نویسنده : مهدی رستم نژاد
ناشر: مهدی رستم نژاد
بشارتِ عالم گیر شدن اسلام و برچیده شدن بساط ظلم و ستم، در سراسر گیتی، چیزی است که قرآن با صراحت آن را در چند مورد، بیان کرده است. از جمله در آیه ی 33، سوره ی توبه می فرماید:هُوَ الّذی ارسَلَ رسولَه بِالهُدی و دینِ الحقّ لیُظْهِرَهُ عَلَی الدّینِ کلِّهِ وَ لَوْ کَرهَ المُشرِکُونَ ; او کسی است که رسول خود را با هدایت و دین حق فرستاد تا او را بر تمام دین ها پیروز گرداند، هر چند مشرکان را خوشایند نباشد.مفهوم آیه، پیروزی همه جانبه ی اسلام بر همه ی ادیان جهان است. و معنای این سخن آن است که سرانجام اسلام همه ی سرزمین ها را فرا خواهد گرفت.شکی نیست که در حال حاضر، این بشارت تحقق نیافته است ولی می دانیم که این وعده ی حتمیِ الهی، روزی تحقق خواهد یافت.طبق روایات های بسیار زیاد، این وعده با ظهور حضرت مهدی (عج) تحقق می یابد. روایات های مربوط به قیام آن حضرت، چنان است که هیچ محقق اسلامی، با هر گرایش و مذهبی که باشد، نمی تواند «تواتر» آن را انکار کند. حتی افراطی ترین فرقه ها چون وهابیان، حدیث های مربوط به ظهور حضرت مهدی (عج) را پذیرفته و بر آن صحّه گذاشته اند. مدارک و اسناد، چنان است که هیچ کس را یارای انکار آن نیست.حدیث های مربوط به موضوع امام مهدی (عج) را بسیاری از صحابه ی معروف پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل کرده اند و در کتاب ها و منابع معتبر اسلامی موجود است، از جمله
در: صحیح بخاری، صحیح مسلم، مسند احمد، سنن نسایی، سنن ابن ماجه، سنن ابی داود و سنن ترمذی و نیز در کتاب هایی چون: معجم کبیر، معجم صغیر طبرانی، مستدرک حاکم، مصابیح السنه بغوی، تاریخ بغداد خطیب، تاریخ دمشق ابن عساکر، کنز العمال و....برخی از دانشمندان اهل سنت در این زمینه کتاب هایی تألیف کردند. از جمله:ابو نعیم: «اخبار المهدی»ابن حجر هیثمی: «القول المختصر فی علامات المهدی المنتظر»شوکانی: «التوضیح فی تواتر ما جاء فی المنتظر و الدجال و المسیح»ابن سعید الدّانی: «الفتن»ادریس عراقی مغربی: «المهدی»ابی الفداء: «الفتن و الملاحم»یوسف بن یحیی شافعی: «عقد الدرر فی اخبار المنتظر»جلال الدین سیوطی: «العرف الوردی فی اخبار المهدی»متقی هندی: «البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان» و «تلخیص البیان فی علامات مهدی آخرالزمان»علی بن سلطان الهروی حنفی: «المشرب الوردی فی مذهب المهدی»و...آن چه پیش رو دارید، بخش کوچکی از صدها روایتی است که تنها در صحاح ستّه: صحیح بخاری، صحیح مسلم، سنن نسائی، سنن ابی داود، سنن ابن ماجه، سنن ترمذی _ و مسند احمد _ وارد شده است.روشن است پرداختن به تمام روایت ها، گردآوری و دسته بندی آن ها از منابع دیگر، از حوصله ی این نوشتار خارج است و مجال بیشتری می طلبد.
در «صحاح ستّه» به روایت های فراوانی برخورد می کنیم که پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) در موارد مختلف، با ذکر نام حضرت مهدی (عج) را معرفی کرده است و با تعبیر «إسمُهُ کإسْمی» او را هم نام خود خوانده است.1 _ عبدالله بن مسعود از رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) نقل می کند: «یَلی رجل من أهل بیتی یُواطِیء
اسمُهُ إسمی»، مردی از اهل بیت من که هم نام با من است، به فرمان روایی (عالم) می رسد». [1] .2 _ پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) می فرماید: «لا تذهَب الدنیا و لا تنقضی حتی یملِک العَرَب رجلٌ مِن اهلِ بیتی یُواطِئ إسمُهُ إسمی، دنیا سپری نمی شود و به پایان نمی رسد جز این که مردی از اهل بیت من که هم نام با من است، مالک و فرمان روای عرب شود...» [2] .3 _ هم چنین از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل شده است: «لا تَقُوم السّاعه حتّی یلی رجُلٌ مِن أهل بیتی یُواطِئُ اسمُهُ إسمی; ساعت ظهور فرا نمی رسد جز این که مردی از اهل بیت من که هم نام من است، به فرمان روایی عالم برسد». [3] .
در روایت های زیادی از آن حضرت به عنوانِ «مردی از قریش، مردی از عترت پیامبر، مردی از اهل بیت، مردی از فرزندان فاطمه (علیها السلام)، از سروران اهل بهشت» و بالاخره به عنوان «خلیفه الله» یاد شده است، که به برخی از آن ها اشاره می شود.
1 _ ابو سعید خدری از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل می کند که آن حضرت فرمود: «بُشراکم ب المهدی رجُلٌ من قریش من عترتی، یُبعث فی اُمّتی ; شما را بشارت می دهم به مهدی (عج)، مردی از قریش و از عترت من که در میان امت من برانگیخته می شود». [4] .2 _ جابر بن سمره از پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) نقل می کند که فرمود: «لا یزال الدین قائماً حتی تقوم الساعه او یکون علیکم اثناعشر خلیفه، کلُّهم مِن قریش; همواره این دین تا روز قیامت باقی است، تا دوازده نفر خلیفه که تمامشان از قریش اند بر شما خلافت کنند». [5] .در برخی از روایت ها، «یکون اثناعشر امیراً» (دوازده نفر فرمان روا) تعبیر شده است.مهدی (عج)، از من استابوسعید خدری از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل می کند که فرمود: «المهدی منّی; مهدی (عج) از من است». [6] .
1 _ امّ سلمه از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) روایت می کند: «المهدی من عترتی; مهدی (عج) از عترت من است». [7] .2 _ ابو سعید خدری از رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) نقل می کند که فرمود: «لا تقوم الساعه حتی تملأ الارض ظلما و عدوانا ثم یخرج من عترتی (او من اهل بیتی) مَن یملأها قسطاً و عدلاً، کما مُلئت ظلماً و عدواناً ; ساعت ظهور فرا نمی رسد جز این که زمین از ظلم و ستم پر می شود پس، از عترت من (یا اهل بیت من) کسی ظاهر می شود که زمین را پر از عدل
و داد کند، همان گونه که از ظلم و ستم پر شده است». [8] .
1 _ امّ سلمه از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل می کند که فرمود: «المهدی (عج) مِن وُلدِ فاطمه (علیها السلام) ; مهدی (عج) ; از فرزندان فاطمه (علیها السلام) است». [9] .2 _ در روایتی دیگر امّ سلمه از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل می کند: «المهدی (عج) من عترتی من ولد فاطمه...; مهدی (عج) از عترت من، از فرزندان فاطمه (علیها السلام) است». [10] .
1 _ امیرمؤمنان علی (علیه السلام) از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) روایت می کند که فرمود: «لو لم یبقَ من الدهر الاّ یوم لبعث الله رجلاً من اهل بیتی [منّا] یملأها عدلاً کما مُلِئَت جوراً ; اگر از عمر دنیا جز یک روز باقی نمانده باشد خدا در همان روز، مردی از اهل بیت مرا [از ما] بر می انگیزد تا صفحه ی زمین را از عدل و داد پر کند همان گونه که از ظلم و ستم، پر شده است». [11] .2 _ امیرمؤمنان علی (علیه السلام) از وجود مقدس پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل می کند که فرمود: «المهدی منّا أهل البیت یُصلِحُهُ الله فی لیله واحده; مهدی (عج) از ما اهل بیت است، خدا کار او را در یک شب فراهم می آورد». [12] .
انس ابن مالک از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) روایت می کند که فرمود: «نحن ولد عبدالمطلب، ساده اهل الجنه، انا و حمزه و علی و جعفر و الحسن و الحسین و المهدی ; ما (هفت نفر) از اولاد عبدالمطلب، سروران اهل بهشت هستیم، من، حمزه، علی، جعفر، حسن، حسین، و مهدی (عج)». [13] .
ابو امامه باهلی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل می کند: «هُم «عرب» یومئذ قلیل و جُلُّهم ببیت المقدس و امامهم مهدی رجلٌ صالح... ; آن روز جماعت عرب اندک اند و اکثرشان در بیت المقدس جمع اند و امامشان مهدی (عج)، مرد صالح، است». [14] .
1 _ ثوبان از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل می کند که فرمود: «اذا رایتم الرایات السود قد جاءت مِن قبل خراسان، فأتوها، فانّ فیها خلیفه الله المهدی ; هنگامی که ببینید پرچم های سیاه از طرف خراسان به حرکت در آمده به سوی آن بشتابید که خلیفه ی خدا حضرت مهدی (عج) در میان آن است». [15] .2 _ هم چنین ثوبان از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) روایت می کند: «... ثم یجیءُ خلیفه الله المهدی، فاذا سمعتم به فأتوه فبایعوه، فانّه خلیفه الله المهدی ;...خلیفه ی خدا حضرت مهدی (عج) می آید، پس هنگامی که شنیدید نزد او بشتابید و با او بیعت کنید که او خلیفه الله «مهدی» (عج) است». [16] .3 _ در روایتی دیگر پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) می فرماید: «... فاذا رأیتموه فبایعوه و لو حَبوا علی الثلج فانّه خلیفه الله المهدی ;...پس وقتی او را دیدید با وی بیعت کنید اگر چه ناگزیر باشید (سینه خیز) روی برف ها خود را بکشید، که او خلیفه الله مهدی است». [17] .
در منابع اسلامی، اعم از منابع روایی اهل سنت و شیعه، روایات فراوانی در موضوع شکل و شمایل ظاهری آن حضرت وارد شده است، از قبیل چگونگی صورت نورانی آن امام (کانّه کوکبٌ دُرّی)، ابروها، خال بر گونه ی راست، چشم ها، پیشانی، موی سر و صورت، دست ها، سینه، قد و قامت و... ولی آن چه در برخی از صحاح سته موجود است، تنها دو نشانی آن هم مربوط به پیشانی باز و نورانی و بینی باریک و کشیده ی آن
حضرت می باشد.ابو سعید خدری از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل می کند که فرمود: «المهدی منّی، اجلی الجبهه، اقنی الانف، یملأ الارض قسطاً و عدلاً کما ملئت ظلماً و جوراً; مهدی (عج) از من است، پیشانی باز و نورانی، بینی کشیده و باریک دارد، او زمین را پر از عدل و داد می کند، همان گونه که پر از ظلم و ستم شده است». [18] .
در این مورد پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) می فرماید: «ابشرکم ب المهدی، یُبعث فی امّتی علی اختلاف من الناس و زلزال، فیملأ الارض قسطأ و عدلاً کما ملئت جوراً و ظلماً ; شما را به مهدی (عج) بشارت می دهم، هنگامی که اختلاف شدید در میان مردم پدید آمد و زلزله های سختی واقع شد، او قیام می کند و زمین را از عدل و داد پر می سازد، همان گونه که از ظلم و ستم پر شده است». [19] .
«ثوبان» از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل می کند که فرمود: «یقتل عند کنزکم ثلاثه، کلّهم ابنُ خلیفه، لا یصیرُ الی واحد منهم، ثم تجیءُ الرایات السود مِن قبل المشرق فیقتلونَهم قتالا لم یُقتَلْه قوم ثم یجیئُ خلیفه الله المهدی ; در نزد گنج شما سه لشکر می جنگند که فرماندهان هر سه از فرزندان خلفا هستند، آن گاه پرچم های سیاه می آیند و آن ها را به گونه ای نابود می کنند که برای هیچ قومی اتفاق نیافتاده است، آن گاه خلیفه ی خدا مهدی (عج) می آید». [20] .
طبق روایات، یکی از نشانی های ظهور آن حضرت، پر شدن زمین از ظلم و بی دادگری است. تقریباً کمتر روایتی پیدا می شود که موضوع مهدی (عج) و قیام آن حضرت را طرح کرده باشد ولی اشاره ای به عالم گیر شدن ظلم و بی عدالتی نکرده باشد.1 _ ابو سعید خدری از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) روایت می کند که فرمود: «لا تقوم الساعه حتی تمتلئ الارض ظلماً و عدواناً قال: ثم یخرج رجل من عترتی او من اهل بیتی یملأها قسطاً و عدلاً کما ملئت ظلماً و عدواناً ; ساعت ظهور فرا نمی رسد مگر آن که زمین از ظلم و دشمنی پر گردد. سپس پیامبر اکرم افزود: آن گاه، مردی از عترت من یا از اهل بیت من، زمین را از عدل و داد پر می کند همان گونه که از ظلم و ستم پر شده است». [21] .تعبیر به «یَملأ الارضَ قسطاً و عدلاً کما ملئَت جوراً و ظلماً» در صدها روایت از پیامبر
اکرم (صلی الله علیه وآله) در مورد حضرت مهدی (عج) وارد شده است. [22] در برخی از روایت ها نیز تعبیر به «بَعدَ ما مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً» شده است.
از پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) روایت شده است که فرمود: «یخرج اُناس من المشرق، فیوَطّئُونَ للمهدی یعنی: سلطانه; مردمانی از مشرق قیام می کنند و زمینه ی حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) را آماده می سازند». [23] .
عبدالله ابن مسعود نقل می کند: روزی به محضر پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) شرفیاب شدیم و آن حضرت را بسیار خوشحال دیدیم تا این که گروهی از بنی هاشم که امام حسن (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) نیز در میانشان بودند از کنار ما گذشتند. پیامبر با دیدن آن ها چشمان مبارک را روی هم نهاد و اندوهی جان کاه وجود آن حضرت را فرا گرفت، پرسیدیم: «یا رسول الله (صلی الله علیه وآله) گویا چیزی شما را نگران کرده است؟» فرمود: «انّا اهل البیت اختار الله لنا الآخره علی الدنیا و انّه سیلقی اهلُ بیتی من بعدی تطریداً و تشریداً فی البلاد، حتی ترفع رایات سُود من المشرق، فیسألون الحق فلا یُعدلَوْنَه، ثم یسألونَه فلا یُعطونَه فیُقاتِلون فیُنصرون، فمَن أدرکه منکم و مِن أعقابکم فلیأت امامَ اهل بیتی و لَو حَبواً عَلی الثلج فانّها رایات هدی یدفعونها الی رجُل من اهل بیتی یُواطِئ إسمُه إسمی، فیملک الارض فیملأها قِسطاً و عَدلاً کما مُلِئَت جوراً و ظلماً ; ما خاندانی هستیم که خدا به جای دنیا، آخرت را برای ما برگزیده است، اهل بیت من بعد از من دچار گرفتاری ها و تبعیدها و جلای وطن ها می گردند تا گروهی از مشرق با پرچم های سیاه حرکت کنند و حق را مطالبه کنند ولی به آن ها داده نشود،
پس مجدداً مطالبه کنند، ولی باز به آن ها داده نشود، پس آن ها نبرد کنند و پیروز شوند. هر کسی از شما یا از نسل شما آن ها را درک کند به سوی امامی از اهل بیت من بشتابد، اگر چه ناگزیر باشد سینه خیز روی برف ها خود را بکشد. آن پرچم ها، پرچم های هدایت اند که آن ها را به دست مردی از اهل بیتم که هم نام با من است می سپارند و او فرمان روای زمین می شود، پس جهان را پر از عدل و داد کند آن چنان که از جور و ستم پر شده است». [24] .
ثوبان از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل می کند که فرمود: «إذا رأیتم الرّایات السود قد جاءت من قبل خراسان، فأتوها فانّ فیها خلیفه الله المهدی ; هنگامی که ببینید پرچم های سیاه از طرف خراسان به حرکت در آمد، به سوی آن بشتابید که خلیفه ی خدا، حضرت مهدی (عج) در میان آن است». [25] .
ابوهریره از رسول اکرم اسلام (صلی الله علیه وآله) روایت می کند که آن حضرت فرمود: «إذا وقعت الملاحم، بعث الله بعثاً من الموالی، هم اکرم العرب فَرَساً و اجوده سلاحاً، یؤیّد الله بِهِم الدّین ; چون نشانه های ظهور فرا رسد، خدا مردی از موالیان (ایرانی) را برمی انگیزد که گرامی ترین اسب سوار عرب است و بهترین اسلحه را در اختیار دارد. خدا به وسیله ی آن ها دین را یاری می کند». [26] .کلمه ی «موالی» می رساند که آن مرد جلیل القدر، اهل ایران است، چه این که در زمان سابق مردم عرب به ایرانی ها «موالی» می گفتند. ولی تعبیر «اکرم العرب» به اصالت نسبت و بلندی شرف این مرد اشاره می کند. یعنی او سید هاشمی و از اولاد پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) است.
در روایت های زیادی، از یاران آن حضرت، اوصاف، کرامات، جنگیدنشان در روزها، راز و نیازشان در شب ها و حتی از تعدادشان (لعدد اصحاب البدر) و... سخن به میان آمده است. در صحاح سته نیز از یاران جنگجوی آن حضرت که از جانب مشرق (خراسان) قیام می کنند و دارای پرچم های سیاهی هستند یاد شده است که در فصل گذشته برخی از روایات آن بیان شد. در این فصل به ذکر روایاتی که درباره ی نزول حضرت عیسی (علیه السلام) جهت یاری آن حضرت وارد شده است، بسنده می شود.1 _ ابوهریره از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) روایت می کند که فرمود: «کیف انتم اذا نزل ابن مریم فیکم و امامکم منکم ; چگونه خواهید بود، هنگامی که پسر
مریم در میان شما نازل شود و پیشوای شما از میان خود شما باشد؟» [27] .2 _ ابو امامه ی باهلی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) روایت می کند که فرمود: «هم (عرب) یومئذ قلیل، و جُلُّهم ببیت المقدس و امامهم مهدی رجل صالح، فبینما امامهم قد تقدّم یُصلّی بهم الصبح، اذ نزل عیسی بن مریم حین کبّر للصبح، فرجع ذلک الامام ینکص، لیتقدم عیسی یُصلّی بالناس، فیَضَع عیسی یده بین کِتفَیه فیقول: تقدَّم فصلّها، فانّها لک أقیمت، فیصلّی بهم امامُهم ; آن روز، جماعت عرب اندک و ضعیفند و بیشتر آنان در «بیت المقدس» جمع هستند و امامشان مهدی (عج)، مرد صالح، است، پس امامشان در حالی که اذان صبح گفته می شود قدم جلو می گذارد تا نماز صبح را به جماعت بخواند در همین حال عیسی (علیه السلام) فرود می آید. پس امامشان (مهدی (عج)) برمی گردد تا عیسی برای اقامه ی نماز به جلو بایستد، ولیّ عیسی دستش را روی شانه او (مهدی (عج)) گذاشته، می گوید: شما جلو بایستید که امامتِ نماز برای شما برپا شده است. آن گاه امامشان (مهدی (عج)) به امامت بایستد و عیسی به او اقتدا کند». [28] .3 _ از پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) روایت شده است که فرمود: «لا تزال طائفه من امّتی تقاتل علی الحق حتی ینزل عیسی بن مریم عند طلوع الفجر ببیت المقدس، ینزل علی المهدی فیقول المهدی: تقدّم یا نبی الله، فصلّ بنا، فیقول: هذه الامه اُمراء بعضهم علی بعض ; طائفه ای از امت من همواره برای دفاع از حق می جنگند تا عیسی
بن مریم به هنگام طلوع فجر در بیت المقدس فرود می آید، آن گاه به نزد مهدی (عج) می آید، پس مهدی (عج)، می گوید: ای پیامبر خدا، جلو بایست و برای ما نماز بگزار، «عیسی» می گوید: این امت برخی بر برخی دیگر امیرند (یعنی شما جلو بایست)». [29] .
طبق روایات، آن حضرت پس از آن که موانع حکومت جهانی خود را از سر راه کنار زد، اقدامات زیادی جهت تشکیل حکومت اسلامی و گسترش قسط و عدل در جامعه ی بشری انجام می دهد که در چند بند اشاره می گردد:
پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) در موضوع تشکیل حکومت واحد جهانی و پیاده کردن تمام ابعاد اسلام در روی زمین به دست آن حضرت، می فرماید: «ثم یَنشَا رجلٌ من قریش... و یُلقِی الاسلام بجرائِدِ الی الارض ;... اسلام را با تمام ابعادش در روی زمین پیاده می کند». [30] .
پیامبر اکرم می فرماید: «... و یعمل فی الناس بسنّه نبیِّهِم ; در میان مردم به سنّت پیامبرشان رفتار می کند». [31] .
در روایت های زیادی از فقر زدایی کامل در تمام عالم، به عنوان یکی از اقدامات مهم امام مهدی (عج) یاد شده است. به گونه ای که دیگر هیچ فقیر و نیازمندی در سراسر جهان یافت نشود.1 _ پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) می فرماید: «ابشرکم بالمهدی... و یقسم المال صحاحاً، فقال له رجلٌ: ما صحاحاً؟ قال: بالسویه بین الناس ; بشارت می دهم شما را به مهدی (عج)... (کسی که) مال را به طور «صحاح» تقسیم می کند مردی پرسید که «صحاح» یعنی چه؟ فرمود: یعنی به طور مساوی آن را میان مردم تقسیم می کند». [32] .2 _ پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) در مورد جود و کرم آن حضرت می فرماید: «یکون فی امّتی خلیفه یحثوا المال حَثْیاً و لا یَعُدّهُ عَدّاً ; در امت من خلیفه ای می باشد که چون سیل بخشش می کند (ثروت کلان کلان می بخشد) و آن را نمی شمارد». [33] .
مسأله ی برچیده شدن بساط ظلم و جور و عالم گیر شدن عدالت در روی زمین، یکی از عمده ترین فلسفه ی ظهور آن حضرت است که در روایت های زیادی به آن اشاره شده است. از جمله:پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) می فرماید: «بشراکم ب المهدی، رجلٌ من قریش من عترتی یُبعث فی امّتی علی اختلاف من الناس و زلازل، فیملأ الارضَ قسطاً و عدلاً کما مِلئَت جوراً و ظلماً ; شما را به مهدی (عج) بشارت می دهم، هنگامی که اختلاف شدید در میان امت من پدید آمد و زلزله های سختی واقع شد، پس او قیام می
کند و زمین را از عدل و داد پر می سازد همان گونه که از ظلم و ستم پر شده است». [34] .
[1] السلمی الترمذی، محمد بن عیسی، الجامع الکبیر، دارالغرب الاسلامی، بیروت، لبنان، چاپ دوم، ج 4، ص85، باب ما جاء فی المهدی، ح 2231. ترمذی درمورداین حدیث می گوید: «این حدیث، حسن و صحیح است». و الشیبانی، احمدبن محمد، مسند احمدبن حنبل، دار احیاء التراث، بیروت، لبنان، 1993م، چاپ دوم، ج 1، ص 622، ح 3561. و همان، ج 1، ح 3562 و ح3563، و ح 4087 و همان، ج 2، ص 27، ح 4267.
[2] همان، ج 1، ص 622، ح 3561 و 3562 و 3563 و 4087; و الترمذی، محمدبن عیسی، الجامع الکبیر، ج 4، ص 85، باب ما جاء فی المهدی من ابواب الفتن، ح 2230 و...
[3] همان.
[4] الشیبانی، احمدبن محمد، مسند احمدبن حنبل، ج 3، ص 426، ح 10933; همان، ص 451، ح 11092; همان، ص 424، ح 10920 و همان، ص 393، ح 10746 و ح 11268.
[5] البخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، دارالفکر، بیروت، لبنان، 1994م، کتاب الاحکام، ج 4، ص 161، ح 7222 و مسلم بن الحجاج النیسابوری، صحیح المسلم، دارابن حزم، بیروت، لبنان، 1416ه_. ق، کتاب الاماره، باب الناس تبع لقریش، ج 3، ص 1154، ح 1822. البجستانی الحنبلی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، دارالفکر، بیروت، لبنان، چاپ اول،کتاب المهدی، ج4، ص106، ح 4279; الشیبانی، احمدبن محمد، مسند احمدبن حنبل، ج 6، ص 97، ح 20347 و 20349; همان، ص 99، ح 20359; پیشین، ص 101، ح 20377; پیشین، ص 89، ح 20290; پیشین،
ص 88، ح 20281، و پیشین، ص 101، ح 20377 و... (در مسند احمد حدود 35 حدیث در همین مضمون وارد شده است).
[6] البجستانی الحنبلی،سلیمان بن اشعث،سنن ابی داود، کتاب المهدی،ج 4،ص 107،ح 4285 و الحاکم النیسابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، ج 4، ص 554.
[7] البجستانی الحنبلی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، کتاب المهدی، ج 4، ص 107، ح 4284.
[8] الشیبانی، احمد بن محمد، مسند احمدبن حنبل، ج 3، ص 424، ح 10920.
[9] ابن ماجه القزوینی، محمدبن یزیدبن عبدالله، سنن ابن ماجه، دارالفکر، بیروت، لبنان، 1995 م، کتاب الفتن، باب خروج المهدی، ج 2، ص 531، ح 4086. [
[10] البجستانی الحنبلی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، کتاب المهدی، ج 4، ص 107، ح 4284.
[11] الشیبانی، احمدبن محمد، مسند احمدبن حنبل، ج 1، ص 159، ح 775; همان، ج 3، ص 481، ح 11268; پیشین، ص 393، ح 10746.
[12] همان، ج 1، ص 136، ح 646 و ابن ماجه القزوینی، محمدبن یزید بن عبدالله، سنن ابن ماجه، کتاب الفتن، باب خروج المهدی، ج 2، ص 531، ح 4085.
[13] ابن ماجه القزوینی، محمدبن یزید بن عبدالله، سنن ابن ماجه، کتاب الفتن، باب خروج المهدی، ج 2، ص 531، ح 4087 و الحاکم النیسابوری، محمدبن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، ج 3، ص 311: «هذا حدیث صحیح علی شرط مسلم».
[14] ابن ماجه القزوینی، محمدبن یزید بن عبدالله، سنن ابن ماجه، کتاب الفتن، باب فتن الدجال و خروج عیسی، ص 526، ح 4077.
[15] الشیبانی، احمدبن محمد، مسند احمدبن حنبل، ج 6، ص 373، ح 21882: «من حدیث ثوبان».
[16] ابن ماجه القزوینی، محمدبن یزیدبن عبدالله، سنن ابن
ماجه، کتاب الفتن، باب خروج المهدی، ج 2، ص 530، ح 4084.
[17] همان.
[18] البجستانی الحنبلی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، کتاب المهدی، ج 4، ص 107، ح 2485; همان، ج 3، ص 393، ح 10746; با این متن: «لا تقوم الساعه حتی علیک رجل من اهل بیتی أجلی أقنی...»; والحاکم النیسابوری، محمدبن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، ج 4، 554.
[19] الشیبانی، احمدبن محمد، مسند احمدبن حنبل، ج 3، ص 426، ح 10933 و همان، ص 451، ح 11092.
[20] ابن ماجه القزوینی، محمدبن یزید بن عبدالله، سنن ابن ماجه، کتاب الفتن، باب خروج المهدی، ج 2، ص 530، ح 4084، (مقداری از حدیث را انداخته است) و الحاکم النیسابوری، محمدبن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، ج 4، ص 464: «قال: هذا حدیث صحیح علی شرط الشیخین».
[21] الشیبانی، احمدبن محمد، مسند احمدبن حنبل، ج 3، ص 424، ح 10920.
[22] همان، ص451، ح 11092 و البجستانی الحنبلی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، کتاب المهدی، ج 4، ص 107، ح 2485.
[23] ابن ماجه القزوینی،محمدبن یزیدبن عبدالله، سنن ابن ماجه، کتاب الفتن، باب خروج المهدی، ج 2، ص 532، ح 4088; الحاکم النیسابوری، محمدبن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، ج 4، ص 464 و الهیثمی، مجمع الزوائد، ج 7، ص 318.
[24] ابن ماجه القزوینی، محمدبن یزید بن عبدالله; ابن ماجه القزوینی، محمدبن یزیدبن عبدالله، سنن ابن ماجه، کتاب الفتن، باب خروج المهدی، ج 2، ص 529، ح 4082 و الحاکم النیسابوری، محمدبن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، ج 4، ص 464.
[25] الشیبانی، احمدبن محمد، مسند احمدبن حنبل، ج 6، ص 373، ح 21882.
[26] ابن ماجه القزوینی، محمدبن یزیدبن عبدالله، سنن ابن ماجه،
کتاب الفتن، باب الملاحم، ج 2، ص 533، ح 4090.
[27] مسلم بن الحجاج النیسابوری، صحیح المسلم، ج 1، ص 123، کتاب الایمان، باب 71، نزول عیسی (علیه السلام)، ح 246; البخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، ج 4، ص 172، کتاب احادیث الانبیاء، باب 49، نزول عیسی (علیه السلام)، ح 3448 و الشیبانی، احمدبن محمد، مسند احمدبن حنبل، ج 2، ص 642، ح 8226 و همان، ص 532، ح 7622.
[28] ابن ماجه القزوینی، محمدبن یزید بن عبدالله، سنن ابن ماجه، کتاب الفتن، باب فتن الدجال و خروج عیسی، ج 2، ص 526، ح 4077; الشیبانی، احمد بن محمد، مسند احمدبن حنبل، ج 4، ص 344، ح 14537; همان، ج 5، ص 251، ح 17443 و همان، ج 4، ص 307، ح 14310.
[29] مسلم بن الحجاج النیساوری، صحیح المسلم، ج 1، ص 124، کتاب الایمان، باب 71، نزول عیسی (علیه السلام)، ح 247; الشیبانی، احمد بن محمد، مسند احمدبن حنبل، ج 4، ص 307، ح 14310 و همان، ص 372، ح 14707.
[30] البجستانی الحنبلی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، کتاب المهدی، ج 4، ص 107، ح 4286 و الشیبانی، احمدبن حنبل، مسند احمدبن حنبل، ج 7، ص 446، ح 26149.
[31] همان.
[32] الشیبانی، احمدبن محمد، مسند احمدبن حنبل، ج 3، ص 426، ح 10933.
[33] مسلم بن الحجاج النیسابوری، صحیح المسلم، کتاب الفتن و اشراط الساعه، باب لا تقوم الساعه حتی یمر الرجل بقبر الرجل...، ج 4، ص 1770، ح 67.
[34] الشیبانی، احمد بن محمد، مسند احمدبن حنبل، ج 1، ص 159، ح 775; همان، ج 3، ص 426، ح 10933; پیشین، ص 451، ح 11092 و
البجستانی الحنبلی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، ج 4، کتاب المهدی، ص 107، ح 2485: (شبیه این مطلب را دارد).