مناسبت ها و ارتباط هایی که بایک دیگر دارند؛ این کاستی ها در مواقعی بروز خواهد کرد و اطرافیان شخصیت شاهد و ناظر ضعف و کاستی او خواهند بود و اینان در حافظه خود آن ضعف و کاستی را ثبت و ضبط می نمایند.در حالت عادی هیچ یک از مردمان کاستی های موجود در وجود یک شخصیت را بازگو نمی کنند، مگر مخالفتی بین آنها به وجود آید و یا جنگی در بگیرد. شخص آگاه از کاستی زبان می گشاید و کاستی های دشمن و طرف مقابل خود را برای تخریب روحیه وی و یا تحقیر او نزد حاضران بازگو می کند.4_ آخرین راه بازشناسی شخصیت تاریخی سخنان پس از مرگ وی است که دوست و دشمن در مداحی مراثی کلمات قصار و یا زیارت نامه ها شخصیت او را توصیف می نمایند. در این گونه موارد مثبت بودن و یا منفی بودن شخصیت تاریخی بازشناسی می شود.برای طرق شناسایی شخصیت های تاریخی ِ طرح شده نمونه های فراوانی در تاریخ اسلام یافت می شود؛ مثلاً «ابوتراب لقبی است که پیامبر اکرم (ص) به علی بن ابی طالب (ع) داده و آن به خاطر کثرت عبادت و سجده بوده است از این لقب عبادت حضرت استفاده می گردد که در زمان خودش یکی از عابدان معروف بوده تا جایی که چنین لقبی بر او نهاده اند.و یا در مورد دوم می توان به رجزهایی اشاره کرد که در جنگ ها خوانده می شد. در روز عاشورا هنگامی که علی اکبر (ع) به میدان آمد، برای معرفی خود این گونه رجزخوانی نمود:انا علی بن الحسین بن علی نحن و بیت الله اولی بالنبی من علی بن حسین بن علی (ع) هستم انتساب ما و اهل بیت خداوند به پیامبراکرم (ص) اولی

است هم چنین در روز عاشورای سال 61 هجری قمری هنگامی که شمر بن ذی الجوشن تعرضی به ساحت امام حسین (ع) می کند، حضرت او را با عباراتی مانند:«یابن الموال علی عقبیه ای پسر کسی که پدرت بر روی پاشنه پای خود ادرار می کرد».این جمله بیانگر حقارت خاندان شمر است خاندانی که او در جایی مانند بیت الخلاء مشکل داشتند. و «یا بن راعبه المعزی ای پسر زن بزچران » مورد خطاب قرار دادند.خطاب کردن شخص با این عبارات نشان از عدم اصالت خانوادگی و کاستی ای دارد که دروی و خاندانش نهفته است و هرگز با اباعبدالله و خاندانش قابل قیاس نیست و نیز در زیارت نامه عباس بن علی (ع) می خوانیم «السلام علیک ایها العبد الصالح المطیع لله ولرسوله ولامیرالمؤمنین والحسن والحسین ع)؛درود بر تو ای بنده شایسته پروردگار که مطیع خدا و رسولش و علی (ع) و حسن ع) و حسین (ع) هستی .در این زیارت نامه اصطلاح عبد و صالح به حضرت نسبت داده شده است که در شناختن شخصیت حضرت بسیار حائز اهمیت است هم چنین عبارت بعدی که المطیع لله... تبعیت محض و بدون چون و چرای عباس بن علی از شارعان دین اسلام را بیان می کند و تأکید می نماید که حضرت با اطاعت و تسلیم بودن خود یک مسلمان واقعی محسوب می شده است تا کنون چند راه را که برای شناخت یک شخصیت تاریخی مناسب است طرح کردیم هرکدام به تنهایی توان شناساندن شخصیت یک انسان را دارد، لذا برای شناختن شخصیت با عظمت سیدالشهدا ابا عبدالله الحسین (ع) به آخرین طریق _ که از راه زیارت نامه است _ متوسل می شویم

سعی شده تا سیمای امام حسین (ع) را از طریق زیارت نامه آن حضرت نمایان گردد لذا مقدمتاً راه های کسب معرفت و شناخت یک شخصیت تاریخی مورد بررسی قرار گرفت در این بحث گفته شد که از چهار طریق می توان یک شخصیت تاریخی را بازشناخت 1_ بررسی القاب و نسبت هایی که به شخصیت داده شده است 2_ رجزخوانی ای که خود شخصیت در جنگ ها انجام داده است 3_ کلمات و سخنان دشمنان در قالب توهین و تحقیر.4_ سخنانی که پس از مرگ یک شخصیت گفته می شود که یکی از آن ها زیارت نامه ها است پس از ارائه این چهار طریق شناسایی شخصیت برای هر راهی مثالی به عنوان نمونه و اثبات ادعای خود مطرح شده است و پس از آن شخصیت امام حسین (ع) را تحت عنوان های «امام حسین (ع) دارای بهترین نسب «خون بهای خدا» «محوریت امام حسین (ع)» «چرائی محوریت حضرت «امام حسین وارث انبیاء» «مقام شفاعت امام حسین (ع)» در بوته بررسی قرار دادیم تا گوشه ای از مقام شامخ آن امام همام بیش از پیش رخ بنماید.

طلا و نقره پر کن که من شاه پرده دار را کشته ام کسی را کشته ام که پدر و مادرش از همه بهتر است و چون مردمان نسب خویش گویند؛ نسب وی از همه والاتر است شرافت کرامت و اصالت خانوادگی امام حسین (ع) نه این که پس از ظهور اسلام به وجود آمد، بلکه در زمان جاهلیت نیز از ارج و منزلت خاصی برخوردار بود و این منزلت باظهور اسلام رخ نمود و کامل تر شد. در زیارت امام حسین (ع) در عیدین شهادت می دهیم «اشهد انک کنت نوراً فی الاصلاب الشامخه و الارحام المطهره لم تنجسک الجاهلیه بأنجاسها ولم تلبسک من مدلهمات ثیابها؛ شهادت می دهم که تو نوری بودی در پشت شامخ پدرانت و ارحام پاک مادرانت که هرگز جاهلیت با پلیدی هایی که داشت نتوانست شما را آلوده نماید و هرگز اندکی از غبار و گرد رذالت شرک و کفر]بر دامان شما ننشست .هنگامی که عبارت های زیارت نامه ها را در کنار شخصیت آن امام ِ شریف قرار می دهیم صحت مضامین آن ها روشن تر می گردد و نیز اراده الهی در عدم آلودگی و رجس این خاندان آشکار می شود. خداوند در قرآن شریف می فرماید:(انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیراً)عدم آلودگی در قبل و بعد از ظهور اسلام از فضایل و مشخصه های این خاندان باکرامت است که نه فقط آن ها را از دیگران متمایز می سازد، بلکه از فضایلی است که مختص این خاندان و خانواده می باشد و این از لطف و عنایت خداوند نشأت می گیرد.در یکی دیگر از زیارات امام حسین ع) حضرت را باعث پاکی بلاد اسلامی و کره زمین می دانیم امام حسین (ع) طبق این عبارات

نه فقط مُطَهَّر بودند و از زشتی و پلیدی دور و مبرا شدند، بلکه مُطَهِّر و پاک کننده دیگر پلیدی ها نیز گشتند. مسلمانان بلاد اسلامی حضرت را الگو قرار دادند و راهی را که او رفت با جان و دل پیمودند و همچو او از رجس و پلشتی پاک شدند.«اشهد انک طُهْرٌ طاهرٌ مطهر من طهر طاهرٍ طهرت وطهرت بک البلاد و طهرت ارض انت بها و طهر حرمک »

و اقدام بزرگی که امام حسین (ع) در کربلا از خود نشان داد. سومین عاملی که باعث شد، خداوند عهده دار خون خواهی و دادستانی حضرت گردد، میزان رنج و مصیبتی است که امام حسین (ع) برای احیای دین خداوند متحمل شد، زیرا در زیارت های امام حسین (ع)خطاب به ایشان این گونه عرض می کنیم «لقد عظمت الرزیه و جلت و عظمت المصیبه بک علینا و علی جمیع اهل الاسلام و جلت و عظمت مصیبتک فی السماوات علی جمیع اهل السماوات و ادامه می دهیم «ان یعطینی بمصابی بکم افضل ما یعطی مصاباً بمصیبته مصیبه ما اعظمها و اعظم رزیتها فی الاسلام و فی جمیع السماوات والارض ..مصیبتی را که بر امام حسین (ع) وارد شده بزرگ ترین مصیبت در جهان اسلام بلکه در تمام آسمان ها و زمین بیان می گردد. کشته شدن برادر، پسر، برادرزادگان اصحاب و یاران آن قدر بر حضرت سخت بود که عباراتی چون «الان انکسر ظهری و انقطع رجائی و قلت حلتی .. یا «لقد استرحت من هم ّ الدنیا و غمها و بقی ابوک زیداً وحیداً غریباً... از زبان مبارک خارج می شود؛ این مصایب بر اهل آسمان نیز همین قدر گران آمد. در فرازی دیگر از زیارت امام حسین (ع) می خوانیم «یا اباعبدالله اشهد لقد اقشعرت لدمائکم اظله العرش مع اظله الخدائق و بکتکم السماء والارض و سکان الجنان والبر والبحر؛ ای ابا عبدالله گواهی می دهم به خاطر خون پاکت که ریخته شد، سرادق عرش ارکان و ارواح خلایق به لرزه در آمد و بر روی تو آسمان زمین ساکنان بهشت خشکی و دریا گریه کردند».لذا امام حسین (ع) را «قتیل العبرات و اسیر الکربات نامیده اند و در

زیارت نامه ها با همین عبارت ها به حضرت سلام می دهند و صلوات می فرستند.«و صل علی الحسین المظلوم الشهید الرشید قتیل العبرات اسیر الکربات و صلوات بفرست بر حسین (ع) مظلوم شهید رشیدی که کشته اشک چشم و اسیر رنج و مصیبت ها شد. امام حسین ع) کشته ای است که انبیای الهی قبل ازشهادتش برای او و مصیبت هایش گریه کردند، پیامبر و امیرالمؤمنین علی ع) قبل از عاشورا برای حضرت گریه کردند و بارها فرمودند: «لایوم کیومک یا اباعبدالله؛ هیچ روزی به سختی روز تو نیست ای اباعبدالله».چهارمین عامل ثاریت خداوند، آن است که با آن همه ظلم خیانت و جنایتی که علیه امام حسین (ع) روا داشتند، کسی نمی تواند خون خواه حضرت باشد، مگر خداوند. و آخرین علت آن است که خون خواهی خداوند و منتقم بودن پروردگار شاید کنایه از آن باشد که با شهادت تمامی اصحاب و اولاد امام حسین (ع) دیگر کسی برای خون خواهی حضرت باقی نماند و معمولا در شرایطی که انسان بی یاور می ماند، امور خود را به خداوند تفویض می نماید. به نوعی بی یاوری امام حسین (ع) در این قضیه مورد اشاره قرارمی گیرد.

حسین (ع) دین نبوی را احیا نمود و با دادن جان نگذاشت اسلام از مسیر اصلی خود خارج شود، معیار و مناط حق قرار داده شد؛ به نحوی که مرز بین حق و باطل امام حسین (ع) و تفکر حسینی است لذا دشمنان حسین (ع) باطل و دوستان او بر حقند. امام حسین (ع) با نثار و ایثار جان و اولاد خود، ملاک حقانیت سیاسی _ اجتماعی شد، چرا که صلح و جنگ از امور سیاسی یک جامعه محسوب می گردد.«انی سلم لمن سالمکم و حرب لمن حاربکم و ولی لمن والاکم و عدو لمن عاداکم [یا اباعبدالله]من در صلحم با هر کسی که با شما در صلح باشد و در جنگم با هرکسی که با شما در جنگ باشد و دوستدار کسی هستم که دوستدار شما باشد و دشمنم باهر کسی که با شما دشمن باشد».در این فراز از زیارت حضرت مناسبت ها و رابطه های یک شیعه در چهار بخش مشخص می شود: صلح جنگ دوستی و دشمنی صلح و جنگ مربوط به نوع تناسبات اجتماعی و سیاسی است و دوستی و دشمنی مربوط به عقیده و باور انسان است با این وجود پنج فرع از فروع دین اسلام تکلیف و نوع موضع گیری اش مشخص می گردد. جهاد، امر به معروف نهی از منکر، تولی و تبرا. باصلح و جنگ دوستی و دشمنی که همگی آنها معیار و ملاکشان صلح و جنگ دوستی و دشمنی با امام حسین (ع) است فروع دین دارای میزان می گردد. به نوعی مرزبندی عقیدتی _ سیاسی در زندگی شیعه امام حسین (ع) ترسیم می گردد.

می تواند نوعی بیعت با حق و حقیقت باشد. چرا که در انتهای این فراز «الی یوم القیامه نیز آمده است یکسان سازی سیره زندگی شیعه با مولای خود امام حسین (ع) نوعی بیعت است تعهدی است که شیعه در زیارت امام خود به زبان می آورد که از مسیر و سیره زندگی اش تخطی ننمایند و این امر تا روز قیامت ادامه خواهد داشت

همتای قرآن هستی . و یا در جای دیگر آمده است «السلام علیک یاخازن الکتاب المسطور؛ سلام و درود بر تو ای کسی که نگهبان اسرار کتاب آسمانی قرآن هستی .و در ادامه آمده است «السلام علیک یا شریک القرآن سلام و درود بر تو ای کسی که آگاهی از حقایق عالم با قرآن شریک هستی .بدین ترتیب دومین دلیلی که می توان با آن محوریت امام حسین (ع) را ثابت نمود و در زیارت نامه های آن حضرت ذکر شده بیان گردید.سومین عامل محوریت ِ امام حسین (ع) اجرای احکام الهی است که در زیارت نامه بر آن تأکید شده در این مورد در زیارت امام حسین (ع) در شب های قدر می خوانیم «اشهد أنک قد اقمت الصلاه و آتیت الزکاه و امرت بالمعروف و نهیت عن المنکر و تلوت الکتاب حق تلاوته و جاهدت فی الله حق جهاده ([یا اباعبدالله]من شهادت می دهم که تو نماز را اقامه نمودی و زکات دادی و امر به معروف و نهی از منکر کردی و قرآن را به آن گونه که حق تلاوت آن است تلاوت نمودی و نیز حق جهاد فی سبیل الله را ادا نمودی . و یا در فرازی دیگر از زیارت می خوانیم «اشهد انک قد امرت بالقسط و العدل و دعوت الهی من گواهی می دهم که تو مردم را به قسط و عدل امر نمودی و همگی را به آن دو دعوت کردی .امام حسین (ع) با اجرای دقیق احکام الهی که شامل اوامر و نواهی خداوند است به درستی می تواند برای تمامی مسلمانان و آزادمردان عالم الگوی مناسب قرار گیرد و در دین اسلام نیز محوریت قابل توجّه ای داشته

باشد، چرا که او به وسیله انجام دادن تکالیف خود که اجرای احکام و حدود الهی باشد، سنت حقیقی رسول الله (ص) را زنده کرد. لذا شایسته است که در مورد حضرت گفته شود: «یُحیی السنه بالکتاب تو کسی هستی که سنت نبوی را طبق قرآن شریف زنده کردی .چهارمین علت محوریت امام حسین (ع) میراثی بودن حضرت از انبیا و اولیای قبل از خود است که این عامل می تواند به تنهایی خود عنوانی برای ارائه شخصیت شناسی امام حسین (ع) در لابه لای زیارت نامه باشد.

اسلام ص) نیز آن چیزهایی که آن حضرت از انبیای دیگر میراث بر آن بود، به ارث برده و جامعیت برآنان پوشانده و بالاخره از پدر و برادر و مادر بزرگوارش مسائل معنوی را به ارث برده است کسی که از تمامی انبیای بزرگوار، علی الخصوص خاتم انبیا و علی مرتضی (ع) و فاطمه الزهرا(س و حسن (ع) مجتبی ع) ارث برده باشد، چکیده و عصاره تمام انبیا و اولیا خواهد بود. از همین رو، امام حسین (ع) با دارا بودن این چنین پشتوانه معنوی و الهی توانست اسلام پیامبر اکرم (ص) را احیا نماید و حوادث عاشورای 61 هجری قمری را باشجاعت رقم بزند. با این پشتوانه معنوی است که خون حق بر شمشیر باطل پیروز گشت و حضرت با نثار و ایثار جان و جوانان خود، مطلوب خود را که عدم انحراف اسلام بود؛ به دست آورد.امام حسین (ع) که در زیارتش با این کلمات او را وارث انبیا می دانیم و اقرار به میراث بری ِ او می نماییم اطاعت از او، اطاعت از خوبی و تمام خوبان عالم است و سرکشی و طغیان در مقابل وی سرکشی و طغیان در برابر تمام خوبان و خوبی های جهان آفرینش است لذا با این زاویه دید که به حادثه عاشورا می نگریم مظلومیت بهترین انسان های روی زمین را _ که عصاره انبیا و اولیا است _ شدیدتر می یابیم و ظلم و جنایت کوفیان راحاصل بدترین و مفتضح ترین جنایت تاریخ بشریت می دانیم از این رو برای تذکار خودمان و دیگران در بسیاری از زیارت نامه امام حسین (ع) این چنین می خوانیم «السلام علیک یا وارث آدم صفوه الله، السلام علیک یا وارث نوح

نبی الله، السلام علیک یا ابراهیم خلیل الله، السلام علیک یا وارث موسی کلیم الله، السلام علیک یا وارث عیسی روح الله، السلام علیک یا وارث محمد حبیب الله، السلام علیک یا وارث علی وصی رسول الله، السلام علیک یا وارث الحسن الرضی السلام علیک یا وارث فاطمه بنت رسول الله».امام حسین (ع) با این همه فضیلت و عظمتی که دارد طبیعی است که زائر مرقد مطهرش از آن حضرت درخواست شفاعت داشته باشد؛ شفاعتی که بتواند کمی از بار سنگین گناهان انسان را از دوش اش بردارد و او را به بهشت موعود سوق دهد.

است هر یک از این موارد می تواند مقام شفاعت به شخص بدهد، اما از نظرگاه زیارت نامه شفیع بودن حضرت چند دلیل دارد: اول آن که حضرت نزد خداوند از وجاهت خاصی برخوردار است و آبرو داران می توانند نزد پروردگار شفاعت کنند: «السلام علیک یا قائد الغر المحجلین سلام بر تو ای پیشوا و سرور روسفیدان عالم . در دعای توسل نیز هنگامی به امام حسین (ع) متوسل می شویم می خوانیم «یا وجیهاً عندالله اشفع لنا عندالله».امام حسین (ع) نه این که حق شفاعت دارد و دارای مقام محمود است بلکه این مقام را می تواند در آخرت نیز به دیگران تفویض نماید و یا در دنیا توفیق و عنایتی نماید تا مقام محمود (مقام شفاعت را به دست آورند. در فرازی از زیارت امام حسین (ع) می خوانیم «و اسئله ان یبلغنی المقام المحمود»؛ از تو می خواهم که مرا به مقام محمود که مقام شفاعت است برسانی .امید که امام حسین (ع) در روز قیامت پیروان خود را شفاعت کند و این امر مسلمی خواهد بود اگر زندگی ما همانند زندگی محمد و آل محمد (ص)، و مرگ ما نیز همانند مردن محمد و آل محمد (ص) باشد.