حجاب

مشخصات كتاب

سرشناسه : محمدي مقدم قربانعلي 1312 - عنوان و نام پديدآور : حجاب / قربانعلي محمدي مقدم به سفارش معاونت امر به معروف و نهي از منكر. مشخصات نشر : مشهد آستان قدس رضوي، شركت به نشر ، 1381. مشخصات ظاهري : 47 ص 11 × 5/20 س م. فروست : انتشارات آستان قدس رضوي ، شركت به نشر ؛ 462. شابك : 2200ريال چاپ دوم 964-333-859-5 : ؛ 2200ريال 964-333-683-2 ؛ 2200 ريال : چاپ سوم : 964-020-076-x ؛ چاپ پنجم: 978-964-020-721-5 ؛ چاپ هشتم 978-964-02-1087-1 : يادداشت : چاپ دوم 1382. يادداشت : چاپ سوم: 1383. يادداشت : چاپ پنجم و ششم: 1385. يادداشت : چاپ هشتم: 1387. يادداشت : كتابنامه ص [41] - 43. موضوع : حجاب شناسه افزوده : شركت به نشر ( انتشارات آستان قدس رضوي) شناسه افزوده : سپاه پاسداران انقلاب اسلامي(هرمزگان).معاونت امربه معروف . رده بندي كنگره : BP230/17 /م 32ح 3 1381 رده بندي ديويي : 297/636 شماره كتابشناسي ملي : م 81-33226

پيش گفتار

خداوند نظام هستي را به صورت تكوين و تشريع مقرر فرموده است. گردش منظومه هاي شمسي، حركت سيارات، گردش زمين بر مدار خورشيد، تغيير فصول، رويش گياهان، زاد و ولد حيوانات همگي به فرمان خداوند انجام مي پذيرد و هيچ ذره اي در عالم هستي بدون دستور او عملي انجام نمي دهد. اين، صريح كلام حق در كتاب جاويدش قرآن است كه مي فرمايد:

... به آسمان و زمين فرمان داد كه از روي ميل و رغبت و يا ناخواسته دستور او را گردن نهند. گفتند: ما فرمانبردارانه اجابت مي كنيم.1

اين فرمانبرداري را در نظام كيهاني،"نظم تكويني" مي گويند.

با توجه به اين كه در

ميان تمام موجودات كره زمين، تنها 1-...فقال لها و لِلارض إئتيا طوعاً او كَرهاً قالتا اَتينا طائِعينَ ( سوره فصلت (41) آيه 11).

انسان داراي ادراك و شعور است، براي انتخاب راه نيك از بد، اختيار و انتخاب را به خود او وانهاده اند و توسط پيامبران زشتيها را از زيباييها جدا نموده و آنها را براي انسان تعريف كرده اند و اين چنين اعمال مورد رضاي خدا و خشم حق را باز گفته و آنگاه بي هيچ گونه اكراه و اجباري او را در گزينش هر يك مخير ساخته اند؛ ضمن اينكه نسبت به عاقبت انتخاب زشتيها نيز هشدار داده اند!

با علم به اينكه نه بر انتخاب كار نيك و نه در ارتكاب به اعمال بد، سود و ضرري متوجه خداوند نيست، سود و زيان هر يك از اعمالي كه تحقق يابد عايد شخص انسان مي شود.

از حضرت رضا(عليه السلام) روايت شده است كه ايشان فرمود: " امور حرام به دليل زيان و ضرري كه داشته اند حرام و واجبات از جهت سودمندي حلال شده اند".

با عنايت به اين روايت، آنان كه از واجبات روي برتابند منافعي را از خود دور كرده اند و آنان كه به گرداب حرام فرو مي غلتند متحمل ضررهايي مي شوند. اين امر كليّت داشته و شامل تمامي واجبات و محرمات مي شود.

"حجاب" يكي از همين واجبات الهي است كه مردان و زنان هر كدام تا حدي كه شريعت تعيين كرده، بايد آن را رعايت نمايند. نوشته اي كه فرا روي خواننده گرامي قرار دارد، كنكاشي در موضوع حجاب است. اميد است براي همگان به ويژه بانوام مكرمه اسلامي، مفيد

فايده واقع شود.

محمدي مقدم

بهمن ماه 80

1- ضرورت حجاب

چرا در اسلام "حجاب" مقرّر شده است؟ و ضرورت آن چيست؟

اسلام براي انسان از آن جهت كه انسان است- خواه مرد يا زن- اهميت خاصي قائل است. و در قران كريم آمده است:

"ما فرزندان آدم را بسيار گرامي داشتيم و آنها را بر مركب برّ و بحر سوار كرديم و از هر غذاي لذيذ و پاكيزه آنها را روزي داديم...".1 اكرام فرزندان آدم زن و مرد را شامل مي شود. امتياز جنسيت مفهومي ندارد. كرامت هر انساني به ايمان، عمل صالح و تقوا بستگي دارد. جنسيت از جهت فضيلت نقشي

1.و لقد كرّمنا بني آدم و حَملناهم في البرّ و البحرِ و رَزَقناهم من الطيباتِ... .(سوره اسراء (17) آيه 70).

ندارد و به جنبه حيواني انسان مربوط است. ارجمندي و كرامت هر انساني بسته به كمالات معنوي، خردمندي، پرهيزكاري و انجام كارهاي خير اوست.

آري، هر عملي كه كرامت انسان را خدشه دار نمايد، وقار انسان را از بين مي برد و او را از جنبه شخصيت و انسانيت دور مي نمايد و به مرتبه حيوانيت تنزّل مي دهد. اين عمل از نظر شريعت ناپسند بوده و براي انجام هر يك كيفر متناسب مقرر گرديده است. رعايت كردن حجاب و بي توجهي به آن، يكي از همان امور است.

2- قرآن و موضوع حجاب

قران كريم در آيات بسياري به اين موضوع پرداخته است. اما در سوره كريمه و چند آيه اين واجب را به تفصيل بيان كرده و پيامبر عظيم الشأن را به ابلاغ آن امر فرموده است.

1-در سوره احزاب به پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) چنين خطاب مي كند:"اي پيغمبر(گرامي) با زنان و دختران خود و زنان مؤمنان

بگو كه خويشتن را به چادر فرو پوشند كه اين كار براي اين كه آنها(به عفت و حريّت) شناخته شوند تا از تعرض و جسارت(هوسرانان) آزار نكشند بر آنان بسيار بهتر است و خدا (در حق خلق) آمرزنده و مهربان است".1

1-يا ايّها النّبي قُل لأزواجِكَ و بَناتكَ و نِساءِ المؤمنينَ يدنينَ عليهنّ مِن جلابيبهنّ* ذلكَ اَدْني انْ يُعرفْنَ فلا يُؤذينَ و كان الله غفوراً رحيماً.

در آغاز اين آيه كيفيت حجاب بيان شده است كه بايد سر تا قدم را پوشاند و در پايان آيه، فلسفه حجاب را توضيح داده است.

2-در سوره نور آيه 30 چنين مي فرمايد: اي رسول! زنان مؤمن را بگو تا چشمها (از نگاه ناروا) بپوشند و فروج و اندامشان را (از عمل زشت) محفوظ دارند و زينت و آرايش خود- جز آنچه قهراً ظاهر مي شود- بر بيگانه آشكار نسازند. بايد سينه و بر دوش خود را به "مقنعه " بپوشانند و زينت و جمال خود را آشكار نكنند، جز براي شوهران خود و پدرانشان و شوهر و پسران خود و پسران شوهر و برادران خود و پسران برادر و خواهران خود و زنان خود( يعني زنان مسلمان)... .1

درباره اين آيه، تحت عنوان شأن نزول پس از اين

(سوره احزاب (33) آيه 59)

*جَلبابْ:پوششي است مانند عبا(چادر عربي) و با چادر نماز زنان ايراني كه از سر تا قدم خانمها را مي پوشاند، به طوري كه اندام و برجستگيهاي بدن ديده نمي شود.

1- و قُل لِلمؤمناتِ يَغضُضْنَ من أبصارِهنّ و يحفظنَ فروجهنّ و لا يبدينَ زينتهنّ الا ما ظهرَ مِنها و ليضربنَ بخُمُرهنّ علي جيوبهنّ و لا يُبدينَ زينتهنّ الا لِبعولتهنّ او

آبائهنّ او آباء بُعولتهنّ او ابنائِهنّ او ابناءِ بعولتهنّ او اِخوانهنّ او بني اخوانهنّ او بني اخواتِهنّ او نِسائهنّ. (سوره نور(24)آيه 30).

توضيح بيشتري خواهيم داد. اما دو نكته قابل ذكر و با اهميت در اين دو آيه وجود دارد كه به آنها اشاره مي كنيم: 1-از آيه 30 سوره نور چنين برداشت ميشود كه زنان مسلمان نبايد زيباييهايخود را براي زنان غير مسلمان نمايان سازند كه انها براي مردان خود تعريف نمايند، تا چه رسد به اين كه مردهاي غير مسلمان زنان مسلمان را نظاره كنند، جمال و زيباييهي آنها را ببينند و اين نشانه توجه عميق اسلام به عفت و كرامت زنان مسلمان است.

2-و از آيه 59 سوره احزاب، فلسفه حجاب و ضرورت ان (به شرحي كه خواهيم داد) روشن مي شود.

3- فلسفه حجاب

فلسفه حجاب در اسلام، حفظ شأن و مقام كرامت انساني زنان مسلمان است كه در قسمت آخر آيه 59 سوره احزاب بدان پرداخته شده است. مي فرمايد:

ذلكَ ادني ان يُعرفنَ فلا يُؤذين.

اين مناسب ترين پوشش براي ناشناخته ماندن آنهاست، پس بدين سبب مورد اذيت واقع نمي شوند.

علامه طباطبايي در تفسير شريف الميزان، ذيل اين آيه چنين توضيح مي دهد. " پوشش تمام بدن نزديكتر به فهم اين امر است كه زنان به به اهل سرّ و صلاح و شايستگي شناخته شوند و اهل فسق آنها را مورد تعرّض قرار ندهند".1

1.الميزان عربي، ج 16،ص 361، چاپ دوم، نشر دارالكتب اسلامي، 1390 ه. ق.

فلسفه حجاب، محفوظ ماندن زنان از تعرض برخي مردان هوسباز و در امان ماندن مؤمن از تحريك غريزه و احساسات اعلام شده است.

وجود غرايز در حيوان و انسان از حكمتهاي الهي

براي بقاي نسل است. حيات جمعي حيوانات به صورت نوع، به وجود آن بستگي دارد و تأمين خردمندانه و بي افراط و تفريط آن در چارچوب ضوابط قانوني و شرعي، از تأكيدهاي آيين مقدس اسلام است تا ضمن بهره مندي از آن،

شأن و منزلت انسان نيز محفوظ بماند و دامن عفاف و تقوايش آلوده نگردد و به كرامت انساني آسيبي وارد نشود. بدين جهت، چنان كه توضيح داديم، در سوره نور به مردان و زنان دستور پاكدامني و حفظ عفت و پاك نظري داده شده است: ( اي رسول ما) مردان مؤمن را بگو تا چشمها (از نگاه ناروا) بپوشند و فروج و اندامشان را (از كار زشت با زنان) محفوظ دارند كه اين بر پاكيزگي (جسم و جان) شما اصلح است و البته به هر چه كنيد كاملاً آگاه است.1 خداوند متعال به زنان دستور مي دهد زيباييها و زيورهايشان را از مردان نامحرم پوشيده دارند و با آشكار

1.قل لِلمؤمنينَ يَغُضّوا مِن اَبْصارهِم و يَحفَظوا فُروجَهم ذلك ازْكي لهُم انّ الله خبيرٌ بما يَصْنعونَ. (سوره نور(24) آيه 30).

ساختن آنها فتنه و فساد برپا نكنند و موجب تحريك احساسات نگردند!

مبناي جامعه اسلامي بر رعايت تقوا، ورع، پارسايي، عفاف و پاكدامني است. براي تحقق اين هدف بايد از عوامل تحريك كننده و فسادانگيز جلوگيري شود. مسلمانان بايد در رابطه با اموري كه بطور طبيعي مي تواند عامل گسترش فساد و تحريك عواطف گردد و در نتيجه افراد را به فساد و تباهي سوق دهد و جامعه را دچار ناهنجاريهاي جسمي و روحي نمايد، بر حذر باشند. حكم وجوب عفاف ورزي مردان و زنان در نگاه

و خودداري از ارتكاب اعمال منافي عفت و لزوم حجاب كامل براي زنان، در اين راستا صادر شده است.

4- شأن نزول آيه شريفه وجوب حجاب

امام محمد باقر(عليه السلام) درباره نزول آيه شريفه اي از سوره نور (آيه 31) چنين فرموده اند:

" جواني از انصار رسول خدا(صلي الله عليه و آله و سلم) در مدينه منوره از محلي عبور مي كرد. از جهت مقابل اين جوان، زني در حال عبور بود. هر چند مقنعه كوچكي بر سر داشت، اما سفيدي سينه و گردنش تا بنا گوشش نمايان بود- البته در آن زمان سنت اين بود كه زنان روسري يا مقنعه اي كه بر سر مي بستند تا پشت گوشها بيشتر امتداد نداشت. زيبايي زن عابر نگاه جوان را به خود جلب كرد و احساسات او را تحت تأثير قرار داد. قلبش مضطرب شد و عنان اختيار را از كف داد. با وجودي كه آن زن از مقابلش عبور كرده بود، همچنان نگاهش او را در امتداد كوچه تعقيب مي كرد. هر از گاهي چند برمي گشت و از پشت سر به آن زن نگاهي مي كرد.

بدين سان، جوان ميرفت تا به داخل كوچه مورد نظرش وارد شد. در اين رفت و برگشتها كه با مشغوليت ذهني و هيجان روحي همراه بود، متوجه قطعه استخوان و يا شيشه اي كه از ديوار كوچه بيرون زده بود نگرديد. گوشه صورتش به آن برخورد كرد و خون سر و صورت و لباسهايش را فرا گرفت. وقتي به خود آمد لباسهايش را به خون آغشته ديد. از آشفتگي و حالتي كه پيدا كرده بود، سخت ناراحت شد. با خود گفت: به خدا سوگند! با همين

سر و وضع خدمت رسول خدا مي روم و به آن حضرت شكايت مي كنم.

"سپس، با همان حال به محضر پيامبر(صلي الله عليه و آله و سلم) رسيد. رسول خدا كه او را در ان وضعيت مشاهده كردند علت را جويا شدند. جوان تمام ماجرا را براي پيامبر(صلي الله عليه و آله و سلم) تعريف كرد. بدان هنگام جبرئيل فرود آمد و آيه شريفه قل للمؤمنين يغضون من ابصارهم را تا آخر آيات حجاب بر پيامبر قرائت نمود."1

از اين روايت به خوبي استفاده مي شود كه نداشتن

1-الإمام الباقر(عليه السلام)، اِستقْبل شابٌ من الأنصار امرَأةٌ بالمدينَة- و كانَ النّساء يَتقعنّ خلفَ آذانِهنّ- فَنظرَ اليها و هي مُقبلةٌ فلمّا جازَت نظر اليها و دَخلَ في زقاقٍ قد سمّاه ببني فلان فجعلَ يَنظرُ خلفَها و اعترَضَ وجههُ عظمٌ في الحائِط او زجاجةٌ فشَقّ وجهَهُ فلمّا مضَت المرأةُ نَظرَ فإذا الدّماء تسيلُ علي صَدره و ثوبِه فقالَ و الله لآتين رسولُ الله(ص) و لأخْبِرنّه قال فاَتاهُ فلمّا رَآهُ رسول الله قال: ما هذا فاخبرهُ فهبطَ جبرئيل بهذه الآية قل لِلمؤمنين ... محمد ري شهري: ميزان الحكمه، ج 4، ص 32 و 90، چاپ دارالحديث.

حجاب و بر ملا بودن زيبايي و زيور زنان، موجب جلب توجه نامحرمان شده و برانگيزنده فتنه و فساد است. از طرفي، وقار و شخصيت والاي زنان كه بايد اساس و بنيان خانواده بر آن استوار گردد دستخوش حوادث و تحت الشعاع جنبه هاي ظاهري واقع مي شود و ارزش و كرامت زنان دانشمند و فاضل ناديده گرفته مي شود.

اسلام به منظور پاسداري از حرمت و كرامت و شخصيت واقعي زنان، حجاب را مقرر داشت

تا شؤون اجتماعي آنان محفوظ بماند و از قرباني شدن فضايل و كرامتشان در پاي ظواهر دنيوي جلوگيري نمايد. نگاهها را به انديشه تبديل كند و از ظاهر به باطن ارجاع دهد و دست رد به سينه ظاهر بينان زند.

5- تأملي در مسأله حجاب

با دقت در فلسفه حجاب و شأن نزول آيات ياد شده، مي گوييم:

حجاب : يعني در كمالات زنان انديشه كردن،

" : يعني به جاي شخصي شخصيت را ديدن،

" : يعني در كرامت و فضيلت زنان فكر كردن،

" : يعني گوهري پر بها در صدف داشتن،

" : يعني به همه نامحرمان و ظاهربينان "نه" گفتن،

" : يعني... . اگر آيات شريفه اي كه درباره حجاب صدور يافته به دقت مورد عنايت قرار گيرند، پاسخي جامع براي ظاهربينان هوسباز به همراه دارند.

موضوع حجاب و تأكيد بر عفاف، در همه اديان

الهي مطرح بوده است. براي اثبات اين موضوع، به داستاني از قرآن كريم اشاره مي كنيم.

از حضرت موسي بن جعفر(عليه السلام) در تفسير آيه شريفه:

يا ابَتِ اِسْتأجِرهُ انّ خيرَ مَن استأجَرْتَ القويّ الأمينُ 1،

روايت شده است كه آن حضرت فرمود:

" حضرت موسي بن عمران(عليه السلام) به دليل ترس از فرعونيان از مصر خارج شد. حيران و سرگردان مي رفت تا بر سر چاههاي آب مدين رسيد. گروهي از چاه آب مي كشيدند و گوسفندان خود را آب مي دادند. در گوشه اي دو دختر جلو تعدادي گوسفند را به زحمت گرفته بودند. حضرت موسي(عليه السلام) نزديك رفت و پرسيد: چرا گوسفندان خود را آب نمي دهيد؟ گفتند: پدر ما پيرمرد است و قادر به انجام كارهاي سخت نمي باشد. ما منتظريم تا ديگران دامهاي خود را سيراب كنند،

آن گاه گوسفندان خود را از باقي مانده آبها آب دهيم.

دل حضرت موسي(عليه السلام) به رحم آمد. چاه آب ديگري بود و سنگ بزرگي بر آن نهاده بودند. حضرت موسي به تنهايي آن سنگ را از چاه برگرفت و به كناري نهاد و آب فراواني از چاه بركشيد و گوسفندان را سيراب كرد. سپس

1-يكي از دختران حضرت شعيب گفت: پدر، او را براي انجام كارها اجير كن. او مرد نيرومند و امين است.(سوره قصص(28) آيه 26).

آنها روانه منزل شدند. حضرت موسي به سايه درختي باز گشت و از خداوند تقاضاي كمك نمود.

دختران شعيب آن روز زودتر به خانه رسيدند. پدر علت زود آمدن را جويا شد.موضوع را گزارش كردند. حضرت شعيب فرمود: يكي از شما برود و او را بياورد تا مزد كارش را بدهم. يكي از دختران شعيب نزد حضرت موسي آمد و از او خواست كه براي گرفتن مزد كارش به خانه شعيب برود. حضرت موسي پذيرفت. وقتي به راه افتادند،دختر شعيب به عنوان راه بلد، جلو افتاد. حضرت موسي فرمود: شما پشت سر من حركت كنيد. دختر گفت: شما راه را نمي دانيد. حضرت فرمود: شما از پشت سر بياييد، هر جا كه من اشتباه رفتم راهنمايي ام كنيد. زيرا من از خانواده اي هستم كه از پشت سر به زنان نامحرم نگاه نمي كنند.

بدين طريق به راه افتادند. پس از ملاقات حضرت موسي(عليه السلام) با شعيب، پيامبر ماجراي فرار از مصر را براي شعيب تعريف كرد، و حضرت شعيب گفت: غم مدار كه آنها ديگر بر تو دست نخواهند يافت.

دختري كه حضرت موسي را به منزل آورده بود به پدرش پيشنهاد

كرد او را به كارگري قبول كند، چون جواني نيرومند و امين است. شعيب از دختر خود پرسيد: نيرومندي وي را از برداشتن سنگ چاه فهميدي، امانت دار بودن او را

از كجا دانستي؟ دختر چگونگي آمدن به منزل را براي پدرش تعريف كرد و پاك چشمي و عفاف ورزي حضرت موسي را شرح داد.1

اين طرز رفتار حضرت موسي(عليه السلام) به ما مي آموزد كه در عفت چشم و پيشگيري از هواي نفس و نجات دل از وسوسه گناه سعي بليغ نماييم و پاك دامني و پاكي نفس را وجهه همت خود قرار دهيم.

1-الامام الكاظم(عليه السلام) في قوله تعالي: يا ابتِ استأجرهُ انّ خيرَ من استأجرتَ القويّ الامين. قال لها شعيب يا بُنّية هذا قويّ قد عَرَفتيه برفع الصّخرة، آلامين من اين عَرَفيته؟ قالت يا ابت انّي مُشيتُ قدّامة فقالَ اِمشي من خلفي فأن ضلتُ فَارشديني الي الطّريق فانَا من قوم لا ننظر في ادبار النّساء. (محمدبن علي بن الحسين، صدوق: من لا يحضره الفقيه، چاپ پنجم، دارالكتب الاسلامي، 4/19/4974)

6- وجوب حجاب و تأكيد پيامبر اسلام(صلي الله عليه و آله و سلم) درباره آن

پيامبراسلام(صلي الله عليه و آله و سلم) فرموده اند: هر نگاه بي جا، تير مسمومي از تيرهاي شيطان است. هر كس از خوف خدا آن را ترك كند خداوند در عوض ايماني به او مي بخشد كه شيريني آن را در قلب احساس نمايد.1

از امام علي بن ابي طالب روايت شده است: " روزي در محضر رسول خدا(صلي الله علي و آله و سلم) شرفياب شده و در كنار بقيع نشسته بوديم. آن روز هوا سرد و باراني و زمين اندكي مرطوب بود. در آن حال ديديم كه زني بر الاغي سوار است 1-قال رسول الله(ص)

النظر سهمٌ من سهام ابليس فمن تركها خوفاً من الله اعطاهُ الله ايماناً يجد حلاوتهُ في قلبه. (محمد تقي مجلسي: بحارالانوار، ج 104، دارالاحياء التراث العربي، بيروت 1403، ص 28 و 36. به نقل از ميزان الحكمه، ص 32 و 90.

و از مقابل ما عبور مي كرد. مسير حركت ناهموار بود. ناگهان دست الاغ به گودالي فرو رفت و زن از بالاي ان به زير افتاد. تا چنين شد، رسول خدا(صلي الله عليه و آله و سلم) صورتش را از طرف آن زن برگرداند. اصحاب عرض كردند: اي رسول خدا، زن پوشش كامل دارد. رسول خدا(صلي الله عليه و آله و سلم) سه مرتبه فرمودند:

"خداوند دارندگان پوشش كامل را مورد غفران و آمرزش خود قرار دهد".

سپس فرمودند: " اي مردم، اندام خود را كامل بپوشانيد و بدان وسيله همسران خود را كه از منزل خارج مي شوند از نامحرمان حفظ كنيد".1

1-قال علي(ع):َكنتُ قاعداً في البقيعِ معَ رسول الله(ص) في يَوْمٍ رَجَنَ و مَطرهُ اذمرّت امرأة علي حمار فهوتْ يد الحمار في وهدة فسقطتِ المرأةُ فأعرض النّبي بوجهه قالوا: يا رسول الله انّها ستره ولة قال: اللهم اغفر للمسرولات ثلاثاً. يا ايّها النّاس اتخذوا السراديلات فأنّها من استَر ثيابكم و حسّنوا بها نسائكم اذا خَرَجنَ. (ورام بن ابي فرس: تنبه الخواطر، چاپ نهم، ج 2، ص 78).

7- روايات و مسأله حجاب

از امام صادق(عليه السلام) روايت شده است كه فرمود: " براي زن مسلمان شايسته نيست مقنعه و لباسي بپوشد كه اندامش را نپوشاند".1

روزي پيامبر(صلي الله عليه و آله و سلم) از اصحاب خود پرسيدند: "...زنان در چه حالتي به خداوند نزديكترند؟" خبر اين سؤال به حضرت زهرا(س) رسيد. ايشان

در پاسخ پيامبر عرض كردند: " زن خانه داري كه نامحرم او را نبيند" پيامبر(صلي الله عليه و آله و سلم) با شنيدن اين جواب فرمودند: "فاطمه پاره تن من است".2 1-عن حلبي عن ابي عبدالله(ع)، قال: لا يصلحُ للمرأةِ المسلمة ان تلبسَ من الخُمُر و الدّروع ما لا يواري شيئاً. (محمدبن حسن حرّ عاملي: وسائل الشيعه، ج 4، چاپ دوم، مؤسسسه آل البيت قم، ص 388).

2-سأل رسولُ الله(ص) اصحابَه عن المرأة... فمتي تكونُ ادني من ربّها؟ فلم يدروا فلمّا سمعت فاطمة قالت: ادني ما تكونُ من ربّها ان تليزمَ قصرَ بيتها. فقال رسول الله(ص): "انّ فاطمة بضعة منّي". (احمد رحماني

امام علي(عليه السلام) فرمودند: " چشمها صيدگاه شيطانند."1 و "چشم ديده بان فتنه است".2

رسول خدا(صلي الله عليه و آله و سلم) فرمودند: " از فزوني نگاه برحذر باشيد كه بذر هواي نفس را مي پاشد و غفلت به بار مي آورد".3

امام علي(عليه السلام) فرمودند:" اگر چشم را به شهوت باز كني، نتيجه اش نابينايي قلب است".4

امام صادق(عليه السلام) فرمودند: " عيسي بن مريم(عليه السلام) به اصحابش مي فرمود: از نگاههاي بي جا برحذر باشيد كه در دل شهوت را ميكارد و براي اصحابش فتنه به بار مي آورد".5

و باز فرمودند: مسيح(عليه السلام) مي فرمود: از نگاه به امور ممنوعه برحذر باشيد كه بذر شهوات را مي پاشد و گياه

همداني: فاطمةالزهرا. بهجةقلب المصطفي، چاپ اول، نشر مؤسسه بدر، 1357،ص 273).

1-الامام علي(ع): العيونُ مصائدُ الشيطان، (عبد الواحد آمدي: غرر و دُرر ص 950).

2-الامام علي(ع): العين رائد الفتنِ. (همان مأخذ، ص366).

3-قال رسول الله(ص): ايّاكم و فُضول النظر فانّه يبذر الهوي و يولد الغفلة. (محمد باقر مجلسي: بحارالانوار، ج

72،ص 199).

4-عن علي(ع): اذا بصرُت العين الشهوةَ عمي القلب عن العاقبة.( عبدالواحد آمدي: غرر و دُرر،ص 4063).

5-الامام صادق(ع): يابن جُندبُ انّ عيسي بن مريم(ع) قال: لاصحابه، ايّاكم و النّظرة فانها تزرع في القلب الشهوة و كفي بها لصاحبها فتنة. (حسن بن علي بن...حرّاني: تحف العقول به تصحيح علي اكبر غفاري، دفتر انتشارات اسلامي، تحف العقول، ص 305)

فسق به بار مي آورد".1

رسول خدا(صلي الله عليه و آله و سلم) فرمود: " خشم خداي عزوجل شدت مي گيرد بر زن شوهرداري كه نگاهش را از غير شوهر و يا افراد غير محرمش پر كند".2

درباره نگاه به نامحرم روايت فراوان است كه بدين مقدار بسنده كرديم. آنچه در اين بحث بيشتر اهميت دارد و روايات هم در آن باره بسيار است، وجوب حجاب براي بانوان است. به عنوان نمونه، به چند روايت اشاره مي كنيم.

زني عطر فروش به نام "حولاء" گاهي براي خانواده رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) عطر مي آورد. روزي پيامبر خطاب به او فرمود:

"اي حولاء! زينتهايت را براي غير شوهرت آشكار مكن. براي زن روا نيست ساقهاي دست و پاي برهنه اش را نامحرم ببيند. اگر كسي چنين كند لعنت و خشم خدا و لعن فرشتگان و عذاب دردناكي براي خود آماده كرده است.

" اي حولاء! زناني كه به خدا و روز قيامت ايمان داشته باشند، زيبايي و زينتهاي خود را بر نامحرمان آشكار نمي كنند كه اگر چنين كنند، دين خود را فاسد و خشم خدا

1-و قال(ع): ان المسيحَ عليه السلام قال: اياكم النّظر الي المحذورات فانها بذر الشهوات و نبات الفسق. (محمد باقر مجلسي: بحارالانوار، ج 104،

ص42).

2-قال رسول الله(ص) اشتدّ غضب الله عزوجل علي امرأةِ ذات بكل ملأت عينُها من غير زوجِها او غير ذي محرم منها.( ثواب الاعمال، 338/1).

را برانگيخته اند".1

اميرالمؤمنين(عليه السلام) در وصاياي خود به فرزندش حضرت مجتبي(عليه السلام) فرمود: " پسرم! همسرانت را در حجاب داشته باش، زيرا خير تو و آنها در حجاب كامل آنهاست و باز با حجاب كامل از خانه بيرون رفتن آنها بهتر از آن است كه نامحرم غير مورد اعتمادي به منزلت وارد شود. اگر ممكن باشد كه همسرانت را جز تو كسي نشناسد، انجام بده".2

1-يا حولاءَ لا تُبدي زينتك لغَير زوجك، يا حولاء لا يحل لامرأة ان تظهر مِعصمَها و قدمها لرجُل غير بعلِها و اذا فعلت ذلكَ لم تزل في لعنة الله و سخطه و غضب الله عليها و لعنتها ملائكة الله و اعدّ لها عذاباً اليماً...

يا حولاء مَن كانَت منكنّ نومن بالله و اليوم الآخر لا تجعلْ زينتها لغَير زوجها و لا تبدي خُمُرها و مِعصَمها و الا امرأةِ جعلت شيئاً من ذلك لغير زوجِها فقد افسَدَت دينها و سخطت ربّها. ( حاج ميرزا حسن نوري: مستدرك الوسائل، تحقيق مؤسسه آل البيت،چاپ سوم، ج 14، ص238-245). 2-الامام علي(ع) لإبنه الحسن و اكفُف عليهنّ من ابصارهنّ بحجبك ايّاهنّ فانّ شدةَ الحجاب خير لك و لهنّ و ليس خروجهنّ بأشدّ من إدخالكَ من لا يوثقُ به عليهنّ و ان استطعتُ ان لا يعرفن غيركَ من الرّجال فافعل. ( حسن بن علي بن... حراني: تحف العقول، ص 86).

8- نظر مفسران درباره حجاب

تمام مفسران از جمله طبرسي در مجمع البيان(ج 4، ص 138)، علامه در الميزان(ج 15،ص 156) و نويسندگان كتابهاي منهاج الصادقين (در ج 6، ص

295)، اطيب البيان (ج 9،ص521)، تقريب القرآن(ج 18، ص 98)، حجةالتفاسير(ج5، ص13)، ابوالفتوح(ج 14)، جوامع الجامع(ج 3، ص 103)، اثني عشري(ج 10، ص 488) مخزن العرفان(ج 9، ص 95) بصائر، نمونه، وحي القرآن و ... ذيل دو آيه شريفه سوره نور و احزاب، بر وجوب حجاب كامل تأكيد كرده اند. جمله "وليضربن بخمرهن علي جيوبهن" را مقنعه اي دانسته اند كه تمام سر و گردن را بپوشاند و زيادي آن قفسه سينه را كامل بگيرد. و عبارت "جلباب" را كه در سوره احزاب آمده، به معناي عبا (چادر عربي) و چادر مشكيي كه در ميان خانمهاي ايراني مرسوم است، گرفته اند. از مضمون روايات نيز همين نوع حجاب استنباط مي شود.

9- حضرت زهرا(س) و مسأله حجاب

حضرت موسي بن جعفر(عليه السلام) از پدرانش و از امام علي (عليه السلام) روايت كرده است كه فرمود: " شخص نابينايي از حضرت فاطمه زهرا(س) اجازه ورود خواست. فاطمه زهرا(س) خود را با حجاب كامل پوشاند و سپس اجازه ورود عنايت فرمود. پيامبر خدا(صلي الله عليه و آله وسلم) فرمود: دخترم، چرا حجاب پوشيدي؟ او مردي نابينا است. حضرت زهرا عرض كرد: اما پدر، من نابينا نيستم، به علاوه اين كه، او بوي عطر بدن را استشمام مي كند. پيامبر(صلي الله عليه و آله و سلم) فرمود: " گواهي مي دهم كه تو پاره تن من هستي".1

1-عن موسي بن جعفر عن آبائه قال: قال: علي(ع) استأذنَ اعمي علي فاطمة فاحجبتهُ فقال رسول الله(ص) لها لم حجبته و هو لا يراك؟ فقالت ان لميكن يراني فانّي اراهُ و هو يشمّ المريح فقال: رسول الله(ص) اشهد انك بضعة مني. ( احمد رحماني همداني: فاطمةالزهرا بهجة قلب

المصطفي، ج 4، ص258). ابو نعيم اصفهاني كه از علماي سنت و جماعت است و در صدوسي هجري درگذشته است، كتابي در وصف گزيدگان خدا به نام حلية الأولياء و طبقات الاصفياء در چند مجلد نوشته و فصلي را به فاطمه زهرا(س) اختصاص داده است. در ضمن اين فصل ، به اسناد خود از عمران بن حُصين چنين مي نويسد: " روزي پيغمبر به من گفت:

-با من به ديدن فاطمه نمي آيي؟

-چرا. و با هم به خانه فاطمه رفتيم. پيغمبر رخصت خواست و دخترش اجازت داد.

-با كسي كه همراه من است داخل شوم؟

-پدر، به خدا جز عبائي ندارم!

-دخترم خودت را با آن عبا چنين و چنان بپوش. و دستور پوشيدن داد...".1 از اين روايات و نظير اينها اهميت حجاب و دوري از نامحرمان و مطيع فرمان خداوند در رعايت كامل حجاب از عملكرد زهراي مرضية مستفاد مي شود.

حضرت فاطمه زهرا(س) سخت مقيد بودند كه مطابق دستورالعمل كتاب خدا، در كليه واجبات از جمله حجاب رفتار نمايند. بدين منظور، آن گاه كه براي اقامه دعوي عليه خليفه اول درباره فدك، قصد رفتن به مسجد را

1-سيدهاشم بحراني: حليةالابرار، ج 2،ص 42. و محمد باقر مجلسي: بحارالانوار، ج 43، ص37.

كردند، نخست برابر دستور آيه شريفه قرآن كه مي فرمايد "وليضربن بخمرهن علي جيوبهن" مقنعه بزرگي بر سر مبارك افكندند، چنان كه تمام سر و گردن تا بالاي سينه را پوشاند و سپس مطابق آيه شريفه سوره احزاب كه ميفرمايد: "يدنين عليهن من جلابيبهن"، چادر عربي بلندي روي مقنعه بر سر نهادند و بدين ترتيب آماده رفتن به مسجد شدند. گروهي از زنان فاميل اطراف حضرت را گرفته

بودند، چنان كه مشخص نبود كدام زهراي مرضيه است و مانند رسول خدا قدم برمي داشتند. بلندي چادر حضرت گاه موجب مي شد كه پاي همراهان روي دامن چادر قرار گيرد.1

اين نوع پوشش به دليل رعايت دستور آيه مباركه قرآن صورت گرفت كه آن حضرت مطابق آيه سوره نور، مقنعه پوشيد و مطابق آيه سوره احزاب چادر بر سر كرد.

اگر الگوي زنان مؤمن حضرت زهرا(س) – است كه هست- راه و روش آن بانوي بزرگ اسلام بايد ملاك رفتار و منش زنان مسلمان باشد.

1-...انّه لمّا اجتمعَ ابوبكر و عمر علي منع فاطمةَ فدكاً و بَلغَها ذلك لائتْ خمارها علي رأسها و اشتملتْ بجَلبابها و اقبلت في لمة من حفدتها و نساءَ قومها تطأ ذيولها تحزم مشيتُها مشيةُ رسول الله... (سيد محسن امين، اعيان الشيعه، ج 1، چاپ دارالتعارف بيروت، ص 315) به نقل از كتاب احتجاج طبرسي. و اين حديث از طرق مختلف روايت شده است.

10- حضرت زينب (س) و الگوي حجاب

پس ار حضرت زهرا(س)، منش حضرت زينب(س) به عنوان الگوي حجاب بيان مي شود. در روايتي از يحيي مازني نقل شده است كه گفت: " من در همسايگي اميرالمؤمنين(عليه السلام) در مدينه زندگي مي كردم و در مجاورت خانه اي بودم كه حضرت زينب(س) در آنجا ساكن بود. به خدا سوگند، هيچ گاه شخص آن بانو را نديدم و صدايي از او نشنيدم. هرگاه قصد زيارت جدّش رسول خدا(صلي الله عليه و آله و سلم) را مي نمود، شب به زيارت آن حضرت مي رفت و اين در حالي بود كه برادرش حسن(عليه السلام) از سمت راست و برادرش حسين(عليه السلام) از سمت چپ او حركت مي كردند و

اميرالمؤمنين(عليه السلام) پيشاپيش در حركت بودند. و همين كه نزديك مرقد مطهر پيامبر(صلي الله عليه و آله و سلم) مي رسيد، نخست اميرالمؤمنين(عليه السلام) روشنايي قنديلها را خاموش مي كرد. يك نوبت كه حضرت مجتبي دليل خاموش كردن چراغها را از پدرش سؤال كرد، ايشان فرمودند: "خواهرت زينب همراه ماست. شايد نامحرمي او را ببيند".1

اين دو بانوي بزرگ حضرت فاطمه و حضرت زينب (س) الگوي زنان مؤمنه اهستند و خانمها بايد رفتار و منش آن بزرگواران را الگوي زندگي خود قرار دهند.

ولي متأسفانه، امروزه دشمنان اسلام براي بي عفاف كردن زنان مسلمان و گسترش فساد، تهاجم و هياهوي بسياري به راه انداخته اند.

1-و حدّث يحيي المازي قالَ: كنتُ في جوار اميرالمؤمنين(ع) في المدينةِ مدة مديدةٌ و بالقرب من البيت الذي تسْكنه زينبُ ابنته فلا و الله ما رأيتُ لها شخصاً و لا سمعت لها صَوتاً و كانت اذا ارادتِ الخروجُ لزيارةِ جدّبها رسول الله(ص) تخرجُ ليلاً و الحسن عن يمينها و الحسين عن شِمالها و الأميرالمؤمنين(ع) امامَها فاذا قرُبت من القبر الشّريف سبقها اميرالمؤمنين فاخَمَََََه ضوء القناديلَ فسأله الحسن مرّة عن ذلك فقال: اخشي ان ينظر احد الي شخص اختكَ زينبُ. (احمد رحماني همداني: فاطمةالزهرا بهجةقلب المصطفي، ص642).

11- نظر مراجع تقليد درباره حجاب

بااستناد به آيات شريفه قرآن و روايات فراواني كه به برخي از آنها اشاره شد و نيز سنت عملي حضرت زهرا و زينب كبري(س)، علما و مراجع تقليد به وجوب حجاب فتوا داده و آن را براي زنان مسلمان امري ضروري و لجتناب ناپذير معرفي كرده اند، كه به برخي از آنها اشاره مي شود:

1-امام خميني(ره) در مسأله 2435 و مسأله 2433 رساله توضيح المسائل چهار مرجع

ص 587 و 588ف بر وجوب حجاب تأكيد دارند.

2-آية الله گلپايگاني(ره) در ص 458 رساله، درباره حجاب به عنوان آنچه يك زن بايد بداند، بحث كرده اند.

3-آية الله بهجت، فاضل لنكراني، صافي گلپايگاني و آقاي سيستاني گفته اند: " سزاوار نيست زنهاي مؤمن بدون چادر خارج شوند".

4-آقاي ملكي تبريزي گفته اند: " پوشيدن بدن بر زن واجب و بهترين نوع پوشش واجب همان چادر مشكي است كه زنهاي مؤمنه خود را با آن مي پوشانند".

5-آية الله خامنه اي- دام عزّه- فرموده اند: " بهترين حجاب چادر است. چادر سياه هم بي اشكال است و كراهت ندارد".

ختام سخن

با عنايت به آيات كريمه قرآن و روايات رسيده از معصومان، و با تحقيق و پژوهش مفسران و فوايد كلامي و فلسفي آن و فتواي مراجع تقليد و خردمندان بر ضرمرت وجوب حجاب، بعيد مي نمايد كه كسي از نظر ديني و شرعي در وجوب حجاب و لزوم آن شك داشته باشد. آنچه باقي مي ماند، طرح شبهاتي است كه از طرف مغرضان با هدف بي عفاف كردن بانوان القاء مي شود.

بسيار روشن و طبيعي است كه گوهرهاي ارزشمند را دور از ديد و دسترس اهريمنان حفظ مي كنند،اين خزف است كه در همه جا به فراواني موجود است و از بي ارزشي كسي بدان چشم ندارد. در گذشته ايام، با زور سرنيزه مي خواستند گوهرهاي گرانبها را از صدف درآورند، چادرها را از سر بانوان برداشتند، زنان مؤمن با آنها مقابله مي كردند

و هيچ گاه تسليم نشدند و مردم را در مسجد گوهرشاد به رگبار مسلسل بستند، مجروحان را با كاميون در دل شب به خارج شهر بردند

و زنده به گور كردند، اما توفيق نيافتند، چه: "يد الله فوق ايديهم".

. حال قلم به مزدها تهاجم فرهنگي سنگيني را آغاز كرده اند، به اين اميد كه سدّ عفاف و تقوي را بشكنند و هر روز به شكلي خاص، ندايي را ساز مي كنند.

بر زنان فاضل و دانشمند است كه به اين هرزه جوييها و ياوه سراييها پاسخ بدهند و اين انتظار، انتظار بي جايي نيست.

نيايش

خداوندا، ما را توفيق طاعت، دوري از معصيت، درستي نيت و حقيقت معرفت عنايت فرما!

زبان ما را به صواب و حكمت جاري فرما، و ديدگان ما را از خيانت، و گوشهاي ما را از شنيدن بيهوده و غيبت باز دار!

دانشمندان را به زهدورزي و نصيحت، دانشجويان را به دانش اندوزي و رغبت، شنوندگان را به گوش دادن و متابعت، و بيماران را به شفا و صحت و درگذشتگان را بهلطف و مرحمت و پيروان را به وقار و مسكنت و جوانها را به توبه و انابت و زنها را به حيا و عفت و توتنمندان را به فروتني و وسعت و بيچارگان را به صبر و قناعت روزي فرما.

آمين يا ربّ العالمين

درباره مركز

بسمه تعالی
جَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
با اموال و جان های خود، در راه خدا جهاد نمایید، این برای شما بهتر است اگر بدانید.
(توبه : 41)
چند سالی است كه مركز تحقيقات رايانه‌ای قائمیه موفق به توليد نرم‌افزارهای تلفن همراه، كتاب‌خانه‌های ديجيتالی و عرضه آن به صورت رایگان شده است. اين مركز كاملا مردمی بوده و با هدايا و نذورات و موقوفات و تخصيص سهم مبارك امام عليه السلام پشتيباني مي‌شود. براي خدمت رسانی بيشتر شما هم می توانيد در هر كجا كه هستيد به جمع افراد خیرانديش مركز بپيونديد.
آیا می‌دانید هر پولی لایق خرج شدن در راه اهلبیت علیهم السلام نیست؟
و هر شخصی این توفیق را نخواهد داشت؟
به شما تبریک میگوییم.
شماره کارت :
6104-3388-0008-7732
شماره حساب بانک ملت :
9586839652
شماره حساب شبا :
IR390120020000009586839652
به نام : ( موسسه تحقیقات رایانه ای قائمیه)
مبالغ هدیه خود را واریز نمایید.
آدرس دفتر مرکزی:
اصفهان -خیابان عبدالرزاق - بازارچه حاج محمد جعفر آباده ای - کوچه شهید محمد حسن توکلی -پلاک 129/34- طبقه اول
وب سایت: www.ghbook.ir
ایمیل: Info@ghbook.ir
تلفن دفتر مرکزی: 03134490125
دفتر تهران: 88318722 ـ 021
بازرگانی و فروش: 09132000109
امور کاربران: 09132000109