نعمت‌ا... صفري

وقتي آغاز وصيت نامه امام راحل را مي‌خواندم، به نكته‌اي زيبا و دقيق برخوردم و آن صحيفه يا مصحف فاطمه بود؛ كتابي كه از جانب خداوند متعال به زهراي مرضيه الهام شده است. اين نكته چند سؤال را در ذهن من ايجاد كرد: 1) مصحف فاطمه چيست؟ 2) چه محتوايي دارد؟ 3) مگر ممكن است جبرئيل بر غير پيامبر نازل شود؟ 4) اين مصحف اكنون كجا است؟ خواهشمندم مرا راهنمايي كنيد. نكته زيبا و دقيقي كه ذهن و انديشه شما را به سوي چنين مقوله و پرسش‌هايي پيرامون آن معطوف داشته است در حقيقت پرداختن به نكته‌اي است كه از ديرباز موضوع بحث و گفت‌وگوي عالمان و انديشمندان بوده است، ورود به اين مقوله مستلزم تمهيداتي است كه ذيلاً بدان اشاره مي‌گردد.

كلمه مُصْحَف (با هر سه حركت ميم) اكنون بيش‌تر به معناي «قرآن» به كار مي‌رود؛ اما در لغت به معناي مجموعه برگه‌هايي است كه ميان دو جلد جمع آوري شده است و امروزه «كتاب» خوانده مي‌شود. بنابراين، منظور از «مصحف فاطمة(س)، كتاب فاطمه(س) است كه در بعضي از روايات اهل سنت نيز به آن اشاره شده است. راوياني چون «ابي بن كعب» وجود كتابي نزد آن حضرت(س) را تأييد كرده‌اند. بدين ترتيب سخن كساني مانند «ايجي» در مواقف و «جرجاني» در شرح مواقف و ابو زهره در كتاب «امام صادق(ع)» كه مدعي شده‌اند، شيعه به قرآني منسوب به فاطمه(س) كه غير از قرآن رايج ميان مسلمانان است، اعتقاد دارد، نادرست است و در عدم رجوع به روايات شيعه و نيز عدم دقت در معناي مصحف ريشه دارد.

درباره ماهيت اين مصحف در منابع شيعي روايات فراوان يافت مي‌شود. در اين احاديث محتوا، حجم، زمان نگارش كيفيت نگارش مصحف بيان شده است. البته در نگاه ابتدايي اختلافاتي ميان اين روايات مشاهده شود؛ اما با كمي دقت توجيه مي‌گردد. بعضي از روايات مطالب آن را غير از مطالب قرآن دانسته‌اند. بر اساس شماري از احاديث در اين كتاب مطالبي چون وصيت حضرت فاطمه(س) مصيبت‌هاي فرزندان آن حضرت(س) در طول زمان، پيشگويي حوادث آينده و تمام پادشاهاني كه بر زمين حكم خواهند راند، نوشته شده است. دسته‌اي از روايات نيز از اشتمال اين مصحف بر تمام احكام حلال و حرام حتي حكم عملي كه موجب نصف شلاق مي‌شود، سخن به ميان آورده‌اند. بر اساس بعضي از احاديث، امام صادق(ع) حوادث تاريخي اي چون ظهور زنديقان را پيشگويي كرده و گفتارش را به مصحف حضرت زهرا(س) مستند دانسته است. اين روايات با هم ناسازگار نيستند؛ زيرا ممكن است همه مطالب ياد شده در آن مصحف وجود داشته باشد و هر روايت بخشي از محتواي آن را بيان كرده است. بعضي از معصومان حجم مصحف را سه برابر قرآن شمرده‌اند.

مهم‌ترين مطلب درباره اين مصحف، زمان و كيفيت نگارش آن است كه مسأله ارتباط حضرت زهرا(س) با جبرئيل و ديگر فرشتگان الهي در همين جا مطرح مي‌گردد. در چند روايت، كيفيت نگارش آن بدين صورت مطرح شده است: پيامبراكرم(ص) مطالب را املا مي‌كرد و حضرت علي(ع) مي‌نوشت. پس درباره سبب علت انتساب مصحف به حضرت فاطمه(س) مي‌توان گفت، آن كتاب نزد حضرت زهرا(س) نگهداري مي‌شد يا آن حضرت واسطه رسيدن بعضي از مطالب به دست حضرت علي(ع) بوده است. برخي از روايات نيز مصحف را رهاورد املا و وحي مستقيم خداوند بر حضرت زهرا(س) دانسته‌اند. بر اساس روايات ديگر، بعد از وفات پيامبر اكرم(ص) خداوند فرشته‌اي را نزد حضرت زهرا(س) مي‌فرستاد تا در غم پدر دلداري اش دهد، وي را از مكان و جايگاه رسول خدا در بهشت آگاه سازد و با او درباره مطالب مختلف به گفت‌وگو بنشيند. حضرت فاطمه(س) سخنان آن فرشته را به حضرت علي(ع) منتقل كرد و آن حضرت(ع) آن‌ها را به نگارش در آورد. روايتي اين فرشته را جبرئيل(ع) معرفي كرده است. ميان اين احاديث نيز ناسازگاري وجود ندارد؛ زيرا مي‌توان گفت خداوند به وسيله فرشته‌اي از فرشتگان خود به نام جبرئيل(س) با آن حضرت(س) سخن گفته است. به نظر مي‌رسد در توجيه اين ناسازگاري بايد گفت، فاطمه زهرا(س) يك مصحف داشت. بخشي از اين كتاب را به مطالب دريافتي از پدرش اختصاص داده بود و بخشي ديگر را به مطالب جبرئيل(س).

اشكال ديگر روايات دسته اخير، قطع وحي پس از رسول اكرم(ص) است؛ به عبارت ديگر، ما مسلمانان معتقديم پيامبر اكرم(ص) خاتم انبيا بوده، بعد از وفات آن حضرت(ص) ارتباط ميان زمين و آسمان قطع و وحي منقطع گشته است. بنابراين، چگونه فرشته بر حضرت زهرا(س) نازل مي‌شد و با آن بزرگوار گفت و گو مي‌كرد. در پاسخ بدين اشكال بايد گفت، طبق آيات قرآني، نزول فرشته الهي و ارتباط خداوند با غير پيامبران از طريق فرشتگان و وحي امكان‌پذير است؛ چنان كه آيات بسيار از ارتباط فرشته با حضرت مريم(س) سخن مي‌گويد و خداوند ارتباط خود با مادر حضرت موسي(ع) را وحي مي‌خواند. و وقتي امكان اين ارتباط با زناني چون مادر موسي(ع) و حضرت مريم(س) پذيرفته شد، امكان و وقوع آن درباره حضرت فاطمه زهرا(س) كه از سوي پيامبر اكرم(ص) سرور همه زنان در همه زمان‌ها معرفي شده، به طريق اولي پذيرفتني مي‌نمايد. منظور از انقطاع وحي و قطع ارتباط زمين و آسمان بعد از پيامبراكرم(ص) قطع ارتباط ميان خداوند و فردي به عنوان پيامبر و مأمور ابلاغ است نه عدم امكان ارتباط زمينيان با خداوند و فرشتگان. بر اساس روايات شيعه، نوعي ارتباط ميان امامان معصوم(ع) و خداوند وجود دارد. در روايات اهل سنت نيز بعضي از افراد «مُحَدَّث» معرفي شده‌اند. «محدّث» يعني كسي كه با فرشتگان الهي نوعي ارتباط دارد و از آن‌ها حديث دريافت مي‌كند.

روايات شيعه نشان مي‌دهد اين مصحف در زمان‌هاي مختلف نزد امامان معصوم - عليهم السلام - بوده، از امامي به امام ديگر رسيده و جز آن بزرگان كسي بدان دسترسي نداشته است. بر اساس اين روايات، امامان با استفاده از آن حوادثي را پيشگويي و احكامي را بيان كرده‌اند.

كتاب‌هايي كه اخيراً با عنوان «صحيفة الزهرا عليها السلام» منتشر شده، با «مصحف فاطمة(س)» تفاوت دارد؛ زيرا در اين كتاب‌ها عمدتاً دعاهاي منسوب به آن حضرت(س) به چشم مي‌خورد نه آنچه روايات درباره مصحف فاطمه گفته‌اند.

بسم الله الرحمن الرحیم
جاهِدُوا بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ في سَبيلِ اللَّهِ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (سوره توبه آیه 41)
با اموال و جانهاى خود، در راه خدا جهاد نماييد؛ اين براى شما بهتر است اگر بدانيد حضرت رضا (عليه السّلام): خدا رحم نماید بنده‌اى كه امر ما را زنده (و برپا) دارد ... علوم و دانشهاى ما را ياد گيرد و به مردم ياد دهد، زيرا مردم اگر سخنان نيكوى ما را (بى آنكه چيزى از آن كاسته و يا بر آن بيافزايند) بدانند هر آينه از ما پيروى (و طبق آن عمل) مى كنند
بنادر البحار-ترجمه و شرح خلاصه دو جلد بحار الانوار ص 159
بنیانگذار مجتمع فرهنگی مذهبی قائمیه اصفهان شهید آیت الله شمس آبادی (ره) یکی از علمای برجسته شهر اصفهان بودند که در دلدادگی به اهلبیت (علیهم السلام) بخصوص حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام) و امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) شهره بوده و لذا با نظر و درایت خود در سال 1340 هجری شمسی بنیانگذار مرکز و راهی شد که هیچ وقت چراغ آن خاموش نشد و هر روز قوی تر و بهتر راهش را ادامه می دهند.
مرکز تحقیقات قائمیه اصفهان از سال 1385 هجری شمسی تحت اشراف حضرت آیت الله حاج سید حسن امامی (قدس سره الشریف ) و با فعالیت خالصانه و شبانه روزی تیمی مرکب از فرهیختگان حوزه و دانشگاه، فعالیت خود را در زمینه های مختلف مذهبی، فرهنگی و علمی آغاز نموده است.
اهداف :دفاع از حریم شیعه و بسط فرهنگ و معارف ناب ثقلین (کتاب الله و اهل البیت علیهم السلام) تقویت انگیزه جوانان و عامه مردم نسبت به بررسی دقیق تر مسائل دینی، جایگزین کردن مطالب سودمند به جای بلوتوث های بی محتوا در تلفن های همراه و رایانه ها ایجاد بستر جامع مطالعاتی بر اساس معارف قرآن کریم و اهل بیت علیهم السّلام با انگیزه نشر معارف، سرویس دهی به محققین و طلاب، گسترش فرهنگ مطالعه و غنی کردن اوقات فراغت علاقمندان به نرم افزار های علوم اسلامی، در دسترس بودن منابع لازم جهت سهولت رفع ابهام و شبهات منتشره در جامعه عدالت اجتماعی: با استفاده از ابزار نو می توان بصورت تصاعدی در نشر و پخش آن همت گمارد و از طرفی عدالت اجتماعی در تزریق امکانات را در سطح کشور و باز از جهتی نشر فرهنگ اسلامی ایرانی را در سطح جهان سرعت بخشید.
از جمله فعالیتهای گسترده مرکز :
الف)چاپ و نشر ده ها عنوان کتاب، جزوه و ماهنامه همراه با برگزاری مسابقه کتابخوانی
ب)تولید صدها نرم افزار تحقیقاتی و کتابخانه ای قابل اجرا در رایانه و گوشی تلفن سهمراه
ج)تولید نمایشگاه های سه بعدی، پانوراما ، انیمیشن ، بازيهاي رايانه اي و ... اماکن مذهبی، گردشگری و...
د)ایجاد سایت اینترنتی قائمیه www.ghaemiyeh.com جهت دانلود رايگان نرم افزار هاي تلفن همراه و چندین سایت مذهبی دیگر
ه)تولید محصولات نمایشی، سخنرانی و ... جهت نمایش در شبکه های ماهواره ای
و)راه اندازی و پشتیبانی علمی سامانه پاسخ گویی به سوالات شرعی، اخلاقی و اعتقادی (خط 2350524)
ز)طراحی سيستم هاي حسابداري ، رسانه ساز ، موبايل ساز ، سامانه خودکار و دستی بلوتوث، وب کیوسک ، SMS و...
ح)همکاری افتخاری با دهها مرکز حقیقی و حقوقی از جمله بیوت آیات عظام، حوزه های علمیه، دانشگاهها، اماکن مذهبی مانند مسجد جمکران و ...
ط)برگزاری همایش ها، و اجرای طرح مهد، ویژه کودکان و نوجوانان شرکت کننده در جلسه
ی)برگزاری دوره های آموزشی ویژه عموم و دوره های تربیت مربی (حضوری و مجازی) در طول سال
دفتر مرکزی: اصفهان/خ مسجد سید/ حد فاصل خیابان پنج رمضان و چهارراه وفائی / مجتمع فرهنگي مذهبي قائميه اصفهان
تاریخ تأسیس: 1385 شماره ثبت : 2373 شناسه ملی : 10860152026
وب سایت: www.ghaemiyeh.com ایمیل: Info@ghaemiyeh.com فروشگاه اینترنتی: www.eslamshop.com
تلفن 25-2357023- (0311) فکس 2357022 (0311) دفتر تهران 88318722 (021) بازرگانی و فروش 09132000109 امور کاربران 2333045(0311)
نکته قابل توجه اینکه بودجه این مرکز؛ مردمی ، غیر دولتی و غیر انتفاعی با همت عده ای خیر اندیش اداره و تامین گردیده و لی جوابگوی حجم رو به رشد و وسیع فعالیت مذهبی و علمی حاضر و طرح های توسعه ای فرهنگی نیست، از اینرو این مرکز به فضل و کرم صاحب اصلی این خانه (قائمیه) امید داشته و امیدواریم حضرت بقیه الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف توفیق روزافزونی را شامل همگان بنماید تا در صورت امکان در این امر مهم ما را یاری نمایندانشاالله.
شماره حساب 621060953 ، شماره کارت :6273-5331-3045-1973و شماره حساب شبا : IR90-0180-0000-0000-0621-0609-53به نام مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان نزد بانک تجارت شعبه اصفهان – خيابان مسجد سید
ارزش کار فکری و عقیدتی
الاحتجاج - به سندش، از امام حسین علیه السلام -: هر کس عهده دار یتیمی از ما شود که محنتِ غیبت ما، او را از ما جدا کرده است و از علوم ما که به دستش رسیده، به او سهمی دهد تا ارشاد و هدایتش کند، خداوند به او می‌فرماید: «ای بنده بزرگوار شریک کننده برادرش! من در کَرَم کردن، از تو سزاوارترم. فرشتگان من! برای او در بهشت، به عدد هر حرفی که یاد داده است، هزار هزار، کاخ قرار دهید و از دیگر نعمت‌ها، آنچه را که لایق اوست، به آنها ضمیمه کنید».
التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام: امام حسین علیه السلام به مردی فرمود: «کدام یک را دوست‌تر می‌داری: مردی اراده کشتن بینوایی ضعیف را دارد و تو او را از دستش می‌رَهانی، یا مردی ناصبی اراده گمراه کردن مؤمنی بینوا و ضعیف از پیروان ما را دارد، امّا تو دریچه‌ای [از علم] را بر او می‌گشایی که آن بینوا، خود را بِدان، نگاه می‌دارد و با حجّت‌های خدای متعال، خصم خویش را ساکت می‌سازد و او را می‌شکند؟».
[سپس] فرمود: «حتماً رهاندن این مؤمن بینوا از دست آن ناصبی. بی‌گمان، خدای متعال می‌فرماید: «و هر که او را زنده کند، گویی همه مردم را زنده کرده است»؛ یعنی هر که او را زنده کند و از کفر به ایمان، ارشاد کند، گویی همه مردم را زنده کرده است، پیش از آن که آنان را با شمشیرهای تیز بکشد».
مسند زید: امام حسین علیه السلام فرمود: «هر کس انسانی را از گمراهی به معرفت حق، فرا بخواند و او اجابت کند، اجری مانند آزاد کردن بنده دارد».