شاهد آن نباشیم که

عاشقان امام حسین علیه السلام بهره ی کمی از قرآن ببرند، همان گونه که گروهی دیگر بهره کمی از اهل بیت علیهم السلام می برند و عملاً شاهد جدایی میان جلسات حفظ و قرائت قرآن و شبی با قرآن با جلسات عزاداری و هیآت مذهبی باشیم که کم کم از تاریخ و حماسه ی بسیار مهم کربلا کاسته شود. باید بدانیم که روزگاری علامه امینی هاقدس سره روی منبر بوده اند و امروز که قشر تحصیل کرده بیشتری با سؤالات

فراوان داریم باید چگونه باشیم!؟

 خدایا! قرآن را نور فکر، عقیده، قلم، بیان و عملِ فرد و جامعه ی ما قرار بده.

 اگر قرآن شفادهنده است؛ «و نُنزّل من القرآن ما هو شفاء»(1) خاک قبر امام حسین علیه السلام نیز شفاست. «طین قبر الحسین شفاء من کلّ داء»(2)

 اگر قرآن، منار حکمت است،(3) امام حسین نیز باب حکمت الهی است. «السلام علیک یا باب حکمة رب العالمین»(4)

 اگر قرآن امر به معروف و نهی از منکر می کند؛ «فالقرآن آمرٌ و زاجر»(5)امام حسین نیز فرمود: هدف من از رفتن به کربلا، امر به معروف و نهی از منکر است. «ارید أن آمر بالمعروف و اَنهی عن المنکر»(6)

 اگر قرآن نور است؛ «نوراً مبینا»(7)، امام حسین نیز نور است. «کنت نوراً فی الاصلاب الشامخة»(8)

 اگر قرآن برای تاریخ و همه ی مردم است؛ «لم یجعل القرآن لزمانٍ و لالِناس دون ناس»(9)، درباره امام حسین علیه السلام نیز می خوانیم که آثار کربلا از تاریخ محو نخواهد شد. «لا یدْرس أثره و لایُمحی رسمه»(10)

 اگر قرآن، کتاب مبارکی است؛ «کتاب انزلناه الیک مبارک»(11)، شهادت امام حسین علیه السلام نیز برای اسلام سبب برکت و رشد است. «الّلهم فبارک لی فی قتله»(12)

 اگر در قرآن هیچ انحرافی نیست؛ «غیر ذی عوج»(13) درباره ی امام حسین علیه السلام نیز می خوانیم: لحظه ای از حق به باطل گرایش پیدا نکرد. «لم تَمِلْ من حقّ الی باطل»(14)

 اگر قرآن، کریم است؛ «انّه لقرآن کریم»(15)، امام حسین نیز دارای اخلاق کریم است. «و کریم الخلائق»(16)

 اگر قرآن، عزیز است؛ «انّه لکتاب عزیز»(17)، امام حسین فرمود: هرگز زیر بار ذلّت نمی روم. «هیهات منّا الذّلة»(18)

 اگر قرآن، ریسمان محکم است؛ «انّ هذا القرآن... العروة الوثقی»(19)، امام حسین نیز کشتی نجات و ریسمانِ محکم است. «انّ الحسین... سفینة النجاة و العروة الوثقی»(20)

 اگر قرآن، بیّنه و دلیل آشکار است؛ «جائکم بیّنة من ربّکم»(21)، امام حسین نیز اینگونه است. «اَشهد اَنّکَ علی بیّنة من ربّک»(22)

 اگر قرآن را باید آرام و با تأنّی تلاوت کرد؛ «و رتّل القرآن ترتیلا»(23) زیارت قبر امام حسین را نیز باید با گام های آهسته انجام داد. «و امش بمشی العبید الذلیل»(24)

ص: 3

 اگر تلاوت قرآن باید با حزن باشد؛ «فاقروه بالحُزن»(1) زیارت امام حسین علیه السلام نیز باید با حزن باشد. «فَزُره و انت کئیب شعث»(2)

 آری، حسین علیه السلام قرآنِ ناطق و سیمایی از کلام الهی است.

 نشاط بالاتر از رضایت و تسلیم است، ریشه ی نشاط ایمان به راه، رهبر و هدف است و بی نشاطی، نشانه ی باورنداشتن راه، رهبر و هدف است.

 اما مسئله ی انگیزه:

 اسلام به انگیزه ی انسان بسیار توجّه دارد، حتّی سیر کردن گرسنگان اگر بر اساس اخلاص نباشد و انگیزه ی غیر الهی داشته باشد، بی ارزش است.

 یکی از سوره های قرآن سوره ی «عبس» است که در ده آیه ی اوّل آن به شدّت انتقاد می کند که چرا به روی نابینایی عبوس شد، در حالی که نابینا نه عبوسیّت را می بیند و نه خنده را، امّا اسلام اصل عبوس بودن را زشت می داند، نه به خاطر فهمیدن یا نفهمیدن مردم. اسلام ارزشها و ضد ارزشها را واقعی می بیند، نه قراردادی، سیاسی، اقتصادی و تعصّبی.

 انگیزه ی امام حسین علیه السلام خودنمایی، قدرت طلبی، انتقام نبود، انگیزه امام و یارانش اصلاح در دین جدّش بود. انگیزه ی یارانش رسیدن به مال، مقام و تظاهر نبود، آنان با خدا معامله کردند و لذا کودک اسیر شده امام، در برابر کاخ بنی امیّه سخنرانی می کند و می فرماید: به عدد دانه های شن خدا را شکر می کنم؛ «الحمدللّه عدد الرمل و الحصی» و زینب کبری پس از شهادت عزیزانش می فرماید: چیزی جز

زیبایی ندیدم؛ «ما رایت الاّ جمیلا» در حالی که اگر انگیزه غیر خدا باشد، باید گلایه ها و ضعف ها و ناسپاسی ها در کار باشد.

 خلاصه آنکه گرچه اسلام به آمادگی همه جانبه در برابر دشمن توجه دارد؛ «واعدّوا لهم ما استطعتم من قوّة»(1)

 به آموزش های تخصّصی عنایت دارد، گرچه نزد بیگانگان باشد؛ «اُطلب العلم و لو بالصین»

 به حمایت افراد توجّه دارد؛ «تعاونوا علی البّر و التّقوی»(2)

 به ثروت و اطلاعات توجه دارد، اما همه ی اینها به منزله ی عینک وسیله ی دیدن هستند، لکن کار دیدن از چشم است و توفیق تنها از اوست؛ «و ما توفیقی الاّ باللّه»(3) و نصرت تنها از او می باشد؛ «و ما النصر الاّ من عند اللّه»(4)

 امّا آگاهی:

 امروز خلبانان متخصّص، منطقه ای را بمباران می کنند، بدون آنکه بدانند چرا و برای چه؟

 در کربلا همه ی یاران امام حسین علیه السلام آگاه بودند. از آغاز سفر تا کربلا تمام جملات امام نشانه ی این بود که این سفر کامیابی مادّی نیست و برگشتی ندارد، یک انتخاب آزادانه، آگاهانه، مخلصانه و عاشقانه بود.

 در اسلام اشک و سوزی ارزش دارد که بر اساس آگاهی باشد؛ «اعینهم تفیض من الدمع مما عرفوا»(5)

ص: 5

 باور و یقین که آمد، انسان در کار خود تردید ندارد. زینب کبری خطاب به یزید می گوید: من تو را پست و کوچک می دانم؛ «انّی لاستصغرکَ»

 آری اگر انسان در اثر معرفت و شناخت یقین پیدا کرد، پخته می شود و هیچ پخته ای خام نمی شود، ولی اگر بر اساس احساسات و شعارها داغ شد، ممکن است بعد از مدّتی گرفتار تردید و سرد شود، چون هر داغی سرد می شود.

 در قرآن دو نوع دخول داریم: یکی دخول مردم در فضای ایمان و دیگری دخول ایمان در فضای دل. داخل شدن مردم به ایمان آسان است؛ «یدخلون فی دین اللّه افواجا»(1) امّا داخل شدن ایمان در دل، کار سختی است؛ «و لمّا یدخل الایمان فی قلوبکم»(2)

 اکنون که این سطرها را می نویسم، شبی است که حضرت علی علیه السلام در روز آن در غدیر خم به امامت نصب شد، همانها که «یدخلون فی دین اللّه افواجا» بودند، صحنه را دیدند و تبریک هم گفتند، اما پس از چندی علی علیه السلام را رها کردند، زیرا ایمان در قلبشان داخل نشده بود. این است تفاوت دخول مردم در دین با دخول دین در مردم.

 آیه چهارم: شیخ مفیدقدس سره می گوید: همین که امام حسین علیه السلام به سوی مدینه رهسپار شد، گروه هایی از جن و فرشته برای یاری آن حضرت حاضر شدند، امّا امام این آیات را تلاوت فرمودند: «اینما تکونوا یدرککم الموت و لو کنتم فی بروج مشیّدة»(1) هرجا که باشید و لو در برجهای استوار سر به فک کشیده، مرگ شما را فرا می گیرد. همچنین آیه ی: «لَبرَز الّذین کتب علیهم القتل الی مضاجعهم»(2) کسانی که کشته

شدند، در سرنوشتشان نوشته شده بود (با پای خویش) به قتلگاه خود رهسپار می شدند.

 آیه پنجم: همین که امام حسین علیه السلام شب جمعه سوم شعبان (قبل از حرکت به کربلا) وارد مکه شدند، این آیه را تلاوت فرمودند: «و لمّا توجّه تلقاء مَدیَن قال عسی ربّی اَن یهدینی سواء السبیل»(3) و چون رو به سوی مدین نهاد، گفت: باشد که پروردگارم مرا به راه راست راهنمایی کند.

 آیه ششم: در مکه همین که با ابن عباس گفتگو می کردند درباره ی بنی امیّه این آیات را تلاوت فرمودند: «انّهم کفروا باللّه و برسوله و لایأتون الصلاة الاّ و هم کُسالی»(4) آنان به خداوند و پیامبر او کفر ورزیده و جز با حالت کسالت به نماز نپرداخته اند.... و همچنین آیه ی: «یرائون الناس و لایذکرون الله الا قلیلا» با مردم ریاکاری کنند و خدا را جز اندکی یاد نمی کنند. و آیه ی «مذبذبین بین ذلک لا الی

هؤلاء و لا الی هؤلاء و من یضلل اللّه فلن تَجِدَ له سبیلا»(5) در این میان (بین کفر و ایمان) سرگشته اند، نه جزو آنان (مؤمنان) و نه جزو اینان (نامؤمنان) و هر کس که خداوند در گمراهی واگذاردش، هرگز برای او بیرون شدنی نخواهی یافت. و فرمودند: «کلّ نفس ذائقة الموت و انّما توفّون اُجورکم»(6) هر جانداری چشنده (طعم) مرگ است و بی شک در روز قیامت پاداشهایتان را به تمامی خواهند داد.

 آیه هفتم: در آستانه عید قربان که امام حسین علیه السلام از مکه به سوی کربلا حرکت کردند، نماینده یزید در مکه راه را بر حضرت بست، درگیری با تازیانه رخ داد، به امام حسین گفت: می ترسم شما میان مردم شکاف بیفکنی!! حضرت این آیه را تلاوت فرمودند: «لی عملی و لکم عملکم انتم بریئون مما اعمل و انا بری ء مما تعملون»(7) عمل من از آن من و عمل شما از آن شما، شما از آنچه من می کنم بری و برکنارید و من از

آنچه شما می کنید بری و برکنارم.

 آیه هشتم: همین که در مسیر کربلا خبر شهادت مسلم را شنیدند فرمودند: «انّا للّه و انّا الیه راجعون»(8) کسانی که چون مصیبتی به آنان رسد، گویند: ما از خداییم و به خدا باز می گردیم.

 آیه نهم: در نزدیکی کربلا همین که حُر به امام گفت: چرا آمده ای؟ فرمود: نامه های دعوت شما مرا به اینجا آورد، ولی حالا پشیمان شده اید و این آیه را تلاوت فرمود: «فمَن نَکَث فانّما یَنکُث علی نفسه»(9) پس هرکس که پیمان شکند، همانا به زیان خویش پیمان شکسته است.

ص: 7

 آیه دهم: در مسیر کربلا همین که خبر شهادت نامه رسان خود «قیس بن مسهّر صیداوی» را شنید گریه کرد و این آیه را تلاوت فرمودند: «فمنهم مَن قَضی نَحبَه و منهم مَن یَنتَظر و ما بَدّلوا تَبدیلا»(1) از ایشان کسی هست که بر عهد خویش (تا پایان حیات) به سربرده است و کسی هست که (شهادت را) انتظار می کشد و هیچ گونه تغییر و تبدیلی در کار نیاورده اند.

 آیه یازدهم: همین که فرماندار کوفه (ابن زیاد) نامه رسمی برای حُر فرستاد که راه را بر حسین علیه السلام ببندد و او نامه را به امام عرضه داشت، امام این آیه را تلاوت فرمودند: «و جعلناهم ائمّة یدعون الی النار...»(2) و آنان را پیشوایانی خواندیم که به سوی آتش دوزخ دعوت می کنند و روز قیامت یاری نمی یابند.

 آیه دوازدهم: امام حسین علیه السلام در کربلا درباره لشکر یزید برای دخترش سکینه این آیه را تلاوت فرمود: «اِستَحوَذ علیهم الشیطان فاَنساهم ذکر اللّه»(3) شیطان بر آنان دست یافت، سپس یاد خدا را از خاطر آنان برد.

 آیه سیزدهم: در روز عاشورا برای لشکر یزید این آیه را تلاوت فرمود: «فاجمعوا اَمرکم و شُرکائکم ثمّ لایکن امرکم علیکم غُمّة ثمّ اقضوا الیّ و لاتنظرون»(4) شما با شریکانی که قائلید، کارتان را هماهنگ و عزمتان را جزم کنید، سپس در کارتان پرده پوشی نکنید، آنگاه کار مرا یکسره کنید و مهلتم ندهید.

 و نیز آیه «انّ ولیّ اللّه الذی نزل الکتاب و هو یتولّی الصالحین»(5) سرور من خداوند است که (این) کتاب آسمانی را فرو فرستاده است و او دوستدار شایستگان است. و نیز آیه ی: «و انّی عذت بربّی و ربّکم ان ترجمون»(6) و من از شرّ اینکه سنگسارم کنید، به خود و پروردگار شما پناه می برم. و همچنین آیه ی: «انّی عذتُ بربّی و ربّکم من کلّ متکبّر لایؤمن بیوم الحساب»(7) من به پروردگار خود و پروردگار شما از (شرّ)

هر متکبّری که به روز حساب ایمان ندارد، پناه می برم.

 خداوند خود اوّل مصلح است؛ «و اصلح بالهم»(1) و لذا از مردم نیز خواسته تا اوّل عیب های خود را اصلاح کنند؛ «تابوا و اصلحوا...»(2) و سپس به اصلاح جامعه بپردازند. «فاتّقوا اللّه و اصلحوا ذات بینکم»(3) اصلاح گر هرگز به دنبال فتنه انگیزان نمی رود، «و اصلح و لا تتّبع سبیل المفسدین»(4) البتّه اصلاحات باید بر معیار عدل و قانون باشد «فاصلحوا بینهما بالعدل و اقسطوا»(5)

 کسی که راههای صلاح و اصلاح را به روی خود ببندد، نابود خواهد شد هر چند فرزند پیامبر باشد؛ «انّه لیس من اهلک انّه عمل غیر صالح»(6) (ای نوح!) او از خاندان تو نیست، براستی که عمل او غیر صالح است. اولیای الهی از خدا درخواست می کردند که به صالحان ملحق شوند. «اَلحِقنی بالصالحین»(7)

 قرآن معمولاً ایمان را همراه عمل صالح بیان کرده است؛ «الذین آمنوا و عملواالصالحات» اثر بخشی عمل صالح محدود به زمان و مکان نیست و حتّی نسل های بعدی از اعمال پدران صالح خود خیر و بهره می برند. «و کان ابوهما صالحا»(8)

 قرآن هدف از کامیابی از نعمت ها را انجام عمل صالح می داند، «یا ایّها الرّسل کلوا من الطیبات و اعملوا صالحا»(9) یعنی بهره گیری و کامیابی شما از نعمت ها باید برای انجام کار نیک و عمل صالح باشد.

 خداوند متعال حکومت آینده ی زمین را نصیب بندگان صالح خود خواهد کرد. «اِنّ الارض یَرثُها عبادی الصالحون»(10)

 انسان بعد از اصلاح خود، باید به اصلاح دیگران بپردازد و تمام توان خود را در این راه بکار گیرد «ان ارید الا الاصلاح ما استطعت»(11) چیزی جز اصلاح تا سر حد توانم نمی خواهم.

 البتّه خداوند متعال اصلاح طلبان واقعی را از کسانی که شعار اصلاح می دهند، جدا می کند و چهره ی مدّعیان دروغین را افشا می کند؛ «قالوا انّما نحن مصلحون ألا اِنّهم هم المفسدون و لکن لایشعرون»(12) آنها می گویند: فقط ما اصلاح طلبیم، آگاه باشید آنها خود فساد کنندگانند، ولی نمی فهمند.

 آری، خداوند مصلحین واقعی را می شناسد. «و اللَّه یعلم المفسد من المصلح»(13)

 خداوند به مصلحان واقعی وعده ی پاداش داده است. «انّا لانضیع اجر المصلحین»(14)

 نکته قابل توجه آنکه هر چه میزان فساد بالا برود، تلاش مصلحانه ی بیشتری را طلب می کند. (آری هر چه هوا گرم تر شود، نیاز به آب زیادتر می شود) و هر چه مفسدان خطرناکتر شوند، مصلحان بزرگتری می طلبد. در برابر نمرود جز ابراهیم علیه السلام و در برابر فرعون جز موسی علیه السلام و در برابر یزید جز حسین علیه السلام چه کسانی می توانند مقابله کنند؟!

ص: 9

 بدیهی است برنامه ی اصلاحات همیشه با نامه و گفت وگو و تذکّر پیش نمی رود، بلکه گاهی شرایطی پیش می آید که باید به استقبال خطر رفت. امام حسین علیه السلام اوّلین مصلِح اسلامی است که به استقبال سخت ترین شداید رفت و جان خود را تسلیم حقّ نموده و به شهادت رسید.

 آری، امر به معروف و نهی از منکر مراحلی دارد که در بعضی مراحل باید تا شهادت پیش رفت. چنانکه خون های مقدّسی در راه آن ریخته شده است. «و یقتلون الذین یأمرون بالقسط من النّاس»(1)

 توجیهات نابجا

 بعضی برای سکوت خود توجیهاتی دارند و کلماتی را می گویند از قبیل:

 کار از کار گذشته است.

 با یک گل بهار نمی شود.

 ما و او را در یک قبر نمی گذارند.

 عیسی به دین خود، موسی به دین خود.

 دیگران هستند، به ما چه ربطی دارد.

 در زندگی شخصی افراد دخالت ممنوع است.

 نانم قطع شده و مردم از من رنجیده می شوند.

 خجالت می کشم و با او رودرواسی دارم.

 ولی قیام امام حسین علیه السلام ثابت کرد که با یک حرکتِ خالصانه، می توان تاریخ را متحوّل کرد و با یک گل بهار می شود.

 ما باید با طاغوت ها مبارزه کنیم، زیر پا و سُم اسب برویم ولی زیر بار زور نرویم. سر به نیزه دهیم ولی در برابر ظلم سر خم نکنیم و نباید تصوّر کنیم که آثار امر به معروف و نهی از منکر فوری است، زیرا گاهی آثار یک کلام یا قیام و حرکت، بعد از سال ها جلوه می کند.

 قرآن به عفو کردن و پذیرش عذر مردم سفارش می کند که نمونه ی بارز آن در کربلا عفو و بخشش حرّبن یزید ریاحی است.

 قرآن می فرماید: «و العاقبة للمتّقین»(1)و «و العاقبة للتقوی»(2) نام نیکی از دهها هزار جنایتکار در کربلا نیست، امّا نام 72 تن سرباز امام حسین علیه السلام همچنان زنده است.

 قرآن می فرماید: ای پیامبر! ما نامت را بلند داشتیم؛ «و رفعنا لک ذکرک»(3)، در کربلا نام حسین علیه السلام برای همیشه بلند آوازه ماند.

 قرآن می فرماید: «واُمرت لان اکون اوّل المسلمین»(4) یعنی رهبر باید پیشگام باشد و در کربلا امام حسین علیه السلام فرزندش علی اکبرعلیه السلام را قبل از جوانان بنی هاشمی به میدان نبرد فرستاد.

 قرآن می فرماید: «فاستقم کما اُمرتَ و مَن تابَ مَعَک»(5) ای پیامبر! تو و یارانت استقامت بورزید، در کربلا بهترین جلوه های استقامت را در امام حسین ویارانش علیهم السلام می بینیم.

 قرآن به جای نام بردن از افراد، ملاک ها و معیارها را بیان می کند. مثلاً می فرماید: مولای شما کسی است که در رکوع نمازش انگشتر خود را به فقیر داد و در یک لحظه بین نماز و زکات را جمع کرد، و این مردمند که باید جستجو کرده مصداق آیه را پیدا کنند، در کربلا امام حسین علیه السلام نفرمود: من با یزید بیعت نمی کنم، بلکه فرمود: «مثلی لایبایع مثله» یعنی خطِ ستیز حقّ و باطل در طول تاریخ بوده، هست و

خواهد بود. قرآن می فرماید: بدی های مردم را با خوبی جواب دهید؛ «ویدرؤن بالحسنة السیئة»(6)، در کربلا حُرّ راه را بر امام می بندد، ولی امام حسین علیه السلام به تشنگان لشکر حُر و حتّی به اسب های آنها آب می دهد.

 قرآن پیروی از خدا و اولیای الهی و وفاداری را سفارش می کند، برخی یاران امام حسین علیه السلام که جان خود را برای نماز ظهر عاشورا سپر کرده و تیرها را به جان خریدند هنگامی که امام بعد از نماز و در لحظه آخر عمر آنان بالای سرشان آمد آنها پرسیدند: آیا وفا کردیم؟ گویا تا آن لحظه نسبت به وفاداری خود شک داشتند!

 قرآن در بسیاری از آیات سفارش به توحید می کند، جمله ای که امام حسین علیه السلام فرمود: «لا معبود سواک» بهترین جلوه ی این آیات است.

 قرآن به نهی از منکر و غیرت دینی و دفاع از حریم سفارش می کند، در کربلا آخرین جمله امام حسین علیه السلام در گودی قتلگاه به لشکر یزید این بود که به خیمه های من حمله نکنید و ناموس مرا پاس دارید و اگر دین ندارید لا اقل در دنیا آزاد مرد باشید!

ص: 12

 قرآن به تسلیم و رضا در پیشگاه خدا سفارش می کند، امام حسین علیه السلام نیز که روزی بر دوش پیامبراسلام صلی الله علیه وآله و روزی زیر سُم اسبان بود، در هر حال راضی و تسلیم خداوند است.

 2- سرچشمه ی همه ی عزّت ها خداست. در قرآن مکرّر می خوانیم: «اِنّ العزّة للّه جمیعا» قرآن عزّت خواهی از غیر خدا را نکوهش می کند. «أیبتغون عندهم العزّة»(1)

 3- فروتنی در برابر حق عزّت است؛ «العزّ ان تذلّ للحقّ»(2) شیطان عزّت خود را از نژادِ آتشی خود می طلبید، در حالی که عزّت او در سایه طاعت خدا بود.

 عزّت های دنیوی در حقیقت ذلّت است. امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید: دنیا به گونه ای است که عزّت آن ذلّت است، داشتن مرکب زیبا که به ظاهر عزّت است، در واقع نوعی وابستگی و اسیر شدن نسبت به آن است. باغ و بستان به ظاهر برای کشاورز عزّت است، امّا تا تمام عمر و قدرت او را نگیرد خودش را عرضه نمی کند.

 عزّتی ارزش دارد که سبب تکبّر و فخرفروشی نگردد و به هر مقدار که بیشتر شد، انسان در درون، خودش را کوچک تر احساس کندو فروتنی کند؛ «الهی اعزّنی و لاتبتلینی بالکبر و لا تحدث لی عزّاً ظاهراً الا اَحدثتَ لی ذلّة باطنة عند نفسی بقدرها»(3) قرآن سلطه ی کفار را بر مؤمنین ممنوع می داند؛ «لن یجعل اللّه للکافرین علی المؤمنین سبیلاً»(4)

 قرآن پذیرفتن ظلم را مثل ظلم کردن حرام می داند. «لاتَظلِمون و لا تُظلِمون»(5)

 قرآن زندگی با ذلّت را مرگ و مرگ با عزّت را زندگی می داند.

 قرآن آنچه را ملاک دانسته، در راه خدا بودن است، نه کشتن و نه کشته شدن؛ «اِنّ اللّه اشتری من المؤمنین انفسهم و اموالهم بانّ لهم الجنّة... فیَقتلون و یُقتلون»(6)

 قرآن به انسان عزّت داده و فرموده:

 هستی برای توست؛ «خلق لکم»(7)

 روح خدا در توست؛ «نفخت فیه من روحی»(8)

 تو مسجود فرشتگان هستی؛ «فسجدوا الا ابلیس»(9)

 تو جانشین خدا هستی؛ «انّی جاعل فی الارض خلیفة»(10)

 سرپرست شما خداست؛ «اللّه ولیّ الذین آمنوا»(11)

 انبیا پدران شما هستند؛ «ملّة ابیکم ابراهیم»(12)

 آفرینش تو هدفدار است؛ «و ماخلقت الجن والانس الا لیعبدون»(13)

 در کربلا جلوه ی عزّت الهی را می بینیم، نوجوان 13 ساله ای به نام حضرت قاسم می گوید: اگر مسئولین جامعه ی اسلامی یزید و طرفدارانش هستند، پس مرگ از عسل شیرین تر است.

 امام حسین علیه السلام می فرماید: بنی امیّه مرا بین شهادت و بیعت (سازش) مخیّر ساخته است، «هیهات من الذلّة»، در کربلا بدن امام سوراخ سوراخ شد، اما به عزّتش لطمه ای وارد نشد،

ص: 14

انواع غمها بر حضرت زینب وامام سجادعلیهما السلام وارد شد، اما جلوه های عزّت آنها در خطبه ها، تار وپود نظام بنی امیه را از هم گسست.

 هنگام اقامه ی نماز در ظهر عاشورا، 30 تیر به سوی حضرت رها شد، یعنی در برابر هر کلمه از حمد و رکوع و سجده تقریبا یک تیر به امام پرتاپ شد.

 * به راستی نماز چیست که در عصر تاسوعا هنگامی که به سید الشهداعلیه السلام پیشنهاد حمله می شود، حضرت طی چند نوبت گفتگو جنگ را یک روز به تأخیر می اندازند و می فرمایند: «انّی اُحبّ الصلوة» و نفرمود: می خواهم نماز بخوانم، بلکه فرمود: من نماز را دوست دارم. بسیاری از ما نماز می خوانیم، ولی چقدر نماز را دوست داریم؟

 زراره از امام صادق علیه السلام در باره کعبه پرسید: دهها سال است که هرگاه درباره ی حج و کعبه از شما سوال می کنم، پاسخ جدیدی می دهید، علم شما به کجا متّصل است؟ امام فرمودند: آیا می خواهی کعبه ای که هزاران سال قبل از آدم بوده با چند کلمه اسرارش تمام شود.

 این در حالی است که کعبه و تمامی اسرار و رموز آن که امام به آن اشاره فرمودند، تنها قبله ی نماز است و قبله، یکی از شرایط نماز!!

 * امام حسین علیه السلام حاضر می شود تا بدن مبارکشان سوراخ سوراخ شود، ولی ارزش نماز شکسته نشود. سر مقدّس سید الشهدا بر روی نی قرآن می خواند، یعنی سر از بدن جدا می شود ولی سر و دل از قرآن جدا نمی شود.

 عزادارن حسینی! ظهر عاشورا در هر کجا هستید، به یاد امام حسین علیه السلام و آخرین نماز کربلای او، همراه با حضرت مهدی (عجل اللَّه تعالی فرجه الشریف) نماز ظهر عاشورا را باشکوه و با اخلاص بپا دارید.

 قرآن کسی را که در جبهه از خود شهامت نشان می دهد لایق مقام می داند. «قتل داود جالوت آتاه اللّه الملک و الحکمة و علّمه مما یشاء»(1)

 قرآن یکی از ارزشهای حضرت ابراهیم را جرأت او بر شکستن بت ها می داند. «وتاللَّه لاَکیدنّ اصنامکم»(2)

 قرآن می فرماید: چه بسا پیامبرانی که با همراهان مخلص به جبهه و جنگ رفتند و در برابر سختی ها سستی نورزیدند و از خود ضعف نشان نداده و سر فرود نیاوردند و اینگونه کار و روحیّه ی آنان را می ستاید. «و کأیّن من نبیّ قاتل معه رِبّیونَ کثیرٌ فما وَهَنوا لِما اصابهم فی سبیل اللَّه و ما ضَعُفوا و مااستکانوا و اللَّه یحبّ الصابرین»(3)

 شاید یکی از اسرار مهم مراسم حج که بر تمام حجاج بیت اللَّه واجب شده است تا شبهایی را در بیرون مکه (بیابان منی) بمانند، آن است که آنجا قربانگاه اسماعیل و محل مبارزه حضرت ابراهیم با شیطان است.

 آری وجوب توقّف در قتلگاه اولیای خدا، یک عزاداری عملی و بیادماندن یاد شهداست.

 در برابر این گروه، قرآن از گروه هایی به شدّت انتقاد کرده است از جمله:

 1 - کسانی که تنها به زندگی دنیا دل بسته اند. «أرضیتم بالحیوة الدنیا»(4)

 2 - کسانی که رفاه زندگی را محبوب تر از جبهه و جهاد می دانند. «قل ان کان ابائکم و ابنائکم و اخوانکم و ازواجکم و عشیرتکم و اموال اقترفتموها و تجارة تخشون کسادها و مساکن ترضونها أحبّ الیکم من اللَّه و رسوله و جهاد فی سبیله فتَربّصوا...»(5)

 3 - کسانی که از دشمن می ترسند. «قالوا لاطاقة لنا الیوم بجالوت و جُنوده»(6)

 4 - کسانی که مسئله نا امنی خانه را مطرح می کنند و برای فرار از جبهه و جنگ، از پیغمبر مرخّصی می خواهند. «یقولون اِنّ بُیوتنا عورة و ما هی بعورة ان یریدون الا فرارا»(7)

 5 - کسانی که از پیامبر برای شرکت در جبهه عذرخواهی می کنند و بهانه می گیرند که شرکت ما در جنگ تبوک سبب گناه می شود، زیرا در برخورد با رومیان به دخترانشان نگاه خواهیم کرد و گرفتار فتنه و گناه خواهیم شد. در حالی که بزرگ ترین فتنه و گناه که در آن غرق شده اند، فرار از جبهه و تنها گذاشتن پیامبر است. «و منهم مَن یقول ائذن لی و لا تَفتِنّی اَلا فی الفتنة سقطوا»(8)

 کسانی که گرمی هوا را برای ترک جنگ بهانه قرار دادند. «قالوا لا تَنفروا فی الحَّر قل نارُ جهنّم اشدُّ حرّا»(9)

 کسانی که به خاطر نرفتن به جبهه خوشحالند. «فرح المخلّفون بمَقعَدهم خلاف رسول اللَّه»(10)

ص: 17

 خداوند به پیامبرش دستور می دهد بر مرده ی مرفّهانِ بی درد و منافقانِ ترسو و فراریان از جبهه نماز نگزار و حتّی بر سر قبر فراریان نباید حاضر شد، پس بر مزار شهدا باید حاضر شد.

 حضرت فاطمه علیها السلام هر هفته دوبار (دوشنبه و پنجشنبه) پیاده چند کیلومتر راه را از منزل تا مزار شهدای اُحد طی می کرد و حتّی مقداری خاک قبر شهید را به خانه برد و از آن دانه های تسبیح ساخت و در دست می چرخاند تا بدین وسیله شهدا فراموش نشوند.

 خداوند آنچه در زمین و آسمان است آفرید؛«اللّه الذی خلق السموات و الارض»(1) و آن را مسخّر بشر قرار داد؛ «سَخّر لکم ما فی السموات و ما فی الارض»(2) و بشر را برای عبادت و بندگی آفرید؛ «وما خلقت الجنّ و الانس الاّ لِیَعبدون»(3) و قلّه ی عبادت نماز است و قلّه ی نماز سجده است که در سجده بهتر است بر خاک کربلا و تربت شهید سجده کنیم تا شهدا فراموش نشوند.

 در آداب سفر حج می خوانیم: کسی که مکه رود و پیامبر را در مدینه زیارت نکند، جفاکار است و کسی که به مدینه رود و پیامبر را زیارت کند و شهدای اُحد را در کنار مدینه زیارت نکند، جفا کرده است، بنابراین چنین نتیجه می گیریم که الوهیّت مکه به نبوّت مدینه و نبوّت مدینه به شهادت اُحد پیوند خورده است. یعنی مکه به مدینه وابسته و مدینه به اُحد.

 آیا در این سرّی نیست که شهدای اُحد 72 نفر بودند و شهدای کربلا 72 نفر و شهدای حزب جمهوری هم 72 نفر بودند؟!

 هر سال میلیون ها مسلمان در سرزمین منی در کنار خانه ی خدا به پیروی از ابراهیم علیه السلام در سه روز پشت سر هم به سوی نماد شیطان، 49 سنگ پرتاب کرده و از شیطان و شیطان نماها برائت می جویند.

 جالب آنکه بعد از پرتاب سنگ ها به سوی شیطان، این دعا را می خوانند: «خدایا حج من را قبول کن» که این رمز آن است که قبولی حج با طرد شیطان وشیطان نماها همراه است.

 ناگفته پیداست که شیطان در هر زمان به شکل و صورتی است، چنانکه امام راحل قدس سره فرمود: آمریکا شیطان بزرگ است.

 در زیارت عاشورا به امام حسین علیه السلام و یارانش صد مرتبه سلام می دهیم و در مقابل به دشمنان او که دشمنان دین و خدایند، صد بار لعنت می کنیم.

 تکرار پرتاب سنگ در سرزمین منی به شیطان و تکرار لعنت در زیارت عاشورا، نشان دهنده ی آن است که باید با محبّت خوبان و بغض دشمنان خو بگیریم و خو گرفتن در اثر تکرار است.

 حضرت علی علیه السلام متولّد کعبه و خانه زاد خداست، خداوند می فرماید: به دور کعبه بچرخید تا در طواف خانه خدا عشق علی و فکر و راه او در جان شما جای گیرد. انسان بی عشق و تنفّر، همانند حیوانی است که فقط نفس می کشد.

 در هر شبانه روز ده مرتبه از خداوند می خواهیم که ما را در راه اولیای خود ثابت قدم بدارد؛ «اهدنا الصراط المستقیم صراط الّذین انعمت علیهم» و از راه منحرفان و غضب شدگان بیزاری می جوییم «غیر المغضوب علیهم و لا الضّالّین» سنگ کعبه را می بوسیم، ولی از سنگ جمرات با پرتاب سنگریزه ها به آن، ابراز نفرت می کنیم.

 روز عرفه به عشق حسین علیه السلام و دعای او اشک می ریزیم، ولی فردای آن در عید قربان، کارد به دست، خون می ریزیم و قربانی می کنیم. با یک دست دعا و با دست دیگر سلاح.

 آری مسلمانان باید در تمام شئون زندگی اینگونه باشند.

 امام جمعه ی مسلمین بر لبش فرمان تقوی و در چشمش اشک و بر دستش سلام و گام هایش استوار در قیام است، فکرش آگاه به آفاق و ذهنش انباشته از علم است. واین معنای جامعیّت نمایندگان مکتبی و علما و خطبا در اسلام است.

 اگر به امام حسین علیه السلام سلام می گوییم، از قرآن آموخته ایم که به پیام آوران آسمانی و رهروان الهی سلام می گوید: «سلام علی نوح فی العالمین»(1)، «سلامٌ علی ابراهیم»(2)، «سلام علی موسی و هارون»(3)، «سلام علی آل یاسین»(4)

 اگر به پیامبر صلی الله علیه وآله صلوات می فرستیم، از قرآن یاد گرفته ایم که می فرماید: «اِنّ اللَّه و ملائکته یصلون علی النّبی»(5) خداوند و فرشتگان بر پیامبر درود می فرستند و اگر ما بر

ص: 19

بنی امیه و غاصبان حکومت حقّ و تبهکاران تاریخ بشریّت، لعن و نفرین می کنیم، باز از قرآن آموخته ایم که می فرماید: «اِنّ الّذین یؤذون اللَّه و رسوله لعنهم اللَّه فی الدنیا و الاخرة»(1) آنان که خدا و

پیامبرش را اذیّت می کنند، خداوند آنها را در دنیا و آخرت لعنت می کند.

 ما نفرین و لعن به دشمنان خدا را از انبیا یاد گرفته ایم؛ «لعن الّذین کفروا من بنی اسرائیل علی لسان داود و عیسی بن مریم»(2) کافران بر زبان داوود و عیسی بن مریم لعن شده اند.

 ما نفرین را از سیره ی پیامبر اسلام آموخته ایم که در ماجرای مباهله فرمودند: «ثمّ نَبتَهِل فنجعل لعنة اللَّه علی الکاذبین»(3) ما با هم مباهله می کنیم و لعنت خدا را برای دروغگویان قرار می دهیم.

 بعضی از مجرمان را نه تنها خدا و پیامبران لعن و نفرین می کنند، بلکه تمام موجودات با شعور هستی نیز آنان را دائماً لعنت می کنند. «اولئک یلعنهم اللَّه و یلعنهم اللاعنون»(157)

 کوتاه سخن آنکه سلام و نفرین ما در تمام زیارت ها به خصوص زیارت عاشورا، برخاسته از فرهنگ و روح قرآن است.

157) بقره، 159.

ص: 20