، پس آن را انجام داد.22/6
ص: 1081
وَ أَمَرْتَهُ بِالنُّصْحِ لِأُمَّتِهِ فَنَصَحَ لَهَا
و او را به نصیحت کردن امّتش دستور دادی، پس آنها را نصیحت کرد.22/6
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... وَ آتِهِ عَنَّا أَفْضَلَ مَا آتَیْتَ أَحَدًا مِنْ عِبَادِکَ، وَ اجْزِهِ عَنَّا أَفْضَلَ وَ أَکْرَمَ مَا جَزَیْتَ أَحَدًا مِنْ أَنْبِیَائِکَ عَنْ أُمَّتِهِ
خداوندا پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و از جانب ما برترین چیزی را که به یکی از بندگانت عطا نمودی، به او عطا کن و از طرف ما بهترین و گرامی ترین پاداشی را که به پیامبرانت از جانب امّتش دادی، به او پاداش ده.23/6
فَأَسْأَلُکَ بِکَ وَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِمْ، أَن لَا تَرُدَّنِی خَائِبًا
پس از تو می خواهم به حقّ خودت و به حقّ محمّد و خاندانش - که درودهای تو بر ایشان باد - مرا ناامید برنگردانی.25/13
وَ تَوَفَّنِی عَلَی مِلَّتِکَ وَ مِلَّةِ نَبِیِّکَ: مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلَامُ إِذَا تَوَفَّیْتَنِی
و هنگامی که مرا میراندی، بر دین خود و دین پیامبرت محمّد - که درود بر او باد - بمیران.13/31
وَ صَلِّ عَلَی خِیَرَتِکَ اللَّهُمَّ مِنْ خَلْقِکَ: مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الصِّفْوَةِ مِنْ بَرِیَّتِکَ الطَّاهِرِینَ
خداوندا و بر برگزیده ات از آفریدگان خود؛ محمّد و خانواده او که از آفریدگان پاک تو هستند، درود فرست.5/34
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ الْخَطِیبِ بِهِ
پس بر محمّد که با آن سخن راند، درود فرست.6/42
اللَّهُمَّ وَ کَمَا نَصَبْتَ بِهِ مُحَمَّدًا عَلَمًا لِلدَّلَالَةِ عَلَیْکَ... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ وَسِیلَةً لَنَا إِلَی أَشْرَفِ مَنَازِلِ الْکَرَامَةِ
خداوندا و چنان که به وسیله قرآن، محمّد را نشانه ای برای راهنمایی به خود نصب نمودی، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و قرآن را برای ما سبب رسیدن به شریف ترین منزل های
ص: 1082
کرامت قرار ده.8/42
اللَّهُمَّ وَ کَمَا... أَنْهَجْتَ بِآلِهِ سُبُلَ الرِّضَا إِلَیْکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خداوندا و چنان که به وسیله خاندانش، راه های خوشنودی به سوی خود را آشکار ساختی، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست.8/42
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ حَبِیبِکَ وَ صِفْوَتِکَ وَ خِیَرَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ
خداوندا، از تو درخواست می کنم که بر محمّد بنده و فرستاده و دوست و برگزیده و انتخاب شده خود از آفریدگانت، درود فرستی.3/48
فَإِنِّی لَمْ آتِکَ ثِقَةً مِنِّی بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ، وَ لَا شَفَاعَةِ مَخْلُوقٍ رَجَوْتُهُ إِلَّا شَفَاعَةَ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ سَلَامُکَ
پس به درستی که من با اطمینان به عمل شایسته ای که پیش فرستاده باشم و شفاعتِ آفریده ای که به او امید بسته باشم به درگاه تو نیامده ام، جز شفاعت محمّد و خانواده او - که درود تو بر او و بر ایشان باد - .6/48
اللَّهُمَّ فَإِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِالْمُ-حَمَّدِیَّةِ الرَّفِیعَةِ
خداوندا، پس من به منزلت بلندپایه محمّدی، به سوی تو نزدیکی می جویم.16/49
اللَّهُمَّ فَإِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِالْمُ-حَمَّدِیَّةِ الرَّفِیعَةِ، وَ الْعَلَوِیَّةِ الْبَیْضَاءِ، وَ أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِهِمَا أَنْ تُعِیذَنِی مِنْ شَرِّ کَذَا وَ کَذَا
خداوندا، پس من به منزلت بلندپایه محمّدی و مقام گرامی علوی، به سوی تو نزدیکی می جویم و به وسیله آنان به درگاهت رومی آورم که مرا از شرّ این و آن پناه دهی.16/49
وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ الْمُصْطَفَی...
و درود خدا بر سرور ما، محمّد، فرستاده خدا که برگزیده است باد.9/54
ص: 1083
...أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِی مَحَّصْتَنِی بِهَا... تَذْکِیرًا لِمحْوِ الْحَوْبَةِ بِقَدِیمِ النِّعْمَةِ
...یا وقت بیماری که مرا با آن نجات دادی تا برای از بین بردن گناه به وسیله نعمت پیشین یادآوری باشد.4/15
وَ امْحُ عَنِّی شَرَّ مَا قَدَّمْتُ
و از من زشتی آنچه پیش فرستاده ام را بزدای.6/15
یَا إِلَهِی لَوْ بَکَیْتُ إِلَیْکَ حَتَّی تَسْقُطَ أَشْفَارُ عَیْنَیَّ، وَ انْتَحَبْتُ حَتَّی یَنْقَطِعَ صَوْتِی، وَ قُمْتُ لَکَ حَتَّی تَتَنَشَّرَ قَدَمَایَ، وَ رَکَعْتُ لَکَ حَتَّی یَنْخَلِعَ صُلْبِی، وَ سَجَدْتُ لَکَ حَتَّی تَتَفَقَّأَ حَدَقَتَایَ، وَ أَکَلْتُ تُرَابَ الْأَرْضِ طُولَ عُمْرِی، وَ شَرِبْتُ مَاءَ الرَّمَادِ آخِرَ دَهْرِی، وَ ذَکَرْتُکَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ حَتَّی یَکِلَّ لِسَانِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر آنچنان در پیشگاهت بگریم تا پلک های چشمانم بیفتد، و چنان شیون کنم تا صدایم قطع شود، و آنقدر در برابر تو بایستم تا پاهایم ورم کند و برای تو رکوع کنم تا استخوان پشتم کَنده شود و برایت سجده نمایم تا سیاهی چشمانم از کاسه بیرون آید، و همه عمرم خاک زمین خورم، و در مدّت زندگی ام آب خاکسترآلود
بنوشم، و در این مدّت (آنقدر) ذکر تو را گویم تا زبانم از کار بیفتد، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
وَ امْحُ عَنْ قُلُوبِهِمْ خَطَرَاتِ الْمَالِ الْفَتُونِ
و اندیشه مال فتنه انگیز را از دلشان برطرف کن.4/27
فَاجْعَلْ تَوْبَتِی هَذِهِ... تَوْبَةً مُوجِبَةً لَِمحْوِ مَا سَلَفَ
پس این توبه ام را توبه ای سبب محو آنچه گذشته است، گردان.20/31
فَاجْعَلْ مَا سَتَرْتَ مِنَ الْعَوْرَةِ... وَاعِظًا لَنَا... وَ سَعْیًا إِلَی التَّوْبَةِ الْمَاحِیَةِ
پس آن عیب ها که پوشاندی، برای ما پنددهنده و کوشش به توبه محوکننده قرار ده.3/34
السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَمْحَاکَ لِلذُّنُوبِ
درود بر تو. چه محوکننده بودی، گناهان را!.31/45
وَ اجْعَلْهُ مِنْ خَیْرِ یَوْمٍ مَرَّ عَلَیْنَا... أَمْحَاهُ لِذَنْبٍ
ص: 1084
و آن را از بهترین روزهایی که بر ما گذشته است قرار ده که محوکننده ترین آن، برای گناه باشد.48/45
وَ یَا مَنْ... یَتَجَاوَزُ عَنِ السَّیِّئَةِ حَتَّی یُعَفِّیَهَا
و ای کسی که از بدی درمی گذرد، تا آن را محو کند.11/46
وَ لَا تَجْعَلْنِی لِلظَّالِمِینَ ظَهِیرًا، وَ لَا لَهُمْ عَلَی مَحْوِ کِتَابِکَ یَدًا وَ نَصِیرًا
و مرا پشتیبان ستمگران و یاور آنان در محو کتاب خود، قرار نده.132/47
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی إِذَا... امَّحَی مِنَ الْمَ-خْلُوقِینَ ذِکْرِی
مولای من! هنگامی که یادم از میان آفریدگان محو گردد، به من رحم کن.5/53
فَخَالَفْنَا عَنْ طَرِیقِ أَمْرِهِ
پس از راه فرمانش، مخالفت کردیم.21/1
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... مُخَالَفَةِ الْهُدَی
خداوندا به تو پناه می برم از مخالفت رستگاری.2و1/8
وَ أَعْمِ أَبْصَارَ قُلُوبِنَا عَمَّا خَالَفَ مَحَبَّتَکَ
و چشم دل ما را از آنچه برخلاف دوستی توست کور گردان.6/9
وَ لَا تَبْتَلِیَنِّی... بِالتَّعَرُّضِ لِخِلَافِ مَحَبَّتِکَ
و مرا به پرداختن به کاری خلاف دوستی ات، گرفتار نساز.11/20
وَ اجْعَلْهُمْ لِی... غَیْرَ عَاصِینَ... وَ لَا مُخَالِفِینَ...
و آنان را نسبت به من سرکش و مخالف قرار نده.4/25
وَ تَوَلَّنِی فِی جِیرَانِی وَ مَوَالِیَّ... الْمُنَابِذِینَ لِأَعْدَائِنَا بِأَفْضَلِ وَلَایَتِکَ
و مرا درباره همسایگانم و دوستانم که مخالف با دشمنان ما هستند، به بهترین وجه یاری فرما.1/26
ص: 1085
...حَتَّی إِذَا انْفَتَحَ لَهُ بَصَرُ الْهُدَی... فَکَّرَ فِیما خَالَفَ بِهِ رَبَّهُ
...امّا همین که چشم هدایت برای او گشوده شد، در آنچه با آن پروردگارش را مخالفت کرده، اندیشید.7/31
وَ فَکَّرَ فِیما خَالَفَ بِهِ رَبَّهُ، فَرَأَی کَبِیرَ عِصْیَانِهِ کَبِیرًا وَ جَلِیلَ مُخَالَفَتِهِ جَلِیلًا
و در آنچه با آن پروردگارش را مخالفت کرده، اندیشید. پس گناه بزرگش را بزرگ و ناسازگاری سترگش را سترگ دانست.7/31
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ مِنْ کُلِّ مَا خَالَفَ إِرَادَتَکَ
خداوندا و همانا من از هر چه مخالف خواسته توست، به درگاهت توبه می کنم.22/31
فَخَالَفَ أَمْرَکَ إِلَی نَهْیِکَ
پس با فرمانت مخالفت نموده، به نهیت شتافت.68/47
مختلف گوناگون
مخصوص اختصاص
مخفی پنهان
مخلوط شدن آمیختن
مخلوقات آفریدگان
وَ أَبْدِلْنِی... مِنْ حُبِّ الْمُدَارِینَ تَصْحِیحَ الْمِقَةِ
و درباره من دوستی (ظاهری) مداراکنندگان را به دوستی واقعی مبدّل فرما.7/20
لَمْ تَکُنْ أَنَاتُکَ عَجْزًا... وَ لَا انْتِظَارُکَ مُدَارَاةً
درنگ نمودن تو از روی ناتوانی نبوده است و و به تأخیر انداختنت نه از روی نرمی کردن است.22/46
وَ دَاوِنِی بِصُنْعِکَ
و به احسان خود، مرا درمان کن.21/20
مدّت زمان
مدح سپاس
ص: 1086
مدد یاری
مذمّت سرزنش
مذهب دین
مراجعت بازگشت
مراقبت نگهداری
اللَّهُمَّ فَارْفَعْهُ بِمَا کَدَحَ فِیکَ إِلَی الدَّرَجَةِ الْعُلْیَا مِنْ جَنَّتِکَ
خداوندا، او را به سبب رنجی که در راه (دین) تو کشید، به بالاترین درجه از بهشتت بالا بر.23/2
اللَّهُمَّ فَارْفَعْهُ... إِلَی الدَّرَجَةِ الْعُلْیَا مِنْ جَنَّتِکَ حَتَّی لَا یُسَاوَی فِی مَنْزِلَةٍ
خداوندا، او را به بالاترین درجه از بهشتت بالا بر. تا آنکه کسی در منزلت با او یکسان نباشد.24و23/2
اللَّهُمَّ فَارْفَعْهُ... إِلَی الدَّرَجَةِ الْعُلْیَا مِنْ جَنَّتِکَ حَتَّی... لَا یُکَافَأَ فِی مَرْتَبَةٍ
خداوندا، او را به بالاترین درجه از بهشتت بالا بر. تا آنکه کسی در مقام با او همتا نباشد.24و23/2
مِیکَائِیلُ ذُو الْجَاهِ عِنْدَکَ، وَ الْمَکَانِ الرَّفِیعِ مِنْ طَاعَتِکَ
میکائیل نزد تو دارای مقام والا است، و از اطاعتت جایگاهی بلند دارد.3/3
جِبْرِیلُ الْأَمِینُ عَلَی وَحْیِکَ... الْمَکِینُ لَدَیْکَ، الْمُقَرَّبُ عِنْدَکَ
جبرئیل امین وحی تو، ارجمند در پیشگاهت و مقرّب نزد توست.4/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ مَنْ أَوْهَمْنَا ذِکْرَهُ، وَ لَمْ نَعْلَمْ مَکَانَهُ مِنْکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و هر (فرشته ای) که نامش را نبردیم و جایگاهش را در پیشگاه تو نمی دانیم.22و11و10/3
ص: 1087
وَ یَا مَنْ تَصْغُرُ عِنْدَ خَطَرِهِ الْأَخْطَارُ
و ای کسی که در نزد قدر و منزلت او، قدر و منزلت ها کوچک می شود.5/5
...وَ صَیِّرْنَا بِذَلِکَ فِی دَرَجَاتِ الصَّالِحِینَ وَ مَرَاتِبِ الْمُوءْمِنِینَ
...و به وسیله آن ما را در مرتبه های نیکوکاران و جایگاه های اهل ایمان قرار ده.16/17
وَ لَا تَرْفَعْنِی فِی النَّاسِ دَرَجَةً إِلَّا حَطَطْتَنِی عِنْدَ نَفْسِی مِثْلَهَا
و در میان مردم درجه مرا بالا نبر، مگر آنکه به همان مقدار در نظر خودم فرود آوری.4/20
وَ لَا تَبْتَذِلْ جَاهِی بِالْإِقْتَارِ
و شکوهم را با تنگدستی، فرو مریز.26/20
اللَّهُمَّ وَ مَا مَسَّهُمَا مِنِّی مِنْ أَذًی... فَاجْعَلْهُ... عُلُوًّا فِی دَرَجَاتِهِمَا
خداوندا و هر آزاری که از من به آنان رسیده، پس آن را سبب بلندی درجات ایشان قرار ده.8/24
فَإِذَا صَافَّ عَدُوَّکَ وَ عَدُوَّهُ فَقَلِّلْهُمْ فِی عَیْنِهِ، وَ صَغِّرْ شَأْنَهُمْ فِی قَلْبِهِ
پس هرگاه با دشمن تو و دشمن خودش روبرو شد، آنها را در چشمش اندک نما و مقامشان را در دلش کوچک گردان.15/27
لَکَ یَا إِلَهِی... دَرَجَةُ الْعُلُوِّ وَ الرِّفْعَةِ
خداوندا درجه والایی و بلندی، از آنِ توست.10/28
وَ لَا یَبْلُغُ أَدْنَی مَا اسْتَأْثَرْتَ بِهِ مِنْ ذَلِکَ أَقْصَی نَعْتِ النَّاعِتِینَ
و آخرین وصفِ ستایندگان، به پایین ترین مرتبه ای (از رفعت) که به خود اختصاص داده ای، نمی رسد.6/32
لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَیَّرْتَ فَنَغْمِطَ قَدْرَکَ
ما را دچار عجز از شناخت آنچه اختیار
ص: 1088
نموده ای نساز، تا قدْر تو را سبک شماریم.3/33
شَرِّفْ دَرَجَتِی بِرِضْوَانِکَ
درجه مرا به خوشنودیت، شرافت ده.4/41
وَ ارْحَمْ بِالْقُرْآنِ فِی مَوْقِفِ الْعَرْضِ عَلَیْکَ ذُلَّ مَقَامِنَا
و به (برکت) قرآن، در جای ایستادن که به پیشگاهت عرضه می شویم، بر خواری ما رحم کن.15/42
اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَبِیَّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَقْرَبَ الْنَّبِیِّینَ مِنْکَ مَجْلِسًا
خداوندا پیامبر ما را - که درودهای تو بر او و بر خاندانش باد - روز رستاخیز، نزدیک ترین پیامبران در مجلس خود قرار ده.18/42
اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَبِیَّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَقْرَبَ الْنَّبِیِّینَ مِنْکَ مَجْلِسًا... وَ أَجَلَّهُمْ عِنْدَکَ قَدْرًا
خداوندا پیامبر ما را - که درودهای تو بر او و بر خاندانش باد - روز رستاخیز، نزدیک ترین پیامبران در مجلس خود و بزرگوارترین آنها نزد خود، قرار ده.18/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ ارْفَعْ دَرَجَتَهُ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و درجه اش را رفیع گردان.19/42
وَ أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ الْمُصِیبِینَ لِمَنَازِلِهَا
و ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که مراتبش را درک کرده اند.9/44
سُبْحَانَکَ! مَا... أَسْنَی فِی الْأَمَاکِنِ مَکَانَکَ
پاک و منزّهی! چه بلند است در مکان ها، مکان (منزلت) تو!22/47
سُبْحَانَکَ مِنْ... رَفِیعٍ مَا أَرْفَعَکَ
پاک و منزّهی! ای بلند مرتبه که بسیار بلند مرتبه ای!24/47
ص: 1089
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی أَوْلِیَائِهِمُ الْمُعْتَرِفِینَ بِمَقَامِهِمُ
خداوندا و بر دوستان آنها که اعتراف کنندگان به مقام ایشانند، درود فرست.64/47
وَ تَوَلَّنِی بِمَا تَتَوَلَّی بِهِ أَهْلَ طَاعَتِکَ وَ الزُّلْفَی لَدَیْکَ وَ الْمَکَانَةِ مِنْکَ
و مرا سرپرستی کن همانگونه که فرمانبرانت و نزدیکانت و منزلت دارندگانت را سرپرستی می کنی.87/47
وَ لَا تَسُمْنِی... نَقِیصَةً یُجْهَلُ مِنْ أَجْلِهَا مَکَانِی
و عیبی را که به خاطر آنْ منزلتم دانسته نشود، بر من ثابت نگردان.121/47
وَ لَا تَسُمْنِی خَسِیسَةً یَصْغُرُ لَهَا قَدْرِی
و پستی ای را که با آن، مرتبه ام خُرد گردد، دچارم مساز.121/47
وَ أَخِفْنِی مَقَامَکَ
و مرا از مقامت بترسان.126/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ... أَوْ تَرْفَعُ لَهُمْ عِنْدَکَ دَرَجَةً... أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی را قسمت می نمایی یا درجه ای را که از ایشان نزد خود بالا می بری، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الْمَقَامَ لِخُلَفَائِکَ وَ أَصْفِیَائِکَ وَ مَوَاضِعَ أُمَنَائِکَ فِی الدَّرَجَةِ الرَّفِیعَةِ الَّتِی اخْتَصَصْتَهُمْ بِهَا
خداوندا، به درستی که این مقام، برای جانشینان و برگزیدگانت و جایگاه امانت دارانت است، در درجه والایی که به ایشان اختصاص دادی.9/48
فَارْحَمْنِی اللَّهُمَّ فَإِنِّی امْرُؤٌ حَقِیرٌ، وَ خَطَرِی یَسِیرٌ
پس خداوندا، بر من رحم کن. زیرا من فردی حقیرم، و منزلتم اندک است.6/50
سُبْحَانَکَ مَا أَعْظَمَ شَأْنَکَ
پاک و منزّهی! چه بزرگست مرتبه تو!4/52
ص: 1090
وَ یَبِّسْ أَصْلَابَ رِجَالِهِمْ
و صلب مردانشان را خشک نما.6/27
وَ لَا تَبْتَذِلْ جَاهِی بِالْإِقْتَارِ، فَأَسْتَرْزِقَ أَهْلَ رِزْقِکَ، وَ أَسْتَعْطِیَ شِرَارَ خَلْقِکَ
و شکوهم را با تنگدستی، فرو مریز، تا از کسانی که روزی خوار تو هستند، روزی بخواهم. و از آفریدگان بدت، عطا طلبم.26/20
وَ هَبْ لِی نُورًا أَمْشِی بِهِ فِی النَّاسِ
و مرا نوری بخش که با آن در بین مردم راه روم.8/22
فَکَمْ قَدْ رَأَیْتُ یَا إِلَهِی مِنْ أُنَاسٍ طَلَبُوا الْعِزَّ بِغَیْرِکَ فَذَلُّوا
ای خدای من، چه بسیار از مردمی دیدم که از غیر تو عزّت خواستند و خوار گشتند.6/28
فَکَمْ قَدْ رَأَیْتُ یَا إِلَهِی مِنْ أُنَاسٍ... رَامُوا الثَّرْوَةَ مِنْ سِوَاکَ فَافْتَقَرُوا
ای خدای من، چه بسیار از مردمی دیدم که از غیر تو ثروت خواستند و نیازمند شدند.6/28
فَکَمْ قَدْ رَأَیْتُ یَا إِلَهِی مِنْ أُنَاسٍ... رَامُوا الثَّرْوَةَ مِنْ سِوَاکَ فَافْتَقَرُوا، وَ حَاوَلُوا الِارْتِفَاعَ فَاتَّضَعُوا
ای خدای من، چه بسیار از مردمی دیدم که از غیر تو ثروت خواستند و نیازمند شدند و بلندی خواستند و پست گشتند.6/28
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ مِنْ تِلْکَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ... شَهْرَ الْقِیَامِ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ، هُدًی لِلنَّاسِ
و سپاس سزاوار خداییست که ماه خود، ماه رمضان، ماه به پا خواستن را، (یکی) از آن راه ها قرار داد. که در آن قرآن فروفرستاده شد که برای مردم هدایتگر است.3/44
مردن مرگ
...وَ لَوْ کَانُوا کَذَلِکَ لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِیَّةِ إِلَی
ص: 1091
حَدِّ الْبَهِیمِیَّةِ
و اگر چنین بودند، از مرزهای انسانیّت خارج شده، به مرز حیوانیّت رومی آوردند.9/1
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا لَا مُنْتَهَی لِحَدِّهِ
پس سپاس او را، سپاسی که حدّش بدون انتها می باشد.28و27/1
اللَّهُمَّ... حَصِّنْ ثُغُورَ الْمُسْلِمِینَ بِعِزَّتِکَ
خداوندا به عزّت خود، مرزهای مسلمانان را استوار فرما.1/27
اللَّهُمَّ... أَیِّدْ حُمَاتَهَا بِقُوَّتِکَ
خداوندا به قدرت خویش، نگهبانان آن (مرزها) را یاری ده.1/27
عَزَّ سُلْطَانُکَ عِزًّا لَا حَدَّ لَهُ بِأَوَّلِیَّةٍ
فرمانروایی تو، چنان با عزّت است، که حدّی برای اوّلش نیست.4/32
مَجْدُکَ أَرْفَعُ مِنْ أَنْ یُحَدَّ بِکُنْهِهِ
بزرگی تو بالاتر از آنست که حقیقت آن به حدّی درآید.23/46
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ صَلَاةً لَا أَمَدَ فِی أَوَّلِهَا
پروردگار من، بر او و بر آنها درود فرست، درودی که مرزی در اوّلش نباشد.58/47
مرض بیماری
مرفّه نازپرورده
اسْتَوْعَبَ حِسَابَ عُمُرِهِ قَبَضَهُ إِلَی مَا نَدَبَهُ إِلَیْهِ مِنْ مَوْفُورِ ثَوَابِهِ، أَوْ مَحْذُورِ عِقَابِهِ
زمانی که حساب زندگی اش را بستاند، او را گرفته، به سوی آنچه فراخوانده بود، از پاداش فراوان یا کیفر ترسناک خود روانه سازد.6/1
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ مَلَکِ الْمَوْتِ وَ أَعْوَانِهِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و فرشته مرگ و یارانش.18و11و10/3
ص: 1092
وَ تُحَبِّبَ إِلَیْهِمُ... الِاسْتِعْدَادَ لِمَا بَعْدَ الْمَوْتِ
و آمادگی برای بعد از مرگ را در نظرشان محبوب کنی.16/4
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنْ... مِیتَةٍ عَلَی غَیْرِ عُدَّةٍ
و پناه می بریم به تو از مرگ ناگهانی.8/8
تُحْیِی بِهِ مَا قَدْ مَاتَ
به سبب آن، آنچه را که مرده است، زنده نمایی.3/19
فَإِذَا کَانَ عُمْرِی مَرْتَعًا لِلشَّیْطَانِ فَاقْبِضْنِی إِلَیْکَ قَبْلَ أَنْ یَسْبِقَ مَقْتُکَ إِلَیَّ
پس چنانچه عمرم چراگاهی برای شیطان شد - پیش از آنکه دشمنی ات به سوی من شتابد - مرا به سوی خود بازگردان.5/20
فَإِذَا کَانَ عُمْرِی مَرْتَعًا لِلشَّیْطَانِ فَاقْبِضْنِی إِلَیْکَ قَبْلَ أَنْ... یَسْتَحْکِمَ غَضَبُکَ عَلَیَّ
پس چنانچه عمرم چراگاهی برای شیطان شد - پیش از آنکه خشمت بر من استوار گردد - مرا به سوی خود بازگردان.5/20
وَ اجْعَلْنِی عَلَی مِلَّتِکَ أَمُوتُ وَ أَحْیَا
و چنانم گردان که بر آئین تو بمیرم و زنده شوم.17/20
وَ تَوَفَّنِی عَلَی مِلَّتِکَ وَ مِلَّةِ نَبِیِّکَ: مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلَامُ إِذَا تَوَفَّیْتَنِی
و هنگامی که مرا میراندی، بر دین خود و دین پیامبرت محمّد - که درود بر او باد - بمیران.13/31
وَ أَسْتَجِیرُ بِکَ، یَا رَبِّ... مِنْ تَبِعَتِهِ بَعْدَ الْوَفَاةِ
و پناه از تو می جویم - ای پروردگار من - از پیامد آن (وام) پس از مرگ.2/30
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ... انْتَهَکَ مِنِّی مَا حَجَزْتَ عَلَیْهِ، فَمَضَی بِظُلَامَتِی مَیِّتًا... فَاغْفِرْ لَهُ مَا أَلَمَّ بِهِ مِنِّی
خداوندا و هر بنده ای که آبرویی از من برد که بر او ممنوع ساخته بودی و او با همان وزر و وبال از دنیا رفته، پس او را از آنچه بر من روا داشت، بیامرز.2/39
ص: 1093
وَ انْصِبِ الْمَوْتَ بَیْنَ أَیْدِینَا نَصْبًا
و مرگ را پیش روی ما مجسم بدار.2/40
وَ لَا تَجْعَلْ ذِکْرَنَا لَهُ غِبًّا
و گهگاه یاد کردنش را برای ما قرار نده.2/40
اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا... نَحْرِصُ لَهُ عَلَی وَشْکِ اللَّحَاقِ بِکَ حَتَّی یَکُونَ الْمَوْتُ مَأْنَسَنَا الَّذِی نَأْنَسُ بِهِ، وَ مَأْلَفَنَا الَّذِی نَشْتَاقُ إِلَیْهِ
از اعمال شایسته، عملی برای ما قرار ده که با آن به زود رسیدن به تو حرص ورزیم. تا جایی که مرگ برای ما محل انسی باشد که به آن انس گیریم و محل الفتی باشد که به سوی آن مشتاقیم.3/40
وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا نَسْتَبْطِئُ مَعَهُ الْمَصِیرَ إِلَیْکَ... حَتَّی یَکُونَ الْمَوْتُ... حَامَّتَنَا الَّتِی نُحِبُّ الدُّنُوَّ مِنْهَا
و از اعمال شایسته، عملی برای ما قرار ده که با آن بازگشت به سوی تو را کُند شماریم. تا جایی که مرگ برای ما (همانند) خویشاوند نزدیک ما باشد که نزدیک شدن به او را دوست داریم.3/40
فَإِذَا أَوْرَدْتَهُ عَلَیْنَا وَ أَنْزَلْتَهُ بِنَا فَأَسْعِدْنَا بِهِ زَائِرًا، وَ آنِسْنَا بِهِ قَادِمًا، وَ لَا تُشْقِنَا بِضِیَافَتِهِ، وَ لَا تُخْزِنَا بِزِیَارَتِهِ، وَ اجْعَلْهُ بَابًا مِنْ أَبْوَابِ مَغْفِرَتِکَ، وَ مِفْتَاحًا مِنْ مَفَاتِیحِ رَحْمَتِکَ
پس هنگامی که آن را نزد ما وارد نمودی و آن را بر ما فرود آوردی، ما را به زیارت آن سعادتمند گردان. و ما را به آن تازه وارد انس ده. و در پذیرایی از او ما را به شقاوت میفکن. و از دیدارش ما را خوار نساز و آن را دری از درهای آمرزشت و کلیدی از کلیدهای رحمتت قرار ده.4/40
أَمِتْنَا مُهْتَدِینَ غَیْرَ ضَالِّینَ، طَائِعِینَ غَیْرَ مُسْتَکْرِهِینَ، تَائِبِینَ غَیْرَ عَاصِینَ وَ لَا مُصِرِّینَ
ما را ره یافتگانِ ناگمراه، و فرمانبردارانِ بی اجبار، توبه کنندگانِ غیر گنهکار و اصرارنکننده، بمیران.5/40
وَ هَوِّنْ بِالْقُرْآنِ عِنْدَ الْمَوْتِ عَلَی أَنْفُسِنَا کَرْبَ السِّیَاقِ...
ص: 1094
و به وسیله قرآن هنگام مرگ، دشواری جان کندن را بر ما آسان گردان.13/42
وَ تَجَلَّی مَلَکُ الْمَوْتِ لِقَبْضِهَا مِنْ حُجُبِ الْغُیُوبِ
و فرشته مرگ برای گرفتن آن (جان ها)، از پرده های پنهانی ها آشکار گردد.13/42
وَ رَمَاهَا عَنْ قَوْسِ الْمَنَایَا بِأَسْهُمِ وَحْشَةِ الْفِرَاقِ
و آن (جان ها) را با تیرهای وحشت جدایی، از کمان مرگ ها نشانه گیرد.13/42
وَ دَافَ لَهَا مِنْ ذُعَافِ الْمَوْتِ کَأْسًا مَسْمُومَةَ الْمَذَاقِ
و برای آن (جان ها)، جامی از شوکران مرگ - که چشیدن آن زهرآلود است - آمیخته سازد.13/42
وَ تَوَفَّنَا عَلَی مِلَّتِهِ
و بر آئین او بمیرانمان.20/42
اللَّهُمَّ تَجَاوَزْ عَنْ... أَهْلِ دِینِنَا جَمِیعًا مَنْ سَلَفَ مِنْهُمْ وَ مَنْ غَبَرَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ
خداوندا از همه هم کیشان ما، هر که از ایشان درگذشته و مرده و هر که زنده مانده، تا روز رستاخیز درگذر.55/45
وَ أَحْیِ بِهِ مَا أَمَاتَهُ الظَّالِمُونَ مِنْ مَعَالِمِ دِینِکَ
و با او آنچه ستمگران از نشانه های دینت محو می کنند را زنده گردان.62/47
وَ بَلِّغْنِی مَبَالِغَ مَنْ عُنِیتَ بِهِ... وَ رَضِیتَ عَنْهُ، فَأَعَشْتَهُ حَمِیدًا، وَ تَوَفَّیْتَهُ سَعِیدًا
و مرا به درجات کسی رسان که به او عنایت داشته ای و از او خوشنود گشته ای، پس بدین سبب او را ستوده، زنده داشته و نیک بخت میرانده ای.105/47
وَ أَمِتْنِی مَیتَةَ مَنْ یَسْعَی نُورُهُ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ عَنْ یَمِینِهِ
و مرا بمیران، همچون مردن کسی که روشنایی اش در پیش رویش و از سمت راستش در حرکت است.117/47
وَ هَبْ لَنَا یَا إِلَهِی مِنْ لَدُنْکَ فَرَجًا بِالْقُدْرَةِ الَّتِی بِهَا تُحْیِی أَمْوَاتَ الْعِبَادِ
و ما را - ای خدای من - از جانب خود به توانایی ای که با آن بندگان مرده را زنده می کنی،
ص: 1095
گشایش ده.13/48
وَ هَبْ لَنَا یَا إِلَهِی مِنْ لَدُنْکَ فَرَجًا بِالْقُدْرَةِ الَّتِی... بِهَا تَنْشُرُ مَیْتَ الْبِلَادِ
و ما را - ای خدای من - از جانب خود به توانایی ای که با آن سرزمین های مرده را زندگی می بخشی، گشایش ده.13/48
لَا تُهْلِکْنِی یَا إِلَهِی غَمًّا
ای خدای من، مرا اندوهگین نمیران.14/48
سُبْحَانَکَ قَضَیْتَ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِکَ الْمَوْتَ مَنْ وَحَّدَکَ وَ مَنْ کَفَرَ بِکَ
پاک و منزّهی! مرگ را برای همه آفریدگانت - آنکه تو را یگانه دانست و آنکه به تو کفر ورزید - رقم زده ای.5/52
وَ کُلٌّ ذَائِقُ الْمَوْتَ
و همه چشنده مرگ هستند.5/52
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ... سُوءَالَ مَنْ قَدْ... أَظَلَّهُ الْأَجَلُ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که مرگ بر او سایه افکنده است.9و8/52
ارْحَمْ... اقْتِرَابَ أَجَلِی
بر نزدیک شدن مرگم رحم کن.4/53
اقْبِضْ عَلَی الصِّدْقِ نَفْسِی
مرا بر راستی بمیران.4/54
مزد پاداش
وَ أَذِقْنِی طَعْمَ الْفَرَاغِ لِمَا تُحِبُّ...
و طعم فراغت برای (پرداختن به) آنچه را دوست داری، به من بچشان.125/47
أَذِقْنِی طَعْمَ... الِاجْتِهَادِ فِیما یُزْلِفُ لَدَیْکَ وَ عِنْدَکَ
طعم کوشش را در آنچه (موجب) نزدیکی به پیشگاه تو و درگاه توست، به من بچشان.125/47
ص: 1096
وَ أَذِقْنِی طَعْمَ الْعَافِیَةِ إِلَی مُنْتَهَی أَجَلِی
و طعم عافیت را تا پایان مدّت زندگی ام به من بچشان.14/48
وَ اکْتُبْ لِی أَمَانًا مِنْ سُخْطِکَ، وَ بَشِّرْنِی بِذَلِکَ...
و ایمنی از خشمت را برایم بنویس و مرا به آن مژده ده.33/16
وَ بَشِّرْنِی بِذَلِکَ فِی الْعَاجِلِ دُونَ الْآجِلِ بُشْرَی أَعْرِفُهَا
و هم اکنون (دنیا) پیش از آینده (آخرت)، مرا به آن (ایمنی از خشمت) مژده ده. مژده ای که آن را بشناسم.33/16
اللَّهُمَّ إِنِّی وَجَدْتُ فِیما أَنْزَلْتَ مِنْ کِتَابِکَ، وَ بَشَّرْتَ بِهِ عِبَادَکَ أَنْ قُلْتَ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا
خداوندا، همانا من در کتابت که فروفرستاده ای و بندگانت را به آن مژده داده ای، یافتم که فرمودی: «ای بندگان من که درباره خود اسراف کرده اید، از رحمت خدا ناامید نشوید که خدا همه گناهان را می آمرزد.»2/50
مسرّت شادی
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الْخَزَنَةِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و خزانه دار دوزخ.18و11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الْقُوَّامِ عَلَی خَزَائِنِ الرِّیَاحِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و زمامداران بر گنجینه بادها.15و11و10/3
فَأَنْتَ یَا مَوْلَایَ دُونَ کُلِّ مَسْؤُولٍ مَوْضِعُ مَسْأَلَتِی
پس - ای سرور من - جایگاه درخواستم تویی، نه هر (مسؤولی) که از او درخواست شود.8/28
وَ لَا تَشْغَلْنِی بِالاِهْتِ-مَامِ عَنْ... اسْتِعْمَالِ سُنَّتِکَ
ص: 1097
و مرا به سبب غم و اندوه از انجام سنّت خود بازمدار.9/7
وَ لَا تُثْنِی عَلَیَّ بِإِحْیَائِهَا سُنَّةٌ...
و نه (عمل) مستحبّی به خاطر زنده ساختنش مرا می ستاید.17/32
وَ لَسْتُ أَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ بِفَضْلِ نَافِلَةٍ مَعَ کَثِیرِ مَا أَغْفَلْتُ مِنْ وَظَائِفِ فُرُوضِکَ
و من هیچ گاه با فضیلتِ (عمل) مستحبّ به سویت توسّل نمی جویم، با آنکه از بسیاری از شرایط واجبات غفلت نمودم.18/32
إِنَّکَ عَلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ
به درستی که تو بر راه راستی.6/23
وَ لَا تَتَّخِذْنِی هُزُوًا لِخَلْقِکَ، وَ لَا سُخْرِیًّا لَکَ
و مرا سبب خنده آفریدگانت و مسخره خود قرار نده.124/47
وَ أَعْطِ جَمِیعَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ... مِثْلَ الَّذِی سَأَلْتُکَ لِنَفْسِی وَ لِوَلَدِی...
و به همه مردان و زنان مسلمان، مانندِ آنچه برای خود و فرزندانم از تو درخواست نمودم، ببخش.12/25
اللَّهُمَّ... حَصِّنْ ثُغُورَ الْمُسْلِمِینَ بِعِزَّتِکَ
خداوندا به عزّت خود، مرزهای مسلمانان را استوار فرما.1/27
اللَّهُمَّ وَ قَوِّ بِذَلِکَ مِحَالَ أَهْلِ الْإِسْلَامِ
خداوندا و به وسیله آن، تدبیر مسلمانان را قوّت بخش.7/27
وَ حَصِّنْ بِهِ دِیَارَهُمْ، وَ ثَمِّرْ بِهِ أَمْوَالَهُمْ، وَ فَرِّغْهُمْ عَنْ مُحَارَبَتِهِمْ لِعِبَادَتِکَ
و به وسیله آن، شهرهایشان را استوار ساز و
ص: 1098
ثروت هایشان را بیفزا و خاطرشان را از سرگرمی به جنگ با دشمن، برای عبادت خویش آسوده ساز.7/27
اللَّهُمَّ اغْزُ بِکُلِّ نَاحِیَةٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ عَلَی مَنْ بِإِزَائِهِمْ مِنَ الْمُشْرِکِینَ
خداوندا مسلمانان هر ناحیه را به جنگ با مشرکانی که در مقابل آنند، گسیل دار.8/27
وَ أَمْدِدْهُمْ بِمَلَائِکَةٍ مِنْ عِنْدِکَ مُرْدِفِینَ...
و آنان را از جانب خود با فرشتگانی که پی درپی آیند، یاری فرما.8/27
وَ أَمْدِدْهُمْ بِمَلَائِکَةٍ مِنْ عِنْدِکَ مُرْدِفِینَ حَتَّی یَکْشِفُوهُمْ إِلَی مُنْقَطَعِ التُّرَابِ قَتْلًا فِی أَرْضِکَ وَ أَسْرًا
و آنان (مسلمانان) را از جانب خود با فرشتگانی که پی درپی آیند، یاری فرما. تا با کشتن و اسیر گرفتن، آنها (مشرکان) را به انتهای خاک در زمینت برانند.8/27
اللَّهُمَّ اشْغَلِ الْمُشْرِکِینَ بِالْمُشْرِکِینَ عَنْ تَنَاوُلِ أَطْرَافِ الْمُسْلِمِینَ
خداوندا مشرکان را به مشرکان مشغول گردان و از چیرگی به نواحی مسلمانان، بازدار.10/27
وَ خُذْهُمْ بِالنَّقْصِ عَنْ تَنَقُّصِهِمْ
و با کاستن عدد آنها (مشرکان)، از کاستن (مسلمانان) جلوگیر باش.10/27
وَ ثَبِّطْهُمْ بِالْفُرْقَةِ عَنِ الِاحْتِشَادِ عَلَیْهِمْ
و با تفرقه افکنی میان آنان (مشرکان)، از گرد آمدن بر ضدّ مسلمانان بازشان دار.10/27
فَإِنْ... قَضَیْتَ لَهُ بِالشَّهَادَةِ فَبَعْدَ... أَنْ تَأْمَنَ أَطْرَافُ الْمُسْلِمِینَ
پس اگر شهادت را برایش رقم زدی، بعد از آن باشد که مرزهای مسلمانان ایمن شده است.15/27
ص: 1099
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ...
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ، أَوْ تَعَهَّدَ خَالِفِیهِ فِی غَیْبَتِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ، وَ عَوِّضْهُ مِنْ فِعْلِهِ عِوَضًا حَاضِرًا یَتَعَجَّلُ بِهِ نَفْعَ مَا قَدَّمَ وَ سُرُورَ مَا أَتَی بِهِ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا در نبود او خانواده اش را نگهداری کرد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده و کارش را عوضِ نقد عطا کن که سود آنچه پیش فرستاده و شادی آنچه را انجام داده، به زودی دریافت کند.16/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... أَوْ أَعَانَهُ بِطَائِفَةٍ مِنْ مَالِهِ، أَوْ أَمَدَّهُ بِعِتَادٍ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا او را به پاره ای از دارایی خود یاری داد، یا او را با ساز و برگ جنگ کمک نمود، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... أَوْ شَحَذَهُ عَلَی جِهَادٍ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا او را بر جهاد تشویق کرد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... أَوْ أَتْبَعَهُ فِی وَجْهِهِ دَعْوَةً... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا او را با دعا در جهتی که به آن رو آورد همراهی نمود، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او،
ص: 1100
پاداش ده.16/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... أَوْ رَعَی لَهُ مِنْ وَرَائِهِ حُرْمَةً، فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا آبرویش را در نبود او نگهداشت؛ پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا، أَوْ هَمَّ بِجِهَادٍ فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، و آهنگ جهاد نمود، امّا ناتوانی او را بازداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ، وَ أَحْزَنَهُ تَحَزُّبُ أَهْلِ الشِّرْکِ عَلَیْهِمْ، فَنَوَی غَزْوًا، أَوْ هَمَّ بِجِهَادٍ فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ، أَوْ أَبْطَأَتْ بِهِ فَاقَةٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ، وَ أَوْجِبْ لَهُ ثَوَابَ الْمُ-جَاهِدِینَ
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت و اجتماع مشرکان بر ضدّ ایشان، اندوهگینش نمود، از این رو قصد جنگ کرد، و آهنگ جهاد نمود، امّا ناتوانی او را بازداشت، یا فقر او را به درنگ واداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس و پاداش مجاهدان را برای او واجب گردان.17/27
وَ امْنَعْنِی عَنْ أَذَی کُلِّ... مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ
و مرا از آزار رساندن به هر مرد و زن مسلمان بازدار.1/39
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمٌ مُبَارَکٌ مَیْمُونٌ، وَ الْمُسْلِمُونَ فِیهِ مُجْتَمِعُونَ فِی أَقْطَارِ أَرْضِکَ
خداوندا این روزیست مبارک و خجسته و در آن، مسلمانان در اطراف زمینت گرد هم می آیند.1/48
وَ الْمُسْلِمُونَ فِیهِ مُجْتَمِعُونَ فِی أَقْطَارِ أَرْضِکَ، یَشْهَدُ السَّائِلُ مِنْهُمْ وَ الطَّالِبُ وَ الرَّاغِبُ وَ الرَّاهِبُ
و در آن، مسلمانان در اطراف زمینت گرد هم می آیند، درخواست کننده و جویا و خواهان و ترسان، آنان همگی حاضر می شوند.1/48
ص: 1101
وَ الْمُسْلِمُونَ فِیهِ مُجْتَمِعُونَ فِی أَقْطَارِ أَرْضِکَ، یَشْهَدُ السَّائِلُ مِنْهُمْ وَ الطَّالِبُ... وَ أَنْتَ النَّاظِرُ فِی حَوَائِجِهِمْ
و در آن، مسلمانان در اطراف زمینت گرد هم می آیند، درخواست کننده و جویا، آنان همگی حاضر می شوند و تو بیننده بر نیازهایشان هستی.1/48
أَصْبَحْنَا فِی قَبْضَتِکَ
ما در پنجه (تحت قدرت) تو صبح کردیم.10/6
فَإِنِّی عَبْدُکَ وَ فِی قَبْضَتِکَ
چون من بنده تو و در مشت توام.5/21
وَ هَجَمَ عَلَیْهِمْ فِی بُحْبُوحَةِ قَرَارِهِمْ حَتَّی ظَهَرَ أَمْرُکَ، وَ عَلَتْ کَلِمَتُکَ، وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ
و در میان قرارگاهشان، بر آنان هجوم برد. تا اینکه فرمان تو آشکار شد و سخن تو، بلند گردید. اگر چه مشرکان نمی پسندیدند.22و21/2
اللَّهُمَّ اغْزُ بِکُلِّ نَاحِیَةٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ عَلَی مَنْ بِإِزَائِهِمْ مِنَ الْمُشْرِکِینَ
خداوندا مسلمانان هر ناحیه را به جنگ با مشرکانی که در مقابل آنند، گسیل دار.8/27
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ أَعْدَاءَکَ فِی أَقْطَارِ الْبِلَادِ مِنَ الْهِنْدِ... وَ سَائِرِ أُمَمِ الشِّرْکِ، الَّذِینَ تَخْفَی أَسْمَاوءُهُمْ وَ صِفَاتُهُمْ
خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند از هند و دیگر امّت های مشرک، که نام ها و نشانه هایشان پنهان است.9/27
اللَّهُمَّ اشْغَلِ الْمُشْرِکِینَ بِالْمُشْرِکِینَ عَنْ تَنَاوُلِ أَطْرَافِ الْمُسْلِمِینَ
خداوندا مشرکان را به مشرکان مشغول گردان و از چیرگی به نواحی مسلمانان، بازدار.10/27
وَ خُذْهُمْ بِالنَّقْصِ عَنْ تَنَقُّصِهِمْ، وَ ثَبِّطْهُمْ بِالْفُرْقَةِ عَنِ الِاحْتِشَادِ عَلَیْهِمْ
و با کاستن عددشان، از کاستن (مسلمانان) جلوگیر باش. و با تفرقه افکنی میان آنان، از گرد
ص: 1102
آمدن بر ضدّ مسلمانان بازشان دار.10/27
اللَّهُمَّ أَخْلِ قُلُوبَهُمْ مِنَ الْأَمَنَةِ، وَ أَبْدَانَهُمْ مِنَ الْقُوَّةِ، وَ أَذْهِلْ قُلُوبَهُمْ عَنِ الِاحْتِیَالِ، وَ أَوْهِنْ أَرْکَانَهُمْ عَنْ مُنَازَلَةِ الرِّجَالِ، وَ جَبِّنْهُمْ عَنْ مُقَارَعَةِ الْأَبْطَالِ، وَ ابْعَثْ عَلَیْهِمْ جُنْدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ بِبَأْسٍ مِنْ بَأْسِکَ کَفِعْلِکَ یَوْمَ بَدْرٍ، تَقْطَعُ بِهِ دَابِرَهُمْ وَ تَحْصُدُ بِهِ شَوْکَتَهُمْ، وَ تُفَرِّقُ بِهِ عَدَدَهُمْ
خداوندا، دل هایشان را از آرامش و تن هایشان را از قوّت تهی دار و قلب هایشان را از چاره جویی بی خبر ساز و اندامشان را از جنگیدن با مردان سست گردان و ایشان را از پیکار با دلاوران بترسان و بر آنان سپاهی از فرشتگانت را با عذابی از عذاب هایت بفرست. مانند کارت در روز بدر. تا بدین سبب، ایشان را ریشه کن سازی و سختی و صلابتشان را براندازی و تعدادشان را از هم بپاشی.11/27
اللَّهُمَّ وَ امْزُجْ مِیَاهَهُمْ بِالْوَبَاءِ، وَ أَطْعِمَتَهُمْ بِالْأَدْوَاءِ، وَ ارْمِ بِلَادَهُمْ بِالْخُسُوفِ، وَ أَلِحَّ عَلَیْهَا بِالْقُذُوفِ، وَ افْرَعْهَا بِالْمُ-حُولِ، وَ اجْعَلْ مِیَرَهُمْ فِی أَحَصِّ أَرْضِکَ وَ أَبْعَدِهَا عَنْهُمْ، وَ امْنَعْ حُصُونَهَا مِنْهُمْ، أَصِبْهُمْ بِالْجُوعِ الْمُقِیمِ وَ السُّقْمِ الْأَلِیمِ
خداوندا و آب هایشان را به وبا و خوردنی هایشان را به امراضْ درآمیز و شهرهایشان را در زمین فروبر و پیوسته آن را سنگباران فرما و آن را به قحطی و خشکسالی دچار ساز و آذوقه هایشان را در بی برکت ترین و دورترین (نقاط) زمین خود قرار ده و پناهگاه های آن را از آنها بازدار، آنان را دچار گرسنگی دائم و بیماری دردناک گردان.12/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ... أَحْزَنَهُ تَحَزُّبُ أَهْلِ الشِّرْکِ عَلَیْهِمْ، فَنَوَی غَزْوًا... فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ...
خداوندا و هر مسلمانی که اجتماع مشرکان بر ضدّ ایشان، اندوهگینش نمود، از این رو قصد جنگ کرد، امّا ناتوانی او را بازداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
فَمِلْ بِالْغَضَبِ إِلَی الْمُشْرِکِینَ
پس خشم را به سوی مشرکان بگردان.3/36
مشغول گشتن پیامبر صلی الله علیه و آله ، به نصیحت دعوت شدگان (به راه حقّ)
وَ شَغَلَهَا بِالنُّصْحِ لِأَهْلِ دَعْوَتِکَ
و خود را به نصیحت کردن به پذیرندگانِ دعوتت مشغول ساخت.15/2
ص: 1103
وَ الَّذِینَ... لَا تَشْغَلُهُمْ عَنْ تَسْبِیحِکَ الشَّهَوَاتُ...
و همانها که خواهش های نفسانی، آنها را از تسبیح تو مشغول نمی سازد (بازنمی دارد)...7/3
وَ لَا تَشْغَلْنِی بِالاِهْتِ-مَامِ عَنْ تَعَاهُدِ فُرُوضِکَ
و مرا به سبب غم و اندوه از رعایت واجبات خود بازمدار.9/7
وَ اشْغَلْ قُلُوبَنَا بِذِکْرِکَ عَنْ کُلِّ ذِکْرٍ
و دل های ما را به یاد خود از هر یادی مشغول ساز.1/11
...وَ اشْغَلْهُ بِذِکْرِکَ
و آن را به یادت مشغول دار.10/21
وَ اشْغَلْهُ عَنَّا بِبَعْضِ أَعْدَائِکَ
و او را به جای ما به برخی دشمنانت سرگرم نما.4/17
وَ اکْفِنِی مَا یَشْغَلُنِی الاِهْتِ-مَامُ بِهِ
و مرا از آنچه اهتمام به آن مشغولم می سازد کفایت کن.3/20
وَ ارْزُقْنِی مِنْ غَیْرِ احْتِسَابٍ، فَلَا أَشْتَغِلَ عَنْ عِبَادَتِکَ بِالطَّلَبِ
و مرا بی حساب روزی ده، تا به جای عبادت تو سرگرمِ روزی جستن نشوم.24/20
وَ اشْغَلْ بِطَاعَتِکَ نَفْسِی عَنْ کُلِّ مَا یَرِدُ عَلَیَّ...
و مرا از هر چه به من برسد، به طاعت خویش مشغول دار.9/21
اللَّهُمَّ اشْغَلِ الْمُشْرِکِینَ بِالْمُشْرِکِینَ...
خداوندا مشرکان را به مشرکان مشغول گردان.10/27
وَ اجْعَلْ مَا صَرَّحْتَ بِهِ مِنْ عِدَتِکَ فِی وَحْیِکَ، وَ أَتْبَعْتَهُ مِنْ قَسَمِکَ فِی کِتَابِکَ... حَسْمًا لِلاِشْتِغَالِ بِمَا ضَمِنْتَ الْکِفَایَةَ لَهُ
و وعده های آشکاری را که در وحی خود بیان
ص: 1104
نموده ای و در پی آن سوگند خود را در کتابت آورده ای، موجب قطع اشتغال ما به آنچه خود کفایت آن را ضمانت فرموده ای قرار ده.3/29
وَ لَا تَشْغَلْنَا عَنْکَ بِغَیْرِکَ
و ما را از خودت به دیگری مشغول نکن.4/36
وَ تَقْفُوَ بِنَا آثَارَ الَّذِینَ... لَمْ یُلْهِهِمُ الْأَمَلُ عَنِ الْعَمَلِ فَیَقْطَعَهُمْ بِخُدَعِ غُرُورِهِ
و ما را در پی کسانی گردانی که آرزو، آنان را از کار (نیک) سرگرم نکرد تا آنها را با نیرنگ های فریبنده اش بازدارد.9/42
وَ لَا تَشْغَلْنِی بِمَا لَا أُدْرِکُهُ إِلَّا بِکَ عَمَّا لَا یُرْضِیکَ عَنِّی غَیْرُهُ
و مرا به چیزی که آن را درنمی یابم، مگر به (کمک) تو، مشغول منما، تا از چیزی که جز آن تو را از من خوشنود نمی کند، باز مانم.108/47
مشقّت رنج و نیز سختی
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... مُنَاصَحَةِ مُسْتَشِیرِهِمْ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در پند دادن مشورت کننده شان، توفیق ده.2/26
مشهود آشکار
مشیّت اراده
مصاحب همراه
وَ انْظُرْ لِی فِی جَمِیعِ أُمُورِی، فَإِنَّکَ إِنْ وَکَلْتَنِی إِلَی نَفْسِی عَجَزْتُ عَنْهَا وَ لَمْ أُقِمْ مَا فِیهِ مَصْلَحَتُهَا
و در تمام کارهایم به (سود) من نظر فرما. که اگر مرا به خود واگذاری، از انجام آن عاجزم و آنچه را مصلحت من در آن است، انجام ندهم.3/22
ص: 1105
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ... یَنْکُبَنَا الزَّمَانُ
و پناه می بریم به تو از اینکه زمانه ما را دچار سختی نماید.6/8
وَ نَعُوذُ بِکَ مِنَ... الْمُصِیبَةِ الْکُبْرَی
و پناه می بریم به تو از بزرگ ترین مصیبت.9/8
وَ کُلُّ مَرْزِئَةٍ سَوَاءٌ مَعَ مَوْجِدَتِکَ
و هر گرفتاری ای با غضب تو هموارشدنی است.9/14
اللَّهُمَّ إِنَّکَ تَقِی الْکَرِیهَةَ
خداوندا همانا تو از ناخوشایندی ها نگهداری می کنی.33/32
اجْبُرْ مُصِیبَتَنَا بِشَهْرِنَا
مصیبت ما را در (رفتن) ماه مان جبران کن.48/45
وَ لَا تَقْرَعْنِی قَارِعَةً یَذْهَبُ لَهَا بَهَائِی
و بر من مصیبت بزرگی که با آن، آبرویم از بین برود، وارد نکن.121/47
وَ کَمْ مِنْ... أَعْیُنِ أَحْدَاثٍ طَمَسْتَهَا
و چه بسیار چشم های مصیبت آفرینی که کور گرداندی.11/49
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا ظَاهِرُهُ وَفْقٌ لِبَاطِنِهِ، وَ بَاطِنُهُ وَفْقٌ لِصِدْقِ النِّیَّةِ
سپاس برای توست. سپاسی که ظاهرش با باطنش همخوان باشد و باطنش با نیّت صادقانه موافق باشد.43و36/47
مطیع رام
مظالم تبعات
معاد قیامت
أَبْدِلْنِی... مِنْ رَدِّ الْمُلَابِسِینَ کَرَمَ الْعِشْرَةِ
ص: 1106
درباره من اهانت معاشران را به خوش رفتاری مبدّل فرما.7/20
السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ کَرِیهِ الْمُصَاحَبَةِ، وَ لَا ذَمِیمِ الْمُلَابَسَةِ
درود بر تو که همراهی اش ناپسند و معاشرتش نکوهیده نیست.35/45
معالجه مداوا
معامله تجارت
إِنَّ مَعَادِنَ إِحْسَانِکَ لَا تَفْنَی
به درستی که معادن احسانت فنا نمی شود.50/45
معرفت شناخت
وَ وَفِّقْنَا... لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ... وَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ
و ما را برای انجام نیکی و امر به معروف، توفیق ده.18/6
معصیت نافرمانی
فَلَکَ الْحَمْدُ... مَا بَقِیَ لِلْحَمْدِ... مَعْنًی یَنْصَرِفُ إِلَیْهِ
پس ستایش برای توست، تا آنجا که برای ستایشْ معنایی که به آن بازگردد، وجود داشته باشد.17/45
وَ جَعَلَ لِکُلِّ رُوحٍ مِنْهُمْ قُوتًا مَعْلُومًا مَقْسُومًا مِنْ رِزْقِهِ
و برای هر جانداری از ایشان، معلومِ قسمت شده ای از رزقش قرار داد.5/1
ثُمَّ ضَرَبَ لَهُ فِی الْحَیَاةِ أَجَلًا مَوْقُوتًا، وَ نَصَبَ لَهُ أَمَدًا مَحْدُودًا
سپس برای او (آفریده اش) در زندگی، سرآمدی خاص معیّن نمود، و برایش زمانی محدود قرار داد.6/1
ص: 1107
وَ جَعَلَ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا حَدًّا مَحْدُودًا، وَ أَمَدًا مَمْدُودًا
و برای هر یک پایانی معین و زمانی معلوم مقرر فرمود.3/6
وَ قِفْنَا فِیهِ عَلَی مَوَاقِیتِ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ بِحُدُودِهَا الَّتِی حَدَّدْتَ
و ما را در آن بر اوقات نمازهای پنجگانه، با حدودش که مشخص نمودی، آگاه فرما.8/44
مفاخرت فخرفروشی
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی... حَالِی إِذَا... تَقَطَّعَتْ أَوْصَالِی
مولای من! بر حال من، هنگامی که مفاصلم پاره پاره شود، رحم کن.6/53
مفقود شدن فوت
مفهوم معنا
مقام مرتبه
مقایسه سنجش
مقرّبان نزدیکان
مکافات پاداش
مکر فریب
مکروه ناپسند
ملامت سرزنش
ملائکه فرشته
مناجات دعا
کُلُّ ذَلِکَ حَیَاءٌ مِنْکَ لِسُوءِ عَمَلِی، وَ لِذَاکَ... کَلَّ لِسَانِی عَنْ مُنَاجَاتِکَ
همه اینها از روی شرمی است که از بدکرداری خود دارم. و از همین جهت است که زبانم از مناجات با تو بند آمده.20/16
وَ زَیِّنْ لِیَ التَّفَرُّدَ بِمُنَاجَاتِکَ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ
و تنهایی مناجات با خودت را در شب و روز برایم بیارا.110/47
مناقشه خرده گیری و سخت گیری
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ صَلَّی اللَّهُ
ص: 1108
عَلَیْهِ وَ آلِهِ...
و سپاس خدایی را که به پیامبرش محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - بر ما منّت نهاد.1/2
إِنَّکَ أَنْتَ الْمَنَّانُ بِالْجَسِیمِ
به درستی که تو بسیار بخشنده نعمتِ بزرگ هستی.24/6
إِنَّکَ الْمَنَّانُ الْحَمِیدُ...
به درستی که تو بسیار نعمت دهنده ستوده ای.18/27
إِنَّکَ الْمَنَّانُ بِجَسِیمِ الْمِنَنِ
همانا تو بهره دهنده بهره های بزرگی.7/36
إِنَّکَ مَنَّانٌ کَرِیمٌ
همانا تو بسیار نعمت دهنده کریم هستی.16/37
إِنَّکَ الْمَنَّانُ الْحَمِیدُ
به درستی که تو بسیار نعمت دهنده و ستوده ای.7/43
لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الْحَلِیمُ... الْمَنَّانُ
معبودی جز تو نیست، بردبارِ بسیار نعمت دهنده.2/48
یَا رَبِّ یَا رَبِّ، یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ
ای پروردگار من، ای پروردگار من، ای بسیار
مهربان، ای بسیار نعمت دهنده.28/48
وَ یَا مَنْ لَا یُکَدِّرُ عَطَایَاهُ بِالِامْتِنَانِ
و ای آنکه با منّت گذاشتن، بخشش هایش را تیره نمی سازد.4/13
وَ أَجْرِ لِلنَّاسِ عَلَی یَدِیَ الْخَیْرَ، وَ لَا تَمْحَقْهُ بِالْمَنِّ
و نیکی کردن به مردم را به دست من جاری ساز ولی آن را با منّت گذاردن باطل نفرما.3/20
وَ لَا تَجْعَلْ لِفَاجِرٍ وَ لَا کَافِرٍ عَلَیَّ مِنَّةً
و برای بدکار و کافر، بر من منّت قرار نده.12/21
وَ إِنْ أَلْجَأْتَنِی إِلَی قَرَابَتِی حَرَمُونِی، وَ إِنْ أَعْطَوْا أَعْطَوْا قَلِیلًا نَکِدًا، وَ مَنُّوا عَلَیَّ طَوِیلًا
و اگر مرا به خویشانم محتاج سازی، محرومم کنند و اگر عطا کنند، اندک و ناگوار عطا کرده اند و بر من منّت بسیار نهند.3/22
إِنْ أَعْطَیْتَ لَمْ تَشُبْ عَطَاءَکَ بِمَنٍّ
ص: 1109
اگر عطا کنی، عطایت را با منّت نیامیخته ای.5/45
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِشَوْقٍ إِلَیْکَ
و شوق به خودت را به من ارزانی دار.13/21
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالصِّحَّةِ وَ الْأَمْنِ وَ السَّلَامَةِ فِی دِینِی وَ بَدَنِی
و با تندرستی و ایمنی و سلامتی در دینم و جسمم بر من منّت گذار.3/23
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ...
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره.4/23
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ أَوْ عَافِیَةٍ... أَوْ خَیْرٍ تَمُنُّ بِهِ عَلَیْهِمْ تَهْدِیهِمْ بِهِ إِلَیْکَ... أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی یا عافیت را قسمت می نمایی یا خیری را به ایشان
عنایت می کنی و بدین وسیله آنان را به سوی خود هدایت می کنی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
منتظر انتظار
منزلت جایگاه و نیز مرتبه
منع بازداشتن
منفعت سود
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ مُنْکَرٍ وَ نَکِیرٍ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و منکر و نکیر.18و11و10/3
وَ وَفِّقْنَا... لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ... وَ النَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ
و ما را برای انجام نیکی و نهی از منکر، توفیق ده.18/6
ص: 1110
تُصَرِّفُنِی حَالًا عَنْ حَالٍ... کَمَا نَعَتَّ فِی کِتَابِکَ: نُطْفَةً ثُمَّ عَلَقَةً ثُمَّ مُضْغَةً ثُمَّ عَظْمًا ثُمَّ کَسَوْتَ الْعِظَامَ لَحْمًا...
مرا از حالی به حال دیگر می گرداندی. همچنانکه در کتاب خود وصف نمودی. نخست نطفه سپس خونِ بسته شده و سپس پاره گوشت، سپس استخوان آفریدی، سپس استخوان ها را با گوشت پوشاندی.23/32
فَإِنِّی عَبْدُکَ وَ فِی قَبْضَتِکَ، نَاصِیَتِی بِیَدِکَ
چون من بنده تو و در مشت توام و موی پیشانی (و اختیار)م به دست توست.5/21
وَ هَذِهِ یَدِی وَ نَاصِیَتِی
و این دست من و موی جلوی سرم است.4/53
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ دَابَّةٍ أَنْتَ آخِذٌ بِنَاصِیَتِهَا
و من و فرزندانم را از شرّ هر جنبنده ای که زلفش در اختیار توست، پناه ده.6/23
...یَتَّفِقُونَ عَلَیْهِمْ
با ایشان موافقت دارند.12/4
موجودات آفریدگان
وَ یَنْظُرُ کَیْفَ هُمْ فِی... مَوَاقِعِ أَحْکَامِهِ
و می نگرد آنها در موارد احکامش چگونه اند.7/6
موضع جایگاه
موعظه پند
وَ عَافِنِی... عَافِیَةً تُوَلِّدُ فِی بَدَنِی الْعَافِیَةَ، عَافِیَةَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
ص: 1111
و به من عافیت ده. عافیتی که در جسمم عافیت زایَد، عافیت دنیا و آخرت.2/23
مؤمنان ایمان آورندگان
هَذَا مَقَامُ مَنْ... قَادَتْهُ أَزِمَّةُ الْخَطَایَا
این مقام کسی است که مهارهای خطاها او را از پیِ خود کشیده.6/31
...إِذَا قَارَفْتُ مَعْصِیَتَکَ... فَتَلَ عَنِّی عِذَارَ غَدْرِهِ
...همین که به نافرمانی ات پرداختم، پس عنان حیله اش را از من برگرداند.13/32
قَدْ مَلَکَ الشَّیْطَانُ عِنَانِی فِی سُوءِ الظَّنِّ وَ ضَعْفِ الْیَقِینِ
شیطانْ افسار مرا در بدگمانی و سست باوری به دست گرفت.27/32
مهتر سیّد
مهربانی تفضّل و نیز رحمت
الزَّبَانِیَةِ الَّذِینَ إِذَا قِیلَ لَهُمْ: خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ثُمَّ الْجَحِیمَ صَلُّوهُ. ابْتَدَرُوهُ سِرَاعًا، وَ لَمْ یُنْظِرُوهُ
پاسبانانی که چون به آنها گفته شود: او را بگیرد و در زنجیرش کشید، سپس به دوزخ افکنید، به سرعت به او حمله برند و مهلتش ندهند.21/3
وَ أَعْجَبُ مِنْ ذَلِکَ أَنَاتُکَ عَنِّی، وَ إِبْطَاوءُکَ عَنْ مُعَاجَلَتِی
و شگفت تر از آن بردباری تو با من و درنگ تو از زود به کیفر رساندن من است.26/16
وَ اسْتَعْمِلْنِی بِطَاعَتِکَ فِی أَیَّامِ الْمُهْلَةِ
و مرا در روزهای مهلتِ عمرم، به طاعت خود بگمار.29/20
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا، أَوْ هَمَّ بِجِهَادٍ فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ، أَوْ أَبْطَأَتْ بِهِ فَاقَةٌ... فَاکْتُبِ
ص: 1112
اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ...
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، و آهنگ جهاد نمود، امّا ناتوانی او را بازداشت، یا فقر او را به درنگ واداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
وَ اسْتُرْنِی بِسِتْرِکَ کَمَا تَأَنَّیْتَنِی عَنِ الِانْتِقَامِ مِنِّی
و مرا با پوشش خود بپوشان، آنگونه که در انتقام از من درنگ فرمودی.12/31
وَ قَدِ اسْتَحْوَذَ عَلَیَّ عَدُوُّکَ الَّذِی اسْتَنْظَرَکَ لِغَوَایَتِی فَأَنْظَرْتَهُ
و دشمن تو که برای بیراهه بردن من از تو فرصت خواست، پس فرصتش دادی، بر من چیره شده است.12/32
وَ اسْتَمْهَلَکَ إِلَی یَوْمِ الدِّینِ لِإِضْلَالِی فَأَمْهَلْتَهُ
و برای گمراه کردنم از تو - تا روز جزا - مهلت طلبید، پس مهلتش دادی.12/32
وَ تُمْلِی لِلْعَاصِی فِیما تَمْلِکُ مُعَاجَلَتَهُ فِیهِ
و گنهکار را در آنچه توانایی شتاب در کیفرش را داری، مهلت می دهی.10/37
وَ أَمْهَلْتَ مَنْ قَصَدَ لِنَفْسِهِ بِالظُّلْمِ
و کسی را که به خود قصد ستم نموده، مهلت داده ای.9/45
وَ سُنَّتُکَ الْإِبْقَاءُ عَلَی الْمُعْتَدِینَ حَتَّی لَقَدْ غَرَّتْهُمْ أَنَاتُکَ عَنِ الرُّجُوعِ، وَ صَدَّهُمْ إِمْهَالُکَ عَنِ النُّزُوعِ
و روش تو مهربانی با تجاوزکنندگان است. تا اینکه مهلت دادن تو آنان را از بازگشتن فریب داد و فرصت دادن تو، آنها را از دست برداشتن بازداشت.16/46
أَخَّرْتَ وَ أَنْتَ مُسْتَطِیعٌ لِلمُعَاجَلَةِ، وَ تَأَنَّیْتَ وَ أَنْتَ مَلِیءٌ بِالْمُبَادَرَةِ
با آنکه بر شتاب نمودن توانایی، (عذاب را) به تأخیر انداخته ای و با آنکه به پیش دستی کردن قادری، درنگ نموده ای.21/46
ص: 1113
لَمْ تَکُنْ أَنَاتُکَ عَجْزًا، وَ لَا إِمْهَالُکَ وَهْنًا، وَ لَا إِمْسَاکُکَ غَفْلَةً، وَ لَا انْتِظَارُکَ مُدَارَاةً
درنگ نمودن تو از روی ناتوانی نبوده است و مهلت دادنت نه از روی سستی، و خودداری ات نه از روی غفلت، و به تأخیر انداختنت نه از روی نرمی کردن است.22/46
وَ یَا مَنْ... یَتَفَضَّلُ بِإِنْظَارِ الْخَاطِئِینَ
و ای آنکه با تفضّل خود خطاکاران را مهلت می دهی.75/47
لَا تَسْتَدْرِجْنِی بِإِمْلَائِکَ
مرا با مهلت دادنت، به تدریج عقاب نکن.90/47
وَ أَجِرْنِی مِنْ أَخْذِ الْإِمْلَاءِ
و از مؤاخذه مهلت دادن پناهم ده.98/47
تَغَمَّدْنِی فِیما اطَّلَعْتَ عَلَیْهِ مِنِّی بِمَا یَتَغَمَّدُ بِهِ الْقَادِرُ عَلَی الْبَطْشِ لَوْ لَا حِلْمُهُ، وَ الْآخِذُ عَلَی الْجَرِیرَةِ لَوْ لَا أَنَاتُهُ
مرا در آنچه بر آن از من آگاهی بپوشان، آنگونه که می پوشاند قادر بر سختگیری، (و) اگر بردباری اش نبود (خطاها را ظاهر می کرد) و (مانند) کیفرکننده بر گناه، (که) اگر شکیبایی اش نبود (کیفر می داد).119/47
وَ لَا تَمْدُدْ لِی مَدًّا یَقْسُو مَعَهُ قَلْبِی
و مرا مهلت و عمر طولانی که با آن سنگدل شوم، نده.121/47
اجْعَلْ... حَذَرِی مِنْ إِعْذَارِکَ وَ إِنْذَارِکَ
بیم مرا از مهلت دادن ها و ترساندنهایت، قرار ده.122/47
وَ مَهِّلْنِی
و به من مهلت ده.16/48
فَلَکَ الْحَمْدُ إِلَهِی مِنْ... ذِی أَنَاةٍ لَا یَعْجَلُ
پس خدای من، سپاس برای توست. مهلت دهنده ای که شتاب نمی کند.14/49
فَلَمْ یَبْتَدِرْنَا بِعُقُوبَتِهِ... بَلْ تَأَنَّانَا بِرَحْمَتِهِ تَکَرُّمًا
پس او در کیفرِ ما، شتاب نکرد. بلکه به
ص: 1114
رحمتش از روی کرامت، به ما مهلت داد.21/1
تَأَنَّیْتَنِی بِکَرَمِکَ فَلَمْ تُعَاجِلْنِی
با بخششت با من مدارا نمودی و در کیفرم شتاب نکردی.32/16
إِنَّمَا تَأَنَّیْتَ بِهِمْ لِیَفِیؤُوا إِلَی أَمْرِکَ
همانا از این رو با آنان درنگ کرده ای، تا به فرمان تو بازگردند.17/46
وَ أَمْهَلْتَهُمْ ثِقَةً بِدَوَامِ مُلْکِکَ
و از آن جهت مهلتشان داده ای که به دوام پادشاهی خود اعتماد داری.17/46
لَمْ تَکُنْ أَنَاتُکَ عَجْزًا، وَ لَا إِمْهَالُکَ وَهْنًا... وَ لَا انْتِظَارُکَ مُدَارَاةً، بَلْ لِتَکُونَ حُجَّتُکَ أَبْلَغَ
درنگ نمودن تو از روی ناتوانی نبوده است و مهلت دادنت نه از روی سستی، و به تأخیر انداختنت نه از روی نرمی کردن است. بلکه برای آنست که حجّت تو رساتر باشد.22/46
لَمْ تَکُنْ أَنَاتُکَ عَجْزًا، وَ لَا إِمْهَالُکَ وَهْنًا، وَ لَا إِمْسَاکُکَ غَفْلَةً، وَ لَا انْتِظَارُکَ مُدَارَاةً، بَلْ لِتَکُونَ... کَرَمُکَ أَکْمَلَ
درنگ نمودن تو از روی ناتوانی نبوده است و مهلت دادنت نه از روی سستی، و خودداری ات نه از روی غفلت، و به تأخیر انداختنت نه از روی نرمی کردن است. بلکه برای آنست که کرم تو کامل تر باشد.22/46
لَمْ تَکُنْ أَنَاتُکَ عَجْزًا، وَ لَا إِمْهَالُکَ وَهْنًا... وَ لَا انْتِظَارُکَ مُدَارَاةً، بَلْ لِتَکُونَ... إِحْسَانُکَ أَوْفَی
درنگ نمودن تو از روی ناتوانی نبوده است و مهلت دادنت نه از روی سستی، و به تأخیر انداختنت نه از روی نرمی کردن است. بلکه برای آنست که احسان تو فراوان تر باشد.22/46
لَمْ تَکُنْ أَنَاتُکَ عَجْزًا، وَ لَا إِمْهَالُکَ وَهْنًا... وَ لَا انْتِظَارُکَ مُدَارَاةً، بَلْ لِتَکُونَ... نِعْمَتُکَ أَتَمَّ
درنگ نمودن تو از روی ناتوانی نبوده است و مهلت دادنت نه از روی سستی، و به تأخیر انداختنت نه از روی نرمی کردن است. بلکه برای آنست که نعمت تو تمام تر باشد.22/46
ص: 1115
فَغَزَاهُمْ فِی عُقْرِ دِیَارِهِمْ
پس در وسط دیارشان به جنگ آنها رفت.20/2
وَ هَجَمَ عَلَیْهِمْ فِی بُحْبُوحَةِ قَرَارِهِمْ
و در میان قرارگاهشان، بر آنان هجوم برد.21/2
وَ أَحْلِلْنِی بُحْبُوحَةَ جَنَّتِکَ
و مرا در میان بهشتت جای ده.1/41
میانجیگری شفاعت
وَ مَتِّعْنِی بِالِاقْتِصَادِ
و مرا به میانه روی، بهره مند گردان.18/20
وَ ارْزُقْنِی... وَرَعًا فِی إِجْمَالٍ
و مرا پرهیزکاریِ از روی میانه روی، روزی فرما.27/20
وَ قَوِّمْنِی بِالْبَذْلِ وَ الِاقْتِصَادِ
و به بخشش و میانه روی، استوارم گردان.3/30
میثاق پیمان
وَ وَرَّثْتَنَا عِلْمَهُ مُفَسَّرًا
و علم آن را تفسیرشده، به ما ارث دادی.5/42
وَ اجْعَلْنَا مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ الَّذِینَ یَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ
و ما را از بندگان صالحت قرار ده. آنان که بهشت را ارث می برند، و در آن جاودانند.18/44
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ... وَارِثَ کُلِّ شَیْءٍ
ص: 1116
خداوندا سپاس برای توست، وارث هر چیز.2/47
میزان ترازو
میغ ابر
مِیکَائِیلُ ذُو الْجَاهِ عِنْدَکَ...
میکائیل نزد تو دارای مقام والا است.3/3
مِیکَائِیلُ ذُو... الْمَکَانِ الرَّفِیعِ مِنْ طَاعَتِکَ
میکائیل از اطاعتت جایگاهی بلند دارد.3/3
وَ مِیکَائِیلُ ذُو الْجَاهِ عِنْدَکَ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
و میکائیل که نزد تو دارای مقام والا است، پس بر آنها درود فرست.6و3/3
وَ لَا أَسْتَمِیلُ هَوَاکَ
و نمی توانم محبّت تو را جلب نمایم.6/21
وَ فَرِّغْ قَلْبِی لَِمحَبَّتِکَ... وَ أَمِلْهُ إِلَی طَاعَتِکَ
و دلم را برای دوستی ات خالی گردان و به طاعتت متوجّه ساز.10/21
وَ ارْزُقْنِی... الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فِی حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ، حَتَّی أَکُونَ بِمَا یَرِدُ عَلَیَّ مِنْهُمَا بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ... مُوءْثِرًا لِرِضَاکَ عَلَی مَا سِوَاهُمَا فِی الْأَوْلِیَاءِ وَ الْأَعْدَاءِ، حَتَّی... یَاْیَسَ وَلِیِّی مِنْ مَیْلِی وَ انْحِطَاطِ هَوَایَ
و مرا در حال خوشنودی وخشم، خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و آخرت روزی ده. تا به آنچه از آن دو (خوشنودی و خشم) به من می رسد، حالی یکسان داشته باشم. درباره دوستان و دشمنان، خوشنودی تو را بر غیر آن دو (ناخوشنودی و نافرمانی تو) مقدّم شمارم. تا دوستم از میل نفسم و هواداری نادرستم، ناامید شود.13/22
وَ لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَیَّرْتَ فَنَغْمِطَ قَدْرَکَ... وَ نَجْنَحَ إِلَی الَّتِی هِیَ أَبْعَدُ مِنْ حُسْنِ الْعَاقِبَةِ، وَ أَقْرَبُ إِلَی ضِدِّ الْعَافِیَةِ
ص: 1117
و ما را دچار عجز از شناخت آنچه اختیار نموده ای نساز، تا قدْر تو را سبک شماریم و به آنچه که از حسن عاقبت دورتر و به ضدّ عافیت نزدیک تر است، تکیه نماییم.3/33
وَ امْنُنْ عَلَی عِبَادِکَ بِإِینَاعِ الَّثمَرَةِ
و با به بار آمدن میوه، بر بندگانت احسان نما.2/19
وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ... الْأَشْجَارِ الْمُتَدَلِّیَةِ بِصُنُوفِ الَّثمَرِ...
و آنچه را در آن (بهشت) آماده ساخته ای از درختانی که شاخه هایشان به انواع میوه ها خم گشته، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز.4/27
ص: 1118
ص: 1119
نابودی فنا
وَ أَجْرِ لِلنَّاسِ عَلَی یَدِیَ الْخَیْرَ، وَ لَا تَمْحَقْهُ بِالْمَنِّ
و نیکی کردن به مردم را به دست من جاری ساز ولی آن را با منّت گذاردن نابود نفرما.3/20
وَ امْحَقْ ذُنُوبَنَا مَعَ امِّحَاقِ هِلَالِهِ
و با محو شدن هلال ماه، گناهان ما را محو کن.15/44
وَ امْحَقْ بِهِ بُغَاةَ قَصْدِکَ عِوَجًا
و به وسیله او آنان که می خواهند راه راست تو را کج کنند، نابود گردان.62/47
وَ لَا تَمْحَقْنِی فِیمَن تَمْحَقُ مِنَ الْمُسْتَخِفِّینَ بِمَا أَوْعَدْتَ
و مرا در شمار نابودشوندگانی که تهدید تو را سبک می شمارند، نابود نکن.95/47
وَ عَرَّضَ فِیکَ لِلْمَکْرُوهِ بَدَنَهُ
و به خاطر تو، بدنش را در معرض سختی قرار داد.5/2
وَ هَجَمَ عَلَیْهِمْ فِی بُحْبُوحَةِ قَرَارِهِمْ حَتَّی ظَهَرَ أَمْرُکَ، وَ عَلَتْ کَلِمَتُکَ، وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ
و در میان قرارگاهشان، بر آنان هجوم برد. تا اینکه فرمان تو آشکار شد و سخن تو، بلند گردید. اگر چه مشرکان نمی پسندیدند.22و21/2
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ رُسُلِکَ مِنَ الْمَلَائِکَةِ إِلَی أَهْلِ الْأَرْضِ بِمَکْرُوهِ مَا یَنْزِلُ مِنَ الْبَلَاءِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و فرستادگانت از فرشتگان، که بلای ناخوشایند به سوی اهل
ص: 1120
زمین می فرستی.17و11و10/3
یَا مَنْ تُحَلُّ بِهِ عُقَدُ الْمَکَارِهِ
ای کسی که گره های سختی ها به واسطه او باز می شود.1/7
أَزِلْنَا عَنْ مَکْرُوهِکَ مِنَ الْإِصْرَارِ
ما را از اصرار بر آنچه ناپسند توست، دور بدار.1/9
فَکُلُّ مَکْرُوهٍ جَلَلٌ دُونَ سَخَطِکَ
پس هر ناپسندی در مقابل خشم تو اندک است.9/14
اللَّهُمَّ فَکَمَا کَرَّهْتَ إِلَیَّ أَنْ أُظْلَمَ فَقِنِی مِنْ أَنْ أَظْلِمَ
خداوند همچنان که ستم کشیدن را در نظرم ناپسند نمودی، مرا از ستم نمودن حفظ کن.10/14
وَ کَمْ مِنْ شَائِبَةٍ أَلْمَمْتُ بِهَا فَلَمْ... تُقَلِّدْنِی مَکْرُوهَ شَنَارِهَا
و چه بسیار زشتی هایی که به جا آوردم و طوق ناپسندی و زشتی آن را به گردنم نینداختی.21/16
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ یَثْقُلَ عَلَیْنَا مَا کَرَّهَ إِلَیْنَا
خداوندا ما از اینکه چیزی را که در نظر ما زشت نموده، بر ما سنگین آید، به تو پناه می بریم.2و1/17
فَلَا تَجْعَلْ حَظِّی مِنْ رَحْمَتِکَ مَا عَجَّلْتَ لِی مِنْ عَافِیَتِکَ، فَأَکُونَ قَدْ شَقِیتُ بِمَا أَحْبَبْتُ وَ سَعِدَ غَیْرِی بِمَا کَرِهْتُ
پس بهره مرا از رحمتت، تندرستی ای که اکنون برای من پیش انداخته ای، قرار مده که به سبب آنچه دوست دارم، بدبخت شوم و دیگری به سبب آنچه دوست ندارم، خوشبخت شود.1/18
ص: 1121
اللَّهُمَّ وَ مَا مَسَّهُمَا مِنِّی مِنْ أَذًی، أَوْ خَلَصَ إِلَیْهِمَا عَنِّی مِنْ مَکْرُوهٍ... فَاجْعَلْهُ حِطَّةً لِذُنُوبِهِمَا...
خداوندا و هر آزاری که از من به آنان رسیده یا ناخوشایندی که از من به ایشان رخ داده، پس آن را سبب ریزش گناهانشان قرار ده.8/24
فَإِنِّی... لَا أَکْرَهُ مَا تَوَلَّیَاهُ مِنْ أَمْرِی یَا رَبِّ
زیرا از آنچه درباره من به عهده گرفتند، ناراضی نیستم. ای پروردگار من.9/24
وَ لَکَ یَا رَبِّ شَرْطِی أَلَّا أَعُودَ فِی مَکْرُوهِکَ
و ای پروردگار من، با تو قرار می گذارم، در کاری که ناپسند توست، برنگردم.16/31
وَ لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَیَّرْتَ فَنَغْمِطَ قَدْرَکَ، وَ نَکْرَهَ مَوْضِعَ رِضَاکَ
و ما را دچار عجز از شناخت آنچه اختیار نموده ای نساز، تا قدْر تو را سبک شماریم و مورد رضایت تو را ناپسند داریم.3/33
حَبِّبْ إِلَیْنَا مَا نَکْرَهُ مِنْ قَضَائِکَ
آنچه از مقدّراتت که نمی پسندیم، نزد ما محبوب فرما.4/33
وَ أَلْهِمْنَا الِانْقِیَادَ لِمَا أَوْرَدْتَ عَلَیْنَا مِنْ مَشِیَّتِکَ حَتَّی... لَا نَکْرَهَ مَا أَحْبَبْتَ
و گردن نِهی بر خواسته ات را - که بر ما وارد ساختی - به ما الهام فرما، تا آنچه را دوست داشتی، ناپسند نشماریم.5/33
أَمِتْنَا... طَائِعِینَ غَیْرَ مُسْتَکْرِهِینَ
ما را فرمانبردارانِ بی اجبار، بمیران.5/40
السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ کَرِیهِ الْمُصَاحَبَةِ
درود بر تو که همراهی اش ناپسند نیست.35/45
فَأَحْیِنِی حَیَاةً طَیِّبَةً... تَبْلُغُ مَا أُحِبُّ مِنْ حَیْثُ لَا آتِی مَا تَکْرَهُ
پس مرا به حیاتی پاکیزه زنده دار، که به آنچه دوست دارم پایان یابد. در صورتی که آنچه را نمی پسندی، انجام ندهم.117/47
فَإِنِّی لَنْ أَعُودَ لِشَیْءٍ کَرِهْتَهُ مِنِّی إِنْ شِئْتَ ذَلِکَ
پس به درستی که اگر تو بخواهی، من هرگز به
ص: 1122
چیزی که آن را از من نپسندیده ای، برنمی گردم.27/48
فَکَمْ مِنْ عَدُوٍّ... أَضْمَرَ أَنْ یَسُومَنِی الْمَکْرُوهَ
پس چه بسیار دشمنی که در دل قصدِ رساندن ناپسندی (آسیب) به من داشت.4/49
وَ کَمْ مِنْ سَحَائِبِ مَکْرُوهٍ جَلَّیْتَهَا عَنِّی
و چه بسیار ابرهای ناپسندی (مصیبت باری) که از من برطرف نمودی.11/49
لَیْسَ یَسْتَطِیعُ مَنْ کَرِهَ قَضَاءَکَ أَنْ یَرُدَّ أَمْرَکَ
کسی که حکم تو را نپسندید، نمی تواند فرمانت را بازگرداند.3/52
الْحَمْدُ لِلَّهِ... الَّذِی... عَجَزَتْ عَنْ نَعْتِهِ أَوْهَامُ الْوَاصِفِینَ
سپاس خدای را، همان که پندارهای وصف کنندگان از وصفش عاجز است.2و1/1
الْحَمْدُ لِلَّهِ... الَّذِی قَصُرَتْ عَنْ رُوءْیَتِهِ أَبْصَارُ النَّاظِرِینَ
سپاس خدای را، همان که چشم های بینندگان از دیدنش قاصر است.2و1/1
لَا یَمْلِکُونَ تَأْخِیرًا عَمَّا قَدَّمَهُمْ إِلَیْهِ
آنها تواناییِ عقب انداختن آنچه (خدا) آنان را به سوی آن جلو انداخته، ندارند.4/1
وَ لَا یَسْتَطِیعُونَ تَقَدُّمًا إِلَی مَا أَخَّرَهُمْ عَنْهُ
و (آفریدگان) نمی توانند آنچه را که (خدا) آنها را از آن عقب انداخته، جلو اندازند.4/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَغْلَقَ عَنَّا بَابَ الْحَاجَةِ إِلَّا إِلَیْهِ، فَکَیْفَ نُطِیقُ حَمْدَهُ؟
و سپاس خدایی را که درِ نیازمندی را جز به سوی خود، بر ما بست. پس چگونه سپاس او را به جا آوریم؟19/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ صَلَّی اللَّهُ
ص: 1123
عَلَیْهِ وَ آلِهِ... بِقُدْرَتِهِ الَّتِی لَا تَعْجِزُ عَنْ شَیْءٍ وَ إِنْ عَظُمَ
و سپاس خدایی را که به پیامبرش محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - بر ما منّت نهاد، به قدرتش که از چیزی - اگر چه بزرگ باشد - ناتوان نیست.1/2
فَنَهَدَ إِلَیْهِمْ... مُتَقَوِّیًا عَلَی ضَعْفِهِ بِنَصْرِکَ
پس با قوّت بخشیدن ضعف خود به کمک تو، به سوی آنان تاخت.19/2
وَ وَفِّقْنَا... لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ... وَ مُعَاوَنَةِ الضَّعِیفِ
و ما را برای انجام نیکی و کمک کردن ناتوان، توفیق ده.18/6
فَقَدْ ضِقْتُ لِمَا نَزَلَ بِی یَا رَبِّ ذَرْعًا
ای پروردگار من، طاقت آنچه بر من رسیده را ندارم.10/7
اللَّهُمَّ وَ إِنَّکَ مِنَ الضُّعْفِ خَلَقْتَنَا
خداوندا و تو ما را از ناتوانی آفریده ای.5/9
وَ أَجِرْنَا مِنْ عَذَابِکَ بِتَجَاوُزِکَ، فَإِنَّهُ لَا طَاقَةَ لَنَا بِعَدْلِکَ
و به گذشت خود، ما را از عذابت ایمن ساز. زیرا ما طاقت عدالت تو را نداریم.2/10
وَ أَسْتَعِینُ بِکَ عَلَی مَا عَجَزْتُ عَنْهُ
و برای هر آنچه از انجامش ناتوانم، از تو یاری می طلبم.14/12
وَ اجْعَلْ لَهُ... عَجْزًا عَمَّا یُنَاوِیهِ
و او را در برابر آنکه با او دشمنی می کند ناتوان ساز.6/14
اللَّهُمَّ یَا کَافِیَ الْفَرْدِ الضَّعِیفِ
خداوندا ای کفایت کننده (شخص) تنهای ناتوان.1/21
ضَعُفْتُ عَنْ غَضَبِکَ فَلَا مُوءَیِّدَ لِی
در برابر خشم تو ناتوان شده ام و یاری دهنده ای ندارم.1/21
ص: 1124
وَ مَنْ یُقَوِّینِی وَ أَنْتَ أَضْعَفْتَنِی؟
و چه کسی مرا نیرومند سازد، در حالی که تو ناتوانم نموده ای؟2/21
وَ لَا قُوَّةَ لِی عَلَی الْخُرُوجِ مِنْ سُلْطَانِکَ
و مرا نیرویی برای خروج از سلطنت تو نیست.6/21
وَ لَا أَسْتَطِیعُ مُجَاوَزَةَ قُدْرَتِکَ
و نمی توانم از قدرت تو بگریزم.6/21
فَإِنِّی عَبْدُکَ... الضَّعِیفُ
پس به درستی که من بنده ضعیف توام.7/21
وَ أَعْتَرِفُ بِضَعْفِ قُوَّتِی وَ قِلَّةِ حِیلَتِی
و به ضعف قوّتم و کمی چاره اندیشی ام اعتراف دارم.7/21
لَا أَمْلِکُ لِنَفْسِی نَفْعًا وَ لَا ضَرًّا إِلَّا بِکَ
جز به یاری تو بر سود و زیانی، توانا نیستم.7/21
وَ انْظُرْ لِی فِی جَمِیعِ أُمُورِی، فَإِنَّکَ إِنْ وَکَلْتَنِی إِلَی نَفْسِی عَجَزْتُ عَنْهَا...
و در تمام کارهایم به (سود) من نظر فرما. که اگر مرا به خود واگذاری، از انجام آن عاجزم.3/22
وَ اقْضِ عَنِّی کُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِیهِ وَ فَرَضْتَهُ عَلَیَّ لَکَ... وَ إِنْ ضَعُفَ عَنْ ذَلِکَ بَدَنِی
و مرا به انجام آنچه بر من لازم و واجب نموده ای، توفیق ده و گرچه بدنم از (انجام) آن ناتوان باشد.6/22
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ ضَعِیفٍ وَ شَدِیدٍ
و من و فرزندانم را از شرّ هر ناتوان و توانا پناه ده.6/23
ص: 1125
إِلَهِی... قَوِّ لِی ضَعِیفَهُمْ
خداوندا ناتوانشان را برایم نیرومند نما.2/25
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی إِرْفَاقِ ضَعِیفِهِمْ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در ارفاق به ناتوانشان، توفیق ده.2/26
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا، أَوْ هَمَّ بِجِهَادٍ فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ...
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، و آهنگ جهاد نمود، امّا ناتوانی او را بازداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
وَ أَنَا الْعَبْدُ الضَّعِیفُ عَمَلًا
و من بنده ای هستم که عملش ضعیف است.9/32
وَ لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَیَّرْتَ...
و ما را دچار عجز از شناخت آنچه اختیار نموده ای نساز.3/33
اللَّهُمَّ إِنَّ أَحَدًا... لَا یَبْلُغُ مَبْلَغًا مِنْ طَاعَتِکَ وَ إِنِ اجْتَهَدَ إِلَّا کَانَ مُقَصِّرًا دُونَ اسْتِحْقَاقِکَ بِفَضْلِکَ
خداوندا همانا کسی در طاعت تو هر چند تلاش کند، به جایی نمی رسد، جز آنکه در برابر سزاواری تو بر اثر فضلت، ناتوان است.2و1/37
فَأَشْکَرُ عِبَادِکَ عَاجِزٌ عَنْ شُکْرِکَ
پس شکرگزارترین بندگانت از شکر تو، عاجز است.3/37
وَ أَعْبَدُهُمْ مُقَصِّرٌ عَنْ طَاعَتِکَ
و عابدترین آنان از اطاعتت، ناتوان است.3/37
وَ کُلٌّ مُقِرٌّ عَلَی نَفْسِهِ بِالتَّقْصِیرِ عَمَّا اسْتَوْجَبْتَ
و همگی به ناتوانی خود در ادای آنچه تو شایسته آنی، اقرار دارند.8/37
ص: 1126
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللَّیَالِی مُونِسًا... حَتَّی تُوصِلَ إِلَی قُلُوبِنَا فَهْمَ عَجَائِبِهِ، وَ زَوَاجِرَ أَمْثَالِهِ الَّتِی ضَعُفَتِ الْجِبَالُ الرَّوَاسِی عَلَی صَلَابَتِهَا عَنِ احْتَِمالِهِ
و قرآن را مونس ما در تاریکی های شب قرار ده. تا درک شگفتی های آن و مَثل های بازدارنده اش را که کوه های استوار با محکمیشان از تحمّل آن ناتوانند، به دل های ما برسانی.10/42
لَمْ تَکُنْ أَنَاتُکَ عَجْزًا
درنگ نمودن تو از روی ناتوانی نبوده است.22/46
وَ قُصَارَایَ الْإِقْرَارُ بِالْحُسُورِ، لَا رَغْبَةً - یَا إِلَهِی - بَلْ عَجْزًا
و نهایت تلاش من اقرار به درماندگی است. نه از روی بی رغبتی - ای خدای من - بلکه از روی ناتوانی است.24/46
وَ قَدْ قَصَّرَ بِیَ السُّکُوتُ عَنْ تَحْمِیدِکَ
و سکوت، مرا از سپاس تو ناتوان ساخته.24/46
إِنَّکَ غَیْرُ ضَائِقٍ بِمَا تُرِیدُ، وَ لَا عَاجِزٍ عَمَّا تُسْأَلُ
به درستی که تو آنچه بخواهی، برایت سخت و دشوار نیست و از آنچه از تو درخواست شود، ناتوان نیستی.25/46
أَنْتَ الَّذِی... لَمْ یُعْیِکَ بُرْهَانٌ وَ لَا بَیَانٌ
تویی آنکه دلیل روشن و سخن آشکاری، تو را عاجز نکرده است.16/47
أَنْتَ الَّذِی... عَجَزَتِ الْأَفْهَامُ عَنْ کَیْفِیَّتِکَ
تویی آنکه فهم ها از کیفیّت تو عاجزند.18/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَعْجِزُ عَنْ إِحْصَائِهِ الْحَفَظَةُ
سپاس برای توست. سپاسی که نگهبانانِ (اعمال) از شمردنش عاجز باشند.40و36/47
قَدْ عَلِمْتُ أَنَّهُ لَیْسَ فِی حُکْمِکَ ظُلْمٌ... وَ إِنَّمَا یَحْتَاجُ إِلَی الظُّلْمِ الضَّعِیفُ
دانسته ام که در فرمان تو ستم نیست. و همانا
ص: 1127
ضعیف، نیازمند به ستم کردن است.15/48
فَقَدْ تَرَی ضَعْفِی... إِلَیْکَ
زیرا ناتوانی ام را به درگاه خود می بینی.16/48
فَنَظَرْتَ یَا إِلَهِی إِلَی ضَعْفِی عَنِ احْتَِمالِ الْفَوَادِحِ
ای خدای من، پس تو ناتوانی ام را از تحمّل مصیبت های سخت، مشاهده کردی.5/49
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ، الَّتِی لَا تَسْتَطِیعُ حَرَّ شَمْسِکَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی، که توانایی گرمی آفتابت را ندارد.5/50
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ، الَّتِی لَا تَسْتَطِیعُ حَرَّ شَمْسِکَ، فَکَیْفَ تَسْتَطِیعُ حَرَّ نَارِکَ؟
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی، که توانایی گرمی آفتابت را ندارد، پس چگونه گرمای آتشت را توانایی دارد؟5/50
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ... الَّتِی لَا تَسْتَطِیعُ صَوْتَ رَعْدِکَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب رحم نمایی، که توانایی صدای غرش ابرت را ندارد.5/50
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ... الَّتِی لَا تَسْتَطِیعُ صَوْتَ رَعْدِکَ، فَکَیْفَ تَسْتَطِیعُ صَوْتَ غَضَبِکَ؟
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی، که توانایی صدای غرش ابرت را ندارد، پس چگونه بانگ خشمت را
ص: 1128
توانایی دارد؟5/50
فَقَدِ اصْطَنَعْتَ عِنْدِی مَا یَعْجِزُ عَنْهُ شُکْرِی
پس تو آنچنان به من نیکی کردی که شکر من از ادای آن عاجز است.1/51
أَسْأَلُکَ أَنْ... تَغْفِرَ لِی فَلَسْتُ بَرِیئًا فَأَعْتَذِرَ، وَ لَا بِذِی قُوَّةٍ فَأَنْتَصِرَ
از تو می خواهم که بیامرزی ام. زیرا من بی گناه نیستم تا عذری داشته باشم و دارای توانی نمی باشم تا پیروز شوم.7/51
أَشْکُو إِلَیْکَ یَا إِلَهِی ضَعْفَ نَفْسِی عَنِ الْمُسَارَعَةِ فِیما وَعَدْتَهُ أَوْلِیَاءَکَ
ای خدای من، از ناتوانی نفْسم در شتافتن به آنچه به دوستانت نوید داده ای، به تو شکایت می کنم. 10/51
ارْحَمْ... اقْتِرَابَ أَجَلِی وَ ضَعْفِی وَ مَسْکَنَتِی وَ قِلَّةَ حِیلَتِی
بر نزدیک شدن مرگم و ناتوانی ام و نیازمندی ام و بیچارگی ام رحم کن.4/53
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... سُوءَالَ مَنْ لَا یَجِدُ لِفَاقَتِهِ مُغِیثًا، وَ لَا لِضَعْفِهِ مُقَوِّیًا... غَیْرَکَ
خداوندا من از تو می خواهم، (مانند) درخواست کسی که فریادرسی برای نیازش، و نیرودهنده ای برای ضعفش جز تو نمی یابد.3/54
ناحق باطل
وَ اقْلِمْ عَنْهُمْ أَظْفَارَهُمْ
و چنگالشان را از آنان جدا کن.5/27
وَ لَا تَجْعَلْنِی... آیِسًا مِنْ إِجَابَتِکَ لِی وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی، فِی سَرَّاءَ کُنْتُ أَوْ ضَرَّاءَ
و مرا ناامید از اجابتت - گرچه دیر شود -
ص: 1129
قرار نده، در خوشی باشم یا سختی.8/21
فَمَا أَدْرِی، یَا إِلَهِی، أَیُّ الْحَالَیْنِ أَحَقُّ بِالشُّکْرِ لَکَ؟ وَ أَیُّ الْوَقْتَیْنِ أَوْلَی بِالْحَمْدِ لَکَ؟
ای خدای من نمی دانم کدام یک از این دو حال، به سپاس گزاری برای تو سزاوارتر است؟ و کدامین یک از دو وقت، برای ستایش تو شایسته تر می باشد؟2/15
وَ أَنَا الَّذِی بِجَهْلِهِ عَصَاکَ
و منم آن کسی که از روی نادانی تو را نافرمانی کرده.14/16
فَمَنْ أَجْهَلُ مِنِّی، یَا إِلَهِی، بِرُشْدِهِ؟
پس ای خدای من چه کسی به رستگاری خود نادان تر از من است؟23/16
عَرِّفْهُمْ مَا یَجْهَلُونَ
آنچه را نمی شناسند، به آنان بشناسان.3/27
فَقَصَّرَ عَمَّا أَمَرْتَ بِهِ تَفْرِیطًا، وَ تَعَاطَی مَا نَهَیْتَ عَنْهُ تَغْرِیرًا کَالْجَاهِلِ بِقُدْرَتِکَ عَلَیْهِ
پس با سهل انگاری از آنچه امر کرده ای کوتاهی کرده و با بی باکی آنچه از آن نهی نموده ای، انجام داده. مانند نادان به قدرت تو بر خودش.7و6/31
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ مِنْ جَهْلِی
خداوندا، به درستی که من از نادانی ام، در پیشگاه تو عذر می خواهم.21/31
فَمَا کُلُّ مَا نَطَقْتُ بِهِ عَنْ جَهْلٍ مِنِّی بِسُوءِ أَثَرِی
پس هر چه گفتم، از جهل به بدی کردارم نیست.26/31
وَ فَضَّلْتَنَا عَلَی مَنْ جَهِلَ عِلْمَهُ
و ما را بر کسی که به علم آن نادان بود، برتری بخشیدی.5/42
ص: 1130
وَ وَفَّقْتَنَا بِمَنِّکَ لَهُ حِینَ جَهِلَ الْأَشْقِیَاءُ وَقْتَهُ
و ما را برای آن به وسیله نعمتت، توفیق دادی، آنگاه که تیره بختان، وقت آن را نشناختند.43/45
وَ لَا تُذْهِبْ عَنِّی شُکْرَکَ، بَلْ أَلْزِمْنِیهِ فِی أَحْوَالِ السَّهْوِ عِنْدَ غَفَلَاتِ الْجَاهِلِینَ لِآلْائِکَ
و شکرگزاریت را از من نگیر. بلکه آن را همیشه در حالات بی توجّهی، هنگام فراموشی های نادانان به نعمت هایت، با من همراه گردان.114/47
وَ لَا تَسُمْنِی... نَقِیصَةً یُجْهَلُ مِنْ أَجْلِهَا مَکَانِی
و عیبی را که به خاطر آن، منزلتم دانسته نشود، بر من ثابت نگردان.121/47
وَ عُدْ بِحِلْمِکَ عَلَی جَهْلِی
و با بردباری ات بر نادانی ام، ببخش.4/53
نادرست باطل
اللَّهُمَّ عَقِّمْ أَرْحَامَ نِسَائِهِمْ
خداوندا رحم زنانشان را عقیم گردان.6/27
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ مُتْرَفٍ حَفِیدٍ
و من و فرزندانم را از شرّ هر مُرفّه نازپرورده پناه ده.6/23
فَیَا مَنْ... لَا یَنْدَهُ الْمُتْرَفِینَ
پس ای آنکه نازپروردگان را نمی رانی.75/47
فَکَمْ مِنْ عَدُوٍّ... شَحَذَ لِی ظُبَةَ مُدْیَتِهِ، وَ أَرْهَفَ لِی شَبَا حَدِّهِ
پس چه بسیار دشمنی که لبه تیغش را برای من تیز نمود و طرف تیز آن را برایم نازک کرد.4/49
ص: 1131
فَقُلْتَ: اذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ، وَ اشْکُرُوا لِی وَ لَا تَکْفُرُونِ
پس فرمودی: «مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم و مرا شکر گزارید و مرا کفران نکنید.»14/45
وَ قُلْتَ: لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ، وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ
و فرمودی: «اگر شکر گزارید، شما را فزونی دهم و اگر کفران نمایید، همانا عذاب من شدید است.»14/45
إِلَهِی فَلَا تَحْرِمْنِی خَیْرَ الْآخِرَةِ وَ الْأُولَی لِقِلَّةِ شُکْرِی
خدای من، پس مرا به خاطر سپاس اندکم، از خیر آخرت و دنیا بی بهره نگردان.13/51
نافرمانی سرکشی
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکُونُ... حَاجِزًا عَنْ مَعْصِیَتِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که مانعی از معصیتش باشد.29و27/1
گفتار فرشتگان، هنگام دیدن چگونگی
وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ إِذَا نَظَرُوا إِلَی جَهَنَّمَ تَزْفِرُ عَلَی أَهْلِ مَعْصِیَتِکَ: سُبْحَانَکَ مَا عَبَدْنَاکَ حَقَّ عِبَادَتِکَ
و همانهایی که چون دوزخ را می نگرند که بر گنهکاران شعله می کشد، گویند: منزّهی تو، ما آنگونه که شایسته پرستش تو بود، تو را پرستش نکردیم.9/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان، آنان که خدا را در آنچه به آنان امر کرده، سرپیچی نمی کنند.19و11و10/3
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً تَعْصِمُهُمْ بِهَا مِنْ مَعْصِیَتِکَ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که به سبب آن ایشان را از معصیت نگه داری.14و13/4
وَ احْفَظْنَا... حِفْظًا عَاصِمًا مِنْ مَعْصِیَتِکَ
و ما را نگهداری کن، نگهداری ای که ما را از
ص: 1132
نافرمانی تو بازدارد.17/6
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... اسْتِصْغَارِ الْمَعْصِیَةِ
خداوندا به تو پناه می برم از کوچک شمردن نافرمانی.2و1/8
وَ لَا تَجْعَلْ لِشَیْءٍ مِنْ جَوَارِحِنَا نُفُوذًا فِی مَعْصِیَتِکَ
و اعضای ما را در نافرمانی ات نفوذناپذیر کن.6/9
اللَّهُمَّ إِنَّ الشَّیْطَانَ قَدْ شَمِتَ بِنَا إِذْ شَایَعْنَاهُ عَلَی مَعْصِیَتِکَ
خداوندا چون بر نافرمانی از تو، شیطان را همراهی نمودیم، او ما را شماتت کرد.6/10
وَ اجْعَلْ خِتَامَ مَا تُحْصِی عَلَیْنَا کَتَبَةُ أَعْمَالِنَا. تَوْبَةً مَقْبُولَةً لَا تُوقِفُنَا بَعْدَهَا عَلَی ذَنْبٍ اجْتَرَحْنَاهُ، وَ لَا مَعْصِیَةٍ اقْتَرَفْنَاهَا
و پایان آنچه نویسندگان کارهایمان برای ما می شمارند، توبه پذیرفته شده قرار ده که ما را پس از آن بر گناه و نافرمانی انجام شده توبیخ نکنی.3/11
مُقِرٌّ لَکَ بِأَنِّی لَمْ أَسْتَسْلِمْ وَقْتَ إِحْسَانِکَ إِلَّا بِالْإِقْلَاعِ عَنْ عِصْیَانِکَ
اقرار می کنم به اینکه هنگام احسانت، جز با خودداری از معصیت تو، فرمان نبرده ام.5/12
مَا أَنَا بِأَعْصَی مَنْ عَصَاکَ فَغَفَرْتَ لَهُ
من گناهکارتر از آنکه نافرمانی تو کرده و تو او را آمرزیده ای، نبوده ام.11/12
وَ أَنْتَ الَّذِی لَا یُفْرِطُ فِی عِقَابِ مَنْ عَصَاهُ
و تویی آنکه در کیفر گناهکاران زیاده روی نمی کند.12/16
أَنَا الَّذِی بِجَهْلِهِ عَصَاکَ
منم آن کسی که از روی نادانی تو را نافرمانی کرده.14/16
وَ مَنْ أَبْعَدُ مِنِّی مِنِ اسْتِصْلَاحِ نَفْسِهِ حِینَ أُنْفِقُ مَا أَجْرَیْتَ عَلَیَّ مِنْ رِزْقِکَ فِیما نَهَیْتَنِی عَنْهُ مِنْ مَعْصِیَتِکَ؟
و کیست که به صلاح نفس خود از من دورتر باشد، آنگاه که روزی ات را که برایم رسانده ای،
ص: 1133
در نافرمانیت در آنچه بازداشته ای صرف می کنم؟23/16
وَ أَعْجَبُ مِنْ ذَلِکَ أَنَاتُکَ عَنِّی... وَ لَیْسَ ذَلِکَ مِنْ کَرَمِی عَلَیْکَ، بَلْ تَأَنِّیًا مِنْکَ لِی، وَ تَفَضُّلًا مِنْکَ عَلَیَّ لِأَنْ أَرْتَدِعَ عَنْ مَعْصِیَتِکَ الْمُسْخِطَةِ
و شگفت تر از آن بردباری تو با من است و این نه از گرامی بودن من نزد توست. بلکه از بردباری تو بر من و از تفضّل تو بر من است. برای اینکه از نافرمانی - برانگیزنده خشم تو - دست بردارم.26/16
وَ إِنْ کُنْتَ تَغْفِرُ لِی حِینَ أَسْتَوْجِبُ مَغْفِرَتَکَ... فَإِنَّ ذَلِکَ غَیْرُ وَاجِبٍ لِی بِاسْتِحْقَاقٍ... إِذْ کَانَ جَزَائِی مِنْکَ فِی أَوَّلِ مَا عَصَیْتُکَ النَّارَ
و اگر مرا بیامرزی هنگامی که مستوجب آمرزش تو باشم، پس بدرستی که آن از سزاوار بودن من نیست. زیرا کیفر من در نخستین گناهی که کردم، آتش بود.31/16
وَ قِنِی مِنَ الْمَعَاصِی
و مرا از گناهان حفظ کن.33/16
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ یُطْمِعَ نَفْسَهُ فِی... امْتِهَانِنَا بِمَعْصِیَتِکَ
خداوندا ما از اینکه او (شیطان) در خوار نمودن ما به نافرمانی ات طمع کند، به تو پناه می بریم.2و1/17
وَ لَا تُجَرِّئْنِی عَلَی الْمَعَاصِی
و بر نافرمانی ها جرأتم مده.5/22
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالصِّحَّةِ... وَ الِاجْتِنَابِ لِمَا نَهَیْتَنِی عَنْهُ مِنْ مَعْصِیَتِکَ
و با تندرستی و دوری جستن از نافرمانی ات - که مرا از آن بازداشته ای - بر من منّت گذار.3/23
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... التَّارِکِینَ لِکُلِّ مَعْصِیَتِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) همه نافرمانی هایت را ترک کرده اند، قرار ده.11و10/25
...حَتَّی إِذَا انْفَتَحَ لَهُ بَصَرُ الْهُدَی... فَرَأَی کَبِیرَ عِصْیَانِهِ
ص: 1134
کَبِیرًا
...امّا همین که چشم هدایت برای او گشوده شد، پس گناه بزرگش را بزرگ دانست.7/31
اللَّهُمَّ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةَ مَنْ لَا یُحَدِّثُ نَفْسَهُ بِمَعْصِیَةٍ
خداوندا من به درگاهت توبه می کنم، توبه کسی که نافرمانی از ذهنش نمی گذرد.14/31
وَ لَکَ یَا رَبِّ... عَهْدِی أَنْ أَهْجُرَ جَمِیعَ مَعَاصِیکَ
و ای پروردگار من، با تو عهد می بندم، از همه نافرمانی های تو، دوری گزینم.16/31
وَ إِنْ یَکُنِ التَّرْکُ لِمَعْصِیَتِکَ إِنَابَةً فَأَنَا أَوَّلُ الْمُنِیبِینَ
و اگر ترک معصیت تو، بازگشت است، پس من نخستین بازگشت کننده ام.28/31
و کَثُرَ عَلَیَّ مَا أَبُوءُ بِهِ مِنْ مَعْصِیَتِکَ
و معصیتت که بر دوش کشم، بر من زیاد است.10/32
...إِذَا قَارَفْتُ مَعْصِیَتَکَ، وَ اسْتَوْجَبْتُ بِسُوءِ سَعْیِی سَخْطَتَکَ، فَتَلَ عَنِّی عِذَارَ غَدْرِهِ
...همین که به نافرمانی ات پرداختم و با زشتی کردارم، خشمت را سزاوار گشتم، پس عنان حیله اش را از من برگرداند.13/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ تَغَلَّظْتَ بِهَا عَلَی مَنْ عَصَاکَ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با آن به هر که تو را نافرمانی کرده، سخت گرفتی.29/32
فَلَوْ لَا أَنَّ الشَّیْطَانَ یَخْتَدِعُهُمْ عَنْ طَاعَتِکَ مَا عَصَاکَ عَاصٍ
پس اگر شیطان آنها را از اطاعتت فریبشان نمی داد، هیچ گناهکاری نافرمانی تو را نمی کرد.9/37
وَ تُمْلِی لِلْعَاصِی فِیما تَمْلِکُ مُعَاجَلَتَهُ فِیهِ
و گنهکار را در آنچه توانایی شتاب در کیفرش را داری، مهلت می دهی.10/37
فَسُبْحَانَکَ مَا أَبْیَنَ کَرَمَکَ فِی مُعَامَلَةِ مَنْ أَطَاعَکَ أَوْ
ص: 1135
عَصَاکَ...
پس منزّهی تو! چه آشکار است کرم تو در رفتار با کسی که تو را اطاعت کرده یا نافرمانی کرده است.10/37
فَأَمَّا الْعَاصِی أَمْرَکَ وَ الْمُوَاقِعُ نَهْیَکَ فَلَمْ تُعَاجِلْهُ بِنَقِمَتِکَ
و امّا آنکه امر تو را سرپیچی کند و نهی تو را به جا آورد، پس به کیفرش شتاب نکردی.14/37
وَ لَقَدْ کَانَ یَسْتَحِقُّ فِی أَوَّلِ مَا هَمَّ بِعِصْیَانِکَ کُلَّ مَا أَعْدَدْتَ لِجَمِیعِ خَلْقِکَ مِنْ عُقُوبَتِکَ
و حال آنکه او در آغاز که همّت نافرمانی تو نمود، همه عقوبت های تو را که برای همه آفریدگانت آماده ساختی، سزاوار می شد.14/37
لَا یُخْشَی جَوْرُکَ عَلَی مَنْ عَصَاکَ
بیمی از آن نیست که بر کسی که تو را معصیت کرد، ستم کنی.16/37
أَمِتْنَا... تَائِبِینَ غَیْرَ عَاصِینَ...
ما را توبه کنندگانِ غیر گنهکار، بمیران.5/40
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... لِأَقْدَامِنَا عَنْ نَقْلِهَا إِلَی الْمَعَاصِی حَابِسًا
و قرآن را نگهدار گام های ما از حرکت به سوی گناهان قرار ده.10/42
وَ احْفَظْنَا فِیهِ مِنْ مُبَاشَرَةِ مَعْصِیَتِکَ
و ما را در آن (ماه) از انجام دادن نافرمانی ات نگهدار.6/43
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما.6/44
وَ تَلَقَّیْتَ مَنْ عَصَاکَ بِالْحِلْمِ
و با کسی که نافرمانی ات را نموده، با بردباری رفتار می کنی.9/45
رِزْقُکَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاکَ
روزیِ تو برای کسی که تو را نافرمانی کرده، گسترده است.16/46
ص: 1136
وَ حَذَّرْتَ مَعْصِیَتَهُ
و از نافرمانی اش برحذر داشتی.60/47
وَ نَهَیْتَهُ عَنْ مَعْصِیَتِکَ
و او را از نافرمانی نهی کردی.68/47
أَنَا الَّذِی عَصَاکَ مُتَعَمِّدًا
منم آنکه از روی عمد، تو را نافرمانی کردم.78/47
بِحَقِّ... مَنْ جَعَلْتَ مَعْصِیَتَهُ کَمَعْصِیَتِکَ... تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ إِلَیْکَ مُتَنَصِّلًا
به حقّ کسی که نافرمانی از او را مانند نافرمانی از خود قرار داده ای، در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده.86/47
وَ هَبْ لِیَ التَّطْهِیرَ مِنْ دَنَسِ الْعِصْیَانِ
و پاک گشتن از چرکی گناه را به من ببخش.112/47
لَا تُحْبِطْ حَسَنَاتِی بِمَا یَشُوبُهَا مِنْ مَعْصِیَتِکَ
کارهای نیک مرا با درآمیختن به نافرمانی ات، باطل نکن.131/47
وَ أَبْلَیْتَ الْجَمِیلَ فَعَصَیْتُ
و عطای نیکو نمودی، پس نافرمانی کردم.1/49
کُلُّ ذَلِکَ إِنْعَامًا وَ تَطَوُّلًا مِنْکَ، وَ فِی جَمِیعِهِ انْهِمَاکًا مِنِّی عَلَی مَعَاصِیکَ
همه آنها نعمت و احسان از جانب توست، و در همه آنها، من سرگرم نافرمانی تو بودم.13/49
لَکِنْ... مُلْکُکَ أَدْوَمُ مِنْ أَنْ... تَنْقُصَ مِنْهُ مَعْصِیَةُ الْمُذْنِبِینَ
ولی پادشاهی ات پایدارتر از آن است که نافرمانی گنهکاران (چیزی) از آن بکاهد.6/50
نافله مستحب
إِنْ أَلْجَأْتَنِی إِلَی قَرَابَتِی حَرَمُونِی، وَ إِنْ أَعْطَوْا أَعْطَوْا
ص: 1137
قَلِیلًا نَکِدًا
اگر مرا به خویشانم محتاج سازی، محرومم کنند و اگر عطا کنند، اندک و ناگوار عطا کرده اند.3/22
وَ هَوِّنْ بِالْقُرْآنِ عِنْدَ الْمَوْتِ عَلَی أَنْفُسِنَا... جَهْدَ الْأَنِینِ
و به وسیله قرآن هنگام مرگ، سختی ناله کردن را بر ما آسان گردان.13/42
تَقَدَّسَتْ أَسْمَاوءُهُ
نام هایش مقدّس است.7/1
وَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاوءُکَ عَنِ الْمَنْسُوبِینَ
و نام هایت از نسب داران مقدّس تر است.14/39
وَ أَنْتَ الَّذِی سَمَّیْتَ نَفْسَکَ بِالْعَفْوِ فَاعْفُ عَنِّی
و تویی آنکه خود را بخشاینده نام نهادی، پس از من درگذر.18/16
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ أَعْدَاءَکَ فِی أَقْطَارِ الْبِلَادِ مِنَ الْهِنْدِ... وَ سَائِرِ أُمَمِ الشِّرْکِ، الَّذِینَ تَخْفَی أَسْمَاوءُهُمْ وَ صِفَاتُهُمْ
خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند از هند و دیگر امّت های مشرک، که نام ها و نشانه هایشان پنهان است.9/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا، أَوْ هَمَّ بِجِهَادٍ فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ، أَوْ أَبْطَأَتْ بِهِ فَاقَةٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، و آهنگ جهاد نمود، امّا ناتوانی او را بازداشت، یا فقر او را به درنگ واداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
ثُمَّ فَضَّلَ لَیْلَةً وَاحِدَةً مِنْ لَیَالِیهِ عَلَی لَیَالِی أَلْفِ شَهْرٍ، وَ سَمَّ-اهَا لَیْلَةَ الْقَدْرِ
ص: 1138
آنگاه یک شب از شب های آن را بر شب های هزار ماه برتری داد، و آن را شب قدر نامید.5/44
أَنْتَ الَّذِی فَتَحْتَ لِعِبَادِکَ بَابًا إِلَی عَفْوِکَ، وَ سَمَّیْتَهُ التَّوْبَةَ
تویی آنکه برای بندگانت، دری به سوی بخشایشت گشوده ای و آن را توبه نامیده ای.10/45
...تَبَارَکَ اسْمُکَ
...نامت مبارک است.12/45
فَسَمَّیْتَ دُعَاءَکَ عِبَادَةً
پس دعا کردن را عبادت نامیدی.15/45
فَسَمَّیْتَ... تَرْکَهُ اسْتِکْبَارًا
پس ترک آن را استکبار نامیدی.15/45
وَ لَا تُغَیِّرْ لِی اسْمًا
و نامم را تغییر نده.124/47
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب رحم نمایی.5/50
یَا مَنْ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَی
ای کسی که نیکوترین نام ها برای اوست.7/51
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... بِاسْمِکَ الْعَظِیمِ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خدای من، به نام بزرگت از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی.10/52
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... بِاسْمِکَ الْعَظِیمِ الَّذِی أَمَرْتَ رَسُولَکَ أَنْ یُسَبِّحَکَ بِهِ... أَنْ تُغْنِیَنِی عَنْ کُلِّ شَیْءٍ بِعِبَادَتِکَ
خدای من، به آن نام بزرگت که پیامبرت را فرمان دادی که تو را با آن تسبیح گوید، از تو می خواهم که مرا به وسیله بندگی ات از هر چیزی
ص: 1139
بی نیاز گردانی.10/52
نامبارک شوم
وَ امْلَأْ لَنَا مِنْ حَسَنَاتِنَا صَحَائِفَنَا
و نامه های اعمال ما را از نیکی هایمان پر کن.15/6
فَإِنْ قَدَّرْتَ لَنَا فَرَاغًا مِنْ شُغْلٍ. فَاجْعَلْهُ فَرَاغَ سَلَامَةٍ، لَا تُدْرِکُنَا فِیهِ تَبِعَةٌ... حَتَّی یَنْصَرِفَ عَنَّا کُتَّابُ السَّیِّئَاتِ بِصَحِیفَةٍ خَالِیَةٍ مِنْ ذِکْرِ سَیِّئَاتِنَا
و اگر برای ما فراغت از کار مقدّر نموده ای، پس آن را با تندرستی قرار ده که در آن گناهی ما را نگیرد. تا نویسندگان بدی ها با نامه ای خالی از کردار زشت از نزد ما بازگردند.2/11
نبرد جنگ
نبوّت پیامبری
نجات رهایی
نجاست پلیدی
نحس شوم
ندا صدا
نرخ بها
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... سُلَّمًا نَعْرُجُ فِیهِ إِلَی مَحَلِّ السَّلَامَةِ
و قرآن را نردبانی برای عروجمان به محل سلامت قرار ده.8/42
فَهَبْ لِی یَا إِلَهِی مِنْ رَحْمَتِکَ وَ دَوَامِ تَوْفِیقِکَ مَا أَتَّخِذُهُ سُلَّمًا أَعْرُجُ بِهِ إِلَی رِضْوَانِکَ
پس ای خدای من، از رحمتت و توفیق همیشگی ات مرا چیزی ببخش که آن را نردبانی به سوی خوشنودی ات قرار داده، از آن بالا روم.17/49
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی... لِینِ الْعَرِیکَةِ
و زیور پرهیزکاران را در نرم خویی، به من بپوشان.10/20
ص: 1140
وَ أَلِنْ لَهُمَا عَرِیکَتِی
و خویم را برایشان نرم نما.6/24
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أُلِینُ جَانِبِی لَهُمْ تَوَاضُعًا
و خداوندا مرا بر آن دار که فروتنانه، با آنها نرمی و مدارا کنم.3/26
وَ أَلِنْ جَانِبَهُ لِأَوْلِیَائِکَ
و خوی او را برای دوستانت نرم فرما.63/47
وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ مَعَهُمْ أَوْلَادًا ذُکُورًا
و از نزد خود افزون بر ایشان، پسران دیگری به من ببخش.5/25
وَ أَقْصَی الْأَدْنَیْنَ عَلَی جُحُودِهِمْ
و نزدیکان را بر اثر انکارشان، دور نمود.9/2
وَ عَادَی فِیکَ الْأَقْرَبِینَ
و به خاطر تو با نزدیک ترین (اشخاص)، دشمنی نمود.12/2
وَ اجْعَلْ... قَرَابَاتِنَا... مِنْهُ فِی حِرْزٍ حَارِزٍ، وَ حِصْنٍ حَافِظٍ، وَ کَهْفٍ مَانِعٍ
و نزدیکان ما را، از (شرّ) او در جایگاهی محکم و دژی نگهدارنده و پناهگاهی بازدارنده قرار ده.10/17
وَ أَبْدِلْنِی... مِنْ خِذْلَانِ الْأَقْرَبِینَ النُّصْرَةَ
و درباره من خوار گرداندن نزدیکان را به یاری نمودن مبدّل فرما.7/20
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أَرْعَی لَهُمْ مَا أَرْعَی لِخَاصَّتِی
و خداوندا مرا بر آن دار که آنچه را برای
ص: 1141
خاصّان خود رعایت می کنم، برای آنان (همسایگان) رعایت نمایم.3/26
وَ اجْعَلْ مَا سَمَحْتُ بِهِ مِنَ الْعَفْوِ عَنْهُمْ... أَعْلَی صِلَاتِ الْمُتَقَرِّبِینَ
و گذشت از ایشان را که من کردم، بالاترین بخشش های تقرّب جویان قرار ده.2/39
وَ تَوَلَّنِی بِمَا تَتَوَلَّی بِهِ أَهْلَ طَاعَتِکَ وَ الزُّلْفَی لَدَیْکَ وَ الْمَکَانَةِ مِنْکَ
و مرا سرپرستی کن همانگونه که فرمانبرانت و نزدیکانت و منزلت دارندگانت را سرپرستی می کنی.87/47
ثُمَّ ضَرَبَ لَهُ فِی الْحَیَاةِ أَجَلًا مَوْقُوتًا... یَرْهَقُهُ بِأَعْوَامِ دَهْرِهِ
سپس برای او (آفریده اش) در زندگی، سرآمدی خاص معیّن نمود، که با سال های روزگارش، به آن نزدیک می شود.6/1
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا یَرْتَفِعُ مِنَّا إِلَی أَعْلَی عِلِّیِّینَ فِی کِتَابٍ مَرْقُومٍ یَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ
سپاس خدای را، سپاسی که از ما به سوی بالاترین مرتبه ها(ی بهشتی) بالا رود، «در کتاب نوشته شده ای که مقرّبان الهی گواه آنند».13و10/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا نُزَاحِمُ بِهِ مَلَائِکَتَهُ الْمُقَرَّبِینَ
و سپاس خدای را، سپاسی که به سبب آن، جا را بر فرشتگان مقرّب تنگ نماییم.16و10/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ بِکُلِّ مَا حَمِدَهُ بِهِ أَدْنَی مَلَائِکَتِهِ إِلَیْهِ...
و سپاس خدای را، به هر سپاسی که نزدیک ترین فرشتگانش، او را ستوده اند.25/1
وَ قَرَّبَ الْأَقْصَیْنَ عَلَی اسْتِجَابَتِهِمْ لَکَ
و دورتران را بر اثر پذیرفتنشان - برای تو - نزدیک نمود.10/2
ص: 1142
اللَّهُمَّ فَارْفَعْهُ... إِلَی الدَّرَجَةِ الْعُلْیَا مِنْ جَنَّتِکَ حَتَّی... لَا یُوَازِیَهُ لَدَیْکَ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ
خداوندا، او را به بالاترین درجه از بهشتت بالا بر. تا آنکه نزد تو هیچ فرشته مقرّبی با او برابری نکند.24و23/2
جِبْرِیلُ الْأَمِینُ عَلَی وَحْیِکَ... الْمُقَرَّبُ عِنْدَکَ
جبرئیل امین وحی تو، مقرّب نزد توست.4/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ أَهْلِ الزُّلْفَةِ عِنْدَکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و آنها که نزدت مقرّبند.10/3
وَ أَدْنِنَا إِلَی قُرْبِکَ
و ما را به قرب خود نزدیک فرما.4/5
وَ مَنْ تُقَرِّبْهُ إِلَیْکَ یَغْنَمْ
و هر کس را که به خود نزدیک سازی، سود می برد. 9/5
وَ اجْعَلْنَا... مِنْ خَاصَّتِکَ الْخَاصِّینَ لَدَیْکَ
و ما را از برگزیدگان مخصوص خود قرار ده.15/5
وَ کُنْ... مِنْ نِدَائِی قَرِیبًا
و به آوازم نزدیک شو.21/13
وَ یَا مَنْ قَرُبَتْ نُصْرَتُهُ مِنَ الْمَظْلُومِینَ
و ای کسی که یاری او به ستم دیدگان نزدیک است.3/14
وَ أَشْرَفْتُ عَلَی خَوْفِ لِقَائِکَ. فَلَا مُسَکِّنَ لِرَوْعَتِی
و به ترس دیدارت نزدیک گشته ام و آرامش دهنده ای برای ترسم ندارم.1/21
وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی... مِنْ شَرِّ کُلِّ قَرِیبٍ وَ بَعِیدٍ
و من و فرزندانم را از شرّ هر نزدیک و دوری پناه ده.6/23
إِنَّکَ قَرِیبٌ مُجِیبٌ
ص: 1143
همانا تو نزدیکِ اجابت کننده ای.12/25
وَ اجْعَلْ مَا خَوَّلْتَنِی مِنْ حُطَامِهَا... وُصْلَةً إِلَی قُرْبِکَ
و آنچه از کالای آن (دنیا)، که به من ارزانی داشته ای، وسیله پیوستن به قربت قرار ده.6/30
اللَّهُمَّ وَ عَلَیَّ تَبِعَاتٌ... فَعَوِّضْ مِنْهَا أَهْلَهَا... وَ اعْصِمْنِی مِنْ أَنْ أُقَارِفَ مِثْلَهَا
خداوندا و مرا (از حقوق مردم) گرفتاری هایی است. پس صاحبانش را عوض ده و مرا از نزدیک شدن به مانند آن، نگهدار.18/31
...إِذَا قَارَفْتُ مَعْصِیَتَکَ، وَ اسْتَوْجَبْتُ بِسُوءِ سَعْیِی سَخْطَتَکَ، فَتَلَ عَنِّی عِذَارَ غَدْرِهِ
...همین که به نافرمانی ات نزدیکی نمودم و با زشتی کردارم، خشمت را سزاوار گشتم، پس عنان حیله اش را از من برگرداند.13/32
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ، وَ الرُّسُلِ الْمُکَرَّمِینَ
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، نزد جایگاه های شاهدان؛ از فرشتگان ارجمند و پیامبران بزرگوار، مرا ایمن ساز.21/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ... بَعِیدُهَا قَرِیبٌ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که دورش نزدیک است.29/32
وَ لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَیَّرْتَ فَنَغْمِطَ قَدْرَکَ... وَ نَجْنَحَ إِلَی الَّتِی هِیَ... أَقْرَبُ إِلَی ضِدِّ الْعَافِیَةِ
و ما را دچار عجز از شناخت آنچه اختیار نموده ای نساز، تا قدْر تو را سبک شماریم و به آنچه که به ضدّ عافیت نزدیک تر است، تکیه نماییم.3/33
فَاجْعَلْ مَا سَتَرْتَ مِنَ الْعَوْرَةِ... وَاعِظًا لَنَا... وَ سَعْیًا إِلَی التَّوْبَةِ الْمَاحِیَةِ... وَ قَرِّبِ الْوَقْتَ فِیهِ
پس آن عیب ها که پوشاندی، برای ما پنددهنده و کوشش به توبه محوکننده قرار ده و زمان آن را نزدیک گردان.4و3/34
...لَکِنَّکَ بِکَرَمِکَ جَازَیْتَهُ... عَلَی الْغَایَةِ الْقَرِیبَةِ الزَّائِلَةِ بِالْغَایَةِ الْمَدِیدَةِ الْبَاقِیَةِ
ص: 1144
...ولی تو او را با کرمت در برابر عمل نزدیک مدّتِ زوال پذیر، پاداش درازمدّت پایدار عطا نموده ای.12/37
وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْأَعْمَالِ عَمَلًا نَسْتَبْطِئُ مَعَهُ الْمَصِیرَ إِلَیْکَ... حَتَّی یَکُونَ الْمَوْتُ... حَامَّتَنَا الَّتِی نُحِبُّ الدُّنُوَّ مِنْهَا
و از اعمال شایسته، عملی برای ما قرار ده که با آن بازگشت به سوی تو را کُند شماریم. تا جایی که مرگ برای ما (همانند) خویشاوند نزدیک ما باشد که نزدیک شدن به او را دوست داریم.3/40
وَ دَنَا مِنَّا إِلَی الْآخِرَةِ رَحِیلٌ وَ انْطِلَاقٌ
و کوچ کردن و رفتن ما به جهان دیگر نزدیک شود.13/42
اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَبِیَّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَقْرَبَ الْنَّبِیِّینَ مِنْکَ مَجْلِسًا
خداوندا پیامبر ما را - که درودهای تو بر او و بر خاندانش باد - روز رستاخیز، نزدیک ترین پیامبران در مجلس خود قرار ده.18/42
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ قَرِّبْ وَسِیلَتَهُ
خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و دستاویزش را نزدیک نما.19/42
اللَّهُمَّ اجْزِهِ بِمَا بَلَّغَ مِنْ رِسَالَاتِکَ... أَفْضَلَ مَا جَزَیْتَ أَحَدًا مِنْ مَلَائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِینَ
خداوندا او را به سبب اینکه پیام های تو را ابلاغ نمود، پاداش ده. بهترین پاداشی که به یکی از فرشتگان نزدیک خود دادی.22/42
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی... لَا نَتَکَلَّفَ إِلَّا مَا یُدْنِی مِنْ ثَوَابِکَ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما. تا خود را جز در آنچه به پاداش تو نزدیک کند، به رنج نیندازیم.7و6/44
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نَتَقَرَّبَ إِلَیْکَ فِیهِ مِنَ الْأَعْمَالِ الزَّاکِیَةِ بِمَا تُطَهِّرُنَا بِهِ مِنَ الذُّنُوبِ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که در آن (ماه) با اعمال شایسته به سوی تو تقرّب می جوییم که بدین وسیله ما را با آن، از گناهان پاک کنی.11و10/44
ص: 1145
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نَتَقَرَّبَ إِلَیْکَ فِیهِ مِنَ الْأَعْمَالِ الزَّاکِیَةِ... حَتَّی لَا یُورِدَ عَلَیْکَ أَحَدٌ مِنْ مَلَائِکَتِکَ إِلَّا دُونَ مَا نُورِدُ مِنْ أَبْوَابِ الطَّاعَةِ لَکَ، وَ أَنْوَاعِ الْقُرْبَةِ إِلَیْکَ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که در آن (ماه) با اعمال شایسته به سوی تو تقرّب می جوییم. تا هیچ یک از فرشتگانت به درگاهت نیاورد، مگر کمتر از طاعت های گوناگون برای تو و انواع تقرّبی که به سوی تو انجام می دهیم.11و10/44
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... بِحَقِّ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ مِنِ ابْتِدَائِهِ إِلَی وَقْتِ فَنَائِهِ: مِنْ مَلَکٍ قَرَّبْتَهُ، أَوْ نَبِیٍّ أَرْسَلْتَهُ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ...
خداوندا، همانا من از تو می خواهم به حقّ کسانی که در آن (ماه)، از آغاز آن تا پایانش تو را بندگی کرده اند؛ از فرشته ای که او را مقرّب ساختی، یا پیامبری که او را فرستادی، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.12/44
بَصَّرْتَنَا الزُّلْفَةَ لَدَیْکَ
ما را به (راه) نزدیکی نزد خودت، بینا نمودی.19/45
وَ أَنْتَ... الْقَرِیبُ إِلَی مَنْ حَاوَلَ قُرْبَکَ
و تو نزدیک به هر آن کسی هستی که برای قرب به تو کوشد.21/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ فِیهِ الْآمَالُ
درود بر تو ماهی که آرزوها در آن نزدیک شد.25/45
اللَّهُمَّ وَ مَا أَلْمَمْنَا بِهِ فِی شَهْرِنَا هَذَا مِنْ لَمَمٍ أَوْ إِثْمٍ... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اسْتُرْنَا بِسِتْرِکَ
خداوندا و گناه کوچک یا بزرگی که در این ماه به آن نزدیک شدیم؛ پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را به پرده خود بپوشان.47/45
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّنَا وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی مَلَائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِینَ
خداوندا بر محمّد پیامبرمان و خاندانش درود فرست. همچنانکه بر فرشتگان مقرّبت درود فرستادی.56/45
وَ یَا مَنْ یَدْنُو إِلَی مَنْ دَنَا مِنْهُ
ص: 1146
و ای کسی که به هر که به او نزدیک شود، نزدیک می شود.8/46
إِغَاثَتُکَ قَرِیبَةٌ مِنَ الْمُسْتَغِیثِینَ
فریادرسی ات به فریاد رس خواهان، نزدیک است.14/46
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الدَّانِی فِی عُلُوِّهِ، وَ الْعَالِی فِی دُنُوِّهِ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. با وجود بلندی خودْ نزدیک، و با وجود نزدیکی خودْ بلندی.10/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا... لَا یُتَقَرَّبُ بِهِ إِلَّا إِلَیْکَ
سپاس برای توست. سپاسی که به وسیله آن جز به سوی تو، تقرّب نتوان جست.37و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا لَا حَمْدَ أَقْرَبُ إِلَی قَوْلِکَ مِنْهُ
سپاس برای توست. سپاسی که هیچ سپاسی نزدیک تر از آن به سپاسی که (در) گفتار توست، نباشد.47و36/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، الْمُنْتَجَبِ الْمُصْطَفَی الْمُکَرَّمِ الْمُقَرَّبِ، أَفْضَلَ صَلَوَاتِکَ
پروردگار من، بر محمّد و خاندان محمّد که برگزیده، اختیار شده، گرامی و مقرّب داشته شده اند، برترین درودهایت را بفرست.50/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِمْ... صَلَاةً تُقَرِّبُهُمْ مِنْکَ زُلْفَی
پروردگار من، بر ایشان درود فرست. درودی که ایشان را هر چه بیشتر به تو نزدیک گرداند.59/47
إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ... تَقَرَّبْتُ إِلَیْکَ بِمَا لَا یَقْرُبُ أَحَدٌ مِنْکَ إِلَّا بِالتَّقَرُّبِ بِهِ
همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی به آنچه احدی نزدیک نمی شود به تو جز با نزدیکی جستن به آن، به تو نزدیکی جسته ام.72/47
بِحَقِّ مَنْ قَرَنْتَ مُوَالَاتَهُ بِمُوَالَاتِکَ... تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ إِلَیْکَ مُتَنَصِّلًا
ص: 1147
به حقّ کسی که دوستی اش را با دوستی خود قرین کرده ای، در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده.86/47
وَ انْزِعْ مِنْ قَلْبِی حُبَّ دُنْیَا دَنِیَّةٍ... تُذْهِلُ عَنِ التَّقَرُّبِ مِنْکَ
و دوستی دنیای پست را که از نزدیکی جستن به تو، غافل می نمایدْ از دلم بَر کن.109/47
وَ هَبْ لِی عِصْمَةً تُدْنِینِی مِنْ خَشْیَتِکَ
و به من عصمتی بخش که مرا به ترس از تو نزدیک کند.111/47
أَعْلَمُ... أَنَّکَ بِأَنْ تَسْتُرَ أَقْرَبُ مِنْکَ إِلَی أَنْ تَشْهَرَ
می دانم به درستی که تو به پرده پوشی نزدیک تری تا اینکه آشکار سازی.116/47
وَ أَذِقْنِی طَعْمَ... الِاجْتِهَادِ فِیما یُزْلِفُ لَدَیْکَ وَ عِنْدَکَ
و طعم کوشش را در آنچه (موجب) نزدیکی به پیشگاه تو و درگاه توست، به من بچشان.125/47
ارْحَمْ... اقْتِرَابَ أَجَلِی
بر نزدیک شدن مرگم رحم کن.4/53
اللَّهُمَّ وَ مَنْ... تَقَرَّبَ إِلَیْکَ بِقُرْبَةٍ أَوْجَبَتْ رِضَاکَ لَهُ... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ...
خداوندا و هر کس به وسیله عمل تقرب آوری به سوی تو تقرب جسته، که خوشنودی تو را برای او لازم گردانده؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش.50/45
وَ اجْعَلْنَا لَهُ سَامِعِینَ... وَ إِلَیْکَ وَ إِلَی رَسُولِکَ صَلَوَاتُکَ اللَّهُمَّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِذَلِکَ مُتَقَرِّبِینَ
و ما را برای او شنوندگان، و بدین وسیله جویای تقرّب به سوی خود و پیامبرت - که خداوندا درودهایت را بر او و خاندانش بفرست - قرار ده.63/47
ج. آنچه کسی جز با تقرّب به آن، به خدا نزدیک نشود
ص: 1148
إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ... تَقَرَّبْتُ إِلَیْکَ بِمَا لَا یَقْرُبُ أَحَدٌ مِنْکَ إِلَّا بِالتَّقَرُّبِ بِهِ
همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی به آنچه احدی نزدیک نمی شود به تو جز با نزدیکی جستن به آن، به تو نزدیکی جسته ام.72/47
اللَّهُمَّ فَإِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِالْمُ-حَمَّدِیَّةِ الرَّفِیعَةِ، وَ الْعَلَوِیَّةِ الْبَیْضَاءِ
خداوندا، پس من به منزلت بلندپایه محمّدی و مقام گرامی علوی، به سوی تو نزدیکی می جویم.16/49
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ عَلَی أَرْجَائِهَا إِذَا نَزَلَ الْأَمْرُ بِتَ-مَامِ وَعْدِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که بر اطراف آن آسمان هایند، آنگاه که فرمان تمام شدن وعده ات نازل شود.12و11و10/3
وَ قَدْ نَزَلَ بِی یَا رَبِّ مَا قَدْ تَکَأَّدَنِی ثِقْلُهُ
و ای پروردگار من، بر من چیزی فرود آمده که سنگینی آن بر من دشوار است.5/7
وَ جَعَلْتَهُ مُهَیْمِنًا عَلَی کُلِّ کِتَابٍ أَنْزَلْتَهُ
و آن را بر هر کتابی که نازل کرده ای، گواه قرار دادی.1/42
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَعَنْتَنِی عَلَی خَتْمِ کِتَابِکَ الَّذِی أَنْزَلْتَهُ نُورًا
خداوندا به درستی که تو مرا بر ختم کتابت یاری فرمودی، همان (کتابی) که آن را به عنوان نور نازل کردی.1/42
وَ جَعَلْتَهُ... وَحْیًا أَنْزَلْتَهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَنْزِیلًا
و آن را وحیی قرار دادی که بر پیامبرت محمّد - که درودهای تو بر او و خاندانش باد - به تدریج نازل فرمودی.2و1/42
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَنْزَلْتَهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ
ص: 1149
آلِهِ مُجْمَلًا
خداوندا همانا تو قرآن را بر پیامبرت محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - ، بدون تفصیل و شرح نازل کردی.5/42
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ مِنْ تِلْکَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ... شَهْرَ الْقِیَامِ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ
و سپاس سزاوار خداییست که ماه خود، ماه رمضان، ماه به پا خواستن را، (یکی) از آن راه ها قرار داد. که در آن قرآن فروفرستاده شد.3/44
وَ مَا أَنْزَلْتَ مِنْ نَظَائِرِهِنَّ فِی الْقُرْآنِ مِنْ تَضَاعِیفِ الْحَسَنَاتِ
و مانندهای آن (آیه هایی) که از افزایش های نیکی ها در قرآن فروفرستادی.13/45
وَ آثَرْتَهُ عَلَی کُلِّ أَوْقَاتِ السَّنَةِ بِمَا أَنْزَلْتَ فِیهِ مِنَ الْقُرْآنِ وَ النُّورِ
و آن را بر همه زمان های سال برگزیدی. به سبب آنچه در آن ماه از قرآن و نور نازل کردی.20/45
اللَّهُمَّ إِنِّی وَجَدْتُ فِیما أَنْزَلْتَ مِنْ کِتَابِکَ، وَ بَشَّرْتَ بِهِ عِبَادَکَ أَنْ قُلْتَ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا
خداوندا، همانا من در کتابت که فروفرستاده ای و بندگانت را به آن مژده داده ای، یافتم که فرمودی: «ای بندگان من که درباره خود اسراف کرده اید، از رحمت خدا ناامید نشوید که خدا همه گناهان را می آمرزد.»2/50
نَسَب حسب و نسب
وَ نَسَبْتَهُمْ إِلَی الْفَقْرِ وَ هُمْ أَهْلُ الْفَقْرِ إِلَیْکَ
و آنها را به تنگدستی نسبت داده ای و ایشان سزاوارند که به تو نیازمند باشند.12/13
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ دُونَ الْأُمَمِ الْمَاضِیَةِ وَ الْقُرُونِ السَّالِفَةِ
و سپاس خدایی را که به پیامبرش محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - بر ما منّت نهاد،
ص: 1150
نه بر امّت های گذشته و مردمان پیشین.1/2
وَ اقْطَعْ نَسْلَ دَوَابِّهِمْ وَ أَنْعَامِهِمْ
و نسل چهارپایان و گاو و گوسفند و شترانشان را قطع کن.6/27
نسیان فراموشی
وَ لَمْ یَخْتَلِجْهُمْ شَکٌّ فِی قَفْوِ آثَارِهِمْ
و تردیدی ایشان را از پیروی نشانه های آنها آشفته نساخت.11/4
بَلْ أَنَا یَا إِلَهِی... أَقْبَحُ آثَارًا... مِنْ أَنْ أُحْصِیَ لَکَ عُیُوبِی، أَوْ أَقْدِرَ عَلَی ذِکْرِ ذُنُوبِی
بلکه من - ای خدای من - نشانه هایم زشت تر از آن است که زشتی های خود را برای تو بشمارم، یا بر یادآوری گناهانم توانا باشم.27/16
وَ اکْتُبْ لِی أَمَانًا مِنْ سُخْطِکَ، وَ بَشِّرْنِی بِذَلِکَ فِی الْعَاجِلِ دُونَ الْآجِلِ بُشْرَی أَعْرِفُهَا، وَ عَرِّفْنِی فِیهِ عَلَامَةً أَتَبَیَّنُهَا
و ایمنی از خشمت را برایم بنویس و هم اکنون (دنیا) پیش از آینده (آخرت)، مرا به آن مژده ده. مژده ای که آن را بشناسم و در آن مرا از نشانه ای آگاه کن که آن را آشکارا بیابم.33/16
وَ اقْطَعْ عَنَّا إِثْرَهُ
و اثرش را از ما قطع کن.4/17
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَیْنِ آیَتَانِ مِنْ آیَاتِکَ
خداوندا همانا این دو (ابر و آذرخش)، دو نشانه از نشانه های تو هستند.1/36
وَ جَعَلْتَهُ... عَلَمَ نَجَاةٍ لَا یَضِلُّ مَنْ أَمَّ قَصْدَ سُنَّتِهِ
و آن را نشانه نجاتی قرار دادی که هر کس قصد راه و روش آن کند، گمراه نمی شود.3/42
اللَّهُمَّ وَ کَمَا نَصَبْتَ بِهِ مُحَمَّدًا عَلَمًا لِلدَّلَالَةِ عَلَیْکَ... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ وَسِیلَةً لَنَا إِلَی أَشْرَفِ مَنَازِلِ الْکَرَامَةِ
خداوندا و چنان که به وسیله قرآن، محمّد را نشانه ای برای راهنمایی به خود نصب نمودی،
ص: 1151
پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و قرآن را برای ما سبب رسیدن به شریف ترین منزل های کرامت قرار ده.8/42
وَ جَعَلَکَ آیَةً مِنْ آیَاتِ مُلْکِهِ، وَ عَلَامَةً مِنْ عَلَامَاتِ سُلْطَانِهِ
و تو را نشانه ای از نشانه های پادشاهی اش و علامتی از علامت های سلطنتش قرار داد.2/43
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ مِنْ تِلْکَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ... شَهْرَ الْقِیَامِ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ، هُدًی لِلنَّاسِ، وَ بَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَی وَ الْفُرْقَانِ
و سپاس سزاوار خداییست که ماه خود، ماه رمضان، ماه به پا خواستن را، (یکی) از آن راه ها قرار داد. که در آن قرآن فروفرستاده شد که برای مردم هدایتگر و نشانه های آشکار از هدایت و جدا سازی (حقّ از باطل) است.3/44
سُبْحَانَکَ بَاهِرَ الْآیَاتِ
پاک و منزّهی! ای که نشانه هایت آشکار است.31/47
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَیَّدْتَ دِینَکَ فِی کُلِّ أَوَانٍ بِإِمَامٍ أَقَمْتَهُ عَلَمًا لِعِبَادِکَ
خداوندا، همانا تو دین خود را در هر زمانی به امامی تأیید کرده ای، که او را نشانه ای برای بندگانت به پا داشتی.60/47
أَحْیِ بِهِ مَا أَمَاتَهُ الظَّالِمُونَ مِنْ مَعَالِمِ دِینِکَ
با او (ولیّ خود)، آنچه ستمگران از نشانه های دینت محو می کنند را زنده گردان.62/47
وَ لَا تَجْعَلْنِی لِلْبَلَاءِ غَرَضًا، وَ لَا لِنَقِمَتِکَ نَصَبًا
و مرا هدف بلا و نشانه انتقام خود نگردان.16/48
وَ جَعَلْتَ مَا سَدَّدَهُ مَرْدُودًا عَلَیْهِ
و آنچه آن را نشانه گرفته بود، بر خودش برگرداندی.6/49
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی إِذَا انْقَطَعَ مِنَ الدُّنْیَا أَثَرِی
مولای من! هنگامی که اثرم از دنیا قطع شود، به من رحم کن.5/53
نصر یاری
ص: 1152
فَقُلْتَ تَبَارَکَ اسْمُکَ: تُوبُوا إِلَی اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا...
پس تو که نامت مبارک است، فرمودی: «به سوی خدا توبه کنید. توبه خالص.10/45
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْکَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا... تَوْبَةً نَصُوحًا خَلَصَتْ مِنَ الشَّکِّ وَ الِارْتِیَابِ
خداوندا ما در روزِ فطرمان به درگاه تو توبه می کنیم. توبه خالصی که از تردید و دودلی پاک باشد.52/45
وَ تُبْ عَلَیَّ تَوْبَةً نَصُوحًا لَا تُبْقِ مَعَهَا ذُنُوبًا صَغِیرَةً وَ لَا کَبِیرَةً
و توبه ام ده، به توبه خالصی که با آن گناهان کوچک و بزرگ را باقی نگذاری.126/47
نصیحت پند
نظر نگاه
نظیر همانند
وَ تَظَاهَرَتْ آلَاوءُهُ
و نعمت هایش آشکار و پی درپی است.7/1
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی دَلَّنَا عَلَی التَّوْبَةِ الَّتِی لَمْ نُفِدْهَا إِلَّا مِنْ فَضْلِهِ، فَلَوْ لَمْ نَعْتَدِدْ مِنْ فَضْلِهِ إِلَّا بِهَا لَقَدْ حَسُنَ بَلَاوءُهُ عِنْدَنَا
و سپاس خدای را که ما را به توبه ای ره نمود که جز به فضل او، آن را به دست نیاوردیم. پس اگر از فضل او، جز همان توبه را به شمار نیاوریم، مسلّماً نعمتش بر ما نیکو است.22/1
وَ أَبْلَیْتَ الْجَمِیلَ فَعَصَیْتُ
و نعمت نیکو عطا نمودی، پس نافرمانی کردم.1/49
...یَحْجُبُنِی... نِعْمَةٌ أَنْعَمْتَ بِهَا عَلَیَّ. فَقَصَّرْتُ فِی شُکْرِهَا
بازمی دارد مرا (از درخواست از تو)، نعمتی که به من بخشیدی و من در شکرگزاری آن کوتاهی کردم.2/12
إِنَّکَ... الْمُتَطَوِّلُ بِالِامْتِنَانِ
همانا تویی که بدون استحقاق نعمت بزرگ می بخشی.7/15
ص: 1153
وَ هَذَا ظَهْرِی قَدْ أَثْقَلَتْهُ الْخَطَایَا، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ خَفِّفْ عَنْهُ بِمَنِّکَ
و این پشت من است که خطاها آن را سنگین کرده، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به بخششت آن را سبک گردان.29/16
وَ بَارِکْ لِی... فِیما أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ
و برایم در آنچه به من نعمت داده ای، برکت ده. 5/22
اللَّهُمَّ وَ مُنَّ عَلَیَّ بِبَقَاءِ وُلْدِی
خداوندا و بر من به بقای فرزندانم منّت گذار.1/25
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِکُلِّ مَا یُصْلِحُنِی فِی دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی...
و هر چه در دنیایم و آخرتم به صلاحم است، بر من ارزانی دار.9/25
وَ لَوْ کَافَأْتَ الْمُطِیعَ عَلَی مَا أَنْتَ تَوَلَّیْتَهُ لَأَوْشَکَ... أَنْ تَزُولَ عَنْهُ نِعْمَتُکَ
و اگر (بنا بود) فرمانبر را بر آنچه تو او را بر آن گماشته ای، جزا دهی، چه بسا نعمت تو از دستش می رفت.12/37
وَ عَوِّضْنِی مِنْ عَفْوِی عَنْهُمْ عَفْوَکَ... حَتَّی... یَنْجُوَ کُلٌّ مِنَّا بِمَنِّکَ
و به جای گذشتم از ایشان، گذشت خودت را به من عوض ده. تا هر کدام از ما به سبب نعمتت، نجات یابد.3/39
وَ فَشَتْ نِعْمَتُکَ فِی جَمِیعِ الْمَ-خْلُوقِینَ
و نعمتت در همه آفریدگان پراکنده است.14/39
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... ذَرِیعَةً نَقْدَمُ بِهَا عَلَی نَعِیمِ دَارِ الْمُقَامَةِ
و قرآن را وسیله ای برای قدم نهادن ما بر نعمتِ سرای اقامت، قرار ده.8/42
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ... نِعْمَةٍ...
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه نعمت قرار دهد.5و4/43
ص: 1154
وَ أَوْزِعْنَا فِیهِ شُکْرَ نِعْمَتِکَ
و در آن (ماه) شکر نعمتت را به ما الهام کن.7/43
وَ أَتْمِمْ عَلَیْنَا بِاسْتِکْمَالِ طَاعَتِکَ فِیهِ الْمِنَّةَ
و با کامل کردن طاعتت در آن (ماه)، نعمت را بر ما تمام گردان.7/43
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... سَبَّلَنَا فِی سُبُلِ إِحْسَانِهِ لِنَسْلُکَهَا بِمَنِّهِ إِلَی رِضْوَانِهِ
و سپاس خدای را که ما را در راه های احسانش، راهی نمود، تا در آن (راه ها)، به وسیله نعمتش به سوی خوشنودی اش رویم.2/44
مِنَّتُکَ ابْتِدَاءٌ
نعمت تو ابتدا(یی و بدون مقدّمه) است.4/45
تَتْرُکُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَی التَّوْبَةِ لِکَیْلَا... یَشْقَی بِنِعْمَتِکَ شَقِیُّهُمْ إِلَّا عَنْ طُولِ الْإِعْذَارِ إِلَیْهِ
تا هنگام توبه، شتاب در کیفر ایشان را ترک می کنی، تا بدبختشان به وسیله نعمت تو، بدبخت نگردد. مگر بعد از عذرهای فراوان بر او.9/45
فَذَکَرُوکَ بِمَنِّکَ
پس با نعمتِ خودت، تو را یاد کردند.16/45
وَ لَوْ دَلَّ مَخْلُوقٌ مَخْلُوقًا مِنْ نَفْسِهِ عَلَی مِثْلِ الَّذِی دَلَلْتَ عَلَیْهِ عِبَادَکَ مِنْکَ کَانَ... مَنْعُوتًا بِالِامْتِنَانِ
و اگر آفریده ای از جانب خودش آفریده ای را، به مانند آنچه تو با آن بندگانت را از جانب خود راهنمایی فرموده ای، راهنمایی می کرد، به احسان و نعمت دادنْ توصیف می شد.17/45
یَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَی عِبَادِهِ بِالْإِحْسَانِ وَ الْفَضْلِ، وَ غَمَرَهُمْ بِالْمَنِّ وَ الطَّوْلِ
ای آنکه با احسان و تفضّل، مورد ستایش بندگانت قرار گرفته ای و با بخشش و نعمت، ایشان را پوشانده ای.18/45
مَا أَفْشَی فِینَا نِعْمَتَکَ
چه آشکار است در (جمع) ما نعمت تو!18/45
مَا... أَسْبَغَ عَلَیْنَا مِنَّتَکَ
ص: 1155
چه فراخ است بر ما نعمتت!18/45
إِلَهِی أَحْمَدُکَ - وَ أَنْتَ لِلْحَمْدِ أَهْلٌ - عَلَی... سُبُوغِ نَعْمَائِکَ عَلَیَّ
خدای من، تو را سپاس گزارم و تو شایسته سپاسی، بر فراخی نعمت هایت بر من.1/51
وَ لَوْ لَا إِحْسَانُکَ إِلَیَّ وَ سُبُوغُ نَعْمَائِکَ عَلَیَّ مَا بَلَغْتُ إِحْرَازَ حَظِّی
و اگر احسان تو به من و فراوانی نعمت هایت بر من نبود، هیچگاه به بهره خود نمی رسیدم.2/51
وَ وَجَدْتُ نُعْمَاکَ عَلَیَّ سَابِغَةً فِی کُلِّ شَأْنٍ مِنْ شَأْنِی وَ کُلِّ زَمَانٍ مِنْ زَمَانِی
و نعمت هایت را بر خود، در هر حالی از حالم و هر وقتی از اوقاتم، گسترده یافتم.5/51
تغییر ندادن نعمت، توسّط خداوند
وَ یَا مَنْ لَا یُغَیِّرُ النِّعْمَةَ
و ای کسی که نعمت را تغییر نمی دهد.10/46
لَمْ تَکُنْ أَنَاتُکَ عَجْزًا... بَلْ لِتَکُونَ... نِعْمَتُکَ أَتَمَّ
درنگ نمودن تو از روی ناتوانی نبوده است. بلکه برای آنست که نعمت تو تمام تر باشد.22/46
وَ نِعْمَتُکَ أَکْثَرُ مِنْ أَنْ تُحْصَی بِأَسْرِهَا
و نعمت تو بیشتر از آنست که تمامش به شماره آید.23/46
وَ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا خَالِدًا بِنِعْمَتِکَ
و سپاس برای توست. سپاسی که همراه نعمت تو، جاوید مانَد.33/47
اللَّهُمَّ فَأَوْزِعْ لِوَلِیِّکَ شُکْرَ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیْهِ
خداوندا، پس به ولیّ خود، شکرِ آنچه را که به او نعمت داده ای، الهام فرما.61/47
اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ... مَنَنْتَ فِیهِ بِعَفْوِکَ
خداوندا، این روز عرفه، روزی است که بخشایشت را در آن ارزانی داشته ای.66/47
اللَّهُمَّ وَ أَنَا عَبْدُکَ الَّذِی أَنْعَمْتَ عَلَیْهِ قَبْلَ خَلْقِکَ لَهُ وَ بَعْدَ خَلْقِکَ إِیَّاهُ
خداوندا و من آن بنده تو هستم که پیش از آفرینشت و پس از آفرینشت، او را نعمت داده ای.67/47
ص: 1156
نَهَیْتَهُ عَنْ مَعْصِیَتِکَ، فَخَالَفَ أَمْرَکَ إِلَی نَهْیِکَ... وَ کَانَ أَحَقَّ عِبَادِکَ مَعَ مَا مَنَنْتَ عَلَیْهِ أَلَّا یَفْعَلَ
او را از نافرمانی نهی کردی، پس با فرمانت مخالفت نموده، به نهیت شتافت. و حال آنکه با آن عنایت هایی که به او داشته ای، سزاوارترین بندگانت بود که نافرمانی ات را نکند.68/47
وَ امْنُنْ عَلَیَّ - بِمَا لَا یَتَعَاظَمُکَ أَنْ تَمُنَّ بِهِ عَلَی مَنْ أَمَّلَکَ - مِنْ غُفْرَانِکَ
و به من ارزانی دار آنچه بر تو گران نیست و به کسی که آمرزش تو را آرزو می کند ارزانی می داری.70/47
وَ یَا مَنْ یَمُنُّ بِإِقَالَةِ الْعَاثِرِینَ
و ای آنکه با انعام و احسان خود، لغزشکاران را می بخشایی.75/47
وَ لَا تَسْتَدْرِجْنِی بِإِمْلَائِکَ لِی اسْتِدْرَاجَ مَنْ مَنَعَنِی خَیْرَ مَا عِنْدَهُ وَ لَمْ یَشْرَکْکَ فِی حُلُولِ نِعْمَتِهِ بِی
و مرا با مهلت دادنت، غافلگیر نکن. همانند غافلگیر نمودن کسی که مرا از نیکی آنچه نزدش است، بی بهره گردانده، در حالی که در رسیدن نعمتش به من شریک تو نبوده است.90/47
وَ بَلِّغْنِی مَبَالِغَ مَنْ عُنِیتَ بِهِ، وَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِ
و مرا به منتها درجات کسی رسان که به او عنایت داشته ای و به او نعمت داده ای.105/47
وَ جَلِّلْنِی سَوَابِغَ نَعْمَائِکَ
و مرا به نعمت های گسترده خود فراپوش.112/47
وَ لَا تُذْهِبْ عَنِّی شُکْرَکَ، بَلْ أَلْزِمْنِیهِ فِی أَحْوَالِ السَّهْوِ عِنْدَ غَفَلَاتِ الْجَاهِلِینَ لِآلْائِکَ
و شکرگزاریت را از من نگیر. بلکه آن را همیشه در حالات بی توجّهی، هنگام فراموشی های نادانان به نعمت هایت، با من همراه گردان.114/47
وَ اشْفَعْ لِی أَوَائِلَ مِنَنِکَ بِأَوَاخِرِهَا
و برای من اولین نعمت هایت را، با آخِرین آن توأم ساز.121/47
ص: 1157
وَ أَوْجِدْنِی... جَنَّةِ نَعِیمِکَ
و مرا از بهشت پر نعمتت، کامیاب گردان.125/47
وَ تَمِّمْ سُبُوغَ نِعْمَتِکَ عَلَیَّ
و فراخی نعمتت را بر من تمام کن.128/47
وَ أَتْمِمْ لِی إِنْعَامَکَ
و نعمت دادنت را برایم کامل کن.132/47
وَ صِلْ ذَلِکَ بِخَیْرِ الْآخِرَةِ وَ نَعِیمِهَا
و آن را به خیر آخرت و نعمت فراوانش پیوسته گردان.28/48
وَ کَمْ مِنْ... سَحَائِبِ نِعَمٍ أَمْطَرْتَهَا عَلَیَّ
و چه بسیار ابرهای نعمت افزایی که بر من باراندی.11/49
کُلُّ ذَلِکَ إِنْعَامًا وَ تَطَوُّلًا مِنْکَ
همه آنها نعمت و احسان از جانب توست.13/49
أَبَیْتَ یَا مَوْلَایَ إِلَّا إِحْسَانًا وَ امْتِنَانًا وَ تَطَوُّلًا وَ إِنْعَامًا
تو ای مولای من، جز احسان و بخشش و لطف و انعام کاری نکرده ای.14/49
هَذَا مَقَامُ مَنِ اعْتَرَفَ بِسُبُوغِ النِّعَمِ
این جایگاه کسی است که به فراوانی نعمت ها اعتراف کرده است.15/49
إِلَهِی أَحْمَدُکَ... عَلَی مَا... أَسْبَغْتَ عَلَیَّ مِنْ نِعْمَتِکَ
خدای من، تو را سپاس گزارم بر نعمتت که بر من روا داشتی.1/51
وَ کَمْ مِنْ نِعْمَةٍ سَابِغَةٍ أَقْرَرْتَ بِهَا عَیْنِی
و چه بسیار نعمت فراخی که دیده ام را به آن روشن نمودی!3/51
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ... قَلْبُهُ مَفْتُونٌ بِکَثْرَةِ النِّعَمِ عَلَیْهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که دلش به سبب زیادی
ص: 1158
نعمت ها بر او، فریفته شده.8/52
وَ اعْصِمْنَا بِهِ مِنْ هُوَّةِ الْکُفْرِ وَ دَوَاعِی النِّفَاقِ...
و با آن (قرآن)، ما را از (سقوط در) گودال کفر و انگیزه های دورویی نگهدار.12/42
نفرت کینه
نفرین لعنت
وَ اکْفِنَا طُولَ الْأَمَلِ... حَتَّی لَا نُوءَمِّلَ... اتِّصَالَ نَفَسٍ بِنَفَسٍ
و ما را از آرزوی دراز بازدار، تا بدانجا که پیوستگی نفسی را به نفسی، آرزو نکنیم.1/40
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا عَرَّفَنَا مِنْ نَفْسِهِ
و سپاس خدای را که خودش را به ما شناساند.10/1
یَوْمَ تُجْزَی کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ وَ هُمْ لَا یُظْلَمُونَ
روزی که هر کس به آنچه کسب کرده، جزا داده شود و آنان هرگز ستم نبینند.11/24، 12/1
...کَمَا نَصَبَ لِأَمْرِکَ نَفْسَهُ
...همچنان که او برای فرمان تو خود را به تلاش انداخت.4/2
و أَدْأَبَ نَفْسَهُ فِی تَبْلِیغِ رِسَالَتِکَ
و در تبلیغ پیام تو، خود را به رنج انداخت.13/2
وَ هَاجَرَ إِلَی... مَحَلِّ النَّأْیِ عَنْ... مَأْنَسِ نَفْسِهِ
و از جای انس گرفتنش، به محل دور هجرت نمود.16/2
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ
ص: 1159
قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ اخْتَصَصْتَهُمْ لِنَفْسِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که به خود اختصاصشان داده ای.11و10/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ یَوْمَ یَأْتِی کُلُّ نَفْسٍ مَعَهَا سَائِقٌ وَ شَهِیدٌ
...پس بر آنها درود فرست، روزی که هر شخص با راننده ای و گواهی (از فرشتگان) بیاید.24/3
وَ تُهَوِّنَ عَلَیْهِمْ کُلَّ کَرْبٍ یَحُلُّ بِهِمْ یَوْمَ خُرُوجِ الْأَنْفُسِ مِنْ أَبْدَانِهَا
و در آن روز که جان ها از تن بیرون رود، هر اندوهی را بر ایشان آسان گردانی.17/4
أَغْنِنَا إِذْ طَرَحْنَا أَنْفُسَنَا بَیْنَ یَدَیْکَ
چون خویش را در پیشگاه تو افکنده ایم، بی نیازمان گردان.5/10
...بَلْ أَقُولُ مَقَالَ الْعَبْدِ الذَّلِیلِ الظَّالِمِ لِنَفْسِهِ...
...بلکه همانند بنده ای خوار که به خود ستم نموده سخن می گویم.7/12
وَ یَا مَنْ وَعَدَهُمْ عَلَی نَفْسِهِ بِتَفَضُّلِهِ حُسْنَ الْجَزَاءِ
و ای آنکه ایشان را به فضل خود، پاداش نیک وعده داده است.10/12
وَ آمِنْ خَوْفَ نَفْسِی
و ترسم را ایمنی ده.16/12
وَ لَا أَخَافُ عَلَی نَفْسِی إِلَّا إِیَّاکَ
و من بر خود جز از تو نمی ترسم.16/12
فَمَنْ... رَامَ صَرْفَ الْفَقْرِ عَنْ نَفْسِهِ بِکَ فَقَدْ طَلَبَ حَاجَتَهُ فِی مَظَانِّهَا
پس هر که برطرف کردن احتیاجش را به وسیله تو بخواهد، بی گمان نیازمندی اش را در جایگاه بایسته طلب کرده.13/13
اللَّهُمَّ وَ لِی إِلَیْکَ حَاجَةٌ قَدْ... سَوَّلَتْ لِی نَفْسِی رَفْعَهَا إِلَی مَنْ یَرْفَعُ حَوَائِجَهُ إِلَیْکَ... وَ هِیَ زَلَّةٌ مِنْ زَلَلِ الْخَاطِئِینَ...
خداوندا و به سوی تو حاجتی دارم که نفس من رفع آن را از کسی که حاجت هایش را از تو
ص: 1160
طلب کرده برایم می آراید. و این لغزشی از لغزش های خطاکاران است.15/13
وَ أَنْتَ الَّذِی سَمَّیْتَ نَفْسَکَ بِالْعَفْوِ فَاعْفُ عَنِّی
و تویی آنکه خود را بخشاینده نام نهادی، پس از من درگذر.18/16
أَنْتَ الَّذِی وَصَفْتَ نَفْسَکَ بِالرَّحْمَةِ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ ارْحَمْنِی
تویی آنکه خود را به رحمت وصف نموده ای، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به من رحم کن.18/16
وَ مَنْ أَبْعَدُ مِنِّی مِنِ اسْتِصْلَاحِ نَفْسِهِ حِینَ أُنْفِقُ مَا أَجْرَیْتَ عَلَیَّ مِنْ رِزْقِکَ فِیما نَهَیْتَنِی عَنْهُ مِنْ مَعْصِیَتِکَ؟
و کیست که به صلاح نفس خود از من دورتر باشد، آنگاه که روزی ات را که برایم رسانده ای، در نافرمانیت در آنچه بازداشته ای صرف می کنم؟23/16
سُبْحَانَکَ مَا أَعْجَبَ مَا أَشْهَدُ بِهِ عَلَی نَفْسِی
پاک و منزّهی تو، شگفتا از این گواهی که بر خود می دهم.25/16
وَ إِنَّمَا أُوَبِّخُ بِهَذَا نَفْسِی طَمَعًا فِی رَأْفَتِکَ الَّتِی بِهَا صَلَاحُ أَمْرِ الْمُذْنِبِینَ
و تنها از این رو خود را به این صورت سرزنش می کنم، چون طمع در مهربانی تو دارم - که اصلاح کار گناهکاران به آنست - .28/16
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ یُطْمِعَ نَفْسَهُ فِی إِضْلَالِنَا عَنْ طَاعَتِکَ
خداوندا ما از اینکه او (شیطان) در گمراه کردن ما از طاعتت طمع کند، به تو پناه می بریم.2و1/17
وَ لَا تَرْفَعْنِی فِی النَّاسِ دَرَجَةً إِلَّا حَطَطْتَنِی عِنْدَ نَفْسِی مِثْلَهَا
و در میان مردم درجه مرا بالا نبر، مگر آنکه به همان مقدار در نظر خودم فرود آوری.4/20
وَ لَا تُحْدِثْ لِی عِزًّا ظَاهِرًا إِلَّا أَحْدَثْتَ لِی ذِلَّةً بَاطِنَةً عِنْدَ نَفْسِی بِقَدَرِهَا
و عزّتی آشکار برایم پدید نیاور، مگر آنکه به
ص: 1161
همان اندازه ذلّتی پنهانی در نزد خودم پدید آوری.4/20
مَا لِی بَعْدَ أَنْ حَکَمْتُ عَلَی نَفْسِی إِلَّا فَضْلُکَ
پس از آنکه خود را محکوم کردم، چیزی جز فضل تو ندارم.15/20
اللَّهُمَّ خُذْ لِنَفْسِکَ مِنْ نَفْسِی مَا یُخَلِّصُهَا
خداوندا برای خود از من، آنچه را که رهایی ام دهد، بگیر.19/20
اللَّهُمَّ... أَبْقِ لِنَفْسِی مِنْ نَفْسِی مَا یُصْلِحُهَا
خداوندا از من برایم، آنچه را که اصلاحم نماید، باقی گذار.19/20
فَإِنَّ نَفْسِی هَالِکَةٌ أَوْ تَعْصِمَهَا
زیرا نفس من هلاک شونده است، مگر آنکه تو حفظش نمایی.19/20
لَا أَمْلِکُ لِنَفْسِی نَفْعًا وَ لَا ضَرًّا إِلَّا بِکَ
جز به یاری تو بر سود و زیانی، توانا نیستم.7/21
...أَشْهَدُ بِذَلِکَ عَلَی نَفْسِی
...بر خود، به این مطلب گواهی می دهم.7/21
وَ اشْغَلْ بِطَاعَتِکَ نَفْسِی عَنْ کُلِّ مَا یَرِدُ عَلَیَّ...
و مرا از هر چه به من برسد، به طاعت خویش مشغول دار.9/21
...بَلِ اجْعَلْ سُکُونَ قَلْبِی وَ أُنْسَ نَفْسِی وَ اسْتِغْنَائِی وَ کِفَایَتِی بِکَ وَ بِخِیَارِ خَلْقِکَ
...بلکه آرامش دلم و انس جانم و بی نیازی ام و کفایتم را به خود و آفریدگان خوبت قرار ده.12/21
اللَّهُمَّ إِنَّکَ کَلَّفْتَنِی مِنْ نَفْسِی مَا أَنْتَ أَمْلَکُ بِهِ مِنِّی
خداوندا مرا - درباره (اصلاح) نفسم - به کاری گماشتی که تو از من به آن تواناتری.1/22
فَأَعْطِنِی مِنْ نَفْسِی مَا یُرْضِیکَ عَنِّی
پس آنچه تو را از من راضی می گرداند، به من
ص: 1162
عطا فرما.1/22
وَ خُذْ لِنَفْسِکَ رِضَاهَا مِنْ نَفْسِی فِی عَافِیَةٍ
و رضای نفْسِ خود را از نفْسِ من در حال عافیت دریافت نما.1/22
وَ انْظُرْ لِی فِی جَمِیعِ أُمُورِی، فَإِنَّکَ إِنْ وَکَلْتَنِی إِلَی نَفْسِی عَجَزْتُ عَنْهَا وَ لَمْ أُقِمْ مَا فِیهِ مَصْلَحَتُهَا
و در تمام کارهایم به (سود) من نظر فرما. که اگر مرا به خود واگذاری، از انجام آن عاجزم و آنچه را مصلحت من در آن است، انجام ندهم.3/22
هُوَ، یَا رَبِّ، مِمَّا قَدْ أَحْصَیْتَهُ عَلَیَّ وَ أَغْفَلْتُهُ أَنَا مِنْ نَفْسِی
آن (تکلیف) ای پروردگار من، از چیزهایی است که بر من به حساب آورده ای و من خودسرانه از آن غافل شدم.7/22
وَ ارْزُقْنِی الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِیرِی فِی الشُّکْرِ لَکَ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَیَّ... حَتَّی أَتَعَرَّفَ مِنْ نَفْسِی رَوْحَ الرِّضَا وَ طُمَأْنِینَةَ النَّفْسِ مِنِّی بِمَا یَجِبُ لَکَ فِیما یَحْدُثُ فِی حَالِ الْخَوْفِ وَ الْأَمْنِ
و هنگامی که در شکر به نعمت هایی که به من ارزانی داشته ای کوتاهی نمودم، (اعتراف به) حق را روزی ام فرما، تا نسیم خوشنودی و آرامش خود را نسبت به آنچه در حال ترس و ایمنی رخ می دهد، و شکر آن برای تو واجب است، دریابم.11/22
وَ ارْزُقْنِی سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ... حَتَّی لَا أَرَی نِعْمَةً مِنْ نِعَمِکَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ... إِلَّا رَجَوْتُ لِنَفْسِی أَفْضَلَ ذَلِکَ بِکَ وَ مِنْکَ
و سلامت سینه از حسد را روزی ام گردان. تا نعمتی از نعمت هایت را که به هر یک از آفریدگانت داده ای، نبینم، مگر آنکه بهتر از آن را برای خود، به وسیله تو و از تو آرزو کنم.12/22
فَإِنِّی لَا أَتَّهِمُهُمَا عَلَی نَفْسِی
زیرا آنان را نسبت به خودم، متّهم نمی دانم.9/24
أَیْنَ إِقْتَارُهُمَا عَلَی أَنْفُسِهِمَا لِلتَّوْسِعَةِ عَلَیَّ؟!
تنگی هایی که آن دو (پدر و مادرم) برای
ص: 1163
گشایش من بر خود گرفته اند، چه می شود؟10/24
وَ عَافِهِمْ فِی أَنْفُسِهِمْ وَ فِی جَوَارِحِهِمْ...
و آنان را در جان و اعضایشان تندرستی ده.2/25
وَ أَعْطِ جَمِیعَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ وَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِثْلَ الَّذِی سَأَلْتُکَ لِنَفْسِی وَ لِوَلَدِی...
و به همه مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان با ایمان، مانندِ آنچه برای خود و فرزندانم از تو درخواست نمودم، ببخش.12/25
وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ مَسَاکِنِ الْخُلْدِ... حَتَّی لَا یَهُمَّ أَحَدٌ مِنْهُمْ بِالْإِدْبَارِ، وَ لَا یُحَدِّثَ نَفْسَهُ عَنْ قِرْنِهِ بِفِرَارٍ
و آنچه را در آن (بهشت) آماده ساخته ای از خانه های همیشگی، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز. تا هیچ یک از آنان آهنگ پشت کردن (به دشمن) نکند و با نفس خود، حدیث فرار از همانند خود را بازگو ننماید.4/27
...حَتَّی إِذَا انْفَتَحَ لَهُ بَصَرُ الْهُدَی... أَحْصَی مَا ظَلَمَ بِهِ نَفْسَهُ
...امّا همین که چشم هدایت برای او گشوده شد، آنچه با آن به خود ستم کرده، شمرد.7/31
وَ ارْفَعْنِی عَنْ مَصَارِعِ الذُّنُوبِ کَمَا وَضَعْتُ لَکَ نَفْسِی
و مرا از افتادنْگاه های گناهان، بلند گردان، چنانکه نفس خود را برای تو فروافکنده ام.12/31
اللَّهُمَّ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ... تَوْبَةَ مَنْ لَا یُحَدِّثُ نَفْسَهُ بِمَعْصِیَةٍ
خداوندا من به درگاهت توبه می کنم، توبه کسی که با نفسِ خود، نافرمانی ای را بازگو نمی کند.14/31
وَ هَذَا مَقَامُ مَنِ اسْتَحْیَا لِنَفْسِهِ مِنْکَ، وَ سَخِطَ عَلَیْهَا
و این جایگاه کسی است که درباره خویش، از تو شرمنده گشت و بر خود خشمگین است.19/32
ص: 1164
هَذَا مَقَامُ مَنِ اسْتَحْیَا لِنَفْسِهِ مِنْکَ... فَتَلَقَّاکَ بِنَفْسٍ خَاشِعَةٍ
این جایگاه کسی است که درباره خویش، از تو شرمنده گشت. پس با وجودی فروتنْ پیش روی توست.19/32
فَأَنَا أَشْکُو... طَاعَةَ نَفْسِی لَهُ
پس از اطاعت نفسم از او، به تو شکایت می کنم.27/32
وَ طَیِّبْ بِقَضَائِکَ نَفْسِی
و نفسِ مرا به قضای خود، خوشنود گردان.3/35
وَ کُلٌّ مُقِرٌّ عَلَی نَفْسِهِ بِالتَّقْصِیرِ عَمَّا اسْتَوْجَبْتَ
و همگی به تقصیر خود در ادای آنچه تو شایسته آنی، اقرار دارند.8/37
أَسْتَوْهِبُکَ - یَا إِلَهِی - نَفْسِیَ الَّتِی لَمْ تَخْلُقْهَا لَِتمْتَنِعَ بِهَا مِنْ سُوءٍ
ای خدای من از تو بخشش نفسم را می خواهم که آن را نیافریدی تا به سبب آن از زیان حمایت شوی. 7/39
أَسْتَوْهِبُکَ - یَا إِلَهِی - نَفْسِیَ الَّتِی لَمْ تَخْلُقْهَا لَِتمْتَنِعَ بِهَا مِنْ سُوءٍ... وَ لَکِنْ أَنْشَأْتَهَا إِثْبَاتًا لِقُدْرَتِکَ عَلَی مِثْلِهَا...
ای خدای من از تو بخشش نفسم را می خواهم که آن را نیافریدی تا به سبب آن از زیان حمایت شوی. بلکه آن را آفریدی، تا قدرتت بر (آفریدن) مثل آن ثابت شود.7/39
وَ هَبْ لِنَفْسِی عَلَی ظُلْمِهَا نَفْسِی
و مرا به خاطر ظلمی که به خود کرده ام، ببخش. 9/39
إِنَّکَ إِنْ تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی تَفْعَلْهُ بِمَنْ... لَا یُبَرِّئُ نَفْسَهُ مِنِ اسْتِیجَابِ نَقِمَتِکَ
ای خدای من، به درستی که تو اگر چنین کنی، آن را درباره کسی انجام می دهی، که نفس خود را از سزاواری انتقامت، مبرّا نمی داند.11/39
ص: 1165
وَ هَوِّنْ بِالْقُرْآنِ عِنْدَ الْمَوْتِ عَلَی أَنْفُسِنَا کَرْبَ السِّیَاقِ، وَ جَهْدَ الْأَنِینِ، وَ تَرَادُفَ الْحَشَارِجِ إِذَا بَلَغَتِ النُّفُوسُ التَّرَاقِیَ
و به وسیله قرآن هنگام مرگ، دشواری جان کندن و سختی ناله و خرناسه های پی درپی زمان جان کندن را بر نفْسِ ما آسان گردان، آن زمان که جان ها به گلوگاه می رسد.13/42
وَ أَمْهَلْتَ مَنْ قَصَدَ لِنَفْسِهِ بِالظُّلْمِ
و کسی را که به خود قصد ستم نموده، مهلت داده ای. 9/45
وَ أَنْتَ الَّذِی زِدْتَ فِی السَّوْمِ عَلَی نَفْسِکَ لِعِبَادِکَ
و تویی آنکه در داد و ستد با بندگانت، در بهای آن بر خود افزوده ای.12/45
وَ لَوْ دَلَّ مَخْلُوقٌ مَخْلُوقًا مِنْ نَفْسِهِ عَلَی مِثْلِ الَّذِی دَلَلْتَ عَلَیْهِ عِبَادَکَ مِنْکَ کَانَ مَوْصُوفًا بِالْإِحْسَانِ...
و اگر آفریده ای از جانب خودش آفریده ای را، به مانند آنچه تو با آن بندگانت را از جانب خود راهنمایی فرموده ای، راهنمایی می کرد، به احسان وصف می شد.17/45
اللَّهُمَّ وَ مَا... اکْتَسَبْنَا فِیهِ مِنْ خَطِیئَةٍ عَلَی تَعَمُّدٍ مِنَّا، أَوْ عَلَی نِسْیَانٍ ظَلَمْنَا فِیهِ أَنْفُسَنَا... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اسْتُرْنَا بِسِتْرِکَ
خداوندا و خطایی که ما در آن (ماه) از روی عمد زیر بارش رفتیم، یا فراموشی ای که در آن به خود ستم کردیم؛ پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را به پرده خود بپوشان.47/45
وَ یَا مَنْ یَدْعُو إِلَی نَفْسِهِ مَنْ أَدْبَرَ عَنْهُ
و ای کسی که به سوی خود می خواند کسی را که، از او روی گردانَد.9/46
سُبْحَانَکَ... بَارِئَ النَّسَمَاتِ
پاک و منزّهی! پدیدآورنده جان ها.31/47
أَنَا الْجَانِی عَلَی نَفْسِهِ
منم جنایتکار بر خود.82/47
بِحَقِّ مَنِ انْتَجَبْتَ مِنْ خَلْقِکَ، وَ بِمَنِ اصْطَفَیْتَهُ لِنَفْسِکَ... تَغَمَّدْنِی فِی یَوْمِی هَذَا بِمَا تَتَغَمَّدُ بِهِ مَنْ جَارَ
ص: 1166
إِلَیْکَ مُتَنَصِّلًا
به حقّ آنکه او را از آفریدگانت برگزیده ای و آنکه برای خودت پسندیده ای، در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده.86/47
وَ تَوَحَّدْنِی بِمَا تَتَوَحَّدُ بِهِ مَنْ... أَتْعَبَ نَفْسَهُ فِی ذَاتِکَ
و تو خود به تنهایی به من نیکی کن، همانگونه که نیکی می کنی با کسی که برای تو خود را به سختی انداخته.88/47
أَتَیْتُکَ مُقِرًّا بِالْجُرْمِ وَ الْإِسَاءَةِ إِلَی نَفْسِی
به درگاه تو آمده ام، در حالی که اقرار به گناه و بدی بر خود دارم.7/48
وَ قَدْ فَرَرْتُ إِلَیْکَ بِنَفْسِی
و با جانم به سوی تو گریخته ام.3/49
وَ إِلَیْکَ... مَفْزَعُ الْمُضَیِّعِ لِحَظِّ نَفْسِهِ الْمُلْتَجِئِ
و پناهگاه آنکه بهره نفْسش را تباه کرده و پناهنده گشته، به سوی توست.3/49
هَذَا مَقَامُ مَنِ اعْتَرَفَ بِسُبُوغِ النِّعَمِ... وَ شَهِدَ عَلَی نَفْسِهِ بِالتَّضْیِیعِ
این جایگاه کسی است که به فراوانی نعمت ها اعتراف کرده و به تباه ساختن (نعمت ها)، به ضرر خود گواهی داده است.15/49
اللَّهُمَّ إِنِّی وَجَدْتُ فِیما أَنْزَلْتَ مِنْ کِتَابِکَ، وَ بَشَّرْتَ بِهِ عِبَادَکَ أَنْ قُلْتَ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا
خداوندا، همانا من در کتابت که فروفرستاده ای و بندگانت را به آن مژده داده ای، یافتم که فرمودی: «ای بندگان من که درباره خود اسراف کرده اید، از رحمت خدا ناامید نشوید که خدا همه گناهان را می آمرزد.»2/50
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب رحم نمایی.5/50
ص: 1167
وَ لَوْ لَا إِحْسَانُکَ إِلَیَّ وَ سُبُوغُ نَعْمَائِکَ عَلَیَّ مَا بَلَغْتُ إِحْرَازَ حَظِّی، وَ لَا إِصْلَاحَ نَفْسِی
و اگر احسان تو به من و فراوانی نعمت هایت بر من نبود، هیچگاه به بهره خود نمی رسیدم و اصلاح خویش را نمی یافتم.2/51
تَحْمَدُکَ نَفْسِی وَ لِسَانِی وَ عَقْلِی
نفْسم و زبانم و عقلم، تو را سپاس گزاری می کنند.6/51
أَشْکُو إِلَیْکَ یَا إِلَهِی ضَعْفَ نَفْسِی عَنِ الْمُسَارَعَةِ فِیما وَعَدْتَهُ أَوْلِیَاءَکَ... وَ وَسْوَسَةَ نَفْسِی
ای خدای من، از ناتوانی نفْسم در شتافتن به آنچه به دوستانت نوید داده ای، و از وسوسه های دلم، به تو شکایت می کنم.10/51
إِنْ تُعَذِّبْ فَأَنَا... الْمُغْفِلُ حَظَّ نَفْسِی
اگر کیفر کنی، این من هستم که واگذارنده بهره خویشم.14/51
أَنَا بِإِسْرَافِی عَلَی نَفْسِی ذَلِیلٌ
من به خاطر زیاده روی بر خود، خوار گشته ام.7/52
فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلَایَ سُوءَالَ مَنْ نَفْسُهُ لَاهِیَةٌ لِطُولِ أَمَلِهِ
پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که نفس او به خاطر آرزوهای درازش، به بیهوده کاری مشغول شده.8/52
إِلَهِی أَسْأَلُکَ... أَنْ تُسَلِّیَ نَفْسِی عَنِ الدُّنْیَا بِمَخَافَتِکَ
خدای من، از تو می خواهم که نفْس مرا با ترس از خود، در دوری از دنیا، تسلّی بخشی.10/52
قَدْ أَوْقَفْتُ نَفْسِی مَوْقِفَ الْأَذِلَّاءِ الْمُذْنِبِینَ
نفْسِ خود را در جایگاه خوارانِ گناهکار واداشته ام.2/53
سُبْحَانَکَ... أَیَّ تَغْرِیرٍ غَرَّرْتُ بِنَفْسِی!
پاک و منزّهی! به کدام هلاک، خود را به هلاکت افکندم؟3/53
ص: 1168
أَسْتَکِینُ بِالْقَوَدِ مِنْ نَفْسِی
برای قصاص خویش، فروتن می شوم.4/53
اقْبِضْ عَلَی الصِّدْقِ نَفْسِی
نفسِ مرا بر راستی بمیران.4/54
نفع سود
نقص کاستی
نکوهش سرزنش
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ مُنْکَرٍ وَ نَکِیرٍ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و منکر و نکیر.18و11و10/3
وَ صَوِّرْ فِی قَلْبِی مِثَالَ مَا ادَّخَرْتَ لِی مِنْ ثَوَابِکَ
و نمونه پاداشی را که برایم ذخیره نمودی، در دلم بگذار.15/14
وَ صَوِّرْ فِی قَلْبِی مِثَالَ مَا... أَعْدَدْتَ لِخَصْمِی مِنْ جَزَائِکَ وَ عِقَابِکَ
و نمونه مجازات و کیفری که برای دشمنم آماده کردی، در دلم بگذار.15/14
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الَّذِی... صَوَّرْتَ مَا صَوَّرْتَ مِنْ غَیْرِ مِثَالٍ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. تویی که صورت ها را بدون نمونه نگاشتی.12/47
الْحَمْدُ لِلَّهِ... الَّذِی قَصُرَتْ عَنْ رُوءْیَتِهِ أَبْصَارُ النَّاظِرِینَ
سپاس خدای را، همان که چشم های بینندگان از دیدنش قاصر است.2و1/1
ص: 1169
الْخُشَّعُ الْأَبْصَارِ فَلَا یَرُومُونَ النَّظَرَ إِلَیْکَ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
(آنان که) دیدگان را به زیر افکنده و قصد نگریستن سوی تو را ندارند، پس بر ایشان درود فرست.10و8/3
وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ إِذَا نَظَرُوا إِلَی جَهَنَّمَ تَزْفِرُ عَلَی أَهْلِ مَعْصِیَتِکَ: سُبْحَانَکَ مَا عَبَدْنَاکَ حَقَّ عِبَادَتِکَ
و همانهایی که چون دوزخ را می نگرند که بر گنهکاران شعله می کشد، گویند: منزّهی تو، ما آنگونه که شایسته پرستش تو بود، تو را پرستش نکردیم.9/3
وَ یَا مَنْ تَنْقَطِعُ دُونَ رُوءْیَتِهِ الْأَبْصَارُ
و ای کسی که چشم ها از دیدن او ناتوان است.4/5
وَ یَنْظُرُ کَیْفَ هُمْ فِی أَوْقَاتِ طَاعَتِهِ، وَ مَنَازِلِ فُرُوضِهِ، وَ مَوَاقِعِ أَحْکَامِهِ
و می نگرد آنها در اوقات طاعت و جاهای واجبات و موارد احکامش چگونه اند.7/6
وَ اجْعَلْ... لَمحَاتِ أَعْیُنِنَا... فِی مُوجِبَاتِ ثَوَابِکَ
و نگاه های زیرچشمی دیدگانمان را در آنچه باعث پاداش تو شود قرار ده.7/9
وَ لَا تَفْتِنِّی بِالنَّظَرِ
و مرا به نگاه کردن (چشم به راه بودن) گرفتار نکن.3/20
وَ انْظُرْ إِلَیَّ، وَ انْظُرْ لِی فِی جَمِیعِ أُمُورِی
و (به دید رحمت) به من بنگر و در تمام کارهایم به (سود) من نظر فرما.3/22
وَ انْظُرْ إِلَیَّ
و (به دید رحمت) به من بنگر.3/22
وَ انْظُرْ لِی فِی جَمِیعِ أُمُورِی
و در تمام کارهایم به (سود) من نظر فرما.3/22
وَ ارْزُقْنِی سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ... حَتَّی لَا أَرَی نِعْمَةً مِنْ نِعَمِکَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ... إِلَّا رَجَوْتُ لِنَفْسِی
ص: 1170
أَفْضَلَ ذَلِکَ بِکَ وَ مِنْکَ
و سلامت سینه از حسد را روزی ام گردان. تا نعمتی از نعمت هایت را که به هر یک از آفریدگانت داده ای، نبینم، مگر آنکه بهتر از آن را برای خود، به وسیله تو و از تو آرزو کنم.12/22
فَکَمْ قَدْ رَأَیْتُ یَا إِلَهِی مِنْ أُنَاسٍ طَلَبُوا الْعِزَّ بِغَیْرِکَ فَذَلُّوا
ای خدای من، چه بسیار از مردمی دیدم که از غیر تو عزّت خواستند و خوار گشتند.6/28
فَکَمْ قَدْ رَأَیْتُ یَا إِلَهِی مِنْ أُنَاسٍ طَلَبُوا الْعِزَّ بِغَیْرِکَ فَذَلُّوا، وَ رَامُوا الثَّرْوَةَ مِنْ سِوَاکَ فَافْتَقَرُوا... فَصَحَّ بِمُعَایَنَةِ أَمْثَالِهِمْ حَازِمٌ وَفَّقَهُ اعْتِبَارُهُ...
ای خدای من، چه بسیار از مردمی دیدم که از غیر تو عزّت خواستند و خوار گشتند و از غیر تو ثروت خواستند و نیازمند شدند. پس (شخص) دوراندیش، با دیدن امثال ایشان سالم ماند. پند گرفتنش سبب توفیق او شد.7و6/28
اللَّهُمَّ وَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَیْکَ مِنْ کُلِّ مَا خَالَفَ إِرَادَتَکَ... مِنْ خَطَرَاتِ قَلْبِی، وَ لَحَظَاتِ عَیْنِی
خداوندا و همانا من از هر چه مخالف خواسته توست؛ از اندیشه های دلم و نگاه های چشمم، به درگاهت توبه می کنم.22/31
کَمْ... سَیِّئَةٍ اکْتَسَبْنَاهَا، وَ خَطِیئَةٍ ارْتَکَبْنَاهَا کُنْتَ الْمُطَّلِعَ عَلَیْهَا دُونَ النَّاظِرِینَ
چه بسیار بدی ای که آن را کسب کردیم و خطایی که مرتکب شدیم، (و) تو بر آن مطّلع بودی نه (دیگر) بینندگان.2/34
وَ اجْعَلْنَا مِنْ... أَزْکَی مَنْ نَظَرَ إِلَیْهِ
و ما را از پاک ترین کسانی که به سوی آن (ماه) نگریسته(اند)، قرار ده.6/43
أَنْتَ الَّذِی... لَمْ یَکُنْ لَکَ مُشَاهِدٌ وَ لَا نَظِیرٌ
تویی آنکه برای تو بیننده و مانندی نبوده است.14/47
وَ لَا تَجْعَلْنِی... فِتْنَةً لِمَنْ نَظَرَ
و مرا موجب گمراهیِ بینندگان، قرار نده.124/47
ص: 1171
وَ الْمُسْلِمُونَ فِیهِ مُجْتَمِعُونَ فِی أَقْطَارِ أَرْضِکَ، یَشْهَدُ السَّائِلُ مِنْهُمْ وَ الطَّالِبُ وَ الرَّاغِبُ وَ الرَّاهِبُ وَ أَنْتَ النَّاظِرُ فِی حَوَائِجِهِمْ
و در آن، مسلمانان در اطراف زمینت گرد هم می آیند، درخواست کننده و جویا و خواهان و ترسان، آنان همگی حاضر می شوند و تو بیننده بر نیازهایشان هستی.1/48
فَقَدْ تَرَی ضَعْفِی وَ قِلَّةَ حِیلَتِی وَ تَضَرُّعِی إِلَیْکَ
زیرا ناتوانی و بیچارگی و زاری ام را به درگاه خود می بینی.16/48
فَنَظَرْتَ یَا إِلَهِی إِلَی ضَعْفِی عَنِ احْتَِمالِ الْفَوَادِحِ، وَ عَجْزِی عَنِ الِانْتِصَارِ مِمَّنْ قَصَدَنِی بِمُحَارَبَتِهِ، وَ وَحْدَتِی فِی کَثِیرِ عَدَدِ مَنْ نَاوَانِی
ای خدای من، پس تو ناتوانی ام را از تحمّل مصیبت های سخت و عجزم را از انتقام گرفتن از کسی که قصد جنگ با من نموده و تنهایی ام را در برابر (سپاهیانِ) بی شمار کسی که با من دشمنی کرده، مشاهده کردی.5/49
وَ یَنْظُرُنِی عَلَی شِدَّةِ الْحَنَقِ
و با خشم سخت به من می نگریست.7/49
وَ رَدَدْتَهُ فِی مَهْوَی حُفْرَتِهِ، فَانْقَمَعَ بَعْدَ اسْتِطَالَتِهِ ذَلِیلًا فِی رِبَقِ حِبَالَتِهِ الَّتِی کَانَ یُقَدِّرُ أَنْ یَرَانِی فِیهَا
و او را در پرتگاه گودالش بازگرداندی، تا پس از آن همه گردن کشی، با خواری در بند دامی که در نظر داشت مرا در آن ببیند، درآمد.8/49
قَدْ تَرَی یَا إِلَهِی... وَجِیبَ قَلْبِی مِنْ خَشْیَتِکَ
ای خدای من، نگرانی دلم را از بیم خود می بینی.19/16
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا، أَوْ هَمَّ بِجِهَادٍ فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، و آهنگ جهاد نمود، امّا ناتوانی او را بازداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
ص: 1172
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِکَ الَّذِینَ لَا یَفْتُرُونَ مِنْ تَسْبِیحِکَ... فَصَلِّ عَلَیْهِمْ
خداوندا و حاملان عرشت که از تسبیح تو سستی نمی کنند، پس بر آنها درود فرست.
6و1/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الْحَفَظَةِ الْکِرَامِ الْکَاتِبِینَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و حافظان گرامی نویسنده (اعمال).18و11و10/3
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً تَعْصِمُهُمْ بِهَا مِنْ مَعْصِیَتِکَ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که به سبب آن ایشان را از معصیت نگه داری.14و13/4
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً... تَقِیهِمْ طَوَارِقَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ إِلَّا طَارِقًا یَطْرُقُ بِخَیْرٍ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که آنها را از حوادث شب و روز - مگر خیری که پیش آید - حفظ نمایی.14و13/4
وَ احْفَظْنَا بِکَ
و به وسیله خود نگهدارمان باش.9/5
إِنَّ مَنْ تَقِهِ یَسْلَمْ...
همانا هر کس را که حفظ کنی، سالم می ماند.9/5
إِنَّ السَّالِمَ مَنْ وَقَیْتَ
همانا سالم کسی است که تو نگهداری نمودی.4/36
وَ احْفَظْنَا مِنْ بَیْنِ أَیْدِینَا، وَ مِنْ خَلْفِنَا وَ عَنْ أَیْمَانِنَا وَ عَنْ شَمَائِلِنَا وَ مِنْ جَمِیعِ نَوَاحِینَا...
و ما را از پیش رویمان و از پشت سرمان و از طرف راستمان و از سمت چپمان و از همه اطرافمان نگهداری کن.17/6
وَ لَا تَشْغَلْنِی بِالاِهْتِ-مَامِ عَنْ تَعَاهُدِ فُرُوضِکَ
و مرا به سبب غم و اندوه از رعایت واجبات خود بازمدار.9/7
بَلْ أَنَا یَا إِلَهِی... أَقَلُّ لِوَعِیدِکَ انْتِبَاهًا وَ ارْتِقَابًا مِنْ أَنْ
ص: 1173
أُحْصِیَ لَکَ عُیُوبِی، أَوْ أَقْدِرَ عَلَی ذِکْرِ ذُنُوبِی
بلکه من - ای خدای من - نسبت به تهدیدهایت کم هوشیارتر و نامراقب تر از آنم که زشتی های خود را برای تو بشمارم، یا بر یادآوری گناهانم توانا باشم.27/16
وَ أَیِّدْنِی بِالْعِصْمَةِ
و با نگهداری از گناه تأییدم کن.33/16
وَ تَوَلَّنِی بِعِصْمَةٍ مَانِعَةٍ
و به نگهداری بازدارنده، سرپرستی ام کن.19/31
وَ اعْصِمْنَا مِنْهُ بِحُسْنِ رِعَایَتِکَ
و ما را با نیکیِ نگهداری ات از او نگهدار.4/17
وَ اجْعَلْ آبَاءَنَا وَ أُمَّهَاتِنَا وَ أَوْلَادَنَا وَ أَهَالِیَنَا وَ ذَوِی أَرْحَامِنَا وَ قَرَابَاتِنَا وَ جِیرَانَنَا مِنَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِنْهُ فِی... حِصْنٍ حَافِظٍ
و پدران، مادران، فرزندان، خانواده، خویشان، نزدیکان و همسایگان ما از مردان و زنان باایمان را، از (شرّ) او در دژی نگهدارنده قرار ده.10/17
وَ أَلْبِسْهُمْ مِنْهُ جُنَنًا وَاقِیَةً
و بر اندام آنان زره های بازدارنده از آزار و اذیّت او بپوشان.10/17
وَ احْفَظْ لَنَا مَا نَسِینَاهُ
و آنچه فراموشش کردیم برای ما نگهدار.16/17
اللَّهُمَّ... أَبْقِ لِنَفْسِی مِنْ نَفْسِی مَا یُصْلِحُهَا
خداوندا از من برایم، آنچه را که اصلاحم نماید، باقی گذار.19/20
وَ صُنْ وَجْهِی بِالْیَسَارِ
و آبرویم را با توانگری حفظ کن.26/20
اللَّهُمَّ یَا... وَاقِیَ الْأَمْرِ الْمَ-خُوفِ
خداوندا ای نگهدارنده از هر چیز ترسناک.1/21
ص: 1174
وَ اجْعَلْنِی فِی کُلِّ حَالَاتِی مَحْفُوظًا
و مرا در همه حالت هایم، محفوظ قرار ده.5/22
حَصِّنِّی بِعَافِیَتِکَ
به عافیتت حفظم کن.1/23
وَ احْفَظْ لَهُمَا مَا حَفِظَاهُ مِنِّی فِی صِغَرِی
و آنچه در کودکی ام از من نگهداری کردند، برای ایشان نگهدار.7/24
وَ أَیْنَ شِدَّةُ تَعَبِهِمَا فِی حِرَاسَتِی؟!
و سختی هایی که آن دو (پدر و مادرم) در نگهداری من کشیده اند چه می شود؟10/24
وَ إِلَّا تَقِنَا خَبَالَهُ یَسْتَزِلَّنَا
و اگر ما را از تبهکاری اش نگه نداری، به لغزشمان اندازد.7/25
اللَّهُمَّ فَاقْهَرْ سُلْطَانَهُ عَنَّا بِسُلْطَانِکَ حَتَّی تَحْبِسَهُ عَنَّا بِکَثْرَةِ الدُّعَاءِ لَکَ فَنُصْبِحَ مِنْ کَیْدِهِ فِی الْمَعْصُومِینَ بِکَ
خداوندا با سلطه خود، تسلّط او (شیطان) را از ما دور کن، تا اینکه با دعای زیاد ما، او را از ما بازداری. پس به وسیله تو از نیرنگ او، در زمره بازداشته شدگان (از گناه) درآییم.8/25
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمَعْصُومِینَ مِنَ الذُّنُوبِ وَ الزَّلَلِ وَ الْخَطَاءِ بِتَقْوَاکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) با ترس از تو از گناهان و نادرستی و خطا نگه داشته شده اند، قرار ده.11و10/25
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُعَافَیْنَ مِنَ الْبَلَاءِ بِرَحْمَتِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) به رحمت تو از بلا رهیده اند، قرار ده.11و10/25
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أَرْعَی لَهُمْ مَا أَرْعَی لِخَاصَّتِی
و خداوندا مرا بر آن دار که آنچه را برای خاصان خود رعایت می کنم، برای آنان رعایت نمایم.3/26
اللَّهُمَّ... أَیِّدْ حُمَاتَهَا بِقُوَّتِکَ
خداوندا به قدرت خویش، نگهبانان آن (مرزها) را یاری ده.1/27
ص: 1175
اللَّهُمَّ... أَسْبِغْ عَطَایَاهُمْ مِنْ جِدَتِکَ
خداوندا از دارایی خویش، بخشش های آنان را فراوان ساز.1/27
وَ کَثِّرْ عِدَّتَهُمْ، وَ اشْحَذْ أَسْلِحَتَهُمْ، وَ احْرُسْ حَوْزَتَهُمْ، وَ امْنَعْ حَوْمَتَهُمْ، وَ أَلِّفْ جَمْعَهُمْ، وَ دَبِّرْ أَمْرَهُمْ، وَ وَاتِرْ بَیْنَ مِیَرِهِمْ، وَ تَوَحَّدْ بِکِفَایَةِ مُوءَنِهِمْ، وَ اعْضُدْهُمْ بِالنَّصْرِ، وَ أَعِنْهُمْ بِالصَّبْرِ، وَ الْطُفْ لَهُمْ فِی الْمَکْرِ
و بر تعدادشان بیفزا و سلاح (جنگی)شان را تیز کن و قلمروِ آنان را نگهدار و حومه آنان را نفوذناپذیر کن و جمعشان را الفت ده و امرشان را تدبیر فرما و آذوقه یشان را پیاپی برسان و سنگینی هایشان را به تنهایی کفایت فرما و با پیروزی نیرومندشان کن و با شکیبایی یاریشان ده و چاره اندیشی را به آنها بیاموز.2/27
وَ عَرِّفْهُمْ مَا یَجْهَلُونَ، وَ عَلِّمْهُمْ مَا لَا یَعْلَمُونَ، وَ بَصِّرْهُمْ مَا لَا یُبْصِرُونَ
و آنچه را نمی شناسند، به آنان بشناسان و آنچه نمی دانند، به ایشان بیاموز و به آنچه بینایی ندارند، بینایشان ساز.3/27
وَ أَنْسِهِمْ عِنْدَ لِقَائِهِمُ الْعَدُوَّ ذِکْرَ دُنْیَاهُمُ الْخَدَّاعَةِ الْغَرُورِ، وَ امْحُ عَنْ قُلُوبِهِمْ خَطَرَاتِ الْمَالِ الْفَتُونِ، وَ اجْعَلِ الْجَنَّةَ نَصْبَ أَعْیُنِهِمْ، وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ مَسَاکِنِ الْخُلْدِ...
و هنگام برخورد با دشمن، یاد دنیای فریبنده
گول زننده را از خاطرشان ببر و اندیشه مال فتنه انگیز را از دلشان برطرف کن و بهشت را در مقابل چشمانشان قرار ده و آنچه را در آن آماده ساخته ای از خانه های همیشگی، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز.4/27
وَ احْرُسْ حَوْزَتَهُمْ
و قلمروِ آنان را نگهدار.2/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... أَوْ رَعَی لَهُ مِنْ وَرَائِهِ حُرْمَةً، فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا آبرویش را در نبود او نگهداشت؛ پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ، أَوْ تَعَهَّدَ خَالِفِیهِ فِی غَیْبَتِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا در نبود او خانواده اش را نگهداری کرد، پس وی
ص: 1176
را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
اللَّهُمَّ وَ إِنَّهُ لَا وَفَاءَ لِی بِالتَّوْبَةِ إِلَّا بِعِصْمَتِکَ
خداوندا مرا جز به نگهداری تو، وفای به توبه نیست.19/31
اللَّهُمَّ إِنَّکَ تَقِی الْکَرِیهَةَ
خداوندا همانا تو از ناخوشایندی ها نگهداری می کنی.33/32
فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا وَقَیْتَنَا مِنَ الْبَلَاءِ
پس سپاس تو راست، بر بلاهایی که ما را از آن نگهداشتی.6/36
فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ یَرْعَاهُ حَقَّ رِعَایَتِهِ
پس ما را از کسانی قرار ده که آن را آنچنان که باید رعایت می کنند.4/42
اللَّهُمَّ فَکَمَا جَعَلْتَ قُلُوبَنَا لَهُ حَمَلَةً... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ الْخَطِیبِ بِهِ... وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یَعْتَرِفُ بِأَنَّهُ مِنْ عِنْدِکَ...
خداوندا، پس همچنان که دل های ما را حامل آن قرار دادی، پس بر محمّد که با آن سخن راند، درود فرست و ما را از کسانی قرار ده که اعتراف می کنند به اینکه؛ قرآن از جانب توست.6/42
اجْعَلِ الْقُرْآنَ لَنَا... مِنْ نَزَغَاتِ الشَّیْطَانِ وَ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ حَارِسًا
قرآن را نگهبان ما از وسوسه های شیطان و از اندیشه های بد قرار ده.10/42
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ... حَتَّی... لَا نَتَعَاطَی إِلَّا الَّذِی یَقِی مِنْ عِقَابِکَ
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما. تا جز آنچه از کیفر تو نگاه دارد، انجام ندهیم.7و6/44
وَ أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ... الْحَافِظِینَ لِأَرْکَانِهَا
و ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که ارکانش را محافظت نموده اند.9/44
فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ... لَزِمَنَا لَهُ الذِّمَامُ الْمَ-حْفُوظُ، وَ الْحُرْمَةُ الْمَرْعِیَّةُ
ص: 1177
پس آن را وداع می گوییم، وداع از کسی که بر ما لازم است برای او پیمان نگه داریم و حرمت رعایت کنیم.23/45
مَا أَسْعَدَ مَنْ رَعَی حُرْمَتَکَ بِکَ!
چه نیک بخت است کسی که به سبب تو، حرمتت را رعایت کند!.30/45
اللَّهُمَّ وَ مَنْ... حَفِظَ حُرْمَتَهُ حَقَّ حِفْظِهَا... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ
خداوندا و هر کس حرمتش را آن طوری که حقّ بوده نگه داشته؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش.50/45
اللَّهُمَّ وَ مَنْ رَعَی هَذَا الشَّهْرَ حَقَّ رِعَایَتِهِ... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ
خداوندا و هر کس رعایت کرده این ماه را، به طوری که حقّ رعایتش است؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش.50/45
وَ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ رَقِیبٌ
و او بر هر چیز نگهبان است.2/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَعْجِزُ عَنْ إِحْصَائِهِ الْحَفَظَةُ
سپاس برای توست. سپاسی که نگهبانانِ (اعمال) از شمردنش عاجز باشند.40و36/47
رَبِّ صَلِّ عَلَی أَطَائِبِ أَهْلِ بَیْتِهِ الَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِکَ، وَ جَعَلْتَهُمْ... حَفَظَةَ دِینِکَ
پروردگار من، بر پاکیزه تران خانواده اش درود فرست، آنان که برای فرمان خود برگزیدی و آنان را نگهبانان دینت قرار دادی.56/47
فَهُوَ عِصْمَةُ اللَّائِذِینَ
پس او نگهدارنده پناهندگان است.60/47
وَ رَاعِهِ بِعَیْنِکَ، وَ احْمِهِ بِحِفْظِکَ
و به دیده (مراقبت) خود، از او نگهداری کن و با حفظ خویش، او را پشتیبانی کن.61/47
فَجَعَلْتَهُ مِمَّنْ... عَصَمْتَهُ بِحَبْلِکَ
ص: 1178
پس او را از کسانی قرار دادی، که به ریسمان خویش، وی را نگه داشتی.67/47
وَ لَا تَرْمِ بِی رَمْیَ مَنْ سَقَطَ مِنْ عَیْنِ رِعَایَتِکَ
و مرا دور نینداز همانند دور انداختن کسی که از چشم مراقبت تو افتاده.104/47
وَ حُطْنِی مِنْ حَیْثُ لَا أَعْلَمُ حِیَاطَةً تَقِینِی بِهَا
و مرا از جایی که نمی دانم، احاطه کن. احاطه کردنی که با آن مرا نگهداری نمایی.132/47
فَکَمْ مِنْ عَدُوٍّ... لَمْ تَنَمْ عَنِّی عَیْنُ حِرَاسَتِهِ
پس چه بسیار دشمنی که چشم نگهبانی اش از من نخفت.4/49
کَمْ مِنْ بَاغٍ... وَکَّلَ بِی تَفَقُّدَ رِعَایَتِهِ
چه بسیار ستمگری که مراقبت و جستجویش را بر من گماشت.7/49
فَأَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ بِالْمَ-خْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتْهُ الْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ، إِلَّا رَحِمْتَ هَذِهِ النَّفْسَ الْجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرِّمَّةَ الْهَلُوعَةَ
پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی.5/50
اعْصِمْنِی وَ طَهِّرْنِی
مرا حفظ کن و پاک گردان.2/54
وَ قِنَا مِنْکَ
و ما را از (عذاب) خود حفظ کن.9/5
وَ امْنَعْنَا بِعِزِّکَ مِنْ عِبَادِکَ
و به عزّت خود ما را از بندگانت حفظ کن.13/5
اللَّهُمَّ فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا فَلَقْتَ لَنَا مِنَ الْإِصْبَاحِ... وَ وَقَیْتَنَا فِیهِ مِنْ طَوَارِقِ الْآفَاتِ
خداوندا حمد و سپاس برای توست که صبح را برای ما شکافتی، و در آن ما را از پیشامدها و بلاها نگهداشتی.8/6
ص: 1179
وَ اعْصِمْنَا مِنْ سُوءِ مُفَارَقَتِهِ بِارْتِکَابِ جَرِیرَةٍ
و از بدیِ جدایی از آن (روز)، بر اثر انجام گناهی حفظمان کن.13/6
وَ احْفَظْنَا... حِفْظًا عَاصِمًا مِنْ مَعْصِیَتِکَ
و ما را نگهداری کن، نگهداری ای که ما را از نافرمانی تو بازدارد.17/6
وَ اعْصِمْنِی مِنْ مِثْلِ أَفْعَالِهِ
و مرا از انجام مانند کارهای او بازدار.7/14
اللَّهُمَّ فَکَمَا کَرَّهْتَ إِلَیَّ أَنْ أُظْلَمَ فَقِنِی مِنْ أَنْ أَظْلِمَ
خداوند همچنان که ستم کشیدن را در نظرم ناپسند نمودی، مرا از ستم نمودن حفظ کن.10/14
وَ قِنِی مِنَ الْمَعَاصِی
و مرا از گناهان حفظ کن.33/16
وَ اعْصِمْنَا مِنْهُ بِحُسْنِ رِعَایَتِکَ
و ما را با نیکیِ نگهداری ات از او نگهدار.4/17
اللَّهُمَّ وَ مَا سَوَّلَ لَنَا مِنْ بَاطِلٍ فَعَرِّفْنَاهُ، وَ إِذَا عَرَّفْتَنَاهُ فَقِنَاهُ
خداوندا و آنچه از باطل برای ما آراسته، به ما بشناسان. و چون شناساندی، ما را از آن نگهدار.7/17
وَ قِنِی (بِرَحْمَتِکَ) عَذَابَ النَّارِ
و مرا به رحمت خود از عذاب آتش، حفظ فرما.30/20
وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ
و از شکنجه آتش نگاهمان دار.13/25
اللَّهُمَّ وَ عَلَیَّ تَبِعَاتٌ... فَعَوِّضْ مِنْهَا أَهْلَهَا... وَ اعْصِمْنِی مِنْ أَنْ أُقَارِفَ مِثْلَهَا
خداوندا و مرا (از حقوق مردم) گرفتاری هایی است. پس صاحبانش را عوض ده و مرا از نزدیک شدن به مانند آن، نگهدار.18/31
وَ أَسْتَعْصِمُکَ مِنْ مَلَکَتِهِ
و از تو می خواهم مرا از چیرگی او نگاه داری.27/32
ص: 1180
وَ اعْصِمْنِی مِنْ أَنْ أَظُنَّ بِذِی عَدَمٍ خَسَاسَةً
و مرا از اینکه به فقیری گمانِ پستی برم، حفظ فرما.4/35
وَ اعْصِمْنِی مِنْ أَنْ... أَظُنَّ بِصَاحِبِ ثَرْوَةٍ فَضْلًا
و مرا از اینکه به ثروتمندی گمانِ فضل برم، حفظ فرما.4/35
ثُمَّ قِنِی مَا یُوجِبُ لَهُ حُکْمُکَ
سپس مرا از آنچه حکم تو را واجب می گرداند، نگهدار.5/39
وَ اعْصِمْنَا بِهِ مِنْ هُوَّةِ الْکُفْرِ وَ دَوَاعِی النِّفَاقِ...
و با آن (قرآن)، ما را از (سقوط در) گودال کفر و انگیزه های دورویی نگهدار.12/42
وَ اعْصِمْنَا فِیهِ مِنَ الْحَوْبَةِ
و ما را در آن از گناه حفظ کن.6/43
وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نَتَقَرَّبَ إِلَیْکَ فِیهِ مِنَ الْأَعْمَالِ الزَّاکِیَةِ بِمَا تُطَهِّرُنَا بِهِ مِنَ الذُّنُوبِ، وَ تَعْصِمُنَا فِیهِ مِمَّا نَسْتَأْنِفُ مِنَ الْعُیُوبِ
ما را در آن ماه توفیق ده، که در آن (ماه) با اعمال شایسته به سوی تو تقرّب می جوییم که بدین وسیله ما را با آن، از گناهان پاک کنی و از آلوده شدن به عیب های تازه در این (ماه) ما را نگهداری کنی.11و10/44
وَ صُنْ وَجْهِی عَنِ الطَّلَبِ إِلَی أَحَدٍ مِنَ الْعَالَمِینَ
و آبرویم را از درخواست به سوی احدی از جهانیان، حفظ کن.131/47
اللَّهُمَّ لَا تُنْسِنِی ذِکْرَهُمَا فِی أَدْبَارِ صَلَوَاتِی
خداوندا یاد آنان را بعدِ نمازهایم، از یادم نبر.13/24
وَ قِفْنَا فِیهِ عَلَی مَوَاقِیتِ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ بِحُدُودِهَا الَّتِی حَدَّدْتَ، وَ فُرُوضِهَا الَّتِی فَرَضْتَ، وَ وَظَائِفِهَا الَّتِی وَظَّفْتَ، وَ أَوْقَاتِهَا الَّتِی وَقَّتَّ
ص: 1181
و ما را در آن بر اوقات نمازهای پنجگانه، با حدودش که مشخص نمودی و واجباتش که واجب کردی و شرایط آن که معین نمودی و اوقاتش که تعیین گرداندی، آگاه فرما.8/44
وَ أَنْزِلْنَا فِیهَا مَنْزِلَةَ الْمُصِیبِینَ لِمَنَازِلِهَا، الْحَافِظِینَ لِأَرْکَانِهَا، الْمُوءَدِّینَ لَهَا فِی أَوْقَاتِهَا عَلَی مَا سَنَّهُ عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی رُکُوعِهَا وَ سُجُودِهَا وَ جَمِیعِ فَوَاضِلِهَا...
و ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که مراتبش را درک کرده اند، ارکانش را محافظت نموده اند، و آن را در اوقات خود - به (همان) سنّتی که بنده و رسول تو [که درودهایت بر او و خاندانش باد] در رکوع و سجود آن و همه فضیلت هایش قرار داد - به جا آورده اند.9/44
وَ أَعِنَّا... فِی لَیْلِهِ عَلَی الصَّلَاةِ وَ التَّضَرُّعِ إِلَیْکَ
و ما را در شبش بر نماز و زاری به درگاهت، یاری نما.17/44
نمایان آشکار
أَخْفِ عَنْهُمْ مَا یَکونُ نَشْرُهُ عَلَیَّ عَارًا
آنچه انتشارش (مایه) ننگ من می باشد را، از آنان پنهان کن.3/41
نو تازه
نوآوری در دین بدعت
نور روشنی
نورانیّت درخشش
الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا یَرْتَفِعُ مِنَّا إِلَی أَعْلَی عِلِّیِّینَ فِی کِتَابٍ مَرْقُومٍ یَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ
سپاس خدای را، سپاسی که از ما به سوی بالاترین مرتبه ها(ی بهشتی) بالا رود، «در کتاب نوشته شده ای که مقرّبان الهی گواه آنند».13و10/1
فَإِنْ قَدَّرْتَ لَنَا فَرَاغًا مِنْ شُغْلٍ. فَاجْعَلْهُ فَرَاغَ سَلَامَةٍ، لَا تُدْرِکُنَا فِیهِ تَبِعَةٌ... حَتَّی... یَتَوَلَّی کُتَّابُ الْحَسَنَاتِ عَنَّا مَسْرُورِینَ بِمَا کَتَبُوا مِنْ حَسَنَاتِنَا
و اگر برای ما فراغت از کار مقدّر نموده ای، پس آن را با تندرستی قرار ده که در آن گناهی ما را نگیرد. تا نویسندگان خوبی ها - به سبب آنچه از
ص: 1182
نیکی های ما نوشته اند - شادمان برگردند.2/11
وَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ مَا کَتَبَ لِیَ الْکَاتِبَانِ مِنْ زَکِیِّ الْأَعْمَالِ، مَا لَا قَلْبٌ فَکَّرَ فِیهِ...
و در بین آن بیماریْ نویسندگان اعمال، کردارهای پاکیزه ای را برای من نوشتند، که دلی در آن نیندیشیده.5/15
وَ اکْتُبْ لِی أَمَانًا مِنْ سُخْطِکَ
و ایمنی از خشمت را برایم بنویس.33/16
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا، أَوْ هَمَّ بِجِهَادٍ فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ...
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، و آهنگ جهاد نمود، امّا ناتوانی او را بازداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
اکْتُبْ لَنَا مِثْلَ أُجُورِ مَنْ صَامَهُ، أَوْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ
برای ما مانند پاداش کسانی که روزه گرفته اند یا در این ماه تا روز قیامت تو را عبادت می کنند، بنویس.51/45
أَسْأَلُکَ مِنْ خَیْرِ کِتَابٍ قَدْ خَلَا
از تو نیکی آنچه نوشته شده و گذشته را درخواست می نمایم.5/54
أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ کِتَابٍ قَدْ خَلَا
از بدی آنچه نوشته شده و گذشته، به تو پناه می برم.5/54
نوشیدن آشامیدن
نوید مژده
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ الْحَفَظَةِ الْکِرَامِ الْکَاتِبِینَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و حافظان
ص: 1183
گرامی نویسنده (اعمال).18و11و10/3
اللَّهُمَّ یَسِّرْ عَلَی الْکِرَامِ الْکَاتِبِینَ مَؤُونَتَنَا
خداوندا زحمت ما را بر نویسندگان (فرشتگان) گرامی آسان ساز.15/6
فَإِنْ قَدَّرْتَ لَنَا فَرَاغًا مِنْ شُغْلٍ. فَاجْعَلْهُ فَرَاغَ سَلَامَةٍ، لَا تُدْرِکُنَا فِیهِ تَبِعَةٌ... حَتَّی یَنْصَرِفَ عَنَّا کُتَّابُ السَّیِّئَاتِ بِصَحِیفَةٍ خَالِیَةٍ مِنْ ذِکْرِ سَیِّئَاتِنَا
و اگر برای ما فراغت از کار مقدّر نموده ای، پس آن را با تندرستی قرار ده که در آن گناهی ما را نگیرد. تا نویسندگان بدی ها با نامه ای خالی از کردار زشت از نزد ما بازگردند.2/11
فَإِنْ قَدَّرْتَ لَنَا فَرَاغًا مِنْ شُغْلٍ. فَاجْعَلْهُ فَرَاغَ سَلَامَةٍ، لَا تُدْرِکُنَا فِیهِ تَبِعَةٌ... حَتَّی... یَتَوَلَّی کُتَّابُ الْحَسَنَاتِ عَنَّا مَسْرُورِینَ بِمَا کَتَبُوا مِنْ حَسَنَاتِنَا
و اگر برای ما فراغت از کار مقدّر نموده ای، پس آن را با تندرستی قرار ده که در آن گناهی ما را نگیرد. تا نویسندگان خوبی ها - به سبب آنچه از نیکی های ما نوشته اند - شادمان برگردند.2/11
وَ اجْعَلْ خِتَامَ مَا تُحْصِی عَلَیْنَا کَتَبَةُ أَعْمَالِنَا. تَوْبَةً مَقْبُولَةً...
و پایان آنچه نویسندگان کارهایمان برای ما می شمارند، توبه پذیرفته شده قرار ده.3/11
وَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ مَا کَتَبَ لِیَ الْکَاتِبَانِ مِنْ زَکِیِّ الْأَعْمَالِ، مَا لَا قَلْبٌ فَکَّرَ فِیهِ...
و در بین آن بیماریْ نویسندگان اعمال، کردارهای پاکیزه ای را برای من نوشتند، که دلی در آن نیندیشیده.5/15
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَعْجِزُ عَنْ إِحْصَائِهِ الْحَفَظَةُ
سپاس برای توست. سپاسی که نگهبانانِ (اعمال) از شمردنش عاجز باشند.40و36/47
یَا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوکُ نِیرَ الْمَذَلَّةِ عَلَی أَعْنَاقِهَا، فَهُمْ مِنْ سَطَوَاتِهِ خَائِفُونَ
ای کسی که پادشاهان برای او یوغ خواری بر گردن هایشان نهاده اند و از قهرها و غلبه های او
ص: 1184
ترسانند.7/51
نهان پنهان
نهایت پایان
وَ نَهَانَا لِیَبْتَلِیَ شُکْرَنَا
و نهیمان نمود تا شکرگزاریمان را آزمایش کند.21/1
وَ اجْعَلْنَا مِنْ... أَوْقَفَهُمْ عَمَّا حَذَّرْتَ مِنْ نَهْیِکَ
و ما را از خوددارترین ایشان از حرام هایی که از آن بیم داده ای قرار ده.20/6
فَهِیَ... بِإِرَادَتِکَ دُونَ نَهْیِکَ مُنْزَجِرَةٌ
پس آن اشیا به اراده تو بدون نهیت بازداشته شده اند.3/7
...یَحْجُبُنِی... نَهْیٌ نَهَیْتَنِی عَنْهُ. فَأَسْرَعْتُ إِلَیْهِ...
بازمی دارد مرا (از درخواست از تو)، کاری که مرا از آن بازداشتی و من به سوی آن شتافتم.2/12
قَدْ عَلِمْتَ، یَا إِلَهِی، مَا نَالَنِی مِنْ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ مِمَّا حَظَرْتَ
ای خدای من، تو می دانی از فلان کس فرزند فلان کس چیزهایی به من رسیده که تو نهی نموده ای.5/14
یَا إِلَهِی... فَکَمْ مِنْ عَائِبَةٍ سَتَرْتَهَا عَلَیَّ فَلَمْ تَفْضَحْنِی... ثُمَّ لَمْ یَنْهَنِی ذَلِکَ عَنْ أَنْ جَرَیْتُ إِلَی سُوءِ مَا عَهِدْتَ مِنِّی!!
ای خدای من، چه بسیار عیب هایی که بر من پوشاندی و رسوایم نکردی. آن همه (عنایت) مرا از شتافتن به سوی بدی - که تو از من می دانی - بازنداشت!22و21/16
وَ مَنْ أَبْعَدُ مِنِّی مِنِ اسْتِصْلَاحِ نَفْسِهِ حِینَ أُنْفِقُ مَا أَجْرَیْتَ عَلَیَّ مِنْ رِزْقِکَ فِیما نَهَیْتَنِی عَنْهُ مِنْ مَعْصِیَتِکَ؟
و کیست که به صلاح نفس خود از من دورتر باشد، آنگاه که روزی ات را که برایم رسانده ای، در نافرمانیت در آنچه بازداشته ای صرف می کنم؟23/16
ص: 1185
نَعِظُ عَنْ مُتَابَعَتِهِ مَنِ اتَّبَعَ زَجْرَنَا
هر کس نهی ما را پذیرفت، از پیروی او بازداریم.14/17
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالصِّحَّةِ... وَ الِاجْتِنَابِ لِمَا نَهَیْتَنِی عَنْهُ مِنْ مَعْصِیَتِکَ
و با تندرستی و دوری جستن از نافرمانی ات - که مرا از آن بازداشته ای - بر من منّت گذار.3/23
وَ نَهَیْتَهُ عَنْ مَعْصِیَتِکَ
و او را از نافرمانی نهی کردی.68/47
فَإِنَّکَ خَلَقْتَنَا وَ أَمَرْتَنَا وَ نَهَیْتَنَا
همانا تو ما را آفریدی و امر و نهی نموده ای.6/25
هَذَا مَقَامُ مَنْ تَدَاوَلَتْهُ أَیْدِی الذُّنُوبِ... فَقَصَّرَ عَمَّا أَمَرْتَ بِهِ تَفْرِیطًا، وَ تَعَاطَی مَا نَهَیْتَ عَنْهُ تَغْرِیرًا
این مقام کسی است که بازیچه دست های گناهان گردیده. پس با سهل انگاری از آنچه امر کرده ای کوتاهی کرده و با بی باکی آنچه از آن نهی نموده ای، انجام داده.6/31
اللَّهُمَّ إِنَّکَ... نَهَیْتَنِی فَرَکِبْتُ
خداوندا همانا تو مرا نهی نمودی، پس مرتکب شدم.16/32
کَمْ نَهْیٍ لَکَ قَدْ أَتَیْنَاهُ
چه بسیار نهی نمودنی که آن را انجام دادیم.2/34
فَأَمَّا الْعَاصِی أَمْرَکَ وَ الْمُوَاقِعُ نَهْیَکَ فَلَمْ تُعَاجِلْهُ بِنَقِمَتِکَ
و امّا آنکه امر تو را سرپیچی کند و نهی تو را به جا آورد، پس به کیفرش شتاب نکردی.14/37
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ نَالَ مِنِّی مَا حَظَرْتَ عَلَیْهِ... فَاغْفِرْ لَهُ مَا أَلَمَّ بِهِ مِنِّی
خداوندا و هر بنده ای که به من آسیبی رساند (و از من چیزی گرفت) که او را بر آن نهی کرده بودی، پس از آنچه بر من روا داشت، او را بیامرز.2/39
أَمَرْتَ بِامْتِثَالِ أَوَامِرِهِ، وَ الِانْتِهَاءِ عِنْدَ نَهْیِهِ
فرمان دادی که به امرهای او امتثال کنند و از
ص: 1186
نهی های او بازایستند.60/47
ثُمَّ أَمَرْتَهُ فَلَمْ یَأْتَمِرْ... وَ نَهَیْتَهُ عَنْ مَعْصِیَتِکَ، فَخَالَفَ أَمْرَکَ إِلَی نَهْیِکَ
سپس او را فرمان دادی، پس فرمان نبرد و او را از نافرمانی نهی کردی، پس با فرمانت مخالفت نموده، به نهیت شتافت.68/47
فَخَالَفَ أَمْرَکَ إِلَی نَهْیِکَ، لَا مُعَانَدَةً لَکَ... بَلْ دَعَاهُ هَوَاهُ إِلَی مَا زَیَّلْتَهُ وَ إِلَی مَا حَذَّرْتَهُ، وَ أَعَانَهُ عَلَی ذَلِکَ عَدُوُّکَ وَ عَدُوُّهُ، فَأَقْدَمَ عَلَیْهِ عَارِفًا بِوَعِیدِکَ...
پس با فرمانت مخالفت نموده، به نهیت شتافت. نه از روی عناد با تو. بلکه خواهش نفسش به آنچه او را از آن بازداشتی و به آنچه از آن برحذر نمودی، فراخواندش و دشمن تو و دشمن او (شیطان)، او را بر آن یاری کرد. پس با علم به تهدیدت، بر آن نافرمانی ها اقدام کرد.68/47
فَأَحْیِنِی حَیَاةً طَیِّبَةً... تَبْلُغُ مَا أُحِبُّ مِنْ حَیْثُ... لَا أَرْتَکِبُ مَا نَهَیْتَ عَنْهُ
پس مرا به حیاتی پاکیزه زنده دار، که به آنچه دوست دارم پایان یابد. در صورتی که آنچه را نهی نموده ای، مرتکب نشوم.117/47
وَ نَعُوذُ بِکَ... مِنَ الْفَقْرِ إِلَی الْأَکْفَاءِ
و پناه می بریم به تو از نیازمندی به هم نوعان.8/8
فَاجْبُرْ فَاقَتَنَا بِوُسْعِکَ
پس نیاز ما را به توانگری خود برطرف کن.3/10
فَهَا أَنَا ذَا یَا إِلَهِی... سَائِلُکَ عَلَی الْحَیَاءِ مِنِّی سُوءَالَ الْبَائِسِ الْمُعِیلِ
پس ای خدای من، با وجود شرمندگی ام همانند تهی دستی عیالمند از تو درخواست دارم.4/12
وَ یَا مَنْ لَا تَنْقَطِعُ عَنْهُ حَوَائِجُ الْمحْتَاجِینَ
و ای آنکه درخواست های نیازمندان از او قطع نمی گردد.9/13
ص: 1187
فَمَنْ حَاوَلَ سَدَّ خَلَّتِهِ مِنْ عِنْدِکَ... فَقَدْ طَلَبَ حَاجَتَهُ فِی مَظَانِّهَا
پس هر که دفع فقرش را از تو جوید، بی گمان نیازمندی اش را در جایگاه بایسته طلب کرده.13/13
وَ قُلْتُ: سُبْحَانَ رَبِّی... أَنَّی یَرْغَبُ مُعْدِمٌ إِلَی مُعْدِمٍ؟
و گفتم: منزّه است پروردگارم کجا تهی دست به تهی دست روآورد؟17/13
وَ قُلْتُ: سُبْحَانَ رَبِّی کَیْفَ یَسْأَلُ مُحْتَاجٌ مُحْتَاجًا؟
و گفتم: منزّه است پروردگارم چگونه نیازمند از نیازمند درخواست کند؟17/13
وَ رَأَیْتُ أَنَّ طَلَبَ الْمُ-حْتَاجِ إِلَی الْمُ-حْتَاجِ سَفَهٌ مِنْ رَأْیِهِ وَ ضَلَّةٌ مِنْ عَقْلِهِ
و دانستم، درخواست نیازمند از نیازمند، از سبکی اندیشه و گمراهی خِرد است.5/28
وَ یَا مَنْ لَا یَحْتَاجُ فِی قَصَصِهِمْ إِلَی شَهَادَاتِ الشَّاهِدِینَ
و ای کسی که در سرگذشت های ایشان از گواهی شهادت دهندگان بی نیاز است.2/14
وَ یَا عَضُدَ کُلِّ مُحْتَاجٍ طَرِیدٍ
و ای یاور هر نیازمند رانده شده.4/16
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَهَمَّهُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ... فَنَوَی غَزْوًا... فَقَعَدَ بِهِ ضَعْفٌ، أَوْ أَبْطَأَتْ بِهِ فَاقَةٌ... فَاکْتُبِ اسْمَهُ فِی الْعَابِدِینَ...
خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت، از این رو قصد جنگ کرد، امّا ناتوانی او را بازداشت، یا فقر او را به درنگ واداشت؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس.17/27
وَ صَرَفْتُ وَجْهِی عَمَّنْ یَحْتَاجُ إِلَی رِفْدِکَ
و از آنکه نیازمند عطای توست، روگرداندم.3/28
فَاجْعَلْ تَوْبَتِی هَذِهِ تَوْبَةً لَا أَحْتَاجُ بَعْدَهَا إِلَی تَوْبَةٍ...
پس این توبه ام را توبه ای گردان که پس از آن، به توبه ای نیازمند نشوم.20/31
ص: 1188
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَشْفَعُ لَنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ یَوْمَ الْفَاقَةِ إِلَیْکَ
و بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که روز رستاخیز و روز نیازمندی به تو، ما را شفاعت کند.30/31
...حَتَّی إِذَا احْتَجْتُ إِلَی رِزْقِکَ... جَعَلْتَ لِی قُوتًا مِنْ فَضْلِ طَعَامٍ وَ شَرَابٍ أَجْرَیْتَهُ لِأَمَتِکَ الَّتِی أَسْکَنْتَنِی جَوْفَهَا
...تا هنگامی که به روزی تو محتاج شدم. از زیادی خوردنی و آشامیدنی که برای کنیزت مقرّر فرموده بودی، برایم خوراک قرار دادی. همان (مادری) که مرا در درون او جای دادی.24/32
وَ اعْصِمْنِی مِنْ أَنْ أَظُنَّ بِذِی عَدَمٍ خَسَاسَةً
و مرا از اینکه به فقیری گمانِ پستی برم، حفظ فرما.4/35
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ... مِنْ ذِی فَاقَةٍ سَأَلَنِی فَلَمْ أُوثِرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از نیازمندی که از من درخواست کرد، پس او را بر خود برتری ندادم.1/38
وَ اجْبُرْ بِالْقُرْآنِ خَلَّتَنَا مِنْ عَدَمِ الْإِمْلَاقِ
و به وسیله قرآن، تنگدستی ما را به نداشتن نیازمندی جبران کن.12/42
وَ سَأَلْتُکَ مَسْأَلَةَ... الْبَائِسِ الْفَقِیرِ الْخَائِفِ
و از تو درخواست می نمایم، درخواستِ بدحال، نیازمند، ترسان.74/47
وَ لَا تَخْذُلْنِی عِنْدَ فَاقَتِی إِلَیْکَ
و هنگام نیازمندی ام به سویت خوارم نساز.116/47
وَ زِدْنِی إِلَیْکَ فَاقَةً وَ فَقْرًا
و بر فقر و نیازم به درگاهت بیفزا.118/47
اللَّهُمَّ... بِکَ أَنْزَلْتُ الْیَوْمَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی وَ مَسْکَنَتِی
خداوندا، در این روز، تنگدستی و نیازمندی و بی چیزی ام را به سوی تو فرود آوردم.4/48
قَدْ عَلِمْتُ أَنَّهُ لَیْسَ فِی حُکْمِکَ ظُلْمٌ... وَ إِنَّمَا یَحْتَاجُ إِلَی الظُّلْمِ الضَّعِیفُ
ص: 1189
دانسته ام که در فرمان تو ستم نیست. و همانا ضعیف، نیازمند به ستم کردن است.15/48
وَ کَمْ مِنْ... عَدَمٍ جَبَرْتَ
و چه بسیار نیازها (و کمبودها)یی که جبران نمودی.12/49
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ سُوءَالَ مَنِ اشْتَدَّتْ فَاقَتُهُ... سُوءَالَ مَنْ لَا یَجِدُ لِفَاقَتِهِ مُغِیثًا... غَیْرَکَ
خداوندا من از تو می خواهم، (مانند) درخواست کسی که سخت نیازمند است. درخواست کسی که فریادرسی برای نیازش جز تو نمی یابد.3/54
نیایش دعا و نیز مناجات
وَ أَیِّدْنِی مِنْکَ بِنِیَّةٍ صَادِقَةٍ...
و مرا به نیّت صادقانه تأیید نما.14/14
وَ انْتَهِ بِنِیَّتِی إِلَی أَحْسَنِ النِّیَّاتِ
و نیّت مرا به نیک ترین نیّت ها منتهی ساز.1/20
اللَّهُمَّ وَفِّرْ بِلُطْفِکَ نِیَّتِی
خداوندا به لطف خود نیّت مرا کامل گردان.2/20
اللَّهُمَّ وَ ثَبِّتْ فِی طَاعَتِکَ نِیَّتِی
خداوندا و نیّت مرا در فرمانبرداریت، ثابت بدار.13/31
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا ظَاهِرُهُ وَفْقٌ لِبَاطِنِهِ، وَ بَاطِنُهُ وَفْقٌ لِصِدْقِ النِّیَّةِ
سپاس برای توست. سپاسی که ظاهرش با باطنش همخوان باشد و باطنش با نیّت صادقانه موافق باشد.43و36/47
وَ أَعِنِّی عَلَی صَالِحِ النِّیَّةِ
و بر (داشتن) نیّت صالح یاری ام فرما.113/47
نیرنگ فریب
نیرو توانایی
نیستی نابودی و نیز فنا
ص: 1190
وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... حَیَّاتِهَا الصَّالِقَةِ بِأَنْیَابِهَا
و از مارهای آن که با نیش هایشان می زنند، به تو پناه می برم.31/32
نیک بختی خوش بختی
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ السَّفَرَةِ الْکِرَامِ الْبَرَرَةِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و سفیران بزرگوارِ نیکوکار.18و11و10/3
اللَّهُمَّ وَ أَوْصِلْ إِلَی التَّابِعِینَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ... خَیْرَ جَزَائِکَ
خداوندا و بهترین پاداش خود را به تابعینِ نیکوکارِ ایشان برسان.9/4
فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ الْأَخْیَارِ الْأَنْجَبِینَ
پس بر محمّد و خاندانش که پاک، پاکیزه، نیکوکار و شریف ترین اند، درود فرست.24/6
أَسْأَلُکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ... وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ الْأَبْرَارِ الطَّاهِرِینَ الْأَخْیَارِ
از تو درخواست می کنم که بر محمّد و بر خاندان محمّد که نیکوکارانِ پاکانِ برگزیده اند، درود فرستی.3/48
وَ أَبْدِلْنِی... مِنْ ظِنَّةِ أَهْلِ الصَّلَاحِ الثِّقَةَ
و درباره من بدگمانی نیکان را به اعتماد مبدّل فرما.7/20
...بَلِ اجْعَلْ سُکُونَ قَلْبِی وَ أُنْسَ نَفْسِی وَ اسْتِغْنَائِی وَ کِفَایَتِی بِکَ وَ بِخِیَارِ خَلْقِکَ
...بلکه آرامش دلم و انس جانم و بی نیازی ام و کفایتم را به خود و آفریدگان خوبت قرار ده.12/21
وَ اجْعَلْهُمْ أَبْرَارًا أَتْقِیَاءَ...
و آنان (فرزندانم) را نیکوکارانی پرهیزکار قرار ده.3/25
ص: 1191
یَا مَنْ لَا یَضِیعُ لَدَیْهِ أَجْرُ الْمُ-حْسِنِینَ
ای کسی که پاداش نیکوکاران، نزد او تباه نمی شود.3/31
فَغَذَوْتَنِی بِفَضْلِکَ غِذَاءَ الْبَرِّ اللَّطِیفِ
پس به فضل خودت مرا مانند نیکوکاری مهربانْ خوراک دادی.26/32
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، إِذَا ذُکِرَ الْأَبْرَارُ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست هنگامی که نیکوکاران یاد شوند.34/32
إِنَّکَ... الْمُ-حْسِنُ الْمُ-جْمِلُ
همانا تو نیکوکارِ عطاکننده ای.7/36
یَا ضَامِنَ جَزَاءِ الْمُ-حْسِنِینَ
ای ضامن پاداش نیکوکاران.5/40
وَ احْطُطْ بِالْقُرْآنِ عَنَّا ثِقْلَ الْأَوْزَارِ، وَ هَبْ لَنَا حُسْنَ شَمَائِلِ الْأَبْرَارِ
و به (عظمت) قرآن، سنگینی گناهان را از ما فرو ریز و زیبایی خوهای نیکوکاران را به ما ببخش.9/42
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... جَعَلَنَا مِنْ أَهْلِهِ لِنَکُونَ لِإِحْسَانِهِ مِنَ الشَّاکِرِینَ، وَ لِیَجْزِیَنَا عَلَی ذَلِکَ جَزَاءَ الْمُ-حْسِنِینَ
سپاس خدای را که ما را از اهل سپاس قرار داد. تا برای احسانش از شکرگزاران باشیم و ما را بر آن، پاداش نیکوکاران دهد.1/44
نیکی تفضّل
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی اخْتَارَ لَنَا مَحَاسِنَ الْخَلْقِ
و سپاس خدایی را که نیکویی های آفرینش را برای ما برگزید.17/1
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ... قَائِدِ الْخَیْرِ
خداوندا بر محمّد - رهبر خیر - درود فرست.3/2
یَا مُبَدِّلَ السَّیِّئَاتِ بِأَضْعَافِهَا مِنَ الْحَسَنَاتِ
ص: 1192
ای تبدیل کننده بدی ها به چندین برابر آن از خوبی ها.8/24، 26/2
اللَّهُمَّ وَ إِذَا صَلَّیْتَ عَلَی مَلَائِکَتِکَ وَ رُسُلِکَ، وَ بَلَّغْتَهُمْ صَلَاتَنَا عَلَیْهِمْ فَصَلِّ عَلَیْنَا بِمَا فَتَحْتَ لَنَا مِنْ حُسْنِ الْقَوْلِ فِیهِمْ
خداوندا و آنگاه که بر فرشتگان و رسولانت درود فرستادی و درود ما را به ایشان رساندی، پس بر ما به سبب گفتار نیکو که درباره ایشان بر (زبان) ما روان ساخته ای، درود فرست.26/3
اللَّهُمَّ وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً الَّذِینَ أَحْسَنُوا الصَّحَابَةَ... فَلَا تَنْسَ لَهُمُ اللَّهُمَّ مَا تَرَکُوا لَکَ وَ فِیکَ، وَ أَرْضِهِمْ مِنْ رِضْوَانِکَ
خداوندا و بخصوص یاران محمّد، آنان که همراهانی نیکو بودند، پس خداوندا آنچه را برای تو و در راه تو رها کردند برای آنان از نظر دور ندار و به خوشنودی خود ایشان را خوشنود ساز.
7و3/4
اللَّهُمَّ وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً... الَّذِینَ أَبْلَوُا الْبَلَاءَ الْحَسَنَ فِی نَصْرِهِ... فَلَا تَنْسَ لَهُمُ اللَّهُمَّ مَا تَرَکُوا لَکَ وَ فِیکَ، وَ أَرْضِهِمْ مِنْ رِضْوَانِکَ
خداوندا و بخصوص یاران محمّد، آنان که در یاری او از آزمایش خوب برآمدند، پس خداوندا آنچه را برای تو و در راه تو رها کردند برای آنان از نظر دور ندار و به خوشنودی خود ایشان را خوشنود ساز.7و3/4
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً... تُعِینُهُمْ بِهَا عَلَی مَا اسْتَعَانُوکَ عَلَیْهِ مِنْ بِرٍّ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که به سبب آن بر خواسته های نیک آنانْ کمک رسانی.14و13/4
صَلَاةً... تَبْعَثُهُمْ بِهَا عَلَی اعْتِقَادِ حُسْنِ الرَّجَاءِ لَکَ...
درودی که به سبب آن ایشان را بر اعتقاد به امیدی نیکو به خود برانگیزی.15و14/4
لِیَجْزِیَ الَّذِینَ أَسَاوءُوا بِمَا عَمِلُوا، وَ یَجْزِیَ الَّذِینَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَی
تا بدکاران را بر وفق کار و کردارشان جزا دهد
ص: 1193
و نیکوکاران را پاداش نیکو عنایت کند.7/6
وَ امْلَأْ لَنَا مَا بَیْنَ طَرَفَیْهِ... فَضْلًا وَ إِحْسَانًا
و دو طرف آن را برای ما از فزونی و نیکی پر ساز.14/6
وَ أَنِلْنِی حُسْنَ النَّظَرِ فِیما شَکَوْتُ
و در آنچه شکوه دارم به من احسان داشته باش.8/7
وَ اجْعَلْ هَمَسَاتِ قُلُوبِنَا... فِی مُوجِبَاتِ ثَوَابِکَ، حَتَّی لَا تَفُوتَنَا حَسَنَةٌ نَسْتَحِقُّ بِهَا جَزَاءَکَ
و رازهای دل هایمان را در آنچه باعث پاداش تو شود قرار ده، تا کار نیکی که به سبب آن سزاوار پاداش تو شویم از دستمان نرود.7/9
وَ یَحْدُونِی عَلَی مَسْأَلَتِکَ تَفَضُّلُکَ عَلَی مَنْ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ إِلَیْکَ... إِذْ جَمِیعُ إِحْسَانِکَ تَفَضُّلٌ
و وادار می کند مرا به درخواست از تو، تفضّل تو به آنکه رو به تو آورَد. چون همه نیکی های تو از روی تفضّل است.3/12
وَ یَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَی خَلْقِهِ بِحُسْنِ التَّجَاوُزِ
و ای آنکه با گذشت نیک، آفریدگانش را به سپاس خود واداشته است.10/12
وَ یَا مَنْ وَعَدَهُمْ عَلَی نَفْسِهِ بِتَفَضُّلِهِ حُسْنَ الْجَزَاءِ
و ای آنکه ایشان را به فضل خود، پاداش نیک وعده داده است.10/12
وَ مَا أَنَا بِأَظْلَمِ مَنْ تَابَ إِلَیْکَ فَعُدْتَ عَلَیْهِ
و من ستمکارتر از توبه کننده به درگاهت که تو به او نیکی نموده ای، نمی باشم.11/12
وَ أَحْسِنْ عَلَیْهِ عَوْنِی
و مرا در مخالفت با او به خوبی یاری فرما.7/14
اللَّهُمَّ وَ إِنْ کَانَتِ الْخِیَرَةُ لِی عِنْدَکَ فِی تَأْخِیرِ الْأَخْذِ لِی... فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَیِّدْنِی مِنْکَ بِنِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ صَبْرٍ دَائِمٍ
خداوندا و اگر خیر من نزد تو در تأخیر گرفتن
ص: 1194
حقّم می باشد، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا به نیّت صادقانه و شکیبایی دائم یاری ده.14/14
إِنَّکَ الْمُتَفَضِّلُ بِالْإِحْسَانِ
همانا تویی که بدون سبب به نیکی رفتار می کنی.7/15
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ یَحْسُنَ عِنْدَنَا مَا حَسَّنَ لَنَا
خداوندا ما از اینکه او آنچه برای ما می آراید را برایمان زیبا جلوه دهد، به تو پناه می بریم.2و1/17
اللَّهُمَّ... أَحْسِنْ بِتَوْفِیقِکَ عَوْنَنَا عَلَیْهِ
خداوندا به توفیق خود ما را بر ضدّ او، نیکو یاری نما.7/17
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی حُسْنِ قَضَائِکَ
خداوندا بر سرنوشت نیکی که برایم تقدیر کردی، تو را سپاس.1/18
وَ انْتَهِ بِنِیَّتِی إِلَی أَحْسَنِ النِّیَّاتِ، وَ بِعَمَلِی إِلَی أَحْسَنِ الْأَعْمَالِ
و نیّت مرا به نیک ترین نیّت ها و عملم را به بهترین اعمال منتهی ساز.1/20
وَ أَجْرِ لِلنَّاسِ عَلَی یَدِیَ الْخَیْرَ
و نیکی کردن به مردم را به دست من جاری ساز.3/20
أَبْدِلْنِی... مِنْ رَدِّ الْمُلَابِسِینَ کَرَمَ الْعِشْرَةِ
درباره من اهانت معاشران را به معاشرتِ نیک مبدّل فرما.7/20
وَ سَدِّدْنِی لِأَنْ... أُخَالِفَ مَنِ اغْتَابَنِی إِلَی حُسْنِ الذِّکْرِ
و مرا توفیق ده تا با آنکه از من غیبت نموده به نیکی یاد کنم.9/20
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ... اعْتِرَافًا بِإِحْسَانِکَ
ص: 1195
خداوندا به جای آنچه او (شیطان) بر زبانم جاری ساخته از سخن زشت، اعتراف به نیکی ات را قرار ده.13/20
وَ سُمْنِی حُسْنَ الْوِلَایَةِ
و نیک سرپرستی نمودن را، بر عهده من قرار ده.22/20
وَ امْنِحْنِی حُسْنَ الدَّعَةِ
و زندگیِ آسوده نیکو به من عطا فرما.22/20
وَ أَصِبْ بِی سَبِیلَ الْهِدَایَةِ لِلْبِرِّ فِیما أُنْفِقُ مِنْهُ
و مرا در آنچه از آن دارایی انفاق می کنم، به راه رستگاری برسان.23/20
وَ حَسِّنْ فِی جَمِیعِ أَحْوَالِی عَمَلِی
و عملم را در همه احوالم، نیکو گردان.28/20
نَبِّهْنِی لِذِکْرِکَ فِی أَوْقَاتِ الْغَفْلَةِ، وَ اسْتَعْمِلْنِی بِطَاعَتِکَ فِی أَیَّامِ الْمُهْلَةِ... أَکْمِلْ لِی بِهَا خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
مرا در اوقات غفلت، برای یاد خود بیدار کن. و در روزهای مهلتِ عمرم، به طاعت خود بگمار. و بدین وسیله، خیر دنیا و آخرت را برایم کامل نما.29/20
وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً
و در دنیا نیکی و در آخرت هم نیکی، عطایمان کن.13/25، 30/20
هُوَ، یَا رَبِّ، مِمَّا قَدْ أَحْصَیْتَهُ عَلَیَّ وَ أَغْفَلْتُهُ أَنَا مِنْ نَفْسِی، فَأَدِّهِ عَنِّی مِنْ جَزِیلِ عَطِیَّتِکَ وَ کَثِیرِ مَا عِنْدَکَ... حَتَّی لَا یَبْقَی عَلَیَّ شَیْءٌ مِنْهُ تُرِیدُ أَنْ تُقَاصَّنِی بِهِ مِنْ حَسَنَاتِی
آن (تکلیف) ای پروردگار من، از چیزهایی است که بر من به حساب آورده ای و من خودسرانه از آن غافل شدم. پس آن را از عطای بزرگ و فراوانی که نزد توست، از جانب من ادا کن. تا چیزی از آن بر من نمانَد که بخواهی به سبب آن از نیکی هایم بکاهی.7/22
وَ ارْزُقْنِی الرَّغْبَةَ فِی الْعَمَلِ لَکَ لِآخِرَتِی... حَتَّی أَعْمَلَ الْحَسَنَاتِ شَوْقًا
و برای آخرتمْ رغبت در عمل برای تو را،
ص: 1196
روزی ام گردان. تا آنکه با اشتیاق به کارهای نیک بپردازم.8/22
وَ أَنْطِقْ بِحَمْدِکَ... وَ حُسْنِ الثَّنَاءِ عَلَیْکَ لِسَانِی
و زبانم را به حمد خود و ستایش نیکویت، گویا فرما.5/23
وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ... حَتَّی... أَسْتَکْثِرَ بِرَّهُمَا بِی وَ إِنْ قَلَّ
و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را در نظرم، از خوابِ خواب آلوده، خوش تر قرار ده. تا نیکی ایشان را درباره خود - اگرچه اندک باشد - بسیار شمارم.5/24
وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ... حَتَّی... أَسْتَقِلَّ بِرِّی بِهِمَا وَ إِنْ کَثُرَ
و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را در نظرم، از خوابِ خواب آلوده، خوش تر قرار ده. تا نیکی خود را درباره ایشان - اگرچه بسیار باشد - اندک بدانم.5/24
وَ اجْعَلْ... بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ
و نیکوکاری به آن دو را در نظرم، از خوابِ خواب آلوده، خوش تر قرار ده.5/24
اللَّهُمَّ وَ مَا مَسَّهُمَا مِنِّی مِنْ أَذًی... فَاجْعَلْهُ... زِیَادَةً فِی حَسَنَاتِهِمَا
خداوندا و هر آزاری که از من به آنان رسیده، پس آن را سبب افزایش نیکی هایشان قرار ده.8/24
فَإِنِّی... لَا أَسْتَبْطِئُهُمَا فِی بِرِّی
زیرا آنان را در نیکی به خودم، سهل انگار نمی شمارم.9/24
اللَّهُمَّ وَ مَا تَعَدَّیَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ قَوْلٍ... فَقَدْ... جُدْتُ بِهِ عَلَیْهِمَا
خداوندا و آنچه بر من در سخن گفتن، تعدّی نموده اند، پس آن را وسیله نیکی به آنها گرداندم.9/24
فَهُمَا... أَقْدَمُ إِحْسَانًا إِلَیَّ... مِنْ أَنْ أُقَاصَّهُمَا بِعَدْلٍ
پس احسانشان به من دیرینه تر از آن است که با عدل از آنان تقاص گیرم.10/24
ص: 1197
وَ اغْفِرْ لَهُمَا بِبِرِّهِمَا بِی مَغْفِرَةً حَتْ-مًا
و ایشان را به خاطر نیکی یشان بر من، آمرزشی حتمی عنایت کن.14/24
وَ أَعِنِّی عَلَی... بِرِّهِمْ
و مرا بر نیکی به ایشان یاری نما.5/25
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... الْمُوَفَّقِینَ لِلْخَیْرِ وَ الرُّشْدِ وَ الصَّوَابِ بِطَاعَتِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) با فرمانبری تو به کار خیر و رشد و صواب، موفّق گشته اند، قرار ده.11و10/25
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی إِرْفَاقِ ضَعِیفِهِمْ...
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در ارفاق به ناتوانشان، توفیق ده.2/26
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... حُسْنِ مُوَاسَاتِهِمْ بِالْمَاعُونِ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در همیاری نیکو در مایحتاج زندگی یشان، توفیق ده.2/26
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ أَجْزِی بِالْإِحْسَانِ مُسِیئَهُمْ
و خداوندا مرا بر آن دار که بدکارشان را به نیکی پاداش دهم.3/26
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أَتَوَلَّی بِالْبِرِّ عَامَّتَهُمْ
و خداوندا مرا بر آن دار که با نیکی، همه آنان را یاری نمایم.3/26
وَ عَلِّمْنِی حُسْنَ التَّقْدِیرِ
و روش نیکو را به من بیاموز.3/30
اللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَیَّ صُحْبَةَ الْفُقَرَاءِ، وَ أَعِنِّی عَلَی صُحْبَتِهِمْ بِحُسْنِ الصَّبْرِ
خداوندا، همنشینی نیازمندان را نزد من محبوب گردان و مرا بر همنشینی ایشان، با شکیبایی نیکوْ یاری ده.4/30
هَذَا مَقَامُ مَنْ تَدَاوَلَتْهُ أَیْدِی الذُّنُوبِ... فَقَصَّرَ عَمَّا أَمَرْتَ بِهِ تَفْرِیطًا... کَالْمُنْکِرِ فَضْلَ إِحْسَانِکَ إِلَیْهِ...
ص: 1198
این مقام کسی است که بازیچه دست های گناهان گردیده. پس با سهل انگاری از آنچه امر کرده ای کوتاهی کرده. مانند انکارکننده بسیاری فضل تو به خودش.7و6/31
فَاضْمُمْنِی إِلَی کَنَفِ رَحْمَتِکَ تَطَوُّلًا
پس به لطف خویش، مرا در پناه رحمت خود گیر.21/31
وَ عُدْ عَلَیَّ بِعَائِدَةِ رَحْمَتِکَ
و سود رحمت خود را به من ارزانی دار.20/32
وَ لَا یُبْطِئُ بِی حُسْنُ صَنِیعِکَ
و خوبی احسانت درباره ام عقب نمی افتد.26/32
فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَی... إِلْهَامِکَ الشُّکْرَ عَلَی الْإِحْسَانِ وَ الْإِنْعَامِ
پس سپاس تو را که شکرگزاری بر احسان کردن و نعمت دادنت را به من الهام کردی.28/32
وَ أَقِلْنِی عَثَرَاتِی بِحُسْنِ إِقَالَتِکَ
و به نیکویی گذشتت، از لغزش هایم درگذر.32/32
اللَّهُمَّ إِنَّکَ... تُعْطِی الْحَسَنَةَ
خداوندا همانا تو نیکی عطا می کنی.33/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَخِیرُکَ بِعِلْمِکَ
خداوندا، همانا من به علمت از تو درخواستِ خیر دارم.1/33
اقْضِ لِی بِالْخِیَرَةِ
برایم به خیر حکم فرما.1/33
وَ لَا تَسُمْنَا عَجْزَ الْمَعْرِفَةِ عَمَّا تَخَیَّرْتَ فَنَغْمِطَ قَدْرَکَ... وَ نَجْنَحَ إِلَی الَّتِی هِیَ أَبْعَدُ مِنْ حُسْنِ الْعَاقِبَةِ
و ما را دچار عجز از شناخت آنچه اختیار نموده ای نساز، تا قدْر تو را سبک شماریم و به آنچه که از حسن عاقبت دورتر است، تکیه نماییم.3/33
ص: 1199
إِنَّکَ تُفِیدُ الْکَرِیمَةَ
به درستی که تو عطای گرانمایه می دهی.6/33
وَ هَبْ لِیَ الثِّقَةَ لِأُقِرَّ مَعَهَا بِأَنَّ قَضَاءَکَ لَمْ یَجْرِ إِلَّا بِالْخِیَرَةِ
و به من اعتمادی بخش تا به اینکه قضای تو جز به نیکی جاری نگشته، اعتراف کنم.3/35
وَ لَا تَقْطَعْ عَنْ کَافَّتِنَا مَادَّةَ بِرِّکَ
و اصل احسانت را از جمع ما قطع نساز.4/36
إِنَّکَ... الْمُ-حْسِنُ الْمُ-جْمِلُ
همانا تو نیکوکارِ عطاکننده ای.7/36
اللَّهُمَّ إِنَّ أَحَدًا لَا یَبْلُغُ مِنْ شُکْرِکَ غَایَةً إِلَّا حَصَلَ عَلَیْهِ مِنْ إِحْسَانِکَ مَا یُلْزِمُهُ شُکْرًا
خداوندا همانا کسی به نهایت شکرگزاری ات نمی رسد، مگر آنکه از احسان تو چیزی به دست آورد که او را شکر (دیگری) لازم آید.1/37
ذَلِکَ أَنَّ... عَادَتَکَ الْإِحْسَانُ
زیرا عادت تو احسان است.7/37
عَادَتُکَ الْإِحْسَانُ إِلَی الْمُسِیئِینَ
عادت تو احسان به بدکاران است.16/46
...لَوْ فَعَلْتَ ذَلِکَ بِهِ لَذَهَبَ بِجَمِیعِ مَا کَدَحَ لَهُ وَ جُمْلَةِ مَا سَعَی فِیهِ جَزَاءً لِلصُّغْرَی مِنْ أَیَادِیکَ وَ مِنَنِکَ
...اگر با او چنین رفتار می نمودی، همه آنچه برای آن تلاش نموده و همه آنچه در آن کوشیده، در برابر کوچک ترین احسان های تو و نعمت هایت از دست رفته بود.13/37
فَتَبَارَکْتَ أَنْ تُوصَفَ إِلَّا بِالْإِحْسَانِ
پس والاتر از آنی که جز به احسان وصف شوی. 16/37
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ... مِنْ مَعْرُوفٍ أُسْدِیَ إِلَیَّ فَلَمْ أَشْکُرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از نیکی ای که به من شد، پس شکر آن را به جا نیاوردم.1/38
ص: 1200
وَ اجْعَلْنِی أُسْوَةَ مَنْ قَدْ أَنْهَضْتَهُ بِتَجَاوُزِکَ عَنْ مَصَارِعِ الْخَاطِئِینَ... فَأَصْبَحَ... عَتِیقَ صُنْعِکَ مِنْ وَثَاقِ عَدْلِکَ
و مرا اسوه کسی گردان که با گذشت خود، او را از افتادنْ گاه های خطاکاران بلند کردی. پس به واسطه نیکی ات از بند دادگری ات، آزاد شده است.10/39
تَفْعَلْ ذَلِکَ یَا إِلَهِی بِمَنْ خَوْفُهُ مِنْکَ أَکْثَرُ مِنْ طَمَعِهِ فِیکَ... لَا أَنْ یَکُونَ... طَمَعُهُ اغْتِرَارًا، بَلْ لِقِلَّةِ حَسَنَاتِهِ بَیْنَ سَیِّئَاتِهِ
ای خدای من، با کسی چنین رفتار می کنی که ترسش از تو، بیش از طمعش از توست. نه اینکه طمعش از روی فریب خوردن باشد. بلکه برای آنست که نیکی هایش میان بدی هایش اندک است.12/39
اللَّهُمَّ فَإِذْ... سَهَّلْتَ جَوَاسِیَ أَلْسِنَتِنَا بِحُسْنِ عِبَارَتِهِ، فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ یَرْعَاهُ حَقَّ رِعَایَتِهِ
خداوندا، پس هنگامی که زبان های خشن ما را به نیکویی عبارتش نرم کردی، پس ما را از کسانی قرار ده که آن را آنچنان که باید رعایت می کنند.4/42
وَ احْطُطْ بِالْقُرْآنِ عَنَّا ثِقْلَ الْأَوْزَارِ، وَ هَبْ لَنَا حُسْنَ شَمَائِلِ الْأَبْرَارِ
و به (عظمت) قرآن، سنگینی گناهان را از ما فرو ریز و زیبایی خوهای نیکوکاران را به ما ببخش.9/42
وَ أَدِمْ بِالْقُرْآنِ صَلَاحَ ظَاهِرِنَا
و با قرآن، ظاهرِ نیک ما را آشکار ساز.11/42
صَلِّ اللَّهُمَّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُبَلِّغُهُ بِهَا أَفْضَلَ مَا یَأْمُلُ مِنْ خَیْرِکَ وَ فَضْلِکَ وَ کَرَامَتِکَ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی که با آن او را به برترین خیر و فضل و کرامتی که آرزو دارد، برسانی.21/42
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ... نِعْمَةٍ وَ إِحْسَانٍ
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه نعمت و احسان قرار دهد.5و4/43
فَأَسْأَلُ اللَّهَ... أَنْ یَجْعَلَکَ... هِلَالَ... خَیْرٍ لَا یَشُوبُهُ شَرٌّ
ص: 1201
پس از خدا درخواست می کنم که تو را ماه خیر ناآلوده با شرّ قرار دهد.5و4/43
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... جَعَلَنَا مِنْ أَهْلِهِ لِنَکُونَ لِإِحْسَانِهِ مِنَ الشَّاکِرِینَ
سپاس خدای را که ما را از اهل سپاس قرار داد. تا برای احسانش از شکرگزاران باشیم.1/44
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی... سَبَّلَنَا فِی سُبُلِ إِحْسَانِهِ لِنَسْلُکَهَا بِمَنِّهِ إِلَی رِضْوَانِهِ
و سپاس خدای را که ما را در راه های احسانش، راهی نمود، تا در آن (راه ها)، به وسیله نعمتش به سوی خوشنودی اش رویم.2/44
وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ نَصِلَ أَرْحَامَنَا بِالْبِرِّ وَ الصِّلَةِ
و ما را در آن ماه توفیق ده، که با نیکی و بخشش، به خویشاوندانمان نیکی کنیم.10/44
اجْعَلْنَا مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ... مِنَ الَّذِینَ یُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَ هُمْ لَهَا سَابِقُونَ
ما را از بندگان صالحت قرار ده. از آنان که در نیکی ها می شتابند و ایشان برای آن پیشی می گیرند.18/44
وَ قَضَاوءُکَ خِیَرَةٌ
و فرمانت خیر است.4/45
فَقُلْتَ تَبَارَکَ اسْمُکَ وَ تَعَالَیْتَ مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا، وَ مَنْ جَاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلَا یُجْزَی إِلَّا مِثْلَهَا
پس تو که نامت مبارک و بلندمرتبه است، فرمودی: «هر کس کار نیکی به جا آورَد، پس برای او ده برابر آن است و هر کس کار بدی کند، جز مانند آن جزا داده نمی شود.»12/45
وَ قُلْتَ: مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا کَثِیرَةً
و فرمودی: «کیست آنکه به خدا وام دهد، وامی نیکو. که خدا آن را برایش به چندین و چند برابر افزون نماید؟.»13/45
وَ قُلْتَ: مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ، وَ اللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ... وَ مَا أَنْزَلْتَ مِنْ نَظَائِرِهِنَّ فِی الْقُرْآنِ مِنْ تَضَاعِیفِ الْحَسَنَاتِ
ص: 1202
و فرمودی: «داستان کسانی که دارایی هایشان را در راه خدا می بخشند، مانند داستان دانه ایست که هفت خوشه رویانده، که در هر خوشه صد دانه باشد و خدا برای هر که بخواهد، چندین برابر می کند.» و مانندهای آن (آیه هایی) که از افزایش های نیکی ها در قرآن فروفرستادی.13/45
وَ لَوْ دَلَّ مَخْلُوقٌ مَخْلُوقًا مِنْ نَفْسِهِ عَلَی مِثْلِ الَّذِی دَلَلْتَ عَلَیْهِ عِبَادَکَ مِنْکَ کَانَ مَوْصُوفًا بِالْإِحْسَانِ
و اگر آفریده ای از جانب خودش آفریده ای را، به مانند آنچه تو با آن بندگانت را از جانب خود راهنمایی فرموده ای، راهنمایی می کرد، به احسان وصف می شد.17/45
یَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَی عِبَادِهِ بِالْإِحْسَانِ وَ الْفَضْلِ
ای آنکه با احسان و تفضّل، مورد ستایش بندگانت قرار گرفته ای.18/45
مَا... أَخَصَّنَا بِبِرِّکَ!
چه مخصوص گشته است نیکیِ فراخت، به ما!.18/45
وَ قَدْ أَقَامَ فِینَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ، وَ صَحِبَنَا صُحْبَةَ مَبْرُورٍ
و این ماه در بین ما (در) مقام پسندیده اقامت کرد و با ما همچون یارِ نیکو همراه شد.22/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ... صَاحِبٍ سَهَّلَ سُبُلَ الْإِحْسَانِ
درود بر تو همراهی که راه های احسان را آسان نمود.29/45
کَمْ مِنْ خَیْرٍ أُفِیضَ بِکَ عَلَیْنَا
چه بسیار نیکی ای که به وسیله تو، بر ما فزونی یافت!.39/45
اللَّهُمَّ إِنَّا أَهْلُ هَذَا الشَّهْرِ الَّذِی... وَفَّقْتَنَا بِمَنِّکَ لَهُ حِینَ جَهِلَ الْأَشْقِیَاءُ وَقْتَهُ
خداوندا، همانا ما اهل این ماه هستیم، که ما را برای آن به وسیله احسان و نیکی ات، توفیق دادی، آنگاه که تیره بختان، وقت آن را نشناختند.43/45
إِنَّ مَعَادِنَ إِحْسَانِکَ لَا تَفْنَی
به درستی که معادن احسانت فنا نمی شود.50/45
ص: 1203
وَ یَا مَنْ یُثْمِرُ الْحَسَنَةَ حَتَّی یُنْمِیَهَا
و ای کسی که نیکی را بارور می کند، تا آن را بیفزاید.11/46
وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلَّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَکَ
و جویندگان که غیر از فضل تو جویا شدند، دچار خشکسالی گردیدند.13/46
لَمْ تَکُنْ أَنَاتُکَ عَجْزًا... بَلْ لِتَکُونَ حُجَّتُکَ أَبْلَغَ... وَ إِحْسَانُکَ أَوْفَی
درنگ نمودن تو از روی ناتوانی نبوده است. بلکه برای آنست که حجّت تو رساتر، و احسان تو فراوان تر باشد.22/46
وَ إِحْسَانُکَ أَکْثَرُ مِنْ أَنْ تُشْکَرَ عَلَی أَقَلِّهِ
و احسان تو افزون تر از آنست که بر کمترین آن شکر توان کرد.23/46
فَهَا أَنَا ذَا... أَسْأَلُکَ حُسْنَ الرِّفَادَةِ
پس اینک منم که پذیرایی نیکو از تو می خواهم.25/46
أَنْتَ الَّذِی... أَحْسَنَ صُنْعَ مَا صَنَعَ
تویی آنکه آفرینش آنچه را که آفرید، نیک گردانْد.21/47
سُبْحَانَکَ بَسَطْتَ بِالْخَیْرَاتِ یَدَکَ
پاک و منزّهی! دستت را به نیکی ها گشوده ای.25/47
وَ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا یُوَازِی صُنْعَکَ
و سپاس برای توست. سپاسی که با لطف تو، برابری کند.34/47
وَ إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ... تَقَرَّبْتُ إِلَیْکَ بِمَا لَا یَقْرُبُ أَحَدٌ مِنْکَ إِلَّا بِالتَّقَرُّبِ بِهِ. ثُمَّ أَتْبَعْتُ ذَلِکَ بِالْإِنَابَةِ إِلَیْکَ... وَ حُسْنِ الظَّنِّ بِکَ
و همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی به آنچه احدی نزدیک نمی شود به تو جز با نزدیکی جستن به آن، به تو نزدیکی جسته ام. سپس بازگشت به سوی تو و خوش گمانی به تو را، در پی آن روانه ساخته ام.73و72/47
ص: 1204
وَ لَا تَسْتَدْرِجْنِی بِإِمْلَائِکَ لِی اسْتِدْرَاجَ مَنْ مَنَعَنِی خَیْرَ مَا عِنْدَهُ
و مرا با مهلت دادنت، غافلگیر نکن. همانند غافلگیر نمودن کسی که مرا از نیکی آنچه نزدش است، بی بهره گردانده.90/47
وَ سَهِّلْ لِی مَسْلَکَ الْخَیْرَاتِ إِلَیْکَ
و راه خیرات به سوی خود را برای من آسان گردان.94/47
وَ سَهِّلْ لِی مَسْلَکَ الْخَیْرَاتِ إِلَیْکَ، وَ الْمُسَابَقَةَ إِلَیْهَا مِنْ حَیْثُ أَمَرْتَ
و راه خیرات به سوی خود و پیشی گرفتن به آنها را از جهتی که فرمان داده ای، برای من آسان گردان.94/47
وَ لَا تُرْسِلْنِی مِنْ یَدِکَ إِرْسَالَ مَنْ لَا خَیْرَ فِیهِ
و مرا از نزد خود رها نکن همانند رها کردن کسی که در او خیری نیست.103/47
وَ طَوِّقْنِی طَوْقَ الْإِقْلَاعِ عَمَّا یُحْبِطُ الْحَسَنَاتِ
و طوقِ دست برداشتن از آنچه نیکی ها را باطل کرده، به گردنم انداز.106/47
وَ أَعِنِّی عَلَی... مُسْتَحْسَنِ الْعَمَلِ
و بر (داشتن) کردار نیکو یاری ام فرما.113/47
وَ أَوْزِعْنِی أَنْ... أَعْتَرِفَ بِمَا أَسْدَیْتَهُ إِلَیَّ
و به من الهام کن که به آنچه به من عنایت نموده ای، اعتراف نمایم.114/47
أَعْلَمُ... أَنَّکَ... أَعْوَدُ بِالْإِحْسَانِ
می دانم که تو به احسانْ سوددهنده تر هستی.116/47
وَ لَا تُهْلِکْنِی بِمَا أَسْدَیْتُهُ إِلَیْکَ
و به وسیله آنچه که نیکویی نموده ام، مرا هلاک نکن.116/47
وَ اجْعَلْ لِی لِسَانَ صِدْقٍ فِی الْغَابِرِینَ، وَ ذِکْرًا نَامِیًا فِی الْآخِرِینَ
ص: 1205
و برای من یاد نیکو در بازماندگان و آوازه نیک در آیندگان قرار ده.127/47
وَ وَفِّرْ عَلَیَّ حُظُوظَ الْإِحْسَانِ مِنْ إِفْضَالِکَ
و نصیب مرا از احسان، به فضل خود فراوان گردان.129/47
لَا تُحْبِطْ حَسَنَاتِی بِمَا یَشُوبُهَا مِنْ مَعْصِیَتِکَ
کارهای نیک مرا با درآمیختن به نافرمانی ات، باطل نکن.131/47
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ... أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، ای پروردگار ما، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی قسمت می نمایی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ أَوْ عَافِیَةٍ... أَوْ خَیْرٍ تَمُنُّ بِهِ عَلَیْهِمْ تَهْدِیهِمْ بِهِ إِلَیْکَ... أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، ای پروردگار ما، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی یا عافیت را قسمت می نمایی یا خیری را به ایشان عنایت می کنی و بدین وسیله آنان را به سوی خود هدایت می کنی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
أَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا... مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ خَیْرٍ... أَوْ تُعْطِیهِمْ بِهِ خَیْرًا مِنْ خَیْرِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ
خداوندا، ای پروردگار ما، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی قسمت می نمایی یا خیری از خیرهای دنیا و آخرت را به ایشان عطا می کنی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.2/48
فَإِنِّی لَمْ أُصِبْ خَیْرًا قَطُّ إِلَّا مِنْکَ
پس به درستی که هرگز به خیری جز از جانب تو نرسیده ام.4/48
اللَّهُمَّ مَنْ تَهَیَّأَ وَ تَعَبَّأَ... لِوَفَادَةٍ إِلَی مَخْلُوقٍ رَجَاءَ رِفْدِهِ وَ نَوَافِلِهِ وَ طَلَبَ نَیْلِهِ وَ جَائِزَتِهِ
خداوندا، هر کسی خود را مهیّا و آماده می کند تا بر مخلوقی وارد شود، بدین امید که به صله و عطا و درخواستِ بخشش و احسان او نائل شود.5/48
ص: 1206
فَإِلَیْکَ یَا مَوْلَایَ کَانَتِ الْیَوْمَ تَهْیِئَتِی وَ تَعْبِئَتِی... رَجَاءَ عَفْوِکَ وَ رِفْدِکَ وَ طَلَبَ نَیْلِکَ وَ جَائِزَتِکَ
پس ای سرور من، امروز مهیّا و آماده گشته تا به سوی تو آیم. بدین امید که به آمرزش و صله و درخواستِ بخشش و احسان تو نائل شوم.5/48
ثُمَّ لَمْ یَمْنَعْکَ طُولُ عُکُوفِهِمْ عَلَی عَظِیمِ الْجُرْمِ أَنْ عُدْتَ عَلَیْهِمْ بِالرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ
سپس اصرار بسیارِ آنان بر جرم های بزرگ، تو را از اینکه به ایشان رحمت و آمرزش احسان نمایی، بازنداشت.7/48
عُدْ عَلَیَّ بِرَحْمَتِکَ
به رحمتتْ بر من نیکی کن.8/48
وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ وَ سَعَةِ مَا عِنْدَکَ... وَ صِلْ ذَلِکَ بِخَیْرِ الْآخِرَةِ وَ نَعِیمِهَا
و برایم از فضل و فراخی آنچه نزد توست، بیفزا. و آن را به خیر آخرت و نعمت فراوانش پیوسته گردان.28/48
وَ خِرْ لِی فِیما تَقْضِی مِنْهُ
و به من در آنچه از آن برایم حکم می کنی، خیر ده.28/48
وَ أَبْلَیْتَ الْجَمِیلَ فَعَصَیْتُ
و عطای نیکو نمودی، پس نافرمانی کردم.1/49
وَ کَمْ مِنْ ظَنٍّ حَسَنٍ حَقَّقْتَ
و چه بسیار گمان نیکو که به حقیقت پیوستی.12/49
وَ کَمْ مِنْ ظَنٍّ حَسَنٍ حَقَّقْتَ... کُلُّ ذَلِکَ إِنْعَامًا وَ تَطَوُّلًا مِنْکَ
و چه بسیار گمان نیکو که به حقیقت پیوستی. همه آنها نعمت و احسان از جانب توست.13و12/49
لَمْ تَمْنَعْکَ إِسَاءَتِی عَنْ إِتْمَامِ إِحْسَانِکَ
بدکرداری من، تو را از تمام نمودن احسانت بازنداشت.13/49
ص: 1207
أَبَیْتَ یَا مَوْلَایَ إِلَّا إِحْسَانًا وَ امْتِنَانًا...
تو ای مولای من، جز احسان و بخشش کاری نکرده ای.14/49
إِلَهِی أَحْمَدُکَ - وَ أَنْتَ لِلْحَمْدِ أَهْلٌ - عَلَی حُسْنِ صَنِیعِکَ إِلَیَّ
خدای من، تو را سپاس گزارم و تو شایسته سپاسی، بر نیکویی نیکی ات به من.1/51
فَقَدِ اصْطَنَعْتَ عِنْدِی مَا یَعْجِزُ عَنْهُ شُکْرِی
پس تو آنچنان به من نیکی کردی که شکر من از ادای آن عاجز است.1/51
وَ لَوْ لَا إِحْسَانُکَ إِلَیَّ وَ سُبُوغُ نَعْمَائِکَ عَلَیَّ مَا بَلَغْتُ إِحْرَازَ حَظِّی
اگر احسان تو به من و فراوانی نعمت هایت بر من نبود، هیچگاه به بهره خود نمی رسیدم.2/51
وَ لَکِنَّکَ ابْتَدَأْتَنِی بِالْإِحْسَانِ
ولی تو احسانت را در حقّ من آغاز نمودی.2/51
وَ کَمْ مِنْ صَنِیعَةٍ کَرِیمَةٍ لَکَ عِنْدِی
و چه بسیار نیکیِ بزرگ، که برای تو نزد من است!3/51
وَ صَنِیعُکَ لَدَیَّ مَبْرُورٌ
و نیکی ات پیش من پسندیده است.5/51
یَا مَنْ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَی
ای کسی که نیکوترین نام ها برای اوست.7/51
إِلَهِی فَلَا تَحْرِمْنِی خَیْرَ الْآخِرَةِ وَ الْأُولَی لِقِلَّةِ شُکْرِی
خدای من، پس مرا به خاطر سپاس اندکم، از خیر آخرت و دنیا بی بهره نگردان.13/51
عُدْ... بِإِحْسَانِکَ عَلَی إِسَاءَتِی
با احسانت بر بدکرداری ام تلافی کن.4/53
أَسْأَلُکَ مِنْ خَیْرِ کِتَابٍ قَدْ خَلَا
از تو نیکی آنچه نوشته شده و گذشته را درخواست می نمایم.5/54
ص: 1208
ص: 1209
واجب قطعی
وَ یَنْظُرُ کَیْفَ هُمْ فِی... مَنَازِلِ فُرُوضِهِ
و می نگرد آنها در جاهای واجباتش چگونه اند.7/6
وَ لَا تَشْغَلْنِی بِالاِهْتِ-مَامِ عَنْ تَعَاهُدِ فُرُوضِکَ
و مرا به سبب غم و اندوه از رعایت واجبات خود بازمدار.9/7
سُبْحَانَکَ نَحْنُ الْمُضْطَرُّونَ الَّذِینَ أَوْجَبْتَ إِجَابَتَهُمْ
پاک و منزّهی تو! ما درماندگانیم که اجابت آنها را واجب گردانده ای.4/10
فَهَلْ یَنْفَعُنِی، یَا إِلَهِی، إِقْرَارِی عِنْدَکَ بِسُوءِ مَا اکْتَسَبْتُ؟... أَمْ أَوْجَبْتَ لِی فِی مَقَامِی هَذَا سُخْطَکَ؟
ای خدای من آیا نزد تو اقرار به بدی ای که انجام داده ام، مرا سود می دهد؟ یا در جایگاهم خشم خود را بر من قرار داده ای؟6/12
وَ هَبْ لِی مَا یَجِبُ عَلَیَّ لَکَ
و آنچه از تو بر من واجب است، به من ببخش.15/12
وَ إِنْ کُنْتَ تَغْفِرُ لِی حِینَ أَسْتَوْجِبُ مَغْفِرَتَکَ... فَإِنَّ ذَلِکَ غَیْرُ وَاجِبٍ لِی بِاسْتِحْقَاقٍ
و اگر مرا بیامرزی هنگامی که مستوجب آمرزش تو باشم، پس بدرستی که آن از سزاوار بودن من نیست.31/16
وَ اقْضِ عَنِّی کُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِیهِ وَ فَرَضْتَهُ عَلَیَّ لَکَ...
و مرا به انجام آنچه بر من لازم و واجب نموده ای، توفیق ده.6/22
وَ ارْزُقْنِی الْحَقَّ عِنْدَ تَقْصِیرِی فِی الشُّکْرِ لَکَ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَیَّ فِی الْیُسْرِ وَ الْعُسْرِ... حَتَّی أَتَعَرَّفَ مِنْ نَفْسِی رَوْحَ الرِّضَا وَ طُمَأْنِینَةَ النَّفْسِ مِنِّی بِمَا یَجِبُ لَکَ...
ص: 1210
و هنگامی که در شکر به نعمت هایی که در آسانی و سختی به من ارزانی داشته ای کوتاهی نمودم، (اعتراف به) حق را روزی ام فرما، تا نسیم خوشنودی و آرامش خود را نسبت به آنچه (شکر آن) برای تو واجب است، دریابم.11/22
وَ أَلْهِمْنِی عِلْمَ مَا یَجِبُ لَهُمَا عَلَیَّ إِلْهَامًا
و آموختن آنچه را که در حقّ آنان بر من واجب است، به من الهام کن.3/24
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَمَا أَوْجَبْتَ لَنَا الْحَقَّ عَلَی الْخَلْقِ بِسَبَبِهِ
و بر محمّد و خاندانش درود فرست، چنانکه به سبب او برای ما حقّی بر خلق واجب نمودی.4/24
اللَّهُمَّ وَ مَا تَعَدَّیَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ قَوْلٍ... أَوْ قَصَّرَا بِی عَنْهُ مِنْ وَاجِبٍ فَقَدْ وَهَبْتُهُ لَهُمَا
خداوندا و آنچه بر من در سخن گفتن، تعدّی نموده اند یا نسبت به من از واجبی کوتاهی کرده اند، پس آن را به ایشان بخشیدم.9/24
فَهُمَا أَوْجَبُ حَقًّا عَلَیَّ... مِنْ أَنْ أُقَاصَّهُمَا بِعَدْلٍ
پس حقّ ایشان بر من واجب تر از آن است که با عدل از آنان تقاص گیرم.10/24
هَیْهَاتَ... لَا أُدْرِکُ مَا یَجِبُ عَلَیَّ لَهُمَا
هیهات! آنچه برای ایشان بر من واجب است را درنمی یابم.11/24
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی... إِعْطَاءِ مَا یَجِبُ لَهُمْ قَبْلَ السُّوءَالِ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در عطا کردن آنچه برای آنان ضروری است پیش از درخواست آنان، توفیق ده.2/26
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ... أُوجِبُ لَهُمْ مَا أُوجِبُ لِحَامَّتِی
و خداوندا مرا بر آن دار که آنچه را برای خویشانم لازم می دانم، برای آنها لازم بدانم.3/26
ص: 1211
فَاقْبَلْ تَوْبَتِی کَمَا وَعَدْتَ... وَ أَوْجِبْ لِی مَحَبَّتَکَ کَمَا شَرَطْتَ
پس همانگونه که وعده دادی، توبه ام را بپذیر و همان طور که شرط کرده ای، دوستی خود را برایم واجب گردان.15/31
وَ اجْعَلْنَا عِنْدَکَ مِنَ التَّوَّابِینَ الَّذِینَ أَوْجَبْتَ لَهُمْ مَحَبَّتَکَ
و ما را در نزد خود از توبه کنندگانی قرار ده که دوستی ات را برای آنها واجب نموده ای.54/45
وَ لَا تُثْنِی عَلَیَّ بِإِحْیَائِهَا سُنَّةٌ حَاشَا فُرُوضِکَ الَّتِی مَنْ ضَیَّعَهَا هَلَکَ
و نه (عمل) مستحبّی به خاطر زنده ساختنش مرا می ستاید، مگر واجبات تو، که هر که آن را انجام نداد، به هلاکت رسد.17/32
وَ لَسْتُ أَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ بِفَضْلِ نَافِلَةٍ مَعَ کَثِیرِ مَا أَغْفَلْتُ مِنْ وَظَائِفِ فُرُوضِکَ
و من هیچ گاه با فضیلتِ (عمل) مستحبّ به سویت توسّل نمی جویم، با آنکه از بسیاری از شرایط واجبات غفلت نمودم.18/32
اللَّهُمَّ إِنَّ أَحَدًا لَا یَبْلُغُ مِنْ شُکْرِکَ غَایَةً إِلَّا حَصَلَ عَلَیْهِ مِنْ إِحْسَانِکَ مَا یُلْزِمُهُ شُکْرًا
خداوندا همانا کسی به نهایت شکرگزاری ات نمی رسد، مگر آنکه از احسان تو چیزی به دست آورد که او را شکر (دیگری) لازم آید.1/37
وَ تُثِیبُ عَلَی قَلِیلِ مَا تُطَاعُ فِیهِ حَتَّی کَأَنَّ شُکْرَ عِبَادِکَ الَّذِی أَوْجَبْتَ عَلَیْهِ ثَوَابَهُمْ... أَمْرٌ مَلَکُوا اسْتِطَاعَةَ الِامْتِنَاعِ مِنْهُ دُونَکَ فَکَافَیْتَهُمْ
و بر اندکْ طاعتی که از تو شود، پاداش می دهی. تا اینکه گویا شکرگزاری بندگانت - که پاداش آنها را لازم گرداندی - کاری است که آنان بدون تو، توانایی خودداری از آن را داشتند. پس از این رو آنها را مزد داده ای.6/37
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ... مِنْ حَقِّ ذِی حَقٍّ لَزِمَنِی لِمُوءْمِنٍ فَلَمْ أُوَفِّرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از حقِّ حقدار مؤمنی که بر من لازم گردانده بودی، پس آن را به تمامی ادا نکردم.1/38
وَ اجْعَلْ نَدَامَتِی عَلَی مَا وَقَعْتُ فِیهِ مِنَ الزَّلَّاتِ... تَوْبَةً تُوجِبُ لِی مَحَبَّتَکَ
ص: 1212
و پشیمانی ام را از لغزش هایی که به آن دچار شدم، توبه ای قرار ده که دوستی تو را نسبت به من لازم گردانَد.3/38
ثُمَّ قِنِی مَا یُوجِبُ لَهُ حُکْمُکَ
سپس مرا از آنچه حکم تو را واجب می گرداند، نگهدار.5/39
وَ قِفْنَا فِیهِ عَلَی مَوَاقِیتِ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ بِحُدُودِهَا الَّتِی حَدَّدْتَ، وَ فُرُوضِهَا الَّتِی فَرَضْتَ
و ما را در آن بر اوقات نمازهای پنجگانه، با حدودش که مشخص نمودی و واجباتش که واجب کردی، آگاه فرما.8/44
وَ أَوْجِبْ لَنَا فِیهِ مَا أَوْجَبْتَ لِأَهْلِ الْمُبَالَغَةِ فِی طَاعَتِکَ
و برای ما در این (ماه)، آنچه برای کوشش گران در طاعتت لازم کرده ای، لازم گردان.12/44
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ جَعَلْتَ مِنْ... خَصَائِصِ تِلْکَ الْفُرُوضِ شَهْرَ رَمَضَانَ...
خداوندا و تو از واجبات مخصوصه، ماه رمضان را قرار دادی.20/45
وَ فَرَضْتَ فِیهِ مِنَ الصِّیَامِ
و روزه را در آن واجب کردی.20/45
فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ... لَزِمَنَا لَهُ الذِّمَامُ الْمَ-حْفُوظُ
پس آن را وداع می گوییم، وداع از کسی که بر ما لازم است برای او پیمان نگه داریم.23/45
اللَّهُمَّ وَ مَنْ... تَقَرَّبَ إِلَیْکَ بِقُرْبَةٍ أَوْجَبَتْ رِضَاکَ لَهُ... فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ
خداوندا و هر کس به وسیله عمل تقرب آوری به سوی تو تقرب جسته، که خوشنودی تو را برای او لازم گردانده؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش.50/45
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُوجِبُ بِکَرَمِکَ الْمَزِیدَ بِوُفُورِهِ
سپاس برای توست. سپاسی که با بسیاری اش به همراه کرمت، فراوانی (نعمت) را لازم گردانَد.48و36/47
ص: 1213
وَ افْتَرَضْتَ طَاعَتَهُ
و فرمانبری او را واجب گرداندی.60/47
...حَتَّی عَادَ صِفْوَتُکَ وَ خُلَفَاوءُکَ مَغْلُوبِینَ... یَرَوْنَ... فَرَائِضَکَ مُحَرَّفَةً عَنْ جِهَاتِ أَشْرَاعِکَ
...تا اینکه برگزیدگان و جانشینان تو، مغلوب شده، می بینند واجباتت از جهاتی که قانون نهاده ای، تحریف شده است.9/48
وَ اجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ... التَّصْدِیقِ بِرَسُولِکَ، وَ الْأَئِمَّةِ الَّذِینَ حَتَمْتَ طَاعَتَهُمْ
و مرا از باورداران به پیامبرت و امامانی که اطاعتشان را واجب نمودی، قرار ده.12/48
إِلَهِی أَسْأَلُکَ بِحَقِّکَ الْوَاجِبِ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِکَ... أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
خدای من، به آن حقّ واجب خود که بر همه آفریدگانت داری، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی.10/52
واداشتن گماشتن
وادی درّه
وارفتگی سستی
واقعه پیشامد
وَ لَا تُخَلِّ فِی ذَلِکَ بَیْنَ نُفُوسِنَا وَ اخْتِیَارِهَا
و در آنگاه، نفوس ما را به اختیار خود وامگذار.4/9
اللَّهُمَّ لَا تَدَعْ خَصْلَةً تُعَابُ مِنِّی إِلَّا أَصْلَحْتَهَا
خداوندا مرا در خصلتی عیبناک وانگذار، مگر آنکه اصلاحش نمایی.6/20
اللَّهُمَّ لَا تَدَعْ... عَائِبَةً أُوَنَّبُ بِهَا إِلَّا حَسَّنْتَهَا
خداوندا مرا در عیبی که بدان سرزنش شوم وامگذار، مگر آنکه نیکویش گردانی.6/20
اللَّهُمَّ لَا تَدَعْ... أُکْرُومَةً فِیَّ نَاقِصَةً إِلَّا أَتْمَمْتَهَا
خداوندا مرا در خوی پسندیده ای که در من ناقص باشد وامگذار، مگر آنکه کاملش فرمایی.6/20
ص: 1214
وَ أَکْمِلْ ذَلِکَ لِی بِدَوَامِ الطَّاعَةِ... وَ رَفْضِ أَهْلِ الْبِدَعِ
و این (اوصاف) را برای من با اطاعت همیشگی و فروگذاردن اهل بدعت، کامل گردان.10/20
وَ لَا تَکِلْنِی إِلَی خَلْقِکَ
و مرا به خلقت وانگذار.2/22
وَ انْظُرْ لِی فِی جَمِیعِ أُمُورِی، فَإِنَّکَ إِنْ وَکَلْتَنِی إِلَی نَفْسِی عَجَزْتُ عَنْهَا وَ لَمْ أُقِمْ مَا فِیهِ مَصْلَحَتُهَا
و در تمام کارهایم به (سود) من نظر فرما. که اگر مرا به خود واگذاری، از انجام آن عاجزم و آنچه را مصلحت من در آن است، انجام ندهم.3/22
وَ إِنْ وَکَلْتَنِی إِلَی خَلْقِکَ تَجَهَّمُونِی
و اگر مرا به آفریدگانت واگذاری، با من ترش رویی کنند.3/22
وَ لَوْ تَکِلْنِی یَا رَبِّ فِی تِلْکَ الْحَالَاتِ إِلَی حَوْلِی... لَکَانَ الْحَوْلُ عَنِّی مُعْتَزِلًا
و ای پروردگار من، اگر مرا در آن احوال به توانایی خودم وامی گذاردی؛ همانا توان از من کناره می گرفت.25/32
وَ لَا تُرْسِلْنِی مِنْ یَدِکَ إِرْسَالَ مَنْ لَا خَیْرَ فِیهِ
و مرا از نزد خود رها نکن همانند رها کردن کسی که در او خیری نیست.103/47
لَا تَکِلْنِی إِلَی حَوْلِی وَ قُوَّتِی دُونَ حَوْلِکَ وَ قُوَّتِکَ
مرا به توانایی و نیروی خودم بدون توانایی و نیروی خودت وامگذار.113/47
وَ تُبْ عَلَیَّ تَوْبَةً نَصُوحًا لَا تُبْقِ مَعَهَا ذُنُوبًا صَغِیرَةً وَ لَا کَبِیرَةً، وَ لَا تَذَرْ مَعَهَا عَلَانِیَةً وَ لَا سَرِیرَةً
و توبه ام ده، به توبه خالصی که با آن گناهان کوچک و بزرگ را باقی نگذاشته و با آن (گناهان) آشکار و نهان را وانگذاری.126/47
والا بلند
والدین پدر و مادر
برتری بخشیدن به والدین و احسان خدا به آنها
ص: 1215
وَ اخْصُصِ اللَّهُمَّ وَالِدَیَّ بِالْکَرَامَةِ لَدَیْکَ
و خداوندا، پدر و مادر مرا به کرامتِ نزد خود اختصاص ده.2/24
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَلْهِمْنِی عِلْمَ مَا یَجِبُ لَهُمَا عَلَیَّ إِلْهَامًا، وَ اجْمَعْ لِی عِلْمَ ذَلِکَ کُلِّهِ تَمَامًا، ثُمَّ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا تُلْهِمُنِی مِنْهُ، وَ وَفِّقْنِی لِلنُّفُوذِ فِیما تُبَصِّرُنِی مِنْ عِلْمِهِ حَتَّی لَا یَفُوتَنِی اسْتِعْمَالُ شَیْءٍ عَلَّمْتَنِیهِ، وَ لَا تَثْقُلَ أَرْکَانِی عَنِ الْحَفُوفِ فِیما أَلْهَمْتَنِیهِ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و آموختن آنچه را که در حقّ آنان بر من واجب است، به من الهام کن و دانستن همه آن را به طور کامل برای من فراهم نما. آنگاه مرا به آنچه به من الهام می کنی، وادار. و مرا برای انجام آنچه به دانستنش بینایم می کنی، توفیق ده. تا انجام دادن آنچه به من آموختی، از دستم نرود و اعضایم از انجامِ آنچه آن را به من الهام فرموده ای، سنگین نشود. 3/24
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی أَهَابُهُمَا هَیْبَةَ السُّلْطَانِ الْعَسُوفِ، وَ أَبَرُّهُمَا بِرَّ الْأُمِّ الرَّؤُوفِ، وَ اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ، وَ أَثْلَجَ لِصَدْرِی مِنْ شَرْبَةِ الظَّمْآنِ حَتَّی أُوثِرَ عَلَی هَوَایَ هَوَاهُمَا، وَ أُقَدِّمَ عَلَی
رِضَایَ رِضَاهُمَا وَ أَسْتَکْثِرَ بِرَّهُمَا بِی وَ إِنْ قَلَّ، وَ أَسْتَقِلَّ بِرِّی بِهِمَا وَ إِنْ کَثُرَ
خداوندا مرا چنان گردان که از هر دو (پدر و مادرم) همچون ترس از پادشاه خودکامه، بیمناک باشم. و با آن دو همانند نیکیِ مادری مهربان، نیکی کنم. و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را در نظرم، از خوابِ خواب آلوده، خوش تر و برای سینه ام از نوشیدن تشنه کام، مطبوع تر قرار ده. تا میل ایشان را بر میل خود برتری دهم و خوشنودی آنان را بر خوشنودی خود مقدّم اندازم و نیکی ایشان را درباره خود - اگرچه اندک باشد - بسیار شمارم و نیکی خود را درباره ایشان - اگرچه بسیار باشد - اندک بدانم.5/24
اللَّهُمَّ خَفِّضْ لَهُمَا صَوْتِی، وَ أَطِبْ لَهُمَا کَلَامِی، وَ أَلِنْ لَهُمَا عَرِیکَتِی، وَ اعْطِفْ عَلَیْهِمَا قَلْبِی، وَ صَیِّرْنِی بِهِمَا رَفِیقًا، وَ عَلَیْهِمَا شَفِیقًا
خداوندا، صدایم را برای ایشان آهسته ساز. و سخنم را با آنها خوشایند فرما و خویم را برایشان نرم نما و دلم را بر آن دو مهربان گردان و مرا با آنان دوست و برایشان دلسوز فرما.6/24
اللَّهُمَّ اشْکُرْ لَهُمَا تَرْبِیَتِی، وَ أَثِبْهُمَا عَلَی تَکْرِمَتِی، وَ احْفَظْ لَهُمَا مَا حَفِظَاهُ مِنِّی فِی صِغَرِی
خداوندا از آنان به پاس پرورش دادن من، قدردانی کن و آنها را بر گرامی داشتنم، پاداش ده و آنچه در کودکی ام از من نگهداری کردند، برای
ص: 1216
ایشان نگهدار.7/24
اللَّهُمَّ وَ مَا مَسَّهُمَا مِنِّی مِنْ أَذًی، أَوْ خَلَصَ إِلَیْهِمَا عَنِّی مِنْ مَکْرُوهٍ، أَوْ ضَاعَ قِبَلِی لَهُمَا مِنْ حَقٍّ فَاجْعَلْهُ حِطَّةً لِذُنُوبِهِمَا، وَ عُلُوًّا فِی دَرَجَاتِهِمَا، وَ زِیَادَةً فِی حَسَنَاتِهِمَا
خداوندا و هر آزاری که از من به آنان رسیده یا ناخوشایندی که از من به ایشان رخ داده یا حقّی از آنها نزد من ضایع شده، پس آن را سبب ریزش گناهانشان و بلندی درجات ایشان و افزایش نیکی هایشان قرار ده.8/24
اللَّهُمَّ وَ مَا تَعَدَّیَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ قَوْلٍ، أَوْ أَسْرَفَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ فِعْلٍ، أَوْ ضَیَّعَاهُ لِی مِنْ حَقٍّ، أَوْ قَصَّرَا بِی عَنْهُ مِنْ وَاجِبٍ فَقَدْ وَهَبْتُهُ لَهُمَا، وَ جُدْتُ بِهِ عَلَیْهِمَا، وَ رَغِبْتُ إِلَیْکَ فِی وَضْعِ تَبِعَتِهِ عَنْهُمَا، فَإِنِّی لَا أَتَّهِمُهُمَا عَلَی نَفْسِی، وَ لَا أَسْتَبْطِئُهُمَا فِی بِرِّی، وَ لَا أَکْرَهُ مَا تَوَلَّیَاهُ مِنْ أَمْرِی یَا رَبِّ
خداوندا و آنچه بر من در سخن گفتن، تعدّی نموده اند یا بر من در کردار، زیاده روی کرده اند یا حقّی را از من ضایع ساخته اند یا نسبت به من از واجبی کوتاهی نموده اند، پس آن را به ایشان بخشیدم و به آنان ارزانی داشتم و از تو می خواهم، گرفتاری را از آنها برداری. زیرا آنان را نسبت به خودم، متّهم نمی دانم. آنان را در نیکی به خودم، سهل انگار نمی شمارم و از آنچه درباره من به عهده گرفتند، ناراضی نیستم. ای پروردگار من.9/24
فَهُمَا أَوْجَبُ حَقًّا عَلَیَّ، وَ أَقْدَمُ إِحْسَانًا إِلَیَّ، وَ أَعْظَمُ
مِنَّةً لَدَیَّ مِنْ أَنْ أُقَاصَّهُمَا بِعَدْلٍ، أَوْ أُجَازِیَهُمَا عَلَی مِثْلٍ، أَیْنَ إِذًا یَا إِلَهِی طُولُ شُغْلِهِمَا بِتَرْبِیَتِی؟! وَ أَیْنَ شِدَّةُ تَعَبِهِمَا فِی حِرَاسَتِی؟! وَ أَیْنَ إِقْتَارُهُمَا عَلَی أَنْفُسِهِمَا لِلتَّوْسِعَةِ عَلَیَّ؟!
پس حقّ ایشان بر من واجب تر، و احسانشان به من دیرینه تر، و نعمتشان نزد من بزرگ تر از آن است که با عدل از آنان تقاص گیرم یا بر آنان مثل خودشان، کیفر دهم. ای خدای من، در این هنگام کجاست درازی کار آنها، در پرورش دادن من؟ و سختی هایی که در نگهداری من کشیده اند چه می شود؟ و تنگی هایی که برای گشایش من بر خود گرفته اند، چه می شود؟10/24
وَ أَعِنِّی یَا خَیْرَ مَنِ اسْتُعِینَ بِهِ، وَ وَفِّقْنِی یَا أَهْدَی مَنْ رُغِبَ إِلَیْهِ، وَ لَا تَجْعَلْنِی فِی أَهْلِ الْعُقُوقِ لِلْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ
و مرا یاری ده، ای بهترین کسی که به وسیله او یاری خواسته شده. و مرا توفیق ده، ای راهنماترین کسی که به او رغبت شده. و مرا در زمره عاق شدگان پدران و مادران قرار نده.11/24
وَ هَبْ لِیَ الْعَافِیَةَ مِنْ دَیْنٍ تُخْلِقُ بِهِ وَجْهِی، وَ یَحَارُ فِیهِ ذِهْنِی، وَ یَتَشَعَّبُ لَهُ فِکْرِی، وَ یَطُولُ بِمُمَارَسَتِهِ شُغْلِی
و مرا معاف دار، از وامی که با آن آبرویم را
ص: 1217
ببری و ذهنم در آن سرگردان شود و فکرم برای آن پریشان گردد و کارم در چاره آن طول کشد.1/30
وَ أَعُوذُ بِکَ، یَا رَبِّ، مِنْ هَمِّ الدَّیْنِ وَ فِکْرِهِ، وَ شُغْلِ الدَّیْنِ وَ سَهَرِهِ... وَ أَسْتَجِیرُ بِکَ، یَا رَبِّ، مِنْ ذِلَّتِهِ فِی الْحَیَاةِ، وَ مِنْ تَبِعَتِهِ بَعْدَ الْوَفَاةِ
و به تو پناه می برم - ای پروردگارم - از اندوه و اندیشه وام و از کار قرض و بی خوابی اش. و پناه از تو می جویم - ای پروردگار من - از خواری آن در زندگی و از پیامد آن پس از مرگ.2/30
مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا کَثِیرَةً
کیست آنکه به خدا وام دهد، وامی نیکو. که خدا آن را برایش به چندین و چند برابر افزون نماید؟13/45
وَ الَّذِینَ لَا تَدْخُلُهُمْ... إِعْیَاءٌ مِنْ لُغُوبٍ وَ لَا فُتُورٌ...
و همانها که از خستگیِ زیاد، وامانده و سست نمی گردند...7/3
اللَّهُمَّ وَ امْزُجْ مِیَاهَهُمْ بِالْوَبَاءِ
خداوندا و آب هایشان را به وبا درآمیز.12/27
وبال تبعات
وثوق اعتماد
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ أَمِینِکَ عَلَی وَحْیِکَ
خداوندا بر محمّد - امین وحیت - درود فرست.3/2
جِبْرِیلُ الْأَمِینُ عَلَی وَحْیِکَ
جبرئیل امین وحی توست.4/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ الْمُوءْتَمَنِینَ عَلَی وَحْیِکَ
ص: 1218
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و آنها که بر وحی تو امانت دارند.10/3
وَ اجْعَلْ مَا صَرَّحْتَ بِهِ مِنْ عِدَتِکَ فِی وَحْیِکَ... قَاطِعًا لِاهْتِ-مَامِنَا بِالرِّزْقِ الَّذِی تَکَفَّلْتَ بِهِ...
و وعده های آشکاری را که در وحی خود بیان نموده ای، موجب قطع اهتمام ما به روزی ای که خود کفالت کرده ای قرار ده.3/29
وَ جَعَلْتَهُ... وَحْیًا أَنْزَلْتَهُ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَنْزِیلًا
و آن را وحیی قرار دادی که بر پیامبرت محمّد - که درودهای تو بر او و خاندانش باد - به تدریج نازل فرمودی.2و1/42
وَ جَعَلْتَ عَلَی ذَلِکَ الْبَابِ دَلِیلًا مِنْ وَحْیِکَ لِئَلَّا یَضِلُّوا عَنْهُ
و بر آن درْ از وحی خود، راهنمایی قرار داده ای تا از آن گمراه نشوند.10/45
وَ هَذَا یَوْمٌ حَادِثٌ جَدِیدٌ... إِنْ أَحْسَنَّا وَدَّعَنَا بِحَمْدٍ
و این روزی نو و تازه است. اگر نیکی کردیم، با سپاس ما را بدرود گوید.12/6
فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ عَزَّ فِرَاقُهُ عَلَیْنَا
پس آن را وداع می گوییم، وداع از کسی که فراقش بر ما دشوار است.23/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ مُوَدَّعٍ بَرَمًا وَ لَا مَتْرُوکٍ صِیَامُهُ سَأَمًا
درود بر تو. نه آنکه وداع با او از روی دلتنگی باشد. و نه آنکه ترک روزه اش از سر ملالت باشد.37/45
ورع پرهیزکاری
یَا إِلَهِی لَوْ... قُمْتُ لَکَ حَتَّی تَتَنَشَّرَ قَدَمَایَ... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر آنقدر در برابر تو بایستم تا پاهایم ورم کند، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
ص: 1219
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا... نَصِیرُ بِهِ فِی نَظْمِ الشُّهَدَاءِ بِسُیُوفِ أَعْدَائِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که با آن در ردیف کشته شدگان به شمشیرهای دشمنانش درآییم.30و27/1
وَ یَسِّرْ لِی مَا أَحْلَلْتَ بِی
و آنچه بر من وارد نموده ای، برایم آسان کن.6/15
اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْ لَهُ فِی قُلُوبِنَا مَدْخَلًا
خداوندا برای او در دل های ما راه ورودی قرار نده.6/17
وَ اجْعَلْ... فِی مَرْضَاتِکَ مَدْخَلِی
و ورود مرا در خوشنودی ات قرار ده.11/21
وَ أَعْدَدْتَ ثَوَابَهُمْ قَبْلَ أَنْ یُفِیضُوا فِی طَاعَتِکَ
و پاداششان را آماده نموده ای، پیش از آنکه در طاعتت وارد شوند.7/37
وَ أَوْرِدْنِی مَشَارِعَ رَحْمَتِکَ
و مرا در آبشخورهای رحمتت درآور.1/41
وَ أَوْرِدْنَا حَوْضَهُ
و به حوض او واردمان کن.20/42
تُوبُوا إِلَی اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا عَسَی رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ وَ یُدْخِلَکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ
به سوی خدا توبه کنید. توبه خالص. امید است که پروردگارتان بدی هایتان را از شما بزداید و شما را به بهشت هایی داخل کند که نهرها از زیر آن جاری است.10/45
فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ ذَلِکَ الْمَنْزِلِ بَعْدَ فَتْحِ الْبَابِ وَ إِقَامَةِ الدَّلِیلِ
پس - بعد از گشودن درْ و به پا داشتن راهنما - عذر آنکه از ورود به آن منزل غفلت نماید چیست؟!11/45
ص: 1220
إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ
همانا کسانی که از عبادت من کبر می ورزند، به زودی با خواری داخل جهنّم خواهند شد.15/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ کَمَا وَفَدْتَ عَلَیْنَا بِالْبَرَکَاتِ
درود بر تو همان طور که با برکت ها بر ما وارد شدی.36/45
فَجَعَلْتَهُ مِمَّنْ... أَدْخَلْتَهُ فِی حِزْبِکَ
پس او را از کسانی قرار دادی، که در حزب خود واردش کردی.67/47
وَ وَافِ بِی عَرْصَةَ الْأَوَّلِینَ
و مرا در میان جایگاه (رستاخیز) پیشینیان درآور.127/47
وَ أَبَیْتُ إِلَّا تَقَحُّمًا لِحُرُمَاتِکَ
و من جز وارد شدن در حرام های تو کاری نداشته ام.14/49
أَنْتَ الَّذِی... لَمْ یُوَازِرْکَ فِی أَمْرِکَ وَزِیرٌ
تویی آنکه در کارت، وزیری تو را کمک نکرده است.14/47
وسط میان
وسعت فراخی
وسیله سبب
وَ اجْعَلِ الْقُرْآنَ... مِنْ نَزَغَاتِ الشَّیْطَانِ وَ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ حَارِسًا
و قرآن را نگهبان ما از وسوسه های شیطان و از اندیشه های بد قرار ده.10/42
وَ احْجُبْ بِهِ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ عَنْ صِحَّةِ ضَمَائِرِنَا
و با آن (قرآن)، خاطره های وسوسه انگیز را از درون سالم ما بازدار.11/42
أَشْکُو إِلَیْکَ یَا إِلَهِی... وَسْوَسَةَ نَفْسِی
ص: 1221
ای خدای من، از وسوسه های نفسم، به تو شکایت می کنم.10/51
وصول رسیدن
وَ هَاجَرَ إِلَی... مَحَلِّ النَّأْیِ عَنْ مَوْطِنِ رَحْلِهِ
و از جایگاه اقامتش، به محل دور هجرت نمود.16/2
اللَّهُمَّ... لَا تُوطِنَنَّ لَهُ فِیما لَدَیْنَا مَنْزِلًا
خداوندا او را در آنچه نزد ماست، منزل نده.6/17
یَا نَافِذَ الْعِدَةِ
ای به انجام رساننده وعده.26/2
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... الَّذِینَ عَلَی أَرْجَائِهَا إِذَا نَزَلَ الْأَمْرُ بِتَ-مَامِ وَعْدِکَ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگانی که بر اطراف آن آسمان هایند، آنگاه که فرمان تمام شدن وعده ات نازل شود.12و11و10/3
وَ عَرِّفْهُ عَمَّا قَلِیلٍ مَا أَوْعَدْتَ الظَّالِمِینَ
و آنچه ستمگران را به آن تهدید نمودی، بر او بنما.12/14
اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ... مِنَ الثِّقَةِ بِأَمَانِیِّهِ وَ مَوَاعِیدِهِ
خداوندا ما از اطمینان به آرزوهای او و وعده هایش به تو پناه می بریم.1/17
فَأَنْجِزْ لِی مَا وَعَدْتَنِی
پس آنچه به من وعده دادی، انجام ده.7/21
إِنْ وَعَدَنَا کَذَبَنَا
اگر ما را وعده دهد، به ما دروغ گوید.7/25
وَ اجْعَلْ مَا صَرَّحْتَ بِهِ مِنْ عِدَتِکَ فِی وَحْیِکَ... قَاطِعًا لِاهْتِ-مَامِنَا بِالرِّزْقِ الَّذِی تَکَفَّلْتَ بِهِ...
ص: 1222
و وعده های آشکاری را که در وحی خود بیان نموده ای، موجب قطع اهتمام ما به روزی ای که خود کفالت کرده ای قرار ده.3/29
وَ فِی السَّمَاءِ رِزْقُکُمْ وَ مَا تُوعَدُونَ
و روزی شما و آنچه به آن وعده داده می شوید، در آسمان است.4/29
اللَّهُمَّ فَهَا أَنَا ذَا قَدْ جِئْتُکَ... مُتَنَجِّزًا وَعْدَکَ فِیما وَعَدْتَ بِهِ مِنَ الْإِجَابَةِ
خداوندا، اکنون این من هستم که به نزد تو آمده ام، در حالی که وفا به وعده ای را که پیرامون اجابت داده ای، خواستارم.11/31
أَشْکُو إِلَیْکَ یَا إِلَهِی ضَعْفَ نَفْسِی عَنِ الْمُسَارَعَةِ فِیما وَعَدْتَهُ أَوْلِیَاءَکَ
ای خدای من، از ناتوانی نفْسم در شتافتن به آنچه به دوستانت نوید داده ای، به تو شکایت می کنم.10/51
قَدْ أَوْقَفْتُ نَفْسِی... مَوْقِفَ... الْمُسْتَخِفِّینَ بِوَعْدِکَ
خود را در جایگاه سبک شمارندگان وعده تو، واداشته ام.2/53
وَ عَرِّفْهُ فِی أَهْلِهِ الطَّاهِرِینَ وَ أُمَّتِهِ الْمُوءْمِنِینَ مِنْ حُسْنِ الشَّفَاعَةِ أَجَلَّ مَا وَعَدْتَهُ
و او را از شفاعت نیکو درباره خانواده پاکش و مؤمنان امّتش، بیش از آنچه به او وعده داده ای، آگاه کن.25/2
سُبْحَانَکَ نَحْنُ... أَهْلُ السُّوءِ الَّذِینَ وَعَدْتَ الْکَشْفَ عَنْهُمْ
پاک و منزّهی تو! ما گرفتارانیم که رفع گرفتاری آنها را وعده داده ای.4/10
وَ یَا مَنْ وَعَدَهُمْ عَلَی نَفْسِهِ بِتَفَضُّلِهِ حُسْنَ الْجَزَاءِ
و ای آنکه ایشان را به فضل خود، پاداش نیک وعده داده است.10/12
وَ ارْزُقْنِی... شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ
ص: 1223
روزی ام فرما.9/22
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا... شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ
خداوندا شوقِ پاداشِ وعده داده شده را روزی ما گردان.53/45
فَاقْبَلْ تَوْبَتِی کَمَا وَعَدْتَ
پس همانگونه که وعده دادی، توبه ام را بپذیر.15/31
وَ حَثَثْتَ عَلَی الدُّعَاءِ، وَ وَعَدْتَ الْإِجَابَةَ
و بر دعا ترغیب نمودی و اجابت را نوید دادی.29/31
وَ عَرِّفْنِی مَا وَعَدْتَ مِنْ إِجَابَةِ الْمُضْطَرِّینَ
و اجابتی که بیچارگان را وعده داده ای، به من بشناسان.12/14
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ... تَوَعَّدْتَ بِهَا مَنْ صَدَفَ عَنْ رِضَاکَ
خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با آن هر که را از خوشنودی تو دوری گزید، وعده عذاب داده ای.29/32
وَ أَهِّلْنَا فِیهِ لِمَا وَعَدْتَ أَوْلِیَاءَکَ مِنْ کَرَامَتِکَ
و ما را در این (ماه) به کرامت خود که به دوستانت وعده داده ای، سزاوار نما.12/44
وعظ پند
یَا وَافِیَ الْقَوْلِ
ای وفاکننده گفتار.26/2
فَأَنْجِزْ لِی مَا وَعَدْتَنِی
پس آنچه به من وعده دادی، انجام ده.7/21
وَ أَقْسَمْتَ وَ قَسَمُکَ الْأَبَرُّ الْأَوْفَی
و سوگند یاد کردی و سوگند تو محقّق ترین و وفاشده ترین است.4/29
اللَّهُمَّ فَهَا أَنَا ذَا قَدْ جِئْتُکَ... مُتَنَجِّزًا وَعْدَکَ فِیما وَعَدْتَ بِهِ مِنَ الْإِجَابَةِ
ص: 1224
خداوندا، اکنون این من هستم که به نزد تو آمده ام، در حالی که وفا به وعده ای را که پیرامون اجابت داده ای، خواستارم.11/31
اللَّهُمَّ وَ إِنَّهُ لَا وَفَاءَ لِی بِالتَّوْبَةِ إِلَّا بِعِصْمَتِکَ
خداوندا مرا جز به نگهداری تو، وفای به توبه نیست.19/31
وَ تَوَحَّدْنِی بِمَا تَتَوَحَّدُ بِهِ مَنْ وَفَی بِعَهْدِکَ
و تو خود به تنهایی به من نیکی کن، همانگونه که نیکی می کنی با کسی که به عهد تو وفا کرده.88/47
وفور فراوانی
وَ أَلْبِسْنِی زِینَةَ الْمُتَّقِینَ، فِی... سُکُونِ الرِّیحِ
و زیور پرهیزکاران را در وقار، به من بپوشان.10/20
وقت زمان
وَ اقْبِضْنِی بِلُطْفِکَ عَنِ التَّبْذِیرِ
و مرا - به لطف خود - از ولخرجی باز دار.3/30
ولد فرزند
اللَّهُمَّ فَأَوْزِعْ لِوَلِیِّکَ شُکْرَ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیْهِ، وَ أَوْزِعْنَا مِثْلَهُ فِیهِ، وَ آتِهِ مِنْ لَدُنْکَ سُلْطَانًا نَصِیرًا، وَ افْتَحْ لَهُ فَتْحًا یَسِیرًا، وَ أَعِنْهُ بِرُکْنِکَ الْأَعَزِّ، وَ اشْدُدْ أَزْرَهُ، وَ قَوِّ عَضُدَهُ، وَ رَاعِهِ بِعَیْنِکَ، وَ احْمِهِ بِحِفْظِکَ وَ انْصُرْهُ بِمَلَائِکَتِکَ، وَ امْدُدْهُ بِجُنْدِکَ الْأَغْلَبِ
خداوندا، پس به ولیّ خود، شکرِ آنچه را که به او نعمت داده ای، الهام فرما و مانند آن (شکر) را در نعمت، به ما الهام نما و او را از جانب خود، سلطنتی پیروزمند عطا فرما و برای او پیروزی به آسانی بگشای و او را به تواناترین تکیه گاه (نیروی) خود، یاری فرما و پشتش را محکم ساز و بازویش را قوّت ده و تحت نظر خود، از او نگهداری کن و با حفظ خویش، او را پشتیبانی کن و با فرشتگانت
ص: 1225
یاری اش نما و با چیره ترین لشکرت، به او کمک رسان.61/47
وَ أَقِمْ بِهِ کِتَابَکَ وَ حُدُودَکَ وَ شَرَائِعَکَ وَ سُنَنَ رَسُولِکَ، صَلَوَاتُکَ اللَّهُمَّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، وَ أَحْیِ بِهِ مَا أَمَاتَهُ الظَّالِمُونَ مِنْ مَعَالِمِ دِینِکَ، وَ اجْلُ بِهِ صَدَاءَ الْجَوْرِ عَنْ طَرِیقَتِکَ، وَ أَبِنْ بِهِ الضَّرَّاءَ مِنْ سَبِیلِکَ، وَ أَزِلْ بِهِ النَّاکِبِینَ عَنْ صِرَاطِکَ، وَ امْحَقْ بِهِ بُغَاةَ قَصْدِکَ عِوَجًا
و کتاب خود و احکامت و قوانینت و روش های پیامبرت را - خداوندا درودهایت بر او و خاندانش باد - به وسیله او به پا دار و با او آنچه ستمگران از نشانه های دینت محو می کنند را زنده گردان و با او زنگار ستم را از راهت بزدای و به سبب او سختی را از راهت دور کن و به وسیله او منحرفان را از راهت بیرون کن و به وسیله او آنان که می خواهند راه راست تو را کج کنند، نابود گردان.62/47
وَ أَلِنْ جَانِبَهُ لِأَوْلِیَائِکَ، وَ ابْسُطْ یَدَهُ عَلَی أَعْدَائِکَ
و خوی او را برای دوستانت نرم فرما و دستش را بر دشمنانت بگستر.63/47
وَ هَبْ لَنَا رَأْفَتَهُ، وَ رَحْمَتَهُ وَ تَعَطُّفَهُ وَ تَحَنُّنَهُ
و محبّت و رحمت و عطوفت و دلسوزی او را به ما روا دار.63/47
وهم اندیشه
وهن سستی
اللَّهُمَّ وَ اهْزِمْ جُنْدَهُ
خداوندا و لشکرش را شکست ده.13/17
ویژگی ها صفات
ص: 1226
ص: 1227
وَ هَاجَرَ إِلَی بِلَادِ الْغُربَةِ
و به شهرهای غربت هجرت نمود.16/2
الَّذِینَ هَجَرَتْهُمْ الْعَشَائِرُ إِذْ تَعَلَّقُوا بِعُرْوَتِهِ
آنان که چون به دسته آن حضرت آویختند، قبیله هایشان از آنها دوری نمودند.6/4
وَ اشْکُرْهُمْ عَلَی هَجْرِهِمْ فِیکَ دِیَارَ قَوْمِهِمْ
و ایشان را به خاطر آنکه در راه تو از شهرهای خویشانشان هجرت کردند، پاداش عنایت کن.8/4
وَفِّقْنَا... لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ، وَ هِجْرَانِ الشَّرِّ... وَ مُجَانَبَةِ الْبِدَعِ
ما را برای انجام نیکی و ترک بدی و ترک بدعت ها، توفیق ده.18/6
وَ سَدِّدْنِی لِأَنْ... أَجْزِیَ مَنْ هَجَرَنِی بِالْبِرِّ
و مرا توفیق ده تا آنکه از من دوری کرده را به نیکی جزا دهم.9/20
لَکَ یَا رَبِّ... عَهْدِی أَنْ أَهْجُرَ جَمِیعَ مَعَاصِیکَ
ای پروردگار من، با تو عهد می بندم، از همه نافرمانی های تو، دوری گزینم.16/31
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ... مِنْ کُلِّ إِثْمٍ عَرَضَ لِی فَلَمْ أَهْجُرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از هر گناهی که برایم پیش آمد، پس از آن دوری نکردم.1/38
وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نُرَاجِعَ مَنْ هَاجَرَنَا
ما را در آن ماه توفیق ده، که به کسی که از ما دوری نموده، بازگردیم.10/44
هجوم حمله
ص: 1228
هدایت راهنمایی
وَ لَا تَجْعَلْنِی لِلْبَلَاءِ غَرَضًا
و مرا هدف بلا نگردان.16/48
وَ کَمْ مِنْ حَاسِدٍ قَدْ... جَعَلَ عِرْضِی غَرَضًا لِمَرَامِیهِ
و چه بسیار حسودی که آبروی مرا هدف تیرهای خود قرار داد.9/49
هدیه ارمغان
هراس ترس
ثُمَّ فَضَّلَ لَیْلَةً وَاحِدَةً مِنْ لَیَالِیهِ عَلَی لَیَالِی أَلْفِ شَهْرٍ
آنگاه یک شب از شب های آن را بر شب های هزار ماه برتری داد.5/44
وَ أَجْلَلْتَ فِیهِ مِنْ لَیْلَةِ الْقَدْرِ (الَّتِی هِیَ) خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
و شب قدر را که از هزار ماه بهتر است، در آن بزرگ داشتی.20/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی لَیْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِی هِیَ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
درود بر تو و بر شب قدر که بهتر است از هزار ماه.40/45
ثُمَّ تَدْعُو بِمَا بَدَا لَکَ، وَ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَلْفَ مَرَّةٍ
سپس دعا کن آنچه را برایت آشکار شد و بر محمّد و خاندانش هزار بار درود فرست.28/48
مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ
داستان کسانی که دارایی هایشان را در راه خدا می بخشند، مانند داستان دانه ایست که هفت خوشه رویانده، که در هر خوشه صد دانه باشد.13/45
هلاکت تباهی
ص: 1229
فَالْهَالِکُ مِنَّا مَنْ هَلَکَ عَلَیْهِ
پس هلاک شونده از ما کسی است که به خاطر نافرمانی او هلاک شود.24/1
وَ مَنْ أَشْقَی مِمَّنْ هَلَکَ عَلَیْکَ؟
و شقی تر از کسی که بر اثر نافرمانی ات به هلاکت افتاده، کیست؟16/37
فَإِنَّ نَفْسِی هَالِکَةٌ أَوْ تَعْصِمَهَا
زیرا نفس من هلاک شونده است، مگر آنکه تو حفظش نمایی.19/20
وَ اجْعَلْنِی أُسْوَةَ مَنْ قَدْ... خَلَّصْتَهُ بِتَوْفِیقِکَ مِنْ وَرَطَاتِ الْمُ-جْرِمِینَ
و مرا اسوه کسی گردان که به توفیق خود، او را از مهلکه های مجرمان، رهاندی.10/39
وَ لا تَنَالُ أَیْدِی الْهَلَکَاتِ مَنْ تَعَلَّقَ بِعُرْوَةِ عِصْمَتِهِ
و هر که به دستاویز عصمت آن چنگ زد، دست هلاکت به او نمی رسد.3/42
وَ أَمْهَلْتَ مَنْ قَصَدَ لِنَفْسِهِ بِالظُّلْمِ... وَ تَتْرُکُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَی التَّوْبَةِ لِکَیْلَا یَهْلِکَ عَلَیْکَ هَالِکُهُمْ... إِلَّا عَنْ طُولِ الْإِعْذَارِ إِلَیْهِ
و کسی را که به خود قصد ستم نموده، مهلت داده ای. و تا هنگام توبه، شتاب در کیفر ایشان را ترک می کنی، تا هلاک شونده ایشان، به خاطر تو هلاک نشود. مگر بعد از عذرهای فراوان بر او.9/45
وَ لَا تُهْلِکْنِی مَعَ مَنْ تُهْلِکُ مِنَ الْمُتَعَرِّضِینَ لِمَقْتِکَ
و مرا همراه هلاک شوندگانی که دشمنی تو را می طلبند، هلاک نگردان.96/47
وَ لَا تُتَبِّرْنِی فِیمَنْ تُتَبِّرُ مِنَ الْمُنْحَرِفِینَ عَنْ سُبُلِکَ
و مرا در شمار هلاک شدگانی که از راه های تو منحرف شده اند، هلاک مکن.97/47
وَ لَا تَرْمِ بِی رَمْیَ مَنْ سَقَطَ مِنْ عَیْنِ رِعَایَتِکَ... بَلْ خُذْ بِیَدِی مِنْ... وَرْطَةِ الْهَالِکِینَ
و مرا دور نینداز همانند دور انداختن کسی که از چشم مراقبت تو افتاده. بلکه از گرداب هلاک شدگان، دستم را بگیر (نجاتم ده).104/47
ص: 1230
وَ لَا تُهْلِکْنِی بِمَا أَسْدَیْتُهُ إِلَیْکَ
و به وسیله آنچه که نیکویی نموده ام، مرا هلاک نکن.116/47
إِنْ أَهْلَکْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَعْرِضُ لَکَ فِی عَبْدِکَ، أَوْ یَسْأَلُکَ عَنْ أَمْرِهِ
اگر مرا نابود کنی، پس کیست آنکه درباره بنده ات معترض تو شود یا درباره کار او، تو را بازخواست کند؟15/48
تَقَحَّمْتُ أَوْدِیَةَ الْهَلَاکِ... تَعَرَّضْتُ فِیهَا لِسَطَوَاتِکَ وَ بِحُلُولِهَا عُقُوبَاتِکَ
در وادی های هلاکت رفتم. در آنها، خود را در معرض سخت گیری هایت قرار داده، با عقوبت هایت روبرو شدم.2/49
فَلَوْ لَا الْمَوَاقِفُ الَّتِی أُوءَمِّلُ مِنْ عَفْوِکَ الَّذِی شَمِلَ کُلَّ شَیْءٍ لَأَلْقَیْتُ بِیَدِی
پس اگر جایگاهی که از بخشایشت آرزومندم و هر چیزی را فرامی گیرد نبود، خود را هلاک می ساختم.3/50
وَ لَمْ تُهْلِکْنِی بِجَرِیرَتِی
و به گناهمْ مرا هلاک ننمودی.11/51
سُبْحَانَکَ... أَیَّ تَغْرِیرٍ غَرَّرْتُ بِنَفْسِی!
پاک و منزّهی! به کدام هلاک، خود را به هلاکت افکندم؟3/53
وَ لَا تُثْنِی عَلَیَّ بِإِحْیَائِهَا سُنَّةٌ حَاشَا فُرُوضِکَ الَّتِی مَنْ ضَیَّعَهَا هَلَکَ
و نه (عمل) مستحبّی به خاطر زنده ساختنش مرا می ستاید، مگر واجبات تو، که هر که آن را انجام نداد، به هلاکت رسد.17/32
فَإِنَّکَ إِنْ تُکَافِنِی بِالْحَقِّ تُهْلِکْنِی
زیرا اگر تو مرا به حقّ مکافات دهی، هلاکم.5/39
وَ حُلْ بَیْنِی وَ بَیْنَ... هَوًی یُوبِقُنِی
و میان من و خواهش نفس که مرا هلاک می گرداند، جدایی انداز.99/47
ص: 1231
وَ أَتَنَصَّلُ إِلَیْکَ مِنْ ذُنُوبِیَ الَّتِی قَدْ أَوْبَقَتْنِی
و به درگاه تو از گناهانم که تباهم ساخته، پوزش می طلبم.8/51
عَمَلِی أَهْلَکَنِی
عملم مرا به هلاکت افکنده.7/52
وَ نَعُوذُ بِکَ... مِنَ الْفَقْرِ إِلَی الْأَکْفَاءِ
و پناه می بریم به تو از نیازمندی به هم نوعان.8/8
وَ أَشْبَهُ الْأَشْیَاءِ بِمَشِیَّتِکَ... رَحْمَةُ مَنِ اسْتَرْحَمَکَ، وَ غَوْثُ مَنِ اسْتَغَاثَ بِکَ
و شبیه ترین چیزها به اراده ات، بخشش است بر آنکه از تو رحمت خواسته و کمک به کسی است که از تو کمکی طلبیده.5/10
وَ صَوِّرْ فِی قَلْبِی مِثَالَ مَا ادَّخَرْتَ لِی مِنْ ثَوَابِکَ
و نمونه پاداشی را که برایم ذخیره نمودی، در دلم بگذار.15/14
وَفِّقْنِی... إِذَا تَشَابَهَتِ الْأَعْمَالُ لِأَزْکَاهَا
هنگامی که اعمال شبیه (یکدیگر) گردید، به پاکیزه ترین آنها توفیقم ده.21/20
فَإِنِّی لَا أَجْعَلُ لَکَ ضِدًّا، وَ لَا أَدْعُو مَعَکَ نِدًّا
زیرا من برای تو ضدّی قرار نمی دهم و با تو همانندی را نمی خوانم.22/20
فَتَعَالَیْتَ عَنِ الْأَشْبَاهِ وَ الْأَضْدَادِ، وَ تَکَبَّرْتَ عَنِ الْأَمْثَالِ وَ الْأَنْدَادِ
پس تو از داشتن مانندها و همتاها برتر و از داشتن همسان و همگون بزرگ تر بودی.12/28
إِنَّکَ الْوَاحِدُ الْأَحَدُ الصَّمَدُ، الَّذِی لَمْ تَلِدْ وَ لَمْ تُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَکَ کُفُوًا أَحَدٌ
به درستی که تو تنها یکتای بی نیازی که فرزند نیاوردی و زاییده نشدی و هیچ کس مانند تو نبوده
ص: 1232
است.5/35
أَنْتَ الَّذِی... لَمْ یَکُنْ لَکَ مُشَاهِدٌ وَ لَا نَظِیرٌ
تویی آنکه برای تو بیننده و مانندی نبوده است.14/47
یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُوًا أَحَدٌ
ای که نزائیده و زائیده نشده ای و برای او همتایی نبوده است.2/54
أَسْتَوْهِبُکَ - یَا إِلَهِی - نَفْسِیَ الَّتِی لَمْ تَخْلُقْهَا لَِتمْتَنِعَ بِهَا مِنْ سُوءٍ... وَ لَکِنْ أَنْشَأْتَهَا إِثْبَاتًا لِقُدْرَتِکَ عَلَی مِثْلِهَا، وَ احْتِجَاجًا بِهَا عَلَی شَکْلِهَا
ای خدای من از تو بخشش نفسم را می خواهم که آن را نیافریدی تا به سبب آن از زیان حمایت شوی. بلکه آن را آفریدی، تا قدرتت بر (آفریدن) مثل آن ثابت شود و بدین سبب بر (آفرینش) شبیه آن، دلیل آوردی.7/39
مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا
هر کس کار نیکی به جا آورَد، پس برای او ده برابر آن است.12/45
مَنْ جَاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلَا یُجْزَی إِلَّا مِثْلَهَا
هر کس کار بدی کند، جز مانند آن جزا داده نمی شود.12/45
وَ قُلْتَ: مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا کَثِیرَةً. وَ مَا أَنْزَلْتَ مِنْ نَظَائِرِهِنَّ فِی الْقُرْآنِ مِنْ تَضَاعِیفِ الْحَسَنَاتِ
و فرمودی: «کیست آنکه به خدا وام دهد، وامی نیکو. که خدا آن را برایش به چندین و چند برابر افزون نماید؟.» و مانندهای آن (آیه هایی) که از افزایش های نیکی ها در قرآن فروفرستادی.13/45
وَ قُلْتَ: مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ، وَ اللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ
و فرمودی: «داستان کسانی که دارایی هایشان را در راه خدا می بخشند، مانند داستان دانه ایست که هفت خوشه رویانده، که در هر خوشه صد دانه باشد و خدا برای هر که بخواهد، چندین برابر می کند.»13/45
لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ
ص: 1233
چیزی مانند او نیست.2/47
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، الَّذِی... صَوَّرْتَ مَا صَوَّرْتَ مِنْ غَیْرِ مِثَالٍ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. تویی که صورت ها را بدون نمونه نگاشتی.12/47
أَنْتَ الَّذِی... لَمْ تُمَثَّلْ فَتَکُونَ مَوْجُودًا
تویی آنکه به چیزی مانند نشده ای، تا آفریده شده باشی.19/47
أَنْتَ الَّذِی... لَا عِدْلَ لَکَ فَیُکَاثِرَکَ، وَ لَا نِدَّ لَکَ فَیُعَارِضَکَ
تویی آنکه همانندی برایت نیست، تا در فزونی با تو رقابت کند و مانندی نداری تا با تو معارضه کند.20/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا لَمْ یَحْمَدْکَ خَلْقٌ مِثْلَهُ
سپاس برای توست. سپاسی که هیچ آفریده ای مانند آن، تو را ستایش نکرده باشد.44و36/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِمْ... صَلَاةً... مُتَّصِلَةً بِنَظَائِرِهِنَّ أَبَدًا
پروردگار من، بر ایشان درود فرست. درودی که تا ابد به مانندهای آن (درودها) متّصل باشد.59/47
اللَّهُمَّ فَأَوْزِعْ لِوَلِیِّکَ شُکْرَ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیْهِ، وَ أَوْزِعْنَا مِثْلَهُ فِیهِ
خداوندا، پس به ولیّ خود، شکرِ آنچه را که به او نعمت داده ای، الهام فرما و مانند آن (شکر) را در نعمت، به ما الهام نما.61/47
وَ إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أُقَدِّمْ مَا قَدَّمُوهُ مِنَ الصَّالِحَاتِ فَقَدْ قَدَّمْتُ تَوْحِیدَکَ وَ نَفْیَ الْأَضْدَادِ وَ الْأَنْدَادِ وَ الْأَشْبَاهِ عَنْکَ
و همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی یگانه دانستن تو و نفی شریکان و همتایان و مانندهایی از تو را، پیش فرستاده ام.72/47
همتا همانند
ص: 1234
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ مُشَیِّعِی الثَّلْجِ وَ الْبَرَدِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و همراهی کنندگان برف و تگرگ.15و11و10/3
اللَّهُمَّ وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً الَّذِینَ أَحْسَنُوا الصَّحَابَةَ... فَلَا تَنْسَ لَهُمُ اللَّهُمَّ مَا تَرَکُوا لَکَ وَ فِیکَ، وَ أَرْضِهِمْ مِنْ رِضْوَانِکَ
خداوندا و بخصوص یاران محمّد، آنان که همراهانی نیکو بودند، پس خداوندا آنچه را برای تو و در راه تو رها کردند برای آنان از نظر دور ندار و به خوشنودی خود ایشان را خوشنود ساز.7و3/4
وَ ارْزُقْنَا حُسْنَ مُصَاحَبَتِهِ
و نیکیِ همدم بودن با آن روز را نصیب ما گردان. 13/6
وَ اجْعَلْهُ... أَفْضَلَ صَاحِبٍ صَحِبْنَاهُ
و آن (روز) را برترین همراهی که با آن همراه شده ایم قرار ده.19/6
اللَّهُمَّ إِنَّ الشَّیْطَانَ قَدْ شَمِتَ بِنَا إِذْ شَایَعْنَاهُ عَلَی مَعْصِیَتِکَ
خداوندا چون بر نافرمانی از تو، شیطان را همراهی نمودیم، او ما را شماتت کرد.6/10
...أَمْ لَزِمَنِی فِی وَقْتِ دُعَایَ مَقْتُکَ؟
...آیا هنگامی که تو را می خوانم، دشمنی ات مرا لازم گشته است؟6/12
وَ اقْرِنْ شِکَایَتِی بِالتَّغْیِیرِ
و دادخواهیم را با دگرگونی پیوند ده.11/14
أَفْرَدَتْنِی الْخَطَایَا فَلَا صَاحِبَ مَعِی
خطاها مرا تنها گردانده و همراهی ندارم.1/21
وَ أَصْحِبْهُ السَّلَامَةَ
و رهایی از آفت ها را، همراهش فرما.14/27
ص: 1235
وَ قَدْ أَقَامَ فِینَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ، وَ صَحِبَنَا صُحْبَةَ مَبْرُورٍ
و این ماه در بین ما (در) مقام پسندیده اقامت کرد و با ما همچون یارِ نیکو همراه شد.22/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَکْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ
درود بر تو، ای گرامی ترین وقت هایی که همراه بودی.24/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ... صَاحِبٍ سَهَّلَ سُبُلَ الْإِحْسَانِ
درود بر تو همراهی که راه های احسان را آسان نمود. 29/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ کَرِیهِ الْمُصَاحَبَةِ
درود بر تو که همراهی اش ناپسند نیست.35/45
وَ لَا تُذْهِبْ عَنِّی شُکْرَکَ، بَلْ أَلْزِمْنِیهِ فِی أَحْوَالِ السَّهْوِ عِنْدَ غَفَلَاتِ الْجَاهِلِینَ لِآلْائِکَ
و شکرگزاریت را از من نگیر. بلکه آن را همیشه در حالات بی توجّهی، هنگام فراموشی های نادانان به نعمت هایت، با من همراه گردان.114/47
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ... حَمْدًا نُعْتَقُ بِهِ مِنْ أَلِیمِ نَارِ اللَّهِ إِلَی کَرِیمِ جِوَارِ اللَّهِ
و سپاس خدای را، سپاسی که به سبب آن از آتش دردناک خداوند آزاد شده، به جوار ارجمند خدا، واصل شویم.15و10/1
...وَ لَمْ تُبْدِ سَوْءَاتِهَا لِمَنْ یَلْتَمِسُ مَعَایِبِی مِنْ جِیرَتِی
و بدی های مرا پیش همسایگانم - که در جستجوی عیب های من می باشند - آشکار نکردی.21/16
وَ اجْعَلْ... جِیرَانَنَا مِنَ الْمُوءْمِنِینَ وَ الْمُوءْمِنَاتِ مِنْهُ فِی حِرْزٍ حَارِزٍ...
و همسایگان ما از مردان و زنان با ایمان را، از (شرّ) او در جایگاهی محکم قرار ده.10/17
ص: 1236
وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ... السَّاکِنِینَ فِی جِوَارِکَ
و مرا در همه آن (امور) از (آنان که) در همسایگی تو جای گرفته اند، قرار ده.11و10/25
وَ تَوَلَّنِی فِی جِیرَانِی وَ مَوَالِیَّ الْعَارِفِینَ بِحَقِّنَا، وَ الْمُنَابِذِینَ لِأَعْدَائِنَا بِأَفْضَلِ وَلَایَتِکَ
و مرا درباره همسایگانم و دوستانم که دانا به حقّ ما و مخالف با دشمنان ما هستند، به بهترین وجه یاری فرما.1/26
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی إِرْفَاقِ ضَعِیفِهِمْ، وَ سَدِّ خَلَّتِهِمْ، وَ عِیَادَةِ مَرِیضِهِمْ، وَ هِدَایَةِ مُسْتَرْشِدِهِمْ، وَ مُنَاصَحَةِ مُسْتَشِیرِهِمْ، وَ تَعَهُّدِ قَادِمِهِمْ، وَ کِتْ-مَانِ أَسْرَارِهِمْ، وَ سَتْرِ عَوْرَاتِهِمْ، وَ نُصْرَةِ مَظْلُومِهِمْ، وَ حُسْنِ مُوَاسَاتِهِمْ بِالْمَاعُونِ، وَ الْعَوْدِ عَلَیْهِمْ بِالْجِدَةِ وَ الْإِفْضَالِ، وَ إِعْطَاءِ مَا یَجِبُ لَهُمْ قَبْلَ السُّوءَالِ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در ارفاق به ناتوانشان و پر کردن کم و کاست آنان و به عیادت بیمارشان و راهنماییِ راه جویشان و پند دادن مشورت کننده شان و دیدار با از سفر بازگشته شان و کتمان اسرارشان و پوشاندن عیب هایشان و یاریِ ستم دیده شان و همیاری نیکو در مایحتاج زندگی یشان و رسیدگی
با ثروت و بخشش فراوان به آنان و عطا کردن آنچه برای آنان ضروری است پیش از درخواست آنان، توفیق ده.2/26
وَ اجْعَلْنِی اللَّهُمَّ أَجْزِی بِالْإِحْسَانِ مُسِیئَهُمْ، وَ أُعْرِضُ بِالتَّجَاوُزِ عَنْ ظَالِمِهِمْ، وَ أَسْتَعْمِلُ حُسْنَ الظَّنِّ فِی کَافَّتِهِمْ، وَ أَتَوَلَّی بِالْبِرِّ عَامَّتَهُمْ، وَ أَغُضُّ بَصَرِی عَنْهُمْ عِفَّةً، وَ أُلِینُ جَانِبِی لَهُمْ تَوَاضُعًا، وَ أَرِقُّ عَلَی أَهْلِ الْبَلَاءِ مِنْهُمْ رَحْمَةً، وَ أُسِرُّ لَهُمْ بِالْغَیْبِ مَوَدَّةً، وَ أُحِبُّ بَقَاءَ النِّعْمَةِ عِنْدَهُمْ نُصْحًا، وَ أُوجِبُ لَهُمْ مَا أُوجِبُ لِحَامَّتِی، وَ أَرْعَی لَهُمْ مَا أَرْعَی لِخَاصَّتِی
و خداوندا مرا بر آن دار که بدکارشان را به نیکی پاداش دهم و از ستمگرشان با چشم پوشی صرف نظر کنم و درباره همه آنان، به خوش گمانی رفتار کنم و با نیکی، همه آنان را یاری نمایم و با پاکدامنی، دیده از ایشان فروبندم و فروتنانه، با آنها نرمی و مدارا کنم و با مهربانی بر بلادیدگان آنها، دلسوزی نمایم و در نبودشان دوستی را، آشکار سازم و خیرخواهانه بقای نعمت را نزدشان دوست بدارم و آنچه را برای خویشانم لازم می دانم، برای آنها لازم بدانم و آنچه را برای خاصان خود رعایت می کنم، برای آنان رعایت نمایم.3/26
ص: 1237
وَ ارْزُقْنِی مِثْلَ ذَلِکَ مِنْهُمْ
و مرا مانند همین امور از جانب آنان روزی فرما. 4/26
وَ اجْعَلْ لِی أَوْفَی الْحُظُوظِ فِیما عِنْدَهُمْ
و از آنچه ایشان دارند، کامل ترین بهره ها را برای من قرار ده.4/26
وَ زِدْهُمْ بَصِیرَةً فِی حَقِّی
و بر حق بینی آنان نسبت به من بیفزا.4/26
وَ زِدْهُمْ... مَعْرِفَةً بِفَضْلِی حَتَّی یَسْعَدُوا بِی وَ أَسْعَدَ بِهِمْ
و بر فضیلت شناسی آنان نسبت به من بیفزا. تا آنان به وسیله من، نیک بخت شوند و من به وسیله آنها، نیک بخت گردم.4/26
وَ اجْعَلْ مَا خَوَّلْتَنِی مِنْ حُطَامِهَا، وَ عَجَّلْتَ لِی مِنْ مَتَاعِهَا بُلْغَةً إِلَی جِوَارِکَ
و آنچه از کالای آن (دنیا)، که به من ارزانی داشته ای، و هم اکنون به دستم رسانده ای، وسیله رسیدن به جوار خود قرار ده.6/30
اللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ... فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ الْبَقَاءِ عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ مِنَ الْمَلَائِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ، وَ... مِنْ جَارٍ کُنْتُ أُکَاتِمُهُ سَیِّئَاتِی
خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی، پس از رسوایی های سرای باقی، نزد جایگاه های شاهدان؛ از فرشتگان ارجمند و از همسایه ای که بدی هایم را از او نهان می داشتم، مرا ایمن ساز.21/32
لَمْ أَثِقْ بِهِمْ رَبِّ فِی السِّتْرِ عَلَیَّ
پروردگار من، در رازپوشی بر من، به آنها اعتماد ندارم.22/32
فَأَنَا أَشْکُو سُوءَ مُجَاوَرَتِهِ لِی
پس از بدهمسایگی او با من، به تو شکایت می کنم.27/32
ص: 1238
وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ... نَتَعَاهَدَ جِیرَانَنَا بِالْإِفْضَالِ وَ الْعَطِیَّةِ
ما را در آن ماه توفیق ده، که با فضل و عطا، همسایگانمان را دلجویی نماییم.10/44
وَ جَاوِرْ بِیَ الْأَطْیَبِینَ مِنْ أَوْلِیَائِکَ فِی الْجِنَانِ الَّتِی زَیَّنْتَهَا لِأَصْفِیَائِکَ
و در باغ هایی که آنها را برای برگزیدگانت آراسته ای، مرا با پاک ترین دوستانتْ همسایه گردان.128/47
وَ اجْعَلْ فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ... فِی جِوَارِکَ مَسْکَنِی
و در آن روز، خانه ام را در جوار خود قرار ده.7/53
وَ فَارَقُوا الْأَزْوَاجَ وَ الْأَوْلَادَ فِی إِظْهَارِ کَلِمَتِهِ
و در راه آشکار نمودن دین او، از زنان و فرزندان خود جدا شدند.4/4
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ مِنْ یَوْمِنَا هَذَا إِلَی یَوْمِ الدِّینِ، وَ عَلَی أَزْوَاجِهِمْ، وَ عَلَی ذُرِّیَّاتِهِمْ، وَ عَلَی مَنْ أَطَاعَکَ مِنْهُمْ
خداوندا و از امروز ما تا روز قیامت بر تابعین و زنان و فرزندانشان و بر هر کسی از آنها که فرمان تو را برده، درود فرست.13/4
وَ اجْعَلْنِی لَهُمْ قَرِینًا
و مرا همنشین آنان قرار ده.13/21
اللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَیَّ صُحْبَةَ الْفُقَرَاءِ
خداوندا، همنشینی نیازمندان را نزد من محبوب گردان.4/30
وَ أَعِنِّی عَلَی صُحْبَتِهِمْ بِحُسْنِ الصَّبْرِ
و مرا بر همنشینی ایشان (نیازمندان)، با شکیبایی نیکوْ یاری ده.4/30
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ قَرِینٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُودًا
درود بر تو همنشینی که تا بودی، احترامش بزرگ بود.26/45
ص: 1239
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُوازِنُ عَرْشَکَ الْمَ-جِیدَ
سپاس برای توست. سپاسی که با عرش بزرگ تو همسنگ باشد.41و36/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِمْ زِنَةَ عَرْشِکَ وَ مَا دُونَهُ
پروردگار من، بر ایشان هم وزن عرش خود و آنچه زیر آن است، درود فرست.59/47
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... مَکَانَ کُلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهَا عَدَدُهَا أَضْعَافًا مُضَاعَفَةً أَبَدًا سَرْمَدًا إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ
پس سپاس او را، به جای هر یک از آنها به شماره چندین برابر، همیشه و جاوید تا روز قیامت.27/1
وَ تُعَافِیَهُمْ مِمَّا تَقَعُ بِهِ الْفِتْنَةُ مِنْ... کَبَّةِ النَّارِ وَ طُولِ الْخُلُودِ فِیهَا
و ایشان را از آنچه که به وجودآورنده آزمایش هایی از سختی آتش و همیشه ماندن در آتش است، عافیت بخشی.18/4
أَتُوبُ إِلَیْکَ فِی مَقَامِی هَذَا تَوْبَةَ... عَالِمٍ بِأَنَّ... أَحَبَّ عِبَادِکَ إِلَیْکَ مَنْ... جَانَبَ الْإِصْرَارَ، وَ لَزِمَ الِاسْتِغْفَارَ
در این مکان (که ایستاده ام) به سوی تو بازمی گردم، بازگشت کسی که می داند محبوب ترین بندگانت نزد تو کسی است که پافشاری (بر گناه) را ترک کند و پیوسته آمرزش خواهد.13و12/12
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً دَائِمَةً نَامِیَةً...
و بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی پیوسته و فزاینده.24/13
وَ أَیِّدْنِی مِنْکَ بِنِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ صَبْرٍ دَائِمٍ
و مرا به نیّت صادقانه و شکیبایی دائم یاری ده.14/14
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا لَمْ أَزَلْ أَتَصَرَّفُ فِیهِ مِنْ سَلَامَةِ بَدَنِی
خداوندا ترا سپاس بر تندرستی تنم که
ص: 1240
همواره از آن برخوردار هستم.1/15
وَ أَشْهِدْ مَلَائِکَتَکَ الْکِرَامَ السَّفَرَةَ. بِسَقْیٍ مِنْکَ نَافِعٍ، دَائِمٍ غُزْرُهُ
و فرشتگانِ بزرگوارِ نویسنده ات را به فرستادن آبی سودمند از جانب خود - که فراوانی اش همیشگی باشد - آماده ساز.2/19
وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِیهَا مِنْ مَسَاکِنِ الْخُلْدِ...
و آنچه را در آن (بهشت) آماده ساخته ای از خانه های همیشگی، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز.4/27
أَصِبْهُمْ بِالْجُوعِ الْمُقِیمِ...
آنان را دچار گرسنگی دائم گردان.12/27
اللَّهُمَّ یَا ذَا الْمُلْکِ الْمُتَأَبِّدِ بِالْخُلُودِ
خداوندا ای صاحب پادشاهی پاینده جاوید.1/32
کَذَلِکَ أَنْتَ اللَّهُ الْأَوَّلُ فِی أَوَّلِیَّتِکَ، وَ عَلَی ذَلِکَ أَنْتَ دَائِمٌ لَا تَزُولُ
چنین است که تو خدایی هستی که در اوّلیتِ خود اوّل و در این (صفت) دائم و جاویدی.8/32
وَ اسْرَحْنَا فِی مُلْکِ الْأَبَدِ
و ما را در سلطنت ابدی، رها کن.5/35
...لَکِنَّکَ بِکَرَمِکَ جَازَیْتَهُ عَلَی الْمُدَّةِ الْقَصِیرَةِ الْفَانِیَةِ بِالْمُدَّةِ الطَّوِیلَةِ الْخَالِدَةِ
...ولی تو او را با کرمت در برابر عمل کوتاه مدّتِ زودگذر، پاداش درازمدّتِ همیشگی دادی.12/37
تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ، دَائِمُ الْبَرَکَةِ إِلَی طُلُوعِ الْفَجْرِ...
در آن فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان برای هر کاری فرود می آیند. آن شبِ سلام (به همراه) برکتی است که تا برآمدن سپیده دم دوام دارد.5/44
ص: 1241
وَ اجْعَلْنَا فِی سَائِرِ الشُّهُورِ وَ الْأَیَّامِ کَذَلِکَ مَا عَمَّرْتَنَا، وَ اجْعَلْنَا مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ الَّذِینَ یَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ
و ما را تا زمانی که عمر می دهی در بقیه ماه ها و روزها، این چنین قرار ده و ما را از بندگان صالحت قرار ده. آنان که بهشت را ارث می برند، و در آن جاودانند.18/44
وَ أَمْهَلْتَهُمْ ثِقَةً بِدَوَامِ مُلْکِکَ
و از آن جهت مهلتشان داده ای که به دوام پادشاهی خود اعتماد داری.17/46
فَالْوَیْلُ الدَّائِمُ لِمَنْ جَنَحَ عَنْکَ
پس افسوس همیشگی، برای کسیست که از تو برگشته.19/46
وَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ... الدَّائِمُ الْأَدْوَمُ
و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. ابدی پایدار.8/47
لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا یَدُومُ بِدَوَامِکَ
سپاس برای توست. سپاسی که با همیشگی بودن تو، همیشگی است.32/47
وَ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدًا خَالِدًا بِنِعْمَتِکَ
و سپاس برای توست. سپاسی که همراه نعمت تو، جاوید مانَد.33/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُسْتَدَامُ بِهِ الْأَوَّلُ، وَ یُسْتَدْعَی بِهِ دَوَامُ الْآخِرِ
سپاس برای توست. سپاسی که دوام اوّلین و بقای آخِرین، به وسیله آن درخواست گردد.38و36/47
رَبِّ صَلِّ عَلَیْهِمْ... صَلَاةً... مُتَّصِلَةً بِنَظَائِرِهِنَّ أَبَدًا
پروردگار من، بر ایشان درود فرست. درودی که تا ابد به مانندهای آن (درودها) متّصل باشد.59/47
فَهَبْ لِی یَا إِلَهِی مِنْ رَحْمَتِکَ وَ دَوَامِ تَوْفِیقِکَ مَا أَتَّخِذُهُ سُلَّمًا أَعْرُجُ بِهِ إِلَی رِضْوَانِکَ
پس ای خدای من، از رحمتت و توفیق
ص: 1242
همیشگی ات مرا چیزی ببخش که آن را نردبانی به سوی خوشنودی ات قرار داده، از آن بالا روم.17/49
لَکِنْ... مُلْکُکَ أَدْوَمُ مِنْ أَنْ تَزِیدَ فِیهِ طَاعَةُ الْمُطِیعِینَ
ولی پادشاهی ات پایدارتر از آن است که طاعتِ فرمانبران بر آن بیفزاید.6/50
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ أَعْدَاءَکَ فِی أَقْطَارِ الْبِلَادِ مِنَ الْهِنْدِ... وَ سَائِرِ أُمَمِ الشِّرْکِ
خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند از هند و دیگر امّت های مشرک.9/27
هنگام زمان
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ سُکَّانِ الْهَوَاءِ...
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و ساکنان هوا.23و11و10/3
أَصْبَحْنَا وَ أَصْبَحَتِ الْأَشْیَاءُ کُلُّهَا بِجُمْلَتِهَا لَکَ: سَمَاوءُهَا وَ أَرْضُهَا... وَ مَا عَلَا فِی الْهَوَاءِ
صبح کردیم و صبح کردند همه چیز از آسمان و زمینش و آنچه در هوا بالا رفته و همه از آنِ تو هستیم.9/6
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... صَلَاةً تَشْحَنُ الْهَوَاءَ
و بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی که هوا را آکنده سازد.34/32
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... مُتَابَعَةِ الْهَوَی
خداوندا به تو پناه می برم از پیروی هوا و هوس.2و1/8
ص: 1243
وَ اجْعَلْ هَوَایَ عِنْدَکَ
و خواهش مرا، نزد خود قرار ده.5/22
وَ ارْزُقْنِی... الِاحْتِرَاسَ مِنَ الزَّلَلِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ فِی حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ، حَتَّی أَکُونَ بِمَا یَرِدُ عَلَیَّ مِنْهُمَا بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ... مُوءْثِرًا لِرِضَاکَ عَلَی مَا سِوَاهُمَا فِی الْأَوْلِیَاءِ وَ الْأَعْدَاءِ، حَتَّی... یَاْیَسَ وَلِیِّی مِنْ مَیْلِی وَ انْحِطَاطِ هَوَایَ
و مرا در حال خوشنودی وخشم، خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و آخرت روزی ده. تا به آنچه از آن دو (خوشنودی و خشم) به من می رسد، حالی یکسان داشته باشم. درباره دوستان و دشمنان، خوشنودی تو را بر غیر آن دو (ناخوشنودی و نافرمانی تو) مقدّم شمارم. تا دوستم از میل نفسم و هواداری نادرستم، ناامید شود.13/22
اجْعَلْ طَاعَتِی لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّی بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِی مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ... حَتَّی أُوثِرَ عَلَی هَوَایَ هَوَاهُمَا
اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را در نظرم، از خوابِ خواب آلوده، خوش تر قرار ده. تا میل ایشان را بر میل خود برتری دهم.5/24
...بَلْ دَعَاهُ هَوَاهُ إِلَی مَا زَیَّلْتَهُ وَ إِلَی مَا حَذَّرْتَهُ
...بلکه خواهش نفسش به آنچه او را از آن بازداشتی و به آنچه از آن برحذر نمودی، فراخواندش.68/47
وَ حُلْ بَیْنِی وَ بَیْنَ... هَوًی یُوبِقُنِی
و میان من و خواهش نفس که مرا هلاک می گرداند، جدایی انداز.99/47
وَ هَوَایَ أَرْدَانِی
و هوای نفسم مرا تباه ساخته.7/52
هویدا آشکار
ص: 1244
ص: 1245
الْمُسْتَهْتَرُونَ بِذِکْرِ آلَائِکَ
به ذکر نعمت های تو حریص می باشند.8/3
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ مَنْ أَوْهَمْنَا ذِکْرَهُ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و هر (فرشته ای) که نامش را نبردیم.22و11و10/3
فِی کُلِّ دَهْرٍ وَ زَمَانٍ أَرْسَلْتَ فِیهِ رَسُولًا، وَ أَقَمْتَ لِأَهْلِهِ دَلِیلًا مِنْ لَدُنْ آدَمَ إِلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، مِنْ أَئِمَّةِ الْهُدَی، وَ قَادَةِ أَهْلِ التُّقَی عَلَی جَمِیعِهِمُ السَّلَامُ، فَاذْکُرْهُمْ مِنْکَ بِمَغْفِرَةٍ وَ رِضْوَانٍ
در هر عصر و زمانی که رسولی فرستادی و برای اهل آن راهنمایی گماشتی، از دوران آدم تا محمّد - که درود خدا بر او و خاندانش باد - ، از امامانِ رستگاری و پیشوایان اهل پرهیزکاری - که بر همه آنها درود باد - پس به آمرزش و خوشنودی، از آنها یاد کن.2/4
وَ اجْعَلْ سَلَامَةَ قُلُوبِنَا فِی ذِکْرِ عَظَمَتِکَ
و سلامتی دل های ما را در یاد بزرگی خود قرار ده.14/5
یَا مَنْ ذِکْرُهُ شَرَفٌ لِلذَّاکِرِینَ
ای که یاد او برای یادکنندگان بزرگی است.1/11
وَ اشْغَلْ قُلُوبَنَا بِذِکْرِکَ عَنْ کُلِّ ذِکْرٍ
و دل های ما را به یاد خود از هر یادی مشغول ساز. 1/11
وَ فَرِّغْ قَلْبِی لَِمحَبَّتِکَ، وَ اشْغَلْهُ بِذِکْرِکَ
و دلم را برای دوستی ات خالی گردان و به یادت مشغول دار.10/21
فَإِنْ قَدَّرْتَ لَنَا فَرَاغًا مِنْ شُغْلٍ. فَاجْعَلْهُ فَرَاغَ سَلَامَةٍ، لَا تُدْرِکُنَا فِیهِ تَبِعَةٌ... حَتَّی یَنْصَرِفَ عَنَّا کُتَّابُ السَّیِّئَاتِ بِصَحِیفَةٍ خَالِیَةٍ مِنْ ذِکْرِ سَیِّئَاتِنَا
ص: 1246
و اگر برای ما فراغت از کار مقدّر نموده ای، پس آن را با تندرستی قرار ده که در آن گناهی ما را نگیرد. تا نویسندگان بدی ها با نامه ای خالی از کردار زشت از نزد ما بازگردند.2/11
وَ مِنْ حَاجَتِی یَا رَبِّ کَذَا وَ کَذَا. وَ تَذْکُرُ حَاجَتَکَ...
ای پروردگار من و از جمله خواسته ام چنین و چنان است. و حاجت خود را نام می بری.25/13
...أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِی مَحَّصْتَنِی بِهَا... تَذْکِیرًا لِمحْوِ الْحَوْبَةِ بِقَدِیمِ النِّعْمَةِ
...یا وقت بیماری که مرا با آن نجات دادی تا برای از بین بردن گناه به وسیله نعمت پیشین یادآوری باشد.4/15
وَ یَا مَنْ إِلَی ذِکْرِ إِحْسَانِهِ یَفْزَعُ الْمُضْطَرُّونَ
و ای کسی که بیچارگان به یاد نیکی اش پناه می برند. 2/16
بَلْ أَنَا یَا إِلَهِی، أَکْثَرُ ذُنُوبًا... مِنْ أَنْ... أَقْدِرَ عَلَی ذِکْرِ ذُنُوبِی
بلکه من - ای خدای من - گناهانم بیشتر از آن است که بر یادآوری گناهانم توانا باشم.27/16
یَا إِلَهِی لَوْ بَکَیْتُ إِلَیْکَ حَتَّی تَسْقُطَ أَشْفَارُ عَیْنَیَّ... وَ ذَکَرْتُکَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ حَتَّی یَکِلَّ لِسَانِی... مَا اسْتَوْجَبْتُ بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِنْ سَیِّئَاتِی
ای خدای من اگر آنچنان در پیشگاهت بگریم تا پلک های چشمانم بیفتد و در این مدّت (آنقدر) ذکر تو را گویم تا زبانم از کار بیفتد، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.30/16
وَ سَدِّدْنِی لِأَنْ... أُخَالِفَ مَنِ اغْتَابَنِی إِلَی حُسْنِ الذِّکْرِ
و مرا توفیق ده تا با آنکه از من غیبت نموده به نیکی یاد کنم.9/20
اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ فِی رُوعِی مِنَ الَّتمَنِّی وَ التَّظَنِّی وَ الْحَسَدِ ذِکْرًا لِعَظَمَتِکَ
خداوندا به جای آنچه شیطان از آرزو و خیال بافی و رشک، در دل من می افکند، یاد بزرگی ات را قرار ده.13/20
وَ نَبِّهْنِی لِذِکْرِکَ فِی أَوْقَاتِ الْغَفْلَةِ
ص: 1247
و مرا در اوقات غفلت، برای یاد خود بیدار کن.29/20
وَ لَا تَجْعَلْنِی نَاسِیًا لِذِکْرِکَ فِیما أَوْلَیْتَنِی
و مرا فراموشکارِ یادت در آنچه به من عطا نمودی، قرار نده.8/21
وَ اقْضِ عَنِّی کُلَّ مَا أَلْزَمْتَنِیهِ وَ فَرَضْتَهُ عَلَیَّ... ذَکَرْتُهُ أَوْ نَسِیتُهُ
و مرا به انجام آنچه بر من لازم و واجب نموده ای، توفیق ده. خواه آن را به یاد داشته یا فراموشش کرده باشم.6/22
اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ، وَ زِیَارَةِ قَبْرِ رَسُولِکَ... وَ اجْعَلْ ذَلِکَ... مَذْکُورًا لَدَیْکَ
خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره و زیارت قبر پیامبرت. و آن را درنظرداشته نزد خود قرار ده.4/23
وَ أَنْطِقْ بِحَمْدِکَ... وَ ذِکْرِکَ... لِسَانِی
و زبانم را به حمد خود و یادت، گویا فرما.5/23
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُقْفِلَ دُونَ إِخْطَارِی قَلْبَهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا دلش را هنگام یاد من، قفل زنی.8و7/23
وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّی... وَ اجْعَلْ بَیْنَ یَدَیْهِ سُدًّا حَتَّی... تُصِمَّ عَنْ ذِکْرِی سَمْعَهُ
و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و در مقابل او سدّی قرار ده، تا گوشش را از (شنیدن) یاد من، کر سازی.8و7/23
اللَّهُمَّ لَا تُنْسِنِی ذِکْرَهُمَا فِی أَدْبَارِ صَلَوَاتِی، وَ فِی إِنًی مِنْ آنَاءِ لَیْلِی، وَ فِی کُلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِ نَهَارِی
خداوندا یاد آنان را بعدِ نمازهایم و در هیچ وقتی از اوقات شبم و در هیچ ساعتی از ساعات روزم، از یادم نبر.13/24
ص: 1248
وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِکُلِّ مَا یُصْلِحُنِی فِی دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی مَا ذَکَرْتُ مِنْهُ وَ مَا نَسِیتُ
و هر چه در دنیایم و آخرتم به صلاحم است، چه آن را به یاد آوردم یا آنچه فراموش کردم، بر من ارزانی دار.9/25
وَ أَنْسِهِمْ عِنْدَ لِقَائِهِمُ الْعَدُوَّ ذِکْرَ دُنْیَاهُمُ الْخَدَّاعَةِ الْغَرُورِ
و هنگام برخورد با دشمن، یاد دنیای فریبنده گول زننده را از خاطرشان ببر.4/27
وَ أَنْسِهِ ذِکْرَ الْأَهْلِ وَ الْوَلَدِ
و یاد خانواده و فرزند را فراموشش ساز.13/27
اللَّهُمَّ وَ عَلَیَّ تَبِعَاتٌ قَدْ حَفِظْتُهُنَّ، وَ تَبِعَاتٌ قَدْ نَسِیتُهُنَّ... فَعَوِّضْ مِنْهَا أَهْلَهَا
خداوندا و مرا (از حقوق مردم) گرفتاری هایی است که به یاد دارم و گرفتاری هایی است که فراموش کرده ام. پس صاحبانش را عوض ده.18/31
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، إِذَا ذُکِرَ الْأَبْرَارُ
خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست هنگامی که نیکوکاران یاد شوند.34/32
تَعَالَی ذِکْرُکَ عَنِ الْمَذْکُورِینَ
یاد تو از یادشدگان برتر است.14/39
وَ لَا تَجْعَلْ ذِکْرَنَا لَهُ غِبًّا
و گهگاه یاد کردنش را برای ما قرار نده.2/40
فَقُلْتَ: اذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ
پس فرمودی: «مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم.»14/45
فَذَکَرُوکَ بِمَنِّکَ
پس با نعمتِ خودت، تو را یاد کردند.16/45
وَ لَا تُنْسِنِی ذِکْرَکَ
و یاد خود را از خاطرم نبر.114/47
ص: 1249
وَ اجْعَلْ لِی لِسَانَ صِدْقٍ فِی الْغَابِرِینَ، وَ ذِکْرًا نَامِیًا فِی الْآخِرِینَ
و برای من یاد نیکو در بازماندگان و آوازه نیک در آیندگان قرار ده.127/47
مَوْلَایَ وَ ارْحَمْنِی إِذَا... امَّحَی مِنَ الْمَ-خْلُوقِینَ ذِکْرِی
مولای من! هنگامی که یادم از میان آفریدگان محو گردد، به من رحم کن.5/53
ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ... حَمْدًا یَکُونُ... عَوْنًا عَلَی تَأْدِیَةِ حَقِّهِ وَ وَظَائِفِهِ
پس سپاس او را، سپاسی که یاوری بر ادای حقّ و وظائفش باشد.29و27/1
إِنَّهُ وَلِیٌّ حَمِیدٌ
به درستی که او یاری دهنده ستوده است.30و27/1
فَنَهَدَ إِلَیْهِمْ مُسْتَفْتِحًا بِعَوْنِکَ
پس با امید به پیروزی به یاری تو، به سوی آنان تاخت.19/2
فَنَهَدَ إِلَیْهِمْ... مُتَقَوِّیًا عَلَی ضَعْفِهِ بِنَصْرِکَ
پس با قوّت بخشیدن ضعف خود به کمک تو، به سوی آنان تاخت.19/2
...فَصَلِّ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی الرَّوْحَانِیِّینَ مِنْ مَلَائِکَتِکَ... وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکَةِ... وَ مَلَکِ الْمَوْتِ وَ أَعْوَانِهِ
...پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و بر گروه های فرشتگان و فرشته مرگ و یارانش.18و11و10/3
اللَّهُمَّ وَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً الَّذِینَ... أَبْلَوُا الْبَلَاءَ الْحَسَنَ فِی نَصْرِهِ، وَ کَانَفُوهُ
خداوندا و بخصوص یاران محمّد، آنان که در یاری او از آزمایش خوب برآمدند و به وی کمک رساندند...3/4
...مُکَانِفِینَ وَ مُوَازِرِینَ لَهُمْ
...بر ایشان یاری کننده و کمک دهنده می باشند.12/4
ص: 1250
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی التَّابِعِینَ... صَلَاةً... تُعِینُهُمْ بِهَا عَلَی مَا اسْتَعَانُوکَ عَلَیْهِ مِنْ بِرٍّ
خداوندا و بر تابعین درود فرست، درودی که به سبب آن بر خواسته های نیک آنانْ کمک رسانی.14و13/4
وَ وَفِّقْنَا... لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ... وَ نُصْرَةِ الْحَقِّ وَ إِعْزَازِهِ
و ما را برای انجام نیکی و یاری دادن و تقویت حق، توفیق ده.18/6
وَ وَفِّقْنَا... لِاسْتِعْمَالِ الْخَیْرِ... وَ مُعَاوَنَةِ الضَّعِیفِ
و ما را برای انجام نیکی و کمک کردن ناتوان، توفیق ده.18/6
وَ لَا نَاصِرَ لِمَنْ خَذَلْتَ
و برای آنکه خوار نمودی، یاری دهنده ای نیست.7/7
اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... أَنْ نَعْضُدَ ظَالِمًا
خداوندا به تو پناه می برم از اینکه ستمگری را کمک کنیم.4و1/8
وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... وَ اجْعَلْ ذَلِکَ عَوْنًا لِی...
و بر محمّد و خاندانش درود فرست و آن را کمکی برای من قرار ده.24/13
وَ أَحْسِنْ عَلَیْهِ عَوْنِی
و مرا در مخالفت با او به خوبی یاری فرما.7/14
اللَّهُمَّ... لَا أَسْتَعِینُ بِحَاکِمٍ غَیْرِکَ
خداوندا از حکم کننده ای جز تو یاری نمی جویم. 11/14
وَ یَا عَضُدَ کُلِّ مُحْتَاجٍ طَرِیدٍ
و ای یاور هر نیازمند رانده شده.4/16
وَ أَیِّدْنِی بِالْعِصْمَةِ
و با نگهداری از گناه تأییدم کن.33/16
ص: 1251
وَ مَنْ یُسَاعِدُنِی وَ أَنْتَ أَفْرَدْتَنِی؟
و چه کسی مرا یاری دهد، در حالی که تو مرا تنها گذاشته ای؟2/21
وَ لَا یُعِینُ إِلَّا طَالِبٌ عَلَی مَطْلُوبٍ
و طلب شده را جز طلب کننده، یاری نمی رساند.3/21
...وَ لَمْ أَقْدِرْ عَلَی مَا عِنْدَکَ بِمَعُونَةِ سِوَاکَ
...و به آنچه نزد توست، با کمک غیر تو دسترسی ندارم.5/21
وَ اجْعَلْنِی لَهُمْ نَصِیرًا
و مرا یاور آنها قرار ده.13/21
یَا خَیْرَ مَنِ اسْتُعِینَ بِهِ
ای بهترین کسی که به وسیله او یاری خواسته شده.11/24
وَ أَعِنِّی یَا خَیْرَ مَنِ اسْتُعِینَ بِهِ
و مرا یاری ده، ای بهترین کسی که به وسیله او یاری خواسته شده.11/24
وَ أَسْتَنْصِرُکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ انْصُرْنِی
و از تو یاری می خواهم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا یاری ده.21/48
وَ أَسْتَعِینُکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعِنِّی
و از تو کمک می خواهم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا کمک کن.25/48
وَ أَعِنِّی بِهِمْ عَلَی حَاجَتِی
و در برآمدن حاجتم به وسیله آنان یاری ام ده.4/25
وَ أَعِنِّی عَلَی تَرْبِیَتِهِمْ وَ تَأْدِیبِهِمْ، وَ بِرِّهِمْ
و مرا بر تربیت و ادب آموختن و نیکی به ایشان یاری نما.5/25
وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ مَعَهُمْ أَوْلَادًا ذُکُورًا... وَ اجْعَلْهُمْ لِی عَوْنًا عَلَی مَا سَأَلْتُکَ
و از نزد خود افزون بر ایشان، پسران دیگری به من ببخش و ایشان را برای من، بر آنچه از تو خواستم، مددکار قرار ده.5/25
ص: 1252
وَ تَوَلَّنِی فِی جِیرَانِی وَ مَوَالِیَّ الْعَارِفِینَ بِحَقِّنَا، وَ الْمُنَابِذِینَ لِأَعْدَائِنَا بِأَفْضَلِ وَلَایَتِکَ
و مرا درباره همسایگانم و دوستانم که دانا به حقّ ما و مخالف با دشمنان ما هستند، به بهترین وجه یاری فرما.1/26
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی إِرْفَاقِ ضَعِیفِهِمْ... وَ حُسْنِ مُوَاسَاتِهِمْ بِالْمَاعُونِ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در ارفاق به ناتوانشان و همیاری نیکو در مایحتاج زندگی یشان، توفیق ده.2/26
وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِکَ، وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی إِرْفَاقِ ضَعِیفِهِمْ... وَ نُصْرَةِ مَظْلُومِهِمْ
و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در ارفاق به ناتوانشان و یاریِ ستم دیده شان، توفیق ده.2/26
وَ اعْضُدْهُمْ بِالنَّصْرِ
و با پیروزی یاریشان ده.2/27
وَ أَعِنْهُمْ بِالصَّبْرِ
و با شکیبایی یاریشان ده.2/27
وَ اقْطَعْ عَنْهُمُ الْمَدَدَ
و کمک رسانی را از ایشان قطع کن.5/27
وَ أَمْدِدْهُمْ بِمَلَائِکَةٍ مِنْ عِنْدِکَ مُرْدِفِینَ...
و آنان را از جانب خود با فرشتگانی که پی درپی آیند، یاری فرما.8/27
وَ أَیِّدْهُ بِالنُّصْرَةِ
و با یاری خود توانایش گردان.14/27
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... أَوْ أَعَانَهُ بِطَائِفَةٍ مِنْ مَالِهِ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا او را به پاره ای از دارایی خود یاری داد، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
ص: 1253
اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ خَلَفَ غَازِیًا أَوْ مُرَابِطًا فِی دَارِهِ... أَوْ أَمَدَّهُ بِعِتَادٍ... فَآجِرْ لَهُ مِثْلَ أَجْرِهِ وَزْنًا بِوَزْنٍ وَ مِثْلًا بِمِثْلٍ
خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا او را با ساز و برگ جنگ کمک نمود، پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده.16/27
اللَّهُمَّ یَا ذَا... السُّلْطَانِ الْمُمْتَنِعِ بِغَیْرِ جُنُودٍ وَ لَا أَعْوَانٍ
خداوندا ای فرمانروای استوارِ بدون لشکریان و یاران.2و1/32
اللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَذِرُ إِلَیْکَ مِنْ مَظْلُومٍ ظُلِمَ بِحَضْرَتِی فَلَمْ أَنْصُرْهُ
خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از ستم دیده ای که در حضور من به او ستم شد، پس او را یاری نکردم.1/38
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَعَنْتَنِی عَلَی خَتْمِ کِتَابِکَ الَّذِی أَنْزَلْتَهُ نُورًا
خداوندا به درستی که تو مرا بر ختم کتابت یاری فرمودی، همان (کتابی) که آن را به عنوان نور نازل کردی.1/42
اللَّهُمَّ فَإِذْ أَفَدْتَنَا الْمَعُونَةَ عَلَی تِلَاوَتِهِ... فَاجْعَلْنَا مِمَّنْ یَرْعَاهُ حَقَّ رِعَایَتِهِ
خداوندا، پس هنگامی که ما را بر تلاوتش یاری نمودی، پس ما را از کسانی قرار ده که آن را آنچنان که باید رعایت می کنند.4/42
وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ...
و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان یاری فرما.6/44
وَ قُمْنَا بِعَوْنِکَ لَیْلَهُ
و به یاری تو شبش را به پا خاستیم.21/45
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ نَاصِرٍ أَعَانَ عَلَی الشَّیْطَانِ
درود بر تو یاوری که در برابر شیطان یاری کرد.29/45
أَنْتَ الَّذِی لَمْ یُعِنْکَ عَلَی خَلْقِکَ شَرِیکٌ
تویی آنکه در آفریدنت، شریکی یاری ات نداد.14/47
ص: 1254
أَنْتَ الَّذِی... لَمْ یُوَازِرْکَ فِی أَمْرِکَ وَزِیرٌ
تویی آنکه در کارت، وزیری تو را کمک نکرده است.14/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا یُعَانُ مَنِ اجْتَهَدَ فِی تَعْدِیدِهِ
سپاس برای توست. سپاسی که هر که در بسیاری آن کوشید، یاری گردد.45و36/47
لَکَ الْحَمْدُ... حَمْدًا... یُوءَیَّدُ مَنْ أَغْرَقَ نَزْعًا فِی تَوْفِیَتِهِ
سپاس برای توست. سپاسی که هر که زیاده روی نمود در کامل به جا آوردن آن، تأیید شود.45و36/47
اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَیَّدْتَ دِینَکَ فِی کُلِّ أَوَانٍ بِإِمَامٍ أَقَمْتَهُ عَلَمًا لِعِبَادِکَ
خداوندا، همانا تو دین خود را در هر زمانی به امامی تأیید کرده ای، که او را نشانه ای برای بندگانت به پا داشتی.60/47
وَ انْصُرْهُ بِمَلَائِکَتِکَ، وَ امْدُدْهُ بِجُنْدِکَ الْأَغْلَبِ
و با فرشتگانت یاری اش نما و با چیره ترین لشکرت، به او کمک رسان.61/47
وَ أَعِنْهُ بِرُکْنِکَ الْأَعَزِّ
و او را به تواناترین تکیه گاه (نیروی) خود، یاری فرما.61/47
وَ آتِهِ مِنْ لَدُنْکَ سُلْطَانًا نَصِیرًا
و او را از جانب خود، سلطنتی یاری گر عطا فرما.61/47
وَ اجْعَلْنَا... إِلَی نُصْرَتِهِ وَ الْمُدَافَعَةِ عَنْهُ مُکْنِفِینَ
و ما را در مدد نمودنش و دفاع از او، یاری کنندگان قرار ده.63/47
وَ أَعَانَهُ عَلَی ذَلِکَ عَدُوُّکَ وَ عَدُوُّهُ
و دشمن تو و دشمن او (شیطان)، او را بر آن یاری کرد.68/47
وَ لَا تَجْعَلْنِی لِلظَّالِمِینَ ظَهِیرًا، وَ لَا لَهُمْ عَلَی مَحْوِ کِتَابِکَ یَدًا وَ نَصِیرًا
ص: 1255
و مرا پشتیبان ستمگران و یاور آنان در محو کتاب خود، قرار نده.132/47
وَ عَجِّلِ الْفَرَجَ... وَ النُّصْرَةَ... وَ التَّأْیِیدَ لَهُمْ
و در فرج و نصرت و تأیید آنان، شتاب فرما.11/48
وَ أَسْتَنْصِرُکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ انْصُرْنِی
و از تو یاری می خواهم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا یاری ده.21/48
وَ أَسْتَعِینُکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعِنِّی
و از تو کمک می خواهم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا کمک کن.25/48
فَابْتَدَأْتَنِی بِنَصْرِکَ
پس به یاری کردنم آغاز نمودی.6/49
فَنَادَیْتُکَ یَا إِلَهِی... عَالِمًا أَنَّهُ... لَا یَفْزَعُ مَنْ لَجَأَ إِلَی مَعْقِلِ انْتِصَارِکَ
ای خدای من، پس تو را خواندم، در حالی که می دانستم هر که به پناهگاه یاری تو پناهنده شود، هراسی ندارد.10/49
یَا مُوءَیِّدِی بِالنَّصْرِ
ای نیرودهنده با یاری نمودن.7/51
فَلَوْ لَا نَصْرُکَ إِیَّایَ لَکُنْتُ مِنَ الْمَغْلُوبِینَ
پس اگر یاری کردن تو نبود، هر آینه از شکست خوردگان بودم.7/51
وَ إِیَّاکَ أَسْتَعِینُ
و فقط از تو یاری می جویم.11/52
فَأَیِّدْنَا بِتَوْفِیقِکَ، وَ سَدِّدْنَا بِتَسْدِیدِکَ
پس ما را به توفیق خود توانایی ده و به راه راست خود ثابت قدم گردان.6/9
وَ أَیِّدْنِی بِتَوْفِیقِکَ وَ تَسْدِیدِکَ
و مرا به توفیق و راهنمایی ات به راه راست، نیرو ده.113/47
وَ أَیِّدْنِی مِنْکَ بِنِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ صَبْرٍ دَائِمٍ
و مرا به نیّت صادقانه و شکیبایی دائم یاری ده.14/14
ص: 1256
اللَّهُمَّ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ مَنْ... اسْتَظْهَرَ بِکَ عَلَیْهِ فِی مَعْرِفَةِ الْعُلُومِ الرَّبَّانِیَّةِ
خداوندا و همه این خواسته ها را در حقّ هر که در راه شناخت علم های خدایی از تو یاری خواست تا بر ضدّ او اقدام کند، اجابت فرما.11/17
وَ أَعِنِّی عَلَی صُحْبَتِهِمْ بِحُسْنِ الصَّبْرِ
و مرا بر همنشینی ایشان (نیازمندان)، با شکیبایی نیکوْ یاری ده.4/30
وَ أَیِّدْنَا بِیَقِینِ الْمُ-خْلِصِینَ
و ما را به یقینِ اهل اخلاص، توانا فرما.2/33
وَ أَیِّدْنَا بِعِزٍّ لَا یُفْقَدُ
و ما را با عزّتی که از دست نرود، تأیید فرما.5/35
وَ أَسْتَعِینُ بِکَ عَلَی مَا قَدْ فَدَحَنِی ثِقْلُهُ
و از تو یاری می جویم بر آنچه سنگینی اش مرا گرانبار نموده.8/39
وَ أَعِنَّا فِی نَهَارِهِ عَلَی صِیَامِهِ
و ما را در روزش به روزه داری آن، یاری نما.17/44
وَ أَعِنَّا... فِی لَیْلِهِ عَلَی الصَّلَاةِ وَ التَّضَرُّعِ إِلَیْکَ
و ما را در شبش بر نماز و زاری به درگاهت، یاری نما.17/44
فَإِذَا بَلَّغْتَنَاهُ فَأَعِنَّا عَلَی تَنَاوُلِ مَا أَنْتَ أَهْلُهُ مِنَ الْعِبَادَةِ
پس چون ما را به آن رساندی، ما را بر انجام عبادتی که تو شایسته آنی، یاری فرما.46/45
وَ أَعِنِّی عَلَی صَالِحِ النِّیَّةِ، وَ مَرْضِیِّ الْقَوْلِ، وَ مُسْتَحْسَنِ الْعَمَلِ
و بر (داشتن) نیّت صالح و گفتار پسندیده و کردار نیکو یاری ام فرما.113/47
ص: 1257
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی دَلَّنَا عَلَی التَّوْبَةِ الَّتِی لَمْ نُفِدْهَا إِلَّا مِنْ فَضْلِهِ
و سپاس خدای را که ما را به توبه ای ره نمود که جز به فضل او، آن را نیافتیم.22/1
اللَّهُمَّ إِنَّکَ إِنْ صَرَفْتَ عَنِّی وَجْهَکَ الْکَرِیمَ... لَمْ أَجِدِ السَّبِیلَ إِلَی شَیْءٍ مِنْ أَمَلِی غَیْرَکَ...
خداوندا اگر روی کریمت را از من برگردانی، راهی به سوی هیچ یک از آرزویم، غیر تو نیابم.5/21
فَلَکَ الْحَمْدُ مَا وُجِدَ فِی حَمْدِکَ مَذْهَبٌ
پس ستایش برای توست، تا آنجا که راهی در ستایش تو یافت شود.17/45
اللَّهُمَّ إِنِّی وَجَدْتُ فِیما أَنْزَلْتَ مِنْ کِتَابِکَ... أَنْ قُلْتَ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا
خداوندا، همانا من در کتابت که فروفرستاده ای یافتم که فرمودی: «ای بندگان من که درباره خود اسراف کرده اید، از رحمت خدا ناامید نشوید که خدا همه گناهان را می آمرزد.»2/50
إِلَهِی مَا وَجَدْتُکَ بَخِیلًا حِینَ سَأَلْتُکَ
خدای من، هنگامی که از تو درخواست نمودم، تو را بخیل نیافتم.5/51
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ... سُوءَالَ مَنْ لَا یَجِدُ لِفَاقَتِهِ مُغِیثًا... غَیْرَکَ
خداوندا من از تو می خواهم، (مانند) درخواست کسی که فریادرسی برای نیازش جز تو نمی یابد.3/54
اللَّهُمَّ اجْعَلْ... مَا أَجْرَی عَلَی لِسَانِی مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ أَوْ هُجْرٍ... نُطْقًا بِالْحَمْدِ لَکَ
خداوندا به جای آنچه او (شیطان) بر زبانم جاری ساخته از سخن زشت یا دشنام، سپاس برای خودت را قرار ده.13/20
ص: 1258
...حَتَّی إِذَا رَأَی مُدَّةَ الْعَمَلِ قَدِ انْقَضَتْ وَ غَایَةَ الْعُمُرِ قَدِ انْتَهَتْ، وَ أَیْقَنَ أَنَّهُ لَا مَحِیصَ لَهُ مِنْکَ، وَ لَا مَهْرَبَ لَهُ عَنْکَ...
...تا اینکه می بیند زمان عمل گذشته و مدّت عمر به پایان رسیده و باور کرده که پناهگاه و گریزگاهی از تو برایش نیست.8/12
وَ أَنَا حِینَئِذٍ مُوقِنٌ بِأَنَّ مُنْتَهَی دَعْوَتِکَ إِلَی الْجَنَّةِ، وَ مُنْتَهَی دَعْوَتِهِ إِلَی النَّارِ
و من در همان هنگام باور دارم که فرجام دعوت تو به سوی بهشت و پایان دعوت او به سوی آتش است.24/16
وَ اجْعَلْ یَقِینِی أَفْضَلَ الْیَقِینِ
و یقینم را برترین یقین قرار ده.1/20
اللَّهُمَّ... صَحِّحْ بِمَا عِنْدَکَ یَقِینِی
خداوندا یقینم را به آنچه نزد توست درست گردان.2/20
وَ هَبْ لَنَا یَقِینًا صَادِقًا
و ما را یقینی راستین ببخش.2/29
وَ هَبْ لَنَا یَقِینًا صَادِقًا تَکْفِینَا بِهِ مِنْ مَؤُونَةِ الطَّلَبِ
و ما را یقینی راستین ببخش، که بدان سبب ما را از زحمت طلب، بی نیاز نمایی.2/29
فَأَمَّکَ بِطَمَعِهِ یَقِینًا
پس از روی یقینْ با حرص، تو را قصد کرد.8/31
قَدْ مَلَکَ الشَّیْطَانُ عِنَانِی فِی سُوءِ الظَّنِّ وَ ضَعْفِ الْیَقِینِ
شیطانْ افسار مرا در بدگمانی و سست باوری به دست گرفت.27/32
وَ أَیِّدْنَا بِیَقِینِ الْمُ-خْلِصِینَ
و ما را به یقینِ اهل اخلاص، توانا فرما.2/33
ص: 1259
وَ هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ... مُوقِنًا أَنَّهُ لَا یُجِیرُنِی مِنْکَ مُجِیرٌ
و اینک منم در پیشگاه تو، باوردارنده به اینکه هیچ امان دهنده ای مرا از تو امان نمی دهد.69/47
وَ هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ... مُوقِنًا أَنَّهُ... لَا یَمْنَعُنِی مِنْکَ مَانِعٌ
و اینک منم در پیشگاه تو، باوردارنده به اینکه هیچ بازدارنده ای مرا از (بلای) تو بازنمی دارد.69/47
یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ أَسْأَلُکَ... یَقِینًا تَنْفَعُ بِهِ مَنِ اسْتَیْقَنَ بِهِ حَقَّ الْیَقِینِ فِی نَفَاذِ أَمْرِکَ
ای صاحب عظمت و کرامت! از تو یقینی می خواهم که به وسیله آن هر کس را که به نافذ بودن امر تو حقیقتاً یقین پیدا کند، سود می دهی.3/54
أَسْأَلُکَ... یَقِینَ الْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْکَ
یقین توکّل کنندگان بر تو را، از تو درخواست می نمایم.5/54
یکتایی توحید
یک رنگی اخلاص
یکسان برابر
یگانگی توحید
یمین سوگند
یورش حمله
یَا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوکُ نِیرَ الْمَذَلَّةِ عَلَی أَعْنَاقِهَا
ای کسی که پادشاهان برای او یوغ خواری بر گردن هایشان نهاده اند.7/51
ص: 1260
ص: 1261
ص: 1262
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
اسناد الصحیفة
(1) حَدّثَنَا السّیّدُ الأَجَلّ،نَجمُ الدّینِ،بَهَاءُ الشّرَفِ، أَبُو الحَسَنِ مُحَمّدُ بنُ الحَسَنِ بنِ أَحمَدَ بنِ عَلِیّ بنِ مُحَمّدِ بنِ عُمَرَ بنِ یَحیَی العلَوَیِ ّ الحسُیَنیِ ّ رَحِمَهُ اللّهُ.(2) قَالَ أَخبَرَنَا الشّیخُ السّعِیدُ، أَبُو عَبدِ اللّهِ مُحَمّدُ بنُ أَحمَدَ بنِ شَهرَیَارَ،الخَازِنُ لِخِزَانَةِ مَولَانَا أَمِیرِ المُؤمِنِینَ عَلِیّ بنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیهِ السّلَامُ فِی شَهرِ رَبِیعٍ الأَوّلِ مِن سَنَةِ سِتّ عَشرَةَ وَ خَمسِمِائَةٍ قِرَاءَةً عَلَیهِ وَ أَنَا أَسمَعُ.(3) قَالَ سَمِعتُهَا عَنِ الشّیخِ الصّدُوقِ، أَبِی مَنصُورٍ مُحَمّدِ بنِ مُحَمّدِ بنِ أَحمَدَ بنِ عَبدِ العَزِیزِ العکُبرَیِ ّ المُعَدّلِ رَحِمَهُ اللّهُ عَن أَبِی المُفَضّلِ مُحَمّدِ بنِ عَبدِ اللّهِ بنِ المُطّلِبِ الشیّباَنیِ ّ(4) قَالَ حَدّثَنَا الشّرِیفُ، أَبُو عَبدِ اللّهِ جَعفَرُ بنُ مُحَمّدِ بنِ جَعفَرِ بنِ الحَسَنِ بنِ جَعفَرِ بنِ الحَسَنِ بنِ الحَسَنِ بنِ أَمِیرِ المُؤمِنِینَ عَلِیّ بنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیهِمُ السّلَامُ(5) قَالَ حَدّثَنَا عَبدُ اللّهِ بنُ عُمَرَ بنِ خَطّابٍ الزّیّاتُ سَنَةَ خَمسٍ وَ سِتّینَ وَ مِائَتَینِ(6) قَالَ حدَثّنَیِ خاَلیِ عَلِیّ بنُ النّعمَانِ الأَعلَمُ(7) قَالَ حدَثّنَیِ عُمَیرُ بنُ مُتَوَکّلٍ الثقّفَیِ ّ البلَخیِ ّ عَن أَبِیهِ مُتَوَکّلِ بنِ هَارُونَ.(8) قَالَ لَقِیتُ یَحیَی بنَ زَیدِ بنِ عَلِیّ عَلَیهِ السّلَامُ وَ هُوَ مُتَوَجّهٌ إِلَی خُرَاسَانَ بَعدَ قَتلِ أَبِیهِ فَسَلّمتُ عَلَیهِ(9) فَقَالَ لِی مِن أَینَ أَقبَلتَ قُلتُ مِنَ الحَجّ(10)فسَأَلَنَیِ عَن أَهلِهِ وَ بنَیِ عَمّهِ بِالمَدِینَةِ وَ أَحفَی السّؤَالَ عَن جَعفَرِ بنِ مُحَمّدٍ عَلَیهِ السّلَامُ فَأخبَرتُهُ بِخَبَرِهِ وَ خَبَرِهِم وَ حُزنِهِم عَلَی أَبِیهِ زَیدِ بنِ عَلِیّ عَلَیهِ السّلَامُ
ص: 1263
اسنادِ صحیفه
1 سیّد اجل، نجم الدین، بهاءالشرف، ابوالحسن محمّد بن حسن بن احمد بن علی بن محمّد بن عمر بن یحیی العلوی الحسینی - که رحمت خداوند بر او باد - ما را حدیث نمود 2 (و) فرمود: خبر داد ما را شیخ سعید، ابو عبداللّه محمّد بن احمد بن شهریار، خزانه دارِ (حرم) پیشوای ما امیرالمومنین علی بن ابیطالب - که سلام بر او باد - در ماه ربیع الاول از سال پانصد و شانزده (به صحیفه سجادیه) به صورتی که صحیفه را بر او می خواندند و من می شنیدم. 3 گفت شنیدم صحیفه را پیش از این بر شیخ صدوق ابومنصور: محمّد بن محمّد بن احمد بن عبدالعزیز عکبری معدّل - که رحمت خداوند بر او باد - می خواندند، از ابوالمفضّل محمّد بن عبداللّه مطلب شیبانی. 4 او گفت: حدیث کرد ما را شریف ابو عبداللّه جعفر بن محمّد بن جعفر بن حسن بن جعفر بن حسن بن حسن بن امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب - که سلام بر آنان باد - . 5 او گفت: حدیث کرد ما را عبداللّه بن عمر بن خطاب زیات، به سال دویست و شصت و پنج. 6 او گفت: حدیث کرد مرا دایی ام: علی بن نعمان اعلم. 7 او گفت: حدیث کرد مرا عمیر بن متوکّل ثقفی بلخی از پدرش متوکّل بن هارون. 8 او گفت: یحیی بن زید بن علی - که سلام بر او باد - را هنگامی که پس از شهادت پدرش (زید)، به سوی خراسان می رفت ملاقات نمودم. بر او سلام کردم. 9 گفت: از کجا می آیی؟ گفتم: از حجّ. 10 پس، احوال کسان و عموزادگان خود را در مدینه جویا شد. به ویژه حال جعفر بن محمّد - که سلام بر او باد - را بسیار پرسش کرد. من هم او را از آن حضرت و پسر عموهایش و اندوهشان بر ( شهادت ) پدرش زید بن علی - که سلام بر او باد - مطّلع نمودم.
ص: 1264
(11) فَقَالَ لِی قَد کَانَ عمَیّ مُحَمّدُ بنُ عَلِیّ عَلَیهِ السّلَامُ أَشَارَ عَلَی أَبِی بِتَرکِ الخُرُوجِ وَ عَرّفَهُ إِن هُوَ خَرَجَ وَ فَارَقَ المَدِینَةَ مَا یَکُونُ إِلَیهِ مَصیرُ أَمرِهِ فَهَل لَقِیتَ ابنَ عمَیّ جَعفَرَ بنَ مُحَمّدٍ عَلَیهِ السّلَامُ قُلتُ نَعَم.(12) قَالَ فَهَل سَمِعتَهُ یَذکُرُ شَیئاً مِن أمَریِ قُلتُ نَعَم.(13) قَالَ بِمَ ذکَرَنَیِ خبَرّنیِ، قُلتُ جُعِلتُ فِدَاکَ مَا أُحِبّ أَن أَستَقبِلَکَ بِمَا سَمِعتُهُ مِنهُ.(14) فَقَالَ أَ بِالمَوتِ تخُوَفّنُیِ هَاتِ مَا سَمِعتَهُ،فَقُلتُ سَمِعتُهُ یَقُولُ إِنّکَ تُقتَلُ وَ تُصلَبُ کَمَا قُتِلَ أَبُوکَ وَ صُلِبَ(15)فَتَغَیّرَ وَجهُهُ وَ قَالَیَمحُوا اللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثبِتُ وَ عِندَهُ أُمّ الکِتابِ، یَا مُتَوَکّلُ إِنّ اللّهَ عَزّ وَ جَلّ أَیّدَ هَذَا الأَمرَ بِنَا وَ جَعَلَ لَنَا العِلمَ وَ السّیفَ فَجُمِعَا لَنَا وَ خُصّ بَنُو عَمّنَا بِالعِلمِ وَحدَهُ.(16)فَقُلتُ جُعِلتُ فِدَاءَکَ إنِیّ رَأَیتُ النّاسَ إِلَی ابنِ عَمّکَ جَعفَرٍ عَلَیهِ السّلَامُ أَمیَلَ مِنهُم إِلَیکَ وَ إِلَی أَبِیکَ(17) فَقَالَ إِنّ عمَیّ مُحَمّدَ بنَ عَلِیّ وَ ابنَهُ جَعفَراً عَلَیهِمَا السّلَامُ دَعَوَا النّاسَ إِلَی الحَیَاةِ وَ نَحنُ دَعَونَاهُم إِلَی المَوتِ(18)فَقُلتُ یَا ابنَ رَسُولِ اللّهِ أَ هُم أَعلَمُ أَم أَنتُم فَأَطرَقَ إِلَی الأَرضِ مَلِیّاً ثُمّ رَفَعَ رَأسَهُ وَ قَالَ کُلّنَا لَهُ عِلمٌ غَیرَ أَنّهُم یَعلَمُونَ کُلّ مَا نَعلَمُ، وَ لانَعلَمُ کُلّ مَا یَعلَمُونَ(19) ثُمّ قَالَ لِی أَ کَتَبتَ مِنِ ابنِ عمَیّ شَیئاً قُلتُ نَعَم(20) قَالَ أَرِنِیهِ فَأَخرَجتُ إِلَیهِ وُجُوهاً مِنَ العِلمِ وَ أَخرَجتُ لَهُ دُعَاءً أَملَاهُ عَلَیّ أَبُو عَبدِ اللّهِ عَلَیهِ السّلَامُ وَ حدَثّنَیِ أَنّ أَبَاهُ مُحَمّدَ بنَ عَلِیّ عَلَیهِمَا السّلَامُ أَملَاهُ عَلَیهِ وَ أَخبَرَهُ أَنّهُ مِن دُعَاءِ أَبِیهِ عَلِیّ بنِ الحُسَینِ عَلَیهِمَا السّلَامُ مِن دُعَاءِ الصّحِیفَةِ الکَامِلَةِ
ص: 1265
11 پس گفت: عمویم محمّد بن علی (امام باقر) - که سلام بر او باد - پدرم را به قیام نکردن سفارش کرده بود و پند داد و آگاه نمود که اگر قیام کند و از مدینه بیرون رود پایان کارش به کجا می انجامد. آیا تو پسر عمویم جعفر بن محمّد - که سلام بر او باد - را دیدار نمودی؟ گفتم: آری. 12 گفت: آیا از او مطلبی که از کار من بگوید شنیدی؟ گفتم: آری. 13 گفت: درباره من چه فرمود؟ مرا آگاه کن. گفتم: فدایت گردم. دوست ندارم آنچه از او شنیده ام روبرویت بگویم. 14 گفت: مرا از مرگ می ترسانی؟! آنچه شنیده ای بیان کن. گفتم: از آن حضرت شنیدم که فرمود: شما کشته و به دار آویخته می شوی، چنانکه پدرتان کشته و به دار آویخته گردید. 15 پس رنگ رویش دگرگون شد و گفت: خدا هر چه خواهد محو و هر چه را خواهد ثابت می دارد و اصل کتاب نزد او است. ای متوکّل همانا خداوند بزرگ این کار (دین) را به وسیله ما تأیید نموده و دانش و شمشیر را برای ما قرار داده و این دو در اختیار ماست، و به عموزادگان ما تنها علم عطا کرده. 16 گفتم: فدایت شوم می بینم مردم میلشان به پسر عمویت جعفر - که سلام بر او باد - از تو و پدرت بیشتر است. 17 گفت: عمویم محمّد بن علی و پسرش جعفر - که سلام بر آنان باد - مردم را به زندگی دعوت می کنند و ما آنان را به مرگ فرامی خوانیم. 18 گفتم: ای پسر رسول خدا، ایشان داناترند یا شما؟ پس مدّتی دراز، چشم به زمین افکند. سپس سر بلند کرده گفت: همه ما دارای دانش هستیم جز آنکه ایشان آنچه را که ما می دانیم، می دانند و ما آنچه را که آنان می دانند، نمی دانیم. 19 سپس به من گفت: چیزی از پسر عمویم نوشته ای؟ گفتم: آری. 20 گفت: به من نشان بده. پس انواعی از مسائل علمی را به او نشان دادم، و دعایی را که امام صادق - که سلام بر او باد - بر من املا فرموده و به من گفته بود که پدرش محمّد بن علی (امام باقر) - که سلام بر آنان باد - بر او املا کرده و او را خبر داده بود که آن دعا از دعای پدرش علی ابن الحسین - که سلام بر آنان باد - (و) از جمله دعاهای صحیفه کامله است را به او ارائه نمودم.
ص: 1266
(21)فَنَظَرَ فِیهِ یَحیَی حَتّی أَتَی عَلَی آخِرِهِ، وَ قَالَ لِی أَ تَأذَنُ فِی نَسخِهِ فَقُلتُ یَا ابنَ رَسُولِ اللّهِ أَ تَستَأذِنُ فِیمَا هُوَ عَنکُم(22) فَقَالَ أَمَا لَأُخرِجَنّ إِلَیکَ صَحِیفَةً مِنَ الدّعَاءِ الکَامِلِ مِمّا حَفِظَهُ أَبِی عَن أَبِیهِ وَ إِنّ أَبِی أوَصاَنیِ بِصَونِهَا وَ مَنعِهَا غَیرَ أَهلِهَا.(23) قَالَ عُمَیرٌ قَالَ أَبِی فَقُمتُ إِلَیهِ فَقَبّلتُ رَأسَهُ، وَ قُلتُ لَهُ وَ اللّهِ یَا ابنَ رَسُولِ اللّهِ إنِیّ لَأَدِینُ اللّهَ بِحُبّکُم وَ طَاعَتِکُم، وَ إنِیّ لَأَرجُو أَن یسُعدِنَیِ فِی حیَاَتیِ وَ ممَاَتیِ بِوَلَایَتِکُم(24)فَرَمَی صحَیِفتَیِ َ التّیِ دَفَعتُهَا إِلَیهِ إِلَی غُلَامٍ کَانَ مَعَهُ وَ قَالَ اکتُب هَذَا الدّعَاءَ بِخَطّ بَیّنٍ حَسَنٍ وَ اعرِضهُ عَلَیّ لعَلَیّ أَحفَظُهُ فإَنِیّ کُنتُ أَطلُبُهُ مِن جَعفَرٍ حَفِظَهُ اللّهُ فَیَمنَعُنِیهِ.(25) قَالَ مُتَوَکّلٌ فَنَدِمتُ عَلَی مَا فَعَلتُ وَ لَم أَدرِ مَا أَصنَعُ، وَ لَم یَکُن أَبُو عَبدِ اللّهِ عَلَیهِ السّلَامُ تَقَدّمَ إلِیَ ّ أَلّا أَدفَعَهُ إِلَی أَحَدٍ.(26) ثُمّ دَعَا بِعَیبَةٍ فَاستَخرَجَ مِنهَا صَحِیفَةً مُقفَلَةً مَختُومَةً فَنَظَرَ إِلَی الخَاتَمِ وَ قَبّلَهُ وَ بَکَی، ثُمّ فَضّهُ وَ فَتَحَ القُفلَ، ثُمّ نَشَرَ الصّحِیفَةَ وَ وَضَعَهَا عَلَی عَینِهِ وَ أَمَرّهَا عَلَی وَجهِهِ.(27) وَ قَالَ وَ اللّهِ یَا مُتَوَکّلُ لَو لَا مَا ذَکَرتَ مِن قَولِ ابنِ عمَیّ إنِنّیِ أُقتَلُ وَ أُصلَبُ لَمَا دَفَعتُهَا إِلَیکَ وَ لَکُنتُ بِهَا ضَنِیناً.(28) وَ لکَنِیّ أَعلَمُ أَنّ قَولَهُ حَقّ أَخَذَهُ عَن آبَائِهِ وَ أَنّهُ سَیَصِحّ فَخِفتُ أَن یَقَعَ مِثلُ هَذَا العِلمِ إِلَی بنَیِ أُمَیّةَ فَیَکتُمُوهُ وَ یَدّخِرُوهُ فِی خَزَائِنِهِم لِأَنفُسِهِم.(29)فَاقبِضهَا وَ اکفِنِیهَا وَ تَرَبّص بِهَا فَإِذَا قَضَی اللّهُ مِن أمَریِ وَ أَمرِ هَؤُلَاءِ القَومِ مَا هُوَ قَاضٍ فهَیِ َ أَمَانَةٌ لِی عِندَکَ حَتّی تُوصِلَهَا إِلَی ابنیَ عمَیّ مُحَمّدٍ وَ اِبرَاهِیمَ ابنیَ عَبدِ اللّهِ بنِ الحَسَنِ بنِ الحَسَنِ بنِ عَلِیّ عَلَیهِمَا السّلَامُ فَإِنّهُمَا القَائِمَانِ فِی هَذَا الأَمرِ بعَدیِ.
ص: 1267
21 پس یحیی تا آخِر آن را نگاه کرد و گفت: اجازه می دهی از آن نسخه برداری کنم؟ گفتم: ای پسر رسول خدا، آیا در آنچه از خودتان است (از من) اجازه می خواهی؟ 22 پس گفت: اکنون به تو نشان می دهم صحیفه ای از دعای کامل را که پدرم از پدرش نقل نموده و مرا به محافظت آن و جلوگیری اش از کسی که اهل آن نیست، سفارش کرده است. 23 عمیر گفت: پدرم گفت: پس برخاستم نزدش رفتم و سرش را بوسیدم و گفتم: به خدا سوگند ای پسر رسول خدا، من با دوستی و پیروی از شما، خدا را پرستش می کنم و امیدوارم که مرا در زندگی و مرگ به وسیله ولایت شما سعادتمند گردانَد. 24 آنگاه صحیفه من را به نوجوانی که با او بود داد و گفت: این دعا را با خطِّ خوانا و زیبا بنویس و برای من بیاور. شاید که آن را از بَر نمایم. زیرا من آن را از پسر عمویم جعفر - که خداوند او را نگهدارد - طلب می کردم و او نمی داد. 25 متوکّل گفت: من از کرده ام پشیمان شدم و نمی دانستم چه کنم، و امام صادق - که سلام بر او باد - هم نفرموده بود که آن را به کسی ندهم. 26 سپس یحیی صندوقچه ای خواست و صحیفه قفل زده مُهر کرده ای از آن بیرون آورد و مهرش را نگاه کرده، بوسید و گریه کرد. سپس مهر را شکست و قفل را گشود. صحیفه را باز کرده، بر چشم خود نهاد و بر رویش مالید. 27 و گفت: ای متوکّل، به خدا سوگند اگر آنچه از پسر عمویم بیان کردی که کشته و به دار آویخته می شوم نبود، این صحیفه را به تو نمی دادم و از دادن آن بخل می ورزیدم. 28 ولی چون می دانم که گفتار او حقّ است که از پدرانش فراگرفته و به زودی درستی آن آشکار می گردد، از این رو ترسیدم که چنین علمی به دست بنی امیّه بیفتد و آن را پنهان دارند و در گنجینه ها برای خودشان نگهداری کنند. 29 پس این را بگیر و به جای من از آن نگهداری کن و چشم به راه باش هرگاه خدا کار من و این گروه (بنی امیّه) را گذراند - که او است گذراننده -، این امانت نزد تو باشد تا آن را به دو پسر عمویم: محمّد و ابراهیم، فرزندان عبداللّه بن حسن بن حسن بن علی - که سلام بر آنان باد - برسانی. زیرا هر دو در این کار جانشینان من هستند.
ص: 1268
(30) قَالَ المُتَوَکّلُ فَقَبَضتُ الصّحِیفَةَ فَلَمّا قُتِلَ یَحیَی بنُ زَیدٍ صِرتُ إِلَی المَدِینَةِ فَلَقِیتُ أَبَا عَبدِ اللّهِ عَلَیهِ السّلَامُ فَحَدّثتُهُ الحَدِیثَ عَن یَحیَی،فَبَکَی وَ اشتَدّ وَجدُهُ بِهِ.(31) وَ قَالَ رَحِمَ اللّهُ ابنَ عمَیّ وَ أَلحَقَهُ بِآبَائِهِ وَ أَجدَادِهِ.(32) وَ اللّهِ یَا مُتَوَکّلُ مَا منَعَنَیِ مِن دَفعِ الدّعَاءِ إِلَیهِ إِلّا ألّذِی خَافَهُ عَلَی صَحِیفَةِ أَبِیهِ، وَ أَینَ الصّحِیفَةُ فَقُلتُ هَا هیِ َ،فَفَتَحَهَا وَ قَالَ هَذَا وَ اللّهِ خَطّ عمَیّ زَیدٍ وَ دُعَاءُ جدَیّ عَلِیّ بنِ الحُسَینِ عَلَیهِمَا السّلَامُ(33) ثُمّ قَالَ لِابنِهِ قُم یَا إِسمَاعِیلُ فأَتنِیِ بِالدّعَاءِ ألّذِی أَمَرتُکَ بِحِفظِهِ وَ صَونِهِ،فَقَامَ إِسمَاعِیلُ فَأَخرَجَ صَحِیفَةً کَأَنّهَا الصّحِیفَةُ التّیِ دَفَعَهَا إلیَ ّ یَحیَی بنُ زَیدٍ(34)فَقَبّلَهَا أَبُو عَبدِ اللّهِ وَ وَضَعَهَا عَلَی عَینِهِ وَ قَالَ هَذَا خَطّ أَبِی وَ إِملَاءُ جدَیّ عَلَیهِمَا السّلَامُ بِمَشهَدٍ منِیّ.(35)فَقُلتُ یَا ابنَ رَسُولِ اللّهِ إِن رَأَیتَ أَن أَعرِضَهَا مَعَ صَحِیفَةِ زَیدٍ وَ یَحیَی فَأَذِنَ لِی فِی ذَلِکَ وَ قَالَ قَد رَأَیتُکَ لِذَلِکَ أَهلًا(36)فَنَظَرتُ وَ إِذَا هُمَا أَمرٌ وَاحِدٌ وَ لَم أَجِد حَرفاً مِنها یُخَالِفُ مَا فِی الصّحِیفَةِ الأُخرَی(37) ثُمّ استَأذَنتُ أَبَا عَبدِ اللّهِ عَلَیهِ السّلَامُ فِی دَفعِ الصّحِیفَةِ إِلَی ابنیَ عَبدِ اللّهِ بنِ الحَسَنِ، فَقَالَإِنّ اللّهَ یَأمُرُکُم أَن تُؤَدّوا الأَماناتِ إِلی أَهلِها،نَعَم فَادفَعهَا إِلَیهِمَا.(38) فَلَمّا نَهَضتُ لِلِقَائِهِمَا قَالَ لِی مَکَانَکَ.(39) ثُمّ وَجّهَ إِلَی مُحَمّدٍ وَ اِبرَاهِیمَ فَجَاءَا فَقَالَ هَذَا مِیرَاثُ ابنِ عَمّکُمَا یَحیَی مِن أَبِیهِ قَد خَصّکُم بِهِ دُونَ إِخوَتِهِ وَ نَحنُ مُشتَرِطُونَ عَلَیکُمَا فِیهِ شَرطاً.(40)فَقَالَا رَحِمَکَ اللّهُ قُل فَقَولُکَ المَقبُولُ(41) فَقَالَ لاتَخرُجَا بِهَذِهِ الصّحِیفَةِ مِنَ المَدِینَةِ
ص: 1269
30 متوکّل گفت: صحیفه را گرفتم و چون یحیی بن زید کشته شد به مدینه رفتم و به ملاقات حضرت صادق - که سلام بر او باد - رفته، سرگذشت یحیی را برای آن بزرگوار گفتم، امام گریست و بر او سخت اندوهناک شد 31 و فرمود: خداوند پسر عمویم را رحمت کند و به پدران و اجدادش ملحق فرماید. 32 ای متوکّل، به خدا سوگند، مرا از دادن دعا به یحیی چیزی جز آنچه او بر صحیفه پدرش از آن می ترسید، بازنداشت. اکنون آن صحیفه کجاست ؟ گفتم: آن صحیفه اینست. پس آن را گشود و فرمود: به خدا قسم این خط عمویم زید و دعای جدّم علی ابن الحسین - که سلام بر آنان باد - است. 33 سپس به فرزندش اسماعیل فرمود: ای اسماعیل برخیز و دعایی که تو را به حفظ و نگهداریش امر نمودم بیاور. اسماعیل برخاست و صحیفه ای را بیرون آورد که گویا همان صحیفه ای بود که یحیی بن زید به من داده بود. 34 پس حضرت صادق آن را بوسید و بر روی چشم خود نهاد و فرمود: این نوشته پدرم و گفته جدّم - که سلام بر آنان باد - در حضور من است. 35 گفتم: ای فرزند رسول خدا، آیا اجازه می دهی آن را با صحیفه زید و یحیی مقابله نمایم؟ حضرت به من اجازه داده و فرمود: تو را سزاوار این کار دیدم. 36 پس دیدم هر دو برابر است و در آن، یک حرف که برخلاف آنچه در صحیفه دیگر است باشد، نیافتم. 37 سپس از امام صادق - که سلام بر او باد - اجازه خواستم که صحیفه یحیی را به فرزندان عبداللّه بن حسن بدهم. امام فرمود: خداوند امر می کند که امانت ها را به صاحبانش بازدهید. آری آن را رد کن. 38 پس چون برای دیدار آن دو برادر برخاستم، فرمود: بنشین. 39 سپس کسی را به سراغ محمّد و ابراهیم فرستاد. چون آنان آمدند، فرمود: این میراث پسر عموی شما یحیی است از پدرش که اختصاص به شما داده نه برادرانش. و ما درباره آن با شما شرطی داریم. 40 گفتند: خداوند تو را رحمت کند. بفرمایید که گفتارتان پذیرفته است. 41 فرمود: این صحیفه را از مدینه بیرون نبرید.
ص: 1270
(42)قَالَا وَ لِمَ ذَاکَ(43) قَالَ إِنّ ابنَ عَمّکُمَا خَافَ عَلَیهَا أَمراً أَخَافُهُ أَنَا عَلَیکُمَا.(44)قَالَا إِنّمَا خَافَ عَلَیهَا حِینَ عَلِمَ أَنّهُ یُقتَلُ.(45) فَقَالَ أَبُو عَبدِ اللّهِ عَلَیهِ السّلَامُ وَ أَنتُمَا فَلَا تَأمَنّا فَوَاللّهِ إنِیّ لَأَعلَمُ أَنّکُمَا سَتَخرُجَانِ کَمَا خَرَجَ، وَ سَتُقتَلَانِ کَمَا قُتِلَ.(46)فَقَامَا وَ هُمَا یَقُولَانِ لَا حَولَ وَ لَا قُوّةَ إِلّا بِاللّهِ العلَیِ ّ العَظِیمِ.(47) فَلَمّا خَرَجَا قَالَ لِی أَبُو عَبدِ اللّهِ عَلَیهِ السّلَامُ یَا مُتَوَکّلُ کَیفَ قَالَ لَکَ یَحیَی إِنّ عمَیّ مُحَمّدَ بنَ عَلِیّ وَ ابنَهُ جَعفَراً دَعَوَا النّاسَ إِلَی الحَیَاةِ وَ دَعَونَاهُم إِلَی المَوتِ(48) قُلتُ نَعَم أَصلَحَکَ اللّهُ قَد قَالَ لِیَ ابنُ عَمّکَ یَحیَی ذَلِکَ(49) فَقَالَ یَرحَمُ اللّهُ یَحیَی، إِنّ أَبِی حدَثّنَیِ عَن أَبِیهِ عَن جَدّهِ عَن عَلِیّ عَلَیهِ السّلَامُ أَنّ رَسُولَ اللّهِ صَلّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ أَخَذَتهُ نَعسَةٌ وَ هُوَ عَلَی مِنبَرِهِ.(50)فَرَأَی فِی مَنَامِهِ رِجَالًا یَنزُونَ عَلَی مِنبَرِهِ نَزوَ القِرَدَةِ یَرُدّونَ النّاسَ عَلَی أَعقَابِهِمُ القَهقَرَی(51)فَاستَوَی رَسُولُ اللّهِ صَلّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ جَالِساً وَ الحُزنُ یُعرَفُ فِی وَجهِهِ.(52)فَأَتَاهُ جِبرِیلُ عَلَیهِ السّلَامُ بِهَذِهِ الآیَةِ« وَ ما جَعَلنَا الرّؤیَا التّیِ أَرَیناکَ إِلّا فِتنَةً لِلنّاسِ وَ الشّجَرَةَ المَلعُونَةَ فِی القُرآنِ وَ نُخَوّفُهُم فَما یَزِیدُهُم إِلّا طُغیاناً کَبِیراً»یعَنیِ بنَیِ أُمَیّةَ.(53) قَالَ یَا جِبرِیلُ أَ عَلَی عهَدیِ یَکُونُونَ وَ فِی زمَنَیِ(54) قَالَ لَا، وَ لَکِن تَدُورُ رَحَی الإِسلَامِ مِن مُهَاجَرِکَ فَتَلبَثُ بِذَلِکَ عَشراً، ثُمّ تَدُورُ رَحَی الإِسلامِ عَلَی رَأسِ خَمسَةٍ وَ ثَلَاثِینَ مِن مُهَاجَرِکَ فَتَلبَثُ بِذَلِکَ خَمساً، ثُمّ لَا بُدّ مِن رَحَی ضَلَالَةٍ هیِ َ قَائِمَةٌ عَلَی قُطبِهَا، ثُمّ مُلکُ الفَرَاعِنَةِ
ص: 1271
42 گفتند: چرا؟ 43 فرمود: پسر عموی شما درباره این صحیفه از چیزی بیم داشت که من درباره شما هم آن بیم را دارم. 44 گفتند: او هنگامی درباره آن ترسید که می دانست کشته می شود. 45 حضرت صادق - که سلام بر او باد - فرمود: شما هم آسوده نباشید که به خدا قسم می دانم به زودی خروج خواهید نمود، چنانکه او خروج کرد و به زودی کشته خواهید شد، چنانکه او کشته گردید. 46 پس برخاستند و گفتند: جنبش و نیرویی نیست، جز به یاری خدای برتر و بزرگ. 47 چون بیرون رفتند، حضرت صادق - که سلام بر او باد - فرمود: ای متوکّل، آیا یحیی به تو گفت که عمویم محمّد بن علی و پسرش جعفر مردم را به زندگی خواندند و ما ایشان را به مرگ خواندیم؟ 48 گفتم: آری، خدا کار تو را راست گردانَد، پسر عمویت یحیی همین را به من گفت. 49 فرمود: خداوند یحیی را رحمت کند. پدرم از پدرش از جدّش از علی - که سلام بر او باد - مرا خبر داد: رسول خدا - که درود خداوند بر او و خاندانش باد - را بالای منبر، خواب سبُکی روی داد. 50 و در خواب دید مردمی چند مانند بوزینگان به منبرش می جهند و مردم را به عقب) برمی گردانند. 51 پس رسول خدا - که درود خداوند بر او و خاندانش باد - بیدار شد و نشست و اندوه در چهره اش نمایان بود. 52 آنگاه جبرئیل این آیه را برای او آورد: «و ما رویایی که به تو ارائه دادیم، نبود جز برای آزمایش و امتحان مردم و درختی که به لعن در قرآن یاد شد و ما به ذکر این آیات عظیم آنها را از خدا می ترسانیم ولیکن بر آنها جز طغیان و کفر و انکارِ شدید چیزی نیفزاید.» و مراد (از درخت لعنت شده) بنی امیّه اند. 53 پیغمبر فرمود: ای جبرئیل ایشان در عهد و روزگار من خواهند بود؟ 54 عرضه داشت: خیر، ولی آسیای اسلام از آغاز هجرت می گردد و گردش آن ده سال است. سپس در پایان سال سی و پنج از هجرت تو به گردش می افتد و پنج سال به آن حال می ماند. آنگاه به ناچار آسیای گمراهی به گردش خواهد آمد که بر محور خود پا برجا است و پس از آن پادشاهی فرعونیان خواهد بود.
ص: 1272
(55) قَالَ وَ أَنزَلَ اللّهُ تَعَالَی فِی ذَلِکَ«إِنّا أَنزَلناهُ فِی لَیلَةِ القَدرِ، وَ ما أَدراکَ ما لَیلَةُ القَدرِ،لَیلَةُ القَدرِ خَیرٌ مِن أَلفِ شَهرٍ»تَملِکُهَا بَنُو أُمَیّةَ لَیسَ فِیهَا لَیلَةُ القَدرِ.(56) قَالَ فَأَطلَعَ اللّهُ عَزّ وَ جَلّ نَبِیّهُ عَلَیهِ السّلَامُ أَنّ بنَیِ أُمَیّةَ تَملِکُ سُلطَانَ هَذِهِ الأُمّةِ وَ مُلکَهَا طُولَ هَذِهِ المُدّةِ(57)فَلَو طَاوَلَتهُمُ الجِبَالُ لَطَالُوا عَلَیهَا حَتّی یَأذَنَ اللّهُ تَعَالَی بِزَوَالِ مُلکِهِم، وَ هُم فِی ذَلِکَ یَستَشعِرُونَ عَدَاوَتَنَا أَهلَ البَیتِ وَ بُغضَنَا.(58)أَخبَرَ اللّهُ نَبِیّهُ بِمَا یَلقَی أَهلُ بَیتِ مُحَمّدٍ وَ أَهلُ مَوَدّتِهِم وَ شِیعَتُهُم مِنهُم فِی أَیّامِهِم وَ مُلکِهِم.(59) قَالَ وَ أَنزَلَ اللّهُ تَعَالَی فِیهِم« أَ لَم تَرَ إِلَی الّذِینَ بَدّلُوا نِعمَتَ اللّهِ کُفراً وَ أَحَلّوا قَومَهُم دارَ البَوارِ جَهَنّمَ یَصلَونَها وَ بِئسَ القَرارُ».(60) وَ نِعمَةُ اللّهِ مُحَمّدٌ وَ أَهلُ بَیتِهِ،حُبّهُم إِیمَانٌ یُدخِلُ الجَنّةَ، وَ بُغضُهُم کُفرٌ وَ نِفَاقٌ یُدخِلُ النّارَ(61)فَأَسَرّ رَسُولُ اللّهِ صَلّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ ذَلِکَ إِلَی عَلِیّ وَ أَهلِ بَیتِهِ.(62) قَالَ ثُمّ قَالَ أَبُو عَبدِ اللّهِ عَلَیهِ السّلَامُ مَا خَرَجَ وَ لَا یَخرُجُ مِنّا أَهلَ البَیتِ إِلَی قِیَامِ قَائِمِنَا أَحَدٌ لِیَدفَعَ ظُلماً أَو یَنعَشَ حَقّاً إلّا اصطَلَمَتهُ البَلِیّةُ، وَ کَانَ قِیَامُهُ زِیَادَةً فِی مَکرُوهِنَا وَ شِیعَتِنَا.(63) قَالَ المُتَوَکّلُ بنُ هَارُونَ ثُمّ أَملَی عَلَیّ أَبُو عَبدِ اللّهِ عَلَیهِ السّلَامُ الأَدعِیَةَ وَ هیِ َ خَمسَةٌ وَ سَبعُونَ بَاباً،سَقَطَ عنَیّ مِنهَا أَحَدَ عَشَرَ بَاباً، وَ حَفِظتُ مِنهَا نَیّفاً وَ سِتّینَ بَاباًوَ حَدّثَنَا أَبُو المُفَضّلِ قَالَ وَ حدَثّنَیِ مُحَمّدُ بنُ الحَسَنِ بنِ رُوزبِهَ أَبُو بَکرٍ المدَاَئنِیِ ّ الکَاتِبُ نَزِیلُ الرّحبَةِ فِی دَارِهِ(65) قَالَ حدَثّنَیِ مُحَمّدُ بنُ أَحمَدَ بنِ مُسلِمٍ المطُهَرّیِ ّ
ص: 1273
55 (امام صادق) فرمود: و خدای تعالی در این باره، سوره قدر را نازل کرد: «ما قرآن را در شب قدر فرستادیم و چه می دانی که شب قدر چیست، شب قدر بهتر از هزار ماه است.» هزار ماهی که بنی امیّه پادشاهی کنند و شب قدر در آن نباشد. 56 فرمود: پس خداوند بزرگ، پیغمبرش - که درود خداوند بر او و خاندانش باد - را آگاه نمود که بنی امیّه پادشاهی بر این امّت را در این مدّت (هزار ماه) به دست می گیرند. 57 پس اگر کوه ها با ایشان سرکشی کنند بر آن کوه ها غلبه جویند. تا اینکه خدای تعالی زوال پادشاهی آنها را بخواهد، و آنان در این مدّت کینه ما اهل بیت را شعار خویش قرار می دهند. 58 خداوند پیامبرش را به آنچه در ایّام پادشاهی آنان از جانبشان به اهل بیت محمّد و به دوستان و پیروان آنها می رسد، خبر داد. 59 فرمود: این آیه را خدای تعالی درباره بنی امیّه نازل کرد: «آیا ندیدی کسانی که نعمت خدا را به کفر و ناسپاسی تبدیل نموده و قوم و پیروانشان را به دیار هلاک و تباهی رهسپار کردند، و به دوزخ که بد جایگاهی است درآیند.» 60 و نعمت خداوند، محمّد و اهل بیت او هستند، دوست داشتن ایشان، ایمان است که به بهشت داخل می گرداند و دشمنی با آنها، کفر و نفاق است که به دوزخ درمی آورد. 61 پس رسول خدا - که درود خداوند بر او و خاندانش باد - این راز را در پنهان به علی و اهل بیت او فرمود. 62 متوکّل گوید: سپس حضرت صادق - که سلام بر او باد - فرمود: هیچ یک از ما اهل بیت، تا روز قیام قائممان برای جلوگیری از ستمی یا برای به پا داشتن حقّی خروج نخواهد کرد، مگر آنکه بلا و آفتی او را ریشه کن سازد و قیام او بر اندوه ما و شیعیانمان بیفزاید. 63 متوکّل بن هارون گفت: سپس امام صادق - که سلام بر او باد - دعاهای صحیفه را به من املا نمود و آنها هفتاد و پنج باب بود که یازده باب آن از دستم رفت، و شصت و چند باب آن را حفظ کردم. 64 و ابوالمفضّل (شیبانی با سند دیگری) برای ما حدیث نموده، گفت: حدیث کرد مرا محمّد بن حسن بن روزبه ابوبکر مدائنی کاتب، ساکن رحبه(ی کوفه) در خانه خودش. 65 گفت: حدیث کرد مرا محمّد بن احمد بن مسلم مطهّری.
ص: 1274
(66) قَالَ حدَثّنَیِ أَبِی عَن عُمَیرِ بنِ مُتَوَکّلٍ البلَخیِ ّ عَن أَبِیهِ المُتَوَکّلِ بنِ هَارُونَ(67) قَالَلَقِیتُ یَحیَی بنَ زَیدِ بنِ عَلِیّ عَلَیهِمَا السّلَامُ فَذَکَرَ الحَدِیثَ بِتَمَامِهِ إِلَی رُؤیَا النّبِیّ صَلّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ التّیِ ذَکَرَهَا جَعفَرُ بنُ مُحَمّدٍ عَن آبَائِهِ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِم(68) وَ فِی رِوَایَةِ المطُهَرّیِ ّ ذِکرُ الأَبوَابِ وَ هیِ َ
1-التّحمِیدُ لِلّهِ عَزّ وَ جَلّ 2-الصّلَاةُ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ
3-الصّلَاةُ عَلَی حَمَلَةِ العَرشِ 4-الصّلَاةُ عَلَی مصُدَقّیِ الرّسُلِ
5-دُعَاؤُهُ لِنَفسِهِ وَ خَاصّتِهِ 6-دُعَاؤُهُ
عِندَ الصّبَاحِ وَ المَسَاءِ
7-دُعَاؤُهُ فِی المُهِمّاتِ 8-دُعَاؤُهُ فِی الِاستِعَاذَةِ
9-دُعَاؤُهُ فِی الِاشتِیَاقِ 10-دُعَاؤُهُ فِی اللّجَإِ إِلَی اللّهِ تَعَالَی
11-دُعَاؤُهُ بِخَوَاتِمِ الخَیرِ 12-دُعَاؤُهُ فِی الِاعتِرَافِ
13-دُعَاؤُهُ فِی طَلَبِ الحَوَائِجِ 14-دُعَاؤُهُ فِی الظّلَامَاتِ
15-دُعَاؤُهُ
عِندَ المَرَضِ 16-دُعَاؤُهُ فِی الِاستِقَالَةِ
17-دُعَاؤُهُ عَلَی الشّیطَانِ 18-دُعَاؤُهُ فِی المَحذُورَاتِ
19-دُعَاؤُهُ فِی الِاستِسقَاءِ 20-دُعَاؤُهُ فِی مَکَارِمِ الأَخلَاقِ
21-دُعَاؤُهُ إِذَا حَزَنَهُ أَمرٌ 22-دُعَاؤُهُ
عِندَ الشّدّةِ
23-دُعَاؤُهُ بِالعَافِیَةِ 24-دُعَاؤُهُ لِأَبَوَیهِ
25-دُعَاؤُهُ لِوُلدِهِ 26-دُعَاؤُهُ لِجِیرَانِهِ وَ أَولِیَائِهِ
27-دُعَاؤُهُ لِأَهلِ الثّغُورِ 28-دُعَاؤُهُ فِی التّفَزّعِ
29-دُعَاؤُهُ إِذَا قُتّرَ عَلَیهِ الرّزقُ 30-دُعَاؤُهُ فِی المَعُونَةِ عَلَی قَضَاءِ الدّینِ
31-دُعَاؤُهُ بِالتّوبَةِ 32-دُعَاؤُهُ فِی صَلَاةِ اللّیلِ
33-دُعَاؤُهُ فِی الِاستِخَارَةِ 34-دُعَاؤُهُ إِذَا ابتلُیِ َ أَو رَأَی مُبتَلًی بِفَضِیحَةٍ بِذَنبٍ
35-دُعَاؤُهُ فِی الرّضَا بِالقَضَاءِ 36-دُعَاؤُهُ
عِندَ سَمَاعِ الرّعدِ
ص: 1275
66 گفت: حدیث کرد مرا پدرم از عمیر بن متوکّل بلخی از پدرش متوکّل بن هارون. 67 گفت: یحیی بن زید بن علی - که سلام بر آنان باد - را ملاقات کردم. سپس تمام حدیث را تا خواب دیدن پیامبر - که درود خداوند بر او و خاندانش باد - که جعفر بن محمّد از پدرانش - که درودهای خداوند بر آنان باد - نقل فرموده، بیان کرد. 68 و در روایت مطهّری، ابواب ذکر شده و آن اینست:
1- ستایش نمودن خدای عزوجل 2- درود بر محمد و خاندانش
3- درود بر حاملان عرش 4- درود بر تصدیق کنندگان رسولان
5- دعای آن حضرت برای خود و نزدیکانش 6- دعای آن حضرت هنگام بامداد و شامگاه
7- دعای آن حضرت در مهمات 8- دعای آن حضرت در پناه جستن به خدا
9- دعای آن حضرت در شوق داشتن به آمرزش 10- دعای آن حضرت در پناه بردن به خداوند بلندمرتبه
11- دعای آن حضرت در عاقبت به خیری 12- دعای آن حضرت در اعتراف به گناه
13- دعای آن حضرت در طلب حاجت ها 14- دعای آن حضرت در دادخواهی از ستمگران
15- دعای آن حضرت هنگام بیماری 16- دعای آن حضرت در طلب بخشش گناهان
17- دعای آن حضرت درباره شیطان 18- دعای آن حضرت در دفع بلاها و سختی ها
19- دعای آن حضرت در درخواست باران 20- دعای آن حضرت در اخلاق پسندیده
21- دعای آن حضرت آنگاه که چیزی او را اندوهگین می نمود 22- دعای آن حضرت هنگام سختی و گرفتاری
23- دعای آن حضرت برای عافیت 24- دعای آن حضرت برای پدر و مادرش
25- دعای آن حضرت برای فرزندانش 26- دعای آن حضرت درباره همسایگان و دوستانش
27- دعای آن حضرت برای مرزداران 28- دعای آن حضرت در پناه بردن به خدا
29- دعای آن حضرت آنگاه که روزی بر او تنگ می شد 30- دعای آن حضرت در یاری خواستن بر پرداخت وام
31- دعای آن حضرت در توبه 32- دعای آن حضرت در نماز شب
33- دعای آن حضرت در استخاره 34- دعای آن حضرت آنگاه که گرفتار آزمایش می شد یا گرفتار شده به رسوایی گناهی را می دید
35- دعای آن حضرت در مقام رضا به قضای خدا 36- دعای آن حضرت هنگام شنیدن صدای رعد
ص: 1276
37-دُعَاؤُهُ فِی الشّکرِ 38-دُعَاؤُهُ فِی الِاعتِذَارِ
39-دُعَاؤُهُ فِی طَلَبِ العَفوِ 40-دُعَاؤُهُ
عِندَ ذِکرِ المَوتِ
41-دُعَاؤُهُ فِی طَلَبِ السّترِ وَ الوِقَایَةِ 42-دُعَاؤُهُ
عِندَ خَتمِهِ القُرآنَ
43-دُعَاؤُهُ إِذَا نَظَرَ إِلَی الهِلَالِ 44-دُعَاؤُهُ لِدُخُولِ شَهرِ رَمَضَانَ
45-دُعَاؤُهُ لِوَدَاعِ شَهرِ رَمَضَانَ 46-دُعَاؤُهُ فِی عِیدِ الفِطرِ وَ الجُمُعَةِ
47-دُعَاؤُهُ فِی یَومِ عَرَفَةَ 48-دُعَاؤُهُ فِی یَومِ الأَضحَی وَ الجُمُعَةِ
49-دُعَاؤُهُ فِی دَفعِ کَیدِ الأَعدَاءِ 50-دُعَاؤُهُ فِی الرّهبَةِ
51-دُعَاؤُهُ فِی التّضَرّعِ وَ الِاستِکَانَةِ 52-دُعَاؤُهُ فِی الإِلحَاحِ
53-دُعَاؤُهُ فِی التّذَلّلِ 54-دُعَاؤُهُ فِی استِکشَافِ الهُمُومِ
(69) وَ باَقیِ الأَبوَابِ بِلَفظِ أَبِی عَبدِ اللّهِ الحسَنَیِ ّ رَحِمَهُ اللّهُ(70) حَدّثَنَا أَبُو عَبدِ اللّهِ جَعفَرُ بنُ مُحَمّدٍ الحسَنَیِ ّ(71) قَالَ حَدّثَنَا عَبدُ اللّهِ بنُ عُمَرَ بنِ خَطّابٍ الزّیّاتُ(72) قَالَ حدَثّنَیِ خاَلیِ عَلِیّ بنُ النّعمَانِ الأَعلَمُ(73) قَالَ حدَثّنَیِ عُمَیرُ بنُ مُتَوَکّلٍ الثقّفَیِ ّ البلَخیِ ّ عَن أَبِیهِ مُتَوَکّلِ بنِ هَارُونَ(74) قَالَ أَملَی عَلَیّ سیَدّیِ الصّادِقُ، أَبُو عَبدِ اللّهِ جَعفَرُ بنُ مُحَمّدٍ(75) قَالَ أَملَی جدَیّ عَلِیّ بنُ الحُسَینِ عَلَی أَبِی مُحَمّدِ بنِ عَلِیّ عَلَیهِم أَجمَعِینَ السّلَامُ بِمَشهَدٍ منِیّ.
ص: 1277
37- دعای آن حضرت در شکر گذاری 38- دعای آن حضرت در عذر خواهی
39- دعای آن حضرت در طلب بخشایش 40- دعای آن حضرت هنگام یادآوری از مرگ
41- دعای آن حضرت در طلب پرده پوشی 42- دعای آن حضرت هنگام ختم قرآن
43- دعای آن حضرت آنگاه که به ماه نو نگاه می کرد 44- دعای آن حضرت هنگام فرارسیدن ماه رمضان
45- دعای آن حضرت در وداع ماه رمضان 46- دعای آن حضرت برای عید فطر و جمعه
47- دعای آن حضرت در روز عرفه 48- دعای آن حضرت در روز عید قربان و روز جمعه
49- دعای آن حضرت در دفع حیله دشمنان 50- دعای آن حضرت در ترس
51- دعای آن حضرت در زاری نمودن 52- دعای آن حضرت در اصرار به خداوند بلندمرتبه
53- دعای آن حضرت در فروتنی 54- دعای آن حضرت در برطرف نمودن اندوه ها
69 و باقی ابواب به لفظ ابو عبداللّه حسنی - که رحمت خداوند بر او باد - است. 70 (همان گونه که در ابتدای سند گفته شد، ابوالفضل شیبانی گوید) حدیث کرد ما را ابو عبداللّه جعفر بن محمّد الحسنی 71 او گفت: حدیث کرد ما را عبداللّه بن عمر بن خطاب زیات. 72 او گفت: حدیث کرد مرا دایی ام علی بن نعمان اعلم. 73 او گفت: حدیث کرد مرا عمیر بن متوکّل ثقفی بلخی از پدرش متوکّل بن هارون. 74 او گفت: آقایم حضرت صادق ابو عبداللّه جعفر بن محمّد - که سلام بر او باد - بر من املا نمود. 75 آن حضرت فرمود: جدّم علی ابن الحسین در حضور من بر پدرم محمّد بن علی - که سلام بر تمامی آنها باد - املا نمود.
ص: 1278
(1)الحَمدُ لِلّهِ الأَوّلِ بِلَا أَوّلٍ کَانَ قَبلَهُ، وَ الآخِرِ بِلَا آخِرٍ یَکُونُ بَعدَهُ(2) ألّذِی قَصُرَت عَن رُؤیَتِهِ أَبصَارُ النّاظِرِینَ، وَ عَجَزَت عَن نَعتِهِ أَوهَامُ الوَاصِفِینَ.(3)ابتَدَعَ بِقُدرَتِهِ الخَلقَ ابتِدَاعاً، وَ اختَرَعَهُم عَلَی مَشِیّتِهِ اختِرَاعاً.(4) ثُمّ سَلَکَ بِهِم طَرِیقَ إِرَادَتِهِ، وَ بَعَثَهُم فِی سَبِیلِ مَحَبّتِهِ، لَا یَملِکُونَ تَأخِیراً عَمّا قَدّمَهُم إِلَیهِ، وَ لَا یَستَطِیعُونَ تَقَدّماً إِلَی مَا أَخّرَهُم عَنهُ.(5) وَ جَعَلَ لِکُلّ رُوحٍ مِنهُم قُوتاً مَعلُوماً مَقسُوماً مِن رِزقِهِ، لَا یَنقُصُ مَن زَادَهُ نَاقِصٌ، وَ لَا یَزِیدُ مَن نَقَصَ مِنهُم زَائِدٌ.(6) ثُمّ ضَرَبَ لَهُ فِی الحَیَاةِ أَجَلًا مَوقُوتاً، وَ نَصَبَ لَهُ أَمَداً مَحدُوداً،یَتَخَطّی إِلَیهِ بِأَیّامِ عُمُرِهِ، وَ یَرهَقُهُ بِأَعوَامِ دَهرِهِ، حَتّی إِذَا بَلَغَ أَقصَی أَثَرِهِ، وَ استَوعَبَ حِسَابَ عُمُرِهِ،قَبَضَهُ إِلَی مَا نَدَبَهُ إِلَیهِ مِن مَوفُورِ ثَوَابِهِ، أَو مَحذُورِ عِقَابِهِ،لیِجَزیِ َ الّذِینَ أَسَاءُوا بِمَا عَمِلُوا وَ یجَزیِ َ الّذِینَ أَحسَنُوا بِالحُسنَی.(7)عَدلًا مِنهُ،تَقَدّسَت أَسمَاؤُهُ، وَ تَظاَهَرَت آلَاؤُهُ، لَا یُسأَلُ عَمّا یَفعَلُ وَ هُم یُسأَلُونَ.
ص: 1279
(1)و از دعای امام علیه السلام بود، موقعی که شروع به نیایش کرد و با سپاس خداوندِ ارجمند و بزرگ، و ستایش بر او، (دعا را) آغاز نمود:
(1) سپاس خدای را، اوّلی که پیش از او اوّلی نبوده و آخِری که پس از او آخری نباشد.
(2) همان که چشم های بینندگان از دیدنش قاصر، و پندارهای وصف کنندگان از وصفش عاجز است.
(3) به قدرت خویش آفریدگان را بی هیچ نمونه ای آفرید و ایشان را به خواست خود از هیچ به وجود آورد.
(4) سپس آنها را در راهی که می خواست روان ساخت و در راه دوستی به خود، برانگیخت. آنها تواناییِ عقب انداختن آنچه (خدا) آنان را به سوی آن جلو انداخته، نداشته و نمی توانند آنچه را که آنها را از آن عقب انداخته، جلو اندازند.
(5) و برای هر جانداری از ایشان، معلومِ قسمت شده ای از رزقش قرار داد. از کسی که (خدا) به او فراوانی داده، کاهنده ای نمی کاهد و از کسانی که کاسته، افزاینده ای نمی افزاید.
(6) سپس برای او (آفریده اش) در زندگی، سرآمدی خاص معیّن نمود، و برایش زمانی محدود قرار داد که با روزهای زندگی اش، به سوی آن گام بردارد، و با سال های روزگارش، به آن نزدیک می شود. زمانی که به پایان عمرش رسد و حساب زندگی اش را بستاند، او را گرفته، به سوی آنچه فراخوانده بود، از پاداش فراوان یا کیفر ترسناک خود روانه سازد. تا کسانی را که بد کرده اند، به سبب آنچه که به جا آورده اند، سزا دهد و آنان را که به سبب نیکویی، نیکویی نمودند را، جزا دهد.
(7) و این از عدل اوست. نام هایش مقدّس و نعمت هایش آشکار و پی درپی است. از آنچه او انجام می دهد، بازخواست نشود و ایشان (آفریدگان) بازخواست شوند.
ص: 1280
(8) وَ الحَمدُ لِلّهِ ألّذِی لَو حَبَسَ عَن عِبَادِهِ مَعرِفَةَ حَمدِهِ عَلَی مَا أَبلَاهُم مِن مِنَنِهِ المُتَتَابِعَةِ، وَ أَسبَغَ عَلَیهِم مِن نِعَمِهِ المُتَظَاهِرَةِ،لَتَصَرّفُوا فِی مِنَنِهِ فَلَم یَحمَدُوهُ، وَ تَوَسّعُوا فِی رِزقِهِ فَلَم یَشکُرُوهُ.(9) وَ لَو کَانُوا کَذَلِکَ لَخَرَجُوا مِن حُدُودِ الإِنسَانِیّةِ إِلَی حَدّ البَهِیمِیّةِ فَکَانُوا کَمَا وَصَفَ فِی مُحکَمِ کِتَابِهِ« إِن هُم إِلّا کَالأَنعامِ بَل هُم أَضَلّ سَبِیلًا.»(10) وَ الحَمدُ لِلّهِ عَلَی مَا عَرّفَنَا مِن نَفسِهِ، وَ أَلهَمَنَا مِن شُکرِهِ، وَ فَتَحَ لَنَا مِن أَبوَابِ العِلمِ بِرُبُوبِیّتِهِ، وَ دَلّنَا عَلَیهِ مِنَ الإِخلَاصِ لَهُ فِی تَوحِیدِهِ، وَ جَنّبَنَا مِنَ الإِلحَادِ وَ الشّکّ فِی أَمرِهِ.(11)حَمداً نُعَمّرُ بِهِ فِیمَن حَمِدَهُ مِن خَلقِهِ، وَ نَسبِقُ بِهِ مَن سَبَقَ إِلَی رِضَاهُ وَ عَفوِهِ.(12)حَمداً یضُیِ ءُ لَنَا بِهِ ظُلُمَاتِ البَرزَخِ، وَ یُسَهّلُ عَلَینَا بِهِ سَبِیلَ المَبعَثِ، وَ یُشَرّفُ بِهِ مَنَازِلَنَا
عِندَ مَوَاقِفِ الأَشهَادِ، یَومَ تُجزَی کُلّ نَفسٍ بِمَا کَسَبَت وَ هُم لَا یُظلَمُونَ، یَومَ لَا یغُنیِ مَولًی عَن مَولًی شَیئاً وَ لَا هُم یُنصَرُونَ.(13)حَمداً یَرتَفِعُ مِنّا إِلَی أَعلَی عِلّیّینَ فِی کِتَابٍ مَرقُومٍ یَشهَدُهُ المُقَرّبُونَ.(14)حَمداً تَقَرّ بِهِ عُیُونُنَا إِذَا بَرِقَتِ الأَبصَارُ، وَ تَبیَضّ بِهِ وُجُوهُنَا إِذَا اسوَدّتِ الأَبشَارُ.(15)حَمداً نُعتَقُ بِهِ مِن أَلِیمِ نَارِ اللّهِ إِلَی کَرِیمِ جِوَارِ اللّهِ.(16)حَمداً نُزَاحِمُ بِهِ مَلَائِکَتَهُ المُقَرّبِینَ، وَ نُضَامّ بِهِ أَنبِیَاءَهُ المُرسَلِینَ فِی دَارِ المُقَامَةِ التّیِ لَا تَزُولُ، وَ مَحَلّ کَرَامَتِهِ التّیِ لَا تَحُولُ.(17) وَ الحَمدُ لِلّهِ ألّذِی اختَارَ لَنَا مَحَاسِنَ الخَلقِ، وَ أَجرَی عَلَینَا طَیّبَاتِ الرّزقِ.
ص: 1281
(8) و سپاس خدای را که اگر بندگانش را از شناختن سپاسش بر بخشش های پی درپی که به ایشان داده و نعمت های آشکار که برای آنها تمام کرده بازمی داشت، آنها نعمت هایش را صرف می نمودند و او را سپاس نمی گزاردند و از روزی ای که عطا فرموده، فراوان استفاده می برند و شکرش به جا نمی آوردند.
(9) و اگر چنین بودند، از مرزهای انسانیّت خارج شده، به مرز حیوانیّت رو می آوردند. پس چنان بودند که (خداوند) در کتاب محکم خود وصف کرده: «آنها جز مانند چهارپایان نیستند، بلکه آنان گمراه ترند.»
(10) و سپاس خدای را که خودش را به ما شناساند و شکرش را به ما الهام نمود و درهایی از علم به پروردگاری اش را بر ما گشود و ما را به اخلاص در یگانگی اش راهنمایی نمود و از کج روی و شک در امر خود، دور ساخت.
(11) سپاسی که با آن، بین آفریدگان سپاس گزارش، عمر طولانی نماییم و با آن، بر پیشی گرفتگان به سوی خوشنودی و بخشایش او، پیشی گیریم.
(12) سپاسی که با آن، تاریکی های برزخ را برای ما روشن نماید و با آن راه رستاخیز را بر ما آسان سازد و با آن سپاس، منزلت ما را در جایگاه های گواهان، شرافت (و آبرو) دهد، «روزی که هر کس به آنچه کسب کرده، جزا داده شود و آنان هرگز ستم نبینند». «روزی که هیچ دوست، به کار دوست نیاید و یاری نمی شوند».
(13) سپاسی که از ما به سوی بالاترین مرتبه ها(ی بهشتی) بالا رود، «در کتاب نوشته شده ای که مقرّبان الهی گواه آنند».
(14) سپاسی که به وسیله آن چشمانمان روشن شود، هنگامی که دیده ها، خیره می شود. و چهره هایمان با آن سفید گردد، هنگامی که پوست ها سیاه می گردد.
(15) سپاسی که به سبب آن از آتش دردناک خداوند آزاد شده، به جوار ارجمند خدا، واصل شویم.
(16) سپاسی که به سبب آن، جا را بر فرشتگان مقرّب تنگ نماییم و با پیامبران فرستاده اش گرد آییم، در سرای ماندگاری که جاودانی است و محل کرامتی که همیشگی است.
(17) و سپاس خدایی را که زیبایی های آفرینش را برای ما برگزید و روزی های پاکیزه را برایمان جاری ساخت.
ص: 1282
(18) وَ جَعَلَ لَنَا الفَضِیلَةَ بِالمَلَکَةِ عَلَی جَمِیعِ الخَلقِ،فَکُلّ خَلِیقَتِهِ مُنقَادَةٌ لَنَا بِقُدرَتِهِ، وَ صَائِرَةٌ إِلَی طَاعَتِنَا بِعِزّتِهِ.(19) وَ الحَمدُ لِلّهِ ألّذِی أَغلَقَ عَنّا بَابَ الحَاجَةِ إِلّا إِلَیهِ،فَکَیفَ نُطِیقُ حَمدَهُ أَم مَتَی نؤُدَیّ شُکرَهُ لَا،مَتَی.(20) وَ الحَمدُ لِلّهِ ألّذِی رَکّبَ فِینَا آلَاتِ البَسطِ، وَ جَعَلَ لَنَا أَدَوَاتِ القَبضِ، وَ مَتّعَنَا بِأَروَاحِ الحَیَاةِ، وَ أَثبَتَ فِینَا جَوَارِحَ الأَعمَالِ، وَ غَذّانَا بِطَیّبَاتِ الرّزقِ، وَ أَغنَانَا بِفَضلِهِ، وَ أَقنَانَا بِمَنّهِ.(21) ثُمّ أَمَرَنَا لِیَختَبِرَ طَاعَتَنَا، وَ نَهَانَا لیِبَتلَیِ َ شُکرَنَا،فَخَالَفنَا عَن طَرِیقِ أَمرِهِ، وَ رَکِبنَا مُتُونَ زَجرِهِ،فَلَم یَبتَدِرنَا بِعُقُوبَتِهِ، وَ لَم یُعَاجِلنَا بِنِقمَتِهِ،بَل تَأَنّانَا بِرَحمَتِهِ تَکَرّماً، وَ انتَظَرَ مُرَاجَعَتَنَا بِرَأفَتِهِ حِلماً.(22) وَ الحَمدُ لِلّهِ ألّذِی دَلّنَا عَلَی التّوبَةِ التّیِ لَم نُفِدهَا إِلّا مِن فَضلِهِ،فَلَو لَم نَعتَدِد مِن فَضلِهِ إِلّا بِهَا لَقَد حَسُنَ بَلَاؤُهُ عِندَنَا، وَ جَلّ إِحسَانُهُ إِلَینَا وَ جَسُمَ فَضلُهُ عَلَینَا(23)فَمَا هَکَذَا کَانَت سُنّتُهُ فِی التّوبَةِ لِمَن کَانَ قَبلَنَا،لَقَد وَضَعَ عَنّا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ، وَ لَم یُکَلّفنَا إِلّا وُسعاً، وَ لَم یُجَشّمنَا إِلّا یُسراً، وَ لَم یَدَع لِأَحَدٍ مِنّا حُجّةً وَ لَا عُذراً.(24)فَالهَالِکُ مِنّا مَن هَلَکَ عَلَیهِ، وَ السّعِیدُ مِنّا مَن رَغِبَ إِلَیهِ(25) وَ الحَمدُ لِلّهِ بِکُلّ مَا حَمِدَهُ بِهِ أَدنَی مَلَائِکَتِهِ إِلَیهِ وَ أَکرَمُ خَلِیقَتِهِ عَلَیهِ وَ أَرضَی حَامِدِیهِ لَدَیهِ(26)حَمداً یَفضُلُ سَائِرَ الحَمدِ کَفَضلِ رَبّنَا عَلَی جَمِیعِ خَلقِهِ.
ص: 1283
(18) و با دادن قدرت به ما، (ما را) بر همه آفریدگان برتری داد. پس به قدرت او، همه آفریدگانش برای ما فرمانبردار بوده و به عزّت او، به اطاعت از ما درمی آیند.
(19) و سپاس خدایی را که درِ نیازمندی را جز به سوی خود، بر ما بست. پس چگونه سپاس او را به جا آوریم یا چه زمان توانیم شکرش گزاریم؟ نه! چه زمان (هیچ گاه)؟
(20) و سپاس خدای را که آلات بسط و گشادن را در ما به هم پیوست و افزارهای قبض و در هم کشیدن را برای ما قرار داد و ما را به نسیم های زندگی بهره مند ساخت و اعضای (کار و) کردارها را در ما ثابت ساخت و با روزی های پاکیزه، پرورشمان داد و ما را به فضل خود، بی نیاز گردانْد و به نعمت خویش، سرمایه مان داد.
(21) سپس ما را فرمان داد تا اطاعت پذیریمان را بیازماید، و نهیب مان نمود تا شکر گزاریمان را آزمایش کند. پس از راه فرمانش، مخالفت کردیم و بر پشت (مرکب) های نهیش سوار شدیم. پس او در کیفرِ ما، شتاب نکرد و در سرکوب ما عجله ننمود. بلکه به رحمتش از روی کرامت، به ما مهلت داد و به مهربانی اش از روی بردباری، بازگشت ما را انتظار کشید.
(22) و سپاس خدای را که ما را به توبه ای ره نمود که جز به فضل او، آن را به دست نیاوردیم. پس اگر از فضل او، جز همان توبه را به شمار نیاوریم، مسلّماً نعمتش بر ما نیکو و احسانش بر ما بزرگ و فضلش بر ما تمام است.
(23) البته روش او در (قبول) توبه، برای کسانی که پیش از ما بودند، این چنین نبوده و از (دوش) ما آنچه به آن طاقت نداریم برداشته و جز به اندازه توان، بر ما تکلیف ننموده و ما را جز به کار آسان نگماشته و برای احدی از ما، برهان و عذری به جا ننهاده.
(24) پس هلاک شونده از ما کسی است که به خاطر نافرمانی او هلاک شود و نیک بخت از ما کسی است که به سوی او رغبت ورزد.
(25) و سپاس خدای را، به هر سپاسی که نزدیک ترین فرشتگانش و گرامی ترین آفریدگانش و پسندیده ترین سپاس گویانش، او را ستوده اند.
(26) سپاسی که بر سایر سپاس ها، برتری یابد، همانند برتری پروردگارمان، بر همه آفریدگانش.
ص: 1284
(27) ثُمّ لَهُ الحَمدُ مَکَانَ کُلّ نِعمَةٍ لَهُ عَلَینَا وَ عَلَی جَمِیعِ عِبَادِهِ المَاضِینَ وَ البَاقِینَ عَدَدَ مَا أَحَاطَ بِهِ عِلمُهُ مِن جَمِیعِ الأَشیَاءِ، وَ مَکَانَ کُلّ وَاحِدَةٍ مِنهَا عَدَدُهَا أَضعَافاً مُضَاعَفَةً أَبَداً سَرمَداً إِلَی یَومِ القِیَامَةِ.(28)حَمداً لَا مُنتَهَی لِحَدّهِ، وَ لَا حِسَابَ لِعَدَدِهِ، وَ لَا مَبلَغَ لِغَایَتِهِ، وَ لَا انقِطَاعَ لِأَمَدِهِ(29)حَمداً یَکُونُ وُصلَةً إِلَی طَاعَتِهِ وَ عَفوِهِ، وَ سَبَباً إِلَی رِضوَانِهِ، وَ ذَرِیعَةً إِلَی مَغفِرَتِهِ، وَ طَرِیقاً إِلَی جَنّتِهِ، وَ خَفِیراً مِن نَقِمَتِهِ، وَ أَمناً مِن غَضَبِهِ، وَ ظَهِیراً عَلَی طَاعَتِهِ، وَ حَاجِزاً عَن مَعصِیَتِهِ، وَ عَوناً عَلَی تَأدِیَةِ حَقّهِ وَ وَظَائِفِهِ.(30)حَمداً نَسعَدُ بِهِ فِی السّعَدَاءِ مِن أَولِیَائِهِ، وَ نَصِیرُ بِهِ فِی نَظمِ الشّهَدَاءِ بِسُیُوفِ أَعدَائِهِ،إِنّهُ ولَیِ ّ حَمِیدٌ
ص: 1285
(27) پس سپاس او را، به جای هر نعمتی که او بر ما و بر همه بندگانش -گذشتگان و باقی ماندگان- دارد. به شماره آنچه علمش -از همه چیزها- به آن احاطه دارد و به جای هر یک از آنها به شماره چندین برابر، همیشه و جاوید تا روز قیامت.
(28) سپاسی که حدّش بدون انتها و عددش بی حساب و آخِرش بدون نهایت و مدّتش نامقطوع می باشد.
(29) سپاسی که به سوی طاعت و بخشایش او پیوند خوریم و سببی به سوی خوشنودی اش و وسیله ای به سوی آمرزشش و راهی به سوی بهشتش و پناه دهنده ای از عذابش و ایمنی از خشمش و پشتیبانی بر طاعتش و مانعی از معصیتش و یاوری بر ادای حقّ و وظائفش باشد.
(30) سپاسی که با آن در بین سعادتمندان از دوستانش به سعادت برسیم و با آن در ردیف کشته شدگان به شمشیرهای دشمنانش درآییم. به درستی که او یاری دهنده ستوده است.
ص: 1286
(1) وَ الحَمدُ لِلّهِ ألّذِی مَنّ عَلینَا بِمُحَمّدٍ نَبِیّهِ صَلّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ دُونَ الأُمَمِ المَاضِیَةِ وَ القُرُونِ السّالِفَةِ،بِقُدرَتِهِ التّیِ لَا تَعجِزُ عَن شَیءٍ وَ إِن عَظُمَ، وَ لَا یَفُوتُهَا شَیءٌ وَ إِن لَطُفَ.(2)فَخَتَمَ بِنَا عَلَی جَمِیعِ مَن ذَرَأَ، وَ جَعَلَنَا شُهَدَاءَ عَلَی مَن جَحَدَ، وَ کَثّرَنَا بِمَنّهِ عَلَی مَن قَلّ.(3) أللّهُمّ فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ أَمِینِکَ عَلَی وَحیِکَ، وَ نَجِیبِکَ مِن خَلقِکَ، وَ صَفِیّکَ مِن عِبَادِکَ،إِمَامِ الرّحمَةِ، وَ قَائِدِ الخَیرِ، وَ مِفتَاحِ البَرَکَةِ.(4) کَمَا نَصَبَ لِأَمرِکَ نَفسَهُ(5) وَ عَرّضَ فِیکَ لِلمَکرُوهِ بَدَنَهُ(6) وَ کَاشَفَ فِی الدّعَاءِ إِلَیکَ حَامّتَهُ(7) وَ حَارَبَ فِی رِضَاکَ أُسرَتَهُ(8) وَ قَطَعَ فِی إِحیَاءِ دِینِکَ رَحِمَهُ.(9) وَ أَقصَی الأَدنَینَ عَلَی جُحُودِهِم(10) وَ قَرّبَ الأَقصَینَ عَلَی استِجَابَتِهِم لَکَ.(11) وَ وَالَی فِیکَ الأَبعَدِینَ(12) وَ عَادَی فِیکَ الأَقرَبِینَ(13) وأَدأَبَ نَفسَهُ فِی تَبلِیغِ رِسَالَتِکَ(14) وَ أَتعَبَهَا بِالدّعَاءِ إِلَی مِلّتِکَ.(15) وَ شَغَلَهَا بِالنّصحِ لِأَهلِ دَعوَتِکَ(16) وَ هَاجَرَ إِلَی بِلَادِ الغُربَةِ، وَ مَحَلّ النأّی ِ عَن مَوطِنِ رَحلِهِ، وَ مَوضِعِ رِجلِهِ، وَ مَسقَطِ رَأسِهِ، وَ مَأنَسِ نَفسِهِ،إِرَادَةً مِنهُ لِإِعزَازِ دِینِکَ، وَ استِنصَاراً عَلَی أَهلِ الکُفرِ بِکَ.
ص: 1287
(2)و از دعای امام علیه السلام بود، پس از این سپاس، در درود بر رسول خدا «صلی اللّه علیه و آله»
(1) و سپاس خدایی را که به پیامبرش محمّد -که درود خدا بر او و خاندانش باد- بر ما منّت نهاد، نه بر امّت های گذشته و مردمان پیشین، به قدرتش که از چیزی -اگر چه بزرگ باشد- ناتوان نیست و چیزی -اگر چه خرد باشد- از او رهایی نمی یابد.
(2) پس به وسیله ما به همه آفریدگانش پایان داد، و ما را بر کسانی که انکار کرده اند، شاهد گردانْد. و ما را با احسان خود، بر کسانی که اندک بودند، فزونی بخشید.
(3) خداوندا بر محمّد -امین وحیت و برگزیده از آفریدگانت و دوست تو از بندگانت، آن پیشوای رحمت و رهبر خیر و کلید برکت- درود فرست.
(4) همچنان که او برای فرمان تو خود را به تلاش انداخت.
(5) و به خاطر تو، بدنش را در معرض سختی قرار داد.
(6) و در دعوت به سوی تو با خویشانش، آشکارا به ستیز پرداخت.
(7) و در (راه) خوشنودی تو، با قبیله اش جنگید.
(8) و در برپا داشتن دین تو، از ارحامش گسست.
(9) و نزدیکان را بر اثر انکارشان، دور نمود.
(10) و دورتران را بر اثر پذیرفتنشان -برای تو- نزدیک نمود.
(11) و به خاطر تو، با دورترین (مردم) دوستی کرد.
(12) و به خاطر تو با نزدیک ترین (اشخاص)، دشمنی نمود.
(13) و در تبلیغ پیام تو، خود را به رنج انداخت.
(14) و با دعوت به دین تو، خود را خسته کرد.
(15) و خود را به نصیحت کردن به پذیرندگانِ دعوتت مشغول ساخت.
(16) و از جایگاه اقامتش و قدمگاهش و زادگاهش و جای انس گرفتنش، به شهرهای غربت و محل دور هجرت نمود. بر این خواسته که دین تو را عزّت دهد و بر (ضد) کافرانِ به تو یاری طلبد.
ص: 1288
(17) حَتّی استَتَبّ لَهُ مَا حَاوَلَ فِی أَعدَائِکَ(18) وَ استَتَمّ لَهُ مَا دَبّرَ فِی أَولِیَائِکَ.(19)فَنَهَدَ إِلَیهِم مُستَفتِحاً بِعَونِکَ، وَ مُتَقَوّیاً عَلَی ضَعفِهِ بِنَصرِکَ(20)فَغَزَاهُم فِی عُقرِ دِیَارِهِم.(21) وَ هَجَمَ عَلَیهِم فِی بُحبُوحَةِ قَرَارِهِم(22) حَتّی ظَهَرَ أَمرُکَ، وَ عَلَت کَلِمَتُکَ، وَ لَو کَرِهَ المُشرِکُونَ.(23) أللّهُمّ فَارفَعهُ بِمَا کَدَحَ فِیکَ إِلَی الدّرَجَةِ العُلیَا مِن جَنّتِکَ(24) حَتّی لَا یُسَاوَی فِی مَنزِلَةٍ، وَ لَا یُکَافَأَ فِی مَرتَبَةٍ، وَ لَا یُوَازِیَهُ لَدَیکَ مَلَکٌ مُقَرّبٌ، وَ لَا نبَیِ ّ مُرسَلٌ.(25) وَ عَرّفهُ فِی أَهلِهِ الطّاهِرِینَ وَ أُمّتِهِ المُؤمِنِینَ مِن حُسنِ الشّفَاعَةِ أَجَلّ مَا وَعَدتَهُ(26) یَا نَافِذَ العِدَةِ، یَا واَفیِ َ القَولِ، یَا مُبَدّلَ السّیّئَاتِ بِأَضعَافِهَا مِنَ الحَسَنَاتِ إِنّکَ ذُو الفَضلِ العَظِیمِ.
ص: 1289
(17) سرانجام آنچه درباره دشمنانت می خواست، برایش به دست آمد.
(18) و آنچه او درباره دوستانت می اندیشید، برایش کامل گردید.
(19) پس با امید به پیروزی به یاری تو، و با قوّت بخشیدن ضعف خود به کمک تو، به سوی آنان تاخت.
(20) پس در وسط دیارشان به جنگ آنها رفت.
(21) و در میان قرارگاه شان، بر آنان هجوم برد.
(22) تا اینکه فرمان تو آشکار شد و سخن تو، بلند گردید. اگر چه مشرکان نمی پسندیدند.
(23) خداوندا، او را به سبب رنجی که در راه (دین) تو کشید، به بالاترین درجه از بهشتت بالا بر.
(24) تا آنکه کسی در منزلت با او یکسان و در مقام همتا نباشد و نزد تو هیچ فرشته مقرّبی و پیامبر فرستاده شده ای با او برابری نکند.
(25) و او را از شفاعت نیکو درباره خانواده پاکش و مؤمنان امّتش، بیش از آنچه به او وعده داده ای، آگاه کن.
(26) ای به انجام رساننده وعده، ای وفا کننده گفتار، ای تبدیل کننده بدی ها به چندین برابر آن از خوبی ها. به درستی که تو دارای فضل بزرگی.
ص: 1290
(1) أللّهُمّ وَ حَمَلَةُ عَرشِکَ الّذِینَ لَا یَفتُرُونَ مِن تَسبِیحِکَ، وَ لَا یَسأَمُونَ مِن تَقدِیسِکَ، وَ لَا یَستَحسِرُونَ مِن عِبَادَتِکَ، وَ لَا یُؤثِرُونَ التّقصِیرَ عَلَی الجِدّ فِی أَمرِکَ، وَ لَا یَغفُلُونَ عَنِ الوَلَهِ إِلَیکَ(2) وَ إِسرَافِیلُ صَاحِبُ الصّورِ،الشّاخِصُ ألّذِی یَنتَظِرُ مِنکَ الإِذنَ، وَ حُلُولَ الأَمرِ،فَیُنَبّهُ بِالنّفخَةِ صَرعَی رَهَائِنِ القُبُورِ.(3) وَ مِیکَائِیلُ ذُو الجَاهِ عِندَکَ، وَ المَکَانِ الرّفِیعِ مِن طَاعَتِکَ.(4) وَ جِبرِیلُ الأَمِینُ عَلَی وَحیِکَ،المُطَاعُ فِی أَهلِ سَمَاوَاتِکَ،المَکِینُ لَدَیکَ،المُقَرّبُ عِندَکَ(5) وَ الرّوحُ ألّذِی هُوَ عَلَی مَلَائِکَةِ الحُجُبِ.(6) وَ الرّوحُ ألّذِی هُوَ مِن أَمرِکَ،فَصَلّ عَلَیهِم، وَ عَلَی المَلَائِکَةِ الّذِینَ مِن دُونِهِم مِن سُکّانِ سَمَاوَاتِکَ، وَ أَهلِ الأَمَانَةِ عَلَی رِسَالَاتِکَ(7) وَ الّذِینَ لَا تَدخُلُهُم سَأمَةٌ مِن دُءُوبٍ، وَ لَا إِعیَاءٌ مِن لُغُوبٍ وَ لَا فُتُورٌ، وَ لَا تَشغَلُهُم عَن تَسبِیحِکَ الشّهَوَاتُ، وَ لَا یَقطَعُهُم عَن تَعظِیمِکَ سَهوُ الغَفَلَاتِ.(8)الخُشّعُ الأَبصَارِ فَلَا یَرُومُونَ النّظَرَ إِلَیکَ،النّوَاکِسُ الأَذقَانِ،الّذِینَ قَد طَالَت رَغبَتُهُم فِیمَا لَدَیکَ،المُستَهتَرُونَ بِذِکرِ آلَائِکَ، وَ المُتَوَاضِعُونَ دُونَ عَظَمَتِکَ وَ جَلَالِ کِبرِیَائِکَ
ص: 1291
(3)و از دعای امام علیه السلام بود، در درود بر نگهداران عرش الهی و هر فرشته مقرّب
(1) خداوندا و حاملان عرشت که از تسبیح تو سستی نمی کنند، و از تقدیس تو دلتنگ نمی شوند و از پرستشت درمانده نمی گردند، و در فرمان تو کوتاهی را بر کوشش اختیار نمی کنند و از شیفتگی به سوی تو غافل نمی شوند،
(2) و اسرافیل، صاحب صور، همان که چشم گشوده، منتظر اجازه و رسیدن فرمان توست، تا با دمیدنیْ مردگانِ گروِ گورها را بیدار کند،
(3) و میکائیل که نزد تو دارای مقام والا است، و از اطاعتت جایگاهی بلند دارد،
(4) و جبرئیل که امین وحی توست، فرمانروا در میان اهل آسمان هایت، ارجمند در پیشگاه تو و مقرّب نزد توست،
(5) و روح، همان که او بر فرشتگان حجاب ها گماشته شده،
(6) و روح، که از عالم امر تو می باشد، پس بر آنها درود فرست، و نیز بر فرشتگانی که از آنان پایین ترند، در آسمان هایت ساکنند و بر رساندن پیام هایت امانت دارند.
(7) و همانها که از کوشش دائمی دلتنگ نمی شوند، و از خستگیِ زیاد، وامانده و سست نمی گردند، و خواهش های نفسانی، آنها را از تسبیح تو باز نمی دارد، و فراموشیِ غفلت ها، آنها را از تعظیم تو جدا نمی سازد،
(8) (آنان که) دیدگان را به زیر افکنده و قصد نگریستن سوی تو را ندارند و چانه ها را به زیر انداخته اند. آنهایی که به آنچه در نزد توست مشتاق بودنشان بسیار است و به ذکر نعمت های تو حریص می باشند، و در پیشگاه با عظمت، بزرگ و بلند تو فروتنند،
ص: 1292
(9) وَ الّذِینَ یَقُولُونَ إِذَا نَظَرُوا إِلَی جَهَنّمَ تَزفِرُ عَلَی أَهلِ مَعصِیَتِکَ سُبحَانَکَ مَا عَبَدنَاکَ حَقّ عِبَادَتِکَ.(10)فَصَلّ عَلَیهِم وَ عَلَی الرّوحَانِیّینَ مِن مَلَائِکَتِکَ، وَ أَهلِ الزّلفَةِ عِندَکَ، وَ حُمّالِ الغَیبِ إِلَی رُسُلِکَ، وَ المُؤتَمَنِینَ عَلَی وَحیِکَ(11) وَ قَبَائِلِ المَلَائِکَةِ الّذِینَ اختَصَصتَهُم لِنَفسِکَ، وَ أَغنَیتَهُم عَنِ الطّعَامِ وَ الشّرَابِ بِتَقدِیسِکَ، وَ أَسکَنتَهُم بُطُونَ أَطبَاقِ سَمَاوَاتِکَ.(12) وَ الّذِینَ عَلَی أَرجَائِهَا إِذَا نَزَلَ الأَمرُ بِتَمَامِ وَعدِکَ(13) وَ خُزّانِ المَطَرِ وَ زَوَاجِرِ السّحَابِ(14) وَ ألّذِی بِصَوتِ زَجرِهِ یُسمَعُ زَجَلُ الرّعُودِ، وَ إِذَا سَبَحَت بِهِ حَفِیفَةُ السّحَابِ التَمَعَت صَوَاعِقُ البُرُوقِ.(15) وَ مشُیَعّیِ الثّلجِ وَ البَرَدِ، وَ الهَابِطِینَ مَعَ قَطرِ المَطَرِ إِذَا نَزَلَ، وَ القُوّامِ عَلَی خَزَائِنِ الرّیَاحِ، وَ المُوَکّلِینَ بِالجِبَالِ فَلَا تَزُولُ(16) وَ الّذِینَ عَرّفتَهُم مَثَاقِیلَ المِیَاهِ، وَ کَیلَ مَا تَحوِیهِ لَوَاعِجُ الأَمطَارِ وَ عَوَالِجُهَا(17) وَ رُسُلِکَ مِنَ المَلَائِکَةِ إِلَی أَهلِ الأَرضِ بِمَکرُوهِ مَا یَنزِلُ مِنَ البَلَاءِ وَ مَحبُوبِ الرّخَاءِ(18) وَ السّفَرَةِ الکِرَامِ البَرَرَةِ، وَ الحَفَظَةِ الکِرَامِ الکَاتِبِینَ، وَ مَلَکِ المَوتِ وَ أَعوَانِهِ، وَ مُنکَرٍ وَ نَکِیرٍ، وَ رُومَانَ فَتّانِ القُبُورِ، وَ الطّائِفِینَ بِالبَیتِ المَعمُورِ، وَ مَالِکٍ، وَ الخَزَنَةِ، وَ رِضوَانَ، وَ سَدَنَةِ الجِنَانِ.(19) وَ الّذِینَ لَا یَعصُونَ اللّهَ مَا أَمَرَهُم، وَ یَفعَلُونَ مَا یُؤمَرُونَ(20) وَ الّذِینَ یَقُولُونَ سَلَامٌ عَلَیکُم بِمَا صَبَرتُم فَنِعمَ عُقبَی الدّارِ(21) وَ الزّبَانِیَةِ الّذِینَ إِذَا قِیلَ لَهُم خُذُوهُ فَغُلّوهُ ثُمّ الجَحِیمَ صَلّوهُ ابتَدَرُوهُ سِرَاعاً، وَ لَم یُنظِرُوهُ.
ص: 1293
(9) و همانهایی که چون دوزخ را می نگرند که بر گنهکاران شعله می کشد، گویند: منزّهی تو، ما آنگونه که شایسته پرستش تو بود، تو را پرستش نکردیم.
(10) پس درود فرست بر ایشان و بر روحانیّان از فرشتگانت و آنها که نزدت مقرّبند، و آنها که رسانندگان اخبار نهانی بر رسولانت می باشند و بر وحی تو امانت دارند.
(11) و بر گروه های فرشتگانی که به خود اختصاصشان داده ای و آنان را به ذکر تقدیس خود از خوردنی و آشامیدنی بی نیاز نموده ای، و در دل طبقه های آسمان هایت، سکونتشان داده ای.
(12) و آنها که بر اطراف آن آسمان هایند، آنگاه که فرمان تمام شدن وعده ات نازل شود،
(13) و خزانه داران باران و حرکت دهندگان ابر،
(14) و آنکه با صدای راندنش، بانگ رعدها شنیده می شود و آنگاه که با خروش او، ابر به حرکت درآید، شعله های برق می درخشد،
(15) و بر همراهی کنندگان برف و تگرگ، و فرود آمدگان به همراه قطره های نازل شده باران، و زمامداران بر گنجینه بادها، و گمارده شدگان به کوه ها تا فرونپاشد،
(16) و آنها که وزن آب ها و پیمانه باران های شدید و رگبارهای متراکم را به آنان شناسانده ای،
(17) و بر فرستادگانت از فرشتگان، که بلای ناخوشایند و آسایش خوشایند به سوی اهل زمین می فرستی،
(18) و سفیران بزرگوارِ نیکوکار و حافظان گرامی نویسنده (اعمال)، و فرشته مرگ و یارانش و بر منکر و نکیر و رومانْ آزمایش کننده (مردگان) قبرها و طواف کنندگان بیت المعمور و مالک و خزانه دار دوزخ و رضوان و کلیددار بهشت ها،
(19) و آنان که خدا را در آنچه به آنان امر کرده، سرپیچی نمی کنند و آنچه به آنان فرمان داده شده، انجام می دهند،
(20) و آنان که (به بهشتیان) می گویند: درود بر شما، به پاس بردباری ای که نمودید، پس چه نیکوست فرجام این سرای،
(21) و آن پاسبانانی که چون به آنها گفته شود: او را بگیرد و در زنجیرش کشید، سپس به دوزخ افکنید، به سرعت به او حمله برند و مهلتش ندهند،
ص: 1294
(22) وَ مَن أَوهَمنَا ذِکرَهُ، وَ لَم نَعلَم مَکَانَهُ مِنکَ، وبأِیَ ّ أَمرٍ وَکّلتَهُ.(23) وَ سُکّانِ الهَوَاءِ وَ الأَرضِ وَ المَاءِ وَ مَن مِنهُم عَلَی الخَلقِ(24)فَصَلّ عَلَیهِم یَومَ یأَتیِ کُلّ نَفسٍ مَعَهَا سَائِقٌ وَ شَهِیدٌ(25) وَ صَلّ عَلَیهِم صَلَاةً تَزِیدُهُم کَرَامَةً عَلَی کَرَامَتِهِم وَ طَهَارَةً عَلَی طَهَارَتِهِم(26) أللّهُمّ وَ إِذَا صَلّیتَ عَلَی مَلَائِکَتِکَ وَ رُسُلِکَ وَ بَلّغتَهُم صَلَاتَنَا عَلَیهِم فَصَلّ عَلَینَا بِمَا فَتَحتَ لَنَا مِن حُسنِ القَولِ فِیهِم،إِنّکَ جَوَادٌ کَرِیمٌ.
ص: 1295
22) و هر (فرشته ای) که نامش را نبردیم و جایگاهش را در پیشگاه تو و مأموریّتی را که به او سپرده ای، نمی دانیم،
(23) و ساکنان هوا و زمین و آب و هر کدام از آنان که بر خلق مشغولند،
(24) پس بر آنها درود فرست، روزی که هر شخص با راننده ای و گواهی (از فرشتگان) بیاید.
(25) و بر آنان درود فرست، درودی که کرامتی بر کرامتشان و پاکی ای بر پاکیشان بیفزاید.
(26) خداوندا و آنگاه که بر فرشتگان و رسولانت درود فرستادی و درود ما را به ایشان رساندی، پس بر ما به سبب گفتار نیکو که درباره ایشان بر (زبان) ما روان ساخته ای، درود فرست. به درستی که تو بسیار بخشنده و بزرگواری.
ص: 1296
(1) أللّهُمّ وَ أَتبَاعُ الرّسُلِ وَ مُصَدّقُوهُم مِن أَهلِ الأَرضِ بِالغَیبِ
عِندَ مُعَارَضَةِ المُعَانِدِینَ لَهُم بِالتّکذِیبِ وَ الِاشتِیَاقِ إِلَی المُرسَلِینَ بِحَقَائِقِ الإِیمَانِ(2) فِی کُلّ دَهرٍ وَ زَمَانٍ أَرسَلتَ فِیهِ رَسُولًا وَ أَقَمتَ لِأَهلِهِ دَلِیلًا مِن لَدُن آدَمَ إِلَی مُحَمّدٍ صَلّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ مِن أَئِمّةِ الهُدَی، وَ قَادَةِ أَهلِ التّقَی، عَلَی جَمِیعِهِمُ السّلَامُ،فَاذکُرهُم مِنکَ بِمَغفِرَةٍ وَ رِضوَانٍ.(3) أللّهُمّ وَ أَصحَابُ مُحَمّدٍ خَاصّةً الّذِینَ أَحسَنُوا الصّحَابَةَ وَ الّذِینَ أَبلَوُا البَلَاءَ الحَسَنَ فِی نَصرِهِ، وَ کَانَفُوهُ، وَ أَسرَعُوا إِلَی وِفَادَتِهِ، وَ سَابَقُوا إِلَی دَعوَتِهِ، وَ استَجَابُوا لَهُ حَیثُ أَسمَعَهُم حُجّةَ رِسَالَاتِهِ.(4) وَ فَارَقُوا الأَزوَاجَ وَ الأَولَادَ فِی إِظهَارِ کَلِمَتِهِ، وَ قَاتَلُوا الآبَاءَ وَ الأَبنَاءَ فِی تَثبِیتِ نُبُوّتِهِ، وَ انتَصَرُوا بِهِ.(5) وَ مَن کَانُوا مُنطَوِینَ عَلَی مَحَبّتِهِ یَرجُونَ تِجَارَةً لَن تَبُورَ فِی مَوَدّتِهِ.(6) وَ الّذِینَ هَجَرَتهُم العَشَائِرُ إِذ تَعَلّقُوا بِعُروَتِهِ، وَ انتَفَت مِنهُمُ القَرَابَاتُ إِذ سَکَنُوا فِی ظِلّ قَرَابَتِهِ.(7) فَلَا تَنسَ لَهُمُ أللّهُمّ مَا تَرَکُوا لَکَ وَ فِیکَ، وَ أَرضِهِم مِن رِضوَانِکَ، وَ بِمَا حَاشُوا الخَلقَ عَلَیکَ، وَ کَانُوا مَعَ رَسُولِکَ دُعَاةً لَکَ إِلَیکَ.
ص: 1297
(4) از دعاهای امام علیه السلام است در درود بر پیروان پیامبران و تصدیق کنندگان ایشان
(1) خداوندا و پیروان و تصدیق کنندگان پنهانیِ پیامبران از اهل زمین، در هنگامی که با تکذیب ستیزه جویان روبرو می شدند و هنگامی که مشتاقانه با ایمانی واقعی به پیامبران روی آوردند،
(2) در هر عصر و زمانی که رسولی فرستادی و برای اهل آن راهنمایی گماشتی، از دوران آدم تا محمّد -که درود خدا بر او و خاندانش باد-، از امامانِ رستگاری و پیشوایان اهل پرهیزکار -که بر همه آنها درود باد- پس به آمرزش و خوشنودی، از آنها یاد کن.
(3) خداوندا و بخصوص یاران محمّد، آنان که همراهانی نیکو بودند و آنان که در یاری او از آزمایش خوب برآمدند و به وی کمک رساندند و به سوی پیامش شتافتند و به سوی دعوتش پیشی گرفتند و هنگامی که دلیل رسالت های خود را به گوششان رساند اجابت کردند،
(4) و در راه آشکار نمودن دین او، از زنان و فرزندان خود جدا شدند و در پایدار ساختن نبوّت او با پدران و فرزندانشان جنگیدند، و به همراه او پیروز شدند،
(5) و آنها که محبّت او را در دل پرورانده، در دوستی اش امید به تجارتی بدون کساد داشتند،
(6) و آنان که چون به دسته آن حضرت آویختند، قبیله ها یشان از آنها دوری نمودند و آنگاه که در سایه خویشی او ساکن شدند خویشاوندان، آنها را بیگانه دانستند،
(7) پس خداوندا آنچه را برای تو و در راه تو رها کردند برای آنان از نظر دور ندار و به خوشنودی خود ایشان را خوشنود ساز که مردمان را بر تو گرد آوردند و برای تو با پیامبرت دعوت کننده به سوی تو بوده اند.
ص: 1298
(8) وَ اشکُرهُم عَلَی هَجرِهِم فِیکَ دِیَارَ قَومِهِم، وَ خُرُوجِهِم مِن سَعَةِ المَعَاشِ إِلَی ضِیقِهِ، وَ مَن کَثّرتَ فِی إِعزَازِ دِینِکَ مِن مَظلُومِهِم.(9) أللّهُمّ وَ أَوصِل إِلَی التّابِعِینَ لَهُم بِإِحسَانٍ،الّذِینَ یَقُولُونَ رَبّنَا اغفِر لَنَا وَ لِإِخوَانِنَا الّذِینَ سَبَقُونَا بِالإِیمَانِ خَیرَ جَزَائِکَ.(10)الّذِینَ قَصَدُوا سَمتَهُم، وَ تَحَرّوا وِجهَتَهُم، وَ مَضَوا عَلَی شَاکِلَتِهِم.(11) لَم یَثنِهِم رَیبٌ فِی بَصِیرَتِهِم، وَ لَم یَختَلِجهُم شَکّ فِی قَفوِ آثَارِهِم، وَ الِائتِمَامِ بِهِدَایَةِ مَنَارِهِم.(12)مُکَانِفِینَ وَ مُوَازِرِینَ لَهُم،یَدِینُونَ بِدِینِهِم، وَ یَهتَدُونَ بِهَدیِهِم،یَتّفِقُونَ عَلَیهِم، وَ لَا یَتّهِمُونَهُم فِیمَا أَدّوا إِلَیهِم.(13) أللّهُمّ وَ صَلّ عَلَی التّابِعِینَ مِن یَومِنَا هَذَا إِلَی یَومِ الدّینِ وَ عَلَی أَزوَاجِهِم وَ عَلَی ذُرّیّاتِهِم وَ عَلَی مَن أَطَاعَکَ مِنهُم.(14)صَلَاةً تَعصِمُهُم بِهَا مِن مَعصِیَتِکَ، وَ تَفسَحُ لَهُم فِی رِیَاضِ جَنّتِکَ، وَ تَمنَعُهُم بِهَا مِن کَیدِ الشّیطَانِ، وَ تُعِینُهُم بِهَا عَلَی مَا استَعَانُوکَ عَلَیهِ مِن بِرّ، وَ تَقِیهِم طَوَارِقَ اللّیلِ وَ النّهَارِ إِلّا طَارِقاً یَطرُقُ بِخَیرٍ.(15) وَ تَبعَثُهُم بِهَا عَلَی اعتِقَادِ حُسنِ الرّجَاءِ لَکَ، وَ الطّمَعِ فِیمَا عِندَکَ وَ تَرکِ التّهَمَةِ فِیمَا تَحوِیهِ أیَدیِ العِبَادِ(16)لِتَرُدّهُم إِلَی الرّغبَةِ إِلَیکَ وَ الرّهبَةِ مِنکَ، وَ تُزَهّدَهُم فِی سَعَةِ العَاجِلِ، وَ تُحَبّبَ إِلَیهِمُ العَمَلَ لِلآجِلِ، وَ الِاستِعدَادَ لِمَا بَعدَ المَوتِ(17) وَ تُهَوّنَ عَلَیهِم کُلّ کَربٍ یَحِلّ بِهِم یَومَ خُرُوجِ الأَنفُسِ مِن أَبدَانِهَا(18) وَ تُعَافِیَهُم مِمّا تَقَعُ بِهِ الفِتنَةُ مِن مَحذُورَاتِهَا، وَ کَبّةِ النّارِ وَ طُولِ الخُلُودِ فِیهَا(19) وَ تُصَیّرَهُم إِلَی أَمنٍ مِن مَقِیلِ المُتّقِینَ.
ص: 1299
(8) و ایشان را به خاطر آنکه در راه تو از شهرهای خویشان هجرت کردند و از زندگی راحت به سختی افتادند و آن افراد بسیاری را که به خاطر ارجمند ساختن دینت ستم ها دیدند پاداش عنایت کن.
(9) خداوندا بهترین پاداش خود را به تابعینِ نیکو کارِ ایشان برسان. همانها که می گویند: پروردگارا! ما و برادرانمان را، که در ایمان، بر ما پیشقدم شدند بیامرز.
(10) آنان که راه ایشان را قصد نمودند و به سوی جهت آنها رو آوردند و به روش آنها رفتار نمودند.
(11) آنان که عقیده یشان را شکّی بر نگرداند و تردیدی ایشان را از پیروی نشانه های آنها و اقتدا به چراغ هدایت ایشان آشفته نساخت.
(12) در حالی که بر ایشان یاری کننده و کمک دهنده می باشند، دین آنان را پیروی می کنند، به راهنمایی آنها راه می یابند، با ایشان موافقت دارند و به آنچه آنها رساندند، تهمت نمی زنند.
(13) خداوندا از امروز ما تا روز قیامت بر تابعین و زنان و فرزندانشان و بر هر کسی از آنها که فرمان تو را برده، درود فرست.
(14) درودی که به سبب آن ایشان را از معصیت نگه داری و در باغ های بهشتت بر ایشان وسعت دهی، و آنان را از حیله شیطان بازداری، و بر خواسته های نیک آنان، کمک رسانی و آنها را از حوادث شب و روز -مگر خیری که پیش آید- حفظ نمایی.
(15) درودی که به سبب آن ایشان را بر اعتقاد به امیدی نیکو به تو و طمع در آنچه نزد تو است و ترک تهمت در آنچه که در دست بندگان است، برانگیزی.
(16) بدین جهت که آنان را به درخواست سوی خود و ترس از خویش بازگردانی و در گشادگی دنیا آنان را بی میل نمایی، و عمل برای آخرت و آمادگی برای بعد از مرگ را در نظرشان محبوب کنی
(17) و در آن روز که جان ها از تن بیرون رود، هر اندوهی را بر ایشان آسان گردانی.
(18) و ایشان را از آنچه که به وجود آورنده آزمایش هایی از امور ترسناک و سختی آتش و همیشه ماندن در آتش است، عافیت بخشی.
(19) و آنها را به جایگاهی آسوده که استراحتگاه پرهیزکاران است روانه کنی.
ص: 1300
(1) یَا مَن لَا تنَقضَیِ عَجَائِبُ عَظَمَتِهِ،صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ احجُبنَا عَنِ الإِلحَادِ فِی عَظَمَتِکَ(2) وَ یَا مَن لَا تنَتهَیِ مُدّةُ مُلکِهِ،صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعتِق رِقَابَنَا مِن نَقِمَتِکَ.(3) وَ یَا مَن لَا تَفنَی خَزَائِنُ رَحمَتِهِ،صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ وَ اجعَل لَنَا نَصِیباً فِی رَحمَتِکَ. (4) وَ یَا مَن تَنقَطِعُ دُونَ رُؤیَتِهِ الأَبصَارُ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَدنِنَا إِلَی قُربِکَ(5) وَ یَا مَن تَصغُرُ
عِندَ خَطَرِهِ الأَخطَارُ،صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ کَرّمنَا عَلَیکَ.(6) وَ یَا مَن تَظهَرُ عِندَهُ بَوَاطِنُ الأَخبَارِ،صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا تَفضَحنَا لَدَیکَ.(7) أللّهُمّ أَغنِنَا عَن هِبَةِ الوَهّابِینَ بِهِبَتِکَ، وَ اکفِنَا وَحشَةَ القَاطِعِینَ بِصِلَتِکَ حَتّی لَا نَرغَبَ إِلَی أَحَدٍ مَعَ بَذلِکَ، وَ لَا نَستَوحِشَ مِن أَحَدٍ مَعَ فَضلِکَ.(8) أللّهُمّ فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ کِد لَنَا وَ لَا تَکِد عَلَینَا، وَ امکُر لَنَا وَ لَا تَمکُر بِنَا، وَ أَدِل لَنَا وَ لَا تُدِل مِنّا.(9) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ قِنَا مِنکَ، وَ احفَظنَا بِکَ، وَ اهدِنَا إِلَیکَ، وَ لَا تُبَاعِدنَا عَنکَ إِنّ مَن تَقِهِ یَسلَم وَ مَن تَهدِهِ یَعلَم، وَ مَن تُقَرّبهُ إِلَیکَ یَغنَم.
ص: 1301
(5)از دعاهای امام علیه السلام است برای خود و دوستانش
(1) ای کسی که شگفتی های بزرگی او پایانی ندارد، بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را از کج روی در عظمت خود بازدار.
(2) و ای کسی که زمان پادشاهی او به پایان نمی رسد، بر محمّد و خاندانش درود فرست و گردن های ما را از عذابت آزاد کن.
(3) و ای کسی که گنج های رحمت او نابود نمی شود بر محمّد و خاندانش درود فرست و از رحمت خود برای ما بهره ای قرار ده.
(4) و ای کسی که چشم ها از دیدن او ناتوان است بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را به قرب خود نزدیک فرما.
(5) و ای کسی که در نزد قدر و منزلت او، قدر و منزلت ها کوچک می شود بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را نزد خود گرامی دار.
(6) و ای کسی که اخبار پنهانی نزد او آشکار است بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را پیش خود رسوا نکن.
(7) خداوندا ما را با عطای خود، از بخشش بخشندگان بی نیاز کن و با پیوستن به خود، ما را از وحشتِ دوری کنندگان، نگهدار. تا با بخشش تو از دیگران درخواست نکنیم و با احسانت از کسی نهراسیم.
(8) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و به سود ما نه به زیان ما تدبیر کن و برای (نفع) ما مکر فرما و بر (ضرر) ما مکر نکن و چیرگی را برای (نفع) ما قرار ده و بر ضرر ما قرار نده.
(9) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را از (عذاب) خود حفظ کن و به وسیله خود نگهدارمان باش و ما را به سوی خود هدایت فرما و ما را از خود دور نکن. زیرا هر کس را که حفظ کنی، سالم می ماند و هر کس را که هدایت کنی، دانا می شود و هر کس را که به خود نزدیک سازی، سود می برد.
ص: 1302
(10) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اکفِنَا حَدّ نَوَائِبِ الزّمَانِ، وَ شَرّ مَصَایِدِ الشّیطَانِ، وَ مَرَارَةَ صَولَةِ السّلطَانِ.(11) أللّهُمّ إِنّمَا یکَتفَیِ المُکتَفُونَ بِفَضلِ قُوّتِکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اکفِنَا، وَ إِنّمَا یعُطیِ المُعطُونَ مِن فَضلِ جِدَتِکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعطِنَا، وَ إِنّمَا یهَتدَیِ المُهتَدُونَ بِنُورِ وَجهِکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اهدِنَا.(12) أللّهُمّ إِنّکَ مَن وَاَلَیتَ لَم یَضرُرهُ خِذلَانُ الخَاذِلِینَ، وَ مَن أَعطَیتَ لَم یَنقُصهُ مَنعُ المَانِعِینَ، وَ مَن هَدَیتَ لَم یُغوِهِ إِضلَالُ المُضِلّینَ(13)فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ امنَعنَا بِعِزّکَ مِن عِبَادِکَ، وَ أَغنِنَا عَن غَیرِکَ بِإِرفَادِکَ، وَ اسلُک بِنَا سَبِیلَ الحَقّ بِإِرشَادِکَ.(14) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعَل سَلَامَةَ قُلُوبِنَا فِی ذِکرِ عَظَمَتِکَ، وَ فَرَاغَ أَبدَانِنَا فِی شُکرِ نِعمَتِکَ، وَ انطِلَاقَ أَلسِنَتِنَا فِی وَصفِ مِنّتِکَ.(15) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعَلنَا مِن دُعَاتِکَ الدّاعِینَ إِلَیکَ، وَ هُدَاتِکَ الدّالّینَ عَلَیکَ، وَ مِن خَاصّتِکَ الخَاصّینَ لَدَیکَ، یَا أَرحَمَ الرّاحِمِینَ.
ص: 1303
(10) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را از سختی حوادث روزگار و شرّ دام های شیطان و تلخی قهر و غلبه پادشاه نگهدار.
(11) خداوندا به درستی که بی نیازان به فزونی نیروی تو بی نیاز می شوند پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را بی نیاز گردان. و به درستی که بخشندگان از زیادی عطای تو می بخشند پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به ما عطا فرما. و به درستی که ره یافتگان به وسیله نور ذات تو راه می یابند پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را هدایت فرما.
(12) خداوندا هر کس را که تو یاری نمودی خواری خوار کنندگان به او زیان نرساند و هر که را تو عطا فرمودی جلوگیری کردن منع کنندگان از او نکاست و هر که را تو راهنمایی نمودی گمراهی گمراه کنندگان او را گمراه نکرد.
(13) پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به عزّت خود ما را از بندگانت حفظ کن و به یاری خود ما را از غیر خود بی نیاز گردان و به راهنمایی خود ما را به راه حق رهسپار ساز.
(14) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و سلامتی دل های ما را در یاد بزرگی خود و آسایش تن ها یمان را در سپاس گزاری نعمت خود و خوش سخنی ها یمان را در بیان نعمت بزرگ خود قرار ده.
(15) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را از داعیان دعوت کننده به سوی خود و از هادیان راهنمایی کننده به راه خود و از برگزیدگان مخصوص خود قرار ده. ای مهربان ترین مهربانان.
ص: 1304
(1)الحَمدُ لِلّهِ ألّذِی خَلَقَ اللّیلَ وَ النّهَارَ بِقُوّتِهِ(2) وَ مَیّزَ بَینَهُمَا بِقُدرَتِهِ(3) وَ جَعَلَ لِکُلّ وَاحِدٍ مِنهُمَا حَدّاً مَحدُوداً، وَ أَمَداً مَمدُوداً(4)یُولِجُ کُلّ وَاحِدٍ مِنهُمَا فِی صَاحِبِهِ، وَ یُولِجُ صَاحِبَهُ فِیهِ بِتَقدِیرٍ مِنهُ لِلعِبَادِ فِیمَا یَغذُوهُم بِهِ، وَ یُنشِئُهُم عَلَیهِ(5)فَخَلَقَ لَهُمُ اللّیلَ لِیَسکُنُوا فِیهِ مِن حَرَکَاتِ التّعَبِ وَ نَهَضَاتِ النّصَبِ، وَ جَعَلَهُ لِبَاساً لِیَلبَسُوا مِن رَاحَتِهِ وَ مَنَامِهِ،فَیَکُونَ ذَلِکَ لَهُم جَمَاماً وَ قُوّةً، وَ لِیَنَالُوا بِهِ لَذّةً وَ شَهوَةً(6) وَ خَلَقَ لَهُمُ النّهَارَ مُبصِراً لِیَبتَغُوا فِیهِ مِن فَضلِهِ، وَ لِیَتَسَبّبُوا إِلَی رِزقِهِ، وَ یَسرَحُوا فِی أَرضِهِ،طَلَباً لِمَا فِیهِ نَیلُ العَاجِلِ مِن دُنیَاهُم، وَ دَرَکُ الآجِلِ فِی أُخرَاهُم(7)بِکُلّ ذَلِکَ یُصلِحُ شَأنَهُم، وَ یَبلُو أَخبَارَهُم، وَ یَنظُرُ کَیفَ هُم فِی أَوقَاتِ طَاعَتِهِ، وَ مَنَازِلِ فُرُوضِهِ، وَ مَوَاقِعِ أَحکَامِهِ،لیِجَزیِ َ الّذِینَ أَسَاءُوا بِمَا عَمِلُوا، وَ یجَزیِ َ الّذِینَ أَحسَنُوا بِالحُسنَی.(8) أللّهُمّ فَلَکَ الحَمدُ عَلَی مَا فَلَقتَ لَنَا مِنَ الإِصبَاحِ، وَ مَتّعتَنَا بِهِ مِن ضَوءِ النّهَارِ، وَ بَصّرتَنَا مِن مَطَالِبِ الأَقوَاتِ، وَ وَقَیتَنَا فِیهِ مِن طَوَارِقِ الآفَاتِ.
ص: 1305
(6)از دعاهای امام علیه السلام است هنگام بامداد و شامگاه
(1) سپاس خدای را که شب و روز را به توانایی خود آفرید.
(2) و به قدرت خویش بین آن دو فرق گذاشت.
(3) و برای هر یک پایانی معین و زمانی معلوم مقرر فرمود.
(4) بنا به تقدیرش هر یک از شب و روز را جای یکدیگر قرار می دهد تا برای بندگان روزی داده، آنها را پرورش دهد.
(5) و شب را برای آنان آفرید تا از حرکت های خسته کننده و جنبش های سخت بیاسایند و آن را پوشش ساخت تا جامه راحتی و خواب را دربر کنند، که خواب برای آنان نشاط و نیروآور است، تا به سبب آن خوشی و کام دل یابند.
(6) و روز را برای ایشان روشن گر آفرید تا در آن فضل او را طلب کنند و جهت دست یابی به روزی، وسیله جویی کنند و در زمین به تکاپو افتند، برای رسیدن به سود کنونی از دنیا و یافتن سود آینده در آخرت.
(7) بدین گونه حالِ ایشان را اصلاح می نماید، و اخبار آنها را می آزماید، و می نگرد آنها در اوقات طاعت و جاهای واجبات و موارد احکامش چگونه اند. تا بدکاران را بر وفق کار و کردارشان جزا دهد و نیکوکاران را پاداش نیکو عنایت کند.
(8) خداوندا حمد و سپاس برای توست که صبح را برای ما شکافتی و با آن ما را از روشنی روز بهره مند گرداندی، و ما را از جایی که بتوان روزی به دست آورد بینا نمودی، و در آن ما را از پیشامدها و بلاها نگهداشتی.
ص: 1306
(9)أَصبَحنَا وَ أَصبَحَتِ الأَشیَاءُ کُلّهَا بِجُملَتِهَا لَکَ سَمَاؤُهَا وَ أَرضُهَا، وَ مَا بَثَثتَ فِی کُلّ وَاحِدٍ مِنهُمَا،سَاکِنُهُ وَ مُتَحَرّکُهُ، وَ مُقِیمُهُ وَ شَاخِصُهُ وَ مَا عَلَا فِی الهَوَاءِ، وَ مَا کَنّ تَحتَ الثّرَی(10)أَصبَحنَا فِی قَبضَتِکَ یَحوِینَا مُلکُکَ وَ سُلطَانُکَ، وَ تَضُمّنَا مَشِیّتُکَ، وَ نَتَصَرّفُ عَن أَمرِکَ، وَ نَتَقَلّبُ فِی تَدبِیرِکَ.(11) لَیسَ لَنَا مِنَ الأَمرِ إِلّا مَا قَضَیتَ، وَ لَا مِنَ الخَیرِ إِلّا مَا أَعطَیتَ.(12) وَ هَذَا یَومٌ حَادِثٌ جَدِیدٌ، وَ هُوَ عَلَینَا شَاهِدٌ عَتِیدٌ، إِن أَحسَنّا وَدّعَنَا بِحَمدٍ، وَ إِن أَسَأنَا فَارَقَنَا بِذَمّ.(13) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارزُقنَا حُسنَ مُصَاحَبَتِهِ، وَ اعصِمنَا مِن سُوءِ مُفَارَقَتِهِ بِارتِکَابِ جَرِیرَةٍ، أَوِ اقتِرَافِ صَغِیرَةٍ أَو کَبِیرَةٍ(14) وَ أَجزِل لَنَا فِیهِ مِنَ الحَسَنَاتِ، وَ أَخلِنَا فِیهِ مِنَ السّیّئَاتِ، وَ املَأ لَنَا مَا بَینَ طَرَفَیهِ حَمداً وَ شُکراً وَ أَجراً وَ ذُخراً وَ فَضلًا وَ إِحسَاناً.(15) أللّهُمّ یَسّر عَلَی الکِرَامِ الکَاتِبِینَ مَئُونَتَنَا، وَ املَأ لَنَا مِن حَسَنَاتِنَا صَحَائِفَنَا، وَ لَا تُخزِنَا عِندَهُم بِسُوءِ أَعمَالِنَا.(16) أللّهُمّ اجعَل لَنَا فِی کُلّ سَاعَةٍ مِن سَاعَاتِهِ حَظّاً مِن عِبَادِکَ، وَ نَصِیباً مِن شُکرِکَ وَ شَاهِدَ صِدقٍ مِن مَلَائِکَتِکَ.(17) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ احفَظنَا مِن بَینِ أَیدِینَا وَ مِن خَلفِنَا وَ عَن أَیمَانِنَا وَ عَن شَمَائِلِنَا وَ مِن جَمِیعِ نَوَاحِینَا،حِفظاً عَاصِماً مِن مَعصِیَتِکَ،هَادِیاً إِلَی طَاعَتِکَ،مُستَعمِلًا لِمَحَبّتِکَ.(18) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ وَفّقنَا فِی یَومِنَا هَذَا وَ لَیلَتِنَا هَذِهِ وَ فِی جَمِیعِ أَیّامِنَا لِاستِعمَالِ الخَیرِ، وَ هِجرَانِ الشّرّ، وَ شُکرِ النّعَمِ، وَ اتّبَاعِ السّنَنِ، وَ مُجَانَبَةِ البِدَعِ، وَ الأَمرِ بِالمَعرُوفِ، وَ النهّی ِ عَنِ المُنکَرِ، وَ حِیَاطَةِ الإِسلَامِ، وَ انتِقَاصِ البَاطِلِ وَ إِذلَالِهِ، وَ نُصرَةِ الحَقّ وَ إِعزَازِهِ، وَ إِرشَادِ الضّالّ، وَ مُعَاوَنَةِ الضّعِیفِ، وَ إِدرَاکِ اللّهِیفِ
ص: 1307
(9) صبح کردیم و صبح کردند همه چیز از آسمان و زمینش، و آنچه در این دو پراکنده ساختی، از آرام و جنبنده، ثابت و رونده و آنچه در هوا بالا رفته و آنچه در زیر زمین پنهان است و همه از آنِ تو هستیم.
(10) ما در تحت قدرت تو صبح کردیم. سلطه و فرمانروایی توست که ما را فرامی گیرد و اراده توست که ما را جمع می کند، و از روی فرمان توست که دست به کاری می زنیم و به تدبیر توست که در کارها تصرّف می کنیم.
(11) برای ما از اراده و خواسته، چیزی جز آنچه تو حکم کردی و از خیر، چیزی جز آنچه تو بخشیدی نیست.
(12) و این روزی نو و تازه و گواهی حاضر بر ماست. اگر نیکی کردیم، با سپاس ما را بدرود گوید و اگر بدی کردیم، با نکوهش از ما جدا شود.
(13) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و نیکیِ همدم بودن با آن روز را نصیب ما گردان و از بدیِ جدایی از آن بر اثر انجام گناهی یا مرتکب شدن گناه صغیره یا کبیره، حفظمان کن.
(14) و در آن روز خوبی ها را برای ما بسیار گردان و ما را در آن از بدی ها تهی ساز و دو طرف آن را برای ما از سپاس و ستایش و پاداش و ذخیره و فزونی و نیکی پر ساز.
(15) خداوندا زحمت ما را بر نویسندگان (فرشتگان) گرامی آسان ساز، و نامه های اعمال ما را از نیکی هایمان پر کن، و ما را نزد آنها به سبب زشتی رفتارمان رسوا نگردان.
(16) خداوندا برای ما در هر ساعتی از ساعت های این روز، بهره ای از بندگانت و سهمی از سپاس گزاری ات و گواه صادقی از فرشتگانت قرار ده.
(17) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را از پیش رویمان و از پشت سرمان و از طرف راستمان و از سمت چپمان و از همه اطرافمان نگهداری کن، نگهداری ای که ما را از نافرمانی تو بازدارد و به فرمانبرداریت راهنمایی کند و در جهت دوستی تو به کار برد.
(18) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و در امروز ما و امشب ما و در همه روزهایمان، ما را برای انجام نیکی و ترک بدی و سپاس نعمت ها و پیروی از سنّت ها و ترک بدعت ها و امر به معروف و نهی از منکر و حفظ اسلام و نکوهش کردن و خوار نمودن نادرستی ها و یاری دادن و تقویت حق و راهنمایی گمراهان و کمک کردن ناتوان و یاری دادن ستم دیده، توفیق ده.
ص: 1308
(19) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعَلهُ أَیمَنَ یَومٍ عَهِدنَاهُ، وَ أَفضَلَ صَاحِبٍ صَحِبنَاهُ، وَ خَیرَ وَقتٍ ظَلِلنَا فِیهِ(20) وَ اجعَلنَا مِن أَرضَی مَن مَرّ عَلَیهِ اللّیلُ وَ النّهَارُ مِن جُملَةِ خَلقِکَ،أَشکَرَهُم لِمَا أَولَیتَ مِن نِعَمِکَ، وَ أَقوَمَهُم بِمَا شَرَعتَ مِن شرَائِعِکَ، وَ أَوقَفَهُم عَمّا حَذّرتَ مِن نَهیِکَ.(21) أللّهُمّ إنِیّ أُشهِدُکَ وَ کَفَی بِکَ شَهِیداً، وَ أُشهِدُ سَمَاءَکَ وَ أَرضَکَ وَ مَن أَسکَنتَهُمَا مِن مَلائِکَتِکَ وَ سَائِرِ خَلقِکَ فِی یوَمیِ هَذَا وَ ساَعتَیِ هَذِهِ وَ لیَلتَیِ هَذِهِ وَ مسُتقَرَیّ هَذَا،أنَیّ أَشهَدُ أَنّکَ أَنتَ اللّهُ ألّذِی لَا إِلَهَ إِلّا أَنتَ،قَائِمٌ بِالقِسطِ،عَدلٌ فِی الحُکمِ،رَءُوفٌ بِالعِبَادِ،مَالِکُ المُلکِ،رَحِیمٌ بِالخَلقِ.(22) وَ أَنّ مُحَمّداً عَبدُکَ وَ رَسُولُکَ وخِیَرَتُکَ مِن خَلقِکَ،حَمّلتَهُ رِسَالَتَکَ فَأَدّاهَا، وَ أَمَرتَهُ بِالنّصحِ لِأُمّتِهِ فَنَصَحَ لَهَا(23) أللّهُمّ فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ،أَکثَرَ مَا صَلّیتَ عَلَی أَحَدٍ مِن خَلقِکَ، وَ آتِهِ عَنّا أَفضَلَ مَا آتَیتَ أَحَداً مِن عِبَادِکَ، وَ اجزِهِ عَنّا أَفضَلَ وَ أَکرَمَ مَا جَزَیتَ أَحَداً مِن أَنبِیَائِکَ عَن أُمّتِهِ(24)إِنّکَ أَنتَ المَنّانُ بِالجَسِیمِ،الغَافِرُ لِلعَظِیمِ، وَ أَنتَ أَرحَمُ مِن کُلّ رَحِیمٍ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ الطّیّبِینَ الطّاهِرِینَ الأَخیَارِ الأَنجَبِینَ.
ص: 1309
(19) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست. و آن را مبارک ترین روزی که با آن برخورد کرده ایم و برترین همراهی که با آن همراه شده ایم و بهترین زمانی که در آن به سر برده ایم قرار ده.
(20) و ما را از خوشنود ترین آفریدگانت که شب و روز بر آنها گذشته، و شکرگزارترین آنان بر نعمتی که ارزانی داشته ای و پایدار ترین آنها به آئینی که مقدر نموده ای و خوددار ترین ایشان از حرام هایی که از آن بیم داده ای قرار ده.
(21) خداوندا من تو را گواه می گیرم و گواهی تو کافی است و آسمانت و زمینت و آنچه در آن دو جای دادی از فرشتگان و سایر آفریدگانت را در این روز و این ساعت و این شب و این جایگاه شاهد می گیرم که من شهادت می دهم تویی خدایی که جز تو خدایی نیست، برپا دارنده عدلی، دادگر در حکمی، با بندگان بسیار مهربانی، صاحب هر ملکی و رحم کننده بر آفریدگانی.
(22) و گواهی می دهم همانا محمّد بنده تو و فرستاده ات و برگزیده تو از بین آفریدگانت است، رسالت خود را بر او دادی، پس آن را انجام داد. و او را به نصیحت کردن امّتش دستور دادی، پس آنها را نصیحت کرد.
(23) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست بیش از آنچه بر کسی از آفریدگانت فرستادی، و از جانب ما برترین چیزی را که به یکی از بندگانت عطا نمودی، به او عطا کن و از طرف ما بهترین و گرامی ترین پاداشی را که به پیامبرانت از جانب امّتش دادی، به او پاداش ده.
(24) به درستی که تو بسیار بخشنده نعمتِ بزرگ و آمرزنده برای (گناه) بزرگ هستی و تویی مهربان تر از هر مهربان. پس بر محمّد و خاندانش که پاک، پاکیزه، نیکوکار و شریف ترین اند، درود فرست.
ص: 1310
(1) یَا مَن تُحَلّ بِهِ عُقَدُ المَکَارِهِ، وَ یَا مَن یَفثَأُ بِهِ حَدّ الشّدَائِدِ، وَ یَا مَن یُلتَمَسُ مِنهُ المَخرَجُ إِلَی رَوحِ الفَرَجِ.(2)ذَلّت لِقُدرَتِکَ الصّعَابُ، وَ تَسَبّبَت بِلُطفِکَ الأَسبَابُ، وَ جَرَی بِقُدرَتِکَ القَضَاءُ، وَ مَضَت عَلَی إِرَادَتِکَ الأَشیَاءُ.(3)فهَیِ َ بِمَشِیّتِکَ دُونَ قَولِکَ مُؤتَمِرَةٌ، وَ بِإِرَادَتِکَ دُونَ نَهیِکَ مُنزَجِرَةٌ.(4) أَنتَ المَدعُوّ لِلمُهِمّاتِ، وَ أَنتَ المَفزَعُ فِی المُلِمّاتِ، لَا یَندَفِعُ مِنهَا إِلّا مَا دَفَعتَ، وَ لَا یَنکَشِفُ مِنهَا إِلّا مَا کَشَفتَ(5) وَ قَد نَزَلَ بیِ یَا رَبّ مَا قَد تکَأَدّنَیِ ثِقلُهُ، وَ أَلَمّ بیِ مَا قَد بهَظَنَیِ حَملُهُ.(6) وَ بِقُدرَتِکَ أَورَدتَهُ عَلَیّ وَ بِسُلطَانِکَ وَجّهتَهُ إلِیَ ّ.(7) فَلَا مُصدِرَ لِمَا أَورَدتَ، وَ لَا صَارِفَ لِمَا وَجّهتَ، وَ لَا فَاتِحَ لِمَا أَغلَقتَ، وَ لَا مُغلِقَ لِمَا فَتَحتَ، وَ لَا مُیَسّرَ لِمَا عَسّرتَ، وَ لَا نَاصِرَ لِمَن خَذَلتَ.(8)فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ افتَح لِی یَا رَبّ بَابَ الفَرَجِ بِطَولِکَ، وَ اکسِر عنَیّ سُلطَانَ الهَمّ بِحَولِکَ، وَ أنَلِنیِ حُسنَ النّظَرِ فِیمَا شَکَوتُ، وَ أذَقِنیِ حَلَاوَةَ الصّنعِ فِیمَا سَأَلتُ، وَ هَب لِی مِن لَدُنکَ رَحمَةً وَ فَرَجاً هَنِیئاً، وَ اجعَل لِی مِن عِندِکَ مَخرَجاً وَحِیّاً.
ص: 1311
(7)از دعاهای امام علیه السلام است آنگاه که کارِ دشواری به او روآورْد یا مصیبتی برایش رخ داد و هنگام اندوه
(1) ای کسی که گره های سختی ها به واسطه او باز می شود، و ای کسی که شدّت دشواری ها با او آرام می گردد و ای کسی که رهایی و رفتن به سوی آسایشی فراخ، از او درخواست می شود.
(2) سختی ها به توانایی تو آسان شد و به لطف تو وسیله ها فراهم گردید و تقدیر به قدرت تو اجرا شد و اشیاء بر وفق اراده تو تحقق یافته اند.
(3) پس آن اشیا به خواست تو بدون سخنت فرمانبردارند و به اراده تو بدون نهیت بازداشته شده اند.
(4) تویی خوانده شده برای دشواری ها و تویی فریادرس در سختی ها، از آنها جز آنچه تو دور کنی، دور نمی گردد و از آنها جز آنچه تو برطرف کنی، برطرف نمی شود.
(5) ای پروردگار من، بر من چیزی فرود آمده که سنگینی آن بر من دشوار است و به من امری وارد شده که تحمّل آن مرا به مشقّت انداخته.
(6) و تو به قدرتت آن را بر من وارد نمودی و به سلطه خویش آن را بر من فرستادی.
(7) پس برای آنچه به من رساندی، باز گرداننده ای و برای آنچه بر من فرستادی، دور کننده ای و برای آنچه بستی، گشاینده ای و برای آنچه گشودی، بستنده ای و برای آنچه دشوار کردی، آسان کننده ای و برای آنکه خوار نمودی، یاری دهنده ای نیست.
(8) پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ای پروردگار من به فضل خود درِ آسایش را به رویم بگشای و به توانایی ات سلطه غم و اندوه را بر من بشکن و در آنچه شکوه دارم به من احسان داشته باش و شیرینی احسانت را در آنچه درخواست نمودم به من بچشان و از جانب خویش رحمت و گشایشِ گوارا به من ببخش، و نزد خود زود رها شدن را برای من مقرر کن.
ص: 1312
(9) وَ لَا تشَغلَنیِ بِالِاهتِمَامِ عَن تَعَاهُدِ فُرُوضِکَ، وَ استِعمَالِ سُنّتِکَ.(10)فَقَد ضِقتُ لِمَا نَزَلَ بیِ یَا رَبّ ذَرعاً، وَ امتَلَأتُ بِحَملِ مَا حَدَثَ عَلَیّ هَمّاً، وَ أَنتَ القَادِرُ عَلَی کَشفِ مَا مُنِیتُ بِهِ، وَ دَفعِ مَا وَقَعتُ فِیهِ،فَافعَل بیِ ذَلِکَ وَ إِن لَم أَستَوجِبهُ مِنکَ، یَا ذَا العَرشِ العَظِیمِ.
ص: 1313
(9) و مرا به سبب غم و اندوه از رعایت واجبات و انجام سنّت خود باز مدار.
(10) ای پروردگار من، طاقت آنچه بر من رسیده را ندارم و از آنچه برایم رخ داده از غم و اندوه پر گشته ام و تو بر دفع آنچه به آن گرفتار شده ام و برطرف کردن آنچه در آن افتاده ام توانایی. پس آن را برای من انجام ده. اگر چه از جانب تو شایسته آن نیستم، ای صاحب عرش و تخت بزرگ.
ص: 1314
(1) أللّهُمّ إنِی ّ أَعُوذُ بِکَ مِن هَیَجَانِ الحِرصِ، وَ سَورَةِ الغَضَبِ، وَ غَلَبَةِ الحَسَدِ، وَ ضَعفِ الصّبرِ، وَ قِلّةِ القَنَاعَةِ، وَ شَکَاسَةِ الخُلُقِ، وَ إِلحَاحِ الشّهوَةِ، وَ مَلَکَةِ الحَمِیّةِ(2) وَ مُتَابَعَةِ الهَوَی، وَ مُخَالَفَةِ الهُدَی، وَ سِنَةِ الغَفلَةِ، وَ تعَاَطیِ الکُلفَةِ، وَ إِیثَارِ البَاطِلِ عَلَی الحَقّ، وَ الإِصرَارِ عَلَی المَأثَمِ، وَ استِصغَارِ المَعصِیَةِ، وَ استِکبَارِ الطّاعَةِ.(3) وَ مُبَاهَاةِ المُکثِرِینَ، وَ الإِزرَاءِ بِالمُقِلّینَ، وَ سُوءِ الوِلَایَةِ لِمَن تَحتَ أَیدِینَا، وَ تَرکِ الشّکرِ لِمَنِ اصطَنَعَ العَارِفَةَ عِندَنَا(4) أَو أَن نَعضُدَ ظَالِماً، أَو نَخذُلَ مَلهُوفاً، أَو نَرُومَ مَا لَیسَ لَنَا بِحَقّ، أَو نَقُولَ فِی العِلمِ بِغَیرِ عِلمٍ(5) وَ نَعُوذُ بِکَ أَن ننَطوَیِ َ عَلَی غِشّ أَحَدٍ، وَ أَن نُعجِبَ بِأَعمَالِنَا، وَ نَمُدّ فِی آمَالِنَا(6) وَ نَعُوذُ بِکَ مِن سُوءِ السّرِیرَةِ، وَ احتِقَارِ الصّغِیرَةِ، وَ أَن یَستَحوِذَ عَلَینَا الشّیطَانُ، أَو یَنکُبَنَا الزّمَانُ، أَو یَتَهَضّمَنَا السّلطَانُ(7) وَ نَعُوذُ بِکَ مِن تَنَاوُلِ الإِسرَافِ، وَ مِن فِقدَانِ الکَفَافِ(8) وَ نَعُوذُ بِکَ مِن شَمَاتَةِ الأَعدَاءِ، وَ مِنَ الفَقرِ إِلَی الأَکفَاءِ، وَ مِن مَعِیشَةٍ فِی شِدّةٍ، وَ مِیتَةٍ عَلَی غَیرِ عُدّةٍ. (9) وَ نَعُوذُ بِکَ مِنَ الحَسرَةِ العُظمَی، وَ المُصِیبَةِ الکُبرَی، وَ أَشقَی الشّقَاءِ، وَ سُوءِ المَآبِ، وَ حِرمَانِ الثّوَابِ، وَ حُلُولِ العِقَابِ(10) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أعَذِنیِ مِن کُلّ ذَلِکَ بِرَحمَتِکَ وَ جَمِیعَ المُؤمِنِینَ وَ المُؤمِنَاتِ، یَا أَرحَمَ الرّاحِمِینَ.
ص: 1315
(8)از دعاهای امام علیه السلام است در پناه بردن (به خدا) از سختی ها و اخلاق بد و کردارهای ناپسند
(1) خداوندا به تو پناه می برم از برانگیخته شدن حرص و شدّت خشم و چیرگی حسد و سستی شکیبایی و کاستی قناعت و بد خلقی و زیاده روی شهوت و غلبه عصبیّت
(2) و پیروی هوا و هوس و مخالفت رستگاری و خواب غفلت و انجام دادن کارِ با مشقّت و برتری دادن باطل بر حق و پافشاری بر گناه و کوچک شمردن نافرمانی و بزرگ شمردن طاعت و بندگی
(3) و فخرفروشی ثروتمندان و تحقیر کردن تهی دستان و بدرفتاری با زیردستان و ناسپاسی از کسی که به ما نیکی کرده
(4) یا اینکه ستمگری را کمک کنیم یا آنکه ستم دیده ای را خوار گردانیم یا آنچه حقّ ما نیست بخواهیم یا بدون داشتن آگاهی سخن بگوییم.
(5) و پناه می بریم به تو از اینکه قصد خیانت به کسی داشته باشیم و در کارهایمان خودپسند باشیم و آرزوهایمان را دراز کنیم.
(6) و پناه می بریم به تو از نیّت بد و ناچیز شمردن گناه کوچک و اینکه شیطان بر ما دست یابد یا زمانه ما را دچار سختی نماید یا پادشاه به ما ستم کند.
(7) و پناه می بریم به تو از انجام اسراف و از نیافتن روزی کافی.
(8) و پناه می بریم به تو از سرزنش دشمنان و از نیازمندی به هم نوعان و از زندگی در سختی و از مرگ ناگهانی.
(9) و پناه می بریم به تو از حسرت بزرگ و بزرگ ترین مصیبت و بدترین تیره بختی و بدی سرنوشت و بی بهرگی از پاداش و فرود آمدن کیفر.
(10) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا و همه مردان و زنان با ایمان را به رحمتت از آنچه گفته شد پناه ده. ای مهربان ترین مهربانان.
ص: 1316
(1) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ صَیّرنَا إِلَی مَحبُوبِکَ مِنَ التّوبَةِ، وأَزِلنَا عَن مَکرُوهِکَ مِنَ الإِصرَارِ(2) أللّهُمّ وَ مَتَی وَقَفنَا بَینَ نَقصَینِ فِی دِینٍ أَو دُنیَا،فَأَوقِعِ النّقصَ بِأَسرَعِهِمَا فَنَاءً، وَ اجعَلِ التّوبَةَ فِی أَطوَلِهِمَا بَقَاءً(3) وَ إِذَا هَمَمنَا بِهَمّینِ یُرضِیکَ أَحَدُهُمَا عَنّا، وَ یُسخِطُکَ الآخَرُ عَلَینَا،فَمِل بِنَا إِلَی مَا یُرضِیکَ عَنّا، وَ أَوهِن قُوّتَنَا عَمّا یُسخِطُکَ عَلَینَا(4) وَ لَا تُخَلّ فِی ذَلِکَ بَینَ نُفُوسِنَا وَ اختِیَارِهَا،فَإِنّهَا مُختَارَةٌ لِلبَاطِلِ إِلّا مَا وَفّقتَ،أَمّارَةٌ بِالسّوءِ إِلّا مَا رَحِمتَ(5) أللّهُمّ وَ إِنّکَ مِنَ الضّعفِ خَلَقتَنَا، وَ عَلَی الوَهنِ بَنَیتَنَا، وَ مِن مَاءٍ مَهِینٍ ابتَدَأتَنَا، فَلَا حَولَ لَنَا إِلّا بِقُوّتِکَ، وَ لَا قُوّةَ لَنَا إِلّا بِعَونِکَ(6)فَأَیّدنَا بِتَوفِیقِکَ، وَ سَدّدنَا بِتَسدِیدِکَ، وَ أَعمِ أَبصَارَ قُلُوبِنَا عَمّا خَالَفَ مَحَبّتَکَ، وَ لَا تَجعَل لشِیَ ءٍ مِن جَوَارِحِنَا نُفُوذاً فِی مَعصِیَتِکَ (7) أللّهُمّ فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعَل هَمَسَاتِ قُلُوبِنَا، وَ حَرَکَاتِ أَعضَائِنَا وَ لَمَحَاتِ أَعیُنِنَا، وَ لَهَجَاتِ أَلسِنَتِنَا فِی مُوجِبَاتِ ثَوَابِکَ حَتّی لَا تَفُوتَنَا حَسَنَةٌ نَستَحِقّ بِهَا جَزَاءَکَ، وَ لَا تَبقَی لَنَا سَیّئَةٌ نَستَوجِبُ بِهَا عِقَابَکَ.
ص: 1317
(9)از دعاهای امام علیه السلام است در اشتیاق به طلب آمرزش از خدای بزرگِ با عزّت
(1) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را به سوی توبه پسندیده خود ببر و ما را از اصرار بر آنچه ناپسند توست، دور بدار.
(2) خداوندا و هرگاه بین دو زیان قرار گرفتیم در دین یا دنیا. پس زیان را در آن که زودگذر است و بازگشت را در آنکه دوامش طولانی است قرار ده.
(3) و چون بر دو کار تصمیم گرفتیم، یکی تو را از ما خوشنود می سازد و دیگری تو را بر ما به خشم می آورد، پس ما را به آن کار که تو را از ما خوشنود می سازد برگردان و توانمان را از کاری که تو را بر ما خشمگین می سازد سست کن.
(4) و در آنگاه، نفوس ما را به اختیار خود وا مگذار، چون آن باطل را برمی گزیند مگر تو توفیق دهی، و به بدی امر می کند مگر تو رحم کنی.
(5) خداوندا و تو ما را از ناتوانی آفریده ای و بر سستی بنا نهاده ای و از آب ناچیز آغازمان نموده ای. پس جنبشی برای ما جز به قدرت تو و نیرویی برای ما جز به یاری تو نیست.
(6) پس ما را به توفیق خود توانایی ده و به راه راست خود ثابت قدم گردان و چشم دل ما را از آنچه برخلاف دوستی توست کور گردان و اعضای ما را در نافرمانی ات نفوذناپذیر کن.
(7) خداوندا پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و رازهای دل هایمان و جنبش های اعضای مان و نگاه های زیرچشمی دیدگان مان و سخنان زبان هایمان را در آنچه باعث پاداش تو شود قرار ده، تا کار نیکی که به سبب آن سزاوار پاداش تو شویم از دستمان نرود، و کار بدی که به وسیله آن مستوجب عذاب تو شویم برای ما نماند.
ص: 1318
(1) أللّهُمّ إِن تَشَأ تَعفُ عَنّا فَبِفَضلِکَ، وَ إِن تَشَأ تُعَذّبنَا فَبِعَدلِکَ(2)فَسَهّل لَنَا عَفوَکَ بِمَنّکَ، وَ أَجِرنَا مِن عَذَابِکَ بِتَجَاوُزِکَ،فَإِنّهُ لَا طَاقَةَ لَنَا بِعَدلِکَ، وَ لَا نَجَاةَ لِأَحَدٍ مِنّا دُونَ عَفوِکَ(3) یَا غنَیِ ّ الأَغنِیَاءِ،هَا،نَحنُ عِبَادُکَ بَینَ یَدَیکَ، وَ أَنَا أَفقَرُ الفُقَرَاءِ إِلَیکَ،فَاجبُر فَاقَتَنَا بِوُسعِکَ، وَ لَا تَقطَع رَجَاءَنَا بِمَنعِکَ،فَتَکُونَ قَد أَشقَیتَ مَنِ استَسعَدَ بِکَ، وَ حَرَمتَ مَنِ استَرفَدَ فَضلَکَ(4)فَإِلَی مَن حِینَئِذٍ مُنقَلَبُنَا عَنکَ، وَ إِلَی أَینَ مَذهَبُنَا عَن بَابِکَ،سُبحَانَکَ نَحنُ المُضطَرّونَ الّذِینَ أَوجَبتَ إِجَابَتَهُم، وَ أَهلُ السّوءِ الّذِینَ وَعَدتَ الکَشفَ عَنهُم(5) وَ أَشبَهُ الأَشیَاءِ بِمَشِیّتِکَ، وَ أَولَی الأُمُورِ بِکَ فِی عَظَمَتِکَ رَحمَةُ مَنِ استَرحَمَکَ، وَ غَوثُ مَنِ استَغَاثَ بِکَ،فَارحَم تَضَرّعَنَا إِلَیکَ، وَ أَغنِنَا إِذ طَرَحنَا أَنفُسَنَا بَینَ یَدَیکَ (6) أللّهُمّ إِنّ الشّیطَانَ قَد شَمِتَ بِنَا إِذ شَایَعنَاهُ عَلَی مَعصِیَتِکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا تُشمِتهُ بِنَا بَعدَ تَرکِنَا إِیّاهُ لَکَ، وَ رَغبَتِنَا عَنهُ إِلَیکَ.
ص: 1319
(10) از دعاهای امام علیه السلام است در پناه بردن به خداوند متعال
(1) خداوندا اگر خواهی ما را ببخشایی، از احسان توست و اگر بخواهی ما را عذاب کنی، از عدالت توست.
(2) پس به منّت خود، بخشایشت را بر ما آسان گردان و به گذشت خود، ما را از عذابت ایمن ساز. زیرا ما طاقت عدالت تو را نداریم و بدون بخشایش تو، هیچ یک از ما نجات نمی یابیم.
(3) ای بی نیازترین بی نیازان، اینک ما بندگانت در پیشگاه توایم و من نیازمندترین نیازمندان به توام، پس نیاز ما را به توانگری خود برطرف کن و به منع خویش، ما را ناامید مکن. وگرنه کسی که از تو نیکبختی خواسته، بدبخت کرده ای و آنکه از احسانت بخشش خواسته، محروم نموده ای.
(4) پس در این هنگام از جانب تو به چه کسی رو آوریم؟ و از درِ خانه تو به کجا رویم؟ پاک و منزّهی تو! ما در ماندگانیم که اجابت آنها را واجب گردانده ای و ما گرفتارانیم که رفع گرفتاری آنها را وعده داده ای.
(5) و شبیه ترین چیزها به اراده ات و سزاوارترین کارها به بزرگواری ات، بخشش است بر آنکه از تو رحمت خواسته و کمک به کسی است که از تو کمکی طلبیده. پس به زاری ما به درگاهت رحم کن و چون خویش را در پیشگاه تو افکنده ایم، بی نیازمان گردان.
(6) خداوندا چون بر نافرمانی از تو، شیطان را همراهی نمودیم، او ما را شماتت کرد. پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و پس از آنکه به خاطر تو از او دوری کردیم و به درگاه تو روی آوردیم، اندوهی به ما نرسان که او را شاد گرداند.
ص: 1320
(11) وَ کَانَ مِن دُعَائِهِ عَلَیهِ السّلَامُ بِخَوَاتِمِ الخَیرِ
(1) یَا مَن ذِکرُهُ شَرَفٌ لِلذّاکِرِینَ، وَ یَا مَن شُکرُهُ فَوزٌ لِلشّاکِرِینَ، وَ یَا مَن طَاعَتُهُ نَجَاةٌ لِلمُطِیعِینَ،صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اشغَل قُلُوبَنَا بِذِکرِکَ عَن کُلّ ذِکرٍ، وَ أَلسِنَتَنَا بِشُکرِکَ عَن کُلّ شُکرٍ، وَ جَوَارِحَنَا بِطَاعَتِکَ عَن کُلّ طَاعَةٍ.(2) فَإِن قَدّرتَ لَنَا فَرَاغاً مِن شُغلٍ فَاجعَلهُ فَرَاغَ سَلَامَةٍ لَا تُدرِکُنَا فِیهِ تَبِعَةٌ، وَ لَا تَلحَقُنَا فِیهِ سَأمَةٌ، حَتّی یَنصَرِفَ عَنّا کُتّابُ السّیّئَاتِ بِصَحِیفَةٍ خَالِیَةٍ مِن ذِکرِ سَیّئَاتِنَا، وَ یَتَوَلّی کُتّابُ الحَسَنَاتِ عَنّا مَسرُورِینَ بِمَا کَتَبُوا مِن حَسَنَاتِنَا(3) وَ إِذَا انقَضَت أَیّامُ حَیَاتِنَا، وَ تَصَرّمَت مُدَدُ أَعمَارِنَا، وَ استَحضَرَتنَا دَعوَتُکَ التّیِ لَا بُدّ مِنهَا وَ مِن إِجَابَتِهَا،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعَل خِتَامَ مَا تحُصیِ عَلَینَا کَتَبَةُ أَعمَالِنَا تَوبَةً مَقبُولَةً لَا تُوقِفُنَا بَعدَهَا عَلَی ذَنبٍ اجتَرَحنَاهُ، وَ لَا مَعصِیَةٍ اقتَرَفنَاهَا.(4) وَ لَا تَکشِف عَنّا سِتراً سَتَرتَهُ عَلَی رُءُوسِ الأَشهَادِ، یَومَ تَبلُو أَخبَارَ عِبَادِکَ.(5)إِنّکَ رَحِیمٌ بِمَن دَعَاکَ، وَ مُستَجِیبٌ لِمَن نَادَاکَ.
ص: 1321
(1) ای که یاد او برای یاد کنندگان بزرگی است و ای که سپاس او برای سپاس گزاران پیروزی است و ای که اطاعت او برای فرمانبران رهایی است، بر محمّد و خاندانش درود فرست و دل های ما را به یاد خود از هر یادی و زبان های ما را به سپاس خود از هر سپاسی و اعضای ما را به اطاعت خود از هر اطاعتی مشغول ساز.
(2) و اگر برای ما فراغت از کار مقدّر نموده ای، پس آن را با تندرستی قرار ده که در آن گناهی ما را نگیرد و خستگی ای به ما نرسد. تا نویسندگان بدی ها با نامه ای خالی از کردار زشت از نزد ما بازگردند و نویسندگان خوبی ها -به سبب آنچه از نیکی های ما نوشته اند- شادمان برگردند.
(3) و آن هنگام که روزهای زندگانی ما به سر رسید و اوقات عمرمان سپری شد و ما را دعوت تو -که چاره ای جز پذیرفتن آن نیست- فراخواند، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و پایان آنچه نویسندگان کارهایمان برای ما می شمارند، توبه پذیرفته شده قرار ده که ما را پس از آن بر گناه و نافرمانی انجام شده توبیخ نکنی.
(4) و در برابر گواهان، پرده ای که با آن ما را پوشانده ای کنار نزن، روزی که اخبار بندگانت را آشکار می کنی.
(5) به درستی که تو مهربانی به هر که تو را خوانَد و اجابت کننده ای برای هر که تو را صدا زند.
ص: 1322
(1) أللّهُمّ إِنّهُ یحَجبُنُیِ عَن مَسأَلَتِکَ خِلَالٌ ثَلَاثٌ، وَ تحَدوُنیِ عَلَیهَا خَلّةٌ وَاحِدَةٌ(2)یحَجبُنُیِ أَمرٌ أَمَرتَ بِهِ فَأَبطَأتُ عَنهُ، وَ نهَی ٌ نهَیَتنَیِ عَنهُ فَأَسرَعتُ إِلَیهِ، وَ نِعمَةٌ أَنعَمتَ بِهَا عَلَیّ فَقَصّرتُ فِی شُکرِهَا.(3) وَ یحَدوُنیِ عَلَی مَسأَلَتِکَ تَفَضّلُکَ عَلَی مَن أَقبَلَ بِوَجهِهِ إِلَیکَ، وَ وَفَدَ بِحُسنِ ظَنّهِ إِلَیکَ،إِذ جَمِیعُ إِحسَانِکَ تَفَضّلٌ، وَ إِذ کُلّ نِعَمِکَ ابتِدَاءٌ(4)فَهَا أَنَا ذَا، یَا إلِهَیِ،وَاقِفٌ بِبَابِ عِزّکَ وُقُوفَ المُستَسلِمِ الذّلِیلِ، وَ سَائِلُکَ عَلَی الحَیَاءِ منِیّ سُؤَالَ البَائِسِ المُعِیلِ(5)مُقِرّ لَکَ بأِنَیّ لَم أَستَسلِم وَقتَ إِحسَانِکَ إِلّا بِالإِقلَاعِ عَن عِصیَانِکَ، وَ لَم أَخلُ فِی الحَالَاتِ کُلّهَا مِنِ امتِنَانِکَ.(6)فَهَل ینَفعَنُیِ، یَا إلِهَیِ،إقِراَریِ عِندَکَ بِسُوءِ مَا اکتَسَبتُ وَ هَل ینُجیِنیِ مِنکَ اعترِاَفیِ لَکَ بِقَبِیحِ مَا ارتَکَبتُ أَم أَوجَبتَ لِی فِی مقَاَمیِ هَذَا سُخطَکَ أَم لزَمِنَیِ فِی وَقتِ دعُاَی َ مَقتُکَ.(7)سُبحَانَکَ، لَا أَیأَسُ مِنکَ وَ قَد فَتحتَ لِی بَابَ التّوبَةِ إِلَیکَ،بَل أَقُولُ مَقَالَ العَبدِ الذّلِیلِ الظّالِمِ لِنَفسِهِ المُستَخِفّ بِحُرمَةِ رَبّهِ.
ص: 1323
(12) از دعاهای امام علیه السلام است در اقرار به گناه و درخواست بازگشت به سوی خدای تعالی
(1) خداوندا سه خصلت مرا از درخواست از تو بازمی دارد و یک خصلت مرا بر آن می راند.
(2) بازمی دارد مرا، امری که به آن فرمان دادی و من در انجام آن کندی کردم، و کاری که مرا از آن باز داشتی و من به سوی آن شتافتم و نعمتی که به من بخشیدی و من در شکرگزاری آن کوتاهی کردم.
(3) و وادار می کند مرا به درخواست از تو، تفضّل تو به آنکه رو به تو آورَد و با گمان نیک به سوی تو آید. چون همه نیکی های تو از روی تفضّل است و همه نعمت های تو ابتدا است.
(4) پس ای خدای من، به درگاه عزّت تو همچون فرمانبری خوار، ایستاده ام. و با وجود شرمندگی ام همانند تهی دستی عیالمند از تو درخواست دارم.
(5) اقرار می کنم به اینکه هنگام احسانت، جز با خودداری از معصیت تو، فرمان نبرده ام و در همه حال از احسان تو بی بهره نبوده ام.
(6) ای خدای من آیا نزد تو اقرار به بدی ای که انجام داده ام، مرا سود می دهد؟ و آیا اعترافم در درگاه تو به زشتی آنچه مرتکب شده ام، مرا رها می نماید؟ یا در جایگاهم خشم خود را بر من قرار داده ای؟ یا هنگامی که تو را می خوانم، دشمنی ات مرا لازم گشته است؟
(7) پاک و منزّهی تو، از تو که درِ توبه را به رویم گشوده ای، ناامید نمی شوم. بلکه همانند بنده ای خوار که به خود ستم نموده و حرمت پروردگارش را سبک شمرده سخن می گویم.
ص: 1324
(8) ألّذِی عَظُمَت ذُنُوبُهُ فَجَلّت، وَ أَدبَرَت أَیّامُهُ فَوَلّت حَتّی إِذَا رَأَی مُدّةَ العَمَلِ قَدِ انقَضَت وَ غَایَةَ العُمُرِ قَدِ انتَهَت، وَ أَیقَنَ أَنّهُ لَا مَحِیصَ لَهُ مِنکَ، وَ لَا مَهرَبَ لَهُ عَنکَ،تَلَقّاکَ بِالإِنَابَةِ، وَ أَخلَصَ لَکَ التّوبَةَ،فَقَامَ إِلَیکَ بِقَلبٍ طَاهِرٍ نقَیِ ّ، ثُمّ دَعَاکَ بِصَوتٍ حَائِلٍ خفَیِ ّ.(9) قَد تَطَأطَأَ لَکَ فَانحَنَی، وَ نَکّسَ رَأسَهُ فَانثَنَی، قَد أَرعَشَت خَشیَتُهُ رِجلَیهِ، وَ غَرّقَت دُمُوعُهُ خَدّیهِ،یَدعُوکَ بِیَا أَرحَمَ الرّاحِمِینَ، وَ یَا أَرحَمَ مَنِ انتَابَهُ المُستَرحِمُونَ، وَ یَا أَعطَفَ مَن أَطَافَ بِهِ المُستَغفِرُونَ، وَ یَا مَن عَفوُهُ أَکثرُ مِن نَقِمَتِهِ، وَ یَا مَن رِضَاهُ أَوفَرُ مِن سَخَطِهِ.(10) وَ یَا مَن تَحَمّدَ إِلَی خَلقِهِ بِحُسنِ التّجَاوُزِ، وَ یَا مَن عَوّدَ عِبَادَهُ قَبُولَ الإِنَابَةِ، وَ یَا مَنِ استَصلَحَ فَاسِدَهُم بِالتّوبَةِ وَ یَا مَن رضَیِ َ مِن فِعلِهِم بِالیَسِیرِ، وَ مَن کَافَی قَلِیلَهُم بِالکَثِیرِ، وَ یَا مَن ضَمِنَ لَهُم إِجَابَةَ الدّعَاءِ، وَ یَا مَن وَعَدَهُم عَلَی نَفسِهِ بِتَفَضّلِهِ حُسنَ الجَزَاءِ.(11) مَا أَنَا بِأَعصَی مَن عَصَاکَ فَغَفَرتَ لَهُ، وَ مَا أَنَا بِأَلوَمِ مَنِ اعتَذَرَ إِلَیکَ فَقَبِلتَ مِنهُ، وَ مَا أَنَا بِأَظلَمِ مَن تَابَ إِلَیکَ فَعُدتَ عَلَیهِ.(12)أَتُوبُ إِلَیکَ فِی مقَاَمیِ هَذَا تَوبَةَ نَادِمٍ عَلَی مَا فَرَطَ مِنهُ،مُشفِقٍ مِمّا اجتَمَعَ عَلَیهِ،خَالِصِ الحَیَاءِ مِمّا وَقَعَ فِیهِ.(13)عَالِمٍ بِأَنّ العَفوَ عَنِ الذّنبِ العَظِیمِ لَا یَتَعَاظَمُکَ، وَ أَنّ التّجَاوُزَ عَنِ الإِثمِ الجَلِیلِ لَا یَستَصعِبُکَ، وَ أَنّ احتِمَالَ الجِنَایَاتِ الفَاحِشَةِ لَا یَتَکَأّدُکَ، وَ أَنّ أَحَبّ عِبَادِکَ إِلَیکَ مَن تَرَکَ الِاستِکبَارَ عَلَیکَ، وَ جَانَبَ الإِصرَارَ، وَ لَزِمَ الِاستِغفَارَ.(14) وَ أَنَا أَبرَأُ إِلَیکَ مِن أَن أَستَکبِرَ، وَ أَعُوذُ بِکَ مِن أَن أُصِرّ، وَ أَستَغفِرُکَ لِمَا قَصّرتُ فِیهِ، وَ أَستَعِینُ بِکَ عَلَی مَا عَجَزتُ عَنهُ.
ص: 1325
(8) آن که گناهانش بزرگ و رو به فزونی است و روزگارش (به او) پشت کرده و سپری شده، تا اینکه می بیند زمان عمل گذشته و مدّت عمر به پایان رسیده و باور کرده که پناهگاه و گریزگاهی از تو برایش نیست. با توبه به تو روی آورده و خالصانه برای تو توبه می کند. پس با دلی پاک و پاکیزه به سوی تو برخاسته و با صدای آهسته پنهانی تو را می خواند.
(9) با حال فروتنی برای تو خم شده و سرش را کج و به زیر افکنده، و ترس پاهایش را به لرزه انداخته و دو گونه اش غرق اشک شده، تو را صدا می زند: ای مهربان ترین مهربانان و ای بخشنده ای که رحمت خواهان پی درپی نزد او می آیند و ای مهربانی که آمرزش خواهان گرد او می گردند و ای آنکه بخشایش او از کیفرش بیشتر است و ای کسی که خوشنودی او از خشمش افزون تر می باشد.
(10) و ای آنکه با گذشت نیک، آفریدگانش را به سپاس خود واداشته و ای آنکه بندگانش را به قبول پشیمانی عادت داده و ای آنکه فاسد ایشان را با توبهْ اصلاح کرده و ای آنکه از کردار اندک ایشان، خرسند شده و ای آنکه کمِ ایشان را پاداش فراوان داده و ای آنکه روا شدن خواسته ها را برای ایشان ضمانت کرده و ای آنکه ایشان را به فضل خود، پاداش نیک وعده داده است.
(11) من گناهکارتر از آنکه نافرمانی تو کرده و تو او را آمرزیده ای، نبوده ام. و نکوهیده تر از عذر آورنده به پیشگاهت که تو عذرش را پذیرفته ای، نیستم. و ستمکارتر از توبه کننده به درگاهت که تو به او نیکی نموده ای، نمی باشم.
(12) در این مکان (که ایستاده ام) به سوی تو باز می گردم، بازگشت کسی که از آنچه از او سر زده، پشیمان است. و از آنچه بر او گرد آمده، ترسان. و از آنچه در آن افتاده، سخت شرمنده است.
(13) می داند که بخشایش گناه بزرگ، بر تو بزرگ نیست و درگذشتن از معصیت بسیار، بر تو دشوار نیست و چشم پوشی از جرم های بسیار زشت بر تو سخت نمی باشد، و محبوب ترین بندگانت نزد تو کسی است که بر تو گردنکشی نکند و پافشاری (بر گناه) را ترک کند و پیوسته آمرزش خواهد.
(14) و من از گردنکشی بر تو سخت بیزارم و از اصرار (بر گناه) به تو پناه می برم. و برای آنچه کوتاهی کردم، از تو آمرزش می خواهم، و برای هر آنچه از انجامش ناتوانم، از تو یاری می طلبم.
ص: 1326
(15) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ هَب لِی مَا یَجِبُ عَلَیّ لَکَ، وَ عاَفنِیِ مِمّا أَستَوجِبُهُ مِنکَ، وَ أجَرِنیِ مِمّا یَخَافُهُ أَهلُ الإِسَاءَةِ،فَإِنّکَ ملَیِ ءٌ بِالعَفوِ،مَرجُوّ لِلمَغفِرَةِ،مَعرُوفٌ بِالتّجَاوُزِ، لَیسَ لحِاَجتَیِ مَطلَبٌ سِوَاکَ، وَ لَا لذِنَبیِ غَافِرٌ غَیرُکَ،حَاشَاکَ(16) وَ لَا أَخَافُ عَلَی نفَسیِ إِلّا إِیّاکَ،إِنّکَ أَهلُ التّقوَی وَ أَهلُ المَغفِرَةِ،صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ، وَ اقضِ حاَجتَیِ، وَ أَنجِح طلَبِتَیِ، وَ اغفِر ذنَبیِ، وَ آمِن خَوفَ نفَسیِ،إِنّکَ عَلَی کُلّ شَیءٍ قَدِیرٌ، وَ ذَلِکَ عَلَیکَ یَسِیرٌ،آمِینَ رَبّ العَالَمِینَ.
ص: 1327
(15) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و آنچه از تو بر من واجب است، به من ببخش. و مرا از آنچه از جانب تو سزاوارش هستم رها کن و از آنچه بدکاران وحشت دارند پناهم ده، که تو بر بخشایش نمودن توانایی، و برای آمرزش، امیدواری به توست و به گذشت مشهوری. برای حاجتم جز از تو درخواستی نیست و برای گناهم غیر از تو آمرزنده ای ندارم. تو از عیوب منزّه و دوری.
(16) و من بر خود جز از تو نمی ترسم. زیرا تو سزاواری که از تو پروا کنند و سزاواری که بیامرزی، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و حاجتم را روا کن و در خواستم را برآور، و گناهم را بیامرز و ترسم را ایمنی ده. زیرا تو به هر چیز توانایی و آنچه خواستم بر تو آسان است. بپذیر، پروردگار جهانیان.
ص: 1328
(1) أللّهُمّ یَا مُنتَهَی مَطلَبِ الحَاجَاتِ(2) وَ یَا مَن عِندَهُ نَیلُ الطّلِبَاتِ(3) وَ یَا مَن لَا یَبِیعُ نِعَمَهُ بِالأَثمَانِ(4) وَ یَا مَن لَا یُکَدّرُ عَطَایَاهُ بِالِامتِنَانِ(5) وَ یَا مَن یُستَغنَی بِهِ وَ لَا یُستَغنَی عَنهُ(6) وَ یَا مَن یُرغَبُ إِلَیهِ وَ لَا یُرغَبُ عَنهُ(7) وَ یَا مَن لَا تفُنیِ خَزَائِنَهُ المَسَائِلُ(8) وَ یَا مَن لَا تُبَدّلُ حِکمَتَهُ الوَسَائِلُ(9) وَ یَا مَن لَا تَنقَطِعُ عَنهُ حَوَائِجُ المُحتَاجِینَ(10) وَ یَا مَن لَا یُعَنّیهِ دُعَاءُ الدّاعِینَ.(11)تَمَدّحتَ بِالغَنَاءِ عَن خَلقِکَ وَ أَنتَ أَهلُ الغِنَی عَنهُم (12) وَ نَسَبتَهُم إِلَی الفَقرِ وَ هُم أَهلُ الفَقرِ إِلَیکَ.(13)فَمَن حَاوَلَ سَدّ خَلّتِهِ مِن عِندِکَ، وَ رَامَ صَرفَ الفَقرِ عَن نَفسِهِ بِکَ فَقَد طَلَبَ حَاجَتَهُ فِی مَظَانّهَا، وَ أَتَی طَلِبَتَهُ مِن وَجهِهَا.(14) وَ مَن تَوَجّهَ بِحَاجَتِهِ إِلَی أَحَدٍ مِن خَلقِکَ أَو جَعَلَهُ سَبَبَ نُجحِهَا دُونَکَ فَقَد تَعَرّضَ لِلحِرمَانِ، وَ استَحَقّ مِن عِندِکَ فَوتَ الإِحسَانِ.(15) أللّهُمّ وَ لِی إِلَیکَ حَاجَةٌ قَد قَصّرَ عَنهَا جهُدیِ، وَ تَقَطّعَت دُونَهَا حیِلَیِ، وَ سَوّلَت لِی نفَسیِ رَفعَهَا إِلَی مَن یَرفَعُ حَوَائِجَهُ إِلَیکَ، وَ لَا یسَتغَنیِ فِی طَلِبَاتِهِ عَنکَ، وَ هیِ َ زَلّةٌ مِن زَلَلِ الخَاطِئِینَ، وَ عَثرَةٌ مِن عَثَرَاتِ المُذنِبِینَ.
ص: 1329
(13)از دعاهای امام علیه السلام است در طلب حاجت ها از خداوند بلند مرتبه.
(1) خداوندا ای نهایت درخواستِ نیازها.
(2) و ای آنکه رسیدن به خواسته ها نزد اوست.
(3) و ای که نعمت هایش را به بها نمی فروشد.
(4) و ای آنکه با منّت گذاشتن، بخشش هایش را تیره نمی سازد.
(5) و ای که به او بی نیاز می گردند و از او بی نیاز نمی شوند.
(6) و ای که به او رو می آورند و از او روگردان نمی شوند.
(7) و ای آنکه درخواست ها، گنجینه های او را فانی نمی سازد.
(8) و ای آنکه ابزارها، حکمتش را دگرگون نمی کند.
(9) و ای آنکه درخواست های نیازمندان از او قطع نمی گردد.
(10) و ای آنکه دعای نیایشگران او را خسته نمی کند.
(11) خود را به بی نیازی از آفریدگانت ستوده ای و خود شایسته بی نیازی از آنهایی.
(12) و آنها را به تنگدستی نسبت داده ای و ایشان سزاوارند که به تو نیازمند باشند.
(13) پس هر که دفع فقرش را از تو جوید، و برطرف کردن احتیاجش را به وسیله تو بخواهد، بی گمان نیازمندی اش را در جایگاه بایسته طلب کرده و از راهش به مراد خود رسیده.
(14) و هر که برای حاجتش به یکی از آفریدگانِ تو رو آورد یا سبب روا شدن آن را غیر تو قرار دهد، بی گمان خود را در معرض ناامیدی قرار داده و نیافتن احسان تو را سزاوار گشته.
(15) خداوندا به سوی تو حاجتی دارم که توان انجامش را ندارم و چاره جویی های زیرکانه ام در برابر آن گسسته و نفس من رفع آن را از کسی که حاجت هایش را از تو طلب کرده و در خواسته هایش از تو بی نیاز نیست، برایم می آراید. و این لغزشی از لغزش های خطاکاران و افتادنی از افتادن های گناهکاران است.
ص: 1330
(16) ثُمّ انتَبَهتُ بِتَذکِیرِکَ لِی مِن غفَلتَیِ، وَ نَهَضتُ بِتَوفِیقِکَ مِن زلَتّیِ، وَ رَجَعتُ وَ نَکَصتُ بِتَسدِیدِکَ عَن عثَرتَیِ.(17) وَ قُلتُ سُبحَانَ ربَیّ کَیفَ یَسأَلُ مُحتَاجٌ مُحتَاجاً وَ أَنّی یَرغَبُ مُعدِمٌ إِلَی مُعدِمٍ(18)فَقَصَدتُکَ، یَا إلِهَیِ،بِالرّغبَةِ، وَ أَوفَدتُ عَلَیکَ رجَاَئیِ بِالثّقَةِ بِکَ.(19) وَ عَلِمتُ أَنّ کَثِیرَ مَا أَسأَلُکَ یَسِیرٌ فِی وُجدِکَ، وَ أَنّ خَطِیرَ مَا أَستَوهِبُکَ حَقِیرٌ فِی وُسعِکَ، وَ أَنّ کَرَمَکَ لَا یَضِیقُ عَن سُؤَالِ أَحَدٍ، وَ أَنّ یَدَکَ بِالعَطَایَا أَعلَی مِن کُلّ یَدٍ.(20) أللّهُمّ فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ احملِنیِ بِکَرَمِکَ عَلَی التّفَضّلِ، وَ لَا تحَملِنیِ بِعَدلِکَ عَلَی الِاستِحقَاقِ،فَمَا أَنَا بِأَوّلِ رَاغِبٍ رَغِبَ إِلَیکَ فَأَعطَیتَهُ وَ هُوَ یَستَحِقّ المَنعَ، وَ لَا بِأَوّلِ سَائِلٍ سَأَلَکَ فَأَفضَلتَ عَلَیهِ وَ هُوَ یَستَوجِبُ الحِرمَانَ.(21) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ کُن لدِعُاَئیِ مُجِیباً، وَ مِن ندِاَئیِ قَرِیباً، وَ لتِضَرَعّیِ رَاحِماً، وَ لصِوَتیِ سَامِعاً.(22) وَ لَا تَقطَع رجَاَئیِ عَنکَ، وَ لَا تَبُتّ سبَبَیِ مِنکَ، وَ لَا توُجَهّنیِ فِی حاَجتَیِ هَذِهِ وَ غَیرِهَا إِلَی سِوَاکَ (23) وَ توَلَنّیِ بِنُجحِ طلَبِتَیِ وَ قَضَاءِ حاَجتَیِ وَ نَیلِ سؤُلیِ قَبلَ زوَاَلیِ عَن موَقفِیِ هَذَا بِتَیسِیرِکَ لِیَ العَسِیرَ وَ حُسنِ تَقدِیرِکَ لِی فِی جَمِیعِ الأُمُورِ(24) وَ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ،صَلَاةً دَائِمَةً نَامِیَةً لَا انقِطَاعَ لِأَبَدِهَا وَ لَا مُنتَهَی لِأَمَدِهَا، وَ اجعَل ذَلِکَ عَوناً لِی وَ سَبَباً لِنَجَاحِ طلَبِتَیِ،إِنّکَ وَاسِعٌ کَرِیمٌ.(25) وَ مِن حاَجتَیِ یَا رَبّ کَذَا وَ کَذَا[ وَ تَذکُرُ حَاجَتَکَ ثُمّ تَسجُدُ وَ تَقُولُ فِی سُجُودِکَ]فَضلُکَ آنسَنَیِ، وَ إِحسَانُکَ دلَنّیِ،فَأَسأَلُکَ بِکَ وَ بِمُحَمّدٍ وَ آلِهِ،صَلَوَاتُکَ عَلَیهِم، أَن لَا ترَدُنّیِ خَائِباً.
ص: 1331
(16) با یادآوری تو، از غفلتم آگاه شدم و با توفیق تو از لغزیدنم برخاستم و با راهنمایی تو برگشته و از لغزشم دست برداشتم.
(17) و گفتم: منزّه است پروردگارم چگونه نیازمند از نیازمند درخواست کند؟ و کجا تهی دست به تهی دست روآورد؟
(18) پس ای خدای من از روی میل آهنگ تو کرده و با اعتماد به تو امیدم را به سوی تو فرستادم.
(19) و دانستم هر چه از تو زیاد درخواست کنم نزد (دارایی) تو اندک است و هر چه از تو خواهش های بزرگ نمایم در برابر وسعتِ رحمت تو کوچک است و بخشش تو از درخواست کسی تنگ نمی گردد و دستِ عطای تو از هر دستی بالاتر است.
(20) خداوندا پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به فضل خویش با من به احسان رفتار نما و با دادگری ات بر آنچه سزاوارم رفتار نکن. پس من اوّلین رو آورنده نیستم که به تو رو آورده و به او بخشش کردی، با اینکه سزاوار منع است. و نه نخستین سؤال کننده که از تو درخواست کرده و به او تفضّل نمودی، با اینکه سزاوار بی بهرگی است.
(21) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و در خواستم را اجابت کن و به آوازم نزدیک شو و به زاریم ترحم فرما و صدایم را شنوا باش.
(22) و از خود ناامیدم نکن و رشته ارتباط مرا از خود قطع نگردان و در این حاجت و دیگر حاجتها، مرا به غیر خود وانگذار.
(23) و به برآورده گشتن خواسته ام و روا شدن حاجتم، و یافتن خواسته ام، قبل از رفتنم از این مکان، با آسان کردن سختی و نیکی تقدیرت برای من، در تمامی امور یاری ام فرما.
(24) و بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی پیوسته و فزاینده که روزگار آن سپری نشود و مدّتش به پایان نرسد و آن را کمکی برای من و وسیله روا شدن حاجتم قرار ده. همانا تو دارای رحمت وسیع و بخشش بسیار هستی.
(25) ای پروردگار من و از جمله خواسته ام چنین و چنان است (و حاجت خود را نام می بری. پس سجده می کنی و در سجده ات می گویی: ) فضل تو مرا آرام نمود و احسان تو مرا راهنمایی کرد، پس از تو می خواهم به حقّ خودت و به حقّ محمّد و خاندانش -که درودهای تو بر ایشان باد- مرا ناامید بر نگردانی.
ص: 1332
(1) یَا مَن لَا یَخفَی عَلَیهِ أَنبَاءُ المُتَظَلّمِینَ(2) وَ یَا مَن لَا یَحتَاجُ فِی قَصَصِهِم إِلَی شَهَادَاتِ الشّاهِدِینَ.(3) وَ یَا مَن قَرُبَت نُصرَتُهُ مِنَ المَظلُومِینَ(4) وَ یَا مَن بَعُدَ عَونُهُ عَنِ الظّالِمِینَ(5) قَد عَلِمتَ، یَا إلِهَیِ، مَا ناَلنَیِ مِن فُلَانِ بنِ فُلَانٍ مِمّا حَظَرتَ وَ انتَهَکَهُ منِیّ مِمّا حَجَزتَ عَلَیهِ،بَطَراً فِی نِعمَتِکَ عِندَهُ، وَ اغتِرَاراً بِنَکِیرِکَ عَلَیهِ.(6) أللّهُمّ فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ خُذ ظاَلمِیِ وَ عدَوُیّ عَن ظلُمیِ بِقُوّتِکَ، وَ افلُل حَدّهُ عنَیّ بِقُدرَتِکَ، وَ اجعَل لَهُ شُغلًا فِیمَا یَلِیهِ، وَ عَجزاً عَمّا یُنَاوِیهِ (7) أللّهُمّ وَ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا تُسَوّغ لَهُ ظلُمیِ، وَ أَحسِن عَلَیهِ عوَنیِ، وَ اعصمِنیِ مِن مِثلِ أَفعَالِهِ، وَ لَا تجَعلَنیِ فِی مِثلِ حَالِهِ(8) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ وَ أعَدنِیِ عَلَیهِ عَدوَی حَاضِرَةً،تَکُونُ مِن غیَظیِ بِهِ شِفَاءً، وَ مِن حنَقَیِ عَلَیهِ وَفَاءً.(9) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ عوَضّنیِ مِن ظُلمِهِ لِی عَفوَکَ، وَ أبَدلِنیِ بِسُوءِ صَنِیعِهِ بیِ رَحمَتَکَ،فَکُلّ مَکرُوهٍ جَلَلٌ دُونَ سَخَطِکَ، وَ کُلّ مَرزِئَةٍ سَوَاءٌ مَعَ مَوجِدَتِکَ.
ص: 1333
(14) و از دعای امام علیه السلام بود، هنگامی که به او ستم می شد یا از ستمگران آنچه دوست نمی داشت می دید
(1) ای کسی که خبرهای دادخواهان بر او پنهان نیست.
(2) و ای کسی که در سرگذشت های ایشان از گواهی شهادت دهندگان بی نیاز است.
(3) و ای کسی که یاری او به ستم دیدگان نزدیک است.
(4) و ای کسی که مددش از ستمگران دور است.
(5) ای خدای من، تو می دانی از فلان کس فرزند فلان کس چیزهایی به من رسیده که تو نهی نموده ای و از من حرمت هایی شکسته که تو ممنوع کرده ای و این از سرکشی او در نعمت توست و بی باکی او از کیفر تو می باشد.
(6) خداوندا پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ستم کننده به من و دشمنم را با نیروی خود از ستم کردن به من بازدار. و با توانایی خود برّندگی اش را از من بردار. و او را به آنچه در خورش است مشغول دار. و او را در برابر آنکه با او دشمنی می کند ناتوان ساز.
(7) خداوندا و بر محمّد و خاندانش درود فرست و ستم کردن او را بر من آسان نگردان و مرا در مخالفت با او به خوبی یاری فرما و مرا از انجام مانند کارهای او بازدار و در مانند حال او قرار نده.
(8) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا در مقابل او یاری کن. یاری نمودنِ آماده ای که خشم من با آن بهبودی یابد و کینه ام را بر او کامل نماید.
(9) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و در عوض ستمی که او به من نمود، مرا ببخش و به جای بد رفتاری اش، رحمتت را به من عطا کن. (زیرا) هر ناپسندی در مقابل خشم تو اندک و هر گرفتاری ای با غضب تو هموار شدنی است.
ص: 1334
(10) أللّهُمّ فَکَمَا کَرّهتَ إلِیَ ّ أَن أُظلَمَ فقَنِیِ مِن أَن أَظلِمَ.(11) أللّهُمّ لَا أَشکُو إِلَی أَحَدٍ سِوَاکَ، وَ لَا أَستَعِینُ بِحَاکِمٍ غَیرِکَ،حَاشَاکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ صِل دعُاَئیِ بِالإِجَابَةِ، وَ اقرِن شکِاَیتَیِ بِالتّغیِیرِ.(12) أللّهُمّ لَا تفَتنِیّ بِالقُنُوطِ مِن إِنصَافِکَ، وَ لَا تَفتِنهُ بِالأَمنِ مِن إِنکَارِکَ،فَیُصِرّ عَلَی ظلُمیِ، وَ یحُاَضرِنَیِ بحِقَیّ، وَ عَرّفهُ عَمّا قَلِیلٍ مَا أَوعَدتَ الظّالِمِینَ، وَ عرَفّنیِ مَا وَعَدتَ مِن إِجَابَةِ المُضطَرّینَ.(13) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ وفَقّنیِ لِقَبُولِ مَا قَضَیتَ لِی وَ عَلَیّ وَ رضَنّیِ بِمَا أَخَذتَ لِی وَ منِیّ، وَ اهدنِیِ للِتّیِ هیِ َ أَقوَمُ، وَ استعَملِنیِ بِمَا هُوَ أَسلَمُ.(14) أللّهُمّ وَ إِن کَانَتِ الخِیَرَةُ لِی عِندَکَ فِی تَأخِیرِ الأَخذِ لِی وَ تَرکِ الِانتِقَامِ مِمّن ظلَمَنَیِ إِلَی یَومِ الفَصلِ وَ مَجمَعِ الخَصمِ فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أیَدّنیِ مِنکَ بِنِیّةٍ صَادِقَةٍ وَ صَبرٍ دَائِمٍ(15) وَ أعَذِنیِ مِن سُوءِ الرّغبَةِ وَ هَلَعِ أَهلِ الحِرصِ، وَ صَوّر فِی قلَبیِ مِثَالَ مَا ادّخَرتَ لِی مِن ثَوَابِکَ، وَ أَعدَدتَ لخِصَمیِ مِن جَزَائِکَ وَ عِقَابِکَ، وَ اجعَل ذَلِکَ سَبَباً لقِنَاَعتَیِ بِمَا قَضَیتَ، وَ ثقِتَیِ بِمَا تَخَیّرتَ(16)آمِینَ رَبّ العَالَمِینَ،إِنّکَ ذُو الفَضلِ العَظِیمِ، وَ أَنتَ عَلَی کُلّ شَیءٍ قَدِیرٌ.
ص: 1335
(10) خداوند همچنان که ستم کشیدن را در نظرم ناپسند نمودی، مرا از ستم نمودن حفظ کن.
(11) خداوندا به کسی جز تو شکوه نمی کنم و از حکم کننده ای جز تو یاری نمی جویم، پاک و منزّهی پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و درخواست مرا به روا شدن متّصل گردان و داد خواهیم را با دگرگونی پیوند ده.
(12) خداوندا مرا به ناامیدی از عدلت و او را به ایمنی از کیفرت آزمایش نکن، تا به ستم نمودن بر من پافشاری کرده بر حقّم دست یابد. و آنچه ستمگران را به آن تهدید نمودی، بر او بنما. و اجابتی که بیچارگان را وعده داده ای، به من بشناسان.
(13) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا توفیق ده تا آنچه بر سود و زیانم مقدّر نمودی، پذیرا باشم و مرا به آنچه برای من و از من گرفتی، خوشنود گردان. و مرا به راست ترین راه، راهنمایی کن و به آنچه سالم تر است، بگمارم.
(14) خداوندا و اگر خیر من نزد تو در تأخیر گرفتن حقّم و به کیفر نرسیدن ستمگرم تا روز رستاخیر و محل جمع شدن دشمنان می باشد، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا به نیّت صادقانه و شکیبایی دائم یاری ده.
(15) و از خواهش بد و آز حریصان پناهم ده، و نمونه پاداشی را که برایم ذخیره نمودی و مجازات و کیفری که برای دشمنم آماده کردی، در دلم بگذار و آن را وسیله راضی شدنم به آنچه مقدّر نمودی و اعتمادم به آنچه انتخاب کرده ای قرار ده.
(16) بپذیر، پروردگار جهانیان. همانا تویی صاحب فضل بزرگ و تو بر هر چیز توانایی.
ص: 1336
(1) أللّهُمّ لَکَ الحَمدُ عَلَی مَا لَم أَزَل أَتَصَرّفُ فِیهِ مِن سَلَامَةِ بدَنَیِ، وَ لَکَ الحَمدُ عَلَی مَا أَحدَثتَ بیِ مِن عِلّةٍ فِی جسَدَیِ(2)فَمَا أدَریِ، یَا إلِهَیِ، أَیّ الحَالَینِ أَحَقّ بِالشّکرِ لَکَ، وَ أَیّ الوَقتَینِ أَولَی بِالحَمدِ لَکَ(3) أَ وَقتُ الصّحّةِ التّیِ هنَأّتنَیِ فِیهَا طَیّبَاتِ رِزقِکَ، وَ نشَطّتنَیِ بِهَا لِابتِغَاءِ مَرضَاتِکَ وَ فَضلِکَ، وَ قوَیّتنَیِ مَعَهَا عَلَی مَا وفَقّتنَیِ لَهُ مِن طَاعَتِکَ(4)أَم وَقتُ العِلّةِ التّیِ محَصّتنَیِ بِهَا، وَ النّعَمِ التّیِ أتَحفَتنَیِ بِهَا،تَخفِیفاً لِمَا ثَقُلَ بِهِ عَلَیّ ظهَریِ مِنَ الخَطِیئَاتِ، وَ تَطهِیراً لِمَا انغَمَستُ فِیهِ مِنَ السّیّئَاتِ، وَ تَنبِیهاً لِتَنَاوُلِ التّوبَةِ، وَ تَذکِیراً لِمَحوِ الحَوبَةِ بِقَدِیمِ النّعمَةِ(5) وَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ مَا کَتَبَ لِیَ الکَاتِبَانِ مِن زکَیِ ّ الأَعمَالِ، مَا لَا قَلبٌ فَکّرَ فِیهِ، وَ لَا لِسَانٌ نَطَقَ بِهِ، وَ لَا جَارِحَةٌ تَکَلّفَتهُ،بَل إِفضَالًا مِنکَ عَلَیّ، وَ إِحسَاناً مِن صَنِیعِکَ إلِیَ ّ.(6) أللّهُمّ فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ حَبّب إلِیَ ّ مَا رَضِیتَ لِی، وَ یَسّر لِی مَا أَحلَلتَ بیِ، وَ طهَرّنیِ مِن دَنَسِ مَا أَسلَفتُ، وَ امحُ عنَیّ شَرّ مَا قَدّمتُ، وَ أوَجدِنیِ حَلَاوَةَ العَافِیَةِ، وَ أذَقِنیِ بَردَ السّلَامَةِ، وَ اجعَل مخَرجَیِ عَن علِتّیِ إِلَی عَفوِکَ، وَ متُحَوَلّیِ عَن صرَعتَیِ إِلَی تَجَاوُزِکَ، وَ خلَاَصیِ مِن کرَبیِ إِلَی رَوحِکَ، وَ سلَاَمتَیِ مِن هَذِهِ الشّدّةِ إِلَی فَرَجِکَ (7)إِنّکَ المُتَفَضّلُ بِالإِحسَانِ،المُتَطَوّلُ بِالِامتِنَانِ،الوَهّابُ الکَرِیمُ،ذُو الجَلَالِ وَ الإِکرَامِ.
ص: 1337
(15)و از دعای امام علیه السلام بود، هنگامی که بیمار شد یا دچار اندوه یا گرفتاری گردید
(1) خداوندا ترا سپاس بر تندرستی تنم که همواره از آن برخوردار هستم. و تو را سپاس بر بیماری ای که در جسمم پدید آوردی.
(2) ای خدای من نمی دانم کدام یک از این دو حال، به سپاس گزاری برای تو سزاوارتر است؟ و کدامین یک از دو وقت، برای ستایش تو شایسته تر می باشد؟
(3) آیا وقت تندرستی که در آن روزی های پاکیزه ات را بر من گوارا نمودی و مرا به وسیله آن برای درخواستِ خوشنودی و احسانت شادی بخشیدی و با آن بر طاعت خود توفیقم داده، توانایم گرداندی؟
(4) یا وقت بیماری که مرا با آن نجات دادی و نعمت هایی را به من هدیه نمودی تا خطاهایی را که پشت مرا سنگین کرده سبک نماید، و از بدی هایی که در آن فرورفته ام پاکم سازد و برای فراگرفتن توبه آگاهی و برای از بین بردن گناه به وسیله نعمت پیشین یادآوری باشد؟
(5) و در بین آن بیماریْ نویسندگان اعمال، کردارهای پاکیزه ای را برای من نوشتند، که نه دلی در آن اندیشیده و نه زبانی به آن گویا گشته و نه اندامی آن را با مشقّت انجام داده. بلکه فضل و احسان توست که بر من است.
(6) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و آنچه برایم پسندیده ای را محبوب من گردان و آنچه بر من وارد نموده ای، برایم آسان کن و مرا از پلیدی آنچه پیش فرستاده ام، پاک نما. و از من زشتی آنچه پیش فرستاده ام را بزدای و مرا از شیرینی تندرستی کامیاب فرما و گوارایی سلامتی را به من بچشان و بیرون شدنم از بیماری را به عفو و گذشتت، و بازگشت از به زمین افتادنم را به گذشت خود، و رهایی از گرفتاریم را به بخشایشت، و تندرستی ام از این سختی را به گشایشت قرار ده.
(7) همانا تویی که بدون سبب به نیکی رفتار می کنی و بدون استحقاق نعمت بزرگ می بخشی و تویی بسیار بخشنده که عطایت تمام نمی شود و تویی دارای بزرگواری و احترام.
ص: 1338
(1) أللّهُمّ یَا مَن بِرَحمَتِهِ یَستَغیثُ المُذنِبُونَ(2) وَ یَا مَن إِلَی ذِکرِ إِحسَانِهِ یَفزَعُ المُضطَرّونَ(3) وَ یَا مَن لِخِیفَتِهِ یَنتَحِبُ الخَاطِئُونَ(4) یَا أُنسَ کُلّ مُستَوحِشٍ غَرِیبٍ، وَ یَا فَرَجَ کُلّ مَکرُوبٍ کَئِیبٍ، وَ یَا غَوثَ کُلّ مَخذُولٍ فَرِیدٍ، وَ یَا عَضُدَ کُلّ مُحتَاجٍ طَرِیدٍ(5) أَنتَ ألّذِی وَسِعتَ کُلّ شَیءٍ رَحمَةً وَ عِلماً(6) وَ أَنتَ ألّذِی جَعَلتَ لِکُلّ مَخلُوقٍ فِی نِعَمِکَ سَهماً(7) وَ أَنتَ ألّذِی عَفوُهُ أَعلَی مِن عِقَابِهِ(8) وَ أَنتَ ألّذِی تَسعَی رَحمَتُهُ أَمَامَ غَضَبِهِ.(9) وَ أَنتَ ألّذِی عَطَاؤُهُ أَکثَرُ مِن مَنعِهِ.(10) وَ أَنتَ ألّذِی اتّسَعَ الخَلَائِقُ کُلّهُم فِی وُسعِهِ.(11) وَ أَنتَ ألّذِی لَا یَرغَبُ فِی جَزَاءِ مَن أَعطَاهُ.(12) وَ أَنتَ ألّذِی لَا یُفرِطُ فِی عِقَابِ مَن عَصَاهُ.(13) وَ أَنَا، یَا إلِهَیِ،عَبدُکَ ألّذِی أَمَرتَهُ بِالدّعَاءِ فَقَالَ لَبّیکَ وَ سَعدَیکَ،هَا أَنَا ذَا، یَا رَبّ،مَطرُوحٌ بَینَ یَدَیکَ.(14) أَنَا ألّذِی أَوقَرَتِ الخَطَایَا ظَهرَهُ، وَ أَنَا ألّذِی أَفنَتِ الذّنُوبُ عُمُرَهُ، وَ أَنَا ألّذِی بِجَهلِهِ عَصَاکَ، وَ لَم تَکُن أَهلًا مِنهُ لِذَاکَ.
ص: 1339
(16)و از دعای امام علیه السلام بود هنگامی که از گناهان عفو و گذشت طلبید یا در درخواست بخشایش از ناپسندی ها زاری نمود.
(1) خداوندا ای کسی که گناهکاران به رحمت او فریادرسی می جویند.
(2) و ای کسی که بیچارگان به یاد نیکی اش پناه می برند.
(3) و ای کسی که خطاکاران از ترس او سخت می گریند.
(4) ای آرامِ دل هر وحشت زده دور از وطن، و ای گشایش دهنده هر دلتنگ اندوهگین، و ای فریادرس هر خوار شده تنها، و ای یاور هر نیازمند رانده شده.
(5) تویی آنکه با رحمت و دانش، همه چیز را دربر گرفته ای.
(6) و تو آنی که برای هر آفریده ای در نعمت هایت بهره ای مقرر داشته ای.
(7) و تویی آنکه بخشایش او از کیفرش برتر است.
(8) و تو آنی که رحمتش بر غضبش پیشی می گیرد.
(9) و تویی آنکه عطا و بخشش او بیش از محروم نمودنش است.
(10) و تویی آنکه همه آفریدگان در گستره قدرتش گنجیده اند.
(11) و تویی آنکه به هر که نعمت داد، پاداش نمی خواهد.
(12) و تویی آنکه در کیفر گناهکاران زیاده روی نمی کند.
(13) و من -ای خدای من- بنده توام که او را به نیایش کردن فرمان دادی. پس گفت: اطاعت می کنم و گوش به فرمانم. ای پروردگار من اینک منم که در پیش روی تو افتاده ام.
(14) من همانم که خطاها پشتش را سنگین کرده و منم آنکه گناهان عمرش را به فنا داده و منم آن کسی که از روی نادانی تو را نافرمانی کرده و تو شایسته نافرمانی او نبودی.
ص: 1340
(15)هَل أَنتَ، یَا إلِهَیِ،رَاحِمٌ مَن دَعَاکَ فَأُبلِغَ فِی الدّعَاءِ أَم أَنتَ غَافِرٌ لِمَن بَکَاکَ فَأُسرِعَ فِی البُکَاءِ أَم أَنتَ مُتَجَاوِزٌ عَمّن عَفّرَ لَکَ وَجهَهُ تَذَلّلًا أَم أَنتَ مُغنٍ مَن شَکَا إِلَیکَ،فَقرَهُ تَوَکّلًا(16)إلِهَیِ لَا تُخَیّب مَن لَا یَجِدُ مُعطِیاً غَیرَکَ، وَ لَا تَخذُل مَن لَا یسَتغَنیِ عَنکَ بِأَحَدٍ دُونَکَ.(17)إلِهَیِ فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا تُعرِض عنَیّ وَ قَد أَقبَلتُ عَلَیکَ، وَ لَا تحَرمِنیِ وَ قَد رَغِبتُ إِلَیکَ، وَ لَا تجَبهَنیِ بِالرّدّ وَ قَدِ انتَصَبتُ بَینَ یَدَیکَ.(18) أَنتَ ألّذِی وَصَفتَ نَفسَکَ بِالرّحمَةِ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارحمَنیِ، وَ أَنتَ ألّذِی سَمّیتَ نَفسَکَ بِالعَفوِ فَاعفُ عنَیّ(19) قَد تَرَی یَا إلِهَیِ،فَیضَ دمَعیِ مِن خِیفَتِکَ، وَ وَجِیبَ قلَبیِ مِن خَشیَتِکَ، وَ انتِقَاضَ جوَاَرحِیِ مِن هَیبَتِکَ(20) کُلّ ذَلِکَ حَیَاءٌ مِنکَ لِسُوءِ عمَلَیِ، وَ لِذَاکَ خَمَدَ صوَتیِ عَنِ الجَأرِ إِلَیکَ، وَ کَلّ لسِاَنیِ عَن مُنَاجَاتِکَ.(21) یَا إلِهَیِ فَلَکَ الحَمدُ فَکَم مِن عَائِبَةٍ سَتَرتَهَا عَلَیّ فَلَم تفَضحَنیِ، وَ کَم مِن ذَنبٍ غَطّیتَهُ عَلَیّ فَلَم تشَهرَنیِ، وَ کَم مِن شَائِبَةٍ أَلمَمتُ بِهَا فَلَم تَهتِک عنَیّ سِترَهَا، وَ لَم تقُلَدّنیِ مَکرُوهَ شَنَارِهَا، وَ لَم تُبدِ سَوءَاتِهَا لِمَن یَلتَمِسُ معَاَیبِیِ مِن جیِرتَیِ، وَ حَسَدَةِ نِعمَتِکَ عنِدیِ(22) ثُمّ لَم ینَهنَیِ ذَلِکَ عَن أَن جَرَیتُ إِلَی سُوءِ مَا عَهِدتَ منِیّ(23)فَمَن أَجهَلُ منِیّ، یَا إلِهَیِ،بِرُشدِهِ وَ مَن أَغفَلُ منِیّ عَن حَظّهِ وَ مَن أَبعَدُ منِیّ مِنِ استِصلَاحِ نَفسِهِ حِینَ أُنفِقُ مَا أَجرَیتَ عَلَیّ مِن رِزقِکَ فِیمَا نهَیَتنَیِ عَنهُ مِن مَعصِیَتِکَ وَ مَن أَبعَدُ غَوراً فِی البَاطِلِ، وَ أَشَدّ إِقدَاماً عَلَی السّوءِ منِیّ حِینَ أَقِفُ بَینَ دَعوَتِکَ وَ دَعوَةِ الشّیطَانِ فَأَتّبِعُ دَعوَتَهُ عَلَی غَیرِ عَمًی منِیّ فِی مَعرِفَةٍ بِهِ وَ لَا نِسیَانٍ مِن حفِظیِ لَهُ؟
ص: 1341
(15) ای خدای من آیا تو بر کسی که تو را بخواند رحم کننده ای تا من هر چه بیشتر در دعا بکوشم؟ یا گریه کننده ات را می آمرزی تا من در گریستن شتاب نمایم؟ یا از آنکه به خواری برای تو روی خود را به خاک مالید، در می گذری؟ یا هر کس را که از تهی دستی اش با توکّل، به سوی تو شکایت کرد، بی نیاز می سازی؟
(16) خدای من کسی را که جز تو بخشنده ای نمی یابد ناامید نکن، و کسی را که از غیر تو بی نیاز نمی گردد، خوار نگردان.
(17) خدای من بر محمّد و خاندانش درود فرست و از من که به تو رو آورده ام روی نگردان. و مرا که از تو درخواست کرده ام محروم نساز. و در حالی که در پیشگاه تو ایستاده ام دست رد بر پیشانی ام نزن.
(18) تویی آنکه خود را به رحمت وصف نموده ای، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به من رحم کن. و تویی آنکه خود را بخشاینده نام نهادی، پس از من درگذر.
(19) ای خدای من، ریزش اشکم را از ترس خود و نگرانی دلم را از بیم خود و ناتوانی اندامم را از هیبت خود می بینی.
(20) همه اینها از روی شرمی است که از بد کرداری خود دارم. و از همین جهت است که صدای زاریم به درگاه تو گرفته و زبانم از مناجات با تو بند آمده.
(21) ای خدای من، تو را سپاس. چه بسیار عیب هایی که بر من پوشاندی و رسوایم نکردی. و چه بسیار گناهانی که برای من در پرده داشتی و (به آن) مشهورم ننمودی. و چه بسیار زشتی هایی که به جا آوردم و پرده مرا ندریدی و طوق ناپسندی و زشتی آن را به گردنم نینداختی. و بدی های مرا پیش همسایگانم -که در جستجوی عیب های من می باشند و حسودانِ نعمتِ تو بر منند- آشکار نکردی.
(22) آن همه (عنایت) مرا از شتافتن به سوی بدی -که تو از من می دانی- بازنداشت!
(23) پس ای خدای من چه کسی به رستگاری خود نادان تر از من؟ و چه کسی از بهره خود فراموشکارتر از من؟ و کیست که به صلاح نفس خود از من دورتر باشد، آنگاه که روزی ات را که برایم رسانده ای، در نافرمانیت در آنچه بازداشته ای صرف می کنم؟ و چه کسی از من در نادرستی فرو رونده تر و بر اعمال زشت بی باک تر، هنگامی که بین دعوت تو و دعوت شیطان می ایستم، دعوت او را می پذیرم با آنکه در شناخت او کور و در شناخت بدی های او فراموشکار نیستم؟
ص: 1342
(24) وَ أَنَا حِینَئِذٍ مُوقِنٌ بِأَنّ مُنتَهَی دَعوَتِکَ إِلَی الجَنّةِ، وَ مُنتَهَی دَعوَتِهِ إلِیَ النّارِ.(25)سُبحَانَکَ مَا أَعجَبَ مَا أَشهَدُ بِهِ عَلَی نفَسیِ، وَ أُعَدّدُهُ مِن مَکتُومِ أمَریِ.(26) وَ أَعجَبُ مِن ذَلِکَ أَنَاتُکَ عنَیّ، وَ إِبطَاؤُکَ عَن معُاَجلَتَیِ، وَ لَیسَ ذَلِکَ مِن کرَمَیِ عَلَیکَ،بَل تَأَنّیاً مِنکَ لِی، وَ تَفَضّلًا مِنکَ عَلَیّ لِأَن أَرتَدِعَ عَن مَعصِیَتِکَ المُسخِطَةِ، وَ أُقلِعَ عَن سیَئّاَتیِ َ المُخلِقَةِ، وَ لِأَنّ عَفوَکَ عنَیّ أَحَبّ إِلَیکَ مِن عقُوُبتَیِ(27)بَل أَنَا، یَا إلِهَیِ،أَکثَرُ ذُنُوباً، وَ أَقبَحُ آثَاراً، وَ أَشنَعُ أَفعَالًا، وَ أَشَدّ فِی البَاطِلِ تَهَوّراً، وَ أَضعَفُ
عِندَ طَاعَتِکَ تَیَقّظاً، وَ أَقَلّ لِوَعِیدِکَ انتِبَاهاً وَ ارتِقَاباً مِن أَن أحُصیِ َ لَکَ عیُوُبیِ، أَو أَقدِرَ عَلَی ذِکرِ ذنُوُبیِ.(28) وَ إِنّمَا أُوَبّخُ بِهَذَا نفَسیِ طَمَعاً فِی رَأفَتِکَ التّیِ بِهَا صَلَاحُ أَمرِ المُذنِبِینَ، وَ رَجَاءً لِرَحمَتِکَ التّیِ بِهَا فَکَاکُ رِقَابِ الخَاطِئِینَ.(29) أللّهُمّ وَ هَذِهِ رقَبَتَیِ قَد أَرَقّتهَا الذّنُوبُ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعتِقهَا بِعَفوِکَ، وَ هَذَا ظهَریِ قَد أَثقَلَتهُ الخَطَایَا،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ خَفّف عَنهُ بِمَنّکَ(30) یَا إلِهَیِ لَو بَکَیتُ إِلَیکَ حَتّی تَسقُطَ أَشفَارُ عیَنیَ ّ، وَ انتَحَبتُ حَتّی یَنقَطِعَ صوَتیِ، وَ قُمتُ لَکَ حَتّی تَتَنَشّرَ قدَمَاَی َ، وَ رَکَعتُ لَکَ حَتّی یَنخَلِعَ صلُبیِ، وَ سَجَدتُ لَکَ حَتّی تَتَفَقّأَ حدَقَتَاَی َ، وَ أَکَلتُ تُرَابَ الأَرضِ طُولَ عمُرُیِ، وَ شَرِبتُ مَاءَ الرّمَادِ آخِرَ دهَریِ، وَ ذَکَرتُکَ فِی خِلَالِ ذَلِکَ حَتّی یَکِلّ لسِاَنیِ، ثُمّ لَم أَرفَع طرَفیِ إِلَی آفَاقِ السّمَاءِ استِحیَاءً مِنکَ مَا استَوجَبتُ بِذَلِکَ مَحوَ سَیّئَةٍ وَاحِدَةٍ مِن سیَئّاَتیِ.
ص: 1343
(24) و من در همان هنگام باور دارم که فرجام دعوت تو به سوی بهشت و پایان دعوت او به سوی آتش است.
(25) پاک و منزّهی تو، شگفتا از این گواهی که بر خود می دهم. و کار پنهانی خویش را می شمارم.
(26) و شگفت تر از آن بردباری تو با من و درنگ تو از زود به کیفر رساندن من است و این نه از گرامی بودن من نزد توست. بلکه از بردباری تو بر من و از تفضّل تو بر من است. برای اینکه از نافرمانی -برانگیزنده خشم تو- دست بردارم و از بدی های -خوار کننده ام- جدا شوم. و از آن روست که بخشایش من نزد تو محبوب تر از کیفر من است.
(27) بلکه من -ای خدای من- گناهانم بیشتر و نشانه هایم زشت تر و کردار هایم بدتر و در انجام باطل گستاخ تر و بیداری ام هنگام طاعتت سست تر و نسبت به تهدیدهایت کم هشیار تر و نامراقب تر از آنم که زشتی های خود را برای تو بشمارم، یا بر یادآوری گناهانم توانا باشم.
(28) و تنها از این رو خود را به این صورت سرزنش می کنم، چون طمع در مهربانی تو دارم -که اصلاح کار گناهکاران به آنست- و امیدواری به رحمت تو -که رهایی گردن های خطاکاران است- می باشد.
(29) خداوندا و این گردن من است که گناهان آن را باریک نموده، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به گذشت خود آن را آزاد کن و این پشت من است که خطاها آن را سنگین کرده، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به بخششت آن را سبک گردان.
(30) ای خدای من اگر آنچنان در پیشگاهت بگریم تا پلک های چشمانم بیفتد، و چنان شیون کنم تا صدایم قطع شود، و آنقدر در برابر تو بایستم تا پاهایم ورم کند و برای تو رکوع کنم تا استخوان پشتم کَنده شود و برایت سجده نمایم تا سیاهی چشمانم از کاسه بیرون آید، و همه عمرم خاک زمین خورم، و در مدّت زندگی ام آب خاکستر آلود بنوشم، و در این مدّت (آنقدر) ذکر تو را گویم تا زبانم از کار بیفتد، سپس از شرمندگی تو، چشم از کرانه های آسمان بر ندارم، باز هم با آن همه، سزاوار از بین بردن بدی ای از بدی هایم نیستم.
ص: 1344
(31) وَ إِن کُنتَ تَغفِرُ لِی حِینَ أَستَوجِبُ مَغفِرَتَکَ، وَ تَعفُو عنَیّ حِینَ أَستَحِقّ عَفوَکَ فَإِنّ ذَلِکَ غَیرُ وَاجِبٍ لِی بِاستِحقَاقٍ، وَ لَا أَنَا أَهلٌ لَهُ بِاستِیجَابٍ،إِذ کَانَ جزَاَئیِ مِنکَ فِی أَوّلِ مَا عَصَیتُکَ النّارَ، فَإِن تعُذَبّنیِ فَأَنتَ غَیرُ ظَالِمٍ لِی.(32)إلِهَیِ فَإِذ قَد تغَمَدّتنَیِ بِسِترِکَ فَلَم تفَضحَنیِ، وَ تأَنَیّتنَیِ بِکَرَمِکَ فَلَم تعُاَجلِنیِ، وَ حَلُمتَ عنَیّ بِتَفَضّلِکَ فَلَم تُغَیّر نِعمَتَکَ عَلَیّ، وَ لَم تُکَدّر مَعرُوفَکَ عنِدیِ،فَارحَم طُولَ تضَرَعّیِ وَ شِدّةَ مسَکنَتَیِ، وَ سُوءَ موَقفِیِ.(33) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ قنِیِ مِنَ المعَاَصیِ، وَ استعَملِنیِ بِالطّاعَةِ، وَ ارزقُنیِ حُسنَ الإِنَابَةِ، وَ طهَرّنیِ بِالتّوبَةِ، وَ أیَدّنیِ بِالعِصمَةِ، وَ استصَلحِنیِ بِالعَافِیَةِ، وَ أذَقِنیِ حَلَاوَةَ المَغفِرَةِ، وَ اجعلَنیِ طَلِیقَ عَفوِکَ، وَ عَتِیقَ رَحمَتِکَ، وَ اکتُب لِی أَمَاناً مِن سُخطِکَ، وَ بشَرّنیِ بِذَلِکَ فِی العَاجِلِ دُونَ الآجِلِ،بُشرَی أَعرِفُهَا، وَ عرَفّنیِ فِیهِ عَلَامَةً أَتَبَیّنُهَا.(34) إِنّ ذَلِکَ لَا یَضِیقُ عَلَیکَ فِی وُسعِکَ، وَ لَا یَتَکَأّدُکَ فِی قُدرَتِکَ، وَ لَا یَتَصَعّدُکَ فِی أَنَاتِکَ، وَ لَا یَئُودُکَ فِی جَزِیلِ هِبَاتِکَ التّیِ دَلّت عَلَیهَا آیَاتُکَ،إِنّکَ تَفعَلُ مَا تَشَاءُ، وَ تَحکُمُ مَا تُرِیدُ،إِنّکَ عَلَی کُلّ شَیءٍ قَدِیرٌ.
ص: 1345
(31) و اگر مرا بیامرزی هنگامی که مستوجب آمرزش تو باشم، و ببخشایی آنگاه که مستحقّ بخشایش تو گردم، پس بدرستی که آن از سزاوار بودن من نیست و از روی شایستگی من لازم نشده. زیرا کیفر من در نخستین گناهی که کردم، آتش بود. پس اگر مرا عذاب کنی ستمکار به من نیستی.
(32) خدای من، اکنون که مرا به پرده (عفو) خود پوشاندی و رسوایم نکردی، و با بخششت با من مدارا نمودی و در کیفرم شتاب نکردی و به فضل خود از من درگذشتی و نعمتت را بر من تغییر ندادی و نیکی ات را به من تیره نساختی، پس بر بسیاری زاریم و شدّت نیازم و بدی جایگاهم رحم کن.
(33) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا از گناهان حفظ کن و به طاعت خود بگمار و نیکی بازگشت از گناه را روزی ام فرما و با توبه پاکم گردان و با نگهداری از گناه تأییدم کن و صلاحم را با تندرستی بخواه و شیرینی آمرزش را به من بچشان و مرا رهاشده گذشتت و آزاد گردیده رحمتت قرار ده و ایمنی از خشمت را برایم بنویس و هم اکنون (دنیا) پیش از آینده (آخرت)، مرا به آن مژده ده. مژده ای که آن را بشناسم و در آن مرا از نشانه ای آگاه کن که آن را آشکارا بیابم.
(34) بدرستی که این در برابر گستره توانایی ات بر تو دشوار نیست و در برابر قدرتت سخت نمی باشد و در برابر بردباری ات دشوار نیست و در برابر بخشش های بسیارت که نشانه هایت بر آن دلالت دارد بر تو سنگین نمی باشد. که تو آنچه می خواهی انجام می دهی و آنچه اراده نمایی حکم می کنی. بدرستی که تو بر هر چیزی توانایی.
ص: 1346
(1) أللّهُمّ إِنّا نَعُوذُ بِکَ مِن نَزَغَاتِ الشّیطَانِ الرّجِیمِ وَ کَیدِهِ وَ مَکَایِدِهِ، وَ مِنَ الثّقَةِ بِأَمَانِیّهِ وَ مَوَاعِیدِهِ وَ غُرُورِهِ وَ مَصَایِدِهِ.(2) وَ أَن یُطمِعَ نَفسَهُ فِی إِضلَالِنَا عَن طَاعَتِکَ، وَ امتِهَانِنَا بِمَعصِیَتِکَ، أَو أَن یَحسُنَ عِندَنَا مَا حَسّنَ لَنَا، أَو أَن یَثقُلَ عَلَینَا مَا کَرّهَ إِلَینَا.(3) أللّهُمّ اخسَأهُ عَنّا بِعِبَادَتِکَ، وَ اکبِتهُ بِدُءوبِنَا فِی مَحَبّتِکَ، وَ اجعَل بَینَنَا وَ بَینَهُ سِتراً لَا یَهتِکُهُ، وَ رَدماً مُصمِتاً لَا یَفتُقُهُ.(4) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اشغَلهُ عَنّا بِبَعضِ أَعدَائِکَ، وَ اعصِمنَا مِنهُ بِحُسنِ رِعَایَتِکَ، وَ اکفِنَا خَترَهُ، وَ وَلّنَا ظَهرَهُ، وَ اقطَع عَنّا إِثرَهُ.(5) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَمتِعنَا مِنَ الهُدَی بِمِثلِ ضَلَالَتِهِ، وَ زَوّدنَا مِنَ التّقوَی ضِدّ غَوَایَتِهِ، وَ اسلُک بِنَا مِنَ التّقَی خِلَافَ سَبِیلِهِ مِنَ الرّدَی.(6) أللّهُمّ لَا تَجعَل لَهُ فِی قُلُوبِنَا مَدخَلًا وَ لَا تُوطِنَنّ لَهُ فِیمَا لَدَینَا مَنزِلًا.(7) أللّهُمّ وَ مَا سَوّلَ لَنَا مِن بَاطِلٍ فَعَرّفنَاهُ، وَ إِذَا عَرّفتَنَاهُ فَقِنَاهُ، وَ بَصّرنَا مَا نُکَایِدُهُ بِهِ، وَ أَلهِمنَا مَا نُعِدّهُ لَهُ، وَ أَیقِظنَا عَن سِنَةِ الغَفلَةِ بِالرّکُونِ إِلَیهِ، وَ أَحسِن بِتَوفِیقِکَ عَونَنَا عَلَیهِ.
ص: 1347
(17)و از دعای امام علیه السلام بود هنگامی که از شیطان یاد شد و از او و از دشمنی و مکرش به خدا پناه برد
(1) خداوندا ما از وسوسه های شیطان -رانده شده- و حیله و مکرهای او و اطمینان به آرزوهای او و وعده ها و فریب ها و دام هایش به تو پناه می بریم.
(2) و از اینکه در گمراه کردن ما از طاعتت و خوار نمودن ما به نافرمانی ات طمع کند. یا آنچه برای ما می آراید، برای ما زیبا جلوه دهد. یا چیزی را که در نظر ما زشت نموده، بر ما سنگین آید.
(3) خداوندا او را از ما -به سبب عبادت و بندگی ات- دور کن. و با کوشش مستمر ما -در دوستی ات- او را خوار نما. و میان ما و او پرده ای افکن که نتواند آن را چاک زند. و سد استواری که نتواند آن را بشکافد.
(4) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و او را به جای ما به برخی دشمنانت سرگرم نما و ما را با نیکیِ نگهداری ات از او نگهدار. و حیله او را از ما دور کن و او را از ما فراری ده. و اثرش را از ما قطع کن.
(5) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را به اندازه گمراهی او، از رستگاری ات بهره مند گردان. و بر ضدّ گمراهی او، ما را از پرهیزکاری توشه ده. و برخلاف راه هلاکت بارش، ما را به راه پرهیزکاری ببَر.
(6) خداوندا برای او در دل های ما راه ورودی قرار نده. و او را در آنچه نزد ماست، منزل نده.
(7) خداوندا و آنچه از باطل برای ما آراسته، به ما بشناسان. و چون شناساندی، ما را از آن نگهدار. و ما را به راه فریب دادنش، آگاه کن. و آنچه برای (دور ساختن) او باید آماده سازیم، به ما الهام فرما. و ما را از خواب غفلت و فراموشی، که به سبب میل و اعتماد به اوست، بیدار گردان. و به توفیق خود ما را بر ضدّ او، نیکو یاری نما.
ص: 1348
(8) أللّهُمّ وَ أَشرِب قُلُوبَنَا إِنکَارَ عَمَلِهِ، وَ الطُف لَنَا فِی نَقضِ حِیَلِهِ.(9) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ حَوّل سُلطَانَهُ عَنّا، وَ اقطَع رَجَاءَهُ مِنّا، وَ ادرَأهُ عَنِ الوُلُوعِ بِنَا.(10) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعَل آبَاءَنَا وَ أُمّهَاتِنَا وَ أَولَادَنَا وَ أَهَالِیَنَا وَ ذوَیِ أَرحَامِنَا وَ قَرَابَاتِنَا وَ جِیرَانَنَا مِنَ المُؤمِنِینَ وَ المُؤمِنَاتِ مِنهُ فِی حِرزٍ حَارِزٍ، وَ حِصنٍ حَافِظٍ، وَ کَهفٍ مَانِعٍ، وَ أَلبِسهُم مِنهُ جُنَناً وَاقِیَةً، وَ أَعطِهِم عَلَیهِ أَسلِحَةً مَاضِیَةً.(11) أللّهُمّ وَ اعمُم بِذَلِکَ مَن شَهِدَ لَکَ بِالرّبُوبِیّةِ، وَ أَخلَصَ لَکَ بِالوَحدَانِیّةِ، وَ عَادَاهُ لَکَ بِحَقِیقَةِ العُبُودِیّةِ، وَ استَظهَرَ بِکَ عَلَیهِ فِی مَعرِفَةِ العُلُومِ الرّبّانِیّةِ. (12) أللّهُمّ احلُل مَا عَقَدَ، وَ افتُق مَا رَتَقَ، وَ افسَخ مَا دَبّرَ، وَ ثَبّطهُ إِذَا عَزَمَ، وَ انقُض مَا أَبرَمَ.(13) أللّهُمّ وَ اهزِم جُندَهُ، وَ أَبطِل کَیدَهُ وَ اهدِم کَهفَهُ، وَ أَرغِم أَنفَهُ(14) أللّهُمّ اجعَلنَا فِی نَظمِ أَعدَائِهِ، وَ اعزِلنَا عَن عِدَادِ أَولِیَائِهِ، لَا نُطِیعُ لَهُ إِذَا استَهوَانَا، وَ لَا نَستَجِیبُ لَهُ إِذَا دَعَانَا،نَأمُرُ بِمُنَاوَأَتِهِ، مَن أَطَاعَ أَمرَنَا، وَ نَعِظُ عَن مُتَابَعَتِهِ مَنِ اتّبَعَ زَجرَنَا.(15) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ خَاتَمِ النّبِیّینَ وَ سَیّدِ المُرسَلِینَ وَ عَلَی أَهلِ بَیتِهِ الطّیّبِینَ الطّاهِرِینَ، وَ أَعِذنَا وَ أَهَالِیَنَا وَ إِخوَانَنَا وَ جَمِیعَ المُؤمِنِینَ وَ المُؤمِنَاتِ مِمّا استَعَذنَا مِنهُ، وَ أَجِرنَا مِمّا استَجَرنَا بِکَ مِن خَوفِهِ(16) وَ اسمَع لَنَا مَا دَعَونَا بِهِ، وَ أَعطِنَا مَا أَغفَلنَاهُ، وَ احفَظ لَنَا مَا نَسِینَاهُ، وَ صَیّرنَا بِذَلِکَ فِی دَرَجَاتِ الصّالِحِینَ وَ مَرَاتِبِ المُؤمِنِینَ،آمِینَ رَبّ العَالَمِینَ.
ص: 1349
(8) خداوندا و دل های ما را از انکار او سیراب ساز و راه باطل نمودن نیرنگ های او را به ما لطف فرما.
(9) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و تسلّط او را از ما بردار و امیدش را از ما قطع کن و او را از حریص بودن به ما باز دار.
(10) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و پدران، مادران، فرزندان، خانواده، خویشان، نزدیکان و همسایگان ما از مردان و زنان با ایمان را، از (شرّ) او در جایگاهی محکم و دژی نگهدارنده و پناهگاهی بازدارنده قرار ده و بر اندام آنان زره های بازدارنده از آزار و اذیّت او بپوشان و سلاح های برنده بر ضدّ او به آنان عطا فرما.
(11) خداوندا و همه این خواسته ها را در حقّ هر که به پروردگاری ات گواهی داد، و به یگانگی ات اخلاص ورزید، و به سبب حقیقتِ بندگی تو، با او دشمنی کرد، و در راه شناخت علم های خدایی از تو یاری خواست تا بر ضدّ او اقدام کند را، اجابت فرما.
(12) خداوندا آنچه (شیطان) گره زد، باز کن. و آنچه بست، بگشا. و آنچه اندیشید، باطل کن. و هر تصمیمی گرفت، از اقدامش بازدار. و آنچه استوار نمود، درهم شکن.
(13) خداوندا و لشکرش را شکست ده. و فریبش را باطل فرما. و پناهگاهش را ویران ساز. و بینی اش را به خاک بمال.
(14) خداوندا ما را در گروه دشمنانش قرار ده و از شمار دوستانش برکنار فرما تا هرگاه ما را به خود مایل ساخت، فرمانش نبریم و هرگاه که ما را فراخواند، پاسخش ندهیم. هر که فرمان ما را پیروی کند، به دشمنی او فرمان دهیم و هر کس نهی ما را پذیرفت، از پیروی او باز داریم.
(15) خداوندا بر محمّد -آخِر پیامبران و سرور فرستادگان- و بر خانواده پاک و پاکیزه او درود فرست و ما و خویشاوندان و برادرانمان و همه مردان و زنان با ایمان را، از آنچه از آن پناه بردیم، پناه ده. و از آنچه از ترس آن از تو ایمنی طلبیدیم، امانمان ده.
(16) و آنچه خواسته ایم بشنو و آنچه از ذکرش غافل شدیم به ما عطا فرما و آنچه فراموشش کردیم برای ما نگهدار و به وسیله آن ما را در مرتبه های نیکوکاران و جایگاه های اهل ایمان قرار ده. پروردگار جهانیان اجابت فرما.
ص: 1350
(1) أللّهُمّ لَکَ الحَمدُ عَلَی حُسنِ قَضَائِکَ، وَ بِمَا صَرَفتَ عنَیّ مِن بَلَائِکَ، فَلَا تَجعَل حظَیّ مِن رَحمَتِکَ مَا عَجّلتَ لِی مِن عَافِیَتِکَ فَأَکُونَ قَد شَقِیتُ بِمَا أَحبَبتُ وَ سَعِدَ غیَریِ بِمَا کَرِهتُ.(2) وَ إِن یَکُن مَا ظَلِلتُ فِیهِ أَو بِتّ فِیهِ مِن هَذِهِ العَافِیَةِ بَینَ یدَیَ بَلَاءٍ لَا یَنقَطِعُ وَ وِزرٍ لَا یَرتَفِعُ فَقَدّم لِی مَا أَخّرتَ، وَ أَخّر عنَیّ مَا قَدّمتَ.(3)فَغَیرُ کَثِیرٍ مَا عَاقِبَتُهُ الفَنَاءُ، وَ غَیرُ قَلِیلٍ مَا عَاقِبَتُهُ البَقَاءُ، وَ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ.
ص: 1351
(18)و از دعای امام علیه السلام بود هنگامی که آنچه از آن می هراسید، از او دور می شد یا خواسته اش زود روا می گشت
(1) خداوندا بر سرنوشت نیکی که برایم تقدیر کردی و بلایی که از من برگرداندی، تو را سپاس. پس بهره مرا از رحمتت، تندرستی ای که اکنون برای من پیش انداخته ای، قرار مده که به سبب آنچه دوست دارم، بدبخت شوم و دیگری به سبب آنچه دوست ندارم، خوشبخت شود.
(2) و اگر این تندرستی که روز را در آن به سر برده ام یا شب را در آن به سر رسانده ام، پیش از گرفتاری ای که قطع نمی گردد و گناهی که برداشته نمی شود باشد، پس آنچه برایم به تأخیر انداخته ای، پیش انداز و آنچه از من پیش انداخته ای، پس انداز.
(3) زیرا آنچه سرانجامش نابودیست، زیاد نیست و آنچه فرجامش بقاست، کم نیست. و بر محمّد و خاندانش درود فرست.
ص: 1352
(1) أللّهُمّ اسقِنَا الغَیثَ، وَ انشُر عَلَینَا رَحمَتَکَ بِغَیثِکَ المُغدِقِ مِنَ السّحَابِ المُنسَاقِ لِنَبَاتِ أَرضِکَ المُونِقِ فِی جَمِیعِ الآفَاقِ.(2) وَ امنُن عَلَی عِبَادِکَ بِإِینَاعِ الثّمَرَةِ، وَ أحَی ِ بِلَادَکَ بِبُلُوغِ الزّهَرَةِ، وَ أَشهِد مَلَائِکَتَکَ الکِرَامَ السّفَرَةَ بسِقَی ٍ مِنکَ نَافِعٍ،دَائِمٍ غُزرُهُ،وَاسِعٍ دِرَرُهُ،وَابِلٍ سَرِیعٍ عَاجِلٍ.(3)تحُییِ بِهِ مَا قَد مَاتَ، وَ تَرُدّ بِهِ مَا قَد فَاتَ وَ تُخرِجُ بِهِ مَا هُوَ آتٍ، وَ تُوَسّعُ بِهِ فِی الأَقوَاتِ،سَحَاباً مُتَرَاکِماً هَنِیئاً مَرِیئاً طَبَقاً مُجَلجَلًا، غَیرَ مُلِثّ وَدقُهُ، وَ لَا خُلّبٍ بَرقُهُ.(4) أللّهُمّ اسقِنَا غَیثاً مُغِیثاً مَرِیعاً مُمرِعاً عَرِیضاً وَاسِعاً غَزِیراً،تَرُدّ بِهِ النّهِیضَ، وَ تَجبُرُ بِهِ المَهِیضَ(5) أللّهُمّ اسقِنَا سَقیاً تُسِیلُ مِنهُ الظّرَابَ، وَ تَملَأُ مِنهُ الجِبَابَ، وَ تُفَجّرُ بِهِ الأَنهَارَ، وَ تُنبِتُ بِهِ الأَشجَارَ، وَ تُرخِصُ بِهِ الأَسعَارَ فِی جَمِیعِ الأَمصَارِ، وَ تَنعَشُ بِهِ البَهَائِمَ وَ الخَلقَ، وَ تُکمِلُ لَنَا بِهِ طَیّبَاتِ الرّزقِ، وتُنبِتُ لَنَا بِهِ الزّرعَ وَ تُدِرّ بِهِ الضّرعَ وَ تَزِیدُنَا بِهِ قُوّةً إِلَی قُوّتِنَا.
ص: 1353
(19)و از دعای امام علیه السلام بود هنگام درخواست باران پس از خشک سالی
(1) خداوندا ما را از باران سیراب نما و رحمتت را با بارانِ فراوان از ابری که برای رویاندن گیاهِ چشم انداز در همه نواحی زمینت روان است، بر ما بگستران.
(2) و با به بار آمدن میوه، بر بندگانت احسان نما و با شکفتن شکوفه، سرزمین هایت را زنده گردان و فرشتگانِ بزرگوارِ نویسنده ات را به فرستادن آبی سودمند از جانب خود -که فراوانی اش همیشگی، جاری شدنش بسیار، سخت، تند و شتابان باشد- آماده ساز.
(3) که به سبب آن، آنچه را که مرده است، زنده نمایی. و با آن آنچه را که از دست رفته، برگردانی. و به وسیله آن آنچه که آمدنی است، بیرون آوری. و با آن روزی ها فراخی دهی. ابری درهم فشرده، گوارا، خوش، فراگیر، غرّنده. نه ابری پیوسته بارانی و نه ابری جهنده و بی باران.
(4) خداوندا ما را از بارانی ثمربخش، خرّمی بخش، سرسبز کننده، پهناور، دامنه دار و پُر آب، سیراب گردان تا با آن گیاه روینده را بازگردانی. و به وسیله آن گیاه پژمرده را اصلاح کنی.
(5) خداوندا ما را با بارانی که از آن تپه ها را جاری گردانی و چاه ها را از آن پر کنی و رودخانه ها را با آن روان سازی و درخت ها را به وسیله آن برویانی و با آن قیمت ها را -در همه شهرهای بزرگ- ارزان کنی و چهارپایان و سایر آفریدگان را به وسیله آن سرِ پا بداری و روزی های پاکیزه را با آن برایمان کامل گردانی و کشت ها را به وسیله اش برایمان برویانی و پستان حیوان را با آن پر (شیر) سازی و به وسیله آن نیرویی بر نیروی ما بیفزایی، سیراب نما.
ص: 1354
(6) أللّهُمّ لَا تَجعَل ظِلّهُ عَلَینَا سَمُوماً، وَ لَا تَجعَل بَردَهُ عَلَینَا حُسُوماً، وَ لَا تَجعَل صَوبَهُ عَلَینَا رُجُوماً، وَ لَا تَجعَل مَاءَهُ عَلَینَا أُجَاجاً.(7) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ، وَ ارزُقنَا مِن بَرَکَاتِ السّمَاوَاتِ وَ الأَرضِ،إِنّکَ عَلَی کُلّ شَیءٍ قَدِیرٌ.
ص: 1355
(6) خداوندا سایه آن (ابر) را بر ما گرم و سوزان قرار نده و سردی اش را بر ما شوم و باریدنش را بر ما تیر بلا قرار نده و آبش را بر ما شور و تلخ نگردان.
(7) خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و ما را از برکات آسمان ها و زمین روزی عطا فرما. بدرستی که تو بر هر چیز توانایی.
ص: 1356
(1) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ بَلّغ بإِیِماَنیِ أَکمَلَ الإِیمَانِ، وَ اجعَل یقَیِنیِ أَفضَلَ الیَقِینِ، وَ انتَهِ بنِیِتّیِ إِلَی أَحسَنِ النّیّاتِ، وَ بعِمَلَیِ إِلَی أَحسَنِ الأَعمَالِ.(2) أللّهُمّ وَفّر بِلُطفِکَ نیِتّیِ، وَ صَحّح بِمَا عِندَکَ یقَیِنیِ، وَ استَصلِح بِقُدرَتِکَ مَا فَسَدَ منِیّ.(3) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اکفنِیِ مَا یشَغلَنُیِ الِاهتِمَامُ بِهِ، وَ استعَملِنیِ بِمَا تسَألَنُیِ غَداً عَنهُ، وَ استَفرِغ أیَاّمیِ فِیمَا خلَقَتنَیِ لَهُ، وَ أغَننِیِ وَ أَوسِع عَلَیّ فِی رِزقِکَ، وَ لَا تفَتنِیّ بِالنّظَرِ، وَ أعَزِنّیِ وَ لَا تبَتلَیِنَیّ بِالکِبرِ، وَ عبَدّنیِ لَکَ وَ لَا تُفسِد عبِاَدتَیِ بِالعُجبِ، وَ أَجرِ لِلنّاسِ عَلَی یدَیِ َ الخَیرَ وَ لَا تَمحَقهُ بِالمَنّ، وَ هَب لِی معَاَلیِ َ الأَخلَاقِ، وَ اعصمِنیِ مِنَ الفَخرِ.(4) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا ترَفعَنیِ فِی النّاسِ دَرَجَةً إِلّا حطَطَتنَیِ
عِندَ نفَسیِ مِثلَهَا، وَ لَا تُحدِث لِی عِزّاً ظَاهِراً إِلّا أَحدَثتَ لِی ذِلّةً بَاطِنَةً
عِندَ (5) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ، وَ متَعّنیِ بِهُدًی صَالِحٍ لَا أَستَبدِلُ بِهِ، وَ طَرِیقَةِ حَقّ لَا أَزِیغُ عَنهَا، وَ نِیّةِ رُشدٍ لَا أَشُکّ فِیهَا، وَ عمَرّنیِ مَا کَانَ عمُرُیِ بِذلَةً فِی طَاعَتِکَ، فَإِذَا کَانَ عمُرُیِ مَرتَعاً لِلشّیطَانِ فاَقبضِنیِ إِلَیکَ قَبلَ أَن یَسبِقَ مَقتُکَ إلِیَ ّ، أَو یَستَحکِمَ غَضَبُکَ عَلَیّ.
ص: 1357
(20) و از دعای امام علیه السلام بود در اخلاق نیک و کردارهای پسندیده
(1) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و ایمان مرا به کامل ترین ایمان برسان و یقینم را برترین یقین قرار ده و نیّت مرا به نیک ترین نیّت ها و عملم را به بهترین اعمال منتهی ساز.
(2) خداوندا به لطف خود نیّت مرا کامل گردان و یقینم را به آنچه نزد توست درست گردان و امور تباهم را به توانایی خود، اصلاح نما.
(3) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا از آنچه اهتمام به آن مشغولم می سازد کفایت کن. و مرا به کاری که فردا از آن بازپرسی می نمایی وادار. و سراسر روزهایم را در آنچه مرا برای آن آفریدی صرف نما. و مرا بی نیاز گردان و روزی ات را بر من بگستر و مرا به چشم به راه بودن گرفتار نکن. و مرا گرامی دار و به خود بزرگ بینی گرفتارم نساز. و مرا به عبادت خود وادار ولی بندگی ام را با خودپسندی تباه نگردان. و نیکی کردن به مردم را به دست من جاری ساز ولی آن را با منّت گذاردن باطل نفرما. و به من بزرگواری های اخلاقی عطا کن و مرا از فخرفروشی حفظ فرما.
(4) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و در میان مردم درجه مرا بالا نبر، مگر آنکه به همان مقدار در نظر خودم فرود آوری و عزّتی آشکار برایم پدید نیاور، مگر آنکه به همان اندازه ذلّتی پنهانی در نزد خودم پدید آوری.
(5) خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و مرا به هدایتی شایسته که با هیچ چیز عوض نکنم و به راه حقّی که از آن به بیراهه نروم و به نیّت درستی که در آن تردید نکنم، بهرمند ساز و تا زمانی که زندگی ام در طاعت تو صرف شود مرا طول عمر ده. پس چنانچه عمرم چراگاهی برای شیطان شد -پیش از آنکه دشمنی ات به سوی من شتابد یا خشمت بر من استوار گردد- مرا به سوی خود بازگردان.
ص: 1358
(6) أللّهُمّ لَا تَدَع خَصلَةً تُعَابُ منِیّ إِلّا أَصلَحتَهَا، وَ لَا عَائِبَةً أُوَنّبُ بِهَا إِلّا حَسّنتَهَا، وَ لَا أُکرُومَةً فِیّ نَاقِصَةً إِلّا أَتمَمتَهَا.(7) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ، وَ أبَدلِنیِ مِن بِغضَةِ أَهلِ الشّنَآنِ المَحَبّةَ، وَ مِن حَسَدِ أَهلِ البغَی ِ المَوَدّةَ، وَ مِن ظِنّةِ أَهلِ الصّلَاحِ الثّقَةَ، وَ مِن عَدَاوَةِ الأَدنَینَ الوَلَایَةَ، وَ مِن عُقُوقِ ذوَیِ الأَرحَامِ المَبَرّةَ، وَ مِن خِذلَانِ الأَقرَبِینَ النّصرَةَ، وَ مِن حُبّ المُدَارِینَ تَصحِیحَ المِقَةِ، وَ مِن رَدّ المُلَابِسِینَ کَرَمَ العِشرَةِ، وَ مِن مَرَارَةِ خَوفِ الظّالِمِینَ حَلَاوَةَ الأَمَنَةِ.(8) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعَل لِی یَداً عَلَی مَن ظلَمَنَیِ، وَ لِسَاناً عَلَی مَن خاَصمَنَیِ، وَ ظَفَراً بِمَن عاَندَنَیِ، وَ هَب لِی مَکراً عَلَی مَن کاَیدَنَیِ، وَ قُدرَةً عَلَی مَنِ اضطهَدَنَیِ، وَ تَکذِیباً لِمَن قصَبَنَیِ، وَ سَلَامَةً مِمّن توَعَدّنَیِ، وَ وفَقّنیِ لِطَاعَةِ مَن سدَدّنَیِ، وَ مُتَابَعَةِ مَن أرَشدَنَیِ.(9) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ سدَدّنیِ لِأَن أُعَارِضَ مَن غشَنّیِ بِالنّصحِ، وَ أجَزیِ َ مَن هجَرَنَیِ بِالبِرّ، وَ أُثِیبَ مَن حرَمَنَیِ بِالبَذلِ، وَ أکُاَفیِ َ مَن قطَعَنَیِ بِالصّلَةِ، وَ أُخَالِفَ مَنِ اغتاَبنَیِ إِلَی حُسنِ الذّکرِ، وَ أَن أَشکُرَ الحَسَنَةَ، وَ أغُضیِ َ عَنِ السّیّئَةِ.(10) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ حلَنّیِ بِحِلیَةِ الصّالِحِینَ، وَ ألَبسِنیِ زِینَةَ المُتّقِینَ، فِی بَسطِ العَدلِ، وَ کَظمِ الغَیظِ، وَ إِطفَاءِ النّائِرَةِ، وَ ضَمّ أَهلِ الفُرقَةِ، وَ إِصلَاحِ ذَاتِ البَینِ، وَ إِفشَاءِ العَارِفَةِ، وَ سَترِ العَائِبَةِ، وَ لِینِ العَرِیکَةِ، وَ خَفضِ الجَنَاحِ، وَ حُسنِ السّیرَةِ، وَ سُکُونِ الرّیحِ، وَ طِیبِ المُخَالَقَةِ، وَ السّبقِ إِلَی الفَضِیلَةِ، وَ إِیثَارِ التّفَضّلِ، وَ تَرکِ التّعیِیرِ، وَ الإِفضَالِ عَلَی غَیرِ المُستَحِقّ، وَ القَولِ بِالحَقّ وَ إِن عَزّ، وَ استِقلَالِ الخَیرِ وَ إِن کَثُرَ مِن قوَلیِ وَ فعِلیِ، وَ استِکثَارِ الشّرّ وَ إِن قَلّ مِن قوَلیِ وَ فعِلیِ، وَ أَکمِل ذَلِکَ لِی بِدَوَامِ الطّاعَةِ، وَ لُزُومِ الجَمَاعَةِ، وَ رَفضِ أَهلِ البِدَعِ، وَ مُستَعمِلِ الرأّی ِ المُختَرَعِ.
ص: 1359
(6) خداوندا مرا در خصلتی عیبناک وانگذار، مگر آنکه اصلاحش نمایی و نه عیبی که بدان سرزنش شوم، مگر آنکه نیکویش گردانی و نه خوی پسندیده ای که در من ناقص باشد، مگر آنکه کاملش فرمایی.
(7) خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و درباره من کینه توزی دشمنان را به محبّت، و حسد متجاوزان را به دوستی و بدگمانی نیکان را به اعتماد، و دشمنی نزدیکان را به دوستی، و بدرفتاری خویشان را به نیکوکاری، و دست از یاری برداشتن کسان را به یاری نمودن، و دوستی (ظاهری) مدارا کنندگان را به دوستی واقعی، و اهانت معاشران را به خوش رفتاری، و تلخی بیم از ستمگران را به شیرینی امنیّت مبدّل فرما.
(8) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و برایم بر آنکه به من ستم کرد، دستی و بر کسی که با من جدال کرد، زبانی و بر آنکه با من ناسازگاری نمود، پیروزی ای قرار ده. و مرا بر آنکه به من نیرنگ زند چاره جویی ای، و توانایی ای بر آنکه به من ستم نمود، و تکذیبی بر آنکه مرا دشنام داد، و سلامتی از آنکه مرا تهدید نمود، ببخش. و مرا به اطاعت از آنکه به راه راست استوارم گرداند و پیروی از کسی که ارشادم کرد، توفیق ده.
(9) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا توفیق ده تا با آنکه با من نادرستی نموده، از روی خیرخواهی برخورد کنم. و آنکه از من دوری کرده را به نیکی جزا دهم. و به آنکه محرومم نموده، با بخشش پاداش دهم. و کسی را که از من جدا شده به پیوستن مکافات دهم. و با آنکه از من غیبت نموده به نیکی یاد کنم. و نیکی (دیگران) را سپاس گزارم و از بدی (آنها) چشم پوشی کنم.
(10) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا به زینت شایستگان بیارا و زیور پرهیزکاران را به من بپوشان. در گستردن عدل و فروبردن خشم و فرونشاندن (آتش) کینه و پیوند دادن پراکندگان و اصلاح بین مردم و آشکار کردن نیکی و پوشاندن عیب و نرم خویی و فروتنی و خوش رفتاری و وقار و خوش خویی و پیشی گرفتن به فضیلت و برگزیدن احسان و ترک سرزنش و احسان نکردن به کسی که شایسته احسان نیست و سخنِ حقّ گفتن، اگر چه سخت باشد و کم شمردن نیکی گفتار و کردارم، اگر چه بسیار باشد و بسیار شمردن بدی گفتار و کردارم، اگر چه کم باشد و این (اوصاف) را برای من با اطاعت همیشگی و همراهی با جماعت و فرو گذاردن اهل بدعت و هر که به رأی ساختگی خود عمل می کند، کامل گردان.
ص: 1360
(11) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعَل أَوسَعَ رِزقِکَ عَلَیّ إِذَا کَبِرتُ، وَ أَقوَی قُوّتِکَ فِیّ إِذَا نَصِبتُ، وَ لَا تبَتلَیِنَیّ بِالکَسَلِ عَن عِبَادَتِکَ، وَ لَا العَمَی عَن سَبِیلِکَ، وَ لَا بِالتّعَرّضِ لِخِلَافِ مَحَبّتِکَ، وَ لَا مُجَامَعَةِ مَن تَفَرّقَ عَنکَ، وَ لَا مُفَارَقَةِ مَنِ اجتَمَعَ إِلَیکَ.(12) أللّهُمّ اجعلَنیِ أَصُولُ بِکَ عِندَ الضّرُورَةِ، وَ أَسأَلُکَ عِندَ الحَاجَةِ، وَ أَتَضَرّعُ إِلَیکَ عِندَ المَسکَنَةِ، وَ لَا تفَتنِیّ بِالِاستِعَانَةِ بِغَیرِکَ إِذَا اضطُرِرتُ، وَ لَا بِالخُضُوعِ لِسُؤَالِ غَیرِکَ إِذَا افتَقَرتُ، وَ لَا بِالتّضَرّعِ إِلَی مَن دُونَکَ إِذَا رَهِبتُ،فَأَستَحِقّ بِذَلِکَ خِذلَانَکَ وَ مَنعَکَ وَ إِعرَاضَکَ، یَا أَرحَمَ الرّاحِمِینَ.(13) أللّهُمّ اجعَل مَا یلُقیِ الشّیطَانُ فِی روُعیِ مِنَ التمّنَیّ وَ التظّنَیّ وَ الحَسَدِ ذِکراً لِعَظَمَتِکَ، وَ تَفَکّراً فِی قُدرَتِکَ، وَ تَدبِیراً عَلَی عَدُوّکَ، وَ مَا أَجرَی عَلَی لسِاَنیِ مِن لَفظَةِ فُحشٍ أَو هُجرٍ أَو شَتمِ عِرضٍ أَو شَهَادَةِ بَاطِلٍ أَوِ اغتِیَابِ مُؤمِنٍ غَائِبٍ أَو سَبّ حَاضِرٍ وَ مَا أَشبَهَ ذَلِکَ نُطقاً بِالحَمدِ لَکَ، وَ إِغرَاقاً فِی الثّنَاءِ عَلَیکَ، وَ ذَهَاباً فِی تَمجِیدِکَ، وَ شُکراً لِنِعمَتِکَ، وَ اعتِرَافاً بِإِحسَانِکَ، وَ إِحصَاءً لِمِنَنِکَ.(14) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا أُظلَمَنّ وَ أَنتَ مُطِیقٌ لِلدّفعِ عنَیّ، وَ لَا أَظلِمَنّ وَ أَنتَ القَادِرُ عَلَی القَبضِ منِیّ، وَ لَا أَضِلّنّ وَ قَد أَمکَنَتکَ هدِاَیتَیِ، وَ لَا أَفتَقِرَنّ وَ مِن عِندِکَ وسُعیِ، وَ لَا أَطغَیَنّ وَ مِن عِندِکَ وجُدیِ.(15) أللّهُمّ إِلَی مَغفِرَتِکَ وَفَدتُ، وَ إِلَی عَفوِکَ قَصَدتُ، وَ إِلَی تَجَاوُزِکَ اشتَقتُ، وَ بِفَضلِکَ وَثِقتُ، وَ لَیسَ عنِدیِ مَا یُوجِبُ لِی مَغفِرَتَکَ، وَ لَا فِی عمَلَیِ مَا أَستَحِقّ بِهِ عَفوَکَ، وَ مَا لِی بَعدَ أَن حَکَمتُ عَلَی نفَسیِ إِلّا فَضلُکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ تَفَضّل عَلَیّ.
ص: 1361
(11) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و فراخ ترین روزی ات را بر من، زمانی که پیر شدم و قوی ترین توانایی ات را در من، هنگامی که درمانده شدم قرار ده. و مرا به سستی در عبادتت و به کوری از راهت و پرداختن به کاری خلاف دوستی ات و گرد آمدن با کسی که از تو دوری نموده و جدایی از آنکه به تو پیوسته، گرفتار نساز.
(12) خداوندا مرا چنانم کن که به وقت ضرورت، به (یاری) تو حمله آورم و هنگام نیازمندی از تو درخواست کنم و هنگام تهی دستی، به درگاه تو زاری کنم و مرا به یاری خواستن از دیگران به وقت درماندگی ام و به فروتنی برای درخواست از دیگران به هنگام نیازم و به زاری به درگاه دیگران هنگام ترسم، آزمایش نکن. تا به سبب آن، سزاوار خواری و بی بهرگی و روی گرداندن تو شوم. ای بخشاینده ترین بخشایندگان.
(13) خداوندا به جای آنچه شیطان از آرزو و خیال بافی و رشک، در دل من می افکند، یاد بزرگی ات و اندیشه در قدرتت و تدبیر علیه دشمنت، و به جای آنچه او بر زبانم جاری ساخته از سخن زشت یا دشنام یا آبروریزی یا گواهی نادرست یا غیبت مؤمن غائب یا ناسزا به شخص حاضر و مانند اینها، سپاس برای خودت و ثنای فراوانت و اقدام به بزرگ دانستنت و شکر نعمتت و اعتراف به نیکی ات و شمردن بخشش هایت را قرار ده.
(14) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و (چنان کن که) بر من ستم نشود، در حالی که تو بر دفاع از من توانایی. و بر کسی ستم نکنم، در حالی که تو قادری بازم داری. و گمراه نگردم، در حالی که می توانی هدایتم کنی. و فقیر نگردم، در حالی که دارایی ام از نزد تو می باشد و سرکشی نکنم، در حالی که توانایی ام از نزد توست.
(15) خداوندا به سوی آمرزشت روی آورده ام و به سوی بخشایش تو آهنگ نموده ام و به گذشت تو اشتیاق ورزیده ام و به احسان تو اعتماد کرده ام. در حالی که آنچه موجب آمرزیدن تو گردد، در من نیست و در عملم چیزی که سزاوار عفو تو شوم وجود ندارد و پس از آنکه خود را محکوم کردم، چیزی جز فضل تو ندارم. پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به من تفضّل نما.
ص: 1362
(16) أللّهُمّ وَ أنَطقِنیِ بِالهُدَی، وَ ألَهمِنیِ التّقوَی، وَ وفَقّنیِ للِتّیِ هیِ َ أَزکَی، وَ استعَملِنیِ بِمَا هُوَ أَرضَی.(17) أللّهُمّ اسلُک بیِ َ الطّرِیقَةَ المُثلَی، وَ اجعلَنیِ عَلَی مِلّتِکَ أَمُوتُ وَ أَحیَا.(18) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ متَعّنیِ بِالِاقتِصَادِ، وَ اجعلَنیِ مِن أَهلِ السّدَادِ، وَ مِن أَدِلّةِ الرّشَادِ، وَ مِن صَالِحِ العِبَادِ، وَ ارزقُنیِ فَوزَ المَعَادِ، وَ سلَامَةَ المِرصَادِ.(19) أللّهُمّ خُذ لِنَفسِکَ مِن نفَسیِ مَا یُخَلّصُهَا، وَ أَبقِ لنِفَسیِ مِن نفَسیِ مَا یُصلِحُهَا، فَإِنّ نفَسیِ هَالِکَةٌ أَو تَعصِمَهَا.(20) أللّهُمّ أَنتَ عدُتّیِ إِن حَزِنتُ، وَ أَنتَ منُتجَعَیِ إِن حُرِمتُ، وَ بِکَ استغِاَثتَیِ إِن کَرِثتُ، وَ عِندَکَ مِمّا فَاتَ خَلَفٌ، وَ لِمَا فَسَدَ صَلَاحٌ، وَ فِیمَا أَنکَرتَ تَغیِیرٌ،فَامنُن عَلَیّ قَبلَ البَلَاءِ بِالعَافِیَةِ، وَ قَبلَ الطّلَبِ بِالجِدَةِ، وَ قَبلَ الضّلَالِ بِالرّشَادِ، وَ اکفنِیِ مَئُونَةَ مَعَرّةِ العِبَادِ، وَ هَب لِی أَمنَ یَومِ المَعَادِ، وَ امنحَنیِ (21) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ ادرَأ عنَیّ بِلُطفِکَ، وَ اغذنُیِ بِنِعمَتِکَ، وَ أصَلحِنیِ بِکَرَمِکَ، وَ داَونِیِ بِصُنعِکَ، وَ أظَلِنّیِ فِی ذَرَاکَ، وَ جلَلّنیِ رِضَاکَ، وَ وفَقّنیِ إِذَا اشتَکَلَت عَلَیّ الأُمُورُ لِأَهدَاهَا، وَ إِذَا تَشَابَهَتِ الأَعمَالُ لِأَزکَاهَا، وَ إِذَا تَنَاقَضَتِ المِلَلُ لِأَرضَاهَا.(22) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ توَجّنیِ بِالکِفَایَةِ، وَ سمُنیِ حُسنَ الوِلَایَةِ، وَ هَب لِی صِدقَ الهِدَایَةِ، وَ لَا تفَتنِیّ بِالسّعَةِ، وَ امنحَنیِ حُسنَ الدّعَةِ، وَ لَا تَجعَل عیَشیِ کَدّاً کَدّاً، وَ لَا تَرُدّ دعُاَئیِ عَلَیّ رَدّاً،فإَنِیّ لَا أَجعَلُ لَکَ ضِدّاً، وَ لَا أَدعُو مَعَکَ نِدّاً.
ص: 1363
(16) خداوندا و مرا به هدایت گویا کن و پرهیزکاری در دلم افکن و به پاکیزه ترین روش توفیق ده و به پسندیده ترین رفتار وادار.
(17) خداوندا مرا به بهترین راه ببر و چنانم گردان که بر آئین تو بمیرم و زنده شوم.
(18) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا به میانه روی، بهره مند گردان و مرا از درستکاران و راهنمایان به راه راست و از بندگان شایسته قرار ده و رستگاریِ قیامت و رهایی از کمین گاه (دوزخ) را روزی ام فرما.
(19) خداوندا برای خود از من، آنچه را که رهایی ام دهد، بگیر. و از من برایم، آنچه را که اصلاحم نماید، باقی گذار. زیرا نفسم هلاک شونده است، مگر آنکه تو حفظش نمایی.
(20) خداوندا اگر اندوهگین شوم، مایه دلخوشی ام تویی. و اگر ناامید گردم، امید من به توست. و اگر اندوه مرا فراگیرد، از تو فریادرسی خواهم. و عوض هر آنچه از دست رفته و اصلاح آنچه تباه شده، و تغییر آنچه زشت دانسته ای، نزد توست. پس پیش از گرفتاری، با تندرستی و پیش از درخواست، با توانگری و پیش از گمراهی، با ارشاد، بر من منّت گذار و سنگینی گناهِ عیب جوییِ بندگان را از من بردار. و مرا آسایشِ روز بازگشت ببخش. و خوب ارشاد کردن را به من عطا نما.
(21) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و به لطفت، (هر شرّی را) از من دور کن. و به نعمتت، مرا پرورش ده و به کرم خویش، مرا اصلاح فرما و به احسان خود، مرا درمان کن و در سایه خود، قرارم ده و خوشنودی ات را بر من بپوشان و آنگاه که کارها بر من درهم گشت، به راست ترین آنها و هنگامی که اعمال شبیه (یکدیگر) گردید، به پاکیزه ترین آنها و زمانِ تناقض آئین ها، به پسندیده ترین آنها توفیقم ده.
(22) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و تاج بی نیازی بر سرم گذار. و نیک سرپرستی نمودن را، بر عهده من قرار ده. و مرا هدایت راستین ببخش. و به توانگری آزمایشم مکن. و آسودگی خاطر به من عطا فرما. و زندگی ام را پر دردسر قرار نده. و دعایم را به خودم باز نگردان. زیرا من برای تو ضدّی قرار نمی دهم و با تو همانندی را نمی خوانم.
ص: 1364
(23) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ امنعَنیِ مِنَ السّرَفِ، وَ حَصّن رزِقیِ مِنَ التّلَفِ، وَ وَفّر ملَکَتَیِ بِالبَرَکَةِ فِیهِ، وَ أَصِب بیِ سَبِیلَ الهِدَایَةِ لِلبِرّ فِیمَا أُنفِقُ مِنهُ.(24) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اکفنِیِ مَئُونَةَ الِاکتِسَابِ، وَ ارزقُنیِ مِن غَیرِ احتِسَابٍ، فَلَا أَشتَغِلَ عَن عِبَادَتِکَ بِالطّلَبِ، وَ لَا أَحتَمِلَ إِصرَ تَبِعَاتِ المَکسَبِ.(25) أللّهُمّ فأَطَلبِنیِ بِقُدرَتِکَ مَا أَطلُبُ، وَ أجَرِنیِ بِعِزّتِکَ مِمّا أَرهَبُ.(26) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ صُن وجَهیِ بِالیَسَارِ، وَ لَا تَبتَذِل جاَهیِ بِالإِقتَارِ فَأَستَرزِقَ أَهلَ رِزقِکَ، وَ أسَتعَطیِ َ شِرَارَ خَلقِکَ،فَأَفتَتِنَ بِحَمدِ مَن أعَطاَنیِ، وأُبتَلَی بِذَمّ مَن منَعَنَیِ، وَ أَنتَ مِن دُونِهِم ولَیِ ّ الإِعطَاءِ وَ المَنعِ.(27) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارزقُنیِ صِحّةً فِی عِبَادَةٍ، وَ فَرَاغاً فِی زَهَادَةٍ، وَ عِلماً فِی استِعمَالٍ، وَ وَرَعاً فِی إِجمَالٍ.(28) أللّهُمّ اختِم بِعَفوِکَ أجَلَیِ، وَ حَقّق فِی رَجَاءِ رَحمَتِکَ أمَلَیِ، وَ سَهّل إِلَی بُلُوغِ رِضَاکَ سبُلُیِ، وَ حَسّن فِی جَمِیعِ أحَواَلیِ عمَلَیِ.(29) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ نبَهّنیِ لِذِکرِکَ فِی أَوقَاتِ الغَفلَةِ، وَ استعَملِنیِ بِطَاعَتِکَ فِی أَیّامِ المُهلَةِ، وَ انهَج لِی إِلَی مَحَبّتِکَ سَبِیلًا سَهلَةً،أَکمِل لِی بِهَا خَیرَ الدّنیَا وَ الآخِرَةِ.(30) أللّهُمّ وَ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ،کَأَفضَلِ مَا صَلّیتَ عَلَی أَحَدٍ مِن خَلقِکَ قَبلَهُ، وَ أَنتَ مُصَلّ عَلَی أَحَدٍ بَعدَهُ، وَ آتِنَا فِی الدّنیَا حَسَنَةً وَ فِی الآخِرَةِ حَسَنَةً، وَ قنِیِ بِرَحمَتِکَ عَذَابَ النّارِ.
ص: 1365
(23) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا از اسراف کاری بازدار و روزی ام را از تلف شدن نگهدار. و دارایی ام را با برکت، افزون ساز. و مرا در آنچه از آن دارایی انفاق می کنم، به راه رستگاری برسان.
(24) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و به دست آوردن روزی با زحمت بسیار را از من بردار. و مرا بی حساب روزی ده، تا به جای عبادت تو سرگرمِ روزی جستن نشوم و زیر بار پیامدهای بدِ کسب نروم.
(25) خداوندا پس به قدرت خویش، آنچه طلب می کنم، برایم برآور. و به عزّت خود، از آنچه می ترسم، ایمنی ام ده.
(26) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و آبرویم را با توانگری حفظ کن و شکوهم را با تنگدستی، فرو مریز، تا از کسانی که روزی خوار تو هستند، روزی بخواهم. و از آفریدگان بدت، عطا طلبم. آنگاه به ستایش آنکه به من عطا کرده، گرفتار شوم و به نکوهش آنکه از من بازداشته، دچار گردم. در حالی که تو عهده دار بخشیدن و باز داشتنی، نه آنها.
(27) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا تندرستی در عبادت و فراغت در زهد و علم با عمل و پرهیز کاریِ از روی میانه روی، روزی فرما.
(28) خداوندا زندگیِ مرا با آمرزش خود پایان ده. و آرزویی را که در امید به رحمتت دارم تحقّق بخش. و راه هایم را برای رسیدن به خوشنودی ات، آسان فرما. و عملم را در همه احوالم، نیکو گردان.
(29) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا در اوقات غفلت، برای یاد خود بیدار کن. و در روزهای مهلتِ عمرم، به طاعت خود بگمار. و راهی آسان به سوی محبّتت، برایم هموار گردان. و بدین وسیله، خیر دنیا و آخرت را برایم کامل نما.
(30) خداوندا و بر محمّد و خاندانش درود فرست، همانند برترین درودی که پیش از او بر کسی از آفریدگانت فرستادی و پس از او بر کسی خواهی فرستاد، و در دنیا نیکی و در آخرت هم نیکی، عطایمان کن. و مرا به رحمت خود از عذاب آتش، حفظ فرما.
ص: 1366
(1) أللّهُمّ یَا کاَفیِ َ الفَردِ الضّعِیفِ، وَ واَقیِ َ الأَمرِ المَخُوفِ،أفَردَتَنیِ الخَطَایَا فَلَا صَاحِبَ معَیِ، وَ ضَعُفتُ عَن غَضَبِکَ فَلَا مُؤَیّدَ لِی، وَ أَشرَفتُ عَلَی خَوفِ لِقَائِکَ فَلَا مُسَکّنَ لرِوَعتَیِ(2) وَ مَن یؤُمنِنُیِ مِنکَ وَ أَنتَ أخَفَتنَیِ، وَ مَن یسُاَعدِنُیِ وَ أَنتَ أفَردَتنَیِ، وَ مَن یقُوَیّنیِ وَ أَنتَ أضَعفَتنَیِ(3) لَا یُجِیرُ، یَا إلِهَیِ، إِلّا رَبّ عَلَی مَربُوبٍ، وَ لَا یُؤمِنُ إِلّا غَالِبٌ عَلَی مَغلُوبٍ، وَ لَا یُعِینُ إِلّا طَالِبٌ عَلَی مَطلُوبٍ.(4) وَ بِیَدِکَ، یَا إلِهَیِ،جَمِیعُ ذَلِکَ السّبَبِ، وَ إِلَیکَ المَفَرّ وَ المَهرَبُ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَجِر هرَبَیِ، وَ أَنجِح مطَلبَیِ.(5) أللّهُمّ إِنّکَ إِن صَرَفتَ عنَیّ وَجهَکَ الکَرِیمَ أَو منَعَتنَیِ فَضلَکَ الجَسِیمَ أَو حَظَرتَ عَلَیّ رِزقَکَ أَو قَطَعتَ عنَیّ سَبَبَکَ لَم أَجِدِ السّبِیلَ إِلَی شَیءٍ مِن أمَلَیِ غَیرَکَ، وَ لَم أَقدِر عَلَی مَا عِندَکَ بِمَعُونَةِ سِوَاکَ،فإَنِیّ عَبدُکَ وَ فِی قَبضَتِکَ،ناَصیِتَیِ بِیَدِکَ.(6) لَا أَمرَ لِی مَعَ أَمرِکَ،مَاضٍ فِیّ حُکمُکَ،عَدلٌ فِیّ قَضَاؤُکَ، وَ لَا قُوّةَ لِی عَلَی الخُرُوجِ مِن سُلطَانِکَ، وَ لَا أَستَطِیعُ مُجَاوَزَةَ قُدرَتِکَ، وَ لَا أَستَمِیلُ هَوَاکَ، وَ لَا أَبلُغُ رِضَاکَ، وَ لَا أَنَالُ مَا عِندَکَ إِلّا بِطَاعَتِکَ وَ بِفَضلِ رَحمَتِکَ.
ص: 1367
(21)و از دعای امام علیه السلام بود هنگامی که چیزی او را اندوهگین می نمود و گناهان او را پریشان می کرد
(1) خداوندا ای کفایت کننده (شخص) تنهای ناتوان. و نگهدارنده از هر چیز ترسناک. خطاها مرا تنها گردانده و همراهی ندارم. و در برابر خشم تو ناتوان شده ام و یاری دهنده ای ندارم. و به ترس دیدارت نزدیک گشته ام و آرامش دهنده ای برای ترسم ندارم.
(2) و چه کسی مرا از تو امان بخشد، در حالی که تو مرا ترسانده ای؟ و چه کسی مرا یاری دهد، در حالی که تو مرا تنها گذاشته ای؟ و چه کسی مرا نیرومند سازد، در حالی که تو ناتوانم نموده ای؟
(3) ای خدای من، پرورده را جز پروردگار، پناه نمی دهد. و شکست خورده را جز پیروز، امان نمی بخشد. و طلب شده را جز طلب کننده، یاری نمی رساند.
(4) و ای خدای من، همه این سبب ها به دست توست و مفر و گریز به سوی توست. پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و گریزم را پناه ده و مطلبم را برآور.
(5) خداوندا اگر روی کریمت را از من برگردانی یا فضل بزرگت را از من بازداری یا روزی ات را بر من دریغ نمایی یا رشته (رحمت) خود را از من ببری، راهی به سوی هیچ یک از آرزویم، غیر تو نیابم و به آنچه نزد توست، با کمک غیر تو دسترسی ندارم. چون من بنده تو و در مشت توام و موی پیشانی (و اختیار) م به دست توست.
(6) با فرمان تو، مرا فرمانی نیست. حکم تو درباره من جاری است و آنچه برای من تقدیر نمودی، عادلانه است. و مرا نیرویی برای خروج از سلطنت تو نیست. و نمی توانم از قدرت تو بگریزم. و نمی توانم محبّت تو را جلب نمایم. و توانایی (جلب) رضایتت را ندارم. و نائل به آنچه نزد توست نیستم، جز با اطاعت (از) تو و به فزونیِ رحمتت.
ص: 1368
(7)إلِهَیِ أَصبَحتُ وَ أَمسَیتُ عَبداً دَاخِراً لَکَ، لَا أَملِکُ لنِفَسیِ نَفعاً وَ لَا ضَرّاً إِلّا بِکَ،أَشهَدُ بِذَلِکَ عَلَی نفَسیِ، وَ أَعتَرِفُ بِضَعفِ قوُتّیِ وَ قِلّةِ حیِلتَیِ،فَأَنجِز لِی مَا وعَدَتنَیِ، وَ تَمّم لِی مَا آتیَتنَیِ،فإَنِیّ عَبدُکَ المِسکِینُ المُستَکِینُ الضّعِیفُ الضّرِیرُ الحَقِیرُ المَهِینُ الفَقِیرُ الخَائِفُ المُستَجِیرُ.(8) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا تجَعلَنیِ نَاسِیاً لِذِکرِکَ فِیمَا أوَلیَتنَیِ، وَ لَا غَافِلًا لِإِحسَانِکَ فِیمَا أبَلیَتنَیِ، وَ لَا آیِساً مِن إِجَابَتِکَ لِی وَ إِن أَبطَأَت عنَیّ، فِی سَرّاءَ کُنتُ أَو ضَرّاءَ، أَو شِدّةٍ أَو رَخَاءٍ، أَو عَافِیَةٍ أَو بَلَاءٍ، أَو بُؤسٍ أَو نَعمَاءَ، أَو جِدَةٍ أَو لَأوَاءَ، أَو فَقرٍ أَو غِنًی.(9) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعَل ثنَاَئیِ عَلَیکَ، وَ مدَحیِ إِیّاکَ، وَ حمَدیِ لَکَ فِی کُلّ حاَلاَتیِ حَتّی لَا أَفرَحَ بِمَا آتیَتنَیِ مِنَ الدّنیَا، وَ لَا أَحزَنَ عَلَی مَا منَعَتنَیِ فِیهَا، وَ أَشعِر قلَبیِ تَقوَاکَ، وَ استَعمِل بدَنَیِ فِیمَا تَقبَلُهُ منِیّ، وَ اشغَل بِطَاعَتِکَ نفَسیِ عَن کُلّ مَا یَرِدُ عَلَیّ حَتّی لَا أُحِبّ شَیئاً مِن سُخطِکَ، وَ لَا أَسخَطَ شَیئاً مِن رِضَاکَ.(10) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ فَرّغ قلَبیِ لِمَحَبّتِکَ، وَ اشغَلهُ بِذِکرِکَ، وَ انعَشهُ بِخَوفِکَ وَ بِالوَجَلِ مِنکَ، وَ قَوّهِ بِالرّغبَةِ إِلَیکَ، وَ أَمِلهُ إِلَی طَاعَتِکَ، وَ أَجرِ بِهِ فِی أَحَبّ السّبُلِ إِلَیکَ، وَ ذَلّلهُ بِالرّغبَةِ فِیمَا عِندَکَ أَیّامَ حیَاَتیِ کُلّهَا.(11) وَ اجعَل تَقوَاکَ مِنَ الدّنیَا زاَدیِ، وَ إِلَی رَحمَتِکَ رحِلتَیِ، وَ فِی مَرضَاتِکَ مدَخلَیِ، وَ اجعَل فِی جَنّتِکَ مثَواَی َ، وَ هَب لِی قُوّةً أَحتَمِلُ بِهَا جَمِیعَ مَرضَاتِکَ، وَ اجعَل فرِاَریِ إِلَیکَ، وَ رغَبتَیِ فِیمَا عِندَکَ، وَ أَلبِس قلَبیِ َ الوَحشَةَ مِن شِرَارِ خَلقِکَ، وَ هَب لِیَ الأُنسَ بِکَ وَ بِأَولِیَائِکَ وَ أَهلِ طَاعَتِکَ.
ص: 1369
(7) خدای من، صبح و شام را به سر کردم، در حالی که بنده خوار توام. جز به یاری تو سود و زیانی را مالک نیستم. بر خود، به این مطلب گواهی می دهم. و به ضعف قوّتم و کمی چاره اندیشی ام اعتراف دارم. پس آنچه به من وعده دادی، انجام ده و آنچه به من عطا کردی، تمام گردان. که من بنده بینوا، زار، ضعیف، بد حال و خوار، ناچیز، پست، فقیر، ترسان و پناه گیرنده توام.
(8) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا فراموشکارِ یادت در آنچه به من عطا نمودی، و غافل از احسانت در آنچه به من بخشیدی، و ناامید از اجابتت -گرچه دیر شود- قرار نده، در خوشی باشم یا سختی، یا تنگی یا فراخی، یا تندرستی یا گرفتاری، یا فقر یا نعمت، یا توانگری یا تنگدستی، یا تهی دستی یا ثروت.
(9) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و ستایش مرا ویژه خودت و مدح مرا بر خودت و سپاسم را در همه حالات، برای خودت قرار ده. تا به آنچه از دنیا به من داده ای، خوشحال نشوم و به آنچه مرا از آن باز داشته ای، غمگین نگردم و قلبم را به جامه پرهیز از خود بپوشان. و بدنم را در آنچه از من می پذیری به کار گیر. و مرا از هر چه به من برسد، به طاعت خویش مشغول دار. تا چیزی که تو را به خشم می آورد، دوست نداشته باشم و از چیزی که خوشنودی توست، خشمگین نشوم.
(10) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و دلم را برای دوستی ات خالی گردان و به یادت مشغول دار و به خوف و ترس از خود بلندمرتبه کن و به رغبت به سوی خود، توانایی ده و به طاعتت متوجّه ساز و در محبوب ترین راه ها به سویت روانه فرما و آن را با رغبت به آنچه نزد توست، در همه روزهای زندگی ام رام گردان.
(11) و پرهیزکاری را توشه من از دنیا، و کوچ مرا به سوی رحمتت، و ورود مرا در خوشنودی ات قرار ده. و سرای مرا در بهشتت مقرّر گردان. و به من نیرویی عنایت کن تا بتوانم همه خوشنودی ات را حمل کنم. و گریزم را به سوی خود، و رغبتم را در آنچه نزد توست قرار ده. و دلم را به وحشت از بدکاران خلقت بپوشان. و انس با خودت و دوستانت و فرمانبرانت را به من ببخش.
ص: 1370
(12) وَ لَا تَجعَل لِفَاجِرٍ وَ لَا کَافِرٍ عَلَیّ مِنّةً، وَ لَا لَهُ عنِدیِ یَداً، وَ لَا بیِ إِلَیهِم حَاجَةً،بَلِ اجعَل سُکُونَ قلَبیِ وَ أُنسَ نفَسیِ وَ استغِناَئیِ وَ کفِاَیتَیِ بِکَ وَ بِخِیَارِ خَلقِکَ.(13) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعلَنیِ لَهُم قَرِیناً، وَ اجعلَنیِ لَهُم نَصِیراً، وَ امنُن عَلَیّ بِشَوقٍ إِلَیکَ، وَ بِالعَمَلِ لَکَ بِمَا تُحِبّ وَ تَرضَی،إِنّکَ عَلَی کُلّ شَیءٍ قَدِیرٌ، وَ ذَلِکَ عَلَیکَ یَسِیرٌ.
ص: 1371
(12) و برای بدکار و کافر، بر من منّت و برای او نزد من نعمت و مرا به سوی آنها حاجت، قرار نده. بلکه آرامش دلم و انس جانم و بی نیازی ام و کفایتم را به خود و آفریدگان خوبت قرار ده.
(13) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا همنشین آنان قرار ده و مرا یاور آنها قرار ده و شوق به خودت و عمل -برای خودت- به آنچه دوست داری و خوشنود می شوی را به من ارزانی دار. که تو بر هر چیزی توانایی و (برآوردن) آن (حوائج) بر تو آسان است.
ص: 1372
(1) أللّهُمّ إِنّکَ کلَفّتنَیِ مِن نفَسیِ مَا أَنتَ أَملَکُ بِهِ منِیّ، وَ قُدرَتُکَ عَلَیهِ وَ عَلَیّ أَغلَبُ مِن قدُرتَیِ،فأَعَطنِیِ مِن نفَسیِ مَا یُرضِیکَ عنَیّ، وَ خُذ لِنَفسِکَ رِضَاهَا مِن نفَسیِ فِی عَافِیَةٍ.(2) أللّهُمّ لَا طَاقَةَ لِی بِالجَهدِ، وَ لَا صَبرَ لِی عَلَی البَلَاءِ، وَ لَا قُوّةَ لِی عَلَی الفَقرِ، فَلَا تَحظُر عَلَیّ رزِقیِ، وَ لَا تکَلِنیِ إِلَی خَلقِکَ،بَل تَفَرّد بحِاَجتَیِ، وَ تَوَلّ کفِاَیتَیِ.(3) وَ انظُر إلِیَ ّ وَ انظُر لِی فِی جَمِیعِ أمُوُریِ،فَإِنّکَ إِن وکَلَتنَیِ إِلَی نفَسیِ عَجَزتُ عَنهَا وَ لَم أُقِم مَا فِیهِ مَصلَحَتُهَا، وَ إِن وکَلَتنَیِ إِلَی خَلقِکَ تجَهَمّوُنیِ، وَ إِن ألَجأَتنَیِ إِلَی قرَاَبتَیِ حرَمَوُنیِ، وَ إِن أَعطَوا أَعطَوا قَلِیلًا نَکِداً، وَ مَنّوا عَلَیّ طَوِیلًا، وَ ذَمّوا کَثِیراً.(4)فَبِفَضلِکَ، أللّهُمّ،فأَغَننِیِ، وَ بِعَظَمَتِکَ فاَنعشَنیِ، وَ بِسَعَتِکَ،فَابسُط یدَیِ، وَ بِمَا عِندَکَ فاَکفنِیِ.(5) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ خلَصّنیِ مِنَ الحَسَدِ، وَ احصرُنیِ عَنِ الذّنُوبِ، وَ ورَعّنیِ عَنِ المَحَارِمِ، وَ لَا تجُرَئّنیِ عَلَی المعَاَصیِ، وَ اجعَل هوَاَی َ عِندَکَ، وَ رضِاَی َ فِیمَا یَرِدُ عَلَیّ مِنکَ، وَ بَارِک لِی فِیمَا رزَقَتنَیِ وَ فِیمَا خوَلّتنَیِ وَ فِیمَا أَنعَمتَ بِهِ عَلَیّ، وَ اجعلَنیِ فِی کُلّ حاَلاَتیِ مَحفُوظاً مَکلُوءاً مَستُوراً مَمنُوعاً مُعَاذاً مُجَاراً.
ص: 1373
(22)و از دعای امام علیه السلام بود هنگام سختی و مشقّت و دشوار شدن کارها
(1) خداوندا مرا -درباره خودم- به کاری گماشتی که تو از من به آن تواناتری و قدرت تو بر آن و بر من، از توانایی من چیره تر است. پس آنچه تو را از من راضی می گرداند، به من عطا فرما. و رضای خود را از من در حال عافیت دریافت نما.
(2) خداوندا طاقت رنج کشیدن، و شکیبایی بر بلا، و تحمّل فقر ندارم. پس روزی ام را از من بازمدار و مرا به خلقت وانگذار. بلکه در خواستم را به تنهایی روا کن و مرا کفایت کن.
(3) و (به دید رحمت) به من بنگر و در تمام کارهایم به (سود) من نظر فرما. که اگر مرا به خود واگذاری، از انجام آن عاجزم و آنچه را مصلحت من در آن است، انجام ندهم و اگر مرا به آفریدگانت واگذاری، با من ترش رویی کنند و اگر مرا به خویشانم محتاج سازی، محرومم کنند و اگر عطا کنند، اندک و ناگوار عطا کرده اند و بر من منّت بسیار نهند و نکوهش فراوان کنند.
(4) پس به فضل خود، خداوندا بی نیازم گردان و به عظمت خویش به پایم دار و به توانگری ات گشاده دستم گردان و به آنچه نزد توست، کفایتم فرما.
(5) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا از حسد، رهایی ده. و از گناهان بازم دار. و مرا از حرام ها پرهیز ده. و بر نافرمانی ها جرأتم مده و خواهش مرا، نزد خود و خوشنودی ام را، در آنچه از تو به من می رسد قرار ده. و برایم در آنچه روزی ام نمودی، و به من ارزانی داشته ای، و به من نعمت داده ای، برکت ده. و مرا در همه حالت هایم، محفوظ، نگاه داشته، (گناهانم را) پنهان شده، (در برابر دشمنانم) حمایت شده، پناه داده شده، (از عذاب الهی) امان داده شده قرار ده.
ص: 1374
(6) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اقضِ عنَیّ کُلّ مَا أَلزَمتَنِیهِ وَ فَرَضتَهُ عَلَیّ لَکَ فِی وَجهٍ مِن وُجُوهِ طَاعَتِکَ أَو لِخَلقٍ مِن خَلقِکَ وَ إِن ضَعُفَ عَن ذَلِکَ بدَنَیِ، وَ وَهَنَت عَنهُ قوُتّیِ، وَ لَم تَنَلهُ مقَدرُتَیِ، وَ لَم یَسَعهُ ماَلیِ وَ لَا ذَاتُ یدَیِ،ذَکَرتُهُ أَو نَسِیتُهُ.(7) هُوَ، یَا رَبّ،مِمّا قَد أَحصَیتَهُ عَلَیّ وَ أَغفَلتُهُ أَنَا مِن نفَسیِ،فَأَدّهِ عنَیّ مِن جَزِیلِ عَطِیّتِکَ وَ کَثِیرِ مَا عِندَکَ،فَإِنّکَ وَاسِعٌ کَرِیمٌ، حَتّی لَا یَبقَی عَلَیّ شَیءٌ مِنهُ تُرِیدُ أَن تقُاَصنّیِ بِهِ مِن حسَنَاَتیِ، أَو تُضَاعِفَ بِهِ مِن سیَئّاَتیِ یَومَ أَلقَاکَ یَا رَبّ.(8) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارزقُنیِ الرّغبَةَ فِی العَمَلِ لَکَ لآِخرِتَیِ حَتّی أَعرِفَ صِدقَ ذَلِکَ مِن قلَبیِ، وَ حَتّی یَکُونَ الغَالِبُ عَلَیّ الزّهدَ فِی دنُیاَی َ، وَ حَتّی أَعمَلَ الحَسَنَاتِ شَوقاً، وَ آمَنَ مِنَ السّیّئَاتِ فَرَقاً وَ خَوفاً، وَ هَب لِی نُوراً أمَشیِ بِهِ فِی النّاسِ، وَ أهَتدَیِ بِهِ فِی الظّلُمَاتِ، وَ أسَتضَیِ ءُ بِهِ مِنَ الشّکّ وَ الشّبُهَاتِ(9) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارزقُنیِ خَوفَ غَمّ الوَعِیدِ، وَ شَوقَ ثَوَابِ المَوعُودِ حَتّی أَجِدَ لَذّةَ مَا أَدعُوکَ لَهُ، وَ کَأبَةَ مَا أَستَجِیرُ بِکَ مِنهُ(10) أللّهُمّ قَد تَعلَمُ مَا یصُلحِنُیِ مِن أَمرِ دنُیاَی َ وَ آخرِتَیِ فَکُن بحِوَاَئجِیِ حَفِیّاً.(11) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ، وَ ارزقُنیِ الحَقّ
عِندَ تقَصیِریِ فِی الشّکرِ لَکَ بِمَا أَنعَمتَ عَلَیّ فِی الیُسرِ وَ العُسرِ وَ الصّحّةِ وَ السّقَمِ، حَتّی أَتَعَرّفَ مِن نفَسیِ رَوحَ الرّضَا وَ طُمَأنِینَةَ النّفسِ منِیّ بِمَا یَجِبُ لَکَ فِیمَا یَحدُثُ فِی حَالِ الخَوفِ وَ الأَمنِ وَ الرّضَا وَ السّخطِ وَ الضّرّ وَ النّفعِ.
ص: 1375
(6) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا به انجام آنچه که در جهتی از جهات طاعتت یا برای آفریده ای از آفریدگانت، بر من لازم و واجب نموده ای، توفیق ده و گرچه بدنم از (انجام) آن ناتوان و نیرویم از آن سست و توانایی ام به آن نرسد و ثروت و دارایی ام گنجایش آن را نداشته باشد. خواه آن را به یاد داشته یا فراموشش کرده باشم.
(7) آن (تکلیف) ای پروردگار من، از چیزهایی است که بر من به حساب آورده ای و من خودسرانه از آن غافل شدم. پس آن را از عطای بزرگ و فراوانی که نزد توست، از جانب من ادا کن. زیرا تو توانگرِ بخشنده ای. تا چیزی از آن بر من نمانَد که بخواهی به سبب آن از نیکی هایم بکاهی، یا بر بدی هایم بیفزایی، در روزی که تو را دیدار می کنم. ای پروردگار من.
(8) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و برای آخرتمْ رغبت در عمل برای تو را، روزی ام گردان. تا درستی آن را از (اعماق) دلم بشناسم. و تا آنکه بی رغبتی در دنیا بر من چیره شود. و تا آنکه با اشتیاق به کارهای نیک بپردازم و از نواهی از روی ترس و بیم ایمن بمانم. و مرا نوری بخش که با آن در بین مردم راه روم و در تاریکی ها با آن راه یابم و به وسیله آن از شک و شبهه ها روشنی یابم.
(9) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و ترسِ اندوهِ وعده ها(ی عذاب) و اشتیاقِ پاداشِ وعده ها(ی بهشتی) را روزی ام فرما. تا لذّت آنچه را که تو را برای آن می خوانم و اندوه آنچه را که از آن به تو پناه می آورم، دریابم.
(10) خداوندا تو آنچه کار دنیای من و آخرتم را اصلاح می کند می دانی. پس به درخواست هایم عنایت فرما.
(11) خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و هنگامی که در شکر به نعمت هایی که در آسانی و سختی و تندرستی و بیماری به من ارزانی داشته ای کوتاهی نمودم، (اعتراف به) حق را روزی ام فرما، تا نسیم خوشنودی و آرامش خود را نسبت به آنچه در حال ترس و ایمنی و خوشنودی و خشم و زیان و سود رخ می دهد، و (شکر آن) برای تو واجب است، دریابم.
ص: 1376
(12) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارزقُنیِ سَلَامَةَ الصّدرِ مِنَ الحَسَدِ حَتّی لَا أَحسُدَ أَحَداً مِن خَلقِکَ عَلَی شَیءٍ مِن فَضلِکَ، وَ حَتّی لَا أَرَی نِعمَةً مِن نِعَمِکَ عَلَی أَحَدٍ مِن خَلقِکَ فِی دِینٍ أَو دُنیَا أَو عَافِیَةٍ أَو تَقوَی أَو سَعَةٍ أَو رَخَاءٍ إِلّا رَجَوتُ لنِفَسیِ أَفضَلَ ذَلِکَ بِکَ وَ مِنکَ وَحدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ.(13) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارزقُنیِ التّحَفّظَ مِنَ الخَطَایَا، وَ الِاحتِرَاسَ مِنَ الزّلَلِ فِی الدّنیَا وَ الآخِرَةِ فِی حَالِ الرّضَا وَ الغَضَبِ، حَتّی أَکُونَ بِمَا یَرِدُ عَلَیّ مِنهُمَا بِمَنزِلَةٍ سَوَاءٍ،عَامِلًا بِطَاعَتِکَ،مُؤثِراً لِرِضَاکَ عَلَی مَا سِوَاهُمَا فِی الأَولِیَاءِ وَ الأَعدَاءِ، حَتّی یَأمَنَ عدَوُیّ مِن ظلُمیِ وَ جوَریِ، وَ یَیأَسَ ولَیِیّ مِن میَلیِ وَ انحِطَاطِ هوَاَی َ(14) وَ اجعلَنیِ مِمّن یَدعُوکَ مُخلِصاً فِی الرّخَاءِ دُعَاءَ المُخلِصِینَ المُضطَرّینَ لَکَ فِی الدّعَاءِ،إِنّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ.
ص: 1377
(12) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و سلامت سینه از حسد را روزی ام گردان. تا به هیچ یک از آفریدگانت، بر آنچه از فضلت به آنان داده ای، حسد نبرم و تا اینکه نعمتی از نعمت هایت را که به هر یک از آفریدگانت در دین یا دنیا یا عافیت یا پرهیزکاری یا گشایش یا رفاه داده ای، نبینم، مگر آنکه بهتر از آن را برای خود، به وسیله تو و از تو -که یگانه و بی شریکی- آرزو کنم.
(13) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا در حال خوشنودی و خشم، خودداری از خطاها و خویشتن داری از لغزش ها، در دنیا و آخرت روزی ده. تا به آنچه از آن دو (خوشنودی و خشم) به من می رسد، حالی یکسان داشته، عامل به طاعتت باشم. درباره دوستان و دشمنان، خوشنودی تو را بر غیر آن دو (ناخوشنودی و نافرمانی تو) مقدّم شمارم. تا دشمنم از ظلم و ستم من ایمن باشد و دوستم از میل نفسم و هواداری نادرستم، ناامید شود.
(14) و مرا از کسانی قرار ده که هنگام رفاه تو را خالصانه می خوانند. خواندن خالصانِ بیچاره، در نیایش برای تو. به درستی که تو ستوده بزرگواری.
ص: 1378
(23) وَ کَانَ مِن دُعَائِهِ عَلَیهِ السّلَامُ إِذَا سَأَلَ اللّهَ العَافِیَةَ وَ شُکرَهَا
(1) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ ألَبسِنیِ عَافِیَتَکَ، وَ جلَلّنیِ عَافِیَتَکَ، وَ حصَنّیّ بِعَافِیَتِکَ، وَ أکَرمِنیِ بِعَافِیَتِکَ، وَ أغَننِیِ بِعَافِیَتِکَ، وَ تَصَدّق عَلَیّ بِعَافِیَتِکَ، وَ هَب لِی عَافِیَتَکَ وَ أفَرشِنیِ عَافِیَتَکَ، وَ أَصلِح لِی عَافِیَتَکَ، وَ لَا تُفَرّق بیَنیِ وَ بَینَ عَافِیَتِکَ فِی الدّنیَا وَ الآخِرَةِ.(2) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ عاَفنِیِ عَافِیَةً کَافِیَةً شَافِیَةً عَالِیَةً نَامِیَةً،عَافِیَةً تُوَلّدُ فِی بدَنَیِ العَافِیَةَ،عَافِیَةَ الدّنیَا وَ الآخِرَةِ.(3) وَ امنُن عَلَیّ بِالصّحّةِ وَ الأَمنِ وَ السّلَامَةِ فِی دیِنیِ وَ بدَنَیِ، وَ البَصِیرَةِ فِی قلَبیِ، وَ النّفَاذِ فِی أمُوُریِ، وَ الخَشیَةِ لَکَ، وَ الخَوفِ مِنکَ، وَ القُوّةِ عَلَی مَا أمَرَتنَیِ بِهِ مِن طَاعَتِکَ، وَ الِاجتِنَابِ لِمَا نهَیَتنَیِ عَنهُ مِن مَعصِیَتِکَ.(4) أللّهُمّ وَ امنُن عَلَیّ بِالحَجّ وَ العُمرَةِ، وَ زِیَارَةِ قَبرِ رَسُولِکَ،صَلَواتُکَ عَلَیهِ وَ رَحمَتُکَ وَ بَرَکَاتُکَ عَلَیهِ وَ عَلَی آلِهِ، وَ آلِ رَسُولِکَ عَلَیهِمُ السّلَامُ أَبَداً مَا أبَقیَتنَیِ فِی عاَمیِ هَذَا وَ فِی کُلّ عَامٍ، وَ اجعَل ذَلِکَ مَقبُولًا مَشکُوراً،مَذکُوراً لَدَیکَ،مَذخُوراً عِندَکَ.(5) وَ أَنطِق بِحَمدِکَ وَ شُکرِکَ وَ ذِکرِکَ وَ حُسنِ الثّنَاءِ عَلَیکَ لسِاَنیِ، وَ اشرَح لِمَرَاشِدِ دِینِکَ قلَبیِ.
ص: 1379
(23) و از دعای امام علیه السلام بود، هنگامی که تندرستی و سپاس گزاری بر آن را، از خداوند درخواست می فرمود
(1) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و لباس عافیتت را بر من بپوشان و مرا با عافیتت فراگیر و به عافیتت حفظم کن و به عافیتت گرامی ام دار و مرا به عافیتت بی نیاز فرما و عافیتت را به من صدقه ده و عافیتت را به من ببخش و عافیتت را برایم بگستران و عافیتت را بر من سامان ده و در دنیا و آخرت بین من و عافیتت جدایی نینداز.
(2) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و به من عافیت ده. عافیتی کافی، بهبودی بخش، عالی و روزافزون. عافیتی که در جسمم عافیت زایَد، عافیت دنیا و آخرت.
(3) و با تندرستی و ایمنی و سلامتی در دینم و جسمم و بینایی در دلم و پیشرفت در کارهایم و بیم و هراس از خودت و توانایی بر انجام طاعتت -که مرا به آن فرمان داده ای- و دوری جستن از نافرمانی ات -که مرا از آن باز داشته ای- بر من منّت گذار.
(4) خداوندا و بر من منّت گذار به حجّ و عمره و زیارت قبر پیامبرت -که درودهایت بر او و رحمتت و برکاتت بر او و بر خاندانش باد- و خاندان پیامبرت -که درود بر ایشان باد- همیشه تا هنگامی که زنده ام، در این سال و در همه سال. و آن را پذیرفته شده، پاداش داده شده، در نظر داشته نزد خود و ذخیره شده نزد خویش، قرار ده.
(5) و زبانم را به حمد خود و شکرت و یادت و ستایش نیکوی خود، گویا فرما. و دلم را برای راه های مستقیم دینت بگشا.
ص: 1380
(6) وَ أعَذِنیِ وَ ذرُیّتّیِ مِنَ الشّیطَانِ الرّجِیمِ، وَ مِن شَرّ السّامّةِ وَ الهَامّةِ والعَامّةِ وَ اللّامّةِ، وَ مِن شَرّ کُلّ شَیطَانٍ مَرِیدٍ، وَ مِن شَرّ کُلّ سُلطَانٍ عَنِیدٍ، وَ مِن شَرّ کُلّ مُترَفٍ حَفِیدٍ، وَ مِن شَرّ کُلّ ضَعِیفٍ وَ شَدِیدٍ، وَ مِن شَرّ کُلّ شَرِیفٍ وَ وَضِیعٍ، وَ مِن شَرّ کُلّ صَغِیرٍ وَ کَبِیرٍ، وَ مِن شَرّ کُلّ قَرِیبٍ وَ بَعِیدٍ، وَ مِن شَرّ کُلّ مَن نَصَبَ لِرَسُولِکَ وَ لِأَهلِ بَیتِهِ حَرباً مِنَ الجِنّ وَ الإِنسِ، وَ مِن شَرّ کُلّ دَابّةٍ أَنتَ آخِذٌ بِنَاصِیَتِهَا،إِنّکَ عَلَی صِرَاطٍ مُستَقِیمٍ.(7) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ مَن أرَاَدنَیِ بِسُوءٍ فَاصرِفهُ عنَیّ، وَ ادحَر عنَیّ مَکرَهُ، وَ ادرَأ عنَیّ شَرّهُ، وَ رُدّ کَیدَهُ فِی نَحرِهِ.(8) وَ اجعَل بَینَ یَدَیهِ سُدّاً حَتّی تعُمیِ َ عنَیّ بَصَرَهُ، وَ تُصِمّ عَن ذکِریِ سَمعَهُ، وَ تُقفِلَ دُونَ إخِطاَریِ قَلبَهُ، وَ تُخرِسَ عنَیّ لِسَانَهُ، وَ تَقمَعَ رَأسَهُ، وَ تُذِلّ عِزّهُ، وَ تَکسُرَ جَبَرُوتَهُ، وَ تُذِلّ رَقَبَتَهُ، وَ تَفسَخَ کِبرَهُ، وَ تؤُمنِنَیِ مِن جَمِیعِ ضَرّهِ وَ شَرّهِ وَ غَمزِهِ وَ هَمزِهِ وَ لَمزِهِ وَ حَسَدِهِ وَ عَدَاوَتِهِ وَ حَبَائِلِهِ وَ مَصَایِدِهِ وَ رَجِلِهِ وَ خَیلِهِ،إِنّکَ عَزِیزٌ قَدِیرٌ.
ص: 1381
(6) و من و فرزندانم را از شیطانِ رانده شده و از شرّ جانور زهردار نکشنده و جانور زهردار کشنده و سایر جانوران و چشم زخم و از شرّ هر شیطانِ سرکش و از شرّ هر پادشاهِ ستمگر و از شرّ هر مُرفّه نازپرورده و از شرّ هر ناتوان و توانا و از شرّ هر بلندمرتبه و فرومایه و از شرّ هر کوچک و بزرگ و از شرّ هر نزدیک و دور و از شرّ هر جنّ و انس که برای پیامبرت و خاندان او جنگی به پا نمودند و از شرّ هر جنبنده ای که زلفش در اختیار توست، پناه ده. به درستی که تو بر راه راستی.
(7) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و هر کس قصد دارد با من بدی کند، از من منصرفش ساز و مکرش را از من بِران و شرش را از من بازدار و فریبش را گریبانگیر خودش ساز.
(8) و در مقابل او سدّی قرار ده، تا چشمش را از (دیدن) من کور و گوشش را از (شنیدن) یاد من، کر سازی و دلش را هنگام یاد من، قفل زنی و زبانش را درباره من لال کنی و سرش را بکوبی و عزّتش را به ذلّت تبدیل نمایی و بزرگی اش را بشکنی و گردنش را به خواری فرو آوری و سر افرازی اش را بر هم زنی و مرا از همه زیان و بدی و طعنه و بدگویی و عیب جویی و حسد و دشمنی و بندها و دام های او و نیروهای پیاده و سواره اش ایمن سازی. به درستی که تو پیروز توانایی.
ص: 1382
(1) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ عَبدِکَ وَ رَسُولِکَ، وَ أَهلِ بَیتِهِ الطّاهِرِینَ، وَ اخصُصهُم بِأَفضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ رَحمَتِکَ وَ بَرَکَاتِکَ وَ سَلَامِکَ.(2) وَ اخصُصِ أللّهُمّ واَلدِیَ ّ بِالکَرَامَةِ لَدَیکَ، وَ الصّلَاةِ مِنکَ، یَا أَرحَمَ الرّاحِمِینَ.(3) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ ألَهمِنیِ عِلمَ مَا یَجِبُ لَهُمَا عَلَیّ إِلهَاماً، وَ اجمَع لِی عِلمَ ذَلِکَ کُلّهِ تَمَاماً، ثُمّ استعَملِنیِ بِمَا تلُهمِنُیِ مِنهُ، وَ وفَقّنیِ لِلنّفُوذِ فِیمَا تبُصَرّنُیِ مِن عِلمِهِ حَتّی لَا یفَوُتنَیِ استِعمَالُ شَیءٍ عَلّمتَنِیهِ، وَ لَا تَثقُلَ أرَکاَنیِ عَنِ الحَفُوفِ فِیمَا أَلهَمتَنِیهِ(4) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ کَمَا شَرّفتَنَا بِهِ، وَ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، کَمَا أَوجَبتَ لَنَا الحَقّ عَلَی الخَلقِ بِسَبَبِهِ.(5) أللّهُمّ اجعلَنیِ أَهَابُهُمَا هَیبَةَ السّلطَانِ العَسُوفِ، وَ أَبَرّهُمَا بِرّ الأُمّ الرّءُوفِ، وَ اجعَل طاَعتَیِ لوِاَلدِیَ ّ وَ برِیّ بِهِمَا أَقَرّ لعِیَنیِ مِن رَقدَةِ الوَسنَانِ، وَ أَثلَجَ لصِدَریِ مِن شَربَةِ الظّمآنِ حَتّی أُوثِرَ عَلَی هوَاَی َ هَوَاهُمَا، وَ أُقَدّمَ عَلَی رضِاَی َ رِضَاهُمَا وَ أَستَکثِرَ بِرّهُمَا بیِ وَ إِن قَلّ، وَ أَستَقِلّ برِیّ بِهِمَا وَ إِن کَثُرَ.
ص: 1383
(24)و از دعای امام علیه السلام بود، برای پدر و مادرش که بر آنان درود باد
(1) خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات و بر خاندان پاکش درود فرست و ایشان را به برترین رحمت ها و برکات و سلام خویش، اختصاص ده.
(2) و خداوندا، پدر و مادر مرا به کرامتِ نزد خود و درود از جانب خود، اختصاص ده. ای بخشاینده ترین بخشایندگان.
(3) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و آموختن آنچه را که در حقّ آنان بر من واجب است، به من الهام کن و دانستن همه آن را به طور کامل برای من فراهم نما. آنگاه مرا به آنچه به من الهام می کنی، وادار. و مرا برای انجام آنچه به دانستنش بینایم می کنی، توفیق ده. تا انجام دادن آنچه به من آموختی، از دستم نرود و اعضایم از انجامِ آنچه آن را به من الهام فرموده ای، سنگین نشود.
(4) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست، چنانکه ما را به وسیله او شرافت دادی. و بر محمّد و خاندانش درود فرست، چنانکه به سبب او برای ما حقّی بر خلق واجب نمودی.
(5) خداوندا مرا چنان گردان که از هر دو (پدر و مادرم) همچون ترس از پادشاه خودکامه، بیمناک باشم. و با آن دو همانند نیکیِ مادری مهربان، نیکی کنم. و اطاعت از پدر و مادرم و نیکوکاری به آن دو را در نظرم، از خوابِ خواب آلوده، خوش تر و برای سینه ام از نوشیدن تشنه کام، مطبوع تر قرار ده. تا میل ایشان را بر میل خود برتری دهم و خوشنودی آنان را بر خوشنودی خود مقدّم اندازم و نیکی ایشان را درباره خود -اگرچه اندک باشد- بسیار شمارم و نیکی خود را درباره ایشان -اگرچه بسیار باشد- اندک بدانم.
ص: 1384
(6) أللّهُمّ خَفّض لَهُمَا صوَتیِ، وَ أَطِب لَهُمَا کلَاَمیِ، وَ أَلِن لَهُمَا عرَیِکتَیِ، وَ اعطِف عَلَیهِمَا قلَبیِ، وَ صیَرّنیِ بِهِمَا رَفِیقاً، وَ عَلَیهِمَا شَفِیقاً.(7) أللّهُمّ اشکُر لَهُمَا ترَبیِتَیِ، وَ أَثِبهُمَا عَلَی تکَرمِتَیِ، وَ احفَظ لَهُمَا مَا حَفِظَاهُ منِیّ فِی صغِرَیِ.(8) أللّهُمّ وَ مَا مَسّهُمَا منِیّ مِن أَذًی، أَو خَلَصَ إِلَیهِمَا عنَیّ مِن مَکرُوهٍ، أَو ضَاعَ قبِلَیِ لَهُمَا مِن حَقّ فَاجعَلهُ حِطّةً لِذُنُوبِهِمَا، وَ عُلُوّاً فِی دَرَجَاتِهِمَا، وَ زِیَادَةً فِی حَسَنَاتِهِمَا، یَا مُبَدّلَ السّیّئَاتِ بِأَضعَافِهَا مِنَ الحَسَنَاتِ.(9) أللّهُمّ وَ مَا تَعَدّیَا عَلَیّ فِیهِ مِن قَولٍ، أَو أَسرَفَا عَلَیّ فِیهِ مِن فِعلٍ، أَو ضَیّعَاهُ لِی مِن حَقّ، أَو قَصّرَا بیِ عَنهُ مِن وَاجِبٍ فَقَد وَهَبتُهُ لَهُمَا، وَ جُدتُ بِهِ عَلَیهِمَا وَ رَغِبتُ إِلَیکَ فِی وَضعِ تَبِعَتِهِ عَنهُمَا،فإَنِیّ لَا أَتّهِمُهُمَا عَلَی نفَسیِ، وَ لَا أَستَبطِئُهُمَا فِی برِیّ، وَ لَا أَکرَهُ مَا تَوَلّیَاهُ مِن أمَریِ یَا رَبّ.(10)فَهُمَا أَوجَبُ حَقّاً عَلَیّ، وَ أَقدَمُ إِحسَاناً إلِیَ ّ، وَ أَعظَمُ مِنّةً لدَیَ ّ مِن أَن أُقَاصّهُمَا بِعَدلٍ، أَو أُجَازِیَهُمَا عَلَی مِثلٍ،أَینَ إِذاً یَا إلِهَیِ طُولُ شُغلِهِمَا بتِرَبیِتَیِ وَ أَینَ شِدّةُ تَعَبِهِمَا فِی حرِاَستَیِ وَ أَینَ إِقتَارُهُمَا عَلَی أَنفُسِهِمَا لِلتّوسِعَةِ عَلَیّ(11)هَیهَاتَ مَا یَستَوفِیَانِ منِیّ حَقّهُمَا، وَ لَا أُدرِکُ مَا یَجِبُ عَلَیّ لَهُمَا، وَ لَا أَنَا بِقَاضٍ وَظِیفَةَ خِدمَتِهِمَا،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أعَنِیّ یَا خَیرَ مَنِ استُعِینَ بِهِ، وَ وفَقّنیِ یَا أَهدَی مَن رُغِبَ إِلَیهِ، وَ لَا تجَعلَنیِ فِی أَهلِ العُقُوقِ لِلآبَاءِ وَ الأُمّهَاتِ یَومَ تُجزَی کُلّ نَفسٍ بِمَا کَسَبَت وَ هُم لَا یُظلَمُونَ.
ص: 1385
(6) خداوندا، صدایم را برای ایشان آهسته ساز. و سخنم را با آنها خوشایند فرما و خویم را برایشان نرم نما و دلم را بر آن دو مهربان گردان و مرا با آنان دوست و برایشان دلسوز فرما.
(7) خداوندا از آنان به پاس پرورش دادن من، قدردانی کن و آنها را بر گرامی داشتنم، پاداش ده و آنچه در کودکی ام از من نگهداری کردند، برای ایشان نگهدار.
(8) خداوندا و هر آزاری که از من به آنان رسیده یا ناخوشایندی که از من به ایشان رخ داده یا حقّی از آنها نزد من ضایع شده، پس آن را سبب ریزش گناهانشان و بلندی درجات ایشان و افزایش نیکی هایشان قرار ده. ای تبدیل کننده بدی ها به چندین برابر از نیکی ها.
(9) خداوندا و آنچه بر من در سخن گفتن، تعدّی نموده اند یا بر من در کردار، زیاده روی کرده اند یا حقّی را از من ضایع ساخته اند یا نسبت به من از واجبی کوتاهی نموده اند، پس آن را به ایشان بخشیدم و به آنان ارزانی داشتم و از تو می خواهم، گرفتاری را از آنها برداری. زیرا آنان را نسبت به خودم، متّهم نمی دانم. آنان را در نیکی به خودم، سهل انگار نمی شمارم و از آنچه درباره من به عهده گرفتند، ناراضی نیستم. ای پروردگار من.
(10) پس حقّ ایشان بر من واجب تر، و احسانشان به من دیرینه تر، و نعمتشان نزد من بزرگ تر از آن است که با عدل از آنان تقاص گیرم یا بر آنان مثل خودشان، کیفر دهم. ای خدای من، در این هنگام کجاست درازی کار آنها، در پرورش دادن من؟ و سختی هایی که در نگهداری من کشیده اند چه می شود؟ و تنگی هایی که برای گشایش من بر خود گرفته اند، چه می شود؟
(11) هیهات! آنها تمامی حقّشان را از من نمی گیرند و آنچه برای ایشان بر من واجب است را در نمی یابم و من وظیفه خدمت گزاری ایشان را انجام نداده ام. پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا یاری ده، ای بهترین کسی که به او یاری خواسته شده. و مرا توفیق ده، ای راهنماترین کسی که به او رغبت شده. و مرا در زمره عاق شدگان پدران و مادران قرار نده، در آن روز که هر نفسی به آنچه کرده، جزا داده شود و هرگز ایشان ستم نشوند.
ص: 1386
(12) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ وَ ذُرّیّتِهِ، وَ اخصُص أبَوَیَ ّ بِأَفضَلِ مَا خَصَصتَ بِهِ آبَاءَ عِبَادِکَ المُؤمِنِینَ وَ أُمّهَاتِهِم، یَا أَرحَمَ الرّاحِمِینَ.(13) أللّهُمّ لَا تنُسنِیِ ذِکرَهُمَا فِی أَدبَارِ صلَوَاَتیِ، وَ فِی إِنًی مِن آنَاءِ لیَلیِ، وَ فِی کُلّ سَاعَةٍ مِن سَاعَاتِ نهَاَریِ.(14) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اغفِر لِی بدِعُاَئیِ لَهُمَا، وَ اغفِر لَهُمَا بِبِرّهِمَا بیِ مَغفِرَةً حَتماً، وَ ارضَ عَنهُمَا بشِفَاَعتَیِ لَهُمَا رِضًی عَزماً، وَ بَلّغهُمَا بِالکَرَامَةِ مَوَاطِنَ السّلَامَةِ.(15) أللّهُمّ وَ إِن سَبَقَت مَغفِرَتُکَ لَهُمَا فَشَفّعهُمَا فِیّ، وَ إِن سَبَقَت مَغفِرَتُکَ لِی فشَفَعّنیِ فِیهِمَا حَتّی نَجتَمِعَ بِرَأفَتِکَ فِی دَارِ کَرَامَتِکَ وَ مَحَلّ مَغفِرَتِکَ وَ رَحمَتِکَ،إِنّکَ ذُو الفَضلِ العَظِیمِ، وَ المَنّ القَدِیمِ، وَ أَنتَ أَرحَمُ الرّاحِمِینَ.
ص: 1387
(12) خداوندا بر محمّد و خاندان او و نسل او درود فرست، و پدر و مادر مرا به برترین چیزی که پدران و مادران بندگان با ایمانت را به آن امتیاز داده ای، اختصاص ده. ای مهربان ترین مهربانان.
(13) خداوندا یاد آنان را بعدِ نمازهایم و در هیچ وقتی از اوقات شبم و در هیچ ساعتی از ساعات روزم، از یادم نبر.
(14) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا به (برکت) دعایم برای آنان، بیامرز. و ایشان را به خاطر نیکیشان بر من، آمرزشی حتمی عنایت کن. و به میانجیگری من از آنها یکسره خوشنود شو. و ایشان را با کرامت به جایگاه های سلامتی رسان.
(15) خداوندا و اگر آمرزشت برای ایشان پیشی گرفت، پس آنان را شفیع من گردان. و اگر آمرزشت برای من پیشی گرفت، پس مرا شفیع آنان فرما. تا به مهر تو در سرای کرامت تو و محل آمرزش و رحمتت گرد آییم. به درستی که تو صاحب فضل بزرگ و نعمت دیرینه ای و تو بخشاینده ترین بخشایندگانی.
ص: 1388
(1) أللّهُمّ وَ مُنّ عَلَیّ بِبَقَاءِ ولُدیِ وَ بِإِصلَاحِهِم لِی وبإِمِتاَعیِ بِهِم.(2)إلِهَیِ امدُد لِی فِی أَعمَارِهِم، وَ زِد لِی فِی آجَالِهِم، وَ رَبّ لِی صَغِیرَهُم، وَ قَوّ لِی ضَعِیفَهُم، وَ أَصِحّ لِی أَبدَانَهُم وَ أَدیَانَهُم وَ أَخلَاقَهُم، وَ عَافِهِم فِی أَنفُسِهِم وَ فِی جَوَارِحِهِم وَ فِی کُلّ مَا عُنِیتُ بِهِ مِن أَمرِهِم، وَ أَدرِر لِی وَ عَلَی یدَیِ أَرزَاقَهُم.(3) وَ اجعَلهُم أَبرَاراً أَتقِیَاءَ بُصَرَاءَ سَامِعِینَ مُطِیعِینَ لَکَ، وَ لِأَولِیَائِکَ مُحِبّینَ مُنَاصِحِینَ، وَ لِجَمِیعِ أَعدَائِکَ مُعَانِدِینَ وَ مُبغِضِینَ،آمِینَ.(4) أللّهُمّ اشدُد بِهِم عضَدُیِ، وَ أَقِم بِهِم أوَدَیِ، وَ کَثّر بِهِم عدَدَیِ، وَ زَیّن بِهِم محَضرَیِ، وَ أحَی ِ بِهِم ذکِریِ، وَ اکفنِیِ بِهِم فِی غیَبتَیِ، وَ أعَنِیّ بِهِم عَلَی حاَجتَیِ، وَ اجعَلهُم لِی مُحِبّینَ، وَ عَلَیّ حَدِبِینَ مُقبِلِینَ مُستَقِیمِینَ لِی،مُطِیعِینَ، غَیرَ عَاصِینَ وَ لَا عَاقّینَ وَ لَا مُخَالِفِینَ وَ لَا خَاطِئِینَ.(5) وَ أعَنِیّ عَلَی تَربِیَتِهِم وَ تَأدِیبِهِم، وَ بِرّهِم، وَ هَب لِی مِن لَدُنکَ مَعَهُم أَولَاداً ذُکُوراً، وَ اجعَل ذَلِکَ خَیراً لِی، وَ اجعَلهُم لِی عَوناً عَلَی مَا سَأَلتُکَ.
ص: 1389
(25)و از دعای امام علیه السلام بود، برای فرزندانش که بر آنان درود باد
(1) خداوندا و بر من به بقای فرزندانم و به اصلاح نمودن ایشان برای من و به بهره مندی من از آنان، منّت گذار.
(2) خداوندا عمرشان را برای من دراز گردان و در مدّت عمرشان برایم بیفزا و خردسالشان را برای من پرورش ده و ناتوانشان را برایم نیرومند نما و بدن و دین و اخلاقشان را برای من سالم بدار و آنان را در جان و اعضا و کارهایشان -که برای من مهم است- تندرستی ده و برای من و به دست من روزی هایشان را بسیار نما.
(3) و آنان را نیکوکارانی پرهیزکار و دانا و شنوا و فرمانبر خود، و دوستدار و پند دهنده دوستانت، و ستیزه جو و کینه توزِ همه دشمنانت قرار ده. (این دعا را) اجابت فرما.
(4) خداوندا بازوی مرا به وسیله آنان محکم گردان و کجی مرا به وسیله ایشان راست فرما و تعداد مرا به وسیله آنها بیفزا و مجلس مرا به وسیله ایشان آراسته نما و یاد مرا به وسیله آنها زنده گردان و در غایب بودنم، ایشان را جانشین من فرما و در برآمدن حاجتم به وسیله آنان یاری ام ده و آنان را دوستدار من و بر من مهربان، و به من متوجّه ساز و به راه من مستقیم و فرمانبر من قرار ده و نسبت به من سرکش و عاق و مخالف و خطاکار قرار نده.
(5) و مرا بر تربیت و ادب آموختن و نیکی به ایشان یاری نما. و از نزد خود افزون بر ایشان، پسران دیگری به من ببخش و آن را برای من خیر قرار ده و ایشان را برای من، بر آنچه از تو خواستم، مددکار قرار ده.
ص: 1390
(6) وَ أعَذِنیِ وَ ذرُیّتّیِ مِنَ الشّیطَانِ الرّجِیمِ،فَإِنّکَ خَلَقتَنَا وَ أَمَرتَنَا وَ نَهَیتَنَا وَ رَغّبتَنَا فِی ثَوَابِ مَا أَمَرتَنَا وَ رَهّبتَنَا عِقَابَهُ، وَ جَعَلتَ لَنَا عَدُوّاً یَکِیدُنَا،سَلّطتَهُ مِنّا عَلَی مَا لَم تُسَلّطنَا عَلَیهِ مِنهُ،أَسکَنتَهُ صُدُورَنَا، وَ أَجرَیتَهُ مجَاَریِ َ دِمَائِنَا، لَا یَغفُلُ إِن غَفَلنَا، وَ لَا یَنسَی إِن نَسِینَا،یُؤمِنُنَا عِقَابَکَ، وَ یُخَوّفُنَا بِغَیرِکَ.(7) إِن هَمَمنَا بِفَاحِشَةٍ شَجّعَنَا عَلَیهَا، وَ إِن هَمَمنَا بِعَمَلٍ صَالِحٍ ثَبّطَنَا عَنهُ،یَتَعَرّضُ لَنَا بِالشّهَوَاتِ، وَ یَنصِبُ لَنَا بِالشّبُهَاتِ، إِن وَعَدَنَا کَذَبَنَا، وَ إِن مَنّانَا أَخلَفَنَا، وَ إِلّا تَصرِف عَنّا کَیدَهُ یُضِلّنَا، وَ إِلّا تَقِنَا خَبَالَهُ یَستَزِلّنَا.(8) أللّهُمّ فَاقهَر سُلطَانَهُ عَنّا بِسُلطَانِکَ حَتّی تَحبِسَهُ عَنّا بِکَثرَةِ الدّعَاءِ لَکَ فَنُصبِحَ مِن کَیدِهِ فِی المَعصُومِینَ بِکَ.(9) أللّهُمّ أعَطنِیِ کُلّ سؤُلیِ، وَ اقضِ لِی حوَاَئجِیِ، وَ لَا تمَنعَنیِ الإِجَابَةَ وَ قَد ضَمِنتَهَا لِی، وَ لَا تَحجُب دعُاَئیِ عَنکَ وَ قَد أمَرَتنَیِ بِهِ، وَ امنُن عَلَیّ بِکُلّ مَا یصُلحِنُیِ فِی دنُیاَی َ وَ آخرِتَیِ مَا ذَکَرتُ مِنهُ وَ مَا نَسِیتُ، أَو أَظهَرتُ أَو أَخفَیتُ أَو أَعلَنتُ أَو أَسرَرتُ.(10) وَ اجعلَنیِ فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ المُصلِحِینَ بسِؤُاَلیِ إِیّاکَ،المُنجِحِینَ بِالطّلَبِ إِلَیکَ غَیرِ المَمنُوعِینَ بِالتّوَکّلِ عَلَیکَ.(11)المُعَوّدِینَ بِالتّعَوّذِ بِکَ،الرّابِحِینَ فِی التّجَارَةِ عَلَیکَ،المُجَارِینَ بِعِزّکَ،المُوَسّعِ عَلَیهِمُ الرّزقُ الحَلَالُ مِن فَضلِکَ،الوَاسِعِ بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ،المُعَزّینَ مِنَ الذّلّ بِکَ، وَ المُجَارِینَ مِنَ الظّلمِ بِعَدلِکَ، وَ المُعَافَینَ مِنَ البَلَاءِ بِرَحمَتِکَ، وَ المُغنَینَ مِنَ الفَقرِ بِغِنَاکَ، وَ المَعصُومِینَ مِنَ الذّنُوبِ وَ الزّلَلِ وَ الخَطَاءِ بِتَقوَاکَ، وَ المُوَفّقِینَ لِلخَیرِ وَ الرّشدِ وَ الصّوَابِ بِطَاعَتِکَ، وَ المُحَالِ بَینَهُم وَ بَینَ الذّنُوبِ بِقُدرَتِکَ،التّارِکِینَ لِکُلّ مَعصِیَتِکَ،السّاکِنِینَ فِی جِوَارِکَ.
ص: 1391
(6) و مرا و فرزندانم را از شیطانِ رانده شده، پناه ده. همانا تو ما را آفریدی و امر و نهی نموده ای و در پاداش آنچه ما را امر کردی، رغبتمان و از کیفر نافرمانی خود، بیممان داده ای. و برای ما دشمنی قرار دادی که به ما نیرنگ می زند. او را بر ما تسلّط دادی، و ما را بر او تسلّطی نیست. او را در سینه های ما جا دادی و در رگ های خونمان روان نمودی. اگر از او غافل شویم، او غافل نمی شود. و اگر فراموشش کنیم، او فراموش نمی کند. ما را از کیفر تو ایمنی می دهد و از غیر تو می ترساند.
(7) اگر قصد کار زشتی کنیم، ما را بر آن دلیر گردانَد. و چنانچه قصد کار شایسته ای کردیم، ما را از آن بازدارد. خواهش های نفسانی را برای ما عرضه می دارد. و شبهه ها برای ما برپا کند. اگر ما را وعده دهد، به ما دروغ گوید. و اگر به ما نوید دهد، خلف وعده کند. و اگر فریب او را از ما باز نداری، گمراهمان کند و اگر ما را از تبهکاری اش نگه نداری، به لغزشمان اندازد.
(8) خداوندا با سلطه خود، تسلّط او را از ما دور کن، تا اینکه با دعای زیاد ما، او را از ما بازداری. پس به وسیله تو از نیرنگ او، در زمره بازداشته شدگان (از گناه) درآییم.
(9) خداوندا همه خواسته هایم را به من عطا کن و حاجت هایم را برآور و اجابت (دعا) را از من دریغ نکن، که خود آن را ضمانت کرده ای و دعایم را از خود بازندار، که خود مرا به آن امر فرموده ای و هر چه در دنیایم و آخرتم به صلاحم است، چه آن را به یاد آوردم یا آنچه فراموش کردم، و اظهار کردم یا پنهان نمودم، و آشکار ساختم یا در پنهان خواسته ام، بر من ارزانی دار.
(10) و مرا در همه آن (امور) به خاطر در خواستم از تو، از شایسته کارانی قرار ده که با درخواست از تو، کامیاب شدند. که با توکّل بر تو، (از لطفت) بازداشته نشدند.
(11) (آنان که) به پناه بردن به تو خو گرفته اند، در تجارت با تو سود کرده اند، (همان ها که) به عزّت تو پناه آورده اند، و به جود و کرم تو از فضل گسترده ات روزی حلال برای آنان سرشار شده، به یاری تو از ذلّت به عزّت رسیده اند، از ستم (دیگران) به عدل تو پناه آورده اند و به رحمت تو از بلا رهیده اند و به توانگری تو از فقر به بی نیازی رسیده اند و با ترس از تو از گناهان و نادرستی و خطا، نگه داشته شده اند و با فرمانبری تو به کار خیر و رشد و صواب، موفّق گشته اند و به قدرت تو میان آنها و گناهان فاصله افتاده. (آنان که) همه نافرمانی هایت را ترک کرده در همسایگی تو جای گرفته اند.
ص: 1392
(12) أللّهُمّ أَعطِنَا جَمِیعَ ذَلِکَ بِتَوفِیقِکَ وَ رَحمَتِکَ، وَ أَعِذنَا مِن عَذَابِ السّعِیرِ، وَ أَعطِ جَمِیعَ المُسلِمِینَ وَ المُسلِمَاتِ وَ المُؤمِنِینَ وَ المُؤمِنَاتِ مِثلَ ألّذِی سَأَلتُکَ لنِفَسیِ وَ لوِلُدیِ فِی عَاجِلِ الدّنیَا وَ آجِلِ الآخِرَةِ،إِنّکَ قَرِیبٌ مُجِیبٌ سَمِیعٌ عَلِیمٌ عَفُوّ غَفُورٌ رَءُوفٌ رَحِیمٌ.(13) وَ آتِنَا فِی الدّنیَا حَسَنَةً، وَ فِی الآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النّارِ.
ص: 1393
(12) خداوندا به توفیق و رحمتت همه آن (درخواست ها) را به ما عطا فرما و ما را از شکنجه آتش پناه ده و به همه مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان با ایمان، مانندِ آنچه برای خود و فرزندانم از تو درخواست نمودم، در دنیای کنونی و آخرت آینده ببخش. همانا تو نزدیک، اجابت کننده، شنوا، دانا، بخشاینده، آمرزنده، دلسوز و مهربان هستی.
(13) و ما را در دنیا نیکی و در آخرت نیکی عطا کن و از شکنجه آتش نگاهمان دار.
ص: 1394
(1) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ توَلَنّیِ فِی جیِراَنیِ وَ موَاَلیِ ّ العَارِفِینَ بِحَقّنَا، وَ المُنَابِذِینَ لِأَعدَائِنَا بِأَفضَلِ وَلَایَتِکَ.(2) وَ وَفّقهُم لِإِقَامَةِ سُنّتِکَ، وَ الأَخذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِکَ فِی إِرفَاقِ ضَعِیفِهِم، وَ سَدّ خَلّتِهِم، وَ عِیَادَةِ مَرِیضِهِم، وَ هِدَایَةِ مُستَرشِدِهِم، وَ مُنَاصَحَةِ مُستَشِیرِهِم، وَ تَعَهّدِ قَادِمِهِم، وَ کِتمَانِ أَسرَارِهِم، وَ سَترِ عَورَاتِهِم، وَ نُصرَةِ مَظلُومِهِم، وَ حُسنِ مُوَاسَاتِهِم بِالمَاعُونِ، وَ العَودِ عَلَیهِم بِالجِدَةِ وَ الإِفضَالِ، وَ إِعطَاءِ مَا یَجِبُ لَهُم قَبلَ السّؤَالِ(3) وَ اجعلَنیِ أللّهُمّ أجَزیِ بِالإِحسَانِ مُسِیئَهُم، وَ أُعرِضُ بِالتّجَاوُزِ عَن ظَالِمِهِم، وَ أَستَعمِلُ حُسنَ الظّنّ فِی کَافّتِهِم، وَ أَتَوَلّی بِالبِرّ عَامّتَهُم، وَ أَغُضّ بصَرَیِ عَنهُم عِفّةً، وَ أُلِینُ جاَنبِیِ لَهُم تَوَاضُعاً، وَ أَرِقّ عَلَی أَهلِ البَلَاءِ مِنهُم رَحمَةً، وَ أُسِرّ لَهُم بِالغَیبِ مَوَدّةً، وَ أُحِبّ بَقَاءَ النّعمَةِ عِندَهُم نُصحاً، وَ أُوجِبُ لَهُم مَا أُوجِبُ لحِاَمتّیِ، وَ أَرعَی لَهُم مَا أَرعَی لخِاَصتّیِ.(4) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارزقُنیِ مِثلَ ذَلِکَ مِنهُم، وَ اجعَل لِی أَوفَی الحُظُوظِ فِیمَا عِندَهُم، وَ زِدهُم بَصِیرَةً فِی حقَیّ، وَ مَعرِفَةً بفِضَلیِ حَتّی یَسعَدُوا بیِ وَ أَسعَدَ بِهِم،آمِینَ رَبّ العَالَمِینَ.
ص: 1395
(26)و از دعای امام علیه السلام بود، درباره همسایگانش و دوستان او، هنگامی که آنان را یاد می کرد
(1) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا درباره همسایگانم و دوستانم که دانا به حقّ ما و مخالف با دشمنان ما هستند، به بهترین وجه یاری فرما.
(2) و آنان را برای به پا داشتن سنّتت و فراگیری آداب نیکویت در ارفاق به ناتوانشان و پر کردن کم و کاست آنان و به عیادت بیمارشان و راهنماییِ راه جویشان و پند دادن مشورت کننده شان و دیدار با از سفر بازگشته شان و کتمان اسرارشان و پوشاندن عیب هایشان و یاریِ ستم دیده شان و همیاری نیکو در مایحتاج زندگی یشان و رسیدگی با ثروت و بخشش فراوان به آنان و عطا کردن آنچه برای آنان ضروری است پیش از درخواست آنان، توفیق ده.
(3) و خداوندا مرا بر آن دار که بدکارشان را به نیکی پاداش دهم و از ستمگرشان با چشم پوشی صرف نظر کنم و درباره همه آنان، به خوش گمانی رفتار کنم و با نیکی، همه آنان را یاری نمایم و با پاکدامنی، دیده از ایشان فرو بندم و فروتنانه، با آنها نرمی و مدارا کنم و با مهربانی بر بلا دیدگان آنها، دلسوزی نمایم و در نبودشان دوستی را، آشکار سازم و خیرخواهانه بقای نعمت را نزدشان دوست بدارم و آنچه را برای خویشانم لازم می دانم، برای آنها لازم بدانم و آنچه را برای خاصان خود رعایت می کنم، برای آنان رعایت نمایم.
(4) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا مانند همین امور از جانب آنان روزی فرما و از آنچه ایشان دارند، کامل ترین بهره ها را برای من قرار ده و بر حق بینی و فضیلت شناسی آنان نسبت به من بیفزا. تا آنان به وسیله من، نیک بخت شوند و من به وسیله آنها، نیک بخت گردم. اجابت فرما، پروردگار جهانیان.
ص: 1396
(1) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ حَصّن ثُغُورَ المُسلِمِینَ بِعِزّتِکَ، وَ أَیّد حُمَاتَهَا بِقُوّتِکَ، وَ أَسبِغ عَطَایَاهُم مِن جِدَتِکَ.(2) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ کَثّر عِدّتَهُم، وَ اشحَذ أَسلِحَتَهُم، وَ احرُس حَوزَتَهُم، وَ امنَع حَومَتَهُم، وَ أَلّف جَمعَهُم، وَ دَبّر أَمرَهُم، وَ وَاتِر بَینَ مِیَرِهِم، وَ تَوَحّد بِکِفَایَةِ مُؤَنِهِم، وَ اعضُدهُم بِالنّصرِ، وَ أَعِنهُم بِالصّبرِ، وَ الطُف لَهُم فِی المَکرِ.(3) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ عَرّفهُم مَا یَجهَلُونَ، وَ عَلّمهُم مَا لَا یَعلَمُونَ، وَ بَصّرهُم مَا لَا یُبصِرُونَ.(4) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَنسِهِم
عِندَ لِقَائِهِمُ العَدُوّ ذِکرَ دُنیَاهُمُ الخَدّاعَةِ الغَرُورِ، وَ امحُ عَن قُلُوبِهِم خَطَرَاتِ المَالِ الفَتُونِ، وَ اجعَلِ الجَنّةَ نُصبَ أَعیُنِهِم، وَ لَوّح مِنهَا لِأَبصَارِهِم مَا أَعدَدتَ فِیهَا مِن مَسَاکِنِ الخُلدِ وَ مَنَازِلِ الکَرَامَةِ وَ الحُورِ الحِسَانِ وَ الأَنهَارِ المُطّرِدَةِ بِأَنوَاعِ الأَشرِبَةِ وَ الأَشجَارِ المُتَدَلّیَةِ بِصُنُوفِ الثّمَرِ حَتّی لَا یَهُمّ أَحَدٌ مِنهُم بِالإِدبَارِ، وَ لَا یُحَدّثَ نَفسَهُ عَن قِرنِهِ بِفِرَارٍ.
ص: 1397
(27)و از دعای امام علیه السلام بود، برای مرزداران
(1) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و به عزّت خود، مرزهای مسلمانان را استوار فرما و به قدرت خویش، نگهبانان آن را یاری ده و از دارایی خویش، بخشش های آنان را فراوان ساز.
(2) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و بر تعدادشان بیفزا و سلاح (جنگی) شان را تیز کن و قلمروِ آنان را نگهدار و حومه آنان را نفوذناپذیر کن و جمعشان را الفت ده و امرشان را تدبیر فرما و آذوقه یشان را پیاپی برسان و سنگینی هایشان را به تنهایی کفایت فرما و با پیروزی نیرومندشان کن و با شکیبایی یاریشان ده و چاره اندیشی را به آنها بیاموز.
(3) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و آنچه را نمی شناسند، به آنان بشناسان و آنچه نمی دانند، به ایشان بیاموز و به آنچه بینایی ندارند، بینا ساز.
(4) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و هنگام برخورد با دشمن، یاد دنیای فریبنده گول زننده را از خاطرشان ببر و اندیشه مال فتنه انگیز را از دلشان برطرف کن و بهشت را در مقابل چشمانشان قرار ده و آنچه را در آن آماده ساخته ای از خانه های همیشگی و سراهای کرامت و حوریان زیباروی و جوی هایی که به نوشیدنی های گوناگون روان شده و درختانی که شاخه هایشان به انواع میوه ها خم گشته، در مقابل دیدگانشان نمایان ساز. تا هیچ یک از آنان آهنگ پشت کردن (به دشمن) نکند و با نفس خود، حدیث فرار از همانند خود را بازگو ننماید.
ص: 1398
(5) أللّهُمّ افلُل بِذَلِکَ عَدُوّهُم، وَ اقلِم عَنهُم أَظفَارَهُم، وَ فَرّق بَینَهُم وَ بَینَ أَسلِحَتِهِم، وَ اخلَع وَثَائِقَ أَفئِدَتِهِم، وَ بَاعِد بَینَهُم وَ بَینَ أَزوِدَتِهِم، وَ حَیّرهُم فِی سُبُلِهِم، وَ ضَلّلهُم عَن وَجهِهِم، وَ اقطَع عَنهُمُ المَدَدَ، وَ انقُص مِنهُمُ العَدَدَ، وَ املَأ أَفئِدَتَهُمُ الرّعبَ، وَ اقبِض أَیدِیَهُم عَنِ البَسطِ، وَ اخزِم أَلسِنَتَهُم عَنِ النّطقِ، وَ شَرّد بِهِم مَن خَلفَهُم وَ نَکّل بِهِم مَن وَرَاءَهُم، وَ اقطَع بِخِزیِهِم أَطمَاعَ مَن بَعدَهُم.(6) أللّهُمّ عَقّم أَرحَامَ نِسَائِهِم، وَ یَبّس أَصلَابَ رِجَالِهِم، وَ اقطَع نَسلَ دَوَابّهِم وَ أَنعَامِهِم، لَا تَأذَن لِسَمَائِهِم فِی قَطرٍ، وَ لَا لِأَرضِهِم فِی نَبَاتٍ.(7) أللّهُمّ وَ قَوّ بِذَلِکَ مِحَالَ أَهلِ الإِسلَامِ، وَ حَصّن بِهِ دِیَارَهُم، وَ ثَمّر بِهِ أَموَالَهُم، وَ فَرّغهُم عَن مُحَارَبَتِهِم لِعِبَادَتِکَ، وَ عَن مُنَابَذَتِهِم لِلخَلوَةِ بِکَ حَتّی لَا یُعبَدَ فِی بِقَاعِ الأَرضِ غَیرُکَ، وَ لَا تُعَفّرَ لِأَحَدٍ مِنهُم جَبهَةٌ دُونَکَ.(8) أللّهُمّ اغزُ بِکُلّ نَاحِیَةٍ مِنَ المُسلِمِینَ عَلَی مَن بِإِزَائِهِم مِنَ المُشرِکِینَ، وَ أَمدِدهُم بِمَلَائِکَةٍ مِن عِندِکَ مُردِفِینَ حَتّی یَکشِفُوهُم إِلَی مُنقَطَعِ التّرَابِ قَتلًا فِی أَرضِکَ وَ أَسراً، أَو یُقِرّوا بِأَنّکَ أَنتَ اللّهُ ألّذِی لَا إِلَهَ إِلّا أَنتَ وَحدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ.(9) أللّهُمّ وَ اعمُم بِذَلِکَ أَعدَاءَکَ فِی أَقطَارِ البِلَادِ مِنَ الهِندِ وَ الرّومِ وَ التّرکِ وَ الخَزَرِ وَ الحَبَشِ وَ النّوبَةِ وَ الزّنجِ وَ السّقَالِبَةِ وَ الدّیَالِمَةِ وَ سَائِرِ أُمَمِ الشّرکِ،الّذِینَ تَخفَی أَسمَاؤُهُم وَ صِفَاتُهُم، وَ قَد أَحصَیتَهُم بِمَعرِفَتِکَ، وَ أَشرَفتَ عَلَیهِم بِقُدرَتِکَ.
ص: 1399
(5) خداوندا بدین وسیله، دشمنانشان را درهم شکن و چنگالشان را از آنان جدا کن و میان آنان و سلاح هایشان جدایی انداز و رگ های دلشان را بکن و میان آنها و زاد و توشه اشان جدایی انداز و در راه هایشان سرگردانشان ساز و از هدفشان گمراهشان نما و کمک رسانی را از ایشان قطع کن و از تعدادشان بکاه و دل هایشان را از ترس پر ساز و دست هایشان را از گشودن بازدار و زبان هایشان را از گفتن ببند و با (شکست) ایشان، پشت سری هایشان را پراکنده ساز و آنان را برای کسانی که در پس ایشانند، عبرت گردان و با خواری آنان طمع آیندگانشان را قطع نما.
(6) خداوندا رحم زنانشان را عقیم گردان و صلب مردانشان را خشک نما و نسل چهارپایان و گاو و گوسفند و شترانشان را قطع کن و آسمانشان را در باریدن و زمینشان را در روییدن، اذن نده.
(7) خداوندا و به وسیله آن، تدبیر مسلمانان را قوّت بخش و شهرهایشان را استوار ساز و ثروت هایشان را بیفزا و خاطرشان را از سرگرمی به جنگ با دشمن برای عبادت خویش و کارزار با آنان برای خلوت با خودت آسوده ساز تا در همه جای زمین، جز تو پرستش نشود و پیشانی هر یک از آنان جز در برابر تو به خاک گذاشته نشود.
(8) خداوندا مسلمانان هر ناحیه را به جنگ با مشرکانی که در مقابل آنند، گسیل دار و آنان را از جانب خود با فرشتگانی که پی درپی آیند، یاری فرما. تا با کشتن و اسیر گرفتن، آنها (مشرکان) را به انتهای خاک در زمینت برانند، یا به یکتایی تو که معبودی جز تو نیست، تنها و بی شریک هستی، اقرار نمایند.
(9) خداوندا و همه دشمنانت را بدین سرنوشت دچار کن، در هر شهری که باشند از هند و روم و ترکستان و خزر و حبشه و نوبه و زنگبار و سقالبه و دیالمه و دیگر امّت های مشرک، که نام ها و نشانه هایشان پنهان است و به دانایی، خود آنها را می شناسی و به توانایی ات بر آنان اشراف داری.
ص: 1400
(10) أللّهُمّ اشغَلِ المُشرِکِینَ بِالمُشرِکِینَ عَن تَنَاوُلِ أَطرَافِ المُسلِمِینَ، وَ خُذهُم بِالنّقصِ عَن تَنَقّصِهِم، وَ ثَبّطهُم بِالفُرقَةِ عَنِ الِاحتِشَادِ عَلَیهِم.(11) أللّهُمّ أَخلِ قُلُوبَهُم مِنَ الأَمَنَةِ، وَ أَبدَانَهُم مِنَ القُوّةِ، وَ أَذهِل قُلُوبَهُم عَنِ الِاحتِیَالِ، وَ أَوهِن أَرکَانَهُم عَن مُنَازَلَةِ الرّجَالِ، وَ جَبّنهُم عَن مُقَارَعَةِ الأَبطَالِ، وَ ابعَث عَلَیهِم جُنداً مِن مَلَائِکَتِکَ بِبَأسٍ مِن بَأسِکَ کَفِعلِکَ یَومَ بَدرٍ،تَقطَعُ بِهِ دَابِرَهُم وَ تَحصُدُ بِهِ شَوکَتَهُم، وَ تُفَرّقُ بِهِ عَدَدَهُم.(12) أللّهُمّ وَ امزُج مِیَاهَهُم بِالوَبَاءِ، وَ أَطعِمَتَهُم بِالأَدوَاءِ، وَ ارمِ بِلَادَهُم بِالخُسُوفِ، وَ أَلِحّ عَلَیهَا بِالقُذُوفِ، وَ افرَعهَا بِالمُحُولِ، وَ اجعَل مِیَرَهُم فِی أَحَصّ أَرضِکَ وَ أَبعَدِهَا عَنهُم، وَ امنَع حُصُونَهَا مِنهُم،أَصِبهُم بِالجُوعِ المُقِیمِ وَ السّقمِ الأَلِیمِ.(13) أللّهُمّ وَ أَیّمَا غَازٍ غَزَاهُم مِن أَهلِ مِلّتِکَ، أَو مُجَاهِدٍ جَاهَدَهُم مِن أَتبَاعِ سُنّتِکَ لِیَکُونَ دِینُکَ الأَعلَی وَ حِزبُکَ الأَقوَی وَ حَظّکَ الأَوفَی فَلَقّهِ الیُسرَ، وَ هَیّئ لَهُ الأَمرَ، وَ تَوَلّهُ بِالنّجحِ، وَ تَخَیّر لَهُ الأَصحَابَ، وَ استَقوِ لَهُ،الظّهرَ، وَ أَسبِغ عَلَیهِ فِی النّفَقَةِ، وَ مَتّعهُ بِالنّشَاطِ، وَ أَطفِ عَنهُ حَرَارَةَ الشّوقِ، وَ أَجِرهُ مِن غَمّ الوَحشَةِ، وَ أَنسِهِ ذِکرَ الأَهلِ وَ الوَلَدِ.(14) وَ أثُر لَهُ حُسنَ النّیّةِ، وَ تَوَلّهُ بِالعَافِیَةِ، وَ أَصحِبهُ السّلَامَةَ، وَ أَعفِهِ مِنَ الجُبنِ، وَ أَلهِمهُ الجُرأَةَ، وَ ارزُقهُ الشّدّةَ، وَ أَیّدهُ بِالنّصرَةِ، وَ عَلّمهُ السّیَرَ وَ السّنَنَ، وَ سَدّدهُ فِی الحُکمِ، وَ اعزِل عَنهُ الرّیَاءَ، وَ خَلّصهُ مِنَ السّمعَةِ، وَ اجعَل فِکرَهُ وَ ذِکرَهُ وَ ظَعنَهُ وَ إِقَامَتَهُ،فِیکَ وَ لَکَ.
ص: 1401
(10) خداوندا مشرکان را به مشرکان مشغول گردان و از چیرگی به نواحی مسلمانان، بازدار و با کاستن عددشان، از کاستن (مسلمانان) جلوگیر باش. و با تفرقه افکنی میان آنان، از گرد آمدن بر ضدّ مسلمانان بازشان دار.
(11) خداوندا، دل هایشان را از آرامش و تن هایشان را از قوّت تهی دار و قلب هایشان را از چاره جویی بی خبر ساز و اندامشان را از جنگیدن با مردان سست گردان و ایشان را از پیکار با دلاوران بترسان و بر آنان سپاهی از فرشتگانت را با عذابی از عذاب هایت بفرست. مانند کارت در روز بدر. تا بدین سبب، ایشان را ریشه کن سازی و سختی و صلابتشان را براندازی و تعدادشان را از هم بپاشی.
(12) خداوندا و آب هایشان را به وبا و خوردنی هایشان را به امراضْ درآمیز و شهرهایشان را در زمین فروبر و پیوسته آن را سنگباران فرما و آن را به قحطی و خشکسالی دچار ساز و آذوقه هایشان را در بی برکت ترین و دورترین (نقاط) زمین خود قرار ده و پناهگاه های آن را از آنها بازدار، آنان را دچار گرسنگی دائم و بیماری دردناک گردان.
(13) خداوندا و هر رزمنده ای از اهل دینت که با آنها بجنگد و هر مجاهدی از پیروان سنّت تو که با ایشان جهاد نماید تا دین تو برتر و حزب تو قوی تر و بهره تو کامل تر گردد، پس او را با آسانی روبرو کن و کارش را اصلاح نما و پیروزی را برای او به عهده گیر و برای او یارانی برگزین و پشت او را قوی ساز و درآمدش را وسعت ده و از نشاط بهره مند فرما و گرمی آرزو را از او فرونشان و او را از اندوه تنهایی حفظ کن و یاد خانواده و فرزند را فراموشش ساز.
(14) و او را به نیّت خوش، راهنمایی فرما و تندرستی اش را به عهده گیر و رهایی از آفت ها را، همراهش فرما و از ترس، سالمش دار و دلیری در دلش انداز و نیرومندی را، روزی اش کن و با یاری خود توانایش گردان و راه ها و روش ها(ی جهاد) و سنّت ها(ی اسلامی) را، به او بیاموز و در داوری نمودن، پایدارش فرما و خودنمایی را از او دور کن و او را از شهرت طلبی نجات ده و فکر و ذکر و مسافرت و اقامتش را، در راه خود و برای خود قرار ده.
ص: 1402
(15) فَإِذَا صَافّ عَدُوّکَ وَ عَدُوّهُ فَقَلّلهُم فِی عَینِهِ، وَ صَغّر شَأنَهُم فِی قَلبِهِ، وَ أَدِل لَهُ مِنهُم، وَ لَا تُدِلهُم مِنهُ، فَإِن خَتَمتَ لَهُ بِالسّعَادَةِ، وَ قَضَیتَ لَهُ بِالشّهَادَةِ فَبَعدَ أَن یَجتَاحَ عَدُوّکَ بِالقَتلِ، وَ بَعدَ أَن یَجهَدَ بِهِمُ الأَسرُ، وَ بَعدَ أَن تَأمَنَ أَطرَافُ المُسلِمِینَ، وَ بَعدَ أَن یوُلَیّ َ عَدُوّکَ مُدبِرِینَ.(16) أللّهُمّ وَ أَیّمَا مُسلِمٍ خَلَفَ غَازِیاً أَو مُرَابِطاً فِی دَارِهِ، أَو تَعَهّدَ خَالِفِیهِ فِی غَیبَتِهِ، أَو أَعَانَهُ بِطَائِفَةٍ مِن مَالِهِ، أَو أَمَدّهُ بِعِتَادٍ، أَو شَحَذَهُ عَلَی جِهَادٍ، أَو أَتبَعَهُ فِی وَجهِهِ دَعوَةً، أَو رَعَی لَهُ مِن وَرَائِهِ حُرمَةً،فَآجِر لَهُ مِثلَ أَجرِهِ وَزناً بِوَزنٍ وَ مِثلًا بِمِثلٍ، وَ عَوّضهُ مِن فِعلِهِ عِوَضاً حَاضِراً یَتَعَجّلُ بِهِ نَفعَ مَا قَدّمَ وَ سُرُورَ مَا أَتَی بِهِ، إِلَی أَن ینَتهَیِ َ بِهِ الوَقتُ إِلَی مَا أَجرَیتَ لَهُ مِن فَضلِکَ، وَ أَعدَدتَ لَهُ مِن کَرَامَتِکَ.(17) أللّهُمّ وَ أَیّمَا مُسلِمٍ أَهَمّهُ أَمرُ الإِسلَامِ، وَ أَحزَنَهُ تَحَزّبُ أَهلِ الشّرکِ عَلَیهِم فَنَوَی غَزواً، أَو هَمّ بِجِهَادٍ فَقَعَدَ بِهِ ضَعفٌ، أَو أَبطَأَت بِهِ فَاقَةٌ، أَو أَخّرَهُ عَنهُ حَادِثٌ، أَو عَرَضَ لَهُ دُونَ إِرَادَتِهِ مَانِعٌ فَاکتُبِ اسمَهُ فِی العَابِدِینَ، وَ أَوجِب لَهُ ثَوَابَ المُجَاهِدِینَ، وَ اجعَلهُ فِی نِظَامِ الشّهَدَاءِ وَ الصّالِحِینَ.(18) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ عَبدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ آلِ مُحَمّدٍ،صَلَاةً عَالِیَةً عَلَی الصّلَوَاتِ،مُشرِفَةً فَوقَ التّحِیّاتِ،صَلَاةً لَا ینَتهَیِ أَمَدُهَا، وَ لَا یَنقَطِعُ عَدَدُهَا کَأَتَمّ مَا مَضَی مِن صَلَوَاتِکَ عَلَی أَحَدٍ مِن أَولِیَائِکَ،إِنّکَ المَنّانُ الحَمِیدُ المبُد ِئُ المُعِیدُ الفَعّالُ لِمَا تُرِیدُ.
ص: 1403
(15) پس هرگاه با دشمن تو و دشمن خودش روبرو شد، آنها را در چشمش اندک نما و مقامشان را در دلش کوچک گردان و او را بر آنان پیروز فرما و آنها را بر او چیره نساز. پس اگر (زندگی اش را) برای او به خوش بختی پایان دادی و شهادت را برایش رقم زدی، بعد از آن باشد که دشمنت را با کشتن نابود نموده و با اسیری، ایشان را به سختی افکنده و مرزهای مسلمانان ایمن شده و دشمنت روگردانده، فرار نموده است.
(16) خداوندا و هر مسلمانی که جنگجویی یا مرزداری را، در (امور) خانه اش جانشین شد، یا در نبود او خانواده اش را نگهداری کرد، یا او را به پاره ای از دارایی خود یاری داد، یا او را با ساز و برگ جنگ کمک نمود، یا او را بر جهاد تشویق کرد، یا او را با دعا در جهتی که به آن رو آورد همراهی نمود، یا آبرویش را در نبود او نگهداشت؛ پس وی را همسنگ و همگون پاداش او، پاداش ده و کارش را عوضِ نقد عطا کن که سود آنچه پیش فرستاده و شادی آنچه را انجام داده، به زودی دریافت کند. تا آنگاه که زمان او به پایان رسد، به آنچه از فضلت برای او روان ساخته ای و از بزرگی ات برایش آماده کرده ای، برسد.
(17) خداوندا و هر مسلمانی که امر اسلام او را نگران ساخت و اجتماع مشرکان بر ضدّ ایشان، اندوهگینش نمود، از این رو قصد جنگ کرد، و آهنگ جهاد نمود، امّا ناتوانی او را بازداشت، یا فقر او را به درنگ واداشت، یا حادثه ای او را (از جهاد) عقب انداخت، یا مانعی در راه اراده اش ایجاد شد؛ پس نام او را در عبادت کنندگان بنویس و پاداش مجاهدان را برای او واجب گردان و او را در صف شهیدان و صالحان قرار ده.
(18) خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات و خاندان محمّد درود فرست، درودی بالای همه درودها و مشرف بر همه تحیّت ها. درودی که مدّتش پایان نپذیرد و شماره اش قطع نگردد. مانند کامل ترین درودهایت که بر هر یک از اولیایت فرستاده شده. به درستی که تو بسیار نعمت دهنده، ستوده، آغازگر، باز گرداننده، انجام دهنده هر چه بخواهی می باشی.
ص: 1404
(1) أللّهُمّ إنِیّ أَخلَصتُ باِنقطِاَعیِ إِلَیکَ(2) وَ أَقبَلتُ بکِلُیّ عَلَیکَ(3) وَ صَرَفتُ وجَهیِ عَمّن یَحتَاجُ إِلَی رِفدِکَ(4) وَ قَلَبتُ مسَألَتَیِ عَمّن لَم یَستَغنِ عَن فَضلِکَ(5) وَ رَأَیتُ أَنّ طَلَبَ المُحتَاجِ إِلَی المُحتَاجِ سَفَهٌ مِن رَأیِهِ وَ ضَلّةٌ مِن عَقلِهِ.(6)فَکَم قَد رَأَیتُ یَا إلِهَیِ مِن أُنَاسٍ طَلَبُوا العِزّ بِغَیرِکَ فَذَلّوا، وَ رَامُوا الثّروَةَ مِن سِوَاکَ فَافتَقَرُوا، وَ حَاوَلُوا الِارتِفَاعَ فَاتّضَعُوا،(7)فَصَحّ بِمُعَایَنَةِ أَمثَالِهِم حَازِمٌ وَفّقَهُ اعتِبَارُهُ، وَ أَرشَدَهُ إِلَی طَرِیقِ صَوَابِهِ اختِیَارُهُ.(8)فَأَنتَ یَا موَلاَی َ دُونَ کُلّ مَسئُولٍ مَوضِعُ مسَألَتَیِ، وَ دُونَ کُلّ مَطلُوبٍ إِلَیهِ ولَیِ ّ حاَجتَیِ(9) أَنتَ المَخصُوصُ قَبلَ کُلّ مَدعُوّ بدِعَوتَیِ، لَا یَشرَکُکَ أَحَدٌ فِی رجَاَئیِ، وَ لَا یَتّفِقُ أَحَدٌ مَعَکَ فِی دعُاَئیِ، وَ لَا یَنظِمُهُ وَ إِیّاکَ ندِاَئیِ(10) لَکَ یَا إلِهَیِ وَحدَانِیّةُ العَدَدِ، وَ مَلَکَةُ القُدرَةِ الصّمَدِ، وَ فَضِیلَةُ الحَولِ وَ القُوّةِ، وَ دَرَجَةُ العُلُوّ وَ الرّفعَةِ.(11) وَ مَن سِوَاکَ مَرحُومٌ فِی عُمُرِهِ،مَغلُوبٌ عَلَی أَمرِهِ،مَقهُورٌ عَلَی شَأنِهِ،مُختَلِفُ الحَالَاتِ،مُتَنَقّلٌ فِی الصّفَاتِ(12)فَتَعَالَیتَ عَنِ الأَشبَاهِ وَ الأَضدَادِ، وَ تَکَبّرتَ عَنِ الأَمثَالِ وَ الأَندَادِ،فَسُبحَانَکَ لَا إِلَهَ إِلّا أَنتَ.
ص: 1405
(28)و از دعای امام علیه السلام بود، هنگام پناه بردن به خداوند توانا و بزرگ
(1) خداوندا همانا من خالصانه از دیگران دل بریده و به تو پیوسته ام.
(2) و با همه وجودم به تو رو آوردم.
(3) و از آنکه نیازمند عطای توست، روگرداندم.
(4) و درخواستم را از آنکه از فضلت بی نیاز نبود، باز گرداندم.
(5) و دانستم، درخواست نیازمند از نیازمند، از سبکی اندیشه و گمراهی خِرد است.
(6) ای خدای من، چه بسیار از مردمی دیدم که از غیر تو عزّت خواستند و خوار گشتند و از غیر تو ثروت خواستند و نیازمند شدند و بلندی خواستند و پست گشتند.
(7) پس (شخص) دوراندیش، با دیدن امثال ایشان سالم ماند. پند گرفتنش سبب توفیق او شد و برگزیدن راه صواب، او را راهنمایی کرد.
(8) پس -ای سرور من- جایگاه درخواستم تویی، نه هر که از او درخواست شود. و صاحب حاجتم تویی، نه هر که از او طلب شود.
(9) تویی مخصوص به خواندن من، پیش از آنکه کسی را بخوانم! هیچ کس در امید من، با تو شریک نیست و در دعایم، کسی با تو برابر نیست و ندایم کسی را با تو جمع نمی کند.
(10) خداوندا یگانگیِ شمار و تسلّط قدرتِ همیشگی و فضیلت توان و نیرو و درجه والایی و بلندی، از آنِ توست.
(11) و غیر تو، در زندگی اش نیازمند رحمت، در کار خود مغلوب، در امورش زیردست، در حالاتش گوناگون، در صفاتش دگرگون می باشد.
(12) پس تو از داشتن مانندها و همتاها برتر و از داشتن همسان و همگون بزرگ تر بودی. پس تو منزّهی. معبودی جز تو نیست.
ص: 1406
(1) أللّهُمّ إِنّکَ ابتَلَیتَنَا فِی أَرزَاقِنَا بِسُوءِ الظّنّ، وَ فِی آجَالِنَا بِطُولِ الأَمَلِ حَتّی التَمَسنَا أَرزَاقَکَ مِن
عِندِ المَرزُوقِینَ، وَ طَمِعنَا بِآمَالِنَا فِی أَعمَارِ المُعَمّرِینَ.(2)فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ هَب لَنَا یَقِیناً صَادِقاً تَکفِینَا بِهِ مِن مَئُونَةِ الطّلَبِ، وَ أَلهِمنَا ثِقَةً خَالِصَةً تُعفِینَا بِهَا مِن شِدّةِ النّصَبِ(3) وَ اجعَل مَا صَرّحتَ بِهِ مِن عِدَتِکَ فِی وَحیِکَ، وَ أَتبَعتَهُ مِن قَسَمِکَ فِی کِتَابِکَ،قَاطِعاً لِاهتِمَامِنَا بِالرّزقِ ألّذِی تَکَفّلتَ بِهِ، وَ حَسماً لِلِاشتِغَالِ بِمَا ضَمِنتَ الکِفَایَةَ لَهُ(4)فَقُلتَ وَ قَولُکَ الحَقّ الأَصدَقُ، وَ أَقسَمتَ وَ قَسَمُکَ الأَبَرّ الأَوفَی وَ فِی السّمَاءِ رِزقُکُم وَ مَا تُوعَدُونَ.(5) ثُمّ قُلتَ فَوَ رَبّ السّمَاءِ وَ الأَرضِ إِنّهُ لَحَقّ مِثلَ مَا أَنّکُم تَنطِقُونَ.
ص: 1407
(29)و از دعای امام علیه السلام بود، چنان که روزی بر او تنگ گرفته می شد
(1) خداوندا همانا تو ما را در روزی هایمانْ به بدگمانی، و در مدّت زندگی هایمانْ به آرزوی دراز، آزمودی. تا جایی که روزی های تو را از روزی خواران درخواست نمودیم و با آرزوهایمان، در عمرهای کهنسالان، طمع کردیم.
(2) پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را یقینی راستین ببخش، که بدان سبب ما را از زحمت طلب، بی نیاز نمایی و اطمینانی خالص در دلمان بینداز، که با آن ما را از سختی رنج معاف داری.
(3) و وعده های آشکاری را که در وحی خود بیان نموده ای و در پی آن سوگند خود را در کتابت آورده ای، موجب قطع اهتمام ما به روزی ای که خود کفالت کرده ای و قطع اشتغال ما به آنچه خود کفایت آن را ضمانت فرموده ای قرار ده.
(4) پس فرمودی و فرموده تو راست و درست ترین است. و سوگند یاد کردی و سوگند تو محقّق ترین و وفاشده ترین است: «و روزی شما و آنچه به آن وعده داده می شوید، در آسمان است.»
(5) سپس فرمودی: «پس سوگند به پروردگار آسمان و زمین که آن (سخن) حقّ و درست است، مانند آنچه شما سخن می گویید.»
ص: 1408
(1) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ هَب لِیَ العَافِیَةَ مِن دَینٍ تُخلِقُ بِهِ وجَهیِ، وَ یَحَارُ فِیهِ ذهِنیِ، وَ یَتَشَعّبُ لَهُ فکِریِ، وَ یَطُولُ بِمُمَارَسَتِهِ شغُلیِ (2) وَ أَعُوذُ بِکَ، یَا رَبّ، مِن هَمّ الدّینِ وَ فِکرِهِ، وَ شُغلِ الدّینِ وَ سَهَرِهِ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أعَذِنیِ مِنهُ، وَ أَستَجِیرُ بِکَ، یَا رَبّ، مِن ذِلّتِهِ فِی الحَیَاةِ، وَ مِن تَبِعَتِهِ بَعدَ الوَفَاةِ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أجَرِنی مِنهُ بِوُسعٍ فَاضِلٍ أَو کَفَافٍ وَاصِلٍ.(3) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ احجبُنیِ عَنِ السّرَفِ وَ الِازدِیَادِ، وَ قوَمّنیِ بِالبَذلِ وَ الِاقتِصَادِ، وَ علَمّنیِ حُسنَ التّقدِیرِ، وَ اقبضِنیِ بِلُطفِکَ عَنِ التّبذِیرِ، وَ أَجرِ مِن أَسبَابِ الحَلَالِ أرَزاَقیِ، وَ وَجّه فِی أَبوَابِ البِرّ إنِفاَقیِ، وَ ازوِ عنَیّ مِنَ المَالِ مَا یُحدِثُ لِی مَخِیلَةً أَو تَأَدّیاً إِلَی بغَی ٍ أَو مَا أَتَعَقّبُ مِنهُ طُغیَاناً.(4) أللّهُمّ حَبّب إلِیَ ّ صُحبَةَ الفُقَرَاءِ، وَ أعَنِیّ عَلَی صُحبَتِهِم بِحُسنِ الصّبرِ(5) وَ مَا زَوَیتَ عنَیّ مِن مَتَاعِ الدّنیَا الفَانِیَةِ فَاذخَرهُ لِی فِی خَزَائِنِکَ البَاقِیَةِ(6) وَ اجعَل مَا خوَلّتنَیِ مِن حُطَامِهَا، وَ عَجّلتَ لِی مِن مَتَاعِهَا بُلغَةً إِلَی جِوَارِکَ وَ وُصلَةً إِلَی قُربِکَ وَ ذَرِیعَةً إِلَی جَنّتِکَ،إِنّکَ ذُو الفَضلِ العَظِیمِ، وَ أَنتَ الجَوَادُ الکَرِیمُ.
ص: 1409
(30) و از دعای امام علیه السلام بود، درباره درخواست کمک نمودن بر پرداخت وام
(1) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا معاف دار، از وامی که با آن آبرویم را ببری و ذهنم در آن سرگردان شود و فکرم برای آن پریشان گردد و کارم در چاره آن طول کشد.
(2) و به تو پناه می برم -ای پروردگارم- از اندوه و اندیشه وام و از کار قرض و بی خوابی اش، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا از آن پناه ده. و پناه از تو می جویم -ای پروردگار من- از خواری آن در زندگی و از پیامد آن پس از مرگ، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا با ثروتِ فراوان و روزیِ کافی، از آن نجات ده.
(3) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا از اسراف و زیاده روی باز دار. و به بخشش و میانه روی، استوار گردان و روش نیکو را به من بیاموز و مرا -به لطف خود- از ولخرجی باز دار و روزی هایم را از اسباب حلال، پیوسته گردان و انفاق نمودنم را در مسیرهای خیر قرار ده و مالی که برایم خودپسندی پیش آورد یا به ستمگری برساند یا در پی آن دچار سرکشی شوم را، از من دور ساز.
(4) خداوندا، همنشینی نیازمندان را نزد من محبوب گردان و مرا بر همنشینی ایشان، با شکیبایی نیکوْ یاری ده.
(5) و آنچه از کالای دنیایِ فانی، از من گرفتی، پس آن را برای من در گنجینه های جاوید خود ذخیره فرما.
(6) و آنچه از کالای آن (دنیا)، که به من ارزانی داشته ای، و هم اکنون به دستم رسانده ای، وسیله رسیدن به جوار خود و وسیله پیوستن به جایگاه بزرگت و وسیله دست یابی به بهشتت قرار ده. به درستی که تو صاحب بخشش بزرگ می باشی و تویی بسیار بخشنده بزرگوار.
ص: 1410
(1) أللّهُمّ یَا مَن لَا یَصِفُهُ نَعتُ الوَاصِفِینَ(2) وَ یَا مَن لَا یُجَاوِزُهُ رَجَاءُ الرّاجِینَ(3) وَ یَا مَن لَا یَضِیعُ لَدَیهِ أَجرُ المُحسِنِینَ (4) وَ یَا مَن هُوَ مُنتَهَی خَوفِ العَابِدِینَ.(5) وَ یَا مَن هُوَ غَایَةُ خَشیَةِ المُتّقِینَ(6) هَذَا مَقَامُ مَن تَدَاوَلَتهُ أیَدیِ الذّنُوبِ، وَ قَادَتهُ أَزِمّةُ الخَطَایَا، وَ استَحوَذَ عَلَیهِ الشّیطَانُ،فَقَصّرَ عَمّا أَمَرتَ بِهِ تَفرِیطاً، وَ تَعَاطَی مَا نَهَیتَ عَنهُ تَغرِیراً.(7)کَالجَاهِلِ بِقُدرَتِکَ عَلَیهِ، أَو کَالمُنکِرِ فَضلَ إِحسَانِکَ إِلَیهِ حَتّی إِذَا انفَتَحَ لَهُ بَصَرُ الهُدَی، وَ تَقَشّعَت عَنهُ سَحَائِبُ العَمَی،أَحصَی مَا ظَلَمَ بِهِ نَفسَهُ، وَ فَکّرَ فِیمَا خَالَفَ بِهِ رَبّهُ،فَرَأَی کَبِیرَ عِصیَانِهِ کَبِیراً وَ جَلِیلَ مُخَالَفَتِهِ جَلِیلًا.(8)فَأَقبَلَ نَحوَکَ مُؤَمّلًا لَکَ مُستَحیِیاً مِنکَ، وَ وَجّهَ رَغبَتَهُ إِلَیکَ ثِقَةً بِکَ،فَأَمّکَ بِطَمَعِهِ یَقِیناً، وَ قَصَدَکَ بِخَوفِهِ إِخلَاصاً، قَد خَلَا طَمَعُهُ مِن کُلّ مَطمُوعٍ فِیهِ غَیرِکَ، وَ أَفرَخَ رَوعُهُ مِن کُلّ مَحذُورٍ مِنهُ سِوَاکَ.
ص: 1411
(31)و از دعای امام علیه السلام بود، در یاد کردن توبه و درخواست نمودن آن
(1) خداوندا ای کسی که توصیف وصف کنندگان، او را نمی ستاید.
(2) و ای کسی که امید امیدواران، از او نمی گذرد.
(3) و ای کسی که پاداش نیکوکاران، نزد او تباه نمی شود.
(4) و ای کسی که انتهای ترس عبادت کنندگان است.
(5) و ای کسی که نهایت هراس پرهیزکاران است.
(6) این مقام کسی است که بازیچه دست های گناهان گردیده و مهارهای خطاها او را از پیِ خود کشیده و شیطان بر او چیره گشته. پس با سهل انگاری از آنچه امر کرده ای کوتاهی کرده و با بی باکی آنچه از آن نهی نموده ای، انجام داده.
(7) مانند نادان به قدرت تو بر خودش، یا انکار کننده بسیاری فضل تو به خودش. امّا همین که چشم هدایت برای او گشوده شد و ابرهای کوری از مقابلش کنار رفت، آنچه با آن به خود ستم کرده، شمرد و در آنچه با آن پروردگارش را مخالفت کرده، اندیشید. پس گناه بزرگش را بزرگ و ناسازگاری سترگش را سترگ دانست.
(8) پس امیدوار به تو و شرمنده از تو، به سویت روی آورده و با اعتماد به تو، خواهشش را به سوی تو گردانده است. پس از روی یقین با حرص، تو را قصد کرد و از سَر اخلاصْ با ترس، آهنگ تو نمود. در حالی که طمعش از هر که -جز تو- در او طمع کنند، خالی است و ترسش از هر که -جز تو- از او بترسند، برطرف شد.
ص: 1412
(9)فَمَثَلَ بَینَ یَدَیکَ مُتَضَرّعاً، وَ غَمّضَ بَصَرَهُ إِلَی الأَرضِ مُتَخَشّعاً، وَ طَأطَأَ رَأسَهُ لِعِزّتِکَ مُتَذَلّلًا، وَ أَبَثّکَ مِن سِرّهِ مَا أَنتَ أَعلَمُ بِهِ مِنهُ خُضُوعاً، وَ عَدّدَ مِن ذُنُوبِهِ مَا أَنتَ أَحصَی لَهَا خُشُوعاً، وَ استَغَاثَ بِکَ مِن عَظِیمِ مَا وَقَعَ بِهِ فِی عِلمِکَ وَ قَبِیحِ مَا فَضَحَهُ فِی حُکمِکَ مِن ذُنُوبٍ أَدبَرَت لَذّاتُهَا فَذَهَبَت، وَ أَقَامَت تَبِعَاتُهَا فَلَزِمَت.(10) لَا یُنکِرُ یَا إلِهَیِ عَدلَکَ إِن عَاقَبتَهُ، وَ لَا یَستَعظِمُ عَفوَکَ إِن عَفَوتَ عَنهُ وَ رَحِمتَهُ،لِأَنّکَ الرّبّ الکَرِیمُ ألّذِی لَا یَتَعَاظَمُهُ غُفرَانُ الذّنبِ العَظِیمِ(11) أللّهُمّ فَهَا أَنَا ذَا قَد جِئتُکَ مُطِیعاً لِأَمرِکَ فِیمَا أَمَرتَ بِهِ مِنَ الدّعَاءِ،مُتَنَجّزاً وَعدَکَ فِیمَا وَعَدتَ بِهِ مِنَ الإِجَابَةِ،إِذ تَقُولُ ادعوُنیِ أَستَجِب لَکُم.(12) أللّهُمّ فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ القنَیِ بِمَغفِرَتِکَ کَمَا لَقِیتُکَ بإِقِراَریِ، وَ ارفعَنیِ عَن مَصَارِعِ الذّنُوبِ کَمَا وَضَعتُ لَکَ نفَسیِ، وَ استرُنیِ بِسِترِکَ کَمَا تأَنَیّتنَیِ عَنِ الِانتِقَامِ منِیّ.(13) أللّهُمّ وَ ثَبّت فِی طَاعَتِکَ نیِتّیِ، وَ أَحکِم فِی عِبَادَتِکَ بصَیِرتَیِ، وَ وفَقّنیِ مِنَ الأَعمَالِ لِمَا تَغسِلُ بِهِ دَنَسَ الخَطَایَا عنَیّ، وَ توَفَنّیِ عَلَی مِلّتِکَ وَ مِلّةِ نَبِیّکَ مُحَمّدٍ عَلَیهِ السّلَامُ إِذَا توَفَیّتنَیِ.(14) أللّهُمّ إنِیّ أَتُوبُ إِلَیکَ فِی مقَاَمیِ هَذَا مِن کَبَائِرِ ذنُوُبیِ وَ صَغَائِرِهَا، وَ بَوَاطِنِ سیَئّاَتیِ وَ ظَوَاهِرِهَا، وَ سَوَالِفِ زلَاّتیِ وَ حَوَادِثِهَا،تَوبَةَ مَن لَا یُحَدّثُ نَفسَهُ بِمَعصِیَةٍ، وَ لَا یُضمِرُ أَن یَعُودَ فِی خَطِیئَةٍ
ص: 1413
(9) پس زاری کنان در پیشگاهت ایستاده و دیده اش را با سرافکندگی به زمین دوخته و با خواریْ برای عزّتت سرش را به زیر افکنده و با خضوع، از رازهایش -آنچه را که خود به آن داناتری- برایت آشکار کرده و با خشوع، -از گناهانش- آنچه تو شماره آن را بهتر می دانی شمرده و در (گناهان) بزرگی که می دانی گرفتار شده و از (کار) زشتی که در حکم تو رسواگر است، از تو کمک خواسته. از گناهانی که لذّت هایش سپری شد و گذشت و پیامدهای آن به جای ماند و پایدار شد.
(10) ای خدای من، اگر او را عقوبت دهی، عدل تو را انکار نمی کند و اگر از او گذشتی و به او رحم آوردی، گذشتت را بزرگ نشمارد. زیرا تویی پروردگار کریمی، که آمرزش گناه بزرگ در نظر تو بزرگ نیست.
(11) خداوندا، اکنون این من هستم که به نزد تو آمده ام، در حالی که فرمان تو را که به دعا کردن امر نموده ای، اطاعت کرده ام و وفا به وعده ای را که پیرامون اجابت داده ای، خواستارم. زیرا که می فرمایی: «مرا بخوانید، تا شما را اجابت کنم.»
(12) خداوندا پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و با آمرزش خود به من روآور. همچنان که من با اقرارم به تو رو آوردم. و مرا از افتادنْگاه های گناهان، بلند گردان، چنانکه خود را برای تو فرو افکنده ام. و مرا با پوشش خود بپوشان، آنگونه که در انتقام از من درنگ فرمودی.
(13) خداوندا و نیّت مرا در فرمان برداریت، ثابت بدار و بینش مرا در بندگی ات، استوار گردان و مرا به کارهایی که با آن چرکی خطاها را از من بشویی، توفیق ده و هنگامی که مرا میراندی، بر دین خود و دین پیامبرت محمّد - که درود بر او باد- بمیران.
(14) خداوندا من در این جایگاهم، از گناهان بزرگ و کوچکم و از بدی های پنهان و آشکارم و از لغزش های گذشته و تازه ام، به درگاهت توبه می کنم. توبه کسی که نافرمانی از ذهنش نمی گذرد و قصد بازگشت به خطا را ندارد.
ص: 1414
(15) وَ قَد قُلتَ یَا إلِهَیِ فِی مُحکَمِ کِتَابِکَ إِنّکَ تَقبَلُ التّوبَةَ عَن عِبَادِکَ، وَ تَعفُو عَنِ السّیّئَاتِ، وَ تُحِبّ التّوّابِینَ،فَاقبَل توَبتَیِ کَمَا وَعَدتَ، وَ اعفُ عَن سیَئّاَتیِ کَمَا ضَمِنتَ، وَ أَوجِب لِی مَحَبّتَکَ کَمَا شَرَطتَ(16) وَ لَکَ یَا رَبّ شرَطیِ أَلّا أَعُودَ فِی مَکرُوهِکَ، وَ ضمَاَنیِ أَن لَا أَرجِعَ فِی مَذمُومِکَ، وَ عهَدیِ أَن أَهجُرَ جَمِیعَ مَعَاصِیکَ.(17) أللّهُمّ إِنّکَ أَعلَمُ بِمَا عَمِلتُ فَاغفِر لِی مَا عَلِمتَ، وَ اصرفِنیِ بِقُدرَتِکَ إِلَی مَا أَحبَبتَ.(18) أللّهُمّ وَ عَلَیّ تَبِعَاتٌ قَد حَفِظتُهُنّ، وَ تَبِعَاتٌ قَد نَسِیتُهُنّ، وَ کُلّهُنّ بِعَینِکَ التّیِ لَا تَنَامُ، وَ عِلمِکَ ألّذِی لَا یَنسَی،فَعَوّض مِنهَا أَهلَهَا، وَ احطُط عنَیّ وِزرَهَا، وَ خَفّف عنَیّ ثِقلَهَا، وَ اعصمِنیِ مِن أَن أُقَارِفَ مِثلَهَا.(19) أللّهُمّ وَ إِنّهُ لَا وَفَاءَ لِی بِالتّوبَةِ إِلّا بِعِصمَتِکَ، وَ لَا استِمسَاکَ بیِ عَنِ الخَطَایَا إِلّا عَن قُوّتِکَ،فقَوَنّیِ بِقُوّةٍ کَافِیَةٍ، وَ توَلَنّیِ بِعِصمَةٍ مَانِعَةٍ.(20) أللّهُمّ أَیّمَا عَبدٍ تَابَ إِلَیکَ وَ هُوَ فِی عِلمِ الغَیبِ عِندَکَ فَاسِخٌ لِتَوبَتِهِ، وَ عَائِدٌ فِی ذَنبِهِ وَ خَطِیئَتِهِ،فإَنِیّ أَعُوذُ بِکَ أَن أَکُونَ کَذَلِکَ،فَاجعَل توَبتَیِ هَذِهِ تَوبَةً لَا أَحتَاجُ بَعدَهَا إِلَی تَوبَةٍ،تَوبَةً مُوجِبَةً لِمَحوِ مَا سَلَفَ، وَ السّلَامَةِ فِیمَا بقَیِ َ. (21) أللّهُمّ إنِیّ أَعتَذِرُ إِلَیکَ مِن جهَلیِ، وَ أَستَوهِبُکَ سُوءَ فعِلیِ،فاَضممُنیِ إِلَی کَنَفِ رَحمَتِکَ تَطَوّلًا، وَ استرُنیِ بِسِترِ عَافِیَتِکَ تَفَضّلًا.(22) أللّهُمّ وَ إنِیّ أَتُوبُ إِلَیکَ مِن کُلّ مَا خَالَفَ إِرَادَتَکَ، أَو زَالَ عَن مَحَبّتِکَ مِن خَطَرَاتِ قلَبیِ، وَ لَحَظَاتِ عیَنیِ، وَ حِکَایَاتِ لسِاَنیِ،تَوبَةً تَسلَمُ بِهَا کُلّ جَارِحَةٍ عَلَی حِیَالِهَا مِن تَبِعَاتِکَ، وَ تَأمَنُ مِمَا یَخَافُ المُعتَدُونَ مِن أَلِیمِ سَطَوَاتِکَ.
ص: 1415
(15) و ای خدای من، در کتاب استوارت فرموده ای همانا توبه بندگانت را می پذیری، و از بدی ها درمی گذری، و توبه کنندگان را دوست می داری. پس همانگونه که وعده دادی، توبه ام را بپذیر و آنچنان که ضمانت کرده ای، از بدی هایم درگذر و همان طور که شرط کرده ای، دوستی خود را برایم واجب گردان.
(16) و ای پروردگار من، با تو قرار می گذارم، در کاری که ناپسند توست، برنگردم و ضمانت می دهم، در کاری که نکوهیده توست، باز نگردم و عهد می بندم، از همه نافرمانی های تو، دوری گزینم.
(17) خداوندا به درستی که تو به کارهایم، داناتری. پس آنچه (گناه) از من می دانی، بیامرز و به قدرت خود، به آنچه دوست داری، بازگردان.
(18) خداوندا و مرا (از حقوق مردم) گرفتاری هایی است که به یاد دارم و گرفتاری هایی است که فراموش کرده ام و همه آنها پیش چشم تو که نمی خوابد و در علم تو که فراموش نمی کند، قرار دارد. پس صاحبانش را عوض ده و سنگین باری اش را از من بیفکن و سنگینی اش را از من سبک فرما و مرا از نزدیک شدن به مانند آن، نگهدار.
(19) خداوندا مرا جز به نگهداری تو، وفای به توبه نیست. و جز به قدرت تو، خودداری از خطاها برایم ممکن نیست. پس با قوّتِ کافی، مرا قوی ساز و به نگهداری بازدارنده، سرپرستی ام کن.
(20) خداوندا، هر بنده ای که به درگاهت توبه نمود ولی در علم پنهانت، توبه شکن و بازگشت کننده به گناه و خطایش باشد، پس همانا من به تو پناه می برم که اینچنین باشم. پس این توبه ام را توبه ای گردان که پس از آن، به توبه ای نیازمند نشوم. توبه ای سبب محو آنچه گذشته و سلامتی در آنچه مانده است.
(21) خداوندا، به درستی که من از نادانی ام، در پیشگاه تو عذر می خواهم و از زشتی کردارم، از تو بخشش می طلبم. پس به لطف خویش، مرا در پناه رحمت خود گیر و با فضل خویش، مرا به پرده عافیتت بپوشان.
(22) خداوندا و همانا من از هر چه مخالف خواسته تو یا دور از دوستی توست؛ از اندیشه های دلم و نگاه های چشمم و بیانات زبانم، به درگاهت توبه می کنم. توبه ای که با آن هر عضوی به سهم خود از کیفرهایت سالم مانَد و از قهرهای دردناکت که بیدادگران می ترسند، در امان باشد.
ص: 1416
(23) أللّهُمّ فَارحَم وحَدتَیِ بَینَ یَدَیکَ، وَ وَجِیبَ قلَبیِ مِن خَشیَتِکَ، وَ اضطِرَابَ أرَکاَنیِ مِن هَیبَتِکَ،فَقَد أقَاَمتَنیِ یَا رَبّ ذنُوُبیِ مَقَامَ الخزِی ِ بِفِنَائِکَ، فَإِن سَکَتّ لَم یَنطِق عنَیّ أَحَدٌ، وَ إِن شَفَعتُ فَلَستُ بِأَهلِ الشّفَاعَةِ.(24) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ شَفّع فِی خطَاَیاَی َ کَرَمَکَ، وَ عُد عَلَی سیَئّاَتیِ بِعَفوِکَ، وَ لَا تجَزنِیِ جزَاَئیِ مِن عُقُوبَتِکَ، وَ ابسُط عَلَیّ طَولَکَ، وَ جلَلّنیِ بِسِترِکَ، وَ افعَل بیِ فِعلَ عَزِیزٍ تَضَرّعَ إِلَیهِ عَبدٌ ذَلِیلٌ فَرَحِمَهُ، أَو غنَیِ ّ تَعَرّضَ لَهُ عَبدٌ فَقِیرٌ فَنَعَشَهُ.(25) أللّهُمّ لَا خَفِیرَ لِی مِنکَ فلَیخَفرُنیِ عِزّکَ، وَ لَا شَفِیعَ لِی إِلَیکَ فَلیَشفَع لِی فَضلُکَ، وَ قَد أوَجلَتَنیِ خطَاَیاَی َ فلَیؤُمنِیّ عَفوُکَ.(26)فَمَا کُلّ مَا نَطَقتُ بِهِ عَن جَهلٍ منِیّ بِسُوءِ أثَرَیِ، وَ لَا نِسیَانٍ لِمَا سَبَقَ مِن ذَمِیمِ فعِلیِ،لَکِن لِتَسمَعَ سَمَاؤُکَ وَ مَن فِیهَا وَ أَرضُکَ وَ مَن عَلَیهَا مَا أَظهَرتُ لَکَ مِنَ النّدَمِ، وَ لَجَأتُ إِلَیکَ فِیهِ مِنَ التّوبَةِ.(27)فَلَعَلّ بَعضَهُم بِرَحمَتِکَ یرَحمَنُیِ لِسُوءِ موَقفِیِ، أَو تُدرِکُهُ الرّقّةُ عَلَیّ لِسُوءِ حاَلیِ فیَنَاَلنَیِ مِنهُ بِدَعوَةٍ هیِ َ أَسمَعُ لَدَیکَ مِن دعُاَئیِ، أَو شَفَاعَةٍ أَوکَدُ عِندَکَ مِن شفَاَعتَیِ تَکُونُ بِهَا نجَاَتیِ مِن غَضَبِکَ وَ فوَزتَیِ بِرِضَاکَ. (28) أللّهُمّ إِن یَکُنِ النّدَمُ تَوبَةً إِلَیکَ فَأَنَا أَندَمُ النّادِمِینَ، وَ إِن یَکُنِ التّرکُ لِمَعصِیَتِکَ إِنَابَةً فَأَنَا أَوّلُ المُنِیبِینَ، وَ إِن یَکُنِ الِاستِغفَارُ حِطّةً لِلذّنُوبِ فإَنِیّ لَکَ مِنَ المُستَغفِرِینَ.
ص: 1417
(23) خداوندا، پس به تنهایی ام در برابر تو و تپیدن دلم از ترست و لرزش اندامم از شکوهت، رحم فرما. پس ای پروردگار من، گناهانم به درگاهت، مرا در جایگاه رسواییْ ماندگار نموده. پس اگر خاموش شوم، کسی از جانب من سخن نگوید. و اگر شفیع خواهم، سزاوار شفاعت نیستم.
(24) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و کرمت را شفیع خطاهایم گردان و به گذشت خود بدی هایم را ببخشای و مرا به جزایم که عقوبت توست، مجازات نکن و بخشش خود را بر من بگستر و مرا به پرده خویش بپوشان و با من همچون رفتارِ عزیزی که بنده ذلیلی پیش او زاری کرده، پس به او مهربانی نموده، رفتار نما. یا همانند توانگری که بنده بینوایی پیش او آمده، پس او را بی نیاز کرده.
(25) خداوندا برای من پناه دهنده ای از (عقوبت) تو نیست، پس باید عزّتت مرا پناه دهد. و شفیعی برای من به سوی تو نیست، پس باید فضلت مرا شفاعت کند. و خطاهایم مرا ترسانده، پس باید بخشایشت مرا ایمن گرداند.
(26) پس هر چه گفتم، از جهل به بدی کردارم و از فراموشیِ کردار نکوهیده گذشته ام نیست. بلکه برای آن است که آسمانت و هر که در آن است و زمینت و هر که بر روی آن است، پشیمانی ای که به پیشگاهت آشکار نمودم و توبه ای که به سبب آن به درگاهت پناه بردم را بشنود،
(27) شاید برخی از آنها به رحمتتْ بر بدی جایگاهم، به من رحم کند یا بخاطر بدی حالم، بر من دلسوزی نماید؛ پس دعایی از او به من رسد که از دعای من نزد تو شنیدنی تر است، یا شفاعتی کند که از شفاعت من نزد تو کارسازتر است، که رهایی من از خشمت و یافتن خوشنودی ات به وسیله آن حاصل شود.
(28) خداوندا اگر پشیمانی، توبه به درگاه توست، پس من پشیمان ترین پشیمانانم و اگر ترک معصیت تو، بازگشت است، پس من نخستین بازگشت کننده ام. و اگر درخواست آمرزشْ سبب ریختن گناهان است، پس من به درگاه تو از آمرزش خواهانم.
ص: 1418
(29) أللّهُمّ فَکَمَا أَمَرتَ بِالتّوبَةِ، وَ ضَمِنتَ القَبُولَ، وَ حَثَثتَ عَلَی الدّعَاءِ، وَ وَعَدتَ الإِجَابَةَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اقبَل توَبتَیِ، وَ لَا ترَجعِنیِ مَرجِعَ الخَیبَةِ مِن رَحمَتِکَ،إِنّکَ أَنتَ التّوّابُ عَلَی المُذنِبِینَ، وَ الرّحِیمُ لِلخَاطِئِینَ المُنِیبِینَ.(30) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، کَمَا هَدَیتَنَا بِهِ، وَ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، کَمَا استَنقَذتَنَا بِهِ، وَ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ،صَلَاةً تَشفَعُ لَنَا یَومَ القِیَامَةِ وَ یَومَ الفَاقَةِ إِلَیکَ،إِنّکَ عَلَی کُلّ شَیءٍ قَدِیرٌ، وَ هُوَ عَلَیکَ یَسِیرٌ.
ص: 1419
(29) خداوندا، پس چنانکه به توبه فرمان دادی و پذیرفتن را ضمانت کردی و بر دعا ترغیب نمودی و اجابت را نوید دادی، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و توبه ام را قبول کن و مرا به ناامیدی از رحمتت باز نگردان. که تو توبه گنهکاران را می پذیری و بر خطاکارانِ توبه پیشه، مهربانی.
(30) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست، همچنانکه ما را به سبب او هدایت کردی و بر محمّد و خاندانش درود فرست، آنچنان که ما را به وسیله او نجات دادی و بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که روز رستاخیز و روز نیازمندی به تو، ما را شفاعت کند. زیرا تو بر هر چیز توانایی و آن بر تو آسان است.
ص: 1420
(1) أللّهُمّ یَا ذَا المُلکِ المُتَأَبّدِ بِالخُلُودِ(2) وَ السّلطَانِ المُمتَنِعِ بِغَیرِ جُنُودٍ وَ لَا أَعوَانٍ.(3) وَ العِزّ الباَقیِ عَلَی مَرّ الدّهُورِ وَ خوَاَلیِ الأَعوَامِ وَ موَاَضیِ الأَزمَانِ وَ الأَیّامِ(4) عَزّ سُلطَانُکَ عِزّاً لَا حَدّ لَهُ بِأَوّلِیّةٍ، وَ لَا مُنتَهَی لَهُ بِآخِرِیّةٍ(5) وَ استَعلَی مُلکُکَ عَلُوّاً سَقَطَتِ الأَشیَاءُ دُونَ بُلُوغِ أَمَدِهِ(6) وَ لَا یَبلُغُ أَدنَی مَا استَأثَرتَ بِهِ مِن ذَلِکَ أَقصَی نَعتِ النّاعِتِینَ. (7)ضَلّت فِیکَ الصّفَاتُ، وَ تَفَسّخَت دُونَکَ النّعُوتُ، وَ حَارَت فِی کِبرِیَائِکَ لَطَائِفُ الأَوهَامِ(8)کَذَلِکَ أَنتَ اللّهُ الأَوّلُ فِی أَوّلِیّتِکَ، وَ عَلَی ذَلِکَ أَنتَ دَائِمٌ لَا تَزُولُ(9) وَ أَنَا العَبدُ الضّعِیفُ عَمَلًا،الجَسِیمُ أَمَلًا،خَرَجَت مِن یدَیِ أَسبَابُ الوُصُلَاتِ إِلّا مَا وَصَلَهُ رَحمَتُکَ، وَ تَقَطّعَت عنَیّ عِصَمُ الآمَالِ إِلّا مَا أَنَا مُعتَصِمٌ بِهِ مِن عَفوِکَ(10)قَلّ عنِدیِ مَا أَعتَدّ بِهِ مِن طَاعَتِکَ، وکَثُرَ عَلَیّ مَا أَبُوءُ بِهِ مِن مَعصِیَتِکَ وَ لَن یَضِیقَ عَلَیکَ عَفوٌ عَن عَبدِکَ وَ إِن أَسَاءَ،فَاعفُ عنَیّ.(11) أللّهُمّ وَ قَد أَشرَفَ عَلَی خَفَایَا الأَعمَالِ عِلمُکَ، وَ انکَشَفَ کُلّ مَستُورٍ دُونَ خُبرِکَ، وَ لَا تنَطوَیِ عَنکَ دَقَائِقُ الأُمُورِ، وَ لَا تَعزُبُ عَنکَ غَیّبَاتُ السّرَائِرِ
ص: 1421
(32)و از دعای امام علیه السلام بود، برای خود در اقرار به گناه، پس از تمام کردن نماز شب
(1) خداوندا ای صاحب پادشاهی پاینده جاوید.
(2) و ای فرمانروای استوارِ بدون لشکریان و یاران.
(3) و ای عزیزی که با سپری شدن روزگارها و سال های گذشته و گذشتن زمان ها و روزها، ماندگار است.
(4) فرمانروایی تو، چنان با عزّت است، که حدّی برای اوّلش و پایانی برای آخرش نیست.
(5) و سلطنت تو، چنان بلندمرتبه است، که همه چیز پیش از رسیدن به پایان آن، ساقط شود.
(6) و آخرین وصفِ ستایندگان، به پایین ترین مرتبه ای که به خود اختصاص داده ای، نمی رسد.
(7) اوصاف در تو گمراه شده و تعریف ها پیش از رسیدن به تو، از هم گسسته و تصوّرهای دقیق در بزرگواری ات سرگردان گشته.
(8) چنین است که تو خدایی هستی که در اوّلیتِ خود اوّل و در این (صفت) دائم و جاویدی.
(9) و من بنده ای هستم که عملش ضعیف و آرزویش بزرگ است. اسباب پیوندها از دستم بیرون رفته، جز آنچه به رحمتت وصل شده و رشته های آرزو از من بریده، جز بخشایشت که به آن چنگ زده ام.
(10) طاعتی که به شمار آورم، نزد من کم است و معصیتت که بر دوش کشم، بر من زیاد است. و گذشت از بنده ات گر چه بد کرده، بر تو دشوار نیست. پس از من درگذر.
(11) خداوندا علم تو بر اعمال پنهان ما، آگاه است. و هر پوشیده ای نزد آگاهی تو، آشکار است. و کارهای ریز و کوچک، از تو پنهان نمی ماند و رازهای نهان، از تو غایب نیست.
ص: 1422
(12) وَ قَدِ استَحوَذَ عَلَیّ عَدُوّکَ ألّذِی استَنظَرَکَ لغِوَاَیتَیِ فَأَنظَرتَهُ، وَ استَمهَلَکَ إِلَی یَومِ الدّینِ لإِضِلاَلیِ فَأَمهَلتَهُ.(13)فأَوَقعَنَیِ وَ قَد هَرَبتُ إِلَیکَ مِن صَغَائِرِ ذُنُوبٍ مُوبِقَةٍ، وَ کَبَائِرِ أَعمَالٍ مُردِیَةٍ حَتّی إِذَا قَارَفتُ مَعصِیَتَکَ، وَ استَوجَبتُ بِسُوءِ سعَییِ سَخطَتَکَ،فَتَلَ عنَیّ عِذَارَ غَدرِهِ، وَ تلَقَاّنیِ بِکَلِمَةِ کُفرِهِ، وَ تَوَلّی البَرَاءَةَ منِیّ، وَ أَدبَرَ مُوَلّیاً عنَیّ،فأَصَحرَنَیِ لِغَضَبِکَ فَرِیداً، وَ أخَرجَنَیِ إِلَی فِنَاءِ نَقِمَتِکَ طَرِیداً.(14) لَا شَفِیعٌ یَشفَعُ لِی إِلَیکَ، وَ لَا خَفِیرٌ یؤُمنِنُیِ عَلَیکَ، وَ لَا حِصنٌ یحَجبُنُیِ عَنکَ، وَ لَا مَلَاذٌ أَلجَأُ إِلَیهِ مِنکَ.(15)فَهَذَا مَقَامُ العَائِذِ بِکَ، وَ مَحَلّ المُعتَرِفِ لَکَ، فَلَا یَضِیقَنّ عنَیّ فَضلُکَ، وَ لَا یَقصُرَنّ دوُنیِ عَفوُکَ، وَ لَا أَکُن أَخیَبَ عِبَادِکَ التّائِبِینَ، وَ لَا أَقنَطَ وُفُودِکَ الآمِلِینَ، وَ اغفِر لِی،إِنّکَ خَیرُ الغَافِرِینَ.(16) أللّهُمّ إِنّکَ أمَرَتنَیِ فَتَرَکتُ، وَ نهَیَتنَیِ فَرَکِبتُ، وَ سَوّلَ لِیَ الخَطَاءَ خَاطِرُ السّوءِ فَفَرّطتُ. (17) وَ لَا أَستَشهِدُ عَلَی صیِاَمیِ نَهَاراً، وَ لَا أَستَجِیرُ بتِهَجَدّیِ لَیلًا، وَ لَا تثُنیِ عَلَیّ بِإِحیَائِهَا سُنّةٌ حَاشَا فُرُوضِکَ التّیِ مَن ضَیّعَهَا هَلَکَ.(18) وَ لَستُ أَتَوَسّلُ إِلَیکَ بِفَضلِ نَافِلَةٍ مَعَ کَثِیرِ مَا أَغفَلتُ مِن وَظَائِفِ فُرُوضِکَ، وَ تَعَدّیتُ عَن مَقَامَاتِ حُدُودِکَ إِلَی حُرُمَاتٍ انتَهَکتُهَا، وَ کَبَائِرِ ذُنُوبٍ اجتَرَحتُهَا،کَانَت عَافِیَتُکَ لِی مِن فَضَائِحِهَا سِتراً.(19) وَ هَذَا مَقَامُ مَنِ استَحیَا لِنَفسِهِ مِنکَ، وَ سَخِطَ عَلَیهَا، وَ رضَیِ َ عَنکَ،فَتَلَقّاکَ بِنَفسٍ خَاشِعَةٍ، وَ رَقَبَةٍ خَاضِعَةٍ، وَ ظَهرٍ مُثقَلٍ مِنَ الخَطَایَا وَاقِفاً بَینَ الرّغبَةِ إِلَیکَ وَ الرّهبَةِ مِنکَ.
ص: 1423
(12) و دشمن تو که برای بیراهه بردن من از تو فرصت خواست، پس فرصتش دادی، و برای گمراه کردنم از تو -تا روز جزا- مهلت طلبید، پس مهلتش دادی، بر من چیره شده است.
(13) پس در حالی که از گناهان کوچکِ هلاکت بار و از کردارهای بزرگِ نابود کننده به سویت می گریختم، مرا بر زمین زد. و همین که به نافرمانی ات پرداختم و با زشتی کردارم، خشمت را سزاوار گشتم، پس عنان حیله اش را از من برگرداند و با گفتار کفرش با من روبرو شد و از من بیزاری جست و پشت کنان از من فرار کرد. پس مرا تنها در بیابان خشمت رها نمود و مرا رانده شده، به سوی درگاه انتقامت درآورد.
(14) نه شفاعت کننده ای است که برایم نزد تو شفاعت کند و نه پناه دهنده ای که برایم از تو امان گیرد و نه جای استواری که مرا از تو بازدارد و نه پناهگاهی که از تو بدان پناه برم.
(15) پس این جایگاهِ پناهنده شده به تو، و محل اعتراف کننده برای توست. پس مبادا فضل تو از من تنگی نماید و بخشایشت از من کوتاهی کند و مبادا من بی بهره ترین بندگانِ توبه کننده ات و از ناامیدترین گروه های آرزومندت باشم. و مرا بیامرز. به درستی که تو بهترین آمرزندگانی.
(16) خداوندا همانا تو مرا امر کردی، پس ترک گفتم و مرا نهی نمودی، پس مرتکب شدم و اندیشه بدْ خطا را برای من آراست، پس (از فرمان تو) کوتاهی نمودم.
(17) نه می توانم روزه داریِ روزی را شاهد گیرم و نه شب زنده داری شبی را پناهِ خود خواهم و نه (عمل) مستحبّی به خاطر زنده ساختنش مرا می ستاید، مگر واجبات تو، که هر که آن را انجام نداد، به هلاکت رسد.
(18) و من هیچ گاه با فضیلتِ (عمل) مستحبّ به سویت توسّل نمی جویم، با آنکه از بسیاری از شرایط واجبات غفلت نمودم و از به پا داشتن حدود تو تجاوز کرده، پرده حرام ها را دریده ام و گناهان بزرگی انجام داده ام که عافیت داشتن تو از رسوایی های آن، برای من پوششی گردید.
(19) و این جایگاه کسی است که درباره خویش، از تو شرمنده گشت و بر خود خشمگین و از تو خوشنود است. پس با وجودی فروتن و گردنی فرو افتاده و پشتی گرانبار از (بار) خطاها، پیش روی توست، در حالی که میان (دو راهیِ) میل به تو و ترس از تو ایستاده است.
ص: 1424
(20) وَ أَنتَ أَولَی مَن رَجَاهُ، وَ أَحَقّ مَن خَشِیَهُ وَ اتّقَاهُ،فأَعَطنِیِ یَا رَبّ مَا رَجَوتُ، وَ آمنِیّ مَا حَذِرتُ، وَ عُد عَلَیّ بِعَائِدَةِ رَحمَتِکَ،إِنّکَ أَکرَمُ المَسئُولِینَ.(21) أللّهُمّ وَ إِذ ستَرَتنَیِ بِعَفوِکَ، وَ تغَمَدّتنَیِ بِفَضلِکَ فِی دَارِ الفَنَاءِ بِحَضرَةِ الأَکفَاءِ،فأَجَرِنیِ مِن فَضِیحَاتِ دَارِ البَقَاءِ
عِندَ مَوَاقِفِ الأَشهَادِ مِنَ المَلَائِکَةِ المُقَرّبِینَ، وَ الرّسُلِ المُکَرّمِینَ، وَ الشّهَدَاءِ وَ الصّالِحِینَ، مِن جَارٍ کُنتُ أُکَاتِمُهُ سیَئّاَتیِ، وَ مِن ذیِ رَحِمٍ کُنتُ أَحتَشِمُ مِنهُ فِی سرَیِراَتیِ.(22) لَم أَثِق بِهِم رَبّ فِی السّترِ عَلَیّ، وَ وَثِقتُ بِکَ رَبّ فِی المَغفِرَةِ لِی، وَ أَنتَ أَولَی مَن وُثِقَ بِهِ، وَ أَعطَی مَن رُغِبَ إِلَیهِ، وَ أَرأَفُ مَنِ استُرحِمَ،فاَرحمَنیِ.(23) أللّهُمّ وَ أَنتَ حدَرَتنَیِ مَاءً مَهِیناً مِن صُلبٍ مُتَضَایِقِ العِظَامِ،حَرِجِ المَسَالِکِ إِلَی رَحِمٍ ضَیّقَةٍ سَتَرتَهَا بِالحُجُبِ،تصُرَفّنُیِ حَالًا عَن حَالٍ حَتّی انتَهَیتَ بیِ إِلَی تَمَامِ الصّورَةِ، وَ أَثبَتّ فِیّ الجَوَارِحَ کَمَا نَعَتّ فِی کِتَابِکَ نُطفَةً ثُمّ عَلَقَةً ثُمّ مُضغَةً ثُمّ عَظماً ثُمّ کَسَوتَ العِظَامَ لَحماً، ثُمّ أنَشأَتنَیِ خَلقاً آخَرَ کَمَا شِئتَ. (24) حَتّی إِذَا احتَجتُ إِلَی رِزقِکَ، وَ لَم أَستَغنِ عَن غِیَاثِ فَضلِکَ،جَعَلتَ لِی قُوتاً مِن فَضلِ طَعَامٍ وَ شَرَابٍ أَجرَیتَهُ لِأَمَتِکَ التّیِ أسَکنَتنَیِ جَوفَهَا، وَ أوَدعَتنَیِ قَرَارَ رَحِمِهَا.(25) وَ لَو تکَلِنُیِ یَا رَبّ فِی تِلکَ الحَالَاتِ إِلَی حوَلیِ، أَو تضَطرَنّیِ إِلَی قوُتّیِ لَکَانَ الحَولُ عنَیّ مُعتَزِلًا، وَ لَکَانَتِ القُوّةُ منِیّ بَعِیدَةً.
ص: 1425
(20) و تو سزاوارترین کسی هستی که به او امید است و شایسته ترین کسی می باشی که باید از او ترسید و از او پرهیز نمود. پس ای پروردگار من، آنچه را امید دارم، به من عطا کن، و از آنچه ترسیده ام، مرا ایمنی ده و سود رحمت خود را به من ارزانی دار. که تو بخشنده ترین کسی هستی که از آنها درخواست می شود.
(21) خداوندا و اکنون که مرا به بخشایشت پوشاندی و (گناه) مرا به فضلت در سرای فانی در حضور همانندانم نهان داشتی، پس از رسوایی های سرای باقی، نزد جایگاه های شاهدان؛ از فرشتگان ارجمند و پیامبران بزرگوار و شهیدان و صالحان، از همسایه ای که بدی هایم را از او نهان می داشتم و از خویشاوندی که در کارهای مخفی خود از او شرم می نمودم، مرا ایمن ساز.
(22) پروردگار من، در رازپوشی بر من، به آنها اعتماد ندارم و پروردگار من، در آمرزش -برای خود- به تو اعتماد نمودم و تو سزاوارترین کسی هستی که به او اعتماد شد و بخشنده ترین کسی می باشی که از او درخواست شد و مهربان ترین کسی هستی که از او رحمت خواسته شد. پس به من رحم کن.
(23) خداوندا و تو مرا (آن هنگام که) آبی پست (بودم)، از صلبی با استخوان های درهم تنیده و راه های تنگ، به سوی رحمی تنگ که آن را با پرده ها پوشاندی، سرازیر نمودی. مرا از حالی به حال دیگر می گرداندی. تا اینکه مرا به صورت کامل رساندی و در من اندام ها را پابرجا کردی. همچنانکه در کتاب خود وصف نمودی. نخست نطفه سپس خونِ بسته شده و سپس پاره گوشت، سپس استخوان آفریدی، سپس استخوان ها را با گوشت پوشاندی، آنگاه مرا آنچنانکه خواستی، آفرینشی دیگر دادی.
(24) تا هنگامی که به روزی تو محتاج شدم و از فریادرسی فضلت بی نیاز نبودم. از زیادی خوردنی و آشامیدنی که برای کنیزت مقرّر فرموده بودی، برایم خوراک قرار دادی. همان (مادری) که مرا در درون او جای دادی و مرا در قرارگاه رحم او سپردی.
(25) و ای پروردگار من، اگر مرا در آن احوال به توانایی خودم وا می گذاردی یا مرا ناگزیر می ساختی، به نیروی خود پناه برم؛ همانا توان از من کناره می گرفت و نیرو از من دور می شد.
ص: 1426
(26)فغَذَوَتنَیِ بِفَضلِکَ غِذَاءَ البَرّ اللّطِیفِ،تَفعَلُ ذَلِکَ بیِ تَطَوّلًا عَلَیّ إِلَی غاَیتَیِ هَذِهِ، لَا أَعدَمُ بِرّکَ، وَ لَا یُبطِئُ بیِ حُسنُ صَنِیعِکَ، وَ لَا تَتَأَکّدُ مَعَ ذَلِکَ ثقِتَیِ فَأَتَفَرّغَ لِمَا هُوَ أَحظَی لِی عِندَکَ.(27) قَد مَلَکَ الشّیطَانُ عنِاَنیِ فِی سُوءِ الظّنّ وَ ضَعفِ الیَقِینِ،فَأَنَا أَشکُو سُوءَ مُجَاوَرَتِهِ لِی، وَ طَاعَةَ نفَسیِ لَهُ، وَ أَستَعصِمُکَ مِن مَلَکَتِهِ، وَ أَتَضَرّعُ إِلَیکَ فِی صَرفِ کَیدِهِ عنَیّ.(28) وَ أَسأَلُکَ فِی أَن تُسَهّلَ إِلَی رزِقیِ سَبِیلًا،فَلَکَ الحَمدُ عَلَی ابتِدَائِکَ بِالنّعَمِ الجِسَامِ، وَ إِلهَامِکَ الشّکرَ عَلَی الإِحسَانِ وَ الإِنعَامِ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ سَهّل عَلَیّ رزِقیِ، وَ أَن تقُنَعّنَیِ بِتَقدِیرِکَ لِی، وَ أَن ترُضیِنَیِ بحِصِتّیِ فِیمَا قَسَمتَ لِی، وَ أَن تَجعَلَ مَا ذَهَبَ مِن جسِمیِ وَ عمُرُیِ فِی سَبِیلِ طَاعَتِکَ،إِنّکَ خَیرُ الرّازِقِینَ.(29) أللّهُمّ إنِیّ أَعُوذُ بِکَ مِن نَارٍ تَغَلّظتَ بِهَا عَلَی مَن عَصَاکَ، وَ تَوَعّدتَ بِهَا مَن صَدَفَ عَن رِضَاکَ، وَ مِن نَارٍ نُورُهَا ظُلمَةٌ، وَ هَیّنُهَا أَلِیمٌ، وَ بَعِیدُهَا قَرِیبٌ، وَ مِن نَارٍ یَأکُلُ بَعضَهَا بَعضٌ، وَ یَصُولُ بَعضُهَا عَلَی بَعضٍ.(30) وَ مِن نَارٍ تَذَرُ العِظَامَ رَمِیماً، وَ تسَقیِ أَهلَهَا حَمِیماً، وَ مِن نَارٍ لَا تبُقیِ عَلَی مَن تَضَرّعَ إِلَیهَا، وَ لَا تَرحَمُ مَنِ استَعطَفَهَا، وَ لَا تَقدِرُ عَلَی التّخفِیفِ عَمّن خَشَعَ لَهَا وَ استَسلَمَ إِلَیهَا تَلقَی سُکّانَهَا بِأَحَرّ مَا لَدَیهَا مِن أَلِیمِ النّکَالِ وَ شَدِیدِ الوَبَالِ (31) وَ أَعُوذُ بِکَ مِن عَقَارِبِهَا الفَاغِرَةِ أَفوَاهُهَا، وَ حَیّاتِهَا الصّالِقَةِ بِأَنیَابِهَا، وَ شَرَابِهَا ألّذِی یُقَطّعُ أَمعَاءَ وَ أَفئِدَةَ سُکّانِهَا، وَ یَنزِعُ قُلُوبَهُم، وَ أَستَهدِیکَ لِمَا بَاعَدَ مِنهَا، وَ أَخّرَ عَنهَا.
ص: 1427
(26) پس به فضل خودت مرا مانند نیکوکاری مهربانْ خوراک دادی و آن را از روی احسانت تا کنون درباره من به جا می آوری. نیکی ات از دستم نمی رود و خوبی احسانت درباره ام عقب نمی افتد و با این همه اعتمادم به تو محکم نمی شود، تا برای آنچه که برای من نزد تو خوشایندتر است آسوده خاطر شوم.
(27) شیطانْ افسار مرا در بدگمانی و سست باوری به دست گرفت، پس از بد همسایگی او با من و اطاعت نفسم از او به تو شکایت می کنم و از تو می خواهم مرا از چیرگی او نگاه داری و به درگاه تو زاری می کنم، تا فریبش را از من بازگردانی.
(28) و از تو درخواست می کنم که راهی آسان برای روزی ام، (فراهم) نمایی. پس سپاس تو را که نعمت های بزرگ را آغاز نمودی و شکرگزاری بر نیکی کردن و نعمت دادنت را به من الهام کردی. پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و روزی ام را بر من آسان فرما و مرا به آنچه برایم مقدّر فرموده ای، قانع سازی و به بهره ام در آنچه برایم قسمت کرده ای، راضی نمایی و آنچه از جسم و عمرم سپری شده، در راه طاعتت قرار دهی. که تو بهترین روزی دهندگانی.
(29) خداوندا، همانا به تو پناه می آورم از آتشی که با آن به هر که تو را نافرمانی کرده، سخت گرفتی و با آن هر که را از خوشنودی تو روی گردانْد، تهدید نمودی و از آتشی که نورش تاریکی، و آسایشش دردناک و دورش نزدیک است و از آتشی که پاره هایش یکدیگر را می خورد و برخی بر برخی دیگر حمله می برد.
(30) و از آتشی که استخوان ها را می پوساند و اهلش را آب جوشان می نوشاند، و از آتشی که بر زاری کنندگانش مهربان نیست و به مهرجویانش رحم نمی کند، و قادر بر سبک کردن (شعله ها) از کسی که برایش فروتنی نماید و تسلیم او گردد، نیست و با ساکنان خود با سوزان ترین کیفرِ دردناک و عواقب سخت روبرو می شود.
(31) و از عقرب های آن که دهانشان گشوده است و از مارهای آن که با نیش هایشان می زنند و از آشامیدنی اش که روده و دلِ ساکنانش را پاره پاره می کند و دل هایشان را برمی کَنَد، به تو پناه می برم و از تو راهنمایی می خواهم، برای آنچه از آن (آتش) دور سازد و عقب گردانَد.
ص: 1428
(32) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أجَرِنیِ مِنهَا بِفَضلِ رَحمَتِکَ، وَ أقَلِنیِ عثَرَاَتیِ بِحُسنِ إِقَالَتِکَ، وَ لَا تخَذلُنیِ یَا خَیرَ المُجِیرِینَ(33) أللّهُمّ إِنّکَ تقَیِ الکَرِیهَةَ، وَ تعُطیِ الحَسَنَةَ، وَ تَفعَلُ مَا تُرِیدُ، وَ أَنتَ عَلَی کُلّ شَیءٍ قَدِیرٌ(34) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، إِذَا ذُکِرَ الأَبرَارُ، وَ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، مَا اختَلَفَ اللّیلُ وَ النّهَارُ،صَلَاةً لَا یَنقَطِعُ مَدَدُهَا، وَ لَا یُحصَی عَدَدُهَا،صَلَاةً تَشحَنُ الهَوَاءَ، وَ تَملَأُ الأَرضَ وَ السّمَاءَ.(35)صَلّی اللّهُ عَلَیهِ حَتّی یَرضَی، وَ صَلّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ بَعدَ الرّضَا،صَلَاةً لَا حَدّ لَهَا وَ لَا مُنتَهَی، یَا أَرحَمَ الرّاحِمِینَ.
ص: 1429
(32) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا به بسیاری رحمتت از آن ایمن ساز و به نیکویی گذشتت، از لغزش هایم درگذر و مرا خوار نساز. ای بهترین پناه دهندگان.
(33) خداوندا همانا تو از نا خوشایندی ها نگهداری می کنی و نیکی عطا می کنی و آنچه بخواهی انجام دهی و تو بر هر چیز قادری.
(34) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست هنگامی که نیکوکاران یاد شوند و بر محمّد و خاندانش درود فرست، تا شب و روز در گردش هستند. درودی که پشتوانه اش قطع نشود و تعدادش به شمار درنیاید. درودی که هوا را آکنده سازد و آسمان و زمین را پر کند.
(35) درود خدا بر او تا اینکه خوشنود شود و درود خدا بر او و خاندانش، پس از خوشنود شدن. درودی که حدّ و نهایتی برایش نیست! ای مهربان ترین مهربانان.
ص: 1430
(1) أللّهُمّ إنِیِ ّ أَستَخِیرُکَ بِعِلمِکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اقضِ لِی بِالخِیَرَةِ(2) وَ أَلهِمنَا مَعرِفَةَ الِاختِیَارِ، وَ اجعَل ذَلِکَ ذَرِیعَةً إِلَی الرّضَا بِمَا قَضَیتَ لَنَا وَ التّسلِیمِ لِمَا حَکَمتَ فَأَزِح عَنّا رَیبَ الِارتِیَابِ، وَ أَیّدنَا بِیَقِینِ المُخلِصِینَ.(3) وَ لَا تَسُمنَا عَجزَ المَعرِفَةِ عَمّا تَخَیّرتَ فَنَغمِطَ قَدرَکَ، وَ نَکرَهَ مَوضِعَ رِضَاکَ، وَ نَجنَحَ إِلَی التّیِ هیِ َ أَبعَدُ مِن حُسنِ العَاقِبَةِ، وَ أَقرَبُ إِلَی ضِدّ العَافِیَةِ (4)حَبّب إِلَینَا مَا نَکرَهُ مِن قَضَائِکَ، وَ سَهّل عَلَینَا مَا نَستَصعِبُ مِن حُکمِکَ(5) وَ أَلهِمنَا الِانقِیَادَ لِمَا أَورَدتَ عَلَینَا مِن مَشِیّتِکَ حَتّی لَا نُحِبّ تَأخِیرَ مَا عَجّلتَ، وَ لَا تَعجِیلَ مَا أَخّرتَ، وَ لَا نَکرَهَ مَا أَحبَبتَ، وَ لَا نَتَخَیّرَ مَا کَرِهتَ.(6) وَ اختِم لَنَا باِلتّیِ هیِ َ أَحمَدُ عَاقِبَةً، وَ أَکرَمُ مَصِیراً،إِنّکَ تُفِیدُ الکَرِیمَةَ، وَ تعُطیِ الجَسِیمَةَ، وَ تَفعَلُ مَا تُرِیدُ، وَ أَنتَ عَلَی کُلّ شَیءٍ قَدِیرٌ.
ص: 1431
(33)و از دعای امام علیه السلام بود، در استخاره (درخواست خیر و نیکی)
(1) خداوندا، همانا من به علمت از تو درخواستِ خیر دارم. پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و برایم به خیر حکم فرما.
(2) و معرفت (کار) خیر را به ما الهام فرما و آن را وسیله خوشنودی به آنچه برای ما مقدّر فرمودی و تسلیم به آنچه حکم نمودی، قرار ده. پس آشفتگیِ تردید را از ما دور گردان و ما را به یقینِ اهل اخلاص، توانا فرما.
(3) و ما را دچار عجز از شناخت آنچه اختیار نموده ای نساز، تا قدْر تو را سبک شماریم و مورد رضایت تو را ناپسند داریم و به آنچه که از حسن عاقبت دورتر و به ضدّ عافیت نزدیک تر است، تکیه نماییم.
(4) آنچه از مقدّراتت که نمی پسندیم، نزد ما محبوب فرما و آنچه از حکمت که سخت می شماریم، بر ما آسان گردان.
(5) و گردن نِهی بر خواسته ات را -که بر ما وارد ساختی- به ما الهام فرما، تا تأخیر آنچه را پیش انداختی و تعجیل آنچه را که به تأخیر انداخته ای، دوست نداشته باشیم. و آنچه را دوست داشتی، ناپسند نشماریم و آنچه را ناپسند داشته ای، اختیار نکنیم.
(6) و کار ما را به آنچه عاقبتش ستوده تر و سرانجامش گرامی تر است، ختم کن. به درستی که تو عطای گرانمایه می دهی و (نعمت) بزرگ می بخشی و آنچه بخواهی انجام می دهی و تو بر هر چیز توانایی.
ص: 1432
(1) أللّهُمّ لَکَ الحَمدُ عَلَی سِترِکَ بَعدَ عِلمِکَ، وَ مُعَافَاتِکَ بَعدَ خُبرِکَ،فَکُلّنَا قَدِ اقتَرَفَ العَائِبَةَ فَلَم تَشهَرهُ، وَ ارتَکَبَ الفَاحِشَةَ فَلَم تَفضَحهُ، وَ تَسَتّرَ باِلمسَاَو ِئِ فَلَم تَدلُل عَلَیهِ.(2)کَم نهَی ٍ لَکَ قَد أَتَینَاهُ، وَ أَمرٍ قَد وَقَفتَنَا عَلَیهِ فَتَعَدّینَاهُ، وَ سَیّئَةٍ اکتَسَبنَاهَا، وَ خَطِیئَةٍ ارتَکَبنَاهَا،کُنتَ المُطّلِعَ عَلَیهَا دُونَ النّاظِرِینَ، وَ القَادِرَ عَلَی إِعلَانِهَا فَوقَ القَادِرِینَ،کَانَت عَافِیَتُکَ لَنَا حِجَاباً دُونَ أَبصَارِهِم، وَ رَدماً دُونَ أَسمَاعِهِم(3)فَاجعَل مَا سَتَرتَ مِنَ العَورَةِ، وَ أَخفَیتَ مِنَ الدّخِیلَةِ،وَاعِظاً لَنَا، وَ زَاجِراً عَن سُوءِ الخُلُقِ، وَ اقتِرَافِ الخَطِیئَةِ، وَ سَعیاً إِلَی التّوبَةِ المَاحِیَةِ، وَ الطّرِیقِ المَحمُودَةِ(4) وَ قَرّبِ الوَقتَ فِیهِ، وَ لَا تَسُمنَا الغَفلَةَ عَنکَ،إِنّا إِلَیکَ رَاغِبُونَ، وَ مِنَ الذّنُوبِ تَائِبُونَ. (5) وَ صَلّ عَلَی خِیَرَتِکَ أللّهُمّ مِن خَلقِکَ مُحَمّدٍ وَ عِترَتِهِ الصّفوَةِ مِن بَرِیّتِکَ الطّاهِرِینَ، وَ اجعَلنَا لَهُم سَامِعِینَ وَ مُطِیعِینَ کَمَا أَمَرتَ.
ص: 1433
(34)و از دعای امام علیه السلام بود، موقعی که گرفتار آزمایش می شد یا گرفتارشده به رسوایی گناهی را می دید
(1) خداوندا سپاس تو را، بر (خطا) پوشاندنت پس از علمت و بر عافیت بخشی ات پس از آگاهی ات. چرا که هر کدام از ما کار ناپسند انجام داد، او را مشهور (در بدکاری) نکردی و کردار زشت به جا آورد، پس او را رسوا ننمودی و عیب های پنهان داشت، پس آن را نمایان نکردی.
(2) چه بسیار نهی نمودنی که آن را انجام دادیم و امری که ما را بر آن آگاه کردی، پس ما از آن تعدّی نمودیم و بدی ای که آن را کسب کردیم و خطایی که مرتکب شدیم، (و) تو بر آن مطّلع بودی نه (دیگر) بینندگان. و بیشتر از همه قدرتمندان بر آشکار کردنش قادر بودی. امّا عافیت بخشیدن تو برای ما پرده ای پیش چشمانشان و مانعی در برابر گوش هایشان قرار داد.
(3) پس آن عیب ها که پوشاندی و بدی ها که پنهان نمودی، برای ما پند دهنده و بازدارنده از بدخویی و خطاکاری و کوشش به توبه محو کننده و (حرکت در) راه ستوده، قرار ده.
(4) و زمان آن را نزدیک گردان و ما را گرفتار غفلت از خودت نکن. زیرا ما به سوی تو راغب هستیم و از گناهان، توبه کننده ایم.
(5) خداوندا و بر برگزیده ات از آفریدگان خود؛ محمّد و خانواده او که از آفریدگان پاک تو هستند، درود فرست و همان طور که فرمان داده ای ما را در برابر ایشان گوش به فرمان و مطیع قرار ده.
ص: 1434
(1)الحَمدُ لِلّهِ رِضًی بِحُکمِ اللّهِ،شَهِدتُ أَنّ اللّهَ قَسَمَ مَعَایِشَ عِبَادِهِ بِالعَدلِ، وَ أَخَذَ عَلَی جَمِیعِ خَلقِهِ بِالفَضلِ(2) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ لَا تفَتنِیّ بِمَا أَعطَیتَهُم، وَ لَا تَفتِنهُم بِمَا منَعَتنَیِ فَأَحسُدَ خَلقَکَ، وَ أَغمَطَ حُکمَکَ.(3) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ طَیّب بِقَضَائِکَ نفَسیِ، وَ وَسّع بِمَوَاقِعِ حُکمِکَ صدَریِ، وَ هَب لِیَ الثّقَةَ لِأُقِرّ مَعَهَا بِأَنّ قَضَاءَکَ لَم یَجرِ إِلّا بِالخِیَرَةِ، وَ اجعَل شکُریِ لَکَ عَلَی مَا زَوَیتَ عنَیّ أَوفَرَ مِن شکُریِ إِیّاکَ عَلَی مَا خوَلّتنَیِ(4) وَ اعصمِنیِ مِن أَن أَظُنّ بذِیِ عَدَمٍ خَسَاسَةً، أَو أَظُنّ بِصَاحِبِ ثَروَةٍ فَضلًا، فَإِنّ الشّرِیفَ مَن شَرّفَتهُ طَاعَتُکَ، وَ العَزِیزَ مَن أَعَزّتهُ عِبَادَتُکَ(5)فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ مَتّعنَا بِثَروَةٍ لَا تَنفَدُ، وَ أَیّدنَا بِعِزّ لَا یُفقَدُ، وَ اسرَحنَا فِی مُلکِ الأَبَدِ،إِنّکَ الوَاحِدُ الأَحَدُ الصّمَدُ، ألّذِی لَم تَلِد وَ لَم تُولَد وَ لَم یَکُن لَکَ کُفُواً أَحَدٌ.
ص: 1435
(35)و از دعای امام علیه السلام بود، در خوشنودی، هنگامی که به اهل دنیا نگاه می کرد
(1) سپاس خدای را که راضی به حکم اویم. گواهی می دهم که خدا روزی های بندگانش را عادلانه تقسیم نمود و با همه آفریدگانش با فضل رفتار کرد.
(2) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا به آنچه به آنان (دنیاداران) عطا کردی، آزمایش نکن و آنان را به آنچه از من منع داشتی، دچار آزمون نساز که بر آفریدگانت حسد برم و حکم تو را سبک شمارم.
(3) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا به قضای خود، خوشنود گردان و سینه ام را به احکام خود، فراخ ساز و به من اعتمادی بخش تا به اینکه قضای تو جز به نیکی جاری نگشته، اعتراف کنم. و شکرگزاری مرا، به آنچه از من گرفتی بیش از شکرم به آنچه به من مرحمت کردی، قرار ده.
(4) و مرا از اینکه به فقیری گمانِ پستی برم و به ثروتمندی گمانِ فضل برم، حفظ فرما. زیرا شرافتمند کسی است که اطاعت تو شریفش گردانْد و عزیز کسی است که بندگی تو عزّتش بخشد.
(5) پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را ثروتی که نابود نشود، ببخش. و ما را با عزّتی که از دست نرود، تأیید فرما. و ما را در سلطنت ابدی، رها کن. به درستی که تو تنها یکتای بی نیازی که فرزند نیاوردی و زاییده نشدی و هیچ کس مانند تو نبوده است.
ص: 1436
(1) أللّهُمّ إِنّ هَذَینِ آیَتَانِ مِن آیَاتِکَ، وَ هَذَینِ عَونَانِ مِن أَعوَانِکَ،یَبتَدِرَانِ طَاعَتَکَ بِرَحمَةٍ نَافِعَةٍ أَو نَقِمَةٍ ضَارّةٍ، فَلَا تُمطِرنَا بِهِمَا مَطَرَ السّوءِ، وَ لَا تُلبِسنَا بِهِمَا لِبَاسَ البَلَاءِ.(2) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَنزِل عَلَینَا نَفعَ هَذِهِ السّحَائِبِ وَ بَرَکَتَهَا، وَ اصرِف عَنّا أَذَاهَا وَ مَضَرّتَهَا، وَ لَا تُصِبنَا فِیهَا بِآفَةٍ، وَ لَا تُرسِل عَلَی مَعَایِشِنَا عَاهَةً.(3) أللّهُمّ وَ إِن کُنتَ بَعَثتَهَا نَقِمَةً وَ أَرسَلتَهَا سَخطَةً فَإِنّا نَستَجِیرُکَ مِن غَضَبِکَ، وَ نَبتَهِلُ إِلَیکَ فِی سُؤَالِ عَفوِکَ،فَمِل بِالغَضَبِ إِلَی المُشرِکِینَ، وَ أَدِر رَحَی نَقِمَتِکَ عَلَی المُلحِدِینَ.(4) أللّهُمّ أَذهِب مَحلَ بِلَادِنَا بِسُقیَاکَ، وَ أَخرِج وَحَرَ صُدُورِنَا بِرِزقِکَ، وَ لَا تَشغَلنَا عَنکَ بِغَیرِکَ، وَ لَا تَقطَع عَن کَافّتِنَا مَادّةَ بِرّکَ، فَإِنّ الغنَیِ ّ مَن أَغنَیتَ، وَ إِنّ السّالِمَ مَن وَقَیتَ(5) مَا
عِندَ أَحَدٍ دُونَکَ دِفَاعٌ، وَ لَا بِأَحَدٍ عَن سَطوَتِکَ امتِنَاعٌ،تَحکُمُ بِمَا شِئتَ عَلَی مَن شِئتَ، وَ تقَضیِ بِمَا أَرَدتَ فِیمَن أَرَدتَ
ص: 1437
(36)و از دعای امام علیه السلام بود، هنگامی که به ابر و آذرخش نگاه کرد و بانگ غرش ابر را شنید
(1) خداوندا همانا این دو، دو نشانه از نشانه های تو و دو خدمت گزار از خدمت گزاران تو هستند، که به رساندن رحمتی سودمند یا کیفری زیان بار به طاعتت می شتابند. پس به سبب آن دو، باران زیانبار بر ما نباران. و به سبب آن دو جامه بلا بر ما نپوشان.
(2) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و سود و برکت این ابرها را بر ما فرود آور و آزار و زیانشان را از ما برگردان و در آنها آفتی به ما نرسان و زیانی بر معیشت ما نفرست.
(3) خداوندا و اگر آن را برای کیفر بر انگیخته ای و از روی خشم فرستاده ای، پس ما از خشمت، از تو امان می خواهیم. و برای درخواست بخششت، به سوی تو زاری می کنیم. پس خشم را به سوی مشرکان بگردان و آسیاب کیفرت را برای ملحدان به گردش درآور.
(4) خداوندا خشک سالیِ شهرهای ما را، با آبیاری خویش برطرف ساز و عقده دل هایمان را، با روزی ات بگشا و ما را از خودت به دیگری مشغول نکن و اصل احسانت را از جمع ما قطع نساز. زیرا توانگر کسی است که تو توانگر ساختی و سالم کسی است که تو نگهداری نمودی.
(5) هیچ کس در نزد تو (قدرت) دفاع ندارد و هیچ کس از غلبه ات امتناع نتواند کرد. به هر چه خواستی، بر هر کس خواستی، حکم می کنی و به آنچه خواستی، بر هر کس خواستی، فرمان می رانی.
ص: 1438
(6)فَلَکَ الحَمدُ عَلَی مَا وَقَیتَنَا مِنَ البَلَاءِ، وَ لَکَ الشّکرُ عَلَی مَا خَوّلتَنَا مِنَ النّعمَاءِ،حَمداً یُخَلّفُ حَمدَ الحَامِدِینَ وَرَاءَهُ،حَمداً یَملَأُ أَرضَهُ وَ سَمَاءَهُ (7)إِنّکَ المَنّانُ بِجَسِیمِ المِنَنِ،الوَهّابُ لِعَظِیمِ النّعَمِ،القَابِلُ یَسِیرَ الحَمدِ،الشّاکِرُ قَلِیلَ الشّکرِ،المُحسِنُ المُجمِلُ ذُو الطّولِ، لَا إِلَهَ إِلّا أَنتَ،إِلَیکَ المَصِیرُ.
ص: 1439
(6) پس سپاس تو راست، بر بلاهایی که ما را از آن نگهداشتی و شکر تو راست، بر آنچه از نعمت هایت که به ما بخشیدی. سپاسی که سپاس سپاسگزاران را پشت سر گذارَد و سپاسی که زمین و آسمانش را پر سازد.
(7) همانا تو بهره دهنده بهره های بزرگ، بخشنده نعمت های عظیم، قبول کننده سپاس اندک، پاداش دهنده شکر کم، نیکوکارِ عطا کننده هستی. دارای بخششی. خدایی جز تو نیست. بازگشت (همه) به سوی توست.
ص: 1440
(1) أللّهُمّ إِنّ أَحَداً لَا یَبلُغُ مِن شُکرِکَ غَایَةً إِلّا حَصَلَ عَلَیهِ مِن إِحسَانِکَ مَا یُلزِمُهُ شُکراً.(2) وَ لَا یَبلُغُ مَبلَغاً مِن طَاعَتِکَ وَ إِنِ اجتَهَدَ إِلّا کَانَ مُقَصّراً دُونَ استِحقَاقِکَ بِفَضلِکَ(3)فَأَشکَرُ عِبَادِکَ عَاجِزٌ عَن شُکرِکَ، وَ أَعبَدُهُم مُقَصّرٌ عَن طَاعَتِکَ(4) لَا یَجِبُ لِأَحَدٍ أَن تَغفِرَ لَهُ بِاستِحقَاقِهِ، وَ لَا أَن تَرضَی عَنهُ بِاستِیجَابِهِ(5)فَمَن غَفَرتَ لَهُ فَبِطَولِکَ، وَ مَن رَضِیتَ عَنهُ فَبِفَضلِکَ(6)تَشکُرُ یَسِیرَ مَا شَکَرتَهُ، وَ تُثِیبُ عَلَی قَلِیلِ مَا تُطَاعُ فِیهِ حَتّی کَأَنّ شُکرَ عِبَادِکَ ألّذِی أَوجَبتَ عَلَیهِ ثَوَابَهُم وَ أَعظَمتَ عَنهُ جَزَاءَهُم أَمرٌ مَلَکُوا استِطَاعَةَ الِامتِنَاعِ مِنهُ دُونَکَ فَکَافَیتَهُم، أَو لَم یَکُن سَبَبُهُ بِیَدِکَ فَجَازَیتَهُم(7)بَل مَلَکتَ یَا إلِهَیِ أَمرَهُم قَبلَ أَن یَملِکُوا عِبَادَتَکَ، وَ أَعدَدتَ ثَوَابَهُم قَبلَ أَن یُفِیضُوا فِی طَاعَتِکَ، وَ ذَلِکَ أَنّ سُنّتَکَ الإِفضَالُ، وَ عَادَتَکَ الإِحسَانُ، وَ سَبِیلَکَ العَفوُ (8)فَکُلّ البَرِیّةِ مُعتَرِفَةٌ بِأَنّکَ غَیرُ ظَالِمٍ لِمَن عَاقَبتَ، وَ شَاهِدَةٌ بِأَنّکَ مُتَفَضّلٌ عَلَی مَن عَافَیتَ، وَ کُلّ مُقِرّ عَلَی نَفسِهِ بِالتّقصِیرِ عَمّا استَوجَبتَ
ص: 1441
(37)و از دعای امام علیه السلام بود، هنگامی که به کوتاهی نمودن از انجام شکرگزاری اقرار می نمود
(1) خداوندا همانا کسی به نهایت شکر گزاری ات نمی رسد، مگر آنکه از احسان تو چیزی به دست آورد که او را شکر (دیگری) لازم آید.
(2) و در طاعت تو هر چند تلاش کند، به جایی نمی رسد، جز آنکه در برابر آنچه شایسته فضل توست، مقصر است.
(3) پس شکرگزارترین بندگانت از شکر تو، عاجز و عابدترین آنان از اطاعتت، مقصر است.
(4) هیچ کس در حدّی نیست که به سبب استحقاقش آمرزشت را ایجاب کند و شایستگی اش رضایت تو را لازم سازد.
(5) پس هر کس را آمرزیدی، از احسان توست و از هر که راضی شوی، از فضل توست.
(6) اندک کاری را که پذیرفتی، جزا می دهی و بر اندک طاعتی که از تو شود، پاداش می دهی. تا اینکه گویا شکرگزاری بندگانت -که پاداش آنها را لازم گرداندی و جزای آنان را بزرگ نمودی- کاری است که آنان بدون تو، توانایی خودداری از آن را داشتند. پس از این رو آنها را مزد داده ای یا سبب آن در تصرّف تو نبوده، پس ایشان را پاداش داده ای.
(7) بلکه ای خدای من، تو زمام امرشان را به دست داشته ای، پیش از آنکه بر عبادت تو توانایی داشته باشند و پاداششان را آماده نموده ای، پیش از آنکه در طاعتت وارد شوند. زیرا سنّت تو بخشش و عادت تو احسان و راه تو بخشایش است.
(8) پس همه آفریدگان اعتراف می کنند که تو هر که را عقوبت نمودی، ستمگر نیستی. و گواهند که تو هر که را عافیت بخشی، به فضل رفتار نموده ای. و همگی به تقصیر خود در ادای آنچه تو شایسته آنی، اقرار دارند.
ص: 1442
(9)فَلَو لَا أَنّ الشّیطَانَ یَختَدِعُهُم عَن طَاعَتِکَ مَا عَصَاکَ عَاصٍ، وَ لَو لَا أَنّهُ صَوّرَ لَهُمُ البَاطِلَ فِی مِثَالِ الحَقّ مَا ضَلّ عَن طَرِیقِکَ ضَالّ(10)فَسُبحَانَکَ مَا أَبیَنَ کَرَمَکَ فِی مُعَامَلَةِ مَن أَطَاعَکَ أَو عَصَاکَ تَشکُرُ لِلمُطِیعِ مَا أَنتَ تَوَلّیتَهُ لَهُ، وَ تمُلیِ للِعاَصیِ فِیمَا تَملِکُ مُعَاجَلَتَهُ فِیهِ.(11)أَعطَیتَ کُلّا مِنهُمَا مَا لَم یَجِب لَهُ، وَ تَفَضّلتَ عَلَی کُلّ مِنهُمَا بِمَا یَقصُرُ عَمَلُهُ عَنهُ.(12) وَ لَو کَافَأتَ المُطِیعَ عَلَی مَا أَنتَ تَوَلّیتَهُ لَأَوشَکَ أَن یَفقِدَ ثَوَابَکَ، وَ أَن تَزُولَ عَنهُ نِعمَتُکَ، وَ لَکِنّکَ بِکَرَمِکَ جَازَیتَهُ عَلَی المُدّةِ القَصِیرَةِ الفَانِیَةِ بِالمُدّةِ الطّوِیلَةِ الخَالِدَةِ، وَ عَلَی الغَایَةِ القَرِیبَةِ الزّائِلَةِ بِالغَایَةِ المَدِیدَةِ البَاقِیَةِ.(13) ثُمّ لَم تَسُمهُ القِصَاصَ فِیمَا أَکَلَ مِن رِزقِکَ ألّذِی یَقوَی بِهِ عَلَی طَاعَتِکَ، وَ لَم تَحمِلهُ عَلَی المُنَاقَشَاتِ فِی الآلَاتِ التّیِ تَسَبّبَ بِاستِعمَالِهَا إِلَی مَغفِرَتِکَ، وَ لَو فَعَلتَ ذَلِکَ بِهِ لَذَهَبَ بِجَمِیعِ مَا کَدَحَ لَهُ وَ جُملَةِ مَا سَعَی فِیهِ جَزَاءً لِلصّغرَی مِن أَیَادِیکَ وَ مِنَنِکَ، وَ لبَقَیِ َ رَهِیناً بَینَ یَدَیکَ بِسَائِرِ نِعَمِکَ،فَمَتَی کَانَ یَستَحِقّ شَیئاً مِن ثَوَابِکَ لَا مَتَی(14) هَذَا یَا إلِهَیِ حَالُ مَن أَطَاعَکَ، وَ سَبِیلُ مَن تَعَبّدَ لَکَ،فَأَمّا العاَصیِ أَمرَکَ وَ المُوَاقِعُ نَهیَکَ فَلَم تُعَاجِلهُ بِنَقِمَتِکَ لکِیَ یَستَبدِلَ بِحَالِهِ فِی مَعصِیَتِکَ حَالَ الإِنَابَةِ إِلَی طَاعَتِکَ، وَ لَقَد کَانَ یَستَحِقّ فِی أَوّلِ مَا هَمّ بِعِصیَانِکَ کُلّ مَا أَعدَدتَ لِجَمِیعِ خَلقِکَ مِن عُقُوبَتِکَ.(15)فَجَمِیعُ مَا أَخّرتَ عَنهُ مِنَ العَذَابِ وَ أَبطَأتَ بِهِ عَلَیهِ مِن سَطَوَاتِ النّقِمَةِ وَ العِقَابِ تَرکٌ مِن حَقّکَ، وَ رِضًی بِدُونِ وَاجِبِکَ
ص: 1443
(9) پس اگر شیطان آنها را از اطاعتت فریبشان نمی داد، هیچ گناهکاری نافرمانی تو را نمی کرد. و اگر او باطل را برای ایشان به صورت حق جلوه نمی داد، هیچ گمراهیْ از راه تو گمراه نمی شد.
(10) پس منزّهی تو! چه آشکار است کرم تو در رفتار با کسی که تو را اطاعت کرده یا نافرمانی کرده است، از فرمانبر در آنچه تو برایش فراهم نموده ای، تشکّر می کنی و گنهکار را در آنچه توانایی شتاب در کیفرش را داری، مهلت می دهی.
(11) هر یک از آن دو را چیزی عطا کرده ای که برایش لازم نبود و به هر یک از آنان چیزی تفضّل نموده ای که عملش کمتر از آن است.
(12) و اگر (بنا بود) فرمانبر را بر آنچه تو او را بر آن گماشته ای، جزا دهی، چه بسا پاداش تو را از دست می داد و نعمت تو از دستش می رفت. ولی تو او را با کرمت در برابر عمل کوتاه مدّتِ زودگذر، پاداش دراز مدّتِ همیشگی دادی و در برابر عمل نزدیک مدّتِ زوال پذیر، پاداش درازمدّت پایدار عطا نموده ای.
(13) سپس از او در آنچه از روزی تو خورد، و بر طاعتت نیرو گرفت، تقاص نخواستی. و نسبت به ابزاری که با به کار بردن آنها، به آمرزش تو نائل شد، حساب کشی سخت نکردی. و اگر با او چنین رفتار می نمودی، همه آنچه برای آن تلاش نموده و همه آنچه در آن کوشیده، در برابر کوچک ترین احسان های تو و نعمت هایت از دست رفته بود. و در حضور تو برای باقی نعمت هایت در گرو می ماند. پس کی (چنین بنده ای) مستحقّ ثوابی از سوی تو می شد؟ نه! هیچ گاه!
(14) ای خدای من، این وضعیت کسی است که از تو اطاعت نموده و راه کسی است که در بندگی تو کوشیده. و امّا آنکه امر تو را سرپیچی کند و نهی تو را به جا آورد، پس به کیفرش شتاب نکردی تا حال خود را در نافرمانی ات به حال طاعتت عوض کند و حال آنکه او در آغاز که همّت نافرمانی تو نمود، همه عقوبت های تو را که برای همه آفریدگانت آماده ساختی، سزاوار می شد.
(15) پس هر عذابی که از او به تأخیر انداخته ای و هر کیفر و عقابی که در انجام آن کُندی نموده ای، ترک کردن حقّ خود و راضی شدن به کمتر از شایستگی خودت بوده است.
ص: 1444
(16)فَمَن أَکرَمُ یَا إلِهَیِ مِنکَ، وَ مَن أَشقَی مِمّن هَلَکَ عَلَیکَ لَا مَن فَتَبَارَکتَ أَن تُوصَفَ إِلّا بِالإِحسَانِ، وَ کَرُمتَ أَن یُخَافَ مِنکَ إِلّا العَدلُ، لَا یُخشَی جَورُکَ عَلَی مَن عَصَاکَ، وَ لَا یُخَافُ إِغفَالُکَ ثَوَابَ مَن أَرضَاکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ هَب لِی أمَلَیِ، وَ زدِنیِ مِن هُدَاکَ مَا أَصِلُ بِهِ إِلَی التّوفِیقِ فِی عمَلَیِ،إِنّکَ مَنّانٌ کَرِیمٌ.
ص: 1445
(16) پس ای خدای من، کریم تر از تو کیست؟ و شقی تر از کسی که بر اثر نافرمانی ات به هلاکت افتاده، کیست؟ نه! هیچ کس؟ پس والاتر از آنی که جز به احسان وصف شوی و کریم تر از آنی که جز از عدالتت ترسند. بیمی از آن نیست که بر کسی که تو را معصیت کرد، ستم کنی و ترسی نیست که پاداش آنکه تو را خوشنود گردانْد، فروگذاری. پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و آرزویم را به من ببخش و هدایت خود را برایم بیفزا، که با آن به توفیق در عملم برسم. که تو بسیار نعمت دهنده کریم هستی.
ص: 1446
(1) أللّهُمّ إنِیّ أَعتَذِرُ إِلَیکَ مِن مَظلُومٍ ظُلِمَ بحِضَرتَیِ فَلَم أَنصُرهُ، وَ مِن مَعرُوفٍ أسُدیِ َ إلِیَ ّ فَلَم أَشکُرهُ، وَ مِن مسُیِ ءٍ اعتَذَرَ إلِیَ ّ فَلَم أَعذِرهُ، وَ مِن ذیِ فَاقَةٍ سأَلَنَیِ فَلَم أُوثِرهُ، وَ مِن حَقّ ذیِ حَقّ لزَمِنَیِ لِمُؤمِنٍ فَلَم أُوَفّرهُ، وَ مِن عَیبِ مُؤمِنٍ ظَهَرَ لِی فَلَم أَستُرهُ، وَ مِن کُلّ إِثمٍ عَرَضَ لِی فَلَم أَهجُرهُ.(2)أَعتَذِرُ إِلَیکَ یَا إلِهَیِ مِنهُنّ وَ مِن نَظَائِرِهِنّ اعتِذَارَ نَدَامَةٍ یَکُونُ وَاعِظاً لِمَا بَینَ یدَیَ ّ مِن أَشبَاهِهِنّ.(3)فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعَل ندَاَمتَیِ عَلَی مَا وَقَعتُ فِیهِ مِنَ الزّلّاتِ، وَ عزَمیِ عَلَی تَرکِ مَا یَعرِضُ لِی مِنَ السّیّئَاتِ،تَوبَةً تُوجِبُ لِی مَحَبّتَکَ، یَا مُحِبّ التّوّابِینَ.
ص: 1447
(38)و از دعای امام علیه السلام بود، در توبه کردن از داد خواهی های بندگان و از کوتاهی کردن در حقوق ایشان و در رهایی اش از آتش
(1) خداوندا من به درگاه تو عذر می آورم از ستم دیده ای که در حضور من به او ستم شد، پس او را یاری نکردم. و از نیکی ای که به من شد، پس شکر آن را به جا نیاوردم. و از بد کرداری که از من عذرخواهی کرد، پس عذر او را نپذیرفتم. و از نیازمندی که از من درخواست کرد، پس او را بر خود برتری ندادم. و از حقِّ حقدار مؤمنی که بر من لازم گردانده بودی، پس آن را به تمامی ادا نکردم و از عیب مؤمنی که برای من آشکار شد، پس آن را نپوشاندم. و از هر گناهی که برایم پیش آمد، پس از آن دوری نکردم.
(2) ای خدای من، از آنها و نظایر آنها از تو عذر می خواهم، عذر خواهیِ از روی پشیمانی، که از مانند آنها مرا در آینده ام، پند دهنده باشد.
(3) پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و پشیمانی ام را از لغزش هایی که به آن دچار شدم، و عزمم را بر ترک بدی هایی که برایم پیش آید، توبه ای قرار ده که دوستی تو را نسبت به من لازم گردانَد. ای دوستدار توبه کنندگان.
ص: 1448
(1) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اکسِر شهَوتَیِ عَن کُلّ مَحرَمٍ، وَ ازوِ حرِصیِ عَن کُلّ مَأثَمٍ، وَ امنعَنیِ عَن أَذَی کُلّ مُؤمِنٍ وَ مُؤمِنَةٍ، وَ مُسلِمٍ وَ مُسلِمَةٍ.(2) أللّهُمّ وَ أَیّمَا عَبدٍ نَالَ منِیّ مَا حَظَرتَ عَلَیهِ، وَ انتَهَکَ منِیّ مَا حَجَزتَ عَلَیهِ،فَمَضَی بظِلُاَمتَیِ مَیّتاً، أَو حَصَلَت لِی قِبَلَهُ حَیّاً فَاغفِر لَهُ مَا أَلَمّ بِهِ منِیّ، وَ اعفُ لَهُ عَمّا أَدبَرَ بِهِ عنَیّ، وَ لَا تَقِفهُ عَلَی مَا ارتَکَبَ فِیّ، وَ لَا تَکشِفهُ عَمّا اکتَسَبَ بیِ، وَ اجعَل مَا سَمَحتُ بِهِ مِنَ العَفوِ عَنهُم، وَ تَبَرّعتُ بِهِ مِنَ الصّدَقَةِ عَلَیهِم أَزکَی صَدَقَاتِ المُتَصَدّقِینَ، وَ أَعلَی صِلَاتِ المُتَقَرّبِینَ(3) وَ عوَضّنیِ مِن عفَویِ عَنهُم عَفوَکَ، وَ مِن دعُاَئیِ لَهُم رَحمَتَکَ حَتّی یَسعَدَ کُلّ وَاحِدٍ مِنّا بِفَضلِکَ، وَ یَنجُوَ کُلّ مِنّا بِمَنّکَ.(4) أللّهُمّ وَ أَیّمَا عَبدٍ مِن عَبِیدِکَ أَدرَکَهُ منِیّ دَرَکٌ، أَو مَسّهُ مِن ناَحیِتَیِ أَذًی، أَو لَحِقَهُ بیِ أَو بسِبَبَیِ ظُلمٌ فَفُتّهُ بِحَقّهِ، أَو سَبَقتُهُ بِمَظلِمَتِهِ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَرضِهِ عنَیّ مِن وُجدِکَ، وَ أَوفِهِ حَقّهُ مِن عِندِکَ
ص: 1449
(39)و از دعای امام علیه السلام بود، در درخواست بخشایش و مهربانی
(1) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و خواهش نفس مرا، از هر حرامی بشکن و حرص مرا از هر گناهی دور کن، و مرا از آزار رساندن به هر مرد و زن با ایمان و به هر مرد و زن مسلمان بازدار.
(2) خداوندا و هر بنده ای که به من آسیبی رساند (و از من چیزی گرفت) که بر او جایز ندانسته بودی و آبرویی از من برد که بر او ممنوع ساخته بودی و او با همان وزر و وبال از دنیا رفته یا وزر و وبال من او را در دنیا در حال حیات گرفته، پس او را از آنچه بر من روا داشت، بیامرز. و آنچه را از من برد، بر او ببخشای. و او را به خاطر آنچه درباره من انجام داد، سرزنش نکن. و از آنچه بر من کرده، رسوایش نساز و گذشت از ایشان را که من کردم، و بخششی که بی هیچ عوضی به آنان دادم، پاکیزه ترین صدقه های صدقه دهندگان و بالاترین بخشش های تقرّب جویان قرار ده.
(3) و به جای گذشتم از ایشان، گذشت خودت را و به جای دعایم بر آنان، رحمتت را به من عوض ده. تا هر یک از ما به فضل تو، سعادتمند شود و هر کدام از ما به سبب نعمتت، نجات یابد.
(4) خداوندا و هر بنده ای از بندگانت که ناروایی از من به او رسیده یا از ناحیه من به او آزاری رسیده، یا به دست من یا به وسیله من، ستمی به او شده، پس حقّش را تباه کرده ام یا داد خواهی اش را از بین برده ام، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و او را با توانگری خود، از من خوشنود گردان و حقّ او را به تمامی از نزد خودت بپرداز.
ص: 1450
(5) ثُمّ قنِیِ مَا یُوجِبُ لَهُ حُکمُکَ، وَ خلَصّنیِ مِمّا یَحکُمُ بِهِ عَدلُکَ، فَإِنّ قوُتّیِ لَا تَستَقِلّ بِنَقِمَتِکَ، وَ إِنّ طاَقتَیِ لَا تَنهَضُ بِسُخطِکَ،فَإِنّکَ إِن تکُاَفنِیِ بِالحَقّ تهُلکِنیِ، وَ إِلّا تغَمَدّنیِ بِرَحمَتِکَ توُبقِنیِ. (6) أللّهُمّ إنِیّ أَستَوهِبُکَ یَا إلِهَیِ مَا لَا یُنقِصُکَ بَذلُهُ، وَ أَستَحمِلُکَ، مَا لَا یَبهَظُکَ حَملُهُ.(7)أَستَوهِبُکَ یَا إلِهَیِ نفَسیِ َ التّیِ لَم تَخلُقهَا لِتَمتَنِعَ بِهَا مِن سُوءٍ، أَو لِتَطَرّقَ بِهَا إِلَی نَفعٍ، وَ لَکِن أَنشَأتَهَا إِثبَاتاً لِقُدرَتِکَ عَلَی مِثلِهَا، وَ احتِجَاجاً بِهَا عَلَی شَکلِهَا.(8) وَ أَستَحمِلُکَ مِن ذنُوُبیِ مَا قَد بهَظَنَیِ حَملُهُ، وَ أَستَعِینُ بِکَ عَلَی مَا قَد فدَحَنَیِ ثِقلُهُ.(9)فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ هَب لنِفَسیِ عَلَی ظُلمِهَا نفَسیِ، وَ وَکّل رَحمَتَکَ بِاحتِمَالِ إصِریِ،فَکَم قَد لَحِقَت رَحمَتُکَ بِالمُسِیئِینَ، وَ کَم قَد شَمِلَ عَفوُکَ الظّالِمِینَ.(10)فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعلَنیِ أُسوَةَ مَن قَد أَنهَضتَهُ بِتَجَاوُزِکَ عَن مَصَارِعِ الخَاطِئِینَ، وَ خَلّصتَهُ بِتَوفِیقِکَ مِن وَرَطَاتِ المُجرِمِینَ،فَأَصبَحَ طَلِیقَ عَفوِکَ مِن إِسَارِ سُخطِکَ، وَ عَتِیقَ صُنعِکَ مِن وَثَاقِ عَدلِکَ.(11)إِنّکَ إِن تَفعَل ذَلِکَ یَا إلِهَیِ تَفعَلهُ بِمَن لَا یَجحَدُ استِحقَاقَ عُقُوبَتِکَ، وَ لَا یبُرَ ّئُ نَفسَهُ مِنِ استِیجَابِ نَقِمَتِکَ(12)تَفعَل ذَلِکَ یَا إلِهَیِ بِمَن خَوفُهُ مِنکَ أَکثَرُ مِن طَمَعِهِ فِیکَ، وَ بِمَن یَأسُهُ مِنَ النّجَاةِ أَوکَدُ مِن رَجَائِهِ لِلخَلَاصِ، لَا أَن یَکُونَ یَأسُهُ قُنُوطاً، أَو أَن یَکُونَ طَمَعُهُ اغتِرَاراً،بَل لِقِلّةِ حَسَنَاتِهِ بَینَ سَیّئَاتِهِ، وَ ضَعفِ حُجَجِهِ فِی جَمِیعِ تَبِعَاتِهِ
ص: 1451
(5) سپس مرا از آنچه حکم تو را واجب می گرداند، نگهدار و از آنچه عدل تو را حکم می کند، خلاص گردان. پس به درستی که نیروی من تاب انتقام تو را ندارد. و همانا طاقت من، با خشم تو برابری نمی کند. زیرا اگر تو مرا به حقّ مکافات دهی، هلاکم. و اگر مرا به رحمتت نپوشانی، تباهم.
(6) خداوندا، ای خدای من، همانا من از تو بخششی می خواهم که بخشیدن آن از تو چیزی نمی کاهد و از تو حمل باری را خواهم که حملش برای تو سنگین نیست.
(7) ای خدای من از تو بخشش نفسم را می خواهم که آن را نیافریدی تا به سبب آن از زیان حمایت شوی یا به وسیله آن به سودی راه جویی. بلکه آن را آفریدی، تا قدرتت بر (آفریدن) مثل آن ثابت شود و بدین سبب بر (آفرینش) شبیه آن، دلیل آوردی.
(8) و از تو می خواهم گناهانم را از من برداری که حملش بر من فشار می آورد، و از تو یاری می جویم بر آنچه سنگینی اش پشت مرا شکسته.
(9) پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا به خاطر ظلمی که به خود کرده ام، ببخش. و رحمتت را به تحمّل بار سنگینم بگمار. پس چه بسیار رحمتت که به بدکاران رسید و چه بسیار عفوت که ستمگران را فرا گرفت.
(10) پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا اسوه کسی گردان که با گذشت خود، او را از افتادنْ گاه های خطاکاران بلند کردی، و به توفیق خود، از منجلاب های مجرمان، رهاندی. پس به واسطه عفوت از قید و بند خشمت، رها گردیده و به واسطه نیکی ات از بند دادگری ات، آزاد شده است.
(11) ای خدای من، به درستی که تو اگر چنین کنی، آن را درباره کسی انجام می دهی، که شایستگی عقوبت تو را انکار نمی کند، و نفس خود را از سزاواری انتقامت، مبرّا نمی داند.
(12) ای خدای من، با کسی چنین رفتار می کنی که ترسش از تو، بیش از طمعش از توست، و کسی که ناامیدی اش از نجات، محکم تر از امیدش به رهایی است. نه اینکه ناامیدی اش، قطع امید باشد. یا طمعش از روی فریب خوردن باشد. بلکه برای آنست که نیکی هایش میان بدی هایش اندک و دلیل هایش درباره همه گناهانش ضعیف است.
ص: 1452
(13)فَأَمّا أَنتَ یَا إلِهَیِ فَأَهلٌ أَن لَا یَغتَرّ بِکَ الصّدّیقُونَ، وَ لَا یَیأَسَ مِنکَ المُجرِمُونَ،لِأَنّکَ الرّبّ العَظِیمُ ألّذِی لَا یَمنَعُ أَحَداً فَضلَهُ، وَ لَا یسَتقَصیِ مِن أَحَدٍ حَقّهُ.(14) تَعَالَی ذِکرُکَ عَنِ المَذکُورِینَ، وَ تَقَدّسَت أَسمَاؤُکَ عَنِ المَنسُوبِینَ، وَ فَشَت نِعمَتُکَ فِی جَمِیعِ المَخلُوقِینَ،فَلَکَ الحَمدُ عَلَی ذَلِکَ یَا رَبّ العَالَمِینَ.
ص: 1453
(13) و امّا تو ای خدای من، پس شایسته ای که راستگویان به تو مغرور نشوند و مجرمان از تو مأیوس نگردند. زیرا تو پروردگار بزرگی هستی که فضل خود را از کسی باز نمی دارد و حقّ خود را از کسی طلب نمی کنی.
(14) یاد تو از یاد شدگان برتر است و نام هایت از نسب داران مقدّس تر است و نعمتت در همه آفریدگان پراکنده است. پس تو را بر همه اینها سپاس. ای پروردگار جهانیان.
ص: 1454
(1) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اکفِنَا طُولَ الأَمَلِ، وَ قَصّرهُ عَنّا بِصِدقِ العَمَلِ حَتّی لَا نُؤَمّلَ استِتمَامَ سَاعَةٍ بَعدَ سَاعَةٍ، وَ لَا استِیفَاءَ یَومٍ بَعدَ یَومٍ، وَ لَا اتّصَالَ نَفَسٍ بِنَفَسٍ، وَ لَا لُحُوقَ قَدَمٍ بِقَدَمٍ(2) وَ سَلّمنَا مِن غُرُورِهِ، وَ آمِنّا مِن شُرُورِهِ، وَ انصِبِ المَوتَ بَینَ أَیدِینَا نَصباً، وَ لَا تَجعَل ذِکرَنَا لَهُ غِبّاً(3) وَ اجعَل لَنَا مِن صَالِحِ الأَعمَالِ عَمَلًا نَستَبطِئُ مَعَهُ المَصِیرَ إِلَیکَ، وَ نَحرِصُ لَهُ عَلَی وَشکِ اللّحَاقِ بِکَ حَتّی یَکُونَ المَوتُ مَأنَسَنَا ألّذِی نَأنَسُ بِهِ، وَ مَألَفَنَا ألّذِی نَشتَاقُ إِلَیهِ، وَ حَامّتَنَا التّیِ نُحِبّ الدّنُوّ مِنهَا(4) فَإِذَا أَورَدتَهُ عَلَینَا وَ أَنزَلتَهُ بِنَا فَأَسعِدنَا بِهِ زَائِراً، وَ آنِسنَا بِهِ قَادِماً، وَ لَا تُشقِنَا بِضِیَافَتِهِ، وَ لَا تُخزِنَا بِزِیَارَتِهِ، وَ اجعَلهُ بَاباً مِن أَبوَابِ مَغفِرَتِکَ، وَ مِفتَاحاً مِن مَفَاتِیحِ رَحمَتِکَ(5)أَمِتنَا مُهتَدِینَ غَیرَ ضَالّینَ،طَائِعِینَ غَیرَ مُستَکرِهِینَ،تَائِبِینَ غَیرَ عَاصِینَ وَ لَا مُصِرّینَ، یَا ضَامِنَ جَزَاءِ المُحسِنِینَ، وَ مُستَصلِحَ عَمَلِ المُفسِدِینَ.
ص: 1455
(40)و از دعای امام علیه السلام بود، هنگامی که خبر مرگ کسی به او می رسید یا مرگ را یاد می کرد
(1) خداوندا، بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را از آرزوی دراز بازدار و با عمل راستین، آن را از ما کوتاه کن، تا بدانجا که تمام کردن ساعتی را پس از ساعتی و یافتن روزی را پس از روزی و پیوستگی نفسی را به نفسی و در پی هم آمدن گامی را به گامی، آرزو نکنیم.
(2) و ما را از فریبش سلامتی ده و از شرورش ایمن ساز و مرگ را پیش روی ما مجسم بدار و گهگاه یاد کردنش را برای ما قرار نده.
(3) و از اعمال شایسته، عملی برای ما قرار ده که با آن بازگشت به سوی تو را کُند شماریم و به زود رسیدن به تو حرص ورزیم. تا جایی که مرگ برای ما محل انسی باشد که به آن انس گیریم و محل الفتی باشد که به سوی آن مشتاقیم و (همانند) خویشاوند نزدیک ما باشد که نزدیک شدن به او را دوست داریم.
(4) پس هنگامی که آن را نزد ما وارد نمودی و آن را بر ما فرود آوردی، ما را به زیارت آن سعادتمند گردان. و ما را به آن تازه وارد انس ده. و در پذیرایی از او ما را به شقاوت میفکن. و از دیدارش ما را خوار نساز و آن را دری از درهای آمرزشت و کلیدی از کلیدهای رحمتت قرار ده.
(5) ما را ره یافتگانِ ناگمراه، و فرمان بردارانِ بی اجبار، توبه کنندگان غیر گنهکار و اصرار کننده، بمیران. ای ضامن پاداش نیکوکاران و خواهان اصلاح عمل تبهکاران.
ص: 1456
(1) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أفَرشِنیِ مِهَادَ کَرَامَتِکَ، وَ أوَردِنیِ مَشَارِعَ رَحمَتِکَ، وَ أحَللِنیِ بُحبُوحَةَ جَنّتِکَ، وَ لَا تسَمُنیِ بِالرّدّ عَنکَ، وَ لَا تحَرمِنیِ بِالخَیبَةِ مِنکَ.(2) وَ لَا تقُاَصنّیِ بِمَا اجتَرَحتُ وَ لَا تنُاَقشِنیِ بِمَا اکتَسَبتُ، وَ لَا تُبرِز مکَتوُمیِ، وَ لَا تَکشِف مسَتوُریِ، وَ لَا تَحمِل عَلَی مِیزَانِ الإِنصَافِ عمَلَیِ، وَ لَا تُعلِن عَلَی عُیُونِ المَلَإِ خبَرَیِ(3)أَخفِ عَنهُم مَا یَکونُ نَشرُهُ عَلَیّ عَاراً، وَ اطوِ عَنهُم مَا یلُحقِنُیِ عِندَکَ شَنَاراً(4)شَرّف درَجَتَیِ بِرِضوَانِکَ، وَ أَکمِل کرَاَمتَیِ بِغُفرَانِکَ، وَ انظمِنیِ فِی أَصحَابِ الیَمِینِ، وَ وجَهّنیِ فِی مَسَالِکِ الآمِنِینَ، وَ اجعلَنیِ فِی فَوجِ الفَائِزِینَ، وَ اعمُر بیِ مَجَالِسَ الصّالِحِینَ،آمِینَ رَبّ العَالَمِینَ.
ص: 1457
(41)و از دعای امام علیه السلام بود، در درخواست پرده پوشی و نگهداری (از گناه و کیفر)
1) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و بسترهای کرامتت را برای من بگستر و مرا در آبشخورهای رحمتت درآور و مرا در میان بهشتت جای ده و با دست رد زدن بر سینه ام، مرا خوار نساز و به ناامیدی از خود، مرا محروم نکن.
(2) و مرا به خاطر آنچه انجام دادم، تقاص نکن و به آنچه کسب کردم، بر من سخت مگیر و رازم را آشکار مکن و (عیب) پوشیده ام را نمایان نساز و عملم را در ترازوی انصاف نگذار و حال (و چگونگی) مرا در پیش چشم بزرگان علنی نکن.
(3) آنچه انتشارش (مایه) ننگ من می باشد را، از آنان پنهان کن و آنچه نزد تو مرا به زشتی می رساند، از آنان بپوشان.
(4) درجه مرا به خوشنودیت، شرافت ده و به آمرزشت، کرامت مرا کامل گردان و مرا در جماعت یاران دست راست درآور و مرا به سوی راه های ایمن شدگان بفرست و در گروه رستگاران قرار ده و مجالس شایستگان را به وسیله من آباد ساز. اجابت فرما، پروردگار جهانیان.
ص: 1458
(1) أللّهُمّ إِنّکَ أعَنَتنَیِ عَلَی خَتمِ کِتَابِکَ ألّذِی أَنزَلتَهُ نُوراً، وَ جَعَلتَهُ مُهَیمِناً عَلَی کُلّ کِتَابٍ أَنزَلتَهُ، وَ فَضّلتَهُ عَلَی کُلّ حَدِیثٍ قَصَصتَهُ. (2) وَ فُرقَاناً فَرَقتَ بِهِ بَینَ حَلَالِکَ وَ حَرَامِکَ، وَ قُرآناً أَعرَبتَ بِهِ عَن شَرَائِعِ أَحکَامِکَ وَ کِتَاباً فَصّلتَهُ لِعِبَادِکَ تَفصِیلًا، وَ وَحیاً أَنزَلتَهُ عَلَی نَبِیّکَ مُحَمّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیهِ وَ آلِهِ تَنزِیلًا.(3) وَ جَعَلتَهُ نُوراً نهَتدَیِ مِن ظُلَمِ الضّلَالَةِ وَ الجَهَالَةِ بِاتّبَاعِهِ، وَ شِفَاءً لِمَن أَنصَتَ بِفَهَمِ التّصدِیقِ إِلَی استِمَاعِهِ، وَ مِیزَانَ قِسطٍ لَا یَحِیفُ عَنِ الحَقّ لِسَانُهُ، وَ نُورَ هُدًی لَا یَطفَأُ عَنِ الشّاهِدِینَ بُرهَانُهُ، وَ عَلَمَ نَجَاةٍ لَا یَضِلّ مَن أَمّ قَصدَ سُنّتِهِ، وَ لاتَنَالُ أیَدیِ الهَلَکَاتِ مَن تَعَلّقَ بِعُروَةِ عِصمَتِهِ.(4) أللّهُمّ فَإِذ أَفَدتَنَا المَعُونَةَ عَلَی تِلَاوَتِهِ، وَ سَهّلتَ جوَاَسیِ َ أَلسِنَتِنَا بِحُسنِ عِبَارَتِهِ،فَاجعَلنَا مِمّن یَرعَاهُ حَقّ رِعَایَتِهِ، وَ یَدِینُ لَکَ بِاعتِقَادِ التّسلِیمِ لِمُحکَمِ آیَاتِهِ، وَ یَفزَعُ إِلَی الإِقرَارِ بِمُتَشَابِهِهِ، وَ مُوضَحَاتِ بَیّنَاتِهِ.
ص: 1459
(42)و از دعای امام علیه السلام بود، هنگام به پایان رساندنِ (خواندن همه) قرآن
(1) خداوندا به درستی که تو مرا بر ختم کتابت یاری فرمودی، همان (کتابی) که آن را به عنوان نور نازل کردی و آن را بر هر کتابی که نازل کرده ای، گواه قرار دادی و آن را بر هر سخنی که حکایت کرده ای، برتری دادی.
(2) و (آن را) جدا کننده ای (قرار دادی) که به وسیله آن بین حلال و حرامت جدا کردی. و قرآنی که با آن راه های احکامت را روشن ساختی و کتابی که برای بندگانت با تفصیل بیان نمودی و وحیی که بر پیامبرت محمّد -که درودهای تو بر او و خاندانش باد- به تدریج نازل فرمودی.
(3) و آن را نوری قرار دادی که ما با پیروی از آن، از تاریکی های گمراهی و نادانی ره یابیم و شفا برای کسی که با فهم و تصدیق به آن گوش فرا داد و استماعش نمود، و ترازوی عدلی که زبانه اش از راستی به بیراهه نمی رود، و نور هدایتی که برهانش از (دید) شاهدان، خاموش نمی شود و نشانه نجاتی که هر کس قصد راه و روش آن کند، گمراه نمی شود و هر که به دستاویز عصمت آن چنگ زد، دست هلاکت به او نمی رسد.
(4) خداوندا، پس هنگامی که ما را بر تلاوتش یاری نمودی و زبان های خشن ما را به نیکویی عبارتش نرم کردی، پس ما را از کسانی قرار ده که آن را آنچنان که باید رعایت می کنند و با اعتقاد و تسلیم در برابر آیات محکم آن، دینداری می کنند و خود را در پناه اقرار به (آیات) متشابه و دلایل روشنش قرار می دهند.
ص: 1460
(5) أللّهُمّ إِنّکَ أَنزَلتَهُ عَلَی نَبِیّکَ مُحَمّدٍ صَلّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ مُجمَلًا، وَ أَلهَمتَهُ عِلمَ عَجَائِبِهِ مُکَمّلًا، وَ وَرّثتَنَا عِلمَهُ مُفَسّراً، وَ فَضّلتَنَا عَلَی مَن جَهِلَ عِلمَهُ، وَ قَوّیتَنَا عَلَیهِ لِتَرفَعَنَا فَوقَ مَن لَم یُطِق حَملَهُ.(6) أللّهُمّ فَکَمَا جَعَلتَ قُلُوبَنَا لَهُ حَمَلَةً، وَ عَرّفتَنَا بِرَحمَتِکَ شَرَفَهُ وَ فَضلَهُ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ الخَطِیبِ بِهِ، وَ عَلَی آلِهِ الخُزّانِ لَهُ، وَ اجعَلنَا مِمّن یَعتَرِفُ بِأَنّهُ مِن عِندِکَ حَتّی لَا یُعَارِضَنَا الشّکّ فِی تَصدِیقِهِ، وَ لَا یَختَلِجَنَا الزّیغُ عَن قَصدِ طَرِیقِهِ.(7) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعَلنَا مِمّن یَعتَصِمُ بِحَبلِهِ، وَ یأَویِ مِنَ المُتَشَابِهَاتِ إِلَی حِرزِ مَعقِلِهِ، وَ یَسکُنُ فِی ظِلّ جَنَاحِهِ، وَ یهَتدَیِ بِضَوءِ صَبَاحِهِ، وَ یقَتدَیِ بِتَبَلّجِ أَسفَارِهِ، وَ یَستَصبِحُ بِمِصبَاحِهِ، وَ لَا یَلتَمِسُ الهُدَی فِی غَیرِهِ.(8) أللّهُمّ وَ کَمَا نَصَبتَ بِهِ مُحَمّداً عَلَماً لِلدّلَالَةِ عَلَیکَ، وَ أَنهَجتَ بِآلِهِ سُبُلَ الرّضَا إِلَیکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعَلِ القُرآنَ وَسِیلَةً لَنَا إِلَی أَشرَفِ مَنَازِلِ الکَرَامَةِ، وَ سُلّماً نَعرُجُ فِیهِ إِلَی مَحَلّ السّلَامَةِ، وَ سَبَباً نُجزَی بِهِ النّجَاةَ فِی عَرصَةِ القِیَامَةِ، وَ ذَرِیعَةً نَقدَمُ بِهَا عَلَی نَعِیمِ دَارِ المُقَامَةِ.(9) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ احطُط بِالقُرآنِ عَنّا ثِقلَ الأَوزَارِ، وَ هَب لَنَا حُسنَ شَمَائِلِ الأَبرَارِ، وَ اقفُ بِنَا آثَارَ الّذِینَ قَامُوا لَکَ بِهِ آنَاءَ اللّیلِ وَ أَطرَافَ النّهَارِ حَتّی تُطَهّرَنَا مِن کُلّ دَنَسٍ بِتَطهِیرِهِ، وَ تَقفُوَ بِنَا آثَارَ الّذِینَ استَضَاءُوا بِنُورِهِ، وَ لَم یُلهِهِمُ الأَمَلُ عَنِ العَمَلِ فَیَقطَعَهُم بِخُدَعِ غُرُورِهِ.
ص: 1461
(5) خداوندا همانا تو قرآن را بر پیامبرت محمّد -که درود خدا بر او و خاندانش باد-، بدون تفصیل و شرح نازل کردی و علم به شگفتی هایش را به صورت کامل، به او الهام کردی و علم آن را تفسیر شده، به ما ارث دادی و ما را بر کسی که به علم آن نادان بود، برتری بخشیدی و ما را بر (دریافت) آن قوّت دادی، تا بدین سبب بر کسی که طاقت تحمّل آن را نداشت، رفعت بخشی.
(6) خداوندا، پس همچنان که دل های ما را حامل آن قرار دادی، و به رحمت خود شرافت و فضیلت آن را به ما آموختی، پس بر محمّد که با آن سخن راند و بر خاندانش، گنجینه داران آن، درود فرست و ما را از کسانی قرار ده که اعتراف می کنند به اینکه؛ قرآن از جانب توست. تا شکّی جلودار تصدیق ما نشود و انحرافی ما را از راه راستش جدا نسازد.
(7) خداوندا، بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را از کسانی قرار ده که به ریسمان آن چنگ می زنند و از متشابهات به پناهگاه محکمش پناه می برند و در سایه بال آن ساکن می شوند و با نور صبحگاهش راه می یابند و به درخشش روشنایی آن اقتدا می کنند و از نور چراغ آن، روشنی می افروزند و در غیر آن هدایت را نمی جویند.
(8) خداوندا و چنان که به وسیله قرآن، محمّد را نشانه ای برای راهنمایی به خود نصب نمودی و به وسیله خاندانش، راه های خوشنودی به سوی خود را آشکار ساختی، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و قرآن را برای ما سبب رسیدن به شریف ترین منزل های کرامت و نردبانی برای عروجمان به محل سلامت، و دستاویز پاداش ما به صورت نجات در عرصه قیامت و وسیله ای برای قدم نهادن ما بر نعمتِ سرای اقامت، قرار ده.
(9) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و به (عظمت) قرآن، سنگینی گناهان را از ما فرو ریز و زیبایی خوهای نیکوکاران را به ما ببخش و ما را در پی کسانی گردان که در ساعت های شب و اطراف روز، قرآن را برای تو به پا داشتند، تا به پاک کنندگی آن، ما را از هر آلودگی پاک کنی و ما را در پی کسانی گردانی که از نور آن، روشنی جستند و آرزو، آنان را از کار (نیک) سرگرم نکرد تا آنها را با نیرنگ های فریبنده اش بازدارد.
ص: 1462
(10) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعَلِ القُرآنَ لَنَا فِی ظُلَمِ اللیّاَلیِ مُونِساً، وَ مِن نَزَغَاتِ الشّیطَانِ وَ خَطَرَاتِ الوَسَاوِسِ حَارِساً، وَ لِأَقدَامِنَا عَن نَقلِهَا إِلَی المعَاَصیِ حَابِساً، وَ لِأَلسِنَتِنَا عَنِ الخَوضِ فِی البَاطِلِ مِن غَیرِ مَا آفَةٍ مُخرِساً، وَ لِجَوَارِحِنَا عَنِ اقتِرَافِ الآثَامِ زَاجِراً، وَ لِمَا طَوَتِ الغَفلَةُ عَنّا مِن تَصَفّحِ الِاعتِبَارِ نَاشِراً، حَتّی تُوصِلَ إِلَی قُلُوبِنَا فَهمَ عَجَائِبِهِ، وَ زَوَاجِرَ أَمثَالِهِ التّیِ ضَعُفَتِ الجِبَالُ الروّاَسیِ عَلَی صَلَابَتِهَا عَنِ احتِمَالِهِ.(11) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَدِم بِالقُرآنِ صَلَاحَ ظَاهِرِنَا، وَ احجُب بِهِ خَطَرَاتِ الوَسَاوِسِ عَن صِحّةِ ضَمَائِرِنَا، وَ اغسِل بِهِ دَرَنَ قُلُوبِنَا وَ عَلَائِقَ أَوزَارِنَا، وَ اجمَع بِهِ مُنتَشَرَ أُمُورِنَا، وَ أَروِ بِهِ فِی مَوقِفِ العَرضِ عَلَیکَ ظَمَأَ هَوَاجِرِنَا، وَ اکسُنَا بِهِ حُلَلَ الأَمَانِ یَومَ الفَزَعِ الأَکبَرِ فِی نُشُورِنَا.(12) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجبُر بِالقُرآنِ خَلّتَنَا مِن عَدَمِ الإِملَاقِ، وَ سُق إِلَینَا بِهِ رَغَدَ العَیشِ وَ خِصبَ سَعَةِ الأَرزَاقِ، وَ جَنّبنَا بِهِ الضّرَائِبَ المَذمُومَةَ وَ مدَاَنیِ َ الأَخلَاقِ، وَ اعصِمنَا بِهِ مِن هُوّةِ الکُفرِ وَ دوَاَعیِ النّفَاقِ حَتّی یَکُونَ لَنَا فِی القِیَامَةِ إِلَی رِضوَانِکَ وَ جِنَانِکَ قَائِداً، وَ لَنَا فِی الدّنیَا عَن سُخطِکَ وَ تعَدَیّ حُدُودِکَ ذَائِداً، وَ لِمَا عِندَکَ بِتَحلِیلِ حَلَالِهِ وَ تَحرِیمِ حَرَامِهِ شَاهِداً.(13) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ هَوّن بِالقُرآنِ
عِندَ المَوتِ عَلَی أَنفُسِنَا کَربَ السّیَاقِ، وَ جَهدَ الأَنِینِ، وَ تَرَادُفَ الحَشَارِجِ إِذَا بَلَغَتِ النّفُوسُ الترّاَقیِ َ، وَ قِیلَ مَن رَاقٍ وَ تَجَلّی مَلَکُ المَوتِ لِقَبضِهَا مِن حُجُبِ الغُیُوبِ، وَ رَمَاهَا عَن قَوسِ المَنَایَا بِأَسهُمِ وَحشَةِ الفِرَاقِ، وَ دَافَ لَهَا مِن ذُعَافِ المَوتِ کَأساً مَسمُومَةَ المَذَاقِ، وَ دَنَا مِنّا إِلَی الآخِرَةِ رَحِیلٌ وَ انطِلَاقٌ، وَ صَارَتِ الأَعمَالُ قَلَائِدَ فِی الأَعنَاقِ، وَ کَانَتِ القُبُورُ هیِ َ المَأوَی إِلَی مِیقَاتِ یَومِ التّلَاقِ
ص: 1463
(10) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و قرآن را مونس ما در تاریکی های شب و نگهبان ما از وسوسه های شیطان و از اندیشه های بد، و نگهدار گام های ما از حرکت به سوی گناهان، و بند آورنده زبان هایمان از فرورفتن در باطل، بی آنکه از بیماری باشد، و مانع برای اندام های ما از انجام گناهان، و ناشر پندهایی که غفلت از دید ما می پوشاند، قرار ده. تا درک شگفتی های آن و مَثل های باز دارنده اش را که کوه های استوار با محکمیشان از تحمّل آن ناتوانند، به دل های ما برسانی.
(11) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و با قرآن ظاهرِ نیک ما را بادوام گردان و با آن خاطره های وسوسه انگیز را از درون سالم ما بازدار و به وسیله آن چرکی دل هایمان و وابستگی های گناهانمان را بشوی و با آن کارهای پراکنده ما را گرد آور و با آن تشنگی شدید ما را در جاهای گرم در جایگاهی که در پیشگاه توست، سیراب فرما و با آن ما را در سهمناک ترین روز، هنگامی که از قبرها سربرمی آوریم، به جامه های امان بپوشان.
(12) خداوندا، بر محمّد و خاندانش درود فرست و به وسیله قرآن، تنگدستی ما را به نداشتن نیازمندی جبران کن و به وسیله آن، آسایش زندگی و توسعه روزی های فراوان را به سوی ما سوق بده و با آن ما را از خوی های نکوهیده و اخلاق پست، دور کن. و با آن ما را از (سقوط در) گودال کفر و انگیزه های دورویی نگهدار. تا در قیامت جلودار ما به سوی خوشنودی تو و بهشت هایت، و در دنیا بازدارنده ما از خشم تو و تجاوز از حدودت، و شاهد ما به آنچه نزد توست به حلال دانستن حلالش و حرام شمردن حرامش، باشد.
(13) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و به وسیله قرآن هنگام مرگ، دشواری جان کندن و سختی ناله و خرناسه های پی درپی زمان جان کندن را بر ما آسان گردان، آن زمان که جان ها به گلوگاه می رسد و می گویند: کجاست طبیب؟ و فرشته مرگ برای گرفتن آن از پرده های پنهانی ها آشکار گردد و آن را با تیرهای وحشت جدایی از کمان آرزوها نشانه گیرد و برای آن (جان ها)، جامی از شوکران مرگ -که چشیدن آن زهرآلود است- آمیخته سازد و کوچ کردن و رفتن ما به جهان دیگر نزدیک شود و اعمال، گردن بندهای در گردن ها گردد. و گورها تا هنگام قیامت، جایگاه ماندن باشد.
ص: 1464
(14) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ بَارِک لَنَا فِی حُلُولِ دَارِ البِلَی، وَ طُولِ المُقَامَةِ بَینَ أَطبَاقِ الثّرَی، وَ اجعَلِ القُبُورَ بَعدَ فِرَاقِ الدّنیَا خَیرَ مَنَازِلِنَا، وَ افسَح لَنَا بِرَحمَتِکَ فِی ضِیقِ مَلَاحِدِنَا، وَ لَا تَفضَحنَا فِی حاَضرِیِ القِیَامَةِ بِمُوبِقَاتِ آثَامِنَا.(15) وَ ارحَم بِالقُرآنِ فِی مَوقِفِ العَرضِ عَلَیکَ ذُلّ مَقَامِنَا، وَ ثَبّت بِهِ
عِندَ اضطِرَابِ جِسرِ جَهَنّمَ یَومَ المَجَازِ عَلَیهَا زَلَلَ أَقدَامِنَا، وَ نَوّر بِهِ قَبلَ البَعثِ سُدَفَ قُبُورِنَا، وَ نَجّنَا بِهِ مِن کُلّ کَربٍ یَومَ القِیَامَةِ وَ شَدَائِدِ أَهوَالِ یَومِ الطّامّةِ(16) وَ بَیّض وُجُوهَنَا یَومَ تَسوَدّ وُجُوهُ الظّلَمَةِ فِی یَومِ الحَسرَةِ وَ النّدَامَةِ، وَ اجعَل لَنَا فِی صُدُورِ المُؤمِنِینَ وُدّاً، وَ لَا تَجعَلِ الحَیَاةَ عَلَینَا نَکَداً.(17) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ عَبدِکَ وَ رَسُولِکَ کَمَا بَلّغَ رِسَالَتَکَ، وَ صَدَعَ بِأَمرِکَ، وَ نَصَحَ لِعِبَادِکَ. (18) أللّهُمّ اجعَل نَبِیّنَا صَلَوَاتُکَ عَلَیهِ وَ عَلَی آلِهِ یَومَ القِیَامَةِ أَقرَبَ النّبِیّینَ مِنکَ مَجلِساً، وَ أَمکَنَهُم مِنکَ شَفَاعَةً، وَ أَجَلّهُم عِندَکَ قَدراً، وَ أَوجَهَهُم عِندَکَ جَاهاً.(19) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ، وَ شَرّف بُنیَانَهُ، وَ عَظّم بُرهَانَهُ، وَ ثَقّل مِیزَانَهُ، وَ تَقَبّل شَفَاعَتَهُ، وَ قَرّب وَسِیلَتَهُ، وَ بَیّض وَجهَهُ، وَ أَتِمّ نُورَهُ، وَ ارفَع دَرَجَتَهُ(20) وَ أَحیِنَا عَلَی سُنّتِهِ، وَ تَوَفّنَا عَلَی مِلّتِهِ وَ خُذ بِنَا مِنهَاجَهُ، وَ اسلُک بِنَا سَبِیلَهُ، وَ اجعَلنَا مِن أَهلِ طَاعَتِهِ، وَ احشُرنَا فِی زُمرَتِهِ، وَ أَورِدنَا حَوضَهُ، وَ اسقِنَا بِکَأسِهِ
ص: 1465
(14) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و فرود آمدن در خانه پوسیدن (قبر) و ماندن طولانی در میان طبقه های خاک را برای ما مبارک گردان و قبرها را پس از فراق از دنیا، بهترین خانه های ما قرار ده. و به رحمتت، تنگی لحدهایمان را برای ما گشاد گردان و ما را با گناهان هلاک کننده مان، در برابر حاضرانِ قیامت، رسوا نکن.
(15) و به (برکت) قرآن، در جای ایستادن که به پیشگاهت عرضه می شویم، بر خواری ما رحم کن و هنگام لرزیدن پل دوزخ، در آن روز که بر آن عبور می کنیم، لغزش گام های ما را به وسیله آن پابرجا گردان و پیش از برانگیخته شدن، تاریکی قبرهایمان را با آن روشن ساز و ما را در روز رستاخیز از هر اندوهی و از ترس های سخت روز قیامت، به وسیله آن نجات ده.
(16) و در روز حسرت و پشیمانی، روزی که چهره های ستمگران سیاه می شود، رخسارهای ما را سفید گردان و دوستی ما را در سینه های مؤمنان، قرار ده و زندگی را بر ما دشوار نگردان.
(17) خداوندا بر محمّد بنده خود و فرستاده ات درود فرست. همچنانکه رسالت تو را ابلاغ کرد و فرمانت را با صدای رسا بیان کرد و بندگانت را نصیحت کرد.
(18) خداوندا پیامبر ما را -که درودهای تو بر او و بر خاندانش باد- روز رستاخیز، نزدیک ترین پیامبران در مجلس خود و بلند مرتبه ترین شفاعت کنندگان ایشان و بزرگوار ترین آنها نزد خود، و آبرومند ترین آنان نزد خود قرار ده.
(19) خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و بنیاد او را شرافت ده و برهان او را عظمت بخش و میزانش را سنگین گردان و شفاعت او را بپذیر و دستاویزش را نزدیک نما و روسفیدش فرما و نورش را کامل ساز و درجه اش را رفیع گردان.
(20) و ما را بر سنّت او زنده بدار و بر آئین او بمیرانمان و ما را در راه روشن او سِیر ده و ما را به راه او ببر و از فرمانبران او قرارمان ده و ما را در گروه او محشور کن و به حوض او واردمان کن و از جام او سیرابمان ساز.
ص: 1466
(21) وَ صَلّ أللّهُمّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ،صَلَاةً تُبَلّغُهُ بِهَا أَفضَلَ مَا یَأمُلُ مِن خَیرِکَ وَ فَضلِکَ وَ کَرَامَتِکَ،إِنّکَ ذُو رَحمَةٍ وَاسِعَةٍ، وَ فَضلٍ کَرِیمٍ.(22) أللّهُمّ اجزِهِ بِمَا بَلّغَ مِن رِسَالَاتِکَ، وَ أَدّی مِن آیَاتِکَ، وَ نَصَحَ لِعِبَادِکَ، وَ جَاهَدَ فِی سَبِیلِکَ،أَفضَلَ مَا جَزَیتَ أَحَداً مِن مَلَائِکَتِکَ المُقَرّبِینَ، وَ أَنبِیَائِکَ المُرسَلِینَ المُصطَفَینَ، وَ السّلَامُ عَلَیهِ وَ عَلَی آلِهِ الطّیّبِینَ الطّاهِرِینَ وَ رَحمَةُ اللّهِ وَ بَرَکَاتُهُ.
ص: 1467
(21) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست. درودی که با آن او را به برترین خیر و فضل و کرامتی که آرزو دارد، برسانی. که تو دارای رحمت گسترده و بخشش کریمان هستی.
(22) خداوندا او را به سبب اینکه پیام های تو را ابلاغ نمود و آیه هایت را رساند و بندگانت را نصیحت کرد و در راه تو مجاهدت کرد، پاداش ده. بهترین پاداشی که به یکی از فرشتگان نزدیک خود و پیامبران فرستاده شده برگزیده ات دادی. و درود و رحمت و برکات فزاینده خداوند، بر او و بر خاندان او که پاکیزگان و پاکانند، باد.
ص: 1468
(1)أَیّهَا الخَلقُ المُطِیعُ،الدّائِبُ السّرِیعُ،المُتَرَدّدُ فِی مَنَازِلِ التّقدِیرِ،المُتَصَرّفُ فِی فَلَکِ التّدبِیرِ.(2)آمَنتُ بِمَن نَوّرَ بِکَ الظّلَمَ، وَ أَوضَحَ بِکَ البُهَمَ، وَ جَعَلَکَ آیَةً مِن آیَاتِ مُلکِهِ، وَ عَلَامَةً مِن عَلَامَاتِ سُلطَانِهِ، وَ امتَهَنَکَ بِالزّیَادَةِ وَ النّقصَانِ، وَ الطّلُوعِ وَ الأُفُولِ، وَ الإِنَارَةِ وَ الکُسُوفِ، فِی کُلّ ذَلِکَ أَنتَ لَهُ مُطِیعٌ، وَ إِلَی إِرَادَتِهِ سَرِیعٌ(3)سُبحَانَهُ مَا أَعجَبَ مَا دَبّرَ فِی أَمرِکَ وَ أَلطَفَ مَا صَنَعَ فِی شَأنِکَ جَعَلَکَ مِفتَاحَ شَهرٍ حَادِثٍ لِأَمرٍ حَادِثٍ(4)فَأَسأَلُ اللّهَ ربَیّ وَ رَبّکَ، وَ خاَلقِیِ وَ خَالِقَکَ، وَ مقُدَرّیِ وَ مُقَدّرَکَ، وَ مصُوَرّیِ وَ مُصَوّرَکَ أَن یصُلَیّ َ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَن یَجعَلَکَ هِلَالَ بَرَکَةٍ لَا تَمحَقُهَا الأَیّامُ، وَ طَهَارَةٍ لَا تُدَنّسُهَا الآثَامُ(5)هِلَالَ أَمنٍ مِنَ الآفَاتِ، وَ سَلَامَةٍ مِنَ السّیّئَاتِ،هِلَالَ سَعدٍ لَا نَحسَ فِیهِ، وَ یُمنٍ لَا نَکَدَ مَعَهُ، وَ یُسرٍ لَا یُمَازِجُهُ عُسرٌ، وَ خَیرٍ لَا یَشُوبُهُ شَرّ،هِلَالَ أَمنٍ وَ إِیمَانٍ وَ نِعمَةٍ وَ إِحسَانٍ وَ سَلَامَةٍ وَ إِسلَامٍ.
ص: 1469
(43)و از دعای امام - که بر او درود باد- بود، هنگامی که به سوی ماه نو نگاه کرد
(1) ای آفریده فرمانبردار، و کوشای شتابنده، که در منزل های قرار داده شده، آمد و شد می کنی و در فلک تدبیر تصرّف می کنی.
(2) ایمان آوردم به کسی که به وسیله تو ظلمت ها را نورانی ساخت و با تو مبهمات را واضح نمود و تو را نشانه ای از نشانه های پادشاهی اش و علامتی از علامت های سلطنتش قرار داد و تو را با فزونی و کاستی، و طلوع و غروب، و نور فشانی و گرفتگی، به خدمت گرفت. و در همه آن حالات، تو مطیع او هستی و به سوی خواسته اش، شتابنده ای.
(3) پاک و منزّه است او. چه شگفت انگیز است، آنچه در امر تو تدبیر نمود! و چقدر لطیف است، آن صنعتی که درباره کار تو انجام داد! تو را کلید ماهی نو برای کاری نو قرار داد.
(4) پس از خدایی که پروردگار من و پروردگار تو، و آفریننده من و آفریننده تو، و تقدیر کننده من و تقدیر کننده تو، و صورتگر من و صورتگر تو است، درخواست می کنم که بر محمّد و خاندانش درود فرستد و تو را ماه با برکتی قرار دهد، که (گذشت) روزها از بینش نبرد و طهارتی که گناهان آن را آلوده نکند.
(5) ماه ایمنی از آفت ها و سلامتی از بدی ها، ماه سعادتمندی بی تیره بختی، و برکتی بی گرفتاری با آن، و آسانی نیامیخته با دشواری، و خیر ناآلوده با شرّ، ماه ایمنی و ایمان و نعمت و احسان و سلامت و اسلام.
ص: 1470
(6) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعَلنَا مِن أَرضَی مَن طَلَعَ عَلَیهِ، وَ أَزکَی مَن نَظَرَ إِلَیهِ، وَ أَسعَدَ مَن تَعَبّدَ لَکَ فِیهِ، وَ وَفّقنَا فِیهِ لِلتّوبَةِ، وَ اعصِمنَا فِیهِ مِنَ الحَوبَةِ، وَ احفَظنَا فِیهِ مِن مُبَاشَرَةِ مَعصِیَتِکَ(7) وَ أَوزِعنَا فِیهِ شُکرَ نِعمَتِکَ، وَ أَلبِسنَا فِیهِ جُنَنَ العَافِیَةِ، وَ أَتمِم عَلَینَا بِاستِکمَالِ طَاعَتِکَ فِیهِ المِنّةَ،إِنّکَ المَنّانُ الحَمِیدُ، وَ صَلّی اللّهُ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ الطّیّبِینَ الطّاهِرِینَ.
ص: 1471
(6) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را از خوشنودترین کسانی که ماه بر او طلوع کرده و پاک ترین کسانی که به سوی آن نگریسته(اند) و نیکبخت ترین کسانی که تو را در آن (ماه) بندگی نموده(اند)، قرار ده و ما را در آن برای توبه توفیق ده و ما را در آن از گناه حفظ کن و ما را در آن از انجام دادن نافرمانی ات نگهدار.
(7) و در آن (ماه) شکر نعمتت را به ما الهام کن و در آن پوشش های عافیت را به ما بپوشان و با کامل کردن طاعتت در آن، نعمت را بر ما تمام گردان. به درستی که تو بسیار نعمت دهنده و ستوده ای. و خدا بر محمّد و خاندانش که پاک و پاکیزه اند، درود فرستد.
ص: 1472
(1)الحَمدُ لِلّهِ ألّذِی هَدَانَا لِحَمدِهِ، وَ جَعَلَنَا مِن أَهلِهِ لِنَکُونَ لِإِحسَانِهِ مِنَ الشّاکِرِینَ، وَ لِیَجزِیَنَا عَلَی ذَلِکَ جَزَاءَ المُحسِنِینَ(2) وَ الحَمدُ لِلّهِ ألّذِی حَبَانَا بِدِینِهِ، وَ اختَصّنَا بِمِلّتِهِ، وَ سَبّلَنَا فِی سُبُلِ إِحسَانِهِ لِنَسلُکَهَا بِمَنّهِ إِلَی رِضوَانِهِ،حَمداً یَتَقَبّلُهُ مِنّا، وَ یَرضَی بِهِ عَنّا(3) وَ الحَمدُ لِلّهِ ألّذِی جَعَلَ مِن تِلکَ السّبُلِ شَهرَهُ شَهرَ رَمَضَانَ،شَهرَ الصّیَامِ، وَ شَهرَ الإِسلَامِ، وَ شَهرَ الطّهُورِ، وَ شَهرَ التّمحِیصِ، وَ شَهرَ القِیَامِ ألّذِی أُنزِلَ فِیهِ القُرآنُ،هُدًی لِلنّاسِ، وَ بَیّنَاتٍ مِنَ الهُدَی وَ الفُرقَانِ(4)فَأَبَانَ فَضِیلَتَهُ عَلَی سَائِرِ الشّهُورِ بِمَا جَعَلَ لَهُ مِنَ الحُرُمَاتِ المَوفُورَةِ، وَ الفَضَائِلِ المَشهُورَةِ،فَحَرّمَ فِیهِ مَا أَحَلّ فِی غَیرِهِ إِعظَاماً، وَ حَجَرَ فِیهِ المَطَاعِمَ وَ المَشَارِبَ إِکرَاماً، وَ جَعَلَ لَهُ وَقتاً بَیّناً لَا یُجِیزُ جَلّ وَ عَزّ أَن یُقَدّمَ قَبلَهُ، وَ لَا یَقبَلُ أَن یُؤَخّرَ عَنهُ.(5) ثُمّ فَضّلَ لَیلَةً وَاحِدَةً مِن لَیَالِیهِ عَلَی لیَاَلیِ أَلفِ شَهرٍ، وَ سَمّاهَا لَیلَةَ القَدرِ،تَنَزّلُ المَلَائِکَةُ وَ الرّوحُ فِیهَا بِإِذنِ رَبّهِم مِن کُلّ أَمرٍ سَلَامٌ،دَائِمُ البَرَکَةِ إِلَی طُلُوعِ الفَجرِ عَلَی مَن یَشَاءُ مِن عِبَادِهِ بِمَا أَحکَمَ مِن قَضَائِهِ.
ص: 1473
(44)و از دعای امام علیه السلام بود، هنگامی که ماه رمضان رسید
(1) سپاس خدای را که ما را برای سپاس گزاری اش راهنمایی فرمود، و از اهل سپاس قرار داد. تا برای احسانش از شکرگزاران باشیم و ما را بر آن، پاداش نیکوکاران دهد.
(2) و سپاس خدای را که دین خود را به ما هدیه کرد، و ما را به آئین خویش اختصاص داد، و در راه های احسانش، ما را راهی نمود، تا در آن (راه ها)، به وسیله نعمتش به سوی خوشنودی اش رویم. سپاسی که آن را از ما بپذیرد و به سبب آن از ما خوشنود شود.
(3) و سپاس سزاوار خداییست که ماه خود، ماه رمضان، ماه روزه و ماه اسلام و ماه پاکی و ماه پاکسازی و ماه به پا خواستن را، (یکی) از آن راه ها قرار داد. که در آن قرآن فرو فرستاده شد که برای مردم هدایتگر و نشانه های آشکار از هدایت و جدا سازی (حقّ از باطل) است.
(4) پس فضیلت آن را بر سایر ماه ها، به حرمت های فراوان و فضایل مشهور آشکار ساخت. پس در آن به خاطر بزرگ داشتش، آنچه در غیر آن حلال بود، حرام کرد و از جهت گرامی داشتش، خوردنی ها و آشامیدنی ها را در آن ممنوع نمود و برای آن، زمان آشکاری قرار داد، که خداوند عزیز و جلیل روا نمی دارد که پیش انداخته شود و نمی پذیرد که از آن وقت به تأخیر افتد.
(5) آنگاه یک شب از شب های آن را بر شب های هزار ماه برتری داد، و آن را شب قدر نامید. که در آن فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان، بر هر یک از بندگانش که بخواهد، با آنچه از تقدیرش که محکم نموده، برای هر کاری فرود می آیند. آن شبِ سلام (به همراه) برکتی است که تا برآمدن سپیده دم دوام دارد.
ص: 1474
(6) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَلهِمنَا مَعرِفَةَ فَضلِهِ وَ إِجلَالَ حُرمَتِهِ، وَ التّحَفّظَ مِمّا حَظَرتَ فِیهِ، وَ أَعِنّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفّ الجَوَارِحِ عَن مَعَاصِیکَ، وَ استِعمَالِهَا فِیهِ بِمَا یُرضِیکَ حَتّی لَا نصُغیِ َ بِأَسمَاعِنَا إِلَی لَغوٍ، وَ لَا نُسرِعَ بِأَبصَارِنَا إِلَی لَهوٍ(7) وَ حَتّی لَا نَبسُطَ أَیدِیَنَا إِلَی مَحظُورٍ، وَ لَا نَخطُوَ بِأَقدَامِنَا إِلَی مَحجُورٍ، وَ حَتّی لَا تعَیِ َ بُطُونُنَا إِلّا مَا أَحلَلتَ، وَ لَا تَنطِقَ أَلسِنَتُنَا إِلّا بِمَا مَثّلتَ، وَ لَا نَتَکَلّفَ إِلّا مَا یدُنیِ مِن ثَوَابِکَ، وَ لَا نَتَعَاطَی إِلّا ألّذِی یقَیِ مِن عِقَابِکَ، ثُمّ خَلّص ذَلِکَ کُلّهُ مِن رِئَاءِ المُرَاءِینَ، وَ سُمعَةِ المُسمِعِینَ، لَا نُشرِکُ فِیهِ أَحَداً دُونَکَ، وَ لَا نبَتغَیِ فِیهِ مُرَاداً سِوَاکَ.(8) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ قِفنَا فِیهِ عَلَی مَوَاقِیتِ الصّلَوَاتِ الخَمسِ بِحُدُودِهَا التّیِ حَدّدتَ، وَ فُرُوضِهَا التّیِ فَرَضتَ، وَ وَظَائِفِهَا التّیِ وَظّفتَ، وَ أَوقَاتِهَا التّیِ وَقّتّ(9) وَ أَنزِلنَا فِیهَا مَنزِلَةَ المُصِیبِینَ لِمَنَازِلِهَا،الحَافِظِینَ لِأَرکَانِهَا،المُؤَدّینَ لَهَا فِی أَوقَاتِهَا عَلَی مَا سَنّهُ عَبدُکَ وَ رَسُولُکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیهِ وَ آلِهِ فِی رُکُوعِهَا وَ سُجُودِهَا وَ جَمِیعِ فَوَاضِلِهَا عَلَی أَتَمّ الطّهُورِ وَ أَسبَغِهِ، وَ أَبیَنِ الخُشُوعِ وَ أَبلَغِهِ.(10) وَ وَفّقنَا فِیهِ لِأَن نَصِلَ أَرحَامَنَا بِالبِرّ وَ الصّلَةِ، وَ أَن نَتَعَاهَدَ جِیرَانَنَا بِالإِفضَالِ وَ العَطِیّةِ، وَ أَن نُخَلّصَ أَموَالَنَا مِنَ التّبِعَاتِ، وَ أَن نُطَهّرَهَا بِإِخرَاجِ الزّکَوَاتِ، وَ أَن نُرَاجِعَ مَن هَاجَرَنَا، وَ أَن نُنصِفَ مَن ظَلَمَنَا، وَ أَن نُسَالِمَ مَن عَادَانَا حَاشَی مَن عوُدیِ َ فِیکَ وَ لَکَ،فَإِنّهُ العَدُوّ ألّذِی لَا نُوَالِیهِ، وَ الحِزبُ ألّذِی لَا نُصَافِیهِ.
ص: 1475
(6) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و شناختِ فضیلتش، و بزرگداشتِ احترامش، و خویشتن داری از آنچه را که در آن حرام نموده ای، به ما الهام کن. و ما را بر روزه اش، با نگهداری اعضا از گناهان و به کار بردنش در آن ماه به آنچه تو را خوشنود می سازد، یاری فرما. تا با گوش هایمان هیچ لغوی گوش ندهیم، و با چشم ها یمان به سوی هیچ لهوی نشتابیم.
(7) و تا دست هایمان را به سوی هیچ ممنوعی دراز نکنیم، و با پاهایمان به سوی هیچ حرامی نرویم، و تا شکم هایمان جز آنچه تو حلال نموده ای در خود جای ندهد، و زبان هایمان جز به آنچه تو بیان کرده ای، سخن نگوید. و خود را جز در آنچه به پاداش تو نزدیک کند، به رنج نیندازیم، و جز آنچه از کیفر تو نگاه دارد، انجام ندهیم. سپس همه آن را از خودنمایی ریاکاران و شهرت جویی شهرت طلبان، خالص گردان. که احدی را در آن با تو شریک نسازیم و جز تو در آن مرادی را نطلبیم.
(8) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را در آن بر اوقات نمازهای پنجگانه، با حدودش که مشخص نمودی و واجباتش که واجب کردی و وظایف آن که معین نمودی و اوقاتش که تعیین گرداندی، آگاه فرما.
(9) و ما را درباره نماز، همچون کسانی قرار ده که مراتبش را درک کرده اند، ارکانش را محافظت نموده اند، و آن را در اوقات خود -به (همان) سنّتی که بنده و رسول تو]که درودهایت بر او و خاندانش باد[در رکوع و سجود آن و همه فضیلت هایش قرار داد- با پاکی تمام و فراگیر، و روشن ترین و نهایی ترین خشوع به جا آورده اند.
(10) و ما را در آن ماه توفیق ده، که با نیکی و بخشش، به خویشاوندانمان نیکی کنیم و با فضل و عطا، همسایگانمان را دلجویی نماییم. و دارایی هایمان را از مظالم خالص گردانیم و آن را با بیرون کردن زکات ها پاک کنیم و به کسی که از ما دوری نموده، بازگردیم و با کسی که به ما ظلم نموده، منصفانه رفتار کنیم و با کسی که با ما دشمنی کرده، مسالمت نماییم. مگر آنان که در راه تو و برای تو با آنها دشمنی شده. که او دشمنی است که با او دوستی نمی کنیم و حزبی است که با او صمیمی نمی شویم.
ص: 1476
(11) وَ أَن نَتَقَرّبَ إِلَیکَ فِیهِ مِنَ الأَعمَالِ الزّاکِیَةِ بِمَا تُطَهّرُنَا بِهِ مِنَ الذّنُوبِ، وَ تَعصِمُنَا فِیهِ مِمّا نَستَأنِفُ مِنَ العُیُوبِ، حَتّی لَا یُورِدَ عَلَیکَ أَحَدٌ مِن مَلَائِکَتِکَ إِلّا دُونَ مَا نُورِدُ مِن أَبوَابِ الطّاعَةِ لَکَ، وَ أَنوَاعِ القُربَةِ إِلَیکَ.(12) أللّهُمّ إنِیّ أَسأَلُکَ بِحَقّ هَذَا الشّهرِ، وَ بِحَقّ مَن تَعَبّدَ لَکَ فِیهِ مِنِ ابتِدَائِهِ إِلَی وَقتِ فَنَائِهِ مِن مَلَکٍ قَرّبتَهُ، أَو نبَیِ ّ أَرسَلتَهُ، أَو عَبدٍ صَالِحٍ اختَصَصتَهُ، أَن تصُلَیّ َ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَهّلنَا فِیهِ لِمَا وَعَدتَ أَولِیَاءَکَ مِن کَرَامَتِکَ، وَ أَوجِب لَنَا فِیهِ مَا أَوجَبتَ لِأَهلِ المُبَالَغَةِ فِی طَاعَتِکَ، وَ اجعَلنَا فِی نَظمِ مَنِ استَحَقّ الرّفِیعَ الأَعلَی بِرَحمَتِکَ.(13) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ جَنّبنَا الإِلحَادَ فِی تَوحِیدِکَ، وَ التّقصِیرَ فِی تَمجِیدِکَ، وَ الشّکّ فِی دِینِکَ، وَ العَمَی عَن سَبِیلِکَ، وَ الإِغفَالَ لِحُرمَتِکَ، وَ الِانخِدَاعَ لِعَدُوّکَ الشّیطَانِ الرّجِیمِ(14) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ إِذَا کَانَ لَکَ فِی کُلّ لَیلَةٍ مِن لیَاَلیِ شَهرِنَا هَذَا رِقَابٌ یُعتِقُهَا عَفوُکَ، أَو یَهَبُهَا صَفحُکَ فَاجعَل رِقَابَنَا مِن تِلکَ الرّقَابِ، وَ اجعَلنَا لِشَهرِنَا مِن خَیرِ أَهلٍ وَ أَصحَابٍ.(15) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ امحَق ذُنُوبَنَا مَعَ امّحَاقِ هِلَالِهِ، وَ اسلَخ عَنّا تَبِعَاتِنَا مَعَ انسِلَاخِ أَیّامِهِ حَتّی ینَقضَیِ َ عَنّا وَ قَد صَفّیتَنَا فِیهِ مِنَ الخَطِیئَاتِ، وَ أَخلَصتَنَا فِیهِ مِنَ السّیّئَاتِ.(16) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ إِن مِلنَا فِیهِ فَعَدّلنَا، وَ إِن زُغنَا فِیهِ فَقَوّمنَا، وَ إِنِ اشتَمَلَ عَلَینَا عَدُوّکَ الشّیطَانُ فَاستَنقِذنَا مِنهُ.
ص: 1477
(11) و در آن (ماه) با اعمال شایسته به سوی تو تقرّب می جوییم که بدین وسیله ما را با آن، از گناهان پاک کنی و از آلوده شدن به عیب های تازه در این (ماه) ما را نگهداری کنی. تا هیچ یک از فرشتگانت به درگاهت نیاورد، مگر کمتر از طاعت های گوناگون برای تو و انواع تقرّبی که به سوی تو انجام می دهیم.
(12) خداوندا، همانا من از تو می خواهم به حقّ این ماه و به حقّ کسانی که در آن، از آغاز آن تا پایانش تو را بندگی کرده اند؛ از فرشته ای که او را مقرّب ساختی، یا پیامبری که او را فرستادی یا بنده صالحی که او را برگزیدی، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی و ما را در این (ماه) به کرامت خود که به دوستانت وعده داده ای، سزاوار نما و برای ما در این (ماه)، آنچه برای کوشش گران در طاعتت لازم کرده ای، لازم گردان و ما را در صف کسانی که به واسطه رحمت تو، مستحقّ بالاترین مرتبه گشته اند، قرار ده.
(13) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را از کجروی در یگانگی ات و کوتاهی در بزرگ داشتنت و شکّ در دینت و کوری از راهت و سهل انگاری حرمتت و فریب خوردن از دشمنت؛ شیطان رانده شده، دور گردان.
(14) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و چنانچه در هر شب از شب های این ماه ما، برای تو بندگانی باشد، که عفو تو، آنها را آزاد می کند، یا گذشتت ایشان را می بخشد، پس ما بندگان را از آن بندگان قرار ده. و ما را برای ماه مان از بهترین خویشان و یاران قرار ده.
(15) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و با محو شدن هلال ماه، گناهان ما را محو کن و با گذشتن روزهایش سختی ها یمان را از ما بکن. تا (این ماه) در حالی از ما بگذرد که ما را در آن از خطاها پاکیزه ساخته ای و در این (ماه) از بدی ها خالصمان نموده ای.
(16) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و اگر در آن کجروی کرده ایم، پس ما را بازگردان و اگر در آن منحرف شده ایم، ما را استوار بدار. و اگر دشمن تو شیطان، بر ما چیره شده، پس ما را از او رهایی ده.
ص: 1478
(17) أللّهُمّ اشحَنهُ بِعِبَادَتِنَا إِیّاکَ، وَ زَیّن أَوقَاتَهُ بِطَاعَتِنَا لَکَ، وَ أَعِنّا فِی نَهَارِهِ عَلَی صِیَامِهِ، وَ فِی لَیلِهِ عَلَی الصّلَاةِ وَ التّضَرّعِ إِلَیکَ، وَ الخُشُوعِ لَکَ، وَ الذّلّةِ بَینَ یَدَیکَ حَتّی لَا یَشهَدَ نَهَارُهُ عَلَینَا بِغَفلَةٍ، وَ لَا لَیلُهُ بِتَفرِیطٍ. (18) أللّهُمّ وَ اجعَلنَا فِی سَائِرِ الشّهُورِ وَ الأَیّامِ کَذَلِکَ مَا عَمّرتَنَا، وَ اجعَلنَا مِن عِبَادِکَ الصّالِحِینَ الّذِینَ یَرِثُونَ الفِردَوسَ هُم فِیهَا خَالِدُونَ، وَ الّذِینَ یُؤتُونَ مَا آتَوا وَ قُلُوبُهُم وَجِلَةٌ،أَنّهُم إِلَی رَبّهِم رَاجِعُونَ، وَ مِنَ الّذِینَ یُسَارِعُونَ فِی الخَیرَاتِ وَ هُم لَهَا سَابِقُونَ.(19) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، فِی کُلّ وَقتٍ وَ کُلّ أَوَانٍ وَ عَلَی کُلّ حَالٍ عَدَدَ مَا صَلّیتَ عَلَی مَن صَلّیتَ عَلَیهِ، وَ أَضعَافَ ذَلِکَ کُلّهِ بِالأَضعَافِ التّیِ لَا یُحصِیهَا غَیرُکَ،إِنّکَ فَعّالٌ لِمَا تُرِیدُ.
ص: 1479
(17) خداوندا این (ماه) را از عبادت های ما، پر گردان و اوقاتش را به طاعت ما برای خود، زینت ده و ما را در روزش به روزه داری آن و در شبش بر نماز و زاری به درگاهت و خشوع برای تو و خواری در پیشگاهت، یاری نما. تا روزش بر ما به غفلت و شبش به کوتاهی نمودن گواهی ندهد.
(18) خداوندا و ما را تا زمانی که عمر می دهی در بقیه ماه ها و روزها، این چنین قرار ده و ما را از بندگان صالحت قرار ده. آنان که بهشت را ارث می برند، و در آن جاودانند و آنان که آنچه را بخشیدند، در حالی می بخشند که دل هایشان از بازگشت به سوی پروردگارشان ترسان است و از آنان که در نیکی ها می شتابند و ایشان برای آن پیشی می گیرند.
(19) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست، در هر وقت و هر آن و بر هر حال. به عدد درودی که بر دیگران درود فرستاده ای، و چندین برابر همه آن به چندین برابر که جز تو شمار آنها را نداند. به درستی که تو هر آنچه را که بخواهی، به جا می آوری.
ص: 1480
(1) أللّهُمّ یَا مَن لَا یَرغَبُ فِی الجَزَاءِ(2) وَ یَا مَن لَا یَندَمُ عَلَی العَطَاءِ(3) وَ یَا مَن لَا یُکَافِئُ عَبدَهُ عَلَی السّوَاءِ.(4)مِنّتُکَ ابتِدَاءٌ، وَ عَفوُکَ تَفَضّلٌ، وَ عُقُوبَتُکَ عَدلٌ، وَ قَضَاؤُکَ خِیَرَةٌ(5) إِن أَعطَیتَ لَم تَشُب عَطَاءَکَ بِمَنّ، وَ إِن مَنَعتَ لَم یَکُن مَنعُکَ تَعَدّیاً.(6)تَشکُرُ مَن شَکَرَکَ وَ أَنتَ أَلهَمتَهُ شُکرَکَ.(7) وَ تُکَافِئُ مَن حَمِدَکَ وَ أَنتَ عَلّمتَهُ حَمدَکَ.(8)تَستُرُ عَلَی مَن لَو شِئتَ فَضَحتَهُ، وَ تَجُودُ عَلَی مَن لَو شِئتَ مَنَعتَهُ، وَ کِلَاهُمَا أَهلٌ مِنکَ لِلفَضِیحَةِ وَ المَنعِ غَیرَ أَنّکَ بَنَیتَ أَفعَالَکَ عَلَی التّفَضّلِ، وَ أَجرَیتَ قُدرَتَکَ عَلَی التّجَاوُزِ. (9) وَ تَلَقّیتَ مَن عَصَاکَ بِالحِلمِ، وَ أَمهَلتَ مَن قَصَدَ لِنَفسِهِ بِالظّلمِ،تَستَنظِرُهُم بِأَنَاتِکَ إِلَی الإِنَابَةِ، وَ تَترُکُ مُعَاجَلَتَهُم إِلَی التّوبَةِ لِکَیلَا یَهلِکَ عَلَیکَ هَالِکُهُم، وَ لَا یَشقَی بِنِعمَتِکَ شَقِیّهُم إِلّا عَن طُولِ الإِعذَارِ إِلَیهِ، وَ بَعدَ تَرَادُفِ الحُجّةِ عَلَیهِ،کَرَماً مِن عَفوِکَ یَا کَرِیمُ، وَ عَائِدَةً مِن عَطفِکَ یَا حَلِیمُ.
ص: 1481
(45)و از دعای امام علیه السلام بود، در خداحافظی و بدرود ماه رمضان
(1) خداوندا ای کسی که پاداش نمی خواهد.
(2) و ای کسی که بر عطا (و بخشش) پشیمان نمی شود.
(3) و ای کسی که بنده خود را همسان (عملش) جزا نمی دهد.
(4) بخشش تو ابتدا(یی و بدون مقدّمه) و بخشایشت از روی تفضّل است، و کیفرت از روی عدل، و فرمانت خیر است.
(5) اگر عطا کنی، عطایت را با منّت نیامیخته ای و اگر منع کنی، منع داشتنت از روی ستم نیست.
(6) هر که تو را شکر کرد، قدردانی کنی و حال آنکه شکرگزاری را تو به او الهام کرده ای.
(7) و هر که تو را سپاس گزارد، جزا دهی و حال آنکه سپاس گزاری را تو به او آموخته ای.
(8) می پوشانی بر کسی که اگر می خواستی، رسوایش می نمودی، و می بخشی بر کسی که اگر می خواستی، محرومش می کردی. و حال آنکه هر دو از جانب تو سزاوار رسوایی و محرومیّتند. مگر آنکه تو کارهایت را بر تفضّل قرار داده ای و قدرتت را بر گذشت، جاری ساخته ای.
(9) و با کسی که نافرمانی ات را نموده، با بردباری رفتار می کنی و کسی را که به خود قصد ستم نموده، مهلت داده ای. با حوصله اتْ منتظر بازگشت ایشان می مانی و تا هنگام توبه، شتاب در کیفر ایشان را ترک می کنی، تا هلاک شونده ایشان، به خاطر تو هلاک نشود و بدبختشان به وسیله نعمت تو، بدبخت نگردد. مگر بعد از عذرهای فراوان بر او و پس از حجّت های پیاپی آوردن بر او. که (این همه) کرامت، از گذشت توست، ای کریم!. و سودی از مهربانی توست، ای بردبار!.
ص: 1482
(10) أَنتَ ألّذِی فَتَحتَ لِعِبَادِکَ بَاباً إِلَی عَفوِکَ، وَ سَمّیتَهُ التّوبَةَ، وَ جَعَلتَ عَلَی ذَلِکَ البَابِ دَلِیلًا مِن وَحیِکَ لِئَلّا یَضِلّوا عَنهُ،فَقُلتَ تَبَارَکَ اسمُکَ تُوبُوا إِلَی اللّهِ تَوبَةً نَصُوحاً عَسَی رَبّکُم أَن یُکَفّرَ عَنکُم سَیّئَاتِکُم وَ یُدخِلَکُم جَنَاتٍ تجَریِ مِن تَحتِهَا الأَنهَارُ.(11) یَومَ لَا یخُزیِ اللّهُ النّبِیّ وَ الّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ،نُورُهُم یَسعَی بَینَ أَیدِیهِم وَ بِأَیمَانِهِم،یَقُولُونَ رَبّنَا أَتمِم لَنَا نُورَنَا، وَ اغفِر لَنَا،إِنّکَ عَلَی کُلّ شَیءٍ قَدِیرٌ.فَمَا عُذرُ مَن أَغفَلَ دُخُولَ ذَلِکَ المَنزِلِ بَعدَ فَتحِ البَابِ وَ إِقَامَةِ الدّلِیلِ(12) وَ أَنتَ ألّذِی زِدتَ فِی السّومِ عَلَی نَفسِکَ لِعِبَادِکَ،تُرِیدُ رِبحَهُم فِی مُتَاجَرَتِهِم لَکَ، وَ فَوزَهُم بِالوِفَادَةِ عَلَیکَ، وَ الزّیَادَةِ مِنکَ،فَقُلتَ تَبَارَکَ اسمُکَ وَ تَعَالَیتَ مَن جَاءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ عَشرُ أَمثَالِهَا، وَ مَن جَاءَ بِالسّیّئَةِ فَلَا یُجزَی إِلّا مِثلَهَا.(13) وَ قُلتَ مَثَلُ الّذِینَ یُنفِقُونَ أَموَالَهُم فِی سَبِیلِ اللّهِ کَمَثَلِ حَبّةٍ أَنبَتَت سَبعَ سَنَابِلَ فِی کُلّ سُنبُلَةٍ مِائَةُ حَبّةٍ، وَ اللّهُ یُضَاعِفُ لِمَن یَشَاءُ، وَ قُلتَ مَن ذَا ألّذِی یُقرِضُ اللّهَ قَرضاً حَسَناً فَیُضَاعِفَهُ لَهُ أَضعَافاً کَثِیرَةً. وَ مَا أَنزَلتَ مِن نَظَائِرِهِنّ فِی القُرآنِ مِن تَضَاعِیفِ الحَسَنَاتِ.(14) وَ أَنتَ ألّذِی دَلَلتَهُم بِقَولِکَ مِن غَیبِکَ وَ تَرغِیبِکَ ألّذِی فِیهِ حَظّهُم عَلَی مَا لَو سَتَرتَهُ عَنهُم لَم تُدرِکهُ أَبصَارُهُم، وَ لَم تَعِهِ أَسمَاعُهُم، وَ لَم تَلحَقهُ أَوهَامُهُم،فَقُلتَ اذکرُوُنیِ أَذکُرکُم، وَ اشکُرُوا لِی وَ لَا تَکفُرُونِ، وَ قُلتَ لَئِن شَکَرتُم لَأَزِیدَنّکُم، وَ لَئِن کَفَرتُم إِنّ عذَاَبیِ لَشَدِیدٌ.
ص: 1483
(10) تویی آنکه برای بندگانت، دری به سوی بخشایشت گشوده ای و آن را توبه نامیده ای، و بر آن درْ از وحی خود، راهنمایی قرار داده ای تا از آن گمراه نشوند. پس تو که نامت مبارک است، فرمودی: «به سوی خدا توبه کنید. توبه خالص. امید است که پروردگارتان بدی هایتان را از شما بزداید و شما را به بهشت هایی داخل کند که نهرها از زیر آن جاری است.
(11) روزی که خداوند، پیامبر و کسانی که به او ایمان آورده اند را خوار نمی کند. نورشان پیش رو و از سمت راستشان حرکت می کند، گویند: «پروردگارا، نورمان را برای ما کامل گردان و ما را بیامرز. به درستی که تو بر هر چیزی توانایی.» پس -بعد از گشودن درْ و به پا داشتن راهنما- عذر آنکه از ورود به آن منزل غفلت نماید چیست؟!
(12) و تویی آنکه در داد و ستد با بندگانت، در بهای آن بر خود افزوده ای. می خواهی در تجارت کردنشان با تو، سود برند و در آمدن به سوی تو و افزونی یافتن از جانب تو، رستگار شوند. پس تو که نامت مبارک و بلندمرتبه است، فرمودی: «هر کس کار نیکی به جا آورَد، پس برای او ده برابر آن است و هر کس کار بدی کند، جز مانند آن جزا داده نمی شود.»
(13) و فرمودی: «داستان کسانی که دارایی هایشان را در راه خدا می بخشند، مانند داستان دانه ایست که هفت خوشه رویانده، که در هر خوشه صد دانه باشد و خدا برای هر که بخواهد، چندین برابر می کند.» و فرمودی: «کیست آنکه به خدا وام دهد، وامی نیکو. که خدا آن را برایش به چندین و چند برابر افزون نماید؟.» و مانند های آن (آیه هایی) که از افزایش های نیکی ها در قرآن فرو فرستادی.
(14) و تویی آنکه ایشان را با سخن غیبی خود و با ترغیب نمودنت که بهره آنان را دربر دارد، راهنمایی به چیزی کردی که اگر آن را از نظرشان می پوشاندی دیدگانشان آن را در نمی یافت، و گوش هایشان آن را فرا نمی گرفت و اندیشه هایشان به آن نمی رسید. پس فرمودی: «مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم و مرا شکر گزارید و مرا کفران نکنید.» و فرمودی: «اگر شکر گزارید، شما را فزونی دهم و اگر کفران نمایید، همانا عذاب من شدید است.»
ص: 1484
(15) وَ قُلتَ ادعوُنیِ أَستَجِب لَکُم، إِنّ الّذِینَ یَستَکبِرُونَ عَن عبِاَدتَیِ سَیَدخُلُونَ جَهَنّمَ دَاخِرِینَ،فَسَمّیتَ دُعَاءَکَ عِبَادَةً، وَ تَرکَهُ استِکبَاراً، وَ تَوَعّدتَ عَلَی تَرکِهِ دُخُولَ جَهَنّمَ دَاخِرِینَ.(16)فَذَکَرُوکَ بِمَنّکَ، وَ شَکَرُوکَ بِفَضلِکَ، وَ دَعَوکَ بِأَمرِکَ، وَ تَصَدّقُوا لَکَ طَلَباً لِمَزِیدِکَ، وَ فِیهَا کَانَت نَجَاتُهُم مِن غَضَبِکَ، وَ فَوزُهُم بِرِضَاکَ.(17) وَ لَو دَلّ مَخلُوقٌ مَخلُوقاً مِن نَفسِهِ عَلَی مِثلِ ألّذِی دَلَلتَ عَلَیهِ عِبَادَکَ مِنکَ کَانَ مَوصُوفاً بِالإِحسَانِ، وَ مَنعُوتاً بِالِامتِنَانِ، وَ مَحمُوداً بِکُلّ لِسَانٍ،فَلَکَ الحَمدُ مَا وُجِدَ فِی حَمدِکَ مَذهَبٌ، وَ مَا بقَیِ َ لِلحَمدِ لَفظٌ تُحمَدُ بِهِ، وَ مَعنًی یَنصَرِفُ إِلَیهِ.(18) یَا مَن تَحَمّدَ إِلَی عِبَادِهِ بِالإِحسَانِ وَ الفَضلِ، وَ غَمَرَهُم بِالمَنّ وَ الطّولِ، مَا أَفشَی فِینَا نِعمَتَکَ، وَ أَسبَغَ عَلَینَا مِنّتَکَ، وَ أَخَصّنَا بِبِرّکَ(19)هَدَیتَنَا لِدِینِکَ ألّذِی اصطَفَیتَ، وَ مِلّتِکَ التّیِ ارتَضَیتَ، وَ سَبِیلِکَ ألّذِی سَهّلتَ، وَ بَصّرتَنَا الزّلفَةَ لَدَیکَ، وَ الوُصُولَ إِلَی کَرَامَتِکَ(20) أللّهُمّ وَ أَنتَ جَعَلتَ مِن صَفَایَا تِلکَ الوَظَائِفِ، وَ خَصَائِصِ تِلکَ الفُرُوضِ شَهرَ رَمَضَانَ ألّذِی اختَصَصتَهُ مِن سَائِرِ الشّهُورِ، وَ تَخَیّرتَهُ مِن جَمِیعِ الأَزمِنَةِ وَ الدّهُورِ، وَ آثَرتَهُ عَلَی کُلّ أَوقَاتِ السّنَةِ بِمَا أَنزَلتَ فِیهِ مِنَ القُرآنِ وَ النّورِ، وَ ضَاعَفتَ فِیهِ مِنَ الإِیمَانِ، وَ فَرَضتَ فِیهِ مِنَ الصّیَامِ، وَ رَغّبتَ فِیهِ مِنَ القِیَامِ، وَ أَجلَلتَ فِیهِ مِن لَیلَةِ القَدرِ التّیِ هیِ َ خَیرٌ مِن أَلفِ شَهرٍ.
ص: 1485
(15) و فرمودی: «مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم. همانا کسانی که از عبادت من کبر می ورزند، به زودی با خواری داخل جهنّم خواهند شد.» پس دعا کردن را عبادت و ترک آن را استکبار نامیدی و بر ترک آن، داخل شدن در جهنّم با خواری را هشدار دادی.
(16) پس با نعمتِ خودت، تو را یاد کردند و با تفضّلت، تو را شکر گزاردند و به فرمانت، تو را خواندند و جهت طلبِ افزودن (نعمت) تو، برای (رضای) تو صدقه دادند و در (همه) اینها نجات ایشان از خشمت و دست یافتنشان به خوشنودی ات نهفته بود.
(17) و اگر آفریده ای از جانب خودش آفریده ای را، به مانند آنچه تو با آن بندگانت را از جانب خود راهنمایی فرموده ای، راهنمایی می کرد، به احسان وصف می شد و به بخشندگی تعریف می گشت و به هر زبانی (مورد) ستایش قرار می گرفت. پس ستایش برای توست، تا آنجا که راهی در ستایش تو یافت شود و برای ستایش کلمه ای که با آن ستایش شوی باقی ماند و مقصودی که به آن بازگردد، وجود داشته باشد.
(18) ای آنکه با احسان و تفضّل، مورد ستایش بندگانت قرار گرفته ای و با بخشش و نعمت، ایشان را پوشانده ای. چه آشکار است در (جمع) ما نعمت تو! و چه سرشار است بر ما بخشش تو! و چه مخصوص گشته است نیکی ات به ما!.
(19) ما را به دینت که آن را برگزیدی و به آئینت که آن را پسندیدی و به راهت که آن را آسان نمودی، هدایت کردی و ما را به (راه) نزدیکی نزد خودت و رسیدن به کرامتت، بینا نمودی.
(20) خداوندا و تو از کارهای برگزیده و واجبات مخصوصه، ماه رمضان را قرار دادی. همان که آن را از بقیه ماه ها مخصوص داشتی و از همه زمان ها و روزگارها برتری اش دادی. و آن را بر همه زمان های سال برگزیدی. به سبب آنچه در آن ماه از قرآن و نور نازل کردی و ایمان را در آن چندین برابر نمودی و روزه را در آن واجب کردی و در آن به برپا خاستن (شب) ترغیب نمودی و شب قدر را که از هزار ماه بهتر است، در آن بزرگ داشتی.
ص: 1486
(21) ثُمّ آثَرتَنَا بِهِ عَلَی سَائِرِ الأُمَمِ، وَ اصطَفَیتَنَا بِفَضلِهِ دُونَ أَهلِ المِلَلِ،فَصُمنَا بِأَمرِکَ نَهَارَهُ، وَ قُمنَا بِعَونِکَ لَیلَهُ،مُتَعَرّضِینَ بِصِیَامِهِ وَ قِیَامِهِ لِمَا عَرّضتَنَا لَهُ مِن رَحمَتِکَ، وَ تَسَبّبنَا إِلَیهِ مِن مَثُوبَتِکَ، وَ أَنتَ الملَیِ ءُ بِمَا رُغِبَ فِیهِ إِلَیکَ،الجَوَادُ بِمَا سُئِلتَ مِن فَضلِکَ،القَرِیبُ إِلَی مَن حَاوَلَ قُربَکَ.(22) وَ قَد أَقَامَ فِینَا هَذَا الشّهرُ مُقَامَ حَمدٍ، وَ صَحِبَنَا صُحبَةَ مَبرُورٍ، وَ أَربَحَنَا أَفضَلَ أَربَاحِ العَالَمِینَ، ثُمّ قَد فَارَقَنَا
عِندَ تَمَامِ وَقتِهِ، وَ انقِطَاعِ مُدّتِهِ، وَ وَفَاءِ عَدَدِهِ.(23)فَنَحنُ مُوَدّعُوهُ وِدَاعَ مَن عَزّ فِرَاقُهُ عَلَینَا، وَ غَمّنَا وَ أَوحَشَنَا انصِرَافُهُ عَنّا، وَ لَزِمَنَا لَهُ الذّمَامُ المَحفُوظُ، وَ الحُرمَةُ المَرعِیّةُ، وَ الحَقّ المقَضیِ ّ،فَنَحنُ قَائِلُونَ السّلَامُ عَلَیکَ یَا شَهرَ اللّهِ الأَکبَرَ، وَ یَا عِیدَ أَولِیَائِهِ.(24) السّلَامُ عَلَیکَ یَا أَکرَمَ مَصحُوبٍ مِنَ الأَوقَاتِ، وَ یَا خَیرَ شَهرٍ فِی الأَیّامِ وَ السّاعَاتِ.(25) السّلَامُ عَلَیکَ مِن شَهرٍ قَرُبَت فِیهِ الآمَالُ، وَ نُشِرَت فِیهِ الأَعمَالُ.(26) السّلَامُ عَلَیکَ مِن قَرِینٍ جَلّ قَدرُهُ مَوجُوداً، وَ أَفجَعَ فَقدُهُ مَفقُوداً، وَ مَرجُوّ آلَمَ فِرَاقُهُ.(27) السّلَامُ عَلَیکَ مِن أَلِیفٍ آنَسَ مُقبِلًا فَسَرّ، وَ أَوحَشَ مُنقَضِیاً فَمَضّ(28) السّلَامُ عَلَیکَ مِن مُجَاوِرٍ رَقّت فِیهِ القُلُوبُ، وَ قَلّت فِیهِ الذّنُوبُ.(29) السّلَامُ عَلَیکَ مِن نَاصِرٍ أَعَانَ عَلَی الشّیطَانِ، وَ صَاحِبٍ سَهّلَ سُبُلَ الإِحسَانِ(30) السّلَامُ عَلَیکَ مَا أَکثَرَ عُتَقَاءَ اللّهِ فِیکَ، وَ مَا أَسعَدَ مَن رَعَی حُرمَتَکَ بِکَ(31) السّلَامُ عَلَیکَ مَا کَانَ أَمحَاکَ لِلذّنُوبِ، وَ أَستَرَکَ لِأَنوَاعِ العُیُوبِ
ص: 1487
(21) سپس ما را بر بقیه امّت ها به وسیله آن (ماه)، برتری دادی و به فضیلت آن ما را -نه اهل آئین های دیگر را- برگزیدی. پس به فرمان تو روزش را روزه گرفتیم و به یاری تو شبش را به پا خاستیم. در حالی که در معرض روزه داشتن و به پا خاستن (شبانه) بودیم، از رحمتت -بدان خاطر- به ما عرضه داشتی. و آن را وسیله پاداش تو قرار دادیم و تو دارنده هر آن چیزی هستی که از درگاهت خواسته شود. بخشنده هر آن چیزی هستی که از فضلت درخواست گردد. و نزدیک به هر آن کسی هستی که برای قرب به تو کوشد.
(22) و این ماه در بین ما (در) مقام پسندیده اقامت کرد و با ما همچون یارِ نیکو همراه شد و ما را به برترین سودهای جهانیان، سودمند نمود. سپس هنگام تمام شدن وقتش و به سر آمدن مدّتش و پایان یافتن عدد (روزهای) ش، از ما جدا شد.
(23) پس آن را وداع می گوییم، وداع از کسی که فراقش بر ما دشوار است و رفتنش از (میان) ما، اندوهگین و بیمناکمان می سازد و بر ما لازم است برای او پیمان نگه داریم و حرمت رعایت کنیم و حقّ ادا نماییم. پس می گوییم: درود بر تو، ای بزرگ ترین ماه خدا، و ای عید دوستان او.
(24) درود بر تو، ای گرامی ترین وقت هایی که همراه بودی و ای بهترین ماه در روزها و ساعت ها.
(25) درود بر تو ماهی که آرزوها در آن نزدیک شد و اعمال در آن گسترده گشت.
(26) درود بر تو همنشینی که تا بودی، احترامش بزرگ بود و چون از دست رفت، فقدانش غم انگیز بود و مایه امیدی که فراقش رنج آور بود.
(27) درود بر تو همدمی که چون روی آورد، دل ها را آرام نمود و شادمان ساخت. و چون سپری شد، بیمناک ساخت و بی تاب گردانْد.
(28) درود بر تو همسایه ای که دل ها در آن فروتن گردید و گناهان در آن کم شد.
(29) درود بر تو یاوری که در برابر شیطان یاری کرد و همراهی که راه های احسان را آسان نمود.
(30) درود بر تو. چه بسیار است آزاد شدگان (از عذاب) خدا در تو! و چه نیک بخت است کسی که به سبب تو، حرمتت را رعایت کند!.
(31) درود بر تو. چه محو کننده بودی، گناهان را! و چه پوشنده بودی، انواع عیب ها را!.
ص: 1488
(32) السّلَامُ عَلَیکَ مَا کَانَ أَطوَلَکَ عَلَی المُجرِمِینَ، وَ أَهیَبَکَ فِی صُدُورِ المُؤمِنِینَ(33) السّلَامُ عَلَیکَ مِن شَهرٍ لَا تُنَافِسُهُ الأَیّامُ. (34) السّلَامُ عَلَیکَ مِن شَهرٍ هُوَ مِن کُلّ أَمرٍ سَلَامٌ(35) السّلَامُ عَلَیکَ غَیرَ کَرِیهِ المُصَاحَبَةِ، وَ لَا ذَمِیمِ المُلَابَسَةِ(36) السّلَامُ عَلَیکَ کَمَا وَفَدتَ عَلَینَا بِالبَرَکَاتِ، وَ غَسَلتَ عَنّا دَنَسَ الخَطِیئَاتِ(37) السّلَامُ عَلَیکَ غَیرَ مُوَدّعٍ بَرَماً وَ لَا مَترُوکٍ صِیَامُهُ سَأَماً.(38) السّلَامُ عَلَیکَ مِن مَطلُوبٍ قَبلَ وَقتِهِ، وَ مَحزُونٍ عَلَیهِ قَبلَ فَوتِهِ.(39) السّلَامُ عَلَیکَ کَم مِن سُوءٍ صُرِفَ بِکَ عَنّا، وَ کَم مِن خَیرٍ أُفِیضَ بِکَ عَلَینَا(40) السّلَامُ عَلَیکَ وَ عَلَی لَیلَةِ القَدرِ التّیِ هیِ َ خَیرٌ مِن أَلفِ شَهرٍ(41) السّلَامُ عَلَیکَ مَا کَانَ أَحرَصَنَا بِالأَمسِ عَلَیکَ، وَ أَشَدّ شَوقَنَا غَداً إِلَیکَ.(42) السّلَامُ عَلَیکَ وَ عَلَی فَضلِکَ ألّذِی حُرِمنَاهُ، وَ عَلَی مَاضٍ مِن بَرَکَاتِکَ سُلِبنَاهُ.(43) أللّهُمّ إِنّا أَهلُ هَذَا الشّهرِ ألّذِی شَرّفتَنَا بِهِ، وَ وَفّقتَنَا بِمَنّکَ لَهُ حِینَ جَهِلَ الأَشقِیَاءُ وَقتَهُ، وَ حُرِمُوا لِشَقَائِهِم فَضلَهُ.(44) أَنتَ ولَیِ ّ مَا آثَرتَنَا بِهِ مِن مَعرِفَتِهِ، وَ هَدَیتَنَا لَهُ مِن سُنّتِهِ، وَ قَد تَوَلّینَا بِتَوفِیقِکَ صِیَامَهُ وَ قِیَامَهُ عَلَی تَقصِیرٍ، وَ أَدّینَا فِیهِ قَلِیلًا مِن کَثِیرٍ.(45) أللّهُمّ فَلَکَ الحَمدُ إِقرَاراً بِالإِسَاءَةِ، وَ اعتِرَافاً بِالإِضَاعَةِ، وَ لَکَ مِن قُلُوبِنَا عَقدُ النّدَمِ، وَ مِن أَلسِنَتِنَا صِدقُ الِاعتِذَارِ،فَأجُرنَا عَلَی مَا أَصَابَنَا فِیهِ مِنَ التّفرِیطِ أَجراً نَستَدرِکُ بِهِ الفَضلَ المَرغُوبَ فِیهِ، وَ نَعتَاضُ بِهِ مِن أَنوَاعِ الذّخرِ المَحرُوصِ عَلَیهِ.
ص: 1489
(32) درود بر تو. چه طولانی بودی، بر گناهکاران! و چه با هیبت بودی، در سینه های مؤمنان!.
(33) درود بر تو ماهی که روزها(ی دیگر) با آن برابری نمی کند.
(34) درود بر تو ماهی که از هر چیز سلامت است.
(35) درود بر تو که همراهی اش ناپسند و معاشرتش نکوهیده نیست.
(36) درود بر تو همان طور که با برکت ها بر ما وارد شدی و چرکی خطاها را از ما شستی.
(37) درود بر تو نه آنکه وداع با او از روی دلتنگی باشد. و نه آنکه ترک روزه اش از سر ملالت باشد.
(38) درود بر تو که پیش از زمان آمدنش، طلب شده و پیش از از دست رفتنش، بر آن اندوه خورند.
(39) درود بر تو. چه بسیار بدی ها که به سبب تو، از ما برطرف شد! و چه بسیار نیکی ای که به وسیله تو، بر ما فزونی یافت!.
(40) درود بر تو و بر شب قدر که بهتر است از هزار ماه.
(41) درود بر تو. دیروز چه بسیار بر تو حریص بودیم! و فردا چه سخت به سوی تو مشتاقیم!.
(42) درود بر تو و بر فضیلتت که از آن محروم شدیم و بر نیکی های گذشته ات که از دست دادیم.
(43) خداوندا، همانا ما اهل این ماه هستیم، که ما را به وسیله آن شرافت دادی و ما را برای آن به وسیله نعمتت، توفیق دادی، آنگاه که تیره بختان، وقت آن را نشناختند و بر اثر شقاوتشان، از فضل آن ماهْ محروم گشتند.
(44) تویی مولایی که ما را به وسیله شناخت آن، برتری دادی و ما را به روش آن، راهنمایی نمودی و ما را -با (همه) کوتاهیْ (کردن هایمان) - توفیق دادی تا روزه اش و به پا خاستنش (در شبانگاه) را عهده دار شویم. و در آن اندکی از بسیار را انجام دادیم.
(45) خداوندا، پس سپاس برای توست، در حالی که به بد کرداری، اقرار کننده و به سهل انگاری، اعتراف کننده ایم و پشیمانی قطعی دل هایمان و عذر خواستن راستین زبان هایمان، برای توست. پس ما را بر آنچه از کوتاهی در آن ماه به ما رسیده، پاداش ده. پاداشی که با آن فضل پسندیده را دریابیم و با آن اندوخته های گوناگون که بر آن حریص و آزمند شده ایم را عوض بستانیم.
ص: 1490
(46) وَ أَوجِب لَنَا عُذرَکَ عَلَی مَا قَصّرنَا فِیهِ مِن حَقّکَ، وَ ابلُغ بِأَعمَارِنَا مَا بَینَ أَیدِینَا مِن شَهرِ رَمَضَانَ المُقبِلِ، فَإِذَا بَلّغتَنَاهُ فَأَعِنّا عَلَی تَنَاوُلِ مَا أَنتَ أَهلُهُ مِنَ العِبَادَةِ، وَ أَدّنَا إِلَی القِیَامِ بِمَا یَستَحِقّهُ مِنَ الطّاعَةِ، وَ أَجرِ لَنَا مِن صَالِحِ العَمَلِ مَا یَکُونُ دَرَکاً لِحَقّکَ فِی الشّهرَینِ مِن شُهُورِ الدّهرِ. (47) أللّهُمّ وَ مَا أَلمَمنَا بِهِ فِی شَهرِنَا هَذَا مِن لَمَمٍ أَو إِثمٍ، أَو وَاقَعنَا فِیهِ مِن ذَنبٍ، وَ اکتَسَبنَا فِیهِ مِن خَطِیئَةٍ عَلَی تَعَمّدٍ مِنّا، أَو عَلَی نِسیَانٍ ظَلَمنَا فِیهِ أَنفُسَنَا، أَوِ انتَهَکنَا بِهِ حُرمَةً مِن غَیرِنَا،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ استُرنَا بِسِترِکَ، وَ اعفُ عَنّا بِعَفوِکَ، وَ لَا تَنصِبنَا فِیهِ لِأَعیُنِ الشّامِتِینَ، وَ لَا تَبسُط عَلَینَا فِیهِ أَلسُنَ الطّاعِنِینَ، وَ استَعمِلنَا بِمَا یَکُونُ حِطّةً وَ کَفّارَةً لِمَا أَنکَرتَ مِنّا فِیهِ بِرَأفَتِکَ التّیِ لَا تَنفَدُ، وَ فَضلِکَ ألّذِی لَا یَنقُصُ.(48) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجبُر مُصِیبَتَنَا بِشَهرِنَا، وَ بَارِک لَنَا فِی یَومِ عِیدِنَا وَ فِطرِنَا، وَ اجعَلهُ مِن خَیرِ یَومٍ مَرّ عَلَینَا أَجلَبِهِ لِعَفوٍ، وَ أَمحَاهُ لِذَنبٍ، وَ اغفِر لَنَا مَا خفَیِ َ مِن ذُنُوبِنَا وَ مَا عَلَنَ.(49) أللّهُمّ اسلَخنَا بِانسِلَاخِ هَذَا الشّهرِ مِن خَطَایَانَا، وَ أَخرِجنَا بِخُرُوجِهِ مِن سَیّئَاتِنَا، وَ اجعَلنَا مِن أَسعَدِ أَهلِهِ بِهِ، وَ أَجزَلِهِم قِسماً فِیهِ، وَ أَوفَرِهِم حَظّاً مِنهُ.(50) أللّهُمّ وَ مَن رَعَی هَذَا الشّهرَ حَقّ رِعَایَتِهِ، وَ حَفِظَ حُرمَتَهُ حَقّ حِفظِهَا، وَ قَامَ بِحُدُودِهِ حَقّ قِیَامِهَا، وَ اتّقَی ذُنُوبَهُ حَقّ تُقَاتِهَا، أَو تَقَرّبَ إِلَیکَ بِقُربَةٍ أَوجَبَت رِضَاکَ لَهُ، وَ عَطَفَت رَحمَتَکَ عَلَیهِ،فَهَب لَنَا مِثلَهُ مِن وُجدِکَ، وَ أَعطِنَا أَضعَافَهُ مِن فَضلِکَ، فَإِنّ فَضلَکَ لَا یَغِیضُ، وَ إِنّ خَزَائِنَکَ لَا تَنقُصُ بَل تَفِیضُ، وَ إِنّ مَعَادِنَ إِحسَانِکَ لَا تَفنَی، وَ إِنّ عَطَاءَکَ لَلعَطَاءُ المُهَنّا.
ص: 1491
(46) و (قبول) عذر ما را که در آن (ماه) بر حقّت کوتاهی کرده ایم، بر ما لازم گردان و عمر ما -که در پیش روی ماست- را، به ماه رمضان آینده برسان. پس چون ما را به آن رساندی، ما را بر انجام عبادتی که تو شایسته آنی، یاری فرما. و ما را بر قیام به طاعتی که سزاوار آن ماه است، موفّق بدار. و از اعمال شایسته، آنچه را که سبب دریافتن حقّ تو در دو ماه (رمضان گذشته و آینده) از ماه های روزگار باشد، برای ما پیوسته گردان.
(47) خداوندا و گناه کوچک یا بزرگی که در این ماه به آن نزدیک شدیم یا گناهی که در آن انجام دادیم و خطایی که ما در آن (ماه) از روی عمد زیر بارش رفتیم، یا فراموشی ای که در آن به خود ستم کردیم یا با آن حرمت دیگری را پرده دری نمودیم؛ پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را به پرده خود بپوشان و به عفو خود از ما درگذر و ما را در آن، پیش چشمان شماتت کنندگان قرار نده و زبان طعنه زنندگان را در آن (ماه) بر ما نگشا و به مهربانی ات که نابود نمی شود و به فضلت که کم نمی گردد، ما را در این (ماه) به کاری که سبب فروریختن و کفّاره کارهایی می شود که بر ما نمی پسندی، بگمار.
(48) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست. مصیبت ما را در (رفتن) ماه مان جبران کن. و برای ما روز عید و فطرمان را مبارک گردان. و آن را از بهترین روزهایی که بر ما گذشته است قرار ده که جلب کننده ترین روز، برای عفو و محو کننده ترین آن، برای گناه باشد. و گناهان پنهان و آشکار ما را بیامرز.
(49) خداوندا با گذشتن این ماه، ما را از خطاها درآور. و با بیرون رفتنش، ما را از بدی هایمان بیرون بر. و به وسیله آن، ما را از سعادتمندترین اهل آن و از پر نصیب ترین آنان در آن ماه و از بهره مند ترین ایشان از آن قرار ده.
(50) خداوندا و هر کس رعایت کرده این ماه را، به طوری که حقّ رعایتش است، و حرمتش را آن طوری که حقّ بوده نگه داشته، و حدودش را آن طوری که حقّش بوده به پا داشته و از گناهان خویش به طوری که حقِّ پرهیز کردن بوده پرهیز نموده، یا به وسیله عمل تقرب آوری به سوی تو تقرب جسته، که خوشنودی تو را برای او لازم گردانده و رحمتت را به او برگردانده؛ پس از (توانگری) نزد خودت، مانند آن را به ما ببخش و از فضلت، چندین برابر آن را به ما عطا فرما. به درستی که فضل تو کاستی پذیر نیست و همانا گنجینه های تو کم نمی شود، بلکه فزونی می یابد و به درستی که معادن احسانت فنا نمی شود و به درستی که عطای تو، عطایی گواراست.
ص: 1492
(51) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اکتُب لَنَا مِثلَ أُجُورِ مَن صَامَهُ، أَو تَعَبّدَ لَکَ فِیهِ إِلَی یَومِ القِیَامَةِ.(52) أللّهُمّ إِنّا نَتُوبُ إِلَیکَ فِی یَومِ فِطرِنَا ألّذِی جَعَلتَهُ لِلمُؤمِنِینَ عِیداً وَ سُرُوراً، وَ لِأَهلِ مِلّتِکَ مَجمَعاً وَ مُحتَشَداً مِن کُلّ ذَنبٍ أَذنَبنَاهُ، أَو سُوءٍ أَسلَفنَاهُ، أَو خَاطِرِ شَرّ أَضمَرنَاهُ،تَوبَةَ مَنلَا ینَطوَیِ عَلَی رُجُوعٍ إِلَی ذَنبٍ، وَ لَا یَعُودُ بَعدَهَا فِی خَطِیئَةٍ،تَوبَةً نَصُوحاً خَلَصَت مِنَ الشّکّ وَ الِارتِیَابِ،فَتَقَبّلهَا مِنّا، وَ ارضَ عَنّا، وَ ثَبّتنَا عَلَیهَا.(53) أللّهُمّ ارزُقنَا خَوفَ عِقَابِ الوَعِیدِ، وَ شَوقَ ثَوَابِ المَوعُودِ حَتّی نَجِدَ لَذّةَ مَا نَدعُوکَ بِهِ، وَ کَأبَةَ مَا نَستَجِیرُکَ مِنهُ.(54) وَ اجعَلنَا عِندَکَ مِنَ التّوّابِینَ الّذِینَ أَوجَبتَ لَهُم مَحَبّتَکَ، وَ قَبِلتَ مِنهُم مُرَاجَعَةَ طَاعَتِکَ، یَا أَعدَلَ العَادِلِینَ.(55) أللّهُمّ تَجَاوَز عَن آبَائِنَا وَ أُمّهَاتِنَا وَ أَهلِ دِینِنَا جَمِیعاً مَن سَلَفَ مِنهُم وَ مَن غَبَرَ إِلَی یَومِ القِیَامَةِ.(56) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ نَبِیّنَا وَ آلِهِ کَمَا صَلّیتَ عَلَی مَلَائِکَتِکَ المُقَرّبِینَ، وَ صَلّ عَلَیهِ وَ آلِهِ کَمَا صَلّیتَ عَلَی أَنبِیَائِکَ المُرسَلِینَ، وَ صَلّ عَلَیهِ وَ آلِهِ کَمَا صَلّیتَ عَلَی عِبَادِکَ الصّالِحِینَ، وَ أَفضَلَ مِن ذَلِکَ یَا رَبّ العَالَمِینَ،صَلَاةً تَبلُغُنَا بَرَکَتُهَا، وَ یَنَالُنَا نَفعُهَا، وَ یُستَجَابُ لَهَا دُعَاؤُنَا،إِنّکَ أَکرَمُ مَن رُغِبَ إِلَیهِ، وَ أَکفَی مَن تُوُکّلَ عَلَیهِ، وَ أَعطَی مَن سُئِلَ مِن فَضلِهِ، وَ أَنتَ عَلَی کُلّ شَیءٍ قَدِیرٌ.
ص: 1493
(51) خداوندا بر محمّد و خاندانش درود فرست و برای ما مانند پاداش کسانی که روزه گرفته اند یا در این ماه تا روز قیامت تو را عبادت می کنند، بنویس.
(52) خداوندا ما در روزِ فطرمان که آن را برای اهل ایمانْ عید و شادی و برای اهل دینتْ محل اجتماع و گردهمایی قرار دادی، از هر گناهی که آن را مرتکب شده ایم یا بدی ای که در گذشته انجام داده ایم یا اندیشه بدی که در دل داشته ایم، به درگاه تو توبه می کنیم. توبه کسی که بازگشتن به گناه را در دل ندارد و پس از توبه به خطایی باز نمی گردد. توبه خالصی که از تردید و دودلی پاک باشد. پس آن را از ما بپذیر و از ما خوشنود باش و ما را بر آن ثابت گردان.
(53) خداوندا ترسِ کیفرِ هشدار داده شده و شوقِ پاداشِ وعده داده شده را روزی ما گردان. تا خوشی آنچه از تو می خواهیم و اندوه آنچه از آن به تو پناه می بریم، دریابیم.
(54) و ما را در نزد خود از توبه کنندگانی قرار ده که دوستی ات را برای آنها واجب نموده ای، و بازگشت به طاعتت را از آنان پذیرفته ای. ای عادل ترین دادگران.
(55) خداوندا از پدران و مادران و همه هم کیشان ما، هر که از ایشان درگذشته و مرده و هر که زنده مانده، تا روز رستاخیز درگذر.
(56) خداوندا بر محمّد پیامبرمان و خاندانش درود فرست. همچنانکه بر فرشتگان مقرّبت درود فرستادی. و بر او و خاندانش درود فرست، همچنانکه بر پیامبران فرستاده شده ات درود فرستادی. و بر او و خاندانش درود فرست، همچنانکه بر بندگان شایسته ات درود فرستادی. و برتر از آن ای پروردگار جهانیان، درودی که برکت آن به ما رسد و سودش ما را دریابد و دعای ما به سبب آن مستجاب گردد. به درستی که تو کریم تر کسی هستی که از او درخواست شده و بی نیاز کننده تر کسی هستی که بر او اعتماد شده و بخشنده تر کسی هستی که از فضل او درخواست شده و تو بر هر چیزی توانایی.
ص: 1494
(1) یَا مَن یَرحَمُ مَن لَا یَرحَمُهُ العِبَادُ(2) وَ یَا مَن یَقبَلُ مَن لَا تَقبَلُهُ البِلَادُ(3) وَ یَا مَن لَا یَحتَقِرُ أَهلَ الحَاجَةِ إِلَیهِ(4) وَ یَا مَن لَا یُخَیّبُ المُلِحّینَ عَلَیهِ. (5) وَ یَا مَن لَا یَجبَهُ بِالرّدّ أَهلَ الدّالّةِ عَلَیهِ(6) وَ یَا مَن یجَتبَیِ صَغِیرَ مَا یُتحَفُ بِهِ، وَ یَشکُرُ یَسِیرَ مَا یُعمَلُ لَهُ.(7) وَ یَا مَن یَشکُرُ عَلَی القَلِیلِ وَ یجُاَزیِ بِالجَلِیلِ(8) وَ یَا مَن یَدنُو إِلَی مَن دَنَا مِنهُ.(9) وَ یَا مَن یَدعُو إِلَی نَفسِهِ مَن أَدبَرَ عَنهُ.(10) وَ یَا مَن لَا یُغَیّرُ النّعمَةَ، وَ لَا یُبَادِرُ بِالنّقِمَةِ.(11) وَ یَا مَن یُثمِرُ الحَسَنَةَ حَتّی یُنمِیَهَا، وَ یَتَجَاوَزُ عَنِ السّیّئَةِ حَتّی یُعَفّیَهَا.(12)انصَرَفَتِ الآمَالُ دُونَ مَدَی کَرَمِکَ بِالحَاجَاتِ، وَ امتَلَأَت بِفَیضِ جُودِکَ أَوعِیَةُ الطّلِبَاتِ، وَ تَفَسّخَت دُونَ بُلُوغِ نَعتِکَ الصّفَاتُ،فَلَکَ العُلُوّ الأَعلَی فَوقَ کُلّ عَالٍ، وَ الجَلَالُ الأَمجَدُ فَوقَ کُلّ جَلَالٍ.(13) کُلّ جَلِیلٍ عِندَکَ صَغِیرٌ، وَ کُلّ شَرِیفٍ فِی جَنبِ شَرَفِکَ حَقِیرٌ،خَابَ الوَافِدُونَ عَلَی غَیرِکَ، وَ خَسِرَ المُتَعَرّضُونَ إِلّا لَکَ، وَ ضَاعَ المُلِمّونَ إِلّا بِکَ، وَ أَجدَبَ المُنتَجِعُونَ إِلّا مَنِ انتَجَعَ فَضلَکَ
ص: 1495
(46)و از دعای امام علیه السلام بود، در روز فطر و در روز جمعه، هنگامی که سلام گفت و از نمازش فارغ شده، ایستاد. سپس رو به قبله کرد و گفت:
(1) ای کسی که رحم می کند، به آنکه بندگان به او رحم نمی کنند.
(2) و ای کسی که می پذیرد، آن را که (اهل) شهرها او را نمی پذیرند.
(3) و ای کسی که حاجتمندانش را خوار و پست نمی شمارد.
(4) و ای کسی که اصرار کنندگان خود را ناامید نمی کند.
(5) و ای کسی که دست رد بر پیشانی آنان که به محبّت او اعتماد دارند، نمی زند.
(6) و ای کسی که تحفه خردی را که به او داده می شود، برمی گزیند و اندک عملی را که برای او انجام می شود، سپاس می دارد.
(7) و ای کسی که (عمل) کم را سپاس می گذارد و پاداش بزرگ می دهد.
(8) و ای کسی که به هر که به او نزدیک شود، نزدیک می شود.
(9) و ای کسی که به سوی خود می خواند کسی را که، از او روی گردانَد.
(10) و ای کسی که نعمت را تغییر نمی دهد و به کیفر سخت، شتاب نمی کند.
(11) و ای کسی که نیکی را بارور می کند، تا آن را بیفزاید و از بدی در می گذرد، تا آن را محو کند.
(12) آرزوها پیش از رسیدن به پایان کرمت، با حاجت ها برآورده شده است و ظرف خواسته ها با زیادی جودت، پر گشته است و توصیف ها پیش از رسیدن به وصف تو، از هم گسیخته اند. پس بلندترین بلندی بر فوق هر بلندی، و بزرگ ترین بزرگی بر فوق هر بزرگی برای توست.
(13) هر بزرگی نزد تو کوچک، و هر بزرگواری در کنار بزرگواری ات حقیر است. آنان که بر جز تو وارد شدند، ناامید گشتند و آنان که به غیر تو پرداختند، زیان دیدند و آنان که بر درگاه جز تو رفتند، ضایع شدند و جویندگان که غیر از فضل تو جویا شدند، دچار خشکسالی گردیدند.
ص: 1496
(14)بَابُکَ مَفتُوحٌ لِلرّاغِبِینَ، وَ جُودُکَ مُبَاحٌ لِلسّائِلِینَ، وَ إِغَاثَتُکَ قَرِیبَةٌ مِنَ المُستَغِیثِینَ.(15) لَا یَخِیبُ مِنکَ الآمِلُونَ، وَ لَا یَیأَسُ مِن عَطَائِکَ المُتَعَرّضُونَ، وَ لایَشقَی بِنَقِمَتِکَ المُستَغفِرُونَ.(16)رِزقُکَ مَبسُوطٌ لِمَن عَصَاکَ، وَ حِلمُکَ مُعتَرِضٌ لِمَن نَاوَاکَ،عَادَتُکَ الإِحسَانُ إِلَی المُسِیئِینَ، وَ سُنّتُکَ الإِبقَاءُ عَلَی المُعتَدِینَ حَتّی لَقَد غَرّتهُم أَنَاتُکَ عَنِ الرّجُوعِ، وَ صَدّهُم إِمهَالُکَ عَنِ النّزُوعِ.(17) وَ إِنّمَا تَأَنّیتَ بِهِم لِیَفِیئُوا إِلَی أَمرِکَ، وَ أَمهَلتَهُم ثِقَةً بِدَوَامِ مُلکِکَ،فَمَن کَانَ مِن أَهلِ السّعَادَةِ خَتَمتَ لَهُ بِهَا، وَ مَن کَانَ مِن أَهلِ الشّقَاوَةِ خَذَلتَهُ لَهَا.(18)کُلّهُم صَائِرُونَ، إِلَی حُکمِکَ، وَ أَمُورُهُم آئِلَةٌ إِلَی أَمرِکَ، لَم یَهِن عَلَی طُولِ مُدّتِهِم سُلطَانُکَ، وَ لَم یَدحَض لِتَرکِ مُعَاجَلَتِهِم بُرهَانُکَ. (19)حُجّتُکَ قَائِمَةٌ لَا تُدحَضُ، وَ سُلطَانُکَ ثَابِتٌ لَا یَزُولُ،فَالوَیلُ الدّائِمُ لِمَن جَنَحَ عَنکَ، وَ الخَیبَةُ الخَاذِلَةُ لِمَن خَابَ مِنکَ، وَ الشّقَاءُ الأَشقَی لِمَنِ اغتَرّ بِکَ.(20) مَا أَکثَرَ تَصَرّفَهُ فِی عَذَابِکَ، وَ مَا أَطوَلَ تَرَدّدَهُ فِی عِقَابِکَ، وَ مَا أَبعَدَ غَایَتَهُ مِنَ الفَرَجِ، وَ مَا أَقنَطَهُ مِن سُهُولَةِ المَخرَجِ عَدلًا مِن قَضَائِکَ لَا تَجُورُ فِیهِ، وَ إِنصَافاً مِن حُکمِکَ لَا تَحِیفُ عَلَیهِ.(21)فَقَد ظَاهَرتَ الحُجَجَ، وَ أَبلَیتَ الأَعذَارَ، وَ قَد تَقَدّمتَ بِالوَعِیدِ، وَ تَلَطّفتَ فِی التّرغِیبِ، وَ ضَرَبتَ الأَمثَالَ، وَ أَطَلتَ الإِمهَالَ، وَ أَخّرتَ وَ أَنتَ مُستَطِیعٌ لِلمُعَاجَلَةِ، وَ تَأَنّیتَ وَ أَنتَ ملَیِ ءٌ بِالمُبَادَرَةِ
ص: 1497
(14) درِ تو برای آنان که خواهانند، باز است و بخشش تو برای درخواست کنندگان، روا است و فریادرسی ات به فریاد رس خواهان، نزدیک است.
(15) آرزومندان از (درگاه) تو بی بهره نمی شوند و آنان که به تو پرداختند، از عطایت مأیوس نمی گردند و آمرزش خواهان به کیفرت تیره بخت نمی شوند.
(16) روزیِ تو برای کسی که تو را نافرمانی کرده، گسترده است و حلمت به کسی که با تو دشمنی نموده، پرداخته است. عادت تو احسان به بدکاران، و روش تو مهربانی با تجاوز کنندگان است. تا اینکه مهلت دادن تو آنان را از بازگشتن فریب داد و فرصت دادن تو، آنها را از دست برداشتن بازداشت.
(17) همانا از این رو با آنان درنگ کرده ای، تا به فرمان تو بازگردند و از آن جهت مهلتشان داده ای که به دوام پادشاهی خود اعتماد داری. پس هر که از سعادتمندان باشد، برایش به سعادت پایان دهی و هر که از شقاوتمندان باشد، او را از آن جهت خوار می کنی.
(18) همه ایشان به حکم تو می رسند و کردارشان به فرمان تو خواهد رسید. درازی زمانِ ایشان، سلطنت تو را سست نکرده و از جهت شتاب نکردن در عذاب آنان، برهان تو باطل نشده است.
(19) حجّت تو پابرجاست که باطل نمی شود و سلطنت تو ثابت و بی زوال است. پس افسوس همیشگی، برای کسیست که از تو برگشته و یأس ذلّت بار برای کسیست که از تو ناامید شده و بدبخت ترین بدبختی برای کسیست که به تو مغرور گشته.
(20) چه زیاد است از حالی به حالی گشتن او، در عذاب تو! و چه طولانی است پی درپی بازگشتنش، در کیفرت! و چه دور است که در پایان (کار) او گشایش حاصل شود! و چه ناامید است از به آسانی رهایی یافتن! (همه گرفتاری هایش) از روی عدل در حکم توست، که در آن ستم نمی کنی. و از حکم منصفانه توست، که بر او جفا نمی نمایی.
(21) پس به تحقیق حجّت ها را، پی درپی آشکار کرده ای و عذرها را، بیان نموده ای و هشدارها را، پیشتر داده ای و با لطف خود، ترغیب نموده ای و مَثَل ها زده ای و مهلتِ طولانی داده ای و با آنکه بر شتاب نمودن توانایی، (عذاب را) به تأخیر انداخته ای و با آنکه به پیش دستی کردن قادری، درنگ نموده ای.
ص: 1498
(22) لَم تَکُن أَنَاتُکَ عَجزاً، وَ لَا إِمهَالُکَ وَهناً، وَ لَا إِمسَاکُکَ غَفلَةً، وَ لَا انتِظَارُکَ مُدَارَاةً،بَل لِتَکُونَ حُجّتُکَ أَبلَغَ، وَ کَرَمُکَ أَکمَلَ، وَ إِحسَانُکَ أَوفَی، وَ نِعمَتُکَ أَتَمّ، کُلّ ذَلِکَ کَانَ وَ لَم تَزَل، وَ هُوَ کَائِنٌ وَ لَا تَزَالُ.(23)حُجّتُکَ أَجَلّ مِن أَن تُوصَفَ بِکُلّهَا، وَ مَجدُکَ أَرفَعُ مِن أَن یُحَدّ بِکُنهِهِ، وَ نِعمَتُکَ أَکثَرُ مِن أَن تُحصَی بِأَسرِهَا، وَ إِحسَانُکَ أَکثَرُ مِن أَن تُشکَرَ عَلَی أَقَلّهِ(24) وَ قَد قَصّرَ بیِ َ السّکُوتُ عَن تَحمِیدِکَ، وَ فهَهّنَیِ َ الإِمسَاکُ عَن تَمجِیدِکَ، وَ قصُاَراَی َ الإِقرَارُ بِالحُسُورِ، لَا رَغبَةً یَا إلِهَیِ بَل عَجزاً.(25)فَهَا أَنَا ذَا أَؤُمّکَ بِالوِفَادَةِ، وَ أَسأَلُکَ حُسنَ الرّفَادَةِ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اسمَع نجَواَی َ، وَ استَجِب دعُاَئیِ، وَ لَا تَختِم یوَمیِ بخِیَبتَیِ، وَ لَا تجَبهَنیِ بِالرّدّ فِی مسَألَتَیِ، وَ أَکرِم مِن عِندِکَ منُصرَفَیِ، وَ إِلَیکَ منُقلَبَیِ،إِنّکَ غَیرُ ضَائِقٍ بِمَا تُرِیدُ، وَ لَا عَاجِزٍ عَمّا تُسأَلُ، وَ أَنتَ عَلَی کُلّ شَیءٍ قَدِیرٌ، وَ لَا حَولَ وَ لَا قُوّةَ إِلّا بِاللّهِ العلَیِ ّ العَظِیمِ.
ص: 1499
(22) درنگ نمودن تو از روی ناتوانی نبوده است و مهلت دادنت نه از روی سستی، و خودداری ات نه از روی غفلت، و به تأخیر انداختنت نه از روی نرمی کردن است. بلکه برای آنست که حجّت تو رساتر، و کرم تو کامل تر، و احسان تو فراوان تر، و نعمت تو تمام تر باشد و همه آن ها از ازل بوده است، و آنها تا ابد پایدار خواهد بود.
(23) حجّت تو بزرگ تر از آنست که به همه آن وصف شود، و بزرگی تو بالاتر از آنست که حقیقت آن به حدّی درآید، و نعمت تو بیشتر از آنست که تمامش به شماره آید، و احسان تو افزون تر از آنست که بر کمترین آن شکر توان کرد.
(24) و سکوت، مرا از سپاس تو به کوتاهی انداخته، و خودداریْ (از سخن)، مرا از بزرگ داشتن تو درمانده کرده، و نهایت تلاش من اقرار به درماندگی است. نه از روی بی رغبتی -ای خدای من- بلکه از روی ناتوانی است.
(25) پس اینک منم که آهنگ آمدن به درگاه تو را نمودم و پذیرایی نیکو از تو می خواهم. پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و نجوایم را بشنو و دعایم را مستجاب کن و روزم را به ناامیدی به پایان نرسان و در خواهشم، دست رد بر پیشانی ام نزن و رفتنم را از نزدت و بازگشتم را به سویت، گرامی دار. به درستی که تو آنچه بخواهی، برایت سخت و دشوار نیست و از آنچه از تو درخواست شود، ناتوان نیستی و تو بر هر چیزی توانایی و هیچ حرکت و نیرویی نیست، مگر به یاری خداوند بلندمرتبه بزرگ.
ص: 1500
(1)الحَمدُ لِلّهِ رَبّ العَالَمِینَ(2) أللّهُمّ لَکَ الحَمدُ بَدِیعَ السّمَاوَاتِ وَ الأَرضِ،ذَا الجَلَالِ وَ الإِکرَامِ،رَبّ الأَربَابِ، وَ إِلَهَ کُلّ مَألُوهٍ، وَ خَالِقَ کُلّ مَخلُوقٍ، وَ وَارِثَ کُلّ شَیءٍ، لَیسَ کَمِثلِهِ شَیءٌ، وَ لَا یَعزُبُ عَنهُ عِلمُ شَیءٍ، وَ هُوَ بِکُلّ شَیءٍ مُحِیطٌ، وَ هُوَ عَلَی کُلّ شَیءٍ رَقِیبٌ.(3) أَنتَ اللّهُ لَا إِلَهَ إِلّا أَنتَ،الأَحَدُ المُتَوَحّدُ الفَردُ المُتَفَرّدُ(4) وَ أَنتَ اللّهُ لَا إِلَهَ إِلّا أَنتَ،الکَرِیمُ المُتَکَرّمُ،العَظِیمُ المُتَعَظّمُ،الکَبِیرُ المُتَکَبّرُ(5) وَ أَنتَ اللّهُ لَا إِلَهَ إِلّا أَنتَ،العلَیِ ّ المُتَعَالِ،الشّدِیدُ المِحَالِ(6) وَ أَنتَ اللّهُ لَا إِلَهَ إِلّا أَنتَ،الرّحمَنُ الرّحِیمُ،العَلِیمُ الحَکِیمُ.(7) وَ أَنتَ اللّهُ لَا إِلَهَ إِلّا أَنتَ،السّمِیعُ البَصِیرُ،القَدِیمُ الخَبِیرُ(8) وَ أَنتَ اللّهُ لَا إِلَهَ إِلّا أَنتَ،الکَرِیمُ الأَکرَمُ،الدّائِمُ الأَدوَمُ،(9) وَ أَنتَ اللّهُ لَا إِلَهَ إِلّا أَنتَ،الأَوّلُ قَبلَ کُلّ أَحَدٍ، وَ الآخِرُ بَعدَ کُلّ عَدَدٍ(10) وَ أَنتَ اللّهُ لَا إِلَهَ إِلّا أَنتَ،الداّنیِ فِی عُلُوّهِ، وَ العاَلیِ فِی دُنُوّهِ(11) وَ أَنتَ اللّهُ لَا إِلَهَ إِلّا أَنتَ،ذُو البَهَاءِ وَ المَجدِ، وَ الکِبرِیَاءِ وَ الحَمدِ(12) وَ أَنتَ اللّهُ لَا إِلَهَ إِلّا أَنتَ، ألّذِی أَنشَأتَ الأَشیَاءَ مِن غَیرِ سِنخٍ، وَ صَوّرتَ مَا صَوّرتَ مِن غَیرِ مِثَالٍ، وَ ابتَدَعتَ المُبتَدَعَاتِ بِلَا احتِذَاءٍ.
ص: 1501
(47)و از دعای امام علیه السلام بود، در روز عرفه
(1) سپاس خدای را که پروردگار جهانیان است.
(2) خداوندا سپاس برای توست. پدیدآورنده آسمان ها و زمین. دارای بزرگواری و کرم. دارنده دارندگان و خدای خدایان و آفریدگار آفریدگان و وارث هر چیز. چیزی مانند او نیست و چیزی از علم او پنهان نیست و او به هر چیزی احاطه دارد و او بر هر چیز نگهبان است.
(3) تویی خدایی که معبودی جز تو نیست. یکتای یگانه تنهای بی نظیر.
(4) و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. بسیار با کرم در نهایت کرامت، عظیم در نهایت عظمت، بزرگ در نهایت بزرگی.
(5) و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. بلندمرتبه در نهایت بلندیِ مرتبه، سخت کیفر می کند.
(6) و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. بخشنده مهربان، دانای حکیم.
(7) و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. شنوای بینا، قدیم آگاه.
(8) و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. کریم بزرگوار، ابدی پایدار.
(9) و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. نخستین پیش از هر کس و آخرین بعد از هر شمار.
(10) و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. با وجود بلندی خودْ نزدیک، و با وجود نزدیکی خودْ بلندی.
(11) و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. دارای زیبایی و ارجمندی و بزرگواری و ستایشی.
(12) و تویی خدایی که جز تو معبودی نیست. تویی که اشیا را بدون هیچ اصلی آفریدی و صورت ها را بدون نمونه نگاشتی و نو پیداها را بدون پیروی (از الگویی) پدید آوردی.
ص: 1502
(13) أَنتَ ألّذِی قَدّرتَ کُلّ شَیءٍ تَقدِیراً، وَ یَسّرتَ کُلّ شَیءٍ تَیسِیراً، وَ دَبّرتَ مَا دُونَکَ تَدبِیراً(14) أَنتَ ألّذِی لَم یُعِنکَ عَلَی خَلقِکَ شَرِیکٌ، وَ لَم یُوَازِرکَ فِی أَمرِکَ وَزِیرٌ، وَ لَم یَکُن لَکَ مُشَاهِدٌ وَ لَا نَظِیرٌ.(15) أَنتَ ألّذِی أَرَدتَ فَکَانَ حَتماً مَا أَرَدتَ، وَ قَضَیتَ فَکَانَ عَدلًا مَا قَضَیتَ، وَ حَکَمتَ فَکَانَ نِصفاً مَا حَکَمتَ.(16) أَنتَ ألّذِی لَا یَحوِیکَ مَکَانٌ، وَ لَم یَقُم لِسُلطَانِکَ سُلطَانٌ، وَ لَم یُعیِکَ بُرهَانٌ وَ لَا بَیَانٌ.(17) أَنتَ ألّذِی أَحصَیتَ کُلّ شَیءٍ عَدَداً، وَ جَعَلتَ لِکُلّ شَیءٍ أَمَداً، وَ قَدّرتَ کُلّ شَیءٍ تَقدِیراً.(18) أَنتَ ألّذِی قَصُرَتِ الأَوهَامُ عَن ذَاتِیّتِکَ، وَ عَجَزَتِ الأَفهَامُ عَن کَیفِیّتِکَ، وَ لَم تُدرِکِ الأَبصَارُ مَوضِعَ أَینِیّتِکَ.(19) أَنتَ ألّذِی لَا تُحَدّ فَتَکُونَ مَحدُوداً، وَ لَم تُمَثّل فَتَکُونَ مَوجُوداً، وَ لَم تَلِد فَتَکُونَ مَولُوداً.(20) أَنتَ ألّذِی لَا ضِدّ مَعَکَ فَیُعَانِدَکَ، وَ لَا عِدلَ لَکَ فَیُکَاثِرَکَ، وَ لَا نِدّ لَکَ فَیُعَارِضَکَ.(21) أَنتَ ألّذِی ابتَدَأَ، وَ اختَرَعَ، وَ استَحدَثَ، وَ ابتَدَعَ، وَ أَحسَنَ صُنعَ مَا صَنَعَ.(22)سُبحَانَکَ مَا أَجَلّ شَأنَکَ، وَ أَسنَی فِی الأَمَاکِنِ مَکَانَکَ، وَ أَصدَعَ بِالحَقّ فُرقَانَکَ(23)سُبحَانَکَ مِن لَطِیفٍ مَا أَلطَفَکَ، وَ رَءُوفٍ مَا أَرأَفَکَ، وَ حَکِیمٍ مَا أَعرَفَکَ(24)سُبحَانَکَ مِن مَلِیکٍ مَا أَمنَعَکَ، وَ جَوَادٍ مَا أَوسَعَکَ، وَ رَفِیعٍ مَا أَرفَعَکَ ذُو البَهَاءِ وَ المَجدِ وَ الکِبرِیَاءِ وَ الحَمدِ.(25)سُبحَانَکَ بَسَطتَ بِالخَیرَاتِ یَدَکَ، وَ عُرِفَتِ الهِدَایَةُ مِن عِندِکَ،فَمَنِ التَمَسَکَ لِدِینٍ أَو دُنیَا وَجَدَکَ(26)سُبحَانَکَ خَضَعَ لَکَ مَن جَرَی فِی عِلمِکَ، وَ خَشَعَ لِعَظَمَتِکَ مَا دُونَ عَرشِکَ، وَ انقَادَ لِلتّسلِیمِ لَکَ کُلّ خَلقِکَ
ص: 1503
(13) تویی آنکه هر چیزی را اندازه معلوم زدی و هر چیز را برای هدفش، آماده ساختی و ما سِوای خود را اداره نمودی.
(14) تویی آنکه در آفریدنت، شریکی یاری ات نداد و در کارت، وزیری تو را کمک نکرده و برای تو بیننده و مانندی نبوده است.
(15) تویی آنکه اراده کردی و اراده ات حتمی شد و قضاوت کردی و قضاوتت از روی عدل بود و حکم دادی و حکمت از روی انصاف بود.
(16) تویی آنکه مکانی تو را فرا نمی گیرد و در برابر سلطنت تو، سلطنتی پابرجایی ندارد و دلیل روشن و سخن آشکاری، تو را عاجز نکرده است.
(17) تویی آنکه هر چیز را یک یک شمرده ای و برای هر چیز پایانی قرار داده ای و هر چیز را به اندازه معلوم ایجاد نموده ای.
(18) تویی آنکه اندیشه ها از حقیقت ذات تو قاصرند و فهم ها از کیفیّت تو عاجزند و دیده ها جا و مکان تو را در نیافتند.
(19) تویی آنکه حدّی نداری، تا محدود باشی و به چیزی مانند نشده ای، تا آفریده شده باشی و فرزندی نیاورده ای، تا زائیده شده باشی.
(20) تویی آنکه ضدّی نداری تا با تو دشمنی کند. و همانندی برایت نیست، تا در فزونی با تو رقابت کند و مانندی نداری تا با تو معارضه کند.
(21) تویی آنکه بدون نمونه آفرید و اختراع نمود و پدید آورد و تازه آفرید و آفرینش آنچه را که آفرید، نیک گردانْد.
(22) پاک و منزّهی! چه بزرگ است شأن تو! و چه بلند است در مکان ها، مکان تو! و چه آشکار کننده حقّ است کتاب فرق گذار (قرآن) تو!
(23) پاک و منزّهی! ای لطیفی که چه بسیار لطیفی! و رئوفی که چه بسیار رئوفی! و حکیمی که چه بسیار آگاهی!
(24) پاک و منزّهی! ای پادشاه که شکست ناپذیری! و بخشنده که بسیار توانگری! و بلندمرتبه که بسیار بلند مرتبه ای! تویی دارای زیبایی و ارجمندی و بزرگواری و ستایش.
(25) پاک و منزّهی! دستت را به نیکی ها گشوده ای و هدایت از جانب تو شناخته شد. پس هر که برای دین یا دنیا به دنبال تو گشت، تو را می یابد.
(26) پاک و منزّهی! هر که در علم تو قرار گرفت، برای تو فروتن گشت و آنچه زیر عرش تو است، برای بزرگی تو خاشع شد. و همه آفریدگانت برای تسلیم در برابر تو، گردن نهاده اند.
ص: 1504
(27)سُبحَانَکَ لَا تُحَسّ وَ لَا تُجَسّ وَ لَا تُمَسّ وَ لَا تُکَادُ وَ لَا تُمَاطُ وَ لَا تُنَازَعُ وَ لَا تُجَارَی وَ لَا تُمَارَی وَ لَا تُخَادَعُ وَ لَا تُمَاکَرُ(28)سُبحَانَکَ سَبِیلُکَ جَدَدٌ. وَ أَمرُکَ رَشَدٌ، وَ أَنتَ حیَ ّ صَمَدٌ.(29)سُبحَانَکَ قَولُکَ حُکمٌ، وَ قَضَاؤُکَ حَتمٌ، وَ إِرَادَتُکَ عَزمٌ.(30)سُبحَانَکَ لَا رَادّ لِمَشِیّتِکَ، وَ لَا مُبَدّلَ لِکَلِمَاتِکَ.(31)سُبحَانَکَ بَاهِرَ الآیَاتِ،فَاطِرَ السّمَاوَاتِ،باَر ِئَ النّسَمَاتِ(32) لَکَ الحَمدُ حَمداً یَدُومُ بِدَوَامِکَ(33) وَ لَکَ الحَمدُ حَمداً خَالِداً بِنِعمَتِکَ.(34) وَ لَکَ الحَمدُ حَمداً یوُاَزیِ صُنعَکَ(35) وَ لَکَ الحَمدُ حَمداً یَزِیدُ عَلَی رِضَاکَ.(36) وَ لَکَ الحَمدُ حَمداً مَعَ حَمدِ کُلّ حَامِدٍ، وَ شُکراً یَقصُرُ عَنهُ شُکرُ کُلّ شَاکِرٍ(37)حَمداً لَا ینَبغَیِ إِلّا لَکَ، وَ لَا یُتَقَرّبُ بِهِ إِلّا إِلَیکَ(38)حَمداً یُستَدَامُ بِهِ الأَوّلُ، وَ یُستَدعَی بِهِ دَوَامُ الآخِرِ.(39)حَمداً یَتَضَاعَفُ عَلَی کُرُورِ الأَزمِنَةِ، وَ یَتَزَایَدُ أَضعَافاً مُتَرَادِفَةً.(40)حَمداً یَعجِزُ عَن إِحصَائِهِ الحَفَظَةُ، وَ یَزِیدُ عَلَی مَا أَحصَتهُ فِی کِتَابِکَ الکَتَبَةُ(41)حَمداً یُوازِنُ عَرشَکَ المَجِیدَ وَ یُعَادِلُ کُرسِیّکَ الرّفِیعَ.(42)حَمداً یَکمُلُ لَدَیکَ ثَوَابُهُ، وَ یَستَغرِقُ کُلّ جَزَاءٍ جَزَاؤُهُ(43)حَمداً ظَاهِرُهُ وَفقٌ لِبَاطِنِهِ، وَ بَاطِنُهُ وَفقٌ لِصِدقِ النّیّةِ(44)حَمداً لَم یَحمَدکَ خَلقٌ مِثلَهُ، وَ لَا یَعرِفُ أَحَدٌ سِوَاکَ فَضلَهُ(45)حَمداً یُعَانُ مَنِ اجتَهَدَ فِی تَعدِیدِهِ، وَ یُؤَیّدُ مَن أَغرَقَ نَزعاً فِی تَوفِیَتِهِ.(46)حَمداً یَجمَعُ مَا خَلَقتَ مِنَ الحَمدِ، وَ یَنتَظِمُ مَا أَنتَ خَالِقُهُ مِن بَعدُ.
ص: 1505
(27) پاک و منزّهی! نه حس می شوی و نه قابل جستجو هستی و نه لمس می گردی و نه نیرنگ می خوری و نه با مقاومت برکنار می روی و نه قابل نزاع هستی و نه با کسی کشمکش داری و نه بگو مگو می کنی و نه فریب می خوری و نه با تو حیله گری شود.
(28) پاک و منزّهی! راه تو هموار، و فرمانت هدایتگر است و تویی زنده بی نیاز.
(29) پاک و منزّهی! گفتارت حکمت، و فرمانت واجب، و اراده ات حتمی است.
(30) پاک و منزّهی! برای مشیّت تو باز گرداننده ای، و برای کلماتت تغییر دهنده ای نیست.
(31) پاک و منزّهی! ای که نشانه هایت آشکار است. آفریننده آسمان، پدیدآورنده جان ها.
(32) سپاس برای توست. سپاسی که با همیشگی بودن تو، همیشگی است.
(33) و سپاس برای توست. سپاسی که همراه نعمت تو، جاوید مانَد.
(34) و سپاس برای توست. سپاسی که با لطف تو، برابری کند.
(35) و سپاس برای توست. سپاسی که بر خوشنودی ات بیفزاید.
(36) و سپاس برای توست. سپاسی که همراه با سپاس هر سپاس گزار باشد، و ستایشی که ستایش هر ستاینده ای از آن بازمانَد.
(37) سپاسی که جز برای تو، سزاوار نباشد و به وسیله آن جز به سوی تو، تقرّب نتوان جست.
(38) سپاسی که دوام اوّلین و بقای آخِرین، به وسیله آن درخواست گردد.
(39) سپاسی که با گردش زمان ها، چندین برابر شود و پیوسته، چندین برابر افزایش یابد.
(40) سپاسی که نگهبانانِ (اعمال) از شمردنش عاجز باشند، و بر آنچه نویسندگان (اعمال) در کتاب تو به شمار آورده اند، افزونی یابد.
(41) سپاسی که با عرش بزرگ تو هم سنگ باشد، و با کرسی بلند پایه ات برابری نماید.
(42) سپاسی که پاداش آن نزد تو کامل باشد، و جزایش همه جزاها را فراگیرد.
(43) سپاسی که ظاهرش با باطنش همخوان باشد و باطنش با نیّت صادقانه موافق باشد.
(44) سپاسی که هیچ آفریده ای مانند آن، تو را ستایش نکرده باشد و احدی جز تو، فضیلت آن را نداند.
(45) سپاسی که هر که در بسیاری آن کوشید، یاری گردد و هر که زیاده روی نمود در کامل به جا آوردن آن، تأیید شود.
(46) سپاسی که آنچه از سپاس ها آفریدی را گرد آورد، و هر سپاسی که پس از آن بیافرینی را دربر گیرد.
ص: 1506
(47)حَمداً لَا حَمدَ أَقرَبُ إِلَی قَولِکَ مِنهُ، وَ لَا أَحمَدَ مِمّن یَحمَدُکَ بِهِ.(48)حَمداً یُوجِبُ بِکَرَمِکَ المَزِیدَ بِوُفُورِهِ، وَ تَصِلُهُ بِمَزِیدٍ بَعدَ مَزِیدٍ طَولًا مِنکَ (49)حَمداً یَجِبُ لِکَرَمِ وَجهِکَ، وَ یُقَابِلُ عِزّ جَلَالِکَ.(50)رَبّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ،المُنتَجَبِ المُصطَفَی المُکَرّمِ المُقَرّبِ،أَفضَلَ صَلَوَاتِکَ، وَ بَارِک عَلَیهِ أَتَمّ بَرَکَاتِکَ، وَ تَرَحّم عَلَیهِ أَمتَعَ رَحَمَاتِکَ.(51)رَبّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ،صَلَاةً زَاکِیَةً لَا تَکُونُ صَلَاةٌ أَزکَی مِنهَا، وَ صَلّ عَلَیهِ صَلَاةً نَامِیَةً لَا تَکُونُ صَلَاةٌ أَنمَی مِنهَا، وَ صَلّ عَلَیهِ صَلَاةً رَاضِیَةً لَا تَکُونُ صَلَاةٌ فَوقَهَا.(52)رَبّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ،صَلَاةً تُرضِیهِ وَ تَزِیدُ عَلَی رِضَاهُ، وَ صَلّ عَلَیهِ صَلَاةً تُرضِیکَ وتَزِیدُ عَلَی رِضَاکَ لَهُ وَ صَلّ عَلَیهِ صَلَاةً لَا تَرضَی لَهُ إِلّا بِهَا، وَ لَا تَرَی غَیرَهُ لَهَا أَهلًا.(53)رَبّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً تُجَاوِزُ رِضوَانَکَ، وَ یَتّصِلُ اتّصَالُهَا بِبَقَائِکَ، وَ لَا یَنفَدُ کَمَا لَا تَنفَدُ کَلِمَاتُکَ.(54)رَبّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ،صَلَاةً تَنتَظِمُ صَلَوَاتِ مَلَائِکَتِکَ وَ أَنبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ وَ أَهلِ طَاعَتِکَ، وَ تَشتَمِلُ عَلَی صَلَوَاتِ عِبَادِکَ مِن جِنّکَ وَ إِنسِکَ وَ أَهلِ إِجَابَتِکَ، وَ تَجتَمِعُ عَلَی صَلَاةِ کُلّ مَن ذَرَأتَ وَ بَرَأتَ مِن أَصنَافِ خَلقِکَ.(55)رَبّ صَلّ عَلَیهِ وَ آلِهِ،صَلَاةً تُحِیطُ بِکُلّ صَلَاةٍ سَالِفَةٍ وَ مُستَأنَفَةٍ، وَ صَلّ عَلَیهِ وَ عَلَی آلِهِ،صَلَاةً مَرضِیّةً لَکَ وَ لِمَن دُونَکَ، وَ تُنشِئُ مَعَ ذَلِکَ صَلَوَاتٍ تُضَاعِفُ مَعَهَا تِلکَ الصّلَوَاتِ عِندَهَا، وَ تَزِیدُهَا عَلَی کُرُورِ الأَیّامِ زِیَادَةً فِی تَضَاعِیفَ لَا یَعُدّهَا غَیرُکَ.
ص: 1507
(47) سپاسی که هیچ سپاسی نزدیک تر از آن به سپاسی که (در) گفتار توست، نباشد و هیچ سپاس گزاری، سپاس گزارتر از آنکه تو را سپاس گزارَد، نباشد.
(48) سپاسی که با بسیاری اش به همراه کرمت، فراوانی (نعمت) را لازم گردانَد و تو آن را از روی احسانت، با افزونی پی درپی پیوند دهی.
(49) سپاسی که سزاوار ذاتِ کریم تو، و با عزّتِ جلال تو برابر باشد.
(50) پروردگار من، بر محمّد و خاندان محمّد که برگزیده، اختیار شده، گرامی و مقرّب داشته شده اند، برترین درودهایت را بفرست و کامل ترین برکت هایت را بر او روان ساز و با سودمندترین رحمت هایت، بر او رحمت فرست.
(51) پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درود پیراسته ای که درودی پیراسته تر از آن نباشد. و بر او درود فرست، درود فراوانی که درودی فراوان تر از آن نباشد. و بر او درود فرست، درود خوشنود کننده ای که درودی بالاتر از آن نباشد.
(52) پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که خوشنودش سازد و بر خوشنودی اش بیفزاید. و بر او درود فرست، درودی که تو را خوشنود کند و بر خوشنودی ات برای او بیفزاید. و بر او درود فرست، درودی که برای او جز به آن راضی نشوی و جز او را سزاوار آن نبینی.
(53) پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که از خوشنودی تو درگذرد و اتّصالش به بقای تو پیوند خورد و تمام نشود، همچنانکه کلمات تو تمام نمی شود.
(54) پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که درودهای فرشتگان و پیامبران و فرستادگان و فرمانبران تو را فراگیرد و درودهای بندگانت از جن و اِنست و اجابت کنندگان دعوتت را شامل شود و درود هر که آفریده ای و ایجاد نموده ای از انواع آفریدگانت را دربرگیرد.
(55) پروردگار من، بر او و خاندانش درود فرست، درودی که هر درود گذشته و تازه ای را فراگیرد. و بر او و بر خاندانش درود فرست، درودی که نزد تو و غیر تو پسندیده باشد و با آن درودهای دیگر پدید آوری، که درودهای گذشته را با آن چندین برابر کنی و آن را با گذر روزگار بیفزایی، افزودنی در چندین برابر که جز تو (کسی) نتواند آن را شمارش کند.
ص: 1508
(56)رَبّ صَلّ عَلَی أَطَایِبِ أَهلِ بَیتِهِ الّذِینَ اختَرتَهُم لِأَمرِکَ، وَ جَعَلتَهُم خَزَنَةَ عِلمِکَ، وَ حَفَظَةَ دِینِکَ، وَ خُلَفَاءَکَ فِی أَرضِکَ، وَ حُجَجَکَ عَلَی عِبَادِکَ، وَ طَهّرتَهُم مِنَ الرّجسِ وَ الدّنَسِ تَطهِیراً بِإِرَادَتِکَ، وَ جَعَلتَهُمُ الوَسِیلَةَ إِلَیکَ، وَ المَسلَکَ إِلَی جَنّتِکَ (57)رَبّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ،صَلَاةً تُجزِلُ لَهُم بِهَا مِن نِحَلِکَ وَ کَرَامَتِکَ، وَ تُکمِلُ لَهُمُ الأَشیَاءَ مِن عَطَایَاکَ وَ نَوَافِلِکَ، وَ تُوَفّرُ عَلَیهِمُ الحَظّ مِن عَوَائِدِکَ وَ فَوَائِدِکَ.(58)رَبّ صَلّ عَلَیهِ وَ عَلَیهِم صَلَاةً لَا أَمَدَ فِی أَوّلِهَا، وَ لَا غَایَةَ لِأَمَدِهَا، وَ لَا نِهَایَةَ لِآخِرِهَا.(59)رَبّ صَلّ عَلَیهِم زِنَةَ عَرشِکَ وَ مَا دُونَهُ، وَ ملِ ءَ سَمَاوَاتِکَ وَ مَا فَوقَهُنّ، وَ عَدَدَ أَرَضِیکَ وَ مَا تَحتَهُنّ وَ مَا بَینَهُنّ،صَلَاةً تُقَرّبُهُم مِنکَ زُلفَی، وَ تَکُونُ لَکَ وَ لَهُم رِضًی، وَ مُتّصِلَةً بِنَظَائِرِهِنّ أَبَداً.(60) أللّهُمّ إِنّکَ أَیّدتَ دِینَکَ فِی کُلّ أَوَانٍ بِإِمَامٍ أَقَمتَهُ عَلَماً لِعِبَادِکَ، وَ مَنَاراً فِی بِلَادِکَ بَعدَ أَن وَصَلتَ حَبلَهُ بِحَبلِکَ، وَ جَعَلتَهُ الذّرِیعَةَ إِلَی رِضوَانِکَ، وَ افتَرَضتَ طَاعَتَهُ، وَ حَذّرتَ مَعصِیَتَهُ، وَ أَمَرتَ بِامتِثَالِ أَوَامِرِهِ، وَ الِانتِهَاءِ
عِندَ نَهیِهِ، وَ أَلّا یَتَقَدّمَهُ مُتَقَدّمٌ، وَ لَا یَتَأَخّرَ عَنهُ مُتَأَخّرٌ فَهُوَ عِصمَةُ اللّائِذِینَ، وَ کَهفُ المُؤمِنِینَ وَ عُروَةُ المُتَمَسّکِینَ، وَ بَهَاءُ العَالَمِینَ.(61) أللّهُمّ فَأَوزِع لِوَلِیّکَ شُکرَ مَا أَنعَمتَ بِهِ عَلَیهِ، وَ أَوزِعنَا مِثلَهُ فِیهِ، وَ آتِهِ مِن لَدُنکَ سُلطَاناً نَصِیراً، وَ افتَح لَهُ فَتحاً یَسِیراً، وَ أَعِنهُ بِرُکنِکَ الأَعَزّ، وَ اشدُد أَزرَهُ، وَ قَوّ عَضُدَهُ، وَ رَاعِهِ بِعَینِکَ، وَ احمِهِ بِحِفظِکَ وَ انصُرهُ بِمَلَائِکَتِکَ، وَ امدُدهُ بِجُندِکَ الأَغلَبِ.
ص: 1509
(56) پروردگار من، بر پاکیزه تران خانواده اش درود فرست، آنان که برای فرمان خود برگزیدی و آنان را گنجینه داران علمت و نگهبانان دینت و جانشینان خود در زمینت و حجّت های خویش بر بندگانت قرار دادی. و به خواست خویش، آنان را از پلیدی و آلودگی پاک نمودی و آنها را وسیله ای به سوی خود و راهی به سوی بهشتت قرار دادی.
(57) پروردگار من، بر محمّد و خاندانش درود فرست، درودی که با آن بخشش و کرامتت را برای ایشان بسیار سازی و چیزهایی از عطاها و بخشش هایت را برای آنها کامل گردانی و بهره یِ آنان را از نعمت ها و سودهایت فراوان گردانی.
(58) پروردگار من، بر او و بر آنها درود فرست، درودی که مرزی در اوّلش و زمانی برای پایانش و نهایتی برای آخرش نباشد.
(59) پروردگار من، بر ایشان هم وزن عرش خود و آنچه زیر آن است و به گنجایش آسمان هایت و آنچه در بالای آنهاست و به تعداد زمین هایت و آنچه زیر آنها و میان آنهاست، درود فرست. درودی که ایشان را هر چه بیشتر به تو نزدیک گرداند و برای تو و برای ایشان پسندیده باشد و تا ابد به مانندهای آن (درودها) متّصل باشد.
(60) خداوندا، همانا تو دین خود را در هر زمانی به امامی تأیید کرده ای، که او را نشانه ای برای بندگانت و علامتی در شهرهایت به پا داشتی، پس از آنکه ریسمان او را به ریسمان خود پیوستی و او را سبب رسیدن به خوشنودی ات قرار دادی و فرمانبری او را واجب گرداندی و از نافرمانی اش برحذر داشتی و فرمان دادی که به امرهای او امتثال کنند و از نهی های او بازایستند و هیچ پیشی گیرنده ای از او پیشی نگیرد و هیچ بازمانده ای از او بازنماند. پس او نگهدارنده پناهندگان و پناهگاه مؤمنان و دستاویز چنگ زنندگان و ارجمندیِ جهانیان است.
(61) خداوندا، پس به ولیّ خود، شکرِ آنچه را که به او نعمت داده ای، الهام فرما و مانند آن (شکر) را در نعمت، به ما الهام نما و او را از جانب خود، سلطنتی پیروزمند عطا فرما و برای او پیروزی به آسانی بگشای و او را به تواناترین تکیه گاه (نیروی) خود، یاری فرما و پشتش را محکم ساز و بازویش را قوّت ده و تحت نظر خود، از او نگهداری کن و با حفظ خویش، او را پشتیبانی کن و با فرشتگانت یاری اش نما و با چیره ترین لشکرت، به او کمک رسان.
ص: 1510
(62) وَ أَقِم بِهِ کِتَابَکَ وَ حُدُودَکَ وَ شَرَائِعَکَ وَ سُنَنَ رَسُولِکَ،صَلَوَاتُکَ أللّهُمّ عَلَیهِ وَ آلِهِ، وَ أحَی ِ بِهِ مَا أَمَاتَهُ الظّالِمُونَ مِن مَعَالِمِ دِینِکَ، وَ اجلُ بِهِ صَدَاءَ الجَورِ عَن طَرِیقَتِکَ، وَ أَبِن بِهِ الضّرّاءَ مِن سَبِیلِکَ، وَ أَزِل بِهِ النّاکِبِینَ عَن صِرَاطِکَ، وَ امحَق بِهِ بُغَاةَ قَصدِکَ عِوَجاً (63) وَ أَلِن جَانِبَهُ لِأَولِیَائِکَ، وَ ابسُط یَدَهُ عَلَی أَعدَائِکَ، وَ هَب لَنَا رَأفَتَهُ، وَ رَحمَتَهُ وَ تَعَطّفَهُ وَ تَحَنّنَهُ، وَ اجعَلنَا لَهُ سَامِعِینَ مُطِیعِینَ، وَ فِی رِضَاهُ سَاعِینَ، وَ إِلَی نُصرَتِهِ وَ المُدَافَعَةِ عَنهُ مُکنِفِینَ، وَ إِلَیکَ وَ إِلَی رَسُولِکَ صَلَوَاتُکَ أللّهُمّ عَلَیهِ وَ آلِهِ بِذَلِکَ مُتَقَرّبِینَ.(64) أللّهُمّ وَ صَلّ عَلَی أَولِیَائِهِمُ المُعتَرِفِینَ بِمَقَامِهِمُ،المُتّبِعِینَ مَنهَجَهُمُ،المُقتَفِینَ آثَارَهُمُ،المُستَمسِکِینَ بِعُروَتِهِمُ،المُتَمَسّکِینَ بِوِلَایَتِهِمُ،المُؤتَمّینَ بِإِمَامَتِهِمُ،المُسَلّمِینَ لِأَمرِهِمُ،المُجتَهِدِینَ فِی طَاعَتِهِمُ،المُنتَظِرِینَ أَیّامَهُمُ،المَادّینَ إِلَیهِم أَعیُنَهُمُ،الصّلَوَاتِ المُبَارَکَاتِ الزّاکِیَاتِ النّامِیَاتِ الغَادِیَاتِ الرّائِحَاتِ.(65) وَ سَلّم عَلَیهِم وَ عَلَی أَروَاحِهِم، وَ اجمَع عَلَی التّقوَی أَمرَهُم، وَ أَصلِح لَهُم شُئُونَهُم، وَ تُب عَلَیهِم،إِنّکَ أَنتَ التّوّابُ الرّحِیمُ، وَ خَیرُ الغَافِرِینَ، وَ اجعَلنَا مَعَهُم فِی دَارِ السّلَامِ بِرَحمَتِکَ، یَا أَرحَمَ الرّاحِمِینَ.(66) أللّهُمّ هَذَا یَومُ عَرَفَةَ یَومٌ شَرّفتَهُ وَ کَرّمتَهُ وَ عَظّمتَهُ،نَشَرتَ فِیهِ رَحمَتَکَ، وَ مَنَنتَ فِیهِ بِعَفوِکَ، وَ أَجزَلتَ فِیهِ عَطِیّتَکَ، وَ تَفَضّلتَ بِهِ عَلَی عِبَادِکَ.(67) أللّهُمّ وَ أَنَا عَبدُکَ ألّذِی أَنعَمتَ عَلَیهِ قَبلَ خَلقِکَ لَهُ وَ بَعدَ خَلقِکَ إِیّاهُ،فَجَعَلتَهُ مِمّن هَدَیتَهُ لِدِینِکَ، وَ وَفّقتَهُ لِحَقّکَ، وَ عَصَمتَهُ بِحَبلِکَ، وَ أَدخَلتَهُ فِی حِزبِکَ، وَ أَرشَدتَهُ لِمُوَالَاةِ أَولِیَائِکَ، وَ مُعَادَاةِ أَعدَائِکَ.
ص: 1511
(62) و کتاب خود و احکامت و قوانینت و روش های پیامبرت را - خداوندا درودهایت بر او و خاندانش باد- به وسیله او به پا دار و با او آنچه ستمگران از نشانه های دینت محو می کنند را زنده گردان و با او زنگار ستم را از راهت بزدای و به سبب او سختی را از راهت دور کن و به وسیله او منحرفان را از راهت بیرون کن و به وسیله او آنان که می خواهند راه راست تو را کج کنند، نابود گردان.
(63) و خوی او را برای دوستانت نرم فرما و دستش را بر دشمنانت بگستر و محبّت و رحمت و عطوفت و دلسوزی او را به ما روا دار و ما را برای او شنوندگان، فرمانبران، و کوشا در خوشنودی او، و در مدد نمودنش و دفاع از او یاری کنندگان و بدین وسیله جویای تقرّب به سوی خود و پیامبرت -که خداوندا درودهایت را بر او و خاندانش بفرست- قرار ده.
(64) خداوندا و بر دوستان آنها که اعتراف کنندگان به مقامشان، پیروان راه روشنشان، رهروان نشانه هایشان، چنگ زنندگان به دستاویزشان، تمسّک جویان به ولایتشان و اقتدا کنندگان به امامتشان، تسلیم شدگان فرمانشان، کوشش کنندگان در طاعتشان، منتظران روزهای (دولت) آنان، و چشم دوختگان به ایشانند، درودهای مبارک، پاک، فزاینده (در) هر صبح و شام، بفرست.
(65) و بر آنان و بر جان هایشان سلام فرست و کردارشان را بر پرهیزکاری سامان ده و احوالشان را برای آنها اصلاح نما و توبه آنان را بپذیر. همانا تو بسیار توبه پذیرِ مهربانی و بهترین آمرزندگانی. و ما را به همراه آنان در خانه سلامتی (بهشت) قرار ده. به رحمت خودت، ای مهربان ترین مهربانان.
(66) خداوندا، این روز عرفه، روزی است که آن را شرافت و کرامت و عظمت داده ای و رحمتت را در آن گسترده ای و بخشایشت را در آن ارزانی داشته ای و عطایت را در آن فراوان نموده ای و به وسیله آن بر بندگانت تفضّل کرده ای.
(67) خداوندا و من آن بنده تو هستم که پیش از آفرینشت و پس از آفرینشت، او را نعمت داده ای. پس او را از کسانی قرار دادی، که به دین خود راه نمودی و برای ادای حقّ خود، به او توفیق دادی و او را به ریسمان خویش، نگه داشتی و او را در حزب خود وارد کردی و او را به دوستی با دوستانت و دشمنی با دشمنانت راهنمایی نمودی.
ص: 1512
(68) ثُمّ أَمَرتَهُ فَلَم یَأتَمِر، وَ زَجَرتَهُ فَلَم یَنزَجِر، وَ نَهَیتَهُ عَن مَعصِیَتِکَ،فَخَالَفَ أَمرَکَ إِلَی نَهیِکَ، لَا مُعَانَدَةً لَکَ، وَ لَا استِکبَاراً عَلَیکَ،بَل دَعَاهُ هَوَاهُ إِلَی مَا زَیّلتَهُ وَ إِلَی مَا حَذّرتَهُ، وَ أَعَانَهُ عَلَی ذَلِکَ عَدُوّکَ وَ عَدُوّهُ،فَأَقدَمَ عَلَیهِ عَارِفاً بِوَعِیدِکَ،رَاجِیاً لِعَفوِکَ،وَاثِقاً بِتَجَاوُزِکَ، وَ کَانَ أَحَقّ عِبَادِکَ مَعَ مَا مَنَنتَ عَلَیهِ أَلّا یَفعَلَ. (69) وَ هَا أَنَا ذَا بَینَ یَدَیکَ صَاغِراً ذَلِیلًا خَاضِعاً خَاشِعاً خَائِفاً،مُعتَرِفاً بِعَظِیمٍ مِنَ الذّنُوبِ تَحَمّلتُهُ، وَ جَلِیلٍ مِنَ الخَطَایَا اجتَرَمتُهُ،مُستَجِیراً بِصَفحِکَ،لَائِذاً بِرَحمَتِکَ،مُوقِناً أَنّهُ لَا یجُیِرنُیِ مِنکَ مُجِیرٌ، وَ لَا یمَنعَنُیِ مِنکَ مَانِعٌ.(70)فَعُد عَلَیّ بِمَا تَعُودُ بِهِ عَلَی مَنِ اقتَرَفَ مِن تَغَمّدِکَ، وَ جُد عَلَیّ بِمَا تَجُودُ بِهِ عَلَی مَن أَلقَی بِیَدِهِ إِلَیکَ مِن عَفوِکَ، وَ امنُن عَلَیّ بِمَا لَا یَتَعَاظَمُکَ أَن تَمُنّ بِهِ عَلَی مَن أَمّلَکَ مِن غُفرَانِکَ،(71) وَ اجعَل لِی فِی هَذَا الیَومِ نَصِیباً أَنَالُ بِهِ حَظّاً مِن رِضوَانِکَ، وَ لَا ترَدُنّیِ صِفراً مِمّا یَنقَلِبُ بِهِ المُتَعَبّدُونَ لَکَ مِن عِبَادِکَ(72) وَ إنِیّ وَ إِن لَم أُقَدّم مَا قَدّمُوهُ مِنَ الصّالِحَاتِ فَقَد قَدّمتُ تَوحِیدَکَ وَ نفَی َ الأَضدَادِ وَ الأَندَادِ وَ الأَشبَاهِ عَنکَ، وَ أَتَیتُکَ مِنَ الأَبوَابِ التّیِ أَمَرتَ أَن تُؤتَی مِنهَا، وَ تَقَرّبتُ إِلَیکَ بِمَا لَا یَقرُبُ أَحَدٌ مِنکَ إِلّا بالتّقَرّبِ بِهِ.(73) ثُمّ أَتبَعتُ ذَلِکَ بِالإِنَابَةِ إِلَیکَ، وَ التّذَلّلِ وَ الِاستِکَانَةِ لَکَ، وَ حُسنِ الظّنّ بِکَ، وَ الثّقَةِ بِمَا عِندَکَ، وَ شَفَعتُهُ بِرَجَائِکَ ألّذِی قَلّ مَا یَخِیبُ عَلَیهِ رَاجِیکَ.
ص: 1513
(68) سپس او را فرمان دادی، پس فرمان نبرد و او را باز داشتی، پس باز نایستاد و او را از نافرمانی نهی کردی، پس با فرمانت مخالفت نموده، به نهیت شتافت. نه از روی عناد با تو و نه از روی گردنکشی کردن بر تو. بلکه خواهش نفسش به آنچه او را از آن باز داشتی و به آنچه از آن برحذر نمودی، فراخواندش و دشمن تو و دشمن او (شیطان)، او را بر آن یاری کرد. پس با علم به تهدیدت و امیدواری به بخشایشت و اعتماد به گذشتت، بر آن نافرمانی ها اقدام کرد. و حال آنکه با آن عنایت هایی که به او داشته ای، سزاوارترین بندگانت بود که نافرمانی ات را نکند.
(69) و اینک منم در پیشگاه تو، پست، ذلیل، فروتن، متواضع، ترسان، اعتراف کننده به بزرگی گناهانی که زیر بار آن رفته ام و به سترگیِ خطاهایی که مرتکب آن شده ام، پناهنده به بخشایشت، پناه خواه به رحمتت و باور دارنده به اینکه هیچ امان دهنده ای مرا از تو امان نمی دهد و هیچ بازدارنده ای مرا از (بلای) تو باز نمی دارد.
(70) پسْ بر من از پوششت، همان چیزی را که به کسی که گناه کرده می دهی، عطا کن. و به من ببخش همان چیزی را که به کسی که به خاطر عفوت تسلیم تو گردیده است می بخشی. و به من ارزانی دار آنچه بر تو گران نیست و به کسی که آمرزش تو را آرزو می کند ارزانی می داری.
(71) و در این روز برای من نصیبی قرار ده که با آن به بهره ای ویژه از خوشنودی ات برسم و مرا تهی دست از آنچه بندگانِ پرستشگرت با (دستی پر از) آن بازمی گردند، بازنگردان.
(72) و همانا گرچه من کارهای شایسته ای را که آنها پیش فرستاده اند، پیش نفرستادم، ولی یگانه دانستن تو و نفی شریکان و همتایان و مانندهایی از تو را، پیش فرستاده ام. و از همان درهایی که فرمان داده ای از آنها وارد شوند، نزد تو آمده ام. و به آنچه احدی نزدیک نمی شود به تو جز با نزدیکی جستن به آن، به تو نزدیکی جسته ام.
(73) سپس بازگشت به سوی تو و فروتنی و زاری برای تو و خوش گمانی به تو و اعتماد به آنچه نزد توست را، در پی آن روانه ساخته ام. و آن را جفت امید به تو کردم. همان (امیدی) که با وجود آن، امیدوار به تو کمتر ناامید می شود.
ص: 1514
(74) وَ سَأَلتُکَ مَسأَلَةَ الحَقِیرِ الذّلِیلِ البَائِسِ الفَقِیرِ الخَائِفِ المُستَجِیرِ، وَ مَعَ ذَلِکَ خِیفَةً وَ تَضَرّعاً وَ تَعَوّذاً وَ تَلَوّذاً، لَا مُستَطِیلًا بِتَکَبّرِ المُتَکَبّرِینَ، وَ لَا مُتَعَالِیاً بِدَالّةِ المُطِیعِینَ، وَ لَا مُستَطِیلًا بِشَفَاعَةِ الشّافِعِینَ.(75) وَ أَنَا بَعدُ أَقَلّ الأَقَلّینَ، وَ أَذَلّ الأَذَلّینَ، وَ مِثلُ الذّرّةِ أَو دُونَهَا،فَیَا مَن لَم یُعَاجِلِ المُسِیئِینَ، وَ لَا یَندَهُ المُترَفِینَ، وَ یَا مَن یَمُنّ بِإِقَالَةِ العَاثِرِینَ، وَ یَتَفَضّلُ بِإِنظَارِ الخَاطِئِینَ.(76) أَنَا المسُیِ ءُ المُعتَرِفُ الخَاطِئُ العَاثِرُ.(77) أَنَا ألّذِی أَقدَمَ عَلَیکَ مُجتَرِئاً.(78) أَنَا ألّذِی عَصَاکَ مُتَعَمّداً.(79) أَنَا ألّذِی استَخفَی مِن عِبَادِکَ وَ بَارَزَکَ. (80) أَنَا ألّذِی هَابَ عِبَادَکَ وَ أَمِنَکَ.(81) أَنَا ألّذِی لَم یَرهَب سَطوَتَکَ، وَ لَم یَخَف بَأسَکَ.(82) أَنَا الجاَنیِ عَلَی نَفسِهِ(83) أَنَا المُرتَهَنُ بِبَلِیّتِهِ.(84) أَنَا القَلِیلُ الحَیَاءِ.(85) أَنَا الطّوِیلُ العَنَاءِ.(86)بِحَقّ مَنِ انتَجَبتَ مِن خَلقِکَ، وَ بِمَنِ اصطَفَیتَهُ لِنَفسِکَ،بِحَقّ مَنِ اختَرتَ مِن بَرِیّتِکَ، وَ مَنِ اجتَبَیتَ لِشَأنِکَ،بِحَقّ مَن وَصَلتَ طَاعَتَهُ بِطَاعَتِکَ، وَ مَن جَعَلتَ مَعصِیَتَهُ کَمَعصِیَتِکَ،بِحَقّ مَن قَرَنتَ مُوَالَاتَهُ بِمُوَالَاتِکَ، وَ مَن نُطتَ مُعَادَاتَهُ بِمُعَادَاتِکَ،تغَمَدّنیِ فِی یوَمیِ هَذَا بِمَا تَتَغَمّدُ بِهِ مَن جَارَ إِلَیکَ مُتَنَصّلًا، وَ عَاذَ بِاستِغفَارِکَ تَائِباً.(87) وَ توَلَنّیِ بِمَا تَتَوَلّی بِهِ أَهلَ طَاعَتِکَ وَ الزّلفَی لَدَیکَ وَ المَکَانَةِ مِنکَ.(88) وَ توَحَدّنیِ بِمَا تَتَوَحّدُ بِهِ مَن وَفَی بِعَهدِکَ، وَ أَتعَبَ نَفسَهُ فِی ذَاتِکَ، وَ أَجهَدَهَا فِی مَرضَاتِکَ.
ص: 1515
(74) و از تو درخواست می نمایم، درخواستِ خُرد، خوار، بدحال، نیازمند، ترسان، پناهنده. و با آن احوال، در خواستم به همراه ترس و زاری و پناه خواهی و پناه جویی است، نه از روی برتری جستنْ به تکبّر متکبّران و نه از روی بلندی خواهیْ به گستاخی و اعتمادِ فرمانبران و نه از روی گردنکشی نمودن به شفاعتِ شفاعت کنندگان.
(75) و من بعد از این، کمترین کمتران و خوارترین خواران و مانند ذرّه ای یا کمتر از آنم. پس ای آنکه بر (کیفر) گنهکاران شتاب نمی کنی و ناز پروردگان را نمی رانی و ای آنکه با احسان خود لغزش کاران را می بخشایی و با تفضّل خود خطاکاران را مهلت می دهی.
(76) منم بدکارِ اعتراف کننده خطاکار لغزش کار.
(77) منم آنکه گستاخانه بر تو جرأت نمودم.
(78) منم آنکه از روی عمد، تو را نافرمانی کردم.
(79) منم آنکه (گناهم را) از بندگانت پنهان کرده و نزد تو آشکار نمودم.
(80) منم آنکه از بندگانت ترسیده و از تو آسوده خاطر بودم.
(81) منم آنکه از قهر (و غلبه) تو نترسیده و از عذابت نهراسیده ام.
(82) منم جنایتکار بر خود.
(83) منم در گروی گرفتاری خویش.
(84) منم کم شرم.
(85) منم که گرفتاری ام دراز است.
(86) به حقّ آنکه او را از آفریدگانت برگزیده ای و آنکه برای خودت پسندیده ای، به حقّ کسی که او را از مردمت اختیار کرده ای و کسی که او را برای کار خود انتخاب نموده ای، به حقّ کسی که اطاعت از او را به اطاعت خود پیوند زده ای و کسی که نافرمانی از او را مانند نافرمانی از خود قرار داده ای، به حقّ کسی که دوستی اش را با دوستی خود قرین کرده ای و کسی که دشمنی اش را به دشمنی خویش مرتبط نموده ای، در این روز، مرا بپوشان، با همان چیزی که پوشاندی با آن، کسی را که با حال بیزاری (از گناه) به سوی تو زاری نموده، و با حال توبه، پناه به آمرزش خواستن از تو آورده.
(87) و مرا سرپرستی کن همانگونه که فرمانبرانت و نزدیکانت و منزلت دارندگانت را سرپرستی می کنی.
(88) و تو خود به تنهایی به من نیکی کن، همانگونه که نیکی می کنی با کسی که به عهد تو وفا کرده و برای تو خود را به سختی انداخته و در خوشنودی ات کوشیده.
ص: 1516
(89) وَ لَا تؤُاَخذِنیِ بتِفَریِطیِ فِی جَنبِکَ، وَ تعَدَیّ طوَریِ فِی حُدُودِکَ، وَ مُجَاوَزَةِ أَحکَامِکَ.(90) وَ لَا تسَتدَرجِنیِ بِإِملَائِکَ لِی استِدرَاجَ مَن منَعَنَیِ خَیرَ مَا عِندَهُ وَ لَم یَشرَککَ فِی حُلُولِ نِعمَتِهِ بیِ.(91) وَ نبَهّنیِ مِن رَقدَةِ الغَافِلِینَ، وَ سِنَةِ المُسرِفِینَ، وَ نَعسَةِ المَخذُولِینَ(92) وَ خُذ بقِلَبیِ إِلَی مَا استَعمَلتَ بِهِ القَانِتِینَ، وَ استَعبَدتَ بِهِ المُتَعَبّدِینَ، وَ استَنقَذتَ بِهِ المُتَهَاوِنِینَ.(93) وَ أعَذِنیِ مِمّا یبُاَعدِنُیِ عَنکَ، وَ یَحُولُ بیَنیِ وَ بَینَ حظَیّ مِنکَ، وَ یصَدُنّیِ عَمّا أُحَاوِلُ لَدَیکَ(94) وَ سَهّل لِی مَسلَکَ الخَیرَاتِ إِلَیکَ، وَ المُسَابَقَةَ إِلَیهَا مِن حَیثُ أَمَرتَ، وَ المُشَاحّةَ فِیهَا عَلَی مَا أَرَدتَ.(95) وَ لَا تمَحقَنیِ فِیمَن تَمحَقُ مِنَ المُستَخِفّینَ بِمَا أَوعَدتَ(96) وَ لَا تهُلکِنیِ مَعَ مَن تُهلِکُ مِنَ المُتَعَرّضِینَ لِمَقتِکَ(97) وَ لَا تتُبَرّنیِ فِیمَن تُتَبّرُ مِنَ المُنحَرِفِینَ عَن سُبُلِکَ (98) وَ نجَنّیِ مِن غَمَرَاتِ الفِتنَةِ، وَ خلَصّنیِ مِن لَهَوَاتِ البَلوَی، وَ أجَرِنیِ مِن أَخذِ الإِملَاءِ.(99) وَ حُل بیَنیِ وَ بَینَ عَدُوّ یضُلِنّیِ، وَ هَوًی یوُبقِنُیِ، وَ مَنقَصَةٍ ترَهقَنُیِ(100) وَ لَا تُعرِض عنَیّ إِعرَاضَ مَن لَا تَرضَی عَنهُ بَعدَ غَضَبِکَ(101) وَ لَا تؤُیسِنیِ مِنَ الأَمَلِ فِیکَ فَیَغلِبَ عَلَیّ القُنُوطُ مِن رَحمَتِکَ(102) وَ لَا تمَنحَنیِ بِمَا لَا طَاقَةَ لِی بِهِ فتَبَهظَنَیِ مِمّا تُحَمّلُنِیهِ مِن فَضلِ مَحَبّتِکَ.(103) وَ لَا ترُسلِنیِ مِن یَدِکَ إِرسَالَ مَن لَا خَیرَ فِیهِ، وَ لَا حَاجَةَ بِکَ إِلَیهِ، وَ لَا إِنَابَةَ لَهُ(104) وَ لَا تَرمِ بیِ رمَی َ مَن سَقَطَ مِن عَینِ رِعَایَتِکَ، وَ مَنِ اشتَمَلَ عَلَیهِ الخزِی ُ مِن عِندِکَ،بَل خُذ بیِدَیِ مِن سَقطَةِ المُتَرَدّینَ، وَ وَهلَةِ المُتَعَسّفِینَ، وَ زَلّةِ المَغرُورِینَ، وَ وَرطَةِ الهَالِکِینَ.
ص: 1517
(89) و مرا به کوتاهی نمودنم در حقّت و تعدّی کردنم در حدودت و تجاوز از احکامت کیفر نکن.
(90) و مرا با مهلت دادنت، غافلگیر نکن. همانند غافلگیر نمودن کسی که مرا از نیکی آنچه نزدش است، بی بهره گردانده، در حالی که در رسیدن نعمتش به من شریک تو نبوده است.
(91) و مرا از خواب غافلان و از خواب آلودگی اسراف کاران و از چرت خوار شدگان، بیدار فرما.
(92) و دلم را به سوی آنچه نیایشگران را به آن گماشته ای و پرستش کنندگان را با آن به بندگی گرفته ای و سهل انگاران را با آن نجات داده ای، متوجّه ساز.
(93) و از چیزی که مرا از تو دور می کند و میان من و بهره ام از تو، مانع می شود، و از آنچه نزد تو می خواهم، بازم می دارد، مرا نگهدار.
(94) و راه خیرات به سوی خود و پیشی گرفتن به آنها را از جهتی که فرمان داده ای و رقابت در آنها را آنگونه که تو خواسته ای، برای من آسان گردان.
(95) و مرا در شمار نابود شوندگانی که تهدید تو را سبک می شمارند، نابود نکن.
(96) و مرا همراه هلاک شوندگانی که دشمنی تو را می طلبند، هلاک نگردان.
(97) و مرا در شمار شکستگانی که از راه های تو منحرف شده اند، در هم نشکن.
(98) و از گرداب های فتنه نجاتم ده و از کام های بلا رهایی ام بخش و از مؤاخذه مهلت دادن پناهم ده.
(99) و میان من و دشمنی که مرا گمراه می کند، و خواهش نفس که مرا هلاک می گرداند، و نقیصه ای که مرا فرامی گیرد، جدایی انداز.
(100)
و از من رونگردان همانند روگرداندن از کسی که پس از خشمت از او خوشنود نمی شوی.
(101) و از امید به خود ناامیدم نکن، که ناامیدی از رحمتت بر من چیره شود.
(102) و آنچه طاقتش را ندارم به من نبخش، که پشتم را از بار گران دوستی ات که بر دوشم گذارده ای، بشکنی.
(103) و مرا از نزد خود رها نکن همانند رها کردن کسی که در او خیری نیست و تو را با او کاری نیست و بازگشتی برای او وجود ندارد.
(104) و مرا دور نینداز همانند دور انداختن کسی که از چشم مراقبت تو افتاده و کسی که از جانب تو خواری او را شامل شده. بلکه از سقوط پرت شدگان و وحشت گمراهان و لغزش فریفتگان و گرداب هلاک شدگان دستم را بگیر (نجاتم ده).
ص: 1518
(105) وَ عاَفنِیِ مِمّا ابتَلَیتَ بِهِ طَبَقَاتِ عَبِیدِکَ وَ إِمَائِکَ، وَ بلَغّنیِ مَبَالِغَ مَن عُنِیتَ بِهِ، وَ أَنعَمتَ عَلَیهِ، وَ رَضِیتَ عَنهُ،فَأَعَشتَهُ حَمِیداً، وَ تَوَفّیتَهُ سَعِیداً(106) وَ طوَقّنیِ طَوقَ الإِقلَاعِ عَمّا یُحبِطُ الحَسَنَاتِ، وَ یَذهَبُ بِالبَرَکَاتِ(107) وَ أَشعِر قلَبیِ َ الِازدِجَارَ عَن قَبَائِحِ السّیّئَاتِ، وَ فَوَاضِحِ الحَوبَاتِ.(108) وَ لَا تشَغلَنیِ بِمَا لَا أُدرِکُهُ إِلّا بِکَ عَمّا لَا یُرضِیکَ عنَیّ غَیرُهُ(109) وَ انزِع مِن قلَبیِ حُبّ دُنیَا دَنِیّةٍ تَنهَی عَمّا عِندَکَ، وَ تَصُدّ عَنِ ابتِغَاءِ الوَسِیلَةِ إِلَیکَ، وَ تُذهِلُ عَنِ التّقَرّبِ مِنکَ.(110) وَ زَیّن لِیَ التّفَرّدَ بِمُنَاجَاتِکَ بِاللّیلِ وَ النّهَارِ(111) وَ هَب لِی عِصمَةً تدُنیِنیِ مِن خَشیَتِکَ، وَ تقَطعَنُیِ عَن رُکُوبِ مَحَارِمِکَ، وَ تفَکُنّیِ مِن أَسرِ العَظَائِمِ.(112) وَ هَب لِیَ التّطهِیرَ مِن دَنَسِ العِصیَانِ، وَ أَذهِب عنَیّ دَرَنَ الخَطَایَا، وَ سرَبلِنیِ بِسِربَالِ عَافِیَتِکَ، وَ ردَنّیِ رِدَاءَ مُعَافَاتِکَ، وَ جلَلّنیِ سَوَابِغَ نَعمَائِکَ، وَ ظَاهِر لدَیَ ّ فَضلَکَ وَ طَولَکَ (113) وَ أیَدّنیِ بِتَوفِیقِکَ وَ تَسدِیدِکَ، وَ أعَنِیّ عَلَی صَالِحِ النّیّةِ، وَ مرَضیِ ّ القَولِ، وَ مُستَحسَنِ العَمَلِ، وَ لَا تکَلِنیِ إِلَی حوَلیِ وَ قوُتّیِ دُونَ حَولِکَ وَ قُوّتِکَ.(114) وَ لَا تخُزنِیِ یَومَ تبَعثَنُیِ لِلِقَائِکَ، وَ لَا تفَضحَنیِ بَینَ یدَیَ أَولِیَائِکَ، وَ لَا تنُسنِیِ ذِکرَکَ، وَ لَا تُذهِب عنَیّ شُکرَکَ،بَل أَلزِمنِیهِ فِی أَحوَالِ السّهوِ
عِندَ غَفَلَاتِ الجَاهِلِینَ لِآلائِکَ، وَ أوَزعِنیِ أَن أثُنیِ َ بِمَا أَولَیتَنِیهِ، وَ أَعتَرِفَ بِمَا أَسدَیتَهُ إلِیَ ّ.(115) وَ اجعَل رغَبتَیِ إِلَیکَ فَوقَ رَغبَةِ الرّاغِبِینَ، وَ حمَدیِ إِیّاکَ فَوقَ حَمدِ الحَامِدِینَ
ص: 1519
(105) و مرا از آنچه طبقات (مختلف) غلامان و کنیزانت را به آن مبتلا نموده ای، عافیت بخش و مرا به درجات کسی رسان که به او عنایت داشته ای و به او نعمت داده ای و از او خوشنود گشته ای پس بدین سبب او را ستوده، زنده داشته و نیک بخت میرانده ای.
(106) و طوقِ دست برداشتن از آنچه نیکی ها را باطل کرده و برکت ها را از بین می برد، به گردنم انداز.
(107) و دلم را به خودداری از بدی های زشت و نافرمانی های رسوا کننده بپوشان.
(108) و مرا به چیزی که آن را در نمی یابم، مگر به (کمک) تو، مشغول منما، تا از چیزی که جز آن تو را از من خوشنود نمی کند، باز مانم.
(109) و دوستی دنیای پست که از آنچه نزد توست، بازمی دارد و از طلبیدن دستاویز به سوی تو، منع می کند و از نزدیکی جستن به تو، غافل می نماید را از دلم بَر کن.
(110) و تنهایی مناجات با خودت را در شب و روز برایم بیارا.
(111) و به من عصمتی بخش که مرا به ترس از تو نزدیک کند و از انجام دادن حرامت بازم دارد و از بند گناهان بزرگ رهایم سازد.
(112) و پاک گشتن از چرکی گناه را به من ببخش و آلودگیِ خطاها را از من ببَر و لباس عافیت خود را به من بپوشان و ردای تندرستی ات را بر تنم کن و مرا به نعمت های گسترده خود فراپوش و فضل و بخشش خود را بر من پوسته گردان.
(113) و مرا به توفیق و راهنمایی ات، نیرو ده و بر (داشتن) نیّت صالح و گفتار پسندیده و کردار نیکو یاری ام فرما و مرا به توانایی و نیروی خودم بدون توانایی و نیروی خودت وامگذار.
(114) و روزی که مرا برای دیدارت برمی انگیزی، خوارم نساز و در برابر دوستانت رسوایم نگردان و یاد خود را از خاطرم نبر و شکرگزاریت را از من نگیر. بلکه آن را همیشه در حالات بی توجّهی، هنگام فراموشی های نادانان به نعمت هایت، با من همراه گردان و به من الهام کن که به خاطر آنچه به من داده ای، ثنا (ی تو را) گویم و به آنچه به من عنایت نموده ای، اعتراف نمایم.
(115) و رغبت مرا به سوی خود، بالاتر از رغبتِ همه راغبان و سپاس گزاری ام را در حقّ خودت، بالاتر از سپاسِ همه سپاس گزاران قرار ده.
ص: 1520
(116) وَ لَا تخَذلُنیِ عِندَ فاَقتَیِ إِلَیکَ، وَ لَا تهُلکِنیِ بِمَا.أَسدَیتُهُ إِلَیکَ، وَ لَا تجَبهَنیِ بِمَا جَبَهتَ بِهِ المُعَانِدِینَ لَکَ،فإَنِیّ لَکَ مُسَلّمٌ،أَعلَمُ أَنّ الحُجّةَ لَکَ، وَ أَنّکَ أَولَی بِالفَضلِ، وَ أَعوَدُ بِالإِحسَانِ، وَ أَهلُ التّقوَی، وَ أَهلُ المَغفِرَةِ، وَ أَنّکَ بِأَن تَعفُوَ أَولَی مِنکَ بِأَن تُعَاقِبَ، وَ أَنّکَ بِأَن تَستُرَ أَقرَبُ مِنکَ إِلَی أَن تَشهَرَ.(117)فأَحَینِیِ حَیَاةً طَیّبَةً تَنتَظِمُ بِمَا أُرِیدُ، وَ تَبلُغُ مَا أُحِبّ مِن حَیثُ لَا آتیِ مَا تَکرَهُ، وَ لَا أَرتَکِبُ مَا نَهَیتَ عَنهُ، وَ أمَتِنیِ مِیتَةَ مَن یَسعَی نُورُهُ بَینَ یَدَیهِ وَ عَن یَمِینِهِ.(118) وَ ذلَلّنیِ بَینَ یَدَیکَ، وَ أعَزِنّیِ
عِندَ خَلقِکَ، وَ ضعَنیِ إِذَا خَلَوتُ بِکَ، وَ ارفعَنیِ بَینَ عِبَادِکَ، وَ أغَننِیِ عَمّن هُوَ غنَیِ ّ عنَیّ، وَ زدِنیِ إِلَیکَ فَاقَةً وَ فَقراً.(119) وَ أعَذِنیِ مِن شَمَاتَةِ الأَعدَاءِ، وَ مِن حُلُولِ البَلَاءِ، وَ مِنَ الذّلّ وَ العَنَاءِ،تغَمَدّنیِ فِیمَا اطّلَعتَ عَلَیهِ منِیّ بِمَا یَتَغَمّدُ بِهِ القَادِرُ عَلَی البَطشِ لَو لَا حِلمُهُ، وَ الآخِذُ عَلَی الجَرِیرَةِ لَو لَا أَنَاتُهُ(120) وَ إِذَا أَرَدتَ بِقَومٍ فِتنَةً أَو سُوءاً فنَجَنّیِ مِنهَا لِوَاذاً بِکَ، وَ إِذ لَم تقُمِنیِ مَقَامَ فَضِیحَةٍ فِی دُنیَاکَ فَلَا تقُمِنیِ مِثلَهُ فِی آخِرَتِکَ (121) وَ اشفَع لِی أَوَائِلَ مِنَنِکَ بِأَوَاخِرِهَا، وَ قَدِیمَ فَوَائِدِکَ بِحَوَادِثِهَا، وَ لَا تَمدُد لِی مَدّاً یَقسُو مَعَهُ قلَبیِ، وَ لَا تقَرعَنیِ قَارِعَةً یَذهَبُ لَهَا بهَاَئیِ، وَ لَا تسَمُنیِ خَسِیسَةً یَصغُرُ لَهَا قدَریِ وَ لَا نَقِیصَةً یُجهَلُ مِن أَجلِهَا مکَاَنیِ.(122) وَ لَا ترَعُنیِ رَوعَةً أُبلِسُ بِهَا، وَ لَا خِیفَةً أُوجِسُ دُونَهَا،اجعَل هیَبتَیِ فِی وَعِیدِکَ، وَ حذَرَیِ مِن إِعذَارِکَ وَ إِنذَارِکَ، وَ رهَبتَیِ
عِند تِلَاوَةِ آیَاتِکَ.
ص: 1521
(116) و هنگام نیازمندی ام به سویت خوارم نساز و به وسیله آنچه به سوی تو آورده ام، مرا هلاک نکن. و همانگونه که دست رد بر پیشانی ستیزه جویان با خود زده ای، دست رد بر پیشانی ام نزن. همانا من فرمانبردار تو هستم. می دانم دلیل روشن از آنِ توست و به بخششْ سزاوارتر و به احسانْ بخشنده تر هستی و شایسته ای که از تو بترسند و سزاواری که بیامرزی و به درستی که تو به بخشایش شایسته تری تا اینکه کیفر کنی. و به پرده پوشی نزدیک تری تا اینکه آشکار سازی.
(117) پس مرا به حیاتی پاکیزه زنده دار، که آنچه می خواهم فراهم گردد و به آنچه دوست دارم پایان یابد. در صورتی که آنچه را نمی پسندی، انجام ندهم و آنچه را نهی نموده ای، مرتکب نشوم و مرا بمیران، همچون مردن کسی که روشنایی اش در پیش رویش و از سمت راستش در حرکت است.
(118) و مرا در پیشگاهت ذلیل کن و در نزد آفریدگانت عزیز دار و چون با تو خلوت کردم، مرا فروتن گردان و مرا در میان بندگانت سربلند فرما و از کسی که از من بی نیاز است، بی نیازم گردان و بر فقر و نیازم به درگاهت بیفزا.
(119) و مرا از سرزنش دشمنان و از فرود آمدن بلا و از خواری و سختی پناه ده. مرا در آنچه بر آن از من آگاهی بپوشان، آنگونه که می پوشاند قادر بر سختگیری، (و) اگر بردباری اش نبود (خطاها را ظاهر می کرد) و (مانند) کیفر کننده بر گناه، (که) اگر شکیبایی اش نبود (کیفر می داد).
(120) و هرگاه خواستی به قومی، عذابی یا بدی ای (فرو فرستی)، پس مرا که به تو پناه برده ام، نجات ده و حال آنکه مرا در دنیایت در مقام رسوایی به پا نداشتی، پس مانند آن در آخرتت (در مقام رسوایی) مرا به پا ندار.
(121) و برای من اولین نعمت هایت را، با آخِرین آن و سودهای دیرینت را، با تازه های آن توأم ساز و مرا عمر طولانی که با آن سنگدل شوم، نده. و بر من مصیبت بزرگی که با آن، آبرویم از بین برود، وارد نکن و پستی ای را که با آن، مرتبه ام خُرد گردد، دچارم مساز و عیبی را که به خاطر آن، منزلتم دانسته نشود، بر من ثابت نگردان.
(122) و مرا چنان وحشت نده که ناامید گردم. و چنان بیم نده که همیشه هراسان باشم. (بلکه) هراس مرا در تهدیدهایت، و بیم مرا از مهلت دادن ها و ترساندنهایت، و هول مرا هنگام تلاوت آیات خود، قرار ده.
ص: 1522
(123) وَ اعمُر لیَلیِ بإِیِقاَظیِ فِیهِ لِعِبَادَتِکَ، وَ تفَرَدّیِ بِالتّهَجّدِ لَکَ، وَ تجَرَدّیِ بسِکُوُنیِ إِلَیکَ، وَ إِنزَالِ حوَاَئجِیِ بِکَ، وَ منُاَزلَتَیِ إِیّاکَ فِی فَکَاکِ رقَبَتَیِ مِن نَارِکَ، وَ إجِاَرتَیِ مِمّا فِیهِ أَهلُهَا مِن عَذَابِکَ.(124) وَ لَا تذَرَنیِ فِی طغُیاَنیِ عَامِهاً، وَ لَا فِی غمَرتَیِ سَاهِیاً حَتّی حِینٍ، وَ لَا تجَعلَنیِ عِظَةً لِمَنِ اتّعَظَ، وَ لَا نَکَالًا لِمَنِ اعتَبَرَ، وَ لَا فِتنَةً لِمَن نَظَرَ، وَ لَا تَمکُر بیِ فِیمَن تَمکُرُ بِهِ، وَ لَا تَستَبدِل بیِ غیَریِ، وَ لَا تُغَیّر لِی اسماً، وَ لَا تُبَدّل لِی جِسماً، وَ لَا تتَخّذِنیِ هُزُواً لِخَلقِکَ، وَ لَا سُخرِیّاً لَکَ، وَ لَا تَبَعاً إِلّا لِمَرضَاتِکَ، وَ لَا مُمتَهَناً إِلّا بِالِانتِقَامِ لَکَ.(125) وَ أوَجدِنیِ بَردَ عَفوِکَ، وَ حَلَاوَةَ رَحمَتِکَ وَ رَوحِکَ وَ رَیحَانِکَ، وَ جَنّةِ نَعِیمِکَ، وَ أذَقِنیِ طَعمَ الفَرَاغِ لِمَا تُحِبّ بِسَعَةٍ مِن سَعَتِکَ، وَ الِاجتِهَادِ فِیمَا یُزلِفُ لَدَیکَ وَ عِندَکَ، وَ أتَحفِنیِ بِتُحفَةٍ مِن تُحَفَاتِکَ.(126) وَ اجعَل تجِاَرتَیِ رَابِحَةً، وَ کرَتّیِ غَیرَ خَاسِرَةٍ، وَ أخَفِنیِ مَقَامَکَ، وَ شوَقّنیِ لِقَاءَکَ، وَ تُب عَلَیّ تَوبَةً نَصُوحاً لَا تُبقِ مَعَهَا ذُنُوباً صَغِیرَةً وَ لَا کَبِیرَةً، وَ لَا تَذَر مَعَهَا عَلَانِیَةً وَ لَا سَرِیرَةً.(127) وَ انزِعِ الغِلّ مِن صدَریِ لِلمُؤمِنِینَ، وَ اعطِف بقِلَبیِ عَلَی الخَاشِعِینَ، وَ کُن لِی کَمَا تَکُونُ لِلصّالِحِینَ، وَ حلَنّیِ حِلیَةَ المُتّقِینَ، وَ اجعَل لِی لِسَانَ صِدقٍ فِی الغَابِرِینَ، وَ ذِکراً نَامِیاً فِی الآخِرِینَ، وَ وَافِ بیِ عَرصَةَ الأَوّلِینَ.(128) وَ تَمّم سُبُوغَ نِعمَتِکَ، عَلَیّ، وَ ظَاهِر کَرَامَاتِهَا لدَیَ ّ،املَأ مِن فَوَائِدِکَ یدَیِ، وَ سُق کَرَائِمَ مَوَاهِبِکَ إلِیَ ّ، وَ جَاوِر بیِ َ الأَطیَبِینَ مِن أَولِیَائِکَ فِی الجِنَانِ التّیِ زَیّنتَهَا لِأَصفِیَائِکَ، وَ جلَلّنیِ شَرَائِفَ نِحَلِکَ فِی المَقَامَاتِ المُعَدّةِ لِأَحِبّائِکَ.
ص: 1523
(123) و شبم را با بیدار ساختنم برای بندگی ات، و تنها بودنم به شب زنده داری برای تو، و کوشش کردنم برای خو گرفتن با تو و درخواست نمودن حاجت هایم از تو و رجوع کردن پیاپی من بر آزاد ساختنم از آتشت و حفظ نمودنم از عذابت که سزاوارش]دوزخیان[، در آن به سر می برد، آباد گردان.
(124) و مرا در سرکشی ام سرگردان و در گرداب غفلتم، تا مدّت زمانی بی خبر رها نکن. و مرا پندِ پندگیران و درس عبرت پذیران و موجب گمراهیِ بینندگان، قرار نده. و در میان کسانی که با آنها مکر می کنی، با من مکر نکن. و دیگری را جایگزین من نکن و نامم را تغییر نده و تنم را دگرگون نکن و مرا سبب خنده آفریدگانت و مسخره خود و جز پیرو خوشنودی ات قرار نده و جز برای انتقام گرفتن برای تو، خدمت گزارم نگردان.
(125) و مرا از لذّت بخشایشت و شیرینی رحمتت و آسودگی و آسایش و بهشت پر نعمتت، کامیاب گردان و به وسیله گشایشی از گشایشگری ات، طعم فراغت برای (پرداختن به) آنچه را دوست داری و (طعم) کوشش را در آنچه (موجب) نزدیکی به پیشگاه تو و درگاه توست، به من بچشان. و تحفه ای از تحفه هایت را به من ارمغان ده.
(126) و تجارت (اخروی) مرا سودمند و باز گشتنم (به قیامت) را بی زیان قرار ده. و مرا از مقامت بترسان و به دیدارت مشتاق گردان و توبه ام ده، به توبه خالصی که با آن گناهان کوچک و بزرگ را باقی نگذاشته و با آن (گناهان) آشکار و نهان را وانگذاری.
(127) و کینه داشتن برای مؤمنان را از سینه ام بر کن، و دلم را بر فروتنان مهربان گردان، و با من چنان باش که با شایستگان هستی، و مرا به زیور پرهیزکاران بیارای، و برای من یاد نیکو در بازماندگان و آوازه بلند در آیندگان قرار ده، و مرا به جایگاه (رستاخیز) پیشینیان برسان.
(128) و فراخی نعمتت را بر من تمام کن، و کرامت های آن را نزد من پیوسته گردان، و دستم را از سودهای خود پر نما، و بخشش های گرامی ات را به سوی من روان فرما، و در باغ هایی که آنها را برای برگزیدگانت آراسته ای، مرا با پاک ترین دوستانتْ همسایه گردان، و در مکان هایی که برای دوستانت آماده کرده ای، به عطاهای والایت مرا بپوشان.
ص: 1524
(129) وَ اجعَل لِی عِندَکَ مَقِیلًا آویِ إِلَیهِ مُطمَئِنّاً، وَ مَثَابَةً أَتَبَوّؤُهَا، وَ أَقَرّ عَیناً، وَ لَا تقُاَیسِنیِ بِعَظِیمَاتِ الجَرَائِرِ، وَ لَا تهُلکِنیِ یَومَ تُبلَی السّرَائِرُ، وَ أَزِل عنَیّ کُلّ شَکّ وَ شُبهَةٍ، وَ اجعَل لِی فِی الحَقّ طَرِیقاً مِن کُلّ رَحمَةٍ، وَ أَجزِل لِی قِسَمَ المَوَاهِبِ مِن نَوَالِکَ، وَ وَفّر عَلَیّ حُظُوظَ الإِحسَانِ مِن إِفضَالِکَ.(130) وَ اجعَل قلَبیِ وَاثِقاً بِمَا عِندَکَ، وَ همَیّ مُستَفرَغاً لِمَا هُوَ لَکَ، وَ استعَملِنیِ بِمَا تَستَعمِلُ بِهِ خَالِصَتَکَ، وَ أَشرِب قلَبیِ
عِندَ ذُهُولِ العُقُولِ طَاعَتَکَ، وَ اجمَع لِیَ الغِنَی وَ العَفَافَ وَ الدّعَةَ وَ المُعَافَاةَ وَ الصّحّةَ وَ السّعَةَ وَ الطّمَأنِینَةَ وَ العَافِیَةَ.(131) وَ لَا تُحبِط حسَنَاَتیِ بِمَا یَشُوبُهَا مِن مَعصِیَتِکَ، وَ لَا خلَوَاَتیِ بِمَا یَعرِضُ لِی مِن نَزَغَاتِ فِتنَتِکَ، وَ صُن وجَهیِ عَنِ الطّلَبِ إِلَی أَحَدٍ مِنَ العَالَمِینَ، وَ ذبُنّیِ عَنِ التِمَاسِ مَا
عِندَ الفَاسِقِینَ.(132) وَ لَا تجَعلَنیِ لِلظّالِمِینَ ظَهِیراً، وَ لَا لَهُم عَلَی مَحوِ کِتَابِکَ یَداً وَ نَصِیراً، وَ حطُنیِ مِن حَیثُ لَا أَعلَمُ حِیَاطَةً تقَیِنیِ بِهَا، وَ افتَح لِی أَبوَابَ تَوبَتِکَ وَ رَحمَتِکَ وَ رَأفَتِکَ وَ رِزقِکَ الوَاسِعِ،إنِیّ إِلَیکَ مِنَ الرّاغِبِینَ، وَ أَتمِم لِی إِنعَامَکَ،إِنّکَ خَیرُ المُنعِمِینَ(133) وَ اجعَل باَقیِ َ عمُرُیِ فِی الحَجّ وَ العُمرَةِ ابتِغَاءَ وَجهِکَ، یَا رَبّ العَالَمِینَ، وَ صَلّی اللّهُ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ الطّیّبِینَ الطّاهِرِینَ، وَ السّلَامُ عَلَیهِ وَ عَلَیهِم أَبَدَ الآبِدِینَ.
ص: 1525
(129) و برایم نزد خود استراحت گاهی که آسوده خاطر در آن آرام گیرم، و بازگشتگاهی که در آن اقامت گزینم و چشم را روشن سازمْ قرار ده، و مرا با گناهان بزرگ مَسَنج، و در روزی که پنهان ها آشکار می شود هلاکم نکن، و هر شکّ و شبهه ای را از من دور ساز، و برای من در راستای حقّ، از هر رحمتی راهی قرار ده، و سهم مرا از بخشش ها به لطف خود فراوان کن و نصیب مرا از احسان، به فضل خود فراوان گردان.
(130) و دلم را به آنچه نزد توست، مطمئن، و قصدم را برای آنچه برای توست، یکسره قرار ده. و مرا به آنچه دوستانت را به آن می گماری، وادار کن و دلم را هنگام غفلتِ عقل ها، به طاعت خود سیراب کن و بی نیازی و پاکدامنی و آسایش و سلامتی و تندرستی و فراخی و آرامش و عافیت را، برایم فراهم ساز.
(131) و کارهای نیک مرا با درآمیختن به نافرمانی ات، و تنهایی هایم را با آزمایش های فسادانگیزت که برایم آشکار می شود، باطل نکن و آبرویم را از درخواست به سوی احدی از جهانیان، حفظ کن و مرا از طلبیدنِ آنچه نزد فاسقان است، باز دار.
(132) و مرا پشتیبان ستمگران و یاور آنان در محو کتاب خود، قرار نده و مرا از جایی که نمی دانم، احاطه کن. احاطه کردنی که با آن مرا نگهداری نمایی. و درهای توبه و رحمت و رأفت و روزی فراخت را بر من بگشای، همانا من از رو آورندگان به سوی توام. و نعمت دادنت را برایم کامل کن، به درستی که تو بهترین نعمت دهندگانی.
(133) و باقی زندگی ام را برای رضای خودت، در حجّ و عمره قرار ده. ای پروردگار جهانیان. و خداوند بر محمّد و خاندانش که پاک و پاکیزه اند، درود فرستد و بر او و بر ایشان سلامی همیشگی باد.
ص: 1526
(1) أللّهُمّ هَذَا یَومٌ مُبَارَکٌ مَیمُونٌ، وَ المُسلِمُونَ فِیهِ مُجتَمِعُونَ فِی أَقطَارِ أَرضِکَ،یَشهَدُ السّائِلُ مِنهُم وَ الطّالِبُ وَ الرّاغِبُ وَ الرّاهِبُ وَ أَنتَ النّاظِرُ فِی حَوَائِجِهِم،فَأَسأَلُکَ بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ وَ هَوَانِ مَا سَأَلتُکَ عَلَیکَ أَن تصُلَیّ َ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ.(2) وَ أَسأَلُکَ أللّهُمّ رَبّنَا بِأَنّ لَکَ المُلکَ، وَ لَکَ الحَمدَ، لَا إِلَهَ إِلّا أَنتَ،الحَلِیمُ الکَرِیمُ الحَنّانُ المَنّانُ ذُو الجَلَالِ وَ الإِکرَامِ،بَدِیعُ السّمَاوَاتِ وَ الأَرضِ،مَهمَا قَسَمتَ بَینَ عِبَادِکَ المُؤمِنِینَ مِن خَیرٍ أَو عَافِیَةٍ أَو بَرَکَةٍ أَو هُدًی أَو عَمَلٍ بِطَاعَتِکَ، أَو خَیرٍ تَمُنّ بِهِ عَلَیهِم تَهدِیهِم بِهِ إِلَیکَ، أَو تَرفَعُ لَهُم عِندَکَ دَرَجَةً، أَو تُعطِیهِم بِهِ خَیراً مِن خَیرِ الدّنیَا وَ الآخِرَةِ أَن تُوَفّرَ حظَیّ وَ نصَیِبیِ مِنهُ.(3) وَ أَسأَلُکَ أللّهُمّ بِأَنّ لَکَ المُلکَ وَ الحَمدَ، لَا إِلَهَ إِلّا أَنتَ، أَن تصُلَیّ َ عَلَی مُحَمّدٍ عَبدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ حَبِیبِکَ وَ صِفوَتِکَ وَ خِیَرَتِکَ مِن خَلقِکَ، وَ عَلَی آلِ مُحَمّدٍ الأَبرَارِ الطّاهِرِینَ الأَخیَارِ صَلَاةً لَا یَقوَی عَلَی إِحصَائِهَا إِلّا أَنتَ، وَ أَن تُشرِکَنَا فِی صَالِحِ مَن دَعَاکَ فِی هَذَا الیَومِ مِن عِبَادِکَ المُؤمِنِینَ، یَا رَبّ العَالَمِینَ، وَ أَن تَغفِرَ لَنَا وَ لَهُم،إِنّکَ عَلَی کُلّ شَیءٍ قَدِیرٌ.
ص: 1527
(48)و از دعای امام علیه السلام بود، روز عید قربان و روز جمعه
(1) خداوندا این روزیست مبارک و خجسته و در آن مسلمانان در اطراف زمینت گرد هم می آیند، درخواست کننده و جویا و خواهان و ترسان، آنان همگی حاضر می شوند و تو بیننده بر نیاز هایشان هستی. پس از تو می خواهم به بخشش و کرمت و آسانی آنچه درخواست نمودم بر تو، که بر محمّد و خاندانش درود فرستی.
(2) خداوندا، ای پروردگار ما، از آنجا که پادشاهی برای توست و سپاس ویژه توست، معبودی جز تو نیست، بردبارِ بزرگوار مهربانِ بسیار نعمت دهنده دارای بزرگواری و احترام، پدیدآورنده آسمان ها و زمین، از تو درخواست می نمایم که هرگاه میان بندگان با ایمانت، نیکی یا عافیت یا برکت یا هدایت یا عمل به طاعتت یا خیری را به ایشان عنایت می کنی و بدین وسیله آنان را به سوی خود هدایت می کنی یا درجه ای را که از ایشان نزد خود بالا می بری، یا خیری از خیرهای دنیا و آخرت را به ایشان عطا می کنی، قسمت می نمایی، بهره و نصیب مرا از آن زیاد گردان.
(3) و خداوندا، از آنجایی که پادشاهی و سپاس مختص به توست، معبودی جز تو نیست، از تو درخواست می کنم که بر محمّد بنده و فرستاده و دوست و برگزیده و انتخاب شده خود از آفریدگانت و بر خاندان محمّد که نیکو کارانِ پاکانِ برگزیده اند، درود فرستی. درودی که جز تو کسی بر شمردن آن توانایی نداشته باشد و ما را در درخواست شایسته هر که از بندگان با ایمانت که در این روز تو را می خواند، شریک گردانی، ای پروردگار جهانیان، و ما و ایشان را بیامرزی. به درستی که تو بر هر چیزی توانایی.
ص: 1528
(4) أللّهُمّ إِلَیکَ تَعَمّدتُ بحِاَجتَیِ، وَ بِکَ أَنزَلتُ الیَومَ فقَریِ وَ فاَقتَیِ وَ مسَکنَتَیِ، وَ إنِیّ بِمَغفِرَتِکَ وَ رَحمَتِکَ أَوثَقُ منِیّ بعِمَلَیِ، وَ لَمَغفِرَتُکَ وَ رَحمَتُکَ أَوسَعُ مِن ذنُوُبیِ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ، وَ تَوَلّ قَضَاءَ کُلّ حَاجَةٍ هیِ َ لِی بِقُدرَتِکَ عَلَیهَا، وَ تَیسِیرِ ذَلِکَ عَلَیکَ، وَ بفِقَریِ إِلَیکَ، وَ غِنَاکَ عنَیّ،فإَنِیّ لَم أُصِب خَیراً قَطّ إِلّا مِنکَ، وَ لَم یَصرِف عنَیّ سُوءاً قَطّ أَحَدٌ غَیرُکَ، وَ لَا أَرجُو لِأَمرِ آخرِتَیِ وَ دنُیاَی َ سِوَاکَ.(5) أللّهُمّ مَن تَهَیّأَ وَ تَعَبّأَ وَ أَعَدّ وَ استَعَدّ لِوِفَادَةٍ إِلَی مَخلُوقٍ رَجَاءَ رِفدِهِ وَ نَوَافِلِهِ وَ طَلَبَ نَیلِهِ وَ جَائِزَتِهِ،فَإِلَیکَ یَا موَلاَی َ کَانَتِ الیَومَ تهَیئِتَیِ وَ تعَبئِتَیِ وَ إعِداَدیِ وَ استعِداَدیِ رَجَاءَ عَفوِکَ وَ رِفدِکَ وَ طَلَبَ نَیلِکَ وَ جَائِزَتِکَ.(6) أللّهُمّ فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ، وَ لَا تُخَیّبِ الیَومَ ذَلِکَ مِن رجَاَئیِ، یَا مَن لَا یُحفِیهِ سَائِلٌ وَ لَا یَنقُصُهُ نَائِلٌ،فإَنِیّ لَم آتِکَ ثِقَةً منِیّ بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدّمتُهُ، وَ لَا شَفَاعَةِ مَخلُوقٍ رَجَوتُهُ إِلّا شَفَاعَةَ مُحَمّدٍ وَ أَهلِ بَیتِهِ عَلَیهِ وَ عَلَیهِم سَلَامُکَ.(7)أَتَیتُکَ مُقِرّاً بِالجُرمِ وَ الإِسَاءَةِ إِلَی نفَسیِ،أَتَیتُکَ أَرجُو عَظِیمَ عَفوِکَ ألّذِی عَفَوتَ بِهِ عَنِ الخَاطِئِینَ، ثُمّ لَم یَمنَعکَ طُولُ عُکُوفِهِم عَلَی عَظِیمِ الجُرمِ أَن عُدتَ عَلَیهِم بِالرّحمَةِ وَ المَغفِرَةِ.(8)فَیَا مَن رَحمَتُهُ وَاسِعَةٌ، وَ عَفوُهُ عَظِیمٌ، یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ، یَا کَرِیمُ یَا کَرِیمُ،صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ وَ عُد عَلَیّ بِرَحمَتِکَ وَ تَعَطّف عَلَیّ بِفَضلِکَ وَ تَوَسّع عَلَیّ بِمَغفِرَتِکَ.
ص: 1529
(4) خداوندا، برای نیازم به سوی تو قصد نمودم و در این روز، تنگدستی و نیازمندی و بی چیزی ام را به سوی تو فرود آوردم، و حال آنکه اطمینانم به آمرزش و رحمت تو، از (اطمینانم به) عملم بیشتر است و آمرزش و رحمت تو، از گناهانم وسیع تر است. پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و برآوردن هر درخواستی را برای من به عهده گیر، به قدرتی که بر آن داری و آسان بودن آن بر تو، و به نیازمندی من به تو و به بی نیازی تو از من. پس به درستی که هرگز به خیری جز از جانب تو نرسیده ام و هیچ کس جز تو بدی ای را از من بر نگردانده است. و برای کار آخرت و دنیایم به احدی جز تو امید ندارم.
(5) خداوندا، هر کسی خود را مهیّا و آماده می کند و ساز و برگ تهیه می نماید تا بر مخلوقی وارد شود، بدین امید که به صله و عطا و درخواستِ بخشش و احسان او نائل شود. پس ای سرور من، امروز مهیّا و آماده گشته و ساز و برگ تهیه نموده تا به سوی تو آیم. بدین امید که به آمرزش و صله و درخواستِ بخشش و احسان تو نائل شوم.
(6) خداوندا، پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و امروز این امید مرا ناامید نکن. ای کسی که درخواست کننده ای او را به رنج نمی اندازد و هیچ بخششی، (گنج های) او را نمی کاهد. زیرا من با اطمینان به عمل شایسته ای که پیش فرستاده باشم و شفاعتِ آفریده ای که به او امید بسته باشم به درگاه تو نیامده ام، جز شفاعت محمّد و خانواده او -که درود تو بر او و بر ایشان باد-.
(7) به درگاه تو آمده ام، در حالی که اقرار به گناه و بدی بر خود دارم. به درگاه تو آمده ام، در حالی که به بخشایش بزرگت امیدوارم، بخشایشی که با آن از (تقصیر) خطاکاران گذشتی، سپس اصرار بسیارِ آنان بر جرم های بزرگ، تو را از اینکه به ایشان رحمت و آمرزش ببخشی، باز نداشت.
(8) پس ای کسی که رحمتش وسیع و گذشتش بزرگ است. ای بزرگ، ای بزرگ. ای بزرگوار، ای بزرگوار. بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و به رحمتتْ بر من نیکی کن و به فضلتْ بر من مهربان باش و به آمرزشتْ به من گشایش ده.
ص: 1530
(9) أللّهُمّ إِنّ هَذَا المَقَامَ لِخُلَفَائِکَ وَ أَصفِیَائِکَ وَ مَوَاضِعَ أُمَنَائِکَ فِی الدّرَجَةِ الرّفِیعَةِ التّیِ اختَصَصتَهُم بِهَا قَدِ ابتَزّوهَا، وَ أَنتَ المُقَدّرُ لِذَلِکَ، لَا یُغَالَبُ أَمرُکَ، وَ لَا یُجَاوَزُ المَحتُومُ مِن تَدبِیرِکَ کَیفَ شِئتَ وَ أَنّی شِئتَ، وَ لِمَا أَنتَ أَعلَمُ بِهِ غَیرُ مُتّهَمٍ عَلَی خَلقِکَ وَ لَا لِإِرَادَتِکَ حَتّی عَادَ صِفوَتُکَ وَ خُلَفَاؤُکَ مَغلُوبِینَ مَقهُورِینَ مُبتَزّینَ،یَرَونَ حُکمَکَ مُبَدّلًا، وَ کِتَابَکَ مَنبُوذاً، وَ فَرَائِضَکَ مُحَرّفَةً عَن جِهَاتِ أَشرَاعِکَ، وَ سُنَنَ نَبِیّکَ مَترُوکَةً.(10) أللّهُمّ العَن أَعدَاءَهُم مِنَ الأَوّلِینَ وَ الآخِرِینَ، وَ مَن رضَیِ َ بِفِعَالِهِم وَ أَشیَاعَهُم وَ أَتبَاعَهُم.(11) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ،إِنّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ،کَصَلَوَاتِکَ وَ بَرَکَاتِکَ وَ تَحِیّاتِکَ عَلَی أَصفِیَائِکَ اِبرَاهِیمَ وَ آلِ اِبرَاهِیمَ، وَ عَجّلِ الفَرَجَ وَ الرّوحَ وَ النّصرَةَ وَ التّمکِینَ وَ التّأیِیدَ لَهُم.(12) أللّهُمّ وَ اجعلَنیِ مِن أَهلِ التّوحِیدِ وَ الإِیمَانِ بِکَ، وَ التّصدِیقِ بِرَسُولِکَ، وَ الأَئِمّةِ الّذِینَ حَتَمتَ طَاعَتَهُم مِمّن یجَریِ ذَلِکَ بِهِ وَ عَلَی یَدَیهِ،آمِینَ رَبّ العَالَمِینَ.(13) أللّهُمّ لَیسَ یَرُدّ غَضَبَکَ إِلّا حِلمُکَ، وَ لَا یَرُدّ سَخَطَکَ إِلّا عَفوُکَ، وَ لایُجِیرُ مِن عِقَابِکَ إِلّا رَحمَتُکَ، وَ لَا ینُجیِنیِ مِنکَ إِلّا التّضَرّعُ إِلَیکَ وَ بَینَ یَدَیکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ، وَ هَب لَنَا یَا إلِهَیِ مِن لَدُنکَ فَرَجاً بِالقُدرَةِ التّیِ بِهَا تحُییِ أَموَاتَ العِبَادِ، وَ بِهَا تَنشُرُ مَیتَ البِلَادِ.(14) وَ لَا تهُلکِنیِ یَا إلِهَیِ غَمّاً حَتّی تَستَجِیبَ لِی، وَ تعُرَفّنَیِ الإِجَابَةَ فِی دعُاَئیِ، وَ أذَقِنیِ طَعمَ العَافِیَةِ إِلَی مُنتَهَی أجَلَیِ، وَ لَا تُشمِت بیِ عدَوُیّ، وَ لَا تُمَکّنهُ مِن عنُقُیِ، وَ لَا تُسَلّطهُ عَلَیّ
ص: 1531
(9) خداوندا، به درستی که این مقام، برای جانشینان و برگزیدگانت و جایگاهِ امانت دارانت است، در درجه والایی که به ایشان اختصاص دادی، (و دشمنان آن را) ربودند و تویی که چنین تقدیر کرده ای. زیرا فرمان تو مغلوب نمی شود و از تدبیر قطعی تو، به هر گونه و هر زمان که بخواهی نمی توان درگذشت. برای اینکه تو به آن داناتری و در آفریدنت و اراده ات متّهم نیستی. تا اینکه برگزیدگان و جانشینان تو، مغلوب و شکست خورده شده حقوقشان به غارت رفت. می بینند که احکامت تغییر یافته و کتاب تو دور افتاده و واجباتت از جهاتی که قانون نهاده ای، تحریف شده و روش های پیامبرت ترک شده است.
(10) خداوندا، دشمنان ایشان را از گذشتگان و آیندگان و هر که را به کردارشان خوشنود می شود و دوستان و پیروانشان را لعنت کن.
(11) خداوندا، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست. به درستی که تو ستوده بزرگواری. مانند درودها و برکت ها و تحیّت هایی که بر برگزیدگانت: ابراهیم و آل ابراهیم فرستادی. و در فرج و آسایش و نصرت و تسلّط دادن و تأیید آنان، شتاب فرما.
(12) خداوندا و مرا از یکتاپرستان و ایمان آورندگان به خود و از باور داران به پیامبرت و امامانی که اطاعتشان را واجب نمودی، قرار ده. از کسانی که آن (توحید و ایمان) به وسیله و به دست آنان اجرا می گردد. اجابت فرما، پروردگار جهانیان.
(13) خداوندا، غضب تو را جز بردباری ات دور نمی سازد، و خشم تو را جز بخشایشت فرو نمی نشاند و از کیفرت جز رحمتت پناه نمی دهد و جز زاری به درگاهت و در پیش رویت، مرا از (عذاب) تو نجات نمی دهد. پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و ما را -ای خدای من- از جانب خود به توانایی ای که با آن بندگان مرده را زنده می کنی و با آن سرزمین های مرده را زندگی می بخشی، گشایش ده.
(14) و ای خدای من، مرا اندوهگین نمیران، تا اینکه اجابتم کنی و از روا شدن دعایم آگاهم نمایی و طعم عافیت را تا پایان مدّت زندگی ام به من بچشان و دشمنم را بر من شاد نگردان و او را بر من توانا نساز و او را بر من مسلّط نگردان.
ص: 1532
(15)إلِهَیِ إِن رفَعَتنَیِ فَمَن ذَا ألّذِی یضَعَنُیِ، وَ إِن وضَعَتنَیِ فَمَن ذَا ألّذِی یرَفعَنُیِ، وَ إِن أکَرمَتنَیِ فَمَن ذَا ألّذِی یهُیِننُیِ، وَ إِن أهَنَتنَیِ فَمَن ذَا ألّذِی یکُرمِنُیِ، وَ إِن عذَبّتنَیِ فَمَن ذَا ألّذِی یرَحمَنُیِ، وَ إِن أهَلکَتنَیِ فَمَن ذَا ألّذِی یَعرِضُ لَکَ فِی عَبدِکَ، أَو یَسأَلُکَ عَن أَمرِهِ، وَ قَد عَلِمتُ أَنّهُ لَیسَ فِی حُکمِکَ ظُلمٌ، وَ لَا فِی نَقِمَتِکَ عَجَلَةٌ، وَ إِنّمَا یَعجَلُ مَن یَخَافُ الفَوتَ، وَ إِنّمَا یَحتَاجُ إِلَی الظّلمِ الضّعِیفُ، وَ قَد تَعَالَیتَ یَا إلِهَیِ عَن ذَلِکَ عُلُوّاً کَبِیراً.(16) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ، وَ لَا تجَعلَنیِ لِلبَلَاءِ غَرَضاً، وَ لَا لِنَقِمَتِکَ نَصَباً، وَ مهَلّنیِ، وَ نفَسّنیِ، وَ أقَلِنیِ عثَرتَیِ، وَ لَا تبَتلَیِنَیّ بِبَلَاءٍ عَلَی أَثَرِ بَلَاءٍ،فَقَد تَرَی ضعَفیِ وَ قِلّةَ حیِلتَیِ وَ تضَرَعّیِ إِلَیکَ.(17)أَعُوذُ بِکَ أللّهُمّ الیَومَ مِن غَضَبِکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أعَذِنیِ.(18) وَ أَستَجِیرُ بِکَ الیَومَ مِن سَخَطِکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أجَرِنیِ(19) وَ أَسأَلُکَ أَمناً مِن عَذَابِکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ آمنِیّ.(20) وَ أَستَهدِیکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اهدنِیِ(21) وَ أَستَنصِرُکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ انصرُنیِ.(22) وَ أَستَرحِمُکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارحمَنیِ(23) وَ أَستَکفِیکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اکفنِیِ(24) وَ أَستَرزِقُکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارزقُنیِ(25) وَ أَستَعِینُکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ أعَنِیّ.(26) وَ أَستَغفِرُکَ لِمَا سَلَفَ مِن ذنُوُبیِ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اغفِر لِی.
ص: 1533
(15) خدای من، اگر تو مرا بلندمرتبه گردانی، پس کیست آنکه مرا پست نماید؟ و اگر مرا پست کنی، پس کیست آنکه بلند مرتبه ام گرداند؟ و اگر مرا گرامی داری، پس کیست آنکه خوارم کند؟ و اگر مرا خوار کنی، پس کیست آنکه گرامی ام دارد؟ و اگر مرا عذاب کنی، پس کیست آنکه به من رحم کند؟ و اگر مرا نابود کنی، پس کیست آنکه درباره بنده ات معترض تو شود یا درباره کار او، تو را بازخواست کند؟ و دانسته ام که در فرمان تو ستم، و در انتقام تو شتاب، نیست. و همانا کسی شتاب می کند که از گذشتن فرصت می ترسد و همانا ضعیف، نیازمند به ستم کردن است. و تو -ای خدای من- از این (امور) برتر و والاتری.
(16) خداوندا، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و مرا هدف بلا و نشانه انتقام خود نگردان و به من مهلت ده و اندوهم را برطرف کن و از لغزشم درگذر و مرا گرفتار بلاهای پی درپی نساز. زیرا ناتوانی و بیچارگی و زاری ام را به درگاه خود می بینی.
(17) خداوندا امروز از غضبت به تو پناه می آورم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و پناهم ده.
(18) و امروز از خشمت به تو پناه آورده ام، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست، و مرا پناه ده.
(19) و ایمنی از عذابت را از تو می خواهم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا ایمن ساز.
(20) و از تو راهنمایی می خواهم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا راهنمایی کن.
(21) و از تو یاری می خواهم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا یاری ده.
(22) و از تو رحمت می خواهم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و به من رحم کن.
(23) و از تو کفایت می خواهم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا کفایت کن.
(24) و از تو روزی می طلبم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا روزی ده.
(25) و از تو کمک می خواهم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا کمک کن.
(26) و برای گناهان گذشته ام از تو آمرزش می خواهم، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا بیامرز.
ص: 1534
(27) وَ أَستَعصِمُکَ،فَصَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ اعصمِنیِ،فإَنِیّ لَن أَعُودَ لشِیَ ءٍ کَرِهتَهُ منِیّ إِن شِئتَ ذَلِکَ.(28) یَا رَبّ یَا رَبّ، یَا حَنّانُ یَا مَنّانُ، یَا ذَا الجَلَالِ وَ الإِکرَامِ،صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، وَ استَجِب لِی جَمِیعَ مَا سَأَلتُکَ وَ طَلَبتُ إِلَیکَ وَ رَغِبتُ فِیهِ إِلَیکَ، وَ أَرِدهُ وَ قَدّرهُ وَ اقضِهِ وَ أَمضِهِ، وَ خِر لِی فِیمَا تقَضیِ مِنهُ، وَ بَارِک لِی فِی ذَلِکَ، وَ تَفَضّل عَلَیّ بِهِ، وَ أسَعدِنیِ بِمَا تعُطیِنیِ مِنهُ، وَ زدِنیِ مِن فَضلِکَ وَ سَعَةِ مَا عِندَکَ،فَإِنّکَ وَاسِعٌ کَرِیمٌ، وَ صِل ذَلِکَ بِخَیرِ الآخِرَةِ وَ نَعِیمِهَا، یَا أَرحَمَ الرّاحِمِینَ. ثُمّ تَدعُو بِمَا بَدَا لَکَ، وَ تصُلَیّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِهِ أَلفَ مَرّةٍ هَکَذَا کَانَ یَفعَلُ عَلَیهِ السّلَامُ.
ص: 1535
(27) و از تو می خواهم که مرا (از گناه) بازداری، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا (از گناه) باز دار. پس به درستی که اگر تو بخواهی، من هرگز به چیزی که آن را از من نپسندیده ای، بر نمی گردم.
(28) ای پروردگار من، ای پروردگار من، ای بسیار مهربان، ای بسیار نعمت دهنده، ای دارای بزرگواری و کرم، بر محمّد و خاندانش درود فرست و همه آنچه را که از تو خواسته ام و طلب کرده ام و به آن میل نموده ام، برایم مستجاب فرما و آن را بخواه و مقدّر کن و فرمان ده و اجرا کن. و به من در آنچه از آن برایم حکم می کنی، خیر ده و آن را برای من مبارک کن و با آن بر من تفضّل نما و مرا به آنچه از آن عطا می کنی، نیک بخت گردان و برایم از فضل و فراخی آنچه نزد توست، بیفزا. پس همانا تو توانگر بخشنده ای. و آن را به خیر آخرت و نعمت فراوانش پیوسته گردان. ای مهربان ترین مهربانان.]سپس دعا کن. آنچه را برایت آشکار شد و بر محمّد و خاندانش هزار بار درود فرست که امام -که درود بر او باد- اینچنین انجام می داد.[
ص: 1536
(1)إلِهَیِ هدَیَتنَیِ فَلَهَوتُ، وَ وَعَظتَ فَقَسَوتُ، وَ أَبلَیتَ الجَمِیلَ فَعَصَیتُ، ثُمّ عَرَفتُ مَا أَصدَرتَ إِذ عَرّفتَنِیهِ،فَاستَغفَرتُ فَأَقَلتَ،فَعُدتُ فَسَتَرتَ،فَلَکَ إلِهَیِ الحَمدُ.(2)تَقَحّمتُ أَودِیَةَ الهَلَاکِ، وَ حَلَلتُ شِعَابَ تَلَفٍ،تَعَرّضتُ فِیهَا لِسَطَوَاتِکَ وَ بِحُلُولِهَا عُقُوبَاتِکَ.(3) وَ وسَیِلتَیِ إِلَیکَ التّوحِیدُ، وَ ذرَیِعتَیِ أنَیّ لَم أُشرِک بِکَ شَیئاً، وَ لَم أَتّخِذ مَعَکَ إِلَهاً، وَ قَد فَرَرتُ إِلَیکَ بنِفَسیِ، وَ إِلَیکَ مَفَرّ المسُی ءِ، وَ مَفزَعُ المُضَیّعِ لِحَظّ نَفسِهِ المُلتَجِئِ.(4)فَکَم مِن عَدُوّ انتَضَی عَلَیّ سَیفَ عَدَاوَتِهِ، وَ شَحَذَ لِی ظُبَةَ مُدیَتِهِ، وَ أَرهَفَ لِی شَبَا حَدّهِ، وَ دَافَ لِی قَوَاتِلَ سُمُومِهِ، وَ سَدّدَ نحَویِ صَوَائِبَ سِهَامِهِ، وَ لَم تَنَم عنَیّ عَینُ حِرَاسَتِهِ، وَ أَضمَرَ أَن یسَوُمنَیِ المَکرُوهَ، وَ یجُرَعّنَیِ زُعَاقَ مَرَارَتِهِ.(5)فَنَظَرتَ یَا إلِهَیِ إِلَی ضعَفیِ عَنِ احتِمَالِ الفَوَادِحِ، وَ عجَزیِ عَنِ الِانتِصَارِ مِمّن قصَدَنَیِ بِمُحَارَبَتِهِ، وَ وحَدتَیِ فِی کَثِیرِ عَدَدِ مَن ناَواَنیِ، وَ أَرصَدَ لِی بِالبَلَاءِ فِیمَا لَم أُعمِل فِیهِ فکِریِ.
ص: 1537
(49)و از دعای امام علیه السلام بود، در دور نمودن مکر دشمنان و بازگرداندن سختی آنان
(1) خدای من، مرا راه نمودی، پس به کار بیهوده مشغول شدم و پند دادی، پس سنگدل گشتم و عطای نیکو نمودی، پس نافرمانی کردم. سپس چون آگاهم کردی، آنچه را صادر نموده بودی شناختم. پس آمرزش خواستم و تو درگذشتی. پس (باز به نافرمانی) برگشتم و تو پوشاندی. پس خدای من، تو را سپاس.
(2) در وادی های هلاکت رفتم و به درّه های نابودی وارد شدم، در آنها خود را در معرض سخت گیری هایت قرار داده، با عقوبت هایت روبرو شدم.
(3) و وسیله من به سویت یگانه دانستن توست و دستاویزم آن است که چیزی را با تو شریک نکرده ام و با تو به خدایی اعتقاد نداشته ام و با جانم به سوی تو گریخته ام و گریزگاه بدکار و پناهگاه آنکه بهره اش را تباه کرده و پناهنده گشته، به سوی توست.
(4) پس چه بسیار دشمنی که شمشیر دشمنی اش را بر روی من کشید، و لبه تیغش را برای من تیز نمود و طرف تیز آن را برایم نازک کرد و آن را برای من با زهرهای کشنده اش درهم آمیخت و تیرهای هدف گیری خود را، به سوی من نشانه گرفت و چشم نگهبانی اش از من نخفت و در دل قصدِ آسیب رساندن به من داشت و آب بسیار تلخِ زهرآگین را جرعه جرعه به من نوشاند.
(5) ای خدای من، پس تو ناتوانی ام را از تحمّل مصیبت های سخت و عجزم را از انتقام گرفتن از کسی که قصد جنگ با من نموده و تنهایی ام را در برابر (سپاهیانِ) بی شمار کسی که با من دشمنی کرده و برای گرفتار ساختنم در آنچه درباره آن نیندیشیده ام، در کمین نشسته، مشاهده کردی.
ص: 1538
(6)فاَبتدَأَتنَیِ بِنَصرِکَ، وَ شَدَدتَ أزَریِ بِقُوّتِکَ، ثُمّ فَلَلتَ لِی حَدّهُ، وَ صَیّرتَهُ مِن بَعدِ جَمعٍ عَدِیدٍ وَحدَهُ، وَ أَعلَیتَ کعَبیِ عَلَیهِ، وَ جَعَلتَ مَا سَدّدَهُ مَردُوداً عَلَیهِ،فَرَدَدتَهُ لَم یَشفِ غَیظَهُ، وَ لَم یَسکُن غَلِیلُهُ، قَد عَضّ عَلَی شَوَاهُ وَ أَدبَرَ مُوَلّیاً قَد أَخلَفَت سَرَایَاهُ.(7) وَ کَم مِن بَاغٍ بغَاَنیِ بِمَکَایِدِهِ، وَ نَصَبَ لِی شَرَکَ مَصَایِدِهِ، وَ وَکّلَ بیِ تَفَقّدَ رِعَایَتِهِ، وَ أَضبَأَ إلِیَ ّ إِضبَاءَ السّبُعِ لِطَرِیدَتِهِ انتِظَاراً لِانتِهَازِ الفُرصَةِ لِفَرِیسَتِهِ، وَ هُوَ یُظهِرُ لِی بَشَاشَةَ المَلَقِ، وَ ینَظرُنُیِ عَلَی شِدّةِ الحَنَقِ.(8) فَلَمّا رَأَیتَ یَا إلِهَیِ تَبَارکتَ وَ تَعَالَیتَ دَغَلَ سَرِیرَتِهِ، وَ قُبحَ مَا انطَوَی عَلَیهِ،أَرکَستَهُ لِأُمّ رَأسِهِ فِی زُبیَتِهِ، وَ رَدَدتَهُ فِی مَهوَی حُفرَتِهِ،فَانقَمَعَ بَعدَ استِطَالَتِهِ ذَلِیلًا فِی رِبَقِ حِبَالَتِهِ التّیِ کَانَ یُقَدّرُ أَن یرَاَنیِ فِیهَا، وَ قَد کَادَ أَن یَحُلّ بیِ لَو لَا رَحمَتُکَ مَا حَلّ بِسَاحَتِهِ.(9) وَ کَم مِن حَاسِدٍ قَد شَرِقَ بیِ بِغُصّتِهِ، وَ شجَیِ َ منِیّ بِغَیظِهِ، وَ سلَقَنَیِ بِحَدّ لِسَانِهِ، وَ وحَرَنَیِ بِقَرفِ عُیُوبِهِ، وَ جَعَلَ عرِضیِ غَرَضاً لِمَرَامِیهِ، وَ قلَدّنَیِ خِلَالًا لَم تَزَل فِیهِ، وَ وحَرَنَیِ بِکَیدِهِ، وَ قصَدَنَیِ بِمَکِیدَتِهِ.(10)فَنَادَیتُکَ یَا إلِهَیِ مُستَغِیثاً بِکَ،وَاثِقاً بِسُرعَةِ إِجَابَتِکَ،عَالِماً أَنّهُ لَا یُضطَهَدُ مَن أَوَی إِلَی ظِلّ کَنَفِکَ، وَ لَا یَفزَعُ مَن لَجَأَ إِلَی مَعقِلِ انتِصَارِکَ،فحَصَنّتنَیِ مِن بَأسِهِ بِقُدرَتِکَ.(11) وَ کَم مِن سَحَائِبِ مَکرُوهٍ جَلّیتَهَا عنَیّ، وَ سَحَائِبِ نِعَمٍ أَمطَرتَهَا عَلَیّ، وَ جَدَاوِلِ رَحمَةٍ نَشَرتَهَا، وَ عَافِیَةٍ أَلبَستَهَا، وَ أَعیُنِ أَحدَاثٍ طَمَستَهَا، وَ غوَاَشیِ کُرُبَاتٍ کَشَفتَهَا.
ص: 1539
(6) پس به یاری کردنم آغاز نمودی و به توانایی ات پشتم را نیرومند ساختی. سپس تیزی (تیغ) او را برای من شکستی و پس از آنکه در گروهی بسیار بود، او را تنها گذاشتی و مرا بر او پیروز نمودی و آنچه آن را نشانه گرفته بود، بر خودش برگرداندی و در حالی که خشمش را بهبودی نداده و کینه اش قرار نگرفته بود، او را بازگرداندی. سرانگشتان خود را گزید و پشت کرده، فرار نمود. در حالی که سپاهیانش از آنچه گفته بودند، تخلّف کردند.
(7) و چه بسیار ستمگری که با نیرنگ هایش به من ستم کرد و دام های خود را برایم گسترد و مراقبت و جستجویش را بر من گماشت و همانند در کمین نشستن درنده ای برای شکارش، با چشم به راهی برای غنیمت دانستن وقت مناسبی برای شکار، در کمین من نشست. در حالی که چاپلوسانه برایم خوش رویی می کرد، و با خشم سخت به من می نگریست.
(8) پس همین که -ای خدای مبارک و والای من- تباهی باطن او و زشتی آنچه در دل داشت، ملاحظه کردی، او را با مغز سر در گودالش (که برای شکار کنده بود)، سرنگون نمودی. و او را در پرتگاه گودالش باز گرداندی، تا پس از آن همه گردن کشی، با خواری در بند دامی که در نظر داشت مرا در آن ببیند، درآمد. و اگر رحمت تو نبود، نزدیک بود بر من فرود آید، آنچه بر خودش فرود آمد.
(9) و چه بسیار حسودی که به خاطر من اندوهش گلوگیر او شد و سختی خشمش از من، گلویش را گرفت و با زبان تیزش مرا آزرد و با نسبت دادن عیب های خود به من، سینه اش را از خشمِ بر من پر ساخت. و آبروی مرا هدف تیرهای خود قرار داد و ویژگی هایی را که همیشه در خود او بود، به من نسبت داد. و با مکر خویش بر من خشم نمود و با نیرنگش آهنگ من کرد.
(10) ای خدای من، پس تو را خواندم، در حالی که از تو یاری خواسته و به اجابت سریع تو اطمینان داشتم، و می دانستم هر که به سایه رحمت تو پناه بَرَد، شکست نمی خورد. و هر که به پناهگاه یاری تو پناهنده شود، هراسی ندارد. پس تو به قدرت خویش، مرا از سختی و نیروی او باز داشتی.
(11) و چه بسیار ابرهای مصیبت باری که از من برطرف نمودی و ابرهای نعمت افزایی که بر من باراندی و جوی های رحمتی که روان نمودی و (جامه های) تندرستی ای که (بر من) پوشاندی و چشم های مصیبت آفرینی که کور گرداندی و پرده های اندوه که برداشتی.
ص: 1540
(12) وَ کَم مِن ظَنّ حَسَنٍ حَقّقتَ، وَ عَدَمٍ جَبَرتَ، وَ صَرعَةٍ أَنعَشتَ، وَ مَسکَنَةٍ حَوّلتَ. (13) کُلّ ذَلِکَ إِنعَاماً وَ تَطَوّلًا مِنکَ، وَ فِی جَمِیعِهِ انهِمَاکاً منِیّ عَلَی مَعَاصِیکَ، لَم تَمنَعکَ إسِاَءتَیِ عَن إِتمَامِ إِحسَانِکَ، وَ لَا حجَرَنَیِ ذَلِکَ عَنِ ارتِکَابِ مَسَاخِطِکَ، لَا تُسأَلُ عَمّا تَفعَلُ.(14) وَ لَقَد سُئِلتَ فَأَعطَیتَ، وَ لَم تُسأَل فَابتَدَأتَ، وَ استُمِیحَ فَضلُکَ فَمَا أَکدَیتَ،أَبَیتَ یَا موَلاَی َ إِلّا إِحسَاناً وَ امتِنَاناً وَ تَطَوّلًا وَ إِنعَاماً، وَ أَبَیتُ إِلّا تَقَحّماً لِحُرُمَاتِکَ، وَ تَعَدّیاً لِحُدُودِکَ، وَ غَفلَةً عَن وَعِیدِکَ،فَلَکَ الحَمدُ إلِهَیِ مِن مُقتَدِرٍ لَا یُغلَبُ، وَ ذیِ أَنَاةٍ لَا یَعجَلُ.(15) هَذَا مَقَامُ مَنِ اعتَرَفَ بِسُبُوغِ النّعَمِ، وَ قَابَلَهَا بِالتّقصِیرِ، وَ شَهِدَ عَلَی نَفسِهِ بِالتّضیِیعِ.(16) أللّهُمّ فإَنِیّ أَتَقَرّبُ إِلَیکَ بِالمُحَمّدِیّةِ الرّفِیعَةِ، وَ العَلَوِیّةِ البَیضَاءِ، وَ أَتَوَجّهُ إِلَیکَ بِهِمَا أَن تعُیِذنَیِ مِن شَرّ کَذَا وَ کَذَا، فَإِنّ ذَلِکَ لَا یَضِیقُ عَلَیکَ فِی وُجدِکَ، وَ لَا یَتَکَأّدُکَ فِی قُدرَتِکَ وَ أَنتَ عَلَی کُلّ شَیءٍ قَدِیرٌ(17)فَهَب لِی یَا إلِهَیِ مِن رَحمَتِکَ وَ دَوَامِ تَوفِیقِکَ مَا أَتّخِذُهُ سُلّماً أَعرُجُ بِهِ إِلَی رِضوَانِکَ، وَ آمَنُ بِهِ مِن عِقَابِکَ، یَا أَرحَمَ الرّاحِمِینَ.
ص: 1541
(12) و چه بسیار گمان نیکو که به حقیقت پیوستی، و کمبودهایی که جبران نمودی، و به زمین خوردن هایی که بلند کردی، و نیازمندی هایی را که تغییر دادی.
(13) همه آنها نعمت و احسان از جانب توست، و در همه آنها، من سرگرم نافرمانی تو بودم و بد کرداری من تو را از تمام نمودن احسانت باز نداشت. و آن مرا از ارتکاب آنچه تو را به خشم می آورَد، جلوگیری ننمود. تو از آنچه انجام می دهی، بازخواست نخواهی شد.
(14) و چون از تو درخواست شد، پس عطا کردی و درخواست نشد، پس به بخشش آغاز نمودی و فضل تو خواسته شد، پس کم نگذاشتی. و تو ای مولای من، جز احسان و بخشش و لطف و انعام کاری نکرده ای و من هم جز وارد شدن در حرام های تو و تعدّی از حدود تو و غفلت از تهدیدهای تو کاری نداشته ام. پس خدای من، سپاس برای توست. توانایی که شکست نمی خورد و مهلت دهنده ای که شتاب نمی کند.
(15) این جایگاه کسی است که به فراوانی نعمت ها اعتراف کرده و آنها را با کوتاهی مقابله نموده و به تباه ساختن (نعمت ها)، به ضرر خود گواهی داده است.
(16) خداوندا، پس من به منزلت بلندپایه محمّدی و مقام گرامی علوی، به سوی تو نزدیکی می جویم و به وسیله آنان به درگاهت رومی آورم که مرا از شرّ این و آن پناه دهی. پس به درستی که این (کار) در برابر دارایی ات بر تو دشوار نیست و در برابر قدرتت بر تو سخت نمی باشد و تو بر هر چیز توانایی.
(17) پس ای خدای من، از رحمتت و توفیق همیشگی ات مرا چیزی ببخش که آن را نردبانی به سوی خوشنودی ات قرار داده، از آن بالا روم و به وسیله آن از کیفرت ایمن گردم. ای مهربان ترین مهربانان.
ص: 1542
(1) أللّهُمّ إِنّکَ خلَقَتنَیِ سَوِیّاً، وَ ربَیّتنَیِ صَغِیراً، وَ رزَقَتنَیِ مَکفِیّاً (2) أللّهُمّ إنِیّ وَجَدتُ فِیمَا أَنزَلتَ مِن کِتَابِکَ، وَ بَشّرتَ بِهِ عِبَادَکَ أَن قُلتَ یَا عبِاَدیِ َ الّذِینَ أَسرَفُوا عَلَی أَنفُسِهِم لَا تَقنَطُوا مِن رَحمَةِ اللّهِ، إِنّ اللّهَ یَغفِرُ الذّنُوبَ جَمِیعاً، وَ قَد تَقَدّمَ منِیّ مَا قَد عَلِمتَ وَ مَا أَنتَ أَعلَمُ بِهِ منِیّ،فَیَا سَوأَتَا مِمّا أَحصَاهُ عَلَیّ کِتَابُکَ(3)فَلَو لَا المَوَاقِفُ التّیِ أُؤَمّلُ مِن عَفوِکَ ألّذِی شَمِلَ کُلّ شَیءٍ لَأَلقَیتُ بیِدَیِ، وَ لَو أَنّ أَحَداً استَطَاعَ الهَرَبَ مِن رَبّهِ لَکُنتُ أَنَا أَحَقّ بِالهَرَبِ مِنکَ، وَ أَنتَ لَا تَخفَی عَلَیکَ خَافِیَةٌ فِی الأَرضِ وَ لَا فِی السّمَاءِ إِلّا أَتَیتَ بِهَا، وَ کَفَی بِکَ جَازِیاً، وَ کَفَی بِکَ حَسِیباً.(4) أللّهُمّ إِنّکَ طاَلبِیِ إِن أَنَا هَرَبتُ، وَ مدُرکِیِ إِن أَنَا فَرَرتُ،فَهَا أَنَا ذَا بَینَ یَدَیکَ خَاضِعٌ ذَلِیلٌ رَاغِمٌ، إِن تعُذَبّنیِ فإَنِیّ لِذَلِکَ أَهلٌ، وَ هُوَ یَا رَبّ مِنکَ عَدلٌ، وَ إِن تَعفُ عنَیّ فَقَدِیماً شمَلَنَیِ عَفوُکَ، وَ ألَبسَتنَیِ عَافِیَتَکَ.(5)فَأَسأَلُکَ أللّهُمّ بِالمَخزُونِ مِن أَسمَائِکَ، وَ بِمَا وَارَتهُ الحُجُبُ مِن بَهَائِکَ، إِلّا رَحِمتَ هَذِهِ النّفسَ الجَزُوعَةَ، وَ هَذِهِ الرّمّةَ الهَلُوعَةَ،التّیِ لَا تَستَطِیعُ حَرّ شَمسِکَ،فَکَیفَ تَستَطِیعُ حَرّ نَارِکَ، وَ التّیِ لَا تَستَطِیعُ صَوتَ رَعدِکَ،فَکَیفَ تَستَطِیعُ صَوتَ غَضَبِکَ
ص: 1543
(50)و از دعای امام علیه السلام بود، در ترس (از خداوند)
(1) خداوندا، تو مرا بی عیب و نقص آفریدی، و در کوچکی پرورش دادی، و به قدر کفایت، به من روزی دادی.
(2) خداوندا، همانا من در کتابت که فرو فرستاده ای و بندگانت را به آن مژده داده ای، یافتم که فرمودی: «ای بندگان من که درباره خود اسراف کرده اید، از رحمت خدا ناامید نشوید که خدا همه گناهان را می آمرزد.» و پیش از این از من (گناهانی) سر زده که تو می دانی و از من به آنها داناتری. پس وای بر رسوایی من، از آنچه نامه تو برایم برشمرده است.
(3) پس اگر جایگاهی که از بخشایشت آرزومندم و هر چیزی را فرا می گیرد نبود، خود را هلاک می ساختم و اگر کسی می توانست از پروردگار خود بگریزد، من به گریختن از تو سزاوارتر بودم. و تویی که هیچ چیز پنهانی در زمین و آسمان بر تو پنهان نیست، مگر آن را حاضر نموده ای و همین بس که تو جزا دهنده و همین بس که تو حسابگری.
(4) خداوندا، همانا تو جویای منی، اگر بگریزم. و دستگیر کننده منی، اگر فرار کنم. پس اینک منم در پیشگاهت فروتن، خوار، زبون. اگر مرا عذاب نمایی، پس به درستی که من سزاوار آنم و آن -ای پروردگار من- از جانب تو عدل است. و اگر از من درگذری، پس از دیر زمانیست که بخشایشت مرا فراگرفته و عافیت خویش را بر من پوشانده ای.
(5) پس خداوندا، به نام های پنهان شده ات و به زیبایی ات که پرده ها آن را پوشانده، از تو می خواهم که بر این جان بی تاب و این استخوان پوسیده بیقرار رحم نمایی، که توانایی گرمی آفتابت را ندارد، پس چگونه گرمای آتشت را توانایی دارد؟ و توانایی صدای غرش ابرت را ندارد، پس چگونه بانگ خشمت را توانایی دارد؟
ص: 1544
(6)فاَرحمَنیِ َ أللّهُمّ فإَنِیّ امرُؤٌ حَقِیرٌ، وَ خطَرَیِ یَسِیرٌ، وَ لَیسَ عذَاَبیِ مِمّا یَزِیدُ فِی مُلکِکَ مِثقَالَ ذَرّةٍ، وَ لَو أَنّ عذَاَبیِ مِمّا یَزِیدُ فِی مُلکِکَ لَسَأَلتُکَ الصّبرَ عَلَیهِ، وَ أَحبَبتُ أَن یَکُونَ ذَلِکَ لَکَ، وَ لَکِن سُلطَانُکَ أللّهُمّ أَعظَمُ، وَ مُلکُکَ أَدوَمُ مِن أَن تَزِیدَ فِیهِ طَاعَةُ المُطِیعِینَ، أَو تَنقُصَ مِنهُ مَعصِیَةُ المُذنِبِینَ.(7)فاَرحمَنیِ یَا أَرحَمَ الرّاحِمِینَ، وَ تَجَاوَز عنَیّ یَا ذَا الجَلَالِ وَ الإِکرَامِ، وَ تُب عَلَیّ،إِنّکَ أَنتَ التّوّابُ الرّحِیمُ.
ص: 1545
(6) پس خداوندا، بر من رحم کن. زیرا من فردی حقیرم، و منزلتم اندک است و عذاب من، چیزی نیست که ذرّه ای بر پادشاهی تو بیفزاید. و اگر عذاب من چیزی بود که در پادشاهی ات می افزود، هر آینه شکیبایی بر آن را از تو می خواستم و دوست داشتم که آن (فزونی) بر (ملک) تو باشد. ولی خداوندا، سلطنت تو بزرگ تر و پادشاهی ات پایدارتر از آن است که طاعتِ فرمانبران بر آن بیفزاید، یا نافرمانی گنهکاران (چیزی) از آن بکاهد.
(7) پس بر من رحم کن، ای مهربان ترین مهربانان. و از من درگذر، ای دارای بزرگی و کرم. و توبه ام را بپذیر، به درستی که تویی توبه پذیرِ بسیار مهربان.
ص: 1546
(1)إلِهَیِ أَحمَدُکَ وَ أَنتَ لِلحَمدِ أَهلٌ عَلَی حُسنِ صَنِیعِکَ إلِیَ ّ، وَ سُبُوغِ نَعمَائِکَ عَلَیّ، وَ جَزِیلِ عَطَائِکَ عنِدیِ، وَ عَلَی مَا فضَلّتنَیِ بِهِ مِن رَحمَتِکَ، وَ أَسبَغتَ عَلَیّ مِن نِعمَتِکَ،فَقَدِ اصطَنَعتَ عنِدیِ مَا یَعجِزُ عَنهُ شکُریِ.(2) وَ لَو لَا إِحسَانُکَ إلِیَ ّ وَ سُبُوغُ نَعمَائِکَ عَلَیّ مَا بَلَغتُ إِحرَازَ حظَیّ، وَ لَا إِصلَاحَ نفَسیِ، وَ لَکِنّکَ ابتدَأَتنَیِ بِالإِحسَانِ، وَ رزَقَتنَیِ فِی أمُوُریِ کُلّهَا الکِفَایَةَ، وَ صَرَفتَ عنَیّ جَهدَ البَلَاءِ، وَ مَنَعتَ منِیّ مَحذُورَ القَضَاءِ.(3)إلِهَیِ فَکَم مِن بَلَاءٍ جَاهِدٍ قَد صَرَفتَ عنَیّ، وَ کَم مِن نِعمَةٍ سَابِغَةٍ أَقرَرتَ بِهَا عیَنیِ، وَ کَم مِن صَنِیعَةٍ کَرِیمَةٍ لَکَ عنِدیِ(4) أَنتَ ألّذِی أَجَبتَ
عِندَ الِاضطِرَارِ دعَوتَیِ، وَ أَقَلتَ
عِندَ العِثَارِ زلَتّیِ، وَ أَخَذتَ لِی مِنَ الأَعدَاءِ بظِلُاَمتَیِ.(5)إلِهَیِ مَا وَجَدتُکَ بَخِیلًا حِینَ سَأَلتُکَ، وَ لَا مُنقَبِضاً حِینَ أَرَدتُکَ،بَل وَجَدتُکَ لدِعُاَئیِ سَامِعاً، وَ لمِطَاَلبِیِ مُعطِیاً، وَ وَجَدتُ نُعمَاکَ عَلَیّ سَابِغَةً فِی کُلّ شَأنٍ مِن شأَنیِ وَ کُلّ زَمَانٍ مِن زمَاَنیِ،فَأَنتَ عنِدیِ مَحمُودٌ، وَ صَنِیعُکَ لدَیَ ّ مَبرُورٌ.
ص: 1547
(51)و از دعای امام علیه السلام بود، در زاری نمودن و فروتنی کردن
(1) خدای من، تو را سپاس گزارم و تو شایسته سپاسی، بر نیکویی نیکی ات به من، و فراخی نعمت هایت بر من، و بسیاری عطاها و بخشش هایت درباره من، و بر رحمتت که مرا به وسیله آن برتری دادی، و بر نعمتت که بر من روا داشتی. پس تو آنچنان به من نیکی کردی که شکر من از ادای آن عاجز است.
(2) و اگر احسان تو به من و فراوانی نعمت هایت بر من نبود، هیچگاه به بهره خود نمی رسیدم و اصلاح خویش را نمی یافتم. ولی تو احسانت را در حقّ من آغاز نمودی و بی نیازی را در همه کارهایم به من روزی دادی و سختی گرفتاری را از من دور کردی و مقدّراتی که موجب ترس است را از من باز داشتی.
(3) خدای من، پس چه بسیار بلاهای سختی که از من برگرداندی! و چه بسیار نعمت فراخی که دیده ام را به آن روشن نمودی! و چه بسیار نیکیِ بزرگ، که برای تو نزد من است!
(4) تویی که هنگام بیچارگی، دعایم را اجابت نمودی و هنگام (به گناه) افتادن، از لغزشم درگذشتی و داد مرا از دشمنانم گرفتی.
(5) خدای من، هنگامی که از تو درخواست نمودم، تو را بخیل نیافتم و هنگامی که قصد تو نمودم، تو را درهم کشیده ندیدم. بلکه تو را برای نیایشم، شنونده و برای خواسته هایم، بخشنده یافتم. و نعمت هایت را بر خود، در هر حالی از حالم و هر وقتی از اوقاتم، گسترده یافتم. پس تو نزد من ستوده ای و نیکی ات پیش من پسندیده است.
ص: 1548
(6)تَحمَدُکَ نفَسیِ وَ لسِاَنیِ وَ عقَلیِ،حَمداً یَبلُغُ الوَفَاءَ وَ حَقِیقَةَ الشّکرِ،حَمداً یَکُونُ مَبلَغَ رِضَاکَ عنَیّ،فنَجَنّیِ مِن سُخطِکَ. (7) یَا کهَفیِ حِینَ تعُییِنیِ المَذَاهِبُ وَ یَا مقُیِلیِ عثَرتَیِ،فَلَو لَا سَترُکَ عوَرتَیِ لَکُنتُ مِنَ المَفضُوحِینَ، وَ یَا مؤُیَدّیِ بِالنّصرِ،فَلَو لَا نَصرُکَ إیِاّی َ لَکُنتُ مِنَ المَغلُوبِینَ، وَ یَا مَن وَضَعَت لَهُ المُلُوکُ نِیرَ المَذَلّةِ عَلَی أَعنَاقِهَا،فَهُم مِن سَطَوَاتِهِ خَائِفُونَ، وَ یَا أَهلَ التّقوَی، وَ یَا مَن لَهُ الأَسمَاءُ الحُسنَی،أَسأَلُکَ أَن تَعفُوَ عنَیّ، وَ تَغفِرَ لِی فَلَستُ بَرِیئاً فَأَعتَذِرَ، وَ لَا بذِیِ قُوّةٍ فَأَنتَصِرَ، وَ لَا مَفَرّ لِی فَأَفِرّ.(8) وَ أَستَقِیلُکَ عثَرَاَتیِ، وَ أَتَنَصّلُ إِلَیکَ مِن ذنُوُبیِ َ التّیِ قَد أوَبقَتَنیِ، وَ أَحَاطَت بیِ فأَهَلکَتَنیِ،مِنهَا فَرَرتُ إِلَیکَ رَبّ تَائِباً فَتُب عَلَیّ،مُتَعَوّذاً فأَعَذِنیِ،مُستَجِیراً فَلَا تخَذلُنیِ،سَائِلًا فَلَا تحَرمِنیِ مُعتَصِماً فَلَا تسُلمِنیِ،دَاعِیاً فَلَا ترَدُنّیِ خَائِباً.(9)دَعَوتُکَ یَا رَبّ مِسکِیناً،مُستَکِیناً،مُشفِقاً،خَائِفاً،وَجِلًا،فَقِیراً،مُضطَرّاً إِلَیکَ.(10)أَشکُو إِلَیکَ یَا إلِهَیِ ضَعفَ نفَسیِ عَنِ المُسَارَعَةِ فِیمَا وَعَدتَهُ أَولِیَاءَکَ، وَ المُجَانَبَةِ عَمّا حَذّرتَهُ أَعدَاءَکَ، وَ کَثرَةَ همُوُمیِ، وَ وَسوَسَةَ نفَسیِ.(11)إلِهَیِ لَم تفَضحَنیِ بسِرَیِرتَیِ، وَ لَم تهُلکِنیِ بجِرَیِرتَیِ،أَدعُوکَ فتَجُیِبنُیِ وَ إِن کُنتُ بَطِیئاً حِینَ تدَعوُنیِ، وَ أَسأَلُکَ کُلّمَا شِئتُ مِن حوَاَئجِیِ، وَ حَیثُ مَا کُنتُ وَضَعتُ عِندَکَ سرِیّ، فَلَا أَدعُو سِوَاکَ، وَ لَا أَرجُو غَیرَکَ
ص: 1549
(6) تنم و زبانم و عقلم، تو را سپاس گزاری می کنند. سپاسی که به کمال و حقیقت ستایش رسد. سپاسی که به اندازه خوشنودی تو از من باشد. پس مرا از خشم سختت نجات ده.
(7) ای پناه من، وقتی که راه ها مرا ناتوان می کند و راه نمی نماید، و ای درگذرنده از لغزشم که اگر عیب پوشی تو (از موجبات) شرمندگی ام نبود، هر آینه از رسوا شدگان بودم، و ای نیرو دهنده با یاری نمودن، که اگر یاری کردن تو نبود، هر آینه از شکست خوردگان بودم، و ای کسی که پادشاهان برای او یوغ خواری بر گردن هایشان نهاده اند و از قهرها و غلبه های او ترسانند، و ای سزاوار پرهیزکاری، و ای کسی که نیکوترین نام ها برای اوست؛ از تو می خواهم که مرا ببخشایی و بیامرزی ام. زیرا من بی گناه نیستم تا عذری داشته باشم و دارای توانی نمی باشم تا پیروز شوم و مرا گریزگاهی نیست تا بگریزم.
(8) و از تو می خواهم که از لغزش هایم درگذری و به درگاه تو از گناهانم که تباهم ساخته و مرا فراگرفته تا هلاکم کند، پوزش می طلبم. پروردگار من، از آن (گناهان)، با حال توبه به سوی تو گریخته ام، پس توبه ام را بپذیر. پناهنده ام، پس پناهم ده. زنهار خواهنده ام، پس خوارم نکن. درخواست کننده ام، پس بی بهره ام نگردان. چنگ زننده ام، پس رهایم نکن. خواهانم، پس مرا ناامید برنگردان.
(9) تو را خواندم - ای پروردگار من - در حالی که بینوا، فروتن، حذر کننده، ترسان، بیمناک، فقیر و بیچاره درگاه تو هستم.
(10) ای خدای من، از ناتوانی جسممْ در شتافتن به آنچه به دوستانت نوید داده ای، و دوری نمودن از آنچه دشمنانت را به آن بیم داده ای، و از بسیاری اندوه هایم و از وسوسه های دلم، به تو شکایت می کنم.
(11) خدای من، به (ناپاکی) درونم مرا رسوا نکردی و به گناهمْ مرا هلاک ننمودی. تو را می خوانم، پس مرا اجابت می کنی و اگر چه هنگامی که مرا می خوانی، کُند هستم. و هر حاجتی که می خواهم، از تو درخواست می کنم و هر کجا که باشم راز خود را نزد تو می گذارم. پس جز تو را نمی خوانم و به جز تو امیدوار نیستم.
ص: 1550
(12)لَبّیکَ لَبّیکَ،تَسمَعُ مَن شَکَا إِلَیکَ، وَ تَلقَی مَن تَوَکّلَ عَلَیکَ، وَ تُخَلّصُ مَنِ اعتَصَمَ بِکَ، وَ تُفَرّجُ عَمّن لَاذَ بِکَ.(13)إلِهَیِ فَلَا تحَرمِنیِ خَیرَ الآخِرَةِ وَ الأُولَی لِقِلّةِ شکُریِ، وَ اغفِر لِی مَا تَعلَمُ مِن ذنُوُبیِ.(14) إِن تُعَذّب فَأَنَا الظّالِمُ المُفَرّطُ المُضَیّعُ الآثِمُ المُقَصّرُ المُضَجّعُ المُغفِلُ حَظّ نفَسیِ، وَ إِن تَغفِر فَأَنتَ أَرحَمُ الرّاحِمِینَ.
ص: 1551
(12) در فرمانبری ات پابرجایم. کسی را که به درگاه تو شکایت کند، می شنوی و به کسی که بر تو اعتماد کرده، رو می آوری و هر کس را که به (رشته) تو دست آویزد، می رهانی و غم و اندوه را از کسی که به تو پناه آورده، برطرف می کنی.
(13) خدای من، پس مرا به خاطر سپاس اندکم، از خیر آخرت و دنیا بی بهره نگردان و گناهانی را که از من می دانی، بیامرز.
(14) اگر کیفر کنی، این من هستم که ستمکار، سهل انگار، تباه کننده، گنهکار، مقصّر، اهمال کننده، واگذارنده بهره خویشم و اگر بیامرزی، پس تو بخشاینده ترین بخشایندگانی.
ص: 1552
(1) یَا اللّهُ ألّذِی لَا یَخفَی عَلَیهِ شَیءٌ فِی الأَرضِ وَ لَا فِی السّمَاءِ، وَ کَیفَ یَخفَی عَلَیکَ یَا إلِهَیِ مَا أَنتَ خَلَقتَهُ، وَ کَیفَ لَا تحُصیِ مَا أَنتَ صَنَعتَهُ، أَو کَیفَ یَغِیبُ عَنکَ مَا أَنتَ تُدَبّرُهُ، أَو کَیفَ یَستَطِیعُ أَن یَهرُبَ مِنکَ مَن لَا حَیَاةَ لَهُ إِلّا بِرِزقِکَ، أَو کَیفَ یَنجُو مِنکَ مَن لَا مَذهَبَ لَهُ فِی غیرِ مُلکِکَ.(2)سُبحَانَکَ أَخشَی خَلقِکَ لَکَ أَعلَمُهُم بِکَ، وَ أَخضَعُهُم لَکَ أَعمَلُهُم بِطَاعَتِکَ، وَ أَهوَنُهُم عَلَیکَ مَن أَنتَ تَرزُقُهُ وَ هُوَ یَعبُدُ غَیرَکَ(3)سُبحَانَکَ لَا یَنقُصُ سُلطَانَکَ مَن أَشرَکَ بِکَ، وَ کَذّبَ رُسُلَکَ، وَ لَیسَ یَستَطِیعُ مَن کَرِهَ قَضَاءَکَ أَن یَرُدّ أَمرَکَ، وَ لَا یَمتَنِعُ مِنکَ مَن کَذّبَ بِقُدرَتِکَ، وَ لَا یَفُوتُکَ مَن عَبَدَ غَیرَکَ، وَ لَا یُعَمّرُ فِی الدّنیَا مَن کَرِهَ لِقَاءَکَ.(4)سُبحَانَکَ مَا أَعظَمَ شَأنَکَ، وَ أَقهَرَ سُلطَانَکَ، وَ أَشَدّ قُوّتَکَ، وَ أَنفَذَ أَمرَکَ(5)سُبحَانَکَ قَضَیتَ عَلَی جَمِیعِ خَلقِکَ المَوتَ مَن وَحّدَکَ وَ مَن کَفَرَ بِکَ، وَ کُلّ ذَائِقُ المَوتِ، وَ کُلّ صَائِرٌ إِلَیکَ،فَتَبَارَکتَ وَ تَعَالَیتَ لَا إِلَهَ إِلّا أَنتَ وَحدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ.
ص: 1553
(52)و از دعای امام علیه السلام بود، در اصرار به خداوند بلند مرتبه
(1) ای خدایی که چیزی در زمین و آسمان بر تو پنهان نیست. و چگونه آنچه را که خود آن را آفریده ای - ای خدای من - بر تو پنهان باشد؟ و چگونه آنچه را که خود ساخته ای، شمار آن را ندانی؟ یا چگونه از تو پنهان شود، آنچه که خود آن را تدبیر می نمایی؟ یا چگونه می تواند از تو بگریزد، آنکه جز به وسیله روزی اتْ زندگی برایش نیست؟ یا چگونه از تو رهایی یابد، کسی که در غیر قلمرو تو، راهی برایش نمی باشد؟
(2) پاک و منزّهی! ترسنده ترین آفریدگانت از تو، آگاه ترین آنها به (کبریایی) توست. و خاضع ترین آنان از تو، عمل کننده ترین ایشان به فرمان توست. و پست ترین آنها نزد تو، کسیست که تو او را روزی می دهی و او غیر تو را می پرستد.
(3) پاک و منزّهی! کسی که به تو شرک آورَد و پیامبرانت را دروغگو شمارد، از فرمانروایی ات نمی کاهد. و کسی که حکم تو را نپسندید، نمی تواند فرمانت را بازگرداند. و کسی که قدرت تو را تکذیب نمود، نمی تواند خود را از تو بازدارد. و کسی که جز تو را پرستید، از دست تو گریزی ندارد. و کسی که (مرگ و) دیدار تو را نپسندید، در دنیا عمر جاودان نیابد.
(4) پاک و منزّهی! چه بزرگست مرتبه تو! و چه غالب است پادشاهی ات! و چه شدید است قدرت تو! و چه نافذ است فرمانت!
(5) پاک و منزّهی! مرگ را برای همه آفریدگانت - آنکه تو را یگانه دانست و آنکه به تو کفر ورزید - رقم زده ای. و همه چشنده مرگ هستند. و همه به سوی تو برگشت کننده اند. پس تو مبارک و برتری. جز تو معبودی نیست. یگانه ای هستی که برای تو شریکی نمی باشد.
ص: 1554
(6)آمَنتُ بِکَ، وَ صَدّقتُ رُسُلَکَ، وَ قَبِلتُ کِتَابَکَ، وَ کَفَرتُ بِکُلّ مَعبُودٍ غَیرِکَ، وَ بَرِئتُ مِمّن عَبَدَ سِوَاکَ. (7) أللّهُمّ إنِیّ أُصبِحُ وَ أمُسیِ مُستَقِلّا لعِمَلَیِ،مُعتَرِفاً بذِنَبیِ،مُقِرّاً بخِطَاَیاَی َ، أَنَا بإِسِراَفیِ عَلَی نفَسیِ ذَلِیلٌ،عمَلَیِ أهَلکَنَیِ، وَ هوَاَی َ أرَداَنیِ، وَ شهَوَاَتیِ حرَمَتَنیِ.(8)فَأَسأَلُکَ یَا موَلاَی َ سُؤَالَ مَن نَفسُهُ لَاهِیَةٌ لِطُولِ أَمَلِهِ، وَ بَدَنُهُ غَافِلٌ لِسُکُونِ عُرُوقِهِ، وَ قَلبُهُ مَفتُونٌ بِکَثرَةِ النّعَمِ عَلَیهِ، وَ فِکرُهُ قَلِیلٌ لِمَا هُوَ صَائِرٌ إِلَیهِ.(9)سُؤَالَ مَن قَد غَلَبَ عَلَیهِ الأَمَلُ، وَ فَتَنَهُ الهَوَی، وَ استَمکَنَت مِنهُ الدّنیَا، وَ أَظَلّهُ الأَجَلُ،سُؤَالَ مَنِ استَکثَرَ ذُنُوبَهُ، وَ اعتَرَفَ بِخَطِیئَتِهِ،سُؤَالَ مَن لَا رَبّ لَهُ غَیرُکَ، وَ لَا ولَیِ ّ لَهُ دُونَکَ، وَ لَا مُنقِذَ لَهُ مِنکَ، وَ لَا مَلجَأَ لَهُ مِنکَ، إِلّا إِلَیکَ.(10)إلِهَیِ أَسأَلُکَ بِحَقّکَ الوَاجِبِ عَلَی جَمِیعِ خَلقِکَ، وَ بِاسمِکَ العَظِیمِ ألّذِی أَمَرتَ رَسُولَکَ أَن یُسَبّحَکَ بِهِ، وَ بِجَلَالِ وَجهِکَ الکَرِیمِ، ألّذِی لَا یَبلَی وَ لَا یَتَغَیّرُ، وَ لَا یَحُولُ وَ لَا یَفنَی، أَن تصُلَیّ َ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ، وَ أَن تغُنیِنَیِ عَن کُلّ شَیءٍ بِعِبَادَتِکَ، وَ أَن تسُلَیّ َ نفَسیِ عَنِ الدّنیَا بِمَخَافَتِکَ، وَ أَن تثُنیِنَیِ بِالکَثِیرِ مِن کَرَامَتِکَ بِرَحمَتِکَ.(11)فَإِلَیکَ أَفِرّ، ومِنکَ أَخَافُ، وَ بِکَ أَستَغِیثُ، وَ إِیّاکَ أَرجُو، وَ لَکَ أَدعُو، وَ إِلَیکَ أَلجَأُ، وَ بِکَ أَثِقُ، وَ إِیّاکَ أَستَعِینُ، وَ بِکَ أُومِنُ، وَ عَلَیکَ أَتَوَکّلُ، وَ عَلَی جُودِکَ وَ کَرَمِکَ أَتّکِلُ.
ص: 1555
(6) به تو ایمان آوردم و پیامبرانت را تصدیق نمودم و کتابت را پذیرفتم و به هر معبودی جز تو کفر ورزیدم و از هر که جز تو را پرستید، بیزاری جستم.
(7) خداوندا، من شب را به صبح و صبح را به شام می آورم، در حالی که عملم را اندک می بینم و به گناهم اعتراف دارم و به خطاهایم اقرار می کنم. من به خاطر زیاده روی بر خود، خوار گشته ام. عملم مرا به هلاکت افکنده و هوای نفسم مرا تباه ساخته و خواهش های نفسانی ام مرا محروم گردانده.
(8) پس - ای مولای من - از تو درخواست می کنم، درخواست کسی که نفس او به خاطر آرزوهای درازش سرگرم شده و تن او به خاطر آرامش رگ هایش، غافل مانده و دلش به سبب زیادی نعمت ها بر او، فریفته شده و اندیشه اش برای آنچه به سوی آن بازمی گردد، اندک است.
(9) درخواست کسی که آرزو بر او چیره گشته، و خواهش نفس او را گمراه نموده و دنیا بر او تسلّط یافته و مرگ بر او سایه افکنده است. درخواست کسی که گناهانش را بسیار دانسته، و به خطایش اعتراف نموده است. درخواست کسی که پروردگاری برای او جز تو و سرپرستی برایش غیر تو نیست، و نجات دهنده ای برای او از تو نمی باشد، و پناهگاهی برای او از تو، جز به سوی تو نیست.
(10) خدای من، به آن حقّ واجب خود که بر همه آفریدگانت داری، و به آن نام بزرگت که پیامبرت را فرمان دادی که تو را با آن تسبیح گوید، و به آن بزرگی ذات بزرگوارت که کهنه و دگرگون نمی شود، و تغییر حال نمی دهد، و نابود نمی گردد، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و مرا به وسیله بندگی ات از هر چیزی بی نیاز گردانی و مرا با ترس از خود، در دوری از دنیا، تسلّی بخشی. و با رحمت خویش مرا به بسیاریِ بخشش خود بازگردانی.
(11) پس فقط به سوی تو می گریزم و تنها از تو می ترسم و تنها از تو فریادرسی می خواهم و فقط به تو امیدوارم و تو را می خوانم و تنها به سوی تو پناه می برم و به تو اعتماد می کنم و فقط از تو یاری می جویم و تنها به تو ایمان دارم و فقط بر تو توکّل می کنم و تنها بر بخشش و بزرگواری تو دل می بندم.
ص: 1556
(1)رَبّ أفَحمَتَنیِ ذنُوُبیِ، وَ انقَطَعَت مقَاَلتَیِ، فَلَا حُجّةَ لِی،فَأَنَا الأَسِیرُ ببِلَیِتّیِ،المُرتَهَنُ بعِمَلَیِ،المُتَرَدّدُ فِی خطَیِئتَیِ،المُتَحَیّرُ عَن قصَدیِ،المُنقَطَعُ بیِ.(2) قَد أَوقَفتُ نفَسیِ مَوقِفَ الأَذِلّاءِ المُذنِبِینَ،مَوقِفَ الأَشقِیَاءِ المُتَجَرّینَ عَلَیکَ،المُستَخِفّینَ بِوَعدِکَ(3)سُبحَانَکَ أَیّ جُرأَةٍ اجتَرَأتُ عَلَیکَ، وَ أَیّ تَغرِیرٍ غَرّرتُ بنِفَسیِ(4)موَلاَی َ ارحَم کبَوتَیِ لِحُرّ وجَهیِ وَ زَلّةَ قدَمَیِ، وَ عُد بِحِلمِکَ عَلَی جهَلیِ وَ بِإِحسَانِکَ عَلَی إسِاَءتَیِ،فَأَنَا المُقِرّ بذِنَبیِ،المُعتَرِفُ بخِطَیِئتَیِ، وَ هَذِهِ یدَیِ وَ ناَصیِتَیِ،أَستَکِینُ بِالقَوَدِ مِن نفَسیِ،ارحَم شیَبتَیِ، وَ نَفَادَ أیَاّمیِ، وَ اقتِرَابَ أجَلَیِ وَ ضعَفیِ وَ مسَکنَتَیِ وَ قِلّةَ حیِلتَیِ.(5)موَلاَی َ وَ ارحمَنیِ إِذَا انقَطَعَ مِنَ الدّنیَا أثَرَیِ، وَ امّحَی مِنَ المَخلُوقِینَ ذکِریِ، وَ کُنتُ مِنَ المَنسِیّینَ کَمَن قَد نسُیِ َ(6)موَلاَی َ وَ ارحمَنیِ
عِندَ تَغَیّرِ صوُرتَیِ وَ حاَلیِ إِذَا بلَیِ َ جسِمیِ، وَ تَفَرّقَت أعَضاَئیِ، وَ تَقَطّعَت أوَصاَلیِ، یَا غفَلتَیِ عَمّا یُرَادُ بیِ.(7)موَلاَی َ وَ ارحمَنیِ فِی حشَریِ وَ نشَریِ، وَ اجعَل فِی ذَلِکَ الیَومِ مَعَ أَولِیَائِکَ موَقفِیِ، وَ فِی أَحِبّائِکَ مصَدرَیِ، وَ فِی جِوَارِکَ مسَکنَیِ، یَا رَبّ العَالَمِینَ.
ص: 1557
(53)و از دعای امام علیه السلام بود، در فروتنی برای خداوند ارجمند و بزرگوار
(1) ای پروردگار من، گناهانم خاموشم نموده و گفتارم قطع گردیده. پس برای من هیچ حجّتی نیست. از این رو من اسیر بلای خود، گروگان عمل خویش، مردد در خطای خود، متحیّر از مقصد خویش و در راه مانده ام.
(2) خود را در جایگاه خوارانِ گناهکار، جایگاه بدبختانی که بر تو جرأت یافته اند و سبک شمارندگان وعده تو، واداشته ام.
(3) پاک و منزّهی! به کدامین جرأت بر تو تجرّی نمودم؟ و به کدام هلاک، خود را به هلاکت افکندم؟
(4) مولای من! بر به رو افتادنم با تمام رخسارم، و بر لغزش گام هایم رحم کن. و با بردباری ات بر نادانی ام، و با احسانت بر بدکرداری ام تلافی کن. زیرا من به گناه خود، اقرار داشته و به خطای خویش، اعتراف می کنم. و این دست من و موی جلوی سرم است. برای قصاص خویش، فروتن می شوم، بر پیری ام و به آخر رسیدن روزهایم و نزدیک شدن مرگم و ناتوانی ام و نیازمندی ام و بیچارگی ام رحم کن.
(5) مولای من! هنگامی که اثرم از دنیا قطع شود، و یادم از میان آفریدگان محو گردد، و مانند کسی که فراموش شده، از فراموش شدگان گردم، به من رحم کن.
(6) مولای من! هنگام دگرگون شدن صورتم، و حالم هنگامی که جسدم پوسیده گردد، و اعضایم گسسته شود، و مفاصلم پاره پاره شود، بر من رحم کن. ای وای از بی خبری من از آنچه درباره ام خواسته می شود!.
(7) مولای من! و در برانگیخته شدن و زنده شدنم به من رحم کن، و جایگاهم را در آن روز با دوستانت، و بازگشتم را در میان یارانت، و خانه ام را در جوار خود قرار ده، ای پروردگار جهانیان.
ص: 1558
(1) یَا فَارِجَ الهَمّ، وَ کَاشِفَ الغَمّ، یَا رَحمَانَ الدّنیَا وَ الآخِرَةِ وَ رَحِیمَهُمَا،صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ، وَ افرُج همَیّ، وَ اکشِف غمَیّ.(2) یَا وَاحِدُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا مَن لَم یَلِد وَ لَم یُولَد وَ لَم یَکُن لَهُ کُفُواً أَحَدٌ،اعصمِنیِ وَ طهَرّنیِ، وَ اذهَب ببِلَیِتّیِ. وَ اقرَأ آیَةَ الکرُسیِ ّ وَ المُعَوّذَتَینِ وَ قُل هُوَ اللّهُ أَحَدٌ، وَ قُل(3) أللّهُمّ إنِیّ أَسأَلُکَ سُؤَالَ مَنِ اشتَدّت فَاقَتُهُ، وَ ضَعُفَت قُوّتُهُ، وَ کَثُرَت ذُنُوبُهُ،سُؤَالَ مَن لَا یَجِدُ لِفَاقَتِهِ مُغِیثاً، وَ لَا لِضَعفِهِ مُقَوّیاً، وَ لَا لِذَنبِهِ غَافِراً غَیرَکَ، یَا ذَا الجَلَالِ وَ الإِکرَامِ أَسأَلُکَ عَمَلًا تُحِبّ بِهِ مَن عَمِلَ بِهِ، وَ یَقِیناً تَنفَعُ بِهِ مَنِ استَیقَنَ بِهِ حَقّ الیَقِینَ فِی نَفَاذِ أَمرِکَ.(4) أللّهُمّ صَلّ عَلَی مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ، وَ اقبِض عَلَی الصّدقِ نفَسیِ، وَ اقطَع مِنَ الدّنیَا حاَجتَیِ، وَ اجعَل فِیمَا عِندَکَ رغَبتَیِ شَوقاً إِلَی لِقَائِکَ، وَ هَب لِی صِدقَ التّوَکّلِ عَلَیکَ.(5)أَسأَلُکَ مِن خَیرِ کِتَابٍ قَد خَلَا، وَ أَعُوذُ بِکَ مِن شَرّ کِتَابٍ قَد خَلَا،أَسأَلُکَ خَوفَ العَابِدِینَ لَکَ، وَ عِبَادَةَ الخَاشِعِینَ لَکَ، وَ یَقِینَ المُتَوَکّلِینَ عَلَیکَ، وَ تَوَکّلَ المُؤمِنِینَ عَلَیکَ.
ص: 1559
(54)و از دعای امام علیه السلام بود، در درخواست برطرف نمودن اندوه ها
(1) ای برطرف کننده اندوه و ازبین برنده غم. ای بخشنده در دنیا و آخرت و مهربان در آن دو. بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و اندوه مرا برطرف کن و غمم را بزدا.
(2) ای یگانه، ای یکتا، ای بی نیاز، ای که نزائیده و زائیده نشده ای و برای او همتایی نبوده است، مرا حفظ کن و پاک گردان و گرفتاری مرا از میان ببر. «و آیةالکرسی و سوره های ناس و فلق و قل هو اللّه احد را بخوان و بگو: »
(3) خداوندا من از تو می خواهم، (مانند) درخواست کسی که سخت نیازمند، و نیرویش ضعیف، و گناهانش بسیار است. درخواست کسی که فریادرسی برای نیازش، و نیرو دهنده ای برای ضعفش، و بخشاینده ای برای گناهانش جز تو نمی یابد. ای صاحب عظمت و کرامت! از تو عملی را درخواست می کنم که به سبب آن هر کسی را که آن را انجام دهد، دوست داری. و یقینی می خواهم که به وسیله آن هر کس را که به نافذ بودن امر تو یقین پیدا کند، سود می دهی.
(4) خداوندا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و مرا بر راستی بمیران و نیازم را از دنیا قطع کن و در آنچه نزد توست، رغبتم را، آرزومندی دیدارت قرار ده. و توکّل راستین به خود را، به من ارزانی دار.
(5) از تو نیکی آنچه نوشته شده و گذشته را درخواست می نمایم و از بدی آنچه نوشته شده و گذشته، به تو پناه می برم. ترس عبادت کنندگان و پرستش فروتنان برای تو و یقین توکّل کنندگان بر تو و توکّل مؤمنان بر تو را، از تو درخواست می نمایم.
ص: 1560
(6) أللّهُمّ اجعَل رغَبتَیِ فِی مسَألَتَیِ مِثلَ رَغبَةِ أَولِیَائِکَ فِی مَسَائِلِهِم، وَ رهَبتَیِ مِثلَ رَهبَةِ أَولِیَائِکَ، وَ استعَملِنیِ فِی مَرضَاتِکَ عَمَلًا لَا أَترُکُ مَعَهُ شَیئاً مِن دِینِکَ مَخَافَةَ أَحَدٍ مِن خَلقِکَ.(7) أللّهُمّ هَذِهِ حاَجتَیِ فَأَعظِم فِیهَا رغَبتَیِ، وَ أَظهِر فِیهَا عذُریِ، وَ لقَنّیّ فِیهَا حجُتّیِ، وَ عَافِ فِیهَا جسَدَیِ.(8) أللّهُمّ مَن أَصبَحَ لَهُ ثِقَةٌ أَو رَجَاءٌ غَیرُکَ،فَقَد أَصبَحتُ وَ أَنتَ ثقِتَیِ وَ رجَاَئیِ فِی الأُمُورِ کُلّهَا،فَاقضِ لِی بِخَیرِهَا عَاقِبَةً، وَ نجَنّیِ مِن مَضَلّاتِ الفِتَنِ بِرَحمَتِکَ یَا أَرحَمَ الرّاحِمِینَ.(9) وَ صَلّی اللّهُ عَلَی سَیّدِنَا مُحَمّدٍ رَسُولِ اللّهِ المُصطَفَی وَ عَلَی آلِهِ الطّاهِرِینَ.
ص: 1561
(6) خداوندا، رغبت مرا در درخواستم، همانند رغبت اولیای خود در خواسته هایشان، و ترسم را مانند ترس اولیائت قرار ده. و مرا در (راه) خوشنودی ات به کاری بگمار که با آن چیزی از دین تو را، به خاطر ترس کسی از آفریدگانت رها ننمایم.
(7) خداوندا خواسته من این است. پس رغبت مرا در آن افزون گردان و عذرم را در آن آشکار فرما و حجّتم را در آن به من بفهمان و تنم را در آن عافیت بخش.
(8) خداوندا، هر کس صبح کرد، در حالی که اعتماد یا امیدش به جز تو بود. پس من صبح کردم، در حالی که اعتماد و امیدم در همه کارها تویی. پس آنچه سرانجامش بهترین است را برایم مقدّر فرما و مرا از فتنه های گمراه کننده نجات ده. به رحمت خودت، ای مهربان ترین مهربانان.
(9) و درود خدا بر سرور ما، محمّد، فرستاده خدا که برگزیده است و بر خاندان پاکش باد.
ص: 1562