برخي از اين ها به شكل كعبه، كتاب قرآن يا صندوقچه هاي به شكل قاب قرآن، چهار گوش و سه گوش است كه در آن نوشته هاي از آيات قرآن قرار مي دهند.

گردن، مچ دست و مچ پاي زن زائو و هم چنين به دور گردن و مچ دست نوزاد مي بندند. بند چله را تا چهل روز پس از زايمان از زائو و نوزاد جدا نمي كنند. همين طور براي چله بري به پاي زيارت بزرگان ديني، خاك سيد مي روند و با نذر و خيرات از خداوند مي خواهند كه خطري را از او و بچه اش دور كند.گرفتن تعويد و گردن بند- گردن آويز دعا شده نيز مرسوم است.

دو نفري (دي دو) مي خوانند و خوشحالي مي كنند. دختران جوان بازي(رقص) مي كنند. اين دختران بيشتر پوف في(پيشپو) و غومبر مي زنند و زنان ميان سال و پير زنان لنگي مي زنند. با نزديك شدن غروب آفتاب زنان روستا به خانه هاي شان بر مي گردند. خانواده ي بچه و مادر نوزاد آنان را تا كنار در همراهي مي كنند. پس از مراسم چله بري، مادر نوزاد آزاد است كه هر كجا برود و هركه را بخواهد ببيند.

خنجر، قرآن و سوزن و ... قرار مي دهند و حتي به گوشه ي يقه ي پيراهنش سوزن يا سنجاق آويزان مي كنند. اين اشيا از جهت دفع «آل خاتو» گذاشته مي شوند، چرا كه معتقدند اگر آل خاتو بيايد جگر زائو را با خود مي برد و در خاكستر قرار مي دهد و يا جگر زائو را به آب مي زند يا مي خورد. مراقبت از زائو درشب ها با هوشياري و دقت بيشتري انجام مي گيرد و براي جلوگيري از آل زدگي او را تنها نمي گذارند. آدم هاي خسته و كوفته نبايد به ديدن مادر و نوزاد بيايند چرا كه آن دو به بي حالي و بي رمقي دچار شده از حال مي روند. در صورت بروز چنين حالتي، كفش نو وارد را پشت و رو مي كنند تا مادر و نوزاد از بي حالي بيرون آيد.

پس از تولد دايه يا زن هوشيار بچه را مي گيرد و هنگامي كه مي خواهد ناف نوزاد را ببرد هركدام ازحاضران مبلغي به عنوان ناف بران به او مي دهند. دايه پس از قطع ناف اضافي نوزاد، آن را زير خاك دفن مي كند و بر محل زخم، روغن بادام تلخ يا شيرين و يا روغن گوسفند مي مالد.

كار بعدي، شستشوي نوزاد و پوشاندن لباس تميز و نو بر تن وي است؛ آنان اعتقاد دارند اگر كودك در اين روز و شب غسل داده شود، آسيب و بيمارياي به او نميرسد و كودك مريض نميشود. البته غسل اصلي نوزاد را در چهلمين روز تولد ميدهند و معمولا ناخنهايش را نيز در اين روز

ميچيدند. رسم بر اين است كه ماماي بچه(دايي) با گذاشتن سكهاي در كف دست نوزاد، ناخنهاي او را ميگيرد به دنبال اين كار، به ابروان و چشمان نوزاد سرمه مي كشند و هفت دكمه ي رنگ به رنگ يا سنجاق بر لباس او مي زنند. اين كارها را بيشتر(قابله ي نوزاد) كه پير زن قريه يا يكي از نزديكان نوزاد است، انجام مي دهد.

دايه يا كسي كه نوزاد را به دنيا آورده است از احترام و جايگاه بالايي ميان خانواده هاي هزاره برخوردار است؛ چرا كه به مادر بچه كمك مي كند تا نوزاد را به دنيا بياورد و به دليل تجربه هاي كه در اين زمينه دارد، كارهاي نوزاد را در روزهاي اوليه انجام مي دهد. البته در بيشتر جاهاي هزارستان مراقبت مادر و نوزاد را يكي از نزديكان مادر به عهده مي گيرد. وي پس از تولد نوزاد غذايي مقوي از كره و شكر تهيه مي كند به مادر مي دهد تا روز دهم نيز به صورت تمام وقت كنار نوزاد و مادر مي ماند. هزاره ها به كسي كه به جاي مادر نوزاد كارهاي خانه را انجام مي دهد(خانه گير) مي گويند. خانه گير يكي از نزديكان مادر نوزاد است.

براي مراسم شوشيني(شب نشيني)، همسايگان و اقوام ديگر، به منظور تبريك گفتن و شركت در جشن به خانه ي پدر نوزاد مي آيند. هركس در آن شب خوراكي هايي با خود به همراه مي آورد كه بيشتر نان از نوع پتير روغني، نان تاوه يي و تندري(تنوري) و روغن گاوي(مسكه)(كره) اند. هديه اصلي را روز دهم كه مصادف با حمام بردن، غسل

دادن مادر و گاهي نامگذاري نوزاد است، مي دهند.

شيريني مجلس به عنوان تبرك برداشته به خانه مي برند. پس از آن در خانواده ها مادر را بنام فرزند بزرگشان صدا مي زنند- مثلاً اگر پسربزرگ علي باشد مي گويند مادرعلي، خيلي ها نام پدربزرگ و مادربزرگ را براي نوزاد برمي گزينند تا ياد و نام آن ها باقي بمانند. در روز هفتم سر بچه را مي تراشند و گوسفندي را نذر مي كنند.

در پايان هر كدام از بستگان هديه و پول بر بالين نوزاد، قرار مي دهند. پس از شام، زن ها كنار مادر و نوزاد مي مانند و مردها به اتاق ديگري مي روند، در اين شب، معمولا از غروب به بعد، نوزاد را روي زمين نمي گذارند و او را در آغوش مي گيرند و دست به دست مي كنند. همين طور هريك از افراد حاضر در مجلس و به خصوص نزديكان مادر و پدر نوزاد، كودك را در آغوش مي گيرند، روي او را مي بوسند و برايش آرزوي سلامتي و خوشبختي مي كنند.

هاي شان بازمي گردند و فقط مادربزرگ ها و فاميل نزديك نوزاد شب را با مادر و نوزادش سپري مي كنند و بدين شكل دهمين شب تولد نوزاد با همراهي دوستان و اقوام، به خوشي سپري مي شود.

بيشتر اوقات صاحب مراسم، براي ثواب بيشتر، غذا را فقط به افراد مستحق مي دهد. پدر ومادر و خانواده ي بچه اي كه برايش عقيقه نذر كرده اند نبايد از گوشت عقيقه بخورند.

در اصطلاح محلي به آن آل خاتو ميگويند، در امان بمانند. حلقه نشستن و طناب بستن دور بستر مادر و كودك حصاري ميشد تا جنها، ناراحتيها و بيماريها نتوانند به مادر و فرزند نزديك شوند. معمولا در كنار كاسه مسي و چاقو، قرآن تكه ناني نيز به يمن بركت و روزي نوزاد، قرار ميدادند.

جشن و شادي در خانه آغاز مي شد، دلّاك پارچه اي را كه قبلاً به صورت دامن دوخته شده بود به كودك مي پوشانيد و معمولاً كودك را از خوردن آب سرد منع مي كرد.

صورتش لك و پيس بشود، بچه ياو دختر خواهد شد. اگر زن آبستن به غذاي سرد علاقه داشته باشد، بچه اش دختر است و اگر به غذاي گرم علاقه داشته باشد، بچه اش پسر است. اگر زني باردار به گل علاقه پيدا كند و يا موهايش را بلند بگذارد و علاقه نداشته باشد موهايش را كوتا كند، بچه اش دختراست و اگر اخلاق مردانه پيدا كند بچه اش پسراست. زن آبستن كه زياد غذاي ترش بخورد بچه اش پسر مي شود و اگر به شيرينى بيشتر مايل باشد، بچه دخترخواهد بود. جلو زن آبستن سوزن و چاقو بگذارند و چشمش را ببندند اگر سوزن را برداشت بچه اش دختراست و اگر چاقو را برداشت بچه اش پسر است. زن آبستن كه زياد كار بكند و راه برود بچه اش پسراست و هرگاه بخورد و بخوابد(تنبل) شود، بچه اش دختر خواهد بود.

زن آبستن اگر مشكل زنانگي پيدا كند يا خطرى متوجه او بشود، زير درخت كهن سال مي خوابد و يا از سوراخ سنگ چند بار رد مي شود و يا قفلي را مي بندد و تا پايان زايمان باز نمي كند. اگر زن آبستن زياد درد بكشد، تربت امام حسين مي خوراند تا دردش آرام گيرد. يا چادر زن زائو را به علم مسجد مي بندند. بره ياسنگي را در آب مي اندازند، اذان مي گويند، و يا شوهر او با صداي بلند بچه را صدا مي زند. بعد از آنكه فارغ شد تا چند روز او را سفيد آب مي مالند و خال ابرو مي گذارند. زنى كه بچه اش بيمار است و

يا مرده نبايد داخل اطاق زائو بشود.

اما زناني كه باردار هستند مخصوصاً آن هايي كه بچه اولشان است مقداري پارچه و ريسمان و قيچي و سوزن و انگشتانه اي با خود به مسجد مي آورند و بعد از نماز ظهر و عصر پارچه را مي برند و لباسي مي دوزند چنانچه فرصت نكردند رخت را در مسجد بدوزند چند بخيه به آن مي زنند و رخت را در خانه مي دوزند و اين رخت را تا زمان تولد فرزندشان نگه مي دارند و به عنوان اولين لباس به تن نوزاد مي پوشانند و عقيده دارند با پوشيدن اين رخت فرزندشان تا آخر عمر لباس عافيت مي پوشد و ناخوش و بيمار نمي شود

اگر زن حامله هر روز يك دانه سيب سرخ دعا خوانده بخورد، فرزندش زيبا مي شود؛

زن باردار نبايد تنها به جايي برود زيرا آل او را مي زند؛

براي اين كه زن حامله احساس تنهايي نكند بايد دعاي ام البنون را به گردنش انداخت؛

اگر زن حامله در ايام وضع حمل يا تا چهل روز بعد از وضع حمل فوت شود، بهشتي است؛

مار هرگز زن حامله را نمي گزد؛

اگر كودك زياد بيمار شود او را از سوراخ درخت كهن سال و يا سوراخ سنگ هاي بلند و بزرگ رد مي كنند.