بسم الله الرحمن الرحیم

ص: 2

امام مهدی (عج) و آینده زندگی

گردآوری و تنظیم : مهدی حکیمی

ص: 3

ص: 4

تصویر

ص: 6

تصویر

ص: 7

ص: 8

کجاست و تاریخش چیست؟ و خانواده اش کیست؟ همچنین اگر نسبت به آینده خود و همه همنوعان انسانی اش، شناختی - اگرچه اندک - نداشته باشد و نداند که او و سایر انسانها به کدام راه می روند و چه سرنوشتی در انتظار آنان است و آینده آنان چگونه است، به سردرگمی و سرگردانی دچار می شود.

گذشته شناسی با علم تاریخ است. آینده شناسی در پرتو پیش بینیهای دینی روشن می شود و گه گاه آینده نگریهای انسانی، سایه روشنی نسبت به آینده پدید می آورد. آینده شناسی های انسانی چون دلیل روشنی در دست ندارد احتمالی و فرضی است و چه بسیار که این گونه پیش گوییها نادرست از کار درآید.

امام على (علیه السلام): بدانید که در فردا [حوادثی پدید می آید و در آینده مسائلی رخ خواهد داد که برای شما ناآشنا و ناشناخته است..... (1)

اما آینده شناسیهای دینی، که پیامبران و امامان آگاه و راستگو آن را پیشگویی کردند و با علم خدایی سخن گفتند، موجب آرامش فکر و اطمینان انسان می شود چون پیامبران و امامان بارها و بارها پیشگوییهای کردند و همه راست و درست درآمده است. از این رو، آنچه آنان درباره آینده می گویند، حتمی است.

آینده شناسی، موضوعی است که برای همه انسانها لازم

ص: 10

است؛ ليکن برای جوانان و نوجوانان از اهمیتی بیشتر برخوردار است، زیرا افراد سالخورده و کهنسال بیشترین بخش عمرشان را گذرانده اند و تنها بخش اندکی از زندگی شان باقی مانده است. اما نوجوانان و جوانان بیشترین بخش عمرشان باقی مانده و در آینده است و آینده بیش از نیم قرن عمر آنان را تشکیل می دهد. از این رو، باید بیشتر بررسی کنند که در آینده چه مسائلی رخ خواهد داد و چه پیشامدهایی در سر راه انسان قرار خواهد گرفت. شاید در آینده زندگی یک نوجوان با جوان ، همان حوادث بزرگ را که پیشگویی کردند پدید آید و اوضاع جهان دگرگون شود و حکومتهای ظلم واژگون شوند و حکومت و دولتی خدایی آشکار گردد و همه انسانها را به طور مساوی بنگرد و ظلمها را نابود سازد و برابری و برادری میان همه مردم پدید آورد. همه افراد انسانی را چون یک خانواده به هم مهربان کند و این همه مشکلات را برطرف سازد.

نوجوان و جوان باید به چنین روزهایی که ممکن است در آینده زندگی او رخ دهد، توجه داشته باشد و خود را برای آن دوران و شرایط آن آماده کند. چون در هر اجتماعی شرایطی برای زندگی وجود دارد و شرایط آینده که دوران ظهور حق و عدل است شرایط ویژه دارد و انسان باید شایستگی زندگی در آن زمان را داشته باشد. به ویژه اگر بخواهد فردی شایسته باشد، باید از هم اکنون با به کارگیری روشهای تربیتی و اخلاقی خود را شایسته بسازد. چون اخلاقهای زشت و غیرانسانی یا اخلاقهای زیبا و انسانی، کم کم در انسان به وجود می آید و انسان را بالا می برد یا پایین می آورد. يكباره یک نوجوان با جوان ، نیک و نیک رفتار نمی شود، این صفتها همه، به تدریج و با مواظبت و تربیت در آدمی پدید می آید. بنابراین،

ص: 11

برای شرکت در جامعه آینده که جامعه انسانی و اسلامی کامل است و همه رفتارها و کردارها نیک و زیباست، باید از هم اکنون آماده شد و با نیکی و اخلاق انسانی و تربیت درست خو گرفت و عادت کرد و خوبیها را به صورت عادتهایی در روح جایگزین ساخت تا آنگاه که انقلاب جهانی امام مهدی (عج) رخ داد، جوانان و نوجوانان شایستگی شرکت در آن دوران را داشته باشند.

در گفتار معصومان رسیده است که یاران حضرت مهدی (عج) جوانان هستند و سالخوردگان، میان یاران حضرت چون نمک در غذا اندك اند.

امام علی (علیه السلام): یاران مهدی (عج) جوانان هستند که سالخورده ای میان آنان نیست مگر به مقدار سرمه در چشم و نمک در غذا، و کمترین بخش غذا نمک است.(1)

از این حدیث معلوم می شود که جوانان، بیشتر باید آینده شناس باشند و ضوابط و مقررات آن را خوب بدانند و بیش از همه، خود را برای آینده بسازند و فداکار بار بیاورند. این رساله کوچک اگر راه آینده شناسی را کمی روشن کند و در این راه اندکی موفق شود، مایه خرسندی است.

ص: 12

ص: 14

کردار شان از راستی و پاکی سرچشمه گرفته و رفتارشان با آموزشهای تو ای مزدا هماهنگی دارد. آنان به درستی از بین برندگان خشم و نفرت و پدید آورندگان مهر و آشتی می باشند. -آنان برای در هم شکستن خشم برانگیخته شده اند ....(1)

ص: 16

ریشه هایش خواهد شکفت و روح خدا بر او قرار خواهد گرفت ... مسکینان را به عدالت داوری خواهد کرد. ... گرگ با بره سکونت خواهد کرد، و پلنگ با بزغاله خواهد خوابید و گوساله و شیر و پرواری باهم، و طفل کوچک آنها را خواهد راند ... و در تمامی کوه مقدس من، ضرر و فسادی نخواهند کرد، زیرا که جهان از معرفت خداوند پر خواهد شد.(1)

ص: 18

سوارش امین و راست بود. او با عدالت داوری و جنگ می کند. چشمانش مانند شعله آتش بود،نیم تاجهای بسیار بر سر داشت و نامی بر او نوشته بود که هیچ کس جز خودش نمی توانست آن را بفهمد...(1)

ص: 20

نام دارد، و نام آن صاحب ملک تازه «راهنما» (هادی - مهدی) است، به حق پادشاه شود و خلیفه «رام» (به زبان سانسکریت «خدا» ) باشد و حکم براند و او را معجزه بسیار باشد .(1)

ص: 22

ص: 24

امام مهدی (عج) در سخن حضرت فاطمه (س)

جابر می گوید: خدمت حضرت فاطمه رفتم، لوحی نزد آن بانو نهاده بود که در آن نامهای امامان نوشته شده بود، از آن جمله درباره دوازدهمین امام چنین آمده بود: «پس از امام یازدهمین امام حسن عسکری (علیه السلام) راه امامت را کامل می کنم با فرزندش که رحمت برای همه جهانیان است. او (امام دوازدهم) دارای کمال موسی و شکوه عیسی و شکیبایی ایوب است ... در زمان [غیبت] این امام، دوستان من (دینداران راستین) به مشکلات گرفتار شوند... آنان به حق دوستان منند [چون در دینداری پایداری می کنند]. درود و رحمت خداوند بر آنان باد. آنان (مردمان در دوران غیبت) بی گمان هدایت شدگان و راه یافتگانند.(1)

ص: 27

سیمای انسانی چهل ساله، تا همگان بدانند که خداوند بر هر کاری قادر است.»(1)

پیامبر چه بود؟ امام فرمود: «آنچه در [نظامها و آیین] جاهلیت بود باطل کرد، و عدالت میان مردمان حاکم ساخت. و چنین است [امام] قائم (عج) آن گاه که قیام کند آنچه را [از راه و روشها میان مردم] در زمان پیش از ظهور رایج بوده است، زیر پا می نهد، و آیین دادگری را برپا می دارد.»(1)

حضور امام رضا (علیه السلام) خواندم، چون به این شعرها رسیدم : امامی از آل محمد ( صلی الله علیه و آله و سلم)، به یقین، خروج خواهد کرد، او به تأیید اسم اعظم الهی و برکت نصر آسمانی به پا می خیزد، وحق و باطل را از هم جدا می کند، و همه را بر شادخواریها و کین توزیها کیفر می دهد. [در این هنگام] امام رضا (علیه السلام) به شدت گریست؛ آن گاه فرمود: «ای دعبل! روح القدس به زبان تو سخن گفته است. آیا می دانی این امام چه کسی خواهد بود؟» گفتم: نه [ شخص او را نمی شناسم]، ليكن شنیده ام که امامی از شما خاندان پیامبر خروج می کند و زمین را از عدل و داد لبریز می سازد.

امام رضا (علیه السلام) فرمود: «پس از من فرزندم محمد جواد امام است .

پس از محمد فرزندش علی، امام است . پس از على [هادی] فرزندش حسن، امام است و پس از حسن [عسکری]، فرزندش، حجت قائم خواهد بود.

«اوست که در زمان غیبت [مردمان] چشم به راه اویند، و در زمان ظهور همه مطیع او گردند. او زمین را پر از عدل و داد می کند، پس از آن که پر از ظلم و ستم شده باشد .... » (1)

سراسر گیتی را از عدالت سرشار می سازد، او کسی است که تولدش از مردم پنهان خواهد بود و خود او از چشمها غایب می شود ... .» (1)

ص: 34

قائم موعود

منتقم

امام منتظر

امام غایب

صاحب الأمر

صاحب الزمان

ولی عصر

چون او و ظهور او وعده داده شده است، و خدا و پیامبران و اولیا و پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم )، وعده داده اند که او می آید و جهان را پر از عدل و داد

می کند، «موعود» نامیده شده است.

چون برای نشر دین حق و برپا داشتن عدالت قیام می کند و به پا می خیزد، «قائم» نامیده شده است . چون انتقام انبیا و مردان خدا را از جباران می گیرد و هم انتقام بشریت را و انتقام خونهای پاك مردان حق و انسانهای بزرگ و شهدای راه حق و عدالت را، «منتقم» نامیده شده است.

چون مسلمانان در انتظار اویند، بلکه بشریت - در شعور معقول و وجدان اجتماعی خویش - چنان معلم و نجات دهنده ای را می طلبد و انتظار می کشد، «منتظَر» نامیده شده است.

و چون از دیدگان عموم پنهان است، «امام غائب»، و چون او صاحب امر خدا است، «صاحب الامر»، و چون صاحب زمان است ، به ولایت خدایی، «صاحب الزمان»، و چون ولی خدا در این عصرها و روزگاران اوست، «ولی عصر» نامیده شده است.

چنان که گفتیم، یکی از نامهای امام زمان، «موعود» است. باید

ص: 36

دانست که موعود، در ادیان آسمانی دیگر نیز وجود داشته است؛ بدین معنا که برخی از پیامبران، پیامبر و معلم و مصلحی را که از آن پس می آمده است معرفی می کرده و ذهن جامعه را برای پذیرش پیامبر و مصلح بعدی آماده می ساخته اند. موعود موسی (یعنی کسی که حضرت موسی (علیه السلام) ، آمدن او را خبر داده بوده است) حضرت عیسی است. موعود حضرت عیسی (علیه السلام)، حضرت احمد (احمد، فارِقٛلیط ) است -چنان که در قرآن مجید تصریح شده است. (1)نیز اتفاق می افتاده است که پیامبران گذشته، به آمدن موعود آخرالزمان - یعنی مهدی موعود - اشاره می کرده اند .(2)

این گونه بوده است تا به هنگام ظهور دین اسلام، در دین اسلام، «موعود» به طور دقیق، معین و معرفی گشت - یعنی مهدی آخر الزمان -. در این جا باید در نظر داشته باشیم که مسأله مهدی (عج) و ظهور و قیام او ، موضوعی نیست که فقط به کسانی که دارای مذهب تشیعند مربوط باشد، بلکه این موضوع، یک مسأله اسلامی است. خود پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بارها آمدن مهدی را در آخرالزمان، و این که مهدی از اولاد علی و فاطمه است، فرزند بی واسطه امام حسن عسکری است، و قيام نهایی دین و توحید به دست او است، مژده داده و گوشزد کرده است . در قرآن کریم نیز آیات چندی است که حتی مفسران اهل سنت، آن آیات را مربوط به ظهور مهدی دانسته اند. (3)و به همین مناسبت که در احادیث و گفته های پیامبر اکرم، سخن از مهدی بسیار آمده است، علمای اهل سنت، در بیشتر از 200 کتاب از کتابهای معتبر

ص: 37

خویش، مناقب مهدی، و مسائل مربوط به مهدی، و چگونگی ظهور او، و شرایط نزدیک یا مقارن زمان ظهور او را ذکر کرده اند و بیش از 30 کتاب، ویژه «مهدی» تألیف کرده اند.

نیز به همین دلیل است که در تاریخ می نگریم که از حدود 150 سال پیش از ولادت مهدی (مثلا از سال 132 هجری، آغاز خلافت عباسی به بعد، کسانی ادعا می کرده اند که همان مهدی که پیامبر گفته است ایشانند . و این به علت شیوع مسأله مهدی بود، از زمان خود پیامبر، و از زبان او . پس اصل مسأله مهدی، و خروج او در آخر الزمان (برای اصلاح جهان و خوار ساختن جبّاران، و انتقام گرفتن از ستمگران و عزت بخشیدن به محرومان و زیردستان و اجرا کردن کلیه احکام قرآن) جزو تعالیم اسلام است، و مژده این خروج را خود پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) داده است . و از این جهت همه فرقه های مسلمان به اصل مسأله «مهدی» معتقدند.

چنان که گفتیم، بر مبنای بشارات کتابهای پیشینیان و روایات اسلامی، اشتهار یافته بود که از امام حسن عسکری (علیه السلام)، فرزندی به وجود می آید که برهم زننده اساس حکومتها و واژگون کننده تاج و تختها و دولتهاست. از این رو، زندگانی حضرت امام حسن عسکری (علیه السلام)، از مدتها قبل مورد مراقبت کامل بود و از طرف دربار عباسی سعی می شد تا از تولد این کودك آگاه شوند، و از زنده ماندن او جلوگیری کنند. از طرف خود امام حسن و خاندانش ( علیه السلام) نیز کوشش می شد تا ولادت مهدی (عج)، همچنان پوشیده بماند. ليكن، به هنگام رحلت امام یازدهم، اخبار داخل آن امام از جمله وجود این فرزند - به دربار عباسی رسید. از این رو، بی درنگ ، از سوی خلیفه عباسي المعتمد، دستور هجوم به خانه امام حسن عسکری (علیه السلام) و تفتیش آن، و جلب و احيانا قتل فرزند او مهدی، صادر شد، و مأموران

ص: 38

به خانه امام ریختند ... این جا بود که ضمن مقارناتی، علل ناپدیدی امام فراهم آمد، ودوازدهمین پیشوای شیعه به فرمان الهی از نظرها پنهان گشت ...(1) دانشمندان مسلمان، راجع به حضرت مهدی (عج) و مسأله طول عمر او و فواید وجودی او ، در حال غیبت، و مسائل مربوط به خروج او ، سخنان بسیار گفته اند. همین گونه عرفا و فلاسفه، به تصریح و اشاره، بدین مسأله توجه داده اند؛ مانند محيي الدين ابن عربی، در کتاب «فتوحات مکیه»، و ابن سينا، در کتاب عظیم خود «شفا» . یکی از دانشمندان و ریاضیدانان و متفکران بزرگ، خواجه نصیرالدین طوسی نیز، دربارۀ «مهدی» چنین می گوید:

حِرمان خلق از امام و علت غیبت او چون معلوم است که از جهت خدای -سبحانه -نباشد و از جهت امام نبود، پس لابد از جهت رعیت بود. و تا آن علت زایل نشود، ظاهر نگردد. و استعباد از درازی عمر حضرت مهدی -(عج) - نمودن، چون امکانش معلوم است و از غیر او مُتَفِق، (2)جهل محض بود .(3)

باید بدانیم که در زمان غیبت حضرت حجت (عج)، مسلمان نباید در انجام دادن تکالیف خود کوتاهی کند. همه دستورات دین، در این زمان نیز ، به حال خود باقی است. واجب، واجب است و حرام، حرام - به ویژه

ص: 39

تکالیف و وظایف اجتماعی . مثلا اگر در جامعه ای فساد رایج شد و ظلم پا گرفت، مسلمان نمی تواند بگوید بگذار باشد، امام زمان می آید و درستمی کند و اصلاح می فرماید. آنچه امام زمان درست می کند و اصلاح می فرماید، تکلیف دینی خود آن امام است که از لحظه و روز ظهور او شروع می شود. تا پیش از آن لحظه و آن روز، هر مسلمانی به همه تکالیف خود مکلف است. همین طور که باید نماز بخواند و روزه بگیرد، باید امر به معروف و نهی از منکر کند، با ظلم و ظالم بستیزد، به داد مظلوم برسد، برای از بین بردن ستم و برپا داشتن عدل و داد بکوشد، و ... و ...

جوانان عزیز، درباره حضرت حجت (عج) و مسائل مربوط به ایشان و آینده جهان از نظرمذهب، و تحلیل دقیق فلسفه انتظار، می توانند این کتابها را بخوانند:

1- آینده جهان از نظر مکتب ما .

2- انتظار، مذهب اعتراض .

3- داد گستر جهان .

4- در فجر ساحل .

5۔ خورشید مغرب.(1)

در پایان این گفتار، یکی از مشهورترین سخنان پیامبر ( صلی الله علیه و اله) را که درباره مهدی (عج) فرموده است، و علمای مذاهب اسلامی نقل کرده اند، نقل می کنیم ؛ سخنی که از نظر دینی و اعلام نمودن شخص پیامبر ( صلی الله علیه وآله)،قطعیت مسأله را می رساند :

اگر از عمر جهان جز یک روز باقی نماند، خدا همان یک

ص: 40

روز را آن قدر طولانی و دراز می کند تا مهدی - فرزند من - ظاهرشود و جهان را، درحالی که از ستم پر شده باشد، از عدالت و دادگری پر کند .

و چنان که می نگریم، مسیر کلی بشر، از نظر فقدان عنصر معنوی درحرکتها و زندگیها، رو به حالتی است که در نهایت ۔ چنان که پیامبر گفته است . نیاز به کسی که بتواند اصلاحی همه جایی و همگانی پدید آورد و این همه ستمها و اختلافها را برطرف سازد و معنویت را به زندگی بشر بازگرداند، محسوس است .(1)

ص: 41

ص: 42

ص: 44

«روزی عالمیان همه، دست برادری و مساوات به هم خواهند داد و آن روز است که بدبختی و تیره روزی بر عرصه جهان یافت نخواهد شد.»(1)

که درباره آن حضرت رسیده خیلی روشن یاد شده است. در سخنان پیامبر بزرگواراسلام و امامان معصوم که در باره قیام امام دوازدهم آمده، دعوت به توحید و مبارزه با شرك و كفر به اندازه ایجاد عدالت و اجرای آن، مورد تأكيد قرار نگرفته است. علت این موضوع شاید این باشد که با آموزشهای پیامبران گذشته و به ویژه پیامبر ما و دین اسلام، همچنین رشد علم و آگاهی بشر،انسانها به خدای یکتا ایمان می آورند و اندیشه خدانشناسی شکست می خورد، و نوع جامعه های انسانی دارای عقیده مذهبی و خدایی می گردند؛ ليكن با این وصف در آتش ظلم، حقکشی و کینه توزی و روابط غیر انسانی می سوزند، و با زندگی بی عدالت که در حقیقت شکنجه و مرگ تدریجی است، دست به گریبانند. از این رو، نیاز عمده جامعه بشری برقراری عدالت و دادگری است و حاکمیت روابط انسانی بر جامعه . انسانها تشنه عدالتند و خواهان آیین و دینی که این تشنگی را فرو بنشاند و آتش بیدادگری را خاموش کند، و عدالت واقعی را به وجود آورد که همه مردم، بزرگ و کوچک و ضعیف و قوی، آن را آشکار ببینند.

بنابراین، مشکل اصلی و نخستین آن نجات دهنده بزرگ انسان،مشکل خداباوری یا انکار خدا نیست؛ بلکه مشکل اصلی ظلم و ستم جهانسوز و همه جایی است که بشریت را در کام خود فرو برده و در آتش خود سوزانده است و دین و عقیده و آزادی و خواب و خوراك و آسایش و همه چیز انسان را نابود ساخته است. به این جهت، امام مهدی (عج) که آخرین نجات دهنده انسانهاست پس از ظهور مبارك خویش، اصول عدالت و دادگری را در میان همه انسانها برقرار می سازد و همه مردم را از بدی و آزار رسانی و زشتی و محرومیت رهایی می بخشد.

ص: 46

تاریخ پیامبران نیز پر است از جنگ و مبارزه با ستمگران و طاغوتیان، و همیشه رهبران انسان و دوستداران بینوایان و بیچارگان با آنان که راه باطل می رفته و به انسانها ظلم می کردند، مبارزه کرده اند. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) که کانون رحمت و در بالاترین مقام اخلاق انسانی است نیز برای مبارزه با کفار و ستمگران، 83 جنگ انجام داد. امام علی و امام حسن و امام حسین (علیهم السلام) نیز در راه حق و نجات جامعه از بیدادگری، جنگ کردند.

امام مهدی (عج) نیز که ادامه دهنده راه انبیاء و پیامبر اکرم و امامان است، برای برپایی عدالت و هدفهای بزرگ انسانی، راهی جز مبارزه و جنگ و سرکوب ستمگران و سرمایه داران ندارد. شمشیر آن امام بر سر مجرمان فرود می آید و در آن دوران راه فراری ندارند و در زیر سایه شمشیر امام مهدی (عج) است که انسانهای درد کشیده و رنج دیده به آسایش و زندگی دست می یابند. شمشیر امام موعود برای ستمگران مرگبار است و برای بیچارگان و مظلومان پناهگاه و پشتیبان .

آئین و یک اعتقاد است . آئینها و اعتقادهای گوناگون، به طور قطع، تفرقه و دوگانگی اجتماعی به وجود می آورد و مانع وحدت و یگانگی مردم می گردد.

اگر برنامه ریزیهای اجتماعی، از طرز فکرها و مرامهای گوناگون گرفته شده باشد،فعالیتهای انسانی را در زمینه های گوناگون اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ... مختلف و متضاد می سازد و مانع يكسانی و یگانگی جامعه می گردد. بنابراین، تنوع و گوناگونی راهها و عقیده ها موجب اختلافها و تضادها و برخوردهایی در جامعه می شود، که در این شرایط نمی توان تشکیل جامعه ای واحد و یگانه را انتظار داشت. بنابراین، باید آئین و دین واحدی بر جامعه حاکم باشد، تا امت واحد به معنای واقعی به وجود آید.

در دوران ظهور و روزگار دولت امام مهدی (عج) آئین واحدی بر جهان حاکم می گردد و راه و روشها نیز یکی می شود؛ و یگانگی واقعی در عقیده و مرام انسانها پدید می آید؛ و مردمان همه یک دل و یک زبان به سوی سعادت حرکت می کنند. دیگر دوگانگی و تضاد در مرامها و عقیده ها وجود ندارد، راه و روشها یکی و هدفها نیز یکی است. همچنان که در برنامه های زندگی اجتماعی نیز اختلافی دیده نمی شود.

امام مهدی (عج) با چنین اصلی اساسی در ساختن جامعه یگانه بشری به موفقیتی بزرگ و چشمگیر دست می یابد، و همه علتها و عوامل ناسازگاری و درگیری را از بین می برد، و ناسازگاریها و اختلافهای اجتماعی را که از اختلافهای عقیدتی و دینی به وجود می آیند، نابود می سازد، و با یکی کردن عقیده ها و ایدئولوژیها، راه هر گونه اختلافی را می بندد. او وحدتی واقعی را بر اساس اصول توحید و ایدئولوژی اسلامی پی می ریزد، و

ص: 49

همه انسانها را در زیر شعار یگانه و دین واحد گرد می آورد .

برنامه های امام مهدی (عج)

- نیکو کار و بد کار - به عدالت رفتار می نماید ... (1)

یکی از برنامه های امام مهدی (عج) اجرای اصل مساوات است . اسلام دین مساوات وبرابری است؛ مساوات در مسائل گوناگون و زمینه های مختلف؛ تا جایی که اسلام به دین مساوات مشهور شده است . امام مهدی (عج) این برابریها و مساوات را در جامعه بشری اجرا خواهد کرد.

انسانها در آفرینش مساوی اند و دارای نیازهای طبیعی همانند و ارزشی یکسان و برابر می باشند. هیچ یک از ویژگیهای طبقاتی موجب تفاوت و نابرابری انسانها نمی شود. آنها در برابر قانون، حقوقی یکسان و همانند دارند و هیچ فردی در برابر قانون بر دیگری برتری و امتیاز ندارد . سیاه و سفید، کارگر و کارفرما، تهیدست و ثروتمند، بزرگ و کوچک،

عالم و جاهل و ... همه در برابر قانون برابرند.

تمامی انسانها حق استفاده و بهره برداری یکسان از بخششهای طبیعت را دارند، و باید مراتع، جنگلها، رودها و دریاها و سایر منابع ثروت در اختیار همگان قرار گیرد تا هر کس بتواند با کوشش و زحمت خود از آنها استفاده نماید، زیرا اینها سفره گسترده ای است که خداوند برای همه انسانها قرار داده است.

بخش مهم دیگر، تساوی و برابری انسانها در استفاده از بیت المال می باشد. بیت المال، که مجموعه امکانات و اموال عمومی می باشد و دولتها آنها را در اختیار می گیرند، در دوران ظهور نزد امام قرار می گیرد .

ص: 53

امام آن را برای رفاه مردم هزینه می کند و در راه رفع نیازهای عمومی به کار می برد. اضافه بر این اموال، از سرمایه های طبیعی نیز استفاده می کند و منابع و معادن را استخراج می نماید و همه این سرمایه ها و امکانات را صرف عموم مردم می کند.

در دوران ظهور و حکومت جهانی اسلام، انسانها در تمام این مسائل مساوی و برابر خواهند بود، و از بخششهای الهی و مواد طبیعی به طور مساوی استفاده خواهند کرد. بیت المال برای همگان به طور یکسان صرف خواهد شد، ... هیچ قدرت و مقام سیاسی یا اجتماعی موجب برتری نمی شود و هیچ کس نمی تواند به امکانات بیشتری دست یابد. حتی تقوا نیز موجب برتری و دست یافتن به لوازم بیشتری در زندگی نمی گردد.

می شود، و دوستی و محبت سراسر آبادیها را فرا می گیرد، و آرزوی همه پیامبران، امامان و مصلحان و انسان دوستان تمام دوران تاریخ برآورده می شود.

تاکنون چون ستمگران و طاغوتان در جامعه بشری حکومت می کرده اند، ستیزه ها و اختلافها به وجود آمده است و زمین، این خانه انسانها، بخش بخش گردیده و به قسمتهای بزرگ و کوچک تقسیم شده است و این موجب فاصله مردم از یکدیگر و حتی موجب جنگ و برادر کشی نیز گشته است. چون این قدرت طلبان هستند که مردم را به جنگ و خونریزی می کشانند و آنان را در مقابل یکدیگر قرار می دهند و مهر و محبتهای انسانی را که هر انسانی نسبت به انسان دیگر دارد، به کینه جویی و انتقام کشی تبدیل می کنند .

در دوران ظهور حضرت مهدی (عج)، با به وجود آمدن یک دولت در تمام زمین و مدیریت واحد؛ دیگر از اختلافها، جنگها، خونریزیها و ... نشانی نخواهد ماند، و انسانها همه با هم برادر و برابر خواهند گشت . محبتهای انسانی دیگر بار در دلها زنده می شود و انسانها به یکدیگر کمک خواهند نمود. توانمندان دست ناتوانان را می گیرند و مشکلات آنها را حل می کنند. دیگر کسی به کشور دیگری حمله نخواهد کرد و حقوق دیگران را پایمال نخواهد کرد. در این دوران همه انسانها همانند افراد یک خانواده خواهند بود و روابط مردمان بر پایه محبت و دوستی قرار می گیرد، و این موضوع بسیار مهم را، نجات دهنده بزرگ انسانها امام موعود (عج) انجام خواهد داد؛ و چهره زندگی را زیبا و دوست داشتنی خواهدساخت

ص: 55

می نمودند و مانع رشد و ترقی آنها می گشتند، و مانع اجرای قانون و عدالت می شدند.

در تمام این دوران انسانهای بزرگ به کمک محرومان و تهیدستان می آمدند و با زورگویان و ظالمان به مبارزه می پرداختند، لیکن در هیچ دوره ای پیروزی همگانی و همه جایی پدید نیامد، و اگر در دورانی؛ حکومتی برای محرومان و زیردستان تشکیل شد، با نیرنگ، جنگ و خونریزی ستمگران و سلطه طلبان مواجه گردید و پس از مدتی شکست خورد.

اما در دوران حاکمیت امام موعود (عج)، آن انسان بزرگ تمام آیین پیامبران و امامان و مصلحان بشری را اجرا خواهد کرد. حکومت در دست مستضعفان قرار خواهد گرفت، و عدالت مطلق اجرا خواهد شد. دیگر ظالم و ستمگری وجود نخواهد داشت تا مظلوم و ستمدیده ای وجود داشته باشد؛ و زورگویی وجود ندارد که مردمان را به زیر سلطه خویش درآورد. طبقات اجتماعی از بین خواهد رفت، همه افراد برادر وار زندگی کرده و زندگیهایی نزدیک به هم خواهند داشت و همه افراد به فکر محرومان و مستضعفان خواهند بود و همه مردم به نیازهایشان خواهند رسید.

از آغاز تاریخ، انسان به کارهای فرهنگی و علمی پرداخته و تجربه ها و دانشهایی به دست آورده است که در میان این آموخته های آموزشها و دستورات پیامبران جایگاهی ویژه دارد. یکی از اصول و هدفهای اصلی انبيا ، گسترش علم و دانایی است. آنان انسانها را به فراگیری علم در تمام زمینه ها دعوت کرده اند؛ از شناخت خود تا شناخت خداوند و از شناخت کوچکترین ذره تا شناخت جهان هستی.

در سایه این دستورات، انسان به تفکر و تعقل پرداخت و در هر رشته از علوم به مسائل جدیدی رسید و علوم گسترش فراوانی یافت و بدین گونه تا قرن حاضر پیش آمد. این علوم و دانشها اهمیت زیادی دارند و بسیاری از مشکلات انسانها را حل می کنند و وسایل زندگی بهتر را پدید می آورند، و انسان در همه بخشهای زندگی خود از آنها استفاده های فراوانی می برد. لیکن این پیشرفتها بیشتر در مسائل مادی جهان و زندگی مادی انسان بوده و در بعد معنوی چنین پیشرفتهایی نبوده است. در همان مسائل مادی نیز انسان به تمام مسائل پی نبرده است؛ و برای او مجهولات و ناشناخته های فراوانی وجود دارد که از شناختها و داناییهای او بسیار گسترده تر است.

متخصصان رشته های گوناگون علوم بشری به دانشها و معلومات اندك خود اعتراف دارند. و چنین می گویند که دانش ما در برابر مجهولات و ناشناخته ها چون قطره ای است در برابر دريا . ليكن چون هدف از خلقت انسان رشد و کامل شدن شناخت و دانش اوست، باید روزی این هدف به واقعیت برسد و دیگر مجهولی برای انسان باقی نماند.

در دوران ظهور امام مهدی (عج) که همه آرمانها و اهداف انسانی و الهی به حقیقت می پیوندد، دانش و شناخت انسانها نیز کامل می شود. در آن

ص: 58

دوران تمام ناشناخته ها، شناخته می شود و دیگر مجهولی در هیچ یک از علوم ودانشها باقی نخواهد ماند. امام مهدی (عج) از حقایق مادی و معنوی پرده برمی دارد و همه را برای انسانها آشکار و روشن می سازد؛ و انسانها را همراه با تکامل علوم مادی در علوم معنوی و خداشناسی نیز به تکامل می رساند؛ و از جامعه های انسانی که در جهل و نادانی به سر می برند، جامعه هایی آگاه، بینا و دانا می سازد.

نمی توانند به دیگران ظلم و ستم کنند. همچنین بالاترین مقامات جامعه نمی توانند به زیردستان زور بگویند. سرمایه داران بر جامعه تسلط ندارند و سرنوشت تهیدستان در دست آنان نیست.

در جامعه آمن، حوادث و پیشامدها موجب نگرانی مردم نیست، زیرا دولت افراد را تأمین و خسارتهای آنان را جبران می کند.

در اجتماع آمن و آرام، هر کسی که سخن حق و حرف درستی داشته باشد بدون هیچ ترس و بیم آن را بر زبان می آورد و نظر خود را می گوید، و دست همه مردم است. قانون حق و عدل، یعنی قانون خدایی، راهبر و راهنمای کل جامعه است.

در اجتماعی که امنیت وجود دارد، محصول کار و کوشش مردم نصیب خودشان می گردد و ثمره تلاششان را دریافت خواهند کرد. دیگر کسی نمی تواند ثمره تلاش و کوشش دیگران را از آن خود کند.

امام مهدی (عج) امنیت اجتماعی به وجود می آورد؛ امنیتی که بشریت تاکنون مانند آن را ندیده است . او نگرانی و ترس را نابود می کند، و همچنین کسانی را که در جامعه ایجاد نگرانی و ترس می کنند، کنار می زند.

او قانون و عدل را اجرا می کند و احترام به حقوق و ارزش انسان را در روابط اجتماعی استوار می سازد. در آن دوران چون امنیت وجود دارد و هیچ کس از کسی دیگر نگرانی و ترس ندارد، انسانها به یکدیگر نزدیک می شوند. دوستی و مهربانی جای دشمنی و کینه توزی را می گیرد، رقابت انسانها سالم و انسانی می گردد، و رشد اقتصادی در همه بخشهای جامعه آشکار می گردد.

ص: 60

کینه توزی، خوی و خلقی شیطانی است و از پایین بودن سطح فرهنگ انسانی سرچشمه می گیرد. با رشد تربیت و تکامل عقل، کینه ها به محبت و دوستی تبدیل می شود و انسان دوستی در روابط اجتماعی استوار می گردد .

ثروت پرستی و مال اندوزی، پدیده ای روحی و باطنی است. انسانها نخست، در باطن حریص و ثروت پرست می شوند، آن گاه در خارج به اموال دیگران تجاوز می کنند و به ظلم و ستمهای اقتصادی دست می زنند . این مشکل بزرگ (مال دوستی در تمام دورانها وجود داشته و خواهد داشت. این بیماری باطنی و روحی انسان، تا از درون انسان درمان نگردد، به کار بردن شیوه ها و روشهایی از بیرون، برای جلوگیری از آن، نتیجه چندانی ندارد، و اگر داشته باشد دراز مدت و پایدار نیست.

تجربه های پیاپی و مکرر تاریخ نشان داده است که همه نابسامانیها و ناتوانیها در کار جامعه سازی به دلیل آن است که سرچشمه آلودگی نادیده گرفته شده و محور اصلی فراموش گردیده و به تربیت روح و باطن انسان توجه نشده است.

اما در دوران ظهور امام مهدی (عج) به این مشکل اساسی توجه می شود و روح و روان مردم تربیت می گردد و صفات پست و ناپسند روحی و باطنی انسانها از بین می رود. همین است که آن انقلاب مانند دیگر انقلابها شکست نخواهد خورد و به پیروزی نهایی خواهد رسید و پایدار خواهد ماند .

من است که به حق قیام کند، و خداوند زمین مرده را به دست او زنده کند ... (1)

انسان دارای دو گونه حیات و زندگی است : حیاتی انسانی و حیاتی حیوانی، که تفاوتی بسیار میان این دو گونه حیات وجود دارد. انسان در حیات و زندگی حیوانی خود دارای تغذیه، رشد و تولیدمثل است؛ و در این سه موضوع با همه موجودات زنده مشترك می باشد؛ زیرا از کوچکترین موجود زنده تا بزرگترین و پیچیده ترین آنها، در این سه،همانند و همسانند .

اما حیات اصلی انسان، حیات باطنی و زندگی روحی و عقلانی اوست و این حیات است که عالم انسان را از عالم حیوانات و موجودات زنده جدا می سازد، و این حیات و زندگی به انسان برتری و امتیاز می بخشد. در زندگی مادی، بسیاری از حیوانات از زندگی استوارتر، طولانی تر و آسیب ناپذیرتر برخوردارند. حیواناتی که دهها سال زندگی می کنند و تغذیه ای چندین برابر افراد انسانی دارند، و کمتر دچار بیماری و کاهش و فرسایش می گردند و قدرت و توانایی بیشتر از انسان دارند، و اگر قدرت بدنی ملاك برتری باشد، این گونه حیوانات از انسان برترند. بنابراین، ارزش و عظمت حیات انسانی، به حیات باطنی و معنوی و عقلانی اوست.

آدمی در طول تاریخ و دوران زندگی، از حیات انسانی خود چندان بهره و استفاده ای نبرده است، و جز سالیان اندك و در دوره هایی بسیار کوتاه، انسانی نزیسته و حیات فردی و اجتماعی انسانی نداشته است. در این دوران، حیات انسانی و انسانیت انسان مرده بوده است.

ص: 63

از حیات انسانی که بگذریم، در کدام دوره از دورانهای تاریخ و کدام تمدن و جامعه ای همه انسانها درست تغذیه شدند و خوراك كافی در اختیار داشتند، و فرزندانشان زمینه رشد یافتند و در کجا مسائل مادی آنان حل شد . در قرن حاضر که اوج شکوفایی تمدنهای ظاهری بشری است، کجا وسایل و ابزار زندگی مادی، برای همه انسانها و در همه اجتماعات فراهم شده است؟ آمارها، از گرسنگی های پنهان و آشکار اکثریت قاطع بشریت و سیری و پرخوری اقلیتها ، پرده برمی دارد .

در طول تاریخ، از برخی دوره های گذرا و کوتاه حکومتهای پیامبران و دوران حکومت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و چهار سال خلافت امام على (علیه السلام) که بگذریم، انسان همواره در اثر ظلم و بی عدالتی و فساد و تباهیهای مادی و معنوی از نعمت حیات شایسته محروم بوده است.

زمین نیز دچار مرگی وحشتبار شده است، زیرا مرگ و حیات زمین ارتباط مستقیم با مرگ و حیات ساکنان آن دارد؛ یعنی انسانها و انسانيتها، و گرنه حیات زمین بدون توجه به اهل آن، در این دوران، رشد ویژه و چشمگیری یافته است، مزارع آباد شده و منابع استخراج گردیده است و از دریاها و فضا و جو و ... نیز استفاده ها گردیده است.

اکنون برای این که مقصود از حیات در بعد انسانی آن به خوبی روشن گردد و مرگ انسانیتها بهتر لمس شود، ویژگیهای انسانها و اجتماعات را در دوران پیش از ظهور می آوریم تا مشخص شود که امام مهدی (عج) با چه راه و روشهایی می جنگد و چه برنامه ها و اصولی را جایگزین آنان می کند.

ظهور است. در این روزگاران پیوندهای اجتماعی استواری وجود ندارد و در زندگی انسانها حق و عدل جایگاهی ندارد. به ظاهر، انسانها در کنار یکدیگر و در یک آبادی یا اجتماع زندگی می کنند، لیكن دلها و فکرها با هم و در کنار هم نیست و میان آنها همدلی وجود ندارد.

دیگران، بر ثروت خود بیفزایند. جامعه انسانی به جنگلی از حیوانات تبدیل می گردد، که در آن مردمان مثل گرگهایی به جان هم افتاده و حکومتها درندگانی هستند که به جان ملتها افتاده اند، و هر کسی دیگری را برای منافع خود می خواهد.

امام مهدی (عج) مانند همه پیامبران، بسیار ساده زیست است . لباسهای درشت و کم بها می پوشد، و خوراك خشک و ناگوار می خورد. اهل آسایش و تن آسایی نیست. چون سایر پیامبران، از هرگونه تعظیم و بزرگداشت و ستایش پرهیز دارد. او به معنای واقعی زاهد است و جز به ضروریات زندگی تن نمی دهد، و در سطح پایین ترین طبقات ، بلکه دشوارتر از آنان زندگی می کند.

امام مهدی (عج) زاهدترین و عابدترین مردمان است. با ظهور او دیگر بار اخلاق و رفتار پیامبر و امامان آشکار می شود. او تجلی دوباره زندگی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و امام علی (علیه السلام) و سایر امامان است. لباس وخوراك و خانه و کاشانه او یادآور لباس و خوراك و خانه کوچک و بی نهایت ساده پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و امام علی (علیه السلام) است . آری! رهبری جامعه انسانی باید چنین باشد.

آنان که زندگیهای مرفه و آسوده دارند و با شادی زندگی می کنند. در کاخ ها سکونت دارند و دم از آسایش خلق و توده های مردم می زنند، ادعایی پوچ و پوك دارند و سخنی یاوه می گویند.

امام موعود (عج) چون نیاکان خویش به هر کس هر چه خواست می بخشد و کسی دست خالی از نزد او بازنمی گردد، و به جز خدا و رضای او به چیز دیگری نمی اندیشد. و در برابر زحمتها و کوششهایی که برای مردم می کشد، پاداشی در نظر ندارد و حتی ستایش و تشکری نمی خواهد. امام مهدی (عج) که داعی حق و گسترنده عدل است، ذره ای در احوال شخصی پای از حد و مرز عدالت بیرون نمی گذارد. او نخست «عدل» را در درون خود پیاده کرده است، و سپس به پیاده کردن آن در جامعه و جهان دست می زند.(1)

ص: 67

ص: 68

-كمال الدین، شیخ صدوق، دار الكتب الاسلاميه - 1395 ه ق - جلدهای 1 و 2.

-مجمع البیان، شیخ طبرسی، شرکت معارف اسلامی، ج 7.

۔ مکیال المکارم، میرزا محمدتقی موسوی اصفهانی، مطبعة العلمية ، قم 1398 هق. -منتخب الاثر، لطف الله صافی، مرکز نشر کتاب ، تهران 1385 ه. ق.

ص: 70