مهندسي فناوري اطلاعات

مشخصات كتاب

عنوان و نام پديدآور: مهندسي فناوري اطلاعات/ www.modiryar.com

ناشر :www.modiryar.com

مشخصات نشر ديجيتالي:اصفهان:مركز تحقيقات رايانه اي قائميه اصفهان 1391.

مشخصات ظاهري:نرم افزار تلفن همراه , رايانه

موضوع:مديريت - فناوري اطلاعات

دزدان جنتلمن

28 بهمن 1387 ، 10:43

دزدان جنتلمن ... IT

بخش امنيتي دنياي كامپيوتر و ارتباطات

حميد سيد قريشي

 

امروزه پيشرفت روز افزون در فناوري اطلاعات در سطح جهاني باعث تغيير و تحولات اساسي در ساختار جوامع شده است كه در اين ميان ساختارهاي اقتصادي نيز از اين تغيير و تحولات بي بهره نبوده و با پيدايش مفاهيم جديدي مانند تجارت الكترونيك و بانكداري اينترنتي راه هاي جديدي براي توسعه اقتصادي جوامع گشوده شده و امكان دستيابي به بازارها و منابع اقتصادي جديد را فراهم نموده است.در حال حاضر تجارت الكترونيك در تمامي كشورهاي دنيا به امري بديع و شايع تبديل شده و بسيار از مراودات تجاري كشورها بر اين اساس صورت مي گيرد.بر اساس آمارهاي موجود كه توسط سازمان توسعه و تجارت ملل متحد (آنكتاد) منتشر شده مجموع تجارت الكترونيك در سال 2006 ، 104/8 تريليون دلار بوده كه در اين ميان آمريكاي شمالي 5/3، اروپاي غربي 6/1، آسيا و اقيانوسيه 5/1، آمريكاي لاتين 818/0 و ساير نقاط جهان 686/0 تريليون دلار آن را به خود اختصاص داده اند.براساس آمارهاي آنكتاد، فروش آنلاين شركت ها در كشورهاي در حال توسعه از كل تجارت آنها تا 40 درصد، خريد آنلاين شركت ها تا 37 درصد و توزيع شركت ها تا 9 درصد است.در اين ميان در ايران نيز استفاده از تجارت الكترونيك رو به گسترش بوده و با تمام مشكلات و كاستي هاي موجود روند رو به رشدي را طي

مي كند و براساس آمارها ميزان تجارت الكترونيك ايران تا پايان سال 84 حدود 40 ميليارد ريال، تا پايان سال 85 حدود 100 ميليارد ريال و تا پايان سال 86 حدود يك هزار ميليارد ريال بوده است.براي مراودات تجاري از ابزارهاي مختلفي مانند تلفن، فاكس و ... استفاده مي شود. اينترنت در تجارت الكترونيك نيز يك ابزار است كه با استفاده از اين ابزار مي توانيم سيستم تجاري خود را در محيط وب پياده سازي كنيم، اما بايد درنظر داشت استفاده از ابزار اينترنت با تمام مزايايي كه دارد مي تواند خطراتي را هم براي فروشنده و هم براي خريدار داشته باشد. بايد توجه داشت كه الكترونيكي شدن مراودات تجاري شايد مزاياي بسيار زيادي داشته باشد، اما از طرفي باعث شده دستيابي به اطلاعات سري افراد و شركت ها با سهولت بيشتري صورت پذيرد.در گذشته اگر كسي اسناد و اطلاعات مهم خود را در يك گاوصندوق در يك مكان نامعلومي نگهداري مي كرد شايد كمتر كسي توانايي دستبرد زدن به آن را داشت، اما امروزه ممكن است شخصي از دورترين كشوري كه مي توانيد تصور كنيد به شما دستبرد زده و در كمتر از چند دقيقه تمام اطلاعات مهم و اموال شما و را سرقت كند! در دنياي ديجيتالي امروز سارقان و كلاهبرداران نيز همگام با فناوري هاي روز مدرن تر و ديجيتالي تر شده اند و البته خطرناك تر. خطرناك تر از اين جهت كه در كلاهبرداري هاي اينترنتي سارقان دزدي هاي كلاني انجام مي دهند و مبالغ هنگفتي را جابجا مي كنند.ديگر مانند گذشته اين افراد نيازي ندارند با ريسك زياد و با

اسلحه وارد بانك شده و اقدام به سرقت كنند بلكه اين كار را به سر انگشتان دست خود مي سپارند! تحقيقات و آمار به دست آمده از خسارات ناشي از تبهكاري هاي رايانه اي نشان مي دهد كه سال 2008 براي مجرمان رايانه اي سالي پربار بوده و ميزان اين جرائم طي سال اخير با افزايش قابل تاملي رو به رو شده است و سارقان اينترنتي در اين سال بيش از 5 ميليارد دلار از حساب هاي شخصي كاربران سرقت كرده اند.امنيت ارتباط در تجارت الكترونيك نكته بسيار مهمي است، زيرا برخلاف تجارت سنتي، خريدار و فروشنده همديگر را در هنگام مبادله تجاري نمي بينند. ممكن است شما فكر كنيد اين جور سرقت ها براي افراد عادي اتفاق نمي افتد و مخصوص شركت هاي بزرگ و بانك ها است، اما واقعيت غير از اين است و بيشتر مالباختگان اينترنتي افرادي هستند كه به عنوان يك كاربر عادي در اينترنت مشغول گشت وگذار هستند.سارقان اينترتي معمولا افراد باهوشي هستند كه از روش هاي مختلف اقدام به كلاهبرداري هاي خود مي كنند و هميشه از طريق هك و يا خرابكاري در نرم افزار سرقت نمي كنند و هر روز هم نوآوري هاي جديدي در اين عرصه دارند! ساده ترين و ابتدايي ترين روش اين است كه اقدام به راه اندازي يك فروشگاه اينترنتي كرده و كالاهايي را براي فروش مي گذارنند، اما بعد از خريد و پرداخت وجه مي بينيد كه چيزي به دستتان نرسيد.«من يك سرمايه دار گينه اي هستم. در كشور من به خاطر جنگ هايي كه در جريان است سرمايه گذاري ممكن نيست. به

همين خاطر دنبال كسي مي گردم كه سرمايه ام را كه 20 ميليون دلار است به دست او بسپارم تا در كشورش سرمايه گذاري كنم. در صورتي كه مايليد اين پول را دريافت كنيد با من تماس بگيريد.» ايميل هاي اينچنيني ممكن است به دست شما هم رسيده باشد اما وقتي كه بيشتر كنجكاو مي شويد و تحقيق مي كنيد مي بينيد كه از شما درخواست اطلاعات حساب و شماره تلفن و مبلغي به عنوان هزينه جابجايي مي كنند.در شيوه جديد در پيامي به دريافت كننده ايميل اعلام مي شود كه برنده جايزه بسيار كلاني شده و براي جلب اعتماد وي نام يك شركت شناخته شده معتبر نظير، «مايكروسافت» يا «لاتاري» و نظاير آن به همراه نشاني و تلفن هاي آن جهت تماس اعلام مي شود كه البته براساس تحقيقات به عمل آمده همه آنها جعلي است.در مرحله بعدي فرد را به يكي از شعبه هاي خود كه وجود خارجي ندارد در يكي از كشورهاي جهان معرفي مي كنند و چون مسافرت به آن كشور براي فرد هزينه زيادي در بردارد و مشكل است از او مي خواهند با پرداخت يك هزينه كم بطور مثال 300 دلار بابت جابجايي مبلغ جايزه پرداخت كند. حال شما درنظر بگيرد از اينگونه ايميل ها به ميليون ها كاربر اينترنت در سر تاسر دنيا ارسال مي شود و اگر فقط 5 درصد اين افراد مبلغ را پرداخت كنند خواهيد ديد كه چه رقم بزرگي خواهد شد!ديده شده فردي در سايت ebay يك فروند جت جنگنده ميگ را با قيمت 2000 دلار براي فروش گذاشته كه قيمت يك بار سوخت

گيري اين هواپيما هم نمي شود!!در نمونه ديگر كه در كشور خودمان اتفاق افتاد فردي با راه اندازي سايتي به نام www.aberbank.com مدعي شده كه تحت سرپرستي بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران و با همكاري بانك هاي تجاري عمده مبادرت به راه اندازي امكانات مربوط به خريد و فروش اينترنتي كرده است و ضمن آن محلي را براي درج شماره كارت و گذرواژه (كلمه عبور) كارت بانك هاي اعضا تعبيه نموده و از بازديدكننده مي خواهند كه با ورود اطلاعات كارت بانك خود از امكانات مربوط به پرداخت هاي اينترنتي بهره مند شوند و كاربران با ورود به اين سايت و وارد كردن اطلاعات كارت خود تمامي اطلاعات محرمانه مربوط به حساب خود را در اختيار سارقان قرار مي دادند و بعد از چند روز كه به حسابشان مراجعه مي كردند متوجه مي شدند حسابشان خالي شده است.مي بيند كه با وجود رعايت بسياري از نكات امنيتي در نرم افزار ها و سايت هاي اينترنتي و استفاده از ديواره هاي آتشين باز هم روش هايي وجود دارد كه نمي توان در مقابل آن هيچ كاري انجام داد، زيرا در مقابل ساده لوحي افراد هيچ نرم افزار امنيتي وجود ندارد كه بتواند از آن محافظت كند.

سيستم اطلاعاتي كيفيت

... quality information system

سيستم اطلاعاتي كيفيت، يك سيستم هوشمند متكي بر علوم آماري است

تهيه كننده : شهلا قبادي.كارشناس مهندسي صنايع - ويرايش كننده : حسين طيّّبا سيستم اطلاعاتي كيفيت از جمله موضوعاتي است كه تعداد مقالات نوشته شده با اين عنوان بسيار  نادر مي باشد و حتي در اينترنت و مجلات لاتين نيز كمتر منبعي با اين عنوان ديده مي شود. واقعيت

اين است كه علي رغم نام كيفيت در اين عنوان،معناي كيفيت بسيار جامع تر از مواردي است كه در سيستم هاي كنترل  و تضمين كيفيت با آنها روبه رو مي شويم.

سيستم اطلاعاتي كيفيت(QIS): سيستم اطلاعاتي كيفيت، يك سيستم هوشمند متكي بر علوم آماري است كه مزيت شناسايي فرصت هاي پيشرفت در سازمان، شناسايي مشكلات ريشه اي، ايجاد عمليات اصلاحي مؤثر و جلوگيري از رخداد مشكلات بالقوه  را براي سازمان به ارمغان مي آورد.  

در حقيقت،QIS يك سيستم مديريت اطلاعات مختلف با سطح عملكردي بالا در كليه حوزه هاي تجارت مي باشد كه با استفاده از منابع مختلف موجود در سازمان، نمايي منحصر بفرد از وضعيت پردازش ها، محصولات، كيفيت و محيط ارائه مي دهد .

به عبارتي ديگر، درست مثل سيستم هاي اطلاعاتي مديريت ، QIS يك سيستم كامپيوتري است كه قابليت ذخيره سازي و پردازش مقادير بالاي اطلاعات و بهره برداري از آنها را بر عهده دارد. يك سيستم اطلاعات مديريت، اطلاعات مربوط به فروش، پيش بيني فروش، سفارش هاي خريد، طرح هاي توليدي، اطلاعات موجودي و غيره را شامل مي شود. بر اساس اطلاعات MIS، گزارش هاي مفيدي در زمينه تأمين نيازمندي هاي اطلاعاتي مديريت (تخمين هاي مالي و تصميم گيري هاي مؤثر و به موقع)، توسط QIS تهيه مي شود. منتها نكته ويژه اي كه در QIS  مطرح مي شود، اين است كه برخلاف سيستم اطلاعاتي مديريت، يك سيستم اطلاعاتي كيفيت، بر مدار داده هاي مرتبط با كيفيت استوار است. مفهوم كيفيت در اينجا به معناي تماميت آن نكاتي است كه براي يك مدير ارشد، مياني و يا عملياتي اهميت دارد. تمام آنچه براي يك مدير اهميت دارد و تمام معيارهايي كه مدير بر مبناي آنها، به اداره سيستم تحت حيطه خود و تصميم گيري در موارد خاص مي پردازد،عملاً توسطQIS

 مشخص مي شود (حتي اگر به ظاهر QIS اي موجود نباشد، درست مثل ايزو كه پيش از ظهور آن، تا حدودي از نظر مفهومي و اجرايي توسط بعضي سازمان ها رعايت مي شد). فرض بگيريد مدير سازماني هستيد و قسمتي از كنترل هاي آماري خود را به بخش خاصي مثل حسابداري واگذار كرده ايد و آنها مسؤول گزارش دادن در بازه هاي زماني خاص به شما مي باشند. همين طور واحد ديگري مثل فروش، توليد و غيره مسؤول گزارش دهي به شما در موارد مورد نظر هستند. هر يك از اين گزارش ها به عنوان يكي از اجزاي سيستم QIS  شما محسوب مي شوند. با اين تعاريف مي توان در يك كلام QIS  را چنين تعريف كرد :   QIS=MIS+TQM

وظايف كليدي QIS چيست؟

1_ جمع آوري و ذخيره سازي اطلاعات از انواع منابع عملياتي سازمان؛

2_ تعريف مشكلات كليدي و عمليات اصلاح كننده عيوب (يادگيري از مشكلات گذشته و كمك به توليد راه حل هاي جلوگيري كننده از مشكلات بالقوه).

3_ پشتيباني از فعاليت هاي مديريت كيفيت، مانند بهبود مستمر.

سيستم اطلاعاتي كيفيت از جمله موضوعاتي است كه تعداد مقالات نوشته شده با اين عنوان بسيار  نادر مي باشد و حتي در اينترنت و مجلات لاتين نيز كمتر منبعي با اين عنوان ديده مي شود. واقعيت اين است كه علي رغم نام كيفيت در اين عنوان،معناي كيفيت بسيار جامع تر از مواردي است كه در سيستم هاي كنترل  و تضمين كيفيت با آنها روبه رو مي شويم.

سيستم اطلاعاتي كيفيت(QIS): سيستم اطلاعاتي كيفيت، يك سيستم هوشمند متكي بر علوم آماري است كه مزيت شناسايي فرصت هاي پيشرفت در سازمان، شناسايي مشكلات ريشه اي، ايجاد عمليات اصلاحي مؤثر و جلوگيري از رخداد مشكلات بالقوه  را براي سازمان به ارمغان مي آورد.  

در حقيقت،QIS يك سيستم

مديريت اطلاعات مختلف با سطح عملكردي بالا در كليه حوزه هاي تجارت مي باشد كه با استفاده از منابع مختلف موجود در سازمان، نمايي منحصر بفرد از وضعيت پردازش ها، محصولات، كيفيت و محيط ارائه مي دهد .

به عبارتي ديگر، درست مثل سيستم هاي اطلاعاتي مديريت ، QIS يك سيستم كامپيوتري است كه قابليت ذخيره سازي و پردازش مقادير بالاي اطلاعات و بهره برداري از آنها را بر عهده دارد. يك سيستم اطلاعات مديريت، اطلاعات مربوط به فروش، پيش بيني فروش، سفارش هاي خريد، طرح هاي توليدي، اطلاعات موجودي و غيره را شامل مي شود. بر اساس اطلاعات MIS، گزارش هاي مفيدي در زمينه تأمين نيازمندي هاي اطلاعاتي مديريت (تخمين هاي مالي و تصميم گيري هاي مؤثر و به موقع)، توسط QIS تهيه مي شود. منتها نكته ويژه اي كه در QIS  مطرح مي شود، اين است كه برخلاف سيستم اطلاعاتي مديريت، يك سيستم اطلاعاتي كيفيت، بر مدار داده هاي مرتبط با كيفيت استوار است. مفهوم كيفيت در اينجا به معناي تماميت آن نكاتي است كه براي يك مدير ارشد، مياني و يا عملياتي اهميت دارد. تمام آنچه براي يك مدير اهميت دارد و تمام معيارهايي كه مدير بر مبناي آنها، به اداره سيستم تحت حيطه خود و تصميم گيري در موارد خاص مي پردازد،عملاً توسطQIS  مشخص مي شود (حتي اگر به ظاهر QIS اي موجود نباشد، درست مثل ايزو كه پيش از ظهور آن، تا حدودي از نظر مفهومي و اجرايي توسط بعضي سازمان ها رعايت مي شد). فرض بگيريد مدير سازماني هستيد و قسمتي از كنترل هاي آماري خود را به بخش خاصي مثل حسابداري واگذار كرده ايد و آنها مسؤول گزارش دادن در بازه هاي زماني خاص به شما مي باشند. همين طور واحد ديگري مثل فروش، توليد و

غيره مسؤول گزارش دهي به شما در موارد مورد نظر هستند. هر يك از اين گزارش ها به عنوان يكي از اجزاي سيستم QIS  شما محسوب مي شوند. با اين تعاريف مي توان در يك كلام QIS  را چنين تعريف كرد :   QIS=MIS+TQM

وظايف كليدي QIS چيست؟

1_ جمع آوري و ذخيره سازي اطلاعات از انواع منابع عملياتي سازمان؛

2_ تعريف مشكلات كليدي و عمليات اصلاح كننده عيوب (يادگيري از مشكلات گذشته و كمك به توليد راه حل هاي جلوگيري كننده از مشكلات بالقوه).

3_ پشتيباني از فعاليت هاي مديريت كيفيت، مانند بهبود مستمر. مزيت سيستم اطلاعاتي كيفيت :

QIS از آنجا كه سيستم QIS، در ياري رساندن به سازمان هاي كوچك، متبحر است، تأمين گر راه حل هاي تخصصي متناسب با بودجه و ساختارIT  سازمان مي باشد. بر مبناي تجارب گسترده انجام شده در تضمين كيفيت، سيستم هاي مختلفي طراحي شده اند كه ويژگي مشخص آنها «root-cause-driven»  مي باشد.  

كليه داده هايي كه سيستم جمع آوري مي كند و يا گزارش هايي كه ارائه مي دهد، نه تنها اطلاعات مربوط به وضعيت سازمان را نمايش مي دهد، بلكه نمايانگر روندي براي بهبود مستمر محصولات، خدمات و پردازش هاي عملكردي مي باشد.

سيستم QIS  قادر خواهد بود كه موارد زير را تأمين نمايد:

1_ تعريف كيفيت عملكرد جاري

2_ تعريف فرصت هاي عمده بهبود

3_ شناسايي مشكلات ريشه اي

قدرت منحصر به فرد QIS ، توانايي اين سيستم در موارد زير است:

1_ بررسي اطلاعات گذشته

2_ بهبود مستمر

3_ پيشگويي عملكرد آينده

4_ تهيه گزارش (آنچه از گذشته آموخته ايم)، به منظور جلوگيري از وقوع مشكلات محتمل

Qis  تسهيلات مختلفي را براي دريافت اطلاعات هم از طريق keyboard   و هم ساير گزينه ها مثل،scanner  هاي online، سيستم هاي كنترل فرايند و سيستم هاي توليد، ارائه مي دهد.

توانايي هاي آماري QIS، داده ها را به فرم هاي گوناگوني كه واقعيت هايي را براي تصميم گيري

در كليه سطوح فراهم مي سازد، تبديل مي كند.

ابزارهاي QIS شامل مجموعه اي از چارت هاي كنترل فرايند آماري (مبتني بر spc)، به همراه آلارم هاي كنترل فرايندspc، آناليز كوتاه مدت نتايج مطابقت ها و عدم تطابقات محصول، آناليز ميان مدت محصول و فرايند، آناليز بلندمدت ثبات فرايند،كاهش تغييرات و بهبود فرايند است. البته همه گزارش هاي فوق جهت تضمين فهم سريع و كامل نتايج سيستم موجود، به صورت كاملاً گرافيكي و نيزon_line   مي باشند.

QIS  هاي موجود :

در حال حاضر دو نوع كاربرد (Application) نرم افزاري تضمين كيفيت در بازار وجود دارد:

1_ نرم افزارهاي نوعيMRPII  ، مانند BPCS يا  PeopleSoft؛

2_ نرم افزارهاي آماري (SPC، كنترل فرايند آماري)، مانند MINITAB؛

متأسفانه اين كاربردهاي نرم افزاري، به عنوان يك سيستم اطلاعاتي كيفيت، عملكرد مشخصي ندارند.

نرم افزار MRPII كه نيازمندي هايMRP  را برآورده كرده و از نقطه نظر كيفيت، تنها مقادير غير مورد انتظار سيستم  را نمايان مي سازد، بسياري از جوانب سيستم عملياتي و پردازش ها را مورد توجه قرار نمي دهد. يك اشكال بسيار مهم اين نوع نرم افزارها اين است كه بسياري از جوانب كيفي  سيستم را در نظر نمي گيرد و تنها به بررسي و گزارش دهي در مورد وضعيت كنوني سيستم، بدون ارائه راه حل مي پردازد.

در يك كلام اين نوع نرم افزارها به اندازه كافي كه هم وضعيت را نمايش دهند و هم راه حل ارائه دهند، هوشمند نيستند. به همان صورت نرم افزارspc  نيز تنها بر محاسبات آماري توجه دارد.  

اين نرم افزار در حقيقت يك سيستم اطلاعاتي نيست و درست مثل MRPII  قابليت تعريف و طراحي فرصت هاي بهبود را (با توجه به مشكلات گذشته سيستم) ندارد طراحي QIS : آنچه ما در طراحيQIS  مد نظر داريم، در حقيقت طراحي يك سيستم اطلاعاتي است كه وضعيت سيستم را

از نظر كيفيت به طور يكپارچه و به صورت به روز، به مدير و تحليلگران سيستم نشان دهد.

طراحي QIS  را مثل تمام سيستم هاي اطلاعاتي، از چند منظر مي توان انجام داد:

مي توان مثل ساير سيستم هاي اطلاعاتي كه 5 زير سيستم (سيستم اطلاعات حسابداري، سيستم اطلاعات مديريت، سيستم پشتيباني تصميم گيري، سيستم اتوماسيون اداري، سيستم هوشمند ) را جزء ذاتي سيستم هاي اطلاعاتي مي دانند،طراحي QIS  را نيز بر مبناي همين نگرش قرار داد. هر چند شكي نيست كه رعايت اين ديد در تمامي سيستم هاي اطلاعاتي ضروري است، اما آنچه در طراحي، مهم ترين گام را تشكيل مي دهد، تعيين يك مدل كلي براي QIS  هاست. مراحل طراحي سيستم اطلاعاتي كيفيت عبارتند از:

فاز 1) امكان سنجي (كه حتي شامل DFD جزيي نيز مي شود)

مرحله 0: امكان سنجي

آمادگي براي مرحله امكان سنجي: تعيين چهارچوب پروژه

تعريف مسأله: در آن مقايسه اي بين نيازمندي ها و وضعيت موجود به عمل مي آيد

انتخاب گزينه هاي امكان سنجي

ارائه گزارش امكان سنجي

فاز 2) تحليل نيازها: اين فاز نيازمندي هايي را كه سيستم جديد بايد جوابگوي آنها باشد (مسير بقيه پروژه) مشخص مي كند

مرحله 1: بررسي محيط فعلي (همان فعاليت هاي امكان سنجي منتها با شرح جزييات بيشتر)

پي ريزي چهارچوب تحليل

بررسي و تعريف نيازها (نيازمندي هاي سيستم جديد)

بررسي فرايندهاي موجود

بررسي داده هاي موجود

ترسيم تصوير منطقي خدمات موجود

ارائه نتايج بررسي

مرحله 2: گزينه يابي سيستم كاري (BSO(BUSINESS SYSTEM OPTIONS)_ در مرحله قبل، نيازمندي ها عنوان مي شوند و در اين مرحله، فهرستي از گزينه هايي كه قابل اجرا هستند و قابل برآورده سازي نيازهاي كاربران ارائه مي شود.

تعريف گزينه هاي سيستم كاري (برآورد هزينه، برنامه زمانبندي، محدوديت هاي فني، سازمان فيزيكي، آموزش نيازمندي ها، منافع و تأثيرات بر روي سازمان)

انتخاب گزينه هاي سيستم كاري

تعريف نيازها

فاز 3 ) تعيين مشخصات نيازمندي ها(تعريف كامل نيازمندي ها)

مرحله 3: تعريف نيازمندي ها (نقطه عطف نيازمندي ها)

تعريف سيستم

پردازش مورد نياز

توسعه مدل داده مورد نياز

استخراج كاركردهاي سيستم

بهكرد مدل داده مورد نياز

تهيه نمونه هاي مشخصات

توسعه مشخصات پردازش

تأييد اهداف سيستم

ارائه مشخصات نيازمندي ها

فاز 4) مشخصات سيستم منطقي

مرحله 4: گزينه هاي فني سيستم (به همراه مرحله بعد به صورت موازي انجام مي شود)

تعريف گزينه هاي فني (محيطي كه سيستم در آن كار خواهد كرد. پيكره بندي سخت افزاري  و نرم افزاري، راهبردهاي توسعه، روابط درون سازماني، كاركرد سيستم)

انتخاب گزينه هاي فني

تعريف فاز طراحي فيزيكي

مرحله 5: طراحي منطقي (كه به مدل طراحي پايگاه داده تبديل خواهد شد)

تعريف محاوره هاي كاربر

تعريف پردازش هاي بهنگام سازي

ارائه طراحي منطقي سيستم جديد

فاز 5) طراحي فيزيكي

مرحله 6: طراحي فيزيكي

آمادگي براي طراحي فيزيكي

ارائه طراحي فيزيكي داده

ارائه نقشه كاركرد اجزاي سيستم

بهينه كردن طراحي فيزيكي داده

تكميل مشخصات كاركردي

منسجم كردن واسط پردازش داده

ارائه طراحي فيزيكي

ارائه مدلي براي QIS

بر مبناي مطالب فوق، دانستيد كه عملاً سيستم QIS   يك سيستم نرم افزاري است كه به صورت يك بسته نرم افزاري (Package) توسط شركت ها خريده مي شود. بنابراين هر سيستمي بر مبناي يك نگاه خاص طراحي و اجرا شده است.

اما آيا سيستمQIS  شركتA  نيازمندي هاي سازمان شما را برآورده خواهد ساخت؟ چطور مي توان فهميد كه اين سيستم مورد نظر شماست؟ اگر تصميم  بر طراحي يك QIS خاص براي سازمان داشته باشيد، بر چه اساسي بايد فازهاي طراحي سيستم را طي كنيد؟ اينجاست كه وجود مدلي جامع براي كليه QIS ها ضروري است.

بر مبناي تحقيقات انجام شده، كليه نيازمندي هاي QIS را مي توان در قالب 7 زير سيستم  قرار داد كه عبارتند از: 1-SPC.NET(Statistical process control.net)

2-DCS(Document control system)

3-GMS(Gauge management system)

4-PCMS(production condition monitoring management system)

5-TMS(Training management system)

6-SMIS(Supplier management information system)

7-COQS(Cost of quality system

نقش فناوري اطلاعات در فرايند مهندسي مجدد كسب و كار

... ITENG

مهندسي مجدد فرايند كسب وكار روشي است كه به وسيله آن پيشرفتهاي مهمي به دست

مي آيد

محمدرضا نوده فراهاني - مصطفي پرخوان رازليقي

 

   

 

سازمانها با استفاده از فناوري اطلاعات قادرند كه وظايفشان را ساده تر انجام دهند و روش كار خود را متحول سازند.

سازمانها با استفاده از فناوري اطلاعات كم كم به سمت مجازي شدن پيش مي روند.

صرفه جويي در هزينه، اجتناب از خطاهاي انساني، بهبود بخشيدن كارآيي و اثربخشي سازماني ازجمله امتيازهاي استفاده از فناوري اطلاعات در سازمانهاست.

مهندسي مجدد كسب و كار روشي است كه به ايجاد تغيير در سازمان كمك و فرايندهاي جديد و شيوه هاي نوين انجام كار را معرفي مي كند.

چهار عامل سازمان، مديريت كيفيت فراگير، منابع انساني و فناوري اطلاعات روي فرايند مهندسي مجدد كسب و كار موثرند.

در سازماني كه در آن فرهنگ خشك حكمفرماست و همه چيز بايد توسط يك سرپرست پيشنهاد شود، تغييرات فرايند بسيار سخت تر صورت مي گيرد.

يكي از ويژگيهاي محيط امروزي افزايش سطوح رقابت است. موسساتي كه خواهان افزايش سهم بازار خود و كسب سود و منافع هستند بايد خود را با تغييرات محيط موجود وفق دهند. از اين رو، تغييرات بسياري در روشهاي كسب و كار درحال شكل گيري است. يكي از آنها، فرايند مهندسي مجدد كسب و كار (BUSINESS PROCESS REENGINEERING = BPR) است. كه به عنوان بازانديشي اساسي و طراحي دوباره بنيادي فرايندهاي كسب و كار، به منظور بهبود چشمگير معيارهاي عملكرد امروزي، تع__ريف ش__ده است. يك_ي از زمين_ه سازان بالقوه فرايند مهندسي مجدد كسب و كار، فناوري اطلاعات (INFORMATION TECHNOLOGY = IT) است. اگرچه فناوري اطلاعات امكان دستيابي به پيشرفتهايي را در زمينه فرايند مهندسي مجدد فراهم مي سازد، اما

به تنهايي كافي نيست.

اين مقاله اهميت فناوري اطلاعات را در يكي از مهمترين متدولوژي ها شرح خواهد داد. موسسات، با استفاده از اين فناوري قادرند كه وظايفشان را ساده تر، سازماندهي خود را طراحي مجدد، روش كار خود را متحول و بهبود چشم گيري را حاصل كنند.

اغلب موسسات، علي رغم نوع كسب و كار، ميزان پيشرفتهاي فناوري در محصولات و خدمات، و منشاء ملي شان يك منطق تيلوريسم را با سازماندهي خود همراه مي كنند. آنها معمولاً فرايندها را به وظايف تقسيم مي كنند، افراد متخصص را برمبناي تخصصي كه دارند در وظايف مختلف قرار مي دهند و يك سلسله مراتب سازماني را براساس سطح تخصص آنها، آرايش مي دهند. بنابراين آنها بر اساس نظريه تقسيم كار آدام اسميت سازماندهي مي شوند. هرچه شركت بزرگتر باشد، كارها تخصصي تر و مراحل آن بيشتر خواهدشد. به همين علت، وظايف، بيشتر و بيشتر تقسيم مي شوند. اين گرايش سبب پيچيده تر شدن كل فرايند توليد و تحويل كالا يا خدمات، افزايش كاركنان در سطوح مياني سازمان و فاصله بيشتر بين مديريت عالي با كاركنان اجرايي گرديده است.

به هرجهت، ام__روزه اين روشه__اي كسب و كار در اكثر سازمانها و شركتهايي مورداستفاده قرار نمي گيرند كه هيچ چيز در آنها داراي ثبات و قابل پيش بيني نيست. محيطهاي امروزي از سه ويژگي زير برخوردارند:(1)

1 ) مشتريان كنترل را برعهده مي گيرند: امروزه مشتريان به جاي فروشندگان كنترل را دردست دارند؛ اين مشتري__ان هستن__د ك__ه ب__ه ع_رضه كنن_دگ__ان م_ي گ__ويند چه چيزي مي خواهند، چه موقع مي خواهند و چه مقدار مايلند پول پرداخت كنند. آنها

محصولات و خدماتي را تقاضا مي كنند كه براساس نيازهاي خاص ش__ان طراحي شده باشد. مشتريان، بدين خاطر كه مي توانند به راحتي به اطلاعات بيشتري دسترسي پيدا كنند، از موقعيت بهتري نسبت به رقابت درحال افزايش است، در گذشته مهمتري__ن متغي__ر در ف_روش، قيمت به شمار مي رفت. ولي درحال حاضر محصولات مشابهي براساس مزيتهاي رقابتي متفاوت از قبيل كيفيت و خدمات قبل و بعد از فروش، به فروش مي رسد.

2 ) تغييرات ادامه دارد: ماهيت اصلي تغيير، تغييريافته است. شركتها بايستي به سرعت خود را با چنين تغييراتي تطبيق دهند كه باعث نگه داشتن يا بهبود موضع رقابتي شركت مي شود. بدين ترتيب، روشي لازم است كه به شركتها اجازه دهد تا تغييراتي را به منظور بهبود هزينه، كيفيت، زمان و خدمات در خود ايجاد كنند.

در سالهاي اخير، يكي از غالب ترين نگرشها به ايجاد تغييرات در كسب و كار سازمانها، فرايند مهندسي مجدد كسب و كار بوده است كه اساساً ايجاد تغييرات در فرايندهاي كسب و كار را مورد توجه قرار مي دهد. براي ايجاد اين تغييرات و اصلاحات پيشنهادي، لازم است كه از عناصري موسوم به »زمينه سازان«، استفاده كنيم. اين عناصر باتوجه ويژه به فناوري اطلاعات سبب تسهيل در طراحي دوباره فرايندها مي شوند. در اين مقاله، سعي ما بر اين است كه اهميت تكنولوژي اطلاعات را به عنوان يكي از زمينه سازان، نشان دهيم.

● مفهوم BPR

»همر« و »چمپي« مهندسي مجدد فرايند كسب و كار را اين گونه تعريف مي كنند: »بازانديشي بنيادين، طراحي نو و ريشه اي فراين_ده__ا ب__راي دستي_ابي به پيشرفتي شگفت انگيز دربحران

باتوجه به معيارهايي نظير هزينه، كيفيت، خدمات و سرعت«. واژگان كليدي در اين تعريف عبارتند از: (1)

1 ) بنيادين: شيوه اصلي كار شركت چيست؟

2 ) ريشه اي: تمامي روندهاي كاري و ساختارهاي موجود بايد فراموش و شيوه هاي جديد كاركردن كشف شوند. تغييرات سطحي مفيد نيستند و تغيير بايد در ريشه عملي شود.

3 ) شگفت انگيز: بايد به تغييرات چشمگير و خارق العاده دست يافت نه بهبودهاي جزئي و اندك.

4 ) فرايندها: طراحي مجدد بايد بر فرايندها متمركز باشد نه بر وظايف، شغلها، مردم يا ساختارها.

درنيتجه يك سازمان بايد با پشت سر نهادن روندهاي كاري قديمي كار را از نوع شروع كند. مهندسي مجدد در كانون فرايندها متمركز است. »داونپ_رت« و »شورت« فرايند را مجموعه اي از وظايف تعريف مي كنند كه به طور منطقي با يكديگر در ارتباط هستند و براي دستيابي به يك نتيجه كاري تعريف شده، اجرا مي شوند. فرايندها، سلسله فعاليتهايي هستند كه مشتركاً، نتيجه ارزشمن__دي را ب__راي مشت_ري به بار مي آورند.(2)

روشهاي ديگري مبتني بر فرايندها وجود دارد مانند بهبود مستمر يا مديريت كيفيت جامع كه وظايف سازمان را براي برآورده كردن نيازهاي مشتريان جهت دهي مي كنند اما اين روشها ممكن است فرايندهاي جديدي را ارائه نكنند.

باتوجه به اين تعاريف، مهندسي مجدد تحولات تدريجي را نمي پذيرد و با درنظر گرفتن دگرگونيهاي پرشتاب فناوري بازار و اقتصاد، دگرگونيهاي بنيادين و شديد را مدنظر قرار مي دهد. اين دانش تمام روشهاي سازماندهي، مديريت تحول و ابزارهاي مهندسي صنايع را مورداستفاده قرار مي دهد. تا بر ويران__ه س__ازم__اندهي بوروكراتيك (ديوان سالاري)، سازمانهاي نوين فرايندگرا

و انعطاف پذير را بسازد.

● ادبيات موضوع

»همر« در كتاب خود، مهندسي مجدد را شروع دوباره معرفي كرد. وي در همان كتاب اصول كل__ي اي__ن روش را بيان كرد و مزاياي به كارگيري آن را با ذكر كاربرد آن در شركتهاي ايالات متحده مانند »فورد موتور« و »ميوچوآل بنفيت لايف« برشمرد.(3)

»دام__امپ_ور« اظهار داشت كه تغييرات همه جانبه، باعث تغييرات اساسي در فعاليتهاي يك سازم__ان م__ي ش__وند و اين تغييرات نشان دهنده ترك آشكار شيوه هاي موجود در كار هستند، درست برعكس تغييرات تدريجي كه معمولاً اين گونه شيوه هاي كار را همراهي مي كنند. به همين دليل لازم است، بين تغيير تدريجي و تغيير همه جانبه تمايز قائل شويم.(4)

»بارزاك« و همكارانش نشان دادند كه تغييرات تدريجي در درازمدت باعث بروز كارايي مي شوند. برعكس، تغييرات همه جانبه مي توانند باعث سازمان دهي مجدد شركت شوند. آنان متغيرهايي را شناسايي كردند كه شركتها را به ترك ساختارها و فرايندهاي موجود و ايجادساختار و فرايندي جديد و متفاوت ترغيب مي كنند.(5)

همر و چمپي اين متدولوژي را در كتاب خود به نام »طراحي مجدد كسب و كار« توسعه دادند. اين كتاب توضيح مي دهد، هنگامي كه تصميم بر طراحي مجدد اتخاذ مي شود، افراد و پيشرفتها چگونه تحت تاثير قرار مي گيرند.

ويتمن و گيبسون، براي كشف اينكه چرا سازمانها از فرايند مهندسي مجدد كسب وكار استف_اده مي كنند مطالعه اي انجام دادند.

نتايج به دست آمده آنها به ترتيب اهميت عبارتند از:(6)

▪ بهبود فرايندهاي كسب و كار؛

▪ پيشرو شدن در صنعت؛

▪ سازماندهي مجدد وظايف كسب و كار؛

▪ بهبود وضعيت

فعلي صنعت؛

▪ قرارگرفتن در ميان رهبران صنعتي؛

▪ تغيير چشمگير وضعيت شركت.

»اردالجيان« و »فانر«، معتقدند كه فرايند مهندسي مجدد كسب و كار روشي است مبتني بر فراين_دها كه توسط مديريت ارشد هدايت مي شود كه عملكرد بهتري را از طريق تغييرات همه جانبه از سازمان انتظار دارد.(7)

● فناوري اطلاعات

امروزه كاربرد فناوريهاي اطلاعاتي روز به روز درحال افزايش است. پيشرفتهاي حاصل شده در فناوريهاي ارتباطات و كامپيوتر (اعم از مادر يا شخصي) به كاركنان يك سازمان اين اجازه را مي دهد كه درحالي كه بيرون سازمان هستند، همچنان به سازمانشان متصل باشند و براي سازمان مربوطه شان كار كنند.

به عبارتي با استفاده از اين فناوريها، كم كم سازمانها به سمت مجازي شدن پيش مي روند. نمونه اي از اين فناوريها عبارتند از: پست الكترونيك، ويدئو كنفرانس، فناوريهايي ازقبيل طراحي به كمك كامپيوتر، توليد به كمك كامپيوتر، و مهندسي به كمك كامپيوتر. اين قبيل فناوريها باعث هماهنگ سازي فعاليتها در سازمان مي شود.

از ديد اسميت و استروف به طوركلي شركت شامل 3 هسته اصلي يعني:

1 ) فرايند تصميم گيري

2 ) جريان اطلاعات

3 ) جريان مواد است.

كه فناوري اطلاعات روي هر سه هسته فوق مي تواند تاثيرگذار باشد. كاربرد فناوري اطلاعات شركتها را قادر مي سازد امتيازهاي مهمي از قبيل موارد زير كسب كنند:

▪ صرفه جويي در هزينه و بهبود بخشيدن جهت تبادل اطلاعات؛

▪ اجتناب از خطاهاي انساني هنگامي كه وظايف تكراري يا بسيار پيچيده است؛

▪ صرفه جويي مالي به دليل كاهش خطاها و زمان انجام وظايف؛

▪ ادغام و هماهنگي چندين وظيفه در يك

وظيفه؛

▪ بهبود بخشيدن كارآيي و اثربخشي سازماني؛

▪ بهبود در مديريت مياني و كاهش فرايندهاي زائد ازطريق تهيه اطلاعات مفيدتر.

● طراحي فرايندها

مهندسي مجدد كسب و كار روشي است كه به ايجاد تغيير در سازمان كمك و فرايندهاي جديد و شيوه هاي نوين انجام كار را به سازمان معرفي مي كند. بنابراين، جهت رسيدن به اين مقصود عناصر خاصي براي ايجاد تغييرات در سازم_ان موردنياز خواهدبود كه عناصر به تسهيل كننده ها معروفند و درحكم ابزاري براي تغيير فرايندها عمل مي كنند.

فناوري اطلاعات به ايجاد تغييرات در سازمانها كمك مي كند، آن هم عمدتاً تغييراتي در ماهيت كار، ادغام وظايف سازماني و تبديل نيروهاي رقابتي.(8)

فناوري اطلاعات مي تواند در ايجاد تغييرات به مهندسي مجدد ياري برسان__د و از اي__ن رو مي توان آن را درحكم تسهيل كننده فرايند مهندسي مجدد كسب و كار تلقي كرد.

طراحي مجدد فرايندها اغلب به وسيله كمك گ__رفت_ن از فناوري اطلاعات صورت مي گيرد. در اغلب حالات فناوري اطلاعات مهمترين توانايي مهندسي مجدد است. اگرچه قبلاً در فرايندها فناوري اطلاعات به صورت يك نياز مبرم براي مهندسي مجدد يك شركت استفاده نمي شد.(13)

يك رويكرد موفق مهندسي مجدد مستلزم كاربردهاي فناوري اطلاعات و طراحي مجدد فرايندها به گونه اي است كه مكمل يكديگر باشند.

در بسي__اري از ح_الات متدولوژي هاي نرم افزار و اتوماسيون براي مهندسي مجدد ك__ردن استف__اده مي ش_ود و انتخاب متدولوژي هاي درست براي مهندسي مجدد نقش بحراني در موفقيت پروژه ايفا مي كند.

آنچه امروز مهم است كه درباره نقش فناوري اطلاعات بدانيم اين است كه فناوري اطلاعات، تنها چگونگي انجام كارهايمان

را دگرگون نمي كند، بلكه تعريف اقتصاد، تجارت و رقابت را هم تغيير داده است. يك__ي از مسائل مهم كليدي ارزيابي ك__ه ارزي_اب__ان ب__ا آن مواجهند تعيين اين واقعيت است كه آيا سرمايه گذاريهاي يك موسسه در فناوري اطلاعات درحقيقت از يك فرايند تجاري دوباره طراحي شده حمايت مي كنند؟

اين مسايل چارچوبي را براي تعيين اينكه آيا يك موسسه درحقيقت خود را درگير مهندسي مجدد يك ف__رايند مي سازد، فراهم مي آورد.(14)

فرايند كاري، نيازهاي اطلاعاتي و فناوري به يكديگر وابسته اند. وقتي پروژه، مهندسي مج__دد به نيازهاي اطلاعاتي جديد مي انجامد شايد لازم باشد كه به منظور رفع اين نيازمنديها فناوري جديد را بياموزيم.

اما بايد به خاطر داشت كه يادگيري فناوري اطلاعات شامل مهندسي مجدد نيست. به عبارت ديگر، فناوري يك زمينه ساز براي مهندسي مجدد است نه خود آن. يادگيري فناوري با اين باور كه هدف وجود آن فناوري به گونه اي به نوآوري در فرايند منجر مي گردد، دليل اصلي سرمايه گذاريهاي سيستم هاي اطلاعاتي است.

چالش اطلاعاتي، در رابطه با عدم تاثيرگذاري فناوري اطلاعاتي، گزارشها و مطالعات بي شماري وجود دارد. به عنوان مثال در گزارشي كه توسط مورگان استانلي تهيه شده است، ميزان سرمايه گذاري انجام شده در ايالات متحده آمريكا در زمينه فناوري اطلاعات در دهه 1980 بالغ بر 800 ميليارد دلار بوده است كه حجم سرمايه گذاري تنها 7 درصد به كارايي موسسات افزوده است.(15)

مطالعات بسياري وجود دارند كه فناوري اطلاعات را خازن اصلي طراحي مجدد فرايند نشان مي دهند، با وجود اين، اين سوال مطرح مي شود كه فناوري اطلاعات چگونه مي تواند به

تغيير فرايندها كمك كند؟

● انواع فرايندها

▪ ف__رايندها را مي توان براساس دوجنبه طبقه بندي كرد:

1 ) ميزان وساطت (ميانجيگري)؛

2 ) ميزان مشاركت (همكاري).

ميزان وساطت به جريان متوالي درونداد و برونداد بين وظايف شركت كننده ها در يك فرايند كسب و كار برمي گردد.(9)

فرايندي با درجه وساطت بالا مستلزم تعداد زيادي وظايف مياني است كه درقالب وظايف گوناگوني كه به طور غيرمستقيم به نتيجه فرايند كمك مي كنند اجرا مي شوند و فرايندي با درجه وساطت پايين داراي چندين وظيفه است كه مستقيماً و بدون وساطت اقدامات متوالي درنتيجه فرايند سهيم هستند.

ميزان مشاركت به درجه همكاري ميان وظايف از طريق تبادل اطلاعات وابسته است و دامنه و شدت تبادل اطلاعات مي تواند از هيچ (فرايند با ميزان پايين همكاري) تا گسترده و فراگير (فرايند با ميزان بالاي همكاري) باشد.

محيطهاي امروز ايجاب مي كند كه شركتها با سرعت توسعه پيدا كنند و توليداتي را عرضه كنند كه نيازهاي مشتريان را برآورده سازد. امروزه شركتها چنانچه از فرايندهاي داراي گامهاي متعدد و مشاركت اندك استفاده كنند درنتيجه اين محيطها باعث مي شوند كه درجه و ميزان وساطت (كارهاي واسطه اي) كاهش يافته و ميزان وابستگي و وظايف مشاركتي افزايش يابد.

حال سوال اين است كه آيا فناوري اطلاعات مي تواند اين تغييرات را آسان كند؟ آيا فناوري اطلاعات مي تواند درجه مشاركت را افزايش و درجه كارهاي واسطه اي را كاهش دهد؟ جهت انجام اين كار، سازمانها بايد فرايندهايي را كه گامهاي مياني (غيرمرتبط با نتيجه نهايي) فراوان دارند، به فرايندهايي تبديل كنند كه وظايف آنها مستقيماً مرتبط با نتيجه

نهايي است و درجه مشاركت بالايي دارند. فناوريهايي كه اين تعديل را تسهيل مي كنند ممكن است از مقولات زير باشند:

1 ) ايجاد پايگاه داده هاي اشتراكي يا تسهيم شده: به وسيله اين پايگاهها اجازه داده مي شود كه كارهاي مختلف به صورت مستقيم و با استفاده از اطلاعات موجود در پايگاه داده توسط اكثر افراد سازمان انجام شود؛

2 ) فناوري تصويري: به وسيله اين فناوري افراد مي توانند همزمان در حالي كه بيرون از سازمان هستند، با يكديگر به صورت تصويري ارتباط داشته و روي گرافها و تصويرها تجزيه و تحليل انجام دهند.

3 ) تحليل الكترونيكي داده ها و انتقال آن به افراد ديگر: فناوري اطلاعات علاوه بر دو مورد قبل، باعث مي شود كه كليه افراد متخصص در ارزيابي داده ها و اطلاعات دخيل باشند. فناوري اطلاعاتي كه همكاري و مشاركت ميان افراد مختلف را تسهيل مي كند ممكن است جزء فناوريهاي ارتباطاتي باشد. اين فناوريها با استفاده از ابزارهايي نظير پست الكترونيك، ويدئو كنفرانس و پروتكل انتقال فايل، انتقال اطلاعات را ميسر مي سازند.

درمورد فرايندهاي تعريف شده، داونپورت و شورت رابطه فرايند مهندس__ي مج__دد كسب و كار و فناوري اطلاعات را با استفاده از سه معيار:

1 ) ابعاد

2 ) هدف

3 ) معيار فعاليتها پيشنهاد دادند.

1 ) ابعاد: ازطريق اي_ن معيار سه نوع فرايند را مي توان تعريف كرد:

▪ فرايندهاي بين سازماني؛

▪ فرايندهاي بين وظيفه اي (نقشي)؛

▪ فرايندهاي بين كاركنان.

استفاده از فناوري اطلاعات از قبيل تبادل الكترونيكي داده ها و پايگاههاي داده اي اشتراكي، هزينه مبادلات را كاهش داده و واسط_ه

ه_ا را در فرايندهاي سازماني حذف مي كند.

در فرايندهاي بين وظيفه اي فناوري اطلاعات مي تواند شبكه هاي ارتباطي تلفني و غيرتلفني را به وجود آورد و وظايف را در مكانهاي مختلف، در فرايندهاي به صورت همگن درآورد.

و در فرايندهاي بين كاركنان فناوري اطلاعات مي تواند با استفاده از فناوريهاي تصويري، ادغام وظايف در جهت فرايندهاي بين كاركنان انجام دهد.

2 ) هدف: اگر خواسته باشيم باتوجه به معيار هدف بررسي كنيم، بايد سعي كنيم فرايندهاي فيزيكي را افزايش داده و به طرف كاهش نيروي كار پيش برويم كه اين كار را مي توان با جايگزيني امكاناتي از قبيل (COMPUTER AIDED DESIGN)CAD و MANUFACTURING)CAM (COMPUTER AIDED، وسايل ارتباطي و اطلاعاتي انجام داد و درنهايت براي رسيدن به هدف موردنظر فناوري اطلاعات مي تواند مسير را هموارتر سازد.

3 ) معيار فعاليتها: معيار فعاليت خود شامل دو قسمت است: فعاليتهاي مديريتي و فعاليتهاي عملياتي. فناوري اطلاعات از قبيل تجارت الكترونيك، پايگاه داده هاي اشتراكي، زمان و هزينه ها را كاهش مي دهند و كيفيت برونداد در فرايندهاي عملياتي را بهبود مي بخشند.

به علاوه، سيستم هاي خبره، نظامهاي پشتيباني تصميم و پياده سازي سيستم هاي اطلاعاتي تكنيك هاي مفيدي در فرايندهاي مديريتي به شمار مي روند.

گاناسكاران و نات مهمترين فرايند در يك شركت توليدي يا خدماتي را طبقه بندي كرده و موارد زير را تشخيص داده اند:(10)

▪ جريان سفارش،فرايند استراتژيك، فرايند محصول، بازاريابي يا فروش، خدمات، حسابداري، امور كاركنان و مسايل مربوط به فناوري.

▪ جريان سفارش متشكل از فعاليتهاي عرضه، مونتاژ محصول، ساخت محصول، دريافت سفارش، حمل و نقل و غيره

است كه معمولاً اين فعاليتها در اكثر شركتها اتفاق مي افتد. در اين مسير فناوري اطلاعات مي تواند موارد فوق را ازطريق به وجود آوردن جريان اطلاعات در كل فرايند تسهيل كند. مانند: به كارگيري چندرسانه اي ها، هوش مصنوعي، انتقالات داده هاي الكترونيكي و... اين فناوريها نه تنها مي توانند زمان جريان سفارش را كاهش دهند بلكه به حذف موانع خاص درميان وظايف مختلف كمك مي كنند.

▪ فرايند استراتژيك تركيبي از وظايف رسمي و طراحي ساختار سازماني است. براي اجراي فرايند استراتژيك فقط نياز به تجزيه وتحليل از خارج سازمان نيست، بلكه علاوه بر آن نياز به تجزيه وتحليل داخلي نيز هست.

● به طور كلي فناوري اطلاعات از دو بعد به تعيين استراتژي شركت كمك مي كند:

▪ به كارگيري فناوريهاي جمع آوري اطلاعات، مانند ويدئو كنفرانس، پايگاه داده ها، شبكه هاي پست الكترونيكي و ارتباطي و سيستم هاي اطلاعاتي اجرايي؛

▪ سيستم ه__اي اطلاع_اتي براي كمك در تصميم گيريها مانند سيستم هاي پشتيباني تصميم گيري و سيستم هاي پشتيباني هوشمند.

▪ فرايند محصول توسط وظايف طراحي، مهندسي و طرح ريزي فرايند شكل مي گيرد. (COMPUTER AIDED ENGINEERING),CAE و فناوري مهندسي همزمان وظايف برشمرده پيشين را با به وجود آوردن بهبودهاي قابل توجه در بهره وري و صرفه جويي هزينه تسهيل مي كنند.

▪ در فرايند بازاريابي و يا فرايند فروش كه شامل رضايتمندي خريدار، تحقيقات بازار، پيش بيني و تصميم گيري درمورد تركيب محصول و موارد ديگر مي شود. وظيفه اصلي فناوري اطلاعات در اين مرحله به دست آوردن اطلاعات درمورد نيازهاي خريدار و ترجيحات خريداران ازطريق وسايلي مانند مصاحبه هاي

تلفني به كمك كامپيوتر، ارتباطات خريدار و شركت به وسيله كامپيوتر (اينترنت) است.

▪ فرايند خدمات ازطريق پشتيباني محصول و خدمات پس از فروش شكل مي گيرد، كه در اين زمينه سيستم هاي دريافت مشتري (تحويل به مشتري) بسيار مفيد هستند.

▪ فرايندهاي حسابداري شامل نرخ گذاري توليد، بودجه بندي، تصميمهاي ساخت يا خريد كه همه اين فرايندها، خود نياز به اطلاعات مهمي دارد كه ازطريق ابزارهاي فناوري اطلاعات و سيستم هاي اطلاعات مديريت ت__امي_ن مي شود و به كارگيري سيستم هاي ادغامي كه به كل شركتهاي مربوطه متصل مي ش__ود و اطلاعات لازم را به دست مي آورد.

▪ كاربرد فناوري اطلاعات در مسائل مربوط به نيروي انساني مانند استخدام، گزينش، آموزش و سيستم هاي جبران خدمت و ارزيابي عملكرد كاركنان است. درگذشته فناوري اطلاعات نقش كمي را در اين فرايندها داشته است، ولي امروزه با آمدن روشهاي جديد، كاركنان مايل هستند كه ازطريق فناوريهاي چندرسانه اي، شبكه اي و... مشاركت بيشتري در مسائلي كه روي كار آنها موثر است داشته باشند. ستيل واگن و برنز مهندسي عملكرد انساني را پيشنهاد مي كنند كه آن را روش جديدي براي سازماندهي، توسعه و تغيير منابع انساني يك سازمان با استفاده از اصول هندسي و جبري - همانگونه كه معمولاً در تحليلهاي مهندسي ديده مي شود - با عناصر كاركردي عملكرد تعريف كرده اند.(11)

بنابراين، فناوري اطلاعات براي تلفيق وظايف درگير در يك فرايند، نقشي مرتبط طلب مي كن__د پس به طور خلاصه مي توان اين گونه بيان كرد كه فرايند مهندسي مجدد كسب و كار تقاضاي حذف موانع موجود داخلي هر محيط عملكردي را دارد

كه يكي از عوامل مهم اين كار، كاربرد فناوري اطلاعات است.

● تسهيل كننده ها

تا به حال، اين مقاله به اهميت فناوري اطلاعات به عنوان تسهيل كننده با عنصري كه مي تواند طراحي مجدد فرايند را تسهيل كند پرداخت_ه است. اما، فناوري اطلاعات تنها تسهيل كننده نيست و گروههاي ديگري نيز وجود دارند كه امكاناتي عرضه مي دارند.

لاو و گاناسكاران اعتقاد دارند كه چهار عامل (تسهيل كننده) روي فرايند مهندسي مجدد كسب و كار آثار اساسي دارند كه عبارتند از:

1 ) سازمان

2 ) مديريت كيفيت فراگير

3 ) منابع انساني

4 ) فناوري اطلاعات كه البته سازمان خود به دو گروه تقسيم مي شود:

الف ) ساختار

ب ) مسايل فرهنگي

حاصل ساختار بيشتر جهت به وجود آوردن نياز به تغيير در قسمت نيروي انساني نمود پيدا مي كند و عمدتاً ازطريق تسهيم پاداش، افزايش توليد، آموزش و مواردي مشابه روي فرايند مهندسي مجدد كسب وكار اثرگذار خواهد بود.

● به طوركلي سه عامل ساختاري مهم وجود دارد:

▪ تيمهاي كاري خود مدير: اين گروهها باتوجه به ميل افراد به وجود آمده و داراي رهبران غيررسمي هستند.

▪ تيمهاي عملكردي (وظيفه اي): اين گروهها چندين وظايف را با هم به عهده مي گيرند و بر مبناي عملكرد به وجود مي آيند.

▪ تيمهاي حل مسئله: اين گروهها چندمنظوره هستن__د و از افراد بخشهاي مختلف تشكيل مي شوند و مسئول حل موضوعهاي مختلف در دوره هاي زماني خاص هستند.

ازطرف ديگر عوامل فرهنگي شامل هنجارها، ارزشها و عقايد درباره چگونگي انجام دادن كارها هستند. مهندسي مجدد فرايند نيازمند تغييراتي است كه به

طور همزمان مستلزم مشاركت، نوآوري و ارائه ايده هاي جدي__د هستن__د. تم__ام اينها را بايد مديريت به تدريج طوري به پرسنل القا كند كه در زمان طراحي مجدد فرايندها، آنان بتوانند در آن مشاركت كرده و با ميل پذيراي آن باشند. در شركتي كه در آن فرهنگ خشك حكمفرماست و همه چيز بايد توسط يك سرپرست پيشنهاد شود، تغييرات فرايند بسيار سخت تر صورت مي گيرد.

گروه سوم تسهيل كننده ها منابع انساني است. اگر شركتي به كاركنان با انگيزه اي نياز داشته باشد كه تغييرات را بپذيرند ايده هاي جديد ارائه دهند، همكاري كنند و بتوانند شيوه كارشان را تغيير دهند، آنگاه نيمي از تلاش بايد پيرامون مديريت منابع انساني متمركز گردد. بنابراين، آموزش عميق و جنبه هاي انگيزش بايد موردتوجه و مطالعه قرار گيرد. از يك سو لازم است كاركنان طي كار تيمي، دانش كسب و وظايف جديدي را انجام دهند و ازسوي ديگر، شركت بايد كارمندانش را ازطريق سيستم هاي انگيزشي و با صدور اجازه براي شركت آنان در فرايند تصميم گيري برانگيزاند.(12)

سرانجام، مديريت كيفيت جامع عاملي است كه مي تواند طراحي مجدد فرايند را آسان كند زيرا قادر است ايده تغيير موردنياز در شركت را ايجاد كند. با وجود اين،مديريت كيفيت جامع ممكن است مستقيماً روي نتايج فرايند مهندسي مجدد كسب و كار اثرگذار نباشد.

● نتيجه گيري

مهندسي مجدد فرايند كسب وكار روشي است كه به وسيله آن پيشرفتهاي (بهبودهاي) مهمي به دست مي آيد، اگر چه نيازمند تغييرات بزرگي در سازمان و شيوه كار است. اين روش، مستلزم نياز به تغيير يا حتي افزايش شيوه هاي كاري، وظايف

شغلي، دانش موردنياز و ارزشهاي سازماني است. بدين ترتيب، مهندسي مجدد نيازمند صرف وقت طولاني، منابع و تلاش است و با استفاده از عناصري به نام تسهيل كننده ها ساده تر مي شوند.

اين مقاله به اهميت و نقش حياتي فناوري اطلاعات به عنوان يك تسهيل كننده پرداخته است زيرا به شركتها اجازه مي دهد فرايند را به دو طريق افزايش درجه همكاري (مشاركت) و كاهش ميزان وساطت از طريق به كارگيري پايگاههاي داده اي اشتراكي و فناوريهاي ارتباطاتي تغيير دهند. از اين رو، فناوري اطلاعات مي تواند به شركت در كسب بهبودهاي مهم در متغيرهايي مانند هزينه ها، كيفيت وزمان تحويل كمك كند. اگرچه اينها تنها عناصر (اركان) مهم نيستند، اما بايد تغييرات ساختاري، فرهنگ شركت و منابع انساني را نيز مدنظر قرار داد.

محمدرضا نوده فراهاني

مصطفي پرخوان رازليقي

منابع و مآخذ:

1 - HAMMER, M:CHAMPY, J.REDESIGN OF THE BUSINESS, BARCELONA, SPAIN: PARRAMON, 1994.

2 - DAVENPORT, T.H. SHORT, J.E. “THE NEW INDUSTRIAL ENGINEERING: INFORMATION TECHNOLOGY AND BUSINESS PROCESS REDESIGN,” SLOAN MANAGEMENT REVIEW, SUMMER 1990, PP.11-27.

3 - HAMMER, M. “REENGINEERING WORK: DON’T AUTOMATE, OBLITERATE, “HARVARD BUSINESS REVIEW, 68. 4. 1990, PP. 104-112.

4 - DAMAMPOUR, F.”ORGANIZATION INNOVATION: A METANALYSIS OF EFFECT OF DETERMINANTS AND MODERATORS,” ACADEMY OF MANAGEMENT JOURNAL, 34, 3, 1991, PP.555-590.

5 - BARZAK, G.C. SMITH, C.WILEMON, D. “MANAGING LARGE SCALE ORGANIZATIONAL CHANGE,” ORGANIZATIONAL DYNAMICS, 16, 2, 1987, PP,23-35.

6 - WHITMAN, M.E. GIBSON, M.L. “FACTORS AFFECTING THE USE OF INFORMATION TECHNOLOGY IN BUSINESS POCESS REENGINEERING, “ INFORMATION RESOURCES MANAGEMENT JOURNAL, 10, 3, 1997, PP.5-16.

7 - ARDHALDJIAN, R.FAHNER, M.

“USING SIMULATION IN THE BUSINESS PROCESS REENGINEERING EFFORT,” INDUSTRIAL ENGINEERING, 26, 7, 1994, PP.60-61.

8 - SCOT-MOTORN, M.S. THE CORPORATION OF THE 1990s: INFORMATION TECHNOLOGY AND ORGANIZATIONAL TRANSFORMATION, NEW YORK, NY: OXFORD UNIVERSITY PRESS, 1991.

9 - TENG, J.T.C. GROVER, V. FIEDLER, K.D. “BUSINESS PROCESS REENGINEERING: CHARTING A STRATEGIC PATH FOR THE INFORMATION AGE,” CALIFORNIA MANAGEMENT REVIEW, 36, 3, 1994, PP. 9-31.

10 - GUNASEKARAN, A. NATH, B. “THE ROLE OF INFORMATION TECHNOLOGY IN BUSINESS PROCESS REENGINEERING,” INTERNATIONAL JOURNAL OF PRODUCTION ECONOMICS, 50, 2/3, 1997, PP.91-104.

11 - STILLWAGON, W. BURNS, R. “IMPROVING MANUFACTURING COMPETITIVENESS THROUGH THE APPLICATION OF HUMAN PERFORMANCE ENGINEERING, “ INFORMATIONAL JOURNAL OF TECHNOLOGY MANAGEMENT, 8, 3/5, 1993, PP.411-421.

12 - LOVE, P.E.D. GUNASKARAN, A “PROCESS REENGINEERING: A REVIEW OF ENABLERS, “ INTERNATIONAL JOURNAL OF PRODUCTION ECONOMICS, 50, 2/3, 1997, PP.183-197. 13 - همر، مايكل، جيمز چمپي، »طرح ريزي دوباره شركتها«، ترجمه ايرج پاد، تهران، سازمان مديريت صنعتي، چاپ اول، 1378.

14 - CROWELIEY, P. “BUSINESS PROCESS REENGINEERING ASSESSMENT GUIDE”

Microsoft Proje قابليت هاي جديد و تغييرات نرم افزار

قابليت هاي جديد و تغييرات نرم افزار Microsoft Proje تغييرات در زمينه تنظيمات پروژه عليرضا خشكي (امور پشتيباني اطلاعات مهندسي ساپكو) بالاخره پس از تبليغات و وعده هاي شركت ميكروسافت در زمينه رفع مشكلات و ساده سازي محيط كاربري، مجموعه اي جديد و توسعه يافته از نرم افزار Microsoft Office Project 2003 براي برنامه ريزي و مديريت پروژه و همچنين ارتباط سريع و مؤثر مؤلفه هاي اطلاعاتي پروژه، عرضه شد.

در اين مقاله، ابتدا جدول مقايسه اي براي ذكر خصوصيات كاملاً جديد و توسعه يافته ارائه شده، سپس به تشريح دو تغيير عمده در ارتباط با مباحث Change working time و Change

high lighting بسنده شده است. 1 . تغييرات در زمينه تنظيمات پروژه 1-4. امكان پيگيري منابع انتشار تغييرات

امكان تعيين سريع و كشف عواملي كه بر تاريخ شروع و پايان فعاليت ها اثرگذار بوده اند.

2. تغييرات در زمينه ارائه اطلاعات پروژه در فرمت مناسب و تهيه گزارشات

3. تغييرات در زمينه پيگيري فعاليت ها و منابع وابسته

4. ديگر تغييرات

پيگيري آسان منابع ايجاد كننده براي ارتقاء در پاسخگويي به سؤالات توسط امكانات تهيه شده براي اين مهم كه همان Task Driversها مي باشد انجام مي پذيرد.

اين ابزار عبارتند از:

Task dependencies- Calendar constraints- Schedule date or vacation time

كاربر با كمك اين ابزار مي تواند زنجيره فاكتورهاي مؤثر را رو به سمت عقب تا رسيدن به ريشه تأخير پيگيري كند. 2-4. Undo/Redo

تجربه تست سناريوي جديد بازگشت به شرايط قبل با توسعه امكانات Undo و Redo در چند سطح متوالي، امكان ايجاد تجارب مختلفي را بر داده هاي پروژه فراهم كرده است، در صورت عدم حصول نتايج مطلوب، امكان بازگشت به شرايط قبلي در چند سطح نيز فراهم شده است. (what- if cenarios) 3-4. سهولت كنترل هاي مالي در پروژه

كنترل مالي پروژه توسط فيلد budget انجام مي شود. نوع جديدي از منابع به نام cost نيز براي پيش بيني و پيگيري هزينه هاي پروژه در نظر گرفته شده است. ديگر كارهاي جديد انجام شده در زمينه هزينه ها توسعه فيلدهايي نظير Cost code مي باشد كه در سيستم هاي حسابداري پروژه، استفاده مي شود. تكنيك شرح تغييرات Highlighting و Interim plan در 2007

شفاف سازي و تفكيك تغييرات اعمال شده (تحميل شده) به ديگر فعاليت هاي وابسته برحسب تغيير يك فعاليت در نسخه جديد با عنوان Highlighting عرضه شده است. براي مثال در تصوير

زير تغيير Duration فعاليت A از يك روز به دو روز و نحوه تأثير در تاريخ شروع و پايان ديگر فعاليت ها نشان داده شده است.

با وجود فوايد اين تكنيك، چند نكته قابل بررسي است:

- كاربر نمي داند آيا تغييرات از نوع تغييرات خوب يا از نوع تغييرات بد است؟

- با ايجاد تغييرات براي فعاليت، ديگر خطوط شفاف شده فعلي براي نمايش تغييرات متأثر از آن عوض مي شود.

- كاربر، سطح بزرگي و اهميت تغيير را نمي داند (از يك تغيير كوچك كه باعث تأثيرات بزرگ مي شود و يا يك تغيير بزرگ كه باعث تأثير كوچك مي شود)

خوشبختانه MSP 2007، توانمندي نمايش تأثيرات تغييرات را با استفاده از Interim plan دارا مي باشد.

Interim Plan، در واقع baseline ساده اي است كه تاريخ شروع و پايان فعاليت ها را در فيلدهاي تعريف شده Start1- Start 10 و finish1- finish 10 توسط كاربر، نگهداري مي كند (دسترسي به گزينه Interim plan از طريق:

Tools (menu) => Tracking (option) set baseline

فراهم مي شود).

با استفاده از تكنيك زير و با افزودن اين ستون ها به نماي اصلي، كاربر براحتي مي تواند تغييرات را ملاحظه و پيگيري كند.

در اين مثال از start 1 و finish 1 براي نگهداري تاريخ ها استفاده شده است.

حال با استفاده از مسير

Format (Menu)- Format bar styles (select)

تغييرات زير را ايجاد مي كنيم:

1. ابتدا Interim Plan را با رنگ Silver براي نمايش ميله هاي زماني start1 و finish1 به عنوان رنگ مرجع تعيين مي كنيم.

2. در گام دوم، ميله هاي زماني براي فعاليت هاي مؤخر شده را به رنگ قرمز تنظيم مي كنيم.

3. در گام سوم، ميله هاي زماني براي فعاليت هاي معطل شده به رنگ سبز تنظيم مي شوند.

همانطور كه در شكل C نمايش داده

شده است.

هنگامي كه اين تنظيم با ترتيب گفته شده در شكل C انجام پذيرفت كاربر مي تواند تغييرات را در طرح اوليه ايجاد كند. در شكل D، كل Duration برابر 1 بوده است.

تغييرات اعمال شده براي فعاليت شماره 2 و شماره 7 به صورت كاملاً واضح قابل تفكيك است. شرح تغييرات زمان كاري در MSP 2007

اعلام تغييرات زمان كاري در پروژه به واسطه تنظيم تقويم كاري پروژه انجام مي پذيرد. در نسخه اخير تغييرات نسبتاً زيادي نسبت به نسخه هاي قبلي ملاحظه مي شود.

جهت ورود به اين قسمت:

Tools (Menu)- change working time (select)

در اين مثال، كاربر اولين روز ژانويه را روز غيركاري اعلام كرده است. همان طور كه ملاحظه مي شود دو گزينه Exceptions و Work Weeks در زير تقويم در اين نسخه اضافه شده است.

كاربر در اولين ستون، مي تواند نامي مشخص براي روز معين شده ثبت كند. در اين مثال، New Year's Day قابل ملاحظه است. اولين مزيت، قابليت راحتي پيگيري اين روز خاص توسط برنامه نويس در محيط VBA خواهد بود.

نكته دوم اين است كه كاربر، قابليت اعمال اين روز خاص را به صورت تكرارپذير نيز دارا مي باشد.

در مثال فوق مشاهده مي شود كه روز اول ژانويه براي 15 سال متوالي غيركاري اعلام شده است. كاربر مي تواند اين تغييرات را به طور مشابه به تاريخ ديگري (روز تقويم كاري) در اين تقويم اعمال كند. براي مثال، اولين دوشنبه ماه و يا سومين پنج شنبه اي كه قرار است تعطيلات در آن روز اتفاق بيافتد. اين گزينه، به صورت فهرست اعلام روزهاي تعطيل براي تكرار در دوره هاي زماني مشخص، كاربري دارد. بنابراين نياز به مرور روزها و ماه هاي تقويم

(همانند نسخه هاي قبلي نرم افزار) را براي اعلام تعطيلات برطرف كرده است. بنابراين كاربر براحتي تمام روزهاي مورد نظر را در اين قسمت به نرم افزار اعلام مي كند. منابع:

1. www.microsoft.com/Office/Microsoft

2. Microsoft Office Project Standard 2007 Product Overview- Project- Microsoft Office Online *http://www.sanatekhodro.com/Template3/Article.aspx?AID=403-1110

هفت فناوري جديد كه همه چيز را تغيير خواهند داد

... technology

فناوري هايي كه دنيا را متحول مي كنند

ترجمه: هومن تحويلداري

 

1 - AJAX

اين فناوري باعث مي شود برنامه هاي كاربردي تحت وب رفتاري همانند نرم افزار هاي نصب شده روي كامپيو تر از خود نشان دهند. اهميت آن هم در اين است كه اكثر برنامه هاي كاربردي تحت وب براي اجرا نياز دارند يك صفحه وب كاربر باز كنند و همين امر معمولاً دليل كند بودن اجراي اين گونه برنامه هاست. اما Asynchronous JavaScript and XML AJAX) ورود اطلاعات و ديتا هاي جديد را همزمان با بروزرساني محتوا در نگام اجراي برنامه مقدور مي سازد.

ممكن است خود شما هم از AJAX استفاده كرده باشيد: روش س ل ري جستجوگر A9 آمازون، سرويس جي ميل گوگل، سيستم درجه بندي فيلم Netflix، و سرويس عكس فليكر ياهو. با اين حال جسي جيمز گرت، مشاور وب كه با نام AJAX به شهرت رسيده است اعتقاد دارد: تأثير واقعي اين فناوري بر برنامه هاي كاربردي در مقياس تجاري و Enterprise است؛ جايي كه سرعت كار كاربران تحت شبكه افزايش قابل ملاحظه اي مي يابد. شركت نرم افزاري Tibco، پيش از اين، يكپارچه سازي AJAX را با زيرساخت رابط عمومي محصول خود آغاز نموده است. مايكروسافت نيز ساخت يك توسعه دهنده AJAX را آغاز نموده است كه نمايانگر فرارسيدن دوران مهم و تأثيرگذاري اين فناوري است. 2 - WiMax اين فناوري را مي توان تقويت شده WiFi دانست كه بُرد موثرآن از لحاظ نظري سي مايل است. اهميت آن هم

در اين است كه WiFi فناوري خوبي است. اما برد محدودي دارد. شركت اينتل در زمينه توسعه استاندارد هاي WiMax پيش قدم شده است و به نظر مي رسد تا دو سال آينده مي توانيم منتظر ارائه سرويس هايي مبتني بر اين فناوري باشيم. ابتدا در بازارهاي روستايي در ايالات متحده، اروپا و آسيا و پس از آن در بازار هاي مخابراتي ديگر نقاط جهان. در يك اقدام آزمايشي، اينتل يك فيلم ديجيتالي را از طريق شبكه هاي با برد 55 مايل و به وسيله فرستنده هاي WiMax به يك جشنواره فيلم ارسال نمود. منتقدان بدبين استدلال مي كنند كه ممكن است فناوري هاي رقابتي آينده، WiMax را، به زودي از بازار بيرون برانند. اما در اين رابطه نبايد تأثير شركت هايي از قبيل ATT ،BellSouth ،Qwest و Sprint PCS كه براي پشتيباني از اين فناوري برنامه ريزي كرده اند را دست كم گرفت. موسسه تحقيقاتي ABI تخمين مي زند كه تا سال 2008 مشتركان WiMax از مرز هشت ميليون مشترك بگذرد. گروه تحقيقاتي Maravedis Telecom مي گويد: تقاضا براي WiMax تا سال 2010 بازاري در حدود دوميليارددلار به وجود خواهد آورد. چنانچه اين پيشگويي ها به واقعيت بپيوندند، DSL، شبكه هاي كابلي و حتي ارتباطات T1 را ديگر مي توان جزئي از تاريخ گذشته دانست. 3 - جستجوي عمقي وب اين فناوري به شكلي جسورانه ديگر موتور هاي جستجو را به چالش مي كشد. اهميت آن نيز به اين دليل است كه شايد گوگل تاكنون حدود هشت ميليارد صفحه وب را نشانه گذاري كرده باشد. ولي اين تنها نمونه اي از خروار است. صفحات زياد ديگري پشت فايروال شركت ها و يا داخل بانك هاي اطلاعاتي پنهان مانده و منتظرند موتور هاي جستجو آن ها را شناسايي و نشانه گذاري كنند. براساس برخي تخمين ها اين دسته

از صفحات وب كه اصطلاحاً به " صفحات تاريك " معروفند، پانصد برابر بيش تر از چيزي است كه امروزه به نام شبكه جهاني اينترنت مي شناسيم. بر خلاف محتواي عمومي اينترنت، روبات هاي خزنده موتورهاي جستجوي عادي نمي توانند اين محتويات پنهان را شناسايي و ايندكس گذاري نمايند و بايد با تكنيك هاي خاصي به انباره هاي اطلاعاتي عظيم موتورهاي جستجو اضافه شوند. قبل از ظهور ابزار هاي جستجوگر دسكتاپ كامپيو ترها عضو پنهاني از وب بودند كه با وجود اتصال به اينترنت، محتويات آن ها جستجو و نشانه گذاري نمي شد. شبكه هاي اشتراك گذاري موسيقي، دستگاه ها را براي يافتن فايل هاي MP3 جستجو مي كردند. اما قبل از پيوستن هارد دستگاه به شبكه قابل رويت اينترنت، توافقات و شروط عمدتاً خدعه آميزي در زمينه امنيت و حفظ حريم خصوصي وجود داشتند كه مي بايست مورد پذيرش واقع شوند. به علا وه، هنوز ميليون ها نسخه ديجيتالي نسخه برداري شده از روي كتب وجود دارند كه منتظر اتصال به اينترنت مي باشند. در نهايت جستجوي عمقي وب، مي تواند بهتر از ارائه صدها لينك، به سؤال هاي مستقيم پاسخ مناسبي بدهد. زيرا هنوز بسياري از منابع موثق و غني منتظر اتصال به شبكه جهاني ايتنرنتند. 4 - راديوي با كيفيت بالا اين فناوري ماهواره نيست. يك راديوي معمولي در حال ارتقاست. با كيفيتي در حد سي دي و كانال هاي بسيار بيشتر اهميت آن هم در اين است كه امروزه و تحت فشار سرويس دهندگان ماهوار ه اي نظير XM Radio و Sirius، سرويس هاي آنلاين موسيقي و ابزار هايي همانند آي پاد، صنعت راديو كه درآمد ساليانه اي بالغ بر بيست ميليارد دلار دارد، به صورت پيوسته در حال از دست دادن شنوندگان خود است. در اين ميان راديوي HD به عنوان يك راه حل خوب مي تواند اين وضعيت را تغييردهد.

در اين فناوري باند موج راديويي موجود كه در اختيار مالكان ايستگاه هاي پخش قراردارند، به باند هاي بسيار كم عرض و باريك تبديل مي شوند. هر باند از يك ايستگاه جديد پشتيباني مي نمايد. بدين صورت هر ايستگاه FM يا AM مي تواند به هشت كانال تفكيك شود و به اين وسيله هشت برابر قبل موسيقي، گفتار و از همه مهم تر تبليغات را پخش نمايد و از آنجايي كه اين كانال ها ديجيتالي هستند، برنامه هاي راديويي HD به سادگي قابل ضبطند و به شنوندگان خود امكان مي دهند پخش برنامه هاي زنده را Pause كنند يا به عقب برگردانند؛ همانند امكاني كه سرويس TiVo براي برنامه هاي تلويزيوني مهيا نموده است. در حال حاضر در ايالات متحده حدود 450 ايستگاه به صورت HD برنامه پخش مي كنند. در سال 2007 اين تعداد با افزايش به 2500 ايستگاه، نوددرصد ايالات متحده را فرا خواهد گرفت. بزرگ ترين مانع پذيرش اين فناوري نيز اين است كه شنوندگان مجبورند دستگاه هاي راديوي جديدي بخرند تا بتوانند سيگنال هاي راديوي HD را دريافت نمايند. 5 - تلفن هاي همراه تركيبي اين فناوري مربوط به تلفن هاي سلولي (همراه) است كه مي تواند با پروتكل WiFi كار كند و سيستم هاي تلفن هاي همراه و ثابت را با يكديگر ادغام نمايد. اهميت آن هم اين است كه با عرضه اين نوع تلفن ها در اواسط سال 2006، در پانزده مدل و با قيمت متوسط، سرويس هاي تركيبي به طور خودكار جاي خود را به شبكه هاي باز مبتني بر WiFi در داخل محل كار و منازل خواهند داد. اين كار باعث خواهد شد دو نقص و محدوديت عمده كه متوجه مشتريان و مصرف كنندگان است، برطرف گردند: رويكرد به فناوري WiFi به طور وسيعي باعث افزايش كيفيت مكالمه

در داخل مكان ها و برج هاي تجاري مي گردد كه معمولاً پوشش دادن اين مكان ها با شبكه هاي سلولي مشكل است. به علاوه، باعث افزايش سرعت گشت زني در اينترنت با استفاده از تلفن هاي هوشمند خواهد شد. ارتقايي كه باعث خواهد شد اين دستگاه ها عاقبت به صورت يك جايگزين ماندگار براي PCها مطرح شوند. همگرايي شبكه هاي بي سيم و ثابت به همراه سرويس هايي كه روي اين تركيب سيستمي ارائه خواهند شد، جايي است كه سرمايه گذاران مايل به خرج كردن بخش مهمي از سرمايه خود هستند. براساس تحقيقات شركت ABI، مشتريان در پنج سال آينده صد ميليون دلار بابت تلفن هاي تركيبي هزينه خواهند نمود. 6- باتري هاي سوختي بسيار كوچك اين فناوري مربوط به باتري هاي تجهيزات قابل حمل است كه از يك منبع خارجي با سوخت قابل شارژ (نظير هيدروژن، گاز طبيعي، متانول، اتانول و سديم بروهيدرات) تغذيه مي كنند. اهميت اين فناوري هم آن است كه هر چه دستگاه هاي ديجيتالي پر مصرف تري به بازار بيايند، باتري هاي ليتيومي كمتري يافت مي شوند كه توان پاسخگويي به اين مصارف بالا را داشته باشند. باتري هاي سوختي (Fuel Cell جايگزين مناسبي براي اين باتري ها هستند. فناوري محبوب در اين زمينه Direct Methanol Fuel Cell DMCF) نام دارد. در اين روش براي توليد انرژي موردنياز، متانول و اكسيژن با يكديگر تركيب مي شوند. شركت هيتاچي در حال كار روي نوعي از اين باتري براي استفاده در لپ تاپ هاي خود است كه تا سال 2007 به بازار عرضه خواهدشد. همچنين شركت ژاپني NTT DoCoMo، توليدكننده بزرگ تلفن هاي سلولي با همكاري فوجيتسو در حال كار روي مدل باريكي از اين نوع باتري سوختي براي تلفن هاي همراه است. مرحله گذار از باتري هاي قديمي به اين باتري ها به

زمان نياز دارد. بنابراين نبايد انتظار خريد يك باتري سوختي را به همين زودي ها داشته باشيم. ولي گروه تحقيقاتي Research Markets اطلاعاتي را در اين زمينه منتشر نموده است كه نشان مي دهد رشد فروش باتري هاي سوختي كم حجم تا سال 2008 به 510 ميليون دلار و تا سال 2013 به يازده ميليارد دلار مي رسد. 7 Biogenerics فناوري ايجاد فرم ژنريك پروتئين هاي دارويي داراي حق انحصار است كه شركت هاي بزرگ فعال درحوزه فناوري هاي پيشرفته دارويي آن را عرضه مي نمايد. اهميت آن هم اين است كه شركت هايي نظير Amgen و Genentech براي درمان بيماري هاي زيادي، از نارسايي هاي مزمن كليه گرفته تا ديابت، به درمان هاي پرهزينه مبتني بر پروتئين ها وابستگي زيادي دارند. اين روش هاي درماني ثبت شده و انحصاري كه به نام Biodrugs نيز شناخته مي شوند، در سال گذشته براي اين شركت ها درآمدي بالغ بر هيجده ميليارددلار را در پي داشتند. اكنون بسياري از اين روش هاي درماني سودآور در حال از دست دادن انحصار خود هستند. اين بدين معني است كه چنانچه ديگر رقبا بتوانند از روي اين روش ها كپي برداري كنند، حق فروش آنان را خواهند داشت. اما شبيه سازي (Cloning) يك پروتئين بسيار دشوار تر از كپي برداري از آسپيرين خواهد بود و تا زماني كه اين شبيه سازي، كامل و بي عيب و نقص نباشد، توليد آنان تاييد نخواهد شد. Biogenerics در كشور هاي هند و چين بسيار مورد توجه و علاقه شركت هاي داروسازي قرار گرفته است و به زودي اين فناوري در كشور هاي عضو اتحاديه اروپا نيز ارائه خواهد شد. البته اتحاديه دارويي ايالا ت متحده FDA) براي داخل كشور شرايط و مقرراتي را وضع كرده است و صنايع مربوط به اين فناوري هم بر

اساس چگونگي استفاده از اين داروها شكل خواهند گرفت. Biogeneric قادر خواهد بود تا يازده درصد از كل بازار Biodrug را به خود اختصاص دهد و اين مسئله مي تواند باعث سقوط قيمت ها گردد. اين خبر بدي براي طرفداران ژنتيك و خبري بالقوه عالي براي بيماران است. *ماهنامه شبكه - شماره 63

جدال تكنولوژي هاي تصويري

88 ، 15:18

تجارت الكترونيك در اقتصاد جهاني

تجارت الكترونيك يكي از پر كاربرد ترين و رايج ترين اصطلاحات حوزه هاي اقتصادي و بازرگاني طي ساليان گذشته بوده است كه هر روزه هم بر دامنه و ميزان استفاده از آن افزوده مي شود . اين اصطلاح و مفاهيم مصداقي آن به فراخور دو جزء آن يعني تجارت و الكترونيك ، گستره وسيعي از مباحث و موضوعات را در بر مي گيرد .دكتر مهدوي استاد اقتصاد دانشگاه تهران در انجمن اقتصاد دانان ايران به واكاوي چالش ها و مباحث روز اين حوزه پرداخت و سعي كرد تأثيرات دو سويه قواعد تجارت و فضاي ارتباطي الكترونيك بررسي كند .مهدوي در ابتدا با ارائه آمار مختصري از مبادلات تجاري صورت گرفت از طريق تجارت الكترونيك در جهان ، گوشه اي از حضور پررنگ اين نوع از ارتباط و تجارت را نشان دهد .تجارت الكترونيك در سال 2006 ميلادي با رقمي در حدود 8/12 تريليون دلار بيش از 55 درصد سهم كل تجارت جهاني را به خود اختصاص داده است كه اين سهم نسبت به سال 204 رشدي معادل 64/80 درصد را نشان مي دهد . اين سهم بالا در شرايطي حاصل شده كه حجم تجارت الكترونيك در سال 2004 رقمي معادل 8/6 تريليون دلار بوده است .    دكتر

مهدوي همچنين در يك تعريف ساده ، استفاده از شبكه هاي رايانه اي براي جستجو و بازاريابي اطلاعات جهت پشتيباني از كار هاي انجام شده در سازمان و تصميم گيري سازماني و خريد و فروش كالا ها با استفاده از اين شبكه ها را تجارت الكترونيك قلمداد كرد .به عقيده وي ، امنيت مبادله اطلاعات ، قابليت اعتماد سيستم ها و جامعيت پردازش مبادلات عمده ترين چالش ها و دغدغه هاي بحث تجارت الكترونيك در دنياي امروز تلقي مي شود .به نظر مي رسد بتوان مجموعه عوامل تأثيرگذار در سياست هاي بازرگاني متعارف در اقتصاد سنتي را در سه محور انواع تعرفه گمركي ، موانع غير تعرفه اي بر تجارت و سياست هاي صادراتي خلاصه كرد و اين درحالي است كه سياست هاي بازرگاني در عصر تجارت الكترونيكي در محور هاي مديريت آميخته بازار در اينترنت ، برنامه ريزي محصول در اينترنت ، برنامه ريزي قيمت در اينترنت و اينترنت و كانال توزيع قابل پيگيري و بررسي است .بر همين اساس مي توان اثرات متقابل مفاهيم تجارت الكترونيكي بر نظريات و قوانين تجارت سنتي مورد بررسي قرار داد . بنابر يكي از قديمي ترين قضاياي اقتصادي ، هر كشور كالايي را صادر مي كند كه در توليد آن نياز به عامل نسبتاً فراوان و ارزان دارد و متقابلاً كالايي را وارد مي كند كه در توليد آن نياز به استفاده از عامل نسبتاً گران و كمياب دارد . در صورتي كه در فضاي تجارت الكترونيكي كه مبتني بر اقتصاد دانش محور است اين قواعد دچار تغييرات عمده و بنياديني شده است .در تجارت الكترونيك و

با فرض اقتصاد دانش محور ، كميابي معنايي را كه در فضاي تجارت سنتي داشت ، ندارد و هر كشوري مي تواند با توجه به استراتژي تجاري خود به تجارت بپردازد . در چنين فضايي هر كشور كالايي را صادر مي كند كه دانش و تخصص لازم براي توليد كاراي آن را داشته باشد و يا كسب دانش توليد آن برايش مقرون به صرفه باشد ، همچنين در مقابل كالايي را وارد مي كند كه دانش توليد آن را ندارد و يا اين كه كسب دانش توليد آن برايش مقرون به صرفه نيست .در فضاي تجارت الكترونيكي و تأثيرات آن فرض هاي مختلفي مطرح است ، در فرض اول اين تعامل ، بحث توليد كالا با دو عامل توليد و در دو كشور مختلف مطرح مي شود به اين معنا كه سرزمين زدايي چشمگيري در حوزه فعاليت هاي اقتصادي وجود دارد كه در رشد شديد معاملات فرامرزي ، سرمايه گذاري هاي مشترك ، خلق بازار هاي جهاني ، از طريق دلالان ، بانكداران ، توليدكنندگان و مصرف كنندگان مشهود است .فرض ديگر اين تعامل سير به سمت فناوري يكسان است در تجارت سنتي ما با فناوري نازلتر ، دسترسي كمتر ، اطلاعات كمتر ، تشابه كمتر ارتباطات كمتر و توقع كمتر مشتريان مواجهيم در صورتي كه فناوري بالاتر ، دسترسي ، تشابه ، اطلاعات ، ارتباطات و توقع بيشتر از خصوصيات تجارت الكترونيكي است .در اقتصاد مبتني بر دانش كه نمادي از بكارگيري تجارت الكترونيك در عرصه اقتصاد است و الكترونيك شدن تجارت نيز از ويژگي هاي آن قلمداد مي شود ، سرمايه عامل اصلي

توليد استكه ممكن است به صورت سرمايه فيزيكي يا سرمايه انساني به صورت تدريجي مورد استفاده قرار گيرد و در عين حال طبيعي است كه با هرچه بيشتر شدن سهم تجارت الكترونيكي در تعاملات اقتصادي ، كارايي نيز در اثر كاهش هزينه هاي توليد به شدت افزايش مي يابد .يكي ديگر از مباحث و چالش هاي مطرح بحث تخصص ناقص در توليد است كه از سوي برخي منتقدان گسترش تجارت الكترونيك عنوان مي شود ، واقعيت آن است كه نظام توليد انعطاف پذير تنها با بسط و گسترش شبكه جهاني اينترنت و نهادينه شدن تجارت الكترونيك در ساختار بازار هاي جهاني به طور كامل تحقق پيدا مي كند ، مي توان گفت ، تجارت الكترونيك نه تنها فرض وجود تخصص ناقص در توليد را نقض نمي كند ، بلكه تخصص ناقص را يكي از راه هاي بقا و حفظ سهم بازار براي بنگاه ها معرفي مي كند .در نهايت از منظر دكتر مهدوي تبعات حضور و گسترش تجارت الكترونيكي را در عرصه اقتصادي جهان اينگونه مي توان جمع بندي كرد:تجارت الكترونيكي شيوه هاي سنتي تجارت را متحول كرده است  تجارت الكترونيكي سرعت انجام را افزايش داده است .تجارت الكترونيكي هزينه انجام مبادلات را كاهش داده و كارايي تجاري بنگاه هاي اقتصادي را افزايش داده است .اين نوع تجارت ، رقابت را در بازار هاي جهاني نهادينه كرده است .تجارت الكترونيكي نقش سياست هاي بازرگاني را در انجام مبادلات چه از نوع تشويق كننده و چه از نوع محدود كننده به حداقل رسانده است .

امنيت اطلاعات

NTFS از يك سيستم امنيت اطلاعات بصورت توكار بهره مند است.

NTFS امكان اِعمال محدوديت هاي دسترسي به فايل ها و پوشه ها مطابق با معماري امنيت اشيا در ويندوز [1] را فراهم مي كند. مي توان به فايل ها و پوشه ها، اجازه هاي دسترسي (permissions - براي كاربران خاص يا گروه ها) اعطا كرد. در اين صورت، ويندوز از اين اطلاعات در برابر دسترسي افراد غير مجاز جلوگيري مي كند. اين محدوديت ها، هم براي كاربراني كه از شبكه به اطلاعات دسترسي پيدا مي كنند و هم براي آن هايي كه پشت كامپيوتر از اكانت (account - حساب كاربري) خودشان استفاده مي كنند اعمال مي شود. * با استفاده از سيستم فايل FAT32، فقط مي توان از دسترسي ناخواسته كاربران شبكه به اطلاعات كامپيوتر و آنهم از طريق Share Permissions جلوگيري كرد و هيچ راهي براي محدود كردن دسترسي كاربران ديگر وجود ندارد. بنابراين سيستم فايل FAT32 امن است تا وقتي كه فردي ناخواسته پشت كامپيوتر ننشيند[4.a].اجازه دسترسي به فايل ها و پوشه ها توسط ويندوز و با استفاده از ACL (Access Control List) ها كه در توصيف گر هاي امنيت (security descriptors) به فايل ها و پوشه ها متصل شده انجام مي شود. بنابراين با پشت سر گذاشتن موانع امنيتي ويندوز (مثلا استفاده از سيستم عامل هاي ديگر براي دسترسي به درايوهاي NTFS و يا استفاده از برنامه هايي كه در محيط داس (MS-DOS Mode) و در حالتي كه ويندوز اجرا نشده به اين درايوها دسترسي مي يابند) فايل ها و پوشه ها، در معرض دستبرد قرار مي گيرد. * بنابراين حتي با اعمال محدوديت هاي دسترسي NTFS، كساني كه دسترسي فيزيكي به

ديسك سخت داشته باشند، ممكن است بتوانند با كمي صرف وقت، موانع امنيتي را پشت سر بگذارند. براي حداكثر امنيت، به بخش رمزنگاري فايل ها (Encryption) مراجعه كنيد.[3.g] * با استفاده از برنامه Backup ، مي توانيد از فايل هاي موجود بر روي درايوهاي NTFS و تنظيمات امنيتي آن ها نسخه پشتيبان (backup) تهيه كنيد. با اين وجود، اگر اطلاعات خود را روي درايوهاي FAT32 بازيابي (recover) كنيد، تمام تنظيمات امنيتي و ساير خصوصيات مختص به NTFS را بر روي آن فايل ها از دست خواهيد داد.[4.c]- رمزنگاري فايل ها (Encryption)NTFS سيستم فايلِ رمز شده (Encrypted/Encrypting File System - EFS) را براي حفاظت از اطلاعات با روش هاي رمزنگاري[1] در اختيار قرار مي دهد. وقتي داده اي رمز مي شود (to encrypt – to cipher) به صورتي در مي آيد كه بدون رمز گشايي (to decrypt – to decipher)، بي معني و غير قابل استفاده است.خصوصيات امنيتي همچون محدود كردن ورود (login) افراد به سيستم و يا اِعمال محدوديت هاي دسترسي به فايل ها و پوشه ها، اطلاعات را از دسترسي ناخواسته در شبكه حفظ مي كند. با اين همه، همانطور كه در بخش امنيت اطلاعات (Data Security) اشاره شد، كسي كه دسترسي فيزيكي به كامپيوتر (مثلا يك كامپيوتر كيفي ربوده شده) پيدا كند، مي تواند با داشتن تجربه كافي و صرف وقت، مثلا با نصب سيستم عامل از نو، اين موانع امنيتي را پشت سر بگذارد و اطلاعات در معرض دستبرد قرار گيرد. رمزنگاري فايل ها هم شبيه به تعريف محدوديت دسترسي به فايل است با اين تفاوت كه با رمزنگاري فايل ها، يك

لايه امنيتي مضاعف جداي از سيستم عامل، ايجاد و بر روي خود رسانه (media) بكار گرفته مي شود.فايل هاي رمز شده، با پشتيباني NTFS از رمزنگاري، نياز به توجه خاصي از سوي كاربر ندارند و همچون فشرده سازي (Compression) فايل ها در NTFS ، ديگر نيازي به رمزنگاري و بعدا رمزگشايي فايل ها بصورت دستي نيست. كارهايي كه با ساير فايل ها مي توان انجام داد (خواندن، اجرا، تغيير دادن و...) با يك فايل رمزشده هم با همان روش هاي معمول، براي افراد تعريف شده (به طور خاص، كسي كه فايل را رمز كرده) ممكن است.هر تلاشي براي دسترسي به محتويات يا كپي كردنِ يك فايل رمز شده از سوي افراد ناخواسته (حتي مدير سيستم)، منجر به خطاي “Access Denied” مي شود . با اين حال، فايل ها و پوشه هاي رمز شده، همچنان در معرض ديد يا پاك شدن توسط هر كسي است كه اجازه هاي دسترسي مناسب را داشته باشد. بنابراين بكارگيري توأمان محدوديت هاي دسترسي و رمزنگاري فايل ها پيشنهاد مي شود. What is data security

Peter McLarty To put a place or spin on what it is I wanted to work around here I thought I might have a look at some fundamental concepts and then move out from there."Data" is the raw materials we all have stored as rows and columns in our databases. this may contain many forms of sensitive elements personal data, market sensitive data, intellectual property, national secrets."Information" is anything we can make useful out of the data in a human readable form that will cause some change

to happen as a result of the information leaving our system. Stealing of payroll data may mean a person needs to have a new social security number issued or other identity number here in Australia it would be your Tax File NumberReleasing of a balance sheet would cause share fluctuations if it were a listed company.So now we do a really good job of securing our data but is our information secure, have a look around you it can be frightening or is your data and information equally secure?What happened to last nights backups, what was in those backups?Can your application make use of securing features such as encryption in the database?Have you ever conducted an audit of your own database security, it may seem funny to some of you that have been through that adventure called SOX that there is a whole lot of production databases out there that contain important data with blank "SA" passwords default passwords for "SYSTEM" and "SYS" or are really easy to determine and as a result there is still a lot of work to do in securing our data.Oh and don't get me started on SOA plenty of systems are being rushed to SOA without due diligence of the security implications of creating a SOAP or other web service technology and attaching it to your database.So data security for me is making it as difficult for entities that are not authorized to access my data. There is a lot of ways to do this I will look at

databases and namely SQL Server and Oracle as they are what I know best

سلامت ديجيتالي

وحيد نقشينه

در اين مقاله سلامت الكترونيك شرح داده مي شود. تعريف سلامت الكترونيك، تاريخچه سلامت ديجيتال، حوزه هاي سلامت ديجيتال، و زيرساخت هاي e-Health مباحث اين مقاله را تشكيل مي دهند. 1- مقدمهسلامت الكترونيك (e-Health) يك زمينه نوظهور از برخورد انفورماتيك، پزشكى، بهداشت عمومى و تجارت است كه از طريق شبكه جهانى وب (world wide web) و تكنولوژى هاى مرتبط با آن ارتقا و تكامل مى يابد. سلامت الكترونيك را نه تنها به عنوان يك توسعه فنى بلكه به عنوان حالتى روحى، طرز تفكر و يك حركت عمومى جهانى مى توان توصيف كرد. براى توصيف واژه سلامت الكترونيك بايد از فناورى اطلاعات و ارتباطات (Information Comunication Technology) در بخش سلامت بهره برد. اطلاعات ديجيتالى در بخش سلامت و بهداشت براى مقاصد بالينى و آموزشى و مديريتى از طريق الكترونيكى، انتقال ذخيره و بازيابى مى شود.2- تعريف سلامت الكترونيكسلامت الكترونيكى يك زمينه جديد و روبه رشد از تلاقى اطلاع رسانى پزشكى _ سلامت عمومى و مبادلات تجارى است كه به خدمات و اطلاعات سلامت ارائه شده و يا تقويت شده از طريق اينترنت و فناورى هاى وابسته اطلاق مى گردد. در مفهومى وسيع تر اين واژه نه تنها به توسعه فناورى اشاره مى كند بلكه زمينه اى جامع براى ارتقاى محلى _ منطقه اى و بين المللى مراقبت بهداشتى با استفاده از فناورى اطلاعات و ارتباطات است.3- تاريخچه سلامت ديجيتالواژه e-Health ابتدا در دهه 90 ميلادى كلمه اى عمومى بود و به تمام مسائل مشترك ميان كامپيوتر و پزشكى اطلاق مى شد.

اين كلمه در ابتدا بيشتر به وسيله بخش صنعت و تجارت مورد استفاده واقع مى شد و كاربرد علمى آن بسيار كم بود. در آن زمان تمام خدماتى كه اينترنت براى سلامت جامعه مى توانست ارائه دهد در اين حوزه قرار مى گرفت. به عنوان مثال شركت Intel از e-Health به عنوان تلاشى مشترك از سوى مسئولان بهداشت جهانى و فناورى ياد مى كند، اما با گسترش نفوذ اينترنت در جوامع و افزايش گرايش كاربران به استفاده از اينترنت، سلامت ديجيتال نيز دچار تحولى عظيم شد و از كاربردى عمومى خارج شده و تبديل به يك زيرشاخه از بهداشت عمومى شد. پس از آن كاربران و متخصصان فراوانى به استفاده از e-Health روى آوردند و سلامت الكترونيكى به واژه اى علمى و آكادميك تبديل شد اما در ابتدا گروهى از دانشمندان و متخصصين با ورود اين واژه به لغات علمى و دانشگاهى مخالف بودند و آن را واژه اى صرفاً تجارى مى دانستند اما براثر توسعه دامنه كاربرد مجوز ورود صادر شد به گونه اى كه امروزه در بانك اطلاعات پزشكى دنيا (medline) صدها مقاله علمى مرتبط با حوزه سلامت الكترونيكى مى توان يافت.4- حوزه هاى سلامت ديجيتالفوايد فراوانى از سلامت الكترونيكى مى توان به دست آورد اما بايد اين نكته را نيز در نظر داشت كه توسعه و گسترش خدمات بهداشتى و درمانى بدون استفاده از رايانه و تكنولوژى هاى مرتبط عملياتى نخواهد بود. لذا براى تبيين بيشتر اين كاربرد در 10 حوزه به شرح زير قابل تفسير است:4-1- توانمندسازىبه دليل در دسترس قرار گرفتن اطلاعات و دانش پايه و مورد نياز پزشكى و

بهداشتى از سوى شبكه هاى اطلاعاتى براى همگان، راه هاى جديدى به سوى درمان بيمار محور در جامعه اطلاعاتى ايجاد مى شود. مردم جوامعى كه اطلاعات صحيح و كافى را نسبت به مراقبت از سلامت خود دارند، كمتر دچار بيمارى شده و در صورت ابتلا به بيمارى نيز مى دانند كه در چه زمانى به چه متخصصى رجوع كنند. بدين ترتيب از مراجعه هاى مكرر آن ها به مراكز غيرمرتبط جلوگيرى به عمل آمده و در نتيجه شاهد ترافيك هاى بيهوده در محيط هاى بهداشتى نخواهيم بود، افزون بر اين افراد بيمار مى توانند آموزش هاى مورد نياز خود را در مورد برخورد با بيمارى و عوارض آن از طريق شبكه هاى اطلاع رسانى دريافت كنند.4-2_ امكان تبادل اطلاعات ميان مؤسسات بهداشتىدر اين حوزه از سلامت ديجيتال امكان تبادل اطلاعات و اسناد پزشكى ميان مؤسسات بهداشتى و درمانى فراهم خواهد شد به نحوى كه همواره از آخرين تغييرات دارويى، نسخه هاى درمانى، آموزش هاى پرستارى و مراقبتى و ديگر اطلاعات مورد نياز آگاه شوند، بانك هاى اطلاعاتى (Data Base) اين مؤسسات همواره به روز بوده و از آخرين تجربيات همكاران خود در هر گوشه از جهان مى توانند استفاده كنند.4-3_ اصول اخلاقىسلامت الكترونيكى الگوهاى نوين ارتباطى ميان پزشك و بيمار؛ پزشك و پزشك را ايجاد خواهد كرد و چالش ها، تهديدها، تحولات ونيز فرصت هاى جديدى از جنبه اخلاق را به وجود مى آورد. از جمله اين چالش ها بحث اخلاق پزشكى در درمان هاى online، محرمانه ماندن اطلاعات بيماران، محرمانه نگه داشتن مهارت هاى تخصصى پزشكان و نيز رضايت پزشك و بيمار در درمان

است.4-4_ كارآيىخصوصياتى همچون حافظه، سرعت در پردازش و تحليل و توانايى انجام حجم زيادى از عمليات موجب خواهد شد كه مديريت خدمات بهداشتى و درمانى با استفاده از رايانه بتواند پيشرفت هاى قابل ملاحظه اى در راه توسعه و پيشرفت بردارد. براى تصميم گيرى در عرصه ارائه خدمات سلامت اصل نخست جمع آورى اطلاعات مناسب است. در زمان هاى گذشته در اثر يك مورد بيمارى جديد زمان زيادى را به خود اختصاص مى داد، اما امروزه به عنوان اقدامى فورى در بخش سلامت ديجيتال، قابل انجام است.4-5-آموزش onlineيكى از حوزه هاى سلامت الكترونيكى كه ارتباط بسيار نزديك و تنگاتنگى نيز با آموزش الكترونيكى learning_e دارد حوزه آموزش online سلامت است. در اين بخش از سلامت ديجيتال متون آموزش پزشكى، آموزش سلامت، اطلاعات بهداشتى و درمانى و نيز اطلاعات پيشگيرى از وقوع بيمارى ها به صورت online و به شكل متن، صدا، تصوير و فيلم بر روى شبكه جهانى وب (world wide web) قرار مى گيرد تا همه كاربران به آن دسترسى داشته باشند. همچنين جديدترين مسائل و يافته هاى پزشكى دنيا نيز بر روى شبكه جهانى قرار مى گيرد تا پزشكان و متخصصان با مراجعه به آن اطلاعات پزشكى و درمانى خود را به روز نگاه دارند.4-6- ارتباطى جديدسلامت ديجيتال نوعى ارتباط جديد ميان بيمار و پزشك برقرار خواهد كرد . ارتباطى تمام وقت و 24 ساعته كه اين ارتباط در روزهاى غيركارى و تعطيل نيز قابل انجام است. بيمار از طريق آدرس اينترنتى كه پزشك معالجش در اختيار او قرار داده، مى تواند آخرين اطلاعات را درباره بيمارى خودبه دست آورده و با آخرين

و جديدترين درمان ها آشنا شود. افزون بر اين مى تواند علايم و نشانه هاى جديد را كه خود مى بيند و دردهايى را كه در بدن خود احساس مى كند به صورت online در اختيار پزشك معالج خود قرار دهد و پزشك نيز راهنمايى هاى خود را به صورت online انجام دهد، بدون اين كه نياز به حضور فيزيكى هر يك از دو طرف در مطب و يا بيمارستان باشد. همچنين در صورت حاد شدن مشكل مريض مى تواند با ارسال درخواستى براى پزشك معالج خود، تقاضاى حضور فيزيكى ايشان را در منزل و يا محل كار خود بنمايد.اين نوع از ارتباط كه شكل جديدى از ارتباط ميان پزشك و بيمار است به نوعى مشاركت تبديل شده و منجر به اتخاذ تصميمات مشترك نيز خواهد شد كه اين امر در بيمارى هاى جديد موجب افزايش سطح علمى پزشك و معالجه زودتر بيمار خواهد شد.4-7- گستره جغرافيايىتوسعه گستره مراقبت هاى بهداشتى به فراتر از مرزهاى جغرافيايى در مقوله سلامت الكترونيكى بيماران مفهوم جديدى است از پزشكان بى مرز.در حوزه e-Health مراقبت هاى درمانى به فراتر از مرزهاى قراردادى بشرى، پزشكان را قادر مى سازد تا به آسانى مراقبت هاى پزشكى خود را به صورت online از طريق اينترنت پيگيرى نمايند و نيز دسترسى بيماران را به دليل نبود حضور فيزيكى پزشك معالج، محدود نخواهد كرد. همچنين پزشكان قادر خواهند بود تا با حضور مجازى در كشورهاى عقب مانده به مشكلات بيماران اين كشورها رسيدگى كنند. بدون آن كه حضور فيزيكى خود را در كشورشان از دست بدهند. اين امر منجر به افزايش سطح جهانى سلامت

بهداشتى خواهد شد.4-8- افزايش كيفيت خدمات سلامتبه دليل ثبت و نگهدارى اطلاعات پزشكان و مراكز بهداشتى در حافظه رايانه ها، مقايسه ميان ارائه كنندگان خدمات بهداشتى درمانى راحت تر خواهد بود. زمانى كه اين مقايسه صورت مى گيرد مشتريان به سوى مراكزى كه خدمات با كيفيت ترى ارائه مى دهند، هدايت خواهند شد و اين امر سبب ازدحام جمعيت در مراكز بهداشتى و لزوم نوبت دهى براى مراجعه، اعلام نتايج آزمايشگاهى و امكان بحث و بررسى راه هاى درمانى از طريق اينترنت را فراهم مى آورد و به دليل استقبال مردم از مراكز درمانى با كيفيت تر، ديگر مراكز نيز به سمت تعالى پيش خواهند رفت.4-9- مبتنى بر مدارك بودنمعالجات در محيط e-Health بايد براساس مستندات صورت بگيرد به اين معنى كه اگر براى بيمار روش درمانى خاصى پيشنهاد شود اين روش بايد با يافته هاى علمى روز مطابقت داشته باشد همچنين پيش بينى يك روش درمانى نيز براساس آخرين اطلاعات و دانش پزشكى روز ميسر خواهد شد. البته در اين حوزه نياز به كار زيادى وجود دارد تا بسترهاى علمى آن فراهم شود.4-10- افزايش دسترسى به خدمات تأمين عدالتاستفاده از خدمات e-Health سبب خواهد شد كه افراد خدمات سرويس هاى بهداشتى درمانى مورد نياز خود را از ارائه دهندگان آن در هر نقطه از جهان دريافت كنند. اين خدمات مى تواند شامل مشاوره هاى ساده و ابتدايى تا معالجات پيچيده ترى در بيمارى هاى مزمن باشد. به اين ترتيب فردى كه تاكنون تنها امكان استفاده از خدمات بهداشتى را تنها در شهر خود داشته است اكنون توانايى استفاده از اين خدمات را در هر

كجاى دنيا دارد و دسترسى استفاده كنندگان به مراكز بهداشتى راحت تر شده و بدين ترتيب امكان برقرارى عدالت فراهم خواهد شد.5- زيرساخت هاى e-Health بحث سلامت الكترونيك رابطه نزديكى با زيرساخت هاى ديجيتالى هر كشورى و نيز فرهنگ ديجيتالى آن كشور دارد. براى برقرارى نظام سلامت ديجيتالى هر كشورى زيرساخت هاى مخابراتى و اينترنتى آن كشور نقش تعيين كننده اى دارد. درصد كاربران از اينترنت، ميزان نفوذ فيزيكى اينترنت در كشور، سايت هاى ارائه دهنده اطلاعات پزشكى و درمانى، سرويس دهندگان اينترنت و غيره از عوامل مهم در توسعه سلامت الكترونيكى هستند. همچنين نقش وزارتخانه ها و سازمان هاى درگير در حوزه سلامت الكترونيكى مانند وزارت فناورى اطلاعات و ارتباطات (ICT ) و وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكى و ديگر سازمان هاى مرتبط بسيار مهم خواهد بود.منبع : روزنامه ايران، يكشنبه 23 ارديبهشت 1386، سال سيزدهم، شماره 3636، صفحه 16.كليدواژه : سلامت الكترونيك ؛ e-Health ؛ سلامت ديجيتال

دانش لازم براي مديريت شبكه

استفاده از فن آوري هاي متعدد و درعين حال پويا در طراحي ، پياده سازي و نگهداري شبكه هاي كامپيوتري ، افرادي را كه علاقه مند به فعاليت در اين زمينه خصوصا" مديريت شبكه هاي كامپيوتري مي باشند دچار نوعي سردرگمي نموده است و همواره براي اين طيف از علاقه مندان فعاليت در عرصه فن آوري اطلاعات و ارتباطات  سوالات فراواني مطرح مي گردد : از كجا مي بايست شروع كرد؟ به چه صورت مي بايست ادامه داد ؟ دانش لازم براي فعاليت موثر در اين عرصه چيست ؟ موثرترين مسير براي حركت در اين راه چيست ؟ رمز موفقيت افرادي كه اين مسير

را در كوتاه ترين زمان طي نموده اند چيست ؟ در پاسخ به سوالات فوق و ساير مواردي كه ممكن است براي علاقه مندان فعاليت در اين عرصه مطرح گردد ، مي بايست به اين نكته مهم اشاره گردد كه قطعا" مي بايست موارد فراواني را به صورت اصولي و ساختيافته فراگرفت و متناسب با تغيير در فن آوري هاي استفاده شده در شبكه هاي كامپيوتري ، فرآيند يادگيري را بدون وقفه ادامه داد . يادگيري در اين عرصه همانند بسياري از زمينه هاي ديگر فن آوري اطلاعات و ارتباطات ، فرآيندي مستمر و بدون توقف است . افرادي كه در اين عرصه گام مي نهند ، لازم است پيشاپيش شرايط روحي و جسمي مناسبي را در خود ايجاد و تقويت نمايند . قطعا" در اين مطلب نمي توانيم به تمامي سوالات فوق پاسخ دهيم ولي مي توان به مواردي اشاره نمود كه مي بايست به عنوان يك سياست كلي يادگيري بر روي آنان متمركز گرديد :

 مدل مرجع OSI : رفتار عناصر نرم افزاري و سخت افزاري موجود در يك شبكه منطبق بر مدل مرجع OSI است . بنابراين لازم است در ابتدا و قبل از هر چيز با اين مدل به خوبي آشنا گرديد . شناخت و آگاهي از نحوه عملكرد مدل مرجع OSI يكي از موارد حياتي در دنياي شبكه هاي كامپيوتري است . اهميت اين موضوع به حدي است كه حتي  در برخي موارد براي مستندسازي يك شبكه كامپيوتري نيز از مدل مرجع OSI كمك گرفته مي شود .  

مفاهيم پروتكل TCP/IP : با توجه به نقش غيرقابل انكار پروتكل ها خصوصا"

پروتكل TCP/IP در دنياي شبكه هاي كامپيوتري ، لازم است با اين پروتكل به خوبي آشنا گرديد . آشنائي با مفاهيمي همچون نحوه آدرس دهي ، نحوه ايجاد يك آدرس (بخش شبكه و بخش مربوط به host و ساير موارد ديگر  ) ، Subnetting  و gateway  از جمله موارد حياتي در اين زمينه مي باشد .  

پشته و يا Stacks : در اين رابطه لازم است با نحوه پياده سازي stack بر روي host آشنا گرديد . همچنين ، آشنائي با هر يك از عناصر موجود در شبكه ( نظير كارت شبكه ، درايورهاي مربوط به هر يك از دستگاه ها ، سيستم عامل و ساير موارد ديگر ) نيز مي بايست در دستور كار قرار گرفته تا اشكال زدائي شبكه با فرآيندي منطقي صورت پذيرد. 

لايه دوم : در اين رابطه لازم است با نحوه عملكرد سوئيچ و تفاوت آن با هاب و روتر آشنا گرديد . شناخت bridge و تفاوت بين يك collision domain و  يك broadcast domain  و در ادامه آشنائي با VLAN  نيز مي بايست در دستور كار قرار گيرد .  

روتينگ : در اين رابطه لازم است با يك پروتكل روتينگ آشنا گرديد .  پروتكل RIP به دليل عدم پيچيدگي فراوان ، گزينه اي مناسب براي شروع است . هدف از آشنائي با پروتكل هاي روتينگ ، ايجاد بستر و زيرساخت مناسب آموزشي براي آشنائي با نحوه عملكرد روتر است  و اين كه چگونه دستگاه فوق اطلاعات يك شبكه را در اختيار ساير شبكه ها قرار مي دهد. بنابراين لازم نيست به صورت خيلي جدي و عميق درگير مفاهيم پيچيده روتينگ

و الگوريتم هاي مربوطه شد .   

سرويس ها : سرويس ها در يك شبكه داراي جايگاهي بسيار مهم مي باشند و لازم است با نقش سرويس هائي نظير DNS ,DHCP و WINS آشنا گرديد . بديهي است نصب ، پيكربندي ايمن ، نگهداري و اشكال زدائي سرويس هاي فوق مي بايست در دستور كار قرار گيرد .  

استفاده مفيد از منابع مرجع شبكه اي : در اين رابطه لازم است از منابع مرجع شبكه اي به صورت اصولي استفاده نمود ( سايت whatis.com گزينه اي مناسب براي يافتن برخي از سوالات متداول و يا اصطلاحات پايه در خصوص شبكه هاي كامپيوتري است ) . پاسخ به سوالات و يا تشخيص و رفع اشكالات احتمالي ، مي بايست مبتني بر رويكردهاي كاملا" علمي باشد حتي اگر لازم باشد در ابتدا از واژه ارزشمند " نمي دانم " استفاده نمود .  

امنيت : ايمن سازي و ايمن نگهداشتن يك شبكه كامپيوتري يكي از مهمترين وظايف مديران شبكه در عصر حاضر محسوب مي گردد. بنابراين لازم است كه اطلاعات خود را در زمينه امنيت خصوصا" نحوه عملكرد فايروال ها و ساير تكنولوژي هاي امنيتي نظير VPN افزايش داد . همچنين ، آشنائي با authentication ، authorization و accounting و تفاوت بين هر يك از آنان نيز مي بايست در دستور كار قرار گيرد. 

خروجي : آگاهي از آخرين وضعيت پيكربندي و عملكرد يك دستگاه شبكه اي از جمله اقدامات حياتي يك مدير شبكه مي باشد . بنابراين لازم است با نحوه دريافت اطلاعات در خصوص وضعيت هر يك از دستگاه هاي شبكه اي آشنا گرديد . مثلا" در ارتباط

با روتر و سوئيچ مي توان از مجموعه دستورات مختلف show به منظور آگاهي از اطلاعات پيكربندي و نحوه عملكرد آنان استفاده نمود .  

آشنائي با نحوه عملكرد برنامه ها و رويه هاي  درگير در فرآيند ارتباطي : در اين رابطه لازم است از يك  زاويه ديگر و در ابعادي عميق تر ، حركت داده ها از يك برنامه به برنامه ديگر بررسي گردد : يك برنامه بر اساس چه نوع ساختاري داده مورد نياز خود را از يك برنامه دريافت مي نمايد ؟   ( segmented, packetized, framed و يا  routed ) كامپيوتر چگونه از آدرس MAC يك بسته اطلاعاتي آگاه مي گردد ؟  ( ARP ) نحوه ايجاد يك فريم به چه صورت است ( MTU ) سوئيچ براي فوروارد كردن يك بسته اطلاعاتي بر روي يكي از پورت هاي موجود از چه روشي استفاده مي نمايد ؟  ( FDB )  چگونه روتر يك اينترفيس را انتخاب مي نمايد ؟ ( جدول روتينگ )  و ...

موارد فوق ، رويكردهاي اساسي به منظور شكل گيري يك سياست آموزشي براي علاقه مندان فعاليت در عرصه شبكه هاي كامپيوتري به عنوان مدير شبكه را ترسيم مي نمايد . مديراني كه مي بايست علاوه بر افزايش مستمر توانمندي خود ،  قادر به مديريت پوياي ساير منابع انساني شاغل در مراكز شبكه به منظور نگهداري مطلوب يك شبكه كامپيوتري باشند . آموزش مستمر و هدفمند وجه اشتراك تمامي كاركنان شاغل در يك مركز شبكه اي است، چراكه مديريت و راهبري مطلوب يك شبكه كامپيوتري بدون توجه به معيارهاي علمي ، امري محال و دور از دسترس خواهد بود  كه

پيامد آن از دست دادن منابع ارزشمند انساني و غيرانساني است .

 

*http://www.srco.ir/Articles/TipsView.asp?ID=417

ساختار سازماني در عصر اطلاعات

8:57 ساختار سازماني در عصر اطلاعات

تعريف كار بردي از سازمان مجازي:بدليل رفع پاره ايي ابهامات وثصورات تجربي وغير علمي در معدود سازمان مجازي ، تعريف عمل اين از سازمان مجازي نياز است و اين تعريف نياز به فرموله شدن دارد.

براي ارائه يك تعريف كار بردي از سازمان مجازي توجه به موارد زير ضروري مي باشد .A- دو حالت ساختاري اصلي و مهم، در مورد موجوديت سازمان مجازي وجود دارد.1-پراكندگي جغرافيايي واحدهاي سازماني،در گذشته سازمان مجازي بصورت سازماني مجزا وبا پراكندگي افراد گروه ها ، بخش ها ويا تمام شركت ها در حد اقل دو مكان تعريف مي شد .2-حالت دوم به اين موضوع اشاره دارد كه فرايند توليد در سازمان مجازي بدون حمايت ، فن آوري اطلاعات در پيوند دادن بخش هاي سازمان مجازي نمي تواند كامل شود.b- سازمان مجازي يك مدل مجزا واختصاصي است نه اينكه ويژگي از يك سازمان.اين موضوع سازمان مجازي را از دنياي سازمانها جدا واستثناء مي كند ، بنا براين سازمان مجازي مي تواند از ارتباطات گسترده ايي استفاده كند و نه فقط بعنوان روش بحراني براي تكميل فرايند توليد.c- سازمان مجازي يك مدل جديد سازماني مي باشد ، در اين جا به اين نكته اشاره مي كنيم كه سازمان مجازي جايگزين مشخصات سازماني خاص در مدل هاي جديد مي باشد .بنابراين تعريف كار بردي سازمان مجازي بدين صورت مي تواند فرمول گردد.سازمان مجازي يكي از انواع سازمانهاي شبكه ايي است كه براي تسهيم مهارتها ،هزينه ها،ودست يابي به بازارهاي يكديگر از طريق فن آوري اطلاعات به

يكديگر وصل هستند ، در اين سازمانها ، وظيفه عمده موسسهبصورت شركت هاي جدا گانه ايي سازمان داده مي شوند كهبصورت الكترونيكي به سازمان مركزي كوچك ومحدودي اتصال دارند ،در اين ساختار مهندسي ، بازاريابي،تحقيق وتوسعه وحسابداري ديگر ، بخشي از سازمان نيستند بلكه سازمانهاي جداگانه ومستقلي هستند كه بر اساس قرار داد با هم كار مي كنند.هر چند كه از سازمان مجازي يك تعريف واحد وجود ندارد، بهر حال در اين مقاله آنرا فن آوريي مي دانيم كه اجازه مي دهد با مشتريان ،تامين كنندگان ،شركاي تجاري وكاركنان پيوند بر قرار كرده واز مزاياي سرعت وبهره وري آن استفاده شود، وانعطاف بزرگترين ويژگي آن خواهد بود.سازمانهاي مجازي به لحاظ افزايش سرعت فن آوري اطلاعات وايجاد شبكه هاي اينترنت در جوامع ايجاد گرديده است . در اينجا اينترنت به معني انتخاب ، آزادي و كنترل است .ويژگي هاي سازمان مجازي :در سازمانهاي مجازي تشكيلات استخدامي از بين رفته وكاركنان چند پيشه اند ومهارت هاي خود را در اختيار چندين كار فرما قرار مي دهند ،در حقيقت كار كنان كه مهارت هاي مناسب دارند،در اين سازمانها كاركنان مستقل خوهند شد و مهارت هاي خود را همزمان در اختيار چند سازمان قرار خوهند داد .در سازمانهاي مجازي بر خلاف سازمانهاي سنتي كه قدرتشان ناشي از ظرفيت توليدي آنها بوده ، اين قدرت به صاحبان علم ودانش تعلق دارد ، ودر ساختار خود از نظر ايجاد تنوع ، انعطافپذيري از نظر سطح بودن ودر محل از نظر شبكه اي رفتار كردن با سازمانهاي امروزي بسيار تفاوت دارند.ü     تنوع در سازمانهاي مجازي بعنوان يك روند سازماني به دلايل زير

وجود دارد.- ناهمگوني فزاينده نيروي كار از نظر فرهنگي،نژادي،فردي،وجنسيت.- جهاني شدن بازار كار كه يكي از ويژگي هاي سازمان مجازي نيز محسوب مي شود .- تغييرات جمعيتي موجب تنوع بسيار در دريافت خدمات گرديده است .انعطاف پذيري:يكي ديگر از روندهاي سازمانهاي مجازي مي باشد كه به دلايل زير است .- وجود قوانين وترتيبات تفصيلي كمتر در سازمانهاي مجازي.- روابط كاري تغيير پذير. ارتباطات راه دور .مشاركت كاري. پرداخت،درمقابل مهارت- بدليل تنوع فزاينده در محل كار وسرعت تغيير زياد در فن آوري و بازار ها .- نياز هاي متمايز مشتريهاي مرتبط با سازمانهاي مجازي . مسطح بودنروند مسطح شدن سازمان ها با توجه به افزايش سرعت است براي اين افزايش شاخص هاي زيروجود دارد.- مطرح مديريت كمتر.- كارمندان برخورداراز توان تصميم گيريروند شبكه ايياين روند به منظور ارتباط مستقيم بين واحد هاي سازمان وناديده گرفتن زنجيره فرمان مي باشد .زمينه هاي مديريت در سازمان مجازي، براي حركت به سوي مجازي سازي سازمان مديريت در پنج زمينه ضروري است .1- مديريت افراد :درسازمانهاي مجازي كنترل زيادي را نمي توان اعمال كرد، زيرا افراد وظيفه ها در ازاي همديگر قرار دارند در اين ساختار هيچ يك از اعضاء به تنهائي توانمندي اجراي پروژه ها را ندارند، و عضو از شبكه به عنوان يك مشتري و همچنين تأمين كننده براي ساير اعضاء شبكه عمل مي كند با توجه به اينكه كار كنان تحت كنترل مدير نيستند لذا براي اين كار از استراتژي هايي مانند 1_ آموزش خود مديريتي در افراد2_اعتماد به كاركنان استفاده مي شود.2- مديريت اطلاعات:مديران اين ساختار به خوبي آگاهي دارند كه وظيفه آنان مديريت شبكه است

و نه مديريت شركت ، و اين پيچيده ترين بخش كار است كه انجام درست آن ابعاد جديدي در نگرش و مهارتهاي مديريتي را مي طلبد _ دراين ساختار مديران علاوه بر مهارت استفاده از رايانه ها بايستي توانايي كسب اطلاعات و ايجاد زمينه مبادله اطلاعات را نيز داشته باشند.3- مديريت تيمهاي كاري:با استفاده از شبكه اين امكان فراهم مي شود كه افراد عليرغم پراكندگي، يك تيم كاري تشكيل دهند، براي رسييدن به اين مهم استفاده از ابزار شكل دهي گروه هاي مجازي (پست الكترونيكي،ويدئو كنفرانس) آموزش داده شود .نكته مهم اين بحث عدم محوريت فرد يا افراد براي اعمال مديريت آمرانه است بلكه مديران بصورت مربي هم بايد اقدام نمايند.4- مديريت فراگردها:در اين زمينه بايستي فراگردها كه موجب كيفيت در كار مي شود بوجود اورده شوند از جمله-         فراگردهاي عملياتيمحلي شناسايي شوند-         ارزيابي توانايي انجام كارها توسط افرادي كه خارج از سازمان هستند-         تغيير فراگردها براي كنترل بر افراد-         تعيين ميزان رضايت مشتريان از تغييرات با انجام تحقيقات.5-مديريت تسهيلات:در اين موضوع مدير اقدام بهانجام امور مي نمايد كه طي آن فرايند به كار گيري فن آوري براي ادارات مجازي مهيا گردد، همچنين براي كاركنان سازمان مجازي پششتيباني فني ايجاد مي نمايد.منابع انساني در سازمانهاي مجازيدر سازمانهاي مجازي نياز به كاركنان تمام وقت نيست بلكه افراد كارشان را در خانه --_ هايشان انجام مي دهند و حتي براي ايجاد هماهنگي هم به سازمان مركزي مراجعه ندارند. و نتيجه كارها، كالا، خدمات خود را به سازمان ارائه مي نمايند.در برابر اين ايده كه برخي معتقند، در سازمانهاي مجازي توجه به انسان بيشتر شده است، بعضي هم

بر اين باورند كه توجه به انسانها يكسان نبوده و متفاوت تر از سازمانهاي فيزيكي شده است، چنانچه مي گويند سازمانهاي مجازي، سرمايه گذاري در تجهيزات را به استخدام افراد ترجيح مي دهند.توسعه ي روز افزون سازمانهاي مجازي، كاركنان و سازمانها را براي بقاء در آينده مجبور كرده تا نسبت به تغيير و تحول برنامه ريزي كنند _ همانگونه كه مسير جديد شركتها كه توجه به تغيير و تحولات طرح ريزي مي شود، كاركنان هم بايد مسير شغلي شان را طرح ريزي كنند.كوچك شدن سازمانها جهت كاهش هزينه ها موجب شده تا برخي كارگران و كاركنان شغل تمام وقت را از دست بدهند . برخي سازمانها و شركت ها جهت كاهش هزينه هاي پرسنل خود (نظير عدم پرداخت بيمه، مالياتهاي تصاعدي،...) به كاركنان و كارگزاران پاره وقت تكيه داده اند.تجربه، آموزش، هوش، و ذكاوت ابزارهايي هستند كه افراد را در سازمانهاي مجازي از هم متمايز مي كنند لذا چنين تحولاتي سازمانها را مجبور مي كند، تا در مشاغل نيروي انساني مجدادً طراحي كنند.مشكلات سازمان مجازيگروه هاي كاري مجازي تاكيد ويژه بر ارتباطات و توسعه ي مهارتها دارند، با افزايش پراكندگي جغرافيايي مراكز تخصصي، نتيجه گيري هاي سازماني كند و مشكلات بيشتر مي شود.بطور مشخص يكي از مشكلات عمده اي كه هر گروه مجازي با آن مواجه است، مسئله ارتباطات است، مسئله انتقال اطلاعات و ارتباط ميان يك وحله از فعاليت با مرحله ديگر آن، مسئله اي وقت گير است، بنابراين به كار گيري چنين ارتباطاتي بصورت پيشرفته، كار مشكلي است و ما را به يك سري مسائل ديگر از جمله مسئله ي استاندارد سازي و

توسعه ي نرم افزاري مي كشاند.مديريت سازمانهاي مجازي بسيار پيچيده و سخت است زيرا تيم هاي كاري مجازي، كاركنان واقعي و مصرف كنندگان واقعي را در بر مي گيرند و مديران در اين ميان ، بين مجازي و واقعي قرار گرفته اند تا بتوانند مشكلات واقعي تيمهاي مجازي را مديريت و حل كنند.(1)

1-     Hugh’s john and others: some real problems of virtual organization. See HTTP management. vo htm

نتيجه گيريدر يك مدل تحقيقاتي كه مي تواند براي تحقيق تجربي در مورد سازمان مجازي استفاده  شود،ابعاد متفاوت در ساختار مجازي به همراه فن آوري اطلاعات در مركز آن مي باشد.به طور ساده توليد به معني هر فرايند كاري است، كه به سمت يك محصول ما را راهنمايي ميكند،اين محصول مي تواند يك خدمت يا يك كالا باشد.براي سازمان مجازي دو حالت اصلي عبارتند از پراكندگي مكاني و پيوند الكترونيكي، بطوريكه گفته شد، بدون توجه به تكميل شدن فرايند توليد بخشي از ساختار سازمان مجازي ديده مي شود. مبحث زير تاكيد مي كند فقط بر روابطي كه فن آوري اطالعات در آن شركت دارد.مشخصه مهم بعدي نقش مركزي فن آوري اطلاعات مي باشددر سازمان مجازي IT از توليد پشتيباني مي كند و سازمان را مجبور مي سازد كه همكاري بخشهاي مختلف را ايجاد نمايد،و نيز بر تمام جنبه هاي سازماني تاثير مي گذارد، بعبارت ديگرIT شامل ابزار هايي براي انجام كارهاي فوق در مكانهاي خاص و يا در بين مكانها مي باشد.پيوند(ارتباط)الكترونيكي نيز به اين مسئله اشاره مي كند كه يك كار يا بخشهاي اصلي آن در ميان مكانهاي خاص در سازمان مجازي از طريق IT انتقال

مي يابد .بعد ديگر ارتباط و پيوند به مسئله پشتيباني از ارتباطات ميان كاركنان اشاره مي كنند، علاوه بر اينIT اطلاعات سازماني را نيز حمايت مي كند. همچنينIT به جنبه هاي مختلف فرهنگ مجازي بودن مربوط است. منابع: 1- building the information age organization2- desslev Gary human resource management new jersey/prentice hall, inc 19973- hughs jone and others, some real problems of virtual organization (2001) see http management vo, htm.4- Travica Bob, The Design of The virtual organization (2001) See http:// management .vol Untitled. tm. 5-علي رضاييان(جزوه منتشر نشده)نويسنده: بهروز فر هاديان *http://allametabatabaee.blogfa.com/post-35.aspx

استفاده از روش هاي ابرداده در سازماندهي اطلاعات

رشد و گسترش شتابناك منابع اطلاعاتي در اينترنت و بهويژه پس از شروع كار وب با قابليت هاي بي نظير آن، ضرورت وجود عناصر داده هاي فرانگر و گسترده را براي سازماندهي جستجو و بازيابي سريع تر، مؤثر و نظام يافته تر منابع اطلاعاتي شبكه به اثبات ميرساند كه از جمله اين عناصر «ابرداده» است.

هاپكينز (Hopkins) (1988م) در تعريف ابرداده مي گويد: «اطلاعات فهرست گونهاي است كه براي شناسايي توصيف و مكان يابي منابع الكترونيكي شبكه مورد استفاده قرار مي گيرد». با توجه به اين تعريف، ابرداده در واقع نوعي روش و ابزار براي فهرست نويسي، سازماندهي و بازيابي منابع الكترونيكي در شبكه اينترنت است و كاربرد اصطلاح جديد نيز براي ايجاد تمايز ميان روش هاي جديد سازماندهي منابع اطلاعاتي الكترونيكي با روش هاي متداول و سنتي فهرست نويسي و سازماندهي اطلاعات است كه صرفاً در كتابخانه ها و مراكز اطلاع رساني مورد استفاده قرار مي گرفت. ويژگي هاي ابرداده ها مبناي كاربرد ابرداده، جستجو، يافتن، مستندسازي، ارزش يابي و گزينش منابع شبكه اي است كه موجب افزايش دقت بازيابي منابع شبكه اي مي شود. اهمّ ويژگي ها و كاربردهاي ابرداده عبارت

است از: 1. مديريت بر حجم گسترده اي از اطلاعات در شبكه؛2. نمايه سازي و انواع گسترده اي از اطلاعات در شبكه؛ 2. آسان سازي جستجو و بازيابي اطلاعات در شبكه و جامعيت در بازيابي؛ 3. تطبيق، اشتراك، يكپارچه سازي و استفاده مجدد از انواع اطلاعات در محيط شبكه؛ 4. نظارت بر دسترسي به اطلاعات، ابرداده نه تنها به جستجو و بازيابي مؤثر منابع اطلاعاتي ناهمگن مي پردازد؛بلكه اطلاعاتي را كه دسترسي بدان ها محدود است، براي شيوه و نوع استفاده كاربران مديريت مي كند. تاكنون براي ابرداده قالب ها و استانداردهاي گوناگوني به وجود آمده است كه از مهم ترين آنها مي توان به موارد ذيل اشاره كرد: _ قالب ابرداده اي دوبلين كور(Dublin Core Metadata Format) _ قالب مارك _ قالب U.S مارك _ قالب ابرداده طرح كدگذاري متن(Text Encoding initiative) _ قالب ابرداده اي خدمات مكان يابي اطلاعات دولتي(Governmetn lnformation Locator Services). از ميان قالب هاي يادشده، قالب دوبلين كور كه به منزله يك استاندارد جامع توسط او.سي.ال.سي(O.C.L.C) تدوين يافته است، از اعتبار و جامعيت بيشتري برخوردار است. به همين دليل، اين استاندارد، مورد پذيرش بسياري از كتابخانه ها و مراكز فهرست نويسي قرار گرفته و مبناي كار سازماندهي منابع اينترنتي واقع شده است. اين قالب داراي مجموعه عناصري ابرداده اي است كه به اين ترتيب هستند: 1. عنوان؛ 2. پديدآورنده؛ 3. موضوع؛ 4. توصيف؛ 5. ناشر؛ 6. همكار؛ 7. تاريخ؛، 8. نوع منابع؛ 9. قالب؛ 10. شناسگر؛ 11. منبع؛ 12. زبان؛ 13. ارتباط يا رابطه؛ 14. پوشش؛ 15. حقوق. نتيجه گيري ظهور اينترنت چالش هاي جديدي را به وجود آورده است و تاءثيرات عديده اي بر علوم و فنون مختلف گذارده است. يكي از عرصه هايي كه به شدت از اينترنت تأثير پذيرفته

است، عرصه اطلاعات و اطلاع رساني است و در آينده بايد شاهد باشيم كه كل جريان داد و ستد اطلاعات از طريق اينترنت انجام خواهد گرفت. ظهور محيط هاي الكترونيكي جديد و منابع الكترونيكي مختلف، ضرورت الگوها، روش ها، استاندارها و ابزارهاي جديدي را براي ذخيره، سازماندهي و بازيابي آنها به خصوص منابع اينترنتي مي طلبد. با توجه به اينكه اينترنت خود دنياي بسيار آشفته اي است و از طرفي ديگر، امكانات فعلي موجود در اينترنت براي جستجو و بازيابي اطلاعات داراي نارسايي هاي عديده اي هستند، لازم است كتابداران و اطلاع رسانان كه سال هاست با عنوان سازمان دهندگان منابع اطلاعاتي چاپ شناخته شده اند، با ابزارهاي جديد سازماندهي منابع اينترنتي آشنا شوند و دنياي بي نظم و آشفته موجود در اينترنت را نظم ببخشند و كاركردهاي اينترنت را به حدّ اعلا كه همان اشاعه اطلاعات در شكل صحيح است، با دقت هر چه تمام تر در زمان مناسب و با هزينه مطلوب به انجام برساند. براي اين كار، ابزارهاي چندي وجود دارد كه موتورهاي كاوش اينترنت يكي از آنهاست و استانداردها و الگوهايي نيز وجود دارند كه حاصل كار كتابداران است كه از مهم ترين آنها استفاده از روش هاي ابرداده در جهت سازماندهي منابع اينترنتي است. نكته اصلي و پر اهميت آن است كه اگر هر چه سريع تر چاره اي به ويژه از سوي كتابداران براي مشكل سازماندهي اطلاعات در اينترنت انديشيده نشود، با افزوده شدن حجم عظيم و روزافزون اطلاعات، نتيجه اي جز بازيابي زياد و نامربوط حاصل نخواهد شد. *http://www.noormags.com/View/Magazine/ViewPages.aspx?numberId=1874ViewType=0PageNo=10

درايت در فناوري اطلاعات

ترجمه و تلخيص : محمد رضا اسمعيلي گي_وي

چكيدهاگرچه اكنون مديريت سبد دارايي (IT (IT PORTFOLIO يكي از بهترين اقدامات محسوب مي شود، اما با اين حال بسياري از شركتها

هنوز بازدهي كمتر از پتانسيل واقعي خود از سرمايه گذاري IT به دست مي آورند.

مطالعات اخير نشان مي دهد مقدار قابل توجهي ارزش افزوده مي تواند به وسيله اجراي مجموعه اي از فعاليتها و فراگردهاي به هم پيوسته كسب و كار كه روي هم رفته «درايت IT» ناميده مي شود، به دست آيد.

درباره تحقيقاين مقاله حاصل 5 سال مطالعه روي مديران IT و مديران ارشد اطلاعات (CIO 147 ) شركت آمريكايي است كه با بحث و تبادل نظر با مديران IT سازمانهاي بزرگ آمريكايي ، اروپايي و آسياسي تكميل شد. داده ها به شكل شخصي و با تلفن توسط شركت تحقيقاتي «هرت- هنكس» از سال 2001 تا 2003 جمع آوري شدند. براي درك بهتر نقش و تاثير درايت IT ، مصاحبه ها و بحثهايي با مديران ارشد اطلاعاتي و ديگر مديران ارشد از سال 2003 تا 2005 ترتيب داده شد. داده هاي مربوط به سبد دارايي IT از 640 شركت در سال 2005 جمع آوري شد.مجموع كل سرمايه گذاري IT شامل تمام هزينه هاي متمركز و غير متمركز IT (چه تأمين از داخل و يا خارج) به علاوه هزينه تمام كاركنان و مديراني كه مشغول خدمات IT هستند مي شود. جامعه آماري متشكل از 58 درصد سازمانهاي توليدي و 42 درصد شركتهاي خدماتي مي شود كه در ليست نشريه فرچون آمده اند. تمام نتايج به لحاظ آماري معني دار و مبتني بر تحليل رگرسيون هستند.مقدمههنگامي ك_ه هواگرم است، فروشگاههاي شركت «سون- الون- جپن» (7-ELEVEN) در توكيو مقدار زيادي غذاي ژاپني سرد آماده فروش دارند. در روزهاي سرد نيز غذاي گرم فراوان براي فروش حاضر است.

گويا كاركنان فروشگاههاي اين شركت از آنچه مشتريان خود مي خواهند، فراوان دارند. در حقيقت آنها سه بار در روز غذاي تازه سفارش مي دهند و دريافت مي كنند. تصادفي نيست كه اين شركت، سودآورترين خرده فروش ژاپن است. سود ناخالص آن در سال 2004 بالغ بر 30 درصد يعني شش برابر سود ناخالص در سال 1977 شد.شركت ژاپني مذكور درواقع يك سازمان با درايت در به كارگيري IT است. در نتيجه هماهنگ كردن ترجيحات، اولويتها و فعاليتهاي محلي با سرمايه گذاريها، مغازه ها دائماً در ارائه محصولات جديد، موفق ظاهر مي شوند. هر فروشگاه نوعي در هر سال 70 در صد محصولات خود را جديد مي كند.مديران فروشگاهها به طور مرتب داده هاي گرافيكي را از فروش، شرايط آب و هوايي و اطلاعات محصول دريافت مي كنند؛ از اين رو دقيقاً مي دانند چه تعداد بسته غذا سفارش دهند.اين شركت ، سرمايه گذاري IT خود را به صورت اثربخش انجام مي دهد و به شكلي سبد دارايي IT را مديريت مي كند كه دائماً با استراتژي كسب و كار خود هماهنگ باشد. كاركنان فروشگاهها ي شركت مهارتهاي خود را براي ايجاد شفافيت در يك زير ساخت اطلاعاتي تقويت مي كنند. اين زير ساخت 70 هزار كامپيوتر را در فروشگاهها، مراكز كنترل و سايت هاي تامين كنندگان به هم مرتبط مي كند.اولين هدف اين مقاله اين است كه نشان دهد سرمايه گذاريهاي IT به تنهايي قادر نخواهند بود نسبت به رسيدن به تمام اهداف كسب و كار اطمينان بدهند، هرچند كه تركيب مناسبي از سبد دارايي IT ايجاد كرده باشند. تحقيقات نشان مي دهد كه شركتها به واسطه يك

سري تواناييها و اقدامات كه متقابلاً همديگر را تقويت مي كنند، قادر خواهند بود، مقادير قابل توجهي از ارزش افزوده به ازاي هر دلار سرمايه گذاري در IT كسب كنند.در مطالعه اي كه طي 5 سال روي 147 شركت انجام شد، دريافتيم كه درايت IT بسيار موثر است. شركتهايي كه درايت بالايي در IT داشتند، به ازاي هر دلار سرمايه گذاري، سود خالص بالاتري نسبت به متوسط صنعت در سال بعد كسب كردند و برعكس شركتهاي با درايت پايين در IT در سال بعد با كنترل بقيه عوامل، سود خالص كمتري حاصل كردند.مفهوم «درايت IT » به معناي كاربرد پيوسته و برنامه ريزي شده اي از يك سري صلاحيتها و رويه هاي مرتبط است كه روي هم رفته منشا ايجاد ارزش بيشتر از سرمايه گذاريهاي IT مي شوند.تجديد نظر در ارزش داراييهاي ITفنون سرمايه گذاري موفق در سبد سهام IT، حوزه بحث را از مسائل فني به مسائل راهبردي تغيير مي دهد و اين تغيير به واسطه به كارگيري يك نگرش تجاري به سرمايه گذاريهاي IT است. نتيجه آن عبارت است از تخصيص داراييهاي IT به شكلي كه مناسب شرايط شركت باشد.در تحقيق ما چهار طبقه گسترده از سرمايه گذاريهاي IT شناسايي شدند: مبادله اي، اطلاعاتي، راهبردي و زيرساختي سرمايه گذاريهاي مبادله اي عمدتاً جهت كاهش هزينه ها يا افزايش بازده ناشي از همان هزينه به كار گرفته مي شوند. (مثل سيستم پردازش تجاري يك شركت دلالي) سرمايه گذاريهاي اطلاعاتي براي اهدافي همچون حسابداري، گزارش، ارتباطات، تحليل و متابعت اطلاعات فراهم مي كنند. سرمايه گذاري راهبردي در جهت كسب مزيت رقابتي به وسيله پشتيباني از ورود به بازارهاي

جديد يا توسعه محصولات و خدمات جديد يا فراگردهاي كسب و كار به كار مي رود. سرمايه گذاريهاي زيرساختي، خدمات مشترك IT هستند كه با كاربردهاي چندگانه به كار گرفته مي شوند. (مانند سرورها، شبكه ها، لپ تاپ ها و پايگاههاي داده مشتري) بسته به نوع خدمت، سرمايه گذاريهاي زيرساختي نوعاً ايجاد پايگاه منعطفي در مسير ابتكارات آينده كسب و كار يا كاهش هزينه هاي بلند مدت IT را از طريق مستحكم كردن آن هدف مي گيرند.هر نوعي از سرمايه گذاري نمايانگر طبقه متفاوتي از دارايي IT با ريسك و بازده منحصر به فرد خود است.شركتهايي كه در سال 2005 مطالعه شدند، به طور متوسط 46 درصد از كل سرمايه گذاري IT خود را براي زير ساختها تخصيص دادند. سيستم هاي مبادلاتي كه استفاده كننده از زير ساخت هستند، 26 درصد از هزينه هاي متوسط IT را تشكيل مي دهند. به لحاظ مفهومي سيستم هاي راهبردي و اطلاعاتي در بالا قرار مي گيرند و از سيستم هاي مبادلاتي و زير ساختي بهره مي گيرند. سيستم هاي اطلاعاتي، 17 درصد و سيستم هاي راهبردي 11 درصد متوسط سرمايه گذاري IT را تشكيل مي دهند. البته سرمايه گذاري در هر پروژه اي مي تواند در يك يا چند طبقه از اين طبقات جاي گيرد.مديريت سبد دارايي IT در حال تبديل به يك روش متداول براي كمك به تيم هاي مديريت است تا سرمايه گذاريهاي IT خود را با اهداف راهبردي كسب و كار همسوكنند. تفكر«سبد دارايي» به ما كمك مي كند كه بفهميم سازمان ما از چه نوع است و ميزان ريسك و خصوصاً حوزه فعاليتهاي راهبردي كسب و كار ما را تعيين

مي كند.سود ناشي از چهار طبقه داراييهاي ITرويكرد تخصيص سبد سهام از آن جهت مؤثر است كه به جاي آنكه تمركز آن برخود فناوري باشد بر اهميت چگونگي استفاده از فناوري تاكيد مي كند. لازمه تخصيص معقول دارايي اين است كه مدير نسبت به اهداف خود و مسئوليتها كاملاً شفاف سازي كرده باشد. هر طبقه اي از دارايي، به انواع مختلفي از ارزش كسب و كار مرتبط است. (شكل1) براي مثال سرمايه گذاري در طبقه مبادلاتي منجر به كاهش هزينه ها مي شود؛ چنانكه IT امكان دستيابي به اطلاعات ردگيري مجاني بسته را روي وب سايت فراهم مي آورد.پاداش درايت ITروشن است كه شركتهايي كه سرمايه گذاريهاي IT را با راهبرد كسب و كار خود همسو مي كنند، نسبت به رقباي خود در بعد عملكرد مطلوب پيشي مي گيرند. اما صرف سرمايه گذاري با مقادير درست در طبقات مناسب كافي نيست، بلكه قابليتهاي مديريتي نيز لازم است تا بازده بالاتر از متوسط صنعت حاصل از سرمايه گذاري IT به دست آيد.هر شركت بر حسب رويه ها ، اقدامات و قابليتها ، ميزان درايت IT خود را تعيين مي كند. يك سال پس از انجام سرمايه گذاري، شركتهايي كه هوش و درايت بالاتري در IT داشتند، عملكرد بالاتري در هر دلارِسرمايه گذاري شده نسبت به بقيه داشتند. درحقيقت درايت IT، يك پاداش و اضافه ارزش مالي بالايي را نتيجه مي دهد.بازده ناشي از زيرساختها كه بزرگترين طبقه ي دارايي IT را تشكيل مي دهند، به طور برجسته اي تأثير درايت IT را مي نماياند. به ازاي هر دلار سرمايه گذاري در زيرساختها، شركتهاي با درايت بالاي IT ،

در سال بعد به طور متوسط 247 دلار سود خالص بالاتري داشته اند.زير ساخت IT، شالوده تمام سرمايه گذاريهاي IT شامل شبكه ارتباطات، اطلاعات تقسيم شده مشتري، لپ تاپ، مراكز داده و سرورها مي شود و نزديك به نيمي از كل سرمايه گذاريهاي IT را شامل مي شود.شركتهاي با درايت IT بالا، به خاطر سرمايه گذاريهاي مبادلاتي خود كه به جهت خودكاركردن تبادلات تكراري، كاهش هزينه و افزايش بازدهي به كار مي رود، عملكرد بهتري از خود نشان مي دهند. در سازمانهاي با ادراك و درايت IT بالا، ديجيتال كردن فرايندها منجر به خلق محصولات و خدمات ابتكاري جديد مي شود. اين موفقيت حاصل آزاد شدن ذهن مديران و در نتيجه فراهم شدن امكان نوآوري آنان روي پايگاه اين فراگردهاي ديجيتال است.IT راهبردي به خاطر اهداف خود كه خلق ارزش جديد كسب وكارو يا رشد است، هميشه يك طبقه ي دارايي با بازده و ريسك بالاست. اما شركتهاي با خلاقيت IT بالا ريسك هاي ذاتي سرمايه گذاري راهبردي را كاهش مي دهند و سودآوري و نوآوري بالاتري دارند. در چنين شركتهايي مشاركت مديريت و فرهنگ به كارگيري IT در كسب و كار، ضرورتاً در جهت سرمايه گذاري راهبردي موفقيت آميز در IT است. سازمانهايي كه درايت IT چشمگيري دارند، در طبقه اطلاعاتي نيز توان سودآوري ويژه اي را به نمايش مي گذارند كه اين امر نتيجه ضوابط و قواعد لازم براي استفاده اثربخش از مجموعه مشترك از اطلاعات است.در مقابل، سازمانهاي با درايت IT پايين، تداعي كننده بازده پايين از تمام طبقات سرمايه گذاري در سبد سهام IT هستند. هزينه هاي صرف شده موجب هرز مي رود

و بهتر است چنين سازمانهايي سرمايه گذاريهاي IT خود را به حوزه هاي ضروري محدود كنند و سبد سهام خود را متناسب با انواعِ با ريسك پايين تنظيم كنند تا هنگامي كه ادراك IT خود را بهبود بخشند.مديريت سبد دارايي IT، درحال تبديل به يك روش متداول براي كمك به تيم هاي مديريتي است تا سرمايه گذاريهاي IT خود را با اهداف راهبردي كسب و كار همسو كنند.ويژگيهايي كه درايت IT را ايجاد مي كنندشركتهاي با درايت زياد در IT، پنج عامل را در خود تقويت كرده اند كه اين عوامل متقابلاً همديگر را تقويت مي كنند. سه ويژگي اول اقداماتي هستند كه به كاربرد مرتبط اند و دو خصوصيت آخر، شايستگيهايي هستند كه براي درايت بالا در IT لازم هستند. همه اين ويژگيها براي ادراك بالاي IT لازم اند اما دربرگيرنده تمام شايستگيهاي شركتهاي با درايت بالا در IT نمي شوند. در ادامه اين اقدامات و شايستگيها آمده است.-1 IT براي ارتباطات: شامل كاربرد وسيع كانال هاي الكترونيك مانند پست الكترونيك، اينترانت و ابزارهاي بي سيم براي ارتباطات دروني و بيروني و شيوه هاي كاري مي شود.-2 كاربرد اينترنت: عبارت است از به كارگيري ساختارهاي اينترنت در فراگردهاي كليدي مانند مديريت نيروي فروش، سنجش عملكرد كاركنان، آموزش و حمايت از مشتري پس از فروش.-3 مبادلات ديجيتال: عبارت است از درجه بالاي ديجيتال شدن مبادلات تكراري شركت بويژه فروش، تعامل با مشتري و خريد.-4 مهارتهاي IT در سراسر سازمان: يعني توانايي تقريباً تمام كاركنان در استفاده اثربخش از .IT همين طور مهارتهاي زياد فني و مرتبط با كسب و كار در نيروي كار IT، مهارتهاي قوي IT در نيروي كسب و

كار و نيز تأمين كافي نيروي كار با تخصص بالا از بازار. شركت «سون- الون -جپن» 200 هزار كارمند خود را آموزش مي دهد تا داده هاي در دسترس به هنگام فروش را در كنار اطلاعات محصول، پيش بيني آب و هواي محلي، جمعيت شناسي منطقه و الگوهاي خريد به كارگيرند تا نوع محصول مورد تقاضا را در هر مغازه پيش بيني كنند.-5 مشاركت و درگيري ثابت مديريت: يعني تعهد مديريت ارشد براي استفاده اثر بخش از IT . مديران واحدها كاملاً درگير تصميمات IT و نيز تقويت مشاركت بين نيروي كار IT و واحدهاي كسب و كار هستند تا زمينه خلق ارزش توسط سرمايه گذاريهاي IT را فراهم كنند. تعهد بالاي مديريت موجب مي شود تا مديران رده هاي پايين تر بيشتر درگير تصميمات IT بشوند. در عوض اين رويكرد موجب ايجاد مهارتهاي گسترده IT از طريق برنامه هاي آموزشي رسمي و غيررسمي خواهد شد.هفت راه براي استخراج ارزش بيشتر كسب و كار از سبد سهام ITدر تحقيق انجام شده، بازده ناشي از انواع مختلف سرمايه گذاري IT در شركتها شناسايي شدند و نتايج نشان داد كه بازده بالاتر به وسيله جوركردن شيوه ها و صلاحيتهاي درايت IT با سبد دارايي IT قابل تحصيل است. در ادامه هفت پيشنهاد براي جور و همسو كردن درايت IT با تركيب دارايي IT ارائه مي شود:-1 شناسايي سبد دارايي كنوني و سالهاي گذشته مربوط به ITبا استفاده از طبقه بندي سبد دارايي ارائه شده، سبد سهام IT شركت خود را براي سه سال اخير و نيز ميزان پيشنهاد شده براي سال بعد را ارزيابي كنيد. در يك كميته سرمايه

گذار ي IT يا جلسه مديريت بررسي كنيد كه آيا اين سرمايه گذاريها مناسب استراتژي شركت هستند يا خير.-2 عملكرد سطوح دارايي IT و معيارهاي كسب و كار خود را شناسايي كنيد.از آنجا كه نوع كسب و كار و واحدهاي مربوط آن، يك راهبرد و ادراك و درايت متفاوت IT دارند، سنجش و مقايسه همسويي اهداف، اقدامات، قابليتها و سبد دارايي IT آنها كمك مي كند تا نقاطي كه سرمايه گذاريهاي IT بدرستي انجام شده است و نيز تغييراتي كه بايد لحاظ شود، شناسايي شوند.-3 شناخت و پيگيري درايت سازمان شما در ITدرايت IT بايد ارزيابي و بخوبي مديريت شود. پنج رويه و صلاحيت مذكور يك نقطه شروع مناسب را فراهم مي كنند. مجدداً مقايسه درايت IT بين واحدهاي متعدد كسب و كار آموزنده است.شركتها يا واحدهاي كسب و كار با درايت كم در IT لازم است سبد دارايي IT خود را به سمت سرمايه گذاريهاي كم ريسك تر اطلاعاتي و مبادلاتي سوق دهند. در همين حالت، شركتهاي با درايت كم IT مي توانند تمركز خود را بر توسعه رويه ها و قابليتهايي ببرند كه داراي بيشترين اهميت در طبقه دارايي بوده است وضمناً بالاترين سرمايه گذاري را در آن كرده اند.جهت توسعه درايت IT با ويژگيهايي شروع كنيد كه بيشترين تاثير را در مهمترين طبقه دارايي سبد سهام IT مي گذارند.-4 سبد دارايي را متوازن كنيد.با لحاظ كردن مراحل قبل، مديريت ارشد بايد قضاوت مناسبي از سبد دارايي IT خود داشته باشد. مبناي اين قضاوت عبارت است از ادراك او از راهبرد، تمايل او به ريسك كردن، درايت IT سازمان، اقتصاد، سرمايه موجود و ديگر موارد.

داشتن يك رويه مشخص براي سبد دارايي IT اين قضاوت را بسيار شفاف مي كند.-5 سبدهاي دارايي را سالانه و به هنگام وقوع تغييرات عمده مجدداً وزن گذاري كنيد.هنگامي كه شركتها به درجات بالايي در درايت IT مي رسند، مي توانند سرمايه گذاري بيشتري در IT داشته باشند.-6 نگرش سبد دارايي IT را وارد چارچوب مديريت IT كنيد.مديريت اثربخش IT، حق تصميم و نيز چارچوب مسئوليتها را براي حصول اطمينان از طرحهاي درست IT مشخص مي كند. سرمايه گذاري IT يكي از تصميمات كليدي است. مديريت اثربخش مي تواند اصول سرمايه گذاري IT را در يك فراگرد قابل تكرار نهادينه كند. اين فراگرد قابل فهم و پيگيري توسط تمام مديران بوده و با سيستم پاداش و تنبيه شركت مرتبط است.-7 يادگيري از مرورهاي پس از اجرا و آموزش رسميبسياري از شركتها در آموزش و يادگيري IT به اندازه كافي سرمايه گذاري نمي كنند. همچنين بسياري از شركتها خود را از يادگيري فراهم شده در نتيجه مرور و بازبيني پس از اجراي پروژه يا حتي حين اجرا محروم مي كنند .نتيج_ه گي_ريشركتهاي با درايت متوسط يا پايين IT قادر خواهند بود بدون هيچ سرمايه گذاري جديد در فناوري، بازده خود را افزايش دهند و ريسك IT خود را كم كنند. اين دليل به تنهايي براي رهبران كسب و كار كافي است تا اين موضوع را مورد توجه قرار دهند.مهمتر از اين، داستان درايت IT حكايت يك پتانسيل بالفعل نشده و حكايت پول دست نخورده اي است كه مي تواند رقبا را با يك مزيت رقابتي قدرتمند مواجه كند. در زمان رقابت بي رحمانه در سراسر جهان، مديران بايد نتايج

عدم غني سازي درايت IT خود را درك كنند. آنها بايد پاسخهايي را براي بهترين بهره برداي از فناوري در سازمانهاي خود بيابند و به اين سوال بسيار جدي پاسخ دهند كه: آيا ما براي سال 2010 و بعد از آن به اندازه كافي در IT با درايت خواهيم بود؟ 0منبع:WEILL, PETER AND SINAN, ARAL, GENERATING PREMIUM RETURNS ON YOUR IT INVESTMENTS, MITSLOAN MANAGEMENT REVIEW, WINTER 2006 PP 39-48.*تدبير

تبليغات بازرگاني در عصر اطلاعات

منبع: اقتصاد فراصنعتي

تحولات اخير فناوري ارتباطات و اطلاعات و شكل گيري زمينه هاي جديد فعاليت در كنار آموزش هاي نوين براي پيشبرد فعاليت هاي اجتماعي توجه صاحب نظران را در عرصه هاي مختلف به خود جلب كرده است. فناوري هاي جديد ارتباطي و اطلاعاتي ، جامعه اطلاعاتي شكل داده است و ظهور اين جامعه شرايط خاصي را پيش روي مخاطب قرار داده است . يكي از زمينه هاي مطرح ، تبليغات بازرگاني است كه با امكانات و فناوري جديد داراي ويژگي هاي خاص براي تبليغ كالا و معرفي پديده هاي توليدي جديد شده است . كارگزاران تبليغات بازرگاني تلاش مي كنند تا در كنار استفاده از نمادها تركيب رنگ ها، با تأكيد بر اصول و شيوه هاي تبليغ بازرگاني ، از آخرين فناوري هاي ارتباطي و رسانه اي براي معرفي كالا بهره گيرند تا تمايل مخاطب را نسبت به يك محصول يا خدمت جلب كنند. آنها مي كوشند با مخاطبان وسيع تري ارتباط برقرار كنند، كه از راه هاي مختلف ، به خصوص شبكه ، با علاقه هاي شان آشنا شده اند و در حال حاضر با همين امكان درصدد تبليغ محصولات هستند. تمايل به

گسترش تبليغات بازرگاني به سبب سودآوري بالاي آن فعاليتي اقتصادي است . امروزه ، بيشترين درآمد اقتصادي كشورها تابع تبليغات بازرگاني آنها است . سالانه بيشتر از400 ميليارد دلار هزينه تبليغات در سطح دنيا مي شود كه از اين ميان آمريكا با حدود 50درصد، بالاترين سهم و كشورهاي در حال توسعه با كم تر از 20 درصد اين مبلغ كمترين سهم را مي برند. امروزه فناوري هاي نوين ارتباطي توانسته اند در مقايسه با وسايل ارتباطي گذشته ، فرايندهاي تجاري و كسب درآمد اقتصادي را بهبود بخشند. به عنوان مثال ، اينترنت به عنوان يك فناوري جديد توانسته است ويژگي هاي فناوري هاي قديمي ارتباطي را يك جا در خود داشته باشد و لذا در فعاليت هاي اخير به خصوص در زمينه بازرگاني نفوذ بيشتري پيداكند. از ديدگاه تبليغ بازرگاني ، چه از لحاظ نوع ارايه خدمات ، يعني پوشش جغرافيايي و يا حوزه دريافت مخاطب ، از بعد زماني و همچنين تعداد مجراهاي دسترسي ، يك فناوري جهاني ، فراگير، شبانه روزي و چند مجرايي و چه از ديدگاه ويژگي هاي رسانه اي به لحاظ كيفيت صدا، تصوير، متن ، استفاده از قابليت هاي تركيب صوت ، تصوير، حركت در قالب فيلم و پويانمايي انيميشن ، بسيار برجسته است و ويژگي تعاملي بودن آن وجه ممتاز اين فناوري است كه مخاطب را جذب استفاده از تبليغات بازرگاني نموده است . در 20 سال اخير سازمان هاي تبليغاتي دريافته اند كه با توسل به ظاهرپرستي افراد مي توانند، انواع كالاهايي را كه در واقع نيازي به آنها نيست به آنها بفروشند. مردم وقتي صبح از

خواب بر مي خيزند، صورت خود را با صابون مخصوص و گران قيمتي مي شويند كه توليدكنندگان آن مي گويند، صورت را خوشبو خواهد كرد. به اين ترتيب مردم ، تقريبا به هركاري دست مي زنند، آن هم نه براي اين كه خودشان مي خواهند، بلكه از ترس شرمندگي يا ناخوشايندي ظاهر خود نزد ديگران ، در حالي كه همه اينها ساخته سازمان هاي تبليغاتي است كه غرورهاي طبيعي و جزيي را تبديل به اضطراب هاي مهمي كرده اند تا صاحبان كالاها و خدمات بتوانند از آنها سود ببرند. منتقداني مانند «بي اف، آرليوايز» (7) وسايل ارتباط جمعي به خصوص تبليغات را متهم مي كنند كه سبب مي شوند مخاطبان واكنش هاي مكانيكي بروز دهند و با تلقين ، انتخاب سريع ترين لذت ها را بدون كم ترين تلاش به آنها مي دهد. او اخطار مي دهد كه تبليغات بازرگاني احساسات را به فساد مي كشاند، زبان را كم ارزش، از نيازهاي عاطفي و ترس مردم بهره برداري و آنان را به حرص و طمع و طلب ثروت و انطباق با زندگي ثروتمندان تشويق مي كنند. او دقت و توجه را به آنچه به اذعان وي ، تأثير نامحسوس آگهي هاي بازرگاني بر پاسخ هاي انتقادي مردم به محيط اطراف شان است ، معطوف مي دارد. با اين كه چند دهه از اين اظهارنظر مي گذرد، انتقادهاي آرليوايز حتي امروز نيز قابل طرح و داراي اعتبار است ، با اين تفاوت كه امروز جاذبه هاي تبليغات شبكه اي ، به سبب تعاملي بودن و هم خواني بيشتر با سليقه هاي فردي بيشتر شده است و

لذا در نگاه منتقدان آسيب هاي به همراه آمده بيشتر است ، اگر چه در اينجا صرفا نگاه به آسيب ها معطوف نيست يا كلا در ارايه چشم انداز تبليغات بازرگاني در شرايط شبكه اي نمي توان چشم را بر اين آسيب ها بست . قطعا با توجه به مخارجي كه امروز توسط شركت هاي بزرگ صرف تبليغات بازرگاني مي شود و اين هزينه ها كه سرسام آورند انتظار فروش بيشتر كالاهاي مورد تبليغ و يا تغيير شمار مصرف كننده بالاتر است . جاذبه هاي تبليغات شبكه اي و به خصوص ويژگي تعاملي بودن اين نوع ارتباط، مصرف كننده پيام گير را در جايگاهي قرار مي دهد كه خواسته هاي خويش را برآورده و پيام را بيشتر منطبق با انتظارها و خواسته هاي خود مي يابد. علت اين امر ويژگي هاي جديد اين امكانات است . به اعتقاد «دنيس مك كوئيل» صاحب نظر بازرگاني، فناوري هاي جديد داراي اين ويژگي ها هستند. ارتباطات تعاملي (دوطرفه بودن فرايند ارتباط). جمع زدايي (گرايش به ارتباطات فردي ). ارتباط ناهمزمان (ارتباط دائم پيام ها). تمركز زدايي (تأكيد بر پيام خاصي نيست ). استفاده از ظرفيت بيشتر (افزايش مجراهاي ارتباط و حافظه و ذخيره بيشتر). و انعطاف پذيري (حق انتخاب ). از نظر دنيس مك كوئيل اين ويژگي ها به بركت توزيع و انتشار فناوري ، كوچك سازي ، فناوري انباشت و دريافت ، فناوري ارزان نمايش يا دسترس دهي پيام و فناوري كنترل محقق شده اند. با نظر به امكاناتي كه در عصر كنوني از طريق رايانه هاي شخصي به همراه خطوط تلفن (به ويژه از طريق تحولي

كه در توزيع كابلي از طريق الياف نوري و توزيع ماهواره اي از طريق نظام هاي پخش مستقيم رخ داده است ) فراهم شده است ، در حال حاضر عملكرد فناوري هاي جديد (كه البته در دنيا مورد استفاده است و براي كشورهاي پيشرفته چندان هم جديد نيست ) معرفه ها و ابعاد جامعه اطلاعاتي را شكل داده است . سرعت در انتقال ، كيفيت انتقال و انتخاب هاي شخصي ويژگي هاي اين جامعه را تشكيل مي دهند. البته ، هنگامي كه «دانيل بل» براي اولين بار اين اصطلاح (جامعه اطلاعاتي ) را به كار برد، ويژگي هاي ديگري را نيز براي آن برشمرد، از جمله اضافه بار اطلاعاتي و سوخت شدن اطلاعات كه مي توان آن ها را به ويژگي هاي عمل رسانه اي در اين چارچوب اضافه كرد. به هر حال ، نكته مورد تأكيد امكاني است كه اين شبكه اي شدن در اختيار اقتصاد و بازاريابي كالاها قرار داده است و تصوير مجسم آن در تبليغات بازرگاني به خوبي نمايان است .تبليغات بازرگاني امروز در قالب شبكه (به شرط در دسترس بودن و اتصال به شبكه اينترنت و يا حتي مانند اينترنت هاي شركتي ، سازماني و نهادها) با تنوع و گستردگي زيادي روبه رو شده است كه سهم هزينه كرد و بازگشت سرمايه و سود را به رقم هاي بسيار بالا صعود داده است . هزينه هاي توليد آگهي هاي تجاري به روش هاي مختلف و جديد، از بزرگ ترين ارقام تجارت جهاني اند. در حال حاضر، تبليغات تجاري و بازرگاني جديد، نه تنها كالاهاي موجود جديد را به مشتريان معرفي

مي كند، بلكه روش و الگوي مخصوص اين گونه تبليغات ، انگيزه مهمي براي ايجاد بازارهاي جديد شده است . مجموعه عوامل متعدد تبليغات بازرگاني در عصر اطلاعات را به سلاح و حربه جديدي در تجارت بين المللي و داد و ستد كالاها تبديل كرده اند؛ عواملي چون رقابت براي تسخير بازارهاي جهاني و تسلط بر آنها، افزايش توليد همراه با خلق كالاهاي جديد، انگيزه مصرف گرايي ، رقابت هاي اقتصادي بين شركت هاي بزرگ چند مليتي ، محدوديت مشتريان و بازارهاي مشخص جهاني هدف اين گونه تبليغات فروش مستقيم كالا نيست ، بلكه تزريق ارزش هايي است كه مصرف كالاهاي مورد نظر را در درازمدت تضمين مي كنند. تبليغات در عصر اطلاعات مبتني بر دو شيوه كلي عمل مي كند: 1- روانشناسي كاربردي و مهارت هاي ارتباطي. 2- به كارگيري، تكميل و ابداع وسايل و ابزارهاي جديد. اينترنت امروز جايگزين مدل هاي قبلي تعامل بين مشتري و توليدكننده يا عرضه كننده كالا شده است . به زودي مشتريان در تمام بازارها اين فرصت را خواهند داشت كه به طور دقيق خواسته هاي خود را به عرضه كنندگان ارايه دهند، در مقابل ، عرضه كنندگان نيز از اين توان برخوردار خواهند شد كه به طور دقيق ، آن چه را مشتري مي خواهد، بدون تأخير و يا انحراف از خواست وي تحويل دهند. تابلوهاي انتخاب يكي از نوآوري هاي فناوري جديد ارتباطي است كه اين حركت را تسريع كرده است . تابلوهاي انتخاب عبارت اند از نظام هاي تعاملي كه امكان طراحي محصولات مورد نياز تك تك مشتريان را فراهم مي آورند. مشتري اين كار

را با انتخاب آزاد محصولات از فهرستي انجام مي دهد كه ويژگي ، اجزاء، قيمت ها و شيوه هاي مختلف تحويل در آن وجود دارد. تركيب اين عناصر، منجر به ايجاد تنوع بسيار زياد در انتخاب مشتري و شكل گيري مشتري سالاري در روابط تجاري مي شود. نقش مشتري در اين نوع نظام خريد، از نقش دريافت كننده منفعل به طراحي كننده فعال تغيير مي كند. اين حركت فقط يك مرحله (مرحله خيز) از تكامل بلندمدتي است كه نقش مشتري در اقتصاد طي مي كند. تا اواخر قرن 20، نقش مشتري در اقتصاد بيشتر در قالب پذيرنده قيمت و پذيرنده محصول تعريف مي شد، چرا كه كالاها و قيمت هاي ارايه شده ، توسط عرضه كننده را بدون تغيير مي پذيرفت ، اما در طول دو دهه گذشته ، با رشد قدرت مشتريان در طول فرايند خريد، نقش تأثيرپذير آن ها كم كم كنار گذاشته شد. به هر حال ، استفاده از اينترنت در فعاليت هاي تبليغاتي ويژگي هايي دارد كه يكي ازمهم ترين آن ها دو طرفه بودن اينترنت است . متقاضيان ، كاربران و مصرف كنندگان هنگام بررسي «وب» مي توانند به صورت دو طرفه با منبع پيام ارتباط برقرار كنند و نحوه نمايش و نوع اطلاعات مورد نياز خود را در آن تعيين كنند. با توجه به اين كه تجارت الكترونيكي ويژگي جامعه اطلاعاتي است و مبادلات از طريق شبكه اتفاق مي افتند ، همين امكان در خصوص تبليغات بازرگاني نيز صدق مي كند. البته ، همين ساختار، مانع از انجام بسياري از فعاليت هاي تجاري در اينترنت شده است . از

جمله اين محدوديت ها مي توان به مشكلات حقوقي ، محدوديت هاي فني و انتقال كالا اشاره كرد. از آنجا كه تبليغات از نظر ماهيتي ، جنبه اطلاعاتي بيشتري نسبت به ساير فعاليت هاي تجاري دارد، امكان و فرصت بيشتري نيز براي انجام فعاليت هاي تبليغاتي در اينترنت مشاهده مي شود. به دليل همين ماهيت اطلاعاتي است كه بسياري از شركت هاي كوچك و بزرگ ازفناوري «وب» در راستاي ايجاد ارتباط با مشتريان بالفعل و بالقوه خود استفاده مي كنند. از اصول ديگري كه مبناي فعاليت تبليغي را در اينترنت شكل مي دهند، طراحي پيام متناسب با مخاطب ، صراحت و روشني پيام هاي ارسالي ، تحريك تمايلات با شيوه تعاملي ، سهولت دسترسي به اطلاعات ، تازگي و به روز بودن تبليغات و آگهي ها و دسترسي به اطلاعات منبع آگهي دهنده است . ابزار تبليغ در اينترنت نيز متعدد است ، اما «سايت وب» تنها ابزار تبليغاتي اثربخشي است كه در اينترنت مورد استفاده قرار مي گيرد. وب به عنوان بستري براي تبليغات ، بروشورها، كاتالوگ ها، ويترين فروشگاه ها و رسانه هاي ارتباطي را پوشش داده است . سايت وب مركز بسيار مهمي است كه براي ارايه حجم قابل توجهي از اطلاعات در اينترنت مورد استفاده قرار مي گيرد. اين اطلاعات مي تواند شامل اطلاعات مربوط به شركت ، نشان تجاري ، خدمات مشتري و فروش باشد. مشتري محوري در اينترنت يك اصل است . با توجه به ماهيت اينترنت ، به نظر مي رسد كه مشتريان اينترنتي از طبقات جوان تر، مرفه تر و تحصيل كرده تر جامعه باشند. به لحاظ

تركيب جنسي نيز هر دو جنس مؤنث و مذكر به نسبت مساوي (البته در كشورهاي پيشرفته ) از اينترنت بهره برداري مي كنند. اين موضوع در ايران با غلبه جنس مذكر همراه است . از آنجا كه افراد بهره بردار عمدتا در جست وجوي اطلاعات هستند، لذا علاقه مندند كه خود انتخاب كنند و اين مشتري است كه تأثير اصلي را بر مبادلات مي گذارد. اگر چه اين شبكه ها هيچ حد و مرزي را نمي شناسند و محدوديت ها كم تر بر آن ها اعمال مي شوند و افراد هر لحظه در معرض صدها هزار پيام قرار مي گيرند، با اين وصف كارگزاران امر تبليغات محتاطانه عمل مي كنند و اين تلاش به خوبي مشهود است كه راي و حريم افراد محترم است ، زيرا افراد از هدايت اجباري به سمت خريد يك كالا و يا كسب آگاهي اجباري از تغييرات قيمت يك كالا و نظاير آن گريزان هستند. اگر چه هنوز از لحاظ حقوقي بسياري از مسايل اينترنت لاينحل مانده است ، با اين وصف چارچوب هاي حقوقي نيز براي فعاليت اينترنت وجود دارند. از بعد حقوقي اگر چه كشورهاي پيشرفته غربي تلاش هاي خود را براي تدوين قوانين و مقرراتي براي مبارزه با پديده هاي ناهنجار و نادرست و جنايات ناشي از اينترنت از يك سو و براي كنترل برنامه هاي مختلف رايانه و اينترنت از سوي ديگر، آغاز كرده اند، هنوز هيچ منبع اطلاعاتي معتبر و پذيرفته شده اي در سطح جهان ايجاد نشده است تا به كار اينترنت جهت پيش گيري از تعارض هاي غير ضروري كمك كند و معيارها

و موازين روشن و مشخصي را به آنان معرفي نمايد. تبليغات بازرگاني نيز از اين قاعده مستثني نيست . به هر حال ، استفاده كنندگان از اينترنت در تمامي زمينه ها، از جمله تبليغات بازرگاني ، مي توانند با در نظر داشتن قوانين مربوط به حق تأليف ، ثبت علائم تجاري ، اسرار تجاري ، حق ثبت اختراع و حقوق مالكيت معنوي و همچنين قوانين كيفري مربوط به افترا و تهمت و اهانت و اصول مربوط به اجازه فعاليت در امور نشر و مطبوعات ، به طور نسبي تكليف و حقوق خود را در استفاده از اينترنت دريابند و نادانسته مرتكب فعاليت هاي غير قانوني نشوند. آنچه كه به عنوان تبليغ و سپس فروش كالا در يك نظام تعاملي اينترنتي رخ مي دهد، نيازها را به خوبي قابل شناسايي مي كند. به عبارت ديگر، دشواري هايي كه در شيوه قبلي شناخت نيازهاي مخاطب وجود داشتند، ديگر با وجود شبكه وجود نخواهند داشت و فعاليت هاي بازارسنجي براي كالاهاي مختلف و همچنين آگاهي از انتظارات مصرف كننده به راحتي گردآوري مي شود. البته ، هميشه زمينه نفوذ به شرايط بازار فروش در تبليغات بازرگاني اينترنتي و از بعد امنيتي هميشه خطر دسترسي به اطلاعات مشتري وجود دارد، بنابراين ديواره آتش براي محافظت از ارتباطات لازم است . ديواره آتش يك اصطلاح ژنريك براي توصيف انواع روش هاي امنيتي جهت محافظت از ارتباطات اينترنتي و شبكه اي افراد است . خط تلفن يا ارتباط كابلي كه رايانه را به اينترنت وصل مي كند، تعداد نقاط دستيابي را در اختيار نفوذگران مي گذارد. پروتوكل كه براي دستيابي به

اكثر محتويات «وب» و فايل هايي كه بينندگان اينترنت با آن ها كار مي كنند ، به كار مي رود، بيش از 65000 درگاه مرتبط با خود دارد، كه مكانهايي هستند كه به داده ها در آن ها اجازه عبور از اينترنت به رايانه كاربر داده مي شود. «هكرها» ي باهوش مي توانند دريابند كه كدام درگاه ها بيشترين قابليت دستيابي را دارند و توجه خود را معطوف نفوذ به آن ها مي كنند. كاربران تنبل و بي تجربه معمولا از جست وجوكنندگان درگاه خودكار شده بهره مي گيرند، كه داده ها را به هر درگاهي مي فرستند. درگاه هاي ضعيف علامتگذاري مي شوند و براي جست وجوهاي بعدي يادداشت مي شوند؛ نظارت و حفاظت روي همه اين درگاه ها وظيفه اصلي يك ديواره آتش است . به هر حال ، تبليغات بازرگاني در عصر ارتباطات شبكه اي ويژگي هاي ديگري نيز دارد كه عبارت اند از: سهولت ارزيابي تبليغات مختلف بازرگاني با يكديگر. شرايط برابر براي رقباي تجاري . ايجاد علاقه در افراد به استفاده از تبليغ بازرگاني به سبب جاذبه هاي طراحي پيام . سوق دادن افراد به خريد كالا يا خدمات با شرايط سهل رقابتي . گستردگي شبكه ارتباط. قابليت فروش مطلوب . انبوهي تبليغات بازرگاني . ازدحام و شلوغي شبكه براي بهره برداري. نامشخص بودن نوع تأثيرها. گرايش به تبليغ كالاها با قيمت بالاتر در مقايسه با كالاهاي ارزان قيمت . تشديد روند خودكار شدن فرايند تبليغ. تغيير در نحوه ارتباط، حتي براي خريد كالا. به روز بودن آگهي هاي شبكه اي . پاسخ به سؤال هاي مشتري و مصرف كننده

، و دسترسي به اطلاعات منبع آگهي دهنده و ضعف زمينه هاي حفاظتي از اطلاعات . لازم به ذكر است كه حتي در شرايطي كه تبليغات بازرگاني شبكه اي در عصر اطلاعات مورد توجه است و كاربري زيادي نيز ممكن است داشته باشد، ديگر اشكال تبليغ بازرگاني كه با رسانه هاي ديگر صورت مي گيرند، همچنان به حيات خود ادامه خواهند داد و اشكال قديمي تر تبليغ بازرگاني از ميان نخواهند رفت .

سايتهاي مشاوره كارفرمايي

مقدمه : معضل بيكاري يكي از مهمترين بحرانهايي است كه فرا روي غالب كشورها مي باشد ، به طوري كه ايجاد و گسترش فرصتهاي شغلي ، از دغدغه هاي اساسي دولتها به شمار مي آيد. در اين ميان كشورهاي در حال توسعه ، بخصوص آنهايي كه داراي جمعيت جوانتري نظير كشورما مي باشند ، با مشكلات بيشتري مواجه هستند . اما عليرغم اهميت فوق العاده اين مسئله و تاكيدهاي مكرر مسئولين در رفع اين معضل تاكنون در عمل توجه كافي به آن مبذول نگرديده است . بحث اشتغال يك بحث ملي است و فقط دولت در اين زمينه مسئوليت ندارد بلكه تمامي قوا ،  نهادها و گروههاي جامعه با برنامه ريزي و كاركردهاي صحيح مي توانند بسترهاي لازم را براي ايجاد اشتغال فراهم آورند و دولت موظف به ايجاد بسترهاي لازم در زمينه هاي مختلف جهت اشتغال است . مقوله اشتغال اساساً ، تابع سطح توليد است توليد هم تابع سرمايه گذاري است .      پس يك عامل مهم براي ايجاد اشتغال ، توجه به توليد ( رشد توليد ) و رفع و حذف موانع توليد است و توليد ، خود ،

تابع سرمايه گذاري است . بنابراين در سطح كلان ، اشتغال ، تابع هر دو عامل است : هم توليد و هم سرمايه گذاري . حال اگر موانع توليد و موانع سرمايه گذاري را از بين ببريم ، اقدام مهمي به منظور ايجاد اشتغال كرده ايم . در كشورهاي پيشرفته صنعتي مانند آمريكا ، كانادا و كشورهاي اروپايي غربي ، بحث جذب نيرو ، از سطح ملي فراتر رفته و جهاني شده است . در سالهاي اخير ، سياستهاي استخدامي ملي بر راهكارهاي فعال براي بازگشت به كار بيكاران محروم ، به عنوان وسيله اي براي پيشگيري از غرق شدن بيكاران در بيكاري دراز مدت ، معطوف بوده است . نقش كاريابي سازمان هاي خدمات اشتغال دولتي در اين سياست ها بسيار اهميت دارد . در عين حال ، فن آوري هاي جديد فرصت هاي تازه اي را براي بهبود كلي و شفافيت بازار كار فراهم مي كند . انقلاب خدمات فردي براي كاريابي در دهه 1970 به جويندگان كار اين امكان را داد تا خود بدون اتكاي چندان به سازمانهاي خدمات كاريابي به جست وجوي كار بپردازند . فنآوري اطلاع رساني با كمك و تسريع نمايش مشاغل بلاتصدي و با فراهم كردن امكان دسترسي عموم از طريق شبكه هاي رايانه اي موجود در سازمان هاي كاريابي ، كيوسك هاي الكترونيكي مستقر در اماكن عمومي و تلفن هاي خودكار و اخيراً شبكه جهاني اينترنت اين امر را آسان كرده است . اينترنت ، انقلابي را در زمينه كاريابي به راه انداخته است ، زيرا خدمات شبانه روزي در منزل را بدون اتكاء به واحدهاي خدمات

كاريابي دولتي فراهم مي سازد . اكنون جويندگان كار و كارفرمايان مي توانند بدون واسطه ، به اطلاعات مورد نياز دسترسي داشته باشند . خدمات كاريابي فردي اكنون با ارائه اطلاعات مشاغل و متقاضيان كار جايگزين خدمات كاريابي دولتي مي شوند .  در عمل ، چنين به نظر مي رسد كه وجود سازمانهاي خدمات اشتغال دولتي براي كمك به محرومان يا افراد آسيب پذير همچنان ضروري است . اين افراد غالباً امكان دستيابي به اينترنت را در خانه ها ندارند و سازمان هاي خدمات اشتغال دولتي بايد ارائه كمك به جويندگان كار در ادارات محلي يا ساير اماكن عمومي را ادامه دهند و خدمات خود را هرچه بيشتر با نياز آن ها سازگار كنند . حتي در اين صورت نيز بعضي از مشتريان جوينده كار مهارت استفاده از خدمات كاريابي دولتي را نخواهند داشت و كاركنان سازمانهاي كاريابي بايد آنها را راهنمايي كنند . در دنياي پر تغيير و تحول كنوني كه تحت تاثير پديده جهاني شده اقتصاد قرار گرفته است ، اطلاع رساني شغلي مي تواند در زمينه كمك به مردم در جهت سازگار شدن با اين تغييرات نقش عمده اي داشته باشد . در مقوله اطلاع رساني ، خدمات اشتغال دولتي ضمن ارائه برخي از مطالعات سازمان بين المللي كار ، تجربيات بسياري از كشورهاي پيشرفته در حال توسعه مورد استفاده قرار گرفت و نشان داده شد كه روند كنوني خدمات كاريابي دولتي در كشورهاي توسعه يافته ، گسترش تسهيلات لازم براي جويندگان كار به منظور جست و جوي كار مورد نظر فراهم نموده است . انقلاب الكترونيكي ماهيت كاريابي سازمان هاي خدمات

اشتغال دولتي را به كلي دگرگون ساخته و نقش واسطه اي آن ها را كاهش مي دهد . در بسياري از كشورهاي پيشرفته به لحاظ فن آوري ، جويندگان كار و كارفرمايان به صورت روزافزوني از طريق سيستم هاي مستقيم و بي واسطه اينترنت و بدون دخالت كاركنان سازمانهاي كاريابي با يكديگر تماس حاصل مي كنند . در نتيجه ، كارفرمايان به سرعت مشاغل بلاتصدي خود را در بانك هاي اطلاعات شغلي ثبت و پس از پر شدن آن ها نسبت به حذف اطلاعات اقدام مي كنند . انقلاب الكترونيكي و گزينش متقاضيان كار از طريق سيستم هاي رايانه اي براي كارفرمايان ميسر مي سازد . از اين رو در بسياري از موارد وظيفه خدمات اشتغال دولتي به تامين خدمات زير بنايي براي كارفرمايان و جويندگان كار به انضمام داشتن و مهارت استفاده از اين خدمات محدود خواهد شد . بدليل ارزاني نسبي خدمات الكترونيكي ، سازمان هاي خدمات اشتغال دولتي قادر خواهند بود كاركنان خود را به سمت ارائه خدمات گسترده تر به بيكاران و كار گماري افرادي كه نمي توانند از طريق خدمات الكترونيكي شغل مناسب پيدا كنند ، سوق دهند . با ورود به قرن جديد ، خدمات اشتغال دولتي خود را با تصميم هاي راهبردي مهمي براي دستيابي به توازن ميان روشي مبتني بر شفافيت بازار كار از يك سو و روش تمركز بر كمك به گروه هاي محروم از سوي ديگر رو به رو مي بيند . تماس منظم و مداوم با كارفرمايان و تامين خدمات مفيد مي تواند به جلب اعتماد آنان و افزايش اعلام نياز به مشاغل بلاتصدي

را در پي داشته باشد . در شمار روبه افزايشي از كشورها ، از جمله بلژيك ، فرانسه ، چين ، ژاپن ، اسپانيا ، انگلستان و هنگ كنگ ، خدمات اشتغال دولتي از طريق بازديد منظم از كارخانه ها و شركت ها ، تماس گسترده اي را با كارفرمايان برقرار كرده اند تابدين طريق آنان خدمات مشاوره اي درخصوص استخدام نيروي انساني ارائه دهند يا اطلاعاتي را درباره خدمات استخدامي و كمك به حل مشكلات مديريت استخدام در اختيار آنان قرار دهند . خدمات كاريابي دولتي انگلستان كارمندان ويژه اي را تحت عنوان كارشناسان طرف حساب به كار گرفته است تا نقش رابط را ميان خدمات كاريابي و بعضي از موسسه ها ايفا كنند .  در اتريش ، آلمان و سوئد هر كارفرما مشاور معيني را در سازمان خدمات كاريابي دولتي براي انجام مشاوره لازم در اختيار دارد . هر يك از اين مشاوران فهرستي از مشخصات جويندگان كار ، كارفرمايان و ساير افراد بيكار نگهداري مي كنند . از اين مشاوران انتظار مي رود 15 تا 20 درصد وقت خود را به ملاقات با كارفرمايان اختصاص دهند . در بلژيك سازمان آموزش حرفه اي واحدهايي را براي برقراري تماس با شركت ها و موسسه ها به منظور ايجاد طرح ثبت مشاغل بلاتصدي ايجاد كرده است . اين طرح نوع شركت ، نحوه برقراري تماس ، اهداف مشاغل بلاتصدي و رهنمودهاي لازم را براي ارزيابي عمليات يا نحوه انجام كار را در بر مي گيرد . در پايان : اين جزوه به منظور آگاهي بيشتر در زمينه مشاوره به كارفرمايان تهيه و تنظيم شده

است و سعي شده موضوع كارفرمايان از سايتهاي مختلف در اينترنت بررسي گردد . اميد است : لزوم توجه به مشاوره براي كارفرمايان ، كار آفرينان و سرمايه گذاران در كشور بيشتر احساس شود و در آينده نيز با استمرار و تعميق اينگونه فعاليتها شاهد تسريع روند افزايش بهره وري در كليه سطوح ميهن عزيز اسلاميمان باشيم . اداره كل هدايت نيروي كار اداره بررسي ، هدايت و مشاوره شغلي كارفرمايان بهار – 1383 WWW.maslon.com1) در اين سايت به تجربة مشاورة كارفرمايان در زمينه هاي مختلف مانند فرهنگ شغلي، وكيلان دعاوي و ... اشاره مي كند.  cm/cases Transactions /cases Transactions722.asp 2)WWW. Pepperlaw.com اين سايت به مشاوره براي كارفرمايان در زمينه طرحهاي شغلي كه از نظر كيفيت مورد توجه هستند، مي پردازد.  pepper/practice-show.cfm?rid=52.0 3)WWW.profiles.findlow.com اين سايت مربوط به مشاوره براي كارفرمايان در زمينه تغييرات در حال انجام در قانون اشتغال بومي و اشتغال فدرال و... مي باشد.  wldid2125356p1.html 4)WWW.csustan.edu اين سايت به فهرست هاي مشاغل كه از طريق ايميل، فاكس و يا پست كه براي مشاوره به كارفرمايان فرستاده مي شود، اشاره مي كند.  counseling/employers.html 5)WWW.theseminargroup.net اين سايت مربوط به راهنمائي و مشاوره كارفرماياني است كه به سياستها وتجربه هاي اشتغال توجه دارند، و بر روي طرحهاي اشتغال زا تمركز دارند، اشاره مي كند.  htmls/seminars/01empor/Faculty.htm 6)WWW.gsva.org اين سايت به ارائه خدمات قانوني در ارتباط با كار، اضافه كار، كار متناسب و ... در زمينه مشاوره دادن به كارفرمايان مي پردازد.  gsva/growvegasoFc.html 7)WWW.

بانك اطلاعات علمي و تخصصي رشته هاي دانشگاهي

منابع - Archive (آرشيو)در اين بايگاني مقالات و روزنامه هاي دپارتمان به شرح ذيل ارائه شده است. 1)Working

Paper Series  (مجموعه مقالات) The Department Publishes Papers by Graduate Students in the Program  (مقالات منتشره دانشجويان مقاطع كارشناسي ارشد و دكتري)در اين قسمت بخشي از مقالات دانشجويان مقاطع كارشناسي ارشد و دكتري به صورت فرمت (pdf) ارائه شده است.براي كسب اطلاعات به آدرس ذيل رجوع نماييد:http://www.princeton.edu/~sociolog/workingpaper.html2)The department newsletter (روزنامه دپارتمان)From 1996 to 1998, the Department Published and Annual Newsletter (روزنامة ساليانه دپارتمان از سال 89-1996)در اين قسمت دپارتمان جامعه شناسي اقدام به انتشار روزنامه نموده و اطلاعات روزنامه را به صورت on-line در اختيار كاربران قرار داده است. در اين روزنامه آخرين اطلاعات و وقايع مربوط به دپارتمان و رشتة جامعه شناسي به چاپ رسيده است.براي كسب اطلاعات به آدرس ذيل رجوع نماييد:http://www.princeton.edu/~sociolog/newsletter/newsletter.htmlResources (منابع)در اين قسمت منابع رشتة جامعه شناسي ارائه شده است.1)ASA Section on Sociology and Computers (بخش جامعه شناسي و كامپيوتر انجمن جامعه شناسي آمريكا)هدف بخش فوق پيشبرد و رواج استفاده از كامپيوتر در محاسبات خرد جامعه شناسي از طريق تبادل سازماندهي شدة عقايد، برنامه ها، اطلاعات، منابع تدريس، نتايج تحقيق و … مي باشد. در اين جا واژة محاسبات خرد، شبكه هاي الكترونيكي و استفاده از كامپيوتر را در بر مي گيرد.براي كسب اطلاعات به آدرس ذيل رجوع نماييد:http://www.princeton.edu/~soccomp2)Center for Arts and Cultural Policy Studies (مركز مطالعات سياست فرهنگي و هنري)مركز فوق به منظور ايجاد و گسترش سخنراني و گفتمان شفاف و فرهيخته درخصوص حيات فرهنگي و هنري ملل شكل گرفت. برنامه ها و فعاليتهاي مركز در راستاي ايجاد و شكل دهي به شالوده فكري دانشمندان كارآزموده ايي كه به اطلاعات جمع آوري شده درخصوص نهادهاي فرهنگي و فعاليتها آنها دسترسي داشته و

در زمينة موضوعات كليدي و اساسي سياست فرهنگي و هنري به تحقيق و بررسي مشغول مي باشند، طراحي شده است.براي كسب اطلاعات به آدرس ذيل رجوع نماييد:http://www.princeton.edu/~artspol3)Center for Migration and Development (مركز مهاجرت و توسعه ملي)مركز مهاجرت و توسعه ملي در راستاي ارتقاء و افزايش بورس تحصيلي، تحقيقات پايه و تبادلات علمي در ميان اساتيد و دانشجوياني كه به موضوعات و زمينه هاي مهاجرت بين المللي و توسعه ملي علاقه مند مي باشند، شكل گرفته است. از مهمترين علائق و فعاليتهاي مركز مي توان به تحقيق و بررسي درخصوص ارتباط بين گروه هاي مهاجر در جهان توسعه يافته (متمدن) و رشد و گسترش ابعاد و دورنماي ملل مهاجر اشاره نمود.براي كسب اطلاعات به آدرس ذيل رجوع نماييد:http://cmd.princeton.edu/4)Center for Research on Child Wellbeing (مركز تحقيقات بهداشت و رفاه كودكان)مركز فوق درخصوص وضعيت بهداشت كودكان آموزش، رفاه، ساختار خانواده به تحقيق و بررسي مشغول مي باشد. اعضاي تشكيل دهندة مركز، اساتيد حوزه هاي اقتصاد، جامعه شناسي، جمعيت شناسي، روانشناسي و علوم مي باشند. مركز ميزبان بازديدكنندگان خارجي و داخلي مي باشد و از دانشجويان مقاطع كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتري حمايت به عمل مي آورد. هدف اصلي مركز گسترش و بسط تحقيقات اصولي و پايه درخصوص بهداشت و رفاه كودكان مي باشد.براي كسب اطلاعات به آدرس ذيل رجوع نماييد:http://crcw.princeton.edu/5)Center for the Study of Religion (مركز مطالعات مذهب و دين)مركز مطالعات مذهب و دين، مركز علمي مي باشد.تشويق دانشمندان به انجام تحقيق، آموزش و گفتمان ملي درخصوص مذهب از مهمترين اهداف مركز مي باشد. در مركز فوق اطلاعات و منابع بي نظير و جامعي درخصوص علوم اجتماعي و علوم انساني وجود دارد.براي كسب اطلاعات

به آدرس ذيل رجوع نماييد:http://www.princeton.edu/~csrelig6)International Networks Archive (آرشيو شبكه هاي بين المللي)آرشيو شبكه هاي بين المللي دپارتمان جامعه شناسي  دانشگاه پرينستون به منظور همكاري با جامعه شناسان شكل گرفته است. در اين آرشيو اطلاعات مربوط به جامعه شناسان، محققان، مقالات، مؤسسات، جلسات و پروژه هاي تحقيقاتي موجود مي باشد. هدف از تأسيس آرشيو جمع آوري و دسته بندي (گردآوري) اطلاعات مربوط به تحقيقات تجربي جمع آوري مجموعه اطلاعات شبكه هاي مختلف، ايجاد فرمتي (ساختاري) متحدالشكل براي اطلاعات جمع آوري شده و در دسترس قرار دادن اطلاعات جمع آوري شده از طريق وب سايت مي باشد. براي كسب اطلاعات به آدرس ذيل رجوع نماييد:http://www.princeton.edu/~ina7)Office of Pupulation Research (اداره تحقيقات جمعيت شناسي)ادارة تحقيقات جمعيت شناسي در دانشگاه پرينستون مركز اصلي و پيشرو در تحقيقات جمعيت شناسي و آموزش مي باشد. ادارة فوق پيشينة برجسته ايي در مطالعه و بررسي جمعيت شناسي و تغييرات باروري دارد. در سالهاي اخير فعاليتهاي تحقيقاتي چشمگيري درخصوص بهداشت، رفاه جمعيت شناسي اجتماعي ومهاجرت داشته است. براي كسب اطلاعات به آدرس ذيل رجوع نماييد:http://opr.princeton.edu/8)Princetion University Survey Research Center (مركز تحقيقات پژوهشي دانشگاه پرينستون)در اين مركز گنجينة عظيمي از اطلاعات درخصوص نهادها، منابع دولتي، آمار، جمعيت شناسي، آرشيوهاي علوم اجتماعي تجزيه و تحليل تحقيقات، مقالات، انجمن ها، … وجود دارد.براي كسب اطلاعات به آدرس ذيل رجوع نماييد:http://members.bellatlantic.net/~abelson9)Embedded Enterprise in Comparative Perspective (پشتوانه تلفيقي از ديدگاه تطبيقي)تحقيقات اخير در زمينة علوم اجتماعي بيانگر مفاهيم و اشارات ضمني تجربي و نظري درخصوص تلفيق پشتوانه هاي اقتصادي در بطن مؤسسات اجتماعي ، فرهنگي و سياسي مي باشد. هدف كارگاه آموزشي، هدايت دانشمندان جواني مي باشد كه در راستاي تحقيقات نظري و تجربي تطبيقي

كه معطوف بر حوزه و پشتوانه تلفيقي مي باشد به فعاليت مشغول مي باشند.براي كسب اطلاعات به آدرس ذيل رجوع نماييد:http://www.princeton.edu/~embedded10)Meta List of Sociology Links (فهرست جامعي از پايگاه هاي اينترنتي جامعه شناسي)در اين قسمت ليست جامعي از منابع عمومي، نهادهاي تخصصي، مؤسسات تحقيقاتي، مجلات، فهرست آدرس هاي الكترونيكي جامعه شناسان، وب لاگها، موضوعات مربوط به جامعه شناسي، آموزش جامعه شناسي، جامعه شناسان بزرگ و … ارائه شده است.براي كسب اطلاعات به آدرس ذيل رجوع نماييد:http://www.sociolog.com/links/index.html11)Comprehensive List of U.S Sociology Departments on the Web (ليست جامعي از دپارتمانهاي جامعه شناسي ايالات متحده)در اين قسمت تمامي دپارتمانهاي جامعه شناسي ايالات متحده در ليست جامعي ارائه شده و650 دپارتمان جامعه شناسي را در بر مي گيرد. براي كسب اطلاعات به آدرس ذيل رجوع نماييد:http://www.sociolog.com/us_links12)Materials for the Study of Childhood (مطالب و منابعي براي مطالعه و بررسي دوران كودكي)هدف از ارائه اين سايت تمركز بر روي مسائل مربوط به كودكان و تجزيه و تحليل هاي جديد از دوران كودكي به عنوان يك پديدة اجتماعي در نوع خودش مي باشد.براي كسب اطلاعات به آدرس ذيل رجوع نماييد:http://www.princeton.edu/~children

تاريخچه كامپيوتر

فصل اول - تاريخچههمزمان با شناسائي عدد، براي بشر اين نياز پيدا شد تا راهي بيابد كه محاسبه را ساده تر انجام دهد. اولين وسيله اي كه انسان از آن در امر شمارش كمك گرفت است، شايد انگشتان دست باشد. در مراحل بعدي «چوب خط» به عنوان يك ماشين ساده كه مي توانست در امر شمارش انسان كمك كند، به كار آمد. گاهي نيز دسته هاي ني و چوب هاي باريك جانشين «چوب خط» مي شد و زماني نيز سنگ ريزه ها همين نقش را ايفامي كردند. بعدها، چرتكه به عنوان

يك ماشين حساب كار آمد مورد بهره برداري قرار گرفت، تا اين كه در قرن هفدهم، اولين ماشين حساب واقعي تاريخ پا به عرصه هستي نهاد.در سال 1641، فردي فرانسوي به نام بيلز پاسكال ماشين جالبي ساخت كه به «ماشين حساب پاسكال» معروف شد. در ماشين حساب پاسكال 6 چرخ دندانه دار نصب شده بود و هر چرخ ده دندانه داشت. هر دندانه نمايشگر يكي از ارقام صفر تا 9 بود. اين چرخ ها طوري در جوار يكديگر قرار گرفته بودند كه دوران كامل يك چرخ، دوران چرخ هاي بعدي به اندازه يك دندانه را باعث مي شد. علاوه بر اين، چرخها از راست به چپ به ترتيب نماينده مرتبه هاي يكان، دهگان، صدگان،...عدد بودند.سي سال پس از پاسكال، يك رياضي دان آلماني به نام لايبنيتز در تكميل اختراع پاسكال كوشيد و ماشيني ساخت كه به كمك آن مي شد اعمال ضرب و تقسيم را نيز انجام داد و حتي جذر گرفت. ابتكار لايبنيتز بسياري از مشكلات فني ماشين را برطرف كرد و راه را براي تكامل اين ماشينها گشود. با اين حال، موضوع ماشينهاي حساب سالها به بوته فراموشي سپرده شد و تنها صاحبان صنايع براي ساخت و رواج اين ماشينها كوششهايي انجام دادند.در قرن نوزدهم يك رياضيدان انگليسي به نام چارلزبابيج به فكر طرح يك ماشين حساب خودكار افتاد كه با كارتهاي سوراخ شده ، اطلاعات و ارقام را مي پذيرفت. در سال 1890دانشمند جواني به نام هلريت، با توجه به نيازهاي آمارگران، از كارتهاي سوراخ شده و دستگاههاي شمارنده اين كارتها استفاده كرد. مثلاً براي تفكيك زن و مرد، سمت چپ يا راست كارت سوراخ مي شد و با تكامل

دستگاه هلريت، وي ماشينهايش را در نيويورك، پاريس و سن پترزبورگ به نمايش گذاشت. علي رغم استقبال كم از اين دستگاه، جمعي از بازرگانان آمريكايي، ازجمله توماس واتسون، به فكر خريد امتياز ساخت ماشينهاي هلريت افتادند. او بنيانگذار International Business Machines يا IBM است. نسل اول كامپيوترهااولين كامپيوتر در سال 1937 در آمريكا اختراع شد. پروفسور«ايكن» با استفاده از لامپهاي خلاء(Diode) اين كار را به انجام رسانيد(لامپهاي خلاء Diode و Triodeيا دوقطبي و سه قطبي، اغلب در راديوها استفاده مي شود. اين لامپها خاصيت يك سو كننده جريان برق را دارند). با ديودها مشكل ايجاد حافظه و دسترسي به آن حل شد. اما، در سال 1937 ديودها، لامپي و حجيم بودند و با روشن شدن حرارت زيادي توليد مي كردند.اولين پيشرفت در جهت استفاده بهتر از كامپيترهاي نسل اول جايگزيني مبناي دودويي به جاي مبناي 10 بود. زيرا در طرح پروفسور ايكن، براي معرفي هر كاراكتر وجود ده ديود ضروري بود كه بايد يكي روشن و بقيه خاموش مي ماندند. اين امر، در افزايش خانه هاي حافظه در كامپيوترهاي آن زمان، محدوديت مهمي به شمار مي رفت. به هر حال، در سال 1947، دانشگاه پنسيلوانيا با استفاده از اين روش، كامپيوتري به نام ENIAC را طراحي كرد.با اختراع EDSAC[1] در سال 1949، انگلستان اولين كامپيوتر به معناي واقعي را عرضه داشت. اين دستگاه برنامه و دستورالعملها را در خود ذخيره مي كرد. در سال 1951، رمينگتون، UNIVAC-1 كه بزرگترين كامپيوتر آن زمان براي مقاصد بازرگاني بود را عرضه داشت. نسل دوم كامپيوترهادر سال 1948، باردين، ترانزيستور را اختراع كرد ولي ده سال طول كشيد كه از سطح آزمايشگاهي به سطح استفاده

صنعتي برسد. ترانزيستور، در پيشرفت صنايع الكترونيك نقش مهمي را برعهده داشت. ترانزيستور از لامپ خلاء به مراتب كوچكتر است. به انرژي كمي نياز دارد، حرارت كمتري توليد مي كند و ارزان تر نيز هست. به اين دلايل ترانزيستور به زودي جاي خود را در ساختمان كامپيوتر گشود و جايگزين لامپهاي خلاء در حافظه شد. به اين ترتيب، نسل دوم كامپيوتر به دنيا آمد. كامپيوترهايي با تعداد خانه هاي حافظه بيشتر و امكانات و كارآيي وسيع تر. ترانزيستور، كامپيوترهاي نسل دوم را كوچك تر و ارزان تر كرد.تحول مهم ديگري كه در نسل دوم كامپيوترها پديد آمد، زبانهاي برنامه نويسي كامپيوتري بود. در نسل اول كامپيوترها، از زبانهاي سطح پايين، كه در آنها آشنايي با جزئيات ماشين ضرورت داشت، استفاده مي شد. يعني، مجموعه اي از اعداد و ارقام كه كدهايي قابل فهم براي كامپيتر بود. در نسل دوم، زبانها براي كاربردهاي عمومي تر آماده شد. اين امر رواج استفاده از كامپيوتر در امور تجاري و اداري را سرعت بخشيد. كامپيوترهاي اين نسل، حصار دانشگاه ها و مؤسسات تحقيقاتي را شكستند و به گونه اي گسترده در مؤسسات دولتي و شركهاي صنعتي و بازرگاني به كار گرفته شدند. نسل سوم كامپيوترهااز سال 1964، به جاي لامپها و ترانزيستورها، از خاصيت آهن ربايي حلقه ها يا ميله ها در اثر عبور جريان برق استفاده شد. در حقيقت، به جاي لامپ و ترانزيستور مورد استفاده در نسسلهاي پيشين، سمت عبور جريان برق را قطب هاي آهنربا تعيين مي كرد. در نتيجه دو حالت صفر يا يك به وجود مي آمد. اما انتخاب جنس حلقه و آلياژ لازم براي حلقه مطرح بود. در نسل دوم، اكسيد آن به سبب توانايي خود پاسخگوي اين نياز

بود. معروف ترين كامپيوتر اين نسل IBM/360  مي باشد. نسل چهارم كامپيوتركامپيوترهاي نسلهاي اول، دوم و سوم از نظر مشخصات به سادگي قابل تفكيك اند. ولي مرز بين نسل سوم و چهارم چندان مشخص نيست. آنچه مسلم است آنكه كامپيوترهاي نسل چهارم از نظر طرح واحد پردازش مركزي و دستاههاي پيراموني، توانايي بيشتر، عمر طولاني تر قطعات و اطمينان بيشتري را عرضه مي كنند. مهمترين تغييرات سخت اَفزاري در كامپيوترهاي نسل چهارم عبارتند از:- به كارگيري مدارهاي مجتمع با تراكم زياد؛-  استفاده از «ريزپردازنده»؛- توسعه امكان پردازش مستقيم به جاي پردازش با رسانه هاي ورودي(Batch). نسل پنجم كامپيوتر هادر نسل پنجم كامپيوترها، به سادگي استفاده كاربران از كامپيوتر و برنامه نويسي توجه بسيار زيادي شده است. چرا كه با كاهش قيمت سخت افزار، مخارج استفاده از كامپيوتر به مراتب از قيمت خود آن بيشتر خواهد بود. استفاده كنندگان خواهند توانست بودن اطلاع از طرز كار و جزئيات داخلي قسمتهاي مختلف، آنها را به صورت آماده تهيه كرده و به دلخواه خود سيستم هايي كامپيوتري(نرم افزارهاي كاربردي) بسازند. امروزه، به كمك نرم افزارهاي موجود، مهندسين تعميرات كامپيوتر، مي توانند بسياري از خرابي ها را تشخيص دهند. ارتباط با كامپيوتر از طريق صوت و تصوير نيز امكان پذير خواهد بود. اطلاعات از همان زمان پيدايش به صورت مناسب براي كامپيوتر ذخيره شده و در هنگام لزوم، از طريق سيستم هاي كامپيوتري مورد استفاده قرار خواهد گرفت. استفاده از حافظه هاي نوري- حافظه هايي با حجم كم و گنجايش غير قابل تصور- ويژگي مهم اين نسل است. استفاده از هوش مصنوعي و قدرت تفكر و استنتاج كامپيوتري، از ديگر ويژگيهاي كامپيوترهاي اين نسل است. نسل ششم كامپيوترهاكامپيوترهاي نوع پنتيوم را مي توان

نسل ششم ناميد. از جمله ويژگي هاي محسوس اين نسل مي توان استفاده غير قابل اجتناب از سيستم چند رسانه اي را بر شمرد. امكانات جانبي، جاذبه هاي بسياري را براي كامپيوترهاي فراهم مي آورد. تعريف كامپيوتر فصل دوم تعريف كامپيوتركامپيوتر ماشيني است برنامه پذير براي ذخيره، پردازش و بازيابي اطلاعات. توضيح چند اصطلاحداده ها: هر نوع و هر شكل از اطلاعات كه به كامپيوتر داده مي شود تا عمليات بعدي بر روي آنها اجرا شود. داده ها ممكن است از نوع اطلاعات متني، تصاوير، فيلم هاي ديجيتالي، نقشه ها يا انواع ديگر باشند. داده ها ممكن است قبلاً نيز، تحت پردازش قرار گرفته باشند.ورودي:هرچيزي كه بتوان از طريق دستگاههاي ورودي به كامپيوتر وارد كنيم.پردازش:هر نوع عمليات هدفدار و برنامه پذير كه كامپيوتر بر روي داده ها انجام مي دهد.محاسبات، تبديلها، تغييرات، ترسيمات و مقايسه و ... از نوع پردازشهاي كامپيوتري محسوب مي شوند.اطلاعات:داده هايي كه مورد پردازش كامپيوتري قرار گرفته و به شيوه مورد نظر كاربر تبديل شده اند. بانكهاي اطلاعاتي مرتب شده، تصاوير ديجيتالي تغيير يافته، فيلمهاي ديجيتالي پردازش شده، ترسيمات انجام گرفته توسط كامپيوتر و ... نمونه هايي از اطلاعات هستند.ذخيره: نگهداري داده ها يا اطلاعات پردازش شده در كامپيوتر و در يكي از وسايل ذخيره سازي به منظور حفظ موقتي، دايمي و يا جابجايي و انتقال اطلاعات.حافظه: مكان حفظ و نگهداري اطلاعات داخل كامپيوتر يا بيرون آن در يكي از وسايل ذخيره سازي.برنامه پذير:توانايي كامپيوترها براي درك و اجراي يك سري پي در پي از دستورات هدفدار نوشته شده توسط انسانها. ويژگيهاي كامپيوتر1- كامپيوتر ماشيني است كه فقط بر اساس برنامه ها و داده هاي عرضه شده به آن كار مي كند. 2- هر كامپيوتر از دو بخش كلي سخت افزار

و نرم افزار تشكيل شده است. هر نوع قطعات فيزيكي و قابل لمس در كامپيوتر را سخت افزار مي نامند. هر نوع اطلاعات و برنامه هاي موجود در كامپيوتر و غير قابل لمس را نرم افزار مي نامند.3- كامپيوتر ماشيني به شدت منظم و برنامه پذير است. هر برنامه مجموعه اي هماهنگ از دستوراتي است كه سخت افزار كامپيوتر را وادار به اجراي عمليات پي در پي و هدفدار مي كند.4- كامپيوتر حافظه دارد. حافظه نوعي انبار مجازي است كه انواع اطلاعات و برنامه ها و نتايج مباني و نهايي عمليات كامپيوتر در آن ذخيره مي شوند.5- كامپيتر منطقي است. شباهتها و تفاوتهاي انسان و كامپيوترانسان براي انجام فعاليتهاي روزمره نياز به كسب اطلاعات دارد. اطلاعات مورد نياز انسان يا از حافظه فراخواني شده و يا توسط حواس پنجگانه دريافت و به مغز منتقل مي شوند. مغز انسان بر اساس تواناييهاي ذاتي و نيز بر اساس آموزشهاي اندوخته و آموخته و به روشهاي الكتروشيميايي قادر به انجام انواع پردازش است. خاصل پردازش اطلاعات در مغز به شكل فرامين و دستورات به قسمتهاي مختلف بدن صادر شده و يا در حافظه ذخيره شده و يا به شكل خروجي به ديگران تحويل داده مي شود.كامپيوتر نيز اطلاعات مورد نياز را از حافظه فراخواني كرده يا از طريق وسايل ورودي دريافت كرده و سپس براساس برنامه ها و دستورات از پيش تعيين شده(برنامه ها) اقدام به اجراي انواع عمليات پردازشي مي كند. حاصل پردازش اطلاعات به شكل فرمانهاي مختلف به قسمتهاي ديگر صادر شده و يا در حافظه كامپيوتر ذخيره شده و يا به شكل خروجي قابل فهم توسط انسان تحويل داده مي شوند.عمليات پردازش در كامپيوتر توسط مدارهاي منطقي و نرم افزارهاي

موجود انجام مي گيرد. مدارهاي منطقي و نرم افزارهاي كامپيوتر از ابتدا تا كنون بسيار سريعتر و پيچيده تر شده اند. كامپيوترهاي امروزي كارهاي عجيب و پيچيده اي انجام مي دهند. اما حتي بزرگترين و سريعترين كامپيوتر نيز فاقد شعور، احساس و خلاقيت است.البته دانشمندان تلاش مي كنند تا مدارهاي هوشمندي بسازند كه توانايي شبيه سازي برخي فعاليتهاي خلاق را داشته باشند. عده ديگري از دانشمندان تلاش مي كنند تا فعاليتهاي احساسي و خلاقيت مغز انسان را تحت نظم و قاعده منطقي در آورند. اگر تلاش شبانه روزي اين دانشمندان با موفقيت همراه باشد، در آينده كامپيوترها، توانايي انجام عمليات خلاق و احساسي و تصميم گيري مستقل راخواهند داشت. رؤياي شور انگيز و خوفناك روباتهاي هوشمند و شبه انساني به زودي تحقق خواهد يافت. خلاصه اي از شباهتها و تفاوتهاي انسان و كامپيوتر 1-كامپيوتر مانند انسان براي اجراي عمليات نياز به گرفتن اطلاعات از حافظه يا از خارج دارد. فرآيند دريافت اطلاعات توسط كامپيوتر نسبت به انسان بسيار دقيق تر است.2-كامپيوتر مانند انسان بر اساس برنامه ها و اندوخته هاي قبلي اقدام به پردازش اطلاعات مي كند. كامپيوتر در مقايسه با انسان، عمليات پردازش را به دقت، با سرعت و با پيچيدگي و تنوع بيشتري انجام مي دهد.3-نتايج حاصل از پردازش اطلاعات در كامپيوتر هميشه درست و قابل اطمينان است(به شرط آنكه داده ها و برنامه درست باشند) در حالي كه ضريب خطا در فعاليتهاي انساني بسيار زياد است.4-كامپيوتر مانندانسان توانايي ذخيره سازي و نگهداري اطلاعات در حافظه را دارد. اما كامپيوتر بر خلاف انسان قادر است حجم انبوهي از انواع اطلاعات را در فضايي اندك و به مدت نامحدود حفظ كند و سپس در هر زمان دلخواه

اطلاعات ذخيره شده را به همان شكل قبل به كاربران تحويل دهد.5-سرعت، دقت و توانايي بازيابي اطلاعات ذخيره شده در كامپيوتر بسيار بالاتر از انسان است.6-كامپيوتر بر خلاف انسان به هنگام اجراي وظايف هرگز دچار خستگي، ملالت، بي حوصلگي و احساسات نخواهد شد. طولاني بودن مدت فعاليت، زياد بودن حجم اطلاعات و تكراري بودن پردازشها تأثير در صحت نتايج كامپيوتر ندارند(اگر چه بر سرعت اجراي عمليات تأثير دارند).7-كامپيوتر بر خلاف انسان قادر است همزمان چند عمليات گوناگون را انجام داده يا مديريت كند.8-كامپيوتر بر خلاف انسان قدرت تصميم گيري مستقل و انتخاب و ادامه عمليات در شرايط پيش بيني نشده را ندارد. [1]9-كامپيوتر بر خلاف انسان فاقد خلاقيت و ابتكار است.10-كامپيوتر بر خلاف انسان فاقد حس زيبايي شناسي و سليقه است.11-كامپيتر بر خلاف انسان توانايي روياپردازي و تصورات خلاف واقع را ندارد. كاربردهاي كامپيوترهدف اوليه از طراحي و ساخت كامپيوترها، انجام دقيق تر و سريع تر محاسبات بود. اما با توجه به موارد برتري كامپيوتر نسبت به انسان، به تدريج كاربردهاي متنوعي براي كامپيوتر ابداع شد. همگام با پيشرفتهاي سخت افزاري و پيچيده شدن مدارها و افزايش قابليتهاي كامپيوترها و همچنين ابداع و ظهور انواع نرم افزارها، به تدريج كاربرهاي گسترده اي براي كامپيوتر ها ايجاد شد. اين روند همچنان رو به گسترش است. در اين قسمت فقط برخي از كاربردهاي رايج و مهم كامپيوتر را ذكر مي كنيم. كاربرد كامپيوتر در صنعت- طراحي قطعات و دستگاههاي صنعتي- توليد صنعتي به كمك كامپيوتر- خودكار سازي كنترل و تنظيم شرايط محيطي توليد براي محصولات بسيار حساس.- استفاده از روبات به جاي كارگر در كارهاي سخت و خيلي ظريف. - كنترل كيفي

و كمي محصولات و مواد اوليه.- شبيه سازي شرايط و انجام آزمايشات كه اجراي واقعي آنها مستلزم خطرات جاني و مالي و زيست محيطي است. كاربرد كامپيوتر در طراحي سازه هاكاربرد كامپيوتر در طراحي و اجراي سازه ها  - كاربرد كامپيوتر براي طراحي و نقشه كشي و معماري(نرم افزار AUTOCAD و ARCHICAD)- كاربرد كامپيوتر براي تجزيه و تحليل انواع سازه ها.- كاربرد كامپيوتر براي نقشه برداري و تهيه انواع نقشه ها. كاربرد كامپيوتر در پزشكي- دستگاههاي تشخيص پزشكي. - ابزارهاي اندازه گيري و ثبت و تنظيم و كنترل آثار حياتي بيمار.- نگهداري سابقه و اطلاعات پزشكي بيماران.- تشخيص و درمان بيماران از راه دور.كاربرد كامپيوتر در تجارت - عمليات بانكي به كمك كامپيوتر.- عمليات حسابداري و انبارداري به كمك كامپيوتر.- اطلاع رساني و بازاريابي و ارائه خدمات و سفارشات به كمك كامپيوتر.- تجارت الكترونيكي كالاها و خدمات.- تجزيه و تحليل اطلاعات مالي و پيش بيني تغييرات ارزش سهام در بورس اوراق بهادار. كاربرد كامپيوتر در مديريت - نگهداري و ثبت و كنترل و تجزيه و تحليل اطلاعات پرسنلي.- تجزيه و تحليل و كنترل پروژه ها.- خودكار سازي سيستم هاي اطلاعات مديريت(MIS). كاربرد كامپيوتر در گرافيك - طراحي دو بعدي مانند برچسب كالاها، بسته بندي، پوستر، لفافه.- طراحي و متحرك سازي سه بعدي.- عكاسي ديجيتالي و پردازش تصاوير. كاربرد كامپيوتر در امور انتشاراتي - حروفچيني و صفح آرايي كتاب، روزنامه و مجلات.- طراحي جلدها. - چاپ ديجيتالي. كاربرد كامپيوتر در آموزش - كاربرد كامپيوتر به عنوان يك وسيله مؤثر كمك آموزشي.- كاربرد كامپيوتر و نرم افزارهاي آموزشي براي آموزش افراد.- كاربرد كامپيوتر در شبكه هاي اطلاع رساني به عنوان شيوه تبادل

اطلاعات علمي. كاربرد كامپيوتر در سرگرميها - شنيدن موسيقي از طريق اجراي CD صوتي.- ديدن فيلمها از طريق اجرايDVD.- اجراي بازيهاي كامپيوتري. كاربرد كامپيوتر در ارتباطات - انجام مكالمات تلفني از طريق كامپيوتر و شبكه هاي اطلاع رساني.- برگزاري كنفرانسهاي ويديويي به كمك كامپيوتر و بزرگراههاي اطلاع رساني.- استفاده از امكانات فوق العاده اينترنت و خدمات جانبي آن.- استفاده از امكانات پست الكترونيكي به عنوان جايگزين پست سنتي. به اطراف خود نگاه كنيد تا كاربردهاي ديگري از كامپيوتر را مشاهده نماييد. در حال حاضر تعداد كامپيوترها و عمق كاربرد آن در هر جامعه يكي از معيارهاي توسعه يافتگي است. در جوامع پيشرفته كار و زندگي بدون كامپيوتر ناممكن شده است. به همين دليل در جهان، بخث سواد كامپيوتري مطرح شده و افراد را به دو دسته با سواد كامپيوتري و بيسواد كامپيوتري تقسيم مي كنند. ________________________________________1- امروزه با به وجود آمدن هوش مصنوعي  تا حدودي اين امر ميسر شده است.  تقسيمات علوم كامپيوترفصل سومتقسيمات علوم كامپيوترهركامپيوتر از دو بخش مجزا و در عين حال مكمل تشكيل شده است: سخت افزار و نرم افزار. نرم افزار (Soft Ware) هرچيز غير قابل لمس و غير فيزيكي مربوط به كامپيوتر را نرم افزار مي نامند. داده ها، برنامه هاي موجود در كامپيوتر، سيستم هاي عامل و ... همگي در گروه نرم افزار قرار دارند. سخت افزار (Hard Ware)هر چيز قابل لمس و فيزيكي مربوط به كامپيوتر را سخت افزار مي نامند. بدنه كامپيوتر، واحد پردازش مركزي(CPU)، بورد اصلي، حافظه، رابطها، كانكتورها، سيم ها، و كابلها، و اتصالات و صفحه كليد و ماوس و مانيتور و ... و انواع ديسكهاي فلاپي و سخت و نوارهاي ذخيره سازي در گروه

سخت افزار قرار دارند.طبقه بندي كامپيوترها بر اساس قدرت پردازش تعريف پردازش داده ها (Data Processing)هر نوع عملياتي كه سبب تغيير هدفمند داده ها در كامپيوتر شود. اين عمليات ممكن است شامل محاسبات، مقايسات، ترسيمات و يا هر نوع عمل ديگري باشد. گاهي پردازش را دستكاري داده ها نيز مي نامند.1- ابر كامپيوترها (Super Computer يا Maxi)اين نوع كامپيوترها 5 ميليون بار سريعتر از كامپيوترهاي عادي عمل مي كنند. كامپيوترهاي عادي براي حل مسأله از روش مراحل پي در پي(مانند انسان) اما با سرعت بسيار زياد استفاده مي كنند.بدين ترتيب حل مسائل بزرگ يا پيچيده در كامپيوترهاي عادي مستلزم زمان زيادي است. اما در ابر كامپيوترها از پردازنده هاي موازي استفاده مي شوند كه چند محاسبه را به طور همزمان اجرا مي كنند. اولين ابر كامپيوتر با نام ILLIAC-IV توانايي اجراي 64 محاسبه مختلف به طور همزمان داشت. در كامپيوتر فوق از واحد بزرگ كنترل استفاده شده بود كه دستورات را به 64 واحد پردازش همزمان ارسال مي كرد.2- كامپيوترهاي بزرگ(mainframe يا  Midi)اين نو كامپيوتر ها نياز به فضاي زيادي دارند. همزمان تا 200 نفر مي توانند از اين كامپيوترها استفاده نمايند. كليه كامپيوتهاي اوليه در نسل سوم داراي سرعت 5 تا يكصد ميليون دستور در هر ثانيه دراين گروه قرار داشتند.3- سوپر ميني كامپيوترها (Super mini computer)اين نوع كامپيوترها در سالهاي اخير ابداع شده اند. اين نو ع كامپيوتر ها 32 يا 64 بيتي عمل مي كنند. كامپيوترهاي VAX-11 و 780/8600 و TDC 332 نمونه هايي از اين گروه كامپيوترها هستند.4-كامپيوترهاي كوچك(Mini Computer)اين نوع كامپيوترها حداقل 5 با سريعتر از ميكرو كامپيوترها هستند. CPU آنها با سرعت 3000 كيلو دستور در هر ثانيه، عمل مي كند. حافظه آنها بين 256MB

تا 12GB است. اين كامپيوترها 32 بيتي عمل مي كنند. از آنها به طور همزمان 4 تا 8 كاربر استفاده مي كنند.ميكروكامپيوترهاانتخاب نام ميكروكامپيوتر براي اين نوع كامپيوترها دو دليل دارد:1-كوچك بودن اندازه آنها2-استفاده از ميكروپرسسورها.ميكروپروسسور، قلب هر كامپيوتر امروزي است. هر كامپيوتر 5 قسمت اصلي دارد: دستگاههاي ورودي، خروجي، واحد پردازش مركزي، واحد كنترل و واحد حافظه. واحد پردازش مركزي يا CPU در يك تراشه بسيار كوچك و گاهي بر روي چند تراشه قرار دارد. در برخي انواع ميكرو كامپيوترها، حتي واحد ورودي و خروجي نيز در يك تراشه قرار دارند.كامپيوترهاي شخصي(PC)اين نوع كامپيوترها براي استفاده افراد و مؤسسات كوچك طراحي و ساخته مي شوند. انواع كامپيوتر شخصي ساخت شركت IBM با استقبال عمومي مواجه شد. به همين دليل امروزه كامپيوترهاي شخصي سازگار با (IBM Compatible) نوعي استاندارد محسوب مي شود.منظور از كامپيوترهاي شخصي سازگار با IBM، كامپيوتري است كه حافظه و زمان چرخه عمليات و تراشه هاي مورد استفاده آن همسان با كامپيوتر ساخت IBM باشند و توانايي پشتيباني از نرم افزارهاي توليدي IBM را داشته باشند.طبقه بندي كامپيوترها براساس عملكرد داخلي و نحوه پردازشكامپيوترها را مي توان بر اساس نوع عملكرد داخلي آنها طبقه بندي نمود:1-كامپيوتر هاي قياسي يا آنالوگ(Analog)2-كامپيوترهاي رقمي يا ديجيتال(Digital)3-كامپيوترهاي پيوندي يا تركيبي(Hybrid)در اين قسمت، نوع و عملكرد و ويژگيهاي اين كامپيوترها را بررسي مي كنيم.كامپيوترهاي قياسي يا آنالوگآنالوگ(Analog) لغتي يوناني و به معناي پيوستگي دو مقدار است. در كامپيوترهاي قياسي، مقادير به شكل جريان يا سيگنال ولتاژ نشان داده مي شوند. در كامپيوترهاي آنالوگ به جاي شمارش از اندازه گيري استفاده ميشود. نشانگر سرعت سنج يك اتومبيل مثال خوبي از شيوه عمل كامپيوترهاي قياسي است. كامپيوترهاي رقمي

يا ديجيتالدر كامپيوترهاي ديجيتال براي معرفي عبارتهاي رياضي و مقادير از سيستم باينري(1,0) استفاده مي شود. كامپيوتر ديجيتال فقط عمليات جمع را مي داند. ساير عمليات مانند ضرب و تقسيم و توان ابتدا به عمليات جمع تبديل و سپس محاسبه ميشوند. اما سرعت محاسبات آنقدر زياد است كه ما فكر مي كنيم كامپيوترهاي ديجيتال متخصص انجام عمليات پيچيده رياضي هستند.ساختمان كلي كامپيوترفصل چهارمساختمان كلي كامپيوترهر كامپيوتر ازچهار بخش اصلي ساخته مي شود:1- واحد پردازش مركزي (CPU)2- واحد حافظه.    3- واحد ورودي( (INPUT UNIT4-  واحد خروجي( (OUTPUT UNITريزپردازنده (Microprocessor)ريز پردازنده يا ميكروپروسسور چيزي نيست جز CPU(واحد پردازش مركزي) و گذرگاه و درگاههاي ارتباطي آن. اين بخش مانند قلب و مغز كامپيوتر عمل كرده و شامل سه قسمت اصلي است: 1- واحد حساب و منطق (ALU)2- حافظه ثبات يا به طور خلاصه حافظه كه به دو شكل وجود دارد: الف- حافظه اصلي يا ذخيره با دسترسي آني (IAS). ب- حافظه كمكي يا جانبي.3- واحد كنترل (CU).واحد پردازش مركزي (CPU)CPU مغز يك كامپيوتر شخصي است  كه نرم افزارها را اجرا و كنترل مي كند. سرعت CPU اغلب مهمترين وجه تمايز هر كامپيوتر شخصي است. امروزه سرعت رايج CPU بين 800 تا يك هزار مگاهرتز (MHZ) است. يعني CPU امروزي توانايي انجام 800 ميليون تا يك بيليون عمليات در هر ثانيه را دارد. وظايف اصلي CPU عبارتند از:1- ذخيره و نگهداري داده ها و دستورات (برنامه ها).2- كنترل ترتيب اجراي عمليات.3- صدور دستورات به ساير قسمتهاي سيستم كامپيوتر.4- حمل داده هاي پردازش شده و ارسال آن به واحد خروجي.بديهي است كه CPU براي انجام وظايف و ارتباط با ساير اجزاء در سيستم كامپيوتر به گذرگاههايي(BUS) نياز

دارد كه نقش آنها را در بعداً آموزش مي دهم. همچنين CPU براي تبادل اطلاعات با واحدهاي ورودي و خروجي به مكانهايي به نام درگاه (PORT) نياز دارد. CPU از سه قسمت با نام واحد حساب و منطق، واحد كنترل و حافظه ثبات تشكيل شده است. در اين قسمت وظايف و ويژگيهاي واحد ALU را آموزش مي دهم. اين واحد عمليات لازم بر روي داده هاي موجود در حافظه اصلي (IAS) را انجام داده و داده هاي پردازش شده را مجدداً به حافظه اصلي برمي گرداند. ALU دو نوع عمليات انجام مي دهد:1- عمليات محاسباتي مانند جمع و تفريق و ضرب و تقسيم.2- عمليات منطقي و مقايسه بر اساس توابع AND و OR منطقي.ALU از تعدادي انباشتگر و رجيستر تشكيل شده است. ALU داده ها را تحت نظارت واحد كنترل از حافظه اصلي گرفته و آنها را در انباشتگر ALUبارگذاري مي كند. مثلاً اگر قرار است دو عدد A و B را جمع كنيم واحد كنترل ابتدا عدد A را بر اساس آدرس آن در حافظه يافته و به واحد ALU تحويل مي دهد. عمل جمع بين A و B در ALU انجام شده و حاصل عمليات در انباشتگر نگهداري مي شود تا عمليات بعدي اجرا شود. و يا حاصل عمليات با هدايت واحد كنترل به حافضه اصلي منتقل مي شود.واحد كنترل CU وظيفه كنترل و هدايت كليه عمليات كامپيوتر را انجا ممي دهد. دريافت داده ها و برنامه ها و هدايت نتايج عمليات از وظايف اصلي واحد كنترل است.واحد حافظهحافظه كامپيوتر محل ضبط و نگهداري اطلاعات است. داده هاي ورودي به همراه دستورالعمل ها در حافظه كامپيوتر ضبط مي شوند و سپس به واحد محاسبه و منطق مي روند و در

آنجا عمليات خواسته شده روي داده ها انجام مي گيرد. كوچكترين عنصر حافظه(بيت) مي باشد. مجموع هشت بيت [1] كه معرف يك كاراكتر است را بايت [2] مي نامند. ساختمان بيت در طول تكامل كامپيوتر تغيير يافته است. ظرفيت حافظه با كيلوبايت(KB) برابر با 210 يا 1024 بايت يا مگابايت(MB) برابر با 1024 بايت يا گيگابايت(GB) برابر با 1024 (حدوداً يك ميليارد بايت) بيان مي شود. به دليل حجم وسيع حافظه براي دسترسي سريع به آنها، هريك از بايتهاي حافظه يك آدرس دارند. آدرس بايتها از صفر شروع شده و تا آخرين حد ظرفيت حافظه ادامه مي يابند. دسترسي به بايتها بر مبناي همين آدرسها صورت مي پذيرد. آدرس بايتهاي حافظه همواره ثابت است ولي محتواي آنها بسته به داده هايي كه در آنها ذخيره مي شوند تغيير مي كند.انواع حافظه هاي اصلي1- حافظه فقط خواندني (ROM) حافظه هاي فقط خواندني به حافظه هايي اطلاق مي شود كه اطلاعات آنها براي يك بار با دستگاه مخصوص پرشده و از آن پس، اين اطلاعات به سادگي پاك نمي شود.اين حافظه ها براي نگهداري دستورات اساسي و كليدي كامپيوتر كه فرمان هاي مهمي جهت هدايت سخت افزار سيستم صادر مي كنند، ضروري است. از ويژگي هاي مهم اين نو ع حافظه اين است كه با قطع برق اطلاعات آن پاك نمي شود.2- حافظه موقتي (RAM)حافظه موقتي يا اصلي كه به Read/Write Memory نيز معروف مي باشند، همان بخش اصلي حافظه كامپيوتر است. معمولاًبرنامه ها قبل از اجرا و داده ها قبل از پردازش در حافظه بارگذاري مي شوند و پس از پردازش، نتايج حاصله نيز دراين حافظه ها ثبت مي گردد و سپس به حافظه هاي جانبي منتقل مي شوند. با قطع جريان برق، اطلاعات درون آنها پاك مي شود. در اين نوع حافظه سرعت دسترسي

به اطلاعات زياد است و اين عامل، يعني سرعت دسترسي، يكي از معيارهاي اساسي انتخاب آنهاست. اطلاعاتي كه معمولاً درون حافظهRAM قرار مي گيرند عبارتند از:- هسته مركزي سيستم عامل كه تمامي اعمال سيستم عامل و دستگاه هاي جانبي را كنترل مي كند؛- برنامه هاي لايه هاي بالاتر سيستم عامل؛- داده هايي كه روي صفحه نمايش ظاهر مي شوند و اطلاعات ساعت كه دائماً تغيير مي كند؛- برنامه هاي كاربردي در مواقعي كه براي اجرا فراخواني مي شوند؛- همه يا بخشي از داده ها كه توسط برنامه هاي كاربردي استفاده مي شوند؛3- حافظه جانبي(Auxiliary)معمولاً مقدار اطلاعات و برنامه هايي كه در يك سيستم كامپيوتري موجودند به قدري زياد است كه تمام پرونده هاي اطلاعاتي و برنامه اي در حافظه اصلي كامپيوتر نمي گنجد. از طرفي، تمام اين اطلاعات و برنامه ها نيز در آن واحد مورد نياز نيستند. مثلاً لزومي ندارد كه اطلاعات پروندة پزشكي بيماري كه سالي دوبار به بيمارستان مراجعه مي كند هميشه در حافضه اصلي كامپيوتر نگهداري شده و بيهوده فضاي آن را اشغال كند. زيرا اين پرونده فقط هر شش ماه يك بار مورد استفاده قرار مي گيرد.ويژگي هاي عمده حافظه هاي جانبياين حافظه ها غيرفرار بوده و به منبع دائمي الكتريسيته نياز ندارد و در اثر جابجايي نيز پاك نمي شوند؛حافظه هاي جانبي نسبت به حافظه هاي اصلي ارزان تر هستند. قابليت جابجايي، نقل و انتقال و كپي برداري از اطلاعات به وسيله حافظه هاي خارجي نيز از خصوصياتي است كه در رشد كامپيوتر مؤثر است.انواع حافظه هاي جانبي1- نوار مغناطيسيذخيره اطلاعات روي نوارهاي مغناطيسي بسيار شبيه ذخيره آن بر روي نوار ضبط صوت است با اين تفاوت كه در اين جا اطلاعات كد شده، دو دو يي است ولي كاستهاي صوتي به شكل پيوسته مي باشد. ظرفيت

يك نوار به وسيله واحد بايت در اينچ سنجيده مي شود. استفاده از نوار در كامپيوترهاي بزرگ بسيار معمول است. از بارزترين مشخصات يك نوار آنست كه اطلاعات روي آن به صورت ترتيبي [3] ضبط مي شوند. به همين دليل زمان دستيابي [4] به اطلاعات در نوار زياد است.2- ديسك سخت اين ديسك داراي ظرفيت بسيار زيادي براي پذيرش اطلاعات مي باشد. كوچكترين هاردديسك، 170 مگابايت ظرفيت داشت و اكنون حجم هاردديسك ها تا 60 و حتي 80 و 120 گيگابايت افزايش يافته است. اين ديسك در درون System unit قرار دارد و ما به عنوان كاربر [5] كامپيوتر كاري با جسم آن نداريم. هنگاميكه ديسك گردان مربوط به اين ديسك در حال كار باشد چراغ مخصوص آن روشن مي شود، اين ديسك گردان به وسيله سيستم عامل Dos، با علامت(C) گزارش مي شود كه مي توان درايوهاي:D و :E و غيره را نيز از آن منشعب كرد.3- ديسك نرم كه نام ديگر آن DISKETTE به معني ديسك كوچك مي باشد. با اين ديسكها مي توان اطلاعات موجود در يك ديسك سخت را به ديسك سخت ديگر منتقل نمود. نسبت هاردديسك به ديسكت مانند نسبت حوض است به سطل و به همين جهت است كه به ديسك سخت، ديسك ثابت [6] نيز اطلاق مي شود.ديسكتهاي 5/3 اينچاين ديسكتها داراي جسم محكم و سخت مي باشند و قسمت هاي آسيب پذير ديسك به طور اتوماتيك از گزند برخورد با محيط اطراف محفوظ مي باشد. دو تصوير زير شكل پشت و روي اين ديسكت را نمايش مي دهد.4-ديسك نوري شما ممكن است نام CD-Rom را شنيده باشيد. اين عبارت مخفف كلمات Compact Disk Read-only-Memory است. اين درايوها از نوع درايو نوري هستند

كه ابتدا فقط مي شد از اطلاعات موجود در آنها استفاده نمود و به همين جهت به آنها Read-only-memory (حافظه فقط خواندني) گفته مي شود. اين گونه درايوها داراي ظرفيت بسيار زيادي براي ذخيره اطلاعات است. براي نمونه ظرفيت نسبي يك CD-Rom حداقل 650 مگابايت است.با پيشرفت تكنولوژي سخت افزاري، ريزكامپيوترها به سرعت توانايي هاي خود را گسترش داده و هر روز به كامپيوتهاي بزرگ نزديك مي شوند. سرعت عملياتيCPU، حجم حافظه اصلي، كوچك شدن حجم سخت افزار و ... باعث شد كه اكثراً كارهايي كه قبلاً فقط به وسيله كامپيترهاي بزرگ قابل انجام بودند، بر روي PC پياده شوند. اما در زمينه حافظه هاي جانبي با وجود پيشرفت سريع تكنولوژي، ديسكهاي مغناطيسي (از نظر كمّي) نيازهاي روز را برطرف نمي كند. ظهور تكنولوژي حافظه هاي نوري يا ديسكهاي ليزري باعث شد كه چگالي اطلاعات بر روي ديسك به شدت افزايش يافته و لذا حجم هاي بسياربالا به راحتي قابل دسترسي باشد. اين ديسكهاي ليزري با استفاده از تكنيك انعكاس نور قادر به خواندن اطلاعات مي باشند. در مواردي كه انعكاس نور قوي باشد مقدار، 1 و مواردي كه انعكاس ضعيف باشد مقدار، 0 مي باشد. برتري ديسكهاي نوري نسبت به ديسك سخت، قيمت پايين تر، حجم كمتر و آسيب پذيري كمتر آن است. امروزه تكنولوژي برتر ديسكهاي نوري. قابليات ذخيره سازي را تا 650 مگابايت گسترش داده است. لذا مي توان انواع سيستم هاي صوتي و تصويري را بر روي ديسك نوري ارائه كرد. از انواع ديسكهاي نوري مي توان به ديسك نوري برنامه اي، ديسك نوري صوتي و ديسك نوري تصويري اشاره كرد.واحد ورودي (INPUT UNIT)واحد ورودي وظيف دريافت اطلاعات از كاربر و انتقال آن به

داخل كامپوتر را بر عهده دارد. در هر سيستم كامپيوتري يك واحد ورودي وجود دارد. اين واحد از يك طرف با كاربر در ارتباط است و اطلاعات را از وي دريافت مي كند. اين واحد از سوي ديگر ارتباط يكطرفه اي با كامپيوتر دارد تا اطلاعات را به داخل كامپيوتر منتقل كند. واحد ورودي اطلاعات را به شكل قابل فهم توسط انسان از طرف كار بر دريافت كرده و آنها را به شكل قابل فهم براي كامپيوتر به سخت افزار تحويل مي دهد. وسايل ورودي بسيار متنوع هستند. اما همه آنها وظيفه وارد نمودن انواع اطلاعات به داخل كامپيوتر را انجام مي دهند. برخي از وسايل ورودي رايج عبارتند از: 1- ماوس3- صفحه كليد 4- اسكنرها5- قلم نوري واحد خروجي (OUTPUT UNIT)اطلاعات مورد نياز كامپيوتر از طريق ورودي و يا حافظه تأمين مي شود. پردازشها توسط ريز پردازنده انجام مي گيرد. حاصل اجراي عمليات يا در حافظه كامپيوتر ذخيره مي شود و يا به شكل قابل فهم براي انسان خارج شود. واحد خروجي در سيستم كامپيوتر وظيفه گرفتن حاصل عمليات پردازشي و تبديل آن به يكي از شكلهاي قابل فهم براي انسان را بر عهده دارد.وسايل خروجي كامپيوتر بسيار متنوع هستند. برخي از وسايل خروجي رايج را معرفي مي كنم:1- مانيتور2- چاپگرها 3- پلاتر4- بلندگو مانيتورمانيتور يا صفحه نمايشگر، از متداول ترين اجزاي خروجي ر كامپيوتر است. به اين معني كه به طور طبيعي كليه اطلاعات خارج شده از واحد پردازنده مركزي توسط اين دستگاه نمايش داده مي شود.رايج ترين نوع مانيتور كه در سيستم هاي كامپيوتري از آن استفاده مي شود به مانيتورهايCRT  [7] معروف مي باشند. لامپ تصوير اين مانيتورها از يك جدار فسفري تشكيل شده است

كه در اثر پرتاب الكترون به آن روشن مي شود.در تصوير، مي توان دقت [8] نمايش يك مانيتور را تعريف كرد. صفحه مانيتور از تعدادي Pixel تشكيل شده است. دقت نمايش به تعداد اين خانه ها در يك اينچ بستگي دارد و يا اساساً به تعداد Pixelهاي افقي و عمودي آن وابسته است اصطلاحاً به مانيتورهايي كه اندازه هر پيكسل آنها 28/0 ميليمتر مي باشد، مانيتورهاي SVGA [9] مي گويند. چنانچه اندازه هر Pixel از آن بزرگتر تا 39/0 ميليمتر باشد آن را VGA مي گويند.تكنيك ديگري كه براي ساختن مانيتور وجود دارد استفاده از نوعي مايع خاص است كه اين مايع در مقابل تنشهاي الكتروني از خود واكنش نشان مي دهد. به اين نوع مانيتورLCD  [10] مي گويند. اين نوع مانيتور معمولاً در ساخت كامپيوترهاي Note Books استفاده مي شود. مانيتورهاي ديگري وجود دارند كه به مانيتور گاز پلاسما معروف مي باشند. در اين نوع مانيتورها معمولاً از گاز نئون استفاده مي شود. نوع ديگري از مانيتورها وجود دارد كه به مانيتور پروژكتوري معروف است. اين مانيتورها از يك صفحه خارجي براي نمايش اطلاعات و يا تصاوير استفاده مي نمايند. حداقل سرعت مجاز پويش بيش از 60بار در ثانيه است تا تصوير قابل مشاهده باشد. سرعتي كمتر از اين، لرزش و يا سوسو زدن تصوير را به همراه خواهد داشت.نمايشگرها در حالت [11] متن و گرافيك كار مي كنند. روشي كه ميزان روشني هر نقطه

هشت تكنولوژي خطرناك براي امنيت اطلاعات

سازمان ها و شركت ها

تكنولوژي هاي جديد اعم از محصولات و سرويس ها از انواع مختلف با روش هاي گوناگوني وارد محيط هاي كار مي شوند.از گوشي هاي هوشمند، سيستم هاي Voice-over-IP و حافظه هاي فلش گرفته تا دنياي آنلاين. اين تكنولوژي ها پس  از مدتي بخشي از زندگي روزمره مردم مي شوند به طوري كه

تصور زندگي بدون آنها غيرممكن مي شود. اما سوال اينجاست كه آيا كاركنان بايد حتما از آنها در محيط كار استفاده كنند يا بالعكس بايد از آنها پرهيز كنند.در نظرسنجي اخيري كه مركز تحقيقاتي Yankee Group انجام داده است، 86درصد از 500 پاسخ دهنده در اين نظرسنجي گفته اند كه حداقل از يكي از تكنولوژي هاي مورد بحث در اين مقاله در محل كار استفاده مي كنند.متاسفانه اين تكنولوژي ها باعث بروز برخي مشكلات در واحدهاي IT سازمان ها هم شده اند. استفاده از برخي تكنولوژي ها نوعي ريسك محسوب مي شود. از سوي ديگر كاربران توقع دارند كه واحد IT از دستگاه ها و سرويس ها به ويژه آنهايي كه با آنها در برنامه ها سر و كار دارند، پشتيباني كند.ممنوع كردن استفاده از برخي تكنولوژي ها در بسياري از شركت هاي بر خلاف فرهنگ آن سازمان است ولي از طرفي ديگر نمي توانند تمام ريسك هاي امنيتي را نيز ناديده بگيرند.«من فكر نمي كنم كاركنان وقت اين را داشته باشند كه در مورد تمام تكنولوژي ها مطالعه كنند و همه جنبه هاي آن را در نظر بگيرند، آنها مشغول كار خودشان هستند و وقت چنين كارهايي را ندارند.» اين صحبت هاي«شارون فايني»، مدير بخش امنيت اطلاعات مركز درماني Dekalb است. او ادامه مي دهد: «من فكر مي كنم اين وظيفه من است كه در مورد اين تكنولوژي ها تحقيق كنم و به صورت ساده به آنها آموزش دهم و در عين حال مسائل امنيتي آن را هم در نظر بگيرم.»برخي ديگر مانند «مايكل ميلر»، معاون بخش امنيت سرويس هاي ارتباطي شركت Global Crossing معتقد است كه ابتدا واحد IT بايد صبر كند تا ببيند استفاده از اين دستگاه ها تاثيري مثبت بر روي راندمان كار دارد يا باعث بروز مشكلاتي

مانند نفوذ Worm و يا افزايش ترافيك شبكه مي شود. براساس نظر او واكنش به اين تكنولوژي ها بايد تركيبي از پيروي از فرهنگ سازمان و دادن حق دسترسي (در حد منطقي) به كاركنان و مطمئن بودن از سطح امنيتي شبكه باشد.«جاش ها لبروك» تحليلگر Yankee Group مي گويد: «مقابله با مشكلاتي كه اين تكنولوژِي ها باعث آن هستند، منابع زيادي از بخش IT سازمان را به خود اختصاص مي دهد. استفاده از برخي تكنولوژي ها براي بخش هاي IT سازمان ها به يك كابوس تبديل خواهد شد، مگر آنكه كاركنان سياست هاي سازمان در خصوص استفاده از تكنولوژي هاي جديد را به خوبي بپذيرند. در همان حال بي توجهي به زير نظر داشتن تكنولوژي هاي جديد خطر بالقوه اي در خصوص امنيت اطلاعات سازمان است.»براي نمونه در زير به بررسي خطرهاي 8 تكنولوژي معروف پرداخته مي شود:1. Instant Messagingاين روزها مردم از IMها (Instant Messaging) براي هر چيزي استفاده مي كنند، از مطمئن شدن رسيدن بچه ها به منزل تا گفت وگو با همكاران و يا حتي شركاي تجاري. براساس تحقيق Y،Yankee Groupن40 درصد از پاسخگويان گفته بودند كه از IM در محل كار استفاده مي كنند. IMها مسائل امنيتي متعددي را به چالش مي كشاند. به خصوص كه تبادل اطلاعات در IM و در محيط اينترنت، خط ارتباطي ناامني محسوب مي شود و چه بسا يك نفوذگر از همين طريق بتواند به اطلاعات محرمانه اي كه مثلا يك كارمند با يك مشتري در خارج از سازمان و بر روي بستر اينترنت در حال تبادل آن هستند، دسترسي پيدا كند.يك راه براي مقابله با تهديدات IMها استفاده از سرورهاي IMهاي درون سازماني است. مثلا در اواخر سال 2005، شركت Global Crossing از نرم افزار Live Communications Server يا به اختصار

LCS، براي اين منظور استفاده كرد. اين شركت در ادامه در آگوست 2006، كاركنانش را از استفاده از IMهاي شركت هايي نظير AOL، MSN و Yahoo منع كرده است. در حال حاضر تمام تبادل اطلاعاتي كه از طريق سرورهاي داخلي انجام مي شود، رمز شده (Encrypted) و تمامي IM برون سازماني محافظت شده اند.همچنين به كارگيري سرورهاي IMهاي داخلي به واحد امنيت آن سازمان كنترل بيشتري مي دهد. «ميلر» مي گويد: «از اين طريق ما اين توانايي را داريم كه سياست هاي امنيتي را به راحتي اعمال كنيم. برايي نمونه ما مي توانيم تبادل فايل از طريق IM را محدود كنيم يا كاربران اجازه استفاده از URLهاي ارسال شده از طريق شخصي كه با آن مشغول چت هستند، نداشته باشند. اينها روش هاي متداولي براي جلوگيري از ورود Wormها به درون سازمان است.» او ادامه مي دهد: «اين روش از اتلاف وقت هم جلوگيري مي كند.»روش هاي سخت گيرانه تري هم وجود دارد. سياست امنيتي مركز درماني DeKalb، استفاده از IMها را كلا ممنوع كرده است. «فايني» براي اطمينان بيشتر نيز اكثر سايت هايي را كه از طريق آنها مي توان IMها دانلود كرد را نيز محدود كرده است. اما او نمي تواند سايت هاي AOL يا Yahoo را هم بلاك كند؛ چرا كه بسياري از پرسنل از اين سايت ها براي ايميل استفاده مي كنند. گروه او همچنين از يك نرم افزار كمكي كه وظيفه آن پيدا كردن كامپيوترهايي است كه بر روي آنها نرم افزار IM نصب شده است نيز استفاده مي كنند. در صورتي كه اين نرم افزار وجود چنين كامپيوتري را اعلام كند، به كارمند خاطي تذكر داده و سياست امنيتي سازمان به او يادآور مي شود. فايني همچنين متدهاي مختلفي را براي بلاك كردن

ارسال اطلاعات از درون سازمان به بيرون به كار گرفته است. در حال حاضر او از يك برنامه كمكي متعلق به شركت Vericept براي مانيتور كردن اطلاعات استفاده مي كند. همچنين تيم او اكثر پورت هاي كامپيوترها را بسته اند تا نرم افزارها راهي جز استفاده از پورت 80 (HTTP Port) براي تبادل اطلاعات با بيرون از سازمان را نداشته باشند.مركز درماني DeKalb به دنبال يافتن ايده هايي براي استفاده از نرم افزارهايي نظير IBM Lotus Notes يا حتي نرم افزارهاي رايگان IM نظير Jabber براي افرادي كه براي امور كاري مي خواهند در داخل سازمان چت كنند مي گردد. فايني در آخر مي گويد: «هيچ چيز 100درصد نيست. IM هنوز نگراني بزرگي براي امنيت و همين طور كارايي سازمان است.»2. Web Mail50درصد پاسخگويان نظرسنجي Yankee Group گفته اند كه آنها از ايميل ها براي اهداف تجاري سازمان استفاده مي كنند. مشكل استفاده از ايميل هاي سرويس دهنده هايي نظير G،Google Gmail، Microsoft Hotmail، AOL و Yahoo اين است كه كاربران به ناامن بودن آنها توجه نمي كنند. چرا كه اطلاعات بر روي سرورهاي ISPها و همان ميل سرورها ذخيره مي شوند. كاركنان بي توجه به اين مسائل، اطلاعات بسيار مهمي نظير شماره هاي امنيتي، كلمه عبور و بسياري ديگر از اطلاعات محرمانه سازمان را از اين طريق بر روي اينترنت جابه جا مي كنند.يكي از راه هاي كاهش دادن خطر لو رفتن اطلاعات سازمان از طريق ايميل ها استفاده از برنامه هاي مانيتورينگ و اعمال فيلترها براي بررسي محتواي ايميل ها و بلاك كردن آنها در صورت مغاير بودن با سياست هاي امنيتي سازمان است. در اين زمينه «مايكل ماشادو» مدير بخش IT شركت WebEx از برنامه اي متعلق به شركت Reconnex براي مانيتور و فيلتر كردن ايميل ها استفاده مي كند.همچنين مركز درماني DeKalb از

نرم افزار Vericept براي مانيتور كردن تمامي ايميل ها استفاده مي كند. در صورت وجود مشكل، بخش IT به كاربر مربوطه آموزش مي دهد و او را از خطرات احتمالي چنين اقداماتي آگاه مي سازد.3. دستگاه هاي ذخيره سازي قابل حمل(Portable Storage Devices)يكي از اصلي ترين نگراني هاي مديران IT، افزايش روزافزون دستگاه هاي ذخيره سازي اطلاعات از Apple iPhone و iPodها گرفته تا حافظه هاي فلش و ورود آنها به سازمان است. «هالبروك» اين رابطه مي گويد: «مردم براحتي مي توانند با اين وسايل تمامي اطلاعات محرمانه سازمان را كپي كنند و آنها را به محلي ناامن منتقل كنند.»«تنها در اين سه هفته اخير، من 6 مطلب مختلف در مورد خطرات اين دستگاه ها شنيدم» اينها مطلبي بود كه « مارك رودس اوسلي» معمار امنيت اطلاعات و نويسنده كتاب«Network Security: The Complete Reference» بيان مي كند.در حالي كه بستن پورت هاي USB كار آساني است، اما بسياري از مديران شبكه اين روش را روشي درست نمي دانند. «ميلر» در خصوص استفاده از اين روش مي گويد: «اگر مردم بخواهند اطلاعاتي جابه جا كنند، به هرحال راهي براي آن پيدا مي كنند. اگر شما پورت هاي USB را بلاك كنيد، در مورد Infrared، و CD Writer و ساير موارد چه مي خواهيد بكنيد؟»او پيشنهاد مي دهد بايد حفاظت از اطلاعات به خود كاركنان آموزش داده شود و آنها را توجيه كرد كه استفاده نادرست از اين وسايل چه خطراتي براي سازمان مي تواند به همراه داشته باشد. ميلر ادامه مي دهد: «بسياري از فاجعه هايي كه در اين رابطه اتفاق مي افتد، غيرعمدي بوده است و به همين خاطر است كه كاركنان بايد آموزش ببينند.»«ماشادو» هم موافق بلاك كردن USBها در شركت WebEx نيست. چرا كه اين موضوع باعث درخواست هاي بي شمار به واحد IT

سازمان مي شود و كم كم مسوولان ناچار مي شوند در خصوص اين درخواست ها استثناهايي را لحاظ كنند و پس از اندك مدتي مديريت اين استثناها غيركنترل مي شود. او مي گويد: «همه يك استثنا دارند كه از نظر خودشان مهم ترين كار سازمان است. پاسخگويي به اين كاربران زمان بر است.»او معتقد است كه بهترين كار استفاده از ابزاري است كه به صورت خودكار به كاربري كه در حال كپي كردن اطلاعات بر روي اين دستگاه ها است، پيغام هشدار دهد. او مي گويد: «در اين صورت او خواهد دانست كه به او حق انتخاب داده شده است اما كارش نيز قابل رديابي خواهد بود.»اما فايني خود را طرفدار بلاك كردن USB در مركز درماني DeKalb مي داند و از نرم افزار Vericept براي اين منظور استفاده مي كند. او همچنين دادن يپغام هشدار به كاربر را نيز ايده جالبي مي داند.در همين حال دانشگاه ايالتي Grand Valley ميشيگان و برخي ديگر از دانشگاه ها به دنبال روشي براي استاندارد كردن رمزگذاري حافظه هاي فلش براي بالا بردن امنيت اين دستگاه ها هستند.4. PDAها و گوشي هاي هوشمندهر روز بر تعداد كساني كه از PDAها استفاده مي كنند، افزوده مي شود. اما زماني كه آنها مي خواهند اطلاعات را از روي PC به آن منتقل كنند يا بالعكس، مي توانند مسبب مشكلاتي شوند. از ايجاد يك اشكال كوچك گرفته تا صفحه آبي ويندوز. «هالبروك» در اين خصوص مي گويد: «اين نوع مشكلات، اشكالات غيررايجي نيستند. اشكالات ناخوشايندي هستند كه مدام تكرار مي شوند.»مساله اينجا است كه آيا پرسنل بايد براي استفاده از اين دستگاه ها آزاد باشند. يك كارمند مي تواند از در خارج شود، در حالي كه اطلاعات زيادي از سازمان را در درون PDA خود ذخيره كرده است.مانند بسياري

از سازمان ها، شركت WebEx خطرات اين دستگاه ها را از طريق استاندارد كردن استفاده از يك برند خاص PDA كاهش داده است. كاركنان تنها اجاز استفاده از نوع خاصي از PDA را در محل كار دارند كه مسائل امنيتي آن به شدت تحت كنترل واحد IT است. اين شركت همين كار را در مورد Laptopها نيز انجام داده است كه بنا به عقيده «ماشادو» از PDAها بسيار خطرناكترند؛ چرا كه مي توانند اطلاعات بيشتري را در خود ذخيره كنند. كاركنان اجازه آوردن Laptop با برند ديگر را به درون سازمان ندارند.5. گوشي هاي دوربين داريك كارگر بيمارستان در مقابل اتاق پرستاران ايستاده بود و با پرستاران بسيار خودماني مشغول صحبت بود. هيچ كس متوجه اين موضوع نبود كه او مدام دكمه كوچك موبايلش را مي فشارد. اين يك صحنه از دزدي اطلاعات با گوشي دوربين دار مي تواند باشد.«فايني» در اين مورد مي گويد: «يكي از اين تست ها كه من براي مركز درماني DeKalb انجام داده بودم، رفتن به اتاق پرستاران (در حالي كه خودشان در اتاق بودند) و عكس گرفتن از اتاق آنها به صورت نامحسوس بود. من مي خواستم ببينم كه آيا از اين طريق مي توان به اطلاعات پرونده ها و كاغذهايي كه روي ميز قرار داشتند، دسترسي داشت يا خير.»وقتي او به اتاق كارش باز مي گردد، اطلاعات خاصي در مورد آن پرونده ها از آن عكس ها به دست نمي آيد اما به صورت تصادفي نام كامپيوتر (نه IP) را كه بر روي مانيتور نمايش داده شده بود، در يكي از عكس ها مي بيند.«اين نوع اطلاعات مي تواند در كنار ساير اطلاعات به دست آمده از روش هاي ديگر باعث ايجاد ديدي روشن براي طرح ريزي يك حمله شود.»او در اين مورد با كاركنان صحبت

كرده است و در مورد خطرناك بودن در معرض ديد قرار دادن اطلاعات كليدي هشدار داده است.6. Skype و ديگر سرويس هاي VoIPتكنولوژي ديگري كه به شدت در حال رشد است Skype است، نرم افزاري قابل دانلود كه كاربران از طريق آن مي توانند تماس هاي تلفني رايگان برقرار كنند. 20درصد از پاسخگويان به اين نظرسنجي گفته اند از اين سرويس براي اهداف تجاري استفاده مي كنند.خطري كه Skype يك سازمان را تهديد مي كند، همان خطري است كه هر نرم افزار كوچك قابل دانلود ديگر را تهديد مي كند. هالبروك در اين خصوص مي گويد: «نرم افزارهاي تجاري براي يك سازمان از لحاظ امنيتي مطمئن تر از برنامه هاي كوچك قابل دانلود بر روي اينترنت مي باشند. بنابراين دانلود هر نرم افزاري مي تواند نوعي ريسك براي سازمان محسوب شود.»Skype حداقل 4 مورد مشكل امنيتي را اعلام كرده است و براي آنها آپديت ارائه كرده است. متاسفانه اغلب بخش هاي IT سازمان ها آماري در مورد اينكه چه تعداد از پرسنل از اين نرم افزار استفاده مي كنند و از اين تعداد چند نفر از آخرين نسخه استفاده نمي كنند، اطلاعاتي ندارند. لذا نمي تواند كنترل صحيحي را اعمال كند.بنا به نظر شركت Gartner ايمن ترين راه، محدود كردن ترافيك هاي مربوط به اين نرم افزار در شبكه است و اگر قرار شد برخي افراد از آن استفاده كنند، بايد ويرايش آخر اين نرم افزار را به همراه آپديت هايش اجرا كنند.7. برنامه هاي كوچك قابل دانلودبراساس تحقيق Yankee Group استفاده كنندگان اين برنامه ها از دستگاه هايي نظير Q و Nokia E62 جهت دسترسي سريع به اينترنت براي دانلود آنها استفاده مي كنند. اين برنامه ها مي توانند به آساني وارد يك كامپيوتر شوند و اين درگاهي ديگر براي ورود اطلاعات ناخواسته به اكوسيستم سازمان است كه با معيارهاي امنيتي بخش IT

سازگار نيست.مشكل اينجا است كه اين برنامه هاي كوچك قدرت پردازش كامپيوتر و پهناي باند شبكه را اشغال مي كنند. هالبروك مي گويد: «من نمي خواهم بگويم اينها ويروس هستند اما شما در حال دانلود كردن نرم افزاري هستيد كه اطمينان زيادي به آن نداريد.»WebEx به كاركنانش در خصوص ريسك هاي اين برنامه هاي كوچك آموزش مي دهد و از Reconnex براي مانيتور برنامه هاي نصب شده بر روي كامپيوترها استفاده مي كند، ضمن اينكه برخي از حق دسترسي هايي را كه به صورت پيش فرض براي دانلود فعال مي باشند نيز غيرفعال كرده است.8. دنياهاي مجازي (Virtual Worlds)كاركنان شركت هاي تجاري در حال تجربه كردن زندگي كاري در دنياهايي مجازي هستند، دنياهايي كه برخي معتقدند زندگي دوم ما انسان ها است. اما وظيفه بخش IT سازمان اين است كه در خصوص خطرات آن آگاه باشد.در همان حال ذات اين محيط ها براساس دانلود حجم زيادي از اطلاعات و برنامه ها است كه با عبور از Firewall و ورود به سازمان شروع به اجرا شدن مي كنند.Gartner پيشنهاد مي كند كه كاركنان حتي الامكان در خارج از شبكه دروني سازمان و يا منزل در حالي كه توسط Firewall بيروني سازمان كامپيوترشان محافظت مي شود، از اين محيط ها استفاده كنند. در واقع سازمان داراي دو ديواره آتش باشد. اولي از كامپيوترهايي كه مي خواهند به اين محيط ها دسترسي داشته باشند محافظت كند و دومين ديواره آتش بعد از ديواره آتش اول از شبكه داخلي سازمان محافظت كند. *دنياي اقتصاد

نقش فناوري اطلاعات در توليد و ساخت

سيدمحسن مرتضوي

مقدمه: در جهان صنعتي امروز، به توليد به عنوان يك سلاح رقابتي نگريسته مي شود و سازمانهاي توليدي در محيطي قرار گرفته اند كه از ويژگيهاي آن مي توان به افزايش فشارهاي رقابتي، تنوع در محصولات،

تغيير در انتظارات

اجتماعي و افزايش سطح توقع مشتريان اشاره كرد. محصولات در حالي كه بايد بسيار كيفي باشند، تنها زمان كوتاهي در بازار مي مانند و بايد جاي خود را به محصولاتي بدهند كه با آخرين ذائقه، سليقه و يا نياز مشتريان سازگار هستند. بي توجهي به خواست مشتري و يا قصور در تحويل به موقع ممكن است بسيار گران تمام شود. شرايط فوق سبب گرديده تا موضوع اطلاعات براي سازمانهاي توليدي از اهميت زيادي برخوردار شود. از طرف ديگر، آخرين بررسيها حاكي از آن است كه استراتژي رقابتي مبتني بر بازار خود نيز به تدريج در حال گذر است وچشم انداز استراتژيك رقابت در آينده مبتني بر منابع خواهد بود. به عبارت ديگر در حالي كه شركتها امروزه موفقيت را در تبعيت و استفاده درست از قوانين، فرصتها و شرايط ديكته شده توسط بازار مي دانند، استراتژي مبتني بر منابع بر اين موضوع تاكيد دارد كه منفعت و موفقيت بيشتر با اتكا بر مزيتها و منابع منحصر به فرد و قابل اطمينان شركت و سرمايه گذاري به منظور توسعه و حفاظت از آنها حاصل خواهد شد.البته منابع توليدي مورد نظر تنها شامل سرمايه، زمين، ماشين آلات و تجهيزات نمي شوند، بلكه بناي توليد نسل آينده بر تاكيد و توجه به اطلاعات، مديريت دانش و توجه ويژه به مسئله آموزش افراد خواهد بود.وضعيت به وجود آمده و تحولات صورت گرفته مذكور در حوزه فعاليتهاي توليدي، اگرچه خود حاصل به كارگيري گسترده و همه جانبه فناوريهاي اطلاعاتي در اين حوزه است، ولي در عين حال باعث توجه مضاعف سازمانها و شركتهاي توليدي به مقوله اطلاعات

و فناوريهاي مرتبط با آن شده است. اين تحقيق با هدف تبيين موضوع فوق صورت گرفته است و سعي دارد تا نقش و تاثير فناوري اطلاعات در وضعيت كنوني توليد و ساخت كالاها را به تصوير بكشد. اهميت اين بررسي از آنجا ناشي مي شود كه چند سالي است در كشور، افزايش تعداد واحدهاي توليدي و به تبع آن تحقق نسبي فضاي رقابتي باعث گرديده تا توجه توليدكنندگان و شركتهاي صنعتي به كيفيت محصولات، افزايش سهم بازار و مسئله صادرات معطوف گردد. از همين رو به نظر م__ي رسد دانستن تحولات صورت گرفته در بخشهاي توليدي جوامع پيشرفته مي تواند در تعيين و شناخت بهتر مسيري كه سازمانهاي توليدي و صنعتي كشور براي ارتقاي توان رقابتي خود بايد طي كنند موثر واقع شود. در اين مقاله شرح داده خواهد شد كه چگونه توسع__ه هاي اخير در حوزه فناوري اطلاعات به ويژه هوش مصنوعي و سيستم هاي خبره، وضعيت توليد در جوامع صنعتي را دگرگون ساخته است.فناوري اطلاعاتعصر فعلي را برخي عصر اطلاعات لقب داده اند. اين نامگذاري شايد به اين دليل باشد كه امروزه اطلاعات به جزء تفكيك ناپذير زندگي بشر تبديل شده است. اگرچه اطلاعات از ديرباز در زندگي بشر تاثير بسزايي داشته و انسان براي تصميم گيريها و طي طريق همواره محتاج به آن بوده است ولي آنچه كه امروزه اهميت آن را صدچندان كرده، شرايط نوين زندگي و افزايش سهم اطلاعات در آن است.اختراع رايانه، امكان پردازش سريع و ذخيره حجم انبوهي از داده ها را فراهم آورد و پيشرفتهاي بعدي در زمينه ارتباط بين رايانه ها و امكان تبادل داده بين

آنها، تبادل و انتقال اطلاعات را در سطح وسيعي ممكن ساخت. اين رويدادها به همراه ساير پيشرفتهاي صورت گرفته در زمينه الكترونيك و ارتباطات اعم از ميكروالكترونيك، نيمه هاديها، ماهواره و روباتيك به وقوع انقلابي در زمينه نحوه جمع آوري، پردازش، ذخيره سازي، فراخواني و ارائه اطلاعات منجر گرديد كه شكل گيري فناوري اطلاعات حاصل اين رويداد بود.براساس تعريف، فناوريهاي اطلاعاتي مجموعه اي از ابزارها، تجهيزات، دانش و مهارتهاست كه از آنها در گردآوري، ذخي_____ره سازي، پردازش و انتقال اطلاعات (اعم از متن، تصوير، صوت و...) استفاده مي شود.در اين ميان نقش ابزارهاي رايانه اي و مخابراتي به وضوح مشخص است. اين فناوري به سرعت در حال رشد است و فعاليتها و سرمايه گذاريهاي انجام شده در اين زمينه به ويژه پس از ظهور پديده اينترنت، بسيار چشمگير است. دامنه علوم مرتبط با آن بسيار گسترده و وسيع بوده و مباحثي نظير علوم رايانه و مهندسي نرم افزار، مخابرات، هوش مصنوعي، سيستم هاي اطلاعاتي مديريتي، سيستم هاي پشتيباني تصميم، مهندسي دانش، فناوري چندرسانه اي، مديريت اطلاعات، امنيت داده و اطلاعات، داد و ستد و ارتباطات انسان - رايانه، ارتباطات گروهي مبتني بر رايانه، روباتيك و پايگاههاي اطلاعاتي اينترنتي را شامل مي شود.پرتوهاي اين فناوري نوين بسياري از زواياي زندگي انسان را فرا گرفته است و بسياري از علوم و موضوعها را تحت تاثير خود قرار داده است.امروزه موارد استفاده فناوري اطلاعات را مي توان در آموزش، مديريت و سازمان، پزشكي، تجارت، امور نظامي، توليد و صنعت، تحقيقات، حمل و نقل، كنترل ترافيك و صنعت نشر به وضوح مشاهده كرد.اتوماسيونجستجو به منظور يافتن راهي بهتر براي

توليد قطعات، همواره عامل محرك و اساسي در خودكارسازي يا اتوماسيون بوده است. تعويض نيروي كار انساني با ماشين را مي توان ابتدايي ترين مرحله خودكارسازي توليد دانست كه حدوداً در سال 1775 ميلادي به وقوع پيوست و انقلاب صنعتي نقش موثري در رابطه با آن داشت. دستگاه تراش و نقاله ها نمونه هايي از مكانيزاسيون ايجاد شده بودند. روند اتوماسيون، در سال 1952 با ساخت اولين ماشين NC در دانشگاهMIT وارد مرحله جديدي شد كه مشخصه بارز آن عبارت بود از جايگزيني كنترل انساني با كنترل خودكار ماشين. نوعي از اتوماسيون قابل برنامه ريزي بود كه عمليات آن به وسيله اعداد و نشانه ها كنترل مي شد.مجموعه اي از اعداد، يك برنامه را شكل مي دادند كه ماشين را براي توليد قطعه هدايت مي كرد. در نتيجه، در اين نوع ماشين ها براي توليد محصول جديد، به جاي اينكه ماشين تعويض گردد، تنها برنامه آن تعويض مي شد كه اين موضوع به بالارفتن سطح انعطاف پذيري منجر گرديد. با ورود اين فناوري به كارخانجات در دهه هاي 1950 و 1960، كنترل دستي جاي خود را به كنترل عددي داد و به دنبال آن با ورود رايانه به عرصه توليد، اين نوع كنترل نيز با كنترل كامپيوتري (CNC) جايگزين گرديد و به تدريج استفاده از اتوماسيون نرم متداول گشت(1). البته خودكارسازي، تنها محدود به فرايند توليدي نمي شد و بخشهاي اداري و مالي كارخانجات را نيز در بر مي گرفت. درحقيقت سيستم هايي مانند پرداخت حقوق و دستمزد و صدور فاكتور از جمله نخستين كاربردهاي رايانه در صنايع هستند. نمونه مهم ديگر در اين زمينه،

سيستم برنامه ريزي احتياجات مواد (MATERIAL REQUIREMENT PLANNING) بود كه به منظور خودكارسازي عمليات برنام__ه ريزي احتياجات مواد طراحي گرديد. از آنجا كه تمامي پيشرفتهاي يادشده در اين مرحله از اتوماسيون، تنها حول يك ماشين يا عمليات خاص صورت پذيرفت، واژهاتوماسيون نقطه ايبراي آن در نظر گرفته شد. در اين نوع اتوماسيون، مواردي از كاربردهاي ابتدايي فناوري اطلاعات به چشم مي خورد.در دهه 70، با ظهور رايانه هاي ارزانتر و كارآتر و پيشرفتهاي الكترونيكي و مخابراتي، اتوماسيون هاي نقطه اي نيز به تدريج گسترش يافته و با پيوستن به يكديگر تبديل به اتوماسيون هاي گسترده تري به نام جزاير اتوماسيون شدند. جزاير اتوماسيون نشانگر مجموعه اي از زيرسيستم هاي يكپارچه خودكار شده در كارخانه هستند. سيستم هاي توليد انعطاف پذير، سيستم مديريت توليد، سيستم هاي يكپارچه جابجايي و انبارسازي مواد و سيستم هاي CAM وCAD نمونه هايي از جزاير اتوماسيون ايجاد شده هستند. انگيزه غايي، همانا خواست انسان براي افزايش هرچه بيشتر اتوماسيون در سيستم توليدي به منظور دستيابي به بهره وري بالاتر است.باادامه فعاليت و تحقيق بر روي جزاير اتوماسيون، اين جزاير نيز به مرور توسعه پيدا كرده و شروع به همپوشاني و رقابت با يكديگر كردند.اين مسئله به همراه جايگزيني تدريجي انديشه سيستم_ي و كل نگر به جاي انديشه جزء نگرانه، همچنين پيشرفته_اي صورت گرفته در زمينه فناوري اطلاعات باعث شد تا برخي به فكر يكپارچه سازي كلي_ه عمليات توليدي با يكديگر بيفتند و به اين ترتيب موض_وع «توليد يكپارچه رايانه اي» COMPUTER INTEGRATED MANUFACTURING = CIM) مطرح گرديد.توليد يكپارچه رايانه اي اگرچه پايان تلاشهاي محققان در خودكارسازي امور توليدي و صنعتي نيست

اما از آنجا كه نمايانگر خودكارسازي و يكپارچه سازي كليه فعاليتهاي مرتبط با توليد به وسيله به كارگيري رايانه ها، روبات ها و شبكه هاي ارتباطي در درون يك كارخانه است داراي اهميت بسيار زيادي است.توليد يكپارچه رايانه ايتوليديكپارچه رايانه اي نوعي فناوري است كه مي تواند به هر صنعت وابسته شده و توسط آن صنعت هدايت شود، بدين معني كه هر صنعت برحسب مجموعه تجارب، نيازمنديها و موقعيتهاي خاص خود، شرايطي ويژه براي توليد يكپارچه رايانه اي فراهم مي آورد. از اين رو، تعاريف و توصيفهاي متفاوتي براي آن وجود دارد. در زير نمونه هايي از توصيف هاي صورت گرفته ارائه شده است.سيستم يكپارچه رايانه اي شامل رايانه اي كردن فراگير و سيستماتيك فرايند توليدي است. چنين سيستم هايي بااستفاده از پايگاه داده هاي مشترك، فعاليتهايي همچون طراحي به كمك رايانه، ساخت به كمك رايانه، مهندسي به كمك رايانه، انجام تست ها، تعميرات و مونتاژ را يكپارچه مي سازند.(اسپريت، كميسيون انجمن هاي اروپايي 1982) سيستم توليد يكپارچه رايانه اي عبارتست از به كارگيري يكپارچه اتوماسيون بر پايه رايانه و سيستم هاي پشتيباني تصميم گيري به منظور مديريت فعاليتهاي سيستم توليدي، از طراحي محصول تا فرايند توليدي و نهايتاً توزيع به انضمام مديريت توليد و موجودي و مديريت منابع مالي.(هارن و براون 1984) سيست_م توليد يكپارچه رايان_ه اي، پردازن_ده هاي مواد و اطلاعات است كه سه زير سيستم اصلي آنها عبارتند از: سيستم فيزيكي كارخانه، سيستم تصميم و سيستم اطلاعاتي.(ماير 1990) توليد يكپارچه رايانه اي عبارت است از علم و هنر خودكارسازي بااستفاده از يكپارچگي حاصل از فناوري اطلاعات در فرآيندهاي توليدي. (يومانز و همكاران

1986)با كمي دقت در توصيفها و ديدگاههاي مذك_ور در مورد تولي_د يكپارچه رايان_ه اي م___ي توان به نقش و اهميت اطلاع_ات و فناوريهاي اطلاعاتي در تحقق سيستم توليد يكپارچ_ه رايانه اي پي برد. به بيان ديگر، مي توان گفت كه اين سيستم در طي روند توسعه فناوري اطلاعات به مانند فعاليت مهمي در كنار آن ظاهر گرديده و گسترش يافته است.براي بررسي نقش فناوري اطلاعات در اين سيستم بهتر است كه ابتدا ديدگاه مذكور كمي شفاف تر شود. همانگونه كه هارن، براون و شيونان در كتابشان اشاره مي كنند، درك مسئله اين سيستم بستگي به زمينه تجربي و ديدگاه اشخاص نسبت به آن دارد. از اين رو است كه نگرشها و ديدگاههاي متفاوتي در رابطه با آن وجود دارد كه آنها در اثر خود به برخي از آنها اشاره كرده اند. آنچه در اينجا به عنوان ملاك در نظر گرفته مي شود، ديدگاهي است كه خودهارن و همكارانش در مورد اين سيستم ارائه كرده اند. اين ديدگاه كه در شكل يك نشان داده شده است به لحاظ جامعيت و نگرش سيستمي، مناسبترين ديدگاه از بين ديدگاههاي موجود به نظر مي رسد .طوط ارتباطي نشانگر يكپارچگي مجموعه عمليات و نيز نشاندهنده مدار بسته بازخورد اطلاعات هستند. به طور خلاص_ه، م_ي توان گفت كه توليد يكپارچه رايانه اي به معني يكپارچگي جزاير اتوماسيون مرتبط با عمليات اداري - مالي، پشتيباني مهندسي، مديريت توليد و عمليات مربوط به سطح اجرايي است. اين فرايند به وسيله ارتباطات رايانه اي و تسهيلات ذخيره سازي داده ها انجام مي شود. CAD و فناوري اطلاعات: در گذشته طراحي قطعات و محصولات به

صورت دستي و بااستف_اده از ميزهاي بزرگ و ابزارهاي نقش____ه كشي انجام مي گرفت و نقشه ها غالباً برروي كاغذ ترسيم مي شدند. به همين سبب طراحيها عموماً وقت گير و پردردسر بودند. همچنين در صورت ترسيم اشتباه و يا تغيير طرح، اصلاح و رسم مجدد نقشه ها زمان زيادي را به خود اختصاص مي داد. اين مسئله در مواردي كه محصول از قطعات متعدد و پيچيده برخوردار بود نمود بيشتري داشت. نگهداري نقشه ها و مراقبت از آنها نيز مسئله ديگري بود كه هم فضاي زيادي را مي طلبيد و هم زمان قابل توجهي را براي كدگذاريبايگاني و بازيابي مجدد به خود اختصاص مي داد. بااين همه اين نقشه ها تنها نمايانگر شكل و وضعيت هندسي و مكاني قطعات نسبت به يكديگر آن هم به صورت دو بعدي بودند.به تدريج با بكارگيري رايان_ه در امر نقش__ه كشي و ايجاد و توسعه نرم افزارهاي CAD ، تحولي در امور طراحي به قوع پيوست. كاهش خطاهاي طراحي و توليد، ايجاد تناسب ميان نقشه و روشهاي توليد، تشخيص آسان روابط اجزاي قطعه در مرحله تحليل، تسهيل در آم__اده سازي مستندات و بهبود يا افزايش استانداردهاي طراحي از مزاياي طراحي به كمك رايانه بودند.امروزه باافزايش توان رايانه ها در ذخيره و پردازش داده و همچنين پيشرفتهاي صورت گرفته در زمينه فناوريهاي اطلاعاتي به ويژه هوش مصنوعي، امكانات و قابليتهاي سيست___م هاي CAD به طور چشمگيري افزايش يافته است. نرم افزارهاي پيشرفتهCAD امروزي، امكان ايجاد مدلهاي توپر سه بعدي را براي طراح فراهم آورده اند. اين نرم افزارها با بهره برداري وسيع از تكني__ك هاي هوش مصنوعي و به

لطف سيستم هاي خبره تعبيه شده در آنها، قابليت تجزيه و تحليل طرحها را نيز دارا هستند. به عنوان مثال آنها قادرند جرم طرح، حجم طرح و مركز ثقل قطعات را محاسبه و تعيين كنند.مي توانند محل برخورد يا فصل مشترك قطعات مونتاژي را بررسي كنند و خواص مكانيكي قطعات نظير تنش و يا جريان گرمايي را مورد تجزيه و تحليل قرار دهند. برخي از اين نرم افزارها مي توانند حركت قطعات را نيز مورد مطالعه قرار دهند و برخي ديگر قادرند نقاط و زمانهاي بازرسي قطعه را تعيين سازند. آنها حتي پايگاه اطلاعاتي مورد نياز توليد محصول را به وجود مي آورند. پايگاه مذكور شامل تمام اطلاعات مربوط به محصول از ديد طراحي، از اطلاعات هندسي، ليست مواد و قطعات، مشخصات مواد و غيره گرفته تا اطلاعات اضافي مورد نياز براي توليد مي شود. سيستم هاي قدرتمندCAD فعلي، همچنين قابليت تبادل اطلاعات با سيستم هاي بانك اطلاعاتي و انتقال داده ها به ساير نرم افزارهاي توليدي را نيز دارا هستند كه اين ويژگي، كارآيي آنها را به نحو چشمگيري افزايش داده است.فناوري اطلاعات در طراحي فرآيند به كمك رايانه: يكي ديگر از جزاير اتوماسيون ايجاد شده در زمينه توليد، سيستم طراحي فرآيند به كمك رايانه (COMPUTER-AIDED PROCESS PLANNING=CAPP) است. اين سيستم ه_ا ب_ه منظور انجام خودكار طراحي فرايند توليد قطعاتي كه در گذشته توسط متخصصان روشهاي تولي_دي انجام مي گرفت ايجاد گرديده اند. اين سيستم ها از نظر يكپارچ_____ه سازي اهميت بسياري دارند چرا كه يكي از نقاط كليدي در ايجاد ارتباط ميانCAD و CAM به شمار مي روند. خروجيهاي يك سيستم طراحي فرآيند

عبارتند از: انتخاب عمليات مناسب و تعيين توالي عمليات مزبور بر روي قطعه، انتخاب ماشين آلات ضروري براي اجراي عمليات، تعيين ابزارآلات و فيكسچرها و همچنين دستورالعملهاي اجرايي براي تنظيم دستگاه، مسير حركت ابزارها، پارامترهاي عمليات نظير سرعت، مدت، ميزان بار و... البته بايد خاطرنشان ساخت از آنجا كه برنامه ريزي و طرح ريزي فرايند ساخت قطعات بسيار متكي به تجربه و قضاوت برنامه ريزان است، خودكارسازي كليه فعاليتهاي يادشده، كاري بس دشوار بوده و غالب سيستم هاي موجود طراحي فرآيند، توان اجراي تمامي فعاليته_اي فوق را ندارند، بلكه در اكث_ر موارد تنه_ا م____ي توانند خدمات پشتيباني تصميم گيري ارائه كنند.نقش فناوري اطلاعات در سيستم طراحي فرآيند نيز بسيار مشهود است. به طور كلي در توسعه اين نوع سيستم ها دو رويكرد مطرح است: 1 - رويكرد بهبودي يا متنوع؛ 2 - رويكرد مولد يا بنيادي.در رويكرد بهبودي كه اساس آن استفاده از فناوري گروهي و ابزارهاي دسته بندي و كدگذاري است، از يك قطعه مركب اصلي براي نشان دادن دامنه اشكال توليدي در يك خانواده استفاده مي شود. هرگاه كه سيستم قطعه جديدي را به عنوان عضوي از يك خانواده خاص شناسايي كرد، طرح ريزي فرآيند قطعه مركب آن خانواده را به گونه اي اصلاح مي نمايد كه بتواند طرح فرآيند آن قطعه جديد را ايجاد كند. سيست_م در اين رويكرد، براي تعيين شكل قطع_ات از تكنيك هاي طبق_ه بندي قطعات استفاده كرده و آنها را با اشكال متناظ_ر در قطعات اصلي مطابقت م___ي دهد.در رويكرد بنيادي، طرح فرآيند براساس اطلاعات موجود در پايگاه داده هاي توليد ايجاد مي شود. در اين رويكرد، سيستم

طراحي فرآيند در شكل سيست_م هاي دانش - پايه و هوش مصنوعي و در برخي موارد نيز به صورت يك سيستمDSS عمل كرده و با دريافت اطلاعات جزئيات قطعه موردنظر، انواع عمليات توليدي در دسترس و توانايي آنها برحسب دقت و تلرانس، تجربه مربوط به قطعات پيشين و... اقدام به طراحي فرآيند مناسب جهت قطعه مي كند.تلاش براي رايانه اي كردن خبرگي و منطق قضاوت مورد نياز در عملكرد طرح ريزي فرآيند قطعات همچنان ادامه دارد.برنامه ريزي منابع توليد و فناوري اطلاعات: سيستم مديريت توليد (MRP II) به دليل يكپارچگي كه در عمليات مختلف توليدي به وجود مي آورد، يكي از جزاير مهم اتوماسيون محسوب مي شود. اين سيستم كه صورت تكامل يافته برنامه ريزي منابع توليد است ، سيستم نسبتاً كاملي است كه رويكردي يكپارچه را براي مديريت منابع توليدي ارائه مي دهد و شامل توابع عملياتي و مدولهاي متعددي نظير سربرنامه توليد(MASTER PRODUCTION SCHEDULE=MBS) ، برنام___ه ريزي سرانگشتي ظرفيت، برنامه ريزي احتياجات ظرفيت، كنترل فعاليت توليد، خريد و مدولهاي مالي مي شود. شكل (2) ساختار سيستم مذكور را نشان مي دهد. سيستم مديريت تولي_د را مي توان يك سيستم يكپارچه ارتباطي و پشتيباني تصمي____م گيري دانست كه كليه فعاليتهاي توليدي - تجاري را پشتيباني مي كند. از جمله مهمترين عللي كه به استفاده گسترده از اين سيستم به عنوان يك تكنيك مديريت توليد منجر گرديده است، استفاده آن از قابليتهاي رايانه براي ذخيره سازي و دستيابي به حجم بالايي از اطلاعات است كه اين امر خود براي هر شركت ضروري مي نمايد. علاوه براين سيستم مديريت توليد به ايجاد هماهنگي و يكپارچگي ميان

فعاليتها و قسمتهاي مختلف مانند مهندسي توليد و مواد در واحد توليدي كمك مي كند.سيست_م هايMRP II به تدريج از سيست___م هاي ذخيره داده ها به صورت فايل، به سيستم هاي مديريت پايگاه داده تبديل شده و به طور خاص به سيستم هاي پايگاه داده هاي ارتباطي گرايش يافت__ه اند. به عبارت ديگر، داده ها بايد به گونه اي ذخيره گردند كه از طرفي از ذخيره سازي زائد آنها در جاهاي مختلف اجتناب شود و از طرفي ديگر دستيابي به هر حالت دلخواه (اعم از جستجو يا گزارش) را تسهيل سازند. پايگاه داده هاي توليد مورد نياز اين سيستم شامل اطلاعات اصلي قطعات (نظير شماره قطعه، شرح، واحد شمارش، سياست اندازه انباشته، موقعيت در انبار و...) اطلاعات موجودي، ليست مواد، اطلاعات مسير (مجموعه عمليات ساخت يا مونتاژ قطعه)، اطلاعات مراكز كاري (ظرفيت، هزينه و...) و اطلاعات ابزارآلات مي شود.باتوجه به حجم زياد داده هاي مورد نياز سيست_م هاي MRP II و درنظرگرفتن اين نكته كه كارآيي اين سيستم ها بستگي زي_ادي به صحت و به روز ب___ودن داده هاي مذكور دارد، لذا مي توان گفت كه ايجاد مكانيسم هايي جهت جمع آوري اتوماتيك داده هاي يادشده مي تواند ميزان استفاده از اين سيستم ها و همچنين كارآيي آنها را به نحو چشمگيري افزايش دهد. اين موضوعي است كه مورد توجه پژوهشگران مسائل توليدي واقع شده است به گونه اي كه امروزه سيستم هاي خودكار جمع آوري داده ها با سيستم هاي رديابي مواد در MRP II مرتبط گشته و در نتيجه يك سيستم بلادرنگ براي دسترسي آني به اطلاعات قطعات در جريان ساخت فراهم گرديده

است.فناوري اطلاعات و كنترل كيفيت: به طور سنتي وظيفه كنترل كيفيت با بهره گيري از روشهاي بازرسي دستي و رويه هاي نمونه برداري آماري انجام مي گرفته است. روشهاي دستي عموم___اً وقت گي_ر بوده و به پرسنل ماهر و صرف دقت بسيار نياز داشت. در ضمن به دليل نمونه برداري امكان ارائه محصول معيوب به بازار نيز وجود داشت. همچنين در روشهاي مذكور غالباً قطعه از مجاورت ماشين برداشته شده و به ناحيه جداگانه اي منتقل مي شد كه اين امر بعضاً موجب بروز تاخير و يا ايجاد گلوگاه در زمان بندي توليد مي گرديد.آنچه در حال حاضر به عنوان كنترل كيفيت به كمك رايانه مطرح است، استفاده از قابليتهاي رايانه، حساسه ها، سيستم هاي بينائي مصنوعي، تكنيك هاي هوش مصنوعي و سيستم هاي خبره در بازرسي و تست قطعات است.فناوري اطلاعات در ساير جزاير اتوماسيون: با نگاهي به وضعيت جزاير اتوماسيون مي توان دريافت كه نقش فناوري اطلاعات در آنها شبيه به يكديگر بوده و بيشتر در رابطه با نياز آنها به حجم زياد اطلاعات و استفاده از قابليت ذخيره و پردازش داده ها توسط رايانه هاي پيشرفته و همچنين تلاش در جهت به كارگيري اتوماسيون تصميم گيري به وسيله سيستم هاي خبره و ساير تكنيك هاي هوش مصنوعي است. در مورد ساير جزاير اتوماسيون نيز وضع به همين صورت است.سيستم انباشت و برداشت خودكار كه به آن انبار اتوماتيك نيز گفته مي شود سيستمي است كه مواد را بااستفاده از جرثقيل هاي تحت كنترل رايانه انبار كرده و در موقع لزوم فراخواني مي كند. سيستم مزبور هر پالت دريافتي را نوعاً بااستفاده از

سيستم باركد شناسايي كرد، يك موقعيت خالي و مناسب در قفسه ها را براي آن انتخاب مي كند و جرثقيل را در مسيري كه به موقعيت مزبور منتهي مي شود هدايت مي كند. همچنين زماني كه درخواستي براي فراخواني يك پالت انبار شده مي رسد، رايانه موقعيت آن را شناسايي كرده و جرثقيل را براي برداشتن پالت مورد نظر به آن موقعيت هدايت مي كند.روبات ها از ديگر مصاديق و كاربردهاي سيستم هاي دانش پايه و خبره هستند. روبات صنعتي يك ماشين همه منظوره و برنامه پذير است كه ويژگيهاي خاصي از انسان را داراست. از روبات ها در كارهايي نظير انتقال و جابجايي مواد، جوشكاري، روكش كاري، مونتاژ قطعات و بازرسي استفاده مي شود. امروزه تلاش زيادي در جهت هوشمندسازي روبات ها و افزايش توان آنها در شناخت تغييرات محيط__ي (و به تبع آن انجام واكنش مناسب) ص_ورت مي گيرد.ماير معتقد است كه يك روبات هوشمند بايد قادر به حس كردن (ديدن و لمس كردن)، فكركردن (تصميم سازي) و فعاليت كردن (حركت و كنترل كردن) باشد. او كاربرد هوش مصنوعي در رابطه با مسائل روبات ها را در چهار موضوع مهم مي داند كه عبارتند از: طراحي، انتخاب روبات، نحوه استقرار فضاي كار، برنامه ريزي و نگهداري و تعميرات.سيستم هايCAM نيز از اهميت ويژه اي در توليد برخوردارند. يك سيستم CAM شامل برنامه ريزي، برنامه ريزي توليد، ماشين كاري، مونتاژ، و نگهداري و تعميرات است كه در زمينه ماشين كاري و مونتاژ از فناوري هوش مصنوعي و روبات ها به طور چشمگيري استفاده مي شود.هر يك از جزاير اتوماسيون به انبوهي از داده ها

و اطلاعات نيازمند است كه در قالب پايگاههاي داده در اين سيستم ها ساختاردهي شده و در موقع لزوم فراخوانده مي شوند. اطلاعات مورد نياز برخي از اين جزاير در كتاب «يومانز» تشريح شده است(2).فناوري اطلاعات و ارتباط جزاير اتوماسيون: يكي از مزاياي توليد يكپارچه رايانه اي اين است كه در آن، آگاهي فزاينده اي در مورد نياز به طراحي براي توليد و مونتاژ وجود دارد. به عبارت ديگر، سعي مي شود كه طراحي محصول به گونه اي انجام گيرد كه امكان ساخت و مونتاژ آن با دستگاهها و تجهيزات موجود وجود داشته و حتي المقدور به سهولت انجام شود.همچنين در صورت يكپارچگي اطلاعاتي اگر در قسمتي از داده ها و برنامه ها تغييراتي رخ دهد، پيامد آن در سرتاسر سيستم اعمال شده و سيستم باتوجه به شرايط جديد بهينه مي گردد. در مجموع، يكپارچگي، كارآيي سيستم را افزايش داده و زمان پيشبرد قطعه را به ميزان قابل توجهي كاهش خواهد داد. اما در اين ميان مشكلي وجود دارد. از آنجا كه جزاير اتوماسيون به طور جداگانه شكل گرفته و هريك براي حل مشكل خاص و يا خودكارسازي فرايند مشخصي توسعه يافته اند ايجاد ارتباط بين آنها دشوار و پر دردسر است. عدم وجود ساختار يكسان و مورد توافق باعث گرديده كه فروشندگان اينگونه سيستم ها، محصولاتشان را به راههاي مختلف آماده كنند و در نتيجه شركتهاي توليدي با دشورايهاي بزرگي براي يكپارچه كردن محصولات خريداري شده از فروشندگان مختلف روبرو شوند.در ايجاد ارتباط ميان جزاير اتوماسيون، ميلر و همكارانش سه نوع يكپارچه سازي را ضروري شمرده اند: يكپارچگي فني، يكپارچگي رويه و يكپارچگي در

هدف. يكپارچگي فني به ايجاد ارتباط الكترونيك ميان مناطق مختلف عملياتي مي پردازد.يكپارچگي رويه هنگامي به دست مي آيد كه يك نگرش يكسان در مورد چگونگي تعبير و تفسير اطلاعات بر گروههاي مختلف عملياتي حاكم باشد. در نتيجه، اين گروهها كه اطلاعات را ميان يكديگر مبادله مي كنند، توانايي استفاده از رويه هاي مشترك و مناسب را خواهند داشت. در نهايت، يكپارچگي در هدف زماني به دست مي آيد كه نواحي مختلف عملياتي (يا جزاير اتوماسيون) از داده ها و اطلاعات مشترك جهت نيل به اهداف عمومي مشترك استفاده كنند.موضوع قابل توجه ديگر در اين زمينه، نحوه ارتباط جزاير اتوماسيون با مديريت توليد است اين ارتباط توسط كنترل فعاليت توليد صورت مي گيرد.در بين تلاشهايي كه در جهت ايجاد يك رويه استاندارد براي ساخت سيستم هاي توليد يكپارچه رايانه اي انجام گرفته پروژه اروپايي برنامه استراتژيك اروپايي براي تحقيق و توسعه در فناوري اطلاعات يكي از موارد جالب توجه است. هدف اساسي اين پروژه كه پايه كتاب يومانز و همكارانش (1985) را تشكيل مي داد ارائه ساختاري براي سيستم هاي توليد يكپارچه رايانه اي در اروپا بود. بدين منظور آنها در مطالعه خود ابتدا سعي در تقسيم و مدوله كردن كل توليد يكپارچه رايانه اي در زير سيستم هاي مجزاي عملياتي و شرح حداقل مشخصات و مسئوليت هر زيرسيستم و تعيين انواع داده هاي ورودي و خروجي آنها كرده و پس از آن، نحوه ارتباط بين زيرسيستم ها و روابط آنها با يكديگر را مورد بحث قرار داده اند. آنها موضوعهايي همچون حفاظت شبكه، قابليت اطمينان، سازمانهاي سخت افزاري، پروتكل ها و نگهداري و تعميرات

را موارد حائز اهميت در حوزه ارتباطات در شبكه دانسته اند.يومانز و همكارانش همچنين انواع ارتباطات در سيستم توليد يكپارچه رايانه اي را به سه دسته كلي ارتباطات در فاز طراحي، ارتباطات در مرحله ساخت و ارتباط اين دو قسمت با يكديگر تقسي_م و هريك را به طور جداگانه تشريح كرده اند. به عنوان نمونه آنها در ارتباطات طي مرحله ساخت، سه نوع شبكه منطقي(3) تعريف مي كنند:شبكه كنترل براي راندن و به جريان انداختن ماشين ها، روبات ها؛شبكه نظارت براي محافظت و اطمينان از صحت عملكرد زير سيستم ها؛شبكه مديريت براي بهينه سازي عمليات خط توليد.لازم به ذكر است از آنجا كه ايجاد ساختار متنوعي از سيستم توليد يكپارچه رايانه اي به گونه اي كه تمامي نيازمنديهاي كليه شاخه هاي صنايع توليدي را پوشش دهد غير ممكن است، دامنه مدل آنها محدود به فعاليتهايي شد كه مستقيماً مربوط به طراحي و توليد محصولات و قطعات ماشين كاري شده در بخش مهندسي مكانيك بودند.در اين جا مجدداً يادآوري مي شود كه ميزان يكپارچگي و سطح اتوماسيون در صنايع مختلف متفاوت بوده و هر شركت توليدي به فراخور پيچيدگي و شرائط حاكم بر آن و در نظر گرفتن موقعيتها و نيازهايش در اين مسير گام برداشته است. از همين رو، فعاليتهاي تحقيق و توسعه در زمينه خودكارسازي توليد و كارآمدتر و هوشمندتر كردن جزاير اتوماسيون هنوز هم ادامه دارد و قابليتها و توانمنديهاي هريك از اين جزاير با توجه به توسعه روزافزون فناوري اطلاعات و كاهش دائمي هزينه فناوري رايانه، در حال تغيير، تكامل و پيشرفت است.جمع بنديدر اين مقاله ابتدا با بيان تاريخچه اي از

روند اتوماسيون توليدي، وضعيت فعلي توليد در شركتهاي پيشرو به تصوير كشيده شد. در اين رابطه با اشاره به موضوع سيستم توليد يكپارچه رايانه اي و ساختار آن، پيشرفتهاي صورت گرفته در امور مختلف توليدي اعم از طراحي، برنامه ريزي فرايند، ساخت، كنترل كيفيت، مديريت توليد و ايجاد جزاير اتوماسيون و همچنين نقش فناوري اطلاعات در موارد مذكور تشريح گرديد. پس از آن نيز به موضوع ارتباط بين جزاير اتوماسيون و اهميت آن از ديد فناوري اطلاعات پرداخته شد. در قسمتهاي مذكور شرح داده شد كه چگونه تكنيك هاي هوش مصنوعي، سيستم هاي پشتيباني تصميم و سيستم هاي خبره موجب روان__ي در كارها و خودكارسازي فرايندها شده اند. در مورد تاثير ساير فناوريهاي اطلاعاتي در محيط نوين توليدي نيز مطالبي ارائه شد. در مجموع مي توان گفت كه فناوري اطلاعات، روشهاي جديد كار را به همراه داشته و باعث كاهش هزينه ها، بهبود كيفيت انجام امور توليدي و افزايش سرعت توليد شده است.منابع و ماخذ1 - براون، جيمي، (و) هارن، جان، (و) شيونان، جيمز، سيستم هاي مديريت توليد (با نگرشي يكپارچه)، ترجمه مهدي غضنفري و سروش صغيري ، تهران، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ايران، 1379.2 - حسنوي، رضا، مباني تكنولوژي طراحي و توليد به كمك كامپيوتر، تهران، موسسه آموزشي و تحقيقاتي صنايع دفاع، 1379.3 - خسروي، طاهره، مهندسي اطلاعات - ضرورت همراهي با دنياي پرشتاب تحولات، نشريه صنايع، شماره 25 و 26.4 - بهان، كيت، (و) هولمز، ديانا، آشنايي با تكنولوژي اطلاعات، ترجمه مجيد آذرخش و جعفر مهرداد، تهران، انتشارات سمت، 1377.

5 - PARKER, KEVIN (NOVEMBER 2000) PERMANENT REVOLUTION, MANUFACTURING SYSTEMS (www.manufacturing.net)6 - YEOMANS,

R.W., CHOUDRY, A. AND TEN HAGEN, P.J.W (1985) DESIGN RULES FOR A CIM SYSTEM. AMSTERDAM: NORTH HOLLAND.7 - MEYER, WOLFGAN (1990) EXPERT SYSTEMS IN FACTORY MANAGEMENT KNOWLEDGE - BASED CIM. WEST SUSSEX: ELLIS HORWOOD.8 - ALLEGRI, THEODORE, H. (1989) ADVANCED MANUFACTURING TECHNOLOGY. TAB BOOKS.9 - MILLER, RICHARD, K., CMFGE AND WALKER, TERRI C. (1988) ARTIFICIAL INTELLIGENCE APLICATIONS IN MANUFACTURING. PRENTICE HALL.10 - SOLIMAN, F., YOUSSEF, M. (2001) THE IMPACT OF SOME RECENT DEVELOPMENTS IN E-BUSINESS ON THE MANAGEMENT OF NEXT GENERATION MANUFACTURING, INTERNATIONAL JOURNAL OF OPERATION PRODUCTION MANAGEMENT, VOL.21, N.516, PP.538-564.11 - LAWLESS, GRANT, W.,(2000) INFORMATION TECHNOLOGY FOR MANUFACTURING: WHERE HAS IT BEEN-WHERE IS IT HEADING?, JOURNAL OF INFORMATION TECHNOLOGY, VOL.16, N.4, PP.2-412 - KUSIAC, ANDREW (1990) INTELLIGENT MANUFACTURING SYSTEMS. ENGLEWOOD CLIFFS, NJ: PRENTICE HALL.

پانوشتها1 - در اين نوع اتوماسيون، (برخلاف اتوماسيون سخت) مجموعه عمليات ممكن، توسط تركيب ماشين آلات مشخص نمي گردد، بلكه عمليات مزبور محدود به برنامه ها و نرم افزارهاي در دسترس است.2 - به منظور آگاهي بيشتر در رابطه با چگونگي به كارگيري سيستم هاي خبره و تكنيك هاي هوش مصنوعي در جزاير اتوماسي_ون و نيز اطلاع از سيستم هاي موجود در اين زمينه، به نوشته هاي ماير، كيسياك و يا ميلر و همكارانش (مراجع (7)، (12) و (9) مراجعه شود.3 - يك شبكه منطقي عبارتست از يك سيستم توزيع شده شامل پردازشگرها، نرم افزار و شبكه فيزيكي كه براي انجام فعاليت خاصي طراحي شده است.

* تدبير

لجستيك الكترونيك

سيدجابر قدرتيان

مقدمه: امروزه اينترنت توانسته است بستري را درجهت صرفه جوئيهاي عظيم در هزينه هاي زنجيره تامين و نيز افزايش كارآيي

خدمات مشتريان فراهم آورد. لجستيك الكت__رونيك (E-LOGISTICS) عمدتاً در راستاي اهداف

شركتهايي است كه خواهان استفاده از تجارت الكترونيك در بهبود زنجيره تامين خود هستند. اين مقاله بر آن است تا لجستيك الكترونيك را وارد حيطه مديريت زنجيره تامين براي شركتهايي كند كه به صورت سنتي و يا ازطريق اينت______رنت (ONLINE) به تجارت مي پردازند. گذشته از اين، نبايد فراموش كرد كه لجستيك الكترونيك محدود به حمل و نقل نيست بلكه به طور وسيعي وارد حيطه مديريت استراتژيك، شده است.عوامل ايجادكنندهامروزه، همانگونه كه رقابت در بسياري از بخشها تشديد شده است، توقعات مشتريان نيز به طور مداوم درحال تحول است. از اين رو، نياز به زمان توزيع سريعتر، مشتري گرايي بيشتر و سطح خدمات بهتر ملموس بوده و بايد به وسيله دسترسي به هنگام بر اطلاعات محموله، پشتيباني گردد. با وجود اين، نه تنها مشتريان مايل به پرداخت هيچگونه مبلغي درازاي اين منافع اضافي نيستند، بلكه به همان ميزان خواهان كاهش در قيمتها هستند. بنابراين، رويكردهاي سنتي در مديريت زنجيره تامين (SUPPLY-CHAIN MANAGEMENT=SCM) نمي تواند پاسخگوبه توقعات چنين مشترياني باشد. در طول ساليان متمادي كه شركتهاي بزرگ با استفاده از سيستم هاي كامپيوتري پيچيده نظير مبادله اطلاعات الكترونيكي (EDI) به ارتباط با ت___امين كنندگان، مراكز توزيع و... مي پرداختند تا به خواسته هايي برسند كه در بالا به آن اشاره شد.ام___روزه، باتوجه به كاهش سريع در هزينه هاي نرم افزاري و سخت افزاري كامپيوتر، ديگر، سيستم هاي مبادله اطلاعات الكترونيكي سنتي با پروتكل هاي غيرمنعطف، هزينه هاي سنگين و كمبود دوستي با مشتري، پاسخگوي شركتها نبوده و بسياري از شركتها به طور قابل توجهي، به

سيستم هاي مبتني بر وب به خاطر ارزان بودن و ساده بودن آنها، تمايل پيدا كرده اند. بدين خاطر، دادوستدهاي الكترونيكي با تامين كنندگان و مشتريان، در شركتهاي بزرگ بسيار گسترده تر شده است. همچنين امروزه چنين سيستم هايي از لحاظ هزينه اي براي شركتهاي متوسط و كوچك، مقرون به صرفه است. (اين درحالي است كه چنين شركتهايي در گذشته يا هيچ نوع معامله الكترونيكي نداشته و يا اگر هم داشتند، بسيار محدود و با تعداد اندكي از مشتريان قدرتمندي بود كه بر روي آن پافشاري مي كردند).واقعيت كليدي آن است كه وب قادر است تا محيطي را به صورت «سيستم هاي باز» جهت ارتباط ميان مشتريان و تامين كنندگان - در همه اندازه ها و شكلها - فراهم آورد. اين بدان معناست كه برخلاف مبادله اطلاعات الكترونيكي سنتي (كه نيازمند نرم افزارها و سخت افزارهاي بخصوصي است). يك شركت مي تواند با استفاده از نرم افزار و سخت افزار و ارتباطاتي يكسان با هم________ه مشتريان، تامين كنندگان، كارمندان از راه دور و... ازطريق وب متصل گردد.درنتيجه، كاربرد فناوري اطلاعات و تجارت الكترونيك در بهبود مديريت زنجيره تامين به طور روزافزوني درحال گسترش بوده و بر تمامي بخشهاي زنجي______ره تامين - خواه ناخواه - تاثيرگذار است.منافع و واقعيتهالجستيك الكترونيك، «مجموعه اقداماتي است كه بر روي شبكه اينترنت صورت گرفته و كارخانجات پراكنده، كاميونها، كشتي ها، انبارها و كاربران نهايي را در زمان به هنگام، به همديگر مرتبط مي سازد». مجموعه اقدامات زنجيره تامين، تمايل به پراكندگي در قسمتهاي مختلف شركت دارند و لجستيك الكترونيك بر روي يكپارچگي عملكردهاي متعدد شركت، پافشاري مي ورزد. لجستيك الكترونيك،

چيزي بيش از حمل و نقل بوده و شامل طيف وسيعي از رويه هايي است كه در تامين كالاها و مواد اوليه وجود دارد. اين رويه ها شامل، سفارش تدارك و تامين، مديريت موجودي، انبارداري و توزيع، كارآيي حمل و نق__ل، برنامه زمانبن___دي حركت محموله، (VEHICLE SCHEDULING) مديريت بازده (RELURNS MANAGEMENT) و خدمات مشتريان است. ارتباطات، مي بايستي به هنگام بوده و اطلاعات ازطريق سيستم هاي اداري پشتيباني گردد كه درپي كاهش امور دستي و دفتري هستند. به عنوان مثال، مي توان به شركت كامپاك (COMPAC) اشاره كرد كه به طور چشمگيري اتكاي خود را به كاغذ كاهش داده است. استفاده از وب دراين راستا براي حذف مبادلات كاغذي، مي تواند صرفه جوئيهاي عظيمي را در هزينه و زمان به همراه داشته باشد. وب، همچنين باعث تسهيل در امر حذف سفارشات خريد، تاييديه هاي توزيع، صورتحسابهاي مواد و فاكتورها مي گردد. دورشدن از انجام عمليات كاغذي، مي تواند سرعت عكس العمل شركت را افزايش دهد و ارتباطات را با افرادي كه در نواحي زماني متفاوتي بوده و يا در شيفتهايي خارج از ساعات اداري هستند، بهبود بخشد. يكي ديگر از منافع بالقوه و قابل توجه وب، كاهش اشتباهاتي است كه ناشي از فعاليتهايي نظير دوباره وارد كردن اطلاعات، دريافت سفارشات به وسيله تلفن يا نمابر و... است.وب، بهبودهايي را در امر تداركات و عمليات بخصوص در رابطه با دسترسي موج______ودي و توزيع به موقع امكان پذير مي سازد. تمامي زنجيره تامين، مي بايستي كاملاً آشكار و شفاف باشد. تا بتوان از آن طريق رضايت كامل مشتري را به دست آورد و به كليه منافع لجستيك

الكترونيك رسيد. اين امر مستلزم حركت پاياپاي اطلاعات و كالاها و خدم_____ات است. در اين صورت، مشتري مي تواند، اطلاعات كامل و به هنگام را از وضعيت محموله خود ازطريق اينترنت به دست آورد. تامين كنندگان و توزيع كنندگان نيز مي توانند در زمان كارمندان خود، كه در گذشته صرف پاسخ به سوالها درباره موقعيت سفارش مي شد، صرفه جويي كنند. اين، تفاوتي اساسي را بين لجستيك در اقتصاد قديم و جديد، روشن مي سازد.مشكلاتي كه ناشي از شفافيت كانالهاي ارتباطي موجودي بزرگتر است، تنها به خاطر ماهيت فني آن نيست، بلكه مشكلاتي را نيز شامل مي شود كه ناشي از شفافيت و ارتباطات مشاركتي بين بخشهاي مختلف يك زنجيره تامين است. بدين خاطر، به نظر مي رسد كه ائتلافي بين بخشهاي مختلف، جهت دستيابي به پيش بيني، زمانبندي و برنامه ريزي منابع دقيقتر، ضروري است.در بخش انبار و توزيع، مي بايستي كنترل موجودي بر روي هر محموله و حتي هر كالا صورت گيرد. مراكز انبار و توزيع بايد اين انعطاف را داشته باشند كه به درخواستهاي متن___وع مشتريان توجه كنند. نياز به اين انعطاف پذيري و سازگاري، با اشكال جديد رقابت بين المللي و جهاني (كه تغيير دائمي خواسته هاي مشتريان را درپي دارد) بيشتر درك مي شود. دوباره تاكيد مي شود كه «آشكار بودن موجودي» (INVENTORY VISIBILITY) و نيز «شفافيت اطلاعات»(INFORMATION TRANSPARENCY) ، 2 ركن اس_اسي در سيستم هاي لجستيك الكترونيك جهت وصول به موفقيت هستند.لجستيك الكترونيك، امروزه موجب بهبود و توسعه روشهاي مديريت زنجيره تامين در امر توزيع كالاها و خدمات با تحمل هزينه هايي كمتر، شده است. پيشرفتهايي كه در مديريت

اطلاع_____ات، برنامه ريزيهاي پيچيده و سيستم هاي زمانبندي صورت گرفته است، از آن جمله اند. اگرچه چندين دهه است كه توليد به هنگام(JIT) ، مطرح شده است وليكن به طور سنتي، عمدتاً در تامين تعداد نسبتاً كوچكي از مشتريان كاربرد داشته است. اكنون تكنولوژي اطلاعات، توانسته بر مشكلات اداري ناشي از توليد و تامين مقادير بزرگ سفارشهاي شخصي براساس توليد به هنگام غلبه كند. در بعضي بخشه__ا اين امر توانسته، حركت به سوي سيستم هاي ساخت توليدات سفارشي در كارخانجات عظيم را، تسهيل بخشيده و كالاها را به طور مستقيم به مصرف كننده نهايي، تحويل دهد (شركت مايكل دل (DELL) نمونه بارزي از چنين شركتهايي است).ارزش واقعي، زماني ظهور مي يابد كه سيستم لجستيك الكترونيك با ديگر فرايندهاي مبتني بر تكنولوژي اطلاعات نظير MRP ياERP ، سيستم هاي اطلاعات مشتريان و نيز اطلاعات بازار ادغام گ__ردد. علاوه بر اين، تركيب سيستم هاي كامپيوتري اطلاعات مديريت با نرم افزارها و اطلاعات لجستيكي، مي تواند تجزيه و تحليل خريد و فروش كالا را براي ارائه خدمات بهتر به مشتريان و نيز كاهش هزينه ها، تسهيل بخشد.ادغام مديريت زنجيره تامين با مديريت روابط مشتريان به بهبود در مزيتهاي رقابتي شركت منجر مي گردد. در تفكر استراتژيك اقتصاد قديم، كاهش هزينه ها و افزايش خدمات مشتريان به صورت مجزا و جداگانه ديده مي شد؛ درحالي كه در اقتصاد جديد، اين دو در تلفيق با همديگر اتفاق مي افتند. هدف «توليد درست در مكان، زمان و هزينه درست» بسيار بيش از گذشته، امكان تطبيق و سازگاري پيدا كرده است.لجستيك الكترونيك سازمانها را قادر ساخته است كه با جمع آوري اطلاعات

و پالايش آن (جهت تدارك و اجرا) تصوير بزرگ و ديد وسيعي از شركت را به دست آورند. از اين رو، مديريت كليه زنجيره تامين به صورت الكترونيكي امكان پذير بوده و سيستم لجستيكي، اقدام به توليد اطلاعاتي مي كند كه با عنوان بازخور به ديگر بخشهاي سازمان جهت اتخاذ تصميمات استراتژيك و تاكتيكي، منتقل مي شود. امروزه اينترنت، زمينه اي را براي دستيابي هرچه بيشتر به اطلاعات صحيح عرضه و تقاضا (به جاي پيش بيني آن) فراهم آورده است.به طور خلاصه، لجستيك الكترونيك، شالوده اي را پي ريزي مي كند كه با شفافيت به هنگام، ارتباطات بدون مرز و راه حلهاي مشترك در زنجيره تامين، موجب بهبود فرايندهاي يك شركت مي شود.امروزه، به خاطر آنكه شركتهاي زيادي، راه رسيدن به موفقيت را بهبود در زنجيره تامين خود تلقي كرده اند؛ لجستيك به موضوعي قابل توجه براي مالكان و مديران ارشد همانند مديران حمل و نقل، تبديل شده است. درواقع به يك معنا، مي توان گفت كه لجستيك الكترونيك، به يك سلاح رقابتي كليدي تبديل گشته است.تاثير لجستيك الكترونيك بر تامين كنندگان و توزيع كنندگان شركتهاي بزرگ در امر لجستيك الكترونيك، پيشرو بوده اند. شركتهايي نظيرCISCO ، DELL ، ORACLE و INTEL، صرفه جوئيهاي عظيمي را در هزينه هاي خود بدين خاطر داشته اند. اين امر تاثير زنجيروار و تسلسلي را به همراه خواهد داشت. شركتهاي SERCOM LACK COMMUNICATIONS و SITUATIONS ، دو نمونه بارز، از شركتهايي هستند كه سرمايه گذاري عظيمي را در تجارت الكترونيك و فناوري اطلاعات ص____ورت داده اند، تا خدمات بهتري را براي مشتريان موجود خود ارائه كنند.شركت DELL در حركت

به سوي توليد و توزيع به هنگ_____ام، اقدام به حذف كامل توزيع كنن____دگان (مانند عمده فروشان و خرده فروشان) از زنجيره تامين خود، كرده است. همه شركتهايي كه درگير در كانال هاي توزيع هستند، جهت بقا در بازار، نيازمند آگاهي از تغييرات و تحولات بالقوه اي هستند كه ممكن است به طور ناگهاني در بخشهاي مختلف صنعت به وقوع بپيوندد. در بعضي از موارد، ممكن است كانال هاي توزيع هنوز اقداماتي را انجام دهند (و معاملات را كنترل كنند)، ليكن ديگر از روش سنتي خريد مجموعه هاي بزرگ سفارشي، ذخيره و سپس عرضه آن به مشتري پيروي نمي كنند. اين شركتها به جاي اين روش، نيازمند آن هستند كه تامين كنندگانشان، كالاها را برمبناي JIT توليد كرده و تك تك سفارشات را به طور مستقيم به توزيع كنندگان و ي________ا مبادي محلي توزيع كنندگان، ارسال كنند.واضح است، تامين كنندگاني كه در گذشته و به طور سنتي، مجموعه هاي بزرگ را توليد و سپس آن را در يك كانتينر گذاشته و در طول يك هفت____ه به مشتريان بزرگ خود، ارسال مي كردند، مجبور هستند تا در ابتدا، توانائيهاي جديد مديريت زنجيره تامين خود را توسعه و بهبود بخشند، تا اينكه بتوانند به طور مطمئن و اثربخشي به توليد براساس JIT پرداخته و هزاران سفارش فردي را در هر هفته به آدرسهاي مختلف، حمل و ارسال كنند.توسعه چنين توانائيهايي، مي تواند مستلزم فرايندي پرهزينه و مدت دار و نيز اجراي فعاليتهايي سنگين باشد. تجربه شركت كنندگان در «صندوق توسعه تجارت الكترونيك ايرلند»، نشان مي دهد كه شركتهاي كوچك و متوسط، اغلب نيازمند 2 سال (يا بيشتر) برنامه

ريزي و تغييرات جهت ورود اينترنت در فرايندهاي شركت هستند. اين ريسك تامين كنندگان، موجب از دست رفتن مشتريان كليدي خواهدش_د، اگرچه آنها قادر نباشند از پس هزينه هاي مربوطه برآيند و يا توانائيهايشان را با سرعت تقاضاي مشتريان ارتقا دهند. آنها بايد درصدد پيش بيني تقاضاي مشتريان بوده، تا اينكه بتوانند هرچه زودتر هرگونه ارتقايي را در توانائيهايشان، اعم______ال كنند. ضمن اينكه مي بايستي از سرمايه گذاريهاي سنگين در توانائيهاي غيرضروري نيز، اجتناب ورزند.زمان حمل سريعتر، ممكن است نيازمند سازگاري شركت با توليد سفارشي باشد. اين امر مي تواند مشكلاتي را براي تامين كنندگاني به وجود آورد كه موقعيت جغرافيايي آنها، نسبت به مشتريانشان، به نزديكي رقبايشان باشد. شركتهايي كه رقبايشان، اقدام به مديريت زنجي__ره تامين ازطريق لجستيك الكترونيك مي كنند، ممكن است دچار مشكلات جدي گردند، حتي اگر مشتريان آنها هم به طور فعالان____ه درپي تغييرات در برنامه هاي زنجيره هاي تامين خود نباشند. اگرچه لجستيك الكترونيك، مزاياي رقابتي بالقوه اي را به همراه دارد وليكن تاخير زماني ناشي از دستيابي به آن مي تواند خطراتي را براي شركتهايي به ارمغان آورد كه ديرتر دست به چنين انتخابي مي زنند. چرا كه ممكن است زماني كه آنها از ابتك____ارات رقبايشان تقليد مي كنند، رقباي تهاجمي آنها، توانائيهايشان را در سطح بالاتري رسانيده باشند. توانائيهاي جديدي كه به وسيله توسعه و بهبود در لجستيك الكترونيك، به وجود آمده است، ممكن است موجب ترغيب شركتهاي بزرگ در رقابت براي تولي_______د كارهاي نيمه سفارشي و سفارشهاي كوچك (كه در گذشته متعلق به شركتهاي كوچك و بزرگ بود) گردد. آنها، ممكن است امروزه قادر به كسب سودهايي

از چنين سفارشاتي باشند، درحالي كه در گذشته هزينه هاي اداري چنين سفارش__اتي (كه به شيوه نيمه دستي صورت مي گرفت)، هرگونه سود بالقوه اي را غيرممكن مي ساخت. همچنين شركتهاي دور دست به همين نحو، ممكن است بازارهايي را مورد هدف قرار دهند كه در گذشته به واسطه محدوده جغرافيايي، محدود مي شدند. شركتهايي كه بر روي محدوده هاي جغرافيايي و يا ساخت مجموعه هاي كوچك با قيمتهاي بالاتر تمركز مي كنند، امكان بيشتري دارد كه نسبت به ساير رقباي بزرگترشان، مجبور به تجديدنظر در استراتژي هايشان (به سمت مديريت زنجيره تامين جديد) گردند.استراتژي «تامين از خارج»با فرض اينكه شركتي نيازمند بهبود و ارتقاي اساسي در توانائيهاي لجستيكي خود است، حال اين سوال مطرح است كه آيا لجستيك، يك كاركرد درون سازماني است يا اينكه مي بايستي به صورت «تامين از خارج» (OUTSOURCING) صورت پذيرد. طرفداران «تامين از خارج» استدلال مي كنند كه اين سياست، باعث ايجاد ارزش افزوده ازطريق افزايش بهره برداري از دارائيها، حذف پيشگيرانه هزين__ه هاي سرمايه اي، كاهش هزينه هاي عملياتي و آزادشدن زمان مديريت جهت تمركز بر روي شايستگيهاي محوري شركت مي گردد. آنها تاكيد مي كنند كه پيمانكاران بهتر، محاسني دارند كه از آن جمله مي توان به داشتن دانش تخصصي و دسترسي به اطلاعات درباره بهترين فعاليتها اشاره كرد. آنها همچنين از منافع صرفه اقتصادي و تخصص گرايي در زمينه ارائه خدمات به مشتريان متعدد نيز بهره مي برند.ليكن، بايد توجه داشت كه سياست تامين از خارج ممكن است مضاري را نيز همانند هزينه هاي مربوط به اجراي اين سياست و كاهش بالقوه كنترل درپي داشته باشد.

كاهش كنترل بدان علت است كه شركتها، وابستگي شديدي به تامين كنندگان لجستيكي خود پيدا كرده، درحالي كه ديگر، مهارتهاي لجستيكي سابق خود را نداشته و تجهيزات خود را به كن_____اري گذاشته اند. اين وابستگي شديد مي تواند در صورت بروز هرگونه مشكلي همانند اختلاف و منازعه بين طرفين، توقف فعاليتهاي تامين كنندگان و يا هرگونه تغيير در اهداف آنها (به عنوان مثال در فروش)، مخاطرات جدي را براي شركتهاي وابسته به همراه آورد.براي موفقيت آميز بودن سياست تامين از خارج، وجود ارتباطات مشاركتي به همراه منافع و مسئوليت مشترك براي همه طرفهاي درگير الزامي است. يك برنامه صحيح «تامين از خارج» نيازمند سطح بالايي از اشتراك مساعي در بي_ن طرفهاست. «شركت خواهان تامين»، مي ب___ايستي اعتماد بالايي را به شركتهاي تامين كننده خدمات لجستيكي جهت اجراي وظايف اصلي شان، داشته باشند.خدمات مشتريان و انعطاف پذيري، موضوعهاي قابل توجهي در اين زمينه هستند. شكست در ايجاد هرگونه عمليات لجستيكي در بازار رقابتي و درحال رشد، بدون توجه به دو عامل فوق، مطمئناً موجبات عدم رضايت مشتري و از دست رفتن تجارت مي شود. دستيابي به موفقيت، به اجراي فعاليتهايي بستگي دارد كه سطح بالايي از خدمات و اطمينان را برآورده مي سازند.امروزه، تعدادي از شركتها هستند كه اقدامات كامپيوتري جامعي را به صورت الكترونيك عرضه مي كنند. به طور خلاصه، آنها خدماتشان را با عنوان شركتهاي تامين كننده خدمات كاربردي (ASP) ارائه مي كنند. علاوه بر اين، تعدادي از شركتهاي لجستيك ثالث(THIRD PARTY LOGISTICS) ، موسسات حمل و نقل(FREIGHT FORWARDERS) و شركتهاي اينترنتي (دات - كام)، مي توانند اقدامات مبتني بر وب را از سفارش

گرفته تا پيگيري و مديريت حمل و نقل ارائه كنند. شركتهاي قديمي حمل و نقل (دريايي)، هم سيستم هاي الكترونيكي را راه اندازي كرده اند كه كار عمده آنها حمل و نقل بسته هاي مختلف است.نتيجه گيريكاربرد فناوري اطلاعات و تجارت الكترونيك در زمينه تداركات و اجرا مي تواند منافع عظيمي را با كاهش همزمان هزينه ها و افزايش رضايت مشتريان، به همراه داشته باشد.معمولاً سرمايه گذاري تنها بر روي فناوري اطلاعات، كفايت نمي كند، بلكه ممكن است تغييرات اساسي در جنبه هاي فيزيكي زنجيره تامين، ضروري باشد، تا منافع بالقوه لجستيك الكترونيك به طور كامل حاصل آيد. از اين رو بهبودهاي رقابتي حاصل از لجستيك الكترونيك، مي تواند براي ساير رقبا كه مايل و يا قادر نيستند كه به چنين بهبودهايي دست يابند، تهديداتي را ايجاد كند، لذا تغييرات زنجيره تامين (كه به وسيله لجستيك الكترونيك تسهيل يافته است) مي تواند در نتيجه در بعضي شركتها موردتوجه قرار نگيرد و يا اينكه برعكس، در بعضي ديگر از شركتها، موجبات تغييرات اساسي و پرهزينه در شيوه توليد گردد.به خاطر علل ذكر شده در بالا، لجستيك ديگر نمي تواند يك كاركرد و موضوع بخشي باشد، بلكه نيازمند آن است كه به عنوان عاملي محوري براي رسيدن به موفقيت كل شركت محسوب شده و مديريت گردد و به اين ترتيب تغييرات داخلي و خارجي در فعاليتهاي زنجيره تامين، ممكن است دليل كافي جهت تجديدنظر اساسي بعضي شركتها، در استراتژي كلي شركت محسوب گردد.

منبع: www.enterprise-ireland.com/ebusiness/ business uploads/new grid/ e logistics.pdf.

چهار منطق در ط__راحي شركتهاي فناورانه

دكتر صديفه خورشيد-سميه حاج حيدري

چكيدهدر اين مقاله، من ديدگاه ويژه اي به فن آفرين، يعني يك دانشمند يا مهندس

اتخاذ مي كنم؛ فردي كه كسب وكار مخاطره آميز جديدي را براي تجاري كردن فناوري اش طراحي مي كند. هدف، معرفي موضوع ها و گزينه هايي است كه در فرايند طراحي يك شركت رايج اند و بر روي رشد شركت تأثير فزاينده اي دارند. در اين مقاله، قوانين طراحي براي شركت هاي فناورانه (Technological Firms) ارائه مي شود: چگونه درباره مرتبط ترين هدفهاي طراحي تصميم بگيريم، و چگونه از راه انتخاب ابزارهاي مناسب، به نتايج دست بيابيم؟ به منظور دستيابي به اين نتيجه از بينش و شناخت حاصل ازنظامهاي گوناگون دانشگاهي، به ويژه كارآفريني، نظريه مديريت راهبردي، نظريه سازماني و مديريت عمليات استفاده مي شود. مقاله، فن آفرينها را افراد حرفه اي مي نامد كه قادرند عدم اطمينان هاي مربوط به طراحي شركتهاي فناورانه را، مديريت كنند.1. طراحي شركتهاي فناوري، انگيزه اي براي يك حرفهشركت چيست؟تعريف قانوني و كاري اصطلاح شركت، ازكاربرد واژه انگليسي محاوره اي و نيز بيشتر زبانهاي اروپايي متفاوت است. از اين رو، شركت از لحاظ قانوني از زمان ناپلئون) نامي تعريف مي شود- كه فقط - تحت آن نام، يك فروشنده، كسب و كارش را اداره كرده، در بازار كار مي كند و مي تواند اقامه دعوي و شكايت كند يا از جنبه هاي ديگر، متعهد و مديون شناخته شود. نام شركت بايد نيازمندي هاي ويژه اي را تأمين كند. بايد حقيقي بوده، گمراه كننده نباشد. نام شركت بايد منحصر به فرد باشد، تا ازشركتهاي ديگرشناسايي شود و استانداردهاي تماميت و يكپارچگي را تأمين كند. نخستين گزينه طراحي خلاق در طراحي يك شركت فناورانه، نامگذاري آن است. در انگليسي محاوره اي، اصطلاح شركت، كل شركت (نام، موجوديت

قانوني و سازمانش) را شامل مي شود. ما گستره اين تعريف محاوره اي را، كه درراستاي هدفهاي حوزه مديريت تكنولوژي است و ابزارهايي براي تبديل تكنولوژي به محصول فراهم مي آورد، و سپس محصولها را در بازارها به پول تبديل مي كند و در نهايت بازده مالي براي كوشش هاي تقبل شده كسب مي كند، بيان مي كنيم. بنابراين، شركتها به عنوان سيستم هاي پيچيده اي طرح مي شوند كه حوزه هاي متعددي را پوشش مي دهند. دومين گزينه مهم طراحي براي شركتهاي فناوري، موجوديت قانوني آنها است. شركتهاي سهامي، مانند هر فردي مي توانند دربازار، طرفهاي يك قرارداد باشند، بنابراين از راه سيستم قضايي ثبت و تاسيس شوند. قانون شركت سهامي، يك گونه از گونه هاي قانوني عرضه مي كند كه تا اندازه اي(در مورد مسئوليت محدود) يا كاملأ ( درمورد شركتهاي سهامي) از افرادي كه آن را به وجود آورده اند يا مالك آن هستند، مستقل است. شركتهاي غير سهامي، به نقشهاي افرادي توجه دارند كه تحت نام شركتي فعاليت مي كنند، ازجمله: قدرت تصميم گيري شان، مسئوليت ها، سهم ريسكي كه بايد تقبل كنند، سهمي ازمنافع و پاداشهايي كه دريافت مي كنند. اما، اساس و مبناي راهنماي طراحي يك شركت فنآوري ، بايد همواره رشد فعاليتهايش باشد.2. چه كسي شركتهاي فناوري را طراحي مي كند؟در اينجا مفيد است كه بين سه نقش، تمايز قائل شوم. به آنهايي كه يك شركت را راه اندازي كرده، تشكيل مي دهند، كارآفرين، يا با تاكيد بر مشخصات راه اندازي شركتهاي فني، فن آفرين گفته مي شود. فن آفرين، اغلب عوامل ديگري ازجمله مشتريان، تأمين كنندگان، خبرگان كليدي، يا سرمايه گذاران را

به عنوان سهامدار در يك كوشش مشترك درگير مي سازد كه هر يك به شركت فناورانه كمك مي كنند و در ريسك و مخاطره ها، مسئوليت پذيري، منابع و- در صورت موفقيت- پاداشهاي شركت سهيم مي شوند. بعد ازراه اندازي و تشكيل شركت، اداره آن را به مديران مي سپارند. تخصيص و تخصيص مجدد اين سه نقش، يك كوشش مستمر طراحي كارآفريني براي يك شركت فناورانه است. فن آفرين و مديريت به اتفاق همديگر براي طراحي كسب وكار شركت فناورانه به عنوان يك موجوديت اقتصادي مسئول هستند كه حداكثرسازي نتايج و بازده كوششها و سرمايه هاي مصرف شده را هدف قرار مي دهند. براي تحقق اين هدف، مدلهاي كسب و كار بايد طراحي شوند كه رفتار شركتها را در بازار تعريف مي كنند. استراتژي هاي كسب و كار، مانند ورود به بازارها يا خروج از بازارها را مي پذيرند، نيازها را جرح و تعديل مي كنند، و با ساير شركتها در بازار، رقابت يا همكاري مي كنند.شركتها با مفهوم سازمان عجين شده است. سازمان ها، ساختار هماهنگ شده پايدار و پايا هستند. طراحي شركتهاي فني، طراحي سازمان را به عنوان گزينشي درباره چگونگي تعريف وظايف، و اين كه كدام قوانين برهماهنگي شان حاكم است، ايجاب مي كند.وظايف طراحي سازمان، از وظايف طراحي كسب وكار و فني بسيار متفاوت است، زيرا طراحي سازماني، طراحي اجتماعي و رهبري، برانگيختن افراد براي پيوستن به گروه، پذيرفتن رفتار تيمي، به كاربردن سعي و كوششها براي رسيدن به هدفهاي مشترك را ايجاب مي كنند. همه ابعاد يك سازمان با همديگر ارتباط دارند و به موقعيت خاصي، كه يك شركت فناورانه در آن فعاليت مي كند،

وابسته بسيار هستند. براي مثال، يك دانشجوي علوم، يك فناوري را در دانشگاه توسعه مي دهد، سپس شركتي را با هدف توسعه و تجاري كردن محصولاتش راه اندازي مي كند. او، خودش كارآفرين، سهامدار و مدير است. با كسب موفقيت اوليه، افرادي را استخدام كرده، به آنها مشاغلي واگذارمي كند، كه با سرپرستي كاركنان، به انجام وظايف مديريتي مي پردازد. با رشد سازمان، او تصميم مي گيرد كه مديريت را به فرد ديگري واگذار كرده، بر روي توسعه محصول تمركز كند. پس با واگذاري نقش مديريت به فردي ديگر، او فقط مالك و سهامدار باقي مي ماند.3. منطق طراحي شركتهاي فناورانه- ابزارها و هدفهاديدگاه اقتصادينظريه اقتصادي، يك نظريه ساده است كه بر اساس آن، شركتها به عنوان سيستم هاي بسته الگو مي شوند كه بيشترين رانت هاي ممكن يا حداكثر سود را دنبال مي كنند. با ملاحظه اين نتيجه، يك شركت فناوري، از لحاظ اقتصادي، ازهرنوع شركت ديگري متفاوت نيست. دانشمندان و مهندسان، خودشان را به ارزشهاي اخلاقي بهبود رفاه انسان از راه فناوري مقيد و ملزم مي سازند. بنابراين شركتهاي فناوري و تيمهاي مديريت شان اغلب با يك تضاد منافع دروني طولاني مدت زندگي مي كنند؛ تضادي كه بين بخش فني، انتفاعي، ارزشي وجود دارد. به همين ترتيب، با حركت از علم و تكنولوژي به سمت مديريت كسب و كار، هرمهندس يا دانشمند، شخصاً، انطباق و سازگاري با دو دنيا ازارزشهاي بسيار متفاوت را تجربه مي كند. پس هدف اقتصادي مهم طراحي شركت ها، حداكثر سازي سود، دربلند مدت است.در محدوده مديريت يك شركت، نقش برنامه ريزي راهبردي، برنامه ريزي براي موفقيت است، يا به زبان اقتصادي،

دستيابي به رانتهاي بيش از اندازه متوسط است،. معني سنتي برنامه ريزي راهبردي، تعيين موقعيت يك شركت در يك صنعت است كه فشار رقابتي پايين به آن امكان خواهد داد كه سودآورباشد. بنابراين، يك گزينه مهم طراحي، انتخاب صنعتي است كه شركت در آن رقابت مي كند. صنايع از لحاظ سودآوري ذاتي شان متفاوت هستند و همه صنايع براي سودآوري پايدار يك شركت، فرصتهاي برابر فراهم نمي كنند. بنابراين طراحي راهبردي يك شركت فناوري نه فقط از فهم و شناخت نسبت به فناورانه رشد مي كند، بلكه به همان اندازه، از فهم و شناخت ژرف نسبت به قوانين رقابت رشد مي كند كه جذابيت يك صنعت را معين مي سازد.وظيفه طراحي سازماني، توسعه و اجراي يك ساختار كارآمد و كارا براي سازگار كردن شركت با نيازهاي صنعت است. بنابراين، قانون طراحي نظريه اقتضايي سازمان(گالبرايت، 1973) اين است كه هر چه شركت با نيازصنعت هماهنگ تر شود، كاركردش افزايش خواهد يافت. نقش مديريت، حفظ يك فرايند طراحي مستمر براي حفظ و يا بهبود اين هماهنگي است. بنابراين طراحي اساس سازمان با مرحله تحليل وظيفه، براي فهم و تعيين فعاليتهاي اقتصادي لازم براي واكنش نشان دادن به موقعيت درمحيط رقابتي شروع مي شود. دومين مرحله در فرايند طراحي سازماني، گروه بندي و تلفيق وظايف تخصصي به منظور ايجاد هماهنگي بين آنها است. طراح سازماني، وسائل متعددي براي رسيدن به هماهنگي از راه ساختارمند كردن سازمان، در اختيار دارد. اين ابزارها درپنج مقوله كلي: سرپرستي مستقيم، استاندارد كردن فرايندهاي كار، استاندارد كردن مهارتها و توسعه آموزش حرفه اي، استاندارد كردن خروجي، تعديل و اصلاح متقابل قرار مي گيرند.از بحث بالا مي

توان دريافت كه طراحي سازماني، يك فرايند بهينه سازي چند معياره است كه دست سازمان را براي انتخاب بين گزينه هاي طراحي بازمي گذارد. نتيجه رسمي طراحي سازماني، نمودار سازماني است، كه ساختار يك سازمان را به عنوان واحدها و قسمت هايي تشريح مي كند كه در يك سلسله مراتب مرتب مي شوند.4. شركتهاي فناورانه در حوزه فناوري هستندعنوان شركتهاي فناورانه نشان مي دهد كه اين مقاله با طراحي شركتهايي سروكار دارد كه خاص هستند، بدين علت كه آنها فناوري ارتباط راهبردي را دربرمي گيرند. بنابراين فن آفرين مي تواند به ويژه از پذيرش يك رويكرد منبع مدار، نسبت به شركت بهره مند شود. اين رويكرد به درون سازمان براي منابع برتري رقابتي پايدار مي نگرد. رويكرد منبع مدارمكمل رويكرد برون نگراست، نه مخالف و در تقابل با آن. رويكرد منبع مدار تصديق مي كند كه ساختار دروني يك شركت مي تواند ارزشمند و نادر، يا حتي منحصر به فرد و بي نظير باشد. بدين علت كه آن، نتيجه كوشش گسترده طراحي است. منابع در مفهوم اقتصادي شامل همه دارايي ها، قابليتها، فرايندهاي سازماني، ويژگيها و مشخصات شركت، اطلاعات، دانش، و ... است كه تحت كنترل يك شركت هستند كه شركت را به طراحي و اجراي استراتژي هايي قادر مي سازند كه اثربخشي و كارايي را بهبود مي دهند. روشن است كه منابع ساده اي مانند: ماشين آلات يا برنامه هاي كامپيوتري، منابع راهبردي نيستند، بدين علت كه آنها نادر نيستند زيرا رقبا مي توانند آنها را بخرند. بدين گونه آنها نمي توانند يك منبع برتري رقابتي پايدارباشند. اين عامل، براهميت طراحي شركتهاي فناوري مي افزايد، كه منابع منحصر به فرد و راهبردي مي توانند

فقط منابعي باشند كه طراحي مي شوند و درون شركت ساخته مي شوند.قابليتهاي سازماني يا شايستگي هاي بنيادين نمونه هايي از منابع چسبناكي هستند كه نمي توانندبه سهولت از يك شركت به شركت ديگري انتقال يابند. قابليتها مستلزم الگوهاي پيچيده هماهنگي بين افراد و ساير منابع هستند. تكميل چنين هماهنگي، نيازمند يادگيري از راه تكرار است. يادگيري تجربه مدار از راه تكرار پي در پي و فراوان فعاليت هاي مشابه به منظور ساختن رويه هاي روزمره سازمان (از طريق به كارگيري دانش سازمان براي حل مسائل به وجود آمده) زمانبر است. به عبارت ديگر، نه فقط ساختارهاي رسمي، بلكه همه الگوهاي تصميم گيري و حل مسئله، تابع كوشش هاي طراحي شركتهاي فناورانه هستند. تمايزهاي بين شركتها را مي توان از تصور شركتهاي فناورانه به عنوان مجموعه اي از منابع دريافت كه به گونه اي نامتجانس در بين شركتها توزيع شده، به گونه اي متفاوت توسط هر شركت تلفيق و تركيب مي شوند.چنين تفاوتها و تمايزها در طي زمان حفظ مي شوند و مي توانند منابع برتري رقابتي پايدار باشند، كه با تحليل بروني صنعت فهميده نمي شوند.5. زمان بندي و انعطاف پذيري طراحياز آنچه تاكنون گفته ام، آشكار است كه شركتهاي فناورانه، با مسئله هميشگي زمان بندي روبه رو هستند. منابع منحصر به فرد، فناوري و قابليتها بايد درون شركت طراحي شوند، كه ده سال يا بيشتر طول مي كشد. بنابراين، شايستگي بنيادين مي تواند به سهولت به انعطاف ناپذيري هاي بنيادين تبديل شوند. زماني كه سازگاري سريع شركت براي حفظ تناسب رضايت مندانه با نيازهاي در حال تغيير بازار غير ممكن باشد، چنين موقعيت هايي به عنوان رقابت بي قرار و

ناآرام (hyper) يا محيط هاي رقابتي متلاطم تشريح مي شوند؛ جايي كه تغييرها در محيط رقابتي، بر سرعت فرايند طراحي و طراحي مجدد در درون شركت پيشي مي گيرد. در چنين شرايطي، طراحي روابط با ساير شركتها وشبكه ها اهميت پيدا مي كنند و حوزه طراحي شركت را توسعه مي دهند.رويكرد شبكه اي به شركت، يك ديدگاه جديد، اما سومين ديدگاه نسبت به طراحي شركت است كه به سرعت در حال توسعه است. شبكه ها مي توانند به گونه هاي بسياري مثل تجزيه شركتهاي بزرگ موجود به صورت واحدهاي كاري مستقلتر، از راه واگذاري بخشهاي زيادي از توليد به ديگران در شكل قراردادهاي فرعي، و از راه اعطاي جواز طراحي مي شوند.از ديدگاه هر شركتي، سود اصلي همكاري در شبكه ها، اين است كه آنها مي توانند بر روي يك مجموعه محدودي از فعاليتها، شايستگيهاي بنيادين يا تكنولوژي هايي تمركز كنند و در آنها تخصص كسب كنند، در حالي كه به فناوريها و منابع تكميلي شبكه ها دسترسي داشته باشند. به جاي طراحي مجدد شركت در مواجهه با تغييرات بازار، شبكه به صورت يك گزينه براي آرايش دادن منابع، براي نيازهاي موقتي بازارعمل مي كند. بنابراين شبكه، انعطاف پذيري فراهم مي سازد، در حالي كه از ثبات نسبي شركت حفاظت مي كند.وليكن، شبكه ها بدون هزينه نيستند. براي اهرم سازي شبكه ها، شركتهاي فناوري نياز دارند كه قابليت هاي تخصيص يافته به طراحي را توسعه دهند و روابط شبكه اي را، در كنار منابع استراژيك فني خودشان حفظ كنند. اين قابليت شامل قابليت اداره و مديريت سيستم هاي اطلاعاتي بين سازماني است، كه مي تواند به طور بنيادين فرايندهاي كسب و كار دروني

يك شركت و الگوي ارتباطهاي شركت را تغيير دهد.خوشه ها، شبكه هايي هستند كه شايستگي هاي فناوري خاص را توسعه مي دهند و در مجاورت جغرافيايي يك منطقه واقع مي شوند. مشهورترين نمونه ها از خوشه ها عبارتند از: دره سيليكون و بوستون در آمريكا و كمبريج و مونيخ در اروپا.6. شركت هاي فناورانه و نوآوري: يك ديدگاه طراحي تكامليتاكنون شركت به عنوان يك نهاد داراي نام، هويت قانوني و يك سازمان نشان داده شد. بنابراين، مرز شركت - اينكه در درون شركت چيست و چه چيزي در بيرون شركت باقي مي ماند- يك مفهوم اساسي درهر سه ديدگاه ارائه شده، تاكنون است. در ديدگاه برون نگر، طراحي دروني شركت از نيازمندي هاي بروني تبعيت مي كند، در حالي كه ديدگاه درون نگر، بيان مي كند كه محيطهاي بروني مطلوب بر اساس ساختارهاي دروني موجود، جستجو و دنبال مي شوند و همچنين رويكرد شبكه اي بر روي تناسب روابط مرزي بين شركتها تأكيد مي كند.ديدگاه چهارم، ديدگاه تكاملي به تغييرو پيشرفت درطي زمان توجه مي كند و بنابراين مكمل سه ديدگاه استاتيك و ساكن است. براي مثال، وقتي منابع راهبردي به علت منسوخ و كهنه شدن يك فناوري، همچون گذشته ارزشمند نيستند، آنها مي توانند منبع ضعفها و انعطاف ناپذيري هايي بشوند كه مانع توسعه و پيشرفت رقابتي بيشتر شركت فناوري مي شوند. اين فرايند احتمالاً براي شركتهاي فناوري رخ مي دهد بدين علت كه آنها ماهيتا و ذاتي بايد نوآوري را بر انگيزانند كه در نتيجه سبب كهنگي و مهجوريت فناوريها مي شوند. همزمان، تحقيق و نوآوري براي محصول جديد به يادگيري و پرورش شايستگي درون

شركت كمك مي كند. كسب شناخت، نسبت به طراحي شركت، مسير توسعه خاص شركت فناوري است. تيس و همكارانش (1997)، قابليت هاي پويا را به عنوان امور روزمره و كارهاي يكنواخت سازماني شناسايي كردند كه مسيرهاي پيشرفت و توسعه و بنابراين كاركرد رقابتي شركت را در بازارهاي درحال تغييرتعيين مي كند. قابليت هاي پويا مي توانند جريانهاي عادي يادگيري، نوآوري، توليد محصولات جديد يا فرايندهاي توليد باشند.درديدگاه تكاملي، شركتها، نه فقط به وسيله بازار يا صنعتي كه موقعيت شان در آن تعيين مي شود، از همديگر متفاوتند، بلكه از لحاظ مراحل چرخه زندگي محصول كه در آن تخصص پيدا مي كنند، متفاوت هستند. ميلز و اسنو (1978)، چهار نوع طراحي ثابت شركت را شناسايي كردند:1. پيشگام و پيشرو كه در تجربه و آزمايش اكتشافي و ابداع مفاهيم محصول جديد قوي است.2. تحليل گر: تحليل گر در تحليل ايده هاي كوچك اما ابتكاري كه پتانسيل پذيرش انبوه در بازارها را دارند، قوي هستند.3. بازاريابان به بازارها و كانالهاي توزيع موجود براي دسترسي به مشتريان دسترسي دارند.4. مدافعان، قابليت هاي ويژه اي در معرفي فرايندهاي توليد بسيارمعتبر، با كيفيت بالا و مقرون به صرفه دارند.اين مقاله، چهار منطق بديل طراحي و فرايندهاي طراحي مرتبط براي شركتهاي فناورانه معرفي كرده است. اولاً، يك منطق برون نگرطرح مي كند كه شركت خودش را براي كسب بهترين كاركرد، با شرايط رقابتي بروني منطبق مي سازد. ثانياً، يك منطق درون نگر طرح مي كند كه شركت كاربستهايي را جستجو و دنبال مي كند كه با شايستگي هاي درونيش بهتر سازگار مي شوند. منطق شبكه اي، نه فقط طراحي شركتها را طرح مي كند،

بلكه روابطش را نيز با ساير شركتها مطرح مي سازد. و بالاخره منطق تكاملي، نه فقط طراحي ساختارهاي استاتيك و ساكن شركت را مطرح مي سازد، بلكه مسيرهاي توسعه و پيشرفت آن را در طي زمان بيان مي كند. اين منطق هاي طراحي، مكمل هم هستند؛ نه گزينه هايي براي انتخاب شدن. بدين معنا كه هر كدام از آنها با دانش و شناخت هاي مهم شان به طراحي يك شركت فناورانه كمك مي كنند. طراحي هاي خوب و با ثبات به تأمين همزمان همه منطق هاي طراحي نيازخواهند داشت.منبع:Katzy, Bernard, R.(2006). «Design of Technological Firm, «Managing Technology and Innovation», Routledge Taylor Francis group, p23-42.تدبير

چالشهاي به كارگيري فناوري اطلاعات در ايران

مهدي فهيمي - مريم نصيري يار

چكيده: توجه فزاينده سازمانها و دولتها به تجارت الكترونيك، ناشي از اهميت و ميزان تاثير قابل انتظاري است كه هم بر محيط عمومي همه سازمانها (به طورعام) و هم بر فعاليتهاي مختلف سازمانها (به طور خاص) مي گذارد. در

كشورهاي پيشرفته و تازه صنعتي شده جهان، استفاده از تجارت الكترونيك به لحاظ مزاياي آن روز به روز گسترش مي يابد، اما كشورهاي درحال توسعه را با مشكلات مختلفي مواجه مي سازد. تجارت الكترونيك، تغييراتي بنيادين در معاملات تجاري، قوانين و مقررات بازار، محيط رقابتي بازار و... پديد آورده است. اين مقاله (1) ضمن پيشنهاد مدلي براي طبقه بندي حوزه هاي تاثيرپذير از فناوري اطلاعات در سازمانهاي تجاري، كه در ادبيات تجارت الكترونيك شناسايي شده اند، نكات قابل توجه و مهم تصميم گيري در به كارگيري فناوري اطلاعات در سازمانهاي تجاري را در ايران بيان مي كند. در اين مقاله محققان باتوجه به نتايج به دست آمده در تحقيق تلاش

مي كنند توجه تصميم گيران را به اهميت سرمايه گذاري منسجم و يكپارچه در فناوري اطلاعات جلب كند.مقدمهرشد سريع فناوري اطلاعات و گسترش حوزه هاي اثرگذاري آن در تمام شئونات زندگي انسان، فضاي ابهام آميزي را پيش روي متفكران علوم انساني قرار داده است. سرعت تحولات به گونه اي بوده است كه متفكران غربي نيز متحيرانه به آن مي نگرند و سعي در ارزيابي و ديدباني حدود اثرگذاري آن دارند. تاثيرات اين فناوري در حوزه تجارت و اقتصاد، شكوفايي و رونق غيرقابل وصفي به تعاملات شركتها و معاملات مالي جهاني بخشيده است. فناوري اطلاعات، روش كاركرد افراد، سازمانها و دولتها را دگرگون كرده و امور اقتصادي و اجتماعي را تغيير داده است. در بعد اقتصادي «اهميت دستيابي سريع به اطلاعات صحيح» كليد پيروزي در عرصه رقابت جهاني محسوب مي شود. فناوري اطلاعات به عنوان ابزاري براي ايجاد ارزش درفعاليتهاي تجاري نقشهاي مهمي به عهده گرفته است.با بهره برداري از تجارت الكترونيك، هزينه تهيه، پردازش و به كارگيري اطلاعات كاهش مي يابد. مرز جغرافيايي و زماني بين بازارها از بين مي رود و تجارت بين المللي به صورت يك عرصه به هم پيوسته و بدون مرز درمي آيد.اهميت و هدف موضوع موردپژوهشنياز ملي ما طبق برنامه چهارم توسعه، دستيابي به جامعه مبتني بر اقتصاد و دانايي محور و اطلاعات محور است. باتوجه به حجم كلان سرمايه گذاري درفناوري اطلاعات در كشور، توجه به سرمايه گذاري آگاهانه و ارزيابي استراتژيك آنها امري لازم و ضروري است.اين مقاله با هدف ارائه چارچوبي براي شناسايي آثار، آسيبها و چالشهاي به كارگيري تجارت الكترونيك در سازمانهاي تجاري به عنوان مبنايي

براي مطالعه برنامه ريزان و رهنمودي براي درك بهتر اين آثار، به بررسي نكات قابل تأمل درمورد تجارت الكترونيك در ايران بهره گيري از نظرات برنامه ريزان و كارشناسان تجارت الكترونيك (از طريق روش اكتشافي با ابزار مصاحبه) مي پردازد.جايگاه موضوعامروزه فناوري و تحولات آن به يكي از مهمترين عناصر محيط استراتژيك سازمان تبديل شده است. برخي اعتقاد دارند تحولات و تكامل فناوري بيشتر از خود آن، آثار و پيامدهاي چشمگير در سيستم هاي اقتصادي، اجتماعي و حتي سياسي دارند. اين مهم به ايجاد و توسعه دانش علمي در حوزه مديريت فناوري و مديريت تكنولوژيك شده است. همان طور كه هدف در مديريت فناوري، مديريت به كارگيري و نهادينه كردن فناوري به عنوان يك منبع استراتژيك در سازمان و ايجاد ارزشهاي استراتژيك توسط آن است، در مديريت تكنولوژيك كه مفهومي وسيع تر از مديريت فناوري است، هدف درك و كنترل آثار به كارگيري فناوري در تمام وظايف مديريت است (CHANARON ET AL, 2002). باتوجه به سطوح مختلف مديريت در سازمانهاي مختلف، نياز به بررسي نقش، آثار و پيامدهاي فناوري درتمامي تصميم گيريهاي مديريت درسطوح مختلف و در سازمانهاي مختلف (تجاري، آموزشي، دولتي، سياسي و...) امري واضح و مشهود است.اين مهم باعث ظهور و توسعه مجموعه اي از تحقيقات و مطالعات در حوزه مديريت فناوري شده است كه به ارزيابي آثار و پيامدهاي ناشي از به كارگيري فناوري در سازمان و جامعه مي پردازد. بنابه تعريف، ارزيابي فناوري تلاشي سيستماتيك براي پيش بيني كليه نتايج حاصل از به كارگيري يك فناوري خاص است (براون، 1379).پورتر و همكارانش آثار عمومي موردبررسي در ارزيابي فناوري را به موارد

زير تقسيم كرده اند: آثار تكنولوژيك (علمي)، اقتصادي، سازماني (نهادي)، اجتماعي (رفتاري)، فرهنگي (ارزشي)، سياسي (قانوني)، بين المللي، محيطي و بهداشت عمومي (PORTER ET AL.1991). البته بايد خاطرنشان كرد كه نوع و ماهيت هدف از ارزيابي، باعث پراهميت تر شدن برخي آثار و كم اهميت تر شدن برخي ديگر مي شود.باتوجه به موارد فوق، اين مقاله به معرفي چارچوبي براي شناسايي نوع آثار و پيامدهاي ناشي از به كارگيري فناوري اطلاعات و ارتباطات در حوزه تجارت مي پردازد.مروري بر ادبيات موضوعرويكردهاي طبقه بندي آثار به كارگيري فناوري اطلاعات در سازمانهاي تجاري: در بررسي ادبيات موضوع محققان مختلف رويكردهاي متفاوتي را در بررسي آثار تجارت الكترونيك درنظر داشته اند، ازجمله:! برخي در سطح كلان به بررسي آثار در كشورهاي جهان يا منطقه خاصي پرداخته اند، مانند كشورهاي اتحاديه اروپا و سازمان همكاري و توسعه اقتصادي (OECE). اين تحقيقات آثار تحقق يافته به كارگيري تجارت الكترونيك را موردبررسي قرار داده اند.! برخي در سطح خرد آثار فناوري اطلاعات را باتوجه به فعاليتهاي موسسه موردتحليل قرار داده اند، مانند زنجيره ارزش، مديريت منابع انساني و... .! برخي در سطح صنعت يا بخشي خاص از صنعت آثار تجارت الكترونيك را بررسي كرده اند، مانند شركتهاي كوچك يا متوسط يا خرده فروشيها.محققان باتوجه به ادبيات تجارت الكترونيك، به طبقه بندي حوزه هاي اصلي تاثيرپذير از فناوري اطلاعات در سازمانهاي تجاري پرداخته كه اين دسته بندي در شكل شماره يك پيشنهاد شده است. اين آثار به چهار بخش كلي قابل تقسيم است. (شكل 1)برخي از آثار به رابطه دولت و شركته___ا برمي گردد. اين بخش اهميت نقش دولت در برابر مسايل

قانوني و حقوقي تجارت الكترونيك، ماليات و گمرك و به طوركلي ايجاد فضاي سالم كسب و كار را موردتوجه قرار مي دهد. تحقيقات SINGH, (2000), COBB, (1996), POHGOLA(2002) در اين بخش طبقه بندي مي شوند.برخي از آثار شرايط كل افراد جامعه (در سطح كلان) را تحت تاثير قرار مي دهد. اين بخش در ادبيات تجارت الكترونيك مزايا و معايب كلان فناوري اطلاعات را بر جامعه برمي شمارد، ازجمله افزايش بهره وري حركت به سوي اقتصاد ديجيتالي، افزايش استاندارد زندگي، افزايش آگاهي مردم و بالارفتن قدرت انتخاب و كمك به برقراري عدالت اجتماعي، كاهش آلودگي و ترافيك و بهبود خدمات عمومي، اهميت حريم خصوصي، تحولات فرهنگي و... مانند پژوهشهاي CLAYTON, WALDRON(2002), OECD (2004) KOUTSOUTOS (2002).بخش اعظم مطالعات به شناسايي آثار تجارت الكترونيك بر سازمانها پرداخته است. در اين حوزه محققان اين آثار را به دو دسته تقسيم كرده اند:1 – حوزه هايي كه در محيط عمومي سازمانها و فضاي كسب و كار براي همه فعالان تجاري تاثيرپذيرند و شرايط را براي همه سازمانها تا حدودي تغيير مي دهند. درواقع محيط كسب و كار تغيير كرده و بدون توجه به اينكه سازمانها درچه مرحله اي از پذيرش تجارت الكترونيك هستند اين تغييرات شكل مي گيرد. به عنوان مثال تغيير در ساختار صنعت، ساختار بازار، ساختار هزينه شركتها، ساير سازمانهايي كه به نوعي شركتها در فعاليتهاي تجاري خود با آنها درگير هستند(مانند بانك و بيمه)، شيوه جديد پرداخت، حق مالكيت معنوي، قوانين بين الملل، امنيت مالي و اطلاعاتي، رقابت، جهاني شدن و... كه شرايط محيط كسب و كار را تغيير داده است. ازجمله تحقيقات در اين بخش مي

ت____وان از PALUMBO HERBIG (1998), CHIRCU KAUFFMAN (2001), ALLEN FJERMESTAD, (2001)1 نام برد.2 – حوزه هايي كه در دامنه فعاليتها و عملكرد شركتها تاثيرپذيرند و به محيط داخلي شركتها مرتبط مي شود. مانند استراتژي، ساختار هزينه ها در شركت و فعاليتهاي سازمان كه در قالب زنجيره ارزش قابل بيان است، به اين دليل كه زنجيره ارزش مجموعه فعاليتهايي را كه شركت ازطريق آن محصول يا خدمت خود را توليد و به مشتريان تحويل مي دهد دربرمي گيرد و تمام فعاليتهاي شركت ازجمله طراحي محصول، توليد، توزيع، تهيه مواداوليه، بازاريابي، فروش، خدمت رساني، مديريت منابع انساني، مديريت و... در آن پوشش داده مي شود. محققاني كه از اين بعد به بررسي آثار تجارت الكترونيك پرداخته اند عبارتند از ROSENBAUM (2001),PORTER, MILLAR(1985) GUNASEKARAN (2002), RAVARINI, ETAL, (2002).باتوجه به اهميت و نقش مشتريان در سودآوري و پايداري شركت، اهميت اعتماد و وفاداري و توجه به حقوق مصرف كنندگان، مديريت روابط مشتريان (CRM) و آميخته بازاريابي به طور مفصل مورد توجه محققان قرار گرفته است. اين حوزه ها توسط نگارندگان در بخش بازاريابي طبقه بندي شده اند. (شكل شماره يك)روش تحقيقروش تحقيق در اين پژوهش روش اكتشافي است. از آنجا كه درحال حاضر به طور مشخص آثار واقعي و تجربه شده اي از تجارت الكترونيك در كشور كه قابل توصيف باشد، وجود ندارد لازم است با هدف اكتشاف نكات موردتأمل و مهم در به كارگيري تجارت الكترونيك موردشناسايي قرار گيرند.هدف از تحقيقات اكتشافي، تعيين، شناخت و تعريف پديده اي است كه تاكنون شناخته نشده يا اطلاعات كلي از آن دردست است و يا در گذشته، تحقيق درمورد آن

انجام نشده است. (ظهوري، 1378). در اين نوع تحقيق، پژوهشگر به كشف و شناسايي پديده هاي اصلي و مهمي مي پردازد كه چندان قابل درك نيست.داده ها در اين پژوهش ازطريق مصاحبه گردآوري شده است. سه شرط ذيل براي انتخاب شوندگان، موردتوجه قرار گرفته است به اين دليل كه پاسخگويان بايد ديد جامع و كلاني نسبت به كارگيري تجارت الكترونيك داشته باشند.1 – ويژگيها، شرايط و موقعيت تجاري و بازرگاني ايران را بشناسند؛2 – از وضعيت تجارت الكترونيك درايران و پياده سازي آن، اطلاع داشته باشند؛3 – در حوزه تجارت الكترونيك، سياستگذاري و برنامه ريزي آن نقش و يا مسئوليت داشته باشند.محققان تلاش كرده با رعايت شرايط ذيل پاياني و روايي ابزار سنجش را موردتوجه قرار دهد: 1 – تعريف كردن اصطلاحات، 2 – توجيه پاسخ دهندگان، 3 – تجانس و همگوني پاسخگويان و 4 – برقراري شرايط و زمينه هاي اجراي پرسشگري.نتايج تحقيقنتايج حاصل از مصاحبه به شرح زير قابل طبقه بندي است:! شرايط خاص محيط تجاري ايران: آنچه كه امروز در ايران از آن به عنوان تجارت الكترونيك نام برده مي شود، صرفا به كارگيري برخي از ابزارهاي فناوري اطلاعات در تعداد محدودي از فرايندهاي تجاري است. نكته قابل توجه آن است كه اولا آيا اين ابزارها به درستي مورداستفاده قرار مي گيرند يا خير و ثانيا فرايندهاي سنتي تجاري كه الكترونيكي مي شوند، آيا در بستر تجارت الكترونيك فرايندهاي كارا و قابل قبولي خواهند بود يا اين فرايندها در عرصه جديد موجوديت پيدا نمي كنند.به علاوه در كشور ما به دليل دولتي بودن بسياري از سازمانهاي تجاري و مرزهاي بسته و قوانين

پيچيده و دست و پاگير، مفاهيم رقابت و ايجاد ارزش كه در تجارت الكترونيك اهميت بيشتري مي يابد، كم رنگ تر ديده مي شود. متاسفانه در جايي كه دولت بايد نقش هدايت گري در ايجاد فضاي سالم كسب و كار داشته باشد خود اقدام به فعاليت بازرگاني كرده است.نكات قابل تأمل1 – رويكرد برنامه ريزان و دولتمردان: امروزه سرمايه گذاريهايي كه در حوزه فناوري اطلاعات در كشور انجام مي گيرد، عمدتا با هدف افزايش بهره وري و ماشيني شدن كارها و كاهش هزينه ها و زمان است. درحالي كه كشورهاي پيشرفته فناوري اطلاعات را ابزاري براي متمايزسازي خود وايجاد هم افزايي ازطريق آن به كار مي گيرند تا زماني كه دقيقا براي ما مشخص نشود از فناوري اطلاعات براي چه منظوري در كشور استفاده مي كنيم، ممكن است سرمايه گذاريهاي فعلي ما مانعي براي حركتهاي بعدي باشد.متاسفانه در كشور ما رويكرد برنامه ريزان و مديران از به كارگيري فناوري اطلاعات افزايش بهره وري، كاهش خطاها و اشتباهات و افزايش سرعت است حال آنكه در عرصه رقابت جهاني از فناوري اطلاعات به عنوان اهرمي براي كسب مزيت رقابتي پايدار استفاده مي شود. با سرمايه گذاري درجهت خودكاركردن فرايندهاي سنتي نادرست يا ناقص تجاري محيط تجاري كشور و مشغول شدن با آن مانعي براي توجه به فناوري اطلاعات به عنوان اهرمي راهبردي مي شود. كشور ما هنوز به دنبال ديجيتالي كردن فعاليتهاي سنتي و قديمي است كه راهي به دنياي مجازي ندارد.2 – ناهماهنگي بين سرمايه گذاريهاي فناوري اطلاعات در سازمانها: به دليل فقدان استانداردها و زيرساخت مشترك و همچنين نبود رويكرد استراتژيك براي طراحي نظام اطلاعاتي منسجم بين

سازماني، باعث شده است كه هر سازماني تلاش كرده، سخت افزار و نرم افزار خود را در اين زمينه طراحي و اجرا كند. لذا امكان بالقوه ايجاد هماهنگي ميان نظامهاي مورداستفاده در شركتها ناديده انگاشته شده است. بنابراين، علاوه بر اينكه بسياري از سرمايه گذاريها به هدررفته، هزينه هاي جديدي نيز براي ايجاد يكپارچگي موردنياز است. اين مشكل و ناهماهنگي ميان نظامهاي مورداستفاده در گمرك، بيمه، حمل ونقل و بانكها نيز وجود دارد كه امر تجارت را به جاي تسهيل، با مشكلات جديدتري مواجه مي سازد.3 – استراتژي فناوري اطلاعات: در شركتهاي داخلي مفهوم راهبرد و برنامه ريزي راهبردي بسيار دور از ذهن است. و اكثر شركتهايي كه به برنامه ريزي راهبردي روي آورده اند نه براي نياز به آن، بلكه صرف داشتن چنين سندي در برابر سهامداران اقدام به تدوين آن كرده اند. راهبرد تجارت الكترونيك در سطح سازمانها بايد از راهبرد فناوري اطلاعات در سازمان سرچشمه گيرد. و راهبرد فناوري اطلاعات نيز بايد باتوجه به راهبرد سازماني شركت تدوين شود.سوالي كه كمتر هنگام تدوين راهبرد فناوري اطلاعات پرسيده مي شود آن است كه شركت، فناوري اطلاعات را براي چه چيز نياز دارد شايد درحال حاضر براي بسياري از شركتها استفاده از تجارت الكترونيك مقرون به صرفه نباشد، ولي سرمايه گذاريهايي در اين بخش ديده مي شود. بي توجهي به اين مسايل باعث سرمايه گذاريهاي متعدد و ناهماهنگ مي شود كه درنهايت جامعيت نداشته و به نتيجه نمي رسد. به دليل آنكه هدف اصلي و اوليه از اين سرمايه گذاريها در بخش فناوري اطلاعات براي بسياري از شركتها مشخص نيست و لذا پراكندگي و

عدم استمرار سرمايه گذاريهاي فناوري اطلاعات در اين شركتها ديده مي شود.فناوري ارتباطات و اطلاعات بايد در خدمت راهبردي درست باشد. حال آنكه نبود راهبرد نادرست، تلاش شركت را به سرانجام مطلوب نخواهدرساند.4 – نظام كنترل و بازرسي و نقش استانداردها: در كشور ما صنعت بازرسي و كنترل نقش بسيار محدودي در تجارت دارد. درحالي كه اين صنعت در تجارت الكترونيك نقش بسيار مهمي را ايفا مي كند و بي توجهي به آن نه تنها ضربه به نظام بازرگاني مي زند بلكه وجهه كشور را در عرصه جهاني خدشه دار مي سازد. جامعه خريداران در ايران كمتر به داشتن گواهيهاي بازرسي و استانداردها در خريد محصولات توجه مي كنند و عمدتا هنگام خريد محصولات را بازرسي و آزمايش مي كنند. درحالي كه اين كار در تجارت الكترونيك امكان پذير نيست و براي ايجاد اعتماد و اطمينان در مصرف كننده توجه به اين صنعت اهميت دارد.5 – ايجاد كسب و كارهاي جديد: با ظهور اينترنت فضاي جديد بزرگ و استانداردي ايجاد شده كه براي همگان قابل دسترس است. اين فضا به طور رايگان دراختيار مردم قرار مي گيرد و بنابراين خلاقيت و ايجاد كسب وكارهاي جديد بسيار آسان تر و كم هزينه تر است. اينترنت باعث شده پايگاههاي مختلف داده ها كه قبلا به طور پراكنده دراختيارسازمانهاي خاصي قرار داشت در همه دنيا قابل دسترس باشد و اين موضوع باتوجه به جمعيت جوان كشور فرصتي براي ايجاد كسب كارهاي جديد است، كه بايد موردحمايت قرارگيرد. 6 – تغيير ساختار صنايع اطلاع – محور: ساختار بعضي از صنايع آينده را فناوري اطلاعات تعيين مي كند. خصوصا صنايعي كه

اطلاعات بر، هستند. (مانند بانك، بيمه و...) بنابراين، نقش فناوري اطلاع___ات در ايجاد ساختار صنايع جديد اهميت بسياري مي يابد. در كشور ما تغيير ساختارها در اكثر به كارگيري فناوري اطلاعات كمتر به چشم مي خورد و بيشتر فناوري اطلاعات ساختارهاي سنتي و قديمي را همراه با خود به يدك مي كشد.7 – روشهاي پرداخت الكترونيك: پرداخت الكترونيك يكي از مهمترين عوامل پيشروي درجهت تجارت الكترونيك است. پرداخت الكترونيك روشي است كه براي پرداخت سفارشهاي خريد در شبكه اينترنت مورداستفاده قرار مي گيرد. در اينجاست كه مقوله فناوري كارتهاي هوشمند و ديگر فناوريهاي مربوط به حفاظت داده ها از اهميت ويژه اي برخوردار مي گردد.امروزه روشهاي پرداخت الكترونيك براساس استاندارد جهاني (SECURE ELECTRONIC TRANSACTION=SET) به سرعت روي شبكه هاي اينترنت متداول شده است. از اين رو به منظور جلوگيري از جرائم و سوءاستفاده هايي نظير استفاده غيرمجازي كارتهاي اعتباري. كاربرد فناوري امنيت داده ها را حياتي مي كند.به همين منظور دو شركت عمده عرضه كننده كارتهاي اعتباري VISA و MASTER CARD در سال 1996 توافق كردند تا به منظور حصول اطمينان در پرداختهاي الكترونيك اقدام به استفاده از رويه هاي استاندارد ومشتركي موسوم به "SET" كنند. ازجمله ويژگيهاي اين استاندارد وجود رويه هايي به منظور ثبت و تنظيم و توزيع فه______رست اشخاص حقيق__ي و حقوقي ممنوع المعامله است.تلاش درجهت به كارگيري اين روشهاي پرداخت در نظام بازرگاني كشور به عنوان زيرساخت تجارت الكترونيك امري حياتي است.8 – مسايل فرهنگي: تجارت الكترونيك نيازمنديهاي فرهنگي خاص خود را مي طلبد. كه اگر اين الزامات رعايت نشده يا تغيير داده نشود، ممكن است آسيبهاي فرهنگي و اقتصادي به همراه داشته

باشد. به عنوان مثال در جامعه ايران هنوز فرهنگ خريد نقدي بسيار پسنديده تر و از لحاظ روحي و رواني مقبول تر از فرهنگ استفاده از كارتهاي اعتباري و خريد و فروش به وسيله اينترنت است. بسياري از مردم خريد از فروشگاه و يا مغازه را نه به قصد تهيه كالاي موردنياز، بلكه به عنوان تفريح و يا سرگرمي انجام مي دهند. به علاوه معمولا خريدار تمايل زيادي به وارسي كردن كالا و آزمايش آن قبل از خريد دارد. لذا آموزشها و قوانين فراواني بايد براي خريد الكترونيك و ايجاد اعتماد براي مشتريان انجام شود.هم اكنون استفاده از تلفن براي سفارش برخي خوراكيها نظير ساندويچ، پيتزا، خواربار و غيره براي قشري از مردم به صورت عادت روزانه درآمده است. با اين حال اين مورد براي خريدهاي با قيمت پايين و از فروشندگان معتمد خريدار، صادق است.9 – حقوق مصرف كنندگان: در تجارت سنتي كشور مفهوم مشتري مداري و توجه و اهميت به خواسته و نياز وي به تازگي در برخي صنايع نفوذ كرده و به عنوان عاملي براي موفقيت در بازار شناخته شده است. درحالي كه در تجارت الكترونيك بي توجهي به نياز و خواسته مشتري امكان حضور در بازارهاي جهاني را نمي دهد.توجه به حقوق مصرف كننده و عملياتي كردن چگونگي احقاق آن، وظيفه دولت است. تجارت الكترونيك موجب مي شود مصرف كنندگان در هر جايي كه باشند از آخرين و بهترين خدمات و محصولات جديد و فناوريهاي روز آگاهي يابند و اين موضوع موجب مي شود كه رفتار مشتريان پيچيده تر شود. لذا پاسخ به نيازهاي اين گونه مشتريان درقالب اقتصاد دولتي و

با زيرساختهاي نامناسب تجاري آن هم از طريق تجارت الكترونيك امري است كه بايد موردتأمل قرار گيرد.نتيجه گيريپاسخ دهندگان اعتقاد داشتند، آنچه كه امروز از آن به عنوان تجارت الكترونيك در ايران نام برده مي شود صرفا به كارگيري بعضي از ويژگيهاي اينترنت در بعضي از فرايندهاي تجاري است كه آن هم به طور ناقص به كار برده مي شود. به عنوان مثال، بسياري از شركتهاي تجاري داراي وب سايت هستند. اما به راستي چه مقدار از اطلاعات آن به روز است و تا چه حد از آن به عنوان اهرمي براي رضايت مشتريان استفاده مي شود. بسياري از اين شركتها صندوق پستي الكترونيك خود را به طور دائم چك نكرده و فرايندهاي اداري آنها فرصت پ___اسخگويي به پست الكترونيك را نمي دهد. كارشناسان تجارت الكترونيك را موجب مي دانند كه همه آحاد را دربرگرفته و همه قصد دارند به نوعي ازطريق آن خود را نسبت به همتايان خويش برتر نشان دهند. آنچه ما اكنون در ايران تجارت الكترونيك مي دانيم كاربرد نادرستي از فناوري ارتباطات و اطلاعات در فرايندهاي غلط و سنتي قبلي است كه ما را به جاي توسعه و پيشرفت به عقب باز مي گرداند. موازي بودن بسياري از طرحها و برنامه هاي فناوري ارتباطات و اطلاعات در بخشهاي مختلف تجارت (از قبيل نظ__امهاي مالي و تجاري در سطح كلان) و سرمايه گذاري سنگين در آنها مانعي براي كشور ايجاد مي كند كه در آينده نمي توان از آن به آساني عبور كرد.منابع و ماخذ1 – براون، ارنست. زمينه تكنولوژي، ارزيابي تكنولوژي براي استفاده مديران – ترجمه محمد زنجاني، سازمان مديريت صنعتي – 1379.2

– ظهوري، قاسم، كاربرد روشهاي تحقيق علوم اجتماعي در مديريت، موسسه انتشارايي مير، 1378.

3 – ALLEN, E.FJERMESTAD, J, E-COMMERCE MARKETING STRATEGIES, LOGESTICS INFORMATION MANAGEMENT, 2001, VOL 14, N 112, PP 14-23.4 – CHANARON, J-J., JOLLY, D. AND SODERQUIST, K. "TECHNOLOGICAL MANAGEMENT: A TENTATIVE RESEARCH AGENDA", INT. J. TECHNOLOGY MANAGEMENT, VOL.23,NO.6, (2002) PP.618-629.5 – CHIRCU, M.ALINA, KAUFFMAN J. ROBERT, IMPACT OF ELECTRONIC COMMERCE ON OPTIMAL MARKET STRUCTURE, WORKSHOP ON DIGITIZATION OF COMMERCE: E-INTERMEDIATION, INTERNATIONAL INSTITUTE OF INFONOMICS, NETHERLANDS, NOVEMBER 23-24, 2001.

پي نوشت1 – اين مقاله براساس پروژه اي به سفارش شوراي عالي اطلاع رساني (تكفا) در موسسه روشنگران انديشه توسط نگارندگان تهيه شده است. منبع: ماهنامه تدبير-سال هفدهم-شماره 167

شركت گوگل

مسعود بينش

گوگل نماد شركتهايي است كه بر موج شتابناك تغييرات و تحولات دنياي ارتباطات و اطلاعات و به ويژه اينترنت سوار شد و طي يك دهه، جلوتر از تمامي قايقهاي تندرويي مانند: ياهو و آمازون به ساحل موفقيت رسيد. هوشمندي دو جوان جستجوگر، از يك پروژه تحقيقاتي دانشگاهي در زمينه موتور جستجوي اينترنتي، شركتي را پديد آورد كه در اندك زماني همه جستجوگران را در دنياي اينترنت به سوي خود جلب و جذب كرد. اين شهرت چنان گسترده بود كه نام گوگل به عنوان يك فعل به معناي جستجو كردن در دايره واژه نامه راه يافت، فرهنگ كاري شركت نمونه شد و چيزي پديد آمد كه شايد اكنون هيچ كاربر اينترنتي نتواند تصور كند كه اگر گوگل نبود چگونه مي توانست به درياي بي پايان و كرانه ناپيداي اطلاعات اينترنتي وارد شود و گوهري را كه موردنظرش بود بيابد. گوگل اين خلأ را به خوبي تشخيص داد و

به درستي جاي خالي آن را پر كرد. اكنون روزانه بيش از 100 ميليون تقاضاي جستجو را گوگل پاسخ مي دهد و از ميان بيش از 3/1 ميليارد صفحه، در كمتر از يك ثانيه، نتايج دلخواه كاربر را بر صفحه نمايش حاضر مي كند. گوگل به خوب بسنده نمي كند و به دنبال بهترين هاست، از اين رو به سرعت دايره خدمات اينترنتي خود را از مدارك و مستندات به عكس و ويدئو و تصوير و وبلاگ و اخبار و نقشه و موبايل و هواوفضا گسترده است و حتي كاربر را از زمين به نظاره ماه و مريخ دعوت مي كند.تاريخچهداستان گوگل با يك پروژه تحقيقاتي آغاز شد؛ پروژه تحقيقاتي لاري پيج دانشجوي دكتراي كامپيوتر در دانشگاه استنفورد. اما ديدار و آشنايي او با سرگي برين دانشجوي هم رشته اي در آن دانشگاه باعث شد كه لاري و سرگي با سرعت مقدمات تأسيس شركت گوگل را فراهم سازند. فرض آنها بر اين بود كه موتور جستجويي كه قادر باشد روابط بين وب سايتها را تجزيه وتحليل كند و فهرست نتايج به دست آمده را براساس ميزان اهميت رتبه بندي كند بسيار بهتر از روش جاري جستجو در آن زمان بود. اين رويداد در سال 1995 رخ داد و آنها تا سال بعد در اين زمينه كار كردند و نام موتور جستجو را Rub Back انتخاب كردند، زيرا سيستم طراحي شده به گونه اي بود كه پيوندهاي پس پرده را براي تشخيص اهميت و منزلت سايت موردبررسي قرار مي داد.آن دو، ابتدا موتور جستجو را در وب سايت دانشگاه استنفورد به كار گرفتند و آن را با دامنه (Domain).edu. googlestanford به ثبت

رساندند. ام_ا دامنهcom.google در سپتامبر 1997 به ثبت رسيد و در همان ماه شركت گوگل به طور رسمي تأسيس شد. لاري و سرگي، ديسك هاي پرظرفيت خريدند و با نصب آنها در رايانه خود، كه جايي جز اتاق خواب لاري نبود، به طور عملي نخستين مركز داده گوگل را راه اندازي كردند. هدف آنها جلب حمايت مالي بود كه طرح تجاري آنها را كه در قالب پايان نامه دكتراي خويش نوشته بودند، پشتيباني كند.آنها در جستجوي يك فرشته بودند_ اين فرشته، مديرعامل شركت سان ميكروسيستم بود كه از راه رسيد و 100 هزار دلار پرداخت كرد. آن دو بلافاصله حمايت تعداد ديگري از دوستان و آشنايان خود را جلب كردند و شركت را با سرمايه 1/1 ميليون دلار به ثبت رساندند. اين كار در سپتامبر 1998 صورت گرفت. نسخه آزمايشي اوليه موتور جستجوي گوگل با حدود 10 هزار جستجو در روز، كار خود را شروع كرد. يك سال بعد محل دفتر مركزي شركت به Alto Palo در دره سيليكون كاليفرنيا منتقل شد. در آنجا تعداد كاركنان به هشت نفر و جستجوي روزانه به 500 هزار رسيد. درهمين سال، اميد كردستاني، شركت نت اسكيپ را ترك گفت و به عنوان نايب رئيس فروش و توسعه كسب و كار در گوگل مشغول به كار شد. كمبود جا در دفتر مركزي در ابتداي كار بقدري به چشم مي خورد كه اگر همكاري مي خواست برخيزد، بايد سايرين صندلي هاي خود را جابه جا مي كردند_هنگامي كه AOL موتور جستجوي خود را گوگل قرار داد، تعداد جستجوي روزانه به سه ميليون افزايش يافت. در سال 2000 گوگل به طور رسمي به عنوان بزرگترين

موتور جستجوي جهان معرفي شد. فهرست يك ميليارد صفحه اي با جستجوي روزانه 100 ميليون، گواه اين انتخاب بود.در ابتداي سده جديد، لاري و سرگي، دكتر اريك اشميت را به عنوان مديرعامل گوگل به شركت فراخواندند. در اين سال، خدمات جستجو در تصاوير به كار گرفته شد و امكان جستجو در 250 ميليون تصوير فراهم شد. تعداد مستندات براي جستجو به سه ميليارد صفحه در وب افزايش يافت.در سال 2002، گوگل - نيوز راه اندازي شد كه امكان دسترسي به 4500 منبع خبري را در جهان فراهم مي ساخت. خبرها و عكسها به صورت اتوماتيك انتخاب و مرتب مي شوند. يك برنامه رايانه اي اين كار را انجام مي دهد و به گونه مداوم، فايل ها را به روز مي كند. در سال 2004 تعداد صفحه هاي وب به 2/4 ميليارد صفحه، تعداد عكسها به 880 ميليون عكس و تعداد پيامها به 845 ميليون رسيد. درهمين سال پست الكترونيكي Gmail از سوي گوگل راه اندازي شد كه نخستين خدمات پست الكترونيكي برپايه وب محسوب مي شد و ركورد فروش 805 ميليون دلاري را به دست آورد.در سال 2005، گوگل وبلاگ عرضه شد كه امكان جستجوي مطالب خيلي ويژه اي را فراهم مي كرد. گوگل زمين (Earth) و سپس گوگل ماه و مريخ نيز درجهت امكان پرواز مجازي در فضا و تمركز به مناطق موردنظر و ديدن دقيق منظره دنياي واقعي راه اندازي شد. در اين هنگام كاركنان گوگل به حدود 5 هزار نفر رسيده بودند.در اين سالها با استفاده از برنامه Adwords، گوگل با ارائه تبليغات محصولات و خدمات، به كسب درآمد مي پرداخت و بخش عمده درآمد خود را از اين راه

تأمين مي كرد.حوزه فعاليتگوگل پيشتاز يك فناوري جهاني است كه به بهبود راههاي دستيابي مردم به اطلاعات منجر مي شود. گوگل بزرگترين فهرست وب سايت هاي جهان و محتواي آنها را با سرعت و دقت دراختيار كاربران در هر جا قرار مي دهد. گوگل به توسعه موتور جستجوي ايده آل و كامل تاكيد و تمركز دارد. در تلقي بنيانگذاران شركت، موتور جستجوي كامل عبارت است از موتوري كه: آنچه موردنظر شماست را درك مي كند و آنچه را خواسته ايد بدرستي دراختيار شما قرار مي دهد.گوگل در عمر 10ساله خود بيش از 50 شركت را خريد. به عنوان نمونه Youtube را به مبلغ 65/1 ميليارد دلار و نيز Viewer Earth را كه بعدها با نام Earth Google به فعاليت خود ادامه داد. گوگل با شركتهاي بسياري نيز شراكت جست، ازجمله: با ناسا، سان ميكروسيستم و AOL در زمينه هاي خدمات جستجوي ويدئويي، پروژه هاي تحقيقاتي در زمينه فناوري نانو، مديريت اطلاعات و... يا در زمينه تلفن همراه كه با مايكروسافت و نوكيا و اريكسون فعاليتهاي مشترك دارد. گوگل درصدد است ارائه خدمات اينترنتي را براي كاربران تلفن همراه بهتر از كاربران رايانه ارائه دهد. بخشي از حوزه فعاليت گوگل كه بخش عمده را تشكيل مي دهد درجهت توسعه جستجو متمركز است و بخش ديگر در زمينه تبليغات كار مي كند. در اين سالها محصولات و خدمات بيشماري از سوي گوگل ارائه شده است. به عنوان نمونه:- نوار ابزار گوگل (Toolbar)- گوگل تاك (Talk)- گوگل وبلاگ (Weblog)- گروههاي تخصصي گوگل (Group)- پست الكترونيكي گوگل (Gmail)- گوگل آب و هوا- نقشه هاي گوگل (Map)- گوگل نيوز (News)-گوگل زمين (Google Earth )-گوگل مالي-گوگل شركتها-گوگل عكس-گوگل تصوير-گوگل

موبايل- مستندات گوگل (Document) كه يك دفتر كار مجازي را فراهم مي كند.مأموريتمأموريت گوگل ساماندهي به اطلاعات جهان و قابل دسترس و مفيد ساختن آن، براي جهانيان است.فلسفه گوگلفلسفه گوگل اين است كه: هرگز براي دستيابي به بهترين ها از پا ننشين. لاري پيج مي گويد: يك موتور جستجوي ايده آل كاملاً مي فهمد منظور تو چيست و آنچه را خواسته اي به درستي در اختيار تو قرار مي دهد. هدف گوگل به عنوان يك شركت پيشتاز در عرصه فناوري جستجو در جهان عبارت است از فراهم آوردن سطح وسيع تري از خدمات به همه جستجوگران جهان.عوامل موفقيت گوگلگوگل، عوامل موفقيت خيره كننده شركت خود را چنين برمي شمارد:1. تمركز بر كاربرهمه چيز پس از اين عامل مي آيد. گوگل اين امكان را فراهم مي آورد كه كاربر بهترين تجربه را در جستجوي سريع و مانند آن انجام دهد. همين توجه و تمركز به كاربر بوده كه گوگل پربيننده ترين و وفادارترين كاربرها را در وب دارد. اين گسترش نفوذ از طريق راه انداختن تبليغات تلويزيوني نبوده، بلكه از راه واژه هاي كلماتي صورت پذيرفته كه از دهان يك كاربر راضي خارج شده و او گوگل را به ديگري توصيه كرده است.2. انجام خوب كاردر حقيقت بهتر است يك كار را خيلي خوب انجام دهيم. ما به درستي در گوگل مي دانيم چه كاري را خوب انجام مي دهيم و چگونه مي توانيم آن را بهتر انجام دهيم.3. اولويت بندي درستسرعت، بهتر از كندي است. بايد بتوان به موقع و به سرعت به خواسته هاي كاربران پاسخ داد.4. دمكراسي در وبگوگل از فناوري Rank Page براي ارزشگذاري تمامي سايت هايي كه به يك صفحه وب پيوند دارد، بهره مي گيرد و براساس مشاركتي كه

به آن شده است يك ارزش نسبت مي دهد. بدين ترتيب گوگل مي تواند بهترين منبع اطلاعاتي را كه بيشترين علاقه به آن وجود دارد، تعيين كند.5. دريافت سريع پاسخلازم نيست پشت ميزتان باشيد تا پاسخ خود را بگيريد. جهان روزبه روز از ايستايي به سمت حركت و پويايي مي رود. افراد ترجيح مي دهند اطلاعات به سوي آنها بيايند. تلفن هاي همراه امكان اين كار را فراهم ساخته اند. گوگل تدبيري انديشيده كه با كمترين تعداد دكمه مورد نياز، براي فراخواني اطلاعات عمل شود.6. پولدارشدن بي ارتكاب گناهشما مي توانيد بدون ارتكاب گناه، پولدار شويد. اين كار از راه تبليغات صورت مي گيرد. گوگل موافق آن نوع تبليغاتي كه يكباره بر صفحه نمايش ظاهر شده و مزاحم كاربر مي شود، نيست.7. عمق جستجوهمواره مي توان اطلاعات بيشتري در يك موضوع يافت. موتور جستجوي گوگل بيشترين تعداد صفحه ها را در جستجوي خود مي آورد، زيرا اطلاعاتي را نيز كه به راحتي و به سرعت در دسترس نيستند، جستجو مي كند.8. مرزناشناسي اطلاعاتنياز به اطلاعات مرز نمي شناسد. نتايج جستجوي گوگل در صفحاتي مي آيد كه بسته به ترجيح كاربر در بيش از 35 زبان مختلف نوشته مي شود.9. جدي بودنشما مي توانيد بدون هيچ دعوايي، جدي باشيد. بنيانگذار گوگل همواره مي گويد كه شركت دربارة همه چيز، جز جستجو، جدي نيست.10. بي انتهايي حركت، از خوب به عاليحركت از خوب به عالي، پاياني ندارد. بايد دستاوردها همواره بيش از حد توقع باشد. گوگل قبول ندارد كه نقطه پاياني براي بهترين وجود دارد. بهترين، همواره شروع كار و آغاز راه است.ارزشها و فرهنگ سازمانيگوگل را از لحاظ سازماني، با راحت بودن فرهنگ مي شناسند. اصول بسيار ساده اي فلسفه شركت و فرهنگ كاري آن را بنيان مي نهد. گوگل

بر اين باور است كه كار بايد چالش آميز بوده، چالش بايد داراي آرامش و تفريح باشد. در سالهاي 2007 و 2008 گوگل در فهرست مجله فورچون، درصدر شركتهاي برتر جهان به عنوان بهترين مكان براي كار كردن برگزيده شده است. با وجود رشد بسيار سريع، گوگل هنوز احساس يك شركت كوچك و چابك را دارد. در دفتر مركزي گوگل، تقريبا همه ناهار خود را در رستوران گوگل (چارلي) صرف مي كنند. دور ميزي مي نشينند كه كاركنان از بخشهاي مختلف حضور دارند و از سخن گفتن با يكديگر لذت مي برند و در محل كار دمپايي به پا مي كنند.شعار غيررسمي گوگل اين است كه: شرارت ممنوع؛ هرگز بد و شرور نباشيد. منظور آن است كه علاوه بر آنكه براي كاربر فضاي كار را چنان فراهم مي كني كه مزاحم او در دسترسي به اطلاعات نشوي و در تمركز به خواسته اش خلل ايجاد ننمايي و بهترين محصولات و خدمات را به او مي دهي. همواره قانونمدار و صادق باش و با احترام رفتار كن. براي اين كار كدهاي اخلاقي در شركت تعريف شده است كه مديران و كاركنان، همه ملزم به داشتن و رعايت آنها هستند.منابع انسانيبيش از 19 هزار نفر كاركنان گوگل، در بيش از 20 كشور جهان مشغول به كار هستند. گرچه گوگل به دليل پرداخت حقوق كمتر از استانداردهاي صنعت خود، مورد انتقاد واقع شده است اما توجه همه جانبه به منابع انساني، محيط كاري با نشاطي براي كاركنان فراهم آورده است.در گوگل از يك روش جالب خلاقيت استفاده مي شود كه مج_ال نوآوري (Innovation Time Off ) خوانده مي شود. تمامي مهندسان گوگل تشويق مي شوند كه 20 درصد وقت

كاري خود (يك روز در هفته) را بر روي پروژه هاي مورد علاقه خود - كه به تصويب رسيده است- كار كنند. منشأ برخي خدمات جديدتر گوگل مانند Gmail، اخبار گوگل و مانند آن از پروژه هايي بوده كه در اين زمانها به آنها فكر شده است. بررسي ها نشان داده است كه نيمي از محصولات جديد شركت از همان زمان 20 درصدي درآمده است.اريك اشميت مديرعامل گوگل 10 اصل كليدي را در زمينه استفاده بهتر از كاركنان فرهيخته، چنين برمي شمرد:1. همه در استخدام فرد جديد مشاركت دارندهمه مديران و همكاران بالقوه فرد جديدي كه استخدام مي شود در بكارگيري و تاييد او دخالت و مشاركت دارند. اين كار گرچه از لحاظ زماني كمي به درازا مي كشد اما ارزش آن را دارد. اگر شما افراد بزرگ و برجسته را استخدام كنيد و نظر آنها را در استخدام بقيه افراد جويا شويد افراد بزرگ بيشتري نصيب شما مي شود.2. به فكر همه نيازهاي آنها باشيدهمه چيز را، اعم از وسايل كار، غذاخوري، سالن ورزش، شستشوي ماشين، خشك شويي و... را براي كاركنان فراهم سازيد تا آنها فقط به كار خود بپردازند.3. كار را با هم انجام دهيدهمه پروژه هاي گوگل كار تيمي است. در گوگل كسي دفتر كار اختصاصي ندارد و دسترسي ها فوري است. من هم تا چند ماه پيش دفتر اشتراكي داشتم. نشستن كنار يكي از كاركنان فرهيخته يك تجربه آموزشي خوب است.4. آسان كردن هماهنگيبا كنار هم قرار گرفتن و در هفته، تماس پست الكترونيكي داشتن براي با خبر كردن روند كار با بقيه اعضاي تيم، كارها را هماهنگ تر مي سازد.5. استفاده از محصول خودتاناز محصولات خود براي فهم نقاط بهبود

استفاده كنيد. نسخه آزمايشي پست الكترونيكي Gmail چند ماه در خود شركت، آزمايشي به كار گرفته شد و تغيير و ارتقاء يافت.6. تشوق خلاقيت20 درصد وقت مهندسان گوگل به پروژه هاي شخصي و دلخواه آنها اختصاص دارد. يك صندوق پيشنهادهاي مجازي نيز وجود دارد كه فهرست ايده ها را در برمي گيرد. اين فهرست به طور مرتب با پست الكترونيكي بين كاركنان رد و بدل مي شود و آنها درباره اين ايده ها به آنها امتياز مي دهند و بدين ترتيب بهترين ايده ها به صدر مي آيند.7. رسيدن به اتفاق نظرچند نفر بيشتر و بهتر از يك نفر مي فهمند. در گوگل، مدير گردآورنده ديدگاههاست، نه ديكتاتوري تصميم گير. گرچه اين موضوع زمان بر است اما همواره تيمي متعهدتر و تصميم هايي بهتر را به وجود مي آورد.8. شرور نبودندر گوگل همة آدمها ديدگاههاي شخصي خود را دوست دارند اما كسي صندلي پرت نمي كند_ هدف رسيدن به فضاي احترام و صبوري است، نه بله قربان گويي.9. استفاده از اطلاعاتتصميم گيريها همه براساس تحليل هاي كمي و استفاده از سيستم هاي مديريت اطلاعات است.10. ارتباطات موثر داشتنآخر هفته كاري، گردهمايي همگاني در گوگل برقرار است كه مسائل اعلام اطلاعيه ها، معرفي اعضاي جديد، پرسش و پاسخ و نيز خوردن و نوشيدن است و تمامي مديران و كاركنان در آن شركت مي كنند. ما نمي گوييم به كارمند وفادار بايد اعتماد كرد بلكه بر اين باوريم كه كارمندي كه مورد اعتماد قرار گيرد وفادار هم خواهد بود.فروشگوگل با درآمد 6/16 ميليارد دلاري و سود 2/4 ميليارد دلاري در سال 2008 رتبه 150 را در بين شركتهاي برتر جهان كسب كرده است. در اين سال، گوگل برترين شركت جهان در خدمات اينترنتي بوده است و رقباي خود ياهو

و آمازون را پشت سر گذاشته است. سهم بازار گوگل در استفاده از موتور جستجوي وب 6/53 درصد، ياهو 9/19 درصد و لايو سرچ 9/12 درصد بوده است.بنيانگذارانلاري پيج 35 ساله و سرگي برين 34 ساله، زماني كه 25 و 24 ساله بودند و در دانشگاه استنفورد مشغول گذراندن پروژه پايان نامه دكتراي كامپيوتر، شركت گوگل را براساس ايده توسعه جستجو در صفحات وب اينترنت تاسيس كردند. گوگل يك واژه رياضي است براي عدد يك كه جلو آن 100 صفر وجود دارد. اين واژه توسط ميلتون سيروتا به كار برده شد و در كتابها رواج يافت. به كارگيري اين واژه توسط بنيانگذاران گوگل منعكس كننده ماموريت شركت است كه قصد ساماندهي حجم انبوه اطلاعات در دسترس در شبكه جهاني را دارد. آنها جستجو را يك موضوع دشوار مي بينند و بر اين باورند كه براي انجام اين كار بايد تمامي اطلاعات جهان درك شود. معناي دقيق هر درخواست، دانسته شود و سپس به سرعت پاسخ كامل آن فراهم آيد. آنها مي گويند: ما در آينده ايده هايي بس فراوان براي پيشرفت جستجو داريم. هر چه عمليات ما در كشورها گسترش مي يابد، ما نخستين كارمند خود را در كشور ديگري استخدام مي كنيم و احساس ما آن است كه گويي كار از ابتدا آغاز شده است.علاقه مندي لاري پيج به رايانه، از شش سالگي شروع شد. ليسانس مهندسي كامپيوتر را از دانشگاه گرفت و دكتراي علم رايانه را در استنفورد گذراند. او همواره از سر هم كردن ماشين آلات لذت مي برد. يك چاپگر ويژه رايانه هاي شخصي ساخته بود. او رئيس بخش محصولات در گوگل است. دوست و همكار او، سرگي برين روسي است

و با ليسانس رياضي در دانشگاه استنفورد، دكتراي علم رايانه گرفته است. او رئيس بخش فناوري در گوگل است.مديرعامللاري پيج و سرگي برين در سال 2001 دكتر اريك اشميت 52 ساله را به عنوان مديرعامل به گوگل آورده اند. او مهندس برق و دكتراي كامپيوتر از دانشگاه بركلي است و يكي از مديران شركت اپل و سان مايكروسيستم و زيراكس بوده است. او يك طراح و سازنده رايانه و محصولات مرتبط است. با ورود اشميت به گوگل، او زيرساختهاي موردنياز براي رشد سريع گوگل را فراهم ساخت.منابع:www.google.comwww.fortune.com*تدبير

تاريخچه شركت هيولت – پكارد

سميه سادات نجاتي سرشت

شركت هيولت – پكارد  يا آنطور كه امروزه از آن ياد ميشود hp  در واقع توسط دو دانشجوي همكلاسي در دانشگاه آستنفورد به نامهاي ديويد پكارد و ويليام هيولت  و با سرمايه ابتدايي 538 دلار پايه گذاري شد.همت و تلاش اين دو نفر باعث شد كه  سرمايه اندك آنها بعد از حدود هفتاد سال به 90 ميليارد دلار برسد. در حال حاضر اين شركت در بيشتر از 160 كشور جهان فعاليت ميكند نام شركت نيز به طور اختصاري از حروف اول نام خانوادگي اين دو نفر گذاشته شد و بدين سان hp  در منطقه كاليفرنيا تاسيس شد شركتي كه بعدها دهها و صدها زير مجموعه براي خودش ايجاد كرد و يكي از قطبهاي بزرگ صنعت كامپيوتر در دنيا شد و گاراژ كوچكي كه هيولت و پكارد در آن اولين محصول خود را توليد كردند به عنوان تنها نماد شركت  و محل تولد دره سيليكون شناخته ميشود.هفتاد سال گذشت و اچ پي هنوز هم در مسير تحولات فناوري در صنعت الكترونيك پيشگام است.بعد از ادغام اين شركت

با شركت بزرگ كميك  اچ پي توانست در بسياري از حوزه هاي توليدي و خدماتي جايگاه برتر را به دست آورد و رقابت تنگي را با IBM داشته باشد.راز موفقيت HP  در كاركنانش بود نه در محصولاتش .هيولت و پكارد فهميدند كه اگر مديران كاركنان خود را باور كنند و در روياهايشان شركت كنند و بگذارند كه آنها به طور كامل از استعدادهاي خود استفاده كنند آنها ميتوانند كارهاي بزرگي انجام دهند و اين باور راز موفقيت HP  بود.فيورنيا كارولينا مدير عامل سابق اچ پي معتق د است كه ويژگي اصلي در موفقيت اچ پي نو آوري ، صداقت و درستي و احترام است.شركت اچ پي به عنوان يكي از پيشروان ساخت و توليد چاپگرهاي رنگي و سياه و سفيد بين كاربران دنياي ديجيتال شناخته شده.صدها هزار دستگاه چاپگر اين شركت در بيست سال گذشته در ايران مورد استفاده قرار رگفته و به همين دليل هيولت و پكارد به عنوان موسسين اين شركت در نفوذ موثر آن براي ورود به ايران به عنوان يك بازار نقش اساسي داشته اند.تاريخ پر فراز و نشيب شركت HP يا Hewlett-packard   براي مصرف كنندگان محصولات اين شركت نشان دهنده نقش موثر دو نفر از موفق ترين مديران در قرن گذشته است.شيوه مديريتي و روش اداره اين دو نفر ميتواند در نوع خود نمونه باشد.ذهن خلاق و ايده پرداز هيولت در كنار مهارتهاي مديريتي و اداري پكارد دست به دست ه م داد تا مسيري تازه را در دنياي كامپيوتر باز كند.اين دو كه خود زماني دانشجوياني خلاق بودند با گرد هم آوردند افراد خلاق و نخبه و فراهم كردن

امكانات به ايده هاي نو فرصت بارور شدن دادند و اين بزرگترين راز شركت اچ پي بود.قبل از اينكه به سراغ زندگينامه اين مديران موفق برويم بهتر است تعريفي داشته باشيم  از دره سيليكون ....جايي كه امروزه بنام دره سيليكون شناخته ميشود  منطقه اي است در حدود 70 كيلومتري جنوب شرقي سانفرانسيسكو در حومه سانتا كلارا كاليفرنيا. اين منطقه اقتصادي و غني از لحاظ كشاورزي كه در شمال غربي دره پالو آلتو (PALO ALTO) واقع شده، نواري است به طول 45 كيلومتر و عرض 15 كيلومتر و در حد فاصل خليج سانفرانسيسكو در شرق و كوههاي سانتاكروز در غرب و ساحل جنوب شرقي محصور شده و بين شهرهاي سانفرانسيسكو و سن خوزه قرار گرفته است. زماني آن منطقه با درختان آلو، زردآلو و گردويش شناخته مي شد و به دره قلبهاي مشتاق شهرت داشت. اين وضعيت حتي تا پايان جنگ جهاني دوم نيز ادامه داشت به گون___ه اي كه صنايع اصلي در اطراف سن خوزه عمدتاً صنايع فرآوري غذا بود. تولد دره سيليكون آنچه سرنوشت اين منطقه كشاورزي و خوش آب و هوا را تغيير داد، همجواري با دانشگاه استنفورد بود، دانشگاهي كه در سال 1891 توسط (LELAND STANFORD) تاسيس شده بود و امروز يكي از بهترين دانشگاههاي آم__ريكا به شمار مي رود. برخي استادان و دانش آموختگان اين دانشگاه عامل تغيير سرنوشت اين منطقه و تبديل آن به يكي از مهمترين مراكز صنعتي و اقتصادي جهان بودند. دره سيليكون امروز مركز اقتصاد اينترنت و يك منطقه فناوري برتر است كه توسعه فناوري اطلاعات وارتب_اطات از آنجا شروع و عرضه مي شود. محل تولد دره

سيليك_ون را گاراژي مي دانند كه در دهه 1930 دو دانشجوي مهندسي دانش آموخته دانشگاه استنفورد يعني ديويد هيولت و ويليام پكارد فعاليت كاري خود را از آنجا آغاز كردند. اين گاراژ در خانه شماره 367 خيابان آديسون شهر پالوآلتو كاليفرنيا واقع بود. معرفي موسسينويليام بيل هيولت و ديويد پكارد هر دو دانشجوي مهندسي برق دانشگاه استنفورد بودند البته اين دو نفر تنها دانشجويان موفق اين دانشگاه نبودند به طور كلي دانشگاه استنفورد خدمت بزرگي به جهان كامپيوتر كرده چرا كه بزرگاني مانند جري يانگ و ديويد فيلو (موسسان ياهو) و لري بيچ و سر گئي برين (رهبران گوگل) از دانشجويان همين دانشگاه هستند .مردان بزرگي كه از اين دانشگاه به دنياي ديجيتال وارد شدند و تاثير آنها بر دنياي كامپيوتر كمتر از بزرگان دانشگاه هاروارد و ام اي تي  مانند بيل گيتس و استيو بالمر نبود .بنابراين نميتوان انكار كرد كه آموزش و پرورش آمريكايي در پرورش مغزهاي خلاق اين افراد نقش زيادي داشت.بطور مثال موسسين hp  هر دو شاگردان فرد ترمن استاد ممتاز استنفورد و بنيانگذار دره سيليكون بودند و در كلاسهاي اين استاد با هم آشنا شدند.دو سال آخر دانشگاه را بر روي ساختن يك منبع ساده و دقيق سيگنالهاي فركانس پايين(نوسان ساز صدا)  كار ميكردند وچيزيكه بعدها اولين محصول شركت اچ پي بود .بعد از تمام شدن دانشگاه پكارد مدتي در جنرال الكتريك مشغول به كار شد اما باز هم به آزمايشگاه ترمن برگشت و خيلي زود با تشويق و حمايت او و به همراهي ويليام هيولت كار تازه اي راه اندازي كرد .آنها براي نامگذازي شركت كه ph يا hp

باشد سكه به هوا انداختند و به اين ترتيب در سال 1939 فقط با سرمايه 538 دلار و كار در محل يك گاراژ اجازه اي فعاليت شركتي آغاز شد كه امروزه در سطح بين الملل مدرنترين تجهيزات فناوري اطلاعات را توليد ميكند.درباره پكارد ديويد پكارد در سال 1912 ميلادي در كلرادو زاده شد. پدرش وكيل و مادرش معلم دبيرستان بود و هر دو تحصيلكرده دانشكده كلرادو. بودند . او خيلي زود علاقه خود را به علم و مهندسي نشان داد: تجربه منفجر كردن اشياء- به همين جهت يك بار نزديك بود انگشتان خود را از دست بدهد- پس از آن آرام تر شد و به ساخت راديوهاي دستي به عنوان يك تجربه ايمن تر روي آورد . در دبيرستان درهمه چيز برتر بود: انجام تكاليف مدرسه، ورزش و رهبري. در سال 1930 در رشته مهندسي برق دانشگاه استنفورد مشغول تحصيل شد. در آنجا نيز به فعاليتهاي ورزشي ادامه داد و مرد سال رشته فوتبال و بسكتبال دانشگاه شد. اما در اواخر دانشگاه ناگهان ورزش را كنار گذاشت و بيشتر بر روي درس تمركز كرد. در دانشگاه با دانشجوي ديگر مهندسي برق يعني ويليام هيولت كه هر دو از دانشجويان ممتاز پروفسور ترمن بودند آشنا شد و همين آشنايي به تاسيس شركت HP انجاميد. او همواره دو واقعه را در زندگي خود موثر مي دانست.اولين واقعه شركت در تور آشنايي با دانشگاه استنفورد در سال 1929 ميلادي بود كه تصميم او را براي ورود به اين دانشگاه راسخ كرد. دومين واقعه آشنايي با پروفسور ترمن در دانشگاه بود. پكارد خودش اعتقاد داشت كه اين فرد بود

كه آتش علاقه مرا به الكترونيك شعله ور ساخت و هم او بود كه بعدها من و هيولت را تشويق كرد كه براي خود دنبال كسب و كار برويم». پس از فراغت از تحصيل، چندسالي در شركت جنرال الكتريك مشغول به كار شد با حقوق ماهيانه 90 دلار. هنگامي كه در سال 1938 ميلادي اين شغل را رها كرد و با پژوهش هاي 42 دلار در ماه به آزمايشگاه ترمن در استنفورد برگشت همه او را احمق خواندند. اما او يك سال بعد در سال 1939 ميلادي به همراه دوست و همدوره اي خود، هيولت، شركت Hp را تاسيس كرد. او درسال 1993 ميلادي به عنوان رئيس هيئت مديره بازنشسته شد، پستي كه 27 سال در آن حضور داشت و از آن پس با احترام كامل به عنوان مدير افتخاري شركت شناخته مي شد.پك__ارد در سال 1969 ميلادي در راه كسب و كار رايانه وقفه اي انداخت، زيرا وزير دفاع وقت از او خواست به واشنگتن بيايد و به عنوان معاونش خدمت كند. از همانجا بود كه او به حوزه فناوري عمق دريا علاقه مند گشت. البته دو دخترش در ايجاد علاقه او به علم زيردريا نقش داشتند. آنها هر دو بيولوژي زيردريايي مي خواندند و به پيشنهاد آنها بود كه خانواده پكارد آكواريمي بي مانند ساختند كه موجودات زيردريا را با رفتارهاي طبيعي نشان مي داد. پكارد خود تجهيزات آن را طراحي كرد. آكواريم در سال 1948 ميلادي براي بازديد عموم گشايش يافت و با توسعه عجيبي كه يافت در سال 1987 ميلادي مركز تحقيقات و توسعه اقيانوس شناسي از آن متولد شد.پكارد در

77 سالگي تصميم گرفت اقيانوس شناسي بخواند در مركز تحقيقات اقيانوس شناسي كارهاي بديعي در زمينه توسعه تجهيزات در عمق زيردريا انجام داد. او حامي فرستادن ابزار و نه افراد به زير دريا بود. او به دنبال ابزاري بود كه بتوان با آن از عمق دريا اطلاعات فرستاد نه نمونه، بنابراين حسگرها و دوربينهاي فيلمبرداري كيفيت بالا را در اين مورد توسعه داد. در زمان او پيشرفته ترين قايق تحقيقاتي ساخته شد. روزي كه يكي از محققان در بازديد از مركز تحقيقاتي، صحبت از كتابي درمورد پلانكتونها كرد، پكارد او را موردهجوم سوالهاي خود در زمينه پلانكتون قرار داد. او هيچ فرصتي را براي يادگيري از دست نمي داد. محيطي براي كاركنانش فراهم آورده بود كه همه احساس مي كردند عضو خانواده پكارد هستند. او به طور مداوم به آزمايشگاهها و كارگاهها براي فهم پيشرفت پروژه ها سركشي مي كرد و اين روش را «مديريت حضور در محل» مي ن________اميد. كاركنان هيچگاه نمي فهميدند ك___ه او سوال مي پرسد يا خواسته هاي خود را مطرح مي كند.ديويد پكارد در ماه مارس 1996 ميلادي در 83 سالگي درگذشت. او همواره افق دوردستي را مي ديد كه ميوه هاي سرمايه گذاريش به ثمر نشيند و به بهتر شدن وضعيت انسان بينجامد. به تعبير يكي از دوستانش در مجلس ختم او: «او مثل دريا بود كه انرژي حيات بخش مي بخشيد. رض___ايت اوفقط در كسب موفقيت خلاصه نمي شد، او به دنبال اين بود كه راهي را فراروي تحقق ايده ها و موضوعهاي جديد باز كند». درباره هيولتويليام هيولت در سال 1913 ميلادي در ميشيگان به دنيا آمد.

اما بيشتر عمر خود را در سانفرانسيسكو گذرانيد. پدرش پزشك بود و در دانشكده پزشكي دانشگاه استنفورد تدريس مي كرد. در 12 سالگي پدر خود را از دست داد. او مي گويد اگر پدرش زنده مي بود به حرفه پزشكي مي رفت زيرا علاقه زيادي به پزشكي داشت. در سال 1934 ميلادي به دانشگاه استنفورد رفت و ضمن اخذ ليسانس هنر از اين دانشگاه، مهندسي برق خود را از دانشگاه MIT نيز گرفت. در سال 1939 ميلادي نيز با درجه فوق ليسانس مهندسي برق از دانشگاه استنفورد فارغ التحصيل شد. در سالهاي آخر تحصيل در استنفورد با ديويد پكارد آشنا شد و همين آشنايي، زمينه تاسيس شركت HP را فراهم آورد. هيولت تا سال 1987 ميلادي به صورت فعال در عرصه مديريت شركت دخالت و حضور داشت. البته در مدت جنگ جهاني دوم به عنوان افسر به خدمت وظيفه رفت و در بخش الكترونيك فعال بود. بلافاصله پس از جنگ، هدايت تيمي را به عهده داشت كه درپي بررسي و بازرسي صنعت ژاپن بود. در سال 1987 ميلادي بازنشسته شد اما ارتباط خود را با شركت به عنوان مدير افتخاري با حضور در دفتري كه دهه ها در آن كار كرده بود ادامه داد. طي سالها همكاري و همراهي با پكارد در شركتHP ، او بيشتر به حوزه هاي فني و فناوري مي پرداخت و پكارد بيشتر در كار حوزه هاي اداري و مديريتي شركت بود. او در اين سالها در توسعه سازمانهاي مختلفي در صنعت الكترونيك مشاركت داشت. در سال 1985 ميلادي بالاترين نشان علمي ملي يعني مدال دانش را از رئيس جمهور وقت

آمريكا دريافت كرد. 13 دانشگاه معتبر به او درجه دكتراي افتخاري اهدا كردند. هيولت در ماه ژانويه سال 2001 ميلادي درگذشت.شروع كار:شروع كار Hp در گاراژ خانه اي اجاره اي بود .پكارد گاراژ كوچكش را تبديل به كارگاه ساخت تجهيزات كرد .كارگاه كوچكي كه اگر يك ماشين در آن پارك ميكرد كار متوقف ميشد .اين گاراژ امروز به عنوان محل تولد hp و نماد تاريخي محل دره سيليكون(بزرگترين منطقه فناوري كاليفرنيا و قطب صنعت الكترونيك دنيا)شناخته ميشود كه اين فقط به خاطر تلاشهاي ويليام و ديويد است.به سرمايه اوليه پانصد دلاري شركت بعد از حدود پنجاه سال فقط هفت صفر كم ارزش اضافه شد اما همزماان با آن دانش، تعهد به خلاقيت و پشتكار هدفمند در قالب خلق كسب و كاري جهاني بود كه امروزه hp را در كنار بزرگان صنعت آي تي جهان قرار داده.بدون شك هيولت و پكارد به عنوان دو نفر از معماران بزرگ سازمان ديجيتال جهان به شمار ميروند و ميتوان از آنها به عنوان اسطوره هاي خلاقيت الكترونيكي نام برد.بر اساس اعلام مجله فورچون درسال دوهزار ميلادي hp با چهل و هشت ميليارد دلار درآمد رتبه سيزدهم پردرآمد ترين شركتهاي آمريكايي را به خود اختصاص داد كه يك شانزدهم اين مبلغ به عنوان سود خالص اين شركت اعلام شد.در سال 2006 اين شركت با 2 رتبه ارتقا تبديل به يازدهمين شركت پر سود آمريكا شد.Hp با فروش 86 ميليارد دلار بخش بزرگي از دنياي سخت افزار را تحت نفوذ قدرت خود قرار دهد.اگر چه در سالهاي اخير به دليل مشكلات اقتصادي سود شركت هر ساله كاهش يافته و اخراج هزاران

كارمند در دستور كار رهبران  اين شركت قرار گفته اما اين مسئله عاملي براي كم شدن فروش جهاني و موفق آن به شمار نيامده.در واقع هيولت و پكارد با تجربه ها و برنامه هاي موفق ، راه و رسم كسب و كار درعصر ديجيتال را به عده زيادي آموختند.درسال 1966 رايانهHP 2116A با ظرفيت8K حافظه به قيمت 30 هزار دلار از سوي شركت به بازار روانه شد. اولين سري ماشين حساب HP 9100 با صفحه نمايشگر به قيمت 5/000 دلار در سال 1968 عرضه شد. اولين ماشين حساب علمي جيبي نيز در سال 1972 توسط شركت به بازار عرضه شد. تعداد كاركنان در سال 1970 به 16 هزار نفر رسيد. اولين رايانه 32 بيتي روميزي تحت عنوانHP 9000 توسط شركت در سال 1982 ساخته و عرضه شد. براي نخستين بار رايانه هاي شخصي صفحه تماسي تحت عنوانHP 150 در سال 1984 توسط شركت ارائه شد. دوسال بعد از سوي شركت ماشين هاي فاكس و همزمان اولين چاپگر ليزري عرضه شد. تاكنون بازار مسلط اين نوع چاپگرها منحصراً در اختيارHP بوده است. امروزه گاراژ كوچك هيولت - پكارد به شركت عظيم رايانه اي HP تبديل شده كه در توليد و عرضه تجهيزات فناوري اطلاعات و ارتباطات در جهان پيشتاز است. اين برتري و پيشتازي تنها به جنبه هايي كه برشمرده شد محدود نمي شود بلكه اين شركت از لحاظ توجه به مباني مديريتي و تحول آن در اداره كسب و كار بر نحوه اداره بسياري شركتهاي پس از خود تاثير داشته است. در  طول جنگ جهاني دوم پيولت به خدمت وظيفه رفت و كار اداره شركت

به عهده پكارد قرار گرفت.دراين مدت شركت پيشرفت كردو كاركنان آن از هفده نفر به 250نفر رسيد و صدها محصول توليد كرد رشد توليدات اين شركت را در جدول زير ميبينيم.سال    تعداد كاركنان    ميزان محصول    فروش سالانه1940    3        340001960    17-250    400    1965    7500    1500    1105001989    82000    10000    300000001997    121900    25000    94200000002006    140000    2000000    62000000000امروزه اين شركت در 140 كشور دنيا يكي از قدرتهاي اصلي صنعت كامپيوتر محسوب ميشود .در طي شصت سال گذشته محصولات متنوعي را به بازار فرستاده كه از ميان آنها ميتوان به انواع پرينترهاي ليزري و جوهرافشان در دهه هشتاد و ابداع كامپيوترهاي تاچ اسكرين اشاره كرد.    بسياري از شركتهايي كه امروزه در زمينه تجارت كامپيوتر در آمريكا فعاليت ميكنند به دست افرادي اداره ميشوند كه در شركت hp رشد كرده اند و راه و روش هيولت و پكارد را ميشناسند از جملهاين افراد ميتوان استيو وزيناك رانام برد كه يكي از كارمندان hp بود او مدل كامپيوتر اپل را براي hp  پيشنهاد كرد و بعد از hp جدا شد و  يا استيو جابز كه شركت كامپيوتري اپل را تاسيس كرد .مدل مديريتي و راهبردي hp كه متكي به نوآوري ، مشتري مداري و ارتباطات است راه hp ناميده ميشود.مدلي كه با وجود بيشتر از 65 سال و تغييرات مداوم هنوز باقي مانده.در حاليكه در اين مدت بسياري از شركتهاي ديگر منحل شدند.اصول مديريتي اين شركت در ميراث مكتوب ديويد پكارد يعني كتاب راه hp : چگونه هيولت و من شركت خود را ساختيم ارائه شدهفرهنگ و ارزشهاي سازماني Hp1-    اعمال مديريت از طريق حضور در محل انجام فعاليت و نظارت

برآنهاپكارد و هيولت مديريت را دستور دادن نميدانستند .از نظر آن دو مدير موفق كسي بود كه پا به پاي زير دستانش تلاش كند و نظارتش بر آنها از طريق نظارت يك همكار باشد و نه يك رئيس.اين روش منجر ميشد كه كاركنان تلاش خود را مظاعف كنند چرا كه ميديدند كه دو مدير شركت پابه پاي آنها و حتي بيشتر از آنها تلاش ميكنند .2-    تمركز بر رضايت كاركنان به عنوان منبع موفقيت شركت: پكارد معتقد است كه زماني يك كارمند تمام وقت و انرژي اش را صرف كار ميكند كه مشكلاتش شناخته شود و از سرراه كنار رود.او معتقد بود كارمندي كه بايد ذهن و انديشه خلاقش را در خدمت كار قرار دهد نبايد درگير روزمرگي و نگراني هاي احمقانه اقتصادي شود و تمركز خود را از دست  دهد.براين اساس مديران Hp از كاركنان خود در همه حالت و در همه شرايط سخت حمايت ميكردند و نگراني ها و نيازهاي آنها را تا حدامكان برآورده ميكردند3-    وجود ارتباط باز بين مديران و كاركنان:موسسين hp به رابطه رئيس و كارمندي توجه زيادي نداشتند هيولت معتقد بود زماني كه مدير دومين مورد از اين ليست را پياده كند خواه ناخواه روابط او با كارمندان نزديكتر و صميمانه تر شده و به كاركنان اجازه اظهار نظر آزاد و ارتباط باز داده ميشود كه اين ارتباط باز زمينه ساز موفقيت بيشتر ميگردد.ارزشهاي شركت HP عبارت است از:- شور واشتياق نسبت به مشتري: در هر كاري كه ما انجام مي دهيم، مشتري را در رأس مي نشانيم.- اعتماد و احترام به افراد: ما با يكديگر كار مي كنيم

تا فرهنگي اعتمادساز، احترام آفرين و بزرگ براي همه بيافرينيم.- مشاركت: ما در هر كاري به دنبال تعالي هستيم. مشاركت تك تك افراد، كليد موفقيت ماست.- به دست آوردن نتايج ازطريق كارتيمي: مشاركت ما بسيار تاثيرگذار است. ما همواره به دنبال يافتن راههاي بهتر براي ارائه خدمت به مشتريانمان هستيم.- سرعت و چابكي: ما مبتكر، ماهر و منعطف هستيم و سريع تر از رقبايمان به نتايج مي رسيم.- نوآوري معنادار: ما شركتي مبتني بر فناوري هستيم كه چيزهاي مهم و مفيد ابداع مي كنند.- درستي و امانتداري: ما يكرنگ، روراست و صريح هستيم.سخني كه ديويد هيولت در سال 1990 برزبان آورد بي ترديد حقيقتي آشكارا در خود داشت. او گفت؛ وقتي به گ__ذشته كاري خود مي نگرم، مفتخرم به اينكه شركتي را تاسيس كرده ام كه باارزشها، عمليات و موفقيتهايش به راه ديگر شركتها اثر گذاشته است. براستي نيز چنين است. اكنون شركتHP بزرگترين شركت در دره سيليكون و از عظيم ترين شركتهاي فناوري اطلاعات در جهان است با 125 هزار عضو و 50 ميليارد دلار فروش سالانه. پيشتازي شركت جنبه ديگري نيز داشته است و آن ابداع شيوه مديريتي است كه به سبك مديريت دره سيليكون موسوم شده و متفاوت از سبكهاي پيشين مديريت و حاوي نكات درس آموز بسيار است. اين شيوه از همان روزهاي نخست راه اندازي گاراژ كوچك به عنوان كارگاه هيولت و پكارد خود را نشان داد و به قوانين گاراژمعروف گشت. برخي از اين قوانين عبارت بود از: باور كنيد كه مي توانيد دنيا را تغيير دهيد؛ سريع كار كنيد، جعبه ابزار را قفل نكنيد، همه وقت كار كنيد؛ بدانيد چه

موقع تنها كار كنيد و چه موقع جمعي؛ به كاركنان و همكاران خود اعتماد كنيد؛ ايده ها را مشاركتي سازيد؛ سياسي نباشيد، كاغذبازي نكنيد؛ مشتري است كه مشخص مي كند كيفيت كار چگونه بايد انجام شود؛ راههاي متفاوتي براي كاركردن اختراع كنيد؛ هرروز دين خويش را ادا كنيد؛ باور كنيد كه در صورت باهم بودن هركاري مي توان انجام داد. در سال 1957 كه شركت به ثبت رسيد و عمومي شد، هيولت و پكارد اصول مديريت خود را در كتابي كه ديويد پكارد تحت عنوان راه HP » منتشر كرد ارائه دادند. راهHP كه توسط پكارد تشريح شده بر محور اعتماد دور مي زند. پكارد معتقد است اعتماد محور راهي است كهHP براساس آن كسب و كار خود را پيش مي برد. بازبودن درها و انبارها نشانه اي از اعتماد است. او اين سخن را زماني بر زبان راند كه يك انبار را قفل شده ديد. قفل را باز كرد و آن را به همراه يك يادداشت روي ميز مسئول مربوطه گذاشت و نوشت اتاق قفل شده هماهنگ با تفكرHP نيست. آنها معتقد به استخدام بهترين ها و گماردن افراد مناسب در مشاغل مناسب بودند. هدف از كسب و كار در نظرآنها دستيابي به ثروت نيست بلكه انجام يك خدمت يا ارائه يك محصول مورد نياز است كه از طريق آموزش مستم_ر كاركنان و مديريت فرآيندها ب_ه دست مي آيد. پس از ادغام HP وكمپك، شركت HP به عنوان رقيب سرسخت IBM، به عنوان دومين قطب عظيم صنعت فناوري اطلاعات و ارتباطات درجهان مطرح است. HP به عنوان يك شركت جهاني كه كسب و كار

در آن با بيش از 100 زبان دنيا انجام مي شود، مقام اول را در توليد و عرضه چاپگرهاي ليزري جوهرافشان و نيز عرضه سرورهاي مختلف و سيستم هاي حافظه رايانه و مقام دوم را در توليد رايانه هاي شخصي كيفي، روميزي و جيبي داراست. HP اولين شركت تأسيس شده در منطقه دره سيليكون است كه امروزه گاراژ توليد اولين اسيلوسكوپ شركت در سال 1938، نه تنها به عنوان نماد شركت بلكه به عنوان نماد توليد دره سيليكون به عنوان قطب صنعت الكترونيك آمريكا و دنيا شناخته مي شود. بسياري از شركتهاي بزرگ الكترونيك كه بعدها در دره سيليكون تشكيل شدند متأثر از سبك مديريتي شركت HP بودند. اين سبك خاص مديريتي كه در ابتدا به عنوان «گاراژ» شهرت داشت، با عرضه كتاب «راه HP» توسط پكارد، امروزه به عنوان «راه HP» شناخته مي شود.چشم اندازچشم انداز شركت HP عبارت است از: «يك شركت برتر الكتروني با روحي درخشان براي ي در عصر اينترنت». آنچه زيربناي اين چشم انداز را تشكيل مي دهد، توجه به تنوع، خلاقيت و نوآوري است.تحقيق و توسعهHP يك شركت جهاني مبتني بر فناوري است. اين ويژگي از همان زمان تأسيس شركت وجود داشته است. تا سال 2005 بيش از 30 هزار اختراع توسط شركت به ثبت رسيده است. تنوع خيره كننده محصولات وخدمات شركت گوياي اين واقعيت است. همين مسأله باعث شده كه در حوزه هاي توليد چاپگر و تجهيزات تصويربرداري، سرورها و حافظه ها، شركت مقام اول را دارا باشد. حوزه هاي فعاليت شركت، عمدتا سيستم هاي رايانه شخصي (31 درصد)، چاپگر و تصويربرداري (29 درصد)، حافظه ها (19 درصد)، خدمات

(18 درصد)، خدمات مالي (دو درصد) و نرم افزار (يك درصد) را دربرمي گيرد.فروشدرحالي كه در اولين سال هزاره جديد درآمد شركت 2/45 ميليارد دلار و سود خالص آن 4/1 ميليارد دلار بود، سال 2005، شركت با فروش 7/86 ميليارد دلار و سود خالص 4/2 ميليارد دلار به مقام 33 در فهرست 500 شركت برتر مجله فورچون دست يافت. تنها در سال 2005، بيش از 50 ميليون چاپگر و 30 ميليون رايانه فروخته و دو ميليون خدمات استاندارد صنعتي ارائه شد.مديرعاملويليام هيولت يكي از بنيانگذاران شركت معتقد بود «حركت ما از يك گاراژ كوچك تا يك شركت رايانه اي، يك راه روشن نبود». او همواره تاكيد مي كرد كه «شما بايد براي كاركنانتان محيطي فراهم آوريد كه كاركردن را دوست داشته باشند. كاركنان را تيمي بارآوريد، در اين صورت شانس موفقيت شركت بالاست. براي اينكه كاركنان به مسير كار تيمي درآيند بايد به آنها نشان دهيد كه شما از آنها مراقبت مي كنيد». همين ديدگاهها سبب شد كه HP جزء اولين شركتهايي باشد كه بيمه همگاني كاركنان و شراكت آنها را در سود كارخانه، انجام داد و تقسيم ساعات كاري شناور را به كار گرفت. هيولت و پكارد مي دانستند كه راز حقيقي موفقيت آنها نه در طرحها و محصولات و برنامه هايشان، بلكه در كاركنانشان بود. آنها فهميدند كه اگر شما كاركنان را باور كنيد و به اميدشان باور داشته باشيد و در رؤياهايشان مشاركت كنيد و بگذاريد به طور كامل از استعدادهايشان استفاده كنند، آنها مي توانند كارهاي بزرگي انجام دهند. اين همواره همان راز «راه HP» بوده و خواهدبود. ويژگي راه HP، نوآوري،

صداقت، درستي و احترام است. به تعبير خانم كارلي فيورينا مديرعامل قبلي شركت، آن دو تنها با 538 دلار و يك «رؤيا» شروع كردند تا جهان را تغيير دهند و اين كار را كردند. در سال 1940 كه هيچكس كارخانه الكترونيك ايجاد نكرده بود، آنها ايجاد كردند. در سال 1943 دستگاههاي فركانسي ساختند درحالي كه تجربه قبلي روي آن نداشتند. در سال 1972 كه هيچ كس تصور وجود يك ماشين قابل حمل نمي كرد كه بتواند معادلات رياضي پيچيده را انجام دهد (ماشين حساب)، آنها جيبي آن را ساختند. در سال 1984 كه خواندن و نگهداري مدارك مشكل بود چاپگرهاي عالي ساختند. آنها با نوآوري پيش رفتند.زماني كه او طرح متهورانه ادغام با شركت كمپك را مطرح ساخت، در دفاع از آن گفت: ما بايد آينده را بسازيم. ميراثي كه به ما رسيده مبتني بر نوآوري و ارزشهايي است كه بهاي آن ابدي است. ما نمي توانيم شركت را در جاي خود نگه داريم. ما بايد با شهامت و تدبير شركت را به پيش ببريم. اگر به جاي فكر بهبود، درصدد توجيه و دفاع از عملكرد خود برآييد، اين آغاز مراحل شكست شماست. به تعبير ديويد پكارد: اگر ما در حوزه فناوري هايي كه سريع تغيير مي كند وارد شويم براي آنكه ثابت باقي بمانيم، باخته ايم. خانم فيورينا درمدت تصدي مديرعاملي شركت، علاوه بر اين كار بنياني، همواره از رنسانس ديجيتالي سخن گفت كه در آن كسب وكارها بايد فناوري هايي عرضه كنند و خدمات الكترونيكي ارائه نمايند و زيرساختهاي اينترنتي هميشه فعال، فراهم آورند تا اين شبكه ها درخدمت انسانها باشد. درهرجا و درهر موقع، حتي

درحالت حركت. او اين انقلاب «در حركت» را در حوزه هاي اينترنت، تجارت الكترونيكي و خدمات الكترونيكي مطرح مي كرد كه ساختاري از شبكه را مي گشايد كه در آن كسب و كار سيال تر و انعطاف پذيرتر است. او معتقد بود زيرساختهاي مبتني بر اينترنت مثل آب و هوا بايد در دسترس باشند.مديرعامل جديد شركت كه به تازگي اين مسئوليت را عهده دار شده است، مارك هرد 49 ساله است. او قبلا 25 سال در شركت NCR به كار مشغول بود و در چند سال آخر مديرعامل شركت بود. مارك هرد بر سرمايه گذاري در تحقيق و توسعه در سه زمينه ارتباطات در حركت (MOBILE)، انتقال از چاپگرها و تصويربرداري آنالوگ به ديجيتال در بازارهاي شخصي و صنعتي و تجاري و نيز نسل نوين خدمات ومعماري مراكز اطلاعات شركتها تاكيد دارد. او معتقد است پيروزي در بازار تنها به نتايج برنمي گردد بلكه چگونگي دست يافتن به آن نتايج نيز مهم است. هرو بر اين باور است كه بايد به سمت فرهنگ عمل كردن و پاسخگو بودن حركت كرد. بايد اخلاق در هر تصميم و عمل فردي با ديگران حضور داشته باشد.او مي گويد در يك شركت موفق، اخلاق و قانونمداري يك بخش اساسي از فرهنگ كاري است. به همين دليل او كسب و كار غيراخلاقي و غيرقانوني را در HP برنمي تابد و در آن مسامحه روا نمي دارد. او معتقد است كار سختي پيش رو دارد.پدر دره سيليكون در دهه 1930 پروفسور فرد ترمن  استاد مهندسي برق دانشگاه استنفورد متوجه فقدان فرصتهاي شغلي در منطقه براي دانش آموختگان رشته مهندسي دانشگاه شد، به گونه اي كه

آنان مجب_____ور مي شدند براي يافتن شغل به ساحل شرقي بروند. آنچه او به عنوان راه حل براي رفع اين مشكل در نظر داشت راه اندازي فعاليتهاي فناوري در محل بود. اولين اقدام او در اين زمينه تشويق شديد شاگردانش به تاسيس شركت توسط آنها در منطقه بود. از جمله شاگردان بااستعداد او كه سخن استاد خود را پذيرفتند و هسته اوليه دره سيليكون را باتاسيس شركت خود بنيان گذاشتند ويليام هيولت و ديويد پكارد دانشجويان مهندسي برق دانشگاه بودند. گرچه ديويد پكارد پس از دانش آموختگي در سال 1934 به شركت جنرال الكتريك در نيويورك پيوست اما ويليام هيولت تا يكسال پس از دانش آموختگي نيز بااستاد خود پروفسور ترمن به كار تحقيقاتي در دانشگاه ادامه داد. او در اين مدت كار طراحي و ساخت نوسان ساز صوتي را انجام داد. پكارد از جنرال الكتريك برگشت و با پيوستن به هيولت، با تشويق استاد خود به فكر عرضه تجاري نوسان ساز صوتي افتادند. آنها در سال 1937 در محل يك گاراژ كه تنها فضاي حضور يك خودرو را داشت شركت كوچك خود را تاسيس كردند. سرمايه اوليه شروع كار اين شركت تنها 538 دلار بود. اولين مشتري عمده وسيله الكترونيك آنها كه براي آزمايش تجهيزات صوتي به كار مي رفت شركت والت ديسني بود كه خريد 8 دستگاه نوسان ساز HP200A را براي ساخت فيلم  فانتازيا به شركت نوپا سفارش داد. اين آغاز يك رشد بي پايان بود. طي جنگ جهاني دوم پروفسور ترمن ارتباطات قوي و خوبي با مركز كشور برقرار كرد و مدتي به آنجا رفت و پس از بازگشت به دانشگاه،

موفق به بستن قراردادهاي دولتي براي دانشگاه استنفورد و شركتهاي محلي شد. پس از جنگ، دانشگاه استنفورد دچار مشكلات مالي بود و براي تامين اعتبار جهت پاسخگويي به رشد سريع پس از جنگ به شدت به پول نياز داشت. پروفسور ترمن براي حل مشكل تلاش مي كرد. او ايده تاسيس پارك صنعتي استنفورد را از طريق اجاره بخشي از زمينهاي دانشگاه به شركتهاي داراي فناوري برتر به مدت 99 سال مطرح كرد. گرچه استنفورد از لحاظ مالي ضعيف بود اما مالكيت بيش از 3240 هكتار زمينهاي اطراف را داشت. بالاخره پارك صنعتي استنفورد به عنوان اولين پارك صنعتي جهان در سال 1954 تاسي_س شد كه مي توان به نوعي آن را هسته اوليه دره سيليكون نيز ناميد. اين پارك صنعتي كه در جوار دانشگاه تاسيس شده بود تسهيلاتي براي شروع كار شركتهاي تازه تاسيس فراهم مي آورد و از لحاظ علمي و تحقيقاتي به آنها كمك مي كرد. بدين ترتيب يك مركز فناوري بالا در كنار يك مركز دانشگاهي قرار گرفته بود. پروفسور ترمن در سال 1958 نايب رئيس دانشگاه استنفورد شد. او يك دانش آموخته دانشگاه ويسكانسين را كه معاون مركز تحقيقات SYNTEX بود به كار گرفت. اين دو در يك حركت زنجيره اي، شركتهاي بيولوژيك و دارويي بسياري در منطقه راه انداختند و بخش شيمي دانشگاه را به يكي از بهترينها در دانشگاههاي آمريكا تبديل كردند. بدين ترتيب SYNTEXيك ش____ركت بين المللي شد كه مركز آن در پارك صنعتي بود. شهرت و رشد فوق العاده پارك صنعتي استنفورد، بخش تحقيق و توسعه (RD) صنايع و شركتهاي بسياري از جمله جنرال الكتريك، كداك و

شاكلي را به آنجا كشاند. بسياري از محققان، پروفسور فرد ترمن دانش آموخته و استاد دانشگاه استنفورد را پدر دره سيليكون مي دانند. گرچه ويليام هيولت در مواردي دكتر فورست  را پدر دره سيليكون مي داند. او بااختراع لوله خلاء تقويت كننده در سال 1906 راه فعاليتهاي راديويي و الكترونيكي را گشود. هيولت كار عظيم دكتر فورست را چون ابرنواختر  مي دانست كه بر تحولات آينده بشرتاثير بسياري خواهد گذاشت. هي__ولت مفهوم ابرنواختر را براي بيان عقيده اش در مورد تاريخ دره سيليكون به كار مي برد. البته امروز پس از چند دهه از اختراع تقويت كننده هاي صوتي، مفهومي كه او درباره تاثيرش سخن گفته بود بر همه آشكار شده است. مطابق اظهارنظر اشكلوسي ستاره شناس، كل انرژي توليد شده توسط تمدن بشري در 300 سال اخير انقلاب صنعتي هنوز يكصدم درصد انرژي تشعشعي خورشيد است كه به سطح زمين رسيده است. اگر با يك راديوتلسكوپ از فضاي بيروني به كره زمين نگاه شود، امواج متصاعده حاصل از فناوري ارتباطات از كره زمين بسيار شبيه انفجار و تولد يك ستاره جديد برروي سياره سرد زمين است. آري زمين يك منبع نشر راديويي در منظومه شمسي است و اين همان تعبير ابرنواختري است كه هيولت به كار مي برد. وجه تسميه اصطلاح دره سيليكون اولين بار در سال 1971 توسط دن هافلر ابداع شد. اين روزنامه نگار در يك سلسله مقالات كه براي نشريه هفتگي اخبار الكترونيك مي نوشت اين اصطلاح را براي بيان رشد قارچ گونه انبوهي از شركتهاي الكترونيك به كار برد كه در منطقه سانتاكلارا تاسيس مي شدند. حقيقت آن بود كه

با زنجيره اي از اختراعات كه صورت گرفت همه چيز از سيليكون ساخته شد. نيم__ه هادي ها  در سال 1947 در آزمايشگاه BELL شركتATT، مدارهاي مجتمع اولين ريزپردازنده (MICROPROCESSOR) به نام تراشه 4004 (CHIP) در سال 1971 در شركت اينتل ساخته شد و بدين ترتيب انقلاب رايانه آغاز شد. طي دهه 50 برنامه هاي دفاعي در حوزه هوا- فضا والكترونيك به شدت باعث رشد منطق__ه دره سيليكون شد. رونق گ____رفتن كار وكسب نيمه هادي نام سيليكون را بر تارك آن دره سرسبز نشاند. تهيه نيمه هادي توسط موسسات دفاعي كل توليد شركتها را شامل مي شد. شركت هوا - فضاي لاكهيد در سال 1956 به پارك صنعتي آمد. اين شركت به دانشگاه كمك كرد تا بخش هوا - فضا را تاسيس كند و دانشگاه نيز مشاوره علمي و آموزشي به كاركنان آن شركت را به عهده گرفت. بخشهاي تحقيق و توسعه آي بي ام در سال 1952، ناسا در سال 1958 و زيراكس در سال 1970 به منطقه پارك صنعتي استنفورد واقع در دره سيليكون آمدند.

سيستم اطلاعات استراتژيك

مترجمين: مهدي سهرابي-بهناز پايمرد مقدمه: برنامه ريزي استراتژيك يك موضوع با اهميت قابل مشاهده و جذاب در سيستم اطلاعات حرفه اي هر دو جامع دانشگاهي و تجاري از سال 1970 مي باشد.سالهاست تعدادي از سازمانها تصميمات يك موضوع با اهميت قابل مشاهده و جذاب در سيستم اطلاعات حرفه اي هر دو جامع دانشگاهي و تجاري از سال 1970 مي باشد.سالهاست تعدادي از سازمانها تصميمات تكنولوژيكي و مالكيتي را تحت تاثير سيستم هاي اطلاعات سازماني قرار دارد،بر اساس آنچه كه خود باور دارند و يا توصيه هايي كه از فروشندگان

يا همكاران خود در سازمانهاي ديگر مي گيرند، انجام مي د هند. نتايج اين رويكرد براي اتخاذ تصميم و مصرف سرمايه ها نسبتا غير قابل پيش بيني است. امروزه اغلب سازمانها بر اين موضوع پافشاري مي كنند كه تكنولوژي و سيستم هاي اطلاعات تصميماتي كه با يك فهم واضح از كسب و كار و استراتژي سازماني و رهبري ايجاد شده اند را گزارش مي كنند. سيستم اطلاعات استراتژيك يك فرآيند مديريتي است براي ايجاد انسجام سيستمهاي اطلاعاتي با فرآيند برنامه ريزي سازمان ، مرتبط كردن برنامه هاي كاربردي سيستمهاي اطلاعاتي با اهداف سازمان و تعيين الزامات اطلاعاتي براي دستيابي به اهداف بلند مدت و كوتاه مدت سازماني. چهارچوبي كه به توضيح سيستم هاي اطلاعات در سازمان هاي امروزي كمك مي كند مثلث استراتژي سيستم هاي اطلاعات مي باشد.چهارچوبي كه كمك مي كند به توضيح اهميت سيستم هاي اطلاعات در سازمان هاي امروزي، مثلث استراتژي سيستم هاي اطلاعات مي باشد. پيامي كه بوسيله مثلث نقل مي شود اين است كه براي سه عنصر مثلث به نامهاي تجارت ( كسب و كار) ، استراتژي سازمان و سيستم اطلاعات، هم ترازي و مكمل همديگر بودن مهم مي باشد.توجه به اين نكته مهم است كه استراتژي تجاري در بالاي مثلث قرار دارد. پيرسون و ساندرس سه عنصر مثلث را به صورت زير تعريف ميكنند:استراتژي تجاري با يك ماموريت شروع مي شود و مجموعه اي متناسب از اعمال جهت انجام( تكميل) ، مقاصد، اهداف و انجام محدوديت هاي مجموعه روي آنجه كه تجرت مي كوشد كه انجام دهد.استراتژي سازماني با افراد، فرآيند هاي كاري ،ساختار، مزدو برنامه سروكار دارد كه

در رسيدن به اهداف تجاري كمك مي نمايد.استراتژي سيستم هاي اطلاعات، برنامه يك سازمان مي باشد كه در ايجاد سيستم هاي ( سرويس هاي ) اطلاعاتي بكار ميرود. پيشنهادات مفهومي يا هدايتي در مورد استراتژي كه از چهار چوب منتج شده است ، شامل گزينه هاي زير مي باشد.شركت هاي موفق يك استراتژي برجسته تجاري كه هردو استراتژي سيستم هاي اطلاعات و سازماني را شامل مي شود دارا مي باشند.استراتژي سيستم اطلاعات مي تواند خودش اثر كند يا بوسيله تغييراتي در استراتژي تجاري و سازماني شركت ها تحت تاثير قرارگيرد . تغييرات در استراتژي سيستم اطلاعات بايد بوسيله تغييراتي در استراتژي سازمان انجام شود وبايد با استراتژي تجاري كلي سازمان منطبق باشد.استراتژي  سيستم اطلاعات هميشه به نتايج، فهم يا عدم فهم ، با استراتژي هاي سازماني و تجاري احتياج دارد.برنامه ريزي تكنولوژي و اطلاعات استراتژيك با برنامه ريزي كه عمدتا بر روي تقاضاي كاربران و توجيهات مالي متمركز شده است، تفاوت دارد. برنامه ريزي تكنولوژي و سيستم اطلاعات يك همگرايي ميان معاني و اهداف را منعكس مي كند. بر اين اساس سيستم هاي اطلاعات و تكنولوژي جهت رسيدن به اهداف بسيار مهم باشندفرآيند برنامه ريزي : راههاي ميانبر در فرآيند برنامه ريزي استراتژيك وجود ندارد. مراحل اوليه كه لينك شدن تجارت، سازمان و استراتژي هاي اطلاعات را در يك روش مكمل تضمين مي كند ، بي نهايت مهم هستند.نكته خيلي مهم اين است كه فرآيند برنامه ريزي براي تكنولوژي بايد بخشي از برنامه كلي كسب و كار باشد. سازمانها با توسعه يك برنامه استراتژيك جهت ايجاد زمينه اي براي اتخاذ تصميم نياز دارند.تصميم گيري روي

نوع ابزارهاي مورد استفاده در فرآيند برنامه ريزي ساده نمي باشد. فرآيند برنامه ريزي پيچيده مي باشد. و هميشه بهترين رويكرد نمي باشد و رسيدن به بهترين شيوه براي يك سازمان را تقريبا غير ممكن مي سازد. در نتيجه تعداد از سازمانها تركيبي از رويكرد ها را مورد استفاده قرار مي دهند.آناليز فرآيند در 5 فاز آشكار مي شودكه بصورت زير است:1- فرآيند تجاري استراتژيك – پيش نياز برنامه ريزي سيستم ها و شامل ماموريت، رهبري آينده ، اهداف و استراتژي مي باشد.2- ارزيابي سيستم هاي اطلاعات – ارزيابي منابع سيستم اطلاعت كنوني و چطور آنها در سازمان بكار مي روند( خدمت مي كند)3- ديدگاه سيستم هاي اطلاعات – نقش ايده آل كه بايد براي كاربرد منابع سيستم اطلاعات دنبال شده باشد.4- راهبردها ( راهنماي سيستم هاي اطلاعات- مجموعه توضيحات ( گفته ها) كه درباره كاربرد تكنيكال سازمان و منابع سيستم اطلاعت صحبت كرده است.5- ابتكارات استراتژيك – سه تا پنج سال پروپوزال ( طرح هاي پيشنهادي) بلندمدت كه ابتكارات جديد را براي سازمان سيستم اطلاعات تصريح نموده است.برنامه ريزي سيستم اطلاعات قبلا شامل عملكرد تكنولوژي و سيستم هاي حرفه اي بوده اما امروزه با برنامه ريزي مشاركتي و رقابتي بخش هايي شامل مديران رده بالا، مديران قسمت بازاريابي ، تكنولوژي و سيستم هاي حرفه اي و بعضي اوقات گروه هاي خارجي از قبيل مشتريان و اتحاد همردگان تغيير يافته است. بنابراين برنامه ريزي به مشاركت ميان، مهارت هاي عملياتي، سيستم هاي اطلاعات گروهي و مديران عملياتي تبديل شده است. فرآيند برنامه ريزي با تصميمات، وضوح ، مذاكره و دستيابي به يك فهم متقابل نياز

دارد.با رشد سريع تكنولوژي امروزه، سازمانها به چند سال جهت اجراي برنامه و سه تا پنج سال عمر مفيد براي آن برنامه نياز دارند. هر چيزي كه وابسته به تكنولوژي باشد سريعا در حال تغيير است و تغييرات اساسا بر مبناي تكنولوژي و سيستم هاي اطلاعات اتفاق مي افتد.وقتي كه فرصت هاي محيطي نمايان مي شوند، سازمانها جهت كسب سود نياز به پاسخ سريع دارند. تعدادي از پاسخ هاي سريع ممكن است در آينده با شكست مواجه شوند، اما ثابت شده است كه بهتر از يك فرصت از د ست رفته مي باشد.اغلب فرآيند ها همچنين شامل يك اناليز به شكل قوت ها، ضعفها، فرصت ها و تهديدها swotمي باشد. اين آناليز تاثير عوامل دروني و بيروني سازمان، فرمول سازي استراتژي  و اهداف ويژه متناسب اب اهداف عملياتي و تاكتيكي ، جهت رسيدن به اهداف را بيان مي دارد.سوالات كليدي و خروجي ها از فرآيند برنامه ريزي در اماده سازي مطالب جهت فرآيند برنامه ريزي استراتژيك، موضوعات وسيعي بايد به مشاهدات اضافه شوند- موضوعات بر اساس ساختار سازماني و فرهنگ سازماني متغير است. استراتژي سيستم اطلاعات چهار تركيب متمايز دارد: استراتژي اطلاعات ، استراتژي تكنولوژي اطلاعات ، استراتژي مديريت اطلاعات و استراتژي اجرا و مديريت  تحول.استراتژي اطلاعات به سوالات زير پاسخ مي دهد، چه اطلاعاتي و چه موقع، جهت پشتيباني از كارهاي آغازين و اهداف كليدي مورد نياز است. استراتژي تكنولوژي اطلاعات با كاربردها و صفحاتي جهت آماده نمودن اطلاعات مرتبط مي باشد.استراتژي مديريت اطلاعات با چگونگي سرويس هاي اطلاعاتي كه براي سطوح مختلف سازمان، طراحي شده است، ارتباط دارد. استراتژي اجرا و مديريت تحول

انچه را كه تغييرات سازماني براي استراتژي سيستم هاي اطلاعات نياز دارد تا موفق باشد شناسايي خواهد نمو د.پوشه هاي خروجي از فرآيند برنامه ريزي بيد گزارش جامعي همراه با اهدافي جهت توسعه سيستم ها باشد تا ديد آينده نگرانه اي از نقش سيستم هاي اطلاعات با سازمان را ارائه دهد يا هيچ فرمت استانداردي براي اين گزارش ها وجود ندارد.رويكرد ي بر مبناي تكنولوژي جهت برنامه ريزي :در سالهاي اخير، ابزارهاي الكترونيكي آنلاين جهت حمايت از فرآيند برنامه ريزي ايجاد شده اند. رويكرد آنلاين جذاب مي باشد، همانند شركت كنندگاني كه به يك وب سايت گروهي از طريق كامپيوتر مشخصي متصل مي شوند و همان لذتي رويكرد كه از جلسات رودر رو دارند ميبرند.سوالات بازو بسته و رتبه بندي عناصر روي موضوعاتي از قبيل ماموريت سازمان، ارزشها، حالت حال حاضر سازمان، محيط خارجي ، صف بندي كلي سازمانو رهبري آينده بايد مورد اشاره قرار گيرد. بعضي از نرم افزارهابطور مشخص جهت پشتيباني از گروه هاي طوفان مغزي و جلسات ارزيابي طراحي شده بودند.گروهي دنباله رويدادهاي گسسته فعاليتهاي مشترك از ميان نرم افزارها آماده شده توسطsystem       group.com    امكان پذير شده است و شامل موارد ذيل است:• طوفان مغزي الكترونيك باز بدون نام• توانايي طبقه بندي سريع موضوعات وايده هاي كليدي• توانايي اولويت بندي الكترونيكي موضوعات و ايده هاي كليدي• قابليت مميزي الكترونيك براي ادراك مميزي ها و آزمون مفهوم• تفسير موضوعي جهت تفسيرهاي باز روي يك سري از موضوعات و پي آمدهاي كليدي• قابليت طرح ريزي پروژه جهت توسعه برنامه هاي سطح بالا و اجراي آنهااز مزاياي واضح اين فرآيند آنلاين مي توان به موارد

ذيل اشاره كرد:همه شركت كنندگان مي توانند سريعا، اما بدون نام ، ايده هاي جمع شده توسط ديگر شركت كنندگان را ببينند. در اينجا نيازي به پست به موقع برگه ها نمي باشد. هنگاميكه پاسخ ها دريافت شدند، facilator مي تواند سريعا موضوعات بيرون آماده را كه بعدا مي تواند مورد بحث واقع شود،شناسايي و فهرست نمايد. در اخر ويژگي مهم صرفه جويي در زمان براي اين حالت پديد مي آيد.نتيجه گيري:تكنولوژي و سيستم هاي اطلاعات يك نقش فزاينده را در محيط امروزه سازماني بازي مي كند. به علت تغييرات سريع توسعه تكنولوژي ، بعضي اوقات انتخاب فرآيند برنامه ريزي استاندارد مشكل است. راهبرد ائوليه براي برنامه ريزي سيستم هاي اطلاعات آن است كه فرآيند برنامه ريزي بايد طراحي شده باشد و هدايت شده باشد در اتصال با سازمان واهداف تجاري. اغلب سازمانها هم اكنون موافقند كه سيستم اطلاعات يك منبع سازماني مهم استراتژيك مي باشد كه مي تواند سودهاي استراتژيك و پيشرفت عملكرد تجاري را باعث شود. بخشي از برنامه آنها فرآيند مقداري از سازمانها اتخاذ كرده اند يك جهت و وضعيت واكنشي را با ملاحظه فرصت هايي كه ممكن است خودشان مهيا سازند. اغلب يك سناريو رويكرد توسعه كه به نظر مي آيد توسعه آينده را به نبرد با رشد سريع تغييرات تكنولوژي كمك مي كند ، ضروري مي باشد . منبع: (2010 ASCUE Proceedings) تهيه و تنظيم:  پايگاه مقالات علمي مديريت www.SYSTEM.PARSIBLOG.com

سيستم اطلاعات مديريت با در نظر گرفتن تغيير پذيري تصادفي

مترجمان: سروش صفدريان- علي تحسري

چكيده: سيستم اطلاعات مديريت (MIS) يكي از سيستمهاي مهم كنترل مواد و هماهنگي اطلاعات ميباشد . ديدگاههاي قبلي طراحي همه رويكردي كيفي به اين موضوع داشته

اند . بنابراين با اين رويكرد ها دستيابي به يك سيستم مديريت نرم و روان در محيط كار غير ممكن  است . در اين مقاله آنيم تا يك مدل MIS را با استفاده از شبكه تصادفي پتري (SPN) طراحي كنيم. در

ابتدا ، سيستم اطلاعات مديريت را بطور معمول شرح داده و مفهوم SPN  را تشريح ميكنيم . سپس با استفاده از مدل SPN ، سيستم اطلاعات مديريت را تشكيل داده و كل زمان صرف شده براي مستندات در هر بخش را بدست مي آوريم در نهايت ، پيشنهاداتي را براي طراحي MIS با درنظر گرفتن رواني فرايندهاي كاري ارائه ميدهيم .كلمات كليدي : تكنولوژي اطلاعات ، سيستم اطلاعات مديريت ، رواني جريانهاي كاري1.    مقدمه :سيستم اطلاعات مديريت (MIS) يكي از مهمترين سيستمها براي كنترل مواد و هماهنگي اطلاعات ميباشد . MIS با كلمات كليدي زير بيان ميشود : 1. شبكه 2. سيستم باز 3. كوچك سازي 4.چند فروشنده ، و . . . كه با كلمات ديگري مانند 4F و 1R نيز بيان ميشوند.1.سريع 2.انعطاف پذير 3.تخت 4.سيال 5.واقعي   . امروزه بيشتر مردم اعتقاد دارند كه داده ها بايد در محل وقوع ، پردازش شوند و بايد سريعا تاثير و بازخورد آنها را در زمان حال مورد بررسي قرار دهيم . بعلاوه به دليل استفاده از حجم بالاي داده ها /ف شبكه ها پايگاههاي داده شديدا  مورد نياز ميباشد . چنين سيستمهاي اطلاعاتي نبايد بصورت يك دسته سيستم متداول تشكيل و تهيه شوند بلكه بايد بصورت يك سيستم يكپارچه يا يك سيستم جامع ساخته شوند . در اينجا فروشگاه خرده فروشي با اندازه كم

شبيه فروشگاه ميوه ، سبزيجات ، داروخانه و يا يك فروشگاه ماهي تازه را بصورت فروشگاه مدل در نظر ميگيريم . در اين قبيل فروشگاهها ، مديريت سيستمي را ميخواهد كه در زمانهاي واقعي و بصورت رندم اطلاعات را پردازش كند . بعبارت ديگر مديريت ميخواهد فروش كالاها  زمانبندي خريد ، كنترل تعداد اقلام و . . . را در اختيار داشته باشد . سپس ، او ميتواند همه اطلاعات مورد نياز را بوسيله فعاليت هاي خودش در اختيار داشته و بدست آورد و بنابراين ميتواند تصميمات صحيحي را اتخاذ كند . مدير در اينجا معادل و مترادف سيستم مديريت يكپارچه و يا سيستم مديريت جامع ميباشد . همانطور كه ميدانيم ، در مورد فوق ، از كامپيوتر در كسب و كارهاي سنتي استفاده نكرديم و آنگونه كسب و كارها بصورت كاملا طبيعي منجر به كنترل مديريت و/يا توليد اطلاعات بوسيله فرم يكپارچه يا سيستم جامع ميشود . در اين زمان ، وقتي اندازه سازمان و كسب و كار كوچك باشد مدير ميتواند مديريت سازمان يا عملكردهاي آنرا بصورت مستقيم و  به آساني انجام دهد . با اين حال ، بعد از زمانيكه براي پيشرفت اتوماسيون كارخانجات و اداره جات ، كامپيوتر  و سيستمهاي پردازش داده الكترونيكي (EDPS) بعنوان يك ابزار استاندارد در كسب و كار مورد توجه قرار گرفت . مديريت سازمانها بصورت مجزا و تخصصي در آمدند . علاوه براين با افزايش ظرفيت پردازش داده ها توسط كامپيوتر فاصله اطلاعات پردازش شده و اطلاعات مديريت پردازش نشده بيشتر شده است .در نتيجه اين عمل ، تاخير قابل ملاحظه ايي در اطلاعات بازخوردي .

پيشنهادات و انتقادات كه مورد نياز مديريت ميباشد بوجود آمده است .اخيرا ديدگاه عملكرد گرا و داده گرا (DFOA) بعنوان مفهومي براي طراحي MIS پيشنهاد شده است {1و2} . اين ديدگاه طراحان را قادر ميسازد تا سيستمهاي اطلاعات مديريت عظيم را بدون همراهي متخصص دانش مديريت درك كرده  و براحتي سيستم را طراحي كنند . اين مدل از يك نقطه نظر ثابت ، طراحي و تجزيه و تحليل را پردازش خواهد كرد . اين به معناي آن است كه مدل كمي نيست بلكه مدلي كيفي ميباشد . از اين رو ، غير ممكن است كه جريان كار در سيستم نرم و روان باشد . در اين مقاله ، تحقيقي را در MIS با استفاده از شبكه تصادفي پتري (SPN) انجام داده ايم . SPN مدلي براي تجزيه و تحليل عملكرد سيستمهاي گسسته با استفاده از متغييرهاي تصادفي ميباشد  اين مدل امكاني را براي فهميدن وجود عدم تعادل در يك سيستم و بهبود اين نقاط فراهم مي آورد .در قسمت دوم ، يك نمونه بارز MIS را در يك سازمان كه داراي 4 بخش ميباشد را بررسي ميكنيم . علاوه براين ، سيستم اطلاعات مديريت بوسيله يك جريان اطلاعات سازماني بيان شده است . در قسمت سوم ، مفهوم شبكه پتري را شرح ميدهيم . SPN  بعنوان نوعي از شبكه پتري معرفي شده است كه هر انتقالي را با متغيير تصادفي تابع توزيع نمايي مرتبط ميكند بطوريكه تاخيري را براي توانايي اجراي انتقال شرح ميدهد  در بخش چهارم ، مدل معمولي را بعنوان يك SPN بيان كرده و در بخش پنجم زمان مورد انتظار صرف شده

براي مستندات هر بخش بوسيله شبيه سازي بدست ميآيد . علاوه براين ، چارچوب بخشهاي يك مدل MIS را دوباره بازسازي و طراحي ميكنيم و پيشنهاداتي را براي طراحي بهتر و راحتتر جريانهاي كاري ارائه ميكنيم .2. تشريح MISمدل ايده ال سيستمهاي مديريت جامع و يكپارچه بايد بوسيله جمع آوري سريع و راحتتر اطلاعات مورد نياز بوسيله نيازهاي هر بخش شناخته ميشوند . اين به آن معني است كه داده هاي ثبت شده و جمع آوري شده در هر قسمت و بازخورد اطلاعات بمنظور به گردش در آوردن همه اطلاعات براي مديريت سازمان و استفاده همه جانبه از آنها به مانند خون در بدن ، در سازمان ميباشد .خون نقش مهمي را در تبادل انرژي ، تازه شدن و . . . هر روز در بدن بازي ميكند . مديريت سازمان نيز بخوبي بدن انسان ميتواند با توجه به شرايط مديريت ، تغيير پذير باشد .زمانيكه شرايط مديريت تغيير ميكند سازمان بايد داده هاي مرتبط با تغيير ايجاد شده را بدست آورد . علاوه بر اين داده ها بايد براي تغيير ساختار مديريت سازمان به همان صورتيكه خون در بدن نقش بازي ميكند ، استفاده شوند . بمنظور برطرف كردن اين مشكلات چندين رويكرد مختلف براي بررسي جريان كار وجود دارد . فلوچارت كار يكي از موثرترين ديدگاهها در مطالعات گذشته ميباشد . كه اين رويكرد مشخصا نگاهي كيفي به تجزيه و تحليل جريان داده ها دارد . جريان كاري و نماد گذاريهاي مرتبط در فلوچارتهاي عمومي در جدول يك نشان داده شده است . اكنون مدل عمومي MIS را در يك شركت مدل در

نظر ميگيريم . اين سيستم متشكل از 4 بخش فروش ، مديريت فرايند ، خريد مواد و بخش توليد ميباشد . كار هر بخش در جدول 1 نشان داده شده است . براي مثال ، شكل 1 نشان دهنده بخش فروش و بخش توليد فرايند در MIS بوسيله فلوچارت كار ميباشد . شكل 1 . فلوچارت MIS3. مدل تصادفي شبكه پتريشبكه پتري ابزاري براي مدلسازي رياضي و گرافيكي ميباشد كه براي سيستمهاي واقعي مانند سيستم توليد كاربرد دارد {3،4} . اين ابزاري قوي براي تشريح و مطالعه سيستمهاي اطلاعاتي ميباشد كه مشخصه هايي همانند همزماني ، ناهمزماني ، توزيع شده موازي و نامحدود و/يا تصادفي را دارا ميباشد . بعنوان يك ابزار گرافيكي ، شبكه پتري ميتواند همانند يك راه ارتباط بصري شبيه فلوچارتها ، بلاك نمودارها و شبكه ها مورد استفاده قرار گيرد .بعلاوه در اين شبكه ها براي شبيه سازي فعاليتهاي پويا و همزمان سيستم از نشانه ها استفاده ميشود .بعنوان يك ابزار رياضي ، اين امكان وجود دارد تا معادلات وضعيت ، معادلات جبري و ديگر مدلهاي رياضي حاكم بر رفتار سيستمها را تدوين كنيم . شبكه پتري نوع خاصي از گرافهاي جهت دار ، همراه با حالت اوليه ميباشد كه با نشانه Mo نشان داده ميشود . اين شبكه از دو نوع گره با نامهاي مكان و انتقال تشكيل شده است بطوريكه كمان وصل كننده آنها يا از يك مكان براي انتقال و يا از انتقال به يك محل مورد استفاده قرار ميگيرد . در اين گراف ، مكان ها با دايره و انتقالها بوسيله ميله يا جعبه ها كشيده ميشود

. نشانه (وضعيت)اختصاص يافته به هر مكان يك عدد صحيح نامنفي ميباشد . اگر نشانه اختصاص يافته به محل P عدد صحيح نا منفي K باشد ، ميتوان گفت كه P با K مشخص شده است . مشخصا در تصوير ميبينيد كه K را با نقطه سياه در مكان P قرار داده ايم . نشانه بوسيله M[3] نشان داده شده است . شبكه تصادفي پتري (SPN) نوعي از شبكه پتري است كه هر انتقال را با يك متغيير تصادفي تابع نمايي مشخص ميكند كه نشان دهنده تاخير مجاز انتقال ميباشد . در اين مورد مطالعه چندين انتقال كه بطور همزمان فعال ميباشد وجود دارد . انتقالي كه كمترين تاخير را دارد ، اولين خواهد بود . تعريف رسمي SPN با 6 متغيير در زير نشان داده شده است .)ΛSPN=(P,T,I,O,Mo,كه P=(P1,P2, . . . , PS) مجموعه متناهي از نقاطT=(T1,T2, . . . , TL) مجموعه متناهي از انتقالهاI C P*T مجموعه متناهي از كمانهاي ورودي از مكان به انتقالO C T*P مجموعه متناهي از كمانهاي خروجي از انتقال به مكانMO=(MO1,MO2, . . . , MOS) نشانه هاي اوليه(λ1, λ2, . . . , λl) =Λ بردار نرخ بحراني انتقالتوجه شود كهS,L  مشخص كننده تعداد كل مكانها و انتقالهاي آنها است4. MIS  مدل شده توسط SPNهم اكنون جريان كار در شركت مدل كه در بخش 2 تشريح كرديم را در نظر ميگيريم .اجازه دهيد در اينجا تعدادي از مستندات و مكان آنها را بوسيله اعداد مشخص و مكانها نشان دهيم .همچنين جريان مستندات و بازخورد آنها توسط يك كمان مستقيم و كمان نقطه چين مستقيم نشان

داده شده است (شكل 2) . زمانهاي ورود تقاضا و زمان هركدام از عملياتهاي سيستم از تابع توزيع نمايي پيروي ميكند . بعنوان مثال شكل 3 ، نشان دهنده SPN ، مدل فروش و رويه هاي بخش مديريت سيستم مربوط به شكل 1 ميباشد . در اين مدل MIS ، تعداد كل مكانها (S) برابر 150 و تعداد كل انتقالها برابر 60 ميباشد . شكل 3 :  MIS مدل شده بوسيله SPN 5. نتايج عددياجازه دهيد كه MIS را با نرخهاي بحراني انتقالها در شركت مدل در نظر بگيريم . شكل 4 نشان دهنده همه زمانهاي صرف شده مورد انتظار براي مستندات در هر بخش موجود در مورد مطالعه ميباشد .  بطوريكه نرخ هر سرويس و خدمات در سيستم 1 و نرخ ورود تقاضا 2/1 ميباشد . شكل 4 نشان ميدهد كه جريان كار در MIS نرم و روان نيست . از اين رو ، ميخواهيم سيستم را بوسيله كنترل نرخهاي بحراني ، كه بمعني اتوماسيونمديريت نيروي كار و همانند آن ميباشد ، دوباره بازسازي كنيم . شكل 5 نشان دهنده زمانهاي موقت كل مورد انتظار صرف شده در هر بخش بعد از كنترل نرخ بحراني ميباشد . ميتوان ديد كه جريانهاي كاري بسيار نرم و روان شده اند . در نتيجه ، جريان مستندات در سيستمهاي اطلاعات مديريت ميتواند هماهنگ شده باشد . 6. نتيجه گيريدر اين مقاله ، تحقيقي را در موضوع سيستمهاي مديريت اطلاعات با استفاده از مدل SPN و در نظر گرفتن متغييرهاي تصادفي از قبيل زمانهاي رسيدن درخواست انجام داديم . نتايح عددي نشان دهنده زمان كل مورد انتظار صرف

شده مستندات در هر بخش MIS ميباشد بطوريكه اين ديدگاه درك و دستيابي به عدم تعادلهاي موجود در حجم جريانهاي كاري را ممكن ميسازد .علاوه بر اين ، ميتوان سيستم را بوسيله كنترل بر زمانهاي عملياتي در هر بخش از MIS دوباره بازسازي كرد . در نتيجه ، طراحي MIS با در نظر گرفتن راحتي و رواني جريانهاي كاري امكان پذير ميشود .منابع

[1] T. Nose, S. Kuriyama, K. Akou, A design for management information system by work-design technique, Proceedings of 16th Internationaln Conference on Computer andnIndustrial Engineering, 1994, pp. 662Ð665.[2] T. Nose, S. Kuriyama, A design of management informationsystem, Proceedings of 20th InternationalConference on Computer and Industrial Engineering, 1996, pp.1063Ð1066.[3] T. Murata, Petri nets: Properties, analysis and applications, Proceedings of the IEEE 77 (4), 1989, pp. 541Ð 580.[4] M.C. Zhou (Ed.), Petri Nets in Flexible andAgile Automation, Kluwer Academic Publishers,Dordrecht, 1995.

كينجي ناكاشيمادانشكده مهندسي ، دپارتمان مهندسي صنايع ، موسسه تكنولوژي ازاكا ، 1-16-5 ، امييا ، آساهي كو ، ازاكا ، 535 ژاپنمترجمان : مهندس سروش صفدريان 1 ، مهندس علي تحسري 21.كارشناس ارشد مديريت صنعتي ، دانشگاه آزاد اسلامي واحد قزوين (عهده دار مكاتبات)

داده هاي مكاني و كاربرد هاي آن

Spatial Data Infrastructure اطلاعات مكاني يكي از مهمترين و حساس­ترين عوامل تصميم­گيري و به خصوص تصميم گيريهاي اجتماعي، اقتصادي و سياسي در زندگي امروزه مي­باشد. به همين دليل بسياري ازنيازها، اهداف و فعاليتهاي سازمان­هاي مختلف زماني امكان­پذير است كه دسترسي به داده­هاي مكاني مناسب و يكپارچه ميسر باشد. اين موضوع به خصوص براي برنامه­ ريز ي هاي كلان بسيارحائز اهميت است.اين موضوع، باعث توسعه زيرساختارهاي اطلاعات مكاني ( SDI- Spatial Data

Infrastructure )، به عنوان يك بستر توانمندسازي ( Enabling Platform ) در جوامع با اطلاعات مكاني ، در سطوح مختلف شده است. به S DI به عنوان مكانيزم پايدار براي اتصال اطلاعات مكاني كاربران و توليدكنندگان داده ها به يكديگر نگريسته مي­شود. كاربران اطلاعات مكاني، به طور پيوسته براي نيازهاي خود احتياج به دستيابي و دسترسي سريع به اطلاعات مكاني دارند ، لذا، SDI مي­تواند كمك شاياني به ساده­سازي تبادل داده­ها و منابع بين سازمان­هاي مختلف بكند. با توجه به وجود سطح وسيع داده­هاي مكاني، ابزارها و توليدات مرتبط با آنها، توسعه SDI ، به عنوان يك بستر توانمندسازي ، اين امكان را به كاربران مختلف مي ­دهد تا با يكديگر همكاري وسيعتري داشته باشند و به نياز بازار پويا ي كنوني پاسخ بهتري ارائه نمايندامروزه اهميت راه­اندازي زير ساختارهاي اطلاعات مكاني ( SDI ) جهت تسهيل در جمع­آوري ، نگهداري و تبادل اطلاعات مكان مرجع و داده­هاي مرتبط بيش از پيش مورد توجه واقع شده است. استفاده از SDI به منظور جلوگيري از دوباره كاريها و بالا بردن قابليتهاي نهفته در اطلاعات مكاني و افزايش بهره­وري از سرمايه­گذاري­هاي انجام شده در جهت دستيابي به اهداف توسعه پايدار در جامعه،لازم و ضرروري است.كاربردها:استفاده از SDI ، باعث تسهيل در روند تصميم­گيري در كاربردها و فعاليتهاي متنوعي مي­گردد. زمينه­هاي كاربردي SDI شامل :مديريت بحران،آمايش سرزمين،مديريت منابع،مديريت زمين و كاداستر،مديريت منابع آبي و دريايي،محيط زيست،دفاع و امنيت،مهاجرت ،آمار و برنامه ريزي،بهداشت و درمان،برنامه­ريزي اجتماعي،حمل ونقل،كشاورزي،معادنو موارد ديگر مي­باشد.

معرفيSDIاز آنجايي كه اطلاعات مكاني يكي از مهمترين و حساس ترين عوامل تصميم­گيري و به خصوص تصميم گيريهاي اجتماعي، اقتصادي و

سياسي در زندگي امروزه مي­باشد. به همين دليل بسياري ازنيازها، اهداف و فعاليتهاي سازمان­هاي مختلف زماني امكان­پذير است كه دسترسي به داده­هاي مكاني مناسب و يكپارچه ميسر باشد  براين اساس توسعه زيرساخت هاي اطلاعات مكاني (SDI-Spatial data Infrastructure) به عنوان يك بستر توانمند سازي در جوامع با اطلاعات مكاني در سطح هاي مختلف شده است.در جامعه امروزي اهميت راه­اندازي زير ساختارهاي اطلاعات مكاني ( SDI ) جهت تسهيل در جمع­آوري ، نگهداري و تبادل اطلاعات مكان مرجع و داده­هاي مرتبط بيش از پيش مورد توجه واقع شده است. استفاده از SDI به منظور جلوگيري از دوباره كاريها و بالا بردن قابليتهاي نهفته در اطلاعات مكاني و افزايش بهره­وري از سرمايه­گذاري­هاي انجام شده در جهت دستيابي به اهداف توسعه پايدار در جامعه،لازم و ضرروري است.به همين منظور به S DI به عنوان يك مكانيزم پايدار براي اتصال اطلاعات مكاني كاربران و توليدكنندگان داده ها به يكديگر نگريسته مي­شود.كاربردها و مزيت هاي SDIاستفاده از SDI ، باعث تسهيل در روند تصميم­گيري در كاربردها و فعاليتهاي متنوعي مي­گردد. زمينه­هاي كاربردي SDI شامل : مديريت بحران ،آمايش سرزمين، مديريت منابع، مديريت زمين و كاداستر، مديريت منابع آبي و دريايي،محيط زيست، دفاع و امنيت، مهاجرت ، آمار و برنامه ريزي، بهداشت و درمان، برنامه­ريزي اجتماعي، حمل ونقل، كشاورزي، معادندلايل استفاده از SDIتسهيل در تبادل، ادغام و به كارگيري اطلاعات مكانيافزايش منافع اقتصادي، اجتماعي و محيط زيستي حاصل از سرمايه گذاريهاي انجام شده بروي داده­هاي مكاني موجود توسط سازمانهاي مختلفتسهيل در توسعه بازار اطلاعات و صنعتارايه خدمات نوين و بهينه به كاربران با استفاده از فناوري اطلاعات افزايش امنيت اجتماعي با

به كارگيري اطلاعات مكاني در مديريت بحران ايجاد فرصت­هاي جديد شغلي ارايه خدمات بهينه به كاربران با بهره­گيري از اطلاعات مكاني و بهره­گيري بيشتر از بستر­هاي توانمندسازي عوامل توسعهSDI مراحل توسعه و ايجاد SDI براي هر كشوري وابسته به تاريخچه توليد اطلاعات مكاني، سطح و نوع اطلاعات مكاني موجود، متوليان آن و نيازهاي توسعه­اي كشور است. اما به طور كلي، جنبه­هاي مختلفي اعم از اجتماعي، قانوني، سازماني و فني در توسعه SDI بايد مورد نظر قرار گيرند.سطح هاي مختلف SDIمحيط SDI داراي خاصيت سلسله مراتبي (Hierarchy)  وده به اين مفهوم كه ارتباط بين سطوح يك جامعه (محلي، شهري و استاني) مختلف آن جهت تبادل اطلاعات و سرويسها در محيطهاي مختلف ، فراهم ميشود موفقيت در ساخت و بكارگيري يك GIS و همچنين دقت خروجي تحليل هاي آن مبتني بر تامين داده هاي مناسب و دقت اطلاعات ورودي در آن GIS مي باشد. لذا ساخت و بكارگيري يك GIS بر روي بستر SDI از ضريب اطمينان موفقيت بالاتري برخوردار مي باشد. علاوه بر اين خاصيت سلسله مراتبي SDI امكان استفاده از اطلاعات مكاني موجود در آن و تبادل آنها بين سطوح مختلف استان و GIS هاي آن را فراهم ميكند . GIS با بهره گيري و استفاده از پايگاه هاي موجود و تعريف شده در بستر SDI (نقشه هاي توپوگرافي و لايه هاي اطلاعاتي شامل، آب، برق، گاز، عكسهاي هوايي و اطلاعات ديگر) همراه با داده هاي توصيفي مربوط عوارض، امكان ايجاد يكپارچه پايگاه اطلاعات مكاني و توصيفي را فراهم مي كندروش اجراي SDISDI يك شبكه ارتباطي بين پايگاه­هاي اطلاعات، سرويس­ها و خدمات، كاربردها و تكنولوژي

و سياستگذاري است كه مي تواند كيفيت زندگي را به طور كلي بالا ببرد و اين امر از طريق دسترسي به پايگاه­هاي اطلاعاتي دقيق و بهنگام ميسر مي­شودداده ها و اطلاعات در SDI چيست؟داده ها و اطلاعات در SDI ، شامل داده ها و اطلاعات پايه، داده­ها و اطلاعات ادغام شده و سرويس­هاي مرتبط با آنها مي باشنداجزاي زيرساختارها در SDI چيست؟اجزاي اين زيرساختارها شامل داده ها و اطلاعات پايه ، نيروهاي انساني(توليدكننده ها و استفاده كننده ها )، قوانين و سياستهاي دسترسي به اطلاعات، استانداردهاي فني و روشهاي مختلف دسترسي بوده كه هر يك از اجزاء، بسته به شرايط و امكانات موجود يك جامعه، طراحي و ساخته مي شوند.مزيت هاي SDI1-     استفاده از SDI به منظور جلوگيري از دوباره كاريها و بالا بردن قابليتهاي نهفته در اطلاعات مكاني و افزايش بهره­وري از سرمايه­گذاري­هاي انجام مي شود.2-     همكاري و تبادل اطلاعات بين ارگانها و سازمانهاي مرتبط با امر مديريت و برنامه ريزي در جامعه3-     همكاري بين ارگانها و سازمانهاي ذيربط  براي انجام برنامه ريزي جامع و بهينه در يك جامعه در جهت نيل به توسعه پايدار، ايجاد و دسترسي پايگاههاي اطلاعاتي مورد نياز4-     SDI به عنوان يك مكانيزم پايدار براي اتصال اطلاعات مكاني كاربران و توليدكنندگان داده ها به يكديگر استفاده مي شود.5-     SDI براي ساده­سازي تبادل داده­ها و منابع بين سازمان­هاي مختلف بكار گرفته مي شود.6-      SDI باعث تمركز بيشتر توليدكنندگان جهت كارايي بيشتر، كاهش هزينه­ها و تشويق سرمايه­گذاري و اشتغال­زايي در صنعت اطلاعات مكاني براي توليد محصولات بيشترو همچنين استفاده از اين محصولات در روند تصميم گيريها مي باشد.7-     SDI بعنوان يك سيستم تبادل اطلاعات و سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي( GIS

) بعنوان يك ابراز تحليل گر، تواما ادغام و تحليل هاي داده هاي مكاني را قادر ميسازند.دلايل استفاده از SDI در يك پروزه1-     تدوين پيش نويس و راهكارهاي راه اندازي بستر SDI2-     ايجاد مقدمات راه اندازي زيرساختارهاي داده هاي مكاني پروزه(Provincial/State SDI) جهت بهينه سازي مديريت و برنامه ريزي در سطوح مختلف پروزه3-     همكاري در ظرفيت سازي و اشاعه فرهنگ استفاده و بكارگيري SDI در مديريت و برنامه ريزي4-     تكنولوژيهاي اطلاعات مكاني و شبكه هاي ارتباطي5-     توسعه خدمات و سرويسهاي اطلاعات مكاني6-      هماهنگي ها و قابليت ادغام7-     هستي شناسي (Ontology)8-     مفهومي (Semantics)9-     سياستها و قوانين مختلف بر داده ها و اطلاعات شامل اثرات آنها براي جمع آوري، مستند سازي، حفظ و نگهداري، دسترسي و استخراج داده ها10-تحليل اثرات اقتصادي و اجتماعي از SDI و راهبردهاي مرتبط (دولت الكترنيك) در سازمانها و ارتباط بين سازمانها

فرآورده هاي استفاده از يك پروژه SDI1-     پيش نويس طرح راه اندازي SDI شامل ديدگاه ها، اهداف طرح SDI در پروژه، پيش نويس قوانين و مقررات اجرايي و برنامه ريزي براي ظرفيت سازي و اشاعه فرهنگ SDI2-     گزارش شناخت وضعيت موجود و نيازمنديهاي عمومي كاربران پروزه از نقطه نظر GIS3-     ارايه دستورالعمل­هاي اجرايي شامل:·        توليد و جمع آوري اطلاعات·        ويرايش و آماده سازي اطلاعات براي ورود به GIS·        بهنگام سازي اطلاعات·        كنترل كيفيت·        كارتوگرافي4-     معرفي پروژه­هاي نمونه قابل اجرا در بخش GIS5-     طراحي سيستم كاتالوگ داده­ها (Spatial Data Catalogue)6-      طراحي يك نمونه سيستم حفظ و نگهداري و جستجوگر داده­ها (Spatial Data Clearinghouse)چرا SDI ؟تسهيل در تبادل، ادغام و به كارگيري اطلاعات مكانيافزايش منافع اقتصادي، اجتماعي و محيط زيستي حاصل از سرمايه گذاريهاي انجام شده بروي

داده­هاي مكاني موجود توسط سازمانهاي مختلفتسهيل در توسعه بازار اطلاعات و صنعتارايه خدمات نوين و بهينه به كاربران با استفاده از فناوري اطلاعاتافزايش امنيت اجتماعي با به كارگيري اطلاعات مكاني در مديريت بحرانايجاد فرصت­هاي جديد شغليارايه خدمات بهينه به كاربران با بهره­گيري از اطلاعات مكاني و بهره­گيري بيشتر از بستر­هاي توانمندسازيعوامل توسعه SDIمراحل توسعه و ايجاد SDI براي هر كشوري وابسته به تاريخچه توليد اطلاعات مكاني، سطح و نوع اطلاعات مكاني موجود، متوليان آن و نيازهاي توسعه­اي كشور است. اما به طور كلي، جنبه­هاي مختلفي اعم از اجتماعي، قانوني، سازماني و فني در توسعه SDI بايد مورد نظر قرار گيرند.معرفي SDI و اطلاعات كامل از پروژه در حال اجرا در استان يزدسطوح SDIمحيط SDI داراي خاصيت سلسله مراتبي (Hierarchy) بوده به اين مفهوم كه ارتباط بين سطوح يك جامعه (محلي، شهري و استاني) مختلف آن جهت تبادل اطلاعات و سرويسها در محيطهاي مختلف ، فراهم ميشود(شكل 2). موفقيت در ساخت و بكارگيري يك GIS و همچنين دقت خروجي تحليل هاي آن مبتني بر تامين داده هاي مناسب و دقت اطلاعات ورودي در آن GIS مي باشد. لذا ساخت و بكارگيري يك GIS بر روي بستر SDI از ضريب اطمينان موفقيت بالاتري برخوردار مي باشد. علاوه بر اين خاصيت سلسله مراتبي SDI امكان استفاده از اطلاعات مكاني موجود در آن و تبادل آنها بين سطوح مختلف استان و GIS هاي آن را فراهم ميكند . GIS با بهره گيري و استفاده از پايگاه هاي موجود و تعريف شده در بستر SDI (نقشه هاي توپوگرافي و لايه هاي اطلاعاتي شامل، آب، برق، گاز، عكسهاي هوايي و اطلاعات

ديگر) همراه با داده هاي توصيفي مربوط عوارض، امكان ايجاد يكپارچه پايگاه اطلاعات مكاني و توصيفي را فراهم مي كند .از آنجاييكه مديريت و برنامه ريزي بهينه در استان يزد نيز همانند هر جامعه رو به توسعه نيارمند موجوديت و دسترسي به حجم عظيمي از اطلاعات مكاني مي باشد، لذا GIS برروي بستر SDI ميتواند نقش ويژه اي را در جهت ارتقا كيفيت اين مديريت در سطوح مختلف استان ايفا كند.اجزاي SDISDI يك شبكه ارتباطي بين پايگاه­هاي اطلاعات، سرويس­ها و خدمات، كاربردها و تكنولوژي و سياستگذاري است كه مي تواند كيفيت زندگي را به طور كلي بالا ببرد و اين امر از طريق دسترسي به پايگاه­هاي اطلاعاتي دقيق و بهنگام ميسر مي­شود . داده ها و اطلاعات در SDI ، شامل داده ها و اطلاعات پايه، داده­ها و اطلاعات ادغام شده و سرويس­هاي مرتبط با آنها مي باشند. اجزاي اين زيرساختارها شامل داده ها و اطلاعات پايه ، نيروهاي انساني(توليدكننده ها و استفاده كننده ها )، قوانين و سياستهاي دسترسي به اطلاعات، استانداردهاي فني و روشهاي مختلف دسترسي بوده كه هر يك از اجزاء، بسته به شرايط و امكانات موجود يك جامعه، طراحي و ساخته مي شوند .معرفي پروژه استان يزددسترسي و استفاده از اطلاعات بهنگام و صحيح يكي از عوامل مهم و حساس در امر تصميم گيري ، مديريت و برنامه ريزي بهينه در دنيا امروز و در سطوح مختلف يك جامعه (شهر،استان، كشور) مي باشد. در اين راستا همكاري و تبادل اطلاعات بين ارگانها و سازمانهاي مرتبط با امر مديريت و برنامه ريزي در جامعه از اركان اصلي اين نوع مديريت مي باشد. از طرفي انجام برنامه ريزي جامع و بهينه در يك

جامعه در جهت نيل به توسعه پايدار، ايجاد و دسترسي پايگاههاي اطلاعاتي مورد نياز امري است كه از عهده يك سازمان به تنهايي خارج است ،لذا همكاري در سطحي بالا بين ارگانها و سازمانهاي ذيربط از مشخصات ديگر يك جامعه توسعه يافته ميباشد.در اين راستا امروزه با پيشرفتهاي اخير در امر ارتباطات و اطلاعات و همچنين تكنولوژيهاي مرتبط با اين علوم و پيشرفتهاي انجام گرفته درامر فن آوري ارتباطات و اطلاعات (ICT) ، امكان استفاده بهينه از اطلاعات مكاني و تبادل آنها بين ارگانهاي مختلف را تسهيل نموده واين تكنولوژييها عملاً فراهم كننده محيط لازم درامر جمع آوري، بهينه سازي، استفاده و تبادل اطلاعات مي باشند. اين محيط ها به زير ساختارهاي اطلاعات مكاني و يا SDI معروف بوده و اهميت راه­اندازي آنها بيش از پيش مورد توجه واقع شده است.استفاده از SDI به منظور جلوگيري از دوباره كاريها و بالا بردن قابليتهاي نهفته در اطلاعات مكاني و افزايش بهره­وري از سرمايه­گذاري­هاي انجام شده در جهت دستيابي به اهداف توسعه پايدار در جامعه،لازم و ضرروري است. SDI به عنوان مكانيزم پايدار براي اتصال اطلاعات مكاني كاربران و توليدكنندگان داده ها به يكديگر نگريسته مي­شود. كاربران اطلاعات مكاني، به طور پيوسته براي نيازهاي خود احتياج به دستيابي و دسترسي سريع به اطلاعات مكاني دارند، لذا، SDI مي­تواند بعنوان بستر توانمندسازي كمك شاياني به ساده­سازي تبادل داده­ها و منابع بين سازمان­هاي مختلف بكند. اين كمك باعث تمركز توليدكنندگان جهت كارايي بيشتر، كاهش هزينه­ها و تشويق سرمايه­گذاري و اشتغال­زايي در صنعت اطلاعات مكاني براي توليد محصولات بيشترو همچنين استفاده از اين محصولات در روند تصميم گيريها ­باشد. از طرفي SDI بعنوان

يك سيستم تبادل اطلاعات و سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي( GIS ) بعنوان يك ابراز تحليل گر، تواما ادغام و تحليل هاي داده هاي مكاني را قادر ميسازند.لذا با توجه به موارد فوق و به منظوره زمينه سازي بكارگيري اين توانمنديها و ايجاد بستري براي تسهيل همكاري و تبادل اطلاعات بين ارگانهاي مختلف در استان يزد، پروژه حاضر تعريف گشته است. اين پروژه زير نظر سازمان مديريت و برنامه ريزي استان بعنوان كارفرما و مشاركت شركت انفورماتيك و مطالعات توسعه بعنوان مشاور با پشتيباني علمي و فني اعضاي مركز تحقيقات زير ساختار هاي اطلاعات مكاني و مديريت زمين دانشگاه ملبورن در حال اجرا ميباشد .اهداف پروژهطراحي و تدوين مقدمات راه اندازي زيرساختارهاي اطلاعات مكاني ( SDI ) استان يزد و مطالعات طراحي ، ساخت و راه اندازي GIS استان بر بستر آن در جهت تحقق اهداف زير تعريف و اجراء مي گردد :ايجاد مقدمات راه اندازي زيرساختارهاي داده هاي مكاني استان (Provincial/State SDI) جهت بهينه سازي مديريت و برنامه ريزي در سطوح مختلف استانطراحي SDI براي استانتدوين پيش نويس و راهكارهاي راه اندازي بستر SDIتعريف اجزا و تشكيلات مرتبط با SDI استانپيش نويس قوانين و مقررات SDI استانهمكاري در ظرفيت سازي و اشاعه فرهنگ استفاده و بكارگيري SDI در مديريت و برنامه ريزي شهري واستانيطراحي و تدوين GIS استان بر بستر SDIپياده سازي يك GIS نمونه با بهره گيري از بستر SDI و ديدگاه شهر مجازي.به منظور رسيدن به اهداف فوق، راهبرد مورد نظر براي اجراي پروژه با انطباق و با بهره گيري از پيشرفتهاي صورت گرفته شده در سطح بين المللي در زمينه هاي مرتبط تعيين گرديده است. با

توجه به ماهيت چند منظوره و ميان رشته­اي ( multi-disciplinary ) اين پروژه، در راهبرد مذكور از علوم مختلف شامل علوم فني (نقشه برداري، ژئوماتيك، فناوري اطلاعات و ارتباطات- ICT )، فني-اجتماعي، فني-اقتصادي و رفتارهاي سازماني استفاده خواهد شد.به منظوره بهره گيري از پيشرفتهاي تكنولوژي هاي مرتبط با فازهاي پروژه، روشها و ابزارها فني مورد استفاده در جريان اجراي پروژه، بر مبناي متدولوژيهاي به روز در طراحي و پياده سازي SDI و GIS انجام مي گيرد و با توجه به مقتضيات پروژه ويژهسازي مي گردد. در اين راستا موارد زير نيز به خصوص در اجرا مورد استفاده وبهره­گيري قرار خواهند گرفت:تكنولوژيهاي اطلاعات مكاني و شبكه هاي ارتباطي بخصوص براي توسعه خدمات و سرويسهاي اطلاعات مكانيهماهنگي ها و قابليت ادغام (Interoperability and Integratability)استانداردها و دستورالعمل هاي فنيتوزيع محاسبات (Distributed Geoprocessing and Grid Computing)اثرات و ديدگاههاي نسل جديد SDI ها و اجزاي آنهامتادتا و پايگاههاي اطلاعات توزيع شده با ديدگاههايهمخواني بين داده ها و پايگاههاي اطلاعاتي (Data Harmonization)طراحي مدلهاي مفهومي و الگوهاي مربوطه (Conceptual Modeling Schema Mapping)هستي شناسي (Ontology)مفهومي (Semantics)سياستها و قوانين مختلف بر داده ها و اطلاعات شامل اثرات آنها براي جمع آوري، مستند سازي، حفظ و نگهداري، دسترسي و استخراج داده هاكاربردها و اثرات SDI در سطوح مختلف (محلي، استاني و ملي) و شرايط مختلفمحركهاي ساخت و توسعه SDI در يك جامعهتحليل تجارب مشابهتحليل اثرات اقتصادي و اجتماعي از SDI و راهبردهاي مرتبط (دولت الكترنيك) در سازمانها و ارتباط بين سازمانهاتحليل سود و هزينه و مدلهاي اقتصادي براي توسعه SDIفازهاي پروژهبه منظوره اجراي مراحل فوق اين پروژه بطور كل در قالب چهار فاز شامل سه فاز اصلي

ويك فاز اوليه (فاز صفر- جهت برنامه ريزي و راه اندازي پروژه) انجام خواهد گرفت و اين فازها اصلي ارتباط مستقيم با يكديگر دارند و نتيجه آن باعث ايجاد پايگاههاي اطلاعات مكاني استان بعنوان سرمايه استاني خواهد شد.ارتباط فازهاي پروژهفاز 1به منظور مشاركت در ايجاد و راه اندازي زير ساختارهاي اطلاعات مكاني (SDI) استان يزد، اين پروژه در فاز اول كاري خود فعاليتهاي زير را انجام خواهد داد:تشكيل كميته برنامه ريزي SDI استانبررسي وضعيت استان از نظر امكانات و سياستهاي آتي فناوري اطلاعاتبررسي اثرات استفاده از فن آوريهاي اطلاعات مكاني در سازمانهاي دولتي و نقش آن در ساختارهاي سازمانيبررسي تجارب مشابه در زمينه ساخت SDI و بكارگيري بهينه از تكنولوژيهاي فناوري اطلاعات - ICTطراح ي اوليه SDI استانتدوين پيش نويس و راهكارهاي راه اندازي بستر SDI استانتعريف اجزا و تشكيلات مرتبط با SDI استانتحليل استاني و تعيين جايگاه استاني SDI استانپيش نويس قوانين و مقررات SDIپيش نويس دستورالعملهاي مرتبط با SDIهمكاري در اشاعه فرهنگ استفاده از SDIفاز2در اين فاز با بهره گيري از مقدمات راه اندازي و ساخت SDI استان و همچنين با استفاده از اطلاعات عمومي و پايه استان يزد نحوه طراحي و ساخت GIS استان يزد صورت ميگيرد . در اين راستا در فاز دوم پروژه فعاليتهاي زير را انجام خواهد گرفت :شناخت و نيازسنجي (تحليل نيازمنديها و تعيين اقلام اطلاعاتي) جهت طراحي GISطراحي مدل مفهومي براي GIS استانتهيه استانداردهاتدوين دستورالعملها جهت پياده سازي استانداردهاتدوين مشخصات فني و انتخاب سيستمانتخاب محيطشرح خدمات پياده سازي GISتهيه قرارداد تيپ و اسناد مناقصهفاز 3هدف اصلي اين نمونه عملي نمايش نحوه بكارگيري و پياده سازي طرح GIS استان ، استانداردها

و دستورالعملها آن ميباشد. همچنين ارايه قابليت هاي عمومي سيستم در كاربردهاي شهري از پيش تعيين شده از ديگر اهداف مي باشد . اجراي اين مدل اوليه GIS با بهره گيري از ديدگاه شهر مجازي بعنوان پروژه نمونه بر روي داده هاي موجود بر مبناي بستر SDI استان خواهد بود.فراورده هاي پروژه1- پيش نويس طرح راه اندازي SDI در سطح استان شامل ديدگاه ها، اهداف طرح SDI استاني، پيش نويس قوانين و مقررات اجرايي و برنامه ريزي براي ظرفيت سازي و اشاعه فرهنگ SDI در استان2- گزارش شناخت وضعيت موجود و نيازمنديهاي عمومي كاربران استان از نقطه نظر GIS3- گزارش مدل مفهومي و استانداردهاي GIS استان4- ارايه دستورالعمل­هاي اجرايي شامل:توليد و جمع آوري اطلاعاتويرايش و آماده سازي اطلاعات براي ورود به GISبهنگام سازي اطلاعاتكنترل كيفيتكارتوگرافي5- گزارش انتخاب محيط6- گزارش شرح خدمات پياده سازي7- معرفي پروژه­هاي نمونه قابل اجرا در بخش GIS8- گزارش نحوه تدوين اسناد مناقصه9- گزارش ساختار پروژه نمونه و قابليت هاي GIS و شهرهاي مجازي10- سيستم GIS نمونهبا توجه به فرصت پيش آمده در اين پروژه كه بعنوان اولين پروژه در نوع خود در كشور در سطح استاني شروع گشته ، دست اندركاران پروژه اين اميد را دارند تا با تلاش خود و پشتيباني و حمايتهاي مسئولين استان بتوانند نتايج اين پروزه را با كيفيت بالا ارائه داده تا اين نتايج بتواند بعنوان يك الگو در تحقق، ساخت و بكارگيري SDI كشور نيز مورد استفاده واقع شود. لذا در اين راستا و به منظور استفاده كامل از اين فرصت، اين پروزه سعي دارد تا در صورت امكان برخي خدمات ديگر، علاوه بر خدمات تعريف

شده را نيز ارائه دهد. از اهم اين خدمات ميتوان به موارد زير اشاره نمود:طراحي سيستم كاتالوگ داده­ها (Spatial Data Catalogue)پيش نويس دستورالعمل تولي داده­ها (Custodianship)طراحي يك نمونه سيستم حفظ و نگهداري و جستجوگر داده­ها (Spatial Data Clearinghouse)طراحي و ايجاد پايگاه اطلاع رساني اينترنتي جهت آموزش مفاهيم پايه SDI و اشاعه فرهنگ استفاده و به اشتراك گذاري اطلاعات مكانيمنبع : ,وبلاگ مهندسي آبخيزداري

مديريت برنامه هاي كاربردي

... application management گاهي اوقات همه اطلاعات را بدست مي آوريم،ولي پيام آنرا نمي گيريم..كولن هايتاور اشاره در اين مجال خلاصه فرآيندهاي مهم،تصميمات كليدي،و رويكردهاي برنامه هاي كاربردي مديريت در سازمانها را ارائه مي دهيم.همچنين تمرينهاي بهتري يراي سازماندهي ومديريت برنامه هاي كاربردي،كه شامل پشتيباني،افزايش و ترفيع،جهت گذاري وتحليل سهام را تحت پوشش ميدهد.بعلاوه،ما اهميت كار با مشاغلي كه انتظارات سطوح خدمات را مديريت ميكنند ودر جهت گذاري داده مشاغل را در نظر مي گيرند.درك تكامل برنامه هاي كاربردي در طول عمرشان ومفاهيم استراتژي برنامه هاي كاربردي ومعماري آن، همچنين تحت پوشش قرارمي گيرد.   اين نوشتار حول اجزاء عمده مديريت برنامه هاي كاربردي سازماندهي شده است:معماري برنامه هاي كاربردي،متدولوژي اسناد چشم انداز جاري برنامه هاي كاربردي شركت شما،مثل فرآيند ايجاد هدف معماري بهينه برنامه هاي كاربردي كه براي شركت انسجام بهتر،پوشش وظيفه اي  وكاهش هزينه پشتيباني را فراهم ميكند.نگهداري برنامه هاي كاربردي موجود،مسؤليتهاي اين گروه را در مديريت عملكرد روزانه برنامه هاي كاربردي را مطرح مي كند.سرانجام اين يادداشت،برنامه هاي كاربردي قديمي و اجراي سيستمهاي بسته بندي شده را مي پوشاند. چرا اين موضوع مهم است؟ مدير IT وتيم برنامه هاي كاربردي با مشكلات تعادلي زيادي نظير تلاش در يك قايق سوراخدار

مواجه مي شوند.آنها بايد وقت خود را بين توقف،راندن و پارو زدن تقسيم كنند اهميت ويژه در ايجاد استراتژي برنامه هاي كاربردي است.واحد IT بايد چگونگي بهتر مشاغل،تصميم بين اجراء سيستمهاي جديد در برابر ارتقاء يكي از آنها انتخاب بسته هاي نرم افزار در برابر سيستمهاي قديمي،بكارگيري سيستم جامع برنامه ريزي منابع انسانيERP و تصميمات ديگر را درك كند.براي مؤثر ساختن تصميمات استراتژي برنامه هاي كاربردي،نبايد فقط مشاغل را بكار بگيرد،بلكه درك عميقي از مشاغل شركت را بهبود بخشد. پيچيدگي موضوعات واقعيتي است كه حتي در شرايط يكنواخت برنامه هاي كاربردي تلاش زيادي را براي بقاء لازم دارند.تغييرات مستمر محيط فعاليت برنامه هاي كاربردي (مواجهه با تغيير برنامه هاي ديگر،تغييرات در سخت افزار،نرم افزار ومحيط فعاليت سيستم،اطلاعات جديد از كاربران) به اين معني است كه حتي در محيط يكنواخت،تيم اختصاصي و ويژه بهبود برنامه هاي كاربردي ضرورت دارد. محيط هاي معمولي كاربراني را در بر مي گيرند كه خواهان ارتقاء نرم افزار هستند،مشتري وتوزيع كننده تغييرات را پيش مي برند حرفه ها كسب انسجام مي كنند،سيستم جديد با نيازها مواجه مي شود حوادث ديگري كه پيچيدگي مديريت محيط برنامه هاي كاربدي را افزايش مي دهند. موضوعاتي كه در اين قسمت مورد بحث قرار مي گيرند عبارتند از: - مستند سازي سهام جاري برنامه هاي كاربردي وبهبود هدف معماري آن - ارزيابي برنامه هاي كاربردي موجود وسرمايه گذاري نسبي شركت بايد با افزايش، ارتقاء يا جانشين كردن آنها همراه باشد. - تعريف عوامل عمده بيروني كه بر چرخه تصميمات برنامه هاي كاربردي اثر مي گذارند. - شناسايي معيارهاي كليدي تصميم وچارچوبي براي اينكه چه برنامه هاي

كاربردي بايد خريداريشوند يا مورد بهبود قرار گيرند. - شناسايي معيارهاي كليدي تصميم و سبك وسنگين كردن ميان هزينه ،وظايف و انسجام برنامه هاي كاربردي بسته بندي شده. - سازماندهي وظايف پشتيباني برنامه هاي كاربردي براي نگهداري واثربخشي پشتيباني كاربران نهايي. - اجتناب از دامهاي مشترك به هنگام توسعه برنامه هاي كاربردي قديمي و اجراي برنامه هاي كاربردي بسته بندي شده. معماري قصد توسعه معماري برنامه كاربردي ،شناخت مجموعه "قابل سكني "برنامه هاي كاربردي كه اكنون از شركت پشيباني و آينده را قابل پيش بيني مي سازند.معماري روشي را در بر مي گيرد كه مجموعه اجزاء برنامه كاربردي سازماندهي و منسجم مي شوند. چهار عنصر اصلي معماري IT  عبارتند از:معماري تجارت ،اطلاعات،برنامه كاربردي وفني.ّ توضيح مختصري از چهار عنصر در ذيل آمده اشت: - معماري بازرگاني:فعاليتهاي عمده بازرگاني،وظايف و فرايند پشتيباني آنها را در بر مي كيرد.بيشتر فرايندهاي بازرگاني مورد نياز سازمان بازرگاني كه مي تواند در گروههاي وظيفه اي سازماندهي شودرا بررسي مي كند.اين نيازها با استفاده از جريانهاي اطلاعاتي و بسته هاي نرم افزاري وبرنامه هاي كاربردي قديمي پشتيباني مي شوند. - معماري اطلاعات:جريانهاي اطلاعات،روابط بين داده ها وفراهم ساختن وسايلي كه به وسيله فرايندهاي بازرگاني و فعاليتهاي معماري بازرگاني اجرا مي گردد. - معماري برنامه كاربردي:برنامه هاي نرم افزار كه بصورت خودكار هستند و فرايندهاي بازرگاني را پشتيباني مي كنند،وظايف برنامه هاي كاربردي،قسمتهاي استقرار برنامه هاي كاربردي،جزئيات برنامه هاي كاربردي كه تجارت را در آينده پشتيباني خواهند كرد،و نشان دادن پيوند بين برنامه هاي كاربردي داخلي وبرنامه هاي كاربردي شركت با دستفروشان،توزيع كنندگان ومشتريان. - معماري فني:محاسبه زير سازي(سيستم نرم افزار،سخت افزار،شبكه)كه

اطلاعات و معماري برنامه كاربردي را پشتيباني مي كند. اولين گام در مديريت برنامه هاي كاربردي بازرگاني وتعيين استراتژي معماري برنامه كاربردي اين است كه گسترش سيستمهاي رايج را درك كنيم. معماري برنامه كاربردي معماري برنامه كاربردي تشريح همه نرم افزارهاي كاربردي و چگونگي برخورد آنها با همديگر مي باشد.معمولا دو مدل معماري در يك سازمان وجود خواهد داشت: مدل جاري گسترش يافته ويكي سهام برنامه هاي كاربردي را ارائه كرده كه شركت هميشه خواهد رفت(هدف ناميده مي شود) .ما معماري هدف برنامه كاربردي كه مترادف استراتژي سهام برنامه كاربردي اشت –ياسهام برنامه كاربردي بهينه شركت براي آينده (معمولا دو يا پنج سال) را بكار مي بريم. تعريف ومستندسازي معماري برنامه كاربردي مهم است زيرا: - به تيم پشتيباني برنامه كاربردي اجازه مي دهد تا برنامه كاربردي را بر اساس شركت سازماندهي كنند.بدون يك معماري برنامه كاربردي مشخص و هدف كامل مي شود.نتيجه آن يك سيستم بهم ريخته مي شود كه تخصيص اطلاعات و تكرار وظايف  را نمي تواند انجام دهد. - ميزان اطلاعات را در كل سازمان ارتقا مي دهد،با فراهم آوردن مسير اطلاعات گرفته شده در برنامه كاربردي كه سازمان مي گيرد. - ميزان اطلاعات و تبادل سريع داده ها با مشتريان و توزيع كنند گان را با مشاركت برنامه كاربردي در مواحهه با فرصتها را افزيش مي دهد. - در راهنمائي اولويتهاي سرمايه گذاري تكنولوژي اطلاعات كمك مي كند و  با شناخت آسانتر قابليت شكافها در سيستمهاي موجود ارزيابي آنها را ممكن مي سازد. - به تيم پشتيباني برنامه كاربردي اجازه مي دهد  تا نيازهاي مشتريان را بهتر و سريعتر براورده كند

و با هزينه مؤثرتر در تعيين اجراي هر تغيير سيستم از ميان پيچيدگيهاي  برنامه هاي كاربردي مستقل كمك كند. - با ايجاد ديد روشني از وظايف برنامه كاربردي،برخوردها،وابستگي ها و قابليت برنامه هاي مديريت،ارتقاء و جانشيني كه مي تواند ترسيم گردد،زمان نوسازي،ايجاد برنامه هاي كاربردي و توسعه سيستمها را كاهش مي دهد. ضرورت استراتژي برنامه كاربردي  با ميزان داد وستد كه با IT پشتيباني مي شود افزايش مي يابد. (با افزايش پيچيدگي بازرگاني يا سهام برنامه كاربردي نياز به استراتژي برنامه كاربردي بيشتر مي شود). به عنوان مثال، در يك شركت خدماتي متوسط،محيط برنامه كاربردي ممكن است ساده باشد: يك بسته حسابداري ،برنامه كاربردي را به فعاليتهاي عمده بازرگاني تحميل كرده است. پايگاه داده مشتري، معامله بازرگاني وب سايت و داده الكترونيكي با توزيع كنندگان مبادله مي شود.يك چنين معماري ساده اي  تلاش زيادي براي مستندسازي انجام نمي دهد.در مقابل ،500 شركت با گروههاي متعدد پشتيباني، براحتي ميتوانند مديريت برنامه كاربردي را در زمينه هاي متعدد منسجم كنند. در هر دو مورد ،مهم اين است كه به چيزي كه در مكان جاري است استناد كنيم،قابليت شكافها را درسهام برنامه كاربردي موجود درك كنيم،مجموعه استانداردهاي سازگار را بهبود بخشيم وبراي توزيع روزانه خدمات وقابليت اضافي برنامه كاربردي برنامه ريزي كنيم شكل 8.2 فرايند معماري برنامه كاربردي را نشان مي دهد.توجه به اين نكته مهم است كه اين فرايند يك تلاش مداوم است ،وقتي كه تيم با موفقيت به معماري هدف رسيده است تغييرات نيازهاي بازرگاني وتكنولوژيهاي جديد يك معماري هدف جديد را ديكته خواهد كرد كه جابجائي دوباره شروع مي شود.                                                           اصول معماري برنامه كاربردي                                                                     

ايجاد استراتژي معماري برنامه كاربردي با ايجاد مدارك اساسي معماري برنامه كاربردي شروع مي شود. اين اصول بايد مجموعه اي ازنرم افزارهاي كاربردي را در چشم انداز برنامه كاربردي جاري سازمان نشان دهد.اين اصول بايد شامل سه عنصر كليدي باشد. (1) فهرست وظايف برنامه هاي كاربردي در ناحيه اي كه از برنامه هاي كاربردي پشتيباني مي شود. (2) نگرشي از چگونگي ارتباط برنامه هاي كاربردي با سيستمهاي داخلي و خارجي. (3) تشريح هر برنامه كاربردي و هدف آن. اين بيان "as-is" برنامه كاربردي شركت است. براي ايجاد اين اصول ، تيم ابتدا بايد با ناحيه وظيفه اي،همه برنامه هاي كاربردي را دسته بندي و فهرست كند.اين فهرست ديد جامعي از برنامه كاربردي كه مورد استفاده و پشتيباني سازمان قرار مي گيرد را ارائه مي دهد.                                                                                                در اينجا،شركت دوازده برنامه كاربردي بازرگاني پشتيباني دارد.و در دو محور دسته بندي شده است.اول ناحيه وظيفه اي عمده مثل مالي ،توليد و بازاريابي را شامل مي شود.براي بيشتر شركتها،برنامه هاي كاربردي بايد در كمتر از دوازده واحد بازرگاني يا مالي دسته بندي شود.محور دوم،سيستمها را بر اساس سه وظيفه مقدماتي برنامه كاربردي تقسيم مي كند:                                                                            1.برنامه ريزي و كنترل:سيستمهايي كه در برنامه ريزي عملكرد،پيكربندي سيستمهاي بازرگاني و كنترل كلي بازرگاني مساعدت مي كنند.                                                                           2.عملكردها:انتقال برنامه هاي كاربردي بازرگاني،بعنوان مثال حسابداري،ورود سفارشات،برنامه ريزي توليد،فهرست كنترل و مديريت انبار                                                                                3.گزارش دهي و تجزيه و تحليل:برنامه هايي كه داده هاي برنامه ريزي و سيستمهاي عملكرد را جمع آوري كرده،تا گزارشات و تحليلهايي كه براي فعاليتهاي بازرگاني به كار مي رود را توليد كنند. اين تقسيم بندي به دليل اينكه هر نوع

برنامه كاربردي به انواع گوناگون نگهداري و پشتيباني همانند سطح معين سرمايه گذاري احتياج دارد.افزون بر اين،تحليل سهام معماري برنامه كاربردي موجود ممكن است ضعفهاي آنرا به ما خاطرنشان كند. در بسياري از موارد،برنامه هاي كاربردي بدون  بررسي سهام برنامه كاربردي، به جاي بهينه سازي وظايف خاص در سازمان مثل فهرست ورود سفارشات طراحي و اجرا شده است.جز اينكه شركت يك برنامه ERP اجرا كرده است،انباشتي از برنامه هاي فردي وجود داردكه در زمينه هاي محاسباتي متعدد  براي كاركنان پشتيباني مي شود.                                                                                        پس از اينكه فهرست كامل برنامه كاربردي دسته بندي شده است،تيم چگونگي برخورد برنامه هاي كاربردي را با  برنامه هاي كاربردي خارجي مورد تحليل قرار مي دهد.اين تحليل درك حوادث بازرگاني را در بر مي گيرد يا تقويمي كه برخورد هاي برنامه كاربردي مثل ميزان، روش وپروتكل اطلاعات را در بر مي گيرد.طراحي معماري برنامه كاربردي  كه برخوردهاي جاري در فرايند سهام  بين برنامه هاي كاربردي كه در شكل 8.4 نشان داده شده است.بخشهاي كليدي گوناگوني كه نشان داده شده اند عبارتند از: ·        برنامه كاربردي يا زير مجموعه آن و وظايف اوليه آن. ·        برخوردها بين برنامه هاي كاربردي يا واحدها ·        توجه به نرم افزارهاي سه گانه كه برنامه كاربردي را هدايت مي كنند.   نتيجه جالب اين ارزيابي،شناسايي برنامه هاي كاربردي در يك انبار غله بدون دخالت ديگر برنامه هاي كاربردي وناحيه هاي نگهداري دو نسخه اي داده ها يا فرصتهايي كه با اجراي دخالتهاي اضافي برنامه كاربردي از ورود دستي داده ها اجتناب مي كنند.همچنين اين ارزيابي سطح پيچيدگي محيط را به ما نشان مي دهد.چيزي كه هست تعداد

زمينه هاي پشتيباني وپيچيدگي  برخوردهاي برنامه كاربردي متقابل مي باشد. گام نهايي در معماري برنامه كاربردي ، فهرستي از يك سيستم است كه نموداراطلاعات اصلي كه بايد براي هر برنامه كاربردي جمع اوري شوند عبارتند از:    ·        سيستم:نام سيستم ·        عنوان:يك عنوان توصيفي براي برنامه كاربردي ·        وظايف:وظايف اوليه برنامه كاربردي ·        زمينه:'توصيف زمينه برنامه كاربردي و سطحي كه حركت مي كند. بعد از اين كه تيم پشتيباني فهرست معماري برنامه كاربردي راكامل كرد،بايد تصوير روشني ازمحيط جاري پشتيباني بازرگاني داشته باشند.تحليلها بايد كميته رهبري IT را در يافته هاي ارزيابي ارائه نمايد معماري هدف برنامه كاربردي معماري هدف مجموعه اي از برنامه هاي كاربردي است كه سازمان هميشه آنرا اجرا ميكند و برنامه ريزي مي شود تا پشتيباني IT وظائف بازرگاني را بهبود بخشد.براي شروع تعريف معماري برنامه كاربردي ،تيم برنامه كاربردي بايد اولويت پروژه ها را مرور كند تا بفهمد جه فعاليتهائي بر سهام برنامه كاربردي اثرگذار هستند،جه برنامه هاي جديدي مورد نياز خواهد بود،چه قابليتهائي به برنامه هاي موجود اضافه خواهد شد،چه تغييرات يا افزايش مداخلات برنامه مورد نطاز است و چه قابليتهاي اضافي از برنامه كاربردي تقاضا خواهد شد. مرور اين پروژه ها به نوبه خود معماري برنامه كاربردي را بيش از زمان متوسط (2 تا 4 سال) تحميل خواهد كرد.علاوه بر اين ، تيم بايد معماري موجود برنامه كاربردي را براي تشخيص"غروب" سيستمهاي موجود مرور كند. و مي تواند سيستمهائي را در بر گيرد كه به علت نياز كمتر به كسب و كار ،ماموريت نخواهند گرفت.و برنامه هاي كاربردي كه كمتر مورد پشتيباني قرار خواهند گرفت جا به جا خواهند

شد.يا برنامه هائي كه جديدا واگذار گرديده اند.معماري برنامه كاربردي بر اساس تغييرات جاري ليست پروژه و چرخه عمر سيستمهاي برنامه كاربردي تعريف مي شوند. متغيرهاي بحراني معماري هدف در چارچوب زماني كه هدف پوشش خواهد داد تقسيم مي شود(در چه دوره زماني برنامه ريزي شود ودر چه تاريخي معماري هدف بايد اجرا شود).معمولا يك رويكرد دو ساله در شركتهاي كوجكتر مناسب است در حالي كه رويكرد سه تا پنج ساله در سازمانهاي بزرگتر بسيار سودمند است.معماري نهائي مطلوب (سه نموداري كه پيش تر تشريح شد)،منافع و پيش پرداخت هزينه ها را مستند سازي كنيد،مستندسازي مي تواند با تعيين تفاوتهاي مدل جاري به عنوان مجموعه جديد كامل نمودارها انجام شود. ايجاد معماري هدف برنامه  كاربردي انتقال برنامه مسير هدف يا نتيجه برنامه ،مدركي است كه استراتژي انتقال سازمان از مبدأ جاري به معماري هدف را معين مي كند.برنامه بايد منابع مورد نيز شركت،بودجه وظائف كار ، نتايج،وابستگي ها و محدوديتهاي زماني را در بر گيرد.در بعضي موارد جابه جائي برنامه ممكن است گامهاي سريع را قبل از رسيدن به معماري برنامه كاربردي در بر گيرد. در هر حالت،برنامه ها،هزينه ها ومنافع جابه جائي پروژه ها بايد با مدرك نشان داده شود و سپس به عنوان ستاده فرايند مديريت تقاضاي IT ارائه شود. فرايند مديريت تقاضاي IT  مطمئن خواهد ساخت كه معماري جا به جائي پروژه ها در طول ديگر پروژه هاي احتمالي IT اولويت بندي شده اند. استراتژي برنامه كاربردي بعد از تعريف معماري هدف برنامه كاربردي،يكي از مهم ترين تصميمات مورد نياز براي مديران  IT ،تعيين استراتژي كه شركت براي توزيع قابليتهاي مورد نياز

در هر زمينه متعهد خواهد شد،ميباشد. يادآوري اين بخش،نكات عمده تصمِمات بحراني و عواملي كه مدير IT بايد در گرفتن اين تصميمات اثر بگذارد را مطرح مي كند. ارزيابي اولويت برنامه كاربردي تعيين زمان كنار گذاشتن برنامه كاربردي مهم است.با اين وجود اغلب از تجزيه و تحليل در واحد IT غفلت مي شود. شركتها مي توانند با منطقي سازيبرنامه كاربردي شان و كنار گذاشتن برنامه هاي كاربردي كم ارزش،به ويژه برنامه هايي كه از تكنولوژي غير متداول استفاده مي كنند و به پشتيباني و نگهداري مدير عالي احتياج دارند،كارائي عملياتي قابل توجهي ايجاد كنند. تحليلهائي بايد انجام گيرد تا مشابهت هاي تحليل اولويت بندي پروژه راتعيين كند.ابتدا تيم بايد شايستگي هاي سيستم جاري را ارزيابي كند.اگر اصلاحات غير عمده اي در برنامه ايجاد شده اند،شركتها كاربرد آنرا تا چه زماني ميتوانند ادامه دهند؟بهبود معياري براي ارزيابي صلاحيت سيستم،بر مبناي معيارهاي بازرگاني استوار است(كم=بعد از 3 تا 6ماه،متوسط بعد از6 تا 24 ماه،زياد بعد از 2 تا 4 سال). گام دوم ،تعيين ارزش نسبي براي برنامه كاربردي براي شركت است.و متغيرهايي كه تيم براي بررسي مي خواهد را مشخص مي كند. اگر اهميت تجاري برنامه كاربردي كم باشد،برنامه يافته ها و توجه كمتري دريافت مي كند.همه برنامه هاي كاربردي با اهميت كم تجاري براي كنار گذاشتن مورد نظر قرار مي گيرند.در موردي كه شايستگي سيستم كم است،تيم بايد طرحهايي را را به فهرست پروژه اضافه نمايد،كه كاهش هزينه يا ديگر ارزشهايي كه با مأموريت سيستم ايجاد شده اندرا نشان دهد. براي سيستم هاي با ارزش كم و شايستگي بالاي سيستمنتيم بايد سطوح خدمات و تمركز منابع

را تعديل كند تا سرمايه گذاري جديد در سيستم را كاهش دهد.اگر ارزش تجاري بالا باشدهعمالي براي شايستگي سيستم جاري تعيين خواهد شد. اگر سيستم جاري مناسب باشد ،تصميمدر مورد سرمايه گذاري جديد در برنامه كاربردي مي تواند براي 6-12 ماه گرفته شود.در ضمن تيم بايد مطمئن باشد كهمنابع مناسب سيستم را نگه مي دارند. اگر اهميت تجاري بالا و شايستگي سيستم پايين باشدنبرنامه كاربردي بايد ارتقا يابد.شما بايد چگونگي افزايش برنامه جاري يا جايگزيني آن با هزينه مؤثرتر و بهتر تكميل نيازهاي تجاري را تعيين كنيد. بهسازي و ارتقاء برنامه هاي كاربردي موجود در برابر جايگزيني براي هر برنامه كاربردي كه در ربع «افزايش تمركز »تحليل اولويت برنامه واقع مي شود،تيم بايد يك استراتژي برنامه كاربردي را تعيين كند.براي هر برنامه،تيم ممكن است افزايشو ارتقاء يا جانشيني كامل برنامه موجود را انتخاب كند. اين تصميم بين دو معيار كليدي تقسيم خواهد شد: 1- هزينه كل مالكيت (كل هزينه هاي زندگي يا نگهداري يك برنامه كاربردي):هزينه كل،زندگي برنامه را تجزيه و تحليل مي كند.به عنوان مثال،اگر گزينه اي شكل جاري برنامه سنتي را ارتقا دهد،هزينه كل براي به رمز در آوردن ارتقا،آموزش كاربران و نگهداري برنامه كاربدي بايد تخمين زده شود.تحليل مشابهي براي انجام راهكار هاي ديگر مورد نياز است كه ممكن است (الف)توسعه كامل يك برنامه كاربردي جديد و (ب)اجراي بخش دوم برنامه بسته بندي شده باشد. 2- تناسب وظيفه اي: تيم برنامه كاربردي بايد نيازمندي هاي سيستم را مستند كندو راهكارهاي بسته بندي شده كه مي توانند نيازها را برآورده كنند را مورد ارزيابي قرار دهد. بعد از تكميل اين تحليلات،قادر به تخمين

مقدار هزينه هر راهكار و قضاوت در موردهزينه اضافي يك گزينه كه داراي وظايف اضافي باارزش هست يا گزينه اي يا گزينه اي با هزينه بيشتر براي وظايف كمتر مي باشد. توسعه برنامه هاي كاربردي در برابر اجراي برنامه هاي نرم افزاري زماني كه تصميم به جايگزيني يك برنامه كاربردي گرفته مي شود،پرسش بعدي اين است كه شركت چگونه بايد يك بسته نرم افزاري را بخرد يا نرم افزارهاي داخلي را توسعه دهد.عموما تيم بايد بكوشد تا نرم افزارهاي موجود را بشناسد.هزينه هاي زياد توسعه وتحمل پشتيباني زياد برنامه هاي توسعه داده قديمي،آنها را براي بيشتر شركتها غير جذاب مي سازد.در دهه گذشته، ايجاد برنامه هاي بازرگاني ازخراش تنها گزينه موجود مناسب به دليل عدم نرم افزار در زمينه هاي مخصوص بازرگاني بود.اگر چه مالكان شركتهاي برنامه اي ،تركيب شدند تا برنامه هاي تجاري تقاضاي فزاينده تقريبا خودكار هر برنامه تجاري را فراهم نمايند. تصميم نهايي در مورد خريد يا ايجاد ميتواند منجر به پاسخ سؤال  گردد. كه معيار روشني از يك نرم افزار ماندني است. همان طور كه ذكر شد بايد دليلي براي گزينه توسعه  قديمي باشد.فقط در نمونه هاي غير عادي،گزينه توسعه قديمي راهكار مناسبي براي جايگزيني برنامه خواهد بود. برنامه هاي كاربردي منسجم در برابر توليد بهتر اكر تصميمات جايگزين با توجه به سيستم نرم افزاري گرفته شده باشند،تيم اكنون با انتخاب نهايي مواجه مي شود. اگر چه يك بسته نرم افزار توليد بهتر يا يك رشته ERP منسجم اجرا مي شود. توليد بهتر فرايند انتخاب بهترين نرم افزار يا مجموعه اي از نرم افزارهاي آماده كه قابليتهاي محدودي را فراهم مي

نمايند،اما براي وظايف خاص كه انجام مي دهندتخصيص زيادي پيدا مي كنند،مي باشد(سيستم پيش بيني براي صنايع با متغيرهاي زياد،سيستم طراحي توليد براي توليدات فني يا سيستم برنامه ريزي توليد براي پوشاك قديمي).توليد بهتر فرايند انتخاب راه حلها مي باشدكه بيشترين كيفيت نيازهاي وظيفه ايمهم را فراهم مي كند. با اين وجود،به عنوان يك راه حل سازماني نسبت به توليدات بهتر ديگر يا سيستم ERPمنسجم،وسعت انسجام بيشتري در طول افقي سازمان ايجاد مي كند.با اين تعريف،راه حل مديريت مالي توليد بهتر،راه حل برد-برد را با توجه به قابليتهاي مديريت مالي،در بعد وظيفه اي عمده و توانايي مقياس و انسجام با توليد بهتر  سيستمهاي ديگر در طول سازمان را تهيه مي كند. برنامه ريزي منابع سازماني(ERP) آميخته اي از سيستم هاي اطلاعاتي شركت هستند كه براي نوعي از وظايف و عمليات شركت طراحي شده اند.اين سيستمها معمولاً پشتيباني شركتهاي كاملاًداخلي زنجيره توزيع را فراهم مي كنند(پيش بيني،برنامه ريزس توليد،مديريت توليد،حمل و نقل،توزيع).به همان اندازه كه وظايفي نظير منابع انساني،مالي و بازاريابي داراي اهميت هستند.رم افزارهاي ERP ابتدا در 1980 در پاسخ به تقاضاي انسجام بيشتر سازماني به وجود آمده اند.امروزه اين نرم افزارها ،انسجام دروني را در طول وظايف وعمليات كسب و كار همانند وجود خارجي،نظيرتوزيع كنندگان و مشتريان تركيب كرده اند. شركتهاي نرم افزاري ERP نظير sap,oracle,people soft,jd edwardsبرنامه هاي ERP منسجمي را ارائه كردند.علاوه بر اين تعدادي از فروشندگان،شكلها و نرم افزارهاي خاصي را در جهت صنايع خاصي مجهز كردند.رويكرد توليد بهتر معمولاًفرايند كسب و كار ويژه شركت را با فراهم آوردن وظايف بهتر،انعطاف پذيري بيشتر . سرعت بازار براي تمهيدات جديد توزيع مي

كند. توليد بهتر،به عبارت ديگر،چالشي را در برابر انسجام مطرح مي كند.به علت رابطه پيچيده با انسجام برنامه هاي متعدد در طرح توليد بهتر،بسياري از شركتها رويكرد دوگانه اي كه سيستم مركزيERP  را براي وظايف پايه و زمينه هاي كسب و كار،كه احتياجات غير عادي ندارند را انتخاب كرده اند. آنها همچنين يك برنامه توليد بهتر را در يك يا دو زمينه اي كه داراي مزيت استراتژيك هستند،يا براي شركت حياتي هستند را به كار مي برند. كسب و كار و زمينه هاي وظيفه اي برنامه هاي قوي توليد بهتر عبارتند از: ·        مديريت زنجيره توزيع ·        مديريت فهرست اموال ·        مديريت پيش بيني و تقاضا ·        انبارداري و لجستيك ·        توزيع/ مسير برنامه ريزي ·        مديريت سفارشات ·        وضعيت سفارشات(براي توليدات مهندسي) ·        مديريت خدمات حرفه اي ·        سيستم هاي منابع انساني/ استخدام كاركنان ·        برنامه هاي كسب و كار الكترونيكي ·        نرم افزار روابط مشتري مديريت (CRM) نگهداري برنامه هاي كاربردي موحود مفهوم ميز كمكي برنامه كاربردي ميز كمك برنامه كاربردي شبيه وظايف است،اما با پشتيباني برنامه كاربردي وحل مسائل مرتبط با برنامه كاربردي محاسبه مي شود.و معمولاً در تيم هاي اختصاصي برنامه كاربردي سازماندهي مي شود.در پشتيباني ميز كمكي،مهم اين است كه مطمئن شويم مسؤليتهاي سازمان IT به طور آشكار بين بهبود وافزايش برنامه هاي كاربردي و تثبيت آن تقسيم شده است.اغلب تيم توسعه از برخورد خطوط قرمز براي رهايي تازه از برنامه كاربردي مورد سؤال قرار مي گيرند. به علت اين كه بيم با اداره پشتيباني مستمر برنامه كاربردي مواجه مي شود،درحالي كه هم زمان تلاش مي كند تا تركيب جديد

برنامه كاربردي را بيافزايد،از شكست توسعه جلوگيري نمايد وآزادي جديد در بودجه بياورد.وقتي برنامه هاي بزرگ امكان پذير هستند،تيم توسعه بايد از تيم پشتيباني برنامه كاربردي مجزا باشد. شكل 8.13 نشان مي دهد چگونه فرايند توسعه مي تواند با تركيب تيم هاي توسعه و پشتيباني برنامه كاربردي صورت گيرد.در اين مثال،تيم با مسؤليت بالا براي توسعه و پشتيباني،40 ساعت تلاش در توسعه و 24 ساعت در پشتيباني به كار مي برد.در حالي كه دو تيم مجزا باشند،تيم توسعه 40 ساعت به كار مي گيرد در حالي كه تيم پشتيباني فقط  16 ساعت انجام ميدهد.دو حالت رخ مي دهد،اول وقتي كهدو تيم مجزا عمل كنند جدول توسعه 37% زودتر كامل مي شود،زيرا تيم توسعه به جز آن احتياجي ندارد.پشتيباني در زمان كمتري كامل مي شود،زيراتيم پشتيباني به صورت دقيق تر ي بر مسائل پشتيباني كه قادر به جواب سريع باشند تمركز ميكند و كاربران را منتظر نگه نمي دارد،وهر جا كه مي توانند دانش پايه را بهينه نمايند.براي مديريت مؤثرتر فرايند ميز كمكي ،برنامه كاربردي اين دو فرايندبايد در جاي خود قرار گيرند.ارتقا معمولاًبه  عنوان عملي كه در ويژگي سيستم اصلي طراحي شده باشد تعريف مي گردد. اگر برنامه كاربردي هنوز در مرحله توسعه باشد،تيم ارتقا ممكن است تيم توسعه اصلي باشد. ارتقا بايد با ديگر فعاليتهاي توسعه و طرحها اولويت بندي شده باشد. درخواست ارتقا معمولاً به چند روش انجام مي گيرد: - كاربران تغييرات را درخواست مي نمايند. - از ميان صاحبان كسب و كار معمولاً در ملاقاتهاي ماهانه يا هفتگي. - از ميان واحد IT –ميز كمك يا تيم ارتقا مجموعه اي از

مسائل بكارگيري برنامه كاربردي را طبقه بندي مي كند. - از ميان كميته اداري IT هر نوع ارتقا بايد مثل پرئژه هاي توسعه مورد بررسي دقيق قرار گيرد.جريان ارتباطات عمومي بايد به شرح زير باشد: 1. يك فرم الكترونيكي ياسند بايد مستند سازي درخواست ارتقا را تكميل كند. 2. طراح سيستم و كاربران كست و كار بايد درخواستها را بررسي كنند تا مفاهيم،اثرات فرايند كسب و كار و اهداف تقاضا را درك كنند. 3. تيم فني بايد با تفصيل احتياجات و طراحي مسير،فعاليتهاي مورد نياز براي تكميل تقاضا را حدس بزند. 4. راهنمئي نهايي بايد به كاربران كسب و كار بعد از بررسي ارزش ارتقا داده شود تا از ارزش فعاليت مطمئن شوند. وضع توافقات سطح خدمات در زمينه پشتيباني عملكردها،پرامترهاي سطح خدمات برنامه كاربردي بايد براي خمخ برنامه هاي كليدي كسب و كار تنظيم شوند.انجام چنين كاري به مديريت تيم پشتيباني،تعيين نقشها ومسؤليتها،ايجاد منابع احتياجات،به اندازه انتظارات متقابل ميان گروه  IT و كاربران كسب و كار كمك مي كند.پارامترهاي عمده بررسي عبارتنداز: - نقشها و مسؤليتها(ميان تيم پشتيباني برنامه كاربردي،تيم پشتيباني فني،ميز كمك و كاربران كسب و كار) - ساعات پشتيباني عملكرد - فرايند درخواست سيستم(نموداري كه فرايند چگونگي درخواستهاي سيستم را نشان ميدهد). - رويه هاي تصميم گيري در مورد مسأله - سطوح سختي (تعيين سطح اهميت هر درخواست،تعيين سختي مسؤليت كاربر نيست بلكه يك شناخت مفصل است). - سطوح اولويت - وضع كدها - فرايند پلكاني - عوامل كليدي مسير عملكرد پشتيباني برنامه كاربردي نقشهايي كه مورد نياز است تا به وسيله اعضا تيم مديريت برنامه كاربردي انجام شود عبارتند از: ·       

فهرست كارهاي دستي ·        مديريت چاپ برنامه كاربردي ·        شروع / پايان برنامه كاربردي ·        انسجام داده هاي برنامه كاربردي ·        نظارت وضع توليد برنامه كاربردي ·        بررسي نرم افزار،ارتقا و خدمات بسته هاي نرم افزاري ·        به كار گيري تغييرات نرم افزاري،ارتقا و خدمات ·        تشكيل و مديريت سنتي و مستند سازي بسته هاي نرم افزاري ·        كدبندي اصلاحات،واحدها و تست انسجام ·        تست مقبوليت هدايت كاربران براي ارتقا و تثبيت ·        عملكرد برنامه كاربردي ·        مديريت امنيتي برنامه كاربردي(به جز مسؤليت گروه عملكرد امنيتي) ·        مديريت درخواست خدمات برنامه كاربردي ·        كنترل تغييرات برنامه كاربردي ·        وظايف اداري برنامه كاربردي مديريت محيط هاي برنامه كاربردي براي فراهم كردن تيم مديريت،بهبود برنامه كاربردي با قابليت توسعه و آزمايش تغييرات قبلي به كارگيري توليد،بايد انواع سيستم هاي محيطي را بيرون از ناحيه توليد كه برنامه كاربردي مي تواند وجود داشته باشد،ايجاد كنند.اين محيطها مي توانند شكلهاي منطقي يك سرور يا كاملاً سرورهاي مجزا باشند. تيم سه نوع محيط را حفظ خواهد كرد،يكي براي توسعه،آزمايش و توليد در مورد ديگر تيم ها،محيطهاي اضافي را براي اهداف خاص نظير كاربر نهايي يا حجم آزمايش طبقه بندي خواهند كرد.هدف سه محيط عبارتند از: ·        محيط توليد را ثابت نگه داريد و تغييرات توليدي نصب و ارتقا كامل برنامه كاربردي را كاهش دهيد. ·        ارتقا را در بهبود محيط جداگانه،كه فارغ از مسائل حجم توليد و محدوديتهاي برنامه هستند را توسعه دهيد. ·        بعد از اين كه كدگذاري براي آزمايش آماده است،مي تواند منجمد شود و در محيط آزمايش حركت كند،كه تعداد بخشهاي حركت را كاهش مي دهد(تيم آزمايشي

فكر مي كنند كدگذاري يك تغيير روزانه مي باشد).اضافه بر اين به تيم توسعه اجازه داده مي شود تا به كار ادامه دهند،در حاليكه تيم آزمايش در حال آزمايش كردن مي باشد. چرخه عمر برنامه كاربردي برنامه هاي كاربردي همانند ديگر عناصر تكنولوژي داراي يك چرخه عمر مي باشند.همچنين توجه زيادي معمولاً به توسعه تلاشهاي اوليه مي شودتلاشهايي كه در جهت بخش كوچكتري از سرمايه گذاري مشترك در سر تا سر برنامه كاربردي تمايل دارند-معمولاً 10 تا 20 در صد كل سرمايه گذاري انجام مي شود. بهترين كاربرد هاي مديريت برنامه كاريردي انواع كاربردهاي مستند سازي معماري جاري تركيب شده اند و به اين نكات توجه داشته اند: ·        كاهش سرمايه گذاري جديد و تجزيه سيستم، استراتژيهاي برنامه كاربردي جديد بايد بر اساس ترتيب اولويت ذيل انتخاب شوند:استفاده مجدد،خريد، ساخت(توسعه قديمي) ·        عموماً،طراحي مجدد فرايند كسب و كار بايد جلوتر از توسعه سيستم حركت كند،به ويژه در مورد برنامه هاي كاربردي جديد كه با برنامه كاربردي پشتيباني مي شوند. احتياجات برنامه كاربردي بايد از تلاش طراحي مجدد فرايند كسب و كار ناشي شود. ·        بسته هاي نرم افزاري سه گانه بايد مورد پذيرش اكثريت سيستمهاي اجرا شده جديد واقع گردند. ·        هنگام بكارگيري بسته هاي نرم افزاري براي فرايندهاي كسب و كار غير حياتي،تلاش كنيد فرايند كسب و كار را براي تطبيق بسته هاي نرم افزاري، هر جا كه امكان اجتناب از برنامه هاي عالي و تلاشها وجود دارد را اصلاح كنيد. ·        اگر اصلاحات فرايند كسب و كار غير ممكن است يك راهكار محدوديت استفاده از بسته هاي غير تفكيك شده يا مشخص، توسعه

برنامه هاي سنتي براي شكاف بين بسته ها مي باشد. ·        به هنگام انتخاب خط مشي برنامه كاربردي، آنهايي را انتخاب كنيد كه مي توانند با حداقل هزينه عمل كنند و تكنولوژيهايي كه داراي هزينه كمتر پشتيباني در دراز مدت مي باشند. توسعه برنامه هاي كاربردي جديد كتابهاي كاملي نوشته شده اند كه بطور مفصل فرايند ايجاد برنامه كاربردي سنتي را بررسي مي كنند. از جمع آوري احتياجات از ميان طراحي فني و توسعه تضمين كيفيت و آزمايش پذيرش كاربران،تبديل داده ها و به كارگيري دانش موجود براي اين موضوع ويژه ،گسترده است. وبراي همهسيستمهاي حرفه اي قابل دسترسي است. بنابراين ما مختصراً فقط چند بررسي درتوسعه برنامه كاربردي را بيان مي كنيم.گامهاي عمده كه تلاشهاي توسعه برنامه كاربردي را تشكيل مي دهند عبارتند از: ·        برنامه ريزي و تخمين ·        شناسايي احتياجات ·        طراحي سيستم ·        طراحي تفصيلي ·        آزمايش ·        بكارگيري ·        پشتيباني مستمر هر يك از اين گامها بايد در جزئيات برنامه ريزي شوند.برنامه ها بايد در تكميل هر گام اصلي مورد تجديد نظر قرار گيرند. به ويژه شناسايي احتياجات و وظايف طراحي سيستم كه ممكن است به تغيير فرضيات زمان طرح، منافع و هزينه ها منتج گردد. تيم برنامه كاربردي بايد بررسي ويژه اي بر تخمين طرحهاي توسعه بهبود روشها انجام دهد. همچنين،روشهاي برآوردي متعددي كه غالباً تلاش برآورد مورد غفلت واقع ميشود يا چشم پوشي مي گردد، وجود دارند. اغلب برآورد طرحها، وقتي كه در همه حال تلاش مي شود از بالا به پايين انجام مي شود.نتيجه آن توليدات بهينه براي منابع ،زمان بندي و تاريخ هاي كامل است. يك

روش ترجيحي، پيش برنده هاي كليدي تلاش براي طرح نظير تعداد وظايف برخوردها،جداول را در برنامه كاربردي تعيين مي كند.بر اين اساس يا ديگر پيش بيني هاي مناسب از تلاش كار،تيم مي تواند برآورد معقولي از احتمال تلاش براي تكميل طرح انجام دهد. طرحهاي ساختاري براي طرحهاي بزرگ توسعه،تيم براي نقشهاي زير به منابعي احتياج دارد:طراحي نمودار و برخورد كاربران،شكل وظيفه اي،طراحي و مديريت پايگاه داده هانتبديل داده ها كدگذاري بهبود و آزمايش تضمين كيفيت. بعلاوه، تيم بايد كفالتي از حداقل كاربر تجاري كه مالك نيازمنديهاي تجاري خواهد بود و به طراحي برنامه كاربردي كمك ميكند،داشته باشد.شكل 8.15 حداقل ويژگي هايي كه از تيم انتظار مي رود را تشريح مي كند. مديريت فعاليت توسعه نرم افزار سرانجام مديران برنامه كاربردي بايدبا كنترل گوناگون و مسائل كيفي در رابطه بافعاليتهاي توسعه سيستم هاي بزرگ آشنا باشند. به عنوان مثال: ·        كنترل نسخه نرم افزاري:وسايل متعددي براي كمك به تيم جهت مديريتنسخه ترم افزاري مديريت قوانين و اهداف در طول توسعه فراهم است. ·        مستند سازي: فرايند كسب و كار، احتياجات، فهرست پايگاه داده و. اهداف نرم افزار را بررسي مي كند.ابزارهايي فراهم هستند كه اين طبقه بندي ها را به خوبي برررسي مي كنند. براي طرحهاي كوچكتر، فعاليت مستند سازي به آساني مي تواند با برنامه هاي پردازش كلمه و صفحه گسترده انجام شود. ·        اندازه گيري بهره وري:روشهاي گوناگوني براي ارزيابي و اندازه گيري توسعه كمي و كيفي منابع وجود دارند. مدير توسعه بايد با اين روشها آشنا بوده و آنها را در جاي مناسب بكار بگيرد. ·        آزمايش: آزمايش به شبيه سازي محيط هاي

دنياي واقعي براي اطمينان ساختن از عملكرد نرم افزار،آنگونه كه طراحي شده مورد نياز است كمكگ مي كند.توسعه دهندگان و كاربران بايد با آزمايش درگير باشند. در طحهاي بزرگ، تيم آزمايش تخصيص تضمين كيفيت مورد نياز است. چهار گام در مرحله ازمايش عبارتند از: -ايجاد برنامه آزمايش -ايجاد آزمايش اوليه سيستم و واحد -ايجاد آزمايش اوليه عملكرد -ايجاد آزمايش پذيرش كاربران ·        نگهداري:تيم توسعه احتمالاً براي بقاء نرم افزار در جهت نگهداري نرم افزار حركت خواهد كرد. اجراي بسته هاي برنامه كاربردي گامهاي بكار گيري بسته هاي نرم افزاري شبيه مرحله توسعه انتظار طرحهاي توسعه كه عموماً جانشين برنامه كاربردي مي شود، است.گامهاي مشترك اجراي بسته نرم افزاري عبارتند از: ·        انتخاب نرم افزار ·        برنامه ريزي،برآورد و شناسايي ·        طراحي ·        آزمايش ·        استخدام و بكارگيري برآورد روشهاي زيادي براي برآورد كل تلاش كاري و هزينه هاي اجراي يك برنامه كاربردي وجود دارد.بيشتر فروشندگان روشي را براي اجراي برنامه هايشان دارند. اگر چه ابزارهاي برآورد فروشندگان سودمند هستند،تيم برنامه كاربردي بايد برآوردهاي خود را به خوبي به كار گيرد. فرايند برآورد بايد راهبردهاي كليدي فعاليت براي آزمايش،بكارگيري و تغيير سيستم را شناسايي كند. راهبردهاي معمول فعاليت در بكارگيري بسته هاي برنامه كاربردي عبارتند از: ·        تعداد حوادث كسب و كار كه تغييرات مالي داخل و خارج شركت را بررسي مي كند(سفارشات خريد و صورتحساب ها). ·        تعداد وظايف سيستم ·        تعداد،اندازه و پيچيدگي جدول پايگاه داده ها ·        تعداد،اندازه و پيچيدگي پرونده ها ·        تعداد مداخلات كاربران براي بهبودي ·        تعداد داده هاي اصلي سيستم و خروجي هايي كه ايجاد مي شوند. ·        تعداد

افراد در طرح. ·        تعداد راهكارهاي فني. ·        تعداد روشهاي سيستمي جايگزين شده. ·        تعداد چرخه آزمايش كه كامل شده است. ·        تعداد آزمايشات سيستم كاربران. ·        تعداد روشهاي جديد اجرا شده. ·        تعداد جلسات آموزشي كه كامل شده است. ·        طول ميانگين جلسات آموزشي با چنين تفكري، تيم اجراي بسته نرم افزاري مي تواند ليست جامعي از راهبردهاي كليدي از تلاش براي فعاليتهاي خاص كه از ليست نمونه به عنوان نقطه شروع استفاده ميشود،تهيه كند. راهنماي اتاق كنفرانس يك گام خطرناك كه غالباً در اجراي بسته نرم افزاري چشم پوشي شده، عمل كردن به راهنماي اتاق كنفرانس(CRP) مي باشد.اين گام به تيم و كاربران نهايي اجازه مي دهد تا سيستم يا وظايف جزء سيستم را با داده هاي خاص شركت، اجراي فرايند كسب و كار خاص شركت بررسي كنند. بسياري از فروشندگان برنامه كاربردي سعي مي كنند رهبران IT را از تكميل اين گام منصرف كنند،به علت اين كه تعهد زماني براي اين بخشها مورد نياز است.هر چند تضمين بهتري وجود ندارد كه سيستم احتياجات كسب و كار را با ديدن آن در يك محيط واقعي، از بعدي كه فروشندگان معمولاًعمل مي كنند،برآورده كنند. راهنما بايد در شركت با فرايند آزمايش شده وظايف بحراني كسب وكار راهنمايي شود. موفقيت يا شكست راهنماي اتاق كنفرانس، به طور بالايي از موفقيت كلي طرح قابل پيش بيني است. شناخت فرايند كسب وكار وظيفه ديگري كه به آن بي توجهي شده است تعريف فرايند كسب و كار شركت است. اجراي نرم افزار تقريباً بدون مستند سازي خوب از فرايند كسب و كار غير ممكن است. مستند سازي تفصيلي

از فرايندهاي كسب و كار موجود براي تحليل شكاف در برنامه هايي كه به روشهاي اضافي احتياج دارند،تهيه مي شود. اساسي ديگري كه بايد به وسيله تيم برنامه كاربردي به هنگام اجراي نرم افزار مورد توجه قرار گيرند عبارتند از: ·        تغييرات نرم افزاري را حداقل كنيد.اين عمل منافع عمده بسته نرم افزاري را كاهش مي دهد. ·        اگر تغييرات نرم افزاري ناگزير بايد انجام شوند مطمئن شويد كه به خوبي مستند سازي شدند و تا حد ممكن به بسته هاي كمتري محدود شدند. اين كار اجراي بعدي ارتقا و اصلاحات بسته هاي نرم افزاري را آسانتر خواهد كرد. ·        اطمينان حاصل كنيد كه تيم برنامه كاربردي،نه فروشندگان،در طول وبعد از اجرا برنامه را هدايت ميكنند. ·        روشهايي را بيابيد كه بر اولويتهاي توسعه و ارتقا فروشندگان برنامه ها اثر بگذارد. ·        فرض نكنيد كه يك برنامه مهم آموزشي در پايان اجرا براي كاربران نهايي كفايت خواهد كرد.بايد جلسات آموزشي 3 تا 6 ماهه وجود داشته باشد تا از روش جامع برنامه اطمينان حاصل كنيد و در رسيدن به منافع برنامه ريزي شده سيستم كمك نمايد. خلاصه تصميمات مديريتي برنامه كاربردي در يك شركت پيچيده است و به دور انديشي و برنامه ريزي زيادي احتياج دارد.برنامه هاي كاربردي بايد با استراتژي كلي سازگار و در جاي مناسب به كار گرفته شوند.برنامه بايد در فواصل معين بوسيله تيم مديريت مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد تا ضعف هاي برنامه ريزي نادرست،عملكردها يا قابليتهاي گزارش دهي در زمينه كسب و كار داده شده را مشخص كند.همه برنامه كاربردي بايد بر اساس ارزش كسب و كار شايستگي رايج

ارزيابي شوند. در مواردي كه برنامه كاربردي تأكيد بيشتري دريافت مي كند(ارزش بالاي كسب و كار و شايستگي كم)،ارزيابي اضافي براي تعيين ارتقا يا جانشيني استراتژي صورت مي گيرد. اگر برنامه كاربردي جانشين شود تيم مديريت بايد سياستي را بر اساس توسعه سنتي،بكار گيري بسته هاي ERP يا يك رويكرد دوگانه بهبود بخشد.در يك موقعيت ثابت،تيم مديريت وقت خود را بين پشتيباني برنامه و ارتقا سيستم هاي موجود تقسيم خواهد كرد. اين وظايف بين افراد،براي آسان سازي تكميل سريع ارتقاآت تقسيم مي شود. بخش توسعه ممكن است به خاطر ايجاد سيستم هاي جديد همانند به كارگيري سيستمها مسؤل باشد. در هر حالت،نظم استانداردي براي مديريت مؤثر طرحها به كار گرفته مي شود و به تيم در موفقيت برنامه ريزي،ايجاد و مديريت برنامه كمك مي كند. منبع: مديريت دولتي در ايران، علي ادبي فيروزجايي

ب_ي_وتكن_ول__وژي

مهدي ياراحمدي خراساني     بيوتكنولوژي چيست؟ گستردگي و تنوع كاربردهاي بيوتكنولوژي، تعريف و توصيف آن را كمي مشكل و نيز متنوع ساخته است.برخي بيوتكنولوژي را مترادف ميكروبيولوژي صنعتي و استفاده از ميكروارگانيسم ها مي دانند وبرخي آن را معادل مهندسي ژنتيك تعريف مي كنند. به همين دليل در اين جا مختصراً به تعاريف متفاوت از بيوتكنولوژي اشاره اي مي كنيم كه البته داراي وجوه اشتراك زيادي نيز هستند: 1_ بيوتكنولوژي مجموعه اي از متون و روش ها است كه براي توليد، تغيير و اصلاح فرآورده ها، به نژادي گياهان و جانوران و توليد ميكروارگانيسم ها براي كاربرد هاي ويژه، از ارگانيسم هاي زنده استفاده مي كند. 2_ كاربرد روش هاي علمي و فني در تبديل بعضي مواد به كمك عوامل بيولوژيك (ميكروارگانيسم ها، ياخته هاي گياهي و جانوري و آنزيم ها) براي توليد كالاها و خدمات در كشاورزي،

صنايع غذايي و دارويي و پزشكي. 3_ مجموعه اي از فنون و روش ها كه در آن از ارگانيسم هاي زنده يا قسمتي از آن ها در فرايندهاي توليد، تغيير و بهينه سازي گياهان و جانوران استفاده مي شود. 4_ كاربرد تكنيك هاي مهندسي ژنتيك در توليد محصولات كشاورزي، صنعتي، درماني و تشخيص با كيفيت بالاتر و قيمت ارزان تر و محصول بيشتر و كم خطرتر. 5_ استفاده از سلول زنده يا توانايي هاي سلول هاي زنده يا اجزاي آن ها و فرآوري و انتقال آن ها به صورت توليد در مقياس انبوه. 6_ بهره برداري تجاري از ارگانيسم ها يااجزاي آن ها. 7_ كاربرد روش هاي مهندسي ژنتيك در توليد يا دست كاري ميكروارگانيسم ها و ارگانيسم ها. 8_ علم رام كردن و استفاده از ميكروارگانيسم ها در راستاي منافع انسان تعاريف بالا از بيوتكنولوژي هر كدام به تنهايي توصيف كاملي از بيوتكنولوژي نيست ولي با قدر مشترك گرفتن از آن ها مي توان به تعريف جامعي از بيوتكنولوژي دست يافت. براستي چرا چنين است؟ هر چند كه با مرور زمان دانشمندان به مفاهيم مشتركي در مورد تعريف بيوتكنولوژي نزديك شده اند اما چرا هر متخصص و دانشمندي تعريف جداگانه اي از بيوتكنولوژي ارائه مي دهد كه در جاي خود نيز مي تواند صحيح باشد (نه الزاماً جامع). علت اين حقيقت را بايد در ماهيت بيوتكنولوژي جست. بيوتكنولوژي همانند زيست شناسي، ژنتيك يا مهندسي بيوشيمي يك علم پايه يا كاربردي نيست كه بتوان محدوده و قلمرو آن را به سادگي تعريف كرد. بيوتكنولوژي شامل حوزه اي مشترك از علوم مختلف است كه در اثر همپوشاني و تلاقي اين علوم با يكديگر به وجود آمده است. بيوتكنولوژي معادل زيست شناسي مولكولي، مهندسي ژنتيك، مهندسي شيمي يا هيچ يك از علوم سنتي و مدرن موجود

نيست، بلكه پيوند ميان اين علوم در جهت تحقق بخشيدن به توليد بهينه ي يك محصول حياتي (زيستي) يا انجام يك فرآيند زيستي به روش هاي نوين و دقيق با كارآيي بسيار بالا مي باشد. بيوتكنولوژي را مي توان به درختي تشبيه كرد كه ريشه هاي تناور آن را علومي بعضاً با قدمت زياد مانند زيست شناسي به ويژه زيست شناسي مولكولي، ژنتيك، ميكروبيولوژي، بيوشيمي، ايمونولوژي، شيمي، مهندسي شيمي، مهندسي بيوشيمي، گياه شناسي، جانور شناسي، داروسازي، كامپيوتر و ... تشكيل مي دهند، ليكن شاخه هاي اين درخت كه كم و بيش به تازگي روييدن گرفته اند و هر لحظه با رشد خود شاخه هاي فرعي بيشتري را به وجود مي آورند بسيار متعدد و متنوع بوده كه فهرست كردن كامل آنها در اين نوشته را ناممكن مي سازد. تقسيم بندي بيوتكنولوژي به شاخه هاي مختلف نيز برحسب ديدگاه متخصصين و دانشمندان مختلف فرق مي كند و در رايج ترين تقسيم بندي از تلاقي و پيوند علوم مختلف با بيوتكنولوژي استفاده مي كنند و نام شاخه اي از بيوتكنولوژي را بدين ترتيب وضع مي كنند. مانند: بيوتكنولوژي پزشكي كه از تلاقي بيوتكنولوژي با علم پزشكي به وجود آمده است يا بيوتكنولوژي كشاورزي كه كاربرد بيوتكنولوژي در كشاورزي را نشان مي دهد. بدين ترتيب مي توان از بيوتكنولوژي داروييPharmaceutical Biotechnology بيوتكنولوژي ميكروبي Microbial Biotechnology، بيوتكنولوژي دريا Marine Biotech ، بيوتكنولوژي قضايي يا پزشكي قانوني Forensic Biotech، بيوتكنولوژي محيطي Environmental Biotech، بيوتكنولوژي غذايي Stuff Biotech foodand food بيوانفورماتيك Bioinformatic، بيوتكنولوژي صنعتي Industrial، بيوتكنولوژي نفت، بيوتكنولوژي تشخيصي و ... نام برد اين شاخه هاي متعدد در عمل، همپوشاني ها و پيوندهاي متقاطع زيادي دارند و باز به دليل ماهيت همه جانبه بودن بيوتكنولوژي نمي توان در اين مورد نيز به ضرس قاطع محدوده هايي را براي

آن ها تعيين نمود. گستردگي كاربرد بيوتكنولوژي در قرن بيست و يكم به حدي است كه اقتصاد، بهداشت، درمان محيط زيست، آموزش، كشاورزي، صنعت، تغذيه و ساير جنبه هاي زندگي بشر را تحت تأثير شگرف خود قرار خواهد داد. به همين دليل انديشمندان جهان قرن بيست و يكم را "قرن بيوتكنولوژي" نام گذاري كرده اند.   تاريخچه ي بيو تكنولوژي   در حال حاظر 6 ميليارد نفر در كره زمين زندگي ميكنند و بنا به پيش بيني هاي سازمانهاي جهاني ، اين جمعيت در 40 سال آينده به دو برابر فعلي خواهد رسيد. حال اين سوال مطرح ميشود كه چگونه بايد سلامتي ، بهداشت و غذاي جمعيت فوق را تاُمين كرد؟ بيوتكنولوژي بخشي از اين پاسخ است. علمي كه عامل بسياري از اكتشافات اخير در طيف وسيعي از صنايع شامل مواد غذايي ، مواد سوختي ، كودها ، صنايع شيميايي ، دارويي ، پزشكي ، كشاورزي و كنترل آفات بوده است. سازمان توسعه و همكاري اقتصادي جهاني در معرفي اين علم مي گويد: بيوتكنولوژي به كار بردن روشهاي علمي و فني در تبديل برخي از مواد است كه در اين روش از عوامل زيستي براي توليد كالا و خدمات استفاده ميشود. در اين ميان منظور از عوامل زيستي به طور عمده ميكروارگانيسم ها ، سلولهاي گياهي يا حيواني و آنزيمها است و كالا و خدمات نيز به كشاورزي ، ماهيگيري ،صنايع غذايي و دارويي مربوط مي شود. انجمن بيوتكنولوژي صنعتي يا IBA نيز به طور ساده بيوتكنولوژي را استفاده از ارگانيسم هاي زنده براي ساخت فرآورده هاي تجاري معرفي مي كند. تاريخچه بيوتكنولوژي به دورانهاي بسيار قديم كه شراب سازي ، پنيرسازي و

پخت نان توسط بابلي ها و مصريها كشف شد برمي گردد اما بيوتكنولوژي به معناي امروزي آن علم جديدي است كه از سال 1953 با كشف ساختار DNA آغاز شد و همچون پلي بين علوم پايه و كاربرد آنها در صنعت ، كشاورزي و پزشكي قرار گرفت. اين علم با آنكه در ابتداي راه تكامل خود است اما اثرات برجسته اي بر جنبه هاي تئوري و عملي زندگي بشر برجاي نهاده بطوري كه هيچ يك از انواع ديگر پژوهشهاي علمي را نمي توان يافت كه در مدت زماني بدين كوتاهي ، چنين رشد قابل توجهي داشته و پيشرفتهاي بسياري در عرصه هاي اكولوژي ، ژنتيك ، ميكروب شناسي ، زيست شناسي مولكولي و تكنولوژي كشت سلولهاي گياهي و جانوري ايجاد كرده باشد و در ضمن داراي ويژگيهاي صرفه جويي در منابع تجدد ناپذير ، حداقل تاثير منفي بر محيط زيست و تضمين كننده هماهنگي بين رفاه بشر و اقتصاد باشد.   بيوتكنولوژي جديد به فنوني مربوط مي شود كه مي توان به طور خلاصه در مورد آنها چنين گفت:   الف) توانايي برش و اتصال مولكولي DNA ، كه با استفاده از آنزيمهاي خاص ، DNA را به قطعات كوچكي در حد ژن تقسيم كرده و آنها را به مولكولهاي وراثتي باكتريها متصل مي كنند. حال اين باكتريهاي جديد را كه حامل صفات تازه اي ميباشند ، تكثير كرده و از آنها براي تهيه تركيبات خاصي چون پروتئين ها ، ويتامين ها و … استفاده مي كنند. ب) قابليت اصلاح پروتئين ها توسط فرايندي كه آن را مهندسي ژنتيك مي نامند و به ياري آن ويژگيهاي يك تركيب پروتئيني

را تغيير مي دهند. مثلا در اين باره مي توان از آنزيمهايي نام برد كه در پودرهاي لباسشويي جديد به كار رفته و داراي قدرت پاك كنندگي منحصر به فردي هستند. در واقع اساس و پايه بيوتكنولوژي جديد را مي توان انتقال ژنهاي يك موجود به موجود ديگر و فعال ساختن آنها در موجود جديد دانست. فن آوري رو به گسترشي كه امروزه به سرعت در صنايع دارويي ، غذايي ، پزشكي ، شيميايي و كشاورزي وارد شده است. براي مثال ممكن است اين ژنها وارد يك باكتري شوند و پس از فعال شدن ، تركيبات كم مقدار ولي با ارزشي چون هورمون رشد يا انسولين ايجاد كنند يا ممكن است اين ژنها به گياهان منتقل شده و گونه هايي را ايجاد كنند كه در مقابل آفت كشها مقاوم هستند و يا اين كه بازدهي بالايي دارند. به اين ترتيب استفاده از انسولين براي بيماران ديابتي محدوديت خاصي نخواهد داشت همچنين كشاورزان مي توانند در پرورش گياهاني چون سويا از سموم و آفت كشهاي كمتري استفاده كنند و با استفاده از نژادهاي جديد ، با همان سرمايه گذاري قبلي ، محصولي تا چند برابر به دست آورند. مركز ملي تحقيقات مهندسي ژنتيك و تكنولوژي زيستي نيز در برنامه تفصيلي طراحي و برنامه ريزي رشته بيوتكنولوژي در معرفي قلمروهاي اين علم آورده است كه: قلمروهاي عمده بيوتكنولوژي را به طور گسترده در زمينه هاي زير ميتوان فهرست كرد:   1- صنايع تخميري و غذايي (دارويي) براي توليد انواع اسيدهاي آمينه ، پپتيدها ، آنزيمها (طبي و صنعتي) ، مواد تشخيص طبي ، انواع پروتءين ها ، آنتي

بيوتيكها ،انواع واكسنها ، هورمون ها ، آنتي بادي هاي منوكلونال و ويتامين ها و … همچنين توليد مواد غذايي جديد و مواد لبني فاقد لاكتوز و استفاده از راكتورهاي زيستي براي افزايش بهره وري فراورش مواد غذايي. 2- پزشكي – ژن درماني ، انواع تشخيص طبي ، مبارزه بيولوژيكي عليه حشرات ناقل بيماريها . 3- محيط زيست ، در اين زمينه بيوتكنولوژي داراي كاربردهاي بيشماري است كه از بازيابي زباله و فاظلابها تا عمل آوري و انهدام آلاينده هاي خطرناك و پاك سازي دريا را شامل مي شود. بيوتكنولوژي در اين زمينه مي تواند به حفظ كلي CO2 و حرارت در جو و كاهش آلودگي زمين و آب ياري رساند. 4- معادن – بازيابي بيوتكنولوژيكي فلزات سنگين و افزايش بهره وري معادن نفت و گوگردزدايي آن و ... 5- كشاورزي و امور دامي ، در اين زمينه كاربرد بيوتكنولوژي در موارد بسيار متنوعي گزارش شده است كه به شرح زير خلاصه مي شود: - تهيه نقشه ژنتيكي ، كشت سلول و بافت. براي كوتاه كردن فرايند اصلاح نباتات و توليد نباتات مقاوم در برابر شرايط محيط و حشرات و آفات و ... - استفاده از پادتن هاي منووكنونال و اسيدهاي نوكلئوتيد در اصلاح نژاد و فعاليت قرنطينه و تبادل مواد ژنتيكي ، تشخيص بيماريها ، تشخيص ميزان سموم در مواد غذايي ، شناسايي ميزان مقاومت حشرات و آفات به سموم. - توليد واكسن هاي دامي به شيوه هاي جديد كه به حفاظت كمتري در برابر شرايط محيط نياز داند و نيز كشت جنين ، تشخيص بيماريهاي دامي و تدوين نقشه ژنتيكي. - بهبود شرايط خاك براي جذب

رطوبت ، جذب و تثبيت ازت و فسفر و ساير مواد غذايي مورد نياز گياه در خاك. 6- انرژي ، استفاده از ميكروارگانيسم ها براي توليد انواع سوختهاي مايع و گازي از ضايعات و دورريختهاي سلولزي و نيمه سلولزي و نشاسته اي.   بيوانفورماتيك   بيوانفورماتيك علم نويني است كه در آن با استفاده از كامپيوتر، نرم افزارهاي كامپيوتري و بانكهاي اطلاعاتي سعي مي گردد تا به مسائل بيولوژيكي بخصوص در زمينه هاي سلولي و ملكولي پاسخ داده شود در اين علم با بكارگيري كامپيوتر سعي مي گردد تا تحقيقات وسيعتري در خصوص پروتئين ها و ژنها بعمل آيد. بدين ترتيب دو فعاليت برجسته اي كه بيوانفورماتيك دانان به آن مشغول هستند. پروتئوميك و ژنوميك مي باشد. ژنوميك شامل تجزيه و تحليل دادها و اطلاعات ژنتيكي بخصوص ژنوم موجودات است. در حقيقت ژنوم را بايد توالي كل DNA موجود در سلولهاي يك جاندار دانست كه بعنوان ماده ژنتيكي عمل مي نمايد و سبب بروز صفات وراثتي (فنوتيپ) مي شود، با انتقال ماده وراثتي از يك نسل به نسل ديگر، صفات ارثي از يك نسل به نسل بعد منتقل مي شود. در موجوداتي كه توليد مثل جنسي دارند، ژنها از طريق سلول جنسي نر (اسپرم) و سلول جنسي ماده (اووم) به نوزاد منتقل مي شود. بطور خلاصه بايد گفت كه ژنوميك شامل توالي يابي و آناليز ژنها و رونوشتهاي آنها در يك موجود زنده است. پروتئوميك به آناليز پروتئين هاي يك موجود زنده گفته مي شود.   بيوتكنولوژي و تحولات صنعتي قرن بيست و يكم   پيشرفت علم بيوتكنولوژي در كشورهاي صنعتي آهنگى بسيار وسيع دارد. اين پيشرفت حاصل بيش از يك قرن تحولات صنعتي جوامع مختلف است كه

به ويژه طي سال هاي 1780 تا پايان قرن بيستم شكل گرفته است. مراحل توسعه صنعتي در جهان را مي توان به شرح زير مرور كرد :    در فاصله سال هاي1780تا 1815 نساجي از شكل سنتي به فرم صنعتي تغيير يافت و مهندسي عمران و صنايع شيميايي شكل گرفت . پيشروان اين تحولات صنعتي كشورهاي فرانسه و انگليس بودند .   در سال هاي بين 1840تا 1870 مهندسي مكانيك و احداث راه آهن سبب ايجاد و گسترش ارتباط بين جوامع مختلف شد - تغييرات بزرگي را در صنعت رقم زد. در شكل گرفتن اين صنايع، باز هم كشورهاي اروپايي پيشرو بودند .   در سال هاي بين 1890 تا 1914 صنايع شيميايي ، برق و تكنولوژي موتور تغييرات بزرگي در صنايع مختلف به وجود آوردند . در توسعه اين صنايع كشورهاى آلمان و آمريكا پيشتاز بودند .   طي سال هاي 1945تا 1970 با شناخت ميكروارگانيسم هاي توليد كننده آنتي بيوتيك، رشته نويني به نام ميكروب شناسي صنعتي به مجموعه صنايع فيزيك ، برق ، الكترونيك و شيمي در توسعه اين تكنولوژي كشورهاى آمريكا و ژاپن نقش اساسي را ايفا كردند.   در سال 1980 ظهور دو رشته اساسي، صنايع اصلي پايان قرن بيستم را رقم زدند كه عبارت بود از ميكروالكترونيك و بيوتكنولوژي و دوكشور ژاپن و آمريكا بزرگ ترين سرمايه گذاران در اين صنايع بودند.   تكنولوژي در كشورهاي صنعتي به سرعت راه مي پيمايد و در اين راستا بيوتكنولوژي نقشي  شگفت آور در فرايند توسعه دارد . بيوتكنولوژي همه زمينه هاي علوم شامل كشاورزي ، دارو ، غذا ، انرژي ، معدن ، محيط زيست و

... را در بر مي گيرد و همانطوركه در قرن نوزدهم انقلاب صنعتي چهره زندگي انسان را تغيير داد بيوتكنولوژي براي قرن بيست و يكم به مراتب نقشي فراگيرتر دارد. اكنون موضوع توسعه پايدار مورد توجه جهانيان و به ويژه كشورهاي در حال توسعه قرار گرفته است . با توسعه پايدار مي توان استانداردهاي اوليه زندگي را بدون دخالت و تصرف بيش از حد در منابع اوليه طبيعي و تغيير و تخريب محيط زيست افزايش داد . در اين ارتباط، بيوتكنولوژي مهم ترين عامل بهره وري از منابع طبيعي و تامين و تضمين حيات و توسعه پايدار در همه زمينه ها است . بيوتكنولوژي به دليل ظرفيت بالا و توان فوق العاده خود اثرات شگرفي از نظر اقتصادي ، اجتماعي و علمي داشته است . امروزه اين تصور علمي به واقعيت پيوسته است كه به كمك بيوتكنولوژي مي توان از دام فقر رها شد و بر مشكلات غذا ، دارو ، بهداشت ، محيط زيست ، معدن ، انرژي و ديگر زمينه ها غلبه كرد . كشورهاي بزرگ جهان با همين استدلال توانسته اند پيشقراول جريان بيوتكنولوژي در جهان باشند . در قرن بيست و يكم، بيوتكنولوژي، از نقطه نظر اهميت و پيش بيني افق هاي روشن رشد و توسعه فراگير، در حد تكنولوژي هاي هسته اي و كاربردهاي كامپيوتر در قرن بيستم است و چنانچه قرن بيستم را قرن اتم ، قرن كامپيوتر و قرن ارتباطات نام دادند، قرن بيست و يكم را مى بايد قرن بيوتكنولوژي نام نهاد . سه دهه گذشته همراه با ظهور مجموعه گسترده اي از تكنولوژي هاي جديد در

گردآوري و پذيرش اطلاعات و شناسايي ويژگي هاي ارگانيسم هاي زنده بود و همين امر سبب شد كه بسياري از صاحبنظران از آن به عنوان "انقلاب سوم صنعتي " ياد كنند.  به طور كلي ، بيوتكنولوژي بازگشت به طبيعت ، شناخت ويژگي هاي سلول هاي زنده و به كارگيري آنها يا اجزاء سلولي آنها در فرايندهاي توليدي و صنعتي است . توسعه صنعتي بيوتكنولوژي ابعاد مختلفي دارد و مي تواند در سطح يك دهكده و براي توليد بيوگاز از ضايعات كشاورزي و فضولات حيواني به كار گرفته شود و گاز مورد نياز روستا را با سرمايه گذاري اندك و تكنولوژي ساده تامين كند و يا با سرمايه گذاري هاي چندين ميليون دلاري، توليد مولكول هاي دارويي جديد را عهده دار شود. بيوتكنولوژي طي قرون و همراه با انسان تكامل يافته است و از شكل سنتي به شكل صنعتي مدرن در خدمت بشريت قرار گرفته است . بر اساس كاربرد آنزيم هاي سلول هاي زنده و با وظيفه كاتاليزورهاي بيولوژيك، تحولات ساختاري عظيمي در صنايع مختلف ايجاد شده است . شناخت ژنوم انسان و اطلاعات حاصل از آن محور ديگري براي ايجاد تكنولوژي هاي نوين در بيوتكنولوژي شد. توسعه بيوتكنولوژي سبب توسعه در تكنولوژي ساخت فرمانتورها ، سيستم هاي كنترل و ابزار شناخت سلول هاي زنده گرديد. طي سه دهه كه از عمر بيوتكنولوژي مي گذرد، در بخش توليد دارو بيش از 200 ميليون نفر در سراسر جهان به كمك حدود 80 فراورده دارويي و واكسن هاي نوين حاصل از بيوتكنولوژي از مرگ نجات يافته اند. بيوتكنولوژي در كشاورزي تحول اساسي در توليد محصولات با كميت

و كيفيت بالا ايجاد كرده است و محيط زيست به كمك بيوتكنولوژي و بدون استفاده از فرايندهاي شيميايي هزينه بر از مواد آلاينده و خطرناك پاكسازي شده است . بيوتكنولوژي دانش طلايي قرن حاضر و يكي از كليدي ترين تكنولوژي هاي زندگي امروز بشر است كه در كمتر از بيست سال چنان تحول شگرفي در كليه عرصه هاي زندگي انسان ايجاد كرده كه قابل مقايسه با هيچ دانش و تكنولوژي ديگر نيست و مي رود تا در مدت كوتاهي چگونگى زيست بشر را دگرگون سازد . به يقين، آينده از آن كشورهايي خواهد بود كه در اين بعد از علم و دانش سرمايه گذاري كنند و توانايي هاي علمي خود را به ظهور برسانند . بيوتكنولوژي تنها فراورده توليد نمي كند، بلكه بيوتكنولوژي نوعي از خدمات صنعتي - مانند صنايع ماشين سازي و صنايع توليد كامپيوتر- است . سال 1996 درآمد صادرات جامعه اروپا فقط از فروش محصولات بيوتكنولوژي بالغ بر 40 ميليارد يورو بوده است . 4/19 درصد از اين درآمد طي اين مدت صرف تحقيق و توسعه بيوتكنولوژي شده است. كشور آمريكا فروش فرآورده هاي بيوتكنولوژي را از نقطه صفر در سال 1980 به 50 ميليارد دلار در سال 2000 رسانيده است . هزينه هاي پژوهشي و سرمايه گذاري نيز طي اين مدت در امريكا حدود يك ميليارد دلار بوده است. در حال حاضر 1600كمپاني در آمريكا و بيش از 2000 شركت در اروپا و ژاپن در اين زمينه فعال اند . عمده فعاليت آنها عبارتند از :   - توليد داروهاي جديد (7/27 درصد) - كيت هاي تشخيص آزمايشگاهي (7/21 درصد) -

فراورده هاي كشاورزي (7/27 درصد) - دستگاهها و تجهيزات مورد استفاده در بيوتكنولوژي (8/11 درصد) -  محيط زيست (9/3 درصد).   در بحث دارو، تكنولوژي هايGenomics، Proteomics، Pharmacogenomics وBioinformatics بازاري حدود 6/7 ميليارد دلار در سال 2000 داشته است و به حدود 17 ميليارد دلار در سال 2005 رسيده است . نقش بيوتكنولوژي در اشغال زايي هم قابل توجه است . در آمريكا صنعت بيوتكنولوژي ماهانه حدود 000/120 فرصت شغلي براي متخصص ها و فارغ التحصيلان رشته هاي بيولوژي مولكولي، مهندسي شيمي ، ميكروبشناسي ، ژنتيك ، برق و الكترونيك ، مكانيك ، داروسازي،پزشكي و بازاريابي فراهم آورده است . اين رقم در اروپا 27500 نفر است . اين آمار مربوط به افرادي است كه مستقيماً با صنعت در ارتباط اند. به طور مسلم فرصت هاي شغلي غير مستقيم چندين ده برابر اين آمار است .  توسعه بيوتكنولوژي تنها موجب دگرگوني هاي صنعتي نشده است. براي حفظ دستاوردهاي اين علم و حمايت از انديشه و دانش ، سازمان جهاني مالكيت معنوي شكل گرفته و همه كشورهاي صنعتي جهان به قوانين بين المللي ثبت و حمايت از حقوق پژوهشگران و توليد كنندگان محصولات بيوتكنولوژي پيوسته اند. براي كنترل و تاييد محصولات بيوتكنولوژي، قوانين بين المللي تدوين شده است و مراكزي - با ايجاد آزمايشگاه هاي پيشرفته و صاحبنظران علمي - مراحل توليد و كيفيت محصولات بيوتكنولوژي را كنترل و تائيد مي كنند. به دليل اهميت بيوتكنولوژي، اعلاميه هاي جهاني براي كنترل و هدايت تحقيقات و استفاده از دستاوردهاي سه دهه تحولات بيوتكنولوژي تهيه شده است كه مي توان از اعلاميه جهاني حقوق بشر و ژنوم انسان و اعلاميه

جهاني اخلاق زيستي نام برد . در سابقه جهاني صنايع براي تكامل صنعت به طور طبيعي زماني بين 50 تا 100 سال صرف شده است . حال آنكه بيوتكنولوژي در كمترين زمان و طي تنها بيست سال به تكامل رسيده است . بيوتكنولوژي يك صنعت جهاني است كه براي شكل گرفتن نياز به سرمايه گذاري و نيروي متخصص دارد تا به مرحله توليد و اقتصادي شدن برسد . كشور هاي پيشرفته جهان از بيوتكنولوژي براي هموار كردن برنامه Nanotechnology بهره برده اند . نانو تكنولوژي عبارت از تكنولوژي ساخت در مقياس مولكولي است كه مي تواند سازگار، با هوش و با توانمندي بالا در فرايندهاي مختلف براي توليد ابزار مورد نياز اتومبيل ، ارتباطات ، قطعات و لوازم و مواد براى استفاده در پزشكي، ابزار، صنايع مختلف و لوازم خانه به كار گرفته شود. نانو بيوتكنولوژي به همراه Nanoscale engineering براي ساخت مواد بيولوژيك در حد مولكول به كار گرفته خواهد شد. اين تكنولوژي امكان توليد داروهاي اختصاصي با هدف مشخص ، تركيبات مولكولي سازگار با بدن انسان ، همچنين آناليز يك سلول و درمان تك سلول آسيب ديده را در بدن انسان فراهم مي سازد. با ساخت مولكول هاي بيولوژيك آنالوگ و قطعات بيوالكترونيك ، موتورهاي مولكولي كه در داخل سلولهاي زنده قرار مي گيرند فعاليت سلولي كنترل و تنظيم مي شود. در بخش نانو مواد مولكول هاي مورد نياز براي استفاده در سلول هاي خورشيدي بيولوژيك و آلي ، مواد ضد خوردگي براي پوشش و قطعات مورد مصرف براي كاربرد طولاني در فرايندهاي صنعتي ساخته خواهد شد . سيستم هاي شناسايي كننده دقيق براي

كنترل مواد غذايي و يا ممانعت از تصادف ساخته مي شوند و سرانجام، تكنولوژي هاي كنوني طي نيم قرن آينده باNanomanufacturing techniques جايگزين خواهد شد . تفكر "يك زمين يك سرزمين" ، هدف همه انسان ها براي بهره مندي از مواهب طبيعي و دانش بشري است و جهت گيرى جهان به ناگزير حركت براي حفظ كره زمين و تضمين زندگي نسل هاي آينده بشر ، ايجاد همكاري و همدلي علمي و مبادله فكر و انديشه است و به طور يقين قرن بيست و يكم تفكر و دگرگوني ديگري را در جهان رقم خواهد زد . در شرايط فعلي، حتي توسعه نيافته ترين كشورها بايستي بتوانند جايگاهي مشخص در حفظ و نگهداري و توليد دانش و بهره مندي از سرزمين جهاني را كسب نمايند . ايران با وجود غناي گسترده - و در بعضي از موارد بي رقيب - از نظر تنوع زيستي و منابع ژنتيكي ، گوناگوني زيست بومي و دسترسي به آب هاي خليج فارس ، درياي عمان و درياي مازندران كه مي توانست و مى تواند بنيان اساسي در توسعه بيوتكنولوژي در كشور باشد ، به دليل عدم برنامه ريزي اصولي، هنوز قدم هاي اوليه آشنايي با بيوتكنولوژي را بر مى دارد و اين در شرايطي است كه از عمر بيوتكنولوژي مدرن حدود سه دهه مي گذرد . تكيه بر اقتصاد تك محصولي ايران - كه وابستگي به درآمد نفت است- سبب شده است كه اصولاً ايران كشوري مصرف كننده وغير مولد باشد و درآمد نفت توانمندي ها و ديگر منابع واقعي و ارزنده كشور را تحت الشعاع قرار دهد. اين امر در نهايت

مي تواند سبب آسيب پذيري كشور شود و اعمال نظر قدرت هاي مالي جهان را در پى داشته باشد. حمايت از ايجاد موسسات خصوصي و تشويق آنها كه با تفكر اقتصادي، صنعتي و بازاريابي جهاني به دانش حاصل از بيوتكنولوژى بنگرند و الحاق به قوانين جهاني مالكيت معنوي و و تجارت جهاني، مى تواند زمينه ورود ايران به عرصه صنعتي بيوتكنولوژي و بازار جهاني باشد كه به طور مسلم آگاهان به صنعت و تكنولوژي نقشى موثر و هدايت شونده در اين عرصه ايفا خواهند نمود.   معرفي رشته بيوتكنولوژي    همانطور كه دانش بيوتكنولوژِي با علوم مختلف اعم از بيولوژي مولكولي ، مهندسي فرايندها ، شيمي ، مكانيك ، كامپيوتر ، و علم پزشكي در ارتباط است ، رشته بيوتكنولوژي نيز يك رشته كاربردي و ميان رشته اي مهندسي علوم است كه قلمرو آن حداقل 33 حوزه تخصصي علوم را در بر مي گيرد. اين رشته در كشور ما از سال 1378 در دانشكده علوم دانشگاه تهران در مقطع دكتراي پيوسته ارائه مي شود. دكتر مقاري رئيس دانشكده علوم دانشگاه تهران در معرفي اين رشته مي گويد: رشته بيوتكنولوژي از سه مرحله كارشناسي ، كارشناسي ارشد و دكتري تشكيل شده است كه دانشجويان در مرحله كارشناسي پس از گذراندن موفقيت آميز 132 واحد دروس مشترك معرفتي – نظري ، علوم پايه ، پزشكي ، مهندسي و مباني بيوتكنولوژي به اضافه آموختن زبان انگليسي در حد 550 نمره تافل و آشنايي كامل با يك زبان برنامه نويسي كامپيوتر در صورتي كه معدل آنها در هر نيمسال تحصيلي 15 باشد ، مي توانند وارد مرحله دوم يعني مقطع كارشناسي ارشد شوند كه

در اين مقطع يكي از 6 گرايش بيوتكنولوژي ميكروبي ، بيوتكنولوژي پزشكي ، بيوتكنولوژي محيطي و دريايي ، بيوتكنولوژي مولكولي ، فرآورش زيستي و بيوتكنولوژي كشاورزي (گياهي) را انتخاب كرده و بعد از گذراندن 48 واحد در يكي از گرايشهاي تخصصي ، و انجام معادل 6 واحد پژوهشهاي انفرادي و ارائه 2 واحد سمينار از مقطع كارشناسي ارشد فارغ التحصيل مي شوند. در اين مرحله در صورتي كه ميانگين نمرات دروس مقطع كارشناسي ارشد آنها حداقل 16 باشد ، ميتوانند در امتحان جامع شركت كنند و در صورت موفقيت در اين امتحان ، وارد مرحله دكتراي تخصصي  خواهند شد و رسماً براي ثبت پايان نامه دكتري اقدام كنند. به عبارت ديگر دانشجويان اين رشته نيز براي ورود به مقطع كارشناسي ارشد و دكتري بايد شرايط لازم را داشته باشند. يعني بايد ميانگين معدل بالايي داشته و در آزمون جامع موفق شوند اما در يك آزمون رقابتي شركت نمي كنند. مركز ملي تحقيقات مهندسي ژنتيك و تكنولوژي زيستي نيز در برنامه تفصيلي رشته بيوتكنولوژي گرايشهاي بيوتكنولوژي به شرح زير معرفي كرده است: دانشجويان گرايش بيوتكنولوژي ميكروبي در زمينه بيوتكنولوژي غذايي و دارويي ، توليد آنزيم ها ، پروتئين ها ، پلي ساكاريدها ، قارچ ها و مخمرها اطلاعات لازم را به دست مي آورند. بيوتكنولوژي پزشكي نيز در زمينه ژنتيك پزشكي ، تشخيص بيماريهاي عفوني ، ارثي و سرطاني ، تعيين نقشه ژني و درمانهاي مولكولي ، كاربرد بيوتكنولوژي در پزشكي قانوني ، توليد فرآورده هاي نوتركيب و واكسن ها و مواد تشخيصي مي باشد و بيوتكنولوژي محيطي و دريايي به استخراج معادن از طريق بيولوژيك ، تصفيه

فاضلابها و آلاينده هاي خطرناك و جامد. رفع آلودگي درياها و بازسازي بيولوژيكي محيط مي پردازد. بيوتكنولوژي مولكولي شامل مهندسي ژنتيك ، مهندسي پروتئين ، توليد آنتي باديهاي منوكلونال ، غشاء و سنسورهاي بيولوژيك و انجام تحقيقات بنيادي بيوتكنولوژي مي شود و فرآورش زيستي (مهندسي فرايندهاي زيستي) به طراحي راكتورهاي بيوشيميايي ، تكنولوژي فراورش مواد غذايي ، آنزيمها و داروها مي پردازد. و بالاخره بيوتكنولوژي گياهي (كشاورزي) شامل كشت سلول و بافت گياهي ، تعيين نقشه ژني گياهي ، مهندسي ژنتيك گياهي ، توليد بذر و نهال مقاوم به شرايط نامناسب محيط ، بيماريهاي متداول و حشرات و آفات عمده ، توليد كودهاي زيستي و آنزيمها و هورمونها با منشاء گياهي مي پردازد.           References 1.       PMID=5789703 Sci. Am. 1969 Jul 221(1):86-95. 2. PMID=6304883 Science. 1983 Jul 15 221(4607):275-7. 3. PMID=6306471 Nature. 1983 Jul 7-13 304(5921):35-9. 4. PMID=7542800 Science. 1995 Jul 28 269(5223):496-512.   (REPRINTED FROM ISSUE ONE, APRIL 11th, 2005)     http://www.scq.ubc.ca/?p=385 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/About/primer/bioinformatics.html http://wiki.bioinformatics.org/Bioinformatics_FAQ {beginslide id="133" title="براي مشاهده متن انگليسي مرتبط به صورت كشويي اينجا را كليك فرمائيد"}   What is Biotechnology?     Pamela Peters, from Biotechnology: A Guide To Genetic Engineering. Wm. C. Brown Publishers, Inc.       Biotechnology in one form or another has flourished since prehistoric times. When the first human beings realized that they could plant their own crops and breed their own animals, they learned to use biotechnology. The discovery that fruit juices fermented into wine, or that milk could be converted into cheese or yogurt, or that beer could be made

by fermenting solutions of malt and hops began the study of biotechnology. When the first bakers found that they could make a soft, spongy bread rather than a firm, thin cracker, they were acting as fledgling biotechnologists. The first animal breeders, realizing that different physical traits could be either magnified or lost by mating appropriate pairs of animals, engaged in the manipulations of biotechnology. What then is biotechnology? The term brings to mind many different things. Some think of developing new types of animals. Others dream of almost unlimited sources of human therapeutic drugs. Still others envision the possibility of growing crops that are more nutritious and naturally pest-resistant to feed a rapidly growing world population. This question elicits almost as many first-thought responses as there are people to whom the question can be posed. In its purest form, the term "biotechnology" refers to the use of living organisms or their products to modify human health and the human environment. Prehistoric biotechnologists did this as they used yeast cells to raise bread dough and to ferment alcoholic beverages, and bacterial cells to make cheeses and yogurts and as they bred their strong, productive animals to make even stronger and more productive offspring. Throughout human history, we have learned a great deal about the different organisms that our ancestors used so effectively. The marked increase in our understanding of these organisms and their cell products gains us the ability to control the many functions of various cells and organisms. Using the techniques of gene splicing and

recombinant DNA technology, we can now actually combine the genetic elements of two or more living cells. Functioning lengths of DNA can be taken from one organism and placed into the cells of another organism. As a result, for example, we can cause bacterial cells to produce human molecules. Cows can produce more milk for the same amount of feed. And we can synthesize therapeutic molecules that have never before existed.     {endslide}

درباره مركز

بسمه تعالی
جَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
با اموال و جان های خود، در راه خدا جهاد نمایید، این برای شما بهتر است اگر بدانید.
(توبه : 41)
چند سالی است كه مركز تحقيقات رايانه‌ای قائمیه موفق به توليد نرم‌افزارهای تلفن همراه، كتاب‌خانه‌های ديجيتالی و عرضه آن به صورت رایگان شده است. اين مركز كاملا مردمی بوده و با هدايا و نذورات و موقوفات و تخصيص سهم مبارك امام عليه السلام پشتيباني مي‌شود. براي خدمت رسانی بيشتر شما هم می توانيد در هر كجا كه هستيد به جمع افراد خیرانديش مركز بپيونديد.
آیا می‌دانید هر پولی لایق خرج شدن در راه اهلبیت علیهم السلام نیست؟
و هر شخصی این توفیق را نخواهد داشت؟
به شما تبریک میگوییم.
شماره کارت :
6104-3388-0008-7732
شماره حساب بانک ملت :
9586839652
شماره حساب شبا :
IR390120020000009586839652
به نام : ( موسسه تحقیقات رایانه ای قائمیه)
مبالغ هدیه خود را واریز نمایید.
آدرس دفتر مرکزی:
اصفهان -خیابان عبدالرزاق - بازارچه حاج محمد جعفر آباده ای - کوچه شهید محمد حسن توکلی -پلاک 129/34- طبقه اول
وب سایت: www.ghbook.ir
ایمیل: Info@ghbook.ir
تلفن دفتر مرکزی: 03134490125
دفتر تهران: 88318722 ـ 021
بازرگانی و فروش: 09132000109
امور کاربران: 09132000109