یادآور می­شویم که مطالب این کتاب به صورت سؤال و پاسخ بیان شده است و اگر اهل نظر نقدی به پاسخ­های نویسنده دارند لطف به فرمایند و دوستانه به این حقیر ناچیز تذکر بدهند تا در چاپ­های بعدی اصلاح شود ان شاء الله .

خادم اهل­البیت علیهم­السلام سیدمحمد(سیدقاسم) حسینی بهارانچی

1396/9/1شمسی مطابق با ....

رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ریحُکُمْ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرینَ»(1) یعنی از خدا و پیامبرش اطاعت نمایید؛ و با یکدیگر نزاع نکنید، که سست می شوید، و قدرت و شوکت شما از میان می رود! و صبر و استقامت پیشه کنید که خداوند با صابران است.

از این آیه استفاده می­شود که اختلاف و نزاع معلول عدم اطاعت از خدا و رسول او(صلی الله علیه و آله و سلّم) می­باشد و مسلمانان صدر اسلام در اثر حبّ دنیا و حبّ ریاست و ... از خدا و رسول او اطاعت نکردند و این اختلاف­ها و فرقه­گرایی­ها به وجود آمد و گرنه خدای متعال و رسول او(صلی الله علیه و آله و سلّم) همه چیز را برای آنان بیان نموده و حجّت را بر آنان تمام کرده بودند، چنان که رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) در آخر عمر شریف خود فرمود: «أیّها الناس إنّی لم أدع شیئاً یقربّکم إلی الجنّة و یباعدکم من النار إلّا و قد نبّأکم به ...(2) یعنی ای مردم من هر چه شما را به بهشت نزدیک می­کرد و از آتش دور می­نمود را به شما خبر دادم ... .

و یا فرمود: چیزی نبود که شما را به بهشت نزدیک کند، مگر آنکه من شما را به آن امر کردم، و چیزی نبود که شما را به آتش نزدیک کند، مگر آن­که من شما را از انجام آن نهی نمودم ...(3)

وبعد از مراسم غدیر خداوند فرمود: «الیوم اکملت لکم دینکم واتممت علیکم نعمتی ورضیت لکم الاسلام دینا».

آری علاقه به دنیا و ریاست طلبی، علمای ادیان پیشین را واداشت تا حقایقی را پنهان کردند و نشانه­های اسلام و حضرت محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم) و اوصیاء و یاران او را تغییر دادند و گفتند: «آن پیامبر موعودی که در آخرالزمان می­آید، پانصد سال دیگر خواهد آمد» و این را به این خاطر گفتند که ترسیدند اگر حقایق را آشکار کنند، مردم یهود و نصارا به اسلام ایمان می­آوردند و آنان عزتّی نخواهند داشت و بهره­ای از مردم نمی­برند و خداوند این معنا را در آیاتی از قرآن بیان نموده است.

و در این امّت نیز گروهی از منافقین برای رسیدن به ریاست و قدرت بر مردم، حقایق فراوانی را نسبت به خاندان نبوّت انکار کردند و نگذاردند پس از رحلت پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) اوصیاء و جانشینان آن حضرت- که امامان اهل البیت علیهم السلام بودند- خلافت را به دست بگیرند و به همین علّت از

ص: 4

نقل حدیث جلوگیری نمودند و کتاب­ها را تغییر دادند، و احادیثی که مربوط به خلافت و امامت و مقام و منزلت اهل­البیت(علیهم­السلام) بود را از آن­ها حذف نمودند، و احادیث فراوانی را دربارة خلفای ساختگی خود جعل کردند، و به پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) نسبت دادند، و مردم را نسبت به اهل­البیت (علیهم­السلام) بدبین بلکه بر دشمنی آنان تربیت نمودند، و از کتاب­های علمای شیعه جلوگیری کردند، و شیعیان را مشرک و کافر و مجوسی و اهل تحریف و رافضی معرّفی نمودند، و بحث آزاد را در حرمین شریفین بین شیعه و سنّی سخت ممنوع نمودند، و روایات مربوط به امام زمان(علیه­السلام) را که چاره­ای از پذیرفتن آن­ها نداشتند تأویل کردند و گفتند :

«امام زمانی که در آخر الزمان وعده داده شده هنوز به دنیا نیامده است» و به پیامبران خدا و اوصیای آنان نسبت فسق و گناه دادند، و آنان را معصوم ندانستند تا بر خلفای غاصب و خلاف­هایی که انجام داده­اند عذری فراهم کنند، بلکه من از برخی از علمای اهل­سنّت شنیدم ، و در کتاب­های آنان نیز دیدم که می­گفتند: «هر کس بر مردم حاکم شود واجب­الاطاعه خواهد بود، و خداوند به خاطر حاکمیّت او از خطاها و گناهان او می­گذرد، و همه آنچه گفته شد و صدها برابر آن را انجام دادند، تا مردم را از فهم حقایق و پی بردن به حقانیّت پیروان اهل­البیت(علیهم­السلام) دور نگهدارند، و گرنه حق بر احدی پنهان نمی­شد، و اختلاف و فرقه­گرایی به وجود نمی­آمد، چرا که خداوند به وسیله پیامبر خود(صلی الله علیه و آله و سلّم) حجّت را بر مردم تمام نموده بود، جز این که خداوند این امّت را همانند امّت­های پیشین امتحان نمود و شد آنچه شد!!!

پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) می­باشند، چرا که در حدیث سفینه آمده که آن حضرت می­فرماید: «مَثَل أهل بیتی کمَثَل سفینة نوح من رکبها نجی و من تخلّف عنها غرق»(1)

یعنی مَثَل اهل­بیت من مَثَل کشتی نوح است ، هر کس سوار آن کشتی شد، نجات یافت و هر کس تخلّف نمود هلاک گردید» [گرچه فرزند نوح(علیه­السلام) بود] و همه می­دانند که تنها شیعیان دوازده امامی پیروان اهل­بیت(علیهم­السلام) می­باشند و از این حدیث ظاهر می­شود که تنها آنان اهل نجات هستند و بقیّه اهل هاویه و عذاب خواهند بود، و اگر ما حدیث ثقلین و حدیث افتراق امّت به 73 فرقه و حدیث سفینه را کنار همدیگر قرار بدهیم، روشن می­شود که فرقه ناجیه همان پیروان اهل­البیت (علیهم­السلام) و قائلین به دوازده امام می­باشند، و با این بیان نیز روشن می­شود که مقصود رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) از حدیث «خلفائی إثنی عشر خلیفة کلّهم من بنی هاشم»(2) نیز همان دوازده امام شیعه می­باشد، همان­گونه که صاحب کتاب ینابیع­المودّة می­گوید:

این حدیث جز با ائمه شیعیان تطبیق نمی­شود، چرا که خلفای بنی­امیّه به دوازده نفر نمی­رسند، و خلفای بنی­عباسی بیش از دوازده نفر هستند. سپس گوید: ما چگونه می­توانیم شخصی مانند یزید بن معاویه - که قاتل فرزندان پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) بوده است- را خلیفه آن حضرت بدانیم؟!

ابن بطریق نیز پس از نقل حدیث ثقلین گوید: از جملة «حتّی یردا علی الحوض» و جملة «ما إن تمسّکم بهما لن تضلّوا یعدی أبداً» ظاهر می­شود که آن حضرت همه امّت خود را تا قیامت امر نموده که از اهل­بیت و عترت او پیروی کنند، و البته معلوم است که مفهوم جملة «لن تضلوا بعدی أبداً» این است که اگر به اهل­بیت من، تمسّک نکردید، قطعاً گمراه خواهید شد، و این دلیل بر وجوب اقتدای به آنان است تا ابد».

تا این که گوید: همه مسلمانان اجماع و اتفاق دارند که رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: امت برادرم موسی هفتاد و یک فرقه شدند، و یک فرقه آنان اهل نجات بودند و بقیه اهل عذاب گردیدند، و امّت برادرم عیسی هفتاد و دو فرقه شدند، و یک فرقه آنان اهل نجات بودند و بقیه اهل عذاب و آتش شدند، و زود است که امّت من هفتاد و سه فرقه شوند و یک فرقه آنان اهل نجات هستند و بقیه اهل آتش خواهند بود(3).

ص: 6

سپس گوید: از آنچه گذشت ظاهر می­شود که فرقه ناجیه همان کسانی هستند که تمسّک به ثقلین ، یعنی کتاب خدا و عترت رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) نموده­اند، چرا که آن حضرت فرمود: «ما إن تمسّکتم بهما لن تضلّوا» بنابراین، تمسّک به قرآن و اهل­البیت(علیهم­السلام) راه نجات است، و ترک آن ، راه ضلالت و گمراهی است(1).

تا این که گوید: دلیل صحّت آنچه گفته شد این است که ثعلبی در تفسیر آیه «إِنَّ الَّذینَ فَرَّقُوا دینَهُمْ وَ کانُوا شِیَعا لست منهم فی شی...»(2) «یعنی آنان که که در دین خود تفرقه ایجاد کردند، و به دسته های گوناگون و مذاهب مختلف تقسیم شدند با تو ارتباطی نخواهند داشت ...»

از ابوعمر ذازان نقل کرده که گوید: علی(علیه­السلام) به من فرمود: ای ابا عمر! آیا می­دانی یهود به چند فرقه تقسیم شدند؟ گفتم: خدا و رسول او بهتر می­دانند، فرمود: یهود هفتاد و یک فرقه شدند و همه آنان در هاویه دوزخ هستند، جز یک فرقه که نجات یافتند . تا این که فرمود: آیا می­دانی نصارا چند فرقه شدند؟ گفتم: خدا و رسول او داناترند، فرمود: آنان هفتاد و دو فرقه شدند، و همه آنان در هاویه­اند جز یک فرقه که اهل نجات شدند. سپس فرمود: آیا می­دانی این امّت چند فرقه شدند؟ گفتم: خدا و رسول او بهتر می­دانند، فرمود: این امّت هفتاد و سه فرقه شدند، و همه آنان در هاویه دوزخ­اند جز یک فرقه که اهل نجات خواهند بود.

سپس فرمود: آیا می­دانی این امّت دربارة من چند فرقه می­شوند؟ گفتم: مگر دربارة شما نیز فرقه­گرایی می­شود؟ فرمود: آری این امّت دربارة من دوازده فرقه می­شوند، و همه آنان در آتش­اند جز یک فرقه که اهل نجات می­باشند و تو ای ابا عمر از آنان خواهی بود(3).

ص: 7

سپس ابن بطریق برای مزید بیان و توضیح مسأله فوق روایتی را در تفسیر آیه « مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها»(1). از تفسیر ثعلبی از علی(علیه­السلام) نقل نموده که فرمود: «حسنة» دوستی ماست و «سیئة» دشمنی ماست(2).

چرا که آن حضرت به من خبر داد که امّت بعد از او با من چه خواهند کرد، و من به فرمودة رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) بیش از آنچه بعد از او دیدم یقین داشتم، از این رو به او گفتم:

یا رسول الله وظیفه من در چنین حادثه چیست؟ و رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: «اگر یاورانی یافتی با آنان جنگ کن، و گرنه باید خون خود را حفظ نمایی تا زمانی که برای اقامه دین و کتاب خدا و سنّت من یاورانی بیابی» و آن حضرت به من خبر داد که من برای او همانند هارون برای موسی می­باشم، و امّت بعد از او به منزله پیروان سامری و گوساله او خواهند بود ... چنان که خداوند از قول موسی(علیه­السلام) می­فرماید: «یا هارُونُ ما مَنَعَکَ إِذْ رَأَیْتَهُمْ ضَلُّوا أَلاَّ تَتَّبِعَنِ افَعَصَیْتَ أَمْری(1) ... »یعنی هنگامی که موسی از میقات بازگشت)، گفت: «ای هارون! هنگامی که دیدی آنها گمراه شدند، چه چیز مانع بود که از من پیروی کنی؟! آیا فرمان مرا عصیان نمودی؟!».(2)

ص: 9

آری امیرالمؤمنین(علیه­السلام) می­فرماید: هنگامی که رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) از دنیا رفت، من مشغول به غسل و تکفین و تدفین او شدم و چون فارغ گردیدم، سوگند یاد نمودم که عبا به دوش نگیرم مگر برای نماز، تا قرآن را جمع­آوری کنم، و هنگامی که قرآن را جمع­آوری نمودم، [منافقین در سقیفه جمع شدند و با ابوبکر بیعت کردند، و مردم را نیز اجبار به بیعت نمودند] ومن دست فاطمه و حسن و حسین را گرفتم و به درب خانه­های اهل بدر و سابقین [از مهاجرین و انصار] بردم و آنان را نسبت به حق خود سوگند دادم و از آنان خواستم تا از من حمایت کنند و جز چهار نفر مرا اجابت نکردند و آنان سلمان و عمّار و مقداد و ابوذر بودند، و چون چنین دیدم ملازم خانه خود شدم و به مردم گفتم:

از خدا بترسید دربارة چیزی که می­دانید و سکوت نموده­اید و این به خاطر کینه­هایی بود که این مردم [با من] داشتند، و بغض و دشمنی که با خدا و رسول و اهل­بیت آن حضرت داشتند و سپس من به یاران خود گفتم: همگی نزد ابوبکر بروید و آنچه از رسول­خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) دربارة من شنیده­اید را به او بگویید، تا حجّت بر او تمام شود، و عذری برای او باقی نماند و او مقابل رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) [در قیامت] سخنی نداشته باشد، پس آن عده در روز جمعه اطراف منبر رسول­خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) جمع شدند و چون ابوبکر بالای منبر رفت ، نخستین کسی که با او سخن گفت و محاجّه نمود، خالد بن سعید بن عاص بود و سپس بقیه مهاجرین ، و پس از مهاجرین، انصار با او سخن گفتند ...

و خالد بن سعید برخاست و به ابوبکر گفت: ای ابوبکر از خدا بترس، چرا که تو می­دانی رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) در روز جنگ با یهود بنی­قریظه - که ما اطراف او بودیم و خداوند پیروزی را نصیب او نمود و علی(علیه­السلام) در آن روز گروهی از بزرگان و شجاعان بنی­قریظه را کشت - رسول­خدا(صلی الله علیه

ص: 10

و آله و سلّم) فرمود: ای جماعت مهاجرین و انصار، من شما را به چیزی وصیّت می­کنم و شما باید آن را حفظ کنید، و چیزی را می­خواهم نزد شما امانت قرار بدهم و شما باید آن را نگهداری کنید. سپس فرمود: آگاه باشید که علی بن ابیطالب بعد از من امیر بر شما و جانشین من در بین شما می­باشد، و این چیزی است که خداوند مرا به آن وصیّت نموده و آگاه باشید که اگر وصیت مرا دربارة علی حفظ نکنید و او را یاری ننمایید، در احکام دین خود اختلاف پیدا می­کنید، و امر دین بر شما آشفته می­شود، و اشرار بر شما حکومت خواهند نمود، تا این که فرمود: آگاه باشید که اهل­بیت من وارث امر من و عالم به امر امّت من خواهند بود. سپس فرمود: خدایا هر کس بعد از من از اهل­بیت من اطاعت کند، و وصیّت مرا نسبت به آنان رعایت نماید تو او را در قیامت با من محشور کن ...(1).

ص: 11

سخنی که میان ما و شما یکسان است؛ که جز خداوند یگانه را نپرستیم و چیزی را همتای او قرار ندهیم؛ و بعضی از ما، بعض دیگر را - غیر از خدای یگانه - به ربوبیت نپذیرد،و هر گاه از این دعوت، سرباز زنند، بگویید: «گواه باشید که ما مسلمانیم.»

وآیه «وَ لا تَکُونُوا کَالَّذینَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَیِّناتُ وَ أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیمٌ».(1) یعنی مانند کسانی نباشید که پس از آن که نشانه های روشن پروردگار به آنان رسید، پراکنده شدند و اختلاف کردند؛ و آنها عذاب عظیمی دارند.»

وآیه «وَ آتَیْنا عیسَی ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّناتِ وَ أَیَّدْناهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ مَا اقْتَتَلَ الَّذینَ مِنْ بَعْدِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ الْبَیِّناتُ وَ لکِنِ اخْتَلَفُوا فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ وَ مِنْهُمْ مَنْ کَفَرَ ...»(2) «یعنی ما به عیسی بن مریم، نشانه های روشن دادیم؛ و او را با «روح القدس» تأیید نمودیم؛ ولی فضیلت و مقام آن پیامبران، مانع اختلاف امّت ها نشد. و اگر خدا می خواست، کسانی که بعد از آنها بودند، پس از آن همه نشانه های روشن که برای آنها آمد، جنگ و ستیز نمی کردند؛ ولی خداوند آنها را آزاد گذارده و آنها با هم اختلاف کردند؛ بعضی ایمان آوردند و بعضی کافر شدند؛ و جنگ و خونریزی بروز کرد.»

وآیه «إِنَّما جُعِلَ السَّبْتُ عَلَی الَّذینَ اخْتَلَفُوا فیهِ وَ إِنَّ رَبَّکَ لَیَحْکُمُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ فیما کانُوا فیهِ یَخْتَلِفُونَ»(3) «تحریم های روز شنبه برای یهود یک مجازات بود، که در آن هم اختلاف کردند؛ و پروردگارت روز قیامت، در آنچه اختلاف داشتند، میان آنها داوری می کند.»

و آیات فراون دیگری که از اختلاف و نزاع و تفرق نهی نموده است.

وامّاسخنان رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) و امیرالمؤمنین(علیه­السلام) دربارة اختلاف امت آمده فراوان است ودر کتاب خلاف مرحوم شیخ طوسی از ابویعلی ... از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) نقل شده که فرمود: زود است که بعد از من فتنه­ای پیش آید و شما باید در آن زمان ملازم علی(علیه­السلام) باشید، چرا که او حق و باطل را از همدیگر جدا می­کند(4).

سپس مرحوم شیخ گوید: «و به همین علّت شیعیان به علی(علیه السلام) و فرزندان معصومین او(علیهم­السلام) اقتدا نمودند ، چرا که آنان کشتی نجات این امّت هستند و هر کس داخل آن شود نجات می­یابد، و هر کس تخلّف نماید هلاک خواهد شد».

ص: 13

سپس گوید: و اما اهل سنّت بر روش خلفا [ ی غاصب] حرکت می­کنند و از آنان پیروی می­نمایند، و جمیع صحابه و تابعین را عادل می­دانند و به سخنان آنان اعتماد می­کنند(1). [در حالی که بین آنان کذّاب و جعّال و منافق فراوان می­باشند.]

امیرالمؤمنین(علیه­­السلام) ضمن سخن 127 نهج­البلاغه به خوارج می­فرماید: از افتراق و جدایی پرهیز کنید، چرا که گروه شاذّ و نادر طعمه شیطان است، واگر گوسفندی از گله جدا شود، طعمه گرگ خواهد شد...(2).

مرحوم صدوق نیز در کتاب معانی­الاخبار از امام صادق(علیه السلام) نقل نموده که فرمود: از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم ) سؤال شد: معنای جماعت [و اجتماع] امّت شما چیست؟ فرمود: جماعت امّت من، اهل حق هستند، ولو کم باشند(3).

و در روایت دیگری آمده که آن حضرت در پاسخ سؤال کننده فرمود: جماعت امّت من کسانی هستند که بر حق باشند گر چه ده نفر باشند(4).

ص: 14

و در روایت دیگری آمده که شخصی به امیرالمؤمنین(علیه السلام) گفت: معنای سنّت و بدعت و جماعت و فرقه [و اختلاف] چیست؟ امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمود: سنّت همان چیزی است که رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) قرار داده است، و بدعت چیزی است که بعد از او احداث شده است، و جماعت ، اهل حق هستند، گرچه کم باشند، و فرقه، اهل باطل می­باشند گرچه زیاد باشند(1).

امیرالمؤمنین(علیه­السلام) در وصیت­نامه خود به حسن و حسین(علیهم­السلام) و فرزندان و خانواده و جمیع امّت فرمود: من شما را به تقوا و ... و صلاح و اصلاح بین خود [و پرهیز از اختلاف] وصیّت می­نمایم، چرا که از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) شنیدم که می­فرمود: «صلاح ذات البین أفضل من عامة الصلاة و الصیام ...»(2).

و در ضمنِ وصیّت نامه دیگری ، امیرالمؤمنین(علیه­السلام) به فرزند خود امام حسن(علیه­السلام) و اهل­بیت و فرزندان و جمیع امّت فرمود : «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا فإنّی سمعت رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلّم) یقول: صلاح ذات البین أفضل من عامة الصلاه و الصیام، و أنّ المبیرة الحالقة للدین فساد ذات البین» و لا قوّة إلّا بالله العلیّ العظیم ....»(3)

یعنی همگی به ریسمان خدا [و دستورات دین او] چنگ بزنید، و از اختلاف و تفرقه دوری کنید، چرا که من از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) شنیدم که می­فرمود: «صلاح

ص: 15

و اصلاح بین شما بهتر از سرتاسر نمازها و روزه­ها (و یا بهتر از یک سال نماز و روزه) است، و آن چیزی که دین شما را از بین می­برد فساد واختلاف بین شماست».

سپس امیرالمؤمنین(علیه السلام) - به خاطر اهمیّت این موضوع - فرمود: « ولا قوّة إلّا بالله العلیّ العظیم».

عالم به حقایق قرآن همان کسانی هستند که رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) آنان را قرین و عِدْلِ قرآن قرار داده و فرموده است:

«إنّی تارک فیکم الثقلین کتاب اللَّه و عترتی أهل بیتی ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا بعدی أبداً» و نیز فرموده است: قرآن و عترت تا قیامت از یکدیگر جدا نخواهند شد. «و لن یفترقا حتّی یردا علیّ الحوض» و معلوم است که عترت و اهل­البیت(علیهم­السلام)، عالم به کتاب و تنزیل و تأویل و ناسخ و منسوخ و معانی و اسرار قرآن هستند، و دیگران باید برای فهم قرآن به آنان مراجعه کنند، و به امامت آنان اقرار نمایند، و از این راه مؤمن محقّ از کافر مبطل و خلفای غاصب از خلفای غیر غاصب روشن می­گردند، از این رو خداوند امّت­های پیشین را بعد از پیامبرشان به خود واگذار نکرد و بعد از هر پیامبری یا پیامبر دیگری آمد و تابع شریعت پیامبر پیشین بود، و یا خود صاحب شریعت نوینی بود، و در هیچ زمانی مردم به خود واگذار نشدند، و در هر زمانی یا پیامبری از ناحیه خداوند بین مردم بود، و یا وصیّ او و یا اوصیای او به جای آن پیامبر، مردم را هدایت می­کردند، و عالم به آئین آن پیامبر بودند، و مردم از آنان پیروی می­نمودند، تا پیامبر دیگری با معجزات و نشانه­های لازم مبعوث به رسالت شود. [و لکن امّت این پیامبر(ص) سیره را دگرگون کردند و کسانی که اطلاعی از دین خدا و اسرار قرآن نداشتند را به نام خلیفه پیامبر بر مردم حاکم نمودند و همه آنان هلاک گردیدند ، جز گروهی که پیرو عترت و اهل­بیت پیامبرخدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) شدند](1).

ص: 17

و در مقبوله عمر بن حنظله و توقیع شریف حضرت بقیة­الله (علیه السلام) نسبت به حاکمیّت فقیه و نیابت او از امام معصوم(علیه­السلام) آمده که فرمود: «فإنّی قد جعلته علیکم حاکماً» و یا فرمود: «و إذا حکم حکم بحکمنا و الرّاد علیه کالرادّ علینا»(1) و یا فرمود: «و هو حجّتی علیکم و أنا حجة الله و الرادّ علیه کالرادّ علینا و هو فی حد الشرک بالله» و روایات فراوان دیگری که اطاعت از آنان را بر مردم واجب می­نماید، به گونه­ای که مورد اجماع فقهای شیعه واقع شده است و ما این بحث را همراه متون روایات در کتاب «دفاع از مقام ولایت» به طور مفصّل بیان نموده­ایم مراجعه شود.

از سویی غاصبین خلافت و پیروان آنان برای غافل نگهداشتن مردم تاکنون کارهای فراوانی را انجام داده­اند برای نمونه:

بعد از پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) سال­هایی مردم را از نقل حدیث منع کردند تا تاریخ فراموش شود و در این مدت شیعیان را تقبیح کردند و آنان را رافضی و مشرک و کافر و اهل بدعت و تحریف قرآن دانستند تا کسی به آنها رغبت نکند، و برای خلفای غاصب خود فضیلت­تراشی و جعل حدیث کردند و آنان را خلیفه پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) دانستند و در مقابل هر فضیلتی که رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) برای امیرالمؤمنین و امامان بعد از او(علیهم­السلام) فرموده بود، فضیلتی برای خلفای غاصب خود ساختند و به آن حضرت نسبت دادند و آنان را نسبت به غصب خلافت و ظلم به آل­محمد(صلی الله علیه و آله و سلّم) معذور دانستند، چنان­که علامه امینی(رحمة الله علیه) در - جلد 6و7و8 - الغدیر این موضوع را بیان نموده و گوید:

«تنها طبری سنّی در تاریخ خود، هفتصد حدیث دروغ دربارة خلفا نقل کرده است» ودر جلد 9و10 کتاب الغدیر نیز از کتب اهل سنّت فراوان دربارة عثمان و معاویه و فضیلت تراشی برای آنان چیزهایی نقل نموده و جواب داده که تعجب آور است، و نیز در جلد یازدهم بخش­های زیادی از دروغ­پردازی و فضیلت­تراشی­های آنان را دربارة علمای اهل­سنّت نقل نموده و پاسخ داده است.

آری علمای اهل­سنّت و حکام بنی­امیّه و بنی­عباس و پیروان آنان آنچه توانسته­اند از امیرالمؤمنین و فرزندان او و شیعیان آنان مذمّت نموده­اند و مردم را به سبّ و لعن و توهین به آنان واداشته بلکه در این اواخر خون شیعه را مباح دانسته­اند و سبب دخول به بهشت معرفی کرده­اند، و گروهی را به نام وهّابی و داعشی تربیت کردند تا نسل شیعه را در جهان براندازی کنند و با این وضعیّت چگونه ممکن است اختلاف بین امّت ادامه نداشته باشد؟!

مؤلف گوید : چگونه ممکن است با تقبیح شیعه و تهمت­های فراوانی که به آنان زده­اند، و نپذیرفتن احادیث ائمه اهل­البیت(علیهم­السلام)، و ممنوعیت از بحث­های اعتقادی و مناظره آزاد، و ردّ کتب شیعه و تحسین و تصحیح عمل خلفا و صحابه و تعبیر: «الصحابه کلهم عدول» و هزاران تهمت بر علمای شیعه، چگونه ممکن است مردم عوام پی به حقیقت ببرند و به سخن رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) که فرمود: «إنّی تارک فیکم الثقلین کتاب اللَّه و عترتی أهل بیتی ...» عمل کنند؟! از این رو نویسنده با جرأت تمام به خدا سوگند یاد می­کند که اکنون نیز اهل­بیت رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) و شیعیان آنان مظلوم و مطرود هستند، همان­گونه که بعد از پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) مطرود بوده­اند، و این وضعیت ادامه خواهد داشت تا ظهور حضرت مهدی موعود(علیه السلام) برسد.

ص: 20

نویسنده گوید: در مراسم حج با یکی از اهل سنّت برخورد نمودم که سخت شیعیان را تحقیر و توهین می­کرد و می­گفت: ما یقول شیعه؟! و این جمله را به صورت تحقیرآمیز بیان می­نمود، پس من به او گفتم: «الشیعه یقول کلمة واحدة بس» یعنی شیعه فقط یک کلمه حرف دارد، او گفت: «ما هذه الکلمة الواحدة؟» یعنی آن یک کلمه چیست؟ گفتم: شیعه می­گوید: پیامبر ما(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: «إنّی تارک [مخلف] فیکم الثقلین کتاب اللَّه و عترتی أهل بیتی ...» یعنی من دو چیز را برای هدایت شما جایگزین خود می­نمایم: کتاب خدا و عترت و اهل­بیت خویش را...

سپس گفتم: شیعه می­گوید: برای چه شما اهل­بیت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) را کنار زدید و خلیفه شما گفت: «حسبنا کتاب الله؟» یعنی قرآن برای ما بس است، او گفت: خلیفه کیست؟ گفتم: مقصودم عمربن خطّاب است پس او چیزی نگفت و درمانده شد، سپس گفتم: آیا پیامبر ما(صلی الله علیه و آله و سلّم) نفرمود: امّت پس از من 73 فرقه می­شوند و یک فرقه آنان اهل نجات­اند و بقیه اهل آتش­اند؟ گفت: آری. گفتم:

آن فرقه ناجیه در این زمان کیانند؟ او گفت: ماییم. گفتم: آیا تو دلیلی بر گفته خود داری؟ پس او چیزی نگفت، و من گفتم: آن فرقه ناجیه ما هستیم و ما بر آن دلیل قاطعی داریم او گفت: چه دلیلی دارید؟ گفتم: دلیل ما حدیث سفینه است که رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: مَثَل أهل بیتی کَمَثَل سفینة نوح من رکبها نجا و من تخلّف عنها غرق»(1). یعنی مثل اهل­بیت من مثل کشتی نوح است که هرکس سوار بر آن شد نجات یافت و هر کس تخلّف نمود غرق گردید و هلاک شد.

سپس گفتم: آیا از 73 فرقه جز شیعه کسی پیرو اهل­بیت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) هست؟ و او چیزی نگفت. و همین استدلال نیز با یکی از علمای اهل سنّت مطرح شد و او نیز جوابی نداشت جز این­ که گفت: آیا تو می­خواهی بگویی ما اهل آتش هستیم؟ گفتم: من چنین چیزی را نگفتم و لکن تو خود باید در این مسأله دقت بکنی.

و قرآن با اوست و ... - اطاعت می­کردند چرا که اطاعت از او اطاعت از خدا و رسول او بود و سبب نجات آنان می­شد و خداوند فرموده بود: «وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفیقاً»(1) «یعنی کسانی که خدا و پیامبر را اطاعت کنند، در روز رستاخیز، همنشین کسانی خواهند بود که خدا، نعمت خود را بر آنان تمام کرده؛ از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان؛ و آنها همنشینان خوبی هستند».

از سویی ترک اطاعت از امر پیامبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) سبب گمراهی و سلب ایمان خواهد بود، چنان­که خداوند می­فرماید: «فَلا وَ رَبِّکَ لا یُؤْمِنُونَ حَتَّی یُحَکِّمُوکَ فیما شَجَرَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ لا یَجِدُوا فی أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَیْتَ وَ یُسَلِّمُوا تَسْلیماً»(2) «یعنی به پروردگارت سوگند که آنها ایمان نخواهند آورد، مگر این که در اختلافات خود، تو را به داوری بپذیرند؛ و سپس از داوری تو، در دل خود احساس ناراحتی نکنند؛ و کاملاً تسلیم توباشند.»

وامّت باید به طور کامل تسلیم امر پیامبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) می­بودند و در باطن نیز از امر آن حضرت راضی و خشنود می­شدند، و ذرّه­ای کدورت و نارضایتی پیدا نمی­کردند، تا ایمان آنان به درگاه خداوند پذیرفته می­شد و لکن اکثر آنان در غدیر خم با شنیدن سخنان آن حضرت در باری امیر المومنین علیه السلام در باطن خود اظهار عدم رضایت نمودند و در بعضی از مواقف این عدم رضایت را آشکار کردند و گفتند: «لان کان کائنة ...»(3) یعنی اگر این مرد از دنیا برود ما نخواهیم گذارد که علی(علیه السلام) خلیفه و جانشین او باشد. بلکه با همدیگر عهد و پیمان بستند و آن را مکتوب نمودند که چنین کاری را خواهند کرد، و آن صحیفه و عهدنامه را در کعبه قرار دادند،(4) و در عمل نیز پس از رحلت آن حضرت در سقیفه بنی­ساعده جمع شدند و

ص: 22

پیمان خود را عملی نمودند،(1) و این انحراف و جدا شدن از مسیر حق تاکنون ادامه یافته است، و آنان کسانی را که خدا و رسول او(صلی الله علیه و آله و سلّم) آنان را مقدم نموده بودند کنار زدند، و کسانی را که خدا و رسول او(صلی الله علیه و آله و سلّم) کنار زده بودند مقدم داشتند، و خود را قیّم امّت و اهل «حلّ و عقد» دانستند، و این معنا از سخنان امیرالمؤمنین و فاطمه زهراء(علیهمالسلام)و ابوذرّ و سلمان و مقداد و ... ظاهر می­شود.

امام صادق(علیه السلام) فرمود: امیرالمؤمنین(علیه السلام) دربارة این ماجرا می­فرماید: الحمدلله الذی لا مقدّم لما أخّر، و لا مؤخّر لما قدّم ...»(2) یعنی ستایش مخصوص خداوندی است که هر که را او مقدم کند کسی نمی­تواند او را مؤخّر نماید و هر که را او مؤخّر نماید کسی نمی­تواند او را مقدم نماید، و سپس دست خود را بر دست دیگر زد و فرمود: ای امتی که بعد از پیامبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) متحیّر و سرگردان شدید، اگر شما کسی را که خدا مقدّم کرده بود، مقدّم نموده بودید، و کسی را که خدا کنار زده بود، کنار زده بودید، و ولایت و وراثت بعد رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) را در همان جایی که خدا قرار داده بود قرار داده بودید، هرگز ولیّ خدا نیازمند [و محروم] نمی­ماند، و در سهام ارث عول و نقصی پیدا نمی­شد، و هرگز دو نفر در حکم خداوند اختلافی نمی­داشتند، و امّت در هیچ چیزی از دستورات خدا نزاع و اختلافی نمی­داشت، و شما بدانید و آگاه باشید که دانش دین خدا وعلوم کتاب الهی نزد ما نهفته است، و شما مردم به خاطر انحرافی که پیدا کردید [و دیگران را به جای ما برگزیدید] باید وبال کار خود را بچشید، و خداوند هرگز به بندگان خود ستم نخواهد نمود، سپس فرمود: «وَ سَیَعْلَمُ الَّذینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُون» یعنی: «و کسانی که ستم کردند به زودی خواهند دانست که به کدامین جایگاه باز می گردند!»(3).(4)

ص: 23

و از حضرت زهرا(علیهالسلام) نیز نقل شده که فرمود: به خدا سوگند اگر حق را به اهل آن واگذار می­کردند و از اهل­بیت و عترت پیامبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) پیروی می­نمودند، حتی دو نفر نیز اختلاف پیدا نمی­کردند و خاندان نبوّت برای هدایت مردم یکی پس از دیگری وارث رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) می­بودند، تا این که قائم ما نهمین فرزند امام حسین(علیه السلام) قیام نماید، و لکن این مردم کسی را که خدا کنار زده بود مقدّم داشتند و کسی را که او مقدّم داشته بود کنار زدند، و چون پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) را به خاک سپردند، از پیش خود کسانی را [برای امامت و رهبری مردم] انتخاب کردند و به حکم آنان عمل نمودند، هلاکت باد بر آنان آیا نشنیدند که خداوند می­فرماید:

«وَ رَبُّکَ یَخْلُقُ ما یَشاءُ وَ یَخْتارُ ما کانَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ»(1) «یعنی پروردگار تو هرچه را بخواهد می آفریند، و هر که رابخواهد برمی گزیند؛ وآنان در برابر او اختیاری ندارند» آری شنیدند و لکن همان­گونه که خداوند می­فرماید: «إِنَّها لا تَعْمَی الْأَبْصارُ وَ لکِنْ تَعْمَی الْقُلُوبُ الَّتی فِی الصُّدُورِ»(2) «یعنی چشمهای ظاهر نابینا نمی شود، بلکه دلهایی که در سینه هاست کور می شود» آنان کوردل شده بودند و هرگز به حق بازنگردیدند، چرا که آنان سفرة آرزوهای دنیایی خویش را گسترده نمودند و مرگ را فراموش کردند، خداوند آنان را هلاک کند و اعمالشان را تباه نماید، سپس فرمود: خدایا من به تو پناه می­برم از هلاکت بعد از هدایت(3).

ص: 24

و از ابن عباس نیز نقل شده که چون دید عمر نسبت به سهام ارث متحیّر مانده - و نمی­داند چه باید بکند و اگر سهام وراث بیش از ترکه میّت باشد نقص را بر که باید وارد نماید - گفت: «وأیم الله لو قدّم من قدّمه الله، و أخّر من آخّره الله ما عالت فریضة» یعنی به خدا سوگند اگر او - برای امامت امّت - کسی را که خدا مقدّم داشته بود مقدّم می­کرد و کسی را که خدا کنار زده بود، کنار می­زد فرائض الهی گرفتار نقصان و عول نمی­شد(1).

ص: 25

یکی از شارحین کتاب یاد شده گوید: سخن ابن­عباس در این مقام لطیف است و به دو موضوع اشاره دارد، ظاهر آن مربوط به تقدیم و تأخیر در سهام ارث است و باطن آن مربوط به امامت است و مقصود او این است که اگر عمر کسی را که خداوند برای امامت امّت مقدم داشته است مقدم دانسته بود، و کسی را که خداوند کنار زده بود ،او نیز او را کنار زده بود، امّت گرفتار جهل و نادانی نسبت احکام خدا نمی­شدند.

سدادبن اوس گوید: امّ­سلمه همسر رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) بعد از جنگ جمل به من فرمود: «من از رسول خدا شنیدم که فرمود: هر کس با علی(علیه السلام) بجنگد با من جنگیده و هر کس با من بجنگد با خدا جنگیده است» پس من گفتم: آیا شما می­گویی من به علی(علیه السلام) ملحق شوم؟ امّ­سلمه فرمود: آری به خدا سوگند علی(علیه السلام) با حق است، و حق با اوست، و به خدا سوگند امّت محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم) با پیامبر خود با انصاف عمل نکردند، چرا که آنان کسانی را که خدای عزّوجلّ و رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) کنار زده بودند، مقدّم نمودند، و کسانی را که خدا و رسول او مقدم داشته بودند، کنار زدند ...(1).

مقداد گوید: ابوذرّ پردة کعبه را گرفت و به مردم گفت: «... أیّتها الأمّة المتحیرة و الله لو قدّمتم من قدّمه الله و رسوله، و أخّرتم من أخّره الله و رسوله، و سلّمتم الحکومات إلی أهلها و ولیّها، ما طاش أحد فی حکم الله و لا

ص: 26

اختلف إثنان فی فرائض الله، و لا ضلّت الأمة بعد نبیّها، «وَ سَیَعْلَمُ الَّذینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُون»(1) «یعنی کسانی که ستم کردند بزودی خواهند دانست که به کدامین جایگاه باز می گردند»(2).

محمد طاهر قمی شیرازی در کتاب اربعین خود پس از ذکر شعرائی که خطبه غدیر را به نظم درآورده بودند مانند: حسّان، دعبل، ابوفراس، قیس بن عبادة، عمروبن العاص، زاهی و کمیت گوید: یکی از اشعار کمیت این است که گوید:

و لّمْ أرَمثل ذاک الیوم یوماً و لم أر مثله حقّاً أضیعا

سپس گوید: فرزند کمیت در خواب رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) را دید، و آن حضرت به او فرمود: «قصیدة پدر خود را دربارة غدیر بخوان» فرزند کمیت گوید: پس من شروع کردم و اشعار پدر خود را دربارة غدیر خواندم و چون به این شعر رسیدم: «و لم أرَ مثله حقّاً أضیعا» رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) گریه سختی نمود و فرمود: پدرت راست گفته، «و لم أرَ مثله حقّاً أضیعا» و سپس از خواب بیدار شدم(3).

با او بیعت کردند من نیز با او بیعت نمودم امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمود: مَثَل تو مَثَل مردمی است که با عجل و سامری بیعت کردند(1)!

در کتاب مناقب امیرالمؤمنین(علیه السلام) - از محمد بن سلیمان کوفی - آمده که مردی به ابوهریره - که در باب کندة مسجد کوفه نشسته بود - گفت: من تو را به خدا سوگند می­دهم آیا تو از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) شنیدی که فرمود: من کنت مولاه فعلیّ مولاه، الّلهمّ وال من والاه و عاد من عاداه؟» ابوهریره گفت: «خدا می­داند که من این جملات را از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) شنیدم، و اگر مرا سوگند نداده بودی اعتراف نمی­کردم» آن مرد گفت: خدایا تو می­داند که من کسی را دوست می­دارم که او آن را دشمن می دارد و کسی را دشمن می­دارم که او آن را دوست داشته است. پس مردم به آن مرد گفتند: اُسکت اُسکت(2).

مؤلّف گوید: نظیر قصه فوق قصه زبیر و عایشه است چنان که در کتاب «المسترشد» ابن­جریر طبری شیعی از ابی الأسود دئلی نقل شده که گوید: هنگامی که زبیر به جنگ با علی(علیه السلام) قیام نمود من حاضر بودم که علی(علیه السلام) به او فرمود: من تو را به خدا سوگند می­دهم، آیا تو از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) نشنیدی که فرمود: ای زبیر تو با علی جنگ خواهی کرد و به او ظلم خواهی نمود؟ و زبیر گفت: «از یادم رفته بود» و سپس از جنگ بازگشت.

سپس طبری از ابی­حرب بن ابی­الأسود دئلی نقل نموده که گوید: من شاهد بودم که در آن هنگام زبیر بر مرکب خود سوار شد و از بین صفوف لشگر خارج می­گردید که فرزند او عبدالله او را دید و به او گفت: کجا می­روی؟ و زبیر گفت: علی(علیه السلام) حدیثی را از رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) بیادم آورد که آن حضرت به من فرمود: «ای زبیر تو با علی(علیه السلام) جنگ خواهی کرد و به او ظلم خواهی نمود» از این رو من با او جنگ نخواهم نمود و عبدالله به او گفت: تو برای قتال با او نیامده­ای بلکه برای اصلاح بین امّت آمده­ای، تا خدا به دست تو این امّت را اصلاح نماید. زبیر گفت: من سوگند یاد کردم که با او جنگ نکنم. فرزند او

ص: 28

عبدالله گفت: غلام خود جرجیس را آزاد کن تا کفّارة قسم تو باشد. پس زبیر غلام خود را آزاد نمود و به جای خود ماند ...(1).

عایشه نیز پس از شکست و کشته شدن گروه زیادی از پیروان او در جنگ جمل و امتناع او از بازگشت به مدینه، امیرالمؤمنین(علیه السلام) به او فرمود: «یا شعیرا ارتحلی و إلّا تکلّمت بما تعلمین» پس عایشه گفت: باز می­گردم. و امیرالمؤمنین(علیه السلام) او را همراه چهل زن از زن­های عبد قیس [که از قبیله او بودند] به مدینه فرستاد ...(2) مرحوم ابن ادریس در کتاب سرائر با سند خود از ابن­عباس نقل نموده که گوید: رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) به همسران خود فرمود: ای کاش من می­دانستم که ، کدامیک از شما بر شتر ماده اذیب سوار خواهد شد و سگ­های منطقه حوأب به او حمله می­کنند، و از طرف راست و چپ او گروه فراوانی کشته می­شوند و او نجات پیدا می­کند بعد آن که نزدیک به هلاکت شده باشد(3)؟

سید مرتضی در کتاب «رسائل المرتضی» گوید: روایت شده که عایشه در جنگ جمل چون به منطقه «ماء الحوأب» رسید، سگ­ها مقابل او آمدند و فریاد کردند و عایشه به اطرافیان خود گفت: این آب چه نام دارد؟ و مردم گفتند: این «ماء الحوأب» است. پس عایشه گفت: مرا برگردانید، مرا برگردانید، چرا که من از رسول

ص: 29

خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) شنیدم که به من فرمود: مواظب باش تو از کسانی نباشی که سگ­های حوأب مقابل تو فریاد کنند». و لکن عده­ای به او گفتند: این آب «ماء الحوأب» نیست، و عایشه حرف آنان را تصدیق نکرد تا آنان پنجاه نفر را آوردند و شهادت دادند و سوگند یاد کردند که این «ماء الحوأب» نیست و به آن پنجاه نفر جایزه دادند و این نخستین شهادت دورغ بود که در اسلام حادث شد(1).

مؤلّف گوید: هرگز رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) جز امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) را خلیفه و وصی و برادر و وارث خود معرفی نکرد و این معنا به صورت تواتر و قطعی در کتب شیعه و سنّی نقل شده است، و نیاز به بیان ندارد، و تنها کلمه «خلیفتی» در 718 روایت در 355 کتاب، و کلمه «أنت خلیفتی» در 42 روایت، در 34 کتاب، و کلمه «وصیّی» در 988 روایت در 311 کتاب، و کلمه «أنت وصیّی» در 147 روایت در87 کتاب، و کلمه «وارثی» در 172روایت در120 کاتب، و کلمه «خلفائی» در 217روایت در132کتاب، و کلمه «خلفائی إثنا عشر» در صحیح مسلم ج3/1453/10 و سنن ترمذی ج3/340/2323 نقل شده و در تفسیر آیه «إِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً»(2) «یعنی خداوند فقط می خواهد پلیدی گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملاً شما را پاک سازد» طبری سنّی در ذخایر العقبی ص87 و ص21 گوید: مقصود از اهل­البیت، در این آیه: فاطمه و علی و حسن و حسین هستند که رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) آنان را در زیر کساء قرار داد و از آنان تجلیل نمود و این قضیه در بیت امّ­سلمه بود و آن حضرت فرمود: «الّلهمّ هؤلاء أهل بیتی فاذهب عنهم الرجس و طهّرهم تطیراً» و امّ­سلمه گفت: «آیا من نیز با آنان هستم؟ و رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: أنت علی خیر واو را راه نداد و آیه فوق نازل شد. سپس گوید: این روایت را ترمذی نیز نقل کرده است، و در عمدة الطالب نیز از کفایة الطالب ص65 حدیث فوق از عمر بن ابی­سلمه ربیب النبیّ(صلی الله علیه و آله و سلّم) نقل شده، و در کتب دیگر اهل سنّت نیز این معنا نقل شده است.

آری در احادیث جعلی و ساختگی برخی از جعّالان و کذّابان اهل سنّت آمده که گویند: رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) ابوبکر و عمر و عثمان را به ترتیب خلیفه خود قرار داد و این گونه روایات را خود علمای اهل­سنّت مجعول و ساختگی دانسته و راویان آن­ها را کذّاب و جعّال معرفی کرده­اند، علاوه برآن، بین آن­ها تضادّ وجود دارد و برخی آن­ها را به جابر و امثال او نسبت داده­اند که همه می­دانند جابر چنین چیزی را نگفته است چرا که او یکی از روات احادیث مربوط به ائمه دوازده­گانه است، و مرحوم علامه امینی در جلد 5

ص: 30

الغدیر از ص333 تا ص375 تحت عنوان «سلسلة الموضوعات فی­الخلافة» 45 حدیث ساختگی از این قبیل را نقل نموده و فساد و کذب راویان آن­ها را آشکار کرده است، امید است که خوانندگان محترم مراجعه فرمایند.

مؤلّف گوید: نزدیک­ترین کتاب به زمان معصومین (علیهم­السلام) کتاب سلیم بن قیس هلالی می­باشد که مورد تأیید چند امام - مانند امیرالمؤمنین تا امام صادق(علیهم­السلام) - بوده و امام صادق(علیه السلام) فرمود(1):

ص: 31

«کسی که کتاب سلیم بن قیس را نخوانده باشد، چیزی از ما نمی­داند» و در این کتاب ماجرای غصب خلافت و مظلومیّت اهل­البیت و برخی از اسرار آل محمّد(صلوات الله علیهم اجمعین) با سند صحیح ثبت شده است، و اخیراً این کتاب به فارسی ترجمه شده به نام «اسرار آل محمّد (علیهم­السلام)» و به نظر مؤلّف بر هر مسلمان شیعه لازم است که این کتاب را بخواند همان­گونه که واجب است خطبه غدیر را بخواند. و اگر ما خطبه غدیر و روایات صحیح مربوط به خلافت و ولایت ائمه اهل­البیت(علیهم­السلام) را مقابل مجعولات کذّابین و جعّالین از اهل سنّت قرار بدهیم بسیار شگفت­آور خواهد بود، و ما این شگفتی­ها را در کتاب «کشکول عجائب» جمع­آوری نمودیم و دوستان اهل­البیت(علیهم­السلام) را توصیه می­کنیم که این کتاب را مطالعه نمایند.

را خواند و آنان را در زیر کسا گرد خود جمع نمود و خداوند آیه «إِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً»(1) را نازل کرد و رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: «الّلهمّ إنّ هؤلاء هم اهل بیتی» و آن حضرت در بقیه عمر خود، هر روز پنج مرتبه - اوقات نماز- به درب خانه آنان می­آمد و می­فرمود: السلام علیکم یا إهل البیت إِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ ...».

و البته معلوم است که خداوند کسانی را که به پاکی یاد نموده بهترین و محبوب­ترین خلق او بوده­اند، و جز آنان هیچ کس را این گونه به پاکی و طهارت یاد نکرده است، گرچه اهل بهشت بوده­اند، مانند امّ­سلمه همسر رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) که خواست وارد کساء شود و لکن رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) کساء را جمع نمود و فرمود: تو اهل خیر و سعادت هستی و لکن اهل بیت من این­هایند.

مرحوم صدوق از جابر از علی بن الحسین ... از رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) نقل نموده که فرمود: «محبت و دوستی اهل بیت من در هفت موقف خطرناک، سودمند است: 1- هنگام مرگ 2- در قبر 3- در قیامت 4- هنگام گرفتن نامه عمل 5- هنگام حساب 6- نزد میزان 7- هنگام عبور از صراط(2).

و این سخن رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) بزرگترین تشویق و ترغیب به محبّت و دوستی آنان است، چنان­که در برخی از روایاتی که شیعه و سنّی نقل کرده­اند آمده که هرکس با محبّت و دوستی آل­محمّد(صلوات الله علیهم اجمعین) از دنیا برود شهید و تائب و آمرزیده و با ایمان کامل مرده است، و ملک­الموت و منکر و نکیر بشارت بهشت به او می­دهند و او را مانند عروس به بهشت می­برند و ملائکه در قبر زوّار او خواهند بود، و اگر با دشمنی و عداوت آنان بمیرد، کافر مرده است، و چون وارد قیامت می­شود بین دو چشم او نوشته شده: او از رحمت خدا مأیوس است، و بوی بهشت را نخواهد شنید(3).

ص: 33

و در مجمع­الفائده علامه مقدس اردبیلی آمده : که بین انصار و مهاجرین سخنانی مبادله شد، و هر کدام خود را بر دیگری فضیلت می­دانند و چون به گوش رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) رسید آن حضرت وارد مجلس آنان شد، و به انصار فرمود: آیا شما ذلیل نبودید و خداوند شما را هدایت نمود؟ گفتند: آری یا رسول الله. فرمود: آیا شما گمراه نبودید و خداوند شما را به وسیله من هدایت کرد؟ گفتند: آری یا رسول الله. فرمود: چرا شما نیز در جواب من چیزی نمی­گویید؟ انصار گفتند: چه بگوییم یا رسول­الله؟ فرمود: آیا نمی­گویید: آیا مردم مکه تو را از مکه بیرون نکردند و ما به تو پناه دادیم؟ و آیا تو را تکذیب نکردند و ما تو را تصدیق نمودیم؟ و آیا تو را بی­پناه نگذاردند و ما به تو پناه دادیم و تو را یاری نمودیم؟ سپس رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) سخنان خود را ادامه داد و انصار از خجلت به رو افتادند و گفتند: «اموال ما و آنچه داریم ملک خدا و رسول او باشد» پس آیه «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی» نازل شد.

و رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: «کسی که با دوستی آل محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم) بمیرد، شهید و آمرزیده و تائب و با ایمان کامل مرده است، و ملک­الموت هنگام مرگ به او بشارت بهشت می­دهد، و سپس منکر و نکیر در قبر به او بشارت بهشت می­دهند، و ملائکه او را مانند عروسی که به خانه بخت می­برند به بهشت می­برند، و در قبر او دو در به بهشت گشوده می­شود، و خداوند قبر او را مزار ملائکه رحمت خود قرار می­دهد، و او بر اساس سنّت رسول­خدا و جماعت مؤمنین از دنیا می­رود، و کسی که با دشمنی آل­محمّد از دنیا برود هنگامی که وارد قیامت می­شود بین دو چشم او نوشته شده: «او از رحمت خدا مأیوس است» و کافر از دنیا می­رود و بوی بهشت به او نمی­رسد(1).

ص: 34

و اما امر رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) به پیروی و تمسّک به اهل­البیت و عترت آن حضرت(علیهم­السلام) در حدیث ثقلین - که مورد اتفاق فریقین است - معروف و مشهود می­باشد، چرا که رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) در این حدیث می­فرماید: «انی تارک فیکم، ما ان تمسکتم به لن تضلّوا بعدی: الثقلین واحد منهما أکبر من الآخر، کتاب الله حبل ممدود من السماء إلی الأرض، و عترتی أهل بیتی، ألا و إنّهما لن یفترقا حتّی یردا علیّ الحوض». این حدیث در کتب فراوانی ازاهل سنّت نیز نقل شده است(1).

و در کتب شیعه فراوان نقل شده مانند کتب شیخ مفید و سیدرضیّ و سیدمرتضی ونهج­البلاغه و کتب صدوق و شیخ طوسی و بصائرالدرجات و روضة­الواعظین و وسائل­الشیعه و مستدرک آن و کتاب سلیم بن قیس هلالی و مسندالرضا(ع) و کتب مناقب اهل­البیت و احتجاج و کنزالفوائد کراجکی و مجمع­الفائده اردبیلی و کتب فراوان دیگری که با کلمه «و عترتی» می­توان آن­ها را جستجو نمود.

و در کافی از امام باقر از رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) نقل شده که فرمود: «کسی که دوست بدارد حیات و ممات او مانند حیات و ممات من باشد و در بهشت عَدْن - که خداوند به من وعده داده - داخل شود، و به دستگیرة درختی که خداوند در بهشت قرار داده چنگ بزند، باید علی بن ابیطالب(علیه السلام) و امامان بعد از او را دوست بدارد [و امامت آنان را بپذیرد] چرا که آنان هرگز شما را به گمراهی نمی­برند و از راه حق خارج نمی­کنند، بنابراین شما نباید به آنان چیزی را یاد بدهید، چرا که آنان از شما داناترند و من از خداوند خواسته­ام که بین آنان و بین کتاب خدا فاصله نیندازد تا وقتی که در قیامت نزد حوض کوثر مرا ملاقات کنند ....»(2).

ص: 35

و در روایات فراوانی آمده که رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: إنّهم مع الحق والحق معهم و مع القرآن و القرآن معهم(1).یعنی عترت واهل بیت من باحق اند وحق با آنان است وبا قرآنند وقرآن با آنان است.

ص: 36

أُولئِکَ رَفیقاً»(1) «یعنی کسانی که خدا و پیامبر را اطاعت کنند، در روز رستاخیز، همنشین کسانی خواهند بود که خدا، نعمت خود را بر آنان تمام کرده؛ از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان؛ و آنها هم نشینان خوبی هستند.» استفاده می­شود، از این رو مرحوم صدوق در کتاب معانی­الاخبار گوید: صراط مستقیم حجّت­های الهی بر مردم هستند، و این سخن امام صادق(علیه السلام) است که فرمود: «الصراط المستقیم امیرالمؤمنین علی علیه السلام»(2).

و در کافی از امام باقر(علیه السلام) نقل شده که فرمود: خداوند به پیامبر خود(صلی الله علیه و آله و سلّم) امر نمود: «فَاسْتَمْسِکْ بِالَّذی أُوحِیَ إِلَیْکَ إِنَّکَ عَلی صِراطٍ مُسْتَقیمٍ»(3) «یعنی آنچه را بر تو وحی شده محکم بگیر که تو بر صراط مستقیمی هستی » و مقصود از این آیه این است که «إنّک علی ولایة علیٍ و علی هو الصراط المستقیم(4).

فضیل بن یسار گوید: امام صادق(علیه السلام) به من فرمود: مردم به یمین و یسار منحرف شدند، و ما و شیعیان ما به صراط مستقیم هدایت شدیم(5).

مرحوم صدوق نیز در کتاب عیون از حضرت رضا(علیه السلام) از پدران خود از رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) نقل نموده که به علی(علیه السلام) فرمود: یا علی أنت حجة الله و أنت باب الله و أنت الطریق إلی الله و أنت النبأ العظیم و أنت الصراط المستقیم و أنت المثل الاعلی و ...(6).

ص: 38

و در امالی صدوق نیز از امام باقر از پدرانش از رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) نقل شده که فرمود: کسی که می­خواهد مانند باد تند از صراط بگذرد، و بدون حساب داخل بهشت شود، باید دارای ولایت ولیّ و وصیّ من و صاحب و خلیفه من، علی بن ابیطالب باشد، و کسی که بخواهد داخل آتش شود، باید ولایت او را ترک کند. سپس فرمود: به عزت و جلال پروردگارم سوگند که علی بن ابیطالب درب ورود به خداوند است و جز از این درب نمی­شود کسی به خدا برسد، و او صراط مستقیم خداوند است و خداوند در روز قیامت از ولایت او سؤال خواهد نمود(1).

و در تفسیر نورالثقلین از تفسیر قمی از امام صادق(علیه السلام) نقل شده که فرمود: به خدا سوگند ما صراط مستقیم [دین خدا] هستیم(2).

و از آن حضرت نقل شده که در تفسیر «اهدنا الصراط المستقیم» فرمود: صراط مستقیم امیرالمؤمنین(علیه السلام) و معرفت اوست و دلیل بر این معنا آیه «وَ إِنَّهُ فی أُمِّ الْکِتابِ لَدَیْنا لَعَلِیٌّ حَکیمٌ»(3)است (4).

ص: 39

و در کتاب معانی الأخبار از امام صادق(علیه السلام) نقل شده که آن حضرت در تفسیر «اهدنا الصراط المستقیم» به مفضّل فرمود: صراط، طریق معرفت خداوند عزّوجلّ می­باشد، و آن دو صراط است، یکی صراط دنیا و دیگری صراط آخرت است، و صراط دنیا امام واجب­الاطاعة می­باشد و هر کس او را در دنیا شناخته باشد و به او اقتدا کرده باشد، بر صراط آخرت - که پلی است روی جهنّم - عبور می­کند، و کسی که در دنیا امام واجب­الإطاعة خود را نشناخته باشد، قدم او بر صراط آخرت می­لغزد و در جهنم سقوط می­کند(1).

و این که چه کسانی مردم را بعد از پیامبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) از صراط مستقیم دین منحرف کردند؟ پاسخ این است که: همان کسانی که از رسول­خدا اطاعت نکردند، و دیگران را بر علی و فرزندان او(علیهم­السلام) مقدم داشتند و دین خدا را دگرگون کردند، و به وصیّت­های رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) عمل نکردند، و از جِبْت و طاغوت پیروی نمودند، در حالی که باید به طاغوت­ها کافر می­شدند، و به خدا ایمان می­آوردند، چنان که خداوند می­فرماید:

«فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ فقد استَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقی لاَ انْفِصامَ لَها وَ اللَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ»(2) «بنابراین، کسی که به طاغوت [بت وشیطان، و هر موجود طغیانگر] کافر شود و به خدا ایمان آورد، به محکم ترین دستگیره چنگ زده است، که گسستن برای آن نیست. و خداوند، شنوا و داناست» و طاغوت هر حاکم ظالمی است که از ناحیه خداوند تعیین نشده است، و مؤمنین نباید حاکمیّت او را بپذیرند، بلکه باید به او کافر باشند، چرا که او مردم را از نور ایمان خارج و به تاریکی کفر و گناه داخل می­کند، و ولایت او ولایت الهی نیست، بلکه ولایت شیطان است، از این رو خداوند پس از این آیه می­فرماید:

«اللَّهُ وَلِیُّ الَّذینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ وَ الَّذینَ کَفَرُوا أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَی الظُّلُماتِ أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فیها خالِدُونَ»(3) یعنی «خداوند فقط ولی مؤمنان است و او آنان را از تاریکی­های گناه خارج و به نور توبه داخل می­کند، و کسانی که کافر شدند، اولیا و سرپرستان آنان طاغوت­ها هستند که آنان را از نور ایمان خارج و به تاریکی کفر داخل می­نمایند، و آنان تا ابد در آتش خواهند ماند.»

آنچه گذشت مربوط به تکلیف و وظیفه شرعی مردم بعد از رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) بود و این تکلیف یعنی پیروی از امام عدل و کفر به طاغوت در هر زمانی وجود دارد چرا که در هر زمانی امام منصوب من عندالله و حاکم ستمگر و طاغوت وجود دارد، و مردم باید بیدار باشند، و حاکمیت طاغوت­ها را نپذیرند و گرنه به مقتضای آیه «یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِم» در قیامت با طاغوت زمان خود همراه خواهند بود.

ص: 40

و این امتحان بزرگی است، و در همه زمان­ها خداوند این امتحان را برای مردم برگذار می­نماید، و بعد از هر پیامبری مردم به چنین امتحانی مبتلا بوده­اند، و وصیّ آن پیامبر را رها کرده­اند و از طاغوت زمان خود پیروی نموده­اند جز تعدادی کمی از مردم، چنان که بعد از حضرت موسی و عیسی(علیهماالسلام)، مردم اکثراً از وصیّ این دو پیامبر پیروی نکردند، همان گونه که این امت از وصی پیامبر خود پیروی نکردند.

سپس فرمود: نگاه به علی(علیه السلام) عبادت است و یاد او نیز عبادت است، و خداوند ایمان هیچ بنده­ای را نمی­پذیرد مگر با ولایت او و بیزاری از دشمنان او(1).

اخطب خوارزمی نیز با سند خود از عبدالله بن مسعود از رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) نقل نموده که فرمود: هنگامی که خداوند آدم را خلق نمود و از روح خود در او دمید، آدم عطسه نمود و گفت: «الحمدلله» و خداوند فرمود: بندة من ، مرا ستود، به عزّت و جلالم سوگند اگر اراده نکرده بودم که آن دو بندة خود را بیافرینم تو را نمی­آفریدم. آدم گفت: خدایا آیا آنان از ذریّة من هستند؟ خطاب شد: آری، ای آدم سر خود را بالا کن و نگاه کن. پس آدم سر خود را بالا کرد و دید که بر عرش الهی نوشته شده: «لا إله إلّا الله، محمّد نبیّ الرحمة، و علی مقیم الحجة، و کسی که حق علی را شناخته باشد پاک و طاهر شده است، و کسی که حق او را انکار کند ملعون و زیانکار است، و من به عزت و جلال خود سوگند یاد نموده­ام که هر کس از او اطاعت کند او را داخل بهشت کنم ،گرچه نافرمانی مرا کرده باشد، و به عزّت و جلالم سوگند یاد نموده­ام که هر کس از او نافرمانی کند من او را داخل آتش کنم، گرچه مرا اطاعت کرده باشد» سپس رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: سرّ این کار این است که هر کس از علی(علیه السلام) اطاعت کند عقائد او کامل است، و امّا کسی که خدا را اطاعت نموده باشد و از علی اطاعت نکرده باشد عقائد او صحیح نمی­باشد(2).

صاحب کتاب «کشف­الغطاء» سپس گوید: بغوی [از علمای اهل­سنّت] در صحاح از ابی­الحمراء نقل نموده که رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: هر کس بخواهد به آدم(علیه السلام) نگاه کند- در علم او- و به نوح(علیه السلام ) نگاه کند- در فهم او- و به یحیی(علیه السلام) نگاه کند- در زهد او- و به موسی(علیه السلام) نگاه کند- در بطش و قدرت او- باید به علیّ بن ابیطالب نگاه کند.

ص: 42

بیهقی نیز با سند خود از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) نقل نموده که فرمود: هر کس بخواهد به آدم(علیه السلام) نگاه کند در علم او، و به نوح(علیه السلام) نگاه کند در تقوای او، و به ابراهیم(علیه السلام) نگاه کند در حلم او، و به موسی(علیه السلام) نگاه کند در هیبت او، و به عیسی(علیه السلام) نگاه کند در عبادت او، باید به علیّ بن ابیطالب(علیه السلام ) نگاه نماید.

ترمذی نیز در صحیح خود از رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) نقل نموده که فرمود: من شهر علم هستم و علی(علیه السلام) درب آن شهر است. تا این که گوید: از رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) نیز نقل شده که فرمود: «أقضاکم علیّ (علیه السلام)» یعنی بهترین قاضی شما علیّ (علیه السلام) است.

سپس کاشف الغطاء در «کشف الغطاء» گوید: اگر تو بخواهی همة فضائل او را با تفصیل و عدد بدانی چیز محالی را طلب کرده­ای، چنان که روایت اوّل به این معنا اشاره داشت و لکن ما به برخی از فضائل او اشاره می­کنیم، و چه زیبا پاسخ داده امام شافعی هنگامی که از او سؤال شد: علی(علیه السلام) را برای ما توصیف کن؟ او در جواب گفت: من چه بگویم دربارة کسی که دشمنان او از حسد فضائل او را پنهان کردند، و دوستان او از ترس، فضائل او را آشکار نساختند، و با این وصف فضائل او دنیا را پر کرده است !! ... سپس گوید: اگر بخواهی تفضیل برخی از فضائل او را بدانی نخستین فضیلت او اخبار غیبی اوست چنان­که فرمود: «سلونی قبل أن تفقدونی ...» یعنی «هرچه می­خواهید از من سؤال کنید قبل از آن که مرا نیابید سپس فرمود: به خدا سوگند، اگر از من سؤال کنند، از هر گروهی که به خاطر آیه­ای گمراه شدند، و یا هدایت شدند، من تا قیامت به شما خبر خواهم داد که سائق و ناعق و قائد آنان چه کسانی بوده و خواهند بود. پس شخصی برخاست و گفت :

به من خبر دهید در سر من چند دانه مو وجود دارد؟ امیرالمؤمنین(علیه السلام) به او فرمود: اگر نبود که اثبات آن برای تو سخت می­باشد، من به تو خبر می­دادم و لکن من به تو خبر می­دهم که تو فرزندی داری که قاتل فرزند دختر رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) می­باشد.» و در آن وقت فرزند او - عمرسعد - کوچک بود - سپس مرحوم کاشف الغطاء گوید: امیرالمؤمنین(علیه السلام) به کشته شدن یکی از خوارج به نام «ذی­الثدیة» نیز خبر داد و فرمود: «خوارج از نهروان عبور نخواهند نمود» و نیز از قاتل خود ابن­ملجم خبر داد، و از قطع دست­های جویریه و به دار آویخته شدن او در زمان معاویه خبر داد، و از کشته شدن میثم تمّار و به دار آویخته شدن او نیز خبر داد ، بلکه به میثم خبر داد که به این درخت خرما تو را به دار می­زنند و این خبر به دست حجّاج انجام گرفت و نیز از قطع شدن پاها و دست­های رشید هجری و کشته شدن قنبر به دست حجّاج خبر داد، و از اعمال [خونبار] حجّاج کلاًّ خبر داد، و چون به او گفتند:

خالد بن عرفطه مرده است، فرمود: او نمرده و در آینده لشگری را در مسیر گمراهی ترتیب خواهد داد و پرچم­دار او حبیب­بن­جمّار خواهد بود، و حبیب­بن­جمّار برخاست و گفت: من از دوستان شما هستم؟ و امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمود: بپرهیز که پرچم­دار او باشی و لکن حتماً چنین خواهی کرد و از این در [یعنی باب الثعبان] داخل مسجد کوفه خواهی شد.

ص: 43

و این خبر در زمان امام حسین(علیه السلام) واقع شد که ابن­زیاد اورا در مقدمه لشگر عمرسعد و صاحب پرچم او قرار داد .

و نیز به براء­بن­عازب فرمود: تو در زمان کشته شدن فرزندم حسین(علیه السلام ) زنده خواهی بود و او را یاری نخواهی کرد. و چنین شد. وهنگامی که امیرالمؤمنین(علیه السلام) در جنگ صفّین به کربلا رسید فرمود: به خدا سوگند این سرزمین محلّ مرکب­های آنان و موضع شهادت­شان می­باشد. و نیز از ساخته شدن شهر بغداد [به دست منصور دوانیقی] و حکومت بنی­عباس و زوال حکومت آنان به دست هلاکوخان خبر داد، و پدر مرحوم علامه حلّی قبل از پیروزی هلاکوخان از او برای حلّه و کربلا و نجف امان خواست و هلاکوخان به او گفت: ما که هنوز بغداد را فتح نکرده­ایم. و پدر علامه به او گفت: امیرالمؤمنین(علیه السلام) به ما خبر داده که تو بغداد را فتح خواهی نمود .از این رو حلّه و کربلا و نجف مصون ماند.

تا این که گوید: بخش دوّم از فضائل امیرالمؤمنین(علیه السلام)، استجابت دعا و نفرین­های اوست دربارة برخی از دشمنان، مانند نفرین او به انس­بن­مالک هنگام انکار قصّه غدیر، و انس تا آخر عمر گرفتار برص و پیسی شد، و نفرین او به مغیرة که اخبار آن حضرت را به معاویه منتقل می­نمود و او در اثر نفرین آن بزرگوار کور شد، و نیز آن حضرت دو مرتبه از خداوند درخواست ردّ شمس نمود و اجابت شد و روایت شده که شصت مرتبه این دعا را کرد و مستجاب شد ... سپس گوید:

بخش سوم از فضائل او، شرافت نسب اوست که نیازی به بیان ندارد [و او با رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) در شرافت نسب یکسان است]

و بخش چهارم شرافت او از ناحیه ازدواج با فاطمه(علیهاالسلام) است که رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) خواستگاران دیگر را مانند ابوبکر و عمر ردّ کرد و او را پذیرفت و از فاطمه(علیهاالسلام) فرزندانی مانند حسن و حسین و ائمه دیگر(علیهم­السلام) به دنیا آمدند ...(1).

ص: 44

وای بر تو آیا مرا امیرالمؤمنین می­نامی؟! در حالی که خداوند این لقب را برای من و برادرم حسین و هیچکس از گذشتگان و آیندگان قرار نداده است، و این لقب مخصوص به پدرم امیرالمؤمنین(علیه السلام) است مگر تو از جدّم رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) نشنیدی که به پدرم فرمود: یا علی إنّ الله سمّاک بأمیرالمؤمنین ... یعنی خداوند تو را امیرالمؤمنین لقب داده و احدی را در این لقب با تو شریک نکرده است، و جز او هر کس امیرالمؤمنین نامیده شود ناقص­العقل و مأبون در عقب خود خواهد بود!! ...(1).

گمراهی دوری افتاده اند» و وقعوا فی الحیرة إذا ترکوا الإامام عن بصیرةٍ « وهنگامی که امام حق را دانسته رها کردند، در حیرت واقع شدند. «وَ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ أَعْمالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبیلِ وَ کانُوا مُسْتَبْصِرینَ»(1) «وشیطان اعمالشان را برای آنان آراسته نمود ، از این رو آنان را از راه خدا باز داشت در حالی که بینا بودند و حق را می شناختند» و رغبوا عن اختیار الله و اختیار رسوله إلی اختیارهم و القرآن ینادیهم: «وَ رَبُّکَ یَخْلُقُ ما یَشاءُ وَ یَخْتارُ ما کانَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ سُبْحانَ اللَّهِ وَ تَعالی عَمَّا یُشْرِکُونَ»(2) «یعنی واتخاب خدا ورسول او رانه پذیرفتند در حلی که پروردگار تو هرچه رابخواهد می آفریند، و هر که بخواهد برمی گزیند؛ وآنان در برابر او اختیاری ندارند؛و منزّه است خداوند، و برتر است از آنچه آنان همتای او قرار می دهند!.» و قال الله عزّوجلّ : «وَ ما کانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَةٍ إِذا قَضَی اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَمْراً أَنْ یَکُونَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ مِنْ أَمْرِهِم»(3) «یعنی هیچ مرد و زن با ایمانی حق ندارد هنگامی که خدا و پیامبرش فرمانی صادر می کنند، اختیاری در برابر فرمان خدا در کار خود داشته باشد؛ و هر کس خدا و پیامبرش را نافرمانی کند، به گمراهی آشکاری گرفتار شده است!.» و قال عزّوجلّ:

«ما لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ، أَمْ لَکُمْ کِتابٌ فیهِ تَدْرُسُونَ، إِنَّ لَکُمْ فیهِ لَما تَخَیَّرُونَ، أَمْ لَکُمْ أَیْمانٌ عَلَیْنا بالِغَةٌ إِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ إِنَّ لَکُمْ لَما تَحْکُمُونَ، سَلْهُمْ أَیُّهُمْ بِذلِکَ زَعیمٌ، أَمْ لَهُمْ شُرَکاءُ فَلْیَأْتُوا بِشُرَکائِهِمْ إِنْ کانُوا صادِقینَ، یَوْمَ یُکْشَفُ عَنْ ساقٍ وَ یُدْعَوْنَ إِلَی السُّجُودِ فَلا یَسْتَطیعُونَ»(4) «یعنی شما را چه می شود؟! چگونه داوری می کنید؟! آیا کتابی دارید که از آن درس می گیرید، که در آن آمده است : هر چه را بخواهید می توانید انتخاب کنید؟! یا این که عهد مستمری تا روز قیامت بر ما دارید که هرچه را حکم کنید برای شما باشد؟! از آنها بپرس کدامشان چنین چیزی را تضمین می کند؟! یا این که معبودانی دارند که آنها را همتای خدا قرار داده اند و برای آنان شفاعت می کنند)؟! اگر راست می گویند همتایان خود را بیاورند!.»

و قال عزّو جلّ «أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلی قُلُوبٍ أَقْفالُها»(5) «آیا آنها در قرآن تدبّر نمی کنند، یا بر دلهایشان قفل هایی نهاده شده است؟!.» أم «طَبَعَ اللَّهُ عَلی قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا یَعْلَمُونَ»(6) «و خداوند بر دلهایشان مُهر نهاده؛ به همین جهت چیزی نمی دانند..» أم «قالُوا سَمِعْنا وَ هُمْ لا یَسْمَعُونَ، إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُکْمُ الَّذینَ لا یَعْقِلُونَ، وَ لَوْ عَلِمَ اللَّهُ فیهِمْ خَیْراً لَأَسْمَعَهُمْ وَ لَوْ أَسْمَعَهُمْ لَتَوَلَّوْا وَ هُمْ مُعْرِضُونَ»(7) «به یقین بدترین جنبندگان نزد خدا، افراد کر و لال و کور دلی هستند که اندیشه نمی کنند. و اگر خداوند خیری در آنها می دانست، حرف حق را به گوش آنها می رساند؛ گر چه اگرحق را نیز به گوش آنها برساند، سرپیچی کرده و رویگردان می شوند.» و

ص: 48

می گویند : سَمِعْنا وَ عَصَیْنا»(1) « یعنی شنیدیم؛ و مخالفت کردیم.» ذلک «فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظیمِ»(2) وفهم این معنا فضل خداوند است وخداوند به هرکس بخواهد می دهد؛ و او دارای فضل عظیم است.»

سپس فرمود: [با توجه به آیات فوق] چگونه این مردم می توانند حقّ انتخاب امام را داشته­با شند ؟ در حالی که امام دانشمند و عالمی است که همه چیز را می­داند و به هیچ چیز جاهل نیست، و او رهبری است خستگی­ناپذیر، و معدن قدس و پاکی و عبادت و زهد و دانش و مخصوص به دعوت رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) و از نسل پاک فاطمه بتول است ، و هیچ عیبی در نسب و حسب او نیست و نسب او از قریش و ولادت او از هاشم و عترت وآل­پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) است ...(3).

ص: 49

ص: 50

از این رو امیرالمؤمنین(علیه السلام) می­فرمود: خداوند قرآن را در سه بخش نازل نمود تا مردم از این راه ولیّ خدا را بشناسند و ثانیاً رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: «إنّی تارک فیکم الثقلین کتاب اللَّه و عترتی ما ان تمسکتم بهما لن تضلّوا بعدی أبداً و إنّهما لن یفترقا حتّی یردا علیّ الحوض»(1)

مرحوم کلینی در کتاب کافی در باب «إنّ الراسخون فی العلم هم الأئمه علیهم­اسلام» از امام صادق(علیه السلام) نقل نموده که می­فرماید: «راسخون فی العلم» ما هستیم و تنها مائیم که تأویل قرآن را می­دانیم.

و در تفسیر آیه «وَ ما یَعْلَمُ تَأْویلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ»(2) «در حالی که تفسیر آنها را، جز خدا و راسخان در علم، نمی دانند. می­فرماید: رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) افضل «راسخین فی العلم» است و خداوند عزّوجلّ جمیع آنچه بر او نازل نموده را از تنزیل و تأویل به او یاد داده، و اوصیای او نیز از همه اسرار قرآن آگاهند ... .

و در سخن دیگری فرمود: «راسخون فی العلم» امیرالمؤمنین و ائمه بعد از آن حضرت می­باشند(3).

و لکن اهل­سنّت می­گویند: «راسخون فی العلم» کسانی مانند زیدبن­ثابت و ابن­عباس و یا کسی که سوگند خود را حرمت بدهد و راستگو و سلیم­القلب و عفیف­البطن و الفرج باشد، می باشند ، و یا احمدبن­حنبل و بخاری و امثال این­ها را راسخین فی العلم می­دانند، و می­گویند: «راسخون فی العلم» کسانی هستند که قدرت تأویل دارند و متشابهات را تأویل می­کنند و هیچ موضوعی را خالی از حکم نمی­گذارند، چرا که آنان با نصّ و یا اجماع و یا قیاس و یا استصحاب اجتهاد می­نمایند، و حکم حرمت و یا حلیّت را بیان می­نمایند ...(4).

ص: 52

نویسنده گوید: در مسجدالحرام بودم که یکی از علمای اهل سنّت برگه­ای به من داد که عقاید وهابیّت به طور فهرست در آن نوشته شده بود و چون به آن نگاه کردم دیدم نوشته است: «خداوند بر روی عرش نشسته» به او گفتم: این که شرک و کفر است؟! او گفت: قرآن می­گوید: «الرَّحْمنُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوی»(1) «یعنی همان بخشنده ای که بر عرش مسلّط است.» گفتم: آیا خدایی که روی عرش نشسته اینجا که ما هستیم وجود دارد؟ او گفت: این ظاهر قرآن است. گفتم: مشکل شما همین است که قرآن را به فکر خود تفسیر می­کنید، و به همین علّت شما در همه ابعاد معارف اسلامی فراوان خطا دارید و لکن ما قرآن را با بیان اهل­البیت(علیهم­السلام) تفسیر می­کنیم و آنان معصوم از خطا می­باشند، و این گونه انحرافات در آنان نیست، و نظیر این انحرافات، انحرافی است که در تفسیر آیه ««أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُم»(2) «یعنی ای کسانی که ایمان آورده اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و پیشوایان معصوم خود را » مرتکب شده­اند و می­گویند «أولی الأمر» هر کسی می­باشد که به هر دلیلی حکومت را به دست گرفته باشد گرچه مانند یزیدبن معاویه قاتل فرزندان پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) باشد، و اطاعت او به خاطر این آیه واجب خواهد بود!!از این رویکی از آنان به من گفت : ملک فهد «اولی الامر» وواجب الاطاعة می باشد.

و آیه «وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ لِیُطاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ»(1) «یعنی ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر برای این که به فرمان خدا، از وی اطاعت شود. ای کسانی که ایمان آورده اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و پیشوایان معصوم خود را»

و آیه «فَلا وَ رَبِّکَ لا یُؤْمِنُونَ حَتَّی یُحَکِّمُوکَ فیما شَجَرَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ لا یَجِدُوا فی أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَیْتَ وَ یُسَلِّمُوا تَسْلیماً»(2) «یعنی چنین نیست که اگر مردم رسالت تو را تصدیق کنند مؤمن باشند؛ به پروردگارت سوگند، آنان مؤمن نیستند تا تو را در آنچه میانشان مایه اختلاف است داور سازند، آن گاه از داوری تو در خود احساس هیچ گونه دلتنگی نکنند و کاملاً تسلیم حکم تو باشند.»

و آیه «فَلْیَحْذَرِ الَّذینَ یُخالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَنْ تُصیبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ یُصیبَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ»(3) «یعنی کسانی که فرمان او را مخالفت می کنند، باید بترسند از این که فتنه ای دامنشان را بگیرد، یا عذابی دردناک به آنها برسد»

و آیه «مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ»(4) «یعنی کسی که از پیامبر اطاعت کند، خدا را اطاعت کرده»

ظاهر می­شود که امام(علیه السلام) همانند پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) باید از ناحیه خداوندتعیین شود و معصوم ­باشدتا هر دستوری بدهد بر امّت واجب باشد که از او اطاعت کنند، و گرنه ایمان نخواهند داشت، بلکه مردم باید سر تا پا در ظاهر و باطن تسلیم او باشند و در حوادث و رخدادها به او مراجعه کنند و حکم او را بپذیرند و در باطن خود نیز به حکم او راضی باشند همان­گونه که آیه 65 نساء می­گوید: اگر خدا و رسول او حکمی کردند و انتخابی نمودند مردم حق مخالفت و اعتراض ندارند، امام نیز همانند پیامبر باید از ناحیه خداوند تعیین شود و مردم حق تعیین و انتخاب او را ندارند و آیه 68و69 سورة قصص و آیه 59 سوره نساء به همین معنا اشاره دارد.

و علت عدم دخالت مردم در تعیین امام این است که مردم از باطن­ها و ضمائر افراد آگاهی ندارند، از این رو همه پیامبران و اوصیای آنان از ناحیه خداوند تعیین می­شده­اند، و اگر این کار به دست مردم می­بود رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) خلفای خود را تعیین نمی­کرد و به مردم واگذار می­نمود و چنین نکرد، چرا که معیار انتخاب مردم اکثریّت است در حالی که خداوند اکثریّت مردم را فاقد عقل و شعور و تفکّر صحیح دانسته است، بنابراین ولایت انبیاء و اوصیا صد در صد الهی است، و اگر پیامبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) برای امیرالمؤمنین(علیه السلام) بیعت گرفت برای اتمام حجّت و تأکید در این مسأله مهم بود چرا که منافقین بین مردم فراوان بودند و مایل به امامت و خلافت امیرالمؤمنین(علیه السلام) نبودند از این رو حارث فهری پس از

ص: 54

ماجرای غدیر نزد رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) آمد و گفت: یا رسول­الله! شما به ما فرمودی نماز بخوانیم و ما خواندیم و فرمودی روزه بگیرید و زکات بدهید و حج بجا آورید و ما اطاعت نمودیم اکنون برای چه پسر عمّ خود را بر ما حاکم نمودی؟ آیا این کار از ناحیه خداوند بود و یا از ناحیه شما بود؟ رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود:

«من بدون امر خداوند کاری نمی­کنم و این دستور خداوند بود» پس حارث فهری همان­گونه که خداوند از قول او می­فرماید: گفت: «اللَّهُمَّ إِنْ کانَ هذا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِکَ فَأَمْطِرْ عَلَیْنا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ أَوِ ائْتِنا بِعَذابٍ أَلیمٍ»(1) «یعنی خداوندا! اگر این کارحقیقتی است از سوی تو، پس تو بارانی از سنگ از آسمان بر ما فرو ریز، یا عذاب دردناکی برای ما بفرست!» و چون عذاب را معلّق بر حقانیّت عمل پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) کرد، خداوند سنگی از آسمان فرو فرستاد و او را هلاک نمود، چنان که می­فرماید: «سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ، لِلْکافِرینَ لَیْسَ لَهُ دافِعٌ، مِنَ اللَّهِ ذِی الْمَعارِجِ»(2) «یعنی تقاضا کننده ای تقاضای عذابی کرد وانجام گرفت و این عذاب برای کافران است، و هیچ کس نمی تواند آن را دفع کند. »

بیعت نکرده است، اوّل باید بیعت کند تا اطاعت بر او واجب گردد در حالی که ما می­دانیم یاوران امام­زمان(علیه السلام) قبل از بیعت با آن حضرت اطاعت از امام زمان خود را بر خویش لازم می­دانند و خود را از راه­های دور به او می­رسانند، برای نمونه یکی از معمّرین به نام قسّ­بن­ساعده که قبل از بعثت پیامبراسلام(صلی الله علیه و آله و سلّم) از دنیا رفته است و 380 سال و یا 600 سال عمر کرده او نخستین کسی بوده که معتقد به بعثت پیامبراسلام(صلی الله علیه و آله و سلّم) شده و به مردم در خطبه خود گفته است: «بهترین دین بر سر شما سایه می­افکند و خوشا به حال کسی که آن را درک کند و از آن پیروی نماید و وای بر کسی که با آن مخالفت کند» ورسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) دربارة او فرمود: «یرحم الله قَسّاً إنّی لأرجو یوم القیامة أن یبعث أمّة وحده»(1).

2- ما می­دانیم که پیامبران پیشین بر امّت­های خود واجب نمودند که مردم از اوصیای آنان اطاعت کنند در حالی که سخنی از بیعت به میان نیاوردند، چنان­که پیامبرگرامی­اسلام(صلی الله علیه و آله و سلّم) نیز فراوان به مردم سفارش نمود که از امیرالمؤمنین و فرزندان او اطاعت کنند تا رستگار شوند، و در مورد امام حسن و امام حسین(علیهماالسلام) فرمود: «الحسن و الحسین ابنای، امامان قاما أو قعدا» و معلوم است که اگر کسی را امام معرفی کنند، بر مردم واجب است که از او اطاعت نمایند.

3- آیا بر کسانی که در غدیر خم نبودند و با علی(علیه السلام) بیعت نکردند، اطاعت از او بر آنان واجب نبود؟ در حالی که رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) در خطبه غدیر فرمود: «فلیبلغ الشاهد الغائب و الوالد الولد إلی یوم القیامة» و مقتضای این سخن این است که تا قیامت بر مردم واجب است که از امیرالمؤمنین و فرزندان او تا امام­زمان(علیهم­السلام) اطاعت کنند، واگر بیعت شرط ولایت و وجوب اطاعت باشد باید اطاعت از آنان بر ما واجب نباشد!!

مؤلّف گوید: اگر ولایت با بیعت مردم حاصل می­شد، رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) نباید برای خود خلفائی را تعیین می­کرد و باید آنان را به حال خود وامی­گذارد تا هر که را می­خواهند با او بیعت کنند و او امام و خلیفه پیامبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) باشد، در حالی که آن حضرت چنین نکرد و نجات امّت خود را مشروط به تمسّک به قرآن و اهل­بیت خود نمود از سوئی اگر مردم کسی را انتخاب کنند، خداوند امر به اطاعت از او نکرده است و او از ناحیه خدا و رسول او نخواهد بود چرا که خداوند اذن به اطاعت از او را به مردم نداده است، از این رو می­فرماید:

ص: 56

«وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ لِیُطاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ»(1) «یعنی ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر برای این که به فرمان خدا، از وی اطاعت شود.» و خداوند تنها اطاعت از کسانی را بر مردم واجب نموده که مورد انتخاب او بوده­اند و علوم آنان از ناحیه خداوند بوده، و دارای علوم قرآن بلکه علوم انبیاء و پیامبران بوده­اند و نزد احدی درس نخوانده و پاک و معصوم و دارای شرافت نسب و ارزش­های والا و معجزات فراوانی بوده­اند.

در این زمان­ها نیز گرچه مردم فقیه جامع­الشرائط را با سؤال از اهل خبره انتخاب می­کنند و لکن تردیدی نیست که در واقع انتخاب کنندة اصلی شخص امام­زمان(علیه السلام) می­باشد و اوست که وکلای خویش را تعیین می­نماید، و امکان ندارد وکیل بدون نظر موکّل تعیین شود، و این از اسرار نهفته­ای است که مردم طاقت فهم آن را ندارند.

یکی از علمای وارسته برای نویسنده نقل نمود که در زمان مرحوم آیة الله مدیسه­ای اصفهانی معروف به سیدابوالحسن اصفهانی چند نفر از علمای بزرگ نجف آمادگی مرجعیّت داشتند و لکن معلوم نبود کدامیک مرجعیّت را به دست خواهند گرفت تا این که یکی از صلحای نجف خدمت امام­زمان(علیه السلام) می­رسد و می­گوید: آقا ، نمایندة شما امروز کیست؟ امام(علیه السلام) می­فرماید: نمایندة من ابوالحسن اصفهانی است. آن شخص عرض می­کند: آقا ابوالحسن را کسی نمی­شناسد [و آمادة این کار نیست] امام(علیه السلام) می­فرماید ما خود او را معرّفی می­کنیم. و خواب بیننده گفته بود: معلوم نشد از چه راهی مرحوم سید اصفهانی مطرح شد و علمای دیگر کنار رفتند و نامبرده مرجع بلامنازع آن زمان گردید.

نویسنده گوید: شاهد زندة این مدّعی ماجرای بعد از امام خمینی(رحمه الله) در ایران است که سال­هایی مردم شعار: قائم مقام رهبری آیت حق منتظری دادند، و بعد از رحلت امام خمینی با فاصله یک روز آیت­الله خامنه­ای رهبر شد. و من شاهد بودم که رهبری ایشان را همه علمای وقت تأیید کردند حتی شخص آقای منتظری.

بنابراین رأی مردم حجیّت شرعی ندارد تا چه رسد تعیین کنندة پیامبر و امام باشد، چرا که از نظر موازین شرعی در این موضوع رأی اکثریّت که اطلاعی از اسرار باطنی افراد ندارند و شرائط لازم امامت را نمی­دانند خالی از اعتبار است گرچه مردم در دنیا از این راه رهبران خود را تعیین می­کنند و لکن اسلام این راه را در این موضوع نپذیرفته است و اکثریّت را فاقد عقل و شعور و تفکّر صحیح می­داند از این رو این کار را در اختیار مردم قرار نداده و خود تعیین کنندة پیامبر و امام است و می­فرماید: «وَ رَبُّکَ یَخْلُقُ ما یَشاءُ وَ یَخْتارُ ما کانَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ سُبْحانَ اللَّهِ وَ تَعالی عَمَّا یُشْرِکُونَ وَ رَبُّکَ یَعْلَمُ ما تُکِنُّ صُدُورُهُمْ وَ ما یُعْلِنُون»(2) «یعنی پروردگار تو هر چه را بخواهد می آفریند و هر امام و شریعت و قانونی را که برای انسان ها اراده کند مقرر می دارد. آنان در برابر قوانین و احکامی که خداوند مقرر کرده است هیچ حق انتخاب ندارند. خداوند منزّه و برتر از شرک ورزیِ آنان است. پروردگارت از آنچه آنان در سینه هایشان پنهان می دارند و آنچه را آشکار می کنند،داناست .»

ص: 57

و آیه «وَ ما کانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَةٍ إِذا قَضَی اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَمْراً أَنْ یَکُونَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ»(1) «یعنی هیچ مرد و زن با ایمانی حق ندارد هنگامی که خدا و پیامبرش فرمانی صادر کنند، اختیاری در برابر فرمان خدا در کار خود داشته باشد» و آیات دیگری نیز در این معنا بود که گذشت.

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ»(1) «یعنی به نام خداوند بخشنده مهربان ، ای پیامبر! آنچه از طرف پروردگارت برتو نازل شده است را ، به طور کامل به مردم ابلاغ کن؛ و اگر چنین نکنی، رسالت او را انجام نداده ای. خداوند تو را از خطرات احتمالی مردم، حفظ می کند؛ و خداوند، گروه کافران لجوج را هدایت نمی کند.» سپس فرمود:

ای مردم! من در تبلیغ آنچه خداوند بر من نازل نموده ، کوتاهی نکردم و اکنون سبب نزول این آیه را به شما می­گویم، همانا جبرئیل سه مرتبه بر من نازل شد و مرا از ناحیه خداوند امر کرد که در این مکان به همه مردم - سیاه یا سفید - اعلام کنم که علی­بن­ابیطالب برادر و وصیّ و خلیفه و امام بعد از من خواهد بود و منزلت او نسبت به من همانند منزلت­ هارون نسبت به موسی می­باشد ، جز این­که پس از من پیامبری نخواهد بود، و او بعد از خدا و رسول او، ولیّ و صاحب اختیار شما خواهد بود، و خداوند این حقیقت را در آیه «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ»(2) «یعنی سرپرست و ولیّ شما، تنها خداست و پیامبر او و کسانی که ایمان آورده اند؛ همان ها که نماز را بر پا می دارند، و در حال رکوع، زکات می دهند.» نازل نموده است(3).

سپس فرمود: فاعلموا معاشر الناس إنّ الله قد نصبه لکم ولیّاً و اماماً مفترضاً طاعته علی المهاجرین و الأنصار و علی التابعین لهم بإحسانٍ و علی البادی و الحاضر ... تا این که فرمود: إلی یوم القیامة یوم تلقون الله و رسوله.

یعنی ای مردم بنابر آنچه گفتم شما باید بدانید که خداوند علی(علیه السلام)را بر شما ولیّ و امام قرار داده و اطاعت از او را بر مهاجرین و انصار و تابعین و هر آشنا و غریب و عرب و عجم و حرّ و مملوک و کوچک و بزرگ و سفید و سیاه و بر هر خداشناسی واجب نموده است، و خداوند حکم او را مشروع، و قول او را مسموع، و امر او را نافذ قرار داده، و مخالف او ملعون است، و مطیع او مرحوم است، و تصدیق کنندة او مؤمن است و خداوند او و پیروان او را آمرزیده است. سپس فرمود:

ص: 59

ای مردم! این آخرین جایگاهی است که من برای شما سخن می­گویم، پس سخنان مرا گوش کنید وبدانید که رسولخدا محمّد که اکنون با شما سخن می­گوید ولیّ شماست، و پس از من به امر الهی علی ولیّ و امام شماست، و سپس تا قیامت امامت در ذریّه من و فرزندان علی ادامه خواهد داشت تا شما در قیامت خدا و رسول او را ملاقات کنید(1).

و در بخش سوم این خطبه فرمود: «ألا و قد أدّیت، ألا و قد بلّغت، ألا و قد أسمعت، ألا و قد أوضحت ... یعنی، ای مردم آگاه باشید که من رسالت خود را ادا و ابلاغ نمودم، و حقایق را به گوش شما رساندم و آشکار ساختم، و آنچه خداوند فرموده بود را به شما گفتم، آگاه باشید که احدی جز برادر من علی، امیرالمؤمنین نخواهد بود و برای احدی امارت و حکومت بر مؤمنین جز اوحلال نخواهد بود.

سپس بازوی امیرالمؤمنین(علیه السلام) را گرفت و بالا برد، و این نخستین باری بود که آن حضرت دست علی را گرفت و بالا برد، به اندازه­ای که پاهای علی(علیه السلام ) محاذی زانوهای رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) قرا گرفت و سپس فرمود: ای مردم این علی، برادر و جانشین و وصیّ من بر امتم می­باشد و علم و دانش من نزد اوست، و او جانشین من است برای تفسیر قرآن، و اوست که مردم را به قرآن دعوت می­کند و برای خدا به قرآن عمل می­نماید، و با دشمنان خدا می­جنگد، و پیروان قرآن را دوست می­دارد، و مردم را از معصیت خداوند نهی می­کند، و اوست خلیفه رسول خدا، و اوست امیرالمؤمنین، و اوست امام هدایت کننده، و اوست قاتل ناکثین و قاسطین و مارقین، به امر الهی ، و من به شما می­گویم که امر خدا تغییر نخواهد کرد ... تا این که فرمود:

الّلهمّ والِ مَنْ والاه و عادِ من عاداه والعن من انکره و اغضب علی من جحد حقّه. یعنی خدایا دوست علی را دوست بدار و دشمن او را دشمن بدار و منکر او را لعنت کن و خشم خود را بر منکر حق او وارد کن(2).

ص: 60

ص: 61

که خداوند پیامبر خود را از بین مردم نبرد، تا دین او را کامل نمود، و قرآن را بر پیامبر خود نازل کرد و در آن هر چیزی را به تفصیل بیان نمود، و حلال و حرام و حدود و احکام و جمیع آنچه مردم به آن نیاز داشتند را بیان کرد و فرمود: «ما فَرَّطْنا فِی الْکِتابِ مِنْ شَیْ ءٍ»(1) «یعنی ما هیچ چیز ی را در این کتاب، فروگذار نکردیم» و در حجة الوداع نیز به رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دیناً»(2) «یعنی من امروز، دین شما را برایتان کامل کردم؛ و نعمت خود را بر شما تمام نمودم؛ و اسلام را بعنوان آیین جاودان شما پذیرفتم».

و از این آیه ظاهر می­شود که امر امامت از تمامیّت دین است و رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) در محل نزول این آیه، معالم دین را برای امّت خود بیان نمود و راه رستگاری و صراط مستقیم دین را برای آنان روشن کرد و علی(علیه السلام) را نشانة حق و امام مردم معرّفی نمود، و آنچه مردم در امر دین خود به آن نیاز داشتند را بیان کرد و اگر کسی گمان کند که خدای عزَوجلُ دین خود را کامل نکرده [و مردم را به حال خود واگذارده است] کتاب خدا را انکار نموده، و کسی که کتاب خدا را انکار کند کافر خواهد بود.

سپس فرمود: آیا مردم مقام امامت و منزلت او را می­دانند تا جایز باشند برای خود امام انتخاب کنند؟ همانا مقام و منزلت و شأن امامت بالاتر از این است که مردم با عقول و فهم خود آن را درک کنند، و با رأی خود امامی را انتخاب نمایند، خداوند امامت را مخصوص به حضرت ابراهیم نمود، پس از آن که او را به مقام نبوّت و خلیل الرحمانی رسانده بود و این فضیلتی بود که خداوند بر مقام نبوّت حضرت ابراهیم(علیه السلام) افزود و به او فرمود: «إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً»(3) «یعنی من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم» از این رو ابراهیم(علیه السلام) مسرور شد و فرمود: «وَ مِنْ ذُرِّیَّتی؟» یعنی آیا مقام امامت به ذریّه من نیز می­رسد؟ و خداوند در پاسخ او فرمود:

«لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمینَ» «یعنی ستمگران از ذریّه تو به امامت نمی­رسند». و این آیه امامت هر ظالمی را تا قیامت ابطال نمود، و امامت مخصوص به برگزیدگان خدا گردید. سپس خداوند امامت را گرامی داشت و در پاکان از ذریّه ابراهیم(علیه السلام) قرار داد و فرمود: «وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ نافِلَةً وَ کُلاًّ جَعَلْنا صالِحینَ وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا وَ أَوْحَیْنا إِلَیْهِمْ فِعْلَ الْخَیْراتِ وَ إِقامَ الصَّلاةِ وَ إیتاءَ الزَّکاةِ وَ کانُوا لَنا عابِدینَ»(4) «یعنی ما اسحاق و یعقوب را به وی بخشیدیم؛ و همه آنان را افرادی صالح قرار دادیم. و آنان را امامان و پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما، مردم را هدایت می کردند؛ و انجام کارهای نیک و برپاداشتن نماز و ادای زکات را به آنها وحی کردیم؛ و آنان تنها ما را عبادت می کردند.»

ص: 63

بنابراین همواره امامت در ذریّه ابراهیم بوده و در هر قرنی از نسل او امامی پیدا شده است تا این که به حضرت محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم) رسیده و خداوند فرموده است : «إِنَّ أَوْلَی النَّاسِ بِإِبْراهیمَ لَلَّذینَ اتَّبَعُوهُ وَ هذَا النَّبِیُّ وَ الَّذینَ آمَنُوا وَ اللَّهُ وَلِیُّ الْمُؤْمِنینَ»(1) «یعنی سزاوارترین مردم به ابراهیم، کسانی هستند که از او پیروی کردند، و این پیامبر و کسانی که به او ایمان آورده اند (از همه به او سزاوارترند؛ و خداوند، ولیّ و سرپرست مؤمنان است.» و چون امامت مخصوص به رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) شد، آن حضرت در پایان عمر خود به امر خدا امامت را به عهدة امیرالمؤمنین(علیه السلام) قرار داد و سپس در ذریّه او ادامه پیداکرد، چرا که خداوند در ذریّه او علم و ایمان قرار داد و فرمود:

«وَ قالَ الَّذینَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَ الْإِیمانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فی کِتابِ اللَّهِ إِلی یَوْمِ الْبَعْثِ فَهذا یَوْمُ الْبَعْثِ وَ لکِنَّکُمْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ»(2) «یعنی کسانی که علم و ایمان به آنان داده شده می گویند: «شما به فرمان خدا تا روز قیامت در عالم برزخ درنگ کردید، و این روز رستاخیز است، امّا شما نمی دانستید».» بنابراین امامت تا قیامت در فرزندان علی(علیه السلام) ادامه خواهد داشت، چرا که پس از حضرت محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم) پیامبری نخواهد بود، سپس فرمود:

برای چه این جاهلان برای خود امام انتخاب می­کنند؟ در حالی که امامت منزلت پیامبران و ارث اوصیا و خلافة الله و خلافت رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم)، و مقام امیرالمؤمنین، و میراث حسن وحسین(علیهم­السلام) می­باشد سپس فرمود: امامت اصل و اساس اسلام و فرع آن است، و به وسیله امام، نماز و زکات و روزه و حج و جهاد و غنائم فراوان و صدقات و امضای حدود و احکام و حفظ ثغور و مرزها و حفظ اطراف بلاد اسلامی تأمین می­شود و امام حلال­ها و حرام­های خدا را حفظ می­کند، و حدود خداوند را اقامه می­نماید و دین خدا را از خطر نگاه می­دارد، و مردم را با حکمت و موعظه حسنه و دلیل روشن به سوی خدا دعوت می­کند، و امام برای اهل عالم مانند خورشید تابان در افق می­باشد، که دست­ها و چشم­ها به او نمی­رسد، و مانند ماه منیر و چراغ روشن و نور ساطع و نجم هادی در شب تاریک و بیابان و دریای متلاطم است، و امام آب گوارا و هادی طریق و نجات­دهنده مردم از گمراهی می­باشد ... تا این که فرمود: امام انسانی بی­نظیر است ....(3).

ص: 64

ص: 65

می کنید؟!» و یا می­فرماید: «لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمیزانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ ...»(1) «یعنی ما پیامبران خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب آسمانی و میزان شناساییِ حق از باطل و قوانین عادلانه نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند».

مؤلف گوید: از آیات فوق و آیات دیگری مانند آیات مربوط به طالوت که خداوند می­فرماید: «وَ قالَ لَهُمْ نَبِیُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَکُمْ طالُوتَ مَلِکاً قالُوا أَنَّی یَکُونُ لَهُ الْمُلْکُ عَلَیْنا وَ نَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْکِ مِنْهُ وَ لَمْ یُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمالِ قالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاهُ عَلَیْکُمْ وَ زادَهُ بَسْطَةً فِی الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ وَ اللَّهُ یُؤْتی مُلْکَهُ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلیمٌ»(2) «یعنی و پیامبرشان به آنها گفت: «خداوند«طالوت» را برای زمامداری شما برگزیده است.» گفتند: «چگونه او بر ما حکومت کند، با این که ما از او شایسته تریم، و او ثروت زیادی ندارد؟!» «وخدا وند گفت: ما او را بر شما برگزیده، و او را دردانش و توانایی جسمانی، فزونی بخشیدیم. وخداوند، مُلکش را به هر کس بخواهد، می بخشد؛ و احسان خداوند، گسترده است؛ و او از لیاقت افراد آگاه است.»

از این آیه ظاهر می­شود که اوّلاً تنها خداوند، تعیین کنندة امام و پیامبر و ولیّ خود می­باشد و اوست که هر که را بخواهد انتخاب می­کند، و ثانیاً از این آیه ظاهر می­شود که منتخب خداوند کسی است که از نظر قدرت علمی و جسمی قوی­تر از دیگران ­باشد.

از سویی احدی شک ندارد که ابوبکر و عمر و عثمان و کسانی که قبل از امیرالمؤمنین(علیه السلام) متصدّی خلافت و رهبری امّت شدند، به جمیع احکام اسلام دانا نبودند و بارها اقرار به جهل و ناتوانی و نادانی خود می­کردند، چنان­که ابوبکر اقرار نمود که احکام فراوانی از اسلام و معانی آیات قرآن و حدود الهی واحکام ارث را نمی­داند، و نیز اوحافظ آیات قرآن نبود، از این رو گفت: «إنّکم إن تکلّفونی ما کان رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلّم) یقوم به، لعجزت عنه فإنّ الرسول یأتیه الوحی من الله و کان موفّقاً مسددّاً و إنّی أقول من عند نفسی فإن أصبت فمن الله و رسوله و إن أخطات فمن نفسی»(3) یعنی، اگر شما از من چیزهایی را بخواهید که

ص: 67

رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) انجام می­داد، من از آن عاجز خواهم بود، چرا که بر رسول خدا وحی نازل می­شد و او موفّق و مسدّد بود، و من هر چه بگویم از پیش خود می­گویم پس اگر حق را گفته باشم، آن از طرف خدا و رسول اوست، و اگر خطا کرده باشم از ناحیه خودم می­باشد.

مؤلّف گوید: آیا سخن کسی که می­گوید من از پیش خود سخن می­گویم، با سخن خداوند سازگار است که می­فرماید: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی ...» و یا می­فرماید: «ما فَرَّطْنا فِی الْکِتابِ مِنْ شَیْ ءٍ» و یا می­فرماید: «وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ ءٍ وَ هُدیً وَ رَحْمَةً»(1) «یعنی ما این کتاب را که بیانگر همه چیز، و مایه هدایت و رحمت است بر تو نازل کردیم.» در حالی که خداوند دین خود را کامل نموده و از چیزی فروگذار نکرده، و در قرآن و کتاب الهی هر چیزی بیان شده، وچیزی که او از پیش خود می­گوید اگر از دین باشد، باید دین ناقص باشد و با گفته او کامل شود، و این خلاف نصّ کتاب و کفر خواهد بود، و اگر آنچه او می­گفته از پیش خود بوده و ارتباطی با دین خدا نداشته است، ما چه نیازی به گفته او داریم؟ وگفته ی او بدعت است و هر بدعتی ضلالت و گمراهیست و هر ضلالت و گمراهی در آتش است و او نمی­تواند خلیفه رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) باشد، و دلیل دیگر بر جهالت او این است که چون خواست قرآن را جمع­آوری کند، و مردم هر کدام بخش­هایی از قرآن را آوردند، او از آنان شاهد طلب کرد و این دلیل عدم معرفت او به قرآن است، و کسی که تنزیل قرآن را نداند چگونه تأویل آن را می­داند؟ و کسی که تنزیل قرآن و تأویل آن را نداند، جاهل به احکام اسلام خواهد بود، چنان که می­گفت:

ای کاش من معنای «کلاله» و ارث جدّ را از رسول­خدا سؤال کرده بودم. و یا می­گفت: ای کاش از رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) سؤال کرده بودم که خلافت بعد از او برای کیست؟ تا نزاعی در آن رخ ندهد؟ و از اعجب عجائب این است که او و رفیقش عمر و عثمان و معاویه و ... در غدیر حاضر بودند و این سخن را می­گوید!! و عجیب­تر این است که پیروان او، سخن او و سخن رفیقش عمر را بر سخنان رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) مقدّم می­دارند، چنان که دربارة متعه و نماز تراویح با صراحت عمر می­گوید: «من برخلاف رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) متعه را حرام کردم و نماز تراویح را سنّت کردم» و اهل­سنّت حرف عمر را پذیرفته­اند و متعه را حرام و نماز تراویح را سنّت می­دانند. و اما جهل و نادانی عمر به احکام خدا را، همه

ص: 68

مردم حتی بچه­ها و زن­ها می­دانند، چرا که او بارها گفته است: «لولا علی لهلک عمر» و یا گفته است: «لولا معاذ لهلک عمر» چنان که ابن­حجر در کتاب «الإصابة» در احوالات معاذ نقل کرده است(1).

ابن­عباس گوید: رسول­خدا به علی(علیه السلام) فرمود: تو بعد از من ولیّ و سرپرست هر مؤمن و مؤمنه­ای خواهی بود(1).

و در غدیریات سید حمیری به نقل از مصادر اهل سنّت آمده که گوید:

وجاء من مکة والحجیج قد * صاحبه من کل سهل وجبل حتی إذا صار بخم جاءه * جبریل بالتبلیغ فیهم فنزل

وقم ذاک الدوح فاستوی علی * رحل ونادی بعلی فارتحل

وقال: هذا فیکم خلیفتی * ومن علیه فی الأمور المتکل

نحن کهاتین وأوما باصبع * من کفه عن إصبع لم تنفصل

لا تبتغوا بالطهر عنه بدلا * فلیس فیکم لعلی من بدل ثم أدار کفه لکفه * یرفعها منه إلی أعلا محل

فقال: بایعوا له وسلموا الأمر * إلیه واسلموا من الزلل

ألست مولاکم؟ فذا مولی لکم * والله شاهد بذا عز وجل یا رب وال من یوالی حیدرا * وعاد من عاداه واخذل من خذل یا شاهدی بلغت ما أنزله * إلی جبریل وعنه لم أحل

حسّان بن ثابت شاعر رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) در پایان خطبه غدیر از آن حضرت اجازه خواست و گفت:

بخ-م وأسم-ع بالرسول منادیا * ینادیه-م ی-وم الغ-دیر نب-یه-م

فقال : فم-ن م-ولاکم ونبیکم؟* ف-قالوا ولم یبدوا هناک التعامیا

ول-م تلق منا فی الولایة عاصی* إله-ک م-ولانا وأن-ت نب-ینا

رضیت-ک من بعدی إماما وهادی* فق-ال له : ق-م یا علی ؟ فإننی

فک-ونوا له أتباع صدق موالی* فمن ک-نت م-ولاه فه-ذا ولیه

وکن للذی ع-ادا ع-لیا معادی* هناک دع-ا اللهم ؟ وال ولی-ه

ابن­عباس گوید: به خدا سوگند پس از خطبه رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) در غدیر، ولایت علی(علیه السلام) بر مردم واجب گردید. سپس علامه امینی گوید: از زیدبن­علی نقل شده که گوید: هنگامی که جبرئیل دستور اعلان ولایت علی(علیه السلام) را از طرف خداوند آورد، این کار برای رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) بسیار سخت شد، و به جبرئیل فرمود: قوم من تازه از جاهلیت بیرون آمده­اند و چنین چیزی را نمی­پذیرند؟! پس آیه «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ ...» نازل شد(2).

ص: 70

روایت فوق را سلیم بن قیس نیز از ابوسعید خدری نقل نموده است(1).

مؤلّف گوید: همان­گونه که گذشت غدیر مورد اتفاق فریقین است و لکن طرفداران غاصبین خلافت کوشیده­اند که مولا را به معنای دوست معنا کنند، و کاری از پیش نبرده­اند، زیرا قرائن بیشماری در اطراف این قصّه وجود دارد که مولا نمی­تواند به معنای دوست باشد، چرا که رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) در آن بیابان برای چنین چیزی مردم را سه روز و یا یک هفته معطّل نمی­کرد که بگوید: «هر که مرا دوست می­دارد علی را دوست بدارد»

از این رو مرحوم آیت الله بزرگ شیخ محمّدحسین نجفی اصفهانی(معروف به کمپانی) گوید:

وما اتی الی النبی الامی

کما اتاه فی غدیر خم

من آیة(2) فی غایة

التشدید

حاویة للوعد والوعید

آمره بنصب من لولاه

ما بلغ المبدا منتهاه

فاوقف القوم عن المسیر

فی شدة الرمضاء(3)

والهجیر(4)

واتخذوا من الحدوج(5)

منبرا

فقام بالتبلیغ سید الوری

لما رقی نبینا الحدوجا

ثنی به الی السما العروجا

ص: 71

ومذ تلاه الصنو(1)

راقیا بها

اشرقت الارض بنور ربها(2)

فاجتمع البحران فی الغدیر

واقترن السعدان(3)

فی الاثیر

واتصل القوسان فی الوجود

من مبدء الغیب الی الشهود

فیه تجلت لاولی الکمال

مراتب الجلال والجمال

ثم ابتدی بخطبة فصیحة

بلیغة بالغ فی النصیحة

ابان فی خطبته المفصلة

ما لعلی من عظیم المنزلة

وقال للناس ألست اولی

بالمؤمنین کالعلی الاعلی

قالوا : بلی والغدر فی الفؤاد

مکتمن کالنار فی الرماد

فقال والوصی فی یمناه :

من کنت(4) مولاه

فذا مولاه

فالمرتضی العلی قدرا وسمه

مولاهم بکل معنی الکلمة

والنظم والترتیب فی القول

یفی

بکونه احق بالتصرف

بل هو اقصی رتب الولایة

لیس لها حد ولانهایة

فانه مجلی صفات الباری

فی موضع الایراد والاصدار

ص: 72

فانه مجلی صفات الباری

فی موضع الایراد والاصدار

ونشأة التکوین والابداع

منقادة لامره المطاع

والقلم الاعلی ولوح الحکمة

امّ الکتاب وابو الائمة

بل هو اصل الکتب المنزلة

فانه نقطة باء البسملة

مصباح نور الاحدی الذات

معلم الاسماء والصفات

فی کفه الکافی مفاتیح الظفر

لا بل مقالید القضاء والقدر

فی یده زمام فیض الازل

إذ یده العلیا ید الله العلی

وعینه انسان(1)

عین المعرفة

بل هی عین الله فی کل صفة

والسر عند سمعه علانیة

إذ هو لا تخفی علیه خافیة

وقبله فی قالب الوجود

حیاة کل ممکن موجود

ونسخة اللاهوت وجهه الحسن

لو رام(2) لقیاه(3)

الکلیم قیل لن

غرته الغراء فی الضیاء

جلت عن التشبیه بالبیضاء

وکیف وهو فالق الاصباح

فی افق الارواح والاشباح

لسانه الناطق بالمعارف

لسان غیب الله عند العارف

کلامه یعرب عن مقامه

له التجلی التام فی کلامه

ص: 73

وفیه من جوامع الحکمة ما

تقاصرت عنه عقول الحکما

وفیه من لطائف اللباب

ما لا یناله اولو الالباب

والقدم الثابت منه فی اللقا

کنقطة المرکز عند الملتقی

مرحوم علامه امینی در الغدیر گوید: هیچ دلیلی برای ما نسبت به اثبات این مسأله بهتر از اشعار شعرای غدیر نیست. از این رو او یکی از مجلدات الغدیر را فقط به اشعار شعرای غدیر اختصاص داده است و شعرا در این اشعار معنای «من کنت مولاه فعلی مولاه» را روشن نموده­اند و همه آنان مولا را به معنای صاحب ولایت معنا کرده­اند و اشعار آنان ماجرای غدیر را کاملاً بیان نموده است. علامه امینی شعرای هر قرنی را با ذکر احوالات آنان همراه اشعارشان بیان نموده و باز در همه مجلّدات الغدیر بخشی را به اشعار غدیر اختصاص داده است.

علامه امینی در جلد دوّم الغدیر گوید: ما در معنای «ولیّ» و جملة «من کنت مولاه فعلی مولاه» قبل از دیگران از شخص امیرالمؤمنین(علیه السلام) استفاده می­کنیم که مولا را به معنای صاحب ولایت و زعامت معنا نموده است چرا که او - بعد از رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) افصح عرب و اعرف به مواضع کلام عربی است و او کلمة مولا را در سخن رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) که فرمود: «من کنت مولاه فعلی مولاه» به معنای امامت مطلقه و مفروض الاطاعة همانند رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) دانسته چنان­که در شعر خود می­فرماید:

محمد الن-بی أخ-ی وصنوی(1)

وح-مزة سی-د الشه-داء ع-م-ی

وجع-فر الذی ی-ضحی وی-م-سی

ی-طیر م-ع الم-لائکة اب-ن

أمی

وبنت مح-مد سک-نی وع-رس-ی

من-وط ل-حمها ب-دمی ولح-م-ی

وسبط-ا أح-مد ول-دای م-نه-ا

ف-أیکم ل-ه س-ه-م ک-سه-م-ی

سبق-ت-کم إل-ی الاس-لام

ط-را

علی ما کان من فهمی وع-لمی(2)

ص: 74

ف-أوجب ل-ی ولای-ته ع-لی-ک-م

رس-ول الله ی-وم غ-دیر خ-م

ف-ویل ث-م وی-ل ث-م وی-ل

لم-ن یل-قی الإل-ه غ-دا

بظ-لمی

وصلیت الصلاة وکنت طفلا

مقرا بالن-بی فی بطن أمی

وأوصانی النبی علی اختیار

بب-یع-ت-ه غ-داة غدیر خم

این اشعار را هنگامی آن حضرت سرود که معاویه در نامة خود به او نوشته بود: «من دارای فضائلی هستم، و پدرم در جاهلیت بزرگ قریش بود، و خود پس از اسلام دارای سلطنت شدم، و من صهر رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) و خال المؤمنین و کاتب وحی بودم». وامیرالمؤمنین(علیه السلام) در جواب اوفرمود: آیا فرزند هند جگرخوار بر من فخر می­کند؟ و به غلام خود فرمود: بنویس ای غلام: محمّدالنبیّ أخی و صنوی ... و چون معاویه این نامه را دید گفت: تا اهل شام از آن آگاهی نیافته­اند آن را پنهان کنید.

سپس علامه امینی گوید: جمعی از اعلام اهل سنّت این اشعار را از بیهقی نقل نموده و گویند: «این اشعار را اهل ولایت علی(علیه السلام) باید حفظ کنند، تا مفاخر آن حضرت در اسلام فراموش نشود» از این رو علمای امامیّه مانند شیخ مفید در فصول مختارة(1) گوید: «این اشعار از امیرالمؤمنین(علیه السلام) قابل انکار نیست و دلالت بر تقدّم در ایمان و معرفت و امامت او بعد از رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) دارد که در غدیر اثبات شده است.» شیخ کراجکی نیز این اشعار را در کنزالفوائد(2) و ابوعلی فتّال نیشابوری نیز در روضة­الواعظین(3) و ابومنصور طبرسی نیز در احتجاج(4) و گروه دیگری از اعلام نیز نقل کرده­اند(5).

ص: 75

ص: 76

ص: 77

ص: 78

این مردم منکوس و وارونه ندارم، مرا به حالت اوّل برگردانید، چرا که چیزی معادل بهشت نیست. پس امام باقر(علیه السلام) دست خود را بر صورت من کشید. ومن به همان حال اوّل بازگشتم(1).

محمّدبن جریر طبری شیعی گوید: ... امیرالمؤمنین(علیه السلام) بدن مبارک رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) را غسل داد و کفن نمود و روح رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) در دست او قرا گرفت و دست خود را بر صورت کشید و رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) را به سینه چسبانید، و کسی در این عمل با او شرکت نکرد و مردم در سقیفه جمع شده بودند، و اهمیّت و توجهّی به رحلت پیامبر خود نداشتند، بلکه شمشیرهای خود را برای گرفتن خلافت آماده کرده بودند، و انصار چون دیدند خلافت از اهل­البیت(علیهم­السلام) جدا شده گفتند: امیری از ما و امیری از مهاجرین حاکم باشد و هدف آنان رسیدن به دنیا بود و آخرت خود را نادیده گرفته بودند و رحلت پیامبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) برای آنان مهم نبود، فبعداً للقوم الظالمین ...(2).

برای خود داشت و می­فرمود: خویشان رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) برای خلافت سزاوارتر از دیگرانند - محکوم کردند و به انصار گفتند: قریش از شما سزاوارتر به خلافت هستند، به خاطر این­که رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) از قریش است و مهاجرین نیز از آنان هستند و خداوند در قرآن نام مهاجرین را قبل از انصار ذکر نموده است، و رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) نیز فرموده است: ائمه از قریش می­باشند.

سلمان گوید: من با دیدن این صحنه نزد علی(علیه السلام) رفتم - و او مشغول به غسل دادن رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) بود - و من مخاصمه و نزاع مهاجرین و انصار را بر سر خلافت به او خبر دادم و گفتم: الساعة ابوبکر بالای منبر رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) قرار دارد، و به خدا سوگند راضی نمی­شود که مردم با یکدست با او بیعت کنند، و آنان با دو دست با او بیعت می­کنند، وعلی(علیه السلام) به من فرمود: ای سلمان آیا می­دانی اوّل کسی که بالای منبر رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) با او بیعت نمود چه کسی بود ؟ گفتم: نمی­دانم. جز این­که دیدم در سقیفه بنی ساعده هنگامی که انصار محکوم شدند، اوّل کسی که با او بیعت نمود بشیربن سعد و ابوعبیدة­بن­جرّاح و سپس عمر و پس از او سالم با او بیعت نمودند. امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمود: سؤال من از این­ها نیست و لکن می­خواهم به تو بگویم: آیا می­دانی هنگامی که ابوبکر بالای منبر رفت اوّل کسی که با او بیعت نمود چه کسی بود؟ گفتم: نمی­دانم و لکن پیرمرد بزرگی را دیدم که بر عصای خود تکیه نموده بود، و اثر سجده بر پیشانی او بود و کمر خود را محکم بسته بود و بالای منبر رفت و گریه می­کرد و می­گفت: «سپاس خدای را که از دنیا نرفتم تا تو را در چنین مکانی دیدم، دست خود را باز کن» و ابوبکر دست خود را باز نمود و آن پیرمرد با او بیعت کرد، و پائین آمد و از مسجد خارج شد. امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمود:

ای سلمان آیا او را نشناختی؟ گفتم: او را نشناختم و لکن سخن او را خوش نداشتم، چرا که او از رحلت پیامبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) خشنود بود. امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمود: او ابلیس ملعون بود، و رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم ) به من خبر داد که ابلیس و اصحاب او چون در غدیر دیدند که رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) از ناحیه خداوند مرا به خلافت منصوب نمود و فرمود: من سزاوتر به مردم هستم نسبت به جان آنان، و دستور داد تا حاضرین این سخنان را به غائبین برسانند. ابلیس به یاران خود گفت: «این امّت مرحومه و معصومه شد و ما بر آنان قدرت پیدا نخواهیم نمود، چرا که آنان امام خود را بعد از پیامبرشان شناختند» از این رو ابلیس ملعون محزون و ناامید بازگشت. و رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) به من خبر داد که پس از رحلت من، مردم در سقیفه بنی ساعده - پس از منازعات خود با همدیگر - با ابوبکر بیعت خواهند نمود، و سپس به مسجد خواهند آمد و اوّل کسی که با ابوبکر بالای منبر بیعت می­کند ابلیس ملعون است که به صورت پیرمردی می­آید و آن سخنان را می­گوید و بیعت می­کند و چون از مسجد خارج می­شود، شیاطین و فرزندان خویش را جمع می­نماید و با شادی به آنان می­گوید: هرگز آنچه فکر می­کردید انجام نگرفت شما فکر می­کردید که من بعد از غدیر راهی برای گمراه کردن آنان پیدا نمی­کنم و اکنون دیدید که چگونه آنان را وسوسه کردم تا امر خدای عزّوجلّ و اطاعت از رسول او را از یاد آنان بردم؟!!!

ص: 81

سپس شارح کافی مرحوم ملاصالح مازندرانی در بیان ماجرای سقیفه از کتاب «اکمال الإکمال» یکی از علمای بزرگ اهل­سنّت نقل می­کند که گوید: هنگامی که رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) از دنیا رحلت نمود، انصار در سقیفه بنی ساعده گرد بزرگ خود - سعدبن عبادة - جمع شدند، و علی و زبیر و طلحه در خانه [مشغول غسل و تجهیز بدن رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم)] بودند، و بقیه مهاجرین گرد ابوبکر جمع شدند، تا این که شخصی خبر آورد که «انصار در سقیفه گرد سعدبن عباده جمع شده­اند، و اگر شما می­خواهید نسبت به خلافت سهمی داشته باشید تا تصمیم آنان قطعی نشده است آنان را دریابید» و این در حالی بود که جنازة رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) در خانه او بود [و بنی هاشم مشغول غسل و تجهیز او بودند] و درب خانه بسته بود.

پس عمر به ابوبکر گفت: برخیز تا نزد انصار برویم تا ببینیم چه کرده­اند؟ پس نزد انصار آمدند و دیدند سعدبن عباده در حال بیماری بین آنان قرار دارد، و شخصی از انصار برای آنان سخن می­گوید. عمر گوید: من خواستم پس از او سخنانی را بگویم که ابوبکر به من گفت: صبر کن من سخنان خود را بگویم و تو پس از من هر چه می­خواهی بگو، پس ابوبکر شروع به سخن کرد و آنچه من می­خواستم بگویم را او گفت، سپس به انصار گفت: آنچه شما دربارة خود گفتید، سزاوار شما بود و لکن عرب خلافت را حق مهاجرین می­داند، چرا که ما با پیامبر­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) از مکه به مدینه مهاجرت نمودیم و قبل از دیگران مسلمان شدیم و ما خویشان پیامبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) و عشیرة او هستیم و نبوّت و خلافت از ما می­باشد، از این رو ما باید صاحب امر خلافت باشیم، و شما وزرا و برادران و محبوبین ما باشید و من اکنون یکی از این دو نفر را به شما پیشنهاد می­کنم با هر کدام می­خواهید بیعت کنید، سپس دست عمر و ابوعبیده را - که خود بین آن دو نشسته بود - گرفت و به مردم معرّفی نمود. ناگهان یکی از انصار گفت: «باید امیری از ما و امیری از شما خلافت را به دست بگیرند» و صداها بلند شد. عمر گوید: ما از اختلاف می­ترسیدیم و من به ابوبکر گفتم: دست خود را باز کن تا من با تو بیعت کنم، و با او بیعت کردم و پس از من مهاجرین و انصار نیز با او بیعت نمودند و سعدبن عباده رئیس انصار در حال بیماری زیر دست و پای مردم قرار گرفت و گوینده­ای از انصار گفت: شما سعدبن عبادة را کشتید؟! و من گفتم: خدا بکشد او را.

و در نقل دیگری آمده که عمر، و ابوعبیدة به ابوبکر گفتند: سزاوار نیست احدی بر تو مقدم شود و با او بیعت کردند ...

مؤلف گوید: این صحنه­ها، چیزی بوده است که آنان از پیش بر آن توافق کرده بودند که این­گونه سخن بگویند تا این که گوید: پس از آن ابوبکر به مسجد آمد و بالای منبر رفت و مردم با او بیعت کردند و همگی از دفن رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) غافل بودند، و توجّهی به آن نداشتند، و دفن آن حضرت تا آخر شب سه­شنبه طول کشید، و وفات آن حضرت در ظهر روز دوشنبه واقع شده بود.

ص: 82

سپس گوید: ابوبکر هنگام مرگ، عمر را جانشین خود قرار داد و عمر هنگام مرگ برای تعیین خلیفه، شورای شش نفره تعیین نمود و آن­ها، عثمان و علی(علیه السلام) و طلحه و زبیر و سعدبن ابی­وقاص و عبدالرحمان­بن­عوف بودند(1).

ص: 83

مؤلف گوید: آیا این عمل، دنیاطلبی و هتک حرمت رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) و مخالفت با آن حضرت در غدیرخم نبوده است؟ و آیا این عمل، معنای اجماع حلّ و عقد و یا اجماع امّت محسوب می­شود؟ و آیا بنی­هاشم و کسانی که از بیعت با ابوبکر امتناع ورزیدند، جزء این امّت نبوده­اند و آیا این عمل گستاخی و بی­احترامی به رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) و اهل­بیت او نبوده است و آیا بیعت گرفتن از بنی­هاشم با اجبار و آزار به علی و فاطمه و فرزندان آنان(علیهم­السلام) و آتش زدن درب خانه فاطمه(علیهاالسلام) و کشتن فرزند او، آزار به پیامبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) و علی و فاطمه و فرزندان آنان نبوده است؟ در حالی که خداوند می­فرماید:

«إِنَّ الَّذینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهیناً»(1) «یعنی آنها که خدا و پیامبرش را آزار می دهند، خداوند آنان را از رحمت خود در دنیا و آخرت دور ساخته، و برای آنها عذاب خوارکننده ای آماده کرده است.» و رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) نیز فرمود: «فاطمه بضعة منّی من آذاها فقد آذانی و من آذانی فقد آذی الله»(2) و این روایت با سند صحیح در کتب شیعه و اهل سنّت فراوان نقل شده و اگر تواتر لفظی نداشته باشد تواتر معنوی دارد و برای نمونه در کتاب مسند احمدبن­حنبل از آن حضرت نقل شده که فرمود: «فاطمه بضعة منّی یؤذینی ما آذاها و ینصبنی ما أنصبها» و این سخنان را آن حضرت دربارة علی(علیه السلام) و حسن و حسین(علیهماالسلام)نیز فرمود که در بخش­های پیشین گذشت(3).

ص: 84

و در صحیح مسلم از آن حضرت نقل شده که فرمود: «إنّما فاطمة بضعة منّی یؤذینی ما آذاها، و ینصبنی ما أنصبها»(1)

و در مستدرک حاکم(2) و سنن کبرای بیهقی(3) و شرح مسلم(4) و فتح الباری(5) از ابن حجر و در المصنّف عبدالرزّاق(6) و اکثر کتب حدیث اهل­سنّت حدیث فوق نقل شده است. آیا با توجه به آیه فوق و روایات مربوط به آزار به فاطمه(علیهاالسلام) چگونه می­توان عمل غاصبین خلافت را توجیه نمود؟ و از عجایب این است که در جلسه سقیفه بنی ساعده احدی از مهاجرین و انصار سخنی از غدیرخم و سخنان رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) به میان نیاوردند گوئی آنان کر و کور و گنگ شده بودند و آن روز را فراموش نموده بودند!! [یا ویلهم من غضب الجبّار بظلمهم ریحانة المختار]

و اگر کسی بخواهد علت اصلی و کل ماجرا را با تمام خصوصیّت آن بداند، باید به کتاب بحارالانوار(7) مراجعه کند.

و یا به اشعار عمرو­بن­عاص که ما در کتاب «میزان الحق»(8) نقل کرده­ایم بنگرد و یا به کتاب «اسوة النساء» در بخش «حوادث بعد از رحلت پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم)»(9) مراجعه نماید. و ما در این کتاب، روایت مرحوم علامه مجلسی را در بحارالانوار در پاورقی قرار می­دهیم، به امید آن که اهل ادب کل این روایت را ملاحظه فرمایند(10).

ص: 85

ص: 86

ص: 87

ص: 88

ص: 89

ص: 90

مؤلف گوید: در پاسخ سؤال این بخش باید گفت: هیچ دلیلی برای خلافت ابوبکر و دیگر غاصبین خلافت وجود ندارد، بلکه ادلّه بی­شماری برای عدم ایمان و عدم صدق و عدم کفایت علمی و عملی و سیاسی آنان وجود دارد که در این مختصر جای بیان آن­ها نیست و ما برخی از این مطالب را در کتاب «میزان الحق» و «اسوة النساء» و «رهبران معصوم» و «شهید خراسان» و «پیامبر اعظم» و «اخلاق و سیرة محمدی» و «آیات الفضائل» و «کشکول عجائب» ذکر نموده­­ایم مراجعه شود.

امیرالمؤمنین(علیه السلام) در خطبه شقشقیّه و خطبه 150 نهج­البلاغه اشاره به غصب خلافت و خروج امّت از دین و بازگشت به جاهلیت کرده و می­فرماید: «حتی إذا قبض رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلّم)، رجع قوم علی الأعقاب، و غالتهم السبیل، و اتکلوا علی الولائج [ای دخائل المکر و الخدیعة] و صلوا غیر الرحم، و هجروا السبب الذی أمروا بمودّته [السبب الحبل] و نقلوا البناء عن رصّ أساسه، فبنوه فی غیره مواضعه، معادن کلّ خطیئةٍ و أبواب کلّ ضاربٍ فی غمرة، قد ماروا فی الحیرة، و ذهلوا فی السکرة، علی سنة من آل فرعون، من منقطع إلی الدنیا راکن، أو مفارق للدین مباین.»(1)

در خطبه­ای که مرحوم کلینی در کافی از آن حضرت نقل نموده می­فرماید:

«الحمدلله الذی لا مقدّم لما أخّر، و لا مؤخّر لما قدّم» و سپس یکی از دستان خود را به دیگری زد و فرمود: یا ایّتها الأمة المتحیّرة بعد نبیّها لو کنتم قدّمتم من قدّم الله، و أخّرتم من أخّر الله، وجعلتم الولایة و الوراثة حیث جعلها الله، ما عال ولیّ الله، و لا عال سهم من فرائض الله!!! و لا اختلف اثنان فی حکم الله، و لا تنازعت الأمّة فی شیءٍ من أمر الله، إلّا و عندنا علمه من کتاب الله، فذوقوا وبال أمرکم، و ما فرّطتم فیما قدّمت أیدیکم،و ما الله بظلّامٍ للعبید، و سیعلم الذین ظلموا أیّ منقلبٍ ینقلبون»(2)

ص: 91

و فرمود: «إنّ رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلّم) أسرّ إلیّ فی مرضه مفتاح ألف باب من العلم یفتح [من] کلّ بابٍ ألف بابٍ، و لو أنّ الأمة منذ قبض الله نبیّه(صلی الله علیه و آله و سلّم)اتّبعونی و أطاعونی لأکلوا من فوقهم و من تحت أرجلهم رغداً إلی یوم القیامة ...(1)

ابن­عباس گوید: من مسأله خلافت را نزد امیرالمؤمنین(علیه السلام) مطرح نمودم و آن حضرت فرمود: «أما والله لقد تقمّصها فلان و إنّه لیعلم أنّ محلّی منها محلّ القطب من الرحا، ینحدر عنّی السیل، و لا یرقی علیّ الطیر ...(2)

یعنی من جز بشری نیستم و نزدیک است که مرگ من فرا برسد و شما آگاه باشید که من برای هدایت شما دو چیز بزرگ و گران سنگ را بین شما باقی می­گذارم، یکی از آن دو کتاب خدای عزّوجلّ است که هر کس از آن پیروی کند، هدایت می­یابد، و هر کس آن را رها کند گمراه می­شود، و دیگری اهل­بیت من هستند. و سپس سه مرتبه فرمود: من خدا را بیاد شما می­آورم نسبت به اهل­بیت خود.

و اهل­البیت(علیهم­السلام) در تفسیر آیه «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ کُونُوا مَعَ الصَّادِقینَ»(1) «یعنی ای کسانی که ایمان آورده اید! از مخالفت فرمان خدا بپرهیزید، و باصادقان و راستگویان باشید.» فرموده­اند: مقصود از صادقین ما هستیم و خداوند در این آیه می­فرماید: ای کسانی که ایمان آورده­اید از [عقوبت] خدا بترسید و همواره با صادقین و راستگویان باشید و از آنان جدا نشوید.

و چه خوب است که در اینجا سخنان سلمان فارسی(رضوان الله تعالی علیه) را در این مسأله نقل کنیم، چرا که سخنان او بسیار گویا می­باشد. در کتاب مناقب امیرالمؤمنین(علیه السلام)(2) از محمّدبن سلیمان کوفی نقل شده که ابن­عباس گوید: هنگامی که ابوبکر به خلافت رسید و مردم او را امیرالمؤمنین گفتند، به سلمان گفت: «ای سلمان بالای منبر برای مردم خطبه­ای بخوان» سلمان گفت: اگر من بالای منبر بروم، به حقّ سخن خواهم گفت و باکی نخواهم داشت؟ ابوبکر گفت: حق بگو و باکی نداشته باش. ابن عباس گوید: سلمان بالای منبر رفت و حمد و ثنای الهی را انجام داد و سپس گفت: خدا را ستایش می­کنم که او مرا به دین خود هدایت نمود، بعد از آن که حقایق دین او را انکار می­کردم ... تا این که خداوند محبّت حضرت محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم) را در قلب من انداخت و من از اهل و مال خود گذشتم در حالی که مرکبی و راهنمایی نداشتم و سرگردان در حرکت بودم، تا نام حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلّم) را فراوان شنیدم و از علامات و نشانه­هایی که از او می­دانستم او را شناختم و خداوند مرا از آتشی که گیرانه آن مردم و سنگ می­باشد نجات داد.

سپس فرمود: ای مردم: به سخن من گوش فرا دهید و تعقّل کنید، چرا که به من [از ناحیه رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) و علی(علیه السلام)] علم فراوانی داده شده است و اگر من شما را به جمیع آنچه می­دانم خبر بدهم، گروهی از شما خواهید گفت: سلمان دیوانه است؟ و گروهی خواهید گفت: خدا قاتل سلمان را بیامرزد! ای مردم شما را قبل از مردن، بلایا و امتحاناتی خواهد بود، و آگاه باشید که نزد علی(علیه السلام) علم منایا و وصایا و فصل­الخطاب وجود دارد همان­گونه که نزد هارون­بن­عمران [برادر موسی] وجود داشته است، چرا که حضرت محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم) می­فرمود: «یا علی! تو ولیّ و وصیّ و خلیفه من هستی بین اهل من، همانند هارون نسبت به موسی». ولکن این امّت همانند بنی­اسرائیل [بعد از حضرت موسی] حق را رها می­کنند و از مسیر آن منحرف می­شوند.

ص: 93

تا این که فرمود: «آگاه باشید! سوگند به خدایی که جان سلمان به دست اوست اگر من می­دانستم که می­توانم مؤمنی را نجات بدهم و دین خدا را یاری کنم، هر آینه با شمشیر خود قدم به قدم با شما مبارزه می­کردم!! آیا ابوبکر قدرت دارد که شما را هدایت و رهبری کند؟ آیا شما نادانید و یا خود را به نادانی زده­اید؟ و آیا فراموش کرده­اید و یا خود را به فراموشی زده­اید؟ شما باید آل­محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم) را برای دین خود به منزله سر، نسبت به بدن بدانید، و یا به منزله چشم­ها نسبت به سر بدانید، و هنگامی که دیدید فتنه­ها مانند تاریکی شب به شما روی آورده، بر خود واجب بدانید که به سراغ اهل­بیت محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم) بروید، چرا که آنان رهبران شما و مرجع امور امّت می­باشند و [اکنون] بر شما باد به علی­بن­ابیطالب(علیه السلام) به خدا سوگند ما در زمان رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) به نام امیرالمؤمنین بر او سلام کردیم، پس برای چه گروهی نسبت به مقام او حسد ورزیده­اند، همان­گونه که قابیل به هابیل حسد ورزید؟ آیا شما پس از ایمان، کافر شدید؟ اُف و تُف بر شما باد(1).

ص: 94

آیات دیگری نیز دربارة آنان نازل شده و کسی با آنان شریک نیست مانند آیا مباهله و غیره.

و در کتاب سلیم نقل شده که رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) چهار خصلت برای امیرالمؤمنین(علیه السلام) بیان نموده است و با بودن این چهار خصلت امکان ندارد کسی بر او مقدّم شود:

1- سخنان آن حضرت در غدیر خم 2- سخن آن حضرت در غزوة تبوک که فرمود: «أنت منّی بمنزلة هارون من موسی غیر النبوة» و اگر غیر از نبوّت فرق دیگری می­بود رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) ذکر می­کرد، و از این سخن روشن می­شود که خلافت غیر از نبوّت است، 3- سخن آن حضرت در پایان عمر خود که فرمود: «أیّها الناس، إنّی قد ترکت فیکم أمرین لن تضلّوا ما تمسّکتم بهما: کتاب الله و أهل بیتی، فإنّ اللطیف الخبیر قد عهد إلیّ أنّهما لن یفترقا حتّی یردا علیّ الحوض کهاتین - و جمع بین سبّابتیه - فتمسّکوا بهما لا تضلّوا و لا تولّوا و لا تقدّموهم فتهلکوا، و لا تعلّموهم فإنّهم أعلم منکم.

4- رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) ابوبکر و عمر را - که در غدیر خم هفتمین نفری بودند که با امیرالمؤمنین(علیه السلام) بیعت نمودند - امر نمود که به نام امیرالمؤمنین به علی سلام کنند ...(1)

ص: 96

مؤلّف گوید: ما در این کتاب و کتاب های پیشین به ویژه کتاب «آیات الفضائل»، فضائل اهل­البیت(علیهم­السلام) را بیان نموده­ایم و در کتب فضائل نیز فضائل آنان فراوان بیان شده است و در کتاب «فضائل الخمسه» فیروزآبادی نیز فضائل اهل­البیت(علیهم­السلام) از صحاح اهل­سنّت بیان شده است مراجعه شود.

مرحوم علامه شیخ­جعفر­کاشف­الغطاء در کتاب کشف الغطاء از عالم معروف اهل­سنّت، اخطب خوارزمی نقل نموده که گوید: رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: خداوند تبارک و تعالی برای برادرم علی بن ابیطالب، فضائل فراوان و بیشماری قرار داده است، وکسی که یکی از فضائل او را بیان کند و به آن اقرار و اعتقاد داشته باشد، خداوند گناهان گذشته و آیندة او را می­آمرزد، و کسی که فضیلتی از فضائل او را بنویسد، تا زمانی که این نوشته باقیست، همواره ملائکه برای او استغفار می­کنند، و کسی که به فضیلتی از فضائل او گوش فرا دهد، خداوند گناهانی که با گوش خود انجام داده است را می­آمرزد، و کسی که به کتابی نظر کند که فضیلتی از فضائل علی(علیه السلام) در آن نوشته شده است، خداوند گناهانی که او با چشم خود انجام داده است را می­آمرزد. سپس فرمود: نگاه به علی(علیه السلام) عبادت است، و یاد او نیز عبادت است، و ایمان هیچ بنده­ای پذیرفته نمی­شود مگر با دوستی ولایت او و بیزاری از دشمنان او(1).

اخطب خوارزمی نیز از ابن مسعود نقل نموده که گوید: رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: هنگامی که خداوند آدم(علیه السلام) را خلق نمود و از روح خود در او دمید و آدم عطسه کرد و گفت:

ص: 97

«الحمدلله» خداوند متعال به او وحی نمود: ای بندة من تو مرا ستودی، به عزت و جلالم سوگند اگر اراده نکرده بودم که [از نسل تو] آن دو بندة خود [محمّد و علی] را خلق کنم تو را خلق نمی­کردم. آدم گفت: خدایا آن دو بنده از فرزندان من خواهند بود؟ خطاب شد: آری، ای آدم سر خود را بالا کن و بنگر. پس آدم(علیه السلام) سر خود را بالا نمود و دید بر عرش نوشته است:

«لا إله إلّا الله، محمّد نبیّ الرّحمة، و علیّ مقیم الحجة، من عرف حقّ علیٍّ زکی و طاب و من أنکر حقّه لعن و خاب أقسمت بعزّتی و جلالی أن أدخُل الجنّة من أطاعه و إن عصانی، و أقسمت بعزّتی و جلالی أن أدخل النار من عصاه و إن أطاعنی».

یعنی، پروردگاری جز خدای ربّ العالمین نیست، و محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم) پیامبر رحمت است، و علی اقامه کنندة حجّت است، و کسی که حق علی را بشناسد، پاک و نیکو شده است، و کسی که حق او را انکار کند، ملعون و زیانکار است، و من به عزّت و جلالم سوگند یاد نموده­ام که هر کس از او اطاعت کند او را داخل بهشت نمایم گرچه مرا عصیان نموده باشد، و به عزت و جلالم سوگند یاد نموده­ام که هر کس از او نافرمانی کند را به آتش ببرم گرچه مرا اطاعت کرده باشد. سپس رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: و سرّ این سخن این است که هر کس از علی(علیه السلام) اطاعت نماید اعتقادات او کامل است و لکن کسی که خدا را اطاعت نماید [و از علی اطاعت نکند] اعتقادات او کامل نخواهد بود(1).

جابر جعفی گوید: امام باقر(علیه السلام) فرمود: هنگامی که آیه «یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِم» نازل شد، مسلمانان به رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) گفتند: یا رسول الله مگر شما امام همة مردم نیستید؟ رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: من رسول خدا برای همه مردم هستم، و لکن زود است که بعد از من ائمه­ای از اهل­بیت من از ناحیه خداوند، امام مردم باشند و در بین مردم امامت کنند، و ائمه کفر و ضلالت و پیروان­شان آنان را تکذیب نمایند و به آنان ظلم کنند، سپس فرمود:

آگاه باشید که هر کس از ائمه اهل­بیت من پیروی کند، و آنان را تصدیق نماید و ولایت­شان را بپذیرد، او از من خواهد بود، و در قیامت مرا ملاقات می­نماید و با من می­باشد، و آگاه باشید که هر کس به آنان ظلم کند و

ص: 98

یا به ظالمین آن­ها کمک نماید و اهل­بیت مرا تکذیب نماید، از من نیست، و در قیامت با من نخواهد بود، و من از او بیزار می­باشم(1).

امام باقر(علیه السلام) می­فرماید: رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: آنچه در کتاب خدا یافتید، واجب است به آن عمل کنید، و عذری نخواهید داشت، و چیزی که در کتاب خدا نباشد، اگر سنّتی از رسول­خدا دربارة آن وجود داشته باشد، باید به آن عمل کنید، و شما عذری برای ترک سنّت من نخواهید داشت، و اگر سنّتی از من دربارة آن نباشد، باید به گفته اصحاب من عمل کنید، چرا که مَثَل اصحاب من بین شما مَثَل ستارگان است که به هر کدام آنان اقتدا کنید هدایت می­شوید، و به هر کدام از سخنان اصحاب من عمل کنید هدایت خواهید شد، و رفت وآمد با اصحاب من برای شما رحمت است. گفته شد: یا رسول الله! اصحاب شما کیانند؟ فرمود: اهل­بیت من هستند(2).

امام صادق(علیه السلام) می­فرماید: رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: اهل­بیت من هادیان این امّت - بعد از من - می­باشند، و خداوند به آنان فهم و علم من را عطا نموده است، و آنان از طینت من آفریده شده­اند، پس وای بر کسانی که بعد از من منکر حق آنان شوند، و حق من را نسبت به آنان رعایت نکنند، و قاطع رحم من شوند، خدا آنان را به شفاعت من نرساند(3).

ص: 99

حذیفة­بن­اسیدغفّار گوید: رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: نبوّت هیچ پیامبری در «اَظِلّة» کامل نشد، تا این که ولایت من و ولایت اهل­بیت من بر او عرضه شد، و اهل­بیت من برای او ممثل شدند، و همة پیامبران اقرار به ولایت و وجوب اطاعت از آنان نمودند(1).

مرحوم صدوق با سند خود از جابر از رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) نقل نموده که فرمود: خداوند دو هزار سال قبل از خلقت آسمان­ها و زمین بر درب بهشت نوشته است: «لا إله إلّا الله، محمّد رسول الله، علیّ أخو رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلّم)(2).

در کتاب خصال از امیرالمؤمنین(علیه السلام) نقل شده که فرمود: رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) به من فرمود: مرا داخل بهشت بردند و من دیدم که بر درب بهشت با آب طلا نوشته بود: لا إله إلّا الله، محمّد حبیب الله، علیّ ولیّ الله، فاطمة أمة الله، الحسن و الحسین صفوة الله، علی مبغضیهم لعنة الله(3).

و از جابرنقل شده که گوید: رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: دو هزار سال قبل از خلقت آسمان­ها و زمین بر درب بهشت نوشته شده بود: «لا إله إلّا الله، محمّد رسول الله، علیّ أخو رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم)(4).

ص: 100

و ابن­عباس گوید: رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: حلقه درب بهشت از یاقوت سرخ است، و صفحه آن از طلا می­باشد و چون حلقه بر صفحه کوبیده می­شود، صدای زیبایی از آن بلند می­شود و می­گوید: «یا علی»(1).

و در کتاب احتجاج از ابن­مغازلی شافعی از علی بن موسی الرضا (علیهما السلام) نقل شده که فرمود: رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) به علی(علیه السلام) فرمود: یا علی! توئی قسمت کنندة بهشت و دوزخ، و توئی که درب بهشت را می­کوبی و دوستان خود را بدون حساب داخل بهشت می­نمایی(2).

و در کتاب الجوهر النقی از ماردینی [یکی از علمای اهل سنت] آمده که گوید: ترمذی از ابن­سلمه نقل نموده که پیامبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) حسن و حسین و علی و فاطمه(علیهم­السلام) را زیر کسا جمع نمود و فرمود: «اللّهمّ هؤلاء أهل بیتی ...» سپس ترمذی گوید: این حدیث حَسَن و صحیح است. ابن­قطّان گفته: کسانی که این حدیث را ضعیف شمرده­اند حجّتی ندارد(3).

ص: 101

و در کتاب المغنی از عبدالله­بن­قدامه از زیدبن­ارقم نقل شده که گوید: رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: «من خدا را به یاد شما می­آورم دربارة اهل­بیت خود» پس به زیدبن­ارقم گفته شد: آیا اهل بیت پیامبر همسران او هستند؟ و زیدبن­ارقم گفت: مقصود همسران او نیستند، بلکه اصل و ریشه و عشیرة او هستند که صدقه بر آنان حرام است، و آنان آل علی و آل عقیل و آل جعفر و آل عباس می­باشند(1).

و ابن­قدامه پس از چند سطر گوید: رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) دربارة فاطمه و همسر و فرزندان او فرمود: «الّلهمّ هؤلاء أهل بیتی فاذهب عنهم الرجس و طهّرهم تطهیراً»(2).

و شوکانی در کتاب «نیل الأطار» پس از نقل کلام کسانی که گفته­اند اهل­البیت همسران پیامبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) هستند گوید: این سخن با امتناع آن حضرت از دخول امّ­سلمه در زیر کسا سازگار نیست، و نیز با سخن آن حضرت بعد از نزول آیه تطهیر و اشاره به علی و فاطمه و حسن و حسین در زیر کسا که فرمود: «الّلهمّ هؤلاء أهل بیتی ....» سازگار نیست ...(3).

یفعل بحبیبتک و ابنتک آه یا فضّه الیک فخذینی فقد والله قتل ما فی احشائی من حمل و سمعتها تمخض و هی مستندة الی الجدار، فدفعت الباب ...(1).

و شاعر اهل­البیت مرحوم شیخ صالح حلّی دربارة ماجرای هجوم به بیت فاطمه(علیهاالسلام) گوید:

الواثبین بظلم آل ومحمد

ومحمد ملقی بلا تکفین

والقائلین لفاطم آذیتنا

فی طول نوح دائم وحنین

والقاطعین أراکة کیما تقیل

بظلم أوراق لهم وغصون

ومجمعی حطب علی البیت الذی

لم یجتمع لولاه شمل الدین

والهاجمین علی البتول ببیتها

والمسقطین لها أعز جنین

والفائدین امامهم بنجاده

والطهر تدعو خلفه برنین

خلّوا ابن عمّی أو لأکشف

فی الدعا

رأسی وأشکو للإله شجونی

ما کان ناقة صالح وفصیلها

بالفضل عند الله إلاّ دونی

ورنت إلی القبر الشریف بمقلة

عبری وقلب مکمد محزون

قالت وأظفار المصاب بقلبها

غوثاه قلّ علی العداة معینی

أبتاه هذا السامری وعجله

تبعا ومال الناس عن هارون

ای الرزایا أتقی بتجلدی

هو فی النوائب مذحییت قرینی

ص: 103

ای الرزایا أتقی بتجلدی

هو فی النوائب مذحییت قرینی

فقدی أبی أم غصب بعلی حقه

أم کسر ضلعی أم سقوط جنینی

أم أخذهم إرثی وفاضل نحلتی

أم جهلهم حقی وقد عرفونی

قهروا یتیمیک الحسین وصنوه

وسئلتهم حقی وقد نهرونی

در کتاب احتجاج از امام صادق(علیه السلام) نقل شده که فرمود: هنگامی که امیرالمؤمنین(علیه السلام) را از منزل خود [برای بیعت گرفتن از او] بیرون بردند، فاطمه(علیهاالسلام) [برای دفاع از امیرالمؤمنین(علیه السلام)] از منزل خارج شد و زن­های هاشمیّات همراه او آمدند تا به قبر رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) رسید و فرمود: دست از پسر عمّ من بردارید، سوگند به خدایی که پدرم را به حق به پیامبری مبعوث نمود اگر او را رها نکنید، موهای خود را پریشان می­کنم و پیراهن رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) را بر سر می­گذارم و به درگاه خداوند ناله می­زنم و فریاد می­کنم، چرا که ناقه صالح نزد خداوند گرامی­تر از من نبوده، و فرزند آن ناقه نیز از فرزندان من عزیزتر نبوده است [و خداوند به خاطر ناقه صالح عذاب بر قوم صالح نازل نمود]

سلمان می­گوید: من که نزدیک فاطمه(علیها السلام) بودم ، به خدا سوگند دیدم که ستون­های مسجد رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) از جا کنده شد، به قدری که اگر مردی می­خواست از زیر آن عبور کند می­توانست، پس من خود را به فاطمه(علیهاالسلام) رساندم و گفتم: ای سیّده و ای مولای من! خداوند متعال پدر شما را رحمت قرار داد و شما سبب نقمت و عذاب نشوید. [و این دستوری بود که امیرالمؤمنین به سلمان داد و فرمود: ای سلمان دریاب فاطمه را و چنین بگو] پس فاطمه(علیهاالسلام) بازگشت و سطون­ها و دیوارهای مسجد به جای خود بازگشت و گرد و غبار از زیر آن­ها بالا رفت و داخل بینی­های ما شد(1).

عبدالله­بن­عبدالرحمان گوید: عمر [پس از سقیفه] کمر خود را بست و بین مردم مدینه صدا می­زد و می­گفت: بدانید که مردم با ابوبکر بیعت نمودند و هر کس با او بیعت نکرده باید بیاید وبا او بیعت کند، و چون فهمید

ص: 104

گروهی در خانه­ها پنهان شده­اند با جمعی سراغ آنان رفت و آن­ها را به زور به مسجد آورد تا با ابوبکر بیعت کنند، و چون چند روزی از این ماجرا گذشت، تعداد زیادی را به درب خانه امیرالمؤمنین(علیه السلام) آورد و از او خواست که از خانه خارج شود و با ابوبکر بیعت نماید و چون امیرالمؤمنین(علیه السلام) امتناع ورزید، عمر دستور داد هیزم و آتش آوردند و گفت: «سوگند به خدایی که جان عمر به دست اوست اگر علی(علیه السلام) از خانه خارج نشود من خانه را با اهلش به آتش می­کشم» پس شخصی به او گفت: در این خانه دختر رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) و فرزندان او هستند و آثار آن حضرت در این خانه است، و چون مردم او را ملامت کردند، به آنان گفت: مقصود من تهویل و تهدید بود. سپس گوید:

امیرالمؤمنین(علیه السلام) کسی را نزد عمر فرستاد و فرمود: من نمی­توانم از خانه خارج شوم چرا که مشغول جمع­آوری کتاب خدا هستم، که شما آن را دور انداخته­اید و دنیا شما را مشغول به خود نموده است، و من سوگند یاد نموده­ام که عبا بر دوش نگیرم و از خانه خارج نشوم تا قرآن را جمع­آوری کنم.

عبدالله­بن­عبدالرحمان گوید: در این هنگام فاطمه دختر رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) پشت در آمد و فرمود: من تاکنون مردمی بدتر از شما ندیده بودم، که جنازة پیامبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) را در دست ما رها کنید و به دنبال تعیین خلیفه برای او باشید و نظر ما را نخواهید و حق ما را نادیده بگیرید، مثل این که شما از یاد برده­اید که پدرم در غدیر خمّ چه فرمود؟! به خدا سوگند پدرم در غدیر خم ولایت علی(علیه السلام) را بر شما واجب نمود، تا این فکرها از سر شما خارج شود، و لکن شما ارتباط خود را با پیامبرخدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) قطع نموده­اید، و خداوند در دنیا و آخرت بین ما و شما حکم خواهد نمود(1).

ص: 105

در تفسیر قمی از ابوذر غفاری نقل شده که گوید: هنگامی که آیه «یَوْمَ تَبْیَضُّ وُجُوهٌ وَ تَسْوَدُّ وُجُوهٌ» نازل شد رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: روز قیامت امّت من پنج گروه می­شوند و هر کدام دارای پرچمی خواهند بود:

1- گروهی با پرچم عِجْل این امّت می­آیند، و من به آنان می­گویم: شما با قرآن و عترت من چه کردید؟ و آنان می­گویند: «ما قرآن را که ثقل اکبر بود، تحریف نمودیم و آن را پشت سر انداختیم، و با عترت تو که ثقل اصغر بودند، دشمنی کردیم، و بغض آنان را داشتیم، و به آنها ظلم کردیم» و من به آنان می­گویم: با صورت­های سیاه و تشنه وارد آتش شوید.

2- سپس گروهی با پرچم فرعون این امّت وارد می­شوند، و من به آنان می­گویم: شما با ثقلین یعنی قرآن و عترت من چه کردید؟ و آنان می­گویند: «اما قرآن که ثقل اکبر بود را تحریف نمودیم و آن را پاره نمودیم و با آن مخالفت کردیم، و امّا عترت که ثقل اصغر بود را، با آن دشمنی نمودیم و به جنگ با آنها برخاستیم» و من به آنان می­گویم: با صورت­های سیاه و تشنه وارد آتش شوید.

3- سپس گروهی با پرچم سامریّ این امّت بر من وارد می­شوند، و من به آنان می­گویم: شما بعد از من با قرآن و عترت من چه کردید؟ و آنان می­گویند: «ما با ثقل اکبر که قرآن بود، مخالفت نمودیم، وآن را کنار انداختیم، و عترت تو را نیز که ثقل اصغر بودند یاری نکردیم و ضایع گذاردیم، و دربارة آنان هر قبیحی را انجام دادیم» و من به آنان می­گویم: با صورت­های سیاه و تشنه وارد آتش شوید.

4- سپس گروهی با پرچم «ذی­الثدیة» رئیس خوارج وارد می­شوند، و من به آنان می­گویم: شما بعد از من، با قرآن و عترت من چه کردید؟ و آنان می­گویند: «ما قرآن را که ثقل اکبر بود پاره پاره نمودیم و از آن بیزاری جستیم، و امّا ثقل اصغر را که عترت تو بودند، با آنان به جنگ برخاستیم و آنان را کشتیم» و من می­گویم: شما نیز با صورت­های سیاه و تشنه وارد آتش شوید.

5- سپس گروهی با پرچم [نورانی] امام متقین و سیّدالوصییّن و قائدالعزّ المحجّلین و وصیّ رسول ربّ العالمین، وارد می­شوند، و من به آنان می­گویم: «شما با ثقلین و قرآن و عترت من چه کردید؟» و آنان می­گویند: ما از ثقل اکبر - قرآن - پیروی نمودیم، و دستورات آن را اطاعت کردیم، و امّا ثقل اصغر و عترت شما را دوست داشتیم، و ولایت آنان را پذیرفتیم، و آنها را یاری نمودیم، تا جایی که در راه آنان خون­های ما ریخته شد». پس من به آنان می­گویم: با صورت­های سفید و شاداب و سیراب وارد بهشت شوید.

سپس رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) این آیه را تلاوت نمود: «یَوْمَ تَبْیَضُّ وُجُوهٌ وَ تَسْوَدُّ وُجُوهٌ فَأَمَّا الَّذینَ اسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَ کَفَرْتُمْ بَعْدَ إیمانِکُمْ فَذُوقُوا الْعَذابَ بِما کُنْتُمْ تَکْفُرُونَ وَ أَمَّا الَّذینَ ابْیَضَّتْ وُجُوهُهُمْ فَفی رَحْمَتِ اللَّهِ هُمْ فیها خالِدُونَ»(1) «یعنی آن عذاب عظیم روزی خواهد بود که چهره هایی سفید، و چهره هایی سیاه

ص: 106

می گردد؛ امّا آنها که صورتهایشان سیاه است، به آنها گفته می شود: آیا بعد از ایمان، و برادری در سایه آن، کافر شدید؟! پس بچشید عذاب را، بسبب آنچه انکار می کردید! و امّا آنها که چهره هایشان سفید است، در رحمتِ خداوند، جاودانه خواهند بود.»(1).

مرحوم محدث­قمی در بیت­الأحزان از ارشاد القلوب نقل نموده که حضرت فاطمه(علیهاالسلام) فرمود: هیزم به درب خانه ما آوردند و آتش آماده کردند تا خانه را با ما آتش بزنند، و من کنار درب خانه ایستادم و آنان را به حقّ خدا و حقّ پدرم سوگند دادم که دست از ما بردارند، و ما را یاری نمایند، و عمر تازیانه را از قنفذ غلام ابی­بکر گرفت و بر بازوی من زد، و تازیانه بر دست من پیچید و بازوی من مانند بازوبند متورّم شد، و سپس با پای خود درب خانه را فشار داد و من که باردار بودم بین در و دیوار گرفتار شدم و با صورت به زمین افتادم، و آتش شعله­ور شده بود و به صورت من رسید و عمر با دست خود بر صورت من زد و گوشواره از گوش من جدا شد و دانه­های آن روی زمین ریخت و درد مخاض و زایمان بر من عارض گردید و من محسن خود را سقط نمودم و او بدون هیچ گناهی کشته شد!!!(2).

ص: 107

مؤلّف گوید: از نامه عمر به معاویه ظاهر می­شود که عمر نهایت بی­شرمی و بی­حیایی و کفر و ارتداد و قساوت و طغیان خود را آشکار نموده است، و متن نامه چنین است ...(1).

ابن ابی الحدید در پایان روایت احراق باب فاطمه(علیهاالسلام) - و توجیه بعضی از طرفداران غاصبین خلافت که گفته­اند: پس از این ماجرا ابوبکر نزد فاطمه(علیهاالسلام) آمد و از عمر شفاعت نمود و فاطمه(علیهاالسلام) از او راضی شد - گوید: و صحیح نزد من این است که فاطمه از دنیا رفت و بر ابوبکر و عمر خشم داشت، و وصیّت کرد که این دو نفر بر او نماز نخوانند، و لکن عمل عمر و ابابکر با فاطمه(علیهاالسلام) از صغائر مغفوره است و البته بهتر بود که آنان حرمت فاطمه(علیهاالسلام) را حفظ می­نمودند و به او اکرام می­کردند، و لکن آنان از اختلاف و فتنه ترسیده­اند، و آنچه اصلح بوده به گمان خود انجام داده­اند، چرا که آنان از جهت دیانت و قوّت یقین در مرتبه بلندی بوده­اند، و اگر کار آنان خطا بوده باشد، گناه کبیره نبوده است بلکه از صغائر بوده و سبب برائت از آنان نمی­شود(2).

ص: 108

مؤلّف گوید: سخنان ابن ابی الحدید انسان را متألّم و متعجّب می­کند، چرا که این عالم سنّی - به خاطر «حبّ الشیء یُعمی و یُصمّ» - نتوانسته این حادثه را مصداق آزار و ایذاء به فاطمه(علیهاالسلام) بداند در حالی که خود می­گوید: فاطمه(علیهاالسلام) از آنان راضی نشد و از دنیا رفت، وبر آنان خشم داشت » چرا که او می­داند رسول­خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) دربارة فاطمه(علیهاالسلام) فرمود: «رضاها رضی الله و سخطها سخط الله» و یا فرمود: «من أغضبها فقد أغضبنی و من أغضبنی فقد أغضب الله و من أغضب الله أدخله النار» و لکن جز این از مثل ابن­ابی­الحدید انتظار نیست، چرا که امام صادق(علیه السلام) فرمود: کسی که محبت عجل و سامری در دل او باشد، هرگز نمی­تواند ما را دوست بدارد [و هدایت نخواهد شد] و خداوند در یک قلب دو محبت قرار نمی­دهد، چنان که می­فرماید: «ما جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَیْنِ فی جَوْفِهِ».

و امّا ظلم آنان به امیرالمؤمنین(علیه السلام) و به فرزندان فاطمه(علیهاالسلام) نیز - که فرزندان رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) محسوب می­شدند و آن حضرت، حسن و حسین(علیهماالسلام) را فرزندان خود می­نامید و به شدت آنان را دوست می­داشت و همان سخنانی که دربارة فاطمه(علیهاالسلام) فرمود، دربارة آنان نیز فرمود - متأثّر از عمل غاصبین خلافت بوده است از این رو معصومین ما(علیهم­السلام) فرموده­اند: هر ظلم و جنایت و هر خونی که ریخته می­شود و هر هتک حرمت و آزاری که تا قیامت انجام می­گیرد به عهدة آنان نیز خواهد بود، چرا که آنان سبب انحراف مردم از طریق حقّ و صراط مستقیم دین شدند، از این رو عالم بزرگوار و مادح و راثی أهل­البیت(علیهم­السلام)، مرحوم آیت­الله علامه شیخ محمّدحسین نجفی اصفهانی [معروف به کمپانی] در مرثیه علی اصغر(علیه السلام) می­گوید:

وما رماه إذ رماه حرملة

وانما رماه من مهد له

سهم اتی من جانب السقیفة

وقوسه علی ید الخلیفة

ویل له مما جنت یداه

وهل جنی بما جنی عداه

وما اصاب سهمه نحو الصبی

بل کبد الدین ومهجة النبی

لهفی علی ابیه إذ رآه

غارت(1) لشدة

الظما عیناه

ولم یجد شربة ماء للصبی

فساقه التقدیر نحو الطلب

وهو علی الابیه اعظم الکرب

فکیف بالحرمان من بعد الطلب

ص: 109

وهو علی الابیه اعظم الکرب

فکیف بالحرمان من بعد الطلب

سقاه سهم المارق(1)

اللعین

ماء المنون بدل المعین

یا ویل لابن کاهل المشؤوم

من سهمه المحدد المسموم

فی حین ما کان علیه یعطف

رآه فی دمائه یرفرف(2)

مرحوم صدوق نیز در کتاب عیون از عبدالسلام­بن­صالح هروی نقل نموده که گوید: دعبل­بن­علی خزاعی در مرو خراسان خدمت حضرت رضا(علیه السلام) رسید و گفت: من دربارة شما قصیده­ای سروده­ام و سوگند یاد نموده­ام که قبل از شما بر احدی نخوانم. و حضرت رضا(علیه السلام) به او فرمود: قصیدة خود را بخوان و دعبل گفت:

بکیت لرسم الدار من

عرفات

وأذریت دمع العین

بالعبرات(3)

وبان عری صبری وهاجت

صبابتی

رسوم دیار قد عفت وعرات

مدارس آیات خلت من

تلاوة

ومنزل وحی مقفر العرصات

لآل رسول الله بالخیف

من منی

وبالبیت والتعریف

والجمرات

دیار لعبد الله بالخیف

من منی

وللسید الداعی إلی

الصلوات

دیار علی والحسین وجعفر

وحمزة والسجاد ذی

الثفنات

دیار لعبد الله والفضل

ضوه

نجی رسول الله فی

الخلوات

وسبطی رسول الله وابنی وصیه

ووارث علم الله

والحسنات

ص: 110

وسبطی رسول الله وابنی وصیه

ووارث علم الله

والحسنات

منازل وحی الله ینزل

بینها

علی أحمد المذکور فی

الصلوات(1)

منازل قوم یهتدی بهداهم

فیؤمن منهم زلة العثرات

منازل کانت للصلاة

وللتقی

وللصوم والتطهیر

والحسنات

منازل لا تیم یحل

بربعها

ولا ابن صهاک فاتک

الحرمات(2)

دیار عفاها جور کل

منابذ

ولم تعف للایام

والسنوات

قفا نسأل الدار التی خف

أهلها

متی عهدها بالصوم

والصلوات

وأین الاولی شطت بهم

غربة النوی

أفانین فی الاقطار

مفترقات

هم أهل میراث النبی إذا

اعتزوا

وهم خیر سادات وخیر

حماة

إذا لم نناج الله فی

صلواتنا

بأسمائهم لم یقبل

الصلوات

مطاعیم للاعسار فی کل

مشهد

لقد شرفوا بالفضل

والبرکات

وما الناس إلا غاصب

ومکذب

ومضطغن ذو إحنة وترات

إذا ذکروا قتلی ببدر

وخیبر

ویوم حنین أسبلوا

العبرات

فکیف یحبون النبی ورهطه

وهم ترکوا أحشاءهم

وغرات

لقد لاینوه فی المقال

وأضمروا

قلوبا علی الاحقاد

منطویات

فان لم یکن إلا بقربی

محمد

فهاشم أولی من هن وهنات

ص: 111

فان لم یکن إلا بقربی

محمد

فهاشم أولی من هن وهنات

سقی الله قبرا بالمدینة

غیثه

فقد حل فیه الامن

بالبرکات

نبی الهدی صلی علیه

ملیکه

وبلغ عنا روحه التحفات

وصلی الله علیه ما ذر

شارق

ولاحت نجوم اللیل مبتدرات

أفاطم لو خلت الحسین

مجدلا

وقد مات عطشانا بشط

فرات

إذا للطمت الخد فاطم

عنده

وأجریت دمع العین فی

الوجنات

أفاطم قومی یا ابنة

الخیر واندبی

نجوم سماوات بأرض فلات

قبور بکوفان واخری

بطیبة

واخری بفخ نالها صلواتی

واخری بأرض الجوزجان(1)

محلها

وقبر بباخمری(2)

لدی الغربات

وقبر ببغداد لنفس زکیة

تضمنها(3)

الرحمن فی الغرفات

وقبر بطوس(4)

یا لها من مصیبة

ألحت علی الاحشاء

بالزفرات

إلی الحشر حتی یبعث

الله قائما

یفرج عنا الغم والکربات

ص: 112

إلی الحشر حتی یبعث

الله قائما

یفرج عنا الغم والکربات

علی بن موسی أرشد الله

أمره

وصلی علیه أفضل الصلوات

فأما الممضات(1)

التی لست بالغا(2)

مبالغها منی بکنه صفات

قبور(3) ببطن

النهر(4)

من جنب کربلا

معرسهم(5) منها

بشط فرات

توفوا عطاشا بالفرات

فلیتنی

توفیت فیهم قبل حین

وفاتی

إلی الله أشکو لوعة(6)

عند ذکرهم

سقتنی بکأس الثکل

والفظعات

أخاف بأن ازدارهم(7)

فتشوقنی

مصارعهم بالجزع(8)

فالنخلات

تغشاهم(9) ریب(10)

المنون(11)

فما تری

لهم عقرة(12)

مغشیة الحجرات

ص: 113

خلا أن منهم بالمدینة

عصبة

مدینین(1)

أنضاء من اللزبات

قلیلة زوار سوی أن زورا(2)

من الضبع والعقبان

والرخمات

لهم کل یوم تربة بمضاجع

ثوت(3) فی

نواحی الارض مفترقات

تنکبت(4)

لاواء السنین جوارهم

ولا تصطلیهم جمرة

الجمرات

وقد کان منهم بالحجاز

وأرضها

مغاویر(5)

نجارون فی الازمات

حمی(6) لم

تزره المذنبات وأوجه

تضئ لدی الاستار

والظلمات

إذا وردوا خیلا بسمر(7)

من القنا

مساعیر حرب أقحموا

الغمرات

فان فخروا یوما أتوا

بمحمد

وجبریل والفرقان

والسورات

وعدوا علیا ذا المناقب

والعلی

وفاطمة الزهراء خیر

بنات

ص: 114

وحمزة والعباس ذا الهدی

والتقی

وجعفرا الطیار فی

الحجبات

اولئک لا ملقوح هند

وحزبها

سمیة من نوکی(1)

ومن قذرات

ستسأل تیم عنهم وعدیها

وبیعتهم من أفجر

الفجرات

هم منعوا الآباء عن أخذ

حقهم

وهم ترکوا الابناء رهن

شتات

وهم عدلوها عن وصی محمد

فبیعتهم جاءت عن

الغدرات

ولیهم صنو النبی محمد

أبوالحسن الفراج

للغمرات

ملامک(2) فی

آل النبی فانهم

أحبای ما داموا وأهل

ثقاتی

تخیرتهم رشدا لنفسی

إنهم

علی کل حال خیرة

الخیرات

نبذت إلیهم بالمودة

صادقا

وسلمت نفسی طائعا

لولاتی

فیا رب زدنی فی هوای

بصیرة

وزد حبهم یا رب فی

حسناتی

سأبکیهم ما حج لله راکب

وما ناح قمری علی

الشجرات

وإنی لمولاهم وقال

عدوهم

وإنی لمحزون بطول حیاتی

بنفسی أنتم من کهول

وفتیة

لفک عتاة(3)

أو لحمل دیات

وللخیل لما قید الموت

خطوها

فأطلقتم منهن بالذربات

ص: 115

وللخیل لما قید الموت

خطوها

فأطلقتم منهن بالذربات

احب قصی الرحم(1)

من أجل حبکم

وأهجر فیکم زوجتی

وبناتی

وأکتم حبیکم(2)

مخافة کاشح

عنید لاهل الحق غیر

موات

فیا عین بکیهم وجودی

بعبرة

فقد آن للتسکاب(3)

والهملات

لقد خفت فی الدنیا

وأیام سعیها

وإنی لارجو الامن بعد

وفاتی

إلم تر أنی مذ ثلاثون

حجة(4)

أروح وأغدو دائم

الحسرات

أری فیئهم فی غیرهم

متقسما

وأیدیهم من فیئهم صفرات

وکیف اداوی من جوی(5)

بی والجوی

امیة أهل الکفر

واللعنات

وآل زیاد فی الحریر

مصونة

وآل رسول الله منهتکات

سأبکیهم ما ذر فی الافق

شارق

ونادی مناد الخیر

بالصلوات

وما طلعت شمس وحان

غروبها

وباللیل أبکیهم

وبالغدوات

دیار رسول الله أصبحن

بلقعا(6)

وآل زیاد تسکن الحجرات

وآل رسول الله تدمی

نحورهم

وآل زیاد ربة الحجلات(7)

ص: 116

وآل رسول الله تدمی

نحورهم

وآل زیاد ربة الحجلات(1)

وآل رسول الله یسبی

حریمهم

وآل زیاد آمنوا السربات(2)

إذا وتروا(3)

مدوا إلی واتریهم

أکفا عن الاوتار

منقبضات

فلو لا الذی أرجوه فی

الیوم أو غد

تقطع نفسی إثرهم حسرات

خروج إمام لا محالة

خارج

یقوم علی اسم الله

والبرکات

یمیز فینا کل حق وباطل

ویجزی علی النعماء

والنقمات

فیا نفس طیبی ثم یا نفس

فابشری

فغیر بعید کل ما هو آت

ولا تجزعی من مدة الجور

إننی

أری قوتی قد أذنت بثبات

[فیا رب عجل

ما اؤمل فیهم

لاشقی نفسی من أسی

المحنات](4)

فان قرب الرحمان من تلک

مدتی

وأخر من عمری ووقت

وفاتی

شفیت ولم أترک لنفسی

غصة

ورویت منهم منصلی(5)

وقناتی

فانی من الرحمن أرجو

بحبهم

حیاة لدی الفردوس غیر

تباتی(6)

عسی الله أن یرتاح

للخلق إنه

إلی کل قوم دائم

اللحظات

ص: 117

فان قلت عرفا أنکروه

بمنکر

وغطوا علی التحقیق

بالشبهات

تقاصر نفسی دائما عن

جدالهم

کفانی ما ألقی من

العبرات

احاول نقل الصم عن مستقرها

وإسماع أحجار من

الصلدات

فحسبی منهم أن أبوء

بغصة

تردد فی صدری وفی

لهواتی(1)

فمن عارف لم ینتفع

ومعاند

تمیل به الاهواء

للشهوات

کأنک بالاضلاع قد ضاق

ذرعها

لما حملت من شدة

الزفرات(2)

مؤلّف گوید: اگر کسی بخواهد بداند که بعد از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) غاصبین خلافت بر سر آل­محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم) چه آورده­اند؟ باید به کتاب سلیم بن قیس هلالی و بیت­الأحزان محدّث قمی و مجلدات بحار در ملاحم و اشعار شعرای اهل­البیت(علیهم­السلام) در مصائب این خانواده بنگرد، تا به کنه ماجرا و آثار آن مانند ماجرای کربلا پی ببرد، و لکن در این مختصر جای بیان این مقصود نیست، جز اشاره به مختصری از آن که سبب حزن و اندوه شیعیان و دوستان آل محمّد(صلوات الله علیهم اجمعین) شود و مؤلّف از آن بهرمند گردد و راهی برای نجات او در آخرت حاصل شود إن­شاءالله .

آری ما در کتاب «اسوة النساء» این موضوع را در بخش حوادث بعد از پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلّم) مفصّلاً بیان بیان کردیم علامه مجلسی رحمه الله نیز در بحارالأنوار جلد 29 تا 32 این موضوع را مشروحاً بیان نموده و(3)گوید: من در برخی از مؤلّفات علمای معاصر، برخی از مرثیه­ها را دیده­ام و دوست می­دارم که آن ها را در کتاب خود ایراد نمایم.

مرثیه شیخ خلیعی(رحمه الله:

لم أبک ربعا للأحبة قد خلا

وعفا وغیره الجدید وأمحلا

ص: 118

کلا ولا کلفت

صحبی وقفة

فی الدار إن لم

اشف ضبا عللا

ومطارح النادی

وغزلان النق

والجزع لم أحفل

بها متغزلا

وبواکر الأظعان

لم أسکب لها

دمعا ولا خل

نأی وترحلا

لکن بکیت لفاطم

ولمنعها

فدکا وقد أتت

الخئون الأولا

إذ طالبته

بإرثها فروی لها

خبرا ینافی

المحکم المتنزلا

لهفی لها

وجفونها قرحی وقد

حملت من

الأحزان عبئا مثقلا

وقد اغتدت

منفیة وحمیها

متطیرا ببکائها

متثقلا

تخفی تفجعها

وتخفض صوتها

وتظل نادبة

أباها المرسلا

تبکی علی تکدیر

دهر ما صفا

من بعده وقریر

عیش ما حلا

لم أنسها إذ

أقبلت فی نسوة

من قومها تروی

مدامعها الملا

وتنفست صعدا

ونادت أیها

الأنصار یا أهل

الحمایة والکلا