از موارد جواز تيمّم با وجود آب، آنجاست كه اگر انسان بخواهد از كسي آب بگيرد، همراه با منّت و ذلّت و خواري باشد. در اينگونه موارد نمازگزار مي تواند تيمّم بگيرد ولي ذلّت آب طلبيدن از ديگري را تحمّل نكند. [3] .دودمان بني اميه مي خواستند ذلّت بيعت با خويش را بر «آل محمد» تحميل كنند و به زور هم شده، آنان را وادار به گردن نهادن به فرمان يزيد كنند و اين چيزي نشدني بود و «آل الله» زير بار آن نرفتند، هر چند به قيمت شهادت و اسارت.از آستان همت ما ذلت است دور و اندر كنام غيرت ما نيستش ورودبر ما گمان بردگي زور برده اند اي مرگ! همتي كه نخواهيم اين قيودوقتي والي مدينه، بيعت يزيد را با امام حسين _ عليه السّلام _ مطرح كرد، حضرت با ذليلانه شمردن آن، آن را نفي كرد و ضمن بر شمردن زشتي ها و آلودگي هاي يزيد، فرمود: كسي همچون من، با شخصي چون او بيعت نمي كند! «فَمِثْلي لا يُبايِعُ مِثْلَهُ» [4] در جاي ديگر با ردّ پيشنهاد تسليم شدن فرمود:«لا اُعْطيكُمْ بِيَدي اِعْطاءَ الذَّليل» [5] .همچون ذليلان دست بيعت با شما نخواهم داد.صبح عاشورا در طليعه نبرد، ضمن سخناني فرمود:به خدا قسم آنچه از من مي خواهند (تسليم شدن) نخواهم پذيرفت، تا اين كه خدا را آغشته به خون خويش ديدار كنم. [6] .در خطابه پرشور ديگري در كربلا، خطاب به سپاه كوفه، در ردّ درخواست ابن زياد، مبني بر تسليم شدن و بيعت، فرمود:ابن زياد، مرا ميان كشته شدن و ذلّت مخيّر قرار داده، هيهات كه من جانب ذلّت را بگيرم. اين را خدا و رسول و دامان هاي

پاك عترت و جان هاي غيرتمند و با عزّت نمي پذيرند. هرگز اطاعت از فرومايگان را بر شهادت كريمانه ترجيح نخواهيم داد. [7] .امام حسين _ عليه السّلام _، مرگ با عزّت را بهتر از زندگي با ذلّت مي دانست. اين سخن اوست كه: «مَوْتُ في عِزٍّ خَيْرٌ مِنْ حَياةٍ في ذُلٍّ» [8] و همين مفهوم را در رجزخواني خود روز عاشورا در ميدان جنگ بر زبان مي آورد كه، «مرگ، بهتر از ننگ است»، «اَلْمَوْتُ اَوْلي مِنْ رُكُوبِ الْعارِ». [9] .در مورد ديگر، پس از برخورد با سپاه حرّ، در شعري كه با مطلع «سَأَمْضي وَ ما بِالْمَوْتِ عارٌ عَلَي الْفَتي» خواند، در آخر آن فرمود: «كفي بكَ ذُلّاً اَنْ تَعيشَ مُرَغَّماً» [10] كه زندگي تحت فشار ديگران را ذلت بار خواند و سپس افزود:«من از مرگ، باكي ندارم. مرگ، راحت ترين راه براي رسيدن به عزّت است. مرگ در راه عزّت، زندگي جاودانه است و زندگاني ذلت بار، مرگ بي حيات است. مرا از مرگ مي ترساني؟ چه گمان باطلي! همّتم بالاتر از اين است كه از ترس مرگ، ظلم را تحمّل كنم. بيش از اين نمي توانيد كه مرا بكشيد. مرحبا به مرگ در راه خدا. ولي شما با كشتنم نمي توانيد شكوه و عزّت و شرف مرا از بين ببريد. چه هراسي از مرگ؟» [11] .اين روحيه عزّتمند، در فرزندان و برادران و يارانش نيز بود. ردّ كردن امان نامه ابن زياد، از سوي عباس بن علي و برادرش نمونه آن بود. اگر امان او را مي پذيرفتند، ممكن بود جان سالم به در برند، ولي عمري ذلّت رها كردن امام و منّت امان نامه عبيدالله بن زياد را همراه داشتند. عزّتشان نپذيرفتن امان بود،

آن هم با شديدترين و صريح ترين وضع ممكن: مرگت باد اي شمر! لعنت خدا بر تو و امان تو باد. اي دشمن خدا، مي گويي كه گردن به اطاعت طغيان و ستم بنهيم و از ياري برادرمان حسين _ عليه السّلام _ دست برداريم؟ [12] .علي اكبر _ عليه السّلام _ نيز همين روحيه را داشت. در رجزي كه در ميدان نبرد مي خواند، ضمن معرّفي خود و يادآوري پيوندش با پيامبر خدا، از حكومت ناپاك زاده بر مسلمانان انتقاد كرد و فرمود: به خدا سوگند، چنين كسي حاكم ما نخواهد بود: «تَاللهِ لا يَحْكُمُ فينا ابْنُ الدَّعِيَّ» [13] و تن سپردن به حكومت آنان را ننگ براي عترت رسول خدا دانست.خاندان حضرت سيدالشهداء _ عليه السّلام _ نيز، عزّت آل الله را پس از عاشورا، هرچند در قالب اسارت، حفظ كردند و كمترين حرف يا عكس العمل يا موضع گيري كه نشان دهنده ذلت خواري آن دودمان باشد. از خود نشان ندادند. خطبه هاي امام سجاد _ عليه السّلام _ و حضرت زينب و سكينه و... همه شاهدي بر عزّت آنان بود. حضرت زينب سخنان تحقيرآميز ابن زياد را در كوفه، با عزت و سربلندي پاسخي دندان شكن داد. و گستاخي هاي يزيد، در كاخ شام را نيز بي جواب نگذاشت و در خطبه بليغي كه در كاخ يزيد خواند، او را به محاكمه كشيد و با گفتن اين سخن كه «اي يزيد، خيال كرده اي با اسير كردن ما و به اين سوي و آن سوي كشيدنمان خفيف و خوار مي شويم و تو كرامت و عزّت مي يابي؟... به خدا سوگند، نه ياد ما محو مي شود و وحي ما مي ميرد و نه ننگ اين

جنايت از دامان تو زدوده خواهد شد...» [14] به يزيد و حكومت او فهماند كه در ذليل ترين و رسواترين حالتند و جنايت هاشان از شُكُوه و عزّت و كرامت خاندان وحي نكاسته است.