نويسنده: علي امامي
ناشر : ماهنامه قرآني نسيم وحي
موضوع : حضرت خديجه (س) - مقالات
درسال دهم بعثت بانوي بزرگ اسلام حضرت خديجه كبري سلام الله عليها بعد از 25 سال همراهي و فداكاري در راه پيامبر صلي الله عليه و آله با كوله باري از رنج ها، فداكاري ها و ايثارها، در سن 65 سالگي، چشم از جهان فرو بست و همسرش محمد صلي الله عليه و آله را در فراق جانسوزي تنها گذاشت. اين حادثه دردناك درست سه روز بعد از وفات ابوطالب، حامي دلسوز و فداكار پيامبر اتفاق افتاد و آن چنان حضرت ختمي مرتبت را متأثر و محزون ساخت كه آن سال را «عام الحزن» و سال غصه و غم نام گذاري نمود و در ميان اندوه فراوان خديجه را در محلي به نام «حجون» به خاك سپرد. آن چه در پيش رو داريد نگاهي گذرا، به فضائل خديجه كبري، بانوي فداكار و صبور اسلام، به مناسبت دهم ماه رمضان، سال روز وفات ايشان است.
همان بصيرت ژرف خديجه كه باعث انتخاب محمد صلي الله عليه و آله براي همسري آينده او شد، عامل ايمان و اسلام او نيز گشت و باعث شد كه لقب اول زن مسلمان را به خود اختصاص دهد. علي عليه السلام بر ايمان و اسلام خديجه اين گونه صحه گذاشت كه «لم يجمع بيت واحد يومئذ في الاسلام غير رسول الله و خديجة الاسلام غير رسول الله و خديجة و انا ثالثهم. اري نور الوحي و اشم ريخ النبوة*خانه اي واحد در آن روز اسلام جمع نشد غير از رسول خدا صلي الله عليه و آله و خديجه و من كه سومين آنان بودم. نور وحي و رسالت را مي ديدم
و بوي نبوت را استشمام مي كردم».(1)
برترين زنان جهان هستي را چهار زن تشكيل مي دهند، چنان كه ابن اثير از انس بن مالك از پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله نقل كرده كه فرمودند: «خير نساءالعالمين مريم، آسية، خديجة و فاطمة* برترين زنان عالم مريم، آسيه، خديجه و فاطمه عليها السلام هستند».(2)
طبق نص قرآن كريم همسران پيامبر مادران روحاني مؤمنان و «ام المومنين» هستند: «و ازواجه امهاتهم * همسران او(پيامبر)مادران مومنين هستند».(3)و خديجه از برترين مصداق هاي آيه بشمار مي رود و اين سعادت در بين همه زنان حضرت، نصيب خديجه گشت كه يازده امام از نسل او از طريق فاطمه الزهرا عليهاالسلام پديد آيد. راستي چنين مقامي نياز به لياقت دارد. از بين همه فرزندان حضرت محمد صلي الله عليه و آله فاطمه زهرا عليهاالسلام از مقام ممتازي برخوردار است؛ چرا كه هم داراي عصمت است(4)و هم امامت و وصايت از طريق نسل او استمرار يافت.
ثروت خديجه در آن دوران زبانزد خاص و عام بود. ثروت اين بانوي كاردان و عاقله به قدري زياد بود كه مال داران درجه يك قريش چون «ابوجهل» و «عقبة بن ابي معيط» در نزد او ناچيز به شمار مي رفتند. مورخان بخشي از ثروت خديجه را بدين ترتيب شمرده اند:
الف: هزاران شتر كه اموال تجارتي او را حمل مي كرردند .ب: چهارصد غلام و كنيز كه خدمات ارجاعي او را انجام مي دادند.(5)
پس از ازدواج با پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله، خديجه تمامي اين ثروت را در اختيار رسول خدا صلي الله عليه و آله قرار داد و عرض كرد: «البيت بيتك و انا امتك*خانه(من)خانه تو و من هم كنيز تو هستم».(6)
پيامبر اكرم نيز از اين اموال براي پيش برد اسلام و اهداف آن نهايت استفاده را برد. به همين جهت خود آن حضرت فرمود: «هيچ ثروتي، هرگز مانند ثروت خديجه به من سود نرساند».(7)
فردي مانند خديجه كه در درون ثروت فراوان بزرگ شده طبعا بايد نازپروده و كم تحمل باشد. اما خديجه با برخورداري از نعمت ها بعد از ازدواج و ايمان به پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله خود را براي تحمل همه سختي ها آماده كرد، تحمل فشارهاي مختلف مشركان مكه، سرزنش هاي بستگان، محاصره اقتصادي در شعب ابي طالب و... به خصوص محاصره اقتصادي سخت او را اذيت و آزار داد و با كهولت سن (63-65 سالگي)تحمل و بردباري نهايي را به عرصه نمايش گذاشت. بنت الشاطي در اين زمينه مي گويد: «خديجه در سني نبود كه تحمل آن همه رنج برايش آسان باشد و از
كساني نبود كه در جريان زندگي با تنگي معيشت خو گرفته باشد، اما در عين حال و با وجود كهولت سن، سختي هايي را كه در اثر محاصره در شعب وارد مي شد تا سر حد مرگ تحمل كرد».(8)
رسول خدا صلي الله عليه و آله با اين كه بعدها با زناني چند ازدواج كرد ولي هرگز خديجه را از ياد نبرد. عايشه مي گويد» هر وقت پيغمبر خدا ياد خديجه مي افتاد، ملول و گرفته مي شد و براي او امرزش مي طلبيد. روزي من رشك ورزيدم و گفتم: يا رسول الله، خداوند به جاي آن پيرزن، زني جوان و زيبا به تو داد. پيغمبر ناگهان بر آشفت و خشمگينانه فرمود: خدا شاهد است خديجه زني بود كه چون همه از من رو مي گردانيدند، او به من روي كرد و چون همه ازمن مي گريختند به من محبت و مهرباني مي كرد و چون همه دعوت مرا تكذيب مي كردند، به من ايمان مي آورد و مرا تصديق مي كرد. در مشكلات زندگي مرا ياري مي داد.(9)
نكته آخر مسئله اي كه ممكن است بارها مورد بحث قرار گرفته باشد و آن اين كه آيا حضرت خديجه قبل از پيامبر اسلام ازدواج كرده بود؟ در جواب بايد گفت: اگرچه اين مطلب كه پيامبر صلي الله عليه و آله سومين همسر خديجه بود و پيامبر جز عايشه با دوشيزه اي ديگر ازدواج نكرد نزد عامه و خاصه معروف است ولي مورد تأييد همگان نمي باشد. جمعي از مورخان و بزرگان نظر مخالف دارند براي مثال "ابوالقاسم كوفي"، "احمد بلاذري"، "علم الهدي" (سيد مرتضي )در كتاب
"شافي" و "شيخ طوسي" در تلخيص شافي" آشكارا مي گويند كه خديجه عليهاالسلام هنگام ازدواج با پيامبر، دوشيزه بوده است. اين معنا را علامه مجلسي نيز تاييد كرده است. او مي نويسد: "صاحب كتاب انوار والبدء" گفته است كه زينب و رقيه كه مشهور است دختران خديجه عليهاالسلام از شوهران قبلي اش بوده اند، در واقع دختران خواهران خديجه عليه السلام بودند.(10) برخي از معاصران نيز چنين گفته اند و براي اثبات نظر خود كتاب هايي نوشته اند.(11)
1- تاريخ طبري ج 2 ص 208 و شرح نهج البلاغه
ابن ابي الحديد ج 13 ص 197
2- خصال صدوق، باب خصال اربعه
3- احزاب/5
4- احزاب /32
5- بحارالانوار ج 17 ص 309
6- همان
7- همان ج 19 ص 63
8- خديجه كبري نمونه زن مجاهد مسلمان
9- بحارالانوار ج43 ص 131
10- تنقيح المقال ج 3 ص 77
11- ر.ك : بنات النبي صلي الله عليه و آله ام ربائبه نوشته علامه سيد جعفر سيد جعفر مرتضي ص 88
منبع:ماهنامه قرآني نسيم وحي