خواستۀ خوبان

(تحقیقی پیرامون عاقبت به خیری و عاقبت به شری در آیات و روایات)

نویسنده: محمّدصادق ملکوتی

ص: 2

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیْمِ

ص: 3

ص: 4

2. حجّاج بن یوسف ثقفی (لعنة الله علیه).......... 24

دستۀ سوّم.......... 25

1. بلعم باعورا.......... 25

2. برصیصای عابد.......... 27

دستۀ چهارم.......... 29

1. حُرّ بن یزید ریاحی.......... 29

2. زهیر بن قین بجلی.......... 31

فصل سوم: عاقبت بخیری، خواستۀ خوبان عالم.......... 35

اشاره.......... 35

1. عاقبت بخیری، خواستۀ خردمندان.......... 36

2. عاقبت بخیری، خواستۀ حضرت ابراهیم (علیه السّلام ).......... 37

3. حسن عاقبت، آرزوی حضرت یوسف (علیه السّلام ).......... 37

4. نگرانی پیامبر (صلّی الله علیه و آله).......... 39

5. دغدغۀ حضرت علی (علیه السّلام ).......... 40

6. درخواست امام سجّاد (علیه السّلام).......... 42

فصل چهارم: عوامل عاقبت بخیری.......... 45

1. ایمان پس از کفر.......... 46

ایمانی که به ستم نیالود.......... 46

2. دوستی با اهل بیت (علیهم السّلام).......... 47

3. شهادت در راه خدا.......... 48

4. تقوی.......... 49

ص: 6

تعریف تقوی.......... 50

بهشت، برای پرهیزگاران.......... 51

جایگاه پرهیزگاران.......... 51

5. توبه.......... 52

تعریف توبه.......... 53

6. دعا.......... 54

7. مداومت بر نماز اوّل وقت.......... 57

8. خواندن سوره مؤمنون.......... 58

9. مداومت بر تسبیح حضرت زهرا (سلام الله علیها).......... 58

فصل پنجم: عوامل عاقبت بشرّی.......... 59

1. کفر پس از ایمان.......... 59

2. دشمنی با اهل بیت (علیهم السّلام).......... 60

3. گناه.......... 60

راه حمّام منجاب کجاست؟.......... 61

4. شراب خواری.......... 62

5. آدم کشی.......... 63

6. ترک نماز.......... 63

پانزده کیفر دنیوی و اخروی بر ترک نماز.......... 64

7. کامل نکردن رکوع و سجود.......... 65

8. نپرداختن زکات.......... 66

9. ترک حجّ واجب.......... 67

ص: 7

یهودی! یهودی! یهودی!.......... 67

10. فرار از علماء.......... 68

11. دنیادوستی و دنیاپرستی.......... 69

داستان هشداردهنده.......... 70

فهرست منابع.......... 75

ص: 8

دغدغة نابودشدن توسط مرگ فارغند (و به فرمودة قرآن: ...مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ(1)؛ ...کسانی که به خدا و روز پسین ایمان آورده و کاری شایسته انجام دهند، نه ترسی بر آنها است و نه اندوهگین می شوند) امّا در عین حال از مرگ می ترسند، زیرا مرگ، تحول بزرگی در زندگی انسان بوده و آمادگی های ویژه ای را می طلبد که انسانهای عادی، کمتر آنها را دارایند.

یکی از مسائل مهم برای یک مؤمن در ارتباط با مرگ، این است که بتواند ایمان خودش را تا لحظۀ مرگ نگهداشته و آن را با خود به عالم بعد از مرگ ببرد - که از آن تعبیر به «عاقبت بخیری» می شود، و نقطۀ مقابل آن را «عاقبت بشرّی» یاد می کنند - زیرا مهم ترین شرط برای اینکه انسان پس از مرگ در زندگی آسوده و آرامش ابدی (بهشت) قرار گیرد، این است که از عالم دنیا با ایمان به عالم دیگر منتقل گردد.

کتابی که پیش رو دارید، تحقیقی است در مسأله عاقبت بخیری و عاقبت بشرّی، که کوشیده با محور قراردادن آیات قرآن و روایات اهل بیت (علیهم السّلام) اهمّیت مسأله را روشن ساخته و عوامل و اسباب عاقبت بخیری و عاقبت بشرّی را یادآوری نماید، تا باشد که شخص مؤمن، با توسّل به اسباب عاقبت بخیری و دوری از عوامل عاقبت بشری، با حفظ گوهر ایمان، از زندگی دنیا به زندگی آخرت منتقل شده و در سایۀ رحمت پروردگار به آرامش ابدی برسد.

امیدوارم این تلاش مختصر مورد پذیرش پروردگار بزرگ قرار گیرد و منشأ آثار و برکات معنوی برای نگارندۀ حقیر و خوانندگان گرامی گردد.

ص: 10

و ثواب این اثر کوچک را هدیه می کنم به روح پاک شهید اول و شهید ثانی (رحمهما الله) که ذکر حال آن دو شهید بزرگوار، إن شاء الله برکت و معنویت ویژه ای به این اثر داده است.

محمّدصادق ملکوتی

1/3/1399ه. ش.

27 رمضان المبارک 1441ه. ق.

ص: 11

ص: 12

تفاوت مورد اوّل و دوّم با مورد سوّم در این است که: در دو مورد اوّل و دوّم، نظر به گذشتۀ شخص نبوده و تنها هنگام مرگ او مورد نظر قرار دارد، امّا در مورد سوّم حالت گذشتۀ شخص نیز مدّ نظر است.

با توجّه به موارد ذکرشده، می توان عاقبت بخیری را چنین تعریف نمود:

عاقبت بخیری یعنی اینکه انسان، هنگام مرگ با حالت - معنویِ - نیکو از دنیا برود؛ خواه آن حالت نیکو ایمان باشد یا طهارت و پاکی از آلودگی های معنوی - که طبعًا سبب ورود او به بهشت خواهد شد -؛ و خواه گذشتۀ شخص نیز نیکو بوده باشد یا خیر.

اینک ما از هردسته، دو نمونۀ آموزندۀ تاریخی را از نظر خوانندگان گرامی رد می کنیم:

مانند شمس الدّین (شهید اوّل) در سوریه دارای مقام و نفوذ شده حسادت ورزیدند، به خصوص جمعی از متعصّبین و جاهلان، با به پیش کشیدن اختلاف شیعه و سنی، این دو نفر عالم و قاضی را تحریک می کردند.

حقیقت این است که شهید اوّل، حاضر نبود تسلیم باطل گردد، و از حق دفاع می نمود و به خاطر همین مبارزۀ علمی و دفاعش، کمر قتل او را بستند.

برای اینکه شهید اوّل را از جامعه ساقط کنند، و بعد خون پاکش را بریزند، و این گناه بزرگ را ثواب جلوه دهند، با زشت ترین تهمتها و نسبتهای ناروا، آن مرد خدا را یاد کردند.

گاهی گفتند او دارای عقیدۀ انحرافی است، زمانی گفتند او شراب را در همه جا بدون استثناء حلال می داند، او را متّهم کردند در مذهب نصیریه است یعنی در حق علی (علیه السّلام) و فرزندان علی غلو می کند و آنها را در ردیف خدا قرار می دهد و مطالب زشت دیگر.

حتّی رساله ای پر از خرافات و مطالب بی اساس و برخلاف اسلام نوشتند، و آن را نسبت به شهید دادند، و صورت جلساتی با امضای صدها شاهد بر ضد او و صحّت نسبتها و اتّهامات تنظیم کردند.

جوسازان از خدا بی خبر آنچنان مطالب را وارونه جلوه دادند، که به نظر مردم ناآگاه آمد که قتل شمس الدّین واجب است.

شهید را با این گونه معرکه گیریها و پرونده سازیها، به حکم قاضیان از خدا بی خبر، یک سال در قلعۀ دمشق واقع در اوّل بازار حمیدیه (که

ص: 17

اکنون نیز زندان شهربانی دمشق است) زندانی کردند، و پس از یکسال، او را برای محاکمۀ فرمایشی احضار نمودند.

ابن جماعه مجلسی با حضور سیف الدّین برقوق سرسلسلۀ پادشاهان چرکسی(1) و حاکمان و قاضی ها و رجال شام تشکیل داد، و شهید را به آن مجلس احضار کرد، و از او خواست از آنچه به او نسبت می دهند توبه کند، شهید همۀ آن نسبت ها و تهمت ها و گواهی شاهدان را رد کرد، حکم غیابی قاضی را در موردش باطل شمرد، و گفت حاضرم که بطلان گواهی همۀ شاهدان را ثابت کنم، گفتند حکم قاضی را نمی توان نقص کرد، در پاسخ گفت: (( اگر در غیاب کسی دلایلی بیاورند و او را محکوم کنند، بعد او حاضر گردد و آن دلایل را با دلایل دیگر رد کند، موجب نقض حکم خواهد شد، اکنون من برای ردّ شاهدان، دلایلی دارم و بطلان آنها را اثبات خواهم کرد. ))

شاه بدون دلیل، سخن شهید را رد کرد و تنها به ادعای اینکه نمی توان حکم قاضی را نقض کرد، اعتنایی به سخن منطقی شهید ننمود.

ابن جماعه (قاضی القضّاة در بار) که دست بردار نبود، در این مجلس به قاضی برهان الدّین مالکی رو کرد و گفت: تو مطابق مذهبت شمس الدّین را محاکمه کرده و حکم قطعی را صادر کن و گرنه تو را از منصب قضاوت عزل می کنم.

قاضی برهان الدّین گویی منتظر چنین پیشنهادی بود، برخاست وضو گرفت و دو رکعت نماز خواند و سپس حکم قتل آن فقیه و مجتهد

ص: 18

بزرگ را صادر کرد، در این هنگام لباس روحانیت را از تن او بیرون کردند و لباس محکومان به مرگ را به او پوشاندند، و سپس جلّادان دربار با شمشیر سرش را از بدنش جدا نمودند.

کینه توزی و حسادت نسبت به این مرجع تقلید بزرگ را به جایی رساندند که جسد پاک بی سرش را به دار آویزان کرده، سنگسار کردند و سپس آن را به زیر آورده سوزاندند و خاکسترش را برباد دادند.

به این ترتیب شهید اوّل این مرد پاک باخته و مبارز را درسن 52 سالگی روز پنجشنبه نهم جمادی الاولی سال 786 هنگام عصر در کنار میدان اسب فروشان دمشق اعدام نمودند، و پیروان مکتب اهل بیت (علیهم السّلام) را تا ابد داغدار و دلشکسته کردند.

از آنجا که چنان مجتهد و مرجع تقلید بزرگی تا آن روز این چنین دلخراش و فاجعه آمیز شهید نشده بود، لذا او را به عنوان شهید اوّل خواندند و هم اکنون در کتب اسلامی و بین مسلمانان به همین لقب پرافتخار معروف است.(1)

های بسیار کرد، و از مجتهدین و مراجع بزرگ گردید، و دارای شاگردان و تألیفات بسیار شد، سرانجام او را در 55 سالگی به شهادت رساندند.

ماجرای شهادت شهید دوّم از این قرار است که:

دو نفر از مردم جباع برای مرافعه و محاکمه به شهید ثانی مراجعه کردند او نیز طبق موازین شرعی دعوی را به نفع یکی از آنها و به ضرر دیگری بر اساس حق پایان داد، شخص محکوم از این داوری ناراحت شد و نزد قاضی ((صیدا)) (یکی از شهرستان های لبنان) رفت و شکایت کرد، قاضی صیدا که مردی متعصّب بود از این فرصت استفاده کرد برای دستگیری شهید، شخصی را مأمور کرد، مأمور وارد جباع شد از مردم سراغ شهید را گرفت، مردم گفتند او در محل نیست.

شهید دوّم غالبًا در خفا به سر می برد و فقط برای اقامۀ نماز صبح به مسجد می رفت، و بیشتر اوقات برای حفظ از شرّ منافقان و دشمنان، در گوشۀ تنهایی به سر می برد، همزمان با ورود مأمور، شهید در باغ مختصر انگوری خود مشغول نوشتن شرح لمعه بود، این مأمور موفّق به دستگیریش نشد، شهید در این شرایط تصمیم گرفت به مکّه برود، در محملی که با روپوش بود نشست تا کسی او را نبیند و نشناسد و به سوی مکّه رهسپار شد.

قاضی کینه توز صیدا، برای سلطان سلیمان قانونی (یکی از سلاطین عثمانی که مقرّ حکومتش اسلامبول [=استامبول] ترکیه بود و تقریبا بر سراسر نقاط اسلامی حکومت می کرد) نوشت که در بلاد شام مردی عالم زندگی می کند که بدعت گذار و بیرون از مذاهب چهارگانۀ اهل سنّت بوده و دست اندر کار نشر و تبلیغ عقاید خود می باشد.

ص: 20

شاه سلیمان شخصی به نام ((رستم پاشا)) را که وزیر او بود برای دستگیری شهید مأمور ساخت، و گفت باید او را زنده دستگیر کنی تا با دانشمندان اسلامبول مباحثه کند و از عقاید او تفتیش شود و سرانجام به مذهب و آیین او مطّلع گردند.

رستم پاشا همراه شش نفر مأمور، به ((جباع)) آمد و از شهید پرس و جو کرد، به او گفتند به سفر حجّ رفته است، این مأمور به طرف مکّه رهسپار شد، در وسط راه به شهید ثانی رسید، و او را دستگیر کرد، شهید ثانی به او گفت به من مهلت بده تا سفر حجّ را به پایان برسانم و من فرار نمی کنم و مناسک حجّ را تحت مراقبت تو انجام می دهم، پس از انجام حجّ به هرصورتی که دلخواه خودت است عمل کن. رستم پاشا به این پیشنهاد راضی شد.

پس از انجام مناسک حج، رستم پاشا شهید دوّم را از مکّه به طرف اسلامبول حرکت داد، تا او را نزد شاه سلیمان ببرد، در راه شخصی از رستم پاشا پرسید این مرد کیست؟ پاسخ داد از دانشمندان شیعۀ امامیه است که برحسب مأموریت او را نزد شاه می برم.

آن شخص گفت تو در وسط راه او را آزار رساندی، ممکن است در حضور سلیمان از تو شکایت کند و دوستان و یاران او نیز از او دفاع و حمایت کنند و برای تو موجبات ناراحتی و احیانًا قتل تو را فراهم نمایند، صلاح در این است که سر او را همین جا از بدن جدا کنی! و سر بریده او را نزد شاه ببری! رستم پاشا این مرد ناپاک و فرومایه از این پیشنهاد استقبال کرد، در کنار دریا استاد بزرگوار را شهید کرد، و سر بریده اش را به حضور شاه برد.

ص: 21

شاه از این پیش آمد سخت بر آشفت و رستم پاشا را سرزنش کرد و گفت من تو را مأمور ساختم که او را زنده بیاوری، بنا بر این به چه مجوّزی او را کشتی؟

رستم پاشا پس از قتل شهید دوّم بدن مطهّر و پاک او را به کنار دریا انداخته بود، وقتی که شب فرا رسید گروهی از ترک های اسلامبول دیدند از کنار دریا نوری به طرف آسمان بالا می رود، چون صبح شد، به آن محل رفتند دیدند جسد بدون سری افتاده است، آن را غسل داده و با کمال احترام در همانجا به خاک سپردند و بارگاهی روی قبرش ساختند.

درود پاکبازان تاریخ به روح پرفتوح این عالم بزرگ باد که با تمام سعی و کوشش، شب و روز به علم و عمل می اندیشید و خون پاکش را در این راه نثار کرد و روح بزرگش در بهشت خدا قرار گرفت.(1)

سه سال و (قریب به) هشت ماه حکومت نمود.(1) او در این مدّت کوتاه، سه جنایت تاریخی ای بزرگ را مرتکب گردید:

1. در محرّم الحرام سال 61 هجری، واقعۀ کربلا را بوجود آورد.

2. در ذی الحجّه سال 63 هجری، واقعۀ حرّه به فرمان او انجام گرفت.

در فاجعۀ حرّه دو نفر از خاندان ابوطالب، سه نفر از بنی هاشم غیر از خاندان ابوطالب، هفتاد و چند نفر از سایر قریشیان، و به همان تعداد از انصار وچهار هزار نفر از مردم دیگر غیر از آنها که شناخته نشده بودند، به قتل رسیدند. مردم به عنوان بردگان یزید بیعت کردند و هرکس از بیعت امتناع ورزید، از دم شمشیر گذشت.(2)

3. سپاهیان یزید، پس از ارتکاب آنهمه جنایت - و جنایات دیگر که ما ذکر نکردیم - به فرمان او راهیِ مکّه شدند تا عبدالله بن زبیر و مردم مکّه را سرکوب نمایند. فرمانده سپاه، مسلم بن عقبه (مسرف) در بین راه مدینه به مکّه هلاک گردید و حصین بن نمیر فرمانده شد. سپاه یزید به فرماندهی حصین بن نمیر وارد مکّه شده و آنجا را محاصره نمودند و در ربیع الاوّل سال 64 هجری، خانۀ خدا - کعبۀ شریفه - را با منجنیق، سنگ و آتش باران نموده و ویران کردند.(3)

دربار یزید مرکز انواع فساد و گناه شده بود. آثار شوم فساد و بی دینیِ دربار او در جامعه چنان گسترش یافته بود که در دوران حکومت کوتاه

ص: 23

مدّت او، حتّی محیط مقدسی همچون ((مکّه)) و ((مدینه)) نیز آلوده شده بود.(1)

یزید سرانجام جان خود را در راه هوسرانی از دست داد و افراط در شراب خواری سبب مسمومیت و مرگ وی گردید.(2)

یزید در هفدهم صفر سال شصت و چهارم هجری، در سی و سه سالگی در حوارین دمشق به جهنم ابدی پیوست.(3)

هنگام مرگ حجّاج، در زندان وحشت ناک او، پنجاه هزار مرد و سی هزار زن زندانی بودند که شانزده هزار نفر آنها بدون لباس و برهنه بودند.

حجّاج زنان و مردان را دریک جا زندانی می کرد و زندان های وی سقف نداشت، از این رو، زندانیان از گرمای تابستان و سرمای زمستان درامان نبودند.(1)

حجّاج در سال 94 هجری سعید بن جبیر (صحابی خاص امام سجّاد (علیه السّلام) و فقیه و مفسّر قرآن) را کشت. وقتی چهرۀ سعید را برخاک گذاشتند تا سرش را از بدن جدا کنند، سعید پس از ذکر شهادتین و شهادت بر بی ایمانی حجّاج، گفت: خدایا! پس از من حجّاج را برکسی مسلّط نکن تا او را بکشد!

حجّاج پس از کشتن سعید بن جبیر، گفتار مرض آکله گردید و بیش تر از پانزده روز زنده نبود.(2)

حجّاج در سال 95 هجری، در سن 54 سالگی در واسط عراق به درک واصل گردید.(3)

((وَاتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ الَّذِی آتَیْنَاهُ آیَاتِنَا فَانسَلَخَ مِنْهَا فَأَتْبَعَهُ الشَّیْطَانُ فَکَانَ مِنَ الْغَاوِینَ - وَلَوْ شِئْنَا لَرَفَعْنَاهُ بِهَا وَلَکِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَی الْأَرْضِ وَاتَّبَعَ هَوَاهُ فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ الْکَلْبِ إِن تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَثْ أَوْ تَتْرُکْهُ یَلْهَث ذَّلِکَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیَاتِنَا فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ؛(1) و سرگذشت کسی که آیات خود را به او عطا کردیم و او عملًا از آنان جدا شد، برای آنان بخوان؛ پس شیطان او را دنبال کرد [تا به دامش انداخت] و در نتیجه از گمراهان شد - و اگر می خواستیم [درجات و مقامش را] به وسیلۀ آن آیات بالا می بردیم، ولی او به امور ناچیز مادی ولذّت های زودگذر دنیایی تمایل پیدا کرد و از هوای نفسش پیروی نمود؛ پس داستانش چون داستان سگ است [که] اگر به او هجوم بری، زبان از کام بیرون می آورد، و اگر به حال خودش واگذاری [بازهم] زبان از کام بیرون می آورد. این داستان گروهی است که آیات ما را تکذیب کردند؛ پس این داستان را [برای مردم] حکایت کن، شاید [نسبت به امور خویش] بیندیشند)).(2)

مفسّرین - به پیروی از روایات - این دو آیه را در مورد ((بلعم باعورا)) تفسیر نموده اند. خلاصۀ داستان بلعم چنین است که:

وقتی حضرت موسی (علیه السّلام) با لشکرش به طرف اریحا حرکت کرد تا آنجا را فتح کند، هنگامی که به شهر اریحا رسیدند، جبّاران شهر به نزد بلعم باعورا - که اسم اعظم خدا را می دانست - رفتند و از او خواستند تا موسی (علیه السّلام) و قومش را نفرین کند، امّا هرچه اصرار

ص: 26

ورزیدند، بلعم به انجام این کار حاضر نشد، تا آنکه از طریق همسرش او را به نفرین کردن راضی نمودند.

بلعم سوار بر الاغ به طرف کوهی که مشرف بر بنی اسرائیل بود رهسپار گردید تا موسی (علیه السّلام) و قومش را نفرین کند. مقداری که راه رفت، الاغ او از حرکت ایستاد و بر زمین خوابید. بلعم پیاده شد و الاغ را آنقدر زد تا از زمین برخواست، امّا پس از چندقدم راه رفتن دوباره خوابید. و این ماجرا سه بار تکرار شد تا خداوند الاغ را بزبان آورد و به بلعم گفت: وای بر تو ای بلعم! به کجا می روی؟ مگر فرشتگان را نمی بینی که مرا باز می گردانند؟(1) بلعم اعتنایی نکرد و پیاده براهش ادامه داد تا مشرف بر بنی اسرائیل گردید. وقتی خواست نفرین کند نتوانست، و هربار که می خواست نفرین کند زبانش به دعا می چرخید، تا آنکه زبان از کامش خارج شد و دانست که این کار برایش میسّر نیست. آنگاه بود که به قوم خود گفت: اکنون دیگر دنیا و آخرتم تباه شد و کاری از من ساخته نیست... .(2)

((کَمَثَلِ الشَّیْطَانِ إِذْ قَالَ لِلْإِنسَانِ اکْفُرْ فَلَمَّا کَفَرَ قَالَ إِنِّی بَرِیءٌ مِّنکَ إِنِّی أَخَافُ اللَّهَ رَبَّ الْعَالَمِینَ - فَکَانَ عَاقِبَتَهُمَا أَنَّهُمَا فِی النَّارِ خَالِدَیْنِ فِیهَا وَذَلِکَ جَزَاءُ الظَّالِمِینَ؛(1) کار آنها همچون شیطان است که به انسان گفت: (کافر شو [تا مشکلات تو را حل کنم]!) امّا هنگامی که کافر شد گفت: (من از تو بیزارم، من از خداوندی که پروردگار عالمیان است بیم دارم!)، سرانجام کار شان این شد که هردو در آتش دوزخ خواهند بود، جاودانه در آن می مانند؛ و این است کیفر ستمکاران!)).(2)

مفسّرین در ذیل این دو آیه داستانی را از عابدی بنام ((برصیصا)) نقل می کنند که داستان آموزنده ای است و خلاصۀ آن چنین است:

در میان بنی اسرائیل عابدی بود بنام ((برصیصا)) که زمانی طولانی عبادت کرده بود، و به آن حد از مقام قرب رسیده بود که بیماران روانی را نزد او می آوردند، و با دعای او سلامت خود را باز می یافتند، روزی زن جوانی را از یک خانوادۀ با شخصیت، به وسیلۀ برادرانش نزد او آوردند، و بنا شد مدّتی بماند تا شفا یابد، شیطان در اینجا به وسوسه گری مشغول شد، و آنقدر صحنه را در نظر او زینت داد، تا به او تجاوز کرد! چیزی نگذشت، معلوم شد آن زن باردار شده (و از آنجا که گناه همیشه سرچشمۀ گناهان عظیم تر است) زن را به قتل رسانید، و در گوشه ای از بیابان دفن کرد!

برادرانش از این ماجرا باخبر شدند که: مرد عابد دست به چنین جنایت هولناکی زده، این خبر در تمام شهر پیچیده، به گوش امیر رسید، او با گروهی از مردم حرکت کرد تا از نزدیک از ماجرا با خبر

ص: 28

شود، هنگامی که جنایات عابد مسلّم شد او را از عبادتگاهش فروکشیدند، پس از اقرار به گناه، دستور داد او را به دار بیاویزند، هنگامی که بر بالای چوبۀ دار قرار گرفت، شیطان در نظرش مجسّم شد، گفت: من بودم که تو را به این روز افکندم! و اگر آنچه را می گویم، اطاعت کنی، موجبات نجات تو را فراهم خواهم کرد!

عابد گفت: چه کنم؟ گفت: تنها یک سجده برای من کافی است! عابد گفت: در این حالتی که می بینی، توانی ندارم، شیطان گفت: اشاره ای کفایت می کند، عابد با گوشۀ چشم، یا با دست خود، اشاره ای کرده سجده به شیطان آورد، و در دم جان سپرد و کافر از دنیا رفت!.(1)

رفتم جلو گفتم: حر! من تو را مرد شجاعی می دانستم بطوری که اگر از من می پرسیدند شجاعترین مردم کوفه کیست؟ نام تو را می بردم. اینک می بینم تو آنچنان ترسیده ای که لرزه بر اندامت افتاده است! حر جواب داد: اشتباه می کنی، من از جنگ نترسیده ام، گفتم: پس از چه ترسیده ای؟ گفت: من خودم را بر سر دوراهی بهشت و جهنم می بینم، نمی دانم چه کنم؛ این راه را بگیرم یا آن راه را انتخاب کنم؟

اما عاقبت تصمیمش را گرفت. آرام آرام اسب خودش را کنار زد، و به گونه ای که کسی نفهمد او چه مقصدی دارد، به طرف خیمه های حسین (علیه السّلام) رهسپار شد. همین که رسید به نقطه ای که دیگر نمی توانستند جلوش را بگیرند، به اسب خود شلّاقی زد و با سرعت خود را به خیمه گاه حسین (علیه السّلام) رسانید، در حالی که سپرش را وارونه کرده بود، کنایه از اینکه برای جنگ نیامده است، بلکه آمده است تا به حسین (علیه السّلام) بپیوندد. وقتی نزدیک امام حسین (علیه السّلام) رسید سلام نمود، سپس گفت: هل لی من توبة؟ آیا توبه من پذیرفته است؟ امام (علیه السّلام) فرمود: بله؛ البتّه که توبه ات قبول است.

حر آنگاه عرض کرد: آقا به من اجازه بده تا به میدان بروم وجان خودم را فدای شما بکنم. امام (علیه السّلام) فرمود: حر! تو اینک مهمان ما هستی، از اسب پایین بیا و لحظه ای نزد ما بمان. حر گفت: آقا! اگر اجازه بفرمایید تا به میدان بروم بهتر است. گویا حر خجالت می کشید و شرم داشت، چرا؟ چون با خودش می گفت: ای خدا! من همان گنهکاری هستم که اوّلین بار دل بچه های پیغمبرت را لرزاندم.

حر بسیار مضطرب به نظر می رسید و برای رفتن به میدان خیلی عجله داشت، زیرا که با خود می اندیشید و می گفت: نکند هم اکنون یکی

ص: 30

از بچه های حسین (علیه السّلام) بیاید و چشمش به من بیفتد و من بیش از این شرمنده شوم!

آری، حر توبه کرد توبه ای جدی، از راهی که رفته بود برگشت، از طرفداری ظلم و فساد دست بر داشت و به هواداری از حق و عدالت پرداخت، از لشکر یزید بیرون شد و به سپاه حسین (علیه السّلام) پیوست، حسین (علیه السّلام) هم او را بی قید و شرط پذیرفت، زیرا کرم حسینی چنین اقتضا می کرد.(1)

امام (علیه السّلام) از وی تقاضایی کند و او در انجام آن کوتاهی نماید، و این [در نظر او] البتّه کار ناپسندی بود. از قضا در یکی از منازل بین راه، برسر یک چاه آب اجبارًا با امام فرود آمد.

امام (علیه السّلام) شخصی را دنبال زهیر فرستاد و به او پیام داد که نزد حضرت برود، وقتی که فرستادۀ امام حسین (علیه السّلام) نزد زهیر رسید، زهیر و همراهانش در خیمه مشغول خوردن نهار بودند.

فرستادۀ امام حسین (علیه السّلام) رو به زهیر کرد و گفت: زهیر! حسین (علیه السّلام) از شما دعوت نموده است، دعوت او را اجابت نما! زهیر تا این سخن را شنید رنگ از رخسارش پرید، گفت: آنچه نمی خواستم واقع شد! نوشته اند: زهیر همانطور که غذا می خورد دستش در سفره ماند، اطرافیانش نیز همین حالت را پیدا کردند. زهیر نمی توانست بگوید می آیم، یا نمی آیم.

اما او زن مؤمنه ای داشت که متوجّه قضیه شد و دید زهیر در جواب نمایندۀ اباعبدالله (علیه السّلام) سکوت کرده است، جلو آمد و با لحن ملامت آمیزی گفت: زهیر! خجالت نمی کشی که فرزند پیغمبر تو را خواسته است و تو او را اجابت نمی کنی؟ بلند شو و نزد او برو!

زهیر برخاست و به جانب خیمه گاه حسین (علیه السّلام) حرکت کرد، امّا با کراهت قدم بر می داشت. من نمی دانم - تاریخ هم ننوشته است و شاید هیچ کسی هم نداند - در آن لحظه ای که ابا عبدالله (علیه السّلام) با زهیر ملاقات کرد، میان آن دو چه گذشت؟ و حسین (علیه السّلام) به زهیر چه گفت؟ امّا آنچه مسلم است این است که وقتی زهیر به طرف خیمه

ص: 32

گاه حسین (علیه السّلام) می رفت، چهره ای گرفته و دَرهم داشت ولی وقتی می آمد چهره ای خوشحال و خندان داشت.

چه انقلابی حسین (علیه السّلام) در وجود زهیر ایجاد کرد؟ چه چیزی را بیادش آورد که بر خلاف انتظار، دیدند زهیر دارد وصیت می کند... .

زهیر به همراه حسین (علیه السّلام) رفت و از اصحاب صف مقدّم کربلا شد.(1)

***

گر راه حسین رفته آگاه شوی *** هم عاشق و بی قرار این راه شوی

داخل چو شوی به جمع یاران حسین *** چون یوسف مصر خارج از چاه شوی

ص: 33

ص: 34

قرار داد! و او به من نیکی کرد هنگامی که مرا از زندان بیرون آورد، و شما را از آن بیابان [به اینجا] آورد بعد از آنکه شیطان، میان من و برادرانم فساد کرد. پروردگارم نسبت به آنچه می خواهد [و شایسته می داند،] صاحب لطف است؛ چرا که او دانا و حکیم است!)).(1)

سپس حضرت یوسف (علیه السّلام) متوجّه پروردگار عالمیان گردیده و از آن وجود مقدّس و باعظمت، درخواست حسن عاقبت و سرانجام نیک نمود. قرآن عظیم الشّأن، درخواست حضرت یوسف (علیه السّلام) را اینگونه بیان می کند:

((رَبِّ قَدْ آتَیْتَنِی مِنَ الْمُلْکِ وَعَلَّمْتَنِی مِن تَأْوِیلِ الْأَحَادِیثِ فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَنتَ وَلِیِّی فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ تَوَفَّنِی مُسْلِمًا وَأَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ؛(2) پروردگارا! بخشی [عظیم] از حکومت به من بخشیدی، و مرا از علم تعبیر خوابها آگاه ساختی! ای آفرینندۀ آسمانها و زمین! تو ولی و سرپرست من در دنیا و آخرت هستی، مرا مسلمان بمیران؛ و به صالحان ملحق فرما!)).(3)

یعنی من دوام ملک و بقاء حکومت و زندگی مادیم را از تو تقاضا نمی کنم، که اینها همه فانی اند و فقط دور نمای دل انگیزی دارند، بلکه از تو این می خواهم: عاقبت و پایان کارم به خیر باشد، و با ایمان و تسلیم در راه تو، و برای تو جان دهم، و در صف صالحان و شایستگان و دوستان با اخلاصت قرار گیرم، مهم برای من اینها است.(4)

ص: 38

انسان در طول عمر خود، ممکن است دگرگونیهای فراوانی پیدا کند، ولی مسلّمًا صفحات آخر زندگانی او، از همه سرنوشت سازتر است؛ چرا که دفتر عمر با آن پایان می گیرد، و قضاوت نهایی به آن بستگی دارد. از این رو، مردم باایمان و هوشیار، همیشه از خدا می خواهند که این صفحات عمرشان نورانی و درخشان باشد، و ((یوسف)) (علیه السّلام) هم در اینجا از خدا همین را می خواهد، می گوید: توفّنی مسلّمًا و ألحقنی بالصّالحین: ((مرا با ایمان از دنیا ببر و در زمرۀ صالحان قرار ده))!(1)

امّ سلمه بر گشت در حالی که گریه می کرد، پیامبر (صلّی الله علیه و آله) متوجّه او شده و فرمود: امّ سلمه چرا گریه می کنی؟ گفت: پدر و مادرم به فدایت! چگونه گریه نکنم؟ تو با آن منزلتی که نزد خدا داری، و خداوند گذشته و آینده ات را بخشیده، چنین دعا می کنی، و از او می خواهی تو را مورد شماتت دشمنان و حاسدانت قرار ندهد، و به بدی هایی که از آنها نجاتت داده بر نگرداند، و خوبی هایی را که به تو داده از تو نگیرد، و تو را لحظه ای به خودت وا نگذارد!.

پیامبر (صلّی الله علیه و آله) فرمود: ((امّ سلمه! چگونه چنین دعا نکنم و از عاقبت و آینده ام نگران نباشم؛ در حالی که خداوند، حضرت یونس (علیه السّلام) را لحظه ای به خودش وانهاد، و شد آنچه شد!)).(1)

حضرت علی (علیه السّلام) به خطبه پیامبر (صلّی الله علیه و آله) ادامه می دهد تا آنجا که فرمود:

((ای مردم! درهای بهشت در این ماه گشوده است، از پرودگارتان بخواهید تا آنها را بر شما نبندد. و درهای جهنم در این ماه بسته است، از پرودگارتان بخواهید آنها را به روی شما نگشاید. و شیاطین در این ماه در زنجیرند، از پروردگارتان بخواهید تا آنها را بر شما مسلّط نکند)).

امیرالمؤمنین (علیه السّلام) می فرماید: (در این هنگام) من برخاستم و گفتم: ای رسول خدا! بهترین عمل در این ماه کدام است؟ فرمود: ای اباالحسن! بهترین عمل در این ماه، پرهیزگاری از محرّمات الهی است. سپس حضرت گریست. عرض کردم: ای پیامبر خدا! چرا گریه می کنید؟ فرمود: یا علی! گریه ام به خاطر آن چیزی است که از شما در این ماه حلال شمرده می شود؛ گویا می بینم که تو برای پرودگارت نماز می خوانی و شقی ترین اوّلین و آخرین، همتای پی کنندۀ ناقۀ ثمود، برانگیخته می شود، پس ضربتی بر فرقت وارد می سازد و محاسنت را (به خون سرت) رنگین می کند.

امیرالمؤمنین (علیه السّلام) می فرماید: گفتم: ((یا رسول الله! و ذلک فی سلامة من دینی؛ آیا این در صورتی است که دین من سالم است؟)) فرمود: ((علی سلامة من دینک؛ (بلی؛) با سلامتی دین تو است))(1)... .

به همین جهت است که وقتی آن ملعون (ابن ملجم)، با شمشیر بر فرق حضرت علی (علیه السّلام) می زند، اوّلین سخنی که از امیرالمؤمنین

ص: 41

(علیه السّلام) شنیده می شود این است که می فرماید: ((فزت و ربّ الکعبة؛ به پروردگار کعبه سوگند رستگار شدم)).

بلی؛ مرگ باایمان و در راه خدا (شهادت)، نهایت فوز و رستگاری است.

پادشاها جرم ما را در گذار *** ما گنه کاریم و تو آمرزگار

تو نکوکاری و ما بد کرده ایم *** جرم بی پایان و بی حد کرده ایم

سالها در فسق و عصیان گشته ایم *** آخر از کرده پشیمان گشته ایم

روز و شب اندر معاصی بوده ایم *** غافل از یؤخذ نواصی بوده ایم

دایمًا در بند عصیان بوده ایم *** هم قرین نفس و شیطان بوده ایم

بی گنه نگذشته بر ما ساعتی *** با حضور دل نکرده طاعتی

بر درآمد بندۀ بگریخته *** آبروی خود بعصیان ریخته

مغفرت دارد امید از لطف تو *** زانکه خود فرموده ای لا تقنطوا

بحر الطاف تو بی پایان بود *** نا امید از رحمتت شیطان بود

نفس و شیطان زد کریما راه من *** رحمتت باشد شفاعت خواه من

چشم دارم کز گنه پاکم کنی *** پیش ازآن کاندر جهان خاکم کنی

اندر آن دم کز بدن جانم بری *** از جهان با نور ایمانم بری

ص: 43

ص: 44

کاروان براه افتاد، در اثنای راه شتر مرد بیابانی از کاروان عقب ماند، رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) سراغ او را گرفت، اصحاب به جستجوی او پرداختند و او را در آخر لشکر پیدا نمودند در حالی که پای شتر او به سوراخ موشی فرو رفته و گردن مرد بیابانی و شتر شکسته و هردو از دنیا رفته اند.

به دستور رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) خیمه ای برپا نموده و بدن او را غسل دادند، سپس پیامبر (صلّی الله علیه و آله) وارد خیمه شد و او را کفن کرد، آنگاه از خیمه خارج شد در حالی که از پیشانی اش عرق سرازیر بود، به یارانش فرمود:

((این مرد در حال گرسنگی از دنیا رفت، او از کسانی بود که ایمان آورد و ایمانش به ستم و گناه آلوده نشد، حوریان بهشتی برای آن که از میوه های بهشتی در دهان او بگذارند بر همدیگر پیشی می گرفتند و هرکدام می گفتند: ای رسول خدا مرا همسر او قرار ده!)).(1)

است، آگاه باشید هرکس با دوستی خاندان محمّد (صلّی الله علیه و آله) از دنیا برود، آمرزیده شده از دنیا رفته است، آگاه باشید هرکس با دوستی خاندان محمّد (صلّی الله علیه و آله) از دنیا برود، توبه کننده از دنیا رفته است، آگاه باشید هرکس با دوستی خاندان محمّد (صلّی الله علیه و آله) از دنیا برود، مؤمن و با ایمان کامل از دنیا رفته است...)).(1)

((اوّل ما یهراق من دم الشّهید یغفر له ذنبه کلّه إلا الدّین؛ [با] نخستین قطره خونی که از شهید ریخته می شود، همۀ گناهان او بخشوده می شود مگر قرض)).(1)

این نکته نیز درخور توجّه است که شهادت، منحصر در کشته شدن در میدان جهاد نبوده، بلکه انواع دیگری از کشته شدن و حتّی برخی از اقسام مردن نیز در روایات در حکم شهادت قرار داده شده است، همچون: کشته شدن در راه دفاع از جان، مال، خانواده، همسایه و...، و مردن براثر غرق شدن در دریا یا رفتن زیر آوار و... .

گویند: پروردگارتان چه چیزی نازل کرد؟ گویند: خیر را [که قرآن هدایت گر است و سراسر آیاتش وحی الهی است، نازل کرد]. برای کسانی که نیکی کردند [پاداش] نیکویی در این دنیاست، و همانا سرای آخرت بهتر است، و سرای پرهیزکاران چه نیکوست. [سرای پرهیزکاران] بهشت های جاویدانی [است] که وارد آنها می شوند، از زیر [درختان] آنها نهرها جاری است، در آنجا هرچه بخواهند برای آنان فراهم است؛ خدا پرهیزکاران را این گونه پاداش می دهد - آنان درحالی که [از آلودگی های عملی و اخلاقی] پاک و پاکیزه اند، فرشتگان جانشان را می گیرند، به آنان می گویند: سلام بر شما، [اکنون] به پاداش آنچه همواره انجام می دادید، به بهشت درآیید)).(1)

میکروبها دوری می گزیند. امّا تقوای قوّت آن است که انسان [با تمرین و ممارست] در روح خود حالت و قوّتی بوجود آورد که او را از ارتکاب گناه حفظ کند؛ که حتّی اگر در محیط گناه قرار بگیرد بازهم آن حالت او را از گناه نگه دارد. مانند کسی که خودش را در برابر مرضی واکسینه می کند تا آن مرض نتواند بر بدن او تأثیر بگذارد.

[اگرچند تقوی از هردو طریق ذکرشده مطلوب است، اما] راه بهتر و عالی تر آن است که انسان در روح خود مصؤونیتی ایجاد کند که او را از گناه نگه دارد [یعنی بهترین نوع تقوی، همان تقوای قوّت است].(1)

((إِنَّ الْمُتَّقِینَ: فِی جَنَّاتٍ وَعُیُونٍ،(1) فِی جَنَّاتٍ وَنَعِیمٍ،(2) فِی جَنَّاتٍ وَنَهَرٍ،(3) فِی ظِلَالٍ وَعُیُونٍ(4)... ؛ به یقین، پرهیزگاران: در باغها [ی سرسبز بهشت] و در کنار چشمه ها هستند، در میان باغهای بهشت و نعمتهای فراوان جای دارند، در باغ ها و نهرهای بهشتی جای دارند، در سایه های [درختان بهشتی] و درمیان چشمه ها قرار دارند(5) ...)).

چنان که پوست به استخوان چسبیده، گوشت تازه بروید، ششم - رنج طاعت را به تن بچشانی چنان که شیرینی گناه را به او چشانده بودی، پس آنگاه بگویی، استغفرالله!.)).(1)

سؤال: از کجا بدانیم که آیا توبۀ ما پذیرفته شده یا خیر؟

جواب: توبه اگر با شرایطش انجام بگیرد، حتمًا پذیرفته است، و به عبارتی، خود توبه دلیل بر قبول آن است؛ چنانچه حضرت علی (علیه السّلام) می فرماید:

((ما کان الله لیفتح علی عبد باب الشّکر و یغلق عنه باب الزّیادة، ولا لیفتح علی عبد باب الدّعاء و یغلق عنه باب الإجابة، ولا لیفتح لعبد باب التّوبة و یغلق عنه باب المغفرة ؛(2) خدا درِ شکر گزاری را بر بنده ای نمی گشاید که درِ فزونی نعمت ها را بر او ببندد، و درِ دعا را بر روی او باز نمی کند که درِ اجابت کردن را نگشاید، و درِ توبه کردن را باز نگذاشته که درِ آمرزش را بسته نگهدارد)).(3)

الدّعاء مات علی الإیمان؛ خداوند پیامبران را بر سرشت نبوتشان آفرید، از این رو هرگز مرتد نمی شوند و اوصیا را بر سرشت وصایتشان آفرید، بدین سبب هرگز مرتد نمی شوند و برخی مؤمنان را بر سرشت ایمان آفرید، از این رو هرگز مرتد نمی شوند و برخی از مؤمنان هم ایمان عاریتی دارند؛ اینان اگر [برای استواری ایمان خود] دعا کنند و در دعا اصرار ورزند، با ایمان می میرند)).(1)

پس بر اساس فرمایش امام صادق (علیه السّلام) باید همیشه دعا کرد و از خداوند عاقبت بخیری خواست!

دعا و درخواست عاقبت بخیری به هرزبانی باشد نیکو است، امّا بهتراست از دعاهایی بهره ببریم که معصومین (علیه السّلام) و بزرگان سفارش نموده اند.

واینک چندنمونه از دعاهایی که از طرف بزرگان دینی توصیه شده:

1. دعای یازدهم صحیفۀ سجّادیه، که قبل از این نیز به آن اشاره داشتیم.

2. دعای عدیله، که در کتاب شریف ((مفاتیح الجنان))، باب اوّل، فصل ششم آمده است، و مرحوم شیخ عباس قمی (رحمة الله علیه) پس از ذکر آن می فرماید:

مؤلف گوید: در دعاهای روایت شده چنین آمده:

((اللّهم إنّی أعوذ بک من العدیلة عند الموت؛ خدایا من از عدیله به هنگام مرگ به تو پناه می آورم)).

ص: 55

و عدیله به هنگام مرگ یعنی عدول کردن از حق به سوی باطل به گاه جان دادن، و عدول از حق چنین است که شیطان هنگام مرگ نزد انسان حاضر می شود و او را وسوسه کرده و نسبت به باورهای دینی به شک می اندازد، تا جایی که او را از مدار ایمان بیرون کند و به همین دلیل است که در دعاها از این عدول به خدا پناه برده شده.

و جناب فخر المحقّقین (رحمة الله علیه) چنین فرموده: هرکه میخواهد از این وسوسه های به هنگام مرگ در امان باشد، دلایل ایمان و اصول پنجگانه را با برهان های قطعی و صفای باطن، در ضمیرش حاضر نموده و آنها را به حق تعالی بسپارد که هنگام مرگ به او بازگرداند، بدینسان که پس از اظهار عقاید برحق بگوید:

((اللّهمّ یا أرحم الرّاحمین إنّی قد أودعتک یقینی هذا و ثبات دینی و أنت خیر مستودع و قد أمرتنا بحفظ الودائع فردّه علیّ وقت حضور موتی؛ خدایا! ای مهربان ترین مهربانان همانا من این یقین و استواری دینم را به تو سپردم و تو بهترین امانتدار هستی چه تو خود ما را به حفظ امانتها فرمان دادی، پس آن را به گاه فرارسیدن مرگم به من بازگردان)).

بنا بر گفتۀ فخر المحقّقین (رحمة الله علیه) خواندن دعای شریف عدیله و به یاد سپردن معنای آن در ذهن برای به سلامت رستن از خطر ((عدیله عند الموت)) سودمند است.(1)

ص: 56

3. پس از هرنماز واجب گفته شود: رضیت بالله ربّا و بمحمّد صلّی الله علیه و آله نبیا الخ؛ که در کتاب مفاتیح الجنان، پس از دعای عدیله مسطور است.

4. مداومت بر این دعای قرآنی: رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِن لَّدُنکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنتَ الْوَهَّابُ؛(1) ترجمه: پروردگارا! دلهایمان را، بعد از آنکه ما را هدایت کردی، [ازراه حق] منحرف مگردان! و از سوی خود، رحمتی برما ببخش، زیرا تو بخشنده ای.(2)

شده [به آنان گویند:] آیا پس از ایمانتان کافر شدید؟ پس به کیفر آنکه کفر می ورزیدید، این عذاب را بچشید)).(1)

بِهَا یَسْتَهْزِئُونَ؛(1) سپس سرانجام کسانی که اعمال بد مرتکب شدند به جایی رسید که آیات خدا را تکذیب کردند و آن را به مسخره گرفتند!)).(2)

آری گناه و آلودگی، همچون ((بیماری خوره)) به جان انسان می افتد، و روح ایمان را می خورد، و از بین می برد، و کار به جائی می رسد که سر از تکذیب آیات الهی در می آورد، و از آن هم فراتر می رود، و او را به استهزاء و سخریه پیامبران و آیات الهی وا می دارد، و به مرحله ای می رسد که دیگر، هیچ وعظ و اندرز و انذاری مؤثر نیست، و جز تازیانۀ عذاب دردناک الهی، راهی باقی نمی ماند!(3)

حمّام منجاب کجاست؟ مرد با دیدن آن زن، در او طمع نموده او را به خانۀ خودش راهنمایی کرد و گفت: حمّام اینجا است. زن بیچاره به خیال حمّام داخل خانۀ مرد شد، مرد فورًا در را بر روی آن زن بست.

وقتی زن متوجّه حیلۀ مرد شد، از خود میل و رغبت نشان داد، امّا گفت: من گرسنه ام و بدنم هم بوی بد می دهد؛ خوب است بیرون بروی، مقداری غذا و عطر تهیه نموده و نزد من باز گردی. هنگامی که مرد از رغبت زن اطمینان یافت، برای خرید غذا وعطر از منزل خارج شد، زن نیز از فرصت پیش آمده استفاده نموده از خانه مرد فرار کرد، مرد برگشت امّا اثری از زن ندید. از آن پس همیشه با حسرت و افسوس آن شعر را می خواند تا آنکه مرگش رسید و با خواندن آن شعر از دنیا رفت.(1)

(جلّ جلاله) را ملاقات نمایم بگویم که: جعفر بن محمّد مرا امر کرد، و نهی نمود. امام (علیه السّلام) به من فرمود: ای ابامحمّد! آیا سخنان این زن را می شنوی؟

سپس به او گفت: نه بخدا قسم؛ قطره ای ازآن را به تو اجازه نمی دهم، و قطره ای از آن ننوش، زیرا آنگاه پشیمان می شوی که نفست به اینجا - و اشاره نمود به گلوی مبارکش - برسد، و این سخن را سه بار تکرار نمود. سپس گفت: آیا فهمیدی چه گفتم؟ امّ خالد گفت: آری فهمیدم.(1)

نترسیدن از کیفر ترک آن، نماز نخواند، برای من مهم نیست که جهود بمیرد یا ترسا یا گبر)).(1)

2- با گرسنگی می میرد

3- با تشنگی می میرد، و حالت عطش او طوریست که اگر از نهرهای دنیا آب بیاشامد سیراب نمی شود.

اما سه بلائی که در قبر به او می رسد:

1- ملکی در قبر بر او گماشته می شود تا او را فشار دهد و زجر نماید

2- قبرش تنگ می گردد

3- قبرش تاریک می شود.

اما سه بلای او در قیامت:

1- ملکی او را با صورتش بر زمین محشر می کشاند برای حساب و مردمان به او می نگرند

2- در حسابش سخت گیری می شود

3- خداوند به او نظر رحمت نمی فرماید و او را پاکیزه نمی کند و برایش عذاب درد ناکی است)).(1)

الغراب لئن مات هذا و هکذا صلاته لیموتنّ علی غیر دینی؛ هنگامی که پیامبر (صلی الله علیه وآله) در مسجد نشسته بود، مردی وارد شد و به نماز ایستاد، امّا رکوع و سجودش را کامل به جا نیاورد.

پیامبر (صلی الله علیه وآله) فرمود: مانند کلاغ منقار بر زمین زد؛ اگر این مرد بمیرد و نمازش به همین گونه باشد، حتمًا بر غیر دین من خواهد مرد)).(1) (2)

((من منع قیراطا من الزّکاة فلیمت إن شاء یهودیّا و إن شاء نصرانیا؛ هرکه قیراطی(1) از زکات را نپردازد، گو بمیرد، خواه یهودی و یا نصرانی)).(2)

از نماز جماعت به منبر رفت و من حاضر بودم، فرمود امروز می خواهم چیزی را که خودم دیده ام برای موعظۀ شما نقل کنم.

رفیقی داشتم از مؤمنین و مریض شد، به عیادتش رفتم، چون او را در حال سکرات مرگ دیدم نزدش نشستم و سورۀ یس و الصّافات را تلاوت کردم، اهل او از حجره بیرون رفتند و من تنها نزدش بودم، پس او را کلمۀ توحید و ولایت تلقین می کردم، آنچه اصرار کردم نگفت، با اینکه می توانست حرف بزند و با شعور بود، پس ناگاه با کمال غیظ متوجّه من شده و سه مرتبه گفت: یهودی! یهودی! یهودی!

من بر سر خودم زدم وطاقت توقّف دیگر نداشتم، از حجره بیرون آمدم و اهلش نزدش رفتند، درب خانه که رسیدم صدای شیون و ناله بلند شد معلوم شد مرده است، و پس از تحقیق از حالش، معلوم شد که این بدبخت چندسال بود که واجب الحج بود و به این واجب مهمّ الهی اعتنایی ننموده تا اینکه یهودی از دنیا رفت.(1)

می گریزند همانگونه که گوسفند از گرگ می گریزد. وقتی چنین شد خداوند متعال آنها را به سه چیز گرفتار کند: اوّل اینکه برکت را از اموال ایشان می گیرد. دوّم اینکه پادشاهی ستمگر را بر آنان مسلّط می گرداند و سوّم اینکه بی ایمان از دنیا می روند)).(1)

و در دست دیگرش کیسه ای بود که من احساس می کردم تمام پول و نقدینه من در آن است، من با تلقین شما ((لااله الا الله)) و ((محمّد رسول الله)) را گفتم، و چون می خواستم جمله ((علیّ ولیّ الله)) را بگویم، آن دیوصورت زنجیر را به سختی از دستم می کشید و می گفت: اگر گفتی تمام پول و دفتر بانکی تو را که در این کیسه است می برم، من هم از ترس اینکه تمام دارائی مرا نبرد نمی گفتم، و در آن حالت، محبّت زیادی به پولهایم داشتم، با آن حالت حلقۀ توحید را از دست نمی دادم و رها نمی کردم، و در این کشمکش و ناراحتی شدید بودم که ناگاه سیّدی نورانی و جذّاب ظاهر گردید و پای مبارک را روی زنجیر گذارد، مثل اینکه آن دیوصورت دستش زیر پای آن بزرگوار بوده و فشرده شد، فریادی زد و زنجیر را رها ساخت، تمام زنجیر به دست من آمد، دیگر نفهمیدم چه شد، تا وقتی که چشمم باز شد و خود را غرق عرق و در بستر بیماری افتاده دیدم.(1)

***

روزی که زیر خاک تن ما نهان شود *** وانها که کرده ایم یکایک عیان شود

یارب به فضل خویش ببخشای بنده را *** آندم که عازم سفر آن جهان شود

بیچاره آدمی که اگر خود هزار سال *** مهلت بیابد از اجل و کامران شود

ص: 71

هم عاقبت چو نوبت رفتن بدو رسد *** با صدهزار حسرت از اینجا روان شود

فریاد از آن زمان که تن نازنین ما *** بر بستر هوان فتد و ناتوان شود

اصحاب را ز واقعۀ ما خبر کنند *** هردم کسی به رسم عیادت روان شود

وانگه که چشم بر رخ ما افکند طبیب *** در حال ما چو فکر کند بد گمان شود

گوید فلان شراب طلب کن که سود تست *** ما را بدان امید بسی در زیان شود

شاید که یک دو روز دگر مانده عمر ما *** وآن یک دو روز برسر سود و زیان شود

یاران و دوستان همه در فکر عاقبت *** کاحوال برچگونه و حال از چه سان شود

تا آن زمان که چهره بگردد زحال خویش *** وآن رنگ ارغوانی ما زعفران شود

وآن رنج در وجود به نوعی اثر کند *** کز لاغری بسان یکی ریسمان شود

در ورطۀ هلاک فتد کشتی وجود *** نیز از عمل بماند و بی بادبان شود

آمدشد ملائکه در وقت قبض روح *** چون بنگریم دیدۀ ما خون فشان شود

باید که در چشیدن آن جام زهرناک *** شیرینی شهادت ما در زبان شود

ص: 72

یارب مدد ببخش که ما را در آن زمان *** قول زبان، موافق صدق جنان شود

ایمان ما زغارت شیطان نگاه دارد *** تا از عذاب خشم تو جان در امان شود

پایان

ص: 73

ص: 74

_ أمالی شیخ صدوق (رحمة الله علیه)، انتشارات کتابچی - تهران، چاپ پنجم، پائیز 1370

_ ثواب الأعمال، شیخ صدوق (رحمة الله علیه)، نشر اخلاق - قم، چاپ هشتم، زمستان 85

_ بحارالأنوار، علّامه مجلسی (رحمة الله علیه)، دار إحیاء التراث العربی - بیروت، الطّبعة الثّالثة المُصحّحة، 1403 ه - 1983 م

_ میزان الحکمة (با ترجمۀ فارسی)، محمّد محمّدی ری شهری، ترجمۀ حمیدرضا شیخی، سازمان چاپ و نشر دار الحدیث - قم، چاپ دوازدهم، 1390 ه. ش

_ گناهان کبیره، شهید آیت الله دستغیب (رحمة الله علیه)، مؤسّسۀ مطبوعاتی دارالکتاب جزائری - قم

_ ده گفتار، شهید مطهّری (رحمة الله علیه)، انتشارات صدرا - تهران، چاپ سوّم، دی ماه 1366

_ مروج الذّهب مسعودی، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی - تهران، چاپ چهارم، 1370ه. ش

_ سیرۀ پیشوایان، مهدی پیشوایی، مؤسّسۀ امام صادق (علیه السّلام )، چاپ شانزدهم، بهار 1383

_ تاریخ انبیاء، سیدهاشم رسولی محلّاتی، بوستان کتاب - قم، چاپ بیست و ششم، 1391 ه. ش

_ داستانهای شگفت، شهید آیت الله دستغیب (رحمة الله علیه)، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرّسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ سیزدهم، تابستان 1388

ص: 76

_ حکایتها و هدایتها در آثار شهید مطهّری (رحمة الله علیه)، محمّد جواد صاحبی، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی - قم، چاپ دهم، بهار 1373

_ سرگذشت های عبرت انگیز، محمّد محمّدی اشتهاردی، انتشارات روحانی - قم، چاپ دوّم

_ کشکول شیخ بهایی (رحمۀ الله علیه)، نگاه آشنا - قم، چاپ دوّم

_ توضیح المسائل مراجع (سیزده مرجع)، بنی هاشمی خمینی، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرّسین حوزۀ علمیۀ قم

***

ص: 77