قرآن، امام مهدی علیه السلام و زنان

محمدرضا نصوری

ص: 2

4. اُم البنین علیها السلام 48

5. اُمّ وهب49

2. زینب علیها السلام 51

6. اُم فروه54

7. نجمه55

8. فاطمه معصومه علیها السلام 56

9. حبابه58

10. سبیکه59

11. حکیمه60

12. نرجس62

بخش دوم: زنان در آخرالزمان و عصر ظهور65

فصل 1

زن در دوران آخرالزمان67

زن در دوران آخرالزمان68

فصل 2

زن در دوران ظهور77

بخش سوم: مسئولیت ها و وظائف زنان در عصر غیبت83

1. معرفت و شناخت به امام84

2. تربیت نسل منتظر88

3. رعایت حجاب و عفاف93

4. اصلاح نفس و تأسی به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف 96

5. فعالیت و کوشش100

الف. دعوت به خدا104

ب. مقابله با انحرافات و بدعتها106

ج. رعایت ادب و محبت نسبت به امام علیه السلام 110

د. ذکر مناقب و فضایل حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف 112

ص: 4

ه. مداومت به خواندن دعای غریق114

و. صدقه دادن به نیابت از حضرت مهدی علیه السلام 115

ز. مهیا و مطیع امام بودن116

6. جدیت در عبادات و حفظ دین119

7. ایجاد ظرفیت های لازم122

8. صبر و صبوری125

9. حفظ آبروی مسلمان127

10. نخوردن مال یتیم128

11. دشنام ندادن129

12. پایداری و مقاومت در دین داری129

بخش چهارم: ویژگی های زنان منتظر133

1. خداشناس حقیقی134

2. شب زنده داری و انسان صالحه136

3. امانت داری138

4. اخلاص138

5. شجاعت139

6. ایثار140

7. بردباری و ساده زیستی142

8. صلابت و استواری144

بخش پنجم: مسئلة رجعت و زنان147

رجعت در لغت و اصطلاح148

رجعت در قرآن150

رجعت در ادعیه و زیارات151

ویژگی رجعت کنندگان153

زنان رجعت کننده155

منابع و مآخذ158

ص: 5

اطهار علیهم السلام در صحنه حاضر و تأثیرگذار بودند. آنان در دوران غیبت و عصر ظهور نیز باتوجه به توانایی های خود، نقش مهمی را ایفا خواهند کرد. خداوند در قرآن تصریح کرده که زن و مرد در پیشگاه الهی از منزلت یکسانی برخوردارند.

زنان، بخشی از جامعه اند که در حوزۀ ایمان و کمال، تفاوتی با مردان ندارند و گاه به مقامی بالاتر نیز دست می یابند و کارهای مهمی انجام می دهند که نمونه آن در عصر حاضر نمایان بوده و نشانگر حضور پرشور و معنوی زنان در عرصه های مختلف است. حال اگر او حقیقت و جایگاه وجودی خویش را درک کند و در مسیری که آیین الهی برای وی معین کرده، حرکت نماید، به مقام بسیار والا و ارزشمندی از کمالات روحی و معنوی دست می یابد. چنان که امام خمینی رحمة الله فرمود: «از دامن زن مرد به معراج می رود»(1). و «ما می خواهیم زن در مقام والای انسانیت خودش باشد… زن باید در

ص: 7

سرنوشت خودش دخالت داشته باشد».(1) بر این اساس هرکس که می خواهد ویژگی یک منتظر را بداند و الگوی خوبی برای دیگران باشد، باید نمونه های خوب و بد آن را از منظر قرآن و تاریخ بشناسد تا خود یک الگوی مطلوب برای دیگران باشد و بتواند خود را به الگوهای شایسته نزدیک کند. از این رو ضروری است زنان عصر ما، هرچه بیشتر، معارف ناب مهدوی، رسالت ها و وظایف خود آشنا شوند تا بتوانند جامعه را به سوی وضعیت مطلوب سوق دهند و نسلی را تربیت کنند که زمینه ساز ظهور حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف گردند.

در این نوشتار زنان برگزیده ای که در قرآن از آنان به نیکی یاد شده و نیز زنانی که در دوران اهل بیت علیهم السلام نقش آفرینی کرده اند، به عنوان الگوی نسل امروز، معرفی شده اند و با بیان وظایف زنان در عصرحاضر سعی شده گامی در زمینه سازی ظهور حضرت مهدی علیه السلام

ص: 8

برداشته شود تا آنان بتوانند به خوبی نسل منتظر را تربیت و آماده نمایند.

در پایان از تلاش همه دست اندرکاران بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف و مرکز تخصصی مهدویّت خاصه حجت الاسلام والمسلمین مهدی یوسفیان معاونت پژوهش که در تدوین این اثر نگارنده را یاری کرده اند، تشکر می نمایم. جای دارد از صبر و بردباری همسر مکرمه و فرزندانم سپاس ویژه ای داشته باشم؛ چرا که با فراهم ساختن محیط مناسب، در نگارش این کتاب تأثیرگذار بوده اند. امید دارم خداوند متعال به همه تلاشگران عرصة مهدویّت و شما خوانندگان گرامی لطف و عنایت خاصی داشته باشد و در این مسیر، یار و دستگیر رهروان راه ولایت باشد. در پایان خواهشمندم ما را از نظرات و پیشنهاد های خود بهره مند نماید.

«اللهم عجل لولیک الفرج»

حوزه علمیه قم

محمدرضا نصوری

ص: 9

ص: 10

ص: 12

الگو به معنای نمونه و شخصیت مطلوبی است که می توان او را اسوه و راهنمای خود در زندگی قرار داد.

انسان وارسته، الگوی دیگر انسان ها در انجام اعمال صالح و پسندیده است. اگر مرد است، الگوی همه مردم است، نه فقط مردان و اگر زن است، باز الگوی همه است، نه زنان. قرآن دو نمونه خوب و دو نمونه بد از زنان را یاد می کند. از نظر قرآن «انسان کامل» الگوی همۀ زنان و مردان، در همۀ عصرها و نسل هاست؛ اعم از اینکه زن یا مرد باشد.(1)

خداوند در قرآن (سوره تحریم) چهار نمونه

ص: 14

از زنان را یاد می کند که دو تن مظهر پاکی و دو تن نمونۀ ناپاکی هستند. زن لوط و زن نوح دو نمونه و الگوی بد هستند که در قرآن نام آنها ذکر شده است: ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِّلَّذِینَ کفَرُوا اِمْرَأَةَ نُوحٍ وَاِمْرَأَةَ لُوطٍ کانَتَا تَحْتَ عَبْدَیْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَیْنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ یُغْنِیَا عَنْهُمَا مِنَ اللَّهِ شَیْئاً وَقِیلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِینَ؛(1) «خدا برای کسانی که کافر شده اند، زن نوح و زن لوط را مثل آورده که هر دو در تحت سرپرستی دو بنده از بندگان صالح ما بودند ولی به آن ها خیانت کردند و ارتباط با این دو (پیامبر) سودی به حالشان نداشت. و به آن ها گفته شد: «وارد آتش شوید همراه کسانی که وارد می شوند!».

البته منظور از خیانت، خیانت مکتبی، اعتقادی و فرهنگی به پیامبر خدا است؛ یعنی در برابر دین او بدرفتاری و به خدا خیانت کردند؛ لذا خداوند این دو زن را نمونۀ مردم تبه کار و بزهکار معرفی می کند.

ص: 15

پیام آیه این است که تک تک افراد در مقابل اعمال خویش، مسئول بوده و همسر پیامبر بودن، موجب شرافت نیست. همچنین هشداری بود به همسران پیامبر که تصور نکنند همسری رسول خدا از مجازات آنها جلوگیری می کند.

به هر حال این دو زن خیانت کردند، اما عمل آنان منافی عفت نبود؛ همانطور که پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «ما بغت امراه نبی قطّ»؛ «همسر هیچ پیامبری، آلودۀ عمل منافی عفت نشد.»(1)

در تفسیر نمونه در بیان آیه 10 سورۀ تحریم آمده است: «به دو همسر پیامبراسلام - که در ماجرای افشای اسرار و آزار آن حضرت دخالت داشتند - هشدار می دهد که گمان نکنند همسری پیامبر، به تنهایی می تواند مانع کیفر آن ها باشد! همان گونه که رابطۀ همسران نوح و لوط، به خاطر خیانت از خاندان نبوت و وحی قطع شد و گرفتار عذاب الهی شدند. در ضمن هشداری است به همۀ مؤمنان و تمام قشرها که پیوندهای

ص: 16

خود را با اولیاء الله - در صورت گناه و عصیان - مانع عذاب الهی نپندارند-».(1)

اگر در عصر حاضر، زنان به مسیری که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه علیه السلام ترسیم کرده اند، توجه نکنند و به فرمان های الهی عمل نکنند، گرفتار انحراف شده و سعادتی نصیب آنان نخواهد شد.

از طرفی در قرآن زنانی نمونه و خوب معرّفی شده اند که شایسته الگوگیری هستند. از برجسته ترین چهره های تاریخ می توان به آسیه همسر فرعون اشاره کرد که در برابر یکی از پلیدترین جباران تاریخ، شجاعانه ایستاد و الگوی همت و شجاعت برای نسل امروز شد. همین طور حضرت مریم علیها السلام نمونه عفت و پاکدامنی است که در اینجا به سیره و زندگی این بانوان برگزیده پرداخته می شود:

تسلیم هوای نفس نگردید و با ایمان محکم به پروردگار، مدافعی حقیقی برای حضرت موسی علیه السلام بود. وی موسی علیه السلام را از آب گرفت و از وی پرستاری کرد و هرگز اجازه نداد به او آسیبی برسد. آسیه در خانه ای زندگی می کرد که صاحب آن خانه ادعای «أَنَا رَبُّکمُ الْأَعْلَی »(1) داشت و شعار «مَا عَلِمْتُ لَکم مِّنْ إِلَهٍ غَیْرِی»(2) را می داد!! در میان این ادعاهای پوچ و فرومایه، آسیه ندای خداپرستی سر می دهد و در این راه، شکنجه ها را تحمل می کند. فرعون دستور داد مردم را جمع کنند و آن گاه به دستور او آسیه را به زمین خواباندند و دست و پایش را به چهارمیخ بستند؛ سپس سنگ بزرگی را بر روی سینه اش قرار دادند!!(3) در همین حال آسیه به

ص: 18

دیدار حق شتافت و ندای پروردگارش را لبیک گفت.

مقاومت آسیه در برابر فرعون و حفظ دین خود باعث گردید نامش زینت بخش صحیفه ایمان و خداپرستی باشد و قرآن از او به عنوان نمونۀ خوب یاد می کند. این نیست که همسر فرعون نمونۀ زنان خوب است، بلکه او نمونۀ جامعة اسلامی است و جامعه از وی الگو می گیرد؛ نه اینکه فقط زنان باید از او درس بگیرند؛ بلکه جامعۀ اسلامی باید از او درس بگیرد.(1) علت معرفی آسیه، به عنوان نمونه و الگوی قرآنی، علامه طباطبایی رحمة الله می فرماید: «همسر فرعون قرب پروردگار را به عنوان کرامت معنوی و استقرار در بهشت را به عنوان کرامت صوری می طلبد. وی جوار حق را بر ملکۀ مصر بودن و جلال و جبروت فرعونی، ترجیح می دهد و از فرعون و کردار او و قومش

ص: 19

تبرّی می جوید».(1)

صاحب تفسیر نور در بارة افکار و رفتار آسیه می نویسد:

1. محیط زده نبود و جامعه، شخصیت او را نساخته بود. او با منطق در برابر رژیمی فاسد ایستاد.

2. زرق و برق زده نبود و به تمام مظاهر دنیوی پشت کرد و از کاخ و رفاه و مادیات گذشت.

3. فضای سکوت و خفقان را شکست.

4. صبور بود و زیر شکنجه جان داد و شهید شده ولی از راه و مکتبش دست برنداشت.

5. حامی رهبر معصوم زمان خود، حضرت موسی علیه السلام بوده

6. بلند همّت بود؛ او به کمتر از بهشت و قرب خدا قانع نبود.

7. شهامت داشت و تهدیدات فرعون در او اثر نگذاشت.

ص: 20

8. رضای خالق را به رضای خلق، مقدم داشت.

9. منطق و عقل و وحی را به مسائل خانوادگی ترجیح داد

10. همسر فرعون، ثابت کرد بسیاری از شعارهایی که در طول زمان، جزء فرهنگ مردم شده، غلط است و باید آن را عوض کرد. مثلاً می گویند:

الف. خواهی نشوی رسوا، هم رنگ جماعت شو، اما آسیه گفت: من هم رنگ جماعت نمی شوم و رسوا هم نمی شوم.

ب. می گویند: یک دست صدا ندارد، اما او ثابت کرد که یک نفر می تواند موج ایجاد کند.

ج. می گویند: زن شخصیت مستقل ندارد، اما او ثابت کرد زن در انتخاب راه مستقل است.

د. می گویند: با مشت نمی شود به جنگ درفش رفت؛ اما او ثابت کرد حق ماندنی است و اگر مشت روی آهن اثر ندارد، روی افکار عمومی در تاریخ اثر دارد.

ه. می گویند: با یک گل بهار نمی شود؛ اما او

ص: 21

ثابت کرد اگر خدا بخواهد، با یک گل هم بهار می شود

و. می گویند: فلانی نمک خورد و نمک گیر شده اما همسر فرعون با اینکه نان و نمک فرعون را خورده بود، ولی از عقیده او متنقّر بود و می گفت: «نجّنی من فرعون»؛ خدایا! مرا از دست فرعون نجات بده.(1)

وی می فرماید:(1) «وَمَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِیهِ مِنْ رُوحِنَا وَصَدَّقَتْ بِکلِمَاتِ رَبِّهَا وَکتُبِهِ وَکانَتْ مِنْ الْقَانِتِینَ؛ ومریم دختر عمران، همان کسی است که خود را پاک دامن نگه داشت و ما از روح خود، در آن دمیدیم، او کلمات پروردگار و کتابش را تصدیق کرد و از مطیعان فرمان خدا بود.» در این آیه حضرت مریم علیها السلام به عنوان الگوی پاکدامنی و راستگو برای مردان و زنان معرفی شده است. در واقع ارزش زن به پاکدامنی و صداقت اوست، چرا که فرزند پاک از دامان مادری پاک برمی خیزد و حضرت مریم چنین زنی بود.

حنّه (مادر حضرت مریم) علیها السلام در دوران کهولت سن، به خداوند پناه برد و باکمال فروتنی و زاری از پروردگارش خواست تا فرزندی به وی و عمران عنایت کند و او در عوض، «فرزند» را به بیت المقدس تقدیم کند

ص: 23

تا خدمتکار خانۀ خدا شود. وقتی مریم به دنیا آمد، مادرش سخت نگران شد؛ زیرا او پسری می خواست تا خدمتکار گردد، ولی خداوند به او دختری عنایت فرمود. مادر مریم با حسرت عرضه داشت: «قَالَتْ رَبِّ إِنِّی وَضَعْتُهَا أُنثَی»؛ «خدایا! فرزندی که زاده ام دختر است؟»(1) اما خداوند به او فرمود: «وَلَیْسَ الذَّکرُ کالأُنثَی» (هرگز پسر نمی تواند نقش این دختر را ایفا کند.»(2)

در اینجا خداوند به او اطمینان داد که مقام حضرت مریم علیها السلام، از مردانی که حِنّه حسرتشان را می خورد، بالاتر است. پیام آیه هم این ا ست که گاهی مقام دختر در برکت عمر و پاکدامنی، می تواند به جایی برسد که خیلی از مردان نمی توانند به آن برسند. پس از آنکه مریم علیها السلام به بیت المقدس سپرده شد، سرپرستی وی به زکریا رسید و زکریا هم به شکرانۀ این نعمت، وسایل

ص: 24

آسایش و تربیت طفل را فراهم ساخت. هرگاه زکریا، در محراب عبادت بر مریم علیها السلام وارد می شد، غذایی در کنارش می دید. روزی از او پرسید: این غذاها را از کجا آورده ای؟ مریم علیها السلام گفت: این از ناحیه خداست، خداوند هر کس را بخواهد بی حساب روزی می دهد.(1)

مریم علیها السلام هر روز ارتباط معنوی خود را با خداوند ارتقا می داد و خدا هم دل او را باتقوا، نورانی می ساخت. مقام او چنان والا بود که با فرشتگان سخن می گفت و آنها را می دید.

تا آنکه خداوند حضرت عیسی علیه السلام را به وی عطا فرمود؛ در حالی که مردم می گفتند: «یَا مَرْیَمُ لَقَدْ جِئْتِ شَیْئاً فَرِیّاً»(2)؛ «ای مریم! کار بسیار عجیب و بدی انجام دادی». او به فرمان خداوند کودک را به یاری طلبید و عیسی علیه السلام در گهواره گفت: «إِنِّی عَبْدُ اللَّهِ آتَانِیَ الْکتَابَ

ص: 25

وَجَعَلَنِی نَبِیّاً»(1)؛ «من بندۀ خدایم! او به من کتاب آسمانی داده و مرا پیامبر قرار داده است». پیام این آیه، آن است که ما همیشه باید حقیقت را آشکار کنیم؛ هرچند گروهی ناراحت شوند و نیز امتیازات و برتری های خود را از خدا بدانیم. مقام معنوی مریم علیها السلام آن قدر بالا بود که فرزندش، پس از مرگ مادر ناله سرداد و گفت: «دیگر چه کسی مرا در اطاعت از خداوند کمک می کند.»(2)

البته در ارزیابی مقام و کمالات حضرت مریم علیها السلام، نقش مادر وی را نباید نادیده گرفت؛(3)

حضرت مریم علیها السلام هم به مرحله ای رسید که قرآن کریم از وی به عنوان صدیقه یاد می کند. این مبالغۀ در تصدیق است و صدیقین کسانی هستند که با انبیا و صالحان و شهیدان همراه هستند. سرّ اینکه مریم علیها السلام صدیقه است، آن نیست که اخبار عادی را تصدیق کرد و آنچه که

ص: 26

دیگران باور دارند، او نیز تصدیق نمود؛ بلکه حقیقتی را تصدیق کرد که دیگران باور نداشتند و زبان به تهمت وی گشودند؛ در حالی که مریم برای پذیرش این امر غیرعادی، آیت و علامت نطلبید(1). در واقع او تسلیم محض بود.

قرآن در همه موارد، زن را همانند مرد سهیم می داند و آنها را در زمرۀ صالحان و اولیای خاص قرار داده و نمونه هایی را برای نسل آینده، الگو معرفی می کند. البته نه فقط برای زنان؛ بلکه الگو برای مردم جامعه که باید از آنان، درس معرفت بگیرند و بر ایمان خود بیفزایند.

توجه به این نکته ضروری است که قرآن با طرح الگوهای مثبت و منفی، ثابت می کند زن به عنوان موجودی مستقل، بر سرنوشت خویش حاکم بوده و هرگز سرنوشت او با دیگران گره نخورده است. در فرهنگ اسلام زن هرگز وابسته و طفیلی اشخاص دیگر نیست. آیاتی که

ص: 27

نمونه خوب و بد را معرفی کرده است، استحکام شخصیت زن را به رسمیت شناخته و او را در انتخاب راه حق یا باطل مسئول می داند.(1)

© © ©

ص: 28

در طول تاریخ زنان با ایمان بسیاری نقش آفرین بوده اند و انسان هایی را تربیت کرده اند که به درجه انسان کامل رسیده اند. اینان می توانند به عنوان الگوهای مناسبی، برای زنان جامعه منتظر فعلی باشند. اینها هم می توانند با الگوگیری از آنان، نقش آفرینی کنند و جزء یاران وفادار و تأثیرگذار امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف باشند. در این فصل به معرفی چهره های شاخص یاری دهنده اهل بیت علیهم السلام و زنان وفادار می پردازیم.

بود که خداوند او را برای دنیا آوردن رسولش محمدا صلی الله علیه و آله و سلم برگزید. آمنه در پنج سالگیِ فرزندش، در هنگام بازگشت از یثرب در محلی بنام «ابواء» از دنیا رخت بربست و پیامبرخدا صلی الله علیه و آله و سلم از سن پنج سالگی یتیم و تنها ماند.(1) اینها همه نشانگر لیاقت و شرافت والای آمنه است.

معمول داشتند. (1) فاطمه بنت اسد تنها زنی است که فرزند خود را در کعبه به دنیا آورد. روزی که دیوار کعبه شکافته شد، وی به درون کعبه رفت و حضرت علی علیه السلام را در شب 13 رجب به دنیا آورد. (2)

فاطمه بنت اسد، اولین زنی بود که با پای پیاده از مکه به مدینه هجرت کرد.(3) در مدینه وقتی از دنیا رفت، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «امروز من مادرم را از دست دادم».(4) سپس دستور داد بانوان با احترام، بدن وی را غسل دهند. آن گاه پیراهن خود را به عنوان کفن برای او فرستاد و در مراسم تشییع جنازه این بانوی گرامی، شرکت کرد و حتی تابوت وی را بردوش گرفت. سپس در کندن قبر وی هم مشارکت کرد و در حقش چنین دعا فرمود: «پروردگارا

ص: 32

من او را به تو می سپارم».(1)

عماریاسر علت این همه اهتمام پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به وی را پرسید؛ حضرت در جواب فرمود: « به راستی فاطمه بنت اسد، مادر من بود؛ زیرا کودکان خود را گرسنه نگه می داشت و مرا سیر می کرد. آنان را گردآلود می گذاشت و مرا شست و شو می داد.»(2) و «هیچ کس بعد از ابوطالب، مانند فاطمه بنت اسد، به من نیکی نکرد.» (3)

همکاری نمود تا کاروان خدیجه را به سفر تجاری برد. در آن سفر سود زیادی به دست آمد. همکاری خدیجه علیها السلام و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم منجر به ازدواج آنان گشت. بعد از ازدواج، الفت، محبت و معنویتی میان این دو بزرگوار پدید آمد که خدیجه علیها السلام تمام سرمایه و ثروت خود را در اختیار پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم قرار داد و بعد از مبعوث شدن آن حضرت، اولین زنی بود که به محمد صلی الله علیه و آله و سلم ایمان آورد و مسلمان شد. در دوران آغازین بعثت او و حضرت علی علیه السلام، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را یاری می کردند و انجام عبادت و اقامه نماز با پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به مسجدالحرام می رفتند.(1) این کار شجاعت خدیجه علیها السلام را می رساند که دوشادوش شوهرش، در برابر شرک و بت پرستی عملاً وارد مبارزه شد. حضرت خدیجه علیها السلام علاوه بر اینکه همسر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و اولین زن مسلمان بود؛ افتخار مادری حضرت زهرا علیها السلام را هم دارد که

ص: 34

به عنوان «ام الائمه» شناخته می شود.

وقتی در سال دهم بعثت عمر پر برکت وی به سرآمد و از دنیا رفت؛ پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم سخت احساس تنهایی نمود و خلأ خدیجه علیها السلام کاملاً در زندگی ایشان نمایان گردید.(1)

قبر مبارک حضرت خدیجه علیها السلام در مکه مکرمه در قبرستان ابوطالب قرار گرفت و مراسم کفن و دفن او را رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم، برای همسرش انجام داد.

زمانی که مردم ایران دچار سختی و فشارگرانی شده بودند، امام خمینی رحمة الله حضرت خدیجه علیها السلام را به عنوان الگو به جامعه معرفی کرد و از زنان و مردان جامعه خواست تا همچو او در برابر سختی ها مقاوم شوند و زبان به گلایه وا نکنند.(2)

ص: 35

مورد توجه پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم قرار داشت. او در جمع همسران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دومین خانمی بود که از آن حضرت صاحب فرزند شد.

از خصوصیات بسیار خوب ماریه این بود که بسیار رازدار و سٍِِِر نگه دار بود و این صفت برای زنان امروز، بسیار مهم و الگوی مناسبی است.

کشته خواهی شد». سمیه بازگشت از دین اسلام را نپذیرفت و راه شهادت را برگذیده و بدین ترتیب افتخار «اولین شهیدۀ اسلام» را نصیب خود و خانوادۀ یاسر کرد. ابوجهل هم دو شتر آورد و پای سمیه را به شتر بستند و شترها را در جهت مخالف هم حرکت دادند تا اینکه آن بانوی شجاع دو نیمه شد و به شهادت رسید.(1)

رسید و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هم بعد از شهادت وی، فرمود: «خداوند به من خبر داد که به همسرت دو بال

در بهشت عطا کرده است». اسماء هم عرض کرد: «فضایل و خوبی های او را هرگز فراموش نمی کنم».(1)

اسماء محرم اسرار و یار باوفای حضرت زهرا علیها السلام بود. وی در شب زفاف فاطمه علیها السلام طبق وصیت خدیجه علیها السلام برای آن حضرت مادری کرد. به توفیق این همنشینی و خدمت، لیاقت قابلگی حضرت امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه السلام را پیدا کرد.

اسماء همراه با امام علی علیه السلام در غسل و کفن کردن حضرت زهرا علیها السلام شرکت داشت و شبانه همراه با علی علیه السلام بدن حضرت زهرا علیها السلام را دفن کردند.(2) یکی از افتخارات اسماء این است که او

ص: 39

شصت حدیث از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نقل کرده است.(1)

به دست گیرید و نخ بریسید».(1)

ام ایمن در جنگ خیبر هم حضوری فعال داشت. وی دارای دو پسر به نام های ایمن و اسامه بود. ایمن در جنگ به شهادت رسید و

اسامه در آخرین روزهای عمر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمانده سپاه اسلام جهت جنگ با رومیان شد. ام ایمن بعد از شهادت حضرت زهرا علیها السلام عازم مکه گردید. در بین راه نزدیک جحفه، از تشنگی و خستگی بی حال شد و با حالت تضرع و زاری به خداوند عرض کرد: «خداوندا! آیا مرا تشنه می گذاری با اینکه من کنیز دختر پیامبرت بودم؟» بعد از دعا، دلوی پراز آب از آسمان برای او فرستاده شد. ام ایمن از آن خورد و تا هفت سال تشنه و گرسنه نشد.(2)

از امتیازات ویژه این بانوی بزرگوار، این است که در هنگام ظهور حضرت مهدی علیه السلام به

ص: 41

همراه دوازده زن دیگر، رجعت خواهد کرد.(1)

***

ص: 42

در طول دوران زندگی امامان علیه السلام زنانی با ایمان، شجاع و باتقوا بودند که مطیع امر امام خود بوده و برای دیگران الگویی مناسب به شمار می روند. برخی از چهره های ماندگار این زنان پرهیزکار و مؤمن عبارت اند از:

او را یاری کردند.(1)

جایگاه و منزلت حضرت زهرا علیها السلام چنان زیاد است که همواره از احترام های خاص و ویژه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و همسر وفادارش و… قرار گرفت؛ چه افتخاری بالاتر از اینکه ائمه اطهار علیه السلام از نسل او می باشند. آن حضرت با وجود سن کم، به مقامی می رسد که از سوی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم سرور زنان معرفی می شود. بارها پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در حق زهرا علیها السلام می فرمود: «فاطمه پارۀ تن من است».(2) او آخرین نفری بود که پدرش با او خداحافظی کرد و نخستین کسی بود که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به دیدارش می شتافت.

تمام ابعاد تصور شده برای یک زن نمونه در او جلوه گر است. علاوه بر خانه داری، استاد و معلم بانوان عصر خود بود و با تفاسیر دینی و قرآنی، مشکلات اعتقادی و احکام آنان را حل

ص: 45

می کرد. بارها دوشادوش پدر و شوهر گرامی اش در جنگ ها شرکت و کمک می نمود.

او برترین و بهترین الگو در اخلاص و عبادت، تعلیم و تربیت، شجاعت وپایداری است. در برابر امام زمان علیه السلام خود مطیع و مدافع حریم ولایت وامامت بود و در این راستا چنان استوار و ثابت قدم بود که تا پای جان از امام خود دفاع کرد و در این راه به شهادت رسید. در مقام فاطمه علیها السلام همین بس که امام مهدی علیه السلام او را الگوی خود معرفی کرده است: «فی ابنة الرسول الله لی اسوة حسنه»؛ «دختر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فاطمه زهراء علیها السلام برای من الگویی نیکوست».(1)

امام خمینی رحمة الله او را نمونۀ انسان کامل می دانست و می گفت: «… یک زن در دنیا آمد که مقابل همۀ مردان است؛ یک زن به دنیا آمد که نمونۀ انسان است، یک زن به دنیا آمد که تمام هویت انسانی در او جلوه گر است».(2)

ص: 46

در وصیت نامه سیاسی الهی ایشان آمده است: «ما مفتخریم که ادعیۀ حیات بخش که او را «قرآن صاعد» می خوانند از ائمۀ معصومین ما است. ما به «مناجات شعبانیه» امامان و «دعای عرفات» حسین بن علی علیه السلام و «صحیفۀ سجادیه» این زبور آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم و «صحیفۀ فاطمیه» که کتاب الهام شده از جانب خداوند متعال به زهرای مرضیه است، ازماست».(1)

انجام می داد(1) و هرکس از وی سؤال می نمود با آیات قرآن جواب می داد.(2) او در نهضت عاشورا و همراه حضرت زینب علیها السلام بود و در تمام حوادث، خدمت گزاری راستین و با همت، برای بازماندگان شهدای کربلا به شمار می رفت.(3)

فرزندانم و آنچه زیر آسمان کبود است، فدای حسین علیه السلام باد…. این علاقه به امام زمان دوران، نشان از اخلاص و ایمان وی دارد که شهادت چهار فرزند خود را در مقابل امام کوچک می داند. ما نیز در برابر امام زمان مثل ام البنین علیها السلام، هرچه داریم باید فدا کنیم تا گزندی متوجه او نگردد. ام البنین علیها السلام بعد از مدتی، در مدینه از دنیا رفت و در بقیع دفن شد.

که شوهرش به شهادت رسید، به بالین وی آمد.

گرد و غبار و خون را از صورتش پاک کرد و گفت: «بهشت بر تو گوارا باد». در این لحظه رستم، غلام شمر، عمودی بر سر ام وهب زد و سرش شکافته شد و در کنار همسرش به شهادت رسید. ام وهب تنها زن شهید در حادثه کربلا در رکاب امام حسین علیه السلام بود.(1) فرزندش وهب نیز طبق توصیۀ مادرش مطیع امر امام حسین علیه السلام بود و با رشادت تمام، در روز عاشورا جنگید. وقتی هم که شهید شد؛ عمر سعد دستور داد سر وهب را بریدند و به سوی ام وهب پرتاب کردند. او سرجوانش را بغل کرد و بوسید و گفت: «آفرین پسرم! الان از تو راضی شدم و شیرم را به تو حلال کردم». بعد سر فرزندش را به سوی دشمن پرتاب کرد و فریاد زد: «ما چیزی را که در راه خدا دادیم، پس نمی گیریم».(2)

ص: 50

خود امام حسین علیه السلام عازم سفر پر از غم و غصه کربلا گردید.

کربلا صحنۀ شهادت برادران و برادرزادگان و منظرگاه به شهادت رسیدن فرزندان برومندش محمد و عون است. اوج اقتدار و صبر زینب علیها السلام زمانی بود که به اسیری برده شده، زمانی که کاروان اُسرا به کوفه رسید و زینب علیها السلام به مجلس ابن زیاد برده شد؛ در آنجا خطبه ای خواند که همگان احساس کردند کلام علی علیه السلام دوباره در کوفه زنده شده است. بعد هم در مجلس یزید ملعون در شام خطبه ای غرّا و آتشین خواند که باعث رسوایی خاندان بنی امیه گردید. زینب علیها السلام چنان حماسه آفرید که پایه های حکومت فرزند معاویه را به لرزه درآورد.(1)

پس از آن که زینب علیها السلام وارد مدینه شد و قبر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را مشاهده کرد، صدای گریه اش

ص: 52

بلند شد و فریاد زد: «ای رسول خدا! خبر کشته شدن حسین علیه السلام را آورده ایم»(1). این نشان از مطیع بودن و تسلیم محض بودن او نسبت به امام زمان خود دارد که باشجاعت و فداکاری هر چه داشت در راه امام خود فدا کرد و خود هم اسیری را با افتخار پذیرفت. حضرت زینب علیها السلام سال 62 ه ق از دنیا رفت.

امام خمینی رحمة الله حضرت زینب علیها السلام را الگویی مناسب و مقاوم در برابر جباران و ظالمان و حتی مصایب دانسته و به همگان می فرمود: زینب گونه باشید. «شما ملاحظه کنید که بهترین خلق الله در عصر خودش، حضرت سیدالشهدا علیه السلام و بهترین جوانان بنی هاشم و اصحاب او شهید شدند و از این دنیا رفتند با شهادت؛ لکن وقتی که در آن مجلس پلید یزید صحبت می شود، حضرت زینب علیها السلام قسم می خورد که «ما راینا الا جمیلا» (ما جز زیبایی

ص: 53

چیزی ندیدیم. رفتن یک انسان کامل، شهادت یک انسان کامل در نظر اولیای خدا جمیل است، نه برای اینکه جنگ کرده و کشته شده، برای اینکه جنگ برای خدا بوده است.(1)

همراهی با امام کاظم علیه السلام و تربیت فرزندی چون امام رضا علیه السلام، در مدینه از دنیا رفت و در قبرستان مشربة ام ابراهیم مدفون گردید.

دستور داد او را به قم ببرند.(1) زمانی که وارد قم شد، پسران سعد اشعری و دیگر بزرگان قم، از وی استقبال باشکوهی انجام دادند. بعد از مدت هفده روز اقامت در این شهر در سن هجده سالگی از دنیا رفت. بدن مطهرۀ وی در مقبرۀ بابُلان(2) به خاک سپرده شد و سقفی از بوریا روی آن برپا گردید. تا اینکه زینب علیها السلام دختر امام جواد علیه السلام، بر قبر مبارکش گنبدی بنا کرد.(3)

امام رضا علیه السلام در خصوص زیارت قبر خواهرش فرمود: «کسی که مرقد مطهرۀ معصومه علیها السلام را با دانایی و معرفت به حق او، زیارت کند، سزاوار بهشت می شود.»(4)

ص: 57

امام سجاد علیه السلام، آن حضرت برایش دعا کرد و حبابه سلامتی و جوانی خود را به دست آوردند و سومین بار به برکت دعای امام صادق علیه السلام شفا یافت. این بانو، مخلص و اهل عبادت بود و بر اثر سجده های طولانی، پیشانی اش پینه بسته بود.(1) سرانجام در سن235 سالگی در زمان امام رضا علیه السلام از دنیا رفت و آن حضرت پیراهن خود را برای وی کفن نمود و با دست مبارک خویش وی را به خاک سپرد.(2)

مریم علیها السلام است و پاک و پاکیزه آفریده شده است».(1)

امام هفتم علیه السلام سال ها پیش از آنکه این بانو به خانۀ امام رضا علیه السلام وارد شود، برخی از خصوصیات وی را بیان فرموده و توسط یکی از یاران خود برایش سلام فرستاده بود.(2) سبیکه افتخار مادری امام جواد علیه السلام و همسری امام رضا علیه السلام را دارا بود؛ و خود نیز فضایلی بس عظیم داشت. در روایتی سبیکه «خیرة الاماء» (زادة بهترین کنیز)، معرفی شده است.(3)

روزها روزه و بسیار باتقوا بود.(1) حکیمه شاهد تولد امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بود. او در دوران غیبت صغری، برای برطرف کردن حوایج مردم و بیان مسائل از سوی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نقش به سزایی داشته و حتی در شناساندن آن حضرت کسانی که دچار تردید بودن، نقش مهمی ایفا می کرد. در واقع حکیمه در معرفت و شناساندن امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف گام های بلندی برداشته بود.(2)

نام حکیمه خاتون در کتب رجال، تراجم و حدیثی آمده است.(3) او در سال 274ه. ق در سامراء از دنیا رفت و در کنار قبر مطهر امام حسن عسکری علیه السلام دفن شد.(4) در زیارت نامه این بانو از وی به عنوان یک زن صالحه و عابد یاد شده است.(5)

ص: 61

ص: 64

دوران شکوفایی نظام مقدس جمهوری اسلامی است - زنان در تمام عرصه های علمی، فرهنگی، سیاسی و … حضوری چشمگیر دارند. اما در دنیایی دیگر و نگاهی دیگر در غرب، از زنان استفاده ابزاری می شود و فرهنگ سالم و انسانی آنان تغییر می یابد. اگر هوشیاری زنان مسلمان و فعال در میدان های مختلف نباشد، شاهد انحراف زنان خواهیم بود که در روایات به آن اشاره شده است. این مسئله، مسؤلیت زنان پاکدامن را بیشتر از گذشته می کند….

از مجموع روایاتی که از معصومین علیه السلام وارد شده و با مطالعه سیر جامعۀ بشری و مقایسه جایگاه زن در جوامع مختلف، می توان این روندی خاص را در دوران آخرالزمان ترسیم کرد. در این دوران وضعیت زنان ایده آل نبوده و حتی در جوامع اسلامی تهدیدهای جدی ای متوجّه آنان است. در اینجا با استفاده از برخی روایات، وضعیت زنان در آخرالزمان مورد بررسی قرار می گیرد باشد که زنان عصر ما بصیرت لازم را کسب کنند و بافرهنگ سازی و

ص: 67

الگوسازی مناسب، نسل امروز ما را با اهداف بلند جامعه اسلامی آشنا سازند. اگر زن در جایگاه واقعی خود قرار گیرد، نجات دهنده و حیات بخش خواهد بود و الا به انحطاط و تباهی دچار خواهد شد. امروزه زنان مؤمنه و فعال در عرصه دین کم نیستند، ولی فضای کلی روایات آخرالزمانی، هشداری بسیار جدی برای مردم دوران ما است. البته این هشدارها عمومیت ندارد و زنان منتظر باید با تلاش و کوشش و انجام واجبات و ترک محرمات، از گسترده شدن آن جلوگیری کنند، که این مهم به یقین به عهدة زنان جامعه اسلامی برمی آید.

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم در جمع اصحاب خود می فرمود: «کیف بکم اذا فسدت نساءکم و فسق شبابکم و لم تأمروا بالمعروف بل امرتم و نهیتم عن المعروف و اذا رایتم المعروف منکرا و المنکر معروفا»؛ «چگونه می شود حال شما هنگامی که زن های شما فاسد شوند و جوانان شما به فسق و فجور بگرایند و شما نیز به جای امربه معروف، امر به منکر و نهی از معروف

ص: 68

نمایید و معروف را منکر و منکر را معروف بپندارید»!؟ صحابه با تعجب سؤال کردند: آیا چنین وضعی پیش خواهد آمد!؟ فرمود: «نعم و شرّمن ذلک»؛ «بله، بدتر از این هم خواهد شد». و در ادامه فرمود:

 «اذا مشارکت النساء ازواجهنّ فی التجارة حریصا علی الدنیا»؛ «هنگامی که زن ها برای طمع دنیا در دادوستد همسرانشان شرکت کنند». «یشتبه الرجال بالنساء و النساء بالرجال»، «مردها خود را به صورت زن و زنان خود را به صورت مرد در می آورند.» «لعن الله المتشبهات من النساء بالرجال و المتشبهین من الرجال بالنساء»؛ «لعنت خدا بر زنانی که خود را به صورت مرد در می آورند و مردانی که خود را به صورت زن درمی آورند.» «وکان الزنا تمتدح به النساء و اللیل لایستخفی به من الجراه علی الله»؛ «زنا دادن به صورت یک فضیلت برای زن بازگو می شود. دیگر منتظر شب نمی شوند که تاریکی آنها را بپوشاند، زیرا جرأت بر خدا به آن حد می رسد. (حیا از بین می رود)»

ص: 69

«سیکون فی الآخر امتی الرجال،… نساءهم کاسیات عاریات علی رؤسهنّ… لایجدّن ریح الجنة فالعنوهنّ فانهنّ ملعونان»؛ «در آخر امت من، مردانی پیدا می شوند که زنانشان در عین لباس پوشیدن، لخت و عریان هستند و برسرشان چیزی همانند کوهان شتران لاغر است، آنها عطر بهشت را نمی شنوند؛ آنها را لعنت کنید که آنها از رحمت خدا به دور هستند.»

«واذا رایت المراة تصانع زوجها علی نکاح الرجال و رایت خیر بیت یساعد النساء علی فسقهنّ»؛ «هنگامی را می بینی که زن از همسرش مطلع است که با هم جنس خود رابطه دارد و به روی او نمی آورد و می بینی که در بهترین خانه ها زن تشویق می شود که فسق و فجور کند.»

«اذا رفعوا النبیان و شاوروا النِسّوان و یکثُرَ الاختلاط»؛ «هنگامی که ساختمان ها بلند شود، زنان مورد مشورت قرار بگیرند و اختلاط زن و مرد فراوان شود.»

ص: 70

«اذا رایت المراة تقهر زوجها و تعمل ما لایشتهی و تنفق علیه من کسبها فیرضی بالدَّنیء من الطعام و الشراب»؛ «در آن زمان زن را ببینی که با خشونت با همسرش رفتار می کند، آنچه را که شوهرش نمی خواهد انجام می دهد و از درآمد شخصی خود به شوهرش انفاق می کند و شوهرش نیز برای چیز اندکی از مال دنیا راضی شده و ناملایمات همسرش را تحمل می کند.» «عندها امارات النساء و مشاورة الاماء و قعود الصبیان علی المنابر و التباهی باللباس»؛ «در آخرالزمان، زنان حکومت می کنند و مورد شور و مشورت واقع می شوند. کودکان بر فراز منبر نشسته، امرونهی می کنند و آن زمان مردم با لباس ظاهری خود به یکدیگر فخر فروخته و مباهات می کنند.»(1)

امام صادق علیه السلام هم در روایتی دربارة

ص: 71

وضعیت زنان دورۀ آخرالزمان می فرماید: «و رایت النساء یتزوّجن بالنساء معیشة المراة من کدّ فرجها و رایت النساء یتّخذن المجالس کما یتّخدها الرّجال»؛ «در آن زمان زنان را خواهی دید که با زنانی دیگر آمیزش می کنند و زندگی و معیشت زنان با خودفروشی و از راه حرام تأمین می شود و زنان همچون مردان جلسه تشکیل می دهند.»(1)

جامعه پیش از ظهور، جامعه ای آکنده از فساد و بی بندوباری اخلاقی است و از فسادهای رایج آن زمان هم جنس بازی است!! به صورتی که جنبه قانونی پیدا می کند و به آن رسمیت داده می شود و اگر کشوری زیر بار این فساد اخلاقی نرود، به آن اعتراض می کنند و اورا مورد تمسخر قرار می دهند!!(2) حال اگر زنان جامعه اسلامی، در احیای فرهنگ ناب اسلامی بکوشند و عرصه را برای فعالیت منحرفان تنگ

ص: 72

کنند و با پرکردن خلأهای معنوی فرزندان و…، جلوی به انحراف کشیده شدن آنان را بگیرند، بسیاری از معظلات اجتماعی و ضددینی حل خواهد شد، آنان با فرهنگ سازی و فعالیت در عرصه های مختلف می توانند، جلوی گسترش تاریکی زنان آخرالزمان را بگیرند و زمینه را برای ظهور منجی موعود فراهم آورند.

نکته مهم در زمان غیبت و آخرالزمان، این است که انسان، باید مراقب خود و خانواده اش باشد تا مبادا اسیر شیاطین گمراه کننده گردد و تنها راه نجات از همه خطرات و بدعت ها پناه بردن به خداوند، قرآن و عترت است امام علی علیه السلام خطاب به کمیل می فرماید: «یا کمیل! لاتاخذ الا عنّا تکن منا»؛ «ای کمیل! ایده ای را از غیر ما خاندان عصمت و طهارت نپذیر تا از ما باشی.»(1)

پس زنان باید به کارنامه، خویش توجه کنند و در برابر تهاجم فرهنگی، حافظ جامعه و دین

ص: 73

باشند؛ نگاهی به گذشته تاریخ صدسالۀ اخیر نیز گواه این است که زنان جامعه اسلامی، توان این کار را دارند.

* * *

ص: 74

عصر ظهور امام زمان، دورانی شکوهمند و خیره کننده است؛ عصری که با انقلاب جهانی و تشکیل حکومت بزرگ مهدوی، آمال و آرزوهای همة پیامبران و اولیای الهی محقّق شده و صالحان و مستضعفان بر کرسی قدرت می نشینند.

برخی چنان شایستگی و منزلت پیدا می کنند، که جزو اصحاب ویژه حضرت مهدی موعود علیه السلام در دوران ظهور قرار می گیرند. طبق بعضی از روایات، پنجاه تن از 313یار خاص حضرت زن هستند؛ چنان که در بعضی از روایات به سیزده زن هم اشاره شده است. البته جمع دو روایت ممکن است؛ یعنی، در میان اصحاب و یاران حضرت پنجاه زن وجود دارد که سیزده تن از ایشان رجعت کننده هستند.

امام باقر علیه السلام فرمود: «و یجی والله ثلاثه مائة و

ص: 76

بضعة رجلا فیهم خمسون نسوة هم النّجباء و القضاة و الحکّام و الفقها فی الدّین»؛ «به خدا سوگند! سیصد و اندی خواهند آمد و پنجاه زن نیز در میان آنان است. آنان برگزیدگان، قضاوت کنندگان، حاکمان و فقیهان در دین می باشند.»(1)

همچنین آن حضرت فرمود: «و یجیء والله ثلاثماثة و بضعه عشر رجلا فیهم خمسون امراه یجتمعون بمکّه...»؛ ِ«به خدا سوگند! سیصد و بیشتر از ده نفر می آیند که پنجاه تن از این عده زن، هستند و در مکه، کنار یکدیگر جمع خواهند شد….»(2)

علاوه بر این پنجاه یار خاص، چهارصد بانوی برگزیده دیگر نیز به اتفاق حضرت عیسی علیه السلام، به همراهان امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف خواهند پیوست.

ص: 77

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: «ینزل عیسی بن مریم علی ثمان مأة رجل و اربع ماة امراة اخیار من علی الارض و اصلح من مضی»(1)؛ «عیسی بن مریم، به همراه هشتصد مرد و چهارصد زن از بهترین و شایسته ترین افراد روی زمین خواهد آمد.»

تمام اینها نشان از منزلت، جایگاه و شایستگی زنان دارد که حتی در دوران ظهور هم به درجات و مقام های والاتری نایل می آیند. دوران ظهور دوران بالندگی و ترقّی زنان می باشد آنان پس از دورة ظلمانی وخرد کننده آخرالزمان دوباره به جایگاه رفیع خود بر می گردند. زندگی آنها سرشار از علم شده و در کمال امنیت و رفاه قرار می گیرند؛ یعنی، زنان دوران ظهور و جا معه دوران ظهور جبران انسان های منحرف آخرالزمان را می کنند.

رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: «اما جهان پس از ظهور، زن و خانواده به جایگاه اسلامی و انسانی

ص: 78

خود دست می یابند».(1) در عصر پس از ظهور، هرگونه ناامنی اجتماعی از میان رفته و امنیت و رفاه فراگیر می شود. امام علی علیه السلام می فرماید: «در روزگاران پس از ظهور، چنان محیط امنی ایجاد می شود که زن، با همۀ زر و زیور خود، از عراق تا شام می رود… و چیزی او را نمی ترساند»؛(2)یعنی امنیت کاملاً برای زنان برقرار و جامعه ای کاملاً ایده آل شکل می گیرد، به صورتی که رفاه، توسعه و عدالت فراگیر می شود. معارف اسلامی تعمیق می گردد. شکاف میان فقیر و غنی از میان برداشته می شود. و مساوات و برابری حاکم می گردد. حال اگر بخواهیم این زیبایی دوران ظهور را در عصر حاضر درک کنیم، زنان و مادران بهترین نقش را می توانند ایفا کنند و آن بیان زیبایی های عصر ظهور برای فرزندان است تا میل و رغبت آنان به ظهور حضرت مهدی علیه السلام بیشتر شود و آنان

ص: 79

در مسیر آرمان های زیبای جامعه مهدوی قرار گیرند تا به تبع آن جامعه هم آکنده از این شور و اشتیاق شود.

* * *

ص: 80

همه انسان های منتظر- اعم از زن و مرد - هر کدام وظایفی برعهده دارند و هرکس با اهتمام به وظیفه خود، می تواند زمینه ساز خوبی برای ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف باشد. در این بین برخی وظایف خاص، مربوط به قشر زنان است که به آنها اشاره می گردد:

کند. پس ایمان و باور داشت عمیق به حجت الهی، رمز ماندگار و پایداری جامعه منتظر است.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: «من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة الجاهلیة»؛ «هرکس بمیرد و امام زمانش را نشناسد [علاوه بر زندگی جاهلی] به مرگ جاهلیت می میرد.»(1) این معرفت آثار وفواید بسیاری دارد و زنان جامعه باید نسل آینده را متوجه کنند که وجود امام چه آثار و برکاتی دارد و امام یک نعمت و رحمت برای بشر است. امام باقر علیه السلام می فرماید: «من مات و هو عارف الامامه لم یضرّه تقدم هذا الامر و تأخر و من مات و هو لامه کان کمن هو مع القائم فی فسطاطه؛» کسی که بمیرد در حالی که امام خود را شناخته باشد، جلو افتادن یا تأخیر امر[ظهور]، بر او زیان نمی رساند و کسی که بمیرد در حالی که امام خود را شناخته است، مانند کسی است

ص: 83

که در خیمه امام و همراه او بوده است.»(1)

البته زن منتظر برای مهیا شدن جهت حضور در جامعه مهدوی، علاوه بر شناخت و معرفت به امام، می بایست انگیزه ها و انرژی لازم برای پیمودن این مسیر سعادت بخش را در خود ایجاد و ذخیره نماید، بدون عزم راسخ و تصمیم جدی، بال ناقصی برای پرواز خواهد بود و کاری از پیش نخواهد برد.

مهم ترین و واجب ترین مسئله بعد از شناخت خداوند و رسول او، «شناخت ولی امر و صاحب الزمان علیه السلام » است؛ زیرا این امر یکی از ارکان ایمان می باشد. محمد بن حکیم گفت: به حضرت ابی عبدالله امام صادق علیه السلام عرض داشتم: معرفت ساختۀ کیست؟ فرمود: از ساخته های خداوند است، بندگان را در آن ساخت بهره ای نیست.(2)

 بعد از کسب معرفت، تداوم درخواست

ص: 84

معرفت آن حضرت از خداوند نیز اهمیت دارد. در این زمینه دعایی وارد شده ا ست که کلینی رحمة الله و نعمانی رحمة الله و صدوقی رحمة الله به سندهای خود از زراره روایت کرده  اند و  بر خواندن آن تأکید شده است: «اللهم عرفنی نفسک فانک ان لم تعرفنی نفسک ام اعرف نبیک، اللهم عرفنی رسولک فانک ان لم تعرفنی رسولک لم اعرف حجتک، اللهم عرفنی حجتک فانک این لم تعرفنی حجتک ظللت عن دینی»(1)؛ «بارخدایا! تو مرا به خود آشنا کن که اگر رسول خودت را به من نشناسانی، پیغمبرت را نخواهم شناخت؛ بار خدایا! تو رسولت را به من بشناسان که اگر خود را به من نشناسانی - حجتت را نخواهم شناخت. پروردگارا! حجت خودت را به من بشناسان که اگر حجتت را به من نشناسانی از دین خود گمراه خواهم شد.» یعنی دریچه ای ورود به دین شناخت امام و معرفت به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است.

البته از وظایف دیگر در این زمینه شناخت

ص: 85

علامت های ظهور - به ویژه علایم حتمی است - که امامان علیه السلام از آن ها خبر داده اند. امام صادق علیه السلام می فرماید: «علامت را بشناس، پس هرگاه آن را شناختی، پیش افتادن یا تأخیر کردن این امر تو را ضرر نرساند….»(1)

نصیب بزرگان و اولیای الهی می شد.

برای اینکه مادران بهتر بتوانند نسل امروز را با اهداف و آرمان های مهدوی آشنا کنند، باید در جهت تقویت بنیان های دین داری در فرزندان خود تلاش کنند؛ چرا که نسل بدون دین و معرفت، هرگز نمی تواند در آینده، پرچم دار حکومت جهانی حضرت مهدی موعود علیه السلام باشد.

در این راستا باید سازو کارهای تربیت نسل منتظر را با تکیه بر قرآن و عترت، شناخت و آنها را با فهمی عمیق، زیبا و شیرین درک و بیان نمود. معرفی دقیق و عالمانه امامان رحمت و بیان سیره و مقام و منزلت آنان، تأثیر بسزایی در تربیت افراد دارد و زودتر نتیجه می دهد. دوران کودکی، زمان شکل گیری شخصیت است و در این دوره ای که رسانه های الحادی نقش آفرینی می کنند، شکل دهی به شخصیت کودک کار بسیار سختی است. البته در این راه باید از خداوند یاری خواست و همانند امام سجاد علیه السلام عرض کرد: «اللهم اعنی علی تربیة اولادی…»؛

ص: 87

«خدایا! مرا در پرورش فرزندانم یاری کن.»(1)

یکی از کارهایی که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بعد از ظهور انجام می دهد، تکمیل مکارم اخلاقی است، همان گونه که امام باقر علیه السلام می فرماید: « اذا قام قائمنا وضع یده علی رؤس العباد فجمع به عقولهم و اکمل به اخلاقهم»، «زمانی که قائم ما قیام کند، دست بر سر مردم می کشد و عقول آنها را کامل می کند و خداوند متعال به واسطۀ حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف اخلاق مردم را به کمال می رساند).(2)

زنان جامعه هم باید فرزندان خود را براساس، اخلاق اسلامی و در مسیر انتظار پویا تربیت کرده و آنان را در راه کمال و تعالی قرار دهند، چرا که هیچ انقلاب و نهضتی، بدون زمینه سازی در تربیت نیروی انسانی کارآمد موفق نخواهد شد. یکی از موارد زمینه سازی و

نیرو سازی حکومت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، تربیت

ص: 88

نسل منتظر در راستای زمینه سازی ظهور، امری مهم و بایسته است که وظیفه آن بردوش زنان با ایمان و کسانی است که احساس تکلیف می کنند و پایبند اعتقادات و باورهای خود هستند.

پس زنان باید مقام تربیت را به منزلۀ یک رسالت الهی حفظ کنند و از خداوند یاری بخواهند تا با تربیت و آماده کردن نسل منتظر، زمینه را برای ظهور و حکومت امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف، آماده سازند و به نیروهای توانمند امام عجل الله تعالی فرجه الشریف بیفزایند.

البته زنان باید خودشان عامل به دستورات الهی باشند، تا بتوانند معارف دینی را به فرزندان و جامعه انتقال دهند و با صبر و حوصله در این راه بکوشند. از آنجایی آموزه های قرآن کریم و سخنان ائمه معصوم علیه السلام سرتاسر هدایت و تعلیم است؛ زنان جامعه باید با کمک کارشناسان، آنها را در تربیت نسل منتظر به کار گیرند و فرهنگ اسلامی - بخصوص خاصه فرهنگ مهدویت - را در محیط خانه و اجتماع زنده و پویا سازند. در

ص: 89

این صورت فرزندان از کودکی با فرهنگ مهدویت و انتظار آشنا می شوند و با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف خود رابطه قلبی، عاطفی و علمی برقرار می کنند. خصوصیات حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را در خانه خود از کودکی احساس نموده و هر لحظه منتظر امام عزیز خود می باشند و از غیبت او ناراحت بوده و برای رفع موانع ظهور می کوشند.

در تربیت نسل منتظر، نقش مادر اهمیت به سزایی دارد، چنان که حضرت امام خمینی رحمة الله می فرماید: «این مادر که بچه در دامن او بزرگ می شود، بزرگ ترین مسئولیت را دارد… شریف ترین شغل در عالم، بزرگ کردن بچه است و تحویل دادن یک انسان است به جامعه.»(1)

مادر می تواند بعد از نماز، صبحگاه خویش را با قرائت دعای عهد آغاز کند و طعم راز و نیاز با خدا و در دل با امام را به کودکان خود

بچشاند. او نباید گامی جز برای رضای خدا بر

ص: 90

دارد و تربیت را بانظارت خداوند و امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف انجام دهد. لذا مادران می توانند با استفاده از شیوه های جدید و کاربردی، در تربیت فرزندان بیش از پیش بکوشند و شاهد آثار و برکات درخشان آن باشند.

عمل کرده اند وهم مورد توجه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف قرار گرفته اند. در این صورت می توانند جامعه ای سالم و با معنویت داشته و آن را به سوی ظهور سوق دهند. در سوره نور آیه 30 خداوند می فرماید:

 «قُلْ للمؤمنین یَغضُّوا مِن ابصار هم و یحفَظَوا فُروُجَهم ذلک ازکی لهم ان الله خبیرٌ بما یصنَعُون»؛

به مؤمنان بگو چشم های خود را [ از نگاه به نامحرمان] فرو گیرند و عفاف خود را حفظ کنند. این، برای آنان پاکیزه تر است. همانا خداوند از آنچه انجام می دهید، آگاه است.

اگر حجاب و عفاف رعایت نشود، زن ضمن اینکه به سوی فساد و آلودگی کشیده می شود؛ مردان جامعه، - بویژه جوانان - را نیز تحریک می کند و این امر موجب بروز هیجان های کاذب غیر اخلاقی می شود که مورد رضای خداوند و امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نیست. در واقع رعایت حجاب و عفاف، موجب سلامت جامعه منتظر می شود و ساحت جامعه را از آلودگی های نفسانی پاک نموده و بر امنیت اخلاقی کمک می کند. حتی

ص: 92

موجب تقویت و استحکام بنیان خانواده ها می شود و جوانان جامعه هم در آرامش روحی مناسبی، قرار می گیرند و بستر لازم برای رسیدن انسان به کمال را فراهم می سازد.

در واقع ترک حجاب و عدم رعایت آن، موجب انحراف می شود؛ لذا زن و مرد مؤمن باید خود را ملزم به رعایت حجاب و عفاف کنند.

خداوند متعال در قرآن فرمود: علیهنَّ من جلا بیبهنَّ ذلک ادنی ان یُعْرفن فلا یُوْذَینَ و کان الله غفوراً رحیماً؛(1) «ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمن بگو: روسری های بلند خود را بر خویش فرو افکنند، این کار برای اینکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند، بهتر است و خداوند همواره آمرزنده و رحیم است.»

این آیه به زنان دستور می دهد که حجاب خویش را به طور کامل رعایت کنند تا به خوبی شناخته شوند و مردم آنان را به عفاف و پاکدامنی بشناسند و کسی مزاحمشان نشود.

ص: 93

پس رعایت حجاب و عفاف، هم زنان را سلامت نگه می دارد و هم جامعه و هم خانواده را و این همان چیزی است که موجب رضای خدا و امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می باشد.

و اخلاق نیکو رفتار نماید.»(1)

این نوع عمل کردن، یعنی، الگو برداری رفتاری و اعتقادی از امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف که منتظر را در راه خویش کمک بسیاری می کند. امام صادق علیه السلام می فرماید: «...یشیر بالتقی و یعمل بالهدی...»؛ «…او به تقوا اشاره کرده و خود عمل به هدایت می کند….»(2)

در مجموع زنان جامعه در صورتی موفق به اصلاح می شوند که خودسازی را سرلوحۀ کارهای خود قرار دهند و مزین به شاخصه های نیکو و خوب باشند و اگر آنان در امر خودسازی موفق باشند، تربیت دیگران نیز راحت انجام خواهد گرفت. خداوند متعال می فرماید:« قَدْ أَفْلَحَ مَن زَکاهَا. وَقَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا»؛ «هرکس نفس خود را تزکیه کند، به یقین رستگار شده است و نومید و محروم گشت آن که نفس خود را به گناه آلوده

ص: 95

ساخت.»(1)

بر این اساس مهم ترین رسالت زن منتظر، نیروسازی و زمینه سازی برای ظهور، امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف است و این امکان ندارد. مگر تلاش در جهت اصلاح خانواده.

هر زن با نقش آفرینی هایش که در سطح اجتماع، می تواند نقش اصلاحی خود را ایفا، نماید؛ البته با رعایت تقوا و گسترش عفاف؛ چرا که حضور زن در عرصه های مختلف جامعه - به جز در مواردی که اسلام به دلایل خاص برای حفظ جایگاه زن ممنوع کرده است - نه تنها اشکالی ندارد، بلکه واجب است.(2)

تهذیب نفس و پاک سازی درون از صفات پلید و زیوردادن آن به وسیلۀ اخلاق پسندیده، از برنامه هایی است. که زنان نقش مهمی در آن ایفا می کنند. اگر این برنامه در راستای تربیت

ص: 96

اسلامی و انتظار ظهور موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف باشد، ثواب انتظار را هم خواهند برد. در واقع منتظران حضرت، از پرهیزکاران و دارای اخلاق نیکو می باشند و این در صورتی امکان پذیر است که از درون خانواده با اصلاح و تهذیب نفس همراه باشد.

پیروی کردن و الگو قرار دادن امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در اخلاق و اعمال؛ منجر به رشد و تعالی انسان می شود؛ چرا که کمال ایمان و تمامیت ولایت و همراهی؛ او با این کار انجام می شود. از این رو باید در اصلاح خانواده و تهذیب نفس، آن حضرت را به عنوان مقتدا و الگوی خود قرار داد.

اگر بانوی منتظر در تمام شئون زندگی، امام را مقتدای خود قرار دهد، موفق شده و حتی مایۀ افتخار و زینت جامعه و خانواده می شود. امام صادق علیه السلام می فرماید: «کونوا لنا زینا و لاتکونوا علینا شینا»؛ «برای ما زینت باشید و مایۀ ننگ ما نشوید.»(1)

ص: 97

مهدی آنان را پس از کوشش ایشان، مبعوث می کند. آن گاه ایشان را عزّت داده، و دشمنان را ذلیل خواهد کرد.»(1)

این تفسیر اشاره به فعالیت و کوشش منتظران، پس از ظلم و ستم بیگانگان است. انسان منتظر باید پویا و کوشا باشد و خود را از حالت ایستایی و سکون و رخوت بیرون آورد. زنان جامعه اسلامی نیز باید همچون اصحاب و یاران امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف اهل کوشش و تلاش باشند؛ چنان که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: «یجمع الله له من اقاصی البلاد علی عده اهل بدر کرّارون، مجدّون فی طاعته»؛ «خداوند برای او از دورترین کشور ما به تعداد اهل بدر(313نفر) جمع می کند، که همگی اهل کوشش و تلاش در راه اطاعت خدا هستند.»(2) در اینجا تلاش در گسترش علم در سطح جامعه اهمیت بسزایی

ص: 99

دارد؛ همان طور که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم دربارۀ حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف فرمود: «... یملأالله عزوجل به الارض نورا بعد ظلمتها و عدلا بعد جورها و علما بعد جهلها»؛ «خداوند به واسطۀ او زمین را بعد از تاریکی، پر از نور کرده و پس از ظلم، پر از عدل نموده و پس از جهل، پر از علم خواهد کرد.»(1)

فعالیت با برنامه و آگاهی باعث می شود انسان امام علیه السلام خود را بهتر بشناسد و برای ظهورش بیشتر تلاش کند. البته باید توجه داشته باشد نباید نامید گردد و بگوید کار و فعالیت من اثر ندارد، پس انجام ندهم. هرگاه انسان حق را یافت - گرچه پیروان آن کم است - نباید ترس و دلهره داشته و در آن محکم و پایدار باشد. در همین راستا از حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نقل شده است: «الحق معنا، فلن یوحشنا من قعدعنا»؛ «حق با ماست، هرکس از ما کناره گیرد

ص: 100

مارا به وحشت نمی اندازد.»(1)

 زن منتظر می کوشد اعمال، رفتار و کردارش همه در راه خدمت کردن به دین خدا و بسط و گسترش سیره و سنّت اهل بیت - بویژه حضرت مهدی - است. در مقابل فعالیت و تلاش زنان مؤمنه مورد عنایت ویژه خدا و اولیای الهی قرار دارد. بعضی از روایات دلالت دارند بر اینکه فرشتگان، خدمتگزاران امامان علیه السلام هستند و دستوراتشان را انجام می دهند، و در محضر ایشان جز با اجازه شان نمی نشینند.(2)

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: «خوشا به حال کسی که قائم اهل بیت علیه السلام مرا درک نماید، در حالی که در زمان غیبت پیش از قیامش، به امامت او معتقد باشد و با دوستانش، دوستی کند و دشمنانش را دشمن بدارد [فعال و پویا باشد]. چنین کسی از رفقای من و مورد دوستی من، و

ص: 101

گرامی ترین امت نزد من در روز قیامت خواهد بود.(1) پس زنان زمینه ساز، در حقیقت با یاری رساندن به امام و فعالیت در جهت اصلاح جامعه، به نوعی خدای متعال را یاری کرده اند: و لینصرنّ الله من ینصره ان الله لقویّ عزیز»(2) و در آیه دیگر آمده «ان تنصروا الله ینصرکم و یثبت اقدامکم.(3)

برخی از اموری که زن می تواند در آن زمینه فعالیت مستقیمی داشته باشد، عبارت است از:

می فرماید: «انّ اهل زمان غیبته، القائلین بامامته و المنتظرین لظهوره... الدعاه الی دین الله عزوجل سراّ و جهرا»؛ «معتقدان به مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و منتظران ظهور او در عصر غیبت… در پنهان و آشکار، مردمان را به دین خدا فرا می خوانند.»(1) یکی از ابزار دعوت به خدا و جلوگیری از انحرافات، امربه معروف و نهی از منکر است که منتظران - بخصوص زنان - باید آن را جدی بگیرند؛ چرا که عده ای با سوءاستفاده از احساسات پاک و روح لطیف اعتقادی آنها، می کوشند جذب مرید کرده و آنها را به سوی خودشان دعوت کنند (نه به سوی خدا) و آن ها را شخص محور سازند.

امام باقر علیه السلام می فرماید: «المهدی و اصحابه… یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر»؛ «مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و یاران او… امر به معروف و نهی از منکر می کنند.»(2)

ص: 103

زنان منتظر اگر در راه اصلاح جامعه و رفع ظلم و فساد و احیای امر به معروف و نهی از منکر تلاش کنند، زمینه ساز برداشتن گام های بلندتری برای ظهور خواهند بود.

این امر محقق نمی شود؛ مگر اینکه خودش در مسیر خدا «قربة الی الله» گام بردارد و دیگران را هم دعوت به خدا کند. انسان در زمان غیبت صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بیشتر در معرض خطر، زیان، فتنه و امتحان است. در نتیجه اهتمامش به این امر، مؤکدتر و مهم تر از سایر زمان هاست.

اعوجاج الحق...»؛«در آخر الزمان او خروج می کند و انحرافاتی که در حق پدید آمده اصلاح خواهد کرد.»(1)

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در مقابل مبارزه با بدعت ها و خرافات فرمود: «اذا ظهرت البدع فی امتی فلیظهر العالم علمه فمن لم یفعل فعلیه لعنة الله»؛ «هر گاه در میان امتم بدعت ها پدید آمد، بر عالمان واجب است علم خویش را آشکار سازند و اگر چنین نکنند، پس لعنت خدا بر آنان باد.»(2) این فقط خاص مردان نیست؛ بلکه زنان هم باید عالمانه وارد این عرصه شوند. حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم همچنین فرمود: «من ادّی الی امتی

حدیثاُ یقام به سنة او یثلم به بدعة فله الجنة»؛ «کسی که برای امت من حدیثی بخواند که با آن سنت من احیا شود و بدعت از بین رود بهشت

ص: 105

بر او واجب است.»(1)و «و من ردّ صاحب بدعة عن بدعته فهو سبیل من سُبل الله»؛ «هرکس بدعتگزاری را از انحرافش باز دارد، راهی از راه های رسیدن به خدا، به شمار می آید.»(2)

اگر برخی از زنان بدون توان علمی مناسب ادله و مبناهای دینی، معارفی را بیان می کنند، باید با آنها مبارزه کرد و جلوی بدعت گزاری آنان را گرفت. و اگر با این بدعت ها مقابله نشود، زمینه های نابودی اسلام برداشته می شود؛ همان طور که امام علی علیه السلام می فرماید: «من مشی الی صاحب بدعة فوقره فقد مشی فی هدم الاسلام؛ «کسی که به سوی صاحب بدعتی قدم بردارد و او را تعظیم کند و بزرگ بدارد، در راه نابود کردن اسلام قدم برداشته است.»(3)

متأسفانه در بررسی هایی که شده است

ص: 106

بیشتر مدعیان از مردان هستند؛ ولی بیشتر فریب خوردگان از بانوان می باشند!! لذا زنان جامعه اسلامی وظیفه دارند خود را به علم و معرفت اسلامی، مجهز سازند تا هنگام ظهور و بروز مدعیان دروغین، به مقابله با آنان برخیزند و فریب خوردگان را به قرآن و اهل بیت علیه السلام دعوت کنند.

امام صادق علیه السلام می فرماید: «… هرگاه بدعتی در اسلام دیدید… مردم را از آنان بر حذر دارید تا بدعت هایشان را یاد نگیرند. خداوند در برابر این کار، برای شما حسنات می نویسد و به سبب آن درجات شما را در آخرت بالا می برد.»(1)

نام حضرت مشکلی برای دوستان آن حضرت ایجاد می کند، (مثل یاد کردن اسم شریف در مواقع ترس در محافل و مجالس دشمنان دین)، باید تقیه کرد. همچنین و لازم است هم خودمان رعایت ادب را بکنیم و هم به دیگران بیاموزیم که امام دارای شرافت و منزلت والایی است و احترام خاصی دارد. ضمناً یادکردن از او باید با نهایت ادب و احترام خاص باشد. گاهی به تعریف و تمجید بعضی از اشخاص عادی می پردازیم؛ اما امام با این مهربانی و عظمت را با رعایت ادب یاد نکنیم! البته این رعایت ادب، باید با محبت همراه باشد. و دربارة وجوب محبت ائمه علیهم السلام تردیدی نیست و اینکه دوستی ایشان، بخشی از ایمان و شرط قبولی اعمال است. «رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «خداوند را دوست بدارید به جهت آنچه از نعمت های خویش به شما می دهد و مرا به جهت دوستی خدای عزوجل دوست بدارید و اهل بیتم علیهم السلام

ص: 108

را به خاطر دوستی من دوست بدارید».(1) لذا باید حب و دوستی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را در دل های مردم - بخصوص نسل جوان - پویا کرد. این محبّت باید به حدی باشد که از طرف امام زمان کارهای خوبی انجام دهد و ثواب آنها به محضر آن حضرت اهدا نماید، مثلاً از طرف ایشان حج به جای آورد و یا به حرم های رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه معصومین علیه السلام برود. در هرحال باید از خداوند بخواهیم تا یاد و عشق حضرت، همیشه سرلوحه اعمال و رفتار ما قرار گیرد تا مستوجب عذاب و قهر الهی نباشیم.

از امامان معصوم علیه السلام این ادعا آمده است: «اللهم اغفرلی الذنوب التی تنزل النقم»؛ «بار خدایا! بر من بیامرز گناهانی را که مایۀ نزول نقمت هستند» و بدون تردید فراموش کردن یاد امام و غفلت از آن حضرت، نقمت و بلای بزرگی است که در دنیا و آخرت عواقب سوئی

ص: 109

در پی دارد.»(1)

نماند، مگر اینکه بر او لعنت فرستد که زبون و باحسرت و مردود می افتد.»(1)

پس با شرکت در مجالس مهدوی و جلساتی که فضایل و مناقب آن حضرت بیان می شود، می توان زمینه ساز ظهور شد؛ امام رضا علیه السلام می فرماید: «هرکس در مجلسی بنشیند که امر ما در آن زنده می گردد، روزی که دل ها می میرند، دل او نخواهد مرد.»(2) و در جایی دیگر امام صادق علیه السلام می فرماید: «خداوند رحمت کند کسی که امر ما را احیاء نماید.»(3)

زنان منتظر با تشکیل مجالس به نام اهل بیت علیهم السلام و امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و دعوت از کارشناسان معتبر، ضمن اینکه جلوی برخی از جلسات انحرافی را می گیرند؛ می توانند دوست داران اهل بیت علیه السلام را افزایش دهند و آنان را با معارف ناب مهدوی آشنا کنند.

ص: 111

القلوب ثبّت قلبی علی دینک».(1)

امام صادق علیه السلام نیز می فرماید: «در زمان حیرت و سرگردانی(یعنی دوران غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نجات نمی یابد؛ مگر کسی که دعای غریق را بخواند.»(2)

البته جدای از خواندن دعای غریق، درود و صلوات بر آن حضرت هم از اقسام دعا است و علاوه بر این گونه اعمال هدیه نماز مخصوص و قرائت قرآن به آن حضرت هم می تواند از جمله برنامه های مفید در این زمینه به حساب آید.

از سوی خودت و عزیزانت قرار ده….»(1)

کسی که به سبب صدقه دادن از سوی برادران مؤمن خود، استحقاق پاداش می یابد، از سوی حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف، مستحق ثواب و پاداش بزرگ تری خواهد بود و شایستگی آن را دارد که به برترین ثواب های صدقه دهندگان نایل گردد. چون این عبادت را به نیابت از بهترین انسان عالم انجام می دهد و بدون تردید هر قدر که ارتباط و خصوصیت بین او و بین امامش علیه السلام، کامل تر و تمام تر باشد ثوابش؛ در صدقه دادن از سوی آن حضرت فزون تر خواهد بود.(2)

باشند و در راه آمادگی ظهور هر چه در توان دارند دریغ نکنند. امام صادق علیه السلام می فرماید: «لیعدّنّ احدکم لخروج القائم ولو سهما فانّ الله اذا علم ذلک من نیّته رجوت لان ینسی فی عمره حتی یدرکه و یکون من اعوانه و انصاره؛ «باید هر یک از شما برای خروج قائم، اسلحه آماده کنید؛ چون وقتی خداوند ببیند کسی به نیت یاری مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف اسلحه تهیه کرده است، امید می رود خداوند عمر او را دراز کند تا ظهور را درک کند، و از یاوران مهدی علیه السلام باشد.»(1)

آماده کردن اسلحه در اینجا بدین معناست که چون حضرت نیاز به ابزار مبارزه با دشمنان خدا دارد، هرکس در حد توان باید خود را مهیا و آماده کند و این مسئولیت خاص مردان نیست؛ بلکه متوجه زنان هم می باشد.

زنان منتظر باید در ابعاد مختلف آماده ظهور حضرت باشند و عصر غیبت کبری، دوران تمرین اطاعت و آماده سازی برای اجرای

ص: 115

دستورات حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است. امام خمینی رحمة الله می فرمود: «ما باید خودمان را برای آمدن آن حضرت مهیا کنیم….»(1) و این امکان ندارد مگر اینکه از خود آمادگی نشان دهیم و منتظر واقعی باشیم. به راستی برترین اعمال انتظار فرج است؛ یعنی باید برای ظهور کاری انجام بدهیم، نه اینکه در گوشه ای بنشینیم و فقط بگوییم! چرا آقا نمی آید!

البته زنان ضمن اینکه خود را آماده اجرای فرمان های امام و ظهور می کنند، باید فرزندان شجاع و انسان های کاردان را هم تحویل جامعۀ مهدوی بدهند؛ و چنان که امام خمینی رحمة الله فرمود: «زن ها مردان شجاع را در دامن خود بزرگ می کنند. قرآن کریم انسان ساز است و زن ها نیز انسان ساز، وظیفۀ زن ها انسان سازی است.»(2)

از ابوعبدالله جعفی می گوید: «حضرت ابوجعفر محمدبن علی امام باقر علیه السلام به من فرمود:

ص: 116

منتهای زمان مرابطه نزد شما چند روز است؟ عرض کردم: چهل روز. فرمود: «ولی مرابطۀ ما، مرابطه ای است که همیشه هست و هرکس در راه ما اسبی را مهیا نماید، به مقدار دو وزن آن تا مادامی که آن را نگه داشته، برایش ثواب خواهد بود، و هرکس سلاحی را برای یاری ما مهیا سازد تا وقتی که نزد او هست، به مقدار وزن آن برایش ثواب خواهد بود. از یک بار و دوبار و سه بار و چهار بار بی تابی نکند….»(1)

رهنمون سازند از این رو زنان که نقش کلیدی در تربیت و حضور بیشتر در مسائل عبادی دارند در صورتی می توانند فرزندان را به سوی معنویت سوق دهند که فلسفه و اسرار عبادی برای خود آنان حل شده باشد. اینان می توانند اولاد و افراد جامعه را عاشق عبادت کنند و بکوشند افراد تحت تربیتشان عبادت را دوست داشته و از دین خدا پاسداری نمایند.

پیامبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: «... یملا قلوب العباد عبادة...»؛ «حضرت مهدی علیه السلام دل های بندگان را، عاشق عبادت می کند….»(1) این عشق به عبادت و جدی گرفتن آن، باعث بندگی و نزدیکی انسان به خدا می شود و شیطان از انسان فرار می کند، همان گونه که در مورد حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف می خوانیم: «... به یخرج ذل الرق من اعناقکم....»(2)

یکی از ابزارهایی که شیطان را از انسان دور

ص: 118

می کند، بر پایی نماز است؛ و از اهداف اصلی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در دوران ظهور بر پا داشت نماز است. زیدبن علی می گوید: «اذا قام القائم من آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم یقول: ایها الناس نحن الذین وعدکم الله فی کتابه، الذین ان مکناهم فی الارض اقاموا الصلاة...»؛ «هنگامی که قائم آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم قیام کند، می فرماید: ای مردم! ما کسانی هستیم که خداوند در قرآن وعدۀ آنان را به شما داده است، آنجا که فرمود: کسانی که اگر مادر روی زمین به آنان امکانات دهیم نماز را به پا می دارند.»(1)

حفظ دین و جدی گرفتن عبادات باعث عزت و سربلندی اسلام می شود و بر باور و اعتقاد دیگران به اسلام می افزاید. امام صادق علیه السلام در بارة امام مهدی نقل شده است: «اذله علی المومنین، اعزة علی الکافرین»، (در برابر مؤمنان،ذلیل و فروتن و در برابر کافران باعزت

ص: 119

و عزیز است.»(1) از برکاتی که حفظ دین و جدی گرفتن عبادات دارد این است که انسان پیوسته به یاد آن حضرت می باشد و او را ناظر و شاهد بر اعمال می بیند. وقتی هم که یقین پیدا کرد در پیش چشم او قرار دارد، حتماً در نگه داری و حفظ دین تلاش چند برابری خواهد داشت. اگر زنان جامعه ما این طور عمل کنند، خانواده و فرزندان به هویت واقعی خود می رسند و در برابر گناه مقاومت نموده و انگیزه ای برای خود سازی و دیگر سازی پیدا می کنند.

غذایی می کنند و دقّت در ظاهر خود دارند و دشواری های آن را تحمّل می کنند، برای پرورش و زیباسازی روح خویش نیز باید عزم جدی داشته باشند و خود را ملتزم به یک رژیم روحی و معنوی کنند. با این تلاش ظرفیت های لازم را به دست می آورند و در برابر دشواری ها و موانع ظهور مقاوم می باشند.

 نگه داری دین و ترویج آن، نیاز به صبر و حوصله دارد و نیازمند ظرفیت هایی است که باید آنها را ایجاد کرد. زن باید در این دوران رنج زحمت را قبول کند تا بتواند در برابر دشواری های دوران غیبت، مقاوم باشد؛ چنان که امام خمینی رحمة الله فرمود: «شما بحمدالله زحمت کشیدید، رنج بردید و در همه مراحل پایداری کردید و بانوان ایران در همه جا فعالیت کردند… همۀ اینها پیش خدای تبارک و تعالی مشکور است و شماها مورد عنایت حق تعالی هستید و مادامی که به این تعهد باقی باشید،

ص: 121

خدای تبارک و تعالی شما را نصرت می کند».(1)

اگر زنان جامعه اسلامی، می خواهند تصمیم و عزمی راسخ در یاری رسانی به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف داشته باشند، باید در برابر هر نوع تهاجم فکری و… قوی و استوار باشند. لازمه این امر این است که هر روز بعد از انجام فرایض (بخصوص نماز صبح)، با امام خود تجدید بیعت کنند تا در این راه ثابت قدم بمانند و یا هر جمعه با ایشان تجدید بیعت نمایند.

زنان با صبوری خود، نقش مهمی در عمل به سفارش پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دارند، چرا که می توانند خانواده و فرزندان و حتی برادران و خواهران دینی خود را به ایمان به حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف و صبر در زمان غیبت دعوت کنند و باعث شوند آنها از فتنه ها، بلاها، محنت ها، و اذیت های این دوران در امان بمانند. براساس آموزه های دینی، هرکس صبر کند و انتظار بکشد، به فرج و پیروزی نایل می گردد، یعنی،

ص: 122

صبر در ظهور و عدم تعجیل در آن، خود نوعی عبادت است و نتیجه آن ایجاد ظرفیت های لازم در برابر دشواری های دوران غیبت است. راوی می گوید: از امام موسی کاظم علیه السلام دربارۀ فرج پرسیدم، فرمود: «آیا نمی دانی که انتظار فرج از فرج است؟ گفتم: نمی دانم، مگر اینکه شما به من بیاموزید، فرمود: «آری، انتظار فرج بخشی از فرج است.»(1)

3. صبر بر اقسام بلاها و محنت هایی که بر او وارد می شود.

4. صبر بر آنچه از گرفتاری مؤمنان به دست معاندان و آزار مخالفین نسبت به ایشان می بیند؛ در صورتی که نتواند آنها را خلاص کند و از ایشان دفاع کند.(1)

خداوند در قرآن می فرماید: یا ایها الذین امنوا اصبر و صابروُا و رابطو و اتقوا الله لعلکم تفلحون؛ «ای کسانی که ایمان آورده اید، شکیبایی کنید و با اتکا به صبر و پایداری یکدیگر، بر مقاومت خویش بیفزاید و در امور دین و دنیا با یکدیگر همبستگی داشته باشید و از عذاب خدا پروا کنید، شاید که نیکبخت شوید.»(2)

در واقع انسان با صبر و تحمل مشکلات، می تواند دین دار باشد و در سختی دوران غیبت تحمل خود را بالا ببرد. انسان هایی در این راه موفق اند که صبر پیشه کنند و تقوا داشته باشند؛

ص: 124

یعنی، خدا محور باشند تا راه دشوار انتظار را به خوبی طی کنند.

امام صادق علیه السلام می فرماید: «خداوند رسول خود را به مکارم اخلاق اختصاص داد، پس خودتان را بیازمایید. اگر در شما آن اخلاق بود، خداوند را حمد و سپاس گویید و اگر نبود، از خداوند کمک بخواهید و برای دست یابی به آن ها به درگاه خداوند التماس کنید.» پس حضرت آن موارد را نام بردند: «یقین، قناعت، صبر، شکر، خویشتن داری، خلق نیکو، سخاوت، غیرت، شجاعت و مروّت.»(1)

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در خطبۀ روز غدیر نیز توصیه فرموده بود که: در زمان غیبت امام غائب علیه السلام صبر پیشه کنید و یکدیگر را به صبر سفارش نمایید.(2)

اموری که حضرت مهدی علیه السلام بر آن با اصحاب خود پیمان می بندد، هتک حرمت نکردن افراد است. آنجا که می فرماید: «یبا یعون علی الله یهتکوا حریماً محرماً و لا یسّبوا مسلماً و لا یهجموا منزلاً و لا یضربوا احداً الا بالحق... »؛ [آنان بر اصولی با حضرت بیعت می کنند که از آن جمله این است که] هتک حرمت فرد آبرومندی را نکنند و کسی را سب و دشنام ندهند و به منزلی هجوم نیاورند و کسی را به جز به حق نزنند….»(1) در مورد حفظ آبرو سفار های زیادی در اسلام شده که دقّت و رعایت آن بر هر مسلمانی واجب است.

«من با شما هستم در صورتی که مال یتیم را نخورید.»(1) این وظیفه می تواند در مورد یاوران حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و پیروان او هم صدق کند.

سخت است و باید با صبر و حوصله و کمک جستن از خداوند آن را انجام دهند. در اینجا باید روحیه پایداری و مقاومت را در خود بالا ببرند تا بتوانند دین و آرمان های اصیل را حفظ، کنند؛ بخصوص اینکه پایداری در دین در ابعاد روحی، معنوی و جسمی آن، باید به درستی انجام گیرد. ائمه اطهار علیه السلام و بزرگان دینی، همراه دین داری، به پایداری در دین - نیز توصیه می کنند. و اگر انسان منتظر بتواند از دین خود به خوبی محافظت کند، به مقام والایی خواهد رسید و مورد عنایت خواهد بود دین داری نیز میسر نمی شود، مگر اینکه انسان تلاش کند ایمان به خدا را در خود تقویت کند و با بصیرت کامل گام به عرصه اجتماع بگذارد. البته در عصر حاضر، انسان های دین دار و مقاوم زیاد هستند؛ بخصوص در قشر بانوان اینان باید بکوشند این امر را حفظ کرده و باعث ارتقای ایمان دیگران هم گردند.

امام صادق علیه السلام می فرماید: «الا اخبرکم بما لا یقبل الله عزوجل من العباد عملا الابه؟ فقلت بلی،

ص: 128

فقال: «شهادة ان لا اله الا الله و ان محمداً عبده و رسوله... و الانتظار للقائم»؛ «خبر دهم شما را به چیزی که خداوند، عمل بندگان را جز با آن نمی پذیرد؟ گفتم: بلی، حضرت فرمود: باور به خدای یکتا و بندگی و پیامبری محمد صلی الله علیه و آله و سلم و چشم داشتن به ظهور قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف .»(1)

* * *

ص: 129

ص: 130

 یکی از مهم ترین شرایط ظهور، کامل شدن اصحاب و یاران امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است. اینان کسانی اند که ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف جزو دغدغه های اصلی آنان است و بدین جهت می کوشند زندگی خود را طوری طراحی کنند که در راستای رضای خدا و امام باشد. برترین یاران حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف همان یاوران خاص ایشان هستند که بسیار مقتدر، عادل و کارآمد می باشند. بر این اساس بر زن منتظر، بایسته است که ویژگی های یاران حضرت را مدنظر قرار دهد تا خود را با آنها منطبق سازد. این ویژگی ها و اوصاف عبارت است از:

واهل توحیدند. حضرت علی علیه السلام می فرماید: «... و هم الذین وحدوا الله حق توحیده...»؛ «… و آنان کسانی اند که خداشناس حقیقی بوده و اهل توحید می باشند.»(1) در واقع اینان خداخواهی و خداپرستی عمیق آنان باعث یکدلی و یک رنگی میان آنان می شود؛ چنان که امام علی علیه السلام می فرماید: «قلوبهم مجتمعه».(2)

در قرآن خداوند می فرماید: «یا ایها الذین من یرتَدَّ منکم عن دینه فسوف یأتی الله بقوم یحبّهم و یحبونه اذلة علی المؤمنین اعزّة علی الکافرین یجاهدون فی سبیل الله و لا یخافون لومَة لائم ذلک فضل الله یُؤتیه من یشاء و الله واسع علیم»؛

«ای کسانی که ایمان آورده اید! هرکس از شما از آیین خود بازگردد و خداوند جمعّیتی را می آورد که آنها را دوست دارد و آنان نیز او را دوست دارند، در برابر مؤمنان متواضع و در برابر کافران سرسخت و نیرومندند. آنها در راه

ص: 133

خدا جهاد می کنند و از سرزنش هیچ ملامت گری هراس ندارند. این فضل خداست که به هرکس بخواهد و شایسته ببیند، می دهد. [فضل] خداوند وسیع و خداوند داناست.»(1)

 امام علی علیه السلام در تفسیر این آیه می فرماید: «هم اصحاب القائم»؛ «آنان یاوران امام قائم هستند.»(2) پس ویژگی مهم زن منتظر باید خداشناسی و توحید باشد تا در برابر هر نوع مسائلی مقاوم باشد و خداوند او را یاری نماید.

پاهای خود می ایستند….»(1)

از آن جا که در میان اصحاب امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف زنان هم وجود دارند این صفت شامل آن ها نیز می شود. البته در عصر ما. حضور زنان در محافل معنوی و مسائل عبادی پررنگ تر از مردان است.

 قرآن می فرماید: «و لقد کتبنا فی الذبور من بعد الذکر انّ الارض یرثها عبادی الصالحون»؛(2)

امام باقر علیه السلام در تفسیر این آیه می فرماید: «مراد از بندگان صالح، اصحاب حضرت مهدی علیه السلام هستند که در آخرالزمان می آیند»؛(3) یعنی، زن منتظر باید صالح و خوب باشد و در امور زندگی و عبادت اهل شب زنده داری بوده و تقوا و پرهیزگاری پیشه کند.

ص: 135

ظاهر خواهد نمود….»(1) زنان جامعه مهدوی اگر اخلاص واقعی داشته باشند؛ بینش عمیق تری نسبت به امام زمان علیه السلام پیدا خواهند کرد. امام سجاد علیه السلام می فرماید: آنان[یاران حضرت مهدی] به امامت امام مهدی علیه السلام اعتقاد راسخ دارند.»(2)

باید شجاعت و جسارتی درخور و عزم هایی پولادین داشته باشند؛ چرا که بدون آن، قدم ها یارای حرکت نخواهند داشت. حضرت علی علیه السلام می فرماید: «کلهم لیوثُ قد خرجوا من غابا تهم لوانّهم همّوا باز الة الجبال لا زالوها عن مواضعها»، «همه شیرانی اند که از بیشه ها خارج شده اند و اگر اراده کنند، کوه ها را از جا برمی کنند.»(1)

امام سجاد علیه السلام هم دربارة شجاعت یاران آن حضرت عجل الله تعالی فرجه الشریف می فرماید: «جعلت قلوبهم کزبرا الحدید»، (دل هایشان چون پاره های آهن شده است).(2)

را به دامان پر از مهر و محبت دین برگردانند. آن چنان که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از حق اهل بیت خود چشم می پوشاند و آنان را در تنگنا و مضیقه قرار می داد تا دیگران به رفاه برسند و از این رهگذر دل هایشان نرم و نسبت به دین مایل گردد.

حضرت علی علیه السلام می فرماید: «کان من تالّفه لهم ان کان الناس فی السّکن و القرار و الشبع و الرّی و اللباس و الوطا و الدثار» و نحن اهل بیت محمد صلی الله علیه و آله و سلم لا سقوف لبیوتنا و لا ابواب و لاسور الا الجرائد و ما شبهمعا و لا وطا لنا و لا دثار علینا تداولنا الثوب الواحد فی الصلاة اکثرنا و نطوی الایام و اللیالی جوعاً عامتنا... فیوثر به رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم ارباب النّعم و الاموال تالفاً منه لهم و استکانه منه لهم»؛ «از جمله مهربانی های پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نسبت به مردم این بود که آنان در آرامش، سیری و پوشش بودند، زیرانداز و روانداز داشتند؛ ولی خانه های ما(خاندان او) سقف و در و دیواری به جز شاخه های خرما و مانند آن نداشت و فرش و رواندازی نداشتیم. بیشتر ما، برای نماز تنها لباس مان را دست به دست می چرخاندیم و

ص: 139

روزها و شب های سالمان را به گرسنگی سپری می کردیم… او از سر مهربانی و فروتنی، صاحبان نعمت و مکنت را بر ما مقدم می داشت.»(1)

زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف خود لباس خشن بپوشد، ولی یاران و همراهانش غرق در رفاه و خوشی باشند؟»(1)

امام علی علیه السلام هم در وصف یاران حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف می فرماید: «انه یاخذ البیعة عن اصحابه ان لایکنزوا ذهبا و لافضة و برّاً و لاشعیراً و یلبسون الخشن من الثیاب»؛ «او از یارانش بیعت می گیرد که طلا و نقره ای نیندوزند و گندم و جویی ذخیره نکنند و لباس خشن بپوشند.»(2)

یاران حضرت مهدی علیه السلام اعمال و عبادات خود را هیچ می پندارند و با بردباری و گذشت و ساده زیستی به خداوند منت نمی گذارند. امام علی علیه السلام در این باره فرمود است: «... لمَ یمنَّوا علی الله بالصبر و لم یَسْتَعظمِوا بذل انفسهم فی الحق»؛ «یاران مهدی علیه السلام کسانی اند که به جهت بردباری شان، بر خداوند منت نمی گذراند و از اینکه جان خود را در کف اخلاص نهاده اند، احساس بزرگی نمی کنند.» (3)

ص: 141

چون انگیزه الهی دارند، هیچ وقت خسته نمی شوند: «لا یملّون من الحرب»؛ «از مبارزه با دشمن خسته نمی شوند.»(1)

همین طور این صلابت و استواری را در برابر شبهات هم باید داشته باشند و ذره ای نسبت به بصیرت لازم که به دست آورده اند، متزلزل نشوند. امام سجاد علیه السلام می فرماید: «انَّ الله تبارک و تعالی اعطا هم من العقول و الافهام و المعرفة ما صارَت به الغیبةُ عندهم بمنزلة المشاهدة»؛ «خداوند تبارک و تعالی آنها را آن چنان از عقل و فهم و شناخت برخودار کرده است که غیبت امام علیه السلام برای آنان به منزلة مشاهده و حضور درآمده است.»(2)

* * *

ص: 143

ص: 144

یکی از اعتقادات مهم شیعه «رجعت» است. در این باره روایات زیادی از اهل بیت علیه السلام رسیده که نشانگر والایی جایگاه رجعت است تا جایی که اگر کسی رجعت را انکار کند از دایره تشیع خارج می شود. امام صادق علیه السلام می فرماید: «لیس منّا من لم یومن بکرّتنا»؛ «از ما نیست کسی که ایمان به بازگشت ما ندارد.»(1)

رجعت، اعتقاد به بازگشت دو گروه از مردگان، (مؤمنان محض و کافران محض) پس از ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است تا مؤمنان از برپایی حکومت جهانی عدل شاد گردند و کافران، از ذلت و حقارت ستمگران متالّم گردند. در واقع دو گروه رجعت می کنند: گروه اول، صالحان برای دیدن حکومت صالحان و گروه دوم، ستم کاران برای چشیدن خواری دنیا قبل از خواری آخرت.(1)

امام صادق علیه السلام می فرماید: «اِنّ الرجعة لیست بعامّةِ و هی خاصة و لا یرجعُ الّا من محض الایمان محضاً او محض الشرک محضاَ»؛ «رجعت امری همگانی نیست؛ بلکه امری اختصاصی است و تنها کسانی رجعت می کنند که به ایمان خالص یا شرک خالص رسیده باشند.»(2)

امام صادق علیه السلام در اهمیت رجعت فرمودند:

ص: 147

«ایام الله ثلاثة: یوم یقوم القائم و یومُ الکرَّةِ و یوم القیامة»؛ «روزهای الهی سه تاست: روز قیام قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف، روز رجعت و روز قیامت.»(1)

را از کسانی که آیات ما را تکذیب می کردند محشور می کنیم، و آن ها را نگه می داریم تا به یکدیگر ملحق شوند.»

در این آیه سخن از روزی است که در آن گروهی از مردم برانگیخته می شوند. بنابراین اشاره به روزی، غیر از روز قیامت دارد؛ زیرا که در قیامت همه انسان ها از اولین و آخرینشان محشور می شوند. در تفسیر مجمع البیان بر اساس روایاتی، این آیه تفسیر می نماید به اینکه، گروهی از شیعیان حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و نیز عده ای از دشمنان آن حضرت در دوران ظهور به دنیا باز می گردند.(1)

تصدیق می کنم و امر شما را انتظار می کشم.»(1)

ب. در دعای عهد آمده است: «اللهم ان حال بینی و بینه الموت ... فَاَخرجنی من قبری مؤتَزراً کفنی ...»؛ «خداوندا! اگر مانع شد میان من و ایشان، آن مرگی که قرار داده ای … پس مرا از قبرم بیرون بیاور در حالی که کفنم را به خود پیچیده ام ….» طبق روایتی امام صادق علیه السلام در مورد خواندن دعای عهد می فرماید: «اگر کسی چهل بامداد دعای عهد را بخواند، از یاوران قائم خواهد بود و اگر پیش از ظهور آن حضرت بمیرد، خداوند او را از قبرش بیرون آورد و از یاران قائم قرار می دهد.»(2)

ج. زیارت امام حسین علیه السلام در روز عرفه و نیز در زیارت اربعین آمده است: «انی بکم مؤمن و بایابکم موقن»؛ «همانا من به شما و به برگشت شما معتقد می باشم» و «انی من المؤمنین

ص: 150

برجعتکم»؛ «همانا من از مؤمنان به رجعت شما هستم.»(1)

د. دعای روز «دحوالارض» آمده است: «وابعثنا فی کرّته حتی نکون فی زمانه من اعوانه»؛ «ما را در برگشتش برانگیز، تا در زمان او از یارانش باشیم.»

گردد. اگر معرفت خالص باشد، جزو یاران و رجعت کنندگان خواهد بود.

ام سعید حنفیه و صبّانه ماشطه و ام خالد جهنیه».(1)

در کتاب منتخب البصائر از دو زن به نام وتیره و احبشیه نیز نام برده شده است که از اصحاب و یاوران حضرت قائم می باشند.(2) برخی از روایات نیز تنها به همراه بودن زنان با حضرت اکتفا کرده و تعدادشان را ذکر نکرده اند. در کتاب ریاحین الشریعه نام نسیبه دختر کعب ذکر شده است.(3)

در نتیجه با توجه به آثار رجعت در زندگی که باعث امید، حرکت و تقویت روحیه ایستادگی و مقاومت می شود و مؤمنان ظلم دیده را تسکین می دهد، جایگاهی مهم دارد. از طرفی با توجه به نقش زنان در دوران غیبت و ظهور و بعد از ظهور، اعتقاد و ایمان به رجعت برای این قشر اهمیت وافری دارد و زنان تشویق می شوند در امور معرفتی و دین داری تلاش کنند.

* * *

ص: 154

9.بابویه قمی، ابوجعفر بن محمدبن علی بن الحسین، خصال، انتشارات جامعه مدرسین، قم.

10.بحرانی، سیدهاشم، تفسیر البرهان، ت1107، اسماعیلیان، قم.

11.بن شعبه حرّانی، ابو محمد حسن بن علی بن الحسین، تحف العقول عن آل الرسول، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، قم.

12.جعفر بن محمدبن قولویه، کامل الزیارات.، 367ق، چاپخانه مرتضویه، نجف اشرف.

13.جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینه جلال و جمال، ج1، مرکز نشر اسراء، قم1357.

14.حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، دار احیاء التراث العربی، بیروت.

15.حر عاملی، محمدبن الحسن، اثباة الهداة، چاپخانه علمیه قم، 1204ق.

16.حلبی شافعی، علی بن برهان الدین، السیرة حلبی، بیروت.

17.حلّی، عزالدین حسن بن سلیمان، مختصر البصائر الدرجات، قرن 9هجری، چاپخانه حیدریه، نجف الشرف، قرآن.

ص: 156

18.رجال مامقانی.

19.رسولی محلاتی، سید هاشم، زندگانی حضرت امیر المومنین علیه السلام، انتشارات علمیه اسلامیه، تهران.

20.رسولی محلاتی، سید هاشم، زندگانی حضرت محمد خاتم النبیین صلی الله علیه و آله و سلم، انتشارات علمیه اسلامیه، تهران.

21.رضی الدین، علی بن موسی بن طاووس، الملاحم و الفتن فی ظهور الغائب المنتظر عجل الله تعالی فرجه الشریف، ت664ه، مؤسسة الاعلمی، بیروت.

22.سلیمیان، خدا مراد، بازگشت به دنیا در پایان تاریخ، بوستان کتاب، قم 1384.

23.سید بن طاووس، اقبال الاعمال الحسنة، ت 640، بوستان کتاب قم.

24.السیوطی، جلال الدین عبدالرحمن، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، دارالکفر، بیروت، 1414ق/1993م.

25.شیخ صدوق، ابوجعفر محمد علی بن بابویه، کمال الدین و تمام النعمه، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین - قم.

ص: 157

26.شیخ صدوق، امالی.

27.شیخ مفید، محمد بن محمدبن النعمان، الارشاد، بصیرتی، قم.

28.شیرازی، آیت الله مکارم، تفسیر نمونه.

29.شیرویه دیلمی، ابو شجاع شیرویه بن شهردار، فردوس الاخبار، دارالکتب العلمیه، بیروت.

30.صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الاثر، کتابخانه صدر، تهران.

31.صحیفه سجادیه.

32.الصدوق، ابی جعفر محمد بن علی، من لا یحضر الفقیه، 4 جلد، انتشارات جامعه مدرسین 1413ق.

33.صدوق، محمدبن بابویه، عیون الاخبار الرضا، انتشارات اعلمی، تهران.

34.طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ت548 هجری، دارالکتب الاسلامیه، تهران.

35.طبرسی، احمدبن علی، الاحتجاج، مؤسسه اعلمی، بیروت.

ص: 158

36.طبرسی، الامام السعید ابوعلی الفضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، دارا احیاء التراث العربی، بیروت.

37.طبرسی، میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل الشیعه، ت1320هجری. مؤسسه آل البیت علیه السلام لاحیاءالتراث، قم.

38.طبری، ابو جعفر محمدبن جریر، تاریخ طبری، دارالمعارف، قاهره.

39.طبری، ابوجعفر بن جریر بن رستم، دلائل الامامة، کتابفروشی رضی، قم.

40.طبری، احمد، ذخائر العقبی، انتشارات جهان، تهران.

41.طبسی، نجم الدین، نشانه هایی از دولت موعود - - بوستان کتاب قم.

42.طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن، الغیبة، کتابفروشی نینوی، تهران.

43.طوسی، خواجه نصیرالدین، کشف المراد.

44.علامه طباطبایی، تفسیر المیزان.

45.عیاشی سمرقندی، محمدبن مسعود، تفسیر العیاشی، کتابفروشی اسلامیه، تهران.

ص: 159

46.فتاحی زاده، فتحیه، زن در تاریخ و اندیشه اسلامی، مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما. بوستان کتاب1387ش.

47.فخرالدین الطریحی، فضل بن حسن، مجمع البحرین، انتشارات ناصر خسرو.

48.فصل نامه مشرق موعود.

49.قرائتی، محسن، تفسیر نور، ناشر مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، چاپ دوم، 1385.

50.قشیری نیشابوری، ابوالحسن مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، 268 هجری، دار احیاء التراث العربی، بیروت.

51.قمی، شیخ عباس، سفینة البحار، دارالمرتضی، بیروت.

52.قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان.

53.قمی، شیخ عباس، منتهی الآمال،.

54.کحاله، عمررضا، اعلام النساء، المطبعة الهاشمیه، دمشق.

55.کشی، ابوعمر و محمدبن عمر بن عبدالعزیز، رجال کشی، اختیار معرفة الرجال.

56.کلینی، اصول کافی، انتشارات علمیه اسلامیه، تهران.

ص: 160

57.کورانی، شیخ علی و طبسی، نجم الدین، معجم الحادیث الامام المهدی، نشر معارف اسلامی، قم.

58.کلینی، روضة الکافی، انتشارات علمیه، تهران.

59.مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء، بیروت.

60.محسنی دایکندی، محمد عظیم، رجعت در عصر ظهور، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف 1389.

61.محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعة، دارالکتب الاسلامیه، تهران.

62.معین السلام، مریم، رسالت های زن منتظر - علی غلامی - 2، 1388ش.

63.مقدسی سلمی شافعی، یوسف بن یحیی، عقدالدرر فی اخبار المنتظر، عالم الفکر، قاهره.

64.مقرّم، سید عبدالرزاق، مقتل الحسین، مکتبة بصیرتی، قم.

65.موسوی اصفهانی، سید محمد تقی، مکیال المکارم، ترجمه: سید مهدی حائری قزوینی، انتشارات مهر قائم، چ اول، پائیز1380.

ص: 161

66.نجفی، محمد مهدی، بیان الائمه، قم، 1408ق.

67.نعمانی، محمدبن ابراهیم، الغیبة، کتابفروشی صدوق، تهران.

68.واقدی، محمدبن عمر، المغازی، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت.

* * *

ص: 162

سؤالات کتاب «قرآن، امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و زنان»

1. خداوند در کدام سوره از قرآن کریم چهار نمونه از زنان را یاد می کند؟

الف. سوره مریم               

ب. سوره نساء

ج. سوره تحریم

2. اولین زنی که با پای پیاده از مکه به مدینه هجرت کرد چه کسی بود؟

الف. فاطمه بنت اسد          

ب. خدیجه

ج. آمنه

3. از خصوصیات بسیار خوب ماریه ی قبطیه همسر رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم چه بوده است؟

الف. خوشرویی              

ب. کم سخن گفتن

ج. رازداری

4. اولین شهیدة اسلام کدام بانوی مکرمه بوده است؟

الف. فاطمه علیها السلام                     

ب. سمیه

ج. اسماء بنت عمیس

ص: 163

5. کدام بانوی مکرمه شصت حدیث از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نقل کرده است؟

الف. ام ایمن                    

ب. خدیجه

ج. اسماء

6. کدام بانوی مکرمه را پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم وی را «مادر» می خواند؟

الف. فاطمة الزهراء علیها السلام        

ب. ام ایمن

ج. اسماء

7. کدام بانوی مکرمه ی اسلام را «امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف » او را الگوی خود معرفی کرده است؟

الف. فاطمة الزهراء علیها السلام        

ب. خدیجه     

ج. زینب کبری

8. کدام بانوی مکرمه بیست سال از زندگی خود را با آیات قرآن کریم مکالمه و گفت وگو می کرد؟

الف. ام البنین                   

ب. فضه        

ج. ام وهب

9. کدام امام معصوم علیه السلام را بخاطر خصلت های نیکوی مادرش او را «ابن مکرّمه» گفتند؟

الف. امام صادق علیه السلام               

ب. امام رضا علیه السلام

ج. امام هادی علیه السلام

ص: 164

10. کدام بانوی مکرمه ضمن عمر طولانی چندین بار توسط امام معصوم علیه السلام شفا گرفت و آثار بیماری او رفع گردید؟

الف. سبیکه                     .

ب. ام فروه

ج. حبابه

11. کدام بانوی مکرمه به «خیرة الاماء» معرفی شده است؟

الف. حکیمه                    

ب. سبیکه

ج. نرجس

12. کدام بانوی مکرمه در معرفت و شناساندن امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف تلاش داشته و نام وی در کتب رجال و تراجم آمده است؟

الف. نرجس                    

ب. حکیمه

ج. سبیکه

13. مدفن مادر بزرگوار امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در کدام شهر می باشد؟

الف. نجف اشرف             

ب. مدینة النبی

ج. سامراء

14. حضرت علی علیه السلام خطاب به چه کسی فرمودند: «ایده ای را از غیر ما خاندان عصمت نپذیر تا از ما باشی»

الف. کمیل                      

ب. مالک اشتر

ج. عمار

ص: 165

15. طبق روایت امام باقر علیه السلام از کارهای امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بعد از ظهور کدام گزینه دست است؟

الف. کامل کردن عقول

ب. به کمال رساندن اخلاق مردم

ج. هر دو مورد

16. این سخن از کیست؟ «شریف ترین شغل در عالم، بزرگ کردن بچه و تحویل یک انسان به جامعه است.»

الف. امام خمینی رحمة الله         

ب. مقام معظم رهبری

ج. شهید مطهری

17. در کدام سوره از قرآن کریم به عفاف و حجاب زنان در جامعه اشاره دارد؟

الف. سوره نساء               

ب. سوره نور

ج. سوره مریم

18. جمله «یا الله یا رحمن یا رحیم یا مقلب القلوب ثبت قلبی عل دینک» مربوط به کدام دعا می باشد؟

الف. دعای هنگام سال تحویل

ب. دعای غریق

ج. دعای ندبه

ص: 166

19. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم در خطبه ی روز غدیر به منتظران چه توصیه ای داشته اند؟

الف. صبر در زمان غیبت و سفارش به صبر

ب. سفارش به دعای فرج

ج. سفارش به قرائت قرآن

20. امام هادی علیه السلام در زیارت جامعه کبیره اشاره به چه مسئله ای دارد؟ «معترف بکم، مؤمن بایاتکم، مصدق برجعتکم، منتظر الامرکه»

الف. مسئله طول عمر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف

ب. مسئله رجعت

ج. مسئله انتظار در زمان غیبت

ص: 167