بحث ما مي باشد عبارتند از:

«يوم اطعام الطعام»، «يوم الحباء و العطيه»، «يوم صله الاخوان»، «يوم السرور» و «يوم الانفاق» و …

اطعام دادن در اين روز فرخنده و مبارك مورد تاييد اهل بيت عَلَيْهمُالسَّلَام و سيرهي عملي آن بزرگواران مي باشد.

در قرآن كريم به مسألهي اطعام هم اشاره شده آنجا كه مي فرمايد:

«وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلي حُبِّهِ مِسْكيناً وَ يَتيماً وَ أَسيراً * إِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُريدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً» (2)

(و به «پاس» دوستي ( خدا) مستمند و يتيم و اسير را خوراك مي دادند. [گفتند]: ما تنها براي رضاي خدا اطعامتان مي كنيم، نه از شما پاداش مي خواهيم و نه سپاسي. )

يا در سوره ي ديگر مي فرمايد:

«أَوْ إِطْعامٌ في يَوْمٍ ذي مَسْغَبَة * يَتيماً ذا مَقْرَبَةٍ * أَوْ مِسْكيناً ذا مَتْرَبَةٍ» (3)

(يا طعام دادن در روز گرسنگي، به يتيمي خويشاوند يا مستمندي خاك نشين).

امام صادق عَلَيْهِ السَّلَام مي فرمايند:

«هر كه مسلماني را غذا دهد تا سير شود، از پاداش آخرت او جز خداوند پروردگار جهانيان هيچ كس ديگري، حتي فرشته ي مقرب و پيامبر مرسل خبر ندارد … سپس اين سخن خداي را تلاوت كرد:

«أَوْ إِطْعامٌ في يَوْمٍ ذي مَسْغَبَة» يا اطعام كردن در روز گرسنگي. (4)

امام باقر عَلَيْهِ السَّلَام فرموده اند:

«خداوند اطعام كردن و قرباني كردن را دوست دارد». (5)

رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرموده اند:

«خداوند ابراهيم عَلَيْهِ السَّلَام را خليل خود نگرفت، مگر به جهت اطعام طعام و نماز او در شب در حالي كه همه مردم در خواب بودند». (6)

اين قدر اطعام دادن در نظر اهل بيت عصمت و طهارت عَلَيْهمُالسَّلَام، انبياء و اولياي الهي زيبا بوده كه خود اين كار را انجام

مي دادند و مردم را هم به اين كار تشويق مي نمودند. من باب مثال حضرت ابراهيم عَلَيْهِ السَّلَام كه يكي از پيامبران اولوالعزم عَلَيْهِ السَّلَام مي باشد هيچ وقت بدون ميهمان غذا نمي خورد و لب به غذا نمي زدند. از قضا روزي ميهمان براي آن حضرت نرسيد و او گرسنه بود از خانه به جستجوي ميهمان بيرون آمد. ديد در صحرا جماعتي در حال سفرند.

حضرت ابراهيم عَلَيْهِ السَّلَام خود را به آنها كه پانزده نفر بودند رساند و آنها را به ميهماني دعوت نمود.

آنها گفتند:

ما گروهي كارگر بيچاره هستيم، هر يك از ما اطفال و عيال زيادي داريم. هرگاه خود ميهمان شويم اهل و عيال ما گرسنه خواهند ماند.

حضرت ابراهيم عَلَيْهِ السَّلَام فرمود:

اجرت عملگي شما را نيز خواهم داد، به هر حال آنها را راضي كرد و به خانه آورد و ميهمان نمود.

وقتي كارگران در ضيافت شركت كردند و اجرت هم گرفتند، با خود گفتند:

حقيقتاً دين ابراهيم عَلَيْهِ السَّلَام حق است؛ زيرا ميهماني مي كند و اجرت هم مي پردازد.

در همان ساعت نزد حضرت ابراهيم عَلَيْهِ السَّلَام ايمان آوردند و به سوي خانواده ي خود برگشتند. (7)

يا امام صادق عَلَيْهِ السَّلَام مي فرمايند:

[از] كارهاي نجات بخش اطعام طعام، افشاء سلام و اقدام به نماز شب هنگامي كه مردم در خواب باشند. (8)

با توجه به روايات بالا كه ذكر نموديم خداوند حضرت ابراهيم عَلَيْهِ السَّلَام را به خاطر اطعام طعام خليل خود گرفت و اين صفت زيبا كه از كارهاي نجات بخش و مورد پسند خداوند، اولياء و انبيا عَلَيْهمُالسَّلَام و ائمه طاهرين عَلَيْهمُالسَّلَام مي باشد و خدا هم دوست دارد كسي كه اطعام مي دهد.

يكي از سنت هاي سفارش شده در روز غدير، پذيرايي

كردن از مؤمنين و اطعام دادن به آنهاست.

اطعام يعني طعام به خوراك دادن و تغذيه كردن. اين واژه فراگيرتر از تفطير يا افطاري دادن است.

(يكي از نام هاي اين روز هم «يوم تفطير صائمين» مي باشد كه به ثواب افطاري دادن هم اشاره اي خواهيم نمود)

چون تفطير روزه داران را فرا مي گيرد، ليكن اطعام پذيرايي و تغذيه است چه روزه دار باشند و چه نباشند.

اما صادق عَلَيْهِ السَّلَام يكي از وظايف عيد غدير را چنين فرمودند:

«و اطعام اخواتك» و برادرانت را اطعام بده. (9)

امام رضا عَلَيْهِ السَّلَام مي فرمايند:

«وَ مَنْ اَطْعَمَ مُؤمِنَاً كَانَ كَمَن اَطعَمَ جَميعَ الانبياءِ وَ الصِّديقين» (10)

كسي كه مؤمني را (روز غدير) اطعام دهد، مثل كسيست كه همه پيامبران و صديقان را اطعام داده باشد.

راغب اصفهاني در تعريف «صديق» سه معنا را نقل كرده است:

كسي كه اصلاً دروغ نگويد.

كسي كه راستگويي عادت او شده است.

كسي كه سخن و اعتقادش يكسان است و كارهايش راستگويي او را اثبات مي كند (11)

در تفاسير ذيل آيه ي «كُونُوا مَعَ الصَّادِقِين» احاديث بسياري نقل شده است كه مراد از صديقين در اين آيه ي شريفه ائمه معصومين عَلَيْهمُالسَّلَام مي باشند. پس در حقيقت فضيلت اطعام كردن مؤمنان در اين روز، برابر است با فضيلت اطعام نمودن تمام انبياء و امام معصوم عَلَيْهمُالسَّلَام.

اميرالمؤمنين عَلَيْهِ السَّلَام فرموده اند:

«فَافْرَحُوا وَ فَرِّحُوا إِخْوَانَكُمْ بِاللِّبَاسِ الْحَسَنِ وَ الرَّائِحَةِ الطَّيِّبَةِ وَ الطَّعَامِ» (12)

(در روز غدير) شاد باشيد و برادرانتان را با لباس نيكو و بوي خوش و اطعام شاد كنيد.

در اين روايت حضرت يكي از راه هاي شاد كردن مؤمنان را در دادن اطعام طعام مي داند.

يكي از مصاديق شادي و شاد كردن، گرفتن جشن مي باشد كه همين برپايي جشن مظهر حب و بغض و

يكي از شعائر اسلام مي باشد كه قرآن در اين رابطه مي فرمايد:

«وَ مَنْ يُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَي الْقُلُوبِ» (13)

(و هر كس شعائر الهي را بزرگ دارد، اين كار نشانه ي تقواي دل هاست).

اين آيه از واضح ترين آيات براي اثبات رجحان برپايي مراسم است.

زيرا به طور صريح دلالت بر محبوبيت و رجحان تعظيم شعائر الهي به طور عموم دارد و اطعام طعام چون يكي از كارهايي كه باعث شادي مؤمنان است و يكي از مصاديق شادي گرفتن جشن غدير مي باشد لذا اطعام دادن از شعائر الهي محسوب مي شود كه خود اين كار باعث تقواي الهي مي شود.

مسلمين جهت استفاده ي معنوي در اين ايام و ده ي فرخنده ولايت و كسب فيض از معصومين عَلَيْهمُالسَّلَام در اين مجالس شركت نموده و با بزرگداشت آن به بركات عظيمي دست مي يابند كه مورد سفارش ائمه عَلَيْهِ السَّلَام مي باشد و خود آن بزرگواران عملاً اين كار را انجام و ترغيب بدان نموده اند.

كه در اينجا به آنها اشاره مي نماييم:

را برسانند براي اين كه اين واقعه بلكه اين عقيده فراموش نشود بايد جشن گرفت و اطعام و هديه داد و طبق روايات هم فضائل اين روز را به مردم برسانيم و بگوييم زيرا كه حضرت فرموده اند:

«ذِكْرُ عَلِيٍّ عِبَادَة».

در روايتي آمده كه حضرت اميرالمؤمنين عَلَيْهِ السَّلَام فرمودند:

«تهاونوا النعمة في هذا اليوم؛ در اين روز (روز غدير) در مصرف داده هاي خداوند آسان گير باشيد.» (19)

و يكي از داده هاي در اين روز ماليست كه خداوند به ما عنايت گردانده است و اين مال را صرف اطعام طعام و پذيرايي نمودن نماييم، چون طعام دادن باعث شادي مؤمنان مي باشد و كسي كه مؤمني را شاد نمايد خدا را شاد نموده است.

از نام هايي هم كه در اين روز وارد شده است روز غدير را «يوم السرور» مي خوانند. يعني ايجاد فرح و سرور در برادر ديني ثواب بسيار دارد و وسعت روزي مي آورد و اثرات اخروي نيز دارد مثل اين كه قبر او يكي از روضه هاي بهشت قرار مي گيرد.

اسباب شادي بسيار است مثل هديه دادن، مشكلات شخصي را بر طرف كردن، ميهماني كردن، اطعام طعام و پذيرايي نمودن و اشعار در مدح و منقبت اهل بيت عصمت و طهارت عَلَيْهمُالسَّلَام و ذكر قضايايي كه واقعيت است مثل قضيه ي غدير از همان موقعي كه پيامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم راه افتادند به طرف حج رفتند و سخنان ايشان در بين راه تا رسيدند به صحراي غدير و سه روز در آنجا توقف نمودند و خطبه ي عظيم حضرت را كه ديگران را در وقت شنيدن به فرح و سرور مي كشاند.

كه در روايت وارد شده كه اين روز، روز نفي

غم هاست و مهرباني كردن رحمت الهي را به دنبال دارد. (20)

حزن ما محزون مي شوند و مال و ج انسان را براي ما بذل مي نمايند. شيعيان و دوستان اهل بيت عَلَيْهمُالسَّلَام اين كلام امام عَلَيْهِ السَّلَام را نصب العين خود قرار دهند تا مجالس ائمه عَلَيْهمُالسَّلَام با عظمت گردد و در آن روزها از دادن صدقه و انفاق و خوشحال كردن فقراي شيعه كوتاهي ننمايند. (23)

در اين مجلس شما بمانيم، به ما سفارشي بفرما، فرمود بر شماست تقوا از خدا و راستگويي و اداي امانت و خوش صحبتي با مصاحب و فاش گفتن سلام و اطعام طعام، در مساجدشان نماز بخوانيد، بيما ر انسان را عيادت كنيد و دنبال جنازه هاشان برويد كه پدرم به من باز گفت:

شيعه ما خانواده بهترين افراد آنانند، اگر فقيه باشد از آنهاست و اگر مؤذن باشد از آنهاست و اگر امام باشد از آنهاست و اگر امانت دار باشد از آنهاست و اگر وديعه نگهدار باشد از آنهاست چنين باشيد و ما را نزد مردم محبوب سازيد و مبغوض آنان نكنيد. (26)

طبق روايات حضرت اطعام طعام كنيد و … باعث مي شود كه در مجلس آنها باشيم يعني هميشه در محضر آنها هستيم زيرا، امام هميشه حي و حاضر مي باشد «و بيمنه رزق الوري و ثبتت الارض و السماء» (27) و «اين السبب المتصل بين الارض و السماء:» (28) و اين اعمال و افعال و صفات علي الخصوص اطعام نمودن و پذيرايي كردن باعث اينست كه محبت خودمان را نسبت به اهل بيت عَلَيْهمُالسَّلَام نشان مي دهيم و ديگران و فرقه هاي ديگري كه به ما نگاه مي كنند چگونه با اين اعمال از مكتب آنها دفاع نموده و سيرهاي عملي آنان (كه يكي از آنها اطعام طعام و پذيرايي نمودن است) را انجام داده ايم و احياء امر آنان را نموده ايم زيرا در روايات آمده است كه ابو الصلت هروي مي گويد:

از امام ابو الحسن علي بن موسي الرضا عَلَيْهِ السَّلَام شنيدم كه مي فرمود:

رحم اللَّه عبدا احيي امرنا

خدا رحمت آورد بر بنده اي كه امر ما را احياء كند.

گفتم:

چگونه امر شما

احياء مي شود؟

فرمود:

علوم ما را فرا گيرد و به مردم بياموزد، زيرا كه مردم اگر زيبايي هاي كلام ما را بدانند، از ما پيروي مي كنند.

(29)

از مصاديق بارز احياء نمودن امر اهل بيت عَلَيْهمُالسَّلَام اطعام طعام و پذيرايي نمودن و سفره ي كرم انداختن به نام نامي مولي الموحدين اميرالمؤمنين عَلَيْهِ السَّلَام است.

آمرزش گناهان به توسط اطعام طعام

«وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ آمَنُوا بِما نُزِّلَ عَلي مُحَمَّدٍ وَ هُوَ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ كَفَّرَ عَنْهُمْ سَيِّئاتِهِمْ وَ أَصْلَحَ بالَهُمْ» (30) و آنها گرويدند و كارهاي شايسته كردند چون اطعام طعام و صله ارحام و گرويدند به آنچه فرو فرستاده شده بر محمّد صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم كه قرآنست و آن راست و درست است از نزد پروردگار ايشان بپوشد و در گذراند از آنهايي كه متّصف به اين صفات هستند كردارهاي بد ايشان را و به صلاح آرد حال ايشان را در دين و دنيا و نيز در تفسير خود آورده كه ابو عبد اللَّه عَلَيْهِ السَّلَام فرمود:

كه آمَنُوا بِما نُزِّلَ عَلي مُحَمَّدٍ در شأن اميرالمؤمنين عَلَيْهِ السَّلَام است و حق اوست كه خداي فرموده:

كه بگروند به امامت وي بعد از پيغمبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم به صلاح آرند امر و حال خود را به وي. (31)

يكي از آياتي كه در شأن مولي اميرالمؤمنين عَلَيْهِ السَّلَام آمده است آيه ي ولايت «إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذينَ آمَنُوا الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ» (32)

سرپرست و ولي شما، تنها خداست و پيامبر او و آنها كه ايمان آورده اند؛ همان ها كه نماز را برپا مي دارند و در حال ركوع، زكات

مي دهند.

و آيه ي غدير «الْيَوْمَ أَكْمَلْت» مي باشد و چه چيزي بهتر از اين كه ما توسط اطعام طعام و پذيرايي نمودن و هديه نمودن و شاد كردن مؤمنان اصلاح كار خودمان را بنماييم كه اين كار مورد قبول خداوند است و كارهاي بد ما را ببخشد و اصلاح مي فرمايد دين و دنياي ما را و خداوند همان طوري كه ما از حضرت تبعيت و پيروي مي نماييم و دعاي هر ر و زمان در نماز اينست كه: «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ»، كه راه مستقيم طبق تفاسير تشيع و تسنن راه اميرالمؤمنين عَلَيْهِ السَّلَام مي باشد هميشه در اين راه باشيم و لحظه اي از اين راه جدا نشويم نه تند حركت نماييم كه جلو بيفتيم و نه آهسته كه عقب بمانيم زيرا در روايت آمده است كه: «مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي كَمَثَلِ سَفِينَةِ نُوحٍ مَنْ رَكِبَهَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِق» (33)

مثل اهل بيت من در اين امت مثل كشتي نوح عَلَيْهِ السَّلَام و قوم آن حضرت است هر كه در آن كشتي نشست از هلاكت و غرق نجات يافت و هر كه ترك ركوب سفينه نوح نمود، غرق گشت.

ما نباشد، مي بايد افراد صالح از شيعيان ما را مورد صله قرار دهد، تا ثواب صله ما برايش نويسند و هر كس قادر بر زيارت ما نباشد پس شايستگان پيروان ما را زيارت كند تا ثواب زيارت ما براي او نوشته شود. (36)

طبق اين روايات خرج نمودن در راه اهل بيت عَلَيْهمُالسَّلَام و احسان نمودن به شيعيان حضرت، افضل ترين كارهاست كه در رأس آنها اطعام طعام و سفره ي كرم و پذيرايي نمودن از مؤمنين مي باشد.

نتيجه گيري:

آنچه كه از رفتار و گفتار و معصومين عَلَيْهمُالسَّلَام به ما رسيده است سرمشق و الگوي اعمال شيعيان و دوستداران اهل بيت عَلَيْهمُالسَّلَام مي باشد.

محب واقعي مي كوشد تا با كسب آگاهي بيشتر از سنت هاي معصومين عَلَيْهمُالسَّلَام، اعمال خويش را بيش از پيش مطابق با خواسته ي آنها نمايد. به همين جهت شايسته است تا گوشه اي از دستورات ائمه عَلَيْهمُالسَّلَام پيروي نماييم و اطعام طعام، پذيرايي نمودن، اكرام و انفاق و انداختن سفره ي احسان به نام اميرالمؤمنين عَلَيْهِ السَّلَام نموده و فضائل اين روز را به هر گونه اي كه ميسر مي باشد بدون هيچ گونه ترسي بيان نماييم و خود اين افعال و اعمال ما باعث مي شود كه اين روز بزرگ را فراموشش ننموده و اگر كسي هم سؤالي نمود و يا شبهه اي در ذهنش بود و گفت:

كه اين گونه كارها از براي چيست؟

مي گوييم كه روز عيد ولايت و عيد غدير است.

مِثل اكثر صحابه نباشيم كه غدير را فراموش كردند و باعث چه فتنه ها و جنايت هايي شدند كه وقتي رجوع به تاريخ مي شود انسان را تكان مي دهد و اشك از چشمان سرازير مي شود كه تمامي مشكلات و جنايات از همان موقعي شروع شد كه

پيغمبر تقاضاي قلم و دوات نمود كه بنويسد امت بعد از او گمراه نشوند و عمر گفت:

پيغمبر هذيان مي گويد و بعد شهادت پيامبر و بعد از آن فاطميه و حوادث عظيم و مصائب تلخ و ناگوار و جراحاتي كه بر دخت پيامبر وارد نمودند و دختر پيامبر را به شهادت رساندند همان بانويي را كه پيغمبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بارها در حق او فرمودند:

هر كس دخترم فاطمه را اذيت نمايد مرا اذيت نموده و كسي كه مرا اذيت كند خدا را اذيت نموده است و 25 سال اميرالمؤمنين عَلَيْهِ السَّلَام را خانه نشين و سبط مصطفي امام حسن مجتبي عَلَيْهِ السَّلَام را تنها گذاشتند و به معاويه پيوستند و او را مظلومانه به شهادت رساندند و بعد از آن واقعه ي كربلا و مصائبي را كه بر امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام وارد نمودند و او را به شهادت رساندند و اسارت اهل بيت او كه تمامي اينها نشأت مي گيرد از زماني كه غدير را فراموش نمودند و در اين زمان هم دشمنان غدير و طرفداران سقيفه مانند سلفيه و وهابيت و … دست به جنايت هايي مانند خرابي و ويران نمودن حرم ائمه اطهار عَلَيْهمُالسَّلَام مانند گنبد و بارگاه حرم عسكريين عليهما السلام و سرداب مقدس به نام امام زمان عَلَيْهِ السَّلَام مي نمايند در اين بره ي از زمان وظيفه ي ما اينست كه غدير را فراموش نكرده و پيرو و دنبال يادگار و ميراث دار غدير كسي كه مي آيد و انتقام از شهيدهي غدير و امام حسين عَلَيْهمُالسَّلَام مي نمايد و فرهنگ بزرگ جهاني و زلال غدير را اجرا مي نمايد. كه ما هم بايد آرمانهاي

غدير را مد نظر داشته و به آنها جامهي عمل بپوشانيم. به اميد آن روز.

و السلام عليكم

شب ولادت با سعادت ثامن الحجج علي بن موسي الرضا عَلَيْهِ السَّلَام

11 ذي قعده 1432هجري قمري.

307 و جامع احاديث الشيعة 1 / 238.

30 - محمد صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم / 2.

31 - الفين - ترجمه وجداني، ص: 852 و 853.

32 - مائده / 55.

33 - إرشاد القلوب إلي الصواب، ج 2 / ص 233؛ بحارالانوار / ج 23 / ص 105.

34 - مكارم الأخلاق، ترجمه مير باقري / ج 1 / ص 256.

35 - من لا يحضره الفقيه، ترجمه غفاري / ج 2 / ص 385.

36 - من لا يحضره الفقيه، ترجمه غفاري / ج 2 / ص 385.

دوم / قم - ايران

بحار الأنوار الجامعه ي لدرر أخبار الأئمة الأطهار / علامه مجلسي / ناشر: اسلاميه / چاپ: تهران / سال چاپ: مختلف / نوبت چاپ: مكرر

تهذيب الأحكام / طوسي، ابو جعفر، محمد بن حسن / ناشر: دار الكتب الإسلامية / تاريخ نشر: 1407 ه ق / چاپ چهارم / تهران - ايران.

غرر الحكم و درر الكلم / عبد الواحد تميمي آمدي / ناشر: دفتر تبليغات / قم / سال 1366 ش / چاپ اول.

آداب معاشرت - ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار / محمد باقر كمره اي / ناشر: اسلاميه / تهران / سال 1365 ش / چاپ اول.

معاني الأخبار / شيخ صدوق / ترجمه: عبد العلي محمدي شاهرودي / ناشر: دار الكتب الاسلاميه / تهران / سال 1377 ش / نوبت چاپ: دوم.

تحف العقول / شيخ صدوق / ترجمه: محمد باقر كمره اي / انتشارات كتابچي / تهران / سال 1376 ش / چاپ ششم.

عيون اخبار الرضا عَلَيْهِ السَّلَام / شيخ صدوق / ترجمه: حميد رضا مستفيد - علي اكبر غفاري / نشر صدوق / تهران / سال 1372 ش / چاپ اول.

إرشاد القلوب إلي الصواب / شيخ حسن ديلمي / ناشر: شريف رضي / قم / سال 1412 ق / چاپ اول.

مكارم الأخلاق - ترجمه مير باقري / ناشر: فراهاني / تهران / سال 1365 ش / چاپ دوم.

10