ص:2

ص:3

بسم الله الرحمن الرحیم

ص:4

بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف

اندیشه مهدویت و آسیب ها

مؤلف: محمدصابر جعفری

صفحه آرایی:سید جاوید حسینی

چاپ اول/ بهار 1387

قطع پالتویی /90 صفحه

شمارگان/3000

قیمت/5000 ریال

مراکز پخش: قم: 7737801-7737160

تهران: 8408419

ص:5

ص:6

مبارزه و درمان.....................................................................32

2-2. قهر...............................................................33

پیامدها...................................................................................33

خاستگاه.................................................................................34

مبارزه و درمان.....................................................................34

3. طرح مباحث غیرضروری....................................37

پیامدها...................................................................................38

خاستگاه.................................................................................38

مبارزه و درمان.....................................................................39

4. تعجیل...................................................................41

پیامدها...................................................................................42

خاستگاه.................................................................................42

مبارزه و درمان.....................................................................43

5. توقیت..................................................................49

پیامدها...................................................................................51

خاستگاه.................................................................................52

مبارزه و درمان.....................................................................53

6. تطبیق..................................................................55

پیامدها...................................................................................56

خاستگاه.................................................................................56

راه درمان...............................................................................57

7. افراط و تفریط در تبیین مفهوم غیبت...............59

1-7. نظریه تفریطی............................................................59

پیامدها...................................................................................61

خاستگاه.................................................................................61

ص:7

2-7. نظریه افراطی..............................................................62

پیامدها...................................................................................62

خاستگاه.................................................................................62

راه درمان افراط و تفریط....................................................63

8. ملاقات گرایی......................................................65

پیامدها...................................................................................65

خاستگاه.................................................................................66

درمان......................................................................................66

9. آرزوگرایان بی عمل.............................................69

پیامدها...................................................................................72

خاستگاه.................................................................................72

درمان.....................................................................................73

10. عاشق نمایانِ دنیاخواه.......................................75

پیامدها...................................................................................76

خاستگاه.................................................................................76

راه درمان...............................................................................76

11. مدّعیان دروغین مهدویت و... ...........................79

پیامدها...................................................................................80

خاستگاه.................................................................................81

درمان.....................................................................................82

12. عدم پیروی از ولایت فقیه و نواب عام..............83

پیامدها...................................................................................84

خاستگاه.................................................................................84

درمان.....................................................................................84

ص:8

13. فعالیتهای غرب و مستشرقان..........................87

پیامدها...................................................................................88

خاستگاه.................................................................................88

درمان.....................................................................................89

ص:9

ص:10

ص:11

ص:12

ص:13

ص:14

1_4_ گروه چهارم، انتظار را چنین تفسیر

می کنند: نه تنها نباید جلوی مفاسد و گناهان را گرفت، بلکه بایستی به آن ها دامن زد تا زمینه ظهور حضرت حجّت هر چه بیش تر فراهم گردد.

1_5 _ دیدگاه پنجم، هر حکومتی را به هر شکل ، باطل و برخلاف اسلام می داند و

می گوید: «هر اقدامی برای تشکیل حکومت در زمان غیبت، خلاف شرع و مخالف نصوص و روایات معتبر است» به این استدلال که در روایات آمده است: «هر عَلَم و پرچمی قبل از ظهور قائم علیه السلام باطل است.» (1)

ص:15

1- قانع بودن به وضع موجود و عدم کوشش برای تحقق وضعی برتر

2- عقب ماندگی توده

3- تسلّط بیگانگان و زبونی در مقابل آن ها (نبودن استقلال و آزادی)

4- ناامیدی و پذیرش شکست در حوزه فرد و اجتماع

5- ناتوانی دولت و نابسامانی کشور

6- فراگیر شدن ستم و انفعال و بی تحرّکی در مقابل ظلم

7- قبول ذلّت و بدبختی در حوزه فرد و اجتماع

8- تنبلی و بی مسؤولیتی

9- مشکل تر ساختن حرکت و قیام امام زمان علیه السلام چرا که هر چه فساد و تباهی بیش تر شود، کار امام علیه السلام در مبارزه سخت تر و طولانی می گردد

10- تعطیلی محتوای بسیاری از آیات و روایات مانند: امر به معروف و نهی از منکر،

ص:16

سیاست داخلی و خارجی، چگونگی برخورد با کفار و مشرکان، دیه، حدود، دفاع از محرومان عالم و... .

ص:17

مشروعیت می بخشد.» پس بهترین کمک به تسریع در ظهور و بهترین شکل انتظار، ترویج و اشاعة فساد است.

7. عدم فهم صحیح روایت هایی که ظلم و جور آخرالزمان را مطرح می کنند و این اشتباه که پس بایستی، یا کاری به فساد و تباهی نداشت و در قبال آن، موضعِ بی طرفی اتخاذ کرد (دیدگاه چهارم) یا حتی دیگران را به گناه فرا خواند (دیدگاه پنجم).

8. جدای از مسایل سیاسی و اهل سیاست که به دنبال رکود جوامع اسلامی اند، عدم فهم روایات «بطلان هر عَلَمی قبل از ظهور» نیز، زمینه ساز دیدگاه پنجم است.

ص:18

2- تقوا در مقابل هوی و هوس

3- علم و بصیرت در حوزه سیاست و اجتماع برای تشخیص دوستان و دشمنان و روشن شدن عملکرد سیاست بازان

4- تبیین و روشنگری اندیشمندان و علما در حوزه مسائل دینی و سیاسی و اجتماعی

5- پیروی از علمای راستین که مصداق نایبان عام امام زمانند

6- به حاشیه راندن تفکرات متحجرانه و جمودگرا.

ص:19

2. قیام امام زمان علیه السلام زمینه سازی و آمادگی می طلبد. چنان که در روایات، عده ای

به عنوان زمینه سازان حکومت مهدی علیه السلام نام برده شده اند: «فیُوطِئُون لِلمهدیّ یَعنی سُلطانه». (1) در روایات دیگر، در توصیف منتظران واقعی آمده است:

انّ اهل زمان غیبته و القائلین بامامته والمنتظرین لظهوره افضل من اهل کل زمان... اولئک المخلصون حقّاً و شیعتنا صدقاً و الدُّعاة الی دین الله سرّاً و جهراً (2). ...آنان خستگی ناپذیر، در آشکار و نهان دیگران را به دین خدا فرا می خوانند.

3. اگر اصلاح به صورت کامل مقدور نیست، اصلاح در حد توان، ساقط نشده است.

آب دریا را اگر نتوان کشید

هم به قدر تشنگی باید چشید

4. این دیدگاه «هدف، وسیله را توجیه می کند» از نظر دین کاملا اشتباه است؛ زیرا همان طور که

ص:20

حکومت حضرت مهدی علیه السلام ریشه کن کننده ظلم و جور و برپا کننده عدل است و از قلدری و قساوتْ تهی می باشد، راه پیدایش این مقصود نیز بایستی چنین باشد: از ظلم و جور دور، از قساوت و قلدری برکنار و از دروغگویی و ریاکاری خالی باشد. قداستْ مجوّز گناه نمی شود؛ چرا که گناه جز گناه نمی زاید و با ظلم نمی شود عدل به پا کرد و با عقیدة انتقام نمی توان دادگری کرد. (1)

5. بدیهی است که لازم نیست همه مردم ظالم یا فاسد گردند تا «ظلم فراگیر» به وجود آید. آری، نگاهی کوتاه و گذرا به جهان نشان می دهد که ظلمْ عالم را فرا گرفته است، عده ای ظالمند و بسیاری مظلوم. از طرفی هیچ منافاتی ندارد که در کنار این ظلم وجور، دوستان و منتظران آن حضرت با زمینه سازی مثبت و آینده ساز، در اندیشه مقدمه چینی برای انقلاب جهانی ایشان باشند. پس ظلم و فساد به صورت نسبی در جهان شیوع دارد.

ص:21

امام صادق علیه السلام می فرماید:

«...لاوالله لایأتیکم حتّی یشقی من شقی و یسعد من سعد (1)؛

این امر (فرج) تحقق نمی پذیرد تا این که هر یک از شقی و سعید به نهایت کار خود برسند».

پس سخن در این است که گروه سعادتمند و شقاوتمند هر کدام باید به نهایت کار خود برسند. نه این که «سعید»ی در کار نباشد و فقط اشقیا به منتها درجه شقاوت برسند.

از سوی دیگر، بدیهی است که آیات و روایات ما را به مبارزه با ظلم و ستم فرا خوانده اند. پیامبر گرامی اسلام فرموده اند:

یکون فی آخر الزمان قوم یعملون المعاصی و یقولون انّ الله قد قدرها علیهم، الرادّ علیهم کشاهر سیفه فی سبیل الله؛ (2) در آخرالزمان، گروهی معصیت می کنند و می-گویند: «خدا برای آنان چنین مقدّر

ص:22

کرده است.» (کنایه از جبر) کسی که این ها را رد کند مانند کسی است که در راه خدا شمشیر کشیده است.

6 . در مورد «بطلان هر عَلَمی قبل از ظهور» گفتنی است که این روایات مانند احادیث دیگر لازم است بر قرآن، سنّت و عقل عرضه گردند تا مواردی مانند: «حکومت»، «تخصیص»، «تخصّص» و «ورود» و راه-های دیگرِ جمع، اِعمال شود. حتی در روایات آمده است که اگر روایتی مخالف صریح قرآن بود، بایستی کنار نهاده شود.

به هر حال آنچه آیات و روایات و عقل ما را به آن رهنمون می شوند، بطلان همه قیام ها، فعالیت ها و جریان های قبل از ظهور نیست، بلکه منظور از بطلان قیام و عَلَم در روایات، بطلان قیامی است که به نام حضرت مهدی علیه السلام صورت گیرد _ چنان که قیام زید و امثال آن در روایات معتبر، تأیید شده اند (1) _ به عنوان نمونه به ذکر روایاتی بسنده می کنیم:

ص:23

امام کاظم علیه السلام فرمود:

رجل من اهل قم یدعو الناس الی الْحقِّ یجتمع معه قوم کزبر الحدید لاتزلّهم الریاح العواصف ولایملّون من الحرب ولا یجبنون وعلی الله یتوکلون والعاقبة للمتقین (1)؛ مردی از اهل قم، مردم را به حق دعوت می کند. طرفداران و یاران او، مردمی استوارند و آهنین که از جنگ خسته نمی شوند و از دشمن نمی هراسند و تنها به خدا توکل می کنند و عاقبت نیز از آن کسانی است که اهل تقوا هستند.

در روایت دیگر، امام باقر علیه السلام کشتگان مبارزان قبل از ظهور را به عنوان شهید یاد می کند: «...قَتْلاهْم شُهَداء» (2).

ص:24

فراهم آوردن زمینه های ظهور، ظلم ستیزی به مقدار توان و آمادگی برای ظهور حضرت

می داند. در این دیدگاه، فرد بایستی عالم را برای آمدن حضرت مهیا کند و نه تنها امر به معروف و نهی از منکر نماید، بلکه باید به دنبال تشکیل حکومت صالح و حفظ و حراست از کیان اسلامی نیز باشد.

حضرت امام(ره) در این باره می فرماید: البته پرکردن دنیا از عدالت، این را ما

نمی توانیم بکنیم. اگر می توانستیم می کردیم. اما چون نمی توانیم باید ایشان بیایند. الان عالم پر از ظلم است، اگر ما بتوانیم جلوی ظلم را بگیریم، تکلیفمان است. ضرورت اسلام و قرآن [است] و... باید چنین کنیم. اما چون نمی توانیم باید او بیاید. اما باید فراهم کنیم کار را . فراهم کردن اسباب این است که کار را نزدیک کنیم. کاری کنیم که عالم مهیا شود برای آمدن حضرت. (1)

ص:25

این هایی که می گویند هر عَلَمی بلند شود و هر حکومتی، خیال کردند که هر حکومتی باشد. این برخلاف انتظار فرج است. این ها نمی فهمند چه می گویند. این حرف ها را به این ها تزریق کردند، امّا خودشان نمی دانند دارند چه

می گویند. نبودن حکومت، یعنی این که همه مردم به جان هم بریزند. بکشند هم را، بزنند هم را، از بین ببرند، برخلاف نص آیات الهی رفتار کنند. ما اگر فرض کنیم دویست تا روایت هم در این باب داشتند، همه را به دیوار می زدیم. برای این که برخلاف آیات قرآن است. اگر هر روایتی بیاید که نهی از منکر نباید کرد، این را باید به دیوار زد. این گونه روایات قابل عمل نیست. (1)

شما باید زمینه را فراهم کنید برای آمدن او. فراهم کردن این است که مسلمین را با هم مجتمع کنید. همه با هم بشوید. ان شاء الله ظهور می کند ایشان. (2)

ص:26

اکنون که دوران غیبت امام علیه السلام پیش آمده و بناست احکام حکومتی اسلام باقی بماند و استمرار پیدا کند و هرج و مرج روا نیست، تشکیل حکومت لازم می آید. عقل هم به ما حکم می کند که تشکیلات لازم است تا اگر به ما هجوم آورند، بتوانیم جلوگیری کنیم. اگر به نوامیس مسلمین تهاجم کردند، دفاع کنیم. (1)

از غیبت صغرا تا کنون که هزار و چند صد سال می گذرد _ و ممکن است صد هزار سال دیگر بگذرد و مصلحت اقتضا نکند که حضرت تشریف بیاورند _ در طول این مدت مدید، احکام اسلام باید زمین بماند و اجرا نشود؟! و هر که هر کاری خواست بکند؟! و هرج و مرج است؟!

اعتقاد به چنین مطلبی یا اظهار آن ها بدتر از اعتقاد و اظهار منسوخ شدن اسلام است. هیچ کس نمی تواند بگوید دیگر لازم نیست از حدود و ثغور و تمامیت ارضی وطن اسلامی دفاع کنیم یا امروز

ص:27

مالیات و خرید و خراج و خمس و زکات نباید گرفته شود، قانون کیفری اسلام و دیات و قضا باید تعطیل شود. هر که اظهار کند که تشکیل حکومت اسلامی ضرورت ندارد منکر ضرورت اجرای احکام اسلام شده و جامعیت احکام و جاودانگی دین مبین اسلام را انکار کرده است. (1)

اکنون که شخص معینی از طرف خدای تبارک و تعالی برای احراز امر حکومت در دوره غیبت تعیین نشده است، تکلیف چیست؟ آیا باید اسلام را رها کنید؟ دیگر اسلام نمی خواهیم؟ اسلام فقط برای دویست سال بود؟ یا این که اسلام، تکلیف را معین کرده است، ولی تکلیف حکومتی نداریم؟ معنای نداشتن حکومت این است که تمام حدود و ثغور مسلمین از دست برود و ما با بی حالی دست روی دست بگذاریم که هر کاری می خواهند بکنند و ما اگر کارهای آنها را امضا نکنیم رد نمی کنیم. آیا باید این طور باشد؟ (2)

ص:28

ص:29

از سوی دیگر، پیامبر درون یعنی عقل، نیز تکلیف ما را کاملاً مشخص نموده است:

الف) آیا می شود همة احکام و دستورهای الهی در دوران غیبت تا زمان ظهور، تعطیل و بدون متولی و مجری بماند؟ بدیهی است کسی بایستی عهده دار و حافظ شریعت الهی بوده و پناهگاه ایتام آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم باشد. بایستی به قدر توان کوشید و زمینه را فراهم کرد و عالم را برای آمدن حضرت مهیا نمود: «فیوطئون للمهدیّ یعنی سلطانه». (1)

ب) برنامه امام زمان علیه السلام بسیار عالی، امّا دشوار است؛ زیرا باید تمام جهان را اصلاح کند. از سوی دیگر، از روایات استفاده می شود که امام زمان علیه السلام و یارانش به وسیلة جنگ و جهاد بر کفر و مادّیگری و بیدادگری غلبه می کنند و به واسطه نیروی جنگی، سپاه دشمن و طرفداران بی-دینی و ستم را مغلوب می سازند.

ص:30

با توجه به این دو مطلب، وظیفه مسلمانان این است که:

اولاً: در اصلاح خود بکوشند و به اخلاق اسلامی آراسته گردند. وظایف فردی و احکام و دستورهای قرآن را عمل کنند.

ثانیاً: دستورهای اجتماعی اسلام را استخراج و بین خود به طور کامل اجرا کنند تا نتایج درخشان آن را عملاً در پیش جهانیان مجسم سازند. (1)

آری، منتظر مصلح، خود بایستی صالح باشد و کار بزرگ امام زمان علیه السلام انتظاری گسترده می طلبد و برنامه ریزی های کلان و جهانی: «انتظار فرج، انتظار قدرت اسلام است و باید کوشش کنیم تا قدرت اسلام در عالم تحقق پیدا کند و مقدمات ظهور ان-شاءالله تهیه شود.» (2) (3)

ص:31

ص:32

از آن زمانید. قائم که قیام کند، جز عرق ریختن و خواب (از فرط خستگی و مجاهدت های پی در پی) روی زین ها نیست».

ص:33

2. بررسی رابطه حکمت و محبت، که حکیم، مهربانی اش هم از حکمت او سرچشمه می گیرد و حکمت هیچ گاه نمی پذیرد بر گرگ صفتان _ که خویی جز وحشیگری و جنایت ندارند و هیچ موعظه ای در آن ها اثر ندارد و به هیچ صراطی مستقیم نیستند _ ترحم شود:

ترحم بر پلنگ تیزدندان

ستمکاری بود بر گوسفندان

ص:34

که اکثریت کشته خواهند شد و حضرت اعمال او را نیز نخواهد پذیرفت.

نتیجه این که نفرت و خشونت و یأس، باعث عدم انگیزه برای درک و حتی تأمل درباره حضرت و راه و مرام او می گردد.

ص:35

3. حضرت با مردم مهربان، بلکه مهربان ترین افراد است.

«جواد بالمال، رحیم بالمساکین، شدید علی العمال (1) .

او نسبت به مال و دارایی، کریم و گشاده دست، با مسکینان، مهربان و با کارگزاران، سخت گیر است».

در روایتی، امام رضا علیه السلام در بیان صفات امام معصوم فرمود: «یکون اعلم الناس و احکم الناس و اتقی الناس و احلم الناس و اشجع الناس و اسخی الناس... و یکون اولی بالناس منهم بانفسهم و اشفق علیهم من آبائهم و امهاتهم و...؛ (2) امام، سرآمد مردم در دانش، قضاوت و حکمت، پرهیزکاری، حلم، شجاعت و سخاوت است... او نسبت به مردم از خودشان سزاوارتر و از پدر و مادرشان دلسوزتر است و... .

3. در نهایت گفتنی است وظیفه یک عالم _ چنان که روایات می گویند _ ایجاد تعادل در

ص:36

خوف و رجا است، نه این که دچار افراط و تفریط شده و مخاطبان خویش را به ورطه افراط و تفریط افکند.

ص:37

ص:38

ص:39

5. عدم تبیین و روشنگری اندیشمندان و عالمان دینی.

ص:40

ص:41

ص:42

شتاب مردم برای این کار، آن ها را هلاک ساخت. خداوند به جهت شتاب مردم، شتاب نمی کند. برای این امر مدتی است که باید پایان پذیرد. اگر پایانش فرا رسد، آن را ساعتی پیش و پس نیفکنند.

ص:43

4. تنها خود را معیار دیدن. لذا پایان عمر و زندگی خود را ملاک می داند، نه سیر تاریخ را.

ص:44

در روایت دیگر آمده است:

... ومتی علمنا انه عزوجل حکیم، صدقنا بان افعاله کلها حکمة وان کان وجهها غیرمنکشف لنا. (1)

هنگامی که خدای تبارک و تعالی را حکیم بدانیم، همه افعال خدا را مطابق حکمت و مصلحت خواهیم دانست، گرچه سبب آن ها برای ما روشن نباشد.

در روایت دیگر آمده که امام سجاد علیه السلام فرمودند:

وان للقائم منّا غیبتین ... و امّا الاخری فیطول امدها حتی یرجع عن هذا الامر اکثر من یقول به، فلا یثبت علیه اِلاّ من قوی یقینه و صحت معرفته و لم یجد فی نفسه حرجا مما قضینا و سلّم لنا اهل البیت. (2)

برای قائم ما دو گونه غیبت است:... امّا زمان غیبت دوم به درازا می کشد تا جایی که بیش تر کسانی که به او ایمان داشتند، از اعتقاد خود بر می گردند. فقط کسانی در اعتقاد خود ثابت قدم می مانند که یقینی محکم و استوار و شناختی صحیح داشته و تسلیم ما اهل بیت باشند و سخنان ما بر آن ها گران نباشد.

ص:45

2. علم و بصیرت در دین:

در دو مقولة عواقب تعجیل و آثار صبر، روایات بسیاری آمده است. به مناسبت، به برخی از آن ها اشاره می شود:

الف) عاقبت عجله ، پشیمانی است: «لا تعاجلوا الامر قبل بلوغه فتندموا؛ (1) پیش از رسیدن این امر، شتاب مکنید که پشیمان می شوید.»

ب) فضیلت صبر و شتابزده نبودن:

1. جهاد در کنار رسول خدا صلی الله علیه و آله:

...اما ان الصّابر فی غیبته علی الاذی و التکذیب بمنزلة المجاهد بالسیف بین یدی رسول الله. (2)

آن ها که در زمان غیبت او برآزار و طعنه و تکذیب دشمنان صبر کنند، مانند کسانی هستند که در حضور رسول خدا صلی الله علیه و آله شمشیر زده اند».

2. در زمره اهل بیت علیهم السلام و در علیین بودن:

ص:46

ان من انتظر امرنا و صبر علی ما یُری من الاذی و الخوف، هو غداً فی زمرتنا (1).

کسی که منتظر امر ما باشد و در این راه، بر آزار و ترس و وحشت صبر کند، روز رستاخیز در جرگه ما خواهد بود.

امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند:

یا احمد بن اسحاق ، هذا امر من امرالله و سرّ من سرّالله وغیب من غیب الله فخذ ما آتیتک و اکتمه وکن من الشاکرین، تکن معنا غدا فی علّیین. (2)

ای احمد بن اسحاق، اینْ امر و سرّ و غیبی است از جانب خداوند. آنچه به تو ارزانی داشتیم فراگیر و از نااهل پوشیده دار و سپاسگزار باش، تا فردای قیامت در مقامات علّیین با ما باشی.

3. تبیین و روشنگری اندیشمندان نسبت به عواقب تعجیل و آثار صبر و تسلیم و رضا و تذکر به این نکته که مهم، انجام وظیفه است و حرکت در این مسیر و معرفت به امام و راه و مرام او با چنین حالتی، ظهور مقدّم شود یا به تأخیر افتد، هیچ ضرر نکرده و در رکاب و در زمره اهل بیت علیهم السلام قرار داریم.

ص:47

امام باقر علیه السلام در تفسیر آیه شریفه: ((یا ایها الذین آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا)) (1) فرمودند:

یا ایها الذین آمنوا اصبروا علی اداء الفرائض و صابروا علی عدوکم و رابطوا امامکم المنتظر (2).

ای مؤمنان، در بجا آوردن امور واجب خود، صبر و تحمل داشته باشید و در برابر دشمنانتان، پایداری ورزید و یک دیگر را به شکیبایی سفارش کنید و با امام منتظَر خود، پیوند و رابطه ناگسستنی داشته باشید.

همچنین فرموده اند:

من مات و هو عارف لامامه، لا یضرّه تقدّم هذا الامر او تأخّر و من مات و هو عارف لامامه کان کمن هو مع القائم فی فسطاطه. (3)

هر کس با شناخت امامش بمیرد، پیش افتادن این امر یا به عقب افتادن آن به او ضرری نرساند. کسی که با معرفت امامش بمیرد مانند کسی است که با حضرت قائم علیه السلام در خیمه اش باشد.

نکته: تعجیل، یکی از آفت ها و آسیب هایی است که فرا روی منتظر قرار دارد، اما برخی در

ص:48

نقطه مقابل دچار آسیب شده اند و آن دور شمردن وقت ظهور است که پیامد آن،

بی تفاوتی و قساوت قلب می باشد. در روایتی فرموده اند:

لا تعاجلوا الامر قبل بلوغه فتندموا ولا یطولن علیکم الامد فتقسو قلوبکم. (1)

پیش از رسیدن این امر شتاب نکنید که پشیمان می-شوید و آن را دور نشمارید که دلتان قساوت می-گیرد.

در روایات دیگر، تکلیف مشخص شده است: «اهل عجله هلاکند. اهل نجات، کسانی اند که تسلیم اراده خدایند (2)، و امر ظهور را نزدیک

می شمارند. (3) (و آن که امر ظهور را نزدیک داند، خویشتن را آماده می سازد).

ص:49

ص:50

آیا ظهور حضرت مهدی علیه السلام وقت معینی دارد که مردم آن را بدانند؟ فرمودند: این چنین نیست که خداوند برای آن وقتی تعیین کرده باشد که شیعیان ما آن را بدانند. ای مفضل، برای آن وقتی تعیین نمی-کنم. وقتی هم

نمی شود برای آن معین کرد. آن که برای ظهور ما وقتی تعیین کند، خود را در علم خداوند شریک دانسته و مدعی شده که از اسرار خداوند آگاه گشته است.

فضیل از امام باقر علیه السلام پرسید:

هل لهذا الامر وقت؟ فقال: کذب الوقاتون، کذب الوقاتون، کذب الوقاتون (1) .

آیا برای این امر وقتی معیّن است؟ آن حضرت سه مرتبه فرمود: آنان که وقتی برای آن تعیین می کنند، دروغ می گویند.

ابی بصیر گوید: از امام صادق علیه السلام درباره امام زمان علیه السلام پرسیدم. فرمود:

کذب الوقاتون، انا اهل بیت لانوقّت، ثم قال: اَبی الله الاّ أن یخلف وقت الموقّتین. (2)

آنان که وقتی برای آن تعیین می کنند، دروغ می-گویند. ما اهل بیت، زمانی برای آن تعیین نمی کنیم. آن گاه فرمود: خداوند چنین اراده کرده است که با هر وقتی که تعیین

ص:51

کنند، حتما مخالفت نماید و ظهور را در آن وقت قرار ندهد.

در روایت دیگر فرموده اند:

«کذب الموقتون، ما وقّتنا فیما مضی ولا نوقّت فیما یستقبل؛ (1)

آن که برای آن وقتی تعیین کند دروغ گفته است... ما در گذشته وقتی تعیین نکرده ایم و در آینده نیز هرگز وقتی برای آن تعیین نخواهیم کرد».

در برخی روایات، علت عدم تعیین وقت، چنین بیان شده است: امام جواد علیه السلام فرمودند:

لو عُیّن لهذا الامر وقت لقست القلوب و لرجع عامّة الناس عن الاسلام و لکن قالوا: ما اسرعه! ما اقربه! تألفاً لقلوب الناس و تقریبا للفرج (2)؛

اگر برای این امر وقتی تعیین شود دل ها را قساوت

می گیرد و توده مردم از اسلام بر می گردند. بگویید: چه زود است! چقدر نزدیک است! تا دل مردم آرام گیرد و فرج نزدیک شود.

ص:52

ص:53

چیزهایی را در آینده پیش بینی می کنند، امّا در تطبیق آن ها اشتباه نموده و خیال می کنند ظهور است. لذا وقتی تعیین می کنند.

ص:54

کس با هر مقام و جایگاهی که دارد اگر برای ظهور وقتی معین کرد، بایستی تکذیب گردد. (1)

2. نزدیک دانستن ظهور همراه با تسلیم.

راه چاره این است که انسان ظهور را نزدیک بداند، هر لحظه منتظر ظهور باشد و با این حال، تسلیم اراده و امر الهی باشد و هیچ امری، پرده صبر او را ندرد که: «نجی المقربون» (2) و «نجا المسلمون». (3)

3. روشنگری و تبیین علما و اندیشمندان دینی.

ص:55

ص:56

غیبت کبرا به عنوان «نواب عام» عهده دار امور گشته اند.

ص:57

ب) نداشتن عکس العمل مناسب در مقابل مدّعیان.

ص:58

ص:59

ص:60

... صاحب هذا الامر یتردد بینهم و یمشی فی اسواقهم و یطأ فرشهم ولایعرفونه ... . (1)

صاحب الامر در میان مردم رفت و آمد می کند، به بازارهایشان می رود و بر فرش هایشان قدم می نهد، ولی او را نمی شناسند.

هر ساله در مراسم حج حاضر می شود، مردم را می بیند و می شناسد و مردم هم او را می بینند ولی نمی شناسند:

والله ان صاحب هذا الامر لیحضر الموسم کل سنة فیری الناس و یعرفهم و یرونه و لایعرفونه (2).

به خدا سوگند که صاحب الامر، هر سال در مراسم حج حاضر می شود، مردم را می بیند و آن ها را می-شناسد، ولی مردم او را با آن که می بینند نمی شناسند. (3)

ص:61

جزیره خضرا، (1) عالم هور قلیا (2) و مانند این ها توهم هایی هستند رد شده و افسانه هایی هستند بی دلیل.

ص:62

ص:63

راه درمان افراط و تفریط

1. دوری از خیال پردازی و توهمات.

2. رویکرد به معارف ناب دینی و علمای ربّانی.

3. مقابله با انحرافات و بدعت ها و توهم گراها.

4. تبیین و روشنگری توسط علمای دین.

ص:64

ص:65

ص:66

4. دور ماندن از انجام وظایف اصلی، به دلیل اهتمام بیش از اندازه و غیر متعادل به دیدار.

5. بدبینی به امام علیه السلام به علت عدم دیدار. (1)

ص:67

است به درجه اهمیت و ضرورت آن ها توجه شود. به راستی در میان وظایفی مانند تقوا، خودسازی، تکالیف اجتماعی، انتظار و ... ملاقات چه جایگاهی دارد؟!

ص:68

ص:69

ص:70

در روایات نیز این گروه تکذیب شده اند: «کذب المتمنون (1)؛ آرزومندان خیال پرداز دروغ

می گویند.»

اسماعیل فرزندامام صادق علیه السلامگوید:از پدرم پرسیدم:

یا ابتاه، ما تقول فی المذنب منّا و من غیرنا؟ قال علیه السلام: ...((لیس بامانیکم و لا امانی اهل الکتاب من یعمل سوءاً یُجز به ...)). (2)

در مورد گناهکاران ما و غیر ما چه می گویید؟ حضرت فرمود: [فضیلت و برتری] به آرزوهای شما و آرزوهای اهل کتاب نیست؛ هر کس عمل بدی انجام دهد، کیفر داده می شود... .

قلت له: قوم یعملون بالمعاصی و یقولون نرجو، فلا یزالون کذلک حتی یأتیهم الموت. فقال: هولاء قوم یترجَّحون فی الامانیّ، کذبوا، لیسوا براجین، انّ من رجا شیئاً طلبه و من خاف من شیء هرب منه. (3)

ص:71

به حضرت صادق علیه السلام عرض کردم: گروهی معصیت

می کنند و می گویند ما امید و رجا داریم. پیوسته چنین باشند تا این که مرگ آنان را دریابد. امام علیه السلام فرمود: اینان گروهی اند که در آرزوهای خویش غوطه ورند و آرزوهایشان آنان را از راه استوار منحرف کرده است. دروغ می گویند. اهل رجا و امید نیستند. قطعاً کسی که به چیزی امید داشته باشد، به دنبال تحقق آن است و در طلب آن برآید و آن که از چیزی بیمناک باشد، از آن پرهیز می کند و می گریزد.

امید و رجای واقعی چیز دیگری است. مفضل گوید: امام صادق علیه السلام فرمود:

ایاک والسفلة، فانما شیعة علیّ من عف بطنه وفرجه واشتد جهاده وعمل لخالقه ورجا ثوابه وخاف عقابه، فاذا رأیت اولئک فاولئک-شیعة جعفر. (1)

از فرومایگان بپرهیز! تنها کسانی شیعه علی می باشند که در باب شکم و شهوت خویش، عفّت ورزند و اهل تلاش و کوشش باشند و برای خدا به عمل پردازند و ثواب الهی را امید برند و از عذاب او بیمناک باشند. این افراد، شیعه واقعی جعفر [بن محمد علیه السلام] هستند.

متأسفانه، برخی افراد در قالب سخن یا شعر و بدون توجه به جایگاه و ضوابط توسل و شفاعت

ص:72

اهل بیت علیهم السلام ایجاد کننده یا تقویت کننده این آسیب و طرز تفکرند.

ص:73

3. عدم شناخت خدایِ مهربان و حکیم که خداوند گرچه مهربان است، حکیم و عادل هم است.

4. دیدگاه احساسی و غیر منطقی نسبت به ائمه علیهم السلام وعدم درک قهر ومهر که قبلا اشاره شد.

ص:74

ص:75

ص:76

و واسطه ساختن امام به درگاه پروردگار عظیم، امری است صحیح و مورد تأکید روایات، اما امام را صرفاً برای این امور خواستن، نشانه عدم درک درست از جایگاه امام در نظام هستی است و متاسفانه باید گفت نشانه این است که هنوز عطش واقعی نسبت به ظهور پیدا نشده است و آمادگی بشر هنوز تحقق نیافته است.

ص:77

یکی از ویژگی های سلمان که او را ممتاز نمود، این بود که خواستة امام را بر خواستة خویش مقدّم می ساخت:

عن منصور بزرج قال: قلت لابی عبدالله الصادق علیه السلام: ما اکثر ما اسمع منک یا سیّدی ذکر سلمان الفارسی! فقال: لاتقل الفارسی ولکن قل سلمان المحمّدی، أتدری ما کثرة ذکری له؟ قلت: لا. قال: لثلاث خصال: احدها ایثاره هوی امیرالمؤمنین علیه السلام علی هوی نفسه و الثانیة حبّه للفقراء واختیاره ایّاهم علی اهل الثروة و العدد و الثالثة حبّه للعلم والعلماء. ان سلمان کان عبداً صالحاً حنیفاً مسلما و ما کان من المشرکین. (1)

منصور بزرج گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: سرورم، چه بسیار می شنوم از شما

ص:78

یاد کرد سلمان فارسی را! فرمود: نگو سلمان فارسی، بلکه بگو سلمان محمّدی صلی الله علیه و آله و سلم می دانی چرا بسیار از او یاد می کنم؟ عرض کردم: نه. فرمود: برای سه صفت:

1. مقدّم داشتن خواستة امیر مؤمنان بر خواستة خویش.

2. دوست داشتن فقرا و مقدم داشتن آن ها بر ثروتمندان.

3. دوست داشتن علم و علما.

ص:79

ص:80

می توانند ببینند، مشکلات به واسطه آنان حل می شود، آن ها واسطه و باب میان مردم و امام هستند، پیامی را از امام آورده اند یا پیامی را برای امام می برند. (1)

3. نیابت عامه: عده ای خود را به جای علمای ربّانی، مراجع عظام تقلید و فقها و... معرفی

می کنند با این که در این دوران، عقل و نقل، وظیفه همه را روشن ساخته است و آن، مراجعه به علما و فقها است. اینان راهی جدای از قران و سنت و عقل برگزیده و سیر و سلوکی معرفی می کنند و رهْ نرفته، ره می آموزند. (2)

ص:81

4. اختلافات دینی در اثر متابعت از فرقه های انحرافی.

ص:82

ص:83

ص:84

ص:85

از میان فقیهان، فقیهی که نفس و دین خود را _ نه دنیایش را _ نگاهدار باشد (پرهیزگار)، با هوی و هوس هایش مخالفت نماید و فرمان مولایش را اطاعت کند، باید مردم از او تقلید کنند و دارای چنین صفات والایی نباشد مگر برخی از فقهای شیعه، نه همه آنان. (1)

در توقیع محمد بن عثمان عمری خطاب به اسحاق بن یعقوب از امام زمان علیه السلام چنین آمده است:

اما الحوادث الواقعة فارجعوا الی رواة احادیثنا، فانهم حجتی علیکم و انا حجةالله علیکم.

در حوادث و پیشامدها به راویان احادیث ما (فقها) مراجعه کنید؛ چرا که آنان حجت من بر شما و من حجّت خدا بر شمایم. (2)

2. بصیرت دینی و سیاسی.

3. هماهنگی و وحدت رویه بین اندیشمندان و علما در حمایت از فقیهی که عهده دار امور گشته است.

4. تلاش برای حل مشکلات دینی، فکری، سیاسی و اجتماعی جامعه با همفکری اندیشمندان و علما.

ص:86

ص:87

ص:88

ص:89

5. برخورد مغرضانه و جانبدارانه به جای بی طرفی با مقولات علمی.

6. سیاست بازی و شیطنت های استکبار.