سرشناسه : فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006-1091ق.
عنوان قراردادی : دیوان
عنوان و نام پديدآور : دیوان علامه ملا محمدمحسن فیض کاشانی/ با تصحیح و شرح و مقدمه مصطفی فیضی کاشانی و همکاری فرزندان فائضه و فیروزه.
مشخصات نشر : قم: سازمان اوقاف و امور خیریه، انتشارات اسوه، 13 -
مشخصات ظاهری : ج.
شابک : 150000 ریال (دوره)
يادداشت : فهرستنویسی بر اساس جلد سوم، 1371.
يادداشت : عنوان دیگر: کلیات فیض کاشانی.
عنوان دیگر : کلیات فیض کاشانی.
موضوع : شعر فارسی -- قرن 11ق.
شناسه افزوده : فیضی کاشانی، مصطفی، 1309 - 1380، مصحح، مقدمه نویس
شناسه افزوده : فیضی کاشانی، فائضه، مصحح، مقدمه نویس
شناسه افزوده : فیضی کاشانی، فیروزه، مصحح، مقدمه نویس
شناسه افزوده : سازمان اوقاف و امور خیریه. انتشارات اسوه
رده بندی کنگره : PIR6502 /د9 1300ی
رده بندی دیویی : 8فا1/4
شماره کتابشناسی ملی : 1999584
ملا محمد محسن فيض كاشاني شاعر قرن يازدهم و معاصر با شاه عباس دوم بوده است. او در سال 1007 هجري قمري در كاشان متولد شد و پس از پايان مقدمات علوم و دانشهاي زمان خويش به شيراز رفت و به حلقهٔ شاگردان ملاصدرا پيوست و سرانجام با دختر وي ازدواج نمود. وي از علماي بزرگ عهد خويش محصوب مي شده وتأليفاتي درعلوم عقليه و نقليه و حكمت و اخلاق دارد كه مهمترين آنها عبارتند از: ابواب الجنان، تفسير صافي، تفسير اصفي، كتاب وافي (در شرح كافي)، شافي، مفاتيح الشرايع، اسرارالصلوة، علم اليقين در اصول دين، تشريح (در هيئت) سفينة النجاه، شرح صحيفه سجاديه، ترجمة الصلوه (به فارسي)، ترجمهٔ طهارت (به فارسي)، ترجمهٔ عقايد (به فارسي)، فهرست علوم و ديوان اشعار. اشعار فيض بالغ بر سيزده هزار بيت است. وي درسال 1090هجري قمري
درگذشت و در كاشان به خاك سپرده شد.
فيض نور خداست در دل ما
از دل ماست نور منزل ما
نقل ما نقل حرف شيرينش
ياد آن روي شمع محفل ما
در دل از دوست عقدهٔ مشكل
در كف اوست حلّ مشكل ما
تخم محنت بسينهٔ ما كشت
آنكه مهرش سرشته در گل ما
سالها در جوار او بوديم
سايهٔ دوست بود منزل ما
در محيط فراق افتاديم
نيست پيدا كجاست ساحل ما
مهر بود و وفا كه ميكشتيم
از چه جور و جفاست حاصل ما
دست و پا بس زديم بيهوده
داغ دل گشت سعي باطل ما
دل بتيغ فراق شد بسمل
چند خواهد طپيد بسمل ما
چونكه خواهد فكند در پايش
سر ما دستمزد قاتل ما
طپش دل زشوق ديدار است
به از اين چيست فيض حاصل ما
در سفر تا بكي تپد دل ما
نيست پيداكجاست منزل ما
بوي جان ميوزد در اين وادي
ساربانا بدار محمل ما
هر كجا ميرويم او با ماست
اوست در جان ما و در دل ما
جان چو هاروت و دل چو ماروتست
زاسمان اوفتاده در گل ما
زهرهٔ ماست زهرهٔ دنيا
شهواتست چاه بابل ها
از الم هاي اين چه بابل
نيست واقف درون غافل ما
كچك درد تا بسر نخورد
نرود فيل نفس كاهل ما
فيض از نفس خويشتن ما را
نيست ره سوي شيخ كامل ما
عشق گسترده است خواني بهر خاصان خدا
ميزند هر دم صلائي سارعوا نحواللقا
بر سرخوانش نشسته قدسيان ساغر بكف
هين بيائيد اهل دل اينجاست اكسير بقا
يا عبادالله تعالوا اشربوا هذا الرحيق
يا عبادالله تعالوا مبتغاكم عندنا
سوي ماآئيد مخموران صهباي الست
تا برون آريمتان
از عهدهٔ قالوا بلي
دلگشا بزمي زاسباب طرب آراسته
بهرهر غمديدهٔ اندوهگين مبتلا
باده و نقلست و مطرب ساقيان مهربان
ماه رويان جعد مويان نيكخويان خوشلقا
هر يكي از ديگري در دلبري چالاكتر
هر يكي بر ديگري سبقت گرفته در صفا
ميكنند از جان باستقبال اهل دل قيام
خذ مداماً يا اخانا خيرمقدم مرحبا
هر كه نوشد ساغر مي از كف آن ساقيان
سيئّاتش ميشودطاعات و طاعات ارتقا
هر كه نوشد جرعهٔ زان زنده گردد جاودان
هر كه گردد مست از آن يابد بقا اندرفنا
جاهلان گردند دانا مردگان گردند حي
عاقلان گردند مست و عارفان بي منتها
الصلا اي باده نوشان مي ازاين ساغر كشيد
تا بيك پيمانه بستاند شماه را از شما
مي براق عاشقان مستي بود معراجشان
ميبرد ارواحشان را از زمين سوي شما
الصلا اي عاقلان با عشق سودائي كنيد
هر كه نوشد باده اش گيرد زمستي سودها
الصلا اي طالبان معرفت عاشق شويد
تا بياموزد شما را عشق حق اسرارها
الصلا اي غافلان عشق آيت هشياريست
هر كه خواند گردد او ذكر خدا سرتا بپا
الصلا اي سالك گم كرده ره اينست ره
الصلا اي كور گم كرده عصا اينك عصا
آيد از غيب اين ندا هر دم بروح خاكيان
سوي بزم عشق آيد هر كه ميجويد خدا
نيست عيشي در جهان مانند عيش بزم عشق
فيض را يا رب ببزم عشق خود راهي نما
هشدار كه هر ذره حسابست در اينجا
ديوان حسابست و كتابست در اينجا
حشرست و نشورست و صراطست و قيامت
ميزان ثوابست و عقابست در اينجا
فردوس برين است يكي را و يكي را
انكال و جحيمست و
عذابست در اينچا
آنرا كه حساب عملش لحظه بلحظه است
با دوست خطابست و عتابست در اينجا
آنرا كه گشوده است ز دل چشم بصيرت
بيند چه حساب و چه كتابست در اينجا
بيند همه پاداش عمل تازه بتازه
باخويش مرآنرا كه حسابست در اينجا
با زاهدش ارهست خطائي بقيامت
باماش هم امروز خطابست در اينجا
امروز بپاداش شهيدان محبت
زآن روي برافكنده نقابست دراينجا
زاهد نكشد باده مگر دردي و آنجا
صوفيست كه اورامي نابست در اينجا
آن را كه قيامت خوش و نزديك نمايد
از گرمي تعجيل دل آبست در اينجا
دوري كه نبيند مگر از دور قيامت
در ديدهٔ تنگش چو سرابست در اينجا
بيدار نگردد مگر از صور سرافيل
مستغرق غفلت كه بخوابست در اينجا
هشيار كه سنجد عمل خويشتن اي فيض
سرسوي حق و پا بركابست در اينجا
صد شكر كه دلهاي عزيزان همه آنجا
معمور بود گرچه خرابست در اينجا
هر دمم نيشي ز خويشي ميرسد با آشنا
عمر شد در آشنائيها و خويشي ها هبا
كينه ها در سينه ها دارند خويشان ازحسد
آشنايان در پي گنجينه هاي عمرها
هيچ آزاري نديدم هرگز از بيگانهٔ
هر غمي كامد بدل از خويش بود و آشنا
بحر دل را تيره گرداند چو خويشي بگذرد
ميزند بر دل بگد چون آشنا كرد آشنا
خويش ميخواهد نباشد خويش بر روي زمين
تا بريزد روزي آن بر سر اين از سما
چون سلامي مي كند سنگيست بر دل ميخورد
بي سلام ار بگذرد بر جان خلد زان خارها
راحتي مر آشنا را زآشنائي كم رسد
نيست راضي آشنائي از سلوك آشنا
شكوه كم كن فيض
از ياران ودر خودكن نظر
تا چگونه ميكني در بحر دلها آشنا
گر زمن پرسي زخويش و آشنا بيگانه شو
با خداي خويش ميباش آشنا و آشنا
علم رسمي از كجا عرفان كجا
دانش فكري كجا وجدان كجا
عشق را با عقل نسبت كي توان
شاه فرمان ده كجا دربان كجا
دوست را داد او نشان ديد اين عيان
كو نشان و ديدن جانان كجا
كي بجانان ميرسد بي عشق جان
جان بي عشق از كجا جانان كجا
كي دلي بي عشق بيند روي دوست
قطرهٔ خون از كجا عمان كجا
جان و دل هم عشق باشد در بدن
زاهدان را دل كجا يا جان كجا
دردها را عشق درمان ميكند
درد را بي عاشقي درمان كجا
عشق اين را اين و اين را آن كند
گر نباشد عشق اين و ان كجا
هم سر ما عشق و هم سامان ما
سر كجائي عشق يا سامان كجا
عشق خان و مان هر بي خان و مان
فيض را بي عشق، خان و مان كجا
هشدار كه ديوان حسابست در اينجا
با ماش خطابست و عتابست در اينجا
تا آتش خشمش چكند بامن و با تو
دلهاي عزيزان همه آبست در اينجا
آن يار كه با درد كشانش نظري هست
با صوفي صافيش عتابست در اينجا
بر شعلهٔ دل زن شرري زآتش قهرش
آنجا اگر آتش بود آبست در اينجا
دشنامي از آن لب كندم تازه و خوشبو
زآن گل سخن تلخ گلابست در اينجا
هر چيز چنان كو بود آنجا بنمايد
آنجاست حميم آنچه شرابست در اينجا
رو ديده بدست آر كه در ديدهٔ خونين
آنجاست خطا آنچه صوابست در اينجا
اين بزم نه بزميست كه باشدمي و مطرب
مي خون دل احباب كبابست در اينجا
آنجا مگرم جام شرابي بكف
آيد
در چشم من اين باده سرابست در اينجا
با دوست در آيد مگر آنجا زدر لطف
با دشمن و با دوست عتابست در اينجا
آيد زسرافيل چو يك نفخه بكوشش
بيدار شود هر كه بخوابست در اينجا
هر توشه سزاوار ره خلد نباشد
نيكو بنگر فيض چه بابست در اينجا
فردا مگر آنجا كندش لطف تو معمور
آندل كه زقهر تو خرابست در اينجا
ميتوان برداشت دل از خويش و شد از جان جدا
ليك مشكل ميتوان شد از بر ياران جدا
صحبت ياران خوشست و الفت ياران خوشست
اين دو با هم ياربايد اين جدائي آن جدا
يار كلفت ديگرست و يار الفت ديگرست
صحبت آنان جدا و صحبت اينان جدا
صحبت آنان قرين خواندن تبت يد است
صحبت اينان نشد از معني قرآن جدا
صحبت آنان بلاي جان هر فهميدهٔ
صحبت اينان دواي درد از درمان جدا
يار بايد يار را در راه حق رهبر شود
نه كه سازد يار را از دين و از ايمان جدا
يار بايد يار باشد در فراق و در وصال
نه بود در وصل يار و يار و در هجران جدا
يار بايد يار را غمخوار باشد در بلا
زو جدا هرگز نگردد گر شود از جان جدا
در غم و اندوه باشد يار با ياران شريك
در نشاط و كامراني نبود از ايشان جدا
چون بگريد يار بايد يار هم گريان شود
ني كه اين گريد جدا گاه آن شود گريان جدا
هر چه بپسندد بخود بپسندد آنرا بهر يار
هر چه از خود دور خواهد خواهد از ياران جدا
دشمنان يار را دشمن بود از
جان و دل
دوستش را دوست دار باشد از عدوان جدا
مال اگر داري برو در راه ياران صرف كن
ورنه خدمت كن مباش از نيكي و احسان جدا
بگذر از راحت جفا و محنت اخوان بكش
ورنه تنها ماني و بي يار و سرگردان جدا
فيض ميداند كه در الفت چها بنهاده اند
او چه داند كو بود از سنت و قرآن جدا
زخود سري بدرآرم چه خوش بود بخدا
زپوست مغز برآرم چه خوش بود بخدا
فكنده ام دل و جانرا بقلزم غم عشق
اگر دري بكف آرم چه خوش بود بخدا
كنم زخويش تهي خويشرا ازخود برهم
زغم دمار بر آرم چه خوش بود بخدا
زديم از رخ جان زنك نقش هر دو جهان
كه روبروي توآرم چه خوش بود بخدا
كنم زصورت هر چيز رو بمعني آن
عدد دگر نشمارم چه خوش بود بخدا
بنور عشق كنم روشن آينه رخ جان
مقابل تو بدارم چه خوش بود بخدا
زپاي تا سرمن گر تمام ديده شود
بحسن دوست گمارم چه خوش بود بخدا
بر آن خيال كنم وقف ديده و دل جان
بجز تو ياد نيارم چه خوش بود بخدا
درون خانهٔ دل روبم از غبار سوي
بجز تو كس نگذارم چه خوش بود بخدا
بود كه رحم كني بر دل شكستهٔ من
بسوز سينه بزارم چه خوش بود به خدا
نهم چين مذلّت بخاك درگه دوست
زديده اشك ببارم چه خوش بود بخدا
براي سوختن فيض آتش غم عشق
زجان خويش برآرم چه خوش بود بخدا
زمهر اولياء الله شاني كرده ام پيدا
براي خويش عيشي جاوداني كرده ام پيدا
رسا گر نيست دست من بقرب دوست يكتا
زمهر دوستانش نردباني كرده ام پيدا
ولاي آل پيغمبر بود معراج روح من
بجز اين آسمانها آسماني كرده ام پيدا
بحبل الله مهر اهل بيت است اعتصام من
براي نظم ايمان ريسماني كرده ام پيدا
زمهر حق شناسان هر چه خواهم ميشود حاصل
درون خويشتن گنج نهاني كرده ام پيدا
سخنهاي اميرالمومنين دل ميبرد ازمن
ز اسرار حقايق دلستاني كرده
ام پيدا
جمال عالم آرايش اگر پنهان شد از چشمم
جديثش رازجان گوش و زباني كرده ام پيدا
كلامش بوي حق بخشدمشام اهل معني را
زگلزار الهي بوستاني كرده ام پيدا
قدم در مهر او خم شد عصاي مهر محكم شد
براي دشمنش تير و كماني كرده ام پيدا
عصا اينجا و عصيان را شفيع آنجاست مهر او
دو عالم گشته ام تا مهرباني كرده ام پيدا
بخاك درگه آل نبي پي برده ام چون فيض
براي خود ز جنت آستاني كرده ام پيدا
ازايشان وافي و صافي فقيهانرا بود كاني
ازين رو بهر عقبي نردباني كرده ام پيدا
بكوي عشق عيش جاوداني كرده ام پيدا
براي خويش نيكو آشياني كرده ام پيدا
مرا از دولت دل شد ميسر هر چه ميخواهم
درون خويشتن گنج نهاني كرده ام پيدا
زعكس روي او در هر دلي مهريست تابنده
بكوي دوست از دلها نشاني كرده ام پيدا
مشام اهل معني بوي گل مييابد از الفت
زياران موافق بوستاني كرده ام پيدا
چو در الفت فزايد صحبت اخوان برد حق دل
ميان جمع و ياران دلستاني كرده ام پيدا
اگرچه در غم جانان دل از جان و جهان كندم
ولي در دل زعكس او جهاني كرده ام پيدا
زداغ عشق گلها چيده ام پهلوي يكديگر
درون سينهٔ خود گلستاني كرده ام پيدا
زخان و مان اگر چه برگرفتم دل باو دادم
بكوي عشق ليكن خان و ماني كرده ام پيدا
اگر در پرده دارد يار طرز مهرباني را
من از عشقش انيس مهرباني كرده ام پيدا
كنم تا خويشرا قربان از آن ابرووان مژگان
بدست آورده ام تيري كماني كرده
ام پيدا
اگر جان در ره جانان فدا گردد فدا گردد
زيمن عشق جان جاوداني كرده ام پيدا
نجات فيض تا گردد مسجل نزد اهل حق
ز داغ عشق بر جانم نشاني كرده ام پيدا
از عمر بسي نماند ما را
در سر هوسي نماند ما را
رفتيم زدل غبار اغيار
جز دوست كسي نماند ما را
رفتيم بآشيانهٔ خويش
رنج قفسي نماند ما را
از بس كه نفس زديم بيجا
جاي نفسي نماند ما را
ياران رفتند رفته رفته
دمساز كسي نماند ما را
گرمي بردند و روشنائي
زايشان قبسي نماند ما را
گلها رفتند زين گلستان
جز خارو خسي نماند ما را
دل واپسي دگر نداريم
در دهر كسي نماند ما را
كو خضر رهي درين بيابان
بانك جرسي نماند ما را
جز ناله كه مونس دل ماست
فرياد رسي نماند ما را
بستيم چو فيض لب ز گفتار
چون همنفسي نماند ما را
از دل كه برد آرام حسن بتان خدا را
ترسم دهد بغارت رندي صلاح ما را
ساز و شراب و شاهد ني محتسب نه زاهد
عيشي است بي كدورت بزميست بي مدارا
مجلس ببانك ني ساز مطرب سرود پرداز
ساقي مهٔ دل افروز شاهد بت دل آرا
با اينهمه چسان دين در دل قرار گيرد
تقوي چگونه باشد در كام كس گوارا
از محتسب كه ما را منع از شراب فرمود
ساغر گرفت بر كف ميخورد آشكارا
آن زاهدي كه با ما خشم و ستيزه ميكرد
شاهد كشيد در بر في زمره السّكارا
فهميد عشق زاهد شاهد گرفت عابد
ميخانه گشت مسجد واعظ بماند جا را
چون طبع ما جوان شد با پير كي توان بود
كر چلّه را بمانديم معذور دار ما را
فيض از كلام حافظ ميخوان براي تعويد
دل ميرود زدستم صاحبدلان خدا را
وصف تو چه ميكنم نگارا
آن وصف بود ثنا خدا را
از باده كيست نرگست مست
رويت زكه دارد اين صفا را
شمشاد ترا كه داد رفتار
كز پاي فكند سروها را
از لطف كه شد تن تو چون گل
وزقهر كه شد دلت چو خارا
چشمان ترا كه فتنه آموخت
كز ما رمقي نماند ما را
در مملكت خرد كه سرداد
آن غمزهٔ شوخ دلربا را
در چشم خوش تو كيست ساقي
كز ما پي مي ربود ما را
بر دانة خال عنبرينت
آن دام كه گستريد يارا
آب رخت از كدام چشمه است
كز چشم بريخت آب ما را
تير مژه از كمان ابرو
بر دل كه زند بگو خدا را
اين حسن و جمال دلفريبت
از بهر
كه صيد كرد ما را
ازشيوه يار فيض آموخت
در پرده ثنا كند خدا را
يارا يارا ترا چه يارا
تا دل بربائي اذكيا را
اين دلبري از تو نيست بالله
اين فتنه زديگريست يارا
آنكسكه نگاشته است نقشت
بر صفحهٔ نيكوئي نگارا
در پردهٔ حسن تست پنهان
دل ميبرد از بر آشكارا
از خال و خطت كتاب مسطور
داده است بدست ديده مارا
تا درنگريم و باز خوانيم
در روي تو سورهٔ ثنا را
هر جزو تو آيتي زقرآن
هر شيوه ستايشي خدا را
هر جلوهٔ تو كند ثنائي
در پرده جناب كبريا را
آئينهٔ حسن تو نمايد
بي صورت و بي جهت خدا را
از فيض كسي دگر برد دل
تو بيخبري ز دل نگارا
اگر فضل خداي ما بجنبش جا دهد ما را
بعشق او دهيم از جان و دل فردوس اعلا را
بآب چشم و رنگ زرد و داع بندگي بر دل
كه در كاراست ما را نيست حاجت حقتعالي را
بود تاويل اين مصراع حافظ آنچه من گفتم
باب ورنگ وخال وخط چه حاجت روي زيبا را
نباشد لطف او با ما چه سود از زهد و از تقوي
چوباشد لطف اوبا ما چه حاصل زهدوتقوي را
ولي ما را ببايد طاعت و تقوي و اخلاصي
ادب بايد رعايت كرد امر حق تعالي را
بلي ما را نباشد كار بارّد و قبول او
كه او بهتر شناسد خبث و طيب و طينت ما را
بترس از آنچه در اول مقدر شد براي تو
باهل معرفت بگذار بس حل معما را
بياخاموش شو اي فيض از اين اسرار و دم در كش
كه كس نگشود و نگشايد بحكمت اين معما را
شود شود كه شود چشم من مقام ترا
شود شود كه بينم صباح و شام ترا
شود شود كه شوم غرق بحر نور شهود
بديده تو به بينم مگر بكام ترا
شود شود كه نهم روي مسكنت بر خاك
بدرگه تو و خوانم علي الدوام ترا
شود شود كه دل و جان و تن كنم تسليم
براي خويش نباشم شوم تمام ترا
شود شود كه سراپا چو دام چشم شوم
بدين وسيله مگر آورم بدام ترا
شود شود كه نهم دل بجست جوي وصال
بديده پويم و جويم علي الدوام ترا
شود شود كو سرفيض در ره تو رود
كه تا بكام رسد هم شود بكام ترا
درآ در عالم معني نظر كن سوي اين صحرا
كه گل گل بشكفا دل گل خود روي اين صحرا
جهان معنيست ان ارض واسع كان شنيدستي
بيا هجرت كن از اقليم صورت سوي اين صحرا
معطر دارد از بوي گل قدسي جهاني را
بيا اي جان من فيضي ببر از بوي اين صحرا
درينصحراست آهوئيكه از شيران ربايد دل
زهي صيادي چشم خوش آهوي اين صحرا
بيا اي آنكه خاري در دلت از حسن گلروئيست
بسوزان خار دل در نور آتش خوي اين صحرا
بيا اي آنكه در زنجير زلفي بسته داري دل
گشاد دل بجو از وسعت دلجوي اين صحرا
بيا اي آنكه وسواس بتي شوريده ات دارد
دلترا شستشوئي ده در آب جوي اين صحرا
چه در كوي بتان افتاده كوكو ميزني دلتنگ
گشايشرا اگر گوئي سپاري كوي اين صحرا
گشاد سينهٔ فيض از گشاد روي اين صحرا
بحسن دلبران كي ميدهد يكموي اين صحرا
بهل ذكر چشمان خونريز را
بمان فكر زلف دل آويزرا
دل و جان بياد خدا زنده دار
بحق چيز كن اين دو ناچيز را
اگر مستي آرزو با شدت
بكش ساغر عشق لبريز را
زحق عشق حق روز و شب ميطلب
بزن بر دل اين آتش تيز را
گذر كن زشيرين لبان حجاز
بياد آر فرهاد و پرويز را
بجد باش در طاعت شرح و عقل
مهل رسم تقوي و پرهيز را
مكدر چو گردي بخوان شعر حق
حق تلخ شيريني آميز را
بروز دلت غم چو زور آورد
بجو مطرب شادي انگيز را
چو در طاعت افسرده گردد تنت
بياد آر عباد شبخيز را
بدل ميرسان دم بدم
ياد مرگ
چو بر مركب آسيب مهميز را
چو رازي نهي با كسي درميان
بپرداز از غير دهليز را
حجابت زحق نيست جز چيزو كس
حذر كن زكس دور كن چيز را
نماند آدمي خو بپاليز دهر
بگاوان بماندند پاليز را
خدايا اگر چه نيرزد بهيچ
بچيزي بخر فيض ناچيز را
بده ساقي آن جام لبريز را
بده بادهٔ عشرت انگيز را
مي ء ده كه جانرا برد تا فلك
درد كهنه غربال غم بيز را
چه پرسي زمينا و ساغر كدام
بيك دفعه ده آن دو لبريز را
گلويم فراخست ساقي بده
كشم جام و مينا و خم نيز را
اگر صاف مي مي نيايد بدست
بده دردي و دردي آميز را
در آئينهٔ جام ديدم بهشت
خبر زاهد خشگ شبخيز را
پريشان چو خواهي دل عاشقان
برافشان دو زلف دل آويز را
بشرع تو خون دل ما رواست
اشارت كن آن چشم خونريز را
چه با غمزهٔ مست داري ستيز
بجانم زن آن نشتر تيز را
دل فيض از آن زلف بس فيض ديد
ببر مژده مرغان شبخيز را
از دو عالم دردت اي دلدار بس باشد مرا
كافر عشقم اگر غير تو كس باشد مرا
با تو باشم وسعت دل بگذرد از عرش هم
بي تو باشم هر دو عالم يك قفس باشد مرا
من نميدانم چسان جانم فداخواهد شدن
اين قدر دانم نگاهي از تو بس باشد مرا
عمر خواهم پايدار و جان شيرين بيشمار
بر تو مي افشانده باشم تا نفس باشد مرا
هر كسي دارد هوس چيزي نخواهم من جز آنكه
سرنهم در پاي جانان اين هوس باشد مرا
توتياي ديدهٔ گريان كنم تا بينمش
گر بخاك پاي جانان دست رس باشد مرا
جهد كن تا كام من شيرين شود از شهد وصل
فيض تا كس دست بر سر چون مگس باشد مرا
از جمال مصطفي روئي بياد آمد مرا
وز دم و يس القرن بوئي بياد آمد مرا
فكرتم در سر معراج نبي اوجي گرفت
قرب حق سوي بي سوئي بياد آمد مرا
دركنار بحرعلم ساقي كوثر شدم
از بهشت معرفت جوئي بياد آمد مرا
سوي وجه الله رهي ميخواستم روشن چو مهر
زاهل عصمت يك بيك روئي بياد آمد مرا
زلف بر رخسار خوبان ديده ام از سركنه
اهل ايمان را سر موئي بياد آمد مرا
در شب تاري بدل نور عبادت چون نيافت
روي حورائي و گيسوئي بياد آمد مرا
فيض را در شاعري فكر كهن از ياد رفت
در حقيقت فكرت توئي بياد آمد مرا
وصل با دلدار ميبايد مرا
فصل از اغيار مي بايد مرا
چون نيم از اصل خود ببريده اند
نالهاي زار مي بايد مرا
من كجا و رسم عقل و دين كجا
مست يارم يار مي بايد مرا
بي وصال او نميخواهم بهشت
دار بعد از جار ميبايد مرا
عشق از نام نكو ننگ آيدش
عاشقم من عار مي بايد مرا
عقل دادم بستدم ديوانگي
شيوهٔ اين كار ميبايد مرا
تا بكي اين راز را پنهان كنم
مستي و اظهار ميبايد مرا
سر زمن سر ميزند بي اختيار
محرم اسرار ميبايد مرا
گفتگو بگذار فيض و كار كن
در ره او كار ميبايد مرا
آنچه را از بهر من او خواست آن آيد مرا
خواستش از راز پنهان ناگهان آيد مرا
سعي در تحصيل دنيا و فضولش بيهده است
در ازل قدري كه روزي شد همان آيد مرا
سوي مشرق گر روم يا راه مغرب بسپرم
برجبينم آنچه بنوشته است آن آيد مرا
بر سرم گرچه نميدانم چه خواهد آمدن
اينقدر دانم كه مردن بي امان آيد مرا
هيچ تمهيدي نكردم بهر مهمان اجل
با وجود آنكه دانم ناگهان آيد مرا
زندگاني شد تلف سودي نيامد زان بكف
نيست از كس شكوه ام از خود زيان آيد مرا
هر كه خيري ميكند اضعاف آن يابد جزا
ميدهم جان در رهش تا جان جان آيد مرا
هر كه بخشد جرمي از كس بگذرند ازجرم او
ميكنم من اينچنين تا آنچنان آيد مرا
هر كه بر تن ميفزايد نور جان كم ميكند
ميگذارم فيض تن تا نور جان آيد مرا
يكنفس بي ياد جانان بر نمي آيد مرا
ساعتي بي شور و مستي سرنمي آيد مرا
سربسر گشتم جهانرا خشك وتر ديدم بسي
جز جمال او بچشم تر نمي آيد مرا
هم محبت جان ستاندهم محبت جان دهد
بي محبت هيچ كاري بر نمي آيد مرا
شربت شهد شهادت كي بكام دل رسد
ضربتي از عشق تا برسر نمي آيد مرا
جان بخواهم دادآخر در ره عشق كسي
هيچ كار از عاشقي خوشتر نمي آيد مرا
تانفس دارم نخواهم داشت دست ازعاشقي
يكنفس بي عيش و عشرت سرنمي آيد مرا
غيروصف عاشق و معشوق و حرف عشق فيض
درّي از درياي فكرت بر نمي آيد مرا
گر سخن گويم دگر از عشق
خواهم گفت و بس
جز حديث عشق در دفتر نمي آيد مرا
آفتاب وصل جانان بر نمي آيد مرا
وين شب تاريك هجران سرنمي آيد مرا
دل هميخواهد كه جان در پايش افشانم ولي
يكنفس آن بيوفا بر سر نمي ايد مرا
طالع شوريده بين كان مايهٔ شوريدگي
بي خبر يكبار از در در نمي ايد مرا
ازطرب شيرينترست آن نوش لب ليكن حسود
قامت چون نخل او در بر نمي آيد مرا
بخت بدبين كز پيامي خاطر ما خوش نكرد
آرزوئي از نكويان بر نمي آيد مرا
زرد شد برك نهال عيش در دل سالهاست
لاله رخساري بچشم تر نمي آيد مرا
من زرندي و نظر بازي نخواهم توبه كرد
هيچ كاري فيض ازين خوشتر نمي آيد مرا
اي كه در اين خاكدان جان و جهاني مرا
چون بروم زين سرا باغ و جناني مرا
جان مرا جان توئي لعل مرا كان توئي
در دل ويران توئي گنج نهاني مرا
آنكه بدل ميدمد روح سخن هردمم
تا نزند يكنفس بي دمش آبي مرا
شب همه شب تابصبح همنفس من توئي
روز چو كاري كنم كار و دكاني مرا
تا كه بمحفل درم با تو سخن ميكنم
چونكه بخلوت روم مونس جاني مرا
يكنفس ازپيش تو گر بروم گم شوم
چون بتو آرم پناه امن و اماني مرا
گر تو براني مراجان زفراقت دهم
جان بوصالت دهم گر تو بخواني مرا
گه به وصالم كشي گه ز فراقم كشي
گاه چنيني مرا گاه چناني مرا
فيض بتو رو كند رو چو بهرسو كند
نور تو عالم گرفت قبله از آني مرا
ترا سزاست خدائي نه جسم را و نه جانرا
تو را سزد كه خودآئي نه جسم را و نه جانرا
توئي توئي كه توئي و مني و مائي و اوئي
مني نشايد و مائي نه جسم را و نه جانرا
توئي كه تاي ندارد وحيد و فردي و يكتا
نبود غيردوتائي نه جسم را و نه جانرا
تو را رسد كه در آئينهٔ رسالت احمد
جمال خويش نمائي نه جسم را و نه جانرا
تو را رسد بنسيم كلام آل محمد ص
زر از چهره گشائي نه جسم را و نه جانرا
تو را رسد كه هزاران هزار نقش بدايع
زكلك صنع نمائي نه جسم را و نه جانرا
ترارسد كه دو صدساله زنك كفر و گنه را
زلوح دل بزدائي نه جسم را و
نه جانرا
ترا رسد كه چو جا نشد زجسم جسم زهم ريخت
دگر اعاده نمائي نه جسم را و نه جانرا
ترا رسد كه در آئينهٔ نعيم و عقوبت
بلطف و قهر در آئي نه جسم را و نه جانرا
بلطف خويش ببخشا اسير قهر خودت را
چو نيست از تو رهائي نه جسم را و نه جانرا
نه ايم از تو جدا موجهاي بحر وجوديم
نباشد از تو جدائي نه جسم را و نه جانرا
زما و من چون بپرداخت فيض خانهٔ دل را
تو را رسد كه در آئي نه جسم را و نه جانرا
اگر خرند زعشاق جان سوخته را
روان بدوست برم اين روان سوخته را
كشد چو شعله زحرف فراق دوست نفس
كشم بكام خموشي زبان سوخته را
زآتش دل من حرف در دهن سوزد
كسي چگونه بفهمد بيان سوخته را
خبر ببر ببر دلبر اي صبا و بگوي
سزد كه رحم كني عاشقان سوخته را
بگو زسوختگان آتشين رخان پرسند
ترا چه شد كه نپرسي فلان سوخته را
زهم بپاش صبا قالبم بپاش افكن
مهل كه دفن كنند استخوان سوخته را
بسوخت زآتش عشقش تنم طبيب برو
دوا چگونه توان خستگان سوخته را
فتاد آتش عشقش بدل زمن كم شد
كجا روم زكه پرسم نشان سوخته را
حديث سوختگانست بهرخامان حيف
خبر كنيد زمن همدمان سوخته را
دهان و كام و زبان سوخت زاولين سخنش
بگو به فيض به بندد دهان سوخته را
بنواز دل شكسته اي را
رحمي بنماي خسته اي را
ميكن چو گذر كني نگاهي
برخاك رهت نشسته اي را
بيگانه مشو بخويش پيوند
از هر دو جهان گسسته اي را
سهلست كني گر التفاتي
دل بر كرم تو بسته اي را
مگذار بدام نفس افتد
از چنگل ديو جسته اي را
با بار فتد بچنگ ابليس
با خيل ملك نشسته اي را
مگذار شود بكام دشمن
دل در غم دست بسته اي را
مپسند دگر شود گرفتار
بهر تو زخويش رسته اي را
بي دانه و آب زار مگذار
مرغ پر و پا شكسته اي را
يا رب چه شود كه دست گيري
از پاي فتاده خسته اي را
فيض است وغم تو و دگر هيچ
وصلي از خود گسسته اي را
بسته است دل شكسته در تو
بپذير شكسته بسته اي را
تجلي چون كند دلبر كنم شكران تجلي را
تسلي چون دهد ازخود نخواهم آن تسلي را
بسوزد در تجلي و نسازد با تسلي دل
ببخشدگر تسلي جان دهم آن جان تجلي را
تجلي تان كند بر من مرا از من كند خالي
كه يكتايم نشيمن كي كنم جز جاي خالي را
تسلي چون توان شد از جمال عالم آرايش
تسلي باد قربان ناز سلطان تجلي را
از آن عاقل بماندستي كه رويش را نديدستي
كسي مجنون تواند شد كه او ديده است ليلي را
كسي او را تواند ديدكو گردد سراپاجان
كه چشم سرنيارد ديد حسن لايزالي را
جلالش چون گذارد جان جمالش مي نوازد دل
و گرنه كس نيارد تاب انوار جلالي را
زكس تا كس نياسايد جمالش روي ننمايد
نه بيند ديدهٔ خود بين جمال حق تعالي را
اگر خواهي رسي در
وي گذر كن از هواي دل
بهل سامان غالي را بمان ايوان عالي را
كسي جانش شود فربه كه جسم او شود لاغر
زخون دل غذا و زبور يا سازد نهالي را
نعيم اهل دل خواهي دلت را صاف كن از عشق
بمان لذات دنيا را بهل فردوس اعلي را
دلت فردوس مي خواهد كمالي را بدست آور
كه باشد با تو در عقبي بهل صاحب كمالي را
اگر خواهي كه عقلت را زدست ديو برهاني
زسربيرون كن ار بتواني اوهام خيالي را
بكن از غيرحق دل را بروب از ما سوي جانرا
بدو نان وار گذار اسباب جاهي را و مالي را
ترا اين وصفها چون نيست خالي زن تن ازگفتن
بيان ديگر مكن اي فيض حز او صاف حالي را
هر كه آگه شد از فسانهٔ ما
عاقبت پي برد بخانهٔ ما
آنكه جويد نشان نشان نبرد
بي نشاني بود نشانهٔ ما
بگذراند زعرش هر كه نهد
سرطاعت بر آستانهٔ ما
توسن چرخ را بدين شوكت
رام كرده است تازيانهٔ ما
نرسد دست كوته همت
كه بلندست آشيانهٔ ما
قدر ما را كسي نميداند
غيرآن صاحب زمانهٔ ما
همه عالم اگر شود دشمن
ما و آن دوست يگانهٔ ما
هر كه با ما بسر برد نفسي
داند او عيش جاودانهٔ ما
هر كه را وصل ما بچنگ آيد
هوش بربايدش چغانهٔ ما
غير درگاه ما پناهي نيست
سرخلقي و آستانه ما
كار و استاد و كار گه مائيم
غيرمانيست كار خانهٔ ما
همه ما و بهانهٔ اغيار
كو كسي بشكند بهانهٔ ما
دام پيدا و دانه ناپيدا
غيب بينست مرغ دانهٔ ما
از سر
اهل ربايد هوش
دم مزن فيض از فسانهٔ ما
اي زتو خرّم دل آباد ما
وز تو غمگين خاطر ناشاد ما
عشق تو آزادي در بندگي
بندهٔ تو گردن آزاد ما
اي گشاد بندهاي بسته تو
بستهٔ تو بند ما در زاد ما
اي زتو آباد دلهاي خراب
وي زتو ويران دل آباد ما
اي كه هستي در دل ما روز و شب
وقت جوش لطف ميكن ياد ما
داد تو بر عاشقان بيداد كرد
داد بيداد تو آخر دادما
دادما بيداد مااز داد تست
اي اسير داد تو بيداد ما
شكوه ها داريم از بيداد خود
داد ما ده داد ما ده داد ما
از تو ميجوئيم در عشقت مدد
اي زتو در هر غم استمداد ما
فيض ا زتو هم پناه آرد بتو
ا ي بتو خوش خاطر ناشاد ما
اشكهاي گرم ما و آههاي سرد ما
كس نداند كز كجا آيد مگر هم درد ما
عاقلان را كي خبر باشد زحال عاشقان
كي شناسد درد ما جز آنكه باشد مرد ما
خام بيدردي چه داند اشك گرم و آه سرد
دردمند پختهٔ بايد شناسد درد ما
شهسوار عرصهٔ عشقيم گردون زير ران
بستهٔ اين چار اركان كي رسد در گرد ما
شد گواه عقل عاقل گونهاي سرخ او
شاهدان عشق ما اين گونهاي زرد ما
پرده برخيزد يقين گردد كدامين بهترست
عقل تن پروردشان يا عشق جان پروردما
خارما و ورد ماجور حبيب و لطف او است
نيست كسرا در جهانچون خارما و ورد ما
حرّ ما و برد ما عشقست و عقل دوربين
جنت ما حرّ ما و دوزخ ما برد ما
يكه حرف فيض را مانند نبود در جهان
جفت حرف ما نباشد غيرحرف
فرد ما
بوئي زگلشني است بدل خارخار ما
بايد كه بشكفد گلي آخر زخار ما
درنقش هر نگار نگر نقش آن نگار
گرچه نگار و نقش ندارد نگار ما
رفتم چو در كنارش ازمن كناره كرد
كر خود كناره گير و درآرد كنار ما
كرديم از دو كون غم دوست اختيار
بگرفت اختيار زما اختيار ما
گوهر كه هر چه كم كند از ما سراغ كن
جام جهان نماست دل بي غبار ما
ما را بهاروسبزه و گلزار درو لست
از مهر جان خزان نپذيرد بهار ما
اندوه عالمي بدل خود گرفته ايم
كسي را غبار كي رسد از رهگذار ما
بر دوش خويش بار دو عالم نهاده ايم
كي دوش كس گرانشود از بار بار ما
از يك شرار آه بسوزيم هر دو كون
ياران حذر كنيد ز سوز شرار ما
روزي گل مراد بخواهدشكفت فيض
زين گريه هاي ديدهٔ شب زنده دار ما
دارد شرف بر انجم و افلاك خاك ما
آئينهٔ خداي نما جان پاك ما
تاامر و خلق جمله شود دوست دست صنع
كشته است تخم مهر گياهي بخاك ما
درما فكنده دانهٔ از مهر خويشتن
تا كاينات جمع شود در شباك ما
در بدو آفرينش و تخمير آب و گل
با آب و تاب عشق سرشتند خاك ما
مستان پاك طينت ميخانهٔ الست
گيرند باده هاي مروّق زتاك ما
ما را درون سينهٔ خود جاي داده اند
هستند آسمان و زمين سينه چاك ما
فردوس جاي ما و ملك همنشين حور
كزخاك آن سراي بود خاك پاك ما
مسجود هر فرشته و محبوب روح قدس
يارب چه گوهر است نهان زير خاك ما
فيض از
زبان خويش نميگويد اين سخن
حرفي است از زبان امامان پاك ما
غم زخوي خويش داردخاطر غمناك ما
نم زجوي خويش دارد ديده نمناك ما
ناله اش از جور خويشست ايندل پر آرزو
زخمش از دستخودست اين سينهٔ صد چاك ما
بر روان ما زخاك ما بسي بيداد رفت
داد ميخواهد زخاك ما روان پاك ما
باك جان ما زخاك ما و باك دل زخود
نيست ما را هيچ باك از دلبر بي باك ما
خار و خاشاك تن ما سدّ راه جان ماست
عشق كوكاتش زند در خار و در خاشاك ما
خاك ميرويد گل و نسرين و نرگس در چمن
خاك ما خاري نرويد خاك بر سر خاك ما
تاك رز بخشد مي و تاك تن ما بي ثمر
دود آهي نيست هم كاتش فتد در تاك ما
اينجهان و آنجهان بااينهمه تشويش هست
بهر جاندادن درون خود گريبان چاك ما
هر كه قدر جان پاك ما شناسد چون ملك
سجده دارد جسم ما را بهر جان پاك ما
كرد تعظيم تن ما بهر جان ما ملك
زانكه بوي حق شنيد از جان ما در خاك ما
از حريم قدس جانرا گرچه تن افكند دور
عنقريب از لوث تن رسته است جان پاك ما
عاقبت تن ميشود قربان جان خوش باش فيض
ميبرد سيلاب قهر جان بدر يا خاك ما
بالا رويم بس كه زاندازه گذشتيم
در عالم دل در چه شمارست دل ما
بر تابهٔ عشق تو برشتند دل ما
با درد و غم و غصه سرشتند گل ما
صد شكر بدست آمدش اين گنج سعادت
گر عشق نميبود چه ميكرد دل ما
دهقان ازل كشت درين يوم محبت
زان بر ندهد غير بلا آب و گل ما
گردرد نبودي بچه پرورده شدي جان
ياد تو نميبود چه ميكرد دل ما
گر آرزوي دولت وصل تو نبودي
خاطر بچه خوش داشتي از خويش دل ما
احرام سير كوي تو بستيم بر آن خاك
شايد كه شود ريخته خون بحل ما
گر حلّه عفو تو نباشد كه بپوشد
بيرون نرود از تن جان خجل ما
داريم اميد از كرمش ورنه ز تقصير
تقسير نشد ذرّهٔ فيض از قبل ما
بررهگذر نفحهٔ يار است دل ما
خرّم تر از ايام بهار است دل ما
از غيب رسد قافلهٔ تازه بتازه
آن قافله را راهگذار است دل ما
روشنتر از آئينه و آب و مه و مهر است
پاكيزه ز زنگار و غبار است دل ما
خالي نبود يكنفس از حور سرشتي
پيوسته نگارش بكنار است دل ما
هر دم رود از جا بهواي سر زلفي
آشفته تر از طرّه يارست دل ما
يك لحظه فرارش نبود ليك هميشه
در شيوه رندي بقرار است دل ما
هم صومعه هم ميكده هم مسجد و هم دير
يك معني و بنموده هزار است دل ما
غافل منگر منبع فيض است دل فيض
گستاخ مبين مسند يار است دل ما
يا رب بريز شهد عبادت بكام ما
ما را زما مگير بوقت قيام ما
تكبير چون كنيم مجال سوي مده
در ديدهٔ بصيرت والا مقام ما
ابليس را به بسمله بسمل كن و بريز
ز امّ الكتاب جام طهوري بكام ما
وقت ركوع مستي ما را زياده كن
در سجده ساز ذروهٔ اعلي مقام ما
وقت قنوت ذرهٔ از ما بما ممان
خود گوي و خود شنو زلب ما پيام ما
در لجّهٔ شهود شهادت غريق كن
از ما بگير مائي ما سلام ما
هستي زهر تمام ، خدايا تمامتر كن
شايداگر تمام كني ناتمام ما
فيض است و ذوق و بندگي و عشق و معرفت
خالي مباد يكدم از اين شهد كام ما
يا رب تهي مكن زمي عشق جام ما
از معرفت بريز شرابي بكام ما
از بهر بندگيت بدنيا فتاده ايم
از بندگيت دانه و دنيات دام ما
چون بندگي نباشد از زندگي چه سود
از باده چون تهيست چه حاصل زمام ما
با تو حلال و بي تو حرامست عيشها
يا رب حلال ساز بلطفت حرام ما
جام مي عبادت تست اين سفال تن
خون ميشود وليك در اينجا مدام ما
اين جام دل كه بهر شراب محبتست
بشكست نارسيده شرابي بكام ما
رفتيم ناچشيده شرابي زجام عشق
در حسرت شراب تو شد خاك جام ما
عيش منفّص دو سه روزه سراي دون
شد رهزن قوافل عيش دوام ما
از ما ببر خبر بر دوست اي صبا
آن دوست كو بكام خود است و نه كام ما
احوال ما بگويش و از ماش ياد دار
وزبهر ما بيان جواب پيام ما
از
صدق بندگيت بدل دانهٔ فكن
شايد كه عشق و معرفت آيد بدام ما
بي صدق بندگي نرسد معرفت بكام
بي ذوق معرفت نشود عشق رام ما
از بندگي بمعرفت و معرفت بعشق
دل مينواز تا كه شود پخته جام ما
از تارو پود علم وعمل دامي از تنيم
فيض اوفتد هماي سعادت بدام ما
اي آنكه نگذرد بزبان تو نام ما
گوش تو بشنود زپيمبر پيام ما
از ما دمي بياد نياري بسال و ماه
بي ياد تو نمي گذرد صبح و شام ما
گر سوي مابعمد نياري نظر فكند
يكره بسهو كن گذري بر مقام ما
در راه انتظار بسي چشم دوختيم
مرغي زگلشن تو نيامد بدام ما
پيكي كجاست كاورد از كوي تو پيام
يا سوي تو برد زبر ما پيام ما
ما را اگر نخواست دل از ما چرا گرفت
ورنه چه تلخ دارد از هجر كام ما
فيض آنانكه نام ماش بود ننگ بر زبان
كي گوش ميكند بسروش پيام ما
آسمان را يكسر پرشور ميدانيم ما
وز شراب لم يزل محمور ميدانيم ما
نورحق تابيده بر اكناف عالم سربسر
نور انجم پرتوي زان نور ميدانيم ما
جابجا در هر فلك بنشسته خيلي از ملك
اين عبادتخانه را معمور ميدانيم ما
هر كرا دانش بود مقصود بر حس و خيال
چشم او گر چار گردد كور ميدانيم ما
نزدنزديكان حق حيّند و ناطق نه فلك
هر كرا اين علم نبود دور ميدانيم ما
عالم خلقست اين عالم كه پيدا بينيش
عالم امر از نظر مستور ميدانيم ما
چشم فهم نكته زاهل علم بتوان داشتن
جاهل دل مرده را معذور ميدانيم ما
قدر هر ظرفي بقدر
آن بود كاندر ويست
دل خراب عشق را معمور ميدانيم ما
فيض را در هر خيالي ناصري از حق بود
در همه كارش از آن منصور ميدانيم ما
جمال تست بروز آفتاب روزن ما
خيال تست بشبها چراغ مسكن ما
گرفت از تن ما ذره ذره داد بجان
زيمن عشق تو شد رفته رفته جان تن ما
گمان مبر كه بيك جا نشسته ام فارغ
دو كون طي شد و يك كس نديد رفتن ما
دل من آهن و عشق تو بود مغناطيس
ربود جذبهٔ آهن رباي آهن ما
صفاي كينهٔ ما كينهٔ زكس نگذاشت
نه ايم با كس دشمن بگو بدشمن ما
بمابدي كن و نيكي ببين و تجربه كن
خبر بكسان نيست غير اين فن ما
هزار خوف خطر بودي ارنميبودي
كتاب معرفت ما دعاي جوشن ما
دل فراخ نيايد بتنك از بخشش
بيا ببرگهر معرفت زمخزن ما
سخن زعالم بالا هميشه مي آيد
كجا خزانهٔ دل كم شود زگفتن ما
غنيمتي شمر اين يكدودم كه خواهد شد
بجاي ديدن ما بعد از اين شنيدن ما
جهان بديده ما تيره شد كجا رفتند
نشاط عهد شباب آندو چشم روشن ما
همان بهار و همانگلشن و همان گلهاست
چه شد نواي خوش بلبلان گلشن ما
دلا اگر ننشينم طرف گل زاري
بياد لاله رخي خون ما بگردن ما
چو برخضيض زمين مانده ايم سرگردان
چو اوج عالم بالا بود نشيمن ما
خموش فيض حديث دلست بي پايان
بيان آن نتواند زبان الكن ما
اي دواي درد بيدرمان ما
وي شفاي علت نقصان ما
آتشي از عشق خود در ما زدي
تا بسوزي هم دل و هم جان ما
آتشي خوشتر زآب زندگي
كان بود هم جان و هم ايمان ما
صدهزار احسنت اي آتش فروز
خوش بسوزان منتت برجان ما
خوش بسوزان ما در اين
آتش خوشيم
تيزتر كن آتش سوزان ما
آتشست اين عشق يا آب حيات
يا بهشت و كوثر و رضوان ما
ياكه باغ و بوستان و گلشنست
ياگلست و لاله و ريحان ما
سوخت خارستان ما يكبارگي
شد گلستان كلبهٔ احزان ما
صد هزاران آفرين از جان و دل
باد هر دم فيض بر جانان ما
اي فداي عشق تو ايمان ما
وي هلاك عفو تو عصيان ما
گر كني ايمان ما را تربيت
عشق گردد عاقبت ايمان ما
زآتش خوف تو آب ديدها
زآب حلمت آتش طغيان ما
اي بما آثار صنع تو بديد
وي تو پنهان در درون جان ما
اي تو هم آغاز و هم انجام خلق
وي تو هم پيدا و هم پنهان ما
گوشها را سمع و چشمانرا بصر
در دل و در جان ما ايمان ما
اي جمالت كعبهٔ ارباب شوق
وي كمالت قبلهٔ نقصان ما
عاجزيم از شكر نعمتهاي تو
عجز ما بين بگذر از كفران ما
اي بدي از ما و نيكوئي زتو
آن خود كن پرده پوش آن ما
فيض را از فيض خود سيراب كن
اي بهشت و كوثر و رضوان ما
اي در هواي وصل تو گسترده جانها بالها
تو در دل ما بوده اي در جستجو ما سالها
اي از فروغ طلعتت تابي فتاده در جهان
وي از نهيب هيبتت درملك جان زلزالها
اي ساكنان كوي تو مست از شراب بيخودي
وي عاشقان روي تو فارغ زقيل و قالها
سرها زتو پرغلغله جانها زتو پرولوله
تنها زتو در زلزله دلها زتو در حالها
تن ميكند از جان طرب جا ندارد از جانان طرب
برمقتضاي روحها جنبش كند تمثالها
كردي تجلي بي نقاب تابانتر از صد آفتاب
ما را فكندي در حجاب از ابر استدلالها
آثار خود كردي عيان در گلشن حسن بتان
تا سوي حسن بي نشان جانها گشايد بالها
دادي بتانرا آب و رنگ در سينه دل مانند سنگ
در شستشان دام بلا از زلف و خط و خالها
مارا ندادي صبر و تاب و زما گرفتي رنگ و
آب
و زبيدلان جستي حساب از ذره و مثقالها
اي فيض بس كند زين انين در صنع صانع را ببين
تا آن زمين كز اين زمين افتد برون اثقالها
هان رستخيز جان رسيد شد در بدن زلزالها
افكند تن اثقالها بگشود جانرا بالها
افكند هر حامل چنين از هول زلزال زمين
گشتند مست اينچنين انداختند احمالها
بيهوش شد هر مرضعه از شدت اين واقعه
دست از رضاعت بازداشت بيخود شد از اهوالها
انسان چو ديد اين حالها گفت از تعجب مالها
گفتند از ارض بدن بيرون فتاد اثقالها
گفت اين زمين اخبارها وحي آمدش در كارها
از ربك اوحي لها كرد او عيان احوالها
درامتزاج جسم و جان كردند حكمتها نهان
كشتند در تن تخم جان تا بر دهد اعمالها
تن را حياه از جان بود جان زنده از جانان بود
جان او بدن عريان شود تا گستراند بالها
ابدان زجان عمران شود وز رفتنش ويران شود
جان از بدن عريان شود تا گستراند بالها
زآمدشد اين جسم و جان نگسست يكدم كاروان
افتاد شوري در جهان زين حلّ و زين ترحالها
پرشد دل فيض از انين زان ميكند چندان چنين
تا از دلش چون از زمين بيرون فتد اثقالها
لذات نماند و المها
شادي گذرد جو برق و غمها
غمناك مباش ازآن و زين خوش
چون هردو رود سوي عدمها
هر حادثهٔ كه برسرآيد
هم سوي عدم كشد قدمها
هر پسرير است عسر در پي
هر عسريرا ز پي كرمها
آخر همه خواب با خياليست
الا بنوشتهٔ قلمها
كز بهر جزاي زشت و نيكو
ماند بصحيفها رقمها
لذات نماند و بماند
از پيروي هوا ندمها
هر محنت و هر بلا كه بيني
كفّاره شمار بر ستمها
اندوه چو ما حي گناهست
خوشتر كه در آن كشيم دمها
آن كن كه بعاقبت بود خير
فيض است و اميد
بر كرمها
اي كوي تو برتر از مكانها
وي گم شده در رهت نشانها
سرگشته ببرّ و بحر گردند
اندر طلب تو كاروان ها
اي غرقهٔ بحر بي نشاني
وان گمره وادي نشانها
هر غمزده ايست از تو محزون
وز تست نشان شادمانها
از تست زمين فتاده بيخود
وز شوق تو شور آسمانها
راهي بتو نيست جز ره عشق
خاصان كردند امتحانها
در عالم عشق سير كرديم
ديديم يكان يكان نشانها
دل بر سر دل فتاده مدهوش
تن بر سرتن سپرده جانها
نزد دلدار رفته دلها
سوي جانان روان روانها
جانها همه پاكشيده از تن
دلها همه كنده دل زجانها
سر بر سر نيزهاي حسرت
تن ها بر خاك جان فشانها
هركو از عشق گفت حرفي
افتاد چو فيض بر زبانها
اي لال زوصف تو زبانها
كوته زثناي تو بيانها
با آنكه تو در ميان جاني
جوياي تو ايم در كرانها
هر گوشه فكنده نير فكرت
زهر كرده بهر كمان كمانها
گاهي ببتي شويم مفتون
جوئيم جمالت از نشانها
گاهي از چشم و گاه ابرو
گاهي از لب گهي دهانها
گاهي از لطف و گاه از قهر
گاهي پيدا گهي نهانها
گه سير كنيم در خط و خال
جوئيم ترا در آن ميان ها
گاه از سخنان توي برتوي
گاهي زكتاب و گه بيان ها
القصه بهر طريق يوئيم
با بال دل و پر روانها
گيريم سراغت از كه و مه
گاه از پيران گه از جوانها
ما را با تو سري و سرّيست
پنهان زتن و دل و روانها
سوداي تو هر كر است چون فيض
دارد بس سود در زيانها
تو و آرام و پخته كاريها
من و خامي و بي قراريها
پرسشم گر بخاطرت گذرد
دل بيمار و جان سپاريها
غير را روزهاي عيش و طرب
من و شبهاي تار و زاريها
بي نكوئي چه بر سرش آمد
كو مراعات حق گذاريها
پاي تا سر بمهر تو بستم
ياد ايام رستگاريها
شكوه بگذرام و بنالم زار
تا كند دوست غمگساريها
از در عجز و مسكنت آرم
بندگيها و اشگباريها
شايد از رحم در دلش آرد
آه آتش فشان و زاريها
شكوه از بخت و مهر او دردل
چه شد آرزم و شرمساريها
دعوي دوستي و عرض گله
روي سخت و اميد واريها
گفتي اي دلفكار از كهٔ
زار تو زار تو بزاريها
فيض را نيست غيرتو ياري
ياريش كن بحق ياريها
پژمرده شد دل زآلودگيها
كاري نكردم ز افسردگيها
دل برد از من گه اين و گه آن
عمرم هبا شد از سادگيها
هر چند شستم دامان تقوي
زايل نگرديد آلودگيها
از پا فتادم و از غم نرستم
نگرفت دستم افتادگيها
زين آشنايان خيري نديدم
خوش باد وقت بيگانگيها
سامان نخواهم ايوان نخواهم
بيچارگي ها آوارگيها
اي فيض بگسل از عقل و تدبير
بر عشق تن جان آشفتگيها
اي جمله تقصير در بندگيها
رو آّب شو از شرمندگيها
شد حق منادي قل يا عبادي
تو جان ندادي كوبندگيها
در راه يوسف كفها بريدند
اي در رهش گم زان پردگيها
آمدقيامت كو استقامت
زين بندگي ها شرمندگيها
صوري دميدند موتي شنيدند
مرگست خوشتر زين زندگيها
كو عشق و زورش كوشر و شورش
طرفي نبستم ز آسودگيها
از خود بدر شو شوريده سر شو
صحراي پهنيست شوريدگيها
اي آنكه
داري در سر غم عشق
ارزانيت باد آشفتگيها
يا رب كجا شد عيش جواني
خوش عالمي بود آن كودگيها
اي فيض برخيز خاكي بسرريز
در ماتم آن آسودگيها
نكرديم كاري درين بندگيها
نديديم خيري از اين زندگيها
از اين زندگيها نشد كام حاصل
درين بندگيهاست شرمندگيها
بيا عشق ويران كن صبر و طاقت
كه آسوده گرديم ز آسودگيها
اگر هست خيري در آشفتگيهاست
كه آشفته تر باد آشفتگيها
ززنگار عقل آئينه دل سيه شد
خوشا سادگيها و ديوانگيها
رهي گر بحق هست شوريدگيهاست
خوشا عيش سوداي شوريدگيها
پريشان شو از زلفهاي پريشان
مجو خاطر جمع ز آسودگيها
بيا تا تلافي كنيم آنچه بگذشت
كه داريم از عمر شرمندگيها
بيا بعد از اين فيض بيدار باشيم
كه مرگست بهتر ازين خفتگيها
اين چه چشمست و چه ابرو و چه لب
اين چه قدست و چه رفتار عجب
اين چه خطست و چه خالست و چه حسن
اين چه تمكين چه جا و چه ادب
هر يكي از دگري شيرين تر
لب و دندان و دهان و غبغب
جلوه هايت همه آرايش ناز
غمزه هايت همه اسباب و طرب
حركاتت همه موزون و بجا
سكناتت همه مطبوع و عجب
پاي تا سر همه شيرين و لطيف
اين چه نخلست سراپاي رطب
شب هجران تو غم بر سر غم
روز وصلت همه شادي و طرب
شب اغيار زديدار تو روز
روز من از غم هجران تو شب
شب اغيار ز تو روز و چه روز
روز فيض از تو شب آنگاه چه شب
براوج خوبي ديدم مهي شب
گفتم زمهرش در تاب و در تب
گفتم چه باشد نزد من آئي
در خدمت تو باشم يك امشب
گفتا چه مطلب از خدمت من
گفتم چه باشد غير از تو مطلب
گفتا بيايم منزل كدامست
گفتي كه شد روز در چشمم آن شب
گفتم ثنايش كردم دعايش
در حفظ دارش از چشم يا رب
آمد بمنزل بنشست در دل
گفتي كه جاني آمد بقالب
گفتا چه خواهي ؟ گفتم جمالت
گه مست از چشم گه بيخود از لب
از زلف گاهي خاطر پريشان
از غمزه گاهي در تاب و در تب
گفتا كه چشمم مستيست خونخوار
وين زلف و غمزه مار است و عقرب
چون تو گرفتار داريم بسيار
در دام زلف و در چاه غبغب
ميگفت سرخوش شيرين و دلكش
گفتي كه شكر ميبارد از لب
گفتم لبت را يعني ببوسم
شد
در حيا زد انگشت بر لب
گفتم دهانت گفتا كه حرفيست
بي جام و باده و آنگه لبالب
گفتم كه بالات گفتا بلائيست
بگذر بخيري زين گونه مطلب
اين گفت و برخواست صد فتنه شد راست
روز قيامت ديدم من آن شب
چون بنگريدم كس را نديدم
ني پيش و ني پس نه راست و نه چپ
در سوز دل ماند از حسرتش فيض
با آه و ناله با بانگ يا رب
دل بكن جانا از اين دير خراب
كاسمان در رفتنت دارد شتاب
آنكه را هستي هميشه در طلب
در تو پنهان است از خود مي طلب
زانچه ميجوئي بروز و شب نشان
در بر تو حاضر است او روز و شب
تار و پود هيكلت او مي تند
در دلت از وي فتد شور و شغب
از فراق او تن تو در گداز
رشتهٔ جانت از او در تاب و تب
روي او سوي تو اي غافل زخود
چشم بگشا هان چه شدپاس ادب
مايهٔ شادي درون جان تست
از چه غم داري تو اي كان طرب
يكنفس از ديدنش فارغ مباش
در لقا يكدم مياسا از طلب
حاضر و غايب بغير از وي كه ديد
من هرب منه اليه قد رغب
حكمت او بس غرايب را مناط
قدرت او بس عجايب را سبب
اي زسر تا پا همه خلقت غريب
اي ز پا تا سر همه امرت عجب
جامع اضداد جز حق نيست فيض
ره بحق بنمودمت زين ره طلب
هر كسي در غور اين كم ميرسد
گر رسيدي تو بدين مگشاي لب
در وصل تو ميزنند احباب
افتتح يا مفتح الابواب
چه شود گر بر تو ره يابند
كم بقوا ناظرين خلف الباب
تا كي ازحضرت تو صبر و شكيب
طال تطوا فهم وراء حجاب
در پس پرده تا بكي حسرت
ارحم نظرة بلا جلباب
از توشان جز تو مدعائي نيست
ما لديهم سوي لقاك ثواب
خود حساب كتاب خود كرده
انهم قسطهم بغير حساب
وجنوا قل موتهم ثمرات
و اوتوا قبل نقلهم بشراب
سكروا في هواك ثم ضحوا
ما لهم في سواك هواك مناب
از سببها گذاشته اند و حجب
خرقوا الحجب ارتقوا الاسباب
كرده بانفس
و با هواغزوات
هزموا الجند قاتلوا الاحزاب
فيض از خود اگر بپرهيزي
انّ للمتّقين حسن مآب
در وصل تو ميزنند احباب
تاب هجران نماندشان بشتاب
بي تو جان تا بكي تواند زيست
دل بيچاره چند آرد تاب
بنماآفتابرا بسي ابر
بگشا از جمال خويش نقاب
تا بمانند عاقلان حيران
خشك مغزان شوند اولواالالباب
پيشوايان شوند تازه مريد
شيب را نو كنند عهد شباب
بنده و خواجه در هم آميزند
يتفاني العبيد في الارباب
باخودآيند بيخودان هوا
هوشياران شوند مست و خراب
نه بصر ماند از اولوا الابصار
نه ادب آيد از اولوا الالباب
اينچنين روزي ار شود روزي
ليس فيض يري والااصجاب
گفتمش دل بر آتش تو كباب
گفت جانها زماست در تب و تاب
گفتمش اضطراب دلها چيست
گفت آرام سينه هاي كباب
گفتمش اشك راه خوابم بست
گفت كي بود عاشقانرا خواب
گفتمش بهر عاشقان چكني
گفت بر گيرم از جمال نقاب
گفتمش پرده جمال تو چيست
گفت بگذر زخويشتن در اياب
گفتمش تاب آن جمالم نيست
گفت چون بي تو گردي اري تاب
گفتمش باده لب لعلت
گفت از حسرتش توان شد آب
گفتمش تشنهٔ وصال توام
گفت زين مي كسي نشد سيراب
گفتمش جان و دل فدا كردم
گفت آري چنين كنند احباب
گفتمش مرد فيض در غم تو
گفت طوبي لهم و حسن مآب
اي كه چون عمر ميروي بشتاب
خستگانرا به غمزهٔ درياب
گروفا ميكني بوعده قتل
كارم از دست ميرود بشتاب
غم تو راحت دل غمگين
عشقت آرام سينهاي كباب
بي خودم كن از آن لب ميگون
تشنهٔ را به جرعهٔ درياب
شب نشستم بياد ابرويت
پشت بر خواب و روي در محراب
عاشقانرا سر غنودن نيست
ديدهٔ بي دلان ندارد خواب
خواب در چشم من چه سان آيد
چون دمي نيست خالي از سيلاب
بر رخم بسته تا بكي در وصل
افتتح يا مفتح الابواب
فيض آندم بدوست پيوندي
كه نباشي تو در ميانه حجاب
زان دو چشمم مدام مست و خراب
ميكشم لحظه لحظه جام شراب
ميشوي از فورغ حسن آتش
ميشوم از نگاه حسرت آب
غمزهٔ شوخ چشم فتّانت
ميبربايد دل از اولوا الالباب
هوشمندان زنرگس مستت
بيخود افتاده اند مست و خراب
قامتي خواهد آمدم در بر
دوش ديدم قيامتي در خواب
خون دل تا بكي بديده برم
چون كنم در جگر ندارم آب
در وصلت چو بستهٔ بر فيض
افتح يا مفتح الابواب
گرنكندي بسته ماند اينجا دلت
تو بماني بيدل آنجا در عذاب
حسرتي ماند بدل آنرا كه داد
دل بچيزي گر نشد زان كامياب
هست دنيا چون سرابي تشنه را
تشنه كي سيراب گردد از سراب
آيدت هر دم سرابي در نظر
سوي آن راني بتعجيل و شتاب
آن نباشد آب و ديگر همچنين
هرگز از دنيا نگردي كامياب
خل غيرالله اقبل نحوه
هر چه بيني غر حق زان رو بتاب
ددر را بگذار و صافي را بگير
بگذر از قشر اي دل و بستان لباب
تا شوي با جان عالم متصل
تا شوي از روح عالم كامياب
گفت با تو فيض اسرار سخن
فهم كن والله اعلم بالصواب
در محافل شعر ميخوانم گهي با آب و تاب
گاه بهر خويش خوانم بي لب از روي كتاب
شعر حق خوانم نه باطل حكمت و قوت خرد
آنچه روي دل كند سوي حق و دارالثواب
شعر خوانم كاورد ارواح را در اهتزاز
لرزه افتد در بدن معني چو بگشايد نقاب
در مقامي كاندر و سنجند نقد هر سخن
آن سخن كان تن بلرزاند نيايد در حساب
شور در سر نور در دل افكند اشعار حق
شيب را سازد شباب و قشر را سازد لباب
روح در پرواز آيد زاستماع بيت بيت
افكند در سينه آتش آورد در ديده آب
شعر حق پرمغز و شعر باطل از معني تهي
آن بود درياي مواج اين بود همچون حباب
آن غزل خوانم كه هر كو بشنود بيخود شود
با سراپاي وجود او كند كار شراب
آن غزل خوانم كه جانرا سوي عليين كشد
از جمال شاهد مقصود بر گيرد حجاب
آن غزل خوانم كه در وي معني قرآن بود
گر فرود آيد بكهسار از خجالت گردد آب
آن غزل خوانم كه بر دل سرد گرداند جهان
جان شود مشتاق رحلت زين كهن دير خراب
جلوه هاي معنيش جان در دل سامع كند
تا حيات تازه يابد گردد از حق كامياب
بشنود گر عابدان بيند رخ معبود را
از ميان عابد و معبود برخيزد حجاب
گر بگوش زاهد آيد بيتي از ابيات او
بگذرد ز انكار اهل دل شود مست و خراب
نيست شعر من چو شعر شاعران خالي زمغز
تا تواني دل بتاب از شعر فيض و رو متاب
عشق پرداز ما مرا درياب
اي بلاي خدا مرا درياب
سوخت از آتش هوس جانم
بردم آبم هوا مرا در ياب
لحظه لحظه خودي و خود بيني
گيردم از خدا مرا درياب
صحبت خلق دورم از حق كرد
عمر من شد هبا مرا در ياب
هر دم آيد گراني از طرفي
گيرد از من مرا مرادرياب
در گلو غصه قصه در دل ماند
محرم رازها مرا درياب
كشت بيگانه ام به غمخواري
يكره اي آشنا مرا درياب
نزدم در رضاي حق نفسي
برضاي خدا مرا درياب
بگدائي بدين در آمده ام
نظري كن شهامرا درياب
فيض را سوي حق نشاني ده
رهبر وراهنماي مرا درياب
بيمار زارم درياب درياب
جز تو ندارم درياب درياب
در راه عشقت از پا فتادم
رحمي كه زارم درياب درياب
دو از رخ تو در خاك و در خون
جان مي سپارم درياب درياب
جان شد خيالي تن شد هلالي
زار و نزارم درياب درياب
با سخت جاني ابرو كماني
افتاده كارم درياب درياب
شد زاشك خونين رويم منقّش
زيبا نگارم درياب درياب
دل شد زشوق آب بشتاب بشتاب
طاقت ندارم درياب درياب
شد در فراقت نامهربانا
از دست كارم درياب درياب
مشكل كه فيضت زين غم برد جان
بيمار و زارم درياب درياب
شبي رو بحق آر اي جان مخسب
بنال از غم درد پنهان مخسب
ترا چارهٔ بايد از بهر درد
بسوز شبش ساز درمان مخسب
بيك شب اگر چاره شد خواب كن
وگرنه شبي ديگر اي جان مخسب
كجا يك شب و ده شب اين ميشود
بمان خواب راحت بدو نان مخسب
نخسبي بسي شب ز درد تنت
اگر جان زتن به بود هان مخسب
بخسب از نفهميدهٔ درد جان
و گرنه بجاي عزيزان مخسب
چو خواب آيدت سربزانو بنه
ببستر ميفت و بسامان مخسب
سحر گه خروسان خروشان شوند
تو هم چون خروسان خروشان مخسب
اگر خواب تن را فزوني دهد
برد روح را خواب نقصان مخسب
اگر اول شب نخسبي چو فيض
چو نيمي رود يا كه ثلثآن مخسب
بده پيمانه سرشار امشب
مرا بستان زمن اي يار امشب
ندارم طاقت بار جدائي
مرا از دوش من بردار امشب
نقاب من زروي خويش برگير
برافكن پرده از اسرار امشب
زخورشيد جمالت پرده بردار
شبم را روز كن اي يار امشب
بيا از يكديگر كامي بگيريم
فلك در خواب و ما بيدار امشب
شب قدر و ملايك جمله حاضر
مهل ساقي مرا هشيار امشب
از آن لب شربت بيهوشيم ده
مرا با خويشتن مگذار امشب
ببويت دم بدم از جارود دل
قرار دل تو باش اي يار امشب
بسي محنت كه از هجرانكشيدم
دلم را باز ده دلدار امشب
ببالينم دمي از لطف بنشين
مرا مگذار بي تيمار امشب
بدست خويشتن تيمارمن كن
مرا مگذار با اغيار امشب
نخواهم داشت از دامان جان دست
سر فيضست و پاي يار امشب
سالك راه حق بيا همت از اوليا طلب
همت خود بلند كن سوي حق ارتقا طلب
فاش ببين كه دعا روي خدا در اوليا
بهر جمال كبريا آئينة صفا طلب
گفت خدا كه اوليا روي من و ره منند
هر چه خواهي از خدا بر در اوليا طلب
سرور اوليا نبيست و زپس مصطفي علي است
خدمت مصطفي كن و همت مرتضي طلب
پيروي رسول حق دوستي حق آورد
پيروي رسول كن دوستي خدا طلب
چشم بصيرتت بخود نور پذير كي شود
نور بصيرت دل از صاحب انّما طلب
شرع سفينهٔ نجات آل رسول ناخدات
ساكن اين سفينه شو دامن ناخدا طلب
دل بدمم بگوش هوش ميفكنند اين سروش
معرفت ار طلب كني از بركات ما طلب
خستهٔ جهل را بگوي خيز و بيا بجست جوي
از
برما شفا بجو از دم ما دعا طلب
مفلس بينوا بيا از در ما بجوا نوا
صاحب مدعا بيا از در ما دوا طلب
چند زپست همتي فرش شوي برين زمين
روي بروي عرش كن راه سوي سما طلب
چيست سما سماي غيب ممكلت بري زعيب
جاي بقاي جاودان سعي كن آن بقا طلب
نيست خوشي در اين سرا كيست بجز غم و عنا
عيش در اين سرا مجو عيش در آن سرا طلب
راحت و امن و عافيت گر طلبي درين جهان
زهد و قنوع پيشه كن مملكت رضا طلب
هست طلب بحق سبب گر بسزا بود طلب
هر چه طلب كني چو فيض ياوه مگو بجا طلب
بيمار زارم انت الطبيب
درد تو دارم انت الحبيب
از تست دردم گرد تو گردم
درمان من كن انت الطبيب
بر تو عيانست سوز نهانم
بر سر و اعلان انت الرقيب
هر سو كنم رو باشي تو آن سو
با هر من و او انت القريب
آمد رهي شيء للهي
بهر بهي انت المجيب
آمد بر تو خاك در تو
باجرم بي حد انت الحسيب
هم چشم گريان هم دل پشيمان
ترسان و لرزان انت المهيب
فيضست و عجزي بر درگه تو
يا قابل التوب يا استثيب
اغفر ذنوبي و استر عيوبي
اني انيب يا مستجيب
تن خاك راه دوست كنم حسبي الحبيب
جان نيز در رهش فكنم حسبي الحبيب
چون عشق در سراي وجودم نزول كرد
از خويشتن طمع بكنم حسبي الحبيب
دل سوخت چون در آتش سوداي عشق او
جان هم در آتشش فكنم حسبي الحبيب
چون ناصر من اوست چو منصور ميروم
خود را بدار عشق زنم حسبي الحبيب
حلاج عشق چون بزند پنبهٔ تنم
بر دست و بازوي كه تنم حسبي الحبيب
مهرش چو ذره ذره كند پيكر مرا
من در هواش رقص كنم حسبي الحبيب
دل بر كنم چو فيض زبود و نبود خويش
بر هر چه راي اوست تنم حسبي الحبيب
گنج ابدي پيروي حق و عبادت
مفتاح در خير نمازي بجماعت
معناي نمازست حضور دل و اخيات
زنهار بصورت مكن ايدوست قناعت
راضي مشو از بندگي تا ننمائي
آداب و شرايط همه را نيك رعايت
هر چند كه وسواس كني سود ندارد
خود را ندهي تا بدل و جان بعبادت
خواهي بعبادت خللي راه نيابد
ميكن دلت از وسوسهٔ ديو حمايت
خواهي كه زدستت نرود وقت فضيلت
مگذار كه تا كار كشد وقت طهارت
از دست مده راتبهٔ ورد شبانروز
تا آنكه نويسند ترا ز اهل عبادت
برخيزي و وتري بگذاري بسحرگاه
مفتوح شود بر رخت ابواب سعادت
هرگز نتواني كه تلافي كني آنرا
گر از تو شود فوت نمازي بجماعت
طاعت نپزيرند در آن نيست چه تقوي
زنهار مكن معصيتي داخل طاعت
اين كار بعادت نشود راست خدا را
هنگام عبادات به پرهيز ز عادت
هر رنج كه در راه عبادت كشي اي فيض
در آخرت آن يابد تبديل براحت
دلم گرفت ازين خاكدان پر وحشت
ره بهشت كدامست و منزل راحت
بلاست صحبت بيگانه و ديار غريب
كجاست منزل مألوف و يار بي كلفت
زسينه گشت جدا و نيافت محرم راز
نفس گره شده در كام ماند از غيرت
اگر بعالم غيبم دريچهٔ بودي
زدودمي بنسيمي دمي ز دل كربت
مگر سروش رحيلي بگوش جان آمد
دل گرفته گشايد زكربت غربت
زوصل دوست نسيمي بيار باد صبا
كه سخت شعله كشيده است آتش فرقت
بجز كتاب انيسي دلم نميخواهد
زهي انيس و زهي خامشي زهي صحبت
اگر اجل دهدم مهلت و خدا توفيق
من و خدا و كتابي و گوشهٔ خلوت
هزار شكر كه كاري بخلق
نيست مرا
خدا پسند بود فيض را زهي همت
گراني از بدرون آيد از در جنت
برون روم زدر ديگر اي فلان همت
خيال قرب گرانان دلم گران دارد
چو جاي ديدن ايشان و كلفت صحبت
شود زدور چو سنگين عمامهٔ پيدا
نعوذ بالله از اين قوم فاقرؤا تبت
بسر ببسته و پيچيده حبلهاي مسد
برد زحبلش حمالهٔ الحطب غيرت
عمامهاي گران بر سرگران جانان
چو كوه بر سر كوهيست در دل الفت
از آن عمامه سنگين بسر نهد سنگين
كه بر زمين بنشاند قرارهٔ كلفت
اگر عمامهٔ سنگين گران بسر ننهند
زجا گيرد و در آيد جهان همه وحشت
بمعني است گران چونكه بر دلست گران
تنش اگر چه سبك باشد از ره صورت
خدا زشر گرانش نگاه ميدارد
كسي كه خوي كند همچو فيض با خلوت
قد تجلي جماله جلوات
و تبدي جلاله سطوات
لم يدع في الصدور من قلب
سلبه للقوب بالحركات
لم يذر في الرؤس من عقل
قهره للعقول باللمخات
من راي مرهٔ محاسنه
حار فيها و حام في الفلوات
ما سهي بالسهام ذو غرو
سببه للعقول بالغمزات
طعمه في افواد ما احلاه
غمزه بالعيون و الخفيات
فاق حسن المدح قاطبهٔ
حسنه في لطايف الجلوات
قال لي بالجنان ما تفنع
قلت بعد الوصال ذاهيهات
ذفت ذاك الشراب كيف اسلو
بسراب بقعيه الخطرات
فيض دع ذا و لاتقل شططا
فشراب الكلام ذو سكرات
و توجه حباب قدس الحق
بحضور صفا من الكدرات
كم معادن بدن من الملوك
لقلوب تكايد الخلوات
يك نظر مستانه كردي عاقبت
عقل را ديوانه كردي عاقبت
با غم خود آشناي كردي مرا
از خودم بيگانه كردي عاقبت
در دل من گنج خود كردي نهان
جاي در ويرانه كردي عاقبت
سوختي در شمع رويت جان من
چارهٔ پروانه كردي عاقبت
قطرهٔ اشك مرا كردي قبول
قطره را در دانه كردي عاقبت
كردي اندر كلّ موجودات سير
جان من كاشانه كردي عاقبت
زلف را كردي پريشان خلق را
خان و مان ويرانه كردي عاقبت
مو بمو را جاي دلها ساختي
مو بدلها شانه كردي عاقبت
در دهان خلق افكندي مرا
فيض را افسانه كردي عاقبت
بدل و بجان زد آتش سبحات حسن و زيبت
بجهان فكند شوري حركات دلفريبت
دل عالمي زجا شد زتجلي جمالت
دو جهان بهم برآمد زكرشمهٔ غريبت
تو گل كدام باغي چه شود دهي سراغي
كه برم بديده و سر نه بدامن بجيبت
گل گلشن وفائي همه مهري و وفائي
چه شود كه گوش داري بفغان عندليبت
بنشين دمي به پيشم برهان دمي زخويشم
بحلاوت خطانت بملاحت عتيبت
بنشين دمي و بنشان غمي از دل پريشان
بنويد لطف و احسان كه بمردم از تهيبت
بنشين دمي و برخيز بزن آتشي و بكريز
بكجا روي كه من دست ندارم از ركيبت
دل من نمي شكيبد زجمال دوست زاهد
تو كه طالب بهشتي تو و وعده و شكيبت
من و رو برو و نقدا تو و انتظار فردا
من و صحبت حبيبم تو و نسيه و نصيبت
بدر تو فيض آمد باميد آنكه يابد
زعطاي بيشمارت زنوال بي حسيبت
بكجا روم زدستت بچه سان رهم زشستت
همه جا رسيده شستت همه را گرفته دستت
بكشي بشست خويشم بكشي بدست خويشم
بكش و بكش كه جانم بفداي دست و شستت
بمن فقير مسكين چو گذر كني بيفكن
نظري چنانكه داني بزكوهٔ چشم مستت
بنوازي ار گدائي به تفقد و عطائي
نكني ازين زباني نرسد از آن شكستت
نگهي بناز ميكن در فتنه باز ميكن
بره نظاره بس دل باميد فتنه هستت
كنيم خراب و گوئي زچه اينچين شدستي
زنگاه نيم مستت زدو چشم مي پرستت
بسخن حيات بخشي بنگاه جان ستاني
بكن آنچه خواهدت دل چه زنيكوئي گستت
كند آرزو كسي كو سر همتش بلندست
كه نهد سري بپايت كه
شود چه خاك پستت
بدرت شكسته آيم تو نپرسيم كه چوني
برهت فتاده نالم تو نگوئيم چه استت
چه شود گر التفاتي بكني بجانب فيض
سر لطف اگر نداري ره قهر را كه بستت
اگر راه يابم ببوم و برت
سراپا قدم گردم آيم برت
بكويت بيابم اگر رخصتي
ببوبت كنم عيش در كشورت
ندارم شكيب از تو اي جان من
تو آئي برم يا من آيم برت
قدم رنجه فرما بيا بر سرم
بقربان پايت بگرد سرت
وگرنه بده رخصتي بنده را
كه سرپاي سازم بيايم برت
تو آئي دل و جان نثارت كنم
من آيم شوم خاك ره بر درت
نيم گرچه شايسته صحبتت
ولي هستم از جان و دل چاكرت
جز اين آرزو نيست در دل مرا
كه پيوسته باشد سرم بر درت
چو فيض از غم عشق گردم غبار
مگر بادم آرد ببوم و برت
گل بنفشه دميدن گرفت گرد عذارت
نه چشم بد نگريدن گرفت گرد عذارت
غلط نه اين ونه آن دودآه عاشق زارت
بلند گشت و رسيدن گرفت گرد عذارت
نه آنجمال دلاويز بس كه داشت حلاوت
سپاه مور چريدن گرفت گرد عذارت
غلط كه آهوي چشم توكرد نافه گشائي
نسيم مشك وزيدن گرفت گرد عذارت
نه خال گوشه چشم از نگاه گرم تو گرديد
تمام آب و چكيدن گرفت گرد عذارت
غلط كه طوطي جان در هواي قند لب تو
قفس شكست و پريدن گرفت گرد عذارت
نه بحر خس بساحل فكند عنبر سارا
مريض دل چو طپيدن گرفت گرد عذارت
كه عكس غلط در آينهٔ جمال تو افتاد
زلاله چون نگريدن گرفت گرد عذارت
نه در هواي رخت بود ذرهٔ سان همه دلها
بسوخت چونكه رسيدن گرفت گرد عذارت
غلط كه آن مژهاي سياه سايه فكن شد
چو سايه عكس فتيدن گرفت گرد عذارت
غلط كه حسن نقابي بروي خويشتن افكند
زشرم ديده چو
ديدن گرفت گرد عذارت
نه ترك ناز ملوكانه نرگس مستت
سپاه آه خريدن گرفت گرد عذارت
غلط نداشت دل سوخته چو تاب فراقت
زسينه جست و تنيدن گرفت گرد عذارت
به باغ روي ترا آب داد فيض ز ديده
چنانكه سبزه دميدن گرفت گرد عذارت
گفتم چه چاره سازم با عشق چاره سوزت
گفتا كه چاره آورد اين كارها بروزت
گفتم كه سوخت جانم در آتش فراقت
گفتا كه كار خامست بايد جفا هنوزت
گفتم زسوز هجران آمد مرا بلب جان
گفتا كه سازي آخر سربركند زسوزت
گفتم تموز هجران در من فكند آتش
گفتا بهار وصلي آيد پس از تموزت
گفتم كه با سگانت ديريست آشنايم
گفتا بلي ولي من نشناختم هنوزت
گفتم كه نيست جايز از عاشقان بريدن
گفتا كه ما معافيم از جان لايجوزت
سربسته حيرت افزود آيا چها كند باز
با اهل دانش اي فيض گرحل شود رموزت
اگر ساغر دهد ساقي ازين دست
بيك پيمانه از خود ميتوان رست
حريفانرا چه حاجت با شرابست
اشارتهاي ساقي ميكند مست
چه لازم روي از مادر كشيدن
بمژگان هم دل ما مي توان خست
به بستن من خوشم تو با شكستن
بنو هر لحظه عهدي ميتوان بست
خوشا آن دل كه از اغيار ببريد
خوشا آن جان كه از جز يار بگسست
خوشا آن دل كه با دلدار آميخت
خوشا آن جان كه با جانانه پيوست
خوش آن كو از سر كونين برخواست
بخلوت خانة توحيد بنشست
باميد تو افكندند بسيار
نيامد جز مرا اين صيد در شست
بلندي مي تواند كرد بر چرخ
كسي كاو نزد تو چون فيض شد پست
از عتاب تو پناهم خوي تست
وزعقاب تو مفرم سوي تست
از تو هر دم ميگريزم سوي تو
بيم من از تو اميدم سوي تست
ديدة دل محو روي تو مدام
قبلة چشم دلم ابروي تست
هستي من از خطاب امر كن
مستي من از لب دلجوي تست
نيست در عالم بجز تو دوستي
هر كه دارد دوستي بر بوي تست
محسنانرا تو بر احسان داشتي
هر كجا خوئيست خوش آنخوي تست
حب محبوبان زحبت شمة
حسن خوبان پرتوي از روي تست
چشم خوبان كان دل از جا ميبرد
غمزة از نرگس جادوي تست
پس گدا كردي زلطفت پادشاه
فيض مسكين هم گداي كوي تست
نيست از ما غيرنامي اوست خود را دوست دوست
نيست ما را مائي مائي اگر هست اوست اوست
اين تن ما از روان روشن ما روشنست
وين دل ما از رياضات تن ما روشنست
هر خيالي كرد دشمن نوري اندر سينه تافت
سينه ما از جفاي دشمن ما روشن است
صمت حكمت ميفزايد در دل اهل خرد
خاطر ما از زبان الكن ما روشن است
از دهان ما شنيد و در دل خود جاي داد
آن دل حكمت پذير از روزن ما روشنست
چشم دل را كارفرما تا كه روشن تر شود
ديدهٔ حق بين ما از ديدن ما روشن است
آب و تاب حسن را از عشق باشد پرورش
شمع روي مهوشان از روغن ما روشن است
تا بود جان در تن ما اشك و آه ما بجاست
مستمر گرمابه گرم و كلخن ما روشن است
هم زهجرش آتشي در جان ما افروخته
هم زوصلش اين دو چشم روشن ما
روشن است
ميشود دل مشتعل از اشتياق دوست فيض
اين سخن از شعله دل در تن ما روشن است
اي كه در راه خدايت چشم غيرت رهبرست
باغ را بنگر كه از آثار رحمت اخضر است
كيف يحيي الارض بعد الموت را نظّاره كن
تا عيان گردد ترا بعثي كه حشر اكبر است
سبغة الله را نگر آثار قدرت را به بين
حبذا آيات آنگو خالق خشك و ترست
بر درختي راست تسبيحي و ذكري در سجود
از زبان حال بشنو گوش جانت گر كراست
يك از شاخها را بر درختان جا بجا
در ثناي حق زهر برگي زبان ديگر است
زبان بيزباني نيز دارد رازها
ليك گوش جاهلان از استماع آن كر است
بر ورق از هر درخت آيات حق را دفتريست
آنكسي خواند كه او را چشم و گوشي ديگر است
هر رگي از هر ورق از صنع بيچون آيتي است
آن رسد در سر آن آيت كه حكمت را در است
حكمت اين رنگها و نقش ها در برگها
آن كسي فهمد كه او را عقل و هوشي در سر است
با زبان حال گويد در بهار اشكوفها
هي چي لطفست اين كه درما از خداي اكبرست
هر گلي و سبزهٔ را بر درخت و بر زمين
رنگ در رنگ و طراوت در طراوت مضمر است
سيم و زر كرده نثار مقدم صاحبدلان
هرشكوفه يا گلي را كو بكف سيم و زر است
غنچه دلتنگ است و گل خندان و بلبل درفغان
لطف و قهر از باطن هر يك بنوعي مظهر است
لطف و قهرش در شقايق گشته با هم جلوه گر
از درون
دل داغدار و از برون رخ احمر است
نرگس بيمار با ساقي سرايد بر منار
اسم ديگر بر زبان سوسن و نيلوفرست
فصل تابستان بود هر ميوهٔ را جلوهٔ
هر يكي را رنگي و بوئي و طعم ديگر است
در خزان انواع الوان بر درختان جلوه گر
چشم هر سوافكني هر يك زديگر بهتر است
در زمستان ميكند پنهان عبادت را درخت
از برون گر خشك بيني از درون سبز و ترست
بيگمان هر كو تأمل در چنين صنعي كند
هم بصر هم سمع يابد گر دلش كور و كرست
سوي باغ آ فيض و اسرار الهي را به بين
نيست ديدن چون شنيدن اين دگر آن دگر است
يارب چمن حسن تو خرم زچه آبست
كاندر نظرم هر چه بجز تست سرابست
غير از دل عشاق تو معمور نديديم
گشتيم سراپاي جهان جمله خرابست
هر كس كه چشيد از مي عشق تو نشد پير
مستان غمترا همهٔ عمرشبابست
در عهد صبا توبه شكستيم بصهبا
ديريست كه سجاده مارهن شرابست
رندي كه بمستي گذراند همه عمر
فارغ زغم پرسش و اندوه حسابست
هشيار كجا گردد زآشوب قيامت
آن مست كه از نشأهٔ چشم تو خراب است
بر بحرو بر و خشك و تر دهر گذشتيم
جز آب رخ دوست جهان جمله سرابست
پركن ز مي صاف غزل ساغر ديوان
جانرا مي بي دردسر اي فيض كتابست
گر ميكده ويران و خرابات خرابست
در هر نگه چشم تو صد گونه شرابست
هم گردش چشم تو مگر با خودش آرد
آن مست كه از گردش چشم تو خرابست
بيدار كجا گردد از آشوب قيامت
آن ديده كه با فتنه چشم تو بخوابست
پروا نكند
زآتش جانسوز جهنم
آن سينه كه بر آتش عشق توكبابست
با آنهمه تمكين كه سراپاي تو دارد
چون عمر زما ميگذري اين چوشتابست
زان لطف نهان با دل ما هيچ نكردي
باري همه گر قهر و عتابست حسابست
تنها نه دل فيض خراب از نگه تست
كو دل كه نه زآن غمزه مستانه خرابست
آهنگ جانان كرد جان ايمطرب آهنگي بس است
ديوانه شد دل زان پري ديوانه را رنگي بسست
ما مست پيغام وئيم شيداي دشنام وئيم
صلح از براي مدعي ما را از او جنگي بس است
كي بيخودان بوي او دارند تاب روي او
در دست ما آشفتگان از زلفش آونگي بس است
مطرب نوا را ساز كن برگ و نوا آغاز كن
گو جان و دل پرواز كن ما را بت سنگي بس است
سنگين دلا سنگين دلا با ما مكن جور و جفا
ماخستگان نازك دليم اين شيشه راسنگي بس است
دل بيخودي آغاز كرد آهنگ رفتن ساز كرد
يا آه درد آلوده يا نغمه چنگي بس است
از عشق جانان سرخوشيم بگذار تا خواري كشيم
تا مي نميخواهيم ما عشاق را ننگي بس است
ما در درون دل خوشيم گودر برون تنگي كشيم
وسعت جه باشد سينه را جا كلبهٔ تنگي بس است
هر كس بود در كار خود فيض و خيال يار خود
زهاد را بوئي بس و عباد را رنگي بس است
مرا كه دل زغم معصيت ورق و رقست
اميد نور تجلي زحق طبق طبق است
غمم ازو بود و شادماني دل او
زيمن دوست همه درد من بيك نسق است
گناه ما چو خجالت در آسمان افكند
كه بارش اينهمه كرد و هنوز در عرقست
سپهر نيست كه دود دل عزيز انست
نشان خون دلست اينكه بر افق شفق است
نهم قضاي خداوند را سر تسليم
كه بنده را زكتاب خدا همين سبق است
فروغ حسن تو را هست سوي حق روشن
كه اين صباحت آن آفتاب را فلق
است
جواهر و در و زيور ابر كف حوران
نثار روي ترا زآسمان طبق طبق است
تو گر فرشته و حوري و گر بشري
مپوش روي كه نظاره تو ياد حق است
سخن تمام نگردد زيك غزل اي فيض
اگرچه گفته تو صفحه دو صدورق است
بندهٔ او من و او خداي منست
من براي وي و او براي منست
مقصد اصلي نداي كنم
ساير خلق چون صداي منست
هادي اين رهم صلا بزنيد
هر كرا پيرو هداي منست
ميروم بر براق عشق سوار
قبهٔ آسمان دراي منست
پيشوا و امام قافله ام
همهٔ خلق در قفاي منست
آفتاب سپهر امر منم
خلق را نور از ضياي منست
فلك از هاي و هوي من در رقص
در ملك نيز هاي هاي منست
هر چه در عالم كبير بود
جمله در جبّه و رداي منست
آفرينش اگر كلان ور خرد
همه در سايه لواي منست
زير اين قبه نيست خانهٔ من
عرصهٔ لامكان سراي من است
غربت افكنده است بر خاكم
صدر ايوان عرش جاي من است
سرو پرواز لامكان دارم
كره چرخ بند پاي من است
چون شدم گرم اين سخنها گفت
با من آنكس كه رهنماي من است
فيض بس زين بلند پروازي
اين صفتهاي اولياي من است
دلم پيوسته با مهرش قرين است
محبت خاتم دلرا نگين است
سرم ويرانهٔ گنج الهي
دلم ديوانهٔ عقل آفرين است
دو عالم در سر من جاي دارد
نه پنداري وجود من همين است
گهي پرواز بالا آسمانم
اگرچه آشيان من زمين است
سرمن كرسي سلطان عشق است
دل من معني عرش برين است
فضاي سينه ام منزلگه دوست
درون اين صدف درّ ثمين است
چو با حق در سخن آيم كليمم
كلامم آن دم آيات مبين است
چو از حق دم زنم پرواز گيرم
مسيحم آندم اين تن مرغ طين است
بناي چشم بر جانم طلسميست
درون پيكرم گنجي دفين است
سرشت از
مهر اهل البيت دارم
از آب كوثرم تخمير طين است
اگر بيگانگان حرفم نفهمند
بنزد آشنايان مستبين است
اگر بر فيض بارد دم بدم فيض
عجب نبود كه با حق همنشينست
زمستان خراباتيم پند است
كه هر كو عشق بازد هوشمند است
خوشا آندل كه در زلفي اسير است
بزنجير جنون عشق بندست
فرو ناريم سر جز بر در دوست
فقيران را سرهمت بلند است
همه عالم طلبكارند او را
اگر مومن و گر زنار بندست
مرا زاسباب عيش اينجهاني
دل پردرد عشق او پسند است
نخواهم از كمند او رهائي
كه جانرا رشته عمر اين كمند است
مدامم چشم بر لطف نهاني است
زعيش جاودان اينهم پسند است
همين دانم كه تاريكست روزم
نميدانم شمار عمر چند است
مزن از عشق دم بي عشق اي فيض
چو معني نيست دعوي ناپسندست
نه زلفست آن كه دلها را كمندست
هزاران دل بهر موئيش بند است
نه اندامست و قد سرويست آزاد
نه گفتار است و لب قندست قندست
نه چشمست آنكه بيماريست يا مست
نه ابرو آن كماني يا كمند است
نه حالست آنكه بيني بر عذارش
براي چشم بر آتش سپند است
نه مجنونست آنكو دل باو داد
كه هر كو شد اسيرش هوشمند است
نه بيماري بود بيماري عشق
شفاي سينهٔ هر دردمندست
ز زلفش تار موئي فيض را بس
از آنشب عمر جاويدان بلند است
كعبهٔ وصل تو پناه منست
طاق ابروت قبله گاه منست
چشم فتان مست خونريزت
خود زبيداد خود پناه منست
خود ره لشگر غمت دادم
غارت خان و مان گناه منست
بنگاهي اگر خراب شدم
چشم مست تو عذرخواه منست
شد دلم خون زروي گلگونت
اشك خونين من گواه من است
روي و راه دگر نميدانم
لطف و قهر روي و راه منست
فيض روز تو هم تيره از آنست
بخت من هم سيه ز آه منست
گر كشي و گر بخشي هر چه ميكني خوبست
كشتن از تو ميزيبد بخشش از تو محبوبست
گر نوازي از لطفم ور كدازي از قهرم
هر چه ميكني نيكوست التفات مطلوبست
گر وفا كني شايد ورجفا كني بايد
قهرهات مستحسن لطفهات محبوبست
جلوه هاي تو موزون غمزهاي تو شيرين
نازها بجاي خود شيوهات مرغوبست
غمزه را چو سردادي هر چه ميكند نيكوست
ناز را چوره دادي هر چه ميكند نيكوست
دم بدم زني بر هم آن دو زلف خم در خم
عالم كني ويران شيوهٔ ترا شوبست
يوسف زماني تو زبدهٔ جهاني تو
هر كه قدرتو دانست در غم تو يعقوبست
دل بعشق ده زاهد دلفسردگي عيبست
حق بهيچ نستاند آن دلي كه معيوبست
وه چه ميكند با دل نالهاي درد آلود
در غمش بنال اي فيض ناله تو مرغوبست
لب برلبم نه ساقيا تا جان فشانم مست مست
اين باقي جان گوبرو آن جان باقي هست هست
چشمان مستت را مدام مستان چشم تو غلام
چشمان مستت مي بدست مستان چشمش مي پرست
هم چشم مستت فتنه جوهم مست چشمت فتنه خو
در هند و در ايران فتد بس فتنه ها زآن ترك مست
گرچشم بيمارت بلاست بيمار چشمت را دواست
هم از بلا يابد شفا آنكش بلاي عشق خست
در پيش خورشيد رخت باشد رخ خورشيد سهل
در پيش شمشاد قدت باشد قد شمشاد پست
موئي شدم زانديشهٔ تنگ آمدم از فكرتي
آيا مياني هست نيست آيا دهاني نيست هست
خواهي خلاصي از بلا در عشق گم شو عاشقا
هر كوشد اندرعشق گم جست از بلا و غصه دست
گرفيض بودي يارعشق گم گشتي اندرعشق يار
در
عشق يار ارگم شدي يارآمدي او را بدست
شوريدگان عشق را اي مطرب آهنگ فناست
برگ نوا را ساز كن ساز ره مستان نواست
بيخ طرب در چنك ما اندوه و غم دلتنگ ما
لذات دنيا ننگ ما ما را ببزم دوست جاست
زاهدزجنت دم زندسلطان زتاج وتخت وملك
مارانه اين زيبدنه آن فوق دوعالم جاي ماست
جا درزمين گوتنگ باش ماراكه درعرش است دل
در زير سرگوسنگ باش ما را چو برافلاك پاست
بيگانه اي اي مشتري ما را تو ارزان ميخري
كي ميشناسد جنس ما الا كسي كو آشناست
گوهر شناسد مشتري كي داندش هر گوهري
آنرا كه باشد معرفت داند كه اين درّ پر بهاست
پروردهٔ عشقيم ما داديم در دل عيشها
ما را زمعشوق ازل در جان و دل پيغامهاست
گو غيرما باجنگ باش از عاشقي درننگ باش
آن يار با ما آشتي زين عشق ما را فخرهاست
هر درد در عالم بود اين فيض ميدارد دوا
هم درد من از عشق خواست هم عشق دردم را دواست
نگارا در غمت جانم حزين است
بهر جزو دلم در وي دفين است
ترا رحمي ببايد يا مرا صبر
چه سازم چون نه آنست و نه اينست
امير حسن را خوي آنچنانست
اسير خلق را عشق اينچنين است
تقاضاي جناب حسن آنست
تمناي خيال عشق اين است
دلم تا خستهٔ ابرو كمانيست
بهر جايم بلائي در كمين است
چه سازم با دل سودا پرستي
كه بهر بيغمان دايم غمين است
چه سازم با جفاي بيوفائي
كه آئين شكست و عقل و دين است
همانا رأي و حكم او همانست
همانا سرنوشت من همين است
بلي دلدار با من آنچنانست
از آنحال دل
فيض اينچنين است
صحرا وباغ و خانه ندانم كجا خوش است
هرجا خيال روي تو باشد مرا خوش است
در دوزخ ار خيال توام همنشين بود
ياد بهشت مي نكنم بس كه جا خوشست
غمخوار گومباش غمين از بلاي ما
ما عاشقان غمزده را در بلا خوشست
با آب چشم و آتش دل گشته ام مقيم
برخاك كوي دوست كه آب وهوا خوش است
مقصود مازديدن خوبان لقاي تست
زاهد ترا بقا خوش و ما را لقا خوش است
خوبست دلبري و جفا و ستمگري
گه گه زمهوشان و گهي هم وفا خوش است
خوبان اين زمانه زكس دل نميبرند
حسن ارچه در كمال بود با حيا خوش است
از دليران وفا نكند فيض كس طمع
الحق زخوبرويان رسم جفا خوش است
گفتم كه روي خوبت از من چرا نهانست
گفتا تو خود حجابي ورنه رخم عيانست
گفتم كه از كه پرسم جانا نشان كويت
گفتا نشان چه پرسي آن كوي بي نشانست
گفتم مرا غم تو خوشتر زشادماني
گفتا كه در ره ما غم نيز شادمانيست
گفتم كه سوخت جانم از آتش نهانم
گفت آنكه سوخت او را كي ناله يا فغانست
گفتم فراق تا كي گفتا كه تا توهستي
گفتم نفس همين است گفتا سخن همانست
گفتم كه حاجتي هست گفتا بخواه از ما
گفتم غمم بيفزا گفتا كه رايگانست
گفتم زفيض بپذير اين نيم جان كه دارد
گفتا نگاه دارش غمخانهٔ تو جانست
سبزهٔ خط تو ديدن چه خوش است
در بهار تو چريدن چه خوش است
در جمالت نگرستن چه نكوست
گل زگلزار تو چيدن چه خوشست
از دهان تو گرفتن كامي
شكر از تنك كشيدن چه خوش است
جاي در سايهٔ زلفت كردي
مو بموي تو رسيدن چه خوش است
در تمناي وصالت تا حشر
تلخي مرگ چشيدن چه خوشست
گلهٔ دوست شمردن بر دوست
زان دهان عذر شنيدن چه خوش است
در مجاز تو حقيقت گفتن
پرده در پرده دريدن چه خوش است
شكر از مصر معاني بيان
زني خامه كشيدن چهٔ خوشست
فيض شوري بجهان افكندي
سخنان تو شنيدن چه خوشست
سوي تو بي تاب دويدن خوشست
برقع از آن روي كشيدن خوشست
مي زدهان تو كشيدن نكوست
جان زلبان تو مكيدن خوش است
در هوس بوسه لعل لبت
جان بلب كام رسيدن خوش است
گوشهٔ ابروي تو آن ماه نو
بر رخ خورشيدن تو ديدن حوشست
نيست به از باغ رخت روضهٔ
سيب زنخدان تو چيدن خوش است
فيض زميخانه لعل لبش
ساغر سرشار كشيدن خوش است
قصه شيرين لبش دم بدم
از ني كلك توشنيدن خوشست
من و هزار گدا همچو من بنزد تو هيچست
گدا چه پادشهان زمن بنزد تو هيچست
كجا رسند بحسن تو دلبران خطائي
بتان چين و خطا و ختن بنزد تو هيچست
نديده روي تو ورنه به بت كجا نگرستي
نكوترين بتي از برهمن بنزد تو هيچست
بهار عارض تو برد آبروي بهاران
بهار و گلشن و طرف چمن بنزد تو هيچست
ببوي زلف تو كي ميرسد نسيم بهاري
عبير و عنبرو مشك ختن بنزد توهيچست
بنفشه چيست سمن كيست پيش زلف و رخ تو
بنفشه وسمن ونسترن بنزد تو هيچست
نبات و قند بدان لب كجا رسد بحلاوت
نبات و قندو شكر من بمن بنزد توهيچست
كجا لطافت دندان تست عقد گهر را
صفاي گوهر و درّ عدن بنزد تو هيچست
به پيش قد تومر سرو را چه قدر و چه رفعت
قد صنوبر و سرو چمن بنزد تو هيچست
بگريد ار همه عمر از فراق روي تو عاشق
نگوئيش كه چه خواهي زمن بنزد تو هيچست
هلاك گشت اگرعاشق از غم وهم اگر زيست
هلاك گشتن چون زيستن بنزد تو هيچ است
خموش گردد اگر فيض ور غزل
بسرايد
خموش گشتنش و دم زدن بنزد تو هيچ است
در غمزه مستانه ساقي چه شرابست
كز نشأه آنجان جهان مست و خرابست
هشيار نه يك زاهد و مخمور نه يك مست
مستست تر و خشك جهان اينچه شرابست
عشقست روان در رك و در ريشه جانها
ذرات جهان مست ازين بادهٔ ناب است
از عشق زمين جام شرابي است لبا لب
وين چرخ نگونسار برين جام حباب است
جان مي طلبد غمزه ات اي ساقي مستان
پيمانهٔ ما پرنشده است اين چه شتاب است
از چشم سيه مست تو هستند جهاني
زان ميكده ويران و خرابات خراب است
مگذار كه يكذره بماند زوجودش
خورشيد دل آراي ترا فيض نقابست
دمبدم دل ما را از الست پيغام است
از بلي بلي جانرا تازه تازه اسلامست
خاص مي نه پندارد كاين بروز اول بود
بعد از آن سخن بگسست اين عقيده عامست
گوش هر خدا بيني مستمع بود از حق
وانكه او نمي بيند بي گمان كه او خامست
هر دو كون را ايزد دم بدم در ايجاد است
خلق راست راز كن مستي كه بي جام است
بهر صيد جان پاك دامها كنند از خاك
تا شود به از املاك يا رب اين چه انعامست
مرغهاي جان آيد در شباك تن افتد
در بلا شود پخته زانكه بي بلا خام است
فوج فوج از آن عالم آورند جانها را
تا كدام ناكام و تا كدام را كامست
زمرهٔ سعيد آيند زمرهٔ شقي گردند
تا چه در قضا رفته تا چه هر كرا نامست
زآتش غم عشقي جان و دل نشد پخته
ساز ره نكردي فيض كار بارو تو خامست
صورت انسان دگر معني آن ديگر است
صورت انسان مس و معني انسان زرست
مس چه بودلحم وپوست زرچه بودعشق دوست
اين مس اگر زر شود ازدو جهان بر ترست
عشق بود روح دين چشم و چراغ يقين
هر كه درو عشق نيست كفر درو مضمرست
عشق رساند ترا تا به جناب خدا
در ره اطوار صنع راهرو و رهبرست
سوي من آئي دمي بر تو ببارم نمي
از رشحات يمي اين سخنم زوترست
كاش ترا جاي آن باشد و گنجاي آن
تا به عيان آورم آنچه بغيب اندرست
ظرف تو از حرف عشق جام لبا لب كنم
جنت به قالب كنم گوئي كه اينمحشراست
مست
شوي كف زنان شور بر آري كه اين
نيست مكرر ستخيز ورنه چه شور و شرست
شور نشور است اين بعث قبور است اين
شرح صدورست اين از همه بالاترست
اين اثر طاعت است زلزلهٔ ساعت است
حامله بار افكند مرضعه كور و كرست
بر تو عذابست اين زانكه همين صورتي
نزد من آو ببين كز دل و جان خوشتر است
فيض بهل صوت و حرف بحر مپيما بحرف
غرقهٔ اين بحر را دم نزدن بهتر است
زغفلت تو ترا صد حجاب در پيش است
صفاي چهرهٔ جانرا نقاب در پيش است
بسي كتاب بخواندي كتاب خويش بخوان
زكردهاي تو جانرا كتاب در پيش است
حساب كردهٔ خود كن حساب در چه كني
كه ماند از پس و روز حساب در پيش است
عذاب روح مكن بهر مال دنيي دون
عذاب قبر و سوال و جواب در پيش است
زبهر آنچه زپس ماندت چه ميسوزي
زمين و حشر و تف آفتاب در پيش است
جواب پرسش اعمال خود مهيا كن
شدن ز شرم و خجالت چو آب در پيشست
تواني ار بعبادت شبي بروز آري
بكن بكن كه بهشت و ثواب در پيشست
تواني ار نكني معصيت بدار فنا
مكن مكن كه جحيم و عقاب در پيش است
زماني ارنكني خواب در دل شب ها
شود كه در لحدت وقت خواب در پيش است
نصيحت تو يكي فيض در دلت نگرفت
ترا زگفتهٔ خود صد حجاب در پيش است
اي آنكه توئي قبله ارباب كياست
چون تو نبود راهنمائي بنفاست
گر دعوي دانش كني از بهر مباهات
تسخير نموده است ترا حبّ رياست
اي سايس اغيار بتعليم و هدايت
نفس دغلت را نكني هيچ سياست
اي حارس بيگانه ز انواع جهالت
خود را نكني هيچ زابليس حراست
عيب جلي خويش نه بيني بدو ديده
عيب خفي غير بيابي بفراست
گوئي همه را درس بقانون و اشارات
خود هيچ شفائي نبيابي ز دراست
تمييز شريفان و خسيسان زتو پرسند
از نفس شريفت نكني دور خساست
باطن همه آلبوده بانواع رذايل
پاكيزه كني ظاهر خود را زنجاست
بيني بدي از كس نكني صبر بر اخفا
ور نيك عداوت كني از
رشك و نفاست
گوئي همه جا عيب كسانرا بعلالا
در خويش نه بيني شره و بخل و شراست
اصلاح خود او ليست زدلها خبرت نيست
در كار كسان كار مفرماي كياست
هر تخم كه كاري ثمر آن در وي فيض
ميكن بنكو كاري انواع غراست
راز در دل شده كره محرم كجاست
مردم فهميده در عالم كجاست
در گلو بس قصه دل غصه شد
برنيارم زد نفس همدم كجاست
زخم اين نامحرمانم دل بخست
محرمي كو در جهان مرهم كجاست
غم بخواهد كنند بنياد مرا
راه آن معمورهٔ بي غم كجاست
در جهان كو صاحب فهم درست
تا بگويد چارهٔ اين غم كجاست
در دو عالم يك سخن فهمم بسست
تا دلي خالي كنم آنهم كجاست
گشته ام بيگانه از خويش و تبار
عشق را پرواي خال و عم كجاست
شد مخمر طينت آدم به غم
در بني آدم دل خرم كجاست
نيش نوشي در جهان بي نيش غم
يك گل بيخار در عالم كجاست
فيض تا كي شكوه از ابناي دهر
ناله كم كن محرم اين دم كجاست
خمار گشت مرا ساقيا شراب كجاست
نكرد چارهٔ اين درد دُرد ناب كجاست
شكيب و صبر مفرما نماند صبر و شكيب
مزن زتاب و توان دم توان و تاب كجاست
چو نام او شنوم دل در اضطراب آيد
دلست مضطرب آن جان اضطراب كجاست
شباب عمر بود وصل يار و هجران شيب
زشيب هجر بجان آمدم شباب كجاست
دلم گرفت درين خاكدان تيره و تنك
كجاست روزنه اين باب حجره را و كجاست
گرفت لشكر غم ملك دل بيا مطرب
ني و كمانچه چه شد عود كور باب كجاست
بيار فيض بخوان از كتاب خود غزلي
مگر دلم بگشايد بيا كتاب كجاست
دل كه ويران اوست آباد است
جان چو غمناك از او بود شاد است
موبمو خويش را بدو بندم
هر كه در بند اوست آزاد است
اين سعادت بسعي مي نشود
غم او روزي خداداد است
در خرابي بود عمارت دل
خانهٔ دل زعشق آباد است
عشق استاد كار خانهٔ ماست
كوشش از ما زعشق ارشاد است
هيچ كاري نميكنيم بخود
همه او ميكند كه استاد است
كار كن كار و گفتگو بگذار
فيض بنياد حرف برباد است
جمال يار كه پيوست بي قرار خود است
چه در قفا و چه در جلوه در قرار خود است
هميشه واله نقش و نگار خويشتن است
مدام شيفتهٔ زلف تا بدار خود است
هم اوست آينه هم شاهد است و هم مشهود
بزير زلف و خط و خال پرده دار خود است
هم اوست عاشق و معشوق و طالب و مطلوب
براه خويش نشسته در انتظار خود است
براي خود بود و عندليب گلشن خود
هواي كس نكند سبزه و بهار خود است
بكام كس نشود هرگز آنكه خود كامست
بحال غير نپردازد آنكه يار خود است
بگوي فيض سخنها كه كس نمي فهمد
بقدر دانش خود هر كسي بكار خود است
مدام خون جگر ميخورد زپهلوي خود
چو لاله اين دل سرگشته داغدار خود است
چراغ كلبه عاشق خيال دلدار است
سري كه عشق درونيست خانه تار است
هزار خرمن شادي به نيم جو نخرد
بجان دلي كه غم عشق را خريدار است
بعشق زنده بود هر چه هست در عالم
جهان نئيست درو جان عشق دركار است
چو همتي طلبي از جناب عشق طلب
كه هر دو كون جنودند و عشق سردار است
حوالي دل عاشق نه بگذرد غفلت
كه عشق بر سر او پاسبان بيدار است
رسد چو شادي بيجا براندش شه عشق
سپاه غم چو كند زور عشق غمخوار است
اگر زپاي درائيم عشق گيرد دست
اگر خطاي برائيم عشق ستار است
تو و حماقت و انكارحرف هر ياري
من و معارف اين كار جمله در كار است
تو اي فلان و رياست كه هر كس و كاري
مرا بخاك ره
او بشمرند بسيار است
فكندگي بتو دشوار و بر من آسانست
قلندري بمن آسان و برتو دشوار است
كسي كه راه ندارد بچارهٔ دردش
زبهر چاره دگر چاره ايش ناچار است
زاختيار كم از اضطرار آزاد است
چوفيض هر كه بفرمان عشق قهار است
بيابيا كه دلم در هوات بيمار است
بخور غمم كه سراپايم از غمت زار است
برس برس كه زغمزه نماند جز نفسي
بوصل خويش بمن زس كه عمر بسيار است
مرا زنور حضورت دمي ممان با من
كه بيرخت نفسي گر برآورم نار است
بغير تو چو نشينم دمي شوم تيره
زپيش تو روم از يكنفس دلم تار است
شوم صبور چو از تو سزاي من هجران
اگر شوم زدرت دور جاي من داراست
بغير حرف تو حرفي اگر زنم ياوه است
بغير كاري تو كاري اگر كنم بار است
بغير ياد تو يادي اگر كنم تاوان
بغير نام تو نامي اگر برم عار است
تو اي كه كار نداري جمال خوبان بين
مرا مهم تر ازين كار و بار بسيار است
سپاه ديو نشسته است در كمينگه عمر
دلا مخسب كه چشم حريف بيدار است
مجو گشاد ز زلفي كه كج مج و تيره است
شفا مخواه زچشمي كه مست و بيمار است
بهر چه مينگري روي حق در آن مي بين
كه از پرستش اغيار يار بيزار است
نويد چارهٔ بيچارگان بفيض رسان
كه تا بچاره رسيدن حيات ناچار است
ذره ذره نور حق را جلوه گاهي ديگر است
يك بيك بر وحدت ذاتش گواهي ديگر است
اهل دل ببنند در هر ذره از حق جلوه
هر دم ايشانرا برخسارش نگاهي ديگر است
ديده حق بين نه بيند غير حق در هر چه هست
لاجرم او را بهر جا سجده گاهي ديگر است
عاقلان جويند حق را در برون خويشتن
عاشقانرا از درون با دوست راهي ديگر است
مينمايد جلوه او در هر
چه دارد هستيئي
ليك او را پيش خوبان جلوه گاهي ديگر است
آنچه مطلوبست يكچيزست نزد هر كه هست
ليك هر كس را بهرچيزي نگاهي ديگر است
عاشقانرا در درون جان زشوقش نالهاست
هر نفس كايشان زنند آن دود آهي ديگر است
صبر برهجران آن آرام جان باشد گناه
زنده بودن در فراق او گناهي ديگر است
نيست كس را غيرظل حق پناهي در جهان
گر چه جاهل را گمان كورا پناهي ديگراست
گر غني را از متاع اينجهان عزاست و جاه
بينوا را روز محشر عزوجاهي ديگراست
پادشاه صورت ار دارد سپاه بيكران
از ملك درويش آگه را سپاهي ديگراست
فيض را يكسو و يكرويست تا باشد نظر
گر چه هر سويش بهر رو قبله گاهي ديگر است
ما را زباغ حسن تو حسرت ثمر بس است
از قلزم غم تو محبت گهر بس است
گلزار وصل نبود اگر خار غم خوش است
از كشت عمر حاصل ما اينقدر بس است
دوزخ چه حاجتست چو يك آه بركشم
سوزيم پاك سوخته را يك شرر بس است
ميزان چه ميكنيم حساب از چه ميدهيم
قانون عشق و كرده ما درنظر بس است
ساقي بيار باده شكستيم توبه را
آمد بهار خوردن غم اين قدر بس است
تا كي دريم پردهٔ ناموس زير دلق
يكباره پرده برفكنيم از حذر بس است
آسوده باش فيض كه در محشرت شفيع
سوداي عشق در سرو آه سحر بس است
يار ما گر ميل صحرا ميكند صحرا خوش است
ميل دريا گر كند در چشم ما دريا خوش است
گر نمايد روي او خود رفتن دلها نكوست
وربپوشد رخ زحسرت شور در سرها خوش است
در وصالش چون نوازد مستي ما خوش بود
در فراقش گر گدازد نالهاي ما خوش است
هر چه خواهد خاطرش ما آن شويم و آن كنيم
هر كجا ما را دهد جا جاي ما آنجا خوش است
زاهدانرا زهد و تقوي عاقلانرا ننگ و نام
عاشقانرا غمزهاي يار بي پروا خوش است
عاشقانرا باغ و بستان عارض جانان بود
داغ سوداشان بجاي لاله حمرا خوش است
اي كه خواهي شور دريا آب چشم ما به بين
درّو لعل از خون دل در قعر اين دريا خوش است
اي كه هستي ميفروشي در جهان جاي تو خوش
بي سر و پايان كوي نيستي را جا خوش است
هر كرا چون فيض وحشت باشد از ابناي دهر
گوش بسته لب خموش و چشم نابينا خوش است
دل بوفاي تو نهادن خوش است
جان بتمناي تو دادن خوش است
گر سرعاشق برود رفته باش
بر قدم عشق ستادن خوش است
پاي كشيدن زهمه كارها
سربسر عشق نهادن خوش است
يكسره بر خواستن از هر دو كون
بر قدم دوست فتادن خوش است
دل زجهان كندن جان كندنست
روز ازل دل ننهادن خوش است
پاي برين توده غبرا زدن
روسوي فردوس نهادن خوش است
نيست خوشي فيض درين خاكدان
از عدم آباد نزادن خوش است
مرا زجام خيالش شراب در پيش است
بهر كجا نگرم آفتاب در پيش است
زتوبه دم نتوان زد مدام زان لب لعل
بهر كجا كه نشستم شراب در پيش است
مرا كه سينه كبابست و لعل يار شراب
زخوان حق نعم بي حساب در پيش است
اصول دين چكنم با فروع آن چه مرا
زخط و خال بتان صد كتاب در پيش است
اگرنه دل بسر زلف او گرفت قرار
چرا هميشه مرا اضطراب در پيش است
زعشق مستم و ناصح فتاده در پي من
بلاست در پس و حال خراب در پيش است
بهر بتي كه به بينم سبك زجاي روم
گر آن بروز برم انقلاب در پيش است
كجا روم كه بدورم محيط گشت سرشك
بهر كجا كه كنم روي آب در پيش است
گذشتي از چه زتقوي و علم و زهد و ادب
هنوز فيض تراصد حجاب در پيش است
منوش ساغر دنيا كه درد ناب نماست
درونش خون دلست از برون شراب نماست
هر آنچه در نظر آيد ز زينت دنيا
بنزد اهل بصيرت سراب آب نماست
ببر مگير عروس جهان كه غدار است
مرو بجامه خوابش كه پير شاب نماست
مدوز كيسهٔ نفعش كه نفع او ضرر است
مخور فريب خطايش جهان صواب نماست
درونش تيره و تنگ از برون بود روشن
ز ذره كمتر و در ديده آفتاب نماست
برونش عيش و طرب وز درون غم و محنت
درون فسرده و بيرونش آب و تاب نماست
غمزه اش كند اندوه جلوهٔ راحت
زعشوه اش دل ناكام كامياب نماست
رين سرا دل اشكسته بيت معمور است
اگرچه در نظر بي بصر
خراب نماست
جهانست خواب پريشان گهي شوي بيدار
كه زير خاك نخسبي اگر چه خواب نماست
نظر بصورت دنياست آنچه گفتي فيض
بمعني ارنگري سوي حق شتاب نماست
رازها با اهل گفتن زاهل عرفان خوش نماست
يار يكديگر شدن از قوم و خويشان خوش نماست
نصرت دين حق و در درد بودن متفق
زاهل علم و پيشوايان و فقيهان خوش نماست
اين فقيهان مجادل از كجا حكمت كجا
درس وبحث وعلم وحكمت ازحكيمان خوش نماست
خواندن قرآن و فهميدن به آواز حزين
با خضوع جان و تن از اهل قرآن خوش نماست
چون نمازي در جماعت ميشود كوته بهست
ترك تطويل و ريا از مقتديان خوش نماست
گز مزاحي ميكند مومن بحق نيكوست آن
تقوي از باطل نمودن زاهل ايمان خوش نماست
مرد چون بالغ شود بايد بحق رو آورد
خنده و بازي و خوش طبعي زطفلان خوش نماست
ژندة پاكيزه بر بالاي درويشان نكو
و آن قباي تار در بر قد خوبان خوش نماست
سهل باشد گر كنند افتادگان افتادگي
مهرباني و تواضع از بزرگان خوش نماست
اقتصار سايلان بر قوت از روي سكوت
بخشش بي من و ايذا از كريمان خوش نماست
هر كسي را حق تعالي بهر كاري آفريد
هر كه كار خويش را نيكو كند آن خوش نماست
عاقلان را عاقلي خوش عاشقان را عاشقي
مستي و شوريدگي از مي پرستان خوش نماست
زاهد ار از زهد گويد عابد از صوم و صلوه
عاشقانرا حرف وصل يار و هجران خوش نماست
واعظ ار آرد حديثي از كلام انبيا
عارفان را سير در اسرار قرآن خوش نماست
فيض ميكن جهد تا سنجيده تر آيد
سخن
گفتن شعر از دم سنجيده گويان خوش نماست
بر رخ مه طلعتان زلف پريشان خوش نماست
دلبري و ناز و استغنا از اينان خوش نماست
عاشقان را زاري و مسكيني و افتادگي
دلبران را پرسش احوال ايشان خوش نماست
خوبرويان را پريشان اختلاطي خوب نيست
امتناع و شرم و تمكين از نكويان خوش نماست
هر جفائي كز نكو رويان رسد بايد كشيد
صبر بر آزار يار از مهر كيشان خوش نماست
از لب شيرين عتاب تلخ شيرينست و خوش
تير زهرآلوده از مژگان خوبان خوش نماست
هر چه با هر كس كنند اين قوم ايشان را رسد
از نگاهي عالمي سازند ويران خوش نماست
تا نظر افكنده چندين عابد از ره برده اند
دلربائي اينچنين از دلربايان خوش نماست
بر درت افتاده ام خواهي بكش خواهي ببخش
هرچه باعاشق كني در كيش عشق آن خوش نماست
هر چه ميخواهي بگو كآيد سخن زان لب نكو
تلخ و دشنام از لب شيرين دهانان خوش نماست
ساعتي برخيز و بخرام و قيامت راست كن
جلوهاي قامت سرو خرامان خوش نماست
عاقلان گر چشم پوشند از نكويان عيب نيست
از خردمند اين و از صاحب نظران خوش نماست
فيض ازين پس گر نگوئي شعر در طور مجاز
نسپري الا طريق اهل عرفان خوش نماست
گنجيست معرفت كه طلسمش نهفتن است
راهش غبار شركت ز ادراك رفتن است
گر بحر معرفت بكف آيد بكش سخن
كان موسم جواهر اسرار شفتن است
خشگي اگر دوچار شود خشك شو مگو
اهل دلي چو بيني آن جاي گفتن است
بيمار دل زمعرفت از شمهٔ برد
بيماريش فزون شود اولي نهفتن است
درهم كشيده روي ور آيد چو غنچه باش
با گفتگو بگوي
كه هنگام خفتن است
خونين دلي چو غنچه به بيني صباش باش
گل گل شگفته شو كه محل شگفتن است
گربرخوري بسوخته جان دل شكستة
غم از دلش بروب كه محراب رفتن است
دانائي ار بدست تو افتد كند حديث
رو جمله گوش باش كه جاي شنفتن است
چون با كجي بمجلسي افتي مزن نفس
كان خامشي سراي زاغيار رفتن است
بدگوئي راز وصف نگوئي زبان به بند
پرگوي را علاج بترك شنفتن است
شبها چو از عشا و عشا يافتي فراغ
لب از سمر به بند كه آن وقت خفتن است
اشعار فيض حكمت محض است شعر نيست
كي لايق طريقه او شعر گفتن است
عرصه لامكان سراي من است
اين كهن خاكدان چه جاي من است
دلم از غصه خون شدي گر نه
مونس جان من خداي من است
آنكه او خسته داردم شب و روز
خود هم او مرهم و شفاي من است
هر كه زو بوي درد مي آيد
صحبتش مايهٔ دواي من است
هر كه او از دو كون بيگانه است
در ره دوست آشناي من است
مقصدم حق و مركبم عشقست
شعر من ناله دراي من است
هست با من كسي هميشه كزو
تار و پود من و بقاي من است
سازدم هر چه قابل آنم
دهدم هر چه آن سزاي من است
خوبي من همه ز پرتو اوست
گر بدي هست مقتضاي من است
من اگر هستم اوست هستي من
ور شوم نيست او بجاي من است
از خود ار بگذرم رسم بخدا
بخدائي كه منتهاي من است
بقضا فيض اگر شود راضي
هر دو عالم بمدعاي من است
بادهٔ عشق در كدوي من است
مستي چرخ از سبوي من است
هفت دريا اگر شود پر مي
كمترين جرعهٔ گلوي من است
ماه بهر منست لاغر و زرد
مهر هم گرم جست و جوي من است
بهر من ميدود سپهر برين
انجمش هم نثار كوي من است
الف قامتم چو برخيزد
تا شود ظاهر آنچه خوي من است
شق شود آسمان زتنگي جا
ريزد انجم كه روز طوي من است
هر چه جز حق بمن بود محتاج
گر محبست و گر عدوي من است
نفس كلي و عقل اول را
گردش آسيا زجوي من است
عشق مشاطه است حسنم را
كون آينه دار روي من
است
پاسبانيست عقل بر در من
و هم مسكين گداي كوي من است
هست چو گان عشق در دستم
هم نه و هم چهار كوي من است
بهر من ساختند هشت بهشت
نار هم بهر شست و شوي من است
كون را في الحقيقه قبله منم
روي هر دو جهان بسوي من است
دم رحمانم آمده زيمن
همه عالم گرفته بوي من است
هر حديثي كه بوي درد كند
تو يقين دان كه گفتگوي من است
خوش در آغوش آورم روزي
قامت آنكه آرزوي من است
فيض بالا روي بس است ارچه
شعر معراج هاي هوي من است
مرا سوداي عشق آئين دين است
هميشه عاشقم كار من اين است
دلم شاد است اگر دارم غم عشق
غم عشق ارندارم دل غمين است
بود عشقم بجاي جان شيرين
چو عشق از سر رود مرگم همين است
سرم ميخانه صهباي عشقست
دلم ديوانهٔ عقل آفرين است
زدولتهاي عشق اين بس كه دلرا
زهر سو دلربائي در كمين است
مرا گر عاقلان ديوانه خوانند
يكي را تا زحشر عشق اين است
مرا در عشق بايد مرد و جان برد
نجات جان و دل فيض اندرين است
عاشقي در بندگيهاسر براهم كرده است
بي نياز از بندگان لطف الهم كرده است
تا مرا از خود ربايد زرد و لاغر داردم
كهرباي عشق ايزد برگ كاهم كرده است
نوري ار بر جبهه ام بيني زداغ عشق دان
سينه ام گر صاف بيني اشك و آهم كرده است
بر نماز و طاعتم داني كه مي بندد مدام
آنكه روي خويشتن را قبله گاهم كرده است
هيچ داني كز سحاب كيست آب روي من
آنكه او بر درگه خود خاك راهم كرده است
ايمنم از فتنه آخر زمان داني كه كرد
آنكه از ريب المنون خود را پناهم كرده است
نيست مدح خود كه ميگويم ثناي ايزدست
آنكه خوار او شدن عزت پناهم كرده است
پايمال سفله دارد شهرت بيجا مرا
رنجة سنگ حوادث دست جاهم كرده است
فيض اگر دعوي عرفان ميكند بس دور نيست
معرفت از پوست پشمي در كلاهم كرده است
چنين رخسار زيبائي كه ديده است
چنين قد دل آرائي كه ديده است
چنين زلف دلاويز و كمندي
فتاده بر سراپائي كه ديده است
كماني را كه تيرانداز باشد
نگاه چشم شهلائي كه ديده است
چنين چشمي كه خلقي بيخود و مست
فكنده هر يكي جائي كه ديده است
بدشنامي برد چندين دل از كار
چنين لعل شكر خائي كه ديده است
لبش مرجان دهان پر درّ و گوهر
بغايت تنگ دريائي كه ديده است
قيامت ميشود چون ميخرامد
چنين رفتار و بالائي كه ديده است
دو عالم ميشود روشن ز رويش
چنين خورشيد سيمائي كه ديده است
بغير از فيض در پروانه دل
چنين آشوب و غوغائي كه ديده است
در سرم فتنه اي و سودائيست
در سرم شورشي و غوغائي است
هر دم از ترك چشم غمازي
در دلم غارتي و يغمائيست
پس اين پرده دلربائي هست
دل زجا رفتن من از جائيست
ساقئي هست زير پردهٔ غيب
كه بهر گوشه مست و شيدائيست
در درون هست خمر و خماري
كز برون مستئي و هيهائيست
از تو اي آرزوي دل شدگان
در دل هر كسي تمنائيست
عالمي پر زدر و گوهر شد
مگر اين طبع فيض دريائيست
هر جا معشوق تازه روئي است
از ميكده خدا سبوئي است
زان چشمه جانفزا روان است
هر جا از حسن آبروئي است
زلف همه دلبران عالم
از طرهٔ يار تار موئي است
هر جا مشگي و عنبري هست
از گيسوي آن نگار بوئي است
در هر كه جمال با كماليست
از بحر محيط دوست جوئي است
از ره نروي كه اوست مقصود
هر جا در هر دل آرزوئي است
غافل نشوي كه اوست مطلوب
هر جا طلبي و جستجوئي است
اين طرفه كه قبله جز يكي نيست
روي دل هر كسي بسوئي است
اي فيض بجز حديث او نيست
هر جا سخني و گفت و گوئي است
هر چه تو ميكني همه خوبست
هر چه محبوب كرد محبوبست
رغبت دل نبست در مرغوب
جلوه تست هر چه مرغوبست
رهبت دل زتست در مرهوب
سطوت تست هر چه مرهوبست
دوست دارم تمام عالم را
بتو عالم تمام منسوبست
همه را از همه توئي مطلوب
هر كسي را زهر چه مطلوبست
در حقيقت توئي حبيب او را
گر چه يوسف حبيب يعقوبست
زتو توفق يابد و خذلان
هر كه مسعود هر كه منكوبست
همه سوي تو ميشود مجرور
هر كه مرفوع هر كه منسوبست
همه مشغول ذكر و تسبيحند
گر كلو خست و سنگ و گر چوبست
همه در كار تو و بهر تست
عمر و صبر ار زنوح و ايوبست
هر چه مصنوع تست بي عيبست
هر چه ما ميكنيم معيوبست
بندهٔ سرفكندهٔ در تست
هر چه با فيض ميكني خوبست
جان روشندلان كه مظهر تست
پرتوي از جمال از هر تست
مستي عاشقان شيدائي
از لب لعل روح پرور تست
دل ما بيدلان سودائي
خستهٔ غمزهٔ ستمگر تست
مست و مخمور از شراب توايم
غم و شادي ما زساغر تست
باعث اختلاف ليل و نهار
زلف مشكين وروي انور تست
سبب انقلاب بدر و هلال
روي خوب و ميان لاغر تست
همه سرگشتگان كوي توايم
همه را روي عجز بر در تست
هرچه در عالم كبير بود
همه شرح كتاب اكبر تست
تو زمن حال دي چه ميپرسي
من چگويم زدل چو دل برتست
لطف و رحمت زبنده باز مگير
فيض از جان كمينه چاكرتست
دگر آزار مادر دل گرفتست
دگر آسان ما مشكل گرفتست
مباد آندست گردد رنجه دلرا
غم جان نه غم قاتل گرفتست
دلم نايد كه دست از جان بدارم
كه در وي عشق او منزل گرفتست
كنم اظهار اگر شور محبت
خرد گويد ره باطل گرفتست
اگر پنهان كنم غم سينه گويد
كه بر من كار را مشكل گرفتست
چه مشكل بوده كار عشقبازي
ره آسودگي عاقل گرفتست
پريشان گر بگويد فيض عجب نيست
ز وضع روزگار سر گرفتست
جنوني در سرم ماوا گرفتست
سرم را سر بسر سودا گرفتست
خردگر اين بود كاين عاقلانراست
خوش آنسركش جنون مأوا گرفتست
ندارد چشم مجنون كس و گرنه
دو عالم را رخ ليلا گرفتست
بچشم خلق چون طفلان نمايند
كه باز يشان زسرتا پا گرفتست
مسلمانان ره عقبي كدامست
دلم از وحشت دنيا گرفتست
بپاي جان زغفلت هست بندي
و گرنه ره سوي عقبا گرفتست
مشو اي فيض بابيگانه همراز
چو وابيني ترا ازما گرفتست
دلم ديگر جنون از سرگرفته است
خيال شاهدي در بر گرفتست
زسوز آتش عشق نگاري
سراپاي وجودم در گرفتست
زآه آتشينم در حذر باش
كه دودش در همه كشور گرفتست
سوي ميخانه ام راهي نمائيد
كه دل از مسجد و منبر گرفتست
اگر شيخم خبر پرسد بگوئيد
كه آن شيدا ره ديگر گرفتست
صلاح و زهد و تقوي و ورع سوخت
زسر تا پايم آتش درگرفتست
غلامت همت آنم كه چون فيض
بيك پيمانه نرك سرگرفتست
دلم با گلرخان تا خو گرفتست
ز گلزار حقيقت بو گرفتست
زمهروئي كتابي پيش دارد
بمعني انس و با خط خو گرفتست
زحسن بيوفا ميخواند آيات
رهي از لا بالا هو گرفتست
بهنگام نمازش رو بحق است
وليكن قبله زان ابرو گرفتست
براي سنت عطرش نسيمي
از آن زلفان عنبر بو گرفتست
گهي زان لب گرفته ساغرمي
گهي زان نرگس جادو گرفتست
سيه چشمي كه بهر قتل عشاق
هزاران دشنه از هر سو گرفتست
بمن يكذره از من نيست باقي
سرا پاي وجودم او گرفتست
سر قتل من بيمار دارد
بنازم شيوه نيكو گرفتست
كمان و تير بهر صيد دلها
از آن چشم و از آن ابرو گرفتست
خط سبزش خبر آورد ناگه
كه ملك روم را هندو گرفتست
بيا تا رخت بر بنديم اي فيض
كه دل زين گنبد نه تو گرفتست
نه فلك چرخ زنان سودائي تست
بيخود افتاده زمين يكتن شيدائي تست
جز تماشاي جمال تو تماشائي نيست
هر كه حيران جماليست تماشائي تست
هر كه افراخت بدعوائي نكوئي كردن
گر بود راست همان ساية زيبائي تست
سروقدان كه زبالائي بالا بالند
آن زبالاي برازندة بالائي تست
هر گلي را كه بود رنگ درينگلشن و بوي
شمة از گل خود رستة زيبائي تست
از ازل تاباند بينش هر بينائي
همه يك بينش در پردة بينائي تست
هر چه را دردو جهان نور هويدائي هست
همه يك ذره خورشيد هويدائي تست
سرّ پنهان شدن روح نهان بودن تو
رمز پيدا شدن قالب پيدائي تست
هر كجا رسم توانائي و دانائي هست
نور دانائي تو زور توانائي تست
بنده خود كيست كه خود رأي بود در كاري
لاف خودرائي ما
پرتو خود رائي تست
بسزاي تو نكرديم دمي بندگيت
آنچه هست سزاوار تو آقائي تست
فيض خود را تو بكردار خوش آراسته كن
حسن گفتار نه در خورد خود آرائي تست
از غم هستي چو رستم غمگسار آمد بدست
چون گسستم رشتهٔ اغيار يار آمد بدست
خود چو رفتم از ميان ديدم هم او را در كنار
نقش خود چون شستم آن زيبا نگار آمد بدست
بهر آن جان جهان دادم جهاني جان بجان
جان چو دادم در رهش جان بيشمار امد بدست
در دلم جا كرد عشقش اختيار از من گرفت
چون مرا از من برون كرد اختيار آمد بدست
سرنهادم بر سرعشق از جهان پرداختم
پا زهركاري كشيدم تا كه كار آمد بدست
عاقبت بين گشتم و از پيش كردم كار خويش
آنچه در امسال ميبايست پار آمد بدست
جانم از عشق جواني تازه شد پيرانه سر
در خزان عمر بازم نوبهار آمد بدست
نيش مژگان در دلم چندي بحسرت ميشكست
خار در دل كاشتم تا گلعذار آمد بدست
آنچه ميجوئيد ياران در كتاب فلسفه
فيض را از سنّت هشت و چهار آمد بدست
پاي تا سر همه ام در غمت انديشه شدست
زدن تيشه بر اين كوه مرا پيشه شدست
خواهش من دگر و آنچه تو خواهي دگرست
نخل اميد مرا غيرت تو تيشه شدست
هر نهالي كه خيال قد و بالاي تو گشت
ريشهٔ شد بدل اكنون همه دل ريشه شدست
دم بدم در دلم از غصه نهالي كارم
از درخت غم تو باغ دلم بيشه شدست
بيش ازين تاب جفاي تو ندارم جانا
بس كه بگداخت سراپاي دلم شيشه شدست
متصل ميكندش تا كه در آرد از پاي
غم هجران تو بنياد مرا تيشه شدست
ناله ام مطرب و خون باده و چشمم ساغر
يادتو ساقي اين بزم و دلم شيشه
شدست
گل سرخست رخت ياشده از مي گلگون
زعفرانيست رخم يا گل كافيشه شدست
بس كه در حسن سراپاي تو انديشه نمود
پاي تا سر دل حيرت زده انديشه شدست
فيض هر روز بنظم غزلي پردازد
سفتن گوهر معنيش مگر پيشه شدست
الهي بكامم شرابي فرست
شرابي زجام خطابي فرست
مرا كشت رنج خمار الست
دگر باره از نو شرابي فرست
دلم تا صفا يابد از زنگ غم
بدردي كشانت كه تابي فرست
شد افسرده جانم درين خاكدان
زمهرت بدل آب و تابي فرست
زسر جوش خمخانهٔ حب خويش
بجام شرابم حبابي فرست
بلب تشنهٔ چشمهٔ معرفت
بساقي كوثر كه آبي فرست
بعصيان سرا پاي آلوده ام
زجام طهورم شرابي فرست
بمعمار ميكن حوالت مرا
اميري بملك خرابي فرست
بدل تخم اميدگشتم بسي
بدين كشتزارم سحابي فرست
زدرياي غفران و ابر كرم
مرا رحمت بي حسابي فرست
براي براتم ز آتشكده
ز سوي يمينم كتابي فرست
ز قشر سخن فيض دلگير شد
ز معناي بكرم لبابي فرست
عشق بيچون تو يارب در دل من چون نشست
گوهر روحي پاكي بين چه سان در خون نشست
گشت عالم را سراپا جاي گنجايش نيافت
غيرصحراي دل من زان درين هامون نشست
اينقدر دانم كه جا كرده است در ويرانه ام
مي ندانم چون درآمد از كجا و چون نشست
پادشاه عشق بر ملك خرد تا دست يافت
ملك را بگرفت سرتا سر خرد بيرون نشست
هر خردمندي كه بوئي از مي عشقش شنيد
سر بصحرا داد عقل و پهلوي مجنون نشست
جويها از چشم خونبارم روان شد هر طرف
هر كه نزديك من آمد لاجرم در خون نشست
اشك تا سر كرد از چشمم بدورم شد محيط
تيره آه از سينه ام برخواست برگردون نشست
چرخ هر چند از ترحم مهرباني بيش كرد
گرد محنت بر سر و روي دلم افزون نشست
در غزل فكري نبايد كرد چندان فيض را
معني برخاست تا از خاطرش موزون نشست
مگو كه چهره او را نقاب در پيشست
ترا زهستي و همي حجاب در پيشست
حجاب ديدن آن روي شرك و خودبيني است
زهستي تو رخش را نقاب در پيشست
وجود او بمثل همچو آب و تو ماهي
خبر زآب نداري و آب در پيشست
گهي به پرده دنيي دري گهي عقبي
بسي زظلمت و نورت حجاب در پيشست
نمايد آنكه بود او نه اوست غره مشو
تو تا به آب رسي بس سراب در پيشست
نظر باو نتوان كرد چون زعكس رخش
بدور باش هزار آفتاب در پيشست
نگه باو نتواند رسيد چون برهش
زتار زلف بسي پيچ و تاب در پيشست
كتاب حسن بتان صورت است و او معني
بهوش باش گرت اين كتاب در پيشست
چو هوش ماند چون جلوه كرد اينمعني
اگر محيط شوي اضطراب در پيشست
بس است فيض زاين فن سخن كه سامع را
ز شبهه صد سخن بيحساب در پيشست
باز آمدم با نقل و مي سرمست از جام الست
باز آمدم با چنگ و ني سرمست از جام الست
باز آمدم طوفان كنم كونين را ويران كنم
ميخانه را عمران كنم سرمست از جام الست
باز آمدم جولان كنم جولان درين ميدان كنم
سرها چوكوغلطان كنم سرمست ازجام الست
بي باده مستيها كنم بيخويش هستيها كنم
در اوج پستيها كنم سرمست از جام الست
درپيش او رقصان شوم در كيش او قربان شوم
درخون خودغلطان شوم سرمست ازجام الست
خود را زخود غافل كنم نقش خودي زايل كنم
لوح سوي باطل كنم سرمست از جام الست
افسانها را طي كنم اسب خرد را پي كنم
تجديد عهد وي كنم
سرمست از جام الست
دلرا فداي جان كنم جان در ره جانان كنم
اين قطره را عمان كنم سرمست از جام الست
در بحر عشق بيكران چون فيض گردم بي نشان
خود را نه بينم در ميان سرمست از جام الست
زاهدا قدح بردار اين چه غيرت خام است
زهد خشك را بگذار رحمت خدا عامست
خويش را چه ميسوزي زهد را بر آتش ريز
كيسها چه ميدوزي نقدها ترا رامست
ذوق مي چه نشناسي شعله گر شوي خامي
آنكه مست جانان نيست عارف اربود عامست
عشق كهنه صياديست ما چو مرغ نو پرواز
خال مهوشان دانه ، زلف دلبران دامست
جوش باده مارانه خم فلك تنگست
پيش ناله مستان غلغل فلك خامست
هرزه پويد اسكندر در ميان تاريكي
آب زندگي باده چشمه خضر جامست
چون چشيدي اين باده عيشهاست آماده
جان چو محو جانان شد در بهشت آرامست
پاي برسر خود نه دوست را در آغوش آر
تا بكعبهٔ وصلش دوري تو يك گامست
چون زخويشتن رستي با حبيب پيوستي
ورنه تا ابد ميسوز كار و بار تو خامست
مستي من شيدا نيست كار امروزي
تا الست شد ساقي فيض دردي آشامست
آن ملاحت كه تو داري گهر حسن آنست
ببهايش نرسد هيچ متاع ار همه جانست
ما نداريم متاعي كه بود در خور وصلت
تو گران قيمتي و هر چه ترا هست گرانست
با تو سودا نتوانيم مگر لطف كني تو
كانچه ما رابه ازآن نه همه چيزت به از آنست
بوسهٔ گر بربايد زلبت سوخته جاني
شود او زنده و جاويد و لب لعل همانست
سهل باشد ز تو سودي ببرد عاشق مسكين
كز عطاي تو ترا هيچ نه نقصان نه زيانست
ميزند بر لب من دست ادب قفل خموشي
ورنه بسيار سخن هست كه محتاج بيانست
حرف سودا سخن سود و زيان هيچ مگو فيض
كاين سخن چون سر سودا زده گويد هذيانست
عشق در راه طلب راهبر مردانست
وقت مستي و طرب بال و پر مردانست
سفر آن نيست كه از مصر ببغداد روي
رفتن از جان سوي جانان سفر مردانست
ظفر آن نيست كه در معركه غالب گردي
از سرخويش گذشتن ظفر مردانست
هنر آن نيست كه در كسب و فضايل گوشي
به پر عشق پريدن هنر مردانست
همه دلهاست فسرده همه جانها تيره
گرم و افروخته آه سحر مردانست
چشمهٔ كوثر و سرسبزي بستان بهشت
خبري از اثر چشم تر مردانست
گهر اشك ندامت بقيامت ريزد
هر كه در فكر شكست گهر مردانست
فيض اگر آب حيات از گهر نظم چكاند
هم از آنروست كه او خاك در مردانست
يار را روي دل بسوي منست
منبع لطف رو بروي منست
نظر لطف هر كجا فكند
گوشه چشم او بسوي منست
چشم او ساغر و نگاهش مي
لطف و قهرش مي و سبوي منست
در لبش آب و شير و خمر و عسل
آندهان اصل چارجوي منست
وصل او منتهاي مقصد ما
جلوه حسنش آرزوي منست
كار من جست جوي او دايم
كار او نيز جستجوي منست
سخنم گفتگوي اوست مدام
سخنش نيز گفتگوي منست
هر كجا فتنهٔ و آشوبيست
شرح احوال تو بتوي منست
ناله گر زخستهٔ شنوي
آن صدائي زهاي و هوي منست
هر كجا هر چه هر كه ميگويد
بيگمان فيض گفتگوي منست
هر چه در عالم بود او راست مغز و پوستي
مغز او معلاي او صورت او پوست پوست
صورت ار چه شد هويدا ليك سر تا پا قفاست
معني ارچه شد نهان ليكن سراسر روست روست
معني هر چيز تسبيح خدا و حمد او
صورت آن پردة او سر معني اوست اوست
با زبان فطرت اصلي است تسبيح همه
نيست تكليفي برايشان طبعشانرا خوست خوست
عارفانند اهل معني مغز مي بينند مغز
جاهلانند اهل صورت ناظران پوست پوست
من نيم از عارفان و نيستم از جاهلان
از كف بحر معاني روزي من جوست جوست
چون ندارم ره بدريا كرده ام با جوي خوي
چون ندارم ره بمجلس مسكن من كوست كوست
فيض را ديدم بگلزار حقيقت در طواف
گفتمش ره يافتي گفتا نصيبم بوست بوست
در صدف جان دردي نيست بجز دوست دوست
آنكه دل از عشق او زنده بود اوست اوست
نغز درين نه طبق نيست بجز عشق حق
هر چه بجز عشق او نيست بجز پوست پوست
قدسهي قامتان زان چمن آراست راست
روي پري پيكران زان گل رو روست روست
عشق مرا پيشه شد در رك و در ريشه شد
نيست مني در ميان من نه منم اوست اوست
مهر رخ دوست را سينه من جاست جاست
بر سرخاك رهش ديده من جوست جوست
چون رخ مه طلعتان جان من افروختند
چون كمر دلبران اين تن من موست موست
اوست همه عز و نازما همه دل و نياز
خواري ما بهر ما عزت ما زوست زوست
او همه احسان وجود ما همه جرم و جحود
اوست چنان ما چنين كس چكند خوست خوست
بوي
خدا ميوزد از نفس اهل دل
نيست سخن شعرفيض عطر از آن بوست بوست
نيست از ما غير نامي اوست خود را دوست دوست
نيست ما را مائي اگر مائي هست اوست اوست
هر چه در عالم بود او راست مغز و پوستي
مغز او معلاي او و صورت او پوست پوست
صورت ار چه شد هويدا ليك سرتا پا قفاست
معني ار چه شد نهان ليكن سراسر روست روست
معني هر چيز تسبيح خدا و حمد او
صورت او پرده او سر معني اوست اوست
با زبان فطرت اصلي است تسبيح همه
نيست تكليفي برايشان طبعشانرا خوست خوست
عارفانند اهل معني مغز مي بينند مغز
جاهلانند اهل صورت ناظران پوست پوست
من نيم از عارفان و نيستم از جاهلان
ازكف بحر معاني روزي من جوست جوست
چون ندارم ره بدريا كرده ام با جوي خوي
چون ندارم ره بمجلس مسكن من كوست كوست
فيض را ديدم بگلزار حقيقت در طواف
گفتمش دريافتي گفتا نصيب بوست بوست
مژده آمد از قدوم آنكه دل جوياي اوست
جان باستقبالش آمد آنكه جان ماواي اوست
مژدگاني ده قدومش را كه اينك ميرسد
آنكه جان مست شراب عشق روح افزاي اوست
اينك آمد تا كه در جان و دل من جا كند
آنكه هم جان جاي او پيوست هم دل جاي اوست
اينك آمد آنكه هر جا سرو قدي ماهروي
هر چه دارد از نكوئي جمله از بالاي اوست
اينك آمد آنكه جانرا مست چشم مست كرد
آنكه دلها خسته مژگان بي پرواي اوست
اينك آمد تا نوازد خاطر هر خستهٔ
كو دلش صفراي او در سرش سوداي اوست
اينك آمد تا بريزد جام مي در جان و دل
آنكه در سرها خمار از ساغر
و مبناي اوست
اينك آمد ساقي راواق صهباي الست
آنكه هر جا مستي ازنشأه صهباي اوست
در دل هر عاشقي تابي زمهر روي او
در سر هر بيدلي شوري ز استغناي اوست
نالهاي زار ما بر بوي گلزار ويست
داغهاي سينهٔ ما سايهٔ گلهاي اوست
خيز و استقبال كن بس جان و دل درپاي ريز
آنكه را جان و دل و تن منزل و ماواي اوست
فيض خامش كن كه نتواني زوصفش دم مزن
آنچه گفتي هم كفي از موجه درياي اوست
اي كه سرميكشي زخدمت دوست
چون كني دعوي محبت دوست
منفعل نيستي ازين دعوي
شرم نايد ترا زطلعت دوست
نبري امر دوست را فرمان
دم زني آنگه از مودت دوست
دعوي دوستي كني وانگاه
نشوي تابع ارادت دوست
دوستي را كجا سزاواري
نيستي چون سزاي خدمت دوست
دوست از دوستيت بي زارست
كه نهٔ جز سزاي لعنت دوست
بر درش بين هزار فرمان بر
سرنهاده براي طاعت دوست
عاشقان بين نهاده جان بركف
از براي نثار حضرت دوست
ما عبدناك گوي بين بي حد
صف زده بر در عبادت دوست
ما عرفناك گو نگر بي عد
وآله كبريا و رفعت دوست
جمع كر و بيان قدس نگر
بر درش مي زنند نوبت دوست
فيض اگر ميكند مخالفتي
سر نمي پيچد از مشيت دوست
زار و نزار و خسته ام و بي قرار دوست
از من اي صبا ببر خبري تا ديار دوست
گو ياد كن زحال جگر خستگان هجر
آنشب كه هست روز و شب اندر كنار دوست
كي در خور غمست و فراق آنكه سالها
بوده است در نعيم وصال و جوار دوست
قطع اميد كرده زدنيا و آخرت
نوميد از دو عالم و اميدوار دوست
بر رهگذار دوست نشسته است منتظر
بر كف گرفته جان ز براي نثار دوست
درگردنت صبا چو تنم خاك ره شود
در كوي دوست ريزش و در رهگذار دوست
اي آنكه واقفي زدرون و برون كار
رمزي بما بگوي ز اسرار كار دوست
جز كار و بار دوست ندانيم كار و بار دگر
مائيم جاني و دلي و كار و بار دوست
صبر و وفا
نياز وفنا فيض كار ماست
جور و جفا و غنچ و دلالست كار دوست
سرشته اند در گلم الا هواي دوست
سرتا بپاي من همه هست از براي دوست
تن از براي آنكه كشم بار او بجان
جان از براي آنكه فشانم بپاي دوست
دل از براي آنكه به بندم بعشق او
سر از براي آنكه دهم در هواي دوست
چشم از براي آنكه به بينم جمال او
لب از براي آنكه بگويم ثناي دوست
دست از براي آنكه بدامان او زنم
پاي از براي آنكه روم در رضاي دوست
گوش از براي حلقه و گردن براي طوف
يعني اسير و بنده ام و مبتلاي دوست
در سر خيال و مهر بدل سينه بهر راز
در لب دعا، ثنا بزبان، ديده جاي دوست
خوش آنكه مدعاي من از وي شود روا
ليكن بشرط آنكه بود مدعاي دوست
گر دوست را بجاي من مبتلا بسي است
بي او شوم اگر بودم كس بجاي دوست
اي فيض نوش باد ترا هر چه ميكشي
از جام عشق و باده مهر و وفاي دوست
سركرده ايم پا بره جستجوي دوست
كو رهبري كه راه نمايد بكوي دوست
از بي نشان نشان ندهد غير بي نشان
خود بي نشان شويم پي جستجوي دوست
با پاي او مگر بسپاريم راه او
ورنه بخويشتن نتوان شد بكوي دوست
هر چند ميرويم بجائي نميرسيم
كو جذبه عنايتي از لطف خوي دوست
بوئي زكوي دوست گر آيد بسوي ما
در يكنفس زخويش توان شد بسوي دوست
چل سال راه رفتي و در گام اولي
اي فيض هيچ شرم نداري زروي دوست
تا چند مست باشي تو از باده هوس
يكجرعه هم بنوش زجام و سبوي دوست
حلقهٔ آن در شدنم آرزوست
بر در او سرزدنم آرزوست
چند بهر ياد پريشان شوم
خاك در او شدنم آرزوست
خاك درش بوده سرم سالها
باز هواي وطنم آرزوست
تا كه بجان خدمت جانان كنم
دامن جان بر زدنم آرزوست
بهر تماشاي سراپاي او
ديده سراپاشدنم آرزوست
ديده ام از فرقت او شد سفيد
بوئي از آن پيرهنم آرزوست
مرغ دلم در قفس تن بمرد
بال پر و جان زدنم آرزوست
بر در لب قفل خموشي زدم
سوي خموشان شدنم آرزوست
عشق مهل فيض كه با جان رود
زندگي در كفنم آرزوست
بادهٔ تلخ كهنم آرزوست
ساقي سيمين ذقنم آرزوست
زهد ريا عيش مرا تلخ كرد
دلبر شيرين دهنم آرزوست
صحبت زاهد همه خار غمست
شاهد گل پيرهنم آرزوست
خال معنبر برخي چون قمر
زلف شكن در شكنم آرزوست
خيز و لب خود بلب من بنه
بوسه بر آن لب زدنم آرزوست
خيز كه از توبه پشيمان شدم
ساقي پيمان شكنم آرزوست
تلخ بگو زان لب و دشنام ده
باده زجام سخنم آرزوست
خيز و بكش تيغ و بكش تا بحشر
زندگي در كفنم آرزوست
ني غم زر دارم و ني سيم فيض
دلبر سيمين بدنم آرزوست
يك جرعه مي زساغر جانانم آرزوست
سر مستئي زميكنده جانم آرزوست
پائي زدم بدنبي و پائي به آخرت
ني اين مرا فريبد و نه آنم آرزوست
از هر دو كون بي خبر و مست بندگي
آزادي زمالك و رضوانم آرزوست
افسرده شد دل از دم سرد هواي نفس
از جانب يمن دم رحمانم آرزوست
آب حيات هست نهان در دهان يار
بوس لبي و عمر فراوانم آرزوست
زان چشم غمزهٔ و زمژگان ستيزهٔ
تنگ شگر از آن لب و دندانم آرزوست
شيرين تبسمي كه خرد جانم از خرد
مستي زجام لؤلؤ و مرجانم آرزوست
من جان بكف گرفته و او تيغ آبدار
سرتا كنم نثار به سامانم آرزوست
بنما ز زير زلف سيه عارض چو مه
كز كفر توبه كردم و ايمانم آرزوست
لب نه مرا بلب كه كشم آب زندگي
در عين نور چشمهٔ حيوانم آرزوست
از دست زاهدان تر و زاهدان خشك
صحرا و كوه و ناله و افغانم آرزوست
از ديده خون ببارم تا جان شود روان
چون فيض اجر
خون شهيدانم آرزوست
گو برو عقل از سرم در سر هواي يار هست
گو برو دل از برم در بر غم دلدار هست
بر تنم سر سرنگون شو شور عشقش بجاست
ديده ام گو غرق خون شو حسرت ديدار هست
در كدوي سر شراب عشق و در دل مهر دوست
در درون عاشقان ميخانه و خمار هست
گه خيال روي او گاهي خيال خوي او
در سر شوريده عشق بهشت و نار هست
هم دل و هم جان فداكن يار هم جان و دلست
جان بر جانان فراوان دل بر دلدار هست
اي كه نظاره بگلهاي گلستان ميكني
ديدهٔ جانرا جلا ده در دلت گلزار هست
بار تن بر جان منه گر بار خواهي بر درش
كافرم من گر گران جانرا بر او بار هست
بر دل و جان كن گوارا هر چه آيد از حبيب
درد خوشتر آدمي را درد كي در كار هست
فيض پندارد كسي از حال او آگاه نيست
حرف رنديهاي او بر سرهر بازار هست
بيا كه از ازلم با تو آشنائي هست
زعكس روي تو در ديده روشنائي هست
بدل زچشم خرابت خرابي و مستي
بجان زباده لعل تو جانفزائي هست
زتاب زلف تو گر دل بخويش مي پيچد
زلعل دلكشت اسباب دلگشائي هست
مرا زشيوه بيگانگيت باكي نيست
ميان عشق من و حسنت آشنائي هست
اگرچه دست من از دامن تو كوتاهست
وليك دامن لطف ترا رسائي هست
زسنگ قهر تو بر دل شكستي ار آيد
زلطفهاي لطيف تو موميائي هست
دل شكسته كجا بندم و دهم بكدام
زپاي تا سرت آئين دلربائي هست
سزد كه فخر كند بر شهان گداي
درت
كه پادشاهي عالم درين گدائي هست
نميرسد بجدائي غمي درين عالم
چه هر كجا كه غمي هست در جدائي هست
چنانكه با تو مرا جانب وفا مرعيست
ترا وفاي مراعات بيوفائي هست
نيازمند خدا از دو كون مستغني است
كه هر چه در دو جهان هست در خدائي هست
توان بتقوي و طاعت جهان بدست آورد
رساست دست كسي را كه پارسائي هست
تواني آنكه كني بر دو كون پادشهي
اگر ترا بسر خويش پادشاهي هست
سجود شكر بود فرض بي نوايانرا
هزار راحت در رنج بينوائي هست
اگر چه فيض بمقصود ره نميداند
وليك در طلبش نور رهنمائي هست
بهر گلي اگرم ناله و نوائي هست
بجان تو اگرم جز تو مدعائي هست
مگو مگو زكجا آمدي كجا رفتي
ببين ببين كه بجز سايه تو جائي هست
مگو مگو بجهان آشنا كرا داري
ببين ببين بجهان جز تو آشنائي هست
مرا بغير هواي تو و رضاي تو
هواي ديگر اگر هست و مدعائي هست
هوا بسر نرسانم بمدعا نرسم
چه مدعا چه هوا جز تو روي ورائي هست
بخاك درگه تو گر روم بجاي دگر
كجا روم بجز اين آستانه جائي هست
مقابل گل رويت نشينم و نالم
چو عندليب كه در گلشن نوائي هست
وصال دوست چو خواهي بساز با غم دوست
چو گنج باشد ناچار اژدهائي هست
اگر جهان همه بيگانه شد زفيض چه باك
چو التفات نهان تو آشنائي هست
بيا بيا كه مرا با تو ماجرائي هست
مرو مرو كه ترا نيز مدعائي هست
بيا بيا كه هنوزم نفس درآمدنست
ببار بر سر من گردگر بلائي هست
بكش بكش كه نهم خنجر ترا گردن
كشم كشم دگرت نيز اگر جفائي هست
بكن بكن بمن خسته آنچه نتوان كرد
بجز دوا اگر اين درد را دوائي هست
بكن بكن كه جفاي ترا نهادم سر
مكن وفا و مروت گرت وفائي هست
ممان ممان زمن خسته هيچ رسم و اثر
بكن را بيخ و بنم عشق را جزائي هست
بگو بگو بوصالت كه سخت سوگنديست
شب فراق ترا هيچ انتهائي هست
وفاي وعده ندارد طمع زخوي تو فيض
مرا بس است گرت وعدهٔ وفائي هست
ما را با دوست آشنائيست
از دل روش روشنائيست
در صورت اگر چه بس حقيريم
ما را بر دو كون پادشاهيست
آنكس كه ز شهر ماست داند
كاين گوهر قيمتي كجائيست
ما را نتوان خريد ارزان
درّ صدف بلا بهائيست
اين گوهر شب چراغ درويش
از مخزن خاص كبريائيست
بر ما دو جهان برند حسرت
اين عشق عنايت خدائيست
گر پادشهي كنيم شايد
ما را بر او ره گدائيست
اين فيض كه حق بفيض بخشد
بر جان شكسته موميائيست
در پردهٔ حسن دلربا كيست
اين رشته بدست شاهدان نيست
من بيخبرم زخويش و او مست
هشيار ميان ما و او كيست
معشوق كه عشق چيست يا رب
اين مي زكجا و اين چه مستي است
در چشم خوش بتان چه نشأه است
اين مي زكف كدام ساقيست
اين روشني از كدام خورشيد
اين آب زچشمهٔ كه جاريست
ديده است برآب كس چنين نقش
مشاطهٔ حسن نو خطان كيست
بيماري چشم گلرخان را
در پردهٔ دلبري سبب چيست
در هر نگهي هزار فتنه
اين معجزهٔ كدام عيسي است
يك تير آيد بصد نشانه
زه زه زكمان و بازوي كيست
هشدار كه ديگريست دلبر
درياب كه عشق ما حقيقي است
در حسن بتان تجلي اوست
حق باشد اين عشق و حق پرستيست
حسن از حق است و عشق از حق
نامي بر ما زعشق بازيست
اي شاهد شاهدان عالم
معشوق بجز تو در جهان كيست
فرهاد تو صد هزار شيرين
مجنون تو صد هزار دليل است
اي فيض خراب عشق ميباش
آبادي ما در اين خرابيست
از خود بگذر بعشق پيوند
باقي عشقست و جمله فانيست
از دل مقصود عشق بازيست
تا ظن نبري كه عشق بازيست
گر غرقه بخون ديده باشد
پيراهن عاشقان نمازيست
يك مصلحت از جفاي خوبان
رفتن بحقيقي از مجازيست
بر وجه مجاز جلوهٔ حسن
تعليم طريق عشق بازيست
ورزيدن بندگيست مطلوب
گر عشق حقيقي از مجازيست
ناكامي عاشقان بود كام
ناسازي عشق كارسازيست
بيماري عشق تندرستي است
پستي در عشق سرفرازيست
سرمايهٔ عاشقان نيازست
پيرايهٔ حسن بي نيازيست
هر كس سخني كه داشت طي شد
افسانهٔ ما بدين درازيست
جان
بر سر عشق شاهدان نه
اي فيض شهيد عشق غازيست
بخيالت نمي توانم زيست
بي جمالت نمي توانم زيست
تشنهٔ بادهٔ وصال توام
بي وصالت نمي توانم زيست
بي جمال تو نيست ار امم
با جمالت نمي توانم زيست
هر چه با بنده ميكني نيكوست
بي فعالت نمي توانم زيست
زان دهان تلخ و شور و شيرينت
بي مقالت نمي توانم زيست
از لبت آب زندگي خواهم
بي زلالت نمي توانم زيست
شربتي زان لبم حوالت كن
بي نوالت نمي توانم زيست
جاي جولان تست عرصهٔ دل
بي مجالت نمي توانم زيست
پاي دل را بزلف خويش ببند
بي عفالت نمي توانم زيست
غم عشقش كمال تست اي فيض
بي كمالت نمي توانم زيست
آنكه پنهانست از چشم كسان پيداست كيست
در دل هر ذره خورشيد نهان پيداست كيست
آنكه دارد آسمانرا تا نيفتد بر زمين
هم زمين را تا بجنبد هر زمان پيداست كيست
سر نه پيچد هيچيك از حلقة فرمان او
كارفرماي زمين و آسمان پيداست كيست
آنكه زو پيداست هر پيدا و هر پيدائي
باز در پيدا و پيدائي نهان پيداست كيست
ظاهر باطن نما و باطن ظاهر نما
در عيان پيدا و در پنهان عيان پيداست كيست
آنكه او پيداست چون خورشيد نزد عارفان
در نقاب از ديدة نامحرمان پيداست كيست
آنكه روي گلعذارانرا طراوت داد و رنگ
تا بريزد آب و رنگ عاشقان پيداست كيست
آنكه حسن خوبرويان پرتوي از حسن اوست
هر جميلي مي دهد از وي نشان پيداست كيست
آنكه بهر او زمين بي خود فلك سرگشته است
كوه ازو نالان و دريا در فغان پيداست كيست
آنكه هر دم صد قيامت آشكارا ميكند
در دل دانا نهان
از جاهلان پيداست كيست
آنكه شوري در دل هر ذرة افكنده است
جمله عالم زوست در آه و فغان پيداست كيست
آنكه جسم و جان ازو پيدا و او از جسم و جان
ذات پاك او بري از جسم و جان پيداست كيست
آنكه او آئينة كونست و كون آئينه اش
برضمير بي غبار عارفان پيداست كيست
آنكه مقصود منست از گفتن بيت و غزل
نزد صاحب دل چو خورشيد جهان پيداست كيست
گرنداند اهل شك فيض از كه ميگويد سخن
نزد ارباب بصيرت بيگمان پيداست كيست
در پردهٔ عاشقي نهان كيست
در جلوهٔ دلبري عيان كيست
حسن و احسان چو جمله از تست
محبوب بجز تو در جهان كيست
نگذاشت چو غيرت تو غيري
ما و من و او و اين و آن كيست
عاشق چو توئي عشق و معشوق
ليلي كه وقيس در جهان كيست
عالم چو ثناي تست يكسر
آن مثني بي لب و دهان كيست
مثني توئي و ثناء جز تو
آنرا كه ثنا كنند آن كيست
پنهان بجهان تو و عيان تو
غير از تو عيان كه و نهان كيست
هجر و وصل تو هر كه داند
داند نيران چه و جنان كيست
خود را چه شناخت فيض دانست
فاني كه و هست جاودان كيست
آمرزش من از تو خدايا غريب نيست
از بنده جرم و عفو زمولا غريب نيست
وهابي و جوادي معطي ذوالمنن
بنوازي ار بلطف گدا را غريب نيست
افتاده ام بخاك درت از ره نياز
راهم دهي بعالم بالا غريب نيست
سودي نميرسد بتو از طاعت كسي
گر بگذري ز جرم برايا غريب نيست
از بنده دور نيست كه جرم و خطا كند
بخشيدن از خداي تعالي غريب نيست
اقرار ميكنم به گناهان خويشتن
رحمي كن اي كريم و ببخشا غريب نيست
گر طاعتم سزا نبود رايگان ببخش
كالاوريش صاحب كالا غريب نيست
گر معصيت سزا نبود معصيت مبين
بيچارگي ببين ز تو اينها غريب نيست
از من غريب نيست كه سوزم در آتشت
ور تو دهي بنزد خودت جا غريب نيست
از حد خود زياده اگر ميكنم طلب
در حضرت كريم تمنا غريب نيست
فيضست و درگه تو ازين در كجا
رود
الحاح بر در تو خدايا غريب نيست
دارم محبت نبي و خاندان او
گر در جوارشان دهيم جا غريب نيست
اينجهانرا غير حق پروردگاري هست نيست
هيچ دياري بجز حق در دياري هست نيست
عارفان را جز خدا با كس نباشد الفتي
عاشقانرا غير ذكر دوست كاري هست نيست
حق شناسانرا كه بر باطل فشاندند آستين
غير كارحق و بارش كار و باري هست نيست
دل بعشق حق بيند از غير حق بيزار شو
غيرعشق حق و حق كاري و باري هست نيست
مست حق شو تا كه باشي هوشيار وقت خود
غير مستش در دو عالم هوشياري هست نيست
اختيار خود باو بگذار و بگذر زاختيار
بنده را جز اختيارش اختياري هست نيست
گر غمي داري بيار و عرض كن بر لطف او
خستگانرا غير لطفش غمگساري هست نيست
روزگار آنست كان با دوست مي آيد بسر
غير ايام وصالش روزگاري هست نيست
عمر آن باشد كه صرف طاعت و تقوي شود
جز زمان بندگي ليل و نهاري هست نيست
بيغماني را كه جز تن پروري كاري نبود
بنگر اندر دستشان از تن غباري هست نيست
آنكه را آگه شد از تقصير خود در كار حق
جز دل بيمار و چشم اشكباري هست نيست
سعي كن تا سعي تو خالص شود از بهر حق
غيرخالص روز محشر در شماري هست نيست
اين عبادتها كه عابد در دل شب ميكند
گر نباشد خالص آنرا اعتباري هست نيست
فيض در دنيا براي آخرت كاري نكرد
مثل او در روز محشر شرمساري هست نيست
آه ميكش ناله ميكن شعر ميگو مينويس
رفتگانرا غير ديوان يادگاري هست نيست
جان بجانان عرض كردن عاشقانرا عار نيست
مفلسانرا با كريمان كارها دشوار نيست
هر كسي را سوي حق از مسلكي ره
ميدهند
راه حق منصور را جز نردبان دار نيست
مستي جام هوا بنگر كه غير از جام دوست
در ميان اين خم نه تو كسي هشيار نيست
خواب غفلت بين كه غير از ديده بيناي عشق
در همه روي زمين يكديدهٔ بيدار نيست
عقل را در عشق ويران كن كه در درگاه دوست
عاشقانرا بار هست و عاقلانرا بار نيست
عشقت اندر دوزخ اندازد كه لذت ميبري
در بهشتت گر دهد جا عقل بي آزار نيست
اندكي آزار بسيار است از بيگانگان
گر كند آن آشنا بيرون زحد بسيار نيست
هر كه باشد هر چه خواهد در حق ما گو بگو
سرزنشهاي ملامت عاشقانرا عار نيست
بر مدار اي فيض دست اعتصام از پاي عشق
در جهان جز عشق يار و مونس و غمخوار نيست
غيردلدار وفا دار كسي ديگر نيست
نيست اغيار بجز يار كسي ديگر نيست
نيست در راسته بازار جهان غيريكي
خويشرا اوست خريدار كسي ديگر نيست
ديده دل بگشا تا كه به بيني بعيان
كه بجز واحد قهار كسي ديگر نيست
اوست باقي و دگرها همه دروي فاني
اوست در جمله نمودار كسي ديگر نيست
اهل عالم همه مستند زصهباي فنا
غير آن ساقي هشيار كسي ديگر نيست
چشم بر هر چه گشوديم نديديم جز او
شد يقين آنه درين دار كسي ديگر نيست
هانكه بازي ندهد عشوه بيگانه ترا
آشنا اوست جز او يار كسي ديگرنيست
كو كسي تا كه كند غور سخنهاي مرا
بجز از صاحب گفتار كسي ديگر نيست
فيض از صاحب گفتار مزن دم زنهار
غير ديّار در اين دار كسي ديگر نيست
چون توان بود در آنجاي كه آسايش نيست
يا بگنجيد بسوفار كه گنجايش نيست
چه دهي دل بسرائي كه دل از وي بكند
يا نهي رخت بدان خانه كه آسايش نيست
هر كه او عاقبت انديش بود دل ننهد
در مقامي كه بقا را ره گنجايش نيست
نعمت ديني دون هيچ نگيرد دستت
بعبث دست ميالا كه جز آلايش نيست
مال و جاهي كه بر آن روز بروز افزائي
كاهش جان بود آن مايهٔ افزايش نيست
خويشتن را بفسون و حيل آراسته است
نخري عشوهٔ دنيا كه جز آرايش نيست
هر كه را زينت اين زال دل از جا ببرد
خون رود از نظر و فرصت پالايش نيست
دست مشاطه نيارد رخ دنيا آراست
زال بد منظر دون قابل آرايش نيست
هست زندان خردمند و بهشت نادان
نزد ارباب
بصر قابل آسايش نيست
هر چه در دين كندت سود بجا آور زود
ور زيانست بمان حاجت فرمايش نيست
طاعت حق كن و بگذر ز شمار طاعت
ره مپيما و برو فرصت پيمايش نيست
منشين شاد و مجو خاطر جمع و دل خوش
فيض ازين مرحله كاين منزل آسايش نيست
تا نگذرد زنام سزاوار نام نيست
تا معترف به نقص نباشد تمام نيست
اي نامور ز پيش و پس خويش كند حذر
جائي مدان كه بهر شكار تو دام نيست
عرفان طلب نخست و پس آنگاه بندگي
بي معرفت عبادت عابد تمام نيست
از ديني اكتفا به تمتع كن و بمان
كين ناقبول قابل عقد دوام نيست
كامي مجو زدهركه نا كاميست كام
كامي كه دل درو نتوان بست كام نيست
كس را نه كام داده نه ناكام كرده اند
فرقي درين ميان خواص و عوام نيست
بهر خواص گر چه بود لطف هاي خاص
بهر عوام نيز بود آنچه عام نيست
دارد مصيبتي همه ليك مختلف
تلخست احتمال مصيبت چو عام نيست
حزن و سرور را بمساوات داده اند
گر چه تفاوتي است كه خواجه غلام نيست
زاهد كجا و عاشق شوريده سر كجا
هرگز ميان اين دو نفر التيام نيست
بگذر بخير دشمن و بر ما مكن سلام
سالم چو نيستيم ز شرط سلام نيست
غافل ز ذكر حق نشوي فيض يكنفس
بي ذكر مستدام عبادت تمام نيست
عاشقانرا در بهشت آرام نيست
عشقبازي كار هر خود كام نيست
پختهٔ بايد بلاي عشق را
كار اين سودا پزان خام نيست
چارهٔ عاشق همين بيچارگيست
همدمش جز بخت نافرجام نيست
كام نتوان يافتن در راه عشق
غير ناكامي درين ره كام نيست
دست بايد داشتن از ننگ و نام
عشق را عاري چو ننك و نام نيست
زين شب و روز مكرر دل گرفت
ايخوش آنجائي كه صبح و شام نيست
خوبتر از خال و زلف دلبران
دانهٔ مردم ربا و دام نيست
آبروي نيكوان دلدار ماست
ليك با اين خاك شينان رام نيست
تا وصالش دست ندهد فيض را
اين دل سرگشته را آرام نيست
يك محرم راز در جهان نيست
يك دوست بزير آسمان نيست
غير از غم عشق همدمي كو
كز صحبت آن دلم گران نيست
فرياد زدست اين كرانان
جانرا از عذابشان امان نيست
من طاقت احمقان ندارم
جز مرك سزاي احمقان نيست
يارب يا رب غم تو خواهم
دل جز بغم تو شادمان نيست
تا يافت بكوي عشق راهي
دل را غم جان سرجهان نيست
خود جان جهان جهان جان شد
دل بستهٔ اني جهان و جان نيست
شور عشقي چو هست در سر
دلرا پرواي اين و آن نيست
جائي نتوان نشست اي فيض
كافسانهٔ عشق در ميان نيست
كس نيست كز غم تو دلش پاره پاره نيست
ليكن چو چاره كزغم عشق تو چاره نيست
تا كي جفا كني صنما از خدا بترس
آخر دلست جاي غمت سنگ خاره نيست
هر دم هزار چاره كني در جفاي ما
ما را ولي زدست جفاي تو چاره نيست
شايد كه روز حشر نپرسند جرم ما
در عشق سوختيم عقوبت دوباره نيست
دل بر هلاك نه بعثب دست و پا مزن
كاين قلزم هوا و هوس را كناره نيست
اي فيض عشق ورزكه عشقست هرچه هست
آن دل كه عشق نيست درو هيچ كاره نيست
گر جان طلب كند زتو جانان روان بده
در كار خير حاجت هيچ استخاره نيست
ما را كه نواي بي نوائيست
مستي ز شراب كبريائيست
تا حشر بخويشتن نيائيم
هشيار و يا زحق جدائيست
ساقي قدحي بده كه مستي
بهتر زعبادت ريائيست
ما معتكفيم در خرابات
ما را چه مجال پارسائيست
از ما طمع صالح خاميست
مستيست چه جاي خودنمائيست
بيگانه مباش زاهد از ما
ما را با دوست آشنائيست
اي فيض ازين صريح تر گوي
ما را از دوست كي جدائيست
دل گرفتار ماه سيما ئيست
جان هوادار سرو بالائيست
گه جنون گاه عقل و گه مستي
در دل تنگ ما تماشائيست
در غم عشق هر پري روئي
سرشوريده سر بصحرا ئيست
بر سرراه هر هلال ابروي
از هجوم نظاره غوغائيست
بر سركوي هر بتي مه روي
هر طرف زآب چشم دريائيست
از لب لعل هر شكر دهني
در دل هر كسي تمنائيست
نه همين فيض مست و شيدا شد
كه بهر گوشه مست و شيدائيست
گذشت آن گل و حسرت بيادگار گذاشت
برفت از نظر عندليب و خار گذاشت
چو آسمان بسرم سايه فكند از لطف
بعزتم ززمين بر گرفت و خوار گذاشت
چشيد ذوق وصالش چو دل نهان گرديد
ببرد لذت مستي ز سرخمار گذاشت
ربود چون زميان دل كناره كرد از من
وفا و مهر بيكباره بر كنار گذاشت
شكفت غنچه دل از گشاد چهره او
ولي برشته جان عقده بي شمار گذاشت
مثال زينت دنياست حسن مهرويان
خوش آنكه زين دو گذشت و باختيار گذاشت
بفيض گفتم خوبان وفا نميدارند
ببين چگونه ترا زارو دلفكار گذاشت
بمرد رستم زال و زتن غبار گذاشت
ببرد حسرت و عبرت بيادگار گذاشت
خوشا كسي كه چو رو كرد سوي او دنيا
باختيار گذشت و باختيار گذاشت
بدا كسي كه طلب كرد و دل بدنيا بست
باختيار گرفت و باضطرار گذاشت
گذاشت هر كه بجز كرد گار حسرت بود
خوشا كسي كه دلش را بكردگار گذاشت
فلك نگردد الا بمدعاي كسي
كه كار خويش بخلاق كار و بار گذاشت
چو اختيار ندادند بنده را در كار
خنك كسي كه بمختار اختيار گذاشت
چو فيض هر كه بدنيا نبست دل جان برد
دعاي خير زنيكان بيادگار گذاشت
عشق آمد و اختيار نگذاشت
در كشور دل قرار نگذاشت
از جان اثري نماند در تن
وزخاك تنم غبار نگذاشت
كيفيت چشم پرخمارت
در هيچ سري خمار نگذاشت
پنهان ميخواست دل غمت را
اين ديدهٔ اشگبار نگذاشت
تا جلوه كند درو جمالت
اشگم در دل غبار نگذاشت
عبرت نتوان گرفت از دهر
چون فرصت اعتبار نگذاشت
نشگفته بريخت غنچه دل
تعجيل خزان بهار نگذاشت
رفتم كه بپاش جان فشانم
دستم بگرفت و يار نگذاشت
رفتم كه كنم شكايت از فيض
كوتاهي روزگار نگذاشت
غنيمتي است دمي كان بفكر كار گذشت
فتاد در سر اين غم كه روزگار گذشت
نداشت درد ولي درد كرد بيدردي
نكرد كار وليكن بدرد كار گذشت
بكار دوست نپرداخت ليك شد غمناك
كه روزگار چرا بي حضور يار گذشت
بفكر كار فتادن دليل هشياريست
تو مغتنم شمر آن دم كه هوشيار گذشت
تومغتنم شمر آن دم زبهر استغفار
كه آن هم ار نكني كار زاعتذار گذشت
تو وقت كار همان دان كه فكر كارت هست
مگو چه كار كند كس چه وقت كار گذشت
بفكر كاري فتادي كنون بكن كاري
كه وقت ميگذرد نفخهاي يار گذشت
بگير نفخهٔ از نفخ هاي رباني
وگرنه عمر تو امسال همچو پار گذشت
بفكر كار فتادي بگنج ره بردي
تو مير گنج شو اكنون كه رنج مار گذشت
بكار كوش و بمان فكر كارهان اي فيض
گذشت آنچه برين خاطر فكار گذشت
بزهر آلوده مژگان خواهدم كشت
طبيب من بدرمان خواهدم كشت
ندارد هيچ پروائي دل من
تغافلهاي جانان خواهدم كشت
بنازي يا نگاهي سازدم كار
بلطفي با باحسان خواهدم كشت
بخوابم دوش حرف وصل ميگفت
مگر امروز هجران خواهدم كشت
ملامت گو چه ميخواهد زجانم
كراني زين كرانان خواهدم كشت
مگر اينان بشيريني كشندم
وگرنه زهر آنان خواهدم كشت
برسوائي و شيدائي زن اي فيض
وگرنه درد هجران خواهدم كشت
كار جان را تن ندادم روزگار از دست رفت
دست در كاري نزد دل تا كه كار از دست رفت
جان نشد در كار جانان بار تن جان برنداشت
دل پي هر آرزو شد كار و بار از دست رفت
عمر در بيهوده شد صرف و نشد كاري تمام
روزگار دل سر آمد روزگار از دست رفت
پار ميگفتم كه در آينده خواهم كرد كار
سربسر امسال وقتم همچو پار از دست رفت
فرصت آن نيست ساقي باده در ساغر كني
تا كني سامان مستي نوبهار از دست رفت
كو تهي عمر ببن با آنكه بهر عبرتست
تا گشودي چشم عبرت روزگار از دست رفت
گوش بر گلبانگ بلبل تا نهادي گل گذشت
چشم تا بر گل گشادي نوبهار از دست رفت
وصل جانان گر شوي روزي بروزي يا شبي
تا كه شرمي بشكند ليل و نهار از دست رفت
آمدم تا شهريار از شوق روي شهريار
در نظاره شهريارم شهريار از دست رفت
نقش عالم را بمان در وي نگاريرا بجو
گر نظر برنقش افكندي نگار از دست رفت
با دلم كردم قرار آنكه باشم برقرار
چون بكوي او رسيدم آن قرار از دست رفت
از متاع اين جهان كردم غم او اختيار
اختيار غم چو كردم اختيار از دست رفت
جان من بگداختم در هجر رويت چارهٔ
چارهٔ تا ميكني فكر اين كار از دست رفت
گفت گو بگذار با خلق و بحق رو آر فيض
پا بكش از صحبت اغيار يار از دست رفت
چو دل قرار در آن زلف بيقرار گرفت
جنون عشق زدست دل اختيار گرفت
قرارگاه بسي جستم و نشد حاصل
به بي قراري آخر دلم قرار گرفت
سپاه حسن بفن ملك دل گرفت از من
باختيار ندادم به اضطرار گرفت
زعلم دم نزنم ياز عقل لاف دگر
كه هر چه بود مرا زين متاع يار گرفت
مراز كشتهٔ امسال هيچ نيست بدست
زپيش حاصل صدساله عشق يار گرفت
در آن بدم كه مگر پي بسر كار برم
كه سرّ كار زدستم عنان كار گرفت
بر آن شدم كه زدهر اعتبار بستانم
چنان شدم كه زمن دهر اعتبار گرفت
خيال بستم كز دل غبار بزدايم
ازين خيال كه بستم دلم غبار گرفت
بيا بيا زسخن هاي فيض فيض ببر
كه هر چه گفت و نوشت او زكردگار گرفت
زپيش خويش نگويد حديث و بنويسد
كه در طريق ادب راه هشت و چارگرفت
هر كه در دوست زد دامن احسان گرفت
و آنكه در دوستي ماية عرفان گرفت
دوستي كردگار معرفت آرد بيار
هر كه از اين تخم كشت حاصل از آن گرفت
ار در احسان هر انك روي بمقصود كرد
ديد جمال خدا حسن زاحسان گرفت
هر كه بدو داد تن ماية ايمان ستد
وانكه بدو داد دل در عوضش جان گرفت
آنكه بدو داد جان زندة جاويد شد
عمر دو روزينه داد عمر فراوان گرفت
هر كه زدنيا گذشت لذت عقبي چشيد
وانكه زعقبي گذشت كام زجانان گرفت
آنكه باخلاص داد در ره او هر چه داشت
قطره بدريا گذشت بهره زعمان گرفت
نيك و بد هر كه هست سوي خودش عايدست
هر چه در
امروز كرد روز جزا آن گرفت
در ره عرفان و عشق فيض بسي سعي كرد
تا كه بتوفيق حق عشق زعرفان گرفت
بر سر راهش فتاده غرق اشگم ديد و رفت
زيرلب بر گريهٔ خونين من خنديد و رفت
از دو عالم بود در دستم همين دين و دلي
يكنظر درديده كردآن هر دون رادزديد ورفت
گرچه دل از پادرآمد در ره عشقش ولي
اندرين ره ميتوان درخاك و خون غلطيد و رفت
بر سربالينم آمد گفتمش يكدم بايست
تا كه جان بر پايت افشانم زمن نشنيد و رفت
جان بلب آمد زياد آن لبم ليكن گرفت
از خيالش بوسهٔ دل جان نو بخشيد و رفت
اينجهان جاي اقامت نيست جاي عبرتست
زينتش را دل نبايد بست بايد ديد و رفت
فيض آمد تا زوصل دوست يابد كام جان
يكنظر ناديده رويش جان و دل بخشيد ورفت
دوش از من رميده ميرفت
دامان زكفم كشيده ميرفت
ميرفت و مرا به حسرت از پي
دريا دريا زديده ميرفت
ميرفت به ناز و رفته رفته
آرام دل رميده ميرفت
ميرفت و دل شكسته از پي
نالان نالان طپيده ميرفت
ميرفت و روان روان بدنبال
تن در عقبش خميده ميرفت
ميرفت سرور و شادماني
از سينه مرا و ديده ميرفت
ميرفت بياد هجرش از پي
هوش از سر من پريده ميرفت
ميرفت و فغان من بدنبال
او فارغ و ناشنيده ميرفت
ميرفت و منش فتاده در پي
صد پرده من درديده ميرفت
ميرفت و جهان جهان تغافل
گفتي كه مرا نديده ميرفت
ميرفت بصد هزار تمكين
سنجيده و آرميده ميرفت
كس سرو چمن چمان نديده است
آنسو روان چميده ميرفت
حيف است كه بر زمين نهد پاي
اي كاش فرا ز ديده ميرفت
بس فيض ز رفتنش غزل كاش
در آمدنش قصيده ميرفت
از من و ما نمي توانم گفت
صفت لا نمي توانم گفت
شمهٔ گر بگويم از اسما
از مسمي نمي توانم گفت
وصف آن بيجهت مپرس از من
حرف بي جا نميتوانم گفت
گفتني نيست وصف او نه همين
من تنها نمي توانم گفت
سخن از راز دل مپرس كه من
اين سخن ها نميتوانم گفت
گفته بودم كه گويمت غم دل
گفتم اما نميتوانم گفت
پيش چشمم زبسكه موج زنست
حرف دريا نميتوانم گفت
بر دلم بسكه تنگ شد زغمش
حرف صحرا نميتوانم گفت
از من مست حرف عقل مپرس
كه من اينها نميتوانم گفت
اين بلاها كه فيض ديد از عشق
هيچ جا وا نمي توانم گفت
من كجا جان برم زدست غمت
وه كه با من چه ميكند ستمت
بغمت جان دهم كه در محشر
باشم از خيل گشتگان غمت
چون شوم خاك در ره تو فتم
تا قيامت سر من و قدمت
غمزه ات گه ستم كند بر من
داد من گاه خواهد از ستمت
ستمت هر چه ميكند كرمست
حاشا لله چها كند كرمت
ستمي دم بدم كرامت كن
اي كرمها خجل بر ستمت
سخن عشق چون تو بسي فيض
لوح سوزد ز آتش قلمت
زشور عشق مرا در سرست شور قيامت
تو اي كه عشق نداري برو براه سلامت
قيامتي است بهرگام راه عشق و بهشتي
خنك كسي كه قيامت بديد تا بقيامت
كمان عشق حريفي كشد كه باك ندارد
شود اگر هدف صدهزار تير ملامت
هزار خوف و خطر هست گرچه در ره عشق
ولي زعشق توان يافت عزو جاه و كرامت
نبي زعشق نبي شد ولي زعشق ولي گشت
زعشق يافت نبوت زعشق رست امامت
چه عشق هست ترا هر چه هست در دو جهان
چرا كه عشق بود اصل هر دو كون تمامت
حيات عشق و مماتست عشق و عشق نشورست
نعيم عشق و جحيمست عشق و عشق قيامت
حساب عشق و كتابست عشق و عشق ترازو
صراط عشق و نجاتست عشق و عشق ندامت
وسيله عشق ولوا عشق وعشق حوض و شفاعت
درخت طوبي عشقست و عشق دار قيامت
لقاي حق نبود غيرعشق پاك زاغراض
چوفيض عشق بود زارنميبري توغرامت
جمال تو عرصاتست و قامت تو قيامت
بجلوه آي و قيامت كن آشكار بقامت
وصال تست بهشت و فراق تست جهنم
وصال تست غنيمت فراق تست غرامت
وصال تست سعادت فراق تست شقاوت
وصال تست سلامت فراق تست سآمت
دمي زعمر كه آن بي لقاي تو گذرانم
تداركش نتوانم نمود تا بقيامت
ترا چه كم كه مرا نيست تاب ديدن رويت
زعجز شب پرهٔ آفتاب را چه ملامت
ترا چه غم كه بميرد هزار همچو من از غم
مراست غم كه مبادا ترا كنند ملامت
زمرگ باك ندارم در آن غمي كه نشيند
بخاكم ار گذري بر دلت غبار ندامت
كرامتيست كسي را كه ميرد از
غم عشقي
چو غم غم تو بود ميشود مزيد كرامت
اگر بلطف نوازي و گر بقهر گدازي
نكوست هر چه بمن ميكني سريق سلامت
شب فراق غمت لطفها كه با دل من كرد
حساب آن نتوان كرد تا بروز قيامت
خدنگ غمزهٔ پي در پي تو روز وصالست
تمام راحت دل شد چه معجز است و كرامت
بمير در غم او فيض تا كه جان بري از مرگ
بباز در قدمش تا كه سر بري بسلامت
بالا بلائي قامت قيامت
شمشاد را كو اين قد و قامت
در شام زلفت خورشيد تابان
پنهان در آن شب روز قيامت
چو گان شد آنزلف برخال يعني
بردي زخوبان كوي كرامت
زان غمزه گويم با چشم و ابرو
سحري سراپا چشمي تمامت
آن دل كه باشد درشام زلفت
ديگر نخواهد صبح قيامت
شيرين لباني شكر دهاني
آرام جاني اي جان غلامت
آئي بر من روح رواني
برخيزي از جا شور قيامت
در جلوه آمد اي فيض آن يار
بگذر زمسجد بگذار امامت
بگذر زمحراب بنمود ابرو
بگذارد آنرا افراخت قامت
روم از هوش اگر بينم بكامت
ندارم طاقت شرب مدامت
خيالت كَر بخاطر بگذرانم
روم از خويشتن بيرون تمامت
نمي يارم بنزديك تو آمد
كه دورست از طريق احترامت
نيم چون قابل بزم وصالت
ببو خرسندم و تكرار نامت
خوشا آن سر كه در پاي تو باشد
خوشا آن چشم كه بيند صبح و شامت
بخود ديگر نيايد تا قيامت
سري كو جرعه نوشد زجامت
شود آزاد از دنيا وعقبي
اگر مرغ دلي افتد بدامت
مبارك طايري فرخنده مرغي
كه صبح و شام گردد گرد بامت
چو برخاك رهي افتد گذارت
نهم آنجا جبين بر نقش گامت
كنم جانرا فداي خاك پايش
كسي كارد بنزد من پيامت
جهاني پر شود از نقل و باده
كند چون ناقلي نقل كلامت
سلامت در سلامت باشد او را
كه روزي گردش روزي سلامت
ندانم تا چه مستي ها كند فيض
چه گوئي كيست يا چيست نامت
سخن كوته كنم تا كس نگويد
كه چند و چند ازين گفتار خامت
رفتار آشوب بالا قيامت
رفتار سر كن بنما قيامت
پيدا شدي شد خورشيد پنهان
پنهان شدي شد پيدا قيامت
اين رستخيزي كامروز ماراست
پيشش چه سنجد فردا قيامت
در هر بن مو صد شور و غوغا
از پاي تا سر صد جا قيامت
شد چون نشستي از دست دلها
برخواستي شد بر پا قيامت
در هر نشستت پنهان بهشتي
در هر قيامت پيدا قيامت
نزد رقيبي دور از محبان
او را بهشتي ما را قيامت
فيض ارنگويد جز حرف خوبان
ممنون اوئيم ما تا قيامت
من نروم ز پيش تودست منست و دامنت
نوش منست نيش تودست منست و دامنت
خواه مرا به تير زن خواه ببر سرم زتن
دست ندارم از تو من دست منست ودامنت
چون شوم از تو جدا دامن توكنم رها
از بر تو روم كجا دست منست و دامنت
بندگي تو بس مرا ذكر تو هم نفس مرا
نيست بجزمن توكس مرادست منست ودامنت
عشق تو رهبر منست لطف تو ياور منست
دست تو بر سرمنست دست منست و دامنت
چشم منست و روي تو گوشم وگفتگوي تو
پاي منست و كوي تو دست منست و دامنت
روي دل است سوي تو قوت دلست بوي تو
مستيم از سبوي تو دست منست و دامنت
قوت روان من توئي گنج نهان من توئي
جان جهان من توئي دست منست و دامنت
حسن تو بوستان من روي تو گلستان من
مهر تو مهر جان من دست منست و دامنت
مهر تواست جان من ذكر تو و زبان من
وصف تو و بيان من دست منست و دامنت
فيض بس است گفتگو برجه و
دامنش بجو
چو بكف آوري بگو دست منست ودامنت
جان ندارد جز تو كس يا مستغاث
خسته را فرياد رس يا مستغاث
خسته دل در غم تو بستهٔ
چند ناله چون جرس يا مستغاث
هر دمم خاري زند در دل خسي
بكسلم زين خار و خس يا مستغاث
مرغ جان را بال همت برگشاي
تا بپرد زين قفس يا مستغاث
ميربايد دل زمن هر دم بتي
هم تو گيرش باز پس يا مستغاث
محو خود كن فيض را تابي رخت
بر نيارد يكنفس يا مستغاث
رحم كن بر بي دل بيچاره
كو ندارد جزتو كس يامستغاث
شديم بار كش ره زن هوا بعبث
وفا بعهد نكرديم با خدا بعبث
براه حق نزديم از سر وفا قدمي
بجد وجهد شديم از پي هوا به عبث
عنان خود بكف آرزوي دل داديم
تمام صرف هوس گشت عمر ما بعبث
زبهر دنيي كانرا اساس پر نقشي است
بسي بدوش كشيديم بارها به عبث
گذاشتيم زكف زاد آخرت را خام
بسوختيم به بيكار خويش را به عبث
فتادي از پي لذات بي بقا شب و روز
تمام عمر تو اي فيض شد هبا بعبث
گمان ندارم ازين بحر بيكران برهيم
چو ميزنيم در اين موج دست و پا بعبث
دلي كه عشق ندارد وجود اوست عبث
چو پرتوي ندهد شمع دور اوست عبث
وجود خلق براي پرستش حقست
كسي كه حق نپرستد وجود اوست عبث
كسي كه سود و زيانش نه در ره عشق است
زيان اوست بسي سهل و سود اوست عبث
عبادتت نكند سود معرفت چون نيست
چو جامه را نبود تار و پود اوست عبث
گمان مبر زسراب جهان شوي سيراب
كه هر چه بود ندارد نمود اوست عبث
بيا عبادت حق كن زباطلان بگريز
كه مهر باطل باطل درود اوست عبث
اگرنه فيض براي خدا سخن گويد
سخن سرائي او چون وجود اوست عبث
خموش باش محيط جهان پر از سخن است
ببحر هر كه گهر ريخت جود اوست عبث
هر آنچه بود ندارد وجود اوست عبث
چو جامه را نبود تار و پود اوست عبث
به بزم نغمه سرايان چو كاسهٔ طنبور
سري كه عشق ندارد سرود اوست عبث
چو نيست روشنئي در دل آن گلست نه دل
چو پرتوي ندهد شمع دود اوست عبث
فغان چه سود دهد چون گمان وصلي نيست
ندارد آنكه اميدي سرود اوست عبث
چو زاهد از پي جنت ثناي حق گويد
ثناي حق نبود آن درود اوست عبث
چو در دلش نبود نور عشق و آه كشد
چو چرب تر بود آن خشك و دود اوست عبث
اگر نه پختگي عاشقان غرض باشد
كجا جهنم و مؤمن درود اوست عبث
اگر بدل نرسد دم بدم زحق فيضي
نعيم هشت بهشت و خلود اوست عبث
براي سنگدلان خون دل مريز اي فيض
بكوه هر كه برد لعل جود اوست عبث
جز تنعم بغم يار عبث بود عبث
هر چه كرديم جز اين كار عبث بود عبث
هر چه جز مصحف آن روي غلط بود غلط
جز حديث لب دلدار عبث بود عبث
پي به منزلگه مقصود نبرديم آخر
قطع اين وادي خونخوار عبث بود عبث
اشگ خونين بنگاهي بخريدند از ما
كوشش چشم گهر بار عبث بود عبث
هر چه برديم زكردار هبا بود هبا
هر چه بستيم زگفتار عبث بود عبث
جنگ با نفس خطا پيشهٔ خود مي بايست
با كسان اينهمه پيكار عبث بود عبث
خويش را كاش در اول بخدا مي بستم
از خودي اين همه آزار عبث بود عبث
هر چه گفتيم و شنيديم خطا بود خطا
غير حرف دل و دلدار عبث بود عبث
جز دل سوخته و جان برافروخته فيض
هر چه برديم بدان يار عبث بود عبث
گذشت عمر تو امسال همچو پار عبث
چرا چنين گذرانند روزگار عبث
بسي نماند زعمر و بسي نماند زكار
هزار حيف كه بگذشت وقت كار عبث
گمان مبر كه ترا آفريد حق باطل
گمان مدار كه ترا ساخت كرد گار عبث
تو آمدي بجهان تا روي بر جانان
بكوش تا برسي خويش را مدار عبث
تو جان هر دوجهاني و مقصد ايجاد
عزيز من چه كني خويشرا تو خوار عبث
توخويشرا مفروش اي پسر چنين ارزان
كه بهر جنتي و ميروي بنار عبث
گرانبها و عزيز الوجود و بي بدلي
نهٔ چنين سبك و بي بها و خوار عبث
چو كردهاي تنت مردهاي جان دارد
مدزد ايجان تن زاز كار و بار عبث
غنيمتي شمر اين يكدو دم كه ماند اي فيض
بكار كوش و سخن در ميان ميار عبث
بمهر تو دادم دل و جان عبث
بعشقت گرو كردم ايمان عبث
زدين و دل من چه حاصل مرا
گرفتي هم اين را و هم آن عبث
چه ميخواهي از جانم اي بي وفا
چه داي دلم را پريشان عبث
دل اقليم دين جلوه ات تاخت كرد
بسي خانه شد از تو ويران عبث
بيك عشوهٔ دل فريب خوشت
دل عالمي شد پريشان عبث
بجانت كه دست از اسيران بدار
مكن جور بر ناتوانان عبث
دل من بود آن دل اي فيض بس
مريز اشگ بر روي سندان عبث
اگر از عشق حق بر سرنهي تاج
ستاني زين جهان و زانجهان باج
وگر سردر ره عشقش ببازي
سوي بر تارك هر سروري تاج
خدا از عشق كرد آغاز عالم
نبي از عشق جست انجام معراج
سكون از عشق دارد كوه و صحرا
خرد از عشق دارد بحر مواج
گهي كم گه زياد از عشق شد مه
زعشق افروخت رخ خورشيد و هاج
زنور عشق دارد روشني روز
سيه از دود عشق است اين شب داج
زنور عشق شد معروف عارف
زشور عشق شد منصور حلاج
زعشق كعبه ريحانست و سنبل
مغيلان گرزند بر دامن حاج
چو فيض از عشق شد فياض معني
سزد گر گيرد از اهل سخن باج
داغ دل عاشقان مي نپذيرد علاج
درد و غم جاودان مي نپذيرد علاج
آتش دل را كجا بحر كفايت كند
سوز دل عاشقان مي نپذيرد علاج
هر كه به اخلاص تر او خطرش بيشتر
اين خطر مخلصان مي نپذيرد علاج
تشنهٔ وصل تو ام گرسنهٔ لطف تو
درد من از آب و نان مي نپذيرد علاج
مونس بيكس توئي بي كسم و جز بتو
بي كسي بي كسان مي نپذيرد علاج
كردن درمان چه سود اشگ چه باران چه سود
درد دل و سوز جان مي نپذيرد علاج
پخته نخواهند شد گر همه آتش شود
خامي اين زاهدان مي نپذيرد علاج
فيض تو خود را بسوز چشم زمردم بدوز
خوي بد مردمان مي نپذيرد علاج
عشق بري پيكران مي نپذيرد علاج
شورش ديوانگان مي نپذيرد علاج
تا نظر افكنده دين و دلت رفته است
دلبري دلبران مي نپذيرد علاج
قصد دل وجان ما ، تا چه بايمان كنند
فتنه اين رهزنان مي نپذيرد علاج
برصف دلها زنند غارت جانها كنند
اين ستم شاهدان مي نپذيرد علاج
در دل خارا چه سان رخنه كند آب چشم
اين دل سنگين دلان مي نپذيرد علاج
سوزش دل كم نكرد اشگ چو باران من
آتش عشق بتان مي نپذيرد علاج
فيض ازين قصه بس ناله مكن چون جرس
عشق بآه و فغان مي نپذيرد علاج
در تنم دل خون شد از دلهاي كج
سينه ام بريان شد از آراي كج
ميكند هر لحظه چندين فتنه راست
اين فسون ديو در دلهاي كج
از زبان اين ، سخن در گوش آن
ميرود چون كفش كج در پاي كج
در بدن از دل سرايت مي كند
قوم كج دلراست سرتاپاي كج
چشمشان كج گوششان كج كج زبان
فعلشان كج قولشان كج راي كج
كج برآيد بر زبان و چشم و گوش
چون بود در سينها دلهاي كج
پيشوا چون كج بود پيرو كج است
كج سرانرا نيست جز دمهاي كج
سوختم تاچند بينم زين خران
انتصاب قامت دلهاي كج
از كجيهاي كجان افلاك راست
كجروي آئين و سر تا پاي كج
راستي خواهي نيارم ديد فيض
بيش ازين دلهاي كج آراي كج
اين جهان بي بقا هيچست هيچ
هر چه ميگردد فنا هيچست هيچ
گرجهانرا سر بسر بگرفته
چون نميماند بجا هيچست هيچ
شد مرا يك نكته از غيب آشكار
در دو عالم جز خدا هيچست هيچ
گرنه سردر راه عشق او رود
آن سركمتر زپا هيچست هيچ
گرنه صرف طاعت و خدمت شود
حاصل اين عمرها هيچست هيچ
گرنه سوزد جان و دل در عشق او
در تن اين افسردها هيچست هيچ
دل بعشق گلرخان اي دل مده
مهر يار بي وفا هيچست هيچ
صحبت بيگانگان بيگانگيست
جز نديدم آشنا هيچست هيچ
گر سخن گوئي دگر از حق بگو
فيض جز حرف خدا هيچست هيچ
من و ياد خدا دگر همه هيچ
بندگي و فنا دگر همه هيچ
شمع بيگانه پرتوي ندهد
من و آن آشنا دگر همه هيچ
صمدم بس بود دگر همه پوچ
صحبت با خدا دگر همه هيچ
دل پر درد و شاهد غيبي
عشق مرد آزما دگر همه هيچ
روي دل سوي فبله رويش
مست جام لقا دگر همه هيچ
باده مصطفاي حق چه رسد
از كف مرتضي دگر همه هيچ
بمناجاتش ار شبي گذرد
بس بود آن مرا دگر همه هيچ
در دل شب چو شمع گريه و سوز
طاعت بيريا دگر همه هيچ
بي نيازي زخلق و صحت و امن
دوري از ما سوي دگر همه هيچ
گوشه خلوتي و يك دو سه كس
ملك فقر و فنا دگر همه هيچ
يكدوسه يار همدم هم درد
هم يكي هم سه تا دگر همه هيچ
فيض را بس پس از نبي و علي
يازده پيشوا دگر همه هيچ
رام قتلي و ما عليه حباح
قتل عشاقه عليه مباح
هر دلي كو اسير عشقي شد
نيست او را دگر اميد فلاح
تشنه بادهٔ وصال توام
العطش يا حبيب هات الراح
شب هجر تو جاعل الظلمات
روز وصل تو فالق الاصباح
از مي وصل تو صبوح و غسوق
مست و مخمور را غداه و رواح
از نمكزار لعل شيرينت
آب حيوان همي برند ملاح
با من آنكن كه مصلحت داني
كه مرا در صلاح تست صلاح
گر بسوزانيم ندارم باك
وركشي خون من تراست مباح
تو نهٔ قابل وصال اي فيض
گفتگو را بمان مكن الحاح
يا نديمي قم فان الدّيك صاح
غن لي بيتاً و ناول كاس راح
لست اصبر عن حبيبي لحظهٔ
هل اليه نظرهٔ مني تباح
بذل روحي في هواه هين
يحمد القوم السري عند الصباح
رام قتلي لحظه من غيرسيف
اسكرتني عينه من دون راح
قد كفتني نظرهٔ مني اليه
من بها لي في غداه اورواح
هام قلبي في هواه كيف فاطمان
راح روحي في قفاه فاستراح
لم يفارقني خيال منه قط
لم يزل هو في فؤادي لايراح
ان يشا يحرق فؤادي في النوي
اويشا يقتل له قتلي مباح
لاتنج يا فيض اسرار الحبيب
ليس في شرع الهوي سريباح
دلا فيض بر از لقاي صباح
ببر عطر جان از هواي صباح
ترا هر چه مشكل شود تيره شب
بجو حل آن از هواي صباح
صباحست مشكل گشاي جهان
صلاهر كه دارد لقاي صباح
صباح از شبت ميگشايد گره
بدست آر مشكل گشاي صباح
نخستين قدومش دمي با خود آي
سعادت ببر از خداي صباح
نهد پاي چون صبح شب را بسر
سرآگهي نه بپاي صباح
دهد روشنائي دل و ديده را
جمال خوش دلگشاي صباح
چو خواهي دل تيره را روشني
شبي زنده دار از براي صباح
اگر بر نسيمش نهي دل دمي
بري بوي جان از هواي صباح
بود ساعتي از بهشت برين
شب و روز بادا فداي صباح
كند روحرا تازه درياب فيض
دم تازهٔ جان فزاي صباح
چشم او كرد بقتلم تصريح
نگهش كرد بعفوم تمليح
سوي من كرد نگاه گرمي
كه در آن بود بوصلش تلويح
كرد مژگانش اشارت با لب
كه بيفشان شكري با تمليح
لب لعلش شكري داد بمن
نمكين شكر شيرين مليح
سخني رفت ميان من و او
باشارت به كنايت نه صريح
بطمع شد دل من زان الطاف
كه مگر وعده اوهست صحيح
دل چو بستم بوصالش گفتا
مي نداني كه بوصليم شحيح
گر نهد لب بلب فيض شود
سخنانش همه شيرين و مليح
خطيب عشق ندا كرد با زبان فصيح
كه خلق جمله مريضند و عاشق است صحيح
زبان گشاد دگر بار بر سر منبر
كه اهل عشق جوادند و اهل زهد شحيح
دگرچه خوش نگين گفت خلق بي نمكند
مگر سري كه زشور محبت است مليح
شجاع نيست مگر عاشقي كه جان بخشد
شود صحيح كه گردد بتيغ عشق جريح
بسروري رسد آخر زپافتاده عشق
شود رفيع كه افتد ز راه دوست طريح
يمدح عاشق و معشوق و عشق در قرآن
يحبهم و يحبونه كند تصريح
ذليل دوست بود عاشق و عزيز عدو
اذله و اعزّه بفيض گفت صريح
خوش آن زمان كه رود جان بدانسراي فراخ
خوش آن نفس كه برآيد در آن هواي فراخ
زغصه در قفس تنگ آسمان مرديم
برون جهيم ازين تنگنا بجاي فراخ
به بند طاير جان اندرين قفس تا چند
برون رويم و به پريم در هواي فراخ
زجنس پرغم دنياي دون خلاص شويم
رويم خرم و خوش دل بدان سراي فراخ
نه جاي ماست سراي پر از كدورت و غم
رويم تا بطرب جاي با صفاي فراخ
زچه چه يوسف كنعان برون رويم آزاد
شويم پادشه مصر دلگشاي فراخ
چه يونس از شكم ماهي جهان برهيم
برون رويم و بگرديم در فضاي فراخ
زتنگناي هيولاي عالم اجسام
سفر كنيم به اقليم روح و جاي فراخ
چه مانده ايم درين تيره خداكدان اي فيض
چو جان ماست از آن جاي با ضياي فراخ
نعيمي يا جحيمي جنتي اي عشق يا دوزخ
شوي گاهي بهشت من شوي گاهي مرا دوزخ
چه روي دوست بنمائي بهشت آنجا چه بنمايد
چه سوزي در فراق او دلمرا حبذا دوزخ
گشائي چون در وصلم بهشت نقد مي بينم
چو بندي بررخم ايندرشود نقداين سرادوزخ
اگر وصلست اگرهجران كه دراد لذتي در غم
مدام از عشق درجانم بهشتي هست يا دوزخ
كسي ديده است يكجوهرگهي جنت شودگه نار
دروهم اين بود هم آن كجاجنت كجا دوزخ
توباخودازهدادرجنك ومن باهردو عالم صلح
مراباشد جزا جنت ترا باشد سزا دوزخ
غضب چون يابد استيلاترا سوزد بنقد اينجا
وجود تو درآندم ميشود نقد آنرا دوزخ
چوفيض از دولت عشق از همه عالم بود راضي
گذر چون افكند بر پل شود نارش هوا دوزخ
جز خدا را بندگي تلخ است تلخ
غير را افكندگي تلخست تلخ
زيستن در هجر او زهرست زهر
بي وصالش زندگي تلخست تلخ
جز بعشقش نيست شيرين كام جان
روحرا افسردگي تلخست تلخ
گر نبودي مرك مشكل ميشدي
دربلا پايندگي تلخست تلخ
از گناه امروز اينجا توبه كن
برملا شرمندگي تلخست تلخ
عمر جز در طاعت حق مگذران
باطلانرا بندگي تلخست تلخ
تا رسد در تو مدد كز فيض را
در رهت واماندگي تلخست تلخ
كاش از جانان رسد پيغام تلخ
تا كسي شيرين كند زان كام تلخ
از لب چون شكرت اي كان لطف
سخت شيرينست آن دشنام تلخ
مستي من چون لب شيرين تست
نيست از جام مي گل فام تلخ
زهر چشم تو دلم از كار برد
وه چو شيرينست آن بادام تلخ
زهر هجرت تلخ دارد كام من
جز بوصلت خوش نگردد كام تلخ
سهل و آسان مينمايد از نخست
عشق دارد عاقبت انجام تلخ
بر لب من نه لب شيرين خويش
تا نيارم برد ديگر نام تلخ
فيض را شيرين نگوئي تلخ گوي
هست شيرين از لبت دشنام تلخ
تا كي ز صلاح من و زهد تو بگويند
اي كاش برين شهرت بي اصل بمويند
تا كي چمن طاعت ما خوش بنمايد
زين باغ ملائك گل اخلاص ببويند
بر نامه ما چند نويسند گناهان
كو اشگ ندامت كه بدان نامه بشويند
داريم نهان سينهٔ از خلق ز خجلت
دانيم خدا داند اين را چه بگويند
آرند گروهي حسنات از دل پر درد
ترسند كه مقبول نيفتد چه بجويند
جا دارد اگر ما عمل خويش بسنجيم
زان پيش كه از ذره و مثقال بجويند
امروز بيا تا گل توفيق بچينيم
فرد است كه ز خاك تن ما خار برويد
اي فيض بيا در غم ارواح بموييم
زان پيش كه در ماتم اجساد بمويند
اهتدوا بالعشق طلاب الرشد
گم شود آنكو ره ديگر رود
من بفتراك غم عشق كسي
بسته ام دل را بحبل من مسد
اي نگار مي فروش عشوه گر
مست عشقت فارغ است از نيك و بد
شربتي زان لب بكام من رسان
تا بماند زنده جانم تا ابد
چشمهٔ خضر است آن نوش دهان
منع تشنه از زلالت كي رسد
اسقني من فيك من عين الحيوهٔ
شربهٔ حيي بها عمر الابد
فيض را محروم از وصلت مكن
كو ندارد غير عشقت مستند
آن شوخ كه داد دلبري داد
در فن ستمگريست استاد
بنياد مرا بخواهد او كند
كرده است دگر ستيزه بنياد
از جور و جفاش كي برم جان
و ز بيدادش كجا برم داد
از غمزهٔ كافرش صد افغان
و ز دست غمش هزار فرياد
يك لحظه نمي رود ز يادم
يك لحظه نميكند مرا ياد
باد است بگوش او حديثم
آندم كه رساندش بدو باد
خرم چو شوم دلش غمين است
گردم چو غمين دلش شود شاد
گر جان خواهد فدا توان كرد
ور دل خواهد بجان توان داد
بيهوده بگرد عقل گشتم
عشقست كه داد را دهد داد
مهر معشوق و آتش عشق
در سينه فيض تا ابد باد
هركجا بود خوبي در فنون حسن استاد
در رموز معشوقي از تو ميبرد ارشاد
زلف كافرت سركش تير غمزه ات جانكاه
دين ز دست اين نالد جان از او كند فرياد
عشق تو خرابم كرد هجر تو كبابم كرد
از لبت شرابم ده زنده ام كن و آباد
بيتو چون توانم زيست با تو چون توانم بود
هجر ميكند بيداد وصل ميكند بنياد
هجرت آتش افروزد وصل پاك مي سوزد
اي ز هجر تو فرياد وي ز دست وصلت داد
چند اسير خود باشيم از خودم بخر جانا
گرد سر بگردانم ليكنم مكن آزاد
از خودم رهائي ده تا همه ترا باشم
محو ذكر تو گردم جز تو هيچ نارم ياد
خواهم از خود آزادي تا ترا شوم بنده
چون ترا شدم بنده از جهان شوم آزاد
بي تو در نفيرم من در غم و زحيرم من
خويش را بمن بنما تا شود ز رويت شاد
فيض ميردا ز دوريت و ز بلاي مهجوريت
كي تو اين روا داري چون پسندي اين بيداد
غم كشت مرا ز دست غم داد
فرياد ز غم هزار فرياد
اجزاي مرا ز هم فروريخت
غم داد مرا چو گرد بر باد
بنياد مرا نهاد بر غم
آن روز كه ساخت دست استاد
بنياد منست بر غم و هم
غم ميكندم ز بيخ و بنياد
اي دوست بگو بغم كه تا كي
بر جان اسير خويش بيداد
ني ني نكنم شكايت از غم
ويرانه عشق از غم آباد
چون مايهٔ شاديست هر غم
گوهر شادي فداي غم باد
گر غم نبود كدام شادي
ويران بايد كه گردد آباد
از غم دارم هر آنچه دارم
اي غم بادا روان تو شاد
خوش باش اي فيض در گذار است
گر شادي و گر غمست چون باد
داد از غم عشقت اي صنم داد
فرياد ز تو هزار فرياد
بيمارت را نمي كني به
غمناكت را نميكني شاد
بر نالهٔ من نمي كني رحم
وز روز جزا نميكني ياد
داد از تو كجا برم كه جز تو
كس نتواند داد من داد
من در غم تو تو لا ابالي
اني في داد و انت في واد
يكباره بيا بريو خونم
از من تسليم و از تو بي داد
تا كي دل فيض اي ستمگر
در بند غم تو و تو آزاد
ز خويش دست نداريم هرچه بادا باد
سري ز پوست بر آريم هرچه بادا باد
اگر چه تخم محبت بلا ببار آرد
ببوم سينه بكاريم هرچه بادا باد
گذر كنيم ز جان و جهان بدوست رسيم
ز پوست مغز بر آريم هرچه بادا باد
رهي كه ديده وران پر خطر نشان دادند
بديده ما بسپاريم هرچه بادا باد
اگر چه گريهٔ ما را نميخرند بهيچ
ز ديده اشك بباريم هرچه بادا باد
اگر چه قابل عزت نه ايم از ره عجز
بر آستانش بزاريم هرچه بادا باد
بقصد دشمن پنهان خويشتن دستي
ز آستين بدر آريم هرچه بادا باد
كنيم محو ز خود نقش خود نگار نگار
بلوح سينه نگاريم هرچه بادا باد
چو فيض بر سر خاك اوفتيم پيش از مرگ
عزاي خويش بداريم هرچه بادا باد
تن در بلاي عشق دهم هر چه باد باد
سر در قفاي عشق نهم هر چه باد باد
گاهي دل شكسته من، عشق كهربا
اين كه به كهربا بدهم هر چه باد باد
چون در هواي او تن من ذره ذره رفت
جان هم بمهر دوست دهم هر چه باد باد
خود را باو سپارم و تسليم وي شوم
چون عشق گشت پادشهم هر چه باد باد
از جذب شور عشق بيك حمله از دوكون
اندر فضاي دوست جهم هر چه باد باد
در عشق دوست چون قدمم استوار شد
سر در رهش بباد دهم هر چه باد باد
دل بر كنم چو فيض ز بود و نبود خويش
از ننگ اين وجود رهم هر چه باد باد
از آن ميان نزنم دم كه مو نمي گنجد
و زان دهان كه در و گفتگو نمي گنجد
چه گويم از غم دل در شكنج گيسويش
كه در زبان سخن تو بتو نمي گنجد
حديث آن لب شيرين نيايدم بزبان
حلاوت اينهمه در گفتگو نمي گنجد
وصال دوست نه بتوانم آرزو كردن
به تنگناي دلم آرزو نمي گنجد
بفرض اگر همه روي زمين شود دفتر
حكايت شب هحران درو نمي گنجد
ز دود ناله چگويم كز آسمان بگذشت
ز خون ديده كه در نهر و جو نمي گنجد
بس است فيض شكايت كه پر شد اين دفتر
ز دود دل كه درو تار مو نمي گنجد
ز قرب دوست چگويم كه مو نمي گنجد
ز بعد خود كه درو گفت وگو نمي گنجد
چه جاي نكتهٔ باريك و حرف پنهانست
ميان عاشق و معشوق مو نمي گنجد
بيان چه سان بتوان از جمال او حرفي
چه در بيان و زبان وصف او نمي گنجد
زبان بكام خموشي كشيم و دم نزنيم
چه جاي نطق تصور درو نمي گنجد
ز بس نشست ببالاي يكدگر سودا
بيقعهٔ سر من هاي و هو نمي گنجد
سبو ز دست بنه ساقيا و خم بر گير
كه قدر جرعهٔ ما در سبو نمي گنجد
سبو چه باشد و يا خم گلوي ماست فراخ
بيار بحر مگو در گلو نمي گنجد
چو در خيال در آئي همين تو باشي تو
كه در مقام فنا ما و او نمي گنجد
چو فيض در تو فنا شد دگر چه ميخواهد
چو جاي وصل نماند آرزو نمي گنجد
كشد هر جنس جنس خود سخن گرد سخن گردد
دل از خود چون بتنك آيد بگرد آن دهن گردد
چو گردم تشنهٔ معني دلم ز آن لب سخن گويد
چو آب زندگي جويم در آن خط و ذقن گردد
مي و مستي اگر خواهم ز چشمانش دهد ساغر
ز حال دل خبر گيرم در آن زلف و شكن گردد
كه از ضد دل بضد آيد كه ضد گردد بضد پيدا
ز قد راستش پرسم بدور قد من گردد
اگر در انجمن باشم كشد دل جانب خلوت
چو در خلوت نشينم دل بگرد انجمن گردد
روم سوي چمن گر من ز آهم ميشود صحرا
بصحرا گر روم صحرا ز اشك من چمن گردد
چنانم از پريشاني كه گر خواهم بلب آرم
زبان از حرف جمعيت پريشان در دهن گردد
دلم گم كرده چيزي را نميداند چه چيز است آن
اگر بوئي برد از خود بگرد خويشتن گردد
دلي كو در جهان گل نباشد وصل را قابل
بياد صاحب
منزل بر اطلال و دمن گردد
حجابش ما و من باشد چو بشناسد من و ما را
شناسد گر من و ما را بگرد ما و من گردد
بود حب وطن ز ايمان وطن جان را بود جانان
وطن را گر شناسد جان بقربان وطن گردد
ز ياران فيض ميخواهد جوابي چون غزل گويد
دهن گرد سخن گردد سخن گرد دهن گردد
جان جز خيال رويت نقشي دگر نبندد
دل جز بعزم كويت رخت سفر نبندد
بوي تو تا نيايد جان ننگرد گلي را
روي تو تا نبيند بر بت نظر نبندد
مهر تو تا نتابد يك جان ز جا نخيزد
گر خدمتت نباشد يك دل كمر نبندد
ز آن روح كايزد پاك در جسم تو نهان كرد
چشم قضا نبيند دست قدر نه نبندد
در گلشن حقايق يك گل چو تو نرويد
در روضهٔ خلايق چون تو ثمر نه بندد
ننمائي از رخانرا نگشائي ار لبانرا
از خار گل نرويد در ني شكر نبندد
آنكسكه ديد رويت مي خورد از سبويت
غير تو در ضميرش صورت دگر نه بندد
رو از تو بر نتابم تا كام خود بيابم
دانم يقين خداوند بر بنده در نبندد
سوداي شعر گفتن از تست در سر فيض
آنرا كه درد سر نيست چيزي بسر نبندد
مرغ خيال كس را كس بال و پر نه بندد
هر جا پرد بر و كس راه گذر نه بندد
عاشق چو هست صادق يكلحظه نيست بي وصل
معشوق بر خيالش راه نظر نه بندد
ياري كه دل نشين شد با جان چو جان قرين شد
بر هجر ره به بندد بر وصل در نبندد
عارف ز حسن خوبان بيند جمال يزدان
ليكن به عشق صورت پاي نظر نبندد
از عشق حق نصيبي زهاد را نباشد
نقش خيال جانان هر بي بصر نبندد
بهر بهشت بندد زاهد كمر بطاعت
جز بهر خدمت دوست عاشق كمر نبندد
خواهي ز راه مقصود نوميد بر نگردي
حاجت بنزد او بر كو بر تو در نبندد
از عشق باش پنهان تا چشم تو شود جان
تا در صدف نيايد باران گهر نبندد
اشكار خشك آرند با وصف بت نگارند
چون فيض در حقيقت كس شعر تر نبندد
دل از ادني كند آن كس كه بر اعلي نظر بندد
شكوفه برگ افشاند كه تا بادام تر بندد
ترا رفعت اگر بايد ره افتادگي بسپر
ز بالا قطره مي بندد كه در پائين گهر بندد
نسوزد تا دل از عشقي به سر شوري نمي افتد
ندارد درد سر چون كس چرا چيزي به سر بندد
نميگنجد بيكدل غير يك معشوق، ممكن نيست
نه بندد تا بمعشوقي ز معشوقي نظر بندد
سر اندر راه آن بازو كمر در خدمت آن بند
كه فرقت را نهد تاج و ميانت را كمر بندد
نهي سر بر درش بخشد ترا از معرفت تاجي
بفرمانش كمر بندي ترا مهرش كمر بندد
يدالله دست جان گيرد يحب الله دهد جانش
اگر بعد از قل الله همتي بر ثم در بندد
دلي با حق به پيوندد كه اخلاصي در آن باشد
كسي مخلص تواند شد كه خود را بر خطر بندد
بيا اي فيض دست از خويشتن
بردار يكباره
كه تا دست خدا بر رويت ازاغبار در بندد
نمي بينم در اين ميدان يكي مرد
زنانند اين سبك عقلان بيدرد
نديدم مرد حق هر چند بردم
بگرد اين جهان چشم جهان كرد
گرفته گرد گرداگرد عالم
نمي بينم سواري زير آن كرد
سواري هست پنهان از نظرها
زنا محرم زنان پنهان بود مرد
بود مرد آنكه حق را بنده باشد
به داغ بندگي بر دست هر مرد
بود مرد آنكه او زد بر هوا پاي
رگ و ريشه هوس از سربدر كرد
بود مرد آنكه دل كند از دو عالم
بيكجا داد و گشت از خويشتن فرد
بود مردآنكه با حق انس بگرفت
باو پيوست و ترك ما سوا كرد
بود مرد آنكه اورست از من و ما
برآورد از نهاد خويشتن گرد
بود مرد آنكه فاني گشت از خود
ز تشريف بقاي حق قبا كرد
گرافشاني ز گرد خويش خود را
بگردش كي رسي تا برخوري گرد
ز گرد خود برا در گرد اورس
سراغي يابي ازگرد چنين مرد
خداوندا بفضل خود مدد كن
كه ره يابم بمردي تا شوم مرد
بمردي ميرسي اي فيض و مردي
بشرط آنكه كردي از خودي فرد
خودي گرديست بر آينهٔ دل
بمردي وارهان خود را ازين گرد
مرا درديست در دل نه چو هر درد
دواي آن نه در گرمست و نه سرد
دواي درد من درديست سوزان
كه آتش در زند در گرم و در سرد
دواي درد من درد رسائيست
كه از هر درد بيرون آورد گرد
دواي درد من درديست شافي
كه روبد از دل و جان گرد هر درد
طبيبي مشفقي ربانيي كو
كه دردم را تواند چارهٔ كرد
دوايي خواهم از دست طبيبي
كه تا گردم سراپا جملگي درد
نمي بينم بعالم سرخ روئي
نهم تا بر در او چهرهٔ زرد
بسوي اولياي حق نشاني
بنزد كيست يا رب از زن و مرد
بسي گشتم بسي جستم نديدم
كسي كو باشدش يكذره زين درد
همه عمرم درين سودا بسر شد
نه
مقصودم بدست آمد نه هم درد
بنه دل فيض بر دردي كه داري
خوشا حال كسي كو دارد اين درد
طبيب حق دوا جز درد حق نيست
بدرد او شفا يابي ز هر درد
بر دل و جان رواست درد در سروتن چراست درد
تا كه رسد ز تن بجان تا نپرد تمام مرد
ميرسد از بدن بجان ميكشد اين بسوي آن
گر بتنست و گر بجان هر چه بود سزاست درد
مغز ز پوست ميكشد هر دو بدوست ميكشد
مرد چو گرم درد شد شد دلش از دو كون سرد
درد دواست مرد را مرد دواست درد را
رد بود آنكه نبودش بيگه و گاه رنج و درد
درد بود غذاي روح مايهٔ شادي و فتوح
هر كه بدرد گشت جفت شد ز غم زمانه فرد
علت و سقم آب و گل هست شفاي جان و دل
سرخي روي جان بود روي تنت چو گشت زرد
كرد تن و سوار جان اين شده پردهٔ بر آن
در طلب سوار تاز ياوه مگرد گرد گرد
درد چو در تو نيست هيچ بيهده در سخن مپيچ
گرم سخن شدي تو فيض هست سخن وليك سرد
حاشا كه مداواي من از پند توان كرد
ديوانه به افسانه خردمند توان كرد
شور از سر مجنون به نصيحت نشود كم
اي ليليش افزون بشكر خند توان كرد
پنهان نتوان داشت جنون در دل عاشق
در سوخته آتش بچه سان بند توان كرد
واعظ سخن بيهده تا چند توان گفت
يا گوش به افسانه تو چند توان كرد
خود چشم ندارد كه دهد توبه از آنروي
با چشم چسان گوش باين پند توان كرد
با موج محيط غمش آرام توان داشت
شوريده بصحراي جنون بند توان كرد
اي هم نفسان حال دل زار مپرسيد
نوعي نشكسته است كه پيوند توان كرد
از شهد سخن هاي شكر بار تو اي فيض
عالم همه پرشكر و پرقند توان كرد
خنگ آنكو دلش شد از جهان سرد
روانش يافت از برد اليقين برد
تعلقها بدل خاريست يك يك
خوش آنكو از دلش خاري بر آورد
نميدانم چسان مي بايدم زيست
شود تا ما سوي الله بر دلم سرد
نمي دانم چه حليت بايد اندوخت
بر آرم تا ز خارستان دل و درد
نمي دانم كه خواهم باخت يا برد
بريزم رو برو بر تخته نرد
نمي دانم چه مي بايد مرا گفت
نمي دانم چه مي بايد مرا كرد
ز گرميهاي خامان سوخت جانم
دلم افسرد از گفتار دم سرد
خداوندا مرا بينائيي ده
ندانم كه چه بايد گفت و چون كرد
نميسازد ترا جز نيستي فيض
بر آور از نهاد خويشتن گرد
تا جان نشود ز اين و آن فرد
بر دل نشود غم جهان فرد
تا دل نشود بعشق او جفت
جان كي گردد در اين و آن فرد
در آتش عشق تا نجوشي
جان مي نتوان فداي آن كرد
بيدردي از آن تمام دردي
در دست دواي مرد بيدرد
درد است دواي هر فسرده
بفروش متاع جان بخردرد
تا مرد زنان و رهزناني
در راه خداي نيستي فرد
بزداي ز دل غبار كثرت
بنگر بجمال واحد فرد
كي فيض رسد بگرد مردان
تا زو باقيست ذرهٔ گرد
سرم ز مستي عشق تو هاي و هو دارد
دل از خيال تو با خويش گفت وگو دارد
شراب از آن يد بيضا حلال و شيرينست
طهور باد كه طعم سقا همو دارد
چه سان طرب بكند دل كه ساقيش لب تست
چرا طلب نكند جان چو جان گلو دارد
ز پاي تا سر عشاق شد گلو همگي
از آنكه ساقي جان بانگ اشربوا دارد
پياله چون طلبم چونكه ساقي مستان
خمي بدست و بدست دگر سبو دارد
بيار هر چه دهي ميخورم ز دولت تو
فرا خور مي عشقت دلم گلو دارد
چه لطفهاست كه آن يار مي كند با ما
تبارك الله هي هي چه خلق و خو دارد
چه رفعتست و جمال و كمال وجود و كرم
كه آسمان و زمين گفت وگوي او دارد
نظر بلاله ستان كن بداغ ها بنگر
گذر فكن به گلستان ببين چه بو دارد
بهر طرف نگري صنعه اللهي بيني
بجان خويش نگر بين چه جست وجو دارد
ازوست باده پرست آنكه را بود جاني
ز چشم ساغر پر مي ز سر كدو دارد
جواب آن غزل مولويست فيض كه گفت
ميان باغ گل سرخ هاي و هو دارد
در سرم عشق تو غوفا دارد
عشق تو قصد سر ما دارد
بي خودم كرد نگاه مستت
چشم تو نشاه صهبا دارد
ميكند عارض تو عرض خطي
با دل ما سر سودا دارد
دانهٔ خال تو بهر صيدم
دامي از زلف چليپا دارد
زمره سرو قدان را پيشت
قد شمشاد تو بر پا دارد
پيش روي تو قمر را چه محل
كي قمر لعل شكر خا دارد
رشك خال و خطت از خور چه عجب
رخ خورشيد كي اينها دارد
چه عجب گر بردم مجنون رشك
اين صفا كي رخ ليلا دارد
چه عجب گر دل من روز نديد
زلف تو صد شب يلدا دارد
تير مژگان تو گر هر لحظه
جا كند در دل
من جا دارد
مي نداند كه چه با ما كردي
زاهد از ما گله بيجا دارد
نمكيدست لب شيرينت
تلخ گوئي كه غم ما دارد
الحذر اي كه سر دين داري
غمزه اش روي بيغما دارد
وصف آن يار مكن ديگر فيض
زاهد ما سر تقوي دارد
غرور خشكي زهد ار دماغ تر دارد
بيا كه مستي ما نشأه ديگر دارد
بهشت و خلد و نعيمش كي التفات افتد
كسي كه حسن رخ دوست در نظر دارد
بهشت يكطرف و عشق يك طرف چو نهند
غلام همت آنم كه باده بر دارد
بسنگلاخ نگرديم همچو زاهد خشك
به بحر عشق در آئيم كان گهر دارد
نهال زهد اگر سدره گردد و طوبي
درخت عشق جمال حبيب بر دارد
ز زهد خشك لقاي حبيب نتوان چيد
درخت عشق بود آنكه اين ثمر دارد
درا بحلقهٔ ما فيض و زهد را بگذار
كه ذوق صحبت ما لذت دگر دارد
كسي كو چشم دل بيدار دارد
زهر مو ديده ديدار دارد
وصالش هر كرا گردد ميسر
سرمست و دل هشيار دارد
كجا بيند رخش آنگوز پستي
نظر پيوسته با اغيار دارد
كسي كو بار هستي بسته بر دوش
كجا در بزم رندان بار دارد
ترا زاهد گل بيخار جنت
كه گلهاي محبت خار دارد
تني خواهد سراپا چشم باشد
كه در سرديدن دلدار دارد
روان من سوي جانان روانست
گهي شبگير و گه انوار دارد
گهي فكر و گهي ذكر و گهي سوز
گهي جان سير در اسرار دارد
نباشد لذتي از عشق خوشتر
اگر چه محنت بسيار دارد
شب آبستن شد از املاح امروز
چه غم تا فيض را دربار دارد
كسي كو چشم دل بيدار دارد
نظر پيوسته با دلدار دارد
بهر جا بنگرد چشم خدا بين
تماشاي جمال يار دارد
تماشا در تماشا باشد آن را
كه در دل ديده بيدار دارد
دل هشيار هر جا افكند چشم
روان چشم را بيدار دارد
تماشا باشدش پيوسته آنكو
سرمست و دل هشيار دارد
دلي كو ميتواند عشق ورزيد
نشايد خويش را بيكار دارد
درون شادست و خرم عاشقانرا
برونشان گرچه حال زار دارد
دلش با دوست تن با غير عاشق
دل خرم تن بيمار دارد
چه پروا دارد از تاريكي زلف
كه از شمع رخش انوار دارد
دو روزي فيض را مهلت ده اي عمر
دلش با عشقبازي كار دارد
ز شراب وصل جانان سر من خمار دارد
سر خود گرفته دل هم سر آن ديار دارد
چه كند ديگر جهانرا چو رسيد جان بجانان
چو رسيد جان بجانان بجهان چه كار دارد
سر من ندارد اين سر غم من ندارد اين دل
كه باين سرو باين دل غم كار و بار دارد
ببر از سرم نصيحت ببر از برم گراني
نه سرم خرد پذيرد نه دلم قرار دارد
سر من پر از جنون و دل من پر است از عشق
نه سرم مجال عقل و نه دل اختيار دارد
سر پر غرور زاهد بيخيال حور خرسند
دل بي قرار عاشق سر زلف يار دارد
بر زاهدان نخواني غزل و قصيده اي فيض
كه تراست شعر و زاهد همه خشك بار دارد
هر دم سر پر شورم سوداي دگر دارد
آهوي جنون من صحراي دگر دارد
طوفان محيط عشق با دل چه تواند كرد
اين قطره خون در سر درياي دگر دارد
اي خواجه سوداگر سودا ببرم از سر
كاين دم سر سودائي سوداي دگر دارد
پيش نظر عاشق بالاي فلك پست است
بالاتر از اين بالا بالاي دگر دارد
پهناي فلك گر هست ضرب المثل وسعت
صحراي دل عاشق پهناي دگر دارد
روي تو بهر لحظه نوعي بنظر آيد
هر بار كه مي بينم سيماي دگر دارد
بلبل نگران گل پروانه اسير شمع
حسن تو بهر روئي شيداي دگر دارد
مجنون ز تو مجنون شد وز تو جگرش خونشد
هرچند كه در صورت ليلاي دگر دارد
شيرين دهنان هستند شيرين سخنان هستند
اما لب نوشينت حلواي دگر دارد
گويند كه عنقائيست در قاف جهان پنهان
قاف دل عشاقت عنقاي دگر دارد
از حسن دل افروزت فرداي من امروزست
امروز بدل زاهد فرداي دگر دارد
با عشق مكن نسبت سوداي هوسنا كان
كاين جاي دگر دارد آن جاي دگر دارد
هر دل كه درو تازد اغيار
بپردازد
دل در عرصهٔ دلها عشق يغماي دگر دارد
دل را سر دنيا نيست آرامگه اينجا نيست
تن را چو ز سر وا كرد ماواي دگر دارد
فيض ارچه زناسوتست آئينهٔ لاهوت است
جانرا چه كند صيقل سيماي دگر دارد
دل من بياد جانان ز جهان خبر ندارد
سر من بغير مستي هنري ديگر ندارد
هنر دگر نباشد بر ما بغير مستي
نبود هنر جز آنرا كه ز خود خبر ندارد
كند آنكه عيب مستان نچشيده ذوق مستي
خودش او تمام عيب است و يكي هنر ندارد
ز ره ملامت آئي و گر از در نصيحت
چه كني بمست عشقي كه در او اثر ندارد
تو كه زاهدي بپرهيز تو كه عابدي سحرخيز
سر من مدام مست و شب من سحر ندارد
من و باز عشق و رندي كه درين خرابهٔ دل
همه علم و زهد كشتيم و يكي ثمر ندارد
دل ماست شاد و خرم بهر آنچه ميكند دوست
غم آن نميخورد فيض كه دعا اثر ندارد
گفتم مگر ز رويت زاهد خبر ندارد
گفتا كه تاب خورشيد هر بي بصر ندارد
گفتم بكوي عشقت پايم بگل فرو شد
گفتا كه كوچه عشق راهي بدر ندارد
گفتم سراي دل را ره كو و در كدام است
گفتا بدل رهي نيست اين خانه در ندارد
گفتم تو گوي خوبي از دلبران ربودي
گفتا كه مادر دهر چون من پسر ندارد
گفتم كه بر فلك هست خورشيد و ماه تابان
گفتا كه همچو روئي شمس و قمر ندارد
گفتم رهي بكويت بنماي اهل دل را
گفتا كه راه عشقست راهي دگر ندارد
گفتم كه از غم تو تا چند زار نالم
گفتا كه در دل ما زاري اثر ندارد
گفتم كه فيض در عشق از خويش بيخبر شد
گفتا كسيست عاشق كز خود خبر ندارد
با هيچكس اين كش مكش آن يار ندارد
جز با دل سر گشتهٔ ما كار ندارد
بر دوش من افكند فلك بار امانت
زان چرخ زنان است كه اين بار ندارد
بيمارم و بيماريم از دست طبيب است
دردا كه طبيبم سر بيمار ندارد
گويند كه رنج تو ز ديدار شود به
اين چشم ترم طاقت ديدار ندارد
غمخواري يار است علاج دل بيمار
آن يار و ليكن دل غمخوار ندارد
سهلست اگر مهر تو آرايش جان كرد
بگذر ز دلم اين همه آزار ندارد
زاهد كندم سرزنش عشق كه عار است
عار است كه از زهد كسي عار ندارد
از زهد گذر كن گرت انديشه خار است
كاين گلشن قدسي گل بي خار ندارد
غمخوار بود چارهٔ آن دل كه غمينست
بيچاره دل فيض كه غمخوار ندارد
غمي هست در دل كه گفتن ندارد
شنفتن ندارد نهفتن ندارد
چو گفتن ندارد غم دل چگويم
چگويم غم دل كه گفتن ندارد
نهفتن ندارد غم دل چه پوشم
چه پوشم غم دل نهفتن ندارد
شنفتن ندارد غم دل چه پرسي
چه پرسي غم دل شنفتن ندارد
دلم چون غبار از تو دارد چه روبم
چه روبم غباري كه رفتن ندارد
شكفتن ندارد دلي كز تو گيرد
دلي كز تو گيرد شكفتن ندارد
چه خوابي بچشمم نيايد چه خسبم
چه خسبم كه اين ديده خفتن ندارد
ز درد نهان لب فروبند اي فيض
فرو بند لب را كه گفتن ندارد
سرم سوداي سودائي ندارد
دلم پرواي پروائي ندارد
بجز سوداي عشق لا ابالي
سر شوريده سودائي ندارد
بجز پرواي بي پروا نگاري
دل ديوانه پروائي ندارد
دل آزاده ام از هر دو عالم
تمناي تمنائي ندارد
دلم از زندگاني سرد از آن نيست
كه ديك عيش حلوائي ندارد
دلم از زندگاني سرد از آنست
كه غم در دل دگر جائي ندارد
دل عاشق نمي انديشد از مرگ
كه بر آزادگان پائي ندارد
چو عيسي جاي او در آسمانست
كه در روي زمين جائي ندارد
اگردنيات بايد دل بكن زو
كه دنيا دوست دنيائي ندارد
نباشد هيچ عقيائي به ار عشق
نگوئي فيض عقبائي ندارد
چه عيش آنرا كه سودائي ندارد
سر شوريده در پائي ندارد
چه لذت يابد از عمر آنكه در سر
خيال سرو بالائي ندارد
چه حظ از زندگي دارد كه در دل
جمال ماه سيمائي ندارد
ز چشم بيفروغش بهرهٔ نيست
كه در روئي تماشائي ندارد
تنش بيجان دلش خالي ز معني است
كه در سر عشق زيبائي ندارد
كسي كو عشق و مأوايش نباشد
بعالم هيچ مأوائي ندارد
برون بايد فكند آن سينه از دل
كه در سر شور و غوغائي ندارد
كسي كو را بكوي عشق ره نيست
بزندانست صحرائي ندارد
چو فيض آنكس كه با عشق آشنا شد
دلش ديگر تمنائي ندارد
دلم هيهاي او دارد سرم سوداي او دارد
نمك بادا فداي جان كه جان غوغاي او دارد
گهي در جعد مشگيني گرفتارم ببوي او
گهي اين آهوي جانم غم صحراي او دارد
گهي در دام هجرانم اسير قيد حرمانم
گهي در قاف قربت دل سر عنقاي او دارد
زماني از گلي مستم كه آرد بادي از بويش
گهي از لالهٔ داغم كه آن سوداي او دارد
گه از زلف پريشانم بروي گاه حيرانم
كه آن سوداي او دارد كه آن سيماي او دارد
گهي محو قمر گردم كه دارد داغ او بر روي
گهي حيران خورشيدم رخ زيباي او دارد
بگلزار جهان گردم مگر بوئي از آن يابم
فتم در پاي سروي كو قد و بالاي او دارد
بگردآن دلي گردم كه دروي جاي او باشد
بقربان سري گردم كه آن سوداي او دارد
اگر در ديگ سر سودا پزد دل نيست از خامي
سر سوداي او دارد غم حلواي او دارد
شكر گفتند صفرا را زيان دارد غلط گفتند
لبش شد داروي آن كو تب و صفراي او دارد
دل و جان گر فداي يار بي پروا كنم شايد
گرش پرواي دل نبود دلم پرواي او دارد
نميگيرد قراري دل
تپد تاكي برين ساحل
چه سازد فيض اينماهي غم درياي او دارد
خوشا آن سر كه سوداي تو دارد
خوشا آندل كه غوغاي تو دارد
ملك غيرت برد افلاك حسرت
جنوني را كه شيداي تو دارد
دلم در سر تمناي وصالت
سرم در دل تماشاي تو دارد
فرود آيد بجز وصل تو هيهات
سر شوريده سوداي تو دارد
دلم كي باز ماند چون بپرواز
هواي قاف عنقاي تو دارد
چو ماهي مي طپم بر ساحل هجر
كه جانم عشق در پاي تو دارد
دل و جانرا كنم ماواي آن كو
دل و جان بهر ماواي تو دارد
نهم در پاي آن شوريده سر كو
سر شوريده در پاي تو دارد
فدايت چون كنم بپذير جانا
چرا كاين سر تمناي تو دارد
چگونه تن زند از گفت وگويت
چو در سر فيض هيهاي تو دارد
خورشيد فلك روشني از روي تو دارد
هرجاست گلي چاشني از بوي تو دارد
چشمي كه ربايد دل خلقي به نگاهي
آن دلبري از نرگس جادوي تو دارد
هرجا كه زند خيمه بر و بوم بسوزد
قربان شومت عشق تو هم خوي تو دارد
حيرت كدهٔ گشت سرا پاي وجودم
هر ذره خدا چشم و دلي سوي تو دارد
گه سوزي و گه داغ نهي گاه گدازي
هر عيش كه دلراست ز پهلوي تو دارد
هر عاشق بيچاره كه در بند بلا نيست
آشفتگي از نگهت گيسوي تو دارد
چون فيض نباشد ز هم اجزاي وجودش
هر ذره جدا عزم سر كوي تو دارد
مستي ز شراب لب جانان مزه دارد
مي خوردن از آن لعل بدخشان مزه دارد
چون پرده بر اندازد از آن روي چه خورشيد
بر گردنش آن زلف پريشان مزه دارد
لعل لبش آندم كه درآيد به تبسم
شوريدن ما در شكرستان مزه دارد
مستان چو درآيد كه شود ساقي مستان
در پاي وي افتادن مستان مزه دارد
آن دانه مشگين كه سفيدست و بر آتش
بر عارض آن خسرو خوبان مزه دارد
ظلمات بمان زلف برانداز و لبش بوس
خضر آب حيات از لب جانان مزه دارد
يك شب اگرم تنگ در آغوش درآيد
بيهوشي دل بي خودي جان مزه دارد
اي فيض بگو شعر ازين گونه كه در عشق
اين نوع سخن هاي پريشان مزه دارد
ني ني غلطم اين چه سخن بود كه گفتم
از روي بتان خواندن قرآن مزه دارد
شهره شهر شود هر كه جمالي دارد
كشد آزار خسان هر كه كمالي دارد
حسن را جلوه مده در نظر بي دردان
جلوه آفت بود آنرا كه جمالي دارد
خمش اي مرغ خوش آواز كه در سر صياد
بهر تدبير شكار تو خيالي دارد
خط و خالش چكند جلوه و بالي شودش
دل طاوس بدان شاد كه بالي دارد
گوهر دل مده از كف بمتاع دنيا
كه نيرزد بگهي هر چه زوالي دارد
گو به بيهوده مكن سعي كه در دار فنا
هر كه راحت طلبد فكر محالي دارد
جان كند در طلب دنيي و بيگانه خورد
خواجه شاد است كه مالي و منالي دارد
زايد از قدر ضروريش وبالست و بال
اي خوش آنكس كه كفافي ز حلالي دارد
فيض را بر سر آن كوي چو بيني بيخود
بگذارش بهمان حال كه حالي دارد
ز روي مهوشان چشمم دمي دل بر نمي دارد
ازين بهتر كسي از عمر حاصل بر نمي دارد
يكي ميگفت دل بردار از روي بتان گفتم
مرا عشقست چون جان كس ز جان دل بر نمي دارد
ز تيغ جور خوبان زنده ميگردد دلم آري
چنين مرغ از چنان صياد بسمل بر نمي دارد
دل از عشق مجازي رو بمعشوقي حقيقي كرد
چه حق بين شد دگر او مهر باطل بر نمي دارد
زمعني يافت چون صيقل ز صورت زنك كي گيرد
صفا چون يافت از جان دل ز تن گل بر نمي دارد
شراب عشق حق نوشد بهر دم بي دهان و لب
ز چشم مست خوبان فيض از آن دل بر نمي دارد
خبر شوق مرا هر كه به ياران ببرد
چه مضاعف حسناني كه بميزان ببرد
سيآتش حسنات آيد و دردش درمان
خبر مرگ مرا هر كه بدرمان ببرد
چه دعاها كنمش گر خبري باز آرد
از دل من غم و اندوه فراوان ببرد
مژدهٔ وصل گر آرد بسوي من پيكي
چه ثوابي كه بپاداش بديوان ببرد
يك عنايت كه از آنان برساند هي هاي
چه دعاها چه ثناها كه از اينان ببرد
گر طوافي بكند ان سر كو را از من
ببرد اجر چهل حج كه بپايان ببرد
اجر صد حج ببرد گر غم من عرض كند
قصه رنج مرا سوي طبيبان ببرد
قصه غصه دوري چو بخواند يك يك
تا چو قاصد خبر آرد به عوض جان ببرد
دل و جان هر دو به مكتوب دهم تا مكتوب
دل به دلدار دهد جان بر جانان ببرد
قاصدي كو كه غمم را بتواند بر داشت
سيل اشكم مگر اين كوه به پايان ببرد
آتش هجر كزآن جان و دلم ميسوزد
كه تواندشرري را به نشان زان ببرد
آهي ار سر دهم
از سينه بسوزد دوزخ
رخصت ديده دهم قلزم و عمان ببرد
مگر اين آتش هجران به تنم در گيرد
باد خاكم بسر كوي عزيران ببرد
فيض را شوق عزيزان جهان باقيست
كيست كز وي خبري جانب ايشان ببرد
مخموري از خمار بجامي كه ميخرد
تا كردمش اسير غلامي كه ميخرد
از مستي الست خماريست در الست
سر را ازين خمار بجامي كه مي خرد
جان در تن آيدم چو پيامي رسد زدوست
جاني براي من به پيامي كه ميخرد
داد كرم به بذل معارف كه ميدهد
جانهاي گرسنه بطعامي كه مي خرد
خيزد چو نيمشب به عبادت رسد بوصل
خود را زفرقتش به قيامي كه مي خرد
حق گفت ترك خواب كن از بهر من شبي
عيش شبي به ترك منامي كه مي خرد
فرمودهٔ كه سجده كن و نزديك شو بمن
در قرب حق بسجده مقامي كه مي خرد
خود را چو دادكام تواند گرفت از او
خود را كه ميفروشد و كامي كه مي خرد
نامي برآورد كه شود در رهش شهيد
جاني كه ميفروشد و ناميكه مي خرد
آن كيست كو زلذت ده روزه بگذرد
در باغ خلد عيش دوامي كه ميخرد
از حسن ناتمام بتان دل كه ميكند
از حسن ساز حسن تمامي كه ميخرد
ام الخبآئث ار بچشي ميكشي طهور
شرب حلال را بحرامي كه مي خرد
بهر نعيم خلد توان زين جهان گذشت
كام ابد به تلخي كامي كه مي خرد
دشنام دشمنان چو بر افروزد آتشي
كنج سلامتي بسلامي كه مي خرد
فيض خود نيم پخته و شعرش تمام خام
از نيم پخته گفته خامي كه ميخرد
از بهر من شراب بوامي كه مي خرد
مخموري از خمار بجامي كه ميخرد
گر زاهدي بدست من افتد فرو شمش
تا مي بدست آرم خامي كه ميخرد
زين قوم عرض خود بسلامي توان خريد
زيشان و ليك جان بسلامي كه
ميخرد
آن كيست عذرخواه شود رندي مرا
از زاهدان مرا بكلامي كه ميخرد
كو آنكه حرف خاص تواند بعام گفت
جز بار خاص بنده عامي كه مي خرد
جز يار سرو قد كه دلم شد اسير او
آزاده چو من بخرامي كه ميخرد
جز چشم مست او كه ربايد بغمزه هوش
عيش مدام من بمدامي كه ميخرد
آن كيست كو بدوست رساند سلام من
باري از و مرا بسلامي كه ميخرد
آن را كه نامهٔ بمن آرد زيار من
سرميدهم سري به پيامي كه ميخرد
آن كو زمن بجانب او نامهٔ برد
او را شوم غلام غلامي كه ميخرد
ناكامي فراق تو جانا زحد گذشت
از بهر من زوصل تو كامي كه ميخرد
آن كيست حال فيض بگويد بلطف او
از قهر او مرا بكلامي كه ميخرد
بي لقاي دوست حاشا روزگارم بگذرد
سربسر چون زندگاني بي بهارم بگذرد
بي جمال عالم آرايش نيارم زيستن
عمربيحاصل مگر در انتظارم بگذرد
گر سرآيد يك نفس بيدوست كي آيد بكف
در تلافي عمرها گر بيشمارم بگذرد
بي قراري برقرار ستم اگر صدبار يار
بر دل بي صبر و جان بي قرارم بگذرد
گرچه ميدانم بسويم ننگرد از كبر و ناز
مي نشينم بر سر ره تا نگارم بگذرد
از براي يك نظر بر خاك راهش سالها
مي نشينم تا مگر آن شهسوارم بگذرد
جويباري كرده ام از آب چشم خود روان
شايد آن سرو روان بر جوي بارم بگذرد
بر من او گر نگذرد تا جان بود در قالبم
ميشوم خاك رهش تا بر غبارم بگذرد
صد در ازجنت گشايد در درون مرقدم
نفخهٔ از كوي او
گر بر مزارم بگذرد
بر مزارم گر گذار آرد ز سر گيرم حيات
يا رب آن عيسي نفس گر بر مزارم بگذرد
ياد وصلش بگذرد چون بر كنار خاطرم
دجلهٔ از اشك خونين بر كنارم بگذرد
در دل و جان داده ام جاي خيالش بردوام
اشك نگذارد بچشم اشگبارم بگذرد
روز ميگويم مگر شب رودهد شب همچو روز
در اميد يكنظر ليل و نهارم بگذرد
پار ميگفتم مگر سال ديگر ، اين هم گذشت
سال ديگرنيز ميترسم چو پارم بگذرد
عمر شد مرفيض را در حسرت و در انتظار
كي بود حسرت نماند انتظارم بگذرد
تا بكي بي باده و مطرب مدارم بگذرد
تا بكي در نيك نامي روزگارم بگذرد
عمر ضايع شد گهي در خانقه گه مدرسه
يارئي ياران كه در مستي مدارم بگذرد
جامهٔ در عشق ورندي نيز مي بايد دريد
در لباس زهد تا كي روزگارم بگذرد
عمر بگذشت و نچيدم گل زروي گلرخي
چند فصل زندگاني بي بهارم بگذرد
تا كشيدم باده واعظ توبه ميفرمايدم
صبر كن اي بي مروت تا خمارم بگذرد
نيست كارم غيرمستي كار اين كار است و بس
مي بده ساقي مهل تا روزگارم بگذرد
كرده ام با بيقراري از دل و از جان قرار
مي بده تا بي قراري برقرارم بگذرد
چند بيكاري گزينم بهر كاري آمدم
شايد اين پيرانه سرچندي بكارم بگذرد
كار ديگر بار ديگر ژيش مي بايد گرفت
تا بكي در رسم و عادت كار و بارم بگذرد
بعد ازين دست من و زلف نگار سيمنن
تا بكي بيهوده عمر تارو مارم بگذرد
در خيالم مي نگارم بعد ازين نقش بتي
تا بكي عمر گرامي بي
نگارم بگذرد
بعد ازين روي چو ماه و زلف چون مشك سياه
تا بكام زندگي ليل و نهارم بگذرد
دلبري گيرم كه جان بخشد مرا بار ديگر
گر شوم خاك رهش چون برغبارم بگذرد
مرقدم گردد بهشتي بعد مردن سالها
يكنفس گر گلعذاري بر مزارم بگذرد
در غم بيهودهٔ سال دگر اي فيض چند
سربسر امسال روز و شب چوپارم بگذرد
جان گذر ميكند آن به كه بجانان گذرد
قطره شد بيمدد آن به كه بعّمان گذرد
دل چو غم ميخورد آن به كه غم دوست خورد
عمر چون ميگذرد به كه بسامان گذرد
تا بكي وقت بلاطايل و بيهوده رود
تا بكي عمر بلايعني و خسران گذرد
چند اوقات شود صرف جهان فاني
نه در انديشهٔ آغاز و نه پايان گذرد
حيف از اين عمر گرانمايه كه هر لحظه از آن
صرف طاعات توان كرد و بعصيان گذرد
گوش جان وصف حديث تو كنم تا جانرا
لحظه لحظه بنظر حوري و غلمان گذرد
جان و دل هر دو نثار تو كنم تا بر من
متصل لشكر دل قافله جان گذرد
دل بعشق تو دهم تا رمقي در دل هست
جان براي تو دهم تا بجهان جان گذرد
هر كه در كشتي عشق آمد ازين قلزم دهر
كي دگر در دلش انديشهٔ طوفان گذرد
فيض دشوار شود كار چو گيري دشوار
ور تو آسان شمري مشكلت آسان گذرد
عارف خداي ديد در اصنام و حال كرد
زاهد زحق ببست دو چشم و جدال كرد
با زاهدان خام نجوشند عارفان
آنكه اين خيال پخت خيال محال كرد
زاهد برو كه نيست مرا با كسي نزاع
دانا باهل عربده كي قيل و قال كرد
هر كو نكرد حال چه داند كه حال چيست
آنكس شناخت حال كه خود ديد و حال كرد
حق بين زخويش رفت چو مه طلعتي بديد
از ذوالجمال رو بسوي ذوالجلال كرد
عارف زروي خوب به بيند خداي را
با چشم غيرتش چو نظر در جبال كرد
گه در سما و ارض و گهي خلقت جميل
در هر نظر ملاحظه آن جمال كرد
مشتاق بيخودي نظر ش سوي جام نيست
جام ار نداد
دست مي اندر سفال كرد
واعظ چه گفت ديدن خوبان حلال نيست
گفتم ترا حرام مرا حق حلال كرد
ناصح چه گفت روي نكو افت دلست
از ساده لوح بين كه مرا خود خيال كرد
گفتي كه باطل است كدامين و حق كدام
حق روشن است و باطل آنكه اين سوال كرد
دنياست باطل و نظر هر كه سوي اوست
وانكس كه بهر سيم وزرش قيل و قال كرد
از خاك برگرفت و دگر سوي خاك بر د
اين صد هزار شوي چها با بعال كرد
از پا فكنده نخل جوانان سر و قد
با خلق بين چه شعبده اين پير زال كرد
جاي تو نيست بكن دل ازين جهان
سسيار سروري چو ترا پايمال كرد
خوشا آنكو انابت با خدا كرد
بحق پيوست و ترك ماسوا كرد
خوشا آنكو دلش شد از جهان سرد
گذشت از هر هوس ترك هوا كرد
خوشا آنكسكه دامن چيد از غبار
بيار واحد فرد اكتفا كرد
خوشا آنكسكه فاني گشت از خود
ز تشريف بقاي حق قبا كرد
خوشا آنكو در بلا ثابت قدم ماند
بجان و دل بعهد او وفا كرد
خوش آنكو لذت دار الفنا را
فداي لذت دار البقا كرد
خوش آن دانا كه هر دانش كه اندوخت
يكايك را عمل بر مقتضا كرد
خوشا آنكو بحدس صايب عقل
مهم و نامهم از هم جدا كرد
خوشا آنكو به تنهائي گرفت انس
چو فيض ايام بگذشته قضا كرد
آمد شبي خيالش در صدر سينه جا كرد
در مسجد خرابي بتخانه اي بنا كرد
از دل ببرد صبر و از جان گرفت آرام
از سر ربود هوش و در سينه كارها كرد
حرفي ز عشقم آموخت ز آن آتشي بر افروخت
كز پاي تا سرم سوخت بس شور و فتنها كرد
هم زهد كرد غارت هم رندي و بصارت
با دين و دل چها كرد با خشك و تر چها كرد
گفتي ترحمي كن بر جان ناتوانم
گفتا كه عشق هرگز بخشيد يارها كرد
من شير مست عشق در بيشهٔ فتاده
كي تر ز خشك يا تريا هرّ زبّر جدا كرد
با آن عصاي موسيم آن دم كه اژدها شد
فرعون و قصر او را يك لحظه ز ابتدا كرد
طوفان نوح ديدي چون شست نقش كفار
زان آب عشق بگذشت اغيار را فنا كرد
فيض ار تو مرد عشقي از دل بر آرهوئي
هوئي كه چون بر آري جانرا توان فدا كرد
روي در روي يار بايد كرد
پشت بر كار و بار بايد كرد
خوندل را زديده بايد ريخت
دل و جانرا نثار بايد كرد
عشق هوش است و عقل سرپوشي
خويش را هوشيار بايد كرد
بندگي و فكندگي خواهي
عاشقي اختيار بايد كرد
ور طلب ميكني بزرگي و جاه
عقل با خويش يار بايد كرد
گر نه عشق است در خور تو نه عقل
كار دنيات يار بايد كرد
در سرت گر هواي فردوسست
يا هوا كار زار بايد كرد
از جهنم اگر نداري باك
طلب اعتبار بايد كرد
حق تجلي نمود از همه سو
چشم را فيض چار بايد كرد
عشق آمد و عقل را بدر كرد
فرزند نگر چه با پدر كرد
بس عيب نهفته بود در عقل
عشق آمد و جمله را هنر كرد
آنها كه غم تو كرد با من
كس را نتوان از آن خبر كرد
گفتم كه كنم بصبر چاره
كارم را چاره خود بتر كرد
كي صبر كند علاج عاشق
بايد سد و چارهٔ دگر كرد
هر كو بغم تو شد گرفتار
از كشور عافيت سفر كرد
جز نقش خيال تو نگنجد
غم را بايد ز دل بدر كرد
پشت فلك از غم تو خم شد
يا ناله من در او اثر كرد
شرح غم عشق فيض ميگفت
ياري چو نيافت مختصر كرد
لعل لب تو چه با شكر كرد
وان لؤلؤ تر چه با گهر كرد
زلف و خالت چه كرد با مهر
چشم و ابرو چه با قمر كرد
رفتار خوشت چه كرد با سرو
گفتار خوشت چه با شكر كرد
آب و رنگت چو كرد با گل
سيب ذقنت چه با ثمر كرد
لطف و قهرت چه كرد با جان
هجر تو چه با دل و جگر كرد
چشم خوش مست تو چه پرداخت
چون جانب عاشقان نظر كرد
ايزد روزي كه حسن ميساخت
حسن تو ز نشاءه دگر كرد
بر خورد ز عمر هر كه يكبار
بر صفحهٔ عارضت نظر كرد
امروز نسيم بوي جان داشت
مانا بحواليت گذر كرد
وصف حسن تو فيض ميگفت
چون نتوانست مختصر كرد
خوش بود عدم هستي ما را كه خبر كرد
اين مايهٔ آشوب و بلا را كه خبر كرد
خون شد دلم از ياد سرا پردهٔ فطرت
ز آسايش جان جور و جفا را كه خبر كرد
اين تن ز كجا راه بسر منزل جان برد
اين زنده بلا مرده بلا را كه خبر كرد
آرامگه بي خبري بود بهشتي
بيداري و هشياري ما را كه خبر كرد
در دايرهٔ كون بغير از تو نگنجد
من چون بميان آمد و ما را كه خبر كرد
از كشور وحدت دو جهان چون بدر آمد
تقدير كجا بود قضا را كه خبر كرد
روزي كه الست تو بيار است جهان را
هشياري اصحاب بلا را كه خبر كرد
عشق تو بهر بي سر و پا راه چسان يافت
معمار خرابات فنا را كه خبر كرد
سوداي سخن فيض چسان بر سرش افتاد
اين پرده در شرم و حيا را كه خبر كرد
تا مرا عشق تو با ديوانگان زنجير كرد
فارغم از خدمت استاد و جور پير كرد
آب حيوان در لب لعل تو و ما خشك لب
حسرت آن لب مرا از جان شيرين سير كرد
روز اول بر وصالت دل نمي بايست بست
كار چون از دست رفت كي ميتوان تدبير كرد
من ندانستم كه خونريز است عشقت هاي هاي
بهر قتل من قضا ديدي چها تدبير كرد
عاقبت صبح وصال دوست رو خواهد نمود
گرچه اين شام فراق او مرا دلگير كرد
دو بدم آيد نسيمي آورد بوئي ز دوست
اهل دلرا، اهل دل اينرا چنين تقرير كرد
يك نشانهاي وصالش ميرسد هر دم بدل
اين نشانها پاي دل در حلقهٔ زنجير كرد
روز وصل او نيابم جز بآه نيم شب
عاشقانرا رهنمائي نالهٔ شبگير كرد
گفت هان رو مي نمايم جان فشان اي فيض نيز
زين بشارت جان فشاندم من ولي او
دير كرد
اي مسلمانان مرا عشق جواني پير كرد
پاي دل را كافري در زلف خود زنجير كرد
ني غلط، گردد جوان از عشق بازي اهل دل
غم كه باشد تا تواند عاشقانرا پير كرد
ني غلط هم نيست سوزد مغز را در استخوان
هم جوان هم پير را از جان شيرين سير كرد
از بني آدم چه ميخواهند اين قوم پري
يا رب اين بيداد خوبان را كه بر ما چير كرد
تا دچار من شده است ابرو كماني در كمين
بهر قصد جان من مژگان خود را تير كرد
اي عزيزان با دل من نازنينانرا چه كار
در شمار چيستم تا بايدم تسخير كرد
ني غلط كردم كه اينان نيز چون من سخره اند
پادشه عشق است معشوقي كجا تقصير كرد
روز اول پاي دل را فيض ميبايست بست
كار چون از دست شد كي ميتوان تدبير كرد
بودني چون بايدش بودن پشيماني چه سود
رو نمايد آخرآن كاول قضا تقدير كرد
واعظ بمنبر آمد و بيهوده ساز كرد
در حق هر گروه سر حرف باز كرد
ملا بمدرس آمد و درس دقيق گفت
حق را ز غير حق بگمان امتياز كرد
خالي در معرفت چو رياست پناه شد
انكار بر معارف ارباب راز كرد
زاهد ز انتظار نعيم بهشت ماند
عابد نماز را به تكلف دراز كرد
مغرور شد بعزت تقديم در نماز
آن جاه دوست كو به امامت نماز كرد
صوفي به خانقاه در آمد بوجد و شور
جمع مريد را بلقا سرفراز كرد
بر مسند محلكه قاضي چو پا نهاد
دست نهفته گير بهر سو دراز كرد
آنكو ميان قاضي و خصمين واسطه است
بنهاد دام مكر و سر حيله باز كرد
فتوي پناه هيچ مدان عمامه كوه
بر وفق مدعاي كسان مكرساز كرد
حاكم چو بر سرير حكومت قرار يافت
بر بيكسان شهر در ظلم باز كرد
رشوهٔ گرفت محتسب و
نرخ را فزود
از لقمهٔ حرام در عيش باز كرد
كوتاه كرد دست فقيران ز مال وقف
آن ميرزا كه دست تصدي دراز كرد
مستوفي از زبان قلم حرف ميزند
خود داند و خدا سر دفتر چو باز كرد
دانا چو ديد روي زمين را گرفت ظلم
كنجي خزيد و در برخ خود فراز كرد
فيض از فريب شعبده اهل روزگار
با حق پناه برد و ز خلق احتراز كرد
يار آمد از درم سحري در فراز كرد
برقع گشود و روي چو خورشيد باز كرد
هم بر دل شكسته در خرمي گشاد
هم بر روان خسته در عيش باز كرد
اول ز راه لطف در آمد به دلبري
آخر ربود چون دلم آهنگ ناز كرد
افتادمش به پا ز ره عجز و مسكنت
كف بر سرم نهاد و مرا سرفراز كرد
سوي خزان عمر خزان بردم آن بهار
صد در برويم از گل رخسار باز كرد
گفتم چه ميكنند بدلهاي عاشقان
گفت آنچه باروان و دل صيد باز كرد
گفتم كه ميرسد بسرا پردهٔ قبول
گفت آنكه از قبول كسان احتراز كرد
گفتم بكنه سرّ حقايق كه ميرسد
گفتا كسي كه از دو جهان جوي باز كرد
پا از گليم خويش مكش كي توان رسيد
در گرد آنكه بر دو جهان در فراز كرد
دامان نگاه دار و گريبان، نمي توان
با آستين كوته دستي دراز كرد
بگذار كبريا ز در مسكنت در آ
خاتم بعرش هم به تضرع نماز كرد
هر جان گداز يافت ز سوزي و جان فيض
دل بوتهٔ محبت جانان گداز كرد
دم بدم از تو ياد خواهم كرد
هوش جانرا زياد خواهم كرد
دستم از وصل چون شود كوتاه
دل بياد تو شاد خواهم كرد
تا كه از خود شود فراموشم
لطف و قهر تو ياد خواهم كرد
هم ز دام فراق خواهم جست
هم شكار مراد خواهم كرد
زاد عقباي جان من عشقست
زاد جان را ز ياد خواهم كرد
دم بدم عشق تازه گر نبود
بچه تحصيل زاد خواهم كرد
ناله را سر بكوه خواهم داد
از غم هجر داد خواهم كرد
فيض را درد عشق ميسازد
دل بدين درد شاد خواهم كرد
دل زاغبار پاك خواهم كرد
لشگر غم هلاك خواهم كرد
خون دل را ز ديده خواهم ريخت
سينه بهر تو پاك خواهم كرد
از طرب باز قصه خواهم گفت
غصه را غصه ناك خواهم كرد
چيك چيك كباب دل تا كي
سينه را چاك چاك خواهم كرد
زان لب و چشم مست خواهم شد
حلقه در گوش تاك خواهم كرد
عاقبت جان بوصل خواهم داد
بر سر هجر خاك خواهم كرد
بهر آن تا نجات يابد فيض
خويشتن را هلاك خواهم كرد
چو نقاش ازل طرح جهان كرد
محبت را چو جان دوري نهان كرد
شراب عشق بر آفاق پيمود
جهانرا سربسر لبريز جان كرد
جهان چون مست شد از باده عشق
گلي را دل ز دلها جان روان كرد
برون آورد دست لطف از جيب
چگويم تا چها با جسم و جان كرد
دل آزاد كانرا جاي خود ساخت
روان عاشقان جان جهان كرد
عنايتهاي عشق لايزالي
چه با جان دل آزاد گان كرد
نقاب از روي چون خورشيد برداشت
جمالي در هويدائي نهان كرد
ربود از سينها او هر دلي بود
چو دلها را ربود آهنگ جان كرد
بدردي فيض را بخريد از وي
دواي درد بي درمان بآن كرد
تواني گر درين ره ترك جان كرد
تواني عيش با جان جهان كرد
اگر جان رفت جانان هست بر جاي
بجانان زندگي خوشتر توان كرد
چه باشد جان و صد جان در ره دوست
جهاني جان بقربان ميتوان كرد
اگر دل از جهان كندن تواني
تواني هرچه خواهي در جهان كرد
گرش سر در نياري مي تواني
به زير پا فلك را نردبان كرد
اگر دل از زمين كندن تواني
تواني رخنهٔ در آسمان كرد
تواني خاك در چشم زمين ريخت
تواني حلقه در گوش زمان كرد
بود نقش جهان را جمله قابل
دلت را هرچه خواهي ميتوان كرد
ترا چشم دو عالم مي توان ديد
ترا گوش دو عالم مي توان كرد
كسي كو بست دل در مهر جانان
مر او را ميرسد اين گفت و آن كرد
سزد مر بيدلان را اينچنين گفت
سزد مر عاشقانرا آن چنان كرد
دل از خود گر توان كندن درين راه
بسي دشوار فيض آسان توان كرد
گر يار بما رخ ننمايد چه توان كرد
ز آنروي نقاب ار نگشايد چه توان كرد
پنهان ز نظرها اگر آيد بتماشا
در ديده دل از ما بزدايد چه توان كرد
آن حسن و جمالي كه نگنجد بعبارت
اين ديده مرآنرا چو نشايد چه توان كرد
در ديدهٔ عشاق چه خورشيد عيانست
گر در نظر غير نيايد چه توان كرد
چون روي نمايد دل و دين را بربايد
يك لحظه وليكن چه نيايد چه توان كرد
آيد بر اين خسته دمي چون بعيادت
عمرم اگر آندم بسر آيد چه توان كرد
اي فيض گرت يار نخواهد چه توان گفت
ور خواهد و رخ مي ننمايد چه توان كرد
دل را غمگين نمي توان كرد
غمگين را تمكين نمي توان كرد
تلخست جهان به غير عشقت
كامي شيرين نمي توان كرد
عشق تو بجان خريد اي دوست
سودا به از اين نمي توان كرد
ز آمدشد غير پاك كردم
دل را چركين نمي توان كرد
دل منزل دوست است در وي
غيري تمكين نمي توان كرد
غم را شادي حساب كردم
جان را غمگين نمي توان كرد
از هر كه جفا كند بريدم
با دوست چنين نمي توان كرد
گر صبر توان ز ماه رويان
زان زهره جبين نمي توان كرد
جان و دل و دين فداش كردم
دل در عشق جز اين نمي توان كرد
جز در ره وصل دوستان فيض
ترك دل و دين نميتوان كرد
ياد باد آنكه اثر در دل شيدا ميكرد
آن نصيحت كه مرا واعظ و ملا مي كرد
ياد باد آنكه مرا بود دل دانائي
عالمي كسب خرد زان دل دانا مي كرد
اختيار از كف من برد كنون معشوقي
كه بدل گاه گره مي زد و گه وا مي كرد
تاخت بر مملكت دين و دلم يكباره
آنكه صيد من دل خسته تمنا مي كرد
برد از دست من امروز متاع دل و دين
رفت آن كاين دلم انديشه فردا مي كرد
گو بيا كفر من دل شده بنگر ملا
آنكه از دفتر دينم ورقي وا مي كرد
گو بيا حالي و بر گريهٔ من فاش بخند
كه پس پرده ام از پيش تماشا مي كرد
بسته ديد از همه سو راه رهائي بر خود
دل كه گاهي هوس زلف چليپا مي كرد
ممكنم نيست ازين دام خلاصي ديگر
جاش خوش باد كه از دور تماشا مي كرد
دل بيچاره چو افتاد درين ورطه نخست
روز و شب ورد «متي اخرج منها» مي كرد
آخرالامر بگرداب بلا تن در داد
آنكه با ترس نظر بر لب دريا مي كرد
بت پرستيد و بر همن شد و ز نار ببست
رفت آن فيض كه او دفتر دين وا ميكرد
ياد آن روز كه از زلف گره وا مي كرد
دو جهان بستهٔ آن جعد چليپا مي كرد
نظري سوي من خسته نهان مي افكند
نگه حسرتم از دور تماشا مي كرد
تير مژگان بدم ميزد و جانم به دعا
تبر ديگر بهمان لحظه تمنا مي كرد
هر چه مي ديد در اينملك بغارت مي داد
هر چه مي ديد درين باديه يغما مي كرد
آتشي در دل و جان زان رخ تابان مي زد
علم فتنه بپا زان قد رعنا مي كرد
خويش را جمع و پريشاني دلها ميخواست
گاه بر زلف گره ميزد و گه وا مي كرد
گاه بر مملكت عقل شبيخون ميزد
گاه تاراج دل و دين بعلالا مي كرد
گاه جان و تنم او
ز آتش حسرت ميسوخت
از ره ديده گهم غرقهٔ دريا مي كرد
گاه با من ز سر لطف دمي وا ميشد
گه بزعم دل من قهر بر اعدا مي كرد
غمزه و قهر و عتاب و گله و عشوه و ناز
بهر صيد دلم اسباب مهيا مي كرد
آتشي بود چو رخساره بمي مي افروخت
آفتي بود چو قصد صف دلها مي كرد
دل ديوانه گهي كعبه و گه بتگده بود
گاه ميبست در فيض و گهي وا مي كرد
عاقبت فيض چو تن داد درين بحر محيط
يافت آن گوهر معني كه تمنا مي كرد
بكوي سرّ قدر گر گذر تواني كرد
به پيش تير قضا جان سپر تواني كرد
چنانكه هست اگر سرّ كار دريابي
ز دل شكايت بيجا بدر تواني كرد
چو داني آنچه بتو ميرسد نوشته شده است
ز خار خار تاسف حذر تواني كرد
خداي را بعدالت اگر شناختهٔ
بخويش نسبت اسباب شر تواني كرد
اگر ز آينهٔ سر غبار بزدائي
بچشم سر برخ او نظر تواني كرد
اگر نقاب بر افتد ز طلعت ازلي
بيك نگاه ابد را بسر تواني كرد
بر آستانهٔ جانان اگر دهد بارت
سر و تن و دل و جان خاك در تواني كرد
اگر ز عالم صورت ز صدق دل نكني
بجان بعالم معني سفر تواني كرد
چگونه ثبت توان كرد فيض در اوراق
حديث عشق چه سان مختصر تواني كرد
شور عشقي گر كه دلرا بر سر كار آورد
بلبل گلزار معني را بگلزار آورد
آتشي در من زند از من بسوزد ما و من
گوش هستيهاي مادر حلقهٔ يار آورد
نور روي دوست عالمگير شد موسي كجاست
پير و خاتم شود تا تاب ديدار آورد
هر كه ديدار جمال دوسترا انكار كرد
جرعهٔ از بادهٔ عشقش باقرار آورد
ميكند در پرده مستي ترسم ار شوري كنم
غيرتش منصور ديگر بر سر دار آورد
ميكنم در پرده مستي تاخس خشكي مباد
در گلستان حقايق خار انكار آورد
عشق اگر در زاهدان يابد رهي از داغها
در دل چون سنگشان گلزارها بار آورد
عشق بايد تا درين افسردگان آتش زند
از ني رگهاي تنشان نالهٔ زار آورد
در زمين دل نهال غم نشانيدم دگر
بو كه بعد از روزگاري خرمي بار آورد
هر كرا خواهد چشاند از غم خود جرعهٔ
اين متاعي نيست كانرا كس ببازار آورد
گر به بيند منكر عشاق خورشيد رخش
مو بمويش ذره ذره در دم اقرار آورد
فيض دم در كش زماني بر خموشي
صبر كن
يار شيرين لعل شيرين را بگفتار آورد
همه را خود نوازد و سازد
گرچه از خود بكس نپردازد
همه او او همه است خود با خود
جاودان نرد عشق مي بازد
كسوت نو بهر زمان پوشد
مركب تازه دم بدم تازد
گاه شاهد شود كرشمه كند
گاه با شاهدان نظر بازد
كه نياز آورد بدرگه خود
گاه بر خود بخويشتن نازد
گاه سوزد بقهر دلها را
گاه سازد بلطف و بنوازد
هست درمان هر دلي دردي
فيض را درد عشق مي سازد
چشم شوخ تو فتنه ميسازد
ابروانت دو تيغه ميبازد
قد و خدت چو بگذري بچمن
بر گل و سرو و نسترن نازد
از همه نيكوان گرو ببري
جلوه ات رخش حسن چون تازد
هر كه تيري ز غمزهٔ تو خورد
دين و ايمان و عقل و جان بازد
تير مژگان كمان ابرويت
دم بدم سوي هر كس اندازد
غمزهٔ شوخ را بگوي كه تير
سوي هر بوالهوس نيندازد
چون ترا ديد ميرود از كار
فيض سوي تو دست چون يازد
بنما رخ و جان بستان يعني بنمي ارزد
يك جان چه بود صد جان يعني بنمي ارزد
عشق تو خريدم من بر جانش گزيدم من
عشق تو بجان اي جان يعني بنمي ارزد
چون روي تو ديدم من از خويش بريدم من
كردم دل و جان قربان يعني بنمي ارزد
دل شد چو غمت را جا سر رفت درين سودا
آن سود بدين خسران يعني بنمي ارزد
درياي غم عشقت گر غرق سرشگم كرد
آن بحر بدين طوفان يعني بنمي ارزد
گر خانه كنم ويران گنجم دهد آن سلطان
آن گنج بخان و مان يعني بنمي ارزد
يكبوسه از آن بستان و ندر عوضش جان ده
والله كه بود ارزان يعني بنمي ارزد
خون گرچه بسي خوردم عشق تو بسر بردم
فيض اين بنگر با آن يعني بنمي ارزد
كم عطا يا اعطيت من عطا ياك فزد
كم هدايا اهديت من عطا ياك فزد
كم خطاياي غفرت كم مساوي سترت
كم لسؤاي صبرت من عطا ياك فزد
جرمها بخشيدهٔ و عيب ها پوشيدهٔ
در وفا كوشيدهٔ من عطا ياك فزد
عفوها فرمودهٔ لطف ها بنمودهٔ
در كرم افزودهٔ من عطا ياك فزد
طعم عرفان دادهٔ ذوق ايمان دادهٔ
داد احسان دادهٔ من عطا ياك فزد
آفريدي به كرم پروريدي به نعم
مگذارم در غم من عطا ياك فزد
فيض را گر دادهٔ شوق بيحد دادهٔ
عشق سرمد دادهٔ من عطاياك فزد
ما سرّ كن فكانيم ما را كه ميشناسد
از ديدها نهانيم ما را كه ميشناسد
هر چند بر زمينيم با خاك ره نشينيم
برتر ز آسمانيم ما راكه ميشناسد
ما همنشين ناريم از خلق بر كناريم
هر چند در ميانيم ما راكه ميشناسد
ما جان جان جانيم از جسم بر كرانيم
بيرون ازين جهانيم ما راكه ميشناسد
از نام ما مگوئيد وز ما نشان مجوئيد
بي نام و بي نشانيم ما راكه ميشناسد
در هر جهت مپوئيد و اندر مكان مجوئيد
بيرون ز هر مكانيم ما راكه ميشناسد
ما را مكان نباشد ما را زمان نباشد
برتر ازين و آنيم ما راكه ميشناسد
ما عاقلان مستيم ما نيستان هستيم
اقرار منكرانيم ما راكه ميشناسد
كم گوي فيض اسرار دُر در صدف نگه دار
ما بحر بيكرانيم ما را كه ميشناسد
محنت اين سرا بكش ريح نجات ميرسد
در ظلمات صبر كن آب حيات ميرسد
گر تو كني بدوست رو تن بدهي بحكم او
صد مددش بجان تو از جذبات ميرسد
بهر حلاوت حيات تن به نبات عشق ده
چوب چو در شكر رسد شاخ نبات ميرسد
بار صلوه را بكش تلخي صوم را بچش
بهر صلوه وصوم از و صد صلوات ميرسد
مالي اگر رسد برات از دل خوش بده زكات
در دو سرا دهنده را اجر زكات ميرسد
حج بگذار اگر ترا هست توان و طاقتي
در ره كعبه حاج را صد بركات ميرسد
عشق بورز اي پسر در ره عشق باز سر
كشتهٔ عشق دوست را تازه حيات ميرسد
در ره حق ثبات ورز تا برسي بدوست فيض
عذر فتور خواستن كسي بثبات ميرسد
شوريدهٔ صحرائي در خانه چسان باشد
از عقل چو شد برتر فرزانه چسان باشد
تا نگذرد از هستي دستش ندهد مستي
تا جان ندهد از كف جانانه چسان باشد
عشق ار نكند مستش كي دوست دهد دستش
تا مي نخورد زان كف مستانه چسان باشد
ميخانه نباشد سر لذت ندهد مستي
يكدم چو تهي ماند ميخانه چسان باشد
آن يار چو شد يارش بگسست ز اغيارش
با مردم بيگانه همخانه چسان باشد
آنرا كه كند عاقل عاشق نتواند شد
و آن را كه كند عاشق فرزانه چسان باشد
آن را كه كند دلشاد اندوه كجا بيند
آنرا كه كند آباد ويرانه چسان باشد
آنرا كه كند ياري هرگز نكشد خواري
و آنرا كه دهد رازي بيگانه چسان باشد
آنرا كه كند مجنون از عقل چه دريابد
و آنرا كه خرد بخشد ديوانه چسان باشد
آنرا كه دهد عشقي پنهان نتواند كرد
گر پرده نيفتد زو افسانه چرا باشد
تا دل نبرد دلبر شوري نفتد در سر
شور ار نفتد در سر غمخانه چسان باشد
چون فيض
باو ره برد يكجرعه از آن ميخورد
جز عشق رخ او را كاشانه چسان باشد
آن دل كه توئي در وي غمخانه چرا باشد
چون گشت ستون مسند حنانه چرا باشد
غمخانه دلي باشد كان بيخبر است از تو
چون جاي تو باشد دل غمخانه چرا باشد
بيگانه كسي باشد كو با تو نباشد يار
آنكس كه تواش ياري بيگانه چرا باشد
ديوانه كسي بوده است كو عشق نفهميده است
آنكس كه بود عاشق ديوانه چرا باشد
فرزانه كسي باشد كو معرفتي دارد
آنكو نبود عارف فرزانه چرا باشد
دردانه بود سري كو در صدف سينه است
سنگي كه بود بيجان دردانه چرا باشد
آن دل كه بديد آنرو بو برد ز عشق هو
عشق دگر آنرا او كاشانه چرا باشد
آن جان كه تواش جانان غير از تو كرابيند
واندل كه تواش دلبر بت خانه چرا باشد
نورت چو بدل تابد راهي بتو دل يابد
شمع رخ حوران را پروانه چرا باشد
زاهد چو كند جانان چون نيست تنش را جان
در كالبد بي جان جانانه چرا باشد
رو سوره يوسف خوان تا بشنوي از قرآن
حقست حديث عشق افسانه چرا باشد
فيض است ز حق خرم هرگز نخورد او غم
چون يافت عمارت دل ويرانه چرا باشد
كسي از عمر برخوردار باشد
كه از عشق نگاري زار باشد
هواي دلبري ما پسند است
دو عالم را بهل ز اغيار باشد
بغير عشق دل چيزي نخواهد
كه غير عشق بر دل بار باشد
خلايق جمله در خوابند الا
دو چشم عاشقان بيدار باشد
ز كوي دوست مي آيد نسيمي
كسي يابد كه او هشيار باشد
كسي را كو ز عشقي برد بوئي
چه پرواي گل و گلزار باشد
دلي راكو بود داغي ز عشقي
كيش با لاله يا گل كار باشد
كسي كو يافت ذوق لذت عشق
ز جنت گر زند دم عار باشد
بهشت ديگران گلزار باشد
بهشت ما رخ دلدار باشد
نعيم زاهدان حور و قصور است
نعيم عاشقان ديدار باشد
جحيم بي غمان
دود است و آتش
جحيم ما فراق يار باشد
نه پيچم از بلاي دوست گردن
كه در عشق امتحان بسيار باشد
كسي را ميرسد لاف محبت
كه چشمش زار و دل افكار باشد
بهشت فيض باشد عشق جانان
ز اشگش تحتها الانهار باشد
هر كجا داغ و درد و غم باشد
كاش بر جان من رقم باشد
نو بنو مرهميست بر دل ريش
درد و داغي كه دم بدم باشد
ز آتش عشقم ار بسوزد جان
يا شود شعله دل چو غم باشد
خام افسرده را چو بايد پخت
آتش عشق مغتنم باشد
هركه در عشق ميتواند سوخت
بجهنم رود ستم باشد
دارم اميد آنكه در غم عشق
دل من ثابت القدم باشد
وه كه گلزار داغهاي دلم
خوشتر از روضهٔ ارم باشد
هركه در دل نباشدش عشقي
حاصلش حسرت و ندم باشد
فيض را بخت اگر كند ياري
در ره عشق حق علم باشد
چكنم دلي را كه ترا نباشد
چكنم تني را كه بقا نباشد
بزمين زنم سر بفنا دهم جان
برهت سر و جان چو فدا نباشد
بروم در آتش اگرم براني
كه بسوزم آنرا كه سزا نباشد
شكنم دو پا را برهت ار نپويد
ببرم دو دست ار بدعا نباشد
بكنم دو چشمي كه ترا نبيند
نبود در و نور و ضيا نباشد
ببرم زبانرا چه نگويدت شكر
دو لبم به بندم چه ثنا نباشد
نخورم ز ناني كه نه طاعت آرد
چكنم طعامي كه غذا نباشد
بكجا برم تن نكشد چو بارت
بكجا برم جان چو فدا نباشد
دلم ار نسازد ببلاي عشقت
سزد ار بسوزد چو سزا نباشد
بجفا بسوزم ببلا بسازم
كه شنيد عشقي كه بلا نباشد
بجهنم آيم چو توئي در آنجا
نروم بجنت كه لقا نباشد
لب فيض بندم ز حديث اغيار
كه حدث بود كان ز خدا نباشد
هر كه بيمار تو باشد درد بيمارش نباشد
نشنود قول طبيبان با دوا كارش نباشد
مست عشق ار زهر نوشد يا شكر فرقي نباشد
بر سرش گر تيغ بارد هيچ آزارش نباشد
از حبيب ار جور بيند لطف مي پندارد آن را
لطف را پندارد او هرگز سزاوارش نباشد
هر كه رسوا گردد از عشق بت صاحب جمال
از ملامت سر نپيچد عيب كس عارش نباشد
دوش بگذشتم بكوي مي فروشان زاهدي بامن بگفت
باده صوفي مي ننوشد با گنه كارش نباشد
گفتمش صافي نگردد تا ننوشد باده صافي
ذوق مستي تا نيابد نزد او بارش نباشد
ميكند بر خويشتن دشوار عاقل كارها را
بر خود ار آسان بگيرد عشق دشوارش نباشد
بر فراز آسمان كي جاي يابد چون مسيحا
جز كسي كو در زمين فكر خرو بارش نباشد
فيض مگذر زان سخن كانرا نمي آري بجاي
بد بود گفتار آنكس را كه كردارش نباشد
با دوست مگو رازي هرچند امين باشد
شايد ز برون در دشمن بكمين باشد
چون دوست بود همدم دم هم نبود محرم
آگه بود از رازت با دل چو قرين باشد
از راز چو پردازم از دل بدل اندازم
آگه نشود تا دم چون دم بكمين باشد
رازي كه نبي از حق بي دم شنود آن را
روحش نبود محرم هر چند امين باشد
از حسن و جمالش گر رمزي بدم گويد
در سينه نگه دارم تا پرده نشين باشد
آمد بر من يكدم برد از دل من صد غم
گفتم كه همين يكدم گفتا كه همين باشد
گفتم چكنم با دل تا غم نبود در وي
گفتا غم من دارد بگذار غمين باشد
چون ديد كه هشيارم رفت از برم و ميگفت
عاشق چو چنان باشد معشوق چنين باشد
شيرين سخن تلخش شوري بجهان افكند
چون لب شكرين باشد حرفش نمكين باشد
بر گرد سرش گشتم گفتا مهل از دستم
عاشق چو
شود خاتم معشوق نگين باشد
گويند بصحرا رو شايد بگشايد دل
صحرا نگشايد دل خاطر چو حزين باشد
گويند ز اين و آن تا چند سخن گوئي
زان رو كه در آن باشد زانرو كه درين باشد
گه مينگرم آنرا گه مينگرم اين را
چون جلوه گه حسنش گه آن و گه اين باشد
مه پيكري از مهرش تيري زندم بر دل
من مشتري آنم كان زهره چنين باشد
آنرا كه هواي او در فيض نماند آب
در آتشم ار سوزد جان خاك زمين باشد
دلم بس نيست ماواي تو باشد
بيا تا ديده هم جاي تو باشد
خوشا چشم نكوبختي كه دروي
جمال عالم آراي تو باشد
خوش آن سر مست عشق لاابالي
كه مدهوش تماشاي تو باشد
خوش آن شيرين سخنهاي شكرريز
كه از لعل شكر خاي تو باشد
نمك دارد سخن زان لعل شيرين
بده دشنامي ار رأي تو باشد
دل مخمور من بيمار آنست
كه مست چشم شهلاي تو باشد
خوشا آندم كه جان بپذيري اي فيض
سرش آنگاه در پاي تو باشد
خوشا آندل كه ماواي تو باشد
بلند آن سر كه در پاي تو باشد
فرونايد بملك هر دو عالم
هر آنسر را كه سوداي تو باشد
سرا پاي دلم شيداي آنست
كه شيداي سرا پاي تو باشد
غبار دل بآب ديده شويم
كنم پاكيزه تا جاي تو باشد
خوش آن شوريدهٔ شيداي بي دل
كه مدهوش تماشاي تو باشد
دلم با غير تو كي گيرد آرام
مگر مستي كه شيداي تو باشد
نميخواهد دلم گل گشت صحرا
مگر گل گشت كه شيداي تو باشد
خوشي در عالم امكان نديدم
مگر در قاف عنقاي تو باشد
ز هجرانت بجان آمد دل فيض
وصالش ده اگر راي تو باشد
مرا تو دوست نداري خدا نخواسته باشد
بنزد خود نگذاري خدا نخواسته باشد
برانيم ز در خويشتن بخواري و زاري
حق وفا نگذاري خدا نخواسته باشد
سگان كوي درت را چو بشمري ز سر لطف
مرا در آن نشماري خدا نخواسته باشد
ز دست عشق تو خون جگر پياله پياله
كشم تو رحم نياري خدا نخواسته باشد
بميرم و ببرم حسرت رخت بقيامت
چنين كشيم به زاري خدا نخواسته باشد
كنم بخدمت تو عرض مدعا دل ريش
تو رو بمدعي آري خدا نخواسته باشد
بتو گمان نبرد فيض اينقدر ستم و جور
تو اين صفات نداري خداي نخواسته باشد
اي كاش كه اين سينه دري داشته باشد
تا يار ز دردم خبري داشته باشد
يا با دل ما صبر سري داشته باشد
يا رحم بر آن دل گذري داشته باشد
تا كي گذرد عمر كسي در غم هجران
فرخنده شبي كان سحري داشته باشد
شد عمر گرانمايه ما صرف محبت
اي كاش كه آخر ثمري داشته باشد
سوزيم بيك آه زمين را و زمان را
گر دود دل ما شرري داشته باشد
بر داشتم ام شب همه شب دست تضرع
اي كاش دعاها اثري داشته باشد
گردد قدم ار رنجه كني جانب عشاق
خاك قدمت هر كه سري داشته باشد
در بوم دل از هجر تو بس خار كه كشتم
بو كز گل وصل تو بري داشته باشد
راز دل خود فيض به بيگانه نگويد
گر يار ز حالش خبري داشته باشد
كاش از دل بي دل خبري داشته باشد
زين قصهٔ مشكل خبري داشته باشد
گر از دلم آگاه شدي رحم نمودي
اي كاش دل از دل خبري داشته باشد
اي كاش بداند جگر است اين نه سر شكست
از خارج و داخل خبري داشته باشد
كشتم همه مهر و درويدم همه غم كاش
زين مزرعهٔ دل خبري داشته باشد
ايكاش بداند كه چه كشتم چه درودم
زين كشته و حاصل خبري داشته باشد
اي كاش بدانم كه چرا ميكشدم زار
مقتول ز قاتل خبري داشته باشد
زان خواستم از وي نظري تا بدهم جان
كاش از دل سائل خبري داشته باشد
اي كاش بفهم سخن ناصح پر گو
ديوانه عاقل خبري داشته باشد
در بحر غم عشق غريق است دل فيض
اي كاش ز ساحل خبري داشته باشد
خوش آنكه هستي من بر باد رفته باشد
سرتا بپاي خويشم از ياد رفته باشد
اي دوست با من زار ميكن هر آنچه خواهي
سهلست بر اسيري بيداد رفته باشد
گردر هواي وصلت صد خرمن وجودم
بر باد رفته باشد بر باد رفته باشد
وقت رحيل خواهم آن سو بود نگاهم
تا جان بنزد جانان دلشاد رفته باشد
گر بيستون صبرم هجران زپا درآورد
بادا بقاي شيرين فرهاد رفته باشد
گردون بسي غمم ريخت برسر وليك حاشا
از من بسوي گردون فرياد رفته باشد
در راه عشق بايد پا را ثبات باشد
سر گودرين بيابان بر باد رفته باشد
در وادي محبت مجنون اسير ليليست
هر چند از دو عالم آزاد رفته باشد
شوخي بيك كرشمه صد مرغ دل كند صيد
تا چشم برهم آيد صياد رفته باشد
ماهي بهر نكاهي بسمل كند سپاهي
تا ديده ميگشايند جلاد رفته باشد
باكس بدي كه كردي در
خاطرت نگهدار
ور نيكي است بگذار از ياد رفته باشد
اي فيض در غم يار تن را خراب ميدار
تا جان بنزد جانان آباد رفته باشد
گر خون دل از ديده روان شد شده باشد
رازي كه نهان بود عيان شد شده باشد
گر پرده بر افتاد ز عشاق بر افتد
ور حسن تو مشهور جهان شد شده باشد
دين و دل و عقلم همه شد در سر كارت
جان نيز اگر بر سر آن شد شده باشد
از حسرت آن لب گر از اين ديدهٔ خونبار
ياقوت ترو لعل روان شد شده باشد
بر ياد رخت ديده غمديدهٔ عشاق
بر هر مه و مهر ار نگران شد شده باشد
هر كو گل رخسار تو يكبار به بيند
گر جامه در آن نعره زنان شد شده باشد
چون رخش تجلي بجهاني بجهان تو
عقل از سر نظار گيان شد شده باشد
در ديدهٔ عشاق عياني تو چو خورشيد
رويت گر از اغيار نهان شد شده باشد
آئي چو بر فيض نماند آنرا روئي
تو شاد بمان او ز ميان شد شده باشد
گر گاسهٔ سر ظرف جنون شد شده باشد
ور بر تنم اين كاسه نگون شد شده باشد
از بام چو افتاد مرا طشت برندي
رسوائي از اندازه برون شد شده باشد
چون دست ز جان شستم اگر در غم هجران
رنج تن رنجور فزون شد شده باشد
چون ياد لبش كردم و خون شد جگر من
از رهگذر ديده برون شد شده باشد
بگداخت مرا چون جگر از حسرت اگر هم
دل نيز در اين واقعه خون شد شده باشد
تا چشم چو صاد تو بخوبيت بود فيض
گر بر سرش ابروي تو نون شد شده باشد
حال دل خون گشتهٔ فيض ار تو بپرسي
گوئي چو بگويند كه خون شد شده باشد
خنك ديدهٔ كان ترا ديده باشد
ز گلزار حسنت گلي چيده باشد
سراپا نظر گشته باشد كسي كو
جمال ترا يك نظر ديده باشد
چه ديده است چشميكه رويت نديده
چه بشنيده آن كز تو نشنيده باشد
بجمعي تو دزديده نگذشته باشي
كه هر يك نگاهي ندزديده باشد
خرامان براهيكه بگذشته باشي
بسا دل ز حسرت خراشيده باشد
نقاب ارگشائي و گر رخ بپوشي
ز بيگانه آن روي پوشيده باشد
گره گرزني زلف را ور گشائي
بهر طور باشي پسنديده باشد
نشاط دلم از نشاط تو باشد
نخنديده باشي نخنديده باشد
كسي كو گرفته است در بر خيالت
به بيداري او خوابها ديده باشد
خيالت كسيرا كه در سر مقيم است
محالست يكلحظه خسبيده باشد
كسي را كه عشق نگاريست در سر
ز سيماي او غم تراويده باشد
چو در وصف حسن تو گويد سخن فيض
سرا پاي موزون و سنجيده باشد
هر آنكسكه خود را پسنديده باشد
بهر مويش ابليس خنديده باشد
نباشد پسنديده جز آنكه حقش
در آيات قرآن پسنديده باشد
ز انوار ايمان و اسرار عرفان
فروغي بسيماش تابيده باشد
ز ديدار او حق به ديدار آيد
كه نور خدا زو تراويده باشد
در آئينه روي آن صاحب دل
خداي جهان را عيان ديده باشد
بحق بسته باشد دل غيب بين را
ز بيگانه و خويش ببريده باشد
بود بهر حق جنبش آن زنده دل را
نفرموده باشد نجنبيده باشد
خلايق ز حق سوي باطل گرايند
ز حق سوي حق او گرائيده باشد
بود مردمان را همه ترس از هم
خدا بين ز جز خود نترسيده باشد
بخسبد دو چشم دوبينان همه شب
يكي بين دو چشمش نخسبيده باشد
پسنديدهٔ دشمنان نيز باشد
ز بس دوست او را پسنديده باشد
خنك آنكه چون فيض گلهاي قدسي
ز گلزار لاهوت مي چيده باشد
دلي كز دلبري ديوانه باشد
بكيش عاشقان فرزانه باشد
دلي كو از غمي باشد پريشان
كليد عيش را دندانه باشد
غم آمد مايه شادي در اين راه
خوشا آندل كه غمرا خانه باشد
نخواهم من بهشت و كوثر و حور
بهشت من غم جانانه باشد
خيالش حور و اشكم نهر كوثر
شرابم عشق و دل پيمانه باشد
چو پروازي كنم يا جاي گيرم
پر و بالم غم و غم لانه باشد
غم عشقي كه پاياني ندارد
دل و جان منش كاشانه باشد
دلم جز درد و غم چيزي نخواهد
چرا خواهد مگر ديوانه باشد
مبادا غم دلي را جز دل من
كه جاي گنج در ويرانه باشد
اگر جاي دگر مسند كند غم
دلم چون آستين خانه باشد
بر من غير غم افسون وزرقست
بر من غير عشق افسانه باشد
كسي را كو دمي بي غم سرآيد
نباشد آشنا بيگانه باشد
بهر جا هر غمي باشد بهل فيض
كه جز جان منش كاشانه باشد
هر كرا عشق يار ميباشد
زبدهٔ روزگار ميباشد
هر كه با علم و دانشست قرين
در جهان نامدار ميباشد
هر كه توفيق دست او گيرد
عارف كردگار ميباشد
هر كه اخلاص را شعار كند
حكمت او را نثار ميباشد
هر كه ياري نخواهد از مخلوق
حق تعالي اش يار ميباشد
هر كه ز اغيار بر كنار بود
دوستش بر كنار ميباشد
با وفا هر كه عقد محكم كرد
عهدهاش استوار ميباشد
با قناعت هر آنكه خوي گرفت
بي نيازيش يار ميباشد
هر كه باري نهد بدوش كسي
گردنش زير بار ميباشد
هر كرا جهل گشت دامن گير
خوار و بي اعتبار ميباشد
هر كه با حرص و با طمع شد يار
سخرهٔ افتقار ميباشد
با جسد هر كه باشدش سروكار
تا ابد سوگوار ميباشد
هر كه خود را بزرگ ميداند
سبك و خورد و خوار ميباشد
هر كه افكندگي و پستي كرد
عزتش پايدار ميباشد
بكرم هر كه ميگشايد بكف
بر اعادي سوار ميباشد
شعر فيض است سربسر حكمت
غير
اين شعر عار مي باشد
دل مرا ز انديشه اسباب دنيا سرد شد
آخرت با يادم آمد آرزوها سرد شد
چون شدم آگه ز اسرار علوم آخرت
بر دلم دنيا و ما فيها سرا پا سرد شد
هر گهم دل گرم گرديد از تماشاي جهان
يادم آمد آخرت دل از تماشا سرد شد
ديدن گلزار و صحرا طبع را چون بر فروخت
مردنم ياد آمد آن گلزار و صحرا سرد شد
نيست دنيا جاي آرام آنكه را هوشي بود
بر دلش در زندگي لذات دنيا سرد شد
بر دل ارباب عقبا لذت دنياست سرد
نزد اهل معرفت لذات عقبا سرد شد
هر كه ديد ارباب دنيا را كلاب دوزخند
سروري را ماند و از مردار دنيا سرد شد
آتش مهر زر و زيور چو در دلها گرفت
ز مهرير مرك آمد حوش دلها سرد شد
گر تو كندي دل ز دنيا ورنه او خود ميكند
زين سبب اهل خرد را دل ز دنيا سرد شد
هركسي را وقت مردن دل شود سرد از هوا
فيض را در زندگي دل از هواها سرد شد
جرعه ام را جام و مينا تنك شد
مستيم را دار دنيا تنك شد
اشك و آهم را دگر جائي نماند
هفت گردون هفت دريا تنك شد
تنك گردد سينه چون دل شد فراخ
از فراخي سينه را جا تنك شد
چون قفس شد بر روان حسن و خيال
عالم پنهان و پيدا تنك شد
وقت شد كز آسمان هم بگذرم
منظرم را زير و بالا تنك شد
پشت بر اين توده بايد كرد و رفت
گردشم بر روي صحرا تنك شد
جان درين عالم نمي گنجد دگر
مي روم آنجا كه اينجا تنك شد
ساغرم سرشار شد از فيض حق
آب شد بسيار دريا تنك شد
يافتم چون ره بعشرتگاه قدس
بر دلم عقبا و دنيا تنك شد
سينه بيش از كوه دارد تاب فيض
نور حق
را طور سينا تنك شد
عمر شد در آرزوي دل تبه
روزگارم در تمنا تنك شد
نور ازل ظهور كرد رحمت خاص عام شد
حكم قضا نفاد يافت كار قدر تمام شد
دانه گندمي فكند آدم پاك را بخاك
بهر شكار روح قدس مركز خاك دام شد
گشت فلك بامر حق بحر وجود كاينات
خلعت هر خليفهٔ در خور خود تمام شد
چون بمراتب وجود جاي گرفت يك بيك
آنكه ز پس ظهور كرد مر همه را امام شد
ميكده را گشود ار ساقي باقي الست
عاشق رند باده كش معتكف مدام شد
زمره طالبان حق بر سر مستي آمدند
وانكه ز باده ننگ داشت طالب جاه و نام شد
وقت رجوع چون رسيد بهر جزاي قول و فعل
جان كه ز تن رميده بود باز بجسم رام شد
يافت حيات تازه دوست مغز درآمدش بپوست
وز تن و جان دشمنان طالب انتقام شد
جان چو بداد دل بكام كار دلش بماند خام
فيض چو كند دل ز جان كار دلش تمام شد
از مي عشق مست خواهم شد
و ز نگاهي ز دست خواهم شد
پيش بالاي سر و بالائي
خواهم افتاد و پست خواهم شد
غمزهٔ يار اگر بود ساقي
باده ناخورده مست خواهم شد
گر ازين دست بادهٔ خواهد
ميكش و مي پرست خواهم شد
زلفش ار اين چنين زند راهم
كافر و بت پرست خواهم شد
در ره او ز پاي خواهم ماند
رفته رفته ز دست خواهم شد
گرچه در عشق نيست گشتم فيض
باز از عشق مست خواهم شد
از پي آن نكار خواهم شد
در ره او غبار خواهم شد
قصه غصه شرح خواهم كرد
بر دل يار بار خواهم شد
خون دل را زديده خواهم ريخت
در غم عشق زار خواهم شد
چند بيهوده بگذرانم عمر
بر سر كار و بار خواهم شد
خويش را كارنامه خواهم ساخت
غيرت روزگار خواهم شد
همچو مجنون و وامق و فرهاد
شهرهٔ هر ديار خواهم شد
عقل رسميست موجب غفلت
بجنون هوشيار خواهم شد
زان لب و چشم مست خواهم گشت
رفته رفته ز كار خواهم شد
فيض اگر جان نثار او نكند
تا ابد شرمسار خواهم شد
تا مي نخورم زان كف مستانه نخواهم شد
تا او نزند راهم ديوانه نخواهم شد
تا تن نكنم لاغر جانم نشود فربه
تا جان ندهم از كف جانانه نخواهم شد
از خويش تهي گشتم تا پر شدم از عشقش
ديگر ز چنين ياري بيگانه نخواهم شد
ناصح تو منه بندم بيهوده مده پندم
صد سال اگر گوئي فرزانه نخواهم شد
گفتي كه مشو عاشق ديوانه كند عشقت
گر توندهي پندم ديوانه نخواهم شد
عقلست گر آبادي ويرانگيم خوش تر
ور عقل شود ويرانه نخواهم شد
آن قطرهٔ بارانم كاندر صدفي افند
بي پرورش دريا دردانه نخواهم شد
معشوق مجازي را هنگامهٔ بازي را
گر شمع شود پيشم پروانه نخواهم شد
دل را بخدا بندم تا خانهٔ حق باشم
دل را به بتان ندهم بت خانه نخواهم شد
در عشق بتان كس افسانهٔ عالم شد
من ليك بدين افسان افسانه نخواهم شد
ديوار كندم جادو در عشق پري رويان
دل مي ندهم از كف ديوانه نخواهم شد
فيض است وره مردان شوريدگي و افغان
با مردم فرزانه همخانه نخواهم شد
عشق از دل گذشت تا جان شد
جان هم از عشق تا كه جانان شد
كارم از كار عشق سامان يافت
دردم از درد عشق درمان شد
ره بايمان خود نمي بردم
كفر زلف تو راه ايمان شد
هركه چشم تو ديد مست افتاد
و آنكه روي تو ديد حيران شد
هر كجا بود خاطر جمعي
در غم زلف تو پريشان شد
از وصال تو فيض بهره نيافت
عمر او جمله صرف هجران شد
روز عمرش بغصه و غم رفت
شب او هم بآه و افغان شد
شراب عشقم اندر كام جان شد
ز جانم چشمهٔ حكمت روان شد
ز ترك كام كام دل گرفتم
چو در دوزخ شدم دوزخ چنان شد
ز خواهش چون گذشتي در بهشتي
مكرر من چنين كردم چنان شد
چو دل ديد آنجهان بيزار شد زين
ز حق آگه چو شد زان هم جهان شد
جهان شد زينجهان و از جهان دل
فراز هر مكان و لامكان شد
بخدمت از بزرگان ميتوان ربود
بهمت از ملايك مي توان شد
بنام دوست از خود ميتوان رفت
بياد دوست بي خود مي توان شد
بفكر عشقبازي دير افتاد
دريغا عمر فيض اكثر زيانشد
ندادم دل بعشق و جان روان شد
دريغا حاصل عمرم زيان شد
بتن تا ميرسيدم جان شد از دست
بجان تا ميرسيدم از جهان شد
نفس تا ميزدم مي شد بغفلت
مكان تا گرم ميكردم زمان شد
مرا در خواب كرد انفاس و بگذشت
ز خود غافل شدم تا كاروان شد
شدم تا بر خدا بندم هوا برد
چنين ميخواستم دل را چنان شد
همه عمرم درين انديشه بگذشت
كه عمرم صرف باطل شد همانشد
بغفلت رفت عمر و فكر غفلت
ندانستم چه سان آمد چه سان شد
اگرچه فكر غفلت هوشياري است
ولي راضي بآن كي ميتوان شد
نبردم بهرهٔ از عمر صد حيف
كه جان فيض بيجان از جهانشد
خوش آنكو گشت دلدارش دلارام
غم جانانش جان افزاي جان شد
دگر آمد رقيب آزار جان شد
گران شد بار و بار دل گران شد
نه با اغيار جانانرا توان ديد
نه بيجانان بجائي ميتوان شد
سبك گر ساعتي رفتم ببزمش
در آنساعت رقيب آمد گران شد
چو آمد يار آمد نيز اغيار
چو رفت آزار دل آرام جان شد
نه دل كندن توان از صحبت يار
نه با دشمن مصاحب ميتوان شد
مسلمانان مرا راهي نمائيد
ازين محنت چه سان بيرون توان شد
گل بيخار نتوان چيد اي فيض
ببزمش با رقيبان مي توان شد
ز مهر آن پري رويم دل ديوانه روشن شد
سراسر مشعلي شد دل تمام اين خانه روشن شد
شراري بر دل آن آشنا آن را هم
وزين مشعل دل تاريك هر بيگانه روشن شد
شبي آمد بدين ويرانه گفتا اي فلان چوني
كشيدم آهي از دل سقف اين ويرانه روشن شد
فروغ آهم از دل زمهرش روشني دارد
ز درّ شب چراغ عشق اين كاشانه روشن شد
چو آبم برد اين آتش ز اشگم ديده شد دريا
چو روزم تيره شد از غم ز آهم خانه روشن شد
چو آه آتش افشانم زسوز دل بگردون شد
كواكب از شرار اين دل ديوانه روشن شد
چو روي اين غزل رافيض در طور حقيقت كرد
ز فيض آن دل هر عاقل و ديوانه روشن شد
چو مهر دوست بر دل تافت اين ويرانه روشن شد
سراسر مشعلي شد دل تمام خانه روشن شد
كنون روز من از دل دل از مهرش روشني دارد
ز نور شبچراغ عشق اين كاشانه روشن شد
شبي پروانهٔ جانم بگرد شمع او گرديد
ز عشق شمع آتش خو دل پروانه روشن شد
بجامم ريخت ساقي در سحر گه تا شدم بيدار
شرابي كز صفاي آن دل ديوانه روشن شد
كشيدم جام گرديد از فروغ مي روانم صاف
صفا بيرون تراويد از رخم ميخانه روشن شد
گذشتم بر در بتخانه دلهاي سيه ديدم
ز توحيد آيتي خواندم بت و بتخانه روشن شد
حديث فيض دلهاي سپهرا ميكند روشن
دل زهاد را ديدم كزين افسانه روشن شد
بجاني لطف پنهان ميفروشد
جهاني جان بيكجان ميفروشد
دهد بوسي عوض جاني ستاند
بخر والله ارزان ميفروشد
دلم هر دو جهان با صد جهان جان
بيكدم وصل جانان ميفروشد
نفهميده است ذوق عشق و مستي
كه هشياري بمستان ميفروشد
شراري گر بيابد ز آتش ما
جنان زاهد به نيران ميفروشد
بيك مو زاهد از زلف دو تايش
دو صد خروار ايمان ميفروشد
چو آرد در حديث آن لعل شيرين
شكرها از نمك دان ميفروشد
سبوئي محتسب در پرده دارد
عبث خشكي برندان ميفروشد
بده جان در رهش اي فيض كان يار
وصال خويش ارزان مي فروشد
خويش را از دست دادم روي او بنموده شد
شد مرا نابوده بوده، بوده ام نابوده شد
هم تو راهي هم تو ره رو خويش را طي كن برس
آن رسد در حق كه او از خويشتن آسوده شد
كام عمر آن يافت كاندر راه طاعت صرف كرد
وقت او خوش كو تنش در راه حق فرسوده شد
زاهد از انكار عشق افكند در كارم گره
دست عشقم بر سر آمد آن گره بگشوده شد
دور چون با عاشقان افتاد خود بر پاي خواست
زان عنايت مستي بر مستيم افزوده شد
عشق را نازم كزو شد پاك هر آلودهٔ
گو سوي ما آهر آنكو از گنه آلوده شد
عشق ميسازد مصفا سينه را از زنك شرك
زنك شرك سينه ام زين صيقلي بزدوده شد
جان روشن آن بود كاينهٔ جانان بود
عمر معمور آنكه در راه خدا پيموده شد
فيض را ديدم بسرعت مي رود گفتم كجا؟
گفت نور حق ز واد ايمنم بنموده شد
گفت وگوي اين سخنها سالها در پرده بود
چو نشدند اغيار از آن گر بر ملا بشنوده شد
مرد آن باشد كه چون او را رهي بنموده شد
در همان ساعت بياي همتش پيموده شد
مرد آن باشد كه چشم و گوش و دست و پاي او
جمله در راه خدا بهر خدا فرسوده شد
مرد آن باشد كه دنياي دني را چون شناخت
همت عاليش از لذات آن آسوده شد
مرد آن باشد كه آتش در هواي نفس زد
پيش از آن كاندر لحد اركان چشمش توده شد
مرد آن باشد كه بهر جلوه انوار حق
كرد صيقل تا كه مرآت دلش بزدوده شد
مرد آن باشد كه او هرچند علم آموخت باز
كرد كوشش تا دگر بر دانشش افزوده شد
مرد آن باشد كه كرد او غسل در اشك ندم
دست و پايش چون
بلوث معصيت آلوده شد
عمر صرف گفتگو كرديم و كس فيضي نبرد
خود خجل گشتيم از خود سعي ما بيهوده شد
اي دريغا خلق را گوش پذيرفتن كرست
آنچه گفتي فيض در پند كسان نشنوده شد
بوي رحمان از يمن آمد دل و جان تازه شد
دل چه و جان چه جهان از بوي رحمان تازه شد
آن شراب كهنه چون بر سر دويد از لطف آن
هم دماغ و هم دل و هم عقل و هم جان تازه شد
نفخهٔ بگذشت زان بو بر زمين و آسمان
هم زمين و هم زمان هم چرخ گردان تازه شد
زان نسيمي در چمن شد سرو از رفتار ماند
گل تجلي كرد و بانگ عندليبان تازه شد
نفخهٔ زان رفت تا عقبي قيامت زان طپيد
عالمي از نو بنا شد جان بجانان تازه شد
نفخهٔ زان در نعيمستان جنت اوفتاد
هم بهشت و هم حور و غلمان تازه شد
چون نقاب زلف از روي چو مه يكسو فكند
ظلمت كفر از ميان برخواست ايمان تازه شد
فيض در طور حقيقت شعرهاي تازه گفت
شاعرانرا هم ز نظمش طرز ديوان تازه شد
بوئي از گلستان جان آمد
بتن مردگان روان آمد
مرهم داغ سينه افكار
صحبت جان ناتوان آمد
زنگ دلهاي عاشقان بزدود
رنگ بر روي عاشقان آمد
بوي رحماني از يمن بوزيد
مصطفي را ز حق نشان آمد
خار غم در دل زمانه شكست
گل صحراي لا مكان آمد
رستخيز از زمين دل برخواست
اهل دل را بهار جان آمد
كشتگان فراق زنده شدند
موسم حشر كشتگان آمد
تن افسرده گرم و خرم شد
دي تن را تموز جان آمد
مهر جانرا بهار تازه رسيد
دشمن جان مهر جان آمد
آب در نهر دهر جاري شد
رنگ بر روي آسمان آمد
در دل دوستان گل و گلزار
بر سر دشمنان سنان آمد
تيغ شد دست بولهب ببريد
بهر حماله ريسمان آمد
بهر فرعون گشت اژدرها
چوب تعليمي شبان آمد
آب شد بهر سبطيان بيغش
خون شد از بهر قبطيان آمد
منكرانرا جحيم و آتش و دود
دل ما را نعيم جان آمد
وصف آن بو ز بس حلاوت
داشت
فيض را آب در دهان آمد
دوشم آن دلبر غمخوار ببالين آمد
شاد و خندان بگشاد دل غمگين آمد
گفت برخيز زجا فيض سحر را در ياب
ملك از بام سموات به پائين آمد
بوي رحمان كه در آفاق جهان مستترست
عطر آن روح فزاي دل مسكين آمد
برهوا نفخهٔ از گلشن فردوس وزيد
عطر پيماي گلستان و رياحين آمد
با عروسان حقايق كه نه جن ديده نه انس
موسم خطبه و گستردن كابين آمد
خيز از جاي و سرنافهٔ اسرار گشاي
كه زصحراي قدس اهوي مشكين آمد
جامي از چشمه تسنيم بكش از كف حور
شادي آنكه دلت راز كش دين آمد
تا كي از غم بفغان آمده شادي طلبي
مژده بادت كه بكام آن بشد و اين آمد
از ره فقره بخواه آنچه ترا مي بايد
صدقات از همه جا بهر مساكين امد
مژدگاني بده اي غمزدهٔ باده طلب
كه زميخانههٔ معني مي رنگين آمد
سخن فيض تماشا كن و بنگر در او
دُرر بحر معاني بچه آئين آمد
اين جواب غزل حافظ هشيار كه گفت
سحرم دولت بيدار ببالين آمد
دواي درد ما را يار داند
بلي احوال دل دلدار داند
ز چشمش پرس احوال دل آري
غم بيمار را بيمار داند
و گر از چشم او خواهي ز دل پرس
كه حال مست را هشيار داند
دواي درد عاشق درد باشد
كه مرد عشق درمان عار داند
طبيب عاشقان هم عشق باشد
كه رنج خستگان غمخوار داند
نواي راز ما بلبل شناسد
كه حال زار را هم زار داند
نه هر دل عشق را در خورد باشد
نه هر كس شيوهٔ اين كار داند
ز خود بگذشتهٔ چون فيض بايد
كه جز جانبازي اينجا عار داند
چو من كسي كه ره مستقيم ميداند
صفاي صوفي و قدر حكيم ميداند
طريق اهل جدل جمله آفتست و علل
ره سلامت قلب سليم مي داند
ز چشم مست تو بر داشت نسخهٔ عارف
و ليك منتسخش را سقيم ميداند
كسيكه حسن تو ديده است و عشق فهميده است
مزاج طبع مرا مستقيم ميداند
چو عشق مظهر حسنست قدر من داني
از آنكه قدر گدا را كريم ميداند
رموز سر محبت حبيب مي فهمد
كنوز كنه سخن را كليم ميداند
بدوست دارد اميد و ز خويش دارد بيم
كسي كه معني اميد و بيم ميداند
براه مرگ روانست جاهل غافل
مسافريست كه خود را مقيم ميداند
بسوي حق بود آهنگ عارف حق بين
نه حزن باشد او را نه بيم مي داند
كسي كه لذت ديدار دوست را يابد
نعيم هر دو جهان كي نعيم مي داند
نديده است جمال و شنيده است نوال
كه ترك لذت دنيا عظيم مي داند
ميان خوف و رجا زاهد است سر گردان
دو دل شده دل خود را دو نيم ميداند
بگريه رفت ز خود فيض و طفل اشگش را
حساب دان هم درّ يتيم ميداند
طرف گلزار گذشتي ز تو گل زار بماند
خار حسرت ز رخت در دل گلزار بماند
آنكه ره جانب او رفت دگر باز نگشت
هر كه شد محرم دل در حرم يار بماند
زاهد بي خبر از سرزنشم دست نداشت
آنكه اين كار ندانست در انكار بماند
يار بگذاشت مرا با من و بگذشت از من
راحت جان شد و اغيار دل آزار بماند
گشت بيمار كه شايد بعيادت آئي
نگرفتي خبري از دل و بيمار بماند
هر كه يك جرعه ز خمخانهٔ عشق تو چشيد
ديده اش تا به ابد در كف خمار بماند
فيض بيچاره رهي جانب مقصود نبرد
در بيابان غم بيهده ناچار بماند
زود از درم در آي كه تابم دگر نماند
مي در پياله كن كه شرابم دگر نماند
تا با خودم حجاب خودم از خودم بگير
رفتم چو از ميانه حجابم دگر نماند
عقلست پرده نظر اهل معرفت
عقل از سرم چو رفت نقاب دگر نماند
دور از تو با خيال تو ميداشتم خطاب
ديدم چو آن جمال خطابم دگر نماند
چندي پي سراب بتان گام ميزدم
بنمودي آب و روي سرابم دگر نماند
تا بود در برم جگر از ديده مي چكيد
در فرقتت گداخت سحابم دگر نماند
از دل زدود صيقل غم زنگ معصيت
كردم حساب خويش حسابم دگر نماند
تا بسته ام اميد به تبديل سيئات
گشتم همه ثواب عقابم دگر نماند
لوح معارف است ضمير منير من
زان ذوق درس و شوق كتابم دگر نماند
طي شد زمان نماند مكان سعي فيض را
ساعت رسيد رنج شتابم دگر نماند
تا چند بار تن دهدم زحمت روان
صد شكر حاجت خورو خوابم دگر نماند
دست از دلم بدار كه تابم دگر نماند
از بس سرشك ريختم آبم دگر نماند
تا چند و چند با دل خونين كنم عتاب
گشتم خجل ز خويش عتابم دگر نماند
اي يار غمگسار دگر حال دل مپرس
بستم زبان ز حرف جوابم دگر نماند
پندم دگر مده كه نمانده است جاي پند
لب را به بند تاب خطابم دگر نماند
آسودگي نماند دگر در سراي تن
بيزار گشتم از خود و خوابم دگر نماند
پايم فتاد از ره و دستم ز كار ماند
پيري شتاب كرد و شتابم دگر نماند
ديريست درد ميكشم از عيش روزگار
در جام خوشدلي مي نابم دگر نماند
در جست وجوي آب كرم بر و بحر را
گشتم بسي بسر كه سرابم دگر نماند
اي يار فيض برده ز باران صحبتم
دامان بگش ز فيض سحابم دگر نماند
چو تو در بر من آئي اثري ز من نماند
چو جدا شوي ز جانم رمقي بتن نماند
سخن از دلم برآيد بزبان كه با تو گويم
چو نظر كنم بسويت بزبان سخن نماند
بوطن چو بيتو باشم بودم هواي غربت
بسفر چو با تو باشم هوس وطن نماند
ز لطافت خيالت ز تجلي جمالت
همه جان شد است اين تن تن من بتن نماند
بنما رهم بجائي كه همين تو باشي آنجا
غم جان و تن نباشد سر ما و من نماند
دل و جان نخواهم الا كه دهم بخدمت تو
چو بخدمت تو آيم دل و جان بمن نماند
دم نزع گفت جانم ز بدن چها كشيدم
هله دوستان بشارت كه ز غم بدن نماند
پس مرگ اگر بيادت نفسي ز جان بر آرم
شود اخگر اين تن من بدن و كفن نماند
بزمانه يادگاري چو سخن نباشد اي فيض
برسان سخن بجائي كه دگر سخن نماند
شد تهي از عشق سر بي باده اين ميخانه ماند
صاحب منزل برون شد خشت و خاك خانه ماند
معني انسان برفت و صورت انسان بجاست
جان ز تن مي از قدح شد قالب و پيمانه ماند
سالها شد زينچمن گلبانگ عشقي برنخواست
از محبت صوت و حرف از عاشقي افسانه ماند
عاشق حسن مجازي عقل را در عشق باخت
حسن شد سوي حقيقت او چنين ديوانه ماند
شمع چون آگه شدي از سوز دل پروانه سوخت
سوخت شمع و داغ حسرت بر دل پروانه ماند
از برم رفت آن نگار و عقل و هوش از سر ببرد
يادگارم ز آن پري داغ دل ديوانه ماند
بار جان با عشق جانان بر نمي تابيد دل
جان برونشد از تنم در دل غم جانانه ماند
بار هستي فيض بر گردن گرفت از بهر آن
كاشناي دوست گردد همچنان بيگانه ماند
هيچكس
آگه نشد از سر اين بحر شگرف
سوخت بس غواص را دم در صدف دردانه ماند
كوه عقلي و بيابان جنونم داده اند
حيرتي دارم از اين، كين هر دو چونم داده اند
از فلك روزي نخواهم نعمت عشقم بس است
در دل از غم رزقهاي گونه گونم داده اند
داده اندم بي خم و مينا و ساغر بادها
داده اند اما نميدانم كه چونم داده اند
گاه رندم گاه زاهد گاه خشكم گاه تر
بادهٔ از جام سرشار جنونم داده اند
مستيم امروز از اندازه بيرون مي رود
يكدو ساغر دوش پنداري فزونم داده اند
گاه بيمارم گهي خوش گاه سرخوش گاه مست
غالباً چشمان جادويت فسونم داده اند
ميخورم خون جگر از خوان عشقت روز و شب
از قضا بهر غذا همواره خونم داده اند
ميخورم خون جگر تا ميبرم روزي بسر
قسمت از خوان قضا بنگر كه چونم داده اند
اي كه گفتي سوختي اي فيض و كارت خام ماند
آري آري چون كنم بخت زبونم داده اند
در ديگ عشق باده كشان جوش كرده اند
بر خود ز پختگي همه سرپوش كرده اند
بادا حلالشان كه بحرمت گرفته اند
هر مستي كه زان مي سر جوش كرده اند
سوي جناب عشق به پرهيز رفته اند
پرهيز را برندي روپوش كرده اند
هر جرعهٔ كز آن مي بيغش كشيده اند
جان در عوض بداده و خون نوش كرده اند
از بهر بارهاي گران در ره حبيب
سر تا بپاي روح همه دوش كرده اند
از پاي تا بسر همه روح مجردند
از لطف طبع ترك تن و توش كرده اند
دارند گفت وگوي نهان با جناب دوست
بر خويش پرده از لب خاموش كرده اند
پنهان بريز پرده رندي روان خويش
در معرض سروش همه گوش كرده اند
يكدم نيند غافل و غافل گمان كند
كاينان ز اصل خويش فراموش كرده اند
در ديك ابتلاء بسي كفجه خورده اند
تا لقمهٔ ز كاسهٔ سر نوش كرده اند
هم عقل را ز عشقش ديوانه ساخته
هم هوش را بيادش بيهوش كرده اند
از ما سوي چو دست ارادت كشيده اند
با شاهد مراد در آغوش كرده اند
زهاد خام را بنظر كي در
آورند
آنان كه در محبت حق جوش كرده اند
با درد نوش شايد اگر مرحمت كنند
آنان كه صاف باده حق نوش كرده اند
تا شعر فيض اهل بصيرت شنيده اند
اشعار خويش جمله فراموشش كرده اند
قومي بمنتهاي ولايت رسيده اند
از دست دوست جام محبت چشيده اند
از تيغ قهر زندگي جان گرفته اند
وز جام لطف باده بيغش چشيده اند
هرچند گشته اند سرا پاي صنع را
غير از جمال صانع بيچون نديده اند
طوبي لهم كه سر بره او فكنده اند
بشري لهم كه از دو جهان پا كشيده اند
قومي دگر ز دوست ندارند بهرهٔ
جز آنكه حا و باي محبت شنيده اند
افتاده اند در سفر ظلمت فراق
شادند از آنكه لذت دنيا چشيده اند
پا زهر لطفشان نكند دفع زهر قهر
ليك از مي غرور سروري خريده اند
در منتهي رخوت و در منتهاي جهل
دارند اين گمان كه به دانش رسيده اند
جز شكوه نيست بر لبشان جز بدل سخط
غير از امل ز عمر نصيبي نديده اند
با اين همه بدنيي دون بسته اند دل
آيا در اين عجوزه چه شوها كه ديده اند
صد سال عمر اگر گذرد يا هزار سال
اين قوم خام را كه همان نا رسيده اند
زانقوم نيست فيض و ازين قوم نيز نيست
او را مگر براي سخن آفريده اند
خنك آن روز كه از عقل نجاتم دادند
سوي آرامگه عشق براتم دادند
يار مستان خرابات الستم كردند
از دم روح فزاشان بركاتم دادند
عشق بگرفت مرا از من و بنشست بجا
سيئاتم ستدند و حسناتم دادند
فيض هر نشاه زفيض دگري بهتر بود
وقت شان خوش كه نشان نشئاتم دادند
عشق صوري عجبي در دل افسرده دميد
مرگ را سر ببريدند و حياتم دادند
هر چه دادم بعوض خوبتري بگرفتم
چون گذشتم زصفت جلوهٔ ذاتم دادند
جون سپردم صفت و ذات باهلش يكيك
نو بنو خلعتي از ذات و صفاتم دادند
بار عقلي كه از اندوش دلم بود گران
چون فكندم زغم و غصه نجاتم دادند
زيرخط آب حيات از لب اونوشيدم
ره بسر چشمهٔ خضر از
ظلماتم دادند
چه گشادي كه شد از دولت عشقم روزي
شكرلله كه در اين شيوه ثباتم دادند
هر چرا يافتم از دولت شبخيزي بود
كام جان از بركات خلواتم دادند
كاسهٔ فقر گرفتم بكف عجز و نياز
چون بديدند فقيرم صدقاتم دادند
فيض تبديل صفت كن بصفات معشوق
كاين مقامات زتبديل صفاتم دادند
اين جواب غزل حافظ آگاه كه گفت
دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند
از سر ازل پرده به بوي تو گشادند
اول در ايجاد بروي تو گشادند
آمد چو به بازار عيان درج حقايق
اول سر آن حقه ببوي تو گشادند
آفاق پر از غاليه مشگ ختن شد
آن دم كه سر طره موي تو گشادند
صحراي زمين را همه ايوان تو كردند
درهاي سموات بروي تو گشادند
املاك همه جانب تو گوش نهادند
افلاك همه چشم بسوي تو گشادند
انجم همه نور از رخ زيباي تو بردند
بر عارض شب طره ز موي تو گشادند
از باده ات ارواح چو يكجرعه چشيدند
جام از تو گرفتند و سبوي تو گشادند
چون روي تو ديدند نظر از همه بستند
نظارگيان پاي بكوي تو گشادند
اكوان كمر خدمت والاي تو بستند
ابواب سعادت چو بروي تو گشادند
چون كعبه مقصود تو بودي دو جهانرا
آن قافله را راه بسوي تو گشادند
از چشمه فيض ازلي گشت روان فيض
اين آب حياتي كه بجوي تو گشادند
خوشا آنان كه ترك كام كردند
به كام عار ننك از نام كردند
بخلوت انس با جانان گرفتند
بعزلت خويش را گمنام كردند
بشوق طاعت و ذوق عبادت
شراب معرفت در جام كردند
ز بهر صيد معني دانهٔ ذكر
فكندند و ز فكرش دام كردند
بحق بستند چشم و گوش و دل را
محبت را بعرفان رام كردند
بحق پرداختند از خلق رستند
بشغل خاص ترك عام كردند
نظر را وقف كار دل نمودند
بجان اين كار را اتمام كردند
ز دنيا و غم دنيا گذشتند
مهم آخرت انجام كردند
كشيده دست از آسايش تن
بمحنت همچو فيض آرام كردند
در دل شب خبر از عالم جانم كردند
خبري آمد و از بي خبرانم كردند
گوش دادند و در آن گوش سروش افكندند
ديده دادند و سر ديده روانم كردند
آشنائي بتماشا گه رازم دادند
آنگه از ديده بيگانه نهانم كردند
مستيم را بنقات حمشي پوشيدند
زين سراپرده چو خورشيد عيانم كردند
بنمودند جمالي ز پس پرده غيب
در كمالش به تحير نگرانم كردند
شد نمودار فروغي كه من از حسرت آن
آب گرديدم و از ديده روانم كردند
در زمين طربم باز اقامت دادند
دايهٔ شورش عشاق جهانم كردند
گوش جان را ز ره غيب سروشي آمد
سوي آرامگه قدس روانم كردند
بادهٔ صافي توحيد بكامم دادند
از خودي رستم و بي نام و نشانم كردند
تازه شد روح بيك جرعه از آن مي كه كشيد
وقت پيران زمان خوش كه جوانم كردند
گفته بودم كه شوم سرور ارباب جنون
عقل و هوشم بگرفتند و چنانم كردند
داغها در دلم افروخته شد ز آتش عشق
عاقبت چشم و چراغ دو جهانم كردند
نظر همتم آنجا كه توانست رسيد
بنظر پرورشم داده همانم كردند
كام دل يافتم از همت عالي صد شكر
كانچه مقصود دلم بود چنانم كردند
فيضها يافتم از عالم بالا آنشب
در ثنا تا با بد فاتحه خوانم كردند
نيست در
دستم از آن فيض كنون جز نامي
همكنان گرچه بدين نام نشانم كردند
فيض را گفت كسي دعوي بيمعني چند
گفت خاموش سر مدعيانم كردند
عاشقان از لب خوبان مي مستانه زدند
بنظر زلف دلاويز بتان شانه زدند
هر كه مجنون تو شد از همه قيدي وارست
عاقلان راه نبردند به افسانه زدند
عاشقان چاره دل دادن جان چون ديدند
جان نهاده بكف دل در جانانه زدند
در ازل باده كشان عهد بمستي بستند
پاس پيمان ازل داشته پيمانه زدند
راه ارباب خرد چون نتوانست زدن
بمي و مغبچه راه من ديوانه زدند
گفت حافظ چو كشيد از سر انديشه نقاب
غزلي را كه ملايك در ميخانه زدند
ما بصد خرمن پندار ز ره چون نرويم
چون ره آدم بيدار بيكدانه زدند
فيض خوش باش كه ما را نتوان از ره برد
رهبران دل ما ساغر شكرانه زدند
جهان را بهر انسان آفريدند
در ايشان سر پنهان آفريدند
بانسان ميتوان ديدن جهان را
از آن در چشم انسان آفريدند
چو انسان بود روح آفرينش
ز روح الله در جان آفريدند
بيا جان در ره جانان فشانيم
كه جانرا بهر جانان آفريدند
فرو نايد مگر بر در گه دوست
سرم را خوش بسامان آفريدند
دلم از درد بيدرمان سرشتند
ز دردش باز درمان آفريدند
دلم هر لحظهٔ يا حي سرآيد
جهان را ز آب حيوان آفريدند
براي يك گل خودرو هزاران
هزاران در هزاران آفريدند
چو خوان آراستند از بهر عشاق
غذا از حسن خوبان آفريدند
نمكدان از دهان شكر ز لبها
مي و ساغر ز چشمان آفريدند
نكويان را دل آسوده دادند
دل ما را پريشان آفريدند
دل عشاق را از شيشه كردند
دل خوبان ز سندان آفريدند
دل زهاد را از گل سرشتند
گل عشاق از جان آفريدند
بپاداش سجود اهل طاعت
بهشت و حور و غلمان آفريدند
جزاي سر كشان از معدل قهر
جحيم و دود نيران آفريدند
از آن پيوست حسن و عشاق با هم
كز آن اين و از اين آن آفريدند
ميان فيض و مقصودش ز هستي
بسي كوه و بيابان آفريدند
صد جلوه كني هر دم و ديدن نگذارند
گل گل شكفد زان رخ و چيدن نگذارند
در باغ جمالت گل و ريحان فراوان
يك مردم چشمي بچريدن نگذارند
در آرزوي آب حيات از لب لعلت
لب تشنه بمرديم و مكيدن نگذارند
عشاق جگر سوخته داغ غمت را
در حسن و جمالت نگريدن نگذارند
پرواز كند طاير جان سوي جنابت
در آرزوي وصل و رسيدن نگذارند
بيهوده پر و بال معارف چه گشائيم
در ساحت عزتو پريدن نگذارند
قرب تو و حرمان مرا تشنه لبي گفت
نزديك لب آرند و چشيدن نگذارند
در سر سويداي دل و رخ ننمايند
در مردمك ديده دويدن نگذارند
تو در نظر و فيض ز ديدار تو محروم
غرق مي وصليم و چشيدن
نگذارند
در روي چه خورشيد تو ديدن نگذارند
گرد سر شمع تو پريدن نگذارند
از بدر جبين تو هلالي ننمايند
گل گل شكفد زان رخ و چيدن نگذارند
صد بار نظر افكنم آن سوي و مكرر
از شرم و حياي تو رسيدن نگذارند
لعل تو مگر خمر بهشتست كه كس را
زان باده درين نشاه چشيدن نگذارند
با آب حيات است كه جز خضر خط تو
كس را بحواليش چريدن نگذارند
تا تيغ زدي جان طلبي قاعدهٔ كيست
بسمل شدگانرا بطپيدن نگذارند
در دام تو افتاد دل فيض و مر او را
زين سلسله تا حشر رهيدن نگذارند
عاشقان محو يار ميباشند
در غم عشق زار مي باشند
از برون گر شكفته و خندان
در درون سوگوار مي باشند
آنجماعت كز اهل معرفتند
در تماشاي يار مي باشند
منعمان در شمار روز شمار
پست و بي اعتبار مي باشند
در دو كون اهل دانش و بينش
در شمار خيار مي باشند
قوم دانا نماي اهل جدل
در جزا اهل نار مي باشند
اهل نخوت بروز رستاخيز
زار و پامال و خوار مي باشند
آنگروهي كه اهل معصيتند
نزد حق شرمسار مي باشند
اهل طاعت بقدر رتبه خود
هر يكي در شمار مي باشند
فيض در گفت وگوي يارانش
همه در كار و بار مي باشند
عارفان از چمن قدس چو بوي تو كشند
خويش را بيخرد و مست بكوي تو كشند
چون بخورشيد فتد چشم حقايق بينان
برقع چشمهٔ خورشيد ز روي تو كشند
خستگانت بدرون ظلمات ار گذرند
هر طرف دست بيازند كه موي تو كشند
عاشقان با جگر سوخته و چشم پر آب
تشنه آب حياتي كه ز جوي تو كشند
هرچه بينند جمال تو در آن مي بينند
صورت و معني هر چيز بسوي تو كشند
سرو را در نظر آرند بياد قد تو
گرد گلزار بر آنند كه بوي تو كشند
هر ثنا هر كه كند در حق هر كس همه را
به له الملك وله الحمد بسوي تو كشند
روز ايشان بود آنگه كه برويت نگرند
شب زماني كه در آن طرهٔ موي تو كشند
سخن هر كه بهر سوي و بهر روي بود
همه را پخته و سنجيده بسوي تو كشند
لطف و قهر تو بكام دلشان يكسانست
مزهٔ نيشكر از تلخي خوي تو كشند
زاهدان درد كش جام هوا و هوس اند
عاشقان بادهٔ صافي ز سبوي تو كشند
هر كسي روي بسوئي باميدي دارد
آخر الامر همه رخت بسوي تو كشند
كمر بندگيت بسته سراپاي جهان
همه الوان نعم از سر كوي تو كشند
كبرياي تو بسي سر بسجود اندازد
صوفيان چونكه بجان نعرهٔ هوي
تو كشند
فيض فريادكنان بر اثر بانك رود
هر كجا ناله دلسوز ببوي تو كشند
شوخ آهو چشم من چون روي در صحرا كند
بهر صيد از تير مژگان رخنه در دلها كند
تير آن ابرو كمان هرگز نمي گردد خطا
هر كرا گردد دچار اندر دل او جا كند
افكند تيري ز مژگان جانب نظارگان
تا براي عشق خود در هر دلي جا وا كند
تا نبگريزد شكار از دام او، چون صيد كرد
هر دلي را حلقهٔ از زلف خود بر پا كند
عكس صيادان كه صيد خويش را از پي روند
صيدش از پي ميرود تا شايدش پروا كند
عشق چون در دل كند جا پادشاه دل شود
چون غلامان عقل را در پيش خود برپا كند
هر چه خواهد ميكند در كشور دل شاه عشق
عقل را كو زهرهٔ تا حجتي القا كند
عشق صيادست و دلهاي خلايق صيد او
عقلهاي ما اسيرش تا چها با ما كند
عشق معشوقست و معشوقست عشق اي عاشقان
كو كسي تا اين سخن در خاطر او جا كند
فيض بس كن زين سخنها ترسم ارشوري كني
شعر خامت در ميان پختگان رسوا كند
هر كه حرفي ز كتاب دل ما گوش كند
هر چه از هر كه شنيده است فراموش كند
تا ابد از دو جهان بيخبر افتد مدهوش
هر كه يك جرعه مي از ساغر ما نوش كند
لذت مستي بي باده ما هر كه چشيد
كي دگر ياد شراب و هوس هوش كند
هر كه ديد است رخ او ندهد گوش به پند
چشم خود وقف بر آن زلف و بناگوش كند
افسدوهاست شه عشق كه در قريهٔ دل
هرچه يابد همه را بيخود و مدهوش كند
ز آسمان بهر نثارش طبق نور آيد
سينهٔ خويش بر اسرار چو سرپوش كند
پخت دل ز آتش سوداي غم بيهوده
فيض مگذار كه اين ديك دگر جوش كند
عشق استفاده از قلم و لوح حق كند
در مكتب خدا رخ خوبان سبق كند
عز قبول و رفعت اخلاص عشق راست
كو هر چه مي كند همه از بهر حق كند
هر كس كه از حرارت عشقش عرق نريخت
در ورطه كشاكش دنيا عرق كند
افلاك و انجمند اسير امير عشق
گه روشنايي آرد و گاهي غسق كند
گاهي طلوع و گاه زوال و گهي غروب
گاهي سحر گهي فلق و گه شفق كند
آنكس كه چار عنصر تن را بعشق سوخت
سلطان جانش حكم بر اين نه طبق كند
از حكم آنكه ماه تواند شكافتن
گردن اگر كشد سر خورشيد شق كند
علم از خدا چه كرد پي مكتب و كتاب
گه شرح ماسياتي و گه ما سبق كند
در دفتر سيه نبود نور عشق فيض
با مولوي بگوي كه ترك ورق كند
آنكه باشد مست زهد او عيب مستان چون كند
خود بت خود گشته منع بت پرستان چون كند
از چنين روئي مكن بيهوده منعم زاهدا
هر كه دارد چشم با اين گوش با آن چون كند
طاعت حق بهر كام خود كني گوئي مرا
روز و شب گرد بتان گشتن مسلمان چون كند
قبله من گرچه اينانند مقصودم خداست
ور نه مرد ره دل اندر بند طفلان چون كند
تو خدا را ميپرستي بهر شير و انگبين
بندگي از بهر خوردن اهل ايمان چون كند
من خدا مي بينم اندر روي شاهد خط گواه
زانكه نا پاينده نور خويش رخشان چون كند
تو خدا را بهر خود خواهي من اينان بهر او
زاهدا انصاف خواهم منع اين آن چون كند
ميكنم دعوي حق بيني ولي اثبات آن
شاهد نابالغ و خط پريشان چون كند
فيض بس كن گفتگو شعر تر مستانه گو
شاعر صوفي سخن با خشك مغزان چون كند
اي خنك آن نيستي كو دعوي هستي كند
با كمال عجز اظهار زبردستي كند
چون در آيد از ره معني بر اوج معرفت
در حضيض جهل معني افتد و پستي كند
هستي آن دارد كه هستي بخش هر هستيست او
غير او را كي رسد كو دعوي هستي كند
نيست هستي در حقيقت جز خداي فرد را
مستش ار دعوي كند هستي ز سر مستي كند
آن زير دستست كو قوت نهد در دستها
آنكه زور از خود ندارد چون زبردستي كند
رفعت آن دارد كه جز او جمله در فرمان اوست
هركه فرمان بر بود ناچار او پستي كند
جاهلست آنمست غفلت كو كند دعوي هوش
دعوي هوش آن كند كز عشق او مستي كند
آن نفس هشيار ميگردم كه گردم هست او
مست حق در يكنفس هشياري و مستي كند
مست مست حق بود هشيار هشيار خدا
غير اين
دو گر كند دعوي بد مستي كند
مي روم با پاي دل تا دست در زلفش زنم
اين دل من بهر من پايي كند دستي كند
غير زلف دلبران كس ديده چيزي را كه آن
مو بمو و تا بتا با دانگي سستي كند
در كف فيض آيد ار آن مايهٔ هر عقل و هوش
از نشاط و خرمي ناخورده مي مستي كند
باده اي خواهم بدن مستي كند
چون بجام آيد بدن مستي كند
چون رسد بر لب نرفته در دهن
مو بمويم جان و تن مستي كند
باده اي خواهم كه جان بيخود كند
سهل باشد گر بدن مستي كند
باده اي خواهم كه از بوي خوشش
عشق حق در جان من مستي كند
از سرم بيرون كند ما و مني
ما و من بي ما و من مستي كند
كفر و ايمان هر دو گردد مست از آن
هم يقين هم شك و ظن مستي كند
باده اي كان بيخ غم را بر كند
حزن در بيت الحزن مستي كند
غلغل آن چون فتد در آسمان
هم زمين و هم زمن مستي كند
گر ملك نوشد فلك بيخود شود
عرش و كرسي بي بدن مستي كند
جرعهٔ بر خلق اگر قسمت كنند
پير و برنا مرد و زن مستي كند
زاهد و عابد اگر نوشند از آن
هر دو را سر و علن مستي كند
در چمن گر نفخهٔ زان بگذرد
بلبل و گل در چمن مستي كند
گر بدريا قطرهٔ افتد از آن
در صدف دُر عدن مستي كند
گر وزد بوئي از آن بر كوه قاف
جان عنقا در بدن مستي كند
جرعهٔ زان مي اگر روزي شود
فيض را بي ما و من مستي كند
هر كه دارد درد عشقي ياد درمان كي كند
هيچ عاقل عيش خود را ماتمستان كي كند
هر كسي در عشق تازد عشق او را سر شود
وانكه عشقش شد بسامان فكر سامان كي كند
دل نميخواهد مرا با عاقلان هم صحبتي
مؤمن آئين عشق آهنگ كفران كي كند
هر ك ذوق بادهٔ عشق پريروئي چشد
آرزوي جوي و خم و حور و غلمان كي كند
ناصح ارمنع از چنين روئي كند بيهوده است
هركه دارد چشم با اين، گوش با آن كي كند
حرف خوبان ترك كن چون زاهدي بيني تو فيض
مرد زيرك
نزد آنان ذكر اينان كي كند
گر زنم لاف از سخن شعر اين تقاضا مي كند
نيست لاف از خوي من شعر اين تقاضا مي كند
جاي لافست آنسخن كان وقت را خوش مي كند
شعر را اينست فن شعر اين تقاضا مي كند
دعوي عرفان و عسق و حرف هجران و وصال
برتر است از حد من شعر اين تقاضا مي كند
هرچه دل كرد آرزو و جان از آن ذوقي گرفت
آرم آنرا در سخن شعر اين تقاضا مي كند
گه مجاز آرم حقيقت مطلبم باشد از آن
گرچه دارم هر دو فن شعر اين تقاضا مي كند
گاه قصدم زينت دنياست از حسن بتان
كان بتست و راهزن شعر اين تقاضا مي كند
خط و خال و چشم و ابرو زلف و رخسار و دهان
هست رمزي از فتن شعر اين تقاضا مي كند
هست حق عقباي من حسن بتان دنياي من
گويم از هر دو سخن شعر اين تقاضا مي كند
نيست نيكو رد شعر فيض از صاحب دلان
گويد او گر ما و من شعر اين تقاضا ميكند
عاقل نمي باشم دمي عشق اين تقاضا مي كند
غافل نمي باشم دمي عشق اين تقاضا مي كند
در فكر اويم صبح و شام در ذكر خير او مدام
كاهل نمي باشم دمي عشق اين تقاضا مي كند
حقم سراپا حق پرست بر من ندارد ديو دست
باطل نمي باشم دمي عشق اين تقاضا مي كند
ميلم هميشه سوي اوست سوئي بغير ازسوي دوست
مايل نمي باشم دمي عشق اين تقاضا مي كند
در كار آن خورشيدوش چشمم چو تير غمزه اش
كاهل نمي باشم دمي عشق اين تقاضا مي كند
برداشتم خود را ز پيش ديگر ميان او و خويش
حايل نمي باشم دمي عشق اين تقاضا مي كند
در عشق تا گشتم علم علمم فزايد دم بدم
جاهل نمي باشم دمي عشق اين تقاضا مي كند
هر چه او كند من راضيم هر چه او دهد من قانعم
سايل نمي باشم دمي عشق اين تقاضا مي كند
عشقش بود در جان چو
تن جز عشق او را فيض من
قابل نمي باشم دمي عشق اين تقاضا مي كند
در كار دينم مرد مرد عقل اين تقاضا مي كند
وز شغل دنيا فرد فرد عقل اين تقاضا مي كند
تقويست زاد ره مرا علم است چشم و زهد پا
ره شاهراه مصطفي عقل اين تقاضا مي كند
دنيا نميخواهم مگر باشد تنم را ما حضر
تن مر كبستم در سفر عقل اين تقاضا مي كند
حرفي نخواهم زد جز آه اسرار مي دارم نگاه
دارم ز كتمان صد پناه عقل اين تقاضا مي كند
صد گون مدارا مي كنم تا در دلي جا ميكنم
دشمن ز سر وا ميكنم عقل اين تقاضا مي كند
احكام دين را چاكرم راه مبين را ياورم
بر خويشتن خود داورم عقل اين تقاضا مي كند
با اهل علمم گتفگوست و ز سركارم جستجوست
با جاهلانم خلق و خوست عقل اين تقاضا مي كند
چون غايت هرره خداست هرره كه ميپويم رواست
ليكن من و اين راه راست عقل اين تقاضا مي كند
من بعد فيض و عاقلي ترك هوا و جاهلي
فرمانبري بي كاهلي عقل اين تقاضا مي كند
حق را نميگويم بعام علم اين تقاضا ميكند
آرم براي خام خام علم اين تقاضا مي كند
عامي اگر پرسد ز من عامي شوم من در سخن
گويم چرائي ناتمام علم اين تقاضا مي كند
برهان چو آرد پيش من برهان بود هم كيش من
حق را باو گويم تمام علم اين تقاضا مي كند
آيد چو از راه جدل باشد مرا هم اين عمل
برهان نيارم در كلام علم اين تقاضا مي كند
از نور مصباح يقين تا ره نه بينم مستبين
حاشا نهم در راه گام علم اين تقاضا مي كند
حرفي نيارم بر زبان از روي تخمين و گمان
مجزوم را سازم امام علم اين تقاضا مي كند
از عمر تا دارم نفس از ره نخواهم كرد بس
تا در جنان گيرم مقام علم اين تقاضا مي كند
سايل شوم بر هر دري پرسم زهر واپستري
شايد شوم از
فيض عام علم اين تقاضا مي كند
فيض و ره افتادگي تحصيل علم و سادگي
بر ساده نقش آيد تمام علم اين تقاضا ميكند
افلاك را جلالت تو پست ميكند
املاك را مهابت تو پست ميكند
هر جا دلي كه عشق تو در وي كند نزول
هوشش ربايد و خردش مست ميكند
مر پست را عبادت تو ميكند بلند
مر نيست را ارادت تو هست ميكند
جان را ز آسمان بزمين لطفت آورد
لطف خفي شمارهٔ هر مست ميكند
علم رسا احاطه ذرات كاينات
تا قدر او بلند شود پست ميكند
سازد ز نطفه قدرت تو صورت عجب
تا جان كند شكار ز تن شست ميكند
تا ديده اش گشايد در ظلمت افكند
تا سر بلند گردد پا پست ميكند
بر اهل خير چون بگشايد دري بهشت
بر دوزخ آن گشاد دري بست ميكند
آزاري ارچه ميرسد از گردش سپهر
ليكن تلافي چو دلي خست ميكند
جاي حوادث است جهان بلند و پست
گاهي كند بلند و گهي پست ميكند
بيماريي چو دست دهد يا عدو دعا
سعي طبيب و كار زبر دست ميكند
هر دم كه فيض ميل جهان دگر كند
دستش گرفته است تو پا پست ميكند
گاهي بغمزهٔ دلي آباد ميكند
گاهي بلطف غمزدهٔ شاد ميكند
آنكو زياد مي نرود يكنفس مرا
شادم اگر مرا نفسي ياد ميكند
بيچاره و شكست اسير بلاي عشق
دلرا درين قضيه كه امداد ميكند
گم گشتگان وادي خونخوار عشق را
سوي جناب دوست كه ارشاد ميكند
غم بر سر غم آمد و جاي نفس نماند
دل تنگ شد كه ناله و فرياد ميكند
در چشم من سراسر آفاق تيره شد
شام فراق بين كه چه بيداد ميكند
باد صبا بيار نسيمي ز كوي دوست
كاين بوي دوست عالمي آباد ميكند
بر من هر آنچه ميرود از محنت و بلا
جرم تو نيست حسن خدا داد ميكند
باداست نزد او سخن فيض و شعر او
كي او بدين وسيله مرا ياد ميكند
زور بازوي يقينش رفع هر شك ميكند
هر كه اواز لوح هستي خويش را حك ميكند
طرقه العيني بمعراج حقايق ميرسد
هر كه خود را با براق عشق هم تك ميكند
اهل وحدت در جهان جز يك نمي بيند دلش
مشركست آنكو بعقل خود دو را يك ميكند
صيقلي كن لوح دلرا از رياضات بدن
صيقل دل چشم جانرا كار عينك ميكند
ناخن غيرت مزن بر دل كه زخم ناخنش
چار ديوار حصار جان مشبك ميكند
عقل خودبين افكند در دل ز فكرت عقدها
عشق را نازم كه دستش عقدها فك ميكند
عشق اگر بر موسي جانت تجلي آورد
صد چو طور هستي موهوم مندك ميكند
عشق اگر الملك لي گويد و گر خامش شود
مو بموي عاشقان فرياد لك لك ميكند
كور و كر را عشق چشم و گوش باقي ميدهد
كودن و افسرده را هم گرم و زيرك ميكند
من ندانم تير مژگان بر دلم چون ميزند
اينقدر دانم كه زخم سينه كاوك ميكند
ميزنم خود را به تيغ عشق بادا هر چه باد
يا ظفر با قتل كارم را بدو
يك ميكند
با كسي كو خالي از عشق است پر صحبت مدار
همنشين تأثير بسيار اندك اندك ميكند
چون درشتي مي كند دشمن تو نرمي پيشه كن
نرمي از دل كينها بيرون يكايك ميكند
حاش لله حاسدان را از من آزاري رسد
ليك حرف دل نشستم كار ناوك ميكند
دوستانرا بر درخت دوستي مي پرورد
لطف ايزد دشمنان را يك بيك چك ميكند
نيست فيض از تازه گويان و نه هم از شاعران
ليك كار تازه گويان اندك اندك ميكند
غمزهٔ چشم پرفنت سحر حلال ميكند
بيسخن آن لب و دهان وصف جمال ميكند
بسكه ز معني جمال يافته صورتت كمال
جلوه ات از جمال خود سلب كمال ميكند
زينهمه حسن و دلبري بستن چشم چون توان
زاهد بي بصر عبث جنگ و جدال ميكند
كندن دل چه سان توان از رخ و زلف دلبران
صنع جمال آفرين عرض جمال ميكند
بيخبري ز حسن خود ورنه ز خويش ميشدي
كار تو نيست، ديگري غنج و دلال ميكند
بر دل هر كه بگذري روح رون كند گذر
بر دلت آنكه بگذرد ياد جبال ميكند
آن ستمي كه ميكني هر نفسي بجان فيض
دشمن اگر كند بكس در مه و سال مي كند
سوي اين دون گدا آنشاه كي رو ميكند
التفاتي از سگش ميخواهم او كي ميكند
ميتوانستم كز او احوال دل گيرم ولي
گفتگو آن تند خوبا چون مني كي ميكند
در شب تاريك زلفش صد هزاران همچو من
گم كند گر دل يكي را جست وجو كي ميكند
از سر كويش كجا من ميتوانم پا كشيد
اين سر سودا پرستم ترك او كي ميكند
مردم از غم ايمسلمانان مرا آگه كنيد
با من آخر آشتي آن جنگجو كي ميكند
هر كه خورشيد رخش را ديده باشد يكنظر
ديدن غلمان و حوران آرزو كي ميكند
فيض در روي بتان مي بيند آيات خدا
ور نه در وصف بتان اين گفتگو كي ميكند
اين دل سرگشته خود را جستجو كي ميكند
عمر شد سوي صراط الله رو كي ميكند
گر نباشد لطف حق يا بنده ره بين كي شود
گمرهانرا غير لطفش جستجو كي ميكند
كيست با طاعت بدل سازد گنه را غير او
خون آهو را بجز او مشكبو كي ميكند
اغنيا محتاج او، شاهان گدايان درش
اهل حاجت را نوازش غير او كي ميكند
صرصر قهرش غباري بر دلم افكنده است
ابر لطف او ندانم شست و شو كي ميكند
دوست در دل ميكند منزل، گر از خاشاك غير
روبي، اما هر خسي اين رفت و رو كي ميكند
هر كه او را رُفتن خاك درش روزي شود
تكيه بر ايوان جنت آرزو كي ميكند
هر كه بوئي از نسيم عشق بر جانش وزيد
طيب انفاس ملك با حور بو كي ميكند
فيض تا عاشق شد از لذت عقبا هم گذشت
با كسي از بهر دنيا گفت وگو كي ميكند
در دل دنيا طلب كي عشق سازد آشيان
طاير گلزار جان با خار خو كي مي كند
اهل معني همه جان هم و جانان همند
عين هم قبله هم دين هم ايمان همند
در ره حق همگي هم سفر و همراهمند
زاد هم مركب هم آب هم و نان همند
همه بگذشته ز دنيا به خدا رو كرده
هم عنان در ره فردوس رفيقان همند
همه از ظاهر و از باطن هم آگاهند
آشكاراي هم و واقف اسرار همند
عقل كلشان پدر و مادرشان نفس كلست
همه ماننده بهم نادر و اخوان همند
همه آئينهٔ هم صورت هم معني هم
همه هم آينه هم آينه داران همند
مرهم زخم همند و غم هم را غمخوار
چارهٔ درد هم و مايهٔ درمان همند
يكديگر را همه آگاهي و نيكوخواهي
در ره صدق و صفا قوت ايمان همند
همه چون حلقهٔ زنجير بهم پيوسته
دم بدم
در ره حق سلسله جنبان همند
بر كسي بار نه و باركش يكديگرند
خار جان و دل خويشند و گلستان همند
يكديگر را سپرند و جگر خود را تير
بدل خوش همه دشوار خود آسان همند
همه بر خويش ستادند و ستاد اخوان را
ماتم خويش و خرمي جان همند
دل هم دلبر هم يار وفا پيشه هم
چشم و گوش هم و دلدار و نگهبان همند
گر بصورت نگري بي سر و بي سامانند
ور بمعني نظر آري سر و سامان همند
هريكي در دگري روي خدا مي بيند
همچو آئينه همه واله و حيران همند
حسن و احسان يكي از ديگري بتوان ديد
مظهر حسن هم و مشهد احسان همند
همه در روي هم آيات الهي خوانند
همه قرآن هم و قاري قرآن همند
طرب افزاي هم و چاره هم در هر گاه
مايهٔ شادي هم كلبهٔ احزان همند
غزل ديگر اگر فيض بگويد بد نيست
شرح حال دگران را كه غم جان همند
اين فقيهان كه بظاهر همه اخوان همند
گر به باطن نگري دشمن ايمان همند
جگر خويش و دل هم ز حسد مي خايند
پوستين بره پوشيده و گرگان همند
تا كه باشند در اقليم رياست كامل
در شكست هم و جوينده نقصان همند
واعظان گرچه بليغند و سخندان ليكن
گفتن و كردن اين قوم كجا آن همند
آه ازين صومعه داران تهي از اخلاص
كز حسد رهزن اخلاص مريدان همند
ساده لوحان كه ندارند زادراك نصيب
رسته اند از همه آفات و محبان همند
زاهد و عارف و عابد همه بر درگه حق
خواجه شأنان هم و بنده و سلطان همند
خوب رويان جهان مظهر لطفند ولي
مست چشمان هم و خسته مژگان همند
دردمندان مجازي كه جگر سوخته اند
چون نشستند بهم شمع شبستان همند
گاه سازند بهم گاه ز هم مي سوزند
همد مانند گهي گاه رقيبان همند
اهل صورت كه ندارند ز معني خبري
همه در
رشك زر و سيم فراوان همند
خويش با خويش چرا شور كند در تلخي
پنج روزي كه برين مائده مهمان همند
مجلسي را كه نه از بهر خدا آرايند
تا نشستند بهم رهزن ايمان همند
اهل بزمي كه در آن حضرت دانائي نيست
بملاهي و مناهي همه شيطان همند
فيض خاموش ازين حرف سخن كوته كن
از گروهي كه در ايمان همه اخوان همند
خوش آنكه كشتگان غمش را ندا كنند
تا وعده هاي وفا را وفا كنند
آندم كه دوست گويد اي كشتگان من
از لذت خطاب ندانم چها كنند
در شور و وجد و رقص درآيند عاشقان
از شوق دوست جامه جان را قبا كنند
آندم كه دوست پرسش بيمار خود كند
دردش يكان يكان همه كار دوا كنند
سر گر بپاي دوست فشانند عاشقان
هر دم براي دادن جان جان فدا كنند
عشاق اگر الست دگر بشنوند ازو
بيخود شوند و تا بقيامت بلي كنند
گر فيض محو دوست شود حالت نماز
كروبيان قدس باو اقتدا كنند
شاهدان گر جلوه بر ايمان كنند
كفر و ايمان هر دو را يكسان كنند
عارفان از عشق اگر گردند مست
رازها در سينه كي پنهان كنند
عاشقان را دوست هر دم جان نو
بخشد ايشان باز جان قربان كنند
زاهدان گر زان جهان هم بگذرند
اين جهان را روضهٔ رضوان كنند
عابدان گر بهر جانان جان كنند
عيش هاي نقد با جانان كنند
اهل دنيا گر ز صورت بگذرند
عيش را صافي و جاويدان كنند
عاقلان گر بگذرند از ننگ و نام
دردشان را عاشقان درمان كنند
گر مريدان پند پيران بشنوند
كار را بر خويشتن آسان كنند
واصلان از راه اگر گويند باز
سالكان را گيج و سرگردان كنند
آنچه با حكمت كنند اهل نظر
عاشقان با گفتهٔ فيض آن كنند
دل عالم حسن تو كي رنج و تعب بيند
گر عالم عقل آيد صد عيش و طرب بيند
در عالم عقل آنكو چشم و دل او وا شد
گلهاي طرب چيند اسرار عجب بيند
از عقل اگر آرد رو سوي جناب عشق
از جلوهٔ هر مربوب رخساره رب بيند
آيات كلام حق آن خواند و اين فهمد
اين لذت لب يابد آن صورت لب بيند
ماند بكسي دانا كو روز ببيند حسن
خوانندهٔ بي دانش آنرا كه بشب بيند
اسرار طلب مي كن چون داد طرب ميكن
ور نه دهدت اجري چون صدق طلب بيند
سرباز درين نعمت تن ده بغم و محنت
در تربيت جان كوش تن گرچه تعب بيند
عارف كه بود گم نام از جاه و حسب ناكام
معروف شود آنجا صد نام و لقب بيند
گر رنج برد حاجي صد گنج برد حاجي
سهلست اگر در ره يغماي عرب بيند
گر فيض بود خشنود از هرچه ز حق آيد
حق باشد از او راضي پاداش ادب بيند
آنان كه ره عالم ارواح بپويند
مردانه ز آلايش تن دست بشويند
بر فوق فلك رفته به جنات بر آيند
پويند گل از غيب و گل از خويش برويند
اين طايفه نورند و حياتند و وجودند
با هر كه نشستند چو جان در تن اويند
و آنان كه بود بسته تن پاي خردشان
هرگز گلي از عالم ارواح نبويند
زنگ تنشان ز آينه جان نزدايد
دل را ز گل عالم اجسام نشويند
اين طايفه موتند و عدم ظلمت و جهلند
بر بي خرديشان سزد ارواح بمويند
و آنان كه نه اينند و نه آن مثل من و تو
در كش مكش اين دو نه پشتند نه رويند
چوگان قضا سوي زبرشان ببرد كه
افتند گهي زير سراسيمه چو گويند
رفتن نتوانند و بمقصد نگرانند
نصف دلشان شاد كه از راه
بكويند
عزمي كه دو جا بستن كار زنانست
مردان خدا فيض چنين راه نپويند
يار را با تو كار خواهد بود
كارها را شمار خواهد بود
هر چه پنهان بود شود پيدا
ليل جانرا نهار خواهد بود
آنكه خفته است شب چه روز شود
آگه و هوشيار خواهد بود
هر كه كاري نميكند امروز
حال فرداش زار خواهد بود
كار اگر زار باشدت فردا
با خودت كار زار خواهد بود
بي حسابي كه ميكني يك يك
در حساب و شمار خواهد بود
هر كه با نفس خود جهاد نكرد
حسرتش بي شمار خواهد بود
هر كه در كارهاي خود نرسيد
سخرهٔ انتظار خواهد بود
هر كه ميران كار خود سنجيد
خاطرش را قرار خواهد بود
هر كه مست شراب دنيا شد
تا ابد در خمار خواهد بود
هر كه مشتاق آخرت باشد
رحمت او را نثار خواهد بود
اختيار ار بحق سپرد اينجا
مالك اختيار خواهد بود
ور بود اختيار را مالك
سخرهٔ اختيار خواهد بود
در ازل شرم اگر نشد روزيش
تا ابد شرمسار خواهد بود
اين غزل در جواب مولانا
فيض را يادگار خواهد بود
غم فراق تو اي دوست بي شمار بود
بدل چو غصه گره شد يكي هزار بود
نهان كنم غم عشق تو را چو جانم سوخت
كه تا دلم بدرون شمع اين مزار بود
به هيچ چيز بجز وصل يار خوش نشود
دل ار خوش است بغيري ببوي يار بود
خوشا دلي كه بجز حق بكس نگيرد انس
اگر غمي رسدش دوست غمگسار بود
ز سينه مي نگذارم كه غم برون آيد
چو غمگسار بود دوست خوشگوار بود
درون سينه بدل راز خويش مي گويم
دمست پرده در او سينه رازدار بود
بآب و تاب چو آيد برون ز دل سخني
بمعني آتش و در صورت آبدار بود
مرا چه حد كه كنم دعوي محبت و قرب
بدر گهي كه سر سروران بدار بود
شود عزيز ابد آنكرا دهي عزت
نهي چو داغ مذلت هميشه خوار بود
چو لطف تو نبود سعي كس ندارد
سود
اگر صيام و قيامش يكي هزار بود
دعا اثر نكند تا عنايتت نبود
هزار اختر سعد ارچه در گذار بود
اگر نخواسته باشي نجات عاصي را
شفاعت شفعا را چه اعتبار بود
بدست خواهش تست اختيار مختار است
چو تو نخواهي كس را چه اختيار بود
دلم چو سير كند در حقايق ملكوت
ز وعظ واعظي و شاعريم عار بود
بمجلسي كه شمارند اهل عرفان را
ز فيض دم نتوان زد چه در شمار بود
بي تو يكدم نمي توانم بود
خستهٔ غم نمي توانم بود
ذرهٔ تا ز من بود باقي
با تو همدم نمي توانم بود
بي لقايت نمي توانم زيست
با لقا هم نمي توانم بود
نظري كن مرا ز من بستان
همدم غم نمي توانم بود
بنگاهي بلند كن قدرم
بيش ازين كم نمي توانم بود
تا بكي غم خورم كه غم نخورم
در غم غم نمي توانم بود
جام گيتي نماي عشقم ده
كمتر از جم نمي توانم بود
عشق سورست و عقل ماتم من
زار ماتم نمي توانم بود
فيض ميگويد مزن دم سرد
واقف دم نمي توانم بود
سر چو بي عشقست ننك جان بود
دل كه بي دردست نام آن بود
دل كه در وي درد نبود كي دلست
جان چه سوزي نبودش كي جان بود
دل ندارد جان ندارد هيچ نيست
هر كسي كه بيغم جانان بود
جان ندارد غير آن كو روز و شب
آتش عشقيش اندر جان بود
دل ندارد غير آنكو همچو من
داغ عشقي در دلش پنهان بود
دردها را عشق درمان ميكند
گرچه درد عشق بيدرمان بود
داغها را عشق مرهم مي نهد
زانكه داغ عشق مرهم دان بود
عشق باشد مرد را سامان و سر
خود اگرچه بيسر و سامان بود
عشق اگرچه خود ندارد خان و مان
عاشقانرا عشق خان و مان بود
آخر از عاشق جنون طاهر شود
دود آتش فيض چون پنهان بود
تا چند بزنجير خرد بند توان بود
بي بال و پر شور جنون چند توان بود
با بي خبران بي بصران چند توان زيست
در زمرهٔ كوران و كران چند توان بود
گر چشم تماشاي جمال تو نداريم
با حسرت ديدار تو خرسند توان بود
گر نيست بدان زلف دو تا دست رس ما
خود موي توان گشت و در آن بند توان بود
با عشق رخت هر چه بخواهي بتوان كرد
ديوانه توان ز بست خردمند توان بود
ما طاير قدسيم و ز خلوتگه انسيم
پا بستهٔ اين كهنه قفس چند توان بود
حيفست كه جز بندگي نفس كند كس
چون بر سر ارواح خداوند توان بود
گر فيض جنون شامل حال تو شود فيض
با عيب سرا پاي هنرمند توان بود
با موج محيط غمش آرام توان داشت
با شورش سوداش خردمند توان بود
چون غم غم عشق تو بود زار توان بود
چون عز همه عزّ تو بود خوار توان بود
بازار جهان را چو غمت نيست متاعي
هرچند فروشند خريدار توان بود
گر عافيت اينست كه اين پنجه آن راست
شكرانه بيماري بيمار توان بود
يكذره گر از مهر تو نايد بدل و جان
بر هر دو جهان قاسم انوار توان بود
يكدم گر از آن زلف دو تا بوي توان برد
عمري دو جهان را همه عطار توان بود
در ميكده لطف تو بي خويش توان زيست
در مصطبهٔ قهر تو هشيار توان بود
در حضرت قهر تو خطائي نتوان كرد
در مشهد عفو تو خطاكار توان بود
گر باغ تماشاي ترا در نگشايد
در حسرت آن در پس ديوار توان بود
گر روي تو در خواب نمايند بعشاق
حاشا دمي از شوق تو بيدار توان بود
چون ناصر مستان ز خود رسته تو باشي
منصور توان بودن و بردار توان بود
اي فيض طلب كن كه طلب چون طلب
اوست
گر بيهده باشد كه طلب كار توان بود
عيد است و هركس از غلط غيري گرفته يار خود
مائيم و در خود عالمي دار خود و ديار خود
داريم با خود گفتگو داريم در خود جستجو
خود بيدل و در خويشتن جويندهٔ دلدار خود
گم كردهٔ خويشيم ما از خلق در پيشيم ما
از ما ببر تعليم كار آنگاه شو سر كار خود
گفتي كه دشوار است كار دشوار كار خود خودي
خود را مبين حق را ببين آسان كن اين دشوار خود
از خود علم افراشتي خود را كسي پنداشتي
كس اوست تو خود تا كسي بگذر ازين پندار خود
دل را خودي بارست بار جانرا خودي عارست عار
ما بيخودان وارسته ايم از بار خود از عار خود
ما بار بر كس كي شويم بار كسان هم ميكشيم
بار دو عالم را بدوش برداشته با بار خود
نوروز و هركس هر طرف با دلبري و چنگ و دف
فيض و غم و شبهاي تار با نالهاي زار خود
در سر بوالهوس نگر چون شر و شور ميرود
در دل ماست يار دل بر ره دور ميرود
در سر چون درا درا نالهٔ عاشقان شنو
قافله خيال بين سوي صدور ميرود
عشق بهر كه داد جان رست ز خاك و خاكدان
زاهد مرده دل ز گور هم سوي گور ميرود
هر كه ز عشق يافت جان يافت حيات جاودان
او نه بميرد ار بمرد زنده بگور مي رود
ني غلطم كجا چو كور از پي نور حق شتافت
موسي وقت خويش شد جانب طور ميرود
هيچ نيافت آنكه او لذت عاشقي نيافت
گر همه در بهشت يا در بر حورد ميرود
اين دل پختگان عشق جانب حق همي رود
وان دل زاهدان خام سخت صبور ميرود
آتش عشق مرد را پخته و سرخ رو كند
خام فسرده را صلا گربه تنور ميرود
هست بهر خم
فلك باده و نشأه دگر
هركه نه مست عشق شد مست غرور ميرود
فيض چو دل بعشق داد بر سر غصه پا نهاد
شاد شد از سرور باز سوي سرور ميرود
در سر شوريده سودا ميرود
كز كجا آمد كجاها ميرود
و آنكه عاقل خوانيش در كارها
در خيالش سود و سودا ميرود
گه در آتش ميرود گاهي در آب
خاك بر سر در هواها ميرود
هيچ در پيش و پس خود ننگرد
در بلاهايي محابا مي رود
خواجه باهوش آي و كاريار بين
حرف سوق و سود و سودا ميرود
خواجه بيهوشست و كارش در زيان
عمر رفت و خواجه رسوا ميرود
دي برفت امروز هم باقي نماند
جان بفردا مي رسد يا ميرود
اين نفس را پاس بايد داشتن
كاين نفس از كيسهٔ ما ميرود
جان بجانان تازه ميكردم بدم
ور نه جان بي جان ز دنيا ميرود
گوشها بسته است فيضا لب ببند
كاين سخنهاي تو بي جا مي رود
چون سخن از دلبر ما ميرود
شاهدان را رنگ سيما ميرود
چون حديث يار بي پروا كنيد
اين دل شوريده از جا ميرود
در دل ما آ تماشا كن به بين
تا چه شور و تا چه غوغا ميرود
وين سر شوريده ما را نگر
دم بدم تا در چه سودا ميرود
دل هنوز از هيبت روز الست
مي تپد هر لحظه از جا ميرود
چون بلي گفتيم در روز نخست
بر سر ما اين بلاها ميرود
يكنظر آن لعل ميگون ديده ام
خون هنوز از ديده ما ميرود
يار آمد گفتگو را بس كنيم
صحبتش از كيسه ما ميرود
ني غلط كي يار آيد سوي ما
در سر ديوانه سودا ميرود
ز آتش هجران جانان هر سحر
دود آه فيض بالا ميرود
هر كجا آن ماه سيما ميرود
بس دل و بس دين بيغما ميرود
گر بصحرا رفت دريا مي شود
ز آب چشمي كان بصحرا ميرود
ور بدريا ميرود خون مي شود
بس كه خون دل بدريا ميرود
سرو آزادي نخواهد بعد از اين
گر بباغ آنسرو بالا ميرود
ميشود گل رنگ رنگ از شرم اگر
در چمن بهر تماشا ميرود
زلف و گيسو چون پريشان مي كند
در سر شوريده سودا ميرود
نشنود دل پند واعظ لب ببند
اين سخنهاي تو بيجا ميرود
از مي لعل شكر ريز لبش
بر زبان فيض اينها ميرود
زنده دل از چه رو بدن عالم نور ميرود
جاهل مرده دل ز گور هم سوي گور ميرود
طالب نشأه بقا سوي خدا روان شود
دستهٔ نشأه فنا سوي ثبور ميرود
هركه درين سرا بديد نشأه آخرت، بديد
در ره او ز پيش و پس رايت نور ميرود
وانكه ز نشأه دگر كور بود درين سرا
چون برود ازين سرا هم كر و كور ميرود
هر كه ز تقويش لباس افسر علم بر سرش
وانكه بمعصيت تنيد ناقص و عور ميرود
هركه ز كينه و حسد آتش خشم بر فروخت
او ز تنور آتشي سوي تنور مي رود
سوي بهشت ميرود هركه باختيار مرد
قعر جحيم جا كند آنكه بزور ميرود
هركه بخشم مبتلا راست چو مار مي شود
و آنكه اسير حرص شد خوار چو مور ميرود
غفلت فيض بين كه چون غره گفتگو شده
ماتم خود گذاشته در پي سور ميرود
زحمت مكش طبيب كه اين تب نميرود
بي شربت بنفشهٔ آن لب نميرود
تا بي ز مهر در دلم آنمه فكنده است
تا تاب او ز دل نرود تب نميرود
بيمار عشق به نشود جز به وصل دوست
اين درد دل بناله يا رب نميرود
تا چند در فراق برم انتظار وصل
آن روز خود نيامد و اين شب نميرود
بار فراق چند تواند كشيد دل
اين جان سخت بين كه ز قالب نميرود
ساقي بيا و لب به لبم نه كه اين خمار
از سر بغير جام لبالب نميرود
عشق بتان وسيله عشق خداست ليك
فيض از وسيله جانب مطلب نميرود
اگر سوي شام ار بري ميرود
اجل آدمي را ز پي ميرود
دلا سازره كن كه معلوم نيست
كزين خاكدان روح كي ميرود
دي عمر آمد بهاران گذشت
بهاران گذشتند و دي ميرود
بهر جا دلت رفت آنجاست جان
سرا پاي دل را ز پي ميرود
دل تو چه شخص و تنت سايه است
بهر جا رود شخص في ميرود
دل اندر خدا بند و بگسل ز خلق
كه آخر همه سوي وي ميرود
از آن روي دل در خدا كرد فيض
كه لاشيء دنبال شيء ميرود
كجا ميرود روح و كي ميرود
كجا و كي از پيش وي ميرود
كجا و كي و كي بود روح را
كه اين هر دو تن راز پي ميرود
زامر خدايست روح و خدا
كي آيد بجائي و كي ميرود
چو بيخود شوي داني اين راز را
كه در بيخودي دل بوي ميرود
مي عشق آگاه سازد ترا
كه غفلت بدين گونه مي ميرود
بجز مستي و عشق و شور جنون
ز پيش تو اين كار كي ميرود
دمي سوي ما آ تماشاي را
ببين تا چه غوغاي مي ميرود
چنين بر زمين ريخت خم مي ز خويش
چنان بر فلك هاي و هي ميرود
كه تا پشت ماهي رسيده است مي
كه تا زهره آواز ني ميرود
دمي فيض را چون برآيد چنين
خرد را دگر كي ز پي ميرود
بر درگه تو حاجت خلقان روا شود
آنرا كه تو براني ازين در كجا شود
خود را چو حلقه بر در لطف تو ميزنم
باشد بروي من در لطف تو وا شود
آنرا كه رد كني زدر خويش بولهب
وانگو تواش قبول كني مصطفي شود
امر ترا كسي نتواند خلاف كرد
هر كو سر از قضاي تو پيچد كجا شود
بيچاره گمرهيكه كشد سر ز طاعتت
گردد دلش سياه و اسير غمي شود
فرخنده رهروي كه اطاعت كند ترا
چشم دلش بعالم انوار وا شود
در بندگيت هر كه ره صبر مي رود
او از حضيض صبر بر اوج رضا شود
درهاي خير روز نخستين گشودهٔ
اميد هست روز پسين نيز وا شود
از ماندهٔ مواهب تو خورده چاشني
نوميد كي شود دل غمگين چرا شود
از فيض بحر جود بسيار برده ايم
داريم چشم آنكه دگر هم عطا شود
هر نعمتيكه لطف كني از ره كرم
توفيق ده كه شكر يكايك عطا شود
ما گرچه نيستيم سزاي كرامتي
ليك از تو تا سزاي سزد گر سزا شود
گر هرچه
آوريم بدين در همان بريم
اي واي ما كه روز قيامت چها شود
ما بندهٔ در تو و شرمنده توايم
داري روا كه عاقبت ما هبا شود
فيض است و در گه تو از اين در رود كجا
كام حوايج همه زين در روا شود
من در او ميزنم امروز، باشد وا شود
گر تو داري صبر زاهد، باش تا فردا شود
ميزنم بر شمع رويش خويش را پروانه وار
تا بسوزم در جمالش لاي من الا شود
آب چشم آخر بخواهد بردنم تا كوي دوست
قطره قطره جمع گردد عاقبت دريا شود
پرتوي از مهر رويت گر بتابد بر زمين
بگذرد از آسمان عرش برينش جا شود
زلف اگر از روي چون خورشيد يكسو افكني
از فروغ نور رويت هر دو عالم لا شود
گر صبا از زلف مشگينت نسيمي آورد
عاشقان را مو بمو آشفته و شيدا شود
گر بميدان دست آري سوي چوگان در زمان
صد هزاران گوي سر از هر طرف پيدا شود
از غلاف مهر تيغ قهر چون بيرون كشي
بهر سبقت در ميان عاشقان غوغا شود
چشم مستت گر نظر بر نرگسستان افكند
ديدهٔ نرگس ز فيض آن نظر بينا شود
در وجودش كي تواند كرد شك ديگر كسي
آن دهان نيست هستت گر بحرفي وا شود
ناصحا عيب من بي دل برسوائي مكن
هر كسي كو عشق ورزد لاجرم دانا شود
جان بخواهي داد فيض آخر تو در سوداي او
آري آري اهل دلرا سر درين سودا شود
اي خوش آن صبحي كه چشمم بر جمالت وا شود
يا شب قدري كه در كوي توام ماوا شود
بيش ازين ايجان نيارم صبر كردن در برون
بر درت چون حلقه سر خواهم زدن تا وا شود
هم در امروز از وصالم شربتي در كام ريز
نيست آرام و شگيبائيم تا فردا شود
من بخود كي راه يابم سوي آن عاليجناب
هم مگر لطف تو پر گردد عنايت پا شود
گر كشم در ديده خاك پاي مردان رهت
كام و كام منزل اين راه را بينا شود
گر در آتش بايدم رفتن در اين ره ميروم
تا چو ابراهيم آن آتش
گلستان ها شود
موسي جانرا اگر گردن نهد فرعون نفس
چشمهاي حكمت از سنگ دلش پيدا شود
بي تعلق چون مسيحا زي تو در روي زمين
تا فراز آسمان چارمينت جا شود
گر عنان اختيار خود نهي در دست او
لقمهٔ سازد ترا اين نفس و اژدرها شود
گر ز بهر شهوت دنيا در آئي در غضب
نفس فرعونت در آتش از ره دريا شود
گام نه بر گام مردان رهش مردانه فيض
گر همي خواهي كه در بزم وصالت جا شود
رخ برافروزي دل من شعله اخگر شود
وربپوشاني زمن اين هر دوخاكستر شود
طاعتش ناقص بماند هر كه ابرويت نديد
هر كه بسم الله نخواند كار او ابتر شود
هر كه بنيد روي ميمون ترا هر بامداد
تا ابد هر روز و هر دم كار او بهتر شود
ديدهٔ دل هر كرا افتد بخط سبز تو
از طراوت سربسر بوم دلش اخضر شود
باغ رويت هر كه ديد ايمان بجنت آورد
ور بود مؤمن بفردوس برين رهبر شود
هر كه در هجرت فتد ايمان بدوزخ آورد
ور بود مؤمن بنار ايمانش محكمتر شود
هر كه بيند لعل نوشين ترا وقت سخن
در حلاوت غرق گردد سربسر شكر شود
هر كه بيند چشم و ابروي ترا وقت نگاه
خسته و مست اوفتد هم آب و هم آذر شود
دل كه در بند غمت افتاد شد درّ يتيم
قطرهٔ باران چو افتد در صدف گوهر شود
بهر دانش عاشقان را حاجت استاد نيست
هر كه ورزد عشق بي استاد دانشور شود
اي خوش آنروزي كه بازم درره عشق توسر
هر كه در عشق خدابي سر شود سرورشود
من نميدانم چه بايد كرد تا برخاك فيض
كيمياي
پرتو لطف تو افتد زر شود
تا بكي اين نفس كافر كيش كافرتر شود
تا بچند اين ديدهٔ بي شرم ننگ سر شود
بس فسون خواندم برين نفس دغا فرمان نبرد
بس نصيحت كردمش شايد بحق رهبر شود
عمر خودرا صرف كردم درفنون علم وفضل
تا بود چشم دلم از علم روشن تر شود
بر من اين علم و هنردرهاي رحمت را ببست
ديده هرگز كس كليد قفل قفل در شود
گفتم آخر ميكنم كاري كه بهتر باشد آن
من چه دانستم كه آخر كار من بدتر شود
اي خدا رحمي بكن بر بنده بيچاره ات
بد بود نيكوش كن نيكوست نيكوتر شود
بنده را ارشاد كن شايد رسد در دولتي
هر كرا مرشد تو باشي زآسمان برتر شود
آنكه قابل نيست زار شاد تو قابل مي شود
ور بود قابل زارشاد تو قابل تر شود
دانشي را لطف كن كزوي محبت سرزند
شايد از اكسير عشقت اين مس من زر شود
عزم و اخلاصي بده تا معرفت گيرد كمال
معرفت كامل چوشد اخلاص كاملتر شود
چو نشود اخلاص كاملتر رسد سلطان عشق
آنچه بود افسار درسربعد از اين افسر شود
سهل وآسان كي دهددست اينچنين گنجي مگر
پاي تا سر زاري و افغان چشم تر شود
تا نباشد بندهٔ را عزم و اخلاص علي
كي اميرالمومنين و نفس پيغمبر شود
سالها بايد بگردد آفتاب و مشتري
تا كه در برج سعادت نطفه حيدر شود
در زمين دل بكار اي فيض تخم معرفت
پس زچشمش آب ده تا ريشه محكمتر شود
پس بچين از شاخسارش ميوه هاي گونه گون
كز لطافت رشك باغ و جنت و كوثر شود
بتاب عارض تا مهر جان بهار شود
بتاب زلفان تا ليل دل نهار شود
تمام روي تو نتوان بيك نظر ديدن
اگرچه بهر نظر چشم كس چهار شود
ستارهٔ بنما يا هلالي از رويت
كه قرص بدر خجل آفتاب خوار شود
بكف نهاده سر خود وصال ميخواهم
كدام تا بر تو زيندو اختيار شود
براي دوست بود جانكه در تنست مرا
براه دوست فتم چون تنم غبار شود
بيا كه تا غم شبهاي هجر عرض كنم
كه گر بسينه بماند يكي هزار شود
بيا و درد دل من يكي يكي بشنو
تو چون نهي بلبم گوش خوشگوار شود
دمي چو شاد شوم ان يكاد ميخوانم
ز شش جهت كه مبادا غمي دچار شود
من و غميم بهم دشمنان يكديگر
ز كار زار مبادا كه كارزار شود
اگر بوصف در آرم غم فراق ترا
ز بان وصف شود شعله دم شرار شود
رود چو جان ز تنم دل ز غم همان سوزد
درون خانهٔ تن شمع اين مزار شود
بنزد دوست رواي فيض يك بيك بشمر
شمرده گر نشود غصه بيشمار شود
دل بستم اندر مهر او تا او براي من شود
بيگانه كشتم از دو كون تا آشناي من شود
مهرش بجان ميكاشتم تا بر دهد مهر و وفا
دردش بدل مي داشتم كاخر دواي من شود
او را سرا پا من نخست مهر و وفا پنداشتم
كي گفتمي كان بي وفا جور و جفاي من شود
پروردم آن بالا بناز تا كش شبي در بر كشم
كي اين گمان بردم كه او روزي بلاي من شود
گفتم نخواهد كرد او بر من كسي را اختيار
كي گفتم او را مدعي آخر بجاي من شود
گشتم بدل خار غمش كارد گل شادي ببار
در خاطرم كي ميخليد كو غم فزاي من شود
گفتم تواند بود فيض در خدمتت بندد كمر
گفتا شود
تاج سران گر خاك پاي من شود
يار اگر آشنا شود چه شود
بخت اگر يار ما شود چه شود
گر ز خمخانهٔ مي وصلش
جرعهٔ قسم ما شود چه شود
گر دل خستهٔ مرا اي جان
غمزه ات غمزدا شود چه شود
نفسي گر بر آورم با تو
تا دل از غصه وا شود چه شود
در ره چون تو غمگساري اگر
دل و جانم فدا شود چه شود
مرغ روحم كه طاير قدس است
زين قفس گر رها شود چه شود
چون حجاب من از منست اگر
اين من از من جدا شود چه شود
اين سبو بشكند درين دريا
بحر بي منتها شود چه شود
فيض از هر دو كون بيگانه
با تو گر آشنا شود چه شود
؟عشق توبه شكستيم تا دگر چه شود
دلي بعهد تو بستيم تا دگر چه شود
شديم باز گرفتار دانهٔ خالي
ز دام توبه بجستيم تا دگر چه شود
بيك نگاه كه كردي ز خويشتن رفتم
ز چشم مست تو مستيم تا دگر چه شود
گرفته ساغر مي ترك زاهدي كرديم
شراب خانه نشستيم تا دگر چه شود
عنان به مستي داديم تا چه پيش آيد
ز هوشياري رستيم تا دگر چه شود
فكنده سبحه ز دست در هواي مغبچكان
بسو منات نشستيم تا دگر چه شود
براي آنكه مگر با خداي پيونديم
ز هر دو كون گسستيم تا دگر چه شود
نبود غير دلي فيض را و آنرا هم
بشست زلف تو بستيم تا دگر چه شود
گر پذيري تو ز من جان چه شود
كار بر من كني آسان چه شود
دل ز من بردي و جان شد مشتاق
گر فداي تو شود جان چه شود
برقع از روي چو مه بر گيري
تا شوم واله و حيران چه شود
از گلستان رخ و زلف تو من
گر بچينم گل و ريحان چه شود
گر دهانرا بسخن بگشائي
تا برم قند فراوان چه شود
ساقي چشم تو گر باده دهد
تا خرد مست شود زان چه شود
فكني ز آن لب شيرين شوري
در نهاد شكرستان چه شود
بر لبم لب بنهي تا آبي
كشم از چشمهٔ حيوان چه شود
گره از زلف اگر بگشائي
تا شود خلق پريشان چه شود
سر فيض ار بودت تا از تو
شودش كار بسامان چه شود
بنوازي تو اگر موري را
تا شود رشك سليمان چه شود
رو بحق آوري اي جان چه شود
نروي همره شيطان چه شود
راه بيراه هوا چند روي
روي اندر ره ايمان چه شود
راه تقوي و ورع گر سپري
پند گيري تو ز قرآن چه شود
از هوس سر بهوا تا كي و چند
گر كني كار بفرمان چه شود
خويش را گر تو بطاعت بندي
بگسلي رشته عصيان چه شود
توبه ها چند كني و شكني
نكني گر تو گناهان چه شود
اول انديشه كني تا آخر
نشوي زار و پشيمان چه شود
از دل ار خار هوس دور كني
تا برويد گل و ريحان چه شود
گر بخلقاني و قرصي سازي
ندهي زحمت خلقان چه شود
گر گذاري برياضت تن را
كم كني طعمه كرمان چه شود
جان و دل چند دهي درد خري
گر گرائي سوي درمان چه شود
فيض بيهوده كني جان تا كي
جان دهي در ره جانان چه شود
شود شود كه دلم سوي حق ربوده شود
بجذبهٔ همه اخلاق من ستوده شود
شود شود كه روان سوي حق روان گردد
بساق عرش دو دست اميد سوده شود
شود شود نفسي ديدهٔ دلم در عرش
بناز بالش برد اليقين غنوده شود
شود شود كه رسد بوي حق ز سوي يمن
چنانكه هوش ز سر جان ز تن ربوده شود
شود شود كه بجائي رسم ز رفعت قدر
كه آسمان و زمينم چو دود توده شود
شود شود كه مصيقل شود بعلم و عمل
غبار شرك ز مرآت جان زدوده شود
شود شود كه عبوديتم شود خالص
بصدق بندگي اخلاصم آزموده شود
شود شود كه نسيمي ز كوي دوست وزد
ز روي چهرهٔ جان پرده ها گشوده شود
شود شود كه بر افتد حجاب نا سوتم
جمال شاهد لاهوتيم نموده شود
شود شود كه بمفتاح عشق و دست نياز
دري ز عالم غيبم بدل گشوده شود
شود شودكه كشم سرمهٔ ز نور يقين
بود كه بينش
چشم دلم فزوده شود
شود شود كه شود فيض يكنفس خاموش
بود ز عالم بالا سخن شنوده شود
ز نكتهاي بيانت خرد فزوده شود
ز لطف هاي نهانت نبوده بوده شود
چو نكتهٔ شنوم زان دهان پنهاني
دري ز غيب بروي دلم گشوده شود
به گوهر سخني زان لب عقيق مرا
هزار عقده مشكل ز دل گشوده شود
جمال شاهد غيبي بچشم حق بينان
عيان در آئينهٔ طلعتت نموده شود
نموده چهره در آئينهٔ جمالت حق
كه صدق بندگيم در تو آزموده شود
اگر نهي ز سر لطف بر سرم دستي
ز رفعت اين سر پستم بچرخ سوده شود
بيا و اين يد بيضا بسينهٔ من نه
بود ز زنگ كدورت دلم زدوده شود
جمال تو ز سر اهل دل ربايد هوش
بمن نماي كه هوشم ز سر ربوده شود
خوشا دمي كه بيك جلوه ام كني بي خود
نبوده بوده مرا بوده ام نبوده شود
سرم چو خاك شود بر سر رهي افتم
بود گذر كني آنجا بپات سوده شود
ز زلفهاي بلندت خرد ز دست رود
ز حلقهاي كمندت جنون فزوده شود
گهي هلال و گهي بدر در سر زلفت
نمايد ار بنسيمي زهم گشوده شود
بچشم پاك چو بيند بروي خوب تو فيض
جمال شاهد لاريبيش نموده شود
زبان به بندم از اين پس ز گفتگو شايد
ز پستهٔ شكرينت سخن شنوده شود
شود كه از دهنت بوسهٔ ربوده شود
شود كه از دل من عقدهٔ گشوده شود
شود كه فاش شود سر آن دهان نهان
ز تنگناي عدم نكتهٔ شنوده شود
شود كه دل ز وصالت بمدعا برسد
غبار حسرت ازين آينه زدوده شود
شود كه تيغ كشي و بدارمت گردن
توجه تو و عشق من آزموده شود
شود كه بر قدمت سر نهم بزاري زار
ترحمي كه بدل داري آن نموده شود
شود كه بار دهي تا كه سر نهم برهت
بخاك راهگذار تو جبهه سوده شود
شود كه آتش عشقت بسوزد اين تن من
برهگذار تو خاك سياه توده شود
شود كه
دست اميدم بمدعا برسد
ز كار بسته من عقدها گشوده شود
محال باشد اي فيض اين كه عاشق را
بدن به بستر راحت دمي غنوده شود
جور ز حد ببر مگو جور زياد ميشود
از نظري بروي تو جور تو داد ميشود
جور و جفا ز تو رواست هرچه تو ميكني بجاست
گر تو همه وفا شوي حسن كساد ميشود
جور و وفا بهم خوش و مهر و جفا بهم نكوست
هست جفا صلاح حسن گرنه فساد ميشود
لطف نهان بجلوه آر تا برود دلم ز كار
حسن چو جلوه ميكند عشق زياد ميشود
نيست مرا بجز تو كس مونس من توئي و بس
غم بدلم چو ميرسد دل بتو شاد ميشود
برك و نواي من توئي باد صباي من توئي
عقده غنچه دلم از تو گشاد ميشود
چون تو بياد آئيم خود بروم زياد خود
فيض در آن زمان همه معني ياد ميشود
خواست دلم كه ماتمم سور شود نميشود
از سرم آتش هوا دور شود نميشود
از سر بوالهوس هوس جز غم عشق كي برد
ظلمت شب بغير روز نور شود نميشود
مهر بتان دلفريب عقل ز سر نمي برد
مستي باده هوس شور شود نميشود
آنكه چشيد ذوق مي ميل بزهد كي كند
ديده كه ديد روي دوست كور شود نميشود
زاهد خشك را شراب مست كند نميكند
ديو بصحبت ملك حور شود نميشود
زاهد اگر ز بهر خلد شعله شود دلش چه سود
هر حجري ز آتشي طور شود نميشود
خوي بدي چه جا گرفت مي نرود بپند كس
مار چگونه از فسون مور شود نميشود
دوش دلم ز بار خلق كاش رهد نمي رهد
پاي گران ز سر مرا دور شود نميشود
يار بوعدهٔ گهي خاطر فيض خوش كند
ماتم من بدين فسون سور شود نميشود
بي دل و جان بسر شود بي تو بسر نمي شود
بي دو جهان بسر شود بي تو بسر نمي شود
بي سر و پا بسر شود بي تن و جان بسر شود
بي من و ما بسر شود بي تو بسر نمي شود
درد مرا دوا توئي رنج مرا شفا توئي
تشنه ام و سقا توئي بي تو بسر نمي شود
در دل و جان من توئي گنج نهان من توئي
جان و جهان من توئي بي تو بسر نمي شود
يار من و تبار من مونس غمگسار من
حاصل كار و بار من بي تو بسر نمي شود
جان بغمت كنم گرو تن شود ار فنا بشو
هر چه بجز تو گو برو بي تو بسر نمي شود
غير تو گو برو بياد غير تو گو برو زياد
بي تو مرا دمي مباد بي تو بسر نمي شود
كوثر و حور گو مباش قصر بلور گو مباش
حلهٔ نور گو مباش بي تو بسر نمي شود
كوثر و حور من توئي قصر بلور من توئي
حلّه نور من توئي بي تو بسر نمي شود
شربت و آب گو
مباش نقل و نبات گو مباش
راحت و خواب گو مباش بي تو بسر نمي شود
آب حيات من توئي فوز و نجات من توئي
صوم و صلوهٔ من توئي بي تو بسر نمي شود
عمر من و حيات من بود من و ثبات من
قند من و نبات من بي تو بسر نمي شود
هول نداي كن كند نخل مرا ز بيخ و بن
هجر مرا تو وصل كن بي تو بسر نمي شود
گر ز تو رو كنم بغير ور بتو رو كنم ز غير
جانب تست هر دو سير بي تو بسر نمي شود
گر ز برت جدا شوم يا ز غمت رها شوم
خود تو بگو كجا روم بي تو بسر نمي شود
فيض ز حرف بس كند پنبه درين جرس كند
ذكر تو بي نفس كند بي تو بسر نمي شود
اي دل مخواه كام كه حاصل نميشود
حق از براي كام تو باطل نميشود
لذت شناس نيست كه از دوست غافلست
لذت كسي شناخت كه غافل نميشود
تا جا گرفته عشق تو در سينه يك نفس
از دل خيال روي تو زايل نمي شود
زنده است انكه در ره تو مي شود شهيد
مرده است آنكه بهر تو بسمل نميشود
رو دل بدست آر بسعي از گداز تن
تن در گذار تا ندهي دل نمي شود
تن گردهي بآنچه نوشته است در ازل
رنجي كه ميرسد به تو باطل نميشود
عاقل اگر به عشق دهد دل ميسر است
عاشق ولي بموعظه عاقل نمي شود
جاهل اگر رود زپي علم مي شود
عالم محقق است كه جاهل نمي شود
اي فيض راه ميكده عشق بيش گير
دل بي طواف ميكده كامل نميشود
دل گر غمين شود شده باشد چه مي شود
جان گر حزين شود شده باشد چه مي شود
عشقش چو گرم كرد و بر افروخت سينه را
آه آتشين شود شده باشد چه مي شود
از غم چو شاد ميشود اين دل گر آن نگار
دل آهنين شود شده باشد چه مي شود
گفتي كه با تو بر سر ناز و كرشمه است
گو اينچنين شود شده باشد چه مي شود
جان بسته بلاست جگر دوز غمزهٔ
گر دلنشين شود شده باشد چه مي شود
ما را بس است يار اگر جاي زاهدان
خلد برين شود شده باشد چه مي شود
بس مرد عشق را همه جانها بلب رسيد
فيض ار چنين شود شده باشد چه ميشود
جان از لطافت بدنش تازه مي شود
دل از حلاوت سخنش تازه مي شود
هر دم حيات تازه از آن خط بدل رسد
گوئي كه دم بدم چمنش تازه مي شود
او ميكند تبسم و من ميروم ز خود
مستيم هر دم از دهنش تازه مي شود
چون غنچه بيندم شكفد چون گل از نشاط
گوئي كه دل ز حزن منش تازه مي شود
تا بشكند دلم شكند زلف دم بدم
در دل جراحت از شكنش تازه مي شود
گل گل شگفته ميشود از روي نازكش
جائي چه بشنود سخنش تازه مي شود
چون در خيال كس گذرد لطف آن ذقن
در دم طراوت ذقنش تازه مي شود
يكبار هر كه در رخ خوبش نظر فكند
يابد دلش روان و تنش تازه مي شود
بگذار فيض حرف بتان از خدا بگو
جان از خدا و از سخنش تازه ميشود
نهادم سر بفرمانش بكن گوهر چه ميخواهد
سرم شد گوي چوگانش بكن گوهر چه ميخواهد
كند گر هستيم ويران زند گر بر همم سامان
من و حسن بسامانش بكن گوهر چه ميخواهد
اگر روزم سيه دارد و گر عمرم تبه دارد
من و زلف پريشانش بكن گوهر چه ميخواهد
ز دست من چه ميآيد مگر مسكيني و زاري
زدم دستي بدامانش بكن گوهر چه ميخواهد
دل و جانم اگر سوزد ز تاب آتش قهرش
من و لطف فراوانش بكن گوهر چه ميخواهد
شنيدم گفت ميخواهم سرش از تن جدا سازم
سر و تن هر دو قربانش بكن گوهر چه ميخواهد
نباشد گر روا دردين كه خون عاشقان ريزند
بلا گردان ايمانش بكن گوهر چه ميخواهد
اگر دل ميبرد از من و گر جان ميكشد از تن
فدا هم اين و هم آنش بكن گوهر چه ميخواهد
ترا اي فيض كاري نيست با دردي كزاو آيد
باو بگذار درمانش بكن گوهر چه ميخواهد
عشق بدل گاه درد گاه دوا ميدهد
جمله امراض را عشق شفا ميدهد
گاه دوا را دهد خاصيت درد و غم
گاه دگر درد را طبع دوا ميدهد
اين صدف چشم من گاه گهر ريختن
همچو دل بحر و كان داد سخا ميدهد
هست درو بحرها موج زنان وين عجب
بحر بود در صدف عشق چها ميدهد
دم بدم اندوه و غم بر سر هم مي نهم
باز دل تنگ را وسعت جا ميدهد
حاصل ايام عمر هر چه بود غير دوست
دين و دل و عقل و هوش كل بفنا ميدهد
هر دمي از فيض جان گيرد و بازش دهد
آنكه ستاند دگر باز چرا ميدهد
علي الصباح نويد هو الغفور رسيد
شراب در تن مخمور جان تازه دميد
شراب مست درآمد كه اينك آوردم
نويد مغفرت از حضرت غني حميد
نذير خوف برون رفت از دل مخمور
بشير باده در آمد زخم بسر دويد
بعضو عضو زسر تا به پا بشارت داد
بجز و جزو تن و جان و دل رسيد نويد
نواي ابشر مطرب نواخت كاينك عود
صلاي اشرب ساقي بداد كاينك عيد
كسي كه منع من از باده كرد جامم داد
كسي كه منكر مستيم بود مستم ديد
بچشم خويش كنون ديد و منع نتوانست
شراب خوردن ما را كه محتسب نشنيد
دلي كه بودش از راه اتقواالله بيم
در آمد از در لاتقنطوا درو اميد
زبيم روز جزا گر تهي شدش قالب
زساغر پراميد زنده شد جاويد
خرد كه بود به زندان ديو و دد در بند
كنون بمقصد صدق مليك آراميد
روان كه بود درين كهنه دير افتاده
كفش بهمت ساقي بساق عرش رسيد
تني كه بود ززقوم ديو دردي كش
زدست حور
و ملايك شراب ناب كشيد
سري كه بود لگدكوب چرخ مردم خوار
ببال عشق و طرب تا ببام عشق پريد
كجا فراق و كجا آنكه از دم رحمان
زجانب يمنش نفخهٔ وصال وزيد
ازينمقوله مزن دم دگر زبان در كش
كه فيض را سخن بيخودي دراز كشيد
بيا بيا كه نويد از جناب دوست رسيد
كه عيد تو منم و عود مينمايد عيد
محال ديو مده در دلت ملك آمد
مباش غافل و وقت قدوم دوست رسيد
نداري ار تو دل قابل نزول ملك
بيا زمن بخر ان دل كجا توانش خريد
بكوش تا بتواني اگر چه رفت قلم
شقي شقيست بروز ازل سعيد سعيد
بود كه كوشش ما نيز در قلم باشد
تو از سعادت روز ازل مشو نوميد
بزار بر در رحمان و منتظر ميباش
كه اينك از يمن قدس نفخه نفخه وزيد
دلي كه جاي شياطين بود در او نه دلست
دل آن بود كه بود بر درش رقيب عتيد
برون شدن نه پسندد دمي ملائك را
درون شدن نگذارد جنود ديو مزيد
درون خانه دل ديو را چه زهره ورود
خداي هست چو نزديكتر زحبل وريد
شراب تازه كشد دم بدم زجام الست
كسي كه يافت حيات ابد زخلق جديد
خموش چون شود از گفتن بلي آنكو
بگوش هوش خطاب الست از تو شنيد
شهود عشق زنجواي نحن اقرب مست
جنود زهد ينادون من مكان بعيد
ونحن اقرب خط مقربي باشد
كه قرب را ز ره خويش ميتواند ديد
وليس ذلك الا لمن زجا و غدي
و ليس ذالك الا لمن يخاف و عيد
بيمن فيض هدايت گرفت عالم را
كه رهنماي كسانست از ضلال
بعيد
دلم از كشمكش خوف و رجا بسكه طپيد
همگي خون شد واز رهگذر ديده چكيد
مالك الملك بزنجير مشيت بسته است
تا نخواهد سر موئي نتواند جنبيد
خواهشش داد مرا خواهش هر نيك و بدي
تا كه دل كرد برغبت گنه و مي لرزيد
چو كنم گر ننهم سر به قضا و برضا
سخطم را نبود عائدهٔ غير مزيد
هر بدي سر زند از من همه از من باشد
ليس ربي و له الحمد بظلام عبيد
بار الها قدم دل بره راست بدار
تا بهر گام مر او را رسد از قرب نويد
پيش از آني كه كند طاير جانم پرواز
گر بقربم بنوازي نبود از تو بعيد
نا اميدم مكن از دولت وصلت اي دوست
كه ز تو غير تو داني كه ندارم اميد
فيض را از مي وصلت قدحي ده سرشار
تا كه در مستي عشق تو بماند جاويد
مژدهٔ از هاتف غيبم رسيد
قفل جهانرا غم ما شد كليد
گوي ز ميدان سعادت ربود
هر كه غم ما بدل و جان خريد
صاف مي عشق ننوشد مگر
آنكه ز هستيش تواند بريد
آنكه ازين باده بنوشد زند
تا با بد نعرهٔ هل من مزيد
سير نگردد بسبو يا بخم
كار وي از جام بدريا كشيد
تا چه كند در دل و در جان مرد
نشاه اين باده چو در سر دويد
ساقي از آن نشاه تجلي كند
عاشق بيچاره شود نابديد
حد و نهايت نبود عشق را
كي برسد وصف شه بي نذيد
كوش كه تا صاحب معني شوي
فيض نسازد بتو گفت و شنيد
هر كه روي تو نديد از دو جهان هيچ نديد
هر كه نشنيد ز تو هيچ كلامي نشنيد
هر سري كو ز مي عشق تو مدهوش نشد
چو شنيد از ره گوش و ز ره چشم چو ديد
از ازل تا به ابد در دو جهان گرسنه ماند
هر كه از مائده عشق طعامي نچشيد
تا بشام ابد از رنج خمار ايمن شد
هر كه در صبح ازل ساغري از عشق چشيد
آب حيوان كه حضر در ظلماتش ميجست
بجز از عشق نبود اين خبر از غيب رسيد
غير عشق و غم عشق از دو جهان هيچ متاع
مردم چشم و دل اهل بصيرت نگزيد
هر كه در بحر غم عشق فروشد چون فيض
نه بكس ني ز كسي زهد فرو شد نه خريد
خداي عزوجل گر ببخشدم شايد
سزاي بندگيش چون ز من نمي آيد
بهر چه بستم جز حق شكسته باز آمد
دل مرا بجز از ياد حق نمي شايد
براي توشهٔ عقبي بسي نمودم سعي
ز من نيامد كاري كه آن بكار آيد
ز بيم آنكه مبادا خجل شود فردا
دلم بطاعتي امروز مي نياسايد
نرفته ام بره حق چنانكه بايد رفت
نكرده هيچ عبادت چنانكه مي بايد
مگر بهيچ ببخشند جرم هيچان را
ز هيچ هيچ نيابد ز هيچ هيچ آيد
تمام روز درين غم بسر برم كه صباح
براي من شب آبستنم چه مي زايد
دلم رميد وز من بهتري نمي يابد
اگر دو چار گردد بگوش باز آيد
حديث واعظ پر گو نه در خور فيض است
بيا بخوان غزلي تا دلم بياسايد
در سر چو خيال تو درآيد
درهاي فرح برخ گشايد
هرگاه به ياد خاطر آئي
فردوس برين بخاطر آيد
نام تو چو بر زبان رانم
هر موي زبان شود سرايد
جان را بخشد حيات تازه
پيكي كه ز جانب تو آيد
چشم از خط نامه نور گيرد
جان فيض ز معنيش ربايد
تا ديده بخون دل نشوئي
حاشا كه دوست رخ نمايد
چشم نگريسته در اغيار
آن حسن و جمال را نشايد
تا دل نكني ز غير خالي
در وي دلدار در نيايد
حق در دل آن كند تجلي
كاين آينه از سوي زدايد
چشمي كه گذر كند ز صورت
معنيش جمال مي نمايد
چشم سر و سر گشوده دارم
تا او ز كدام در در آيد
چون فيض دل شكسته دارد
او را رسد ار غمي سرايد
شكر تو چسان كنم كه شايد
از جز تو ثناي تو نيايد
گر هم نكنم ثنا چه گويم
نطقم بچه كار ديگر آيد
آن لب كه ثناي تو نگويد
آخر بچه خوشدلي گشايد
آندست كه دامنت نگيرد
از بهر چه زاستين برآيد
آن پاي كه در رهت نپويد
سر كه رود و بر كه آيد
آن سر كه هواي تو ندارد
بر تن بكدام اميد بايد
آندل كه درو محبتت نيست
در سينه چو نغمه مي سرايد
آن جان كه ز تو نشان ندارد
حقا كه بجاي تن نشايد
آن ديده كه ديده روي خوبت
بر غير چگونه ميگشايد
آن گوش كه نام تو شنيده
چون حرف دگر در آن درآيد
از فيض تو پاي تا سر فيض
هر لحظه محبتي فزايد
آنم كه سراسر وجودم
پيوسته بحمد تو سرايد
زاهدم گفت زهد مي بايد
از من اين كارها نمي آيد
جام مي گيرم ار بكف گيرم
شاهدي گر كشم ببر شايد
زهد جز اهل عقل را نسزد
رند را جام باده مي بايد
من و مستي و عشق مه رويان
ناصحم بهر خويش مي لايد
آنچه بايد نمي توانم كرد
كنم از دستم آنچه مي آيد
داده ام خويش را بدست بتان
ميكشم آنچه بر سرم آيد
خويش را وقف شاهدان كردم
تا شهيدم كنند و جان پايد
گر كشندم بلطف مي زيبد
ور كشندم بقهر مي شايد
بر سر عاشقان خود اين قوم
هر چه آرند شايد و بايد
خوشتر از شهدو شكرست اي فيض
زهر كز دست دوستان آيد
زهد و تقوي ز من نمي آيد
ميكنم آنچه عشق فرمايد
كرده ام خويش را بدو تسليم
ميكند با من آنچه مي بايد
بكف عشق داده ام خود را
كشدم خواه و خواه بخشايد
دم بدم صور عشق در دل من
عقدهٔ را به نفخه بگشايد
هر نفس از جهان جان دل را
شاهدي تازه روي بنمايد
هر صباحي بتازگي شوري
شب آبست عاشقان زايد
جان فزون ميشود ز شورش عشق
تن اگر چه ز غصه فرسايد
عشق تن گيرد و روان بخشد
عشق كل كاهد و دل افزايد
فيض هر دو ز غيب معني بكر
آورد نظم تازه ار آيد
جان سوختهٔ روئيست پروانه چنين بايد
دل شيفتهٔ روئيست پروانه چنين بايد
تا لب نهدم بر لب جان ميرسدم بر لب
احسنت زهي باده پيمانه چنين بايد
گه مست زناسوتم گه غرفه لاهوتم
گاه از خم و گه دريا مستانه چنين بايد
چشم تو كند مستم لعلت برد از دستم
هر جام مئي دارد ميخانه چنين بايد
سر مست ز ساغر گشت دل واله دلبر گشت
تن بيخبر از سرگشت مستانه چنين بايد
زلفت ره دينم زد ابرو ره محرابم
ايمان بتو آوردم بتخانه چنين بايد
در دل چو وطن كردي جا در تن من كردي
جانم بفدا بادت جانانه چنين بايد
جز جان من و جز دل جائي كني ار منزل
افغان كنم و نالم حنانه چنين بايد
در آتش عشقت فيض ميسوزد و ميسازد
تا جان برهت بازم پروانه چنين بايد
عاشقي را جگري مي بايد
احتمال خطري مي بايد
نتوان رفت در اين ره با پاي
عشق را بال و پري مي بايد
گريهٔ نيم شبي در كار است
دود آه سحري مي بايد
ديده را آب ده از آتش دل
عشق را چشم تري مي بايد
نبري پي سوي بي نام و نشان
خبري يا اثري مي بايد
از تو تا اوست رهي بس خونخوار
راه رو را جگري مي بايد
تو نهٔ مرد چنين دريائي
رند شوريده سري مي بايد
بر تنت بار رياضت كم نه
روح را لاشه خري مي بايد
دست در دامن آگاهي زن
سوي او راهبري مي بايد
نتواني تو بخود پي بردن
مرد صاحب نظري مي بايد
چشم و گوش تو بشرك آلوده است
چشم و گوش دگري مي بايد
هست هر قافله را سالاري
هر كجا باست سري مي بايد
ناز پرورد كجا عشق كجا
عشق را شور و شري مي بايد
چون مگس چند زند بر سر دست
فيض را لب شكري مي بايد
عاقبت نخل اميد ما را
از وصال تو بري مي بايد
هر دل كه عشق ورزد از ما و من برآيد
كوشم بجان درين كار تا جان ز تن برآيد
از عشق نيست خوشتر گشتم جهان، سراسر
سوي يقين گر آيد از شك و ظن برآيد
زهر فراق نوشم بهر وصال كوشم
حكمش بجان نيوشم تا كام من برآيد
گر سر دهم نفس را آتش فتد در افلاك
گر در چمن كشم آه دود از چمن برآيد
گر آتش نهانم پيدا شود بمحشر
دوزخ بسوزد از رشك دودش ز تن برآيد
گر روي تو به بينم هنگام جان سپردن
قبرم بهشت گردد نور از كفن برآيد
بر باد بوي زلفت ار جان شود ز قالب
سنبل ز خاك قبرم مشك از بدن برآيد
حمد تو مي نگارم بر لوح هر هوائي
شكر تو ميگذارم هر جا سخن برآيد
گر شعر فيض خواند واعظ فراز منبر
بس آه آتش افروز از مرد و زن بر آيد
زهر فراق نوشم تا كام من برآيد
بهر وصال كوشم تا جان ز تن برآيد
دل بر جفا نهادم تا ميتوان جفا كن
از جان كشم جفايت تا كام من برآيد
تخم وفات در جان كشتم كه چون بميرم
شام وفا پس از مرگ از خاك من برآيد
گر بي وفاست معشوق كان وفاست عاشق
عاشق وفا كند تا از خويشتن برآيد
وقف تو كرده ام من جان و دل و سر و تن
در خدمتم سراپا تا جان ز تن برآيد
هر كو سفر گزيند تا مقصدي بيابد
بايد غريب گردد ز اهل و وطن برآيد
چون در سفر تو باشي صد جان فداي غربت
گر ره زني تو مقصود از راهزن برآيد
در حضرتت برد فيض پيوسته ظن نيكو
انجاح هر مهمي از حسن و ظن برآيد
بياد يار در خلوت نشستم تا چه پيش آيد
ره اغيار را بر خويش بستم تا چه پيش آيد
چو ديدم پاي سعي خويش در ره بسته، بگشايم
بسوي رحمت حق هر دو دستم تا چه پيش آيد
چشيدم در ازل يكجرعه از خمخانهٔ عشقش
هنوز از نشأهٔ آن باده مستم تا چه پيش آيد
بت من هستي من بود تا دانستم اين معني
به نيروي يقين اين بت شكستم تا چه پيش آيد
گشودم از ميان خويشتن ز نار شيطان را
كمر در خدمت الله بستم تا چه پيش آيد
نديدم چون كسي را غير حق كاري تواند كرد
اميد از ما سواي حق گسستم تا چه پيش آيد
شكستم آرزوي نفس را در كام جان يكيك
ز دست نفس و شيطان هر دو جستم تا چه پيش آيد
بقرص نان خلقاني قناعت كردم از دنيا
ز حرص آز و رنج خلق رستم تا چه پيش آيد
بصورت كار من شد پيش و در معنيش پس ديدم
ازينمعني بصورت پس
نشستم تا چه پيش آيد
خجل گشتم ازين گفتار بي كردار و بس كردم
دهان خويش را چون فيض بستم تا چه پيش آيد
بشارت كز لب ساقي دگر مي صاف مي آيد
صفاي سينه داده بر سر انصاف مي آيد
رسيد اين مژده از بالا بشارت ده حريفان را
كه عنقاي مي صافي ز كوه قاف مي آيد
همه عالم ز يك مي مست ليكن اختلافي هست
ز عاشق نيستي خيزد ز زاهد لاف مي آيد
ز يكجا مست مستيها تفاوت شد ازين پيدا
كه زاهد مي كشد دُردي و ما را صاف ميآيد
نمي باشد دل بيغش نماند از صاف جز نامي
بگوش از صافي صوفي همين او صاف ميآيد
رميد از پيشم آن آهو وليكن سر خوشم از بو
ز آهو گر جدا شد نافه عطر از ناف ميآيد
جدا گشتم ز اصل خود چو جزوي كز كتاب افتد
ولي شيرازهٔ اجزا از آن صحاف مي آيد
من بيدل ز دلدارم بسي اميدها دارم
بشارتهاي بهبودي مرا ز اطراف مي آيد
كند در لطف اگر غرقم از آن قهار ميزيبد
بسوزد گر بنار قهر از آن الطاف ميآيد
نثار خاك پايش را ندارم رايج نقدي
ز من بپذيرد ار قلبي از آن صراف ميآيد
مرا در راه عشق او بسي افتاد مشگلها
كند گر مشكلاتم حل از آن كشاف ميآيد
سزد ار هر كسي كاري كند هر حاملي ياري
ز خوبان ترك انصاف و ز ما انصاف ميآيد
بده ساقي مي بيغش كه چون از صاف سر خوش شد
بدل از عالم بالا معاني صاف مي آيد
سر غوغا ندارد فيض ملا گفتگو كم كن
ز اهل دل بيايد آنچه از اجلاف ميآيد
سينه را چاك چاك خواهم ديد
لشگر غم هلاك خواهم ديد
خلوتم با تو دست خواهد داد
بزم از اغيار پاك خواهم ديد
با تو يكچند شاد خواهم زيست
غير را غصه ناك خواهم ديد
بر لبم چون نهي لب ميگون
سرّ روحي فداك خواهم ديد
عاقبت جان بوصل خواهم داد
رمز هذا بذاك خواهم ديد
زان لب و
چشم مست خواهم شد
حسرت جان اتاك خواهم ديد
كامم از تو حصول خواهد يافت
بر درت فيض خاك خواهم ديد
ياران ز چشم دل برخ يار بنگريد
بلبل شويد و رونق گلزار بنگريد
تا كي ز چشم عقل نظر در اثر كنيد
عاشق شويد و صانع آثار بنگريد
خود را چو ما بعشق سپاريد در رهش
بيخود شويد و لذت ديدار بنگريد
از پاي تا بسر همگي ديدها شويد
حسن و جمال دلكش دلدار بنگريد
زين آب و خاك تيره بپوشيد چشم سر
وز چشم سر بمنبع انوار بنگريد
دكان جان و دل بگشائيد در عمش
اقبال كار و رونق بازار بنگريد
از سو ز جان متاع فراوان كنيد غرض
ز الله اشتراش خريدار بنگريد
تاريك و تيره درهم و آشفته و دراز
در زلف يار حال شب تار بنگريد
چشمي بسوي كلبهٔ احزان ما كنيد
افغان و نالهاي دل زار بنگريد
گفتار نيك فيض شنيدند برملا
در خلوتش بزشتي كردار بنگريد
شكر افشان دهانش نگريد
لبن آلوده لبانش نگريد
بنگاهي بجهان جان بخشد
حكم بر جان و جهانش نگريد
خلقي از مستي چشمش مستند
مي بي كام و دهانش نگريد
زهر ميگيرد از ابرو مژگان
سهمگين تير و كمانش نگريد
خاطرش با من و رو باد گران
سوي من لطف نهانش نگريد
از لب من سخن او ميگويد
در بيانم به بيانش نگريد
زير هر پرده نهانش بينيد
پرده هم اوست عيانش نگريد
فيض دل با حق و رو در خلقست
شرح حالش ز بيانش نگريد
گر ندانيد كز اهل درد است
درد او در سخنانش نگريد
گذشت موسم غم فصل وصل يار رسيد
نواي دلكش بلبل به نوبهار رسيد
سحاب خرمي آبي بر وي كار آورد
نويد عيش بفرياد روزگار رسيد
شگفته شد گل سوري فلك بهوش آمد
بيار مي بملك مستي هزار رسيد
صبا پيام وصالي ز كوي يار آورد
شفا بخسته قراري به بي قرار رسيد
قرار گير دلا مايهٔ قرار آمد
كنار باز كن اي جان كه آن نگار رسيد
شب فراق به صبح وصال انجاميد
شكفته شو چو گل اي دل كه گلعذار رسيد
فراق ديدهٔ مخمور از شراب وصال
ز لعل يار به صهباي خوشگوار رسيد
بپاي لنگ و دل تنگ رفتم اين ره را
دلم بيار و روانم بدان ديار رسيد
بسي جفا كه ز اغيار بر دلم آمد
كنون نماند غمي يار غمگسار رسيد
هر آنچه خواست دلم شد بمدّعا حاصل
هزار شكر به اميد اميدوار رسيد
دعاي نيمشب فيض را كه رد مي شد
كنون اجابتي از لطف كردگار رسيد
عيش دنيا بجز خسان نرسيد
جز رياضت به عاقلان نرسيد
سود كرد آنكه دل ز دنيا كند
مرد آزاده را زيان نرسيد
گشت بيچاره آنكه دنيا خواست
هرچه را بست دل بآن نرسيد
سود دنيا زيان، زيانش سود
زين دو چيزي بعارفان نرسيد
جان عارف گذشت از دو جهان
دو جهانش بگرد جان نرسيد
از هوا و هوس كسي نگذشت
كه بعشرتگه جهان نرسيد
هر كه دل در سراي فاني بست
همت كوتهش بآن نرسيد
هر كه روزي زياده خواست ز قوت
دست جانش بقوت جان نرسيد
هيچكس سر بنان فرو نارد
كه بنانش بآب و نان نرسيد
هر كه دنيا بآخرت نفروخت
هم ازين ماند و هم بآن نرسيد
همت هيچكس نشد عالي
كه بفضل علوشان نرسيد
نتوان شرح اين معاني فيض
نه بديعست گر بيان نرسيد
سوخت هرچند دل بجان نرسيد
كارد غم به استخوان نرسيد
جان بسي كند و روي يار نديد
دست كوشش باستخوان نرسيد
ياي خواهش ازين جهان كندم
دست كوشش بدان جهان نرسيد
خواستم تا به آسمان برسم
دست كوته به نردبان نرسيد
خواستم دل ز غم بپردازم
دست رازم بهم زبان نرسيد
غصه اين و آن دلم خون كرد
قصه دل به اين و آن نرسيد
غمگساري نماند در عالم
بكسي از كسي فغان نرسيد
از غم جان خبر نشد دل را
ناله دل بگوش جان نرسيد
بس دعائيكه از زمين برخواست
بازگشت و بآسمان نرسيد
غم پيري نخورد پير سپهر
بفغان دل جوان نرسيد
غم جاني نخورد جاناني
دل زاري بدلستان نرسيد
سوخت پروانه شمع رحم نكرد
گل بفرياد بلبلان نرسيد
ناله هرچند از دلم افروخت
شرري رو به آسمان نرسيد
از خوش آنكسكه تازه آمد و رفت
نو بهارش بمهر جان نرسيد
هركه چون فيض دل ز دنيا كند
بره عقبيش زيان نرسيد
در جان و دل چو آتش عشقش علم كشيد
سلطان صبر رخت به ملك عدم كشيد
مهرش چو جاي كرد در اوراق خاطرم
بر حرفهاي غير يكايك قلم كشيد
دل را كه بود طاير قدسي بريخت خون
شوخي نگر كه تيغ بصيد حرم كشيد
شد زنده سر كه در قدم دوست خاك شد
جان مرد چون ز درگه جانان قدم كشيد
در بزم عشق هركه به عيش و طرب نشست
بس جرعها ز خون جگر دم بدم كشيد
گرچه بسي كشيد دلم از شراب عشق
از جام بود خم و سبو بحر كم كشيد
ز نهار فيض دست مدار از شراب عشق
تا آنزمان كه بحر تواني بدم كشيد
ديده از نور جمال دوست چون بينا كنيد
سر بلندان گوشه چشمي بسوي ما كنيد
نوجوانان چون بياد نرگسش نوشيدمي
اول هر جرعهٔ ياد من شيدا كنيد
در شب زلف نگار دل فريبي گشت گم
بهر من روزي دل گم گشتهٔ پيدا كنيد
از پي نظارهٔ ديوانگان دادند عقل
در گذشتن اي پري رويان سري بالا كنيد
از دل پر غصه ما تا گره ها وا شود
خوب رويان يك بيك بند قباها وا كنيد
دل بتنگ آمد مرا از نام و ننگ عاقلان
يار بي مستان مرا در عاشقي رسوا كنيد
فيض ميخواهد كه با مستان كند هم مشربي
بر در ميخانه آمد بهر او در وا كنيد
خويش را اول سزاوارش كنيد
آنگهي جان در سر كارش كنيد
غمزهٔ از چشم شوخش وا كشيد
فتنه در خوابست بيدارش كنيد
گر ندارد از غم عاشق خبر
ساغري از عشق در كارش كنيد
پيش روي او نهيد آئينهٔ
در كمند خود گرفتارش كنيد
گر بپرهيزد دل بيمار ازو
شربتي زان چشم در كارش كنيد
يابه بيماري جان تن در دهيد
يا حذر از چشم بيمارش كنيد
خار منعي گر زند دل خسي
بادهٔ گلرنگ در كارش كنيد
گر نسازد با جفاي دوست دل
با فراق او شبي يارش كنيد
بار عشق ار بر ندارد دوش فيض
كارهاي عاقلان بارش كنيد
ياران ميم ز بهر خدا در سبو كنيد
آلوده غمم بميم شست و شو كنيد
جام لبالب مي از آن دستم آرزوست
بهر خدا شفاعت من نزد او كنيد
چو مست مي شويد ز شرب مدام دوست
مستي بنده هم بدعا آرزو كنيد
ابريق مي دهيد مرا تا وضو كنم
در سجده ام بجانب ميخانه رو كنيد
بيمار چون شوم ببريدم بميكده
از بهر صحتم بخم پي فرو كنيد
از خويش چون روم بميم باز آوريد
آيم به خويش باز ميم در گلو كنيد
وقت رحيل سوي من آريد ساغري
رنگم چو زرد شد بميم سرخ رو كنيد
تابوت من ز تاك و كفن هم ز برگ تاك
در ميكده بباده مرا شست و شو كنيد
تا زنده ام نميروم از ميكده برون
بعد از وفات نيز بدان سوم رو كنيد
در خاكدان من بگذاريد يك دو خم
دفنم چو ميكنيد ميم در گلو كنيد
از مرقدم بميكده ها جويها كنيد
از هر خم و سبوي رهي هم بجو كنيد
دردي كشان ز هم چو بپاشد وجود من
در گردن شما كه ز خاكم سبو كنيد
نايد بغير ريزهٔ خم يا سبو بدست
هر چند خاكدان مرا جست وجو كنيد
بي بادگان چو مستيتان آرزو شود
آئيد و خاك مقبرهٔ فيض بو
كنيد
هر كه راه عشق پويد هم ز عشقش بر برويد
هر كه جد و جهد ورزد عاقبت مقصد بجويد
كه با تو آشنا شد از جهان بيگانه گردد
ترك خان ومان بگويد دست از جان هم بشويد
هر كه او روي تو بيند بر تو كي غيري گزيند
جز حديث تو نگويد جز وصال تو نجويد
هر كه ذوقي از تو دارد يا كه بوئي از تو يابد
مل نخواهد گل نخواهد مل ننوشد گل نبويد
هر كه رو سوي تو دارد سوي ديگر رو نيارد
هر كرا شادي ميسر كي خورد غم يا بمويد
ذوق ذكرت هر كه دارد ذكر غيرش كي گوارد
كام شيرين از حديثت حرف ديگر كي بگويد
فيض دارد با تو سري زانسبب پيوسته بيخود
جز حديث تو نگويد غير راه تو نپويد
هدهدي كو كه از سبا گويد
خبر يار آشنا گويد
كو سليمان كه رمز منطق طير
از خدا گيرد و بما گويد
كو خضر تا كه موسي جانرا
از لدنا اشار ها گويد
نوح كو تا كه كشتي سازد
من ركب فيه قد نجا گويد
كو خليلي كه رو بحق آرد
لا احبي بما سوي گويد
كو كليم اللهي لقا جوئي
روبرو حرف با خدا گويد
كو مسيحي كه مرده زنده كند
خبري چند از سما گويد
كو محمد كه سرّ ما او حي
با احبا و اوليا گويد
كو علي آن در مدينه علم
تا ز حق شمهٔ بما گويد
يا چو جامي ز هل اتي نوشد
رمزي از سرّ انما گويد
اهل بيت نبي كجا رفتند
و آنكه ز ايشان حديث واگويد
همدمي كو كه آشنا باشد
با دلم حرف آشنا گويد
يا دل از مدعي نهان با او
چند حرفي بمدعا گويد
كو طبيب دلي درين عالم
خستهٔ درد دل كرا گويد
تا بگوشم رسد نداي الست
هر سر موي من بلي گويد
يا شوم مست بادهٔ
توحيد
تا سرا پاي من خدا گويد
با دل از مدعي نهان با دوست
چند حرفي بمدعا گويد
يا چو آن فانيان سبحاني
بزبان خدا ثنا گويد
بس كن اي دل كه حرف نازك شد
فيض را گوي تا دعا گويد
شكوه بس فيض اهل دردي كو
تا طبيبش از او دوا گويد
از نكاه نيم مستت العياذ
وز بلاي زلف شستت العياذ
بر صف دلها زد و تاراج كرد
فتنهاي چشم مستت العياذ
دل ز من بردي و قصد جان كني
كي برم من جان ز دستت العياذ
زلف بگشا موبمو وارس به بين
هيچ دل از دام رستت العياذ
از ميانت نيست چيزي در ميان
وز دهان نيست هستت العياذ
از سرا پا هرچه داري الحذر
پاي تا سر هر چه هستت العياذ
فيض از تو هم پناه آرد بتو
گرنه پرواي منست العياذ
از بلاي چشم مستت العياذ
العياذ از هر چه هستت العياذ
تن ز گل نازكتر و دل همچو سنگ
چون توان رستن ز دستت العياذ
يك نظر كردم برويت شدنشان
از نگاهي روي حسنت العياذ
شب همه شب نالم از دست غمت
هيچ پرواي منستت العياذ
نالهٔ من ز آسمانها در گذشت
هيچ ميگوئي چه استت العياذ
تا بشادي در برويم بستهٔ
از گشادت همچو بستت العياذ
فيض صد توبه گر از عشقت رهد
باز مي افتد بشستت العياذ
مراست ديدن روي تو بي نقاب لذيذ
چنانكه تشنهٔ دو روزه است آب لذيذ
بود لذيذ مرا در بهشت ذوق و صال
چنانكه عابد صد ساله را ثواب لذيذ
بود مراد تو ترك حساب اي زاهد
مراست چون و چراهاش در حساب لذيذ
مرا بروز قيامت پس از لقاي حبيب
بود جوار وي و پرسش و خطاب لذيذ
ز حور و قصر بلوز و عسل مگوي كه من
جزاوم هيچ نباشد بهيچ باب لذيذ
بود ز چشم خوش يار لذت مستيم
چنانكه عامه را مستي شراب لذيذ
از اين جهان غم او انتخاب كردم من
كه نزد من غم او هست بيحساب لذيذ
بود ز سينهٔ بربان خود مرا لذت
چنانكه گرسنهٔ را بود كباب لذيذ
نماند صحبت اصحاب را دگر فيضي
مراست فيض همين صحبت كتاب لذيذ
زاهد گر ترا رياست لذيذ
من دلداده را هواست لذيذ
گر ترا عافيت بود مطلوب
من ديوانه را بلاست لذيذ
گر ترا جوي شير خوش آيد
نزد من اشك بي بهاست لذيذ
گر تو با جوي خمر خوش داري
مر مرا خون ديدهاست لذيذ
گر ترا انگبين دهد لذت
حرف شيرين او مراست لذيذ
گر تو حور و قصور ميخواهي
عاشقانرا ازو لقاست لذيذ
فيض با زاهدان جدال مكن
عشق نزد خسان كجاست لذيذ
بدل كاشتم مهر آن طفل جاهل ز راه نظر
بجز طفل اشكم نشد هيچ حاصل ازين رهگذر
كنون در كنارم نشستند طفلان بپهلوي هم
چه طفلان ز خون قطره چند سايل ز دل با جگر
كند طالع واژگون خرق عادت نظر كن ببين
چه دانه چه بر درنگر تخم و حاصل عجايب نگر
نشد نرم ازين اشكهاي پياپي زمين دلش
همانا ز سنگ آفريدند آن دل و زان سخت تر
نه يكجو وفائي نه يكذره رحمي ببار آمدم
همه سعي من گشت باطل نديدم ثمر
از آن زلف خم در خم پيچ پيچش بمن ميرسد
بلاها بلاها قوافل قوافل بحالم نگر
اگر چشم از آنرو بپوشم بتلخي شكيبا شوم
شود كار بر فيض دشوار و مشكل ز بد هم بتر
از پاي تا سر چشم شو حسن و جمالش را نگر
ور ره نيايي سوي او بنشين جمالش را نگر
در نرمش ار بارت دهد از چشم مستش باده كش
زان باده چون دل خوش شوي غنج و دلالش را نگر
گيسوي عنبر بوي او وان زلف تو بر توي او
وان نرگس جادوي او آن خط و خالش را نگر
افسونگري ها را به بين وان جادوئيها را ببين
صد فتنه آرد يكنظر چشم غزالش را نگر
در خنده شيرين او بس زهره بين شادي كنان
وز عارض و ابروي او بدر و هلالش را نگر
يكدم به پيش او نشين كان حيا و شرم بين
يكره برويش كن نظر وان انفعالش را نگر
يك بوسه از لعلش بگير زان زندهٔ جاويد شو
لعل مذابش را بچش آب زلالش را نگر
از خنده زير لبش رمز جمالش فهم كن
وز ناز واز تمكين او جاه و جلالش را نگر
اي پند گوي هوشمند جان و دلم را شد پسند
از روي و مويش بند و
بند پندي مگو بندي ميار
من واله جانانه ام از خويشتن بيگانه ام
عاقل نيم ديوانه ام ديوانه را كاري مدار
ديوانه را تدبير چيست جزبند و جززنجير چيست
اين وعظ و اين تذكير چيست يكدم مرا با من گذار
دل از جهان بگسسته ام در زلف جانان بسته ام
از خويشتن هم رسته ام با غير يارم نيست كار
من ترك مستي چون كنم روسوي پستي چون كنم
در عشق سستي چون كنم عشقست عالم را مدار
از من مجو صبر و درنك بگذار حرف عار و ننگ
ني صبر دارم ني در نك نه ننگ ميدانم عار
عاشق ملامت جو بود راه سلامت كي رود
رسوائي او را ميسزد با وعظ و پند او را چكار
اي واعظ عاقل نما فيض از كجا پند از كجا
بگذر تو از تقصير ما جرم از مجانين در گذر
بهر جا راه گم كردم بر آوردم ز كويت سر
بهر دلبر كه دادم دل تو بودي حسن آن دلبر
بهر سو چشم بگشادم جمالت جلوه گرديدم
بهر بستر كه بغنودم خيالت يافتم در بر
بهر جائي كه بنشستم تو بودي همنشين من
نظر هرجا كه افكندم ترا ديدم در آن منظر
بهر كاري كه دل بستم تو بودي مقصد و مطلب
بهر ياري كه پيوستم تو بودي همدم و ياور
گر آهنگ حضر كردم تو بودي منزل و ماوا
و گر عزم سفر كردم تو بودي هادي و رهبر
برون از خود نظر كردم ترا بيرون ز خود ديدم
چو سر بردم بجيب خود تو خود بودي بجيب اندر
درون خانه چون رفتم مقيمت يافتم آنجا
چو از خانه برون رفتم مقامت بود خود بر در
نديدم جز جمال تو نديدم جز كمال تو
اگر در شهر اگر صحرا اگر در بحر اگر در بر
شدم از فيض چون فاني نديدم جز
تو دياري
يكوي نيستي رفتم بر آوردم ز هستي سر
گشتم به بحر و بر پي يار بي سير
تا پاي سعي آبله شد ماندم از سفر
بر خشك و بر گذشتم و جستم نشان وي
از وي نشان نداد نه خشكي مرا نه تر
از هر كه شد دچار گرفتم سراغ او
كز يار بي نشان چه دهد بي خبر خبر
جانم به لب رسيد و نيامد بسر مرا
كس ديده مردهٔ نرسد عمر او بسر
آمد سحر بخواب من آن دزد خواب من
هم دزد را گرفتم و هم خواب را سحر
گفتم ز من چه خواهي و گفتا كه جان و دل
گفتم كه حاضر است بيا هر دو را ببر
بگرفت جان و دل ز من آن يار دلنواز
او جاي خود گرفت و شدم من ز خود بدر
آيم اگر بخويش دگر باره جان دهم
آن خواب را كه روزي من شد در آن سحر
گفتم به فيض خواب ز بيداريت بهست
اينك بخواب ديدي بيداري دگر
اي بهار جان و اي جان بهار
ز ابر رحمت جان ما را تازه دار
تاب قهري بر هواي دل بزن
آب لطفي بر زمين دل ببار
پاي توفيق از سر ما وا مگير
دست تائيد از دل ما بر ندار
ريشه جان را از آن كن آبكش
ميوهٔ دلرا ازين كن آبدار
مبتلاي محنت هجرم مكن
بر سر من هرچه ميخواهي بيار
هرچه ميخواهي بكن آن توام
ليكن از خود يكنفس دورم مدار
اي ز تو سر سبز باغ عاشقان
سايه خود از سر ما بر مدار
دست غفران چون برون آري ز جيب
اين سر شوريده ما را بخار
ره بسوي خود نمودي فيض را
از كرم دارش درين ره استوار
در ازل لطفي عنايت كردهٔ
تا ابد اين رحمت پاينده دار
آمدم كآتش زنم در بيخ جبر و اختيار
تا بسوزد شرك و گردد نور توحيد آشكار
آمدم تا خويش را بر لا و بر الا زنم
تا نماند غير يار اغيار گردد تار و مار
آمدم فاني شوم در ساقي جام الست
تا بقا يابم بدان ساقي بمانم پايدار
آمدم تا سر گشايم باده هاي كهنه را
تا نماند در ميان عاقلان يك هوشيار
آمدم تا توپهاي خشك و مغزان بشكنم
تلخشان شيرين كنم زين آب تلخ خوشكوار
آمدم تا بر سر رندان بريزم بادها
تا نه در ميخانها مخمور ماند ني خمار
آمدم بر گيرم از روي معاني پرده ها
تا شو اسرار پنهان بر خلايق آشكار
آمدم پس ميروم تا منبع هر هستي
تا به بينم ز آينه آغاز كار انجام كار
ميروم تا باز جويم معدن اين شور و شر
از كجا اين مستي آمد چيست اصل اين خمار
ميروم تا باز جويم اصل اين جوش و خروش
تا مگر واقف شوم از منبع اين چشمه سار
تا به بينم باده و مستي و مستي بخش را
مي كدام و
چيست مستي كيست آنجا ميگسار
ميروم تا باز بينم روح را ماوا كجاست
از كجا آمد كجا خواهد گرفت آخر قرار
باز مي آيم بدينجا تا نشان ها آورم
از ديار شهريار و شهرياران ديار
باز مي آيم كه تا آگه كنم زان رازها
آنكه را نبود خبر از كار سر و از سركار
باز مي آيم كه نگذارم به عالم كج روي
رهزنانرا رهبرانيم رهروانرا راهوار
باز مي آيم كه تا ارواح در ابدان دمم
مردگانرا زنده سازم در دم اسرافيل وار
باز مي آيم كه تا از خود نمايم رستخيز
تا شود سر قيامت هم در اينجا آشكار
باز مي آيم كه تا با فيض گيرم الفتي
تا كنم جمعيتي حاصل ز بود مستعار
شهر يارم آرزو شد در ديار در ديار
در ديارم برد آخر تا ديار شهريار
بود عقل و هوش يارم بردم از سر هوش يار
در طريق عشقبازي هستم اما هوشيار
ارزو بوئي صبا سويم كه جانم آرزوست
هم بيار از من خبر بر هم خبر از وي بيار
گفت آن مهرو كه هر مهرو نمايم همچو بدر
روي بنمود و هلالي گشتم اندر انتظار
بارها گفتم كه بارت ميكشم باري بده
بر درت يكبار بارم داردم در زير بار
چون از آن گلزار گشتم سوي گلزار آمدم
چون هزاران صد هزاران ناله كردم زار زار
روزگار من گذشت و روزگار من گذشت
حاليا در ماتم خود ميگذارم روزگار
راح روحي في هواه راح قلبي من هموم
مرحبا بالموت راحاً ليس فيها من خمار
فاض قلب الفيض من فيض الحكم فيضوضه
كالسحاب الماطر الفياض او فيض البحار
بكوش ساقي از آن باده ساغري دست آر
كه بوي ان كند ارواح مست را هشيار
چو روح از آن بكشد دين و دل و بباد دهد
چو عقل از آن بچشد افكند سر و دستار
بدل سرور بيارد ز سر غرور برد
بديده نور ببخشد خرد خرد ز خمار
بيك پياله شود صد هزار عاقل مست
هزار مست بيكجرعه زان شود هشيار
ز كج رويش از آن مي سپهر گردد راست
ز خواب غفلت از آن مي جهان شود بيدار
از آن مييء كه شود زنده گر بمرده چكد
از آن ميي كه بخار ار چگد شود گلزار
از آنشراب كه بالفرض زاهد ار نوشد
كند ميا من مستيش محرم اسرار
از آنشراب كه گر منكري از آن بچشد
بر غم انف خودش در زمان كند اقرار
از آنشراب كه گرمست اين شراب خورد
رهد ز بادهٔ انگور و از صداع و خمار
خيال آن مي شيرين بكله شود افكند
بصبر تلخ مكن
كام فيض زود بيار
فروغ نور جمال تو در دل بيدار
ز دود ز آينه كون ظلمت اغيار
بسوخت غير سراسر در آتش غيرت
منادي لمن الملك واحد قهار
چو سيل قهر جلال احد هجوم آرد
چه چاره جز كه بجولان او رود اغيار
بساحت جبروتش كجا رسد اوهام
چو عقل را ملكوتش ببسته راه گذار
شروق نور ازل شد چو در دلي تابان
ز اهل دل بربايد بصيرت و ابصار
چه سان توان بجمالي نظر توان افكند
كه صف كشيده پي دور باش او انوار
كند طلوع چه خورشيد ما حي الاعيان
چه جاي نور سنا برق بذهب الابصار
چه دست باز شود عز فرد بي پايان
كجا بماند از اغيار در جهان آثار
ثناي او مشنو فيض خرز گفتهٔ او
كه نيست درد و جهان غير ذات او ديار
ساقي قدحي بيار سرشار
تا هر دو كشيم مي بيكبار
از دست شويم هر دو با هم
يك مست شويم ما دو هشيار
تن را بدهيم و جبه بر سر
از سر برهيم و بار دستار
گرديم دمي ز خويش بيخود
باشيم دمي ز خود خبردار
يكرنگ شويم در غم هم
تا غم شادي و گل شود خار
تا تن همه جان شود درينره
تا جان جانان شود درين كار
تا از من و تو اثر نماند
جز او نبود كسي درين دار
هم خود با خويش عشق بازد
هم خود باشد خويش را يار
نه عشق بماند و نه عاشق
ماند معشوق پاك از اغيار
اي فيض تو از ميانه برخيز
تا پرده برافتد از رخ يار
ما را پيوسته بسته بر كار
دارد با ما عنايتي يار
دادند بدست خلق ما را
پا بسته فتاده ايم در كار
دادند عنان بدست سفله
ما را كردند بر خسان خوار
هر دم بتن از كسي رسد رنج
هر دو بدل از خسي جهد خار
بر دوش گرفته بار خلقي
رانيم بره خران بي بار
صد شكر خدايرا كه يكدوش
از پهلوي ما نمي كشد بار
ما بر دل كس گران نباشيم
كو بر دل ما گران شود يار
هر كو بر دوش خلق بارست
او را ندهند نزد حق بار
آنكس كه بگوشهٔ نشيند
آسوده ز رحمت خس و خار
ني بار نهد بدوش مردم
ني بر گيرد بدوش كس بار
وارسته ز جور گلعذاران
فارغ ز جفاي خار اغيار
او را نشود كمال حاصل
او را نرسد عنايت از يار
از وي كمتر بگويمت كيست
راحت طلبان مردم آزار
زين قوم حذر كن اي برادر
از صحبتشان هزار زنهار
چون فيض ستمكش ار نباشي
بر خسته دلان مشو ستمكار
شب همه شب زاري بر در پروردگار
روز چو شد ياري خسته دلان فكار
داد گدائي بده بر در الله دوست
داد گدايان بده از مدد كردگار
غم ز دل خستگان تا بتواني ببر
بر در حق نالها تا بتواني بيار
ياد قيامت بروز تا بتواني بكن
اشك ندامت بشب تا بتواني بيار
كيسهٔ پر زر برو در ره مسكين بريز
كاسهٔ چوبين فقر بر در حق شب بدار
شب همه شب جان بده در طلب مغفرت
روز چو شدنان بده از طلب كسب و كار
كن سبك از ناله شب دوش ز بار گناه
روز ز بهر كسان دوش بنه زير بار
دوش نگردد سبك از غم يك معصيت
تا نكشي از خسان جور گراني هزار
باش چو در محفلي دل بخدا ارو بخلق
چونكه بخلوت روي روي دلت سوي يار
آنچه نمودم بتو راه صوابست فيض
گر روي اينره رسي زود بپروردگار
اهل الديار اهل الديار هل جامع العشق القرار
با عشق كي گنجد قرار ناصح برو شرمي بدار
ناصح برو شرمي بدار با پند عاشق را چه كار
پايند بهر او بيار يا با جنونش واگذار
با عشق كي گنجد قرار ناصح برو شرمي بدار
با پند عاشق را چكار ناصح برو شرمي بدار
من حرف او را طي كنم من ترك نقل و مي كنم
اين كارها من كي كنم ناصح برو شرمي بدار
اي عاقلان بهر خدا جان من و جان شما
من از كجا عقل از كجا ناصح برو شرمي بدار
جائي كه او گر مي كند صد لطف و صد نرمي كنم
چون ديده بي شر مي كند ناصح برو شرمي بدار
زان يار با مهر و وفا دوري كجا باشد روا
بهر خدا بهر خدا ناصح برو شرمي بدار
ما رسته ايم از غير يار ما را بود با يار كار
با يار ما را واگذار ناصح برو شرمي بدار
چون عشق بر ما چير شد در حلق ما زنجير شد
از دست ما تدبير شد ناصح برو شرمي بدار
چون عشق در دل ريشه كرد دل عشقبازي پيشه كرد
كي ميتوان انديشه كرد ناصح برو شرمي بدار
دير آمدي دير آمدي چون جست اين تير آمدي
بي راي و تدبير آمدي ناصح برو شرمي بدار
من از كجا و وعظ و پند يكدم دهان خود ببند
هرزه درائي تا بچند ناصح برو شرمي بدار
تا چند ازين چون و چرا تا كي كني اين ماجرا
كشتي مرا كشتي مرا ناصح برو شرمي بدار
ناصح چه ميگوئي بما ناصح چه ميجوئي ز ما
ناصح چه ميخاري قفا ناصح برو شرمي بدار
از روي ما شرمي بدار بهر خدا شرمي بدار
ناصح بيا شرمي بدار ناصح برو شرمي بدار
با عاشق شوريده حال كم كن دل
آزار جدال
فيض از كجا و قيل و قال ناصح برو شرمي بدار
مرا رنجور كردي ياد ميدار
ز خويشم دور كردي ياد ميدار
چو دل بستم بوصل از من بريدي
مرا مهجور كردي ياد ميدار
نهان كردي ز من خورشيد رويت
مرا بي نور كردي ياد ميدار
چو در عشق خودم كردي گرفتار
غمم پر زور كردي ياد ميدار
چو مست باده آن چشم گشتم
مرا مخمور كردي ياد ميدار
نميبايست زاول آن وفا كرد
مرا مغرور كردي ياد ميدار
اميد وصل تو شمع دلم بود
چرا غم كور كردي ياد ميدار
نمك زان لب فشاندي بر دل ريش
سرم پرشور كردي ياد ميدار
ستم بر فيض كردي در شكايت
مرا معذور كردي ياد ميدار
ز حق جوئي نشان الله اكبر
نشان كي ميتوان الله اكبر
نشان از بي نشان ي ميتوان يافت
نيايد در نشان الله اكبر
برو در عالم اسما سفر كن
مظاهر را بدان الله اكبر
ز اقليم هيولي رخت بر گير
برو تا لا مكان الله اكبر
گذر كن ز آسمان و عرش و كرسي
بسوي كن فكان الله اكبر
حقيقت را به بين اندر مظاهر
وراي جسم و جان الله اكبر
جهان آينهٔ نور حق آمد
درين بين عكس آن الله اكبر
ز خط و خال معني گير و بگذر
صور را با زمان الله اكبر
كبير است و جليلست و عظيمست
نگنجد در جهان الله اكبر
لطيفست و ندارد مثل و مانند
نه پيدا نه نهان الله اكبر
بدو تا با خودي راهت نباشد
بجا در را با من الله اكبر
بمان اين هستي عاريتي را
مگر يابي نشان الله اكبر
ز گفت وگوي فيض اسرار پنهان
نميگردد عيان الله اكبر
ز ديدن يا رسيدن بر توان خورد
نيايد در بيان الله اكبر
گفتي مرا كه چيست ز خوبان عجيب تر
ز ايشانست آفرينش ايشان عجيب تر
در آب و خاك روح دميدم عجب بود
در خون و نطفه صورت انسان عجيب تر
گويند آفتاب عجيبسب و مه غريب
از مهر و ماهٔ عارض خوبان عجيب تر
ابرو و چشم بر رخ خورشيد طلعتان
ز ابرو و چشم غمزهٔ خوبان عجيب تر
ناز و كرشمه خد و قد بس عجب بود
گشتن اسير صورت چسبان عجيب تر
از جان عجيب تر چه بود در سراي تن
عشقست در سراي تن از جان عجيب تر
گوشم شنيد قصه مجنون عامري
چشمم بديد قصهٔ خود زان عجيب تر
خون خوردن كسيست براي كسي عجب
آنكه براي بي غم ناران عجيب تر
اي كاش داشتند ز دل دلبران خبر
از دلبري تغافل ايشان عجيب تر
رندي و شاعري عجبست از طريق فيض
آنگاه شعرهاي پريشان عجيب تر
دلم تابان مهر اوست يا رب باد تابان تر
بصر حيران حسن اوست يا رب باد حيران تر
فروزان از جمال دوست شد چشم خدا بينم
خدايا دم بدم سازش بلطف خود فروزان تر
مرا گيرد ز من هر دم دگر با خويشتن آرد
شود هر لحظه بهر صيد من آن غمزه فتان تر
نميدانم چه افسون مي دمد در من كه هر ساعت
شود شوق من افزون تر شود در دم فراوان تر
شدم چون جمع در كاري كند رد دم پريشانم
پس افزايد پريشانيم تا گردم پريشان تر
چه او خواهد پريشانيم بيزارم ز جمعيت
چو او سوزد دلم را خواست يا رب باد سوزان تر
چه او خواهد پريشانيم فزون بادم پريشاني
شود رو چون پريشان تر شود كارم بسامان تر
نگنجد درد تو در دل كه اين ننگ و آن فراوانست
فراوان ميدهي چون درد كن دلرا فراوان تر
چو دردت بر دلم ريزد ز جانم ناله برخيزد
فزون كن درد دل تا جان شود زين درد نالان تر
مهل يكدم دو چشمم را كه تا از گريه باز آيند
ز بحر
خشيت آبي ده كه تا باشند گريان تر
پيشمان كن مرا يا رب از آن كاري كه من كردم
ز كار خود پشيمان دار و از خويشم پشيمان تر
دلم گر معصيت خواهد تواني آنكه بازاريش
چه خواهد طاعت او را ميتواني كرد خواهان تر
نميدانم چرا با من كسي الفت نميگيرد
نه مي بينم بسوي خود ز وحشت هيچ آسان تر
خدايا از بدم بگذر كه از هر بد پشيمانم
ز من كس نيست مجرم تر ز من هم كس پشيمان تر
خدا آسان كند بر فيض كاري را كه دشوار است
چو كاري باشد آسان سازدش از لطف آسان تر
اي ز تو در هر دلي نوري دگر
وز غمت در هر سري شوري دگر
تا برد از چشم بيمارت شفا
هر طرف بنشسته رنجوري دگر
سرمه خاك رهت را منتظر
بر سر هر كوچهٔ كوري دگر
بر سر بازار عشقت دارها
بر سر هر دار منصوري دگر
در خرابات وصالت بادها
تشنهٔ هر باده مخموري دگر
ميكشم تا بار غمهاي تو را
ميبرم از هر غمي روزي دگر
چند باشم زنده در گور فراق
يا بكش يا وصل يا گوري دگر
دورم از خود كردي و گفتي بناز
باش گر از وصل ما دوري دگر
ني همين فيض است مهجور از درت
بر سر هر كوست مهجوري دگر
اي در سرم از تو جوش ديگر
در كشور جان خروش ديگر
در چشمهٔ سلسبيل نوشي است
و اندر دهن تو نوش ديگر
هر عاشق را غمي و جوشي است
عشاق تر است جوش ديگر
هر كس باشد ز ساقي مست
وين قوم ز ميفروش ديگر
هر قومي راست عقل و هوشي
مجنون تراست هوش ديگر
هر دوش اين بار بر نتابد
عشق تو كشم بدوش ديگر
آن حرف كه از زبان عشق است
من ميشنوم بگوش ديگر
آن را كه زبان عشق فهمد
گوش دگر است و هوش ديگر
هركس ز غمي سرآيد فيض
دارد ز غمت سروش ديگر
تجلي حسنه من معدن النور
فدّك القلب مني دكه الطور
حرزت صاعقا ثم استفقت
رأيت الموت و الاحيا بلاصور
تخرب في هواه دار جسمي
و لكن بيت قلبي فيه معمور
و من ينظر الي آيات وجهه
يجده مصحفّافي الحسن مسطور
حوالي خده شعرات خضر
كان المسك ممزوج بكافور
و ما الخضراء شعرا حول فيه
فراهم آمدهٔ گرد شكر مور
نهنگ عشق دل را لقمهٔ كرد
چو افتادم در اين در ياري پر شور
دموعي بحر و الهجران نيران
من بيچاره غرق بحر مسجور
ازينسان شعرها ميگوئي اي فيض
نويسد تا ملك بر رق منشور
ميبرد دل را هوا دستم تو گير
پاي مي لغزد ز جا دستم تو گير
پاي دل در دام دنيا بند شد
اوفتادم در بلا دستم تو گير
روز روشن در ره افتادم به چاه
كور گشتم از قضا دستم تو گير
در ره عصيان بسر گشتم بسي
تا كه افتادم ز پا دستم تو گير
كار چون از دست شد آگه شدم
سر نهادم مر ترا دستم تو گير
آمدم بر درگهت اي كان لطف
ناتوان گشتم بيا دستم تو گير
بيكس و بيچاره و درمانده ام
عاجز و بي دست و پا دستم تو گير
دست و پائي ميزدم تا پاي بود
چونكه پايم شد ز جا دستم تو گير
چون تو دل را سر بصحرا دادهٔ
هم تو خود راهش نما دستم تو گير
چنگ در لطفت زنم هر دم مباد
كردم از وصلت جدا دستم تو گير
فيض را بيگانگان افكنده اند
اي رحيم آشنا دستم تو گير
بر سر خاك رهت افتاده خار
يا معز الاوليا دستم تو گير
اي كه در گل زار حسنش ميخرامي مست ناز
ميفكن گاهي نگاهي جانب اهل نياز
اي كه سر تا بپا روئي چو خور بنماي رو
تا به بينم شاهد حق ز آينهٔ ارباب راز
روي دارم سوي آنكو روي دارد سوي او
روي او پيداست در روي اسيران نياز
عيشها دارند ز الطاف نهاني مخلصان
قصه الطاف محمود است و اخلاص اياز
آه از ينصورت پرستان تهي از معرفت
از جمال شاهد معني بصورت مانده باز
چند و چند از صورت صورت پرستي شرمدار
شاهد معني است حاضر تو بصورت عشقباز
رو بشهرستان معني آر از اين صورتكده
تا كه باشي در ميان اهل معني سر فراز
هر كه دستش كوته از معني است در صورت زند
ليك بايد كرد معني را ز صورت امتياز
چون نداري معرفت لب را ببنداز گفتگو
العياذ از آستين
كوته و دست دراز
از ريا و غل و غش خالي شو اي طاعت پرست
صدق و اخلاص و امانت بهتر است از صد نماز
شستن ظاهر ز انواع نجاستها چه سود
باطن آكنده است چون از شرك و كين و حرص و آز
از ره عجز و نياز آمد بدرگاه تو فيض
بر دلش بگشا دري اي بي نياز چاره ساز
گوشهٔ چشمي بسوي دردمندان كن بناز
تا به بيني روي ناز خود بمرآت نياز
آنكه از خود رفت از ديدار تو بازار رخت
باز مي آيد بخود چشمي كند گر باز باز
ناز كن هرچند بتواني كه عاشق ميكشد
عاشقان را مغتنم باشند ز اهل ناز ناز
چون بخاطر بگذراني اينكه راهي سر دهي
در زمان آن ناز را آيند جان ها بيشواز
مست بيرون آي و از مستان عشقت جان طلب
نا كند جان ها بسويت بهر سبقت تر كتاز
چشم مستت را بگو تا بنگرد از هر طرف
چون گذر آري بعمري بر اسيران نياز
چون گذر آري بر اهل دل توقف كن دمي
تا شود چشم نظر بازان بر آن رخساره باز
بر درت خوار ايستاده از تو خواهم يكنظر
اي بصد تمكين نشسته بر سرير عزّ و ناز
آنكه رويت ديده يكباره دگر بنماش روي
تا كند چشمي بروي دلگشايت باز باز
چند باشم در اميد و بيم وصل و هجر تو
دل مبر يا جان ببر اي دلنواز جان گداز
در فراق خود مسوزانم بده كامم ز وصل
رحم كن بر زاريم جز تو ندارم چاره ساز
روي آتشناك بنما تا بسوزد بيخ غم
در فراقت فيض را تا چند داري در گداز
اي دل ار بگذري ز عشق مجاز
بر تو گردد در حقيقت باز
چو به پهناي راه ميگردي
از براي حقيقت است مجاز
راه بسيار رو بمقصد كن
راه نبود مگر براي جواز
بهل اين قوم بي حقيقت را
اسب همت ز مهرشان در تاز
آتش پر شرند و پر ز شرر
ذرهٔ نيست سوز سانرا ساز
روزگاري دل ترا سوزند
تا كه كردند يكدمت دمساز
آتشي در دل تو افروزند
كاين وصالست با هزاران ناز
جگرت خون كنند گه ز فراق
گاهي از وعده هاي دور و دراز
بهر شان چند آب رو ريزي
يا گذاري بخاك روي نياز
دست از
دل ز مهرشان بكسل
تا كند در فضاي حق پرواز
جاي حق است دل بوب از غير
غير باطل بود بحق پرواز
حق چنين گفت در دل من فيض
آنچه حق گفت با تو گفتم باز
دامن از دوستان كشيدي باز
مهر از عاشقان بريدي باز
زانكه پيوند با تو محكم كرد
بي سبب مهر بگسليدي باز
مي ندانم دگر چه بد كردم
مي نگوئي ز تن چه ديدي باز
خسته كردي دلم بجور و جفا
وز سر رحم ننگر يدي باز
در حق دوستان مخلص خود
سخن دشمنان شنيدي باز
مي نهم از غم تو سر در كوه
جامهٔ صبر من دريدي باز
گفته بودي وفا كنم با فيض
گفتي و مصلحت نديدي باز
بياد عشق ما ميسوز و ميساز
بدرد بي وفا ميسوز و ميساز
سفر ديگر مكن زينجا بجائي
در اقليم بلا ميسوز و ميساز
چو پروانه بدل نوريت گرهست
بگرد شمع ما ميسوز و مي ساز
چو بلبل گر هواي باغ داري
درين گل زار ما ميسوز و مي ساز
دلت از جور ما گر تيره گردد
به اميد صفا ميسوز و مي ساز
بحلواي وصالت گر اميد است
درين ديك جفا ميسوز و مي ساز
گهي در آتش ما شعله ميزن
بخوي تند ما ميسوز و مي ساز
گهي در فرقت ما صبر ميكن
به اميد لقا ميسوز و مي ساز
كه از وصل خودش ما كام ميجوي
درين نور و ضيا ميسوز و مي ساز
سر زلفم اگر در شستت آيد
در آن دام بلا ميسوز و مي ساز
وفا از ما مجو ما را وفا نيست
درين جور و جفا ميسوز و مي ساز
كسان عشق بتان ورزنداي فيض
تو در عشق خدا ميسوز و ميساز
برون آي و خورشيد رخ بر افروز
شب فرقت ماست مشتاق روز
ز هجر تو تا چند سوزد دلم
جمالي بر افروز و هجران بسوز
فراق تو تاكي گهي وصل هم
همه شب مده گاه شب گاه روز
دلا وصل و هجران شب و روزيست
گهي اين گهي آن بساز و بسوز
گهي مست شو گاه مخمور باش
گهي پرده در باش كه پرده روز
چو زاهد ز مستيت پرسد بگو
مرا جايز آمد ترا لايجوز
بجو وصل دايم تو اي فيض ازو
نهٔ قابل اين سعادت هنوز
بكين غم فلك بر خواست امروز
بيا ساقي كه روز ماست امروز
بگردان جام مي دوران شادي است
هواي ساغر و ميناست امروز
بگردش آر چشمان تو ميناست
لبانت ساغر صهباست امروز
بخواب آمد مرا خورشيد امشب
فروغت بزم ما آراست امروز
گران از بزم رفت و يار بنشست
غم از جان و دلم برخواست امروز
صفاي سينها و بادهٔ صاف
جدال محتسب بيجاست امروز
قيامت قامتي از جاي برخواست
از آن قامت مرا فرداست امروز
مشو غافل كه در مژگانش اي فيض
بقتل ما اشارتهاست امروز
ز تو خنجر ز من بنهادن سر
مرا عيد و ترا اضحاست امروز
اي خفته رسيد يار برخيز
از خود بفشان غبار برخيز
همين بر سر لطف و مهر آمد
اي عاشق يار زار برخيز
آمد بر تو طبيب غم خوار
اي خسته دل نزار برخيز
اي آنكه خمار يار داري
آمد مه مي گسار برخيز
اي آنكه به هجر مبتلائي
هان مژده وصل يار برخيز
اي آنكه خزان فسرده كردت
اينك آمد بهار برخيز
هان سال تو و حيوت تازه
اي مردهٔ لاش يار برخيز
اي كاهل سست چند خسبي
هين چيست بكار و يار برخيز
هين مرغ سحر بنغمه آمد
جانرا تو بنغمه آر برخيز
آهي ز درون خسته بر كش
از ديده سرشك بار برخيز
فرصت تنگست و كار بسيار
بر خويش تو رحم آر برخيز
كاري بكن ار تنت درست است
ور نيست شكسته وار برخيز
رو چند بسوي پستي آري
سر راست نگاه دار برخيز
ترسم كه نگون بچاه افتي
برخيز ازين كنار برخيز
ياران رفتند جمله بشتاب
تأخير روا مدار برخيز
ما ناپاي تو درنگار است
دستت گيرد نگار برخيز
خواهي تو باضطرار برخواست
حالي تو باختيار برخيز
اصحاب اگر بخواب رفتند
اي فيض تو زينهار برخيز
يكديگر را عيب مي جويند خلقان در لباس
ور نباشد عيب بشمارند خلقان در لباس
هر كسي عيبي كه دارد ميكند پنهان ز خلق
عيب جانرا در سكوت و عيب ابدان در لباس
عيب جويان از سكوت كس برون آرند عيب
وز لباسش هم برون آرند پنهان در لباس
تا بيكديگر نشستند اين گروه عيب جو
آن ازين بي پرده جويد عيب و اين زان در لباس
فاسقان بي پرده ميگويند عيب يكدگر
صالحان گويند عيب اهل ايمان در لباس
يوسفان از دست گرگان گر درون چه روند
پوستين يوسفان درند گرگان در لباس
آنكه را عاجز شوند از جستن عيب صريح
صد فسون آرند تا بندند بهتان در لباس
از هنر آنكس كه عاري باشد او را چاره نيست
غير آنكو عيب بندد بر نكويان در لباس
خيل دانايان كه
خوي حق در ايشان جاي كرد
عيب معيوبان كنند از خلق پنهان در لباس
صدهزاران آفرين بر جان بينائي كه او
خلق را بينند همه از عيب عريان در لباس
عيب فيض را كرد پنهان از خلق ستارالعيوب
از حسد ليكن برو بندند بهتان در لباس
خواستم تا من نگويم عيب اخوان چاره نيست
بر زبانم رفت عيب عيبجويان در لباس
يك غمزهٔ جان ستان مرا بس
از وصل تو كام جان مرا بس
تا هستي آن شود يقينم
دشنامي از آن دهان مرا بس
از عشرت و عيش و كام دنيا
درد دل و سوز جان مرا بس
آب گرمي و نان سردي
از نعمت اين جهان مرا بس
دل مي ندهم به دلستانان
آن دلبر دلبران مرا بس
كي عشوه شاهدان نيوشم
آن شاهد شاهدان مرا بس
دل كي بندم به فانيان فيض
آن ساقي بانيان مرا بس
دل را عبرت ازين جهان بس
جان را عرفان جان جان بس
سر را سوداي عشق جانان
از لذتهاي جاودان بس
چشم و گوش و زبان و دل را
قرآن و حديث و شرح آن بس
تن را خلقان و قرض ناني
از نعمتهاي اين جهان بس
آنگو راضي به اين نباشد
او را رنج و غم روان بس
آلوده معصيت چو شد نفس
اقرار و انابت و فغان بس
آنرا كه بصبر چارهٔ سازد
بيرون ز حساب اجر آن بس
آن مؤمن صالح العمل را
فردوس و نعيم جاودان بس
چون فيض انيس جان چو خواهي
ياد جانان انيس جان بس
در دلم مهر ماهروئي بس
در سر از عشق هاي و هوئي بس
آب چشم و هواي دل داري
آتش عشق و خاك كوئي بس
چون مرا نيست تاب بزم وصال
سر كوئي و جستجوئي بس
بخيال از وصال خرسندم
ز آب دنيا مرا سبوئي بس
زان دهان قانعم به دشنامي
يادم آرد بگفتگوئي بس
دست در گردنش نيارم كرد
زان رخ و زلف رنگ و بوئي بس
هر دو عالم فداي يك مويش
فيض را مويه و موئي بس
درد دل ما ز يار ما پرس
احوال نهان ز آشنا پرس
چون بنده خداي را شناسد
اوصاف خدا هم از خدا پرس
سرّ اسماء ملك نداند
او ادني راز مصطفي پرس
رازي كه خدا بمصطفي گفت
از غير مجوز مرتضا پرس
كي مي داند اسير تقدير
اسرار قدر هم از قضا پرس
اين مسئله متقيان ندانند
افسانهٔ عشق را ز ما پرس
سر را از كبر ساز خالي
آنگاه سخن ز كبريا پرس
زين شيفته حال دل چه پرسي
زان زلف بجو و از صبا پرس
گر فيض خمش كند ز گفتن
سر خمشي ز گفتها پرس
اي نگاه خفته ات صياد كس
غمزهٔ مستانه ات جلاد كس
باد ويران از غمت دلهاي ما
اي خراب توبه از آباد كس
كم مباد از عاشقان بي داد تو
اي فداي جور و ظلمت داد كس
اي كه هم شادي ز تو هم غم ز تو
شاد ميكن خاطر ناشاد كس
اي ز نو بر عشقان بيدادها
غير بيداد تو ندهد داد كس
كي رسي هرگز بفرياد كسي
يا رسد هرگز بتو فرياد كس
اي كه در ياري كسانرا روز و شب
هيچ ميآري تو هرگر ياد كس
فيض از بيداد تو شد داد خواه
كي دهد بيداد خوبان داد كس
سلسله فكر را در ره دانش بكش
تا برسي منزلي كان نبود محرمش
چونكه بدانجا رسي باده عرفان بنوش
پس ز پي معرفت ذوق محبت بچش
نور محبت چو تافت بر دل و بر جان تو
بادهٔ ناب ازل از خم وحدت بكش
در ره عشق حبيب تا بتواني بكوش
محنت اگر رو دهد تا بتواني بكوش
شاد بزي عنقريب وار هي از چارونه
كام بگير از حبيب خارج ازين پنج و شش
چونكه بلي گفته وقت سماع الست
وصل ترا حاصلست ليك پس از كش مكش
آنكه رعايت نكرد شرط بلي را نخست
كوش بلي گوش گير سوي مناديش كش
حكم كند تا بر او آنچه مر او را سزاست
رهزن و كمره بحق وارهد ار كش مكش
شرط بلاي الست معرفت اولياست
فيض چو تو عارفي جان و دلت باد خوش
بيا ساقيا بر سرم نور پاش
كه از حدّ مستي گذشت انتعاش
ز عشقست تا روز مستيش پود
بجز ساقي من از دل خوش قماش
پياپي بده ساقيا جام مي
كه بي مستيم نيست ممكن معاش
بده سفال شكسته ميم
اگر جام زرين نباشد مباش
اگر محتسب گويدم درچهٔ
بگويم شرابست و مستيست فاش
چه پنهان كنم از كه پنهان كنم
بداند كسي گو بدان هر كه باش
چو نتواني از حق نهفتن گنه
چه ترسي ز واعظ بترس از خداش
مرا از درون هست مستي ندام
كه دارم ز خود بادهٔ بي تلاش
مي كهنه ام ار برون نو بنو
فزايد بدل دم بدم انتعاش
ز مي آنقدر خرقه ام پاك نيست
كه پير مغانش نگيرد بلاش
بنوش آنچه در ساغرت ميكنند
ترا نيست كاري بدرد وصفاش
سر توبه را گر ببرند فيض
ز چشمان ساقي دهد خونبهاش
ميكنم هرچند پنهان ميشود اين راز فاش
عشق را نتوان نهفتن هست بيجا اين تلاش
دل ز من بردي ببر جان نيز اگر خواهي رواست
هر دو عالم باشد ار قربان يكموي تو باش
مدعائي نيست دلرا غير جان كردن فدا
مدعي گر غير اين گويد سپردم با خداش
مرغ دل خواهد كه بر گرد سرت گردد مدام
گر بجان ميشد ميسر بنده ميكردم تلاش
ماه و خورشيد فلك شمع و پري حور و ملك
هر فروزان روي پيش روي تابان تولاش
سرو شمشاد و صنوبر كي رسد بر قامتت
هر سهي قدي بلاگران بالاي تو كاش
دل بر آن نايد عبث آن زلف را بر هم مزن
اين دل آشفته جز زلف پريشان نيست جاش
اي كه گفتي نيست خوبانرا وفا بردار دل
از پي دل ميرود كاري ندارم با وفاش
گر تو گوئي دل نسازد با جفاي گلرخان
ديده سازد با رخش كو دل نسازد با جفاش
هركسي خواهد كه از خود دفع گرداند بلا
فيض ميخواهد كه
باشد تا كه باشد در بلاش
در ميكده دوش رند قلاش
ميگفت به پاكباز اوباش
كز سرّ حقيقتم خبر ده
يك نكته بگو برمز يا فاش
گفتا سخن برهنه خواهي
بشنو تو ز عور مفلس لاش
جز ذات يگانه مجرد
كس نيست در اينسرا تو خوشباش
پيوسته موحد است خود را
پنهان شده لام و الف در الاش
هر كو فاني دروست باقيست
من مات من الهوي فقد عاش
اين حرف اگر فقيه فهمد
شاباش زهي فقيه شاباش
چون فيض اگر شوي مجرّد
بس فيض كه يابي از سخنهاش
دلبرا درد مرا درمان تو باش
عاشقانرا سر توئي سامان تو مباش
درد بي درمان مرا در جان ز تست
هم دواي درد بي درمان تو باش
شد دل بريانم از تو داغدار
مرهم داغ دل بريان تو باش
در ره تو جان و دل كردم فدا
مر مرا هم دل تو و مرهم تو باش
دل برفت و جان برفت ايمان برفت
دل تو باش و جان تو باش ايمان تو باش
بي دلانرا دلبر و دلدار تو
عاشقانرا جان تو و جانان تو باش
از سر هر دو جهان برخواستم
فيض را هم اين و هم آن تو باش
اي دل اندر راه او ده اسبه ران را جل مباش
چست ران چالاك رو لابث مشو كاهل مباش
تا جمال او نه بيني يك نفس ساكن مشو
تا نيايي وصل ره رو رهن هر منزل مباش
خويشتن را بي محابا در خطرها در فكن
در ميان بحر رو وابسته ساحل مباش
راه دور و وقت دير و مركبت زشت و ضعيف
بال عشقي چو بپر در بند آب و گل مباش
دمبدم در هر قدم هوش دگر در سر در آر
آگهي در آگهي جو مست لايعقل مباش
آگهي گر نيستت با عشق ميكن احتياط
رو دليلي جو چو عقلت نيست بي عاقل مباش
جمله عالم را همه حق دان و در حق ثبت شو
حق شنو حقگوي و حق بين حق شنو باطل مباش
چون حديث او كني سر تا بپا گفتار شو
چون شراب او كشيدي مست شو غافل مباش
تا تواني همچو فيض از مغز كو بگذر ز پوست
همچو شعر شاعر بيمغز ولا طايل مباش
بغم خوردن بنه دل شاد ميباش
خدا را بندهٔ آزاد ميباش
هوا را پشت پا زن خاك ره شو
تهي دست از جهان چون باد ميباش
بر افكندگان افكندگي كن
بر سنگين دلان فولاد ميباش
خليل حق چه بيني شو ذبيحش
بنمرودي رسي شداد ميباش
چو بيني موسي ميباش هرون
و گر فرعون ذوالاوتاد ميباش
بعاد ار بگذري ميباش صرصر
چو برخوردي بهودي هاد ميباش
بيا شاگردي آل نبي كن
جهانرا سربسر استاد ميباش
از ايشان گير تعليم قواعد
پس آنگه صاحب ارشاد ميباش
خدا را بندگي كن در همه حال
چو فيض ازهر دو كون آزاد ميباش
اگر خواهي رهي سوي حقايق
رسوم شرع را منقاد مي باش
چو مرد او شدي مردانه ميباش
چو مست او شدي مستانه ميباش
اگر در سر هواي دوست داري
ز خويش و آشنا بيگانه ميباش
چه خواهي لذت مستي بيابي
شراب عشق را پيمانه ميباش
چه درهاي سعادت بازخواهي
كليد عشق را دندانه ميباش
چو زلف او پريشان شد بصد دل
درو آويز خود را شانه ميباش
و گر زلفش شود زنجير عشاق
برو عاشق شو و ديوانه ميباش
چو گل باشد تو بلبل باش و مينال
و گر شمعست رو پروانه ميباش
اگر جز جان تو مسند كند دوست
فغان كن ناله كن حنانه ميباش
تو يك قطره ز بحر لامكاني
درون اين صدف دردانه ميباش
خمش كن گفتگو بگذار اي ميباش
دهانرا مهركن بي چانه ميباش
تا در رخت ديد سيماي آتش
شد اين دل من مأواي آتش
از عشق نامي من مي شنيدم
كي ديده بودم در پاي آتش
از رشك رويت وز رشك خويت
سوزد سراپا اجزاي آتش
زلف سياهت بر روي ماهت
مانند دوديست بالاي آتش
تا در دل من جا كرد عشقت
جا كرد در سر سوداي آتش
بر سينه ام گوش بگذار و آنگه
تا نشنيده باشد غوغاي آتش
در آتشت فيض در فيضت آتش
هم آتشش جا هم جاي آتش
در عشق ديدم غوغاي آتش
زين پس ندادم پرواي آتش
كو آشنا شو با عشق آن كو
خواهد به بيند درياي آتش
در آتش عشق هر كس كه سوزد
كي باشد او را پرواي آتش
دوزخ ندارد بر عاشقان پاي
كاين دست عشق است بالاي آتش
در عالم عشق من هر دو ديدم
درياي آتش صحراي آتش
اندر سرم من بهر تماشا
بشنو در آنجا هيهاي آتش
تا هر كه آيد جز دوست سوزد
شد اين دل فيض مأواي آتش
يار آمد يار پيش دويدش
هم دل و هم جان پيش كشيدش
هرچه بخواهد بنزد وي آريد
هر چه بگويد سر بنهيدش
دل خود كه بود جان خود كه بود
محو شويدش محو شويدش
غيري ابدي هستي فروشد
بخنجر لا سر ببريدش
غير كه باشد سوي چه باشد
هي بكشيدش هي بكشيدش
عشق دوست را چه حلاوتست
الصّلا ياران هي بچشيدش
خامي ار گويد عشق چه باشد
آتش بزنيد خوش به پزيدش
محتسبي اگر گراني كند
رطل گراني پيش نهيدش
عشق فيض را گرديد ميهمان
از دل و از جان خوان بكشيدش
رفتيم من و دل دوش ناخوانده بمهمانش
دزديده نظر كرديم در حسن درخشانش
ديديم ز حسن احسان ديديم در احسان حسن
دل برد ز من حسنش جان داد بدل خوانش
مدهوش رخش شد دل مفتون لبش شد جان
اين را بگرفت انيش آنرا بربود آنش
دل يافت بنزدش يار بنشست بر دلدار
جان ز لطف جانان ديد پيوست بجانانش
دل خواست ازو چاره جان جست ازو درمان
هريك چو بديد او بود خود چاره و درمانش
دل داد بعشقش جان بگرفت دو صد چندان
اي كاش شدي صد جان هر لحظه بقربانش
جان داد بعشق ايمان بستند بعوض ايقان
ايمان چون به ايقان داد با عين شد ايمانش
چش
يعني چو نفهمد فيض حاجب تو بفهمانش
چون نيك نظر كردم در عالم بيهوشي
ديار نديدم هيچ جز حسن و جز احسانش
سحر رسيد ز غيبم بكوش هوش سروش
كه خيز و از لب ما بادهٔ طهور بنوش
از آن سروش شدم مست و بيخود افتادم
شراب تا چه كند چون سروش برد از هوش
گذاشتم تن و با پاي جان روانه شدم
روان روان شد و تن تن زد از سماع سروش
بقدسيان چو رسيدم مرا گرفت از من
صلاي ساقي ارواح و بانگ نوشانوش
ندا رسيد دگر بار كاي قتيل فراق
بيا و از لب ما شربت حيات بنوش
ز پاي تا سر من مو بمو دهاني شد
چشيد ذوق حياتي از آن خجسته سروش
مرا گرفت ز من خود بجاي من بنشست
فؤاد من شد و چشم من و مرا شد گوش
نهاد بر سر من زان حيات سرپوشي
كه مرگ دست ندارد بزير آن سرپوش
حياهٔ غيب رسيد و سر مماهٔ رسيد
چنان بريد كه ننشست ديك فيض از جوش
آمد خيالش دوشم در آغوش
بگرفت تنگم رفتم از هوش
هشيار گشتم ديدم جمالي
كز ديدنش عقل گشت مدهوش
گفتم ميم ده تا مست گردم
گفتا كه پيش آيي از لبم نوش
چون پيش رفتم تا گيرمش لب
لب ناگرفته رفت از سرم هوش
زان پس دگر من خود را نديدم
تا آنكه گشتم از خود فراموش
گوئي كه من خود هرگز نبودم
او بوده تنها من بوده روپوش
بودم نقابي يا خود سرابي
او بوده هم دوش خود را در آغوش
ني مست بودم ني هست بودم
بودم خيالي در خواب خرگوش
اين قصه را فيض جائي نگوئي
ميدار در دل ميباش خاموش
دل برد از من ترك قباپوش
بسته كمر من در خيل هندوش
از حد چو بگذشت ايام هجرش
در خفيه رفتم تا بر سر كوش
گفتم وصالت گفتا رخ دوست
تا وقتش آيد اكنون تو ميكوش
گفتم نگاهي گفتا كه زود است
چندي بحسرت خون جگر نوش
گفتم كه لطفي گفتا كه خامي
در ديگ قهرم يكچند ميجوش
گفتم كه زلفت زد راه دينم
گفتا چه ديني پر زهد مفروش
گفتم كه خون شد دل در غمت گفت
در ياد ما كن دل را فراموش
گفتم كه هجرت بنياد ما كند
گفتا كه اي فيض بيهوده مخروش
رفتم كه ديگر حرفي بگويم
بر لب زد انگشت يعني كه خاموش
بتي از دور اگر بيني مرو پيش
كه من ديدم سزاي خويش از خويش
بكوي دلبري افتد گذارت
بهر دو دست گير اي دل سر خويش
در آن كو صد بلا مي آيد از پس
در آن كو صد خطر ميخيزد از پيش
شود تن زار و جان مأواي انوار
جگر از غصه خون دل از جفا ريش
گهي از غمزهٔ بر دل خورد نير
گه از مژگاني آيد بر جگر نيش
گه از زلفي بجان آيد كمندي
گه از گيسوئي افتد دل بتشويش
چها از عشق اينان من كشيدم
هنوزم تا چه آيد بعد ازين پيش
طبيبانرا ز غم دل خون شود خون
اگر دستي نهندم بر دل ريش
برسوائي كشد آخر مرا كار
ندارم طاقت كتمان ازين پيش
مگر عشق خدائي گيردم دست
كه سازم عاشقي را مذهب و كيش
رساند تا مرا آخر بجائي
كه نبود حد انساني ازين بيش
خدايا فيض را عشق رسائي
كرم كن از محبت خانهٔ خويش
چو جان ز قدس سرازير گشت با دلريش
كه تا سفر كند از خويشتن بخود در خويش
فتاد در ظلمات ثلاث و حيران شد
نه راه پيش نه پس داشت ماند در تشويش
ز حادثات و نوايب به بر و بحر افتاد
بلند و پست بسي آمده بره در پيش
هم از مقام و هم از خويشتن فرامش كرد
فتاد در ظلمات حجاب مذهب و كيش
يكي بچاه طبيعت فرو شد آنجا ماند
يكي اسير هوا گشت و شد محال انديش
بلاف كرد گهي دعوي الو هيت
گهي گزاف سخن گفت از حد خود بيش
يكي بعالم عقل آمد و مجرّد شد
يكي باوج علا شد بآشيانه خويش
يكي چو فيض ميان كشاكش اضداد
اسير بي دل و بيچاره ماند در تشويش
اي كه ميجوئي برون از خويشتن دلدار خويش
در درون جان تست از خويشتن جويار خويش
پردهٔ دلدار تو جوياي دلدار تو است
جستجو بگذار تا بيني رخ دلدار خويش
گر نداري تو بصر وام كن از وي بصر
تا به بيني در درون جان خود دلدار خويش
از گل رويش درون خويش را گلزار كن
زين گلستانها گذر كن باش خود گلزار خويش
بگذر از دري كه آب و گل بود بنياد آن
مسكن از دل ساز و از جان دار با خوددار خويش
از دل و جان ساز دارو باش خود هم جان و دل
هم دار خويش باش و هم تو خود ديار خويش
گر تجارت ميكني خود را بيار خود فروش
تا زيانت سود گردد باش خود بازار خويش
بي بصيرت كار كردن پشت برره كردنست
رو بصيرت كن پس روي كن در كار خويش
بار بر كس گر نهي دوش خودت گردد گران
دوش خودخواهي سبك بر كس ميفكن بار خويش
در حقيقت هست آزار كسان آزار خود
بگذر از آزار كس فارغ
شو از آزار خويش
فيض را بس زار ديدم گفتمش زار كهٔ
گفت حاشا يار من من زار خويشم زار خويش
عالم چو خاتميست كه اين است عشق قص
از قصه است قصهٔ عشق احسن القصص
حق در كلام خويش بآيات مستبين
در شأن عشق و رتبه عاليش كرد نص
ارواح ما ز عالم قدسست و كان عشق
محبوس در بدن شده كالطير في القفص
روزي چو كرد حصه مقسم قرار داد
خون جگر وظيفهٔ عشاق زان حصص
بس دور شد كه دور فتاديم ز اصل خويش
طول النوي بحر عنا هذه الغصص
عاشق فناي خويش طلب ميكند مدام
اهل عزيمتست نميجويد او رخص
عبرت بگير اي دل ازين دهر پر غصص
ز احوال انبيا و سلاطين شنو قصص
بنگر چها ز قوم كشيدند انبيا
بس جرعهاي خون كه كشيدند از غصص
حق كرد بر خواص مو كل بلاي خويش
قسمت زياده داده كسي را كه بود اخص
شاهان نگر كه با دل پر حسرت از جهان
رفتند سوي گور ز قصر مشيد جص
دانا در اينجهان ننهد دل تنش در و
چون جان اوست در تن چون مرغ در قفص
بر راستي كار جهان اين دليل بس
كو كرد بر جفاش بكردار خويش نص
فرياد ميكند كه من اينم مخور فريب
از بهر خود مجوي در آميزشم رخص
پنهان نمي كند بدي خود چو اهل غدر
پيدا و روشن است بديهاش چون برص
اي فيض قسمتيست معدّل نعيم و غم
بر اهل نشأتين مساوي بود حصص
عشق درديست از خزانهٔ خاص
عشق را كي دهند جز بخواص
جهد كن تا ز اهل عشق شوي
كه بجز عشق نيست راه خلاص
گر فلاطوني و نداري عشق
عامي عامي نهٔ ز خواص
عمر بي عشق اگر گذشت ترا
اوفتادي ولات حين مناص
عام باشي و عشق هست ترا
ميشوي عنقريب خاص الخاص
اهل علمي كه خالي از عشقند
علماشان مخوان بگو قصاص
فيض اگر عاشقي سخن بس كن
گفتگو را بمان بقاضي وقاص
توشه عام و بنده بنده خاص
خدمتت را غلام با اخلاص
گر نوازيم از خواص شوم
ور كشي در غمم ز خاص الخاص
هر كه در چون تو شاهدي دل بست
تا سر و جان بتاخت نيست خلاص
دو جهان شد مسخر حكمت
تا كه بر وحدت تو باشد ناص
مي كشد هر كجا كه ميخواهد
عاشقان را گرفته عشق نواص
هر دلي كو بدام عشق افتاد
نيست او را نه زان مفرنه مناص
شاهدان خلق را شهيد كنند
نه بر ايشان ديت بود نه قصاص
زانكه عشاق كشته عشقند
عشق را جايز است قتل خواص
سخن فيض چون شكر گردد
زان لب لعل گردهيش مصاص
بر جمال تو هست خالت نص
خط بود نيز بر كمالت نص
نزد بينا دو شاهد عدلند
خال و خط هر دو بر جمالت نص
شاهد خط شود چو شاهد روز
خال كتمان كند بحالت نص
نزد قاضي شود شهادت رد
محو گردد ز خط و خالت نص
چونكه آن زور كرد اين كتمان
چون توان كرد بر جمالت نص
نون ابرو وصاد چشمت نيز
هر دو هستند بر جمالت نص
يك بيك زين دو چون نكول كند
هر دو باشد بر انفعالت نص
باز چون خال و خط شود بيرنگ
هر دو باشند بر زوالت نص
بر ثبات خيالت اما هست
صورت اول خيالت نص
در سر فيض نقش اول حسن
هست بر حسن بيزوالت نص
سمآء الناس المعشاق ارض
لهم في ارضهم طي و فرض
سماء العاشقين ذات طي
و للناس لها طول و عرض
فلو للناس في الغد فيض ارض
لنا في قبضه اليوم ارض
و ارض العشق فيحاء عجيب
ففي الطي لها طول و عرض
فلو بذل الدراهم فرض قوم
فبذل الروح للعشاق فرض
فلو تبديل ما كان قرضا
لنا تبديل عين الذات قرض
الايا فيض امسك حسبك الان
و حسب القوم مما فاض عرض
غم با دلت آشناست اي فيض
جانت هدف بلاست اي فيض
هر درد و غمي كه روز و شب زاد
بر جان و دلت قضاست اي فيض
هر فتنه كه از سپهر آيد
اندر سر تست جايش اي فيض
خم و دردي كه از حبيبت
بي مرهم و بي دواست اي فيض
چه زخم و چه درد هرچه او كرد
هم مرهم و هم شفاست اي فيض
رد تو دوا غم تو شاديست
چون روي تو با خداست اي فيض
حاشا كه ز غم كني شكايت
داني چو غم از كجاست اي فيض
عمر تو همه هباست اي فيض
درد دينت كجاست اي فيض
بهر دنيا مباش غمناك
تا در نگري فناست اي فيض
روي دل ازينجهان بگردان
بنگر كه چه در قفاست اي فيض
خود ميداني كه در قيامت
ز آشوب و بلا چهاست اي فيض
چون كار ز دست ما برون شد
درديست كه بيدواست اي فيض
ما نا مفتون شاهداني
رنگ ز ردت گواست اي فيض
كردم بطبيب حال خود عرض
گفت از اثر است اي فيض
گفتم كه هوا ز سر بدر شد
گفتا هوا بجاست اي فيض
غافل منشين ز فتنهٔ نفس
اين نفس تو اژدهاست اي فيض
بگذار حديث نفس و بگذر
بس شر كه ز گفت خواست اي فيض
عشقت ره و رهنماست اي فيض
جز عشق رهي كجاست اي فيض
در عشق به بين جمال مقصود
عشق آينه خداست اي فيض
جان و دل ما بعشق باقيست
عشق آب حيات ماست اي فيض
هم در ره عشق كان شاديست
غمهاي دگر بلاست اي فيض
از عشق طلب هر آنچه خواهي
كو معدن هر عطاست اي فيض
ز عشق توان ز فتنه رستن
عشق آفت فتنهاست اي فيض
در عشق گريز و در غم عشق
جز عشق همه فناست اي فيض
پيوسته ز عشق فيض جو فيض
كو منبع فيضهاست اي فيض
اي رهنماي گم شدگان اهدنا الصراط
وي چشم راه روان اهدنا الصراط
در دوزخ هوا و هوس مانده ايم زار
گم كرده ايم راه جنان اهدنا الصراط
بگذشت عمر در لعب و لهو بي خودي
شايد تداركي بتوان اهدنا الصراط
ره دور وقت دير و شب تار و صد خطر
مركب ضعيف و جاده نهان اهدنا الصراط
غولي ز هر طرف ره وا مانده زنده
آه از صفير راهزنان اهدنا الصراط
ني ره بسوي سود و نه سوي زيان بريم
اي از تو سود و از تو زيان اهدنا الصراط
از شارع هوا و هوس در نمي رويم
گاهي در اين و گاه در آن اهدنا الصراط
رفتند اهل دل همه با كاروان جان
ما مانده ايم بي دل و جان اهدنا الصراط
گم گشت فيض و راه بجائي نميبرد
اي رهنماي گمشدگان اهدنا الصراط
سوي ما ميكني نگه بغلط
دل ما مي بري ز ره بغلط
با دلم لطف اگر كني سهلست
مي كند آدمي گنه بغلط
رغم من سوي غير مينگري
دل من مي كني سيه بغلط
گر مرا ديگري ز كوچه مقصود
نگه خود ميكني تبه بغلط
باز گردي ز كوچه مقصود
گر دوچارم شوي بره بغلط
شاه فرمان روا توئي ايجان
ديگران راست نام شه بغلط
نيست جاي سپاه غم دل من
اين طرف آمد اين سپه بغلط
لطفت از بهر غير عمداً هست
فيض را نيست هيچگه بغلط
غير عشق رخ دلدار غلط بود غلط
هرچه كرديم غير اين كار غلط بود غلط
هر چه گفتيم و شنيديم خطا بود خطا
جز حديث لب دلدار غلط بود غلط
كاش اول شدمي از دو جهان بيگانه
آشنائي بجز آن يار غلط بود غلط
اينكه گفتند وفائي بجهان ميباشد
ما نديديم وفادار غلط بود غلط
يار غمخوار وفادار بجز دوست نبود
سخن ياري اغيار غلط بود غلط
هوس گلشن فردوس سبك بود سبك
عشوه دنيي غدار غلط بود غلط
اي برادر ز من راست شنو حرف درست
هرچه جز يار و غم يار غلط بود غلط
فيض جز عشق و غم عشق ديگر چيزي نيست
كار ديگر بجز اين كار غلط بود غلط
حرف بيگانگي يار غلط بود غلط
سخن دوري و آزار غلط بود غلط
آشنا بود وفادار و بدلها نزديك
غير اين در حق آن يار غلط بود غلط
راست آن بود كه مستان غمش ميگفتند
سخن مردم هشيار غلط بود غلط
يار با ماست نه دورست نه بيكار ز ما
آن سخنهاي دل آزار غلط بود غلط
هرچه گفتيم و شنيديم باو بود و ازو
تهمت صحبت اغيار غلط بود غلط
حسن او بود كه بر روي بتان جلوه نمود
حسن اغيار جفاكار غلط بود غلط
عشق او بود كه آتش بدل و جان ميزد
عشق خوبان ستمكار غلط بود غلط
عمر آنست كه با دوست سرايد اي فيض
هر چه كرديم جز اين كار غلط بود غلط
روي دل سوي هوا كردم غلط
جاده در راه خدا كردم غلط
چشم عقلم بود و بستم كاشگي
كور بودم از عما كردم غلط
يا گمان بردم هوا هم رهبريست
رهزني را رهنما كردم غلط
دل نميبايست بستن در هوا
دل چو بستم در هوا كردم غلط
كاشكي يكبار بودي يا دو بار
اندرين ره بارها كردم غلط
كاشكي يك يا دو جا بودي غلط
گام و گام و جابجا كردم غلط
هيچ كس با من نميگويد درست
كز كجا اين راه را كردم غلط
اي عزيزان روز روشن راه راست
چشم بينا از كجا كردم غلط
بست چشم عقل را دست هوا
فيض را از هوا كردم غلط
اهل دنيا را ز جان كندن چه حظ
از عناي جان و برنج تن چه حظ
مرگ را نشناختن تا وقت مرگ
غافلان را از چنين مردن چه حظ
سعي كردن بهر دنيا روز و شب
ناگهاني مردن و ماندن چه حظ
خواجه را از جمع كردنها چسود
تخم حسرت در جهان كشتن چه حظ
عاقلانرا از مراعات رسوم
جز مشقتهاي جان و تن چه حظ
اهل عزت را ز عزوّ سروري
جز مراعات گران كردن چه حظ
كار عقبا را پس افكندن چه سود
فوت كردن وقت تا رفتن چه حظ
زينت دنيا ندارد چون بقا
عاقلانرا دل در آن بستن چه حظ
فيض را زين پندهاي بيهده
گفتن و بنوشتن و خواندن چه حظ
بي دلانرا از نكو رويان چه حظ
رأفت دين و بلاي جان چه حظ
زاهدان را چون ز خوبان بهره نيست
از دل ايشانرا چه سود از جان چه حظ
شاهدان را از جمال خود چه ذوق
عاشقانرا از غم اينان چه حظ
چون كسي را تاب ديدار تو نيست
از جمالت اي مه تابان چه حظ
تا نگه كردي دلم را بردهٔ
زين نگاه دلربا اي جان چه حظ
دل بري و دين بري و جان بري
از تو اي بر همزن سامان چه حظ
درد تو چون خستگان را راحتست
خسته را از جستن درمان چه حظ
هجر تو جان ميستاند وصل دل
مرمر ازين وصل وزين هجران چه حظ
درد تو در دست و درمان نيز درد
فيض را زين دردو زين درمان چه حظ
اي يار مخوان ز اشعار الا غزل حافظ
اشعار بود بيكار الا غزل حافظ
در شعر بزرگان جمع كم يابي تو اين هر دو
لطف سخن و اسرار الا غزل حافظ
استاد غزل سعديست نزد همه كس ليكن
دل را نكند بيدار الا غزل حافظ
صوفيه بسي گفتند درهاي نكو سفتند
دل را نكشد در كار الا غزل حافظ
در شعر بزرگ روم اسرار بسي درج است
شيرين نبود اي يار الا غزل حافظ
آنها كه تهي دستند از گفتهٔ خود مستند
كس را نكند هشيار الا غزل حافظ
غواص بحار شعر تا در بكفش افتد
نظمي كه بود در بار الا غزل حافظ
شعري كه پسنديده است آنست كه آن دارد
آن نيست بهر گفتار الا غزل حافظ
اي فيض تتبع كن طرز غزلش چون نيست
شعري كه بود مختار الا غزل حافظ
هر آنكه سوي تو آمد شد از فنا محفوظ
بزير سايهٔ لطفت شد از بلا محفوظ
ز خوف و حزن پناهيست كعبهٔ وصلت
درين پناه بود جان زهر عنا محفوظ
اشاره ايست ز ابرو و چشم و تير و كمان
كه تا بما نگريزي نهٔ زما محفوظ
فرو گذاشت ز رخ آن دو عروهٔ وثقي
كه هر كه چنگ بما زد شد از بلا محفوظ
بزير سبزهٔ خطّش نهفته لب ميگفت
كه آب چشمهٔ خضر است نزد ما محفوظ
تو تا بخود نگري مرگ با تو دارد كار
ز خود برآي كه تا باشي از فنا محفوظ
تو چند باشي حافظ رسوم مردم را
بيا بدرگه ما تا شوي بما محفوظ
بسوي مأمن عشق خدا گريز اي فيض
كه تا زخويش رهي گردي از فنا محفوظ
كسي كه غور كند نكتهاي شعر مرا
شود ز جهل و ضلال ايمن از خدا محفوظ
خورشيد روئي گرديد طالع
دردم نهان شد چون برق لامع
گر ايستادي آتش فنادي
هم در مدارس هم در صوامع
آنرا كه ديدش طالع قوي بود
وانكو نديدش از ضعف طالع
اين ماه رويان كم رو نمايند
آنماه چرخست كان هست طالع
از بس عزيزند از كس گريزند
ديدارشانرا باشد موانع
مهر زمين را مه مه توان ديد
مهر فلك هست هر روز طالع
خورشيد رويان هرجا نباشند
خورشيد چرخست كان هست واسع
ساقي بده مي بيگانهٔ نيست
از خويش رفتم ديگر چه مانع
بگذار اي فيض اشعار باطل
از حق سخن گو كان هست نافع
نحم خيالت گردد چو طالع
در چرخ آيند اهل صوامع
رو مينمايد دل مي ربايد
ليكن نپايد چون برق لامع
آن هم بوقتي بر نيك بختي
كو كرده باشد رفع موانع
گه دل ربايد گه جان فزايد
گه غم زدايد دارد منافع
دلخستگانيم بر خاك كويت
تا تو كرائي بختست و طالع
بر درگه تو بهر شفاعت
جز تو نداريم خود باش شافع
ديگر نگوئي اي فيض الا
شعري كه باشد اندر مجامع
مطرب عمر اين سرايد در سماع
ميروم اي عيش جويان الوداع
هر كرا باز است گوش هوش جان
ميكند اين نغمه از عمر استماع
هر كه او زين نغمه باشد بهره ور
باشدش از زندگاني انتفاع
جان من در كارسازي سعي كن
دم بدم بانگ رحيل است و وداع
گر بحق نزديك گردي يك وجب
او شود نزديك تو بر يك ذراع
گر ذراعي ميشوي نزديك تو
او شود نزديك تو مقدار باع
گر تو آهسته بسوي او روي
فهو للعبد للاسراع راع
از عبادت قرب حق تحصيل كن
در تقرب از فنا گير انتفاع
شو ز خود فاني بحق باقي چو فيض
خويش را و ما سوا را كن وداع
بي شجاعت نيست كو صف بشكند
آنكه خود را بشكند نعم الشجاع
يار بما نكرد صبر و شكيب را وداع
ناله ما اثر نكرد صبر و شكيب را وداع
يار نظر نميكند ناله اثر نميكند
غصه سفر نميكند صبر و شكيب را وداع
يار زما كرانه كرد شرم و حيا بهانه كرد
صبر مرا روانه كرد صبر و شكيب را وداع
يار بعشق اشاره كرد عشق بناله چاره كرد
جامهٔ صبر پاره كرد صبر و شكيب را وداع
آتش عشق درگرفت ناطقه رخت بر گرفت
عقل ره سفر گرفت صبر و شكيب را وداع
آتش عشق تيز شد جان بره گريز شد
باقي صبر نيز شد صبر و شكيب را وداع
عشق شكيب ميبرد جامهٔ صبر مي درد
كس غم ما نميخورد صبر و شكيب را وداع
فيض ز عشق مست شد مست مي الست شد
دين و دلش ز دست شد صبر و شكيب را وداع
بر سر خسته ات بيا دم نزع
تا ترا سر نهم بپا دم نزع
تا كه جانرا بپايت افشانم
قدمي رنجه كن بيا دم نزع
زندگي را ز سر دگر گيرم
پرسشي گر كني مرا دم نزع
آرزوي دل آن بود اي جان
كه به بينم رخ ترا دم نزع
نفس باز پس به پيشت اگر
بسپارم خوشا خوشا دم نزع
پيشتر آئي ار دمي خوشتر
كه ندارد اثر دوا دم نزع
تا نفس هست ذكر دوست كنم
فيض در خدمتست تا دم نزع
اياك ادعوا انت السميع
اياك ارجوا انت الشفيع
همت بلندم كوتاه دستم
انت الرفيع انت المنيع
هر جا كنم رو روي تو بينم
بالا و پستي انت الوسيع
يا من احاط بكل شيء
والكل احصي انت الجميع
دنياي من تو عقباي من تو
هم اين و هم آن انت البديع
طي كن كتابم وقت حسابم
بگذر ز من زود انت البديع
كأساً اذقني من عين حبّك
فيض الفيض يدعوا انت السّميع
عشق بر اكوان محيطست و وسيع
عشق در عالم مطاع است و مطيع
عشق در دلها حياتست و روان
عشق در سرها سماع است و سميع
عشق در مردان حق آئينه است
مينمايد پرتو حسن منيع
عشق در سالك رهست و راهبر
ميرساند تا بدرگاه رفيع
عشق در املاك واله بودنست
عشق در افلاك جولان سريع
عشق آتش سوختن افروختن
عشق در انجم نظرهاي بديع
عشق در كوي زمين افتادگي است
عشق در انهار جريان سريع
عشق در بحرست امواج غريب
عشق در بّر است دامان وسيع
عشق در كوهست تمكين و ثبات
عشق در باد هوا سير سريع
عشق در مرغان خوش الحان نعم
عشق در گلهاست الوان بديع
عشق در اطفال لهوست و لعب
در زنان ازواج را بودن مطيع
عشق در نادان ز دانايان سوال
عشق دانا دانش و خلق وسيع
عشق دلهاي تهي از عشق حق
پر شدن از مهر رخسار بديع
عشق در شاعر معاني بستن است
عشق در فيض است احصاي جميع
هركه جا داد او رسوم اهل دنيا در دماغ
از شراب خون دل هر دم كشد چندين اياغ
آنكه بار ننگ و عار ابلهان گيرد بدوش
او الاغ است او الاغ است او الاغ است او الاغ
دل چو پر شد از غم دنيا نماند جاي دين
شغل دنيا كي گذارد بهر دينداري دماغ
در كمين عمر بنشسته است دزدي هر طرف
از زن و فرزند و مال و خانه و دكان و باغ
آنزمان آگه شود كز عمر ماند يكنفس
بر زبان واحسرتا و بر دل و جان درد و داغ
پير شد آن بوالهوس گويد جوانم من هنوز
كار خواهم كرد زير پس عمر بگذارد بلاغ
ريش مردك شد سفيد و ماند از آن ده موسيه
گويد او هست اين دو رنگ از ريش خود گيرد كلاغ
ابلهانرا واعظي كردن نه كار تست فيض
كار خود نيكو
كن و مي دار از عالم فراغ
جان اسير محنت و غم دل قرين درد و داغ
بيدماغم بيدماغم بيدماغم بيدماغ
ميشود از قصه خون وز ديده مي آيد برون
لحظه لحظه ميخورم از خون دل چندين اياغ
در درونم لاله هست و گل ز يمن داغها
وز برون نه گشت صحرا خواهم و نه سير باغ
شد ملول از صحبت جان سوزم از پيشم برفت
از كه گيرم اين دل گم گشته را يا رب سراغ
دل بفرمانم نشد تا چند بتوان داد پند
زين غم جانسوز سر تا پاي گشتم داغ داغ
از مراد خود گذشتم هرچه خواهد گو بشو
خواهش آن بيغمان من دارم از خواهش فراغ
من بخود درمانده و بيچاره با صد درد و غم
دم بدم بيدردي آيد گيرد از حالم سراغ
مهربانيهاي دم سردان بسي سرد است سرد
گرمي اين بيغمان سوزنده تر از سوز داغ
آنكه از حال دلم پرسيد گويد كو جواب
اي برادر رحم كن بر فيض بيدل كو دماغ
ز عشق تو نرهيدم كه گفت رست دروغ
چرا كنند چنين تهمتي بدست دروغ
كه گفت دل بسر زلف ديگري بستم
خداش در نگشايد چنانكه بست دروغ
كه گفت با ديگري بود مست و مي در دست
كجا و كي؟ ديگري كه؟ چه مي؟ چه مست؟ دروغ
دروغ كس مشنو با تو من بگويم راست
نه راستست كه بر عاشق تو بست دروغ
بمهر غير نيالوده ام دل و جان را
هر آنچه در حق من گفته اند هست دروغ
ز فيض پرس اگر حرف راست مي پرسي
كه هرگزش بزبان در نبوده است دروغ
ز راستان سخن راست پرس و راست شنو
مگو و مشنو و باور مكن بد است دروغ
هر چه نبود سخن يار دروغ است دروغ
جز حديث لب دلدار دروغ است دروغ
يار آنست كه او با تو بود در همه حال
گويد ار غير منم يار دروغ است دروغ
هيچكس را بجهان نيست جز او غمخواري
حرف غمخواري اغيار دروغ است دروغ
يار با ماست بهر جاي تو از جاي مرو
حرف اغيار دل آزار دروغ است دروغ
آيد از حسن فروشي چو سروشي در گوش
كه چو من نيست ببازار دروغ است دروغ
اعتمادي نبود بر سخن نوش لبان
آنچه گفت آن بت عيار دروغ است دروغ
حسن آن يار وفاپيشه باقي حسن است
حسن اغيار جفاكار دروغ است دروغ
يار يكتا بگزين وز دو جهان دل برگير
وصف يك چيز به بسيار دروغ است دروغ
از من راست شنو فيض ز هر كج مشنو
اوست حق هستي اغيار دروغ است دروغ
محرم راز بجز عاشق صادق نبود
زاهد و دعوي اين كار دروغ است دروغ
هي نياري بر زبان حرف دروغ
حيف باشد زان دهان حرف دروغ
من چو با تو راستم تو راست باش
تا نباشد در ميان حرف دروغ
آن اشارات دروغينت بس است
نيست حاجت در ميان حرف دروغ
نكته باريك گويم عذر آن
گرچه آيد زان دهان حرف دروغ
بشكند در تنگنا آن حرف راست
در هم افتد گردد آن حرف دروغ
فيض بس كن كي كجا سر ميزند
از دهان آنچنان حرف دروغ
گر شنيدي از كسي باور مكن
او كي آرد بر زبان حرف دروغ
گذشت عمر و نكرديم هيچ كار دريغ
نه روزگار بماند و نه روزگار دريغ
برفت عمر بافسانه و فسون افسوس
گذشت وقت به بيهوده و خسار دريغ
نكرده ام همهٔ عمر يك عمل حاصل
نبوده ام نفسي با تو هوشيار دريغ
هر آنچه گفتم و كردم تمام ضايع بود
بهرزه رفت مرا روز و روزگار دريغ
بپار گفتم كامسال كار خواهم كرد
گذشت عمر من امسال همچو پار دريغ
زهر خموشي بي باد تو هزار افسوس
زهر سخن كه نه حرف تو صد هزار دريغ
زهر چه بينم و رويت در آن نمي بينم
هزار بار فسوس و هزار بار دريغ
نه يك فسوس و ده و صد كه بيحساب افسوس
نه صد دريغ و هزاران كه بيشمار دريغ
غنيمتي شمر اين يكدو دم كه ماند اي فيض
بكار كوش نگو رفت وقت كار دريغ
بهرزه شيفته شد دل بهر خيال دريغ
نبرد ره بتماشاي آن جمال دريغ
بسوي عشق حقيقي نيافتيم رهي
فداي دوست نكرديم عمر و مال دريغ
ببوم سينه نكشتيم تخم مهر و وفا
نخورد هيچ دل ما غم مآل دريغ
خيال وصل بسي پخت اين دل پر شور
بدست هيچ نيامد از آن خيال دريغ
تمام عمر بعشق مجاز فاني رفت
بماند جان ز حقيقت در انفعال دريغ
نخورد جان غم جانان درينجهان روزي
گذشت در غم بيهوده ماه و سال دريغ
گذشت عمر بمهر بتان سنگين دل
بعشق حق ننموديم اشتغال دريغ
نشست زنگ حوادث بر آينهٔ دل ما
نتافت پرتو آن حسن بي زوال دريغ
ز عشق نيست بجز نام فيض را افسوس
ز دوست نيست بدستش بجز خيال دريغ
ز عشق جوي كرامت ز عشق جوي شرف
بغير عشق نباشد رهي بهيچ طرف
بغير عشق مكن هيچ كار اگر بكني
غرامتست و ندامت تحسر است واسف
بعشق كوش كه فخر است عشق مردانرا
مفاخران نرسد شان بغير عشق صلف
بكوش تا كه كند عشق رخنه در دل تو
ز سينه ساز براي خدنگ عشق هدف
بغير عشق منه دل كه زود برگيري
بغير عشق مكن نقد عمر خويش تلف
بهر طرف بمپوي و عنان بعشق سپار
برد ترا بهمان ره كه رفت شاه نجف
ز من شنو سخن راست يار در دل ماست
بعشق كوش و برون آور اين گهر ز صدف
اگر تو غوص كني در بحار گفته فيض
سفينه پر كني از دُر كه آوريش بكف
اي كه با ما وعدها كردي خلاف
از وفا و عهد و پيمانت ملاف
وعدهاي تو دروغ اندر دروغ
لافهاي تو گزاف اندر اندر گزاف
چند غم را سر بجان من دهي
در دل من بهر غم سازي مصاف
چند غم در دور من گرد آوري
تا بگردم روز و شب آرد طواف
چند بافي بهر من از غم پلاس
چند سازي بهر من از غم لحاف
گاهم از شادي لباسي هم بدوز
بستري از شادماني هم بباف
جان نخواهي برد از دست غمش
فيض گفتم با تو حرف پاك و صاف
در دل تنگم خموشي ميكند انبار حرف
محرمي كو تا بگويم اندك از بسيار حرف
حرفهاي پختهٔ سنجيده دارم در درون
گر بنطق آيم توانم گفت صد طومار حرف
محرمي خواهم كه در يابد بحدس صايبش
از لب خاموش من بي منت اظهار حرف
حال دل از چشم گويا فهمد آنكش ديده هست
عاشقانرا نيست جز از چشم گوهر بار حرف
من نميخواهم كه گويم حرفي از اندوه دل
ميكند چون ميتراود از دل خونبار حرف
خارخار گفتني چون تنگ دارد سينه را
آيد از بهر گشايش بر زبان ناچار حرف
چند حرف از قشر بتوان گفت با اصحاب كل
اهل دل كو تا بهم گوئيم از اسرار حرف
بحر پر دُر معارف خواهم و كان سخن
تا بريزد بر دلم از لعل گوهر بار حرف
از بلاغت ميزدايد گاه زنگ از دل سخن
وز حلاوت گاه دلرا ميبرد از كار حرف
صاحب دلراست فهم رازها از سازها
صاحب دل شو شنو از ناي و موسيقار حرف
نكتها در جست در صوت طيور آگاه را
گر ترا هوشي است در سر بشنو از منقار حرف
شد مضامين در ميان اهل معني مبتذل
تازه گوئي كو كه آرد فكرش از ابكار حرف
هركه قدر حرف نشناسد مكن با او خطاب
حيف باشد
حيف جز با مردم هشيار حرف
مستمع ز افسردگي خميازه اش در خواب كرد
با كه گويم كي توان الا بر بيدار حرف
چون نمي يابي كسي گوشي دهد حرف ترا
بعد از اين اي فيض ميگو با در و ديوار حرف
جز خدا را بندگي حيفست حيف
بي غم او زندگي حيفست حيف
درغمش در خلد عشرت چون كنم
ماندگي از بندگي حيفست حيف
جز بدرگاه رفيعش سر منه
بهر غير افكندگي حيفست حيف
سر ز عشق و دل ز غم خالي مكن
بي خيالش زندگي حيفست حيف
عمر و جان در طاعت حق صرف كن
در جهان جز بندگي حيفست حيف
كالبد را پرورش ظلمست ظلم
جان كند جز بندگي حيفست حيف
جان و دل در باز در راه خدا
غير اين بازندگي حيفست حيف
اهل دنيا را سبك كن ناتوان
با گران افكندگي حيفست حيف
يارب از عشقت بده شوري مرا
فيض را افسردگي حيفست حيف
فداي دوست نكرديم جان و دل صد حيف
ز اختياز نرستيم ز آب و گل صد حيف
ز عشق حق نزديم آتشي بجان نفسي
هميشه ز آتش ديويم مشتعل صد حيف
بكام دوست نبوديم يكنفس صد آه
رسيد دشمن آخر بكام دل صد حيف
جهاز عقبي باقي نمي كنيم دمي
بكار دنيي فانيم مشتغل صد حيف
گذشت عمر نكرديم از سر اخلاص
عبادتي كه زند سر ز نور دل صد حيف
نيافت آينه دل صفا ز صيقل ما
بماند در دل ما زنگ ز آب و گل صد حيف
دل از پي هوس و دست رفت از پي دل
بكار دوست نداريم دست و دل صد حيف
بروز داوري از كردهاي خود باشيم
بنزد دوست چه شرمنده و خجل صد حيف
براه دوست نرفتي و عمر رفت اي فيض
نكرد روح عزيران ترا بحل صد حيف
اي كه هستي بنور هستي طاق
احي من احرقته نار فراق
لطف كن جامي از شراب وصال
سوختند از فراق تو عشاق
ارنا من لقائك الميمون
نظره بالعشي و الاشراق
مي تواني كه زنده گرداني
بوصال آنكه را كشي ز فراق
جانم از فرقت تو مي نالد
بشنو از دوست نالهٔ عشاق
دل ما را گزيد مار هوا
قد اتينا اليك انت الراق
كام ما تلخ ماند از بعدت
نرسد شهر فربت ار بمزاق
بر تو آسان و سهل بخشش قرب
دوري و صبر از تو بر ما شاق
گر تو ما را براني از در خود
مالنا منك من ولي واق
بكجا از درت پناه بريم
درگه تست ملجا عشاق
فيض اگر با غم تو باشد جفت
در دو عالم بود شادي طاق
اي تو در لطف و نكوئي طاق
رحم كن بر اسير قهر فراق
بتو داديم اميدها هر چند
در بدي كرده ايم استغراق
هم تو ما را نگاه دار از خود
ما لنا منك ربنا من واق
كاري از دست ما نمي آيد
هم تو كن كار ما توئي خلاق
ما همه فانئيم و تو باقي
ما لنا ينفد و مالك باق
طاعت ما پذير از در لطف
جرم بخشاي از ره اشفاق
بر تو بخشايش گنه آسان
صبر بر جان ما بغايت شاق
جگر ما گزيد مار هوا
قدر سمعنا و عندك الرتاق
نظري كن ز روي لطف و كرم
فيض را بالعشّي و الاشراق
هي نياري بر زبان جز حرف حق
نيست لايق زان دهان جز حرف حق
لا اوحش الله زان دهان شكرين
حيف باشد زان لبان جز حرف حق
بر وفاي عهد و پيمان دل منه
بر زبانت مگذران جز حرف حق
من چو حق گويم تو هم حق گوي باش
تا نباشد در ميان جز حرف حق
هي چه مي گويم از آن حقه دهان
گفتگو كي مي توان جز حرف حق
باطل اندر آن دهان حق مي شود
كي برون آيد از آن جز حرف حق
حق و باطل زان دهان شيرين بود
فيض مشنو زاندهان جز حرف حق
شكرلله كه شد عيان ره حق
يافت جانم درين جهان ره حق
پيشتر ز آنكه پا زره ماند
ديد چشم دلم عيان ره حق
در تنم بود مرغ روح قريب
برد او را به آشيان ره حق
در پس پرده ره عيان ديدم
ديدم از رهزنان نهان ره حق
در طلب خون دل بسي خوردم
نتوان يافت رايگان ره حق
از برونش سؤال مي كردم
بود در جان من نهان ره حق
همه كس را نمي دهند نشان
هست مخصوص عاشقان ره حق
اي بسا عاقلي كه آمد و رفت
رو نهان ماند در جهان ره حق
فيض در خودبخود سفر ميكن
كه ترا در دلست و جان ره حق
اي وصل تو جانفزاي عاشق
وي ياد تو دلگشاي عاشق
ذكر خوش تو حلاوت او
نام تو گره گشاي عاشق
اي روي تو والضحي و مويت
و الليل اذا سجاي عاشق
مويت كفرست و روي ايمان
اي مايهٔ ابتلاي عاشق
دردش از تو دواش از تو
اي راحت و اي بلاي عاشق
تو با وي و او ترا طلبكار
وصل تو خرد رباي عاشق
در روي تو بيند آنچه خواهد
اي جام جهان نماي عاشق
از تو آيد بتو گرايد
اي مبدا و منتهاي عاشق
جان ميكندت فدا چه باشد
گر به پذري فداي عاشق
در حنجرهٔ ملك نباشد
آن نغمهٔ دلرباي عاشق
در حوصلهٔ فلك نگنجد
آن ناله چون دراي عاشق
اي باعث هوي هوي صوفي
وز بهر تو هاي هاي عاشق
پيوسته تو از براي خويشي
هرگز نشوي براي عاشق
هرگز نشدي بمدّعايش
اي مقصد و مدعاي عاشق
او را يك كس بجاي تو نيست
داري تو بسي بجاي عاشق
هم قوت دل و روان اوئي
هم قوت دست و پاي عاشق
فيض است دعاي تو چه باشد
گر گوش كني دعاي عاشق
تا بكي حسرت برم بر كشتگان زار عشق
هرچه باداباد گويان ميروم بردار عشق
ز آشنايان جهان بيگانه گشتم در غمش
از جهان بيزار گردد هركه باشد زار عشق
هر كه با عشق آشنا شد خويش را بيگانه ديد
عافيت را پشت پا زد هر كه شد بيمار عشق
پيش ازين هم گرچه بودم مست وار خود بيخبر
مستي ديگر چشيدم تا شدم هشيار عشق
چند ترساني مرا از رستخيز خواب مرگ
صد قيامت پيش ديدم تا شدم بيدار عشق
هر كتابي خوانده باشد جمله از يادش رود
هر كه او خواند چو من يكحرف از طومار عشق
اي كه ميپرسي كه يارت كيست يار كيستي
يار من عشقست و من هم نيستم جز يار عشق
ميفروشم صد هزاران دانهٔ تسبيح زهد
تا خرم ازاهل دل يكرشته از
زنار عشق
كار من عشقست و بيكاريم عشق كار ساز
بهتر است از صد هزاران كاروان بيكار عشق
الصلا ياران كشيد از هرچه جز عشقست دست
نيست كار و بار الا كار عشق و بار عشق
بس به تنگ آمد مرا از هرچه جز عشقست دل
ميفروشم خويش را يك تنگه در بازار عشق
هر كه پرسد فيض زار كيست ميگويم بلند
زار عشقم زار عشقم زار عشقم زار عشق
جان منزل جانان عشق دل عرصه جولان عشق
تن زخمي چوكان عشق سر گوش در ميدان عشق
عشق است در عالم علم عشقست شاه و محتشم
شي لله دلها نگر بر درگه سلطان عشق
هم طالب و مطلوب عشق هم راغب و مرغوب عشق
خواهنده ومحبوب عشق عشق است هم خواهان عشق
هم قاصد و مقصود عشق هم واجد و موجود عشق
هم عابد و معبود عشق عشق است سرگردان عشق
هم شادي و هم غم بود هم سور و هم ماتم بود
عشق است اصل دردها عشق است هم درمان عشق
عشق است مايه درد و غم عشق است تخم هر الم
هم سينها بريان عشق هم ديدها گريان عشق
هم مايه شادي است عشق هم خط آزاديست عشق
هم گردن گردنكشان در حكم و در فرمان عشق
بس يونس روشن دلي كورا نهنگ عشق خورد
بس يوسف گل پيرهن در چاه در زندان عشق
دلرا سزا جزعشق نيست جانرا جزا جزعشق نيست
راحت فزا جز عشق نيست من بندهٔ احسان عشق
جنت بود بستان عشق دوزخ بود زندان عشق
آن پرتوي از نوي عشق وين دودي از نيران عشق
بر خوان غم ميهمان منم زان ميخورم خون جگر
خون جگر سازد غذا هركس كه شد مهمان عشق
بر عشق بستم خويش را بر خويش بستم عشق را
تا عشق باشد زان من من نيز باشم زان عشق
عشق است او را راهبر
از عشق كي باشد مفر
عشقست دلها را مقر جانهاست هم قربان عشق
تا باشدم جان در بدن از عشق ميگويم سخن
عشق است جان جان من اي من بلا گردان عشق
اي فيض فيض از عشق جوي تا ميتوان از عشق گوي
از جان و از دل دست شوي شو واله و حيران عشق
تن را بگداز در ره عشق
جان را در باز در ره عشق
درمان مطلب مخواه راحت
با درد بساز در ره عشق
از ديده بريز خون دل را
شو جمله نياز در ره عشق
تن را از اشك شست شو ده
جان پاك بباز در ره عشق
از خون جگر دلا وضو كن
هنگام نماز در ره عشق
دل را ز غير رفت و رو كن
شو محرم راز در ره عشق
بگذر ز رعونت و نزاكت
بگذار تو ناز در ره عشق
كبرو نخوت ز سر بدر كن
شو پاك ز آز در ره عشق
بر رخش بلا سوار شو فيض
خوش خوش مي تاز در ره عشق
زنده آن سر كو بود سوداي عشق
حبذا آن دل كه باشد جاي عشق
از سر شوريدهٔ من كم مباد
تا قيامت آتش سوداي عشق
خارها در دل بخون ميپرورم
بو كه روزي بشكفد گلهاي عشق
رفته رفته دل خرابي ميكند
عاقبت خواهم شدن رسواي عشق
خويش را كردم تهي از غير دوست
تا وجودم پر شد از غوغاي عشق
كار و كسب من همين عشق است و بس
مگسلاد اين دست من از پاي عشق
خدمت او را بدل بستم كمر
هستم از جان بنده و مولاي عشق
هم زمين هم آسمان را گشته ايم
نيست درُي در جهان همتاي عشق
تا ننوشي باده از جام فنا
مست كي گردد سر از صهباي عشق
تا پزي در ديگ سر سوداي سود
كي چشي هرگز تو از حلواي عشق
چون فرو خواهيم شد ما عاقبت
خود همان بهتر كه در درياي عشق
ناله ميكن فيض ايرا خوش بود
نالهاي زار در سوداي عشق
در جهان افگندهٔ غوغاي عشق
عالمي را كردهٔ شيداي عشق
آفتاب و ماه و اخترها روان
روز و شب سرگشتهٔ سوداي عشق
كرد ميناي فلك قالب تهي
بر زمين تا ريختي صهباي عشق
ميدهد جانرا حيوتي دم بدم
صور اسرافيل بي آواي عشق
ميكشد جانهاي اهل دل ز تن
دست عزرائيل استيلاي عشق
عقلها را همچو سحر ساحران
ميكند يك لقمه اژدرهاي عشق
رفته رفته ميشوم از خود تهي
تا سرم پر گردد از سوداي عشق
در دل شب عاشقانرا عيشهاست
خوشتر است از روزها شبهاي عشق
روزهاي تيره بر شبها فزود
عمر من شد يك شب يلداي عشق
اي تهي از معرفت زحمت ببر
فيض داند قدر نعمتهاي عشق
عشق است اصل بندگي من بنده و مولاي عشق
عشق است آب زندگي من بنده و مولاي عشق
برتر ز جان دان عشق را مشمار آسان عشق را
مفروش ارزان عشق را من بنده و مولاي عشق
عشق است جان جان جان از عشق شد پيدا جهان
عشق است پيدا و نهان من بنده و مولاي عشق
جنت سراي عشق دان دوزخ بلاي عشق دان
جانرا فداي عشق دان من بنده و مولاي عشق
عالم براي عشق دان آدم قباي عشق دان
خاتم لقاي عشق دان من بنده و مولاي عشق
عشق است چون شير ژيان عشق است چون ببردمان
عشقست نادر پهلوان من بنده و مولاي عشق
مشمار منكر عشق را هشيار بنگر عشق را
بازيچه مشمر عشق را من بنده و مولاي عشق
نزديكش آئي گم شوي چون قطره در قلزم شوي
در آتشش هيزم شوي من بنده و مولاي عشق
جان موجه درياي عشق دل گوهر يكتاي عشق
سر كاسه صهباي عشق من بنده و مولاي عشق
سر مطبخ سوداي عشق جان محفل غوغاي عشق
دل جاي هاي هاي عشق من بنده و مولاي عشق
كار من و تدبير عشق سعي من و
تقدير عشق
حلق من و زنجير عشق من بنده و مولاي عشق
فخر من از بالاي عشق از همت والاي عشق
وز كبر و استغناي عشق من بنده و مولاي عشق
من عاشق سيماي عشق من واله و شيداي عشق
من چاكر و لالاي عشق من بنده و مولاي عشق
دست منست و پاي عشق كرد منست وراي عشق
فيض است و استيلاي عشق من بنده و مولاي عشق
هم توئي راحت جانم اي عشق
هم توئي درد و غمانم اي عشق
هم توئي حاصل و محصول دلم
هم توئي جان و جهانم اي عشق
هم توئي مايهٔ سوداگريم
هم توئي كار و دكانم اي عشق
هم توئي اصل وجود و عدمم
هم توئي سود و زيانم اي عشق
هم توئي طاعت و هم معصيتم
هم توئي ناز و جنانم اي عشق
هم توئي مايهٔ آشفتگيم
هم توئي امن و امانم اي عشق
گاه ميسوزي و گه ميسازي
تا چه خواهي تو ز جانم اي عشق
دوست كس ديده كه دشمن باشد
هم تو ايني و هم آنم اي عشق
دل من بردي و جان مي خواهي
اي بقربان تو جانم اي عشق
در دل فيض بمان يكدو نفس
تا كه جان بر تو فشانم اي عشق
بوي گلزار هوست قصه عشق
ميبرد سوي دوست قصهٔ عشق
ميكشد رفته رفته جان از تن
مغز گيرد ز پوست قصهٔ عشق
اي كه صد چاك در دلست ترا
چاك دلرا رفوست قصهٔ عشق
هست در ذكر حق نهان مستي
مي حق را كدوست قصهٔ عشق
هر كه دارد ز حق بدل شوقي
بردش سوي دوست قصهٔ عشق
دم بدم رو بسوي حق دارد
هر كرا گفت گوست قصهٔ عشق
هر سر موي من كند شكري
كه مرا موبموست قصهٔ عشق
روبروي خدا بود عاشق
كه جهان پشت و روست قصهٔ عشق
يكنفس ذكر حق ز دست مده
دوست دارد چو دوست قصهٔ عشق
گلستان حق و بوي گل ذكرش
حق محيط است وجوست قصهٔ عشق
خام افسرده بهرهٔ نبرد
پختگانرا نكوست قصهٔ عشق
ذكر حق فيض بوي حق دارد
گل گلزار اوست قصهٔعشق
درد دل مرا نكند به دواي خلق
بيماري خداي بهست از شفاي خلق
رنج از خداست راحت و راحت ز خلق رنج
قربان يك بلاي خدا صد عطاي خلق
صحرا و كوه خوشترم آيد ز شهر و ده
صد ره صداي كوه بهست از نداي خلق
هر يك ترا بدام بلاي دگر كشد
اي چشم بسته روي مكن در قفاي خلق
گويند خلق راه حق ايسنت زينهار
مشنو مرد بسوي جهنم بپاي خلق
ميكن حذر ز پيروي ديو سيرتان
زنهار سيلي نخوري ز ابتلاي خلق
بار گرانشان بدل و جان به و برو
ميكش براي حق دو سه روزي بلاي خلق
آزار خلق روي دلت سوي حق كند
راهيست سوي معرفت حق جفاي خلق
داني تو فيض آنكه نيايد ز خلق هيچ
بگذر ز گفتگوي ملالت فزاي خلق
عاشق كه بود غلام معشوق
سرمست علي الدوام معشوق
از خويشتنش خبر نباشد
دايم مست مدام معشوق
مستي نكند ز آب انگور
مستيش همه ز جام معشوق
برخواسته از سر دو عالم
پابنده شده بدام معشوق
از كام و هواي خويش رسته
كامش همه گشته كام معشوق
گامي ننهاده هيچ جائي
جز بر آثار گام معشوق
گم كرده نشان و نام خود را
گشته است نشان بنام معشوق
وحشي صفت از جهان رميده
وز جان و دلست رام معشوق
گوش هر قوم با سروشي است
گوش فيض و پيام معشوق
اراني اراك و لست اراك
اراني سواك و لست سواك
اراني اراك و انت بمراي
اراني و انت سوي ما اراك
اراني و لست اري غير وجهك
اراني اري ما سواك سواك
هواك اراك ولست بمراي
اراني و انت سوي ما رآك
سواك سواك اراك و اني
فلست اري في سواك سواك
اري ما سواك طلالا و فينا
فما هو سواك و ما انت ذاك
اراك اراك سواك سوائي
و لست سوائي و لست سواك
اراني و اني كسانا لباسا
اراني سواك و لست بذاك
سواي اراني سواك و اني
فلست اري في وجودي سواك
و اني و اني فدآء لانك
و ما نيتي دون اني فداك
لقاك هواي و حق اللقاء
هواي فيض افناؤه في لقاك
الهي الهي فقير اتاك
ولا يرتجي من لدنك سواك
لقاك هواي رضاك مناي
فهب لي لقاك وهب لي رضاك
هواك رضاي رضاك هواي
هواي هواك رضاي رضاك
جفاك وفآء و حق الوفآء
جفاك وفاء فكيف و فاك
غناي لديك و فقري اليك
و فقري غناي غناي غناك
شفائي و دائي و روحي وهمي
لديك و عنك و في يبتغاك
حنيني انيني لجائي رجائي
اليك عليك لديك لداك
اراك معي اينما كنت كنت
و انت نراني و لست اراك
امامي و رائي يميني شمالي
اذا ما نظرت فها انت ذاك
و لست اخاف سواك فاني
بمراي لك لك ازل في حماك
و لا ارتجي عيرك ان فيضفاً
وثوق بان لم تخب من رجاك
ذاب قلبي من اشتياق لقاك
حسرت وصل مي بريم بخاك
بر سر آتش تو مي سوزيم
در هواي تو مي شويم هلاك
چون ضروريست سوختن ما را
احرق ارواحنا بنار هواك
مي دهيم از پي صال تو جان
اهدانا ربنا سبيل رضاك
گر تو خواهي كه ما هلاك شويم
جان فشانيم از براي هلاك
دوست خواهد چه سوزش و شورش
من و سوز درون و سينه چاك
دل و جان پاك كردم از اغيار
پاك بايد رود به عالم پاك
ز آتش عشق گر بسوزد فيض
گم شو از بحر كوخس و خاشاك
بهواي تو مي شويم هلاك
وز براي تو مي شويم هلاك
بر سر آتش تو مي سوزيم
در هواي تو مي شويم هلاك
مي دهيم از پي رضاي تو جان
در رضاي تو مي شويم هلاك
گر پسندي كه ما هلاك شويم
برضاي تو مي شويم هلاك
هر چه هستيم سخرهٔ قدريم
وز قضاي تو مي شويم هلاك
اي رداي تو كبريا تو كبير
در رداي تو مي شويم هلاك
در سراي وجود غير تو نيست
در سراي تو مي شويم هلاك
ما همه فانئيم و تو باقي
در سراي تو مي شويم هلاك
لمن الملك واحد القهار
زين نداري تو مي شويم هلاك
دل ما گرچه تنك و تاريكست
در فضاي تو مي شويم هلاك
همه جانها بدرگهت سپريم
در فناي تو مي شويم هلاك
فيض چون نيستي سزاي نجات
بسزاي تو مي شويم هلاك
چه بنشينم چه برخيزم قعودي لك قيامي لك
ترا ام نيستم خود را شخوصي لك مقامي لك
اگر گويم سخن با كس اگر خاموش بنشينم
بتو وزتست بهر تو سكوتي لك كلامي لك
شفا خواهم كه تا باشم توانا بر عبوديت
بلا خواهم كه جان بازم شفائي لك سقامي لك
ثياب ز بهر آن پوشم شوم شايستهٔ طاعت
غذا از بهر آن نوشم لباسي لك قوامي لك
كنم از بهر آن طاعت كه قربان رهت گردم
صلوتي لك زكوتي لك جهادي لك صيامي لك
اگر بيدار و هشيارم نظر بر روي تو دارم
و گر در خواب و در مستي فكري لك منامي لك
سرا پايم چو ملك تواست ميخواهم ترا باشم
مرا از شرك خودبيني بجرا جعل تمامي لك
دوائي من ك دائي منك رجائي منك شغلي بك
سماعي منك و جدي فيك سكري في كلامي لك
كشيدم جرعهٔ از بادهٔ عشقت ز خود رفتم
تيقنت دوامي بك و اني في دوامي لك
بدنيا تا زيم عشق جمال تو بجان ورزم
كنم چون روي در جنت بود آنجا مقامي لك
وجود فيض شد در ذات تو
مستهلك و فاني
فلست منه في شيء تمامي لك تمامي لك
ز خود فاني بتو باقي بتو وز تو كنم مستي
شدي چون بنده را ساقي تكرر في كلامي لك
در دلم تا جاي كرد از لطف آن رشگ ملك
غير او تا ثبت كردم غيرت او كرد حك
گفت فارغ ساز بهر من فان القلب لي
گفتمش از جان برم فرمان فان الامر لك
رو بوصل تو نبردم چند گشتم كو بگو
اي دل سرگشته خون شووزره چشمم بچك
اشگ خونين از جگر ميريز بر روي زمين
آه آتشناك ار جان ميرسان سوي فلك
در جحيم نفس باشي چند با شيطان قرين
در بهشت جان در آي و همنشين شو با ملك
گر تو مردي با هواي نفس ميكن كارزار
ور نه مانند زنان چادر بسر بند و لچك
بگذر از دنياي دون وسعي كن بهر جنان
بهر حورالعين گذر كن زين عجوز مشترك
او بدور تو محيطست و توئي غافل ازو
در ميان آب و غافل ز آب ميباشد سمك
آب و تابي در سخن بايد كه تاثيري كند
اشك و آهي بايدت اي فيض آوردن كمك
اي دهانت تنك شكر لعل لب كان نمك
نيستم گر قابل بسيار از آن باري كمك
وه چه رفتار و چه گفتار و دهانست و ميان
اي ز سر تا پاي شيرين وي ز پا تا سر نمك
چشم و ابرو خط و خال و زلف و گيسو خدوقد
لطف صنع ايزدي را شاهد آمد يك بيك
از نگاهي مي تواني عالمي بي خود كني
زانچه ميخواهم ز تو دستي تهي بر مردمك
اي كه ميپرسي چه سان او با كسان سر ميكند
ميكند لطفي ولي با عاشقانش كمترك
خواستم كامي ز لعلش لب گزيد آنگه مكيد
يعني هرگز نخواهد شد لب حسرت بمك
گفت جاي ماست دل مگذار غيري را در آن
كان بود با ديگران مانند بوبكر و فدك
گفتمش در وصل خواهي كشتنم يا در فراق
گفت بي تابي مكن خواهيم كردن زين دو يك
داد من از خود بخواهد
خواست روزي آن صنم
گر تو داري فيض شكي من ندارم هيچ شك
ميبرد غيرت ز حسن تو ملك
رشك دارد بر تو خورشيد فلك
كو ملكرا چشم و ابروي چنين
كي بود حور جنانرا اين نمك
از ميانت ميشوم من در گمان
وز دهانت نيز مي افتم بشك
ني توانم نفي و ني اثبات كرد
ديده كس بود و نبود مشترك
دل ز من بردي و قصد جان كني
رحم كن بگذار با من زين دو يك
هم دل و هم جان چه سان شايد گرفت
عدل كن الروح لي و القلب لك
فيض را گر زان دهان لطفي كني
آب حيواني زيد ور نه هلك
يا املي و بغيتي ليس هواي في سواك
ليس سواك منيتي ليس هواي في سواك
انت حبيب مهجتي انت طبيب علتي
انت شفاء لوعتي ليس هواي في سواك
يار گرفته ام كسي چون تو نديده ام كسي
غير تو نيست مونسي ليس هواي في سواك
فيك لقيت ما لقيت غير رضاك ما رضيت
اختبرك كيف شئت ليس هواي في سواك
حبك في سريرتي نورك في بصيرتي
سير هواك سيرتي ليس هواي في سواك
تسلمني الي الهلاك لا و هواك ما اراك
ان هواي في هواك ليس هواي في سواك
گر بكشي زهي شرف ان لقاك في التلف
تيغ بكش ولاتخف ليس هواي في سواك
ما املي سوي لقاك ان رداي في نواك
ان تلفي يكن رضاك ليس هواي في سواك
فيض سواك ما هوي غير لقاك ماهوي
غير هواك ما هوي ليس هواي في سواك
آن روي در نظر چو نداري ببار اشك
چون حق بندگي نگذاري ببار اشك
از بهر كار آمدهٔ يا به ساز كار
ور نه بعذر بيهده كاري ببار اشك
از پاي تا بسر همه تقصير خدمتي
در عذر آن بگريه و زاري ببار اشك
ريزند اشك هاي ندامت مقصران
جانا مگر تو چشم نداري ببار اشك
روز شمار تا نشوي از خجالت آب
بشمار جرم خويش و بزاري ببار اشك
آمد خزان عمر و بهارش ز دست رفت
در ماتمش چو ابر بهاري ببار اشك
چون وقت كار رفت فغان نيز مي رود
اكنون كه هست فرصت زاري ببار اشك
خلق از حجاب گريه شود مر ترا برون
بر روز خويش در شب تاري ببار اشك
بي شمع روي دوست چو شب ميكني بروز
چون شمع سوزناك به زاري ببار اشك
تا هست آب در جگر و چشم تر بسر
بر كردهاي خويش بزاري ببار اشك
تخمي چو كشت دهقان آبيش مي دهد
تخم عمل تو نيز چو كاري ببار اشك
سوي جحيم تا نروي
از ره نعيم
آهي بكش چو فيض و بزاري ببار اشك
پرورد گارا بنده ام الملك لك و الحمد لك
ز احسان تو شرمنده ام الملك لك و الحمد لك
دل بسته فرمان تو جان غرقه احسان تو
پيش تو سر افكنده ام الملك لك و الحمد لك
از خود ندارم هيچ هيچ جز احتياج پيچ پيچ
وز تو برحم از زنده ام الملك لك و الحمد لك
دادي بمن جان رايگان گفتي بمن ده باز آن
جان ميدهم تا زنده ام الملك لك و الحمد لك
گفتي بامرم سر بنه بهر لقايم جان بده
منت بجان من بنده ام الملك لك و الحمد لك
از لطف و از قهر تو من از زهر و پا زهر تو من
در گريه و در خنده ام الملك لك و الحمد لك
در عشق خودسوزي مرا چون شمع افروزي مرا
از لطف تو تابنده ام الملك لك و الحمد لك
راهم نمودي سوي خود دادي نشان كوي خود
جوينده يابنده ام الملك لك و الحمد لك
جانرا خريدي از ضلال دادي شرف گفتي تعال
كي من بدين ارزنده ام الملك لك و الحمد لك
از من نه خير آيد نه شر ني مالك نفعم نه ضر
تو مالك و من بنده ام الملك لك و الحمد لك
بي تو ز هر بد بدترم و ز هيچ هم بس كمترم
با تو بجان ارزنده ام الملك لك و الحمد لك
از خود فناي بيكران و ز تو بقاي جاودان
من فاني پاينده ام الملك لك و الحمد لك
از خود نيرزم يك پشيز از تو شد اين ناچيز چيز
آخر مكن شرمنده ام الملك لك و الحمد لك
اي فيض حق را بنده ام از غير حق دل كنده ام
گويم بحق تا زنده ام الملك لك و الحمد لك
وجودي لك شهودي لك ثبوتي لك ثباتي لك
بقائي لك حياتي لك فنائي لك مماتي لك
قيامي لك قعودي لك ركوعي لك سجودي لك
خضوعي لك
خشوعي لك قنوتي لك صلاتي لك
سكوتي لك كلامي لك فطوري لك صيامي لك
عكوفي في المساجد لك زكوتي لك
مجيء لك من الفج و احرامي الي الحج
و كشفي لك عن الراس اتيني تبياتي لك
و قوفي بالمشاعر لك و سعيي في الشعاير لك
و بالبيت طوافي لك و مشيي هرولاتي لك
و حلقي لك و تقصيري و ذكرك لك و تكبيري
لك رمي بجمرات و هدني اضحياتي لك
زياراتي و خيراتي عباداتي و طاعاتي
بك منك بتوفيقي و نياتي لهاتي لك
و ان عشت فعشني لك و ان موه فمتني لك
لك ابقي و فيك افني حياتي لك و فاتي لك
فوادي مهجتي لبي مثالي نيتي حسي
خيالي فكرتي عقلي اري مجموع ذاتي لك
رقيت في مقاماتي وجدت الفيض مرقاتي
قنيت فيك عن ذاتي فذاتي لك صفاتي لك
كي بود دل زين چنين گردد خنك
جانم از برد اليقين گردد خنك
وارهم ز اغياد و گردم مست يار
خاطرم از آن و اين گردد خنك
جان بمهر او دهم تا دل مرا
زان عذار آتشين گردد خنك
بر فراز آسمان ها پا نهم
تا دل من از زمين گردد خنك
نزد من آري و مرا بستان زمن
تا گمانم آن يقين گردد خنك
تيزتر كن آتش عشق مرا
خاطرم عشق اينچنين گردد خنك
بيخودم كن تا بياسايد دلم
خاطر اندوهگين گردد خنك
جان ز من بستان ز خويشم وارهان
آتش هجران بدين گردد خنك
زان كفم ده بادهٔ كافوري
زان چنان تا اينچنين گردد خنك
جرعه زان بر فلك ريزد ملك
تا دل عرش برين گردد خنك
جرعهٔ هم بخش كن بر ديگران
تا كه دلهاي حزين گردد خنك
بس كنم زين نالهاي بيهده
كي دل فيض از انين گردد خنك
آفريننده جهان لبيك
هرچه گوئي كنم بجان لبيك
سر فرمان نهاده ام پيشت
امر فرما مرا بخوان لبيك
گر بيا عبديم خطاب كني
تا ابد گويمت بجان لبيك
گر ندائي كني مرا پنهان
من هويدا كنم عيان لبيك
گر بميرانيم دمي صد بار
گويم ار خوانيم بجان لبيك
چون شود خاك ذره ذره تنم
شنوي از گلم همان لبيك
در قيامت چو خوانيم گويد
موبمويم يكان يكان لبيك
هركه خواند زروي صدق ترا
آيدش فاش ز آسمان لبيك
هركه ده بار گويدت يا رب
گوئي اندر دلش نهان لبيك
گر بود عارف او برد ذوقي
ورنه گردد ذخيره آن لبيك
چو خوشست ايخداي روزي كن
از تو در سرّ عاشقان لبيك
عاشقم كن بده خطاب و جواب
تا برد فيض ذوق آن لبيك
گذر كن ز بيغولهٔ نام و ننگ
بشه راه مردان درآبي درنگ
رسوم سفيهان ابله بمان
كه رسم سفيهان كند كار تنگ
فراخست و هموار راه خرد
در اينراه نه خار باشد نه سنگ
بدست آوري گر تو ميزان عقل
نباشد ترا با خود و غير جنگ
چو آهنگ جان تو آرد هوا
به حبل هواي خدا زن تو چنگ
هوس بر سرت چون نزول آورد
فرو بر هوس را بدم چون نهنگ
بقدر ضرورت ز دنيا بگير
مكن بار بر خود گران و ملنگ
كمي مال افزوني راحت است
كمي جاه آسايش از نام و ننگ
پذيرفتي اين نكته را گرچه فيض
وگرنه سر خالي از عقل و سنگ
دلم بحر و عشق تو در وي نهنگ
نهنگي كه جا كرده بر بحر تنگ
هزاران هزار ار غم آيد بدل
كند جمله را لقمهٔ عشق شنگ
غمم بر سر غم نه و شاد باش
دل عاشق از غم نيايد به تنگ
غمي كز تو آيد بشادي خورم
كه تلخ از تو شيرين و صلحست جنگ
بقربان كفر سر زلف تو
همه چين و ماچين خطا و فرنگ
سوي بوستان گر خرامي بناز
بر ايمان بود كفر را عار و ننگ
ترا فيض چون عشق شد دستگير
درين راه پايت نيايد به سنگ
عاشق و معشوق را راهي بود از دل بدل
امشبم اين نكته روشن گشت از آنشمع چگل
شور عشقي در سرم هر لحظه افزون ميكند
لطف شيريني كه هر دم ميرسد از راه دل
صحبتي داريم با هم بي غباري از رقيب
عشرتي داريم خوش بيزحمتي از آب و گل
قاصد و پيغام هر دم ميرسد از جان بجان
ميبرد هر لحظه پيكي نامهٔ از دل بدل
گاه لطف و گاه قهر و گاه ناز و گه نياز
گه كنارو گه كناوه گاه عزو و گاه دل
ميرسد از پيچ زلفي تا بشي هر دم بجان
ميفتد از مهر روئي پرتوي هر دم بدل
ني غم مهجوري و دوري نه منع ناصحي
دل بر دلدار دايم جان بجانان متصل
منبع هر لطف و زيبائي و خوبي اوست فيض
از دو عالم شو بآن معشوق يكتا مشتغل
بر سر هر دو جهان نه جان و در راهش فكن
و ز جميع ماسوي يكبارگي بردار دل
پرتو شمع رخت شد در وجودم مشتعل
سوخت از من هرچه بود از اقتضاي آب و گل
بود ذرات دلم هر يك بفرمان كسي
مهرت آمد حاكم اين مملكت شد مستقل
گفت از بهر نثار ما چه داري غير جان
خود فداي ما نمودي روز اول دين و دل
گفتم از بهر نثار مقدمت جاني كم است
ليكن از دستم نيايد غير آن جهد المقل
اي ز رويت هر چه جانرا هست ازانوار قدس
وي ز مويت مانده دل در ظلمت اين آب و گل
اي فدايت هر كه او راهست عز و اعتبار
وي برايت هر كه هرجا ميكشد خاري و دل
جان چه باشد با دل و دين تا كه قربانت كنند
گر دو عالم را ببازم در رهت باشم خجل
در نعيم سايهٔ مهر رخت آسوده بود
پيش از آن كارند
جانها را بقيد آب و گل
باز آنجا ميروم تا جان بر آسايد ز غم
ميگشايم قيد آب و گل ز پاي جان و دل
فيض اگر خواهي كه جا در قدس عليين كني
جسم و جانرا پاك كن ز آلايش اين آب و گل
نگاه اركني جان ستاني تغافل كني دل
ز وصلت جگر خستگانرا مه من چه حاصل
چه لطفت نوازد كسي را چو قهرت گدازد
چو زهر تو نوش است و نوش تو زهر قاتل
چو آئي ز شادي دهم جان روي چون ز اندوه
ز دست فراق و وصال توام كار مشكل
نشيني بر من دمي هوشم از سر ربائي
چو برخيزي از پيش من فرقتت خون كند دل
برافرازي ار قد و قامت قيامت شود راست
بر افروزي ار رخ شود نور خورشيد عاطل
اگر جان ستاني و گر دلربائي بهر حال
بود دل زهر جا ز هر كس بسوي تو مايل
چه سازد ز دست بتان ستمگر دل فيض
بجز آنكه خواند الا ما خلا الله باطل
گلزار رخت ديدم شد خار بچشمم گل
پيچيد دلم را عشق در سنبل آن كاكل
چشمت ز نگه سر مست لب ساغر مي در دست
اجزاي تو هر يك مست از باده حسن گل
حسن تو جهان بگرفت اي جسم جهانرا جان
افكند مي عشقت در خم فلك غلغل
از چشم خمارينت پيمانه كشد نرگس
و ز خط نكارينت در يوزه كند سنبل
ديدارت از آن من پيمانه ز بيگانه
رخسارت از آن من گلرا بنه بلبل
از طرهٔ مشگينت روز سيهي دارم
باشد كه شبي بينم بر گردن خويشش غل
گريم ز فراق تو بر رهگذر مردم
چندانكه همي بندند بر سيل سرشگم پل
از شعله آه من افتد بزمين آتش
و ز ناله زار من بيحد بفلك غلغل
سوداي سخن در سر هر دم بنواي تو
گويد بضمير فيض با لهجه تازي قل
اي جمال هر جميل و اي جمالت بي مثال
هر جمال از تست زانرو دوست ميداري جمال
از جمالت پرتوي بر هر جميل افكندهٔ
زين سبب دل ميبرد هر جانبي صاحبجمال
تا بود اهل نظر را حسن خوبان دلربا
ميرسد هر دم تجلي از جمال بي زوال
ميربايد ز اهل دل دلرا بصد افسونگري
حسنهاي ذوالجمال و جلوه هاي ذوالجلال
خانه تقوي خراب از سطوت سلطان حسن
ملك دين ويران ز تيغ لشكر غنج و دلال
حسن صورت دلفريب و حسن سيرت دلپذير
اين بود پاينده آن در كاهش و در انتقال
آن نباشد حسن كان كاهد ز دوران سپهر
حسن آن باشد كه افزايد بهر روزي كمال
آن نباشد كز وي كام دل گردد روا
حسن آن باشد كه خون از دل بريزد بي قتال
حسن آن باشد كه جانها را بسوزد بي نظير
حسن آن باشد كه تنها را گدازد ز انفعال
حسن آن باشد كه مهرش چون كند در سينه جا
با دل آميزد چو جان آسوده
از بيم زوال
حسن آن باشد كه بشناسد محبت از هوس
تا دهد آنرا سرافرازي و اين را پايمال
حسن نشناسد مگر صاحب كمالي كوچو فيض
در ترقي باشد او هر روز و هفته ماه و سال
منزلگه يار است دل ماواي دلدارست دل
از غير بيزارست دل كي جاي اغيار است دل
جمعيت خاطر مده از دست بهر كار تن
در بارگه قدس جان پيوسته در كار است دل
گر در ره دلدار نيست بر اهل دل عار است جان
از مهر جانان گر تهيست بر دوش جان بار است دل
از پرتو رخسار او جان مجمع انوار شد
از عكس خال و خط او پيوسته گلزار است دل
تا روي او را ديده ام محراب جان ابروي اوست
تا چشم او را ديده ام پيوسته بيمار است دل
گيسوش تا آشفته شد دود از سر من ميرود
تا شد پريشان زلف او مشتاق زنار است دل
طرز خرام قامتش ياد از قيامت مي دهد
جان واله از بالاي او بيخود ز رفتار است دل
بر دور شمع روي او پروانهٔ دل بي شمار
در تار زلفش مو بمو گم گشته بسيار است دل
از روي او در آتشم از موي او در دود و آه
از خوي او جان در بلا در عشق او زار است دل
تا در دل من جا گرفت عشقش بدل ماوا گرفت
كار جنون بالا گرفت از عقل بيزار است دل
گاهي ز وصلش سرخوشم گاهي بهجران مبتلا
گه سود دارد گه زيان در عشق ما زار است دل
دل را به بند اي فيض دراز جسم و بگشا سوي جان
زان رهگذر راحت رسان زين ره در آزار است دل
صد شكر كه عاقبت سر آمد غم دل
كرد آنكه دلم ريش شد او مرهم دل
شد دوزخ من بهشت اندوه و نشاط
بگرفت سپاه خرمي عالم دل
آمد سحري بدل سرافيل سروش
صوري بدميد سور شد ماتم دل
يكچند اگر ديو هوا داشت رسيد
آخر بسليمان خرد خاتم دل
كوهي شده بود از احد سنگين تر
از بس كه نشسته
بود بر هم غم دل
چون دست من از دادن جان كوته بود
هر غم كه زياد شد گرفتم كم دل
ناگه بوزيد بادي از عالم قدس
برداشت ز روي غم در هم دل
سوز دل از آتش جهنم گذرد
جنت نرسد بروضهٔ خرم دل
در گريهٔ دل كجا رسد زاري چشم
درياي دو ديده گم شود در نم دل
هر بار كه شد دچار من بود گران
آن يار كجاست كو بود محرم دل
از بس كه دلم راز نهان داشت بسوخت
كو اهل دلي كه تا شود همدم دل
اين درّ سخن كه ريزد از خامهٔ فيض
آيد همه از يم كف حاتم دل
اي فغان از هي هي و هيهاي دل
سوخت جانم ز آتش سوداي دل
اين چه فرياد است و افغان در دلم
گوش جانم كر شد از غوغاي دل
اين همه خون جگر از ديده رفت
بر نيامد دري از درياي دل
ميخورم من خون دل دل خون من
چون كنم اي واي من اي واي دل
ظلمت دل پرده شد بر نور جان
نور جان شد محو ظلمتهاي دل
زخمها بر جانم از دل ميرسد
آه و فرياد از خيانت هاي دل
جان نخواهم برد زين دل جز بمرگ
نيست غير از كشتن من راي دل
عاقبت خونم بخواهد ريختن
اين هژ بر مست بي پرواي دل
دل چه ميخواهد ز من بهر خدا
دور سازيد از سر من پاي دل
آفت دنيا و دين من دلست
آه از امروز و از فرداي دل
رفت عمرم در غم دل واي من
خون شد اين دل در تن من واي دل
روز را بر چشم من تاريك كرد
دود آه و نالهٔ شبهاي دل
جان تو بيرون رو ازين تن زانكه نيست
تنگناي اين بدن جز جاي دل
پاي نه در بحر جان سر سبز تو
فيض ميخشگي تو در صحراي دل
تا كي ز فراق تو نهم بر سر غم غم
تا چند بدل غصه نشيند بسر هم
اي صيقلي اشك بيا تا بزدائيم
اين زنگ كه از سينه بهم آمده از غم
اي بلبل همدرد دمي گوش فرادار
من هم بسرايم بود اين غم شودم كم
ني ني نكنم از غم هجر تو شكايت
از دوست چه آيد همه شاديست نه غم غم
شاد است دل اگر از دوست رسد زخم
خوش باد تراوقت كه گردي پي مرهم
هرچند برآورد ز دل گوهر اسرار
غواص زبان هيچ ازين بحر نشد كم
بسيار سخن بر سخن از سينه زند جوش
دل پر شود از قحط سخن
گر نزنم دم
آيد سخن از دل بزبان تا كه برآيد
دربان بآن رو كند از قحطي همدم
نازم بدل و سينه دريا دل خود فيض
هر چند غم آيد بودش جاي دگر غم
بيا بيا بسرم تا بپات جان بدهم
جمال خود بنما تا ز خويشتن بروم
بخار زار فراق تو راه گم كردم
بيا بگلشن وصل ابد نماي رهم
بيا بيا كه ز عمرم نماند جز نفسي
بود بشادي وصل تو آن نفس بدهم
بيا بيا كه نيم بيتو جز تني بيجان
بطلعت تو درين تن هزار جان بنهم
بيا بيا كه فراق تو رنجه ام دارد
بمقدم تو مگر زين بلاي بد بجهم
بيا بيا و سرم را ز خاك ره بر گير
بجاست تا رمقي عنقريب خال رهم
بيا بيا كه شود سيئات من حسنات
توئي ثوابم و دور از تو سر بسر گنهم
بيا بيا كه هنوزم نفس در آمدنست
برس بچاره كه تن جان بجان جان بدهم
بيا بيا و گناهم ببخش و رحمت كن
بنور خويش بيفروز چهرهٔ سيهم
گدائي درت از فيض را شود روزي
وحيد هرم و بر هر دو كون پادشهم
روز ميگردد اگر رو مينمائي در شبم
جان بتن مي آيدم چون مي نهي لب بر لبم
ميرسد هر دم خيالت ميبرد از جا دلم
چون هوا تأثير كرد از شوق ميگيرد تبم
چارهٔ تعليم كن در هجر جانسوزت مرا
يا ز وصل روح افزايت بر آور مطلبم
نيست خود سنگ دل بيرحم تو آخر چرا
در نميگيرد درو فرياد يا رب ياريم
تيغ در كف چون برون آئي بقصد كشتنم
جانم از شادي باستقبالت آيد تا لبم
باد حسنت را فداجان و دل و عمر و حياه
باد عشقت را اسير ايمان و دين و مذهبم
گر بدست خويش خواهي كرد بسمل فيض را
تا بحشر از ذوق آن خواهد طپيدن قالبم
هر رنج كه ميرسد بجانم
از خود رسدم اگر بدانم
از هيچكسم شكايتي نيست
از خويش بخويش در فغانم
بر من ازمن غمست و محنت
از بود و نبود ود بجانم
درد دل من ز غير من نيست
خود درد دل و بلاي جانم
خود سد ره سلوك خويشم
خارم كه بپاي خود نهادم
خار پاي خودم كه با خود
يك گام شدن نميتوانم
بار دوش خودم كه بر خود
پيوسته چو با خودم گرانم
از خويش اگر خلاص گردم
آن كو در وهم نايد آنم
چون فيض ز خويش اگر رهيدم
فرمان ده هفت آسمانم
نشود كام بر دل ما رام
پس بنا كام بگذريم از كام
چون كه آرام ميبرند آخر
ما نگيريم از نخست آرام
عيش بيغش بكام دل چون نيست
ما بسازيم با بلا ناكام
آنكه را نيست پختگي روزي
گر بسوزد كه ماند آخر خام
جاهلان نامها برآورده
عاقلان كرده خويش را گمنام
عاقلانرا چه كار با نامست
چكند جاهل ار ندارد نام
كوري چشم جاهلان ساقي
باده جهل سوز ده دو سه جام
تا چه سرخوش شويم زان باده
بر سر خود نهيم اول گام
بگذريم از سر هوا و هوس
عيش بر خويشتن كنيم حرام
نفس را با هوا زنيم بدار
ديو را با هوس كنيم بدام
سالك راه حق نخواهد عيش
عاشق روي حق نجويد كام
بيدلان را مجال عيش كجا
سالكانرا بره چه جاي مقام
دام روح است اين سراي غرور
مرغ را آشيان نگردد رام
خويش را وقف كوي حق سازيم
مقصد صدق حق كنيم مقام
بهرهٔ از لقاي حق ببريم
پيشتر از قيام روز قيام
نيست آنرا كه حق شناس بود
جز بخلوت سراي حق آرام
اي صبا چون بعاشقان برسي
برسان از زبان فيض سلام
بخوشي بگذريم از هر كام
بر سر خود نهيم اول گام
راي باش براي آن حق راي
كام باشد بكام آن خود كام
چونكه رستي ز خود رسي در خود
كام يابي چو بگذري از كام
نشوي هست تا نگردي نيست
نشوي مست تا تو بيني جام
در فكن خويش را در آتش عشق
تا نسوزي تمام خامي خام
بيخ غم را نميكند جز عشق
ظلمت شام كي برد جز نام
بند عشقت گشايد از هر بند
دام عشقت رهاند از هر دام
عشق سازد ز سرّ كار آگه
عشق آرد ترا ز حق پيغام
مرغ معني شكار كي شودت
تا نگردي تمام چشم چه دام
چون زنان تا برنك و بو گروي
ننهي در حريم مردان گام
بچشي جرعهٔ ز بادهٔ عشق
تا نگردي چو جام خون
آشام
خويشتن را بحق سپار اي فيض
جز بحق دل نگيردت آرام
اي خوشا وقت عاشق بد نام
حبذا حال رند درد آشام
دلبري خواهم و لب كشتي
تا زماني ز عمر گيرم كام
لذتي نيست درد و كون مگر
لذت عاشقي و باده و جام
دود و خاكستر حريق فراق
به ز جان و دل فسردهٔ خام
گر نخواهي گل سبو گردي
صاف كن دل بدردي ته جام
فيض اگر كام جاودان خواهي
مست ميباش و عاشق و بدنام
از حقيقت بگوي در پرده
گو سخن را مجاز باشد نام
ما مستانيم بي مي و جام
خمها نوشيم بي لب و كام
بي نغمه و صوت مي سرائيم
سير دو جهان كنيم بي گام
پيوسته بگرد دوست گرديم
ني سرداريم و ني سرانجام
سودا زدگان كوي عشقيم
در ما نسرشته اند آرام
ني وصل بكام دل نه هجران
ما سوخته ايم و كار ما خام
صيد عشقيم و هست در خاك
اين چرخ كه كشته بهر مادام
مارا روزي كه مي سرشتند
طشت مستي فتاد از بام
شيداي ترا چكار با ننگ
رسواي غمت چه ميكند نام
در وصف نعال عاشقان فيض
صافي طبعيست دردي آشام
منم كه ساختهٔ دست ابتلاي توام
منم كه سوختهٔ آتش لقاي توام
منم كه توي بتويم سرشته از حمدت
منم كه موي بمو تابتا ثناي توام
منم كه بر قدم دوستان تست سرم
منم كه بنده و مولاي اولياي توام
بغير درگه تو سر فرو نمي آرم
خراب و واله و شيداي كبرياي توام
گرفته روي تو وراي تو دو عالم را
منم كه عاشق و حيران روي وراي توام
جهان مسخر من من مسخر امرت
همه براي من آمد كه من براي توام
نبات و معدن و حيوان براي من در كار
همه فداي من و من بجان فداي توام
چشيده بادهٔ توحيد از نداي الست
ز خويش رفته و گوينده بلاي توام
شنيده گوشم تا آيت لقاء الله
نشسته منتظر وعدهٔ لقاي توام
نشسته ام بره نفخهٔ روان بخشت
دو چشم دوخته در مقدم صباي توام
دلم گرفته شد از جور خويشتن بر خويش
در انتظار نسيم گره گشاي توام
خراب يك نگه از چشم مست خونريزت
هلاك يكسخن از لعل جانفزاي توام
مرا چه ساختهٔ آنچنان كه خواستهٔ
بمدعاي خود ارنه بمدعاي توام
زمين و چرخ دو سنگ آسيا و من دانه
ز لطف تست كه در خورد آسياي توام
كشد چو فيض سر طاعت از خط فرمان
نعوذ بالله مستوجب بلاي توام
منم كه شيفتهٔ زلف تو ببوي توام
منم كه واله و شيداي تو بموي توام
گر التفات كني سوي من بجاي خودست
گل سر سبد عاشقان روي توام
بزير پرده نهانست عشق محجوبان
منم كه عاشق پيداي روبروي توام
ترا خلايق گم كرده و نميجويند
ز من نهٔ پنهان مست جستجوي توام
حديث بي بصران با تو سرد مي باشد
منم كه روي برو گرم گفتگوي توام
همه ز جام صبوي خيال خود مستند
منم كه مست ز جام تو و صبوي توام
شنيده ام كه ز كوي تو ميوزد بوئي
نشسته چشم براه گذار بوي
توام
شنيده ام كه ترا رحمتيست بي پايان
چهار چشم طمع دوخته بسوي توام
شنيده ام كه بدان را به نيكوان بخشي
اميد بسته و حيران خلق و خوي توام
ز خود اگرچه بدم نسبتم بتو نيكوست
سگم اگر چه ولي از سگان كوي توام
بغير فيض كه يارد چنين سخن گفتن
منم كه مست تو و مست گفتگوي توام
از بوي مي عشق برنگ آمده ام
باز شه عشق را بچنگ آمده ام
كي باشد عاشقي دچارم گردد
از صحبت عاقالان بتنگ آمده ام
شد خسته بخار زهد اول قدمم
ره را همگي بپاي لنگ آمده ام
مقصد بنگر ز سختي راه مپرس
در هر قدمي پاي بسنگ آمده ام
عمرم به شتاب رفت هنگام شباب
پيرانه سر اين ره به درنگ آمده ام
در صورت اگر بعاقلان مي مانم
در معني ليك شوخ و شنگ آمده ام
در سينهٔ دوستان سردوم چونفيض
در ديدهٔ دشمنان خدنگ آمده ام
از كش مكش خرد بتنگ آمده ام
وز نام پسنديده بننگ آمده ام
از بس كه ز خويش ناخوشيها ديدم
با خويش چو بيگانه بجنگ آمده ام
تا ديو فكنده دام افتاده بدام
تا نفس گشاده كف بچنگ آمده ام
يكذره نماند نور اسلام بدل
گوئي كه بتازه از فرنگ آمده ام
شد روي دلم سياه از زنگ گناه
از كشور روم سوي زنگ آمده ام
شهوت چو نماند در غضب افزودم
از خوك چراني به پلنگ آمده ام
گر رنگ اميد نيست بر چهرهٔفيض
از سيلي بيم سرخ رنگ آمده ام
در دل توئي در جان توئي اي مونس ديرينه ام
در سينهٔ بريان توئي اي مونس ديرينه ام
اي تو روان اندر بدن اي هم تو جان و هم تو تن
اي هم تو حسن و هم حسن اي مونس ديرينه ام
هم دل تو و هم سينه تو گوهر تو و گنجينه تو
دينه تو و ديرينه تو اي مونس ديرينه ام
بارم دهي آيم برت ورنه بمانم بر درت
اي لم يزل من چاكرت اي مونس ديرينه ام
بارم دهي خرم شوم ردم كني درهم شوم
از تو زياد و كم شوم اي مونس ديرينه ام
راهم دهي بينا شوم ردم كني اعما شوم
از تو بدو زيبا شم اي مونس ديرينه ام
لطفم كني گلشن شوم قهرم كني گلخن شوم
گه جان شوم گه تن شوم اي مونس ديرينه ام
خواهي بخوان خواهي بران دل در تو دل بست ازازل
گشتم ز تو مست از ازل اي مونس ديرينه ام
جان لم يزل در وصل بود يكچند هجرانش ربود
آخر همان گردد كه بود اي مونس ديرينه ام
فيض است و گفتگوي تو شيداي جستجوي تو
شيء الهي كوي تو اي مونس ديرينه ام
ميدمد هر دم خيالت روحي اندر قالبم
روز ميگردد ز خودرشيد دلفروزت شبم
ميتپد دل شمع رويت را چو مي بينم ز دور
چون شدي نزديك چون پروانه در تاب و تبم
من كه تاب ديدن رويت نمي آرم چسان
طاقت آن باشدم تا لب گداري بر لبم
چون خيالت دم بدم در اضطراب آرد مرا
پس وصالت تا چه خواهد كود تا روز و شبم
جان و دل سوزد فراقت وصل دين غارت كند
اي فدايت جان و دل وصل تو دين و مذهبم
با تو بدن بيتو بودن هيچيك مقدور نيست
چارهٔ سازد مگر فرياد يارب ياربم
نيست پاياني رهت را راه خود مقصود نيست
مانده ام حيران ندانم چيست آخر مطلبم
فيض عشقست اين شكايت
ترك كن تسليم شو
مهر ورزم جان كنم تا هست جان در قالبم
گه جلوه لاهوت دهد جام شرابم
گه عشوهٔ نا سوت فريبد بسرابم
گه نقل و كباب از كف جانانه ستانم
گه فرقت جانانه كند سينه كبابم
جز محنت دوريش عقابي نشناسم
جز شادي نزديكي او نيست ثوابم
بي دوست يكي تشنه لب گرسنه چشمم
با دوست چو باشم همه نانم همه آبم
شد عمر گرامي همه در مدرسها صرف
كو عشق كه فارغ كند از درس و كتابم
كو عشق كه معمور كند خانه دل را
عمريست ز ويراني دل خانه خرابم
تا چند درين باد به سرگشته توان بود
اي خضر خدا ره بنما راه صوابم
فيض و سر تسليم و رضا بر قدم دوست
گر تيغ كشد بر سر من روي نتابم
تا بعشق تو جان و دل بستم
رستم از خويش و با تو پيوستم
تا بروي تو چشم بگشادم
كافرم گر بغير دل بستم
تا بديدم گشايش لطفت
بر دل انوار قهر را بستم
مزهٔ قهر يافتم در لطف
لطف در قهر هم مزيدستم
هوشيارم كني گه مستي
هم ز تو هوشيار و هم مستم
تو هماني كه بودي از اول
من دم تو بكهنه پيوستم
هستي تو بذات تو قايم
من دمي نيستم دمي هستم
تو بلندي ز خويشتن داري
من بتو عالي و بخود پستم
فيض در كفر ديد ايمان را
تا كه زلفت فتاد در شستم
كبيره ايست كه خود را گمان كنم هستم
گناه ديگر آن كز مي خودي مستم
گناه خويش خودم دوزخ خودم هم خود
اگر ز خويش برستم ز هول پل رستم
بروي من ز سوي حق گشود چندين در
ز سوي خويش دري چون بر وي خود بستم
ز خود اگر فكنم خويش را رسم بخدا
بوصل او نرسم تا بخويش يا بستم
بود بد دو جهان جمله در من و از من
ز هر بدي برهم گر ز خويشتن رستم
مگير تو بر من مسكين اگر بدي كردم
كه تو كريمي و من از خرد تهي دستم
اگرچه مستم با هوشيار همراهم
كه گر ز پاي درآيم بگيرد او دستم
شكار معرفت خويش را فكندم دام
برون نيامد ازين بحر جز تهي دستم
بپاي مردي عشق ار شكست خويش دهم
چو فيض در صف مردان حق ز بر دستم
من هماندم كه با تو پيوستم
مهر از هرچه جز تو بگسستم
تا گشادم بكوي عشقت پاي
رفت تقوي و دانش از دستم
بگسستم ز خويش و بيگانه
روز اول كه با تو دل بستم
هيچ طرفي نبستم از عشقت
غير ازين كو دو كون بگسستم
چونكه نتوانم از تو دل برداشت
بر جفاي تو نيز دل بستم
ساغرم گر دهي و گر ندهي
كه ز چشمان مست تو مستم
گفته بودي ز چيست خستگيش
خستگيهاي چشم تو خستم
بسته تر شد ز پيچش زلفت
كو اميد خلاص ازين شستم
فيض چون زلف تست كافر اگر
يكسر موي از غمت رستم
نه من امروز بدل نقش خيالت بستم
روزگاريست كه از بادهٔ عشقت مستم
كردم آلوده بمي جامهٔ تقوي و صلاح
آه گر دامن پاك تو نگيرد دستم
نسبت قد تو با سرو صنوبر كردم
پيش چشم تو ز كوته نظريها بستم
بستم اين عهد كه پيمانه كشي ترك كنم
باز در عهد تو پيمان شكن آن بشكستم
محتسب بهر خدا هيچ مگو با خود باش
كه من از روز ازل آنچه نمودم هستم
نه من امروز شدم عاشق و پيمانه پرست
از دم صبح ازل تا بقيامت مستم
فيض تا چند بزنجير خرد باشد بند
شكر لله كه ديوانه شدم وارستم
در عهد تو اي توبه شكن عهد شكستم
احرام طواف حرم كوي تو بستم
آتش زدم آن خرقه پشمينه سالوس
بر سنگ زدم شيشه تقوي و شكستم
رندي و نظر بازي و شيدايي و مستي
چندين هنر استاد غمت داد بدستم
از مسجدو محراب شدم سوي خرابات
تسبيح بيفكندم و زنار به بستم
بفروختم آن زهد ريا را بمي لعل
اكنون بدر ميكده ها باده بدستم
بودم به صلاح و ورع و زهد گرفتار
صد شكر كه عشق آمد و زين جمله برستم
چون فيض بريدم ز همه خلق به يكبار
بر خواستم از خود به ره دوست نشستم
از مي لعل لب و نوش دهانت مستم
وز شكر خنده و تقرير و بيانت مستم
مستي من ز لب لعل تو امروزي نيست
سالها شد كه ز صهباي لبانت مستم
نه همين مستيم از ديدن روي تو بود
بل زياد تو و از نام و نشانت مستم
تو گرم روي نمائي و گرم ننمائي
كز پي عشق نهان در دل و جانت مستم
نگهي جانب من گر فكني ور نكني
كه من از غمزهٔ خونريز نهانت مستم
گر ترا هست دهاني و مياني ور نيست
كه من از ذكر دهان فكر ميانت مستم
فيض هرگاه كه از دوست سخن ميگوئي
از مي روح فزاي سخنانت مستم
پيشتر ز افلاك شور عشق بر سر داشتم
پيشتر ز املاك تسبيح تو از بر داشتم
پيش از آن كز مشرق هستي برآيد مهر و مه
بر كمر از شمشه مهر تو زيور داشتم
پيش ازاين ناهيد در بزم تو مطرب بوده مه
پيش از اين بهرام بهر ديو خنجر داشتم
كي ز كيوان بود و از برجيس و از بهرام نام
كز جوارت تخت و از قرب تو افسر داشتم
پيشتر از پير تير و خامهٔ تدبير او
حرف مهرت مي نوشتم كلك و دفتر داشتم
ياد ايامي كه سوز عشق جانان ساز بود
از دل و از سينه در جان عود و مجمر داشتم
ياد ايامي كه با او بودم و بي خويشتن
عيشها با يار خود در عالم زر داشتم
ياد ايامي كه بوي حق ز هر سو ميوزيد
عقل و جان و هوش و دل زان بود معطر داشتم
گاه ميدادم دل از كف گاه ميبردم بفن
دلربا بودم گهي و گاه دلبر داشتم
گاه در آتش ز عشق و گاه در آب از حيا
عشرت ماهي و آئين سمندر داشتم
رسم بينائي و آئين توانائيم بود
در ازل آئينه
و ملك سكندر داشتم
من ندانستم بغربت خواهم افتاد از وطن
بهر عيش جاوداني فكر ديگر داشتم
عشرتي ميخواستم پيوسته بي آسيب هجر
در وصالش بي عنا عيشي مصور داشتم
شكر كز صبح ازل پيوسته تا شام ابد
خويشتن را در بقاي او معمر داشتم
فيض ميداند كه مقصودم از اين افسانه چيست
آشنا داند كه من بي تن چه در سر داشتم
يكبوسه از آن دو لب گرفتم
ز آن بادهٔ بوالعجب گرفتم
ز آن تنگ دهان شكر مزيدم
ز آن نخل روان رطب گرفتم
مهرش بدل شكسته بستم
ذكر خيرش بلب گرفتم
زان مصحف روي خواندم آيات
ز آن زلف بحق سبب گرفتم
تير نگهش بروز خوردم
تار زلفش بشب گرفتم
بس فيض كز آن جمال بردم
بس كام كه بي طلب گرفتم
ميها خوردم بر غم زهاد
از بي ادبان ادب گرفتم
اندوه بعاقلان سپردم
عاشق شدم و طرب گرفتم
رو جانب قدس كردم آخر
چون فيض ره عجب گرفتم
نبود اين تنگنا جاي خوشي در غم فرو رفتم
نديدم جاي عيش خويش در ماتم فرو رفتم
فتاد اندر سرم سوداي عيش جاوداني خوش
كه در غم بود پنهان زان بغم خرم فرو رفتم
وجودم مانع غواصي درياي وحدت بود
غبار خود ز خود افشاندم اندريم فرو رفتم
برون عالم فاني بديدم عالمي باقي
از اين عالم برون جستم در آن عالم فرو رفتم
سفر كردم در اركان نبات و جانور چندي
كه تا آدم شدم آنگاه در آدم فرو رفتم
درين گلزار چون نشنيدم از مهر و وفا بوئي
ز دل خار تعلق يك بيك كندم فرو رفتم
حيات خويش را چون برق خاطف كم بنا ديدم
ظهوري كردم اندر عالم و در دم فرو رفتم
فراز آسمانها رفتم و سير ملك كردم
ولي آخر بخاك تيره با صد غم فرو رفتم
شدم حيران اطوار وجود خويشتن چون فيض
ندانستم كه چون پيدا شدم چون هم فرو رفتم
بياد منزل سلمي بر اطلال و دمن گردم
ببوي آن گل رعنا بر اطراف چمن گردم
به پيش من برفت او با دل صد جاي ريش من
ز حسرت در فراقش چون غريبان در وطن گردم
نيابم زو اثر هر چند كوه و دشت پيمايم
نگويد زو خبر هرچند گرد مرد و زن گردم
نه پيكي ميرسد ز آن كو نه بادي ميوزد زانسو
بهر سو هر دم آرم رو بگرد خويشتن گردم
چو مي نگذاردم غيرت كه نامش بر زبان آرم
چسان در جستجوي او ميان انجمن گودم
خيالش چون ببر گيرم ز سر تا پاي گردم او
ز خود بيرون روم از خويشتن بيخويشتن گودم
قدش را چون بياد آرم تو گوئي سرو شمشادم
رخش چون در خيال آرم شوم گل نسترن گردم
حديث زلف و گيسويش كنم در انجمن چون من
جهاني را بدام آرم
كمند مرد و زن گردم
چو خالش در نظر آرم سراسر نافه مشكم
مزاج آهوان گيرم بصحراي ختن گردم
چو چشمش در نظر آرم گهي بيمار و گه مستم
در آن مستي شوم صياد صيد خويشتن گردم
لبش چون در ضمير آرم يكي ساغر شوم پر مي
ز دندانش چو ياد آرم همه درّ عدن گردم
بفكر آن دهان چون اوفتم اثباتم و نفيم
محالي را كنم جا بر محل صيد سخن گردم
حديث آن ميان چون در ميان آيد شوم موئي
ندانم نيستم هستم ميان شك و ظن گردم
چو دور از كار مي بويم بهرجا فيض بيهوده
بيا بهر سراغ دوست گرد خويش گردم
غم عشقت بحلاوت خورم و دلشادم
اين عبادت بارادت كنم و آزادم
دم بدم صورت خوبت بنظر مي آرم
تا خيال خودي و خود برود از يادم
هر خيال تو مرا عيد نو و نوروزيست
شادئي دم بدم آيد بمباركبادم
عيد نوروز من آنست كه بينم رويت
عيد قربان كه لقاي تو كند بنيادم
بخيال تو بود زندهٔ جاويد دلم
گر خيال تو نباشد گرهي بر بادم
گر نخواهي تو زمن هيچ نيايد كاري
ور بود خواهش تو در همه كار استادم
ميزنم تيشهٔ عشقت بسر هستي خويش
در حقيقت كه تو شيريني و من فرهادم
گر ببازم سر خود در قدمت بهر چه ام
كرد استاد ازل بهر همين بنيادم
بهر جان باختن از جان جهان آمده ام
بهر قربان شدن از مادر فطرت زادم
ميگسستم ز بقا تا بلقا پيوندم
بهر برخواستن ازواج بقا افتادم
فيض ترسد كه غم عشق كند ويرانش
مي نداند كه ز ويراني عشق آبادم
اين جواب غزل حافظ شيراز كه گفت
بندهٔ عشقم و از هر دو جهان آزادم
دم بدم از تو غمي ميرسد و من شادم
بند بر بند من افزايد و من آزادم
عيد قربان من آندم كه فداي تو شوم
عيد نوروز كه آئي بمباركبادم
ياد آنروز كه دل بردي و جان ميرقصيد
كاش صد جان دگر بر سر آن ميدادم
مرغ دل داشت هواي تو در اقليم دگر
كرد پروازي و در دام بلا افتادم
گر نگيري تو مرا دست درآيم از پاي
برسي گر تو بجائي نرسد فريادم
آهي ار سر دهم از پاي در آرد آهم
گريه بنياد كنم سيل كند بنيادم
زدن تيشه بر اين كوه مرا پيشه شده است
بيستونيست فراق تو و من فرهادم
ياد من خواه بكن خواه مكن مختاري
ليكن ايدوست تو هرگز نروي از يادم
ميشوم پير و جوان ميشودم در سر عشق
بهر عشق تو مگر مادر گيتي
زادم
گاه ويرانم و از خويش بود ويرانيم
گاه آباد و ز معماري تو آبادم
داد از تو بتو آرم كه نباشد جايز
فيض را اين كه به بيگانه رساند دادم
اين جواب غزل حافظ خوش لهجه كه گفت
زلف بر باد مده تا ندهي بر بادم
من ببوي خوش تو دلشادم
ور نه از خود گرهي بر بادم
شوم از خويش بهر لحظه خراب
كند آن لطف خفي آبادم
بي نسيمت بردم باد صبا
لطف كن تا نهي بر بادم
اي خوش آندم كه مرا ياد كني
اي كه يكدم نروي از يادم
لطف پنهان ز دلم باز مگير
كه درين لطف نهاني زادم
لطف تو گر نبود با غم تو
قهر اين غم بكند بنيادم
نرسي گر تو بفرياد دلم
از فلك هم گذرد فريادم
بيستون غمت و تيشهٔ صبر
كه تو شيريني و من فرهادم
كمر بندگيت بست چو فيض
از غم هر دو جهان آزادم
چو دل در عشق مي بستم ز خود خود را رها كردم
ملامت را صلا دادم سلامت را دعا كردم
نظر چون سوي من افكند دلدار از سر مستي
ز خود رفتم بخود باز آمدم بيخود چها كردم
لبش درمان جان شد چشمش اسرار محبت گفت
ز روي يار تحصيل اشارات و شفا كردم
قرار دل در آن ديدم كه گيرم جاي در زلفش
قراري يافت دل در بيقراري جابجا كردم
ندانستم در اول بندگي عشقست و دين رندي
در آخر عمر را در عشق و در رندي قضا كردم
حيات جاودان در عشق و در جان باختن ديدم
زدم خود را به تيغ عشق جان و دل فدا كردم
چه گفتم در وفا افزا جفا و جور افزودي
جفا كن جور كن جانا غلط گفتم خطا كردم
رهم بستي دلم خستي بدم گفتي نمي گوئي
چرا بستم چرا خستم چرا گفتم چرا كردم
بزير لب نهان ميگفت چون ني در غم ما فيض
بجانت هرچه كردم شكر كن كانها بجا كردم
رسيد از دوست پيغامي كه مستانرا نظر كردم
شدم من مست پيغامش ز خود بيخود سفر كردم
چوره بردم بكوي دوست كي گنجم دگر درپوست
بيفكندم ز خود خود را رهش را پا ز سر كردم
چوجان آهنگ جانان كرد وصل دوست شد نزديك
ز پا تا سر بصر گشتم سراسر تن نظر كردم
بياد دوست چون افتم ز چشمانم گهر ريزد
سرشگم را بدرياي خيال او گهر كردم
ز جانم بر زبان گر چشمهٔ حكمت شود جاري
از آن زاري مدد يابم كه در وقت سحر كردم
قضا افكند هر گه سوي من تير فراموشي
بيادش تازه كردم جان خيالش را سپر كردم
بدستم خيري ار جاري شود زان منبع خير است
ز من گر طاعتي آيد نه پنداري هنر كردم
شراري از دمم تا كم
نگردد از دم سردي
بهر جا زاهد خشكي كه ديدم زو حذر كردم
اگر بيوقت و بيجا فيض رازي گفت معذور است
هجوم غم چو جا را تنگ كرد از دل بدر كردم
دل و جان منزل جانانه كردم
مي توحيد در پيمانه كردم
از اين افسانها طرفي نبستم
بمستي ترك هر افسانه كردم
ز عقل و عاقلان يكسر بريدم
علاج اين دل ديوانه كردم
شدم در ژنده پنهان از نظرها
چو گنجي جاي در ويرانه كردم
شود تا آشنا آن دوست با من
ز هر كس خويش را بيگانه كردم
بهر جانب كه ديدم مست نازي
نگاهي سوي او مستانه كردم
بهر جا حسن او افروخت شمعي
بگردش خويش را پروانه كردم
دلم شد فاني اندر عشق باقي
بآخر قطره را دردانه كردم
بهر جزو دلم جاي بتي بود
بمستي ترك اين بتخانه كردم
بيك پيمانه دادم هر دو عالم
چو فيض اين كار را مردانه كردم
گران شد بر دل من تن بيا تن گرد جان گردم
همه تن مي شوم شايد بر جانان روان گردم
چو جانرا او بود جانان ز سر تا پاي گردم جان
جهانرا چون بود او جان بجان گيرد جهان گردم
گران جان نيستم گر من سبك بيرون روم از تن
زمين تا كي توان بودن بيا تا آسمان گردم
ز بهر آنكه تا بينم رخ پيداي پنهانش
نشان از وي چو نتوان يافت هم خود بي نشان گردم
ز بس جستم نشان او نشان گشتم بجست و جو
ز سر تا پا زان باشم ز پا تا سر بيان گردم
ز اوصاف جمال او كنم تا نكتهٔ روشن
بپيچ و تاب چون زلفان بگرد گلرخان گردم
بدور آتش روئي پريشان چون دخان باشم
ندارد عشق چون پيري بيا من هم جوان گردم
شدم در عشق پير و او جواني مي كند با من
چو تيرم ميكند تيرم كمان خواهد كمان گردم
نهادم سر بفرمانش چو گويم پيش چوگانش
گر اين خواهد من اين باشم ورآنخواهد من آن گردم
كجم گر مي كند گر راست فزونم ميكند گر كاست
چنين خواهد چنين باشم
چنان خواهد چنان گردم
چنان بودم كه ميداني چنين گشتم كه مي بيني
خزان خواهد بسوي اصل بي برگي خزان گردم
بهارم خواهد او از جان برويم لاله و ريحان
ز من خيري كه او جويد همان باشم همان گردم
كنم او را كه او گويد روم آنجا كه او پويد
چو اينم ميكند اينم چو آنم كرد آن گردم
گهي هشيار و گه مستم گهي بالا گهي پستم
؟؟؟ان گردم
دلم يك شعله بود از عشق بيرون رفت از دستم
بيا اي فيض تا در ماتم دل مشتغل گردم
نگاهي كن كه شيداي تو گردم
خرابم كن كه ماواي تو گردم
سراپا در سراپاي تو محوم
بقربان سراپاي تو گردم
چو بالايت بلائي كس نديده
بلا گردان بالاي تو گردم
حديثي زان لب شيرين بفرما
كه شورستان سوداي تو گردم
برقص آجلوهٔ مستانهٔ كن
كه مدهوش تماشاي تو گردم
بغمزه آب ده تيغ نگه را
فداي چشم شهلاي تو گردم
بيفكن سايهٔ خود بر سر فيض
اسير قد رعناي تو گردم
درين گلشن من بيدل ببوي يار ميگردم
پي گنجي درين ويرانه همچون مار ميگردم
سپهر عالم جانم طرار نقش امكانم
بگرد مركز توحيد چون پرگار ميگردم
بلي گوي و بلا جويم قضا چوگان و من گويم
براي خود نمي پويم بحكم يار ميگردم
بري زين باغ تا چينم هزاران جور مي بينم
براي آن گل خود رو بگرد خار ميگردم
نه پيچم روي از تيرش نپرهيزم ز شمشيرش
سر از بهر فدا دارم پي اين كار ميگردم
قرار و صبر برد از من تمناي وصال او
هواي آشيان دارم كه چون طيار ميگردم
بنزد دوست خواهم شد براي تحفه مجلس
دُري شايسته ميجويم درين بازار ميگردم
دواي درد عاشق را مگر يابم نشان از كس
درين بازار در دكان هر عطار ميگردم
نيايد بر منش رحمي طبيب عشق را هرچند
درين بازار عطاران من بيمار ميگردم
قلندر نيستم گرچه در صورهٔ ليك در معني
و راي عالم صورت قلندر وار ميگردم
عزيز هر دو عالم ميشوم چون خاك ره گردم
چو عزت جو شوم در هر دو عالم خوار ميگردم
جهان بر من شود حاكم چو او را دوست ميدارم
برد فرمان من عالم چو زو بيزار ميگردم
زنم بر عالم استغنا قناعت چون كنم پيشه
شوم محتاج هر ناكس چو بر دينار ميگردم
بغفلت عمر خواهد رفت بس كن گفتگو اي فيض
چو از دستم نيامد كار بر گفتار ميگردم
من ديوانه گرد هر پري رخسار مي گردم
ببوي آن گل خود رو دين گلزار ميگردم
جهانرا سربسر مست از مي توحيد مي بينم
گهي كز بادهٔ غفلت دمي هشيار ميگردم
طواف كعبه گر حاجي كند يكبار در عمري
من ديوانه هر ساعت بگرد يار ميگردم
گهي از شوق روي او ره گلزار مي پويم
بياد نرگسش گه بر در خمار ميگردم
گهي ديوانه گه مستم گهي بالا گهي پستم
گهي كاهل گهي چستم كه
ناهموار ميگردم
مگو بامن حديث عقل و دين واعظ كه عمري شد
كه در دير مغان ديوانه با زّنار مي گردم
زماني رند او باشم زماني عور و قلاشم
گهي بر ننگ مي پويم گهي بر عار ميگردم
بميخانه گهي مستم ندانم پاي از دستم
گهي بر صومعه با جب ّه و دستار ميگردم
گهي درخير و گه در شر گهي در نفع و گه در ضر
گهي بر نور مي پويم گهي بر نار مي گردم
گهي اين سو گهي آن سو گهي هي هي گهي هوهو
نيم مجنون ولي در عشق مجنون وار مي گردم
گهي خارم خلد در پاي گه سر سوي سنگ آيد
ز داغ لالهٔ سرمست در كهسار مي گردم
جمال لم يزل ميداردم بر مهر مه رويان
ز عشق دوست چون پروانه بر انوار مي گردم
سراپا جملگي در دم نهان دارم رخ زردم
نميداند كسي دردم كه بي تيمار ميگردم
ز علم رسميم نگشود در در عشق كوشيدم
بمان اي فيض كو گه گه بر اسرار ميگردم
اي جان مردم جانان مردم
بادا فدايت صد جان مردم
جان خود چه باشد تا خوانمت جان
بهتر ز جان چيست تو آن مردم
اظهار حاجت پيشت چه حاجت
اي بر تو پيدا پنهان مردم
اي بر تو آسان دشوار هركس
اي بيتو دشوار آسان مردم
آسان كن اي دوست دشوار ما را
دشوار مپسند آسان مردم
اي بي تو ما را ني سر نه سامان
هم تو سري هم سامان مردم
اي كفر زلف ايمان عشاق
آيات حسنت قرآن مردم
اي زلفت شستت صياد دلها
وي چشم مستت فتان مردم
اي نور و بينش در چشم مردم
در چشم مردم انسان مردم
در جسم مردم هم جان و هم دل
هم جان مردم ايمان مردم
سوز دلم را درد تو سازد
اي درد عشقت درمان مردم
زان شكر لب كامي نيابند
بر لب نيايد تا جان مردم
در مطبخ عشق خونابه دل
مستغيم
كرد از خوان مردم
در كعبه وصل بر رسم عيدي
جز جان چه باشد قربان مردم
اي فيض را تو آغاز و انجام
هم مبدائي و هم پايان مردم
تن دادم او را جان شدم جان دادمش جانان شدم
آنكو بگنجد در جهان از دولت عشق آن شدم
كردم سفر از آب و گل تا ملك جان اقليم دل
از تن بجان مي تاختم تا از نظر پنهان شدم
ديدم جهانرا سربسر چيدم ثمر از هر شجر
گشتم گداي دربدر تا عاقبت سلطان شدم
در جادهاي مشتبه هر سالكي را رهبري
در شاه راه معرفت من پيرو قرآن شدم
تن در بلا بگداختم تا كار جانرا ساختم
از آب و گل پرداختم از پاي تا سر جان شدم
مأواي دلدارست دل كي جاي اغيار است دل
دارم بدو اين خانه را بر درگهش دربان شدم
رفتم بملك آگهي ديدم بديها را بهي
خود را ز خود كردم تهي جسم جهانرا جان شدم
خود را ز خود انداختم از خود بحق پرداختم
سر در ره او باختم سردار سربازان شدم
ياران در هستي زدند من قبله كردم نيستي
هر كس ز عقل آباد شد من از جنون عمران شدم
زاهد بزهد آورد رو عابد عبادت كرد خو
شد آنچه شايد غير من من آنچه بايد آن شدم
بودم ز مهرش ذرهٔ بودم ز بحرش قطرهٔ
خورشيد بس تابان شدم درياي بي پايان شدم
اي فيض بس بالادوي لاف ازمني تا كي زني
دعواي بيمعني كني من اين شدم من آن شدم
همه عمر بر ره تو رخ خود بخاك سودم
بكمينگه وصالت همه انتظار بودم
بفغان گهي و گاهي بطرب ترانه كردم
كه مگر تو رحم آري همه نغمهٔ سرودم
بخيال من كه هر دم بره تو ميدهم جان
بگمان تو كه هرگز بتو آشنا نبودم
دل و جان و دين و دنيا خرد و صلاح و تقوي
بره تو رفته رفته همه رفت هر چه بودم
چكنم دلم نخواهد ز جهان بجز تو ياري
بيكان يكان نشستم
همه را بيازمودم
نرود ز آينه دل سبحات عكس رويت
كه بصيقل جمالت دل تيره را زدودم
چو حديث جانفزايت نشنيد گوش جانم
چو تو دلبري نديدم همه را بخود نمودم
شب فرقت تو آمد بدلم هزار عقده
بتو چشم چون گشودم همه عقدها گشودم
دل فيض بيخودانه بهواي تست در رقص
كه تو شمع و من بگرد سر تو مثال دودم
خم ابروي تو محراب ركوع است و سجودم
بي خيال تو نباشد نه قيامم نه قعودم
جلوه حسن تو ديدم طمع از خويش بريدم
تا كه شد محو در انوار وجود تو وجودم
ميكند تازه بتازه سپه حسن شهيدم
چشم و ابرو و لب و خال و خط تست شهودم
شير مهرت بازل داده مرا دايه لطف
نرود تا با بد مهر تو بيرون ز وجودم
با تو در عيشم و عشرت همه سودم همه نورم
بي تو در رنجم و محنت همه آهم همه دودم
خود همه فقرم و حاجت همه بخلم همه حاجت
ز تو بخشايش وجودم ز تو سرمايه و سودم
جاهل و مرده بخود زنده و دانا بتو باشم
بخودم هيچ نباشم بتو باشم همه بودم
يكدم ار بگذردم بيتو سراپاي زبانم
بگذرانم نفسي با تو سراسر همه سودم
روي بر رهگذر دوست باخلاص نهادم
بر ملك منزلت خويش بدينگونه فزودم
آنچه را علم گمان داشتم از سينه ستردم
عقده جهل بلا حول ولا قوه گشودم
هيچ بودم بخودم بود چو پندار وجودي
همه كشتم چو شدم بيخبر از بود و نبودم
توبه كردم ز خود و نامه اعمال دريدم
نيك اگر كشتم و گر بد همه را نيك درودم
عاشق ورندم و ميخواره بگلبانگ علا لا
زاهد ار نيست چنين بنده چنينم كه نمودم
سر بسر خواب پريشان بود اين عالم فاني
بهر جمعيت دل نالهٔ بيهوده سرودم
فيض را نعمت بسيار چو دادي مددي
كن
تا كند شكر عطاياي تو بر رغم حسودم
من تاب فراق تو ندارم
نقش تو بسينه مي نگارم
باشد روزي رخت به بينم
تا جان بلقاي تو سپارم
شد در رگ و ريشه تير عشقت
از هم بگستت پود و تارم
از بادهٔ آن دو چشم مستت
گه سر خوش و گاه در خمارم
وز بوي دو زلف عنبرينت
آشفته و مست و بيقرارم
وز لعل لب شكر فروشت
تلخ است مذاق انتظارم
جز وصل تو مقصدي ندارم
جز ياد تو مونسي ندارم
ديريست كه در سر من اين هست
كاندر قدم تو جان سپارم
لطفي لطفي كه سوخت جانم
رحمي رحمي كه سخت زارم
باران كرم ببار بر فيض
آبي آور بروي كارم
من و عشق و مستي عشق بجز اين هنر ندارم
بجز اين هنر چه باشد كه ز خود خبر ندارم
بود از سر وصالش دل و فتنه جمالش
من و كنجي و خيالش سر شور و شر ندارم
ز در تو كي كشم پا مگر آنكه سر ببازم
ز تو كام تا نيابم ز تو دست بر ندارم
بميان اشك غرقم چو صدف ببحر ليكن
چو تو در برم نباشي تهيم گهر ندارم
شجري ز باغ عشقم غم و ناله شاخ و برگم
چو تو در برم نباشي عبثم ثمر ندارم
ز تو چون جدا شوم من تو بگو كجا شوم من
بخدا كه هيچ راهي بكسي دگر ندارم
نكنم حديث از غير ببرم ز شر و از خير
چو مرا غم تو باشد غم خير و شر ندارم
خوش آنكه بعشق تو گرفتار بميرم
بيدار درين منزل خونخوار بميرم
زين خوابگه بي خبران زنده برآيم
واقف ز سرا پردهٔ اسرار بميرم
مستغرق ديدار شده در بر جانان
آسوده ز اقرار و ز انكار بميرم
در سر هوس ساقي و در دست مي لعل
در پاي خم و خانهٔ خمار بميرم
كاري چو به از خدمت معشوقه و مي نيست
ساقي مددي كن
كه درين كار بميرم
بشتاب و بده يكدو سه ساغر ز پي هم
مپسند كه در ميكده هشيار بميرم
خونين جگر و خسته دل و محنت هجران
جانا تو پسندي كه چنين زار بميرم
آن يار بكس رخ ننمايد چه توان كرد
بگذار كه در حسرت ديدار بميرم
گفتار خود اي فيض بكردار بيارا
مگذار كه در زخرف گفتار بميرم
امروز دگر در سر سوداي دگر دارم
با اين دل ديوانه غوغاي دگر دارم
هر عهد كه بستم من بشكست دل شيدا
دل راي دگر دارد من راي دگر دارم
مجنون ز غم ليلي بگرفت ره صحرا
من در دل ديوانه صحراي دگر دارم
آن داد قرار من بگرفت قرار من
ماواي من اينجا نيست ماواي دگر دارم
عنقا طلبا خوش باش كز دولت عشقش من
در قاف وجود خود عنقاي دگر دارم
اي منتظر فردا چون من ز خودي فردا
كامروز نشد اينجا فرداي دگر دارم
زاهد اگر از شاهد با شهد بود خرسند
من از لب نوشينش حلواي دگر دارم
مجنون و همان ليلا فيض و رخ هر زيبا
كز پرتو هر جانان ليلاي دگر دارم
گفتم كه بشيدائي افسانه شدم گفتا
من بر سر هر كوئي شيداي دگر دارم
لبكي چون شكر هوس دارم
رخكي چون قمر هوس دارم
ياركي آفتاب طلعتكي
درم آيد ز در هوس دارم
سرو بالاي ماه سيمائي
خوش كشيدن ببر هوس دارم
بوسكي از دهانكي تنگي
نمك اندر شكر هوس دارم
بادهٔ تلخ و ساقي شيرين
هر دو سر بيخبر هوس دارم
صحبتي گرم بابتي نرمي
آتشي بي شرر هوس دارم
فيض ازينگونه حرفها بگذر
گفت و گوي دگر هوس دارم
ناله اي با اثر هوس دارم
آتشي با شرر هوس دارم
با دلي پر ز درد عشق كسي
نالهاي سحر هوس دارم
هم دلي پر ز درد ميخواهم
هم سري بي خبر هوس دارم
بي مي و جام و مطرب و ساقي
مستي و شور و شر هوس دارم
عيش بر عاشقان حرام بود
مي ز خون جگر هوس دارم
مستئي و جنوني و كشتن
كوبكو دربدر هوس دارم
در هواي ميان باريكي
گشتن اندر كمر هوس دارم
در خيال دهان شيريني
خرفه اندر شكر هوس دارم
كوه و صحرا و عشق و سودائي
بهر فيض اين هنر هوس دارم
صنمي ماه رو هوس دارم
دو بدو روبرو هوس دارم
جاي دل تا بيابم از زلفش
جستن موبمو هوس دارم
اينچنين صحبتي هوس دارم
مي و جام و سبو هوس دارم
هر دو سر مست چون شد از باده
نعرهٔ هاي و هو هوس دارم
همه شب مست تا سحر گشتن
در بدر كو بكو هوس دارم
مي كشيدن بنغمهٔ دف و ني
بر سر چار سو هوس دارم
فيض چيزي دگر اگر خواهد
من همين آرزو هوس دارم
ز تو اي گشاد دلها همه كار بسته دارم
ز تو اي دواء و درمان دل و جان خسته دارم
باميد آنكه شايد بهواي تو ببندم
همه تار و پود خود را ز جهان گسسته دارم
نه نگاه نيم مستت دل من بجا گذارد
نه ز بند شست زلفت سر موي رسته دارم
همه رنج و محنت و غم همه درد و سوز و ماتم
سپه بلاي عشقت بدلم نشسته دارم
بتو بسته ام دلي را كه شكسته است صد جا
بپذير عذرم اي جان كه شكسته بسته دارم
بشكيب تا بسوزد دل و جان در آتش او
دل و جان چسوداي فيض كه ز غير رسته دارم
آمده ام بدينجهان تا كه ز ني شكر برم
نامده ام كه از شكر قصه برم خبر برم
چيست شكر دهان او ني غم آاندهان او
اين ني پر گره بهم در شكنم شكر برم
جهد كنم در اين سفر تا كه ذخيره را بسي
تنگ شكر ز معدنش بر سر يكديگر برم
بسته كمر ببندگي ناله كنان ز خود تهي
لب بلبش چو ني نهم از لب او شكر برم
دوست چو مغز من شود پوست بيفكنم ز خود
تا كه نمايد آن من بي صدفي گهر برم
آمده بسته ام كمر خدمت پادشاه را
تا كه زيمن دولتش تاج برم كمر برم
سر بنهم به پاي او دل بنهم براي او
جان بدهم براي او خدمت او بسر برم
ظلمت و نور و خير و شر هست درون يكدگر
نور كشم ز ظلمت و خير ز شر بدر برم
هر چه درين سرا بود جمله از آن ما بود
آمده ام كه مال خود جمع كنم بدر برم
ديدهٔ جان گشوده ام بو كه در آيد از درم
تخم ولاش كشته ام تا كه ازو ثمر برم
مونس و غمگسار من نيست بجز
خيال او
گر نبود خيال او با كه دمي بسر برم
كي بود آنكه وصل او روزي جان من شود
بوسه زنم بر آن دهان غصه ز دل برون برم
دوست بدست آورم نيست بهست آورم
جان كه بزير آمده باز سوي زبر برم
اين غزلم جواب آنكه عارف روم گفته فيض
آمده ام كه سر نهم عشق ترا بسر برم
الا يا ايها الساقي بده جامي كه مخمورم
مگر مي وارهارند جان از اين غمهاي پر زورم
الا يا ايها الناصح مكن منعم ز ميخانه
كه من موسي و اين ارض مقدس هست چون طورم
الا يا ايها الواعظ تو از تقصير من بگذر
كه من در عشق و زيدن بجان تو كه معذورم
اگر رندم و گر رسوا اگر مستم و گر شيدا
اسير عشقم و در مذهب عشاق مغفورم
نه شمع روي او بينم نه گل از گلشنش چينم
نيم پروانه يا بلبل ز بزم وصل او دورم
الا يا ايها الاحباب اغيثوني اغيثوني
كه در ظلمت سراي تن غريب و زار و مهجورم
اگر گويم و گر نالم از آن منعم مكن اي فيض
كه با بيگانه همراز و و ز يار آشنا دورم
چشم خوش پر شعبده مست تو نازم
و آن غمزهٔ خونريز زبردست تو نازم
بستي چو گشادي گره از زلف بر ابرو
قربان گشاد تو شوم بست تو نازم
دلهاي خلايق همه از پاي در افتاد
زان شانه كه بر زلف زدي دست تو نازم
برخواست ز جام غم و پيكان تو بنشست
تيري كه زدي بر دل من شست تو نازم
از پاي در افتاد هر آنكس كه سري داشت
طرز نگه چشم سيه مست تو نازم
زد بر صف عشاق وصف خويش نگه داشت
خونريزي مژگان زبر دست تو نازم
كردي نگهي خفيه دل فيض ربودي
چشم خوش پر شعبدهٔ مست تو نازم
اگر آهي كشم دريا بسوزم
و گر شوري كنم دريا بسوزم
شود دل شعله چون بر ياد روئي
شوم تن شمع و سر تا پا بسوزم
كنم هرچند پنهان آتش جان
ميان انجمن پيدا بسوزم
خوشم با سوختن در آتش عشق
بهل تامن در اين سودا بسوزم
در آنجا هر كه باشد هر چه باشد
بسوزد ز آتشم هرجا بسوزم
كنم گر اقتباسي ز آتش قدس
وجود خويش سر تا بسوزم
نيارم تاب يا آرم ندانم
تجلي كنم بسازم تا بسوزم
نه من ماند نه ما ماند چو آئي
بيا تا بي من و بي ما بسوزم
ترا خواهم مرا گر تو نخواهي
تجلي بيشتر كن تا بسوزم
بسوزد ظاهر و باطن ز سوزم
اگر پيدا و گر پنهان بسوزم
ز سوز جان اگر حرفي نويسم
ورق را سربسر يكجا بسوزم
چو فيض ار دم زنم از آتش دل
زبان و كام با لبها بسوزم
من واله جمال فروزان يك كسم
آشفتهٔ دو زلف پريشان يك كسم
سامان مرا يكي و سر من يكي بود
سودا يكي و بيسر و سامان يك كسم
هر جا بهر كه روي كنم سوي او بود
بيناي يك جمالم و حيران يك كسم
جمعيتم ز جمع كمالات يك كس است
شيداي يك جميل و پريشان يك كسم
تيغ ار كشد بقصد سرم بسملش شوم
در مذبح محبت قربان يك كسم
مشرك نيم پرستش باطل نميكنم
حق بين و حق پرست بفرمان يك كسم
از هر خسي قبول عطائي نميكنم
مستغرق مواهب احسان يك كسم
چون گربگان بسفرهٔ هر كس نميروم
همچون شتر نواله خور خوان يك كسم
قلم گرفتم و گفتم مگر دعا بنويسم
دعا بيار جفا كار بيوفا بنويسم
شكايتي بلب آمد ز جورهاي تو گفتم
بهيچ نامه نگنجي ترا كجا بنويسم
دعا و شكوه بهم در نزاع و من متحير
كدام را ننويسم كدام را بنويسم
خداي داند و بس جز خدا كسي نه بداند
كه گر سر گله را وا كنم چها بنويسم
اگر سر گله را واكنم وفا ننمايد
مداد بحر و بياض زمين كجا بنويسم
نه بحر ماند و نه بر نه خشك ماند و نه تر
اگر شكايت دلبر بمدعا بنويسم
همان بهست كه خاموش گردم از گله چون فيض
ز مدعا نزنم دم همين دعا بنويسم
بدوست حال دل سوگوار را چه نويسم
بيار غار خود احوال غار را چه نويسم
بروز عيد خود آن مايهٔ سرور و سعادت
حكايت غم شبهاي تار را چه نويسم
غم فراق عزيزان فزون ز حد شمار است
چگونه عرض كنم بيشمار را چه نويسم
ز دست رفت مرا كار و بار تا تو برفتي
بجان كار غم كار و بار را چه نويسم
كنار كردي و شد بي كرانه درد و غم من
حديث درد و غم بيكنار را چه نويسم
قرار دل چو توئي بي تو دل قرار ندارد
سوي قرار ز غم بيقرار را چه نويسم
بمن ز سوي تو هرگز پيام و نامه نيامد
حديث يك غم بيش از هزار را چه نويسم
غبار غم بسر هم نشست در دل تنگم
چو گويم از دل تنگ و غبار را چه نويسم
چها كه بر سرم آورد روزگار جدائي
شكايت ستم روزگار را چه نويسم
حكايت غم هجران شنيد هر كه دلش سوخت
بدوستان سخن شعله بار را چه نويسم
بروزگار من آنها كه از فراق تو آمد
ز صد هزار هزاران هزار را چه نويسم
خموش فيض كه بر يار حال پنهان
نيست
بيار قصه هجران يار را چه نويسم
من آن نيم كه توانم ز تو جدا باشم
جدا شوم ز تو در معرض فنا باشم
بغير سايهٔ لطف تو جاي ديگر هست
جدا اگر ز تو باشم بگو كجا باشم
خدايرا مپسند اي تو زندگاني من
كه يكنفس بفراق تو مبتلا باشم
جدا ز تو زيم ارمن تني بوم بيجان
و گر بياد تو ميرم ابوالبقا باشم
براي تو زيم و در ره تو ميميرم
ترا نباشم اگر من بگو كرا باشم
بآسمان برسم گر ترا زمين گردم
سر شهانم اگر من ترا گدا باشم
ترا نه بيند اگر چشم من چكار آيد
فداي تو نشوم در جهان چرا باشم
اگر نداي تعال تو نشنود گوشم
بدوش حامل گوش چنين چرا باشم
چو پاي من نرود در ره تو گو بشكن
ترا چه نيست چه در بند دست و پا باشم
خموش فيض كه هر بد كه بر سرم آيد
بود سزاي من و من سزاي آن باشم
چه ميشود كه مقيم در جناب تو باشم
سگ جناب تو باشم رقيب باب تو باشم
چه ميشود كه شب و روز گرد كوي تو گردم
در انتظار بر افكندن نقاب تو باشم
چه ميشود كه گهي از در عتاب در آئي
كه از قصور نه شايسته خطاب تو باشم
چه مي شود كه بتلقين حجتم بنوازي
كه چون سوال كني واقف جواب تو باشم
چه مي شود كه ببزم وصال خود دهيم جا
جزاي كرده چه شايسته ثواب تو باشم
چه ميشود كه بهجران خويش نگذاريم
سزاي كرده چه مستوجب عقاب تو باشم
چه ميشود كه نجوئي ز من حساب و كتابي
غريق بحر كرمهاي بيحساب تو باشم
چه ميشود چو مرا فيض دادهٔ لقب از لطف
مدام سرخوش فيض شراب ناب تو باشم
تا من نشوم بيخود هشيار نمي باشم
تا دل ندهم از كف دلدار نمي باشم
گر غير شوم يكدم با ناز نه پيوندم
تا يار نمي باشم با بار نمي باشم
من هم من و هم اويم هم قلزم و هم جويم
يك بينم و يك باشم بسيار نمي باشم
آنرا كه شود چاره ناچار فنا گردد
چون چاره من شد او ناچار نمي باشم
آنرا كه رخش بيند هوشي بنمي ماند
ز آنروست كه من يكدم هشيار نمي باشم
در دار چو باشد او غيري نبود ديار
ديار چو باشد او در دار نمي باشم
از يار وفادارم يكدم نشوم غافل
در ذكرم و در فكرم بيكار نمي باشم
گر صحبت او خواهي از صحبت خود بگذر
با خويش چه باشم من با يار نمي باشم
هر گاه كه با غيرم در خوابم و بي خيرم
بيدار چو مي باشم بيدار نمي باشم
او نيست چو در كارم بيكارم و بيكارم
در كار چو مي باشم در كار نمي باشم
بيماري اگر بيني بيماري عشقست آن
بيمار چو مي باشم بيمار نمي باشم
صد شكر بدرويشي هرگز نزدم نيشي
آسايش خلقانم آزار نمي باشم
ايانم و هموارم آسان كن
دشوارم
مانند گران جانان دشوار نمي باشم
پائي چو رسد بر سر دستي فكنم اسپر
از خاك رهم كمتر جبار نمي باشم
اي فيض بس از دعوي از دعوي بيمعني
آن بس كه بدوش كس من بار نمي باشم
چون غمي زور آورد خود را بصحرا ميكشم
ناله را سر ميدهم از ديده دريا ميكشم
راز در دل بيش از اين نتوان نهفتن چند و چند
بر سر هر چارسو بانگ علالا ميكشم
ني غلط كي ميتوان گفتن بهر كس راز دل
همدمي هر جا بيابم ناله آنجا ميكشم
هر كجا گردد دو چارم بيسراپا آگهي
بي سراپا در رهش سر مي نهم واميكشم
روز بذل وصل جان افزاي خود گر سركشيد
من بگرد كوي او از ضعف تن پا ميكشم
سر خوشم از نشاه صهباي جام معرفت
چون نيابم محرمي اين باده تنها ميكشم
آگهي بايد ز سر جان و آنگه رنج تن
گر نباشم آگه از خود رنج بيجا ميكشم
گاه در چشمم درآيد گاه در دل جا كند
از جمالش گاه ساغر گاه مينا ميكشم
از براي آنكه در عقبا بيابم راحتي
رنج گوناگون بسي در دار دنيا ميكشم
سر بسر صحرا ز دود آه من شد كوه كوه
تا نسوزد شهر آهم را بصحرا ميكشم
درد روزم را بشب مي افكنم ز آشفتگي
كار دي را از پريشاني بفردا ميكشم
هر جميلي از جمالش بادهٔ دارد دگر
بادهاي گونه گون زان حسن يكتا ميكشم
ديده ام جامست و بت مينا و حسن دوست مي
بادهٔ توحيد حق زين جام و مينا ميكشم
آن صهيبي كو كند پرهيز از صهبائيم
آن صهيبم من كه با پرهيز صهبا ميكشم
فيض ميخواهد كه سرّ خويش را پنهان كند
من ز نظمش اندك اندك رازها واميكشم
از معاني مغز بيرون ميكشم
معنوي داند كه من چون ميكشم
بسته دارم تا نظر در صورتي
معني هر لحظه بيرون ميكشم
ليليي دارم كه نتوان ديدنش
در غمش صد بار بيرون ميكشم
كاسهاي زهر هجر دوست را
عشق ميداند كه من چون ميكشم
موسيم من عقل هرون من است
منت نصرت ز هرون ميكشم
يكسر مو سر نه مي پيچم ز
عقل
اين رياضتها بقانون ميكشم
از پي تحصيل زاد آخرت
جورها از دنيي دون ميكشم
دم بدم زان غمزه تيري ميرسد
خامهٔ پرهيز در خون ميكشم
بهر بي اندازه عيشي در درون
محنت ز اندازه بيرون ميكشم
دل ز دنيا كنده و در ارض تن
رنج خسف جسم قارون ميكشم
رنجها باشد كليد گنجها
رنجها از طاقت افزون ميكشم
تا رسم از رنج در گنجي چو فيض
جورها از چرخ گردون ميكشم
از دلم بس ناله بيرون ميكشم
وز جگر بس كاسهٔ خون ميكشم
بر درت مي آورم صد گون نياز
تا ز تو يك ناز بيرون ميكشم
عشوهٔ را كاورد در گردشم
عشوها از چرخ گردون ميكشم
خون دل ريزم بجاي مي بجام
خون بجاي آب گلگون ميكشم
مطربا چون دست بر قانون كشند
ناله من هم بقانون ميكشم
چن تبسم ميكني خون ميخورم
حسرتي زان لعل ميگون ميكشم
گر كند رطل گران دريا دلي
من ز خون ديده جيحون ميكشم
بر سر راهت فتاده خوار و زار
خويش را در خاك و در خون ميكشم
كاسهاي زهر هجران ترا
هيچ ميداني كه من چون ميكشم
گر كشند از دست دشمن جورها
من ز دست دوست افزون ميكشم
طالع شوريدهٔ دارم چو فيض
اينهمه از بخت وارون ميكشم
محنت و بيدادم از دست خود است
حاش لله كي ز گردون ميكشم
كنم انديشهٔ دنيا شود عقبا فراموشم
كنم انديشه عقبا شود دنيا فراموشم
بيا انديشه باقي كنم كان جاي انديشه است
ز فاني بر كنم دل تا شود يكجا فراموشم
كسي كز وي من آبادم دمي نگذارد از يادم
ولي از عزو استغنا كند خود را فراموشم
شوم غافل از و هر دم دگر آيد فرا يادم
بيادش گويم اي مقبل مشو جانا فراموشم
مرا تا بينمت سير و بيادم آر چون رفتي
بيا اينجا در آغوشم مكن آنجا فراموشم
دل اندر عهد او بستم باميد وفا داري
چو دانستم كه خواهد كرد بي پروا فراموشم
مرا آن يار ميگويد بيادم دار پيوسته
نه امروزم بياد آري كني فردا فراموشم
اگر پيوسته نتواني گهي در خاطرم ميدار
بيادي چون مرا هر جا مكن يكجا فراموشم
بيادي چون مرا هر دم سزد گاهي كني يادم
روي يكدم گر از يادم مكن الا فراموشم
چو فيض از دين و از دنيا گذشتم بهر ياد او
بآن غايت كه شد هم دين و
هم دنيا فراموشم
خويشتن را در هوا كرديم گم
جاده در راه خدا كرديم گم
از عدم ما تا باقليم وجود
آمديم و راه را كرديم گم
منزل و مقصود و راه و راه رو
جمله را در ابتدا كرديم گم
سالك و مسلوك و مسلوك اليه
جمله ما بوديم و ما كرديم گم
هرچه ما را بو در اجناس و نقود
جمله را در راهها كرديم گم
ز ابتدا كرديم چون آهنگ راه
گ؟ اول خويش را كرديم گم
بر در شه چون عطا جويان شديم
شاه را اندر عطا كرديم گم
كس نميداند كه چون شد كار ما
خود چه بود و اين چرا كرديم گم
نيست پيدا كاخر اين كار چيست
ز ابتدا تا انتها كرديم گم
گشت پنهان طرز جستجوي ما
هر چرا ما جابجا كرديم گم
بگذريم از جستجو و گفتگو
چونكه ما سر رشته را كرديم گم
گفتها بر جُسته ها شد پردها
جُستها در گفتها كرديم گم
فيض را جان رفت در سوداي او
عمر در انديشها كرديم گم
يافتيم آخر درون خويشتن
هر چرادرهر كجا كرديم گم
بشست يار و زلف يار در بندم خوشا حالم
بدرد بي دواي دوست خرسندم خوشا حالم
نديدم چون وفائي در گلي در گلشن عالم
ز دل خار تعلق يك بيك كندم خوشا حالم
برون كردم سر از خاك و نديدم جاي آسايش
دگر خود را درون خاك افكندم خوشا حالم
بجز عشقم نيامد در نظر چيزي درين عالم
از آنرو عشق در جان و دل آكندم خوشا حالم
جمال دوست در صحراي هستي چون تجلي كرد
وجود خويش را از خويشتن كندم خوشا حالم
خيالش در نظر پيوسته هست اما پسندم نيست
بديدار جمالش آرزومندم خوشا حالم
گهي حيران آن رويم گهي آشفته زان رويم
گهي گريم بحال خودگهي خندم خوشا حالم
چو حرف يار مي گويم دهانم مي شود شيرين
دهان چه پاي تا سر آنزمان قندم خوشا
حالم
از آن خوشنود مي باشم چو فيض از گفتهاي خود
كه حرف اوست كان بر خويشتن بندم خوشا حالم
اي ز الطاف تو شيرين كامم
تهي از باده مگردان جامم
چون در خانه برويم بستي
ماه رويت بنما از بامم
اي كه نامت بودم ورد زبان
چه شود گر تو بپرسي نامم
من كه پيوسته ثناگوي توام
سزد ارگاه دهي دشنامم
دلبرا چارهٔ آموز مرا
تا بكي زهر غمت آشامم
مردم از غصه و كارم نگشود
سوختم ز آتش عشق و خامم
كام فيض از لب خود شيرين كن
اي ز الطاف تو شيرين كامم
شهد لطفست گهي در كامم
ز هر قهر است گهي در جامم
گه مي تلخ دهي زان لب و چشم
گاه نقل و شكر و بادامم
گاهي از لطف كني تحسينم
گاهي از قهر دهي دشنامم
من گرفتار توام حاجت نيست
زحمت آنكه كشي در دامم
روز و شب مي نشناسم الا
وصل تو صبح و فراقت شامم
سوختم ز آتش هجران و هنوز
در ره چارهٔ وصلت خامم
فيض را شكر وصالت بچشان
چند در هجر تو زهر آشامم
زهر قهر ار تو كني در جامم
خوشتر از شهد بود در كامم
نوش لطف تو چه شكر نوشم
زهر قهر تو چه شهد آشامم
كي ز چنگال بلا انديشم
من كه شاهين غمت را رامم
اي ز چشمت دو جهان مست و خراب
تهي از باده مگردان جامم
لطفها چند كني در پرده
پرده برگير و بر آور كامم
بي لقاي تو ندارم آرام
چون كنم چون كنم تو آرامم
كامفيض از تو دمي تلخ مباد
اي ز الطاف تو شيرين كامم
خدايا از بدم بگذر ببخشا جرم و عصيانم
مبين در كردهٔ زشتم به بين در نور ايمانم
تو گفتي بندهٔ خواهم كه اخلاصي در او باشد
چه در دست تو مي باشد گر اخلاصم دهي آنم
دُر ايمان بدل سفتم شهادت بر زبان گفتم
غبار شرك خود رفتم سزد بخشي گناهانم
تو اهل سحر را دادي بجنت جا باسلامي
مرا هم جا دهي شايد چه شد آخر مسلمانم
چو مهر دوستانت را نهادي در دل ريشم
چو باشد مهر ايشانم دهد جا نزد ايشانم
چو بغض دشمنانت را نهادي در دل تنگم
شود گر بغض آنانم برون آرد ز نيرانم
بفرمان رفته ام گاهي سجودي كرده ام گاهي
نمي ارزد اگر كاهي در آتش خود مسوزانم
ندارم بر تو من منت كه كردم گه گهي خدمت
ترا بر من بودمنت كه دادي قدرت آنم
چو دور از من نهٔ يا رب مرا مپسند دور از خود
بنزديكيت جمعم كن كه دور از تو پريشانم
چو بي يادم نميباشي مرا بي ياد خود مگذار
بياد خود كن آبادم كه بي ياد تو ويرانم
دلي دارم پراكنده كه هر جزويش در جائيست
بده جمعيتي يا رب كه دارد دل پريشانم
دلي دارم كه ميدارد مرا از خويشتن غافل
چو غافل ميشوم از خويش بازيگاه شيطانم
دلي دارم كه ميخواهد مرا از من جدا سازد
از اين خواهش جدا سازش
كه از خود فصل نتوانم
چو حشر هر كسي با دوستانش ميكني يا رب
مرا نزد علي جا ده كه او را از محبانم
محب آل پيغمبر نميسوزد در آتش فيض
چو دارم مهرشان در دل چه ترساني ز نيرانم
از آن ز صحبت ياران كشيده دامانم
كه صحبت ديگري ميكشد گريبانم
چو خلوتست دل يد در و دل آرامي
بپاسباني دل در توقع آنم
ز دوست رنج پياپي مرا بود خوشتر
ز راحتي كه رسد از فلان و بهمانم
گذشت آنكه بصحبت نشاط رو مي داد
كنون بمجلس صحبت به بيت الاحزانم
كجا شد آنكه بهنگام شعر ميخواندم
چه شد نشاط رفيقان و كو رفيقانم
كجا شد آنكه بگردون فغان من ميرفت
گره گره شده اكنون سينه افغانم
كجاست يار موافق رفيق روحاني
بلطف جمع كند خاطر پريشانم
يكيست يار من و نيست غير او ياري
وليك در طلبش چارهٔ نميدانم
بسوي چاره نبردم رهي به بيداري
مگر به خواب به بينم كه چيست درمانم
خيال دوست چنان ميزند ره خوابم
كه خواب مرگ گمان ميشود كه نتوانم
ز مرگ دم بدمم ميرسد پيام خوشي
بگو بيا كه روانرا بپاش افشانم
دل تو فيض اگر با تو صحبتي خواهد
بگو ز صحبت نامحرمان گريزانم
شب تار است روز من بيا خورشيد تابانم
روان سوز است سوز من بيا اي راحت جانم
بيا اي يار ديرينم بيا اي جان شيرينم
دمي بنشين ببالينم كه جان بر پايت افشانم
ترا خواهم ترا خواهم بغير از تو كرا خواهم
بغير از تو چرا خواهم توئي جانم توئي جانم
ز شادي چون شوم خندان توئي پيدا در آن خنده
ز غم چون ميكنم افغان توئي پنهان در افغانم
زني در من گهي آتش كني گاهي دلم را خوش
كدامين بهتر است از لطف يا قهرت نميدانم
ز من پرسي كه مرد دنييي اي فيض يا عقبي
نه مرد اين نه مرد آن پريشانم پريشانم
گروهي عالم و عاقل گروهي غافل و جاهل
من ديوانهٔ بيدل نه با اينم نه با آنم
وه كه جان يا تنم نميدانم
اين توئي يا منم نميدانم
خويش را از تو فرق نتوانم
دوست از دشمنم نميدانم
با مني و ز فراق ميسوزم
گلشنم گلخنم نميدانم
روي و زلف تو قبله ام شب روز
كافرم مؤمنم نميدانم
خم ابروي تست يا محراب
رهبر از رهزنم نميدانم
جامه دانم كه ميدرم بر تن
جيب از دامنم نميدانم
محو در عشق تو شدم چون فيض
عشق تو يا منم نميدانم
من اين زهد ريائي را نميدانم نميدانم
رسوم پارسائي را نميدانم نميدانم
دل من مست جانانست و جانانش همي بايد
بهشت آن سرائي را نميدانم نميدانم
وصال دوست مي بايد مرا پيوسته روز و شب
من اين رسم جدائي را نميدانم نميدانم
زخود يكتا شدم خود را ز دوش خويش افكندم
من اين دلق دو تائي را نميدانم نميدانم
ز خود بگذشتم و محو جمال دوست گرديدم
خودي و خودنمائي را نميدانم نميدانم
يكي گويم يكي دانم يكي بينم يكي باشم
دوتائي و سه تائي را نميدانم نميدانم
دلم ديوانهٔ زلفش شد آنجا ماند جاويدان
ز زنجيرش رهائي را نميدانم نميدانم
سخنها بر زبان مي آيدم ليكن نمي گويم
چو علتهاي عالي را نميدانم نميدانم
من نيكم و گر بد فيض گو مردم ندانند
زبان خودستائي را نميدانم نميدانم
من آئين جدائي را نميدانم نميدانم
من او، او من دو تائي را نميدانم نميدانم
بود بر جان گوارا هر چه آنمه ميكند با من
وفا و بيوفائي را نميدانم نميدانم
گدائي ميكنم از حسن خوبان اين نعيمم بس
نعيم پادشائي را نميدانم نميدانم
بغير از مهر مه رويان كه تابد بر دل و جان بس
طريق روشنائي را نميدانم نميدانم
ز گلزار رخ خوبان اگر گستاخ گل چينم
رسوم پارسائي را نميدانم نميدانم
نچينم خوشه خود را ميزنم بر خرمن آن مه
من آئين گدائي را نميدانم نميدانم
هميشه عشق ورزم فيض با روي نكو رويان
ازيشان من رهائي را نميدانم نميدانم
چنان شدم كه قبيح از حسن نمي دانم
مپرس مسئله از من كه من نمي دانم
جنون عشق سراپاي من گرفت از من
چنان كه پاي ز سر سر ز تن نمي دانم
مر از خويش برون كرد و جاي من بنشست
كنون رهي بسوي خويشتن نمي دانم
شراب حسن از وصاف ميكشم بيظرف
صراحي و قدح و جام و دن نمي دانم
بهر كجا نگرم روي خوب او بينم
خصوص گلشن و طرف چمن نمي دانم
چو وصف او كنم از پاي تا بسر سخنم
زبان و لب نشناسم دهن نمي دانم
حديث او همه جا آشكار مي گويم
درون خلوت از انجمن نمي دانم
كند چو معني او جلوه ميشوم معني
حروف را نشناسم سخن نمي دانم
شود تنم همه جان صورتش چه جلوه كند
چه جان شدم همه تن جان ز تن نمي دانم
چو ياد او كنم از پاي تا بسر شوم او
چو او شدم همه من ما و من نمي دانم
چو من شدم همه او و شد او تمامي من
روان ز قالب جان از بدن نمي دانم
وصال او همه جا چون ميسرست مرا
طلل نجويم و ربع و دمن نمي دانم
مرا وطن چو شد آنجا كه يار من آنجاست
دگر ديار غريب از وطن
نمي دانم
ببوي او همه كس را عزيز مي دارم
چو فيض خاك رهم ما و من نمي دانم
عمر عزيز تا يكي صرف در آرزو كنم
هاي بيا كه آرزو جمله فداي هو كنم
چند خجل كند مرا توبهٔ آبروي بر
ميسزد ار ز توبه خون ريزم و آنرو كنم
اشتر لنك لنك من پاش خورد بسنگ من
سنگ دگر چه افكنم زحمت او دو تو كنم
عشوهٔ توبه ميخري ياري توبه ميخورم
گر فتد او بدست من بين كه باو چها كنم
رخ بنماي پير من چند بخانقاه تن
نعره هاي هازنم مستي هوي هو كنم
چند تنم بگرد تن بخيه زنم برين بدن
بفكنم اين تن و بجان روي بجستجو كنم
رو چو كني بسوي من جان شودم تمام تن
بس ز نشاط جان و تن در تن و جان نمو كنم
جا طلبي ز من ترا بر سر خويش جا دهم
آب طلب كني ز من ديده برات جو كنم
خانه سر ز ما سوي پاك كنم براي تو
منزل دل ز آب و گل بهر تو رفت و رو كنم
هم بشراب عشق تن پاك كنم ز هر درن
هم بشراب عشق جان بهر تو شست و شو كنم
كي بود آنكه مست مست شسته زغير دوست دست
پشت كنم بهر چه هست روي بروي او كنم
گه بوصال روي او جان كنم از شكوه كوه
گه ز خيال موي او شخص بدن چو مو كنم
گه بوصال جان دهم گه بفراق تن نهم
گه بخطاب انت انت گاه بعيب هو كنم
باز بده به فيض نقد هر آنچه ميدهي بده
عمر عزيز تابكي صرف در آرزو كنم
از دور بر خرامش قدت ثنا كنم
نزديك چون رسي دل و جانرا فدا كنم
دارم بزير پرده ناموس مستيي
تا آنزمان كه پرده بر افتد چها كنم
صد راه عقل بسته شود اهل هوش را
گر يك ورق ز دفتر عشق تو وا كنم
عالم
بسوزد از نفس آتشين من
حرفي ز سوز سينه خود گر ادا كنم
تا ريشهٔ ز جان بودم در زمين تن
حاشا ز دست دامن مستي رها كنم
گويند ترك عشق و ره عقل پيش گير
ديوانه ام مگر كه چنين كارها كنم
هر ذره در را بدوائي خريده ايم
من آن نيم كه درد بدرمان دوا كنم
بر آستان دوست نهادم سر نياز
شايد بروي خويش در فيض وا كنم
بر خاك مسكنت فتم و ناله سر كنم
باشد كه در دلش ز ره عجز جا كنم
از بهر يكنظر كه بسوي من افكند
جا دارد ار هزار سحرگه دعا كنم
در بحر آتشين بود ار گوهي مراد
تا نايدم بكف بدل و جان شنا كنم
فيضم گرفته است جهانرا فروغ من
در يوزهٔ علوم ز دفتر چرا كنم
ميل صحرا گر كني من سينه را صحرا كنم
ميل دريا گر كني من ديده را دريا كنم
گر تو خواهي عالمي ويران كني در يكنفس
من بمژگان راه سيل از ديده خود وا كنم
گر هواي لاله و گل داري از خون جگر
بادها در چشم دارم داغها پيدا كنم
شد خيالي اين تن من گر چراغي بايدت
من درين فانوس شمع از نور جان برپا كنم
برق و رعدي گر هوس داري نفس را دم دهم
بند از پاي فغان و ناله دل وا كنم
هرچه خواهي ميتوانم خويش را گر آنچنان
جاي آن دارد گرت يكذره در دل جا كنم
آتش از سوز درون خود بر آرم چون چنار
شعلهٔ گردم چو ياد آن رخ حمرا كنم
گر دلت خواهد كه گردد آشكارا شرك من
خرقه از سر بركشم زنار را رسوا كنم
گر ز سوز فيض مي خواهي كه باشي باخبر
آتش پنهان دل را در نفس پيدا كنم
ميتوانم ز آب ديده دشت را دريا كنم
يا ازين سيل دما دم كوه را صحرا كنم
مي توانم بر كنم از سينه آه آتشين
نه فلك را در نفس يك تودهٔ غبرا كنم
دست اگر از ديده برگيرم نفس را سر دهم
ز آب و آتش مي توانم عالمي را لا كنم
از محبت هست پنهان در دل من آتشي
هفت دوزخ سوزد از زان درهٔ پيدا كنم
هست جانم قابل اسرار علم من لدن
مي توانم خويش را تا جنت الماوا كنم
مي توانم از زمين بر كام دل گامي نهم
گام ديگر بر فراز چرخ هفتم جا كنم
مي توانم عالمي آباد كردن از نفس
روي دلرا گر بسوي خواجهٔ بطحا كنم
تو بچشم كم مبين در من عصاي موسيم
خويش را چون افكنم بر خاك اژدرها كنم
ميتوانم هر دو عالم را بيكدم در كشم
از ولايات علي
گر نكتهٔ پيدا كنم
ذوالفقار مهر او بيرون كشم چون از غلاف
شر ابليس از سر فرزند آدم وا كنم
از حديث جانفزايش يكسخن چون بشنوم
ميتوانم صد كتاب علم از آن انشا كنم
از كتاب فضلش ار يكحرف آرم بر زبان
عالمي در مهر او آشفته و شيدا كنم
بسته گردد بر رخم درهاي دوزخ يك بيك
در ثناي او دهانرا چون بحرفي وا كنم
ميتوانم گشت واقف از رموز سرّ غيب
گر ز خاك رهگذارش ديده را بينا كنم
وقت آن شدفيض گيرم ز اهل دنيا عزلتي
لب ببندم چشم و گوش آخرت را وا كنم
گر وصل خواهد دلبرم من بيخ هجران بشكنم
هجران چو ميفرمايدم حاشا كه فرمان بشكنم
من خدمت جانان كنم آنرا كه گويد آن كنم
چيزي دگر خواهد چو دل در كام دل آن بشكنم
بر نفس دون غالب شدم چون من بتائيد خدا
هم شوق او كاسد كنم هم ساق شيطان بشكنم
ز آب حياه حق چون يافتم من زندگي
اين مرگ مردم خوار را چنگال و دندان بشكنم
تن مينمايد جاودان سر در نيارم هم بجان
جان و سر و تن هر سه را در راه جانان بشكنم
در لفظها معني كنم گم گشتها پيدا كنم
تا صورت صورت پرست از راه پنهان بشكنم
زهاد را عارف كنم عباد را واقف كنم
تابت ازين بيرون كشم تا توبهٔ آن بشكنم
رندان جانست اين جهان بروي هوا قفل دهان
بازوي خيبر گير كو تا قفل و زندان بشكنم
با تيغ مهر مرتضي گردن زنم بوبكر را
هم سر ببرم از عمر هم پاي عثمان بشكنم
از آب من گردان بود من نان گردون كي خورم
چون جوي من دريا شود گردون گردون بشكنم
مهر ار نگردد گرد من داغ كسوفش بر نهم
كرمه نسازد گوشه اش چون گوشهٔ نان بشكنم
بهرام اگر
تيرم زند با زهره اش زهره درم
هم تاج برجيس افكنم هم تخت كيوان بشكنم
خاك ار شود بر من گران چون گرد بر بادش دهم
بيخ عناصر بر كنم اركان اركان بشكنم
اي فيض تا كي شور و شر بر خويشتن زن اين بتر
تا چند گوئي بيهده اين بشكنم آن بشكنم
عشق تو كوتا كه حرز جان كنم
بعد از آن جان و دلش قربان كنم
همتي كو تا بظلمت در روم
جست و جوي چشمه حيوان كنم
هست انبان معاني در دلم
هر چه يابم اندرين انبان كنم
شكر لله ديد سرم داده اند
سر فرازم سير در قرآن كنم
طاعت حق راست اين در را كليد
آنچه فرموده است حق من آن كنم
اهل بيت مصطفا وجه اللهند
روي دل را جانب ايشان كنم
سر نهم در سير قرآن و حديث
كار جانرا سر بسر سامان كنم
فيض برخيز آنچه بتواني بكن
چند گوئي اين كنم يا آن كنم
فرمان نميبرد اين دل چه سان كنم
كارم ز دست دل شده مشكل چسان كنم
دست قضا بسلسلها بسته خواهشش
با اين دل اسير سلاسل چه سان كنم
روز ازل جنون و خرد بخش كرده اند
مجنون بسعي بيهده عاقل چه سان كنم
نقص و كمال جمله خلايق نوشته اند
آنرا كه ناقص آمده كامل چه سان كنم
با نفس خويش چون نتوانم بر آمدن
با خيل ديو راكب و راجل چه سان كنم
دل ده مرا نخست و دليري نظاره كن
با دشمن درون من بيدل چه سان كنم
كارم گره گره شده چون زلف دلبران
يارب علاج عقدهٔ مشگل چه سان كنم
افتاده ام بدست هجوم رسوم خلق
ضبط رسوم مردم جاهل چه سان كنم
آزادگان چست بمنزل رسيده اند
با ننگ واپسي من كاهل چه سان كنم
فيض و دلش بهم چو نسازند در سلوك
در راه دوست قطع مراحل چسان كنم
پيوسته خستهٔ غم يارم چه سان كنم
در عشق آن نگار فكارم چه سان كنم
موئي شدم ز حسرت موي ميان او
موئي از او بدست ندارم چه سان كنم
بستم دلي در او و گسستم ز غير او
از بزم وصل او بكنارم چه سان كنم
چون من گداي را ره وصلش نميدهند
تاب فراق دوست ندارم چه سان كنم
چون گشت رفته رفته دلم در فراق او
اين خون اگر ز ديده نبارم چه سان كنم
از دست رفت و صبر و شكيبائيم نماند
راهي بكوي دوست ندارم چه سان كنم
روزم شبست بيرخ چون آفتاب تو
بي او هميشه در شب تارم چه سان كنم
گيرم كه او نقاب برافكند و رخ نمود
چون تاب آنجمال نيارم چه سان كنم
گفتي كه صبر چارهٔ در دست فيض را
بر صبر نيز صبر ندارم چه سان كنم
باده بيار ساقيا تا كه بمي وضو كنم
مست خدا شوم نخست پس بنماز رو كنم
كوزه گران چو عاقبت از سر من سبو كنند
بهر شراب عشق حق خود سر خود سبو كنم
بوئي از آنشراب اگر وقت نماز بشنوم
رو چو بقبله آورم عطر بهشت بو كنم
چيست بهشت و عطر آن بوي خدا رسد از آن
مست خداي چون شوم كار خدا نكو كنم
گر نرسد بجام دست يا بسبو رسد شكست
باده زخم بدم كشم در دهن و گلو كنم
باده بود چو جان مرا گر نرسد روان مرا
غوطه زنم درون خم تن بروان فرو كنم
سر چو ز مي تهي شود نيست بجز كدوي خشك
من بيكي كدوي مي چارهٔ اين كدو كنم
گر نكشم شراب او پس بچه خوشدلي زيم
گر نكنم حديث او پس بچه گفتگو كنم
كفتر مست او منم بر سر دست او منم
زان بنشاط بيخودي بقر بقو بقو كنم
در ازلم شراب داد جام الست ناب داد
باز كشم از آن
شراب مستي كهنه نو كنم
گر ز طبيب عاشقان مرهم لطفي آيدم
زخم هزار ساله را در نفسي رفو كنم
سر نكشم ز همرهان پا بكشم ز گمرهان
پشت كنم بدشمنان جانب دوست رو كنم
چند بهر جهه دوم سخره اين و آن شوم
سوي حبيب خود روم روي بروي او كنم
بس كه مرا ز خويش راند بس كه بسينه ريش ماند
فيض بياز قهر او روي بلطف او كنم
گر دل بعش من دهي بهر تو دلداري كنم
ور تن بحكم من نهي جان ترا ياري كنم
مستي شود گر آرزوت از عشق خود مستتت كنم
مخمور اگر باشي ترا از غمزه خماري كنم
ياري اگر خواهي جليس من باشمت يار و انيس
خواهد دلت گر گفتگو بهر تو گفتاري كنم
چشم دلت روشن شود خار گلت گلشن شود
چون روي سوي من كني من هم ترا ياري كنم
يك لحظه هشيار ار شوي ساقي شوم ساغر دهم
دور از تو بيمار ار شوي من رسم تيماري كنم
درد ترا درمان كنم كار ترا سامان كنم
عيب ترا پنهان كنم بهر تو ستاري كنم
خيل ترا قوه دهم چند ترا نصرت دهم
بر دشمنان جان تو آئين پيكاري كنم
چون يار غمخوارت منم كف بر مدار از دامنم
تا من ترا ياري كنم تا لطف و غمخواري كنم
فيض اينجواب آنغزل از شعر مولانا كه گفت
كاري ندارد اين جهان تا چند گل كاري كنم
از بركات حسن تو جذب مراد ميكنم
ياد خداي آيدم چون ز تو ياد ميكنم
جلوه كني چو بر دلم قيمت جلوه ترا
نيست همين كه جان دهم بكله مراد ميكنم
قبله جانم آن جمال هم بوصال و هم خيال
غم بدلت چو ميرسد هم بتو شاد ميكنم
كار چو تنگ ميشود بر دل و جانم از جهان
روي شكفتهٔ تو ياد بهر گشاد ميكنم
مونس و يار من توئي مصلح كار من توئي
كار مرا بمن ممان زانكه فساد ميكنم
نامه چه ميفرستمت باد صبا چو ميوزد
جان بمشايعت روان از پي باد ميكنم
در صفت تو جان من شعر چه سان توان نوشت
فيض ز خويش ميرود چون ز تو ياد ميكنم
شبها حديث زلف تو تكرار ميكنم
تسبيح روز وصل تو بسيار ميكنم
چون دم زند صباح ز انوار طلعتت
جان را ز عكس روي تو گلزار ميكنم
از پاي تا بسر همه تن ديده ميشوم
جانرا بديده قابل ديدار ميكنم
از غمزهٔ نگاه تو بيهوش مي شوم
دلرا ز چشم مست تو هشيار ميكنم
عكس تو چون در آينهٔ دل درآيدم
بيخود حديث واحد قهار ميكنم
ترجيح بند هر سخنم ذكر خير تست
در هر كلام نام تو تكرار ميكنم
با مردمان حديث تو گويم در انجمن
تنها حديث با در و ديوار ميكنم
گيرم سناي دل ز سنا برق روي تو
در يوزهٔ ز قاسم انوار ميكنم
غم را بياد روي تو از سينه مي برم
دم را بذكر موي تو عطار ميكنم
شب را بياد زلف تو مي آورم بروز
چون روز شد ستايش رخسار ميكنم
آهنگ من چو كرد بر آهنگ ميزنم
دلرا ز غم بناله سبكبار ميكنم
گر سرّ من بغير نگويد رفيق من
زودش بلطف خازن اسرار ميكنم
هركس كه گوش جان بسخنهاي من دهد
او را بصور موعظه بيدار ميكنم
هر كار خوب را كه ز كردار عاجزم
تحسين
هر كه كرد بگفتار ميكنم
پنهان كن از خلايق گر عاشقي كني
با فيض هم مگوي كه اين كار ميكنم
از شراب عشق مستي ميكنم
با خيالي بت پرستي ميكنم
پيش چشمي و لبي هر دم غزل
ميسرايم شور و مستي ميكنم
از شراب نرگس مستانهٔ
بيخودي و مي پرستي ميكنم
چون شدم بيمار چشمي كي دگر
ياد روزي تندرستي ميكنم
چون ندارم بر وصال دوست پاي
چارها از تنگدستي ميكنم
از تغافلهاي او خون ميخورم
وز بلنديهاش پستي ميكنم
فيض از خود لاف هستي كي زنم
هستيم چون اوست هستي ميكنم
ميشوم عالي چو پستم ميكند
هستي از بالاي پستي ميكنم
با خيالت شور و مستي ميكنم
در وصالت ترك هستي ميكنم
از دو چشم مست تو خون ميخورم
وز لب لعل تو مستي ميكنم
زهر چشمي دارم نوش لبي
خستگي و تندرستي ميكنم
مست ميگردم چو پستم ميكني
سربلنديها ز پستي ميكنم
در شب صول تو بندم زلها
فكر روز تنگدستي ميكنم
گرچه عالي همتم در كار عشق
پيش بالاي تو پستي ميكنم
فيض دايم مست و هرگز مي نخورد
از شرابت عشق مستي مي كنم
آنكه كارش با دلست و نيست او را دل منم
آنكه را مركب دلست و پاي دل در گل منم
آنكه او را هرچه حاصل شد بيغما دادعشق
نيستش اكنون بجز بيحاصلي حاصل منم
آنكه نقش اوست در مرآت كونين آن توئي
آنكه نقش هر دو عالم را بود قابل منم
آنكه در راه هواي نفس چالاكست و چست
در سلول راه حق افسرده و كاهل منم
آنكه او در راه حق ننهاده گامي يكنفس
كرد عمر خويشتن را صرف در باطل منم
آنكه او را جا بود در آسمانها با ملك
سر نگون افتاد اكنون در چه بابل منم
آنكه مقصود دلفيض است در عالم توئي
آنكه بسته در خيال تست جان و دل منم
بسوي او نگرم كان ناز مي بينم
و گر بخويش سرا پا بناز مي بينم
دل ار غمين شود آن راز خويش مي يابم
و گر خوش است از آن دلنواز مي بينم
بآسمان و زمين بينم ار بديدهٔ دل
جبال معرفت و بحر راز مي بينم
غبار غير ز مرآت دل چو مي روبم
بر وي جان دري از غيب باز مي بينم
چو عشق نيست رهي سوي او سخن كوته
كه راه ديگر و دور و دراز مي بينم
بر وي دشمن اگر بسته شد دري از دوست
بروي دوست در دوست باز مي بينم
زر وجود من از غش نميرسد خالص
ببوتهٔ غم او تا گداز مي بينم
وفاي اوست وفا و وفاي اوست وفا
وفا جفا شود ار امتيار مي بينم
عناي او همه راحت غمش همه شاديست
بلاي اوست عطا سوز و ساز مي بينم
بغير هستي او هستي نمي دانم
جهان همه بحقيقت مجاز مي بينم
بميرم ار بجز او زندهٔ گمان دارم
بسوزم ار بجز او كار ساز مي بينم
فنا شوم اگر اغيار را بقا باشد
نباشم ار بجز او بي نياز مي بينم
حرام باد بر آن دل محبتش كه درو
بجز محبت او را
جواز مي بينم
هزار سجده شكر ار كني كمست اي فيض
كه بر رخ تو در دوست باز مي بينم
در چهرهٔ مهرويان انوار تو مي بينم
در لعل گهر باران گفتار تو مي بينم
در مسجد و ميخانه جوياي تو مي باشم
در كعبه و بتخانه انوار تو مي بينم
بت خانه روم گر من تا جلوهٔ بت بينم
چو نيك نظر گردم ديدار تو مي بينم
هركو ز تو پيدا شد هم در تو شود پنهان
پيدا و پنهان گشتن هم كار تو مي بينم
از كوي تو مي آيم هم سوي تو مي آيم
در سير و سلوك خود انوار تو مي بينم
هم كشته اين عيدم هم زنده جاويدم
منصور صفت خود را بردار تو مي بينم
گاهي كه مرا كاهي گه قيمتم افزائي
در سود و زيان خود را بازار تو مي بينم
هركس شده در كاري سرگشته چو پركاري
سرگشتگي جمله در كار تو مي بينم
هرجا كه روم نالم چون بلبل شوريده
سرتاسر عالم را گلزار تو مي بينم
خون در جگر لاله از داغ تو مي بينم
چشم خوش نرگس را بيمار تو مي بينم
پروانه بگرد شمع جوياي جمال تو
بلبل بگلستانها هم زار تو مي بينم
از خود نه خبردارم نه عين و اثر دارم
در نطق و بيان فيض گفتار تو مي بينم
حسن رخ مه رويان از روي تو مي بينم
دلجوئي دلداران از خوي تو مي بينم
هرجا كه بود نوري از پرتو روي تست
هر جا كه بود آبي از جوي تو مي بينم
چشم خوش خوبان را بيمار تو مي دانم
محراب دو عالم را ابروي تو مي بينم
گبر و مغ و ترسا را جوياي تو مي بينم
روي همه عالم را واسوي تو مي بينم
بلبل بگلستانها از بهر تو مي نالد
بوي گل و ريحانها از بوي تو مي بينم
تشويش دل درهم از زلف تو مي دانم
اسباب پريشاني گيسوي تو مي بينم
عاشق سر كو گردد من گرد جهان گردم
چون جمله عالم را من كوي تو مي بينم
املاك و لطايف را چوگان تو مي دانم
افلاك و عناصر را من كوي تو
مي بينم
اندر دل هر ذره خورشيد جهان تابيست
من تابش آن خورشيد از روي تو مي بينم
اين عالم فاني را هر دم ز تو، نو از نو
من كهنه نمي بينم من نوي تو مي بينم
از هيچ صدائي من جز حرف تو نشنيدم
هيهات دل هركس يا هوي تو مي بينم
در بحر محيط عشق شد غرق وجود فيض
وين چشم گهر بارش واسوي تو مي بينم
زين جهان پست بالا ميروم
تا محل قدس اعلا ميروم
از مكان و لامكان خواهم گذشت
تا فراز جا و بيجا ميروم
ميروم تا موطن اصلي خويش
از كجاها تا كجاها ميروم
نقي باطل كردم و اثبات حق
از لم و لا سوي الا ميروم
مرغ جان را رسته بال معرفت
تا نه پنداري كه با پا ميروم
اين دوتائي خرقهٔ پر عار را
خرق كردم عور و يكتا ميروم
رفته رفته در تنم جان شد بزرگ
تنگ شد جا سوي بيجا ميروم
من نمي گنجم درين عالم دگر
بر من اينجا تنگ شد جا ميروم
ميروم تا منبع هر هستيي
جاي فيض آنجاست آنجا ميروم
از سر كويت اي نگار ميروم و نميروم
از بر و بوم اين ديار ميروم و نميروم
زد بجگر ز غمزه نيش راند مرا ز نزد خويش
خسته جگر ز بزم يار ميروم و نميروم
جان و دلم شكار كرد دورم از اين ديار كرد
بي دل و جان از اين ديار ميروم و نميروم
گر قدمي نهي به پيش باز كشم بسوي خويش
نيست بدستم اختيار ميروم و نميروم
روي دلم بزجر خست پاي دلم بزلف بست
خسته و بسته دلفكار ميروم و نميروم
سوي من از حيا نظر ميكند و نميكند
من ز اداي او زكار ميروم و نميروم
گه بلقاش جان و دل ميدهم و نميدهم
گاه ز خويش فيض وار ميروم و نميروم
رعيتي است چو خاري بيا امير شوم
ميسراست غنا من چرا فقير شوم
بهمتي شوم استاد كارخانهٔ عشق
تلمذ خردم پس بياد پير شوم
بود چو عزت در عشق رو بعشق آرم
عزيز دهر توان شد چرا حقير شوم
ز قيد عقل رهم دل بعشق حق بندم
چرا بعقل و تكاليف عقل اسير شوم
بداردم بدر شه بگيردم بگنه
بدست عقل چو در بند دار و گير شوم
جنون عشق بدست آورم شوم استاد
شهنشهي كنم و مير هر امير شوم
دوم ز مملكت عقل تا فلاه جنون
بشير اهل جنون باشم و نذير شوم
اگر اسير شوم عشق را اسيري به
كه چون اسير شوم عشق را امير شوم
هر آنچه يافتم اي فيض از اسيري بود
مريد باشم از آن به كه شيخ و پير شوم
بينم چو جمال يار مدهوش شوم
يادش چو كنم ز خود فراموش شوم
چون روي نمايد همگي چشم شوم
چون در سخن آيد همه تن گوش شوم
از دور آيد برش سراسيمه دوم
نزديك من آيد همه آغوش شوم
آيد بكنارم ز ميان بر خيزم
گيرد ببرم چو تنگ از هوش شوم
لب بر لب من نهد شوم مست و خراب
گر بوسه دهد ز ذوق بيهوش شوم
ساغر دهدم شوم ز سر تا پا لب
گويد چو بنوش جملگي نوش شوم
آشفته كند زلف و گشايد گيسو
سر مست و خراب و واله از بوش شوم
خواهد دل و جان شوم سراپا دل و جان
خدمت خواهد همه تن و توش شوم
بهر طوفش شوم سراپا گردان
ياري اگرش بود همه روش شوم
گيسو چو كمند و زلف چون دام كند
صيد زلف و اسير گيسوش شوم
گويد چو بيا شوم ز سر تا پا سر
غلطان غلطان چو گوي واسوش شوم
گر تيغ كشد شوم سراسر گردن
تا كشته شوم خاك سر كوش شوم
تير اندازد
شوم سراپاي هدف
وانگه قربان دست و بازوش شوم
چوگان چو بدست گيرد و تازد رخش
در عرصه ميدان شوم و گوش شوم
در ديگ جفا و محنتم گر بپزد
از سر تا پاي جملگي جوش شوم
گر لعل شكر بار بگفتار آرد
چون فيض شكر كشم و خاموش شوم
باده در باده مست چون نشوم
يار ساقي ز دست چون نشوم
رخ برافروخت چون نسوزم من
قد برافروخت پست چون نشوم
بست در پيچ زلف خم در خم
پاي دلرا ز دست چون نشوم
باده او هوشيار چون باشم
ساقي او مي پرست چون نشوم
اوست قبله سجود چون نكنم
اوست بت بتپرست چون نشوم
هست او من چسان نباشم نيست
هستيم اوست هست چون نشوم
دل اشكسته ميخرد دلدار
طالب اين شكست چون نشوم
گفت اگر عاشقي فنا شوفيض
راه عذرم ببست چون نشوم
آنكه ز الطاف نو پيوست بهم
عشق تو با دل من بست بهم
آرزوهاي مرا غيرت تو
مجتمع تا شده بشكست بهم
نتوان كرد نهان تا ديدم
نگهت تا نگهم جست بهم
تا كند با دل عشاق قتال
صف مژگان تو پيوست بهم
بنگاهي بتواني كشتن
لطف و قهرت چو دهد دست بهم
عاقبت افكندم چشمانت
متفق گشت دو بد مست بهم
بهر يك دل كه كند صيد از من
گشت زلفين تو يك شست بهم
شاد از آنم كه گرم سر برود
غم تو با دل من هست بهم
تا كند همرهي ياران فيض
اين غزل داد مرا دست بهم
از عشق يار خوشم از حسن يار هم
زان مي مدام مستم و زان ميگسار هم
او جلوه مينمايد و من ميروم ز خود
از خويش شكر دارم و از لطف يار هم
هركس كه ديد جلوه اش از خويش شد تهي
از دست رفت كارش و دستش ز كار هم
يكجلوه كرد و بر دو جهان هر دو مست شد
بيخود ازو زمين و فلك بي قرار هم
يكجلوه كرد حسرت ازو صدهزار ماند
آن جلوه را فدا من و چون من هزار هم
زان جلوه است شعله دلهاي عاشقان
زان جلوه است داغ دل روزگار هم
زان جلوه است موج هوا و ثبات كوه
زان جلوه است جوش و خروش بحار هم
زان جلوه است تازگي و سبزي چمن
زان جلوه است شور خزان و بهار هم
زان جلوه است ناله و افغان عندليب
زان جلوه است لطف گل و قهر خار هم
زان جلوه كام فيض برآمد درين جهان
در نشاهٔ كه عيش بود پايدار هم
دردم ز حد فزون شد و غم بيشمار هم
آه از فلك برون شد اشك از كنار هم
با ما ببين كه عشق چها كرد و ميكند
از دل ببرد طاقت و از جان قرار هم
دل پا كشيد از دو جهان بر اميد و صل
جان داشت دست از خود و دل شد نزار هم
پا باز ماند از روش و دست از عمل
ز انديشه ماند عقل و سرا پا ز كار هم
آهم ز درد و آتش و اشكم ز غصه خون
بخت از فراق تيره و ايام تار هم
ني ره بكوي او بودم ني قبول او
نه كس نشان دهد نه دهد يار بار هم
افتاده ام غريب و حزين مستمند و زار
ني بر سرم طبيبي و ني غمگسار هم
يا رب بگير دست من زار
از كرم
بازم رهان ز خويش و ازين گير و دار هم
اي فيض غم مخور كه بمقصود ميرسي
بختت مساعدت كند و روزگار هم
از بخت شكوه دارم و از دست يار هم
از دست خويش نالم و دست نگار هم
از صد هزار دل ننوازد يكي بلطف
گر جان كنند در قدم آن نثار هم
يكبار پرسشي بغلط هم نميكند
از عشق ننگ دارد و از يار عار هم
كي گيرد او ز حال دل عاشقان خبر
كز خود خبر ندارد و از سرّ كار هم
بيند اگر در آينهٔ خود را ز خود رود
آگه شود ز حال دل بيقرار هم
كي ميكند در آئينه خود بين من نظر
دارد ز عكس خويش در آئينه عار هم
حسنش در آسمان و زمين جلوه گر كند
اين بيقرار گردد و آن بيمدار هم
صيتش اگر رسد بنگارند گان چين
از كار دست باز كشند از ديار هم
جان از لطافت بدنش تازه ميشود
گوئي گليست تازه و تر نوبهار هم
گلدسته اش ز خون دلم آب ميخورد
در چشم از آن نشسته وزين جويبار هم
دشنام اگر دهد بكشم منتش بجان
بيجا اگر كند گلهٔ بيشمار هم
اي فيض از وفاي نكويان طمع ببر
كاينقوم را وفا نبود اختيار هم
دل ميكنمت فدا و جان هم
از تست اگر چه اين و آن هم
دل را بر تو چه قدر باشد
يا جان كسي و يا جهان هم
بر روي زمين نديده چشمي
ماهي چو زتو بر آسمان هم
در ملك و ملك نظير تو نيست
در هشت بهشت جاودان هم
جائي كه نهي تو پاي آنجا
ما سر بنهيم و قدسيان هم
مهمان شوي ار شبي مارا تو
دل پيش كشم ترا و جان هم
تا بر سر خوان بجز تو نبود
مهمان باشي و ميزبان هم
گم گشتهٔ وادي غمت را
بي نام بمان و بي نشان هم
فيض از تو و جان و دل هم از تو
اين باد فناي تو و آن هم
كو عشق كو سوداي عشق تا در جهان غوغا نهم
كو مستيي تا غلغلي در گنبد مينا نهم
كو سوزشي تا شورشي اندر ملايك افكنم
فرپاد لا علم لنا در عالم بالا نهم
ساقي بده تا تر كنم از مي دماغ پختهٔ
مشتي از اين خامان خشك در بوتهٔ سودا نهم
سر مست از مقراض لا سازم دو عالم از فنا
و آنگاه نقد هر دو كون در مخزن الا نهم
آتش زنم در انس و جان شور افكنم در كن فكان
بيرون روم از آسمان بر سقف عالم پا نهم
زين تنگنا بيرون روم تا عالم بيچون روم
از ليت قومي يعلمون در ملك جان غوغا نهم
يا رب ز فيضت وامگير يكدم شراب عشق خود
تا هستي موهوم را در ماء من افنا نهم
ياد ياران كه كنند از دل و جان ياري هم
پا ز سر كرده روند از پي غمخواري هم
غم زدايند ز دلهاي هم از خوشخوئي
بهره گيرند ز دانش بمدد كاري هم
كم كنند از خود و افزوني ياران طلبند
رنج راحت شمرند از پي دلداري هم
رنج بر جان خود از بهر تن آسائي يار
حامل بار گران بهر سبكباري هم
همه چون غنچه بتنهائي و با هم چون گل
تنگدل از خود و خندان بهواداري هم
رنجه كردند كه راحت برسانند بهم
زخمي تيغ جفا بهر سپر داري هم
از ره لطف و محبت همه هم را دلجوي
وز سر مهر و وفا در صدد ياري هم
نور بخشند بهم چونكه بصحبت آيند
روز خورشيد هم و شمع شب تاري هم
اين مي و ساقي آن و طرب و مستي اين
جام سرشار هم و منبع سرشاري هم
سرشان ز آتش سوداي محبت پر شور
پاي پر آبله در راه طلبكاري هم
خواب غفلت نگذارند كه غالب گردد
همه هم
را بصرند و همه بيداري هم
راحت جان و طبيبان دل يكديگرند
يار تيمار هم و صحت بيماري هم
همه همدرد هم و مايهٔ درمان دهند
همه پشت هم و آسان كن دشواري هم
فيض تا چند كني وصف و نكوشي كه شوي
خود ار آنقوم كه باشند بغمخواري هم
مرا هرچند راني ديگر آيم
اگر از پا در آيم از سر آيم
گرم از در براني آيم از بام
ورم از بام راني از در آيم
نيارم صبر كردن بي تو يكدم
كه نتوانم بهجرانت بر آيم
فراقت سخت خونريز است و بيباك
وصالت را كجا من در خور آيم
نه با تو ميتوان بودن نه بي تو
ندانم تا بعشقت چون بر آيم
بكش خنجر بقصد كشتن من
كه تا رقصان به پيش خنجر آيم
نهم سر پيش تيغت بهر بسمل
بقربانت شوم گردت بر آيم
توئي خور منم از ذره كمتر
چو ذره از عدم هم كمتر آيم
مگر لطف تو دست فيض گيرد
و گرنه در رهت از پا در آيم
اگر بديم و گر نيك خاكسار توايم
فتاده بر ره تو خاك رهگذار توايم
بلندي سرما خاكساري در تست
بنزد خلق عزيز بم از آنكه خوار توايم
توئي قرار دل ما اگر قراري هست
و گر قرار نداريم بيقرار توايم
بسوي تست بهر سو كه ميكنيم سفر
بهر ديار كه باشيم در ديار توايم
اگر اطاعت تو ميكنيم مخلص تو
و گر كنيم گناهي گناه كار توايم
بهر چه در دل ما بگذرد تو آگاهي
اگر ز خلق نهانيم آشكار توايم
ز كردهاي بد خويشتن بسي خجليم
بپوش پردهٔ عفوي كه شرمسار توايم
اگر چه نامه سياهيم از اطاعت تو
چو فيض دشمن ديويم و دوستدار توايم
بگوش هوش شنيدم كه هاتفي ميگفت
غمين مباش كه ما يار غمگسار توايم
ما ز مافوق فلك در بحر و بر افتاده ايم
در تك اين بحر اخضر چون گهر افتاده ايم
جامه نيلي كرده و بر حال ما بگريسته
تا چو اشك اين آسمان از نظر افتاده ايم
گرچه اسرار دو عالم در دل ما مضمر است
ليك از خود در دو عالم بيخبر افتاده ايم
ميبرند از نخل عمر ما ثمر گر عالمي
بهر خود در باغ دنيا بي ثمر افتاده ايم
هان بيا تا عيب هم پوشيم چون دلق و كلاه
تا بكي در پوستين يكديگر افتاده ايم
بر فلك بنهيم پا پس كاروانرا سر شويم
گرچه در راه خدا بي پا و سر افتاده ايم
رو بشهرستان قرب آريم از صحراي بعد
دوستان بهر چه دور از يكديگر افتاده ايم
رهنما اي رهنما و دستگير اي دستگير
بي دليل و زاد و مركب در سفر افتاده ايم
فيض را يا رب مدد كن تا بعليين رسد
چند در سجين بي هر شور و شر افتاده ايم
ذّره ذرّه ز آسياي آسمان افتاده ايم
خورده آدم گندم و ما از جنان افتاده ايم
همنشين قدسيان بوديم در جنات عدن
حاليا در ظلمت اين خاكدان افتاده ايم
پخته نان ما خداي ما و ما از روي جهل
از براي نان بهر در چون خسان افتاده ايم
دست پرورد ملايك بوده خورده آب قدس
از بنان قدسيان اينجا بنان افتاده ايم
در كنار خويش ما را دوست پرورد و كنون
چون اسيران در ميان دشمنان افتاده ايم
بار سنگين امانت را بدوش افكنده ايم
از فضولي زير اين بار گران افتاده ايم
شكر لله نيستم از جستجو فارغ دمي
آنچه رفت از دست ما در كسب آن افتاده ايم
قومي از بهر سراغش پاي از سر كرده اند
ماهم از سر همره اين كاروان افتاده ايم
زينجهان در پرده ميجوئيم راه آن جهان
در قفس در جستجوي آشيان افتاده ايم
روز و شب بي پا و سر گرديم گرد هر دو كون
از پي آن جان
جان در اين و آن افتاده ايم
گرچه بيرون از زمين است و زمان دلدار ما
ما ببويش در زمين و در زمان افتاده ايم
گرچه فوق لامكانست و مكان مقصود ما
از خيالش در مكان ولا مكان افتاده ايم
ميفتد عكس جمالش دمبدم بر جان ما
ما بره دنبال اين برق جهان افتاده ايم
آفرين بر ديدهٔ حق بين ما كاندر جحيم
در تماشاي بهشت جاودان افتاده ايم
آفرين بر ديدهٔ بيناي عشق حق پرست
سجدهٔ حق كرده و پيش بتان افتاده ايم
آستين بي نيازي بر دو كون افشانده ايم
بر در حق ليك سر بر آستان افتاده ايم
فيض گاهي حق پرستست و گهي باطل پرست
از قضا گاهي چنين گاهي چنان افتاده ايم
از حضور قدس جانرا در سفر افكنده ايم
در سفر هم خويش را در شور و شر افكنده ايم
در كف نفس و هوا و ديو اسير افتاده ايم
تا بلذات جهان بيجا نظر افكنده ايم
بهر تعظيم خسان و اعتبار ابلهان
خويشتن را چون گدايان دربدر افكنده ايم
راه دوزخ پيش داريم و بسرعت ميرويم
بي محابا خويشتن را در خطر افكنده ايم
راه جنت را بما بنموده حق با صد دليل
از ضلالت خويش را ما در سقر افكنده ايم
سوي ما از يار ما با آنكه مي آيد خبر
ما درين ره خويشتن را بي خبر افكنده ايم
دوست را با ما نظرها هست پيدا و نهان
ما چو كوران آن نظرها از نظر افكنده ايم
جان ما را تير باران حوادث كرد چرخ
ما به پيش تير بارانش سپر افكنده ايم
تا نپنداري كه ما اينراه را خود ميرويم
پيش چوگان قضا چون گوي سر افكنده ايم
جان شد اين تن وعدهٔ ديدار جانان تا شنيد
چشم شد در گوش تا ما اين خبر افكنده ايم
حرف او بشنيده دل هر جا كه گوشي داده ايم
روي او ديده است جان هر جا نظر افكنده ايم
تا بكي در عرض ره خواهيم گشتن عمر شد
بهر
كاري فيض خود را در سفر افكنده ايم
تا آتش عشق رخت در جان و دل افروختيم
ديديم گر مهيا ز غم از خوشدلي وا سوختيم
حالي بغم رو كرده ايم با عيش يكرو كرده ايم
شادي چو در غم يافتيم آنرا باين بفروختيم
با جنت و طوبي چه كار چون كام ما از غم رواست
از آتش دوزخ چو غم در عشق چون ما سوختيم
چون خرقه پوشان غمت دلهاي صافي داشتند
ما هم باميد صفا زينغم مرقع دوختيم
ترك كتاب و درس علم گفتيم چون در راه تو
يك نكتهٔ اغيار سوز از پير عشق آموختيم
گر دين و دنيا باختيم در عشق و در سوداي عشق
ليك از متاع درد و غم سرمايها اندوختيم
افسرده بودي فيض تا با عيش بودت الفتي
اي غم روانت شاد باد كز تو دلي افروختيم
ما سر مستان مست مستيم
با ساقي و مي يكي شدستيم
در ساقي و يار محو گشتيم
از ننگ وجود خويش رستيم
تا دست بدست دوست داديم
پيوند ز خويشتن گسستيم
تا چشم بروي او گشاديم
زان نرگش مست مست مستيم
تا پاي بكوي او نهاديم
از دست ببوي او شدستيم
با باده زديم جوش در خم
تا باده شديم و خم شكستيم
ما باده و باده ما دوئي نيست
ما رسم دوئي بهم ز دستيم
ما از مستي و مستي است از ما
در روز الست عهد بستيم
ما از ساقي و ساقي است از ما
در عيش بكام دل نشستيم
مستي نكنيم از آب انگور
ما مست ز بادهٔ الستيم
ما بي مي مستي دمي نبوديم
بوديم هميشه مست و هستيم
از ما مطلب صلاح و تقوي
ما عاشق و رند و مي پرستيم
برخواسته ايم از دو عالم
تا در صف ميكشان نشستيم
كس پاي بما ندارد ايفيض
ما سر مستان مست مستيم
بكوي يار بي پروا گذشتيم
دل آنجا ماند و ما ز آنجا گذشتيم
غلط كي ميتوان ز آنجا گذشتن
مگر ما بيخود و بي ما گذشتيم
نه ما ماند و نه سر ماند و نه پا ماند
هم از ما هم ز سر هم پا گذشتيم
چو از يار حقيقي بوي برديم
ز هر گلدستهٔ رعنا گذشتيم
عيان ديديم خورشيد ازل را
ز هر مه طلعت زيبا گذشتيم
حديث از شاهد و ساقي مگوئيد
كه اين را خط زديم و آنرا گذشتيم
بجان و دل غم مولي گزيديم
هم از دنيا هم از عقبا گذشتيم
نمي پيچيم در زهاد و عباد
هم از اينها هم از آنها گذشتيم
نه از دنيا و عقبا طرف بستيم
بمانديم اين دو را برجا گذشتيم
چو در اقليم بيجاني رسيديم
ز راه و منزل و ماوا گذشتيم
بخلوت خانهٔ توحيد رفتيم
هم از لا و هم از الا گذشتيم
دل و جانرا بحق داديم چون
فيض
ز گفت و گو و از غوغا گذشتيم
رفتيم ازين ديار رفتيم
زين منزل پر غبار رفتيم
كس جارهٔ ما نكرد اين جا
بيچاره بدان ديار رفتيم
غم بر سر غم بسي نهاديم
دلخسته و سوگوار رفتيم
در باغ جهان خوشي نديديم
غمها خورديم و زار رفتيم
دلدار بما نكرد لطفي
دل سوخته و فكار رفتيم
دلبر بر ما قرار نگرفت
بي دلبر و بي قرار رفتيم
از گلشن او گلي نچيديم
بيهوده بروي خار رفتيم
ما را بر خويش ره ندادند
مهجور و حزين و خوار رفتيم
ايفيض مكن شكايت از بخت
كز يار بسوي يار رفتيم
از آمدن ار خبر نداريم
صد شكر كه هوشيار رفتيم
هر جميلي كه بديديم بدو يار شديم
هر جمالي كه شنيديم گرفتار شديم
پيش هر لاله رخي ناله و زاري كرديم
چون بديديم ترا از همه بيزار شديم
خار اغيار بسر پنجه غيرت كنديم
تا ز عكس رخ گلزار تو رخسار شديم
بيخير بر در ميخانهٔ عشق افتاديم
قدح باده كشيديم و خبردار شديم
مست بوديم و سر از پاي نميدانستيم
از الست تو سراپا همه هشيار شديم
خفته بوديم در اقليم عدم آسوده
از سماع كن بيحرف تو بيدار شديم
شربت لعل لبت بود شفاي دل ما
هر گه از چشم خوشت خسته و بيمار شديم
چه سعادت كه در ايام غمت دست نداد
خنك آندم كه بعشق تو گرفتار شديم
فيضها از پي عشقت بدل و جان برديم
زانسبب معتكف خانهٔ خمار شديم
دم بدم نفخهٔ از غيب بجان مي آيد
تاز گلبانگ اشارات تو در كار شديم
تا امانت بسپاريم كرم كن مددي
باميد مددت حامل اين بار شديم
هر كسي در همه كار از تو مدد ميجويد
فيض هم از تو مدد يافت كه هشيار شديم
هر جمالي كه بر افروخت خريدار شديم
هر كه مهرش دل ما برد گرفتار شديم
كبرياي حرم حسن تو چون روي نمود
چار تكبير زديم از همه بيزار شديم
پرتو حسن تو چون تافت برفتيم از هوش
چونكه هوش از سر ما رفت خبردار شديم
در پس پردهٔ پندار بسر مي برديم
خفته بوديم زهيهاي تو بيدار شديم
ساغري ساقي ارواح فرستاد از غيب
نشاءه اش بيخودئي داد كه هشيار شديم
بار دانش كه چهل سال كشيديم بدوش
بيكي جرعه فكنديم و سبكبار شديم
مصحف روي و حديث لبت از ياد برد
هر چه خوانديم و دگر بر سر تكرار شديم
شربت لعل لبت بود شفاي دل ما
بعبث ما ز پي نسخهٔ عطار شديم
روز ما نيكتر از دي دي ما به ز پرير
سال و مه
خوش كه به از بار وز پيرار شديم
هر چه دادند بما از دگري بهتر بود
تا سزاوار سراپردهٔ اسرار شديم
در دل و ديدهٔ ما نور تجلي افروخت
تا به نيروي يقين مظهر انوار شديم
سر ز درياي حقايق چه برون آورديم
بر سر اهل سخن ابر گهر بار شديم
راه رفتيم بسي تا كه بره پي برديم
كار كرديم كه تا واقف اين كار شديم
آشنا فيض ازينگونه سخن بهره برد
نزد بيگانه عبث بر سر گفتار شديم
فخر دو عالميم و گداي تو آمديم
بر درگه تو بهر عطاي تو آمديم
در گوش ما فتاد بنا گه نداي كن
جستيم از عدم بنداي تو آمديم
ما را نبود هيچ مهمي در آب و خاك
در آتش بلا بهواي تو آمديم
ما از كجا و خون جگر خوردن از كجا
بر خوان اينجهان بصلاي تو آمديم
اين آمدن براي تو بود و براي تو
بهر تو آمديم و براي تو آمديم
هم راه را بما تو نمودي ز ابتدا
هم گام گام را بهداي تو آمديم
با پاي سعي خود بكجا ميتوان رسيد
اين راهرا تمام بپاي تو آمديم
اين راه پرنشيب و فراز خطير را
در آرزوي وصل و لقاي تو آمديم
ما را تو ميسري و توئي آب روي ما
ما خاكيان ولي نه سزاي تو آمديم
امر امر تست هرچه تو گوئي چنان كنيم
در دايره قدر بقضاي تو آمديم
كاري براي خود نكنيم و هواي خود
فرمان بران راي و هواي تو آمديم
هرجا كه رفته ايم ز بهر تو رفته ايم
هرجا كه آمديم براي تو آمديم
تو آن خويش باشي و ما نيز آن تو
ما ماي خود نه ايم كه ماي تو آمديم
بي فيض تو ز فيض نيايد نفس زدن
در فن شاعري برضاي تو آمديم
ما را ره توفيق نمودند و بريديم
بر ما در تحقيق گشودند و رسيديم
يكچند بهر صومعه بديم ارادت
يكچند بهر مدرسه گفتيم و شنيديم
اقليم معارف همه را سير نموديم
در باغ حقايق بهمه سبزه چريديم
بس عطر روانبخش ز گلها كه گرفتيم
بس ميوه دلپرور دلخواه كه چيديم
كرديم نظر در شجر زينت دنيا
نه سايه نه برداشت ازو مهر بريديم
ناگاه شد از قرب نمودار درختي
مقصود دل آن بود بكنهش چو رسيديم
دادند بما عيش مصفاي مؤبد
در سايهٔ آن رحل اقامت چو كشيديم
ديديم چو ما ساقي ميخانهٔ توحيد
يكجرعه
از آن بادهٔ بيرنگ چشيديم
صد شكر دل آسود ز تشويش كشاكش
چون فيض نه پير و نه فقيه و نه مريديم
بس جور كشيديم در اين ره كه بريديم
المنة لله كه بمقصود رسيديم
طي شد الم فرقت و برخواست غم از دل
با دوست نشستيم و مي وصل چشيديم
از علم يقين آمد و از كوش بآغوش
ديديم عنان آنچه بگفتار شنيديم
تا صاف شود عيش ز آلايش عصيان
با دوست يكي گشته سر مرگ بريديم
بس عقده مشكل كه در اين راه گشوديم
بس گم شدگانرا كه بفرياد رسيديم
با پاي برفتند گروهي ره جنت
ما با پر عرفان بره قدس پريديم
بر وحدت حق فاش و نهان داده شهادت
تا ساغري از باده توحيد چشيديم
عرفان ولي را ز ره وحي گرفتيم
فرمان نبي را بدل و جان گرويديم
با پاي دوم راه سفر رفت محبش
ما سر به تبرهاي تبرّاش بريديم
قومي سپر خويش نمودند سوم را
ما تيغ براءت بسر هر شه كشيديم
چون فيض رسيديم بسر چشمه حيوان
از مرگ رهيديم و ز آفات جهيديم
دردا كه درين راه بسي رنج كشيديم
بس راه بريديم و بمنزل نرسيديم
قومي كه ره راست گزيدند و رسيدند
ما در غم تحصيل ره راست خميديم
آنقوم گر آرام گذشتند گذشتند
ما در پي آرام همه عمر طپيديم
گفتند كه اين راه بمقصد دو سه گامست
طي شد همهٔ عمر بمقصد نرسيديم
گفتند ز خود تازهي ره نشود طي
جان رفت برون از تن و از خود برميديم
بشكافت غبار از سر خار ره و بنمود
بوديم خود آن خار كه در پاي خليديم
هر تخم كه در مزرعه عمر فشانديم
حيرت درويديم و بحسرت نگريديم
زابر كرمش فيض مگر رحمتي آيد
تا پاك شويم از دنس خود كه پليديم
چشم بر هر چه گشاديم رخ خوب تو ديديم
گوش بر هر چه نهاديم حديث تو شنيديم
مردمان چشم گشودند و نديدند بجز غير
ما ببستيم دو چشم و بجمالت نگريديم
لوح دلرا كه بر آن نقش و نگار دگران بود
پاك شستيم و بر آن صورت خوب تو كشيديم
حسن خوبان فريبنده ز درياي تو موج است
ابروي همه از حسن روانبخش تو ديديم
گر سراب دو جهان رهزن دين و دل ما شد
آخرالامر بسر چشمهٔ مقصود رسيديم
عارفان وصف تو از دفتر و اسناد شنيديد
ما ز ياقوت گهربار لبان تو شنيديم
تشنه يكچند دويديم درين وادي خونخوار
آخر از چشمه حيوان تو يكجرعه چشيديم
قطرهٔ مستي ما را ز مي عشق تو بس بود
لله الحمد بدرياي وصال تو رسيديم
بايع و بيع و ثمن مشتري و جنس تو بودي
سر بسر كوچه و بازار جهان را همه ديديم
چند بر خرقهٔ پرهيز زدن پنبهٔ توبه
آفرين باد ترا عشق كزين خرقه رهيديم
بارها جامهٔ تقوي بگنه چاك ز دستيم
از بي حلّهٔ عفو تو بسي جامه دريديم
پاي سعيت همه شد آبله در راه طلب فيض
بار
ما در دل ما بود عبث مي طليديم
از غيبب عدم رخت بهستي چو كشيديم
از پرتو خورشيد تو چون صبح دميديم
چون چشم گشوديم بر آن چشمهٔ خورشيد
از شعشه اش چشم چو خفاش كشيديم
پرسند گر از ما كه چه ديديد در آنروز
گوئيم كه ديديم جمالي و نديديم
ديدن نگذارد رخ خورشيد جنابش
خورشيد رخت چون نتوان گفت كه ديديم
يكچند در آرامگه عالم بالا
با خيل ملك خوشدل و آسوده چريديم
چون روي نهاديم ز افلاك سوي خاك
سوي طرب و كودكي و جهل خزيديم
تشريف خرد قامت ما را چو بياراست
در دامگه محنت ابليس فتيديم
زين دامگه اي فيض چو سالم بدر آئيم
مستوجب اكرام و سزاوار مزيديم
ما ديدهٔ اشكبار داريم
در سينه دلي فكار داريم
دستي بجفا اگر گشائي
آهسته كه شيشه بار داريم
بر آتش عشق او كبابيم
رو سرخ و درون زار داريم
چون شعلهٔ آتشيم در رقص
مستيم و هواي يار داريم
بوئي چو ز شهر يار آمد
ما روي بدان ديار داريم
ما را با شهر نيست كاري
ما كار بشهر يار داريم
ز آنروز كه وعدهٔ لقا كرد
ما چشم در انتظار داريم
بر مقدم يار لعل و گوهر
از ديده و دل نثار داريم
زاهد ار عشق ننگ داند
ما نيز از زهد عار داريم
تو رطل گران سبك بما ده
با خشك گران چه كار داريم
پر كن جامي كه اين سر ما
چون گشت تهي خمار داريم
گرمي اينست ساقي امسال
ما دعوي غبن پار داريم
ما را تو غلام خويش مشمر
در خيل سگان شمار داريم
بر درگه تو براي عزت
خود را چون فيض خوار داريم
بيا اي اشك خونين تا كه بر بخت زبون گريم
كشم آهي ز دل و ز ابر آزادي فزون گريم
اگر منعم كند از گريه عقل مصلحت بينم
ز كيشش رو بگردانم بفتواي جنون گريم
دمي با خويش پردازم بآه و ناله در سازم
بجان آتش در اندازم باحوال درون گريم
بسي تنگ آمدم زين تنگناي دهر پر وحشت
فلك خواهم كه بشكافد درو با موسعون گريم
ز دست خود در آزارم كه محنت را سزاوارم
بلاي خود خودم هم خود بخود بر نفس دون گريم
خودم محبوس و خود محبس ندارم شكوهٔ از كس
بپاي خويش ماندم بس ز دست خويش خون گريم
به ننمايد رخم جانان كه چشم پاك مي بايد
تريهم ينظرون خوانم ز هم لا يبصرون گريم
كسي حالم نميپرسد و گر پرسند ميخندند
گه از لاينطقون نالم گهي از ينطقون گريم
ز بس خون جگر مي آيدم از ديدهٔ گريان
دوصد چشم دگر خواهم كه بر
زخم درون گريم
مرا از خويش غافل بودن اولي تر بود زيرا
نظر بر حال خود چون افكنم بايد كه خون گريم
قلم را فيض سوز اين سخنها گريه مي آرد
زبان لوح هم گويد كه از ما يسطرون گريم
بيائيد ياران بهم دوست باشيم
همه مغز ايمان بي پوست باشيم
نداريم پنهان ز هم عيب هم را
كه تا صاف و بيغش بهم دوست باشيم
بود عيب ما و شهادت برابر
قفا هم بطوري كه در روست باشيم
بود دوستي مغز و اظهار آن پوست
چه حيفست ما حامل پوست باشيم
مكافات بد را نكوئي بياريم
اگر بد كنيم آنچنان كوست باشيم
بكوشيم تا دوستي خوي گردد
بهر كو كند دشمني دوست باشيم
نداريم كاري به پنهاني هم
همين ناظر آنچه در روست باشيم
ز اخلاق مذمومه دل پاك سازيم
بر اطوار ياري كه خوشخوست باشيم
بود سينها صاف و دلها منوّر
چو آئينه كان مظهر روست باشيم
گريزيم ز اهل شقاق و شقاوت
طلبكار ياري كه نيكوست باشيم
نداريم از دامن يار حق دست
بكوشيم تا آنچنان كوست باشيم
اگر خود سك كوي جانان نباشيم
سك كوي آن كو در آن كوست باشيم
خدا را اگر دوست داريم بايد
كجا در حقيقت خدا دوست باشيم
نباشيم تا با خدا دوستان دوست
كجا درحقيقت خدا دوست باشيم
بيائيد تا ناظر روي حق بين
از آنرو كه آئينهٔ اوست باشيم
بيائيد خود را بدريا رسانيم
چرا پستهٔ آنچه در جوست باشيم
بر آئيد چون فيض از پوست ياران
كه تا جمكي مغز بي پوست باشيم
بيا تا مونس هم يار هم غمخوار هم باشيم
انيس جان غم فرسودهٔ بيمار هم باشيم
شب آيد شمع هم گرديم و بهر يكديگر سوزيم
شود چون روز دست و پاي هم در كار هم باشيم
دواي هم شفاي هم براي هم فداي هم
دل هم جان هم جانان هم دلدار هم باشيم
بهم يكتن شويم و يكدل و يكرنگ و يك پيشه
سري در كار هم آريم و دوش بار هم باشيم
جدائي را نباشد زهرهٔ تا در ميان آيد
بهم آريم سر بر گرد هم بر گار هم باشيم
حياه يكديگر
باشيم و بهر يكديگر ميريم
گهي خندان ز هم گه خسته و افكار هم باشيم
بوقت هوشياري عقل كل گرديم بهر هم
چووقت مستي آيد ساغر سرشار هم باشيم
شويم از نغمه سازي عندليب غم سراي هم
برنگ و بوي يكديگر شده گلزار هم باشيم
بجمعيت پناه آريم از باد پريشاني
اگر غفلت كند آهنگ ما هشيار هم باشيم
براي ديده باني خواب را بر خويشتن بنديم
ز بهر پاسباني ديدهٔ بيدار هم باشيم
جمال يكديگر كرديم و عيب يكديگر پوشيم
قبا و جبه و پيراهن و دستار هم باشيم
غم هم شادي هم دين هم دنياي هم گرديم
بلاي يكديگر را چاره و ناچار هم باشيم
بلا گردان هم گر ديده گرد يكديگر گرديم
شده قربان هم از جان و منت دار هم باشيم
يكي گرديم در گفتار و در كردار و در رفتار
زبان و دست و پا يك كرده خدمتكار هم باشيم
نمي بينم بجز تو همدمي اي فيض در عالم
بيا دمساز هم گنجينهٔ اسرار هم باشيم
طرفي نبستم زينجهان استغفرالله العظيم
خسبيدم و شد كاروان استغفرالله العظيم
عمر عزيزم شد تلف اندر پي آب و علف
كاري نكردم بهر جان استغفرالله العظيم
زين پس مگر سودي كنم تدبير بهبودي كنم
بگذشتها خود شد زيان استغفرالله العظيم
بيحد گناهان كرده ام بس جور و طغيان كرده ام
زين جرمهاي بيكران استغفرالله العظيم
با اين و آن گشتم بسي بردم بسر با هر كسي
طرفي نبستم زين و آن استغفرالله العظيم
هرچند جويم من كنار زين عالم ناپايدار
تقديرم آرد در ميان استغفرالله العظيم
هي هي نميدانم چرا افتادم اندر اين بلا
اين نكته شد بر من نهان استغفرالله العظيم
جان ميرود سوي علا تن ميرود سوي بلا
از امتزاج اين و آن استغفرالله العظيم
گاهي رهم دنيي زند گه سدرهٔ عقبي شود
هم زينجهان هم زآنجهان استغفرالله العظيم
هر دم شوم نا
دم دگر گيرم گناهانرا زسر
يا رب انت المستعان استغفرالله العظيم
از بس زدم بر توبه سنگ شد توبه من عار و ننگ
از اصل جرم و جبر آن استغفرالله العظيم
از بس زدم بر توبه راه شد توبه بدتر از گناه
هر دم هم از اين هم ز آن استغفرالله العظيم
زين عقدهاي سست و مست زين توبهاي نادرست
لحظه بلحظه آن به آن استغفرالله العظيم
ده بار و صد بار و هزار اي فيض كم باشد بيار
هر دم جهان اندر جهان استغفرالله العظيم
چون يار ما تو باشي ز اغيار فارغيم
چون كار ما توئي ز همه كار فارغيم
از تو چه خرميم غمي را مجال نيست
باشد چه غم غم تو ز غمخوار فارغيم
چون دوستدار ما توئي از دشمنان چه باك
چون هست لطف توز ستمكار فارغيم
چون مكرهاي خير تو هست از براي ما
از شر مكر حاسد و مكار فارغيم
در راه تو جهان كنيم امر اگر كني
ورنه ز حرب و چالش و بيكار فارغيم
دلرا كباب خواهي جان نيز مي دهيم
ور تو دهي شراب ز خمار فارغيم
باشي تو در نظر يكجا افكنيم چشم
در چشم ما چو هستي ز اغيار فارغيم
معناي تست هرچه درآيد بچشم ما
زان روي ما ز صورت ديدار فارغيم
بسيار كرده ايم گنه بر اميد عفو
عفوت چه هست ز اندك و بسيار فارغيم
چون سير گاه فيض بساتين حكمت است
از باغ و راغ و سبزه و گلزار فارغيم
كي آيدم مي در نظر مست جمال ساقيم
وز خود كجا دارم خبر مست جمال ساقيم
آنغمزه را دل برده پي زآنچشم و لب جان خوردمي
چشم منست و روي وي مست جمال ساقيم
از چشم او مي ميچشم و ز لعل او مي ميكشم
وز غمزهٔ او سرخوشم مست جمال ساقيم
بيخود فتاده كف زنان در بحر عشق بيكران
شادي كنان شادي كنان مست جمال ساقيم
با لطف و قهرش ساختم و ز غير او پرداختم
خود را ز خود انداختم مست جمال ساقيم
جانم زدريائيست مست جام و سبو و خم شكست
بگذشته ام از هرچه هست مست جمال ساقيم
آفاق را طي كرده ام اسب خرد پي كرده ام
منزل در آن حي كرده ام مست جمال ساقيم
گه قطره و گه قلزمم گه باده و گاهي خمم
در شور و در مستي كمم مست جمال ساقيم
يا عادل العشاق قم نحن السكاري لا تلم
صد عقل
در مستيست گم مست جمال ساقيم
در بادهٔ ما رنگ نيست در مستي ما جنگ نيست
ناموس ما را ننگ نيست مست جمال ساقيم
از دم صبح ازل با عشق يار و همدميم
هر دو با هم زاده ايم از دهر با هم تواميم
هر دو از پستان فطرت شير با هم خورده ايم
يك صدف پرورده ما را هر دو دّر يك يميم
ميدرخشد نور عرفان از سواد داغ دل
چشم ما اين داغ و ما چشم و چراغ عالميم
جان ما را اتحادي هست با سلطان عشق
نيستيم ازهم جدا هرگز هميشه با هميم
در حريم دوست ما را نيز چون او بار هست
هر كجا عشقست محرم ما هم آنجا محرميم
ميرساند عشق ما را تا جناب كبريا
گرچه جسم ما ز خاك و ما ز نسل آدميم
روز اول گر ملك از سايهٔ ما ميرميد
ما كنون از نارسيهاي ملايك درهميم
در خم قتلست ما را گر فلك از كجروي
پا نهادن بر سرش را راست ما هم در خميم
در ازل شير غم از پستان مادر خورده ام
ما چه غم داريم از غم دست پرورد غميم
كهنه غربال فلك گر بر سرما ريخت غم
بر سر خاك غم اكنون يكدو دم در ماتميم
هست ما را مختلف احوال در سير و سلوك
كه زهر بيشيم بيش و گاهي از هر كم كميم
گاه بر فوق سمواتيم و گه بر روي خاك
گاه درياي محيطيم و گهي ديگر نميم
عاشقانرا نطق و خاموشي بدست خويش نيست
ما چو ني در ناله و فرياد در بند دميم
گر بنطق آئيم پيش از وقت چون روح اللهيم
ور خمش باشيم هنگام سخن چون مريميم
چون گشاد سينه را پيوند با غم كرده اند
ما بهم پيوسته با غم چون دو حرف مدغميم
راز دلرا بر زبان اي فيض
آوردن خطاست
گوشها گويند پنهان ما كي اينرا محرميم
اي دل بيا كه تا بخدا التجا كنيم
وين درد خويش را ز در او روا كنيم
اميد بگسليم ز بيگانگان تمام
زين پس دگر معامله با آشنا كنيم
سر در نهيم در ره او هرچه باد باد
تن در دهيم و هر چه رسد مر جفا كنيم
چون دوست دوست دارد و ما خون دل خوريم
از دشمن حسود شكايت چرا كنيم
او هرچه ميكند چه صوابست و محض خير
پس ما چرا حديث ز چون و چرا كنيم
چون امر و نهي او همه نهي صلاح ماست
فاسد شويم گر ز اطاعت ابا كنيم
فرمانبريم گفتهٔ حق را ز جان و دل
هرچه آن نكرده ايم ازين پس قضا كنيم
آنرا كه حق نكرده قضا چون نميشود
هيچست ما ز هيچ دل بسته وا كنيم
بيهوده است خوردن غم بهر قوه هيچ
شادي بيا ز دل گره غصه وا كنيم
تغيير حكم چون سخط ما نميكند
كوشيم تا بسعي سخط را رضا كنيم
راضي شويم حكم قضاي قديم را
چون عاجزيم از آنكه خلاف قضا كنيم
بر كارها چو بند مشيت نهاد حق
ما نيز كار خود بمشيت رها كنيم
از خويش ميكشيم جفائي كه ميكشيم
بر خويش ميكنيم چو بر كس جفا كنيم
اي فيض گفتهٔ تو همه محض حكمت است
كوشيم تا به پند تو دردي دوا كنيم
اي دل بيا كه بر در ميخانه جا كنيم
وان مستي كه فوت شد از ما قضا كنيم
تا كي ز زهد خشك گرانان صومعه
خود را سبك كنيم و دل از قصه وا كنيم
چندي ميان اهل صفا صاف مي كشيم
خود را بطور صاف كشان آشنا كنيم
گر صاف مي بما ندهند اهل ميكده
ما درد خود بدُردي ساغر دوا كنيم
ساقي بيار مي كه بدل غصه شد گره
شايد بمي ز دل گره غصه وا كنيم
بيخود شويم يكنفس
از جام وصل دوست
تا دردهاي خويش يكايك دوا كنيم
درهم دريم پردهٔ ناموس و ننگ را
زين طاعت ريائي خود را رها كنيم
ناموس و ننگ را بمي ارغوان دهيم
در دست عشق توبه ز زهد ريا كنيم
فيض از شراب عشق اگر جرعهٔ گشيم
در راه دوست هم دل و هم جان فدا كنيم
ايخوش آنروزي كه ما جان در ره جانان كنيم
ترك يك جان كرده خود را منبع صد جان كنيم
اختيار خود به پيش اختيار او نهيم
هرچه او ميخواهد از ما از دل و جان آن كنيم
خدمت سلطان عشق حق شهنشاهي بود
همتي تا خويشتن را وقف اين سلطان كنيم
در طلسم ماست پنهان گنج سر معرفت
تا شود اين گنج پيدا خويش را ويران كنيم
همتي كوتا چو ابراهيم بر آتش زنيم
آتش عشق خدا بر خويشتن بستان كنيم
يا چو اسمعيل در اره رضايش سر نهيم
خويش را در عيدگاه وصل او قربان كنيم
يا چو نوح اول بسنك دشمنان تن در دهيم
بعد از آن از آب چشم آفاقرا طوفان كنيم
يا بحبل الله آويزيم دست اعتصمام
همچون عيسي بر فراز آسمان جولان كنيم
يا چو احمد بگسليم از غير حق يكبارگي
هر دو عالم را بنور خويش آبادان كنيم
ميكند بر موسي جان بغي فرعون هوا
كو عصاي عشق حق تا در دمش ثعبان كنيم
دست خار كفر در دل از فراقش وصل كو
خار را بستان كنيم و كفر را ايمان كنيم
گر چنين روزي شود روزي خدايا فيض را
دردهاي جمله عالم را بخود درمان كنيم
گر شود روزي شبي كان ماهرا مهمان كنيم
خويش را در مطبخ مهمانيش قربان كنيم
نيست ما را منزلي شايستهٔ او غير دل
خانهٔ دلرا بشمع روي او تابان كنيم
نيست مقصد جز گداز عاشقان معشوق را
نزد او دلرا كباب و سينه را بريان كنيم
ما حضر بايد كه باشد بر مراد ميهمان
هرچه او خواهد ز ما او را بآن مهمان كنيم
گر شرابي خواهد از ما خون دل پيش آوريم
آبي ار خواهد گوارا ديده را گريان كنيم
نيست ما را آب و ناني آب و نان ماست او
آب گرديم از خجالت
گر حديث نان كنيم
جان نباشد قابل آن تا نثار او شود
دل شود از غصه خون كر ما حديث جان كنيم
نيست حد ما كه اندازيم سر در پاش فيض
چون غبار ره شود در راه او افشان كنيم
اي خدا عشقي كه دل بر آتشش بريان كنيم
ماه سيمائي كه جان از مهر او تابان كنيم
روح بخشي كو دهد هر دم حياه تازهٔ
دم بدم جان بخشد و ما در رهش قربان كنيم
لاله رخساري كه دل خون گردد از سوداي او
عكس گلزار عذارش داغهاي جان كنيم
ساغر چشمي كه ساقي باشد آنرا غمزهٔ
چون بگرداند خرد بر دور او گردان كنيم
گر شود مهمان ما آن مايهٔ درمان ما
سر بپايش افكنيم او را بجان مهمان كنيم
اين سر خالي نباشد گر سزاي پاي او
از تنش دور افكنيم از نو سري سامان كنيم
خار خشك زهد دلرا رنجه دارد عيش كو
تا بآب ديدگان اين خار را بستان كنيم
تا يكي افسردگيها آتشين روئي كجاست
تا بآب و تاب او دلرا بهارستان كنيم
درد بي دردي ز ما خواهد بر آوردن دمار
درد عشقي تا بدرد اين درد را درمان كنيم
كارها در دست ما چون نيست بايد ساختن
آنچه شايد كي توانيم آنچه آيد آن كنيم
با قضا هر كو ستيزد كار او مشكل شود
ما قضا را تن دهيم و كار را آسان كنيم
فيض صبري بايدت تا دردها درمان شود
بيهده تا چند گوئي اين كنيم و آن كنيم
روزها در طلبت مي پويم
در فراقت همه شب مي مويم
قصه شوق تو از خود با خود
دم بدم ميشنوم ميگويم
در سرا پاي بتان حسن ترا
تو بتو موي بمو ميجويم
رنگ و بويت ز خيالم نرود
چون شوم گل همه گل ميرويم
در غمت بهر وضو وقت نماز
زاب ديده رخ خود ميشويم
در تمناي لقايت چون فيض
كو بكو بيسر و پا مي پويم
سر سوداي تو دارم چكنم
ميروم ميطلبم ميجويم
حسنش دريا و من سبويم
عشقش چوكان و من چه گويم
من قالبم او مرا چو جانست
او آب روان و من چه جويم
او چون نائي و من چه نايم
نالان و حزين و زار اويم
او از لب من سخن سرايد
اين نيست كه ترجمان اويم
اي خواجه مرا حقير مشمار
پروردهٔ دست لطف اويم
از نيك بجز نكو نيايد
چون او نيكوست من نكويم
چون پشت من اوست در همه حال
با او پيوسته روبرويم
گاه از شادي غزل سرايم
گاهم از غم چو فيض مويم
آنرا كه بود بكوي او خاك
افتاده به چه خاك كويم
گي باشد از جهان بدن سوي جان رويم
زان نيز بگذريم وراي جهان رويم
از تن بجان سوي جانان سفر كنيم
طي مكان كنيم و سوي لامكان رويم
شور و شغب كنيم پس پردهٔ صور
وين راه را ز چشم خلايق نهان رويم
كس ديد و كس نديد به پريم زين قفس
تا كوه قاف جانت عنقا روان رويم
تا چند اوفتيم در اين و گل چو خر
چون عيسي از زمين بسوي آسمان رويم
تا چند اينچنين گذرانيم روزگار
گويند هست طور دگر آنچنان رويم
سوزيم در جحيم خوديفيض تا بكي
خود واكنيم از خود و سوي جنان رويم
خيز تازين خاكدان بيرون رويم
زين سراي مردگان بيرون رويم
زنده گرديم از حيات جاودان
زينجهان جان ستان بيرون رويم
راست از هم صحبتيهاي كجان
همچو تيري از كمان بيرون رويم
تا شويم الا بما شاء را محيط
زين محيط آسمان بيرون رويم
گوهر بحر يقين آيد بكف
گر ز صحراي گمان بيرون رويم
بي نشان از بي نشان آگه شويم
بي نشان گر از نشان بيرون رويم
خيز تا بر موطن اصلي رسيم
از مقام سالكان بيرون رويم
خيز تا از مغز جان روغن كشيم
پس ز روغن شعله سان بيرون رويم
در بلا و در ولا قربان شويم
از تن و جان و جهان بيرون رويم
فيض تا چند از مكان و لامكان
از مكان و لامكان بيرون رويم
وقت آنست كه جوينده اسرار شويم
بگذاريم تن كار و دل كار شويم
روح را پاك بر آريم ز آلايش تن
پيشتر ز آنكه اجل آيد و مردار شويم
چند ما را طلبد يار و تغافل ورزيم
بعد ازين از دل و جان ماش طلبكار شويم
عشق را كاش بدانيم كدامست دكان
تا دو صد جان بكف آريم و خريدار شويم
جاي آن دارد اگر صد دل و صد جان بدهيم
قابل مرحمت يك نظر يار شويم
گره دل نگشايد بسر انگشت خرد
كار عشقست بيا از پي اين كار شويم
علم و تفوي و عبادت همه مستي آرد
جرعهٔ كو ز مي عشق كه هشيار شويم
افسر عشق پي زيور جان دست آريم
تا يكي در پي آرايش دستار شويم
آتش عشق درين پردهٔ ناموس زنيم
هرچه هستيم بر خلق نمودار شويم
بر سر كوچه و بازار اگر مي نوشيم
به از آنست كه در پرده پندار شويم
فوت افسرده دلي چند ز پس كوچه خريم
از پي مائده عشق به بازار شويم
چند چندان بت عيار فريبند ما را
خيز تا رهزن هر جابت عيار شويم
گر ز
آزاد گرانان بدرائيم از پاي
به از آنست كه خود بر سر بازار شويم
شد شب عمر و ز آفاق سرت صبح دميد
چشم و دل باز كن اي فيض كه بيدار شويم
بدرد عشق بيدرمان دواي درد من ميكن
بانواع بلاها نوبنو درمان من ميكن
بخورشيد جمالت ذره ذره دين من ميسوز
بمژگان سياهت رخنه در ايمان من ميكن
بدان محراب ابرو در نمازم قبله ميگردان
مرا حيران خوبش و خلق را حيران من ميكن
دل ازمن بردي و جان نيز خواهي هرچه ميخواهي
من آن خود نيم آن توام بر جان من ميكن
چو قربانت شوم دردم حياهٔ تازه ام بخشي
از آن گوئي تو خود را دم بدم قربان من ميكن
سري دارم مهياي نثار خاك پاي تو
قدم گر رنجه فرمائي قبول آن من ميكن
بهجران امر ميفرمائي و دل وصل ميخواهد
چو فرمودي دلم را نيز در فرمان من ميكن
دلم چون شد اسير درد بي درمان بيدردي
بدرد خود دواي درد بيدرمان من ميكن
زبان در كش بكام اي فيض زين گفتار بيهوده
بخاموشي علاج آتش سوزان من ميكن
دل و جان و سينه سازم هدف خدنگ او من
كه مگر شهيد گردم بر هم ز چنگ او من
هر كه ميخواهد سخن گستر بود در انجمن
اولش بايد تامل در سخن آنگه سخن
هر سخن هر جا نتوان گفت با هر مستمع
پاس وقت و جا و گوش و هوش بايد داشتن
هر كه ميخواهد كه باشد در شمار عاقلان
لب فرو بندد مگر وقتي كه بايد دمزدن
گه سخن خالي كن دلهاي اندوه پر است
گاه در دلهاست اندوه پشيماني فكن
گاه ميريزد چو باران از سحاب معرفت
تا دلي كان مرده باشد زنده گردد از سخن
گه چو آبي در چهي يا شير در پستان بود
تا كشش نبود برون نايد ز جاي خويشتن
گوش و هوش مستمع چون باز شد بگشاي لب
ور به بيني بسته اش زنهار نگشائي دهن
گر دري در دل نهان داري برون آر از صدف
ور نداري حرف نيكي لب
فروبند از سخن
حاجتي داري بگو يا سائلي را ده جواب
حكمتي داري بيان كن ور نداري دم مزن
حرف بسيار است در عالم ولي نيكش كمست
هر كه گويد حرف نيك اي فيض ازو بشنو سخن
در ره دانش بفكر تا بتوان گام زن
تا كه بجنبد بجنب ورنه بجنبان بفن
دست ز فكرت مدار تا كه بحيرت رسي
دست طلب بعد از آن در كمر ذكر زن
ذكر چو بر دل زند و اله و مذكور شو
چشم و دل و گوش و هوش جمله بدانسو فكن
ميبردت فكر و ذكر در ره عرفان و انس
تا كه بمحنت كشد كار دل و جان و تن
چون بمحبت رسي جذبه رسد زانطرف
تا كشدت سوي خود تارهي از خويشتن
باز ندانم چها از پس آن رو دهد
گم شودت جان و تن وارهي از ما و من
چونكه گرفتي قرار در كنف لطف يار
گويدت اي پيك من رو سوي دارامحن
باز فرستد ترا جانب دار العنا
تا بتو گردد جدا راهبر از راهزن
لطف پياپي ز يار مي نگذارد قرار
در كف او اختيار جلّ و عزّ ذوالمنن
تا كي از اقوال فيض دعوي دانش كني
در ره احوال نيز يكدوسه گاهي بزن
رنجيده از من ميگذشت گفتم چه كردم جان من
گفتا ز پيشم دور شو ديگر بگرد من متن
از ما شكايت مي كني سر را حكايت مي كني
ما را سعايت ميكني از عشق ما خود دم مزن
تو مرد عشق ما نهٔ جور و جفا را خانهٔ
تو قابل اينها نهٔ دعوي مكن عشق چو من
ز اندوه و غم دم ميزني بر زخم مرهم مينهي
دل ميكني از غم تهي دل از وصال ما بكن
كردند مشتاقان ما در راه ما جانها فدا
تو ميگريزي از بلا آسوده شو جاني مكن
گفتم سرت گردم بگو از هرچه من كردم بگو
اي چارهٔ دردم بگو دل كن تهي ز اندوه من
بد كردم و شرمنده ام پيش تو سرافكنده ام
خوي ترا من بنده ام تيغ جفا بر من مزن
ازتوچسان بتوان گسيخت وزتوچه سان بتوان گريخت
خون مرا
بايد چو ريخت اينك سرم گردن بزن
از فيض دامن در مكش از چاكر خود سر مكش
بر لوح جرمش خط بكش بر آتش دل آب زن
گر نگذري از جرم من جان من آن تست و تن
تيغي بكش بر من بزن منت بنه بر جان من
نوش من نيش مكن دورم از خويش من
جگرم ريش مكن دورم از خويش مكن
آرزوي دل من حل همه مشكل من
مقصد حاصل من دورم از خويش مكن
بتو من زنده شدم جان پاينده شدم
شمع پاينده شدم دورم از خويش من
بيتو اي جان كسي بر نيارم نفسي
چون زيد بيتو كسي دورم از خويش مكن
اي روان دو جهان آشكارا و نهان
از تو دوري نتوان دورم از خويش مكن
تاج من افسر من سر من سرور من
هادي و رهبر من دورم از خويش مكن
راه من منزل من بحر من ساحل من
آشناي دل من دورم از خويش مكن
يار من ياور من دل من دلبر من
مونس و غمخور من دورم از خويش مكن
گرچه هستند بسي نيست از بهر كسي
جز تو فرياد رسي دورم از خويش مكن
از رخت هستي فيض و ز لبت مستي فيض
وز قدرت پستي فيض دورم از خويش مكن
در حريم قدس جانرا نيست بار از ننگ تن
ننگ تن يا رب بيفكن از روان پاك من
بخيه تا كي بر تن بر حيف خود خواهيم زد
كي بود كز دوش جان افتاده باشد بار تن
ني غلط كردم كه بي تن جان نمييابد كمال
چند روزي بهر جان بايد كشيدن رنج تن
گر نبودي تن چسان جان علم و فصل اندوختي
گر نبودي تن چسان جان در جنان كردي وطن
آلتي جانرا بود ناچار در كسب و كمال
آلت كسب كمال جانست سر تا پاي تن
مركب جانست تن در راه صعب آخرت
در سفر ناچار باشد پاس مركب داشتن
گرچه جان آسوده بود از جور تن پيش از سفر
ليك در وي بود پنهان عجب ولاف ما و من
خاكساري ديد و عجز و محنت و رنج و شكيب
شد تمام و پخته و
دانا و بينا ممتحن
باز در جاي قديم خويش مي گيرد قرار
رسته از آزار تن خالص زلاف ما و من
ميشود قربان جان ما تن ما عاقبت
فيض چندي صبر كن بر رنج تن اي جان من
در دل هر ذره مهر جان ما دارد وطن
ميكشد بهر گل جان خارهاي جور تن
اينجهان و آنجهان از جان گريبان چاك كرد
تا دهد جا جان ما را در درون خويشتن
هر كه قدر جان پاك ما شناسد چون ملك
سجده آرد جان ما را ز آنكه شد جانرا وطن
خاك ما دارد شرف بر جان ابليس لعين
ز آنكه اين تن داد حق را آن ز حق دزديد تن
نور حق پنهان شد اندر خاك از چشم عدو
نور آتش ديد در خود گفت كي باشد چومن
اجر چندين ساله طاعت رفت از دستش برون
چونكه پا بيرون نهاد از انقياد ذوالمنن
چون حسد برد و تكبر كافر شد رجيم
در پناه حق گريزاي فيض زين دو همچو من
سعيها دارد بسي ابليس در اهلاك ما
تاتواني سعي ميكن در نجات خويشتن
آرامت از تن ميرود زين شاهدان سيمتن
يا رب چو مستيها كني ز آن ساقي جان پيرهن
زين گلرخان بيوفا دل ميرود ار جا ترا
گر جور بنمايد لقا جانت نگنجد در بدن
از حسن جان لذت بري تا حسن جانت چون كند
از حسن جانان خود مگو كز تو نماند ما و من
اي آنكه داري صد طرب از نشاه نبت العنب
گر تر كني ز آن باده لب جانت برقصد در بدن
زين آب تلخ ناگوار گر بگذري روزي سه چار
از سلسبيل خوشگوار جان گرددت هر ذره تن
احزاي تن چون جان شود جان تاچه سرمستان شود
مستغرق جانان شود در عالم بي ما و من
اين مي چو در تن جا كند جانرا چنين شيدا كند
آن مي چو با جانها كند چون جان اگر آيد بتن
ز الايش تن پاك شو چالاك بر افلاك شو
تا جان ز جانان برخورد نزديك او گيرد وطن
اي فيض در
دنيا بچش از جام عشقش جرعهٔ
در خاك تا مستي كني تا عشق بازي در كفن
گر ديدهٔ جانرا جلي سازي بانوار علي
نزد حسينت جا دهد بنمايدت روي حسن
ز نهار مكن اي جان اين درد مرا درمان
اين درد مرا درمان زنهار مكن اي جان
لطف ار كني و احسان كن درد مرا افزون
كن درد مرا درمان لطف ار كني و احسان
يكذره غم جانان خوشتر بود از صد جان
خوشتر بود از صد جان يكذره غم جانان
دردم ده و جان بستان اي منبع هر احسان
اي منبع هر احسان دردم ده و جان بستان
جان ميكندت قربان آنكس كه دلش بردي
آنكس كه دلش بردي جان ميكندت قربان
ميسر كن و بي سامان ديوانهٔ عشقت را
ديوانهٔ عشقت را بي سر كن و بي سامان
بر همزن و ويران كن اقليم وجود فيض
اقليم وجود فيض بر همزن و كن ويران
بهار آمد بهار آمد بهار طلعت جانان
نگار آمد نگار آمد نگار شاهد پنهان
بهار آمد بهار آمد بهار دل بهار دل
نگار آمد نگار آمد نگار جان نگار جان
بشب خورشيد جان آمد ضياي جاودان آمد
بجان بگشاي چشم دل كه پيدا گشت هر پنهان
نسيم از كوي يار آمد نسيم مشكبار آمد
معطر كن دماغ دل منور ساز چشم جان
تلافي كن تلافي كن ز بيعت آنچه ضايع شد
ترقي كن ترقي كن درآ در مشهد عرفان
گمان تا كي گمان تا كي يقين آمد يقين آمد
برون آ از حضيض شك برا بر آسمان جان
بيفكن بار تن از جان سبك كن دوش دل از گل
چه ماندي در زمين تن برا بر آسمان جان
سراپا ديده شو اي فيض همچون آب و آئينه
كه تا به بيني عيان هر جا جمال طلعت يزدان
بيفشان گرد خود از خود دل و جانرا جلائي ده
جهان بگرفت سرتاسر به بينش ظاهر و پنهان
بهار آمد بهار آمد چمن شد پر گل و ريحان
نگار آمد نگار آمد دو عالم شد درو حيران
بهار آمد بهار آمد روانرا تازه كن اي دل
نگار آمد نگار آمد بجانان زنده شو اي جان
مفاتيح جنان آمد نعيم جاودان آمد
نسيم جان جان آمد ز سوي روضهٔ رضوان
نويد خرمي آمد ز بهر سينهٔ غمگين
برات خوشدلي آمد براي ديدهٔ گريان
فرح آمد فرح آمد بيرون آ از غم و اندوه
سرور آمد سرور آمد برا از كلبهٔ احزان
نشاط آمد نشاط آمد غم و اندوه دل طي شد
بگوشم زان ديار آمد نويد عيش جاويدان
معطر شد دماغ من منور گشت چشم جان
ز بوي زلف دلدار و فروغ طلعت جانان
چو دستت داد اين نعمت بكن از هر دو عالم دل
اثر مگذار ازفيض و برا از
عالم امكان
تنم از خاك شد پيدا شود در خاك هم پنهان
ز جان تن برويد جان بماند شاد جاويدان
بجز عشقم كه سازد پاك ازين خاك كدورت ناك
بيا تا ماهي گردم درين درياي بي پايان
ببندم خويش را بر عشق و بندد خويش را بر من
ندارم دستش از دامن ندارد دستم از دامان
من و اين عشق پر آشوب عشق و اين سر پر شور
نهم سر بر سر اين كار تا از تن برآيد جان
بمانم نقش عاشق را پس آنگه بگذرم از عشق
بجز معشوق يكتائي نه اين ماند مرا نه آن
شوم محو جمال او بسان ذره در خورشيد
شوم گم در خيال او بسان قطره در عمان
چو در حبس خودي ماندي برون آ فيض زين زندان
كه تا دل وارهد از غم رود جان جانب جانان
اي برون از سراي كون و مكان
برتر از هرچه ميدهند نشان
هم زبان از ثناي تو قاصر
هم خرد در سپاس تو حيران
اي منزه ز شبه و مثل و نظير
وي مقدس ز نعت و وصف و بيان
كوته از دامن تو دست قياس
قاصر از ساحت تو پاي گمان
اي ثبات هر آنچه راست ثبات
وي حياهٔ هر آنچه دارد جان
عاشقان در جمال تو واله
عارفان در جلال تو حيران
هرچه را اين و آن توان گفتن
برتري زان نه ايني و نه آن
هم جهان از تو خالي و هم پر
اي وراي جهان خداي جهان
آفرينندهٔ سپهر برين
گسترانندهٔ زمين و زمان
در دلم آنكه با تو پيوندم
بخدائي كه از خودم برهان
برسانم باوج عليين
در عروج مراتب امكان
دمبدم حال من نكوتر كن
تا مقامي كه نيست بهتر از آن
عفو كن يك بيك بديها را
بر خطاها بكش خط غفران
قطرهٔ از سحاب مغفرتت
نگذارد نشاني از عصيان
نور مهر تو هست در دل فيض
از خودش
تا بخويشتن برسان
باغ روي تو روضه رضوان
داغ عشق تو مالك نيران
طاق ابروت قبله اسلام
كفر گيسوت رهبر ايمان
چشم مست تو ساقي ايمان
لب سيراب چشمه حيوان
عقد دندانت رشك مرواريد
وان لب لعل غيرت مرجان
زلف بر چاه غبغبت ظلمات
و اندرو آب زندگي پنهان
جمع در گيسوي پريشانت
جمع دلهاي بيسر و سامان
تا به بيند صباي هر جائيش
خال در زير زلف شد پنهان
در كمال تو عقلها واله
در جمال تو ديدها حيران
داغ عشق تو زخم را مرهم
ياد روي تو درد را درمان
چون دل فيضيافت آبادي
هر دلي كو ز عشق شد ويران
زان دهان حرفي فكندي در ميان
زان ميان خلقي فكندي در گمان
زان دهان در ميان جز حرف نيست
زان ميان هم نيست چيزي در ميان
آن ميان رمزيست باريك و دقيق
وان دهان سريست مخفي و نهان
در دهان خود غير حرفي نيست زين
در ميان هم غير موئي نيست زان
زان دهان هرگز كسي آگه نشد
جز مگر حرفي كه آيد زان دهان
زان ميان هرگز كسي واقف نگشت
جز كمر گاهي كه بندي در ميان
عالمي پر شكر و پر قند شد
بس كه شيرينست حرف آن دهان
كرد اذهان خلايق را لطيف
فكر لطف آن ميان اندر جهان
شور كردي فيض و مو بشكافتي
در حديث آن دهان و آن ميان
بر دل تنگ ما فضاي جهان
تيره شد از كشاكش تن و جان
تن خراست و علف هميخواهد
جان چو عيسي خدايرا جويان
دل ما صورتان بي معني
در ميان دو ضد شده حيران
كار هر روز ما نيايد راست
يا غم جان خوريم يا غم نان
گر بجان ميرويم كو پر و بال
ور بتن مي تنيم حيف از جان
بخيه بر آن زنيم اين بدرد
ور بدوزيم اين بدرد آن
گر كم اين نهيم كو آن صبر
ور كم آن نهيم واي بر آن
زينغم جانگداز در رنجيم
در بلا مانده ايم سر گردان
تا بكي سر نهيم بر زانو
چند پيچيم پاي در دامان
چون زيد كس بزخم بي مرهم
چون كند كس بدرد بي درمان
مرگ كو تا كه وارهيم ز تن
عشق كوتا كه بگذريم ز جان
يا مماتي كه نيست گردد اين
يا حياتي كه جمله گردد آن
ساقيا ساقيا بده قدحي
تا بيابيم زين كشاكش امان
بگذريم از سر مكان و مكين
در نورديم اين زمين و زمان
تا به بينيم عالمي يكدست
جان شده تن در آن و تن هم جان
هر دو با هم يكي شده آنجا
آن بود اين
و اين بود هم آن
عالمي بي تزاحم اضداد
خوش بجنبيم اندر امن و امان
سخنت چون بمأمن انجاميد
بس كن اي فيض گفتگو و بمان
اي كه درد مرا توئي درمان
اي كه راه مرا توئي پايان
كمر خدمتت بدل بستم
هرچه گوئي بجان برم فرمان
داده ام تن بخدمت تو بدل
داده ام دل بطاعت تو بجان
هرچه خواهي بيار بر سر من
يكدمم از درت وليك مران
بخيال تو زنده است اين سر
بهواي تو زنده است اين جان
گر نه در سر خيال تست مقيم
ورنه در جان هواي تست روان
نيستم من بجز تن بي سر
نيستم غير قالب بي جان
يكدم ار وصل تو دهد دستم
ميدهم در بهاش جان و جهان
نه جهان خواهم و نه جان جانا
هم جهان فيض را توئي هم جان
نيست چو من واپسي در همه واپسان
چو نيست من بيكسي در همه بيكسان
واپسي من ببين بيكسي من ببين
همرهيت كرده پس پيشروان واپسان
هم تو دهي نعمت و هم تو تمامش كني
ره تو نمودي مرا هم تو بمنزل رسان
در همه ديدم بسي هيچ نديدم كسي
كرد روانم ملول ديدن اين ناكسان
نيست درين دير كس تا شودم هم نفس
همنفس من تو باش اي تو كس بيكسان
تا كه نميرد دلم از نفس سرد غير
نفخهٔ گرم از دمت دم بدمم ميرسان
غير خدا هيچكس مونس جان تو نيست
دست توقع بكش فيض ز خير كسان
گاه شود جلوه گر مهر رخش در كسان
صوفي از آن در هواش چرخ زند ذره سان
گفت نبي اطلبوا جاحتكم عندهم
قبله ما زانسبب گشت وجوه خسان
زاهد كي خيره سر منع كند از نظر
چشم ندارد مگر آه از اين ناكسان
چهره دلها كند ريش بچنگال پند
كرده زره ريش را كرده سپر طيلسان
ترس خدا كن سپر عشوهٔ دنيا مخر
صيغه و مرد خدا جيفه و اين كركسان
پيرو غولان مشو و ز پي ديوان مرو
دست بدار از هوس پاي بكش از خسان
اي خنگ آنكو گرفت بار كسان را بدوش
واي بر آنكو نهاد بار بدوش كسان
گر ندهي تن ببار زار كشندت بدار
كرد خدا اغنيا باركش مفلسان
فيض بهستي گرو همچون كرانان مشو
بار كه بر دوش تست زود بمنزل رسان
اي باد صبا سلام ياران برسان
شرح غم ما بغمگساران برسان
گر صبحدمي بشهرياران گذري
از ما خبري بشهرياران برسان
درد دل ما بگوي هم دردان را
راز دل ما به رازداران برسان
شوق كهن و تازهٔ ما عرض نماي
اخلاص قديم حق گذاران برسان
زينسو خبري ببر از آنسوي بيار
غمهاي فراق دوستاران برسان
گر عمر نميدهد ترا مهلت فيض
يكغم از صد صد از هزاران برسان
بي قافيه و وزن صبا مغز سخن
از سينه بسينه سوي ياران برسان
در سرم عشق تو اي يار همانست همان
در دلم حسرت ديدار همانست همان
شعله آتش سوداي تو در سر باقيست
دل سوزان شرر بار همانست همان
غم و اندوه فراق تو همانست كه بود
زاري ديده خونبار همانست همان
در دلم صبر دگر نيست همين بود همين
جورت اي شوخ جفا كار همانست همان
تير مژگانت همان خون دلم مي ريزد
ستم غمزهٔ خونخوار همانست همان
چشم مست تو همان راهزن دين و دلست
فتنهٔ نرگس خمار همانست همان
شربت نوش دهان تو همان روح افزاست
هم دواي من بيمار همانست همان
شيوهٔ ناز و تغافل كه ترا بود بجاست
ستم و جور ز اغيار همانست همان
دمبدم عشق توام رو بترقي دارد
زانكه حسن تو در اين كار همانست همان
ديدهٔ فيض بوصلت نگرانست هنوز
حسرت چشم گهربار همانست همان
گذر كن اي صبا در كوي جانان
ببر از من پيامي سوي جانان
دلم را تازه كن يعني بياور
نسيمي جانفزا از كوي جانان
سر شوريدهٔ دارم چو مجنون
دل آشفتهٔ چون موي جانان
پريشان خاطرم خواهم نسيمي
از آن زلفين عنبر بوي جانان
دلم گرديد مالا مال عشقش
سرم پر شد زهاي و هوي جانان
بهر سوئي بهر كوئي بهر دم
دوم از بهر جستجوي جانان
وزد بادي مگر بر من ز كويش
كشم آبي مگر از جوي جانان
نمردم از غم هجران وزين ننگ
بسي شرمنده ام از روي جانان
سخن كوته كن و دم در كش اي فيض
گراني بر نتابد خوي جانان
چشم جانرا ضياست اين ديوان
گل باغ خداست اين ديوان
رنگ جانان و بوي جان دارد
گلستان اين لقاست اين ديوان
دل و جانرا دهد حيات ابد
نوش آب بقاست اين ديوان
اهل دل زين قدح قدح نوشند
شربت جانفزاست اين ديوان
در معانيش حق توان ديدن
آينه حق نماست اين ديوان
كل اسرار اندرو بسيار
چمن دلگشاست اين ديوان
الصلا طالبان راه و خدا
سوي حق رهنماست اين ديوان
مژده باد اهل درد را بدوا
دردها را دواست اين ديوان
هر كه دارد هواي مستي حق
مي صاف خداست اين ديوان
ميرساند بمنزل مقصود
سالكانرا سزاست اين ديوان
صاحب قال راست علم رسوم
صاحب حال راست اين ديوان
آب حيوان خضر در ظلمات
آب حيوان ماست اين ديوان
ميكشد سوي عشق و عشق بحق
معدن جذبهاست اين ديوان
اي كه پيمان ننگ و ناموسي
اين مرض را شفاست اين ديوان
روز و شب ورد جان و دل كن فيض
حمد و شكر خداست اين ديوان
تا چند بر باطل نهي ايدل مدار خويشتن
يكبار خود را ياد كن در روزگار خويشتن
از راه دوري آمدي هم راه دوري ميروي
زآغاز كار خود به بين انجام كار خويشتن
حق را بجو از راه دين و ز شرع خير المرسلين
حيران چرائي اينچنين در كار و بار خويشتن
از تست دردورنج تو وز تو دوا و گنج تو
گنج نهان خود خودي هم خود تومار خويشتن
در دل زعشق آتش فروز خود را در آن آتش بسوز
آتش شو و هم خود تو باش شمع مزار خوشتن
در راه حق منصور باش از هرچه جز حق دور باش
در راه عشق حق فكن از خويش بار خويشتن
جانم فداي آنكه او جانرا فداي عشق كرد
چون فيض شد در عيد وصل قربان يار خويشتن
منگر تو در روي بتان بهر هواي خويشتن
در آتش سوزان مرو اي دل بپاي خويشتن
هرگو دلش از دشت برد مهر بتان سنگدل
در دوزخ نقد اوفتاد ديد او جزاي خويشتن
با عشق خوبان خو مكن جز جانب حق رو مكن
كين غم چو افروزد دلت بيني سزاي خويشتن
غم را بسوزان شاد شو در عشق حق استاد شو
شاگردي شيطان مكن بهر بلاي خويشتن
ني ني چو شيطان خود روي بيني چو دانه سوي دام
استاد شيطان ميشوي در ابتلاي خويشتن
رو رسم نو بنياد كن خود را ز خود آزاد كن
تا وارهي زين بندگي باشي براي خويشتن
چون فيض روحاني شوي زاقندهٔ ثاني شوي
يابي بقاي جاودان اندر فناي خويشتن
بنثر اگر چه توان گوهر سخن گفتن
ولي بنظم بود خوشنما سخن گفتن
لباس حرف چه پوشيد شاهد معني
بود چو موزون خوشتر بود پذيرفتن
اگر چه نثر گره ميگشايد از دل نيز
غبار غم بغزل ميتوان ز دل رفتن
گل از صفا شكفد غنچهٔ دل از اشعار
ز شعر گفتن و خواندن طلب كن اشكفتن
چو در لباس مجاز آوري حقيقت را
بكوش تا كه نگفتن بود نه بنهفتن
بهوش باش كه حرف نگفتني بجهد
نه هر سخن كه بخاطر رسد توان گفتن
يكي زبان و دو گوشست اهل معني را
اشارتي بيكي گفتن و دو بشنفتن
سخن چه سود ندارد نگفتنش اولي است
كه بهتر است ز بيداري عبث خفتن
دو چار چون شودت هرزه گو تغافل كن
علاج بيهده گو نيست غير نشنفتن
بهر زه صرف مكن عمر بي بدل اي فيض
ببين چه حاصل تست از صباح تا خفتن
با دل من جلو گلزار ميگويد سخن
صد زبان بگشوده از يك يار ميگويد سخن
بنگريد اي عاشقان بوي من و رنگ مرا
بو ز زلف و رنگ از رخسار ميگويد سخن
گل گشوده دفتري تا بنگرد اوراق را
عندليب از بر ز وصف يار ميگويد سخن
از مقام وصف لطفش گل حكايت مي كند
در بيان شرح قهرش خار ميگويد سخن
چشم بيمارش چه گردد جلوه گر در بوستان
در ثنايش نرگس بيمار ميگويد سخن
ميوه ميگويد ثناي او بطعم و رنگ و بو
با زبان برگها اشجار ميگويد سخن
رو بدست آور ز غيب معرفت گوشي دگر
تا بداني هم نه و هم چار ميگويد سخن
معدن و نامي و حيوان انسي و جن و ملك
با زباني هر يكي زان يار ميگويد سخن
آن يكي در عالم ظاهر از حق ميزند
و آن يكي در باطن از اسرار ميگويد سخن
كشف اسرار حقايق را بقدر فهم خود
هركسي در
پرده اشعار مي گويد سخن
گاه مولانا و گه عطار و گاهي مغربي
گه ز شوقش قاسم انوار مي گويد سخن
من كه باشم تا زنم دم از ثناي كردگار
در ثنايش احمد مختار مي گويد سخن
گفت لا احصي محمّد كيست ديگر دم زند
ليك قدر خويش هر هشيار مي گويد سخن
هر كه مستولي شود بر جان او عشق كسي
بيخود انه با در و ديوار مي گويد سخن
گر سخن بسيار گويد فيضمعذورش بدار
هر كه او دلتنگ بسيار ميگويد سخن
با دلم گلزار مي گويد سخن
از زبان يار مي گويد سخن
بشنويد اي عاشقان بوي مرا
بويم از اسرار مي گويد سخن
بنگريد اي عارفان رنگ مرا
رنگم از انوار مي گويد سخن
بوي گل از زلف او دم ميزند
رنگش از رخسار ميگويد سخن
گل ز شرم لطف او دارد عرق
خارش از قهار مي گويد سخن
با دلي چون غنچه پر خون از غمش
عندليب زار مي گويد سخن
گل برنگ و بو كند تعبير از او
بلبل از منقار مي گويد سخن
هر كرا بيني بنحوي در لباس
در حق آن يار مي گويد سخن
صوفي اندر خلوت از سر دم زند
مست در بازار مي گويد سخن
عاشق ار يكدم نيابد همدمي
با در و ديوار مي گويد سخن
گر زبانش يكنفس دم در كشد
با دلش دلدار ميگويد سخن
از رموز عشق حلاج شهيد
بر سر آن دار ميگويد سخن
چون سنائي تن زند از گفتگو
رومي و عطار ميگويد سخن
قاسم انوار گر كم گفت زار
مغربي بسيار ميگويد سخن
گر زبان عشق را فهمد كسي
با دلش احجار ميگويد سخن
خاك و باد و آب و آتش را به بين
در ثنا هر چار ميگويد سخن
بشنو اسرار حقايق از سپهر
ثابت و ستار ميگويد سخن
فالق الاصباح ميگويد نهار
ليل از سيار ميگويد سخن
دشت ميگويد ز نعم الماهدون
باغ از اشجار ميگويد سخن
بحر ميگويد من الماء الحيوهٔ
كوه از صبار ميگويد سخن
در مقام شرح
انا موسعون
گنبد دوار ميگويد سخن
در جواب گفتهٔ حق الست
بيخود و هشيار ميگويد سخن
بيخودم من ديگري ميگويد اين
گوش كن هشيار ميگويد سخن
داني ار گوشي بدست آري ز غيب
خفته و بيدار ميگويد سخن
محرمي گر فيضبايد در جهان
از خدا بسيار ميگويد سخن
بلبل از گلزار ميگويد سخن
كركس از مردار ميگويد سخن
گل ز لطف رنگ و بو دم ميزند
خار از آزار ميگويد سخن
يار حرف يار دارد بر زبان
غير از اغيار ميگويد سخن
زاهد از حور و قصور و انگبين
عشق از ديدار ميگويد سخن
عابد از سجاده و تسبيح و ذكر
كافر از زنار ميگويد سخن
عاقل از ناموس و رسم و نام و ننگ
مست از خمار ميگويد سخن
پادشاه از تاج و تخت و لشكري
لشكر از پيكار مي گويد سخن
اهل علم از درس و بحث و مدرسه
تاجر از تجار مي گويد سخن
در طبيعي بحث دارد فلسفي
صوفي از اسرار مي گويد سخن
عارف از حق واعظ عقبي پرست
از بهشت و نار مي گويد سخن
مفتي از دستار و ريش و طيلسان
قاضي از دينار مي گويد سخن
بانو از اسباب طبخ آش و نان
خواجه از بازار مي گويد سخن
شاعر از رخساره و زلف بتان
هرزه گو بسيار مي گويد سخن
هر كسي كاري كه دروي ماهر است
بيشكي ز آن كار مي گويد سخن
چون نصيبي دارد از هر پيشه فيض
در همه اطوار مي گويد سخن
ذرهٔ درد بر آن مايهٔ درمان بردن
به ز كوه حسناتست بميزان بردن
ايستادن نفسي نزد مسيحا نفسي
به ز صد ساله نمازست بپايان بردن
يك طوافي بسر كوي ولي اللّهي
به ز صد حج قبولست بديوان بردن
تا تواني اگر از غم دگران برهاني
به ز صد ناقه حمراء بقربان بردن
بردن غم ز دل خسته دلي در ميزان
به ز صوم رمضانست بشعبان بردن
يكجو از دوش مدين ديني اگر برداري
به ز صد خرمن طاعات بديان بردن
به ز آزادي صد بندهٔ فرمان بردار
حاجت مؤمن محتاج باحسان بردن
دست افتاده بگيري ز زمين برخيزد
به ز شبخيزي و شاباش ز ياران بردن
نفس خود را شكني تا كه اسير تو شود
به زاشكستن كفار و اسيران بردن
خواهي ار جان
بسلامت ببري تن در ره
خدمتش را ندهي تن نتوان جان بردن
سر تسليم بنه هرچه بگويد بشنو
از خداوند اشارت ز تو فرمان بردن
دل بدست آر ز صاحبدل و جان از جانبخش
گل و تن را نتوان فيض بجانان بردن
غمش غمي نه كه از دل بدر توان كردن
دلش دلي نه كه در وي اثر توان كردن
نه آن حبيب كه او را بدل بود رحمي
نه آن رقيب كه از وي حذر توان كردن
نه قامتش بصنوبر نشان توان دادن
نه نسبت رخ او با قمر توان كردن
نه زان دهان و ميان نكتهٔ توان گفتن
نه دست با قد او در كمر توان كردن
نه تاب روي چو خورشيد او توان آورد
نه بيفروغ رخش شب بسر توان كردن
مگر ز پادشه لطف او رسد مددي
ز سينه لشگر غم را بدر توان كردن
چو فيض در قدمش گر سري توان افكند
به پيش تير غمش حان سپر توان كردن
نه چشم آنكه برويش نظر توان كردن
نه پاي آنكه بكويش گذر توان كردن
نه آن قرار كه تاب رخش توان آورد
نه آن شكيب كه بي او بسر توان كردن
نه همدمي كه باو درد دل توان گفتن
نه محرمي كه ز رازش خبر توان كردن
نه آن نفس كه دعا چون كني قبول شود
نه آن قبول كه سر خاك در توان كردن
نه سر چو گوي بميدان او توان افكند
نه پيش خنجر او جان سپر توان كردن
دلم دلي نه كه در وي بگنجد اينهمه غم
غمش غمي نه كه از دل بدر توان كردن
كجا روم چكنم درد خود كرا گويم
ز خويش كاش زماني سفر توان كردن
بيا بيا بقضاي خداي تن در ده
گمان مبر كه علاج دگر توان كردن
بدوست دوست شو و تلخ دهر شيرين كن
كه زهر را بمحبت شكر توان كردن
بآنچه دوست كند دوست باش با او دست
بدين وسيله مگر در كمر توان كردن
چنان محبت او جا گرفت در دل فيض
كه پيش تير غمش جان سپر توان كردن
تيره شد در چشمم از دنيا بدر بايد شدن
تنگ شد جا بر دلم جاي دگر بايد شدن
عقدهٔ دنيا زبال مرغ جان بايد گشود
سوي فردوس برين با بال و پر بايد شدن
پاي تن بگذار و با بال روان پرواز كن
تاج قرب ار خواهي اينره را بسر بايد شدن
متبع شركست خود بيني ره توحيد را
از وجود فاني خود بيخبر بايد شدن
لوح دلرا شست و شوئي بايد از ادناس طبع
از كدورتهاي جسماني بدر بايد شدن
راه حق آسان توان رفتن بر آثار قدم
پيشوايان رفته اينره بر اثر بايد شدن
معرفت را چون نهايت نيست راهش بيحد است
هر چه زان حاصل شود زان بيشتر بايد شدن
تا نگردي فاني اندر
حق نياسائي ز خود
كي شيء هالك را مستقر بايد شدن
فيض را چون عمر بگذشت و شد آلايش ز دست
سوي دارالخلد جنت زودتر بايد شدن
تا نگوئي هست آسان عشق را رهبر شدن
عشق را رهبر شدن هست از ملك برتر شدن
از ملك برتر شوي چون عشق را رهبر شوي
كار اين كار است نه در عقل دانشور شدن
عشق بستد از ملك باج سجود آدمي
آدمي را داد تاج بر ملك سرور شدن
عشق دارد كار در عالم نه عقل و ني هنر
عشق ورز ار بايدت بهتر شدن مهتر شدن
در دو عالم عشق را ني در سرت گر عشق هست
ورنه بايد چون خسان بر هر دري چاكر شدن
عشق باشد افسر شاهان قرين عشق شو
بر سر شاهان عالم خواهي از افسر شدن
اينمس قلب تو از علم و هنر كي زر شود
عشق اكسير دلت را بايد او را زر شدن
آتشي از عشق در خود زن بسوزان خويش را
بايدت جانا اگر سوي خدا رهبر شدن
ميكشد سوي خدا عشق خدا منعم مكن
گر بگويم ميتوان از عشق پيغمبر شدن
تا دهندت بار باري در حريم قدس عشق
سر بر آن در بايدت زد حلقه آن در شدن
عشق را محرم نهٔ تا اين دو رنگي در تو هست
كه ز شهوت آب و گاهي از غضب آذر شدن
بر زمين دل سحاب عشق ميبارد سخن
فيض عاشق شو او اگر هي خوا سخن گستر شدن
نخست آيد بدل پيك شنيدن
كشد آنگه شنيدن سوي ديدن
بصيرت را چو ديدن حاصل آيد
رسيدن را رسد وقت رسيدن
رسيدن چون شود حاصل روانرا
رسد هنگام واصل را نديدن
چو از ديدار واصل بسته شد چشم
شود هم بسته از ديدن رسيدن
چو از ديد رسيدن ديده بستي
نشستي در مقام آرميدن
چو آراميد جان در بزم وصلش
ميسر شد ز لعل مي مكيدن
كشي چون مي ز وصلش حاصل آيد
روانرا لذت مستي چشيدن
شدي چون مست و آن لذهٔ
چشيدي
رسد هنگام هستي را نديدن
چو مستي را و هستي را نديدي
نديدن را شود وقت نديدن
نديدن هم ز تو چون دست برداشت
نه تو ماني و نه هم ره بريدن
ز سر تا پاي گردي چشم حيرت
همه ديدن شوي بي ديد ديدن
ترا آن نيستي در عين هستي
بود آرام در عين طپيدن
بمقصود از طلب چون در رسيدي
رسيدي در مزيد و در مزيدن
مزيد اندر مزيد اندر مزيد است
هنيئاً مزيدش را مزيدن
مگو اين قصه را اي فيض هر جا
كه هر فهمش به نتواند رسيدن
اي كه داري هوس طلعت جانان ديدن
نيست باشد شدنت وانگهش آسان ديدن
آن جمالي كه فروغش كمر كوه شكست
كي توان از نظر موسي عمران ديدن
نشود تا دلت از قيد علايق آزاد
نتوان جلوه آن سرو خرامان ديدن
تار موي خرد از ديده دل بيرون كن
تا بنورش بتواني ره عرفان ديدن
چشم خفاش بمان چشم دگر پيدا كن
نور خورشيد ازل كي بود آسان ديدن
زنگ دل پاك كن از اشك و بدل بينا شو
كان جماليست كه نتوانش بچشمان ديدن
جان ترا بايد و پايد غم تن چند خوري
بگذر از تن اگرت هست سر جان ديدن
بر درش چند بدي آري و نافرماني
هيچ شرمت نشود زينهمه احسان ديدن
مزن اي فيض ازين بيش ز گفتار نفس
اگرت هست سر آئينه جان ديدن
راي فرزانه چو باشد رخ خوبان ديدن
شادي هر دو جهان در غم اينان ديدن
توبه از زهد و ريا كردن و مي نوشيدن
در خرابات مغان جلوهٔ ايمان ديدن
رقم عيش از آن صفحهٔ عارض خواندن
حال آشفته در آن زلف پريشان ديدن
كردم از پير سؤالي ز جمال ازلي
ميتوان گفت در آئينه خوبان ديدن
هركجا حسن و جماليست ز جانان عكسيست
جان در آن عكس تواند رخ جانان ديدن
نيست پنهان ز نظر صورت خوب تو مرا
هست يكسان چه بوصل و چه بهجران ديدن
چند زين گفتن بيهوده خمش كن اي فيض
هست موقوف خموشي رخ جانان ديدن
بود بدتر زهر زهري مزيدن
سرانگشت پشيماني گزيدن
چرا عاقل كند كاري كه بايد
سرانگشت پشيماني گزيدن
نخست انديشه ميكن تا نيايد
سرانگشت پشيماني گزيدن
بجز بحر گنه لايق نباشد
سرانگشت پشيماني گزيدن
براي معصيت باشد عقوبت
سرانگشت پشيماني گزيدن
چوبد كردي نباشد چاره الا
سرانگشت پشيماني گزيدن
چرا بايد گنه كردن پس آنگه
سر انگشت پشيماني گزيدن
بنازم طاعت حق كان ندارد
سر انگشت پشيماني گزيدن
ز من بشنو كه كار جاهلانست
سر انگشت پشيماني گزيدن
چو واقع شد زيان سودي ندارد
سر انگشت پشيماني گزيدن
لكيلاتاسون كي ميگذارد
سر انگشت پشيماني گزيدن
چو بر وفق قضا آمد چه حاصل
سر انگشت پشيماني گزيدن
بس است اي فيض تن زن تا نبايد
سر انگشت پشيماني گزيدن
سخن كه ميكشد جائي كه بايد
سر انگشت پشيماني گزيدن
دلا برخيز و پائي بر بساط خود نمائي زن
برندي سر برار آتش درين زهد دريائي زن
در آدر حلقه مستان و در كش يكدو پيمانه
بمستي ترك هستي كن دم از فرمانروائي زن
كمر بر بند در خدمت چوني از خويش خالي مشو
ز بي برگي بجو برگ و نواي بي نوائي زن
اسير نفس بودن در خراب آباد تن تا كي
قدم در عالم جان نه در از خود رهائي زن
بخلوتخانه وحدت درا از خويش يكتا شو
بسوز اين خرقه يا چاكي برين دلق دو تائي زن
زره گم گشتن اندر ظلمت آباد هوس تا چند
براه آي آتش اندر آرزوهاي هوائي زن
بيفكن آنچه در سر داري و پاي اندرين ره نه
گدائي كن درين درگاه و كوس پادشائي زن
بمردي وارهان خود را ازين بيگانگان بگسل
بشهر آشنائي آ صلاي آشنائي زن
ز پا افتادهٔ در راه وصل دوست خيزاي فيض
دو دست استعانت در جناب كبريائي زن
در جهان افكندهٔ غوغاي حسن
عاشقانرا كردهٔ شيداي حسن
حسن روي تست درياي محيط
ماه رويان شبم درياي حسن
ملك استغنا مسلم مر تراست
جان استغناست استغناي حسن
عرش بر خاك مذلت رو نهد
پيش آن كرسي كه باشد جاي حسن
در هوا سرگشته دلها ذره سان
پيش خورشيد جهان آراي حسن
كوه صبر پردلان را بر كند
گردش چشم خوش شهلاي حسن
جان اهل دل ز تن بيرون كشد
قوت بازوي استيلاي حسن
خون عشاق ار بريزد گو بريز
لشكر سلطان بي پرواي حسن
آتش افروزي و عاشق سوزيست
مقتضاي خوي مادرزاي حسن
عشق خوبان در دلت جا دادهٔ
زان خيالت فيضفيض شد ماواي حسن
مستانه برا گوشهٔ چشمي سوي ما كن
دردي بسر درد نه و نام دوا كن
از پرده برون آبگذر بر صف رندان
پنهان ز نظرها نظري جانب ما كن
گر لطف نداري و سر لطف نداري
از قهر بكش تيغ جفا روي بما كن
گفتي كه وفا ميكنم و هيچ نكردي
ما چشم وفا از تو نداريم جفا كن
مرغ دل ما از قفس غصه برون آر
برگرد سر خويش بگردان و رها كن
ترسم كه غباري بدل يار نشيند
بگذر ز عتاب و گله اي فيض دعا كن
در دفتر جان حرف بتان چند نويسي
زين قصه بگردان ورق و رو بخدا كن
بيا بميكده تأثير را تماشا كن
جواني خرد پير را تماشا كن
مس وجود تو تا عاقلي نگردد زر
بعشق دل ده و اكسير را تماشا كن
نه سوي بيني و نه مايه تا بخود نگري
ز خويش بگذر و توفير را تماشا كن
چو در نماز در آئي نياز شو همگي
جمال شاهد تكبير را تماشا كن
براي ديدن صنع خدا بباغ جهان
تن جوان و دل پير را تماشا كن
برآي بر زبر قصر بيسكون شباب
شتاب عمر سرازير را تماشا كن
چها كه با دل ما ميكند خدنگ قضا
كمان پر كش تقدير را تماشا كن
خرابي تن و معموري دلست اي فيض
بكش رياضت و تعمير را تماشا كن
بكفافي دلا قناعت كن
باقي عمر صرف طاعت كن
خواهي ار حاصلي بدست آري
مزرع عمر را زراعت كن
هست درياي بيكران دنيا
بسبوئي از آن قناعت كن
گر متاعي خري بخر دانش
نقد ايام را بضاعت كن
تخم دانش بگير و آب عمل
در زمين دلت زراعت كن
كوكب عمر را غروب رسيد
تا توانيش صرف طاعت كن
شد قمر شق و ساعت اقتربت
نقد ساعات صرف ساعت كن
شست و شوئي بده دل و جانرا
خويش را قابل شفاعت كن
ناگهان ميرسد اجل اي فيض
بر گهنه تا توان ضراعت كن
خدايا مرا از من آزاد كن
ضميرم بعشق خود آباد كن
سرم را بياد خودت زنده كن
روان مرا منبع ياد كن
بروي خودت باز كن ديده ام
دلم را بنظاره ات شاد كن
خرابم كن از مستي و بيخودي
وجودم بويراني آباد كن
بفردوس اعلام راهي نما
بعلم لدنيم ارشاد كن
درونم باسرار معمور دار
برونم بطاعات آباد كن
ز شيطان و نفسم پناهي بده
ز جور اعاديم آزاد كن
بس اندوه و غم بر سر هم نشست
گشادي بده سينه را شاد كن
بود فيض دربند خود تا بكي
خدايا دلي از من آزاد كن
بغم خويش دل ما خوش كن
خستگانرا بمدارا خوش كن
از فلك هر چه بما مي آيد
تو گوارا كن و بر ما خوش كن
دل ما را بقضا كن راضي
خاطر ما به بلاها خوش كن
من اگر قابلم ار ناقابل
تو قبولم كن و بدرا خوش كن
گر تقاضاي قبولت بايد
اولم پس بتمنا خوش كن
پايم ار نيست بسويت آيم
بسرم آي و سراپا خوش كن
خوش و ناخوش بخوشي دار مرا
ناخوشيها بخوشيها خوش كن
فيض را نيست بغير از تو كسي
بديش را بكرمها خوش كن
از هوس بگذر و دل پاك از آلايش كن
ترك باطل كن و جانرا بحق افزايش كن
سر و تن را بزر و سيم چه مي آرائي
دل و جانرا بكمال و هنر آرايش كن
بار دنيا كه بصد رنج گرفتي بر دوش
بيكي عزم بيفكن ز خود آسايش كن
نان گندم بجوين جامهٔ نو ده بكهن
از قناعت بستان زيور و پيرايش كن
بس كن از حرف به و سيب و انار و انگور
ترك مداحي ميوالي و آرايش كن
قوت ابدان چه رفيع و چه دني هر دو يكيست
قوت ارواح بدست آور و آسايش كن
از خدا گوي و ز پيغمبر و قرآن و حديث
طاعت حضرت حق پاك ز آلايش كن
مايهٔ غم نبود جز سخن بيهوده
لب به بند از سخن بيهده آسايش كن
ماتم روز پسين گير به پيشين يكچند
خون دلرا بدو چشم آور و پالايش كن
فيض تا چند دهي پند و نگيري در گوش
بگذر از گفتن و در معرفت افزايش كن
الهي ز عصيان مرا پاك كن
در اعمال شايسته چالاك كن
چو بآبي بسر ريزم از بهر غسل
دلم را چو اعضاي تن پاك كن
هجوم شياطين ز دل دوردار
قرين دلم خيل املاك كن
شراب طهوري بكامم رسان
سراپاي جانرا طربناك كن
كند شاد اگر سازدم العياذ
پشيمانيم بخش و غمناك كن
بگريان مرا در غم آخرت
ازين درد آهم بر افلاك كن
ز خوفت بخون دلم ده وضو
ز احداث باطن دلم پاك كن
بريزان ز من اشك تا اشك هست
چو آبم نماند مرا خاك كن
و قلبي ففزعه عمن سواك
دهانم بذكراك مسواك كن
بعصيان سراپاي آلوده ام
سراپا ز آلودگي پاك كن
چو پاكيزه گردد ز لوث گنه
دلم آينه صاف ادراك كن
دلم را بده عزم بر بندگي
نه چون بيغمانم هوسناك كن
بخاك درت گر نيارم سجود
مكافات آن بر سرم خاك
كن
دلم راز پندار دانش بشوي
بجان قايل ما عرفناك كن
بعجب عمل مبتلايم مساز
زبان ناطق ما عبدناك كن
نگه دارم از شر آفات نفس
بتلبيس ابليس دراك كن
نشاطي بده در عبادت مرا
دل لشكر ديو غمناك كن
بحشرم بده نامه در دست راست
ز هولم در آنروز بي باك كن
ز يمن ولاي علي فيضرا
قرين مكرم بلولاك كن
اي خدا اين درد را درمان مكن
عاشقانرا بيسرو سامان مكن
درد عشق تو دواي جان ماست
جز بدردت درد ما درمان مكن
از غم خود جان ما را تازه دار
جز بغم دلهاي ما شادان مكن
خان و مان ما غم تو بس بود
خان ماني بهر بي سامان مكن
زاب ديده باغ دل سر سبزدار
چشمهٔ اين باغ را ويران مكن
بادهٔ عشقت زمستان وامگير
مست را مخمور و سر گران مكن
از «سقا هم ربهم» جامي بده
تشنه را ممنوع از احسان مكن
شربت وصلت ز بيماران عشق
وامگير و خسته را بيجان مكن
رشتهٔ جانرا بعشق خود ببند
جان ما جز در غمت نالان مكن
مستمر دار آن عنايتهاي شب
روز وصل فيض را هجران مكن
عشقم فزون كن عقلم جنون كن
دلرا سراپا يكقطره خون كن
دلدار من تو غمخوار من تو
اين نيم عقلم از سر برون كن
هستي توانا بر هرچه خواهي
رنج برون را درد درون كن
دادم بعشقت از جان و دل دل
خواهي بسوزان خواهيش خون كن
ايمان من تو درمان من تو
يكفن عشقم دردم فنون كن
آن كاشنا شد دردش بيفزا
بيگانگانرا لا يفقهون كن
اين عاقلانرا در عقل كامل
وين عاشقانرا لا بعقلون كن
بستان ز من من خود باش تنها
عيبم سراپا از تن برون كن
چشمم بدان دار از نيكوان دور
هم ينظرون را لا يبصرون كن
اي من اسيرت كن هرچه خواهي
من چون بگويم با تو كه چون كن
گردن نهادم حكم ترا من
خواهي كمم كن خواهي فزون كن
سر تا بپايم تقصير دارد
ما بؤمرون را ما بفعلون كن
مينال ايدل بر سرنوشت
فكري بحال بخت زبون كن
ناصح تو بگذر از وادي من
افسانه بگذار ترك فسون كن
تا يادگاري از فيض ماند
گفتار اورما يسطرون كن
جان ز من مستان دل ببر خون كن
اينچنين كه باشد دردم افزون كن
تا كني صيدم غمزه را سرده
تا روم از خود چهره ميگون كن
سينه ام بريان ديده ام گريان
هوش را حيران عقل مفتون كن
اي فدايت من خيز بسم الله
قصد جانم را تيغ بيرون كن
تا كي افسون من از تو بنيوشم
يا بكش ورنه ترك افسون كن
پاي دل بگشا از سر زلفت
سر بصحرا ده تاي مجنون كن
جان من آن كن كان دلت خواهد
حاش لله من گويمت چون كن
ديده را از آن رو روشنائي ده
ور نه از اشگش رشك جيحون كن
پيش حكم تو سر نهادم من
خواهيم كم كن خواهي افزون كن
فيض ميخواهد آنچه را خواهي
خواهيش خرم ور نه محزون كن
چاره ها رفت ز دست دل بيچاره من
تو بيا چارهٔ من شو كه توئي چاره من
در بيابان طلب بيسر و پا مي گردد
كه ترا ميطلبد اين دل آوارهٔ من
در طلب پا نكشم در رهش ار سر برود
تا نيايد بكف آن دلبر عيارهٔ من
پخت در بوتهٔ سوداش دل خام طمع
سوخت در آتش هجرش جگر پاره من
جوي گرديده روان بود شرر گشت كنون
بدر و دشت زد آتش دل چو پاره من
شاد و خرم خورد از شهد و شكر شيرين تر
هر غمي كز تو رسد اين دل غمخوارهٔ من
گر تو صد بار براني ز در خود دلرا
باز سوي تو گرايد دل خود كارهٔ من
پارهاي دل صد پاره بصد پاره شود
گر تو يكبار بگوئي دل صد پارهٔ من
هر كجا ميكشيش بر اثرت مي آيد
سر نهاده است ترا اين دل بيچارهٔ من
من نه آنم كه ز سوداي تو دل بردارم
عقل افسون چه دمد بيهده درباره من
ميبرد لعل لبت دم بدم از دست مرا
ميشود ساقي من مانع نظاره من
تا كي
از غنچه خاموش تو در هم باشيم
اي خوش آندم كه بدشنام كني چارهٔ من
ميخورم خون جگر دم بدم از دست غمت
كرده خو با غم تو اين دل خونخوارهٔ من
دل من پا نكشد از در ميخانه به پند
ناصحا دست بدار از دل مي خوره من
سرنوشت دل من رندي و بي پروائيست
طمع زهد مدار از دل اين كاره من
يارد حق چون نكني شاعريت آيد فيض
بار بيكار بكش اي دل بيكارهٔ من
يگره ز خانه مست برا اي نگار من
بگذر ميان جمع و ردا در كنار من
تا در كنار چشم مني تازه و تري
مانا كه آب ميكشي اي گل ز خار من
در دام زلف پرشكن تست پاي دل
گو غمزه دست رنجه مكن در شكار من
غنج و دلال و عشوه و ناز است كار تو
افتادگي و عجز و نياز است من
از ديده ام رود برهت جويبار اشك
تو ننگري بناز سوي جويبار من
تا كي ز بزم وصل تو حرمان نصيب من
بر بي سعادتيست همانا مدار من
از فيض در ميان نه اثر ماند و نه عين
يكدم در آئي ار ز كرم در كنار من
دلي داشتم رفت از دست من
كجا آيد آن يار در شست من
نه بشناختم قدر والاي دل
ربود از كفم طالع پست من
همه تار و پودم ز دل رسته بود
كنون رفت آن مايهٔ هست من
دلي را كه پروردهٔ عقل بود
فكند ان هواي زبر دست من
ز دست هوا جام غفلت كشيد
كي آيد بهوش اين سر مست من
گشادم ره طبع و بستم خرد
فغان از گشاد من و بست من
مگر حق گشايد دري فيض را
و گرنه چو مي آيد از دست من
برون از چار و نه در چار و نه پيداست يار من
بهر يك رو كنم از شش جهت گردد دچار من
به پيدائي نهانست و بود در اولي آخر
بجمع بين اضدادش گره وا شد ز كار من
مرا در كارها مختار گردانيد و پس بگرفت
بدست اختيار خود عنان اختيار من
دلم را گه گشايد گاه بندد راه آسايش
براي امتحان بندگي بر روزگار من
گهم نزديك خود خواند گهم از نزد خود راند
نميدانم چه ميخواهد ز جان من نگار من
صبا در گردنت در رهگذارش ريز خاكمرا
بود روزي بگيرد دامنش دست غبار من
گهي باري نهد بر دوش جانم زين تن خاكي
گهي برگيرد از دوش تنم صد گونه بار من
گدازي مي دهد در بوتهٔ محنت روانم را
بكن گوهر هرچه خواهد اوست يار غمگسار من
چه محنتها كه از تعظيم ياران ميكشد جانم
چه بودي گر نبودي در نظرها اعتبار من
بصورت دوستان جان بسيرت دشمن پنهان
نشد هرگز دمي يار وفاداري دچار من
نميدانم خلاصي كي ميسر ميشود جانرا
كجا خواهد كشيدن عاقبت انجام كار من
خزان بگذشت عمر فيض سر تا سر بدان اميد
كه خواهد شد بهار عارضش روزي بهار من
چه با من ميكند ياران ببينيد آن نگار من
بيكغمزه گرفت از من عنان اختيار من
را از من گرفت و صد گره افكند در كارم
چه خيل فتنه كارد بعد ازين بر روزگار من
همه شب اشگ ميريزم ز سوز آتش شوقش
بود رحم آبدش روزي بچشم اشگبار من
ز چشمانم روان گردد سرشگ شادمانيها
گر آن سرو روان يكدم نشيند در كنار من
ز چشم مردمان نزديك شد غايب شود از بس
گدازد دم بدم در فرقتش چشم نزار من
وفا از بيوفا كردم طمع بيهوده شد سعيم
نكردم هيچ كاري فيض كان آيد بكار من
شد اوقاتم
همه بيهوده صرف هيچ تا امروز
نميدانم چه خواهد شد ازين پس روزگار من
در كف پياله دوش درآمد نگار من
كز عمر خويش بهره برد از بهار من
مي داد و مي گرفت و درآمد ببر مرا
شد ساعتي قرار دل بيقرار من
گفتا بطنز دين و دل و عقل و هوش كو
در كلبهٔ تو چيست ز بهر نثار من
گفتم كه جان نشايد در پايت افكنم
دل خود بر تو آمد و برد اختيار من
سر خود چكار آيد و تن را چه اعتبار
از عقل و هوش لاف زدن هست عار من
عقلم توئي و هوش توئي جان و دل توئي
غير از تو هيچ نيست مرا اي نگار من
غير از تو كس ندارم و غير از تو نيست كس
محصول عمر من توئي و كار و بار من
مستي ز تو خمار ز تو جام و باده تو
مستم تو كردهٔ و توئي ميگسار من
معذور دار واعظ و از من بدار دست
كز من گرفت ساقي من اختيار من
خون هزار زاهد خودبين خشك ريخت
تيغيست فيض اين سخن آبدار من
از دست من گرفت هوا اختيار من
خون جگر نهاد هوس در كنار من
بر من چو دست يافت گرفت و كشان كشان
هر جا كه خواست بر دل من مهار من
گشتم بسي بكوه و بيابان و شهر و ده
اهل دلي نيافتم آيد بكار من
اغيار بود آنكه مرا يار مينمود
هرگز نشد دوچار من آن يار پار من
يكبار هم گذر نفتادش باتفاق
بختي نمي شود بغلط هم دوچار من
يكره مرا بمهر و وفا وعده نكرد
در خوشدلي نزد نفسي روزگار من
بس كن دلا ز شكوه ره شكر پيش گير
با من هر آنچه كرد نكو كرد يار من
ميخواستم ز خلق نهان درد خويش را
فرمان نميبرد مژه اشكبار من
من چون كنم چو مي نتواند نهفت راز
آينه ايست فيض دل بي
غبار من
مهرت بجان بهار دل داغدار من
از مهر جان خزان نپذيرد بهار من
در آتش هواي تو خاكستري شدم
شايد كه باد سوي تو آرد غبار من
مي افكنم براه تو تا خاك ره شود
باشد قدم نهي بسر خاكسار من
گفتي مگوي قصه و اندوه خود بكس
خون شد ز غصه تو دل راز دار من
من چون نهان كنم كه ز غم پرده مي درد
خون جگر بزير مژه اشكبار من
در روز حشر چون ز عمل جستجو كنند
گويم بآه رفت و فغان روزگار من
غم از دلم دمار بر آورد و آن نگار
ننشست ساعتي بكرم در كنار من
خاموش باش فيض ازينقصه دم مزن
نه كارتست شكوه ز خوبان نه كار من
يك نگاه از تو و در باختن جان از من
يك اشارت ز تو و بردن فرمان از من
جان بكف منتظر عيد لقايت تا كي
روي بنماي جمال از تو و قربان از من
سينه بهر هدف تير غمت چاك زدم
ناوك غمزه ز تو هم دل و هم جان از من
بغمم گر تو شوي شاد و بمرگم خشنود
بخوشي خوردن غم دادن صد جان از من
همه شادي شوم ار شاد مرا ميخواهي
ور غمين جور ز تو ناله و افغان از من
بوصالم چو دهي بار ز تو جلوهٔ ناز
بفراق امر كني خوي بهجران از من
هرچه خواهي تو ازو فيض همان ميخواهد
هر چرا امر كني بردن فرمان از من
تيغ كشي گاه به آهنگ من
گاه شوي يك دل و يكرنگ من
جان كند از خرمي آهنگ تو
تيغ بكف چون كني آهنگ من
اين چه جمالست كه تا جلوه كرد
برد ز سر هوش من و هنگ من
چشم تو از ديدهٔ من برد خواب
رنگ تو نگذاشت برخ رنگ من
در سرم افتاد چه سوداي تو
كرد جنون غارت فرهنگ من
رهزن هفتاد و دو ملت شدم
زلف تو افتاد چو در چنگ من
در دو جهان چون تو نگنجي چسان
جا تو گرفتي بدل تنگ من
از تو بود شادي و اندوه دل
با تو بود آشتي و جنگ من
وسعت دل بگذرد از عرش و فرش
گر تو بگوئيم كه دل تنگ من
عشق گرفته است عنان مرا
ميكشدم سوي بت شنگ من
عيسي عشق ار نبود بر سرم
كي رود اين لاشه خر لنگ من
فيض ترا آرزوي بسمل است
بسمله ار ميكني آهنگ من
بيا بيا كه نمانده است صبر در دل من
بيا بيا كه نمانده است آب در گل من
هزار عقده مشگل مراست از تو بدل
بيا بيا بگشا عقده هاي مشگل من
ز فرقت تو جنون بر سر جنون آمد
بيا بيا بسرم اي تو عقل كامل من
براي وصل چو هاروت بودم و ماروت
كنون حضيض فراقست چاه بابل من
هلاهل غم هجران مرا بخواهد كشت
بشهد وصل مبدل كن اين هلاهل من
بيا بيا كه سرم ميرود بباد فنا
ز روي لطف بنه پاي رحم بر گل من
بيا بيا بزن اكسير لطف بر مس دل
كه تا شود زر مقبول قلب قابل من
اگر تو روي بمن آوري شوم مقبل
كه هم مرا توئي اقبال و هم تو مقبل من
اگر دو كون شود حاصلم ز كشته عمر
فداي يكسر موي تو باد حاصل من
جراحت دگران ميبرد ز دل راحت
جراحت تو بود
عين راحت دل من
اگر ز قاتل خود كشته ميشوند كسان
حياهٔ تازه بمن ميرسد ز قاتل من
هميشه در دل من بود نقش باطل و حق
تو آمدي همه حق شد نماند باطل من
گل نشاط بزن بر سر دلم از عشق
مگر بكار در آيد روان كاهل من
در اهتزاز در آور دل فسردهٔ فيض
شرارهٔ بزن از نار شوق بر دل من
اي دواي درد بي درمان من
مرهم داغ دل بريان من
اي كه هم جاني و هم جانان من
اي كه هم ديني و هم ايمان من
در غم تو بي سر و سامان شدم
هم سر من باش و هم سامان من
hز سر هر دو جهان برخواستم
تا تو هم اين باشي و هم آن من
خان و مانم گو برو در راه تو
بس بود عشق تو خان و مان من
گنج مهر خود نهادي در دلم
كردي آباد اين دل ويران من
محو كن بود و نبودم تاز فيض
آن تو ماند نماند آن من
اي كه هم دردي و هم درمان من
وي كه هم جاني و هم جانان من
دردم از حد رفت درماني فرست
اي دواي درد بي درمان من
تا بكي سوزد دلم در آتشت
رحمي آخر بر دل من جان من
آتش عشقت سراپايم گرفت
سوخت خشك و ترزخان و مان من
روز اول دين و دل دادم ز دست
تا چو آرد بر سر پايان من
راز خود هر چند پنهان داشتم
فاش كرد اين ديدهٔ گريان من
يادگار از فيض در عالم بماند
قصه عشق من و جانان من
باز آي جان من و جانان من
داغ عشقت تازه شد بر جان من
عشق شورانگيز عالم سوز باز
آتش اندازد بخان و مان من
غمزهٔ شوخ بلاي مست تو
شد دگر بر همزن سامان من
آن نگاه دلفريبت تازه كرد
در دل من درد بي درمان من
تير مژگانت بلاي دين و دل
كرد صد جا رخنه در ايمان من
آتش عشق رخت بالا گرفت
شعله زن شد در درون جان من
از مي لعل لبت جامي بده
آب زن بر آتش سوزان من
يا بسوز از من بجز نقش خودت
وارهان اين مرا از آن من
صد هزاران آفرين بر جان عشق
كو نهاد اين داغها بر جان من
باقي آن آفرين بر جان فيض
گر نگويد اين من يا آن من
ايجان و اي جانان من رحمي بكن بر جان من
اي مرهم درمان من رحمي بكن بر جان من
هم مرهم و درمان من هم درد بي درمان من
هم اين من هم آن من رحمي بكن بر جان من
جان و جهان جان من آرام جان جان من
فاش و نهان جان من رحمي بكن بر جان من
اي طاعت و عصيان من اي كفر و اي ايمان من
اي سود و اي خسران من رحمي بكن بر جان من
سامان خان و مان من بر همزن سامان من
آبادي ويران من رحمي بكن بر جان من
اي جنت و ريحان من اي دوزخ و نيران من
ايمالك و رضوان من رحمي بكن بر جان من
كردي وطن در جان من بگرفتي از من جان من
كردي مرا حيران من رحمي بكن بر جان من
گفتي كه باشي زان من گيري بهايش جان من
اي گوهر ارزان من رحمي بكن بر جان من
گفتي كه فيض است آن من گر او شود قربان من
او نيست در
فرمان من رحمي بكن بر جان من
اي عمر من ايجان من اي جان و اي جانان من
اي مرهم و درمان من ايجان و اي جانان من
هم شادي از تو غم ز تو زخم از تو و مرهم ز تو
جان بلاكش هم ز تو اي جان و اي جانان من
تا در دلم كردي وطن جان نوم آمد بتن
هم نو فدايت هم كهن اي جان و اي جانان من
گاهي ز وصل افروزيم گاهي ز هجران سوزيم
گاهي دري گه دوزيم اي جان و اي جانان من
چشمت به تيرم ميزند زلفت اسيرم ميكند
هجرت ز بيخم ميكند اي جان و اي جانان من
با من جفا تا كي كني ترك وفا تا كي كن
اين كارها تا كي كني اي جان و اي جانان من
يكبار هم مهر و وفا يكچند هم ترك جفا
گو كرده باشي يك خطا اي جان و اي جانان من
يكدم تو هم اي جان من شكر بيفشان ز آن دهن
تا فيض بگذارد سخن اي جان و اي جانان من
شدم آتش از غم او كه مگر دمي كنم جا
چو درون سنگ آتش بدل چو سنگ او من
پري خيالش آيد ز سرم خرد ربايد
بچه سان رهم ندانم ز خيال شنگ او من
نچنان نهنگ عشقش بدمم فرو كشيده
كه خلاصيي توانم ز دم نهنگ او من
تن من چه خاك گردد همه گلستان برويم
كه شوم ببوي او من كه شوم برنگ او من
اگراو زند به تيرم و گر او زند بسنگم
نرم ز پيش تيرش نجهنم ز سنگ او من
بجفاش صلح كردم ببلاش دل نهارم
نكشم ز كوي او پا نرهم ز چنگ او من
همه اوست خير و خوبي همه من نياز و زاري
همه عز و فخر من او همه ننگ
و عار او من
دل و دين عمر دادم بهواش فيض و رفتم
نگرفته هيچ كامي ز دهان تنگ او من
بر در تو من رو بخاك عجز ناله ميكنم كاي اله من
جرم كرده ام ظلم كرده ام پرده بپوش بر گناه من
سربر آستان روبراستان كاي مقربان روزبازخواست
يارئي كنيد در شفاعتم نزد حضرت قبله گاه من
گريه ميكنم شسته تا شود ز آب ديده ام نامه گنه
آه ميكشم تا كند سيه هرچه كرده ام دود آه من
صبح تا بشام ميكنم گنه توبه گر بود سال يا بمه
جرم بيحدم محو كي كند توبه كم گاه گاه من
آمدم بتو از ره نياز عاجزانه من شايد از كرم
رحم آوري بر من و كشي خط مغفرت بر گناه من
پاي تا بسر گشته ام اميد تا شنيده ام آنكه گفتهٔ
كي گذارمش تا شود هلاك آنكه آيد او در پناه من
روبراه تو كرده ام كنون جاي ده مرا تو بخويشتن
گفتهٔ كه جانزد خود دهم هر كه او كند روبراه من
كي توان بخود آمدن برت يارئي بكن دست من بگير
باش هاديم گام گام ره نور خويش كن شمع راه من
عمر شد تبه نامه شدسيه شدبدي زحد معترف شدم
غير اعتراف نيست شافعي تا شود برت عذرخواه من
دشمن ار كند قصدجان من سوي درگهت آورم پناه
گر تو رانيم از درت كجاست مأمني شود تا پناه من
از جوار تو من كجاروم يا ز قيد تو من چسان رهم
كو در دگر كو ره گذر اي پناه من اي اله من
با زبان حال وز ره مقال ميكنم سؤال از درت نوال
من نيازمند تو نياز جو من گدا و تو پادشاه من
مال من توئي جاه من توئي دنييم توئي عقبيم توئي
اي فداي تو هر دو كون من وز براي تو مال و جاه من
فيض
اگربود غرقه درگنه دست گيردش مهر اين دوشه
مصطفي نبي مرتضي علي مهر اين دو بس زاد راه من
گرد جهان گرديده من چون روي تو ناديده من
ز آنروز اسباب جهان جز عشق تو نگزيده من
از پرتو نور رخت تابي فتاده در دلم
كز هستيش چون كوه طور بر خويشتن لرزيده من
آيا چه مستيها كنم آندم كه برگيري نقاب
چون بيخود و آشفته ام روي ترا ناديده من
از حسن پيداگشت عشق از عشق پيداگشت حسن
از حسن اگر نازيده تو از عشق هم نازيده من
از بهر آن گاهي مگر روزي ز من گيري خبر
شبها بسي در كوي تو در خاك و خون غلطيده من
تا بو كه تو يادم كني گوشي بفريادم كني
بر آستانت روز و شب زاريده و ناليده من
از ديده ام خون شد روان آهم گذشت از آسمان
با من همان هستي چنان چيزي چنين نشنيده من
خاك رهت با من نما تا سازم آن را توتيا
بهر تماشاي رخت روشن كنم زان ديده من
مهرت بجان فيض جا كرده است در روز ازل
تا بوده مهر و بوده جان مهرت بجان ورزيده من
بيا ساقي بده آن آب گلگون
كه دل تنگ آمد از اوضاع گردون
خرد را از سراي سر بدر كن
بر افكن پرده از اسرار مكنون
بگوش جان صلاي عشق در ده
رسوم عاقلان را كن دگرگون
بكنج درد و غم تا كي نشينم
شكيبائي شد از اندازه بيرون
ببا تا آه آتشناك از دل
روان سازيم سوي چرخ گردون
فلك را سقف بشكافيم شايد
رويم از تنگناي دهر بيرون
دل و جانرا نثار دوست سازيم
كه غير دوست افسانه است و افسون
رقم كن بر دل و بر جانت اي فيض
برات سرخ روئي ز اشگ گلگون
غم پنهان سمر شد چون كنم چون
محبت پرده در شد چون كنم چون
بگردابي فرو شد پاي دل را
كه آب از سر بدر شد چون كنم چون
خوش آنروزي كه دل در دست من بود
دل از دستم بدر شد چون كنم چون
بجنبانيد تا زنجير زلفش
جنونم بيشتر شد چون كنم چون
ندارد در دلش تاثير فرياد
فغانم بي اثر شد چون كنم چون
چسان اميد بهبودي توان داشت
كه كار از بدبتر شد چون كنم چون
فتاده بر در دلها بلي فيض
گداي در بدر شد چون كنم چون
غم عشقت فزون شد چون كنم چون
شكيب از حد برون شد چون كنم چون
مرا بي جرمي از خود دور كردي
دلم زينغصه خون شد چون كنم چون
بكام اژدهاي غم فتادم
نميدانم كه چون شد چون كنم چون
دلي كان با وصالت داشت آرام
كنون در هجر خون شد چون كنم چون
ز عشقت اي پري ديوانه گشتم
سراپايم جنون شد چون كنم چون
بگرداب بلائي مبتلايم
كه نتوان زان برون شد چون كنم چون
بلاي عشق و بي تابي و مستي
جنون من فنون شد چون كنم چون
دلم در زلف بي آرام جا كرد
سكونم بيسكون شد چون كنم چون
نميگنجد دگر در سينهٔ فيض
غمش از حد برون شد چون كنم چون
ميزنم بر صف اغيار جنونست جنون
ميدرم پردهٔ پندار جنونست جنون
دل من تنگ شد از ديدن و پنهان كردن
ميدرم پردهٔ اسرار جنونست جنون
هر حديثي كه بدل عشق نهان ميگويد
همه را ميكنم اظهار جنونست جنون
قدح باده ز ميخانه برون مي آرم
ميكشم بر سر بازار جنونست جنون
چون شدم عاشق و ديوانه چسان صبر كنم
ميدرم جامه بيكبار جنونست جنون
چند جان محنت دوري كشد و دل سوزد
ميروم تا بر دلدار جنونست جنون
فيض انواع جنان داري و پنهان داري
سحر كردي تو در اين كار جنونست جنون
چه شد گر كفر زلفت شد بلاي دين
پريشاني گهي بر هم زند آئين
ز هر موئي هزاران دل فرو ريزد
به جنباني خدا را طرهٔ مشگين
پريشانست در سوداي آن بس دل
دلم سهلست اگر زان زلف شد غمگين
بگردن پيچم آن طره يا بازو
اسير و بنده ام گر آن كني ور اين
بود دلها از آن آشفته و در تاب
تو خواه آشفته سازش خواه كن پرچين
به بويش كي رسد مشگ ختن حاشا
ز عطرش وام مي گيرد خطا و چين
شب يلداست خورشيدي در آن پنهان
ز هر چينش نمايد ماه با پروين
نمي يارم سخن از طول آن گفتن
كه طول آن گذشت از چين و از ماچين
نهايت چون ندارد وصف زلف تو
درين سودا سخن را فيض كن سرچين
يكدمك پيش ما بيا بنشين
تا بچندت جفا بود آئين
از غمت عاشقان دل شده را
آه جانسوز و اشگ خونين بين
شايد ار رحم در دلت باشد
كندت درد نالهاي حزين
بنشين يك دم آتشي بنشان
بنشان آتشي دمي بنشين
پرسشي گر كني غريبي را
كم نگردد ترا بدان تمكين
يكدمك يكدمك چه خواهد شد
جان من جان من بپرس و به بين
زار و بيچاره در غمت چه كند
بيدل و بيكسي غمين و حزين
كس شنيده است اينچنين ستمي
يا كسي ديده است يار چنين
دشمن ار بيندم بگريد خون
آه ازين دوستان دل سنگين
بي رخت گر بر آورم نفسي
آتش افتد در آسمان و زمين
سردهم گر بكام دل آهي
دود آهم رسد به عليين
جگر از راه ديده پي در پي
مي كند دست و دامنم رنگين
تا بنزد خودم بخوان بنواز
يا سرم را ببر بخنجر كين
فيض از عشق اگر نداري دست
بردت عشق تا بهشت برين
اي فتنها انگيخته آخر چه آشوبست اين
اي خون عالم ريخته آخر چه آشوبست اين
از زلف شور انگيخته بر ماه عنبر بيخته
دلها در او آويخته آخر چه آشوبست اين
از چشم سحر انگيخته مژگان بزهر آميخته
خون خلايق ريخته آخر چه آشوبست اين
از لعل شكر ريخته جان در شكر آميخته
شور از جهان انگيخته آخر چه آشوبست اين
از لطف قهر انگيخته با قهر لطف آميخته
وين هر دو درهم ريخته آخر چه آشوبست اين
از عشق شور انگيخته با جان فيض آميخته
زو اين جواهر ريخته آخر چه آشوبست اين
شور درياي حقايق ز آب چشم ما ببين
درّ و لعل خون دل درقعر اين دريا به بين
ديده دريا سينه صحرا كرده ام از فيض عشق
سوي من افكن نظر دريا ببين صحرا ببين
شورش دريا نه بيني تا نظر بر گل كني
روي در صحراي دل كن شورش صحرا به بين
ايكه ميخواهي بداني شور مجنون از كجاست
جانب حي رو نمكدان لب ليلا ببين
عشق اگر پيدا شود معشوق سازد رو نهان
عشق را پنهان بود زو حسن را پيدا به بين
اي كه مي خواهي بهشت عدن در دنيا به نقد
عاشقي كن خويشتن را جنت الماوا به بين
گر تو ميخواهي كه واقف گردي از اسرار غيب
لوح دل را صيقلي كن پس عجايبها به بين
گر تو خواهي معني ايمان به بيني عشق ورز
يا بيا سيماي ايمان بر جبين ما به بين
سالها خون خورده ام تا دين بدست آورده ام
از فروغ نور دينم سر ما اوحي به بين
چشم دل بگشا و بنگر سوي آيات خدا
شركها در پيروي ملت آبا به بين
سر معراج نبي خواهي كه بيني آشكار
صورت صوه علي در ليله الاسري به بين
فيض روح القدس اگر خواهي بيابي در سخن
شعر فيض از بر بخوان خورشيد در شبها به بين
اي بت خوش لقا بيا چشم نزار من به بين
كلبهٔ من دمي درا ناله زار من به بين
خون چكدم ز ديدها بر رخ زرد جا بجا
سوي من آ بعزم سير نقش و نگار من به بين
شد همگي ز غصه خون از ره ديده شد برون
غرقه بخون دل شدم جيب و كنار من به بين
عشق ز ديده برد خواب از دل و جان گرفت تاب
در جگرم نماند آب رونق كار من به بين
داغ غم تو مي برم بر سر تربتم بيا
شعله داغ غم نگر شمع مرا ز من به
بين
فيض چو شكوه ميكند با دل او چه كردهٔ
آينه كن ز كار خود صورت كار من به بين
هيچ وفا نمي كند غير جفا نمي كند
روي بما نمي كند لطف نگار من به بين
سوي ما آكه نباشد سفري بهتر از ين
روي ما بين كه نباشد نظري بهتر از ين
طاعت ما كن و اخلاص بدست آور و صدق
سوي ما نيست ترا راهبري بهتر از ين
دل بنه بر غم ما نيست چو ما دلداري
سر بنه بر در ما نيست سري بهتر از ين
بگذر از هرچه بجز ماودرا در ره ما
اهل همت نشناسد گذري بهتر از ين
كوش تا صاحب اسرار معارف گردي
شجر عمر ندارد ثمري بهتر از ين
بگذر از صورهٔ هر چيز و بمعني بنگر
نبود صاحب دلرا نظري بهتر از ين
در توحيد ز اصداف معاني بكف آر
نيست در بحر حقايق گهري بهتر از ين
ثمر وصل بچين از شجر عشق كه نيست
ثمري بهتر از آن و شجري بهتر از ين
روي معشوق هم از ديده معشوق به بين
بهر ديدار نباشد نظري بهتر از ين
چون بلا روي نهد تير دعائي بكف آر
نبود تير قضا را سپري بهتر از ين
با جفا جوي وفا كن كه ز جورش برهي
بهر بد خوي نباشد حجري بهتر از ين
سخن فيض بر مستمعان شيرين است
صاحب ذوق ندارد شكري بهتر از ين
بنشين سرو روانم بنشين
بنشين راحت جانم بنشين
بنشين مونس ديرينه من
بنشين تازه جوانم بنشين
بنشين مايهٔ آشفتگيم
بنشين امن و امانم بنشين
بنشين كفر من و ايمانم
بنشين نار و جنانم بنشين
بنشين مكسب و سودا گريم
بنشين سود و زيانم بنشين
بنشين حاصل و محصول دلم
بنشين جان و جهانم بنشين
دل ز من بردي و جان ميخواهي
اي بقربان تو جانم بنشين
اي تو در جان و دلم جا كرده
وي تو عمر گذرانم بنشين
بنشين تا بخود آيد دل فيض
تا كه جان بر تو فشانم بنشين
از سرّ وحدت دم زدم هذا جنون العاشقين
كونين را برهم زدن هذا جنون العاشقين
بر طرهٔ پر خم زدم بر حرف لا و لم زدم
شادي كنان بر غم زدم هذا جنون العاشقين
بر شور و بر غوغا زدم بر لا و بر الا زدم
برجا و بر بيجا زدم هذا جنون العاشقين
از عشق سرمست آمدم وز نيست در هست آمدم
در رفعت او پست آمدم هذا جنون العاشقين
گشتم زعشق دوست مست شستم زغيردوست دست
تا رو نمايد هر چه هست هذا جنون العاشقين
آتش زدم افلاك را بر باد دادم خاك را
شستم دل غمناك را هذا جنون العاشقين
سرگشتهٔ كوئي شدم آشفتهٔ موئي شدم
حيران مه روي شدم هذا جنون العاشقين
در عشق گشتم بيقرار زنجير من شد زلف يار
چشم خرد از من مدار هذا جنون العاشقين
در من نگيرد پند كس سوزم نصيحت را چو خس
پندم جمال يار بس هذا جنون العاشقين
آتش زدم من پند را وين خشك خام چند را
پختم دل خرسند را هذا جنون العاشقين
از خود بريدم پند را بگسستم اين پيوند را
بشكستم اين الوند را هذا جنون العاشقين
از نام در ننگ آمدم وز صلح در جنگ آمدم
از عاقلي تنگ آمدم هذا جنون العاشقين
ني ننگ ميدانم نه عار دست از
من بيدل بدار
يكدم مرا با من گذار هذا جنون العاشقين
آتش زدم در جان و تن وز خود فكندم ما و من
بر هم زدم اين انجمن هذا جنون العاشقين
اي آنكه در عقلي گرو درفيض و در شعرش مكاو
از شرو شورم دور شو هذا جنون العاشقين
از وفا نام شنيديم همينست همين
زان نشان بس طلبيديم همين است همين
غير معشوق حقيقي كه وفا شيوهٔ اوست
يك وفادار نديديم همين است همين
ديده هرچند گشوديم در اطراف جهان
جز خدا هيچ نديديم همين است همين
يا ز آنست كه او در دل ما جا دارد
همه جا هرزه دويديم همين است همين
غير معشوق ازل نيست دگر معشوقي
حسن خوبان همه ديديم همين است همين
ثمر هر شجري اوست همانست همان
ما بهر باغ چريديم همين است همين
اينكه گفتند بجز عشق رهي نيست بحق
ما بدين حرف رسيديم همين است همين
نيست در ميكدهٔ دهر بجز بادهٔ عشق
مي هر نشاءه چشيديم همين است همين
سير هر طايفه كرديم بغير از عشاق
مردم راست نديديم همين است همين
سر بسر كوچه و بازار جهان گرديديم
جز غم او نخريديم همين است همين
همه چيزي بنظر آمد از اسباب جهان
جز قناعت نگزيديم همين است همين
گوش هر چند بهر سوي نهاديم چو فيض
جز حديثش نشنيديم همين است همين
جانب دوست ميكشد عشق مرا كه همچنين
جذبهٔ اوست سوي او راهنما كه همچنين
هر كه ز قبله پرسدم روي كنم بروي دوست
سوي جمال او شوم قبله نما كه همچنين
از تو بپرسد ار كسي قبله عاشقان كجاست
جانب كوي يار من ره بنما كه همچنين
قبلهٔ زاهدان هوا قبلهٔ عاشقان خدا
حق خدا كه همچنين حق خدا كه همچنين
هر كه بگويدم چسان محرم او توان شدن
بگذرم از هوس كنم ترك هوا كه همچنين
هر كه ز عشق پرسدم باده كشم ز جام دوست
بي سر و پا برون روم مست لقا كه همچنين
هر كه ز دوست پرسدم محو شوم ز خويشتن
از من و از ما برون روم بي من و ما كه همچنين
سالكي ار بپرسدت بنده بحق چسان رسد
بر سر خويشتن
بنه فيض تو پا كه همچنين
گويد اگر كسي چسان زيست كنند راستان
بگذر از اهل صومعه ميكده آ كه همچنين
سوختم از جفات من حق وفا كه همچنين
ز آتش دل گداخت تن جان شما كه همچنين
هر كه بپرسدت چسان روز شود شب كسان
پرده ز چهره برفكن رو بگشا كه همچنين
گويم اگر چسان فتد نور بعالم از رخي
خور منما كه همچنان رخ بنما كه همچنين
دم ز قيامت ارزنم قامت خود بمن نما
فتنه چگونه ميشود خيز بيا كه همچنين
گويم اگر چسان روز جان ز تن از برم برون
جان بتن آيدم چسان در برم آ كه همچنين
حرف شكر اگر رود خنده بزير لب بيار
ور ز گهر سخن رود لب بگشا كه همچنين
راه سروش بسته شد ناطقه را دهان ببند
كس برسد دگر تو فيض باز سرا كه همچنين
اي صبا با يار سنگين دل بگو
چون رسانيدي سلام من بگو
مستحقم من زكوه حسن را
لن تنالوا البر حتي تنفقو
من اگر هرگز نيايم بر درت
تو نگوئي كه گدائي بود كو
گر بميرم در غم عشق تو من
تو نخواهي كردم آخر جستجو
كو مروت كو وفا كو مرحمت
حق خدمتها چه شد انصاف كو
بر سر راهت فتم وز خود روم
تو نگوئي كوست اين با خاك كو
من گرفتم نيستت مهر و وفا
باري از روي جفا حرفي بگو
گر سلاممرا نميگوئي عليك
در جواب بنده دشنامي بگو
در دل من چاكها كردي بعمد
وز خطا هرگز نكردي يك رفو
پرسشي هرگز نكردي بنده را
در قفاهم بگذريم از رو برو
آهن سردي مكوب اي فيض رو
زينسخن بگذر رها كن گفتگو
آرزوي من بود اين بعد از اين
گر نباشد بعد از اينم آرزو
اي كه داني سرّ ما را مو بمو
شمهٔ احوال ما با ما بگو
چيستيم و از چه و بهر چه ايم
كيست نحن كيست كنت كيست هو
بحرهاي راز پنهان كردهٔ
درطلب افكنده ما را جو بجو
هرچه ميگوئيم پنهان ما بما
بيش ميدانيش پيدا مو بمو
آگهي ز احوال تنها تا بتا
واقفي ز اسرار جانها تو بتو
ماهيان بحر تو جانهاي ما
بحر جويان جابجا و جوبجو
ما شده جوياي تو از هر طرف
تو نشسته در برابر روبرو
روي تو دايم بسوي ما و ما
در طلب حيران و جويان سو بسو
با دل ما در تكلم روز و شب
در سراغت ميدود دل كو بكو
در همه جا هستي و جائي نهٔ
سر برآريم از تو و گوئيم كو
عطر بوي تو گرفته عالمي
بيخود آن گشته ما نشنيده بو
غمزهاي مست پنهان ميرسد
سوي جان ز آن چشم جادو موبمو
جان ما افتان و خيزان مي دود
دست و پا گم كرده بهر جستجو
از حضورت دل اگر آگه شدي
خويش
را از خويش كردي رفت و رو
با دل من در عتابي دم بدم
عذر ما را ليك داني مو بمو
عذر تقصيرات ما در كار تو
توبه از ما داني اي نعم العفو
هرچه از ما پردهٔ خود ميدريم
ميكند خياط عفو تو رفو
دم بدم آلودهٔ عصيان شويم
ابتلاي تو كندمان شست و شو
فيض جان ده در رهش تسليم شو
لن تنالوا البر حتي تنفقو
گفت و گو بسيار شد خامش شويم
تا كند دلدار با ما گفتگو
پيك صبا ز كوي او آمد و داد بوي او
گفت كه ها بگير هي آيت رحمتي ز هو
از دم روح پرورش يافت حيات جان من
چون نفس مسيح كان يافت وفات را رفو
شد دم عنبرين او عطر مشام جان و دل
بود پيام دلبرش روح فزا و مشكبو
نامهٔ از حبيب داشت نسخهٔ از طبيب داشت
شد دل خسته را دوا رخنهٔ سينه را رفو
گشت معطر از دمش مغز دماغ سر بسر
چون دم ويس از يمن داد بمن نشان هو
دل ز سواد خط او سرمه كشيد بي غبار
جان ز شراب معنيش باده كشيد بي سبو
معني نامه عكس رو ليك عيان بزير خط
صنعت خانه عكس خط آينهٔ به پيش رو
داده نشان الفتي هر الفيش يك بيك
كرده بيان وحدتي هر رقميش مو بمو
شهد گرفته در دهان نقطه بنقطه تا بتا
مهر نهفته در بيان نكته بنكته تو بتو
گشته درون سينه ام نخل اميد جا بجا
كرده روان زهر سخن آب حياه جو بجو
داده ز موي او نشان صورهٔ آن بحسن خط
كرده ز حسن او بيان معني آن بچند رو
گشته بخويش رهنما داده نشان ما بما
كرده بيان رازها حرف بحرف مو بمو
دل ز صبا شگفته شد بيشتر از پيام او
داد پيام چون بدل گشت حيات
دل دو تو
؟وي خوشي چو ميوزد زخم زياده ميشود
طرفه كه زخم جان فيض يافت ز بوي او رفو
راه خداست مستقيم نور هداست مستبين
بار كشيم و ره رويم ترك كنيم گفتگو
دل ز پي جست و جو در بدرو كو بكو
همره او دلبرش ميبردش سو بسو
در بدر و كو بكو ميرود و ميدود
در طلب يار و بار نزد وي و رو برو
در تن و در جان ما معني ايمان ما
عايد او رك برك شاهد او مو بمو
چشمه حسنش روان بر رخ مه طلعتان
آب دهد مو بمو جاي بجا جو بجو
زندگي جان و تن با دل تو در سخن
بازي غفلت مخور هرزه مپو سو بسو
ديدهٔ من ديده و عقل نه بشنيده است
سوختم از فرقتش دوست بمن روبرو
بر دلم از داغها مشعله ها جا بجا
بر رخم از خون دل اشك روان جو بجو
آنكه تن خويش را در ره حق كهنه كرد
ميرسدش فيض حق دم بدم و تو بتو
هست در اشعار فيض شرح دل زار فيض
هر غزلي تا بتا در غم او تو بتو
گر برفت اندر غمت دل گو برو
جان اگر هم شد فدايت گو بشو
حسن تو اي جان من پاينده باد
هرچه جز تو گو بقربان تو شو
من طمع از خود بريدم آن زمان
كه بعشقت جان و دل كردم گرو
هر دمي جاني فدا سازم ترا
در هماندم بخشي از سر جان نو
جان نو بخشد جمالت نو مرا
كهنه را گويد جلالت كه برو
هر دمم عيدي و قربان نويست
خلعتي نو روز نو روزي نو
دوست ميخواند ترا اي فيض هان
در ره او پاي از سر كن بدو
زهر هجران ميچشم از من چنين ميخواهد او
جور دوري ميكشم از من چنين ميخواهد او
ديگرانرا او ز لطف خويش دارد بهره ور
من بقهرش دلخوشم از من چنين ميخواهد او
شهد لطفي گاه پنهان ميكند در زهر قهر
لطف پنهان ميچشم از من چنين ميخواهد او
دور از آن گل از رقيبان در دلستم خارها
جور دونان ميكشم از من چنين ميخواهد او
خويش را سوزم براي او فروزم شمع جان
پاي تا سر آتشم از من چنين ميخواهد او
بارها بگداخت جانم را براي امتحان
پاك و صاف و بيغشم از من چنين ميخواهد او
طالب علمم وليكن نه چو اهل مدرسه
با هوا در چالشم از من چنين ميخواهد او
ميكنم حق را عبادت خشك ليكن نيستم
عابد صوفي وشم از من چنين ميخواهد او
هركسي را از مئي سر خوش شود من همچو فيض
از مي او سرخوشم از من چنين ميخواهد او
گه سوي طاعت روم گه سوي عصيان او
مظهر لطفم من و مظهر غفران او
گاه مرا لطف او بر در طاعت برد
گه كشدم دست قهر جانب عصيان او
در گنهم گاه عفو سوي جنان آورد
گه بردم منتقم جانب نيران او
گاه جمالش مرا بر سر شكر آورد
گاه جمالم برد بر در كفران او
جرم من و حلم او هر دو زحد درگذشت
تا چكند عاقبت اين من و آن او
هستي او از قدم هستي ما از عدم
باقي و پاينده او ما همه قربان او
تا برد و بازدش گيرد و اندازدش
گوي دلم ميتپد در خم چوگان او
حلقه بگوش ويم رفته ز هوش ويم
گوش مرا ميسزد نغمهٔ الحان او
ميكشدم امر او جانب اين گفتگو
فيض ز جان و ز دل هست بفرمان او
ساقي از آنجهان بده بادهٔ جان سبو سبو
تا بكشم بكام دل قوت روان سبو سبو
بادهٔ جان روان كن از چشمهٔ سلسبيل حق
تا بكشد بدوش جان هركس از آن سبو سبو
در تن از اين جهان روان نيست بده شراب جان
تا بگلوي ريزمش آب روان سبو سبو
سوي من آي اي حبيب ساقي باقي طبيب
تا بكشم از آن لبان شربت جان سبو سبو
گاه ز چشم مست تو باده كشم قدح قدح
گاه از آن لب و دهان قوت روان سبو سبو
نيست پياله در خورم مي ز قدح نميخورم
پاي خمم ببر بده باده از آن سبو سبو
ني غلطم كه بعد ازين خم ده و آشكار ده
بنده نمي كشم دگر باده نهان سبو سبو
حال دلم ببين كه چون گشته ز فرقتت زبون
از جگرم ز ديده خون كرده روان سبو سبو
در غمت آنقدر گريست فيض كز آب ديده اش
ريخت هر آتشين دلي بر دل از آن سبو سبو
خورشيد ذره ايست ز نور جمال تو
افلاك قطره ايست ز بحر نوال تو
لذات هر دو كون ز جودت نشانهٔ
ايجاد شمه ايست ز حسن نعال تو
آفاق پرتويست ز اشراق كبريا
غيب و شهادت آيت نور و ظلال تو
آدم نمونه ايست ز مجموع خلق و امر
خاتم نگين خاتم جاه و جلال تو
جنت اشارتيست ز قرب و كرامتت
دوزخ كنايتيست ز بعد و نكال تو
هر جا غمي و محنت و درديست سربسر
يكسطوتست از سطوات جلال تو
حلمست نكتهٔ ز شكوه خدائيت
علمست نقطهٔ ز كتاب كمال تو
هرجاست بينش و شنوائي و دانشي
يكشمهٔ ز آگهي بيمثال تو
حسن بتان و غمزهٔ خوبان دلفريب
يك لمعاست از لمعات جمال تو
چندين هزار عالم و آدم كه هست نيست
جزموجهٔ ز بحر عديم المثال تو
جائي نگنجي از عظمت جز سراي دل
شاد آن دل وسيع
كه باشد محال تو
عاشق بنقد غرقهٔ بحر شهود وصل
عارف در انتظار نداي تعال تو
مستغرق شهودم و جوياي آن شهود
محروم گردم ارز حجاب خيال تو
در من زن آتشي كه بسوزد مرا ز من
شايد كه فيض فيض برد از وصال تو
اي خدا شرمنده ام از كثرت احسان تو
شرم بر شرمم فزايد چون كنم عصيان تو
گر ببخشائي گناهان مرا از فضل خود
آب گردم از خجالت بر در غفران تو
ور حساب من كني اي واي من اي واي من
كي تن و جان من آرد طاقت نيران تو
گاه گويم شايد اين ذره نيايد در حساب
چون كنم با ذره دارد كار در استان تو
هرچه هستم از توام بهر توام اي بي نياز
مظهر قهر توام يا مظهر غفران تو
هرچه دارم از تو دارم خود چه دارم هيچ هيچ
نسيتم من جز بدي مستغرق احسان تو
فيض را حد ثنايت نيست معذورش بدار
كيست او يا چيست او تا دم زند در شان تو
كي توان از عهدهٔ شكر تو بيرون آمدن
شكر نعمت نعمتي ديگر بود از خوان تو
خاهم كه خاك راه شوم زير پاي تو
تا ذره ذره ام همه گيرد هواي تو
آيم چو گرد بر سر راه تو اوفتم
شايد كه بوسهٔ بربايم ز پاي تو
جان در رهت فدا كنم و منتت كشم
اي صد هزار جان گرامي فداي تو
جان صد هزار كاش بود هر دمي مرا
تا جمله را نثار كنم از براي تو
خوش آندمي كه سوي من آئي ز روي لطف
تا جان ز من طلب كني و من لقاي تو
يابم حيات تازه بهر جان فشاندني
گر صد هزار بار بميرم براي تو
در تو كسي بحسن و ملاحت كجا رسد
تو پادشاه حسني و خوبان گداي تو
تو همچو آقتابي و من همچو سايه ام
آيم بهر كجا كه روي در قفاي تو
هستم براي تو و تو هستي براي خود
هستي تو خود براي خود و من براي تو
هرچند لطف بيش كني تشنه تر شوم
سيراب كي شوم ز شراب لقاي تو
از درگه تو دور
نگردد به تيغ سر
هر كو چشيد چاشنئي از عطاي تو
در آسمان ملائكه گويند آمين
آندم كه فيض روي كند در دعاي تو
اي سر هر سروري در پاي تو
خوبي هر خوبي از بالاي تو
شد خراب چشم مستت ملك جان
اي جهاني مست از صهباي تو
بر سر يكديگر افتاده است دل
خستهٔ مژگان بي پرواي تو
هر دو عالم را بيك جو كي خرد
عاشق شوريدهٔ شيداي تو
جاي هيهاي تو كي دارد سرم
اي دو عالم يك مي از هيهاي تو
از خودم دارد تهي وز خويش پر
پاي تا سر عشق سر تا پاي تو
همتي تا سر درين سودا نهم
اي سرم سودايي و سوداي تو
هر چه فرمائي بجان فرمان برم
اي من از جان بنده و مولاي تو
فيض را خاموش كن زين گفتگو
ظرف را كو وسعت درياي تو
هستيم يكقطره از درياي تو
مستيم يك نشأه از صهباي تو
گر قبولم ميكني درّ يتيم
رانيم از خود كف درياي تو
حسن تو نور دل بيناي من
عشق من زيب رخ زيباي تو
چشم تو مفتون سر تا پاي خود
چشم من حيران سر تا پاي تو
آبروي شمع و مه را ريخت دوش
آفتاب روي بزم آراي تو
ميفزايد شور بر شور دلم
چون تبسم ميكند لب هاي تو
آه من از تاب آن زلف سياه
شور من از لعل شكر خاي تو
ناله ام از بخت مادر زاد خود
عشق من از حسن مادرزاي تو
هر كه سودا كرد با تو سود برد
فيض را سر رفت از سوداي تو
بي پرده رخ نما كه شوم من فداي تو
در چشم من در آ كه شوم من فداي تو
دور از چشم بد كه سراپاي نكوئيي
نزديكتر بيا كه شوم من فداي تو
خوب آمدي بيا كه بپاي تو جان دهم
دردم شود دوا كه شوم من فداي تو
با من هر آنچه ميكني از لطف و قهر و ناز
هست آنهمه بجا كه شوم من فداي تو
در خلد چون بناز خرامي برسم سير
حورت كند دعا كه شوم من فداي تو
بگذر ز فيض زود كه ديريست داريش
در وعده لقا كه شوم من فداي تو
تا بكي در مقام نازي تو
چه شود گر بما بسازي تو
حسن رويت ز عشق دارد ساز
از چه با عاشقان نسازي تو
دست پرورد عشقبازي ما
نشود گر بما نبازي تو
ز آينه عشق ما نمود رخت
سزد الحق بما بنازي تو
در تو يكذره از حقيقت نيست
پاي تا سر همه مجازي تو
مينوازش بلطف خود گاهي
گر چه از فيض بي نيازي تو
مردم از غم سحر نخواهي شد
شب هجران چه بس درازي تو
جان من سخت دلربائي تو
دل من نيك جانفزائي تو
نيك دل ميبري وليكن سخت
سست پيمان و بي وفائي تو
من ز هجرت چنانكه ميداني
تو چنيني چنين چرائي تو
طاقت هجر و تاب وصلم نيست
چون كنم چون عجب بلائي تو
چند بيگانگي كني با من
گوئيم كهنه آشنائي تو
آشنائي قديم را چو نهٔ
جان من پس بگو كرائي تو
چون بر فيض خود نمي آئي
دل من پس بر كه آئي تو
بر من نيستي كجائي تو
اي كه يكجا دمي نيائي تو
آتش هجر تو كبابم كرد
سوختم اين چنين چرائي تو
اي سراپا چنانكه مي بايد
وي كه هستي چنانكه بائي تو
نيك محبوب دلربائي ليك
بي وفائي عجب بلائي تو
گل نچينند عاشقان ز درخت
اي ز خود بي خبر كرائي تو
گرچه من نيستم سزاي تو ليك
بي وفائي عجب بلائي تو
فيض ديوانه ميكند فرياد
بر من نيستي كجائي تو
اي گل چه گلي مانا از گلشن هوئي تو
چشمت مرساد از كس هي هي چه نكوئي تو
يا رب چه جمالست اين يا رب چه كمالست اين
از توبه نپرسد كس هم خود نه بگوئي تو
چشمم نگران سويت دل ميتپد از خويت
اي روي چه روئي تو اي خوي چه خوئي تو
من ميشنوم بوئي از حلقه گيسوئي
كز دست ببر دستم اي بوي چه بوئي تو
يا رب ز چه مي بود آنك ايزد بسبويت كرد
مست عجبم كردي آيا چه سبوئي تو
گشتم ز ميت چون مست خود كوزهٔ من بشكست
وانگاه نظر كردم ديدم همه اوئي تو
اي فيض مكن اسرار نزد كر و كور اظهار
چون گوشي و هوشي نيست بيهوده چگوئي تو
من نزد توام حاضر هر جاي چه جوئي تو
واندر همه جا هستم بيهوده چه پوئي تو
بيهوده نمي پويم اي دوست قرارم نيست
يكجا بچه سان باشم چون در همه سوئي تو
هر جا كه شدم ديدم نقشي ز جمال تو
چون نيك نظر كردم گفتم مگر اوئي تو
گفتا همه اويم من ايرا همه رويم من
آري تو نداري پشت آري همه روئي تو
نور تو جهان بگرفت عالم همه روشن شد
اي آب حيات جان يا رب ز چه جوئي تو
چه آب و چه جو چه جان بگذار تو اسما را
اسما همه روپوش است خود پرده اوئي تو
هر سو كشدت ميرو هر جا بردت ميدو
اندر خم چوگانش اي فيض چه گوئي تو
تن بي جانم و جانم توئي تو
سراپا كفر و ايمانم توئي تو
چو با خويشم نه سر دارم نه سامان
چو با تو سر تو سامانم توئي تو
غم دل تنگي من هم منم من
خوشيهاي فراوانم توئي تو
ز خود سر تا بپا اندوه و دردم
سرور سور و درمانم توئي تو
بكي بي برگ بي بر خار خشكم
برو برگ بهارانم توئي تو
گرسنه تشنه عريانم بخود من
شراب و جامه و نانم توئي تو
منم فاسد توئي اصلاح فاسد
منم عصيان و غفرانم توئي تو
منم هر بد توئي هر نيك و نيكي
كنم گر نيكي احسانم توئي تو
قبولم گر كني يارد تو داني
اسيرم بنده سلطانم توئي تو
دل و جان هر دو در بند غم تست
توئي دلدار و جانانم توئي تو
ندارم بيتو جاني يا دلي من
هم اين من تو هم آنم توئي تو
بفرياد دل اشكسته ام رس
رحيم من تو رحمانم توئي تو
انينم از تو و بهر تو باشد
غياث جان لهفاتم توئي تو
حنينم از تو و سوي تو باشد
توئي حنان و منانم
توئي تو
اگر فيضم توئي فياض آن فيض
و گر هم محسن احسانم توئي تو
قصه اندوه دل بسيار شد خاموش شو
هر كه بشنيد اين انين بيمار شد خاموش شو
حرف درد عاشقان داروي بيهوشي بود
ز استماع آن دلم از كار شد خاموش شو
ياد ايامي كه فخر نيكمردان بود عشق
چون حديث عشقبازي عار شد خاموش شو
گوهر اسرار شايد كي بدست سفله داد
بس سر از گفت زبان بر دار شد خاموش شو
ذكر اين افسانه ممكن بود تا در خواب بود
فتنه اكنون زين صدا بيدار شد خاموش شو
تاكنون در پرده بود اين راز و درها بسته بود
زاهد از بوي سخن هشيار شد خاموش شو
گفتن اسرار با ياران بخلوت مي توان
مجلس ما مجمع اغيار شد خاموش شو
چون ز ظاهر ميزنم دم آفت دم خفته است
گفتگو چون كاشف اسرار شد خاموش شو
هيچ دانستي چه آمد رفته رفته بر زبان
آنچه اخفا خواستيش اظهار شد خاموش شو
نو بنو بايد سخن در بيت بيت و حرف حرف
يكسخن در يكغزل تكرار شد خاموش شو
امر فرمائي بخاموشي و خودگوئي سخن
شرح كتمان سخن طومار شد خاموش شو
خواست تا رمزي بگويد شد عنان از دست فيض
گفتمش ناگفتني بسيار شد خاموش شو
اي عشق رسوا كن مرا گو نام بر من ننگ شو
بايد كه من عشرت كنم گو ناصحم دلتنگ شو
مغزم برون آمد ز پوست افتادم اندر راه دوست
اي شوق رهبر شو مرا اي عشق پيش آهنگ شو
چون شوق رهبر باشدم از دوري منزل چه غم
چون عشق در پيش است گوهر گام صد فرسنگ شو
اي عقل از دوري مگو در راه مهجوري مپو
گوينده اينجا گنگ شو پوينده اينجا گنگ شو
اهد زدين گردي بري از عشق اگر بوئي بري
در حلقهٔ مستان در آ با عاشقان همرنگ شو
گر مرد عشقي درد جو خاكي شو و گلها
بروي
بيدردي ار خواهد دلت روسنگ شو روسنگ شو
گر مرد عشقي جام گير ترك رسوم خام گير
ور عاقلي خوش آيدت در بند نام و ننگ شو
كاري كز آن نگشود در بر همزن او را زودتر
گر عاقلي ديوانه شو ديوانه فرهنگ شو
خواهي ز رويش بر خوري وز لعل او شكر خوري
موئي شو اي فيض از غمش در زلف او آونگ شو
راه حق را مرد بايد مرد كو
توشهٔ آن درد بايد درد كو
چهرهٔ گلگون درينره كي خرند
زرد بايد روي روي زرد كو
اشك بايد گرم باشد آه سرد
اشگ گرم ايجان و آه سرد كو
فرد ميبايد شدن از غير او
سالكي از ما سوي الله فرد كو
در ره او گرد مي بايد شدن
آنكه گردد در ره او گرد كو
يار كي همدرد بايد راه را
اي دريغا يار كي همدرد كو
پرورش بايد ز عشق دوست جان
فيض را از عشق جان پرورد كو
هجران جانان تا بچند آ» يار كو آن يار كو
وين شورش دل تا بكي دلدار كو دلدار كو
در سينه دلها شد طپان جانها ز تنها شد زوان
تا كي بود اين رو نهان ديدار كو ديدار كو
ذرات عالم مست او خورده شراب از دست او
نغمه سرايان كو بكو خمار كو خمار كو
افلاك سر گردان و مست خاكست مدهوش الست
در عالم بالا و پست هشيار كو هشيار كو
حلاج محو آن جمال دستك زنان در وجد و حال
نغمه سرا كاي ذوالجلال آندار كو آندار كو
در دنيي و عقبي مپيچ جز حق همه هيچست هيچ
در دار عالم غير حق ديار كو ديار كو
حق در برابر روبرو بنموده رو از چار سو
كوران گرفته جستجو كان يار كو كان يار كو
منصور انالحق ميزند من صور حق حق ميزنم
زينصور انا شاهد فنا جز يار كو جز يار كو
گر راست ميگوئي تو فيض دم در كش و خاموش باش
آنرا كه باشد محو يار گفتار كو گفتار كو
اي عاقلان ديوانه ام زنجير زلف يار كو
بر شعلهاي شوق دل پروانه ام دلدار كو
دل مست او جان مست او تن هم سرا پا مو بمو
در جملهٔ ذرات من يكذره هشيار كو
دل رفت جان هم ميرود روح روان هم ميرود
جانانه را آگه كنيد آن دلبر غمخوار كو
دل بستم اندر زلف او واعظ ز دستم دست شو
كافر شدم كافر شدم زنار كو زنار كو
قربانيم قربانيم عيد وصال او كجاست
مشتاق جانم افشانيم آن غمزهٔ خونخوار كو
گيرم بر اندازي نقاب بنمائي آنرخ بي حجاب
ليكن سرت گردم مرا يارائي ديدار كو
گفتم كه چون بينم ترا شرح غم دل سر كنم
آندم كه بينم روي او آن طاقت گفتار كو
شب با خيال زلف تو كي خواب آيد
فيض را
در خواب هم كي بينمت آندولت بيدار كو
خبري اي صبا ز يار بگو
سخني چند از آن ديار بگو
از كسي گو قرار برد از دل
بر بي صبر و بي قرار بگو
يا ز من سوي او ببر خبري
حال اين خستهٔ نزار بگو
خبر ديگران چه او پرسد
حرف من نيز زينهار بگو
ور ز من پرسد او و از غم من
حال زار دل فكار بگو
ور به بيني كه گوش ميدارد
از غم هجر بي شمار بگو
ور به بيني به تنگ مي آيد
كم كن از روي اختصار بگو
باز از هرچه بگذرد آنجا
خبري سوي فيض آر بگو
ميفزايد جان حديث عاشقان بسيار گو
بگذر از افسانه اغيار و حرف يار گو
حرف وصل يار گلزار است و حرف هجر خار
خار خار گفتني گر داري از گلزار گو
آن حديثي كآورد درد طلب تكرار كن
يكه حرفي كان دهد جانرا طرب صد بار گو
از زمين و آسمان تا چند خواهي گفت حرف
يكزمان بگذار ذكر يارو از ديار گو
گر طهارت خواهي از غير خدا بيزار شو
ور تجارت خوشترت ميآيد از بازار گو
حرف دي گربه بود ز امروز دم ميزن زدي
حرف پار ار به بود ز امسال حرف پار گو
بر كران باش و گران گوش از دم بيگانگان
چون حديث يار آمد در ميان بسيار گو
حرف اهل عشق را مستانه گوئي باك نيست
چون بحرف عاقلان گويا شوي هشيار گو
تا تو هشياري ز سر اهل عرفان دم مزن
مست چون گردي ز اسرار آنكه از ستار گو
گوئي از شيرين لبان حرفي شكر نامش بنه
وز كرانان چون سخن گويند زهرمار گو
ايكه مينازي به نظم و نثر رنگارنگ خويش
چند از گفتار گوئي يكره از كردار گو
اين سخنها را بيان بيش ازين در كار هست
بعد از اين اي فيض اگر گوئي سخن طومار گو
دم بدمش به بين ببين تازه بتازه نو بنو
گل ز رخش بچين بچين تازه بتازه نو بنو
اي مه من بيا بيا در دل من درآ درآ
مهر خودت به بين به بين تازه بتازه نو بنو
مهر دگر بهر زمان در دل و سينه مي نشان
در دل و ديده مي نشين تازه بتازه نو بنو
جان بخيال آن دو لب هر نفس آورم بلب
تا كنمت فدا چنين تازه بتازه نو بنو
فيض اسير ناتوان سوخت در آتش غمان
ميكنيش دگر غمين تازه بتازه نو بنو
عشق رسيد و دل بزد نوبت پادشاه نو
عقل و سپاه عقل را كرد برون سپاه نو
لشكر عشق خيمه زد در بر و بوم ملك دل
غلغله در بدن فكند مقدم پادشاه نو
عشق بدل مقيم شد دولت دل عظيم شد
يافت ز يمن طلعتش شوكت تازه جاه نو
قاضي شرع تاج يافت مذهب حق رواج يافت
در صف صوفيان چو زد نوبت لا اله نو
رسم و رهي كه عقل داشت كرد از آن كناره دل
عشق چو در ميان نهاد رسم نوي و راه نو
سوخته بود راه من دلق من و كلاه من
دوختم از لباس عشق دلق نو و كلاه نو
زاهد رو بكعبه را قبله صد و مرا يكيست
گرچه بهر دمي كنم روي بقبله گاه نو
رو بنما كه بر سپهر كهنه شدند ماه و مهر
اي رخت آفتاب نو هر طرفيش ماه نو
فيض بسينه تا بكي آه قديم ميكني
هر نفس از درون بر آر نالهٔ تازه آه نو
ز حق رسيد ندا لا اله الا هو
دلم ربود ز جا لا اله الا هو
نداي نور فشان روشنائي دل و جان
نداي شرك زدا لا اله الا هو
سروش هاتف غيب اين ندا بجان درداد
دلا توهم بسرا لا اله الا هو
چو گوش هوش بدادم منادي حق را
شنيدم از همه جا لا اله الا هو
نداي هوش ربا «ليس غيره ديار»
نداي هوش فزا لا اله الا هو
خدا گواه و ملايك گواه و دانايان
كفي بهم شهدا لا اله الا هو
نظر بعالم جان كردم از دريچهٔ دل
نديده ديده سوي لا اله الا هو
نوشته كرد خط مهوشان بخط غبار
بكلك صنع خدا لا اله الا هو
اشارهاي خوش چشم مست محبوبان
بغمزه كرد ادا لا اله الا هو
نظر بزلف دو تا كن بجوي
موي بمو
ببين ز تاي بتا لا اله الا هو
ندا كند دل هر ذره كاي ز حق غافل
بخوان ز جبههٔ ما لا اله الا هو
بآسمان نگرو برو بحر و سهل و جبل
نوشته بين همه جا لا اله الا هو
كتاب عنصر و افلاك را ورق بورق
نوشته دست قضا لا اله الا هو
ببحر خواست خروشي كه غير او كس نيست
ز كوه خواست صدا لا اله الا هو
بگوش جان چو رسيد از ازل سماع الست
طپيد و گفت بلي لا اله الا هو
دلي كه شد خنك از چشمهٔ عبادالله
چشد ز برد رضا لا اله الا هو
دلي كه گرم شد از زنجبيل حب حبيب
كند دروش فنا لا اله الا هو
خداي فيض كند بر زبان او جاري
بهر نفس همه جا لا اله الا هو
خوشه چين حسنم من گرد خرمنت اي ماه
بر اميد احساني آمدم بدين درگاه
حسن كم نمي گردد نااميد مپسندم
خستهٔ گدائي را از درت مران اي شاه
جز ره تو راهي نيست ز درت پناهي نيست
جز تو پادشاهي نيست لا اله الا الله
چون روم من از كويت چون بجز ره و رويت
هيچ جا نه بينم روي هيچ جا نيابم راه
تا بچند ريزم اشك تا بكي خورم حسرت
اي فراق تو خون ريز وي فراق تو جانكاه
لطف كن مرا جامي از شراب مستانت
تا ز راه لا آيم تا سراي الا الله
وامگير از فيضت فيض خويش را يكدم
اي ز دامن وصلت دست عاشقان كوتاه
جامي لبا لب بايدت لب بر لب ساقي بده
زان بادهٔ باقي بكش وين باقي جان را بده
اي ساقي مه روي من بهر حيات نوي من
هم برقع از رخ برفكن هم از جبين بگشا گره
گويند در جنت بود از بهر زاهد ميوه ها
ما و زنخدان نگار اين سيب ما زان ميوه به
عاليست سيب تو بسي كي ميرسد دست كسي
غاليست نرخ اين متاع قيمت مكن منت به
رحم آر بر بيچارهٔ از خان و مان آوارهٔ
اي منبع لطف و كرم از وصل خودكامش بده
تا چند گردم در بدر تا چند پويم كو بكو
گيرم سراغت شهر شهر جويم نشانت ده بده
اي فيض بس كن زين نفير گر وصل ميخواهي بمير
اين كار را آسان مگير يا جان دگر چيزي بده
ز شر ديو بدرگاه ما بيار پناه
بآب مغفرت ما بشوي لوث گناه
بهر طرف بمپوي و ز ديو راه مجوي
ز ما چو دور شوي يكقدم شوي گمراه
گر آرزوت شود رفعت شهنشاهي
بيا جبين مذلت بنه بدين درگاه
بنال بر در ما تا بجوش آيد رحم
بزار بر در ما تا برويد اشك گياه
بگير توشهٔ تقوي براي راه نجات
ز حرص گير كنار و بزهد آر پناه
طمع مكن ز كسي و مشو ذليل خسي
ز فضل ما بطلب هرچه باشدت دلخواه
كمر بخدمت ما بند روز و شب از جان
بهرچه امر كنيمت بگوي بسم الله
بهر دري كه بخوانيم از آن درآ بر ما
بهر درت كه نمائيم پيش گير آن راه
نجات خويش ز غرقاب جهل خواهي فيض
بجان نصيحت پروردگار دار نگاه
اي كه دردت با دوا آميخته
در غمت بس خرمي انگيخته
با تو تا پيوند محكم كرده ام
رشتهٔ جان از جهان بگسيخته
مهر تو بگرفته سر تا پاي من
عشق تو با جان و دل آميخته
بر درخت عشق در باغ دلم
ميوه هاي گونه گون آويخته
ديدهٔ گريانم از درياي عشق
در كنار درّ و گوهر ريخته
كهنه غربال فلك بر سر مرا
نو بنو غم بر سر غم ريخته
هم ز دردت كن دوا اين درد فيض
اي ز دردت صد دوا انگيخته
اي ز كويت ره گذر بسته
غيرتت بر نظاره در بسته
دسته دسته ز گلشن آمده گل
پيش رخسار تو كمر بسته
نشود خسته تا به تير نظر
بر جمالت حيا سپر بسته
بر جبينت ز شرم نظاره
قطره قطره گهر عرق بسته
همه شب آسمان بچندين چشم
بر سراپاي تو نظر بسته
ميگشايد دلت ز نالهٔ ما
بر دعا زان در اثر بسته
جذبهٔ عشق در دل حسنت
عاشقانرا ره سفر بسته
غم تو دل گشاست ز آنرو دل
در انديشهٔ دگر بسته
تا بكوي توفيض يافته راه
خدمتت را بجان كمر بسته
شب و روز در ره تو من مبتلا نشسته
تو گذر كني نگوئي تو كئي چرا نشسته
ز تو كار بسته دارم دل و جان خسته دارم
بدر طبيب عشقم باميدها نشسته
چه شود همين تو باشي ره مدعي نباشد
من و شمع ايستاده تو بمدعا نشسته
ز دو چشم نيم خفته باشاره نكته گفته
كه برد دل نهفته بكمين ما نشسته
بتو كي رسد نگاهم كه ز زلف و چشم و ابرو
برهش سلاح داران همه جابجا نشسته
بتو چون رسد فغانم چو پر از صداست كويت
ز فغان داد خواهان كه براهها نشسته
همه رنج و محنت و غم همه درد و سوز و ماتم
سپه بلاي عشقت چه بجان ما نشسته
ره خير ا گر بپوئي دل خستهٔ بجوئي
چو ملك چو حور بيني بدر دعا نشسته
چو ز دست فيض آيد بجز از فغان و ناله
چكنم بغير زاري من در بلا نشسته
دل از من بردي ايدلبر بفن آهسته آهسته
تهي كردي مرا از خويشتن آهسته آهسته
كشي جانرا بنزد خود ز تابي كافكني در دل
بسان آنكه مي تابد رسن آهسته آهسته
ترا مقصود آن باشد كه قربان رهت گردم
ربائي دل كه گيري جان ز من آهسته آهسته
چو عشقت دردلم جا كرد و شهر دل گرفت از من
مرا آزاد كرد از بود من آهسته آهسته
بعشقت دل نهادم زينجهان آسوده گرديدم
گسستم رشته جان را ز تن آهسته آهسته
ز بس بستم خيال تو تو گشتم پاي تا سر من
تو آمد خرده خرده رفت من آهسته آهسته
سپردم جان و دل نزد تو و خود از ميان رفتم
كشيدم پاي از كوي تو من آهسته آهسته
جهان پر شد ز حرف فيض و رنديهاي پنهانش
شدم افسانهٔ هر انجمن آهسته آهسته
خدايا دلم را گشادي بده
دكان غمم را كسادي بده
بده شادئي از پي شادئي
گشادي پس هر گشادي بده
چو دادي مرا كشتي اهل بيت
سوي كعبه خويش يادي بده
دلم لوح و الهام حق كلك آن
ز امداد لطفت مدادي بده
ز قرآن بدستم خطي دادهٔ
بچشمم ازين خط سوادي بده
ره آخرت بس دراز است و دور
بقدر درازيش زادي بده
ز پا اوفتد گر نگيريش دست
ز توفيق دلرا سنادي بده
دلم لرزد از خوف روز جزا
ز اميد فضل اعتمادي بده
ز حكم خرد سركشي مي كند
هوا را بلطف انقيادي بده
بسي ميرود بر من از من ستم
مرا يا رب از خويش دادي بده
مرا دايم از من فراموش دار
ز خود هر نفس تازه يادي بده
ندانم ترا بندگي چون كنم
ز عشق خودت اوستادي بده
ز عقلم عقاليست بر پاي دل
بعشقت دلم را گشادي ده
هدايت چو كردي بحق فيض را
باحكام شرعش قيادي بده
دل بعشق خداي يكتا ده
قطره اي را راهي بدريا ده
تا نماند ز عاشقان اثري
خاك مجنون بآب ليلي ده
جان فرهاد وقف شيرين آر
دل وامق بمهر عذرا ده
كنده تن ز پاي جان بردار
مست و شوريده سر بصحرا ده
ساقيا جرعهٔ خرد سوزي
بمن رند بي سر و پا ده
صاف اگر نيست دردي بمن آر
هستي از مستيم بيغما ده
زاهدانرا بهشت و حور و قصور
عاشقان را بنزد خود جاده
دلم از فرقتت بجان آمد
جان من يكدمك دلم واده
تا بسوزد ز تاب رخسارت
فيض را ديدهٔ تماشا ده
زاهدا دل بده بقصهٔ عشق
آهن كهنه را بحلوا ده
تا كي از هر هوا بتي سازي
دل بعشق خداي يكتا ده
من آشفته را در راه ياري كار افتاده
كه در راهش چو من بي با و سر بسيار افتاده
سر آمد عمر بيحاصل نشد پيموده يك منزل
ميان راه هم خر مرده و هم بار افتاده
شده بودم همه نابود و گم گشته ره مقصود
سرم گرديده سودائي قدم از كار افتاده
نشد طي راه و پايم ماند از رفتار و ره گم شد
دلم شد خسته جان افكار و تن بيمار افتاده
مگر خضر رهي گردد دوچار من درين وادي
كه در تاريكي حيرت رهم دشوار افتاده
نبستم طرفي از علم و عمل تا بود آلاتم
سر آمد عمر شد آلات كار از كار افتاده
سخنهاي جلي گفتم شنيدم نيك فهميدم
كنونم كار با فهميدن اسرار افتاده
دل نوراني بايد كه اسرار سخن فهمد
بر آئينهٔ دل من سربسر زنگار افتاده
نيابد شست و شو الا بآب چشم و سوز جان
دلم را كه با زاري و استغفار افتاده
ندارم آب و تاب و زاري و برگ فغان كردن
زبان و ديده هم چون من بحال زار افتاده
ببخشا بارالها بر من بي دست و پا اكنون
كه دست و
پايم از كردار و از رفتار افتاده
ببخشا بر تن و جانم در آنساعت كه درمانم
دل از جان كنده و با كندن جان كار افتاده
جهان باقيم پيش نظر افراخته قامت
جهان فانيم از ديده خونبار افتاده
نه وقت عذر خواهي و نه عذر رو سياهي را
سراپا غرق عصيان كار با غفار افتاده
خطي از خامه غفران بكش بر نامهٔ عصيان
كه كار فيض با كردار خود دشوار افتاده
دلم در وادي خونخوار عشقي زار افتاده
دلم را با بلا و محنت و غم كار افتاده
ز بزم روح افزاي وصال يار خود مانده
بزندان فراق و صحبت اغيار افتاده
رقيبان جمله در عيشند و آسايش بكام دل
منم در كوي او بيمار و بي تيمار افتاده
ندارم دست و پاي زاري و اسباب غمخواري
كه دست و پاي زاري نيز چون من زار افتاده
نميدانم چه گويم چون كنم با درد بيدرمان
زبان و دستم از گفتار و از كردار افتاده
همه كس عافيت يابند از لطف حبيب خود
من از لطف حبيب خويشتن بيمار افتاده
بنزد سيد خود بندگان را عزتي باشد
دريغ از من بنزد سيد خود خوار افتاده
ز بس از جا سبك خيزد به تار موئي آويزد
دل هر جائيم از ديدهٔ خونبار افتاده
بفرياد دل زارم رس اي دلدار دلداران
ببويت فيض در دنبال هز دلدار افتاده
بيا زاهد مرا با حضرت تو كار افتاده
ز كردارت نگويم كار با گفتار افتاده
ترا جمع است خاطر از ره عقبي دلت خوش باد
مرا زين ره وليكن عقدهٔ بسيار افتاده
بنزد تست آسان زهد چون او را نديدستي
بنزد من ولي اين كار بس دشوار افتاده
تو پنداري بجز راه تو راهي نيست سوي حق
دلت در پردهٔ پندار از اين پندار افتاده
ز حسن روي ساقي و ز صوت دلكش مطرب
مرا سر رفته از دوش ار ترا دستار افتاده
ترا زهد و مرا مستي ترا تقوي مرا رندي
ترا آن كار افتاده مرا اين كار افتاده
ترا راه مسلماني گوارا باد و ارزاني
مرا گبري خوش آمد كار با زنار افتاده
توئي در بند آرايش منم در بند افزايش
توئي بر مسند عزت من اينجا خوار افتاده
توئي در بند دستار و منم در بستن زنار
توئي بر منبر و من
بر در خمار افتاده
منم چون فيض بر كاري كه آن تقدم بكار آيد
تو از كاري كه كار آيد ترا بيكار افتاده
بر آن رخسار تا آن طره طرار افتاده
دو عالم را دل از كف رفته دست از كار افتاده
ز لطف بيدريغ خود مرا روزي كن آندولت
كه بينم چشم خونبارم بر آن رخسار افتاده
روان خواهد روان گردد باستقلاب ديدارت
كرامت كن كه كار جان بيك ديدار افتاده
بود روزي كه بيند چشم خونبار من آن رخسار
دو كون از ديدهٔ حق بين من يكبار افتاده
روا گرچه نميدارد دلي كز عشق رنجور است
دل خامم پي درمان درين بازار افتاده
از آن درمان كه ميگويند عاشق را نمي باشد
دلم بو برده در دكان هر عطار افتاده
ندارد گرچه پرواي دل زار گرفتاران
باميدي دلم دنبال آن دلدار افتاده
نه من تنها فتادم بي سر و پا در ره عشقش
در اين ره همچون من بي پا و سر بسيار افتاده
گروهي بي دل ودين مست و بيخود گشته از جامي
گروهي بي سر و پا در رهت خمار افتاده
گروهي مست و لايعقل ز كف داده زمام دل
گروهي با كمال معرفت هشيار افتاده
گروهي در درون جبه و دستار ميرقصند
گروهي را ز مستي جبه و دستار افتاده
گروهي در طريق معرفت گم كرده عارف را
گروهي قيل و قال آورده در گفتار افتاده
گروهي همچو من گاهي سخن گو گشته از هرجا
گهي با خويشتن در حايش و پيكار افتاده
بزن در دامن مردي كه كار افتاده باشد دست
تو چون خود نيستي اي فيض مرد كار افتاده
بار الها راستان را در حريمت بار ده
جان آگاهي كرامت كن دل بيدار ده
روح پاكي را كه شد آلودهٔ لوث گنه
بادهٔ ناب طهور از جام استغفار ده
واصلان را محو كن اندر جمال خويشتن
سالكان را جان هشيار و دل بيدار ده
يكنظر كن در جهان آب و گل از روي لطف
دوستان را گل
برافشان دشمنان را خار ده
اهل گل را روز روز از زور وزر معمور دار
اهل دل را در دل شب نالهاي زار ده
در دل بي سيرتان آتش بر افروز از جحيم
نيكوان را جان خرم چهرهٔ گلنار ده
آن يكي را در وصالت عارض چون ارغوان
و آن دگر را در فراقت ديده خونبار ده
دوستان را ده لواي عز و تاج افتخار
دشمنان را ژندهٔ دل و لباس عار ده
هركسي را هرچه مي خواهد دلش آماده كن
عاشقان را بار ده افسردگان را كار ده
فيض را چون ره نمودي سوي خود از روي لطف
مرحمت فرما ز عشقش مركب رهوار ده
يا رب اين مهجور را در بزم وصلت بار ده
ار مي روحانيانش ساغر سرشار ده
دل بجان آمد مرا زين عالم پر شور و شر
راه بنما سوي قدسم عيش بي آزار ده
سخت مي ترسم كه عالم گردد از اشگم خراب
يا رب اين سيلاب خون را ره بدريا بار ده
در فراقت مردم ايجان جهان رحمي بكن
يا دلم خوش كن موعدي با به وصلم بار ده
دل هميخواهد كه قربانت شود در عيد وصل
جام لاغر را بپرور شيوهٔ اين كار ده
تيره شد جان و دلم از امتزاج آب و گل
سينه را اسرار بخش و ديده را انوار ده
عقل جزئي از سرم كن دور و عقل كل فرست
زنگ غم بزداي از دل شادي غمخوار ده
تا بكي مخمور باشند از مي روز الست
عاكفان كوي خود را باده اسرار ده
هر گروهي را ز فضلت نعمتي شايسته بخش
زاهدان را وعد جنت عاشقان را بار ده
يا رب آنساعت كه از دهشت زبان ماند ز كار
فيض را الهام حق كن طاقت گفتار ده
يا رب اين مخمور را در بزم مستان بار ده
وز شراب لايزالي ساغر سرشار ده
يكدو غمزه زان دو چشمم ساقيا هر بامداد
يكدو بوسه زان لبانم در شبان تار ده
دور عقل آمد بسر گفتار واعظ شد كساد
عشق را بگشا دكان و رونق بازار ده
وقت مستي و طرب آمد خرد را عذرخواه
بزم مستان را بيارا مطربان را بار ده
كفر صادق خوشتر از ايمان كاذب آيدم
سبحه بستان از كف من در عوض زنار ده
مسجد و محراب و منبر پر شد از زرق و ريا
هان در ميخانه بگشا راستان را بار ده
آتشي از عشق افروز اهل غفلت را بسوز
دردها را كن دوا بيمار را تيمار ده
زاهدان خشك
را بگذار با جهل و غرور
خيل رندان را مي از جام هوالغفار ده
زاهدان را نيست در خور عشقبازي كار ماست
عام را زين باده كم ده خاص را بسيار ده
ميكشد ساقي خمارم باده را تعجيل كن
فيض را از جام باقي عيش بي آزار ده
اي دوست بيا كه طاقتم طاق شده
جان و دل و دين بوصل مشتاق شده
شبها تا كي شمارم اختر گوئي
جسمم همه وقف اين كهن طاق شده
جان مانده ز فكر و ذكر و تن هم ز عمل
بر دوش روان بار بدن شاق شده
نه صبر بدل مانده نه قوت ببدن
اعضاي رئيسه روح را عاق شده
اجزاي تنم ز يكديگر پاشيده
شيرازه گسسته دفتر اوراق شده
گفتن باشاره رفتنم با دست است
مژگانست زبان و ساعدم ساق شده
چندي غم و خرمي بهم ميخوردم
هر جرعه كنون غميست راواق شده
حالي دارم كه هركه بر من گذرد
تا ديده سراسر همه اشفاق شده
اي فيض بيا ز شكوه بگذر تن زن
اينست كه جان گذشته و چاق شده
اين ظلمت ظاهر بعدم گشته روان
باطن ز ثناي قدس اشراق شده
از خودي اي خدا نجاتم ده
زين محيط بلا نجاتم ده
يكدم از من مرا رهائي بخش
از غم ما سوي نجاتم ده
دلم از وحشت جهان بگرفت
زين ديار فنا نجاتم ده
نفس اماره قصد من دارد
زين دم اژدها نجاتم ده
داد خاكسترم بباد هوس
از بلاي هوا نجاتم ده
صحبت عامه سوخت جانم را
ز آتش بي ضيا نجاتم ده
خلقي افتاده در پي جانم
زين ددان دغا نجاتم ده
جهل بگرفته سر بسر عالم
زين جنود عما نجاتم ده
نتوانم ز راستي دم زد
زين كجان دغا نجاتم ده
غرقه در بحر غم شدم چون فيض
ميزنم دست و پا نجاتم ده
بدل گفتم سوي دلبر نشان ده
نشاني سوي عيش جاودان ده
نشان گفتا سوي او عشق و مستي است
حجاب خود خودي ترك همان ده
شدم نا بر در ميخانه عشق
كه مسكينم مرا مي رايگان ده
نخستم كن توانائي كشيدن
توانا چون شدم تا ميتوان ده
روانم جفت كن با دختر زر
بطاق ابروي پير مغان ده
بچشمم مست ساقي كرد اشارت
كه يكساغر بدين بي خان و مان ده
گرفتم ساغري از وي كشيدم
بگفتم يا رب از خويشم امان ده
بگفتا گر امان خواهي چو مردان
طلاق اين جهان و آنجهان ده
چوفيض از هر دو عالم رو بگردان
بحق رو آر و ترك اين و آن ده
دلم را اي خدا از عشق جان ده
روانم را حيات جاودان ده
تن بي جان بود جان فسرده
زمهر خويش جانم را روان ده
بكوي قدس دلرا راه بنما
روانرا سوي عليين نشان ده
ز زندان بدن آزاد گردان
فضاي لامكان جان را مكان ده
بگير ايندوست را از دست دشمن
ز خود بيخود كن از خويشم امان ده
دل مخمور صهباي ازل را
شراب بيغش روحانيان ده
از آن مي كز الستم داده بودي
خمارم ميكشد بازم از آن ده
ز شهري آمدم بيرون در آغاز
دگر باره بدان شهرم نشان ده
دو عالم تنگ شد بر فيض جايش
وراي اي جهان و آنجهان ده
خوشا دلي كه ز غير خداست آسوده
ضمير خويش ز وسواس ديو پالوده
خوش آنكه جان گرامي بحق فدا كرده
تنش به بندگي مخلصانه فرسوده
ز حق چه بهره برد آنكه روش با غيرست
خدا قل الله و ذرهم ببنده فرموده
دمي چگونه تواند بياد حق پرداخت
كه نيست يكنفس از فكر غير آسوده
دلا بيا كه ز غير خدا بپردازيم
كنيم سر خود از ياد غير پالوده
دل از جهان بكنيم و بحق دهيم، جهان
وفا ندارد و تا بوده بيوفا بوده
اگر نه قابل درگاه حق تعالائيم
كه گشته ايم ز سر تا بپاي آلوده
زنيم دست ارادت بدامن آنكو
بخاك پاي عزيزان جبين خود سوده
مگر نسيم صبا را ز صبح در يابيم
كه هست بكر وز انفاس خلق پالوده
بيا كه از يمن جان كشيم بوي خدا
بنيمشب كه همه ديدهاست بغنوده
فريب كاسهٔ دنيا مخور كه دارد زهر
خوش آنكسيكه بدين كاسه لب نياسوده
مباش يكنفس ايمن بروي توده خاك
كه صد هزار اسيرند زير اين توده
براي توشه بعلم و عمل قيام نماي
كه عنقريب قيامت نقاب بگشوده
هزار شكر كه فيض از هداي آل نبي
غبار شرك و ضلالت ز سينه بزدوده
به يمن دوست اهل بيت پيغمبر
بسوي
خلد ره مستقيم پيموده
شهيد علينا من رجونا شهوده
رقيب علينا من نعبنا وفوده
علينا له عهد وثيق مؤكد
علي رفض شرك مخلصين سجوده
نسينا عهودا قد عهدنا بمشهد
شهود عدول ذاكرون شهوده
تعاهدها حيي غيور مطالب
فواهالنا ادارام منا عهوده
تعالوا الي بعض مافاتنا نفضها
و نسعي ليرضي من ضمنا عقوده
تحاذربه يوماً عبوساً لقاؤه
نمهد لات قد علمنا ردوده
له نحونا نظرهٔ بعد اخري بها
ينعم قوما ناظرين شهوده
و اوقد نارا في الجحيم اعرها
لمن كان منا ناكثين عهوده
تعالوا تحاذر ناره بسجودنا
ولهفي لهيبا مسرعين خموده
تعالوا يحاسب نفوساً و لما اتي
علينا حساب ما قدرنا جحوده
تعالوا نزن انفا قبل ان تؤزنا
علي الموت نقدم با درين و روده
تعالوا الي فيض فيض سنا برقه
تخطف به الابصار نمنع هموده
هركه هستش از ذكا در قبهٔ سر مشعله
بايدش جز سعي در دانش نباشد مشغله
هر كرا دادند گوش و هوش عقلي بايدش
در ره دين طي كند در هر نفس صد مرحله
گر ترا فهم درستي هست و طبع مستقيم
مكر خود را در ره دنيا بجنبان سلسله
حيف باشد بهر دنيا صرف كردن نقد عمر
هست دنيا نزد عارف جيفهٔ در مزبله
اكثر اهل نظر در راه عرفان عاجزند
از ذكاشان نيست در تاريكي ره مشعله
در پي هر آرزو او هم بصد دل ميدود
راه حق را چون نبيند تا نگردد يك دله
حرف من باصاحب عقل است وفهم است وشعور
آنكه او چيزي نميفهمد ندارم زو گله
مردم فهميده بايد تا ز آتش دم زند
كي رسد در ذيل عرفان دست و هم خر كله
زيركي بايد بفهمد رمز قرآن و حديث
يا برد ره سوي تأويلات باي بسمله
جاهلي بيني كه هر از بر ندانسته است هيچ
افكند در شش جهت از كوس دانش غلغله
فيض تن زن با كه داري اين خطاب و اين عتاب
نيست در محفل مگر گاوان دنيا مشغله
سكينهٔ دل و جان لا اله الا الله
نتيجهٔ دو جهان لا اله الا الله
زبان حال و مقال همه جهان گويد
بآشكار و نهان لا اله الا الله
بگوش جان رسدم اينسخن بهر لحظه
ز جزو جزو جهان لا اله الا الله
ز شوق دوست ببانگ بلند ميگويد
همه زمين و زمان لا اله الا الله
تو گوش باش كه تا بشنوي زهر ذره
چو آفتاب عيان لا اله الا الله
همين نه مؤمن توحيد ميكند بشنو
ز سومنات مغان لا اله الا الله
نوشتهٔ اند بگرد عذار مغبچكان
بخط سبز عيان لا اله الا الله
جمال و زيب بتان غمزه هاي معشوقان
برمز كرد بيان لا اله الا الله
بگلستان گذري كن ببرگ گل
بنگر
ز رنگ و بوي بخوان لا اله الا الله
بباغ بنگر و آثار را تماشا كن
شنو ز سرو روان لا اله الا الله
گذر بكوه بكن يا برو بدريا بار
شنو ز گوهر و كان لا اله الا الله
ببر و بحر گذر كن بخشك و تر بنگر
شنو ز اين و ز آن لا اله الا الله
بگوش و هوش تو آيد بهر طرف كه روي
اگر چنين و چنان لا اله الا الله
بكن تو پنبهٔ غفلت ز گوش و پس بشنو
ز نطق خرد و كلان لا اله الا الله
ببحر وحدت در رو بنالهٔ بم و زير
بر آر از ته جان لا اله الا الله
همين نه ورد زبان كن ز جان و دل ميگوي
بناله و بفغان لا اله الا الله
سرود اهل معاصيست نغمهٔ دف و چنگ
سرود متقيان لا اله الا الله
سحر ز هاتف غيبم ندا بگوش آمد
كه ايها الثقلان لا اله الا الله
ميان صوفي و پيرمغان سخن ميرفت
چه گفت پير مغان لا اله الا الله
ز پير ميكده كردم سؤالي از توحيد
بباده گفت بدان لا اله الا الله
بگفتن دل و جان فيض اقتصار مكن
بگو بنطق و زبان لا اله الا الله
گرفتم ملك جان الحمدالله
گذشتم از جهان الحمدالله
چه جان و چه جهان چه ملك و چه ملك
شدم تا جان جان الحمدالله
مكان را در نورديدم بهمت
شدم تا لامكان الحمدالله
برون كردم سر از عالم نهادم
قدم بر آسمان الحمدالله
ز مهر فانيان دل بر گرفتم
شدم از باقيان الحمدالله
ز محكومان بريدم رو نهادم
سوي آن حكمران الحمدالله
ز چاه طبع يوسف وار رفتم
بسوي مصر جان الحمدالله
ز خوف عقل يونس وار جستم
بصحراي عيان الحمدالله
ز بود فيض و نابودش برستم
نه اين ماند و نه آن الحمدالله
شدم آگه ز راه الحمدالله
كه عشقم شد پناه الحمدالله
رهي كارد مرا تا درگه او
بمن بنمود اله الحمدالله
سحاب رحمتش بر من بباريد
ز دل شستم گناه الحمدالله
بيكدم كهرباي عشق بربود
دل و جان را چو كاه الحمدالله
رسن آمد ز بالا يوسف جان
برون آمد ز چاه الحمدالله
چو در تاريكي زلفش فتادم
رخي ديدم چو ماه الحمدالله
طريقت را حقيقت را بديدم
در آن زلف سياه الحمدالله
ره ايمان ز زلف كفر ديدم
نهادم رو براه الحمدالله
گدائي كردم از مستانش جامي
شدم سر مست شاه الحمدالله
چو فيض از فيض حق جامي كشيدم
وجودم شد تباه الحمدالله
ز هرچه آن غير يار استغفرالله
ز بود مستعار استغفرالله
دمي كان بگذرد بي ياد رويش
از آن دم بيشمار استغفرالله
زبان كان تر بذكر دوست نبود
ز سرش الحذر استغفرالله
سر آمد عمر و يكساعت ز غفلت
نگشتم هوشيار استغفرالله
جواني رفت پيري هم سر آمد
نكردم هيچ كار استغفرالله
نكردم يك سجودي در همه عمر
كه آيد آن بكار استغفرالله
خطا بود آنچه گفتم و آنچه كردم
از آنها الفرار استغفرالله
ز كردار بدم صد بار توبه
ز گفتارم هزار استغفرالله
شدم دور از ديار يار اي فيض
من مهجور زار استغفرالله
ساقي باقي ما داد صلا بسم الله
هر كرا هست سرانجام فنا بسم الله
روي ساقي بصفا سينه ما با هم صاف
مي مصفا شده اخوان صفا بسم الله
شد دوا درد غذا خون جگر عشق طبيب
هر كه جويد ز سر صدق شفا بسم الله
ساقي عشق گرفته است بكف ساغر درد
هر كه دارد سر اين جام بلا بسم الله
ايكه خواهي كه نماز از سر اخلاص كني
سوي حق عشق بود قبله نما بسم الله
گر دلت آرزوي عكس جمالش دارد
بنگر آينه سينهٔ ما بسم الله
منزل دوست بپرسيدم از آنشاه عرب
كرد اشارت بدل و گفت عنا بسم الله
سوي دل رفتم و گفتم كه بگو يار كجاست
گفت اينجاست تو بيخويش درآ بسم الله
بر درش رفتم و گفتم كه دهي بار مرا
گفت بگذار خود ترا و بيا بسم الله
فيض خواهد بره دوست روان افشاند
هر كه دارد سر همراهي ما بسم الله
گر ترا هست سر كشتن ما بسم الله
خيز از جاي و بگو بهر فدا بسم الله
تيغ ابروي تو دارد چو سر كشتن ما
بسملم ساز بدين تيغ بلا بسم الله
گفته بودي كه بشمشير سرت بردارم
هين نشستم بر تو بر سر پا بسم الله
تا بكي وعده كني حرف وفا هم گوئي
در دلت هست وفا گو بوفا بسم الله
سر تسليم نهاديم به پيش تو بيار
هرچه خواهد دل تو بر سر ما بسم الله
بكشيم سر بنهيم و بجفا تن بدهيم
اي جفاي تو وفا خيز و بيا بسم الله
فيض را بس كه بدل هست هواي بسمل
مينگارد همه بر لوح هوا بسم الله
ندارم خان و ماني حسبي الله
نخواهم آب و ناني حسبي الله
من از كون و مكان بيزار گشتم
شدم در لامكاني حسبي الله
جهانرا خط بيزاري كشيدم
چو خود گشتم جهاني حسبي الله
بستي طرفي از جان و نه از دل
نه دل خواهم نه جاني حسبي الله
مرا جانان پسند آمد نخواهم
نه ايني و نه آني حسبي الله
نميگيرم چو در دست من آمد
بموي او جهاني حسبي الله
در اين آتش خوشم رضوان ميارا
براي من جناني حسبي الله
نعيم آتش عشقش مرا بس
بهشت جاوداني حسبي الله
چو يار آمد ز در خاموش شو فيض
عيان شد هر بياني حسبي الله
زين چرخ گردون فروا الي الله
وز دست شيطان فروا الي الله
زين تند خويان زين خوبرويان
زين جنگجويان فروا الي الله
چند اي محبان جور حبيبان
رنج رقيبان فروا الي الله
عشق مجازي ارشاد راهت
اي ره نوردان فروا الي الله
گر تير عشقي بر سينه آيد
از راه پنهان فروا الي الله
در عشق خوبان صبر است درمان
گر صبر نتوان فروا الي الله
از زلف چون شست و ز غمزه مست
وز جشم فتان فروا الي الله
زهري چو ريزد يارم بدلها
زان ما ز زلفان فروا الي الله
چشم سياهي طرز نگاهي
گردد چو گردان فروا الي الله
تا كي ز عشق دنياي فاني
اي عشق خوبان فروا الي الله
از جان گرانان فروا الينا
وز نازنينان فروا الي الله
دارد در سر فكر گريزي
با فيض ياران فروا الي الله
رفتم بخرابات توكلت علي الله
وارستم از آفات توكلت علي الله
ز خرقه و سجاده و تسبيح گذشتم
در كشف و كرامات توكلت علي الله
در خرقه سالوس نهان چند توان داشت
بتخانهٔ طاعات توكلت علي الله
عزي بدر آوردم و بر خاك فكندم
بر سنگ زدم لات توكلت علي الله
از آب و گل خويش سبك گشتم و رفتم
تا بام سموات توكلت علي الله
راه سفر طامه كبراست توكل
تا چند ز طامات توكلت علي الله
گويم سخني فيض اگرنه خرفي تو
بگذر ز خرافات توكلت علي الله
دل گيرد و جان بخشد آن دلبر جانانه
ويران چو كند بخشد صد گنج بويرانه
دل شد ببر دلبر جان رفت ز تن يكسر
وز عقل تهي شد سر كس نيست درين خانه
بس زلف دهد بر باد آنزلف خم اندر خم
بس عقل كند غارت آن نرگس مستانه
سويم بنگر مستان هوش و خردم بستان
ديوانه و مستم كن مستم كن و ديوانه
گه پند دهد واعظ گه توبه دهد زاهد
يارب كه مرا افكند در صحبت بيگانه
غم ميكشدم مطرب بر تار بزن دستي
ديوانه شدم ساقي در ده دو سه پيمانه
آن منبع آگاهي گفتا كه چه ميخواهي
گفتم كه چه ميخواهم جانانه و پيمانه
پيمانه و جاناني جانانه و پيماني
اين نشكندم پيمان آن از كف جانانه
پيمانه بكف كردم در مجمع بيهوشان
گويند كئي گويم ديوانهٔ فرزانه
تيغ ار بصدف نايد دردانه بكف نايد
بشكن صدف هستي اي طالب دردانه
اي در دل و جان من تا چند نهان از من
نشنيده كسي هرگز خمخانهٔ بيگانه
يكبار دو چارم شو روزي دو سه يارم شو
فيض از تو بود تا كي چون استن حنانه
در كشور حسن آن يگانه
شد ساخته صدهزار خانه
اين طرفه كه نيست هيچ ديار
در هيچ سرا جز آن يگانه
ديار خود است و دار هم خود
كرديم سراغ خانه خانه
يك نكته بگويمت از اين راز
در حسن ز عشق بود دانه
جنبيد درو چو دانهٔ عشق
برخاست حجاب از ميانه
پرواز نمود طاير حسن
بيرون آمد ز آشيانه
آئينه عشق پيش بنهاد
افكند دو زلف و كرد شانه
از عكس رخش در آينهٔ عشق
شد كشور حسن بيكرانه
خرمن خرمن بديد شد عشق
از دانهٔ عشق آن يگانه
بس خرمن حسن گشت پيدا
چون جلوهٔ او فكند دانه
بس قلزم عشق شد هويدا
زان جنبش عشق جاودانه
زد جوش چو بحر عشق برخاست
طوفان طوفان زهر كرانه
قلزم قلزم بديد
گرديد
از جوشش بحر بيكرانه
خاكستر عقل داد بر باد
چون آتش عشق زد زبانه
صد دل بربود يك نگاهش
يك تير آمد بصد نشانه
هر جا در فقر بود در بست
بگشاد چو جود را خزانه
با اينهمه نيست غير او كس
زد مطرب عشق اين ترانه
بر تختهٔ گون نرد عشقي
با زد با خويش جاودانه
خود عاشق حسن خويش و معشوق
اين ما و شما همه بهانه
اي فيض ازين حديث بگذر
ترسم بجنون شوي فسانه
بنه سر بحكم خداي يگانه
شود تا بحكمت جهان دو گانه
بخواه ازخدا غير عقبي و دنيي
كه بحر نوالش ندارد كرانه
نظر بر مدار از مسبب در اسباب
سببهاست حيران او در ميانه
فلك گر به پيچد ز فرمان او سر
از آن شقتش ميزند تازيانه
بپرداز خود را ز خود تا ببيني
كه ما و شما نيست الا بهانه
بصورت بود جور و معني عدالت
شكايت مكن از جفاي زمانه
بدام تن افتاد تا مرغ جانم
دلش خون شد از حسرت آشيانه
چو از موطن اصليم ياد آيد
روانم شود بي خودانه روانه
مجو فيض از بي نشانه نشاني
كه نتوان نشان داد از بي نشانه
برفت از برم آن نگار يگانه
دلم شد بدنبال حسنش روانه
سخن از فراقش چه گويد زبانم
تو گوئي كشد آتش دل زبانه
چو حرف گهر بارش از نامه خوانم
گهر ميشود اشك من دانه دانه
برون رفت از سينه با كوه اندوه
بدنبال دل ميدوم خانه خانه
دلم را غمش كرد سوراخ سوراخ
بتدريج بي منت و بي گمانه
غم دل نه بگذاشت جاي فراغت
عبث مطربم ميسرايد ترانه
اگر نيستم قابل بزم وصلش
پسندم بود جاي در آستانه
بگوشم رسيده است تا قصهٔ عشق
دگر قصها نيست الا فسانه
عبث دست و پا ميزني فيض بشكيب
چه گونه سر آيد غم جاودانه
خلاصي ميسر نگردد كسي را
كه افتد درين قلزم بيكرانه
گفتي مرا كن ذكر هو سبحانه سبحانه
من از كجا و ياد او سبحانه سبحانه
بايد چو ذكر هو كنم در سينه نقش او كنم
تا روي دل آنسو كنم سبحانه سبحانه
كي ميتوانم ذكر او كي ميتوانم فكر او
كي ميتوانم شكر او سبحانه سبحانه
امرش نبودي گر مرا كي ذكر من بودي روا
من از كجا او از كجا سبحانه سبحانه
از پيش من كي ميرود از من جدا كي ميشود
نسيان و يادش چون شود سبحانه سبحانه
خود ذكر اويم سر بسر گرچه ز ذكرم بيخبر
وز خود نميدانم خبر سبحانه سبحانه
ذكرم من و او ذاكر است شكرم من و او شاكر است
عينم من و او ناظرم سبحانه سبحانه
هم ذاكر و مذكور او هم شاكر و مشكور او
هم ناظر و منظور او سبحانه سبحانه
جان مرا جانان بود جانم تن و او جان بود
او كي ز من پنهان بود سبحانه سبحانه
هم جان و هم جانان من هم مايهٔ درمان من
سرمايهٔ احسان من سبحانه سبحانه
گه منع و گه احسان كند گه درد و گه درمان كند
او هر چه خواهد آن كند سبحانه
سبحانه
گاهي ازو گريان شوم گاهي ازو خندان شوم
او هرچه خواهد آن شوم سبحانه سبحانه
گه سازدم كه سوزدم گه درّ دم گه دوزدم
گه مستيي آموزدم سبحانه سبحانه
جان غرق شد در بحر او دل گم شد اندر هاي و هو
اي فيض بس كن گفتگو سبحانه سبحانه
از دست شد ز شوقت دستي بر اين دلم نه
بر باد رفت خاكم پائي بر اين گلم نه
محصول عمر خود را در كار خويش كردم
يك پرتو از جمالت در كار و حاصلم نه
از پيچ و تاب زلفت بس تيره روز گارم
گرد سرت از آن روي شمع مقابلم نه
از فيض يكه آهي شد قابل نگاهي
منت بيك نگاهي بر جان قابلم نه
زان چابكان كه دايم مستغرق وصالند
برق عنايتي خوش بر جان كاهلم نه
بد را به نيك بخشند چون نيكوان مرا نيز
از خاك تيره بر گير در صدر منزلم نه
قومي شكوه دارند صبري چه كوه دارند
يكذره صبر از ايشان بستان و در دلم نه
گم گشت در رهش دل شد كار فيض مشكل
بوي صبا ز زلفش در راه مشكلم نه
اين شد جواب آن نظم از گفتهاي ملا
اي پاك از آب وا ز گل پاي در اينگلم نه
كي پسندي تو جفا بر من مسكين كي كي
تو و انديشه ين كار خدا را هي هي
معدن مهر و وفا ز آنكه ازو جور و جفا
حاش لله كي آيد ز تو اينها كي كي
درديم وعدهٔ وصلت ببهار اندازي
باز چون فصل بهار آيد گوئي دي دي
زخم بر من زني و دست من آلوده كني
تا چه گويند كه زد زخم بگوئي وي وي
بس كه با ناله و زاري دل من خو كرده است
چون شوم خاك نرويد ز گل من جز ني
مي انگور نخواهم كه بود تلخ و پليد
لب شيرين تو خواهم بمكم پي در پي
جرعهٔ از لب لعلت اگرم دست دهد
تا ابد موي بمويم همه گويد مي مي
گر بخاكم گذري رقص كنان برخيزم
وز سر شوق زنم نعرهٔ ياحي ياحي
هي و هوئي بكن اي فيض بود
كز طرفي
ناگهان بر سرت آيد كه رسيدم هي هي
بيا ساقي بده جامي از آن مي
كه جان عاشقان از وي بود حي
از آن مي كآورد جان در تن من
كند يكجرعه اش لاشيء را شيء
اگر زاهد كشد در رقص آيد
بخاك مرده گر ريزي شود حي
از آن مي كز فروغش شب شود روز
سيه دل را كند خورشيد بي في
مئي كز من مرا بخشد خلاصي
سرا پايم شود فاني از آن مي
بيا ساقي مرا از خويش برهان
مگر طرفي ببندم از خود وي
نه تاب وصل او دارم نه هجران
نه با وي مي توان بودن نه بي وي
بيا مي ده مرا از خويش بستان
مگو چون و مگو چند و مگو كي
پياپي ده كه عشق آندم گواراست
كه در كف جام مي آرد پياپي
مكن داغم مگو كي، دمبدم ده
دل مستان ندارد طاقت وي
چه مي پائي بده ساقي شرابي
چه ميخواري قفا مطرب بزن ني
بيا مطرب بزن بر تار دستي
بيا ساقي بده جامي پر از مي
بده ساقي شرابي از بط و خم
بزن مطرب نواي بربط و ني
ميفكن عيش فصلي را بفصلي
ز كف مگذار مي در بهمن و دي
بهاري كن سراسر عمر را فيض
ز روي ساقي و جام پياپي
اگر كني تو بجان طاعت خداي علي
شود ز يمن اطاعت تو را خداي ولي
نبي شدن نشود زانكه شد نبودت ختم
ولي، ولي شوي ار اقتدا كني به علي
عبادت از سر اخلاص كن ريا مگذار
بپوش جامهٔ تقوي چه مصطفي چه علي
نماز را چه بخلوت كني چنان ميكن
كه در حضور جماعت كني مكن دغلي
گناهي ار بكني زود توبه كن واره
بكوش زنگ گنه در شفاف دل نهلي
اگر شكسته شوي از گنه كني اقرار
ترا خداي ببخشد بزعم معتزلي
چه اقتدا به نبيي و علي و آل كني
شود دل تو منور بنور لم يزلي
دلت چه گشت منور
بكش شراب طهور
ز ساغر «وسقاهم» ز بادهٔ ازلي
شوي چه مست از آن باده روي يار نكو
بكوش فيض كه اين شيوه راز كف ننهي
باز اين چه فتنه است كه در سر گرفته اي
بوم و بر مرا همه آذر گرفته اي
مي آئي و ز آتش حسن و فروغ ناز
سر تا بپاي شعله صفت در گرفته اي
اي پادشاه حسن كه اقليم جان و دل
بي منت سپاهي و لشگر گرفته اي
خاكستر تنم چه عجب گر رود بباد
زين آتشيكه در دل و در جان گرفته اي
هر چند سوختي دگر آتش فروختي
جان مرا مگر تو سمندر گرفته اي
گفتم مگر جفا نكني بر دلم دگر
مي بينمت كه عربده از سر گرفته اي
تنها اسير تو نه همين اين دل منست
دلهاي عالمي تو مسخر گرفته اي
اي عشق بر سرير ايالت قرار گير
در ملك جان و دل كه سراسر گرفته اي
از عشق نيست فيض ترا مهربانتري
محكم نگاه دار چو در بر گرفته اي
نزديك تر ز عشق رهي نيست زاهدا
با ما بيا چرا ره ديگر گرفته اي
بيا بيا كه اسيران نواز آمده اي
بيا بيا كه رقيبان گداز آمده اي
بيا و ديده عشاق را منور كن
كه حسن ماه رخانرا طراز آمده اي
بيا بيا كه ز سر تا بپا ببازم من
بيا بيا كه توهم مست ناز آمده اي
ز پاي تا سر حسني و لطف و مهر و وفا
بيا بيا كه بسامان و ساز آمده اي
بكف گرفته دل و جان بجان و دل خلقي
تو بهر غارت آن تركتاز آمده اي
بجانب تو روان بود جانم از شوقت
اگر غلط نكنم پيش باز آمده اي
سري بپاي نتو ميخواست دل كه در بازم
بيا بيا كه بسي دلنواز آمده اي
فداي خوي تو گردم كه با هزاران ناز
بكار سازي اهل نياز آمده اي
بپاي تو قدمي صدهزار فرسنگست
بيا كه از ره دور و دراز آمده اي
شبي بخلوت ما ميتوان بسر بردن
اگر چه از سر تمكين و ناز آمده اي
كبوتر دل اگر صدهزار صيد كني
يكي نساخته بسمل كه باز آمده اي
بگوي شعر از
اينگونه شعرها اي فيض
ميان اهل سخن سر فراز آمده اي
شور عشقي در جهان افكنده اي
مستيي در انس و جان افكنده اي
كرده اي پنهان محيط بيكران
قطره اي زان در ميان افكنده اي
جلوه داده حسن را زان جلوه باز
پرده اي بر روي آن افكنده اي
سايه اي خورشيد روي خويش را
بر زمين و آسمان افكنده اي
يك گره نگشوده زان زلفت دو تا
بوي جاني در جهان افكنده اي
از روانها كرده اي جوها روان
غلغلي در خاكيان افكنده اي
كاف و نون امر را بي حرف و صوت
در مكان و لامكان افكنده اي
آتشي از عشق خود افروخته
جان خاصانرا در آن افكنده اي
دوستانت را براي امتحان
در ميان دشمنان افكنده اي
عارفان را داده اي برداليقين
جاهلانرا در گمان افكنده اي
عاقلان را كار دنيا كرده يار
عاشقانرا در فغان افكنده اي
در دل من شوق خود جا داده اي
آتشي دلرا بجان افكنده اي
كرده جا در جان و جان خسته را
در طلب گرد جهان افكنده اي
قطره اي دلرا ز عشق خويشتن
در محيط بيكران افكنده اي
داده اي هم اختيار ما بما
هم ز دست ما عنان افكنده اي
از بهشت و حور داده وعده اي
رغبتي در زاهدان افكنده اي
ز آتش دوزخ وعيدي داده اي
رهبتي در عصيان افكنده اي
نقش انسانرا كشيدستي بر آب
از بنان آنگه بنان افكنده اي
چون بنانش را تو كردي تسويه
پس چرايش از بنان افكنده اي
فيض را از عشق ذوقي داده اي
در تماشاي بتان افكنده اي
اي آنكه در ازل همه را يار بوده اي
از دار اثر نبوده تو ديار بوده اي
هر كار هر كه كرد تو تقدير كرده اي
پيش از وجود خلق در آن كار بوده اي
عالم همه تو بوده و تو خالي از همه
يكتاي فرد بوده اي و بسيار بوده اي
حسن از تو رو نموده و عشق از تو آمده
مطلوب بوده و طلبكار بوده اي
بنموده در نقاب نكويان جمال خويش
وين طرفه در نقاب بديدار بوده اي
بس دل كه بهر خويشتن آئينه ساخته
زان آينه بخويش نمودار بوده اي
خود را بخود نموده در آئينه اي جهان
بيننده بوده اي و بديدار بوده اي
فاش و نهان خلق
هويداست نزد تو
بي آلت بصر همه ديدار بوده اي
رفتار مور در شب ديجور ديده اي
ز اسرار خلق جمله خبردار بوده اي
هر جاي هر چه بوده بر آن بوده اي محيط
عالم چو مركزي و تو پر كار بوده اي
بي تو نه هستي و نه توانائي بود
ما را تو چاره بوده و ناچار بوده اي
ما هيچ نيستيم بخود سايه اي توايم
هم جاعل ظلام و هم انوار بوده اي
بس دل شكسته بر درت اي جا برالكسير
پيوسته ايستاده كه جبار بوده اي
بس بنده اي كه كرده گنه بر اميد آنكه
غفار بوده اي تو و ستار بوده اي
گرفيض را ز جهل بر آري غريب نيست
پيوسته بنده پرور و غفار بوده اي
اي آنكه با دلم ز ازل يار بوده اي
پيوسته راحت دل بيمار بوده اي
گه لطف كرده با من دلخسته گاه قهر
در غير لطف گاهي و قهار بوده اي
گاهي وفا و گاه جفا با دلم كني
هم يار بوده اي و هم اغيار بوده اي
افروختي رخ و ز مژه نيش مي زني
گل بوده اي بروي و بمو خار بوده اي
از راه مهر آمدي و سوختي مرا
آسان نموده اول و دشوار بوده اي
تا بوده اي نداشته اي دست از دلم
اين عشق جان گداز چه غمخوار بوده اي
گر دل زمين شده است بدورش تو آسمان
گر نقطه گشته است تو پرگار بوده اي
جان دلي ببوده كه در وي نبوده اي
اي عشق كم نموده چه بسيار بوده اي
اي فيض كس نديده ز كردار تو اثر
كاري نكرده اي همه گفتار بوده اي
اي دل بعشق خويش گرفتار بوده اي
خود را بنقد عمر خريدار بوده اي
گر بگذري ز خويش انيس خدا شوي
اي خودپرست دون چه ستمكار بوده اي
بگشاي چشم عبرت و كر و بيان به بين
تا روشنت شود چه قدر خوار بوده اي
برخيز و جهد كن بمقام خرد رسي
روز نخست چون بخرد يار بوده اي
سوي مقربان چه شود گر سفر كني
زين پيشتر بعالم انوار بوده اي
گر رو كني بعالم بالا غريب نيست
پيوسته در تطور اطوار بوده اي
كاري نميكني كه بجائي رساندت
اي آزموده كار چه بيكار بوده اي
ايحق بر اهل حق چه گوار نده و خوشي
بر خويشتن پرست چه دشوار بوده اي
ز آسودگي نداشته اي دست يكنفس
اي فيض خويش را تو چه غمخوار بوده اي
در عشق دوست اي دل شيدا چگونه اي
اي قطره كشاكش دريا چگونه اي
يادآور اي عدم ز نهانخانه اي قدم
پنهان چگونه بودي و پيدا چگونه اي
در بحر بي كنار كنارم كشيد و گفت
بي ما چگونه بودي و با ما چگونه اي
من جلوه نا نموده تواز خويش ميشدي
امروز غرق بحر تجلا چگونه اي
جمعي بساحل از كشش ما در اضطراب
اي غرق بحر عاطفت ما چگونه اي
بازم ز خويش راند و بكنج غمم نشاند
گفت اي نشانه تير بلا را چگونه اي
در چاه بابلم موي خود ببست
گفت اي اسير زلف چليپا چگونه اي
اي خانه زاد عشرت و پرورده اي طرب
در لجه محيط غم ما چگونه اي
اي فيض خويش را بغم عشق ما سپار
و آنگه ببين كه در كنف ما چگونه اي
با جذب دوست اي دل شيدا چگونه اي
اي قطره با كشاكش دريا چگونه اي
اي طاير خجسته پي مرغزار انس
در تنگناي وحشت دنيا چگونه اي
هيچ از مقام اصلي خود ياد مي كني
دور از ديار خويش در اينجا چگونه اي
كو روزگار عشرت و بزم وصال دوست
بي يار دلنواز از خود آيا چگونه اي
كو چشم مست ساقي و كو آن لب چو لعل
مخمور مانده بي مي و مينا چگونه اي
مي آيد اين سروش ز جانان نفس نفس
كاي جان اسير غربت دنيا چگونه اي
با موجهاي قلزم هجران چه ميكني
در كام اژدهاي غم ما چگونه اي
ز آن روزها كه بود سرت در كنار ما
شبها چه يا ميكني آيا چگونه اي
اي در وصال ما گذرانيده سالها
امروز در مفارقت ما چگونه اي
بعد از وصال با غم هجران چه ميكني
با ما چگونه بودي و بي ما چگونه اي
اي ديده اي كه آن گل رخسار ديده اي
بي آن جمال روشن و بينا چگونه اي
چوني در ابتلاي بلاي فراق فيض
اي وصل دوست داده بدنيا چگونه اي
بماندم چيز و كس را انت حسبي
براندم خار و خس را انت حسبي
پر و بالي گشادم در هوايت
شكستم اين قفس را انت حسبي
ترا خواهم ترا خواهم بجز تو
نخواهم هيچكس را انت حسبي
همين خواهم كه حيران تو باشم
نه بينم پيش و پس را انت حسبي
درون دل نميدانم چه غوغاست
نخواهم اين جرس را انت حسبي
درون سر نميدانم چه سوداست
نخواهم بوالهوس را انت حسبي
نفس بي ياد تو گر ميزند فيض
نخواهم آن نفس را انت حسبي
با تو شدم آشنا وز دو جهان اجنبي
چون تو شدي يار من شد دل و جان اجنبي
خواست ز تو دم زند ناطقه ام بسته شد
گفت عيان غيور هست بيان اجنبي
ياد تو چون مي كنم ميروم از خويشتن
آمد چون آشنا شد ز ميان اجنبي
نام تو پنهان برم سامعه بيگانه است
چون بزبان آورم هست زبان اجنبي
چون بخيال آئيم بي خود گردم كه چه
گويد هريك ز ما هست فلان اجنبي
از سر كويت نشان خواستم از محرمي
گفت در آنجا كه او است هست نشان اجنبي
در طلبم در بدر آنكه بپرسم خبر
آنكه خبردار نيست بي خبران اجنبي
در حرم كبريا كس ننهادست پا
هست زمان دم مزن هست مكان اجنبي
ديد مرا جان فشان گشته بداغش نشان
گفت كه فيض آشناست مدعيان اجنبي
دارد ز جفا نظام خوبي
بي جور و جفا كدام خوبي
از آتش عشق پخته گردد
باشد بعيش خام خوبي
اي سر تا پا همه نكوئي
وي پا تا سر تمام خوبي
از ياد تو پر شدم كه بيند
چشم دل من بكام خوبي
هر دل كه ز عشق توست شيدا
دارد روزي مقام خوبي
نظارگيان روي خوبت
بينند علي الدوام خوبي
باشيدايان كوي عشقت
لطف تو كند مدام خوبي
آنرا كه حلال نيست وصلت
باشد بر وي حرام خوبي
قايم بتو تا ابد نكوئي
در ظل تو مستدام خوبي
تا در دل فيض جاي كردي
مي باردش از كلام خوبي
گه نقاب از رخ كشيدي گه نقاب انداختي
تهمتي بر سايه و بر آفتاب انداختي
گه نمائي روي و گه پنهان كني در زير زلف
زين كشاكش خلقرا در پيچ و تاب انداختي
بس نشانهاي غلط دادي بكوي خويشتن
تشنگان واديت را در سراب انداختي
شرم بي اندازه ات سرهاي ما افكند پيش
از حجاب خويش ما را در حجاب انداختي
زلف را كردي پريشان پر عذار آتشين
رشتهٔ جان مرا در پيچ و تاب انداختي
بر اميد وعدهٔ فردا ز خود راندي بنقد
عابدانرا در ثواب و در عقاب انداختي
عاشق بيچاره را مهجور در عين وصال
چشم گريان سينه بريان دل كباب انداختي
اهل دل را صاف دادي اهل گلرا درُد درد
عاقلانرا در حساب و در كتاب انداختي
فيض گفتي بس غزل هريك ز ديگر خوبتر
حيرتي در طالبان انتخاب انداختي
ميشود آخر دلت غواص بحر من لدن
بس در و گوهر كه از چشم بر آب انداختي
بر جمال از پرتو رويت نقاب انداختي
در هويدائيت ما را در حجاب انداختي
پرتوي از نور خود بر عرش و كرسي تافتي
ذرهٔ بر انجم و بر آفتاب انداختي
روي خوبانرا درخشان كردي از مهر رخت
نشئهٔ حسن ازل را در شراب انداختي
روح را بيرون كشيدي ز اوج عليين عقل
در حضيض آب و گل مست و خراب انداختي
دشمنان را راه دادي در حريم جان و دل
دوستانرا در عقاب و در عذاب انداختي
دست و پاي خواهش ما را ز بند خواهشت
در ره فرمانبري در پيچ و تاب انداختي
در طلب گه گرم كردي گاه افسردي دلم
گه در آتش سوختي گه در يخ آب انداختي
گاه نزديك خودم خاني گهي دور افكني
زين قبول ورد مرا در اضطراب انداختي
تا كه باشم تا كه باشم بر در اميد و بيم
در ضميرم گه ثواب و گه
عقاب انداختي
پرتوي از مهر رويت در جهان انداختي
آتشي در خرمن شوريد گان انداختي
يكنظر كردي بسوي دل ز چشم شاهدان
زان نظر بس فتنها در جسم و جان انداختي
در دلم جا كردي و كردي مرا از من تهي
تا مرا از هستي خود در گمان انداختي
شعله حسن تو دوش افروخت دلها را چو شمع
اين چه آتش بود كامشب در جهان انداختي
در كنارم بودي و ميسوخت جانم در ميان
آتش سوزان نهان چون در ميان انداختي
تا قيامت قالبم خواهد طپيد از ذوق آن
تير مژگان سوي من تا بيكمان انداختي
ديده از خواب عدم نگشوده گرديدند مست
چون نداي «كن» بگوش انس و جان انداختي
سوي «او ادني» روان گشتند مشتاقان وصل
تا خطاب «ارجعي» در ملك و جان انداختي
هركسي پشت و پناه عالمي شد تا ز لطف
سايهٔ خود بر سر اين بيكسان انداختي
شد كنار همدمان درياي خون از اشگ فيض
قصهٔ پر غصه اش تا در ميان انداختي
شعلهٔ حسني ز رخسار بتان افروختي
آتشي در ما زدي از پاي تا سر سوختي
قامت بالا بلندان بر فلك افراختي
در هواشان شعلهٔ دل تا فلك افروختي
برقي از نورت درخشان كردي از مه طلعتان
ساختي با بيوفايان خرمن ما سوختي
گر نه استاد ازل در پرده بودي جلوه گر
چشم فتان ازكجا اين دلبري آموختي
كرديم ديوانه گفتي راز ما با كس مگوي
پردهٔ عقلم دريدي و دهانم دوختي
خاكساري بندگي افتادگي بيچارگي
فيض از عشق بتان سرمايها اندوختي
هيچكس در هيچ سودا اينچنين سودي نكرد
عشق و آزادي خريدي دين و دل بفروختي
هر نفس از جناب دوست ميرسدم بشارتي
سوي وصال خويشتن مي كندم اشارتي
كعبه من جمال او ميكنمش بدل طواف
اهل صفا كنند سعي بهر چنين زيارتي
در عرفات عشق او هست متاع جان بسي
از عرب ملاحتش منتظرند غارتي
ذبح مني كنيم ما تا ببريم از او لقا
نيست براي عاشقان بهتر از اين تجارتي
سنگ بديو ميزنم حلق هواش مي برم
در حرم مشاعرم تا نكند جسارتي
غسل كنم ز آب چشم پاك شوم ز آزو خشم
چون بحرم نهم قدم تا نكنم طهارتي
سنگ سياه شد ز آه در غم حضرت اله
برد بدر گهش پناه منتظر زيارتي
زمزم از اشگ اولياست شوري او بدين گواست
بر در حق بريز ا شگ تا ببري نضارتي
ايكه گناه كرده اي نامه سياه كرده اي
دامن زندهٔ بگير تا كند استجارتي
كعبه دل طواف كن سينه بمهر صاف كن
نيست دل خراب را خوشتر ازين عمارتي
كرد خليل حق مقام بر در كعبه منتظر
تا رسد ار ولادت شير خدا بشارتي
دوست در آيد از درم در قدمش رود سرم
بهر چنين شهادتي كي كنم استخارتي
در ره كعبهٔ دلي زخمي اگر رسد به تن
سود روان بود چه غم تن كشد ار خسارتي
مي نتوان بيان نمود قصهٔ عشق
نزد كس
هرزه مپوي گرد دل در طلب عمارتي
هر غزلي كه طرح شدفيض بديهه گويدش
معني بكر آورد تا ببرد بكارتي
از حسن خورشيد ازل عالم چنين زيباستي
وز نور شمع لم يزل اين ديدها بيناستي
مرغ دل ما بلبلي در گلشن اين خاكبان
از مستي ما غلغلي در گنبد مينا ستي
از سوزش ما شورشي افتاد در جان ملك
فرياد لاعلم لنا در عالم بالاستي
از بادهٔ روز الست گشتند جانها جمله مست
ليك از خمار آن شراب در سينها غمهاستي
از جام عشق كبريا سيراب كي گرديم ما
زين باده جان عاشقان دايم در استسقاستي
ساقي بجامي تازه كن مغز دماغ پختگان
كاين زهد خام خشك مغز در آتش سوداستي
از گلشن قدس لقا بوي گلي آمد بما
زان بودي از سر تا بپا هر ذره مان بوياستي
طاغوت را كافر شديم لاهوت را مؤمن شديم
چنگال استمساك ما در عروهٔ و ثقاستي
عهدي كه با او بسته ايم روز ازل نشكسته ايم
آن عهد و آن پيمان ما برجاستي برجاستي
گشتيم محو آن جمال دستك زنان در وجد و حال
از ليت قومي يعلمون در جان ما غوغا ستي
مقراض لا تذكير فيض بيخ دو عالم را ببر
چون حاصل اين هر دو كون در مخزن الاستي
زلف سيه بر روي مه با خط و خال آراستي
دام بلا و فتنهٔ يا مايهٔ سوداستي
خال تو دانه زلف دام ابرو كمان بالا بلا
از پاي تا سر فتنهٔ سر تا بپا غوغاستي
آنغمزهٔ خون ربز را سر ده بجان عاشقان
الحق كه نازت ميرسد خوب و خوش زيباستي
با ما نشستي ساعتي آرام رفت از جان ما
گفتي قيامت راست شد از جاي چون برخاستي
آيات حسنت مصحف است وخط و خالت سورها
سر تا بپايت جزو جزو در حمد حق گوياستي
ازسر ربودي عقل وهوش وز دل گرفتي صبر ودين
القصه با جانهاي ما كردي هر آنچه خواستي
ني عهد با ما كردهٔ تا قتل همراهي كني
اينك
سرو اين تيغ اگر در عهد و پيمان راستي
نزديك ما گر آمدي بعد از فراق دير و دور
از دور بنشستي و زود از پيش ما برخواستي
دادي صلاي وصل خود آنرا كه افزوديش قدر
وين فيض دور افتاده را در درد هجران كاستي
گهي نان را فداي جان فرستي
گهي جان را فداي نان فرستي
گهي دلرا دهي ذوق عبادت
كه تا جانرا بر جانان فرستي
كني گه جان و دلرا خادم تن
پي نانشان باين و آن فرستي
يكي را از مي عشقت كني مست
يكي را تره و بريان فرستي
يكي را جا دهي در صدر جنت
يكي سوي چه نيران فرستي
كني به درد دشمن را بدرمان
ز دردت دوست را درمان فرستي
بباري بر سر اين برف و باران
بسوي كشت آن باران فرستي
يكيرا مست گرداني ببازار
يكيرا ساغري پنهان فرستي
خلاصي گه دهي تن را ز طوفان
ببحر جان گهي طوفان فرستي
جزاي طاعت آن خواهم كه جان را
كني مست و سوي جانان فرستي
سزاي معصيت خواهم كه در دل
ز دردت آتش سوزان فرستي
جواب مولويست اين فيض كو گفت
اگر درد مرا درمان فرستي
عشق حبيب را بود بر دل من عنايتي
هرنفسي بمحنتي مي كندم رعايتي
شكر كه در ره هدي كوچه غلط نميكنم
ميرسد از جناب او هر نفسي هدايتي
چشم خوشش دهد مرا لحظه بلحظه ساغري
لعل لبش كند بمن هر نفسي عنايتي
موي بموي خط او نكتهٔ از كتاب حسن
عشق مرا و حسن اوست سورهٔ يوسف آيتي
زلف ز حسن تا بتا حسن ز حسن آفرين
نقل حديث مي كند سلسلهٔ روايتي
رو چه بسوي او كنم از نگهش خجل شوم
چشم كند رعايتي غمزه كند سعايتي
حسن چه رو نمايدم ياد خداي آيدم
سوي حقيقت از مجاز مي طلبم هدايتي
اي مه خوش لقا بيا سوي خدا رهم نما
در ظلمات ره مرا باش ز نور رايتي
خيز و بيا بنزد من كن تهيم ز خويشتن
دشمن جان من منم هست عدو كنايتي
رو بنماي يكنفس تابرهم ز خويش من
كشت مرا من و ز تو هيچ نشد حمايتي
نيست عجب اگر كنم شكوه ز دشمني چه
خود
دوست ز دوست ميكند بيگه و گه شكايتي
روي تو مينمايدم روي خداي روبرو
عشق تو ميكند مرا در ره حق هدايتي
بر در تو نشسته ام دل بوصال بسته ام
مي طلبم ز لطف تو هجر تو را هدايتي
قصهٔ دل كنم رقم لوح بسوزد و قلم
بر تو چه عرض مي كنم ميشنوي حكايتي
عقل نمانده در سرم فيض بخواه عذر من
عاقلهٔ من است عشق مي كنم ار جنايتي
ايا نفسي علي الهجران نوحي
و بالاشواق و الا حزان يوحي
ندارم طاقت هجران جانان
تعالي نفس نوحي ثم نوحي
مرا جان دادن آسا ن تر ز هجران
معني عن لي اذهب بروحي
وصالت جان دهد هجرت ستاند
تعالي يا سليمي الا تروحي
حبيبي في فوادي يا فوادي
و في روحي فلا تذهب بروحي
دلم بگرفت از ناديدن دوست
فتاحي في فتوح في فتوحي
و نفسي با عدتني عن حبيبي
الا يا نفس روحي ثم روحي
غم هجران جانان سوخت جانم
اساقي هات راحا احي روحي
خمار بادهٔ دوشين مرا كشت
صبوحا في صبوح في صبوحي
وصالش مقصد اقصاي فيض است
ولو في وصله اتلاف روحي
دل و دين و عقل و هوشم همه را بر آب دادي
ز كدام باده ساقي به من خراب دادي
چه دل و چه دين و ايمان همه گشت رخنه رخنه
مژه هاي شوخ خود را چه به غمزه آب دادي
دل عالمي ز جا شد چه نقاب بر گشودي
دو جهان به هم بر آمد چه به زلف تاب دادي
در خرمي گشودي چه جمال خود نمودي
ره درد و غم ببستي چه شراب ناب دادي
ز دو چشم نيم مستت مي ناب عاشقان را
ز لب و جوي جبينت شكر و گلاب دادي
همه كس نصيب خود را برد از زكات حسنت
به من فقير و مسكين غم بي حساب دادي
همه سرخوش از وصالت من و حسرت و خيالت
همه را شراب دادي و مرا سراب دادي
ز لب شكر فروشت دل “فيض” خواست كامي
نه اجابتي نمودي نه مرا جواب دادي
گره از زلف خويش وا كردي
بر دلم بستي و رها كردي
در ميان بلاش سر دادي
عقدهٔ محكمش بپا كردي
راه بيرون شدن برو بستي
در اندوه و غصه وا كردي
مرغ زار شكسته بالي را
هدف تير ابتلا كردي
طاير قدس را ببستي بال
طعمهٔ اژدر بلا كردي
از براي تو من چها كردم
تو بپاداش آن جفا كردي
در رهت من بجان وفا كردم
تو بجاي وفا جفا كردي
ز آتش غصه سوختي جانم
خاكم اندر هوا هبا كردي
هر بلائي كه بود در عالم
بر سر فيض مبتلا كردي
هر چه كردي بجاي من اي جان
نيك بايسته و بجا كردي
آفرين باد اي طبيب دلم
همه درد مرا دوا كردي
ايكه درد مرا دوا كردي
وعده قتل را وفا كردي
تير بر دل زدي و بر جان خورد
شد صواب آنچه را خطا كردي
دل ربودي و جان فداي تو شد
هر دو كارم بمدعا كردي
كردي از خرميم بيگانه
باغم و دردم آشنا كردي
غمزه ات كرد رخنه در دل من
در دل من بغمزه جا كردي
يك نگاهت مرا ز من بستد
مي ندانم دگر چها كردي
فيض را سوختي در آتش عشق
بود و هميش را فنا كردي
دل آواره را در كوي خود آواره تر كردي
من بيچاره را در عشق خود بيچاره تر كردي
دلم خو كارهٔ ذوق شراب حسن خوبان بود
ز چشم و لب شرابم دادي و خو كاره تر كردي
ز مردم چشم مستت خون دل ميخورد مژگانرا
بزهر آلودي و آنمست را خونخواره تر كردي
دل مردم ربودن بيخبر هاروت نتواند
ازو اين غمزه را در دلبري سحاره تر كردي
بغير از عشق مه رويان نميكردم دگر كاري
تو كردي كارها با من مرا اين كاره تر كردي
بچشم دانشت نظاره بودم تاكنون اكنون
ز بينش سرمهٔ بخشيديم نظاره تر كردي
نگاهت هر زمان از فيض نوعي ميربايد دل
مگر چشمانت را در دلبري عياره تر كردي
در سينه اي عشق پنهان چه كردي
با دل چه كردي با جان چه كردي
آنرا شكستي اين را بخستي
با اين چه كردي با آن چه كردي
با ظاهر من با باطن من
پيدا چه كردي پنهان چه كردي
تقوي و توبه بر باد دادي
با عقل و دين و ايمان چه كردي
من بسته بودم با توبه عهدي
آن عهد من كو پيمان چه كردي
سامان و سر را در هم شكستي
بگداختي تن با جان چه كردي
در هستي من آتش فكندي
در نه كجا شد هان هان چه كردي
گر نوح ديدي درياي اشگم
از بهر قومش طوفان چه كردي
گر ذرهٔ از سوز درونم
مالك بديدي نيران چه كردي
سر دادمي گر در محشر آئي
سوزيدي اعمال ميزان چه كردي
درمان طلبرا دردي نباشد
گر درد بودي درمان چه كردي
از دوست زاهد گر بوي بردي
حوران چه كردي غلمان چه كردي
با آتش عشق در جنت فيض
گر راه دادي رضوان چه كردي
نهال آرزو در سينه منشان گر خردمندي
كه داغ حسرت آرد بار باغ آرزومندي
بدستت نيست چون فرمان چه جوئي كام دل ايجان
چو داغ بندگي داري چكارت با خداوندي
ز خواهشهاي پيچا پيچ بند آرزو بگسل
دل آزاده را بهر چه در زنجير مي بندي
بود تا آرزو در دل نگردد كام جان حاصل
ز دل هر آرزو بگسل كه با دلدار پيوندي
منه گامي پي گامي كه كام آيد باستقبال
طريق بندگي بسپر ببين لطف خداوندي
بعشق حق صلائي زن خرد را پشت پائي زن
بنام و ننگ اين باطل پرستان را چه در بندي
يكي بر آسمان تازي بر اوج قدس پروازي
درين محنت سرا تا كي بآب و خاك خرسندي
ثباتي نيست دنيا را براتي نيست عقبا را
نه نقدت هست نه نسيه باميد چه خرسندي
خداوندا دري بگشا جمال خويشتن بنما
رهم تا من ز قيد
خويش و رنج آرزومندي
خرد در حيرتم دارد هواها فتنه مي بارد
مرا ديوانه كن يارب نميخواهم خردمندي
فلك غم بر سرم بارد زمين در دل الم كارد
درين مادر پدر يارب كجا شد مهر فرزندي
چو از يادت شوم غافل نه جان ماند مرا نه دل
دمي بي باد تو بودن بفيض ايدوست نپسندي
حبيبي انت ذو من وجودي
فلا تبخل علينا بالرفودي
؟؟ ما را وعدهاي وصل دادي
فئي يا مونسي تلك الوعودي
شب يلداي هجران كشت ما را
الا ايام وصل الحب عودي
نه صبر از خدمت تو ميتوان كرد
و لا في الخدمهٔ امكان الورودي
و في قلبي جوي من حب حب
كنار اضرمت ذات الوقودي
گر آبي ميزني بر آتش ما
تلطف لا الي حد الحمودي
بهشت عدن خواهي عاشقي كن
فان العشق جنات الخلودي
عهود عشق را مگذار اي فيض
نه حق فرمود اوفوا بالعقودي
دل چه بستم در تو رستم از خودي
با تو پيوستم گسستم از خودي
در ره عشقت بسر گشتم بسي
تا شدم بي خويش رستم از خودي
رفته رفته با تو پيوستم ز خود
تار و پود خود گسستم از خودي
آتش عشقت بجانم در گرفت
سوختم يكبار جستم از خودي
صد بيابان راه بود از من بتو
كوهها بر خويش بستم از خودي
چون شدم آگاه افكندم ز خود
ورنه خود را مي شكستم از خودي
قبلهٔ خود كرده بودم خويش را
ديدم آخر بت پرستم از خودي
ناله كردم كي خدا رحمي بكن
زودتر بگسل تو دستم از خودي
بيخودم كن از خودم آزاد كن
زانكه بر خود پرده بستم از خودي
گر ز خود بيخود شوم آگه شوم
غافلم تا با خودستم از خودي
با خود آيم بيخود آيم گر ز خود
با خدايم چون گسستم از خودي
با خدا فيضي برم از خود مگر
بي خدا طرفي نه بستم از خودي
از خدا در بي خودي آگه شدم
چون خدا بگسست دستم از خودي
از خودي در بي خودي واقع شدم
زان شدم واقف كه رستم از خودي
نه خودي دارم كنون نه بيخودي
نه ز خود آگه نه مستم از خودي
من ندانم كيستم يا چيستم
اين قدر دانم كه رستم از خودي
يا من هو اقرب بي من حبل و ريدي
في حبك فارقت قريبي و بعيدي
كندم دل از اغيار و بدادم بتو اي يار
زانروي كه قفل دل ما را تو كليدي
من سافر لايد له زاد بلاغ
الا سفري عندك زادي و مزيدي
انعامك قدتم و احسانك قدغم
عصيانك يا رب بنا غير سديدي
ان نحن عصينا فيه معترفو نا
غفرانك يا رب لنا غير بعيدي
تو دوختي آن را كه بيهوده بريديم
هم دوختهٔ بيهدهٔ ما تو دريدي
چون خواهش تو خواهش ما را نگذارد
خواهي بتو داديم كن آنرا كه
مزيدي
زير قدم تو شد خاك سر فيض
تا بشنود از تو شهدائي و عبيدي
يا حسن ما اجلاك في عيني و في بصري
يا عشق ما اخلاك في قلبي و في نظري
لولا كما لم انتفع بحيوتكما
بحيوتي الدنيا ولا عقبي و لا عمري
و لولا انتفعت بعيش ما بقيت ولا
اكلت و لاشربت و لا تمت من سهري
ولا انتفعت بروحي ولا جسدي ولا
شمي و لا ذوقي و لاسمعي و لا بصري
يا عشق اوقد فوادي و روحي نيتي
بنارك احرقها لاتبقي ولاتذري
اكشف ستاير عن سراير مخزونه
قد نا لنا منها نفيحات علي خطري
و عيشي في دنياي و اخراي الهوي
و لولا ما كنت من عين ولا اثري
و ديني و ايماني و اسلامي و مذهبي
هوالعشق ما اهناه في روحي و في بشري
و جنات الحسن تجري تحتها نهر
تسمي فما عينه من اشربها سكري
و حوري و غلماني و رضواني الهوي
و ناري نار العشق ما اخلاه من سقري
تمسك ايا فيض بالعشق انه به
تنال مقامات الاكابر و العرري
چون تو نبوده دلبري در هيچ بومي و بري
در هيچ بومي و بري چون تو نبوده دلبري
چشمي نديده گوهري مانند تو در هر دو كون
مانند تو در هر كون چشمي نديده گوهري
هر جامه نيك اختري از مهر رويت مستنيز
از مهر رويت مستنيز هر جا مهي نيك اختري
هر سروري هر مهتري رام و اسير و بنده ات
رام و اسير و بنده ات هر سروري هر مهتري
سوزيده هر بال و پري در آتش سوداي تو
در آتش سوداي تو سوزيده هر بال و پري
گم گشته هر جا رهبري در راه بي پايان تو
در راه بي پايان تو گم گشته هرجا رهبري
از باغ وصل تو بري كي فيض را روزي شود
كي فيض را روزي شود از باغ وصل تو بري
اي آنكه هرگز در دو كون چون تو نبودي دلبري
چشمي نديده مثل تو مه طلعتي سيمين بري
مه طلعتي سيمين بري شكر لبي سنگين دلي
شكر لبي سنگين دلي عياره افسونگري
چشمت بخون مردمان تيري نهاده در كمان
تيري نهاده بر گمان پر فتنه و جادوگري
پر فتنهٔ جادوگري خونخوارهٔ خونبارهٔ
مست خرابي ظالمي ويران كني غارتگري
بهر شكار خاص و عام بنموده دانه زير دام
نامش نهاده خال و زلف از مشك تر با عنبري
آن نقطهاي خال و خط گرد لب شيرين تو
موريست پنداري هجوم آورده گردشگري
هر نرگسي هر عبهري بيمار چشم مست تو
بيمار چشم مست تو هر نرگسي هر عبهري
هر شكري هر گوهري محو لب و دندان تو
محو لب و دندان تو هر شكري هر گوهري
تا كي توان اين دست را ديدن از آن كردن جدا
يا رب بلطفت فيض را ده ز آن صراحي ساغري
اي دلبر هر دلبري اي برتر از هر برتري
اي برتر از هر برتري اي دلبر هر دلبري
انسان هر چشم تري ايمان هر روشن دلي
ايمان هر روشن دلي انسان هر چشم تري
مفتاح قفل هر دري درمان درد هر دلي
درمان درد هر دلي مفتاح قفل هر دري
ايقان هر پيغمبري عرفان هرجا عارفي
عرفان هرجا عارفي ايقان هر پيغمبري
مقصود هر فرمانبري معبود هر فرماندهي
معبود هر فرماندهي مقصود هر فرمانبري
منظور در هر منظري مشهور در هر مشهدي
مشهور در هر مشهدي منظور در هر منظري
بگرفته هر بوم و بري حسن تو و احسان تو
حسن تو و احسان تو بگرفته هر بوم و بري
در جان عاشق آذري بر روي معشوق آب و رنگ
بر روي معشوق آب و رنگ در جان عاشق آذري
هر جاست خشكي و تري مست شراب عشق تو
مست شراب عشق تو
هر جاست خشكي و تري
از باغ وصل تو بري كي فيض را روزي شود
كي فيض را روزي شود از باغ وصل تو بري
عشق تو دل هركس بسته است بيك كاري
هر طالب سودي را برده است بباراري
اينجمع سحرخيزان زو شيفتهٔ مسجد
منصور اناالحق گوي آويخته برداري
در هر سر از او شوري در هر دل از او نوري
هر قومي و دستوري از خرقه و زناري
هر طايفهٔ راهي هر لشگري و شاهي
هر روي بدرگاهي هر يار پي ياري
هر كس ز پي نوري سرگشته بظلماتي
از بهر گل روئي در هر قدمي خاري
يك طايفه از شوقش بدريده گريباني
يك طايفه از عشقش انداخته دستاري
آن از طرب و شادي در خنده و آزادي
اين از غم و از غصه رو كرده بديواري
قومي شده زوحيران نه مست و نه هشيارند
ني در صدد كاري ني باركش باري
هم راه همه در كارند گر يار گر اغيارند
از دولت او دارد هر قوم خريداري
خود فارغ و آزاده رو بسته و بگشاده
دل بدره و دل داده اينست عجب كاري
فيض از همه واقف شد صراف طوايف شد
خود درهم زايف شد محروم خريداري
در دل و جان من چه جا داري
روي از من نهان چرا داري
آنكه دل در تو بسته پيوسته
تا بكي از خودت جدا داري
همه شب بر در تو مينالم
تو نگوئي چه مدعا داري
نااميدم مكن ز خود جانا
باميدي كه از خدا داري
آشنائي بجز تو نيست مرا
تو بجز من بس آشنا داري
چون توئي اصل خرمي و طرب
در غم و محنتم چرا داري
مس خود ميزنم باكسيرت
كه تو از حسن كيميا داري
سوخت جانم از آتش دوري
بيدلي را چنين روا داري
دشمنان را بعيش و خرم شاد
دوست را در غم و بلا داري
هر چه او با تو ميكند نيكوست
فيض آخر جز او كرا داري
از شهر وفا صبا چه داري
از دوست براي ما چه داري
تا جان دهمت بمژدگاني
زان دلبر آشنا چه داري
از تحفه بياد ما چه با تو است
از نامه بنام ما چه داري
هان زود پيام دوست بگذار
دل ميردوم ز جا چه داري
گر بازرسي بكوي جانان
گويد بتو اي صبا چه داري
با درد بگو كه خستهٔ راه
در محنت و در بلا چه داري
تو فرقت و من وصال خواهم
ايندرد مرا دوا چه داري
گفتي كه وصال رايگان نيست
ديدار مرا بها چه داري
جانيست مرا و آن هم از تو
از ما طمع بها چه داري
خونشد دل و شد زديده جاري
با فيض تو ماجرا چه داري
زاهد بگذر ز خيري از ما
با عاشق مبتلا چه داري
من خود دارم بنقد دردي
آيا تو در اين سرا چه داري
اي معدن دلداري جز تو كه كند ياري
اي مشتري زاري جز تو كه كند ياري
در راه تو ميپويم ياري ز تو ميجويم
خالق توئي و باري جز تو كه كند ياري
افغان كنم و زاري شايد كه تو رحم آري
بر رحم نمي ياري جز تو كه كند ياري
جانرا بغمت بستم جان را بتو پيوستم
اي منبع غمخواري جز تو كه كند ياري
بر خاك درت گريم افزون ز سحاب و يم
گر تو نخري زاري جز تو كه كند ياري
از در گهت اي دلدار محروم مرانم زار
گر تو كنيم خواري جز تو كه كند ياري
فيض آمده با عصيان دارد طمع غفران
ستاري و غفاري جز تو كه كند ياري
حور ار چه دارد دلبري اما تو چيزي ديگري
داند پري افسونگري اما تو چيزي ديگري
مهر ار چه شد گرم وفا ماه ار چو شد محو صفا
حور ار چه شد غرق حيا اما تو چيزي ديگري
بس در چمن گلها دميد بس سرو بستان قد كشيد
بس چشم گردون حسن ديد اما تو چيزي ديگري
بس مهوش گل پيرهن شكر لب سيمين ذقن
شد فتنه هر مرد و زن اما تو چيزي ديگري
بس زلف مشكين ديده ام بس سيب سيمين ديده ام
بس شور و شيرين ديده ام اما تو چيزي ديگري
خورشيد رويان ديده ايم زنجير مويان ديده ام
رشك نكويان ديده ام اما تو چيزي ديگري
بس روي زيبا ديده ام بس قد و بالا ديده ام
بس مهر سيما ديده ام اما تو چيزي ديگري
بس دلبر دمساز هست افسونگر غماز هست
عشوه ده طناز هست اما تو چيزي ديگري
بس روي گلگون ديده ام بس قد موزون ديده ام
بس صنع بيچون ديده ام اما تو چيزي ديگري
شيرين شورانگيز هست بر ماه عنبر بين هست
وز لعل شكر ريز هست اما تو چيز ديگري
فيض ار
چه دُرها سفته اند اشعار نيكو گفته اند
صاحبدلان پذرفته اند اما تو چيزي ديگري
رو بر در تو آريم راني و گر نوازي
جز تو كسي نداريم سازي و گر نسازي
اي چاره ساز هر چند سازي تو چاره ما
ديگر بتو گرائيم از بهر چاره سازي
از تو شويم آباد وز تو شويم ويران
شرمنده ايم تا كي ويران كنيم و سازي
خواهد دلم بهر دم جاني كند فدايت
كو جان بي نهايت عمري بدين درازي
تا چند شويم از خود آلايش هوسها
يارب لباس تقوي كي ميشود نمازي
هركس گرفته ياري ما و خيال جانان
هر كس بفكر كاري مائيم و عشقبازي
چون رو نهد بميدان در كف گرفته چوگان
از ما فكندن سر از دوست گوي بازي
بر پاي او نهد سر جوياي سر بلندي
بر خاك او نهد رو خواهان سر فرازي
عمر دراز بايد تا صرف عشق گردد
برفيض مرحمت كن يا رب بجان درازي
قصه عشق سروديم بسي
سوي ما گوش نينداخت كسي
ناله بيهده تا چند توان
كو در اين باديه فرياد رسي
كو كسي تا كه بپرسد ز غمي
يا كند گوش بفرياد كسي
كس بفرياد دل كس نرسد
نشنود كس ز كسي ملتمسي
نكند كس نظري جانب كس
نكند گوش كسي سوي كسي
نيست در روي زمين اهل دلي
نيست در زير فلك هم نفسي
نيست در باغ جهان جز خاري
نيست در دور زمان غير حسي
بسرا پاي جهان گرديديم
آشناي دل ما نيست كسي
رفته رفته زبر ما رفتند
نيست جز ناله كنون هم نفسي
بس درُ سر كه بمنطق سفتند
قدر آنها نه بدانست كسي
جانشان بود ز صحراي دگر
تنشان بود مر آن را قفسي
نيست اكنون اثري از تنشان
نيست اكنون ز روانشان نفسي
نيست از شعلهٔ تنشان شرري
نيست از آتش جانشان قبسي
تنشان خاك شد و رفت به باد
شو روان نيز دوان سوي كسي
نه از آن قافله گردي پيدا
نه نشاني نه صداي جرسي
تنشان داشت حيات از بادي
نفسي رفت و
نيامد نفسي
اي خوش آندم كه نهم ديده بهم
مرغ جان چند بود در قفسي
حيف و صدحيف كس از ما نخريد
دُر اسرار كه سفتيم بسي
كو كسي تا كه بفهمد سخني
كو كسي تا ببرد مقتبسي
چه سرايم سخن پيش گران
گوهري را چه محل نزد خسي
چه نمايم بكوران خوبي
شكري را چه كند خر مگسي
سر اين شهد بپوشان اي فيض
نيست در دهر خريدار كسي
پيداي توام ز من چه پرسي
شيداي توام ز من چه پرسي
در دل پيوسته جاي داري
مأواي توام ز من چه پرسي
از سر تا پاي صنعت تو است
انشاي توام ز من چه پرسي
سر همه مو بموي داني
رسواي توام ز من چه پرسي
گفتي كه چه گفتي و چه كردي
مثواي توام ز من چه پرسي
گفتي كه بدي تو يا نكوئي
كالاي توام ز من چه پرسي
آنرا شنوي كه خود دميدي
من ناي توام ز من چه پرسي
جانم صدف و تو گوهر آن
درياي توام ز من چه پرسي
بر تو پنهانم آشكار است
صحراي توام ز من چه پرسي
فردا چه دهم حساب امروز
فرداي توام ز من چه پرسي
از من نايد جز آنچه خواهي
بر راي توام ز من چه پرسي
اوصاف تو راست فيض مظهر
سيماي توام ز من چه پرسي
مثل حسنت بجهان نور نديده است كسي
همچه عشقت غم پر زور نديده است كسي
پرتوت تافته بر عالم و نورت پنهان
شاهد ظاهر و مستور نديده است كسي
دو جهان شيفته دارد رخ ننمودهٔ تو
حسن در پرده و مشهور نديده است كسي
سخت دوريم ز تو با همه نزديكي ها
بار نزديك چنين دور نديده است كسي
دو جهان مست و خرابست ز يك جام الست
اين چنين بادهٔ پر زور نديده است كسي
جز دل اهل خرابات كه جولانگه تواست
در جهان خانهٔ معمور نديده است كسي
نصرت و ياريت آنست كه بردار كشي
همچه منصور تو منصور نديده است كسي
ميخورم زهر غمت را بحلاوت دلشاد
ماتمي را كه بود سود نديده است كسي
هر كجا مرده دلي زنده جاويد شود
چون صداي سخنت صور نديده است كسي
چون غزلهاي دل افروز و جهانسوز تو فيض
سخنيرا كه دهد نور نديده است كسي
چه شود گر تو شوي جان كسي
شبكي سر زده مهمان كسي
پيشت آرد ز دل و جان خاني
بپذيري بكرم خوان كسي
دل و جان اردل و جان آرد پيش
اي فداي تو دل و جان كسي
همه جانها بفداي تو شود
كه تو هم جاني و جانان كسي
گر ملامت كندم واعظ شهر
دل من نيست بفرمان كسي
سخني رفت ز خوبي گفتم
آيتي آمده در شأن كسي
ظلمت زلف تو كفر است و ضلال
نور رخسار تو ايمان كسي
خال و خط تو و روي چو مهت
آيت و سورت و قرآن كسي
ميكند فيض نثارت چه شود
بپذيري بكرم جان كسي
اي فداي غم جان تو كسي
كه تو هم جاني و جانان كسي
تو بماني دگران در گذرند
همهٔ خلق بقربان كسي
لمن الملك تو سوزد اغيار
آتش قهر تو طوفان كسي
بفداي تو سر و سامان ها
اي سر هر كس و سامان كسي
هر چه جز تو همه كفر است و ضلال
نيست جز عشق تو ايمان كسي
درد تو بس بودم در دل و جان
درد تو مايهٔ درمان كسي
روي بنمائي و گر ننمائي
آن خويشي تونه اي آن كسي
رحم كن رحم كه بگداخت دلم
در غمت جان كسي جان كسي
فيض جان داد بجانان آخر
قطره پيوست بعمان كسي
بيك نظر كندم ديده مبتلاي كسي
نديده است چو ديده كسي بلاي كسي
خرابي دل من نيست جز زديدهٔ من
كه بسته باد چنين روزن از سراي كسي
ز دست ديده چه سازم مرا بجان آورد
كسي چگونه كشد روز و شب جفاي كسي
من از كجا و غم عشق بيغمان ز كجا
چه لازمست كسي غم خورد براي كسي
ز ديده شكوه كنم يا ز جور مهرويان
بلاست بدتر يا مايهٔ بلاي كسي
ز عشق شكر كنم يا كرشمهٔ معشوق
دواست خوشتر يا مايهٔ دواي كسي
وفا و مهر ازينان طمع مدار ايدل
نميشوند نكويان بمدعاي كسي
چو ديده ديد و طپيدن گرفت دل نتوان
بغير آنكه نهد دل كسي براي كسي
چو دل ز سينه برون رفت و با كسي پيوست
طمع مدار دگر گردد آشناي كسي
ز غير شكوه برم سوي بار از و بكجا
بهر كسي نتوان گفت ماجراي كسي
ز بيوفائي خوبان بجان رسد گرفيض
سزاي اوست كه دل بست در وفاي كسي
در حسن بتان دلبر ما بلكه تو باشي
در غمزه زنان هوشبر ما بلكه تو باشي
چشم از رخ خوبان نكنم جانب محراب
بر ابروشان عشوه نما بلكه تو باشي
در زلف بتان كيست نهان رهزن دلها
زير شكن زلف دو تا بلكه تو باشي
گستاخ بهر جا نتوانم نظر افكند
پنهان ز نظرها همه جا بلكه تو باشي
از كس نكنم شكوه چرا گفت و چرا كرد
دارنده بر آن جور و جفا بلكه تو باشي
بي پا و سر افتم بره بيسر و پايان
پا و سر هر بيسر و پا بلكه تو باشي
بر گفتهٔ فيض اهل دلي نكته نگيرد
گوينده پس پردهٔ ما بلكه تو باشي
بكوش ايجان خدا را بنده باشي
برين در همچو خاك افكنده باشي
جهان ظلمت فنا آب حياتست
بنوش اين آب تا پاينده باشي
بجد و جهد ميجو تا بيابي
اگر جوينده يابنده باشي
نتابد بر دلت نور هدايت
تو تا از كبر و كين آكنده باشي
ترا رسم خداوندي نزيبد
بزيب بندگي زيبنده باشي
نشايد بندگي با خود پرستي
ز خود تا نگذري كي بنده باشي
ز ديده اشك مي افشان و ميسوز
كه تا چون شمع افروزنده باشي
بدلسوزي و سربازي و خنده
تواني شمع سان پاينده باشي
بآب معرفت گر پروري جان
بميرد هر دلي تو زنده باشي
ندارد قيمتي جز زنده عشق
بعشق ارزنده ارزنده باشي
هم اينجا در بهشت جاوداني
اگر دلرا ز دنيا كنده باشي
ززيب اين جهان گر بر كني دل
بزيب آنجهان زيبنده باشي
در اينجا گر بحال خود بگرئي
در آنجا در خوشي و خنده باشي
جهانرا جان تواني شد بدانش
چرا از جاهلي خربنده باشي
تواني جواجهٔ كونين گرديد
اگر اي فيض حق را بنده باشي
گفتم رخت نديدم گفتا نديده باشي
گفتم ز غم خميدم گفتا خميده باشي
گفتم ز گلستانت گفتا كه بوي بردي
گفتم گلي نچيدم گفتا نچيده باشي
گفتم ز خود بريدم آن باده تا چشيدم
گفتا چه زان چشيدي از خود بريده باشي
گفتم لباس تقوي در عشق خود بريدم
گفتا به نيك نامي جامه دريده باشي
گفتم كه در فراقت بس خوندل كه خوردم
گفتا كه سهل باشد جورم كشيده باشي
گفتم جفات تا كي گفتا هميشه باشد
از ما وفا نيايد شايد شنيده باشي
گفتم شراب لطفت آيا چه طعم دارد
گفتا گهي ز قهرم شايد مزيده باشي
گفتم كه طعم آن لب گفتا ز حسرت آن
جان بر لبت چه آيد شايد چشيده باشي
گفتم بكام وصلت خواهم رسيد روزي
گفتا كه نيك بنگر شايد رسيده باشي
خود را اگر نه بيني از وصل گل
بچيني
كار تو فيض اينست خود را نديده باشي
ندهي اگر باو دل بچه آرميده باشي
نگزيني ار غم او چه غمي گزيده باشي
نظري نهان بيفكن مگرش عيان به بيني
گرش از جهان نبيني ز جهان چه ديده باشي
سوي او چه نيست چشمت چه در آيدت بديده
سوي او چه نيست گوشت چه سخن شنيده باشي
غم او چه در نهان است بگشا دلي ز عالم
نچشيده ذوق عشقي چه خوشي چشيده باشي
نكشيده درد عشقي نچشيده زهر هجري
تو نديدهٔ وصالي بجهان چه ديده باشي
نبود چه بيم هجرت نه دلي نه ديده داري
نبود اميد وصلت بچه آرميده باشي
نمك دهان چه داني شكر لبان چه داني
مگر از لب و دهانش سخني شنيده باشي
نبري رهي بسرّ ظلمات آب حيوان
مگرش دميده بر لب خط سبز ديده باشي
دل مضطرب نداري خبري ز حال فيضت
مگر از غم نگاري ستمي كشيده باشي
گفتي مرا نزد من آ تو آتشي تو آتشي
ترسم بسوزاني مرا تو آتشي تو آتشي
من تيره و دل سوخته تو روشن و افروخته
من سوخته من سوخته تو آتشي تو آتشي
من نيستم الاخسي تو سوختي چون من بسي
كي جان برد از تو كسي تو آتشي تو آتشي
در وصل تو چون اخگرم ميسوزم آتش ميخورم
در فرقتت خاكسترم تو آتشي تو آتشي
گه گرمي آموزيم گاهي ز تاب افروزيم
گاهي تمامي سوزيم تو آتشي تو آتشي
چون شعله خندان و خوشي ميسوزي وسر ميكشي
خوش خوش كشي خوش خوش كشي توآتشي توآتشي
خوي توداغ من بس است رويت چراغ من بس است
نورت سراغ من بس است تو آتشي تو آتشي
از روي تو دارم ضيا از گرميت دارم بقا
آيم برت گردم فنا تو آتشي تو آتشي
گه فيض را سر كش كني گه صافي و بيغش كني
گه آتش آتش كني تو آتشي تو آتشي
وزد بر اهل دلي گر نسيم درويشي
حيات تازه برد از نعيم درويشي
چه رشگها كه برد چون نقاب برخيزد
سرير پادشهي بر گليم درويشي
خرد نظاير عالم بهم چه مي سنجيد
به نيم ملك بچربيد نيم درويشي
چه آسمان و چه انجم چه آفتاب چه ماه
برند رشگ بر اهل نعيم درويشي
بسست راحت نقدي كه هست با درويش
زيادتي بود اجر عظيم درويشي
هزار شكر كه پيوسته جسم و روحمرا
معطر است دماغ از نسيم درويشي
چه ابلهند گروهي كه با كفاف معاش
نهند بر سر هم زر ز بيم درويشي
شود سراسر آسايشش به تيغ عناد
كه پاك شد ز ره مستقيم درويشي
برغم انف گروهي كه سر كشند اي فيض
بكش تو پا سره بر از گليم درويشي
كسي كه يافت نسيم نعيم درويشي
نتافت سر ز طريق قويم درويشي
چه كرد لطف الهي مرا ز درويشان
شدم بهمت والا مقيم درويشي
اگر چچه عين كمالم گرفت اين نعمت
شدم اسير بدست قسيم درويشي
دگر بهمت ارواح پاك درويشان
زدم قدم بره مستقيم درويشي
خداي كرد كرامت مرا دگر باره
نشستني برضا بر گليم درويشي
چها كه بر سرم آمد از آن زمان كه مرا
گسست باز طريق قويم درويشي
بزرگوار خدايا هزار شكر تو را
كه باز روزي من شد نعيم درويشي
همين بس است كه دارم بنقد آسايش
زيادتي بود اجر عظيم درويشي
هزار شكر كه پيوسته فيض را دل و جان
معطر است ز عطر نسيم درويشي
دل چو بستم بخدا حسبي الله و كفي
نروم سوي سوي حسبي الله و كفي
تن من خاك رهش دل من جلوه گهش
سرو جانم بفدا حسبي الله و كفي
او چو دردي دهدم يا كه داغي نهدم
نبرم نام دوا حسبي الله و كفي
همه نورست و ضيا همه رويست و صفا
همه مهرست و وفاحسبي الله و كفي
او كند مهر و وفا من كنم جور و جفا
من مرض اوست شفا حسبي الله و كفي
گر بخواند بدوم ور براند نروم
چون توان رفت كجا حسبي الله و كفي
فيض ازين گونه بگوي در غم دوست بموي
ورد جان ساز دلا حسبي الله و كفي
نكني گر تووفا حسبي الله كفي
ورنهي روبجفا حسبي الله كفي
قدتو نخل بلند بر آن شكروقند
نكني گر تو عطا حسبي الله كفي
چو برويت نگرم حق بودش در نظرم
نيم از اهل هو احسبي الله كفي
گاه زخمي مي زنم گاه مرهم مي نهم
تاچه راخواست خداحسبي الله كفي
از تو درد و تو دوا از تو رنج تو شفا
حق چنين ساخت تراحسبي الله كفي
سرنهم بر درتو جان نهم بر سر تو
تا شوم از شهدا حسبي الله كفي
دل من بسته تو جان من خستهٔ تو
نكني گر تو دوا حسبي الله كفي
مانده از من نفسي ميروم سوي كسي
تا رهم از من و ما حسبي الله كفي
از تو كام ار نبرم ره ديگر سپرم
يار فيض است خدا حسبي الله كفي
نيست تاج عشقرا شايسته هرجا تاركي
تاركي بايد دو عالم را براي تاركي
آتش است اين عشق ميسوزد روان را بيدريغ
خدمتش را كي كمر بندد جز آتش خواركي
كار بايد كرد كار و راه بايد رفت راه
عشق را در خود نباشد هر خسي بيكاركي
راهها بايد بريدن تا رسي در گرد عشق
با دو ديده ره بريدن نيست آسان كاركي
كي بگلزار حقيقت رهبرد هر بوالهوس
كو بيارد صبر كردن بر جفاي خواركي
ناز در ناز است آنجا بارگاه عرتست
پا رها بايد شدن تا باريابي باركي
زاري بسيار بايد كرد بر درگاه دوست
تا بجوشد بحر غفران كرم يكباركي
آه آتش ناك بايد تا بجوشد ديگ رحم
گريهٔ بسيار بايد تا نشاند ناوكي
سهل باشدفيض آسان كردن دشوار خود
سعي كن آسان كني بر ديگري دشواركي
دل و جانم اسير غم تا كي
خستهٔ محنت و الم تا كي
عمر را صرف هرزه كردن چند
مايهٔ حسرت و ندم تا كي
دلم از فكرهاي بيهوده
دايم الحزن و النقم تا كي
نقش بي اصل آرزو و امل
بر دل و جان رقم زدن تا كي
محنت رنج تو بتو تا چند
غصه و درد دمبدم تا كي
كردها منتج پشيماني
گفتها مورث ندم تا كي
در ره دين و در طريق هدي
اعمي و ابكم و اصم تا كي
جان علوي بقيد تن تا چند
دشمنان شاد و محترم تا كي
ان حق تا بچند خار و سبك
و ان باطل ولي نعم تا كي
غفلت از ياد آخرت تا چند
غم دنيا و بيش و كم تا كي
حرف جمشيد و تخت كي تا چند
ياد آفريد و جام جم تا كي
گفتن حرف هاي بيهوده
به نواهاي زير و بم تا كي
بيش ازين شاعري مكن اي فيض
اين سخنهاي كم ز كم تا كي
سركشيهاي جوانان تا كي
دل ما در غم اينان تا كي
از پريشاني زلف ايشان
دل عشاق پريشان تا كي
از فسونهاي خوش خوش چشمان
چشم و دل واله و حيران تا كي
از سراپاي سراپا سوزان
شعله سان سينه فروزان تاكي
با دل ريش و تن خستهٔ زار
دور از آن مرهم و درمان تا كي
دوست را راتبه حرمان تا چند
غير را وصل فراوان تا كي
فيض از سرّ حقيقت دم زن
اين سخنهاي پريشان تا كي
ياد وصل او دلم خوشنود دارد اندكي
مژدهٔ صحت مرض را سود دارد اندكي
زان جفا جو گرچه ميدانم نمي آيد وفا
خاطرم را وعده اش خوشنود دارد اندكي
گرچه بر دور رخش خوش مينمايد خط سبز
صفحهٔ دلرا غبارآلود دارد اندكي
ميكشم هر چند آه سرد تا خالي شود
باز مي بينم دلمرا دود دارد اندكي
ميشود ليلم نهار از گردش ليل و نهار
چرخ گردون روي در بهبود دارد اندكي
گر بحالم چشم دريا دل كند جودي رواست
آب ديده سوز دلرا سود دارد اندكي
مينوازد عاشقان را گوشهٔ چشمش گهي
ترك مستش بر فقيران جود دارد اندكي
طاعت از من گر نيايد هست ايمانم قوي
ميكنم آن نيز تارم پود دارد اندكي
ميگريزد زاهد خشك از سماع شعر تر
فيض را اين گفتگوها سود دارد اندكي
عاشقانرا شور مستي سود دارد خيلكي
عقلانرا ترك هستي سود دارد خيلكي
ميشوم خاك رهش بر من چه مي آرد گذر
پيش اهل ناز پستي سود دارد خيلكي
عشق خوبان چوب تعليمست بهر بندگي
عابدان را زهد و هستي سود دارد خيلكي
بادهٔ مرد افكن از چشم خوش ساقي بكش
عقل را زين باده مستي سود دارد خيلكي
گر كنم قصد گناهي ياد قهرش ميكنم
پاچه لغزد چوب دست سود دارد خيلكي
زهد خشك او غرور و نخوت و كبر و مني
زاهدان را مي پرستي سود دارد خيلكي
فيض اگر گردن كشد از طاعت گردنكشان
بر تطاول عرض هستي سود دارد خيلكي
در ديده ام چه نور روانست آن يكي
اين طرفه تر ز ديده نهان است آن يكي
ارباب حسن اگر چه بدل جاي كرده اند
ليكن تن اند جمله و جانست آن يكي
گاهي باين و گاه بآن ميرود گمان
هم اين و آن نه اين و نه آنست آن يكي
هم او جهان و هم ز جهان برتر است او
چون با تو جان كه جان جهانست آن يكي
در دائره زمان و مكان زو نشان مجو
بالاتر از زمان و مكانست آن يكي
تا چند گوش بر خبر و چشم بر دليل
بگشاي چشم دل كه عيانست آن يكي
تاكي از ين و آن طلبي آنكه با تو هست
بگذر ز اين و آن كه همانست آن يكي
در شأن آن يكي ببيان گفتگو مكن
برتر ز گفتگو و بيانست آن يكي
خاموش باش فيض كه از وصف برتر است
ديگر مگو چنين و چنانست آن يكي
گر ز خود و عقل خود يكدو نفس رستمي
دست و دل و پاي عشق هر دو بهم بستمي
رو بخدا كردمي دل بخدا دادمي
رسته ز كون و مكان نيستمي هستمي
پي بازل بردمي آب بقا خوردمي
عمر ابر بردمي دست فنا بستمي
با همهٔ بي همه، هم همهٔ ني همه
از همه بگسستمي با همه پيوستمي
دل ز جهان كندمي رسته ز هر بندمي
از پل دوزخ چه باد رفتمي و جستمي
از دركات جحيم با خبر و بي خبر
در عرفات نعيم سر خوش بنشستمي
باده شراب طهور آن مي غلمان و حور
منزل قصر بلور امن و امان نشتمي
باده نوشيدمي خرقه فروشيد مي
حله بپوشيد مي تاج و كمر بستمي
فيض ز دامانم ار دست فراداشتي
ني دل او خستمي ني شده پا بستمي
اي كه خواهي دل ما را بجافاها شكني
نكني هي نكني هي نكني هي نكني
طاقت سنگ جفا شيشه دل كي آرد
نزني هي نزني هي نزني هي نزني
نخل اميد تو كز وي چمن دل تازه است
نكني هي نكني هي نكني هي نكني
اي كه گفتي نكنم چارهٔ درد تو بناز
بكني هي بكني هي بكني هي بكني
عهدها چون دل ما چند شكستي و دگر
شكني هي شكني هي شكني هي شكني
دوست را از نظر خويش چرا بيجرمي
فكني هي فكني هي فكني هي فكني
گفتي اي فيض من از عشق بتان دل بكنم
نكني هي نكني هي نكني هي نكني
گه بايماي تغافل دل ما مي شكني
گه بمژگان سيه رخنه درو مي فكني
جاي هر ذره دلي در بن موئي داري
دل ز مردم چه ربائي و بصد پاره كني
مي نگويم كه دل از من مبر اي مايهٔ ناز
چونكه بردي نگهش دار چرا مي شكني
چون بگويم كه نقاب از رخ چون مه برگير
رخ نمائي و ربائي دل و برقع فكني
در صفا ماهي و در رنگ و طراوت گل تر
آن قماش فلكي باز متاع چمني
از جفايت دل اگر شكوه كند معذوري
شيشه آن تاب ندارد كه بسنگش بزني
فيض بس كن گله از يار نه نيكوست مكن
بايد از خنجر از آن دست خوري دم نزني
اي كه حيران سراپاي بت سيميني
مرد اسلامي نه اي برهمني برهمني
در تماشاي بتان روي دلت گر بخداست
مؤمني همچو مني همچو مني همچو مني
اي كه از گلشن رو نيست ترا برگ و نوا
بلبلي در چمني در چمني در چمني
جان نداري كه نداري نظري با خوبان
پاي تا سر تن بيجان و سراپا بدني
گفتم از عشق تو جان ندهم دل نكنم
گفت اگر در غم ما جان بدهي دل نكني
گفتمش توبه نخواهم دگر اين بار شكست
گفت هي ميشكني ميشكني ميشكني
گفتمش فيض نظر سوي بتان كي فكند
گفت هي مي فكني مي فكني مي فكني
ز رويت حاصل عشاق حيرانيست حيراني
از آن زلف و از آن كاكل پريشاني پريشاني
ز بزم عشرت وصلت همه حرمان و نوميدي
ز جام شربت هجرت همه خون دل ارزاني
ندانستم كه مه رويان بعهد خود نميپايند
از آن عهد و از آن پيمان پشيماني پشيماني
مبادا هيچ كافر را چنين حالي كه من دارم
جفا تا كي كني جانا مسلماني مسلماني
تغافل ميكني يعني كه دردت را نميدانم
نه ميداني و ميداني كه ميدانم كه ميداني
بياور بر سرم جانا سپاه بي كران غم
ز بيداد و جفا و محنت و جور آنچه بتواني
تو تا بي صبر باشي فيض او بي رحم خواهد بود
دلت را شيشكي آئين دلش را پيشه سنداني
جدا شد از بر من آن انسي روحاني
شدم اسير بلاي فراق جسماني
برفت يار و از او ماند حسرتي در دل
من و خيال وي و گفتگوي پنهاني
برفت روشني چشم و شد جهان تيره
نه شب شناسم و نه روز از پريشاني
بود كه بار دگر خدمتش شود روزي
كنم بطلعت او باز ديده نوراني
شود كه باز به بينم لقاي ميمونش
وصال او بمن و من بوصلش ارزاني
بود بنامهٔ مشگين اوفتد نظرم
كشم بديده از آن سرمهٔ سليماني
بديدن خط او ديده ام شود روشن
بخواندن سخنانش كنم گل افشاني
بيا وصال كه تا زندگي ز سر گيرم
برو فراق ببر از برم گران جاني
ز فيض تا نفسي هست مژده وصلي
كه عن قريب رود زين سراچهٔ فاني
تو هاي و هوي مستانرا چه داني
تو شور هي مي پرستانرا چه داني
در آدر بحر عشق اي قطره گم شو
توئي تا قطره عمانرا چه داني
بگوشت ميرسد زان لب حديثي
تو آن سرچشمهٔ جانرا چه داني
تو را چون بهره اي از معرفت نيست
رموز اهل عرفانرا چه داني
بدربانان نداري آشنائي
تو لطف و قهر سلطانرا چه داني
چه از هجران جانانت خبر نيست
تو قدر وصل جانانرا چه داني
تو را صبح وطن چون رفت از ياد
غم شام غريبان را چه داني
شراري در دلت از عشق چون نيست
تو آتشهاي حيوان را چه داني
يكي سنگي فتاده بر لب جو
تو قدر آب پنهانرا چه داني
بغير عيش تن عيشي نكردي
نعيم عالم جان را چه داني
نخوردي دردئي از بادهٔ عشق
صفاي صاف نوشانرا چه داني
ز عشق و عاشقي نامي شنيدي
تو شور عشق بازان را چه داني
ز درد سر نداني درد دل را
تو ذوق درد پنهانرا چه داني
نداري تابش خورشيد گردون
تو آن خورشيد گردون را چه داني
دل از دستت نگاري ميربايد
نگارنده نگاران را چه
داني
سرت پر شور ميدارد دهاني
تو كان اين نمكدانرا چه داني
ازين تا نگذري كي داني آنرا
ازين نگذشتهٔ آن را چه داني
تو را جز درد درمان نيست ليكن
چه دردت نيست درمان را چه داني
حديثي زان دهان نشنيدي اي فيض
تو شور شكرستان را چه داني
جانم اسير تا كي در خنگ زندگاني
كاش از عدم نكردي آهنگ زندگاني
اي مرگ پردهٔ تن از روي جان برافكن
تا دل ز دوده گردد از زنگ زندگاني
بيدوست گر سرا آري اي عمر من بفردا
سر بر ندارم از خشت از ننگ زندگاني
در زندگي نچيدم هرگز گلي از آنروي
يا رب مباد مرگم در رنگ زندگاني
عيش مكدر تن بر عيش صاف جان زد
بشكست آيئنه جان از سنگ زندگاني
دل تنگ شد زرنگش در ننگ صلح و جنگش
يا رب خلاصيم ده از چنگ زندگاني
اين نيم جان خود را در راه دوست در باز
تا چند باشي اي فيض در ننگ زندگاني
بخرامشي چه شود اگر سوي عاشقان گذري كني
بنوازشي چه زيان دهد بمنتظران نظري كني
نه كه تشنهٔ شراب توئيم نه كه خستهٔ خراب توئيم
چه شود بما نظري كني سوي خاك ما گذري كني
ز براي هر كه مينگرم همه مهري و وفا و كرم
چه شود اگر تو با من زار كني آنچه با دگري كني
توبمن بگو كه چه راي تست بكنم من آنچه رضاي تست
چه شود دل حزين مرا رذل خودت خبر كني
من خسته را طبيب قضا نبود بجز شراب جفا
چه شود بگو بكار ما زره وفا قدري كني
چه بود بسازي اگر بشراب اشگ و كباب دل
نه غم شراب دگر خوري و نه ذكر ما حضري كني
سعادتي بود آنزمان كه روان شوي سوي لامكان
فكني ز خود غم بار خود سوي يار خود سفري كني
بدهي مرا بوصل او نه صبوري ز جمال او
تو درين معامله اي دعا چه شود اگر اثري كني
غزلي بخوان ز شعر ترم بود آنكه در سخنان فيض
ز دهان خود نمكي زني ز لباس خود شكري كني
خوش است مرگ اگر برگ مرگ ساز كني
سزد جمالت اگر هست پرده باز كني
ز قالب تو زر ده دهي برون آيد
درون بوتهٔ اخلاص اگر گداز كني
بزير هستي خود تا بكي نهان باشي
ز خويش پرده بر افكن كه كشف راز كني
عروج بر فلك سروري تواني كرد
بخاك درگه نيكان اگر نياز كني
ميانه گر بتواني گزيد در اخلاق
ترا رسد كه بسرعت ز پل جواز كني
چه شاه راه حقيقت نموده اند ترا
هزار حيف اگر روي در مجاز كني
تواني آنكه يكي از مقربان گردي
دو ركعت از سر اخلاص گر نماز كني
در عمل بگشا بر امل كه مي ترسم
در امل بلقاي اجل فراز كني
براي آخرت ار توشهٔ بدست آري
بگور چون روي آسوده پا دراز كني
ببندي ار
در لذات اين جهان بر خود
بروي خويش دري از بهشت باز كني
اگر زهر دو جهان بگذري بحق برسي
ترا رسد كه بر اهل دو كون ناز كني
گهي بعروهٔ وثقاي حق رسد دستت
كه از متابعت باطل احترازكني
در حقايق اشيا شود بروي تو باز
در مجاز بروي خود ار فراز كني
تو را بخلعت هستي از آن شرف دادند
كه تا بمعرفت اين جامه را طراز كني
چه مرگ ميطلبي چون شدي حزين اي فيض
خوش است مرگ اگر برگ مرگ ساز كني
اگر خوش است ترا دل چرا طرب نكني
وگرنه اصل خوشيرا چرا طلب نكني
اگر شقاوت دوريت بسته دست طلب
سجود قرب چرا باعث طرب نكني
شراب عشق ز ميخانه الست بكش
وگر كشيد دلت زان چرا شعب نكني
چه روز و شب بكمين گاه عمر بنشستند
چرا تضرع و زاري بروز و شب نكني
اگر عدوي تو نفس است و شهوت و غضبش
چرا در آتش عشق اين سه را حطب نكني
اگر ز چنگل شيطان نرستهٔ تو هنوز
بتازيانه رحمش چرا ادب نكني
از آن برد دلت از جا مسبب الاسباب
كه تا مقدرت او نسبت سبب نكني
حديث عشق بيان كن تو از همان بهتر
كه شرح آن باشارت كني بلب نكني
جواب آن غزل مولويست فيض كه گفت
اگر تو يار نداري چرا طلب نكني
سوي من اي خجسته خو روي چرا نميكني
با همه لطف ميكني با دل ما نميكني
با همه كس ز روي مهر همدم و همنشين شوي
دست بدست و روبرو روي بما نميكني
با همه دست در كمر از گل و خور شكفته تر
در دل خسته ام بجز خار جفا نميكني
گفتي اگر تو جان دهي سوي تو ميكنم نظر
جان بلبم رسيد و تو وعده وفا نميكني
آهم از آسمان گذشت ناله ز لامكان گذشت
سوختم از غم تو من رحم چرا نميكني
خون دلم ز ديده شد كار دل رميده شد
جان ز تنم پريده شد هاي چها نميكني
فيض گذشت عمر و هيچ كار خدا نكردهٔ
وين دو سه روزه مانده را صرف قضا نميكني
گفتم بعشق غارت دلها چه ميكني
دستي دراز كرده به يغما چه ميكني
چندين هزار خانهٔ دل شد خراب تو
اي خانمان خراب بدلها چه ميكني
دادي بآب و رنگ بتان آبروي ما
با گلرخان چه كردي و با ما چه ميكني
گفتم بدلبر از بر من دل چه ميبري
گفتا كه من بر تو تو دلرا چه ميكني
بگشاي چشم و نور رخ ما عيان ببين
در پردهٔ خيال تماشا چه مي كني
من جلوه نا نموده تو از خويش ميروي
گر بر تو جلوهٔ كنم آيا چه ميكني
چيزي از ما مخواه بغير از لقاي ما
از دوست غير دوست تمنا چه ميكني
از خود بشوي دست بدرياي ما درا
بردار دل ز خويش محابا چه ميكني
بردار دل ز خويش و در اين بحر غوطه ور
بر ساحل ايستاده تماشا چه مي كني
اي فيض عقل و هوش و دل و دين و جان بده
چون وصل دوست يافتي اينها چه ميكني
ميكشي ما را بزاري هر چه خواهي ميكني
اختيار ما تو داري هر چه خواهي ميكني
با همه سوز درون در ره ميان خاك و خون
ميكشي ما را بخواري هر چه خواهي ميكني
بر سر ما صد بلا در هر نفس مي آوري
گه بري دل گاه آري هر چه خواهي ميكني
گاه جان ميبخشي و گاهي دل از ما ميبري
كس نداند در چه كاري هر چه خواهي ميكني
جان ما از تست جانا و دل ما هم ز تست
هر دو را ايجان تو داري هر چه خواهي ميكني
داغ بر دل مينهي آتش بجان مي افكني
هر دو را انواع ياري هر چه خواهي ميكني
نقش ما الواح ما ارواح ما در دست تست
هر چه خواهي مينگاري هر چه خواهي ميكني
پيش چوگان غمت ما گوي دل افكنده ايم
تو در اين ميدان سواري هر
چه خواهي ميكني
افكني از دست گاه و گاه بر گيري ز راه
ميزني كه زخم كاري هر چه خواهي ميكني
افكني، راني، زني، از پيش خود دورم كني
باز پيش خويشم آري هر چه خواهي ميكني
گيري و داري و بخشائي و بخشي سر دهي
يا بجلادم سپاري هر چه خواهي ميكني
ميپزي چون خام بيني سوزي ارشد نيم پخت
با دلم از پخته كاري هر چه خواهي ميكني
دورم از خود افكني و نام عمخواري كني
حق ياري ميگذاري هر چه خواهي ميكني
گه بهجران مبتلا گاهي بحرمانم اسير
رحم بر ضعفم نياري هر چه خواهي ميكني
ميكني ديوانه گاهي سر بصحرا ميدهي
ميدهي گه هوشياري هر چه خواهي ميكني
در محيط عشق خونخوار خودم افكندهٔ
گه بتك گه بر سر آري هر چه خواهي ميكني
گه گدازي گه نوازي گاه سوز و گاه ساز
گه عزيزي گاه خواري هر چه خواهي ميكني
گه در اوج عصمتم گه در حضيض شر و شور
گاه داري گه گدازي هر چه خواهي ميكني
گه پريشان گه پشيمان گه گرانم گه سبك
گاه خواري گاه ياري هر چه خواهي ميكني
گاه ميپوشي و گاهي پردهٔ ما ميدري
خويشتن را پرده داري هر چه خواهي ميكني
فيض را در تابهٔ سوداي خود افكندهٔ
داريش در بيقراري هر چه خواهي ميكني
دلا بگذر ز دنيا تا ز عقبي عيش جان بيني
در اين عالم بچشم دل بهشت جاودان بيني
چه از دنيا گذر كردي و در عقبي نظر كردي
بيا گامي فراتر نه كه اسرار نهان بيني
دو منزل را چه طي كردي سمند عقل پي كردي
بيا با ما به ميخانه كه تا پير مغان بيني
بروي پير ما بنگر كه تا چشمت شود روشن
ز دست پير ساغر گير تا خود را جوان بيني
چه چشمت گشت ازاو بينا وشد سرمست ازآن صهبا
قدم
نه در ره عشاق تا جان جهان بيني
جهانرا جان شوي آنگه شوي اقليم جانرا سر
شوي از جان جان آگه حقيقت را عيان بيني
شود عرش ازبرايت فرش و گردد جسم بهرت جان
شود ظلمت همه نور و زمين را آسمان بيني
شوي در عشق حق فاني بماني جاودان باقي
چه فيض از ما سواي حق نه اين بيني نه آن بيني
روي جانان مگر از ديدهٔ جانان بيني
يا مگر ز آينهٔ طلعت خوبان بيني
آن جمالي كه فروغش كمر كوه شكست
كي توان از نظر موسي عمران بيني
باجابت نرسد تا تو تو باشي «ارني»
«لن تراني» شنوي موسي و حرمان بيني
گر تو در هستي او هستي خود در بازي
مشگل خويش در اينره همه آسان بيني
گم شو اي ذره در آن مهر كه تا سر نهان
مو بمو فاش در آن زلف پريشان بيني
نيستي گير و بمان طنطنه و هستي را
اوليا وار كه تا دولت ايشان بيني
دل چه در باختي اي فيض ز جان هم بگذر
كز سر جان چه گذشتي همه جانان بيني
مرحبا اي نسيم عنبر بوي
خبري از ديار يار بگوي
صبر ديديم در مقابل شوق
آتش و پنبه بود و سنگ و سبوي
تشنهٔ وصل راست بيم هلاك
پيش از آن كايد آب رفته بجوي
هجر را هم نهايتي بايد
يار با يار كي كند يكروي
كرده طغراي بيوفائي ختم
برده از خيل بي وفايان گوي
در دل از آتش غمش صد داغ
بررخ از آب ديده ام صدجوي
من سرا پاي درد و او فارغ
بوده هرگز محبت از يكسوي
گر سرا پا ز غم شوم موئي
ندهم زو بعالمي يكموي
فيض بگذر ز وادي وصلش
بنشين كنجي و زغم مي موي
مست و بي پروا بيغما ميروي
لا اوحش الله خوب و زيبا ميروي
غارت جانهاست مقصود دلت
تا بعزم صيد دلها ميروي
ميروي و همرهت دلهاي ما
تا نه نپنداري كه بي پا ميروي
ميروي و صد هزاران دل ز پي
در خيالت آنكه تنها ميروي
ميروي و شهر ويران ميشود
شهر صحرا ميشود تا ميروي
شهر صحرا گشت و صحرا شهر شد
تا ز منزل سوي صحرا ميروي
هم تماشاي خودت خوشتر بود
گر بسيري يا تماشا ميروي
جان و دل خواهم بقربانت كنم
يكنفس مي ايستي يا ميروي
فيض در گرد رهت مشگل رسد
تند و تلخ و چست و زيبا ميروي
خوشا فال آن كو دوچارش شوي
خوشا حال آنكو نگارش شوي
خوش آن بيدليرا كه پرسش كني
خوش آن بي كسيرا كه يارش شوي
خوش آشفته ايرا كه آئي برش
قرار دل بي قرارش شوي
شفا يابد آن دردمندي كه تو
انيس دل سوگوارش شوي
خوشا روز آن عاشق زار، تو
شبي آئي و در كنارش شوي
چه بيخود شود از لب و چشم تو
تو هوش دل هوشيارش شوي
شوي گاه خورشيد روز خوشش
گهي شمع شبهاي تارش شوي
كند فيض چون جان بقربان تو را
خوش آنكو تو شمع مزارش شوي
چه مي آئي ايجان درين خاكدان
خوشا حال تو گر نثارش شوي
دورم از خويش مكن هان پشيمان نشوي
نوش من نيش مكن هان پشيمان نشوي
دل ما ريش مكن جور ازين بيش مكن
اي جفا كيش من هان پشيمان نشوي
غير را يار مكن يار را خوار مكن
مكن اين كار مكن هان پشيمان نشوي
يار اغيار مشو دشمن يار مشو
پي آزار مشو هان پشيمان نشوي
ترك اغيار بگو ترك آزار بگو
ترك اين كار بگو هان پشيمان نشوي
از خودم دور مكن ديده ام كور مكن
در جفا شور مكن هان پشيمان نشوي
نور چشم تر فيض مونس و غم خور فيض
نروي از بر فيض هان پشيمان نشوي
روي بنماي اي پري رخسار هي
عقل را ديوانه كن دلدار هي
بلبلانت در ترنم آمدند
جلوهٔ كن اي گل بيخار هي
دل بجان آمد مرا از هجر تو
يكدمك بنشين برم اي يار هي
جان باستقبال آمد تا بلب
بوسهٔ زان لعل شكر بار هي
بادهٔ عشق تو دارد جام دل
مشگنش دلدار هي دلدار هي
لطف كن از چشم مستت ساغري
فيض را مگذار در غم زارهي
شد دلم ديوانه در زنجير غم
صبر تا كي اي پري رخسار هي
ساقيا پيمانهٔ سرشار هي
اي مغني ناخني بر تار هي
تارهائي يابم از زنجير عقل
مطرب ديوانگان بردار هي
ميكشد دلرا ز هر سو دلبري
بر دلم دستي نزد دلدار هي
جان بلب آمد مريض عشقرا
شربتي زان لعل شكربار هي
وه چه كرد اين عشق با دلهاي ما
الحذر زين قلزم ز خار هي
نيست آگه در جهان جز مست عشق
با تو دارم اينسخن هشيار هي
تا بكي اينخواب غفلت هاي هاي
يكدمك بيدار شو بيدار هي
زاهدا تا كي كني انكار عشق
پند من بشنو مكن انكار هي
تا بكي از هر هواسازي بتي
محو شو در واحد قهار هي
شكر آن در گوشها كوشندفيض
هان مكن اسرار را اظهار هي
باده خواهم كه كشم ز آن لب و غبغب هله هي
بوسه خواهم كه زنم مست بر آن لب هله هي
بادهٔ لعل از آن دست بلورين دو سه جام
پرپر خواهم و سرشار و لبالب هله هي
تنگ خواهم كه در آغوش كشم آن بر دوش
چه شود در بزم آئي تو يك امشب هله هي
داردم چشم تو در آرزوي بيماري
نظري كن كه بتاب آيم و در تب هله هي
سوخت جانم ز فراقت صنما رحمي كن
تا بكي در دل شب يارب و يارب هله هي
مطلبم نيست بجز آنكه فداي تو شوم
چه شود گر برسم از تو بمطلب هله هي
جان خدا دوست بود فيض ندارد سر تن
برهانم ز صنم خانه قالب هله هي
صبر از دلم برخواست ساقيا بيا هي هي
عشق همچنان برجاست ساقيا بيا هي هي
دين بخويشتن لرزيد دل طمع ز جان ببريد
عشق نيست اژدرهاست ساقيا بيا هي هي
هي بر آتشم آبي درد باده با تابي
شعله از دلم برخواست ساقيا بيا هي هي
سر شد از نگاهي مست دين و دل برفت از دست
فتنه هم ز ما بر ماست ساقيا بيا هي هي
گر فزون دهي گر كم ميفزايد از دل غم
هر چه ميكني زيباست ساقيا بيا هي هي
هي بيار پي در پي يكدمم ممان بي مي
باده تو روح افزاست ساقيا بيا هي هي
فيض دل ز كف داده بهر ساقي و باده
مجلس طرب آراست ساقيا بيا هي هي
ز تو كي توان جدائي چو تو هست و بود مائي
تو چو هست و بود مائي ز تو كي توان جدائي
دل خلق ميربائي بكرشمهاي پنهان
بكرشمهاي پنهان دل خلق ميربائي
مه روي اگر نمائي ز جهان اثر نماند
ز جهان اثر نماند مه روي اگر نمائي
خم زلف اگر گشائي دو جهان بهم برآيد
دو جهان بهم برآيد خم زلف اگر گشائي
چه شود اگر درآئي بدل شكستهٔ من
بدل شكستهٔ من چه شود اگر درآئي
بخيال اگر در آئي چو تو در جهان نگنجي
چو تو در جهان نگنجي بخيال كي درآئي
ز تو ميكنم گدائي چو تراست پادشاهي
چو تراست پادشاهي ز تو ميكنم گدائي
چو تو منبع عطائي ز تو فيض فيض جويد
ز تو فيض فيض جويد چو تو منبع عطائي
اي نسخهٔ اصل خوبي و رعنائي
سر چشمهٔ آبروي هر زيبائي
روشن بود از جمال تو هر دو جهان
پنهاني تو ز غايت پيدائي
اي حسن تو مجموعهٔ هر نيكوئي
وي هر دو جهان ز عشق تو شيدائي
خورشيد سراسيمهٔ شوق رويت
سرگشته كويت فلك مينائي
بدر از غم تو هلال گردد هر مه
كيوان كندت چه چاكران لالائي
تيرو ناهيد و مشتري و بهرام
جوياي تو اندر فلك پيمائي
آب و باد و زمين و آتش هريك
سر كرده قدم ترا كند جويائي
هرجا نوري غمت بجان بگزيده
واندر طلب تو باشدش پويائي
مرغ سحر از درد تو دارد افغان
وز عشق تو عندليب شد شيدائي
از فرقت تو فاخته گويد كو كو
وز بهر تو ميزند نوا مامائي
از درد تو غنچه را بود تنگدلي
داغ تو بلاله داده خون يالائي
خون در دل نافه بوي زلفت كرده
از چشم تو آهوان شده صحرائي
نگذاشته داغ تو دلي را بي درد
سوداي تو كرده عالمي سودائي
فيض از غم عشقت همه شب نالانست
روزي بود از دلش گره
گشائي
نگاه ار ميكني جان ميفزائي
تغافل ميكني دل مي ربائي
قيامت در قيامت مي نمايد
قيامت را بقامت مي نمائي
مرا صد غصه از دل ميگشايد
ز زلفت گره چون ميگشائي
غمم ز آينهٔ دل ميزدايد
ز دل گر كينهٔ من ميزدائي
حياتي بر حياتم ميفزايد
چو در لطف نهانم ميفزائي
تنت هر موي دارد مويهٔ فيض
چو حرف عشق جانان مي سرائي
سر درج حقايق ميگشايد
چو در وصف بتان لب ميگشائي
چه شود اگر در آئي بطريق آشنائي
ز طريق آشنائي چه شود اگر در آئي
بر بيكسي بيائي دل خستهٔ بجوئي
دل خستهٔ بجوئي بر بيكسي بيائي
نروي ره جدائي سپري طريق الفت
سپري طريق الفت نروي ره جدائي
بر عاشقان بيائي غم خستگان بداري
غم خستگان بداري بر عاشقان بيائي
بجز از در گدائي بر تو رهي ندارم
بر تو رهي ندارم بجز از در گدائي
ببهانهٔ گدائي بدر سرايت آيم
بدر سرايت آيم ببهانهٔ گدائي
بنواي بينوائي غزلي مگر سر آيم
غزلي مگر سر آيم بنواي بينوائي
چو تو زلف ميگشائي دل فيض ميگشايد
دل فيض ميگشايد چو تو زلف ميگشائي
الا اي كه دلها نهان ميربائي
كجائي كجائي كجائي كجائي
ميان من و بزم وصل تو تا كي
جدائي جدائي جدائي جدائي
تو با اين لطافت چنين بيمروت
چرائي چرائي چرائي چرائي
كه گفتت سراپا وفائي غلط گفت
جفائي جفائي جفائي جفائي
بكام كسي چون نهٔ مي نگوئي
كرائي كرائي كرائي كرائي
چه خواهد شدن ايشب هجر اگر تو
سرائي سرائي سرائي سرائي
چه پرسي كه فيض از غم ما چه خواهد
رهائي رهائي رهائي رهائي
اي زلف تو مسكن دل شيدائي
وي روي تو مجموع همه زيبائي
جان در تن هيچكس نماند ز نهار
آن عارض و زلف را بكس بنمائي
از حسرت آن لبم بلب آمد جان
از فكرت آن دهان شدم شيدائي
بيمار شدم ز آرزوي چشمت
گشتم ز خيال خال تو سودائي
ايمان بسواد كفر زلفت دادم
بستم زنار و بستدم ترسائي
از حسرت آن ميان شدم چون موئي
باشد روزي كه در كنارم آئي
گر در نظر تو فيض پستست ولي
دارد ز خيال قد تو بالائي
گل از رخ تو وام كند زيبائي
سرو از قد تو كسب كند رعنائي
نرگس بود از چشم خوشت تازه و تر
شمشاد ز بالات كند بالائي
از پرتو روي تو بود مه روشن
خورشيد بنور تو كند بينائي
آهوي ختن ز گيسويت مشگ برد
عنبر گيرد ز زلف تو بويائي
شوري ز لبت نمك كند در يوزه
دندان تو لؤلوش كند لالائي
شكر ز دهان تو برد شيريني
قند از لب تو وام كند حلوائي
ابروي تو است قبلهٔ هر مؤمن
زلف تو بود راهزن ترسائي
از عشق تو ديوانه بود هر مجنون
سوداي تو كرد فيض را سودائي
بيا بيمار خود را ده شفائي
كه جز تو نيست دردم را دوائي
بيا تا جان برافشانم ز شادي
كه جان دادن بغم باشد بلائي
نگيرد بر تو كس زيرا كه نبود
جنايتهاي خوبان را جزائي
مبند اي دل طمع در ماهرويان
كه خوبانرا نمي باشد وفائي
بود اين عاشقيهاي مجازي
مريد راه حق را رهنمائي
چو ره را يافتي بگذر از ايشان
زدور اينقوم را ميكن دعائي
بر افشان دست از ايشان فيض يكسر
بزن بر ما سوي الله پشت پائي
هم تو بيننده هم تو بينائي
هم تماشا و هم تماشائي
جلوه فرماي جلوه آرايان
جلوه آراي جلوه آرائي
آب و رنگ جمال زيبايان
زيب و حسن كمال زيبائي
نور بينائي نظارگيان
مردم ديدهٔ تماشائي
مايهٔ ناز حسن عالم سوز
خانه پرداز عشق سودائي
خلش غمزهاي معشوقان
تبش عاشقان شيدائي
خانه ويران كن سكون و قرار
غارت كشور شكيبائي
ذروهٔ آسمان غنج و دلال
آفتاب سپهر بالائي
فيض از تو چنانكه ميبايد
هستي او را چنانكه ميبائي
سحر ز هاتف غيبم رسيد هيهائي
فتاد در سر من شورشي و غوغائي
شدم ز شهر برون تا بكام دل نالم
كه شور را نبود چاره غير صحرائي
بدل نواز خودم در مقام راز و نياز
سخن كشيده بجائي ز شور سودائي
كه از شنيدن و گفتن ز خويشتن رفتم
بخويش باز رسيدم ز ذوق آوائي
چه گفت؟ گفت تو را چون مني يكي باشد
مراست چون تو بسي عندليب شيدائي
كجا روي ز در من كجا تواني رفت
بغير در گه ما هست در جهان جائي؟
بيا بيا بطلب هر چه خواهي از در ما
كه هست اينجا هر مطلب مهيائي
سجود كردم و گفتم مرا ز تو چيزيست
كه يافت مي نشود نزد چون تو مولائي
مراست لذت زاري بدرگه چه توئي
تو را كجا است چنين نعمتي و آقائي
گرم بخويش بخواني ز ذوق جان بدهم
ورم ز پيش برائي خوشم بپروائي
خوشم بقهر تو چون لطف هر چه خواهي كن
مرا چه يارا اي يار تا بود رائي
خوشا دلي كه در آن جاي چون توئي باشد
خوشا سري كه در آن هست از تو سودائي
كجا روم ز در تو كجا توانم رفت
كجاست در دو جهان غير در گهت جائي
دلم خوش است كه در وي گرفتهٔ منزل
كراست همچو تو يار لطيف زيبائي
سر من و در تو تا نفس بود در تن
كه فيض را نبود
غير تو تمنائي
اي شاهد شاهدان كجائي
وي آب رخ بتان كجائي
اي جان هر آنچه در جهانست
وز تو روشن جهان كجائي
اي هيچ مكان ز تو تهي نه
وي پر ز تو لامكان كجائي
اي چشم و چراغ عالم دل
اي جان جهان و جان كجائي
من تاب فراق تو ندارم
اي از نظرم نهان كجائي
اي كام دل شكسته من
وي آرزوي روان كجائي
ديدار بكس نمي نمائي
اي در همه جا عيان كجائي
بيروي تو دل بود فسرده
اي گرمي عاشقان كجائي
از فيض تو سوخت فيض دلرا
او را تو ميان جان كجائي
بود گر در ما تو تنها در آئي
تو تنها در آئي و با ما در آئي
تني چند بيجان همه چشم بر در
كه تنها در آئي به تنها بر آئي
بديوانگي سر بر آرند عشاق
كه شايد ز بهر تماشا در آئي
خوش آندم كه خنجر بكف بر سر ما
خرامان بقصد سر ما در آئي
بجاي گياه از زمين چشم رويد
تفرج كنان چون بصحرا در آئي
خلايق ز حسن تو مدهوش گردند
خرامان بمحشر چو فردا در آئي
نخواهي گذشت از سر عشقبازي
مگر آنكه اي فيض از پا در آئي
خوش آندم كز در احسان در آئي
ميان جمع ما خوبان در آئي
ز روي لطف در غمخانهٔ هجر
براي جان مشتاقان در آئي
ز چشم و لب كني عشاقرا مست
ز بهر جان مخموران در آئي
بزلف و خال دلها را كني صيد
بتير غمزه بهر جان در آئي
تطاولها كني ز آن زلف و گيسو
بقصد جان مسكينان در آئي
بپايت خوش برافشانيم جانها
در آنساعت كه دست افشان در آئي
ز شادي جان دهد از غم رهد فيض
گرش در كلبهٔ احزان در آئي
خوش آندم كز درم اي جان در آئي
در اين غمخانهٔ هجران در آئي
شب تاريك هجرانرا كني روز
چه خورشيداي مه تابان در آئي
ببالين غريبي دردمندي
دمي اي مايهٔ درمان در آئي
سر افتاده اي برداري از خاك
كني لطف از در احسان در آئي
بپايت جان بر افشانم ز شادي
گرم در كلبهٔ احزان در آئي
كباب دل كشم پيش تو اي جان
گرم در سينهٔ بريان در آئي
بچشمم در نيايد هر دو عالم
گرم در ديدهٔ گريان در آئي
ندانستم كه دشوار است اين كار
گمان كردم بمن آسان در آئي
اگر جان در ره جانان كني فيض
ببزم وصل جاويدان در آئي
سر خستگان نداري بگذار ما نيائي
غم كشتگان نداري بمزار ما نيائي
تنم از غبار گردد بره گذارت افتد
تو بگردي از ره خود بغبار ما نيائي
بغمي نيوده پا بست نشده زمامت از دست
تو كه بار غم نداري بقطار ما نيائي
ز خرابهٔ وفايم تو ز شهر بيوفائي
ز تو چون وفا نيايد بديار ما نيائي
دلم از غم ميانت شب و روز ميگدازد
نشويم تا چو موئي بكنار ما نيائي
نشود خرابهٔ دل ز عمارت تو آباد
تو از اين سرا برون رو تو بكار ما نيائي
چه شكايتست اي فيض كه شنيده است هرگز
كه كسي بيار گويد تو بكار ما نيائي
هر آن دلرا كه با ياريست خوئي
ز گلذار حقيقت هست بوئي
ندارد او سر دنيا و عقبي
كه دارد پاي آمد شد بكوئي
دلي كوشد اسير زلف ياري
دو عالم را نمي گيرد بموئي
بود خاطر پريشان هر كه او را
رسيد از زلف عنبر بوي بوئي
كسي كوشد ز راه عشق آگاه
نميخواهد دگر راهي بسوئي
سري كو مست عشقي شد ز خود رست
بود آن مي ز دريا يا بسوئي
دل فيض از غم عشقي زند هاي
مگر روزي به پيوندد بهوئي
هيچيم ما بخويش و نمودار ما توئي
ما صورتيم و معني هشيار ما توئي
هم گوش و هم سماع توئي در سرو دماغ
هم چشم ما تو معني ديدار ما توئي
هم تو زبان بيان تو تنطق تو ميكني
هم در دهان زبان تو و گفتار ما توئي
هم دست ما تو معني نازش ز تست هم
هم پاي ما تو قوت رفتار ما توئي
ديدار تست هر چه درآيد بچشم ما
بيننده هم تو ديده و ديدار ما توئي
داعي تو و مجيب توئي در سؤال ما
گر دل شود غمين ز تو غمخوار ما توئي
هركس بسوي سبزه و گلشن رود بسير
ما را تو سير سبزه و گلزار ما توئي
بازاريان بسود و زيان متاع در
سود و زيان ما تو و بازار ما توئي
عرض كمال بهر خريدار ميكنند
ما عرض نقص كرده خريدار ما توئي
بنشسته در دكان ز پي كسب وكار خلق
دكان ما تو كسب تو و كار ما توئي
قومي بميكده ز پي باده ميروند
ما را محبتت مي و خمار ما توئي
فيض از تو است و حاصل معناي شعر تو
انديشها همه ز تو گفتار ما توئي
اي بجهان نهان چو جان روشني جهان توئي
از همه ديدها نهان در همه جا عيان توئي
آنكه ز جاي ميبرد هر نفس اين دل مرا
ميكشدش بهر طرف در پي اين و آن توئي
آنكه چو عزم ميكنم كز پي مقصدي روم
ميشكند عزيمتم ناگه و بيگمان توئي
آنكه چو ديو ره زند تا بجحيم افكند
در دل من ندا كند هي مرو آنچنان توئي
آنكه سفر چو ميكنم حافظ اهل منزلست
باز مرا در آن سفر همدم انس و جان توئي
آنكه رهم بخود نمود آينهٔ دلم زدود
تا كه بديدم آنچه بود در تتق جهان توئي
آنكه ز مهر دلبران
در دلم آتشي فكند
خاك مرا بباد داد ز آب رخ بتان توئي
آنكه ز نطفه آفريد سرو قدان دلفريب
كرد ز چشمهٔ حياه آب روان، روان توئي
در رخ دلبران تو آب در دل بيدلان تو تاب
جان من اين درين توئي جان تو آن در آن توئي
در دل بيقرار من مايهٔ اضطراب تو
در سر بيخمار من مستي جاودان توئي
ناوك غمزه ميزند در دل من نهان كسي
مي نكنم غلط كه آن غمزه زن نهان توئي
كيست كه هر نفس مرا تازه حيات مي دهد
گر تو نگوئي آن منم كيست بگويد آن توئي
كيست كه ذره ذره دل ميبرد از برم نهان
هست عيان چو آفتاب دلبر من نهان توئي
كامل و ناقص جهان سوي تو كرده روي جان
قبلهٔ عارفان توئي مقصد سالكان توئي
مايهٔ شورش جنون در سر فيض جز تو نيست
حسن و جمال دلربا برزخ دلبران توئي
اي حسن تو جلوه گر ز اسما و صفات
روي تو نهان در تتق اين جلوات
انديشه كجا بكبرياي تو رسد
هيهات ازين خيال فاسد هيهات
در عهد صبي كرد جهالت پستت
ايام شباب كرد غفلت پستت
چون پير شدي رفت نشاط از دستت
كي صيد كند مرغ سعادت شصتت
اين جان تو عاقبت ز تن خواهد جست
اين جان تو عاقبت ز تن خواهد خست
اين تن بتو عاقبت نخواهد ماندن
اين جان تو عاقبت ز تن خواهد رست
ديدم ديدم كه معرفت توحيد است
ديدم ديدم كه رهنمايم ديد است
ديدم ديدم كه گمرهي تقليد است
ديدم ديدم كه ديد در تجديد است
داني ز چه عشق گلرخان مطلوبست
با بهر چه سار و سوزشان مطلوبست
از دوزخ مرهوب و بهشت مرغوب
آگاه شدن درين جهان مطلوبست
اي فيض غم زيان هر سودت هست
با اين همه در اميد بهبودت هست
هر چيز كه پاك سوخت دودي نكند
با آنكه تو پاك سوختي دودت هست
تا چند ز آب و نان سخن خواهي گفت
خواهي خوردن بروز و شب خواهي خفت
امروز تو را ز تو اگر حق نخريد
در روز جزا نخواهي ارزيد بمفت
سر خاك شد و نقش خيال تو نرفت
خون گشت دل و شوق وصال تو نرفت
هر چند ز هجران تو زنگار گرفت
ز آينهٔ دل عكس جمال تو نرفت
تن را بگذار تا شوم من جانت
جان در باز تا شوم جانانت
از پاي درآي تا بگيرم دستت
با درد بساز تا شوم در مانت
اي فيض بسي موعظه گفتي بعبث
در گوش نكردي درو سفتي بعبث
نوري بدل كسي نمي بينم من
بس خانهٔ تاريك كه رفتي بعبث
ن را در اشگ شست و شو بايد كرد
دلرا از غير رفت و رو بايد كرد
چون پاك شود و جودش از آلايش
آنگه جانرا نثار او بايد كرد
با وصل تو دست در كمر نتوان كرد
با درد فراق هم بسر نتوان كرد
چون چارهٔ كار غير بي تابي نيست
جز ناله و آه بي اثر نتوان كرد
اي خسته ترا آن سر كو ميسازد
زان لب دشنام رو برو ميسازد
لب ميدهدت شفا ز بيماري چشم
درد او را دواي او مي سازد
اين گلشن دهر عاقبت گلخن شد
هر دوست كه بود جز خدا دشمن شد
جز مهر خداي هرچه در دل كشتم
حاصل اندوه و دانه صد خرمن شد
ايمان درست عشق كيشان دارند
هرچند كه ظاهري پريشان دارند
مفتاح حقايقي كه ميجوئي فيض
زيشان غافل مشو كه ايشان دارند
شادم كه غمت همره جان خواهد بود
عشقت با دل در آنجهان خواهد بود
هجران تو با كالبدم خواهد ماند
وصل تو حيات جاودان خواهد بود
ديدم ديدم كه هر چه ديدم حق بود
ديدم ديدم كه ديد ديدم حق بود
ديدم ديدم كه مي شنيدم از حق
ديدم ديدم كه آن شنيدم حق بود
با رب تو مرا بخواهش من مگذار
جان را بهواي طاعت تن مگذار
جان صاف كش ميكده تقديس است
معتاد صفا بدردي من مگذار
در گوشهٔ انزوا خزيدن خوش تر
پيوند ز غير حق بريدن خوشتر
اي فيض مكن علاج گوشت ز نهار
كافسانه دهر ناشنيدن خوشتر
زين دار فنا پاي كشيدن خوشتر
پيوند ز اين و آن بريدن خوشتر
دل كردن از انديشهٔ دنيا خالي
در عاقبت كار رسيدن خوشتر
يا رب تو مرا بكردهٔ زشت مگير
از معصيتم بگذر و طاعت به پذير
چون مهر تو و نبي و اولاد نبي
نزد تو شفاعتم كند دستم گير
گه در غزلم سخن كشد جانب راز
گاهي بقصيده ميشود دور و دراز
نازم برباعي سخن كوته كن
تا باز شود بحرف لب بندد باز
اي فيض بيا دلي بدريا انداز
زين پستي خويش را ببالا انداز
يعني ز كمال هر چه اندوختهٔ
از سر بردار و بر ته پا انداز
خود را بمحيط خطر انداز و مترس
سر در ره آن نگار در باز و مترس
بر سوختگان دست ندارد دوزخ
با آتش عشق دوست در ساز و مترس
مغرور بعلم خود مشو مست مباش
نزد علما نيست شو و هست مباش
در حضرت دوستان حق پستي كن
نزد دشمن بلند شو پست مباش
از عشق مجاز گويمت چيست غرض
زان چاشني عشق حقيقيست غرض
از جلوهٔ حسن دوست در روي نكو
تعليم طريق عشقبازيست غرض
با من بودي منت نميدانستم
تا من بودي منت نميدانستم
رفتم چه من ار ميان ترا دانستم
با من بودي منت نميدانستم
در راه طلب تمام دردم دردم
در ورزش فهم راز مردم مردم
گفتي كه چرا نميكني در خود سير
از من خبرت نبود كردم كردم
از غيب رسد، بدل سروشي هر دم
دلراست بدان سروش گوشي هردم
گه نغمهٔ حزن ميرسد گاه طرب
نيشي است بهر دمي و نوشي هر دم
از لذت عيش اينجهان سرد شدم
در آرزوي اجل همه درد شدم
چندي چه زنان برنگ و بو بودم شاد
آخر بيقين آخرت مرد شدم
از صحبت خلق سخت دلتنگ شدم
وز دمها چون آينه در زنگ شدم
بس نام نكوي بي مسمي ديدم
از نام نكوي خويش در ننگ شدم
اينجا پاداش هر چه كردم ديدم
اينجا محصول هرچه كشتم ديدم
موقوف قيامت نيم اينجا همه شد
اعمال و جزا بيكديگر سنجيدم
ديدم ديدم كه هرچه كردم كردم
ديدم ديدم كه هرچه كشتم چيدم
از چهره جان غبار تن چون رفتم
ديدم ديدم كه پاي تا سر ديدم
يكچند بگرد خويشتن گرديدم
يكچند ز اين و آن خبر پرسيدم
آخر بدر خويش بديدم مقصود
ديدم ديدم كه آخرين در ديدم
در بحث بسي بگفتگو پيچيدم
بس قشر سخن شنيدم و فهميدم
چون مغر رسيد و سر بيگانه نداشت
خود گفتم و خود شنيدم و خود ديدم
كي باشد و كي بحال خود پردازم
كي باشد و كي جهاز عقبي سازم
كي باشد و كي ز خويش بيگانه شوم
كي باشد و كي تن و روان در بازم
كو همت عالئي كه تا پست شوم
كو نيستي ز خويش تا هست شوم
كي مي گذرد بعاقلي عمر عزيز
اي عشق بيار باده تا مست شوم
حيران خودم كه از كجا مي آيم
از بهر چه آمدم چرا مي آيم
خواهم بكجا رفت چه از مردودي
ني دوزخ و ني بهشت را مي شايم
از نور نبي واقف اين راه شديم
وز مهر علي عارف الله شديم
چون پيروي نبي و آلش كرديم
ز اسرار حقايق همه آگاه شديم
از شرم گناه شايد از خون گريم
از ابر بهار بر خود افزون گريم
اشگي بايد كه نامه ام شسته شود
چون عمر وفا نمي كند چون گريم
اي فيض بيا كه عزم مي خانه كنيم
پيمان شكنيم و مي بپيمانه كنيم
دل در ره عشوه هاي ساقي فكنيم
جان در سر غمزهاي جانانه كنيم
نبكست بكس بخويش نيكي كردن
آزار كسست خويشتن آزردن
القصه بخويش ميكني آنچه كني
نيكي و بدي بكس نشايد كردن
اي فيض بس است آنچه خواندي بس كن
از هيچ فن اندرز نماندي بس كن
تا قوت گفتگوي بودت گفتي
اكنون كه ز گفتگوي ماندي بس كن
اي فيض بيا بجانب حق رو كن
اين روي و رياي خلق را يكسو كن
كاري كه بميزان خدا نايد راست
بر هم زن و با جهانيان بكرو كن
شادي و طرب بغمسرائي ميكن
تحصيل نوا به بينوائي ميكن
بنشين چه ترا برگ شود بي برگي
بر مسند فقر پادشاهي ميكن
مهرت سرشته حق در آب و گل من
جا كرده چه جان بتن در آب و گل من
از مهر علي و مهر اولاد علي است
محصول دو عالم من و حاصل من
مستم ز نداي لا اله الا هو
هستم ز براي لا اله الا هو
اين مستي من ز لا اله الا هو
جانم بفداي لا اله الا هو
ديديم جمال لا اله الا الله
ديديم جلال لا اله الا الله
از دوزخ و از بهشت آزاد شديم
جستيم وصال لا اله الا الله
اي فيض بسي موعظه گفتي گفتي
بس گوهر بي نظير سفتي سفتي
يك خفته ز گفته تو بيدار نشد
احسنت كزين فسانه گفتي خفتي
يا رب جان را غذاي دانش دادي
دل را دادي ز فيض دانش شادي
توفيق عمل بعلم هم نيز بده
آن هم تو معيد نعم و هم بادي
تو يار مرا نديده اي معذوري
زان روي گلي نچيده اي معذوري
از گلشن عشق يار بوئي نوزيد
در زهدستان چريدهٔ معذوري
ني اهل دلي كه بشنوم زو رازي
ني هم نفسي كه باشدم دمسازي
كي باشد و كي كه با پر و بال فنا
در عالم لامكان كنم پروازي
ملا بتو بحث و گفتگو ارزاني
صوفي بتو وجدهاي و هو ارزاني
زاهد بتو انگبين و حور ارزاني
معشوق بما و ما باو ارزاني
اي نسخهٔ اصل خوبي و يكتائي
سرچشمه آبروي هر زيبائي
روشن بود از جمال تو هر دو جهان
پنهاني تو ز غايت پيدائي
اي حسن تو مجموعهٔ هر زيبائي
وز هر دو جهان ز عشق تو شيدائي
نگذاشته داغ تو دلي را بيدرد
سوداي تو كرده عالمي سودائي