ص: 2

ص: 3

ص: 4

ص: 5

ص: 6

ص: 7

ص: 8

ص: 9

ص: 10

ص: 11

ص: 12

ص: 13

ص: 14

ص: 15

ص: 16

ص: 17

ص: 18

ص: 19

ص: 20

ص: 21

ص: 22

ص: 23

حج داراى ابعاد سازنده و گوناگونى است، يكى از اين ابعاد، اجتماع ميليونى امّت اسلامى در كنار كعبه مى باشد كه برادرى و اخوّت اسلامى را به نمايش مى گذارد. فاصله ها را كم مى كند، دل ها را به يكديگر نزديك مى سازد، لباس هاى قوميت ها و نژادهاى گوناگون را به يك رنگ تبديل مى كند، هدف ها يكى مى شود و همه در گرداگرد كعبه و به سوى كعبه نماز مى گزارند و خداى واحد را مى پرستند.

آنان كه از گوشه و كنار جهان به حج مى آيند معنى و مفهوم يك زندگى آميخته با ايمان، الفت و دوستى، به يكديگر نزديك شدن، و دور ريختن عوامل تفرقه و جدايى را به خوبى لمس و احساس مى كنند.

اگر سردمداران جوامع اسلامى به افزايش اين احساس دينى در مردم كمك كنند و در نتيجه شعور و آگاهى مسلمانان ارتقا يابد، مى توان از آنان كه حتى براى يك بار به حج آمده اند طرفدارانى براى ايجاد جامعه متحد و نظام اجتماعى متعادل اسلامى ايجاد كرد و رفته رفته به اين هدف بزرگ دست يافت و در نتيجه فرصتى براى ايجاد هم فكرى و تبادل نظر با مسلمانان جهان و ساختن نظامى متمدن و مترقى اسلامى فراهم ساخت.

ص: 24

نقش آگاهانه در تكامل خود داشتن، تنها مربوط به انسان ها است، و اين خصيصه مى تواند در رشد و بهبود وضعيّت روحى واخلاقى او تأثير جدّى بگذارد. اينكه ما انسان ها مى توانيم در شكل دادن به خودمان نقش آگاهانه داشته باشيم موجب مى شود به فكر ساختن خويش و در نتيجه دستيابى به سعادت خود باشيم. ليكن مشكل بزرگ جوامع بشرى اين است كه نمى دانند اين خودسازى براساس چه الگويى بايد صورت پذيرد! داشتن يك الگوى مناسب در استفاده از فرصت براى خودسازى نقش اساسى دارد و به همين جهت است كه ما معتقديم خودسازى در گرو داشتن يك ايدئولوژى روشن، صحيح و جامع است، آن كس كه ايدئولوژى صحيح و درستى ندارد خودسازى او نيز به نتيجه مطلوب نمى رسد.

نماز و روزه و حج وسيله اى براى تحقّق خودسازى در مسلمانان است، كه حج در ميان آنها نقشى برجسته تر دارد، حج نوعى شستشو و پالايش روحى و اخلاقى براى انسان ها است، يك برنامه خودسازى براساس نظام عقيده و عمل و اخلاق اسلامى است كه تعهد خوددارى از لذّت هاى جنسى، سركوب خودخواهى و خشم، اجتناب از مفاخره و جدال، مبارزه با آسايش طلبى، ترك خودآرايى نمونه هايى از آن است و حج را به يك دوره تمرين براى خودسازى تبديل مى كند.

ص: 25

ثبت وقايع و رخدادهاى حج چه به صورت سفرنامه و يا گزارش و چه در قالب كتاب، از جمله كارهايى است كه مى تواند تأثيرگزارى حج را ماندگارتر كند و به نسل هاى بعدى منتقل سازد، اينكه ايرانيان چگونه حج را انجام مى دهند؟ تا چه حدّ خود را به اهداف حج نزديك كرده اند؟ چه تلاش هايى براى هر چه باشكوهتر و تأثيرگزارتر بودن حج صورت گرفته و مى گيرد؟ جايگاه ايرانيان در حج در مقايسه با ديگر ملل اسلامى در كجا قرار دارد؟ و پرسش هاى ديگرى از اين قبيل، بعثه مقام معظم رهبرى را بر آن داشته، تا همه ساله، حج گزارى ايرانيان و فعاليت هاى فرهنگى و اجرايى حج جمهورى اسلامى ايران را به صورت كتاب حج ارائه نمايد.

معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظّم رهبرى از سال 1370 ه. ق. تا كنون توانسته آثار ارزشمندى در اين زمينه توليد و به علاقمندان عرضه كند كه كتاب حاضر نيز نمونه اى از آنهاست كه با الگوگيرى از دو كتاب تأليف شده قبلى در سالهاى 1383 و 1384 ه. ق. در چند فصل تدوين گرديده است.

در اين فصل ها كوشش شده تا ضمن حفظ قالب هاى دو كتاب قبلى، قدرى باورهاى نگارنده در زمينه چگونگى تدوين كتاب حاضر نيز در آن منعكس گردد و از ثبت و يا تكرار برخى مطالب غير مفيد پرهيز شود.

ص: 26

گرفتن سيره و اخلاق پيامبر صلى الله عليه و آله در كليّه فعاليت هاى فرهنگى و اجرايى بود.

2- تحوّلات اساسى در دنياى اسلام و رويكرد پرشتاب مردم دنيا به ارزش هاى اسلام و انقلاب.

3- پيروزى حزب اللَّه و تغيير معادلات سياسى و نظامى در رويارويى با صهيونيزم و استكبار.

4- چالش هاى جديد آمريكا در مقابله با پويايى سياسى و علمى جمهورى اسلامى و شكست آشكار آنها در كنترل اوضاع عراق و افغانستان.

5- پيشرفت هاى حاصله در تكنولوژى هسته اى و صنايع نظامى جمهورى اسلامى ايران و مواضع شجاعانه رئيس جمهور كشورمان در دفاع از حقوق مسلّم امّت انقلابى.

6- تصويب قطعنامه شوراى امنيّت سازمان ملل عليه ايران در پى متوقف نكردن فعّاليت هاى هسته اى.

7- برگزارى انتخابات خبرگان و شوراى شهر همزمان با موسم حج.

8- تشديد اقدامات امنيّتى و سياسى كشورهاى همسو با آمريكا و اسرائيل براى فتنه انگيزى بين تشيّع و تسننّ و ايجاد درگيرى طائفه اى در لبنان، عراق، پاكستان و افغانستان و به طور كلّى در كلّ منطقه خاور ميانه و عربى.

9- تقارن موسم حج با ايام كريسمس و تعطيلات پايان سال كشورهاى مسيحى نشين كه موجب افزايش تعداد حجاج از ميان مسلمانان مقيم اين كشورها گرديد.

10- اعدام طاغوت جنايت پيشه عراق، همزمان با عيد قربان.

ويژگى هاى ديگر حج امسال مربوط به وضعيّت عربستان و اقدامات نهادهاى مرتبط با امور حج اين كشور بود، كه از آن جمله است:

1- تجديد بناى پل جمرات كه فاز اوّل آن شامل توسعه و تعريض پل و افزايش عرض و ارتفاع ستون هاى سه گانه جمرات به بهره بردارى رسيد.

ص: 27

2- برنامه ريزى همه جانبه سازمان هاى دولتى عربستان براى كنترل كامل رفت و آمدهاى حجاج در منى و عرفات، به ويژه در رمى جمرات سه گانه.

3- تبليغ شبانه روزى وهابى ها در بين حجاج كشورهاى مختلف دنيا، با كمك هزاران مأمور دعوت و ارشاد.

4- نشر بى سابقه ميليونها جلد كتاب و جزوه مبتنى بر تعاليم وهابيّت به زبان هاى مختلف و انتشار ده ها نوع كتاب و جزوه به زبان فارسى، كه نشان مى داد با بهره گيرى از قلم به مزدان ايرانى ضد انقلاب تدوين يا ترجمه شده است.

5- به كار گيرى دانشجويان دختر و پسر دانشگاه المدينة و أم القرى، مسلّط به زبان فارسى در حرمين شريفين و اماكن تجمّع ايرانيان.

6- كمبود آب در مكّه به طورى كه حتّى برخى مسؤولان ايرانى را هم وادار به دادن هشدار به زائران كرد.

7- آتش سوزى در هتل محلّ اقامت يمنى ها در مكّه.

8- آتش سوزى در بازار نزديك به صفا و مروه (4/ 10/ 85).

9- اقدامات شديد امنيّتى در مكّه و مدينه و تمام مشاعر مقدسه و به دنبال شيوع تهديدهاى القاعدة نسبت به خرابكارى و قتل حجاج.

سوّمين نوع ويژگى هاى حج سال 85 را مى توان در مسائل درون سازمانى و اقدامات و فعاليت هاى سازمان حج و زيارت و بعضى نهادها و سازمان هاى مرتبط با آن جستجو كرد كه تعدادى از آنها عبارتند از:

1- انتصاب رياست جديد سازمان و شروع به كار آقاى مصطفى خاكسار قهرودى در اين جايگاه با بهره گيرى از تجربيّات و موفّقيت هاى چند ساله در پست هاى مختلف ذيربط حج.

2- اعزام زائران به سفر حج با گذرنامه بين المللى.

ص: 28

3- جلوگيرى از سفر حاجيان و زائرانى كه خارج از سيستم رسمى سازمان حج و زيارت، اقدام به گرفتن ويزاى سعودى كرده بودند.

4- بهره ورى زائران بيت اللَّه از سرويس خبرى SMS و اطلاع رسانى رايگان در پى توافق سازمان حج و زيارت با برخى مؤسسات خبرى.

5- راه اندازى سايت اينترنتى حج «هما» http:// haj. iranair. com براى اطلاع رسانى سريع نسبت به پروازهاى حجاج.

6- بيمه كامل همه زائران از 48 ساعت قبل از پرواز تا يك هفته پس از بازگشت.

7- ارسال گوشت و برخى مواد مصرفى حجاج مانند عسل و مربا از ايران.

8- انجام اقداماتى براى ارسال هزاران رأس گوسفند به عربستان براى قربانى نمودن زائران ايرانى در زو عيد قربان.

9- فعّاليت هاى صدا و سيما، در توليد ويژه برنامه ها حج و نيز در پخش مستقيم مراسم دعاى كميل و برائت و اطلاع رسانى و پخش اخبار روزانه حج.

10- تصويب وظايف و اختيارات جديد بعثه مقام معظّم رهبرى توسط شوراى عالى ادارى كشور.

11- راه اندازى شوراهاى فرهنگى و توسعه فعاليت هاى گروه هاى ارشاد در كاروان ها و اقدامات الكترونيكى معاونت امور روحانيون.

12- راه اندازى شوراى راهبردى حج و فعاليت مستمر آن در موسم حج.

همه اين ويژگى ها و بسيارى ويژگى هاى ذكر ناشده ديگر تأثيراتى را در جريان حج و روند فعاليت ها و برنامه هاى هر بخش از ستاد و بعثه مقام معظّم رهبرى پديد مى آورد كه در بخش هايى از كتاب حج انعكاس يافته است.

در پايان از كلّيه معاونت ها و واحدهاى مختلف بعثه و سازمان حج و زيارت و به ويژه از واحد ارتباطات خبرى بعثه و نيز نشريه زائر و ديگر عزيزانى كه در تهيه مطالب اين كتاب كمك نموده اند، كمال تقدير و تشكر را دارم.

ص: 29

قابل ذكر است كه علاوه بر نشريه زائر و اخبار و گزارشات واحد خبرى بعثه، روزنامه ها و مجلات عربستان و سايت هاى مختلف خبرى و حضور 45 روزه در مدينه و مكّه و يادداشت بردارى هاى كامل و دقيق از كلّيه جلسات و مراسم كه امكان شركت در آنها وجود داشت، دستمايه اصلى تأليف اين كتاب بوده است.

والحمد للَّه ربّ العالمين وصّلى اللَّه على نبيّنا

وحبيب قلوبنا محمّد وآله الطاهرين

حسن مهدويان

اوّل رجب 1428

ص: 30

ص: 31

بخش اوّل: پيش از سفر

ص: 32

ص: 33

سخن رهبر فرزانه انقلاب، در آستانه برگزارى حج

رهبر معظم انقلاب در ديدار با نماينده ولى فقيه و رييس سازمان حج و زيارت و جمع كثيرى از مديران، روحانيان و كارگزاران حج فرمودند:

حقيقتاً خدمت در اين ميدان در هر رده اى موجب افتخار انسان است.

نيت ها را در كار حج و كارگزارى حج خيلى فراتر از مراتب كوچك و معمولى- كه ما انسان ها دچار آن هستيم- بايد درنظر داشت؛ علت آن هم اين است كه افق حج بسيار بالاست. حج فريضه پرظرفيتى است كه اگر درست عمل شود و آن چه كه شارع مقدس خواسته است، در هر دوره اى متناسب با آن انجام گيرد، تأثيرات آن علاوه بر تأثيرات فردى، بين المللى هم خواهد بود.

ايشان در مقايسه حج با ساير واجبات فرمودند:

كدام واجب چنين است؟ حج، هم دل و روح و باطن حج گزار را نورانى و تصفيه مى كند، به خدا نزديك مى سازد، با تضرع آشنا و معنوى مى كند، و هم بر روى مسائل يك ملت تأثير مى گذارد و فرهنگ و معنويت آنان را ارتقا مى بخشد، و هم تأثيرات بين المللى دارد و جهات اشتراك و اتحاد بين

ص: 34

ملت هاى گوناگون ايجاد مى كند. اين كه گفته اند اين عمليات را با هم انجام دهيد، همه در اين موعد و در اين ميقات بايد جمع شوند، خواسته اند مناسك حج ابعاد بين المللى پيدا كند وگرنه مى گفتند هركس در هر وقت [از] سال [كه خواست، [حج انجام بدهد.

مقام معظم رهبرى با اشاره به اين حقيقت كه مسائل مهم دنيا و آخرت در حج گنجانيده شده، به مسؤوليت ها و بايسته هاى حج پرداخته، افزودند:

آن چه در حج بايد مورد نظر باشد، اين است كه حج به لوازم خودش نزديك شود؛ يكى از لوازمش آمادگى قبلى است. كسى كه با صرف هزينه هاى سنگين، شايد فقط براى يك بار در عمرش، مى خواهد به چنين سفر با اهميتى برود، بايد از قبل آماده باشد. كار سازمان حج و بعثه ايجاد آمادگى در حج گزار است. بايد با كتاب، با برنامه ريزى هاى گوناگون، آموزش، با بيان مسائل مورد نياز او؛ چه فقهى، چه سياسى، چه عبادى و چه اخلاقى، آمادگى هاى لازم را در او ايجاد كنند.

يك مطلب ديگر اين كه بايد حج را از انگيزه هاى مادى و دنيايى، تا آن جا كه ممكن است، تخليه كنند. در حج مى گويند: حق نداريد [از] بوى خوش استفاده كنيد، از جايى گذشتيد كه بوى ناخوشى هست، حق نداريد جلوى بينى خود را بگيريد. اين براى كنترل نفس و جلوگيرى از رشد روحيه ماديگرى و لذت گرايى در انسان است.

پذيرايى از حجاج، تأمين مسكن، غذا و نيازهاى طبيعى آنان را نهى نمى كنيم، اما انگيزه هاى مادى، رفاه طلبى، سوغات خريدن و مانند آن را بايد كم كرد، نگاه به حج نبايد به عنوان يك سفر گردشى باشد.

رهبر معظم انقلاب با تأكيد بر اهميت اتحاد مسلمانان در عصر حاضر آن را يكى ديگر از بايسته هاى كليدى حج برشمردند و فرمودند:

حج بايد آيينه اتحاد باشد نه آيينه اختلاف! بعضى ها حج را فرصتى مى شمارند براى چهره درهم كشيدن و يكديگر را نفى كردن و شيعه و

ص: 35

سنى را درمقابل هم قرار دادن!

امروز بيش از گذشته اختلاف شيعه و سنى از محورهاى اساسى سرمايه گذارى دشمنان اسلام است. با اين همه، يك عده بى عقل هايى هم هستند، بدون اين كه پول هاى هنگفت بگيرند، بى مزد و مواجب نوكر دشمن مى شوند و همان هدف دشمن را دنبال مى كنند.

ما مى دانيم، نه از روى تحليل، بلكه از روى اطلاع خبر داريم كه دست هاى استعمار افرادى را گماشته اند كه يك بهانه كوچك به دست آورند، جنجال به پا كنند، فحش بدهند، درگيرى بين شيعه و سنى ايجاد كنند. البته اگر خبر نداشتيم، تحليل هم اين را نتيجه مى داد. مراقب باشيد در اين دام نيفتيد؛ ايرانى ها چه شيعه و چه سنى، مراقب اين توطئه ها باشند. به برادران سعودى هم همين را سفارش مى كنيم.

ايشان اظهار برائت از مشركين را از مسؤوليت هاى مهم ايام حج دانستند و تأكيد كردند:

در اين امر بايد همه ملت ها خودشان پيشقدم باشند. به نظر ما خود عربستانى ها هم چون ميزبان حجاج هستند، بايد در اين زمينه پيشقدم باشند. شك نيست كه دنياى استكبار با اسلام دشمنى دارد. مايلند اسلام نباشد تا بر ملت ها تسلط پيدا كنند و بتوانند فرهنگ شان را بر آنان تحميل كنند و آنها را به بخش درجه دو از ملت هاى خودشان تبديل كنند؛ بخشى فرودست، تحت سلطه و اطاعت پذير.

اين دشمنى در شكل هاى استكبارى و صهيونيستى، خشن و سبعانه هم هست. ما كه نمى خواهيم در مكّه لشكر راه بيندازيم. مى خواهيم مسلمانان اعلام موضع كنند. اين امر جايش كجاست غير از مكّه؟

سعى بشود اين حقيقت به ملت هاى مسلمان تفهيم گردد. اين كه معناى اين اعلام برائت چيست، اينها تدوين شود و به شكل متناسب و قابل فهم نوشته شود و در اختيار حجاج قرار گيرد.

ص: 36

رهبر فرزانه انقلاب در پايان سخنان خود با تأكيد بر افزايش شوق مردم دنيا به اسلام ناب و شعله ورتر شدن شعله انقلاب اسلامى، به اوضاع فلسطين، لبنان و عراق اشاره كردند كه نشان دهنده نفرت روزافزون از استكبار و ميل فزاينده به عزت و استقلال در بين ملت هاى منطقه و ساير امت هاى اسلامى در سراسر دنياست.

در اين مراسم باشكوه، پيش از سخنان مقام معظم رهبرى، نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت، به پيشرفت هاى حاصله در سامان دهى امر حج اشاره كرده، و آن را پايگاه مهم تحول معنوى در جامعه، خصوصاً براى قشر جوان و تحصيل كرده برشمرد و گفت:

حج و عمره، بحمداللَّه از نظر اجرايى، فرهنگى، پژوهشى و اطلاع رسانى به تدريج به آن نقطه مطلوب نزديك مى شود. لكن در سال جارى با دو برنامه اساسى درصدديم جهشى اساسى در امر حج و زيارت ايجاد كنيم؛ يكى تدوين چشم انداز بيست ساله حج و ديگرى تجديد سازماندهى بعثه براساس شرح وظايف مصوّب است.

پس از سخنان آيةاللَّه رى شهرى، رييس جديد سازمان حج و زيارت، آقاى مصطفى خاكسار قهرودى نيز طى گزارشى فشرده، فعاليت هاى ستادى سازمان را طى چند بند، خدمت رهبر انقلاب توضيح داد. بنا به اظهارات او، امسال 99850 نفر در قالب 582 كاروان، توفيق تشرّف به حج را خواهند داشت. عمليات انتقال حجاج به عربستان از 16 آذر شروع و در 4 بهمن پايان خواهد يافت و اجراى فعاليت هاى مربوطه 48 روز به طول خواهد انجاميد. ارتقاى سطح خدمات مختلف، افزايش هزينه 6% را باعث شده است، 80% اسكان در مدينه در منطقه مركزى و اطراف مسجدالنبى صلى الله عليه و آله است و درمجموع 600 دستگاه اتوبوس براى نقل و انتقال حجاج درنظر گرفته شده كه امكان تشرّف به حرم، به صورت ميانگين سه نوبت در روز را براى آنان فراهم مى آورند.

ايجاد زمينه مشاركت بخش خصوصى و تأمين گوشت مصرفى مورد نياز حجاج از ايران، انتقال بخش زيادى از اقلام مصرفى و مواد غذايى مختلف به عربستان و اقداماتى براى اخذ موافقت مسؤولان عربستان جهت انتقال گوسفندهاى قربانى به تعداد حاجيان

ص: 37

ايرانى از ايران، از ديگر فعاليت هاى سازمان در حج سال جارى است.

گفتنى است كه اين ديدار، ضمن برنامه هاى اعلام شده روابط عمومى حوزه نمايندگى ولى فقيه در امور حج و زيارت، به مناسبت بزرگداشت هفته حج، يك روز پيش از شروع هفته حج، (چهارشنبه 1/ 9/ 85 مطابق با سى ام شوال 1427) برگزار شد.

ص: 38

-: ارزيابى حضرت عالى از حج 85 چيست؟

آقاى رى شهرى: بحمدالله خداوند به ما و همه كارگزاران حج و حجاج عزيز كشورمان، اين توفيق را عنايت فرمود تا يك بار ديگر، حج بهتر و باشكوه ترى از سال هاى گذشته، با نقاط قوّت بيشتر و ضعف ها و كاستى هاى كمتر برگزار كنيم.

در حج 85، چند نكته مهم وجود داشت:

1. پيش از حج، حزب الله لبنان در رويارويى با رژيم اشغال گر قدس به پيروزى دست يافته بود و پيش بينى مى شد كه گرايش و علاقه مسلمانان جهان به جمهورى اسلامى ايران افزايش يافته، تردد آن ها به بعثه مقام معظم رهبرى بيش از گذشته باشد و اين مسئله تحقّق يافت.

2. پيش از موسم حج، به دلايلى فضاى سياسى جمهورى اسلامى ايران و عربستان كمى به سردى گراييده بود و به همين جهت احتمال مى داديم كه مشكلاتى نسبت به سال گذشته به وجود آيد و بعثه مقام معظم رهبرى در برخى از اهداف برنامه ريزى شده خود،

ص: 39

با دشوارى هايى روبه رو شود كه بحمدالله و به لطف حضرت حق تعالى چنين چيزى اتفاق نيفتاد و سفير محترم جمهورى اسلامى ايران در رياض- كه تازه مأموريت خود را آغاز كرده بود- با تلاش قابل تحسينى كوشيدند ارتباطات خوبى با مسؤولان سياسى عربستان برقرار كنند و على رغم خبرهاى دروغى كه به مسؤولان عربستان منتقل شده بود، مبنى بر اين كه ايرانى ها امسال برنامه هاى ويژه اى دارند كه مى تواند مشكل آفرين باشد، خوشبختانه اين توطئه خنثى شد و ما به موقع توانستيم آن را پيش بينى و نسبت به حلّ آن اقدام كنيم.

از جمله حرف هاى دروغى كه منتقل كرده بودند، اين بود كه ايرانى ها مى خواهند امسال مراسم برائت را در مكّه برگزار كنند كه چنين چيزى صحّت نداشت.

3. جمرات قبلى، پيش از حج 85 تخريب گرديد و جاى آن، جمرات را به شكل جديد بنا كرده بودند. از سوى ديگر، طرحى را به عنوان طرح زمان بندىِ آمد و شد حجاج به جمرات ارائه داده بودند كه مجموعه اين مسائل، نگرانى خاصى را در كارگزاران حجّ جمهورى اسلامى ايران به وجود آورده بود، كه شايد زائران در رمى جمرات با مشكل مواجه شوند.

اما بحمدالله حجاج عزيز ايرانى با مشكل جدى روبه رو نشدند و من مى توانم بگويم در طول سال هايى كه بنده در خدمت حاجيان هستم، امسال سهل ترين و راحت ترين رمى جمرات را داشتيم و خوشبختانه هيچ گونه حادثه مرگ و ميرى در آنجا رخ نداد.

نكات ديگرى هم بود كه در پاسخ به پرسش هاى ديگر به آن اشاره خواهدشد.

-: لطف كرده، وضعيت حجاج ايرانى را براساس آمار توضيح دهيد.

آقاى رى شهرى: در حج سال 1385 ش/ 1427 ق. تعداد كلّ زائران، از كشورهاى مختلف جهان 680، 378، 2 نفر بود، كه از اين ميان، تعداد 450، 654، 1 زائر از ساير كشورها و تعداد 239، 724 از كشور عربستان آمده بودند.

ص: 40

تعداد كلّ افراد اعزامى از ايران 860، 99 نفر بود، كه از 900، 90 نفر، تعداد 315، 53 نفر مرد (53/ 40%) و 635، 46 نفر زن (46/ 6%) بودند. و 960، 8 نفر از آنان را اعضاى وابسته به ستاد، بعثه و عوامل اجرايى تشكيل مى دادند؛ به ترتيب زير:

آشپزخانه 456 نفر، پزشكى 325 نفر، ذابحين 106 نفر، عوامل كاروان ها 904، 6 نفر، هواپيمايى 15 نفر، بعثه و ستاد 931 نفر و عوامل ميهمانان خارج از كشور 69 نفر.

ايرانيان خارج از كشور: 10 كاروان با 2500 زائر؛

ايرانيان ورود آزاد: 2700 نفر؛

تعداد كاروان ها: 585؛

كاروان هاى شيعه: 553؛

كاروان هاى اهل سنت: 32 كاروان و 4900 زائر.

-: ويژگى هاى فرهنگى حج 85 را بيان فرماييد:

آقاى رى شهرى: زائران ايرانى، مخاطب نخست در همه فعاليت ها هستند.

كارگزاران حج مى كوشند هرسال گام هاى بلندترى در مسائل فرهنگى و اجرايى بردارند.

امّا به طور كلّى، در فعاليت هاى فرهنگى از پنج موضوع عمده مى توان ياد كرد:

ص: 41

گلايه داشتند كه چرا وضعيتى فراهم نمى كنند تا آنان بتوانند حضور يابند.

در دعاى سوم و چهارم، مأموران عربستان از دو ساعت قبل، اجازه نشستن به زائران خارجى را در محل ندادند و بدين وسيله از حضور زائران خارجى جلوگيرى شد.

نظم و آرامش و حضور منسجم زائران ايرانى در رفت و آمد و نظافت محلّ دعا، اعجاب و قدردانى پليس عربستان را به همراه داشت. در دعاى سوم خللى در سيستم صوتى از سوى يكى از نيروهاى امنيتى سعودى ايجاد گرديد كه مراتب از سوى بعثه پى گيرى و حلّ شد.

ص: 42

تبيين احكام و مسائل فرهنگى، به زنان يارى مى دادند.

علاوه بر اين، شش سخنران عهده دار برگزارى جلسات سخنرانى هاى عمومى بودند كه از اين تعداد 2 نفر خانم بود. در مجموع 117 جلسه سخنرانى عمومى داخل كاروان ها برگزار شد كه 60 جلسه مربوط به آقايان و 57 جلسه مربوط به خانم ها بود. و نيز 35 جلسه سخنرانى عمومى در سالن اجتماعات بعثه برگزار شد كه روزانه چندين كاروان حضور مى يافتند.

يادآورى مى شود كه راه اندازى جلسات سخنرانىِ عمومى براى زائران به صورت گسترده از برنامه هاى حج امسال است.

ص: 43

هيأت پزشكى ايران در مجموع 910 نفر بودند:

پزشك داخل كاروان 585 نفر و اعضاى هيأت پزشكى مدينه قبل و بعد 325 نفر.

از برنامه هاى جديد هيأت پزشكى در حج 85 يكى گزينش پزشكان با سابقه تشرّف براى كاروان ها بود و ديگرى سلامت محورى به جاى بيمار محورى؛ يعنى هيأت پزشكى تنها به دنبال درمان بيمار نبود، بلكه به دنبال فراگير كردن سلامت در ميان زائران بود؛ از همين رو آمار فوت زائران در حج 85، 20% كمتر از سال هاى پيش بود.

ص: 44

حمل و نقل درون شهرى در مدينه و مكّه، براى زائرانى كه از اماكن مقدس دور بودند، انجام مى شد. براى زائرانى كه در منطقه عزيزيه ساكن بودند- كه بيش از نيمى از زائران را تشكيل مى داد- در انتقال از مسجدالحرام به ايستگاه هاى مناطق كه به «باب على» معروف است، مشكل ترافيكى جدّى وجود داشت. برخى از مشكلات با تلاش نيروهاى سازمان مرتفع شد، ولى قسمت مهم آن، به محدوديت فضا و كثرت ماشين ها بر مى گردد كه بايد عربستان آن را حل نمايد.

حمل و نقل برون شهرى با مشكل همراه نبود. تنها در مسير عرفات به مشعر، مشكلات جدى وجود داشت كه در بخش مشكلات بدان اشاره مى گردد.

ص: 45

داشته باشيم.

در حج 85، حدود 000، 400، 2 نفر طبق آمار دولت عربستان حضور داشتند كه حدود 000، 650، 1 نفر آن ها زائران خارجى بودند كه از گوشه و كنار جهان به حج آمده بودند. شايد بتوان گفت كه از همه كشورهاى اسلامى و غيراسلامى، زائر و نماينده اى در حج حضور دارد. حال با اين مقدمه، ببينيم بعثه مقام معظم رهبرى در اين عرصه چه فعاليت هايى داشته است؟

اوّلين مسئله، همايش هاى برگزار شده در بعثه مقام معظم رهبرى است. شش همايش بين المللى داشتيم كه اگر مى خواستيم آن ها را در تهران با همين تعداد شركت كننده- كه از كشورهاى مختلف آمده بودند- برگزار كنيم، بايد صدها ميليون تومان هزينه مى كرديم.

در همايش تقريب، چيزى حدود 480 نفر ديده مى شدند كه تعدادى از آن ها از شخصيت هاى معروف بودند؛ مثلًا قاضى القضات كنيا، مفتى بزرگ استراليا و افرادى از اين دست، در شمار سخنرانان همايش بودند.

همايش قدس را با حدود 400 نفر از بيست و پنج كشور جهان برگزار كرديم. در اين همايش، جمع قابل توجهى از لبنان، فلسطين، پاكستان، تركيه و ... حضور داشتند.

همايش منزلت زن را داشتيم كه با حضور 200 نفر از شخصيت ها و بانوان كشورهاى مختلف تشكيل شد.

در همايش اهل بيت، شخصيت هايى از عراق، لبنان، فرانسه، الجزاير، تايلند و افغانستان جزو سخنران ها بودند.

در همايش فرهيختگان، مجموعاً از 32 مليّت حضور داشتند. جمعيت هاى قابل توجهى از مسلمانان كشمير، پاكستان، تركيه و جمهورى آذربايجان به بعثه آمده با بنده و ديگر اعضاى بعثه ديدار داشتند.

همايش ايرانيان خارج كشور، به خصوص در حج 85 با استقبال قابل توجه آن ها روبه رو گرديد و بسيارى از آن ها از سطح علمى و موقعيت بالايى در خارج از كشور برخوردار بودند.

ص: 46

-: جناب عالى ديدارهايى هم با بعثه هاى حج ديگر كشورها داشتيد، خواهشمنديم در اين زمينه نيز كمى توضيح دهيد.

آقاى رى شهرى: همانطور كه اشاره كرديد، ديدارهايى هم با شخصيت ها و مسؤولان بعثه هاى ديگر كشورها داشتيم كه در مجموع، در حج 85 تعداد آن ها به شانزده عدد رسيد؛ وزير ارشاد و اوقاف سودان، وزير حج الجزاير، وزير ديانت تركيه، وزير حج افغانستان، معاون وزير اوقاف كويت، رؤساى بعثه هاى حج تايلند، چين، عراق، آفريقاى جنوبى، افغانستان، اردن، اندونزى، مسؤول بعثه حزب الله لبنان، بعثه امارات، فلسطين و بنگلادش از جمله آن ها بودند.

تلاش اين است كه از اين ظرفيت در جهت هم فكرى و حركت به سوى وحدت امت اسلامى، آشنايى با توطئه ها و نقشه هاى دشمنان اسلام، تبادل تجربيات و فضاسازى جهت ارتباطهاى بيشتر، پس از موسم حج بهره گيرى كنيم.

يكى ديگر از فعاليت هاى بين المللى بعثه، ارتباط با مراكز علمى و فرهنگى عربستان است كه در حج 85 برخى از مسؤولان بعثه مقام معظم رهبرى با شيخ عبدالعزيز آل شيخ، مفتى اعظم عربستان، دكتر عبدالمحسن قاسم و دكتر صالح البدير، امامان جمعه مسجدالنبى، شيخ المزنى رييس امر به معروف و نهى از منكر مدينه، رؤسا و اساتيد نُه دانشكده و دانشگاه عربستان ديدار داشتند.

ارزيابى بنده در مجموع از اين ديدارها مثبت است و اميدوارم به گسترش روابط بين جمهورى اسلامى ايران و ديگر كشورهاى اسلامى كمك كند.

-: در حج 85 با چه مشكلاتى روبه رو بوديد؟

آقاى رى شهرى: اگر بخواهيم مشكلات اين سال را با مشكلات سال هاى گذشته بسنجيم، بايد بگويم به دليل بهبود وضعيت، شكايات مردم به شكل چشمگيرى كاهش پيدا كرده بود و من در طول 17 سال گذشته، با مراجعان گوناگونى كه دارم و اقشار مختلف؛ چه در بعثه و چه در حرم و يا در داخل كاروان ها، مسائل خود را با من در ميان

ص: 47

مى گذارند، امسال در اين زمينه كمترين مراجعه را داشتيم و اين نشان از بهبود وضعيت داشت. البته اين به آن معنى نيست كه ما مشكلى نداشتيم و يا حجاج با مشكلى روبه رو نبوده اند.

هرچند در سال هاى گذشته تلاش هاى بسيارى جهت سلامت، رفاه و عزت زائران ايرانى صورت گرفته و هميشه زائران ايرانى به دو صفت «نظم» و «نظافت» در كشور عربستان شهره اند، با اين حال هنوز پاره اى مشكلات جدى وجود دارد كه برخى به كشور عربستان بر مى گردد و برخى به سازمان ها و نهادهاى داخل كشور كه بايد براى جبران آن، اقداماتى صورت گيرد. مهم ترين اين مشكلات عبارتند از:

1. حمل و نقل زائران از عرفات به مشعر، از مشكلات و معضلاتى است كه كشور عربستان دو سال است وعده حلّ آن را مى دهد، ولى هنوز حل نشده است.

امسال زائران ايرانى به ترافيك و ازدحام سنگين برخوردند و ساعت ها معطل ماندند و بسيارى پس از نيمه شب به مشعر رسيدند.

2. حمل و نقل درون شهرى، در قسمت باب على با مشكل جدى روبه رو بود؛ زيرا حدود 70% زائران ايرانى از اين منطقه آمد وشد مى كنند.

3. اعزام بيماران صعب العلاج، كه گاه موجب مختل شدن آسايش كاروان ها مى شد.

4. تأخير در پروازهاى بازگشت هواپيمايى، به ويژه در پروازهاى اوليه هواپيماهاى جمهورى اسلامى ايران و نيز مشكلات در مبادى ورودى حجاج به ايران؛ به ويژه در فرودگاه مهرآباد.

-: در ملاقات ها با سران بعثه ها و يا زائران ديگر كشورها، چه نكات مهمى مطرح شد، خواهشمنديم بخشى از آن ها را بيان فرماييد.

آقاى رى شهرى: نكته اى كه معمولًا در ديدار با بعثه ها مطرح مى شد، نظم و تشكّل حج گزارى ايرانيان بود. بسيار اظهار علاقه مى كردند تا كميسيون هاى مشتركى با آن ها

ص: 48

داشته باشيم و تبادل اطلاعات و تجربيات كنيم.

نكته ديگر اظهار نگرانى از هتك حرمت مقدسات اسلامى، به خصوص اهانت به شخصيت نبىّ اعظم اسلام، در سال گذشته بود كه همه خواهان وحدت امت اسلامى، جهت مقابله با اين توطئه ها بودند.

نكته سوم، نگرانى وسيع و گسترده اى بود كه از سوى اقشار مختلف، در زمينه فتنه دشمنان اسلام، مبنى بر ايجاد جنگ سنى و شيعه در كشورهاى گوناگون جهان ابراز مى شد و آنچه همه بر آن وحدت نظر داشتند، آن بود كه اين حركت توطئه اى از سوى دشمنان اسلام است و اين نشان از شعور و آگاهى مسلمانان جهان داشت.

نكته مهم ديگر، علاقه مندى و دلبستگى مسلمانان ديگر كشورها به حضرت امام خمينى قدس سره، رهبر فقيد انقلاب اسلامى و رهبر معظم انقلاب حضرت آية الله خامنه اى (مدّظلّه) بود. از موضع گيرى رياست محترم جمهورى آقاى احمدى نژاد خوشحال بودند و حمايت مى كردند. از همه جالب تر، حمايت قاطع آن ها از پيشرفت هاى علمى جمهورى اسلامى، به خصوص در بخش انرژى هسته اى بود.

اظهار خرسندى از پيروزى حزب الله و اظهار خوشحالى از ناكامى آمريكا در لبنان و عراق و افغانستان، از پديده هاى جالب توجه در حج سال 85 بود.

اين ها همه، بيانگر اين است كه انقلاب اسلامى، راه خود را به بيرون مرزها به خوبى پيدا كرده و تا اعماق كشورها و در قلب مردم مسلمان دنيا نفوذ كرده است و همين امر بايد مسؤولان كشور عزيز ما را وا دارد تا با دقت، درايت و با پرهيز از تفرقه، به پيش روند كه هر پيشرفتى در ايران اسلامى حاصل شود، موجب خوشنودى ملت هاى مسلمان دنيا خواهد شد.

-: براى گسترش امر آموزش حج در آينده، چه برنامه هايى انديشيده ايد؟

آقاى رى شهرى: سياست كلّى بعثه اين است كه امر آموزش را در همه بخش ها و حوزه ها جدى تر بگيرد؛ زيرا ما هر مقدار سطح آموزش ها را بالاتر ببريم، موفقيت مان

ص: 49

در كارها بيشتر خواهد بود. مركز بزرگ آموزش حج و زيارت، در جوار مرقد مطهّر حضرت امام قدس سره، در حال احداث است. در برخى از مراكز استان ها نيز مشابه اين مركز ساخته مى شود. آموزش هاى عمومى و متمركز را توسعه خواهيم داد. تعداد جلسات آموزشى براى زائران افزايش خواهد يافت. از ابزارهاى آموزشى و كمك آموزشى؛ همچون ماكت كعبه، نوار و CD و كتب آموزشى استفاده خواهد شد. ان شاءالله در آينده آموزش هاى مجازى حج براى زائران داخل و خارج كشور طراحى و اجرا مى شود و اميدوارم مجموع اين حركت ها بتواند مردم را در بهره ورى هرچه بهتر و بيشتر از اين فريضه مهم عبادى سياسى كمك و يارى دهد.

-: اخيراً اعلام گرديده كه در آينده از حج تكرارى افراد جلوگيرى به عمل خواهد آمد، ممكن است دليل آن را بيان فرماييد؟

آقاى رى شهرى: حج سفرى شيرين و پرجاذبه است. كسانى كه به حج مشرف مى شوند، با همه سختى هاى ايام تشريق، باز علاقه مندند كه سال بعد و سال هاى بعد هم مشرف شوند. از يكسو خوشبختانه استقبال مردم بسيار بالا رفته، به شكلى كه بيش از يك ميليون نفر براى حج ثبت نام كرده اند و از سوى ديگر متأسفانه به دليل محدوديت سهميه، اگر همين تعداد بخواهند مشرف شوند، بايد حدود ده سال در نوبت بمانند. و چه بسا كساني كه به دليل سن بالا، پس از تحمل اين چند سال، موفق به انجام حج هم نشوند.

به همين دليل بود كه در شوراى عالى حج، به اين نتيجه رسيديم كسانى كه از هم اكنون براى حج ثبت نام مى كنند، تنها يك بار توفيق تشرف پيدا كنند و سال هاى بعد كسانى مشرف شوند كه تاكنون توفيق اين سفر را پيدا نكرده اند.

اما راجع به كسانى كه در گذشته ثبت نام كرده اند، به دليل اين كه پيش از اين به آنان اعلام نگرديده، هم اكنون تصميمى نگرفته ايم. ان شاء الله پس از كسب نظر مراجع معظم تقليد و نيز كار كارشناسى كه روى آن صورت خواهد گرفت، موضوع در شوراى عالى حج مطرح و تصميم گيرى خواهد شد.

ص: 50

البته لازم است به اين نكته هم اشاره كنم كه تعداد افراد تكرارى نسبت به مجموع ثبت نام كنندگان، زياد قابل توجه نيست.

-: اخيراً شنيديم كه شوراى راهبردى حج تشكيل شده است، ممكن است مقدارى در زمينه اهداف تشكيل اين شورا توضيح دهيد؟

آقاى رى شهرى: شوراى راهبردى حج، به منظور تهيه و تنظيم سياست هاى كلان حج، در چارچوب سند چشم انداز 20 ساله اى است كه براى حج در حال تدوين است.

شوراى راهبردى، آن سياست هاى كلان را همراه با تجديد ساختار و تشكيلات بعثه مقام معظم رهبرى در دستور كار خود قرار داده است. شرح وظايف بعثه، كه در چهارده بند مورد تأييد مقام معظم رهبرى قرار گرفته نيز محور تعيين اين سياست ها و خط مشى ها خواهد بود.

اميدوارم هرچه زودتر سند چشم انداز و برنامه هاى چهار يا پنج ساله حج تدوين شود تا ما بتوانيم با داشتن برنامه هاى مناسب، به اهداف والاى حج دست يابيم.

-: سلفى ها و تكفيرى ها در سال هاى اخير تلاش هاى زيادى براى تخريب چهره تشيع و نيز برخورد نامناسب با شيعيان انجام مى دهند. حضرت عالى اين تلاش ها را چگونه ارزيابى مى كنيد؟

آقاى رى شهرى: متأسفانه همان گونه كه فرموديد، سلفى ها و تكفيرى ها تلاش هاى زيادى براى تخريب چهره تشيع انجام مى دهند. كتاب ها و جزوات زيادى در حج منتشر مى كنند. برخوردهاى نامناسبى با حجاج و شيعيان دارند و اينها همه به خاطر احساس خطرى است كه كرده اند. اين گروه ها متأسفانه با قتل و كشتار افراد بى گناه در عراق و افغانستان و برخى كشورهاى ديگر، چهره اسلام را مخدوش كرده اند و با افكار متحجرانه اى كه دارند، هرگز نمى توانند در دل ها نفوذ كنند، تنها عده اى افراد ناآگاه را تحت تأثير قرار مى دهند و البته اين تأثير موقتى است.

ص: 51

ما در ديدارهايى كه با زائران ديگر كشورها داشتيم، آن ها هم اظهار ناراحتى مى كردند.

طبيعى است اينگونه حركت ها، توطئه استكبار براى ايجاد تفرقه بين امت اسلامى است و ما بايد مراقب باشيم تا در اين دام گرفتار نشويم و با درايت آن را پشت سر بگذاريم.

البته طبيعى است ما در مقابله با اين حركت انحرافى، افشاگرى مى كنيم؛ حرف هاى نادرست آن ها را به نقد مى كشيم و پاسخ مى دهيم. از طريق سياسى هم موضوع را پى گيرى كرده ايم و مكرر به مسؤولان سياسى عربستان تذكر داده ايم كه اينگونه حركت هاى غير دينى و نادرست، به نفع اين كشور و نيز به نفع مسلمانان نيست. بسيارى از آن ها نيز در جلسات خصوصى اظهار ناراحتى كرده اند كه اين ها مورد تأييد ما نيستند و ما كارهاى آن ها را تأييد نمى كنيم. البته انعكاس اين مشكلات به مسؤولان عربستان موجب شد تا از حجم اينگونه حركت هاى نادرست و ايذايى كاسته شود و در يك مورد نيز معاون امير مدينه به بعثه آمد و از اتفاق به وجود آمده عذرخواهى كرد و آقاى امير نايف هم در گفت وگويى با سفير محترم جمهورى اسلامى ايران، ناراحتى خود را از اتفاق پيش آمده ابراز داشته، عذرخواهى كرده بودند. به هرحال، من فكر مى كنم توطئه اى حساب شده در جريان است تا به شكلى شيعيان و به خصوص ايرانى ها را متهم و براى آن ها پرونده سازى كنند تا در ايجاد فتنه و آشوب ميان شيعه و سنى، از آن بهره بگيرند.

بنابراين ما بايد خيلى هوشيارانه عمل كنيم و اين موضوع را نيز به مقامات سعودى گوشزد كرده ايم.

ص: 52

اكنون كه به لطف پروردگار براى عزيمت به بيت اللَّه الحرام و حضور در كنگره عظيم بين المللى اسلامى جهت برگزارى مراسم حج ابراهيمى ديگر آماده مى شويم.

با توجه به جايگاه ويژه اى كه حج در شناخت زائران از مكتب انسان ساز اسلام و تعميق فرهنگ متعالى آن خواهد داشت. پيرو تأكيد نماينده محترم ولى فقيه درامور حج و زيارت و سرپرست محترم حجاج ايرانى در اهميت نقش و تأثير مديران محترم كاروان ها در امور فرهنگى در همايش حج 1385، شايسته است جناب عالى موضوعات پيوستى را در شوراى فرهنگى كاروان مطرح و در اجراى هماهنگ آن تلاش نماييد.

بديهى است با هماهنگى كامل و همكارى روحانيون معزز كاروان و ساير اعضاى محترم اين شورا و با عنايت به سطوح و اقتضائات زائران تلاش جدى و همه جانبه تر تحقق اهداف فرهنگى در كاروان بعمل آيد. مسؤولين محترم مناطق نيز در ايام حج بخشى از زمان جلسات روزانه مديران را با همكارى رابطين محترم روحانيون و سربازرسان محترم به بررسى اجراى اين برنامه ها اختصاص خواهند داد و انجام اين مهم در ارزيابى نهايى عملكرد مديران محترم كاروان ها مورد توجه خاص قرار

ص: 53

خواهد گرفت.

يادآورى مى گردد هزينه هاى اجرايى مورد نظر در صورت تصويب شوراى فرهنگى كاروان و تأييد مسؤول محترم منطقه قابل تأمين مى باشد.

مصطفى خاكسار قهرودى

معاون وزير و رييس سازمان

ص: 54

معنوى شبى با قرآن با حضور قاريان بعثه و كاروان.

8. برگزارى مسابقات فرهنگى در درون كاروان براساس برنامه هاى اعلام شده از سوى نشريه زاير.

9. برگزارى مناسبت هاى (اعياد و وفيات) ويژه حج مطابق تقويم اعلام شده از سوى بعثه مقام معظم رهبرى.

10. ترغيب و تشويق مستمر زائران نسبت به رعايت حقوق همسفران و بويژه افراد سالخورده و ناتوان و همكارى آنان با عوامل كاروان ها.

11. تذكر مستمر به زائران در مورد ضرورت درك موقعيت سفر و اماكن متبركه و مشاهد شريفه.

12. پيش بينى نوارهاى صوتى يا تصويرى مناسب براى استفاده زائران در مقاطع سفرهاى برون شهرى (جده، جحفه، مكّه به مدينه، مدينه به مكّه و ...).

13. توجه دادن زائران به مسائل مربوط به مناسك و ضرورت مراعات حالت احرام و ...

14. مهيّا نمودن زائران براى انجام عمره تمتع در زمان مناسب و بسيج اعضاى كاروان براى همكارى با روحانيون به گونه اى كه آنان (زائران) در يك حركت جمعى اين مرحله را انجام دهند.

15. مهيّا سازى امكانات لازم براى حضور مؤثر زائران در جلسات آموزشى كاروان ها (مسائل پذيرايى، امكانات صوتى تصويرى و ...)

16. هماهنگى با روحانيون محترم كاروان براى انجام مناسك پس از عيد قربان زائران و فراهم نمودن امكانات لازم.

17. تذكر مستمر به زائران در زمينه نحوه حضور در مسجدالحرام و مسجدالنبى صلى الله عليه و آله و بقيع و استفاده از فرصت ها و ارشاد زائران در جهت انجام طواف هاى مستحبى پس از اعمال حج تمتع و همكارى و همراهى با كسانى كه توان اداى مناسك عمره مفرده را دارند.

ص: 55

18. برنامه ريزى فوق العاده براى زائرانى كه تمايل دارند علاوه بر زيارت دوره با برخى ديگر از اماكن مكّه و مدينه (جبل النور، جبل ثور، حديبيه، جعرانه، بدر، شهداى فخ، موزه مكّه، پرده بافى كعبه، مركز چاپ قرآن مدينه و ...) آشنا شوند. (در اين گونه موارد هماهنگى با مسؤولين محترم مناطق الزامى است).

19. شناساندن و معرفى دقيق اماكن و موقعيت هاى تاريخى درون مسجدالحرام و مسجدالنبى صلى الله عليه و آله (استوانه هاى مسجدالنبى، روضه، فرازها، اركان كعبه، حجر و زمزم، صفا و مروه و ...)

20. برنامه ريزى در زمينه شركت جدى و استفاده بهينه زائران از آيين هاى اعلام شده از سوى بعثه مقام معظم رهبرى در مكّه و مدينه (سخنرانى هاى عمومى، دعاهاى كميل و ندبه، همايش برائت، شبى با قرآن و ...) و زمينه سازى براى حضور شخصيت هاى فكرى و فرهنگى بعثه در درون كاروان.

21. برنامه ريزى براى برقرارى رابطه قوى و مستمر زباندانان كاروان با واحد مربوط در بعثه مقام معظم رهبرى و كمك به انجام بهينه مأموريت آنان.

22. فراهم آوردن زمينه زيارت و طواف وداع در مدينه منوره و مكّه مكرمه به گونه اى كه اين خاطره دل انگيز در طول زندگى زائران همواره در اذهان آنها بماند.

23. همكارى ويژه مدير و عوامل با روحانى محترم كاروان در زمينه اقامت و بيتوته زائران در عرفه، مشعر و منى و بيان فلسفه و اسرار اين مشاعر و انجام اعمال واجب و مستحب ايام تشريق (دعاى عرفه، نمازهاى جماعت، وقوف، رمى، قربانى، حلق، شب زنده دارى، دعاى كميل و ...) و تذكر به زائران در جهت ضرورت درك مواقف كريمه (حتى الامكان همه اعمال به صورت جمعى انجام شود).

24. مهيّا نمودن زائران وقوف اضطرارى و توجيه دقيق آنها بريا استفاده بهينه از فرصت رمى و انجام قربانى در ساعات اوليه صبح عيد قربان.

25. برنامه ريزى براى استفاده بموقع و مستمر مردان از حضور در بقيع و زنان از حضور در كنار مضجع شريف نبوى صلى الله عليه و آله و هدايت و راهنمايى آنان.

ص: 56

26. تذكر مستمر به زائران در جهت قوانين و مقررات كشور ميزبان و رعايت بايدها و نبايدهاى مقاطع مختلف سفر (مكّه، مدينه، مشاعر، فرودگاهها و ...).

27. آشنا نمودن زائران با اخلاق و سيره پيامبر صلى الله عليه و آله و ائمه معصومين عليهم السلام و نحوه حضور آن بزرگواران در مكّه و مدينه.

28. ترغيب زائران به ثبت خاطرات سفر معنوى حج (خاطره نويسى، سفرنامه نويسى) و يادداشت برداشت هاى ويژه آنان از سفر.

29. همكارى با روحانى محترم كاروان در هر مقطع، به منظور كنترل اعمال زائران و كمك به كسانى كه در صحّت اعمال ترديد دارند.

30. تذكر مستمر به زائران كه در طول اين سفر روحانى، حضرت ولى عصر «عج» ارواحنا فداه حضور دارند و نبايد با انجام اعمال خلاف، قلب مقدس آن بزرگوار را به درد آورند.

31. به منظور استفاده بيشتر زائران از معنويت سفر حج، آنان به خريد سوغاتى از فروشگاههاى شاهد كه در مبادى خروجى كالاهاى خود را عرضه كرده اند، تشويق شوند.

32. تذكر مستمر به زائران در جهت رعايت نظم و انضباط ويژه شهروند ايرانى و برنامه ريزى، كنترل و هدايت آنان در جهت استفاده بهينه از اتوبوسهاى درون شهرى.

33. زمينه سازى براى مشاركت سمبليك زائران در امور اجرائى كاروان و مساعدت به عوامل در خدمت رسانى بهتر.

34. تذكر مستمر به پرسنل زحمت كش كاروان در رعايت اعمال رفات فردى و توجه دادن آنان به انجام مأموريت به صورت شايسته و ضرورت حسن تعامل با مهمانان خدا.

35. برنامه ريزى لازم براى تشكيل به موقع جلسات شوراى فرهنگى و گروه ارشاد كاروان و اجراى دقيق مصوبات.

36. شناسايى توانايى ها و استعدادهاى زائران در حوزه فرهنگى و استفاده از آنان

ص: 57

در اين گونه برنامه ها با هماهنگى كامل روحانيون محترم كاروان ها.

37. توجه و تذكر به حضور و مساعدت جدى كليه عوامل كاروان در اجراى برنامه هاى فرهنگى به گونه اى كه وظايف اجرايى آنها معطل نماند و يا با تأخير انجام نشود.

اجركم عنداللَّه

ص: 58

ص: 59

بخش دوّم: مقدّمات حج 27

ص: 60

ص: 61

برگزارى اوّلين جلسه شوراى عالى حج با حضور رييس جمهور

شوراى عالى حج، يكى از مهم ترين بخش هاى تصميم گيرى در سياست هاى كلان و كلّيات اجرايى و فرهنگى حج است كه مى تواند سير رو به رشد حج گزارى ايرانيان را به سمت اهداف بلند جمهورى اسلامى، سامان دهى و راهبرى كند. حضور رييس جمهور در جايگاه رياست شوراى عالى، موقعيّت و قدرتى به اين شورا بخشيده كه شايد در كمتر كشورى نظير داشته باشد.

دغدغه هاى رييس جمهور در زمينه رويكرد فرهنگى حج، مشاركت دادن گسترده تر دانشجويان، دانش آموزان و معلّمان در عمره، جلوگيرى از سفرهاى مكرّر مسؤولان دولتى براى انجام حج و عمره مستحبى، كاهش طول سفر و هزينه ها، رفع مشكلات موجود در زمينه برخورد با زائران ايرانى و اهانت به تشيّع در عربستان، افزايش خدمات و تسهيلات براى حجاج و عمره گزاران، توسعه امكانات رفاهى زوّار در فرودگاه ها، اهتمام بيشتر به هواپيمايى جمهورى اسلامى و تقليل قراردادها با شركت هاى سعودى در زمينه حمل و نقل زائران و ساير خدمات و بررسى راهكارهايى در جهت منع سفرهاى حج مستحبى براى كاهش فاصله اعزام وثبت نام افراد مستطيع به ويژه سالمندان، از مهم ترين محورهايى است كه در دو سخنرانى دكتر احمدى نژاد مورد تأكيد قرار گرفته

ص: 62

و خوشبختانه با توافق اعضاى محترم شوراى عالى حج، اكثراً به تصويب نهايى رسيده است.

اوّلين جلسه شوراى عالى حج سال 1385- كه سومين جلسه اين شورا با رياست دكتر احمدى نژاد بود- در تيرماه امسال و دومين جلسه با حدود پنج ماه فاصله، در آذرماه و در آستانه آغاز سفرهاى زائران بيت اللَّه الحرام صورت گرفت كه در اينجا خلاصه صورتجلسه ها ارائه مى شود:

جلسه شوراى عالى حج در ساعت 30/ 15 روز دوشنبه 19/ 4/ 85 به رياست جناب آقاى دكتر احمدى نژاد، رييس جمهور و رييس شوراى عالى حج و با حضور ساير اعضاى شورا در دفتر كار رييس جمهور تشكيل شد.

در ابتداى اين جلسه نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت و رييس سازمان حج و زيارت گزارش هايى درباره برنامه هاى حج و عمره و زيارت عتبات عاليات بيان كردند.

پس از آن، شوراى عالى به بررسى دستور جلسه پرداخت و موارد ذيل را تصويب كرد:

1. در حج تمتع سال 85 از گذرنامه بين المللى استفاده شود. در اين زمينه:

الف) وزارت كشور، نيروى انتظامى و سازمان حج و زيارت در جهت رفع مشكلات احتمالى اهتمام كنند.

ب) وزارت امور خارجه مراتب تبديل گذرنامه زيارتى به گذرنامه بين المللى را به وزارت خارجه عربستان منعكس نموده، هماهنگى لازم را صورت دهد.

2. سازمان حج و زيارت بررسى نمايد كه از سال 1370 تا كنون چند نفر به صورت مكرّر حج تمتّع به جاى آورده اند و آمار آن را جهت ارائه به شوراى عالى حج استخراج نمايد.

3. وزير فرهنگ و ارشاد اسلامى آيين نامه ادارى و مالى سازمان حج و زيارت و هزينه هاى حج تمتّع و عمره مفرده را بررسى و تصويب كند و بازرس و حسابرس سازمان حج و زيارت را انتخاب نمايد.

ص: 63

4. تصويب آيين نامه هاى مربوط به مركز آموزش و پژوهش حج و زيارت و امور مربوط به احداث آن نيز بر عهده وزير فرهنگ و ارشاد اسلامى است.

5. هواپيمايى جمهورى اسلامى ايران با رعايت توافقنامه هاى امضا شده ميان جمهورى اسلامى ايران و عربستان سعودى براى انتقال زائران ايرانى حج تمتّع، با هواپيمايى سعودى قراردادى مناسب امضا كند و از حقوق زائران ايرانى حمايت به عمل آورد. در اين زمينه وزارت امور خارجه نيز تسهيلات لازم را فراهم آورد.

6. هواپيمايى جمهورى اسلامى ايران «هُما» ضمن استفاده از هواپيماهاى مطمئن از بروز تأخير در پروازها جلوگيرى كند و همواره آسايش، احترام و كرامت زائران را مدّ نظر داشته باشد.

7. اعزام زائر به حج تمتّع و عمره مفرده فقط از طريق سازمان حج و زيارت و براساس نوبت هاى از پيش تعيين شده انجام پذيرد و هيچ دستگاه دولتى و غير دولتى ديگر مجاز به اعزام زائر به عربستان نباشد. وزارت امور خارجه مراتب را به سفارت عربستان اعلام كند تا اين سفارت صدور رواديد را فقط از مجراى سازمان حج و زيارت صورت دهد و از صدور رواديدهاى انفرادى (در تهران و مشهد) نيز خوددارى كند.

8. نيروى انتظامى مراقبت كند كه فقط افراد واجد شرايط و مورد تأييد سازمان حج و زيارت از همه مبادى خروجى كشور براى انجام مناسك حج تمتّع به عربستان عزيمت كنند و تدبيرى اتخاذ كند كه از روز اوّل ذيقعده تا پايان مراسم حج از سفرهاى غير مجاز به عربستان جلوگيرى شود.

9. استاندار، شهردار، فرماندار و مدير كل به بالا مجاز به انجام حج تمتّع مكرّر (غير واجب) نباشند. بعثه مقام معظّم رهبرى با اطلاع دفتر رييس جمهور، نيروهاى مورد نياز را از بين مديران انتخاب كند؛ در موارد خاص موافقت بالاترين مقام دستگاه، شرط سفر مديران مذكور باشد.

10. در حج تمتّع سال جارى افزون بر مصوبات شوراى برنامه ريزى حوزه نمايندگى ولى فقيه در امور حج و زيارت، 50 سهميه در اختيار وزارت فرهنگ و ارشاد

ص: 64

اسلامى براى استفاده اهالى فرهنگ و هنر و 500 نفر نيز در اختيار ستاد كلّ نيروهاى مسلح قرار گيرد.

11. در عمره سال 1386 افزون بر سهميه هاى مصوبه شوراى برنامه ريزى حوزه نمايندگى ولى فقيه در امور حج وزيارت (11 هزار دانش آموزى- 11 هزار دانشجويى- 7500 نفر سازمان بنياد شهيد و امور ايثارگران و 7000 نفر بسيج):

الف) پنج هزار سهميه در اختيار ستاد كلّ نيروهاى مسلح قرار گيرد.

ب) دو هزار سهميه در اختيار معاون اجرايى رييس جمهور قرار گيرد.

ج) يك هزار سهميه براى استفاده بازنشستگان در اختيار وزارت رفاه قرار گيرد.

د) 50 سهميه در اختيار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى قرار گيرد.

ه) تا سقف يكهزار و پانصد نفر سهميه براى استفاده زوج هاى جوان و افراد همراه ناتوان، در اختيار دفاتر حج و زيارت استان ها قرار گيرد.

12. چگونگى اعزام زائران به عتبات عاليات با صلاحديد شوراى عالى امنيت ملى انجام پذيرد.

13. سازمان حج و زيارت نظر كارشناسى خود در مورد ادامه صدور مجوز راه اندازى دفاتر زيارتى بند (پ) و يا توقف آن را تهيّه و براى تصميم گيرى در اختيار وزير فرهنگ و ارشاد اسلامى قرار دهد.

14. تشكيلات پيشنهادى سازمان حج و زيارت براى تصميم گيرى نهايى در اختيار رييس جمهور و رييس شوراى عالى حج قرار گيرد.

در اين جلسه رييس جمهور و رييس شوراى عالى حج اظهار داشتند:

«فصل جديدى آغاز شده است. موضوع اسلام و انقلاب اسلامى در محافل مردمى و دانشگاهى از نو مطرح گرديده است. ظرفيت فرهنگى و اعتقادى حج و عمره بالاست. اسلام نشان داده است كه قدرت دارد جهان را اداره كند. متفكران كشورهاى اسلامى بايد در جهت معرفى اسلام اهتمام كنند و بعثه مقام معظّم رهبرى بايد در اين زمينه برنامه ريزى كند.»

ص: 65

در اين جلسه همچنين نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت گزارشى از آغاز عمليات احداث مركز آموزش حج امام خمينى قدس سره و عملكرد حج سال گذشته و عمره سال جارى و رضايت مندى زائران را ارائه داده، خواستار رفع تأخير در پروازهاى عمره شد.

ص: 66

و زيارت و رييس سازمان حج و زيارت اختيار داد كه با تعيين كميته اى سهميه هر بخش از دستگاه هايى را كه در رديف گيرندگان سهميه بوده اند، مشخص نمايد. نگرش فرهنگى به تعيين سهميه ها بايد مورد توجّه قرار گيرد.

4. حجاج و عمره گزاران بايد در فرودگاه ها و داخل هواپيماها بهترين خدمات را دريافت كنند. بر اين اساس وزير راه، رييس سازمان حج و زيارت و مدير عامل هواپيمايى جمهورى اسلامى ايران و رييس سازمان هواپيمايى كشورى در نشستى مشكلات فرودگاه ها را بررسى و نحوه خدمت رسانى به زائران را تعيين كنند.

5. شوراى عالى حج با بررسى و تحليل دلايل افزايش ثبت نام متقاضيان حج و پيدا كردن راهكار براى كنترل سرعت و در نظر گرفتن اولويت هاى لازم براى تشرف و طرح آن در اولين جلسه پس از حج 85 موافقت كرد و جلوگيرى از تشرف كسانى كه حج واجب خود را انجام داده اند را تصويب نمود.

6. شوراى عالى با كاهش 5 روز از طول سفر زائران همراه با افزايش قيمت مخالفت كرد و مقرر داشت كه طرح كاهش طول سفر حج تمتّع با كارشناسى بيشتر در جلسه آينده بررسى شود.

7. در موضوع ساماندهى امور مربوط به سفر زائران به سوريّه مقرر شد رفع مشكلات مرزى توسط وزارت كشور و داخل كشور سوريه هم توسط وزارت امور خارجه بررسى شود. آقاى احمدى نژاد در پايان جلسه اظهار اميدوارى كرد كه مراسم برائت از مشركين در حج امسال بسيار باشكوهتر و آگاهى بخش تر از سال گذشته باشد و كارهاى جانبى ديگر نيز از رونق افزونترى برخوردار شود و در مسلمانان عزم و همّت بيشترى ايجاد گردد. و همچنين اخبار خوبى از رسانه ها شنيده شود و افرادى كه از سفر برمى گردند، نورانيت پيدا كنند و پس از حج موجى در دنياى اسلام و در جهت انقلاب اسلامى به راه افتد.

ص: 67

در اين همايش يك روزه كه در شهر رى، در مصلّاى بزرگ حرم مطهّر حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام برگزار گرديد، ابتدا پس از تلاوت آيات نورانى قرآن، حجةالاسلام و المسلمين قاضى عسكر، معاون محترم آموزش و پژوهش بعثه مقام معظّم رهبرى با شرح تفصيلى اقدامات معاونت، به انتشار حدود 550 اثر در مورد حج اشاره كرد و با برشمردن برنامه هاى فرهنگى در موسم حج، بر نقش ويژه شوراى فرهنگى كاروان ها، در ايجاد فضاى معنوى و انجام فعّاليت هاى فرهنگى تأكيد كرد.

وى با اشاره به اختصاص يافتن 200 ريال سعودى براى خريد هداياى مسابقات و فعاليت هاى فرهنگى هر كاروان توسّط رياست محترم سازمان گفت: «بايد كارى كنيم كه تحوّلى در امور فرهنگى حاصل شود. بايد سيره پيامبر صلى الله عليه و آله را پياده كنيم. با سلام كردن، تبسّم كردن، با تعاون با ديگران بايد بكوشيم تا الگوى رفتارى پيامبر را پياده كنيم».

معاون آموزش و پژوهش بعثه در ادامه با تأكيد بر نقش روحانى كاروان گفت:

«براى بهره ورى بيشتر، مى توانيم كاروان را 10 نفر 10 نفر تقسيم كنيم و در اتاقها جلسات مختلف تشكيل شود. و قرائت قرآن و احكام و غيره به آنان آموزش داده شود.

او طرح جديد كتابخانه كاروان را هم دستاورد نظرات و پيشنهادهاى روحانيان و

ص: 68

مديران خواند و افزود: «تهيّه 10 كتاب براى كتابخانه كوچك كاروان توسط معاونت صورت گرفته و در اختيار مديران قرار گرفته تا طى ايام حج بين زوار بچرخد».

سپس آيةاللَّه رى شهرى در اين همايش سخنرانى كرده، روى دو موضوع اساسى تأكيد كردند:

يكى نقش روحانيون در تحوّل فرهنگى جامعه است. با يك محاسبه كوتاه مى توانيم به نتيجه برسيم كه مهم ترين پايگاه روحانيّت براى تبليغ، موسم حج و عمره است. نزديك به 700 هزار نفر در طول سال براى زيارت بيت اللَّه مشرّف مى شوند. اگر در كنار اين آمار، زوّار عتبات عاليات عراق و سوريه را حدود 500 هزار نفر در نظر بگيريم، مجموعاً يك ميليون و 200 هزار نفر مى شود. از هر خانوار اگر 4 نفر تحت تأثير حاجى و زائر قرار گيرند، جمعيت زيادى مى شود. سهم عمده حج و زيارت در حضور جوانان در مراسم مذهبى را با همين ديدگاه مى توان به خاطر حضور هزاران دانشجو در عمره دانشجويى دانست كه در دانشگاه ها تأثير گذاشته اند.

نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت با اشاره به سال پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله گفت:

امسال محور تبليغات حج، سيره اخلاقى رسول اكرم صلى الله عليه و آله است. بايد برنامه ريزى كنيم تا هر كس در حوزه مسؤوليت خود بهره بيشترى براى زوّار داشته باشد. متأسفانه مردم، شناخت قابل قبولى از پيامبر عظيم الشأن ندارند. برخى مردم امام زاده دهشان را بيشتر از رسول خدا صلى الله عليه و آله مى شناسند و مسؤوليت اين امر با من و شماست.

سرپرست حجاج با بيان چند نكته درباره سيره پيامبر صلى الله عليه و آله، در باب سخنرانى توضيحاتى در مورد كوتاهى سخنرانى، جامعيّت، وضوح، همه فهم بودن، مطابق نياز مردم بودن، به اندازه ظرفيت مخاطبين بودن سخنانى ارائه داد و گفت:

پيامبر علاوه بر اينها، سخن گفتنش همراه با لبخند بود. با روى عبوس و گرفته با مردم سخن نمى گفت. امّا مهمتر از همه اينها، آنچه كه هر سخندان بايد از پيامبر بياموزد، اين است كه به خاطر خدا سخن بگويد. با قصد

ص: 69

قربت سخنرانى كند و اين از همه آنچه گفته شد مهم تر، مشكل تر و تأثيرگذارتر است.

نكته ديگر راجع به مسؤوليت مديران كاروان ها در پيشبرد اهداف فرهنگى است. شايد جدا كردن بخش اجرايى و فرهنگى به يك معنا دقيق نباشد؛ بله، تقسيم كار مى شود امّا در حقيقت هر دو هم فرهنگى است، و هم اجرايى.

مديران كاروان ها كار فرهنگى انجام مى دهند. در همان كار اجرايى هر چه با سوادتر و وظيفه شناس تر باشند، اثر فرهنگى بيشتر دارند.

مسئله توجيه زائران و اطلاع رسانى به زائران درباره حقوق و وظايف آنان از وظايف مديران است و رعايت عزّت زوّار، خاصّه سالخوردگان وظيفه مديران و روحانيان است. با عنايت به فرمايشات مقام معظّم رهبرى مسئله برائت و دعاى كميل كه به طور حضورى هم بارها تأكيد كرده اند، بايد از دغدغه هاى روحانى ها و مديران كاروان ها تلقى شود.

سخنران بعدى اين همايش رييس محترم سازمان حج و زيارت آقاى خاكسار قهرودى بود كه در آغاز، تقارن هفته بسيج و هفته حج را تبريك گفت و در بيان ارتباط اين دو مناسبت مهم، مراسم حج را از منظر سياسى يكى از مصاديق بسيج جهان اسلام برشمرد و گفت:

در اين بسيج جهانى توانمندى هاى جهان اسلام به نمايش گذاشته مى شود و پيامى كه در آن براى همه انسان ها عرضه مى شود، اين است كه هيچ قدرتى در دنيا به جز خدا رسميّت ندارد و هر عقيده اى جز عقيده الهى باطل است.

حج دعوتى است براى توجّه به نظام خدامحور هستى، بسيجى است براى اثبات بيهوده بودن هر سعى و كوششى كه در مسير خداست.

اجتماع شما روحانيون و مديران حج يكى از مصاديق بزرگترين اجتماع بسيجى است؛ چون شايسته وارد شدن به صحنه مبارزه فرهنگى و پيروز خارج شدن از آن، نيازمند كسب آمادگى و دارا بودن آموزش هاى لازم

ص: 70

است كه مسؤوليت آن به عهده شما حاضران است.

او با تأكيد بر فرهنگى بودن تمام فعاليت ها در حج گفت:

تقسيم كار و آرايش اجرايى بايد به گونه اى باشد كه همه آنها اجراى مسؤوليت هاى فرهنگى را تسهيل كند؛ بنابراين اگر مدير با روحانى هماهنگى داشت، كار مهمّى نكرده، بلكه وظيفه ابتدايى و اوليّه اوست كه مورد توجّه قرار گرفته. وظيفه مهم مدير آن است كه هيچ كار اجرايى بدون توجّه و ايجاد زمينه لازم براى اجراى كار فرهنگى، اساساً نبايد تنظيم شود. البته آنچه مى تواند براى زائران كاروان اساسى و تعيين كننده باشد، عامل بودن شخص دعوت كننده است و از اين رو همه بايد خود را خدمتگزار زائر بدانند.

رييس سازمان حج در ادامه به شرح برخى اجرائيات انجام شده در سازمان در خصوص حج آينده پرداخت و در مورد گوشت و مواد غذايى ارسال شده از ايران به عربستان، گوسفندهاى قربانى، وضعيت جمرات پس از انجام پروژه بازسازى آن توضيحاتى داد و افزود: به فعّاليت كشيدن بخش خصوصى اراده جدّى ما در سازمان است. در مورد عمره مناقصه هايى صورت گرفته و خدمات حج از جمله آشپزخانه هاى متمركز در مكّه و مدينه در اختيار بخش خصوصى گذاشته خواهد شد.

آقاى خاكسار قهرودى با تأكيد مجدد بر ضرورت توجّه به امور فرهنگى گفت:

اقدامات خوبى در حوزه كار فرهنگى صورت گرفته كه امسال و سال آينده آثارش روشن مى شود. ما از حيث بودجه، محدوديتى براى كار فرهنگى نداريم، مشروط بر اينكه در مراجع ذيصلاح مورد تصويب قرار گرفته باشد.

آخرين سخنران اين اجتماع آقاى دكتر صفّار هرندى، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامى بود كه موضوع سخن خود را «فريضه حج و فرهنگ عمومى» اعلام كرد و با بيان تعريف مورد قبول صاحبنظران، فرهنگ را مجموعه سنن، اعتقادات، علايق، زبان ها، تاريخ و وجدان هاى تاريخ يك ملّت برشمرد، و آن را اساس تفكيك و تمايز اقوام و ملل

ص: 71

دنيا دانست و گفت: «آن چه در موسم 40 تا 45 روزه حج تمتّع خيلى مهم است، اختلاط و امتزاج ملل مختلف با فرهنگ هاى مختلف است كه باعث ارزيابى فرهنگ ها مى شود».

او با تأكيد بر نقش مديران و روحانيان در تأمين بخش معيشت روزمره زائر و تبيين ابعاد اعتقادى و فرهنگى حج براى او افزود:

مديران و روحانيون عنايت داشته باشند كه بايد علاوه بر صحّت انجام مناسك- كه اندكى غفلت در آن موجب زحمت بسيار زائر مى شود- التزام ديگرى را هم در نظر داشته باشند و آن اينكه آيا اين قافله در شأن ملّت ايران ظاهر مى شود يا نه؟

اينجاست كه بحث فرهنگ عمومى در حج تمتع مطرح مى شود و موجب تأمل در مسائلى مى شود كه اگرچه به ظاهر كوچك و بى اهميّت است، امّا در باطن نشان مى دهد كه اين ملّت در چه جايگاهى از حيث فرهنگ عمومى قرار دارد. هويّت ملّت ها به همين اعمال و مناسك است كه فرهنگ آنها را تشكيل مى دهد.

وزير فرهنگ و ارشاد اسلامى در ادامه بحث به مشاركت در نماز جماعت حرمين، وضعيت پوشش زائران، خريد و فروش اجناس و نوع برخوردها اشاره كرد و اظهار اميدوارى كرد كه در كنار آموزش مناسك، روى آموزش فرهنگ عمومى هم كار شود.

سخنران ديگر اين همايش حجة الاسلام والمسلمين عرب مسؤول معاونت امور روحانيون بعثه بود كه از فعّاليت امور روحانيون در آستانه حج سالجارى گزارشى ارائه داد.

او درباره آزمون غيرحضورى روحانيون و كيفيت امتيازبندى و نفرات برتر آن، فرم هاى نظرسنجى و نتايج اجمالى آن، جزوه وظايف روحانيون و معين و معينه ها توضيحاتى داده، نسبت به مندرجات برخى منشورات امور روحانيون تذكراتى داد و سپس با ذكر جزئياتى از محتويات سايت امور روحانيون به شرح گزينه هاى مختلف آن پرداخت و افزود:

در بخش آموزش امور روحانيون كارهايى انجام شده. شوراى آموزش تشكيل

ص: 72

گرديده و در رابطه با برنامه آموزش ابتدايى نسبت به روحانيون تازه جذب شده، دو سال كار شده و متون آن در دفتر تبليغات تدوين گرديده، آموزش مستمر براى 3700 روحانى و معين و معينه داريم و بايد عدد را به 5500 نفر برسانيم. همچنين تدوين جزوات آموزشى به عهده كميته تخصّصى گذاشته شده. از كسانى كه مى توانند در تدوين كتب آموزشى همكارى كنند دعوت مى شود با كميته ارتباط برقرار كنند.

در تطبيق فرمايش مقام معظّم رهبرى كه فرمودند از وسايل روز استفاده شود، مناسك از طريق تلفن همراه در اختيار روحانيون گذاشته مى شود. نسبت به همكارى با نشريه صفا كه ويژه نامه زائر مخصوص روحانيون است، به همه شما توصيه دارم.

سخنران بعدى همايش روحانيون كاروان هاى حج 85، حجة الاسلام و المسلمين مهدوى بود كه روى چند موضوع مختلف، توضيحاتى داد و گفت:

اولين بحث ما تشريح آخرين وضعيّت در روابط بين جمهورى اسلامى ايران و عربستان سعودى است كه همواره رو به بهبود است. دومين بحث ما بررسى سياست هاى بعثه در طول مدّت حج و عمره است. سومين مبحث سياست هاى تبليغى بعثه است و چهارمين مبحث نيز وظايفى است كه همه ما بايد در طول حج و عمره آن ها را رعايت كنيم. آخرين نكته، همكارى بين دو معاونت امور روحانيون و بين الملل است.

معاون امور بين الملل بعثه سپس به تشريح هريك از مباحث مذكور پرداخت و با تأكيد بر لزوم همكارى سياسى با عربستان سعودى در مقابله با دشمن هاى مشترك، نقش روحانيون كاروان ها را در پيگيرى و انجام كليه سياست هاى بعثه جمهورى اسلامى ايران به ويژه تبليغ ارزش هاى اسلام و انقلاب، حسّاس و اساسى توصيف كرد؛ او در پايان، فعاليت روحانيون زباندان را يكى از مهم ترين بخش هاى عملكرد بعثه در راستاى بين المللى كردن حج بر شمرد.

ص: 73

سالن اجتماعات شيخ صدوق در شهررى در جوار حرم مطّهر حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام، در غروب و شامگاه آخرين روز ماه شوّال، شاهد اجتماع بزرگ كليه مديران حج امسال بود.

مراسم از ساعت 4 بعد از ظهر آغاز شد و تا ساعتى پس از غروب ادامه يافت. در اين مراسم كه پس از تلاوت آياتى از كلام اللَّه مجيد با سخنرانى رييس محترم سازمان حج آغاز شد، سيد مصطفى خاكسار قهرودى با تأكيد بر اهمّيت حج و ويژگى هاى منحصر به فرد اين سفر روحانى و معنوى و نقش تأثيرگذار آن در زندگانى فرد و جامعه و اينكه چه بسا براى اكثر زائران بيت اللَّه يك تجربه منحصر به فرد و غير قابل تكرار در تمامى عمرشان است، فرمايش رهبر معظّم انقلاب را براى همه مسؤولان و دست اندركاران حج راهگشا دانست. (1)

او با تأكيد دوباره بر فرهنگى بودن كليه عمليّات اجرايى در حج، مديران كاروان ها را مسؤول زمينه سازى و تسهيل و اجراى برنامه هاى فرهنگى دانست كه به ظاهر

ص: 74

مأموريّت ديگر عوامل شمرده مى شود. امّا بدون همكارى و مسؤوليت پذيرى مدير ممكن نيست به نتيجه مطلوب برسد.

همايش مديران در جوّى پرنشاط و با مشاركت فعّالانه مديران در بخش بعدى كه به صورت پرسش و پاسخ انجام مى شد، ادامه يافت.

در اين بخش از برنامه كه بسيار طولانى تر از بخش اول بود، مدير پشتيبانى سازمان حج آقاى رضوى و مدير امور مالى سازمان، آقاى مراديان نيز در كنار مدير سازمان حج و زيارت قرار گرفتند تا بارِ كارشناسى پاسخ ها افزايش يابد و ابهامى در وضعيت مالى و پشتيبانى كاروان ها باقى نماند.

ص: 75

تالار انديشه جوان واقع در صحن شرقى حرم مطهّر حضرت عبدالعظيم عليه السلام، محل برگزارى همايش علماى اهل سنّت بود كه از حدود ساعت 30/ 3 بعدازظهر چهارشنبه آغاز شد و سه ساعت به طول انجاميد.

در اين برنامه علاوه بر تلاوت قرآن و شعر خوانى، سخنرانى هاى مختلفى نيز صورت گرفت. اولين سخنران اين همايش حجة الاسلام و المسلمين علم الهدى، قائم مقام معاونت امور اهل سنت بعثه بود كه در مورد وظيفه روحانيون و مديران كاروان ها در حج مطالبى را بيان داشت و بر لزوم هماهنگى بين بعثه و ستاد با كاروان ها و همكارى بين مدير و روحانى در هر كاروان تأكيد كرد.

سخنران ديگر برنامه حجة الاسلام و المسلمين محمد حسن زمانى مسؤول محترم واحد اهل سنّت بعثه بود كه با بررسى نقش روحانيّت در سلامت جامعه و برگزارى صحيح و بدون تنش حج، اهميّت بعد بين المللى حج را مورد تأكيد قرار داد و مسؤوليت روحانيون اهل سنّت را در ترسيم تصويرى درست و واقعى از اوضاع اجتماعى و همزيستى مذاهب مختلف در جمهورى اسلامى، اساسى و مهم دانست.

وى با اشاره به شرايط موجود جامعه جهانى در عصر حاضر، صدور ارزش هاى

ص: 76

انقلاب را راه حل مشكلات جوامع مختلف برشمرد و وظايف روحانيّت به ويژه روحانيّون و علماى اهل تسنّن را كليدى و موثّر خواند.

او با استناد به آيات و رواياتى در فضايل مكّه و مدينه و ايّام حج و با ذكر اقوالى از رهبر معظم انقلاب اسلامى، اجتماع ميليونى مسلمانان دنيا در حرمين شريفين و مناسك حج را بهترين فرصت براى تحكيم اتّحاد بين امّت مسلمان و مقابله با توطئه هاى استعمار دانست.

سخنرانانى از اهل سنّت نيز در اين همايش، سخنرانى يا قرائت شعر و مقاله داشتند.

مشاور رييس جمهور در امور اهل سنّت، مولوى اسحاق مدنى نيز در زمينه اتحاد مسلمانان و لزوم همدلى در رفع نابسامانى هاى جوامع اسلامى مطالبى ايراد كرد و بر بهره گيرى از فرصت موسم حج در اداى رسالت تبليغى روحانيون معظّم تأكيد نمود.

ص: 77

تالار شيخ مفيد در دانشكده علوم حديث محل برگزارى همايش معاونت بين الملل بعثه بود كه عصر چهارشنبه 1/ 9/ 85 با حضور معاون بين الملل بعثه و ساير دست اندركاران اين معاونت، برگزار گرديد.

در اين همايش مسؤولان اداره كل پژوهش و مبلغان به تشريح فعّاليت هاى انجام شده و برنامه هاى مورد نظر براى حج سال جارى پرداختند و با ارائه آمار و اطلاعات لازم در هريك از بخش ها، وضعيّت حج امسال را در همه زمينه ها بهتر و حساب شده تر از سال هاى گذشته ترسيم كردند.

در اين سخنرانى ها به معيارهاى ارزيابى مبلّغان و كيفيت تاثير گذارى دوره هاى آموزشى انجام شده اشاره شد و سياست هاى معاونت در انجام هرچه بهتر مأموريت هاى برادران و خواهران مبلّغ در حج 85 تشريح گرديد.

حجة الاسلام و المسلمين آقاى هادوى، مسؤول هيئت علمى نيز به حسّاسيّت و اهميّت اين جايگاه و لزوم همكارى و هماهنگى هرچه بيشتر بين اعضاى كميته هاى هيئت علمى با كليّه افراد زباندان اعزامى به حج پرداخت.

سخنران بعدى حجة الاسلام و المسلمين محمد شريف مهدوى، معاون بين الملل

ص: 78

بعثه بود كه با تأكيد بر ضرورت رعايت كليه بندهاى شرح وظايف اعضاى گروه ها، عملى شدن نيّات و اهداف و رهنمودهاى مقام معظم رهبرى در بند بين المللى حج را مشروط به دقّت، انضباط و تلاش مخلصانه مبلغان دانست.

نماينده مقام معظّم رهبرى به عنوان سخنران پايانى اين همايش، رعايت اخلاص و طلب توفيق از خداوند را شرط اصلى تأثيرگذارى و ثمر بخش بودن كليه فعاليت ها دانست و با شاره به شرايط سياسى كنونى دنيا و وضعيّت رو به رشد اسلام خواهى در بين ملّت هاى مختلف، به توطئه هاى استكبار و صهيونيزم بين الملل در مقابله با جمهورى اسلامى و ارزش هاى اصيل اسلام پرداخت و پيروزى حزب اللَّه را نقطه عطفى براى رويكرد به اهل بيت و تشيّع در همه كشورهاى تحت ستم برشمرد.

سرپرست حجاج ايرانى در اين همايش، خاطره اى از ديدار خود با سيد حسن نصراللَّه، دبيركل حزب اللَّه لبنان بازگو كرد كه طىّ آن ايشان از قول فرمانده عمليات منطقه جنوب، عنايت حضرت زهرا عليها السلام در بيست و نهمين روز جنگ سى و سه روزه حزب اللَّه با صهيونيست ها را عامل دفع شرّ و پيروزى بر دشمنان برشمرده بود.

ص: 79

هفته حج كه امسال با هفته بسيج نيز مصادف شده بود، فرصتى كم نظير براى مسؤولان ادارات كلّ حج و زيارت استان ها پيش آورده بود تا توانمندى هاى مختلف خود را براى آشنا ساختن مردم با اهداف و سياست هاى سازمان در امور حج و زيارت به نمايش گذارند.

برگزارى نمايشگاه هاى مختلف عكس، پوستر، كتاب و طرح و نقّاشى با محوريّت حج و زيارت و اماكن مقدسه، در كنار ماكت هاى كعبه مكرّمه كه گاه در ابعاد چهار- پنج مترى جلوه اى ملكوتى به نمايشگاه مى بخشيد و در كنار صحنه هايى بديع كه با الگوگيرى از محلّه قديم بنى هاشم، ديداركنندگان از نمايشگاه را باگذر از كوچه هايى با ديوارهاى كاه گلى به ماكتى بزرگ از بقيع و قبور ائمّه اطهار راهبرى مى كرد، معنويتى فراوان به ارمغان مى آورد. به طور مثال در استان فارس نمايشگاه «از حرم عشق تا حرم دل» مجموعه اى بديع از فضاهاى مقدّس و نورانى عتبات عاليات و مكّه و مدينه بود.

برگزارى همايش بزرگ حج با شركت زائران بيت اللَّه الحرام از سطح استان، يكى ديگر از مراسم با شكوه و بياد ماندنى براى حجّاج هر استان بود كه علاوه بر ايراد سخنرانى هاى مختلف توسط شخصيّت هاى استان و برگزارى انجام نمادين عمليّات و

ص: 80

مناسك حج از احرام پوشيدن تا طواف، سعى و نماز پشت مقام ابراهيم عليه السلام مى شد كه در برخى استان ها با شكوه و دقّتى چشمگير در همه زمينه ها همراه بود.

در بسيارى از استان ها به برگزارى همايش عمومى حج و نمايشگاه حج اكتفا نشده، برنامه هفته حج طىّ جدولى براى كليه ايّام اين هفته، اعلام و اجرا مى شد كه شامل برنامه هاى متنوّع و جذّابى بود.

برگزارى شب شعر با شركت شاعران سرشناس استان و در برخى استانها با دعوت از شاعران نام آشناى كشور، برنامه اى بود كه مى توانست اهل ذوق و ادب را طى ساعاتى سرشار از معنويت، در فضاى عشق و شور ديدار بيت اللَّه و حرم مطهر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و بقيع پررمز و راز قرار دهد. مراسم شعرخوانى در بعضى استان ها، همراه با قصّه خوانى و تعريف خاطرات حج بود و نمايش قطعه فيلم هايى از برگزارى مناسك مختلف حج، برطراوت و جذابيت آن مى افزود.

پايان اولين روز هفته حج، در بسيارى استان ها، با شور مناجات و نواى عاشقانه دعاى كميل در مساجد و حسينيه ها همراه بود كه زائران مدينه را به ياد دعاهاى كميل كنار بقيع و حرم پيامبر صلى الله عليه و آله مى انداخت كه خاطره فراموش نشدنى آن را از زبان زائران سال هاى گذشته بارها شنيده بودند.

دومين روز هفته حج، روز جمعه دوم ذيقعده، در همه استان ها، سخنرانى پيش از خطبه ها به يكى از مسؤولان سازمان حج يا روحانيّونى اختصاص داشت كه شركت كنندگان نماز جمعه را در فضاى حج و برنامه هاى مختلف اين سفر ملكوتى قرار دهند.

در برخى استان ها مسابقات مختلف طرّاحى، نقّاشى، مقاله نويسى، شعر و قصه، يا حدّاقل يكى از اين رشته ها كه از قبل اعلام شده بود، طى هفته حج به برندگان اين مسابقات هدايا و جوايزى تقديم گرديد. برخى مسابقات انجام شده به صورت سراسرى در سطح كل كشور اعلام و برگزار گرديد.

در دو- سه استان كشور، مسابقه نقاشى همگانى برگزار شد كه در يكى از روزهاى هفته، دانش آموزان و دانشجويانى كه تجربه هنر نقّاشى داشتند، در نگارخانه يا سالن

ص: 81

مشخّصى به نقاشى هايى از مراحل مختلف مناسك حج پرداختند و با مشاركت يكديگر جلوه اى چشم نواز از اين مراسم الهى ارائه دادند.

مركزيّت سازمان حج و زيارت نيز با پخش پوسترهايى زيبا با تصويرى از خانه خدا و حرم پيامبر صلى الله عليه و آله در گرامى داشت هفته حج سهيم بود. اين پوسترهاى رنگى به همه مراكز استان ها ارسال و در غالب شهرها، خيابان ها و اماكن عمومى به نمايش گذاشته شد. علاوه بر اين، تابلوهاى بزرگ تبليغاتى با عنوان هفته حج در نقاط حساس تهران و مراكز استان ها توزيع و نصب گرديد.

برنامه هاى اعلام شده سازمان حج و زيارت براى هفته حج، ديدار كارگزاران و مسؤولان حج با مقام معظم رهبرى، شركت در نماز جمعه و سخنرانى پيش از خطبه هاى نماز جمعه تهران توسط نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت، افتتاح نمايشگاه ها و موزه حج، توزيع جوايز برندگان مسابقات فرهنگى حج، مشاركت در برنامه ها و همايش هاى اعلام شده استان ها، جلسه ويژه تواصى به حق و اهداى جوايز مسابقه حديث تواصى، عرضه محصولات فرهنگى و برگزارى همايش هاى تخصصّى روحانيان، مديران و هيئت پزشكى و امور بين الملل بود.

ص: 82

يكى از تأثيرگذارترين جايگاه ها براى ارائه فرهنگ حج و ايجاد شوق و رغبت براى آموزه هاى معرفتى و اخلاقى حج، صدا و سيماست كه امسال به حق با كميّت و كيفيّتى قابل قبول در هفته حج برنامه هايى متنوّع ارائه داد.

پخش سخنرانى هاى مربوط به حج، انجام مصاحبه ها و برگزارى نشست هاى ويژه، پخش نماهنگ ها و كليپ هاى مخصوص حج و زيارت و اماكن مقدسه مكّه و مدينه، ارائه اخبار مراسم و همايش هاى مختلف از تهران و مراكز استان ها، تصويربردارى مناسب از نمايشگاه ها و پخش متناوب آنها، گزينش و پخش قسمت هايى از فرمايشات امام راحل و مقام معظم رهبرى و شهدايى همچون شهيد مطهرى و شهيد بهشتى در مورد حج و ابعاد معنوى، فرهنگى و سياسى آن، تهيه و پخش ويژه برنامه هايى با حضور برخى مسؤولان حج يا روحانيان مرتبط با سازمان و برنامه هاى پرسش و پاسخ فقهى مربوط به احكام و مناسك حج، از جمله برنامه هايى بود كه حجم زيادى از شبكه هاى مختلف راديو و تلويزيون را در ساعات مختلف روز و شب به خود اختصاص داده بود.

گفتنى است كه عزيزان دست اندركار صداوسيماى جمهورى اسلامى ايران با درك درست از تأثيرگذارى فرهنگى و معنوى حج در طى سال برنامه هاى متعددّى را به امر

ص: 83

حج تمتع و عمره مفرده اختصاص داده اند و در طىّ موسم حج نيز در خبر رسانى به موقع و پخش مستقيم برنامه هايى همچون دعاى كميل بين الحرمين، ارائه تذكّرات مختلف و زنده نگه داشتن شور حج در مردم كوتاهى نمى كنند.

ص: 84

خالص، به خاطر خدا خارج شود، خداوند گناهان قديم و جديد او را مى آمرزد.»

6. اثر ديگر حج، «اجابت دعا» ست، بنا به فرمايش پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله خدا نه فقط دعاهاى زائر خانه اش را مستجاب مى كند، بلكه شفاعت او را براى اجابت دعاى ديگران نيز مى پذيرد؛ بنا به صريح روايات، حج گزاران و عمره گزاران مهمان هاى خدا هستند، خدا آنان را دعوت كرده و آنان اجابت كرده اند. پس هرچه از او بخواهند اجابت خواهد كرد؛ حتى اگر در مورد ديگران باشد.

7. سومين بركت و اثر حج، غنا و بى نيازى است. بنابر فرمايش پيامبر صلى الله عليه و آله كسى كه توفيق حج يافت، در آينده زندگى دچار فقر و مسكنت نمى شود، بلكه به بركت زيارت خانه خدا غنى و بى نياز خواهد شد. در مقابل، اگر كسى مستطيع باشد و حج نرود، گرفتار فقر خواهد شد.

8. چهارمين بركت حج آن است كه زائر خانه خدا از خير دنيا و آخرت بهره مند خواهد شد و اين سخن پيامبر صلى الله عليه و آله ريشه در آيه شريفه دارد كه فرمود ى لِيَشْهَدُوا مَنافِعَ لَهُمْ ى (1)

يعنى اصولًا فلسفه و حكمت حج، تأمين منافع جامعه اسلامى است. وقتى از امام صادق عليه السلام مى پرسند كه منافع دنيوى مراد است يا اخروى؟ مى فرمايد: هردو.

9. بركات و آثار حج منحصر به منافع فردى نيست؛ حج مى تواند مشكلات امّت اسلامى را حل كند. انواع مشكلات سياسى، اقتصادى، فرهنگى امّت، در حج حل مى شود.

10. مقام معظّم رهبرى در ديدار چهارشنبه گذشته با كارگزاران حج، بخشى از بركات اجتماعى و سياسى حج را ذكر كردند كه بايد مورد توجّه همه مسؤولان و دست اندركاران حج و همه زائران بيت اللَّه الحرام قرار گيرد.

11. از نگاه رهبر انقلاب، يكى از بركات مهم حج، هوشيارى جهان اسلام است؛ يعنى وقتى مسلمانان كشورهاى مختلف، با يك مناسك مشخّص، در يك مكان و در

ص: 85

يك وقت معيّن در كنار هم قرار مى گيرند، بايد تلاش كنند تا به منافع مورد نياز جهان اسلام دست پيدا كنند. بايد همگى در برابر فتنه هايى كه اسلام و قرآن را تهديد مى كند، هشيار باشند. بايد مشكلات مسلمانان مورد بررسى قرار گيرد. بايد مسئله تلاش استكبار جهانى براى سلطه روز افزون بر جهان و خصوصاً ممالك اسلامى در حج مورد بحث و بررسى مسلمانان و نخبگان جهان اسلام قرار گيرد.

12. از ديدگاه امام راحل كه احياگر حج ابراهيمى بود و از ديدگاه خلف صالح او، مسئله تفاهم و وحدت كلمه امّت اسلامى، يكى ديگر از آثار اجتماعى و بركات مهم حج است. همه ديدند كه حزب اللَّه لبنان با يك جمع محدود چگونه اسرائيل را- كه ابرقدرتى مانند آمريكا آن را پشتيبانى مى كرد- از پا درآورد. حالا اگر همه امّت اسلامى و دولت هاى اسلامى در كنار هم قرار بگيرند، چه نيروى عظيم و لايزالى ايجاد خواهد شد! در حقيقت غفلت از همين وحدت همگانى است كه باعث شده دشمنان اسلام و غارتگران ثروت هاى مسلمين بر سرنوشت ملّت هاى مسلمان مسلّط شوند.

13. يكى ديگر از نكات مورد تأكيد در فرمايشات مقام معظّم رهبرى كه بايد همه كارگزاران حج و زائران به آن توجه داشته باشند، وجود دست هاى مرموز در بين مسلمانان براى ايجاد اختلاف و تفرقه است. عدّه اى مزدور هستند و عدّه اى بى مزد و مواجب به دشمن خدمت مى كنند. از اين رو لذا همه زائران خانه خدا بايد از هر حركتى كه موجب اختلاف است اجتناب كنند.

14. شرك زدايى در مراسم حج هم از آثار مهم حج است؛ «لبيك لا شريك لك لبّيك» شعار مهّم شرك زدايى است. امروزه «لات و هبل» در كعبه وجود ندارد، امّا بت هاى نوين جهان امروز خطرناك تر از آن «لات» و «هبل» ديروز هستند. امروز آمريكاى جنايتكار و اسرائيل غاصب، بت بزرگ هستند و كسانى كه دنباله روى آنها هستند، بت پرستند. شعار مرگ بر آمريكا و مرگ بر اسرائيل، شعار برائت از مشركان و مراسم برائت در حج، مراسم شرك زدايى در جهان امروز است. كه بحمداللَّه اين شعار در حال تحقق است.

ص: 86

15. وظيفه برائت از مشركان همانطور كه رهبر معظم انقلاب بر آن تأكيد دارند، يك اعلام موضع است. كسى قصد لشكركشى براى مبارزه با آمريكا و اسرائيل، از مكّه را ندارد، بلكه بايد در آنجا مردم با آگاهى، موضع خودشان را عليه دشمنان اسلام اعلام كنند.

16. آنچه در تناسب بين هفته حج با هفته بسيج بسيار مهّم است، فرمايش امام راحل است كه مى فرمودند: «بسيجيان جهان اسلام بايد در فكر حكومت بزرگ اسلامى باشند».

بسيج منحصر به ايران اسلامى نيست، بلكه بايد هسته هاى مقاومت در تمام جهان به وجود آيد و در مقابل شرق و غرب ايستادگى كنند. از نگاه امام و خلف صالح او بسيجيان بايد مقدمه حكومت جهانى اسلام به رهبرى مهدى آل محمد (ارواحنا له الفدا) را فراهم كنند؛ شعار برائت از مشركان در حج يك شعار اصلى براى پديد آمدن بسيج جهان اسلام است.

ص: 87

بخش سوم: روز شمار حج 27

ص: 88

ص: 89

چهارشنبه 15/ 9/ 85

پانزدهم ذيقعده 1427

استقبال مسؤولان بعثه و ستاد مدينه از اوّلين گروه زائران

456 زائر از هموطنان تهرانى، كرجى و همدانى، با اوّلين پرواز هواپيمايى جمهورى اسلامى ايران، در سحرگاه پانزدهم آذرماه وارد فرودگاه مدينه منوّره شدند. اين گروه از زائران بيت اللَّه الحرام و حرم قدس نبوى به محض ورود، مورد استقبال جمعى از مسؤولان ستاد مدينه قرار گرفته، با نقل و شيرينى و شكلات پذيرايى شدند.

يكى از مسؤولان ستاد مدينه گفت: «به يارى خدا همين امروز 17 پرواز ديگر هم براى انتقال حجاج محترم به مدينه منوره صورت مى گيرد و اين پروازها تا تاريخ 27 آذرماه- كه آخرين پرواز مدينه قبلى هاست- ادامه خواهد يافت».

وى افزود: «امسال ترتيبى فراهم شده است كه زائران پس از رسيدن به فرودگاه كمترين مشكل را براى دريافت بارهاى خودشان داشته باشند».

وى با اشاره به هماهنگى هاى انجام شده با دولت سعودى اظهار اميدوارى كرد كه امسال سعودى ها با تعامل بهترى زمينه حضور زائران ايرانى در عربستان را فراهم نمايند، تا كليه امور ادارى و گمركى با سرعت بيشترى صورت پذيرد.

ص: 90

پرواز شماره 1017 هواپيمايى جمهورى اسلامى ايران، با 50 دقيقه تأخير، ساعت 10 و ده دقيقه صبح امروز، فرودگاه مهرآباد را به مقصد مدينه منوره ترك گفت. اين هواپيما كه حامل اغلب كاركنان بعثه مقام معظم رهبرى، تيم پزشكى حج، قاريان بين المللى و كليه نمايندگان بعثه هاى مراجع عظام تقليد بود، پس از دو ساعت و نيم در فرودگاه مدينه به زمين نشست. امور گمركى زياد طول نكشيد، اما بيش از يك ساعت و نيم سرگشتگى و انتظار بيهوده در داخل اتوبوس ها، امرى غيرعادى، خسته كننده و سئوال برانگيز بود. گفته مى شد مأموران سعودى، در اين اولين روزهاى پرواز، نسبت به مقررات مربوطه، خيلى توجيه نيستند و ترتيبات لازمه طول مى كشد. يكى از برادران كه پيگير قضيه بود، مى گفت: رييس مأموران سعودى خارج از فرودگاه كه بايد برگه تردد رانندگان اتوبوس ها را امضا كند، براى نهار رفته و آمدنش طول خواهد كشيد!

اما واقعيت امر چنان كه بعد كشف شد، اين بود كه مأموران سعودى دستور داشتند كه به هر اتوبوس پس از قطعى شدن محل اسكان زائران، اجازه حركت از فرودگاه بدهند؛ در حالى كه نيروهاى بعثه كارت هاى مربوطه را كه دربردارنده نام و نشانى و شماره تلفن هاى هتل محل اقامت بود، همراه نداشتند و طبق مقررات تا روشن شدن تكليف از طرف مسؤولان نمى توانستند اجازه حركت به سمت مدينه را دريافت كنند.

عاقبت پس از پيگيرى هاى فراوان، سعودى ها قرار گذاشتند كه مأمورى را همراه اتوبوس كنند تا كارگزاران بعثه را تا محل هتل نجوم المدينه كه طبق ادعاى اشخاص پيگيرى كننده محل اسكان آنان بود، برساند و اين، تازه آغازِ مشكلى ديگر بود؛ زيرا محل واقعى اسكان «قصرالدخيل» بود و مأمورى كه نامش محمد بود، به غير پياده كردن افراد در هتل «نجوم المدينه» رضايت نمى داد.

ص: 91

وزارت حج، وزارت كشور و ساير وزارت خانه ها و نهادهاى مرتبط با حج در آن عضويت دارند.

محمد بن على الشافعى، دبير كميته مركزى حج گفت:

اين كميته علاوه بر ايجاد هماهنگى بين وزارت خانه ها و ادارات دولتى در امر حج، نظارت بر حسن اجراى سياست ها و مقررات دولت در خدمت رسانى به حجاج را نيز به عهده دارد و در رفع نارسايى هاى احتمالى هم با قدرت و سرعت عمل خواهد كرد.

او از كليه دست اندركاران اجرايى در بخش هاى مختلف دولتى و غيردولتى خواست تا هرگونه كمبود و نقصى در زمينه هاى مختلف را به اين كميته گزارش دهند و از هر قصور و تقصيرى در خدمت رسانى به حجاج برحذر باشند.

ص: 92

پرداخت است.

هزينه مراجعت بيمه شده بيمار يا مصدوم به شهر مبدأ، پس از ترخيص از بيمارستان تا مبلغ 150 هزار تومان با ارائه رسيد معتبر قابل پرداخت است.

چنانچه بيمه شده در اثر حادثه، دچار نقص عضو يا از كارافتادگى شود، تا سقف مبلغ فوق، غرامت دريافت خواهد كرد و هزينه پزشكى ناشى از حادثه در اين قرارداد 250 هزار تومان است.

چنانچه بار همراه زائر، هنگام عزيمت به عربستان و يا موقع بازگشت دچار آتش سوزى، پرت شدن بار از روى وسيله نقليه حامل كالا، عدم تعديل، جاماندن بار، مفقود شدن بار، سقوط از هواپيما، سرقت، شكستگى و آسيب ديدگى كالا شود، شركت بيمه كننده خسارت آن را به موجب قرارداد منعقد شده با سازمان حج و زيارت جبران مى كند. سقف خسارت پرداختى به هر زائر در سفر رفت، حداكثر 200 هزار تومان و در سفر برگشت، حداكثر 800 هزار تومان است.

چنانچه زائر اعزام شده قبل از انجام مناسك حج تمتع به علل شرعى يا پزشكى، به تشخيص هيئت پزشكى يا حوزه روحانيون قادر به انجام اعمال حج نباشد و ناچار به مراجعت به كشور باشد، شركت بيمه در سال بعد و پس از بهبودى، چنانچه زائر قصد انجام اعمال تمتع را داشته باشد، هزينه اعزام مجدد زائر را پرداخت مى كند.

تعهد شركت بيمه، جهت پرداخت هزينه هر سفر، حداكثر يك ميليون و 700 هزار تومان و براى حداكثر 20 زائر است.

مدير كل حج و زيارت استان تهران، مدارك لازم جهت پرداخت خسارات را، فاكتور كالاى خريدارى شده، گزارش واحد اشياى گمشده، تأييديه شركت هواپيمايى در مبادى ورودى و خروجى فرودگاه مبنى بر عدم تحويل يا آسيب ديدگى بار، استشهاد همراهان مستقر در محل، گزارش و تأييديه رييس كاروان، روحانى كاروان و بازرس

ص: 93

كاروان و تأييديه دفاتر سازمان حج و زيارت يا اداره كل پشتيبانى اعلام كرد. زائران موظف هستند در صورت وقوع خسارت، مراتب را كتباً و حداكثر ظرف 3 ماه پس از مراجعت به كشور، به شركت بيمه اعلام كنند.

گفتنى است كه كليه زائران حج از 48 ساعت قبل از اعزام تا يك هفته پس از مراجعت، تحت پوشش بيمه هستند.

ص: 94

همزمان با ورود اولين گروه هاى زائران ايرانى به مدينه منوره، واحد امدادگمشدگان در بعثه مقام معظم رهبرى مستقر شد.

اين واحد به طور شبانه روزى در خدمت زائران بوده، تا آخرين روز اقامت حجاج ايرانى در مدينه، راهنمايى گمشدگان و نيز پيدا كردن اشياى مفقوده زوار ايرانى را عهده دار خواهد بود.

ص: 95

پنجشنبه 16/ 9/ 85

شانزدهم ذيقعده 1427

اعلام برنامه ها و همايش هاى بعثه مقام معظم رهبرى در مقطع مدينه قبل

روابط عمومى بعثه مقام معظم رهبرى طى اطلاعيه اى برنامه هاى عمومى مقطع مدينه قبل از تاريخ 17 آذرماه مطابق با هفدهم ذيقعده تا اول دى ماه، (يكم ذيحجه) را اعلام كرد. طبق اين اطلاعيه، هر روز حداقل دو يا سه برنامه عمومى در سالن اجتماعات بعثه برگزار خواهد شد. يكى از برنامه ها، مراسم قرآن صبحگاهى است كه طى آن قاريان ممتاز و بين المللى ايرانى براى زائران خانه خدا، قرآن قرائت خواهند كرد. اين برنامه از روز يكشنبه 19 آذرماه شروع مى شود و به مدت دو هفته ادامه مى يابد. همين قاريان به همراه گروه تواشيح اعزامى از ايران، شب ها در دو محفل انس با قرآن مشام جان زائران حرم قدس نبوى را معطر خواهند ساخت.

آموزش مناسك حج، طى يك هفته شب ها ساعت 9 و سخنرانى عمومى طى دوازده روز، صبح ها ساعت 10 برگزار خواهد شد.

دو برنامه عمومى دعاى ندبه در سالن اجتماعات بعثه، دو مراسم دعاى كميل در جوار بقيع و دو همايش عمومى «منزلت زن» و «حضرت محمد صلى الله عليه و آله، پيامبر رحمت» از ساير برنامه هاى اعلام شده در اين اطلاعيه است.

ص: 96

چنين برنامه هايى، همه ساله افزون بر برنامه هاى جارى و ويژه هر كاروان، در محل بعثه مقام معظم رهبرى به طور عمومى و به منظور بهره ورى بيشتر زائران برگزار مى شود.

ص: 97

ميان در هفته، يك شماره از آنها را ضميمه زائر كنيم. البته ويژه نامه عيد غدير و عيد قربان را هم امسال مانند سال گذشته خواهيم داشت. امسال علاوه بر چهار خبرنگار كه دو نفرشان در كاروان ها، يك نفر در بعثه پزشكى، و يك نفر در ستاد فعاليت مى كنند، ويراستار مخصوص هم داريم. يكى از برادران كار ترجمه اخبار و گزارشات گزينش شده از روزنامه هاى عربستان (المدينه و عكاظ) را به عهده دارد. منابع خبرى ما، غير از مطالب و گزارش هاى خبرنگاران و روزنامه هاى سعودى، واحد ارتباطات خبرى بعثه، سايت هاى مختلف خبرى و گزارشات واصله از ستاد و معاونت هاى مختلف بعثه است.

ص: 98

برابر زائران فارسى زبان مستقر در هر ساختمان، به مدير مستقر يا مسؤول بخش اطلاعات آن ساختمان تحويل مى شود كه غالباً حاجيان ايرانى رغبتى براى گرفتن و مطالعه آن نشان نمى دهند.

ص: 99

برنامه ديگرى است كه به كارگردانى عبدالرسول گلبن حقيقى و با تصويربردارى ايرج عاشورى ساخته خواهد شد تا ريشه هاى تاريخى آداب و مناسك حج در آن بررسى شود. اين برنامه در 2 قسمت 30 دقيقه اى ساخته مى شود.

امسال شبكه هاى تلويزيونى، راديويى، برون مرزى و استانى برنامه هاى فاخرى را براى ايام حج تدارك ديده اند كه جزئيات اين برنامه ها روى پايگاه اطلاع رسانى اين امور به نشانى www. Labbaik. ir قابل دسترسى است.

علاقه مندان به زمان پخش مستقيم دعاى كميل از مدينه، پخش مستقيم مراسم برائت از مشركان و ديگر جزئيات برنامه هاى معارف در اين زمينه را مى توانند روى پايگاه اطلاع رسانى مربوطه مشاهده كنند. (1)

ص: 100

جمعه 17/ 9/ 85

هفدهم ذيقعده 1427

مراسم بدرقه نماينده مقام معظم رهبرى پيش از عزيمت به عربستان

نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى كه همراه با رييس محترم سازمان حج و زيارت و تعدادى از معاونان و مسؤولان بخش هاى مختلف بعثه و ستاد حج بعد از ظهر امروز عازم سفر به عربستان بود، در فرودگاه مهرآباد گفت:

در چنين شرايطى كه جهان اسلام با چالش هاى گوناگون، به ويژه در كشورهاى فلسطين، لبنان، افغانستان و عراق مواجه است، حج بايد صحنه وحدت و تفاهم مسلمانان باشد. زائران ايرانى نيز بايد همچون سال هاى گذشته منادى صلح، دوستى، مودت و وحدت جهان اسلام باشند.

وى با توجه به روابط خوب ميان دو كشور ايران و عربستان اظهار اميدوارى كرد كه مراسم امسال با همكارى دولت عربستان، همچون گذشته آرام، منظم و باشكوه برگزار گردد.

سرپرست حجاج ايرانى با اشاره به سخنان رهبر انقلاب- كه امسال را سال «پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله» ناميدند- گفت: «كارگزاران حج در سال جارى تلاش خواهند كرد تا زائران خانه خدا را با سيره نبوى آشنا كنند».

ص: 101

او در همين راستا به زائران خانه خدا و حرم پيامبر صلى الله عليه و آله توصيه كرد كه از ظرفيت هاى حج براى خودسازى و فراگيرى اخلاق و سيره نبوى استفاده كنند و همراه با عطر اخلاق پيامبر صلى الله عليه و آله به وطن اسلامى بازگردند و اين عطر را به خانواده، فرزندان، دوستان و محيط كار انتقال دهند.

نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت در مورد برنامه هاى پيش بينى شده در مراسم حج امسال گفت:

دعاى كميل در هفته آينده با همكارى دولت عربستان در كنار بقيع و حرم نبوى برگزار مى شود. همچنين مراسم برائت از مشركان نيز مانند سال هاى گذشته در عرفات، با شكوه هرچه تمام تر برگزار مى شود.

در مراسم بدرقه آيةاللَّه رى شهرى و هيأت همراه، حجةالاسلام والمسلمين «محمدى گلپايگانى»، رييس دفتر رهبر معظم انقلاب و جمعى از شخصيت هاى روحانى، لشكرى و كشورى حضور داشتند.

ص: 102

اين كه بتوانم آن چه مدّنظر مقام معظم رهبرى است در عرصه اجرايى و فرهنگى به نحو احسن اجرا كنم.

آيةاللَّه رى شهرى در پاسخ به اين سئوال كه: بعثه رهبرى در سال پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله چه برنامه هايى دارد، اظهار داشت: همه برنامه هاى فرهنگى امسال بعثه بر محور تبيين و گسترش سيره عملى و اخلاقى پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله خواهد بود. همه رهنمودهاى رهبر انقلاب مدّنظر ماست و تلاش ما بر اين است كه هر سال بيش از سال هاى گذشته بتوانيم از ظرفيت هاى حج استفاده كنيم.

روزنامه البلاد در دومين صفحه از سومين ويژه نامه فارسى خود ضمن نقل اين خبر آورده است: «رى شهرى در پاسخ به سئوال خبرنگارى مبنى بر اين كه آيا امسال آخرين سال مسؤوليت وى به عنوان سرپرست حجاج ايران است، گفت: «با خداست؛ پيشگويى بلد نيستم».

ص: 103

سرزمين آورد. بيت اللَّه الحرام خانه آنان شد و آب زمزم سرچشمه نوشيدن آنان! لطف خدا شامل حالشان بود تا آن جا كه به حضرت ابراهيم عليه السلام اجازه داد به كمك فرزندش اسماعيل عليه السلام پايه و اساس كعبه مشرفه را بنا نهد.

امام جمعه مسجدالحرام با اشاره به فرمان الهى كه پيامبرش را مأمور ندا دردادن و دعوت حج گزاران از گوشه و كنار دنيا فرمود، گفت:

خداوند اراده كرد كه اين مكان قبله گاه دل و جان مؤمنان جهان شود و مردم از راه هاى دور و نزديك به سوى آن بيايند و با شكل و رنگ و زبان هاى مختلف در كنار هم به عبادت خدا بپردازند.

خداوند با لطف و عنايت فراوان مكّه مكرمه را «ام القرى قرار داد؛ مكانى كه تمامى مردم از سراسر جهان در هنگام نماز و عبادت بايد رو به آن بايستند و آن قدر به آن اهميت داد كه در دو جاى قرآن به قداست آن سوگند خورد: ى وَهَذا الْبَلَدِ الأمينِ ى (1)

و ى لا أُقْسِمُ بِهذا الْبَلَدِى (2).

دكتر الشريم امام و خطيب اين جمعه مسجدالحرام گفت:

خداوند سرزمين مقدس مكه مكرمه را «مكان امن مسلمانان» اعلام كرد كه جان و مال و ناموس هيچ كس نبايد در آن مورد تعرض قرار گيرد. او در تكميل همين امنيت مقرر فرمود كه در هنگام حج در اين سرزمين، نبايد سخنى ناپسند بر زبان جارى شود و عملى ناپسند از كسى صادر گردد.

خداوند فرمود: ى الحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُوماتٌ فَمَنْ فَرَضَ فيهِنَّ الحَجَّ فَلا رَفَثَ وَلا فُسُوقَ وَلا جِدالَ في الحَجّ ى (3)

و پيامبر اكرم در ذيل همين آيه فرمود: كسى كه حج به جا آورد و مرتكب فسق و خطايى نشود، در حالى باز مى گردد كه از گناه و آلودگى پاك شده؛ همچون زمانى كه از مادر متولد گرديد.

ص: 104

با گذشت تنها سه روز از آغاز پروازهاى حجاج، جمعيتى افزون بر هفده هزار نفر از زائران بيت اللَّه الحرام طى 53 پرواز به مدينه منوره منتقل شدند كه با احتساب عناصر ستادى و اجرايى حج- كه پيش از آنان در مدينه مستقر شده اند- بيشتر از يك پنجم مجموع يكصدهزار نفرى ايرانيان حج گزار امسال را تشكيل مى دهند.

به گزارش ستاد حج مستقر در مدينه، كار انتقال زائران ايرانى به مدينه منوره كه از روز چهارشنبه 15 آذرماه آغاز شده است، تا دوشنبه 27 آذرماه ادامه خواهد يافت.

گفتنى است كه به منظور تسريع در اعزام حجاج ايرانى به عربستان، از روز يكشنبه 19 آذرماه، دو فرودگاه مدينه و جده به طور همزمان، پذيراى ورود ايرانيان خواهند بود.

ص: 105

ادب و شريعتش اثبات مى كند، امّا به نظر مى رسد براى جلوگيرى از تصرّفات مشابه و حتّى جلوگيرى از تكرار اين نوع حركات مغرضانه و عناد آلود نسبت به هركس ديگر، پيگيرى هايى از طرف مسؤولان لازم است تا مقامات عالى رتبه حج سعودى با عنايت به عواقب وخيم اينگونه رفتارها، در تنبيه آن فرد و تأييدكنندگانش عملكردى جدّى داشته باشند.

ص: 106

كه از لحاظ مهندسى و فنى و رعايت مسايل بهداشتى از استانداردهاى پيش بينى شده برخوردار باشند، مجوز صادر مى كند. اين ساختمان ها هرسال مورد بازديد نمايندگان كميته قرار مى گيرد و اگر نقصى در ساختمان يا سرويس هاى مختلف آن ايجاد شده باشد، مجوز سال قبل باطل خواهد شد.

رييس كميته مذكور با تقدير از صاحبان هتل ها و ساختمان هاى مسكونى نسبت به رعايت استانداردهاى اعلام شده گفت:

صاحبان هتل ها در صورت تأييد نشدن واحدهاى مسكونى و عدم دريافت مجوز، حق اجاره دادن آنها را به حجاج ندارند و در صورت تخلف با آنها به شدت برخورد خواهد شد.

او گفت:

همه تلاش ما اين است كه به هدف واحد يعنى ايجاد زمينه آسايش و رفاه حجاج دست يابيم، تا هركس، از هر كشورى كه هست، بتواند بدون اضطراب و در كمال راحتى مناسك خود را انجام دهد.

گفتنى است كه اتخاذ تدابير لازم در رعايت ايمنى ساختمان هاى مسكونى، در پى فروريختن يك ساختمان قديمى در منطقه غزّه- كه سال گذشته اتفاق افتاد- صورت گرفته است.

ص: 107

اين راديو فعاليت خود را در طول ايام حج با برنامه هاى زنده، گفت وگوها و مصاحبه با مسؤولان، تهيه گزارش از دستگاه ها و مؤسسات مرتبط با خدمات حج، به پنج زبان عربى، انگليسى، فرانسوى، اندونزيايى و اردو ارائه خواهد داد.

اين راديو در سال هاى گذشته، پخش برنامه به زبان فارسى را نيز در دستور كار داشت كه گويا به علت ناموفق بودن در جذب حداقل مخاطبان و عدم دسترسى به كادرى مجرب و توانمند و قابل قبول، تعطيل كردن اين بخش را آبرومندانه تر يافت.

ص: 108

شنبه 18/ 9/ 85

هجدهم ذيقعده 1427

تأكيد سرپرست حجاج بر فرهنگى بودن امور حج

آيةاللَّه محمدى رى شهرى در اجتماع مسؤولان و كارگزاران بعثه مقام معظم رهبرى و تعدادى از مديران كاروان هاى حجاج ايرانى گفت:

همان طور كه مقام معظم رهبرى در هفته حج فرمودند، خدمت به زائران خانه خدا حقيقتاً يك افتخار بزرگ و بى بديل است. براى حفظ اين موقعيت و اين افتخار، از همين روز اول حضوردر جايگاه خدمتگزارى بايد برنامه ريزى صورت گيرد. اولويّت اول برنامه ريزى براى خدمت بهتر، كامل تر و عميق تر و اولويّت بعدى، برنامه ريزى براى بهره بردارى بهتر از اين فضاى نورانى است.

اولين نكته اى كه در هردو جهت، يعنى خدمت بهتر و بهره گيرى بيشتر، مفيد و مؤثر است، توجه به صاحب خانه و صاحب كار است. ما همگى در محضر صاحب خانه؛ يعنى خداوند متعال هستيم و با ميزبانى رسول اكرم صلى الله عليه و آله در محضر ارواح طيبه و تحت نظارت و اشراف حضرت بقيةاللَّه الأعظم به سر مى بريم. او در خلوت و جلوت ناظر ماست و اين بعثه و اين تشكيلات متعلق به اوست و مقام معظم رهبرى هم نايب اوست. اين توجه

ص: 109

باعث مى شود تا از همه ظرفيت هاى خود براى تحقق اهداف اين تشكيلات استفاده كنيم.

نكته دوم، نظم و انضباط كافى در كارهاست؛ در اين زمينه بايد از رسول اللَّه صلى الله عليه و آله در اين سال پيامبر الگو بگيريم كه براى هر ساعات از روز و شبش برنامه داشت و براساس همين برنامه امور اجتماعى، سياسى و عبادى خود را به طور منظم انجام مى داد. ما هم طبق برنامه ها چه در ستاد، چه در بعثه و چه در كاروان ها بايد نظم و انظباطمان بيشتر از سال هاى گذشته باشد.

نكته سوم، رعايت اخلاق نبوى در برخوردها و انجام مأموريت هاست. اين اخلاق بايد در همه ما نمود داشته باشد. در محضر پيامبر صلى الله عليه و آله كارى نكنيم كه خداى ناخواسته پيش آن بزرگوار شرمنده باشيم.

حسن خلق دو معنى دارد؛ يكى اين كه ويژگى هاى اخلاقى خوب داشته باشيم و در كارها صبر، زهد، يقين و توكل را مراعات كنيم و ديگرى داشتن برخوردى نيكوست.

اولين نكته در اين برخورد نيكو متبسم بودن است. كمتر مى شد كسى رسول اللَّه صلى الله عليه و آله را ببيند و بر چهره اش لبخند نباشد. عبداللَّه حارث مى گويد: «ما رأيتُ أحداً أكثر تبسّماً من رسولِ اللَّه».

نكته ديگر، پيشى گرفتن در سلام است. پيامبر اكرم به همه و حتى بچه ها در سلام كردن پيشى مى گرفت.

نكته ديگر اين كه پيامبر هركس را كه مى ديد، با او دست مى داد و مصافحه مى كرد و دستش را هم نمى كشيد. اميرالمؤمنين عليه السلام بهترين شاگرد رسول اللَّه صلى الله عليه و آله مى فرمايد: «صافِحْ عَدُوَّكَ وَإِنْ كَرَه، فَإنَّهُ مِمَّا أَمَرَ اللَّهُ عزّوجلّ بِهِ» (1)

؛ اسلام مى خواهد چنين صلح و صفايى در جامعه باشد.

ص: 110

در سال نبوى بايد كارى كنيم كه زائران خانه خدا اين گونه شوند. اگر ما در بعثه و ستاد چنين بوديم، زائران تأثير مى گيرند و جامعه هم از اين صدهزار حاجى تأثير مى پذيرد. بنابراين بايد سعى كنيم تا فضاى بعثه، فضاى معنويت و اخلاق رسول اللَّه صلى الله عليه و آله باشد.

نكته آخر اين كه اميرمؤمنان على عليه السلام به يكى از اصحاب مورد علاقه خود، صعصعة بن صوحان فرمودند: «أَنْتَ لَخَفِيفُ المَؤُنَةِ، كَثِيرُ المَعُونَةِ» امام زمان عليه السلام هم چنين ياورانى مى خواهند؛ كم توقع و پركار. همه بايد اين گونه باشيم. اگر مى خواهيم امام زمان عليه السلام در بعثه اش ما را بپذيرد، بايد با كمترين امكانات، بيشترين كار و خدمت را ارائه دهيم.

اين مراسم با قرائت قرآن و مداحى آغاز شد و پيش از سخنرانى نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى، حجةالاسلام و المسلمين خوانسارى نماينده جمهورى اسلامى ايران در سازمان كنفرانس اسلامى، به ايشان و همراهان خير مقدم گفت و افزود: «با وجود افزايش سالانه تعداد حجاج ايرانى، خدمات به حجاج هر سال بهتر مى شود و اين نتيجه برنامه ريزى و بهره گيرى از تجربيات سال هاى گذشته و تلاش بيشتر كارگزاران حج است.»

وى برگزارى دعاى كميل به طرزى با شكوه و با نظمى چشمگير در مدينه و انجام مراسم عبادى- سياسى اعلان برائت در عرفات را دو جلوه مهم حج ابراهيمى دانست.

ص: 111

رييس سازمان درباره تغذيه حجاج گفت:

غذاى زائران بيت اللَّه الحرام در مكّه و مدينه به صورت متمركز در آشپزخانه هاى مجهز و بهداشتى و زيرنظر متخصصان گوناگون آماده و ميان كاروان ها با برنامه اى يكسان و كيفيتى يكنواخت توزيع مى شود.

امسال براى نخستين بار گوشت مصرفى آشپزخانه ها، عسل، كره و مرباى مورد استفاده حجاج از ايران وارد عربستان مى شود.

خاكسار قهرودى با اشاره به قرار داد بين سازمان حج و شركت بيمه گفت كه تمامى حجاج از 48 ساعت پيش از اعزام به عربستان تا يك هفته پس از بازگشت به ايران، به طور كامل تحت پوشش بيمه بوده، از تسهيلات آن برخوردارند.

او درباره ارائه تسهيلات وزارت ارتباطات و فناورى اطلاعات به حاجيان ايرانى در عربستان نيز اظهار داشت كه تمام اطلاعات لازم و پيام هاى ضرورى حجاج طى سفر به صورت رايگان به تلفن هاى همراه آنان ارسال خواهد شد.

رييس سازمان حج و زيارت و معاون وزير فرهنگ و ارشاد اسلامى درباره تسهيلات خريد هدايا و سوغات افزود:

با هماهنگى هاى انجام شده بين سازمان و فروشگاه هاى شاهد، امسال در 17 نقطه خروجى ايستگاه هاى پروازى، اكثر اقلام مورد نياز حجاج ايرانى، به ويژه وسايل الكترونيكى با قيمت هاى مناسب و در مواردى پايين تر از قيمت عربستان به آنان عرضه مى شود.

او نسبت به نقل و انتقال فيش حجاج گفت:

هركس بدون دليل فيش خود را به كس ديگرى واگذار كند، امكان اعزام او به مكّه در همان سال وجود ندارد و نوبتش به تعويق مى افتد. براساس تصميم شوراى برنامه ريزى بعثه رهبر معظم انقلاب، مقرر شده افرادى كه بالاى 65 سال سن دارند و فيش دريافت مى كنند، بتوانند در همان سال به حج تمتع اعزام شوند. اما اگر افرادى كه زير 65 سال سن دارند، بدون مجوز سازمان حج و زيارت اقدام به نقل و انتقال فيش كنند، اعزام آنها به

ص: 112

پنج سال بعد موكول خواهد شد.

رييس سازمان در مورد زمان بازگشت حجاج از عربستان اعلام كرد كه اين پروازها از پانزدهم دى ماه شروع مى شود و تا چهارم بهمن ماه ادامه خواهد يافت.

ص: 113

در اين ديدار كه در فضايى صميمى برگزار شد، موضوعات متعددى بحث شد.

اختلاف نظر بر سر چگونگى برخورد با بى ادبى هاى برخى مأموران سعودى يا عاملان امر به معروف و نهى از منكر آنان، يكى از اين موارد بود.

موضوع ديگر، مشكلات ايجاد شده نسبت به محل اسكان بعثه هاى مراجع بود و اين كه مأمورانى كه از استقرار بعضى بعثه ها در ساختمان هاى پيش بينى شده جلوگيرى مى كنند، گفته اند كه اين ساختمان ها فاقد مجوز هستند و به خاطر قديمى بودن و نداشتن استانداردهاى لازم نمى توانند مورد اجاره و اسكان قرار گيرند. در اين زمينه نيز يكى از مسؤولان پيگيرى كننده گفت: «جالب است كه گفته اند: ما فكر مى كرديم زوار مى خواهند در چنين ساختمان هايى مستقر شوند، لذا طبق قانون جلوگيرى مى كرده ايم. اما حالا كه نمايندگان مراجع هستند اشكالى ندارد».

مشروح واقعه شب گذشته كه طى آن معاون آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبرى مورد اهانت مأمورالدعوة والإرشاد قرار گرفت، يكى ديگر از موضوعات مورد بحث بود و اين كه بايد از طريق نهادهاى ذيربط، اقدامات لازم در جهت مجازات فرد خاطى و جلوگيرى از تكرار اين گونه جسارت ها و اهانت ها صورت گيرد.

آيةاللَّه رى شهرى در اين ديدار، با عنايت به سختى كار روحانيون كاروان ها و مشكلاتى كه در اثر تعدد فتاوا و احتياطات مختلف مراجع محترم تقليد در مناسك حج براى آنان پيش مى آيد، بر لزوم ارتباط مستمر با روحانيون و رسيدگى سريع به مشكلات احتمالى آنان در هر باب تأكيد كرد و گفت:

ما گاهى صبح ها زودتر از آقايان [با] خبر مى شويم كه فلان مشكل در فلان كاروان وجود داشته، در حالى كه مناسب است شما به ما خبر دهيد و قبل از اين كه زوار در اين زمينه تحركى داشته باشند، ما را در جريان امور قرار دهيد تا تدبير لازم پيش بينى شود.

ص: 114

سرپرست حجاج ايرانى از حضور روحانيون ايرانى در داخل مسجدالحرام و مسعى كه به صورت نوبتى و به منظور پاسخگويى به اشكالات طواف و سعى زائران در كليه ساعات شبانه روز برنامه ريزى و اجرا خواهد شد، قدردانى كرد و افزود:

با اين كه حاجيان ايرانى 120 حجاج ساير كشورهاست، اما اين خدمات رسانى [به گونه اى شايسته صورت مى گيرد كه هم اثر عملى در رفع مشكل حجاج دارد و هم اثر تبليغى و بيرونى دارد كه مى تواند الگويى براى دست اندركاران امور شرعى ساير حجاج باشد.

جالب است كه روزنامه فارسى «البلاد» روز يكشنبه 19 ذيقعده، خبر اين ديدار را با همين عنوان به نقل از خبرگزارى حج و به شرح ذيل چاپ كرده است:

به گزارش پايگاه اطلاع رسانى حج در اين ديدار ابتدا حجةالاسلام والمسلمين عرب نيا معاون امور روحانيون حج ايران گزارشى از برنامه هاى ارزيابى روحانيون كاروان ها ارائه دادند و ضمن ارائه برنامه هاى ارزيابى به نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج، تأكيد كردند كه در راه تحقق و اجراى ارزيابى روحانيون كاروان ها عزم جدى دارند.

معاون امور روحانيون بعثه حج ايران بر عزم جدى در اجراى برنامه هاى متنوع پيش بينى شده و مساعدت رابطين با روحانيان در انجام باشكوه حج ابراهيمى اشاره [كرده ، از برنامه ريزى و تدارك انجام گرفته براى استفاده از مبلغان مذهبى در ارائه سخنرانى در مراسم بعثه مقام معظم رهبرى و كاروان هاى حج خبر دادند.

در اين ديدار آيةاللَّه محمدى رى شهرى با تشكر از زحمات و تلاش هاى انجام گرفته در تدارك برنامه ها، براى برگزارى هرچه بهتر مناسك حج، بر همدلى و همگرايى تأكيد كردند و خواهان حل و فصل دوستانه مسائل و پرهيز از هر نوع تنش در كاروان ها شدند. همچنين بر اطلاع رسانى بهنگام و صحيح از رخدادها و مسائل كاروان ها تأكيد نمودند.

ص: 115

امروز در اولين روز حضور رسمى نماينده محترم ولى فقيه و معاونان ايشان در مدينه منوّره، اولين شماره نشريه داخلى بعثه مقام معظّم رهبرى، ويژه حج گزاران جمهورى اسلامى ايران، در 12 صفحه انتشار يافت.

تصويرى از امام راحل قدس سره همراه با يكى از سخنان ايشان در مورد حج، زينت بخش بالاى سمت چپ اولين صفحه است؛ چنانكه در سمت چپ نيز تصويرى كوچك از مناره مسجدالنبى همراه با اوقات شرعى مدينه به چشم مى خورد.

در صفحه اول علاوه بر يادداشت روز كه «نصيحتى براى همين امروز» است، تصويرى از سرپرست حجاج ايرانى در هنگام ورود به مدينه، همراه با عناوين اخبار، گزيده هايى از اهمّ مطالب و مندرجات صفحات داخلى را در خود جاى داده است.

دومين صفحه به اخبار ايران و سومين صفحه اخبار و گزارش هاى حج اختصاص يافته است. در صفحات 5 تا 7 مطالب فرهنگى متنوعى مانند تجلّى وحدت، همگام با پيامبر، آشنايى با تاريخ مدينه و بركات سرزمين وحى به چاپ رسيده كه غالباً تناسب آشكارى با حال و هواى حج و زيارت دارند. هشتمين صفحه به مصاحبه و گزارش در مورد حج، و نهمين صفحه به اخبار حج با تأكيد بر اخبار جرايد عربستان اختصاص دارد.

دو صفحه يازدهم و دوازدهم باز هم اخبارى عمومى و متنوّع از ايران دارد كه شرح مناسبت هاى روز و سخنان برگزيده اخلاقى از امامان معصوم عليهم السلام در كنار آنها موجب غناى بيشتر نشريه شده است.

آخرين صفحه علاوه بر كلام نور كه به نقل كلام پيامبر صلى الله عليه و آله و معصومين عليهم السلام درباره حج مى پردازد، اخبارى مهم از دنياى اسلام و سراسر جهان را در معرض مطالعه علاقه مندان قرار مى دهد.

با آرزوى توفيق براى دست اندركاران پرتلاش اين نشريه و آرزوى قبولى اعمال براى همه زائران بيت اللَّه الحرام.

ص: 116

يكشنبه 19/ 9/ 85

نوزدهم ذيقعده 1427

زائران بيت اللَّه، دعوت شدگان از سوى پيامبر!

امروز اولين روز برگزارى سخنرانى عمومى در سالن اجتماعات بعثه رهبرى در مدينه منوره است. دعوت شدگان از كاروان هاى: خوزستان، تهران، همدان، سمنان، فارس و اصفهان هستند و همگى سراپاشور و احساس، به نواى گرم يكى از مداحان اهل بيت عليهم السلام دل سپرده و عاشقانه به ياد رسول اللَّه صلى الله عليه و آله اشك شوق مى بارند.

اى اميد همه سلام، سلام پدر فاطمه سلام، سلام

اين سفر را تو قسمتم كردى هركه هستم تو دعوتم كردى

سائلم، سائل قديم توأم زائرم، زائر حريم توأم

اى به قربان لطف و احسانت سالها سوختم زهجرانت

بعد يك عمر پاسخم گفتى در حريمت مرا پذيرفتى

اى به قربان اشك زينب تو من مسكين كجا و تربت تو

من مزار تو در بغل دارم خواب بينم و يا كه بيدارم

كيستم؟ عبد روسياهم من پاى تا سر همه گناهم من

گرچه اى سرورم گنهكارم گرد صحن رضا به رخ دارم

ص: 117

گر تو از مرحمت كنى نگهم پاك گردد تمامى گنهم

سخنران جلسه حجةالاسلام والمسلمين راشد يزدى است كه سخنش را با آيه اى از آيات كريمه قرآن در مورد پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله اينچنين آغاز مى كند:.

ى فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّه لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظّاً غَليظَ الْقَلْبِ لانْفَضّوا مِنْ حَوْلِك ى. (1)

برخى موجودات خلقتشان در مرتبه كمال است و بعد از خلق رو به نقص مى روند؛ مانند خورشيد كه حرارت و حجمش بعد از خلق كم و كمتر مى شود؛ تا برسد به ى إذا الشَّمْسُ كُوّرَتْ ى. (2)

برخى ديگر از موجودات خلقتشان براى كمال است، يعنى ناقص خلق مى شوند و بعد از خلق در مسير كمال قرار مى گيرند؛ مانند انسان كه رفته رفته رو به كمال مى رود تا برسد به مقام قرب الهى. و پيامبر ما تنها موجودى است كه به بالاترين حدّ تكامل و به مقام ى قابَ قَوْسَيْنِ أو أدنى ى (3)

رسيده تا آن جا كه «براق از روش خويش به عجز آمد و جبرئيل فروماند».

ما مسلمان ها كارمان از همه آسان تر است. پيامبرى كه همه مراتب كمال را طى كرده و به همه راه هاى كمال آشناست، دعوتمان كرده: ى يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْيِيكُمْ ى. (4)

دعوتمان كرده تا ما را به حيات ابدى زنده سازد. دعوتمان كرده تا غل و زنجير از دست و پاى ما بردارد و كمكمان كند تا بالا برويم و به كمال برسيم. حالا چگونه؟ ى وَ ما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُواى (5)

راهش اين است كه هرچه را امر كرده انجام دهيم و از آن چه نهى كرده، اجتناب كنيم.

ص: 118

راهش اين است كه ببينيم اخلاق پيامبر- كه خدا آن را عظيم خوانده- چطور بوده و سعى كنيم در برخورد با بچه هايمان، با همسرمان، با همسفرهايمان با اخلاق خوش و با مهربانى رفتار كنيم ....

ص: 119

مسير تلاش كنيم و از پيامبر الگو بگيريم.

كليه برادران بخش اجرايى كار و مسؤوليت سنگينى دارند؛ اما چون در راه خدمت به زائران خانه خداست، اجرش زياد است. بايد همه بكوشيم تا از بيشترين ظرفيت ها در خدمت به حجاج استفاده كنيم.

پيش از سخنان آيةاللَّه رى شهرى، آقاى نظافتى مسؤول تغذيه متمركز، گزارشى از كيفيت رفع نواقص آشپزخانه هاى متمركز و چگونگى تهيه غذا در آنها ارائه داد و تأكيد كرد كه برنامه غذايى حجاج با مشورت اساتيد دانشگاه تنظيم شده، خاصّه برنامه غذاى رژيمى كه قبلًا فقط مرغ آب پز بوده، امسال با مشورت آنان داراى تنوع است.

ص: 120

و نقل زوار را برعهده خواهند داشت. براساس اين گزارش، با ورود سه هزار و 125 زائر ايرانى به مدينه منوره و جده در صبح امروز، تعداد كل ايرانيان مستقر در عربستان به 25 هزار و 666 نفر رسيد.

وضعيت عمومى كليه زائران خانه خدا خوب گزارش شده و مشكل خاصى وجود ندارد.

ص: 121

كن كه عطش نسبت به عشق تو در دلم افزوده شود و محبوب تر از هركس و هر چيز نزد من باشد. [؛ الهى سينه اى ده آتش افروز] هرچه محبت خدا در دل انسان بيشتر شود، درواقع زمينه براى رسيدن به مقصد نهايى انسانيت در او فراهم تر است.

«وَاقْطَعْ عَنّي حوائج الدُّنْيا بِالشَّوقِ إلى لِقائِكَ» (1)

وقتى انسان شوق لقاى خدا را داشته باشد، نيازهاى مادى در وجودش كم مى شود، تا آن جا كه ديگر نيازى به غير خدا احساس نمى كند.

آنكس كه تو را شناخت جان را چه كند؟ فرزند و عيال و خانمان را چه كند؟

ديوانه كنى هر دو جهانش بخشى ديوانه تو هر دو جهان را چه كند؟

خيلى ها اين جا مى آيند و خانه خدا را مى بينند. اما خوشا به حال آنها كه صاحب خانه را مى بينند. «وَإِذا أَقْرَرْتَ عُيون أَهْلِ الدُّنْيا فاجعل قُرّة عَيْني في طاعتك» (2)

. مردم دنيا خوشحال مى شوند كه فلان زمينشان گران شد، فلان معامله شان چقدر سودآور شد، اين روشنى چشم براى آنهاست؛ اما خدايا كارى كن كه چشم روشنى من عبادت تو باشد، از نماز، از طواف، از ذكر تو و نزديكى به تو چشمم روشن شود.

اين سفرى كه ما و شما و زائران در پيش داريم، بيشترين بركتش رسيدن به همين نقطه يا مراتبى از آن است.

ص: 122

علاقه مندان مى توانند «مناسك حضرت امام خمينى قدس سره» با حاشيه مراجع كنونى تقليد و كتاب «جامع الفتاوا» و مجموعه ادعيه حرمين شريفين را از طريق «پايگاه اطلاع رسانى حج» روى تلفن همراه نوكيا سرى 60 خود نصب كنند و از آن در طول سفر بهره مند شوند.

برخى صاحب نظران بر اين عقيده اند كه اين اقدام اگرچه حركتى جديد در مسير بهره گيرى از وسايل ارتباطى و سهل الوصول تلقى مى شود، تنها براى روحانيان كاروان ها، آن هم به طور محدود قابل استفاده است، غالب كاربران تلفن همراه كه با زبان عربى و اصطلاحات فقهى اينگونه كتب آشنايى لازم را ندارند، توانايى بهره گيرى از اين طرح را نخواهند داشت.

ص: 123

شبيه اين طرح در بسيارى از كشورهاى جهان تحت عنوان «پزشك خانواده» اجرا مى گردد و طرح موفقى بوده است.

رييس بيمارستان حجاج ايرانى در مدينه در پاسخ به اين پرسش كه آيا بيماران مى توانند مستقيماً به بيمارستان مراجعه كنند، گفت:

هر بيمارى مى تواند مستقيماً به بيمارستان مراجعه كند، ولى معاينه ابتدايى توسط پزشك عمومى صورت مى گيرد؛ از اين رو مناسب تر آن است كه براى جلوگيرى از اتلاف وقت، ابتدا به پزشك كاروان مراجعه نمايند.

البته برخى قسمت ها كه پزشك مستقل ندارند، مى توانند مستقيماً به بيمارستان مراجعه كنند.

دكتر نادرى در پاسخ به پرسش ديگرى مبنى بر اين كه آيا پزشكان كاروان ها از امكانات دارويى مناسب برخوردارند، گفت:

همه پزشكان كاروان در ابتداى ورود به مدينه به اين جا مراجعه مى كنند و داروهاى لازم در اختيار آنان قرار مى گيرد. كليه داروها از ايران آمده و ليست داروهايى كه مورد استفاده پزشكان عمومى قرار مى گيرد، از قبل مشخص بوده و به آنان تحويل داده مى شود.

رييس بيمارستان ايرانيان در مدينه منوره در توضيح بخش هاى مختلف بيمارستان گفت:

كليه بخش هاى درمانى كه وجود آن ضرورى بوده؛ مانند: بخش چشم پزشكى، دندان پزشكى، گوش و حلق و بينى، ارتوپدى، زنان و زايمان، داخلى، قلب و C. C. U درنظر گرفته شده است.

علاوه بر اين، تدبيرى اتخاذ شده كه درصورت نياز، بيماران در بيمارستان هاى مدينه بسترى گردند.

وى با اشاره به توصيه هاى ضرورى به زائران گفت:

به دليل سردى هوا بايد مواظب سرماخوردگى باشيم. اگر مواظبت نكنيم در طول سفر با مشكل مواجه مى شويم؛ پوشيدن لباس گرم را توصيه مى كنم.

ص: 124

در صورتى كه [زائران كوچك ترين علائم سرماخوردگى را مشاهده كردند، برخى پرهيزها و استفاده از برخى خوراكى ها را رعايت كنند، از مصرف ادويه زياد و مكمل هاى غذايى تند بپرهيزند.

استفاده از مايعات گرم و نيمه گرم و شير، خيلى مناسب است. استفاده از آب نمك و شست وشوى گلو را از ياد نبرند. در هنگام كسالت و بيمارى، استفاده از ماسك هاى تنفسى مى تواند از انتشار بيمارى به افراد ديگر جلوگيرى كند.

وى به بيمارانى كه زمينه قبلى بيمارى در آنان وجود دارد، تأكيد كرد:

آن دسته از بيمارانى كه رژيم غذايى آنان نسبت به ايران تغيير مى كند، بايد رعايت استفاده از نمك و مواد قندى را داشته باشند تا بيمارى آنان تشديد نشود؛ متأسفانه هرساله تعدادى از زائران و پرسنل خدمتگزار متوجه مى شوند كه مرض قند پيدا كرده اند و فشار خون آنان بالاست. علت اين امر آن است كه برنامه غذايى آنان به هم خورده است. اگر كمى دقت به عمل آيد، اين مشكلات به وجود نمى آيد.

آقاى دكتر نادرى در پاسخ به اين پرسش كه آيا بيمارى خاصى حجاج را تهديد مى كند، گفت:

يكى از بيمارى هاى شايع در موسم حج، مننژيت است كه خوشبختانه در ايران به حجاج توصيه شده خود را واكسينه كنند. كسانى كه واكسينه نشدند، تعداد كمى واكسن در اين جا وجود دارد.

وى در خصوص ساعات كار بيمارستان و نحوه ارائه خدمات اعلام كرد:

143 نفر پرسنل بيمارستان مدينه، در اورژانس و بخش هاى مختلف به صورت شبانه روزى به خدمات رسانى مشغول اند؛ اما در درمانگاه از 8 صبح تا 12 ظهر و از 4 بعد از ظهر تا 8 شب با پزشكان متخصص در خدمت زائران بيت اللَّه الحرام هستيم. البته برخى بخش ها مثل مراقبت هاى ويژه به صورت شبانه روزى خدمات رسانى مى كنند.

ص: 125

حاجى آذربايجانى «شهيد قربان اف» پس از طى مسافتى بيش از 4 هزار كيلومتر، امروز با ورود به ميقات «السيل الكبير» در طائف، مورد استقبال برخى از مسؤولان سعودى قرار گرفت. او براى رسيدن به شهر مقدس مكّه و انجام حج امسال، حدود 4 ماه پيش، از كشور آذربايجان، تنها و پياده حركت خود را آغاز كرده، پس از عبور از كشورهاى ايران و كويت، وارد عربستان شده است.

او در مصاحبه اى اظهار داشت:

در طول اين سفر با مشقت هاى زيادى در مناطق مختلف مواجه بودم و سختى ها و مرارت هاى فراوانى را در راه رسيدن به سرزمين پيامبر صلى الله عليه و آله و ديار وحى الهى، تحمل كردم.

من به كمك و صداى خدا اطمينان دارم. مى دانم كه خدا خودش مرا خوانده است و براى تحمل اين همه مشكلات سفر، مرا يارى كرده است.

او اين حج پياده را شيرين ترين خاطره زندگى خود شمرد و تأكيد كرد كه در طول سفر با استقبال خوب و فراموش ناشدنى مردم شهرهاى مختلف ايران و كويت روبه رو شده كه خستگى راه را از تنش به در كرده است.

ص: 126

دوشنبه 20/ 9/ 85

بيستم ذيقعده 1427

ديدار و نشست آيةاللَّه رى شهرى با اعضاى هيأت استفتا

اين ديدار كه بدون برنامه ريزى قبلى و در جوّى كاملًا صميمانه و دور از تشريفات برگزار شد، از نظر محتوايى و اهميت موضوعات محل بحث، قابل توجه بود.

دايره اختيارات ولى فقيه، مبحث ماليات هاى حكومتى و نسبت آن با خمس و زكات، نقش امام خمينى قدس سره در ايجاد زمينه جهت روشن كردن مبانى حكومت اسلامى، رابطه ولايت فقيه با ولايت ادارى در سطوح مختلف دواير و ادارات دولتى، لزوم بازنگرى برخى مقرّرات تثبيت شده قضايى از منظر فقهى، عنوان هايى انتزاعى براى مباحث فشرده و ... در اين جلسه مطرح گرديد.

به نظر مى رسد اينگونه جلسات مى تواند آغازى اميدبخش براى حركتى حياتى در جامعه اسلامى ما باشد كه با گردهم آيى و همفكرى كارشناسان فقهى حوزه و متخصصان امور مختلف ادارى، اقتصادى و اجتماعى دولت، ابهامات زدوده شده، و راه كارهاى حل مشكلات دولت و مردم تبيين گردد.

ص: 127

حجة الاسلام والمسلمين راشد يزدى، خطيب مراسم عمومى بعثه رهبرى در دومين جلسه كه با حضور نماينده محترم مقام معظم رهبرى و روحانيون و مسؤولان بعثه برگزار شده بود، با اشاره به توفيقات الهى در رشد و كمال انسان ها، پنج مرحله از اين توفيقات را «نعم توفيقية ربّ الأرباب» برشمرد: هدايت، رشد، تسديد، تأييد و عصمت.

وى با تشريح اولين نعمت يعنى توفيق هدايت، راه هاى وصول به آن را منحصر در پيامبر درون (وجدان)، پيامبران برون (رسولان الهى) و رياضت هاى شرعى دانست و گفت:

انسان وقتى توفيق زيارت رسول اللَّه صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام را پيدا مى كند، زمينه براى هدايتش فراهم است. اول بايد در مورد خودش قضاوت درست داشته باشد؛ اعتراف كند كه مقصّر است و حق تبعيت از پيغمبر را به جا نياورده است. دوم اين كه پيغمبر را خوب بشناسد و اراده اطاعت از او پيدا كند. انس بن مالك گويد: 9 سال در خدمت پيغمبر بودم، يك بار هم عصبانى نشد و چين بر ابرو نينداخت.

اين جا كه آمده ايم بايد تحت تأثير اخلاق ملكوتى پيامبر باشيم، مجاهدت كنيم، تمرين كنيم كه اخلاق محمدى داشته باشيم. ما گاهى در منزل رفتارمان خوب نيست، فكر مى كنيم پادگان نظامى است و بايد ژست فرماندهى بگيريم. در حالى كه روش تربيتى پيامبر و سفارش پيامبر در برخورد با كودكان «تصبّى» است؛ يعنى آدم مثل بچه ها رفتار كند. كسى كه مى خواهد روش پيامبر را داشته باشد، بايد تلاش كند كه در هيچ شرايطى ژست قدرت نگيرد. رهايشان هم نكند. بچه هاى ما در خانه هاى ما دارند يتيم وار بزرگ مى شوند؛ كامپيوتر و اسباب بازى پدر و مادر نمى شود.

ص: 128

1. راهنمايى حجاج در حرمين شريفين

«دكتر محمد آل خضيم» نايب رييس امور حرمين شريفين گفت:

اين طرح شامل بخش اطلاع رسانى به حجاج در جهت انجام صحيح حج، از طريق دفترچه راهنما و نوار كاست است. شش هزار كارمند جديد براى اجراى اين طرح ها در مسجدالحرام و مسجدالنبى صلى الله عليه و آله ما را يارى مى دهند.

2. كنترل اوضاع بهداشتى حج از طريق ماهواره

براى نخستين بار در موسم حج امسال، وزارت بهداشت اوضاع بهداشتى حجاج را از طريق ماهواره زيرنظر مى گيرد. اين عمل توسط بى سيم هاى مرتبط با ماهواره صورت مى گيرد كه بدين وسيله مى توان محل استقرار مأموران بهداشتى مراقب حجاج را تعيين كرد. مسؤول اين طرح در جمع 30 نفر از مسؤولان اكيپ هاى بهداشتى گفت: علاوه بر انجام واكسيناسيون حجاج همه كشورها عليه بيمارى هاى مسرى، مراقبت از حجاج در هتل ها، چادرها و راه ها نيز صورت مى گيرد.

3. فعاليت شبانه روزى مراكز بهداشتى سيار

مدير كل امور بهداشتى مكّه مكرمه اعلام كرد:

در سال جارى 9 مركز بهداشتى سيار براى معالجه آسان تر و سريع تر بيماران راه اندازى شده است.

از اين تعداد 5 مركز بهداشتى سيار در بزرگراه مكه مكرمه به مدينه منوره استقرار يافته كه از تاريخ 15 ذيقعده فعاليت خود را آغاز كرده اند.

اين واحدها در جهت تسهيل خدمت رسانى به حجاج، شبانه روزى فعال خواهند بود.

ص: 129

4. راه اندازى سامانه الكترونيكى براى ساماندهى خدمات به حجاج

به گزارش پايگاه اطلاع رسانى حج، دولت عربستان در پى بهره گيرى از امكانات پيشرفته براى خدمات رسانى به حجاج امسال- كه تعداد آنان بيش از دوميليون خواهد بود- سامانه الكترونيكى جديدى راه اندازى كرده كه در نخستين مرحله، ثبت نام از حجاج عربستانى براى گرفتن مجوز انجام حج را ساماندهى مى كند. پيش بينى مى شود شركت هاى داخلى حدود 200 هزار نفر از شهروندان عربستانى و افراد مقيم در عربستان را ثبت نام و براى انجام اعمال حج اعزام كنند.

5. تشكيل اكيپ هاى ويژه مبارزه با حشرات

مسؤول اداره نظافت و بهداشت شهردارى مكّه گفت:

جهت مقابله با انواع بيمارى هاى واگيردار و ويروس هاى احتمالى با وزارت خانه هاى بهداشت و ارگان هاى مربوطه هماهنگى لازم صورت گرفته است. كليه خيابان ها، كوچه ها و محله هاى مكّه و تمام هتل ها و ساختمان هاى محل اسكان حجاج، طىّ يك حمله بهداشتى مورد نظافت و سمپاشى مستمر قرار مى گيرند. در اين حمله كه هدف نابودى كليه حشرات موذى و ناقل ميكروب است، 250 مأمور با 60 ماشين و 150 دستگاه سمپاشى مشغول فعاليت هستند.

ص: 130

به منظور سفر بدون دغدغه زائران، تلاش مى كنند.

كاروان هاى مستقل زائران شيعه و اهل سنت در مدينه منوره ضمن برگزارى آيين هاى ويژه خود، براى حل مشكلات احتمالى و تسهيلات سفر روحانى، در نشست هاى مختلف شركت دارند.

مسؤول واحد اهل سنت بعثه رهبرى همچنين در اين باره گفت: «شرايط و امكانات برخوردارى از سفر معنوى حج براى تمام شيفتگان و خداجويان شيعه و اهل سنت ايرانى يكسان است».

حجةالاسلام والمسلمين «محمد حسن زمانى»، روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگاران افزود: «زائران ايرانى اهل سنت در سفرهاى حج به هر تعداد كه مايل باشند مى توانند از امكانات سفر حج بهره مند شوند».

به گفته وى، خواهران و برادران اهل سنت امسال با 32 كاروان از استان هاى كردستان، كرمانشاه، آذربايجان غربى، هرمزگان، گلستان، سيستان و بلوچستان و خراسان به عربستان اعزام مى شوند. همچنين 65 نفر از روحانيون اهل سنت براى پاسخ گويى به مسائل فقهى و مناسك حج، كاروانيان را همراهى مى كنند.

زمانى اضافه كرد: «سالانه حدود 15 نفر از برادران و خواهران اهل سنت با هزينه بعثه مقام معظم رهبرى به سفر معنوى حج اعزام مى شوند كه در بين آنان از علما و روحانيون، همچنين ائمه جمعه و جماعات، نمايندگان مجلس شوراى اسلامى و قشرهاى ديگر اهل سنت حضور دارند.

به بيان وى، حضور زائران شيعه و اهل سنت ايرانى در كنار هم در موسم حج ابراهيمى و سفرهاى عمره در طول سال، تمام تبليغات و جوسازى هاى دشمنان مبنى بر وجود اختلاف بين شيعه و اهل سنت را در ايران نقش بر آب كرده است.

ص: 131

وهابى و وابسته به دولت سعودى، در طرفدارى از مواضع جمهورى اسلامى بنويسد و حتى در ويژه نامه اى فارسى كه تنها در موسم حج و تنها براى فارسى زبانان تدوين و منتشر مى شود، عقايد و احساسات مذهبى و ملى آنان را كاملًا رعايت كند. اما از طرف ديگر هم متوقع نيست كه تريبون مخالفان نظام شود و با ناديده گرفتن روابط حسنه دو دولت عربستان و جمهورى اسلامى ايران، تبليغ كننده انديشه ها و آراى تفرقه گرايانه باشد!

آن چه امروز در شماره 5 ويژه نامه فارسى «البلاد» تحت عنوان «ايران و مسابقه تسليحاتى» چاپ شده است، قضاوت غيرمنصفانه اى است كه اعتبار اين روزنامه را به شدت زير سئوال مى برد؛ در اين مقاله آمده است:

مسابقه تسليحاتى ايران جهت حصول به يك زرادخانه اتمى براى كشورهاى عربى منطقه كه فاقد سلاح هسته اى هستند، يك زنگ خطر به حساب مى آيد. متأسفانه جامعه بين المللى در حالى عاجز از ايجاد راه حلى براى مسئله اتمى ايران شده كه ايران هر روز گام هاى بلندى در جهت دستيابى به تكنولوژى هسته اى برمى دارد.

البته دلايل ادعاى اعلان شده ايران براى دسترسى به سلاح اتمى قانع كننده نيست؛ زيرا ايران به اندازه كافى داراى انبارهاى اسلحه سنتى است و جمعيت آن نيز مى تواند ضامن دفاع از كشور شود. براى همين است كه تصور مى شود ايران به شعار اولى انقلاب مى خواهد جامه عمل بپوشاند كه صادر كردن انقلاب است. هرگاه ايران نخواهد با كشورهاى منطقه جهت مهار مسابقه تسليحاتى خود همكارى كند، بدون تعارف كشورهاى منطقه ناگزير وارد يك مسابقه تسليحاتى بحران زا خواهند شد. در هرصورت هرگاه ايران تصور كند كه سلاح هسته اى باعث برترى آن در منطقه خليج مى شود، حقيقت اين است كه عامل و باعث حركت كشورهاى منطقه به سوى دست يابى به تكنولوژى و سلاح هاى اتمى خواهد شد.

تسليحات اتمى ايران هرگز عليه اسرائيل نيست؛ زيرا ايران مى داند كه اسرائيل خود داراى زرادخانه اتمى است. افزون بر اين كه از كشورهاى

ص: 132

غربى و اقمار آمريكا مورد حمايت قرار خواهد گرفت؛ از اين رو دو احتمال مى ماند: يكى تمايل ايران نسبت به ايجاد توازن تسليحاتى با پاكستان، و دوم آن كه مى خواهد به طرح ها و چشم داشت هاى قبلى خود در منطقه خليج جامه عمل بپوشاند. و به نظر مى رسد كه احتمال دوم به حقيقت نزديك تر باشد. امرى كه باعث مى شود تا كشورهاى منطقه بايد يك فكر اساسى براى آن بكنند.

جالب توجه اين كه دو روز پيش نيز همين ويژه نامه در صفحه دوم از شماره 3 طى خبرى با عنوان «طرفداران خاتمى خواهان استعفاى احمدى نژاد شده اند»، از تظاهرات دوهزار نفرى عليه رييس جمهور كشورمان سخن مى گويد و بهانه عوامانه مخالفان دولت را نقل مى كند كه: «آقاى احمدى نژاد قول داد كه درآمد نفت را ميان خانواده ها توزيع كند، در حالى كه اين كار صورت نگرفت و ايشان خلف وعده كرد».

به نظر مى رسد بايد تدوين كنندگان اين نشريه روش معقول ترى براى انعكاس خبرها و ديدگاه هاى خود پيش گيرند تا بيش از اين خود را مفتضح نسازند.

ص: 133

حكمت آميز عرفانى، يك گفت وگو درباره «راه كارهاى كاهش اضطراب زائران در موسم حج»، يك دستورالعمل با عنوان «بايدها و نبايدهاى مناسك» و يك ليست 24 بندى ويژه روحانى كاروان تحت عنوان عوامل موفقيت روحانى، معين و معينه است كه براساس تجارب روحانيون اعزامى سال هاى پيشين تدوين گرديده است.

انتشار چنين ويژه نامه اى مى تواند روحانيون محترم كاروان ها را در زمينه هاى مختلف اجرايى، فقهى و مراقبت هاى اخلاقى و معنوى به گونه اى مختصر، واقع بينانه و كاربردى يارى رساند.

با آرزوى توفيق روزافزون براى تهيه كنندگان محترم اين ويژه نامه، عناوين سفارش هاى مرحوم شيخ عباس قمى، صاحب مفاتيح الجنان، خطاب به روحانيون و اهل منبر را كه در پى شرح مختصر زندگى و فعاليت هاى علمى آن بزرگ مرد در اين ويژه نامه نقل شده، با حذف تفاصيل برمى شماريم:

1. اخلاص و دورى از ريا؛ از پيامبر صلى الله عليه و آله روايت شده است كه فرمود: ترسناك ترين چيزى كه از آن بر شما بيم دارم، شرك كوچك است. گفته شد: اى پيامبر خدا شرك كوچك چيست؟ فرمود: ريا.

2. راستى و راستگويى؛ راوى گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم: عبداللَّه بن أبى يعفور شما را سلام مى رساند. فرمود: بر تو و بر او سلام. وقتى نزد عبداللَّه رفتى سلام مرا به او برسان و بگو: جعفر بن محمد گفت: بنگر چه عاملى على عليه السلام را نزد پيامبر به اين مقام رساند، همو را مراعات كند و پاس دارد. همانا على عليه السلام، با راستى در سخن و اداى امانت، آن جايگاه بلند را نزد پيامبر كسب كرده است.

3. اباطيل را ترويج نكنيد و فاجر و فاسق را مدح ننماييد.

4. بزرگان دين را سبك مشماريد.

5. اسرار آل محمد صلى الله عليه و آله را در منبر فاش نكنيد.

6. سخنان شما باعث اختلاف مردم نشود.

7. اعانت و يارى ظالمان نكنيد. خدا در قرآن فرمود: ى وَ لا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ

ص: 134

ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُى (1)

؛ و به كسانى كه ستم كرده اند، متمايل نشويد كه آتش دوزخ به شما نرسد.

8. گناهكاران را مغرور نسازيد و مطلبى نگوييد كه به فاسقان جرأت در كارشان دهد؛ زيرا فقيه كامل آن است كه مردم را از رحمت خدا مأيوس نگرداند و از مكر الهى در امانشان ندارد.

9. گناهان را در انظار مردم سبك و كوچك نشماريد.

10. قرآن را با رأى خود تفسير نكنيد.

11. براى سخنان معصومين عليهم السلام توجيهات ناسالم و باطل نكنيد و در آنها تصرّفات و تحليل هاى سبك و ركيك ننماييد.

12. به هنگام بيان فضائل و مقامات پيامبران و امامان معصوم عليهم السلام مطالبى را نگوييد كه نزد خردمندان مايه نقص آنان گردد.

13. اگر توان پاسخ گويى نيكو و علمى به شبهه هاى عقيدتى را نداريد، وارد آن نشويد و اساس دين و عقيده مردم را ويران نسازيد.

14. با نرمى و مدارا رفتار كنيد كه رعايت نرمش در همه كارها اصل اساسى است.

15. سخن را براى هدف هاى باطل و غيرالهى، طولانى نكنيد و در وعظ خويش منظور شخصى نداشته باشيد.

16. سزاوار است به ويژه در ايام غير عاشورا، حالت هاى روحى مردم را مراعات نماييد. مثلًا به اندازه اى ذكر مصيبت نماييد كه دل ها رميده نشود و گفته ها سست نگردد.

به همين خاطر مصيبت هاى بسيار فجيع و دلخراش را بر زبان نياوريد.

17. امر به معروف و نهى از منكر كنيد. پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: وقتى بدعت ها پيدا شد وظيفه عالم است آن چه را كه حق است به مردم بگويد و علمش را آشكار كند.

18. مطلبى كه ذلّت امام حسين عليه السلام و اهل بيت گرانقدرش از آن برداشت شود،

ص: 135

نگوييد؛ زيرا آن جناب، آقا و سرور سرفرازان و غيرتمندان بود. جان دادن زير شمشير را بر خوارى و ذلت برگزيد و با نداى بلند روز عاشورا فرياد كرد: «هيهات منّا الذّلة».

ص: 136

اجرا شده و تاكنون طبقه زيرزمين (ويژه خودروها و تأسيسات)، طبقه همكف و اولين پل آماده بهره بردارى شده كه طى همين مرحله 30 متر بر عرض پل افزوده شده تا تعداد بيشترى از حجاج امكان استفاده از پل را داشته باشند.

به گفته وى مرحله دوم و سوم اين طرح كه مشتمل بر دو طبقه پل ديگر است، سال آينده آماده مى شود كه كار آماده سازى آنها بلافاصله بعد از موسم حج امسال آغاز مى شود.

وى افزود:

برخلاف گذشته، زائران بايد طى برنامه زمان بندى شده به سمت منى و جمرات حركت كنند و تابلوهاى الكترونيكى بزرگ، مسير زائران را مشخص خواهد كرد. براساس اين برنامه از ازدحام و هجوم يكباره حجاج به سوى جمرات جلوگيرى مى شود و محوطه هاى اطراف پل جمرات نيز به گونه اى سازماندهى شده كه مسير ورود و خروج كنترل شده، رفت و آمد حجاج در مسيرهاى جداگانه صورت مى گيرد و هيچ كس حق نشستن، فرش پهن كردن و تجمع كردن در محوطه و مسيرها را ندارد.

طبق اين برنامه هريك از كاروان ها و گروه هاى حجاج از مليت هاى مختلف، صرفاً در زمان ها و ساعات تعيين شده مى توانند براى رمى جمرات در محوطه حضور يابند.

ص: 137

سه شنبه 21/ 9/ 85

بيست و يكم ذيقعده 1427

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله بهترين الگوى اهميت دادن به مردم

خطيب امروز جلسه سخنرانى عمومى بعثه، با عنوان «اهميت مردم از ديدگاه قرآن و پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله» به آيه شريفه سوره توبه درباره پيامبر صلى الله عليه و آله استناد كرد و گفت:

در اين آيه كوتاه دقت كنيد: ى لَقَدْ جاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُفٌ رَحِيمٌ ى؛ اين آيه با اين كه در شأن پيامبر است، پنج بار نام و ضمير مردم تكرار شده، تا نشان دهد كه خدا چقدر به مردم اهميت مى دهد. در اين مورد مثالى بزنم؛ خاك بر فرق من و تمثيلم، اگر رييسى بخواهد وزيرى را معرفى كند همه توجهش به اوست، در جلسه معارفه او را تعريف مى كند، اوصاف او را ذكر مى كند و او را مهم مى شمارد. اما در مورد خدا، ببينيد چگونه دارد پيامبرش را معرفى مى كند، تمام توجهش گويا به مردم است؛ رسولى كه از بين شما مردم است، به سوى شما آمده، آن چه شما مردم را به رنج مى اندازد برايش سخت است، براى هدايت شما مردم حرص مى ورزد، نسبت به شما مردمِ با ايمان، رأفت و رحمت فراوان دارد.

خدا آن قدر به مردم اهميت مى دهد كه وقتى براى پيروزى پيامبر آيه نازل

ص: 138

مى كند، مى فرمايد: خدا بود كه تو را به نصرت خويش و به وسيله مؤمنين تأييد كرد. خودش و مؤمنين را كنار هم ذكر مى كند.

پيامبر صلى الله عليه و آله نسبت به مردم مبادى آداب بود. حصيرى داشت يك متر در دو متر، كسى كه مى آمد روى همان حصير كنار پيامبر مى نشست. گاهى نيز عده اى مى آمدند و حضرت عبايش را برايشان پهن مى كرد، اگر عبا هم كفايت نمى كرد، اولين كسى كه بيرون از حصير روى خاك مى نشست، آن حضرت بود. هيچ كس حضرت را لميده نديد، مگر خانواده اش! حتى اگر بچه مميزى مى آمد و تكيه داده بود، به احترام آن بچه راست مى نشست و تكيه نمى داد. اين قدر مردم را احترام مى كرد.

روزى جوانى وارد شد، هيبت پيامبر او را گرفت و رنگش تغيير كرد.

دست هايش را به هم مى ماليد. حضرت تا او را چنين ديدند، سريع رفتند به گونه اى كه عبايشان افتاد. سُرعَةُ المَشْيِ تَذْهَبُ بِبَهاءِ المُؤْمِنِ؛ عمداً دويد، عبا را انداخت تا بيشتر هيبتش كم شود. جلو رفت، با جوان معانقه كرد.

كنار گوشش گفت: اى برادر! من كه شاه نيستم تا هيبتم تو را بگيرد. من هم مثل تو بنده خدايم!

ديگر مباد كه كسى از ما به خاطر مقامش، به خاطر رياستش به فكر اين باشد كه هيبتى براى خودش فرض كند. مبادا كه يك حاجى بعد از برگشت از حج انتظار القاب داشته باشد، مبادا كسى از ما به مردم بى توجهى كند يا بى حرمتى و بى احترامى نسبت به كسى داشته باشد.

ص: 139

سيما درواقع بازوى قوى و كارساز بعثه مقام معظم رهبرى براى انتقال مفاهيم بلند حج است و طى سال هاى اخير جهش چشمگيرى داشته است».

نماينده رهبرى در امور حج با عنايت به سال پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و با تأكيد بر اين كه همگان بايد سيره اخلاقى و عملى آن بزرگوار را به عنوان سرمشق و الگوى كار خود قرار دهند، گفت:

يكى از نكات برجسته در سيره رفتارى پيامبر صلى الله عليه و آله توجه به حسن عمل و اتقان و كمال كار است. انسان كارها را مى تواند دوگونه انجام دهد، نوع اول اين كه به گونه اى انجام دهد كه مسؤوليت را از گردن خود ساقط كند. و نوع دوم اين كه كار را با انگيزه قوى و به گونه اى محكم و متقن انجام دهد كه از هر جهت قابل قبول باشد.

ما وقتى به سيره نبوى نگاه مى كنيم، مى بينيم آن حضرت به كيفيت عمل فوق العاده عنايت داشته، هرچه كيفيت قوى تر باشد، از نظر رسول خدا صلى الله عليه و آله اهميت بيشترى دارد و در نزد خدا مورد قبول تر است.

شيخ صدوق از امام صادق عليه السلام نقل مى كند كه فرمود: شخصى به نام «سعد بن معاذ» كه از اصحاب خوب و بزرگوار پيامبر بوده، در دوران پيامبر فوت مى كند. حضرت پس از غسل و تكفين او شخصاً در تشييع جنازه اش شركت كرده، زير جنازه او را گرفت و وقتى خواستند در همين بقيع او را دفن كنند، پيامبر برخلاف ساير موارد، خود وارد قبر شد و جنازه را با دست مبارك خود در قبر گذاشت و شروع به چيدن خشت هاى لحد كرد.

اصحاب ديدند كه پيامبر خيلى دقت مى كند كه خشت ها را منظم و با دقت بچيند. تعجب كرده بودند كه اين همه دقت و محكم كارى چه ضرورت دارد؟ پيامبر خواست درسى به همه بياموزد، لذا پس از اتمام تدفين فرمودند:

«إنِّي لأَعْلَمُ أَنَّهُ سَيُبلى ويَصِلُ إلَيْهِ البَلاءُ ولكنَّ اللَّهَ يُحِبُّ عبداً إذا عَمِلَ عَملًا

ص: 140

أحْكَمَهُ» (1)

؛ مى دانم كه اين جسد مى پوسد و از بين مى رود، اما خداوند آن بنده اى را دوست دارد كه وقتى كارى را انجام مى دهد، محكم كارى كند. و اين جاست همان درسى كه اگر در نظام و كشور ما مورد عنايت قرار بگيرد، همه نظام تحت تأثير واقع مى شود، كمبودها اصلاح مى شود و مشكلات از بين مى رود.

چند سال قبل در سفرى به فرانسه، ما را به ساختمانى قديمى بردند كه به عنوان مهمانخانه سفارت از آن استفاده مى شود. از عمر ساختمان پرسيدم، گفتند: مال 300- 400 سال قبل است. تعجب مرا كه ديدند، گفتند:

در اين بخش قديمى پاريس همه ساختمان ها همين طور است. ياد همين حديث افتادم. مى بينيم كسانى كه مسلمان نيستند، همان گونه عمل مى كنند كه پيامبر صلى الله عليه و آله 1400 سال پيش سفارش فرموده است.

شما هم سفارش پيامبر را مراعات كنيد، بكوشيد هر كارى كه توليد مى كنيد با اتقان باشد. دقت بيشتر شما باعث مى شود كه صد سال ديگر هم كارتان قابل بهره بردارى باشد.

اما دنباله حديث يك درس خانوادگى دارد. مادر سعد بن معاذ در مراسم تدفين حضور داشت، وقتى چنين احترامى را از پيامبر ديد، خطاب به فرزندش گفت: «هنيئاً لَكَ الجَنَّةَ»؛ اين جا باز پيامبر صلى الله عليه و آله درس ديگرى داد.

فرمود: اى مادر سعد! مطمئن مباش! چون همين كه از قبر بيرون آمدم، قبر او را فشار داد. همه تعجب كردند كه فشار قبر براى چه؟ فرمود: «كانَ سَيِّيّ ءَ الْخُلُقِ مَعَ أَهْلِهِ»؛ چون با خانواده اش بداخلاق بود.

ص: 141

سرپرست حجاج ديدار كردند.

- اين ديدارها از ساعت 30/ 8 بامداد شروع شد و در دو نوبت صبح و بعدازظهر تا ساعت 4 بعد از ظهر ادامه يافت.

- برنامه ريزى ديدارها به گونه اى تنظيم شده بود كه اعضاى محترم هر دفتر در وقتى محدود و از پيش تعيين شده، بين 10 دقيقه تا بيست دقيقه، در محل برگزارى اين ديدارها حضور مى يافتند.

- مباحث مطرح شده در اين جلسات كه گاه بين چند بعثه مشترك بود، عبارت بودند از:

رفتار مأموران سعودى در فرودگاه، گشتن چمدان هاى برخى كاروان ها و نگشتن برخى ديگر، زن هاى سعودى داخل حرم مسلّط به زبان فارسى، نمازهاى جماعت حرم و ضرورت مشاركت در آنها، برنامه هاى هفته حج، مباحث فقهى مبتلا به در حج، ضبط و مصادره كتب برخى بعثه ها، رفت و آمد زن هاى ايرانى در بقيع، مقايسه سال هاى اوّل انقلاب ايران با اوضاع كنونى عراق، وضعيت لبنان و اعتصاب ها، مشكل محل اسكان برخى بعثه ها، بحث انتخابات مجلس خبرگان، كيفيت تعامل با سعودى ها، جمرات جديد ووضعيت برنامه ريزى سعودى ها، پيشنهاد اسكان كليه بعثه ها در ساختمانى مشترك براى سال هاى آينده، تحركات آمريكايى ها و عملكرد سعودى ها، مزاحمت صداى زنگ تلفن هاى همراه در حرم و لزوم چاره انديشى، وضعيّت شيعيان در عربستان، مانع تراشى هاى سعودى ها در جهت محدود يا تعطيل كردن دعاى كميل بين الحرمين، لزوم برخورد مسالمت آميز در مقابل مزاحمت ها و بهانه تراشى هاى مأموران امر به معروف و نهى از منكر سعودى، لزوم دقّت بيشتر نسبت به اوقات شرعى مذكور در نشريه زائر و ...

- ديدار نمايندگان مراجع عظام تقليد از بعثه رهبرى، فرصتى طلايى براى طرح ضرورت ها و بايسته هاى فقهى و فرهنگى حج، در راستاى تقريب آرا و تعديل فتاوا و تسهيل انجام مناسك حج براى زائران بيت اللَّه الحرام است كه پس از اين ديدارهاى كوتاه توسط كميته اى ويژه، طى ايّام موسم حج قابل پيگيرى است.

ص: 142

- بر حسب اطلاع پيش از موسم حج، در ايران هيئتى چند نفره به نيابت از نماينده ولى فقيه با سفر به قم، به بيوت مراجع عظام تقليد مراجعه و با آن بزرگواران ديدار مى كنند و ضمن اطلاع رسانى نسبت به اقدامات حج هر سال، ديدگاه ها و پيشنهادها و انتقادات آنان را جمع آورى و ثبت مى نمايند كه اقدام مباركى است و مى تواند در حل بسيارى از ابهامات و معضلات حج كارساز باشد.

ص: 143

سالگى حفظ قرآن را شروع و طى يك سال آن را كامل كرد.

دكتر قحطانى گفت: اين كودك روزانه 5 جزء و در هفته كل قرآن كريم را مرور و حفظ آن را تقويت مى كند. در حال حاضر 1050 بيت از ديوان شعر شاطبيه و 240 بيت از الفيه ابن مالك را نيز حفظ است.

مى بينيد كه محمدحسين طباطبايى طفل معجزه ايرانى نه فقط در ايران، بلكه در مصر هم اقتداكننده دارد!

ص: 144

بنابه گزارش روزنامه البلاد، اتحاديه اتوبوس رانى با همكارى شركت هاى حمل و نقل و مؤسسات دست اندركار حمل و نقل حجاج از روز شنبه گذشته دوره اى جهت آموزش چگونگى برخورد رانندگان با زائران بيت اللَّه آغاز كردند. در اين دوره علاوه بر ارائه آموزش هاى اخلاقى، آشناسازى مجدد رانندگان با قوانين عربستان نيز صورت مى گيرد كه افسران وزارت راه آن را به عهده دارند.

كارشناسانى از وزارت كشور نيز عهده دار بيان زيان هاى مواد مخدر و اثرات منفى آن بر رانندگان و ساير افراد جامعه هستند.

اين دوره تحت عنوان «رفتارشناسى رانندگان و اثرات آن» برگزار مى شود و طىّ آن علماى دين، رعايت اصول اخلاق اسلامى را به رانندگان آموزش مى دهند. مسؤوليت ها و حقوق رانندگان نيز بخشى ديگر از اين آموزش هاست.

ص: 145

چهارشنبه 22/ 9/ 85

بيست و دوم ذيقعده 1427

رعايت منزلت طرف مقابل، در رفتار پيامبر صلى الله عليه و آله

خطيب جلسه سخنرانى عمومى بعثه، حجةالاسلام والمسلمين راشد يزدى، در بيان آداب تعليم و تربيت از ديدگاه قرآن و سنت نبوى گفت:

درك منزلت مخاطب از فنون معلمى است؛ اين كه با جوان، نوجوان، بچه و بزرگ سال چگونه بايد برخورد كرد. معلم بزرگ انسان ها، خداوند متعال كه بالاتر از او معلمى تصور نمى شود، فرمايشى دارد كه اگر مى خواهيد به فرزندانتان يا به هركس ديگر نماز و اخلاق و ديندارى بياموزيد، بايد مرتبه مخاطب را درك كنيد: ى ادْعُ إِلى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ ى حكمت يعنى براساس استدلال و منطق؛ موعظه حسنه يعنى براساس احساس و تأثيرگذارى اخلاقى؛ جدال يعنى گفت وگو و مناظره و سعى بر غلبه.

پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: «نحن مَعاشِرَ الأنبياء أُمِرنا أَنْ نكلّمَ النّاسَ عَلى قدرِ عُقُولهم». باديه نشينى خدمت پيامبر صلى الله عليه و آله آمد و گفت: خدا را به من بشناسان.

پيامبر صلى الله عليه و آله پرسيد: شتردارى؟ گفت: آرى. فرمود: بعرة الإبل (پهن شتر)، بدون شتر ممكن است؟ گفت: نه. فرمود: اثر پا بدون پا مى شود؟ گفت: نه.

ص: 146

فرمود: اين آسمان وزمين بدون خدامى شود؟ گفت: أشهد أن لا إله إلّااللَّه و ...

حالا اگر يك عالم تحصيل كرده پيش پيامبر صلى الله عليه و آله آمده بود، باز هم پيامبر به «بَعْرَةُ الإِبِلِ تَدُلُّ عَلى البَعير» استدلال مى كرد؟

پيامبر صلى الله عليه و آله «معاذ بن جبل» را به يمن فرستاد و در كيفيت معامله با مردم به او وصيت كرد؛ از جمله فرمود: «صَلّ فيهم صَلاةَ أَضْعَفِهِمْ وكن رؤوفاً بهم»؛ نماز هم كه مى خوانى، مراعات حال ضعيف ترين مأموم ها را بكن و با آنان مهربان باش.

پيامبر در نماز بود و سجده را طولانى كرد. بعد از نماز يكى علت را پرسيد.

فرمود: بچه روى پشتم سوار شده بود. در نماز ديگر ركوع و سجود را خيلى سريع انجام داد. پرسيدند: چرا؟ فرمود: مگر نمى شنيديد بچه اى داشت گريه و بى تابى مى كرد؟

بچه اى تازه به دنيا آمده بود، او را پيش پيامبر آوردند. در آغوش پيامبر بود كه شروع كرد به ادرار. شرمنده شدند و عجله كردند او را بگيرند.

حضرت طفل نگه داشتند تا آسوده شد. بعد فرمودند: مى خواستيد چه كنيد؟ اين كه نگهش داشتم، لباسم را نجس كرد، خدا آب داده مى شويم. اما اگر شما يكباره او را مى گرفتيد ناراحت مى شد و دامن جانش آلوده مى شد كه به آب دوعالم پاك نمى شد!

حالا اين كه مى گويند خواندن يك نماز در مسجدالنبى، بهتر است از هزار نماز در مسجد ديگر، فقط به خاطر در و ديوار مسجد نيست، به خاطر نزديكى به پيغمبر و ايجاد انگيزه در اقتداى به اوست. اين جا ارزان مى فروشند، اما گرانبهاترين چيز را مى دهند.

ص: 147

آزمايشگاه آن در طبقه زيرزمين، بخش عمومى و داروخانه در طبقه همكف، درمانگاه تخصصى شامل بخش هاى تخصصى زنان و زايمان، ارتوپدى، چشم پزشكى، روانپزشكى، گوش و حلق و بينى و جراحى عمومى در طبقه اول، ccu و بخش هاى ويژه در طبقه دوم و بخش داخلى مشتمل بر 25 تخت بيمارستانى در طبقه سوم واقع شده است. بخش اورژانس، تخصصى قلب و داخلى نيز از ديگر بخش هاى اين بيمارستان است.

در اين بازديد، كليه قسمت هاى بيمارستان مورد بازديد قرار گرفت و مسؤولان هر قسمت توضيحاتى را خدمت نماينده محترم ولى فقيه ارائه دادند.

رييس بيمارستان جناب دكتر رجايى، ضمن همراهى هيئت، گزارش مختصرى پيرامون عملكرد بيمارستان بيان داشت و گفت:

به هر مراجعه كننده در همان ابتداى پذيرش، برگه نظرخواهى هم داده مى شود كه روى آنها كار مى شود و اگر نقصى يا شكايتى مطرح شده باشد، رسيدگى مى شود.

امسال تعداد مراجعان به بيمارستان كم شده و علت اين كاهش، اجراى كامل «طرح ارجاع» بوده كه بيمار ابتدا بايد به پزشك كاروان مراجعه كند و در صورت لزوم توسط خود پزشك، به بخش خاصى از بيمارستان معرفى شود؛ به عبارت ديگر سعى شده تا بيمارى به طور مستقيم و بدون برگه معرفى پزشك كاروان، پذيرش نشود.

در سال جارى 4 پزشك رابط هم داريم كه بر عملكرد پزشكان كاروان ها و فضا و امكانات كار آنان نظارت مى كنند. خوشبختانه امسال پزشك سال اول كه بخواهد حج تمتع به جا آورد، نداريم. يعنى همه حج واجبشان را انجام داده اند و علاوه بر تجربه اى كه دارند، مى توانند بدون دغدغه اعمال و مناسك خود، به خدمت حجاج محترم بپردازند.

امسال روى فرهنگ بهداشت و درمان هم كار شده و 10 تا 15 دقيقه از جلسات كاروان ها به فرهنگسازى بهداشتى و تذكرات پزشكى موجود در

ص: 148

جزوه، اختصاص يافته است.

تعداد كل پرسنل بيمارستان در مدينه اعم از پزشكان، پرستاران و غيره 145 نفر است كه خوشبختانه دو نفر از برادران روحانى هم جزو اين مجموعه هستند.

انتخاب پزشكان توسط هلال احمر در ايران و براساس امتيازات ثبت نام كنندگان صورت مى گيرد.

ص: 149

گردد و بهانه اى به دست بهانه جويان براى تعطيل كردن آن داده نشود.

در ادامه جلسه آيةاللَّه رى شهرى با تأكيد بر ضرورت همفكرى و همكارى كليه معاونت ها و مديريت هاى مختلف بعثه با شوراى راهبردى بعثه، گفت:

شوراى راهبردى كه براى تدوين سياست هاى كلان بعثه تشكيل شده، امسال هم چند نفر روى آن كار مى كنند. اطلاعات لازمه از كليه فعاليت هاى بعثه بايد جمع آورى و در اختيار برادران قرار گيرد. مسؤوليت شوراى راهبردى با آقاى محمد شريعتمدارى است؛ ايشان آقاى عابد جعفرى را اين جا تعيين كردند. آقاى ناظمى هم مسؤول دبيرخانه شورا هستند و قرار شده جلساتى دراين جا برگزار شود. ديشب هم يك جلسه بود.

بحث پايانى جلسه، عزيمت نماينده ولى فقيه به مكّه مكرمه در اوايل هفته آينده و تعيين وضعيت اداره امور كاروان هاى باقيمانده در مدينه و بخش هاى مختلف بعثه تا آخرين روز مقطع مدينه قبل بود كه طى آن سرپرست حجاج، بر ضرورت توجه كامل به ارائه تسهيلات مناسب براى انجام برنامه هاى از پيش تعيين شده و دعاى كميل هفته آينده تأكيد كرد.

ص: 150

شرط سنى ندارند، عمر همگى حاجى هاى ما بالاتر از 63 سال است.

مجموع مدت سفر 21 روز است و حدود هزار نفر حاجى از طريق هوايى و بقيه از طريق زمينى به عربستان سفر مى كنند.

در مورد مسكن حجاج تا سال گذشته، ساختمانى با فاصله حداكثر 5/ 1 كيلومتر تا مسجدالنبى در مدينه و 5/ 2 كيلومتر تا مسجدالحرام در مكّه اجاره مى كرديم، اما امسال با گرفتن 100 دلار بيشتر از هر حاجى، همه را در منطقه مركزى اسكان داده ايم. ما براساس قانون متعارف بين حجاج اردنى، زنان و مردان را در طبقات مجزّا اسكان مى دهيم و زن و شوهر را با هم نمى گذاريم. هزينه سفر هر حاجى اردنى شامل مسكن و حمل و نقل از راه زمينى 1400 دلار است. البته ثروتمندانى هستند كه تعدادشان بيش از 70 نفر نيست؛ آنها در هتل هاى پنج ستاره اقامت مى كنند. هر خانواده اتاق و سرويس مخصوص دارد و از غذا و خدمات ويژه هتل استفاده مى كند كه مخارج هركدام حدود پانزده هزار دلار مى شود.

دكتر سميح كه علاوه بر رياست هرساله بعثه اردن، مسؤوليت مؤسسه دارالحفظ قرآن كريم در اردن را نيز برعهده دارد، درباره مسابقات بين المللى حفظ و قرائت قرآن كريم كه هرساله در اردن برگزار مى شود، گفت:

در اين مسابقات كه امسال چهاردهمين دوره آن برگزار شد، از 33 تا 40 كشور دنيا شركت مى كنند و تنها در مسابقات حفظ كل، 20 جزء و 10 جزء قرآن كريم ويژه خواهران 2300 شركت كننده از كشورهاى مختلف داشتيم.

او كه در سال 1975 ميلادى درس فقه و اصول را در دانشگاه مدينه شروع كرده و دكتراى خود را نيز از همين دانشگاه دريافت داشته، نسبت به جمهورى اسلامى علاقه فراوان دارد و احترامى كامل براى علماى ايران قائل است و متواضعانه ضمن دعوت نماينده مقام معظم رهبرى و ساير همكاران ايشان براى ديدار از اردن مى گويد: «نَكْتَحِلْ عُيُونَنا بِتُرابِ اقْدامِكُمُ»؛ شما به اردن تشريف بياوريد و ما خاك قدم هاى شما را سرمه

ص: 151

ديدگانمان مى سازيم.

آيةاللَّه رى شهرى با ابراز خرسندى از اين ديدار، ايام حج را بهترين فرصت براى نزديك تر ساختن صفوف امت اسلام دانست و افزود:

در شرايط كنونى كه به دليل تفرقه مسلمانان، دشمنان اسلام بر بعضى مناطق اسلامى سلطه دارند و افكار خود را بر مسلمانان تحميل مى كنند، وحدت امت اسلامى بيش از هر زمان ديگر ضرورى است.

سرپرست حجاج ايرانى وضعيت اسفبار مردم فلسطين و خطرات پيش روى ملت عراق را نتيجه تفرقه امت مسلمان دنيا دانست و بر ضرورت حمايت جهان اسلام از مردم تحت ستم فلسطين و عراق تأكيد كرد.

در اين ديدار هر دو طرف، بر ضرورت تحكيم روابط برادرانه بين دو كشور و گسترش ارتباطات فرهنگى دو ملت مسلمان ايران و اردن تأكيد كردند.

ص: 152

به تو مى گويند: فلانى غيبتت را كرد، اگر به دل گرفتى و تا مدت ها از او دل آزرده بودى، قلبت مثل همان ديوار سخت و كم ظرفيت است.

اميرمؤمنان عليه السلام فرمود: اگر كسى كنار گوش راست من سخن ناروا و حرف درشتى بگويد و بلافاصله بغل گوش چپم عذرخواهى كند، او را مى بخشم.

مالك اشتر نخعى، سپهسالار لشكر على عليه السلام بود؛ در بازار كسى به او اهانت كرد و مالك به مسجد رفت تا برايش دعا كند و از خدا بخواهد كه او را به خاطر اين جسارت و اهانت مؤاخذه نكند.

با روزگار در زد و خورديم و مى زنيم او سنگ را به شيشه و ما شيشه را به سنگ

اين ناراحتى ها كه بين ماست، اين عصبانيت هايى كه از همديگر پيدا مى كنيم، اين درگيرى هايى كه در خانه و كوچه و بازار و سركار داريم، از بين برنده عمر و نابودكننده صفا و معنويت هاست. بياييد از پيامبر صلى الله عليه و آله خوش خلقى و مهربانى با ديگران را بياموزيم و از هيچ كس كينه به دل نگيريم:

روبه رو بودن ندارد لذّتى در كنار هم نشستن لذت است

ص: 153

3. در طول مسير رفت و برگشت، به منظور حفظ سلامتى و تندرستى خود، مقررات راهنمايى و رانندگى را كاملًا رعايت نموده، حركت در مسير به نحوى باشد كه مطلقاً موجب ايجاد ترافيك نشده، هنگام استقرار در محل برگزارى دعا، به تذكرات نيروهاى راهنما و انتظامات كاملًا توجه نمايند.

4. مديران محترم كاروان ها با تهيه حداقل دو تابلوى راهنما، به منظور راهنمايى زائران محترم، به آنان توصيه نمايند تا با توجه به شرايط جوى و هواى متغير مدينه، ملبس به پوشش مناسب باشند و زيرانداز مناسب نيز با خود به همراه آورند.

5. زائران محترم، از برگزارى مراسم جداگانه در مقابل قبرستان شريف بقيع اجتناب نموده، صرفاً به دعايى كه از طريق تريبون اجرا و پخش مى شود توجه فرمايند.

6. بعد از استقرار در محل برگزارى مراسم، تابلوهاى راهنماى كاروان را به نحوى در كنار خود و بر روى سطح زمين قرار دهند كه عظمت و يكپارچگى حضور ملت بزرگ ايران اسلامى را تحت الشعاع قرار نداده، امكان تصويربردارى مناسب از مراسم فراهم گردد.

7. در طول برگزارى مراسم دعا، ضمن رعايت نظم و سكوت شايسته، شرايطى را فراهم سازند تا اين مراسم عرفانى و معنوى باشكوه تمام برگزار گردد.

8. پس از پايان مراسم دعا، به احترام حرم شريف نبوى، كليه وسايل اضافى و زايد را از محل استقرار خود جمع آورى و زيراندازها را نيز از محل خارج نمايند.

9. باتوجه به اين كه مراسم يادشده به صورت كامل و از زواياى مختلف فيلمبردارى خواهد شد و زائران محترم ايرانى مى توانند فيلم كامل مراسم را دريافت نمايند، به منظور حفظ نظم مراسم و جلوگيرى از اخلال در برگزارى آن، توصيه مى شود از عكسبردارى و فيلمبردارى جداگانه خوددارى فرمايند.

10. رجاى واثق دارد، بذل عنايات ويژه حجاج ايرانى بيت اللَّه الحرام و توجه به تذكرات روحانيان محترم و مديران محترم كاروان هاى حج و نيروهاى انتظامات مردمى موجب آن خواهد شد تا از رهگذر تعهد و هوشيارى زائران ايرانى، مراسمى باشكوه و

ص: 154

به يادماندنى برگزار شود و آنان پاداش خود را در قالب استجابت دعاهاى خويش از خداوند بزرگ و قاضى الحاجات دريافت نمايند.

ص: 155

زائران ايرانى مدينه بعد نيز با پروازهاى جده به عربستان انتقال يافته و در مكه مكرمه مستقر خواهند شد.

ص: 156

فرصت گرانبها نمانيم.

همچنين مراقب سلامتى و حفظ انرژى خود باشيد و از انجام كارهاى غيرضرورى- كه موجب صدمه ديدن و به هم خوردن برنامه هاى زيارتى و عبادى و معنوى است- بپرهيزيد. امورى مانند خريد سوغات را كه معمولًا فكر و جسم انسان را مى آزارد و بسيار وقت گير است، ساده برگزار كنيد تا به اصل سفر شما لطمه نخورد.

حيف است كه اوقات عزيز معنوى به اين راحتى از دست برود. با توجه به اين كه در حال حاضر يك ايرانى متقاضى بايد تقريباً ده سال بعد از ثبت نام در انتظار تشرف بماند.

ضمن اين كه براى تهيه سوغات، فروشگاه هاى شاهد اقلامى را فراهم كرده اند كه دفترچه راهنماى مشخصات و قيمت آنها قبلًا در اختيار شما قرار گرفته است.

ص: 157

يكهو افتاد! با خودم گفتم: خوش به حالش! و بعد در نظرم مجسم كردم يك نفر سيد را كه در داخل مسجدالنبى كنار روضه پيامبر كه باغى از باغ هاى بهشت است، افتاده. شايد وقتى دكتر به بالين او مى رسد، زنده باشد. شايد هم به آرزويش رسيده باشد. آرزويى كه خيلى ها دارند.

امروز كه دارم اين ماجرا را مى نويسم، سه روز از آن قضيه مى گذرد. سومين صفحه از پنجمين شماره زائر را پيش رو دارم كه نوشته است: «شامگاه نوزدهم ذيقعده، برابر با نوزدهم دى ماه سال 1385 يكى از زائران ايرانى در مسجدالنبى صلى الله عليه و آله دارفانى را وداع گفت. «سيد رحيم خاتمى» كه از اهالى اراك بود و با كاروان 13217 از اين شهرستان عازم مدينه منوره شده بود، پس از حضور در روضةالنبى دعوت حق را لبيك گفت. اين زائر ايرانى 65 بهار از عمرش گذشته بود. نشريه زائر درگذشت اين حاجى عاشق را به خانواده و همسفرانش تسليت مى گويد.»

برايم تعبير «حاجى عاشق» جالب بود. اين هم يك جور پاداش عاشقى است. و چه پاداش ارزشمندى؛ جان دادن در خانه معشوق! سيد باشى از نسل پيامبر، رحيم باشى هم وصف پيامبر و خاتمى، منسوب به خاتميت او. و به مهمانى او آمده باشى و در روضه او بر سر سفره رحمت او نشسته باشى كه يك باره خداى رحمان و رحيم تو را به سوى خويش بخواند!

ص: 158

* كاروان هاى مستقل زائران شيعه و اهل سنت ايران در مدينه منوره ضمن برگزارى آيين هاى ويژه خود براى حل مشكلات احتمالى و بهره ورى از تسهيلات اين سفر روحانى، نشست هاى مشترك تشكيل دادند.

مسؤول واحد اهل سنت بعثه رهبرى همچنين در اين باره گفت: «شرايط و امكانات برخوردارى از سفر معنوى حج در همه زمينه هاى خدماتى و فرهنگى براى تمام شيفتگان و خداجويان شيعه و اهل سنت يكسان است».

* عموپورنگ چهره مورد علاقه كودكان ايران، عصر دوشنبه براى عزيمت به سفر حج با بينندگان برنامه كودك و نوجوان شبكه اول سيما خداحافظى كرد و عصر ديروز وارد مدينه شد.

* اولين نشست عمومى خواهران معينه كاروان ها به منظور بررسى راه هاى وحدت رويه و خدمت رسانى فرهنگى و مراقبت هاى فقهى ويژه خواهران زائر، ساعت 10 صبح ديروز در بعثه رهبر معظم انقلاب برگزار شد.

ص: 159

در اماكن محدود و تماس هاى مكرر در موارد ازدحام صورت مى گيرد كه با آگاهى از بيمارى هاى واگيردار در بسيارى از كشورها، خطر ابتلا در اين نيروها را افزايش مى دهد.

ص: 160

كه همه روزه ساعت 9 تا 10 شب فيلمى از استقبال از كاروان هاى حج توسط مردم عربستان از تلويزيون پخش مى شود. در اين فيلم ها علاوه بر ارائه گزارش هايى تصويرى از امكانات و خدمات دولت، بخش هايى در توضيح امور عقايد و اركان اسلام و انجام مناسك حج نيز وجود دارد.

در اين برنامه ها، تماس تلفنى با نمايندگان وزارت اسلامى نيز برقرار خواهد شد كه طى آن، گزارش ها و توضيحات آنان درباره موضوعات مختلف پخش مى شود.

فيلم مستندى از چگونگى احرام، محرمات احرام، اعمال مكّه، احكام عرفه و مزدلفه، قربانى و رمى جمرات و نيز آداب زيارت مسجدالنبى هم تهيه شده كه طى اين برنامه هاى ويژه ايام حج نمايش داده خواهد شد.

ص: 161

كار بهره بردارى از دو مرحله طرح توسعه پل «جمرات» در حومه شهر مكه مكرمه آغاز شد.

روزنامه «عرب نيوز» چاپ عربستان به نقل از «حبيب زين العابدين» معاون وزير امور شهرى سعودى، هدف از اين طرح را تسهيل در مراسم رمى جمرات و جلوگيرى از بروز حادثه احتمالى عنوان كرد.

به گزارش واحد ارتباطات خبرى بعثه رهبر معظم انقلاب، زين العابدين گفت: با اجراى اين طرح به پهناى مرحله اول پل جمرات 30 متر اضافه شده و تعداد بيشترى از زائران مى توانند از اين پل رفت و آمد كنند.

وى افزود: كارهاى تكميلى پل، بعد از ايام مناسك حج شروع مى شود و مرحله دوم و سوم طرح در سال آينده آماده خواهد شد.

دولت عربستان امسال براى جلوگيرى از ازدحام زائران خانه خدا در منطقه جمرات برنامه ريزى كرده است كه براساس آن زائران كشورهاى مختلف طبق زمان بندى به جمرات وارد مى شوند.

ص: 162

پنج شنبه 23/ 9/ 85

بيست و سوم ذيقعده 1427

«شبى با قرآن» در جوار حرم پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله

«كاروانيان نور» جمهورى اسلامى ايران، متشكّل از قاريان و تواشيح خوانان بين المللى ايران، چهارشنبه شب در بعثه مقام معظّم رهبرى در مدينه منوّره گردهم آمدند و با برگزارى آيين «شبى با قرآن»، آياتى از كتاب الهى و آسمانى را به گوش جان زائران شيفته و تشنه معنويّت رساندند.

در اين مراسم كه در سالن اجتماعات بعثه برگزار شد، علاوه بر جمع كثيرى از زائران مرد و زن ايرانى، روحانيون و مديران كاروان ها، تعدادى از شخصيّت هاى خارجى شركت كننده در حج سال جارى نيز حضور داشتند.

اين برنامه با همّت «كاروان نور» و «راديو قرآن» برگزار شد و جمعى از استادان، قاريان و حافظان بين المللى قرآن از چند كشور ديگر، ميهمانان ويژه مراسم بودند.

گروهى از زائران اهل سنّت ايرانى نيز در كنار خيل خواهران و برادران شيعه خود، با حضور در اين آيين، عشق و ارادت خويش رابه قرآن مجيد به نمايش گذاشتند.

اجراى اين برنامه را استاد عباس سليمى به عهده داشت و چند تن از قاريان بين المللى از جمله: سيد حسن موسوى، مرتضى آقايى و سيد كريم موسوى به تلاوت

ص: 163

آيات روحبخش قرآن كريم و انجام نيايش پرداختند.

گروه هايى از زائران كاروانهاى قم، اصفهان و تهران نيز در اين مراسم شركت داشتند. قرار است مراسم مشابهى با عنوان «محفل انس با قرآن» در هفته آينده سه شنبه 28/ 9/ 85 در همين سالن برگزار گردد.

ص: 164

هيترها كه غذاهاى پخته شده تا زمان حمل به هتل ها و استفاده زوار در آنها گرم نگه داشته مى شود، از ديگر بخش هاى اين آشپزخانه بزرگ است.

در گاراژ اختصاصى آشپزخانه 10 دستگاه كاميون ويژه پارك شده اند كه هركدام با نقل 24 هيتر غذاى زوّار ايرانى را رأس ساعات مقرّر در هر ظهر و شب به هتل هاى محل استقرار آنان مى رسانند.

آيةاللَّه رى شهرى پس از بازديد مراحل مختلف تهيه و آماده سازى مواد غذايى و آگاهى بر كيفيت اقدامات شبانه روزى در پخت و توزيع غذا، از تلاش كاركنان و مسؤولان آشپزخانه مركزى قدردانى كرده، از نوع غذاها و كيفيت پخت آنها اظهار رضايت نمود.

طرح پخت متمركز غذا در مدينه منوره و مكه مكرمه براى پنجمين سال متوالى زير نظر كميته تداركات و تغذيه سازمان حج و زيارت انجام مى شود كه در اين بازديد نيز حضور داشتند.

آقاى نظافتى مسؤول آشپزخانه هاى متمركز مدينه در گزارشى مختصر براى بازديدكنندگان گفت: «آشپزخانه هاى سازمان در هر ظهر و شب 26000 وعده غذا را طبق برنامه مصوّب، با روش مكانيزه و مطابق استاندارد، آماده و در اختيار كاروان ها قرار مى دهند».

او افزود: «از ويژگى هاى پخت متمركز غذا در حج سال 85، افزايش تجهيزات نگهدارى مواد غذايى و پخت غذا، افزايش كيفيت مواد غذايى، آموزش كادر اجرايى آشپزخانه ها و مراقبت بيشتر نسبت به بهداشت آشپزخانه و صحت كاركنان ايرانى و غير ايرانى است».

نماينده سازمان در مديريت آشپزخانه، نسبت به ميزان استفاده زوّار از پخت متمركز گفت:

در مدينه منوره پخت كليه غذاى مورد نياز كاروان ها متمركز است. اما در مكّه امسال 60% از پخت متمركز و 40% از غذاى آشپزخانه كاروان ها

ص: 165

استفاده مى كنند كه اين 40% هم به تدريج از غذاى آشپزخانه متمركز استفاده خواهند كرد.

يك مقام مسؤول تغذيه در بعثه مقام معظم رهبرى گفت:

نتايج نظرسنجى هاى انجام شده از زائران ايرانى نشان مى دهد كه رضايت نسبى از بهبود كيفيت پخت غذا در سيستم پخت متمركز در مدينه منوره و مكه مكرمه وجود دارد و رضايت زائران هر سال نسبت به سال قبل افزايش داشته است.

اين مسؤول در مقايسه بين وضعيت غذايى زائران ايرانى و ساير كشورها گفت:

روش جمهورى اسلامى ايران در پخت متمركز غذاى حجاج براى بسيارى از كشورهاى اسلامى الگو قرار گرفته و كشورهاى مختلف در مذاكرات خود با مسؤولان ستاد حج جمهورى اسلامى ايران خواستار بهره گيرى از تجارب سازمان حج ايران در اين زمينه هستند.

وى در پاسخ سئوالى درباره مقايسه ايران با ساير كشورها از حيث درصد استفاده از پخت متمركز گفت:

در بين چند كشور مانند اندونزى، مالزى و عراق كه از روش پخت متمركز غذا استفاده مى كنند، بهترين، متنوع ترين و گسترده ترين طرح و برنامه غذايى را ايرانى ها دارند و هيچ كشورى مانند ايران حجم زياد پخت متمركز و درصد بالاى استفاده كنندگان از آن را ندارد.

در طرح پخت متمركز، اصول و استانداردهاى مختلف پخت و توزيع غذا در شرايط متفاوت حج رعايت مى شود و بازرسانى از طرف بعثه مقام معظم رهبرى به طور مستمر، با نظم و برنامه اى معّين نسبت به مراحل مختلف، تأمين، نگهدارى، تنظيف، آماده سازى، پخت و توزيع غذاها بازديد و نظارت مى كنند.

در ايام حج در عربستان، بسيارى از زائران كشورهاى مختلف از جمله تركيه، بخشى از وقت خود را در ايام حج صرف پختن غذا مى كنند و يا غذاى مورد نياز خود را به صورت آزاد و شخصى از اغذيه فروشى هاى مكّه و مدينه تأمين مى كنند كه فاقد

ص: 166

استانداردهاى بهداشتى و كيفيت علمى لازم است. از نظر بسيارى از كارشناسان تغذيه در كشور عربستان، زائران ايرانى در مقايسه با زائران ديگر كشورها در ايام حج از بهترين و مناسب ترين تغذيه برخوردارند.

ص: 167

بزرگى دارند.

ما معتقديم «جمرة» به معنى «مجتمع الحصى» (محل جمع شدن سنگريزه ها) است، و ستونها علامت و شاخص هستند. در رساله اى كه در اين زمينه نوشته ايم، حدود پنجاه مدرك براى اين معنا از شيعه و اهل سنّت نقل كرده ايم. مطابق فتواى ما، هرجا بزنند به جاى اصلى مى افتد و اين كافى است، چون در روايات داريم كه اگر سنگ به راحله و انسان ديگر و يا جاى ديگر بخورد و به «جمره» بيفتد، كافى است. ولى آنها كه مى گويند بايد به ستون بخورد، الآن ستونى در كار نيست؛ به جاى يك ستون، هفت ستون است.

اينجا يك سئوال مطرح است: آيا عربستان سعودى و علماى حجاز حق دارند هرگونه كه دلشان بخواهد، اعمال و مناسك را تغيير دهند؟ آيا نبايد شورايى تشكيل شود و از همه علما نظرخواهى شود؟ اينها چه ولايتى بر مشاهد مشرّفه دارند؟ چرا علماى اسلام اعتراض نمى كنند؟ آن ها بايد با مشورت با علماى بلاد ديگر اين كارها را انجام دهند و نبايد علما ساكت بنشينند، بايد اعتراض كنند، چون متعلّق به تمام مسلمين است.

ص: 168

تحرك خبرنگاران شبكه العالم و برخى خبرگزارى ها هم براى مصاحبه با آگاهان و مخابره درست و سنجيده خبر نيز در بعثه مشهود بود.

اين واقعه به درستى جايگاه مرجعيت شيعه و ميزان حساسيت سردمداران امور فقاهت نسبت به مناسك حج و صحت عمل حج گزاران را نشان داد و ثابت كرد كه مسؤولان و تصميم گيران حج و مشاعر و مناسك آن، تنها علما يا حكام سعودى نيستند و هرگاه تغييرى در يكى از مشاعر يا اماكن انجام مناسك حج لازم باشد، بايد خود را موظّف به گرفتن آراء مراجع ساير مذاهب، خصوصاً شيعيان بدانند و يا پيش از هرگونه اقدام، دست كم اطلاع رسانى لازم را به آنان داشته باشند. وگرنه هرگونه اشتباه احتمالى يا اعمال نظر نسنجيده خودمحورانه در اين امر خطير، اركان مديريت و مباشرت آنان را در خدمت به حرمين و حجاج متزلزل خواهد ساخت.

ص: 169

سليمى، برگزارى مراسم دعاى كميل را از ديگر برنامه هاى بعثه عنوان كرد و اظهار داشت كه در برنامه مراسم دعاى كميل، همه سال حدود 24 هزار زائر ايرانى شركت مى كنند. اين برنامه در كمتر از يك ساعت با نظم خاصى برگزار مى گردد.

وى خاطرنشان كرد كه در بامداد هر آدينه كه مصادف ايام تشريق نباشد، دعاى ندبه را به ياد امام عصر عليه السلام در محل بعثه برگزار مى كنيم. وى با اشاره به اين كه برنامه هاى مكّه از اول ذيحجه آغاز خواهد شد گفت:

روابط عمومى درنظر دارد يك گروه پيش رو را از همين جمعه به مكه مكرمه اعزام كند تا ضمن فراهم ساختن مقدمات كار، ترتيبى اتخاذ كنند تا اولين دعاى ندبه در مكه مكرمه برگزار شود.

مسؤول روابط عمومى بعثه مقام معظم رهبرى، برگزارى همايش هاى مختلف در مكّه از جمله همايش تقريب بين مذاهب، همايش اهل بيت عليهم السلام، همايش فرهيختگان و همايش ايرانيان را از ديگر برنامه هاى بعثه عنوان كرد و گفت:

اميدواريم با تدابير لازم بتوانيم برنامه هاى ويژه مشاعر مقدسه و ايام را به نحو شايسته اجرا كنيم. اهم اين برنامه ها مراسم باشكوه برائت از مشركين، قرائت زيارت آل ياسين و دعاى عرفه است. همچنين در منى ضمن اقامه نماز جماعت در اوقات شرعى، از سخنرانى چند تن از خطباى برجسته بهره مند خواهيم شد.

وى افزود: «اين برنامه ها پس از بازگشت از منى بلافاصله به صورت همزمان در مكّه و مدينه تا آستانه ماه محرم ادامه خواهد يافت».

سليمى افزود: «برنامه جشن عيد غدير خم و مراسم شكر و نيايش نيز در مكّه برگزار خواهد شد».

وى در پايان از حضور اصحاب رسانه در اطلاع رسانى و پوشش خبرى تشكر و قدردانى كرد و گفت كه اميدوار است ذيل توجهات حضرت بقيةاللَّه الاعظم- كه اميرالحاج حقيقى است، برنامه ها بدون هيچ مشكلى برگزار شود.

ص: 170

1. بنا بر اعلام مسؤولان واحد خواهران بعثه رهبر معظم انقلاب روز گذشته خواهران معينه براى بازديد از مسجد شجره و آشنايى با كم و كيف كار به اين مسجد اعزام شدند. خاطرنشان مى شود آشنايى خواهران معينه با اماكن حساسى مثل مسجد شجره، مى تواند در هنگام حضور زائران، بسيارى از كارها را آسان كند و امر مهمى همچون محرم شدن خواهران به طور صحيح و مطابق با شرايط خاص فقهى صورت گيرد و آرامش خاطر بيشترى براى خود خواهران معينه و نيز خواهران حج گزار فراهم آورد.

2. بنابر اعلام يكى از خواهران معينه از كاروان 20165، روحانى و معينه كاروان در يك اقدام ابتكارى، با خريد تسبيح هزاردانه از بازار كوه احد، زائران را براى فرستادن هزار صلوات جهت سلامتى امام زمان عليه السلام تشويق مى كردند. اين خانم معينه افزود: «در هر سفر زيارتى در حدود 25 هزار تومان اختصاص به خريد تسبيح هزاردانه مى دهيم تا بدين وسيله، انگيزه بهره مندى از بركت تعداد بيشترى صلوات بر محمد و آل محمد را در همسفرانمان ايجاد كنيم».

ص: 171

تلاش عزيزان آتش سوزى مهار شد، لكن زنگ خطرى بود كه درصورت تكرار، خداى ناخواسته ممكن است خساراتى جبران ناپذير پديد آورد.

ص: 172

* چند روز قبل از انجام مراسم اوّلين دعاى كميل، ده ها نفر از زائران ايرانى جهت تشكيل گروه انتظامات مراسم و تعدادى كمتر از آنها جهت برقرارى سيستم صوتى در منطقه بين الحرمين توسط كاروان ها انتخاب و به بعثه معرفى مى شوند تا طى جلساتى آموزش هاى لازم را دريافت كنند.

* تبليغات قابل توجهى نسبت به برگزارى دعاى كميل صورت مى گيرد. روحانيون و مديران كاروان ها، مسؤولان بعثه، دست اندركاران امور فرهنگى و نشريه زائر به شكل هاى مختلف در ايجاد شوق فراوان زائران در مراسم فعالند؛ به طور مثال تيتر درشت نشريه زائر در روز چهارشنبه، «فردا شب، اولين دعاى باشكوه كميل در مدينه»، همراه تصويرى نسبتاً بزرگ از دعاى كميل سال قبل مدينه، نيمى از صفحه اول را به خود اختصاص داده بود.

* سعودى ها هربار به بهانه هايى همچون افزايش خطر گروه هاى افراطى و احتمال بروز مشكلات امنيتى تأمّلاتى دارند، اما عاقبت به برگزارى دعا طى چند شب جمعه رضايت مى دهند و همكارى هايى هم دارند.

* از ساعات اوليه صبح پنج شنبه، در كاروان ها، ستاد و بعثه ايران، افراد و گروه ها خود را براى برگزارى منظم، بى خطر و با شكوه مراسم آماده مى سازند.

* جمع شدن و استقرار مردم در منطقه بين بقيع و نرده هاى دور مسجدالنبى صلى الله عليه و آله بلافاصه بعد از پايان نماز عشا (حدود ساعت 30/ 7 بعد از ظهر) آغاز مى شود و استقرار كاروان ها بيشتر از ساعت 9 تا 45/ 9 صورت مى گيرد.

* مأموران داخل مسجدالنبى صلى الله عليه و آله از ساعت 9 نسبت به بسته شدن زودتر درها در شب برگزارى اعلان مكرّر دارند و از ساعت 30/ 9 شروع به بستن درهاى حرم مى كنند و قبل از ساعت 10 كليه درهاى حرم و صحن هاى اطراف بسته است.

* نيروهاى امنيتى و انتظاماتى سعودى همراه با لباس و تجهيزات ويژه در كنار پليس ضدشورش كه هيكل و هيبتى نسبتاً رعب انگيز دارند، از حدود ساعت 8 از اطراف محل برگزارى و در طول خيابان هاى منتهى به بين الحرمين مستقر مى شوند و از ساعتى قبل از

ص: 173

شروع مراسم سخت گيرى خود را نسبت به كنترل رفت و آمدها و منع غير ايرانيان به محوطه افزايش مى دهند.

* پشت نرده هاى صحن مطهر، بالاى پله هاى بقيع و راهروهاى غربى آن، روى پشت بام هاى مسجدالنبى صلى الله عليه و آله در قسمت مشرف بر بقيع، علاوه بر نيروهاى انتظامى افرادى در حال رفت و آمدند كه تعداد فيلم برداران در بين آنها كم نيست.

* نيروهاى انتظاماتى كه سن اغلب آنها بين 30 تا 40 سال نشان مى دهد، در حالى كه دست هاى يكديگر را گرفته اند دور منطقه محل برگزارى مراسم را احاطه كرده و بر باز بودن مسير رفت وآمد كنترل كامل دارند. تعدادى از آنان نيز در مسيرهاى منتهى به محوطه در كنار مأموران پليس سعودى، راهنمايى حجاج به مكان مراسم را برعهده گرفته اند.

* بخشى از مكان برگزارى دعا كه تقريباً مقابل درِ بزرگ ورودى بقيع قرار دارد، براى شخصيت ها، نمايندگان بعثه هاى مراجع، روحانيون و مسؤولان بعثه و قسمت هاى مربوطه درنظر گرفته شده كه آن هم تا حدود بيست دقيقه قبل از ساعت 10 كاملًا پر شده بود.

* چند دقيقه قبل از ساعت 10، نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى، با تعدادى از همراهان در كنار رييس سازمان و معاونان بعثه و ستاد در محل برگزارى مستقر شدند.

* رأس ساعت 10 شب، مراسم دعاى كميل در فضايى كاملًا روحانى و معنوى، با مقدمه كوتاه مجرى و قرائت دل انگيز آيات قرآن توسط يكى از قاريان ممتاز ايرانى شروع شد. پنج دقيقه قرائت قرآن، ده دقيقه مداحى با زمان بندى دقيق و شروع دعا رأس ساعت 15/ 9 و پايان آن در 45/ 9 دقيقاً نيم ساعت و باز هم مداحى ده دقيقه اى و ختم مراسم با تكرار آيه شريفه ى أَمَّنْ يُجِيبُ ... ى و دعاهاى آيةاللَّه رى شهرى و تذكرات پايانى مسؤول روابط عمومى بعثه، همه در پنج دقيقه، نظم چشمگير اين مراسم را رقم مى زد كه از ديدگاه خيلى از شركت كنندگان و نيز مسؤولان سعودى، شاخص ترين ويژگى آن به شمار مى رود.

* سرپرست حجاج در دعاى پايانى كه به زبان عربى و با آمين هاى شورانگيز زائران

ص: 174

ايرانى همراه بود، براى نابودى دشمنان اسلام و اتحاد مسلمانان دنيا دعا كرد و پيروزى برادران مسلمان در كشورهاى فلسطين، لبنان، عراق و افغانستان را خواستار گرديد. او همچنين براى انجام شدن هرچه باشكوه تر انتخابات فردا در ايران و انتخاب نمايندگانى اصلح دعا كرد.

* در تذكرات پايانى از مردم خواسته شد كه در كمال آرامش به سمت محل اسكان خود حركت كنند و از هرگونه شعارى، حتى فرستادن صلوات خوددارى كنند. مسؤول روابط عمومى در همين تذكرات پايانى مراسم از همكارى مسؤولان سعودى و مأموران انتظاماتى آنان نيز تشكر كرد.

* نيروهاى صدا و سيما با استقرار در محل و فيلم بردارى از كليه مراحل برنامه و ارسال به ايران و پخش كامل مراسم از شبكه 3 صدا و سيماى جمهورى اسلامى ايران با تأخيرى حدود يك ربع، فعاليتى چشمگير و تحسين برانگيز داشتند.

* به خاطر توجه بيشتر به دعا، رعايت نظم و آرامش جلسه و نيز به خاطر اين كه تمام برنامه توسط مؤسسه فرهنگى مشعر ضبط و در اختيار زائران قرار مى گيرد، از آنان خواسته شده بود كه از عكاسى و فيلم بردارى در طول مراسم خوددارى كنند كه متأسفانه برخى زوّار اين درخواست را ناديده گرفتند.

* صداى سرفه ها و آواى موزيك تلفن هاى همراه، تنها صداهايى بود كه هر از چند گاه با نواى روحبخش دعا درهم مى آميخت و شايد براى برخى ها حساسيت مى آفريد.

* قارى دعاى كميل كه، هم بايد سقف دقيق نيم ساعت را رعايت كند و هم بايد به ملاحظه سعودى ها و عرب هاى حاضر در مراسم، لهجه اى عربى در قرائتش داشته باشد، احتمالًا از اين كه چنين مراسمى بايد شور و حال معنوى مناسب تر و حزن و سوز بيشترى داشته باشد، غافل مى ماند وگرنه با چنين دعايى، در چنين مكانى، با چنين مردم دلسوخته و آماده اى، چه گريه و ناله اى و چه انقلاب دل هايى را مى توانست باعث شود.

* پس از پايان مراسم، تعدادى از درهاى اطراف صحن پيرامون مسجدالنبى صلى الله عليه و آله باز

ص: 175

شد و زائرانى كه در سمت شرق و شمال مسجدالنبى سكونت داشتند با عبور از صحن مسير كوتاه ترى را پيمودند.

* هيچ مزاحمتى پس از پايان دعا براى زيارت خوانان و گريه كنندگان اطراف محل برگزارى، ايجاد نشد. يكى دو كاروان به صورت دسته جمعى و بقيه يا به همراه خانواده يا به تنهايى، در همان فضاى بين الحرمين دعا مى خواندند يا به زيارت مشغول بودند و گريه و زمزمه داشتند.

* حدود ساعت 30/ 11 شب، نظافتچى ها كه اكثراً هندى و بنگلادشى بودند و لباس نارنجى رنگ با نوار فسفرى شب تاب بر تن داشتند، از سمت جنوب محوطه، با كمك ماشين هاى آب پاش به نظافت اطراف حرم و محل برگزارى دعا مشغول شدند.

* يكى از مسؤولان بعثه مى گفت: «قبل از برگزارى دعا، تعدادى خانم به من مراجعه كردند و پرسيدند: كجا مى توانيم نماز بخوانيم؟ با تعجب پرسيدم: مگر تا حالا نمازتان را نخوانده ايد؟ گفتند: ما همين حالا يكسره از فرودگاه آمده ايم، براى اين كه مبادا فرصت شركت در دعاى كميل بين الحرمين را از دست بدهيم، هتل نرفته ايم. گفتيم حتماً يك جايى براى نماز خواندن قبل از دعا پيدا مى كنيم.

* آيةاللَّه رى شهرى در جلسه اى پيرامون شوق فراوان زائران براى شركت در دعاى كميل مدينه اظهار داشت:

برخى از زائران كه روز پنج شنبه زمان حركت كاروانشان براى سفر به مكّه است، به ما مراجعه مى كنند و با گريه و زارى درخواست مى كنند كه سفر كاروان جورى تنظيم شود كه بتوانند قبل از حركت به مكّه، در دعاى كميل شركت كنند.

ص: 176

تاريخى و مقدسى وجود داشت كه اگرچه ممكن است بازسازى شده باشند، لكن يادآور همان بافت قديمى شهر مدينه در صدر اسلام و ساخت باستانى مساجد كوچك ولى با معنويت و ساده آن زمان بودند.

زائران شهر پيامبر صلى الله عليه و آله اين روزها ديگر نشانى از مسجد حضرت على عليه السلام و مسجد حضرت زهرا عليها السلام در اطراف مسجدالنبى نمى يابند. امروزه ساختمان هاى ده پانزده طبقه هتل ها و مهمانپذيرها كه به بركت زائران پيامبر صلى الله عليه و آله به محل كسب ميليونى و ميلياردى سرمايه داران خوشگذران سعودى تبديل شده است، ديگر حتى انديشه آن ساختمان هاى قديمى و اماكن مقدس تاريخى را از ذهن ها زدوده است.

امروزه حتى براى ديدن گنبدهاى مسجد غمامه كه منظره چشم نوازش از كنار مسجدالنبى هواى رفتن و نماز خواندن در آن را در دل زنده مى كرد، بايد از لابه لاى ساختمان هاى بى روح سرمايه پرستان گذر كرد. و حتى براى وارد شدن و دو ركعت نمازخواندن در مسجد بلال، بايد از بين مغازه هاى لوكس كه عرضه كننده لوازم آرايش و لباس زنانه و وسايل الكتريكى و الكترونيكى ساخت شرق و غرب بى خبر از خداست، عبور كرد و بر بام همين بازارهاى وسوسه انگيز كه جولانگاه شيطان است، در طبقه دوم، در زير گنبدى كه هيچ تناسبى با بلال و مسجدش ندارد، خداى بلال را عبادت كرد!

آن چه در پى مى آيد، مقاله اى است با همين عنوان كه گويا در پاسخ به جست وجو برخى زوّار مدينةالنبى صلى الله عليه و آله براى يافتن اثرى از آن اماكن تخريب شده به دست سعودى ها، در نشريه زائر چاپ شده است:

ص: 177

* خانه امام جعفر صادق عليه السلام؛

* خانه ابوايوب انصارى (اقامتگاه پيامبر)؛

* خانه ابوبكر و عثمان.

2. مقبره عبداللَّه، پدر پيامبر گرامى اسلام.

مرقد آن بزرگوار در جنوب غربى مسجدالنبى و در شرق مسجد على بن ابى طالب بود.

احداث خيابان زيرگذر در آن محدوده باعث شد تا محل قبر به كنار مسجدالنبى منتقل شود كه در طرح توسعه و بازسازى مسجدالنبى و اطراف آن، هم اكنون محل قبر در مدخل درِ شماره 5 مسجدالنبى به نام «باب قبا» قرار دارد.

مساجد اطراف مسجدالنبى صلى الله عليه و آله

غير از مسجدالنبى و مسجد قبا كه تاريخ آن به طور مختصر گذشت، تعداد هفت مسجد ديگر در محل هايى كه نماز عيد فطر و قربان توسط پيامبر صلى الله عليه و آله اقامه مى شد، ساخته شد كه در حال حاضر سه مسجد موجود است و ساير مساجد در جريان طرح توسعه و نوسازى مسجدالنبى و اطراف آن تخريب گرديد.

مساجد موجود- كه در فاصله پانصدمترى مسجدالنبى و در سمت جنوب غربى آن قرار دارند- عبارتند از:

1. مسجد غَمامه؛ يكى از روزها در آفتاب گرم و سوزان، رسول خدا صلى الله عليه و آله در اين محل نماز عيد مى خواندند. از طرف خداوند ابرى در آسمان ظاهر شد و بر سر پيامبر صلى الله عليه و آله سايه افكند تا نماز به پايان رسيد. چون ابر را به عربى «غَمامه» مى گويند، از اين رو اين مسجد به «مسجد غمامه» معروف است.

2. مسجد ابوبكر؛ پس از پيامبر صلى الله عليه و آله ابوبكر نيز در اين جا نماز عيد اقامه مى كرده است.

3. مسجد على بن ابى طالب عليه السلام؛ آن حضرت نيز در اين مكان نماز عيد اقامه كرده است.

ص: 178

نجران، نقطه مرزى حجاز و يمن، سرزمينى مسيحى نشين بود. رسول خدا صلى الله عليه و آله مسيحيان آن جا را به اسلام فراخواند. آنها مشورت كردند و قرار شد گروهى از سران نجران به مدينه رفته، دلايل نبوت پيامبر را بررسى كنند. هيئت نمايندگى كه در رأس آن سه تن از بزرگان آنها بودند، خدمت پيامبر صلى الله عليه و آله رسيدند و درباره حضرت عيسى گفت و گو كردند. آنها عيسى عليه السلام را پسر خدا مى دانستند، ولى پيامبر صلى الله عليه و آله مى فرمود: او بنده خداست. طرفين حاضر نبودند نظر يكديگر را بپذيرند. فرشته وحى بر آن حضرت نازل شد و فرمود:

ى فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَكُمْ وَنِساءَنا وَ نِساءَكُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكاذِبِينَ ى (1).

بنا بر اين شد كه در موعد معينى، در خارج از شهر (محدوده فعلى مسجد مباهله) به مباهله بروند. سران نجران از قبل گفته بودند اگر ديديد پيامبر با ساز و برگ نظامى به ميدان آمد، بدانيد وى به نبوت خود اعتماد ندارد؛ ولى اگر بدون تشريفات و با عزيزان خود آمد، بدانيد پيامبر واقعى است و در اين صورت حاضر به مباهله نشويد.

مسيحيان ناگهان ديدند كه پيامبر صلى الله عليه و آله همراه حضرت على عليه السلام و فاطمه عليها السلام در حالى كه حسين عليه السلام را در آغوش و دست حسن عليه السلام را در دست داشت، گام به ميدان مباهله نهاد و به آنها فرمود: «هرگاه من دعا كردم، شما آمين بگوييد».

در آن لحظه اسقف نجران گفت: «من چهره هايى را مى بينم كه هرگاه دست به دعا بردارند تا بزرگ ترين كوه ها از جاى كنده شود، بى درنگ كنده مى شود. اگر ما با اين ها مباهله كنيم، همه نابود مى شويم؛ از اين رو حاضر به مباهله نشدند و قرار شد، هرساله مبلغى به عنوان ماليات به حكومت اسلامى بپردازند و در قبال آن تحت سرپرستى حكومت اسلامى زندگى كنند.

ص: 179

داستان مباهله در بيست و چهارم ذيحجه سال نهم هجرت رخ داد.

يك روز پس از نماز در اين محل، دعاى پيامبر صلى الله عليه و آله بسيار طولانى شد. وقتى از ايشان علت را جويا شدند، فرمود: از خداوند سه چيز خواستم كه دو خواسته ام اجابت شد. به اين سبب آن مسجد را «مسجدالإجابة» نيز مى نامند. آن دو خواسته اين بود كه خدايا! امت مرا به فقر و گرسنگى و غرق شدن نابود مكن.

چون قبيله بنى معاويه در اين محل سكونت داشتند، در بازسازى جديد، آن را «مسجد بنى معاويه» نام نهادند.

ص: 180

الامكان با يك همراه مرد از محل اسكان خارج شوند».

گفتنى است كه اين جوان 16 ساله توسط مأموران سعودى دستگير شده و مسؤولان ستاد مدينه در حال پيگيرى مراحل قانونى اين قضيّه هستند.

ص: 181

جمعه 24/ 9/ 85

بيست و چهارم ذيقعده 1427

بازديد نماينده مقام معظم رهبرى و هيئت همراه از بعثه مراجع عظام تقليد

از اولين ساعات بامداد امروز بازديد آيةاللَّه رى شهرى و جمعى از مسؤولان و روحانيون بعثه رهبرى از بعثه مراجع عظام تقليد شروع شد و دفاتر آيات عظام: فاضل لنكرانى، سيستانى، شاهرودى، طباطبايى، حكيم، مكارم شيرازى، وحيد خراسانى، صافى گلپايگانى، موسوى اردبيلى، عزالدين حسين زنجانى، بهجت، شبيرى زنجانى، فيّاض، نورى همدانى و حائرى به ترتيب مورد بازديد قرار گرفت.

در اين ديدارها انواع مختلف بحث هاى فقهى مربوط به جمرات، خروج از مكّه در موسم، فاصله دو عمره، سعى از طبقه دوم مسعى وقوف اضطرارى و غيره و انواع مباحث اجتماعى و سياسى حج و پاره اى كشورهاى اسلامى مطرح گرديد.

اين ديدارها تا اندكى پيش از اذان ظهر ادامه يافت و هر كدام در جوّى آكنده از صميميّت و در فضايى سرشار از احترام متقابل برگزار شد. اگرچه زمان اين ديدارها كوتاه بود امّا مباحث مطرح شده در آنها قابليّت بررسى ها و پيگيرى هايى طولانى را داشت كه اميد است با اختصاص كميته هايى تخصّصى در آينده اى نزديك تحقّق يابد.

ص: 182

آيةاللَّه رى شهرى در اين ديدار ضمن ناگوار و نگران كننده شمردن حوادث كنونى عراق، اظهار اميدوارى كرد كه به بركت سرزمين وحى و خانه توحيد، همه مسؤولان عراق، همدل و هميار هم باشند. او گفت: «اميدواريم اختلافات موجود در عراق هرچه زودتر به پايان برسد و دشمنان خارجى و در رأس آنها آمريكا از عراق خارج شوند و سرنوشت مردم عراق را به دست خودشان بسپارند».

او با اشاره به فرمايش رهبر معظم انقلاب در پشتيبانى دولت و مردم ايران از مردم عراق افزود:

همه مسؤولان و مردم ايران آمادگى دارند كه در كنار مردم عراق و دولت منبعث از آراى آنان بايستند تا دولت عراق بتواند سيادت عراق را حاكم گرداند و مشكلات موجود در عراق را حل كند.

سرپرست حجاج ايرانى به روند قضايى پيگيرى پرونده جنايات بى شمار صدام اشاره كرد و گفت: «سقوط صدام براى همه ما و همه كسانى كه دوستان مردم عراق هستند، خوشحال كننده بود و اميدواريم هرچه زودتر به جزاى اعمالش برسد؛ اگرچه هرنوع مكافاتى براى اين سفّاك كم است و كيفر اصلى او در قيامت در پيشگاه دادگاه عدل الهى خواهد بود».

وى با زياد دانستن مشكلات عراق گفت كه آن چه مى تواند اين همه مشكل را حل كند، وحدت مردم عراق است.

محمد تقى المولا رييس هيئت عالى حج و عمره و رييس بعثه حج عراق با اظهار خوشنودى از حضور در بعثه حج جمهورى اسلامى ايران در شهر رسول اللَّه اظهار اميدوارى كرد كه اين ديدارها زمينه بهره گيرى از سيره و اخلاق پيامبر بزرگوار باشد كه محبت، برادرى، يگانگى و وحدت گرايى را به همه انسانها آموخت.

او كه در رأس هيئتى متشكّل از روحانيون شيعه و سنى و كارگزاران فرهنگى و اجرايى حج كشور عراق در بعثه مقام معظم رهبرى حضور يافته بود، گفت:

ص: 183

ما مراتب تقدير و تشكر خود را به شما و مسؤولان جمهورى اسلامى تقديم مى كنيم كه همواره آغوش خود را براى پذيرايى مردم كرد، عرب و ترك عراقى باز كرديد و در زمانى كه صدام با حمايت اربابانش ما را مى كشت، دل هاى خود را كانون محبت و حمايت ما قرار داديد؛ هيچ كس و هيچ دولتى مانند ملت، دولت و رهبرى ايران غمخوار و كمك كار ما نشد.

رييس بعثه حج عراق با اشاره به خطر درگيرى هاى طائفه اى كه امنيت عراق را به شدت تهديد مى كند، گفت:

ما در گذشته دور از هر گونه جنگ و نزاع بين طوائف بوديم، بين كرد و عرب، عرب و فارس و هر طائفه با طائفه ديگر وصلت مى كرد، حتى در تجارت و صنعت شراكت با هم داشتند. آن چه كه حالت جبهه گيرى طائفه اى را بين مردم عراق ايجاد كرد، نظام بعثى، خاصّه صدام بود كه تعداد كثيرى از شيعيان را مى كشت و در روزنامه هاى بعثى آنان را سبب فتنه و مشكلات معرفى مى كرد. همچنان كه از اهل تسنن هم تعداد زيادى را مى كشت و آن را به گردن شيعيان مى انداخت. از كردها هم مى كشت و خانه هايشان را ويران مى كرد. اوفقط 18000 نفر از كردها را در جريان «انفال» كشت. هدف او تضعيف كل طوائف عراق بود. آمريكايى ها آمدند، صدام دستگير شد، اما جماعت او، با همان طرز فكر آزاد ماندند.

باقيمانده هاى صدام و تكفيرى ها هستند كه شيعه كشى راه انداخته اند. البته وجود اجنبى ها نيز پشت اين ناامنى هاست.

در اين جلسه نماينده رسمى اهل تسنن و مسؤول امور تبليغاتى بعثه عراق نيز سخنانى ايراد كردند.

گفتنى است كه بنا به اظهارات مسؤولان عراقى حاضر در اين ديدار، در حج سال جارى 32000 زن و مرد عراقى شركت دارند كه از بين 343000 ثبت نام كننده، از طريق قرعه انتخاب شده اند. البته ثبت نام كنندگانى كه بين 80 تا 100 سال سن داشته اند، بدون قرعه كشى اعزام شده اند. همچنين تعدادى از خانواده شهدا نيز بدون قرعه در زمره

ص: 184

حجاج امسال قرار گرفته اند.

هزينه سفر حج هر عراقى يك هزار دلار است و بقيه هزينه از طرف دولت اختصاص داده مى شود. در ايام وقوف در عرفات و منى غذاى آماده در اختيار حجاج قرار مى گيرد و در بقيه ايام كمك هزينه غذا داده مى شود و خودشان غذا تهيه مى كنند.

البته مسكن و نقل و انتقالات را بعثه عهده دار مى شود. نيمى از حجاج عراقى از طريق هوايى و بقيه از راه هاى زمينى به عربستان سفر مى كنند.

در پايان اين ديدار صميمانه، براى معرفى 15 نفر از افراد بعثه عراق به سازمان حج و زيارت جمهورى اسلامى ايران، جهت دريافت آموزش هاى لازم در زمينه اداره امور حج طى يك دوره كوتاه مدت، توافق گرديد. همچنين مقرر شد مسؤول محترم ستاد مدينه، پيگيرى هاى لازم را در امر زمانبندى و برنامه ريزى و مقدمات اجرايى عهده دار باشد.

ص: 185

بهداشتى مربوط به دستشويى ها، وضوخانه ها، نظافت گذرگاه هاى بين چادرها، محل هاى خاص تراشيدن سر و غيره را براى زائران ايرانى فراهم كنند.

وى در رابطه با وضعيت حمل و نقل افزود: «درخصوص تأمين اتوبوس براى عزيمت به عرفات نيز بحث شد و مقرر گرديد طبق برنامه زمان بندى شده، كاروان هاى ايرانى، با 2000 دستگاه اتوبوس حركت كنند.

رييس سازمان حج جمهورى اسلامى ايران با اشاره به حضور جانبازان در برخى كاروان ها گفت: دراين خصوص نيز تسهيلات بيشترى براى جانبازان تدارك و فرصت و امكانات مناسب ترى براى تردد آنان به حرم درنظر گرفته شده و همچنين از لحاظ تأمين وسايل مورد نياز و مسكن متناسب، در مقايسه با سال هاى گذشته، از تسهيلات بهتر و بيشترى برخوردارند.

ص: 186

ما بايد عادت كنيم تا اظهارات طرف مقابل را گوش دهيم و با طرف مقابل رابطه ايجاد كنيم و همين امر كليد موفقيت ما خواهد بود. ما براى قانع كردن ديگران نسبت به حقانيت دين اسلام بايد برخوردار از اخلاق پسنديده و نرمش لازم باشيم؛ به طورى كه الگوى ديگران شويم. زيرا استفاده تنها از عقل و منطق هرگز كافى نيست. ما براى اين كه بتوانيم موضع مناسبى اتخاذ كنيم، مجبوريم به خوبى و با اخلاق حسنه به سخنان مخالفان گوش دهيم. بهترين نوع گوش دادن آن است كه با آرامش سخنان كسى را بشنويم كه با غيظ و غضب با ما سخن مى گويد.

ص: 187

مؤسسه مطوّفان حجاج ايرانى در سال جارى، با رهنمود رييس هيئت مديره آن دكتر طلال قطب، دست به ابتكار عملى تازه زده و آن، استفاده از همسران و دختران مطوّفان، جهت پذيرايى و خدمت رسانى به بانوان حج گزار ايرانى است.

در اين عمل كاملًا تبليغاتى، قرار است از اين زنان در كمك رسانى به زنان بيمار در كاروان هاى حجاج ايرانى استفاده شود. مؤسسه درنظر دارد ضمن رسيدگى به بيماران زن ايرانى، هديه هايى را هم به آنان تقديم كنند!

مهندس طلال مكى نايب رييس هيئت مديره مطوفان ايرانى گفت: «در سال جارى جمعى از اين زنان به استقبال از بانوان ايرانى در سالن فرودگاه ها رفتندواكنون نيز به خدمت وپرستارى از زنان باردار ايرانى كه احتمال وضع حمل در مدينه و مكّه را دارند، مشغولند».

اين مؤسسه چنان كه از نامش پيداست، از ديرباز جهت همراهى و راهنمايى حجاج در امر طواف و ساير مناسك حج تشكيل شده و براى تأمين چادر و برخى ضروريات و توقف در عرفات و منى هم اقداماتى انجام مى داده است؛ اينك سال هاى طولانى است كه با وجود گرفتن صدها ميليون دلار از حجاج به طور هرساله، كم ترين خدمات را آن هم فقط در عرفات و منى انجام مى دهند و تنها اسمى بى مسمّا و عنوانى رسمى براى كسب درآمدهاى كلان از حج است.

به نظر مى رسد مؤسسه مطوّفان به جاى تبليغاتى از اين دست، لازم است به رفع كاستى هاى مختلف، خصوصاً در مشاعر مقدّسه همت گمارد و در هماهنگى با مسؤولان ستادى حج هر منطقه، به ويژه ايرانى، در بالا بردن سطح بهداشت، حمل و نقل، اسكان و ساير خدمات وارد عمل شوند.

ص: 188

مى شود. در اين گزارش آمده است: دو آشپزخانه بزرگ و مركزى عربستان در شهر مدينه منوره روزانه غذاى حدود 30 هزار زائر ايرانى را آماده و طبخ مى كنند.

بخش هاى اصلى اين دو آشپزخانه مجهّز كه براى طبخ غذاهاى ايرانى استفاده مى شود، به سفارش سازمان حج و زيارت و توسط كارخانه هاى صنعتى ايران توليد و در اين دو مركز نصب شده است.

كارشناس مواد غذايى و بازرسى وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكى در اين آشپزخانه ها گفت: «طرح آشپزخانه هاى مركزى شهرهاى مقدس مكّه و مدينه، توسط دولت عربستان در سال 1381 مورد توجه قرار گرفت».

«محمود احساسى» افزود:

اين آشپزخانه ها به تمام امكانات آزمايشگاهى و كنترل كيفيت، سردخانه هاى متعدد، انبار مكانيزه و سالن هاى مدرن آماده سازى و طبخ جداگانه انواع غذاهاى ايرانى، مجهز هستند. طرح بخش هاى مختلفى از اين آشپزخانه را كارشناسان ايرانى تهيه و توليد كرده اند.

به گفته وى، بخش عمده مواد غذايى مورد نياز اين آشپزخانه ها از ايران، و از بين بهترين توليدات داخلى، تأمين مى شود و برخى مواد غذايى نيز با ملاحظه شرايط و ضوابط شرعى، از چند كشور خارجى وارد مى شود.

او گفت: «95 نفر از كاركنان و آشپزهاى باتجربه اين مركز از هموطنان ايرانى هستند و 75 نفر از اتباع عربستان و چند كشور مسلمان نيز با اين مجموعه همكارى دارند».

اين كارشناس در بيان آمار انواع غذاها گفت:

در حال حاضر، روزانه يك ميليون و يكصدهزار عدد از انواع غذاهاى مورد مصرف زائران ايرانى، شامل چند نوع غذا براى سه وعده صبحانه، نهار و شامِ حدود 30 هزار زائر ايرانى مستقر در مدينه آماده و طبخ مى شود. و ساعتى قبل از صرف آن، با حفظ حرارت لازم در هيترها، با استفاده از وسايل مدرن حمل و نقل به محل اسكان زائران تحويل مى شود.

ص: 189

موضوع زنگ تلفن هاى همراه در نماز جماعت مسجدالنبى صلى الله عليه و آله و ديگر مساجد مدينه منوره باعث آزار نمازگزاران شده است.

بى اعتنايى برخى از زائران خانه خدا در خاموش نكردن تلفن هاى همراه خود به هنگام حضور در مسجدالنبى صلى الله عليه و آله، نمازگزاران اين مكان مقدس را دچار ناراحتى كرده است.

در ايام حج كه مسجدالنبى صلى الله عليه و آله در تمام ساعات روز مملوّ از نمازگزار است، روشن بودن تلفن همراه تعداد كمى از زائران نيز موجب آزار ديگران شده، حرمت اين مكان را كه طبق روايات نبوى صلى الله عليه و آله نماز خواندن در آن معادل هزار ركعت نماز در ديگر مساجد است، مى شكند و باعث بهره كم مسلمانان از آن مى شود.

«اسماعيل محمد»، زائر اهل مالزى با ابراز تأسف از شنيدن صداى زنگ تلفن همراه در مسجد نبوى صلى الله عليه و آله مى گويد: «زائران بايد ارزش اين مكان را درك كنند و تلفن هاى خود را به هنگام حضور در آن خاموش كنند؛ چرا كه شنيدن موسيقى هاى متنوع تمركز مؤمنان را برهم مى زند».

او ادامه مى دهد: «از اين بدتر آن كه برخى در اين مكان با گوشى هاى خود بلندبلند حرف مى زنند و به هيچ وجه تقدس مسجد را درنظر نمى گيرند».

ص: 190

از طرفى اين مديريت از مؤسسه ها و شركت هاى حج خواست تا از پرداختن به دكوراسيون اضافى در چادرهاى حجاج خوددارى كنند و تا مى توانند از مواد قابل اشتعال استفاده نكنند.

وى گفت: «اكيپ هاى گشتى ما در بعضى چادرها، پرده ها، تابلوها و تزييناتى يافته اند كه از مواد قابل اشتعال ساخته شده و اين از مواردى است كه سلامت و امنيت حجاج را به مخاطره مى اندازد.»

ص: 191

بر ميزان ياد شده به صرف و صلاح نيست و توصيه مى شود كه زائران عزيز به خريد حداقل سوغات و در حد استحباب اكتفا كنند و فرصت به دست آمده در اين سفر مقدس را بيشتر به بهره گيرى از مواهب معنوى آن اختصاص دهند.

ص: 192

شنبه 25/ 9/ 85

بيست و پنجم ذيقعده 1427

بيست و پنجم ذيقعده، يادآور سه واقعه مهم تاريخى

گسترش يافتن زمين از زير كعبه (دحوالارض)، خروج پيامبر صلى الله عليه و آله از مدينه براى حجة الوداع، خروج امام رضا عليه السلام براى سفر به خراسان همگى در 25 ذيقعده اتفاق افتاده است. همزمانى سال گشت اين سه حادثه مهم تاريخ بشريت و اسلام، هر مسلمان معتقد به جهانى شدن اسلام و ولايت، آن هم با محوريت جمهورى اسلامى ايران را به تأمل در اين حوادث وامى دارد. مناسب است زائران كعبه، پيروان پيامبر صلى الله عليه و آله و مواليان امام رضا عليه السلام، در روز بيست و پنجم ذيقعده به تناسبى كه بين آغاز گستردگى زمين از زير كعبه و آغاز حركت پيامبر صلى الله عليه و آله براى اعلام كامل شدن دين در پرتو ولايت اميرمؤمنان عليه السلام و آغاز حركت امام رضا عليه السلام براى بناى استوارترين پايگاه شيعى در تاريخ وجود دارد، بينديشند و به اميد برقرارى حكومت جهانشمول حضرت مهدى عليه السلام، انتظارى پويا را تحقق بخشند.

«در كوچه باغ خاطره» عنوان شرح مختصرى بر وقايع اين روز، در نشريه «زائر» است كه با هم مى خوانيم:

ص: 193

روز دَحْوُ الأرض

دحوالارض به معناى گستردگى خشكى بر روى زمين است. پيش از پيدايش خشكى، اطراف كره زمين را آب فراگرفته بود. در اين روز، زمين از زير كعبه خشك شدن خود را آغاز كرد.

روز دحوالارض، يكى از روزهايى است كه روزه دارى در آن مستحب است و طبق بيان على بن موسى الرضا عليه السلام، روزه اين روز ثواب 60 ماه روزه را دارد. و در اين روز حضرت ابراهيم عليه السلام و حضرت عيسى بن مريم عليه السلام متولد شدند.

در مناظره معروفى كه بين امام صادق عليه السلام و ابن ابى العوجا اتفاق افتاد، حضرت چنين فرمود: خداوند كعبه را دو هزار سال قبل از دحوالارض خلق كرد. (1)

ترجمه فرازهايى از دعاى اين روز:

خدايا! زمين را گستراندى، دانه را در لايه هاى تاريك زمين شكافتى، مرارت را از دوش بندگانت برگرفتى، غم و اندوه را از دل ها زدودى؛ عزيزا! در اين روز بزرگ و پرفضيلت كه نزد مؤمنان به امانتش نهادى، تو را به رحمت بى انتهايت سوگند مى دهم كه بر بنده صالحت محمد مصطفى و بر خاندان پاكش درود فرست و از گنجينه الطافت بارانى پايان نيافتنى بر ما بباران! و بر توبه اى خالص و بازگشتى نيكو به سوى خودت يارى مان كن.

خروج پيامبر صلى الله عليه و آله از مدينه جهت حجة الوداع (10 ه. ق.)

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله در ماه ذيقعده سال دهم هجرى قمرى به اهالى مدينه و قبيله هاى اطراف اعلام كرد كه آن حضرت قصد زيارت خانه خدا و برپايى مراسم حج دارد. به همين جهت، تعداد بسيارى از مسلمانان به همراه آن حضرت عازم مكّه شدند. پيامبر صلى الله عليه و آله در روز 25 ذيقعده سال دهم هجرى از مدينه حركت كرد و در مكانى به نام «ذوالحليفه»

ص: 194

احرام بست. تمام همسران آن حضرت و يگانه دختر گرامى اش، حضرت فاطمه عليها السلام در اين سفر همراه پيامبر صلى الله عليه و آله بودند. حضرت على عليه السلام نيز پس از مأموريت جهادى و تبليغى در منطقه يمن، به دستور پيامبر صلى الله عليه و آله در مراسم بزرگ حجةالوداع حضور يافت؛ از آن جا كه اين حج، آخرين حج پيامبر صلى الله عليه و آله بود، به حجةالوداع مشهور گرديد. پس از پايان مراسم حجةالوداع، پيامبر صلى الله عليه و آله هنگام بازگشت به مدينه، در مكانى به نام غديرخم، در اجتماع يكصدهزار نفرى، حضرت على عليه السلام را به فرمان خداوند متعال به جانشينى خود منصوب فرمود و همگان با على عليه السلام بيعت كردند.

سالروز هجرت امام رضا عليه السلام از مدينه به سوى خراسان در سال 200. ق.

ابوالحسن على بن موسى عليه السلام ملقب به «رضا» امام هشتم، و دهمين معصوم از چهارده معصوم عليهم السلام است.

سال تولد آن حضرت را 148 و 153 ق. ذكر كرده اند و مشهور آن است كه روز تولد آن حضرت يازدهم ذيقعده بوده است.

پس از آن كه محمد امين در بغداد كشته شد و خلافت در خراسان بر مأمون مسلم گرديد، مأمون تصميم گرفت تا از وجود حضرت امام رضا عليه السلام در تثبيت حكومت خود بهره گيرد و از سوى ديگر، ايشان را تحت كنترل قرار دهد؛ از اين رو كسى را فرستاد و آن حضرت را از مدينه به خراسان فراخواند.

ذكر اين نكته حائز اهميت است كه فضل و مأمون با شمّ سياسى خود از مشاهده اوضاع نابسامان شهرهاى مهم و شورش مردم (مانند قيام ابوالسرايا در كوفه و علوى ديگر در يمن) به اين مطلب پى برده بودند و مى خواستند با انتخاب فرد برجسته و ممتازى از خاندان حضرت على عليه السلام به ولايت عهدى، رضايت مردم را به خود جلب كنند و پايه هاى خلافت مأمون را مستحكم سازند. به همين جهت مأمون در سال 200 ق. بنا به گفته طبرى، رجاء بن ابى الضحاك و فرناس خادم (در بعضى روايات شيعه ياسر خادم) را به مدينه فرستاد تا على بن موسى بن جعفر عليهم السلام و محمد بن جعفر عموى حضرت

ص: 195

رضا عليه السلام را به خراسان ببرند.

رجاء بن ابى الضحاك، از خويشان نزديك فضل بن سهل بود و همين امر شايد مؤيد اين مطلب باشد كه فضل بن سهل در كار ولايت عهدى حضرت رضا عليه السلام دخالت داشته است.

در روايات شيعه آمده است كه مأمون به حضرت رضا نوشت تا از راه بصره و اهواز و فارس به خراسان برود، نه از راه كوفه و قم. دليل اين امر را كثرت شيعيان در كوفه و قم ذكر كرده اند؛ زيرا مأمون مى ترسيد كه شيعيان كوفه و قم به دور آن حضرت جمع شوند.

اين مؤيد آن است كه عامل فراخواندن حضرت رضا به خراسان عاملى سياسى بوده و مأمون مى ترسيده كه كثرت شيعيان در كوفه يا قم سبب شود تا آن حضرت به خلافت برسد و رشته كار به كلى از دست مأمون خارج گردد.

شخصيت ملكوتى و مقام شامخ علمى و زهد و اخلاق حضرت رضا عليه السلام و اعتقاد شيعيان به او سبب شد كه نه تنها در مدينه، بلكه در سراسر دنياى اسلام به عنوان بزرگ ترين و محبوب ترين فرد خاندان رسول اكرم صلى الله عليه و آله مورد قبول عامه باشد و مسلمانان او را بزرگ ترين پيشواى دين بشناسند و نامش را با صلوات و تقديس ببرند. بيست و چند سال بيش نداشت كه در مسجد رسول اللَّه صلى الله عليه و آله به فتوا مى نشست. علمش بى كران، رفتارش پيامبرگونه و حلم و رأفت و احسانش شامل خاص و عام بود.

در روايت آمده كه چون مأمون از امام عليه السلام خواست تا به خراسان بيايد، آن حضرت براى وداع با قبر پيامبر صلى الله عليه و آله داخل مسجد شد و مكرر با قبر آن حضرت وداع مى كرد و بيرون مى آمد و دوباره برمى گشت؛ در حالى كه صداى آن حضرت به گريه بلند بود ...

جماعتى از اصحاب حضرت امام رضا عليه السلام چنين نقل مى كنند كه حضرت فرمود:

«زمانى كه مى خواستم از مدينه بيرون بيايم و به سوى خراسان حركت كنم، اهل و عيال خود را جمع كردم و به ايشان دستور دادم كه بر من گريه كنند، تا صداى گريه ايشان را بشنوم» (1).

ص: 196

اين روزها اگر بخواهى حال و هواى يك مسجد يا حسينيه شيعى را ببينى و بخواهى در فضايى كه رنگ و بوى ولايت و اهل بيت عليهم السلام دارد، آزادانه نفس بكشى و يا بر سر سفره اى كه صلوات بر محمد و آل محمد عليهم السلام طعام مادى اش را معنوى كرده بنشينى و با ياد امام مجتبى عليه السلام غذاى تبركى بخورى، بايد به باغ نخاوله و منزل شيخ عمرى بيايى.

او با اين كه از مدت ها قبل حالش مساعد نيست، اما براى ديدار نماينده ولى فقيه و همه مسؤولان بعثه حج جمهورى اسلامى ايران، وقت زيادى را اختصاص داده، همگى را براى ناهار دعوت كرده و در تدارك يك ضيافت كريمانه و آبرومندانه از چيزى فروگذار نكرده است.

ساعت يك و بيست دقيقه بعد از ظهر، درست يك ساعت پس از اذان، همه در حسينيه جمع بودند و پس از استقبال گرم جناب شيخ و پذيرايى با چاى و منقل بخور معطّر، طبق برنامه، مراسم خيرمقدم با قرائت قرآن شروع شد. عربى حدوداً سى ساله با لباس عربى و چفيه و ارگال سفيد، بدون رعايت قواعد تجويدى و در مواردى با غلطهايى در قرائت، در حالت ايستاده قرآن خواند كه در وسط قرائت وقتى تلفن همراهش زنگ زد، دستپاچه شده بود.

شيخ كاظم عمرى فرزند جناب شيخ، به نيابت از پدرش- كه او را آيةاللَّه عمرى مى خواند- به آيةاللَّه رى شهرى و روحانيان و مسؤولان همراه ايشان خير مقدم گفت و با تأكيد بر كرم و عنايت امام حسن مجتبى عليه السلام گفت: «و به نام كريم اهل بيت امام حسن مجتبى عليه السلام مقدم شما را بر سر سفره آن بزرگوار گرامى مى دارم و از اين كه دعوت ما را براى نشستن بر سر سفره آن امام كريم پذيرفته ايد، سپاسگزارم».

او در پايان، ضمن دعا براى امنيت روزافزون دو كشور و رشد و استحكام بيشتر در پيوند و همبستگى دو ملت و دو دولت، همه را براى صرف ناهار به سالن بالا دعوت كرد كه در آن ميز و صندلى ها به ترتيب خاص سالن هاى پذيرايى رسمى چيده شده بود و طىّ

ص: 197

اين دو سال كه از ساخت آن مى گذشت، هيئت هاى مختلف و شخصيت هاى فراوانى از كشورهاى مختلف دنيا در آن به طور رسمى پذيرايى شده بودند.

در و ديوارهاى مسجد كه روزانه توسط بسيارى از حجاج شيعه كشورهاى مختلف به ويژه ايران مورد بازديد و فيلم بردارى واقع مى شود، به خلاف مساجد عربستان، تابلوها و تزئينات مختلف و جالب توجهى دارد. در ارتفاع سه مترى ديوارهاى مسجد سوره «يس» دورنويسى شده و حدود سه متر بالاتر از آن، در دايره هايى قهوه اى رنگ اسامى معصومين عليهم السلام هركدام جداگانه نوشته شده. جالب است كه دايره هايى همرنگ و مشابه همان دايره ها به اسامى الهى و اذكارى مانند: اللَّه اكبر، سبحان اللَّه، ماشاء اللَّه و الحمدللَّه اختصاص يافته كه همه آنها پشت سر نمازگزاران و اسامى اهل بيت عليهم السلام در قسمت قبله و روبه روى نمازگزاران واقع شده است.

چندين تابلوى «يا آل بيت رسول اللَّه عليهم السلام»، «محمد رسول اللَّه صلى الله عليه و آله»، اسامى پنج تن، «يا قائم آل محمد عليه السلام»، «يا اباعبداللَّه عليه السلام»، «يا فاطمة الزهراء عليها السلام» و «يا على عليه السلام» در اطراف حسينيه، خاصه در ضلع شرقى بر ديوار نصب شده است. در ديوار سمت شمالى پشت سر كسانى كه به نماز مى ايستند، چند طاقچه محرابى شكل قرار دارد كه در آنها كتبى مانند مفاتيح الجنان، نهج البلاغه، رساله عمليه و ... گذاشته اند.

در اين حسينيه كه غالباً نماز جماعت ظهر و عصر و مغرب و عشا به امامت شيخ كاظم برگزار مى گردد، مهر گذاشتن آزاد است و برگزارى مراسم ويژه در مناسبت هاى خاص اعياد و وفيات اهل بيت عليهم السلام همراه با سخنرانى و مداحى و گاهى سينه زنى برگزار مى شود.

ص: 198

خواستار رسيدگى بيشتر گرديد.

وزير حج عربستان اظهار داشت: «از وقايع به وجود آمده در مدينه متأسفم و اين قبيل رويدادها را بازتاب اعمال سليقه هاى شخصى افراد مى دانم و اطمينان مى دهم كه هرگز از موضع حكومتى نيست و مسؤولان دولت سعودى دستور دارند كه با شدت با چنين افراد خاطى برخورد كنند؛ همان طور كه با متخلّفين وقايع اخير برخورد جدى صورت گرفته است».

وى با تأكيد بر روابط حسنه ايران و عربستان افزود: «اميدوارم تحت تعليمات و آموزش هاى لازم نيروها و در پرتو مناسبات برادرانه موجود بين دو كشور، مراسم حج موفقيت آميزى در پيش داشته باشيم».

وى با تقدير از مسؤولان حج و زيارت ايران گفت: «حجاج ايرانى الگوى نظم و انضباط و ادب هستند و نظم ايرانيان مثال زدنى است».

خاكسار قهرودى در اين ديدار، آمادگى كامل سازمان، جهت اجرايى شدن برنامه هاى پيش بينى شده جهت راه اندازى عمره سال آينده را اعلام كرد. وزير حج نيز ضمن استقبال از اين سطح آمادگى قول داد در اواخر ذيحجه امسال، (يك ماه ديگر و بلافاصله پس از پايان مراسم حج تمتع امسال) نخستين نشست كارى پيرامون عمره، بين مسؤولان ذيربط دو كشور برگزار شود.

ص: 199

تفاوت اساسى در طرح توسعه پل جمرات صورت نگرفته و تنها سه ستون محل رمى هر يك 7 متر عريض تر از پارسال شده است كه اين توسعه موجب ايجاد تسهيلات لازم براى حجاج مى شود».

خاكسار افزود: «حدود 2 هزار دستگاه اتوبوس، حجاج ايرانى را به مشاعر مقدسه منتقل خواهند كرد و با زمان بندى صورت گرفته، انتظار كاروان ها براى دراختيار گرفتن وسايل نقليه از چندين ساعت به 10 دقيقه كاهش يافته و امسال روان تر خواهد شد. در رمى جمرات، مقامات عربستان سعودى با برنامه ريزى كه داشتند، از ما خواسته اند در ساعات ازدحام حضور جمعيت حجاج، به طرف جمره حركت نكنيم و با برنامه ريزى هاى صورت گرفته در جمرات حضور يابيم و اگر اين زمان بندى رعايت شود، چند ساعتى بيشتر در احرام باقى خواهيم ماند، اما از مخاطرات مربوط به مسير رمى جمرات نسبتاً در امان هستيم».

ص: 200

آنانى تقديم شده كه مى خواهند فاطمه عليها السلام را به گونه اى ديگر بشناسند. در بخشى از اين مقاله آمده:

در اين مختصر، براى ترسيم چهره اى از بانوى دو گيتى و جايگاه و منزلت او، به آموزه هاى وحى (آيات و روايات) پناه برده ايم؛ اما به خلاف شيوه مرسوم كه «نتيجه گيرى» را در پايان نوشتار مى آورند، در اين جا بحث را از «نتيجه گيرى» آغاز مى كنيم.

«آموزه هاى زندگى حضرت زهرا عليها السلام»؛ عنوان مقاله اى كوتاه درباره جامعيت حضرت زهرا عليها السلام نسبت به كمالات اخلاقى و شرحى مختصر از مجاهدت هاى آن بزرگوار در «دفاع از ولايت» است كه ارزشمندترين شاخصه رفتارى ايشان شمرده شده است.

زندگى نامه مختصر مادر بزرگوار اميرمؤمنان عليه السلام، «فاطمه بنت اسد» و آخرين همسر پيامبر صلى الله عليه و آله، «ميمونه بنت حارث»- كه از پرهيزكارترين همسران آن بزرگوار شمرده شده- با عنوان «سرودهاى مدينه»، زينت بخش دو صفحه ميانى اين ويژه نامه است.

«بانوان و آداب زيارت» عنوان مقاله اى يك صفحه اى است كه ويژگى ها و آداب عام زيارت را تحت عناوين فرعى معرفت زيارت شونده و مكان زيارت، غسل زيارت، اذن ورود، اقرار به گناهان، ورود با نام خدا، تلاش براى برقرارى ارتباط با صاحب بيت، تجديد پيمان و عهد با زيارت شونده، اميد به برخوردارى از پاداش و ثواب هاى بى شمار برشمرده و هيچ گونه ارتباطى خاص با عنوان بانوان در آن نيست.

«شهر آرزوها»، قطعه اى ادبى درباره اماكن مدينه و شور و حال يك آرزومند مشتاق زيارت است. و آخرين مبحث ويژه نامه، گفت وگويى مختصر با خانم نرگس شهرابى (اودوليا مونيس)، اهل آمريكاست كه قبلًا يك مسيحى معتقد و ملتزم و دانشجوى الهيات مسيحى در آمريكا بوده و پس از سفر به ايران و كشف خباثت آمريكايى ها و رسانه هاى غربى در زشت جلوه دادن اسلام و مسلمانان، به اسلام تشرّف پيدا مى كند و تشيّع را از طريق شيعيان مقيم آمريكا مى شناسد و به آن گرايش پيدا مى كند.

ص: 201

او تعاليم تربيتى اسلام و جامعيت قوانين آن براى جزئى ترين مسائل واقعى زندگى فردى و اجتماعى انسان و نيز اهميت دادن به زنان و تبيين حقوق آنان را از شاخصه هاى مهم اسلام و تعاليم اهل بيت عليهم السلام مى شمارد و «اسلام» را به عنوان «مسيحيت كمال يافته» مى شناسد و معقد است كه بايد كعبه، در دل هر مسلمان باشد.

«مروه»، در مجموع ويژه نامه اى ارزشمند است؛ اما اى كاش به خاطر اصلى ترين هدف سفر مخاطبين آن، يعنى حج و زيارت بيت اللَّه الحرام، قدرى هم به حج و بايسته هاى آن و مباحث فقهى، اخلاقى و اجتماعى ويژه بانوان مى پرداخت و به آن نيم ستون سرمقاله درباره درس هاى حج بسنده نمى كرد.

ص: 202

بار درِ آن باز مى شد و يكى وارد مى شد، ايستادم.

دونفر ديگر هم از ايرانى ها كنارم سبز شدند، يكى از بعثه آمده بود و ديگرى از كاروانى كه جنازه، مربوط به آن كاروان بود؛ يعنى يك مرد اراكى.

سرانجام يكى از شرطه ها اشاره كرد تا برويم كنار درِ مرده شوى خانه. گفت: جنازه از آن جا مى آيد و من اجازه مى دهم داخل بقيع شويد. تشكر كرديم. دو دقيقه بعد خودش از داخل راه پله ها آمد پايين و در را باز كرد و رفتيم داخل. جنازه هم از راه رسيد.

سى- چهل نفرى هم دنبال جنازه ... جنازه غريب بود و كسى از بستگان، دنبال جنازه نبود، نه فرزندى، نه برادرى و ...

شايد همه حاجى هاى كاروان، دلشان مى خواست كه در مراسم تشييع شركت كنند؛ مثل همه زائران ايرانى ديگر، ولى چنين اجازه اى داده نشده بود.

از پله هاى بقيع كه رفتيم بالا، نيروهاى هيئت امر به معروف و نهى از منكر (!) و شرطه ها، حسابى ما را زير نظر گرفته بودند و چشم غره مى رفتند. بعد هم يكى آمد جلو و گفت: تصوير ممنوع!

جنازه با شعار لا إله إلّااللَّه وارد بقيع شد. بعد هم كنار ائمه بقيع جنازه روى زمين گذاشته شد و عرض سلام و ارادت به بارگاه آسمانى تبار آفتاب! اين جور مردن و تشييع هم توفيق مى خواهد. جنازه روى زمين بود كه سروكله يك مأمور پيدا شد و گفت:

حجى، حرّك .... راه افتاديم و او همراه ما شد و لحظه به لحظه با بى سيمى كه در دستش بود، اوضاع را گزارش مى داد.

طبق آداب شرعى و مستحبات تدفين، تابوت را تا انتهاى قبرستان روى شانه ها گذاشتيم و تشييع كرديم. چند بار ديگر جنازه را بر زمين گذاشتيم و بلند كرديم. همه گريه مى كردند. روحانى كاروان كه، بر نحوه غسل و تكفين او نظارت داشت، بر پيكر ميت نماز خواند. حسابى صورتش خيس شده بود. قبر را از قبل آماده كرده بودند و سه مرد افغانى منتظر جنازه بودند. زودتر آمدم قبر را برانداز كنم. شكل و شمايل قبر به گورهايى كه تا به حال در ايران ديده بودم، شباهتى نداشت. نه جاى چيدن سنگ لحد به چشم

ص: 203

مى خورد و نه از سنگ لحد خبرى بود.

افغانى ها كه به استخدام اين كار درآمده بودند، گودالى را ايجاد كرده بودند كه ابتداى آن پهن و انتهاى آن كمى جمع و جورتر به نظر مى رسيد؛ مثل كانالى كه مى خواهند به جايى راه پيدا كند، به اندازه اى كه جنازه در آن جاى بگيرد، كنده بودند.

جنازه در قبر، درست همان جايى كه به صورت كانال بود، آرام گرفت؛ با ايران تماس گرفته شد و روحانى كاروان از فرزند بزرگ متوفا اجازه خواندن تلقين گرفت. حاج آقا تلقين مى خواند و در آن سوى خط تلفن، صداى گريه مى آمد و در درون قبر هم كسى شانه هاى مرده را تكان مى داد، افهم اعلم يا ... إذا سألكَ ... قل لهما ...

مرد افغانى مشغول چيدن خشت هايى كه شبيه آجر بود شد و عده اى هم به كمك او دست به دست خشت مى آوردند و پيرمرد، خشت ها را مثل آجر روى هم مى گذاشت و پيكر مرد كه در سفينه مرگ با كفنى سفيد، آرام خفته بود، پشت خشت ها پنهان مى شد.

معلوم بود، اين خشت ها چندبار مصرف اند و از داخل همين قبر بيرون آورده شده اند؛ ولى معلوم نبود براى چندمين بار!

كار تدفين با پر كردن قبر از خاك هاى دستى به پايان رسيد.

قبر به همين شكلى كه قبرهاى ديگر دارند درمى آيد. همه مشغول فاتحه خوانى شدند. بعد هم متوفا، ميهمان تلاوت آيةالكرسى حاضران شد. و صداى مأموران در همه جا پيچيد كه فرصت تمام. كمى كه معطل مى كنيم، مى گويند: او ديگر چيزى نمى شنود و آن چه مى خوانيد براى او فايده اى ندارد ...

تازه متوجه مى شوم چه زود جنازه دو كودكى كه قبل از آمدن ما وارد قبرستان شده بودند به خاك سپرده شد و چه زود آن دو را تنها گذاشته و رفته اند.

بى شك اين مرگ، مرگ شيرينى است و بازماندگان مى توانند خود را تسلى ببخشند كه پيكر پدرشان در چند قدمى پيامبر اكرم و در جوار ائمه بقيع عليهم السلام دفن شده است؛ اما شايد كسانى كه آن جا بودند، كمى از غربت چند قرن ائمه اطهار را درك كردند.

سيّد، حتماً ميهمان رسول اللَّه است ....

ص: 204

كاردار سفارت روسيه در عربستان، روز گذشته اعلام كرد كه تعداد 18000 حاجى روسى با هواپيماى روسيه وارد عربستان شده، در مكه مكرمه مستقر شده اند. اين تعداد نسبت به سال گذشته 50% افزايش نشان مى دهد؛ از اين تعداد 5000 نفر از طريق فرودگاه جده و بقيه از مرزهاى زمينى وارد عربستان شده اند.

13500 حاجى داغستانى، 1300 حاجى از چچن و 3200 حاجى از روسيه مركزى هستند. كميته امور دينى روسيه، اطلاعات و بروشورهاى لازم همراه با نقشه اى از مكّه و مدينه و مشاعر مقدسه به زبان روسى را در اختيار اين حجاج قرار داده است.

ص: 205

حجاج آمريكايى در صدد شكايت عليه شركت هاى آمريكايى به خاطر اعمال تبعيض نژادى در پروازهاى حج هستند.

روزنامه آمريكايى واشنگتن پست نوشت:

شوراى روابط اسلامى آمريكا تأكيد كرد كه حجاج آمريكا خواهان درك حقوق مدنى مسلمانان و رعايت يكسان مقرّرات در مورد مسافران شركت هاى هواپيمايى هستند. اين مطالبات در حالى است كه اخيراً شش نفر از ائمه مساجد مسلمانان مورد تعرض و اهانت قرار گرفتند و حتى به دلايل واهى از انجام سفر حج منع شدند.

ابراهيم جبير، سخنگوى مجلس اسلامى آمريكا گفت:

با توجه به تعداد روبه افزايش شكايات و ايجاد مزاحمت هاى مكرر براى مسلمانان در فرودگاه هاى آمريكا، از تمامى حجاج خواسته شده كه حقوق قانونى و مدنى خود را مطالبه كنند و جلوى اشكال تراشى ها و بهانه جويى هاى بى مورد و تبعيض آميز شركت هاى حمل و نقل هوايى آمريكا را بگيرند.

طبق نوشته روزنامه «يو إس اى تودى» (1)

ميزان مزاحمت و تبعيض نژادى براى مسلمانان آمريكا در فرودگاه ها به حدى است كه يا مجبور مى شوند از سفر حج خوددارى كنند و يا اقدام به تغيير نام هاى عربى و اسلامى خود به نام هاى غربى نمايند تا از شر بهانه تراشى ها و مزاحمت هاى مأموران آنان در امان باشند.

ص: 206

انتظار مجوز رژيم صهيونيستى براى عبور از اراضى اشغالى و سفر به مكّه هستند.

بنا به گزارش روزنامه «الشرق الأوسط» چاپ لندن، مسؤول كميته ارتباط با فلسطين در بخش مصرى گذرگاه «رفح»، اين مجوز بايد مدتى قبل در اختيار مقامات مصرى و فلسطينى قرار مى گرفت.

به گفته اين مسؤول، طرف فلسطينى اسامى حدود سه هزار و پانصد نفر از حجاج فلسطينى را طبق درخواست طرف اسرائيلى، براى رسيدگى به پرونده هاى آنان، در اختيار ناظران اروپايى قرار داده است. قرار است طرف مصرى به منظور تضمين بازگشايى گذرگاه رفح براى حداقل سه روز متوالى جهت عبور همه فلسطينى هايى كه عازم حج هستند، مذاكراتى را با مقامات ذيربط اسرائيلى داشته باشد.

گفتنى است كه سخت گيرى مسؤولان اسرائيلى براى حج گزاران فلسطينى در سال هاى قبل هم سابقه داشته و آنان على رغم دريافت رواديد حج از سفارت عربستان سعودى، همواره با مشكلاتى در زمينه خروج و بازگشت مواجه بوده اند. در برخى سال ها، گروه هايى از فلسطينى ها در اثر تأخير در صدور مجوز عبور توسط اسرائيلى ها، از انجام سفر حج بازماندند.

ص: 207

3. كميته هاى گوناگونى با شركت مبلغان و مترجمان فراوان تشكيل داده ايم كه كار اصلى آنان ارشاد حجاج كشورهاى مختلف به 25 زبان مختلف دنياست.

4. آگاه سازى حجاج طى سه مرحله صورت مى گيرد: برنامه ريزى، اجرا و پيگيرى. مرحله اجرا از ابتداى ماه ذيحجه شروع و تا پايان موسم حج ادامه مى يابد.

5. استراتژى نوين وزارت، مبتنى بر دو اصل است: اصل اول آگاه سازى مستقيم با برپايى سخنرانى ها، مجالس وعظ و ارشاد، خطبه هاى نماز جمعه و پاسخگويى به سئوالات مردم پس از هر برنامه؛ اصل و روش دوم پاسخ گويى به سئوالات از طريق شماره تلفن مجانى (8002451000) و اجراى برنامه هاى تبليغى غيرمستقيم مانند برنامه هاى راديويى، تلويزيونى و درج مقالات در روزنامه هاست.

6. استخدام شدگان وزارت براى تبليغ و دعوت و ارشاد حجاج در موسم حج، عمدتاً دانشگاهى و يا از اعضاى وزارت آموزش و پرورش هستند.

7. تاكنون 45 برنامه راديويى و تلويزيونى تهيه شده كه شامل پيام هاى آموزشى كوتاه و برنامه هاى علمى و آموزشى مفصل است.

8. كليه مراكز ما در مكه مكرمه، مدينه منوره و مشاعر مقدسه به سيستم رايانه مجهز شده، با هم مرتبط هستند و جمعى از كاركنان را جهت كار با اين دستگاه هاى مدرن آموزش داده ايم.

9- مقاديرى فيلم، نوار ويدئو، مجله و لوح هاى فشرده تهيه كرده ايم كه در ميان حجاج به طور رايگان توزيع خواهد شد.

10. پيام هاى ارشادى ما از طريق پيامك (اس ام اس) به تلفن همراه حجاج ارسال خواهد شد.

11. ما از لحظه ورود حاجى به عربستان، برنامه تبليغى و ارشادى خود را آغاز مى كنيم. حاجى به محض ورود از مرزهاى هوايى، زمينى يا دريايى شاهد پيام خوشامدگويى با دو زبان عربى و انگليسى خواهد بود كه همراه

ص: 208

با شماره تلفن پاسخگويى مجانى به سئوالات، به تلفن همراه او ارسال مى شود.

12. در نقاط مرزى، حجاج پيش از هرگروه ديگر، مورد استقبال كاركنان ما قرار مى گيرند كه انواع كتب و بروشورهاى ما را به آنان هديه مى دهند.

13. مبلغان ما در همه جا وجود دارند؛ در نقاط مرزى، در هتل ها، در اماكن وجود حجاج، در اتوبوس هاى حامل آنان و در چادرهاى عرفات و منى

14. در مشاعر مقدسه تلفن هاى خودكارى به نام «پاسخگويى به سئوالات» براى حجاجى كه موبايل ندارند، نصب شده كه مى توانند به طور مجانى پاسخ خود را دريافت كنند.

ص: 209

يكشنبه 26/ 9/ 85

بيست و ششم ذيقعده 1427

از مُحرم شدن در ميقات تا مَحرم شدن در مسجدالحرام

در كاروان ها، نشانه هاى كوچ و زمزمه هاى رفتن آشكار مى شود. بايد به «مكّه» رفت؛ اما «احرام» در پيش است و «ميقات» و گفتن «لبيك». كسانى كه از مدينه به مكّه مى روند، بايد در ميقات «مسجد شجره» احرام ببندند و عازم خانه خدا شوند. با شور و شوق همراه با التهاب درونى، سوار ماشين شده، مدينه را در حالى پشت سر مى گذارند كه چشم هاى اشكبار همچنان به سوى حرم پيامبر است.

اشك ها در چشم ها حلقه مى زند. بيرون آوردن لباس هاى دنيا و پوشيدن لباس آخرت! براى مردان دو حوله، يكى بر كمر و ديگرى بر دوش! راستى چه دنياى معنوى شگفتى در اعمال و مناسك اين سفر، نهفته است! با خشوع و خضوع، به مسجد مى روند.

ازدحام است. نمازى خوانده و نيت احرام مى كنند؛ با گفتن جملات «لبيك، اللهم لبيك ...» مُحرم مى شوند تا مَحرم شوند.

باز هم به ياد آخرت و قبر افتادن. دل هاى خاشعان ذوب مى شود و به صورت قطرات گرم اشك، بر چهره ها مى بارد. دل ها به ياد احرام بستن پيامبر در همين جا مى افتد؛

ص: 210

احرام بستن امام مجتبى عليه السلام و امام حسين عليه السلام و سفرهاى پياده به سوى خانه خدا.

اباعبداللَّه عليه السلام در آغاز سفر كربلا، از همين جا مُحرم شد و به مكّه رفت. از مسجد كه بيرون مى آيند، طنين «لبيك، اللهم لبيك» در فضا مى پيچد. آنان كه دلى عاشق تر و معرفتى بيشتر دارند، بيشتر منقلب مى شوند. آهنگ حركت مى كنند؛ اما حالت روحى افراد با لحظه ورود به اين شهر و روزهاى اقامت در مدينه متفاوت است. هنگام ورود، يكپارچه شوق و سوز و گريه آميخته به عشق بودند. اما اينك، دل ها دو نيم است؛ نيمى سوز خدا و خشوعى كه از «احرام» پيدا كرده اند و نيمى ديگر كه در مدينه جا مانده است.

همه جا را «مسجد شجره» مى بينند. احساس مى كنند كه از آب هاى زلال «چاه هاى على» سيراب شده اند و اين آب، در رگ جان و دلشان جريان يافته است. ماشين، از ميان تپه ها و كوه ها مى گذرد و به سوى خانه محبوب مى شتابد. شب است، اما حس مى كنند نورانيت مسجدالنبى صلى الله عليه و آله را در دل خود به ارمغان مى برند.

اينك، اينان همه مهمانان خدايند و به «ضيافت خانه الهى» مى روند ... تا از «ميقات خاك» به «ميقات خدا» برسند. (1)

ص: 211

مبارك «آل ياسين» از بلندگوى داخلى سالن پخش مى شود. تا ساعت 50/ 8 تعدادى خانم مشغول چيدن تعدادى كتاب روى ميزى واقع در زاويه غربى سالن بودند و چنين برمى آمد كه زمان شروع همايش به ساعت 9 تغيير يافته است. 20 عنوان كتاب انگليسى، 24 عنوان كتاب عربى و چند رديف جزوات مختلف، مجموعه نمايشگاه مختصرى است كه احتمالًا پس از پايان همايش مورد بازديد خواهران قرار خواهد گرفت.

مدير جلسه، خانم دكتر ديالمه است كه مسئوليت خانم هاى مبلغه در معاونت بين الملل را دارد. دبير همايش نيز خانم دكتر كرمانى است كه عضو هيئت علمى معاونت است و دو همايش زنان و ايرانيان خارج از كشور در سال گذشته را اداره كرده است.

برادرى كه مدير اجرايى در انجام مقدمات همايش است، شناسه همايش و يك مقاله انگليسى 22 صفحه اى، فتوكپى شده از صفحات 559 تا 580 يك كتاب، همراه با يك مقاله تلخيص شده سه صفحه اى به زبان عربى و 4 فرم يك صفحه اى نظرخواهى به زبان هاى عربى، انگليسى، اردو و تركى استانبولى را به عنوان منشورات توزيع شونده در همايش، در اختيارم قرار مى دهد و توضيح مى دهد كه يك بسته هديه نيز شامل جزوه معرفى ايران، CD ايران شناسى به زبان انگليسى و عربى، سجاده و خودكار نيز در اختيار شركت كنندگان قرار خواهد گرفت.

شروع همايش 30/ 9 صبح با مقدمه خانم دكتر طوبى كرمانى و دعوت از چند نفر آقا و خانم براى حضور در جايگاه مخصوص پس از قرائت قرآن صورت مى گيرد.

صحبت ده دقيقه اى خانم كرمانى راجع به استكبار جهانى و حمله به عراق و لزوم اتحاد مسلمانان بود. خانم احلام على الحسن رييس دانشكده «الدعوة» در أمّ درمان سودان، طى صحبت 12 دقيقه اى خود گفت: «اگر نقش تبليغ به زن سپرده شود، عايشه بهترين الگوى مبلغه اسلامى است (و در اين زمينه به حديثى از پيامبر استناد كرد) و اگر نقش ملكه به او داده شود ملكه سبا بهترين الگو است ...»

ساعت 05/ 10 سخنرانى حجةالاسلام والمسلمين راشد يزدى در حالى شروع شد كه حدود 60 نفر در سالن حضور داشتند. او با استناد به آيه اى از قرآن كريم گفت: «اسلام

ص: 212

اولين پرچم احقاق حقوق زن را در عالم بلند كرد.» در قرآن در بعضى آيات ذكر دختر مقدّم بر ذكر پسر آورده شده كه حكمت دارد و حكمت آن مى تواند ظلمى باشد كه در پيش از اسلام به زن و دختر مى شد؛ مرد به دنيا آمدن دختر را براى خودش ننگ مى دانست و چهره اش از شدت غضب سياه مى شد. در اسلام زن هنرمند است، زن هنر خلقت است، زن مكمّل مرد است، آدم كه آفريده شد، آرام نبود، سكون نداشت. حوّا كه خلق شد آرامش يافت. پيامبر از دخترى كه پدرش بدون درنظر گرفتن رضايت او مى خواست شوهرش بدهد دفاع كرد و براى رسيدن او به شوهر دلخواهش اقدام كرد. در روايات متعدد پيامبر حق مادر را بر پدر مقدّم مى شمارد.

ساعت 30/ 10 پس از اجراى سرود توسّط گروه تواشيح ثقلين، آيةاللَّه رى شهرى با بيان اهميت جايگاه زن در ساختن جامعه ايده آل اسلامى و زمينه سازى براى حكومت جهانى اسلام برگزارى اين گونه همايش ها را در سرزمين وحى و با الهام از سيره پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله ضرورى شمرد.

او مهم ترين راه براى خودسازى در اين سرزمين را كسب محبت رسول خدا صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام دانست و گفت: «دستيابى به كيمياى محبت مى تواند زائر خدا را متحول كند.

چه مى شود كه دلم سوى حق ربوده شود به جذبه اى، همه اخلاق من ستوده شود

قلب، حرم خداست. دل شما بايد جاى خدا و عشق به خدا، جاى عشق به رسول اللَّه صلى الله عليه و آله و فاطمه زهرا عليها السلام و دوستان خدا باشد، نه چيز ديگر. تلاش كنيد تا دلتان در اين سرزمين پاكسازى و نورانى شود؛ كارى كنيد كه با عطر محبت خدا و رسول خدا صلى الله عليه و آله به وطن هايتان بازگرديد.

نماينده مقام معظم رهبرى با اشاره به توطئه هاى استكبار در به فساد كشيدن دختران و زنان، زائران خانه خدا را به پيمان بستن براى همدوشى با مردان در مبارزه با دشمنان اسلام فراخواند و به مقاومت 33 روزه حزب اللَّه در مقابل اسرائيل و انقلاب اسلامى ايران در مقابله با شرق و غرب اشاره كرد كه چگونه زنان همدوش مردان، بلكه در مواردى مقدّم بر مردان افتخار آفريدند.

ص: 213

استاد محمد عليوى الشمرى، رييس دانشكده مستنصريه بغداد ضمن سخنانى كوتاه با اشاره به اين كه هر سخنى درباره موضوعات زندگى بايد تماماً بر قرآن و سنت تكيه داشته باشد، انحرافات در زمينه ارزش گذارى منزلت زنان در رتبه اى پايين تر از مردان را نتيجه فهم نادرست نصوص قرآن و سنت دانست و افزود:

«فرهنگ سازى در جامعه بدون پرداختن به اصلاح فرهنگ زنان و پرورش ديندارى در آنان ممكن نيست».

دبير همايش با اين عذر كه خواهران «جميله الشنطى» عضو پارلمان فلسطين، «رجاء المسعودى» استاد ادبيات و زبان عربى در دانشگاه مغرب و «سناء الموسوى» نماينده زنان در شوراى نجف، هركدام 10 دقيقه از ساعت 9، 10/ 9 و 20/ 9 وقت هايشان بود و دير تشريف آوردند، لذا ممكن نيست بيشتر از 5 دقيقه صحبت كنند؛ آنان را به صحبتى كوتاه فراخواند و در پايان هم از خانم ها «مريم بيتريس» از آرژانتين و «نصرت» از ايران به خاطر نبودن فرصت عذرخواهى شد.

و ... همايش در ساعت 35/ 11 پايان يافت.

ص: 214

سرپرست زائران ايرانى گفت: «بحمداللَّه كليه برنامه هاى پيش بينى شده براى زائران در عمليات مدينه قبل به خوبى انجام شد و امسال ازنظر معنوى و اجرايى در كليه امور شاهد پيشرفت خوبى نسبت به سال هاى قبل بوديم.»

آيةاللَّه رى شهرى افزود:

يكى از برنامه هاى بسيار خوب مدينه منوره علاوه بر حضور منظم زائران ايرانى در نمازهاى جماعت مسجدالنبى صلى الله عليه و آله، برگزارى باشكوه و منظم مراسم دعاى كميل با حضور گسترده زائران مدينه در كنار حرم نبوى بود.

از ويژگى هاى عمليات مدينه قبل امسال، برگزارى همايش منزلت زن در سيره پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله بود كه با حضور گروهى از انديشمندان كشورهاى مختلف اسلامى در محل بعثه مقام معظم رهبرى با موفقيت انجام شد و زنان برجسته جهان اسلام درباره چالش هاى پيش روى زنان در شرايط كنونى، هم انديشى خوبى كردند. اين همايش مورد استقبال زنان مسلمان از كشورهاى مختلف قرار گرفت.

آيةاللَّه رى شهرى ادامه داد:

عمليات سنگين حج تمتع با مراسم مهم برائت از مشركان را در مكه مكرمه پيش رو داريم كه برنامه ريزى هاى خوبى براى آن شده است و اميدواريم با عنايت پروردگار، اين عمليات نيز به خوبى برگزار شود و زائران ايرانى امسال نيز حج مقبول و خوبى داشته باشند.

سرپرست زائران ايرانى تأكيد كرد كه ابلاغ پيام برائت از مشركان مقام معظم رهبرى به مسلمانان جهان از ويژگى هاى مراسم حج امسال است كه اميدواريم بتوانيم اين مهم را به خوبى انجام دهيم.

وى در پايان، موفقيت زائران ايرانى در مراسم حج امسال را از خداوند منان مسئلت كرد و براى همه آنان آرزوى سلامتى نمود.

ص: 215

برادران صدا و سيما، نشريه زائر، سايت حج و اكثر كارگزاران معاونت هاى آموزش و پژوهش، امور روحانيون، بين الملل، بازرسى و خدمات، بعد از ظهر امروز مدينه منوره را براى عزيمت به مكه مكرمه ترك كردند.

5/ 2 ساعت تأخير از موعد پيش بينى شده براى وصول به مكّه مكرمه، دليلش سه مورد تأخير 50 دقيقه اى، يكى به خاطر تأخير همسفران درخروج از هتل مدينه و كامل نشدن ليست مربوطه، ديگرى به دليل تأخير «سفر اوّلى ها» در محرم شدن در مسجد شجره و نيز ضبط برخى برنامه ها در همين مسجد توسط صدا و سيمايى ها و سومين مورد تأخير 50 دقيقه اى هم به خاطر ناواردى راننده ها و وارد شدن اتوبوس ها به جاده اشتباهى در مسير مكّه بود؛ به گونه اى كه در قسمتى از مسير مجبور به پيمودن جاده اى ناهموار و سرگردانى در شنزار شده بودند كه شكر خدا به خير گذشت.

ص: 216

خواهد بود.»

وى افزود: «كارهاى جدى و اساسى بعثه مقام معظم رهبرى در موسم حج از روزهاى آتى آغاز مى شود و بعثه با برنامه ريزى از قبل انجام شده تلاش مى كند در زمينه هاى مختلف در خدمت زائران خانه خدا باشد.»

سرپرست حجاج ايرانى پس از اقامتى ده روزه در مدينه منوره، يكشنبه شب وارد مكه مكرمه شد و مورد استقبال مسؤولان بعثه و ستاد حج و زيارت قرار گرفت.

ص: 217

دوشنبه 27/ 9/ 85

بيست و هفتم ذيقعده 1427

برگزارى نخستين جلسه شوراى معاونين بعثه در مكّه مكرمه

در اين جلسه موضوعات مختلفى مانند پيگيرى ارجاع كتب اخذشده از زوار و نمايندگان مراجع تقليد در فرودگاه مدينه، عذرخواهى از افرادى كه توسط مأموران سعودى مورد اهانت و آزار قرار گرفته اند، رسيدگى ويژه به مسكن كاروان جانبازان و تسريع در انجام امور ادارى براى حمل جنازه چند حاجى متوفا مورد بحث قرار گرفت و رهنمود يا دستورهاى لازم توسط نماينده ولى فقيه صادر شد.

گزارش هاى مربوط به فعاليت هاى روابط عمومى در آماده سازى سالن ها و فضاسازى هتل براى انجام مراسم مختلف از روز چهاشنبه و مقدمات برگزارى دومين دعاى كميل مدينه قبل در شب جمعه آينده و نيز توضيحات مسؤول ستاد مكّه نسبت به منطقه بندى مكّه، استقرار و شروع به كار مسؤولان مناطق و بازرس ها، اقدامات انجام شده در مورد آشپزخانه متمركز، كيفيت تغذيه و اسكان حجاج در مكّه از مباحث ديگر اين جلسه بود.

موضوع حمل و نقل شهرى و فعال شدن اتوبوس هاى طرف قرارداد در 18 خط ويژه بين حرم و كاروان ها و مشكلات ايجادشده در «باب على» كه به خاطر تجمع بيش از

ص: 218

حد زوار و افزوده شدن حجم بالاى زوار اندونزيايى و هندى براى تردد با اتوبوس ها در همين منطقه است، بحثى طولانى را به خود اختصاص داد كه سرپرست حجاج در همين زمينه دستور داد تا جلسه اى با حضور كليه كسانى كه در توجيه زوار مؤثر هستند، مانند روحانيون كاروان ها، مديران و برادران نظارت و بازرسى تشكيل و راه كارهايى براى تقليل رفت و آمد زوار در ساعات پرازدحام اتخاذ شود و نشريه زائر هم در مصاحبه اى با آقاى رضايى مسؤول حمل و نقل، چگونگى تنظيم رفت و آمد زوار را مشخص و چاپ نمايد.

آيةاللَّه رى شهرى درباره كيفيت برگزارى جلسات عمومى هم، برادران روابط عمومى و بازرسى را موظف كرد كه دعوت ها را به گونه اى تنظيم كنند كه كاروان هاى عرب، كرد، ترك و فارس زبان ها به طور مخلوط در جلسه شركت نكنند، بلكه مثلًا كاروان هاى عرب با هم، ترك ها با هم و ... به گونه اى باشد كه سخنران با همان زبان كاروان هاى دعوت شده سخنرانى كند و ذكر مصيبت نمايد.

ص: 219

در سال گذشته بيش از ده ها بار از سوى نويسندگان، كاريكاتوريست ها و ديگران به ساحت مقدس پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله اهانت شد. اهانت آنها به شخص پيامبر نيست، آنها با انسانيت دشمنى دارند.»

وى افزود: «پيامبرى كه براى خداوند آن قدر عزيز است كه خداوند به خاطر او جهت قبله را تغيير داد، چرا بايد مسلمانان اجازه دهند كه از سوى مستكبران مورد اهانت قرار بگيرد؟»

صفدرى ادامه داد: «دنيا دروغ مى گويد كه طرفدار حقوق بشر است؛ زيرا كه به پيامبر مسلمانان- كه بيش از يك پنجم جمعيت جهان را تشكيل داده اند- توهين شده است.»

وى در ادامه، خطاب به حاضران گفت كه سفر حج توفيق بزرگى است كه نصيب زائران شده و تك تك آنان ميهمان خدا هستند.

در اين همايش يكى از شيعيان پاكستان به نمايندگى از حاضران شركت كننده در همايش از بعثه مقام معظم رهبرى براى برگزارى اين همايش تشكر كرد.

ص: 220

شخصيت مرد و زن چند كشور مسلمان در بعثه مدينه برگزار شد، دكتر «احلام على الحسن على» افزود: «جايگاه زن در اسلام يك جايگاه انسانى است و امروز زن مسلمان مى تواند با پيروى از دستورات اسلام راه روشن خود را در جوامع بيابد.»

وى تأكيد كرد كه منزلت واقعى زنان در سنت و قرآن كريم تعريف شده و حجاب و عفاف ملاك انسان خوب يا بد بودن براى زنان است.

اين استاد دانشگاه اظهار داشت: قرآن كريم اشاره هاى فراوانى دارد كه زنان، قشرى موفّق در عرصه هاى اجتماعى و اقتصادى هستند.

احلام همچنين تأكيد كرد كه جايگاه زنان در قرآن كريم بسيار وسيع است و زنان در جهاد و هجرت از صدر اسلام تاكنون كنار مردان بوده اند.

قابل ذكر است كه اين خبر به نقل از «ايرنا» در اين ويژه نامه به چاپ رسيده و به هيچ يك از ديگر برنامه هاى همايش اشاره اى نكرده است.

ص: 221

نظر گرفته شده كه تعداد مهاجران مسلمان در آنها زياد و داراى مدارس متعدد رسمى خاصّ مسلمانان هستند.

رييس اتحاديه پيشاهنگان مسلمان شاخه عربستان دراين باره گفت: «ما ميزبان سران، افسران و اعضاى پيشاهنگى در سازمان هاى پيشاهنگى كشورهاى اسلامى هستيم، تا در مراسم حج امسال، علاوه بر انجام مناسك حج، از برنامه هاى پيش بينى شده ما استفاده ببرند.»

بخشى از هزينه هاى اين سفر توسط اتحاديه و بخش ديگر آن توسط سازمان پيشاهنگى كشور متبوع و خود دانش آموزان تأمين مى شود.

ص: 222

نيمى از آنها سر خود را مى تراشند، نه به 260 صندلى، بلكه به صدبرابر آن، يعنى 26000 صندلى نياز دارند كه بشود اميدوار بود كه هر صندلى توسط حداقل 50 نفر مورد استفاده قرار گيرد.

شايان ذكر است حلق و يا تقصير طبق عقيده شيعه حتماً بايد در منى صورت بگيرد و درخارج منى كه كشتارگاهها وجود دارند، حلق و يا تقصير صحيح نيست.

ص: 223

مضاعف بيايد. از اينها كه بگذريم، باز هم بحث خريد سوغاتى، اين روزها در مكّه و مدينه بسيار داغ است. آقايانى كه پلاستيك هاى بزرگ را از اين خيابان به آن خيابان مى كشند؛ خانم هايى كه صداى چانه زدن هايشان در بازار مى پيچد؛ ماشين هايى كه زائران ما را از اين فروشگاه به آن فروشگاه مى برند؛ فروشنده هايى كه به زبان فارسى اموالشان را به حراج گذاشته اند و حالا فروشگاه هايى كه نام ايرانى براى خودشان انتخاب كرده اند.

بدون قضاوت عجولانه از شما مى خواهم به گفت و گوى ما با چند زائر و فروشنده توجه كنيد شايد از كنار هم گذاشتن اين جواب ها شما هم به نتيجه اى برسيد:

شما چه چيزى بيشتر خريديد؟

- خانم تهرانى: ما فقط سوغاتى مى خريم ... ناچاريم ... همه از ما توقع دارند!

- آقاى اصفهانى: جنس ها بيشتر چينى اند، جنس چينى هم كه وضعيتش معلوم است.

- زن و شوهر شيرازى: ارزانى يا گرانى فرق نمى كند، بايد سوغاتى بخريم. خيلى ها منتظرند تا ببينند ما چه سوغاتى هايى مى آوريم ...

قيمت هاى اجناس مناسب است؟

- خانم تهرانى: قيمت ثابتى وجود ندارد، يك جنس را من در سه جا با قيمت متفاوت ديدم.

- آقاى اصفهانى: تنها چيزى كه قيمت ثابتى دارد، نوشابه هايى است كه با دستگاه كنار خيابان مى فروشند.

- خانم تهرانى: قيمت وسايل برقى اصلًا حساب و كتاب ندارد. بيشتر وقت ها تا مى بينند ما ايرانى هستيم، قيمتى را مى گويند كه براى آن چانه خور هم گذاشته اند.

- آقا و خانم شيرازى: چون جنس ها چينى هستند، قيمت ها خيلى متفاوت است.

اين جا فروشنده ها هرچقدر زورشان برسد پول مى گيرند.

- آقاى خوزستانى: من بيشتر خريدهايم را از فروشگاه هاى بزرگ انجام داده ام، چون فروشگاه هاى بزرگ قيمت ها را زده اند و به هرحال شايد يك نظارتى باشد، البته

ص: 224

جنس آنها هم بهتر است.

شما چگونه سوغاتى مى خريد؟

- يك روحانى: به نظر من آن چه مستحب است سوغاتى است، امّا سوغاتى مى تواند يك تسبيح كوچك هم باشد. ما به هر شكلى سوغاتى ببريم، مردم سطح توقعشان را همان طور تنظيم مى كنند؛ مثلًا اگر سوغاتى هاى ما گران قيمت باشد، زمينه مقايسه را با هم ايجاد مى كند؛ اما اگر سوغاتى هاى ما يك يا چند قلم باشد كه فقط تبرك اين سرزمين را به همراه داشته باشد و سوغاتى هم محسوب شود، اين بهتر است. اگر زائران سوغاتى هاى خودشان را كم حجم و كم هزينه انتخاب كنند، مى توانند بيشتر به زيارت بپردازند.

- يك خانم معلم: من با همسرم تصميم گرفتيم يك روز در مكّه و يك روز در مدينه وقت جدى بگذاريم و تمام خريدهمايمان را انجام بدهيم. بقيه وقتمان را بيشتر به دنبال زيارت و كسب معرفت از پيامبر صلى الله عليه و آله و ائمه بقيع عليهم السلام باشيم.

- يك جوان: من فقط به مغازه هاى 2 ريالى و 3 ريالى مى روم و اجناس ريز مى خرم، خانه پرِ خريدهايم 15 ريال بوده است.

بد نيست پاى صحبت يك فروشنده افغانى هم بنشينيم كه از آمدن ايرانى ها و رونق گرفتن بازار خوشحال بود.

- ايرانى ها خيلى خوب خريد مى كنند. اگر آنها نباشند كار ما كساد مى شود. خيلى چانه مى زنند، تخفيف مى خواهند، ما هم سعى مى كنيم با آنها راه بياييم. بيشتر ايرانى ها از ما لباس و پارچه مى خرند، زائران ساير كشورها اصلًا اهل خريد نيستند، ولى ايرانى ها ماشاءاللَّه وضعشان خوب است. وقتى ايرانى ها مى روند، خيلى ناراحت كننده مى شود.

راستى خريد كردن و سوغاتى بردن ها آن قدر مهم است كه اين همه براى آن وقت بگذاريم؟

براى پاسخ به اين سئوال به يكى از كارشناسان اجتماعى و فرهنگى بعثه رهبرى مراجعه كردم. آقاى عبداللَّه رستگار مى گويد:

ص: 225

در اين كه گروه زيادى از خويشان و بستگان زائران چشم انتظار آمدن حاجى از سفر و چشم روشنى هستند، شكى نيست. اتفاقاً اين امر، نشانه گرايش هاى زيباى دينى و مذهبى مردم و جوانان ماست كه با حاجى و سوغاتى هاى مكّه و مدينه به گونه اى ديگر برخورد مى كنند؛ آن را مقدس و عزيز مى شمارند. بنابراين اصل آن لازم و ضرورى است. اگر شادى ها و خوشى هاى ما، رنگ دينى و مذهبى بگيرد، خيلى از نابهنجارى هاى اخلاقى و رفتارى كاهش مى يابد.

اما هر كار خوب، اگر با تدبير و برنامه ريزى با آن برخورد نكنيم، ممكن است از جهت اصلى منحرف شود و آثار و پيامدهاى پيش بينى نشده اى به همراه داشته باشد. ضرر و زيان زائران به علت ناآشنايى با قيمت ها و كيفيت اجناس از آسيب هاى بسيار محتمل خريدهاى زياد و مكرر در بازارهاى مكّه و مدينه است. تقلب و چندقيمتى بودن اجناس از پديده هاى رايج در سال هاى اخير بوده كه زائران بسيارى را متضرر و پشيمان كرده است.

اين كارشناس اجتماعى در پايان چند توصيه مهم را مطرح كرد:

1. زائرانى كه با قيمت كالاها و كيفيت آنها آشنا نيستند، حتماً پيش از خريد با زائران آشنا و خبره كاروان مشورت يا به همراه آنان براى خريد بروند.

2. از خريد كالاى گران قيمت و سنگين و حجيم خوددارى كنند؛ چون هم در انتقال و جابه جايى آسيب پذيرند و هم خدمات پس از فروش و گارانتى ندارند و امكان تبديل و تعويض آنان نيز وجود ندارد.

3. زائران مدينه اول كه قرار است به مكّه مشرف شوند، تلاش كنند كه بار خود را سنگين و حجيم نكنند. زائران مكّه نيز كه بعد از اعمال به مدينه مى آيند، سعى كنند با پرهيز از خريدهاى سنگين و حجيم، بار خود را در سفر سنگين نكنند.

4. از خريد كالاها و هدايايى كه مشابه آنان با همين قيمت يا كمتر در ايران

ص: 226

يافت مى شود، خوددارى شود؛ زيرا امكان تعويض و خدمات پس از فروش در اين جا بسيار كم است ولى در ايران وجود دارد.

5. خيلى خوب است مدير كاروان با شناسايى و دعوت از افراد خبره و آشنا به بازار و قيمت ها، وقتى را در جلسات كاروان به آنان اختصاص دهد كه تجارب و توصيه هاى خود را در خريد كالا، در اختيار ديگر زائران قرار دهند.

6. در هرحال، اصل محورى، خريد حداقلى در اين جاست كه افزون بر همه منافع گفته شده، كمكى بزرگ به اقتصاد ملى و در حال رشد كشور است.

ص: 227

سه شنبه 28/ 9/ 85

بيست و هشتم ذيقعده 1427

بازديد نماينده ولى فقيه از منطقه جمرات پس از توسعه

نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى در آستانه فرارسيدن ماه ذيحجه عصر روز سه شنبه از منطقه جمرات بازديد كرد و در جريان جزييات مراحل توسعه جمرات قرار گرفت.

به گزارش واحد ارتباطات خبرى در ابتداى اين بازديد كه تنى چند از علما و معاونان بعثه و رييس نمايندگى سازمان حج در عربستان، آيةاللَّه رى شهرى را همراهى مى كردند، هيئت ايرانى از سوى مقامات بلندپايه وزارت حج عربستان مورد استقبال قرار گرفت.

اطلاعات مربوط به عمليات توسعه جمرات را دكتر حبيب زين العابدين، معاون وزير كار و مدير پروژه به استحضار نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى رساند.

معاون وزير كار عربستان در تشريح اقدامات انجام شده براى توسعه جمرات گفت:

«محل رمى جمرات نسبت به سال گذشته تعريض شده و براى حج سال جارى 2 طبقه براى رمى جمرات آماده شده كه تا سال آينده به 4 طبقه افزايش مى يابد.»

وى افزود: «حوضچه هاى جمرات بزرگ تر شده و پهناى ستون هاى آن از 25 متر به

ص: 228

32 متر افزايش يافته تا براى حجاج مشكلى ايجاد نشود.»

مدير پروژه توسعه جمرات نيز گفت: «مسير ورود و خروج خودروها يك طرفه شده و هر طبقه خروجى خاصى را به شهر مكّه خواهد داشت تا از ازدحام زائران در يك مكان جلوگيرى شود.»

آيةاللَّه رى شهرى نيز دراين بازديد ابراز اميدوارى كرد كه با پيش بينى هاى صورت گرفته ازدحام حجاج براى رمى جمرات تلفاتى درپى نداشته باشد.

رمى جمرات سه گانه مرحله اى از انجام مراحل حج تمتع در روزهاى 10 تا 12 ذيحجه به شمار مى آيد.

سال گذشته 363 حاجى در جريان رمى جمرات جان باختند و 289 تن ديگر زخمى شدند. دو سال پيش از آن نيز 250 نفر تلف شوند.

ص: 229

ياد كرد و گفت: «مسلمانان نبايد در برابر اين حوادث بى تفاوت باشند، بلكه بايد محكم ايستاده و با وحدت خود راه مبارزه با اين تعرضات را درپيش گيرند.»

نماينده مريوان در عين حال خاطرنشان كرد: «اسلام همواره دين صلح است و مسلمانان جنگ طلب نيستند، اما دفاع از كيان مسلمانان و كشورهاى اسلامى در مقابل تجاوزات وظيفه همه است.»

كريمى با اشاره به حوادث لبنان و ستايش مقاومت حزب اللَّه يادآور شد كه مقاومت حزب اللَّه در لبنان براى اسلام بود و بايد از اين جريان مقاومت همه كشورهاى اسلامى دفاع كنند.

نماينده اهل تسنن در مجلس ايران در ادامه حج را مناسب ترين موقعيت براى بررسى و حل مشكلات و مسائل مسلمانان دانست و تأكيد كرد كه مسلمانان و دولتمردان اسلامى بايد با برنامه ريزى از اين فرصت بهره لازم را درجهت مصلحت خود ببرند.

ص: 230

شيراز بگذارند و همراه خود نبرند؛ اما پدر و مادرم مصرانه عقيده داشتند كه چون خداوند متعال مرا دعوت كرده است، خود حافظ و نگهدار من خواهد بود و اين توفيق الهى را نبايد از دست بدهم. صبح روزى كه ساعت 4 براى ثبت نام اوليه به كاروان مراجعه كرديم، هرگز فراموش نمى كنم؛ سراپا شور و شوق بودم. تنها موردى را كه از آن واهمه داشتم، تزريق واكسن و آزمايش خون بود. اما انگيزه زيارت خانه خدا و مرقد پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله چنان در من قوى بود كه با توصيه آقاى دكتر بر ترس خود غلبه كردم. از آغاز سال تحصيلى در درس خود كوشا بودم و امتحانات ميان ترم خود را با بالاترين نمره نسبت به ساير دانش آموزان به پايان رساندم. به گونه اى كه دبيرانم همگى با مشرف شدن من به خانه خدا با اشتياق كامل رضايت دادند.

در جلسات مناسك حج شركت نمودم و هرگز خاطره روزى را كه براى خريد لباس احرام همراه مادرم رفته بودم فراموش نمى كنم. سرانجام روز موعود فرا رسيد. روز چهارشنبه، 15 آذر، با شور و شوق به مدرسه رفتم و امتحان آزمون پيشرفت تحصيلى را دادم. با دوستان و دبيران خداحافظى كردم؛ همگى التماس دعا داشتند، سپس در آزمون «فاينال» كانون زبان شركت كرده، با مسؤول مربوطه در مورد امتياز ثبت نام ترم بعدى خود براى دانش آموزان برتر صحبت كردم. سپس به منزل بازگشتم. مادرم اصرار داشت چند ساعتى بخوابم، اما از شوق خوابم نمى برد. حمام كرده، غسل زيارت به جاى آوردم ... براى ساعت پرواز ثانيه شمارى مى كردم.

هنگام رسيدن به مدينه اصلًا احساس خستگى نمى كردم و مشتاق رفتن به حرم پيامبر بودم. قبلًا فقط چند سفر به مشهد مشرف شده بودم، ديدن گنبد سبز پيامبر- كه هميشه آرزوى ديدن آن را از نزديك داشتم- صحن حرم و داخل حرم برايم بسيار دل نشين و باشكوه بود. از پنجره اتاق براى اولين بار بيرون را نگاه كردم و بسيار شاد شدم.

ديدن مسلمانان مختلف، زن و مرد، پير و جوان، سفيد و سياه كه همگى با شنيدن صداى اذان براى اقامه نماز به مسجد مى رفتند، برايم بسيار جالب و زيبا بود و از اين كه خداوند چنين توفيقى را به من عطا كرده، بسيار سپاسگزارم. با شوق به طرف حرم پيامبر دويدم و با

ص: 231

سختى جلوى ستون توبه نماز خواندم و قرآن قرائت كردم. با پدرم صبح زود به قبرستان بقيع رفتم و قبر چهار امام بزرگوار را در كمال سادگى و مظلوميت مشاهده كردم و آرزو كردم كه اى كاش اين چهار امام معصوم در ايران بودند تا مى توانستيم همچون امام رضا عليه السلام، پروانه وار به دورشان بگرديم و ضريحشان را در بغل بفشاريم. اكنون نيز شوق ديدار مسجدالحرام و خانه خدا را دارم و براى آن لحظه، ثانيه شمارى مى كنم و از خداوند بزرگ مى خواهم كه زيارت خانه اش و ديدار مرقد پيامبر را نصيب همه مسلمانان و همه همسالان من كند.» (1)

ص: 232

1. كليه زائرانى كه سرفه مى كنند، بايد تحت معاينه و آزمايش هاى لازم قرار گيرند.

2. كسانى كه سرفه مى كنند، از ماسك استفاده كنند.

3. موقعى كه سرفه مى كنند، با يك دستمال (ترجيحاً دستمال كاغذى و يك بار مصرف) جلوى دهان و بينى خود را بگيرند.

4. خلط دهان خود را روى زمين نيندازند.

5. موقعى كه سرفه فعال دارند، از رفتن به مسجد و مراكز پرجمعيت خوددارى كنند.

6. در مواقعى كه احساس مى كنند فرد مجاور آنها سرفه شديد و خلطدار دارد و نكات بالا را رعايت نمى كند، حتماً محل خود را تغيير دهند.

7. هنگام حضور در محل هاى شلوغ از ماسك استفاده كنند.

ص: 233

همراه و سوء استفاده احتمالى از آن، در زمره تعهدات بيمه اى نيست و به همين دليل زائران بايد دقت بيشترى به هشدارهاى امنيتى داشته باشند.»

وى يادآور شد كه اكثر سرقت ها در زمان نماز صبح و در اماكن ازدحام مانند بقيع و ورودى هاى مسجدالحرام صورت مى گيرد.

گفتنى است كه در روز جمعه گذشته، مبلغ 1750 و در روز شنبه، 3500 دلار از زائران ايرانى به سرقت رفته است.

ص: 234

قسمت توجهى نمى كردند، بيش از ده متر از مسعى خون آلود بود. خون ها كاملًا پخش شده بود. حالا فقط رد پاها بودكه هرچه از محل اصلى ريختن خون ها دورتر مى شد، كم رنگ تر مى شد.

دو نفر از مأموران چفيه قرمز حرم از برابرم مى گذرند، صدايشان مى زنم، با دست اشاره مى كنم، خون ها را نشانشان مى دهم؛ برمى گردند و نيم نگاهى مى كنند و بى خيال رد مى شوند. مأموران دم در برمى گردند، اما مردم همچنان بى آن كه كسى مانعشان شود، يا حاجزى بگذارند، در حال سعى اند. خون ها ديگر خشكيده است، اما پاى مردم، برهنه شايد نمناك از عرق، آن هم روى مرمرهاى صاف و صيقلى، كم كم دارد اثر خون ها را كم تر و كم رنگ تر مى كند.

ساعت دقيقاً 40/ 6 است كه جوانى بنگلادشى تنها با يك قطعه پارچه كوچك و يك شيشه ربع ليترى آب از راه مى رسد. پارچه را زير پايش مى اندازد، قدرى آب روى پارچه و خون ها ريخته، بعد پارچه را با پايش روى خونها مى كشد و جابه جا مى كند.

ساعت 45/ 6 دقيقه دو نفر ديگر مثل خودش بنگلادشى اما ميان سال به يارى اش آمدند. دوسه دقيقه بعد، ديگر خبرى از خونها نبود. البته خون هايى كه قبل از آمدن مأموران بيش از يك پنجمش نمانده بود. من همچنان مبهوت اين همه سرعت عمل مأموران حرم!! به آن چهار پنجم خون ها فكر مى كردم كه چسبيده به پاهاى مردم، به همه جاى مسعى به مروه، به صفا، به مطاف، بلكه به همه جاى حرم و حتى اقامت گاه هاى اين حاجى ها كشيده شده بود.

وقتى خواستم از حرم خارج شوم، از آن دو مأمور كشيك باب النبى صلى الله عليه و آله پرسيدم:

خون هايى كه آن جا ريخته بود، در اثر چى بود؟ معلوم بود رغبتى به جواب دادن ندارند.

سئوالم را جور ديگرى تكرار كردم: «وقتى من آمدم، خون زيادى آن جا ريخته بود، شما اين جا بوديد؟ مى دانيد چرا؟»

يكى از آن دو با لحنى عادى گفت: «يك پيرمرد حاجى افتاد، سرش به سنگ ها خورد و خونى شد. همين!» قانع نشدم. خونى كه من ديدم بيشتر از خون يك نفر آن هم

ص: 235

در اثر افتادن و خونين شدن سرش بود. اما با خودم گفتم: شايد هم همين طور باشد، اما با اين توضيح كه وقتى افتاد و خون از سرش جارى شد، تا دقايقى طولانى همين طور افتاده بود و خون ها روى سنگ هاى مسعى مى ريخت و كسى جرأت نزديك شدن و برداشتن او را نداشت؟ شايد از هوش رفته بود و مردم فكر مى كردند مرده است. شايد هم منتظر مأموران اورژانس بودند و شايد با خود مى گفتند: حالا او را از مسعى بيرون برديم، كجا ببريم؟ و شايد ... و شايد ...

اما مهم تر از دانستن علت ريختن خون ها، دانستن تكليف مردم حج گزار با اين همه نجاست حرم مطهر و مسجدالحرام بود. تكليف سعى و طوافشان، تكليف نمازشان، حتى تكليف امثال من كه شاهد اين ماجرا بوديم و نحوه تنظيف، نه تطهير مأموران را ديديم و يقين هم داريم كه داخل مسعى در هيچ زمان ديگر هم جز با آب قليل شسته و تنظيف نمى شود! به ياد فتاواى علما مى افتم كه ديدن سر سوزنى خون در مسجد را موجب ثبوت تكليف بر همه مسلمانان مى دانند كه به وجوب كفايى، همه وظيفه دارند در تطهير آن بكوشند و اين مزيد بر اشكالاتى است كه در سعى و طواف پيش مى آورند.

ص: 236

چهارشنبه 29/ 9/ 85

بيست و نهم ذيقعده 1427

برگزارى همايش «پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله، كانون مهر و عدالت» در مدينه منوره

همايش علمى اهل سنت با موضوع «پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله، كانون مهر و عدالت» روز چهارشنبه در بعثه رهبر معظم انقلاب در مدينه منوره برگزار شد.

در اين همايش ملى كه 400 تن از زائران مرد و زن اهل سنت ايرانى حاضر در كاروان هاى مختلف شركت داشتند، شش تن از سخنرانان ديدگاه هاى خود را درباره ابعاد عظمت پيامبر، جهانى بودن رحمت و محبت رسول اللَّه صلى الله عليه و آله، مهرورزى و تكريم، عدالت اجتماعى، قاطعيت و مداراى پيامبر بيان كردند و پيشنهادهايى براى وحدت پيروان مذاهب مختلف اسلام ارائه كردند.

در ابتداى اين همايش «آخوند عبدالرزاق رهبر»، دبير همايش و مدير حوزه علميه اهل تسنن آق قلاى گلستان در سخنانى با اشاره به اهداف برگزارى همايش، بر ضرورت تجديد اخوت مسلمانان از فرق مختلف تأكيد كرد.

«رهبر»، به نمايندگى از مسلمانان اهل سنت اعلام كرد: «با برادران مسلمان در ساير مذاهب دست بيعت مى دهيم و بر اخوت و برادرى بيش از پيش تأكيد مى كنيم.»

وى با اشاره به اهميت شناخت ديدگاه هاى اهل سنت و شيعه درباره اهل بيت

ص: 237

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله تصريح كرد: «بدون توجه به سيره اهل بيت عليهم السلام ايجاد تحول در زندگى ممكن نيست. از ديدگاه اهل سنت وجوب محبت اهل بيت يك امر قطعى و ضرورى است.»

در اين مراسم نمايندگانى از بعثه هاى مراجع عظام در مدينه نيز حضور داشتند.

اين همايش با حضور اعضاى هيئت رييسه از جمله آيةاللَّه صابرى همدانى، مولانا اسحاق مدنى رييس شوراى افتاى اهل سنت در دفتر رهبرى، محمدعلى كريمى نماينده مريوان در مجلس شوراى اسلامى و ماموستا رشيد ثنايى، امام جمعه اهل سنت سرپل ذهاب ادامه يافت.

در اين همايش سخنرانان از استان هاى مختلف كشور مواضع خود را درباره مشكلات مسلمانان شيعه و سنى در جهان اسلام تشريح كردند.

در پايان همايش، هدايايى به شركت كنندگان اهدا شد و حاضران نماز ظهر را به جماعت در مسجدالنبى صلى الله عليه و آله اقامه كردند.

در اين همايش حجةالاسلام والمسلمين راشد يزدى طى سخنانى با اشاره به ادعاى برخى از رهبران مسيحى كه مدعى شده اند «اسلام دين خشونت است» گفت: «اسلام دين محبت و عدالت است و پيامبر اسلام نيز منادى رحمت و محبت است». وى افزود:

«اسلام با هيچ دينى و مليتى در جهان سر جنگ ندارد و تا كسى به اسلام تعدى و تجاوز نكند، اسلام وارد جنگ نمى شود و صرفاً از ارزش هاى خود دفاع مى كند.

اگر كسى به اسلام و ارزش هاى اسلامى تعدى و تجاوز كند اسلام از خود دفاع خواهد كرد.»

دكتر چركزى مسؤول فرهنگى تركمن صحرا نيز با اشاره به سيره پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله اظهار داشت: «در بين اهل سنت گروه هاى زيادى از مردم به اهل بيت پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله ارادت دارند و برخى براى ابراز ارادت خود به اهل بيت نام فرزندانشان را از اسامى اهل بيت انتخاب مى كنند و براى برآورده شدن حاجات خود به مرقد مطهر امام رضا عليه السلام مى روند و به امامزاده هايى كه در محل اسكان آنها وجود دارد توسل مى جويند.

ص: 238

مشاور نخست وزير و رييس امور ديانت تايلند، معاون استاندار استان جنوبى تايلند، رييس امور مكّه، رييس جمعيت حجاج تايلندى، فرزند شيخ الاسلام و رييس مسؤول امور روحانيون و شئون دينى حج، برخى از اعضاى بعثه بودند كه در ابتداى جلسه معرفى شدند. آيةاللَّه رى شهرى ضمن عرض خير مقدم، آشنايى مسلمانان نقاط مختلف جهان را با يكديگر يكى از بركات حج خواند و افزود:

جهان اسلام در فضاى كنونى دچار چالش ها و مصايبى است كه بايد مسلمانان به فكر چاره انديشى نسبت به حل آنها باشند؛ به ويژه در ايام حج كه بهترين فرصت براى مقدمه سازى جهت تشكيل جامعه توحيدى و تحقق امت واحده اسلامى است.

امام خمينى قدس سره مى فرمودند: كليد حلّ مشكلات جهان اسلام، وحدت كلمه است كه بايد با وسايل مختلف از كنار خانه خدا- كه خانه توحيد است- تقويت شود.

نماينده ولى فقيه در امور حج با اعلام برگزارى همايش تقريب بين مذاهب اسلامى در روزهاى آينده و دعوت اعضاى بعثه تايلند براى شركت فعالانه در آن خاطرنشان كرد:

اگر مسلمانان جهان با هم بودند، امروز دشمنان اسلام نمى توانستند به پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله اهانت كنند و قلوب همه مسلمانان را جريحه دار سازند.

اگر مسلمانان با هم بودند، امروز چند ميليون اسرائيلى نمى توانستند آن همه ستم در حق فلسطين كه قلب اسلام است، روا دارند؛ نمى توانستند آن همه ظلم و قتل عام كودك و پير و جوان فلسطينى را انجام دهند و از مسلمانان كارى ساخته نباشد. امروز بيش از 5/ 1 ميليارد مسلمان در دنيا زندگى مى كنند كه اگر با هم باشند بزرگ ترين قدرت اقتصادى، نظامى و سياسى دنيا خواهند بود.

ص: 239

سرپرست حجاج ايرانى در پاسخ به سئوال يكى از حاضران درباره راه هاى عملى ايجاد وحدت گفت:

ما قانون اساسى داريم كه طبق آن، همه مذاهب موجود در ايران و حتى اقليت هاى مذهبى از حقوق يكسان بهره مند هستند و خود اين قانون، محور وحدت است. اما اگر مراد وحدت مسلمانان در سطح دنياست، راهش تمسّك به نقاط مشترك و ترك اختلافات مذهبى است. هركس مى تواند عقايد و واجبات شخصى خود را داشته باشد؛ اما در امور اجتماعى كه به امت اسلام ارتباط دارد، بايد يك سياق و يك رهبرى را قبول كنند.

اطلاعات ما از يكديگر بايد اضافه شود و به دشمن اجازه ندهيم تا با دادن اطلاعات اشتباه رابطه ما را با همديگر خراب كند.

اختلافات فعلى امت اسلام، پيش از آن كه ريشه عقيدتى داشته باشد، ريشه سياسى دارد. از اين رو بايد هوشيارى سياسى را عامل مهم ايجاد وحدت امت اسلام دانست كه مسئوليت آن برعهده روشنفكران و عالمان امت است.

رييس بعثه تايلند ضمن اظهار خوشحالى از ديدار با برادران ايرانى گفت:

اين عيب بزرگى براى امت اسلام است كه عده اى صهيونيست اين چنين حكومت و بين ما تفرقه انگيزى كنند. قرآن مى گويد: يهود و نصارا در دشمنى با اسلام و مسلمانان از هيچ تلاشى فروگذار نمى كنند. ما بايد كارى كنيم كه ملت ها آگاه شوند؛ بايد يك انقلاب فرهنگى در هر كشور ايجاد شود.

عداوت بين مسلمانان و غرب ادامه خواهد يافت و اگر ما عزت و قدرت نداشته باشيم، تحت سلطه ايم. من شيفته رييس جمهور شما آقاى احمدى نژاد هستم. اوست كه شرق و غرب را به مبارزه فرهنگى طلبيده و قدرت اسلام را در مقابل آنان آشكار مى سازد.

رييس بعثه تايلند با ارائه آمارهايى به بيان وضعيت مسلمانان در تايلند پرداخت و

ص: 240

گفت: «امسال تعداد حجاج تايلندى 12000 نفر است كه از بين 8 تا 9 ميليون مسلمان بر طبق قانون OIC مجوز حج گرفته اند.» گرفتن مجوز از طريق شركت ها صورت مى گيرد. او تعداد مسلمانان را بيش از آمارهاى رسمى دولت ذكر كرد و گفت كه از زمانى كه كودك بوده، عدد مسلمانان را دو ميليون ذكر مى كردند. الآن شصت سال دارد، باز هم همان آمار است.

در ادامه جلسه برخى از ديگر اعضاى بعثه تايلند مطالبى درباره دشمنان مشترك ملت هاى مسلمان و كيفيت مقابله با آنها مطرح كردند.

ص: 241

چين گفت:

ارتباطات ما به ويژه در حيطه شئون اديان زياد است و دولت ما با همكارى سفارت شما در پكن، هرساله گروه هايى را از چين براى شركت در سمينارها و ديدار با مقامات ايرانى مى فرستد.

او فهم وحدت اسلامى را موجب ارتباط بيشتر مسلمانان با يكديگر دانست و تأكيد كرد كه در همين راستا ديدگاه رييس جمهور سابق ايران در مورد گفت وگوى تمدن ها بايد تقويت شود.

او گفت: «مسلمانان در چين از آزادى عقيده برخوردارند و اين بهترين فرصت براى ساير چينى هاست. با پيشرفت تمدّن ها وضع مسلمانان رو به پيشرفت است، خاصّه در چين كه امسال عدد حجّاج به 9700 نفر رسيده است.»

رييس بعثه چين با اشاره به تاريخ ارتباطات بين چين و ايران از دوران باستان، بر نقش زبان فارسى در نشر فرهنگ اسلامى در چين تأكيد كرد و افزود:

«تعداد زيادى از پيشوايان مذهبى چينى معارف اسلامى را به زبان فارسى در مساجد آموخته اند و به اين خاطر عقيده دارم كه به ارتباطاتى قوى تر از گذشته نياز داريم و آرزوى ماست كه تمدن چينى و ايرانى پيوند بيشترى پيدا كند.»

او با ابراز تأسف از بى تجربگى و خبرگى لازم در تنظيم امور حجاج چينى گفت:

«لازم است از تجربه و اندوخته هاى شما استفاده شود. در همين راستا چهارماه پيش به ايران سفر كرديم و بسيارى از امور را فرا گرفتيم. اينك هم فرصت را مغتنم مى شماريم و با اعضاى بعثه برنامه ريزى مى كنيم و از اماكن اقامتى حجاج ايرانى ديدار مى كنيم ...»

در پايان سرپرست حجاج ايرانى اعلام آمادگى كرد كه مسؤولان فرهنگى و اجرايى را براى تشكيل كميسيون هاى ويژه با مسئولين بعثه چين مأمور نمايد.

ص: 242

پنجشنبه 30/ 9/ 85

اول ذيحجه 1427

نخست حاجى شدن، سپس ناجى شدن

خطيب امروز جلسه «سخنرانى عمومى بعثه» با نقل حكايت مردى روستايى كه در سفر به تهران، براى رفع عطش، گرفتار چند رِند زمان طاغوت شد و آنان به جاى آب، شراب به خوردش دادند، كوشيد تا از لابه لاى قصه، دروسى اخلاقى استخراج كند و كام تشنه زائران بيت اللَّه را به تذكراتى عرفانى سيراب كند:

درِ شيشه بزرگ ويسكى را كه باز كرد، بوى گندش زد بيرون. مولوى مى گويد: حرف هايى كه مى زنيم، مثل غذاها بو دارد. پياز و سير كه خورده باشى، طرف مقابل بويش را مى فهمد:

بوى حرص و بوى كبر و بوى آز در سخن گفتن بيايد چون پياز

اما چه كسى بوى بد را مى فهمد؟ كسى كه خودش پياز و سير نخورده باشد. اين بنده خداى روستايى چون اهل ويسكى نبود، بوى گندش را فهميد. اما باز هم خواست كم نياورد؛ گفت: همه اش را مى خوريم. خدا عقل داده، ولى مردم استفاده نمى كنند؛ اكثرهم لا يعقلون.

صوفى ار باده به اندازه خورد نوشش باد ورنه انديشه اين كار فراموشش باد

مرد روستايى اندازه نگه نداشت. در حالى كه در همه چيز بايد اندازه نگه داشت. حتى در امور معنوى هم بايد حدّ نگه داشت. يك نفر در زمان اميرالمؤمنين عليه السلام چسبيده بود به عبادت، زن و بچه اش را رها كرده بود و يكسره عبادت مى كرد. حضرت منعش كرد. [ما هم نبايد] غوره نشده مويز شويم! شاگردى نكرده استادى نكنيم.

بايد بياييم اينجاها درجه معرفتمان را بالا ببريم. بعضى ها در اين جا فقط از كعبه همين سنگ ها و ناودان طلا و درِ طلا را مى بينند؛ در حالى كه بايد كارى كرد كه صاحبخانه را ديد.

بعضى ها به حاج آقا و حاج خانم شدن كفايت مى كنند، در حالى كه بايد اين جا حاجى شد، حاجى كه شديم ناجى مى شويم.

آن روستايى شيشه را سر كشيد، مست شد، عربده كشيد، همه چيز را به هم ريخت. او را گرفتند، زدند و انداختند بيرون. وقتى به هوش آمد، يادش آمد كه روى در مغازه نوشته بود: «ليموناد، آناناس، ويسكى و غيره» چون بقيه را نفهميده بود خيال كرد «و غيره» همان شربت و دوغ است. نشست و سفارش «وغيره» داد. پس همه اين كتك خوردن ها و گيج و منگ شدن ها و ذلت كشيدن ها زير سر «وغيره» است.

غير خدا هرچه هست، هست «وغيره» نيست «وغيره» به جز حريم حرم سوز

عبادت مهم نيست؛ عبوديت مهم است. اين «شاه كليد» است. بايد مثل كلاس اولى ها شد كه هرچه مى خواهد بگويد و هرچه مى خواهد بكند، دستش بالا است؛ از معلم اجازه مى گيرد. حاجى بايد جورى به وطن بازگردد كه ديگر بى اجازه خدا و رسول كارى نكند.

ص: 243

ص: 244

فضايى صميمانه با مسؤولان بعثه مقام معظم رهبرى در مكه مكرمه ديدار كردند.

آيةاللَّه رى شهرى در اين جلسه، با اشاره به سفر چند سال پيش خود به آفريقاى جنوبى گفت:

يكى از نكاتى كه از نظر فرهنگى برايم جالب بود، اين [است كه مسلمانان در آفريقاى جنوبى برنامه منظم و خوبى دارند و قابليت هاى خوبى به دست آورده اند.

درواقع مسلمانان بايد از اين شرايط جديدى كه در نظام حكومتى پيش آمده، بيشترين بهره بردارى را براى گسترش فرهنگ خود داشته باشند و بهترين كارى كه براى تبليغ اسلام مى توانند انجام دهند، تبليغ عملى است.

وى با اشاره به لزوم الگو گرفتن از پيامبر صلى الله عليه و آله گفت: «همچنان كه پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام با اخلاق و رفتار خود موجب جذب دل ها مى شدند، مسلمانان هم با الگو قرار دادن آن بزرگواران مى توانند كسانى را كه به دين اسلام معتقد نيستند، جذب كنند.»

نماينده ولى فقيه يكى ديگر از خاطرات جالب خود در سفر به آفريقاى جنوبى را ديدار با مرحوم دكتر احمد ديدات و پيروان او برشمرد و افزود:

ايشان با صبر و مقاومتى كه طىّ 8 سال بيمارى از خود نشان داد و با وجود كسالت شديد باز هم تبليغ كرد و با مسيحيان مناظره نمود، براى ما آموزنده بود؛ به طورى كه بعد از ديدن ايشان در بستر بيمارى در دفتر خاطراتم نوشتم: «مى ارزد كه انسان به آفريقاى جنوبى سفر كند تا اين نمونه صبر و پايدارى را ببيند.».

او در پايان ضمن تشكر از بعثه آفريقاى جنوبى، اظهار اميدوارى كرد كه در جوار رسول اللَّه صلى الله عليه و آله و بيت اللَّه الحرام، همگى سفرى پربارى داشته باشند و بتوانند نور اسلام را بيش از پيش به كشورشان منتقل كنند.

رييس بعثه حجاج آفريقاى جنوبى نيز اين گونه ديدارها را يكى از اهداف حج مسلمانان برشمرد و با اشاره به تاريخ ظهور اسلام در آفريقاى جنوبى گفت:

ص: 245

در قرن هفدهم ميلادى گروهى از مسلمانان چينى به آفريقاى جنوبى آمدند و در همان جا به تجارت مشغول شدند و در همان قرن، اولين مسجد در كيپ تاون ساخته شد. طى حدود 5/ 3 قرن، جمعيت مسلمانان به دو ميليون نفر رسيده و اكنون 340 مسجد در كل كشور و 146 مسجد در كيپ تاون داريم كه بهترين مراكز براى توسعه اسلام به شمار مى روند.

امام هاشم با تأكيد بر نقش جمهورى اسلامى در سرنوشت مسلمانان آفريقاى جنوبى گفت:

سقوط شاه در ايران تأثير زيادى روى مردم، به ويژه جوانان ما داشت و همين تأثيرات باعث فعاليت هاى مختلف دينى و مذهبى شد، به طورى كه آزادى اديان به رسميت شناخته شد و مسلمانان آفريقاى جنوبى توانستند نمايندگانى در دولت و مجلس داشته باشند.

قابل ذكر است كه تعداد حجاج آفريقاى جنوبى در سال جارى 4000 نفر هستند كه به خاطر تقاضاى زياد دوبرابر سهميه مقرر است. مخارج حج آنان بين 4000 تا 7000 دلار است كه 1500 دلار آن پول بليط هواپيماست و شركت هاى طرف قرارداد با سعودى ثبت نام و ترتيبات قانونى را به عهده دارند.

ص: 246

است، پس از كشته شدنش حاضر نشدند حتى به عنوان يك تروريست محكومش كنند!

از آن طرف شيعه هم هنوز به آن مقدار از همبستگى و وحدت كلمه نرسيده كه وقتى افرادى از اهل سنت كشته مى شوند و ما محكوم مى كنيم و مى گوييم اين كار تكفيرى هاست، شيعه برادركشى نمى كند، برخى از آقايان هستند كه حاضر نيستند همين جنايت تكفيرى ها را كه براى بدنام كردن شيعه، سنى كشى مى كنند، محكوم نمايند!

اظهارات فوق در ديدار با آيةاللَّه رى شهرى توسط سيد عمّار حكيم، نماينده مجلس اعلاى انقلاب اسلامى عراق مطرح شد و او در پاسخ، پس از خير مقدم به روحانيون حاضر در جلسه گفت:

شما روى اساسى ترين نقطه انگشت گذاشتيد. دشمن نمى خواهد وحدت و وفاق بين مردم عراق باشد. طبيعى است كه با راه هاى مختلف ايجاد فتنه مى كند. از اين رو در گام اول، خود شيعيان بايد متحد باشند و در گام دوم با اتحاد شيعه و سنى شرّ صدام و اشغالگران كنده شود.

نماينده علماى عراق با تأكيد بر شدت تلاش دشمنان براى جلوگيرى از اتحاد شيعه و سنى در عراق گفت:

مهم ترين اهتمام ما بر اين است كه نظم و انتظام در كار شيعه باشد. به صرف اين كه كسانى از شيعيان كشته مى شوند، گروهى راه نيفتند و به خونخواهى آنان بخواهند سنى ها را بكشند؛ اين همان چيزى است كه دشمن مى خواهد و كار را بيشتر پيچ مى دهد و مشكل را عميق تر مى كند.

البته كسانى هم هستند كه مى گويند توازن رعب بايد برقرار باشد. ما اگر عكس العمل در مقابل كشته شدن شيعه ها نشان ندهيم، جرأت بيشترى براى ادامه اين كشتارها پيدا مى كنند. ولى ما مى گوييم دشمنان عراق و تكفيرى ها شيعه و سنى نمى شناسند. آنها مى خواهند شيعه را وادار به عكس العمل كنند و از اين كه هر تعداد سنى به دست شيعه كشته شود،

ص: 247

خوشحال مى شوند.

اعدام صدام هم خيلى تعيين كننده نيست، چون آن «بت» بودن صدام، حتى نزد بعثى ها هم شكسته شده. وقتى در دادگاه پخش مستقيم است، شير مى شود قيافه مى گيرد، حرف هاى متناسب با پخش مستقيم و موافق طبع طرفدارانش مى زند، اما تا پخش مستقيم تمام مى شود، به همه صغير و كبير، حتى به قاضى تحقيق و مأموران هم با نهايت ذلت «بله قربان» مى گويد.

در اين ديدار مسائلى ديگر از عتبات عاليات، همچون: بازسازى مرقد امام حسين عليه السلام، ساخت ضريح جديد امام حسين عليه السلام توسط قمى ها، انفجارهاى سامرا، بازسازى حرم مطهر عسكريين عليهما السلام، بدرفتارى با زائران ايرانى و ...

نيز مطرح گرديد.

ص: 248

آنان فكر مى كردند با ساختن جاى پايى براى خود در افغانستان و عراق مى توانند به خواسته هايشان برسند؛ اما حالا مى فهمند اينطور نيست و اگر مردم مسلمان آگاهى و اتحاد لازم را داشته باشند، قطعاً شرّ آنان كوتاه خواهد شد و زمينه تحقق آن وعده اى كه خداوند سه بار در قرآن كريم تكرار كرده، به دست مردم پديد آيد: ى هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ ى؛ و ما به هر تقدير معتقديم كه اين وعده الهى روزى عملى خواهد شد.

رييس بعثه افغانستان با تشكر از بعثه جمهورى اسلامى ايران اظهار اميدوارى كرد كه نشست متقابلى در بعثه حج افغانستان صورت پذيرد. او در اين باره اظهار داشت:

«دوستان ما كه از بعثه افغانستان آمده اند، خواهان استفاده از تجارب دوستان خود در بعثه ايران هستند تا به جايى برسيم كه شما به بعثه افغانستان افتخار كنيد، همان طور كه ما امروز به بعثه شما افتخار مى كنيم.»

ص: 249

هوشيارى ملت محروم و مظلوم افغانستان و عراق، اشغالگران به اين نتيجه رسيده اند كه تداوم حضورشان به نفع آنها نيست.

نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى تأكيد كرد كه اگر مردم تمسك به اسلام داشته باشند در آينده نزديك دست دشمنان از منطقه كوتاه شده با تحقق وعده الهى سايه پربركت اسلام بر سراسر جهان پرتو خواهد افكند.

وى با اشاره به مشتركات تاريخى و مذهبى دو كشور ابراز اميدوارى كرد كه در سايه اعتماد متقابل مقامات و مسؤولان ايران و افغانستان، روابط برادرانه و دوستانه اى ميان دو كشور در تمامى زمينه ها، به ويژه در امور فرهنگى هرچه بيشتر گسترش يابد.

در اين ديدار كه در بعثه مقام معظم رهبرى در مكه مكرمه انجام شد، آقاى ذكريا زكى رييس بعثه حج افغانستان، از آخرين تحولات كشورش گزارش داد و طى آن گفت كه مردم افغانستان در سال هاى متمادى از حمايت هاى بى شائبه جمهورى اسلامى ايران برخوردار بودند و وظيفه خود مى دانند كه قدردان دولت و مردم ايران باشند.

وى با اشاره به كيفيت خدمات رسانى به حجاج جمهورى اسلامى ايران گفت:

ايران اسلامى با كوله بارى از تجربه در زمينه ارائه خدمات به حجاج در صدر كشورهاى اسلامى قرار دارد و كارگزاران حج افغانستان اميدوارند بتوانند با بهره گيرى از تجارب ايران، خدمت رسان خوبى براى حجاج افغانى باشند.

بعثه حج جمهورى اسلامى ايران افتخار ما و ساير كشورهاى اسلامى است و ما تلاش داريم با حمايت ايران، بعثه حج افغانستان را به افتخارى براى جهان اسلام تبديل كنيم.

آيةاللَّه صالحى وزير مشاور دولت افغانستان نيز با آرزوى صحت و سلامتى براى مقام معظم رهبرى- نماينده ولى فقيه و مسؤولان جمهورى اسلامى ايران گفت: «مردم افغانستان دو دهه گرفتار تجاوز خارجى و جنگ داخلى بودند و با دستيابى به موفقيت هاى قابل توجه در نهادينه كردن قانون، افتخار دارد به بازويى براى جهان اسلام تبديل شود.»

ص: 250

وى از وحدت اهل تسنن و تشيع افغانستان به عنوان الگويى براى جهان اسلام ياد كرد و گفت: «ملت متدين، زجركشيده و فقير، اما با عزت افغانستان از تلاش براى حاكميت اسلام عقب نخواهد نشست.

شيخ باقر شيخ زاده نماينده پارلمان افغانستان با سپاس از جمهورى اسلامى ايران به دليل ارائه حمايت هاى اقتصادى و سياسى در طول بيش از دو دهه اخير گفت:

جمهورى اسلامى افغانستان با شجاعت توانسته است اسلاميت خود را به جهانيان ثابت كند و بعد از شكست طالبان، اينك به كشورى مستقل و آزاد تبديل شده است.

خواست ما از كشورهاى اسلامى، شناسايى هويت اسلامى افغانستان است و اميد داريم در بازسازى افغانستان نيز از حمايت ايران اسلامى و ساير كشورهاى مسلمان بهره مند شويم.

به گفته وى اگر جهان اسلام با وحدت كلمه حول محور قرآن و اسلام متحد شوند، هيچ ابرقدرتى قادر به ايستادگى دربرابر آنها نخواهد بود.

افغانستان با جمعيتى بالغ بر 24 ميليون نفر، 24100 زائر را به حج تمتع سال جارى اعزام كرده است.

ص: 251

اين جا كه نشسته اند، بين حرم پيامبر صلى الله عليه و آله وقبور تخريب شده امامان معصوم عليهم السلام در بقيع، مى دانند كه در نزديكى هاى قبر مخفى حضرت زهرا عليها السلام نشسته اند، اما قبرى در كجا؟

سمت راستشان در كنار روضه پيامبر صلى الله عليه و آله يا در سمت چپشان در كنار قبور ائمه عليهم السلام؟ هرچه هست، تنها ذكر نام زهراى مظلومه عليها السلام كافى است تا چشمه هاى اشكشان را بجوشاند و صداى ضجّه آنان را به آسمان برساند.

يا فاطمه من عقده دل وانكردم گشتم ولى قبر تو را پيدا نكردم

آخر اين جا كه نشسته اند، سال ها محل عبور فاطمه عليها السلام بوده. ذره ذره خاك اين جا، هواى اين جا، آسمان اين جا شاهد لحظه لحظه حيات زهرا عليها السلام بوده، همان زهرايى كه به على عليه السلام و مناجات هاى او عشق مى ورزيده. و دعاى كميل تصويرى هميشه به ياد ماندنى از همان مناجات هاست.

ده ها هزار زائر حرم نبوى در مدينه منوره، پنج شنبه شب همزمان با نخستين روز از ماه ذيحجه در مراسم پرفيض دعاى كميل در بين الحرمين شركت كردند و با شور و حال وصف ناپذيرى فرازهاى دعاى كميل را زمزمه نمودند.

در اين مراسم كه دومين دعاى كميل زائران ايرانى در مدينه منوره است، علاوه بر سيل عاشقان ايرانى اهل بيت عليهم السلام، اعضاى بعثه مراجع تقليد فعال در مدينه، آيةاللَّه غيورى و حجةالاسلام والمسلمين قاضى عسكر، نمايندگان بعثه مقام معظم رهبرى در مدينه حضور داشتند.

بسيارى از زائران حرم نبوى از چند شب قبل براى شركت در مراسم دعاى كميل كه به يك مراسم پرشور در مدينه منوره تبديل شده است، لحظه شمارى مى كردند و از دست اندركاران برگزارى دعاى كميل زمان برگزارى آن را جويا مى شدند.

زائران ايرانى همانند پنجشنبه گذشته با نظم و ترتيب ويژه اى در مراسم دعاى كميل حضور مى يافتند.

500 تن از نيروهاى انتظامات داوطلب مردمى، نظم دهى به مراسم را برعهده داشتند.

ص: 252

اكثر زائران ايرانى در نظرسنجى هايى كه انجام شده، مراسم دعاى كميل بين الحرمين را يكى از جلوه هاى ويژه حج مى دانند و اصرار و علاقه مندى خود را به شركت در اين مراسم ابراز مى دارند.

پليس مدينه از ساعاتى قبل از شروع مراسم مبادى ورودى به محل برگزارى دعا را به شدت كنترل مى كرد تا زائران خارجى وارد محوطه برگزارى دعا نشوند. اما با اين همه، تعداد زيادى از زائران مشتاق به شكل هاى مختلف خود را به محل برگزارى رساندند ...

در پايان مراسم دعاى كميل، آيةاللَّه غيورى براى زائران ايرانى، مسلمانان جهان، مردم ايران و شيعيان جهان دعا كرد و از خداوند منان وحدت و يكپارچگى همه مسلمانان و خنثى شدن توطئه هاى دشمنان اسلام را خواستار شد.

زائران پس از برگزارى دعاى كميل كه دقيقاً در ساعت مقرر (23 به وقت مدينه) به پايان رسيد، به طور منظم محل دعا را ترك كردند و قبل از عزيمت به هتل خود، همه محوطه محل استقرار زائران ايرانى را نظافت نمودند كه اين اقدام آنان مورد توجه مأموران سعودى و كسانى كه نظاره گر مراسم دعا بودند قرار گرفت.

ستاد امداد گمشدگان نيز در اطراف محل برگزارى دعا حضور داشتند تا اگر زائرى كاروان خود را گم كرد، وى را به مقصد برسانند.

ص: 253

پيامبر وهزاران شهيد رويدادهاى شهرمدينه در صدراسلام به اين قبرستان قدم مى گذارند.

زائران خارجى، به خصوص زائران لبنانى، فلسطينى و شيعيان كشورهاى حوزه خليج فارس، ترك هاى تركيه و شيعيان آسياى مركزى و قفقاز و برخى كشورهاى اروپايى نيز به تبعيت از زائران ايرانى در حالى كه كتاب دعا و قرآنى در دست دارند، آرام آرام و احتياطكنان از ميان نيروهاى پليس مدينه كه خيلى راضى به حضور زائران خارجى در بقيع نيستند، مى گذرند و خودشان را در ميان خيل زائران ايرانى گم مى كنند.

زائران بقيع در حالى كه كتاب دعا مقابل صورت قرار داده اند و نگاه غريبانه اى به مزار شهداى بقيع دارند، اشك ريزان فرازهاى زيارت شهداى بقيع را زمزمه مى كنند ...

نيروهاى سعودى اطراف مزار امامان شيعه را با نرده هاى آهنين پوشانده اند تا زائران نتوانند بيش از حد به مزار آنان نزديك شوند. زائران فقط از ميان نرده هاى آهنى مى توانند مزار امامان خود را نظاره كنند و همين مسئله بر مظلوميت امامان شيعه مدفون در بقيع افزوده است.

زائران، در حالى كه سر بر ميله هاى آهنين سرد مى گذارند و اشك مى ريزند، با امامان خود گفت و گو مى كنند.

يكى از ويژگى هاى بقيع و خانه محزون و غبار گرفته فاطمه عليها السلام اين است كه گرچه وهابى ها تلاش كرده اند با ساختن امارت هاى مدرن و بزرگ و تخريب آثار تاريخى مدينه به ويژه آثارى كه متعلق به شيعيان است، چهره اين شهر را دگرگون كنند؛ اما جاذبه اصحاب پيامبر به ويژه چهار امام مظلوم شيعه عليهم السلام و مزار گمشده فاطمه عليها السلام در بقيع، آن قدر زياد است كه ناخودآگاه فكر انسان را با خود به زمان رسول اللَّه صلى الله عليه و آله و زمان مصيبت هاى وارده بر اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله بعد از فوت ايشان مى كشاند. مى توانى حدس بزنى كه در آن دوران چه بر اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله رفته است!

در بقيع زائران ايرانى و خارجى سئوالات زيادى درباره دلايل پنهان ماندن مزار فاطمه عليها السلام از روحانيون مى پرسند و اين سئوال به رازى تبديل شده كه هيچ كس پاسخى براى آن ندارد و فقط مى توان حدس زد كه اين موضوع از رموز بقيع است تا شايد بقيع

ص: 254

براى آيندگان به يادگار بماند و پاسخى براى نامردمى هاى دوران صدر اسلام با اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله باشد.

شايد همين مظلوميت بقيع است كه ميليون ها زائر را از اقصى نقاط جهان به سوى خود مى كشاند. در موسم حج بقيع خالى شدنى نيست و خلوت نمى ماند و هر روز شرطه ها مجبورند با زور عاشقان اهل بيت عليهم السلام را از بقيع بيرون كنند.

به همين ترتيب هر روز شيفتگان ايرانى و خارجى اهل بيت گروه گروه زائر بقيع مى شوند و بقيع را به حرمى بين المللى تبديل كرده اند.

بقيع اين روزها به خصوص در سالروز شهادت امام جواد عليه السلام به محلى براى آشنايى و ارتباط زائران كشورهاى مختلف با يكديگر تبديل شده است كه در طول زندگى شان يك بار هم يكديگر را نديده اند، اما گويى سالهاست دل هايشان به هم وصل است و يكديگر را مى شناسند و ده ها فصل مشترك فكرى با يكديگر دارند و همين فكر مشترك باعث شده تا رفتارى كاملًا مشترك با يكديگر در بين الحرمين داشته باشند.

امروز در بقيع شاهد صحنه زيباى در آغوش گرفتن يك ايرانى با يك لبنانى شيعه بودم كه گويى دو برادر هستند و متوجه شدم كه آنها با اشك هاى مشتركشان با يكديگر آشنا شده اند و نقطه وصل آنها گريه هايشان براى شهداى مظلوم بقيع بوده است.

عجيب است! نمى دانم بقيع با ساير قبرستان ها چه تفاوتى دارد كه اينقدر تكان دهنده و حيرت آور است. شايد همين رمز و راز پنهان ماندن مزار فاطمه عليها السلام است.

گويى فاطمه عليها السلام با پنهان كردن مزار خود با زائرانش در بقيع حرف مى زند. گويى اين فاطمه عليها السلام است كه دارد از مصائب على، حسن، حسين عليهم السلام و ... براى زائران خود درددل مى كند كه آنها اين گونه اشك مى ريزند و زارى مى كنند. گويى فاطمه عليها السلام مى دانسته كه مزار پنهان او عامل وحدت شيعيان از سراسر جهان خواهد شد. گويى اين فاطمه عليها السلام است كه به پيروان اهل بيت عليهم السلام پيغام مى دهد تا مراقب يكديگر باشند.

پيش از ترك بقيع، گويى پاسخ سئوال خود را يافته ام؛ مزار فاطمه عليها السلام عجب پر رمز و راز است.

ص: 255

بنا به گفته معاون امور روحانيان بعثه رهبر معظم انقلاب، براساس تدابير اتخاذشده در لحظات پرازدحام و شلوغ براى تسهيل انجام اعمال توسط زائران در مسجدالحرام و ابتداى مسير سعى و صفا و مروه، روحانيان جهت راهنمايى مستقرند و پاسخگوى سئوالات شرعى زائران هستند.

به گزارش خبرنگار زائر در مكه مكرمه، محل استقرار روحانيان در مسجدالحرام، پشت مقام ابراهيم و روى كوه صفاست كه زائران مى توانند با مراجعه به آنها پاسخ پرسشهاى خود را دريافت كنند و اعمال خود را با آسودگى خاطر انجام دهند.

همچنين واحد خواهران امور روحانيون مستقر در بعثه مقام معظم رهبرى اعلام كرد كه اين واحد، همه روزه صبح ها از ساعت 8- 12 و بعدازظهرها از ساعت 30/ 3- 5 پاسخگوى سئوال هاى شرعى خواهران زائر است. درضمن، اين واحد، شب ها از ساعت 9- 11 در مسجدالحرام، مقابل مستجار، پاسخگوى مراجعان مى باشد و شماره تلفنى نيز به همين منظور اعلام كرده است.

ص: 256

تعطيلات كريسمس ابراز خرسندى كرد و گفت: «همسر من كه دبير دبيرستانى در اين ايالت است، به خاطر كار خود نمى توانست سه هفته مرخصى بگيرد، اما امسال اين فرصت را غنيمت شمرده ايم و عازم سفر حج شده ايم.

بنابه گزارش «اسلام آنلاين» بيشتر كاروان هاى حجاج در طول اين هفته، ايالات متحده آمريكا را به قصد مكه مكرمه ترك مى كنند و اوايل ماه ژانويه به كشور خود باز خواهند گشت. گفتنى است كه تعداد اقليت هاى مسلمان در ايالات متحده آمريكا در آمارهاى رسمى و غير رسمى، بين پنج تا ده ميليون نفر نقل مى شود.

ص: 257

جمعه 1/ 10/ 85

دوم ذيحجه 1427

أين بابُ اللَّهِ الّذي منه يؤتى

زيباست در مكه مكرّمه كه خاستگاه اسلام است، به جست وجوى موعود اسلام برخيزى! در نزديكى هاى مسجدالحرام كه قبله همه مسلمانان است، در پى يافتن قبله دل هاى عاشقان باشى. در فاصله اى نه چندان دور از كعبه كه خانه خداست، به اميد عنايت دوست كه باب رحمت اوست، ندبه كنى، با دعاى ندبه «باب اللَّه» را طلب كنى.

زيباست در روز جمعه كه روز حضرت مهدى عليه السلام است، با دعاى امام صادق عليه السلام عشق و ارادت خود را به ساحت آن بزرگوار عرضه بدارى و براى خدمت گزارى به آستان مقدسش، تجديد پيمانى دوباره داشته باشى.

دعاى ندبه خواندن، در اولين جمعه ماه ذيحجه، در بعثه مقام معظم رهبرى در مكه مكرمه، در جمع عاشقان و منتظران ولى عصر عليه السلام، خاطره اى فراموش نشدنى براى همه كسانى است كه ساعتى پيش از شروع مراسم در سالن اجتماعات بعثه گردآمده اند.

دقايقى چند از ساعت 7 صبح گذشته كه برنامه با قرائت قرآن آغاز مى شود. قرائت قرآن و مداحى تا ساعت 30/ 7 طول مى كشد و قارى دعا با 5 دقيقه مقدمه چينى دعا را

ص: 258

شروع مى كند. ده دقيقه از 8 صبح گذشته كه بلندگوها قطع مى شوند و مردمى كه در راهرو و بيرون سالن نشسته اند، از شنيدن صداى دعا محروم مى مانند.

حضور چشمگير حجاج علاقه مند در حدّى بود كه در بيرون ساختمان هم دو- سه فرش اضافه برايشان پهن شد. دقايقى از هشت و نيم گذشته بود كه دعا خاتمه يافت و بلندگوها هنوز وصل نشده بودند.

ص: 259

سرنوشت ساز در تحقق معنويات حج دانست و گفت: «قرآن كريم در اين روزها بر ذكر و ياد خدا تأكيد دارد. ياد خدا هميشه خوب است؛ اما تأكيد قرآن در اين ايام بر احساس حضور در محضر حق در سازندگى انسان بسيار مؤثر است.»

وى افزود كه ياد حقيقى خدا در روزهاى پيش رو، انسان را به طور كامل از نظر اخلاق و مسئوليت فردى و اجتماعى متحول مى كند.

ص: 260

مردم ايران نيز از برنامه هاى نظام جمهورى اسلامى براى دستيابى به فن آورى هاى نوين حمايت مى كنند؛ حضور پرشكوه و كم نظير مردم در انتخابات 24 آذر كه جهانيان را به شگفتى واداشت، نمونه اى از اينگونه حمايت هاست.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران همچنين با اشاره به برنامه هاى دشمن براى ايجاد تفرقه بين مسلمانان خواستار يكپارچگى جوامع اسلامى و پرهيز از اختلافات شد.

ص: 261

است. فعاليت در كشور ديگر، يك سرى محدوديت ها را به ما تحميل مى كند كه گريزى از آن نيست و در پاره اى موارد موجب ايجاد اختلال ناخواسته در خدمات رسانى به زائران محترم بيت اللَّه الحرام مى شود كه تاكنون تلاش كرده ايم با شناسايى اين گونه موارد، در اسراع وقت براى حل آن اقدام نماييم.

در پى گزارش هاى واصله درباره حل مسائل و مشكلات تردد زائران، نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت، از تلاش هاى پيگير كارگزاران ستاد و امور حمل و نقل قدردانى كرد و براى آنها از خداوند متعال آرزوى توفيق نمود.

ص: 262

در نوشته هاى آن از تارهاى ساخته شده از طلا و نقره استفاده مى كنند.

ارتفاع پرده كعبه به 14 متر مى رسد و در ارتفاع 10 مترى آن، نوارى به عرض 95 سانتى متر دورادور آن كشيده شده كه از 16 قطعه فاخر مستطيل شكل، مزين به نقوش اسلامى و آيات مبارك قرآنى، تشكيل شده است.

مهم ترين و گرانبهاترين بخش پرده كعبه، پوشش درب كعبه است كه به آن «برقع» گويند. اين پوشش نيز از حرير و به ارتفاع 5/ 6 متر و به عرض 5/ 3 متر بافته شده و بر روى آن اسامى خداوند، آيات قرآن و نقش هاى تزيينى اسلامى، با الياف طلا و نقره، زيبايى خيره كننده اى دارد.

پرده خانه خدا از پنج قطعه تشكيل شده كه هر قسمت يك طرف خانه كعبه را مى پوشاند و پنجمين قطعه در پوشش درب كعبه به كار مى رود. اين پرده كه بدون شك ارزشمندترين و گرانبهاترين پرده در كل دنياست، با دربر داشتن ده ها كيلو طلا و نقره، نزديك به دو تن وزن دارد و در ساخت آن، علاوه بر استفاده از دستگاه هاى اتوماتيك، ده ها متخصص- كه بيشتر آنان اهل عربستان هستند- در تمام طول سال، مشغول به فعاليت هستند.

ص: 263

ممنوعيت تردّد خودروها، تا شعاع دو كيلومتر، شامل توقف گاه هاى اتوبوس هاى حمل و نقل زوّار ايرانى نيز مى شود و معاونت حمل و نقل درون شهرى ستاد مكّه را نيز وادار به نشر اطلاعيه در كليه كاروان هاى ايرانى مى نمايد؛ چنان كه در نشريه زائر هم اطلاعيه اى به همين منظور درج گرديده است. تاريخ نشر اطلاعيه روز پنج شنبه 30/ 9/ 85 و قبل از اعلام رؤيت هلال ذيحجه توسط دولت عربستان است.

اين محدوديت ترافيكى، به لحاظ دور بودن مسيرهاى اغلب كاروان هاى ايرانى تا مسجدالحرام و نيز عربى بودن خطبه هاى نماز جمعه و غير قابل استفاده بودن آنها براى اكثر ايرانيان، باعث كاهش چشمگير تعداد زائران ايرانى در مراسم باشكوه نماز جمعه مسجدالحرام مى شود.

ص: 264

سال هستند (1) - بايد به بيماران غيرواگير نظير بيمارى هاى قلبى و عروقى، فشار خون و ديابت كه در افراد مسن شايع تر است توجه ويژه داشت.

به علاوه بروز همه گيرى هاى بيمارى هاى تنفسى يا روده اى، بروز خطر براى افراد آسيب پذير نظير مبتلايان به بيمارى هاى خاص و سالخوردگان و حتى انتقال بعضى از بيمارى هاى نوپديد و بازپديد از ملل ديگر به داخل كشور از مسائلى است كه بايستى به طور خاص به آن پرداخت. در اين زمينه آموزش، مشاركت در امور، مراقبت و اصلاح رفتارهاى بهداشتى، حرف اول را در حفظ يا تأمين سلامت دارند و زائران، مسؤولان، پزشكان، روحانيان، مديران و عوامل اجرايى كاروان ها نقش اساسى دارند.

به منظور نشر اطلاعات، جهت اصلاح رفتار بهداشتى، مركز پزشكى حج جمهورى اسلامى ايران بر آن است كه در شماره هاى آينده نشريه «زائر» نكات كليدى را تقديم زائران عزيز كند.

اين نكات به ظاهر ساده اساس مبارزه با بيمارى هاست و تضمين كننده سلامت خواهد بود.

ص: 265

شنبه 2/ 10/ 85

سوم ذيحجه 1427

همايش «ابعاد حج محمدى صلى الله عليه و آله»

مراسم نيم ساعت جلوتر از وقت اعلام شده قبلى شروع مى شود. طبق برنامه اعلام شده، ساعت 9 صبح شنبه، آغاز همايش است؛ اما هنوز دقايقى به 5/ 8 باقى است كه جلسه با قرائت قرآن كريم آغاز مى شود و سپس مسؤول واحد اهل سنت كه برگزارى همايش را نيزبرعهده دارد، با بيان خير مقدم و مقدمه اى كوتاه، نماينده مقام معظم رهبرى را براى سخنرانى دعوت مى كند.

نماينده ولى فقيه و سرپرست زائران ايرانى در همايش «ابعاد حج محمدى صلى الله عليه و آله» در مكه مكرمه گفت: «منافع سياسى و اجتماعى حج، بسيار فراتر و مهم تر از منافع فردى آن است.»

به گزارش روز شنبه واحد ارتباطات خبرى بعثه مقام معظم رهبرى، آيةاللَّه رى شهرى در تبيين ابعاد حج محمدى، افزود: «حج، دست ستمگران جهان را از سلطه بر كشورها كوتاه كرده، غاصبان را در بلاد اسلامى با شكست روبه رو مى كند.»

نماينده ولى فقيه، به اهميت مراسم برائت از مشركان در ايام مناسك حج اشاره و

ص: 266

تأكيد كرد: «با برائت از مشركان امروز و بت هاى نوين، مى توان مشكلات كشورهاى اسلامى را حل كرد و فلسطين را از چنگ غاصبان رها ساخت.»

آيةاللَّه رى شهرى، تأكيد كرد كه فرياد برائت از مشركان، نداى شرك زدايى از جهان و اسلامى كردن جهان امروز و برقرارى حاكميت ارزشهاى اسلامى است.

اميرالحاج زائران ايرانى، جهانى كردن اسلام در بعد سياسى را از جمله فلسفه هاى حج دانست و تصريح كرد كه حج ابراهيمى كه توسط پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله احيا شد، مى تواند پاسخ گوى مشكلات امت اسلامى باشد و اين ظرفيت را دارد كه اسلام را جهانى كند.

وى با تبيين فلسفه جهانى شدن اسلام و اتفاق نظر فرق اسلامى در موضوع ظهور منجى عالم بشريت، خاطر نشان كرد: «زمانى كه حضرت مهدى عليه السلام ظهور مى كند، قيام آن حضرت از كنار كعبه آغاز مى شود و از همين مكان است كه اسلام ناب را به سراسر جهان مى گستراند.»

سرپرست حجاج ايرانى در ادامه با اشاره به منافع فردى حج، گفت: «توفيق حضور در حج و بهره گيرى از بركات خانه خدا اعم از بركات معنوى و مادى، از جمله منافعى است كه انسان و امت اسلامى را متحول مى كند.»

اميرالحاج ايران، توجه و پرداختن به موضوع حج از چهار زاويه: تشريع حج، فلسفه حج، مناسك حج و فضايل سرزمين وحى مى تواند ابعاد مهم فرهنگى، سياسى، اجتماعى، اخلاقى و عرفانى اين فريضه بزرگ را بازشناسى كند.

وى از انديشمندان و محققان خواست تا با تأمل و بررسى آيات قرآن و آموزه هاى اهل بيت عليهم السلام، در ابعاد مختلف حج محمدى صلى الله عليه و آله سرمايه بسيار ارزنده اى در اختيار جامعه اسلامى، به ويژه حجاج قرار دهند.

همايش يك روزه ابعاد حج محمدى صلى الله عليه و آله، روز شنبه در مكّه مكرمه با حضور نمايندگان بعثه مراجع عظام، علماى اهل تسنن و تشيع و زائران اهل سنت با هدف عمومى مشاركت برادران زائر اهل تسنن در برنامه هاى فرهنگى بعثه مقام معظم رهبرى برگزار شد.

ص: 267

به همت بعثه مقام معظم رهبرى در پيش از فرارسيدن ايام تشريق، همايش هاى مختلفى با موضوعات مربوط به جهان اسلام و با حضور صاحب نظران و انديشمندان مسلمان از سراسر جهان برگزار خواهد شد.

ص: 268

همچنين با توجه به ضرورت ها و توصيه هاى پزشكى، آشپزخانه هاى مذكور، علاوه بر پخت غذاى معمولى، پخت غذاى رژيمى و توزيع ميان زائران داوطلب را در دستور كار دارند.

ص: 269

يكشنبه 3/ 10/ 85

چهارم ذيحجه 1427

حضور سرپرست حجّاج ايرانى در جمع زائران جانباز

نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى عصر روز يكشنبه در جمع جانبازان انقلاب اسلامى اعزامى به حج سال جارى، خدمت به آنان را افتخار و نعمتى بزرگ توصيف كرد.

آيةاللَّه محمدى رى شهرى در اين ديدار كه در فضايى معنوى و صميمى برگزار شد، گفت: «خدمتگزاران بخش هاى اجرايى و فرهنگى جانبازان و خانواده هاى معزّز آنان بى ترديد نزد خداوند متعال از اجر مضاعفى برخوردارند.»

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران ماه مبارك رمضان و حرم امن الهى را دو ميهمانسراى زمانى و مكانى خداوند تبارك و تعالى خواند و افزود:

هر قدر معرفت و تلاش ميهمان براى دريافت عنايت صاحبخانه بيشتر باشد، ميهمانى او اهميّت بيشترى دارد. ميهمانى مكانى و زمانى خداوند، داراى مراتب و درجات مختلف است. ميهمانان مكانى خدا با اجتناب از محرمات احرام در سفر حج از بركات عمومى حج بهره مند مى شوند.

ص: 270

آنانكه در مراتبى بالاتر با تمام جوارح محرم شوند، وارد حريم خصوصى ميهمانى خداوند مى شوند و ميهمان ويژه خداوند زائرانى هستند كه علاوه بر اين تلاش دارند تا دل نيز محرم شود به اين معنا كه غير خدا در دل راه پيدا نكند.

آيةاللَّه رى شهرى گفت: «بيشترين بهره را از حج، زائرى خواهد برد كه در نتيجه سفر، معرفت و محبتش نسبت به خدا افزون تر بشود.»

گفتنى است كه در حج سال جارى، 90 تن از جانبازان جنگ تحميلى در قالب كاروان جانبازان حضور دارند.

ص: 271

توحيد كلمه و وحدت پيروان پيامبر در همه جاى دنيا، قابل تحقق نيست.

اين امت اسلامى در صدر اسلام با كمك كلمه توحيد و وحدت كلمه بود كه انقلابى فرهنگى- اجتماعى ايجاد كرد و چوپانان و شترچرانان را به سرداران و فاتحان و سردمداران حكومت هاى الهى و انسانى مبدل ساخت.

او در پايان با اشاره به تلاش دشمنان اسلام در از بين بردن كلمه توحيد و وحدت كلمه گفت:

«در دنيا جماعت تقريب داريم و در مقابلش جماعت تخريب؛ اگر مجمع تقريب بين المذاهب را داريم، در طرف مقابل، كسانى هم هستند كه مجمع تفريق بين المذاهب راه انداخته اند.

سخنران بعدى اين همايش نوه امام راحل قدس سره، فرزند يادگار امام، سيد على خمينى بود كه با نگاهى علمى، چند نكته درباره لوازم ايجاد يك وحدت پايدار در جامعه اسلامى را برشمرد. او با بررسى تعريف وحدت به عنوان اولين عامل، عدم درك صحيح از وحدت را سبب بروز مشكلات در جامعه دانست و گفت:

يك معنا از اتحاد، يكى شدن و نفى خصوصيت ها و اختلاف هاست و اين برداشت، موجب حساسيت هاى فراوان مى شود؛ زيرا با اين برداشت، شيعه براى شيعه كردن سنى اقدام مى كند و بالعكس و اين باعث مى شود كه بسيارى از علما با مسئله وحدت مخالفت كنند؛ چون فكر مى كنند بايد دست از معتقدات خود بردارند در حالى كه مى شود يك شيعه متعصّب با يك سنّى متعصّب در حيطه وحدت، با معناى درست آن جمع شود و همراه باشد. و اين معناى درست از وحدت چيزى جز «اجتماع حول مشتركات» نيست.

دومين عامل در ايجاد وحدت پايدار، شناخت موضع اجتماع است، بايد ديد مشتركات ما چيست؟ موضع اجتماع در زمان هاى مختلف مى تواند متفاوت باشد و چه بسا مواضع متعدّدى را بتوان براى رسيدن به وحدت بين دو مذهب يا دو گروه تصور كرد.

ص: 272

سومين عامل، مشخص كردن هدف اجتماع است، غايت و هدف وحدت اگر مشخص نباشد، يا وحدتى پيدا نمى شود يا پايدار نخواهد ماند.

عامل چهارم بررسى نقش اداره كننده طرح وحدت و اصطلاحاً «رأس الاجتماع» است. در تاريخ جايى را سراغ نداريم كه اجتماعى به وحدت رسيده باشد، مگر اين كه رهبرى در رأس امور، متناسب با سه عامل قبلى، عهده دار برنامه ريزى و پيگيرى هاى لازم بوده است. اگر معناى درست وحدت مورد نظر قرار گيرد، نقاط مشترك ملاحظه شود و هدف وحدت نيز با دقت دنبال گردد و در رأس امور هم رهبرى با وظايف مشخّص وجود داشته باشد، به وحدت پايدار دست مى يابيم.

سپس آيةاللَّه رى شهرى با تأكيد بر نام گذارى امسال به نام پيامبر عظيم الشأن اسلام، محور اصلى فعاليت ها و همايش ها را سيره اخلاقى و سياسى آن بزرگوار برشمرد و گفت:

فرزندان اسحاق عليه السلام تحت سيطره قيصرهاى رومى درنيامدند، مگر زمانى كه به تفرقه كشيده شدند و در مقابل، حضرت رسول صلى الله عليه و آله و امت او به عزت و پيروزى دست نيافتند، مگر زمانى كه بين مؤمنان وحدت و برادرى ايجاد كردند.

بدون شك ما براى تجديد عظمت اسلام، ناچاريم به سيره پيامبر صلى الله عليه و آله بازگرديم و راه را براى وحدت امت اسلام هموار سازيم. الحمد للَّه در سايه مجاهدت علماى اسلام، بحث وحدت اسلامى رشد خوبى يافته و بر همه مسلمانان است كه فرصت تاريخى ايجادشده براى تقريب مذاهب اسلامى را با فعاليت هاى مضاعف و برنامه ريزى دقيق، به نفع اسلام مصادره كنند.

وى با اشاره به فرمايش اميرمؤمنان عليه السلام كه رمز پيروزى امت مسلمان را وحدت كلمه و عامل شكست و ناكامى آنان را تفرقه مى داند، گفت: «در شرايط حاضر، مسئله تقريب به انديشه اى عام بين جماهير مردمى تبديل شده و در حالى كه در گذشته تنها نخبگان جوامع اسلامى از آن سخن مى گفتند، امروزه، هم نخبگان و هم توده مردم داراى انديشه و انگيزه تقريب هستند.»

ص: 273

نماينده ولى فقيه با تجليل از تلاش هاى حزب اللَّه لبنان در مبارزه همه جانبه با رژيم صهيونيستى گفت:

در گذشته، بحث تقريب و وحدت امت تنها به صورت نظريه پردازى و در جلسات علمايى و نشست ها مطرح بود. اما اينك به فضل مجاهدت هاى حزب اللَّه و در پرتو پيروزى هاى حاصله آنان به امرى واقعى و مردمى تبديل شده و تحولى جديد در روند وحدت امت هاى مسلمان دنيا پيدا شده است.

وى در آخرين بخش سخنان خود به زيان هاى مسكوت ماندن پنجاه ساله طرح وحدت مطرح شده از سوى دانشگاه «الأزهر» اشاره كرد و افزود:

ضربه هاى واردشده بر پيكره اسلام و مسلمين طى چند دهه گذشته، نتيجه طبيعى تفرقه امت اسلام و بى توجهى به راه كارهاى وحدت بود. اما اينك كه انديشه تقريب، همگانى و مقاومت در برابر بيگانگان، ارزشى ستودنى شده، دشمنان احساس خطر جدى كرده اند و زياد شدن حملات غربى ها به اسلام و پرحجم شدن فعاليت هاى توهين آميز عليه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله، آشكارا نشان مى دهد كه ضربه اين وحدت به مصالح غرب چقدر شديد بوده و وحشت آنان از بيدارى، مقاومت و وحدت خواهى اسلامى چقدر زياد شده است. نمونه ديگر اين وحشت غربى ها را در صدور بيانيه شوراى امنيت عليه ايران كه ديروز صورت گرفت، مى توان يافت كه به خيال خود رأس هرم وحدت امت را مى خواهند تحت فشار قرار دهند و از پا درآورند، اما فراموش نكنيم وعده خدا را كه فرمود: ى هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ ى.

سخنران بعدى همايش تقريب، نماينده حزب اللَّه لبنان، عضور شوراى مركزى حزب اللَّه، «شيخ محمد يزبك» بود كه برگزارى اين گونه همايش ها در راستاى تقريب مذاهب و وحدت اسلامى را از بركات امام خمينى قدس سره و رهبر فعلى جمهورى اسلامى برشمرد و با ابلاغ سلام مجاهدان حزب اللَّه و فرمانده نستوهشان سيد حسن نصراللَّه، به

ص: 274

تحركات آمريكايى ها در جنگ افروزى اسرائيلى ها عليه لبنان اشاره كرد و گفت:

جنگ 33 روزه، جنگى بود به امر آمريكايى ها، اسلحه آمريكايى ها و پشتيبانى سياسى- تبليغاتى آمريكايى ها، جنگى كه انواع سلاح، غير از سلاح اتمى در آن به كار رفت.

رايس در بيروت با مسؤولان حكومت جلسه برگزار مى كرد و شيرينى مى خورد، در حالى كه بچه هاى ما زير بمباران ها بودند. بمب هاى هوشمند آمريكايى كه روى آنها نوشته شده بود: هديه بچه هاى اسرائيلى به بچه هاى لبنان.

33 روز مقاومت، سرانجام نتيجه داد و به پيروزى رسيد. اين پيروزى نوعى رأى گيرى بر سر وحدت اسلامى بود. حزب اللَّه نشان داد كه در سايه وحدت در حدّ يك حزب و يك كشور كوچك هم مى توان اسطوره شكست ناپذيرى اسرائيل و آمريكا را در هم شكست.

آمريكا اين جا بود كه خواست با طرحى جديد روى فتنه مذهبى كار كند.

آن گونه كه در عراق راه انداختند، ولى ما فرصت اين فتنه انگيزى را از آمريكا مى گيريم و با حركت هاى وحدت آميز و هم پيمانى با همه طوايف لبنانى، اجازه تحقق فتنه را به آنان نخواهيم داد.

ما مى دانيم آن بهايى را كه مى پردازيم، در ازاى قضيه فلسطين و بازگرداندن قدس شريف به دامن اسلام است. ما منادى وحدت فلسطينيان هستيم. فلسطين در سايه سازمان هاى بين المللى برنمى گردد. بيانيه هاى آنان درباره فلسطين، عراق، لبنان و ايران، همگى براى به زانو درآوردن مسلمانان است. ما به اسم حزب اللَّه از همه سران و ملت هاى اسلامى دعوت مى كنيم كه به پاس نام محمد، سال محمد و زير پرچم محمد صلى الله عليه و آله متحد باشيم و با هم در وحدت اين عالم بكوشيم.

سخنرانان ديگر اين همايش آيةاللَّه آصفى از عراق، شيخ حمد محمد قاسم المرزوقى از كنيا، مولوى اسحاق مدنى از ايران و شيخ محمد محى الدين عبدالقادر از نيجريه بودند.

ص: 275

* دو نفر از زائران ايرانى بى جهت به اتهام سرقت در مسجدالحرام دستگير شدند.

پليس حرم در مورد دستگيرى اين دو ايرانى گفته كه اين دو نفر را در هنگام ارتكاب جرم دستگير كرده است. با پيگيرى هاى مدير كاروان و اقدامات ستاد مكّه اتهامات وارده برطرف شد و در حال حاضر هردو نفر آزاد شده اند.

رييس ستاد مكّه، پس از بيان اين خبر از زائران خواست در مكان هاى پرازدحام مانند اطراف حجرالأسود مراقب خود باشند تا هم مورد سرقت قرار نگيرند و هم مورد اتهام واقع نشوند. گفتنى است كه يكى از اين دو زائر ايرانى پيرمردى 75 ساله است.

* يك زائر ايرانى مبلغ قابل توجّهى پول ايرانى را در مسجدالحرام پيدا كرد. او پس از برداشتن پول كه بيش از يك ميليون تومان است، براى پيدا كردن صاحب پول زحمت زيادى را متحمّل شد و عاقبت با مراجعه به ستاد، او را به دفتر نشريه زائر راهنمايى كردند تا از اين طريق خود را از گرفتارى برهاند.

ص: 276

است. اين كمبود در روزهاى اوج حضور حجاج از كشورهاى مختلف بيشتر مى شود. از اين رو از زائران ايرانى درخواست مى شود كه حتماً نسبت به صرفه جويى در مصرف آب توجه لازم را داشته باشند و در حدّ امكان از مصرف بى رويه آب در شستن لباس، حمام رفتن و ... خوددارى كنند.

وى گفت: كه اگر زائران پس از ايام تشريق، همگى بخواهند نسبت به شستن لباس احرام و غيره اقدام نمايند حتماً با خطر بى آبى روبه رو خواهند شد.

ص: 277

دوشنبه 4/ 10/ 85

پنجم ذيحجه 1427

همايش ايرانيان خارج از كشور در مكه مكرمه

همايش زائران ايرانى خارج از كشور روز دوشنبه در مكّه مكرمه بر ضرورت مقاومت جمهورى اسلامى ايران دربرابر فشارهاى خارجى و تداوم نهضت علمى در ايران اسلامى تأكيد كرد.

هشتمين همايش زائران ايرانى بيت اللَّه الحرام، روز دوشنبه با حضور آيةاللَّه محمدى رى شهرى، نماينده ولى فقيه و سرپرست زائران ايرانى با عنوان «پاسداران حريم اسلام؛ ايرانيان و پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله» در بعثه مقام معظم رهبرى برگزار شد.

در اين همايش كه با حضور 400 تن از ايرانيان خارج از كشور- كه در حج امسال حضور داشتند- دكتر طوبى كرمانى دبير همايش، در سخنانى با خوش آمدگويى به ايرانيان خارج از كشور اظهار داشت:

هشتمين همايش زائران ايرانى خانه خدا در خارج ازكشور در شرايطى برگزار مى شود كه عوامل استكبار جهانى گستاخانه به ساحت پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله اسائه ادب كرده اند و به همين دليل مقام معظم رهبرى امسال را سال پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله ناميده اند.

ص: 278

وى ضمن محكوم كردن كه قطعنامه شوراى امنيت سازمان ملل عليه جمهورى اسلامى ايران، ابراز اميدوارى كرد اتحاد و مقاومت همه ايرانيان در سراسر كشور، تهديدهاى كنونى را به فرصت هاى جديدى براى موفقيت هاى بزرگ تر ايران اسلامى تبديل كند.

وى در سخنان خود از جوانان ايرانى مقيم آمريكا كه به هنگام پخش سرود جمهورى اسلامى ايران در ابتداى همايش، اشعار سرود را زمزمه مى كردند، تجليل كرد و اين جوانان را سرمايه هاى ايران در خارج از كشور دانست.

سخنران بعدى اين همايش «ابوسعيد ايروانى»، دبير شوراى راهبردى روابط خارجى جمهورى اسلامى ايران بود كه طى سخنانى تحليل جامعى از فشارهاى آمريكا به ايران در خصوص موضوع انرژى هسته اى و موضع متزلزل آمريكا در عراق بيان كرد.

وى با اشاره به توانمندى جمهورى اسلامى ايران در منطقه گفت: «ايران اسلامى امروز به يكى از اصلى ترين بازيگران منطقه تبديل شده و امنيت آن فراتر از مرزهاى جغرافيايى رقم مى خورد.»

آقاى ايروانى گفت: «هدف غايى ايران از دستيابى به چرخه سوخت هسته اى توليد انرژى صلح آميز است.»

وى با اشاره به اين كه هيچ كشور عضو «ان. پى. تى» (1) تاكنون به سلاح هسته اى دست نيافته است، گفت كه ايران تأكيد دارد تا اعتبار معاهده ان. پى. تى حفظ شود. دبير شوراى راهبردى روابط خارجى گفت:

جمهورى اسلامى ايران به نگرانى هاى بين المللى توجه دارد و به همين دليل بارها اعلام كرده كه توليد سلاح هسته اى در دكترين دفاعى جمهورى اسلامى ايران جايى ندارد؛ اما دنياى غرب بنا ندارد ادبيات جمهورى اسلامى ايران را درك كند.

تاكنون چندين راهكار براى حل اختلاف نظرهاى موجود مطرح شده و

ص: 279

جمهورى اسلامى ايران معتقد است كه اگر منابع آژانس انرژى هسته اى از ايران تضمين مى خواهند، مى توانند نظارت هاى خود را افزايش دهند و يا در كنسرسيوم توليد انرژى هسته اى ايران مشاركت داشته باشند و به اين ترتيب اگر خودشان در توليد انرژى هسته اى مشاركت كنند، متوجه مى شوند كه ايران به دنبال ساخت سلاح هسته اى نبوده و نخواهد بود.

به نفع آمريكاست كه از پيشنهادهاى ايران حمايت كند؛ زيرا منطقه بيش از اين تحمل بحران آفرينى هاى آمريكا را ندارد و همه كشورها توصيه مى كنند كه اين مشكل مسالمت آميز حل شود.

جمهورى اسلامى ايران نمى تواند به آمريكا اعتماد كند و احتمال بحران آفرينى جديدى را از سوى آمريكا در منطقه مى دهد، چراكه معتقد است هيئت حاكمه آمريكا براساس عقل و منطق تصميم نمى گيرد و براى پوشش مشكلات داخلى خود ممكن است در منطقه، بحران جديدى ايجاد نمايد.

دبير شوراى راهبردى روابط خارجى با اشاره به نقش علم و دانش در پيشرفت كشورها گفت:

كشور قدرتمند در دنياى امروز، كشورى است كه از پشتوانه علمى و فن آورى هاى نوين برخوردار باشد؛ جمهورى اسلامى ايران نيز به دستور مقام معظم رهبرى نهضت علمى را با سرعت ادامه خواهد داد و جوانان ايران اسلامى روزبه روز خلاقيت هايشان را بروز خواهند داد.

وى از ايرانيان خارج از كشور خواست تا ضمن حفظ وحدت و دفاع منطقى، از مسير حركت هسته اى ايران دفاع كنند.

آقاى ايروانى تأكيد كرد كه جمهورى اسلامى ايران بحران آفرين نيست و مدبرانه با حفظ عزت، مسير صلح آميز توليد انرژى هسته اى را ادامه خواهد داد.

وى درباره سياست جمهورى اسلامى ايران درباره عراق گفت:

ايران مايل نيست اختلافاتش با آمريكا را به عراق ببرد، اما در عراق

ص: 280

يك طرف محبوب مردم عراق و طرف ديگر آمريكا با 25 هزار معلول و 400 هزار ميليارد دلار هزينه جنگ بازنده است؛ ازاين رو براى حل مشكل خود دست به سوى ايران دراز كرده تا از باتلاق موجود خارج شود.

دبير شوراى راهبردى روابط خارجى گفت: ايران معتقد است، آمريكا در عراق حسن نيت ندارد و ايران نمى تواند به آمريكايى ها در عراق اطمينان كند.

ص: 281

كشورهاى متحد و هم پيمان با جمهورى اسلامى ايران در آفريقاست، خواستار تقويت هرچه بيشتر روابط سياسى و فرهنگى و اقتصادى بين دو كشور شد و افزود:

اميدوار هستيم با همكارى اين كشور دوست بتوانيم زمينه وحدت امّت اسلام را هرچه بيشتر فراهم كنيم. و به اين ترتيب نقشه دشمنان اسلام را كه سود خودشان را در تفرقه امت مسلمان دنيا مى دانند، از بين ببريم.

سرپرست حجاج ايرانى با اشاره به انديشه هاى امام خمينى كه مى فرمود: «بايد از هر فرصتى براى تقريب مسلمانان استفاده كرد» گفت:

يكى از فرصت هاى بسيار خوب كه امام راحل قدس سره تأكيد داشتند، وحدت همه مسلمانان دنيا بود، خلف صالح ايشان آيةاللَّه خامنه اى نيز همين تأكيد را دارند و در پيام هايشان هرساله به مناسبت حج بر همين وحدت همه جانبه امت اسلام در برابر توطئه هاى دشمنان اصرار دارند. ما اين پيام را كه يكى از جامع ترين پيام هاى آيةاللَّه خامنه اى است و در روز عرفه منتشر مى شود، به عنوان هديه فرهنگى حج به شما تقديم مى كنيم.

وزير ارشاد و اوقاف سودان با اظهار خوشنودى از ديدار مجدّد شخصيت هاى علمى و روحانى بعثه جمهورى اسلامى ايران گفت:

ويژگى جمهورى اسلامى اين است كه انسان را به سمت عزّت مى كشاند.

اسلام اصيل به عنوان «طرح انقلاب معنوى و ايمانى» طرح مشترك دو كشور ايران و سودان و نقطه تلاقى آنهاست.

ما در زمان دانشجويى در كشور سودان ترديد نمى كرديم كه به شكلى خودجوش همه وقايع انقلاب اسلامى ايران را پيگيرى كنيم و در پيروزى هايش جشن بگيريم.

آن چه در ايران وجود دارد، طرح «ارزش محورى» است؛ درست در مقابل طرح غرب كه «منفعت محورى» است.

سودان اگرچه تجربه اى تازه در ساحت تطبيق حكومت دينى است، آن هم در اجتماعى كه پر از اختلافات مذهبى و تنوعات اجتماعى است، اما با

ص: 282

وجود دشمنى هاى غرب كه طىّ 50 سال، به هرشيوه ممكن با ما مبارزه كرده و مى كوشند وقت و نيروى ما را هدر بدهند، بحمداللَّه توانستيم با صبر و جهاد مقاومت كنيم؛ در طرح جنوب كوشيديم كليه مبانى دين را رعايت كنيم. وقتى دشمن ديد ما بر مشكل جنوب غلبه پيدا كرديم، مشكل «دارفور» را ايجاد كرد. «دارفور» منطقه اى است با پنج ميليون جمعيت كه اقليتى اسلامى تلقى مى شود. مساحتش حدود مساحت فرانسه است و محل تلاقى فرهنگى همه مردمى است كه از اروپا به آفريقا مى آيند. يك مسيحى هم در آن جا نيست، مسلمانان معتقدى دارد و همان جاست كه طى قرن ها پرده كعبه را مى بافته اند.

مشكل دارفور با پشتيبانى آمريكا، انگليس و فرانسه شروع شد و از همان ابتدا تلاش كردند با كمك مزدوران منطقه، وجدان اسلامى مردم را به وجدانى عربى و قومى تبديل كنند. آنها طرحشان را براى ضربه زدن به حكومت سودان آن چنان قوى پيش بردند كه اين مشكل طى چند ماه به بحران تبديل شد. اما مسؤولان حكومت به دقت و با درك كامل شرايط ايجاد شده آن را پيگيرى مى كنند و درصدد حلّ آن هستند. شنيده ايد كه شيخ بشير قسم ياد كرده كه ميدان را براى دشمن خالى نكند. او با پشتيانى وحدت ملت مسلمان درصدد غلبه بر همپيمانان شرور مسيحى است.

او در پايان با تقدير از تلاش هاى ايران در نزديك كردن صفوف مسلمانان دنيا به يكديگر گفت:

اين حركتى حكيمانه و هوشمندانه است كه كشور شما پيش گرفته و مخلصانه در راه تقريب مذاهب عمل مى كند. تقريبى نه براى الغاى ويژگى هاى هر مذهب، بلكه براى تكيه بر كليات و اصول مشترك و رسيدن به وحدت عمل!

ما به آينده اطمينان داريم و نياز به ارتباط بيشتر با كشورهايى مثل ايران، براى تبادل افكار و تجارب را حس مى كنيم؛ از طرفى چون وسايل تبليغاتى غرب و رسانه هاى عمومى دشمن، بسيارى از مردم ما را جذب و منحرف

ص: 283

مى كند، نياز به تجربيات جمهورى اسلامى در زمينه هنر و رسانه عمومى داريم.

ص: 284

احداث كنيم. آقاى طلال قطب قول داده كه حركت مشتركى را شروع كنيم، ولى نمى شود خيلى اعتماد كرد.

يك مشكل كه هرسال داريم وقوف اضطرارى است، مى توان با رايزنى و بررسى راه هاى ممكن كارى كرد كه به لحاظ احكام شرعيه، اطمينان خاطر بيشترى براى زوار فراهم گردد.

آيةاللَّه رى شهرى در ادامه جلسه با تشكر از زحمات پزشكان كاروان ها، پزشكان و كادر بيمارستان و مسؤولان هيئت پزشكى، براى آنان آرزوى موفقيت و اجر فراوان كرد و افزود:

روايتى از رسول اكرم صلى الله عليه و آله را تذكر مى دهم كه فرمود:

«مَنْ كانَ يُحِبُّ أَنْ يَعرِفَ مَنزِلَتَهُ عِند اللَّه فَلْيَنْظُر كيفَ مَنزلةُ اللَّه عندَه»

همه زائران بيت اللَّه، همه مسؤولان و خدمتگزاران زائرين مى خواهند بدانند عملشان چقدر پيش خدا ارزش دارد. رسول خدا صلى الله عليه و آله مى فرمايد: اين قابل سنجش است؛ بايد ببيند خدا نزد او چقدر ارزش دارد. هرچقدر خدا در نزد انسان ارزش بيشترى داشته باشد، به همان اندازه او و عملش پيش خدا از ارزش برخوردار است.

در روايت ديگرى آمده كه شخصى از امام رضا عليه السلام پرسيد: چطور مى توانم بفهمم كه شما چه مقدار ارزش براى من قائليد؟ فرمود: ببين من نزد تو چقدر منزلت دارم؟

هر ميزان انسان براى خدا، رسول خدا صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام ارزش قائل است، بداند كه به همان نسبت نزد خدا، رسول خدا صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام ارزش دارد.

حال براى اين كه بداند خدا در نزدش چقدر ارزش دارد، [يك راه اين است كه ببيند مهمان هاى خدا نزدش چقدر ارزش دارند. به هر ميزان كه هركدام از ما براى حاجى ها و مهمان هاى خدا ارزش قائل هستيم، خدا هم براى ما و حج ما و كار ما ارزش قائل است.

البته شما پزشكان با مهمان هايى سر و كار داريد كه دلشكسته هم هستند.

ص: 285

آمده اند تا حج و زيارت انجام بدهند، حالا مريض و بسترى شده اند، تلاش براى اينها نشانه منزلتى است كه شما براى خدا قائل هستيد.

آيةاللَّه رى شهرى وظيفه پزشكان را علاوه بر استفاده از دانش و مهارت هاى پزشكى، رعايت اخلاق پزشكى دانست و براى هريك از اين دو وظيفه ارزشى مستقل قائل شد و گفت: «يك پزشك حتى اگر توفيق رفتن به حرم و انجام زيارت را كمتر از ديگران داشته باشد، به خاطر رعايت اين دو وظيفه نسبت به زائران حرم، در نزد خدا و اهل بيت عليهم السلام ارزشى ويژه خواهد داشت.»

ايشان در پايان از همه مسؤولان و كادر هيئت پزشكى حج تشكر كرد و اظهار اميدوارى كرد كه همگان با رعايت حرمت مهمانان خدا، توفيق رعايت حرمت خدا و رسول خدا را داشته باشند.

در اين جلسه يكى از پزشكان گفت: «70% كاروان ها محل مطب پزشك كاروان را در انبار يا آشپزخانه قرار داده اند يا جايى بسيار كوچك و نامناسب را در اختيار پزشك گذاشته اند؛ طورى كه بيماران رغبت به مراجعه ندارند و اعتماد نمى كنند.

در همين زمينه پيشنهاد شد كه در انتخاب هتل هاى محل اسكان، يك نفر از هيئت پزشكى به عنوان نماينده بهداشت شركت داشته باشد.

ص: 286

در اين نشست علمى، شخصيت هاى شركت كننده عامل اصلى بروز مشكلات اجتماعى، اقتصادى و سياسى در هريك از جوامع اسلامى دنيا را عدم آشنايى مردم و مسؤولان با معارف اسلامى و سيره و سنت پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام و اجرايى نشدن آنها برشمردند و تأكيد كردند: «روش زندگى پيامبر صلى الله عليه و آله به زمان و مكان خاصى تعلق ندارد، بلكه در همه زمان ها، در همه جاى دنيا و توسط همه نسل ها مى تواند مورد استفاده قرار گيرد.»

دكتر هادوى دبير همايش فرهيختگان طى سخنانى ضمن تشكر از انديشمندان و متفكرانى كه از كشورهاى مختلف دنيا در زمره «ضيوف الرحمن»، در اين همايش شركت كرده اند، اظهار داشت:

بررسى سيره نبى اكرم صلى الله عليه و آله نشان مى دهد مى توانيم مفاهيم جهان شمول اسلام را همان گونه كه پيامبر صلى الله عليه و آله در صدر اسلام با موفقيت به اجرا گذاشت و تحولاتى اساسى در همه ابعاد جامعه ايجاد كرد، در عصر كنونى نيز براى هدايت و آرامش انسان معاصر به كار بگيريم.

وى با تأكيد بر لزوم بهره گيرى از فرصت بى بديل موسم حج گفت:

در عصر حاضر سئوالات فراوانى در حوزه هاى سياسى، فرهنگى، اقتصادى، بين المللى و اجتماعى وجود دارد كه سيره پيامبر صلى الله عليه و آله بهترين منبع براى پاسخ گويى به آنهاست. اما آن چه مهم است، برنامه ريزى مشترك و هميارى فرهيختگانى است كه از همه جاى دنيا در مراسم حج گردهم مى آيند و مى توانند با همفكرى و يارى يكديگر در يافتن اين پاسخ ها سهيم باشند.

در ادامه اين همايش، صاحب نظران باديدگاه هايى متفاوت حول محور عملياتى ساختن آموزه هاى خويش از سيره و سنت رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله براى جواب گويى به نيازهاى جوامع بشرى و قشرهاى مختلف امت اسلامى سخنرانى كردند.

حجةالاسلام والمسلمين مبلّغى از محققين حوزه علميه قم، دكتر مهدى مصطفوى قائم مقام وزارت امور خارجه ايران، دكتر سودانى استاد دانشگاه شهيد چمران اهواز،

ص: 287

دكتر هادوى، آيةاللَّه صابرى همدانى، قاضى القضاة كنيا، مصطفى رحمانى رييس دفتر حافظ منافع ايران در واشنگتن و خانم دكتر على احمد از دانشگاه دارفور سودان، هركدام در سخنانى جداگانه بر لزوم وحدت مسلمانان بر محور قرآن و سيره پيامبر صلى الله عليه و آله تأكيد كردند و به موضوعاتى همچون استخراج مكانيزم اجرايى عدالت در صحنه سياسى و بين المللى، كشف و به كارگيرى روش هاى پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله در دو زمينه تربيت فردى و اجتماعى، لزوم رفع موانع در مسير اجراى حدود و احكام اسلام و قرآن، بررسى علمى ضعف هاى گذشته و عوامل انحطاط جوامع اسلامى، توجه واقعى به اتحاد عملى بين سران و تصميم گيران مذاهب مختلف، سرمايه گذارى براى جلوگيرى از انحطاط اخلاقى جوانان و رفع ظلم از زنان و اعطاى جايگاه متناسب با هر قشر اجتماع، به عنوان راهكارهاى رسيدن به مجد و عظمت درباره اسلام پرداختند.

ص: 288

داخل مكّه مى شوند، غير از ماهى باشد كه خارج شده اند، لازم است مجدّداً محرم شوند و عمره تمتّعى كه در ماه قبل انجام گرفته، لغو و باطل است. و بايد در يكى از مواقيت معروفه براى عمره تمتّع محرم شوند و در صورت عدم تمكّن، خارج از حرم به مقدار ممكن محرِم شوند.

2. در مسئله قبل فرقى بين مناطق بعيده و قريبه نيست؛ بنابراين نسبت به رفتن به منى چنانچه عرفاً آنجا را خارج از مكّه بدانند و اين امر محرز باشد، بايد همين حكم رعايت شود و تشخيص اين امر كه امروزه منى خارج است يا داخل، برعهده خود افراد و حجاج محترم است.

ص: 289

سه شنبه 5/ 10/ 85

ششم ذيحجه 1427

يادى از شهيدان جمعه خونين مكّه (قربانيان فاجعه سال 66)

گاهى مينى بوس هاى مخصوص حمل و نقل زائران ايرانى كه مسيرشان از جلوى قبرستان ابوطالب عليه السلام مى گذرد، وقتى به زير پل «حُجون» مى رسند، برخى اهل دل را به ياد مظلوميت رسول اللَّه صلى الله عليه و آله و وابستگان و پيروان واقعى اش مى اندازند. اينجاست كه به ياد حضرت عبدالمطلب و عبدمناف و حضرت ابوطالب و حضرت خديجه و فرزندان رسول اللَّه صلى الله عليه و آله و شهداى مظلوم در فاجعه قتل عام سال 1366 صلوات دسته جمى مى فرستند و فاتحه مى خوانند.

امروز در نوزدهمين سالگرد كشتار بى رحمانه صدها نفر زن و مرد بى دفاع شركت كننده در مراسم برائت آن سال، قرار داريم.

خداوند بر علو درجات آنان بيفزايد.

ص: 290

دعوت شدگان، باعث تأخير نيم ساعته در شروع برنامه و افت چشم گير كيفيت آن، به ويژه در يك ساعت ابتداى همايش بود. دقايقى از ساعت 9 صبح گذشته بود كه همايش با قرائت قارى ممتاز ايرانى آغاز شد و پس از آن دبير همايش، دكتر هادوى با مقدمه اى كوتاه، حجةالاسلام سيد على رضوى از روحانيون و مبلغين هندى را براى سخنرانى به جايگاه دعوت كرد.

ساعت از 30/ 9 هم گذشته بود و تنها تعدادى از صندلى هاى چهار رديف جلوى جايگاه پر شده بود. حجةالاسلام والمسلمين مهدوى معاون بين الملل بعثه گفت: «امروز اتوبوس هاى حمل و نقل درون شهرى رفت و آمدشان تعطيل شده و اهالى كاروان ها در آمدن به بعثه مشكل دارند. تنها كسانى كه خيلى انگيزه براى شركت در همايش داشته باشند، حاضرند با تاكسى خود را به بعثه برسانند.»

در اين همايش سخنرانان مختلف از كشورهاى اسلامى، با تأكيد بر نقش پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله به عنوان بنيان گذار مكتب اهل بيت عليهم السلام، التزام به جاودانگى و جهانى بودن آيين اسلام را حكمت اصلى لزوم اعتقاد به ولايت و امامت اهل بيت عليهم السلام برشمردند.

در اين سخنرانى ها بر كامل نبودن دين بدون ولايت، عدم مصونيت قرآن و سنت از انحراف در فرض عدم وجود رهبران معصوم و تمام نبودن اعمالى همچون حج بدون تبعيت از اهل بيت عليهم السلام تأكيد شد.

نماينده ولى فقيه نيز طى سخنانى با تأكيد بر نقش پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله در تعيين و تبيين مرجعيت علمى و سياسى اهل بيت عليهم السلام گفت: «همه احاديثى كه بر جايگاه علمى اهل بيت عليهم السلام دلالت مى كند، درواقع تأكيدى بر مرجعيت علمى آن بزرگواران براى امت اسلامى به شمار مى روند.»

وى در همين زمينه به حديث مشهور ثقلين كه مورد قبول كليه مذاهب اسلامى است اشاره كرد و افزود:

اين حديث كه دلالت بر مرجعيت علمى اهل بيت عليهم السلام در كنار قرآن دارد، تصريح مى كند كه تمسّك به اهل بيت عليهم السلام در كنار قرآن موجب مصونيت

ص: 291

امت اسلامى در مسائل دينى است و كسانى كه اين مرجعيت را نپذيرند، نمى توانند به صحت مجموعه باورهاى دينى خود مطمئن باشند.

سرپرست حجاج ايرانى در ادامه يادآور شد:

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله خوب مى دانست كه مرجعيت علمى اهل بيت عليهم السلام بدون رهبرى سياسى آنان عملًا امكان پذير نيست. و تا رهبرى امت با آنان نباشد، جامعه اسلامى و مردم جهان نمى توانند به طور شايسته از اقيانوس بى كران علم اهل بيت عليهم السلام استفاده كنند. در يك جمله از نگاه رسول اللَّه صلى الله عليه و آله دين از سياست جدا نيست و قرآن كه برنامه تكامل انسان و قانون اداره جوامع بشرى است، نمى تواند از عترت پيامبر صلى الله عليه و آله كه پاسداران اين پيام و تطبيق دهندگان اين قانون در سطح جامعه و تداوم بخش سنت نبوى هستند، جدا شود.

تجربه تاريخى هم نشان مى دهد كه بدون رهبرى اهل بيت عليهم السلام، حاكميت ارزش هاى اسلامى دست يافتنى نيست. در آينده بشريت هم طبق وعده قرآن و تصريح پيامبر خدا صلى الله عليه و آله، اسلام به وسيله تشكيل دولت كريمه اهل بيت عليهم السلام در سراسر جهان به حاكميت خواهد رسيد.

وى پيروزى انقلاب اسلامى در ايران را گام اول در جهت زمينه سازى براى دولت اهل بيت عليهم السلام برشمرد و گفت:

مقاومت اسلامى در لبنان كه يكى از بركات بزرگ انقلاب اسلامى است كه با پيروزى هاى مكرر بر رژيم صهيونيستى و حاميان آن توانست گام دوم در جهت تشكيل اين دولت جهانى را محقق سازد و اميدواريم با يارى خداوند و در پى بيدارى اسلامى و وحدت و يكپارچگى امت هاى مسلمان در كلّ دنيا، گام هاى بعدى نيز تكميل گردد.

ص: 292

زمينه ها براى تقويت اسلام در كشور و خنثى كردن نقشه هاى دشمن استفاده كنند.

آيةاللَّه رى شهرى نسبت به توطئه هاى دشمنان اسلام هشدار داد و گفت: «دشمن در پى ايجاد اختلاف ميان مردم افغانستان است و علما و سياسيون وظيفه دارند از فضاى نسبتاً مناسب كنونى كه مردم افغانستان به دشمن اشغالگر تحميل كرده اند، براى تثبيت موقعيت اسلام و تقويت وحدت ملى افغانستان بهره بگيرند.»

نماينده ولى فقيه با اشاره به اين كه آمريكايى ها هرگز مصلحت افغانستان و ملت مسلمان را نخواسته، همواره در جهت تأمين منافع سياسى، اقتصادى خود حركت مى كنند، گفت: «دشمن تلاش مى كند از طريق فرهنگى، هويت اسلامى و ملى مردم افغانستان را ضعيف كند.»

رييس بعثه آيةاللَّه محقق كابلى نيز به عمق علاقه مردم مسلمان افغانستان به بنيانگذار جمهورى اسلامى ايران اشاره كرد و افزود: «مردم افغانستان پس از ارتحال امام امت، همه ساله روز 14 خرداد را چون عاشورا و اربعين به عزادارى مى پردازند كه اين نمونه اى از علاقه وافر آنان به ولايت و اهل بيت عليهم السلام است.»

ص: 293

داد. وى در خاتمه از شهداى ملّت بزرگ عراق به ويژه شهيد صدر و آيةاللَّه سيّدمحمّد باقر حكيم، به عنوان روشن كنندگان مسير اين ملّت به سوى تعالى و ساختن آينده اى روشن و تأثيرگذار بر جهان اسلام ياد كرد.

ص: 294

در ادامه اين همايش حجةالاسلام والمسلمين كاظم صديقى از روحانيون اعزامى به حج امسال نيز طى سخنانى مديران كاروان هاى حج تمتع را «أمناء الرحمن» خواند.

او گفت: «نواميس مردم و مهمان هاى خدا امانت هايى هستند كه به مدت يك ماه مسئوليت اداره و پذيرايى از آنها برعهده مديران كاروان ها قرار مى گيرد و آنان با پذيرش چنين مسئوليت سنگينى بايد مبدأ نور باشند و نشانى كارهاى خير را به اين امانت هاى الهى بدهند.»

صديقى با استناد به آيه قرآن، مديريت در كاروان ها و خدمات رسانى به زائران خانه كعبه را با كار حضرت ابراهيم و اسماعيل عليهما السلام مشابه خواند و اضافه كرد: «مديران نيز مانند اين دو پيامبر بزرگ، بايد امكانات لازم را براى مهمانان خدا آماده و از آنان پذيرايى كنند.»

ص: 295

هماهنگى هاى لازم، مشاركت زائران در كليه جلسات تعيين شده، همگى نويدبخش اجراى حجى همراه با آسايش و رفاه زائران و مطابق با مناسك صحيح و بايسته است.

كليه مقدمات لازم جهت تأمين اسكان، حمل و نقل، بهداشت و تغذيه زائران در ايام تشريق صورت گرفته و تدابير لازم جهت برگزارى باشكوه مراسم برائت از مشركان، دعاى عرفه، وقوف در مشعر و اعمال منى اتّخاذ گرديده است.

ص: 296

اين ها كجايى هستند؟ ووقتى مى شنوند كه اينان قاريانى از ايران اسلامى هستمند، بى اختيار لبخند رضايتى برلبانشان مى شكفد.

مهم نيست چقدر از زائران خانه خدا از كشورهاى مختلف، از اين برنامه مطلع مى شوند و چند نفر قرائت قاريان ايرانى را مى شنوند؛ مهم اين است كه در ميان آنان كسانى هستند كه به جمهورى اسلامى ايران به خاطر اين اهتمام به قرآن ارادت پيدا مى كنند. و من خود ديده ام كسانى را كه آنچنان تحت تأثير همين قرائت ها قرار گرفته اند كه در طول مدّت برنامه، بى اختيار اشك مى ريخته اند.

در يكى از شب ها، حضور چند تن از خواهران جوان كه با اشتياق فراوان در سمت راست حلقه قاريان نشسته و چشم از هر قارى برنمى داشتند، توجّهم را جلب كرد. به يكى از آنها كه نزديك تر بودم گفتم: «مى توانم بپرسم از كدام كشور هستيد؟» گفت: «من و اين چهار خواهر از انگلستان، براى حج آمده ايم.» گفتم: «براى اولين بار است كه در اين مراسم شركت مى كنيد؟» گفت: «آرى، ولى اينها با اينكه ايرانى هستند، خيلى خوب قرآن مى خوانند.» گفتم: «آنچه قرآن خواندنشان را زيبا مى كند، اين است كه براى خدا مى خوانند.» لبخندى زد و چيزى نگفت. فردا شب همان چند نفر در جمع تعداد زيادترى از زائران انگلستانى بيت اللَّه الحرام در برنامه شركت كرده بودند.

ادب فراوان قاريان و خويشتن دارى زائران به يارى خدا باعث مى شد كه هيچ گاه برنامه اى به تشنّج كشيده نشود و در كمال آرامش برنامه هاى مؤثّر قرآنى مسجدالحرام در طىّ مدّت اعلام شده، ادامه يابد.

طبق اعلام روابط عمومى بعثه، قرار است همين محفل قرآنى در مسجدالحرام، بعد از پايان مناسك حج نيز از چهارشنبه 14 ذيحجه تا يكشنبه 18 ذيحجه به مدّت پنج شب برگزار گردد.

ص: 297

چهارشنبه 6/ 10/ 85

هفتم ذيحجه 1427

ديدار هنرمندان و برنامه سازان تلويزيون و سينما با نماينده محترم ولى فقيه

در اين ديدار كه با حضور 16 نفر از هنرمندان و دست اندركاران بخش هاى مختلف صدا و سيما در محل بعثه مقام معظم رهبرى برگزار گرديد، ابتدا آقاى گروسى، مدير امور حج صدا و سيما ضمن ارائه گزارشى مختصر پيرامون فعاليت هاى مورد نظر گفت:

سال گذشته 12 نفر آمديم و قرار شد هركدام از زاويه اى نسبت به مكّه و مدينه و انجام مناسك حج برنامه اى را بسازند؛ آقاى ميركريمى، عسكرپور، رضايى، داورى و ديگران هركدام كارى را شروع كردند.

امسال هم هنرمندانى چون كمال تبريزى، مقدم، پورشيرازى، كيانيان، ابراهيميان، حسن پور، ابراهيم پور، داورى، آشورى، زارع، شريفى و جليلوند قرار است تهيه و توليد فيلم هاى داستانى، كليپ هاى مختلف و برنامه هاى مستند متنوعى در مورد زواياى مختلف حج را آغاز كنند.

او در تشريح مشكلات كار تهيه فيلم در عربستان گفت:

برخى برادران، گروهى با سه بازيگر و تيم فيلمبردارى و صدابردارى را در مسجدالنبى ديده بودند، ما خودمان هم گروهى را در مسجد قبا ديديم و

ص: 298

به آقاى ابراهيميان گفتيم برو با آنها فيلم بگير. مأموران جلوى او را گرفتند. گفت: اما اينها كه دارند فيلم مى گيرند! گفتند: آنها مجوز دارند؛ عربستانى هستند. مشكل بزرگ ما نداشتن مجوز است.

آيةاللَّه رى شهرى با اشاره به اين كه فريضه حج يكى از فرايض پر راز و رمز اسلام است، گفت: «هرچه هنرمند قوى تر باشد و شناختش نسبت به ظرفيت هاى حج بيشتر باشد، بهتر مى تواند از هنر خود در به تصوير كشيدن اسرار حج بهره ببرد. همان طور كه امام مى فرمود:

حج مثل قرآن است كه همه مى توانند از آن استفاده ببرند. قرآن را همان كسى كه عربى هم نمى داند با خواندن الفاظ و ظاهر قرآن از نورانيتش استفاده مى كند، ولى هرچه با عمق معانى و رمز و رازهاى آن آشناتر شود، بهتر استفاده مى برد. حج هم چنين است. يك حاجى ظاهرش را كه ببيند فكر مى كند خب چه شد؟ لباسم را عوض كنم، دور يك خانه سنگى بچرخم، در عرفات و مشعر و منى بمانم، جمرات را رمى كنم كه چه بشود؟

اين جا وظيفه هنرمند است كه فلسفه حج و اسرار و رمز و راز اين اعمال را با شكلى تأثيرگذار به تصوير بكشد.

نماينده رهبرى در تبيين بايسته هاى يك كار هنرى در مورد حج افزود:

هر هنرمندى تنها با تكيه بر ارزيابى هاى خودش نمى تواند اسرار حج را بيان كند. ابتدا خودش بايد با اسرار حج كه با مطالعه در قرآن، روايات، تاريخ حج و سخنان اهل معرفت به دست مى آيد آشنا باشد. بايد سير مطالعاتى عميقى براى شناخت معارف حج داشته باشد و ما آمادگى داريم از نظر همكارى علمى، بخش هاى مختلف بعثه را در خدمت اين كار قرار دهيم.

وى با تأكيد بر لزوم پرداختن به آفات حج و آگاه كردن مردم نسبت به كارهايى كه موجب خدشه دار شدن چهره جمهورى اسلامى و از بين رفتن ثمرات حج مى شود، گفت:

ص: 299

دو پيشنهاد اساسى وجود دارد و خوب است عزيزان هنرمند آنها را در اولويت قرار دهند؛ يكى تاريخ مستند حج و عمره است و اين كه چه بوده و چه شده و چه مى تواند باشد؛ ديگرى به تصوير كشيدن منافع و بركات حج و عمره و راه هاى افزايش آن است.

در ادامه اين جلسه آقايان كيانيان و كمال تبريزى ديدگاه ها و پيشنهادهايى را مطرح ساختند كه قول پيگيرى آنها داده شد.

ص: 300

او تعداد حاجيان عراقى را امسال 32 هزار نفر ذكر كرد كه 31 هزار نفر آنان تاكنون به مكّه و مدينه رسيده اند.

آيةاللَّه رى شهرى طى سخنانى يكى از بركات مهم حج را همين ديدارها و نزديكى مسلمانان كشورهاى مختلف با يكديگر ذكر كرد و افزود: «اميدواريم كه اين ديدارها مقدمه نزديكى ملت هاى جهان اسلام و در رفع مصائب و آلام آنان مؤثر باشد.

يكى از كشورهاى اسلامى كه مشكلات آن از ديرباز موجب رنج و اندوه مردم و مسؤولان ما بوده، عراق است. هرچند بحمدللَّه با مجاهدت مردم و علما، حكومت مورد تأييد آنان سركار آمده، اما مشكلات فراوانى هنوز وجود دارد.

او اشغالگران عراق را سبب اصلى مشكلات دولت و مردم عراق برشمرد و افزود:

«بيگانگان مى دانند كه اگر مردم عراق متحد باشند و در كنار هم قرار گيرند، جاى پايى براى آنان باقى نخواهد ماند، از اين رو به شيوه هاى گوناگون تلاش مى كنند تا اين وحدت در عراق تحقق پيدا نكند.»

نماينده مقام معظم رهبرى ضمن آرزوى پايان يافتن مصائب مردم عراق در سايه هوشيارى بيشتر آنان گفت: «مقام معظم رهبرى انقلاب اسلامى همه ساله در ايام حج پيامى بسيار قوى براى امت اسلامى دارند كه طى آن مصائب و مسائل كشورهاى اسلامى و راه حل آنها را يادآور مى شوند.

در ادامه اين جلسه يكى از مسؤولان دولتى مستقر در بعثه عراق و نيز يكى از علماى شيعه جنوب عراق و يك روحانى اهل تسنن كه مسئوليت اوقاف سنى عراق را به عهده دارد، سخنانى را در زمينه هاى مختلف از جمله نقش حج در ايجاد محبت و اخوت بين مسلمانان و اهميت اين گونه ديدارها در انتقال تجارب بيان داشتند.

در اين جلسه كه آيةاللَّه امينى و مولوى اسحاق مدنى مشاور رييس جمهور ايران در امور اهل سنت نيز مطالبى را بيان داشتند، پيشنهاد تعيين هيئتى مشترك جهت بررسى نقاط مثبت و منفى در زمينه امور ادارى و فرهنگى حج و نيز انتقال تجارب طرفين ايرانى و عراقى مورد گفت وگو و تصويب قرار گرفت.

ص: 301

حدود 170 نفر از شيعيان آذربايجان از كشورهاى اتحاد جماهير شوروى سابق، ساعت هشت شب در سالن اجتماعات بعثه گردهم آمدند تا ضمن گرامى داشت سالگرد شهادت حضرت امام باقر عليه السلام، علاقه و ارتباط قلبى و عاطفى خود را با جمهورى اسلامى ايران ابراز دارند. در اين مراسم پس از قرائت قرآن و شعرخوانى و تواشيح، معاون بين الملل بعثه طى سخنانى خاطرات خود را از سفر به آذربايجان، مؤثر، اميدواركننده و بيادماندنى توصيف كرد و نكاتى درباره فراگيرى و حفظ ارزش هاى اسلامى بيان كرد.

حجةالاسلام اجاق نژاد، نماينده دفتر رهبرى در آذربايجان سخنران بعدى بود كه با روضه خوانى به زبان آذرى بر معنويت و روحانيت اين مراسم افزود. اين عزيزان در ضيافت شام ميهمان بعثه رهبرى بودند.

ص: 302

درخشندگى است، ساكت ننشسته اند و دست به توطئه هاى مختلف در جهت جلوگيرى از اين رشد مى زنند. يكى از خطرناك ترين ابزارهاى دشمن براى ضربه زدن به مصالح اسلام، ايجاد اختلاف بين مسلمانان است كه نمونه هاى روشن آن را در عراق و لبنان مى بينيم.

نماينده ولى فقيه با تأكيد بر نقش علماى اسلام و نخبگان سياسى در دعوت مردم به وحدت كلمه خاطرنشان كرد: «رهبر انقلاب اسلامى هرسال پيامى براى حاجيان دارند كه مهم ترين بند آن تأكيد بر همين وحدت امت اسلام است.

وزير حج الجزاير با اظهار اين نكته كه ما اين ديدار را جزو اركان سفر حجّمان مى شماريم، نسبت به اظهارات آيةاللَّه رى شهرى در مورد وحدت، ابراز اشتياق كرد و افزود:

ما مى بينيم اسلام گسترده است و مى تواند در ساحت هاى مختلف با ارزش نهادن به شخصيت انسان، اسلام را مورد رغبت مردم قرار دهد.

امروزه مردم اروپا و آمريكا تمايل زيادى براى گرايش به اسلام دارند. اگر از آنان بپرسى در اسلام چه ديده اى؟ مى گويد: خانواده اسلام را ديده ام، روابط محبت آميز مسلمانان را ديده ام. آنها كه بيرون از اسلامند، اين حقايق اسلام را ارزش گذارى مى كنند و رغبت پيدا مى كنند.

او با اشاره به نقش ايران در پيوند ملت ها گفت:

ما نسبت به ايران، چه در جانب تربيت و تكوين شخصيت و معنويات و چه از جانب مادى و تكنولوژى علاقه داريم و مثل شما معتقديم كه تكفيرى ها و نفى كننده هاى ديگران، نفرت از اسلام ايجاد مى كنند. اگر رويكرد اساسى در بين ملت ها «كلمة اللَّه هي العليا» باشد، همه با هم متحدند.

وزير اوقاف الجزاير تعداد حاجيان اين كشور در مراسم حج امسال را 35 هزار نفر اعلام كرد كه از بين 120 هزار نفر ثبت نام كننده، به قيد قرعه انتخاب شده اند. او عدد عمره گزاران الجزايرى را هم 120 هزار نفر دانست و بر لزوم برنامه ريزى فرهنگى در سفرهاى عمره تأكيد كرد.

ص: 303

اين توصيه هاى بهداشتى كه در جهت برگزارى بهتر مناسك و كاهش خطرات و آسيب هاى احتمالى طى مدت وقوف در عرفات و منى در اختيار مديران كاروان قرار گرفته، به شرح ذيل مى باشد:

1. پيش از استقرار زائران محترم، تا حد امكان به نظافت فضاى داخلى چادرها در عرفات و منى به ويژه ديواره داخلى آنها و دهانه كولرها در منى اقدام كنند.

2. قبل از عزيمت براى انجام مراسم، در يك جلسه آموزشى، طرز مقابله با مشكلات بهداشتى ايام تشريق، به ويژه مشكلات حلق، شيوه دفع موها و تيغ هاى مستعمل و نظافت توالت ها مخصوصاً توالت هاى زنانه، به زائران محترم آموزش داده شود.

3. قبل و در حين انجام مراسم، محل هاى استقرار عوامل مسؤول نظافت منطقه (عوام مطوّفين) را شناسايى كنند و به محض آلوده شدن محيط، افرادى كه با زبان عربى آشنايى دارند، از كاروان به آنها مراجعه كنند؛ از ايشان بخواهند تا جهت نظافت مكرر منطقه و فضاى بيرونى چادرها اقدام كنند.

4. در مواقف، از يخ هاى قالبى بزرگ (بدون بسته بندى) منحصراً به عنوان «خنك كننده» استفاده شود و به هيچ وجه به صورت مستقيم براى خنك كردن آب، خاكشير يا شربت مورد استفاده قرار نگيرد.

5. كاروان خود را نظافت فرمايند تا در زمان حلق، با پراكندن موهاى خود، محيط را آلوده نكنند و تيغ هاى مستعمل خود را در محيط پراكنده نكنند و آنها را در سطل هاى زباله يا ظرف مقاومى كه در اختيار آنها قرار مى گيرد، دفع كنند.

6. پس از قربانى، ذابحين محترم به هيچ وجه با پوشش آلوده وارد چادرهاى كاروان نشوند و تحت هيچ شرايطى گوشت قربانى را وارد كاروان نكنند.

7. بديهى است مأموران بهداشت مركز پزشكى موظفند به مراتب فوق نظارت كنند و گزارش آن را از طرف مسؤولان مركز به ستاد حج ارسال كنند.

ص: 304

امير نايف بن عبدالعزيز پس از بازديد دستگاه هاى حكومتى مرتبط با امور حج در مكه مكرمه و مشاعر مقدسه و بررسى آمادگى كامل آنها براى خدمت حجاج امسال، در يك كنفرانس مطبوعاتى به پرسش هاى خبرنگاران پاسخ گفت. او در پاسخ به سئوالى درباره جواز رمى جمرات قبل از زوال خورشيد در روزهاى دهم، يازدهم و دوازدهم گفت:

ما همگى از پيشرفت هاى بزرگى كه امسال در بازسازى و توسعه پل جمرات حاصل شده مسروريم؛ اما نسبت به صدور فتوا از طرف علما درخصوص رمى جمرات قبل از زوال، همان طور كه مى دانيد، خود آنهايند كه حق رأى و نظر دارند و من تخصّص فقهى ندارم تا بتوانم در اين مورد مناقشه يا اظهار نظر كنم. طبعاً فقهايى هستند كه رمى قبل از ظهر را جايز مى دانند و ما براساس نظر آنان به مسؤولان حج ابلاغ كرديم كه از رمى حاجيانى كه مى خواهند پيش از ظهر رمى كنند، جلوگيرى نكنند. اساس احكام دين بر آسان گيرى است و شك نداريم كه علما نسبت به اين موضوع اهتمام دارند و ما اميدواريم كه اگر همگى به آرامش و انضباط ملتزم باشند، حج امسال بدون هيچ حادثه اى انجام خواهد گرفت.

او در پاسخ سئوالى درباره خبر دستگيرى 136 نفر از اخلال گران تحت تعقيب و دلايل رشد كمى اين قبيل افراد گفت: «ما هيچ گاه نگفته ايم كه اين موضوع در كشور پايان پذيرفته است. اين مأموريت دستگاه امنيتى كشور است كه بايد با آمادگى كامل همواره پيگير شناسايى، تعقيب و دستگيرى اين گونه اخلالگران باشد كه هست.

وى سئوال خبرنگارى را درباره علت آتش سوزى هتل غزّه بى جواب گذاشت و تنها به تشكر از نيروهاى پليس و آتش نشانى و آرزوى بهبود مصدومان يمنى كفايت كرد.

خبرنگارى پرسيد: «آيا درست است كه مسؤولان كشور از بعضى كشورهاى

ص: 305

اسلامى تعهد كتبى گرفته اند كه به شهروندانشان اجازه انتقال تنش هاى طايفه اى و مذهبى به مراسم حج را ندهند؟»

امير نايف گفت:

«اولًا اين امر احتياج به گرفتن تعهد از كسى يا كشورى ندارد؛ زيرا حج عبارت از يك سرى اعمال و مناسك شناخته شده است و هر عملى غير از آن چه پيامبر در حجةالوداع انجام داده و ضمن مناسك حج به ما تعليم داده شده، قابل پذيرش نيست. بنابراين، حج مجالى نيست كه هركس بتواند آن چه را با اداى مناسك و تكميل حج منافات دارد، انجام دهد و معتقدم كه اين امر بر كسى پوشيده نيست. با اين همه ما هم هرگز اجازه انجام اين گونه امور را به كسى نمى دهيم، هرچه مى خواهد باشد و از هر جهت و جايگاهى كه مى خواهد باشد!

او در مورد تدبيرات امنيتى حج امسال و پيش بينى هاى اخلال در امنيت حجاج گفت:

هرچيزى بايد رو به پيشرفت باشد و طبيعى است كه ما هم نسبت به پيشرفت دستگاه هاى امنيتى با بهره گيرى از تكنولوژى جديد دنيا اقداماتى داشته و داريم و بايد دستگاه امنيتى سعودى در بالاترين سطح باشد. اما اين كه آيا ما توقع خرابكارى هايى را داريم، اين همان چيزى است كه هر سال مورد نظر ما بوده و هست و بحمداللَّه همه شما مى دانيد كه سال هاى گذشته بدون هيچ خللى در مسائل امنيتى گذشت و امسال هم مثل سال هاى گذشته است و شايد هم بهتر.

او در مورد گزارش تحقيق ارائه شده توسط مدرسه عالى پژوهش هاى حج ناظر بر وجود 000، 200، 1 حاجى كه بدون مجوز و از طرق غيرقانونى در حج سال گذشته شركت داشته اند و اسباب مشكلات تردّد حجاج را در گذرگاه ها پديد آورده اند، گفت:

حاجيانى كه از خارج و داخل مى آيند، بايد برگه رسمى براى حج داشته باشند، اما ساكنان مكه مكرمه بيش از سه ميليون نفر هستند و منع آنان از

ص: 306

حج و يا سيطره قانونى بر آنها دشوار است. از سوى ديگر ايجاد كمربندى طبيعى يا مصنوعى پيرامون مشاعر جهت منع ورود حجاج غيرقانونى دشوارتر از آن است و معتقدم كه اصل اين موضوع از امور فقهى است كه حدّ و حدود آن توسط فقها مشخص مى شود.

پس مادامى كه دولت راه هاى حج را قانوناً مشخص كرده و بر همه حجاج داخل مملكت اعم از سعودى و غير سعودى شرط كرده كه بايد مجوز قانونى داشته باشند، بر همگان لازم است كه به اين قوانين پايبند باشند و در غير اين صورت، چه بسا حجّشان دچار اشكال مى شود كه البته علما در بيان چنين حكمى تواناتر از من هستند.

او در مورد پديده پهن كرده فرش و بساط در خيابان ها و پياده روهاى منى توسط متخلّفين گفت: اين امرى است كه مسؤولان مملكت آن را نمى پذيرند و آن را براى هيچ حاجى نمى پسندند و قطعاً مؤسسات خاصى مأموريت دارند كه آن را بررسى كرده، در رفع آن همت گمارند.

امير نايف در جواب پرسش يكى از خبرنگاران راجع به مجموعه هاى تروريستى و برخى جهات كه پشتيبانى مالى اين مجموعه ها را برعهده دارند، گفت: «دستگاه هاى امنيتى به اين قضيه اهتمام دارند و تاكنون در اين زمينه به نتايجى دست يافته و مى يابند. ما مى كوشيم تا به هر چيزى در اين باب از جمله منابع مالى و پشتيبانى كنندگان آنان دسترسى پيدا كنيم.»

او در رابطه با وجود نيت كاهش تعداد حجاج و يا تقليل سهميه دولت ها براى اعزام حجاج به خاطر طرح هاى توسعه در مكه مكرمه و مشاعر مقدسه گفت: «حكومت خادم الحرمين ملك عبداللَّه هيچ گونه نيتى براى كاهش عدد حجاج ندارد.»

وزير كشور سعودى درباره نقش زنان و دختران سعودى در آينده گفت: «دختران سعودى در هر ميدانى كه زن توان انجام آن را دارد، مى توانند وارد كار شوند و در حال حاضر زنانى هستند كه در قالب نيروهاى انتظامى به بعضى دستگاه هاى امنيتى كشور كه نياز به آنان داشته، پيوسته و مشغول خدمت اند.

ص: 307

امسال طرح ويژه امداد گمشدگان در مشاعر مقدسه به اجرا در آمد. اين طرح از ظهر روز هشتم ذيحجه در منطقه هاى مكّه و مسجدالحرام؛ روز نهم در عرفات؛ شب دهم در مشعرالحرام؛ روز دهم، يازدهم و دوازدهم ذيحجه در منطقه منى و مسير رمى جمرات و از ظهر روز دوازدهم به بعد در خيابان هاى منتهى به مسجدالحرام، عزيزيه و محل اسكان زائران ايرانى انجام خواهد شد.

مسؤول ستاد مكّه با اعلام اين طرح گفت: «امسال هم مثل سال هاى گذشته زائران محترم بايد به علامت ها و نشانى هاى كاروان ها توجه لازم را داشته باشند تا محل استقرار خود را گم نكنند و مشكلات جنبى آن برايشان پيش نيايد.»

گفتنى است كه مديران كاروان ها پيش از شروع اعمال حج، از محل استقرار چادرهاى كاروان بازبينى خواهند كرد تا در حمل و نقل وسايل و زوّار و نيز راه هاى رسيدن به جمرات و بازگشت به كاروان دچار مشكل نشده، زائران را نيز نسبت به اين امور توجيه كنند.

ص: 308

برائت از مشركان در روز عرفه، به مفهوم شناسى و پيشينه تاريخى و بيان نظرات امام خمينى قدس سره مى پردازد.

روح حماسه در حج ابراهيمى كنكاشى در برائت از مشركين از ديدگاه امام خمينى قدس سره است كه بر شيوه هاى اعلام برائت و رعايت نظم و آرامش در اجتماع برائت تأكيد دارد.

«روز از خودگذشتگى» مقاله اى يك صفحه اى درباره عيد قربان و آداب آن است؛ دستورالعمل هاى اجرايى چندگانه ايام وقوف در مشاعر با عنوان «اين توصيه ها را جدى بگيريد»، كاربردى ترين بخش اين ويژه نامه است كه در پى مى آيد:

ص: 309

فراموش نشود.

- اطلاعات بهداشتى لازم را از پزشك كاروان كسب نماييد.

- در طول اين ايام، سالمندان و بيماران را همراهى نموده، در صورت نياز بعضى اعمال را به نيابت از آنها انجام دهيد.

- زيرانداز مناسب و ملحفه تميز همراه داشته باشيد.

- دستبند، نشانى و شماره تلفن كاروان خود را به همراه داشته باشيد.

عرفات

تهيّه كروكى عرفات براى پيشگيرى از گم شدن مى تواند بسيار كمك كننده باشد.

- حفظ بهداشت محيط در اماكن مقدس عرفات، مشعر و منى وظيفه اخلاقى، مذهبى و ميهنى ماست.

- در زمان عزيمت براى انجام مراسم برائت از مشركان، از ريختن قوطى هاى آب ميوه، پلاستيك، آب و آب دهان و بينى در معابر به شدّت پرهيز كنيد.

- از پرخورى اجتناب كنيد؛ چرا كه در عرفات تعداد توالت ها و دستشويى ها به نسبت كم است.

- استفاده از صابون بدون بو بعد از دستشويى و قبل از صرف غذا فراموش نشود.

- در زمان حركت به سمت مشعر الحرام، حداقل خود را براى 12 ساعت آماده كنيد؛ به ويژه عدم نياز به اجابت مزاج در اين ساعات لازم است، چون در مشعر، امكان استفاده از دستشويى و توالت كم است.

- در زمان حركت به طرف مشعر، آب كافى به همراه داشته باشيد.

مشعر الحرام

اگر در مكّه مكرّمه سنگ هاى خود را جمع نكرده ايد، آن ها را از محل هاى تميز جمع كنيد و در هنگام جمع كردن سنگ از دستكش نايلونى استفاده كنيد.

ص: 310

- براى جمع آورى سنگ از كوه بالا نرويد.

- سنگ هاى مناسب جمع آورى كنيد؛ گاهى سنگ هاى بسيار درشت موجب جراحت ديگران شده است.

منى

در حين رمى جمرات در تراكم جمعيت، از خم شدن، جهت برداشتن اشيا از روى زمين پرهيز كنيد.

- حلق را فقط در محدوده پنجره هاى فاضلاب انجام داده، از انجام حلق بر روى پله ها، معابر، كنار خيابان، كنار چادرها و ... به شدت پرهيز كنيد و در انجام اين عمل از عجله بپرهيزيد.

- از پهن كردن لباس هاى شسته بر روى پنجره هاى آلوده، ديوارها و چادرهاى غير تميز و محل هاى عبور و مرور جدّاً پرهيز كنيد. مى توانيد لباس هاى خود را بعداً، در فرصت مناسب بشوييد.

- نظم و ترتيب و نظافت چادرها و محيط اطراف چادرها را به شدت رعايت كنيد.

- براى ورود به چادرها حتماً از كيسه كفش استفاده كنيد.

- با ورود به منى حتماً قدرى استراحت كنيد تا تجديد قوا شود، سپس براى ادامه اعمال (رمى جمره عقبه) برويد.

- با علامت گذارى هاى مناسب چادر خود را شناسايى كنيد. استفاده از دستبند و به همراه داشتن نشانى و مشخصات كاروان الزامى است؛ چرا كه گم شدن در ايام تشريق رايج است.

زمانى كه براى رمى جمره عقبه مى رويد، نكات زير را براى خود و براى همسفر خود كه فكر مى كنيد نيازمند كمك است، بازبينى كنيد:

- آيا توان پياده روى چند كيلومترى را در شرايط تراكم جمعيت و توان انجام صحيح رمى جمره داريد؟ اگر سالمنديد يا بيماريد و به ويژه اگر از بيمارى هاى قلبى رنج

ص: 311

مى بريد، با مشورت با پزشك كاروان، روحانى كاروان و مدير كاروان، براى خود نايب انتخاب كنيد.

- آيا اگر عينكى هستيد بند عينك خود را برداشته ايد؟

- آيا دمپايى راحتى داريد؟

- آيا دستبند شناسايى به دست داريد؟

- آيا سنگ هاى خود را برداشته ايد؟

قربانى

- براى انجام عمل قربانى شما، ذابحان ايرانى حرفه اى در سالن هاى قربانگاه حضور دارند.

- تحت هيچ شرايطى و براى هيچ منظورى مانند: خوردن، آوردن سوغات، هديه كردن، گوشت قربانى را از قربانگاه خارج نكنيد.

- به ذبح كنندگان محترم كه بعد از يك كار طاقت فرسا و سخت به چادرها بازمى گردند. كمك كنيد تا پس از تطهير كامل به چادرها وارد شوند و استراحت نمايند.

* توجّه: خارج كردن گوشت از قربانگاه، بهداشتى نيست و در صورت مشاهده گوشت قربانى، توسط كارشناسان بهداشتى ضبط مى شود. بنابراين از زائرين و ذبح كنندگان عزيز تقاضا مى شود با مسؤولان بهداشتى همكارى فرمايند.

تراشيدن موى سر (حلق)

در سال هاى گذشته، متأسفانه يكى از موضوعاتى كه موجب آلودگى شد- در حالى كه امرى كاملًا قابل پيشگيرى بوده- «حلق غيربهداشتى» بوده است. در سال جارى با آموزش هايى كه در كاروان ها داده شده و با توجه به بالا بودن سطح سواد و آگاهى هاى زائران ايرانى، انتظار مى رود كه ميزان حلق غير بهداشتى به طور قابل توجهى كاهش يابد.

پيشنهاد مى شود:

ص: 312

- به هر زائر مرد يك تكّه سفره يك بار مصرف به ابعاد يك متر در يك متر تحويل شود تا در زمان حلق آن را بر روى زمين پهن كنند و پس از انجام عمل حلق آن را جمع كرده، در سطل زباله بيندازند.

- نظارت يك فرد مسؤول از كاروان بر انجام حلق بهداشتى زائران مى تواند به اين امر كمك كند. علاوه بر موضوع فوق، به نكات زير نيز اكيداً توجّه فرماييد:

- حتماً از تيغ و خودتراش شخصى خود استفاده كنيد.

- سعى كنيد با خون افراد- كه ممكن است در زمان تراشيدن موى سر براى آنها عارض شود- تماس نداشته باشيد.

- بعد از حلق، استحمام كرده، لباس تميزى را كه به همراه خود آورده ايد، به تن كنيد.

- مى توان شست و شوى لباس هاى آلوده و حوله هاى احرام را به بعد موكول كرد تا مجبور نشويم بعد از شستشو، براى خشك كردن، آنها را در جاهاى آلوده پهن كنيم و مناظر نازيبايى را به وجود آوريم.

- از بستن طناب رخت در ميان چادرها، كه بعضاً ايجاد سد معبر مى كند، اجتناب كنيد.

- بعد از انجام اعمال، استراحت كرده، در خود آرامش ايجاد كنيد.

ص: 313

سرپرست حجاج ايرانى بر تلاش همه دست اندركاران حج براى برگزارى موفقيت آميز مناسك حج زائران به ويژه در ايام تشريق تأكيد كرد.

آيةاللَّه رى شهرى به تشريح خصوصيات پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله پرداخت و اظهار داشت:

«در سال پيامبر اعظم همه ما بايد تلاش كنيم خصوصيات پيامبر صلى الله عليه و آله را در تفكر و رفتار خود تقويت كنيم.»

نماينده ولى فقيه و سرپرست زائران ايرانى با استناد به آيات قرآن و روايات اظهار داشت: «ذكر و ياد خدا در همه ايام، به ويژه در حج اهميت فوق العاده اى دارد و قرآن كريم يكى از فلسفه هاى حج را ياد خدا در ايام معلومات معرفى كرده است.»

سرپرست زائران ايرانى با يادآورى اين كه پيامبر خدا در هر لحظه و كارى همواره به ياد خدا بودند، گفت: «ذكر خدا، به ويژه در دهه اول ذيحجه و سه روز پس از آن از اهميت فوق العاده اى برخوردار است. تداوم ذكر در ايام حج، براى تكامل معنوى انسان و كشف حجاب هاى باطنى و رؤيت قلبى انسان فوق العاده مؤثر است. ذكر زبانى خدا اگر با ذكر قلبى همراه شود، فتوحات معنوى بسيارى خواهد داشت؛ ذكر فراوان در ايام حج، مقدمه رسيدن به معرفت حق و ديدار امام عصر عليه السلام است.»

سرپرست زائران ايرانى در پايان سخنان خود توصيه هايى را براى انجام هرچه بهتر مناسك زائران ايرانى خانه خدا به روحانيون كاروان ها ارائه كرد و تأكيد نمود كه مهم ترين وظيفه همه صحت انجام مناسك زائران خانه خداست و همه بايد مراقبت كنند تا زائران به بهترين وجه اعمال خود را در تمام مراحل حج و به درستى انجام دهند.

وى به روحانيون توصيه كرد كه از زائران بخواهند از انجام طواف هاى مستحبى خوددارى كنند و به جاى طواف مستحبى، نماز مستحبى به جاى آورند.

در ادامه اين همايش، آقايان خاكسار قهرودى، رييس سازمان حج و زيارت، قاضى عسكر معاون آموزش و پژوهش، مهدوى معاون بين الملل و عرب معاون امور روحانيون بعثه مقام معظم رهبرى در ميزگردى به سئوالات مختلف روحانيون كاروان ها پاسخ دادند.

ص: 314

پنج شنبه 7/ 10/ 85

هشتم ذيحجه 1427

عدم انتشار چهارروزه نشريه زائر

از امروز به مدت چهار روز نشريه زائر منتشر نمى شود. دليل اين امر مشغول بودن حجاج ايرانى به انجام مناسك حج در مشاعر مقدسه است. دست اندركاران نشريه كه خود نيز در زمره حج گزاران امسال، طى اين چند روز، خارج از مكّه به سر مى برند، اگرچه به خاطر عدم امكان تدوين و تكثير نشريه از آماده سازى و نشر آن محرومند، لكن جمع آورى اخبار، گزارش ها، بيانيه ها و ساير مطالب را متوقف نخواهند ساخت تا بتوانند در اولين شماره هاى پس از ايام تشريق، آنها را به مخاطبين و علاقه مندان نشريه ارائه دهند.

انتشار ويژه نامه عرفه و قربان، تاحدودى جبران كننده عدم انتشار نشريه در ايام وقوف در عرفات و منى به شمار مى رود.

ص: 315

مسؤول ستاد مكّه با اعلام اين خبر افزود: «95 هزار نفر از زائران ايرانى وجه نقد خود را در ايران براى قربانى در منى پرداخته اند و بقيه كسانى كه هنوز وجه نقد خود را پرداخت نكرده اند، با مراجعه به هتل «سمر» و مسؤولان طرح قربانى، مى توانند وجه لازم براى قربانى را پرداخت كنند.

وى با تأكيد بر بهره گيرى ستاد از تجارب سال هاى گذشته در امر قربانى خاطرنشان كرد: «در بين كليه زائران بيت اللَّه الحرام از مليت هاى مختلف، كوپن هاى مخصوص قربانى تنها در اختيار حجاج ايرانى است كه باعث انسجام و نظم خاصى در انجام اعمال شده است».

گفتنى است كه جهت جلوگيرى از مشكلاتى كه در انتخاب گوسفندان واجد شرايط پيش مى آمد، قرار بود گوسفندان قربانى به تعداد حجاج جمهورى اسلامى ايران، از داخل كشور انتخاب و به عربستان ارسال گردد كه متأسفانه بنا به عللى- كه بررسى و رسيدگى به آنها ضرورى به نظر مى رسد- اين عمل انجام نشد.

ص: 316

جمعه 8/ 10/ 85

نهم ذيحجه 1427

حج اكبر، باورى اصيل يا عوامانه؟

امسال مصادف شدن روز عرفه با روز جمعه، ويژگى قابل ملاحظه اى به حج بخشيده بود كه از ديدگاه بسيارى از مسلمانان دنيا، «حج اكبر» ناميده مى شد و شوق زيارت بيت اللَّه الحرام و انجام مناسك حج را در دل ها افزايش مى داد.

هركس بى آن كه به ريشه هاى تاريخى اين نام گذارى بپردازد و بدون آن كه در پى اثبات يا نفى آن از ديدگاه تفسيرى يا فقهى برآيد، به سادگى مى تواند با مراجعه به منابع روايى و سخنان اهل بيت عليهم السلام در اهميت و اعتبار روز عرفه و روز جمعه، مزيد فضيلت حج گزارى در چنين سالى را دريابد. جمع دو عيد بزرگ الهى در يك روز و اجتماع دو چشمه فياض رحمت و عنايت و مغفرت پروردگار در يك زمان، نه فقط براى آنها كه در اين سال توفيق زيارت خانه خدا و مهمان شدن بر خوان محبت او را پيدا كرده اند، بلكه براى همه مسلمانان خير و بركت مضاعف به همراه دارد.

خداوند عزّ وجلّ كه اولين و اصلى ترين دعوت كننده حاجيان به اين مراسم ملكوتى است، اگر به كسانى توفيق داد كه در روز جمعه- كه درهاى رحمت آسمان به روى همگان گشوده است- و در روز عرفه كه حتى كودكان در رحم مادر نيز از درياى

ص: 317

رحمت و عطوفت بى انتهاى خدا بهره مند مى شوند، در صحراى عرفات- كه دروازه اى به دنياى عرفان و شهود و معرفت و بصيرت است- گردآيند و حج، اين انقطاع از غير و قصد پيوستن به خدا- دل بريدن از خود و دل دادن به دوست را در چنين زمان و مكانى آغاز كنند، آيا مى شود حجشان را حجى عادى مثل سال هاى ديگر تلقّى كرد؟

علاوه بر اين كه جمعه، روز امام زمان عليه السلام است؛ امام زمانى كه روح عرفه و عرفات است. اگر كسى توفيق يافت در روز امام زمان عليه السلام در فضايى وقوف كند كه يقين دارد محل حضور امام زمان عليه السلام نيز هست، روزش روز اكبر، وقوفش وقوف اكبر، ذكرش ذكراللَّه اكبر و حجش حج اكبر نيست؟ بزرگ تر بودن و متعالى تر بودن اگر به اينها نيست، پس به چيست؟ به علاوه اين كه در روايات و در اقوال اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله روز عرفه به تنهايى حج اكبر ناميده شده، يا وقوف در عرفات از مصاديق حج اكبر شمرده شده و يا به نقل برخى منابع، در سالى كه رسول خدا صلى الله عليه و آله حج گزاردند، روز عرفه مصادف با روز جمعه بوده است.

با اين همه، براى آنان كه اهل دقت و پژوهش اند، خواندن مقاله اى تحقيقى در اين مقوله، خالى از لطف نيست؛ به ويژه آن كه توسط معاون محترم آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبرى نگارش شده و در موسم حج سال جارى در نشريه زائر، روز هفتم ذيحجه چاپ شده باشد.

ص: 318

اْلأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِي ءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَ رَسُولُهُ ى؛ (1)

«و اين اعلامى است از ناحيه خدا و پيامبرش به [عموم مردم در روز حج اكبر، كه خداوند و پيامبر او، از مشركين بيزارند.»

عرفه و حج اكبر

در بين محدثان و مفسران قديم و جديد، در اين كه «حج اكبر كدام است؟» اختلاف نظر وجود دارد، برخى از آنان معتقدند:

1. مراد از حج اكبر، روز عرفه است. از ابن عباس، طاووس، عمر، عثمان، مجاهد، عطاء، سعيد بن مسيب، ابن زبير، ابوحنيفه و شافعى نقل شده كه روز عرفه را روز حج اكبر مى دانند.

ابوالشيخ نيز از ابن عباس نقل مى كند كه گفته است:

همانا روز عرفه، روز حج اكبر است و اين روز، روز مباهات است؛ روزى است كه خداوند به اهل زمين در برابر ملائكه آسمان، فخر كرده و مى فرمايد: «جاؤوني شعثا غبرا آمنوا بى ولم يروني وعزتي لأغفرت لهم.»؛ «ژوليده موى و گرد و خاك بر چهره نشسته، به سوى من آمده اند. به من ايمان آوردند، با آن كه مرا نديده اند. به عزت خودم سوگند آنها را مى بخشم.»

برخى از كسانى كه اين قول را پذيرفته اند به حديث معروف «الحج عرفه» استدلال كرده و مى گويند: از آن جا كه يكى از بزرگ ترين اعمال حج، وقوف در عرفه است، و كسى كه آن را درك كند، حج را درك كرده و كسى كه آن را درك نكند، حج او باطل است، از اين رو روز عرفه را روز حج اكبر ناميده اند.

2. دسته ديگر «يوم الحجّ الأكبر» را تمامى ايام حج مى دانند. اين گروه معتقدند همان گونه كه «جنگ جمل»، «جنگ صفين» و «جنگ بعاث» با اين كه روزها طول كشيده، از آنها به «روز صفين»، «روز جمل» و «روز بعاث» تعبير مى كنند و مرادشان از

ص: 319

«يوم»، تمامى دوران آن جنگ هاست؛ بنابراين در اين جا نيز مراد از «يوم الحج الأكبر» تمامى ايام حج است.

3. دسته سوم حج اكبر را وقوف در عرفات و اعمال مربوط به منى مى دانند:

براساس روايتى از امام صادق عليه السلام، اعمال عرفه و منى حج اكبر شمرده شده است.

4. سفيان ثورى و ابن جُريح و ... روز حج اكبر را تمامى ايام منى مى دانند.

5. مجاهد، روايت ديگرى را نقل كرده، مى گويد: «الحجّ الأكبر القران، والأصغر الإفراد»؛ «حج اكبر، حج قرآن و حج اصغر حج افراد است.»

6. ابن ابى حاتم از سعيد بن مسيب نقل مى كند كه گفت: «حج اكبر روز دوم از يوم النحر (عيد قربان) است. آيا نمى بينى كه امام در آن روز خطبه مى خواند؟»

7. ابن سيرين گفته است: «روز حج اكبر، مربوط به آن سالى است كه پيامبر صلى الله عليه و آله حجةالوداع را انجام دادند و همراه با ايشان نيز تعداد بى شمارى از مردم حج به جاى آوردند.»

البته مى توان اين قول را نيز، مؤيد آن كسانى دانست كه روز حج اكبر را روز عيد قربان مى دانند، زيرا در همان سال، پيامبر صلى الله عليه و آله در منى براى مردم سخن گفت و در روز عيد قربان از مردم پرسيد: امروز چه روزى است؟ گفتند: روز عيد قربان. سپس فرمود: امروز روز حج اكبر است. ابن عربى اين حديث را حَسَن و صحيح مى داند.

8. طبرانى از سمرة بن جندب نقل مى كند كه گفته است: «روز حج اكبر، مربوط به آن سالى است كه مسلمانان و مشركان حج را در مدت سه روز انجام دادند كه قبل از آن، چنين حجى انجام نشده و پس از آن نيز روى نخواهد داد.»

فضيل بن عياض نيز از امام صادق عليه السلام نقل مى كند كه فرمود: «علت نام گذارى حج اكبر آن است كه در آن سال، مسلمانان و مشركان، همراه با هم حج انجام دادند و پس از آن ديگر مشركين حج به جاى نياوردند. همچنين ابن ابى شيبه از ابن عون نقل مى كند كه از محمد راجع به روز حج اكبر سئوال كردند، گفت: روزى است كه حج رسول خدا صلى الله عليه و آله با حج اهل ملل مصادف گرديد.

ص: 320

عيد قربان و حج اكبر

بسيارى از محدثان و مفسران، با استناد به روايات گوناگون، حج اكبر را روز عيد قربان مى دانند. اين سخن علاوه بر آن كه از استحكام بيشترى برخوردار است، با آيه ى فَسِيحُوا فِي اْلأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍى و يا نقل هاى تاريخى كه مى گويد: «على بن ابى طالب عليه السلام بعد از ظهر عيد قربان پيام برائت را ابلاغ فرمود»، سازگارتر است؛ ابن ابى اوفى مى گويد:

«روز عيد قربان، روز حج اكبر است. در آن روز خون ريخته مى شود، سرها تراشيده، آلودگى ها و زوايد بدن برطرف مى گردد و حرام ها حلال مى شوند.

معاوية بن عمار مى گويد: از امام صادق عليه السلام درباره روز حج اكبر سئوال كردم، آن حضرت فرمود: «روز عيد قربان، روز حج اكبر و عمره، حج اصغر است.»

ابن مردويه از ابن ابى اوفى و او از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل مى كند كه فرمود: «يوم الأضحى هذا، يوم الحج الأكبر؛ روز عيد قربان، امروز، روز حج اكبر است.»

سيد قطب و حج اكبر

سيد قطب در تفسير «فى ظلال القرآن» مى گويد: «... ويوم الحج الأكبر اختلف الروايات في تحديده: أَهُوَ يوم عرفه أم يوم النحر؟ والأصح أنه يوم النحر.»

در روايات، در تعريف روز حج اكبر و اين كه آيا روز عرفه است يا روز عيد قربان، اختلاف نظر وجود دارد، ليكن صحيح ترين قول آن است كه روز عيد قربان باشد.

ابن كثير در تفسيرش مى گويد: «يوم الحج الأكبر» روز عيد قربان است كه برترين و بزرگ ترين روزهاى انجام مناسك حج است.

نظريه علامه طباطبايى

مرحوم علامه طباطبايى قدس سره در ذيل آيه شريفه: ى وَ أَذانٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ ... ى

ص: 321

فرموده اند: «مراد، روز دهم ذيحجه از سال نهم هجرت است، چون در آن روز بود كه مسلمانان و مشركان يك جا اجتماع كردند و هر دو طايفه به حج خانه خدا پرداختند و پس از آن سال، ديگر هيچ مشركى حج انجام نداد. [سپس مى افزايند:] اين قول مورد تأييد رواياتى است كه از اهل بيت عليهم السلام رسيده و با معناى اعلام برائت مناسب تر و با عقل نيز سازگارتر از ساير اقوال است؛ زيرا آن روز، بزرگ ترين روزى بود كه مسلمانان و عموم مشركين به حج آمده، در منى جمع شده بودند. اين معنا از برخى روايات رسيده از طرق اهل سنت نيز استفاده مى شود. چيزى كه هست در آن روايات مراد از حج اكبر روز دهم از هر سال است، نه فقط سال نهم هجرت؛ بنابراين همه ساله حج اكبر تكرار مى شود، ليكن از طريق نقل ثابت نشده كه اسم روز دهم روز حج اكبر باشد.»

و در ادامه نقل اقوال، ذيل آيه شريفه مى فرمايند: «از شنيدن كلمه روز حج اكبر همان روز عيد قربان به ذهن مى رسد، چون تنها روزى كه عموم حجاج آن جا اجتماع كرده، اعلام برائت مى تواند به گوش همگان برسد، همان روز دهم است و وجود چنين روزى در ميان ساير ايام حج، نمى گذارد كلمه يوم الحج الأكبر ساير ايام را نيز شامل شود.»

لغت نامه دهخدا نيز به نقل از مهذّب الأسماء، حج اكبر را عيد اضحى و عيد گوسفندكشان معنا مى كند.

نتيجه بحث

از آن چه گذشت نتيجه مى گيريم كه:

1. مراد از روز حج اكبر، روز عيد قربان است.

2. تعبير «يوم الحج الأكبر» براى اولين بار در مورد روز عيد قربان سال نهم هجرت به كار رفته و در سال بعد كه حجةالوداع صورت گرفت، باز اين تعبير تكرار گرديده است.

پس مى توان گفت كه همه ساله روز عيد قربان، روز حج اكبر است.

3. آن جا كه حج اكبر بدون كلمه يوم آورده شود، مراد حج در مقابل عمره است.

ص: 322

طبرى در اين زمينه پس از نقل نظرات مختلف درباره علت نام گذارى اين روز به حج اكبر مى گويد: «از اين اقوال نزد من به صحت نزديك تر، قول كسى است كه مى گويد: حج اكبر به معناى حج و حج اصغر به معناى عمره است؛ زيرا اعمال حج از اعمال عمره بيشتر است. آن گونه كه در برخى منابع آمده، روز عرفه در سالى كه رسول خدا صلى الله عليه و آله حج گزاردند، با روز جمعه مصادف بوده و مؤلف كتاب «الفقه الإسلامي وادلّته»، تعبير «قد ثبت في الصحيحين أنّ يوم عرفة، الّذي وقف فيه النبي صلى الله عليه و آله كان يوم جمعة» دارد. ولى اين كه مصادف شدن روز جمعه با عرفه در هر زمان، دليل آن باشد كه حج آن سال، حج اكبر است، هيچ دليل و مدركى در روايات و منابع تاريخى براى آن ذكر نگرديده و به نظر مى رسد يك عقيده عوامانه است كه با گذشت زمان به صورت يك امر مسلّم درآمده است.

صاحب تفسير المنار در اين زمينه مى گويد: «در حجةالوداع، روز عرفه، روز جمعه بود و عوام هر زمان كه وقوف در عرفات با روز جمعه مصادف شود، آن سال را حج اكبر مى نامند. در لغت نامه دهخدا نيز آمده است: ظاهراً در نزد عوام چون عيد اضحى با جمعه تصادف كند، حج آن سال را حج اكبر گويند و ثواب اين حج را بيشتر گمان برند.

ص: 323

پابرهنه هايى است كه حاصل عرق جبين و زحمات شبانه روزى آنان را، زراندوزان و دزدان بين المللى به يغما برده اند. مسلمانان با همه امكانات و وسايل لازم به مقابله جدى و دفاع از ارزش هاى الهى و منافع مسلمين برخيزندو صفوف مبارزه و دفاع مقدس خويش را محكم و مستحكم نمايند و به اين بى خبران و دل مردگان و پيروان شياطين، بيش از اين مجال حمله به صفوف عقيده و عزت مسلمانان را ندهند ... فرياد برائت ما، فرياد برائت امتى است كه كفر واستكبار به مرگ او در كمين نشسته اند و همه تيرها و كمان ها و نيزه ها به طرف قرآن ها و عترت عظيم نشانه رفته اند و هيهات كه امت محمد صلى الله عليه و آله و سيراب شدگان كوثر عاشورا و منتظران وراثت صالحان به مرگ ذلت بار و اسارت غرب و شرق تن دردهند.»

هر لحظه به حجم جمعيت در چادرهاى بعثه مقام معظم رهبرى (محل برگزارى مراسم) افزوده مى شود. فريادها به هم تنيده مى شود و طنين آن آسمان و زمين عرفات را در مى نوردد. حضور گسترده و پر صلابت زائران ايرانى و غيرايرانى در مراسم، تعجب رسانه ها و ناظران عربستان و ديگر كشورها را برانگيخته است.

با تلاوت آياتى از قرآن كريم، و امواج خروشان حاجيان آرام مى گيرد مراسم برائت رسماً آغاز مى شود. پيام رهبر معظم انقلاب اسلامى- حضرت آيه اللَّه خامنه اى- كه توسط نماينده محترم ايشان و سرپرست حجاج ايرانى- آيةاللَّه محمدى رى شهرى- قرائت مى شود. اوج مراسم برائت از مشركين است كه دل و جان زائران ايرانى و غيرايرانى و بلكه جهان اسلام را به عطر معارف وحى و آموزه هاى حج ابراهيمى مى نوازد و آنها را به تكبير و خروش دوباره وا مى آورد.

پيش از قرائت پيام رهبر معظم انقلاب، نماينده ولى فقيه از همه كسانى كه در صحراى عرفات براى اداى فريضه برائت از مشركان شركت داشتند، به ويژه علماى اعلام و نمايندگان بيوت مراجع تقليد تشكر كرد.

سپس شركت كنندگان در مراسم برائت از مشركان در صحراى عرفات، قطعنامه تحريم شوراى امنيت عليه جمهورى اسلامى ايران را محكوم كردند. آنگاه قطعنامه

ص: 324

مراسم قرائت گرديد، در بخشى از اين قطعنامه آمده است: ما زائران بيت اللَّه الحرام اعلام مى داريم كه ملّت بزرگ ايران راه پر افتخار صعود به قله فناورى هسته اى را با توكّل به خدا و اتكا بر دانش و خلاقيت دانشمندان و مبتكران ايرانى، قاطعانه ادامه خواهد داد.

در اين قطعنامه ضمن تأكيد بر حمايت كامل و همه جانبه از مقاومت حزب اللَّه لبنان و همچنين دولت منتخب وانتفاضه پيروز مردم فلسطين، از صهيونيزم جهانى اعلام نفرت و انزجار شد.

در اين قطعنامه، همچنين هرگونه اقدام تروريستى در جهان، به ويژه اقدامات تروريستى وقيحانه رژيم نامشروع صهيونيستى محكوم شد.

ص: 325

اين مراسم شركت كرده بودند.

پيام مقام معظّم رهبرى كه از قبل به يازده زبان مختلف ترجمه و تكثير شده بود، همزمان در كاروانهاى مختلف توزيع شد و براى رؤساى بعثه هاى شركت كننده در مراسم حج امسال ارسال گرديد.

همچنين مراسم برائت به طور مستقيم از شبكه هاى مختلف تلويزيونى داخلى و خارجى ايران براى مخاطبان خارجى پخش شد.

همزمان با برگزارى مراسم برائت از مشركان، بالگردهاى عربستان سعودى به طور مستمر بر فراز محل برگزارى مراسم و آسمان عرفات پرواز مى كردند. و زائران ايرانى و خارجى شركت كننده در مراسم با ده ها دستگاه دوربين عكاسى و فيلمبردارى از صحنه هاى زيباى اين مراسم عكس و فيلم تهيّه مى كردند.

جايگاه سخنرانى با تصوير بزرگى از قدس شريف و شعارهاى مرگ بر آمريكا و مرگ بر اسرائيل تزيين شده بود كه خبرنگاران از آنها عكس و فيلم مى گرفتند.

ص: 326

چند در مدتى چند روزه، توشه بزرگ براى آدمى است. همه آداب و مناسك حج براى آن است كه حج گزار به اين تجربه معنوى دست يابد و اين لذت را در كام جان دريابد. در بعد سياسى، محور اصلى در حج، نمايش هويت متحد امت اسلامى است؛ دورى برادران از يكديگر، عرصه را براى بدخواهان مى گشايد و تخم تفرقه ميان مسلمانان را بارور مى كند.

امت اسلامى از ملت ها و نژادها و پيروان مذاهب گوناگون تشكيل يافته است. اين تنوع كه با پراكندگى جغرافيايى در بخش حساس و مهمى از كره زمين همراه است، مى تواند خود نقطه قوتى براى اين پيكره عظيم به شمار آيد و ميراث و فرهنگ و تاريخ مشترك آنان را در گستره اى پهناور، از كارآمدى بيشتر برخوردار سازد و انواع استعدادها و قابليت هاى انسانى و طبيعى را در خدمت آن به كار گيرد.

استعمار غربى از آغاز ورود به كشورهاى اسلامى، همين نكته را مدنظر ساخته، يكسره به تحريك انگيزه هاى تفرقه افكن پرداخته است. سياستمداران استعمارگر به خوبى مى دانستند كه اگر هويت يك پارچه جهان اسلام شكل بگيرد، راه بر سيطره سياسى و اقتصادى آنان بسته خواهد شد؛ پس در تلاشى همه سويه و بلند مدت، به اختلاف ها در ميان مسلمانان دامن زدند و زير چتر اين سياست خبيثانه، از غفلت توده هاى مردم و سست عنصرى زمامداران سياسى و فرهنگى، بهره بردارى كردند و كار خود را در تسلط بر كشورهاى اسلامى پيش بردند.

سركوب حركت هاى آزادى خواهانه در كشورهاى اسلامى در قرن گذشته و پيشروى استعمارگران در سلطه گرى بر اين كشورها و ايجاد يا تقويت حكومت هاى مستبد در آنها و غارت منابع طبيعى و نابودسازى منابع انسانى آنها، و در نتيجه عقب نگه داشتن ملت هاى مسلمان از قفاله دانش وفناورى، همه در سايه تفرقه و بيگانگى- كه در مواردى به دشمنى و ستيز و برادركشى مى رسيد- پديد آمده است. با آغاز بيدارى اسلامى كه نقطه اوج آن سربرآوردن جمهورى اسلامى در ايران بود، اردوگاه استعمار غربى با تهديدى بزرگ روبه رو شد. شكست مكتب هاى سياسى شرق و غرب و غلط در

ص: 327

آمدن و فروريختن ارزشهايى كه استعمارگران، آن را تنها راه خوشبختى بشر وانمود مى كردند، خودآگاهى اسلامى را در ميان توده هاى مسلمان ريشه دار ساخت و ناكامى هاى پى درپى مستكبران در پوشاندن و خاموش كردن اين فروغ الهى، نهال اميد را در دل ملت هاى مسلمان بارور ساخت.

نگاه به فلسطين امروز- كه در آن دولتى پايبند به اصل بى خدشه «آزادى از اشغال صهونيستى» بر سركار آمده- و مقايسه آن با غربت و انزوا و ناتوانى ملت فلسطين در گذشته، نگاه به لبنان كه مسلمانان از جان گذشته در آن توانستند ارتش مجهز اسرائيل را با همه كمك هايى كه آمريكا و غرب و منافقان به آن مى رساندند، شكست دهند و مقايسه آن با لبنانى كه صهيونيست ها هرگاه اراده مى كردند تا هركجاى آن بى هيچ مانعى پيش مى رفتند، نگاه به عراق كه ملت غيور آن بينى آمريكاى مغرور را به خاك ماليده و ارتش و سياستمدارانى را كه با كبر و نخوت، از مالكيت خود بر عراق دم مى زدند، در باتلاقى از مشكلات سياسى و نظامى و اقتصادى گرفتار ساخته است، و مقايسه آن با عراقى كه حاكم خونخوار آن به پشتگرمى آمريكا، نفس هاى مردم را بند آورده بود، نگاه به افغانستان كه همه وعده هاى آمريكا و غرب در آن، فريب و دروغ از آب درآمده و لشكركشى كم نظير جبهه متحد غربى در آن، جز ويرانى كشور و فقر و كشتار مردم و اقتدار روز افزون مافياى مواد مخدر به بار نياورده است.

و بالاخره نگاه به جامعه جوان در كشورهاى اسلامى و نسل روبه افزايشى كه با گرايش به ارزشهاى اسلامى و نفرت روزافزون از آمريكا و غرب درحال رشد و بالندگى است؛ نگاه به اين همه مى تواند بخت واژگون و سياست هاى شكست خورده مستكبران غربى و پيش از همه آمريكا را به درستى به تصوير بكشد و شكل گيرى هويت متحد اسلامى را نويد دهد.

اكنون دولت آمريكا و سرمايه سالارى غرب و فعالان مفسد صهيونيست حقيقت زنده بيدارى اسلامى را حس مى كنند و با اعتراف به اين كه سلاح و قدرت نظامى در برابر اين حقيقت، كارآيى ندارد، همه توان خود را در حيله ها و شيوه هاى سياسى به كار

ص: 328

مى گيرند. امروز روزى است كه امت اسلامى، چه نخبگان سياسى و فرهنگى و دينى و چه توده هاى مردم در آن، بايد بيش از هميشه هوشيار باشند و حيله هاى دشمن را بشناسند و با آن مقابله كنند. يكى از كارآمدترين حيله ها، افروختن آتش اختلاف است.

آنان با صرف پول و تلاش سراسيمه و بى درنگ، در پى آنند كه مسلمانان را سرگرم اختلاف ميان خود كنند و بار ديگر با بهره گيرى از غفلت ها و كج فهمى ها و تعصب ها، ما را به جان يكديگر بيندازند. امروز هر حركت تفرقه انگيز در دنياى اسلام، گناهى تاريخى است. آنان كه عنودانه گروه هاى عظيمى از مسلمين را به بهانه هاى واهى تكفير مى كنند، آنان كه با گمان هاى باطل، به مقدسات فرقه هايى از مسلمين اهانت مى كنند، آنان كه به جوان هاى از جان گذشته لبنان- كه مايه سربلندى امت اسلامى شدند- از پشت خنجر مى زنند، آنان كه براى خوشامد آميركا و صهيونيست ها از خطر موهومى به نامه «هلال شيعى» سخن مى گويند، آنان كه براى شكست دولت مسلمان و مردمى در عراق ناامنى و برادركشى را دامن مى زنند، آنان كه دولت حماس را كه محبوب و منتخب ملت فلسطين است از هر سو زير فشار قرار مى دهند، چه بدانند و چه ندانند، مجرمانى به شمار مى روند كه تاريخ اسلام و نسل هاى آينده از آنان با نفرت ياد خواهند كرد و آنان را مزدوران دشمن غدار خواهد دانست.

مسلمانان در همه جهان بدانند كه دوران تحقير و عقب ماندگى جهان اسلام به سر آمده و دوران تازه اى آغاز شده است. اين گمان باطل كه كشورهاى مسلمان بايد براى هميشه در پنجه اقتدار فرهنگى و سياسى غرب اسير باشند و در انديشه و عمل و رفتار فردى و جمعى از آنان تقليد كنند. به دست خود غربى ها و براثر طغيان و افراد و غرور آنان، از ذهنيت توده هاى مسلمان زدوده شده است. غرب به ويژه پس از سردمدارى آمريكا، با ستم هاى آشكار و رفتارهاى بى منطق و استكبار و غرور بى حد و حصر، در جهان اسلام به يك ضد ارزش تبديل شده است.

رفتار آنان با مردم فلسطين و متقابلًا رفتار آنان با دولت خونخوار صهيونيست، موضع آنان در قبار اعتراف رژيم صهيونيستى به سلاح اتمى و متقابلًا موضع آنان در برابر

ص: 329

استفاده غير نظامى ايران از انرژى هسته اى، حمايت آنان از حمله نظامى به لبنان و كمك تسليحاتى و سياسى به حمله كننده و متقابلًا ضديت آنان با مدافعان جان بر كف لبنانى، باج گيرى دائمى آنان از دولت هاى عربى و متقابلًا باج دهى هميشگى آنان به رژيم صهيونيستى، حمايت از اهانت كنندگان به مقدسات اسلام و حتى افترا و اهانت صريح بلندپايگان غربى همچون پاپ به اين آيين الهى و متقابلًا جرم شمردن تحقيق و ترديد درباره هولوكاست و كيان صهيونيستى، حمله نظامى و كشتار و ويرانى در عراق و افغانستان به نام دموكراسى، و توطئه برضد دولت هاى منتخب مردم سالار در فلسطين و عراق و آمريكاى لاتين و هرجاى ديگرى كه عوامل آمريكا و صهيونيست بر سر كار نيامده باشند، غوغاى مبارزه با تروريسم و متقابلًا گفت و گوى پنهانى و حتى كمك به تروريست هاى جرار در عراق و غيره.

اين رفتارهاى نامعقول و كينه توزانه بر ملت هاى مسلمان حجت را تمام كرده و به بيدارى اسلامى كمك رسانده است. امروز چه بخواهند و چه نخواهند، حركتى عميق و ريشه دار در دنياى اسلام آغاز شده و همين حركت است كه در زمان متناسب خود به استقلال و عزت و حيات دوباره امت اسلامى خواهد انجاميد. اين يك مقطع تاريخى تعيين كننده است. نخبگان، علما و روشنفكران وظيفه سنگينى در اين مقطع بر دوش دارند؛ هرگونه ضعف و سست عنصرى و غرض ورزى و كوتاهى آنان مى تواند به فاجعه منتهى شود. علماى دين در برابر اختلاف افكنى مذهبى ساكت ننشينند؛ روشنفكران در دميدن روح اميد در جوانان كوتاهى نكنند؛ سياستمداران و زمامداران، مردم خود را در صحنه نگه دارند و به آنان تكيه كرده، دولت هاى اسلامى همبستگى خود را تقويت كنند و از اين قدرت حقيقى در برابر تهديد سلطه گران بهره مند شوند.

امروزه سرويس هاى جاسوسى آمريكا و انگليس در عراق، لبنان، و در كشورهايى از شمال آفريقا و در هرجاى ديگرى كه بتوانند، با همه قوا در حال پراكندن ويروس اختلاف مذهبى اند. اجتماع حج بايد ما را در برابر اين بيمارى مهلك مصون سازى كند و آيه شريفه: ى وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِيحُكُمْ وَ اصْبِرُوا إِنَ

ص: 330

اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ ى را پيوسته در برابر چشم ما قرار دهد. امروزه برائت از مشركان نداى قلبى و فطرى همه ملت هاى مسلمان است. موسم حج تنها نقطه اى است كه اين ندا مى تواند از سوى همه اين ملت ها با صداى بلند طنين افكند.

اين فرصت را مغتنم بشماريد و با دعا براى امت اسلامى و دعا براى تعجيل در ظهور مهدى موعود (سلام اللَّه عليه و عجل اللَّه فرجه)، از هر كرانه خود را در اين اقيانوس عظيم شست و شو دهيد.

توفيق و خوشبختى و حج مقبول را براى همه شما مسئلت مى كنم.

سيد على خامنه اى

سوم ذيحجه 1427، مصادف با سوم دى ماه 1385

پس از اين كه سرپرست زائران ايرانى بيت اللَّه الحرام پيام حضرت آية اللَّه خامنه اى را به زبان فارسى خطاب به زائران كشورمان در صحراى عرفات قرائت كرد، ترجمه پيام معظم له به زبان عربى نيز قرائت شد.

ص: 331

شنبه 9/ 10/ 85

دهم ذيحجه 1427

پيام تبريك سرپرست حجاج ايرانى به مناسبت عيد سعيد قربان

نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى با انتشار پيامى در صحراى منى ضمن تبريك فرارسيدن عيد سعيد قربان به مسلمانان جهان، بر ضرورت توجه آحاد مردم مسلمان به مسئوليت هاى معنوى و سياسى اجتماعى پيش رو تأكيد كرد.

آيةاللَّه محمدى رى شهرى، عيد قربان را عيد رهايى از تعلقات غيرخدايى، قربانى كردن دلبستگى هاى دنيوى، شكوفايى ايمان و يقين و دل سپردن به رضايت محبوب توصيف و براى همگان برخوردارى از بركات و نعمت هاى اين عيد پرفضيلت را آرزو كرد.

به گزارش واحد ارتباطات خبرى بعثه مقام معظم رهبرى، در پيام نماينده ولى فقيه آمده است: «زائران كوى يار با درك عارفانه عرفات و وقوف با شعور مشعرالحرام، اينك با تضرع و دعا قلب خود را آماده پذيرش رحمت الهى در روز عيد عاشقى و بندگى خدا و پيروى از سنت نبوى مى كنند.»

سرپرست حجاج ايرانى همچنين در اين پيام با تقدير و تشكر از زائران ايرانى به دليل حضور باشكوه، هوشمندانه و توأم با نظم و اخلاق اسلامى در مراسم برائت از

ص: 332

مشركان- كه از اصول مسلم و اجزاى جدايى ناپذير مراسم عبادى سياسى حج ابراهيمى محمدى است- اظهار اميدوارى كرد كه برگزارى اين مراسم، وحدت مسلمانان و تقريب مذاهب اسلامى را در برابر استكبار جهانى تحكيم بيشترى بخشد و زمينه خنثى شدن توطئه هاى دشمنان و عوامل تفرقه افكن را فراهم آورد.

وى از حجاج خواست با استفاده از فرصت به دست آمده در كنار سفره الهى و در عيد قربان، دست دعا به سوى معبود بى همتا بلند كرده، پيروزى مسلمانان جهان را از خداوند مسئلت نمايند.

آيةاللَّه محمدى رى شهرى در بخش ديگرى از اين پيام، با اشاره به چالش هاى پيش روى جهان اسلام گفت:

در شرايطى كه دشمنان با به كارگيرى مزدوران آگاه و ناآگاه در پى مقابله با رشد اسلام خواهى و جنبش بيدارى اسلامى برآمده اند، بر علما و انديشمندان و نخبگان سياسى فرهنگى جهان اسلام فرض است كه تمام همت خود را حول محور قرآن كريم و سيره نبوى، صرف وحدت، همدلى و تقريب در ميان مسلمانان نمايند.

اميرالحاج ايران در اين پيام براى پيروزى مردم عراق، لبنان، افغانستان و فلسطين- كه پيروزى همه مسلمانان جهان است-، عزت روزافزون نظام مقدس جمهورى اسلامى و طول عمر بابركت ولى امر مسلمين دعا كرد.

ص: 333

به ايران و كشتار مردم انتقاد كرد.

«رابرت فيسك» در مقاله اى در روزنامه «اينديپندنت»، چاپ لندن نوشت: «صدام براى بعضى از بزرگ ترين جنايات جنگى خود از جمله اشغال ايران كه منجر به كشته شدن يك و نيم ميليون نفر شد، محاكمه نشد.»

وى با بيان اين كه با توجه به حمايت غرب از صدام در حمله به ايران، اين مسئله چندان عجيب نيست، افزود: «در سال 1980 صدام را ترغيب به اشغال نظامى ايران كرده، تسليحات شيميايى به وى فروختيم تا ضد ايران و كردها از آن استفاده كند.»

روزنامه نگار با سابقه انگليسى فاش كرد: «با وجود آن كه اين اعمال صدام بزرگ ترين جنايات جنگى وى محسوب مى شود، آمريكا همواره از مطرح شدن اين مسائل در دادگاه جلوگيرى كرده است؛ زيرا چنين روندى منجر به از ميان رفتن اعتبار غرب مى شد.»

فيسك با تصريح بر اين كه صدام ديكتاتورى بود كه آمريكا آن را ساخت و سپس نابود شد، نوشت: «اعدام صدام به عنوان يك تصميم آمريكايى در تاريخ ثبت شد و زمان، اين تفكر را گسترش خواهد داد كه غرب به اين علت يك رهبر عربى را معدوم كرد كه وى ديگر از تصميم هاى واشنگتن اطاعت نمى كرد.»

ص: 334

قربانى، زائران با لباس هاى احرام خون آلود و در حالى كه گاهى تا ساق پا در لاشه هاى روى هم انباشته گوسفندان فرو مى رفتند، از قربانگاه باز مى گشتند و عملًا همّت زائران بر اين بود تا قربانى را انجام دهند و از معركه بگريزند!

ماجرا به همين جا ختم نمى شد؛ دولت سعودى بايد وارد عمل شده، به سوزاندن يا دفن لاشه هاى برجاى مانده اقدام مى كرد. كه اين امر علاوه بر تحميل هزينه هاى مستقيم اثرات سوئى نيز چون تخريب محيط زيست داشت و چهره اى مكدر از تعاليم آسمانى اسلام برجاى مى گذاشت.

سرانجام همين حساسيت ها و دغدغه هاى مبارك مسلمانان و كشورهاى اسلامى باعث شد تا دولت عربستان با اجراى سياست احداث قربانگاه هاى مدرن و مكانيزه و انتخاب متولى توانمند براى مديريت طرح قربانى، زمينه را براى يك حركت عظيم خداپسندانه فراهم كند؛ آن چنان كه امروز گوشت حاصل از عمليات قربانى در طرح متمركز به مصرف نيازمندان بيش از 30 كشور مسلمان مى رسد. فرآيندى كه تا 8 ماه ممكن است به طول بيانجامد؛ بنابراين اگر چند ماه پس از سفر نورانى حج، ناگهان جلوه لبخند الهى را در زندگى خود ديديد، شايد به بركت دعاى گرسنه اى باشد كه در گوشه اى از عالم گوشت قربانى شما به دست او رسيده است.

ص: 335

حج در اختيار آقاى رضانيا بوده است؛ رضانيا به تمامى زواياى طرح قربانى اشراف كامل دارد. او تأكيد دارد نوآورى هايى كه تاكنون در اجراى طرح به وجود آمده است، در سال هاى بعد هم ادامه خواهد داشت.

ص: 336

6 تا 8 ماه بين نيازمندان مسلمان توزيع مى گردد. توزيع گوشت حاصل از طرح قربانى ايرانيان توسط كميته امداد صورت مى گيرد. آن چنان كه همين امسال 60 هزار قربانى براى جنگ زدگان لبنان و 20 هزار ديگر براى مسلمانان كشور آذربايجان فرستاده شده است.

رضانيا درباره اين كه چرا گوشت قربانى به كشور خودمان آورده نمى شود، مى گويد: «به خاطر حساسيت هاى سازمان دامپزشكى تا سال گذشته فقط موفق به اخذ مجوز ترانزيت گوشت از خاك ايران شده بوديم، اما با تلاش هاى صورت گرفته مقرر شده است امسال يك تيم از سازمان دامپزشكى بروند و به فعاليت هاى كشتارگاه نظارت كنند تا در صورت تأييد تيم ناظر، گوشت قربانى را بين نيازمندان كشور خودمان توزيع كنيم.»

ص: 337

او صف طولانى مديران در ابتداى صبح عيد قربان را يادآورى و اظهار مى كند كه هيچ يك از همكارانش تصور نمى كردند كه اين حجم قابل توجه از مديران كاروان ها ابتداى صبح براى قربانى آماده باشند.

ص: 338

فروش و عمليات صادرات صد هزار دام زنده مى تواند فرصت هاى شغلى مستقيم و غيرمستقيم زيادى ايجاد كند. اما مديران طرح قربانى با دو مشكل عمده مواجه اند كه ممنوعيت صادرات دام از كشورمان و ممنوعيت ورود دام زنده به عربستان از آن جمله اند. رضانيا مى گويد:

با مساعدت و همكارى مسؤولان كشورمان، به خصوص مساعدت شخص وزير جهاد كشاورزى مسئله صدور دام حل شده و اخذ مجوز ورود دام به عربستان هم مراحل آخر خود را طى مى كند. اين مسئله اگر در حج امسال هم محقق نشود، براى حج 86 حتماً صورت خواهد پذيرفت. بدين ترتيب چرخه قربانى حجاج ايرانى كاملًا بومى خواهد شد و دام زنده مورد نياز از ايران تأمين مى گردد و با نظارت دامپزشكى كشور و توسط ذابحين ايرانى، عمليات قربانى صورت مى پذيرد و ان شاءاللَّه نهايتاً توسط كميته امداد بين هم وطنان نيازمند توزيع مى گردد.

طرح نوين قربانى آن چنان موفق عمل كرده كه وقتى مراجع عظام تقليد هم در جريان مزاياى طرح قرار گرفته اند، به مقلدان خود مشاركت در اين طرح را (به جاى ساير الگوها مانند انجام ذبح در ايران) توصيه فرموده اند.

آيين پاسداشت سربلندى ابراهيم در آزمون الهى امروز به عرصه اى براى تجلى سربلندى و عزت مسلمين تبديل شده است. طرح نوين قربانى مى تواند الگوى مناسبى براى حركت در ساير ساحات براى ملت مسلمان به شمار آيد؛ آن چنان كه در هرجا وحدت كلمه بر پايه انديشه هاى پوياى اسلام و با استفاده از نوآورى هاى بشرى سرلوحه كار قرار گيرد، بى گمان ظفر نزديك و نصر در پيش روست.

ص: 339

قابل تحمل به نظر مى رسيد.

- افزايش ارتفاع ستون ها و افزايش عرض هر ستون تا حدود 25 متر و وسعت دادن پل ها به مقدار 30 متر در همين اولين بخش اجرايى «پروژه توسعه جمرات»، سبب كاهش چشمگير ازدحام و فشار جمعيّت بود و قطعاً زمانى كه دو طبقه ديگر نيز بر پل جمرات افزوده شود، ديگر هيچ نگرانى نسبت به ازدحام هاى خطرآفرين وجود نخواهد داشت.

پنج طبقه براى رمى جمرات (طبقه زيرزمين، طبقه همكف، و سه طبقه اول، دوم و سوم) به خوبى گنجايش حجم رو به افزايش حجاج را خواهد داشت؛ به ويژه اگر برنامه زمان بندى سيرحجّاج هم عملى گردد.

- طرح يادشده نشان داد كه سعودى ها اگر اراده كنند، مشكلات ديگر در زمينه طواف، سعى، حركت به مشاعر مقدسه، و بازگشت از آنها را نيز مى توانند برطرف نمايند.

و اگر امسال مشكلى همچون انتقال زائران بيت اللَّه از عرفات به مشعر الحرام پيچيده تر از سال هاى گذشته و آزاردهنده تر از هميشه بود، دليلش كم توجّهى مسؤولان سعودى در حل ريشه اى اين مشكل است.

- رضايت مندى زائران بيت اللَّه و سكوت حاكى از رضايت مراجع محترم تقليد هم نشان داد كه با وجود سخت گيرى ها و احتياطات واجب و مستحب برخى از اين بزرگواران، باز هم حلّ مشكل مردم را در اولويّت قرار مى دهند و اينكه ستون جمره با عرض كم يك باره به ستونى به عرض 25 متر تبديل شود، برايشان جاى اشكال باقى نمى گذارد.

- مسؤولان بعثه و سازمان حج و زيارت مسئوليت سنگينى در اطّلاع از جزئيّات همه اينگونه طرح ها، حتّى پيش از عملى شدن آنها دارند؛ تا در صورت مشكل دار بودن آنها از ديدگاه مراجع محترم تقليد، خاصّه مقام معظم رهبرى، بتوانند اقدامات لازم را در فرصت مناسب انجام دهند.

- اطّلاع رسانى مناسب و دقيق به مراجع محترم تقليد، روحانيون معظّم، مديران كاروان ها و زائران بيت اللَّه الحرام توسط مراجع ذيربط، چه نسبت به مشكلات موجود و

ص: 340

كيفيّت برخورد با آنها و چه نسبت به طرح هايى كه در حل اين مشكلات انجام شده يا بايد بشود، مى تواند موجب كاهش اضطراب و سردرگمى ها از يك طرف و كم شدن و يا از بين بردن صدمات، تلفات و خلل هاى احتمالى در اعمال و مناسك حجاج از طرف ديگر باشد.

ص: 341

دوشنبه 11/ 10/ 85

دوازدهم ذيحجه 1427

برگزارى سومين جلسه شوراى هماهنگى بعثه در مكّه مكرمه

سومين جلسه شوراى هماهنگى بعثه مقام معظم رهبرى در مكّه مكرمه در تاريخ 11/ 10/ 85 با شركت كليه اعضا در حضور نماينده محترم ولى فقيه و سرپرست حجاج تشكيل شد. اهم مباحث مطرح شده و تصميمات گرفته شده در اين جلسه به شرح ذيل است:

1. نماينده محترم ولى فقيه و سرپرست حجاج با اشاره به پايان بخش اعظم عمليات حج، از تلاش ها و كوشش هاى جناب آقاى خاكسار قهرودى، رييس محترم سازمان حج و زيارت و همكاران محترم ايشان، سفير محترم ايران در عربستان و سركنسول محترم جمهورى اسلامى در جده، تقدير وتشكر و اظهار اميدوارى نمودند كه با تداوم تلاش ها، خدمت رسانى به حجاج محترم تا پايان عمليات حج به شكل شايسته اى ادامه يابد.

2. پس از ارائه گزارش مربوط به برنامه هاى اجراشده در ايام تشريق، خصوصاً مراسم برائت از مشركان و دعاى عرفه، نماينده محترم ولى فقيه از مجريان برنامه ها به ويژه آقايان: آخوندزاده و سليمى و همكاران ارجمند آنان و ساير معاونت ها كه در اين امر همكارى داشته اند، قدردانى نموده، اظهار داشتند: «با تدابير انديشيده شده مشكل

ص: 342

حاد و ويژه اى وجود نداشت؛ بااين حال لازم است در سال هاى آتى موارد ذيل نيز بيشتر رعايت شود:

الف) ضمن كنترل دقيق اشعارى كه قرار است در مراسم قرائت شود، مداحان و قاريان محترم دعا توجيه شوند كه از بيان مطالب اختلاف برانگيز و غير صحيح (به صورت صريح و يا با كنايه) اكيداً خوددارى نموده، قارى دعاى عرفه فرازهايى از ترجمه دعا را نيز قرائت نمايد.

ب) معاونت اجرايى تدابيرى اتخاذ نمايد كه هنگام برگزارى مراسم برائت، از ايجاد راه بندان و ترافيك در خيابان هاى اصلى عرفات جلوگيرى شود.

ج) زائران شركت كننده در مراسم برائت از مشركان توجيه شوند كه در پايان برنامه از حمل پلاكاردها و شعارهايى كه بين آنان توزيع مى شود، خوددارى نمايند.

د) استحكام چادرهاى ويژه برگزارى مراسم دقيقاً كنترل و با برقرارى پست هاى انتظامات از ورود افراد از لابه لاى چادرها جلوگيرى شود.

ه) روابط عمومى بعثه مقام معظم رهبرى نسبت به توزيع دعاى عرفه با ترجمه (مورد تأييد معاونت آموزش و پژوهش) در بين شركت كنندگان در مراسم دعا اقدام نمايند.

و) براى جلوگيرى از اختلاط خانم ها و آقايان در مراسم برائت از مشركان؛ به ويژه هنگام ورود و خروج از درها برنامه ريزى شود.

ز) توجيه بيشتر مديران و روحانيون كاروان ها براى شركت به موقع زائران در مراسم.

ح) مداحان در پايان مرثيه سرايى در دعاى عرفه به ذكر «العفو» بسنده نمايند.

3. قرار شد كه سازمان حج و زيارت مسائل و مشكلات مربوط به ايام تشريق، از جمله نابسامانى وضعيت ترافيك، كمبود دستشويى ها در عرفات، عدم رعايت نظافت در منى و انباشته شدن زباله در مقابل چادرهاى زائران در منى كمبود ظرفيت چادرها در منى نامناسب بودن مكان حلق و ... را جمع آورى و نسبت به انعكاس آن به مقامات

ص: 343

سعودى اقدام نمايند.

4. فعاليت رسمى بعثه مقام معظم رهبرى در مدينه منوره از پانزدهم ذيحجه به مسئوليت حضرت آيةاللَّه امينى آغاز و تا پايان روز سى ام ذيحجه تداوم يابد.

همچنين مقرر شد كه مسؤولان كليه قسمت ها درصورت مراجعت به ايران، جانشين خود را خدمت حضرت آيةاللَّه امينى معرفى و تأكيد نمايند تا پايان تاريخ تعيين شده به همراه پرسنل ذيربط در مدينه منوره حضور داشته، معاونت اجرايى نيز از اعزام آقايان پيش از تاريخ مقرر اكيداً خوددارى نمايند.

5. پس از مراجعت نماينده محترم ولى فقيه و سرپرست حجاج به ايران، فعاليت هاى بعثه مقام معظم رهبرى در مكّه مكرمه به مسئوليت حجةالاسلام والمسلمين جناب آقاى نواب، تا تاريخ بيست و چهارم ذيحجه ادامه يابد و به صورت فعال پاسخ گوى مراجعان محترم باشند و مسؤولان محترم قسمت ها نيز پس از مراجعت به ايران و يا مدينه، نسبت به تعيين و معرفى جانشين اقدام و تأكيد نمايند كه تا تاريخ مورد نظر در مكّه مكرمه حضور داشته باشند.

6. مدير محترم امور حج و زيارت صدا و سيما ضمن هماهنگى با مسئولين ذيربط، ترتيبى اتخاذ نمايند كه اخبار مربوط به ادامه عمليات حج به صورت مناسب پوشش داده شود و دو دعاى كميل مدينه بعد نيز به صورت مستقيم از شبكه هاى سيما پخش گردد.

ص: 344

مدير دفتر نمايندگى سازمان حج و زيارت در عربستان گفت: «امسال اعمال زائران ايرانى در ايام تشريق به بهترين شكل و با نظم و انضباط خاص انجام شد.»

محمدمهدى امينيان در گفت و گو با خبرنگار زائر گفت: «تمام زائران ايرانى قربانى هايشان را انجام داده، در حال حاضر همه از منطقه منى خارج شده اند.»

وى افزود: «اگرچه به علت تراكم ترافيكى خيابان ها، جمعى از زائران پس از رمى جمرات به صورت پياده به محل اسكان راهنمايى شده اند، اما تقريباً با سهولت و روانى خاصى كليه زائران به مقصدهاى خود رسيده اند.»

وى افزود: «ويژگى برجسته امسال در منطقه منى تغييرات در رمى جمرات بود كه باعث سهولت انجام اعمال توسط زائران شد. همچنين امسال براى اولين بار غذاى گرم در ظروف آلومينيومى و كائوچويى به زائران داده شد كه هم حمل و نقل غذا را تسريع كرده بود و هم از جهت بهداشتى كاملًا مناسب بود. علاوه بر اينها امداد گمشدگان سه ايستگاه در خيابان عزيزيه داير كرده بود و با گشت هاى متعدد در مسير برگشت، زائران را به مقاصد خود هدايت مى كردند.»

امينيان گفت: «تعدادى از زائران به خاطر تراكم بالاى جمعيت از كاروان خود جدا شده بودند كه با كمك نيروهاى امداد در حال پيدا كردن و رساندن آنها به كاروان هايشان هستيم.»

گفتنى است كه در طول مدت ايام تشريق، پنج نفر از زائران ايرانى در عرفات و مشعر و منى فوت كرده اند و هشت نفر از زائران هم به خاطر بيمارى در بيمارستان بسترى شده اند. زائران ايرانى پس از سه روز حضور در منطقه عرفات، مشعر و منى روز دوشنبه به شهر مكّه بازگشتند تا اعمال حج تمتع شان را كامل كنند.

ص: 345

سه شنبه 12/ 10/ 85

سيزدهم ذيحجه 1427

مصاحبه مطبوعاتى و راديو- تلويزيونى سرپرست حجاج ايرانى

نماينده ولى فقيه و سرپرست زائران ايرانى در يك مصاحبه مطبوعاتى و راديوتلويزيونى حج 85 را حجى روان، پرمفهوم و پربركت براى جمهورى اسلامى خواند.

آيةاللَّه رى شهرى روز سه شنبه به مناسبت پايان يافتن مناسك حج 85 و بازگشت زائران ايرانى از منى و عرفات در مصاحبه با خبرنگاران روزنامه ها، خبرگزارى ها و بخش هاى مختلف صدا و سيما كه در مراسم حج امسال شركت داشتند به سئوالات آنان درباره ويژگى ها و دست آوردهاى مراسم حج امسال پاسخ داد و گفت:

واقعه حج يكى از مهم ترين رويدادهاى جهان اسلام است و به همين دليل مقام معظم رهبرى با عنايت خاصى كه به اين رويداد مهم دارند، هرساله جامع ترين و عميق ترين پيام خود را به مسلمانان جهان در موسم حج صادر مى كنند كه در مراسم برائت از مشركان قرائت و به همه مسلمانان جهان ابلاغ مى شود.

آيةاللَّه رى شهرى با تأكيد بر ضرورت تشريح ابعاد معنوى و رمز و رازهاى حج در

ص: 346

رسانه ها اعلام كرد: «بعثه مقام معظم رهبرى براى آموزش خبرنگارى حج آمادگى دارد؛ تا خبرنگاران به دليل نقش مهمى كه در انعكاس تحولات و رويدادها دارند، با معرفت بيشترى تحولات معنوى و حال و هواى حج را به مردم ايران و جهان منعكس كنند.»

وى در تشريح دست آوردهاى بين المللى حج اظهار داشت: «ايام حج بهترين زمان براى بهره گيرى از ديدگاه ها و نظرات نخبگان جهان اسلام است كه در همايش هاى بين المللى بعثه توانستيم با سه هزار تن از صاحب نظران و انديشمندان جهان اسلام درباره موضوعات مهم جهان اسلام تبادل نظر داشته باشيم.

آيةاللَّه رى شهرى گفت: «مسؤولان و كارشناسان حج كشورهاى اسلامى در مذاكرات و ديدارهايى كه داشتند، موضوعات مختلفى را مطرح كردند كه مهم ترين آنها تحسين آنان از نظم، انضباط و سازماندهى زائران ايرانى در ايام حج و درخواست استفاده از تجارب ايران در زمينه حج بود كه قرار شد در قالب كميته هاى مشترك عملياتى شود. روش آموزش زائران ايرانى امروز الگويى براى ساير كشورهاى اسلامى است كه اين تجارب تدوين و در اختيار علاقه مندان قرار خواهد گرفت.»

آيةاللَّه رى شهرى گفت: «مراسم برائت از مشركان، امسال با شكوه خاصى برگزار شد و پيام ولى امر مسلمين در آن قرائت و به زبان هاى مختلف در سطح گسترده منتشر شد. از نظر اجرايى با توجه به تمهيدات سازمان حج و زيارت يكى از بهترين حج ها در سال هاى اخير را برگزار كرديم و نظرسنجى كارشناسان بعثه نشان مى دهد كه حج امسال يكى از كم مشكل ترين حج ها بود و زائران ايرانى رضايت نسبى بالايى از مسائل اجرايى و فرهنگى حج داشتند.

رضايت نسبى زائران به اين معنا نيست كه در بخش اجرايى مشكلى وجود نداشت، بلكه بدين معناست كه با توجه به محدوديت هاى موجود در عربستان و جمعيت بالاى شركت كننده در حج، امسال كمترين مشكل را داشتيم و دست اندركاران تلاش كردند بهترين شرايط رفاهى را براى زائران فراهم كنند.»

وى ضمن انتقاد از دريافت ويزاى مستقيم از دولت عربستان گفت: «از اين كه تعداد

ص: 347

بيشترى از متقاضيان حج توفيق زيارت پيدا كنند، خوشحال مى شويم. اما اگر امكانى براى شركت ايرانيان در حج وجود دارد، بايد براساس اولويت به كسانى داده شود كه ده سال در نوبت مانده اند.»

رى شهرى درباره پاسخ سئوال خبرنگار صدا و سيما كه به حج امسال چه نمره اى مى دهيد، گفت: «نمره حج را بايد خدا و مردم به ما بدهند، اما چيزى كه مى توانم بگويم اين است كه همه كارگزاران حج تمام تلاش خود را براى برگزارى باشكوه حج ابراهيمى به كار بستند و ما نسبت به گذشته يك گام اساسى به جلو برداشته ايم.»

ص: 348

زائران عزيز بايد به اين نكته توجه داشته باشند كه همراه داشتن بار اضافى و يا گذاشتن وسايل ممنوعه داخل ساك- چون با اشعه كنترل مى شوند- باعث معطلى و اذيت و نهايتاً اجحاف به ساير مسافرانى است كه مقررات را رعايت مى كنند.

اطلاعيه ستاد مكّه در پايان چند نكته ديگر را متذكر شد كه عبارت بود از:

- زمان حضور زائران در فرودگاه جده 6 ساعت پيش از پرواز مى باشد. حضور پيش از موعد موجب ناراحتى زائران و حضور ديرهنگام نيز مشكلاتى را دربردارد.

- زائران بايستى مراقب ساك هاى دستى و دوربين و موبايل و ... خود در فرودگاه باشند.

- مديران بايستى ساختمان و همين طور اتوبوس ها را هنگام تخليه بازبينى كامل نمايند.

- از آوردن مواد غذايى و ظروف به محوطه فرودگاه خوددارى شود.

- نسبت به توجيه زائران در مورد عدم پراكندگى و جدا نشدن از كاروان تذكر داده شود.

ص: 349

چهاردهم ذيحجه 1427

ص: 350

وى در اين جلسه از آغاز به كار تهيه دائرةالمعارف حج در ماه هاى آينده خبر داد و گفت كه اين دايرة المعارف نيازهاى آموزشى و تخصصى زائران و روحانيان را تأمين مى كند.

آيةاللَّه رى شهرى همچنين از زحمات تمامى روحانيان و خواهران معينه قدردانى كرد و گفت: «در سال هاى اخير با توجه به گزينش هاى معاونت روحانيان، علما و فضلاى بزرگى در جمع روحانيان حج قرار گرفته اند.»

در ابتداى اين نشست حجةالاسلام والمسلمين محمد صادق عرب نيا معاون روحانيون بعثه، گزارشى از روند شناسايى و انتخاب روحانيان و معينه هاى برتر ارائه داد.

وى گفت كه انتخاب روحانيان نمونه براساس مصوبات شوراى برنامه ريزى و با 10 محور مشخص صورت گرفته است.

آيةاللَّه محمدى رى شهرى همچنين در نشست جمعى از مبلغان مذهبى حج سال 85 با استناد به روايتى از رسول مكرم اسلام صلى الله عليه و آله به تشريح ويژگى هاى مبلغ دينى از ديدگاه اسلام پرداخت و افزود: «هدف اصلى مبلغ بايد نزديك تر كردن دل ها به خدا و ساخت انسان هايى عاشق خداوند باشد. تبليغ براى اسلام توفيق بزرگى است و توفيق مضاعف، خدمت در مسير تحقق اهداف بلند حج ابراهيمى- محمدى است.

نماينده ولى فقيه با اشاره به حديثى از رسول اعظم صلى الله عليه و آله گفت: «توفيق هدايت يك نفر، ارزش بالاترى نسبت به تمامى ارزش هاى مادى دارد.»

آقاى رى شهرى انتقال معارف ناب اهل بيت عليهم السلام را در كنار حل شبهات درباره اسلام ويژگى ديگر مبلغ دينى دانست و افزود: «كسى مى تواند مبلغ دين خدا باشد و امر اهل بيت عليهم السلام را احيا كند كه در شناخت دين همه سونگر باشد و به گونه اى اجتهادى با معارف اهل بيت عليهم السلام آشنا باشد كه بتوان گفت بيان مبلغ، همان فرمايش رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله و اهل بيت معظم آن حضرت است.

ص: 351

مسئوليت طرح قربانى حجاج ايرانى را برعهده داشتند، تشكر كرد.

94 ذابحى كه از 20 استان كشور به حج مشرف شده اند، در روز عيد قربان 85 هزار گوسفند را به نيابت از حجاج ايرانى ذبح كردند و در روز دوم، قربانى كل حجاج ايرانى را به پايان رساندند.

آيةاللَّه محمدى رى شهرى در جمع ذابحان، فعاليت آنان را بسيار ارزنده خواند و گفت: «قربانى، يكى از نقاط ضعف حج در گذشته بود و گوشت ها مصرف نمى شد؛ اما با برنامه ريزى هاى صورت گرفته در طول سال هاى گذشته، به يكى از نقاط قوت حج زائران ايرانى تبديل شده است. لازم است طرح موفق قربانى همه ساله با قوت هرچه بيشتر انجام شود.»

وى از سازمان حج و زيارت خواست كه با برنامه ريزى مناسب، سال آينده گوسفند قربانى حجاج ايرانى از ايران وارد شود. 94 ذابح حج سال جارى از بين دو هزار متقاضى انتخاب شده اند كه 58 درصد اين عده آزاده، رزمنده، جانباز و فرزند شهيد هستند. در سال جارى دو دامپزشك، كاروان ذابحان را همراهى مى كنند و طى هفت سال اجراى طرح قربانى تاكنون جمعاً 250 ذابح به حج مشرف شده اند.

ميانگين ذبح هر ذابح در روز عيد قربان 905 گوسفند بود. در كاروان ذابحان نيز پنج روحانى، وظيفه راهنمايى و آموزش اعتقادى را به عهده داشتند.

ص: 352

شركت كننده در كنگره حج، توانستند حج مقبول، خوب و كم مشكلى را انجام دهند.

قهرودى تصريح كرد: «به دلايل متعدد، زائران ايرانى در منطقه عرفات تا مزدلفه با مشكلاتى از جمله توقف هاى طولانى در مسير مواجه بودند كه با پيگيرى نيروهاى سازمان حج و زيارت، مشكل برطرف شد و زائران ايرانى، البته با سختى بيشتر، اين مرحله از حج را نيز با موفقيت سپرى كردند.

سازمان حج و زيارت مشكلات زائران ايرانى را به دولت سعودى منعكس كرده و خواستار رفع مشكلات موجود در آينده شده است.»

رييس سازمان حج و زيارت گفت: «زائران ايرانى در بين زائران شركت كننده در حج، در نظم و انضباط انفرادى و گروهى سرآمد هستند و مقام هاى سعودى نيز بارها به نظم زائران ايرانى اذعان كرده اند.»

خاكسار قهرودى گفت: «تلاش زيادى انجام شد تا با اجراى برنامه هاى متنوع، رفاه زائران ايرانى در حج امسال افزايش يابد كه در اين زمينه موفق بوديم، اما در زمينه انتقال گوسفندان قربانى از ايران نتوانستيم برنامه اى را كه پيش بينى كرده بوديم انجام دهيم.

علت عدم موفقيت در اين زمينه نيز محدوديت زمانى و مسير طولانى مكانيزم هاى اجرايى و ادارى در دو كشور بود.»

وى در زمينه اسكان زائران در منطقه مركزى حرمين شريفين گفت: «تمركز زائر در منطقه پرتراكم مركزى حرمين شريفين، به ويژه در مكه مكرمه به معنى آسايش زائر نيست، زيرا تحقيقات سازمان حج و زيارت نشان مى دهد با ويژگى هاى زائر ايرانى از جمله ذائقه زائران و اين كه زائران ايرانى به طور ميانگين روزانه سه نوبت در حرمين حضور مى يابند و با توجه به هزينه اى كه مايل به پرداخت آن هستند، در حال حاضر بهترين موقعيت را از نظر اسكان دارند.»

وى تأكيد كرد كه زائر ايرانى در نقطه دورتر از حرم، اما آرام و تميزتر و برخوردار از وسيله نقليه، آسايش و امنيت بيشترى دارد و بهتر مى تواند به عبادات خود برسد.

وى درباره هزينه حج زائران ايرانى گفت: «زائر ايرانى براساس خدماتى كه استفاده

ص: 353

مى كند، بين 580/ 1 تا دو ميليون و چهل هزار تومان پرداخت مى كند كه اين مابه التفاوت بستگى به ايستگاه پروازى زائر از ايران، نزديكى يا دورى به حرمين در مكّه و مدينه و برخوردارى از امكانات خاص در هتل است. جمهورى اسلامى ايران امروز با كمترين هزينه، بالاترين خدمات را به زائران بيت اللَّه الحرام ارائه مى كند.»

وى در پاسخ اين سئوال كه سازمان حج و زيارت چه اقدامى براى تأمين كالاى مناسب سوغاتى زائران ايرانى انجام داده است، گفت: «علاوه بر شركت شاهد كه برخى كالاهاى مورد نياز زائران را با امتيازاتى تأمين كرده است، درنظر داريم در آينده، شركت شاهد بتواند دامنه فعاليت خود را به داخل عربستان نيز گسترش دهد و با هماهنگى مقام هاى عربستان فروشگاه هايى را در مكّه و مدينه ايجاد كند تا زائران ايرانى بتوانند بدون دغدغه با قيمت مناسب سوغاتى كيفى مورد نياز خود را تهيه كنند.»

ص: 354

حاج محمدصادق رضايى افزود: «حجم و كيفيت منابع مورد نياز از طريق انجام كار كارشناسى دقيق تعيين مى گردد. سپس از طريق برگزارى مناقصه بين شركت هاى معتبر داخلى و خارجى، پيمانكار تأمين و توزيع اقلام مورد نياز مشخص مى شود. در تمامى اين مراحل، كيفيت حداكثرى اقلام، مورد توجه ويژه كارشناسان تداركات است.»

ص: 355

حاج آقا رضايى ادامه داد: «علاوه بر اين، براى توزيع اقلام غذايى حساس، تمهيدات خاصى درنظر گرفته شده است كه از آن جمله، مراكز توزيع لبنيات به شش مركز افزايش يافته است.»

ص: 356

در پى توقف هشت روزه فعاليت شبكه حمل و نقل درون شهرى در مكّه مكرمه كه به خاطر اعزام زائران خانه خدا به مشاعر مقدسه انجام گرفت، از روز چهارشنبه مجدداً فعاليت اتوبوسرانى جمهورى اسلامى ايران از هجده منطقه شهرى مكّه آغاز شد.

ناوگان درون شهرى كشورمان در مكّه با ظرفيت كامل و به صورت شبانه روزى، حجاج ايرانى را از محل مسكونى شان واقع در تمامى مناطق شهرى، مستقيماً به حرم مطهر انتقال مى دهد.

براى سهولت تشخيص اتوبوس ها و مينى بوس هاى ويژه حمل حجاج ايرانى، تمام آنها مزين به پرچم بزرگ جمهورى اسلامى و نصب شماره خطر هستند.

گردش تعداد زياد وسايل نقليه ايرانى با علائم جمهورى اسلامى ايران در سطح شهر مكّه، فضاى شهر را به حالت شهرهاى ايران درآورده است. در حال حاضر تمامى حجاج ايرانى كه اعمال خود را انجام داده اند، در مكه مكرمه به سر مى برند و از امروز به تدريج، حجاجى كه مدينه بعد بوده اند عازم اين شهر خواهند شد.

ص: 357

مركز پژوهش هاى حج دانشگاه ام القرى از كشورهاى اسلامى خواست حجاج كشورهاى خود را از نظر سنى محدود كنند.

به گزارش دفتر رياست سازمان حج و زيارت كشورمان، اين مركز در پى مطالعات خود، اين درخواست را به سبب بيمارى هاى مختلف حجاج كشورهاى جهان ارائه كرده و خواستار پايين آمدن ميانگين سنّى حجاج شده است.

براساس مطالعات اين مركز علمى، حجاج مسن- كه نيمى از حجاج را تشكيل مى دهند- به بيمارى هاى زير مبتلا هستند:

- 9/ 44% دردهاى عضلانى و مفاصل؛

- 3/ 26% فشار خون؛

- 8/ 18% ناراحتى هاى ريوى؛

- 6/ 13% ناراحتى هاى قلبى؛

- 8/ 11% بيمارى هاى جهاز هاضمه؛

- 9/ 7% معلوليت هاى حركتى.

ص: 358

پانزدهم ذيحجه 1427

ص: 359

سابقه در پرونده روحانى نگهدارى مى شود تا نقاط قوت و ضعف هر روحانى روشن شده، نسبت به اعزام وى در نوبت هاى آينده و نيز رفع نقاط ضعف مديريتى وى، اقدام شود.

درضمن، تجربيات برخى از روحانيون در طول سفر، از طريق رابطين به بعثه منعكس و سپس به روحانيون حج منتقل مى شود تا آنان هم از اين تجربه استفاده كنند.

به طور معمول هر روحانى رابط، براى بررسى وضعيت پنجاه روحانى در مدينه و به همين تعداد در مكّه، ايفاى مسئوليت مى كند.

گروه رابطان هر روز صبح، ساعت 30/ 7 در معاونت امور روحانيون تشكيل جلسه مى دهد و علاوه بر صحبت درباره مشكلات فرهنگى، مشكلات اجرايى را هم كه در طول سركشى به كاروان ها يا شركت در جلسات روزانه ستادهاى منطقه اى به دست مى آورند، مورد بحث قرار مى دهند. جمع بندى اين مطالب به نظر مسؤولان مى رسد تا آنان درباره رفع اين مشكلات تصميم گيرى كنند.

ص: 360

ذيل اكيداً توجه فرمايند:

1. از انجام طواف مستحبى خوددارى كرده، محدوده مطاف را براى كسانى كه طواف واجب دارند، خلوت كنند.

2. درمقابل خط حجرالأسود توقف نكنند، آرام تكبير بگويند و بگذرند تا مشكلى براى طواف كنندگان به وجود نيايد.

3. هنگام طواف، اذكار و دعاها را آهسته بخوانند تا طواف كنندگان تمركز بيشترى داشته باشند و دچار ترديد و شك نشوند.

4. بانوان محترم، پس از انجام طواف واجب، به دليل اختلاط موجود، از نزديك شدن به حجرالأسود و انجام طواف مستحبى اكيداً پرهيز كنند.

5. حلقه درست كردن پشت مقام ابراهيم براى خواندن نماز طواف، موجب وهن مذهب است؛ گذشته از اين كه مانع درست انجام شدن طواف ديگران و درنتيجه باعث آزار مسلمانان مى شود. از اين رو پشت مقام ابراهيم هرجا كه حلقه طواف پايان مى پذيرد، نماز طواف را بخوانند كه با فتاواى مراجع معظم تقليد نيز مطابقت دارد.

6. از خوردن غذا و خوابيدن در مسجدالحرام اجتناب فرمايند.

7. ادعيه و زيارات را آرام بخوانند تا مانع بهره بردارى ديگران از فضاى معنوى مسجدالحرام نشود.

8. هنگام حضور در مسجدالحرام، يكديگر را با صداى بلند صدا نكنند.

ص: 361

تسبيح نيز به دليل جنبه هديه اى آن، توسط ميليون ها حاجى خريدارى و به خويشان و دوستان هديه داده مى شود.

رييس اتحاديه تسبيح فروشان مكّه، بر اين باور است كه ميليون ها عدد تسبيح در ايام حج در بيش از 65 تا 75 مركز تجارى مخصوص به تسبيح فروخته مى شود. قيمت اين تسبيح ها از 1 ريال تا 20 ريال و گاه بيشتر هم مى رسد. نوع اخير، كار تركيه است و از پوست لاك پشت تهيه مى شود. تسبيح مرجان، نوع ديگرى است كه هر گرم آن، پنجاه تا دويست ريال است. همين طور تسبيح هايى از ياقوت و زمرد ساخته مى شود كه هر گرم آن، از 1500 تا 5000 ريال قيمت دارد. تسبيح از جنس عاج نيز موجود است كه قيمت آن 100 تا 1000 ريال است. يك تسبيح نادر نيز در بازار هست كه از نقره و دست ساز است و قيمت آن 3000 ريال است.

تقريباً همه زائران، تسبيح مى خرند، اما حجاج كشورهاى حاشيه خليج فارس بيشتر تسبيح هاى گران قيمت تهيه مى كنند. در حالى كه حجاج ترك و يمنى به سمت تسبيح هاى متوسط مى روند و حجاج هند و پاكستان و آفريقا و ايران به دنبال تسبيح هاى ارزان قيمت هستند.

ص: 362

شانزدهم ذيحجه 1427

ص: 363

به گزارش پايگاه اطلاع رسانى حج، باتوجه به اين كه اجاره بهاى هريك از ساختمان هاى اجاره شده در مكّه و مدينه براى موسم حج با ساختمان ديگر تفاوت دارد، بنابراين، از يك طرف نمى توان همه كاروان ها و ساختمان ها را با نرخ واحد و مبلغ يكسان محاسبه كرد و از سوى ديگر اگر بخواهيم دقيقاً وجه اجاره را براى يكايك كاروانها به طور جداگانه محاسبه و از زائران دريافت كنيم، فقط در مكّه با صدها نرخ بابت اسكان حجاج ايرانى مواجه خواهيم بود؛ راه حل ميانه اين است كه براساس عوامل متعدد دخيل در امر مسكن، مانند كيفيت منزل، فاصله آن تا حرم، امكانات جانبى و نرخ اجاره و نظاير آن، نسبت به دسته بندى منازل اجاره شده و قيمت گذارى و در واقع تعيين گروه قيمتى در مورد مسكن اقدام نماييم.

بر اين مبنا در مكّه مكرمه با درنظر گرفتن وضعيت ساختمان هاى متعدد، روى هم رفته سه گروه قيمتى تنظيم شده است.

طبيعى است با تشكيل گروه هاى قيمتى مسكن، گامى به سوى ايجاد عدالت نسبى برداشته شده، هرچند مبلغ اجاره ساختمان از زائر دريافت نشده باشد.

نكته بعدى اين است كه گروه بندى منازل مدينه، درواقع نسبت به مقدورات و امكانات و شرايط اسكان در مدينه منوره، معنا و مفهوم پيدا مى كند؛ همان طور كه گروه هاى قيمتى مكّه نيز با توجه به موقعيت شهر مكّه قابل تنظيم است.

در مدينه با ساخت و سازهاى موجود و گسترش شهر، تأمين مسكن مناسب تا حدى امكان پذير است، اما در مكّه عوامل مختلف، نظير كوهستانى بودن شهر، حضور جمعيت ميليونى زائران به طور همزمان براى انجام مناسك حج و همچنين نوع گسترش طولى شهر نسبت به مركزيت حرم كه ساختمان هاى جديد را از بيت اللَّه الحرام دور كرده، در كنار شرايط نامناسب فيزيكى و بهداشتى بسيارى از ساختمان هاى اطراف حرم و سرانه فضاى اختصاص يافته به هر حاجى در مكّه نسبت به مدينه، مجموعاً باعث مى شود كه توقع ما از منازل مكّه در سطح مدينه نباشد؛ ازاين رو بايد انتظار خود را با وضع موجود

ص: 364

و امكانات و مقدورات تطبيق دهيم.

گفتنى است كه مقايسه وضعيت اسكان در عمره با حج تمتع نيز اشتباه است؛ نظام عمره شرايط و بازار خاص خود را دارد و نمى توان آن را با موضوع حج مخلوط كرد.

ص: 365

مرحله كه شامل طبقه چهارم و برخى تأسيسات جانبى است، تا دو سال ديگر يعنى قبل از موسم حج 1387 كامل گردد.

براساس اين گزارش، مرحله سوم ساخت پل رمى جمرات، ورود حجاج را از سمت شمال و خروج آنان به غرب منى را سرعت مى بخشد. همچنين ورود حجاج از سمت جنوب مكّه به اين پل مرتبط مى شود.

امسال به سبب اجراى اولين مرحله طرح توسعه و نيز تدبيرهاى امنيتى نيروهاى انتظامى و نظامى عربستان، رمى جمرات نسبت به همه سال هاى گذشته به آسان ترين وجه و بى مشكل ترين صورت برگزار گرديد.

ص: 366

هفدهم ذيحجه 1427

ص: 367

كارشناسان، بارندگى پس از اعمال حج را براى رفع آلودگى هاى ناشى از حضور بيش از دوميليون زائر در اين شهر مؤثر مى دانند و مى توان اين پديده طبيعى را از معجزات الهى در ايام حج برشمرد.

بارى، صاحب خانه اين چنين از مهمانان خويش پذيرايى مى كند.

ص: 368

در اين ديدار كه تعدادى از ائمه جماعات، نمايندگان و نخبگان اهل سنت از مناطق مختلف ايران و همچنين تعدادى از ميهمانان اهل تسنن بعثه رهبر معظم انقلاب حضور داشتند، حجةالاسلام و المسلمين محمد حسن زمانى طى سخنانى، قدردانى خود را از عنايات مقام معظم رهبرى نسبت به برادران اهل تسنن ابراز كرد.

همچنين برخى از علماى اهل تسنن و ميهمانان نيز در اين ديدار به بيان نقطه نظرات خود درباره موضوع جلسه پرداختند.

ص: 369

نيمى از آنها پس از ايام تشريق به دليل تعميرات فنى و نصب سقف هاى آنها، در اختيار ناوگان حمل و نقل درون شهرى قرار نگيرد، از اين رو ناچار شديم با كمتر از 50% ظرفيت در خدمت زائران بيت اللَّه الحرام باشيم و درنتيجه، در روزهاى اول پس از ايام تشريق با كمبود اتوبوس و تراكم مسافر مواجه شديم. به علاوه وجود ترافيك سنگين در شهر مكّه و كُندى حركت وسايل نقليه در روزهاى پس از ايام تشريق از جمله دلايل ديگر است.

رضايى درباره تدابير انديشيده شده دراين باره گفت:

ما با تدبير رييس سازمان و پى گيرى هاى همكارانمان در واحد حمل و نقل درون شهرى يك ايستگاه كمكى در كنار باب على مستقر كرديم كه در مواقع پرتراكم با استقرار 10 تا 20 دستگاه اتوبوس از شركتى غير از نقل جماعى، كار انتقال مسافران را انجام بدهد. شب جمعه ما از اين ايستگاه كمكى استفاده كرديم و خوشبختانه با موفقيت، زائران را به منازلشان منتقل كرديم. علاوه بر اين، عوامل كنترل كننده را هم در مسيرها و ايستگاه ها افزايش داديم تا رانندگان وظايف خود را دقيق تر انجام دهند.

مسؤول واحد حمل و نقل شهرى درباره طرح هايى كه زائران براى تسهيل در امر حمل و نقل مى دهند گفت:

از حجاج عزيز تشكر مى كنيم كه همكارى خوبى با ما داشته اند و قدرشناس زحمات همكاران ما در واحد حمل و نقل شهرى هستند. در اين ايام معمولًا زائران از روى دلسوزى و روان تر شدن حمل و نقل، طرح هاى متعددى را ارائه مى دهند كه ما عموماً طرح ها را بررسى و درصورت كارآمد بودن از آن استفاده مى كنيم. اما درهرحال ما در يك كشور ديگر با مقررات مخصوص به خودش مى خواهيم كار كنيم كه محدوديت هاى زيادى براى ما ايجاد مى كند و همين محدوديت ها باعث كندى رفت و آمد و مشكلات ديگر مى شود.

ص: 370

كميته مركزى حج عربستان با انتشار گزارشى، شمار زائران فوت شده حج تمتع امسال را 713 نفر اعلام كرد.

اين كميته در گزارش خود آورده است كه اين افراد از مليت هاى مختلف بوده اند و به دليل ضعف جسمانى، پيرى، گرفتگى عروق و برخى بيمارى ها فوت كرده اند.

اين كميته همچنين با اشاره به تمهيدات بهداشتى و درمانى مقامات عربستان در مناسك حج تصريح كرد: «جمعيت هلال احمر، مراكز بهداشتى- درمانى و بيمارستانى مستقر در مكّه، مدينه و جده در موسم حج امسال پذيراى 125 هزار و 975 نفر از حجاج بيت اللَّه الحرام بوده اند.»

اين گزارش همچنين با اشاره به افزايش شمار زائران خارجى در حج امسال اعلام كرد: «براساس آمارهاى موجود، يك ميليون و 654 هزار نفر زائر خارجى از مليت هاى مختلف براى انجام مناسك حج وارد اين كشور شده اند كه اين رقم در مقايسه با سال گذشته حدود 6% افزايش نشان مى دهد.

اين كميته همچنين شمار زائرانى را كه از طريق خطوط هوايى وارد اين كشور شده اند، يك ميليون و 500 هزار نفر اعلام كرد.

عربستان سعودى در حج تمتع امسال پذيراى 2 ميليون و 378 هزار و 636 زائر بيت اللَّه الحرام از داخل و خارج كشور بود.

ص: 371

جارى به عربستان اعزام كرد.

هر ساله اندونزى متحمل بيشترين تلفات انسانى در مراسم حج است.

ص: 372

نمايشگاه فرهنگى ستاد منطقه 2 در مكّه فعاليت خود را آغاز كرد تا در آن خلاقيت و ابتكار عمل فرهنگى كاروان هاى اين ستاد را به نمايش بگذارند.

هاشمى نماينده مردم ميانه در مجلس شوراى اسلامى و مسؤول برگزارى نمايشگاه، به خبرنگار زائر در مكّه مكرمه گفت: «كاروان ها اقدامات فرهنگى خود و ابتكارات و هداياى فرهنگى را در معرض ديد زائران قرار داده اند.»

وى افزود: «با توجه به اين كه چند كاروان اهل تسنن در منطقه 2 حضور دارند، نقش فرزندان اين زائران با موضوع عيد غدير، عاشورا و ديگر نمادهاى مذهبى به نمايش گذاشته شده است.»

هاشمى گفت: «بسيارى از كاروان ها برنامه هاى فرهنگى خود را در شكل و قالب زيبايى ارائه داده اند كه برپايى نمايشگاه مى تواند بستر مناسب و الگوى خوبى براى ديگر كاروان ها باشد.»

براساس اين گزارش، ارائه تراكت هايى پيرامون فلسفه حج، آلبوم شهداى وابسته به زائران كاروان ها، كتاب هايى درباره حج، ماكت فعاليت هاى فرهنگى و ... از ديگر موضوعات عرضه شده در اين نمايشگاه است.

ص: 373

قرار است نامه هايى كه توسط فرزندان بالاى 12 سال اين زائران خطاب به حضرت زهرا عليها السلام نوشته شده، در مدينه منوره به نمايش گذاشته شود.

مديريت كاروان 26192 كرمان به عهده حاج جلال نيكويى است كه اين مورد يكى از فعاليت هاى ايشان در زمينه فرهنگى است.

ص: 374

سال جارى و ارائه آيين نامه نگارش به آنان و انجام مشاوره هاى لازم در مورد ثبت خاطرات، تجربيات و شبهات پاسخ داده شده توسط روحانيون؛ اين طرح سومين سال است كه در معاونت امور روحانيون به اجرا گذاشته شده است. مطالب ارزشمندى از روحانيون محترم جمع آورى شده و خواهد شد. تاكنون پايگاه اطلاع رسانى معاونت امور روحانيون تجربيات و خاطرات بيش از 2400 نفر از روحانيون سال هاى قبلى را در دسترس كاربران خود قرار داده است.

- اعطايى رهبر معظم انقلاب «مدظله العالى» به 6192 نفر خانواده معظم شهدا و ايثارگران و جانبازان توسط رابطان محترم پرداخت شد.

- در فاصله بين عمره تمتع و ايام تشريق براى 400 نفر از روحانيون محترم كاروان ها شيفت بندى حضور در مسجدالحرام، صفا و مروه انجام شده تا در ساعات مقرر در آن جا حضور يافته، پاسخ گوى سئوالات احتمالى حجاج باشند. سئوالات مطرح شده توسط زائران كه در فرم گزارش روحانيون آمده و در رايانه ثبت شده است. به تفكيك موضوع در دست بررسى است.

ص: 375

هيجدهم ذيقعده 1427

ص: 376

حساس است، ديگران داشته باشند او هم داشته باشد؛ اين متوسط است.

گاهى اين طور نيست؛ خودش سرما مى خورد كه ديگران سرما نخورند؛ خودش گرسنگى مى كشد تا ديگران سير باشند؛ اين را در غرب مى گويند ساديسم و در اين جا مى گويند ايثار.

حضرت على و فاطمه و حسنين عليهم السلام روزه هستند؛ مسكين مى آيد، موجودى سفره را مى دهند. روز دوم يتيم مى آيد، مى دهند. روز سوم اسير مى آيد، مى دهند ....

خطيب اين جلسه، سپس با ذكر رواياتى از زهد اميرمؤمنان عليه السلام، از عدالت، قاطعيت، انفاق و اخلاق آن حضرت سخن گفت و اين كه پيامبر صلى الله عليه و آله فرموده اند: «طوبى لمن أحبّك وويل لمن أبغضك» و در پايان به لزوم تبعيت عملى از على عليه السلام و عدم اكتفا به شعار ولايت و محبّت اشاره كرد؛

نام فروردين نيارد گل به بار شب نگردد روشن از لفظ چراغ

ص: 377

پسته، شكلات و گاه اقلامى فرهنگى همچون زيارت امين اللَّه در بين هم كاروانى ها توزيع مى كردند، حركتى به يادماندنى و جالب توجه بود.

در اكثر كاروان ها پس از سخنرانى، مراسم عقد اخوّت بين زائران برگزار گرديد.

ص: 378

نوزدهم ذيحجه 1427

ص: 379

فراوانى از حجّاج قرآنى ساير كشورها برگرداگرد آنان را تحمّل كنند، هر دو احتمال وجود دارد. اگرچه احتمال قوى تر آن است كه با توجّه به قناعت دست اندركاران امور قرآنى بعثه به همين مقدار و ادامه چندين ساله اين برنامه بر همين منوال، هيچ تغييرى در جهت كاهش يا افزايش كمّى و كيفى اين برنامه پديد نيايد.

ص: 380

در اين جدول، همچنين اماكن مورد بازديد براساس منطقه بندى مدينه منوره به چهار دسته تقسيم شده و نام اماكن در هر منطقه ذكر شده است. همه بازديدها بعد از ظهرها و مجموعاً طى حدود 2 ساعت خواهد بود.

ص: 381

بيستم ذيحجه 1427

ص: 382

در اين همايش كه به همت واحد اهل سنت بعثه رهبر معظم انقلاب برگزار شد، سخنرانان درباره موضوعاتى با محور «ثقلين، دو گوهر گرانبهاى خاتم رسولان»، «عترت و سنت، پرتوى از نبوت»، «عترت، مبين و امين سنت»، «تعريف سنت و عترت و رابطه آن دو با هم»، «راه هاى دستيابى به سنت» و «سنت و عترت در قرآن و روايات» سخنرانى كردند.

اين همايش با هدف تقويت وحدت ميان مسلمانان و مذاهب گوناگون اسلامى و در روز عيد سعيد غدير و در سالى كه به نام پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله نام گذارى شده انجام گرفت.

آيةاللَّه ابراهيم امينى در همايش «عترت و سنت، دونماد از يك حقيقت» در مدينه منوره گفت: «اگر امت اسلامى بخواهد واقعاً در جهان اسلام نفوذ داشته باشد، راهش عمل به حديث ثقلين و پيروى از قرآن و عترت عليهم السلام است.»

آيةاللَّه امينى با اشاره به شرايط كنونى جهان اسلام و مسائل بين المللى خاطرنشان كرد: «اسلام، پس از پيروزى انقلاب اسلامى به صورت يك قدرت ظاهر شده و هرچه اين قدرت بيشتر شود، توجه مردم جهان به آن بيشتر خواهد شد.»

وى به تلاش دشمنان براى ايجاد اختلاف ميان مسلمانان اشاره كرد و گفت:

«دشمنان مى دانند كه راه جلوگيرى از نفوذ اسلام، اختلاف افكنى ميان مسلمانان است و لذا با جديت به دنبال پراكندگى مسلمانان هستند.»

جانشين نماينده ولى فقيه در بعثه تأكيد كرد كه مسلمانان نبايد تسليم تفرقه افكنى شوند و بايد با اين تلاش دشمن، با وحدت كلمه مبارزه كرد.

سيد منظور شرفى امام جمعه اهل سنت پره سر تالش نيز در سخنانى با تشكر از بعثه رهبر معظم انقلاب به دليل برگزارى اين همايش، به تلاش هاى دشمن براى ايجاد تفرقه ميان مسلمانان اشاره كرد و گفت: «دشمنان مى خواهند، جهل را بر امت اسلامى تزريق كنند و ما بايد ضمن هوشيارى و وحدت، بدانيم كه محتاج راه و نور رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله هستيم.»

ص: 383

دومين جلسه شوراى هماهنگى در مقطع مدينه بعد در ساعت 15/ 20 روز سه شنبه مورخ 19/ 10/ 85 با شركت كليه اعضا درحضور حضرت آيةاللَّه امينى تشكيل شد و پس از تلاوت آياتى از كلام اللَّه مجيد، درباره مسائل جارى بحث و تبادل نظر و تصميمات ذيل اتخاذ گرديد:

براى برگزارى مراسم دعاى كميل قرار شد:

الف) همانند مدينه قبل، شروع دعا ساعت 22 و پايان آن 23 باشد.

ب) برابر آيين نامه هاى مصوّب، بر همكارى و هماهنگى كليه معاونت ها با معاونت اجرايى و روابط عمومى براى برگزارى هرچه باشكوه تر مراسم تأكيد گرديد.

ج) ستاد مدينه منوره به مديران كاروان ها تأكيد نمايد كه زائران به موقع (ساعت 30/ 21) در محل برگزارى مراسم حاضر شده ضمن همراه داشتن لباس گرم و زيرانداز، از حمل وسايل اضافى خوددارى نمايند.

د) هيئت پزشكى نسبت به استقرار آمبولانس در قسمت شمالى و جنوبى قبرستان بقيع اقدام نمايند.

ه) هنگام آغاز دعا به شكل ظريفى به زائران تأكيد شود كه ادب حضور را رعايت كنند و از فيلمبردارى و عكسبردارى خوددارى نمايند.

و) با استقرار نيروى كافى توسط واحد امداد گمشدگان و واحد نقليه، پس از پايان مراسم نسبت به انتقال سريع زائران به كاروان هايشان اقدام شود.

ز) در نشريه زائر روز پنج شنبه، نكات و تذكرات ضرورى كه لازم است توسط زائران رعايت شود درج شود.

ص: 384

آيةاللَّه محمدى رى شهرى پس از بازگشت از سفر حج در فرودگاه مهرآباد تهران به خبرنگاران گفت: «باتوجه به فضاى سياسى حاكم بر منطقه، پيش بينى مى شد امسال حداقل نسبت به برخى از برنامه هاى مهم حج، مشكل داشته باشيم؛ اما با عنايت حضرت حق، همه برنامه هايى كه پيش بينى كرده بوديم، به خوبى انجام شد.»

سرپرست حجاج ايرانى با اشاره به ويژگى هاى حج امسال، اظهار داشت:

باتوجه به پيروزى مقاومت لبنان در برابر رژيم صهيونيستى، جمهورى اسلامى ايران، محبوبيت ويژه اى درميان مسلمانان جهان پيدا كرده و اين پيروزى سبب شده كه حجاج خانه خدا به جمهورى اسلامى و مردم ايران با نگاه ويژه اى بنگرند. اين پيروزى باعث شده بعثه رهبر معظم انقلاب، مورد توجه بيشتر مسلمانان جهان قرار بگيرد و رفت و آمدهاى زائران خارجى به بعثه رهبرى، امسال افزايش يابد. در همايش هايى كه در حج امسال داشتيم، حضور افراد تحصيل كرده چشمگير بود و همچنين حضور زائران ايرانى در نمازهاى جمعه نيز افزايش يافته بود.

آيةاللَّه رى شهرى با اشاره به تغييرات صورت گرفته در منطقه «رمى جمرات» گفت:

«رمى جمرات، خصوصاً «رمى جمره عقبه» كه در روز عيد قربان مشكلات زيادى ايجاد مى كرد، با تغييرات صورت گرفته امسال بسيار روان و آسان انجام شد؛ مساحت منطقه «رمى جمرات» امسال از 25 متر به 32 متر افزايش يافت كه اين تغيير سبب انجام آسان مراسم شده بود. در مجموع ارزيابى من از حج امسال اين است كه رضايت نسبى زائران نسبت به سال هاى گذشته افزايش يافته و گلايه ها كمتر شده است.

آقاى رى شهرى در عين حال گفت: «تنها چيزى كه ما احساس مى كنيم قدرى باعث رنجش زائران است، مسئله انتقال آنها به ايران است كه اميدوارم با پيگيرى هاى مسؤولان هواپيمايى، اين مشكل در روزهاى آينده حل شود.»

ايشان با قدردانى از دست اندركاران حج امسال اظهار داشت كه مشكل مهمى در حج امسال وجود نداشت و تنها مشكل، مشكل حمل و نقل داخلى در روزهاى اول عزيمت زائران به مسجدالحرام بود.

ص: 385

آن چه در پى مى آيد، گزارش اجمالى خبرگزارى جمهورى اسلامى ايران از مراسم حج سال جارى است كه در آن به مهم ترين رويدادهاى اين مراسم معنوى اشاره دارد:

كشته يا مجروح شدن حدود 700 نفر زائر بيت اللَّه الحرام در رمى جمرات و مرگ طبيعى بيش از يك هزار نفر در آيين حج تمتع سال 1384 باعث شد تا مقامات عربستان در حج تمتع سال جارى تمهيدات گسترده اى بينديشند.

در موسم حج سال 1385 دست اندركاران سعودى با نظارت مستقيم پادشاه اين كشور، با تدابير وسيعى كه در جده، مكّه و مدينه پيش بينى كردند، توانستند براى اولين بار با كمترين حوادث، اين آيين باشكوه اسلامى را پشت سر بگذارند.

همه ساله در موسم حج تمتع، صدها نفر از حجاج بيت اللَّه الحرام، در جريان ازدحام شديد جمعيت در رمى جمرات، كشته يا زخمى مى شدند كه اين رقم به گفته مسؤولان سعودى در حج سال جارى به ميزان قابل قبولى كاهش يافته است.

به دنبال حادثه سال 1384 در رمى جمرات، مقامات عربستان تصميم گرفتند پل هاى فرسوده منتهى به رمى جمرات را به كلى تخريب كنند؛ تخريب پل هاى قديمى و ايجاد پل هاى جديد با اعتبارى بالغ بر 7/ 1 ميليارد دلار، باعث شد تا حجاج خانه خدا، حج بدون حادثه اى داشته باشند.

علاوه بر اين، مقامات عربستان و كميته مركزى حج اين كشور با مطالعه جامع مشكلات حج تمتع سال 1384 براى رفاه حال زائران، تمهيدات گسترده اى را در زمينه تأمين نيازهاى رفاهى، خدماتى و بهداشتى آنان به اجر درآوردند.

استقرار 15 هزار نيروى آموزش ديده حافظ نظم در ورودى و خروجى رمى جمرات و ايجاد ده ها مركز درمانى- بهداشتى و بيمارستانى در جده، مكّه و مدينه باعث شد تا حج امسال بدون حادثه پشت سر گذاشته شود.

عربستان در جريان برگزارى حج سال 1385 با فعال نمودن ده ها درمانگاه و مركز بهداشتى و بيمارستانى و استقرار چندين فروند بالگرد در نقاط حساس رمى جمرات،

ص: 386

باعث شد تا آمار مرگ و ميرهاى طبيعى ناشى از ضعف جسمانى و كهولت سن زائران نيز در مقايسه با حج سال گذشته كاهش يابد.

وزارت بهداشت عربستان در جريان برگزارى حج سال 1384 حدود يك هزار و 100 مورد مرگ طبيعى در كارنامه خود ثبت كرد كه اين رقم در مناسك حج سال 1385 براساس آخرين آمار كميته مركزى حج عربستان به رقمى حدود 713 نفر رسيد.

وزارت بهداشت اين كشور به دنبال تلاش گسترده اى كه در حج امسال به عمل آورد و فعاليت هاى آن از سوى سازمان بهداشت جهانى مورد تقدير قرار گرفت، با هماهنگى ديگر ارگان هاى درمانى، از جمله هلال احمر، بيش از 125 هزار مورد بيمار سرپايى و حاد را پذيرا شد.

برخى از حجاج پس از اداى اين فريضه بزرگ الهى به خبرنگار ايرنا گفتند: «امسال را نمى توان با سال هاى گذشته سنجيد.»

حسين زارعى در اين زمينه گفت: «نيروهاى سعودى علاوه بر انجام مأموريتى كه برعهده آنان گذاشته شده بود، حجاج را با رفتار مناسبى در بسيارى از مشكلات كمك مى كردند.»

به گفته وى، اين تعداد نيرو كه از روزهاى اول برگزارى اعمال حج در نقاط حساس رمى جمرات مستقر بودند، با ساير بخش ها از جمله وزارت بهداشت هماهنگى خوبى داشتند.

زارعى گفت: «تنها چيزى كه براى زائران آزاردهنده بود، سرماى شديد منطقه بود كه براثر آن شمار زيادى از حجاج بيت اللَّه الحرام بيمار شدند.»

معاون سفارت جمهورى اسلامى ايران در عربستان نيز در اين زمينه به ايرنا گفت كه حجاج ايرانى برخلاف سال هاى گذشته در سال 1385 كمترين مشكلات را داشتند.

«احمد دستمالچيان»، هماهنگى مسؤولان و مقامات عربستانى را با مقامات كشورمان خوب توصيف كرد و گفت: «حجاج ايرانى توانستند با فضاى بسيار خوبى كه در حج سال جارى وجود داشت، تمامى اعمال خود را به نحو شايسته اى انجام دهند.»

ص: 387

وى افزود: «در حج امسال برخى از مقامات عربستان بامقامات جمهورى اسلامى نيز نشست هايى درباره گسترش روابط دوجانبه داشتند.»

«محسن مرتضايى فر»، سركنسول جمهورى اسلامى در جده نيز ضمن ابراز رضايت از برگزارى حج سال 1385 گفت كه حجاج ايرانى اعمال حج امسال را بدون هيچ حادثه اى به جا آوردند.

وى افزود: «حجاج ايرانى هرساله به دليل نظم و انضباط خاصى كه در انجام مناسك حج داشته اند، مورد تقدير مقامات عربستانى قرار مى گيرند.»

ص: 388

مستضعف مسلمان بروند؛ اگر حج را آنگونه كه قرآن خواسته، انجام دهيم، مشكلات جهان اسلام حل مى شود. امّا در مجموع حج ما براى ابراهيمى شدن مطلق، نواقصى دارد كه البته جزئى هستند.

اين محقّق علوم اسلامى در رابطه با نقاط ضعف حج مسلمانان، مى گفت:

ببينيد، مسلمان بايد براى انجام مناسك و وظايف مربوط به طاعت و بندگى به حج برود، امّا خيلى از اين عزيزان بيشتر وقت خود را براى خريد صرف مى كنند. آوردن سوغات از سفر در دين اسلام سفارش شده، امّا اين افراد كه نام بردم، در خريد سوغات افراط مى كنند. موضوع ديگر اينكه متأسفانه برخى خانم ها، مخصوصاً خانم هاى جوان، نسبت به رعايت دقيق حجاب خود دقت نمى كنند و موارد ديگرى در اين زمينه كه اميدوارم رعايت شود.

وى درباره موارد ديگر اين گونه گفته بود: «بگذاريد مثالى بزنم، وقتى براى اولين بار و در سال 1341 به سفر حج مشرف شدم، همراه با آيةاللَّه مكارم شيرازى به ديدار آيةاللَّه گلپايگانى در مدينه منوّره رفتم و ايشان در اين ديدار به ما فرمودند كه به حجاج تذكر دهيد تا از انجام برخى از حركات خوددارى كنند؛ مانند برداشتن خاك از قبرستان بقيع و انجام سينه زنى هاى در حد افراط در كنار قبور مطهر و در كل، اگر اين رفتارها مورد توجّه قرار گيرد و انگيزه هاى شخصى فداى مصلحت هاى اسلام نشود، حج ما منطبق با خواست قرآن واسلام و يك حج ابراهيمى خواهد بود.»

ص: 389

بيست و دوم ذيحجه 1427

ص: 390

شنيده است كه مى گويند، آقا همه ساله به فرزندانش- جانبازان هشت سال دفاع مقدس كه براى حفظ كيان اسلام و ارزش هاى مكتب، از تمام هستى خويش مايه گذاشته اند- سرمى زند.

بگذريم؛ او امام زمان را عصاره خلقت مى خواند. حج را از سويى محل عروج انسان مى داند و از ديگر سو، مظهر قدرت نمايى ملت ها در برابر استكبار جهانى. عرفات در نگاه او آخرين نقطه است. جايى كه همه چشم ها به آن جا دوخته شده است. ارادت او به جانبازان ويژه است و حماسه آنان را مصداق اثبات صداقت آنها به دين مى داند. به امام و رهبرى، عشق فوق العاده دارد. امام خمينى قدس سره را احياگر دين در عصر حاضر مى داند. دلسوخته چمران است و روز و شب به ياد اوست.

در نگاه من، بايد حاج آقاى ميرزايى را از نزديك ببينى تا بفهمى چه گوهر ارزشمندى است!

فرزندان او يكى از ديگرى گل تر و شايسته تر. همه اهل ولايت و عاشق اهل بيت عليهم السلام. تواضع او دربرابر فرزندانش مقوله ديگرى است كه در اين مقال نمى گنجد، ولى همين مقدار بشنويد كه هنگام خداحافظى به قصد بيت اللَّه الحرام فرزندش را در آغوش مى كشد و دست او را مى بوسد. از فرزندانش راضى است و آنان را افرادى مقيّد به دستورهاى دينى و موازين اخلاقى معرفى مى كند. به من مى گويد: «به آنها گفته ام بايد رهبرى امت را از من بيشتر دوست داشته باشيد؛ چرا كه او پدر ملت است و من تنها پدر شما.»

همسر مهربان و دلباخته او، حديثى ديگر دارد؛ كوهى از صبر و مقاومت است و پابه پاى او و در كنار او براى تحمل رنج ها و سختى ها ايستاده است. لحظه اى فراق از همسر جانبازش را تحمل ندارد. كوتاه سخن اين كه او از زندگى اش راضى است و خدا را بر آن شكر مى گويد.

درود خدا و رسول خدا بر اين همه ايثار و جان باختگى و رحمت الهى بر پير جمارانى كه سربازانى چنين فداكار و مقاوم را به جهان اسلام تقديم كرد.

ص: 391

مدينه منوره: در كاروان هاى ايرانى جوش و خروش ديگرى است. از نوع جوش و خروش شيرين شب عرفات. انتظار ساليان دور به سر مى رسد و رؤياها و آرزوها رنگ واقعيت مى گيرد. در جوار رسول خدا و در كنار چهار اسطوره مهربانى در بقيع، با امام مظلومان، هم نوا و هم ناله مى شويم و سرود عشق را غريبانه در مدينه زمزمه مى كنيم ....

به گزارش خبرنگار زائر، جلسات توجيهى براى حضور باشكوه و منظم زائران در مراسم دعاى كميل، در كاروان ها برگزار شده و روحانيون و مديران كاروان ها توصيه هاى لازم را در زمينه حفظ آرامش و نظم و رعايت آداب دعا به زائران ابلاغ كرده اند.

در همين راستا، روابط عمومى بعثه مقام معظم رهبرى با صدور اطلاعيه اى، ضمن دعوت از زائران ايرانى بيت اللَّه الحرام به منظور شركت در مراسم دعاى كميل، رعايت دقيق نكات و توصيه هاى اعلام شده در زمينه وقت جلسه، كيفيت حركت و حضور در محل برگزارى، حفظ نظم و خوددارى از دادن هرگونه شعار در مسير رفت و برگشت را خواستار شد.

ص: 392

دارد. اين جا مى خواهم همه آن چيزهايى را كه در طول سال هاى عمرم از زبان پدر و مادر و منبرى ها درباره على عليه السلام، فاطمه عليها السلام، زينب عليها السلام، غربت اهل بيت عليهم السلام و پيامبر صلى الله عليه و آله شنيده بودم ببينم.

سال هاى انتظار به سر آمده و مدينه اى شده ام! اكنون هنگام عقده گشايى و تجديد خاطرات است؛ آنهايى كه سال ها در واقعيت و رؤيا با آنها زندگى كرده ام. زمزمه كنان از كوچه هاى مدينه با خاطراتى كه در كتاب ها خوانده ام، از كوچه هاى منتهى به بقيع و حرم عبور مى كنم. در مقابل هر گذرگاهى منتهى به بقيع در كنار من ده ها نيروى امنيتى شهر مدينه با لباس هاى عجيب و غريب به صف شده اند، اما گويى آنها را نمى بينم. وارد بين الحرمين مى شوم.

به تدريج در خيل عاشقان ذوب مى شوم و روى زمين مى نشينم و سر بر ديوار بقيع مى گذارم؛ زمزمه هايم تندتر مى شود و تپش ضربان قلبم، تندتر. باورم نمى شود؛ من كجا و مدينه و كنار بقيع و حرم رسول اللَّه صلى الله عليه و آله كجا؟! سيل عاشقان و بچه سيدى كه بى تاب كنارم نشسته و من عاصى در كنار همه اينها؛ عجب حال و هوايى دارد مدينه؟ چه بايد بخواهم؟

و چگونه؟ نمى دانم، خودم را در جمع رها مى كنم.

صداى بلندگو در حرم مى پيچد كه با صدايى حزن انگيز مى گويد:

زائران به شهر پيامبر خوش آمديد

به شهر بتول مطهر خوش آمديد

اين است آن مدينه كه بود آرزويتان

اين است آن مدينه كه خاكش سرشت ماست

اين است آن مدينه كه از بام و از درش

خيزد صداى زمزمه هاى پيمبرش

اين جا طنين زمزمه هاى محمد است ...

اين جا مزار چهار امام غريب ماست

يك سو بقيع و سوى ديگر خانه پيمبر است ....

ص: 393

با شنيدن اين زمزمه ها بغض گلويم را مى فشرد و به يك باره به انفجارى تبديل مى شود و سيل اشك جارى مى گردد. زمزمه جمعيت به ناله تبديل مى شود و فضاى مدينه را عطرآگين مى كند، از ميان جمعيت بوى ياس به مشام مى رسد، شاعر از ياس كبود حرف مى زند و هم زمان، ناله زن ها به فرياد تبديل مى شود.

و آنگاه صداى دعاى مربوط به اميرمؤمنان در فضا طنين افكن مى شود:

اللهم انى اسئلك ...

پس از گذشت يك ساعت دعا با شكوه خاص خود به پايان مى رسد و زائران با نظمى ستودنى به منازل خود بازمى گردند ...

ص: 394

3. باتوجه به تجارب سنوات قبل، زائران را درخصوص دقت در نگهدارى و جانماندن وسايلى مانند: دوربين فيلمبردارى و عكاسى، تلفن همراه و ساك هاى دستى كوچك در محوطه و سالن فرودگاه توجيه فرماييد.

4. زائران را توجيه كنيد كه گذرنامه و بليط را پس از تحويل به آنها تا ارائه به مبادى ذيربط در دسترس داشته باشند و در نگهدارى و عدم قرار دادن آن در ساك هاى تحويلى به بار دقت نظر لازم را معمول فرمايند.

5. به زائران توصيه كنيد كه از قراردادن مايعات و نوشابه در داخل ساك هايى كه به قسمت بار تحويل مى شود خوددارى كنند.

6. محل تحويل بار پروازهاى سعودى و ايران اير، جنب سالن شماره 6 خواهد بود.

7. باتوجه به توافق انجام شده بار پروازهاى ايران اير 20 ساعت و بار پروازهاى سعودى 18 ساعت قبل از پرواز در محل هاى تعيين شده در فرودگاه مدينه تحويل گرفته مى شود.

8. عواملى كه همراه كاميون بار به فرودگاه مراجعه مى نمايند به محض ورود به محوطه تحويل بار براى نوبت بندى و اعلام حضور به اعضاى شيفت مستقر در فرودگاه مراجعه كنند و تا پايان كار و تحويل كامل بار زائران با آنان همكارى لازم را داشته باشند.

9. پيش از ترك ساختمان محل اقامت در مدينه منوره، كليه اتاق ها و همچنين در زمان رسيدن به فرودگاه، اتوبوس ها توسط عوامل كاروان مورد بازبينى قرار گيرند تا احياناً وسايلى از زائران در ساختمان يا اتوبوس جا نماند.

10. نسبت به توجيه زائران در مورد جدا نشدن از كاروان به خصوص در ساعات نزديك به پرواز اقدام فرماييد. عواقب جا ماندن از پرواز اين گونه زائران، متوجه شخص زائر و مدير كاروان خواهد بود.

11. بديهى است مدير يا معاون محترم كاروان پس از حصول اطمينان از خروج كليه زائران، سالن را به طرف هواپيما ترك خواهد كرد.

ص: 395

اشيايى كه بردن آنها داخل هواپيما ممنوع است:

قيچى، چاقو، كبريت، چراغ قوه، چكش، تيغ ريش تراش، ابزار، آينه، كارد و چنگال، قليان، اسباب بازى، راديوضبط و انواع اسلحه پلاستيكى.

اشيايى كه قرار دادن آن در بسته هاى باز ممنوع است:

چراغ پيك نيك، داروهاى مرگ بار، انواع فشفشه انواع اسپرى، انواع شوينده ها، فندك، انواع قوطى رنگ، انواع باطرى، اشياى اسيددار، نوشابه و انواع مايعات.

ص: 396

بيست و سوم ذيحجه 1427

ص: 397

اختيار مى كرديم.

كاش نمازهاى نافله مربوط به هر نماز واجب را مى دانستيم و همه را مى خوانديم.

كاش پس از قرائت قرآن، اين كتاب آسمانى را به جاى گذاشتن روى زمين، در قفسه هاى مخصوص مى نهاديم.

كاش هنگام تردد در مسجد از جلوى هيچ نمازگزارى عبور نمى كرديم تا طبق فقه مذهب او مرتكب معصيت يا بطلان نمازش نمى شديم و اگر ناچار به عبور بوديم با مقدارى فاصله دست خود را حائل مى كرديم.

كاش براى رسيدن به نقطه معينى از مسجد، به ديگر مسلمانان فشار وارد نكرده، با اذيت آنان براى يك مستحب، مرتكب حرام نمى شديم.

كاش يك پلاستيك يا كيسه اى همراه داشتيم كه كفش هايمان را در مسجد داخل آن گذاشته، كفش آلوده را روى فرش و زمين مسجدالنبى صلى الله عليه و آله نمى گذاشتيم.

كاش در حال خواندن نماز، ذكرها را آرام مى گفتيم تا صداى بلند ما موجب بدبينى و حواس پرتى ديگران نشود.

كاش پس از نماز جماعت صبح، اقدام به خواندن نمازهاى مستحبى نمى كرديم تا ما را طبق مذهب خود مرتكب حرام يا مكروه ندانند.

كاش پس از سلام نماز هنگام سه تكبير، دست ها را بلند نمى كرديم تا تفسيرهاى غلط عليه ما ننمايند.

كاش در هنگام نشستن در صفوف جماعت، با هر برادر سلام و مصاحبه و اظهار محبت مى كرديم.

كاش در مرثيه خوانى ها، آرامش و متانت را حفظ مى كرديم و از نوحه خوانى با صداهاى بلند چشم مى پوشيديم

كاش يك ربع به اذان، خريد از مغازه ها را تعطيل مى كرديم تا ما را متهم به سبك شمردن نماز نكنند.

كاش از يك ساعت به نماز از مسجدالنبى صلى الله عليه و آله به سوى هتل ها بازنمى گشتيم تا ما را

ص: 398

بى علاقه به جماعت مسجدالنبى صلى الله عليه و آله ندانند.

كاش هنگام اذان با كالاهاى خريدارى شده، جلوى فروشگاه ها به انتظار بازگشايى نمى نشستيم تا هتك كشور و مذهب نگردد.

ان شاء اللَّه ما زائران ايرانى به گونه اى رفتار كنيم تا الگو و سرمشق زائران همه كشورها و موجب عزت و آبرومندى ايران اسلامى و مكتب اهل بيت عليهم السلام باشيم.

ص: 399

خصوصاً پس از اعدام صدام و اختلاف هاى شيعه و سنى، مشكلات فراوانى ايجاد شده است.»

توليت آستان مقدس حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام خاطرنشان كرد: «درمجموع رضايت نسبى زائران ايرانى از حج امسال براى ما خيلى مهم بود كه باتوجه به اين امر و تلاش فراوان مسؤولان، امسال يك گام جلوتر از سال قبل بوديم و اميدواريم بتوانيم سريع تر به اهداف خود، يعنى رضايت كامل حجاج دست پيدا كنيم.»

ص: 400

متناسب با آن بايد هزينه بار را هم بپردازند.»

وى با اشاره به ايستايى بار توسط شركت هاى هواپيمايى گفت: «در اين موضوع زائر هيچ گونه دخالتى ندارد و ايستايى بار حجاج در پروازهاى سعودى از 18 ساعت به 12 ساعت تقليل يافته است چراكه فرودگاه مدينه گنجايش تحويل اين حجم بار را ندارد.»

رييس ستاد مدينه در پايان تصريح كرد بار حجاجى كه به آن تگ قرمز تعلق مى گيرد، ممكن است با تأخير به ايران برسد، چرا كه اعلام شده شركت هاى هواپيمايى در ابتدا بايد بار مجاز را حمل كنند، سپس بار اضافه آنان را كه اين امر ممكن است تأخير در ارسال بار را به دنبال داشته باشد.

ص: 401

به گزارش خبرنگار زائر، اين سه زائر بر اثر ايست قلبى، جان به جان آفرين تسليم كردند و در قبرستان بقيع آرام گرفتند.

خانم واليه زندى پور فرزند حسين، اولين زائر ايرانى بود كه پس از انجام مناسك حج دعوت حق را لبيك گفت. همچنين خانم رحيمى نژاد، زائر مشهدى، فرزند محمد از كاروان 16457 كه چهارشنبه شب در مدينه درگذشت و روز پنج شنبه پس از تشييع در بقيع به خاك سپرده شد.

براساس اين گزارش يك زائر ديگر ايرانى كه به صورت آزاد وارد عربستان شده بود، در مدينه جان باخت. اين زائر اسماعيل نعمتى نام داشت و اهل مشهد بود.

ص: 402

بيست و چهارم ذيحجه 1427

ص: 403

گذاشته اند و مدت هاست كه علما، آنان را به وحدت و تقريب مذاهب دعوت مى كنند- درصددند تا مسلمانان را عليه يكديگر به نزاع بكشانند. ازاين رو باتوجه به شرايط پيش آمده، ما بر موارد زير تأكيد مى كنيم:

1. پيروان همه مذاهب اسلامى معروف، مجموعه بزرگ امت اسلامى واحد را تشكيل مى دهند و جان هاى همه آنها محترم است و شايسته است دل هايشان الفت بيشتر و انديشه هايشان به هم نزديك تر شود و در تحقق اهداف والاى اسلام با يكديگر همكارى جدى نمايند.

2. برانگيختن هر فتنه طايفه اى، مذهبى و فرقه اى، خدمت به دشمنان امت اسلامى است و مقدمات طرح هاى فريبكارانه و مقدمات اشغالگرى ددمنشانه آنان را فراهم مى كند.

3. جمهورى اسلامى ايران تلاش دارد تا اسلام در ايران تحقق يابد و بر اجراى وحدت اسلامى در جهان اسلام اصرار ورزيده، از وحدت ملت مسلمان عراق و نجات آنان از اين مصيبت اختلاف داخلى حمايت مى نمايد.

اين اقدام از سوى همه مخلصين بايد مورد قدردانى و سپاس قرار گيرد، نه اين كه تهمت هاى باطله و ناروا سردهند كه جز خدمت به استكبار جهانى و عوامل آنان نتيجه اى در پى ندارد.

از خداوند متعال مى خواهيم تا ضمن قبولى اعمالمان، توفيق تلاش براى عزت، كرامت و وحدت امت سرافرازمان عنايت فرمايد.

به گزارش خبرنگار نشريه زائر در مدينه منوره، در انتهاى اين بيانيه نام صد تن از علما و فقهاى حوزه و فعالان امر تبليغ مشاهده مى شود.

ص: 404

به گزارش خبرنگار زائر، آيةاللَّه امينى در اين بازديد با اشاره به ارزش كار پزشكى و خدمات رسانى به حجاج، از رسيدگى به موقع و سريع به بيماران توسط كادر تيم پزشكى جمهورى اسلامى قدردانى كرد و بيان داشت كه با توجه به امكانات و وسايل و تجهيزات موجود، رسيدگى بحمداللَّه مطلوب بوده است.

وى درباره نحوه رسيدگى به وضعيت بيماران ايرانى مقيم خارج از كشور كه به زيارت خانه خدا آمده اند، اظهار داشت: «در مقايسه با امكانات موجود، رسيدگى به وضعيت اين دسته از زائران هم در خور توجه و دقت است و رسيدگى به امور اين افراد مى تواند وجهه خوش بينانه داشته، در نگاه آنها نسبت به نظام مقدس جمهورى اسلامى مؤثر باشد.»

جانشين نماينده ولى فقيه از بخش هاى مختلف بازديد كه و از تعداد قابل توجهى بيماران بسترى شده عيادت و ضمن همدردى و همدلى با بيماران، جهت بهبودى سريع آنان دعا كرد.

همچنين در اين بازديد، دكتر نادرى با اشاره به اين كه مراجعات و پذيرش به شكل 24 ساعته است، گفت: «در مقايسه با سال گذشته مراجعات كمتر بوده و درمقابل، بسترى بيمار درصد بالايى را به خود اختصاص داده است و بيشترين حجم كار بر روى بيماران بسترى است.»

وى وجود پزشك كاروان را بسيار مفيد دانست و اظهار داشت: «سياست ما بر اين است كه امكانات بيشترى به پزشك كاروان داده شود و او را پوشش دهيم تا بيماران با وضعيت جدى تر به هيئت پزشكى مراجعه كنند و اكثر بيماران به طور سرپايى توسط پزشك كاروان مداوا شوند.

ص: 405

فرودگاه هاى تبريز، تهران، مشهد و رشت صورت مى گيرد و بسيارى از اين پروازها زودتر از زمان مقرر و با تعجيل و يا به موقع بوده است.

وى خاطرنشان كرد كه هواپيمايى ايران هيچ مشكلى نداشته است و ايستايى بار فقط براى پروازهاى سعودى است. اين مقام مسؤول گفت: «روزانه حدود شش هزار مسافر از فرودگاه مدينه به ايران اعزام مى شوند كه 70% پروازها با هواپيماهاى سعودى و 30% با هواپيمايى جمهورى اسلامى صورت مى گيرد.»

وى گفت: «استفاده از هواپيماهاى سعودى طبق قراردادهايى ايجاد شده است كه در هنگام ورود حجاج ايرانى به عربستان 70% هواپيماهاى ايرانى و 30% از هواپيمايى سعودى استفاده شده است. باتوجه به اطلاع رسانى هاى صورت گرفته به زائران درباره چگونگى تحويل بار، تاكنون هيچ گونه مشكلى وجود نداشته است.»

وى با بيان اين كه حضور حجاج ايرانى در فرودگاه مدينه با فرودگاه جده يكسان نيست، گفت: «زائران ايرانى كه در فرودگاه مدينه حاضر مى شوند، از اتوبوس ها پياده نمى شوند، تا سالن آماده شود و هنگام آماده شدن سالن، حجاج به ترتيب هر اتوبوس با نظم خاصى پياده مى شوند و داخل سالن مى روند و پس از انجام تشريفات، سوار هواپيما مى شوند.»

مسؤول عمليات پرواز فرودگاه مدينه درباره ميزان حمل آب زمزم گفت: «حجاج ايرانى تا ميزان 5 ليتر مى توانند آب زمزم به داخل هواپيما حمل كنند و با خود به همراه داشته باشند.»

وى پايان عمليات پروازى حجاج از فرودگاه مدينه را تا دوم بهمن ماه اعلام كرد و گفت: «اگر همكارى مديران كاروان ها و زائران به لحاظ استاندارد بودن ساك ها ادامه داشته باشد، ما مشكل خاصى در پروازهاى مدينه نخواهيم داشت.»

وى در پايان خاطرنشان كرد كه نظام فرودگاه مدينه به اين شكل است كه حجاج مرد در يك صف و خانم ها در صف ديگر باشند كه اين امر همكارى حجاج را مى طلبد.

ص: 406

مدينه منوره، خبرنگار زائر: ديروز تعدادى از پروازهاى مدينه به ايران با تأخير طولانى مواجه شد و زائران ساعات متوالى زيادى را از صبح تا غروب در فرودگاه مدينه سرگردان بودند. طبق اين گزارش، سرد شدن ناگهانى هوا و بارش شديد برف در بسيارى از شهرهاى كشور، فرود برخى از پروازهاى زائران را با مشكل مواجه كرده و همين امر موجب تأخير در بازگشت هواپيماها به مدينه و معطلى زائران شده است. يكى از مسؤولان پرواز در پاسخ به خبرنگار زائر درباره تأخير طولانى بعضى پروازهاى مدينه گفت: «پرواز مدينه به اصفهان به علت شرايط نامساعد جوى در شيراز فرود آمد و موقع بازگشت از شيراز نيز به علت همين شرايط با تأخير موفق به پرواز به سوى مدينه شد و همين امر باعث معطلى زائران در فرودگاه مدينه شد. اگر شرايط جوى كشور به همين گونه باشد، تأخير در برخى از پروازهاى بعدى نيز محتمل است.»

ص: 407

بيست و پنجم ذيحجه 1427

ص: 408

ارائه نمود.

اجراى سرود، مداحى و تواشيح از برنامه هاى ديگر اين مراسم بود.

ص: 409

در موسم حج امسال بيش از 2 ميليون و 500 هزار رأس گوسفند، به قيمت يك ميليارد ريال (1) سعودى ذبح شده است.

به نوشته روزنامه «عكاظ»، به منظور تأمين گوسفندان مورد نياز در عيد قربان و مصرف داخلى عربستان، امسال براى اولين بار از كشورهاى چين و جيبوتى، واردات گوسفند به عربستان صورت گرفته است.

ورود گوسفند از اين دو كشور به عربستان موجب تنوع گوسفندها در اين كشور شد. عربستان بزرگ ترين بازار قربانى گوسفند را دارد و بالاترين سهم واردات گوسفند در بين كشورهاى عربى را داراست.

گفتنى است كه على رغم موافقت هاى اوليه براى وارد كردن يكصد هزار رأس گوسفند از ايران جهت قربانى حجاج ايرانى، اين كار به علت تعلّل عمدى و احتمالًا كارشكنى هاى برخى دست اندركاران سعودى صورت نگرفت.

علاوه بر تعداد گوسفندان مذكور در اين گزارش، صدها گاو و صدها شتر نيز توسط حجاج خريدارى و در قربان گاه هاى منى ذبح شد.

ص: 410

بيست و ششم ذيحجه 1427

ص: 411

«زمينه هاى فراوانى براى گسترش همكارى هاى دوجانبه وجود دارد كه تحقق آنها مى تواند براى منطقه و جهان اسلام مؤثر و مفيد باشد.»

ص: 412

بيست و هفتم ذيحجه 1427

ص: 413

موجب گرايش بيشتر زائران غيرايرانى و ابراز علاقه آنان به جمهورى اسلامى ايران گرديده است.»

ص: 414

سعودى است. آنچه در پى مى آيد در مقايسه با ميزان سود شركت هاى مختلف عربستان كه پيش تر به آن اشاره شده است، قابل تأمل و بررسى است!

مقايسه ميانگين تأخير پروازها در اعزام به عربستان و بازگشت از آن

پرواز حجاج از جده طى چند روز گذشته با تأخيرهايى تا هفت ساعت مواجه بود و زائران در انتظار طولانى براى ورود به سالن پرواز فرودگاه به سر بردند.

به گزارش خبرگزارى مهر، اختصاص تنها يك سالن خروجى از سوى مسؤولان فرودگاه عربستان براى حدود يك صدهزار حاجى ايرانى، حجم بار اضافى برخى حجاج و تأخير هواپيماها سبب شد تا پروازها در زمان هاى مقرر و براساس برنامه ريزى هاى قبلى انجام نشود.

بنابراين گزارش در 340 سورتى پرواز اعزام زائران به عربستان، ميانگين تأخير براى ايران اير 21 دقيقه و براى هواپيماى سعودى 31 دقيقه بود؛ اما در بازگشت حجاج در 10 پرواز نخست از 5 تا هفت ساعت تأخير وجود داشته است.

گفتنى است عمليات پرواز بازگشت حجاج ايرانى كه از 15 دى از جده آغاز شده، 17 روز به طول خواهد انجاميد.

توضيح اداره كل روابط عمومى هما درباره تأخير پروازهاى حجّاج

تراكم بالاى مسافران در فرودگاه جده، برنامه ريزى نامناسب مقامات عربستانى، عدم توجه به ظرفيت ترمينال هاى اين فرودگاه و برخوردهاى نادرست كاركنان سعودى را علت اصلى تأخيرهاى طولانى مدت در پروازهاى بازگشت حجاج اعلام شد.

به گزارش روابط عمومى هواپيمايى جمهورى اسلامى ايران، يكى از اصلى ترين دلايل بروز تأخيرات در مرحله بازگشت حجاج، پايين بودن ظرفيت فرودگاه جده و برنامه ريزى انجام پروازهاى شركت هاى مختلف بدون توجه به اين ظرفيت محدود توسط مسؤولان اين فرودگاه است؛ به طورى كه از فرودگاهى كه ظرفيت انجام 144

ص: 415

پرواز در روز را دارد، روزانه 220 پرواز انجام گرفته است و از تبعات چنين ناهماهنگى مى توان به كمبود سالن پذيرش حجاج و نقصان خدمات فرودگاهى چون كمبود ماشين هاى حمل بيمار، خدمات زمينى، اتوبوس و ... اشاره كرد.

بنابراين گزارش، موقعيت پارك هواپيما در مكانى بسيار دورتر از سالن ترانزيت كه دسترسى به آن پس از طى 20 دقيقه با اتوبوس امكان پذير است، مشكلاتى براى جابجايى مسافران و بارگيرى ايجاد نموده و تراكم هواپيما در اين فرودگاه باعث شده كه بسيارى از هواپيماها پس از ورود به جده مدت زمان زيادى منتظر تعيين محل پارك بمانند.

از ديگر مواردى كه انجام امور فرودگاهى زائران را با تأخير مواجه نموده است، همراه داشتن ميزان بسيار زياد و غيرمجاز بار زائران است كه بازرسى و انتقال آنها با هواپيما نيازمند صرف زمان بالايى است كه خود يكى از عوامل تأخير مى باشد. از طرفى بازديد بدنى حجاج توسط پليس سعودى به شكل نامطلوبى صورت مى پذيرد و برخى از وسايل همراه زائران ضبط مى گردد كه اين توقف بيش از حد به هنگام عبور از محل بازرسى پليس مزيد بر علت شده است.

تأخير در پرواز زائران خراسانى در پى شايعه بمب گذارى در هواپيما

هواپيماى حامل حجاج مشهدى به علت تهديد به بمب گذارى در هواپيما از سوى گروه القاعده با تأخير 15 ساعته وارد فرودگاه بين المللى شهيد هاشمى نژاد مشهد شد.

پرواز شماره 5888 هواپيماى سعودى كه قرار بود در ساعت 11 و 30 دقيقه روز شنبه از فرودگاه مدينه منوره زائران مشهدى را در ساعت 14 و 45 دقيقه به شهرشان مشهد بازگرداند؛ با تأخير 15 ساعت و 15 دقيقه اى در ساعت 6 صبح روز يكشنبه بر باند فرودگاه شهيد هاشمى نژاد مشهد فرود آمد.

مريم هاشمى پور موسوى از زائران مشهدى بيت اللَّه الحرام در گفت وگو با خبرنگار كيهان در مشهد گفت: اين پرواز كه قرار بود ساعت 11 و 30 دقيقه روز شنبه از فرودگاه

ص: 416

شهر مدينه عازم مشهد شود، با تأخير حدود شش ساعت و نيم در حدود ساعت شش بعدازظهر از مدينه انجام گرفت.

به گفته اين شاهد عينى حدود يك ساعت و نيم پس از آغاز پرواز هواپيما و در حالى كه مهمانداران مشغول پذيرايى شام از زائران بودند، به يك باره مهمانداران تغيير حالت دادند و به سرعت ظرف هاى شام را جمع كردند و در همين حال صداى Danger (خطر) از بلندگوهاى هواپيما به گوش رسيد.

وى ادامه داد: «در حالى كه حدود 10- 20 دقيقه اين هواپيماى خطوط سعودى حامل زائران خراسانى بر روى فرودگاه رياض پايتخت عربستان در حال دور زدن بود؛ شايعه هاى مختلفى از قبيل نقص فنى و ... بين زائران پيچيده بود. سپس در يكى از باندهاى فرعى و در انتهاى فرودگاه رياض در حالى به زمين نشست كه كف باند از كف صابون پوشيده شده بود و هواپيما در محاصره ده ها دستگاه آمبولانس، نيروهاى پليس و خودروهاى آتش نشانى قرار گرفت.»

اين شاهد عينى افزود: «تا نزديك به 10 دقيقه پس از فرود اضطرارى هواپيما در فرودگاه رياض در حالى كه زائران در نگرانى و اضطراب بودند، هيچ كدام از نيروهاى عربستانى به هواپيما نزديك نشدند و پس از مدتى طولانى درهاى هواپيما باز شد و مسافران پس از انتقال به سالن بازرسى، حدود هفت ساعت و نيم مورد دقيق ترين بازرسى هاى بدنى و بازرسى ساك ها قرار گرفتند. در حالى كه حال برخى از زائران بد بود؛ برخى مقامات عربستانى و كادر پروازى در پاسخ به اعتراض زائران خراسانى دليل فرود اضطرارى و برخورد خارج از عرف مسؤولان ذيربط را تهديد نيروهاى القاعده مبنى بر بمب گذارى در پرواز مدينه- مشهد اعلام كردند.

ص: 417

جمهورى اسلامى ايران به حج تمتّع، اعتراض كرد و گفت:

افرادى كه در مسئوليت حكومتى خود چند بار به سفر حج مى روند، حق ندارند به عنوان يك عمل مستحب، كار و تعهّدات واجب خود را ترك كنند. يك قاضى اگر به پرونده مردم رسيدگى كند، بهتر است از اينكه برود روحانى كاروان شود. و يا آقاى وكيل مجلس به قانونگذارى خود برسد بهتر است تا برود مترجم بعثه باشد. آقاى مدير كل شما هم اگر به كار مردم برسيد بهتر از رفتن به حج است.

اگر كسى براى اولين بار به حج مى رود، واجب است و بايد برود؛ امّا اگر كسى براى چندمين بار به حج رفته، اين كار نه مورد رضايت مقام معظّم رهبرى است و نه حضرت امام رحمه الله. پس بعثه مقام معظّم رهبرى و متصدّيان امور حج كارى كنند كه مانع از چندبار رفتن مقامات مسؤول به حج شوند.

ص: 418

بيست و هشتم ذيحجه 1427

ص: 419

بيست و نهم ذيحجه 1427

ص: 420

به خاطر بهره مندى از استانداردهاى بهداشتى و تأمين مواد ضرورى بدن و برنامه ريزى مناسب در پخت متمركز و توزيع به موقع، بهترين تغذيه در بين حجاج ساير كشورها به حساب مى آيد و مقتضى است اين مشكل كوچك نيز مرتفع شود.

ص: 421

امشب، آخرين شب جمعه حضور ايرانيان در مدينه منوره، با حضور هزاران زائر ايرانى در جوار بقيع، مراسم با شكوه دعاى كميل برگزار شد. مراسم معنوى و روح بخش دعاى كميل در بين الحرمين- حد فاصل بين حرم نبوى صلى الله عليه و آله و مزار ائمه مظلوم بقيع- در حال و هواى ويژه و مملوّ از شور و عشق و راز و نياز به درگاه خالق بى نياز و ربّ رحيم برگزار شد. در اين مراسم پر شور كه با حضور آية اللَّه امينى، جانشين نماينده ولى فقيه، و ديگر مسؤولان و دست اندركاران بعثه مقام معظم رهبرى و شركت هزاران زائر ايرانى و گروه هايى از زائران خارجى برگزار شد، پس از تلاوت آياتى از كلام اللَّه مجيد، يكى از مدّاحان اهلبيت به مداحى و ذكر مصائب اهل بيت پرداخت و سپس دعاى كميل قرائت شد. در پايان اين مراسم كه با نظم و انضباطى خاص برگزار شد، آية اللَّه امينى براى پيروزى اسلام و مسلمين در سراسر عالم و نابودى دشمنان اسلام به ويژه صهيونيسم جهانى دعا كردند.

- برگزارى منظم مراسم دعاى كميل و پايان دقيق آن در وقت مقرر در طول سال هاى گذشته و سال جارى، تشويق و تحسين ناظران به ويژه مسؤولان انتظامى عربستان را برانگيخته است.

- پليس و نيروهاى انتظامى شهر مدينه با حضور پررنگ خود در مبادى ورودى، در برقرارى نظم و آرامش مراسم نقش مؤثرى داشتند.

- گروهى از زائران داوطلب با توجيهات و هماهنگى هاى لازم، مسؤولان ستاد و نيروهاى انتظامى عربستان را در برقرارى نظم كمك مى كردند.

- حضور گروهى از خانواده شهدا و جانبازان پرافتخار دفاع مقدس بر جلوه و شكوه مراسم افزوده بود.

- زائران ايرانى شركت كننده در مراسم دعاى كميل، پس از اتمام دعا، در حركتى هماهنگ و خودجوش به پاكسازى محل برگزارى دعا اقدام كردند.

ص: 422

آية اللَّه امينى- جانشين نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت- ضمن تحسين نظم و انضباط زائران ايرانى، از حضور با شكوه آنان در مراسم دعاى كميل تقدير و تشكر كرد.

ص: 423

سى ام ذيحجه 1427

ص: 424

تدوين، تكثير و نشر اين روزنامه ويژه حج دخيل بوده اند، چه در خود نشريه و چه در ويژه نامه هايى مانند صفا، مروه، كرشمه و ويژه نامه هاى عيد قربان و غدير، نقش مؤثرى در ارتقاء فرهنگى زائران داشته اند.

ص: 425

بخش چهارم: گفت وگو با مسؤولان

ص: 426

ص: 427

گفت وگو با معاون آموزش و پژوهش بعثه درباره برنامه ها و فعاليت هاى

فرهنگى حج 85

در ساختمان بعثه هركسى به دنبال وظيفه خود است؛ وظيفه اى كه يك سال براى تحقق آن زحمت كشيده، مشقات آن را تا اين جا تحمل كرده و قرار است كه در موسم حج نتيجه تمام كارهايش را ببيند. معاونت آموزش و پژوهش- كه هدايت فرهنگى كاروان ها را به عهده دارد- وظيفه سنگينى را به دوش مى كشد. مطالب زير مصاحبه با حجةالاسلام والمسلمين قاضى عسكر، معاونت آموزش و پژوهش بعثه است.

بخشى از فعاليت هاى معاونت آموزش و پژوهش در موسم حج 85 را بيان فرماييد:

فعاليت گسترده شوراى فرهنگى همه كاروان ها، از كارهايى است كه امسال با تأكيد نماينده محترم ولى فقيه و رييس محترم سازمان حج و زيارت در دستور كار جدى كاروان ها قرار گرفته است؛ شوراهاى فرهنگى كاروان وظايف متعددى را به عهده دارند كه از جمله آنها ايجاد فعاليت هاى فرهنگى در حوزه كاروان است. شناخت ظرفيت هاى ويژه فرهنگى كاروان ها، تشكيل گروه هاى ارشاد و شناسايى زائران موفق از ديگر وظايف شوراى فرهنگى در كاروان هاست كه چيزى در حدود 3500 نفر اعضاى شوراهاى فرهنگى و حدود 6000 نفر نيز گروه هاى داوطلب ارشاد را تشكيل مى دهند و

ص: 428

در فرآيند حج و استفاده از فرصت ها و كاستن از آسيب هاى سفر به زائران كمك مى كنند. گروه هاى ارشاد از بين زائران انتخاب مى شوند و هيچ گونه بار مالى براى بيت المال ندارند.

برگزارى مسابقه كتاب خوانى از كتاب اخلاق نبوى در سطح كاروان ها و اهداى جوايز به برندگان آن، از ديگر كارهاى حج سال جارى است؛ اين مسابقه با عنايت به سال پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله و بهره مندى بيشتر زائران از مكارم اخلاق پيامبر طراحى شده است.

جدى ترين فعاليت امسال در معاونت آموزش و پژوهش چه بود؟

طراحى و تدوين سرفصل ها و عناوين و متون آموزشى جلسات كاروان ها بود كه پيش از سفر در اختيار روحانيون و مديران محترم كاروان ها گذاشته شد و در آن، علاوه بر زمان بندى جلسات، برنامه اى ارائه گرديد تا با اجراى آن از بيان مطالب تكرارى پرهيز شود و با ايجاد تنوع در موضوعات سخنرانى ها از خستگى زائران پيشگيرى شود تا با اشتياق در جلسات حضور پيدا كنند.

براى اولين بار در كاروان

امسال براى اولين بار كتابخانه كوچكى شامل يازده عنوان كتاب در اختيار كاروان ها گذاشته شد تا به صورت چرخشى در اختيار زائران قرار گيردتا زائران به كتاب خوانى تشويق شوند. از ميان برخى كتابها نيز مسابقاتى را طراحى و به مورد اجرا گذاشتيم.

همچنين اطلس اماكن مكّه و مدينه و «بنر» هاى بقيع، مسجدالنبى و مسجدالحرام را در اختيار كاروان ها گذاشتيم تا زائران بتوانند به صورت كامل با موقعيت ها و اماكن آشنا شوند.

طرح نظرسنجى امسال هم انجام شد؟

علاوه بر فعاليت هاى ذكر شده، همچون سال گذشته طرح نظرسنجى در بين كاروان ها انجام شد. فرم ها از قبل طراحى و ميان زائران توزيع مى گردد كه در پايان مطالب مهمى استخراج مى شود. براى نمونه مى توان از: ميزان تأثيرگذارى معنوى حج بر زائران، آشنايى با مشكلات زائران و آسيب شناسى نقاط ضعف و قوت عمليات عظيم حج ياد كرد.

نظرسنجى ها براى سال هاى بعد راهنمايى هاى خوبى است تا عمليات حج دقيق تر انجام شود.

ص: 429

درباره كتاب گزارش حج 85 نظرتان چيست؟