نويسنده : جمعي از نويسندگان
ناشر : مجله حوزه

درود - صلوات - بر پيامبر گرامي اسلام (ص) چقدر ثواب دارد و كيفيت فرستادن صلوات و درود بر پيامبر (ص) از ديدگاه شيعه و اهل سنت چگونه است؟ و چرا پيامبر تنها اهل بيت خودشان را مشمول فرستادن صلوات قرار دادند؟ و آيا غير از پيامبر اكرم (ص) و اهل بيت ايشان مي توان افراد ديگري نظير صحابه، ازواج و ذريات آن حضرت را به صلوات اضافه نمود؟ پاسخ: تقديم درود به پيشگاه مقدس خاتم رسولان، فرمان قرآن كريم است چنان كه خطاب به مؤمنين مي‌فرمايد: "إنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلّوُنَ عَلَي النَّبيِ يا أيُّهاالَذينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّموُا تَسْليمأ" [1] . خدا و فرشتگانش بر پيامبر درود مي‌فرستند - پس - اي كساني كه ايمان آورده‌ايد! بر او درود فرستيد و به فرمانش به خوبي گردن نهيد. صلوات بر پيامبرصلي الله عليه وآله وسلم موجب مغفرت و بخشش گناهان مي‌گردد [2] و رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم در حالي كه مسرور بود فرمود: «جبرييل به نزدم آمد و گفت: اي محمد! هر كس بر تو يك بار درود فرستد خداوند براي او ده حسنه مي‌نويسد، و ده گناه او را محو كرده و ده درجه بر درجات او مي‌افزايد». [3] . در صحيح مسلم از رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم روايت شده است كه فرمود: «آنكس كه بر من يك بار درود فرستد خداوند ده بار بر او درود مي‌فرستد». [4] . و نيز از روايات استفاده مي‌شود كه هر كس نام رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم را بشنود و بر آن حضرت درود نفرستد گرفتار شقاوت و بخل شده است. [5] . در منابع حديثي شيعه نيز روايات فراواني پيرامون فضيلت و ثواب صلوات بر پيامبر وارد شده است. امام صادق عليه السلام به نقل از رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم مي‌فرمايد: «هر كس بر من درود فرستد خداوند و فرشتگان بر او درود فرستند». [6] و نيز پيامبر خدا صلي الله عليه وآله وسلم فرمود: «بر من درود فراوان بفرستيد زيرا درود بر من نوري است در قبر و نوري است بر صراط و نوري است در بهشت». [7] . اميرالمؤمنين‌عليه السلام فرمود: «درود بر پيامبر(ص) نابود كننده‌تر است گناهان را از آب نسبت به آتش». [8] . و امام صادق عليه السلام فرمود: «در برخي كتب يافتم كه هر كس بر محمد و آل او درود فرستد خداوند صد حسنه براي او مي‌نويسد». [9] . و اما در پاسخ به بخش دوم پرسش روايتي نقل شده كه توجه به آن مفيد خواهد بود. روايت شده است كه صحابه از رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم سؤال نمودند: «اي پيامبر خدا! چگونه بر تو درود فرستيم؟ آن حضرت فرمود بگوييد: "اللَّهمَّ صَلّ عَلي مُحَمَّدَ وَ آلِ مُحَمَّدٍ كَما صَلَّيْتَ عَلي اِبْراهيمَ وَ آلِ اِبْراهيمَ اِنَّكَ حَميدٌ مَجيدٌ وَ بارِكْ عَلي مُحَمّدٍ وَ عَلي آلِ مُحَمّدٍ كَما باركتَ عَلي اِبراهيمَ وَ عَلي آلِ ابراهيم اِنَّكَ حَميدٌ مَجيدٌ ". [10] . بخاري از كعب بن عجزة روايت مي‌كند كه وي مي گويد: در نزد رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم نشسته بوديم كه مردي وارد شد و گفت: اي رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم! فرا گرفتيم كه چگونه بر تو سلام كنيم، پس چگونه بر تو درود فرستيم؟ پيامبر خدا فرمود بگوييد: "اللهم صل علي محمد و علي آل محمد كما صليت علي ابراهيم و علي آل ابراهيم انك حميد مجيد. اللهم و بارك علي محمد و علي آل محمد كما باركت علي ابراهيم و علي آل ابراهيم انك حميد مجيد". [11] . و نيز روايت شده: «آنگاه كه آيه شريفه "إنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلّوُنَ عَلَي النَّبيِ يا أيُّهاالَذينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّموُا تَسْليمأ " [12] نازل شد، مسلمانان پرسيدند: چگونه درود فرستيم؟ پيامبر فرمودند: "لاتُصَلّوُا عَليَّ الصَّلوةَ البتْراء فَقالُوا وَ مَا الصَّلاةُ البتْراء؟ قالَ تَقُولُونَ: اللَّهُمَّ صَلِ عَلي مُحَمّدٍ "؛ بر من صلوات ناقص نفرستيد. گفتند صلوات ناقص چيست؟ فرمود اين كه بگوييد: "اللهم صل علي محمد" و ساكت شويد بلكه بايد بگوييد: "اللهم صل علي محمد و علي آل محمد"». [13] . مفسران اهل سنت در ذيل آيه «ان اللَّه و ملائكته يصلون علي النبي....» دهها روايت نقل كرده‌اند كه به هنگام درود بر پيامبر بايد بر آل آن حضرت درود فرستاده شود و اين روايات در منابع فريقين موجود است؛ چنان كه روايت شده است دعا به آسمان بالا نمي‌رود مگر زماني كه بر محمد و آل محمد درود فرستاده شود. [14] . در منابع شيعه، نيز تأكيد شده است كه به هنگام تقديم درود به پيامبر الزاماً بر آل او نيز درود فرستاد. امام باقرعليه السلام از پدرانش روايت مي‌كند كه رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم فرمود: «مَنْ صَليَّ عَليَّ وَ لَمْ يُصَلِّ عَلي آلي لَمْ يَجِدْ ريحَ الجَنّةِ وَ إنَّ ريحَها لَتُوجَد مِن مَسيرةِ خَمْسِ مَأة عامٍ»؛ [15] . هر كس بر من درود فرستد و بر آل من درود نفرستد بوي بهشت را استشمام نمي‌كند و همانا بوي بهشت با فاصله پانصد سال قابل استشمام است. بنابر اين قدرداني و سپاسگزاري از رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم و تبعيت و پيروي از آن حضرت اقتضا دارد كه بر او درود بسيار فرستاده شود و به هنگام درود فرستادن بر آن حضرت بايد بر آل و اهل‌بيت ايشان نيز درود فرستاد. و اما پاسخ بخش سوم پرسش. با توجه به رواياتي كه در چگونگي صلوات بر پيامبر (ص) نقل شد، نحوه و چگونگي صلوات به خوبي روشن مي شود ولي بايد يادآور شد كه از آن جا كه صلوات ذكر و ياد خدا و پيامبرش مي باشد، افزودن افراد ديگر به آن نياز به دليل دارد ولي آنچه از روايات به دست مي آيد اين است كه به دستور آن حضرت تنها مي توان اهل بيت ايشان را به آن اضافه كرد اما افزودن ساير صحابه و ذريه ايشان و يا علما جايز نيست. البته سلام و صلوات بر بزرگان و مومنان هيچ گونه اشكالي ندارد چنان كه از پاره اي از روايات مي توان استحباب آن را دريافت. قرآن كريم مي فرمايد: «اولئك عليهم صلوات من ربهم و رحمه» [16] . آن گروه اند كه از جانب پروردگار رحمت خالص و درود بر آنان است. و يا «صل عليهم ان صلوتك سكن لهم» [17] . آنان را به دعاي خير ياد كن كه دعاي تو در حق آنان موجب اطمينان مي شود. اما بايد توجه نمود كه صلوات معروف بين مسلمانان يكي از شعاير اسلامي است چنان كه بايد هنگام شنيدن نام پيامبر و يا در تشهد نماز، صلوات فرستاد، بنابراين در صلوات نمي توان نام شخص و يا اشخاص ديگري را اضافه نمود. اما در اين كه چرا پيامبر اهل بيت خودشان را كه در راس آن ها، علي، فاطمه، حسن و حسين عليهم السلام قرار دارند مشمول صلوات قرار داده؟ بايد گفت پيامبر اهل بيت را وجودي جداي از وجود خودشان نمي دانسته اند. در آيه مباهله – آيه 61 سوره آل عمران – كه حضرت علي (ع) نفس پيامبر خوانده شده است؛ آن جا كه مي فرمايد: «... فقل تعالوا ندع ابناءنا و ابناءكم و نساءنا و نساءكم و انفسنا و انفسكم ثم نبتهل...». به آن ها بگو بياييد ما فرزندان خود را بخوانيم و شما نيز فرزندانتان را، و ما زنان خويش را و شما زن هايتان را و ما نفس هاي خود را و شما نفس هايتان را... مقصود از انفسنا كه در آيه مباهله بنا بر رواياتي كه از طريق شيعه و سني نقل شده امام علي (ع) مي باشد. روايات ديگري نيز از پيامبر نقل شده كه در برگيرنده چنين مضموني است. در روايتي پيامبر مي فرمايد: «من آذي عليا فقد آذاني»؛ هر كه علي را بيازارد مرا آزرده. و يا مي فرمايد: «من سب عليا فقد سبني» [18] هر كه علي را دشنام دهد مرا دشنام داده است. آن حضرت در جاي ديگري مي فرمايد: «علي مني و انا من علي»؛ علي از من است و من از علي هستم. پيامبر در مورد حضرت فاطمه (س) مي فرمايد: «فاطمه بضعه مني و هي نور عيني ثمره فؤادي و روحي التي بين جنبين و هو الحوراء الانسيه»؛ [19] فاطمه پاره تن من و نور دو چشم من و ميوه دل من است. او روح و جان من است كه در ميان دو پهلويم قرار گرفته. او حوريه است در سيماي انسان. در مورد امام حسن (ع) و امام حسين (ع) نيز از پيامبر روايت شده است كه فرمود: «الحسن و الحسين (ع) سيدا شباب اهل الجنه من احبهما فقد احبني و من ابغضهما فقد ابغضني»؛ [20] حسن و حسين جوانان بهشتند و هر كس اين دو را دوست بدارد مرا دوست داشته و هر كس اينها را دشمن بدارد مرا دشمن داشته است. از براء بن عازب نقل شده كه: «قال رسول الله للحسن: هذا مني و انا منه و هو يحرم عليه ما يحرم علي» [21] ؛ رسول خدا (ص) به حسن فرمود: حسن از من است و من از حسن، هر چه بر من حرام است بر او نيز حرام است. از يعلي بن مره نيز نقل شده است كه گفت: «قال رسول الله (ص): حسين مني و انا من حسين» [22] ؛ رسول خدا (ص) فرمود: حسين از من است و من از حسينم. اهل بيت پيامبر افراد خاصي هستند كه قرآن درباره آن ها مي فرمايد: «انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيرا» [23] . خداوند فقط مي خواهد پليدي و گناه را از شما دور كند و كاملا شما را پاك سازد. با توجه به اين كه اراده الهي تخلف ناپذير است و جمله «انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس...» دليل بر اراده حتمي او مي باشد. اين اراده مستمر اشاره به يك نوع امداد الهي است كه پشتوانه عصمت اهل بيت مي باشد. با عنايت به مضمون آيه، مقصود پيامبر از عبارت بر من صلوات ناقص نفرستيد مشخص مي شود، چرا كه اهل بيت (ع) بخشي از وجود آن حضرت هستند. و نيز در روايت آمده است كه «نحن اهل بيت لايقاس بنا احد»؛ [24] ما اهل بيت هستيم و هيچ كس با ما مقايسه نمي شود. افزودن غير آل پيامبر در صلوات قياس كردن ديگران با آنان است و اين جايز نيست.

[1] سوره احزاب، آيه 56.
[2] عن الحسن عن النبي(ص) انه قال: «اكثروا الصلاة علي فان صلاتكم علي مغفرة لذنوبكم». كنز العمال، ج 1، ص 436.
[3] عن سهل بن سعد قال: «قدم رسول اللَّه(ص) فاذا بابي طلحة فقام اليه فتلقاه فقال: بابي انت و امي يا رسول اللَّه(ص) اني لاري السرور في وجهك قال: اتاني جبرئيل آنفاً فقال: يامحمد، من صلي عليك مرة كتب اللَّه له بها عشر حسنات و محي عنه عشر سيئات و رفع له بها عشر درجات». كنز العمال، ج 1، ص 436.
[4] عن ابي هريرة ان رسول اللَّه (ص) قال: «من صلي علي واحدة صلي اللَّه عليه عشراً». صحيح مسلم، ج 1، ص 306، كتاب الصلوة، باب الصلاة علي النبي.
[5] عن جابر عن النبي(ص) انه قال: «من ذكرت عنده فلم يصل علي فقد شقي». كنز العمال، ج 1، ص 438. و عن الحسين بن علي عن النبي(ص) انه قال: «البخيل من ذكرت عنده فلم يصل علي». مسند احمد، ج 1، ص 201 و سنن ترمذي، كتاب الدعاء، باب قول رسول اللَّه(ص) رغم انف رجل.
[6] عن ابي عبداللَّه(ع) قال: «قال رسول اللَّه(ص): من صلي علي صلي اللَّه عليه و ملائكته». اصول كافي، ج 2، ص 492 و وسايل الشيعه، ج 4، ص 1212.
[7] قال النبي(ص): «اكثروا الصلاة علي، فان الصلاة علي نور و في القبر و نور علي الصراط و نور في‌الجنة». بحارالانوار، ج 94، ص 70.
[8] عن اميرالمؤمنين(ع) قال: «الصلاة علي‌النبي(ص) امحق للخطايا من الماء للنار». ثواب الاعمال، صدوق، ثواب الصلاه و السلام علي النبي.
[9] عن ابي عبداللَّه(ع) قال: «وجدت في بعض الكتب من صلي علي محمد و آل محمد كتب اللَّه له مائة حسنة». همان. [
[10] تفسير الدر المنشور، ج 5، ص 217 و كنز العمال، ج 2، ص 176.
[11] صحيح بخاري، كج 2، ص 159، كتاب بدء الخلق، باب يزفون النسلان في‌المش، صحيح مسلم، ج 1، ص 305، كتاب الصلاة، باب الصلاة علي النبي(ص) بعد التشهد، ح 66؛ سنن ابي داود، كتاب الصلاة، باب الصلاة علي النبي بعد التشهد، ح 2571 و سنن نسايي، ج 3، ص 47-48، كتاب السهو باب كيف الصلاة علي النبي.
[12] سوره احزاب، آيه 56.
[13] الصواعق المحرقة، ص 87 و 146، باب 11، فصل اول.
[14] همان.
[15] بحار الانوار، ج 94، ص 56.
[16] سوره بقره، آيه 157.
[17] سوره توبه، آيه 103.
[18] مستدرك علي الصحيحين، حاكم نيشابوري، ج 3، ص 121 – 122.
[19] بحار الانوار، ج 43، ص 173.
[20] تاريخ بغداد، ج 10، ص 231 و كنز العمال، ج 6، ص 221.
[21] كنز العمال، ج 13، ص 662، ش 37683.
[22] صحيح ترمذي، ج 2، ص 307.
[23] سوره احزاب، آيه 33.
[24] كنز العمال، ج 12، ح 34201.

بسم الله الرحمن الرحیم
جاهِدُوا بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ في سَبيلِ اللَّهِ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (سوره توبه آیه 41)
با اموال و جانهاى خود، در راه خدا جهاد نماييد؛ اين براى شما بهتر است اگر بدانيد حضرت رضا (عليه السّلام): خدا رحم نماید بنده‌اى كه امر ما را زنده (و برپا) دارد ... علوم و دانشهاى ما را ياد گيرد و به مردم ياد دهد، زيرا مردم اگر سخنان نيكوى ما را (بى آنكه چيزى از آن كاسته و يا بر آن بيافزايند) بدانند هر آينه از ما پيروى (و طبق آن عمل) مى كنند
بنادر البحار-ترجمه و شرح خلاصه دو جلد بحار الانوار ص 159
بنیانگذار مجتمع فرهنگی مذهبی قائمیه اصفهان شهید آیت الله شمس آبادی (ره) یکی از علمای برجسته شهر اصفهان بودند که در دلدادگی به اهلبیت (علیهم السلام) بخصوص حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام) و امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) شهره بوده و لذا با نظر و درایت خود در سال 1340 هجری شمسی بنیانگذار مرکز و راهی شد که هیچ وقت چراغ آن خاموش نشد و هر روز قوی تر و بهتر راهش را ادامه می دهند.
مرکز تحقیقات قائمیه اصفهان از سال 1385 هجری شمسی تحت اشراف حضرت آیت الله حاج سید حسن امامی (قدس سره الشریف ) و با فعالیت خالصانه و شبانه روزی تیمی مرکب از فرهیختگان حوزه و دانشگاه، فعالیت خود را در زمینه های مختلف مذهبی، فرهنگی و علمی آغاز نموده است.
اهداف :دفاع از حریم شیعه و بسط فرهنگ و معارف ناب ثقلین (کتاب الله و اهل البیت علیهم السلام) تقویت انگیزه جوانان و عامه مردم نسبت به بررسی دقیق تر مسائل دینی، جایگزین کردن مطالب سودمند به جای بلوتوث های بی محتوا در تلفن های همراه و رایانه ها ایجاد بستر جامع مطالعاتی بر اساس معارف قرآن کریم و اهل بیت علیهم السّلام با انگیزه نشر معارف، سرویس دهی به محققین و طلاب، گسترش فرهنگ مطالعه و غنی کردن اوقات فراغت علاقمندان به نرم افزار های علوم اسلامی، در دسترس بودن منابع لازم جهت سهولت رفع ابهام و شبهات منتشره در جامعه عدالت اجتماعی: با استفاده از ابزار نو می توان بصورت تصاعدی در نشر و پخش آن همت گمارد و از طرفی عدالت اجتماعی در تزریق امکانات را در سطح کشور و باز از جهتی نشر فرهنگ اسلامی ایرانی را در سطح جهان سرعت بخشید.
از جمله فعالیتهای گسترده مرکز :
الف)چاپ و نشر ده ها عنوان کتاب، جزوه و ماهنامه همراه با برگزاری مسابقه کتابخوانی
ب)تولید صدها نرم افزار تحقیقاتی و کتابخانه ای قابل اجرا در رایانه و گوشی تلفن سهمراه
ج)تولید نمایشگاه های سه بعدی، پانوراما ، انیمیشن ، بازيهاي رايانه اي و ... اماکن مذهبی، گردشگری و...
د)ایجاد سایت اینترنتی قائمیه www.ghaemiyeh.com جهت دانلود رايگان نرم افزار هاي تلفن همراه و چندین سایت مذهبی دیگر
ه)تولید محصولات نمایشی، سخنرانی و ... جهت نمایش در شبکه های ماهواره ای
و)راه اندازی و پشتیبانی علمی سامانه پاسخ گویی به سوالات شرعی، اخلاقی و اعتقادی (خط 2350524)
ز)طراحی سيستم هاي حسابداري ، رسانه ساز ، موبايل ساز ، سامانه خودکار و دستی بلوتوث، وب کیوسک ، SMS و...
ح)همکاری افتخاری با دهها مرکز حقیقی و حقوقی از جمله بیوت آیات عظام، حوزه های علمیه، دانشگاهها، اماکن مذهبی مانند مسجد جمکران و ...
ط)برگزاری همایش ها، و اجرای طرح مهد، ویژه کودکان و نوجوانان شرکت کننده در جلسه
ی)برگزاری دوره های آموزشی ویژه عموم و دوره های تربیت مربی (حضوری و مجازی) در طول سال
دفتر مرکزی: اصفهان/خ مسجد سید/ حد فاصل خیابان پنج رمضان و چهارراه وفائی / مجتمع فرهنگي مذهبي قائميه اصفهان
تاریخ تأسیس: 1385 شماره ثبت : 2373 شناسه ملی : 10860152026
وب سایت: www.ghaemiyeh.com ایمیل: Info@ghaemiyeh.com فروشگاه اینترنتی: www.eslamshop.com
تلفن 25-2357023- (0311) فکس 2357022 (0311) دفتر تهران 88318722 (021) بازرگانی و فروش 09132000109 امور کاربران 2333045(0311)
نکته قابل توجه اینکه بودجه این مرکز؛ مردمی ، غیر دولتی و غیر انتفاعی با همت عده ای خیر اندیش اداره و تامین گردیده و لی جوابگوی حجم رو به رشد و وسیع فعالیت مذهبی و علمی حاضر و طرح های توسعه ای فرهنگی نیست، از اینرو این مرکز به فضل و کرم صاحب اصلی این خانه (قائمیه) امید داشته و امیدواریم حضرت بقیه الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف توفیق روزافزونی را شامل همگان بنماید تا در صورت امکان در این امر مهم ما را یاری نمایندانشاالله.
شماره حساب 621060953 ، شماره کارت :6273-5331-3045-1973و شماره حساب شبا : IR90-0180-0000-0000-0621-0609-53به نام مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان نزد بانک تجارت شعبه اصفهان – خيابان مسجد سید
ارزش کار فکری و عقیدتی
الاحتجاج - به سندش، از امام حسین علیه السلام -: هر کس عهده دار یتیمی از ما شود که محنتِ غیبت ما، او را از ما جدا کرده است و از علوم ما که به دستش رسیده، به او سهمی دهد تا ارشاد و هدایتش کند، خداوند به او می‌فرماید: «ای بنده بزرگوار شریک کننده برادرش! من در کَرَم کردن، از تو سزاوارترم. فرشتگان من! برای او در بهشت، به عدد هر حرفی که یاد داده است، هزار هزار، کاخ قرار دهید و از دیگر نعمت‌ها، آنچه را که لایق اوست، به آنها ضمیمه کنید».
التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام: امام حسین علیه السلام به مردی فرمود: «کدام یک را دوست‌تر می‌داری: مردی اراده کشتن بینوایی ضعیف را دارد و تو او را از دستش می‌رَهانی، یا مردی ناصبی اراده گمراه کردن مؤمنی بینوا و ضعیف از پیروان ما را دارد، امّا تو دریچه‌ای [از علم] را بر او می‌گشایی که آن بینوا، خود را بِدان، نگاه می‌دارد و با حجّت‌های خدای متعال، خصم خویش را ساکت می‌سازد و او را می‌شکند؟».
[سپس] فرمود: «حتماً رهاندن این مؤمن بینوا از دست آن ناصبی. بی‌گمان، خدای متعال می‌فرماید: «و هر که او را زنده کند، گویی همه مردم را زنده کرده است»؛ یعنی هر که او را زنده کند و از کفر به ایمان، ارشاد کند، گویی همه مردم را زنده کرده است، پیش از آن که آنان را با شمشیرهای تیز بکشد».
مسند زید: امام حسین علیه السلام فرمود: «هر کس انسانی را از گمراهی به معرفت حق، فرا بخواند و او اجابت کند، اجری مانند آزاد کردن بنده دارد».