عشق هشتم

فهرست مطالب

پیش آغاز··· 7

بخش اوّل - نثر ادبی··· 9

دخیل چشمه ی خورشید··· 11

نسیم سبز!··· 13

سایه سارِ هدایت··· 14

توتیای دیده ها··· 15

نُقل نور و نباتِ حیات··· 16

درای قافله ی مهر··· 17

زیباتر از گلبرگ··· 18

سبدهای بشارت··· 19

آفتاب هشتم!··· 21

تبرک همه ی آب ها!··· 22

آیینه زارِ زیارت··· 23

رایحه ی معنا··· 24

به دامان دلدار!··· 25

حدیث عاشقانه ی دیدار··· 26

گل زاده ی نازنین!··· 27

جشن واژگان!··· 29

بخش دوم··· 31

میقات الرضا علیه السلام··· 33

زیارت و سیاحت··· 36

ص:5

پیش آغاز

حضرات معصومین - صلوات اللّه علیهم اجمعین - شاخه های درخت نور و معرفت و هدایت اند که زمان، از نام آنان تبرک می جوید و زمین به یمن وجودشان پابرجاست و از عطر

حضورشان سرشار!

این بزرگ مردان، این عصاره های عشق و ایمان، گستراننده ی دانش و فضیلت و ایمانند و بهانه های شگفت آفرینش!

بی گمان، پروانه های دل های ما، شیفتگان شورانگیزی این گل های حقیقت اند و تپش شوق آمیز قلب ها و اندیشه های ما،برای راهیابی به ساحت آفتابی و پرفیض و فضیلت آنان،

فزاینده و مداوم است.

چنین انگیزه ای این دفتر کوچک را برای اظهار عشق و ارادت به ساحت والای ولی نعمت مان، حضرت علی بن موسی الرضا - علیه آلاف التحیة والثناء - پدید آورده است.

در آغاز این ارادت نامه، ترنم های عاشقانه ای به پیشگاه امام هشتم علیه السلام بر زبان قلم آمده است. پس آن گاه با سلامی آمیخته با ادب، سخن از خادمان و زایران مولای مان، به میان آمده و نکته هایی چند برای این عزیزان بیان شده است.

ناگفته پیداست که آن چه هست، تنها قطره ای در برابر دریاست؛ امّا هرچه هست سندی برای ارایه ی ادب و ارادت و احترام ما؛ به ساحت هشتمین خورشید ولاست!

کلام آخر این پیش آغاز هم،ویژه ی سپاس به درگاه حضرت بی نیاز؛ به خاطر این توفیقِ خجسته باد!

مشهد مقدس رضوی

پاییز1384

جواد نعیمی

ص:7

بخش اوّل: نثر ادبی

دخیل چشمه ی خورشید

از سوی جانم صدای تپش شوق مندانه ای می آید... در کوچه ی روانم امروز غوغایی برپا شده! انگار کودک دلم باز هم بهانه ی دیدار تو را گرفته است. دست های دل و جانم

را در دست می فشارم و به راه می افتم. رو به سوی تو...سر از پا ناشناخته، راهی رهایی و روشنایی ام. جان و دل، شتابناک و ذوق زده روانه اند و من کودکی را ماننده ام که دست در دست پدر و به دنبال او کشیده می شود! من امّا نیز بی قرار و آرزومندم و هوای دیدن تو را دارم...

اندکی بعد، دریچه ی چشمانم به خورشیدی خیره می شود که از زمین دمیده و بر آسمان نور می پاشد!

- سلام بر عظمت، سلام بر آفتاب!

در صحن و سرای تو، هم اینک بال زدن های همه ی ذوق مندان و مشتاقان را به وضوح نظاره می کنم. کبوتران، فوج فوج و تک تک، دانه ی محبت برمی چینند و پروازِ عشق می کنند و برفراز گنبد تو که به نگینی می ماند بر انگشتری این دیار، می چرخند و می چرخند.. و دل مرا نیز با خود می برند و با هر فرود، به تبرک بر خاک آستان مقدس تو

می سایند.

آفتابی شگفت در صحن و سرای تو گسترده شده است که تلألؤاش مرا به ملکوت می برد... گویی اینک چشم در چشم فرشتگان خداوند دوخته ام که در هیأتی از نور، به دامان تو آویخته اند.

پرنده ی نگاهم، بر در و دیوار، سر می کوبد و عاشقانه تو را می جوید. کبوتر دلم نیز

ص:11

نسیم سبز!

سلام بر آفتاب! سلام بر نور و روشنی! سلام بر شکوه و حماسه ی ایمان! سلام بر آستانه ی مقدس رضوی، گلستان پهناورِ خطه ی ولایت ایران.

یا علی بن موسی الرضا! همچنان که نسیم، دستش را در هر پگاه به تبرک بر گنبد زرین تو می کشد، ما نیز از دور و نزدیک، انگشت اشاره مان به سوی توست. ما، پروانه گرد شمع وجودت می چرخیم. دلهامان را پیوسته زیر پای زائران تو، فرش می کنیم. بی ریا

و با اخلاص دعا می خوانیم و راز و نیاز می کنیم و خواسته های دل خویش را از سویدای آن، به پیشگاهت عرضه می داریم. ما اعتقاد داریم که تو می توانی به اذن خداوند، آن چه

را که می خواهیم و صلاح ما، در آن است، برایمان مهیّا سازی.

ای خورشید هشتمین! ای تبسم زیبای تاریخ! جوانه های جانمان را بشارت سبزی و بالندگی عطا فرما و دست های نیازمان را که مشتاقانه ضریح پاک تو را در آغوش می فشارند، از آستان مقدس خویش، ناامید برمگردان.

ای ثامن الحجج! ما را در جمع دوستداران خود پذیرا باش و تا باد و بهار و باران در جهان وجود دارد، برکت رحمت و نگاهت را از ما دریغ نفرما!

ص:13

سایه سارِ هدایت

چه قدر زیبا بود! چه لحظه های شگفتی! چه شکوهی؛ چه عشقی! چه ایمان و ابدیتی! همه صف کشیده بودند. همه، دل های مشتاق شان را روی دست گرفته بودند. همه جویای لقمه ای متبرک بودند. و چرا نباشند؟!

وقتی کبوتران به برکت نام تو از حریمت دور نمی شوند، وقتی آهوان؛ پناهنده ی لطف دستانت می شوند، وقتی خورشید هر بامداد بر گنبد تو سلام می کند، چرا دل های مشتاق زائرانت تو را به طواف نگیرند، و از فاصله های نزدیک و دور، به میهمانی محبّت تو نیایند؟!

و من آن روز، تمامی اشتیاق را در چهره ها و دست هایی که در مهمانْ خانه ی تو؛ طالبِ شوق و شکوه و شفا و برکت و شادی بودند، دیدم! و دیدم که ایمان چه شکوهی دارد و عشق چه قدر خاطره آفرین است.

آن دست های به طلب برآمده، آن روز طعام متبرکی می طلبیدند تا توان یابند و جانشان را به محضر و بارگاه تو آورند و با تو نجوا کنند.

ای حجّت خدا! زیارت تو، حجّ عشّاقِ بینواست، زیارت همه ی زائران خویش را بپذیر و سایه سار نعمت و محبت و هدایت خود را از سرِ ما شیفتگان خاندان ولایت، دریغ مدار، یا علی بن موسی الرضا.

ص:14

توتیای دیده ها

من از غبار تو می آیم از تمامی عشق! و هنگامی که با صداقت بر آسمان مهر می نگرم، این صلابت سیمای پاکِ توست که از زمین به فراسوی آسمان می تابد و این غبار، غریب نیست که توتیای فرشتگان باشد. و آفتاب، شرم دارد که بر قامت تو بتابد!

آن زمان که تو زاده شدی، عشق بالید و ایمان به شرط تو، شرایط جاودانگی را به دست آورد! و من، خود غبار راه تو هستم ای هشتمین نسیم! و گرد آستان تو را به تبرّک به دیده می نهم از شوق و می دانم که عشق، رتبه ی چندم ایمان است!

چرا تو را به نام نخوانم که هجر تو دشوار است و تنها در لحظه های آبی دیدار، وقتی غبارروبی خورشید؛ با پاره های دل و دیده؛ روح را سرشار می کند، از شادمانیِ شکفتن و میلاد، ذوق می زنم.

ای یار! من هماره با پای دل، پیاده به دیدن دریا می آیم!

طراوت محبت، هماره ترین گل سرخ است بر لبان روشنِ لحظه های شادمانه ی دیدار!

ص:15

نُقل نور و نباتِ حیات

وقتی که در جان و تن خویش احساس کسالت می کنی، یا رخوتی مرموز، وجودت را در هم می فشارد و یا هنگامی که گرد و خاک بر لباس و چهره ات می نشیند، وقتی که قصدداری خواب آلودگی را از تن خویش بزدایی، زمانی که اراده می کنی با نشاط و زنده و سرحال باشی، مشتاقانه به سوی آب می روی و مشت هایت را پُر می کنی و دست و روی دلت را با زلال آب، صفا می دهی تا این پاکیزگی جسم، برایت خرسندی خاطر به ارمغان آوَرَد. حال اگر غباری بر دامان جانت نشسته باشد، روحت بی قراری کند، دلت احساس غم آلودگی داشته باشد، اندیشه ات نیاز به نوسازی و بازآفرینی پیدا کند، یا اصلاً اگر بخواهی روانت را از عطر پاکی ها سرشار کنی و تمامی تن و جانت را جلا بدهی، چه می کنی؟

من اگر جای تو باشم، دست روحم را می گیرم و نسیم وار تا کوی جانان پیش می روم. پس آن گاه در مدخل بهشت هشتم می ایستم و کبوتران نگاهم را تا بلندای گنبد زرینش پرواز می دهم. تبسم دلم را هدیه ی آستانش می کنم و کودکان نیازم را بر درگاه حضرتش به تمنّای نُقلِ نور و نباتِ حیات می نشانم. سپس دست های عاطفه ام را به سمت خواهش خورشید پیش می برم و مویه هایم را به پنجره ی فولادش دخیل می بندم، بر ضریح خورشیدی اش بوسه ی مهر نثار می کنم آن گاه رو به قبله گاه عشق و ایمان می ایستم و فریاد می زنم: درود ناپیدا کرانه ام ای مولا، تقدیم تو باد و سلام بر تو، ای سلطان سریر

ارتضا! ای نهایت آرزوهای ما! ای محبوب همه ی دل ها!

ص:16

درای قافله ی مهر

صلای آشنایش، دل نوازترین ترنّم عشقی است که دست دل ها را می گیرد و از مدینه تا مرو و نیشابور و توس، پروازشان می دهد.

نقّاره، ندای بیدارباشی است که یاد محبوب را هر صبح و شام، در جام خاطره می ریزد و گلِ مهربانی را بر بامِ بیداری به شکوفایی وا می دارد.

نقّاره، نقبی است که گام ها را به روشناییِ پیوند می خواند و نقش جان ها را در قرب آرزوهای طلایی دیدار، جاودانه می کند.

نقّاره، قارقارِ کلاغانِ اندوه را از صورت ها و سیرت ها می رانَد و شکوه شایستگی و شفا و شفاعت را در آیینه های مضاعف به تلألؤ وا می دارد.

نقّاره، نقاهت نفس ها را التیام می بخشد و دل را به محضر دلدار، میهمان می کند.

نقّاره، ناقل نوای تن ها و دل های عاشقی است که در سرسرای بیداری می پیچد و هزاران پنجره از شادی بر روی همه ی شایستگانی می گشاید که قصد شنا، در دریای رستگاری را دارند.

نقّاره، رازناک ترین نجوای موزون و دل انگیزی است که نام و یاد حضرت معشوق را چونان شبنمی بر چهره ی گلِ ایّام می نشاند و چشم روشن بینان و حق جویان و راه پویان را به پهنای پیمان و ژرفای ایمان، رهنمون می شود.

نقّاره، هزار آوای داستانْ سرای سادگی و لطافت، ماهْ نمای راه های وصال و سالْ نمای سیلان صمیمیت و صفاست.

نقّاره، زنگار زدای لحظه های تأخیر در دیدار محبوب قلوب و درای هشداردهنده ی قافله های قبله پیماست. نقّاره! نوازشِ گوشِ دل های ما را فراموش نکن!

ص:17

زیباتر از گلبرگ

سرسبزی و طراوت دل ها و جان ها از برکت وجود توست ای مولا! چشمه سار عطوفت تو، جویباران حیات بخش دنیاست. ابر رحمتت را فرمان ده که بارش خیزتر از همیشه در آسمان اندیشه ها به حرکت درآید و همه ی سرزمین جان ها را از میوه ی شیرین ولایت، سرشار کند.

ای هشتمین گلِ بوستان محمدی! ای منتهای خواهش دل ها! ای آفتاب روشنِ ایمان! ای نور مطلق امروز و فردا! ای سبزه زار سرزندگی و صفا! ای پناهگاه آهوان رمیده ی دل های ما! تو روح باغستان زندگی هستی. تو حضور همیشه ی آفتابی، تو مبشّر امیدی، تو ناخدای کشتی هدایتی.

خورشید، هماره سلامت می کند، ماه، به نورانیت تو غبطه می خورد و نسیم، خاطره انگیزترین دیدارهایش را با تو، برای مردمان زمین و ساکنان آسمان، تعریف می کند.

سلام بر تو و بر هر انسان شایسته ای که شور و شعورش، او را به پشت پنجره ی فولاد و ضریح آفتاب می کشاند. پنجره ای که از عشق لطیف تر، از گلبرگ زیباتر و از همه ی دنیا بزرگ تر است. سلام بر تو، ای هماره سبز، ای سیّد گل ها، ای علی بن موسی الرضا...

ص:18

سبدهای بشارت

شمیم عطر ولایت، هوای تنفس را سرشار و تلألؤ آیینه ها، آیین نور را متجلّی کرده است. در همه سو، جوانه ی دعا روییده، درختِ استغاثه گُل داده و میوه ی ایمان، شکوهمندانه از همه جا متبلور شده است.

برپای نمی توانم بود! جاذبه ای از درون ضریح، مرا به خویشتن می خوانَد. گامی چند فرا می نهم و بر دامن شاخه های روشنایی که از پایگاه خورشید می تراود، پناه می برم.

خلسه ای روحانی، لحظه هایم را پربار می کند. زلال زمزمه ها را صریح و رسا می شنوم و دست های نیازمند عاشقانی را می بینم که دانه های بلورین اشک را، خالصانه به پیشگاه دوست هدیه می دهند و دست های نوازشگرِ ایمان را به گرمی می فشارند.

بلورهای مکاشفه ی عشق، از هر زاویه ای پیداست. شبنم «معرفت» بر گلِ گونه ها هویداست. لهجه های محلّی به نیاز و راز، زبان رایج مردم این جاست. حرف ها و خواسته ها همه بوی بهار می دهند! بوی عطر ولایت، آبشار جاری این مکان است و رودی از نورِ تلاوت و لحظه های خلوتِ پر حلاوت، در زمینه ای از آبی خلوص، رها شده است.

مردمانی بسیار، سوار بر کشتی اعتقاد، بادبان های بلند زیارت نامه را به تبرک می افرازند و خویشتن را به مرز ملکوت می رسانند. این جا، ساحل دریای عرش خداست! این جا غبطه گاه ملایک آسمان هاست! این جا، مؤمنان سبز، زیباترین چکامه ها را می سرایند و صله ی رحمت و آمرزش و حاجت روایی می گیرند. این جا، هر آن که هست بر رفیع ترین قله ی نیایش، پرچم تسلیم را به اهتزاز درمی آورد و روح دریایی

ص:19

آفتاب هشتم!

به نشانه ی آن که عشق، بر هر چه آهن و فولاد، غلبه ای دارد شگفت! هر روز در پشت پنجره ات، صدها جوانه ی دست، فریاد صدها دلِ شکسته، تا تاق آسمان خدا می شود بلند!

و پروازهای مدام کبوتران، اوج و عروج را از بارگاه قدس تو، تا عرش حضرت سبحان، در یاد و دیده ی ما، زنده می کند.

و سقّاخانه ات، سیراب گرِ تشنه لبانی است که شوق دیدن روی تو را دارند. آنان که در التهاب سفر تشنه ی آب و دیدارند. و تو... تو بر کامِ تشنه ی یاران، گواراترین زلالِ بارانی!

ای مسافر غریب! که سفره ی مهمانی ات را در سناباد گستردند و هنگامی که عزم سفر کردی، سفره ی دل ها به راهت پهن شد!... ای خوب! ای مکمّل ایمان! ای آسمانِ بلندِ فضایل! ای خورشید عشق! کدام دلی است که از شوق دیدن تو نَتَپَد؟!

ای آفتاب هشتم! تو قبله گاه راز و نیازی، تو روح شهرِ نمازی، تابنده تر بمان برای همیشه، و سرزمین خاطره ی ما را، با نور خویشتن، هماره روشن نگاه دار!

ص:21

تبرک همه ی آب ها!

گفته بودم که مشتاق دیدار تو هستم.گفته بودم که از بوی دل آویز تو مستم.

گفته بودی که نگاهم می کنی. گفته بودی که دستی بر سر و رویم می کشی. گفته بودی که بیایم و تو را شفیع بارگاه قدس الهی سازم.گفته بودی دردهای دلم را برایت بازگویم و درمان بطلبم... و من آمده ام با کوله باری از خواسته، با سبدی پُر از نیاز، با دست هایی سرشار راز. و این دست ها، هم اکنون حمایلِ ضریح و پنجره ی نگاه توست.

هم اینک من خویشتن را به نگاه تو آویخته ام و به پگاه سعادت چشم دوخته ام. اگر از سرِ مهر، اشارتی به من روا داری، خرسندتر از آهوبچه ی صحرایی، به دامان شادمانی خواهم گریخت و همه ی اندوه را از دلم فرو خواهم ریخت! آن گاه غبار حریم تو را، گردِ پای زائران تو را، توتیای دیدگان مشتاق خویش خواهم ساخت.

اکنون، کبوتران، این حجم های سپیدِ معصوم، آیینه ی نگاه منند! کبوتران حرم، آن گاه که بال می زنند، قلب من نیز به همراهی شان، تپشی سخت را آغاز می کند. پس آن گاه به سوی عالم معنا، به سوی نور و جود تو آقا! پرواز می کند! کبوتران تو روسپیدند، حال آن که قلب من تیره از شرم گناه است. تو امّا بخشنده ترینی. پس، روسیاهی مرا، با آب متبرک سقاخانه ات خواهی شُست! تو دست والای ولایت خویش را از سرِ ما، کم نخواهی کرد. تو ما را مراقبت می کنی تا هیچ گاه تو را - قلب خویش را - گُم نکنیم!

ص:22

آیینه زارِ زیارت

حریمت، بی کرانه ترین مأمن عشاق است، ای شرط قلعه ی ایمان! و در برابر نورت، آسمانِ هزاران خورشید؛ کاسه ی باژگونه ای است عاری از فروغ!

باد، هر بامداد که بر پرچم گنبد تو، بوسه می زند؛ عشق می پراکند و خوبی را در شهر منتشر می سازد.

هرگاه، ازحریم حرمت جاوید تو - حرم - کبوتری، پر، باز می کند؛ دست قلب مرا هم می گیرد و تا اوج پرواز می کند و به گاهِ فرود هم، به تبرک، بر خاکِ پاکِ پای زائرانِ تو می ساید!

این استلام عاشقانه را بپذیر! و دست های دل ما را به یاری بگیر! و سرسبزی اندیشه مان را، با نگاه روشنِ مهرت، در آیینه زار زیارت؛ جاودانه کن!

ص:23

رایحه ی معنا

دل به دریا بزن! جرعه ای آفتاب بنوش! نگاه به تلألؤ همه ی خوبی ها بدوز! و نور را مزمزه کن!

گوش بسپار! صدا آشناست... صدا دل نواز است صدایی که تو را به باغ بهشت می برد. صدای نقاره ی باغ هشتمین بهشت زمین، حریم پاک فرزند رسول. جایگاه نور و سرور. مطاف فرشتگان خداوند، پایگاه والای دل های مشتاق زائران. قبله گاه حاجات نیازمندان، بستان فرح انگیزی که رایحه ی معنویت و ایمان را در دل های مؤمنان، افزون و ماندگار می کند.

ای آفتاب تابناک ایران زمین! ای رضای حضرت حق المبین! ای شور آفرین! ای حامی کتاب و آیین! ای حافظ گرامی دین! ای مولا! ای شیرازه ی کتاب زندگانی! دوام و قوام ما، از توست. ما خویشتنِ خویش را به دست های با کرامت تو می سپاریم و افتخار می کنیم که مهر تو را در سینه داریم و در جوار بارگاه تو زندگی می کنیم.

ای امام رئوف! ای امام غریب! ما را از قرب خویش مران و از نوازش لطف و بارش رحمت و شفقت و مهر خود، بی نصیب مگذار! دست ما و دامن تو، ای مولا... طعم نوازش دست های پر مهر خود را هرگز از ذائقه های ما، دریغ مدار و بگذار تا همیشه بر مدارِ محبّت تو بچرخیم!

ص:24

به دامان دلدار!

آن گاه که با شور و شادمانی، در بارگاه نور، حضوریابی، گمشده ی خویش را فرا روی خود می یابی.

دل که به زمزمه ها بسپاری و در فضای روحانی زیارت، به گشت و گذار حاجات خود بروی، سبک می شوی، سبک تر از قاصدکی که بهار آور است و مژده رسان. و ژاله های صمیمی دل را که از ابر دیدگان خویش، در فصل زیارت یار، به دامان دلدار نثار کنی، زنگ محبت را به صدا در آورده ای و زنگار دل را در روشنای حرم، از سویدای روح و جسم خویشتن باز شُسته ای.

و هنگامی که با سبزی پیوند می خوری و در حریم ملکوتی رضای خداوند قدم برمی داری، آمیزه ای از عطر و گلاب و نور، تو را در بر می گیرد و آن گاه است که آه تو،

آهن را موم می کند و فصل های مغموم از کتاب زندگانی تو پاک می شوند.

و تو، آن زمان که بر باره ی خلوص، جلوس می کنی، نور و روشنی درو می کنی، مِهر می کاری و محبّت بر می داری و با زبان و دل و اندیشه ای عاری از هر زنگ و زنگار و رنگ و ریا، به جان، در گوش جهان ندا در می دهی که: «سلام بر نور مبین! سلام بر هشتمین حجّت خداوند در زمین! و سلام بر مهرِ برین!».

ص:25

حدیث عاشقانه ی دیدار

با تنی خسته و قلبی شکسته، امّا با جانی مشتاق و وابسته، خویشتنِ خویش را به پشت پنجره ی فولاد می رسانم .

دست دلم را به شبکه های محبّت تو پیوند می زنم. دیده ها و گونه هایم را به میله های پرحس و حال حوالی تو می چسبانم و در دلم که جایگاه محبّت و مهر توست، تموج دریا را می یابم!

ای مولای هشتم! دست های نیازم به سوی تو دراز است. قلبم را با نور عشق و معرفت بیش از پیش روشن کن و نگاهم را تنها به سوی خویش فرا خوان. باشد که نور دیدگانم، تلألوی جاودانه ای بیابند.

اماما! خطی که مرا با تو پیوند می دهد، خط معرفت خواهی و کمال جویی است. خط سبزی که همه ی دلدادگان و نیازمندان و عارفان را سلسله وار به سمت و سوی تو می کشاند.

بهشت هشتم، عطر و رایحه ای آشنا دارد؛ چنان که من و همه ی مشتاقان تو را، چونان آهن ربا به سوی خویش جذب می کند و من نیز اسیر محبت تو هستم. ای پناه بخش خسته دلان و حاجت مندان! هم اینک سجاده ی نیازم را در حریم معطر و نورانی تو می گسترانم تا زائر نگاه و نَفَسِ گرم تو باشم.

مولا جان! مرا از پیشگاه لطف و درگاه عنایت خویش، دست خالی باز مگردان و این حدیث عاشقانه ی دیدار را مایه ی شکوفایی روح و اندیشه ام قرار ده. بگذار تا همیشه بتوانم زمزمه کنم که :

«السلام علیک یا غریب الغربا، السلام عیلک یا معین الضعفا...»

ص:26

گل زاده ی نازنین!

تاریخ، لب به خنده گشوده است. گل ها و پروانه ها جشن مشترک و با شکوهی برپا کرده اند. آسمانیان بر سرزمینی ها نُقل شادی می پاشند. افلاک بر رخ خاک بوسه می زنند.

نسیم، دست نوازشگرش را شادمانه بر پیکره ی بوستان ها می کشد و در گوششان نجوای مهر می کند. آفتاب، از سرِ شوق بر پهنه ی آسمان می دود. ستاره ها سر از پا نمی شناسند.

ابرها دست افشانی می کنند. ماهتاب بی تاب و پای کوبان است. تصویر هستی، بدیع و زیبا شده است. از همه ی ارکان فَلک، مُلک و ملکوت، لاهوت و ناسوت، صدای سبز سرور می آید. همهمه ی همه ی هستی، ترنم عشق و شور و شادمانی است. دل من نیز از صحرای محبت عبور کرده، به سر، پویه می کند، می جهد، می رقصد، هر چه ناشادی است پشت سر می گذارد، آبی تر و دریایی تر می شود و من اینک احساس می کنم که سراپا ترنّم و شوقی وصف ناپذیرم و همه ی ذرات وجودم را شهد شادی و شورانگیزی و تبسم، سبز و دیدنی کرده است. هم از این روی نام تو را عاشقانه به لب دارم، ای ولی نعمت ما، ای امام رضا! ای امام رئوف! خرسندیم که خاک پایت را توتیای دیدگان خویشتن سازیم و در شکوهمندترین روز، روز میلاد خجسته ی تو، عطر دل پذیر بهشت را استشمام کنیم و با زبان دل و جان، بر محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله سلام و صلوات بفرستیم.

حالیا ای گل زاده ی نازنین! تو روشن ترین پنجره ای هستی که رو به حیات ما گشوده شده ای و ما زینت نام زیبای تو را هماره بر جان و دل خویش می آویزیم و به بوسه زدن بر گام های پر برکت تو، افتخار می کنیم.

ای مراد جان های شیدا! ای روشنایی دل های ما! ای مظهر کرامت و لطف و صفا! ای

ص:27

جشن واژگان!

پرستوهای عاشق، پسته وار، لب های خویش را به خنده می گشایند! پروانه ها، بال زنان و شادی کنان، شاعرانه ترین پروازشان را برگرد شمع شبستان هشتم دنیا، آغاز می کنند! خورشید، شور و التهاب شگفتی را در وجود خویشتن احساس می کند!

ماه از همیشه زیباتر می شود و نگاهش را میهمان سرور و سرسبزی می سازد! نسیم، بی قرار و مسرور؛ از این سوی، به آن سوی می وزد! درختان با خرسندی به سیمای آفتاب می نگرند و با شادمانی به رقص و طرب با باد می پردازند!

سبزترین صدای ترانه، چونان شیپوری از شعف و شیفتگی از همه ی ذرات جهان، به گوش می رسد! زمین در پوست خود نمی گنجد! زمان زبانِ بیانِ احساسات خویش را ندارد! دریاها، دل شادند! جنگل ها آوازهای شادی می خوانند! ستاره ها در آسمان مجلس جشن برپا می دارند و پیام شیدایی را زمزمه می کنند!

کاینات، غرق نورند! فرشته ها و آدمیان مسرورند! همگان مشتاق طلوع روی اویند! همه می خواهند سیب خوشبوی وجود او را ببویند! همه می خواهند شکفتن گل والای ولا را، در دنیا ببینند و گلبرگی از نور و نوازش و شفاعت او را بچینند.

آری، ای مولا! ای نور مطلق امروز و دیروز و فردا! ای سبزه زار سرزندگی و صفا! ای علی بن موسی الرضا! قدوم پاک تو، حضور همه ی زیبایی ها را بیمه می کند! دست های مهربان لطف تو برترین سایه بان دل ها و دیده های ماست! چشمه سار عطوفت تو، ما را به زندگی امیدوار می کند و میوه ی شیرین ولای تو، آبادانی سرای دیگرمان را تضمین می کند!

ص:29

بخش دوم: مقاله

میقات الرضا علیه السلام

دل خسته از روزمردگی ها و روزمرّگی ها، مشتاقانه قدم به راه می نهی تا به کوثر نور دست یابی و لب به چشمه ی معرفت آشنا کنی. می آیی و می آیی تا حماسه ی حضور در برابر نور را تجربه کنی و دست های نیازت را بر آستانه ی بی نیاز حضرت حق دراز کنی!

می خواهی به زیارت کعبه ی جان ها، حضرت امام رضا علیه السلام بشتابی! از هر جا که

هستی، از جنوب خراسان، از مرکز ایران، آن گاه که مسیرت برای رسیدن به روشنای مشهد؛ از طبس می گذرد، دل کویری ات به گُل می نشیند! چه آن که در طبس، برادرِ مولایت امام هشتم علیه السلام مرقدی گل آذین دارد و تو همچون خیل مشتاقان، در مزار پاک امام زاده ی والا و عظیم الشأن، حضرت حسین بن موسی الکاظم علیه السلام غبار راه از تن و جان می شویی و به کسب آمادگی روحی می پردازی. جان و دل شیدایی ات را به تبرک به آن زیارت گاه می سایی و سبک روح و پرتوان، در حالی که اشک شوق در چشم و عشق دیدار در دل داری، همچون حاجیان، از آن میقات الرضا علیه السلام احرام می بندی و با پرواز در عالم معنا و ملکوت، راهی حرم امن رضوی می شوی.

آری، قلب پر تپش تو، قلب سفید پوش و عاشقت، اکنون پس از زیارت فرزند والا گهر هفتمین امام معصوم با نهایت شور و شادی به سوی مضجع شریف هشتمین امام می شتابد و تو گویی از لبانت این زمزمه می تراود که :

اغنیا مکه روند و فقرا سوی تو آیند

جان به قربان تو آقا که توحج فقرایی

و تو اینک مُحرمی. از میقات گاه مزار حسین بن موسی می آیی و قلبت در نهایت تپش

ص:33

زیارت و سیاحت

زیارت که عمدتا به معنای رفتن به مشاهد متبرکه ای همچون کعبه و نیز بقعه ها و حرم پیامبر صلی الله علیه و آله، امامان و امام زادگان و دیگر اولیای خداوند است، هر چند فایده ها و آثار سیاحت را نیز در بر دارد، بیشتر به منظور کسب فیض معنوی، تقویت روحی، مبانی اعتقادی و مذهبی واعتلای درونی صورت می گیرد. به تعبیری می توان زیارت را سیاحتی مضاعف، ثمر بخش تر و کامل تر دانست.

زیارت حرم بزرگان وامامان پیوسته روشنگر دل های مؤمنان و انسان های نیک اندیش و روشن ضمیر بوده و حریم پاک این بزرگواران، هماره مایه ی قوت جسم و جان آدمیان و سبب پرواز آنان به سوی نور و معنا و ملکوت بوده است.

زیارت را می توان اعلام وفاداری به شیوه و راه و رسم زیارت شونده و ابراز عشق به تمامی تفکر و کردار آن بزرگوار دانست وتعهد سپردن برای رهروی در راه وی.

زیارت، روح انسان را بهاری می کند و وجودش را به جوانه زدن و گل دادن فرا می خواند. زیارت راستین، تضمینی برای بهتر زیستن و رسیدن به سرچشمه ی حیات طیبه و جاودانه است.

زیارت، سیاحتی شگفت انگیز و پر رمز و راز است.اما سفر، همواره جلوه های گوناگونی داشته و برای هر جلوه ی آن نیز واژه ای پدید آمده است. واژه هایی که برای جابه جایی انسان به کار گرفته شده عبارتند از: سفر، کوچ، مهاجرت، جهانگردی و سیاحت.

سیاحت، عبارت است از: رفتن به اقلیم های گوناگون به قصد آگاهی یافتن بر احوال

ص:36

فهرستگان اخلاق خدمتی

خادم، با خدمت عجین است و خدمت افتخاری والاست که نصیب هر کس می شود باید قدر آن را بداند. اهمیت وجودی خادمان گران مایه، بدان پایه است که برشمردن ویژگی های اخلاقی و ضرورت های برخورد و شیوه ی عمل آنان نیاز به نگارش کتاب مستقلی دارد. اما با عنایت به اهمیت موضوع و با اغتنام از فرصت، به بیان فهرست گونه

از پاره ای ویژگی های لازم برای خادمان ارجمند می پردازیم.

پیش از هر چیز، خادم باید به خاطر برخورداری از این موهبت عظیم، سپاس گزار درگاه ایزدی باشد و بر این توفیق، هماره خدا را شکر بگوید.

ابراز محبت ویژه به همه ی زائران و رفتار یکسان با آنان از جمله جلوه های رفتاری خادمانی است که در بارگاه امام رئوف به خدمت زائران او افتخار می کنند.امام هشتم علیه السلام مظهر عطوفت و مهربانی است و خدمتگزار حریم مقدسش نیز باید از این ویژگی برخوردار باشد و همه ی زائران را در هر مقام و شغلی که هستند به یک چشم بنگرد. بدیهی است که روحیه ی خاص کودکان ونوجوانان اقتضا می کند که خادمان گرامی به آنان بیشتر مهر بورزند و دل های کوچک و پاک آنان را به معنویت و دوستی با امام همام،

بیشتر راغب سازند.

نستوهی و خستگی ناپذیری و تحمل مشکلات احتمالی و بردباری، عوامل دخیل دیگری در ارائه ی خدمات ارزشمند به شمار می روند.

از آن جا که زائران، خادمان را سرمشق اخلاق و رفتار خود خواهند شمرد، برخورداری آنان از ویژگی های مذهبی و معنوی، ازجمله دارا بودن خلوص، دوری از

ص:39

خُلق خادم خورشید

الف - حوصله و خویشتن داری

شکیبایی و خویشتن داری از اصول اخلاق خوب به شمار می رود. صبوری و تحمل در کار خدمت به زائران نیز اصلی اساسی و ضروری به حساب می آید. حوصله را می توان داشتن حالی مساعد برای انجام کاری نیک و راغب بودن به نیکوکاری تلقی کرد و خویشتن داری و صبوری را به بردباری و عفاف و زهد و حلم می توان پیوند زد.

در قرآن کریم، صابران مورد تجلیل قرار گرفته اند و خداوند به آنان وعده ی پاداشی بی اندازه، پاداشی بهتر از عمل، پاداشی دوبرابر، امداد ملائکه و رحمت و درود الهی داده است. در احادیث دینی ما نیز نسبت صبر را به ایمان، همانند نسبت سر به بدن دانسته اند.

اصولاً صبر و خویشتن داری یعنی ثبات و آرامش نفس در سختی ها، بلاها، مصیبت ها و مقاومت در برابر آن ها. البته همراه با خودداری از حرکت های ناهنجار و کارهای ناسنجیده و دوری از شکایت کردن یا جزع و ناشکیبایی.

صبر ممکن است در آغاز، سخت وتلخ به نظر برسد، اما سرانجام آن، با نیکی و شیرینی همراه است. به گفته شاعر:

گرت چونوح نبی صبر هست در غم طوفان

بلا بگردد و کام هزارساله برآید

بنابراین، خدمتگزار آستانه ی نورانی، با همتی بلند تلاش می ورزد ضمن پرورش همه ی ویژگی های مثبت اخلاقی در وجود خویش؛ توان، تحمل و بردباری خود را نیز افزایش دهد و از این راه، به شایستگی و فضیلت و کامیابی دست یابد.

ص:43

ب - مهربانی

محبت و عاطفه، اکسیری است که به زندگی جلوه و جمال می بخشد. مهرورزی نسبت به دیگران، وجود انسان را همچون گلستانی سرشار از رایحه ی دل انگیز می کند. محبت، چهره ی زندگی را زیبا می سازد و ناخشنودی ها و زشتی ها را می پوشاند. اگر عاطفه و مهر در وجود آدمی ضعیف شود و محبت از جامعه رخت بربندد، زمین به کویری تفتیده و بی مصرف بدل می شود. ولی وجود عشق و محبت، فرد و جامعه را به سوی فداکاری و از خود گذشتگی سوق می دهد.

حقیقت این است که خداوند بسیار مهربان است و خوبان را بسیار دوست می دارد.

ص:44

ج - ظاهر آراسته

یکی از ویژگی های انسان مؤمن، ظاهر آراسته و پیراسته است.این عامل، در برخورد با دیگران و در تعامل و ارتباط های اجتماعی، بسیار مؤثر است. ژولیدگی و ناآراستگی، معمولاً سبب عدم ارتباط صحیح و مأنوس شدن با افراد می شود.

روزی امام علی علیه السلام به حضور رسول اکرم صلی الله علیه و آله شتافت. قیافه ی جذاب و ظاهر آراسته و زیبایش چنان جلوه ای داشت که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «گمان بردم که ماه شب چهارده به من نزدیک شده است».

روزی دیگر مردی به خانه ی رسول گرامی آمد وتقاضای دیدار با ایشان را داشت. هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و آله می خواستند از اتاق بیرون بروند، در برابر ظرف آبی که نزدیک شان بود، ایستادند و با نگریستن در آن، موی سر و صورت خود را مرتب کردند. عایشه که از دیدن این حالت شگفت زده شده بود، پرسید: «چرا چنین کردید؟» رسول خدا علیه السلامفرمودند: «خداوند دوست می دارد که وقتی مسلمانی به دیدار برادرش می رود، به خود برسد و خویشتن را برای ملاقات او بیاراید.

به احتمال بسیار زیاد، همه ی ما این جمله را شنیده یا خوانده ایم که: «خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد.» همچنین پروردگار یکتا دوست می دارد که اثر نعمت های خود را در مردم ببیند.

امام مجتبی علیه السلام معمولاً به هنگام نماز، برترین لباس های خود را می پوشید و چون علت آن را از حضرت جویا می شدند، می فرمود: «خداوند جمیل است وجمال را دوست دارد. به همین جهت خود را در پیشگاه الهی زینت می کنم». خداوند خودش هم

ص:46

د - اخلاص

فضیل بن عیاض گفته است: ترک کردن عمل برای خاطر مردم، ریاست و عمل کردن و به جا آوردن به خاطر مردم، شرک است و خالی بودن از این دو «اخلاص» است. اخلاص آن است که برای کار خود شاهد و ناظر دیگری غیر از خدا نخواهی.

چنان که از روایات دینی بر می آید ملاک و قوام عبادت به داشتن خلوص نیت است و تنها اعمال خالص، مورد پذیرش حضرت حق قرار می گیرد. در حقیقت، عبادت و کاری درست و مطلوب و دارای پاداش است که تنها برای رضای خداوند انجام پذیرد، نه برای خوش آمد و بد آمد مردم. ریاکاری و ظاهر سازی به واقع نوعی فریب کاری است و آلودن اعمال به شرک و ریا و ناخالصی، سبب ناکارایی و بی تأثیر شدن آن می گردد.

بنابراین اخلاص را می توان صاف و خالص کردن عمل و خالی ساختن دل از هر چیزی که صفای قلب و جلای آن را از بین می برد، دانست. کاری که در انجام آن فقط رضای الهی در نظر باشد، نه به به و چَه چَه دیگران!

ص:47

ه - نظم

جهان، یک مجموعه ی منظم و هدفمند است که همه چیز آن براساس حساب و کتاب استوار گردیده. آمد و شد شب و روز، ماه و هفته و سال، گردش خورشید و ماه و زمین و ستارگان، همه و همه براساس اصل نظم و ترتیب و هر یک در مدار و راه معین خویش در گردشند. انسان های موفق نیز زندگی خود را با برنامه ریزی و نظم پی ریخته و تداوم بخشیده اند. همه ی نابسامانی ها، تفرقه ها، پراکنده کاری ها، اتلاف وقت ها و سرگردانی ها

از بی نظمی سرچشمه می گیرند.

اگر می بینیم که حتی برای انجام عبادات ما، مثل نماز، روزه، خمس، حج و...اوقات و زمان های ویژه و مشخصی در نظر گرفته شده، باید به این نکته ی اساسی بیندیشیم که همه چیز در زندگی باید تابع نظم خاص خود باشد، تا به نتیجه ی مطلوب دست یابیم.

منظم بودن، هم رسیدگی به کار دنیا را آسان می کند و هم پرداختن به کار آخرت را سهولت می بخشد.

نظم به تعبیری همانند نخ تسبیح است که از پراکنده شدن دانه های آن جلوگیری

ص:48

و - راهنمایی و ارشاد

دادن نشانی به کسی که چیزی یا جایی را می جوید و محل دقیق و مشخص آن را نمی داند و به طور کلی - در معنایی عام - راهنمایی کردن شخصی را به چیزی که در جستجوی آن است، در اصطلاح دینی «ارشاد ضاله» می گویند و آن را معادل صدقه دادن و در واقع با خدا معامله کردن می دانند.

یک بار، پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید: «بر هر مسلمانی لازم است که هر روز صدقه بدهد.» شخصی که گمان می کند مقصود پیامبر صلی الله علیه و آله فقط پول دادن به فقیر است، می پرسد: «چه کسی این توانایی را دارد؟» حضرت می فرمایند: خاری را از سر راه مسلمانی برداشتن، نوعی صدقه است. راهی را به کسی نشان دادن صدقه است. عیادت بیمار، امر به معروف و نهی از منکر و پاسخ سلام کسی را دادن، این ها همه صدقه اند.

بنابراین، هرگاه کسی گمشده ای را به صاحبش برساند، یا شخصی را به مقصد خیری

ص:49

ز - باورها و رفتارهای متقابل خادمان و زائران

خوبی، خوبی می آورد و نیکی از نیکی پدید می آید. برخورداری خادمان گرامی از اخلاق والای اسلامی علاوه براین که خدمت را برای آنان آسان می کند، روانشان را هم پیراسته و شاد نگه می دارد و اجر و پاداش معنوی برای آنها ذخیره می سازد وعامل مؤثری در ایجاد باورهای مثبت و رفتارهای شایسته زائران نیز می شود.

هنگامی که خادمی، دل و جانی سرشار از معنویت و شیفته ی دانش و فضیلت داشته باشد و به کار خویش به عنوان یک عبادت بنگرد و نیز هنگامی که همه ی حرکات و سکنات و اندیشه و باورش برای رضای حضرت حق و کمک رسانی به بندگان او باشد، خداوند نیز تأثیر گذاری کردار و گفتار و پندار او را بر دیگران دو صد چندان می کند. هم چنان که هرگاه زائران با قلبی پاک و اندیشه ای تابناک و شناخت و معرفت کامل به زیارت

بیایند، پرتو اندیشه و عملشان فضای زندگی خادمان را نیز روشن خواهد ساخت.

بر این اساس می توان به این شاهد مثال تمسک جست که هرگاه همه ی افراد حاضر در یک جمع و یک جا از بوی خوش استفاده کرده باشند، در واقع به معطر شدن آن محل مدد رسانده اند. لذا هر گامی که هر زائر یا خادمی در راه کسب ایمان و آگاهی و صفا و

طهارت و خلوص و پاکی بردارد و هر تلاشی که هر یک از این عزیزان برای شناخت عمیق تر مقام با عظمت امامت و ولایت و بهره وری هر چه بیشتر از خورشید فروزان آسمان هدایت حضرت امام علی بن موسی الرضا علیه السلام بردارند، ضمن تأثیر متقابل و تشویق یکدیگر به کسب فضایل، فضای معنوی حرم مطهر را گسترش خواهد داد.

چنین رویکردی دل های اهالی ایمان را هر چه بیشتر و بهتر به سوی دریای رحمت الهی و بهره وری از خورشید ولایت متوجه خواهد ساخت و در این صورت است که شعاع عشق و ایمان، دل های مؤمنان جهان را روشن و شادمان خواهد ساخت.

خوب است در پایان این نوشتار، به کلام شادروان شیخ عباس قمی اشاره کنیم که در کتاب معروف مفاتیح الجنان می نویسد:

«و سزاوار است که خدام آن محل شریف از اهل خیر و صلاح و صاحب دین و

ص:51

منابع

- الحدیث، روایات تربیتی از مکتب اهل بیت [برگزیده از کتاب های گفتار فلسفی]، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 1364.

- انسانیت از دیدگاه اسلام، دکتر سید جواد مصطفوی، چاپ دانشگاه فردوسی مشهد، 1365.

- تا ملکوت، بازنویسی منازل السائرین خواجه عبداللّه انصاری، به کوشش محمد اوجبی، اهل قلم، تهران، 1382.

- برخی از مسایل زندگی ساز اسلام، از هیئت تحریریه ی مؤسسه ی در راه حق، قم، بی تا.

- چراغ راه دینداری، تلخیص و بازنویسی مصباح الشریعه، به کوشش علیرضا

مختارپور، اهل قلم، تهران، 1382.

- مثلها و پندها، آیت اللّه حائری شیرازی، پیام آزادی، تهران، 1374.

ص:53

اگر خادم حرم بودم...

اگر خادم حرم بودم، در هر پگاه که دیده از خواب می گشودم پیش از هر چیز، دست های خود را بر آسمان بلند می کردم و از سویدای دل، نیازهایم را به درگاه حضرت بی نیاز عرضه می داشتم. اگر خادم حرم بودم، هر بامداد با باد همراه می شدم و لبانم را با بوسه ی ادب بر پرچم سبز بارگاه پرجلال امام همام حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام متبرک می کردم.

اگر خادم حرم بودم، با عرض ادب و احترام به پیشگاه هشتمین امام علیه السلام، خدای را بر این نعمت عظیم و توفیق والا، سپاس می گزاردم.

اگر خادم حرم بودم، هر خدمتی را که به هر زائر عزیزی ارائه می کردم، توفیقی از سوی حضرت سبحان می دانستم و از صمیم جان به درگاه حضرت منّان، سجده ی شکر به جای می آوردم.

اگر خادم حرم بودم، خود را به خاک پای زائران حضرت دوست می کشاندم تا از هرگونه پلیدی و پستی رهایی یابم.

اگر خادم حرم بودم، خطاب به خالق هستی شعری می سرودم و در آن تقاضا می کردم که در سراسر زندگی، مرا به کسب فیض از صحن و سرای قدسی امام شهید موفق بدارد.

اگر خادم حرم بودم، برای همه ی زائران آفتاب، خطابه ی خرسندی می خواندم و همه جا را بوسه باران بلاغت معنا می کردم و به همه ی مردم دنیا می گفتم که این جا نه تنها پناهگاه آهو، که ضمانت کده ی من و تو و اوست!

اگر خادم حرم بودم، خود را بی درنگ به دریای الطاف قبله ی هشتم می افکندم و پاکِ

ص:54

خلاصه ی خوبی ها

زائر عزیز! سلام بر تو که پای در رکاب همت کرده ای و به مطاف فرشتگان، به جایگاه مؤمنان، به قبله گاه حوائج مسلمانان، به پناهگاه بزرگ زائران، به حریم امنِ زاده ی موسی علیه السلام، به حرم مطهر حضرت رضا علیه السلام آمده ای.

سلام بر تو که می کوشی تا جامه ی اخلاص بپوشی، شوقمندانه و آرزودار، با آرامش و وقار، دلی سرشار از طهارت و پاکی بیابی و خویشتن را به جامه هایی پاکیزه بیارایی، از آن روی که قصد داری به طواف مرقد امامی والا و پیشوایی دانا بشتابی.

سلام بر تو، که آموخته ای زیارت یعنی بوسه زدن بر اندیشه های والای امام! یعنی اعلام وفاداری نسبت به رهبری از رهبران دین، یعنی ترنّم سرود خوش ایمان، یعنی بیعتی دوباره با نور، یعنی نیروگرفتن از قدرت لایزال الهی، یعنی پیمودن راه و روش امامان پاک، یعنی پریدن از خاک به افلاک، یعنی گرفتنِ دست دل و پروازدادن آن به سوی

آسمان، یعنی همبال شدن با فرشتگان خدا، یعنی آماده شدن برای اجرای دستورات دین، یعنی کسب قدرت معنوی، یعنی نگاه عاشقانه ای به مکتب نبوی، یعنی جستجوی هرچه خوبی...

سلام بر تو، ای زائری که به آداب زیارت آگاهی و قدردان این جایگاه پاکی!

سلام بر تو، که می دانی زیارت، تنها همین آمد و شد به مشهد رضوی و سایر اماکن زیارتی نیست. و تو، آن گاه به راستی زیبنده ی یافتن نام پرافتخار «زائری» که با لباسی

تمیز و دلی پاکیزه تر، بریده از همه ی هواها، پشیمان از هرچه گناه و زشتی و تباهی، بریده

از هر اندیشه ی سیاهی، گُلِ دعا را بر لبان جانت بنشانی، از هرگونه کلام لغو و بیهوده

ص:57

کهکشان توسّل

زائر عزیز! به شهر زیارت، به مشهد مقدس رضوی خوش آمدی... امید که با دستی پُر، دلی روشن و با نیازهایی برآمده، شادمان و مسرور و با زیارتی مقبول، به دامان دیار

خویش برگردی.

زائرا! همان گونه که می دانی پیامبران و صالحان و امامان، مقام و منزلتی ویژه در پیشگاه حضرت احدیت دارند و مقام قرب آنها سبب شده تا مکان های دفن آنان نیز از تقدّس و شرافت خاصی برخوردار گردد.

از همین روست که مسلمانان و مؤمنان در مشاهد مشرفه و قبور مقدسه امامان - که بدون شک مکان های مورد توجه خداوند هستند - به عبادت پروردگار می پردازند، نماز و دعا و قرآن می خوانند، حاجتهای خویش را از پروردگار می طلبند و به خاطر پذیرش توبه از گناهان و رفتار و گفتار زشت خویش، بر درگاه باریتعالی به استغاثه می نشینند.

آنان، برای برآورده شدن حاجات خود، صاحبان قبور و امامان را که نزد پروردگار دارای مقام هایی عالی و رتبه هایی والا هستند، شفیع و واسطه قرار می دهند و به آنان توسل می جویند.

متوسل شدن به چنین بزرگانی، پیوستن به دریایی نور و رحمت و کرامت و بزرگواری است. چنین توسّل هایی به منزله ی بهره گرفتن از پرتو خورشید هدایت و ایمان است.توسل به امامان یعنی استفاده از رایحه ی خوشبوی فضایل و والایی ها، یعنی نوشیدن از دریای رحمت الهی، یعنی بوسه زدن بر اندیشه های مطهر و تلاشهای مقدس...

ص:59

پیمان پایداری

زائرا! ای سرسپرده به عشق امام رضا علیه السلام، ای راهی کوی آفتاب، سلامت باد. تنت خسته ی سفر نباشد. زیارتت قبول و دلت سرشار از انوار معنوی زیارت باشد.

ای عزیز! آیا تا به حال برایت پیش آمده است که دست به کاری بزنی ولی پس از انجام آن، پشیمانی به سراغت آمده باشد؟! اگر چنین تجربه ای داشته باشی، به خوبی می دانی که در این گونه موارد، سعی هر انسانی بر این است که دیگر گرد آن کار نچرخد.

اتخاذ چنین تصمیمی البته نیاز به هوشمندی و همت ورزی دارد.

راستی آیا می شود که تو یک بار دست به معامله ای بزنی وطی آن زیان ببینی، امّا بارها و بارهای دیگر، آن را تکرار کنی؟! پیداست که چنین اقدامی از انسان عاقل انتظار نمی رود.

اکنون می خواهم از تو بپرسم که آیا نمی خواهی صحن و سرای اندیشه و کردارت را از هرچه میکرب گناه است، پاکسازی کنی؟! نمی خواهی از بن بست گناه، به خیابان نورانی توبه برگردی؟! و مگر توبه چیست؟ توبه آغاز راه آگاهی و بیداری است. توبه، پایان گناه است. توبه، نگاهی به کارنامه ی اعمال آدمی زاد است. توبه، پاک کردن همه ی

سیاهی ها و تباهی ها و زشتی ها، از دفتر زندگی است. توبه، رویش دوباره ای در سبزه زاران رشد و فلاح و سعادت است. توبه، سنگر گرفتن در برابر تیرهای زهرآگین شیطانهاست. توبه، بازگشتی ابدی به سوی حضرت حق است. توبه، اظهار ندامت و پشیمانی نسبت به گذشته های تاریک، و روی خوش نشان دادن به آینده ای روشن است.

قلم درشت همتت را بردار، آن را به مرکب سپید اراده و قاطعیت بیالای، و به مشق

ص:61

به احترام فرشته و گُل

زائر عزیز! سلام، زیارت قبول؛ امید که باز هم توفیق زیارت هشتمین امام معصوم، حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام را داشته باشی.

راستی برادر و خواهر زائر! آیا تا به حال هیچ اندیشیده ای که در زیارت چه نکاتی را باید رعایت کنی؟ در این جا، می خواهیم چند نکته را یادآوری کنیم. باشد که دل بیدار و

قلب پاک تو، بیش از پیش متوجه اهمیت این مسایل شود و پای بوسی آقا امام رضا علیه السلام چنان تحولی در تو به وجود آورد که با روحی عطرآگین، دستانی پُر و حاجت های برآورده، به سوی شهر و دیار خویش باز گردی.

یک نکته از آن چه که قصد گفتنش را داریم، رعایت احترام و حرمت صحن و حرم امام هشتم علیه السلام است. شاید دیده باشی که افرادی ناخودآگاه، حرم مطهر را با اماکن تفریحی اشتباه می گیرند و به جای توجه به معنویت مکان مقدسی که در آن حضور دارند، به خوردن و خوابیدن و گفت و گو کردن و... می نشینند. گاه افرادی دیده می شوند

که رعایت نظافت و پاکیزگی را نمی کنند و حتی به اندازه ای که در تمیز نگهداشتن خانه ی

خودشان می کوشند، به پاکیزگی فضای صحن و حرم امام علیه السلام اهتمام نمی ورزند!

عده ای دیگر نیز به هنگام ورود و خروج و در رفت و آمدها، کمتر به نظم و انضباط توجه می کنند. رعایت همین نکته ی کوچک، می تواند موجب آسایش و راحتی همه ی زائران عزیز باشد، یعنی اگر هر کسی از سمت راست حرکت کند، ورود و خروج همگان به راحتی میسر خواهد بود، پیرمردها و پیرزنها و خردسالان، اذیت نخواهند شد و سرعت لازم در رفت و آمدها به وجود خواهد آمد. همچنین اگر به هنگام ادای نماز

ص:63

گلاب عفاف!

سلام بر آفتاب! و سلام بر زائر خورشید! سلام بر تو که با شوری در سر و عشقی در دل، به دیدار دلدار خویش شتافته ای تا چهره بر خاک آستان قدسش بسایی!

ای زائر گرامی! همچنان که خود می دانی، زیارت یعنی ابراز عشق و محبت و علاقه نسبت به امامی که دوستش داری و خود را ملزم به اطاعت از دستورها و رهنمودها و پیروی از راه وی می دانی.

ای بانوی زائر! تو گلی خوشبو را می مانی که برای معطّر ماندن باید هماره در پوششی از حجاب و عفاف بمانی، قدر و مقام و منزلت والای خویشتن را بهتر بشناسی و پیوسته این نکته را در گنجینه ی خاطرات سبز خود، زنده نگاهداری که زیارت امری مستحبی است، حال آن که رعایت حجاب واجب است و خویشتن داری و تقوا، ضروری تر!

وقتی تو در روضه ی ملایک پاسبان ثامن الحجج علیه السلام قدم می گذاری، لابد خودت را موظف می دانی که علاه بر بوسه زدن بر آستان آن بزرگوار، بر اندیشه های پاک او نیز بوسه ی جان نثار کنی! و در این صورت است که باید خود را به زینت حجاب، متانت و وقاری که شایسته و برازنده ی یک زن مسلمان است، بیارایی و از خود آرایی های ظاهری که زائران دیگر را هم از حال و هوای معنوی خویش خارج می کند، بپرهیزی!

ای بانوی مسلمان! الگوی رفتاری تو، فاطمه ی زهرا سلام اللّه علیهاست. چه بهتر که هماره بکوشی تا لیاقت پیروی از آن بانوی بزرگوار، و رهپویی در راه او را به دست آوری.

خواهرم! حجاب، یادگار یگانه بانوی روزگار، زهرای اطهر است.حجاب، طهارت و

ص:65

در اندیشه ی ملکوت

زائر عزیز!

یک بار دیگر سلام. سلامی گرم و صمیمی. سلامی به نهایت خلوصی که در سینه داری. سلامی به وسعت عشق و علاقه ای که به معصومین علیهم السلام و به ویژه به هشتمین پیشوای شیعیان جهان حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام ابراز می داری.

زائر گرامی! تو نیک می دانی که امامان ما، برترین انسانهای برگزیده از سوی خداوند هستند که لحظه لحظه ی حیاتشان سرشار از عطر هدف و معانی والاست. و گوشه گوشه ی زندگانی آنان برای ما درس و نمونه و الگوست. و باز می دانی که کسی که ادعای تشیّع دارد، باید خصیصه ی پیروی راستین از راه و روش امامان را در وجود خویش متجلّی سازد. انسان شیعه، مسلمان بیدار دل و روشن ضمیری است که نهایت تلاش خویش را به کار می گیرد تا بتواند هر چه بیشتر و بیشتر، گام در راهی بگذارد که رهبران و پیشروان مکتب از او خواسته اند.

بر همین اساس، آن که خود را زائر یک امام معصوم می خواند، بدون تردید باید از چنان والایی هایی برخوردار باشد که آن امام معصوم علیه السلام از اندیشه و کار و گفتار وی، رضایت کامل داشته و خشنود باشد. از سوی دیگر ابراز علاقه ی زبانی به کسی، بی آن که تأثیری در قلب و اندیشه وعمل آدمی داشته باشد، چه سودی در برخواهد داشت؟!

می خواهیم بگوییم زائر راستین امام علی بن موسی الرضا علیه السلام کسی است که «دل» به امام سپرده باشد، تمامی وجودش را خالصانه وقف راه و روشی کرده باشد که امام علیه السلام مروّج آن بودند. چنین زائری، کسی است که «زبان» و «قلب» و «عمل» وی، همراه و

ص:67

نیلوفر نیاز و دعا

زائر عزیز! سلام بر تو باد. به مشهد مقدس خوش آمدی. دلت شاد، لبت خندان و زیارتت مورد قبول خدای سبحان باد.

خواهر و برادر زائر! حتما پس از زیارت مرقد مطهر امام علی بن موسی الرضا علیه السلام یکی از کارهایی که می کنی این است که دست به آسمان بلند می کنی و در جوار ملکوتی هشتمین پیشوای شیعیان جهان، حاجت های خویش را از خداوند طلب می کنی. نمی دانم هیچ وقت فکر کرده ای که دعا کردن چه فایده هایی دربردارد؟

دعا فواید بی شماری را نصیب آدمی می کند. یکی از عمده ترین فایده های دعا این است که شخص دعا کننده به شناخت بهتر خداوند موفق می شود، و همین توجه باعث سعادت بشر و اصلاح او می گردد. مثلاً وقتی که ما، در دعا، اسامی خداوند را ذکر می کنیم، اسم هایی که همه دارای معانی والا و زیبایی هستند، تکرار آن اسامی باعث می شود که به معنای آنها هم توجه کنیم. هنگامی که فهمیدیم خداوند «سمیع» یعنی شنواست، «بصیر» یعنی بیناست، «غفور» یعنی آمرزنده و «رحیم» یعنی مهربان است و... بیشتر به رحمت و آمرزش او امیدوار می شویم و با نشاط زیادتری به زندگی و کار و تلاش می پردازیم و سعی می کنیم کارهایی را انجام دهیم که در پیشگاه خداوند شرمنده نشویم. و در نتیجه، همین دعا کردن - هر گاه با توجه قلبی و عمیق باشد - سبب خوبترشدن ما می شود.

این است که معصومین ما، دعا را ریشه ی عبادت دانسته اند و برای آن اهمیت زیادی قائل شده اند.

ص:69

شکفتن در بهار و باران

زائر عزیز سلام! به میعاد نور خوش آمدی، زیارت آفتاب عشق و ایمان بر تو مبارک باد...

ای عزیز! غبار کدورت، گاهی چهره ی هر چیز و همه چیز را می آلاید و بر تیرگی می افزاید. هم از این روست که طبیعت، سالی یک بار، روی تازه، با طراوت و نو می شود و جهان را دیگرگونه رنگی می بخشاید، و ما، بهار را سرآغاز زندگی تازه ای می دانیم و به همین سبب نوروز را جشن می گیریم. زمان، در بهاران، گرد و غبار از سر و روی می تکاند

و سبزه و گل و بلبل را به نغمه خوانی زندگی فرا می خواند.

در این تغییر و تحوّل که فصل شکفتن، طبیعت را به سخن گفتن بی کلام وا می دارد، بی گمان اشاره ها و نشانه هایی نهفته و آشکار وجود دارد. گویا همچنان که منظر ما، سرسبز و تازه می شود و در دیدگانمان جوانه ها به بلوغ می رسند و گلها در آغوش باد می رقصند، و بلبلکان ترانه ی عشق و زندگی و شور و نشاط می سرایند، ما نیز باید که «دل» را به میهمانی سرسبزی و طراوت ببریم و روحمان را خانه تکانی کنیم...

و زیارت، دیداری است از سر عشق و ایمان و خلوص. بهره وری از جان مایه ی حیات است. نشستن در زیر آفتاب روحانیت است. زیارت، عارفانه ترین گامی است که تو می توانی در کوچه های شور وشیدایی و در خیابانهای روشن بیداری برداری.

و زیارت، اگر در شکل راستین و نمود واقعی خویش صورت پذیرد، آفتابی ترین آیینه های صفا و پاکی، تلألؤ ایمان و آرمان را بر جان تو می تابانند، و آن گاه است که روح تو بهاری می شود، و تو همگام با بهاران جوانه می زنی، و بر درخت زندگیت شکوفه های

ص:71