ص: 2

روزشمار جنگ ایران و عراق 1 شهریور تا 30 مهر 1361

کتاب بیست و یکم عملیات مسلم بن عقیل

آزادی ارتفاعات سومار و تهدید مندلی - صدور قطعنامه 522 شورای امنیت

علیرضا لطف الله زادگان

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس

ص: 3

کلیه حقوق متعلق به مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است.

نقل از کتاب با ذکر مأخذ مجاز و هرگونه بهره برداری دیگر منوط به اجازه کتبی این

مرکز می باشد.

مراکزپخش:

1- تهران،

خیابان انقلاب، خیابان12 فروردین، ساختمان ناشران، طبقه اول، شماره 4، تلفن: 66481531

2- تهران، خیابان

انقلاب، خیابان فخر رازی، مجتمع ناشران فخر رازی، انتشارات مرکز مطالعات و

تحقیقات جنگ

3- خرمشهر، جنب مسجد

جامع، بازار شهید محمد جهان آرا، شماره 27

ص: 4

روزشمار جنگ ایران و عراق

تهیه و نشر: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

زیر نظر شورای تدوین و انتشار روزشمار جنگ:

حسین اردستانی، مهدی انصاری، منصور کشاورز،

حمیدرضا فراهانی، علی رضا لطف الله زادگان، هادی نخعی

ص: 5

تصویر

ص: 6

تصویر

ص: 7

ص: 8

گزارش روزشمار (فشرده اهم مطالب)........................................................................... 971

فهرست راهنما (نمایه)................................................................................................................ 1047

نقشه ها

منطقه عمومی عملیات مسلم بن عقیل.................................................................................. 479

محورهای هجوم ایران در عملیات مسلم بن عقیل.................................................... 697

نشست مطبوعاتی دکتر حامد الگار استاد دانشگاه برکلی امریکا. 339

اجرای حکم اعدام صادق قطب زاده.............. 347

بشیر جُمیّل رئیس جمهور

لبنان در انفجار دفتر فالانژیست ها کشته شد. 353

عرفات اسرائیل را عامل مرگ جُمیّل دانست. 354

رئیس جمهور امریکا ترور جُمیّل را هدف قراردادن صلح خاورمیانه دانست. 355

نخست وزیر رژیم صهیونیستی جمیل را یک میهن پرست بزرگ نامید 355

رئیس مجلس در نماز جمعه

تهران به تجزیه و تحلیل کنفرانس فاس پرداخت. 375

سخنرانی فرمانده کل سپاه قبل از خطبه های نماز جمعه تهران 384

احمد سکوتوره رئیس جمهور گینه و رئیس کمیته میانجیگری کنفرانس اسلامی 387

قتل

عام فلسطینی ها در اردوگاه صبرا و شتیلا 400

وزیر کشور اقدامات نیروهای امنیتی برای مقابله با گروه های تروریستی را تشریح کرد. 407

امام خمینی بر ضرورت توأم بودن علم و تهذیب نفس تأکید کردند. 411

انتشار

جزئیات قتل عام در اردوگاه های صبرا و شتیلا...................... 418

رئیس جمهور امریکا قتل عام در صبرا و شتیلا را محکوم کرد. 420

عرفات اسرائیل و امریکا را مسئول قتل عام فلسطینی ها دانست. 421

فرمانده نیروی زمینی ارتش: نبرد ما برای سرکوبی ظالم و ستمگر است. 427

پیام امام خمینی به مناسبت عید قربان........ 433

نخست وزیر لبنان امریکا را مسئول قتل عام آوارگان فلسطینی دانست. 435

برژنف رهبر شوروی خواستار جلوگیری از اقدامات اسرائیل در لبنان شد. 436

پیام امام به مناسبت آغاز هفته جنگ........... 459

رئیس شورای عالی دفاع در مصاحبه ای مطبوعاتی ناگفته هایی از جنگ دوساله را بیان کرد. 463

مصاحبه رئیس مجلس با روزنامه جمهوری اسلامی. 491

سخنرانی فرمانده نیروی زمینی ارتش پیش از خطبه های نماز جمعه تهران 500

امام جمعه موقت تهران: اسلام تا قیامت نمی گوید صبر کنید. 507

رئیس جمهور عراق در یک جلسه حزبی تعدادی زیادی از افراد حزب بعث را اخراج کرد. 524

بازدید رئیس شورای عالی دفاع و فرمانده نیروی زمینی ارتش از جبهه های غرب 532

فرمانده

کل سپاه: ما راهی جز ادامه جنگ نداریم 535

قائم مقام وزارت خارجه بر ادامه جنگ تا تأمین حقوق ایران تأکید کرد.. 544

آیت الله شریعتمداری خواستار بخشش داماد خود شد 556

رئیس جمهور در جمع سفرا و کارداران کشورهای اسلامی در تهران به مناسبت عید قربان. 563

رئیس جمهور امریکا در کنفرانس مطبوعاتی بر لزوم حفظ دولت فعلی اسرائیل تأکید کرد. 568

وزیر خارجه اسرائیل بر ضرورت دخالت در لبنان تأکید کرد. 568

نخست وزیر اسرائیل اذعان کرد که دولتش از وقوع قتل عام آگاه بود. 580

نیروهای خودی در ارتفاعات منطقه عملیاتی مسلم بن عقیل 594

تلاش برای نجات آسیب دیدگان انفجار بمب در خیابان ناصرخسرو 600

رئیس شورای عالی قضایی خطیب امروز نماز جمعه تهران 602

نیروهای

خودی در منطقه عملیاتی مسلم بن عقیل 613

جلسه سه نفره رئیس جمهور، رئیس مجلس و سیداحمد خمینی در جماران 615

ساختمان ویران شده بر اثر انفجار بمب در خیابان ناصرخسرو 623

نیروهای امریکایی به عنوان نیروهای چندملیتی وارد لبنان شدند. 628

روزنامه

نیویورک تایمز انفجار خیابان ناصرخسرو را ادامه انفجارهای پس از عزل بنی صدر دانست. 638

امام در دیدار با مسئولان و دانشجویان دانشکده افسری بر صلح طلبی ایران تأکید کردند. 640

رئیس جمهور در نامه ای به دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی خواستار تشکیل فوری اجلاس این سازمان شد. 643

شاه اردن دفاع از خاک عراق را دفاع از خاک اردن دانست. 645

رئیس کمیته صلح اسلامی از رؤسای جمهور ایران و عراق خواست به جنگ پایان دهند. 647

ص: 11

دادستان انقلاب مرکز دلایل اجرای طرح مالک و مستأجر را تشریح کرد. 651

تعدادی از اسیران عملیات مسلم بن عقیل.... 654

شورای امنیت قطعنامه 522 را به درخواست عراق تصویب کرد. 660

نماینده

ایران در سازمان ملل بر ادامه مبارزه تا حصول خواسته های قانونی ایران تأکید کرد. 665

پاسخ امام خمینی به پیام تبریک احمد سکوتوره رئیس جمهور گینه به مناسبت عید قربان. 668

رئیس مجلس در اولین جلسه علنی مجلس بعد از عملیات مسلم بن عقیل 673

حسن البکر رئیس جمهور پیشین عراق مرد 678

دبیرکل سازمان ملل گزارش اقدامات خود را در به شورای امنیت ارائه داد. 713

مقاله رئیس مجلس درباره اوضاع لبنان..... 721

خطیب امروز تهران: به دنیا اعلام می کنم صلح دوست واقعی در منطقه، ایران است. 729

امام جمعه قم به نامه سرگشاده نهضت آزادی پاسخ داد. 733

مصاحبه رئیس ستاد مشترک ارتش با روزنامه اطلاعات. 767

فرمانده سپاه در کرمان: در سال سوم شیوه جدیدتر و کامل تری از گذشته داریم. 793

فرمانده نیروی زمینی ارتش: پشت سر هم ضربه زدن، امکانات لازم دارد. 794

سخنرانی وزیر خارجه ایران در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک. 796

دیدار

وزیر خارجه با دبیرکل سازمان ملل..... 798

امام

خمینی در دیدار ائمه جمعه سراسر کشور: اهتمام به امور مسلمین عبارت از امور سیاسی مسلمین است.. 831

رئیس جمهور در پاسخ به نامه امیر امارات بر مواضع اصولی ایران تأکید کرد. 834

آیت الله اشرفی اصفهانی نماینده امام و امام جمعه باختران به شهادت رسید 845

خسرو قشقایی از سران خوانین فارس........ 851

رئیس دیوان عدالت اداری خطیب جمعه امروز تهران بود 854

آیت الله العظمی گلپایگانی: هر کس در هر کجا که باشد، باید از انقلاب اسلامی حمایت کند. 863

رئیس مجلس هنگام استقبال از هیئت کره ای در فرودگاه 864

آیت الله اشرفی اصفهانی در مصاحبه با روزنامه جمهوری اسلامی پیش از شهادتش: عراق هنوز تجاوز را رها نکرده. 867

امام خمینی در دیدار با خطبا و روحانیون تهران، قم، آذربایجان شرقی و غربی 878

دیدار رئیس مجلس کره شمالی با رئیس مجلس ایران 891

نامه نماینده دائم ایران در سازمان ملل به دبیرکل این سازمان. 907

رئیس جمهور لبنان در سفر به کشورهای امریکا، فرانسه و ایتالیا خواستار افزایش نیروهای این سه کشور در لبنان شد. 936

مسعود رجوی به دست داشتن در انفجار حزب جمهوری اسلامی اعتراف کرد. 943

عزالدین حسینی در مصاحبه با بی.بی.سی دریافت کمک از رژیم عراق را تأیید کرد. 952

رئیس جمهوری ایران در نامه ای به فیدل کاسترو پیشنهاد کرد صندوق ویژه ای زیر نظر وی تشکیل شود. 956

مجمع عمومی سازمان ملل بدون توجه به حقوق ایران، قطعنامه 3/37 را تصویب کرد 957

رئیس

مجلس در نماز جمعه امروز تهران: دمکرات ترین کشور دنیا امروز ایران است 965

ص: 12

پیش گفتار

مقدمه

ص: 13

ص: 14

4- برای آگاهی بیش تر از سیر و شیوه تحقیق و تدوین مجموعة روزشمار، مطالعة مقدمه کتاب اول (پیدایش نظام جدید) و ضمیمه کتاب دهم (هجوم سراسری) ضروری است.

* * *

در تهیه کتاب حاضر از نتایج تحقیقات میدانی و گزارش های تدوین شدة محققان و راویان مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ از جمله برادران امیر رزاق زاده، شهید تقی رضوانی، علی رضا ایزدی، برادر الماس خاله و محمدرضا شهرابی بهره برداری شده است.

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس ضمن درخواست علو درجات برای راویان شهید از خداوند متعال، از راویان مذکور و همه کسانی که در مراحل مختلف تحقیق و تدوین و آماده سازی کتاب با نویسنده کتاب و مرکز همکاری کرده اند، از جمله لیلا ساعی منش، رضا بالامیرزایی (دستیار تحقیق)، مهدی محمودی(حروفچین)، سیدعلی بطحایی (نمونه خوان)، حسین داودی (آماده سازی نقشه ها)، طیبه نکوفرد، سیده زهره بطحایی، گوهرتاج اینانلو و زهراسادات صبح گل (همکاران بانک اطلاعات و بانک عکس) سپاس گزاری می کند.

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس

1391

ص: 16

کردستان و آذربایجان غربی از دیگر موضوعاتی هستند که در گزارش های روزانة رخدادهای نظامی به طور وسیع به آن پرداخته شده است. حملات نیروهای مسلح غیرقانونی به مراکز نظامی و غیرنظامی خودی و مقابله نیروهای خودی با آنها و اقدامات انجام شده برای محدود کردن مناطق تحت نفوذ گروه های مسلح غیرقانونی و نقش قرارگاه حمزه در شدت بخشیدن به این امر از اخبار مهم این دوره است. علاوه بر مطالب مذکور که هرکدام به طور مستقل در بخشی از مقدمه به آنها پرداخته شده است، رخدادهای نظامی دیگری نیز که در طول این مدت اتفاق افتاده است در گزارش های روزانه آورده شده اند که تحرکات نظامی خودی و عراق در محورهای مختلف مرز، اجرای آتش توپخانه در شهرها و خسارات آن، بمباران ها، پرتاب گلولة شیمیایی و... از جمله آنهاست.

در رخدادهای غیرنظامی دو موضوع در زمرة مسائل داخلی ایران جای گرفته است: نخست گزارش ها و اخبار روزانة عملکرد سازمان مجاهدین خلق، واکنش نیروهای انتظامی و امنیتی در برابر آنان، اجرای طرح های امنیتی در سطح تهران و تأثیر آن در کاهش اقدامات سازمان و دیگری، محاکمه یک گروه برانداز به رهبری "صادق قطب زاده" که در مقدمه کتاب کلیاتی دربارة هر دو موضوع آمده است. در بخش دیگر رخدادهای غیرنظامی، چند موضوع عمده بین المللی درج شده است که مهم ترین آنها عبارتند از: تصویب دو قطعنامه 522 در شورای امنیت و 7/37 در اجلاس عمومی سازمان ملل درباره جنگ ایران و عراق و بازتاب آن در سطح بین الملل، مواضع ایران در برابر تصویب این دو قطعنامه، انصراف جامعه بین الملل از برگزاری اجلاس سران غیرمتعهدها در بغداد و تسلیم نشدن در برابر پیشنهاد عراق مبنی بر برگزاری اجلاس وزیران خارجه غیرمتعهدها در بغداد و برگزاری این اجلاس در سازمان ملل و اقدامات ایران دراین باره. برگزاری دوازدهمین نشست کشورهای عضو اتحادیه عرب در شهر"فاس" مراکش و تلاش برای حمایت از رژیم عراق در این نشست، دیدار حافظ اسد و صدام حسین دو همسایه و رقیب دیرینة عضو این اتحادیه و تلاش های کشورهای اردن و عربستان برای هم گرایی این دو کشور و به کارگیری این هم گرایی علیه ایران، حمایت این اتحادیه از اسرائیل و همچنین اخبار مربوط به کشتار ساکنان اردوگاه های "صبرا"و " شتیلا" به دست فالانژیست های لبنان با همراهی نیروهای "سعد حداد" و هماهنگی اسرائیل، از دیگر موضوعات بین المللی است که در مقدمه به آنها اشاره شده است.

علاوه بر موارد مذکور، چند رویداد دیگر نیز در این دوره اتفاق افتاده که حائز اهمیت است: مناقشه ایران و آلمان بر سر اخراج دانشجویان مسلمان ایرانی که به جرم مقابله با نیروهای مخالف جمهوری اسلامی دستگیر شده بودند و در بازداشتگاه های آن کشور به سر می بردند، واکنش ایران به این موضوع و خلع ید از دولت آلمان در سرپرستی انیستیتو "گوته" و واگذاری آن به وزارت ارشاد اسلامی، جلوگیری پلیس عربستان از تظاهرات زائران

ص: 18

ایرانی، دستگیری و ضرب وشتم آنان و حمله به ساختمان بعثه و تخریب آن مکان، دستگیری بسیاری از زائران و نماینده امام در امور حج و بازگرداندن آنان به ایران.

در این دوره با وجود تلاش ایران برای حفظ ابتکار عمل در صحنۀ جنگ با اجرای عملیات های محدود، کمک های مالی و نظامی دولت های مختلف به عراق به ویژه در زمینه افزایش توان هوایی و قدرت پدافندی این کشور، تأثیر بسزایی در تداوم جنگ داشت. کمک های نظامی شوروی (شامل تانک های تی - 55، تی - 72 و جنگنده های مدرن میگ-25) و فرانسه (شامل موشک های هدایت شونده و ضدهوایی) به عراق که موجب سامان یافتن قدرت دفاعی عراق در مقابل عملیات های ایران شد و به برتری هوایی عراق در بمباران مناطق مسکونی، اسکله های تجاری و پایانه های نفتی ایران انجامید موضوع دیگری است که حجم وسیعی از اخبار این دوره را به خود اختصاص داده است. از سوی دیگر اقدام جنجالی امریکا در فروش هواپیماها با کاربری نظامی به عراق، فروش تسلیحات آلمانی به این کشور و... نشان می دهد که عراق در جنگ با ایران از پشتیبانی همۀ کشورها برخوردار بوده و در این زمینه تفاوتی میان بلوک غرب و شرق وجود نداشته است. همچنین دیگر اخبار مربوط به پشتیبانی از عراق در جنگ حکایت از این دارد که این کشور از حمایت همسایگان خود به طور مستمر و مطلوب برخوردار بوده است. در واقع، قطع آمدوشد کشتی ها از اروندرود و بسته شدن بندر استراتژیک بصره از یک سو و نیاز فراوان عراق به انواع کالاهای نظامی از سوی دیگر، بندرهای عقبة اردن در دریای سرخ، عبدلی و نویسیب در کویت و تعدادی از بنادر عربستان را به جایگاهی برای تخلیۀ کالاهای نظامی عراق تبدیل کرده بود، طوری که در طول این دوره بیش از 2500 خودرو سنگین حامل تجهیزات و تسلیحات نظامی از مرزهای این سه کشور وارد عراق شده است. در این کتاب موضوعاتی که به لحاظ برخورداری از اهمیت به طور مستقل دربارۀ آنها گزارش تهیه شده است به سه حوزه تقسیم می شوند:

الف) نظامی

1- طراحی و اجرای عملیات مسلم بن عقیل.

2- طراحی عملیات محرم.

3- حملات هوایی و موشکی به جزیره خارک و سایر بندرهای ایران در خلیج فارس.

4- تداوم بحران و درگیری های نظامی در کردستان.

5- بمباران و گلوله باران مناطق و شهرهای مرزی به ویژه شهر آبادان.

ب) غیرنظامی داخلی ایران.

6- اقدامات سازمان مجاهدین خلق و سایر گروه ها.

7- محاکمه و اعلام رأی دادگاه گروه منسوب به صادق قطب زاده.

ج) غیرنظامی خارجی

ص: 19

8- تصویب دو قطعنامه در شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل متحد دربارۀ جنگ ایران و عراق.

9- تصمیم نهایی کشورهای عضو جنبش عدم تعهد به برگزاری اجلاس سران و وزیران خارجه این جنبش در خارج از عراق.

10- برگزاری دوازدهمین نشست سران کشورهای عضو اتحادیه عرب در شهر فاس مراکش و حمایت این اتحادیه از عراق و شناسایی تلویحی رژیم اشغالگر قدس و بازتاب های آن.

11- دیدار صدام حسین و حافظ اسد در حاشیه اجلاس سران اتحادیه عرب و بازتاب های آن.

12- کشتار آوارگان فلسطینی ساکن در اردوگاه های صبرا و شتیلا در شهر بیروت.

13- بازتاب های خارجی اقدامات و مواضع ایران و عراق در جنگ.

نگاهی کلی به عملیات مسلم بن عقیل

در این دوره، نیروهای خودی عملیاتی را به نام "مسلم بن عقیل" در منطقه عمومی سومار به منظور عقب راندن نیروهای دشمن از ارتفاعات مرزی، دور کردن تهدید از دشت و شهر سومار، تصرف ارتفاعات سرکوب منطقه و تهدید شهرهای مرزی "مندلی" و "نفت خانه" عراق از تاریخ 9 تا 13 مهرماه انجام دادند. اهداف این عملیات که در منطقه عمومی سومار و در محدوده ارتفاعات "سلمان کشته" در شمال و "گیسکه" در جنوب (به طول 22 کیلومتر) به اجرا درآمد، عبارت بود از: کاهش بازتاب های منفی عدم الفتح عملیات رمضان در شرق بصره، شکستن جو تبلیغاتی دشمن، گرفتن ابتکار عمل از ارتش عراق و تهدید محور وصولی مندلی به بغداد.

در این عملیات که اجرای تک اصلی آن از 9 تا 13 مهرماه و پاسخگویی به پاتک های دشمن و تصحیح خطوط پدافندی تا 21 مهرماه طول کشید، نیروهای خودی موفق شدند 150 کیلومتر مربع از خاک ایران را آزاد کنند و 30 کیلومتر مربع از خاک عراق از جمله ارتفاعات مسلط مرزی"کومه شریف"،"دوله شریف" و گیسکه را به تصرف خود درآورند. در این عملیات 4 تیپ از سپاه با 30 گردان و 2 تیپ از ارتش با 9 گردان شرکت کردند.

وضعیت کلی منطقه عملیات

منطقه ای که شهر سومار در قلب آن قرار دارد از شمال به نفت شهر، از غرب به شهر مندلی عراق از جنوب به میمک و از شرق به گیلان غرب محدود می شود. ارتفاعات مرزی گیسکه، کله شوان، کهنه ریگ، و سان واپا از ارتفاعات مهم این منطقه هستند که در طول خط مرزی واقع شده اند و این ارتفاعات بر شهرهای مرزی سومار ایران و مندلی عراق اشراف کامل دارند. ارتش عراق در عقب نشینی اجباری خود (بعد از عملیات بیت المقدس) در خرداد و

ص: 20

تیر 1361 با حفظ نیروهای خود روی این ارتفاعات، علاوه بر تهدید دائمی سومار، شهرهای قصرشیرین و نفت شهر را همچنان در زیر دید و تیر خود داشت. ازاین رو ارتباط این منطقه با مناطق شمالی با مشکلاتی روبه رو بود.

کلیاتی از عملیات مسلم بن عقیل

عملیات در شب اول، از سه محور آغاز شد. در جناح شمالی نیروهای عمل کننده به راحتی به اهداف خود دست یافته و توانستند ارتفاعات"سلمان کشته"و ارتفاع 320 در جاده "سان واپا" را تصرف کنند. در محور میانی که خود به دو محور تقسیم شده بود، نیروهای خودی در یک محور (گیسکه - سلمان کشته) موفقیت غیرمنتظره ای کسب کردند، ولی در محور دیگر (میان تنگ) مقاومت نیروهای عراق مانع پیروزی قاطع نیروهای خودی شد. در جناح جنوبی عملیات نیز نیروها به اهداف از پیش تعیین شده دست یافتند و در محورهای "حیدک"،"سیدک" و"دروازه" اهداف خود را تأمین کردند.

علاوه بر تلاش در محورهای عملیاتی، نیروهای خودی در منتهی الیه جناح راست عملیات (محور شمالی) نیز برای ممانعت از پاتک دشمن خاکریزی احداث کردند. با آغاز روشنایی هوا نیروهای دشمن با گلوله باران منطقه و پاتک های مکرر سعی در تصرف مواضع ازدست رفته داشتند که تنها در محور شمالی توانستند بخشی از متصرفات نیروهای ایرانی (سلمان کشته) را بازپس بگیرند.

در روز دوم نیروهای خودی توانستند آن بخش از محور شمالی را که روز گذشته در پاتک دشمن از دست داده بودند، دوباره تصرف کنند، اما دشمن با وارد کردن یگان های متعدد این ارتفاع را بار دیگر به چنگ آورد. همچنین در عملیات دیگری در همین محور نیروهای خودی در یک نبرد دشوار، مناطقی را که دشمن روی مواضع خودی دید و تیر داشت، آزاد کرده، در آنجا مستقر شدند.

در محور میانی نیز نیروهای خودی علاوه بر تأمین اهداف اولیه، پاسگاه عراقی دوله شریف را تصرف کردند. با این اقدام تدارک نیروها از عقبه های خودی امکان پذیر شد.

به دلیل موقعیت برتر ارتفاع "سلمان کشته"و تسلطی که این ارتفاع روی سایر ارتفاعات منطقه داشت، فرماندهی عملیات در روز سوم عملیات (11 مهر 1361) تصمیم گرفت عملیاتی را به منظور بازپس گیری این ارتفاع حساس اجرا کند. با وجود مشکلات فراوانی که در اجرای این عملیات پیش آمد، نیروهای خودی نبرد را تا ساعت 10 صبح ادامه و دشمن را از منطقه فراری دادند، اما نتوانستند روی این ارتفاع و مواضع مورد نظر مستقر شوند و به ناچار عقب نشینی کردند.

در این روز دشمن در برخی محورهای عملیاتی (سان واپا، قلعه جوق و کهنه ریگ)

ص: 21

پاتک های سنگینی اجرا کرد که ایستادگی نیروهای خودی مانع نتیجه گیری نظامیان عراقی شد و خسارات سنگینی به آنها وارد آمد.

در چهارمین روز عملیات (12 مهر 1361) دشمن برای بازپس گیری مواضع ازدست رفته در محور میانی، نیروهای فراوانی را به کار گرفت و کوشید تا در مواضع خودی رخنه کند. این عملیات که با بمباران هواپیماهای عراقی همراه بود، با وجود نفوذ برخی ار نیروهای عراقی در مواضع خودی با ایستادگی رزمندگان اسلام شکست خورد و یگان های عراقی مجبور به عقب نشینی شدند.

پنجمین روز عملیات کمابیش بدون رویداد مهمی گذشت و در ششمین روز نیروهای خودی با اجرای عملیاتی در محور میانی (سان واپا، میان تنگ) پاسگاه میان تنگ و خاکریز مسلط به جادة آسفالتة مندلی و نفت شهر را تصرف کردند و با وجود پاتک های متعدد و آتش پرحجم دشمن، موقعیت به دست آمده را تثبیت کردند. پس از این اقدام، دشمن تا 20 مهر چندین پاتک در محورهای عملیات اجرا کرد ولی در هیچ کدام از آنان موفقیتی به دست نیاورد.

مباحث مقدماتی عملیات محرم

پس از عملیات مسلم بن عقیل در منطقة "سومار"، قرارگاه کربلا - فرماندهی عملیات مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران - عملیاتی را برای آزادسازی ارتفاعات مرزی حمرین و بخش غربی رودخانه"دویرج" در محدوده مرزی "موسیان" تا "چم هندی" به قرارگاه فتح ابلاغ کرد.

آزادسازی مناطق اشغال شده در منطقه مورد نظر و رسیدن نیروهای خودی به مرزهای بین المللی، آزادسازی جاده عین خوش - دهلران استقرار نیروهای خودی در مناطق مرتفع و برخوردار از تسلط دید و تیر، تحمیل خط پدافندی گسترده به عراق، در تیررس قرار دادن جاده بصره - العماره و... از جمله دلایل نظامی اجرای این عملیات بود. اولین جلسه هماهنگی فرماندهان عملیاتی سپاه و فرماندهی قرارگاه عملیاتی ارتش در 23 مهر 1361 در "چنانة" شوش تشکیل شد. به کارگیری 4 تیپ از سپاه و 2 تیپ از ارتش، بررسی وضعیت نیروهای عراقی در منطقة عملیاتی، تعیین مأموریت های هوانیروز و نیروی هوایی و براورد استعداد لازم برای اجرای مأموریت آنها و براوردهای اولیه برای چگونگی استقرار پدافند هوایی، از موضوعاتی بود که در این جلسه دربارة آنها بحث شد. دومین جلسه نیز با چهار روز فاصله در 27 مهر 1361 برگزار شد و در این جلسه فرماندهان یگان های عمل کننده و مسئولان واحدهای پشتیبانی کننده در عملیات محرم همچون واحد مهندسی ارتش، جهاد سازندگی، واحد توپخانه و هوانیروز گزارشی از اقدامات خود و پیشرفت های

ص: 22

حاصل شده ارائه کردند. در آخرین جلسه ای که با موضوع عملیات محرم در این دوره برگزار شد، قرارگاه عملیاتی مشترک قائم طرح عملیات مشترک را به 4 قرارگاه عملیاتی (قائم1، قائم2، قائم3 و قائم4) ابلاغ کرد.

راهبرد عراق در فلج کردن اقتصاد ایران

این دوره نسبت به دوره های قبل یک ویژگی داشت و آن عزم عراق در جلوگیری از بارگیری و تخلیه نفت کش ها و کشتی های تجاری در پایانه های جنوبی ایران (در جزیره خارک و بندر امام خمینی) بود تا از این طریق هم ورود کالاها اعم از تجاری و نظامی به داخل کشور را دچار اختلال کند و هم با قطع صدور نفت و در نتیجه محدود کردن درامدهای ارزی، اقتصاد ایران را فلج کند. عراق برای تحقق این اهداف از هواپیماهای میراژ و موشک اگزوسه فرانسوی و هواپیماهای میگ-25 روسی بهره می گرفت که به تازگی از آن کشورها دریافت کرده بود. در این راهبرد جدید که از اواخر مرداد 1361 شروع شد، مقامات نظامی عراق محدوده های جنوبی آب های ایران را که پایانه های نفتی و تجاری در آنجا واقع شده بود"منطقة ممنوعة نظامی" تعیین و اعلام کردند که هر کشتی که به این منطقه نزدیک یا وارد شود هدف قرار خواهد گرفت. حملات هوایی عراق که از اواخر مردادماه شروع شده بود از 2 شهریور ماه شدت و مداومت یافت و در برخی مقاطع حملات به صورت روزانه انجام می گرفت. گاهی هم صدماتی به سیستم بارگیری یا انتقال نفت جزیره خارک وارد می کرد و کشتی های در حال آمدوشد به بندر امام خمینی و خورموسی را هدف قرار می داد. با این حال، عملیات های هوایی عراق هیچ گاه نتوانست سبب قطع صدور نفت از خارک یا قطع ورود کالا به بندر امام خمینی شود که این امر به دلیل پدافند قوی جزیرة خارک و بندر امام خمینی و به کار بستن تدابیر ویژة مسئولان از یک سو و امکانات محدود عراق از سوی دیگر بود. به گفتة مقامات نظامی ایران، نیروی هوایی عراق در حملات هوایی خود به این مناطق، به خصوص جزیرة خارک وارد حریم هوایی آنها نمی شد، بلکه با شلیک موشک های فرانسوی از فاصلة دور، عملیات مورد نظر را انجام می داد که دقت و کارایی لازم را نداشت.

نگاهی به حملات هوایی عراق

حملات هوایی عراق به جزیرة خارک پایانه ای که امکان صادرات 70 درصد نفت ایران را فراهم می سازد و همچنین بندر امام خمینی یکی از اصلی ترین بندرهای ورود و صدور کالا، از 2 شهریور 1361 شکل جدیدتری به خود گرفت. بدین ترتیب که نیروی هوایی عراق در این روز حمله ناموفقی به خارک انجام داد ولی در روز بعد لوله

ص: 23

انتقال نفت بندر گناوه به خارک را بمباران کرد که به سرعت تعمیر شد. در 4 شهریور ماه نیز سه حمله ناموفق به خارک انجام گرفت. این در حالی بود که بنا به گفته منابع خارجی، میزان صادرات نفت خام ایران از 2 میلیون بشکه به 900 هزار بشکه در روز رسیده بود که این کاهش صادرات بیش از آنکه به دلیل آسیب دیدن تأسیسات و تجهیزات نفتی باشد، ناشی از ناامنی روانی بود که بر اثر تبلیغات گسترده عراق، رسانه های غربی و شرکت های بیمه (برای افزایش نرخ بیمه نفت کش ها) ایجاد شده بود. به هرحال اگرچه حملات عراق به اسکله T در خارک آسیب زد و بخش عمده ای از بارگیری نفتی این اسکله را در زمان محدودی قطع کرد، اما هیچ گاه به قطع صدور نفت از این اسکله نینجامید.

در 13 شهریور 1361 هواپیماهای عراقی یک کشتی تجاری ترکیه را در بندر امام خمینی بمباران کردند. بر اثر این بمباران کشتی مذکور غرق شد و 3 تن از کارکنان آن کشته و 4 تن نیز زخمی شدند. در 14، 15 و 16 شهریورماه نیز هواپیماهای عراقی خارک را هدف قرار دادند ولی در این حملات هیچ گونه موفقیتی برای عراق حاصل نشد. در 20 شهریورماه نیز یک کشتی یونانی به هنگام بازگشت از بندر امام خمینی هدف موشک قرار گرفت و به گل نشست. دو روز پس از آن بار دیگر عراق خارک را هدف 5 موشک قرار داد که هیچ خسارتی به بار نیاورد. در 23 و 25 شهریور نیز حمله هواپیماهای عراقی همچنان بدون هیچ گونه دستاوردی ادامه یافت اما در 26 شهریور 2 کشتی در خورموسی هدف قرار گرفته، آسیب دیدند. حملات هوایی عراق در مهرماه به شدت کاهش یافت و در سه مورد حملات هوایی که در 14 و 20 و 22 این ماه انجام گرفت تنها 2 تانکر ذخیره نفت آسیب دید. این امر دو دلیل عمده داشت:1- اجرای عملیات مسلم بن عقیل به همت نیروهای ایرانی در 9 مهرماه در منطقه سومار. 2- ابتکار عمل ایران در کاستن خسارت های هوایی که به آنها خواهیم پرداخت.

تدابیر ایران برای مقابله با راهبرد عراق

تشدید حملات عراق به جزیرة خارک و تأسیسات و منابع نفتی ایران با هدف فلج کردن مبادی صدور نفت و کالا موجب شد ایران به اقدامات بازدارنده رو آورد:

اولین تدبیر و اقدام بیمه کردن کشتی ها بود. در پی حملة عراق نرخ بیمه کشتی ها از یک درصد قیمت کشتی ها به 3 درصد و گاه تا 7 درصد افزایش یافت که این امر هزینة طرف های خریدار و شرکت کشتی رانی را بالا می برد و آنان را از ادامة معاملة نفتی یا تجاری بازمی داشت. زیرا با اضافه شدن هزینه های بیمه، نفت صادراتی به ازای هر بشکه از 80 سنت حدود 26/3 دلار افزایش یافته بود و پیامد طبیعی آن کاهش تمایل صاحبان کشتی ها برای ورود به حوزه های بارگیری نفتی و بندرهای جنوبی ایران بود، ولی ایران

ص: 24

به سرعت ابتکار عمل را به دست گرفت بدین ترتیب که وزارت نفت ایران در 11 شهریورماه اعلام کرد، ایران کشتی هایی که قصد بارگیری یا تخلیه کالا در پایانه های ایران را دارند با همان نرخ یک درصد سابق بیمه می کند و در مرحلة بعد در جهت اجرایی شدن این تصمیم و تضمین مالی آن بانک مرکزی ایران مبلغ 300 میلیون دلار به عنوان پشتوانه ارزی در 3 بانک معتبر اروپایی به ودیعه گذاشت. هرچند عراق این اقدام ایران را دارای اعتبار جهانی نمی دانست، ولی این ابتکار ایران، نتیجة مثبتی داشت، طوری که روزنامه فرانسوی لیبراسیون در اواخر شهریورماه اعلام کرد، اقدام ایران هرچند با شک و تردید محافل دریایی لندن مواجه شد، ولی نوعی شکست برای محافل بیمه ای لندن است.

اقدام دیگر ایران برنامه ریزی برای دور نگه داشتن نفت کش ها از تیررس هواپیماهای عراقی بود، بدین صورت که وزارت نفت قصد داشت یک پایانه موقت در جزیره "سیری" - که امکان دسترسی هواپیماهای عراقی به آنجا وجود نداشت - راه اندازی و با به کار گرفتن نفت کش های با ظرفیت بالا، بخش عمده نفت صادراتی را از خارک به سیری منتقل کند تا سایر نفت کش ها از منطقه امن سیری بارگیری کنند.

مناطق کردنشین

در مناطق کردنشین استان های آذربایجان غربی و کردستان فعالیت گروه های مسلح غیرقانونی همچون دوره های قبل امنیت منطقه را با مشکلات اساسی روبه رو کرده بود، ولی تأسیس قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) و فعالیت های عملیاتی آن، شرایط منطقه را متحول کرد. این قرارگاه که در 19 مردادماه با تبلیغات رسمی آغاز به کار کرد، در چند هفتة اول نتوانست انتظارات را برآورده کند و حتی گله مندی هایی را نیز به دنبال داشت، ولی با عملیاتی شدن این قرارگاه از اول شهریورماه ابتکار عمل در برخی مناطق به دست نیروهای جمهوری اسلامی افتاد. وضعیت کلی مناطق کردنشین در این دوره چنین بود:

1- فعالیت گروه های مسلح غیرقانونی در مناطق کردنشین آذربایجان غربی بسیار بیشتر از استان کردستان بود.

2- در همة محورهای مواصلاتی حداکثر به مدت 10 ساعت در طول روز (از 8 صبح تا 18) تردد به طور آزادانه ممکن بود.

3- محور پیرانشهر- سردشت و مهاباد - سردشت در تصرف نیروهای مسلح غیرقانونی بود و آمدوشد به سردشت از راه زمینی مقدور نبود و باید از هلی کوپتر استفاده می شد. همچنین شهرها و روستاهای این محور همچون ربط، میرآباد، آلواتان، اوران و... در تصرف نیروهای مسلح غیرقانونی بود.

4- حضور و فعالیت گروه های مسلح غیرقانونی در عمق مناطق بیشتر بود. آنها در برخی

ص: 25

مناطق همچون محور بوکان - میاندوآب - سقز، کامیاران - سنندج و... حضور چشمگیرتری داشتند و برخی از روستا ها و آبادی های این محور ها پس از وقوع انقلاب اسلامی همچنان در دست آنها بود. با فعال شدن قرارگاه حمزه، پاک سازی محور استراتژیک پیرانشهر- سردشت در دستور کار قرار گرفت. پاک سازی این محور از اواسط شهریورماه آغاز شد و پس از 45 روز عملیات متوالی حدود 90 درصد از طول 95 کیلومتری این محور پاک سازی شد و گروه های مسلح غیرقانونی خسارات فراوانی متحمل شدند. در این عملیات ها که از دو محور شمالی (پیرانشهر به جنوب) و جنوبی (سردشت به شمال) آغاز شد، شهرک هایی چون لیلانه، ربط، آلواتان، میرآباد و واوان که از پیروزی انقلاب تا آن زمان در دست نیروهای حزب دمکرات کردستان ایران قرار داشتند، از تصرف نیروهای این حزب خارج شد. از میان این شهرک ها میرآباد به دلیل آنکه مرکز فعالیت های اقتصادی و گمرکی حزب دمکرات و آلواتان محور مواصلاتی این حزب با عراق بودند، اهمیت ویژه ای داشتند. محور مهاباد - پسوه، محور مهم میاندوآب - مهاباد - بوکان، محور سنندج - کامیاران - نوسود و پاوه نیز پاک سازی شد.

همچنین در برخی محورها همچون میاندوآب - تکاب - صائین دژ پاک سازی محورها تا عمق 3 تا 5 کیلومتری ادامه یافت. البته دامنة فعالیت گروه های مسلح غیرقانونی در سطح منطقه فراتر از آن بود که اجرای چند عملیات موجب کاهش عمدة اقدامات آنان شود، ولی آزادسازی برخی محورهای اصلی و پاک سازی برخی دیگر از محورها، این امکان را برای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران فراهم کرد تا آنان از حالت انفعال خارج شوند و در جهت کنترل منطقه گام های مؤثری بردارند.

حمله به مناطق مسکونی

در این دوره عراق برای بمباران هرگونه اهدافی در عمق خاک ایران از جمله شهرهای تهران، اصفهان، تبریز و... توانایی لازم را نداشت و همة توان هوایی خود را به مسدود کردن مبادی ورود و صدور کالاهای نفتی و تجاری ایران در جزیره خارک و بنادر جنوبی اختصاص داده بود، ولی سیاست این رژیم در گلوله باران مناطق غیرنظامی همچون دوره پیش همچنان ادامه داشت و در این میان آبادان به هدفی ثابت برای ارتش عراق تبدیل شده بود.

توپخانه های عراقی برای آسیب رساندن به این شهر و ممانعت از عادی شدن فعالیت مردم سهمیه روزانه ای برای گلوله باران آبادان در نظر گرفته بودند و این سهمیه در برخی از روزها به شدت افزایش می یافت. علاوه بر آبادان، گیلان غرب، مهران و قصرشیرین نیز گاه و بی گاه گلوله باران می شدند.

در نتیجة چنین حملاتی در طول این دوره حدود 100 تن شهید و 400 تن زخمی

ص: 26

شدند. همچنین 131 منزل، مجتمع اداری، صنعتی، مسجد، مدرسه و... بر اثر اصابت گلوله ویران شد یا آسیب دید.

سازمان مجاهدین خلق (منافقین)

فعالیت های تروریستی سازمان مجاهدین خلق در این دوره همچون دوره های قبل ادامه داشت و کمابیش به صورت روزانه گزارش هایی از اقدامات این سازمان شامل ترور افراد، اقدام به انفجار و بمب گذاری یا تیراندازی به ساختمان ها و مراکز دولتی و نظامی به صورت عمومی یا برای محافل ذی ربط منتشر می شد.

عناصر عملیاتی سازمان با توجه به تجارب امنیتی، مرکز ثقل فعالیت های خود را در شهرهای بزرگ، به ویژه تهران قرار داده بودند. نیروهای تأمین کنندة امنیت همچون سپاه، دادستانی و کمیته نیز می کوشیدند از طریق دستگیری، برخوردهای مسلحانه، کشف خانه تیمی و... از ادامة فعالیت های آنان جلوگیری کنند. همچنین طرح های ابتکاری سپاه و دادستانی که از اواخر شهریورماه اجرا شدند در مهار اقدامات تروریستی سازمان تأثیر زیادی گذاشت.

از سویی دادستانی تهران طرحی را که به نام "طرح مالک و مستأجر" معروف شد، با هماهنگی کمیته و سپاه اجرا کرد که در محدود شدن اقدامات سازمان مجاهدین خلق در تهران مؤثر بود. طبق طرحی که دادستانی تنظیم و در سطح شهر اطلاع رسانی کرد، همة کسانی که در تهران، کل یا قسمتی از منزل یا ملک خود را به افراد دیگری رهن یا اجاره داده بودند، موظف شدند مشخصات کامل و عکس مستأجران خود را در فرم مربوطه ثبت کنند و برای بررسی و ثبت سوابق به مراکز تعیین شده از طرف دادستانی تهران تحویل دهند. با اجرایی شدن این طرح، آن بخش از نیروهای سازمان که پس از آشوب های مسلحانة خیابانی به فعالیت در خانه های تیمی روی آورده بودند هدف شناسایی قرار گرفتند و به دلیل احساس ناامنی به ناچار خانه های تیمی را ترک کردند و اثاثیة خود را فروختند. این امر به قدری گسترده و شایع شد که دادستانی به سمساری ها تذکر داد به کسانی که به هر نحو درصدد فروش اثاثیه منزل خود هستند حساس باشند و موارد مشکوک را اطلاع دهند. سرگردانی در سطح شهر تهران، اقامت اجباری در منزل آشنایان، وقت گذرانی در پارک ها و فرار به شهرستان ها، گسستن پیوند سازمانی و قطع برخی همکاری ها به خصوص در بُعد عملیاتی از دستاوردهای این طرح بود.

از سوی دیگر هم زمان با اجرای طرح مالک و مستأجر در تهران که تا حد بسیاری امنیت نیروهای سازمان در خانه های تیمی را به خطر انداخت، سپاه منطقه 10 (تهران) نیز طرح گشت ثارالله را در سطح شهر تهران اجرا کرد. این نیروها با استفاده از خودروهای تویوتا

ص: 27

لندکروز که 4 نفر در هر خودرو مستقر بودند، فعالیت گشت زنی خود را از نیمه دوم مهرماه در سطح شهر آغاز کردند و توانستند با دستگیری و کنترل افراد سازمان، محیط را برای آنان ناامن کنند. حضور فعال و رسمی نیروهای سپاه در سطح شهر احساس امنیت را در مردم و جامعه افزایش داد. کاهش شدید ترورها، انفجارها و... از نتایج عملی اجرای این دو طرح بود به نحوی که در تهران در طول شهریورماه (قبل از اجرای این دو طرح) بر اثر 76 مورد ترور تیم های عملیاتی سازمان 74 تن از مردم تهران شهید یا زخمی شدند، ولی در کل مهرماه (بعد از اجرای طرح ها) تعداد اقدامات عملیاتی آنان به 29 مورد کاهش یافت که 3 تن شهید و 11 تن زخمی برجای گذاشت. علاوه بر کاهش بیش از 60 درصدی آمار اقدامات تیم های عملیاتی سازمان، میزان موفقیت این تیم ها نیز از 100 درصد موفقیت در هر عملیات به 18 درصد در هر عملیات کاهش یافت که به نظر می رسد یکی از دلایل اصلی این امر، نداشتن تمرکز سازمانی، به هم ریختگی روانی و... بر اثر اجرای این دو طرح باشد.

در این دوره، به طورکلی 274 گزارش (به طور متوسط در هر روز 4 گزارش) دربارة عملیات های شهری گروه های مسلح غیرقانونی و عمدتاً سازمان مجاهدین خلق اعم از ترور، بمب گذاری، حمله به مراکز و... و همچنین اقدامات نیروهای خودی اعم از دادستانی، کمیتة انقلاب و سپاه ارائه شده است.

محاکمه صادق قطب زاده و همدستانش

در این دوره حکم اعدام صادق قطب زاده از اعضای شورای انقلاب و اولین سرپرست رادیو و تلویزیون اجرا شد. قطب زاده که از 23 تا 30 مردادماه سه جلسه در دادگاه انقلاب ارتش به سرپرستی آقای محمدی ری شهری به اتهام براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران و تشکیل گروه نظامی برای تحقق این امر محاکمه شده بود، به اعدام محکوم شد. حکم اعدام وی پس از پایان محاکمة سایر هم دستانش، در 24 شهریور اجرا شد.

محاکمه هم دستان وی نیز از 6 تا 18 شهریورماه طول کشید و به اتهامات آنان شامل اقدام علیه امنیت کشور، شرکت در توطئه براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران، توطئه برای انفجار منزل امام خمینی، دریافت پول از کشورهای خارجی و... رسیدگی شد و در نهایت 2 تن از آنان به اعدام، 2 تن به حبس ابد و 5 نفر به 2 تا 15 سال حبس محکوم شدند. پرونده سه تن دیگر برای تکمیل اطلاعات و ادامه دادرسی به دادسرای انقلاب ارجاع شد.

شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل

در این دوره شورای امنیت قطعنامة 522 و مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامه 3/37 را درباره جنگ ایران و عراق تصویب کرد.

زمینة صدور قطعنامه 522 شورای امنیت سازمان ملل در 12 مهرماه به نامه 9 مهرماه

ص: 28

نمایندة عراق در سازمان ملل بازمی گردد. در پی اجرای عملیات موفق مسلم بن عقیل به همت نیروهای ایران در جبهه های غرب کشور که به تهدید جدی محور مندلی به بغداد انجامید، نمایندۀ عراق در سازمان ملل نامه ای به ریاست ادواری این شورا که اهل اردن (کشور دوست و متحد عراق) بود، تسلیم کرد. در این نامه که در آن به عملیات های ایران اشاره شده بود، نماینده عراق از ریاست شورا درخواست کرده بود که در برابر عملیات های ایران موضع گیری کند. به دنبال ارسال این نامه به شورای امنیت سازمان ملل، سعدون حمادی وزیر خارجه عراق نیز با نمایندگان عضو دائم شورا به گفت وگو و رایزنی پرداخت و نظر آنان را برای تصویب قطعنامه ای جدید جلب کرد. در پی این درخواست و رایزنی های انجام گرفته، شورای امنیت سازمان ملل جلسه ای تشکیل داد و از نمایندۀ ایران به عنوان طرف منازعه دعوت کرد تا بدون حق رأی در این جلسه شرکت کند. نماینده ایران در سازمان ملل که قبلاً در اعتراض به صدور قطعنامه 514 این گونه جلسات را تحریم کرده بود، در این جلسه حاضر نشد. قبل از این ایران در اعتراض به تصویب قطعنامه یک جانبۀ 514 شورای امنیت سازمان ملل متذکر شده بود که شورای امنیت نه تنها نباید در برابر تجاوز عراق و اشغال بخش های عمده ای از سرزمین ایران سکوت می کرد، بلکه باید موضعی عادلانه درپیش می گرفت. اکنون که شورای امنیت با صدور قطعنامه 514 نتوانست بی طرفی خود را در جنگ ایران و عراق رعایت کند، نباید در مقابل اقدام ایران برای آزادسازی سرزمین هایی که رژیم عراق به زور آنها را اشغال کرده است، موضع گیری کند و اقدامات ایران را تهدیدی علیه صلح و امنیت بداند. درهرحال و با وجود اعتراض های قبلی ایران، شورای امنیت سازمان ملل در 12 مهر 1361، بدون حضور نماینده ایران تشکیل جلسه داد و قطعنامه 522 را تصویب کرد.

اعتراض ایران به قطعنامه 522

وزارت خارجه ایران با انتشار بیانیه ای در پنج بند به تصویب قطعنامه 522 شورای امنیت سازمان ملل اعتراض و مخالفت خود را با این تصمیم و اردنی بودن رئیس این شورا اعلام کرد. ایران معتقد بود که تصویب این قطعنامه در زمانی که کشور اردن ریاست دوره ای شورای امنیت را به عهده دارد، امری عادلانه نیست و نمی تواند متضمن بی طرفی شورا باشد، چرا که این کشور از ابتدای تجاوز عراق به ایران به نفع عراق موضع گیری کرده و همواره در تصمیمات بین المللی با عراق همکاری داشته است. از دیگر مواردی که ایران در این بیانیه به آن اعتراض کرد، حضور ارتش عراق در خاک ایران در زمان تصویب این قطعنامه بود، زیرا این اقدام امر تجاوز را عادی جلوه می داد. سکوت قطعنامه 522 دربارۀ متجاوز و توجه نکردن به تأمین خسارت کشور آسیب دیده از تجاوز، از دیگر محورهای اصلی بیانیۀ ایران در

ص: 29

اعتراض به تصویب این قطعنامه بود. رجایی خراسانی نماینده دائمی ایران در سازمان ملل نیز صدور این قطعنامه به دلیل آنکه عملیات نظامی ایران برای دفع تجاوز عراق انجام شده بود، بی مورد خواند. وی با یادآوری بی تفاوتی شورای امنیت در زمان تجاوز عراق به ایران و پیشروی ارتش عراق در عمق خاک ایران و اشغال 20 شهر و 1200 دهکده و نیز آواره شدن 2 میلیون ایرانی، صدور قطعنامه 522 را در این زمان دلیل جانبداری شورای امنیت از عراق اعلام کرد.

رجایی خراسانی حتی بازپس گیری همة مناطق اشغال شدة ایران را مبنای پایان جنگ ندانست و پرداخت خسارت های وارد شده به ایران، تضمین عدم تجاوز مجدد رژیم عراق به ایران و بازگشت آوارگان عراقی مقیم ایران به کشورشان را از جمله شرایط لازم برای پایان دادن به جنگ اعلام کرد.

علاوه براین، مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سی وهفتمین اجلاس عمومی خود بر اساس تقاضای عراق موضوع جنگ ایران و عراق را در دستور کار خود قرار داد و برای اولین بار پس از جنگ درباره ایران و عراق تصمیم گرفت و بیانیه 3/37 را که سیزده کشور عربی از جمله عربستان، اردن، بحرین، کویت، امارات متحده عربی پیشنهاد کرده بودند با 119 رأی مثبت و 15رأی ممتنع و یک رأی مخالف تصویب کرد.

این بیانیه در 5 بند و بدون اشاره به طرف متجاوز یا پرداخت خسارت به طرف آسیب دیده، درخواست آتش بس، عقب نشینی نیروها به مرزهای بین المللی و خودداری کشورها از اقداماتی که سبب تشدید جنگ شود و... تنظیم شده بود. بیانیه 3/37 مجمع عمومی نیز مانند قطعنامه 522 شورای امنیت اعتراض نمایندة ایران در سازمان ملل را به دنبال داشت. نماینده ایران در سازمان ملل سکوت درباره متجاوز و محروم کردن ایران از حقوق قانونی خود را از ضعف های عمده بیانیه دانست و اقدام عراق در از بین بردن مرزهای بین المللی را از دلایل اجرایی نشدن آن اعلام کرد و این اقدامات را راهی برای جلوگیری از پیروزی ایران در جنگ خواند.

تلاش ایران برای جلوگیری از برگزاری اجلاس وزیران خارجۀ جنبش عدم تعهد در بغداد

در کتاب بیستم روزشمار جنگ ایران و عراق اقدامات، مواضع و سیر وقایعی که به تغییر تصمیم کشورهای عضو جنبش عدم تعهد و انتقال نشست سران این کنفرانس از بغداد به دهلی نو انجامید، درج شده است ولی این پایان کار نبود، زیرا عراق به هیچ وجه نمی خواست از باقی مانده مزایای برگزاری این جلسه در بغداد چشم پوشی کند، به همین دلیل کوشید تا امتیاز میزبانی کنفرانس وزیران خارجه کشورهای عضو جنبش عدم تعهد را به دست آورد.

گفتنی است که گردهمایی وزیران خارجة جنبش عدم تعهد قبل از برگزاری اجلاس

ص: 30

اصلی (سران) اهمیت فراوانی دارد، زیرا در این گردهمایی موضوعاتی که قرار است در اجلاس اصلی بیان شود طرح و درباره آنها تصمیم گیری می شود. ازاین رو نقش میزبان در تنظیم دستور جلسه، اولویت دادن به موضوعات و چگونگی طرح موضوعات بسیار مهم است. در صورت برگزار شدن جلسه وزیران خارجه در بغداد، سران حکومت بغداد احتمالاً ادعای توانایی برگزاری اجلاس سران در بغداد را دوباره مطرح می کردند و بر برگزاری اجلاس سران در بغداد اصرار می ورزیدند. ایران برای جلوگیری از چنین امری تلاش های جدیدی را آغاز کرد تا اجلاس وزیران خارجه در بغداد برگزار نشود. سفر آقای هاشمی رفسنجانی به هند در 27 مرداد، سفر دوره ای وزیر خارجه ایران به افریقا و معاون وی به کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در شرق و جنوب شرق آسیا و برخی رایزنی های دیگر، زمینه هایی را فراهم ساخت تا به طور غیررسمی میزبانی کوبا برای نشست وزیران امور خارجه کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در محافل سیاسی مطرح شود و در پی آن، قائم مقام وزیر خارجه ایران از نامزدی احتمالی کوبا برای برگزاری این نشست حمایت کرد و پس از آن بود که وزیر خارجه کوبا به بغداد رفت و در دیدار با صدام حسین پیشنهاد داد"هاوانا" نشست وزرای خارجه را میزبانی کند، ولی به دلایلی اجلاس وزیران خارجه در 12 مهرماه در مقر سازمان ملل برگزار شد.

نشست سران اتحادیه عرب در فاس و جنگ ایران و عراق

در این دوره پس از رایزنی ها و تمهیدات فراوان سیاسی و تبلیغاتی، دوازدهمین نشست سران کشورهای عضو اتحادیه عرب در 15 شهریورماه به مدت 3 روز در شهر فاس مراکش برگزار شد. پیشنهادهای منابع سیاسی و همچنین هماهنگی های انجام گرفته در سطوح مختلف دیپلماتیک که سفر محمد بوستا وزیر خارجه مراکش (میزبان نشست دوازدهم سران اتحادیه عرب) به بغداد و گفت وگو با مقامات عراقی از آن جمله بود، حکایت از آن داشت که حمایت از عراق و تصمیم گیری یک طرفه درباره جنگ ایران و عراق از موضوعات اصلی نشست سران اتحادیه عرب است و به همین دلیل بود که صدام حسین به همراه یک هیئت بلندپایه سیاسی به "فاس" سفر و در این نشست شرکت کرد.

نشست سران پس از 3 روز گفت وگو در پشت درهای بسته در 18 شهریور ماه پایان یافت و همان طور که انتظار می رفت در بندهای 1و2 بیانیه پایانی نشست از عراق حمایت شد. این بندها شامل تشکر و قدردانی از عراق به دلیل همکاری با سازمان های بین المللی برای پایان دادن به جنگ، پیشگامی برای صلح و همچنین تهدید ایران به استفاده از مادة 6 منشور اتحادیه عرب بود که طبق آن در صورتی که یک کشور عربی هدف حمله قرار می گرفت، این حمله علیه همة کشورهای عربی تلقی می شد و سایر کشورهای عربی

ص: 31

می بایست از نظر نظامی اعم از پشتیبانی یا دخالت مستقیم و سایر ابعاد از جمله اقتصادی و... از کشور آسیب دیده حمایت می کردند. بااین حال سه هفته پس از این نشست و انتشار اعلامیه سران اتحادیه، نیروهای ایران عملیات موفق مسلم بن عقیل را در منطقه سومار اجرا کردند و به دلیل الزامات تاکتیکی، بخش هایی از ارتفاعات آن منطقه از جمله "دوله شریف"و "کومه شریف" را که در نوار مرزی و داخل کشور عراق قرار داشت، تصرف کردند، ولی کشورهای عربی مثل گذشته غیر از برخی لفاظی های متعارف، اقدام خاصی برای عراق انجام ندادند. البته کشور سودان اعلام کرد که درصدد است برای کمک به عراق نیروی نظامی به آن کشور اعزام کند ولی همچنان که در اخبار موجود است این حرکت دولت سودان نیز بیشتر جنبه تبلیغاتی داشت، زیرا این کشور خود درگیر مشکلات فراوان داخلی بود و ضعف حاکمیت این امکان را به جعفر نمیری رئیس جمهور این کشور نمی داد که به طور گسترده به کمک عراق بشتابد؛ به همین دلیل پس از اعلام کمک نظامی این کشور به عراق مقامات سودان در تصمیم گیری خود تجدیدنظر و اعلام کردند برای کمک به دبیرکل سازمان ملل و سایر فعالان در زمینه پایان دادن به جنگ، از اعزام نیرو به عراق خودداری می کنند.

البته کمک های تسلیحاتی، لجستیکی و مالی برخی کشورهای عربی به خصوص کشورهای همسایه عراق که از اول جنگ به این کشور ارسال می شد و - حتی اردن نیروهای نظامی به عراق اعزام می کرد - همچنان ادامه داشت و این، موضوعی جدا از تصمیمات کنفرانس اتحادیه عرب در شهر "فاس"بود.

دیدار حافظ اسد و صدام حسین در حاشیة اجلاس اتحادیه عرب

در روز پایانی نشست سران اتحادیه عرب دیدار صدام حسین و حافظ اسد رؤسای دو کشور عراق و سوریه که به دلیل اختلافات شدید سیاسی و اقتصادی قطع رابطه کرده بودند، اهمیت ویژه ای در سطح منطقه و کشورهای عربی داشت. هرچند این دو کشور دارای ایدئولوژی و ساختار سیاسی بعثی بودند، اما به دلیل خط مشی های سیاسی متفاوت، هم گرایی و پیوستگی آنها به واگرایی و حتی دشمنی تبدیل شده بود. سوریه که کشوری صاحب نفوذ در میان کشورهای عربی و دارای جایگاه استراتژیک در همسایگی اسرائیل بود روابط بسیار خوب و دوستانه ای با جمهوری اسلامی ایران داشت و شاید در دوران جنگ تنها کشور عربی بود که با ایران منافع مشترک و استراتژیک داشت. این کشور به دلیل نزدیکی با ایران، در اوایل جنگ خط لولۀ نفتی عراق را که از این کشور عبور می کرد و به دریای مدیترانه می رسید، قطع کرد و مانع صدور نفت عراق شد.

در دوران جنگ، سوریه یکی از دو کشوری بود که به عراق این امکان را می داد که نفت خود را به بازارهای بین المللی صادر کند. خط لوله "بانیاس" یکی از دو لوله خط انتقال نفت

ص: 32

عراق بود که نفت این کشور را از خاک سوریه عبور داده و به دریای مدیترانه می رساند و با توجه به مسدود شدن صدور نفت عراق از طریق خلیج فارس، این لوله نفتی با ظرفیت حدود 400 هزار بشکه در روز در کنار لوله نفتی "اسکندریه" ترکیه به ظرفیت 600 هزار بشکه در روز، تنها امکان صدور نفت عراق به بازارهای بین المللی بود. اقدام سوریه در قطع این لوله نفتی در تیرماه 1360 عراق را با مشکلات فراوانی در حوزه های گوناگون از جمله سیاسی - اقتصادی روبه رو کرد. از این رو، این دیدار و در طی آن توافقات دو کشور برای آغاز دورۀ هم گرایی، می توانست تحولی اساسی در زمینه های سیاسی، اقتصادی و نظامی به وجود آورد و توازن جدیدی در جنگ ایران و عراق ایجاد کند.

دیدار حافظ اسد و صدام حسین با میانجیگری فهد شاه عربستان و ملک حسین شاه اردن در 17 شهریورماه در حالی انجام گرفت که سه روز قبل از آن احمد عزیزی قائم مقام وزیر خارجه ایران دردمشق با حافظ اسد دیدار کرده بود.

پس از دیدار اسد و صدام رسانه ها، نتیجة این ملاقات و گفت وگوها را مثبت اعلام کردند و پادشاه مراکش و اردن نیز اظهار امیدواری کردند که این دیدارها در ماه های آینده نیز ادامه یابد. رادیو بی.بی.سی نیز توافق این دو کشور بر سر گشودن مرزها و ارتباط با یکدیگر را نتیجة عملی این دیدار دانست و برخی منابع نیز از بازگشایی بخشی از لوله انتقال نفت "بانیاس"سخن گفتند. اما سفر وزیر اطلاعات سوریه به تهران - که فرستادۀ ویژة حافظ اسد بود - در 22 شهریورماه امیدواری های به وجودآمده دربارة هم گرایی سوریه و عراق را از بین برد و به نگرانی های احتمالی ایران نیز پایان داد. وی پس از دو روز اقامت در تهران و گفت وگو با مقامات ایرانی، به هنگام ترک تهران گفت: «ضرباتی که صدام حسین به سوریه زده بسیار عمیق است و ما با دولت آن کشور در ستیز هستیم و امیدواریم آن کشور سرنگون شود.»

به رسمیت شناختن تلویحی اسرائیل در کنفرانس فاس

از دیگر مسائل مهمی که در کنفرانس فاس دربارة آن تصمیم گیری شد، به رسمیت شناختن تلویحی اسرائیل در ماده 7 بیانیة پایانی سران اتحادیه عرب بود. در این بند که برای رفع مشکلات فلسطین به تصویب رسید، از شورای امنیت سازمان ملل خواسته شده بود که برقراری صلح و امنیت را در همة کشورهای منطقه از جمله اسرائیل تضمین کند، اما اصل بیانیه بر تشکیل دولت مستقل در کرانة غربی رود اردن و نوار غزه تأکید می کرد، با این مقدمه که این دو منطقه طی چند ماه آینده در قیمومیت سازمان ملل قرار گیرد و دولت مستقل فلسطین به مرکزیت بیت المقدس تشکیل شود. این در حالی بود که روز قبل مجلس اسرائیل به پیشنهاد دولت آن رژیم نوار غزه را به طور رسمی به اراضی اشغالی ملحق کرده بود.

کشتار "صبرا"و "شتیلا"

ص: 33

شش روز پس از آنکه کشورهای عربی در اجلاس دوازدهم اتحادیة عرب خواستار تضمین امنیت برای اسرائیل شدند، این رژیم که بخشی از شهر بیروت را در اختیار داشت، با پیشروی بیشتر در غرب این شهر، بخش های دیگری را به اشغال درآورد و منطقه ای را که اردوگاه های "صبرا"و "شتیلا" (محل اسکان فلسطینی های رانده شده به لبنان) در آن قرار داشتند تصرف و به طور کامل محاصره کرد. سه روز پس از این واقعه - یعنی در 27 شهریورماه - نیروهای فالانژ لبنان با همراهی نیروهای "سعد حداد" و هماهنگی و همکاری کامل نیروهای اسرائیل، به خصوص آریل شارون وزیر دفاع این رژیم، وارد دو اردوگاه شدند و در اقدامی بی سابقه همة ساکنان آن را که بالغ بر 1400 نفر و بیشتر شامل زنان، کودکان و افراد سالخورده بودند، به قتل رساندند.

چهار روز پس از این واقعه، وزیران خارجة کشورهای عضو اتحادیة عرب برای بررسی این اقدام و تصمیم گیری دراین باره تشکیل جلسه دادند و با وجود برخی پیشنهادهای عملی برای تنبیه عاملان اصلی این حادثه، تنها به طور لفظی این کشتار را محکوم کردند.

ص: 34

یک مقام آگاه در ستاد بازسازی تأسیسات نفتی در جزیرۀ خارک در تماسی با خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز اهواز، در ادامۀ مطلب یاد شده گفت، هم اکنون اسکلۀ "آذرپاد" خارک فعال است و کار بارگیری نفت از این اسکله به طور روزانه انجام می شود.

در پی آتش گرفتن دو مخزن نفت صادراتی جزیرۀ خارک بر اثر حملۀ 27 مرداد عراق، آقای خیاطان فرماندۀ سپاه جزیره خارک اعلام کرد: حریق مخازن نفت خارک - که از چند روز پیش آغاز شده بود - مهار و با هوشیاری کلیۀ واحدهای دریایی و هوایی مستقر در خارک، قدرت نفوذ از هواپیماهای دشمن سلب شده است.(1)

2

با عبور نیروهای سپاه و ارتش ایران از مرزهای عراق در منطقۀ شلمچه و پاسگاه زید - که در عملیات رمضان انجام شد - فرماندهان ارتش عراق وحشت زده از اجرای استراتژی ایران در خصوص تنبیه متجاوز، تصمیم گرفتند جنگ و درگیری را در منطقة خلیج فارس شدت بخشند. در پی این تصمیم، نیروی هوایی عراق چندین نوبت جزیرۀ خارک را بمباران و خسارت هایی به پایانة نفتی ایران در این جزیره وارد کرد. روزنامة فیگارو این اقدام را تحولی جدید در جنگ ایران و عراق دانسته و آورده است: عراق مصمم است مرکز درگیری ها را به حوزة خلیج فارس منتقل نماید، در حالی که ایران سعی دارد از چنین کاری جلوگیری کند، به این منظور، عراق از هفتة گذشته به عملیات مشخصی دست زده است.

فیگارو افزود، پس از بمباران پایانة نفتی خارک در روز چهارشنبة گذشته، از حجم نفت خامی که قرار بود در روزهای اخیر بارگیری شود مقدار زیادی کاسته شده است؛ از این طریق، عراق به منبع درآمد اصلی ایران ضربه وارد می آورد. کاهش و در نهایت متوقف شدن صادرات نفت ایران ممکن است مسئولین جمهوری اسلامی را بر آن دارد که هرچه زودتر کار رژیم عراق را یکسره کنند. مسئولین ایران به جای وسعت دادن به میدان عملیات و انتقال آن به ناحیة خلیج فارس، ترجیح می دهند عملیات رمضان را که با حملة 13 جولای (22 تیرماه) آغاز شد، با شدت بیش تری ادامه دهند، زیرا وسعت یافتن عملیات در خلیج فارس خطر بین المللی شدن جنگ را در برخواهد داشت و دعوت روز گذشتة ایران به زبان عربی از مردم بصره در قیام علیه رژیم صدام را بایستی در این باره توجیه کرد.(2)

3

دولت ها و تحلیلگران غربی نگرانی خود را از اوضاع حاکم بر جنگ ایران و عراق اعلام کردند. به گزارش واحد مرکزی خبر، هفته نامۀ نیوزویک چاپ امریکا، مراتب نگرانی تحلیلگران نظامی امریکا را منعکس کرده است؛ نگرانی از پیروزی نهایی ایران در صورت ادامه یافتن جنگ، با توجه به روحیة ضعیف نیروهای ارتش صدام و ناتوانی هایی که آنها در جنگیدن از خود نشان داده اند.(3)

ص: 36

هفته نامة "ساوت" چاپ لندن نیز نوشته است، نحوة کار خلبان های نیروی هوایی صدام موجب ناراحتی و دلسردی دولت های غربی شده است. این هفته نامه افزوده است که نیروهای ایران همة ضدحمله های ارتش صدام را در داخل خاک عراق دفع کرده اند. به نظر تحلیلگران نظامی غرب، اقدام نیروی هوایی ارتش عراق در بمباران شهرهایی نظیر ایلام، خرم آباد، باختران و دزفول کورکورانه بوده و تأثیر نظامی مورد نظر را نداشته است.(1)

4

بنا به اعلام قرارگاه عملیاتی کربلا نیروهای عراقی ساعت 20:30 یک گلولۀ شیمیایی به منطقۀ عمومی عملیات رمضان شلیک کردند که بر اثر آن، تعدادی از نیروهای ایرانی آسیب دیده اند. ستاد لشکر 21 حمزۀ ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز اعلام کرد،که به گفتۀ برخی از اسیران، در یکی از مقرهای تیپ 38 از لشکر 7 پیادۀ عراق، سلاح های شیمیایی ذخیره شده است و از این مقر حفاظت ویژه می شود.(2)(3)

5

در پی تشدید پشتیبانی کشورهای عربی - به خصوص عربستان سعودی - از عراق تدابیر ویژه ای در مرزهای دو کشور عراق و عربستان اعمال می شود. دولت عراق اخیراً به دلیل ازدحام تجهیزات و خودروها در منطقۀ مرزی "عرعر"، ترخیص وسایل و تجهیزات نظامی ارسالی از عربستان سعودی را از این منطقه به 120 کیلومتری داخل عراق در منطقۀ النخیب انتقال داده است.(4)

6

به موازات جنگ و درگیری میان نیروهای ایران و عراق در مناطق عملیاتی، گروه های ضدانقلاب داخلی در مناطق شمال غربی کشور همچنان بحران آفرینی می کنند.

1- امروز حملۀ افراد حزب دمکرات به پایگاه "شورگل" سپاه ارومیه در جنوب شرقی سلماس، با هوشیاری نیروهای مستقر در این پایگاه، دفع شد. مهاجمان هنگام فرار، سه تن از روستاییان را - که در مزرعۀ خود مشغول به کار بودند - گروگان گرفتند و آنها را در سه کیلومتری پایگاه به شهادت رساندند و جادۀ منتهی به پایگاه را نیز مین گذاری کردند. بر اثر این اقدام، یک کمپرسی محلی که در حال عبور از منطقه بود با یکی از مین ها برخورد کرد و بر اثر انفجار مین چند تن از سرنشینان کمپرسی زخمی شدند.(5)

2- حوالی روستای سیلوه در جنوب اشنویه نیز افراد وابسته به گروه های مسلح غیر قانونی یک دستگاه کمپرسی وزارت راه را با دو رانندة آن ربودند، اما نیروهای سپاه پس از

ص: 37

تعقیب و درگیری با آنها، کمپرسی را باز پس گرفتند. در این درگیری 11 تن از افراد وابسته به گروه های مسلح غیر قانونی کشته یا مجروح شدند و از نیروهای خودی نیز 2 تن شهید و 4 تن مجروح شدند.(1)

3- در اطراف مهاباد هم یک وانت نیسان جهاد سازندگی با رانندة آن ربوده شد و یک وانت نیز روی مین رفت و بر اثر انفجار مین، سه سرنشین آن مجروح شدند.(2)

4- در محور ارومیه، عملیات پاکسازی روستاهای "حکی"، "خانقاه"، "اودی"، "اولان" و "شکی" با مقاومت نیروهای ضدانقلاب ناتمام ماند و نیروهای خودی مجبور به عقب نشینی شدند. در این عملیات 11 نفر از نیروهای خودی به اسارت نیروهای ضدانقلاب در آمدند، 2 نفر شهید و 3 نفر زخمی شدند. همچنین تعداد 13 قبضه اسلحۀ کلاش و یک بی سیم به دست نیروهای شورشی افتاد.(3)

5- قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)(4) پس از پاک سازی مناطق میاندوآب، صائین دژ و بوکان، نخستین اطلاعیۀ عملیاتی خود را دربارۀ پاک سازی های اخیر صادر کرد: عملیات پاکسازی مناطق میاندوآب، بوکان، سدّ بوکان، صائین دژ و تکاب با شرکت نیروهای جان بر کف اسلام متشکل از برادران ارتش و سپاه پاسداران با نظارت مستقیم قرارگاه حمزه سیدالشهدا از ساعت 10 صبح 1 شهریور 1361، آغاز شد و در ساعت 12 با موفقیت کامل پایان یافت. رزمندگان اسلام همۀ هدف های از پیش تعیین شده را به شرح زیر تصرف کردند و در ارتفاعات منطقه مستقر شدند.

الف) آبادی سراب رحیم خان در جنوب میاندوآب پاک سازی شد و رزمندگان در ارتفاعات این ناحیه استقرار یافتند.

ب) آبادی های قشلاق، قوزلوجه در محور صائین دژ - تکاب پاک سازی و ارتفاعات کوه بیان تصرف شد.

ج) منطقۀ جوانمرد در شرق بوکان همراه با هفت روستای اطراف آن پاک سازی شد و نیروهای اسلام روی ارتفاعات مسلط بر منطقه مستقر شدند.

در این عملیات هیچ گونه تلفات و ضایعاتی به رزمندگان اسلام وارد نشد و در همۀ مناطق عملیاتی، رزمندگان با استقبال گرم مردم مستضعف منطقه - که از ظلم و ستم نیروهای مزدور حزب دمکرات و کومه له به تنگ آمده بودند - روبه رو شدند. مردم منطقه از اینکه پس از سه سال، باردیگر حاکمیت جمهوری اسلامی در منطقه برقرار می شود،

ص: 38

خوشحال بودند. ویژگی این عملیات، تلفات و ضایعات سنگین ضدانقلاب به خصوص در منطقۀ کوه بیان بود. بر این اساس ده تن از اعضا و هواداران گروه های شورشی دستگیر شدند و غنائمی از جمله چند خودرو، چند دستگاه بی سیم و چندین قبضه سلاح به دست نیروهای خودی افتاده است.

روزنامۀ کیهان در تکمیل این خبر به نقل از فرماندار میاندوآب می افزاید، طی عملیات هماهنگ رزمندگان اسلام، روستای سراب از توابع صائین دژ - که یکی از مقرهای اصلی حزب منحلۀ دمکرات بود - از لوث وجود ضدانقلابیون پاک سازی شد و کلیۀ ارتفاعات حساس منطقه به تصرف نیروهای جمهوری اسلامی ایران در آمد. فرماندار میاندوآب گفت: به دنبال تصرف ارتفاعات این منطقه، روستاهای قوزلوجه، اوزون، قشلاق، سراب، رحیم خان و ارمنی بلاغ و چند کیلومتر از مسیر راه این روستاها به صائین دژ نیز پاک سازی شد. بدین ترتیب، طی چند روز اخیر 36 روستای تابعۀ صائین دژ و تکاب با استقرار نیروهای جمهوری اسلامی در این منطقه، از سلطۀ 3 ساله ضد انقلاب خارج شده است.(1)

7

به حکم دادگاه های انقلاب اسلامی شهرهای سنندج و باختران با تأیید شورای عالی قضایی 11 تن از فعالان گروه های مسلح غیرقانونی به اعدام محکوم و حکم صادره دربارة آنها اجرا شد. 9 تن از این افراد به جرم وابستگی به گروه اشرف دهقان و قیام مسلحانه علیه نظام جمهوری اسلامی با حکم دادگاه انقلاب اسلامی باختران و 2 تن نیز به اتهام فعالیت و همکاری گسترده با سازمان کومه له و حزب دمکرات کردستان و قیام مسلحانه علیه نظام جمهوری اسلامی و با حکم دادگاه انقلاب اسلامی سنندج به اعدام محکوم شدند. روابط عمومی دادستان کل انقلاب، شماری از جرائم این افراد را چنین اعلام کرده است: عهده دار بودن مسئولیت تشکیلات سازمان کومه لۀ شاخه تهران؛ شرکت فعال در درگیری های مسلحانۀ کردستان؛ به شهادت رساندن بسیاری از پاسداران؛ حمل اسلحه، مهمات و اسناد درون گروهی.(2)

8

فرماندهی منطقة 7 سپاه پاسداران مستقر در کرمانشاه در نامه ای به فرماندهی کل سپاه، از "عدم فعالیت مؤثر قرارگاه حمزه و برخورد تبلیغاتی با راه اندازی این قرارگاه"، اظهار گله و نارضایتی کرد. در این نامه آمده است: از هنگام تأسیس قرارگاه حمزه به دست ارتش، فقط تبلیغات شده و این موضوع تنها موضع گیری گروه ها و عملیات شدید آنها را برای خنثی سازی تبلیغات قرارگاه به دنبال داشته است. از جمله اقدامات موفق گروه های شورشی می توان به خلع سلاح چندین پاسگاه ژاندارمری، عملیات ترور، گروگان گیری و

ص: 39

ایجاد آشوب در شهرهای بوکان، دیواندره، سنندج، انفجار پل سردشت - بانه و اجرای چند کمین در جادة کامیاران - سنندج اشاره کرد. چنین اقداماتی در پنج ماه گذشته بی نظیر یا کم نظیر بوده است.(1)(2)

9

جامعة روحانیت کردستان با انتشار بیانیه ای از اقدامات "شورای شمس"*(3) انتقاد کرد و خواستار برخورد مسئولان جمهوری اسلامی با این شورا شد. در بخشی از این بیانیه آمده است: «ما روحانیون کردستان، توطئة تفرقه افکنان کنفرانس شورای کذایی شمس را که علیه انقلاب اسلامی و اتحاد مسلمین و علیه روحانیت کردستان طرح ریزی شده، به شدت محکوم کرده و از مسئولین جمهوری اسلامی خواستار برخورد قاطع تری با عوامل این گونه توطئه ها می باشیم. ما ضمن پشتیبانی قاطع از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و دادگاه انقلاب و سایر دست اندرکاران، از مسئولین می خواهیم که با شدت هرچه تمام تر با این عوامل مزدور مقابله کنند. ما روحانیون خواستار تعقیب و مجازات روحانیون خود فروخته ای که با شرکت خود در این گونه گردهمایی های تفرقه افکن، باعث لکه دار شدن چهرة مقدس روحانیت متعهد می شوند، می باشیم.» (4)

10

هم زمان با تشدید فعالیت گروه های شورشی در مناطق شمال غربی ایران، عناصر سازمان مجاهدین خلق در سایر نقاط کشور به آشوب آفرینی و ترورهای کور خود ادامه می دهند. امروز عناصر این سازمان یکی از پاسداران کمیتة انقلاب اسلامی را در سه راه معین تهران به شهادت رساندند و از محل گریختند.(5)

11

امروز تعدادی از پرسنل متخصص نیروی هوایی موفق به نصب رادار ADS4 شدند که قبل از انقلاب توسط نیروهای امریکایی مستقر در ایران نصب می شد. آقای هاشمی رفسنجانی امروز صبح در یکی از مراکز صنایع هوایی در قصر فیروزه، از نصب رادار پیچیده ADS4 دیدن کرد. وی در کتاب خاطرات خود دراین باره نوشته است: «کار بزرگی کرده اند، تخصصی سطح بالا نیاز داشتند؛ خیلی ها باور نمی کردند و کارشکنی می کردند. خودشان

ص: 40

مدعی هستند که نمونة آن را امریکایی ها در مدت طولانی با خرج زیاد در کرج نصب کرده اند و اینها فقط با مخارج پانصد هزار تومان نصب کرده اند. خیلی خوشحال به نظر می رسیدند که انقلاب این امکان را به آنها داده است؛ در رژیم گذشته اجازة دست کاری به ابزار پیشرفته به ایرانی ها داده نمی شد.»(1)

12

علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجة ایران برای شرکت در کنفرانس وزیران امور خارجة کشورهای اسلامی، در رأس هیئتی وارد "نیامی" پایتخت نیجر شد.(2) وزیر دادگستری و جمعی از مقامات وزارت امور خارجة نیجر از وی در فرودگاه استقبال کردند.

ورود وزیر خارجه ایران به نیجر برای شرکت در کنفرانس وزیران امور خارجة کشورهای اسلامی

وزیر خارجۀ ایران در مسیر سفر خود به نیجر، در طرابلس توقف کوتاهی نمود و با وزیر کشاورزی و عمران اراضی لیبی دیدار و دربارة جنگ تحمیلی با وی گفت وگو کرد.(3)

دکتر ولایتی هنگام عزیمت به نیجر، در مصاحبه ای دربارة محل برگزاری اجلاس آتی کنفرانس غیرمتعهدها گفت: طبق اطلاعات رسیده تا کنون بیش از هفتاد کشور موافقت خود را با برگزاری این اجلاس در هاوانا اعلام کرده اند و می دانیم که رئیس فعلی جنبش، آقای فیدل کاسترو با این امر به شدت موافقت دارد. وی افزود: معدودی از کشورها معتقدند که کنفرانس وزرای خارجة کشورهای عضو جنبش عدم تعهد باید در محلی غیر از هاوانا، مانند بغداد یا هر کشور دیگری، تشکیل شود و تلاش کوبا بر این است که این کشورها را به برگزاری این اجلاس در هاوانا متقاعد کند. ولایتی سپس اعلام کرد: به محض اعلام تاریخ و

ص: 41

محل برگزاری کنفرانس وزرای خارجة کشورهای عضو جنبش عدم تعهد به وسیلة رئیس فعلی جنبش، برای شرکت در آن آماده خواهیم بود.(1)

همچنین پس از سخنان دو روز پیش معاون ریاست جمهوری یوگسلاوی در دهلی نو مبنی بر موافقت تلویحی با برگزاری کنفرانس عدم تعهد در هندوستان، خبرگزاری فرانسه از بلگراد گزارش داد: لازار موی سوف وزیر امور خارجة یوگسلاوی، در مصاحبه ای با تلویزیون این کشور گفت: انتخاب هند برای پذیرایی و برگزاری هفتمین کنفرانس سران کشورهای غیرمتعهد، نشانة تضمینی برای ثبات این جنبش است. برگزاری کنفرانس در حال حاضر باید طوری باشد که بر فلج شدن این سازمان بین المللی فائق آید، زیرا به خوبی ملاحظه می شود سازمان وحدت افریقا، اتحادیة عرب، کنفرانس اسلامی و دیگر سازمان های جهانی، دستخوش بحران هستند و کنفرانس غیرمتعهدها می تواند جلو این پاشیدگی را بگیرد.(2)

دربارة برگزاری نشست وزیران خارجة کشورهای غیرمتعهد در بغداد که رژیم عراق بر آن اصرار دارد، دفتر سیاسی جنبش مجاهدین عراقی در اطلاعیه ای اعلام کرد: «اگر این کنفرانس در بغداد تشکیل شود، هشدار ما تمام مسئولان جنبش غیرمتعهدها را در بر خواهد گرفت و مجاهدین آماده اند که جنازة شرکت کنندگان در این کنفرانس را به کشورهایشان باز گردانند.»(3)

13

خبرگزاری فرانسه از برخورد و مشاجرة لفظی هیئت ایرانی و عراقی شرکت کننده در یکی از جلسات کنفرانس اسلامی خبر داد.(4)در گزارش این خبرگزاری آمده است: یک مشاجرة شدید لفظی میان هیئت های ایرانی و عراقی شرکت کننده در این کنفرانس در گرفت. انتخاب سعدون حمادی به سِمت گزارشگر عمومی جلسات سیزدهمین کنفرانس اسلامی، سبب شد لواسانی سرپرست هیئت کارشناسی ایران، به شدت با این موضوع مخالفت کند. پیش از آن، هنگامی که حمادی می خواست در مقام رئیس پیشین این کنفرانس نطقی ایراد کند، هیئت ایرانی سالن را ترک کرد. در همین حال، حمادی مسئولیت ادامة جنگ ایران و عراق را متوجه ایران دانست و ایران را متهم کرد که از داوری کمیسیون اسلامی در خصوص این بحران سر باز زده است، در حالی که عراق بارها طرح های مربوط به آتش بس را پذیرفته است.

پس از نطق حمادی، هیئت ایرانی به سالن بازگشت تا نطق حبیب شطی دبیرکل

ص: 42

کنفرانس اسلامی را استماع کند. پس از نطق شطی، هیئت ایرانی اجازه خواست تا پاسخ حمادی را بدهد که داوود ادیالو وزیر امور خارجة نیجر و رئیس سیزدهمین کنفرانس اسلامی، آن را پذیرفت. لواسانی مدیر کل امور سیاسی وزارت خارجة ایران و سرپرست هیئت ایرانی، در نطقی به زبان عربی، به شدت به رئیس هیئت عراقی حمله کرد. وی پس از اعتراض شدیداللحن به انتخاب سعدون حمادی به سِمت گزارشگر جلسات، عراق را به اتهام اینکه خواستار یک صلح پایدار نیست، محکوم کرد و سپس گفت: تجاوز عراق به ایران حلقة کوچکی از سلسله دخالت های نظامی امریکا است.

از دیگر نکات حاشیه ای این اجلاس، نحوة استقرار هیئت های ایران و عراق در محل کنفرانس بود. از آنجا که ایران و عراق طبق حروف الفبا پشت سر هم قرار می گیرند، به علت وجود اختلاف مجبور شده اند در دو انتهای سالن کنفرانس جای بگیرند.(1)

14

در حاشیۀ اجلاس وزیران امور خارجۀ کشورهای اسلامی، امروز وزیر خارجۀ عراق با رئیس شورای عالی نظامی نیجر دیدار و گفت وگو کرد. گزارش رادیو بغداد از این دیدار چنین است: «سرهنگ حسین کونشه رئیس شورای عالی نظامی نیجر، امروز در نیامی، دکتر سعدون حمادی وزیر خارجۀ عراق را به حضور پذیرفت. در این دیدار آقای کونشه ضمن تقدیر از نقش عراق در هفتمین کنفرانس وزیران خارجۀ کشورهای اسلامی و نیز روابط حسنه میان دو کشور، تمایل نیجر به گسترش این روابط را ابراز داشت.

وی از موضع مثبت عراق در قبال کوشش های صلح آمیز کشورهای اسلامی و بین المللی جهت حل و فصل جنگ عراق و ایران تجلیل کرد. آن گاه دکتر حمادی ضمن ابلاغ درودهای صدام حسین برای وی، ابعاد تجاوز و دشمنی ایران با عراق و مطامع این کشور در منطقه و جهان اسلام، مواضع مثبت رهبر عراق در همکاری با وساطت های بین المللی و اسلامی و نیز ادامۀ لجاجت ایران و پافشاریش بر تجاوز علیه عراق را تشریح کرد.»(2)

15

آقای حسین شیخ الاسلام معاون سیاسی وزیر امور خارجه که برای برخی رایزنی های سیاسی به شش کشور آسیایی (پاکستان، سریلانکا، بنگلادش، نپال، مالزی، ویتنام) سفر کرده بود،(3) پس از بازگشت به کشور امروز در مصاحبه ای دربارة نتایج سفر خود گفت: در تمام کشورها با رویی گشاده مورد استقبال قرار گرفتیم و از آنجا که مواضع ما، از جمله

ص: 43

شرایط اصولی تحقق آتش بس، به حق است، مورد قبول همه قرار گرفت و تمامی رؤسای جمهوری که با آنها دیدار شد، پذیرفتند که چنانچه عراق به ایران حمله نکرده بود، رژیم صهیونیستی هرگز جرئت حمله به لبنان را پیدا نمی کرد. وی افزود: در این ملاقات ها - که مدت هرکدام بیش از یک ساعت بود - به صراحت توضیح داده می شد که به همان دلایلی که صلاح نیست کنفرانس سران در بغداد برگزار شود، به همان دلایل، کنفرانس فوق العادة وزرای خارجه نیز نباید در بغداد تشکیل شود، چرا که اگر از جنبة امنیتی، مسئله عدم برگزاری کنفرانس سران در پایتخت رژیم وابستة صدام مطرح است، جان وزرای امور خارجه نیز کم اهمیت تر از جان سران نیست و چنانچه اصول و پایه های جنبش عدم تعهد مطرح است، تشکیل اجلاس وزرای خارجه در بغداد تأیید تجاوز و جنگ تحمیلی است.

معاون وزیر خارجۀ ایران سپس گفت: در دیدار با مقامات این شش کشور آسیایی، تأکید شد که در صورت تشکیل این اجلاس در بغداد، بسیاری از اعضا از جمله کشورهای مترقی جنبش عدم تعهد در آن شرکت نخواهند کرد که این مسئله برای جنبش یک شکست سنگین خواهد بود.(1)

16

بشیر جُمیَّل کاندیدای حزب "کتائب" (فالانژیست ها)، امروز به مدت شش سال به ریاست جمهوری لبنان انتخاب شد. رادیو دولتی بیروت بعدازظهر امروز اعلام کرد که در دومین دور رأی گیری در مجلس لبنان، بشیر جُمیل با 57 رأی بدون رقیب به ریاست جمهوری لبنان انتخاب شد. این رادیو گزارش داد: در دور اول رأی گیری، بشیر جُمیل با 58 رأی در مقابل تنها رقیب انتخاباتی که دو رأی به دست آورده بود، حد نصاب لازم را کسب نکرد.

همۀ جوامع مسلمان و چپ گرای لبنان، اصل برگزاری انتخابات در کشور تحت اشغال لبنان و همچنین کاندیداتوری بشیر جُمیل، متحد تمام عیار صهیونیسم را به کلی مردود اعلام کرده بودند. این رأی گیری در یک مدرسۀ نظامی که اعضای مسیحی مجلس لبنان در آن گرد هم آمده بودند، انجام شد.

"شیخ حسن خالد" مفتی لبنان و "شیخ محمدمهدی شمس الدین" معاون رئیس شورای عالی شیعیان لبنان، در بیانیه ای خواستار تعویق انتخاب رئیس جمهور جدید لبنان شده بودند تا وحدت لبنان حفظ و از تفرقه افکنی جلوگیری شود. در این بیانیه آمده است: انتخاب رئیس جمهور

ص: 44

لبنان باید بر اساس توافق واقعی انجام شود. تا دولت آینده بتواند روی پای خود بایستد، اما اوضاع کنونی خبر از یک از هم پاشیدگی خطرناک می دهد.

نمایندگان گروه های مسلمان و چپ گرا به نشانۀ اعتراض به نحوۀ انتخاب جُمیل که در زمان اشغال لبنان به دست نیروهای اسرائیل انجام می شد جلسه پارلمان لبنان را تحریم کرده بودند. ولید جنبلاط رهبر چپ گرایان، چندی قبل گفته بود در صورت انتخاب بشیر جُمیل به ریاست جمهوری لبنان کشور با یک دیکتاتوری روبه رو خواهد شد.

بشیر جُمیل جانشین الیاس سرکیس می شود که مدت ریاست جمهوری وی اول مهر پایان می یابد. به دنبال انتصاب بشیر جُمیل، صهیونیست ها و فالانژیست ها در بخش شرقی بیروت به نشانۀ پیروزی اقدام به تیراندازی کردند.

دلیل مخالفت گروه های چپ گرا و مسلمانان (شیعه و سنی) با بشیر جُمیل، نقش وی در جریان جنگ در لبنان که در سال های 1975 و 1976 (1354 و 1355) به اوج خود رسید و همکاری آشکار نیروهای وی با اسرائیلی ها در جریان تجاوز اخیر رژیم صهیونیستی به لبنان بیان شده است.(1)

به گزارش آسوشیتدپرس به مناسبت انتخاب بشیر جُمیل به سمت ریاست جمهوری لبنان، رونالد ریگان رئیس جمهور امریکا، پیام تبریکی برای وی فرستاد. ریگان همچنین از پارلمان لبنان به دلیل انتخاب جُمیل عمیقاً اظهار رضایت کرد. همچنین به گزارش یونایتدپرس، سخن گوی وزارت خارجۀ اسرائیل نیز از انتخاب بشیر جُمیل استقبال کرد و آن را یک موفقیت برای دموکراسی خواند. وی گفت: «این یک دستاورد بزرگ و یک روز بزرگ برای دمکراسی ما است.»

بنابر گزارش یونایتدپرس، "پطرس غالی" وزیر مشاور در امور خارجه مصر دربارة انتخاب بشیر جُمیل گفت که کشورش حاضر است تحت شرایطی از بشیر جُمیل حمایت کند. غالی افزود:«اگر بشیر جُمیل خواستار آشتی باشد و استقلال و تمامیت ارضی لبنان را حفظ کند، ما از وی حمایت خواهیم کرد.»(2)

17

به رغم حمایت ایران از مبارزات مردم فلسطین و همگرایی مسئولین فلسطینی با سیاست های ایران، تعداد اندکی از مقام های فلسطینی به دلیل وابستگی به رژیم عراق، مواضعی علیه ایران اتخاذ می کنند.

روزنامۀ فرانسوی "لوماتن" امروز در گزارشی دربارۀ نحوۀ استقبال مقام های عراقی از آن دسته از فلسطینی هایی که به عراق سفر کرده اند، نوشت: یک هیئت رسمی عراقی و یک گروه کوچک فلسطینی از 135 مبارز سازمان آزادی بخش فلسطین - که اکثریت آنها را اعضای طرفدار عراق تشکیل می دهند - هنگام ورود به بغداد استقبال کردند. لوماتن افزود:

ص: 45

به گفتۀ خبرگزاری عراق، رئیس مبارزان رانده شده گفته است که خود وی و گروه همراهش امید دارند، بتوانند در کنار عراقی ها در مبارزه علیه تجاوزگر ایرانی شرکت کنند.(1)

این درحالی است که یک مقام فلسطینی در بلگراد از رفتار مقامات سوری با ایرانیان داوطلب اعزام به لبنان انتقاد کرد. وی گفت: سوریه اجازۀ عزیمت ایرانی ها به بیروت را نداده و آنها را تقریباً به حالت زندانی در یکی از پایگاه های دمشق نگاه داشته است، به طوری که هیچ یک از مقامات فلسطینی امکان ملاقات با آنان را ندارند.(2)

ضمیمه گزارش 8

خبرگزاری جمهوری اسلامی گزارشی از وضعیت امنیتی و نظامی استان آذربایجان غربی در مردادماه تهیه کرده است. در این گزارش به شرح این موارد پرداخته شده است: راه اندازی قرارگاه حمزه و بازتاب آن در میان گروه های مسلح غیرقانونی؛ اقدامات این گروه ها در ماه گذشته؛ محدودیت آمد و شد در جاده های مواصلاتی استان به خصوص جادۀ سلماس - ارومیه و راه های مواصلاتی به سردشت و تسلط نسبی گروه ها بر این جاده ها و تأثیر پی آمد این امر بر مردم منطقه خصوصاً کشاورزان.

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، استان آذربایجان غربی در مردادماه سال جاری با مشکلات سیاسی، نظامی، اقتصادی و اجتماعی بسیاری روبه رو بوده است؛ از جمله با تأسیس قرارگاه "حمزه سیدالشهدا" در ارومیه و به دنبال سخنرانی سرهنگ صیاد شیرازی در پادگان این شهر، حزب منحلۀ دمکرات و گروه های مستقر در این منطقه عکس العمل های شدیدی نشان داده اند. گروه های ضدانقلاب از نیمۀ دوم مرداد به طور مرتب در پایگاه های مستقر در نقاط مختلف استان یا راه های اصلی شهرهای کردنشین و مناطق نزدیک به این قرارگاه، درگیری ایجاد کرده یا به حملات ایذایی پرداخته اند، با این حال گروه های مسلح غیرقانونی تا کنون جرئت نزدیک شدن به شهرستان ارومیه را نداشته اند. با وجود این، گروه های تجزیه طلب در اواخر مردادماه، سه بار به حوالی کارخانۀ قند ارومیه حمله کردند که در یکی از این حملات 3 غیرنظامی به شهادت رسیدند.

ضدانقلابیون - که به نقل از برخی منابع خبری، افراد به اصطلاح "ارتش رهایی بخش ایران" (آرا)(3) نیز در میان آنها هستند - مقر خود را در نزدیکی روستای خانقاه سرخ دایر کرده اند و با اطلاع از اینکه جاده های منتهی به شهر ارومیه از ساعت 6 بعد از ظهر به بعد بسته و عبور و مرور وسایل نقلیه قطع می شود، ناامنی هایی را در روستاهای منطقه ایجاد کردند. ضدانقلابیون که به خوبی می دانستند، عبور و مرور شبانه برای اهالی ارومیه تنها از مسیر ارومیه به سلماس مقدور است، با مسدود کردن این راه، فشار فراوانی را بر مردم مسلمان این منطقه وارد آوردند. البته درگیری ها تنها محدود به این منطقه نیست و در روستاهای شهرهای ماکو، پیرانشهر، مهاباد، سردشت، اشنویه و میاندوآب نیز ادامه دارد. نیروهای شورشی در این مناطق به عملیات ایذایی مانند مین گذاری در راه های فرعی و روستاهای استان می پردازند. به طور کلی، پس از تأسیس قرارگاه حمزه، فعالیت های گروه های شورشی و ضدانقلاب در نیمۀ دوم مرداد، افزایش یافت.

هر چند سکوت یا عکس العمل نشان ندادن قرارگاه حمزه سیدالشهدا به افزایش ناامنی ها، تا حدودی موجب نگرانی مسئولان منطقه از جمله حجت الاسلام حسنی امام جمعۀ ارومیه شد، اما، بر اساس گزارش های رسیده، این قرارگاه از جنوب استان شروع به پاک سازی روستاها کرده است.

ص: 46

در حال حاضر، با وجود تلاش های انجام شده در منطقه، راه های زمینی منتهی به شهر سردشت مسدود است و تردد به این شهر از مسیر هوایی انجام می شود و راه های دیگر استان نیز بین 1 تا 10 ساعت در روز در دست نیروهای جمهوری اسلامی است و در بقیه ساعات گروهک ها بر راه ها مسلط اند. این وضعیت در فروش محصولات کشاورزی و حمل آن به سایر مناطق برای کشاورزان منطقه مشکل ایجاد کرده است.

گفتنی است که در اخبار و گزارش های منتشر شده، بیشتر نام حزب منحلۀ دمکرات برده می شود، در حالی که گروه های دیگری مانند کومه له، مجاهدین خلق، پیکار، چریک های فدایی خلق (اقلیت)، رزگاری و فراریان رژیم سابق نیز در این ناامنی ها دخیل اند.(1)

ص: 47

به رغم تبلیغات گستردة عراق در ناامن جلوه دادن جزیرۀ خارک، خبرگزاری فرانسه به نقل از "مرکز اجارة کشتی ها" در لندن، اعلام کرد که امروز نیز یک فروند کشتی نروژی با ظرفیت 210 هزار تن بدون هیچ گونه حادثه ای به ترمینال نفتی خارک وارد شده است. بنا به همین گزارش، یک کشتی نروژی دیگر متعلق به مالک کشتی پیشین نیز آماده است پس از تأیید آخرین گزارش ها مبنی بر عادی بودن اوضاع خارک، عازم این جزیره شود. "مرکز اجارة کشتی ها" سپس افزوده است که یک کشتی انگلیسی نیز در راه خارک است که به زودی به این جزیره خواهد رسید.(1)

کانال سوم تلویزیون فرانسه نیز به نقل از منابع آگاه در لندن مدعی شد که در بمباران های

اخیر عراق، 90 درصد از تأسیسات نفتی جزیرۀ خارک آسیب دیده است.(2) از سوی دیگر، روزنامة امریکایی نیوزویک به ناکارآمدی نیروهای هوایی عراق اشاره کرده و صریحاً از کمک کشورهای غربی در ارسال اطلاعات به ارتش عراق خبر داده است. به نوشته نیوزویک: با اینکه دولت های غربی مرتباً اطلاعات کامل و دقیقی از هدف های اقتصادی و نظامی ایران در اختیار خلبانان جنگندة عراقی می گذارند، مأموریت های آنها موفقیت آمیز نبوده است.(3)

20

همزمان با اوج گیری حملات عراق به جزیرۀ خارک و پیامدهای تبلیغاتی آن، برخی منابع خبری از هشدار غیررسمی ایران به کشورهای عرب حامی عراق از مجاری دیپلماتیک خبر دادند. خبرگزاری فرانسه به نقل از برخی منابع و روزنامة لوماتن به نقل از منابع آگاه لندن، خبر مشابهی را در این باره انتشار دادند. بنا به اعلام این منابع، ایران از طریق الجزایر به کشورهای حوزۀ خلیج فارس اطلاع داده است که توانایی مسدود کردن تنگۀ هرمز را دارد.(4) روزنامۀ عرب نیوز چاپ عربستان سعودی نیز در این باره نوشت: در بازار نفت این نگرانی وجود دارد که دولت ایران برای جبران حمایت هایی که کشورهای طرف دار رژیم عراق از صدام می کنند و به عنوان عمل متقابل، خلیج فارس را بلوکه کند.(5)

اما خبرگزاری رویتر اظهارات سخن گوی وزارت نفت را منتشر کرد که از تکذیب تهدید ایران به بستن تنگة هرمز حکایت دارد، رویتر گزارش داد: رضا جعفری سخن گوی وزارت نفت ایران، امروز گزارش های منابع غربی را تکذیب کرد؛ گزارش هایی مبنی بر اینکه کشورش تهدید کرده است تنگۀ استراتژیک هرمز را در مدخل خلیج فارس مسدود می کند. آقای جعفری گفت، این گزارش ها از جانب "محافل امپریالیستی" انتشار یافته است و هدف از آن، توجیه حضور نیروهای امریکا در خلیج فارس و ضربه زدن به اقتصاد ایران است.(6)

21

به رغم آنکه تهدیدهای اخیر عراق تأثیر چندانی در صدور نفت ایران نداشته است، روزنامۀ امریکایی وال استریت ژورنال به تأثیر این تهدیدها در بازار نفت، احتمال گسترش

ص: 49

درگیری ها به عربستان و بروز یک بحران جدید اشاره کرده است. این روزنامه نوشت: به عقیدۀ مدیران شرکت های نفتی، هرچند حمله های عراق آسیب جدی ای به تأسیسات نفتی ایران نرسانده است، اما خریداران و کشتی های نفت کش را مجبور کرده از نزدیک شدن به منطقه بپرهیزند. این امر، نتیجۀ کوشش عراق برای قطع کامل صدور نفت ایران از جزیرۀ خارک است. درگیری های جدید بین دو کشور ایران و عراق در خلیج فارس، قیمت نفت در بازار آزاد را کمی افزایش داده و قیمت نفت سبک از بشکه ای 31 دلار به 60/31 دلار رسیده است.

این روزنامه افزود: سعی عراق برای تعطیل کردن تأسیسات نفتی ایران در جزیرۀ خارک، موضوع مورد گفت وگو در بازار نفتی جهان است. ایران دو میلیون بشکه نفت را که تقریباً 70 درصد صادراتش است از جزیرۀ خارک صادر می کند و قطع این میزان نفت، اثراتی در بازار جهانی نفت خواهد داشت. به علاوه مقامات امریکایی می گویند: این حملات ممکن است ایران را ترغیب کند که تأسیسات نفتی دیگر کشورهای عرب را مورد حمله قرار دهد. یک مقام دولت ریگان در واشنگتن گفت: نگرانی از این است که ایران تلافی عملیات عراق را بر سر دیگر کشورها، خصوصاً پادشاهی عربستان سعودی درآورد.(1)

خبرگزاری فرانسه نیز دربارۀ سکوت کشورهای حاشیة خلیج فارس در برابر تهدید عراق که منافع آنها را هم به خطر خواهد انداخت، گزارش داد: یک هفته پس از تهدید عراق بر ضد جزیرة ایرانی خارک، کشورهای نفت خیز حوزۀ خلیج فارس که خطر گسترش جنگ عراق و ایران نخست آنها را تهدید می کند، همچنان کاملاً سکوت کرده اند. درحقیقت، هیچ یک از شش کشور عربستان، قطر، کویت، بحرین، امارات متحدة عربی و عمان هنوز در مقابل هشدار صریح عراق عکس العمل نشان نداده اند؛ هشداری که به وسیلة شکاری های این کشور به نفت کش های عازم ترمینال اصلی نفتی ایران داده شد و با بمباران این جزیره در چهارشنبۀ گذشته صورت گرفت. این سکوت هنگامی پر معناتر می شود که وزرای دفاع عربستان، قطر و بحرین در همان تاریخ سرگرم بازرسی از پایگاه دریایی جبیل و پایگاه هوایی ظهران بودند که به ترتیب در فاصلة 160 و 200 کیلومتری جنوب شرقی جزیرۀ خارک قرار دارند.(2)

22

حمایت و پشتیبانی برخی کشورهای عرب منطقه از عراق همچنان ادامه دارد و این کشورها از هیچ کمکی در این خصوص دریغ نمی کنند و در مقابل محدودیت هایی را علیه ایران اعمال می کنند.

امروز از بندر "شعیبه" کویت و منطقة مرزی "نویسیب"، 82 تریلر حامل مهمات به سوی عراق رفتند.(3) در بندر "الاحمدی" کویت نیز یک کشتی سوئدی که حامل موشک برای عراق است، پهلو گرفته است.(4) همچنین 32 دستگاه خودرو حامل وسایل نظامی از کشور

ص: 50

اردن به بغداد وارد شده است.(1) با توجه به ادامة جنگ و محدودیت عراق در بسیج نیروهای پشتیبانی کننده دولت این کشور با چاپ اطلاعیه ای در روزنامة "جنگ" چاپ کراچی، 790 تن از اتباع پاکستانی را که تخصص های عمومی مانند رانندگی وسائل سنگین، اپراتوری، معماری، مکانیکی و ... دارند، به کار دعوت کرد. در این آگهی اعلام شده است که تسهیلاتی همچون غذا، خوابگاه، بلیت هواپیما و امکان ارسال حقوق ماهانه به صورت ارز به پاکستان، در اختیار داوطلبان قرار خواهد گرفت.(2)

از سوی دیگر خبرگزاری جمهوری اسلامی از بوشهر گزارش داد که کشورهای عربی حاشیة خلیج فارس اخیراً محدودیت هایی برای ورود لنج های ایرانی به بندرهایشان به اجرا گذاشته اند. به گزارش این خبرگزاری، در چندروز گذشته، ناوچه های نیروی دریایی کویت حداقل چهار لنج ایرانی را که دو فروند آنها حامل کالاهای صادراتی بوده اند، به دلیل داشتن مانیفست (حکم خروج) ایرانی بازگردانده اند و به آنها اجازة ورود به بندر کویت را نداده اند. بر اساس گزارش این خبرگزاری، بحرین نیز از چند ماه پیش ورود لنج های ایرانی را به بندرهایش منع کرده است.(3)

23

نیروهای نظامی ایران هم زمان با درگیری و پیکار با ارتش عراق، با نیروهای شورش گر و ضدانقلاب داخلی در شمال غربی ایران در حال جنگ اند.

امروز نیروهای خودی در منطقة پیرانشهر و تکاب دو عملیات موفقیت آمیز پاک سازی را با حداقل تلفات انجام دادند. سپاه پاسداران پیرانشهر در شمال شرقی این شهر، روستاهای "اشنوزنک"، "بالابان"،" تیله" و "کندور" را پاک سازی کرد. در این عملیات شماری از افراد مسلح غیرقانونی، کشته یا مجروح شدند که جسد یکی از کشته ها در منطقه باقی ماند. وسایل به دست آمده از شورشیان، شامل یک خودرو، چند تلویزیون و مقداری مشروبات الکلی است.(4)

در پاک سازی روستای "گل تپة" تکاب که به دست نیروهای سپاه پاسداران انجام شد نیز 12 تن از نیروهای ضدانقلاب کشته یا زخمی و 20 تن نیز اسیر شدند. در این عملیات بیش از 100 اسلحه و مقداری اسناد و مدارک سازمانی به دست نیروهای خودی افتاد.(5)

24

امام خمینی، امروز در حکمی مأموریت حجت الاسلام سیدموسی موسوی نمایندۀ خود در کردستان را تمدید کردند. متن این حکم چنین است:

«بسم اللَّه الرحمن الرحیم

جناب حجت الاسلام آقای حاج سیدموسی موسوی - دامت افاضاته

همان گونه که قبلاً مأموریت داشتید تا به مشکلات مذهبی و اجتماعی اهالی محروم و مستضعف منطقۀ کردستان رسیدگی نموده و در رفع آنها کوشش نمایید، مقتضی است

ص: 51

ان شاء اللَّه تعالی همان مأموریت را با قاطعیت و تلاش بیش تری پیگیری کرده و با تدبیر و کاردانی خاصی که دارید در رفع نابسامانی های منطقه که معلول بی توجهی و یا دشمنی رژیم منفور گذشته با خلق کرد، و ویرانگری های فرقه های گمراه، خائن و ویرانگر می باشد، سعی کافی را مبذول دارید. امید است ارگان ها و نهادهای دولتی و اهالی محترم آن منطقه - ایدهم اللَّه تعالی - با شما همکاری های لازم را بنمایند. از خدای تعالی موفقیت جنابعالی را در این راه مسئلت دارم. والسلام علیکم و رحمة اللَّه.

2 شهریور ماه 61 - روح اللَّه الموسوی الخمینی»(1)

25

رفتار تروریستی سازمان مجاهدین خلق در مناطق مختلف کشور، از جمله در تهران همچنان ادامه دارد. روابط عمومی کمیتة مرکزی انقلاب اسلامی در اطلاعیه ای اقدامات کمیته های مستقر در تهران را در مبارزه با سازمان مجاهدین خلق برشمرد. طبق این اطلاعیه، دردرگیری های چند روز گذشته و کشف دو خانة تیمی، 13 تن از اعضای این سازمان کشته و 20 تن دستگیر شدند و از نیروهای کمیته نیز یک تن شهید و 2 تن مجروح شدند. تعدادی اسلحه و مقداری از اسناد درون گروهی این سازمان نیز کشف شد. در اطلاعیة کمیته بخشی از این اقدامات چنین آمده است:

«برادران پاسدار در [خیابان] 30 متری "جی" (انتهای خیابان جیحون) به یک اتومبیل پیکان در حال عبور مشکوک شدند. سرنشینان اتومبیل که دو منافق مسلح بودند به سوی برادران پاسدار تیراندازی کردند. به دنبال تیراندازی آنها، برادران پاسدار نیز به سوی سرنشینان اتومبیل آتش گشودند و در نتیجه، یکی از منافقین به هلاکت رسید و دیگری نیز مجروح شد. از داخل اتومبیل حامل این دو منافق، تعدادی اسلحه و مدارک درون گروهی کشف و ضبط شد.

در یک درگیری که بین برادران پاسدار و یک منافق در خیابان اقبال رخ داد، منافق مزبور کشته شد. از این منافق یک قبضه اسلحة کلت کمری و تعدادی اسناد درون گروهی به دست برادران پاسدار افتاد.

یک منافق در خیابان پارک(2) با توسل به زور وارد منزلی شد و قصد اخاذی از صاحب خانه را داشت که یکی از افراد خانه، موضوع را تلفنی به کمیتة محل اطلاع داد. برادران مستقر در کمیته سریعاً خود را به منزل موردنظر رسانده و محل را به محاصرة خود درآوردند. منافق مزبور با دیدن پاسداران قصد داشت نارنجکی را که همراه داشت به سوی آنها پرتاب کند، ولی قبل از اقدام به این عمل، توسط پاسداران به هلاکت رسید.

ص: 52

یک تیم از پاسداران کمیته های انقلاب اسلامی در خیابان دکتر هوشیار یکی از منافقین را که قبلاً شناسایی شده و تحت تعقیب بود، به دام انداخته و پس از محاصره، به وی دستور ایست دادند. منافق مزبور بدون توجه به دستور ایست، به سوی برادران پاسدار تیراندازی کرد که در نتیجه، بین پاسداران و تروریست فراری درگیری مسلحانه به وجود آمد و منافق مزبور به هلاکت رسید. از وی یک کلت کمری و تعدادی اسناد به دست آمد.

در یک درگیری که بین پاسداران کمیته و یک منافق در خیابان 21 متری "جی" (انتهای خیابان هاشمی) رخ داد، فرد منافق به هلاکت رسید و از او یک قبضه کلت کمری کالیبر 38 و ده فشنگ به دست برادران پاسدار افتاد.

برادران پاسدار طی عملیاتی به نام عملیات شهید صدوقی، یک خانۀ امن (تیمی) را چند روز قبل در منطقة شمس آباد شناسایی کردند و با همکاری برادران دادستانی مرکز، برای دستگیری ساکنین خانه که متعلق به منافقین بود، وارد عمل شدند. منافقین که متوجه محاصرة خانه شدند، اقدام به تیراندازی به سوی برادران پاسدار کردند که با پاسخ متقابل پاسداران روبه رو شدند. در نتیجة این درگیری، دو زن و یک مرد که از ساکنان این خانة تیمی بودند به هلاکت رسیدند. از خانة تیمی شناسایی شده نیز تعدادی اسلحه ژ3 و مدارک و اسناد درون گروهی کشف شد. ضمناً در این درگیری به هیچ یک از برادران پاسدار آسیبی نرسید.

همچنین در خیابان پروین اعتصامی (از خیابان های فرعی خیابان دکتر فاطمی) یک خانة تیمی مورد شناسایی برادران کمیته و دادستانی انقلاب اسلامی مرکز قرار گرفت. در این خانة تیمی که به تصرف برادران پاسدار درآمد، سه منافق به هلاکت رسیدند و یک مرد منافق دستگیر شد. در این درگیری یکی از برادران دادستانی به نام علی رضا جاوید به شهادت رسید و دو تن از پاسداران نیز مجروح شدند. از داخل خانة تیمی کشف شده، تعدادی اسلحه ژ3 و ام 3 و مقادیر قابل توجهی اسناد درون گروهی سازمان مجاهدین کشف و ضبط شد.

یک منافق تروریست در تقاطع خیابان خردمند و کریم خان زند با اسلحة کمری، یک روزنامه فروش را به شهادت رساند و هنگام فرار از محل حادثه به محاصره برادران پاسدار درآمد. برادران پاسدار که در حال گشت زنی در خیابان کریم خان زند بودند، با شنیدن صدای گلوله، بدون درنگ خود را به محل حادثه رساندند و منافق مزبور را که پس از ارتکاب قتل قصد فرار از محل را داشت، تعقیب کردند. منافق تروریست که خود را در محاصرة پاسداران دید به سوی آنها تیراندازی کرد و پاسداران نیز به سوی منافق فراری تیراندازی کردند و او را به هلاکت رساندند. منافق تروریست قبل از به هلاکت رسیدن، با نارنجکی که همراه داشت برای به شهادت رساندن برادران پاسدار اقدام به ساختن تلة انفجاری کرد که با هوشیاری برادران پاسدار اقدام وی خنثی شد.»(1)

ص: 53

امروز همچنین در یک درگیری بین نیروهای سپاه خرامه (از توابع شیراز) و عده ای از قاچاق چیان اسلحه، هفت تن از قاچاق چیان دستگیر شدند. در تحقیقات بعدی مشخص شد که از دستگیرشدگان، یک تن عضو سازمان پیکار است و 3 تن وابسته به سازمان مجاهدین خلق و 3 تن نیز قاچاق چی اند. در این درگیری، یکی از نیروهای سپاه زخمی شد.(1)

26

خبرگزاری خلیج از بغداد به نقل از روزنامۀ العراق اعلام کرد: «کریم سنجابی وزیر خارجۀ ایران در دولت مهدی بازرگان، پس از اینکه توانست از ایران فرار کند، به جبهه ملی مخالف ایران در پاریس پیوست ... منابع وابسته به مخالفان ایران تأکید کردند جبهه ملی در آیندۀ نزدیک عملیات مسلحانه خود را علیه رژیم [امام] خمینی افزایش خواهد داد.»(2)

هفته نامۀ اکسپرس چاپ پاریس نیز اعلام کرد که مقامات الجزایر و سوریه به طور خصوصی و محرمانه بر ایران فشار آورده اند تا از اعدام صادق قطب زاده جلوگیری کنند. این هفته نامه افزود: «قطب زاده متهم است که در رأس گروهی از مخالفان در تدارک یک قیام مسلحانه بر علیه جمهوری اسلامی بوده است».

هفته نامۀ اکسپرس در شماره اخیر خود در صفحۀ "وقایعی که باید دنبال شود" می نویسد: «مقامات الجزایر و سوریه به طور خصوصی و محرمانه به دولت ایران فشار می آورند تا از اعدام قطب زاده جلوگیری شود. وزیر اسبق امور خارجۀ ایران که محاکمۀ او از 14 اوت [23 مرداد] شروع شده است، متهم است که در رأس گروهی از مخالفین در تدارک یک قیام مسلحانه بر علیه جمهوری اسلامی ایران بوده است.»(3)

27

تجاوز نظامی حکومت عراق به ایران، نه تنها برخلاف همة موازین انسانی، اسلامی و بین المللی است بلکه این جنایت بزرگ نقض آشکار و مسلم منشور سازمان کنفرانس اسلامی است.

این مطلب بخشی از سخنرانی دکتر علی اکبر ولایتی وزیر خارجۀ ایران در سیزدهمین اجلاس وزیران خارجۀ کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی است که در نیامی پایتخت کشور افریقایی نیجر ایراد شده است. ولایتی روز اول این اجلاس در نطق مهمی دربارۀ مهم ترین مسائل کشورهای اسلامی مطالبی را بیان کرد و در خصوص جنگ ایران و عراق گفت: تجاوز رژیم عراق نه تنها برخلاف کلیۀ موازین انسانی، اسلامی و بین المللی صورت گرفته است، بلکه این جنایت بزرگ، خود نقض مسلم و آشکار منشور سازمان کنفرانس اسلامی نیز به شمار می رود که عراق خود یکی از امضا کنندگان آن است، بنابراین رژیم بعثی عراق با تجاوز آشکار خود به جمهوری اسلامی ایران، عملاً و با وضوح، اصول فوق الذکر را که از مبانی اسلامی منشور سازمان کنفرانس اسلامی می باشد، زیر پا گذاشته است و جا دارد به خاطر این نقض آشکار، از سوی سازمان محکوم و از عضویت آن محروم شود. تجاوز

ص: 54

نظامی رژیم عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، بهترین زمینۀ مساعد را برای افزایش ماجراجویی های رژیم اشغالگر قدس در منطقه فراهم آورد و به این رژیم مزدور و متجاوز، امکان داده است با استفاده از درگیری نیروهای دو کشور ایران و عراق و با احساس ایمنی کامل، جنایات خود در منطقه را یکی پس از دیگری به مرحله اجرا درآورد. گمان نمی کنم بر نمایندگان محترم پوشیده باشد که چنانچه تجاوز رژیم بعثی عراق علیه ایران صورت نمی گرفت، هیچ گاه رژیم صهیونیستی

جرئت و اجازة ارتکاب چنین جنایت موحشی را در لبنان به خود نمی داد.»(1)(2)

در حاشیۀ اجلاس کنفرانس اسلامی، دکتر ولایتی در ملاقاتی با هیئت کویتی در نیجر، دربارۀ جنگ عراق علیه ایران گفت: «ایران هیچ گونه طمع و چشم داشتی به اراضی هیچ کشوری، حتی عراق ندارد، اما تا تحقق شرایط عادلانه و شرافتمندانۀ اعلام شده از سوی جمهوری اسلامی ایران، به مبارزة بی امان برای دفع تجاوز و احقاق حقوق حقۀ خود ادامه خواهد داد.»(3)

28

به دنبال تجاوز رژیم صهیونیستی به جنوب لبنان و هماهنگ با این اقدام، طرح بشیر جُمیّل رئیس جمهور جدید لبنان، مبنی بر اخراج مبارزان فلسطینی از این کشور، آیت الله منتظری پیام اعتراض آمیزی صادر کرد. یادآوری همکاری امریکا و شوروی در این باره، سکوت دولت های عربی و خائنانه خواندن این سکوت؛ توصیه به سران جنبش فلسطین بر تمسک به اسلام و امت مسلمان به جای تکیه بر کشورهای عربی و ...؛ بخش هایی از این پیام است. دراین پیام آمده است:

«این روزها جهان اسلام شاهد جنایتی بزرگ از ناحیۀ امریکا و دستیارانش می باشد. توطئۀ بیرون راندن مبارزین فلسطینی از کشور مظلوم لبنان به دنبال تجاوز وحشتناک صهیونیسم و اشغال آن کشور و قتل عام مسلمانان بی دفاع، زنگ خطری است برای اسلام و تمام کشورهای اسلامی. این توطئۀ بزرگ که با طراحی امریکا و سازش با شوروی به دست نژادپرستان صهیونیست انجام شد، لکۀ ننگی است بر دامان سران کشورهای مرتجع و سازش کار عرب و غیرعرب. اینها با سکوت خائنانۀ خود به امریکا و اسرائیل جرئت دادند که

ص: 55

علی رغم خواست تمام مسلمانان جهان، فلسطینیان آواره را پس از این همه کشتار و جنایات اینچنین متفرق و متشتت به کشورهای زیر سلطۀ امریکا به دور از مرز اسرائیل تبعید نمایند و به نهضت آزادی بخش فلسطین اینچنین ضربه وارد سازند تا امنیت اسرائیل، این دشمن اسلام و خلق عرب را تأمین نمایند. اگر کشورهای اسلامی در همان روزهای اول تجاوز و لشکرکشی اسرائیل به لبنان همچون جمهوری اسلامی جوان ایران با اینکه خود گرفتار تجاوز و جنگ تحمیلی است، با شهامت و صداقت نیروهای مسلح خود را وارد صحنه نموده بودند و مسلمانان لبنان را تنها نمی گذاشتند، اسرائیل هرگز به خود اجازۀ چنین ظلمی بزرگ و جنایات به اسلام و مسلمین را نمی داد و اگر سران جنبش فلسطین بیش از حد خود را به دولت های مرتجع و فریب کار و به وعده و وعید بلوک شرق، وابسته نمی کردند و به جای آن با ملت های مسلمان پیوند مکتبی و دینی برقرار می نمودند، امروز قربانی توطئۀ همین دولت های خائن و دشمنان دوست نما نمی شدند. باید مسئولین جنبش بدانند تا هنگامی که از مردم مسلمان فاصله دارند و خود را گرفتار بازی های سیاسی شرق و غرب نموده و اسلام را به عنوان یک مکتب و ایدئولوژی، اساس مبارزات خود قرار نداده اند، اینان از قدرت خارق العادۀ تعالیم وحی و اتکا به توده های میلیونی مسلمان که منبع و منشأ تمام امکانات اند، غافل اند. تجربۀ حدود 30 سال اشغال فلسطین ثابت نموده که دولت ها نمی خواهند و نمی توانند فلسطین و قبلۀ اول اسلام را آزاد سازند. باید ملت ها را آمادۀ جنگ سرنوشت ساز با صهیونیسم جهانی، این دشمن اسلام و عرب نمود. چرا ملت های مسلمان از تجربۀ زنده و تاریخی ملت مسلمان و قهرمان ایران الهام نمی گیرند؟! انقلاب اسلامی ایران برای نهضت های آزادی بخش جهان بهترین الگو خواهد بود. باید مسئولین مربوطه تجربیات و مایه های مکتبی و فرهنگی این انقلاب را در اختیار مظلومین دنیا قرار دهند. ... ملت مسلمان لبنان بداند با اخراج مبارزین فلسطینی، وظیفۀ او بیش از پیش سنگین شده و اگر او در مقابل این تجاوز ساکت و یا خدای نکرده راضی باشد، در تمام مظالم و جنایات اسرائیل شریک و سهیم خواهد بود. جوانان مسلمان و غیور و علما و روحانیون معظم لبنانی باید با تمام توان و قدرت به مقاومت خود ادامه دهند و نگذارند یک حکومت ضد اسلامی و هم پیمان صهیونیست ها روی کار آید. مرگ با عزت و افتخار بهتر است از زندگی با ذلت و عار. دولت های عربی سازشکار و خائن به آرمان مقدس اسلام و عرب هم بدانند که به فرمودۀ رهبر بزرگ انقلاب حضرت امام خمینی - مدظله - با این وضع ذلت بار که قبول نموده اند، اسرائیل به سراغ همۀ آنها خواهد رفت و به صغیر و کبیرشان ترحم نخواهد کرد. تا کی آنها همچون بردگان در اختیار امریکا و اسرائیل قرار دارند و هر روز به فرمان آنها در پیمان و کنفرانس های استعماری کمپ دیوید و فاس و غیره شرکت می نمایند؟!»(1)

ص: 56

29

آقای هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی تجاوز رژیم صهیونیستی به جنوب لبنان و اخراج مبارزان فلسطینی را از این کشور محکوم کرد. وی در دیدار با گروهی از اعضای اتحادیة انجمن های اسلامی دانشجویان در اروپا و نیز جمعی از بانوان عضو نهضت سوادآموزی کاشمر، ضمن یادآوری اهمیت منطقة خاورمیانه، قتل عام مسلمانان فلسطین و لبنان به دست نیروهای حکومت صهیونیستی و اخراج مبارزان فلسطینی را ناجوانمردانه دانست و گفت: «وضعی که اکنون در لبنان به وجود آمده، اهمیت انقلاب اسلامی ایران را نشان می دهد و حساسیت و سنگینی تکلیف ما را گوشزد می کند.» او کشورهای اسلامی را که حوزه های عظیم نفت دارند، سرزنش کرد که چرا از نفت خود در برابر اسرائیل استفاده نمی کنند. وی افزود: «با وضع موجود لبنان، هیچ توجیهی وجود ندارد که چرا کشورهای اسلامی از نفت خود برای کوتاه کردن دست اسرائیل غاصب از لبنان استفاده نکردند.»

آقای رفسنجانی سپس دربارة دشمنی قدرت های شرق و غرب با انقلاب اسلامی، گفت: «ابرقدرت ها برای سرکوبی جمهوری اسلامی از هیچ حرکتی دریغ نکردند و همة امکانات نظامی، سیاسی، جاسوسی و اقتصادی خود را برای مقابله با انقلاب اسلامی که موج آن جهان را فراگرفته، تجهیز کرده اند؛ از این جهت، مسئلة انقلاب اسلامی برای استکبار جهانی مهم است و در مقابل، وظیفة ما نیز سنگین می شود.»(1)

30

وزارت امور خارجۀ ایران و نمایندگان مجلس شورای اسلامی با انتشار بیانیه های جداگانه، اخراج پناهندگان فلسطینی از لبنان را به شدت محکوم کردند و این اقدام را توطئه ای صهیونیستی و امپریالیستی خواندند. در بیانیه وزارت امور خارجه با محکوم کردن حملۀ اسرائیل به بیروت و کشتار مردم این شهر و پناهندگان فلسطینی و محکوم کردن سکوت دولت های غربی در این واقعه و پی آمد آن، یعنی پراکنده ساختن فلسطینیان در کشورهای عربی، آمده است: «تاریخ 34 سالۀ ننگین رژیم اشغالگر قدس به خوبی نیت پلید این رژیم را برای نابودی اسلام و مسلمین در منطقه، نشان داده است. حضور نیروهای امریکایی و دیگر وابستگان امریکا در لبنان و تکرار نسخۀ صحرای سینا در این کشور برای اشغال کشورهای اسلامی، به خوبی می تواند نقشه های آیندۀ استعمار را در این منطقه از جهان آشکار سازد. تبعید و پراکندن مبارزان فلسطینی در کشورهای عربی و انتخاب رژیم های مزدوری چون اردن و عراق بدین منظور، خود حکایت از همراهی کامل مرتجعین عرب با این نقشه می کند. برگزاری انتخابات ریاست جمهوری لبنان و تحمیل رئیس جمهور وابسته و سرسپردۀ اسرائیل و امریکا به این کشور، در شرایطی که هنوز مبارزین فلسطینی، بیروت را ترک نکرده اند و این سرزمین در اشغال چکمه پوشان رژیم صهیونیستی و سربازان امریکایی

ص: 57

می باشد، خود هشدار گویایی است به مردم مسلمان و مبارز و شیعیان عزیز لبنان که لحظه ای غفلت و کوتاهی در مقابله با نقشه های شیطان بزرگ، بی شک چیزی جز نابودی و خفت و خواری را به دنبال نخواهد داشت. امید است این جریان، درس عبرتی برای مسئولان و مبارزین فلسطینی، جهت جبران اشتباهات و خطاهای گذشته شان باشد و آنها چشم امیدشان را از رژیم های مرتجع و منافقانی که حمایت از آرمان فلسطین را تنها به عنوان سنگری برای حفظ سلطۀ ننگین خویش بر توده های مسلمان و عرب برگزیده اند، بردارند و راه نجات را تنها در اسلام عزیز و رو آوردن به مردم مسلمان منطقه بدانند و از تکیه بر دول سرسپرده خودداری کنند. وزارت امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران ضمن محکوم کردن توطئۀ امریکایی اخراج مبارزین فلسطینی از لبنان و پراکنده ساختن آنها در کشورهای عربی، اعلام می کند که مردم مسلمان و کشورهای مترقی منطقه باید برای مقابله با تجاوزها و نقشه های آتی امریکا و رژیم صهیونیستی، مانند تحت فشار قرار دادن جمهوری اسلامی ایران و دول پیشرو منطقه، حاکمیت قرارداد ننگین کمپ دیوید و تثبیت نظام بعثی صهیونیستی عراق، آماده باشند و بدانند تا هنگامی که استکبار جهانی در این نقطه از جهان حضور دارد، در هر زمان باید انتظار چنین فاجعه ها و جنایت هایی را داشت.»(1)

نمایندگان مجلس شورای اسلامی ایران نیز با انتشار بیانیه ای توطئة خروج فلسطینیان از لبنان را محکوم کردند. در این بیانیة آمده است: «ما مطمئن هستیم سلاح هایی که امروز از دست رزمندگان فلسطین و دیگر مبارزان در لبنان فروافتاده است، در دست میلیون ها مسلمان مقاوم قرار گرفته و سلطة ابرقدرت ها بر منطقه و موجودیت رژیم اشغالگر فلسطین را نشانه خواهد رفت.»(2)

31

دکتر علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجة جمهوری اسلامی ایران که از روز گذشته برای شرکت در سیزدهمین اجلاس وزیران خارجة کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی به نیامی پایتخت کشور افریقایی نیجر، سفر کرده است، نطق مهمی در این اجلاس ایراد کرد. وی در سخنانش، به مسائل مختلف جهانی از جمله اخراج مبارزان فلسطینی از لبنان، تجاوزات صهیونیست ها، اشغال افغانستان و... پرداخت و پیشنهادهایی به این کنفرانس عرضه کرد. ولایتی دربارة مسئلۀ اسرائیل گفت:

«سازمان کنفرانس اسلامی از بدو پیدایش خود تا کنون بیش از هر موضوع دیگری مسئلة فلسطین را مورد توجه قرار داده و بیش ترین قطعنامه ها را در این مورد صادر کرده است، ... اما تعجب در این است که برخی از کشورهایی که به این قطعنامه ها رأی مثبت می دهند، در عین حال، مهم ترین روابط سیاسی، اقتصادی و نظامی را با این ابرجنایت کار تاریخ بشریت حفظ کرده و با سرازیر ساختن میلیاردها بشکه از ارزشمندترین ثروت های

ص: 58

خود به این کشور و سپردن میلیاردها دلار از دارایی های خود در بانک های امپریالیستی، به آنان امکان می دهند با توان بیش تر و خاطری آسوده به کمک های همه جانبة خود به رژیم صهیونیستی ادامه دهند و بمب ها و موشک های مخرب را که از برکت سرمایه های همین کشورهای اسلامی تولید می کنند، بر سر ملت مظلوم و دردمند فلسطین و لبنان فرو ریزند. رژیم اشغالگر قدس با استفاده از تشتت و عدم وحدت تأسف باری که بر دنیای اسلام حکم فرماست، سبعانه به قلع و قمع مسلمانان مبارز فلسطینی، لبنانی و سوری پرداخته و نهضت رهایی بخش فلسطین را در معرض نابودی قرار داده و این در حالی است که این نهضت از پشتیبانی کشورهای اسلامی که همه جا خود را حامی ملت فلسطین قلمداد می کنند نیز محروم مانده است.»

وزیر امور خارجة کشورمان با اشاره به اعزام نیرو از ایران به لبنان در نخستین روزهای تجاوز صهیونیست ها به این کشور، گفت: «ما بارها اعلام کرده ایم که مسئلة فلسطین از نظر ما یک راه حل بیشتر ندارد و آن متشکل ساختن توده های میلیونی مسلمان منطقه و رویارویی مستقیم و قهرآمیز با رژیم اشغالگر قدس است، زیرا به کرات تجربه کردیم که این رژیم نیز چون دیگر زورگویان تاریخ، هیچ منطقی جز منطق زور نمی فهمد.»

دکتر ولایتی در پایان سخنان خود پیشنهاد شش ماده ای هیئت نمایندگی ایران را که قبلاً برای تصویب و اجرا به کمیته های کارشناسی کنفرانس عرضه شده بود، قرائت کرد که عبارت بودند از:

«1- اعمال مجازات های شدید علیه امریکا که آشکارا در کنار رژیم صهیونیستی ایستاده است.

2- تجدیدنظر در روابط سیاسی کشورهای عضو کنفرانس اسلامی با امریکا.

3- بررسی فعالیت های سیاسی و اقتصادی رژیم اشغالگر قدس در افریقا و طرق جلوگیری از آن.

4- بررسی نقش مسیونرهای مسیحی در افریقا و چگونگی ممانعت از اجرای این نقش.

5-. بررسی خطر نفوذ استعماری ابرقدرت ها و ایجاد پایگاه های علنی و غیر علنی توسط آنان در سرزمین های اسلامی و اعلام موضع صریح کنفرانس در این زمینه.

6- تأکید مجدد بر قطعنامه های پیشین کنفرانس اسلامی در زمینۀ مجازات رژیم مصر.»(1)

رادیو کلن دربارة این اجلاس گزارش داد: وزرای خارجة کنفرانس اسلامی، امروز اوضاع لبنان، جنگ عراق و ایران و مسئلة افغانستان را مورد بررسی قرار دادند. کمیتة سیاسی کنفرانس اسلامی دربارة طرح قطعنامه ای دربارة لبنان، به مشورت پرداخته که در آن، لشکرکشی اسرائیل به لبنان محکوم شده است.(2)

ص: 59

32

امروز یک هیئت از کنگرة امریکا به سرپرستی "هنری سولارز" عضو کمیتة روابط خارجی این کنگره، وارد عراق شد. رسانه های گروهی غرب در برابر مسافرت این هیئت سکوت کرده اند. تنها خبری که امروز دراین باره انتشار یافت، ملاقات این هیئت با مقام های عراقی بود که خبرگزاری عراق آن را اعلام کرد. بنا به گزارش این خبرگزاری "نعیم حداد" رئیس مجلس ملی عراق، امروز با هنری سولارز عضو کمیتة روابط خارجی کنگرة امریکا که در رأس هیئتی از عراق دیدن می کند، ملاقات و مذاکره کرد. این مذاکرات دربارة اوضاع جاری اعراب و جهان، به ویژه جنگ عراق و ایران و تهاجم اسرائیل به لبنان بوده است.(1)

33

در پی حملات نیروی هوایی عراق به پایانه های نفتی ایران در جزیرۀ خارک و احتمال افزایش قیمت جهانی نفت، کمپانی های بزرگ نفتی جهان در تلاش برای کاهش قیمت نفت هستند.

دربارة وضعیت جدید بازار نفت و سازمان اوپک، مانع سعید العتیبه وزیر نفت امارات متحدة عربی، در مصاحبه ای گفت: کمپانی های بزرگ نفتی جهان در نظر دارند اوپک را مجبور کنند تا قیمت پایة نفت خود را کاهش دهد، ولی اوپک در نظر دارد قیمت پایة نفت را در سطح 34 دلار حفظ کند. وی افزود: پادشاهی عربستان سعودی تا کنون تخفیفی در قیمت نفت خود قائل نشده است و میزان تولید نفت خام این کشور از 7 میلیون به 5/5 میلیون بشکه در روز رسیده است. همچنین منابع اوپک می گویند: لیبی و ایران نفت خود را با تخفیف بسیاری می فروشند و میل چندانی به شرکت در جلسة مشاورتی نیز نشان نمی دهند. العتیبه همچنین گفت: افزایش صادرات مکزیک که عضو اوپک نیست، تلاش این سازمان را برای کنترل بازار نفت، با عدم موفقیت روبه رو کرده است.(2)

34

بشیر جُمیل در مصاحبه ای پس از انتخاب شدن به ریاست جمهوری لبنان، بدون اشاره به حضور نیروهای نظامی رژیم اسرائیل در جنوب لبنان، بر خروج همۀ نیروهای سوری و فلسطینی از جنوب لبنان تأکید کرد. وی در این مصاحبه اعلام کرد: تا زمانی که حتی یک سوری یا فلسطینی در لبنان باقی است، ما به خود اجازه نمی دهیم که سلاحمان را کنار بگذاریم. ما دیگر نیروی کوچکی نیستیم. وی افزود: ما در جنگ خود پیروزیم و این مهم ترین مسئله ای است که من به آن فکر می کنم. گزارش روزنامۀ جمهوری اسلامی دراین باره چنین است:

«جُمیل خواستار یک لبنان دمکراتیک از نوع غربی شد که دوست امریکا و غرب باشد و به عنوان قسمتی از جهان آزاد غرب محسوب شود. وی سپس افزود: ما می خواهیم منافع امریکا در منطقه را حفظ کنیم، حالا اگر بگویند که ما فاشیست و چیزهای دیگری مانند آن

ص: 60

هستیم، اشکالی ندارد. در بازتاب انتخاب جُمیل به ریاست جمهوری لبنان، آسوشیتدپرس به نقل از مطبوعات اسرائیل چنین گزارش داد:

روزنامة معاریو نوشته است که بشیر جُمیل چند روز قبل از منصوب شدن به ریاست جمهوری لبنان، به اسرائیل گفت که امیدوار است ظرف دو ماه آینده یک پیمان صلح با اسرائیل امضا کند.

روزنامة داور نیز نوشته است که آخرین سفر جُمیل به تل آویو، در جریان پنج روز اول تجاوز اسرائیل به لبنان صورت گرفت. وی در این سفر پیشنهاد کرد که نیروهای فالانژ تحت فرماندهی خود را هماهنگ با نیروهای در حال پیشروی اسرائیل، در جنوب لبنان مستقر کند. به نوشتة روزنامة داور، حکومت اشغالگر قدس چند روز قبل از تجاوز به لبنان، کوشیده است تا با کمک بشیر جُمیل فرماندۀ نیروهای فالانژ، فعالیت این نیروها را با ارتش صهیونیستی هماهنگ کند. این روزنامه همچنین افزوده است، بشیر جمیل چند روز قبل از جنگ، به اسرائیل سفر کرده و مذاکراتی دراین باره با مقام های اسرائیلی انجام داده است. روزنامة داور در پایان گزارش خود آورده است، جمیل از سال1976 (1355) تا کنون بارها از اسرائیل دیدار کرده و شیمون پرز وزیر دفاع وقت رژیم صهیونیستی، نخستین تماس های نزدیک میان فالانژیست های لبنان و اسرائیل را برقرار کرده است. ازآن پس، جُمیل به طور مرتب با مقامات صهیونیستی ملاقات داشته است.

درحالی که امریکا، اسرائیل، مصر و سازمان ملل متحد انتخاب جُمیل را قانونی خوانده و آن را تأیید کرده اند، مطبوعات سوریه این انتخاب را غیرقانونی و مُضحک دانسته اند. روزنامة الثوره در پنج ستون با عنوان های "کمدی انتخاب جُمیل زیر سایة سرنیزه های اسرائیلی انجام گرفت" و "رئیس جمهوری یا فرمانداری نظامی لبنان به دست اشغالگران افتاد"، نوشت: این انتخابات نمایشی، به رغم ارادة مردم لبنان و با حمایت تانک های اسرائیلی انجام گرفت و ادامة تعرض اسرائیل به لبنان قلمداد می شود.»

روزنامة تشرین نیز انتخابات نمایشی برای گزینش بشیر جُمیل را جعلی توصیف کرد و افزود: دار و دستۀ جمیل با توسل به انواع فشارها و حتی کشتن برخی اعضای مجلس کوشیدند تا نامزد ریاست جمهوری امریکا را به مردم لبنان تحمیل کنند.

دراین حال واینبرگر وزیر دفاع امریکا، طرح خروج نیروهای خارجی از لبنان را اعلام کرد. وی دربارۀ این طرح گفت: تحولات منطقه در سه مرحله صورت می گیرد: مرحلۀ اول، تخلیۀ نیروهای سازمان آزادی بخش فلسطین از بیروت و مرحلة دوم، نظارت بر تخلیۀ هرچه زودتر لبنان از نیروهای اسرائیلی، سوری و خارجی. واینبرگر در خصوص مرحلۀ دوم تصریح کرد که هیچ گونه تاریخی برای خروج صهیونیست ها از لبنان در نظر گرفته نشده است. وی مرحلة سوم را بازسازی دولت لبنان بر اساس الگوهای مناسب اعلام کرد.(34)

ص: 61

35

در آن سوی مرزهای غربی ایران مجاهدین عراقی به یک ستون نظامی عراق در محور سیدصادق - حلبچه حمله کردند که بر اثر آن 5 نفر از نیروهای نظامی عراق کشته و 3 تن نیز به دست نیروهای مجاهد اسیر شدند. همچنین یک نفربر ارتش عراق به غنیمت نیروهای مهاجم درآمد.(1)

ص: 62

37

به گزارش خبرگزاری فرانسه از ابوظبی، به دنبال تهدیدهای عراق مبنی بر حمله به خارک و در پی افزایش حق بیمه برای کشتی هایی که به خلیج فارس می آیند، صفی از نفت کش ها و کشتی های باری در دهانة خلیج فارس و تنگة هرمز تشکیل شده است. به گزارش منابع نزدیک به شرکت های کشتی رانی ابوظبی، در حال حاضر بین 40 تا 50 کشتی، از جمله چند نفت کش غول پیکر، در سواحل بندرهای فجیره و خور فکان در سواحل امارات عربی متحده لنگر انداخته اند.از این بندرها که از منطقۀ خطر حملات هوایی عراق فاصلۀ بسیاری دارد، از آغاز جنگ ایران و عراق برای توقف کشتی ها، استفاده می شده است، ولی در هفته های اخیر و به دنبال تهدیدهای عراق، پهلوگیری کشتی ها در این سواحل افزایش بیشتری داشته است. همزمان با این تغییرات، کمپانی های نفتی در امارات عربی متحده پمپاژ نفت را 50 درصد افزایش داده اند.(1)

خبرگزاری رویتر نیز از افزایش نسبی قیمت نفت و بروز برخی نگرانی ها در بازارهای نفت خبر داد و مجدداً تکذیب ایران مبنی بر بستن تنگۀ هرمز، را یادآور شد: منابع بازار نفت روتردام گزارش دادند، قیمت های نفت خام در بازار آزاد روتردام - که مرکز قیمت گذاری بازار نفت محسوب می شود - با توجه به آخرین گزارش ها از جنگ ایران و عراق کمی افزایش یافته است. همین منابع گفتند در بازار نفت، قیمت نفت خام سبک پادشاهی سعودی بشکه ای 32 دلار و 20 سنت اعلام شده است، حال آنکه این قیمت در هفتۀ گذشته 5/30 دلار بوده است. همچنین گفته شده گزارش های مربوط به تهدید عراق مبنی بر بمباران ترمینال نفتی ایران در جزیرۀ خارک، به تحکیم قیمت نفت کمک کرده و درعین حال سبب خوش بینی در بازار آزاد روتردام شده است. این گزارش همچنین حاکی است، بعضی از معامله گران نفتی که مطمئن نیستند این افزایش قیمت را تا چه اندازه ای باید به افزایش تقاضا نسبت دهند، با قیمت های جدید محتاطانه برخورد کرده اند. به علاوه، یک معامله گر نفتی در لندن گفت: هنوز مشکل است بتوان در خصوص خرید و فروش نفت خام صحبتی کرد. منابع بازار نفت اظهار داشتند، ایران در حال حاضر روزانه دو میلیون بشکه نفت صادر می کند که این میزان را می توان به راحتی تأمین کرد. برای مثال، تولید نفت پادشاهی سعودی به حدی رسیده که می تواند کمبود این مقدار نفت را در بازارهای نفتی جهان جبران کند. بنابر این گزارش، معامله گران نفتی می گویند که قیمت های جدید نفت با توجه به تداوم بمباران جزیرة خارک از طرف عراق و احتمال بسته شدن تنگۀ هرمز از طرف ایران، تعیین شده است. اما در همین حال یکی از مقامات رسمی ایران از تهران به خبرگزاری رویتر گفته است، گزارشهای مربوط به تهدید ایران مبنی بر بستن تنگۀ هرمز کذب محض است.

ص: 64

لازم به یادآوری است که این تنگه، راه ارتباط آبی بین کشورهای نفت خیز منطقه، یعنی ایران، پادشاهی سعودی، امارات متحدۀ عربی، قطر و کویت با جهان محسوب می شود و از این منطقه روزانه در حدود 9 میلیون بشکه نفت به جهان صادر می شود و این مقدار یک پنجم کل نفت مصرفی جهان غیر کمونیست است.(1)

خبرگزاری رویتر همچنین دربارة تأثیر حوادث اخیر در نرخ بیمه و رفت و آمد نفت کش ها به جزیرة خارک، اعلام کرد:

دلال های نفتی لندن گفته اند نرخ بارگیری تانکرها از جزیرة خارک به سرعت افزایش یافته است و صاحبان کشتی های اسکاندیناوی، یونان، امریکا و فرانسه، از دولت های خود هشدارهایی دربارة بارگیری نفت در جزیرة خارک دریافت کرده اند. به گفتة این دلال ها، ده درصد به هزینة حمل هر بشکه نفت ایران افزوده شده است.(2)

38

15 نقطۀ استراتژیک در نوار مرزی غرب ایران، هنوز در تصرف ارتش عراق است. فرماندۀ لشکر 81 زرهی باختران در گفت وگوی مطبوعاتی خود اعلام کرد که به رغم ادعاهای عراق مبنی بر عقب نشینی به مرزهای بین المللی، هنوز نفت شهر و 15 نقطۀ استراتژیک دیگر در نوار مرزی غرب کشور، همچنان در تصرف نیروهای عراقی است. وی در تشریح این مطلب گفت: با وجود اعلام عقب نشینی ارتش عراق به مرزهای بین المللی، هنوز مناطق استراتژیک دشت خفته، آق داغ، تپه رش، شاخ بزنیان، شوال دره، تنگ حمام، بیشگان، زینل کش، نفت شهر، سومار و ارتفاع 363، کنجان چم، بهرام آباد و مهران در اشغال مزدوران بعثی قرار دارد. فرماندۀ لشکر81 زرهی باختران با اشاره به جمع آوری حدود 200 هزار مین و تله های انفجاری در مناطق آزاد شده، گفت: هرچند در تمامی این مناطق، برتری آتش نیروهای رزمنده ایران همچنان ادامه دارد، اما دشمن با توپخانه سنگین خود، شهرهای این مناطق را هدف قرار می دهد.(3)

39

نیروهای مسلح جمهوری اسلامی هم زمان با درگیری در جبهه های جنگ با ارتش عراق، مشغول پاک سازی نیروهای شورشی و ضد انقلاب از مناطق شمال غربی ایران هستند.

در عملیاتی با نام شهید کیا صادق در منطقة کامیاران که با هدف پاک سازی منطقة "ژاورود" در غرب جادة سنندج - کامیاران انجام شد، نیروهای عمل کننده موفق به تأمین اهداف مورد نظر شدند. در این عملیات که به همت نیروهای پاسدار متشکل از گردان جندالله و پیشمرگان مسلمان کُرد و با پشتیبانی هوانیروز و توپخانة ارتش انجام گرفت، روستاهای "سرسو بالا"، "سرسو پایین" و "هادی آباد" که از اهداف اصلی عملیات بودند، آزاد شدند. در این عملیات 33 تن از نیروهای ضدانقلاب کشته و تعدادی زخمی شدند و یک تن از نیروهای حزب دمکرات نیز به اسارت نیروهای خودی درآمد.(4)

ص: 65

در محور میاندوآب، عملیات پاک سازی کوه "نظرکان" با موفقیت کامل به انجام رسید و نیروهای اسلام در این ارتفاع مستقر شدند. در این عملیات، دو تن از عناصر مسلح غیرقانونی کشته شدند و تعدادی اسلحه نیز کشف و ضبط گردید.(1)

همچنین در منطقة عمومی بانه (آبادی نوده) بین گروه ضربت سپاه و چته های سازمان کومه له درگیری رخ داد که از چته های کومه له سه تن کشته و دو تن مجروح شدند و از نیروهای خودی نیز یک بسیجی شهید و دو تن زخمی شدند.(2)

در همین محور، یک خودرو لشکر 28 پیادة سنندج با مین برخورد کرد که بر اثر انفجار مین، یک سرباز مجروح شد.(3)

40

امروز عناصر سازمان مجاهدین خلق در شهرهای تهران، رشت و اراک دو عملیات ترور انجام دادند. در منطقة 5 (غرب تهران)، یک تیم عملیاتی سازمان دو نفر از اعضای بسیج را به شهادت رساندند. همچنین عناصر این سازمان ساعت 12 ظهر در خیابان گرگان به سوی یک مغازة معاملات ملکی تیراندازی کردند که یک عابر شهید و شاگرد مغازه نیز مجروح شد.(4)

در شهرستان رشت نیز یک خودرو جهادسازندگی با سه سرنشین هدف رگبار مسلسل های دو عضو سازمان مجاهدین خلق قرار گرفت که دو تن از سرنشینان خودرو به شهادت رسیدند و شخص سوم که روحانی بود(5) مجروح شد.(6)

همچنین ساعت 20:30 امروز، عناصر سازمان مجاهدین خلق با پرتاب نارنجک در مقابل مسجد مستوفی (محل برگزاری نماز جمعة رشت) پنج رهگذر را مجروح کردند.(7)

در اراک نیز یک تیم عملیاتی این سازمان، فرماندۀ کمیته های انقلاب اسلامی این شهر (مصطفی حق شناسی) را هنگام رفتن به محل کارش در ساعت 6:30 شهید کردند.(8)

41

روابط عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منطقۀ 10 (تهران و حومه) در اطلاعیه ای از کشته و دستگیرشدن 58 تن از اعضا و کادرهای اصلی سازمان مجاهدین خلق و سایر گروه های ضد انقلابی در کرج خبر داد. در این اطلاعیه، ضمن معرفی مسئولیت برخی افراد دستگیرشده و همچنین برخی منابع مالی و پشتیبانی که به سازمان کمک می کردند، آمده است:

«برادران جان بر کف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پایگاه کرج در یک حرکت گستردۀ اطلاعاتی و عملیاتی که با همیاری سازمان اطلاعات 36 میلیونی امت حزب الله همراه بود،

ص: 66

در مرداد سال جاری موفق شدند 58 تن از کادرهای اصلی تشکیلاتی، نیروهای تدارکاتی و سمپات های سازمان منافقین را در این شهر کشته و یا دستگیر نمایند. در این عملیات که در پی انهدام لانه های عنکبوتی منافقین [انجام شد،] 28 تن از اعضای بخش تدارکات و سرمایه داران وابسته به سازمان و 6 نفر که با پوشش عنوان محترم پزشکی با این گروهک ملحد همکاری داشتند، دستگیر شدند. همچنین مسئول کارگری منافقین در کرج، مسئول روابط منافقین، مسئول گروهک مضمحل شدة پیشگام در کرج و چندین نفر از اعضای مؤثر گروهک های محارب پیکار و دیگر گروهک های امریکایی [دستگیر شدند] و مقادیر زیادی اسلحه، کلت کمری، نارنجک و مدارک مهم درون سازمانی به دست جان بر کفان پاسدار افتاده است. لازم به تذکر است افراد دستگیرشده اکثراً از عوامل نفوذی در ارگان ها و ادارات دولتی بوده و با سوء استفاده از بیت المال ملت محروم و مستضعف، بخشی از تدارکات سازمان منافقین را تأمین می کرده اند.»(1)

42

«ما امروز می توانیم شهرهای عراق را بمباران کنیم، اما نمی کنیم؛ ما پایبند به اسلام عزیز هستیم. ما هر لحظه اراده کنیم قادریم مراکز صنعتی عراق را به آتش بکشیم که در صورت ادامة حملات ناجوانمردانة دشمن، این کار را خواهیم کرد.» این مطلب را رئیس جمهور ایران آیت الله خامنه ای در ملاقات با سرهنگ معینی پور فرماندۀ نیروی هوایی و گروهی از معاونان و فرماندهان و مدیران این نیرو، بیان کرد. رئیس شورای عالی دفاع سپس افزود: «ما می توانیم خلیج فارس را به صورتی درآوریم که دشمن امکان حیات نداشته باشد. ما امروز دشمن را با خفت و خواری از سرزمین اسلامی خود بیرون کردیم و تا تأمین و تضمین امنیت شهرهای خود از آتش دشمن، به حملات خود همچنان ادامه خواهیم داد و پیش خواهیم رفت و هیچ چیز نمی تواند مانع ما شود.»

رئیس جمهوری تأکید کرد: «ما هرجای جبهه و هر نقطة مرزی را که مصلحت بدانیم و بخواهیم، می شکافیم و به پیش می رویم؛ تا نقطه ای می رویم که بغداد در تیررس آتش ما قرار گیرد و این کار را در هر نقطة دیگری که بخواهیم نیز می توانیم انجام دهیم و این بستگی به چگونگی برخورد دشمن با شهرها و مرزهای ما دارد.»

ص: 67

آیت الله خامنه ای با اشاره به نقش نیروی هوایی و تلاش این نیرو، گفت: «قدر زحمات شما را جز خدا کس دیگری نمی داند و پاداش زحمات شما را خداوند متعال خواهد داد.»

رییس جمهوری سرنوشت امت اسلام را بسیار حساس خواند و افزود: «ما امروز با پایبندی به اصول انقلاب خود، مشغول ساختن جاده ای هستیم که برای حرکت آیندة بشریت تعیین کننده است.»(1)

43

ما فکر می کنیم که مسئله جنگ تحمیلی عراق علیه ایران به پیروزی رزمندگان ما ختم می شود. این مطلب از جمله موضوعاتی است که نخست وزیر ایران امروز در مصاحبۀ اختصاصی با خبرنگار روزنامۀ جمهوری اسلامی مطرح کرد. میرحسین موسوی در این مصاحبه مواضع ایران را دربارة رئیس جمهور تحمیلی لبنان و تشکیل کنفرانس آیندة سران عرب تشریح کرد. به گزارش روزنامۀ جمهوری اسلامی نخست وزیر در این مصاحبه گفت: «ما روی کار آمدن بشیر جُمیّل را یک توطئة امریکایی می دانیم و همانطور که در خبرها هم گفته شده، ایشان یک رئیس جمهور تحمیلی است و در حقیقت پوشش و متحدی برای حفظ اسرائیل و از بین بردن هویت اسلامی و عربی لبنان می باشد. این توطئه به خاطر درست کردن یک دیوار دفاعی بر دور اسرائیل و اعمال فشار بر دولت های مترقی عرب صورت گرفته است و در نهایت ما در چهره این کار نشان تکوین سیاست امپریالیسم و صهیونیسم را بر علیه انقلاب اسلامی ایران می بینیم که سعی می شود اسرائیل در این موقعیت، هر چقدر که ممکن است تثبیت شود و از خطرات گسترش انقلاب اسلامی بتواند در امان بماند، ولی ما فکر می کنیم که مسئله جنگ تحمیلی عراق علیه ایران مسلماً نتیجه اش به یاری خدا به پیروزی رزمندگان ما منتهی خواهد شد و بر اثر آن تمام این حصارها در منطقه درهم خواهد شکست و تمام نقشه ها خنثی خواهد شد.»

نخست وزیر با توجه به برگزاری سال گذشتة کنفرانس سران عرب در فاس که بررسی طرح فهد (پادشاه عربستان) در دستور کار آن قرار داشت و قرار است در آیندة نزدیک این اجلاس دوباره در فاس تشکیل شود، اعلام کرد: «همان طوری که آن موقع امام امت و ملت ما با طرح فهد مخالفت کردند، الآن هم با این مسئله مخالف اند و به شدت با آن مقابله خواهند کرد.»

آقای موسوی در پاسخ به این پرسش که "کنفرانس وزیران خارجة غیرمتعهدها در کدام کشور برگزار می شود؟" گفت: «به احتمال قوی این کنفرانس در هاوانا برگزار می شود.»

میرحسین موسوی درباره مبانی اقتصادی ایران نیز پاسخ داد: «در شورای اقتصاد دو نوع مطلب هست که مورد بررسی قرار می گیرد، یک نوع از آن مربوط به مسائل اجرایی است. ما مسئله برنامه ریزی 5 ساله را جزء این گذاشته ایم و الحمدالله پیشرفت خوبی هم داشته ایم و

ص: 68

در جلسه اخیر قسمتی از کلیات برنامه 5 ساله آینده تصویب شد و فکر می کنم به زودی آن را تمام کنیم. یک جلسات دیگری در شورای اقتصاد داریم که در مورد مسائل زیر ساخت های اقتصادی بحث می شود، مانند اینکه نقش بخش خصوصی، تعاونی، دولتی، توزیع، مالیات ها چه باشد که این مسائل عمده در حدود هفت ماه است که در شورای عالی اقتصاد مورد بحث و بررسی است و روی آن کار زیادی شده است. ... انشاءالله به یاری خدا ظرف یک ماه آینده مسئله بخش خصوصی را حل می کنیم و پس از تصویب هیئت دولت به مجلس بفرستیم. طبیعتاً این مسئله روی امنیت اقتصادی ما اثر خواهد گذاشت و سرمایه گذارها را تشویق خواهد کرد و همچنین جهت گیری دولت را در سوق دادن این سرمایه گذاری ها نشان خواهد داد.»(1)

44

احمد عزیزی قائم مقام وزارت امور خارجۀ ایران که برای برخی رایزنی ها دربارۀ محل برگزاری اجلاس جنبش عدم تعهد به کشورهای کوبا، نیکاراگوئه و پرو سفر کرده بود، پس از دیدار با سران این کشورها به ایران بازگشت. وی در مصاحبه ای نتایج این دیدار و همچنین سیاست جدید ایران را پس از روی کار آمدن دولت بشیر جُمیل در لبنان تشریح کرد. به گزارش روزنامۀ کیهان، عزیزی دربارۀ ملاقاتش با فیدل کاسترو رئیس جمهوری کوبا، گفت: «در این دیدار پس از اینکه پیام حجت الاسلام خامنه ای رئیس جمهوری کشورمان تسلیم شد، از تلاش های کوبا به خاطر پاسخ شایسته به موج واقع بینانه ای که اخیراً در میان اعضای جنبش عدم تعهد در رابطه با عدم برگزاری هفتمین کنفرانس سران در بغداد ایجاد شده بود، سپاسگزاری و تأکید شد که اقدام کوبا در دعوت از وزرای امور خارجۀ جنبش عدم تعهد به هاوانا (برای شرکت در اجلاس فوق العاده)، اقدام بسیار مناسبی است و قطعاً به خاطر حفظ وحدت و همبستگی اعضای جنبش پاسخ های خوبی به دنبال خواهد داشت.»

عزیزی افزود: «در این دیدارها بر ضرورت های خاص جهان، بر هرچه زودتر برگزار شدن کنفرانس سران تأکید و گفته شد اگر همچنان بعضی از کشورهای عضو تصور می کنند با چند ماه تعویق کنفرانس سران، جنگ تحمیلی احتمالاً پایان خواهد گرفت، باید خاطرنشان ساخت که با وجود تلاش و نبرد پیگیر رزمندگان جمهوری اسلامی ایران به خاطر حمایت های همه جانبه ای که ابرقدرت ها از رژیم بغداد می کنند، تضمینی کافی نمی تواند وجود داشته باشد که در طی این چند ماه، آن شرایطی که موردنظر آنها است فراهم شود.»

بر اساس این گزارش، یک محل دائمی برای سفارت جمهوری اسلامی ایران انتخاب شده است و به زودی سفارت ایران در کوبا از محل موقت به محل دائم انتقال خواهد یافت.

ص: 69

قائم مقام وزارت امور خارجه دربارۀ دیدارهایش با دانیل اورتگا رئیس و هماهنگ کنندۀ شورای حکومتی نیکاراگوئه، همچنین با وزیر امور خارجۀ پرو، گفت: «در این ملاقات ها نیز پیام رئیس جمهور به سران این کشورها تسلیم شد. در ملاقات هایی که در نیکاراگوئه به عمل آمد، هماهنگی بسیار زیادی میان مواضع دو کشور نیکاراگوئه و ایران صورت گرفت و همچنین پیرامون گسترش روابط دو کشور مذاکراتی به عمل آمد.» احمد عزیزی در پایان نیز در پاسخ به این سؤال که آیا جمهوری اسلامی ایران در روابط خود با حکومت جدید لبنان - که به اقرار بشیر جُمیل، حافظ منافع امریکا و حکومت صهیونیستی خواهد بود - تجدید نظر خواهد کرد، اعلام کرد: «با توجه به ماهیت رئیس جمهور تحمیلی لبنان و نحوۀ انتخاب او و وابستگی آشکارش به اسرائیل و امریکا، به طور طبیعی جمهوری اسلامی ایران در مناسبات با این کشور، ابعاد جدیدی را وارد خواهد کرد و به طور کلی این روابط را مورد بررسی و تجدید نظر قرار خواهد داد.»(1)

45

به گزارش رادیو قطر، کمیتۀ فرعی سیاسی و اطلاعاتی کنفرانس وزیران خارجۀ کشورهای اسلامی در نیامی (پایتخت نیجر)، طرح پیشنهادی مغرب برای پایان دادن به جنگ عراق و ایران را به اتفاق آرا تصویب کرد. این رادیو از قول منابع خبری عراق افزود که هیئت ایرانی این طرح را نپذیرفت و محل جلسه را ترک کرد.

رادیو قطر همچنین به نقل از خبرگزاری عراق اعلام کرد که عراق درخواست کرده است موضوع جنگ این کشور با ایران، به دستور کار اجلاس وزیران خارجۀ عرب افزوده شود. این اجلاس شنبۀ آینده در شهر "محمدیه" مغرب تشکیل خواهد شد.(2)

دراین حال، حبیب شطی دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی، در گفت وگو با خبرنگاران اعلام کرد: «هیئت حسن نیت اسلامی منتخب سومین اجلاس اسلامی در طائف، به ریاست "احمد سکوتوره" رئیس جمهوری گینه، طی ده روز آینده فعالیت ها و کوشش های خود را جهت پایان دادن به جنگ عراق و ایران از سر خواهد گرفت.»(3)

46

"هنری استفان سولارز" رئیس کمیتۀ فرعی آسیا و پاسیفیک (حوزۀ اقیانوس آرام) وابسته به کمیتۀ روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا - که از روز گذشته وارد بغداد شده است - امروز با مسئولان عراقی دربارۀ جنگ این کشور با ایران و موضوع لبنان به گفت وگو پرداخت. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، سولارز در ملاقات با صدام، آخرین طرح های امریکا برای مقابله با انقلاب اسلامی و جلوگیری از حرکت های اسلامی در منطقه خاورمیانه را بررسی کرد. سولارز در این دیدار از صدام حسین خواست تا تلاش های خود را برای بازگرداندن مصر به جرگۀ کشورهای عربی، افزایش دهد. صدام

ص: 70

در گفت وگو با سولارز گفته است: «فکر می کنم وجود دولت مستقل فلسطین که مورد پذیرش فلسطینی ها باشد، ضروری است. همچنین وجود آرامش و امنیت برای اسرائیلی ها لازم است.»(1)(2)

یک مقام عراقی شرکت کننده در این مذاکرات گفت، امریکا قول داده بخشی از خسارت های وارده به عراق را خود جبران کند و بخش دیگر را کشورهای منطقه تأمین کنند.(3)

سولارز و هیئت همراه که از امان - پایتخت اردن - وارد بغداد شده است، پس از عراق به عربستان، مصر، لبنان و اسرائیل سفر خواهد کرد.(4)

47

ملاقات وزیر خارجه مراکش با صدام و تسلیم پیام پادشاه مراکش به وی، دیدار سفیر رومانی در عراق با نعیم حداد رئیس مجلس عراق و دعوت وی برای دیدار از رومانی و سفر وزیر بازرگانی عراق به سودان به منظور افزایش مبادلات تجاری با این کشور، از دیگر تلاش های بین المللی عراق در این روز بود.

در پی برخی رایزنی ها برای هماهنگی نشست کشورهای عضو جامعۀ عرب در شهر فاس (در مراکش)، امروز محمد بوستا وزیر خارجۀ مراکش، به بغداد رفت و با صدام حسین دیدار و پیام حسن دوم پادشاه مراکش را به وی تقدیم کرد. خبرگزاری عراق محتوای این پیام را مذاکرات آیندۀ سران عرب در کنفرانس فاس و اخذ یک موضع واحد در وضعیت فعلی نظام بین الملل، اعلام کرد.(5)

همچنین به گزارش رادیو صوت الجماهیر، امروز نعیم حداد رئیس مجلس ملی عراق، با سفیر رومانی دیدار و با وی دربارۀ راه های گسترش روابط متقابل کشورهایشان گفت وگو کرد. به گفتۀ این رادیو سفیر رومانی پیام دعوت رئیس مجلس رومانی را از نعیم حداد برای سفر به رومانی تقدیم وی کرد.(6)

محسن عوده وزیر بازرگانی عراق نیز که به سودان سفر کرده است، قراردادی را با همتای سودانی خود امضا کرد که بر اساس آن، میزان مبادلات تجاری بین دو کشور از 14 میلیون دلار به 20 میلیون دلار افزایش خواهد یافت. بازگشایی دفاتر تجاری دو کشور در پایتخت یکدیگر نیز از جمله توافقات این موافقت نامه بود.(7)

ص: 71

48

کاسپار واینبرگر وزیر دفاع امریکا، امروز در مصاحبه ای مطبوعاتی در پاسخ به پرسش تحریک آمیز خبرنگاری که از وی پرسیده بود: اگر کشورهای منطقه توسط ایران مورد تهدید قرار گیرند، امریکا چه کاری انجام خواهد داد؟ گفت: «وحشت از این مطلب، در عمان، اردن و عربستان وجود دارد، اما اینکه ما چه خواهیم کرد؟! یک سؤال فرضی است و بستگی به شرایط مخصوص در آن زمان دارد. ما به اردن، عمان و عربستان به میزانی که آنها درخواست کرده اند، اسلحه فرستاده و می فرستیم، ولی اگر ایران در آن جهت که شما گفتید حرکت کند و درخواست برای اسلحه از سوی اعراب بیشتر شود، باید در آن زمان تصمیم گرفت، ولی همان طور که من گفتم، بسیار به نفع ماست که حاکمیت ارضی و استقلال قدرت آنها پابرجا و دست نخورده بماند.»(1)

وی روز پیش نیز گفته بود که امریکا دست اندرکار تهیة طرحی جدید برای خاورمیانه است تا امنیت هر یک از کشورهای منطقه را تأمین کند.(2)

رئیس سازمان اطلاعات امریکا (سیا) نیز دربارة اقدامات این کشور برای مقابله با گسترش انقلاب اسلامی گفت: «تجربه ای که از به اصطلاح انقلاب ایران به دست آمد، موجب شده است که در امریکا مرکزی به نام "مرکز مطالعات آشوبگری" به وجود آید.» وی افزود: «امریکا و متحدینش به دولت هایی که با خطر انقلاب از طریق شورش و تروریسم مواجه اند، یاری خواهد داد و روش مبارزه با آشوب گری را به آنها خواهد آموخت. ... دولت ها بیش از همه نیاز به سلاح های کوچک دارند تا بتوانند از خود در برابر چریک های آموزش دیده دفاع کنند.» رئیس سیا سپس گفت: «داشتن سازمان اطلاعاتی ورزیده، پلیس های کارآزموده، ارتباطات و مخابرات مجهز، ورزیدگی در استفاده از سلاح های سبک، و قدرت تحرک در هدایت واحدهای کوچک، موجب خواهد شد که آنها بتوانند در جنگ و گریز که شیوة چریک ها در سراسر جهان است، به مقابله بپردازند.»(3)

خبرگزاری آسوشیتدپرس هم از واشنگتن گزارش داد که امریکا در نظر دارد در پاییز آینده یک مانور نظامی کامل در داخل و اطراف عمان انجام دهد و به این وسیله به کشورهای نفت خیز حوزة خلیج فارس اطمینان دهد که در صورت بروز حالت فوق العاده، نیروهای امریکایی می توانند به سرعت در منطقه حاضر باشند. طبق گزارش این خبرگزاری، این مانورهای نظامی برای ایران اخطاری خواهد بود که چنانچه کشورهای عرب دوست امریکا را با اقدامات خراب کارانه یا نیروی نظامی در معرض خطر قرار دهد، با واکنش سریع امریکا مواجه خواهد شد. آسوشیتدپرس افزود: به گفتة یک مقام رسمی وزارت دفاع امریکا، هدف دولت ریگان از این مانور به ویژه جلب اطمینان رژیم سعودی است که از جانب شمال غربی نزدیک به مرز اسرائیل می باشد و از سمت شرقی با عراق که توسط ارتش ایران مورد حمله قرار گرفته، هم مرز است.(4)

ص: 72

49

روزنامة واشنگتن تایمز در مقاله ای، با بررسی جنگ عراق با ایران، به وضعیت متزلزل صدام اشاره کرده است. این روزنامه، انقلاب اسلامی ایران را برای عراق خطری "خارجی" دانست نه داخلی و ازاین رو احتمال وقوع یک انقلاب مشابه انقلاب ایران در داخل عراق را رد کرد. این روزنامه سپس آرزوهای صدام حسین در تجاوز به ایران را یادآوری کرد و با نامساعد خواندن اوضاع کنونی وی، حمایت مصر از عراق را ضروری دانست. بخش هایی از مقالة واشنگتن تایمز چنین است:

«تا چند ماه قبل در منطقة خلیج فارس، عراق به عنوان یک ستارة در حال رشد و طلیعة یک قدرت جدید، در دنیای غرب تعبیر می شد، درحالی که امروز دیگر چنین نیست و این ستاره در حال افول است و عراق با مشکلات و خطرات زیادی روبه رو است. نیروهای دولت اسلامی ایران به دنبال جامة عمل پوشانیدن به تهدیدات خود برای سرنگون کردن صدام حسین و به قدرت رسانیدن یک حکومت اسلامی شبیه به حکومت [امام] خمینی، از مرز عراق گذشته و به خاک آن کشور هجوم آوردند. جالب آنکه وضع کنونی، کاملاً برعکس انتظار و امیدهایی است که صدام حسین در زمان حمله به ایران در سر می پروراند. با این حال امروز با وجود آنکه با حمله و پیشرفت نیروهای ایران در خاک عراق، صدام حسین در موقعیت حساسی قرار گرفته است، ولی با تمام این خطرات و ناکامی ها در راه رسیدن به هدف، صدام حسین رهبر 44 سالۀ عراق کسی است که در سرد و گرم دورة سیاسی عراق، آب دیده شده و می داند که چگونه باید از مهلکه جان سالم به در برد. اوضاع سیاسی و گود زورآزمایی و قدرت طلبی عراق در 20 سال گذشته شاهد لااقل ده کودتا و یا قصد کودتا و سه شورش مسلحانه و یک جنگ داخلی تمام عیار بوده است.

... انقلاب اسلامی ایران به چهار دلیل برای عراق یک خطر خارجی به حساب می آید تا آنکه یک خطر داخلی باشد: دلیل اول آن است که با مرگ محمدباقر صدر، شیعیان عراق رهبری را از دست داده اند که می توانست به طور مؤثر آنها را متحد و یکپارچه کند. دوم آنکه هرچند شیعیان عراق - که طبقات کم درآمد آن کشور را تشکیل می دهند - ممکن است طرف دار آیت الله خمینی باشند، ولی آنها هنوز خواهان به قدرت رسیدن یک حکومت دست نشاندة [امام] خمینی در عراق نیستند و اکثر آنها قبل از شیعه بودن، خود را عراقی می دانند. دلیل سوم آنکه، برخلاف تصور عموم، در مقایسه با سایر کشورهای عربی، ملت و دولت عراق بر اساس بنیادهای مذهبی بنا نشده است. علاوه براین، عامل دیگری که به محبوبیت صدام حسین در عراق کمک می کند، آن است که دو سوم مردم عراق را جوانان کم تر از 25 سال تشکیل می دهند و صدام حسین در 44 سالگی، هنوز به عنوان رهبری جوان سال، مورد تأیید جوانان به حساب می آید. دلیل چهارم آنکه در عراق تنفر و انزجار مردم از یک حکومت، هنوز به حد ایجاد یک انقلاب نرسیده است.

ص: 73

شکست در جنگ، امید و آرزوهای عراق را برای به دست آوردن مقام رهبری دنیای عرب، نقش بر آب کرده است. در ابتدا، حملة سریع عراق به ایران به آن هدف و به آن حساب صورت گرفت که با سرنگون کردن حکومت تازه به روی کار آمدة [امام] خمینی و تسلط کامل بر شط العرب [اروندرود]، عراق بتواند به عنوان رهبر دنیای عرب شناخته شود و صاحب مقام و موقعیتی گردد که مصر سال ها از آن برخوردار بوده است، ولی امیدها و انتظارات با طولانی شدن جنگ به حقیقت نپیوست و لبة تیز وقایع، متوجه عراق گردید و این حقیقت تاریخی بار دیگر ثابت شد که چه در صلح و چه در جنگ، دنیای عرب به رهبری و حمایت مصر نیاز دارد.»(1)

50

وزارت دفاع امریکا امروز اعلام کرد که تفنگداران دریایی این کشور در 48 ساعت آینده برای نظارت بر خروج کماندوهای سازمان آزادی بخش فلسطین از بیروت و شرکت در طرح های عملیاتی، وارد غرب آن شهر می شوند.

آسوشیتدپرس از واشنگتن در ادامة این خبر، از قول سخن گوی وزارت دفاع امریکا اعلام کرد: «زمان ورود این تفنگداران به غرب بیروت، بستگی به مقام های امریکایی در لبنان از جمله "فیلیپ حبیب" مأمور ویژة امریکا دارد که در مورد تخلیة کماندوهای سازمان آزادی بخش فلسطین مذاکره کرده است.» آخرین گزارش حاکی است که نخستین گروه نیروهای امریکایی وارد لبنان شده اند. به علاوه، یک واحد نظامی فرانسوی مرکب از 150 چترباز، امروز وارد بندر لارناکای قبرس شده تا خود را برای عملیات در لبنان آماده سازند.(2)

51

مجلۀ میدل ایست چاپ لندن در بخشی از مقاله ای که به جنگ اختصاص داده است، تأثیر سیاسی ناکامی عراق در برگزاری کنفرانس غیرمتعهدها را در بغداد بررسی کرده و نوشته است: در ارتباط با کنفرانس سران کشورهای غیرمتعهد باید گفت، تصمیم مربوط به برگزاری این کنفرانس در مکانی دیگر و احتمالاً در دهلی نو، ضربه ای به طرح های عراق در جبهۀ بین المللی محسوب می شود.

صدام حسین امیدوار بود که این اجلاس به وی کمک کند تا عراق را از یک دورۀ طولانی انزوای دیپلماتیک رهایی بخشد. وی همچنین امیدوار بود که دورۀ ریاست سه ساله بر جنبش عدم تعهد - که عملاً از ماه سپتامبر شروع می شود - کمک خواهد کرد تا بخشی از اقتدار شخصیتی را که آیت الله خمینی از آن بهره مند بوده و از آن برای رد وی (صدام) استفاده کرده به دست آورد.(3)

ص: 74

52

جبهۀ ملی ایران که در پاریس مستقر شده است، نامه ای به سران 94 کشور عضو غیرمتعهدها فرستاد و مدعی شد، حضور نمایندگان جمهوری اسلامی که نمایندۀ حقیقی ملت ایران نیستند، نشست آیندۀ غیرمتعهدها را بی اعتبار می کند. جبهۀ ملی در این نامه ضمن درخواست اخراج ایران از این جنبش، پیشنهاد کرده است تا نمایندۀ این گروه سیاسی و نمایندگان برگزیدۀ سایر گروه های ملی مخالف جمهوری اسلامی در کنفرانس آیندۀ غیرمتعهدها شرکت کنند.(1)

ص: 75

ص: 76

گرفته است، بازدید کرد. در این بازدید، مسئولان نفتی جزیره بر لزوم تقویت سیستم دفاعی و تأمین هلی کوپترهای آتش نشانی برای مقابله با حریق های احتمالی این جزیره، تأکید کردند. سپس مقرر شد این موارد برای تصمیم گیری در هیئت دولت مطرح شود.(1)

55

امروز پاسداران انقلاب و عناصر مسلح غیرقانونی در مناطق مختلف شمال غرب ایران با یکدیگر درگیر شدند. در درگیری مسلحانه ای که بین نیروهای سپاه پاسداران و افراد سازمان کومه له، در اطراف روستای "دری" در شرق مریوان روی داد، 6 تن از اعضای کومه له کشته شدند. دراین درگیری 2 تن از پاسداران نیز مجروح شدند.(2)

در مناطق بوکان و سقز نیز یک خودرو تویوتا و یک کمپرسی نیروهای ایران با مین هایی که افراد ضدانقلاب کار گذاشته بودند، برخورد کردند. بر اثر انفجار این مین ها، دو تن از نیروهای سپاه و ارتش زخمی شدند.(3)

همچنین در حوالی سقز، یک خودرو نظامی تویوتا روی مین رفت و منهدم شد. در این حادثه از نیروهای ایران 8 تن شهید و 6 تن مجروح شدند.(4)

در پی موفقیت های اخیر نیروهای ایران در پاک سازی محور صائین دژ از منطقۀ میاندوآب، 17 تن از اعضای حزب دمکرات تسلیم نیروهای اسلام شدند و سلاح های خود را تحویل دادند.(5)

56

امروز دو تن از اعضای سازمان مجاهدین خلق به خانة یکی از پاسداران در محلۀ خاک سفید تهران پارس رفتند و با شلیک گلوله، همسر و دو تن از اقوام وی را شهید کردند. در این حادثه فرزند پاسدار نیز مجروح شد.(6)

روابط عمومی سپاه پاسداران منطقۀ 10 (تهران و حومه) در تشریح جزئیات این حادثه اعلام کرد: «ساعت 6:30 دقیقه صبح پنج شنبه 4/6/1361، دو موتور سوار هوندا 125 مسلح به سلاح یوزی، کلت 45 و نارنجک به منزل یکی از برادران سپاهی مراجعه کرده و به داخل خانه یورش می برند. منافقین ابتدا به دنبال برادر پاسدار، خانه را جست وجو می کنند، ولی چون وی در خانه نبود، با شلیک چند تیر به سر همسر وی، او را شهید کرده و تعداد بیش از 7 تیر یوزی به طرف بستگان آنها که در خانه بودند شلیک می کنند که در این حادثه دلخراش اکبر خدادای و فاطمه اشعری همسر خدادادی [ مهمانان صاحب خانه] به شهادت می رسند. آنها سپس به طرف کودک خردسال که منصوره نام دارد و بهت زده به جریان می نگریسته شلیک می کنند که تیرها به قفسه سینه و کتف دختر اصابت می کند. این دختر دقایقی بعد توسط امت حزب الله به بیمارستان منتقل می شود. منافقین دقایقی بعد، پس از ارتکاب جرم و غارت منزل متواری می شوند.»(7)

ص: 78

همچنین عناصر این سازمان در خیابان دولت، به سوی دو تن از پاسداران کمیتة منطقة 5 تیراندازی کردند که یکی از پاسداران از ناحیة کتف مجروح شد.(1)

در سبزوار، در درگیری بین یکی از عناصر سازمان مجاهدین خلق و یک پاسدار، فرد وابسته به سازمان کشته و پاسدار مزبور نیز مجروح شد.(2)

فرماندۀ سپاه پاسداران منطقه 4 (استان خراسان) نیز در گزارشی به فرماندهی کل سپاه اعلام کرد که ده تن از افراد باقی ماندة تشکیلات سازمان مجاهدین خلق سبزوار دستگیر شده اند. این افراد به شرکت داشتن در درگیری های سبزوار اعتراف کرده اند.(3)

مسئول تشکیلات شاخۀ جنگل شهر قائم شهر، هنگام دستگیری به دست مردم این شهر، با خوردن قرص سیانور خودکشی کرد.(4) همچنین یکی از عناصر زیر مرکزیت و مسئول شاخة کوهستان سازمان مجاهدین خلق دستگیر شد.(5)

57

طرح ترور فرماندۀ سپاه پاسداران، فرماندۀ نیروی زمینی ارتش، نمایندۀ امام و امام جمعۀ اهواز، حاکم شرع دادگاه های انقلاب خوزستان، وزیر نفت، استاندار خوزستان و همچنین بیش از 200 تن از پاسداران و نیروهای انقلابی که در استان خوزستان تردد داشتند، کشف و خنثی شد. روابط عمومی کمیتۀ انقلاب اسلامی در اطلاعیه ای با اعلام این خبر افزود که 14 تن از افراد رده بالای سازمان در استان خوزستان کشته یا دستگیر شده اند. در این اطلاعیه آمده است: «امت شرافتمند ایران، به دنبال عملیات درهم کوبندۀ "یا حسین فرماندهی" که منجر به متلاشی شدن قسمت اعظم تشکیلات منافقین [در استان خوزستان] شد، در این عملیات ده ها تن دستگیر و مجروح شدند و مقادیر معتنابهی اسلحه و مهمات و مدارک بسیار مهم درون سازمانی به دست پاسداران اسلام افتاد و چندین طرح ترور و تخریب خنثی گردید.

این افراد که از کادرهای تشکیلاتی و اعضای مهم گروهک منافقین بوده که در چندین مورد ترور و تخریب فعالانه شرکت داشته و با نفوذ در ارگان های نظامی اقدام به سرقت مهمات جنگی، شناسایی افراد متعهد نموده همچنین و کلیه اطلاعات خود را از نقاط مهم و استراتژیک جنگی و افراد مسلمان و پیکارگران به دست می آورند و به خارج از کشور ارسال می کردند.

به دنبال دستگیری این مزدوران، چندین طرح ترور و تخریب خنثی گردید که به پاره ای از آنها اشاره می شود:

1- طرح ترور سرهنگ صیاد شیرازی فرماندة نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی.

2- طرح ترور برادر محسن رضایی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.

3- طرح ترور حجت الاسلام موسوی جزایری نماینده امام و امام جمعه اهواز.

ص: 79

4- طرح ترور مهندس غرضی وزیر نفت.

5- طرح ترور حجت الاسلام اراکی حاکم شرع استان خوزستان.

6- طرح بمب گذاری در مرکز تجمع بیش از 200 تن از پاسداران و بسیجی ها که برای شرکت در جنگ به جنوب آمده بودند. [بمب گذاری در محل تجمع آنان].

7- طرح ترور استاندار محترم خوزستان.

8- طرح ترور چندین نفر از افراد متعهد ارتش جمهوری اسلامی ایران.

9- طرح انفجار کتابخانه انجمن اسلامی لشکر 92 زرهی.

10- طرح سرقت بیش از 300 قبضه اسلحه کلاشینکف از یکی از انبارهای اسلحه.»

در این عملیات تعدادی از افراد رده بالای تشکیلاتی سازمان مجاهدین در استان خوزستان دستگیر شدند.(1)

سخنگوی کمیته انقلاب اسلامی خوزستان ضمن اعلام دستگیری عده ای دیگر از افراد نفوذی این سازمان در خطوط مقدم جبهه، دربارۀ اقدامات آنها گفت: «این عده که اکثراً نظامی هستند، به عنوان دیده بان توپخانه عمل می کردند و قصد داشتند در جبهه ها به جای اعلام مواضع دشمن، گرای (نشانی) مواضع پاسداران انقلاب را برای کوبیدن مواضع و محل استقرار آنها به توپخانة ارتش اعلام کنند تا بدین وسیله توپخانه بر روی مواضع سپاه پاسداران اجرای آتش کند و تلفاتی به نیروهای اسلام وارد آید.» وی افزود: «دستگیرشدگان سلاح های مورد نیاز سازمان منافقین را از جبهه ها تهیه می کردند و کلیة اخبار و اطلاعات نظامی و کروکی جبهه ها را نیز در اختیار سازمان می گذاشتند.»(2)

58

حبیب شطی دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی در پایان سیزدهمین اجلاس این سازمان، از فعال شدن کمیتۀ حسن نیت سازمان کنفرانس اسلامی در جنگ ایران و عراق به ریاست احمد سکوتوره رئیس جمهور گینه و نقش مستقیم امریکا در حمله اسرائیل به لبنان خبر داد.

با پایان یافتن سیزدهمین کنفرانس کشورهای اسلامی در نیامی مرکز نیجر، خبرگزاری فرانسه دربارة جو عمومی این کنفرانس علیه امریکا و نقش این کشور در تجاوز اسرائیل به لبنان، گزارش داد:« اکثریت شرکت کنندگان در سیزدهمین نشست وزرای خارجۀ سازمان کنفرانس اسلامی در نیامی نیجر، امریکا را مسئول جنگ لبنان دانستند.» روزنامه جمهوری اسلامی با اعلام این خبر، افزود: خبرگزاری فرانسه با استناد به نوشته های روزنامه های نیامی به نقل از حبیب شطی دبیرکل کنفرانس، گزارش داد که این مسئولیت به قدری واضح است که هیچ یک از هیئت های شرکت کننده قادر به انکار آن نیستند. این مسئله در قطعنامۀ نهایی سازمان در مورد تجاوز اسرائیل به لبنان منعکس خواهد شد. این خبرگزاری همچنین درباره ادامة اقدامات این سازمان برای میانجیگری در جنگ ایران و عراق اعلام کرد، حبیب

ص: 80

شطی دبیرکل سازمان اشاره کرد که وی با دکتر علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجۀ ایران، یک گفت وگوی بسیار طولانی را در چارچوب مأموریت کمیتۀ حسن نیت کنفرانس اسلامی در جنگ عراق و ایران، انجام داده است.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، حبیب شطی اشاره ای به پیشرفت مذاکرات میانجیگری نکرده است، اما گفته است که وی به زودی با رئیس کمیته احمد سکوتوره رئیس جمهوری گینه تماس خواهد گرفت و در پی آن، تماس های جدیدی در خصوص موافقت با طرفین درگیر گرفته خواهد شد. حبیب شطی همچنین گفت که کنفرانس آیندۀ وزرای خارجۀ کشورهای اسلامی، در سپتامبر 1983 در "داکا" پایتخت بنگلادش تشکیل خواهد شد و همچنین کنفرانس سران کشورهای اسلامی حدود همین تاریخ در مراکش ترتیب خواهد یافت.(1)

59

خبرگزاری جمهوری اسلامی متن قطعنامۀ پیشنهادی هیئت ایرانی به سیزدهمین کنفرانس کشورهای اسلامی را که در آن تجدید نظر کشورهای عضو کنفرانس درخصوص ارتباط سیاسی با امریکا و دعوت به مبارزة ریشه ای با اسرائیل، توصیه شده، چنین درج کرده است: «سیزدهمین کنفرانس وزرای خارجۀ کشورهای اسلامی منعقد در نیامی در جمهوری نیجر، 3 تا 7 ذی القعدۀ سال 1402 هجری برابر با 22 تا 26 ماه اوت 1982 میلادی با درک وظایف اسلامی تاریخی و با افشای واقعیت تجاوزکارانۀ رژیم صهیونیستی و نیات آن علیه ملت فلسطین به عنوان جزئی از نیات آن علیه امت اسلامی و ضدّیت با انسانیت و با اعتقاد به اینکه رژیم مزبور جز با حمایت ابرقدرت ها و در رأس آن، امریکا نمی توانست اقدامات جنایتکارانۀ خود را عملی سازد و با یادآوری اظهارات مقامات امریکایی و تأکید آنها بر اطلاع و همکاری با طرح صهیونیستی جهت نابودی انقلاب فلسطین و با عنایت به نقش توافق های کمپ دیوید در زمینه سازی جهت این تجاوز مزورانه؛ و بالأخره به منظور برانگیختن روح انقلابی امت اسلامی برای ضربه زدن به دشمن با تمام امکانات انقلابی، 1- از کشورهای عضو دعوت می کند که امریکا را شیطان بزرگ این دوران بدانند. 2- دعوت می کند که رژیم صهیونیستی به عنوان سرطانی در کالبد امت اسلامی قلمداد شود که باید به طور ریشه ای با آن مقابله شود. 3- بر ضرورت اعمال روش های فشار اقتصادی، مالی علیه دولت های پشتیبان تجاوز اسرائیل تأکید می نماید. 4- از کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی دعوت می کند که در روابط دیپلماتیک خود با ایالات متحدۀ امریکا تجدیدنظر کند. 5- بر حتمیت راه حل نظامی و وحدت صفوف کشورهای اسلامی در مقابل توسعه طلبی مداوم اسرائیل، تأکید می نماید. 6- هرگونه طرحی را که تجاوز و نتایج آن را تأیید می کند، محکوم می نماید و خواهان نابودی هر آنچه باب چانه زدن و سازش کاری سیاسی با دشمن را در

ص: 81

جهت محترم نشمردن حقوق اسلامی بگشاید، می باشد. 7- مجدداً بر قطعنامۀ شمارۀ 18/10 - س - 79 کنفرانس اسلامی پیرامون تعلیق عضویت مصر تأکید می نماید. 8- از دبیر کل کنفرانس اسلامی می خواهد که کمیته ای برای پیشگیری از تلاش های صهیونیستی و صلیبی به عنوان دو مسئلۀ مربوط به هم در افریقا تشکیل دهد و راه حل های مناسب برای این مسئله را پیشنهاد کند. 9- از دبیرکل کنفرانس اسلامی می خواهد گزارش مفصلی پیرامون اجرای این تصمیمات به چهاردهمین کنفرانس وزرای خارجۀ کشورهای اسلامی تقدیم کند.»

خبرگزاری جمهوری اسلامی توضیحاتی را دربارة تغییرات به وجود آمده در قطعنامۀ پیشنهادی ایران نیز آورده است: «متذکر می شود در ادامۀ بررسی طرح قبلی ایران که در آغاز کار کنفرانس پیشنهاد شده بود، پس از بررسی های لازم، آن طرح به صورت فوق درآمد و به شکل طرح قطعنامۀ پیشنهادی بین اعضا توزیع شد و بعد از مباحث مفصل در کمیته های مربوطه، مقرر شد ایران، فلسطین و سوریه طرح های خود را هماهنگ نموده و به عنوان طرح قطعنامۀ نهایی وزیران خارجه عرضه کنند.»(1)

60

در بیانیة پایانی سیزدهمین اجلاس وزیران خارجة کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی که امروز در نیامی پایتخت نیجر منتشر شد، از عراق و ایران خواسته شد که عملیات نظامی را متوقف کنند و نیروهای خود را بی درنگ به مرزهای بین المللی و رسمی دو کشورفرا خوانند.(2)

به گزارش آسوشیتدپرس از بیروت، وزیران خارجة کشورهای شرکت کننده در این اجلاس اعلام کردند که آنها کار کمیتة صلح این کنفرانس را جهت یافتن راه حلی عادلانه و شرافتمندانه برای حل وفصل این مناقشه، "بسیار ارج" می نهند. این کمیته تحت نظارت احمد سکوتوره رییس جمهوری گینه قرار دارد.(3)

رادیو لندن نیز در این خصوص گزارش داد: کنفرانس چهار روزة وزرای خارجة کشورهای اسلامی در نیامی پایتخت نیجر، با انتشار بیانیه ای پایان یافت. در این بیانیه مقاومت فلسطینیان در برابر اسرائیل توصیه و سفارش شده است. بر اساس گزارش خبرگزاری عربستان سعودی، وزرای خارجة کشورهای اسلامی تصمیم گرفته اند که یک دفتر اسلامی برای تحریم اسرائیل و همکاری نظامی با سازمان آزادی بخش فلسطین تشکیل دهند. دربارة مسئلة جنگ عراق و ایران، در خصوص تشکیل یک گروه نظارت جهت پیشبرد تلاش های صلح جویانه، توافقاتی به عمل آمد.

ص: 82

در این بیانیه، همچنین وزرای خارجة کشورهای عرب درخواست کرده اند که نیروهای خارجی بلافاصله از افغانستان خارج شوند.(1)

خبرگزاری کویت نیز گزارشی از این نشست ارائه کرد. شایان ذکر است که در این گزارش، مسئلة جنگ ایران و عراق موضوع اصلی مذاکرات این وزیران خوانده شده و به موضوع طرح شده دربارة حملة ارتش حکومت اشغالگر قدس به لبنان و نیز مسئلة افغانستان اشاره ای نشده است. این خبرگزاری از نیامی گزارش داد که در جلسات چهار روزة این وزیران، ضمن اشاره به جنگ عراق و ایران، از تلاش های کمیتة حسن نیت اسلامی جهت دستیابی به راه حلی عادلانه ستایش شد و وزیران خواستار توقف فوری جنگ 23 ماهه و عقب کشیدن نیروها به مرزهای بین المللی شدند. خبرگزاری کویت سپس افزود: کنفرانس با تأسیس یک نیروی ناظر اسلامی جهت نظارت بر تصمیمات بین المللی متخذه دراین باره توسط سومین کنفرانس سران و شورای امنیت سازمان ملل، موافقت کرد و از کلیة کشورهای مربوطه خواست از هر عملی که ممکن است منجر به تداوم این درگیری شود، امتناع کنند.

آسوشیتدپرس هم دراین باره گزارش داد: کنفرانس اسلامی در پایان سیزدهمین اجلاس خود، درخواست ایران برای اعمال تحریم صدور نفت از طرف تمام کشورهای اسلامی علیه امریکا را رد کرد.(2)

رادیو دُبی نیز اعلام کرد، احمد سکوتوره رئیس جمهور گینه و رئیس کمیته حسن نیت سازمان کنفرانس اسلامی - که مسئولیت تلاش های حسن نیت جهت پایان مسالمت آمیز جنگ عراق و ایران را به عهده دارد - امروز با هیئت ایرانی شرکت کننده در کنفرانس اسلامی، به ریاست علی اکبر ولایتی وزیر خارجه - که برای دیدار رسمی از نیامی به "کوناکری" پایتخت گینه سفر کرده است - مذاکراتی انجام داد. رادیو دُبی که این خبر را به نقل از رادیو کوناکری اعلام کرد، افزود: رادیو کوناکری به آنچه که در این مذاکرات مورد بحث قرارگرفته، اشاره ای نکرده است، ولی انتظار می رود که تحولات جنگ ایران و عراق و مسائلی که برای دو کشور پراهمیت است، مورد بررسی قرار گرفته باشد.(3)

61

پس از لغو نشست سران کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها در بغداد - که با تلاش ایران انجام شد - عراق خواستار نشست فوق العاده وزیران خارجة غیرمتعهدها در بغداد شد که این درخواست نیز با اقدامات سیاسی ایران، در هاله ای از ابهام قرار دارد.

امروز "مالمیرکا" وزیر خارجة کوبا، دیداری چند روزه را از عراق آغاز کرد. وی هنگام ورود به بغداد گفت، این دیدار به منظور مشورت با مقام های مسئول عراق دربارة تحولات اخیر در جنبش غیرمتعهدها و امور مربوط به تشکیل هفتمین کنفرانس سران کشورهای غیرمتعهد می باشد.(4)

ص: 83

روزنامه کیهان نیز به نقل از خبرگزاری رویتر گزارش داد: با اینکه تنها یک هفته به برگزاری اجلاس فوق العاده وزیران خارجه عضو عدم تعهد در بغداد باقی مانده است، برخی کشورهای آسیایی عضو عدم تعهد مشروعیت این حرکت عراق را مورد سؤال قرارداده اند. یک دیپلمات آسیایی به خبرگزاری رویتر گفت: اگر قرار است اجلاس سران کشورهای غیرمتعهد در بغداد برگزار نشود، عراق مجاز نیست که خواستار برگزاری گردهمایی وزرای امور خارجه این جنبش شود. بعد از اینکه عراق به این نتیجه رسید که در کنفرانس غیرمتعهدها در تاریخ دهم سپتامبر (19 شهریور) به جز چند نفر، اکثریت افراد شرکت نمی کنند، پیشنهاد کرد که نشست وزیران امور خارجه در تاریخ دوم و سوم سپتامبر (11 و 12 شهریور) در بغداد تشکیل شود تا محل برگزاری و تاریخ کنفرانس را تعیین نمایند. چند هفته پیش یکی از هواپیماهای جنگی ایران وارد حریم هوایی بغداد شد و نشان داد که بغداد محل امنی برای برگزاری چنین کنفرانسی نیست. این دیپلمات آسیایی افزود: اصلاً ما نمی دانیم که قرار است این کنفرانس در مورد چه مسئله ای بحث کند! این دیپلمات دربارة شرکت وزیران امور خارجة کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در این کنفرانس اظهار تردید کرد.(1)

62

به دنبال رکود در جنگ، درگیری و کشمکش دیپلماتیک ایران و عراق در عرصة دیپلماسی جهانی در خصوص برگزاری اجلاس سران جنبش عدم تعهد در بغداد، به اصلی ترین رویارویی دو کشور در روزهای اخیر تبدیل شده است. درحالی که عراق در عرصة نبرد زمینی با ایران، پی در پی شکست خورده است، می کوشد با برگزاری کنفرانس سران عدم تعهد در بغداد، شکست های عملیاتی خود را جبران کند، اما ایران در این عرصة نیز حاضر به پذیرش شکست نیست و می کوشد تا مانع از برگزاری این اجلاس در بغداد شود و در عرصة سیاسی نیز عراق را شکست دهد. دفتر سیاسی سپاه پاسداران ضمن تحلیل این واقعه مواضع دو طرف را در این خصوص بررسی کرده است. در تحلیل دفتر سیاسی سپاه آمده است: در حقیقت باید گفت، جنگ از جمله مسائلی است که توانست کنفرانس غیرمتعهدها را از گرداب سقوط نجات دهد. صدام برای تثبیت خود و خاتمة جنگ تلاش می کند تا اجلاس سران عدم تعهد در بغداد برگزار شود. از جمله دلایلی که صدام را ترغیب به تلاش برای میزبانی سران جنبش عدم تعهد می کند، به دست آوردن صلح از طریق برگزاری این اجلاس است. در این بین، کشورهای متعددی در حمایت از عراق وارد صحنة سیاسی شده اند، از جملة این کشورها، دولت یوگسلاوی است که به دلیل منافع اقتصادی بی شمار در عراق، از این کشور حمایت کرده و خواهان برگزاری اجلاس غیرمتعهدها در بغداد است. از آنجایی که یوگسلاوی پس از شوروی یکی از طرف های مهم بازرگانی عراق در جهان کمونسیت است و طرح های عمرانی عراق برای این کشور سود فراوانی را به همراه آورده است، تمایل به برگزاری این کنفرانس در عراق دارد.

ص: 84

دربخش دیگری از این تحلیل، نویسنده تلاش های ایران را در سه بخش تجزیه و تحلیل کرده است. بخش اول مربوط به رهنمودهای امام خمینی دربارة اجلاس سران عدم تعهد است. که با عملیات روانی هوشمندانه می کوشد سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد را از شرکت در این اجلاس پشیمان کند. ایشان در این خصوص می گوید: بعید نیست صدام دست به بمباران محل کنفرانس زده و برای خراب کردن چهرة ایران، گناه آن را به گردن ایران بیندازد. بخش دوم تلاش ایران به عملیات نیروهای نظامی ایران برمی گردد. متعاقب طرح موضوع برگزاری اجلاس در بغداد، عملیات ایران در جبهه های جنوب با نام "رمضان" آغاز شد و ضربۀ دیگری را به رژیم عراق وارد کرد. با آغاز این عملیات و اجرای آن در پنج مرحله، ایران اثبات کرد همان گونه که قدرت نزدیک شدن به بصره را دارد، توانایی نزدیک شدن به بغداد و تهدید پایتخت عراق را نیز دارد. با اجرای این عملیات به تدریج زمزمه های تعویض محل کنفرانس از بغداد به کشور دیگری به گوش رسید و سران کشورهای غیرمتعهد یکی پس از دیگری موافقت خود را با تغییر محل کنفرانس اعلام کردند. تلاش سوم ایران، اعزام هیئت های سیاسی مختلف به کشورهای عضو جنبش و تماس با رؤسای این کشورها بود. با توجه به این اقدامات آن چه عاید ایران شد، عدم برگزاری اجلاس سران و تردید در برگزاری جلسۀ وزیران خارجۀ غیرمتعهدها در بغداد بود.(1)

63

احقاق حقوق ایران از عراق در جنگ، شرایط ایران برای پایان جنگ و برقراری صلح پایدار در منطقه، تغییر رفتار و عملکرد گروه های مخالف نظام جمهوری اسلامی و نگرش مقامات ایران به وضعیت جدید این گروه ها، استراتژی ایران در نگاه به شرق و گرایش ایران برای همکاری بیشتر با هند و... محور موضوعاتی است که آقای هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و نمایندة امام در شورای عالی دفاع، در مصاحبه با خبرنگار هفته نامة عربیا چاپ لندن - که گرایش آشکاری به حمایت از گروه های مخالف نظام جمهوری اسلامی ایران دارد - در خصوص آنها توضیحاتی داده است. بخشی از این گفت وگو چنین است:

سؤال: «چرا کاندیداتوری آقای [مهدوی] کنی برای مقام نخست وزیری که به مجلس آورده شد به تصویب پرزیدنت [آیت الله] خامنه ای نرسید؟»

جواب: «خود آقای [مهدوی] کنی علاقه ای به این مقام مهم و پرمشغله نداشت، برای اینکه شما متقاعد شوید باید بگویم به هنگامی که آقای کنی وزیر کشور بود برای اینکه بتواند به کارهای خود نیز برسد از اینجانب نیز کمک می خواست، غالباً ایشان در ملأعام اعلام می کردند که رئیس جمهوری، نخست وزیر، رئیس مجلس و همچنین دیگر اعضای شورای عالی قضائی نباید از روحانیون باشند.»

ص: 85

سؤال: «فداییان اکثریت و حزب توده، قانون اساسی را پذیرفته اند. با وجود این، اعضای آنها دستگیر شده و یا اعدام می شوند و آنها نمی توانند نظرات خود را از طریق روزنامه یا نشریات خود منتشر کنند. علت آن چیست؟»

جواب: «نه این حقیقت ندارد، کسانی که از نظر سیاسی در اصول و ایدئولوژی با ما مخالف اند و برای اهداف خویش مبارزه می کنند، دستگیر یا اعدام نمی شوند، ما آن کسانی را بازداشت می کنیم که از تروریسم و خشونت به عنوان شیوه ای برای مبارزه استفاده می کنند، حزب توده و فداییان از خشونت استفاده نمی کنند.»

سؤال: «سال گذشته که به ایران آمدم، مطالب کمونیستی زیادی در همه جا مشاهده می شد. من تحت تأثیر تحمل انقلاب ایران در قبال میزان آزادی ها قرار گرفتم، اما امسال این طور نیست و این مطالب دیده نمی شود. چرا از آزادی بیان، به ویژه آزادی بیان عقاید غیراسلامی به طور ناگهانی جلوگیری شده است؟»

جواب: «کسی این عده را تحریم نکرده است، این خود آنها هستند که تحت شرایط غالب کنونی از روی عاقبت اندیشی و احتیاط ترجیح می دهند که خود را محدود کرده و مخفیانه عمل نمایند. ما ادبیات کمونیستی را نه مصادره کرده و نه از پخش آنها جلوگیری می کنیم، آنها کتاب می نویسند و آن را منتشر می کنند و حتی روزنامه های آنها منتشر می شود، البته پس از کسب اجازه رسمی از دولت.»

سؤال: «اما به هر حال مثل سال گذشته نیست، اگر آنها از چیزی نمی ترسند چرا مثل سال گذشته عمل نمی کنند؟»

جواب: «اوضاع فرق می کند، سال گذشته آزادی های زیاد و هرج و مرج وجود داشت، تروریسم و گروه های مسلح فعالیت می کردند، مجاهدین، رنجبران، پیکار، فداییان که در زمان انقلاب به اسلحه دست یافته بودند، برای ایجاد هرج و مرج و وحشت در میان مردم، آنها را به کار می گرفتند. ما بارها از آنها خواستیم تا سلاح های خود را تحویل مقامات بدهند، اما گوش آنها بدهکار نبود، برای جلوگیری از فعالیت ضد ملی آنها این گروه ها را غیرقانونی اعلام کردیم.»

سؤال: «هنگامی که شما لفظ غیرقانونی را به کار می برید، آیا منظور شما موافقت با قانون اساسی است یا بر اثر جبر شرایط این مطلب را می گویید؟»

جواب: «هر دو، البته قانون اساسی اجازة وجود گروه های مسلح را نمی دهد، البته فعالیت احزاب سیاسی آزاد است.»

سؤال: «شما در یک سخنرانی عمومی اعلام کردید که کمونیست ها و منافقین ظرف سه ماه تصفیه خواهند شد، عکس این مسئله صورت گرفته است، آنها با کسب محبوبیت بیشتر، بر تعداد هواداران خود افزوده اند، این تحولات را چگونه می بینید؟»

ص: 86

جواب: «این طور نیست، شما اشتباه می کنید، از فعالیت آنها جلوگیری شده و ما آنها را خُرد کرده ایم، آنها مدعی بودند که یک صد هزار نفر عضو دارند که دروغ بود، در کمتر از سه ماه ما توانستیم اعمال شنیع آنها را متوقف کنیم و ما اعتقاد داریم که آنها دیگر نمی توانند به یک اقدام تهاجمی وسیع علیه حکومت دست بزنند؛ آنها تقریباً به صفر رسیده اند و در انتخابات اخیر، رئیس جمهور با 16 میلیون رأی انتخاب شد. شما چگونه می گویید که اکنون آنها حامیان بیشتری را به دست آورده اند؟»

سؤال: «چرا در انتخابات ریاست جمهوری کاندیداهای دیگر احزاب دیده نمی شد؟»

جواب: «برای اینکه افراد غیرمسلمان نمی توانند کاندیدا بشوند.»

سؤال: «بمب هایی که باعث قتل [آیت الله] بهشتی و [آقای] محمدعلی رجایی شد، توسط دوستان آنها [نفوذی های گروه های ضد انقلاب] کار گذاشته شده بود، آیا شما اطمینان دارید که دوستان آنها اکنون در میان شما نیستند؟»

جواب: «نه ما مطمئن نیستیم. در عرض سه سال پس از انقلاب آنها در داخل ما نفوذ کرده و تا کنون نیز چهرة خود را نشان نداده اند، ما در ابتدا از فعالیت آنها جلوگیری نمی کردیم، اما اکنون نمی توانیم چنان نظرات ملایمی را داشته و بنابراین باید مراقب باشیم.»

سؤال: «مردم می گویند که آیت الله لاهوتی به دست رژیم کشته شد، نظر شما در این مورد چیست؟»

جواب: «نه این درست نیست، پسر وی که عضو مجاهدین بود دستگیر شد، خانة آیت الله لاهوتی مورد بازرسی قرار گرفته و شواهدی دال بر فعالیت های ضدمردمی فرزند ایشان از آنجا به دست آمد، دو بار از آیت الله لاهوتی خواسته شد تا با حضور در دادگاه انقلاب پاره ای از مسائل را توضیح دهند و این مسائل به سلامت ایشان ضربه زد و ایشان برای سومین مرتبه سکته قلبی کرده و فوت کردند، من آن را کاملاً می دانم از این جهت که من یکی از منسوبین ایشان هستم، از این مطالب مطلع هستم.»

سؤال: «شما بنی صدر را "گل همیشه بهار" توصیف کردید، اکنون چه احساسی دارید؟»

جواب: «راستی من این حرف را زدم؟! نه ما مخالف کاندیداتوری ایشان برای ریاست جمهوری بودیم، ما با وی مخالف بودیم. هنگامی که ایشان رییس جمهور شد، ما

ص: 87

بالاجبار با ایشان همکاری کردیم. پس از آن وی به لاف زدن دربارة نظرات متکبرانة خود پرداخت و ما بار دیگر با وی مخالفت کردیم. سرانجام وی با رأی مجلس از کار برکنار شد. من شخصاً با وی و افکارش مخالف بودم، او می گفت که از امام خمینی پیروی می کند اما خلاف آن را انجام می داد و با تروریست ها همکاری می کرد.»

سؤال: «پس از انقلاب و به ویژه پس از شروع جنگ با عراق، تولید نفت ایران کاهش یافته است، شما چگونه می خواهید به احیای صنعت نفت ایران بپردازید و مایلید با کدام کشور در این مورد همکاری نمایید؟»

جواب: «خب، این مشکل بزرگی نیست، ما کارخانه های متعددی داریم، تنها پالایشگاه نفت آبادان خسارت دیده است. باید ببینیم چه مقدار وسایل یدکی در انبارهای خود داریم؛ اگر این وسایل کافی باشند، ما به دست خود، آنها را به راه خواهیم انداخت. تکنوکرات های ایران خود می توانند طرح بازسازی و اجرای آن را به عهده بگیرند. اگر به مشکلی برخورد کنیم، آنگاه بررسی خواهیم کرد که کدام کشور می تواند نیاز ما را برآورده کند و از آن کمک خواهیم خواست.»

سؤال: «شما سیاست "نه شرقی نه غربی" را اعلام کرده اید، در حال حاضر شما با مشکلات اقتصادی و سیاسی عظیمی مواجه هستید؛ به نظر می آید که شما علاقه مندید برای خروج از این بن بست با کشورهای اروپای شرقی و حتی با شوروی قرارداد امضا کنید. آیا شما برای عبور از این بحران با هند همکاری خواهید کرد؟»

جواب: «به وضوح نظر خود را دربارة هند به شما بگویم، وقتی ما می گوییم "نه شرقی نه غربی"، ما هند را شامل آن نمی دانیم، هند از نظر ما کشور مستقلی است که دور از مشاجرات شرق و غرب می باشد، ما همیشه از سیاست همکاری با هند پیروی کرده ایم. حتی در آن صورت هم هدف شعار ما (نه شرقی، نه غربی) عدم همکاری با هیچ یک از طرفین نیست، بلکه ما سلطة هیچ یک از طرفین را نمی پذیریم. ما صمیمانه می خواهیم که با تمام کشورها رابطه داشته و ترجیح می دهیم که در تصمیم ها و اعمال خود مستقل باشیم.»

سؤال: «هند با شوروی پیمان دوستی دارد، ولی تسلط [شوروی] را هم نمی پذیرد، آیا شما هم مایلید بر این منوال به طرف شوروی حرکت نمایید؟»

جواب: «در آن مورد ما موافقت نامه هایی با شوروی داریم و مایلیم با این کشور یا دیگران موافقت نامه های بیشتری داشته باشیم، مشروط بر آنکه مطمئن شویم که آنها قصد تحمیل نظرات خود را بر ما ندارند.»

سؤال: «گفته می شود که ذخیرۀ ارزی شما تنها 15 میلیون دلار است، اما مشکلات عظیم شما با این مقدار پول حل نخواهد شد.»

ص: 88

جواب: «این مشکل واقعی نیست. وقتی ما حس کنیم که به ارز بیشتری نیاز داریم، نفت بیشتری تولید خواهیم کرد و برای افزودن بر ذخایر ارزی خود، از درآمد نفت استفاده خواهیم کرد. سیاست کنونی ما را معاملات تجاری تهاتری و هدر ندادن نفت تشکیل می دهد.»

سؤال: «جنگ با عراق برای شما مشکل ایجاد کرده و باعث تضعیف کشور شما شده و به نفع امپریالیست ها و دشمنان انقلاب ایران بوده است، لطفاً در این مورد توضیح دهید؟»

جواب: «البته همین طور است که می فرمایید، این جنگ خسارات زیادی برای دو کشور ایران و عراق به بار آورده است، اما این جنگ بر ما تحمیل شد، ما خواستار جنگ نبودیم، ما اعلام کردیم که به قرارداد 1975 الجزایر احترام می گذاریم. اینکه صدام خواهان صلح است، دروغ می گوید، اگر او واقعاً مایل به برقراری صلح است، باید نیروهایش را از ایران بیرون ببرد، عراق باید به عنوان متجاوز محاکمه شود و صدام باید برود. تنها در این صورت است که جنگ تمام خواهد شد، در غیر این صورت ما برای کسب حقوق خود مجبوریم بجنگیم، راه دیگری برای خروج از این مسئله وجود ندارد.»

سؤال: «دربارة ایران نظری وجود دارد مبنی بر اینکه، نخبگان حاکم بر ایران خواستار پایان جنگ نیستند تا بتوانند نظرات مردم را از مشکلات داخلی به مسائل خارجی منحرف کنند؟»

جواب: «این دروغ محض است. این جنگ، بی خانمانی دو میلیون خانوار را باعث شده است. پالایشگاه های نفتی تعطیل شده اند، بسیاری از صنایع کار خود را تعطیل کرده و کارگران آنها بدون انجام کار، حقوق خود را می گیرند. جوانان ما به جایِ کار در کارخانه ها، در جبهه ها مشغول جنگ می باشند؛ مقدار معتنابهی پول صرف خرید سلاح های جنگی از کشورهای خارجی می شود؛ این پول ها را می توان در صنایع و رشد اقتصادی کشور سرمایه گذاری کرد. اگر ما بتوانیم این جنگ را امروز خاتمه دهیم، بهتر از فردا است. این ملت انقلابی خود را تسلیم زور نخواهد کرد. صدام هم باید خاک ایران را ترک کند و هم از قدرت کناره گیری نماید.»

سؤال: «تعداد زیادی از مردم ایران در قبل و بعد از انقلاب و در جنگ کنونی کشته شده اند. جوانان 16 تا 18 ساله بخش عمدة تلفات شما را تشکیل می دهند، آیا این مسئله بر آیندۀ کشور تأثیر نخواهد گذاشت و در کشور تنها خردسالان و افراد سال خورده باقی نخواهند ماند؟»

جواب: «این اشتباه است. ما ده میلیون محصل داریم. در حین و بعد از انقلاب، هم از تحصیلکرده ها و هم از افراد بی سواد به شهادت رسیدند. هیچ کس از رقم دقیق خبر ندارد، اما می توان گفت که حدود 40 هزار تا 50 هزار نفر به علت انقلاب به شهادت رسیدند و

ص: 89

تقریباً همین حدود هم در جنگ جان خود را از دست دادند. برای یک ملت جوان و آزاد انقلابی، این رقم مهمی نیست، اما پیام خون آنها، ما را بر آن می دارد تا در راه آزادی، پیشرفت، بی نیازی و اسلام گام برداریم.»

سؤال: «شما کشتار مبارزان آزادی خواه در زمان رژیم شاه را محکوم می کنید، اما اعدام سعادتی و سعید سلطان پور را چگونه توجیه می کنید؟»

جواب: «آنها تروریست های مسلح بودند، ما در جنگ با عراق هستیم، اما آنها مشغول کشتن افرادی همچون دکتر بهشتی و محمدعلی رجایی بودند.»

سوال: «آیا موج کشتارها با اعدام سعادتی شروع نشد؟»

جواب: «نه، آنها خیلی پیش تر [از اعدام سعادتی] دست به مبارزة مسلحانه زده بودند و سعادتی نیز از داخل زندان با آنها همکاری می کرد. ... سعادتی جاسوس روس ها بود که اسناد ما را به شوروی می فروخت.»

سؤال: «اختلافات شما با مجاهدین چیست؟ آنها مسلمان هستند و میان اسلام و کمونیسم شباهت هایی وجود دارد، هر دو به اصل برابری بشر اعتقاد دارند.»

جواب: «این سؤال را باید از آنها [مجاهدین] بپرسید، اگر آنها با ما اختلاف نداشتند و مسلمان هستند، پس چرا با ما می جنگند؟!»(1)

64

امریکا برای مقابله با تهدیدهای ایران، در پی فرصت است تا مانورهای محدود نظامی را در عمان افزایش دهد. روزنامة تایمز چاپ لندن، در گزارشی، با بیان این مطلب نوشت: درخواست ایران برای یک تحریم نفتی از سوی کشورهای اسلامی و دیگر مجازات ها علیه امریکا به خاطر حمایت آن کشور از اقدامات اخیر اسرائیل است که به این همکاری تحرک بخشیده است. امریکا معتقد است که برگزاری مانور در عمان به منزلة هشداری است در این مورد که چنانچه ایران به طور جدی کشورهای میانه رو عرب دوستدار امریکا را در معرض تهدید قرار دهد، امریکا بیکار نخواهد نشست.(2)

رادیو اسرائیل نیز در این باره از قول مقام های وزارت دفاع امریکا اعلام کرد: آنها از تلاش های جمهوری اسلامی ایران برای صدور تئوری انقلاب خود به کشورهای عرب حوزة خلیج فارس و همچنین از خطرات احتمالی شوروی در این منطقه، نگران اند.(3)

65

وضعیت اقتصادی عراق با نگاه تطبیقی به صدور نفت این کشور قبل و بعد از حمله به ایران، موضوع تفسیر دفتر سیاسی سپاه پاسداران است که به طور تفصیل بدان پرداخته است:

«تولید نفت عراق که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران کم تر از 5/2 میلیون بشکه در روز بود، بعد از پیروزی انقلاب به بیش از سه میلیون بشکه در روز افزایش یافته و با

ص: 90

درآمدهای ارزی حاصل از آن واردات کالاهای مصرفی و تجملاتی افزایش یافته و با سیاست های پولی و تزریق پول به اقتصاد عراق، قدرت خرید مردم را به طور مصنوعی بالا برده و سعی در ایجاد رفاه نسبی و به وجود آوردن فرهنگ مصرفی در بین مردم کردند. با شروع و گسترش جنگ، بیش از 40 درصد از نیروی کار عراق به جبهه ها اعزام شدند و علاوه بر آن باعث شد به علت ناامنی، و اعزام کارگران به جبهه ها نه تنها افراد جدیدی برای کار به عراق نیایند، بلکه کثیری از افراد شاغل هم به طرق گوناگون از عراق خارج شوند. ... علاوه بر این، با شروع جنگ تنها راه دریایی عراق (اروندرود) [به خلیج فارس] مسدود شده و [این مسئله در کنار] عدم اجازة سوریه برای صدور نفت عراق از خاکش، باعث [شد] تا صادرات نفت این کشور شدیداً کاهش یافته (بین 400هزار و یک میلیون بشکه در روز) که باعث ناچیزی درآمد ارزی اش نسبت به هزینة سرسام آورش شد. اعزام نظامیان و دیگران به زور پول و مادیات به جبهه و همچنین واردات تسلیحات و مهمات جنگی از همة کشورهای تولیدکننده، اعم از شرق و غرب (فرانسه، شوروی، آلمان، امریکا و...)، نیز بار اقتصادی سنگینی بر دوش رژیم عراق نهاد.

... [در چنین شرایطی] علاوه بر کمک های غیررسمی، بیش از 40 میلیارد دلار از طرف حکومت های منطقه، مانند کشورهای عربستان و کویت، به عراق کمک رسمی شد. این مبلغ، علاوه بر کمک های جنسی، تدارکاتی، در اختیار قرار دادن جاده ها، بیمارستان ها، کامیون ها، کشتی ها، آمبولانس ها، تسلیحات و نیروهای نظامی بود که اغلب اعلام نشده اند. نشریة اقتصادی میدل ایست می نویسد، صادرات انگلیس به عراق دو برابر افزایش یافته و همچنین سطح مبادلات اقتصادی عراق با امریکا از شروع جنگ تا کنون با 26 درصد افزایش، به 914 میلیون دلار رسیده است. ... نشریة امریکایی تایم در قسمتی از گزارش مشروح خود از اوضاع عراق می نویسد، در صورت سقوط بصره، تمام اروپای غربی و ژاپن به لرزه در خواهند آمد. یک مقام عالی رتبة غربی می گوید، سقوط بصره بازار بورس فرانکفورت را درهم خواهد شکست. ... ژاپنی ها نیز 5 میلیارد دلارشان بستگی به دوام صدام دارد، فرانسه هم خیلی عقب نمانده و امریکا هم در یک موضوع یک میلیارد دلاری درگیر است.»(1)

روزنامه کیهان هم به نقل از مجلة اقتصادی میدل ایست دایجست دربارة ارزش قراردادهای حکومت عراق در سال گذشته، نوشت: عراق در سال گذشته از نظر عقد قرارداد و ارزش آنها در خاورمیانه، مقام اول را به دست آورد و از عربستان سعودی جلو افتاد. ارزش قراردادهایی که عراق در سال 1981 بسته است، بالغ بر 23 میلیارد و 20 میلیون دلار بود، در حالی که ارزش قراردادهای عربستان سعودی به 21 میلیارد و 85 میلیون دلار رسید.»(2)

ص: 91

66

هفته نامه "یانکی" چاپ ترکیه، در مقاله ای با عنوان "هراس شرکت های چند ملیتی از ادامه جنگ ایران و عراق" نوشت: «حمله جدید ایران به داخل خاک عراق [عملیات رمضان] به منظور سرنگون کردن رژیم بعث صدام حسین، شرکت های اروپایی و ژاپنی را به شدت به وحشت انداخته است. این شرکت های چندملیتی که میلیاردها دلار در صنایع مختلف کشورهای خلیج فارس سرمایه گذاری کرده اند، از اینکه اختلالاتی در کارخانه ها به سبب تحرکات ایران به وجود آید، در نگرانی هستند. یک متخصص نفتی ایتالیایی در این مورد می گوید: "اخیراً شاهد دگرگونی و تغییر و تحولات زیادی در خاورمیانه بوده ایم." یک مقام دیگر از شرکت فرانسوی می گوید: "من نمی خواهم به تشویش ها دامن بزنم، اما اگر جنگ ایران و عراق گسترش یابد، فاجعة عظیمی به بار خواهد آمد." این شرکت فرانسوی در حال حاضر نیمی از کار یک پروژة 660 میلیون دلاری را در بغداد به اتمام رسانده است. از طرف دیگر، منابع دیپلماتیک ایران در کشورهای خلیج فارس احتمال پایان یافتن جنگ دو سالة این کشور با عراق را در آیندة نزدیک ممکن نمی دانند. درعین حال، درحالی که جنگ به مناطق باتلاقی در داخل خاک عراق کشیده شده است، نیروهای دو طرف به شدت و با تمام قدرت سعی در حفظ مواضع خود دارند.»(1)

روزنامه اقتصادی "هندلز بلات" چاپ آلمان نیز به نقل از یک هفته نامة چاپ ترکیه دربارة اقدام دولت عراق در خارج کردن دارایی های ارزی خود از ژاپن، می نویسد: «عراق کلیه ذخایر ارزی "ین" خود را از ژاپن خارج کرده است تا بتواند مخارج جنگی خود با ایران را تأمین کند. موجودی ارزی عراق در ژاپن تا آخر ژوئن [خرداد 1361] 130 میلیارد ین (8/509 میلیون دلار) بوده است، درصورتی که همین رقم در فوریه [بهمن ماه 1360] 150 میلیارد ین (2/588 میلیون دلار) بوده است.»(2)

67

نشریة ویژة خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از مقام های آگاه نظامی، دربارة کمک کشور فرانسه و کشورهای منطقه به عراق گزارش داد: عراق در هفتة گذشته 400 دستگاه تانک تی55 از لهستان و تعدادی موشک ضدهوایی "کروتان1" و موشک های ضدتانک که روی هلی کوپتر نصب می شود از فرانسه تحویل گرفته است. طبق این گزارش، کمک های تسلیحاتی رژیم های منطقه به صدام نیز همچنان ادامه دارد و طی چند روز گذشته تجهیزات نظامی فراوانی شامل 78 خودرو حامل مهمات و اسلحه از عربستان و اردن در اختیار عراق قرار گرفته است.(3)

امروز نیز 60 دستگاه انواع تانک و چند کامیون حامل مهمات ارسالی از عربستان، از طریق جادة "صفوانِ" کویت وارد پادگان "الشعیبة "عراق شد.(4)

ص: 92

68

مجاهدین عراقی امروز در استان سلیمانیه دو عملیات ایذایی علیه نیروهای نظامی عراق انجام دادند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، مجاهدین مسلمان عراقی در یک عملیات موفقیت آمیز یک پایگاه نظامی نیروهای بعثی را نزدیکی شهر سلیمانیه عراق تصرف کردند و کلیه سلاح ها و مهمات آن را به غنیمت گرفتند.(1)

همچنین به گزارش این خبرگزاری، در این روز، مجاهدین مسلمان عراقی با پرتاب یک نارنجک به داخل یک وسیلة نقلیه حامل مأموران امنیتی رژیم صدام - که به طرف شهر سلیمانیه حرکت می کرد - دو تن از آنان را به هلاکت رساندند.(2)

69

نیروهای داوطلب مردمی با حضور در جبهه های جنگ، توان دفاعی ایران را افزایش می دهند و زمینه را برای عملیات آیندۀ ایران فراهم می کنند. در چهار روز اول شهریورماه، نیروهای داوطلب مردمی (بسیج) از شهرهای تبریز، ارومیه، اصفهان، اردبیل، اردستان، مراغه، محلات، پارس آباد مغان، خلخال، نقده و مبارک آباد اصفهان برای پیوستن به نیروهای رزمنده، عازم جبهة جنگ شدند.(3)

70

یکی از نشریات داخلی سپاه پاسداران دربارة اقدام جبرانی برخی اسیران عراقی در اردوگاه حشمتیة تهران نوشت: «بیش از 40 نفر از اسرای عراقی اردوگاه حشمتیه سه روز است که برای اعزام به جبهه های جنگ دست به اعتصاب غذا زده اند. این گروه همچنین خواهان اهدای خون خود به مجروحان سپاه اسلام هستند.»(4)

ص: 93

ص: 94

منتشره در بغداد، حاکی از آن است که هواپیماهای عراقی بر فراز تهران و قم پرواز کردند تا ثابت سازند قادرند به هر هدفی در داخل خاک ایران برسند.»(1)

خبرگزاری آسوشیتدپرس از نیکوزیا (قبرس)، ضمن تأیید تجاوز هواپیماهای عراق، اعلام کرد که این هواپیماها بر فراز شهرهای مرزی غرب ایران پروازهای شناسایی انجام داده اند، اما این مناطق را بمباران نکرده اند.(2)

خبرگزاری فرانسه نیز بازتاب تجاوز هواپیمای عراقی به تهران را چنین منعکس کرد: بیش از یک ماه بود که در تهران صدای آژیر خطر حملة هوایی به گوش نخورده بود؛ اما امروز برای اولین بار در این مدت، آژیر خطر حملۀ هوایی در تهران به صدا درآمد. تا کنون هیچ اطلاعی دایر بر بمباران نقطه ای در تهران به دست نیامده است. به گزارش منابع خبری هنگام ورود هواپیمای عراقی به فضای تهران، مراسم نماز جمعه پایتخت که در فضای آزاد دانشگاه تهران برگزار می شود، قطع نشد و حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس و خطیب نماز جمعه که هنگام پخش آژیر خطر حملة هوایی، خطبه های نماز جمعه را قرائت می کرد، به سخنان خود ادامه داد.(3)

72

با وجود آسیب های وارد شده به قسمتی از سیستم صدور نفت در جزیرۀ خارک، صدور نفت خام از خارک همچنان ادامه دارد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، امروز بارگیری یک نفت کش لیبریایی 218 هزار تنی (به نام الپیدا) از این جزیره گزارش شده است. قبل از این کشتی، روز پنج شنبه (4/6/1361) نفت کش 357 هزار تنی سوئدی، پس از بارگیری خارک را ترک کرده است.(4)

نفت کش لیبریایی الپیدا در حال بارگیری در جزیره خارک

ص: 96

دربارة تدابیر جدید ایران برای انتقال نفت از جزیرة خارک به مناطق امن تر برای صدور به بازارهای بین المللی، روزنامة تایمز مالی چاپ لندن نوشت: به گفتۀ دلالان نفتی، کمپانی حمل و نقل ملی ایران تانکرهای 142 هزار و 103 هزار تنی "گال" و شیرواتر" را که متعلق به کمپانی ثبت شده در سوئیس موسوم به "اینتر کست" می باشد، کرایه کرده و در نظر دارد از این تانکرها برای حمل نفت خام از جزیرة خارک به ترمینال جزیرۀ سیری استفاده کند.»(1)

73

طبق اطلاعیۀ ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران، در گلوله باران امروز شهر آبادان که با سلاح های سنگین و دوربرد ارتش عراق انجام شد، 9 تن مجروح و یک تن شهید شدند. همچنین یک مغازه و 2 منزل مسکونی تخریب شد و 3واحد مسکونی دیگر آتش گرفت. بر اساس این اطلاعیه، نیروهای ژاندارمری یک هلی کوپتر عراق را در نقطۀ مرزی موسیان هدف آتش خود گرفتند و منهدم کردند که بر اثر آن، سرنشینان این هلی کوپتر کشته شدند.(2)

74

امروز 206 تریلر حامل مهمات در سه نوبت از بندر "شعیبة" کویت به سوی عراق حرکت کردند. همچنین 46 خودرو حامل وسایل و تجهیزات نظامی، از کشور اردن و از طریق فلوجه - الورار به پادگان "التاجی" عراق وارد شدند.(3)

خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز امروز دربارة ارسال انواع کمک های لجستیکی و رزمی دولت کویت به عراق، گزارش داد: «طی دو شبانه روز گذشته، بیشتر کامیون های حمل مواد به عراق را تانکرهای بنزین تشکیل می دهند.» خبرنگار این خبرگزاری که شخصاً بیش از یک صد تانکر را مشاهده کرده است، در ادامة گزارش خود آورده است: «در تاریخ های 25، 26 و 27 مرداد، بعد از نیمه شب، تعداد زیادی کامیون های مختلف نظامی در بندر "شویخ" بارگیری و به سوی عراق روانه شدند. همچنین تعدادی کامیون نفربر همراه با توپ های 155 و 165 میلی متری دورزن و 25 کامیون مخصوص حمل مهمات توپخانه و هفتاد کامیون از انواع مختلف، درحالی که پلیس کویت آنها را اسکورت می کرد، مشاهده شدند.» یادآوری می شود این تجهیزات نظامی بعد از نیمه شب به سوی عراق روانه شدند.(4)

75

نیروهای حزب دمکرات امروز با حمله به روستای "منصور کندی" در حوالی میاندوآب (6 کیلومتری شمال غربی میاندوآب) 3 تن از جمله یک پاسدار را شهید و 6 زن و کودک را مجروح کردند.(5) در محور سردشت - بانه نیز نیروهای بسیج و ژاندارمری موفق شدند 22 کیلوگرم دینامیت را که اشرار مسلح غیرقانونی برای انهدام پل کلته کار گذاشته بودند، کشف کنند.(6) یادآوری می شود که 30 متر از این پل، در 27 مردادماه با همکاری سازمان مجاهدین خلق و حزب دمکرات کردستان تخریب شده است.(7)

ص: 97

76

در پی اقداماتی که نیروهای خودی علیه سازمان مجاهدین خلق در استان خوزستان، به خصوص شهر اهواز انجام دادند، امروز نیروهای سپاه یک خانه را که محل نگهداری تسلیحات این سازمان بود، کشف کردند. در این خانه 3 اسلحه، 16 نارنجک، 15 بمب دست ساز، 20 قالب مادۀ منفجرۀ تی.ان.تی و حدود 400 فشنگ به گونه ای ماهرانه در یخچال، کمد بچه و اجاق گاز جاسازی شده بود.(1)

77

امروز، حکم اعدام 5 تن از کادرهای نظامی سازمان مجاهدین خلق و گروه اشرف دهقان در بابل اجرا شد. قیام مسلحانه، شرکت در درگیری های مسلحانۀ بابل، کمک مالی به سازمان، تهیۀ مواد منفجره، شرکت فعال در عضوگیری، جذب افراد و اعزام آنها به جنگل و نگهداری اسلحه، از جمله جرائم این افراد اعلام شده است.(2)

78

آقای هاشمی رفسنجانی در خطبۀ دوم نماز جمعة امروز تهران، اقدامات سازمان مجاهدین خلق در دو سال اخیر را برشمرد. وی ابتدا به تاکتیک های سازمان برای کادرسازی و گذر از فاز سیاسی به فاز نظامی اشاره کرد و سپس به تشریح فعالیت های این سازمان در سال 1360 پرداخت. ایشان، حضور مردم در صحنه و رهبری قدرتمندانة امام را دو عامل اصلی شکست این سازمان معرفی کرد. وی سپس به تشریح اقدامات جمهوری اسلامی در مقابله با عملیات های تروریستی سازمان مجاهدین خلق پرداخت. آقای هاشمی خط مشی جدید این سازمان یعنی ترور مردم عادی را که از جمهوری اسلامی پشتیبانی می کنند، ناموفق و موجب وهن سازمان و نفرت بیشتر جامعه از آنها دانست. متن سخنان آقای هاشمی رفسنجانی در نماز جمعة امروز تهران به این شرح است:

«در مورد شهادت دو شخصیت عظیم جمهوری اسلامی شهید رجایی و شهید باهنر و شخصیت دیگرمان برادر عراقی ... سرنوشتشان نشان می†دهد که آنها از ما خیلی بهتر بودند. ما هنوز زنده†ایم و اینجا هستیم و آنها در جوار خدا و در مجلس انبیاء و ائمه و صالحین هستند و مقام آنها، بهترین سند است که از ما خیلی جلوترند. ... یک بحثی است که جوان ها و کسانی که احتمالاً در معرض این لغزش ها هستند بتوانند استفاده بکنند و آن این است که این تروریسم و به قول خودشان مبارزه مسلحانه را، ببینیم در چه شرایطی می تواند مفید باشد و اثر داشته باشد و در چه شرائطی برای مردم مضر واقع می†شود. به†نظر می†رسد که در تاریخ خودمان - همین ایران که خودمان شاهد بودیم - آنچه که تا به حال تجربه، خوب روشن می†کند و مفید است و نتیجه بخش است مبارزات مردمی است یعنی آنچه را که توده مردم و اکثریت مردم بر اساس فکری درست با حکومت مبارزه کند. آنچه که نتیجه

ص: 98

داده است، مشروطه اینجوری پیروز شد، مبارزات برای ملی کردن صنعت نفت و بیرون کردن شاه در مرحله†ای که پیروز شد، آنطوری پیروز شد. مبارزات جمهوری اسلامی اینجوری پیروز شد و در مقاطع دیگر هم از این صد و چند سال را ما هر وقت می†بینیم پیروزی†های مقطعی هم، با هجوم مردم بوده است این یک مسئله. مسئله دیگر خوب حالا اسلحه بکار باید برده شود در مبارزات البته ما کلی نفی نمی کنیم، در همین مبارزات خودمان هم آن روزهای آخر که ما را در خیابان ها به رگبار می بستند مردم هم از اسلحه استفاده کردند، در یک مواردی این طور نیست که بگوئیم نه، ولی بکار بردن اسلحه و آدم کشی موقعی است که همه شرایطش آماده باشد. من حالا بحث را ببرم آنجا که اینها هدفشان و خودشان باطل اند و گول خورده اند و اینها عامل آمریکا شده اند و عامل اجانب شده اند؛ اینها پول می گیرند، اینها همراه عراقند، و همه اینها را ملت ما می داند؛ و به فرض محال اگر یک جریان حقی هم بخواهد مبارزه کند با یک حکومتی هم که باطل است؛ امروز که این حکومت حق است و مال مردم است و برای مردم است و برای اسلام است و آنها هیچی ندارند در مقابل این حکومت عرضه کنند غیر از شعارهایی که امروز عملاً خودشان پس گرفتند و حرکت کاملاً منافقانه است، حالا اگر فرض می کردیم که یک کسی هم بود و یک حرکت حقی هم داشت و این حکومت هم ناحق بود آیا ببینید تروریسم با این شیوه می تواند مفید باشد یا نه آیا سودی برده اند؟ حتی خودمان آن روزی که مبارزه مردم بود و جمهوری اسلامی بود، نهضت اسلامی بود امام و روحانیت بود در یک مورد، اولین باری که بعد از پانزده خرداد دست به یک ترور زدیم نتیجه اش این شد که هیئت های مؤتلفه که در سطح کشور همه جا حرکت می کردند از میدان رفتند که رفتند یعنی بعد از آن تروری که انجام شد، نتوانستیم جان بدهیم به هیئت های مؤتلفه، آقایان که دستشان در کار است خودشان می توانند ببینند. رژیم بهانه خوبی دستش آمد و به مأمورینش میدان داد و آنها هم با نهایت قساوت افتادند به جان نیروهای مؤتلفه و روحانیت و کشف کردند سازمان را و به کلی متلاشی کردند، که [فقط] متفرقه هایشان به صورت های مختلف کار می کردند. تجربه خودمان در عمل بود و از آن به بعد هم، آقایانی که به نام حرکت مسلحانه آمدند میدان، همه شان و آنهایی که حسن نیت داشتند و خوب بودند و آنهایی که چپی بودند و دین نداشتند و خودشان می دانند که در سال 54 در زندان چه خبر بود؛ سال 54 این رهبران منافقین و همه آنهایی که بودند و بریده بودند و در مقابل مأموران و استوارهای زندان ذلیل بودند؛ و ما وضع آنها را در زندان می دیدیم و این مردم بودند که آمدند در خیابان ها و دستور امام به مردم و تظاهرات و راهپیمایی ها، و آن هجوم مردمی بود که آنها را وادار کرد که صلیب سرخ آوردند در زندان و یک قدری رفاه دادند و بعد هم یک حرکتی آمد و تند و تند ندامت نامه می نوشتند و از زندان می آمدند بیرون همان هایی که مدعی

ص: 99

حرکت مسلحانه [بودند،] ما در تاریخ انقلاب خودمان و یک تجربه ای است برای دیگران و می تواند برای دنیا الگو باشد. ... حالا ببینیم آقایانی که علیه جمهوری اسلامی در یک دوره ای دست به افشاگری زده بودند به خیال خودشان، و با صحنه سازی ها برنامه آنها این بود - چون ما با الفبای اینها آشنا بودیم و با اینها کار طولانی داشتیم - ایجاد کینه انقلابی در افرادشان، این جز اصول حرکت مسلحانه است یعنی صحنه سازی، یعنی یکی کتک بخورد، یکی فحش بشنود، یکی به میدان برود، یکی در روزنامه فروشی با او دعوایش بشود و امثال اینها، صحنه درست بکنند تا اینکه افرادشان نسبت به دولت و مأمورین دولت و پاسدار و پلیس کینه انقلابی پیدا بکنند، کینه هم نمی†خواهند بگویند، کینه انقلابی که گفتیم مقدس می†شود. کینه که پیدا کردند حاضر می†شوند بزنند و بکشند، منفجر کنند و رحم نکنند و این حرکتی بود که آقایان در یکی دو سال اول کردند و کینه انقلابی را در بچه†ها خوب محکم کردند و کارشان را شروع کردند. البته در کارشان به جمهوری اسلامی خسارت وارد کردند، منتها وضع جمهوری اسلامی طوری است که این خسارت ها را ترمیم می†کند و جایش چیزهای دیگری ایجاد می کند. آن روزهائی که مثل پارسال ما ظرف مدت کوتاهی شخصیت هایی مثل شهید بزرگوار بهشتی و شهید رجایی و شهید باهنر و محمد منتظری و آن هفتاد و دو تن شهید مرکز حزب جمهوری اسلامی و بعد شهید قدوسی، شهید هاشمی†نژاد و شهدای دیگری که من ممکن است اسمشان الان یادم نیست؛ و آن شخصیت ها و قبلش شهید مطهری استاد عظیم†الشأن، شهید عراقی از استوانه†های انقلاب بود و شهید مفتح و کسان دیگر که خانواده شهدا از من گله نکنند البته ممکن است همه آنها یادم نیاید. ما آنروزهایی که اینها را همین جوری از دست می†دادیم و اینها محصول این سی سال تحصیل و زندان و اینها بودند و خدا می†داند بر ما چه می†گذشت. بنده خودم به عنوان یکی از این افرادی که مثل پارسال نزدیکترین همکارانمان را که از سال چهل با آنها در سنگر شب و روز با هم بودیم و راز یکدیگر را می†دانستیم یکدفعه اینجوری از دست داده† بودم، ... خدا را شاهد می گیرم در همین حالات که خیلی می تواند شکننده باشد من در همین حالات، بنده و کسانی که با هم کار می کردیم من تنها نبودم، ما احساس می کردیم نیرومندتر از زمانی هستیم که این آقایان در کنارمان هستند. احساس می کردیم و وقتی که خدمت امام می رسیدیم آن روح عظیم به ما القا می شد و وقتی که می آمدیم و آن تظاهرات را می دیدیم و آن گریه ها را می دیدیم و آن تکبیرها را می دیدیم و این تابوت های بالای دست شما را می دیدیم که نمی خواهید اینها را زمین بگذارید و به خاک تحویل بدهید، اینها را می دیدیم آنچه را که در ذهن فکر می کردیم ملموس و مشهود می دیدیم و احساس می کردیم ماها هیچی نیستیم. ... و اینها مردمند و امام است و جریان، کار خودش را دارد می کند. ما همیشه در دنیا، آرزوی مان این بود که روزی در این مملکت جمهوری اسلامی

ص: 100

باشد و ما دیگر هیچی نمی خواهیم. ... الآن هر کداممان بمیریم راحت سرمان را می گذاریم روی زمین و راضی هستیم. یعنی فکر می کنیم که رسیدیم به آنچه که می خواستیم، ما نمی خواستیم حاکم باشیم، ما می خواستیم اسلام حاکم بشود و اسلام حاکم شد آنچه را که ما فکر می کردیم به عنوان یک ضرورت و هدف و راه مهم، این رسیده بود. حالا ببینیم تروریست ها و منافقین چه بدست آورده اند. آنها در زمینه فقدان نیروی مردمی و تعارض با مردم و خواسته آنها، هر چه هم تلاش بکنند از مردم دورتر می شوند، چی به دستشان آمده؟ امروز یک مشت بچه را فرستاده اند توی زندان ها، البته ما فرستاده ایم، ولی آنها واسطه بودند. ما که نمی توانستیم [اجازه بدهیم] این گرگ ها توی مردم باشند و هر چه می خواهند بکنند، این که نمی شد و مردم را همینجور که دارید می بینید می روند توی مغازه یک حزب اللهی را پیدا می کنند، می روند ماست بخرند، شیشه ماست را از دستش می گیرند و یک گلوله هم توی مغزش می زنند، این آدم را ما بگذاریم بیرون باشد؟ این که نمی شود، اینها با این وضعی که دارند هر چه آدم داشتند به خیال خودشان - که ناآدم بودند اینها - همه توی زندان رفته اند و یک عده ای شان توی درگیری ها کشته شده اند و یک عده شان اعدام شده اند و یک عده شان هم توی زندان منتظر اعدام هستند و یک عده هم باید در زندان بپوسند، چون تعصب آنها را گرفته و آدم نمی شوند و انشاء الله یک عده ای شان هم آدم بشوند و بیرون بیایند. اینها محصولشان این است. رهبرانشان به گدایی افتاده اند. ما اطلاعاتی داریم که آنها پول از کجاها می گیرند و چه جوری هم خرج می کنند.

این وضعی که برای اینها پیش آمده به علت اشتباه بزرگی است که کرده اند. این تحلیلی که من می کنم، آنها هم می دانند. یعنی آنها هم قبول دارند که به دلیل زمینه نداشتن افکار عمومی، حرکت مسلحانه به جایی نمی رسد. این را قبول دارند، اما اینها اشتباهشان این بود که خیال می کردند مردم طرفدار آنها هستند. بنی صدر در شورای انقلاب با صراحت به خود ما گفت، شاید توی مذاکرات شورای انقلاب ثبت شده باشد، گفت ما فرستادیم آمارگیری کردند در مدرسه ها، در خیابان ها، در کارخانه ها و امروز امام 44% توی مردم رأی دارد و

ص: 101

من 56% یعنی ایشان معتقد بود که این جور هست. تازه این هنوز اوج نگرفته بود، یک وقتی گفت حالا بیشتر شده، یعنی خودش مثلاً در 2 - 3 ماه بعدش گفت که آن موقع این جوری بود و حالا بیشتر شده، این آمارگیری را کی می کرد؟ آن مؤسسه آمارگیری بنی صدر مال منافقین بود. اینها می رفتند و آمار می گرفتند. یعنی همین حالا هم اشخاص با آن کانال های ارتباطی خودشان آمار می گیرند. از این سران نهضت آزادی یک وقتی یکی شان به من می گفت که امروز اگر رای آزادی باشد ما مثلاً 70% - 80% رای می آوریم. می گفت من رفتم فلان شهر، برای من اینقدر جمعیت جمع شده و آقای مثلاً فلان (آیت الله مدنی) آمده و برای ایشان مثلاً این مقدار ... آن روز که بعد از آن حادثه شوم 14 اسفند خدمت امام رفتیم، امام این حرف را به بنی صدر با صراحت فرمودند که خیال نکن تو رأی داری، چون متکی شد در حضور امام به آرای مردم، امام فرمودند، آنهایی که به تو رأی دادند همان 400 - 500 هزار نفرند، اگر مواضع مشخص بشود، آن عده هستند. آنها بهائی ها، توده ای ها، کمونیست ها هستند (البته توی کمونیست ها هم به این ها رأی نمی دادند، آنها هم برای خودشان یک چیز دیگری داشتند) آنها سرمایه دارها، ساواکی ها، تصفیه شده ها، اهالی فحشا و قمار و اینطور چیزها هستند و رقم نسبتاً درشتی هم هستند، اینها هستند که به تو رأی می دهند. تو وقتی که می خواستی رئیس جمهور بشوی اول آمدی به عنوان رئیس دارائی گفتی من ربا را تحریم کردم و افکار همه مردم را به نفع خودت تحریک کردی، خب آقایی که یک دفعه ربا، این بلا را از جامعه برداشته بدین دلیل خیلی جا پیدا می کند، نه به دلیل تو. رفتی توی خانة امام و بیرون آمدی، آنجا گفتی من خودم را کاندید می کنم، یعنی امام مرا کاندید کرده برای این کار یک عده مردم به تو رأی دادند. روحانیت یک عده از تو حمایت کردند و آنجور شد. این خیال می کرد که مال او هست. یعنی در اصل این تحلیل را همه قبول دارند که اگر مردم با آدم نباشند در یک محیط آزاد نمی شود حکومت کرد، به زور باید حکومت کرد، این را قبول داشتند، ولی اشتباهشان این بود که افکار مردم را با خودشان می دانستند و هنوز هم این طوری هستند و این از چیزهای بسیار بد و اشتباهاتی است که اینها را توی این چاه عمیق انداخته. مردم چیز دیگری هستند، ما تحلیل مان توی این انقلاب [این است]، همیشه من گفته ام و امام قبل از ما فرموده اند و شماها می دانید که این انقلاب اصلاً موتورش اسلام است. اصلاً امام چرا اینقدر محبوبند، برای اینکه امام مسلمان خوبی است. نعوذبالله، نعوذبالله اگر مردم از امام یک لغزش دینی ببینند، همین مردمی که خاک پای امام را توتیای چشمشان می کنند، اگر یک روز لغزش دینی ببینند مردم این [طوری] دیگر نیستند؛ ماها را اگر مردم ببینند که مسلمان نیستیم و یا متعبد نیستیم، همه این احساسات تبدیل به بغض می شود. اصلاً آن چیزی که مردم را حرکت می دهد این است. امروز در دنیا دین عامل حرکت است و این را باید به مغز اینها فهماند.

ص: 102

توی ایران الان این است، در دنیا الان این است ... به هرحال آنکه جامعه را اینجور آزاد و آباد کرد و به حرکت درآورد، دین بود و آن چیزی که زنجیر به پای بعضی از مردم شده و آن چیزی که یک عده را گمراه کرد و آن چیزی که از قافله جدا کرد، یک عده ای را او فرستاد به دریوزگی در پاریس و آمریکا و لندن و اطراف دنیا و عراق و گدایی از عربستان سعودی و این طور چیزها، این الحاد کفر و مارکسیسم بود و تحلیل های مادی بود، بخشی از جوان های ما را آن جوری کشاند و منافق کرد و به این حالت درآورد. تروریسم در این محیط چی می†خواهد به دست آورد؟ توی این مردم چی می†خواهد به دست آورد؟ خب فرض می†کنیم حالا که دیگر گذشت الحمدلله خُرد شدند. حالا فرض می†کنیم که همه این مردم، علما، امام جمعه†ها، و نمایندگان مجلس و وزرا کشته بشوند. این مردم جای آنها، فوری [کسی را] نصب می†کنند. دیگر با مردم چی؟ شما می†خواهید بیایید بر این مردم حکومت کنید، ما همان حرفی که آن روز به کودتاچی†های نوژه گفتیم به اینها هم می†گوییم، امام به آنها فرمود که خب شما با هواپیما می†آمدید بمباران می†کردید، بلاخره می†خواستید بیائید روی زمین حکومت کنید پائین که می†آمدید مردم شما را می†گرفتند و می†کشتند. ... دیدید که مردم با شما چه کار می†کنند، اینکه ترور در شرایطی که در افکار عامه نیست آنهم تروری که افکار عامه را دور بکنند از انسان ها نتیجه معکوس دارد که این تجربه خیلی خوب شد برای تاریخ دنیا و باعث یأس و سرخوردگی بسیاری از یاغیان علیه حکومت†های حق شده، مثل مجاهدین خلق که به حق منافقین بودند و اسم جالبی است، نیروی عظیمی درست کرده بودند، چقدر بچه ها را فریفته بودند، چقدر خانه های تیمی درست کرده بودند، این خانه های تیمی که تا به حال ما از اینها گرفته ایم خودش به اندازه یک شهر است. این اسلحه هایی که ما از اینها گرفته ایم، به اندازه چند لشکر چریک می شود اینها را مجهز کرد. این آدم هایی که توی زندان هستند و اینهایی که کشته شده اند، اینها می توانند چه نیرویی باشند. اینها چه غلطی کردند در این مدت؟ غیر از اینکه چند عامل نفوذی شان، خب عامل نفوذی که منفجر بکند کار سختی نیست، اینکه یک عمل متهوارنه و انقلابی و قهرمانی نیست، یک دزد است و در یک موقعیتی یک کلید برقی را می زند، اینکه چیزی نیست، اینها چه کردند؟ این همه نیرو در زمینه مردم چرا هیچ موفقیتی به دست نیاوردند؟ حالا ایده جدید دادند که نه سیاسی ها را اگر بکشیم فایده ای ندارد، اینها جایگزین دارند، بروید به بدنه نظامی ضربه بزنید! بدنه نظامی چی هست؟ خب، به کی می خواهید ضربه بزنید احمق ها؟ این همه بسیجی که ما داریم، این چند میلیون آدم الان ما داریم، این حزب اللهی ها، این بسیجی ها که اگر یکی شان را هم می کشید، از همان فامیل ده تا جایشان می جوشد، شما چه ضربه ای می خواهید بزنید؟ حالا شما موفق بشوید که در این مرحله جدید هم 30، 40، 50 تا حزب اللهی ، کارگر، بسیجی و پاسدار را هم بزنید و به زمین

ص: 103

بیاندازید، این می شود مبارزه مسلحانه؟! این می شود حرکت انقلابی ؟! این می شود راه برای حکومت؟! هر تروری که می کنید هزاران آدم را از دست می دهید، همان ها که با شما هستند. توجیه نمی توانید بکنید. آن جنایت شکنجه تان در تاریخ روی شما را سیاه کرده،(1) شما حالا هر چقدر می خواهید توجیه بکنید، می خواهید چی بگوئید؟ بنابراین ما به عیان می بینیم که در زمینه ای که افکار عمومی با حکومت باشد، تروریسم و مبارزات خشن هیچ فایده ای ندارد، بلکه درست معکوس است، یعنی حکومت محق می شود که خشونت بکند و خشونت را مردم از حکومت می خواهند. یعنی در یک موقعی که اگر ما یک نفر را زندان می کردیم، مردم می گفتند چرا؟ حالا که یک نفر را آزاد می کنیم، مردم می گویند چرا؟ این یک واقعیتی است، آقایان ببینید در مردم - غیر از خانواده های تروریست ها - می فهمند تا یکی را آزاد کردیم، می گویند شما چه با مردم می کنید. بنابراین قضیه به نظر ما مسئله روشنی است و راه مشخص است و امیدواریم که از این پند بگیرند.»(2)

79

تهدیدهای عراق و بمباران تأسیسات نفتی ایران در جزیرۀ خارک به وسیلۀ هواپیماهای این کشور، سبب شده است شرکت های بیمه نرخ بیمة محموله های نفت خامی را که از این جزیره بارگیری می شوند، از یک درصد (ارزش کشتی) به سه درصد افزایش دهند. کمیتۀ بیمة جنگی شرکت لویدز دراین باره اعلام کرد که این افزایش شامل بارگیری از مناطق شرقی بندر خارک نمی شود و نرخ بیمه در آن منطقه همچنان 25/0 درصد از ارزش محموله است.(3)

در همین حال رسانه های خبری امریکا به تفسیر حملات عراق به خارک پرداختند و تأثیرات این حملات را بر بازار جهانی نفت ارزیابی کردند. دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی در واشنگتن دراین باره گزارش داد: «حملات هوایی عراق به جزیرۀ خارک - که 70 درصد نفت ایران از آنجا صادر می شود - افزایش یافته است. اگرچه مشخص نیست که آیا آن گونه که عراق ادعا می کند، صدماتی بر این تأسیسات نفتی وارد آمده است یا خیر، اما مقامات امریکایی و منابع مطلع در صنعت نفت گفتند که این حملات، تنها تانکرهای نفتی را از جزیره دور نگه داشته است. نشریه "وال استریت ژورنال" می نویسد: دلالان نفتی می گویند قیمت نفت در بازار آزاد افزایش یافته و فعلاً قیمت ها تا 25 سنت بالا رفته است. ... یک تحلیلگر نفتی در روزنامه نیویورک تایمز گفت: اگر عراق در این کار [بمباران تأسیسات نفتی ایران در جزیرۀ خارک] پیروز شود، در قیمت نفت تأثیر خواهد داشت و به سیاست کمپانی های نفتی در استفاده از ذخایرشان به جای خرید نفت، خاتمه خواهد داد. چند

ص: 104

متخصص خاورمیانه در دولت امریکا گفتند که انتظار دارند که ایران به یک عکس العمل فوری دست بزند. ... تهران تهدید کرده است که تنگة هرمز را مسدود خواهد کرد.»(1)

مجلة فرانسوی ژون آفریک نیز دربارة جنگ عراق و ایران نوشت: «صدام بسیار مایل بود که کنفرانس غیرمتعهدها در بغداد برگزار شود، حال که این مسئله منتفی شده و چیز قابل ارزشی در اختیار ندارد که از دست دادنش برایش اهمیت داشته باشد، درنتیجه، وی تصمیم گرفته است، جنگ را در ابعاد بین المللی وسعت دهد و آن را در خلیج فارس توسعه دهد.» نویسندة مقاله، در ادامه می نویسد: «هدف صدام، ایجاد نگرانی و در نهایت، کشانیدن پای کشورهای عربی خلیج فارس به این جنگ است و امیدوار است که از طریق آنها، پای ابرقدرت ها به خصوص امریکا برای محافظت از آنها به میان کشیده شود. ... در خصوص اظهارت مسئولین عراق مبنی بر هدف قرار دادن مرکز مهم و حیاتی ایران دلایل زیر بیان شده است:

1- با قطع درآمد نفت، ایران در تهیه آذوقه و تسلیحات با مشکلات روبه رو خواهد شد. 2- این گونه عملیات به خاطر آن است که ایران نیز به عنوان جوابگویی با دست زدن به عملیات مشابه ( به خصوص غیرنظامی) باعث تحریک و به پا خاستن احساسات عمومی مردم عراق بر ضد قوای ایران شود.»(2)

80

استحکام اقتصاد ایران در اوضاع جنگی، پیام اصلی مقاله ای است که در نشریۀ المجله چاپ لندن نوشته شده است. آمادگی ایران برای پرداخت خسارت های احتمالی به آن دسته از شرکت ها و بانک های خارجی که براثر وقوع انقلاب خسارت دیده اند، افزایش خرید نفت کمپانی های ژاپنی از ایران، تمایل ایران برای همکاری اقتصادی با چین و دلگرمی بازرگانان غربی برای افزایش مبادلات با ایران؛ اهم مطالبی است که نشریۀ المجله، به آنها پرداخته است. بخش هایی از مقاله چنین است:

«دود ناشی از درگیری های اطراف شهر بصره، موجب پوشش بر برخی از جریانات مهم داخلی ایران شد. ماه آینده تهران به بانک های خارجی - که آنها را در ماه ژوئن 1979 ملی اعلام کرده بود - غرامت خواهد پرداخت. بانک مرکزی ایران از بانک هایی که بستانکارند درخواست کرده بود تا تاریخ 21 ژوئن گذشته، مبلغ طلب های خود را ارائه دهند. تمام بانک ها به این درخواست جواب مثبت دادند و حتی بعضی از آنها، مانند بانک " چیس منهتن" امریکا، نمایندگان خود را جهت مذاکره به تهران فرستادند. ... البته این امر فقط به بانک ها مربوط نمی شود، بلکه به شرکت هایی که در ایران کار می کردند و هنوز مسائلی دررابطه با درخواست غرامت در آنجا دارند نیز مربوط می شود. [نکتۀ قابل اهمیت] تأکید و تکیۀ بیشتر روی شرکت های امریکایی است و این شاید به خاطر این باشد که امریکایی ها در

ص: 105

ایران بر همه چیز چنگ زده بودند. [پرداخت] غرامت ها، تنها پدیده ای جهت بهبود روابط ایران و غرب نبود. برای مثال در ماه گذشته 13 کمپانی نفتی ژاپن خرید روزانه خود را از نفت ایران به نسبت 67 هزار بشکه افزایش داده اند و بر این اساس، خرید ژاپن تقریباً به 247 هزار بشکه در روز می رسد، درحالی که دو ماه قبل، این میزان 180 هزار بشکه بوده است. مقامات ایرانی در قراردادهای اخیر خود که با شرکت های ژاپنی منعقد ساختند، تسهیلات قابل ملاحظه ای قائل شدند، به نحوی که هر سه ماه یک بار این قرارداد مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین این شرکت ها خواهند توانست بر اساس موافقت دولت ایران، نفت ایرانی را به مشتریان دیگری بفروشند. نشانه ها مبنی بر تجدید نظر در مناسبات با دولت های خارجی فراوان است. برای مثال، در نیمۀ ماه گذشته شاهد دیدار اولین هیئت ایرانی از چین بودیم. اهمیت این دیدار در این است که پکن در زمان شاه روابط خوبی با ایران داشته ولی در مدتی که از انقلاب ایران گذشته است، روابط سردی با حکومت [امام] خمینی داشته است. تمام این دلایل، بازرگانان غربی را به ازسرگیری مجدد فعالیت سابقشان در تهران خوش بین ساخت و به همین خاطر چمدان های خود را آماده کردند، زیرا معتقدند تهران جهت تأمین خواسته ها و به راه انداختن کارهای داخلی خود، خواهان تجدیدنظر در روابط با غرب می باشد، زیرا قراردادهائی را که [تا کنون] با کشورهای شرقی و رو به رشد - که اخیراً دروازه هایشان را به روی ایران باز کرده اند منعقد شده است - نمی تواند نیاز این کشور را تأمین کند. در ارتباط با اهمیتی که غرب برای عقد قرارداد با ایران قائل است، شایع شده که پاریس در فکر تعیین سفیر جدیدی در تهران است تا جای سفیر سابق خود را که یک سال پیش تهران را ترک کرده بود، بگیرد. همچنین، اتاق بازرگانی و صنعتی انگلیس، سمیناری در تاریخ 13 اکتبر آینده پیرامون فرصت مجدد بازرگانان غربی در ایران برگزار می کند. در این اثنا روزنامه های غربی شروع به چاپ آگهی های تبلیغی مختلفی دربارۀ قالی ایران کرده اند و همچنین تسهیلاتی را که بعضی از شرکت ها جهت انتقال سودها به خارج از ایران ایجاد کرده اند، [منعکس ساخته اند.] در چنین شرایطی به نظر می رسد همگی آماده اند تا مجدداً وارد بازار بزرگ [ایران] شوند.»(1)

81

وزارت امور خارجة آلمان اعلام کرد که حکم اخراج پنج دانشجوی ایرانی صادر شد. این پنج تن از جملة 81 دانشجویان ایرانی اند که در تظاهرات اردیبهشت ماه شرکت داشته اند. این تظاهرات به طرف داری از جمهوری اسلامی برگزار شده بود. در این تظاهرات، پلیس آلمان به طرفداری از گروه های مخالف جمهوری اسلامی (نظیر سازمان مجاهدین خلق)، دانشجویان ایرانی را مورد ضرب و شتم قرار داد. پلیس آلمان 81 تن از این دانشجویان را تا کنون بازداشت کرده است.(2)

ص: 106

رادیو "بادن بادن" آلمان در گزارشی دربارة اخراج پنج دانشجوی مسلمان ایرانی از آلمان، ادعا کرد که قائم مقام وزارت امور خارجة ایران (احمد عزیزی) در دیدار دوشنبة گذشتة خود با مقام های آلمان، پذیرفته است که ایران دیگر با اخراج دانشجویان خود از آلمان مخالفت کلی نداشته باشد. طبق این گزارش، در این دیدار همچنین تصمیم گرفته شده است که همة 81 دانشجوی دستگیرشده اخراج نشوند. رادیو آلمان سپس افزود: «نرمش تهران در این مورد، می تواند از تمایل اقتصادی ایران به آلمان ناشی شده باشد، چون تقریباً هم زمان با اخراج این دانشجویان، اعلام شد که این کشور به آلمان سفارش ساخت چهار توربین برق در تبریز را داده است.»(1)

82

نمایندگان هلال احمر سوریه و جمهوری عربی صحرا و نیز کاردار کویت در تهران، امروز از اقامتگاه اسیران عراقی، در اردوگاه نیروی هوایی ایران بازدیدکردند. دراین دیدار دوساعته، اسیران عراقی با سردادن تکبیر و شعار نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی از این هیئت استقبال کردند و در گفت وگوی رودررو با آنان از رفتار ایرانیان و امکانات رفاهی موجود در اردوگاه اظهار رضایت کردند. تعدادی از اسیران که از سه روز پیش روزة سیاسی گرفته اند در گفت وگو با اعضای این هیئت، هدف از این اقدام خودرا درخواست از جمهوری اسلامی برای شرکت در جنگ در برابر حکومت عراق و یا مشارکت در امر بازسازی شهرهای ویران شدة ایران اعلام کردند و افزودند که به اقدامات خود تا زمانی که مقامات ایرانی خواسته هایشان را نپذیرند، ادامه خواهند داد.(2)

83

خبرگزاری جمهوری اسلامی گزارش داد که عامل سوءقصد به جان کاردار سفارت امارات عربی متحده در کویت، اعتراف کرد که به دستور حکومت عراق مأمور اجرای این کار شده است. به گزارش این خبرگزاری، به دنبال تحقیقات فوق العاده ای که زیرنظر ولیعهد کویت، از عامل ترور به عمل آمد، وی اعتراف کرده که مستقیماً به دستور حکومت عراق مأمور اجرای این کار بوده است. وی دلیل سوء قصد به جان کاردار امارات را طرفداری امارات عربی متحده از مواضع جمهوری اسلامی ایران ذکر کرده است.(3)

ص: 107

ص: 108

تسلیم و تقاضای پناهندگی کردند.(1) همچنین دو عراقی دیگر که یکی از آنها نظامی است پس از عبور از منطقۀ مرزی دشت آزادگان، خود را به نیروهای ایرانی تسلیم کردند.(2)

86

امروز 78 تریلر حامل اسلحه، مهمات و سایر محموله های مورد نیاز ارتش عراق از بندر "شعیبۀ" کویت به مقصد مندلی عراق حرکت کردند. گفته می شود یک تاجر ارمنی - عراقی نیز هشت تن گاز سمی از ایتالیا خریده و به کشور عراق فرستاده است.(3)

87

امروز اقدامات گروه های مسلح غیرقانونی در شمال غرب کشور ادامه داشت و یکی از فرماندهان ارشد سپاه در استان کردستان در محور سرشت - پیرانشهر به شهادت رسید.

در مهاباد یک تن از پاسداران بومی شهر که درحال انجام وظیفه بود، از ناحیه سر هدف گلولة عناصر ضدانقلاب قرار گرفت و به بیمارستان انتقال یافت. همچنین مسئول عملیات بخش عشایری سپاه مهاباد توسط عناصر مسلح غیرقانونی به شهادت رسید. در اقدامی دیگر، یکی از عناصر گروه های شورشی به یکی از پایگاه های نیروهای خودی در حومة مهاباد نفوذ کرد و نگهبان پایگاه را به شهادت رساند.(4) اسف بارترین ضایعه اما شهادت ناصر کاظمی فرماندة سپاه پاسداران استان کردستان بود. وی که محبوبیت خاصی در میان مردم منطقه داشت و عملیات های متعددی را علیه نیروهای شورشی و ضدانقلاب طراحی، اجرا و فرماندهی کرده بود، در حین اجرای مأموریت برای طرح ریزی عملیات قرارگاه حمزه در محور پیرانشهر - سردشت به شهادت رسید.(5)(6)

88

در عملیات پاک سازی غرب شهرستان ارومیه 21 تن از افراد گروه های مسلح غیر قانونی کشته و 10 تن دیگر نیز زخمی شدند. فرماندهی قرارگاه حمزه، پس از عملیات یکم شهریور 1361 که در غرب ارومیه انجام شد، امروز نیز عملیاتی را با نام "آیت الله کاشانی" و با هدف پاک سازی شماری دیگر از روستاهای غرب ارومیه طرح ریزی و اجرا کرد. نیروهای خودی، متشکل از

ص: 110

سپاهی و ارتشی موفق شدند روستاهای "کورانه"، "اوجی تپه" و "خیران" را پاک سازی کنند. در این عملیات 21 تن از نیروهای ضد انقلاب که در این روستاها مستقر بودند کشته و 10 تن نیز زخمی شدند. در این عملیات 2 تن از نیروهای خودی نیز زخمی شدند.(1)

در بخش تکاب نیز نیروهای خودی با هدایت قرارگاه حمزۀ سیدالشهدا(ع)، روستاهای "گل تپه" و "چراغ ابدال" را از دست نیروهای حزب دمکرات و سازمان کومه له خارج و پاکسازی کردند. در این عملیات 12 تن از نیروهای مسلح غیرقانونی کشته، 5 تن زخمی و 20 تن دستگیر و 3 تن از نیروهای خودی نیز شهید یا زخمی شدند. همچنین بیش از 100 قبضه انواع اسلحه، مقدار فراوانی مواد منفجره، 2 دستگاه آمبولانس و یک جیپ نظامی که قبلاً به سرقت رفته بود، به دست نیروهای خودی افتاد. درمقابل، نیروهای شورشی و جدایی طلب به یک مینی بوس حامل افراد محلی حمله کردند که براثر آن 3 تن از مردم روستا شهید و 6 تن نیز زخمی شدند.(2)

89

درگیری میان نیروهای سازمان مجاهدین خلق و جمهوری اسلامی ایران در نقاط مختلف کشور ادامه دارد و اعضای این گروه بر اساس استراتژی سازمان که توسط مسعود رجوی اعلام شده است، خط ترور پاسداران و مردم هوادار نظام را دنبال می کنند.

1- امروز در خیابان های هدایت و طالقانی تهران دو تن از پاسداران انقلاب به دست عناصر سازمان مجاهدین خلق شهید شدند.(3)

2- در یک درگیری چهار ساعته نیز یک خانۀ تیمی متعلق به سازمان مجاهدین خلق کشف شد. در این روز همچنین نیروهای سازمان مجاهدین خلق یکی از اعضای بسیج منطقۀ یک تهران را ربودند.(4)

3-. عباس محلوجی از نویسندگان نشریۀ "صالحان سازنده" (ارگان کارگران حزب جمهوری اسلامی)، امروز به دست عناصر سازمان مجاهدین خلق شهید شد.(5)(6)

4- در جنگل های "سرولات" جواهرده شهر رامسر نیروهای سپاه پاسداران، با یک گروه 9 نفری از اعضای سازمان مجاهدین خلق درگیر شدند. در این درگیری تمامی این افراد کشته شدند و از آنها مقادیری اسلحه و اسناد درون گروهی به دست آمد.

5- امروز در شهر رودسر، دکتر "محمدرضا جوشن املشی" نامزد چریک های فدایی خلق برای مجلس خبرگان، دستگیر شد.(7)

ص: 111

6- مسعود رجوی رهبر سازمان مجاهدین خلق، در مصاحبه ای با روزنامۀ لاکرووا چاپ پاریس، به تشریح اقدامات یک سالۀ این سازمان در ایران از جمله ترور دو هزار نفر از مردم، استراتژی آیندۀ سازمان برای مقابله با جمهوری اسلامی و چگونگی همکاری سازمان مجاهدین با گروه های مخالف ایران پرداخت.

رجوی دربارۀ نتایج اقدامات یک سال گذشته سازمان مجاهدین خلق گفت: «در عرض یک سال ما موفق شده ایم رژیم [امام] خمینی را بی ثبات سازیم. این ما نبودیم که جنگ را شروع کردیم، بلکه جنگ به ما تحمیل شد. طی یک سال اخیر ثابت شد که امکان اینکه ما را از بین ببرند وجود ندارد و این در شرایطی ثابت شد که سرکوبی بی سابقه ای بر ضد ما ادامه داشت.»

وی درباره استراتژی آینده سازمان برای مقابله با جمهوری اسلامی گفت: «در حال حاضر ما وارد دومین مرحله استراتژیکی سقوط رژیم [امام] خمینی شده ایم. در مرحله اول فعالیت ما متوجه کادر رهبری رژیم بود و به اقرار خودشان 2 هزار نفر از کادر رهبری در عرض یک سال کشته شدند. در میان این عده، مسئولین سیاسی و مذهبی و رؤسای نظامی و رؤسای پلیس و مسئولین مستقیم سرکوبی رژیم وجود داشتند. ... مرحلة دوم عبارت خواهد بود از اقدامات و عملیاتی که عوامل مسئول سرکوبی رژیم را هدف قرار دهد. هدف، شکستن زنجیر سرکوب است تا اقدامات سیاسی و آزاد شدن قوای مردمی ممکن گردد. به این صورت تعداد زیادی از نمایندگان محلی[امام] خمینی از میان برداشته شدند، می توانیم از [آیت الله] صدوقی نماینده [امام] خمینی در مرکز کشور نام ببریم. ... بنابراین در حال حاضر مجریان سرکوب را هدف قرار می دهیم، یعنی سپاه پاسداران و عوامل محلی رژیم.»

رجوی دربارۀ همکاری سازمان مجاهدین با گروه های مخالف حکومت ایران نیز گفت: «ما قبل از اینکه از ایران به فرانسه بیاییم، تشکیل شورای ملی مقاومت را اعلام کردیم و از آن موقع، اکثر قوای ملی و دمکراتیک به ما پیوستند که از میان آنها حزب دمکرات کردستان را می شود نام برد. به طوری که می شود گفت، شورای ملی مقاومت تقریباً نمایندگی اکثریت ملت ایران را به عهده دارد.»

وی افزود: «در سطح بین المللی نیز ما توسط 267 حزب و سندیکا و همچنین از جانب 1234 شخصیت در سطح عالی به رسمیت شناخته شده ایم که از میان احزاب می توانیم از حزب کارگر انگلیس نام ببریم.»(1)

90

به حکم دادگاه انقلاب اسلامی اسلام آباد، سه تن از اعضای چریک های فدایی خلق (اقلیت) و سازمان مجاهدین خلق به جرم فعالیت در هستة نظامی، حملۀ مسلحانه به مراکز نظامی، شرکت در راه پیمایی مسلحانه و انتقال اسلحه و مهمات از باختران به تهران، به اعدام محکوم شدند.(2)

ص: 112

91

آقای هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس ایران، در دیدار با سفیر فلسطین (نمایندۀ سازمان آزادی بخش فلسطین در ایران) گفت، مبارزه با اسرئیل را تمام شده تلقی نمی کند.

به گزارش روزنامۀ کیهان صلاح زواوی سفیر فلسطین در تهران، عصر امروز با حجت الاسلام والمسلمین هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، دیدار و گفت وگو کرد. در این دیدار در خصوص آیندۀ لبنان مشورت و تبادل نظر شد. حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی در این دیدار گفت: آنچه نبایستی در لبنان پیش آید، آمد. در این مرحله از توطئه، هرچند امپریالیسم، صهیونیسم و ارتجاع منطقه به آرمان فلسطین خیانت کردند، ولی نباید مأیوس شد و باید هرچه سریعتر حرکت جدیدی را آغاز کرد.

رئیس مجلس سپس گفت: ما وظیفۀ مبارزه با اسرائیل را با یک عقب نشینی، تمام شده حساب نمی کنیم. ما نظرمان این بود که فلسطینی ها در بیروت می ماندند و مقاومت می کردند و همین مقاومت در پایان به نفع اسلام تمام می شد، ولی حالا مسئله لبنان مشکل تر شده است.(1)

92

دکتر علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، پس از شرکت در سیزدهمین اجلاس وزرای امور خارجه کشورهای عضو کنفرانس اسلامی در نیجر، امروز به تهران بازگشت. وزیر خارجه در گفت وگویی با خبرنگار جمهوری اسلامی با اشاره به موفقیت آمیز بودن این سفر بر حضور ایران در مجامع بین المللی تأکید کرد.

وی درباره نقش ایران در کنفرانس وزرای خارجه با اشاره به اصول پیشنهادی ایران به کنفرانس، لحاظ شدن مواردی نظیر تجدید نظر کشورهای اسلامی در روابط سیاسی با امریکا و طرح و بررسی نفوذ صهیونیسم و عوامل اسرائیل در قاره افریقا، در قطعنامه پایانی کنفرانس را از اثرات حضور هئیت ایرانی دانست. آقای ولایتی اظهار داشت: «اصول قابل ملاحظه ای در زمینة مقابله با امریکا و اسرائیل، همبستگی اسلامی و مقابله با سازش کاری ها و طرح های ذلت بار، از سوی هیئت ایرانی به کنفرانس پیشنهاد شد که پس از طرح آنها در کمیتة سیاسی و سپس بررسی و تصویب این پیشنهادها و طرح های سوریه و فلسطین در کمیتة فرعی، قسمت اعظم آنها در مجمع عمومی مرکب از وزرای خارجه و رؤسای هیئت های نمایندگی نیز به تصویب رسید.»

خبرگزاری جمهوری اسلامی در ادامة گزارش خود درباره دیدارهای دکتر ولایتی در سفر به گینه - در راه بازگشت به تهران - آورده است: «وزیر امور خارجه کشورمان و هیئت همراه طی اقامت خود در گینه با رئیس جمهوری، رئیس مجلس، وزیر خارجه و چند تن از وزرای این کشور دیدار و گفت وگو کرد. دراین دیدارها که توسعة روابط سیاسی و اقتصادی

ص: 113

دو کشور مورد بحث و بررسی قرار گرفت، دکتر ولایتی آمادگی همه جانبه جمهوری اسلامی ایران را جهت ارائه کمک های فنی به ویژه در زمینه حفاری و صنعت نفت، مبادلات اقتصادی، پذیرش دانشجو در دانشگاه و حوزه علمیه و نیز اعزام مدرسین علوم اسلامی به گینه اعلام داشت. احمد سکوتوره رئیس جمهوری گینه در دیدار با دکتر ولایتی ضمن تشریح مبارزات مردم کشورش علیه استعمار فرانسه به تلاش های سلطه جویانه استکبار جهانی در مقابله با مردم و انقلاب گینه اشاره کرد و به تعهد عمیق خود و ملتش به اسلام و سرنوشت مسلمانان تأکید نمود. وی همچنین اظهار امیدواری کرد تا جنگ عراق و ایران هرچه زودتر به پایان رسد.»(1)

93

سیدمحمد غرضی وزیر نفت ایران که برای رایزنی دربارة لغو نشست وزیران خارجۀ کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در بغداد و نیز برای برخی موضوعات مربوط به نفت، به دوازده کشور افریقایی رفته بود، امروز پس از بازگشت به کشور، در مصاحبه ای مطبوعاتی نتایج دیدارهای خود را بیان کرد. مهم ترین موضوع هایی که در این مصاحبه مطرح شد، عبارتند از: بی اعتمادی مردم عراق به حکومت صدام، ناامنی در بغداد و در نتیجه، نامناسب بودن این شهر برای میزبانی از نشست وزیران خارجۀ کشورهای عضو جنبش عدم تعهد، تلاش موفق ایران برای تداوم صدور نفت از خارک، سرپیچی عربستان، کویت و ونزوئلا از مصوبات اوپک، تکاپوی عربستان برای رهبری سازمان اوپک، تلاش ناموفق عربستان برای جذب خریداران نفت ایران. به گزارش روزنامه کیهان وزیر نفت دربارة اهداف این سفر گفت: «پیام هایی که از سوی رئیس جمهور برای سران کشورهای افریقایی ارسال شده بود، به آنها تسلیم شد. همچنین با اکثر شخصیت های بزرگ افریقایی ملاقات و برای آنها تشریح شد که به دلیل بی اعتمادی در مردم عراق و عدم کفایت در رهبری صدام، کنفرانس سران کشورهای غیرمتعهدها در بغداد تشکیل نخواهد شد.»

وی همچنین گفت: «وزرای خارجۀ این کشورها نیز در بغداد جمع نخواهند شد و این شکست بزرگی برای رژیم بعثی عراق است.» غرضی افزود: «در این سفر، عکس العمل جمهوری اسلامی نسبت به سیاست غرب نشان داده شد و ما با حضور خود در این گونه کشورها اعلام کردیم که دیگر اجازه نخواهیم داد تا صدام به عنوان نمایندۀ عراق در صحنۀ سیاست حضور پیدا کند.»

مهندس غرضی دربارۀ حفظ تولید نفت و صادرات آن در حین حملات دشمن نیز گفت: «وقتی جنگ بین ایران و عراق شروع شد، ابتدا این کمپانی های نفتی بودند که می خواستند از مسئلۀ جنگ و منطقۀ جنگی بهره برداری کنند. دو سال است که جنگ تحمیلی علیه ایران ادامه دارد و همۀ هدف صدام این بود که به تأسیسات نفتی ایران خسارت وارد کند.

ص: 114

بحمدالله در ایران قدرت تولید و مجموعۀ استعدادهای تولید توانسته اند کلیۀ مشکلات را برطرف نمایند. بهترین دلیل ما این است که بعد از پیروزی انقلاب، هیجده هزار مستشار امریکایی از صنعت نفت بیرون انداخته شده است و ما توانسته ایم با ارادۀ خودمان چرخ های عظیم این صنعت را به حرکت درآوریم. بنابراین، جنگ نتوانسته برای ما مسئله ساز باشد و به خواست خدا تا به امروز هرجا مشکلی پیدا شده است نیروهای داخلی ما بلافاصله درصدد رفع آن برآمده اند.»

وزیر نفت سپس دربارة ایستادگی برخی اعضای سازمان اوپک دربرابر این سازمان افزود: «کشورهای پادشاهی همچون عربستان و شیخ نشین هایی همچون کویت و تا حدودی ونزوئلا، در مقابل اوپک ایستاده اند و به طورکلی به مصوبات اوپک تن نمی دهند. عربستان سعی دارد بازار اوپک را به دنبال خود بکشاند و ما امیدواریم اوپک و سیاست آن کاملاً به دست اعضای آن داده شود و انشاءالله صددرصد از سلطۀ غرب بیرون خواهد آمد.»

وی در خصوص برنامه های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد: «تمام سعی جمهوری اسلامی ایران در مسائل اقتصادی این بوده که از [کشوری] با صادرات تک محصولی به [کشوری با] صادرات پرمحصولی تبدیل شود. در این صورت است که ما می توانیم از تولیدات داخلی مملکت، ارز مورد نیاز کشورمان را تأمین کنیم و اگر چنانچه بنابه ضرورت و همچنین سیاست دولت بر این مبنا باشد که برای اجرای پروژه ها از نفت بهره بگیرد، مسلماً اقدام خواهیم کرد.»

وزیر نفت دربارۀ تهدیدهای عراق علیه ایران و اینکه صدام اعلام کرده است، جزیرۀ خارک را بمباران خواهد کرد، گفت: «این قبیل شانتاژها از سوی صدام تازه شروع نشده است. بنابراین، تمام این حرف ها پوچ است و جواب صدام زمانی است که به فرمودۀ امام او باید راه انتحار را در پیش گیرد.»

غرضی دربارۀ بازار نفت ایران گفت: «امریکا توسط عربستان سعودی مشتریان ایران را جذب کرد و دیدیم که بعد از مدتی مشتریان ایران دوباره جمع شدند و به طورکلی وقتی که مجموعۀ انقلاب توانست از نظر نظامی جواب صدام را بدهد مشتریان ایران مجدداً برگشتند.

مشکل اصلی این است که جنگ به چه صورت انجام شود. ما خوشبختانه مشکل بارگیری نداریم.» وی افزود: «چیزی که می توانیم بگوییم این است که تمام تأسیسات اسلحه سازی فرانسه در اختیار عراق است و تمام کوشش محققین فرانسه مصروف

ص: 115

تهیۀ سلاح برای عراق می شود، ولی با وجود این، تا کنون عراق موفقیت چندانی نداشته است. خداوند این امکان را به ما داده است که با دست خالی تجهیزات خود را دوباره بسازیم.» (1)(2)

خبرگزاری فرانسه نیز گزارشی از مصاحبۀ مطبوعاتی وزیر نفت منتشر کرد که بیشتر شامل بخش هایی از گفته های او دربارۀ حمله هوایی عراق به جزیره خارک و همکاری دولت فرانسه با عراق در انهدام این جزیره است که در منابع داخلی کمتر به آن اشاره شده است.

در گزارش این خبرگزاری آمده است: «محمد غرضی وزیر نفت ایران، امروز اعتراف کرد که ترمینال نفتی جزیرۀ خارک به وسیله هواپیماهای عراقی بمباران شده است. وی سپس فرانسه را متهم کرد که سلاح های لازم برای این حمله را در اختیار عراق گذارده است. ... غرضی سپس افزود: فرانسه سلاح های پیشرفته را در اختیار عراق قرار می دهد تا این کشور خارک را بمباران کند. فرانسه به عراق موشک می دهد؛ زیرا می داند چنانچه عراق صدام شکست بخورد، تمام سرمایه گذاری های فرانسه در عراق به وسیلۀ جمهوری اسلامی عراق مصادره خواهد شد. آنچه ما می توانیم بگوییم این است که با اینکه تلاش های کارشناسان فرانسوی بر روی بمباران خارک متمرکز شده است و با اینکه آنها از بعضی مخزن های مشتعل نفت فیلم برداری کرده اند، ولی تا کنون موفق نشده اند.

وزیر نفت ایران سپس اظهار عقیده کرد: تهدیدهای عراق چیز تازه ای نیست و از آغاز جنگ شروع شده بود. وی همچنین بارگیری و صدور نفت خام ایران را از نقطۀ دیگری از جزیرة خارک ذکر کرد و افزود: ایران امکانات وسیعی در زمینۀ تولید و بارگیری در اختیار دارد.وی گفت: خارک یک وسیلۀ صدور نفت است و ما نفت خود را صادر می کنیم.

بر اساس اظهارات مقامات عراق، جزیرة خارک دو بار در تاریخ های 18 و 25 اوت [27 مرداد و 3 شهریور] توسط عراق بمباران شد، اما محافل نفتی و صلاحیت دار لندن اعلام کردند صدور نفت ادامه داشته و تأسیسات خارک خسارات کلی و سنگین ندیده اند. محمد غرضی از دادن توضیح و اطلاعات در زمینة میزان صدور نفت ایران یا

ص: 116

بهای آن به دلایل جنگی خودداری کرد. وی همچنین از دادن پاسخ به سؤالی در مورد احتمال مسدود شدن تنگۀ هرمز توسط ایران به عنوان انتقام از عراق بر روی ناوگان هایی که به کشورهای منطقه می آیند، خودداری ورزید.»(1)(2)

94

نمایندگان هلال احمر سوریه و جمهوری عربی صحرا که به دعوت جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران و برای بازدید از خسارت های جنگ عراق علیه ایران و نحوة رفتار ایران با اسیران عراقی، به ایران سفر کرده اند، امروز با دکتر "فیروزآبادی" سرپرست جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، ملاقات و گفت وگو کردند.

دکتر فیروزآبادی دراین دیار با اشاره به پایبندی جمهوری اسلامی ایران به قوانین اسلام و حقوق بین المللی در جنگ و رفتار با اسیران، به اقدامات عراق درنقض این موارد اشاره کرد و گفت: رژیم عراق با انهدام بیمارستان ها، مراکز پزشکی، آمبولانس ها و هلی کوپترهای امدادی هلال احمر، به شهادت رساندن امدادگران، به اسارت گرفتن افراد غیرنظامی - ازجمله زنان، دختران و پیرمردان - و عدم ثبت نام از اسرا، آشکارا کنوانسیون های ژنو ربارة رفتار با غیرنظامیان و اسرا را نادیده گرفته و برخلاف آنها عمل کرده است و این درحالی است که ایران در همة موارد مشابه، رفتاری اسلامی را برگزیده است.

دراین دیدار نمایندة جمعیت هلال احمر سوریه - که روز گذشته نیز از کمپ اسیران عراقی در تهران بازید کرده و از نزدیک با آنان به گفت وگو پرداخته است - دربارة نحوة رفتار جمهوری اسلامی ایران با اسیران عراق گفت: «ما اسم این اردوگاه ها را "اردوگاه اسرا" نمی گذاریم، بلکه این مکان ها را مهمان خانه نام گذاری کرده و حاضر هستیم درمقابل تمامی جمعیت ها ایستاده و بگوییم که هیچ دولت و جمعیتی نتوانسته است با اسرا چنین رفتار خوبی داشته باشد و صلیب سرخ جهانی حتماً باید این حقایق را به گوش جهانیان برساند.» وی همچنین خواستار نظارت بر وضعیت اسیران ایرانی در عراق شد.(3)

95

طه یاسین رمضان معاون نخست وزیر عراق، در مصاحبه ای با روزنامۀ مصری الاخبار بدون اشاره به دلیل هجوم سراسری ارتش عراق به ایران و عملیات های بزرگ و پیروزمند ایران در بیرون راندن ارتش عراق از ایران، عقب نشینی نیروهای عراق از مناطق اشغالی ایران را به دلیل طمع نداشتن مقامات عراق به خاک ایران! عنوان کرد.

ص: 117

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از خبرگزاری قطر، طه یاسین رمضان در این مصاحبه گفت: «عقب نشینی نیروهای عراقی از خاک ایران در اجرای آنچه که عراق در ابتدای جنگ مبنی بر عدم طمع به خاک ایران اعلام کرده بود، صورت گرفته است. وی تأکید کرد که تصمیم به عقب نشینی از خاک ایران، وحدت ملت عراق و اصرار آن به فداکاری را افزایش داده است. این اقدام تأثیر بسزایی در پشتیبانی افکار عمومی جهان از عراق داشته است.»

رمضان سپس مدعی شد: «حملات اخیر ایران به مرز عراق، مانع از اتخاذ یک موضع مثبت از سوی عراق در مقابله با اشغال لبنان توسط اسرائیل شد.» وی از موضع دولت و ملت مصر در برابر عراق نیز ابراز رضایت کرد و افزود: «ملت مصر با داوطلب شدن در حقوق نیروهای عراقی، همبستگی خود را با عراق نشان داد.»

طارق عزیز معاون نخست وزیر عراق نیز درمصاحبه با همین روزنامه گفت: «هدف ایران در جنگ علیه عراق، تقسیم عراق به چند کشور کوچک است، همچنان که استعمار و اسرائیل آن را در جهان عرب به کار گرفتند.»(1)

96

مالمیرکا وزیر خارجۀ کوبا که از دو روز پیش در بغداد به سر می برد، امروز با صدام دیدار کرد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، مالمیرکا در این دیدار پیام فیدل کاسترو رئیس کنونی جنبش عدم تعهد را به صدام تحویل داد.

خبرگزاری فرانسه به نقل از خبرگزاری عراق با اعلام خبر این ملاقات، جملۀ کوتاهی از صدام حسین آورد که نتیجۀ جلسۀ وزیر خارجۀ کوبا را به تلویح بیان می کند. به گزارش خبرگزاری عراق، صدام حسین گفته است، عراق برای حفظ وحدت جنبش عدم تعهد و خدمت به منافع آن تلاش می کند.(2)(3)

97

امروز صبح محاکمۀ چهار تن دیگر از اعضای "شبکۀ براندازی" قطب زاده (نجات انقلاب اسلامی) در دادگاه انقلاب ارتش شروع شد. در این محاکمه، سیدمهدی مهدوی، جواد مناقبی، سیدعبدالرضا حجازی و احمد عباسی (داماد آقای شریعتمداری) در برابر اتهام همدستی با قطب زاده برای براندازی جمهوری اسلامی، به دفاع از خود پرداختند. در پایان دادگاه، متهمان تقاضای عفو کردند و دادگاه پس از شنیدن دفاعیات آنها، وارد شور شد. *(4)(5)

ص: 118

رادیو بی.بی.سی، در بررسی این دادرسی در بخش عربی خود گفت: محاکمۀ چهار تن از همدستان قطب زاده، امروز در تهران آغاز شد. این عده متهم هستند که در جریان توطئۀ براندازی رژیم جمهوری اسلامی با قطب زاده همکاری داشته اند، مهدی مهدوی از نزدیکان آقای شریعتمداری، امروز در جلسۀ دادگاه با اعتراف به همدستی با قطب زاده، گفت که وی [خود مهدوی] مسئول تهیۀ پول مورد نیاز اجرای این توطئه از عربستان سعودی بوده است. عبدالرضا حجازی، جواد مناقبی و احمد عباسی (داماد آقای شریعتمداری) دیگر متهمین امروز بودند که به همدستی خود با صادق قطب زاده اعتراف کردند.

قطب زاده که به همراه 44 تن از همدستانش در آوریل گذشته (فروردین و اردیبهشت 1361) دستگیر شده است در جلسۀ محاکمه اش که هفتۀ گذشته برگزار شد، اعتراف کرد که قصد داشته است با انفجار منزل آیت الله (امام) خمینی، رژیم ایران را سرنگون کند.

رادیو بی.بی.سی سپس دربارۀ رابطۀ آقای شریعتمداری با سران این توطئه گفت: آیت الله شریعتمداری قبلاً اعتراف کرده است که از توطئه بااطلاع بوده است ولی موافقت خود را با اجرای این توطئه تکذیب کرد.(1)

ضمیمه گزارش 87

ناصر کاظمی متولد 1335 در شهر تهران، در سال 1356 به جرم فعالیت های سیاسی و آتش زدن پرچم امریکا دستگیر شد و هم زمان با اوج گیری انقلاب اسلامی و براثر فشارهای داخلی به رژیم پهلوی، با بسیاری از زندانیان دیگر آزاد شد. در سال 1358، به عضویت سپاه درآمد و در اولین مأموریت سازمانی، برای فرونشاندن آشوب های فرقه گرایانۀ خوزستان که با پشتیبانی و حمایت سازمان اطلاعات عراق، انجام می شد به آن استان اعزام شد و پس از پایان آن آشوب ها، در خوزستان ماند. وی سپس به پیشنهاد شهید محمد بروجردی در 17 دی 1358 به پاوه رفت. در این زمان شهر پاوه با فعالیت های گروه های تجزیه طلب مسلح، از جمله حزب دمکرات و کومه له، روزهای پرآشوبی را سپری می کرد، اوضاع شرایط امنیتی شهر و جاده های مواصلاتی پاوه به نحوی بود که غیر از هلی کوپتر، امکان ورود به شهر برای دیگر وسائل نقلیه میسر نبود. وی در آن روزهای بحرانی هم زمان با تصدی مسئولیت روابط عمومی سپاه پاسداران، به سمت فرمانداری شهر منصوب شد و فعالیت خود را آغاز کرد و پس از مدت اندکی، فرماندۀ سپاه پاوه شد. او در مدت فعالیت خود موفق به سازماندهی نیروهای بومی و مردمی و پاک سازی راه های مواصلاتی جنوب پاوه و مناطق نوربان و قشلاق شد و در ادامه فعالیت هایش نیز موفق شد با طرح ریزی و فرماندهی عملیات های متهورانه و با استفاده از افراد سازماندهی شدۀ محلی، منطقۀ باینگان در جنوب غرب پاوه را پاک سازی کند. کاظمی در خرداد 1359 مجروح شد و دو ماه دور از صحنه های عملیاتی بود. وی در بازگشت دوباره، با فرماندهی هوشمندانه، دقیق و حساب شده، موفق به پاک سازی مناطق نوسود، نودشه، نروی، نیسانه، کله چنار و شمشی در نوار مرزی شد. موفقیت های چشمگیر وی سبب شد تا پس از یکسال و نیم به فرماندهی سپاه کردستان در سنندج برگزیده شود و در زمان تصدی این مسئولیت نیز عملیات های موفق و مؤثرتری را برای پاک سازی مناطق حساسی همچون جادۀ بانه به سردشت، کامیاران به مریوان، تکاب به صائین دژ و آزادسازی شهر و سدّ بوکان انجام داد. وی به دلیل صبر و شکیبایی، مدارا و دوستی با مردم، عملیات های موفق علیه ضدانقلاب و رهانیدن مردم از قید و سلطۀ گروه های کومه له، دمکرات و... از چنان محبوبیتی در میان مردم کردستان برخوردار بود که بسیاری از مردم، نام ناصر را برای نوزادان خود انتخاب می کردند. دوستان و همرزمانش از او به عنوان فردی هوشمند، بصیر، شجاع، جدی، قاطع و دوست داشتنی یاد می کنند.(2)

ص: 119

ضمیمۀ گزارش 97

صبح امروز جلسۀ محاکمة چهارتن از همراهان صادق قطب زاده که متهم به شرکت در "شبکه براندازی" قطب زاده می باشند، در محل دادگاه انقلاب ارتش و به ریاست حجت الاسلام محمدی ری شهری تشکیل شد. متهمان پس از آنکه دادستان انقلاب ارتش متن کیفرخواست را خواند، به دفاع از خود پرداختند. سپس دادگاه با شنیدن آخرین دفاع متهمان، برای صدور رأی نهایی، وارد شور شد.

جلسۀ دادگاه از ساعت 9 بامداد با تلاوت آیاتی از کلام الله مجید آغاز شد. نخست دادستان ارتش متن کیفرخواست متهمان را به اسامی سیدمهدی مهدوی، جواد مناقبی، سیدعبدالرضا حجازی و احمد عباسی خواند. به گزارش روزنامه کیهان بر اساس این کیفرخواست، موارد اتهام هریک از متهمان چنین است:

«الف. متهم ردیف اول، سیدمهدی مهدوی، فرزند سیدعبدالرسول، دارندۀ شناسنامۀ شمارة 13494، صادره از نجف.

ب. متهم ردیف دوم، جواد مناقبی نوانی، فرزند محمد، دارندۀ شناسنامۀ شمارۀ 439، صادره از تهران.

ج. متهم ردیف سوم، سید عبدالرضا حجازی، فرزند محمدطاهر، دارندۀ شناسنامۀ شمارۀ 662، صادره از شهرضا.

د. متهم ردیف چهارم، احمد عباسی، فرزند موسی، دارندۀ شناسنامۀ شمارۀ 102، صادره از قم.

موضوع اتهامات:

اصلی ترین اتهام متهمان این دادگاه اقدام علیه امنیت کشور و توطئه براندازی نظام تازه تأسیس جمهوری اسلامی ایران است. ازآنجاکه انقلاب شکوهمند اسلامی ملت مسلمان و شهیدپرور ایران، در برابر دیدگان حیرت زدۀ مزدوران شرق و غرب به پیش رفته و امدادهای غیبی حضرت حق، پیوسته این ملت از همه چیز گذشته را یاری می دهد و ازآنجاکه هدایت این نهضت عظیم که الحق پیام آور نجات تمام انسان های روی زمین است، با روحانیت آگاه و مبارز و رهبری امام خمینی - مدظله العالی - است، خصم پلید در مقام مقابله با اسلام برآمده و از این رهگذر چند روحانی نما را وسیلۀ حصول به اهداف خویش قرار داده است.

اتهامات متهم ردیف اول، سیدمهدی مهدوی

سیدمهدی مهدوی یکی از عوامل طرح توطئۀ خائنانه ای است که غرض آن براندازی حکومت اسلامی منتخب ملت مسلمان ایران بوده است. آنچه که از ناحیۀ وی واقع شده بدین شرح می باشد:

1- مهدوی در توطئۀ براندازی شرکت داشته و به استناد اعترافات صریح خود او، بین قطب زاده و شریعتمداری به عنوان رابط عمل می کرده است.

2- مشارالیه طی ملاقات ها و مذاکراتی چند با اعضای جامعۀ سوسیالیست ها و سرمایه داران آلمان غربی، دربارۀ اوضاع ایران و نقش قطب زاده، اقدام به جلب کمک های مادی از دشمنان اسلام کرده و در قسمت های مختلف پرونده، اعترافات مشروحی دارد که در صورت نیاز عیناً در دادگاه قرائت خواهد شد. در این رابطه، با استناد به بخش های دیگری از پرونده، وی با "ویل آلون" و "بورگه" اعضای حزب سوسیالیست آلمان نیز ملاقات هایی داشته است.

3- مهدوی با حریری نمایندۀ مدنی در آلمان غربی، ملاقات کرده و - به زعم خود - پیرامون پیاده کردن جمهوری اسلامی واقعی در ایران گفت وگوهایی انجام داده است که مفاد پرونده گویای این مطلب است.

4- متهم به منظور تأمین بودجۀ مورد نیاز برای براندازی و دریافت میلیون ها مارک از عربستان سعودی به آن کشور مسافرت کرده و به استناد اعترافات و اظهارات صریحش در دادگاه قطب زاده، قرار بر این می شود که ده میلیون مارک دریافتی از عربستان را برای اجرای عملیات براندازی به قطب زاده کمک کند.

ص: 120

5- مهدوی در راه حصول به هدف شوم و نامبارک توطئه گران، ابتدا مطرح می کند که با "ویلی برانت" و "اشمیت" ملاقات داشته و سپس ملاقات با برانت را دروغ اعلام و تأیید می کند که با اشمیت ملاقات داشته است. اعترافات وی در پرونده اش و اظهارات عباسی (متهم ردیف چهارم) - که فتوکپی آن در سه برگ ضمیمۀ پرونده می باشد - مستند این مطلب است. صفحات 40 و 69 پرونده حاکی است که چه قول و قرارهایی در ارتباط با چگونگی اجرای طرح و عملکرد شریعتمداری در این رابطه با وی گذاشته شده است.

6- متهم در پروندۀ خود صریحاً اعتراف کرده است که نیم میلیون تومان از شریعتمداری گرفته و به قطب زاده داده است. اظهارات قطب زاده و عباسی نیز در پرونده هایشان با اعترافات وی موضوعاً هماهنگ است.

اتهامات متهم ردیف دوم، جواد مناقبی

سوابق به دست آمده از سفارت امریکا در تهران نشان می دهد که متهم مزبور در جریان اوج گیری انقلاب شکوهمند ملت ایران، با دو امریکایی در مورد مسائل مربوط به انقلاب بحث و تبادل نظرهایی داشته است که بایستی در دادگاه عدل اسلامی به این موضوع دقیقاً رسیدگی شود. تحقیقات انجام شده نشان می دهد که در رابطه با توطئۀ براندازی اخیر، مناقبی، به شرحی که ذیلاً به آن اشاره می شود شرکت داشته است:

الف. شرکت در جلساتی با قطب زاده و مهدوی و بحث و مشورت پیرامون طرح قطب زاده و معرفی مهدوی به شریعتمداری به استناد صفحات مختلف پرونده.

ب. شرکت در جلساتی با شریعتمداری و مهدوی و بحث پیرامون براندازی با استناد به صفحات مختلف پرونده.

ج . اطلاع کامل از مسافرت های مهدوی و اینکه به چه منظوری مسافرت می کند. به استناد صفحات مختلف پرونده.

اتهامات متهم ردیف سوم، عبدالرضا حجازی

در تعقیب توطئۀ قطب زاده معلوم شد که عبدالرضا حجازی نیز در آن شرکت داشته است و محرز گردید که اعمال ارتکابی وی به شرح زیر در دادگاه انقلاب اسلامی قابل طرح است:

الف. سوابق موجود نشان می دهد که حجازی هنگام تحمل کیفر در رژیم طاغوت، برای رهایی از زندان، کتباً قول همکاری با ساواک را داده است. همچنین وی از براندازی آگاهی داشته و به عنوان رابط بین قطب زاده و شریعتمداری عمل می کرده است. حجازی در روند اجرای توطئه کار را به جایی رسانده که با گرفتن استخاره و عنوان کردن اینکه آیۀ "انا فتحنا لک فتحا مبینا" آمده، در مقام تهییج و تحریک توطئه گران به انجام عمل ضداسلامی شان برآمده است. اظهارات قطب زاده دراین باره روشن و صریح می باشد، در صورت نیاز عین اوراق بازجویی در دادگاه قرائت خواهد شد.

ب. تحقیقاتی که تا کنون در مورد نامبرده صورت گرفته و در اختیار دادگاه می باشد، نشان می دهد که وی از نظر اخلاقی نه تنها شایستگی پوشیدن لباس روحانیت را ندارد، بلکه به لحاظ شرعی باید به برخی از کارهای وی رسیدگی شود.

اتهامات متهم ردیف چهارم، احمد عباسی

در پی کشف توطئۀ براندازی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران، معلوم شد که احمد عباسی در آن شرکت داشته که به همین دلیل، وی بازداشت شد و اتهاماتی به شرح زیر بر وی وارد است.

الف. آگاهی کامل عباسی از جریان توطئه و شرکت در جلساتی با حضور مهدوی و مناقبی، به استناد اعترافات مشروح وی در پرونده.

ب. اقدام و مشاوره جهت پیدا کردن منزلی برای شریعتمداری، سه روز قبل از اجرای طرح براندازی جهت حفاظت از او.

ص: 121

ج. دریافت مبلغ نیم میلیون تومان از شریعتمداری و دادن آن به مهدوی. طبق اعترافات مهدوی و قطب زاده، مهدوی این مبلغ را به قطب زاده داده و مشارالیه در راه براندازی خرج کرده است.

ریاست محترم دادگاه، با عنایت به اتهامات متهمان ردیف اول تا چهارم، تقاضا دارم به این اتهامات رسیدگی فرموده و حکم شرعی مورد تقاضا را دربارۀ هریک صادر فرمایید.»

در ادامۀ گزارش روزنامه کیهان آمده که پس از قرائت متن کیفر خواست، متهمان ضمن پاسخگویی به پرسش های حاکم شرع، از خود دفاع کردندکه گزیده های مهم این بخش از محاکمه چنین است:

«سیدمهدی مهدوی در پاسخ به اولین سؤال آقای ری شهری مبنی بر اینکه آیا شما مفاد کیفرخواست را قبول دارید یا نه؟ گفت: آنچه قطب زاده به من گفته بود، با آنچه بعد از دستگیری بنده مطرح شد، قابل قیاس نیست و به این کیفیت که آقای دادستان مسائل را مطرح کردند، من قبول ندارم. آنچه را که آقای قطب زاده مطرح کرده بود و من در رابطه با آن دو بار با آقای شریعتمداری صحبت کردم، هیچ گاه باور نمی کردم. اینکه آقای دادستان فرمودند، اطلاع از براندازی، هیچ این طور نیست. در مورد مسئلۀ رابط بودن بین آقای قطب زاده و شریعتمداری، من دو بار در ارتباط با آنچه که قطب زاده گفته بود با آقای شریعتمداری ملاقات کردم. دربارۀ ملاقات با اعضای سوسیالیست ها من چنین چیزی مطرح نکرده ام. در مورد مسئلۀ بورگه و ویل آلون بنده روز آخری که از آلمان می خواستم به بیروت بروم، با بورگه که قبلاً نیز منزل آقای قطب زاده وی را دیده بودم، ملاقات کردم و ویل آلون را نیز برای اولین بار دیدم و با ایشان ملاقات کردم. در مورد نمایندۀ مدنی، من نوشته ام، وقتی که با هوشمند برگشتیم به منزل او، شخصی به نام حریری را دیدم، در آنجا بود که او به من گفت که آن شخص از دوستان مدنی است و اضافه کرد: آیا مایل هستی که با مدنی ملاقات کنی؟ من پاسخ دادم: خیر. در مورد تأمین بودجه برای براندازی، همان گونه که در جلسۀ قبل گفتم، در صحبت بورگه و ویل آلون آنها می گفتند که باید کمکی به آقای قطب زاده بشود و مسئلۀ براندازی مطرح نبود. در مورد سفر به عربستان درست است و من به آنجا سفر کرده ام. اینکه آقای دادستان فرمودند: من با ویلی برانت و اشمیت ملاقات کرده ام، باید بگویم که با آقای هوشمند - از دوستان قطب زاده - به ملاقات اشمیت - که گویا یکی از ثروتمندان آلمان - است رفتیم که در آنجا صحبت هایی شد و در مورد ملاقات با ویلی برانت، من هنگام گفت وگو با شریعتمداری به ایشان گفتم که با برانت ملاقات کرده ام، ولی این مطلب خلاف بوده و من از روی حب نفس این حرف را زده بودم.

صحنه ای از دادگاه متهمان پرونده قطب زاده در دادگاه انقلاب ارتش به ریاست آقای ری شهری

(نفر اول از سمت راست: صادق قطب زاده و نفر چهارم: سیدمهدی مهدوی است.)

ص: 122

در مورد پرداخت نیم میلیون تومان به قطب زاده، مسئله این طور بوده است که آقای شریعتمداری توسط آقای عباسی پانصد هزار تومان برای خرید خانه برای من فرستادند که من به کیفیتی آن را به قطب زاده دادم.

پس از دفاعیات مهدوی، دادستان انقلاب ارتش با اشاره به مطلب مندرج در پروندۀ مهدوی، از وی پرسید: شما در ملاقات با سیدکاظم شریعتمداری پیرامون چه مسائلی با ایشان صحبت کردید و می خواستید که وی چه حرکتی را تأیید کند؟

مهدوی پاسخ داد: مسئله این طور با من مطرح شده بود که عده ای از مسئولین مملکتی دستگیر می شوند و مسئولین را تعویض می کنند و سپس شریعتمداری این تعویض و مسئولین جدید را تأیید بکند. مهدوی در پایان افزود: من هیچوقت حرف های قطب زاده را باور نمی کردم و آنها را بلوف می دانستم. آنگاه حجت الاسلام ری شهری از قطب زاده سؤال پرسید: شما مهدوی را تا چه اندازه در جریان گذاشته بودید؟ قطب زاده پاسخ داد: این آقایان که با من در ارتباط بوده اند، حدود اطلاعاتشان از مسائل تا همین حد بوده که آقای مهدوی گفت. آنها از جزئیات برنامه و یا آن چیزی که من در نظر داشتم، اطلاعی نداشتند و من فقط کلیات را به آنها گفته بودم. مسئله به این صورت بود که من اعتقاد داشتم این جمهوری، جمهوری اسلامی واقعی نیست و باید تغییر کند. سپس حاکم شرع از مهدوی پرسید: آیا اظهارات آقای قطب زاده مورد قبول شما هست؟ مهدوی گفت: کل حرف های ایشان را باور نمی کردم و آنها را بلوف می دانستم و در مورد مسئلۀ آقای شریعتمداری باید بگویم، من به ایشان گفتم: مسئله به این شکل است که می خواهند مسئولین را عوض کنند و شما باید بعداً تلگرامی بزنید که طی آن بخواهید تا به کسی آسیب نرسد؛ و به ایشان گفتم که شما باید سه روز قبل منزلتان را عوض کنید که آقای شریعتمداری مسئله را تأیید کرد.

سپس آقای اتابکی (دادستان) گفت: تدارک نیروی مردمی، تدارک مالی، فتوای مجاز بودن عمل از طرف شریعتمداری، برکناری سران حکومت، استراحت کردن امام و کار به کار چیزی نداشتن، که در اعترافات شما موجود است، همه دال بر این می باشد که حرکت شما براندازی بوده است.

آنگاه حجت الاسلام ری شهری از متهم پرسید: شما گفتید که با شریعتمداری رابطه ای نداشتید، اما آیا امکان دارد کسی که با شما ارتباط ندارد، پانصد هزار تومان پول برای خرید منزل به شما بدهد؟ مهدوی پاسخ داد: لابد از خوشحالی این قضیه بوده، یا مثلاً می خواسته محبتی بکند. به هرحال این را باید از ایشان سؤال کرد.

حاکم شرع سؤال پرسید: غیر از این پانصد هزار تومان، آیا وی مبلغ ده هزار تومان "عیدی" به شما و مناقبی داد یا خیر؟ مهدوی پاسخ داد: در ایام نوروز بود، پس از جلسه به عنوان عیدی این مبلغ را دادند. آنگاه دادستان پرسید: آیا پرداخت این مبلغ به عنوان عیدی در گذشته نیز سابقه داشته؟ مهدوی پاسخ داد: خیر، سابقه نداشته.

حجت الاسلام ری شهری در قسمتی دیگر از محاکمه از مهدوی پرسید: مسئلۀ گرفتن کمک مالی از عربستان چگونه مطرح شد؟ مهدوی پاسخ داد: مسئلۀ گرفتن کمک مالی از یکی از دوستان آقای قطب زاده که از امرای عربستان است بدین صورت بود که آقای شیبانی و آقای ویل آلون و بورگه به بیروت بیایند و به اتفاق به آنجا برویم.

حاکم شرع پرسید: آیا شما به ویل آلون گفته بودید قطب زاده احتیاج به پول دارد؟ مهدوی گفت: آقای بورگه گفت که امیری هست که از دوستان آقای قطب زاده می باشد، برویم به عربستان از این آقا که اسمش امیر عبدالله است کمکی برای قطب زاده بگیریم! بعداً هم کشف شد که این آقای امیر عبدالله از مسئولین عربستان بوده است.

پس از پایان دفاعیات سیدمهدی مهدوی، جواد مناقبی به دفاع از خود پرداخت. وی در آغاز گفت: مطالبی دربارة ارتباط من با لانة جاسوسی آمده که واقع آن بدین صورت است، بنده دوستی قدیمی دارم

ص: 123

که ایشان روزی بیمار شده بودند و من به منظور عیادت از ایشان به منزلش رفتم. در آنجا دو جوان امریکایی که به عنوان خبرنگار معرفی شدند نیز حضور داشتند. در آن جلسه آن دو شخص امریکایی از من سؤالاتی کردند که من نیز پاسخ دادم. البته مسئله به هیچ عنوان یک مصاحبه رسمی نبود. بنابراین، قضیه تنها یک گفت وگو بود و نه چیز دیگری. در مورد مسائل دیگر نیز آقای مهدوی به بنده مطالب مشخصی نگفتند و من هیچ رابطه ای نداشته ام.

حجت الاسلام ری شهری خطاب به مناقبی گفت: شما در پرونده تان به نقل از مهدوی گفته اید که وی پس از بازگشت از سفر، آن را موفقیت آمیز خوانده و افزوده اید که طرح های خارجی از اعتبار افتاده و اوضاع باید از داخل اصلاح شود و همه جا نسبت به شریعتمداری ابراز علاقه می کنند. در این مورد توضیح دهید.

مناقبی در پاسخ گفت: من الآن تعبیرات ایشان را به صورت کامل در خاطر ندارم، اما فکر می کنم مطلب ایشان در مجموع به نفع انقلاب بوده است. حجت الاسلام ری شهری گفت: شما در مورد ارتباط این مسائل با طرح های باند بنی صدر و رجوی در خارج چه می فهمید؟ آیا این مطالب به نفع انقلاب بوده؟ مناقبی پاسخ داد: از این مسئله طور دیگری نیز می توان استفاده کرد، اما منظور من همان بود که عرض کردم.

حجت الاسلام ری شهری افزود: شما ارتباط این مسائل را با هم در نظر بگیرید، سفر به خارج، موفقیت این سفر؛ طرح های خارج از کشور در رابطه با براندازی؛ نقش سلطنت طلب ها، رجوی و بنی صدر؛ از اعتبار افتادن این طرح ها؛ اصلاح اوضاع از داخل؛ همه جا نسبت به شریعتمداری ابراز علاقه کردن؛ از این مسائل چه استفاده ای می شود؟ مناقبی پاسخ داد: مقصودمان براندازی نبوده و مطلب به همان نوعی است که قبلاً گفتم.

پس از دفاعیات جواد مناقبی، عبدالرضا حجازی به دفاع از خود پرداخت. وی در مورد اتهام ذکر شده در کیفرخواست مبنی بر دادن قول کتبی به ساواک برای همکاری، گفت: من با رژیم طاغوت مدت ها مبارزه داشته ام و این مورد که به من نسبت داده شده، به دور از حقیقت است. در مورد ارتباط با شریعتمداری نیز من آخرین بار که وی را دیدم در هفتۀ وحدت سال گذشته بود که در آن جلسه صحبت از آقای قطب زاده نیز به میان آمد. در آنجا گفته شد که وی علناً ابراز مخالفت می کند و من به شریعتمداری گفتم که تا به حال هیچ مورد خلاف شرعی از وی ندیده ام. همچنین به شریعتمداری گفتم که وی مایل به ملاقات با شماست، اما من از طرف شما به وی پاسخ داده ام که شما با افراد سیاسی ملاقاتی نمی کنید، که ایشان حرف مرا مورد تأیید قرار دادند. من از روزی که خود را معرفی کردم تا به حال، برای اولین بار است که کلمۀ براندازی به گوشم می رسد.

آنگاه حجت الاسلام ری شهری با اشاره به بیان مواردی که عبدالرضا حجازی در سخنان خود به صورت متناقض ذکر کرده است، از وی پرسید: آیا شما قبول دارید که آقای قطب زاده مسئله را با شما مطرح کرده بود؟ عبدالرضا حجازی پاسخ داد: خیر، من اطلاعی نداشته ام.

پس از دفاعیات عبدالرضا حجازی احمد عباسی (داماد سیدکاظم شریعتمداری) درباره موارد اتهامی خود، گفت: بند اول اتهاماتی که در مورد من ذکر شده است، بیشتر مربوط می شود به ملاقات آقای مهدوی با سیدکاظم شریعتمداری. در این باره باید بگویم در آن ملاقات، من کراراً برای امور مختلف از اتاق خارج می شدم، ولی تا آنجا که اطلاع دارم در آن جلسه مطلبی تحت عنوان کودتا یا براندازی مطرح نشده است. در مورد پیدا کردن منزل جدید برای آقای شریعتمداری، عنوان شده که ایشان سه روز قبل از ماجرا می بایستی به آنجا بروند، من در آن جلسه [محاکمه قطب زاده] گفتم، کسی که مرجع است معقول نیست از منزل خود خارج شود و همچنین در مورد دادن پول به مهدوی، آقای شریعتمداری به من گفتند، مهدوی خانه ندارد و از من خواسته شده که به او کمک کنم تا وی مسکن برای خود تهیه کند، ایشان پولی به من دادند که من در تهران و در منزل آقای مناقبی، پول را به وی دادم و مهدوی نیز تشکر کرد و چیزی هم به من نگفت.

ص: 124

رییس دادگاه از احمد عباسی خواست که آن قسمت هایی از کیفرخواست را که مورد موافقتش نیست، بیان کند. عباسی اظهار داشت: در مورد اطلاع کامل از جریان، باید بگویم، چیزی تحت عنوان کودتا یا براندازی مطرح نبوده و در مورد تهیۀ منزل برای آقای شریعتمداری باید بگویم در هیچ کجا مسئله ای مبنی بر تغییر مکان ایشان را اظهار نداشته ام. آنگاه دادستان با اشاره به پروندۀ عباسی گفت: شما خودتان در پرونده، مسئله براندازی را مطرح کرده اید. عباسی در آخرین دفاع خود، فقط گفت: من به هیچ وجه خود را در این قضیه مقصر نمی دانم.

عبدالرضا حجازی نیز آخرین دفاع خود گفت: با سوابقی که من دارم و با آن افکار و اندیشه هایی که مشخص است، چگونه می توانم در چنین کاری دخالت داشته باشم؟! من هیچ کجا و با هیچ کس در این مورد صحبتی نکرده ام و تقاضای عفو دارم.

جواد مناقبی در آخرین دفاع خود گفت: من از این ماجراها اطلاعی نداشته ام و تقاضای برائت خود را دارم.

دادگاه در ساعت 14 با تکبیر حاضران به کار خود پایان داد و برای صدور رأی نهایی وارد شور شد.»(1)

ص: 125

100

کشتن مردم عادی و نیروهای سپاه پاسداران همچنان در دستور کار سازمان مجاهدین خلق است. امروز دو تن از نیروهای سازمان مجاهدین خلق پس از ورود به فروشگاهی حوالی میدان آزادی تهران، یک فرد عادی مذهبی را با شلیک چند گلوله به شهادت رساندند.(1) همچنین در این روز دو تن از عناصر سازمان مجاهدین خلق در خیابان آزادی قصد ترور فردی مذهبی را داشتند که مورد شناسایی و تعقیب نیروهای بسیج قرار گرفتند و پس از عملیات تعقیب وگریز در حوالی میدان آزادی کشته شدند و از آنان 2اسلحه کمری به دست آمد.(2)

در شهر مسجد سلیمان نیز مردان مسلح پس از ورود به منزل یکی از اعضای سپاه پاسداران این شهرستان با شلیک چند گلوله وی را مجروح کردند و گریختند.(3)

در پی تشدید عملیات پاک سازی در مناطق شمال غرب کشور به همت نیروهای سپاه پاسداران، یک تن از هواداران سازمان مجاهدین خلق با یک قبضه نارنجک انداز چهل میلی متری خود را به نیروهای سپاه سقز تسلیم کرد.(4)

101

صبح امروز به مناسبت اولین سالگرد شهادت محمدعلی رجایی (رئیس جمهور سابق) و حجت الاسلام محمدجواد باهنر (نخست وزیر سابق) (5)، میرحسین موسوی نخست وزیر و اعضای هیئت دولت به حضور امام خمینی رسیدند. رهبر انقلاب اسلامی در این دیدار، مردمی بودن و ساده زیستی کارگزاران نظام را ضروری دانستند و به روش فعلی مسئولان نظام در پیوند با مردم و دوری جستن از خوی اشرافی گری اشاره کردند. ایشان این روش را رمز استقلال و ایستادگی مسئولان در برابر قدرت های خارجی دانستند.

امام امت، شهید مدرس و شهید رجایی را از جمله افرادی برشمردند که واجد این ویژگی ها بودند و کردار آنها را در عرصه های مختلف سیاسی ستودند.

حضرت امام همچنین، ارزش مسئولان را در خدمتگزاری به مردم و نه حکومت بر مردم، دانستند. و فرمودند: از اینکه آسیبی به جمهوری اسلامی برسد خوف نداشته باشید؛ شما از خودتان بترسید؛ از اینکه مبادا خدای نخواسته مسیر، یک مسیر دیگری بشود و راه یک راه

ص: 127

دیگری باشد و خدای نخواسته شما از مردمی بودن بیرون بروید و خیال کنید حالایی که من نخست وزیر هستم، حالایی که من رئیس جمهورم، حالایی که من وزیر کذا هستم، باید چه و چه و چه باشد. آن وقت بدانید که آسیب می بینید. ایشان در این دیدار فرمودند:

«یکی از عنایات بزرگی که خدای تبارک و تعالی به جمهوری اسلامی و این نهضت اسلامی عنایت فرموده، این است که متصدیان امور چه آنهایی که در مجلس خدمت می کنند و چه آنهایی که در دولت خدمت می کنند، چه آنهایی که در ارتش هستند، همة اینها از آن قشر مرفه نیستند؛ از آن قشری که همۀ توجه شان به این است که برای خودشان مقام درست کنند و برای خودشان کارهایی انجام بدهند، ولو بر ضد خلق باشد.

شما اگر توجه کنید به حکومت هایی که در تاریخ بوده است و خصوصاً در این پنجاه سال، ملاحظه می کنید، آنهایی که در رأس امور بودند، آنها از این "مُلک"ها و "سلطنه"ها و - عرض می کنم که - از این سنخ مردم و - به اصطلاح - از اشراف بودند. وقتی که اشراف - به قول خودشان - اعیان و متمکنین و یال و کوپال دارها متصدی امور کشور شدند، قهراً اینها مردم را به حساب نمی آورند؛ این یک امر قهری است و در مقابل یک قدرتمند بزرگتر از خودشان خاضع اند و در مقابل ضعفا و ملت خودشان، جابر و ستمگر. ... سرچشمۀ همه مصیبت هایی که ملت ها می کشند این است که متصدیان امورشان از قشر مرفه و از اشراف و اعیان - به اصطلاح خودشان - از آنها باشد. و آنها این طور هستند، اشراف و اعیان این طور هستند که تمام ارزش ها را به این می دانند که آن جایی که زندگی می کنند، بهتر از دیگران باشد؛ آن رفتاری که مردم با آنها می کنند، رفتار عبید با موالی باشد؛ تمام افکارشان متوجه به این مسائل است.

... اینها وضع روحی شان به حسب نوع، وضع روحی شان این طور بود که چون قدرت را، تمام ارزش ها را به قدرت می دانستند، تمام ارزش ها را به قدرت مالی می دانستند، به قدرت های دیگر می دانستند، در مقابل قدرت بالاتر از خودشان، خاضع و عَبد بودند؛ در مقابل ضعفایی که قدرت ندارند، فرمانفرما و حکومت بودند. ... اگر یک حکومتی ارزش هایش این طور ارزش باشد که ارزش اسلامی باشد، بخواهد خدمت به همنوع خودش بکند، خودش را خدمتگزار بداند، اگر دیدش این باشد، قهراً ملت با اوست قهراً نمی تواند یک قدرت خارجی او را تحت تأثیر قرار بدهد. همیشه قدرت خارجی برای اینکه بر مردم مسلط بشود، این بالاتری ها را می ترساند، ... وضع طبیعی حکومتی که از قشر غیرمرفه است؛ از خود این مردم درست شده، وضع طبیعی اش این است که با مردم باشد و خدمت بکند و ارزش را ارزش جاه و مقام نداند. ... رجایی - خدا رحمتش کند - و امثال اینها و باهنر و اینهایی که ما از دست دادیم، که این طور نبودند که زندگیشان جوری باشد که مبادا یک وقتی از دست ما برود؛ خاضع باشند پیش دیگران و برای اینکه زندگی را بیشترش بکنند زورگویی کنند به مردم.

ص: 128

... شما خوف از اینکه یک آسیبی به این جمهوری اسلامی برسد، از این خوف نداشته باشید. شما هرچه خوف دارید، از خودتان بترسید؛ از اینکه مبادا - خدای نخواسته - مسیر، یک مسیر دیگر بشود و راه، یک راه دیگر باشد و توجه به این چیزی که الآن هست، از دست برود و مردمی بودن از دستتان برود. از این بترسید که اگر - خدای نخواسته - یک وقت این قضیه پیش آمد و شما از آن مردمی بودن بیرون رفتید و یک وضع دیگری پیدا کردید و خیال کردید حالایی که من نخست وزیرم، حالایی که من رئیس جمهورم، حالایی که من وزیر کذا هستم، باید چه و چه و چه باشد، آن وقت بدانید که آسیب می بینید؛ یعنی آن وقت است که خارجی ها به شما طمع می کنند. آنها می دانند که از چه راه باید یک کشوری را به تباهی بکشانند. آنها می دانند که باید از راه خود حکومت، از راه خود دولت، از راه خود مجلس، از راه خود اینها این کارها را انجام بدهند.

... هرکس در هر وزارتخانه هست، باید کوشش کند که اجزای این وزارتخانه، افرادی که در آن وزارتخانه هست، وضع روحی اش جوری باشد که با مردم بسازد. مردم باز احساس نکنند که در این وزارتخانه هم وقتی ما بخواهیم کارمان را به وزیر بدهیم، باید یک مدتی دم در بایستیم، یک مدتی آن مأمور و آن مأمور و آن مأمور تا برسانند ما را به آنجا، آنجا پشت در بایستیم. نه، این وضع اگر یک وقت - خدای نخواسته - دیدید دارد این طور می شود، بدانید که دارید رو به تباهی می روید، قدم دارید برمی دارید رو به تباهی. آن روزی شما قوی هستید که این بقال سر محله و آن مؤمن توی مسجد و آن کس که در جاهای بزرگ و اعیان و اشراف - فرض کنید - هست، برای شما این طور نباشد که برای او یک کاری بکنید، برای این نکنید. اینها را مقدم بر آنها بدانید؛ اینهایی که شما را به وزارت رسانده اند - با اینکه وزارت الآن یک چیز مهمی نیست پیش شما - اینهایی که قدرتمندها را بیرون کردند؛ اینهایی که همة آن اشخاصی که مقدرات این کشور در دستشان بود و ما را و شما را و همة کشور را به تباهی کشیده بودند، آنها را بیرون زدند اینها را باید ما قدرشان را بدانیم، یعنی نگه شان داریم. برای خدا، برای اسلام، برای حیثیت خودتان، برای حیثیت کشورتان؛ باید این سر و پا برهنه ها را

ص: 129

نگه شان دارید.

... شما ملاحظه کرده اید تاریخ مرحوم مدرس را دیده اید، یک سید خشکیدة لاغرِ - عرض می کنم - با لباس کرباسی - که یکی از فحش هایی که آن شاعر به او داده بود، آن بود، همین بود که تنبان کرباسی پوشیده - یک همچو آدمی در مقابل آن قلدری که هرکس آن وقت را ادراک کرده، می داند که زمان رضاشاه، غیر زمان محمدرضا شاه بود؛ آن وقت یک قلدری بود که شاید تاریخ ما کم مطلع بود، در مقابل او همچو ایستاد، در مجلس، در خارج، که یک وقت گفته بود: سید، چی از جان من می خواهی!؟ گفته بود که می خواهم تو نباشی، می خواهم تو نباشی. این آدم که - من درس ایشان را یک روز رفتم - می آمد در مدرسة سپهسالار - که مدرسة شهید مطهری است حالا - درس می گفت - من یک روز رفتم درس ایشان - مثل اینکه هیچ کاری ندارد، فقط طلبه ای است دارد درس می دهد، این طور قدرت روحی داشت. درصورتی که آن وقت در کوران آن مسائل سیاسی بود که باید حالا برود مجلس و آن بساط را درست کند. از آنجا - پیش ما - رفت مجلس. آن وقت هم که می رفت مجلس، یک نفری بود که همه از او حساب می بردند. من مجلس آن وقت را هم دیدم، کانَّه مجلس منتظر بود که مدرس بیاید؛ با اینکه با او بد بودند، ولی مجلس کانَّه احساس نقص می کرد وقتی مدرس نبود. وقتی مدرس می آمد، مثل اینکه یک چیز تازه ای واقع شده. این برای چه بود؟ برای اینکه یک آدمی بود که نه به مقام اعتنا می کرد و نه به دارایی و امثال ذالک، هیچ اعتنا نمی کرد.»(1)

قبل از بیانات حضرت امام، میرحسین موسوی در سخنانی بر مستضعف گرایی شهید باهنر و رجایی اشاره کرد و پایمردی و استقامت آنها را در مقابل توطئه های مختلف قدرت های سلطه گر، ناشی از پیوند ناگسستنی بین مردم و مقامات حکومتی دانست. نخست وزیر به انسجام مردم پس از شهادت رجایی و باهنر اشاره کرد و گفت: «آگاهی، ایمان و حضور مردم در صحنه، این انقلاب را حفظ کرده و طبیعتاً مسئولیت هایی که به ارگان های مختلف از جمله دولت سپرده شده تابعی از این قضیه است. ... ما خودمان را وسیله و ابزاری برای این حرکت عمومی مردم می دانیم. ... اکنون در سراسر کشور میل به شکوفایی و خلاقیت به وجود آمده و ... همین آگاهی که سرمایه بزرگ ما برای پیشرفت است، فشاری نیز به دولت می آورد.»

مهندس موسوی افزود: «در یک سال گذشته ما تحرکات زیادی در زمینه های مختلف داشتیم و هیچ کدام از این حرکات بدون یاری مردم نبوده است. البته گاهی اشکالاتی هم در کارها پیدا می شود و در جامعه همیشه فرصت طلب هایی وجود دارند که می خواهند کارشکنی کنند و جلو پیشرفت کارها را بگیرند و این یک پدیده غیرطبیعی نیست. ... دولت نسبت به اسلامی تر شدن و اسلامی کردن جامعه متعهد است؛ ولی هنگامی که در جامعه مطرح می شود، عده ای هستند که می آیند به این بهانه حتی چراغ قرمز چهارراه ها را هم

ص: 130

نادیده می گیرند.»

میرحسین موسوی با اشاره به تلاش دولت برای اسلامی تر شدن قوانین کشور گفت: «عده ای در این موقعیت برای برآشفتن جامعه و نه برای اسلامی کردن جامعه، می آیند این حاکمیت دولت را که در جهت نفع عموم مسلمانان است به هم می زنند. ... ما این را در زمینه های مختلفی در اوائل انقلاب تجربه کرده ایم.»(1)

102

آیت الله سیدعلی خامنه ای رئیس جمهور، امروز در سخنانی در اجتماع مردم مشهد، با اشاره به قصد ایران برای تداوم حملات خود در صورت ادامة حملات عراق به شهرهای ایران، اعلام کرد که ایران در مقابل تحرکات عراق در خلیج فارس که با هدف ناامن کردن منطقه و با حمایت امریکا و دیگر کشورها انجام می شود، سکوت نخواهد کرد.

ایشان با غیرانسانی دانستن حملات دشمن به شهرها و مناطق مسکونی ایران گفت: «امروز ما اعلام می کنیم اگر رژیم بغداد از ادامة حملات ناجوانمردانة خود دست برندارد، ما این حق را بر خود محفوظ می دانیم که تا هر نقطه ای از خاک عراق که لازم باشد، پیش برویم.»

رئیس جمهور سپس امریکا و دیگر حامیان عراق را خطاب قرار داد و گفت: «حامیان جهانی عراق و امریکای جنایت کار - که روابطشان با این رژیم معلوم است - باید بدانند که در مقابل این حملاتی که به پشتیبانی امریکا انجام می گیرد، ساکت نمی نشینیم و ناامنی منطقه را تحمل نخواهیم کرد.» رئیس شورای عالی دفاع دربارۀ امنیت خلیج فارس نیز گفت: «اگر دشمن خیال می کند که می تواند خلیج فارس را به زیان ما ناامن کند، باید بداند ما می توانیم منطقة خلیج فارس را در زیر سایة نیروهای رزمندۀ خود، در کمال امنیت حفظ کنیم. ما می خواهیم منطقه امن باشد و معتقدیم این کار را با شیوه های عادلانة احترام به همة کشورهای حوزة خلیج فارس و همچنین کشورهایی که قصد تجاوز به کشور دیگر را ندارند، می توانیم انجام دهیم، اما اگر دیگران بخواهند منطقه را ناامن کنند، این حق

ص: 131

را داریم که آنها را بر سر جای خود بنشانیم.»(1)

103

مهندس میرحسین موسوی نخست وزیر، در یک گفت وگوی اختصاصی با روزنامۀ اطلاعات، اصرار عراق را بر برگزاری کنفرانس سران غیرمتعهدها در بغداد، به منظور سوء استفادۀ این کشور از وجهۀ بین المللی این کنفرانس اعلام کرد و برگزاری کنفرانس غیرمتعهدها را در بغداد موجب نابودی این جنبش دانست. به گفتۀ آقای موسوی: «اینکه عراق با توجه به اینکه محل اصلی کنفرانس از بغداد به جای دیگری انتقال یافته، سعی در این دارد که وزرای خارجۀ کشورهای غیر متعهد، برای پیش اجلاس در بغداد گردهم آیند، علتش این است که عراق درصدد است مقداری از آن آبروی ریخته شده را به سر جای خود بازگرداند، چون حرفی برای ملت خود ندارد و در میان ملت های جهان و کشورهای مختلف در سازمان های بین المللی نیز به طور مشخص شکست سختی خورده است. سران عراق فکر می کنند که اگر وزرای امور خارجۀ عضو جنبش، در بغداد گرد آیند، چه بسا بتوانند مقداری از شکست خود را جبران کنند، ولی من فکر می کنم، عراق بیش از مسائل برون مرزی، به مسائل داخلی خود می اندیشد، زیرا در این فکر است که بتواند سالن بزرگی را که به کنفرانس اختصاص داده از نمایندگان کشورهای جنبش پر و خالی کند و این عمل را وسیله ای قرار دهد تا جنایات دو سالۀ خودش را در ایران برای ملت ها و دولتمردان به خوبی توجیه کند، اما حقیقت آن است که کار از این مراحل گذشته و رژیم صدام رفتنی است.» وی ادامه داد: «در هرصورت کنفرانس غیرمتعهدها در قبال تلاش های بغداد، نقش مهمی بر عهده خواهد داشت و باید مشخص کند که آیا در آینده می خواهد دوام داشته باشد و در سازمان های بین المللی شاخص باشد یا خیر؟! تشکیل کنفرانس در بغداد به معنای نابودی و تضعیف بی نهایت جنبش غیرمتعهدها و تضعیف نقش جنبش در سراسر جهان در درازمدت است.»

میرحسین موسوی درباره شرکت ایران در کنفرانس وزرای خارجه جنبش عدم تعهد نیز گفت: «اگر ایران شروطش که همان تشکیل کنفرانس در کشوری به جز عراق است، مورد قبول واقع شود، در کنفرانس شرکت کرده و بر همان اصول و مواضع قبلی حاضر خواهد شد.»(2)

104

دکتر ولایتی امروز پس از بازگشت از نیجر با آقای هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی دیدار کرد و ضمن ارائه گزارشی از کنفرانس وزرای خارجة کشورهای اسلامی در نیجر خبر پناهنده شدن یک جاسوس روسی - که در ایران فعالیت داشت - به نام "ولادیمیر کوزیچکین" به سرویس اطلاعاتی انگلستان را داد. این فرد اطلاعات قابل توجه ای را در ارتباط با جاسوسان اتحاد جماهیر شوروی در ایران ارائه کرده است که سرویس

ص: 132

اطلاعاتی انگلستان آن را در اختیار کشور پاکستان قرار داده است. آقای هاشمی رفسنجانی در کتاب خاطرات خود در این روز آورده است: «دکتر ولایتی هم آمد و گزارش کنفرانس وزرای خارجة کشورهای اسلامی در نیجر را داد و راضی بود. خبری از وزیر خارجة پاکستان درخصوص جاسوس فراری شوروی که به انگلستان پناهنده شده داد. به همین جهت با رئیس جمهوری که به مشهد رفته اند تماس گرفتم.» (1)(2)

105

در پی دیدار دو روز پیش سفیر ایران در کرة شمالی با معاون رئیس جمهوری این کشور، امروز سفیر جمهوری دمکراتیک خلق کره (کرۀ شمالی) در ایران، با حسین شیخ الاسلام معاون سیاسی وزارت امور خارجه، ملاقات کرد و دربارۀ مسائل مورد علاقه دو کشور از جمله لزوم تقویت جنبش عدم تعهد مذاکره کردند. سفیر کره در این دیدار با تأیید مواضع جمهوری اسلامی ایران دربارۀ اجلاس سران عدم تعهد، اعلام کرد که کشورش با برگزاری گردهمایی فوق العادۀ وزیران خارجۀ غیرمتعهدها در بغداد، مخالف است.(3)

106

نشریة بررسی های اقتصادی خاورمیانه "میدل ایست اکونومیک سروی"، صادرات نفت ایران را پس از حملات عراق به تأسیسات نفت ایران در خلیج فارس بررسی کرده و از کاهش صادرات نفت ایران خبر داده است. این نشریه می نویسد: به دنبال حملات هواپیماهای عراقی به تأسیسات نفتی جزیرۀ ایرانی خارک، صادرات نفت ایران از حداکثر دو میلیون بشکه در روز طی ماه ژوئیه (تیر - مرداد) به حدود نهصد هزار بشکه در روز کاهش یافته است.

این نشریه دربارة دلیل کاهش صادرات نفت ایران نوشت: هرچند خسارات وارده به تأسیسات نفتی جزیرة خارک توسط هواپیماهای عراقی، نسبتاً جزئی بوده است، اما عدم اطمینان ناشی از هشدارهای مکرر عراق مبنی بر حمله به کشتی های عازم این جزیره، بسیاری از تانکرها را ترسانیده و نرخ بیمه و حمل و نقل را شدیداً افزایش داده است در حال حاضر هزینة کل حمل و نقل و بیمۀ نفت خام ایران به رقمی در حدود 25/3 تا 65/3 دلار برای هر بشکه می رسد، درحالی که این هزینه برای نفت خام سایر کشورهای خلیج فارس در حدود 80 سنت برای هر بشکه است.(4)

107

محل برگزاری کنفرانس فوق العاده وزیران خارجۀ کشورهای عضو غیرمتعهدها - که عراق اصرار به برگزاری آن در بغداد دارد - همچنان نامشخص است. با اینکه تاکنون دربارة

ص: 133

نشست فوق العادۀ وزیران خارجة کشورهای غیرمتعهد، مطالبی منتشر نشده است، اما به نظر می رسد سفر وزیر خارجۀ کوبا به بغداد و گفت وگوی وی با مقامات عراقی، به خصوص صدام حسین، تا حدودی این ابهام را برطرف کرده باشد. به گزارش تانیوگ خبرگزاری رسمی یوگسلاوی، به رغم اصرار فراوان عراق برای برگزاری اجلاس سران عدم تعهد در بغداد، فیدل کاسترو رئیس کنفرانس جنبش عدم تعهد، درصدد است تا کنفرانس سران جنبش در هاوانا پایتخت کوبا، برگزار شود. این در حالی است که دولت هند نیز آمادگی خود را برای میزبانی اجلاس سران غیرمتعهدها اعلام کرده است.(1)

خبرگزاری رویتر نیز که پیگیر این موضوع است، از روشن شدن احتمالی این موضوع در24 ساعت آینده خبر داد. به گزارش این خبرگزاری از بغداد، درحالی که فقط چهار روز تا تاریخ برگزاری کنفرانس وزیران خارجۀ جنبش عدم تعهد - که قرار است در بغداد گشایش یابد - باقی مانده است، مقامات عراقی امروز نتوانستند تأیید کنند که این کنفرانس در کجا تشکیل خواهد شد. این مقامات اعلام کردند که انتظار می رود ظرف 24 ساعت آینده، دربارۀ این کنفرانس دو روزه - که قرار بود به منظور آماده شدن برای اجلاس سران جنبش، از روز پنج شنبه آغاز به کار کند - بیانه ای منتشر شود.

عراق موافقت کرده که به دلیل جنگ با ایران، اجلاس سران از بغداد به محل جدیدی انتقال یابد، اما خواستار تشکیل کنفرانس وزیران خارجه، مطابق برنامۀ قبلی است.

مالمیرکا وزیر خارجۀ کوبا - که کشورش ریاست کنونی جنبش عدم تعهد را به عهده دارد - پس از تسلیم پیام فیدل کاسترو رهبر کوبا به صدام حسین، صبح امروز بغداد را ترک کرد. محتوای این پیام فاش نشده است.

کوبا پیشنهاد کرده است که جلسۀ وزیران خارجه، به منظور تصمیم گیری برای محل برگزاری اجلاس سران در هاوانا تشکیل شود. هند نیز اعلام کرده است درصورتی که از این کشور خواسته شود، آمادۀ میزبانی اجلاس سران عدم تعهد است.(2)

108

روزنامۀ انگلیسی زبان بغداد آبزرور چاپ بغداد، همکاری ایران، سوریه و لیبی را تهدیدی علیه جهان عرب خواند. به گزارش رویتر از بغداد، این روزنامه، در سرمقالۀ خود نوشت: ادامۀ جنگ علیه عراق سبب آن شده است که این رژیم ها همچنان در قدرت باقی بمانند، هرچند این امر موقتی باشد.

خبرگزاری رویتر با اشاره به اینکه عراق همیشه لیبی و سوریه را به ارسال کمک های نظامی و تسلیحاتی به ایران متهم کرده است، از قول این روزنامه می نویسد: کمک های ارسالی سوریه و لیبی به ایران، باعث ایجاد شکافی جدی در جهان عرب شده است. بغداد آبزرور همچنین اعلام کرد: حملۀ ایران علیه عراق در ماه گذشته متوقف شده و خسارات

ص: 134

فراوانی به تجهیزات و نیروهای ایران وارد آمده است. در ادامۀ این گزارش، رویتر می افزاید: طه یاسین رمضان معاون اول نخست وزیر عراق، دیروز گفت که جنگ با ایران از چهرۀ کشورهایی همچون سوریه و لیبی که با کمک هایشان به ایران، به جهان عرب خیانت می کنند، پرده برمی دارد.(1)

109

نشست وزیران خارجۀ کشورهای عضو اتحادیۀ عرب در مراکش برای بررسی صورت جلسات کنفرانس سران اتحادیۀ عرب - که قرار است در فاس مراکش برگزار شود - امروز در شهر محمدیۀ مراکش آغاز شد. رادیو بی.بی.سی با اعلام اینکه این اولین جلسۀ مقامات ارشد کشورهای عرب بعد از حملۀ اسرائیل به لبنان است، به اختلافات سران کشورهای عرب اشاره و طرح هایی را که قرار است در فاس مطرح شود، بیان کرد. به گزارش بی بی سی از موضوعات مطرح در این جلسه طرح عربستان سعودی برای صلح خاورمیانه است که 10 ماه قبل باعث تعطیلی کنفرانس سران در مراکش گردید. دولت تونس نیز طرحی را بر اساس پیشنهاد سال 1947 سازمان ملل (دو دولت جداگانه عربی و یهودی در فلسطین) تهیه کرده است که در اجلاس به بحث گذارده می شود. به گفته بی.بی.سی هر دو طرح مستلزم قانونی شناختن دولت اسرائیل است. پیشنهاد سودان دربارۀ پذیرش مجدد مصر به عضویت جامعۀ عرب و نیز رسیدگی به راه های خاتمۀ جنگ ایران و عراق از جمله موضوعات دیگری است که در این جلسه در خصوص آنها مذاکره خواهد شد.(2)

110

روحیة عالی اسرای ایرانی در عراق، محدودیت امنیتی عراق برای خبرنگاران، تدابیر عراق برای حفظ امنیت کنفرانس غیرمتعهدها در بغداد و تأثیر کاهش صدور نفت بر اوضاع اقتصادی آن کشور، محور گزارشی است که روزنامۀ جمهوری اسلامی آن را به نقل از یک خبرنگار ترکیه چاپ کرده است:

عراقی ها ما را به بصره بردند. در این شهر مرزی عراق افراد وابسته به حکومت اسلحه حمل می کنند، نقاط مهم شهر سنگربندی شده و سربازان در این مکان ها به نگهبانی مشغول اند. مسئولان عراقی ما را در بصره به دیدار یک اردوگاه اسرای ایرانی بردند؛ به محض ورود به این اردوگاه، با فریادهای "الله اکبر خمینی رهبر" اسرای ایرانی که نشان دهندة روحیة عالی و بسیار بالای آنان بود، مواجه شدیم. این خبرنگار افزوده است: پس از بازگشت از بصره، به مدت سه روز به دستور نیروهای امنیتی عراق از مخابرة اخبار خود محروم شدیم، تا اینکه، زیر نظر آنان چند خبر کوتاه را مخابره کردیم.

خبرنگار ترک، دربارة مشاهداتش از تلاش دولت عراق برای برگزاری کنفرانس غیرمتعهدها در عراق، نوشته است: برگزاری کنفرانس سران جنبش عدم تعهد برای دولت

ص: 135

عراق بسیار مهم و با ارزش است، به همین دلیل عراقی ها شب و روز در تدارک برگزاری این کنفرانس هستند. آنان حتی برای آماده سازی محل برگزاری این کنفرانس، از سایر کارهای عمرانی نیز چشم پوشیده اند. دولت عراق برای مقابله با خطرات و همچنین حملات هوایی، در تمام بغداد خصوصاً در اطراف ساختمان های محل برگزاری کنفرانس سران غیرمتعهد، تیربار و سلاح های ضدهوایی نصب کرده است و تمام مناطق حوالی مکان کنفرانس مملو از سلاح های گوناگون است.

این خبرنگار سپس وضعیت اقتصادی عراق را به اختصار بیان کرده است: در حال حاضر به دلیل توجه عراق به پروژه های مربوط به کنفرانس غیر متعهدها هیچ گونه سرمایه گذاری در سایر موضوعات صورت نمی گیرد، چون صادرات نفت این کشور دچار آشفتگی شده و عراق حدود 25 میلیارد دلار به عربستان سعودی و کویت بدهکار است. مرزهای این کشور در حال حاضر مسدود است و تنها راه ارتباطی عراق با جهان غرب، از طریق مرز زمینی ترکیه می باشد که روزانه حدود هزار کامیون از آن عبور می کند.(1)

خبرگزاری فرانسه نیز به نقل از خبرنگارانی که از بصره دیدن کرده اند، مطالبی را اعلام کرد که نشان دهندۀ توجه بیشتر حکومت عراق به حفاظت از شهر بصره است. به گزارش خبرگزاری فرانسه، خبرنگارانی که روز پنجشنبه از شهر بصره بازدید کردند گزارش دادند که تغییرات مشهودی در سیستم دفاعی عراق، به معنای دست کشیدن از اتکا به توانایی آتش ضدهوایی و تمایل به دفاع بهتر زمینی به چشم می خورد و این امر به نظر کارشناسان نظامی بیان کنندۀ دو نگرانی بزرگ عراقی هاست، نگرانی نخست، حراست و حفاظت از ساختمان های عمومی و مراکز اقتصادی است که روزانه هدف آتش مداوم توپخانۀ ایران قرار می گیرند و خسارات و تلفاتی به بار می آید. نگرانی دوم، دفاع از تهاجم رزمندگان مسلمان ایرانی به شهرهای عراق، به ویژه بصره است که در 35 کیلومتری مرز قرار دارد.(2)

111

امروز 39 دستگاه خودرو حامل تجهیزات نظامی از عربستان سعودی به عراق وارد و در پادگان "التاجی" بغداد تخلیه شدند.(3)

یک کشتی روسی حامل تجهیزات نظامی نیز که از روز گذشته در بندر شعیبۀ کویت لنگر انداخته است، محمولۀ خود را در این بندر تخلیه کرد.(4)

ص: 136

ص: 137

همچنین مناطق مسکونی و مراکز اقتصادی آبادان با توپخانة سنگین ارتش عراق گلوله باران شد که براثر آن، یک مغازه تخریب و قسمتی از تأسیسات پالایشگاه این شهر دچار آتش سوزی شد.(1)

114

صدام حسین رئیس جمهور عراق، امروز در مراسم اعطای نشان شجاعت به تعدادی از افسران و درجه داران تیپ10 زرهی عراق، گفت: قصد حملات زمینی ایران، شرق بصره است بااین حال، ایران، سپاه دوم و سوم و همچنین پنج هزار نیروی داوطلب خود را در غرب متمرکز کرده و درصدد است که حملۀ جدیدی را از منطقة "آق داغ" یا "سیف سعد" آغاز کند(2) و به این ترتیب توان و مقاومت ما را در شرق بصره کاهش دهد، اما ما قدرت مقابله با نیروهای ایرانی را در هر دو جبهه داریم و با آنها مقابله خواهیم کرد. صدام افزود: ما تحرکات آنان را زیر نظر می گیریم و سپاه دوم [ایران] بداند، نیروی احتیاطی که در اختیار دارد، از دست خواهد داد. علاوه براین، کل حرکات آنها زیر نظر ماست و آنها نمی توانند به هیچ وجه ما را با یک حرکت ناگهانی در هیچ یک از بخش های عملیاتی مواجه سازند. ما می دانیم نظر اساسی آنها هنوز شرق بصره است و تصمیم تجاوزگری آنها در همین بخش عملی می شود. این بار نیز مانند بار گذشته، آنها را از پا درآورید که ان شاءالله خواهید آورد. ما این نبرد [عملیات رمضان] را از لحاظ نظامی با سنگینی خاصش پایان یافته تلقی می کنیم و شاید این جنگ شکل دیگری به خود بگیرد و به صورت درگیری های کوچک درآید و شاید روز پایان جنگ فرابرسد. بنابراین، تصمیم تمام رزمندگان، در تمام بخش ها، در نبردهای آینده به این معنا است که نه تنها از خاک عراق دفاع می کنیم، بلکه به سرعت بخشیدن برای پایان جنگ تأکید داریم و آن، هنگامی است که دشمن درس سختی خواهد چشید و به درستی درک خواهد کرد که تمام تلاش های تجاوزگرانه اش با شکست مواجه می شود.(3)

115

هرچند در ظاهر، جبهه ها آرام است، اما در درون جبهه ها حرکت و جوش وخروش وجود دارد و ما تدابیر و اندیشة خود را برای پیروزی نهایی به کار می بریم. این مطلب را فرماندة نیروی زمینی ارتش در دیدار با نخست وزیر ایران بیان کرد.

سرهنگ صیاد شیرازی فرماندۀ نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، امروز با مهندس میرحسین موسوی نخست وزیر، دیدار و با وی دربارة مسائل مربوط به جنگ

ص: 139

گفت وگو پرداخت. صیاد شیرازی سپس در مصاحبه با خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی دربارۀ موضوعات مطرح شده در این دیدار گفت: «در این جلسه آخرین گزارش های مناطق جنگی به اطلاع نخست وزیر رسید و سپس ایشان در این زمینه و پیرامون چگونگی کمک های دولت به جبهه ها رهنمودهایی بیان داشتند.»

فرماندة نیروی زمینی ارتش دربارۀ عملیات احتمالی آینده گفت: «ما تدبیر و اندیشه خود را در این روزها بیشتر برای تضمین پیروزی نهایی به کار می بریم و امید است به یاری خداوند در ادامة این جنگ که مبارزه با کفر و الحاد است با حرکت آینده خود شاهد پیروزی نهایی باشیم.» وی دربارة وضع کنونی جبهه ها گفت: «اگر به ظاهر توقفی به چشم می خورد، در محتوی حرکت و جوشش وجود دارد و ما چون جنگ را برای خدا می کنیم یکی از راه های تداوم در این رزم شکیبایی در راه خداوند است که باید همه داشته باشند.»

صیاد شیرازی در پاسخ به این سؤال که «با روی کار آمدن "فالانژها" در لبنان تکلیف نیروهای جمهوری اسلامی چه خواهد شد؟» گفت: «حرکتی که نیروهای ما در منطقه "لبنان و سوریه" آغاز کرده اند، حرکتی نیست که با این بادها بلرزد و به بن بست برسد، بلکه حرکتی است که از حرکت انقلاب اسلامی الهام گرفته و آنها با برنامه ریزی هایی که دارند، ترتیبی خواهند داد تا زمینه را برای عملیات"قدس" که بعد از خاتمه کار صدام است، آماده کنند.»(1)

116

مراسم تشییع جنازه شهید ناصر کاظمی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کردستان، امروز بعد از مراسم بزرگداشت شهدای هشت شهریور از مقابل مدرسه عالی شهید مطهری با حضور مردم و شرکت کنندگان در این مراسم برگزار شد. بنا به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، دستجات منظم نیروهای ارتشی، سپاهی و بسیجی در خیابان های اطراف و صحن مدرسه عالی شهید مطهری، در حالی که پرچم های لااله الاالله در دست داشتند، جلوه خاصی به مراسم داده بودند.(2)

117

بمباران مواضع گروه های مسلح غیرقانونی در منطقة عمومی سردشت به وسیلة هواپیماهای عراقی، از حوادث جالب امروز در منطقۀ کردستان است. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، یک هواپیمای میگ عراقی هنگام فرار از فضای منطقة سردشت، به اشتباه بمب های خود را روی منطقۀ مرزی "بیوران" در 7 کیلومتری غرب سردشت - که در اشغال عناصر مسلح غیرقانونی است - فروریخت. از خسارت های وارد شده اطلاعی در دست نیست.(3)

ص: 140

118

عناصر گروه کومه له و حزب دمکرات در روستای "قره داغ" مهاباد با یکدیگر درگیر شدند که براثر آن، حدود 30 تن از هر دوطرف، از جمله یکی از اعضای دفتر سیاسی و یکی از مسئولان نظامی گروهک کومه له و دو نفر از مسئولان حزب دمکرات و هشت تن از مردم عادی کشته و تعدادی نیز زخمی شدند. این درگیری به دلیل اختلاف دو طرف بر سر دریافت مالیات از مردم روستا آغاز شد.(1)

از سوی دیگر سپاه پاسداران میاندوآب نیز با اجرای عملیاتی، روستاهای "کانی گزله"، "اوزن قشلاق"، "سرآب"، "عبدالله آباد"، "توکان له" و "ارضی بلاغ" را - که در 30 تا 35 کیلومتری شمال بوکان قرار دارند - پاک سازی کرد. بلافاصله پس از این عملیات، فرمانداری با کمک سپاه پاسداران اقدامات عمرانی در روستاهای پاک سازی شده را آغاز کرد.(2)

119

امروز عناصر سازمان مجاهدین خلق در تهران، یک کارمند فنی نیروی هوایی، یک دوچرخه ساز (اکبر ابراهیمی) (3) و یک راننده تاکسی را به ترتیب در میدان شهدا، میدان شوش و خیابان صفاری ترور کردند که همة آنان شهید شدند.

اعضای این سازمان، همچنین با تیراندازی به یک مینی بوس حامل شماری از مردم - که برای بزرگداشت شهدای هشتم شهریور (انفجار نخست وزیری) عازم محل برگزاری مراسم بودند - یک تن را شهید و یک تن دیگر را مجروح کردند.(4)

از سوی دیگر فرمانده یک تیم عملیاتی سازمان مجاهدین خلق، به جرم به شهادت رساندن یکی از درجه داران شهربانی (سرپاسبان عبدالقاسم امیدی در 8/6/1360) و مسئولیت تیم ترور نافرجام امام جمعه اسلام آباد غرب و مبارزۀ مسلحانه علیه جمهوری اسلامی، در دادگاه این شهر محاکمه و به اعدام محکوم شد. حکم اعدام وی پس از تأیید شورای عالی قضایی، در شهر اسلام آباد غرب اجرا شد.(5) در قائم شهر نیز یکی از زنان فعال سازمان مجاهدین خلق این شهر که در برخی درگیری های عناصر سازمان با نیروهای انقلاب تأثیر فراوانی داشت، دستگیر شد.(6)

120

در پی اعلام دستگیری یک شبکۀ نفوذی سازمان مجاهدین خلق در نیروهای مسلح، امروز خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از یک مقام آگاه، جزئیات بیشتری از اقدامات این شبکه را - که قرار بود در آینده اجرا شود - فاش کرد. به گفتۀ این مقام، بمب گذاری نمازخانۀ

ص: 141

لشکر92 زرهی، ترور میرحسین موسوی (نخست وزیر)، هاشمی رفسنجانی (رئیس مجلس)، آیت الله مهدوی کنی (عضو شورای نگهبان)، محسن رضایی (فرماندۀ کل سپاه پاسداران)، علی صیاد شیرازی (فرماندۀ نیروی زمینی ارتش) و حجت الاسلام شفیعی (سرپرست دایره سیاسی عقیدتی)، از جمله برنامه های افراد این سازمان بود که در سه ماه گذشته در عملیات "یا حسین فرماندهی" دستگیر شده اند. علاوه براین برنامه ها، برخی افراد دستگیر شده که از نیروهای وظیفه و کادر نیروی زمینی و نیروی دریایی ارتش و شهربانی خوزستان بودند، مقدار فراوانی اسلحه و مهمات جمع آوری کرده و برای نیروهای سازمان مجاهدین خلق در تهران فرستاده بودند.(1) همچنین به حکم دادگاه انقلاب ارتش، 18 تن از درجه داران پایگاه هوایی بوشهر به جرم توطئه و اخلال در ارتش، به زندان و اخراج از کار محکوم شدند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، «این گروه در سال گذشته با شعار "طرح توحیدی"، به تشکیل سازمانی مخفی به نام "سان ما" (سازمان اسلامی نجات محرومین ارتش) اقدام کردند و با پخش اعلامیه، خواستار افشای فرماندهان ارتش و حملۀ پرسنل نظامی به آنان شدند.»(2)

121

خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از مقامی آگاه در دادستانی انقلاب اسلامی خوزستان، اعلام کرد که 138 تن از اعضا و هواداران سازمان اتحادیۀ کمونیست های ایران دستگیر شدند. خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از این مقام اعلام کرد که دستگیری این افراد، در پی کشف چندین انبار مهمات متعلق به این اتحادیه در شهرهای مختلف خوزستان انجام شد. این مقام آگاه گفت، با این اقدام 98 درصد تشکیلات اتحادیه در خوزستان متلاشی شده است. بنابر این گزارش با دستگیری این عده از انبارهای مهمات آنها ده ها قبضه آر.پی.جی7 با گلوله هایشان، صدها قبضه اسلحۀ کمری، مسلسل کلاشینکف، تفنگ ژ-3، بیش از 900 عدد نارنجک و بمب های دستی قوی؛ ده ها هزار فشنگ از انواع مختلف؛ تعداد زیادی بی سیم؛ چاشنی بمب؛ و ابزار و وسایل بمب سازی؛ مواد منفجره شامل دینامیت، تی.ان.تی و...؛ ده ها دستگاه چاپ و تکثیر و مقادیر فراوانی اوراق مهم درون گروهی کشف و ضبط شد.(3)

122

امام جمعۀ پاوه و روحانیان منطقۀ "پاوه" و " اورامانات" امروز در محل مجلس شورای اسلامی با آقای هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس دیدار کردند. انتقاد به سستی جهان اسلام در برابر تجاوز اسرائیل به لبنان، هشدار به گروه های مسلح غیرقانونی کردستان دربارۀ رفتارشان و قول رسیدگی به مشکلات مردم کردستان از جمله موضوعات مهمی بود که آقای هاشمی رفسنجانی به آنها پرداخت. گزارش روزنامۀ جمهوری اسلامی از این دیدار چنین است: «آقای ملاقادر قادری امام جمعۀ پاوه به اتفاق روحانیون پاوه و اورامانات در

ص: 142

محل مجلس شورای اسلامی با حجت الاسلام والمسلمین هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، دیدار و گفت وگو کردند. در این دیدار ابتدا امام جمعۀ پاوه با اشاره به شهادت مظلومانۀ برادران رجایی و باهنر گفت: رؤسای جمهوری و نخست وزیران دنیا این طور باید آمادۀ فدا شدن در راه خدا و خلق خدا باشند. وی سپس دربارۀ مشکلاتی که از زمان شاه معدوم برای مردم ستمدیدۀ کردستان به ارث رسیده و رفع مشکلات و موانع آنها و مسائل فرهنگی و فقر مردم، سخنانی ایراد کرد. آنگاه حجت الاسلام والمسلمین هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: فقط کافی است که ما توجه کنیم در خارج از ایران، کسانی که مدعی حکومت اسلامی هستند و آنهایی که در محیط وحی هستند و خادم الحرمین می باشند، شریک شدند در توطئه ای که مسلمانان را در لبنان قتل عام کنند. نزدیک به دو میلیون مسلمان در لبنان در زیر سلطۀ چند صد هزار مسیحی فالانژ با قدرت اسرائیل قرار گرفتند. در جهان همۀ علما ساکت هستند، الازهر خفه شده، دانشگاه های مدینه و [سایر کشورهای] اسلامی خفه شده اند، علمای عراق حرف نمی زنند. چنین جنایات بزرگی انجام شده، چنان است که چیزی واقع نشده است و حالا بعد از این همه کنفرانس تشکیل می دهند که طرح فهد را هم تصویب کنند. کردهایی که امروز با جمهوری اسلامی می جنگند، آیا ایده ای غیر از این می توانند ارائه کنند؟! خودشان هم که می گویند ما تجزیه طلب نیستیم، که دروغ هم می گویند و ما هم اعلام کرده ایم کردستان از محروم ترین نقاط ایران است و وظیفۀ این جمهوری است که امکانات بدهد و عقب ماندگی اش را جبران کند. اینها به اسم خدمت به خلق کرد این بلا را به سر مردم کرد آوردند که هنوز هم ادامه دارد. در مورد پاوه و اورامانات، مقاومت شما مهم بود و در آینده هم، کردستان ممنون شما خواهد بود. شما بودید که نگذاشتید اینها دسترسی به منطقه داشته باشند، ما هر روز خبر شهادت علمای اهل تسنن را می شنویم و از مشکلات شما آگاه هستیم.»(1)

123

مراسم گرامی داشت شهدای هشت شهریور (انفجار نخست وزیری)، بعدازظهر امروز با حضور جمع کثیری از مردم در مدرسه عالی شهید مطهری برگزار شد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، در این مراسم که نخست وزیر و چند تن از اعضای هیئت دولت، گروه زیادی از نمایندگان مجلس، اعضای شورای نگهبان، فرماندهان ارتش و سپاه و خانواده شهدای هشت شهریور حضور داشتند، ابتدا فرزندان شهیدان باهنر و دستگردی پیام این دو خانواده را قرائت کردند و سپس نخست وزیر سخنرانی کرد.

نخست وزیر گفت: «از روزی که انقلاب با حضور و مشتان افراشته شما ملت بزرگ پیروز شد ابر قدرت ها برای انحراف و نابودی انقلاب نقشه های بسیاری کشیدند. ظهور انقلاب اسلامی در منطقه خاورمیانه - در حساس ترین نقطه آن - منافع کلی قدرت های جهان را

ص: 143

مورد تهدید قرار داد. از نقطه نظر غرب و خود امریکا، امریکا بزرگ ترین پایگاه خودش را در منطقه از دست داد. مدت های مدیدی امریکا سرمایه گذاری کرده بود که از یک سو آن را به صورت ژاندارم منطقه در آورد و چهل میلیون جمعیت آن را استثمار بکند و ذخایر آن را به غارت ببرد و از سوی دیگر به عنوان حلقه رابطی بین پیمان های ناتو و سنتو آن را به کار گیرد، برای اینکه در مقابل شوروی بایستد، ایران در واقع قوی ترین پایگاه آن موقع امریکا در آسیا می توانست محسوب شود. اطمینانی که نسبت به بقای رژیم سابق وجود داشت ناشی از خواب و خیال نبود، بلکه ناشی از سرمایه گذاری عظیم فرهنگی و مادی و پیش بینی های بسیار عمیق جهان غرب در ایران بود تا این حلقه آنچنان که باید در دست امریکا قرار داشته باشد. سیاست امریکا در خاورمیانه و در تمام آسیا و شمال افریقا روی سه محور تکیه می کرد. محورهایی که به هم پیوسته و کشف و بررسی آنها هم اکنون جهت گیری سیاست امریکا را در جهان نشان خواهد داد: از یک طرف اسرائیل به صورت پایگاه و دژی محکم برای غرب چون خنجری فرود آمده بر قلب مسلمانان؛ و از سوی دیگر مصر با حاکمیت سادات خائن؛ و از طرف دیگر ایران. مثلثی که امریکا برای تامین منافع خود در سراسر این منطقه از آن بهره می جست. خراب شدن یک گوشه این مثلث به معنای ویرانی کامل و ضربه ای هولناک بر سیاست امریکا بود. برای همین امریکا بیشترین تلاش خود را برای نگهداری رژیم سابق به کار گرفته بود. هنگامی که انقلاب اسلامی اوج می گرفت از هیچ حیله و مکری برای نگهداری رژیم سابق خودداری نکرد. از سوی دیگر بین ابر قدرت شرق و غرب، توازن وحشتی وجود داشت توازنی که بر اساس حسابگری های خاصی شکل گرفته بود و طبیعتاً تمام کشورهای متعلق به آن جبهه، در این تعادل و معادله به حساب می آمدند. پیدایش انقلاب اسلامی در منطقه در حقیقت فروپاشی آن تعادل وحشت در جهان هم هست که به قیمت زیر سلطه قرار داشتن جهان سوم و همه ملل مستضعف تمام شده بود. انقلاب اسلامی ایران یک صدای جدید و فریاد تازه ای بود که بسیاری از خواب ها را در شرق و غرب آشفته و میلیاردها انسان را از خواب بیدار می کرد و راه حل جدیدی را در مقابلشان می گذاشت. طبیعی است که با این وضع موقعی که انقلاب اسلامی در 22 بهمن متولد شد ما از همان لحظه منتظر توطئه های گسترده ای در سطح بین المللی و در داخل از سوی ابر قدرت ها باشیم. ... تمام توطئه هایی که در سه سال و خورده ای انجام گرفته، اگر توجه شود به محورهای نظری و فکری آن خواهیم دید که ... روی پس مانده های ارزش های غربی در جامعه ما و روی احساسات نجات گرایانه و ناسیونالیست و ملی گرایی اسلام زدایی شده تکیه می کند به همین دلیل است که امریکا با بنی صدر و منافقین جوش می خورد؛ زیرا آنها هم شعار امریکا را می دهند امریکا دل می بندد که از راه های سیاسی با مهره ای چون بنی صدر و ایادی دیگرش که دور بنی صدر جمع کرده است بتواند این نظام را

ص: 144

متلاشی کند. ... [اما] برگشت ملت ما به اسلام عمیق تر از این تحریکات بود و ملت ما در 17 شهریور آنچنان به ارزش های اسلامی روی آورده بود و دگرگونی در خودش به وجود آورده بود که یقیناً این توطئه و حیله نه تنها نمی تواند در دو سال بعد از انقلاب کارگر بیافتد، بلکه مردم در پی هر حادثه ای قوی تر و محکم تر و مصمم تر در صحنه حاضر ند و در مقابل ضدانقلاب ایستاده اند.»

میرحسین موسوی در قسمت دیگری از سخنانش ضمن اشاره به جنایات منافقین در انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی و دفتر نخست وزیری و غیره گفت: «آن خون هایی که به زمین ریخت باعث شد که ملتی روی پای خودش بایستد، ولی منافقین گرچه گوش و چشم دارند ولی نمی شنوند و نمی بینند. لذا آنها از این مسئله و از آن حرکت عظیمی که پس از 7 تیر اتفاق افتاد پندی نگرفتند و به دنبال نقشه های خودشان رفتند و در خیابان ها با آتش زدن اتوبوس ها و تظاهرات مسلحانه، به کشتن مردم پرداختند. این نشان می داد که منافقین چه قدر از تحلیل و آگاهی و ایمان مردم به دور ند. امریکا به این مسئله دل خوش کرده بود و هر روز نوید می داد که دو روز دیگر این نظام فرو خواهد ریخت و شهادت شهید رجایی و شهید باهنر درست در این رابطه، وقتی که راه حل های سیاسی به روی امریکا بسته شد و تمام توطئه ها شکست خورد، اتفاق می افتد. لذا در این مرحله می اندیشند که اگر مسؤلان کشور را به شهادت برسانند و حذف بکنند، این ملت عقیم خواهد ماند. ... ملت ما با گذشتن از این امتحان های الهی مثل پولادی محکم شد تا آنجایی که الان ما احساس می کنیم که ما در مقابل همه جهان می توانیم بایستیم و در مقابل همه توطئه ها اگر علیه ما بسیج شوند - که بسیج هم شده اند - بایستیم و پیروز شویم. ... ما با خون های شهیدان عزیزی که در سراسر کشور و در جبهه ها داده ایم، با قامتی استوارتر از دیروز در مقابل همه توطئه های جهانی ایستاده ایم، بدون اینکه هراسی از تجهیز عظیم نیروهای ضد انقلاب علیه خودمان به دل خودمان راه بدهیم. احساس می کنیم که کفه قدرت ما بسیار سنگین تر و قوی تر شده است و این چیزی نیست جز برکت این خون ها و تا هنگامی که ملت ما به شهادت به عنوان یک ارزش نگاه می کند این استواری ادامه پیدا خواهد کرد و این قامت ایستاده همچنان خواهد ایستاد و پیام انقلاب را همچنان که تا کنون بوده، به جهان صادر خواهد کرد.

خبرگزاری جمهوری اسلامی همچنین گزارش داد: به مناسبت اولین سالگرد شهادت دو یار صدیق امام امت محمد علی رجایی رئیس جمهور و دکتر محمدجواد باهنر نخست وزیر و دو تن دیگر از شهدای واقعه نخست وزیری، صبح امروز مراسم باشکوهی نیز با حضور آقای میرحسین موسوی نخست وزیر در سالن کنفرانس نخست وزیری - که در اثر حادثه تأسف بار انفجار منهدم و سپس بازسازی شد - برپا شد. در این مراسم که رئیس

ص: 145

ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران فرماندهان نیروی زمینی، هوایی و دریایی، رئیس شهربانی و همچنین اعضای کابینه، گروهی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، دادستان کل انقلاب اسلامی، دادستان انقلاب تهران و چند تن از اعضای شورای نگهبان ، مسئولان سازمان های دولتی جمهوری اسلامی و خانواده بعضی از شهدا نیز حضور داشتند، پس از تلاوت آیاتی از کلام الله مجید آقای علی اکبر پرورش (وزیر آموزش و پرورش)، پیام آیت الله خامنه ای رئیس جمهوری را به مناسبت سالگرد واقعه نخست وزیری قرائت کرد. در این پیام آمده است:

«هشتم شهریور روز خاطره جانسوز و در عین حال افتخارانگیزی است که تاریخ انقلاب هرگز آن را فراموش نخواهد کرد. دو چهره نامدار جمهوری اسلامی در این روز تبدیل به دو اسطوره ای شدند که درس مقاومت و صبوری و جهاد خاموش و بی ریایی آنان، زمزمه همیشگی نغمه سرایان این انقلاب خواهد بود. این دو ستارۀ جمهوری اسلامی، هم در زندگی و هم با شهادت خود برای این جمهوری افتخار آفریدند. ... شگفت آنکه این دو سرباز رشید با هم پا به این جهان نهادند و با هم سالها هم سنگر مبارزه شدند و با هم به ضیافت ملأ اعلی شتافتند. شهادت این دو شخصیت برجسته و ممتاز جمهوری اسلامی از یک سو مدعای برابری و یکسانی میان مسئولان و مردم عادی در نظام جمهوری اسلامی را به اثبات رساند، چه آنکه اینان نیز مانند همه مردم در وادی خطر گام نهادند و مانند دیگران جام شهادت نوشیدند؛ و از سوی دیگر چهره زشت دشمنان این انقلاب و نظام مبتنی بر آن را آشکار ساخت که معصوم ترین و خالص ترین بازوان اسلام و انقلاب را با آن طرز فجیع به شهادت رساندند. .. امروز پس از گذشت یک سال از آن شهادت بزرگ، انقلاب اسلامی و دست آوردهای آن در داخل و خارج رو به هرچه بارورتر شدن و استوارتر شدن است و البته خون پاک آن دو شهید را در این تأثیری به سزا بوده است.»

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی سپس همسر شهید رجائی در این مراسم طی سخنانی با اشاره به شهادت آقای رجائی و نقش وی در انقلاب اسلامی گفت: «من به نمایندگی از طرف خانواده شهدا که حامل پیام خون شهدا هستم با شما صحبت می کنم. امروز امر به معروف و نهی از منکر زبان نرمی است که هر انسان را تحت تأثیر قرار می دهد و اسلحه برنده ای است که هر دشمن سرسخت را به زانو در می آورد.» وی افزود: «با توجه به مشکلاتی که ما از ابتدای انقلاب داشتیم نتوانستیم آن طور که باید انقلاب را به جهان صادر کنیم، اما فریاد خون های انقلاب ما آن قدر بلند است که در دور افتاده ترین کشورها و اقصی نقاط عالم این آوا پیچیده و مردم عاشق انقلاب شده و در پی آن می گردند. خواسته های شهدای ما وحدت و انسجام هرچه بیشتر است و خوشبختانه مردم به آن خواسته ها پاسخ گفتند و پیام آنها برای مسئولین این است که جهت خود را با جهت این شهدا، هم گام

ص: 146

سازند.» خانم رجائی در پایان گفت: «من از مردم می خواهم که در صرفه جوئی کوشا باشند تا به خودکفایی و استقلال برسیم و همچنین از معلمین می خواهم که دانش آموزان را به خوبی پرورش دهند تا از وابستگی فرهنگی و علمی نجات پیدا کنیم.»

مهندس موسوی نخست وزیر نیز در سخنانی با اشاره به نقش شهید رجائی در تداوم انقلاب اسلامی گفت: «بحث در مورد شهید رجائی و باهنر، بحث در مورد ملت ماست؛ شیوۀ برخورد آنان با مسائل و انقلاب همان شیوه برخورد ملت ماست؛ و زمانی که از خصلت های شهید رجائی صحبت می کنیم در واقع از خصلت های ملت خود صحبت می کنیم، و راجع به ملتی صحبت کردن کار ساده ای نیست. یکی از خصوصیات شهیدان رجایی و باهنر ویژگی های فرهنگی و شخصیتی آنان است، ... و این مبارزات و ریشه های فرهنگی اصیل در ملت ما بود که امکان مقاومت را در ما زنده کرد.»

نخست وزیر افزود: «همین برگشت به خود بود که این نیروی عظیم را به وجود آورد که توانست در مقابل قدرت های بزرگ غربی و شرقی بایستد ... در نظام فرهنگی سابق ارزش به معیارهای مادی داده می شد و انسان را وا می داشت در برابر آنان و فرآورده هاشان خاضع و خاشع باشد و آنچه که اصالت نداشت و بی ارزش بود همان اراده انسان بود، اما در فرهنگ فعلی ارزش به انسان و انسان بودن است. ارزش بر معیارهای معنوی استوار است و شهیدان رجائی و باهنر خیلی سریع تر از کسان دیگر به این مسئله رسیده بودند؛ و خیلی زودتر از دیگران به ارزش های معنوی انسان پی برده بودند؛ و شاخص بزرگترین این آزمایش ها همان 17 شهریور بود که تداوم 15 خرداد بود. روز 17 شهریور روزی بود که برتری ایمان بر سلاح و خون بر شمشیر احساس شد. 17 شهریور روزی بود که مردم در مجرای حقیقتی قرار گرفته بودند که بعد از آن واقعه به خوبی مسیر حق را دریافته بودند و می شناختند. شهید رجائی در زندگی خودش که دوران بسیار پر تلاطمی بود هیچ گاه از این فکر راحت نبود و هرگاه صحبتی از جنگ می شد او نقش مردم و ابعاد معنوی این جنگ را فراموش نمی کرد. آقای رجائی در زمان خود شهید مظلوم دیگری بود که در مقابل تمام اتهامات و تهمت ها ایستادگی کرد و بنا به فرمان امام سخنی به میان نیاورد و در میان تبلیغات مسموم لیبرال ها و منافقین و عناصر ضد انقلاب همچنان مقاومت می کرد و سخنی به میان نمی آورد.»(1)

124

سفیر فلسطین در دیدار با معاون سیاسی وزارت خارجۀ ایران، تشکیل کنفرانس "فاس" را عامل نابودی سیاسی فلسطین خواند. به گزارش روزنامۀ کیهان: «صلاح زواوی سفیر فلسطین در تهران با حسین شیخ الاسلام معاون سیاسی وزارت خارجۀ کشورمان دیدار و گفت وگو کرد. در این دیدار اوضاع حساس جهان اسلام و توطئه های امریکا و وابستگانش در کنفرانس آتی سران عرب در "فاس" مراکش، برای احیای طرح های امریکایی که متضمن به رسمیت

ص: 147

شناختن رژیم صهیونیستی است، مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. سفیر فلسطین در ارتباط با این توطئه گفت: کنفرانس آیندۀ سران عرب در مراکش، تنها برای نابودی سیاسی مسئلۀ فلسطین به دنبال قتل عام مردم این سرزمین در بیروت تشکیل می شود. وی ضمن رد طرح کمپ دیوید دوم افزود: قبول این طرح چیزی جز تقدیم شناسایی رژیم صهیونیستی به آنها نیست. معاون سیاسی وزارت امور خارجه نیز در این دیدار ضمن تأیید سخنان سفیر فلسطین و اعلام این مطلب که امت مسلمان و جمهوری اسلامی ایران هیچ گاه دست از پشتیبانی از آرمان مقدس فلسطین بر نخواهد داشت، گفت: این کنفرانس در فاس [مراکش] تشکیل می شود تا تجاوز صهیونیست ها را مشروعیت ببخشد.»(1)

125

درحالی که جلسۀ محرمانۀ وزیران خارجۀ کشورهای عضو اتحادیۀ عرب در شهر محمدیۀ مراکش برای بررسی دستور جلسۀ کنفرانس سران عرب - که قرار است در فاس (مراکش) تشکیل شود - ادامه دارد، بی.بی.سی از امکان بحث دربارۀ طرح به رسمیت شناختن اسرائیل در این جلسات و جلسات کنفرانس سران عرب خبر داد. این رادیو همچنین به پیشینۀ اجلاس سران در "فاس" اشاره کرده است. به گزارش بی بی سی: «سری بودن جلسۀ وزرای خارجۀ عرب همچنان ادامه دارد و تا کنون هیچ گونه جزئیاتی از دستور جلسۀ کنفرانس سران عرب منتشر نشده است. اما آنچه مسلم است، در کنفرانس سران عرب، مسئلۀ فلسطین و همچنین موضوع لزوم حفظ نوعی موضع مشترک اعراب پس از اشغال لبنان توسط اسرائیل و پراکنده شدن نیروهای سازمان آزادی بخش فلسطین از بیروت، بیش از هر موقع دیگری مورد بحث قرار خواهد گرفت. وزیر امور خارجۀ تونس در مصاحبه ای با بی.بی.سی گفته است که قبل از جلسۀ نهایی کنفرانس سران عرب، رهبران عرب علاوه بر طرح پیشنهادی عربستان سعودی، طرحی را مورد بحث قرار خواهند داد که توسط حبیب بورقیبه رئیس جمهوری تونس ارائه شده است. طرح صلح حبیب بورقیبه مبتنی بر قطعنامۀ سال 1947 سازمان ملل متحد است که در آن درخواست تأسیس دو کشور شده بود، یک کشور یهودی و یک کشور فلسطینی. بر اساس قطعنامۀ مذکور، این دو کشور بایستی در سرزمین فلسطین تأسیس شوند که در آن زمان تحت فرمانروایی بریتانیا بود. بنابراین، به نظر می رسد که در کنفرانس سران عرب، موضوع به رسمیت شناختن اسرائیل مطرح خواهد شد، ولو اینکه به طور ضمنی باشد. به خاطر همین مطلب بود که در پاییز گذشته کنفرانس سران عرب در فاس (مراکش)، پس از چند ساعت منحل شد. از قراین چنین برمی آید که وزرای خارجۀ عرب در مورد چیزی تصمیم نگرفته باشند و به توصیۀ ملک حسن پادشاه مراکش، مطرح ساختن مسائل بسیار داغ را بر عهدۀ خود کنفرانس سران گذارده باشند. وزیر خارجۀ تونس در گفت وگوهایش با بی.بی.سی، این نکته را اذعان کرد که توافق در

ص: 148

گردهمایی وزرای خارجۀ عرب در مورد خود دستور جلسه بوده، ولی جزئیات آن به توافق رسیده است. باید گفت که پس از عدم موفقیت چشم گیر کنفرانس قبلی سران عرب در فاس، ملک حسن مصمم بوده کنفرانس سران دیگری برگزار نکند، مگر آنکه از حضور کلیه رهبران ارشد عرب اطمینان حاصل شود به خصوص حافظ اسد رهبر سوریه. مقامات مراکش مطمئن هستند که تقریباً کلیه سران عرب در کنفرانس سران آینده حضور خواهند داشت و آنهایی که اختیار اتخاذ تصمیم را دارند، در کنفرانس خواهند بود، اما آنچه که مورد تردید است، این است که آیا این برای تضمین کسب نتیجه کافی است و آیا مقدمات کنفرانس به حد کافی تهیه شده است یا خیر؟!»(1)

126

ایران آمادگی خود را برای رفت و آمد خانواده های اسیران اعلام کرد. در ملاقات رئیس هیئت نمایندگی صلیب سرخ در تهران با سرپرست ستاد نظارت بر پذیرش و اعزام خانواده های اسیران جنگی، ایران موافقت و آمادگی کامل خود را برای شروع برنامة دیدار اسیران با خانواده هایشان از 31 شهریورماه (دومین سالگرد آغاز جنگ) اعلام و تأکید کرد که اجرای طرح ابتکاری ایران منوط به موافقت حکومت عراق است. آقای زارع معاون وزیر کشور و سرپرست ستاد نظارت بر پذیرش و اعزام خانواده های اسیران جنگی گفت: جمهوری اسلامی ایران برای اجرای این برنامه، آمادگی کامل دارد و حاضر است اولین دسته خانواده های اسیران عراقی را از 31 شهریور بپذیرد و همچنین برای اعزام خانواده های ایرانی به کویت و ترکیه برای سفر به عراق آماده است.

پس از این دیدار، آقای "کوین" رئیس هیئت نمایندگی صلیب سرخ در تهران، به خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: «طرح ابتکاری و بشردوستانة ایران کاملاً منحصربه فرد و انقلابی است و من آن را می ستایم.کمیته بین المللی صلیب سرخ هم حاضر است هر وقت که موافقت طرف های دیگر برنامه با اجرای طرح اعلام شود، به عنوان مجری طرح بی طرف و غیر سیاسی با این برنامه همکاری کند.»(2)

127

با نزدیک شدن زمان برگزاری اجلاس فوق العاده وزیران امور خارجة کشورهای عضو جنبش غیر متعهدها که عراق اصرار به برگزاری آن در بغداد دارد، به نظر می رسد، رژیم عراق از این نشست ناامید شده است. سفر طارق عزیز معاون نخست وزیر عراق به یوگسلاوی، گزارش رادیو امریکا و خبرگزاری امارات و... که در این گزارش گردآوری شده است، نشان می دهد که رژیم عراق دیگر به برگزاری اجلاس فوق العادة وزیران خارجة کشورهای عضو عدم تعهد در بغداد اصراری ندارد. به گزارش خبرگزاری عراق، طارق عزیز معاون نخست وزیر عراق و عضو شورای فرماندهی انقلاب این کشور، امروز با "پیتر استامبولیچ" رئیس جمهور

ص: 149

یوگسلاوی دیدار کرد. وی سپس درباره مسائل مطرح شده در این دیدار گفت: نظرات دو کشور درباره مسائل مورد بحث یکسان بوده و هر دو کشور بر اهمیت مستحکم نمودن جنبش عدم تعهد تأکید کردند.(1) این نخستین بار است که مقام های عراقی از تأکید بر برگزاری کنفرانس وزیران خارجه کشورهای غیرمتعهد در بغداد خودداری کرده اند. رادیو صدای امریکا گزارش داد، دولت عراق تصمیم گرفته است از پافشاری بر سر برگزاری اجلاس وزیران خارجة جنبش غیرمتعهدها در بغداد، دست بردارد. این رادیو با اعلام این خبر به نقل از سفیر عراق در دهلی نو، افزود: کشور متبوعش به خاطر حفظ وحدت جنبش غیرمتعهدها از میزبانی کنفرانس وزیران خارجه نهضت عدم تعهد صرف نظر خواهد کرد.

رادیو صدای امریکا سپس اعلام کرد: گفته می شود تصمیم عراق در پی ارسال نامه ای از سوی فیدل کاسترو رهبر کوبا و رییس کنونی جنبش عدم تعهد به صدام حسین اتخاذ شده است. در این نامه توصیه شده بود که بهتر است اجلاس به جای بغداد در دهلی نو برگزار شود.(2)

خبرگزاری امارات متحدة عربی نیز در این باره از بغداد گزارش داد: وزیر مشاور در امور خارجه و فرستادة ویژة دولت عراق عازم هند شد تا پیام شفاهی صدام پیرامون تحولات هفتمین اجلاس سران عدم تعهد را به خانم گاندی نخست وزیر هند، ارائه دهد.

خبرگزاری فرانسه نیز در گزارشی در این خصوص از هاوانا به نقل از ناظران سیاسی اعلام کرد: هفتمین کنفرانس سران غیرمتعهدها احتمالاً در آیندة نزدیک در دهلی نو برگزار خواهد شد و در این صورت، خانم گاندی به جای فیدل کاسترو به عنوان رئیس تازة جنبش عدم تعهد انتخاب خواهد شد. کاسترو با ارسال پیامی به سران کشورهای عضو عدم تعهد اعلام کرده است که مشورت های کوبا با دیگر کشورهای غیرمتعهد مؤید آن است که کشورهای عضو با تشکیل اجلاس سران در دهلی نو موافق هستند.(3)

128

خبرگزاری فرانسه از جاکارتا گزارش داد که شکست طرح ربودن طه عبدالکریم وزیر نفت عراق، در بالی (اندونزی) در سال گذشته، به سبب موافق نبودن سفارت ایران با این طرح بوده است. بر اساس این گزارش، "ازهر محمد صیافیر" عضو شورای انقلاب اسلامی اندونزی، در اواخر هفته گذشته در دادگاه منطقه ای جاکارتا گفته است که در نظر داشته وزیر نفت عراق را برباید و او را با وزیر نفت ایران - که در اسارت عراقی ها است - مبادله کند. ازهر محمد برای اجرای این طرح از ایران خواسته بود تا در نبرد شورای انقلاب اسلامی اندونزی به منظور استقرار یک دولت اسلامی در اندونزی، به آنان کمک کند، اما، سفارت ایران با این طرح مخالفت کرده بود. به گفتة ازهر محمد، ایران همچنین درخواست وی را برای تأمین بمب های ضدتانک و نارنجک نپذیرفته بود.(4)

ص: 150

129

آریل شارون در مصاحبه با اوریانا فالاچی با صراحت به حمایت همه جانبة اسرائیل از بشیر جُمیل رهبر فالانژها و رئیس جمهور تازه انتخاب شده لبنان، اذعان کرد و گفت: «حکومت تازة لبنان مثل کودکی است که با عمل سزارین به دنیا آمده و به تنهایی قادر نیست خود را در اوضاع کنونی حفظ نماید.» وی سپس افزود: «اگر نظامیان ما لبنان را ترک کنند، این کودک تازه به دنیا آمده از دست رفته و نابود می شود.»

در این حال جُمیل از فرماندهی نیروهای فالانژ کناره گیری کرد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، وی در پایان یک گردهمایی در مقر فرماندهی فالانژهای لبنان در بیروت شرقی، به خبرنگاران گفت که اعلام چنین تصمیمی برای او لازم بوده است. روزنامه جمهوری اسلامی در ادامه مطلب خود آورده است: «گفته می شود از فالانژهای لبنان برای سازماندهی ارتش لبنان بهره گیری و کلیة پست های کلیدی ارتش لبنان به آنان واگذار خواهد شد.»(1)

ضمیمه گزارش 119

اکبر ابراهیمی فردی مذهبی و مستضعف است که در 8 شهریور 1361، در حوالی میدان شوش به دست سازمان مجاهدین خلق ترور شد و به شهادت رسید. وی که قبل از این، چندین بار از طرف نیروهای سازمان مجاهدین خلق به ترور تهدید شده بود، با آگاهی قبلی از ترور خود، وصیت نامه ای را تنظیم و در بخشی از آن، این تهدیدها را منعکس کرده و مواضع سیاسی و عقیدتی خود را شرح داده بود. وی در وصیت نامة خود نوشته است: «سلام به امام زمان، سلام به رهبر، نائب امام زمان که ما را از خواب غفلت بیدار کرد. ... خدایا، تو شاهدی که من از اول انقلاب اگر کسی درباره روحانیت حرفی می زد با تمام قدرت بر دهانش می زدم و مقام روحانیت را بالا می بردم، ولی آن قدر نامه تهدیدآمیز به من دادند که دست از این کار بردار وگرنه تو و مغازه ات را منفجر می کنیم، ولی من عکس های روحانیت را زیادتر کردم و گوش به حرف آنها ندادم. ای خدا، شاهد باش که چندین بار نامه به من دادند، یکی از این نامه ها را به منطقه 10 [کمیته] بردم و به دست یکی از برادران مسئول دادم که پرونده کنند که اگر روزی با کسی درگیری پیدا کردم، اطلاعات کافی در منطقه [10] وجود داشته باشد. نامه دیگری در کشوی مغازه خودم هست که آن را نگاه داشته ام. خیلی از این تهدیدها کردند، [ولی من] تمام شیشه های مغازه ام پر از عکس های رجائی، باهنر، بهشتی و شهدای 72 تن است. می خواهم این را بگویم که اسلام شکست ناپذیر است، اگر می خواست شکست بخورد در دوره امام حسین(ع) شکست می خورد. از این چیزها [تهدیدها] نمی ترسم. می خواهم بگویم، اسلام است که تمامی قدرت ها را از بین می برد و اسلام است که ابرقدرت ها و امریکا از آن می ترسند. بیایید دست به دست هم بدهید و این اسلام را غریب نگذارید تا در آخرت توشه ای برای خود داشته باشید و من می خواهم روزی انتقام خون همه شهیدان را از آنها که دفاع از خلق می کردند، بگیرم و می دانم که بالاخره مجاهدین خلق مرا خواهند کشت.»(2)

ص: 151

ص: 152

132

درحالی که درگیری میان نیروهای دولتی ایران و شورشیان کُرد در مناطق شمال غرب کشور ادامه دارد، امروز نیز نیروهای حزب دمکرات و سازمان کومه له با یکدیگر درگیر شدند. در ادامۀ درگیری روز گذشتۀ نیروهای حزب دمکرات کردستان و سازمان کومه له در روستای "قره داغ" در 23 کیلومتری شمال شرقی مهاباد، امروز گروهی از افراد مسلح کومه له با حمله ای غافلگیرانه به یک مقر حزب دمکرات، هشت تن از افراد این حزب را اسیر کردند. در این عملیات تعدادی سلاح از جمله یک توپ 105 میلی متری و مقداری مهمات به دست نیروهای کومه له افتاد.(1)(2)

افراد مسلح شورشی، وابسته به گروه های غیرقانونی کردستان، شبانه به شهر بوکان نفوذ کرده و هم زمان در سه نقطه به پایگاه های نیروهای مسلح نظام حمله کردند و به یک خودرو تویوتای سپاه نیز کمین زدند. در این درگیری ها یک تن از افراد خودی شهید و 3 تن زخمی شدند، یک اسلحه و یک بی سیم پی.آر.سی.77 نیز به دست مهاجمان افتاد. از نیروهای مهاجم نیز 3 تن کشته و چند نفر زخمی شدند.(3)

در عملیاتی که با نام "ثارالله" و با هدف پاک سازی تعدادی از روستاهای اطراف صائین دژ آغاز شد، روستاهای "علی آباد"، "باغ بالا"، "باغ پایین"، "سگتولی بالا"، "سگتولی پایین" و "گلچرمو" در جنوب شرقی این شهر پاک سازی شدند. در این عملیات 17 قبضه انواع سلاح و مقداری اسناد درون گروهی حزب دمکرات به دست نیروهای خودی افتاد.

همچنین در ادامة پاک سازی این منطقه، گروه ضربت "جندالله" صائین دژ با اجرای عملیاتی دیگر، یکی از روستاهای حاشیة "جوانمرد" را پاک سازی کردند. در این عملیات برخی عناصر حزب دمکرات دستگیر و شماری نیز کشته شدند و تعدادی اسلحه نیز به دست نیروهای خودی افتاد.(4)

به تلافی این اقدامات، عناصر حزب دمکرات کردستان، در قریة "یاریم قیة" ماکو، دو تن از کردهای مسلمان را شهید کردند. در سنندج نیز نیروهای تجزیه طلب یک کرد مسلمان را ترور و شهید کردند.(5)

همچنین در یک عملیات وسیع پاک سازی در محور نوسود - پاوه - باینگان به همت سپاه جوانرود، پاوه، باینگان و نوسود - که از دو روز پیش آغاز شده بود - محور مرزی شیخ صله به نوسود آزاد شد. با این عملیات، 22 پارچه از آبادی های منطقه به وسعت بیش از یک صد کیلومتر مربع از مناطق تحت اشغال حزب دمکرات و گروه کومه له آزاد شد. در این عملیات، 11 تن از نیروهای مسلح غیرقانونی کشته، 15 تن زخمی، 3 تن اسیر و از نیروهای خودی نیز 5 تن شهید و 8 تن زخمی شدند.(6)

ص: 154

133

گروه ها و احزاب غیرقانونی فعال در شمال غرب ایران برای تأمین نیازهای مالی خود، قاچاق کالا می کنند. کمیتۀ انقلاب اسلامی آذربایجان غربی اعلام کرد که پاسداران این نهاد چهار کامیون پارچه با پوشش یونجه، به ارزش تقریبی سیصد میلیون ریال را - که شورشیان حزب دمکرات در حال انتقال آنها به تهران بودند - کشف و ضبط کردند.

مرتضی پناهی آذر کفیل قائم مقام کمیتۀ انقلاب اسلامی آذربایجان غربی، دراین باره گفت: چندی قبل از سوی سازمان اطلاعات 36 میلیونی اطلاع داده شد که چهار دستگاه کامیون از روستاهای کهریزه و کهنه ملالر، اجناس قاچاق بارگیری کرده اند. این خبر، همراه با مشخصات کامیون ها، بلافاصله به پاسداران کمیتة مستقر در جادۀ مهاباد - ارومیه اطلاع و دستورات لازم داده شد. نیروهای کمیته که مترصد رسیدن کامیون ها بودند، در تاریخ 8/6/1361 تعداد 2 دستگاه و در تاریخ 9/6/1361، نیز دو دستگاه دیگر را شناسایی و توقیف کردند. مأمورین در بازرسی از کامیون ها، موفق به کشف 223 عدل پارچه به قیمت تقریبی 30 میلیون تومان شدند که از کشور عراق خریداری شده بود. مقصد این پارچه ها تهران بود و شورشیان برای استتار پارچه ها از یونجه استفاده کرده بودند. در تحقیقاتی که از راننده ها و افراد دستگیرشده به عمل آمد، آنها اعتراف کردند که با حزب دمکرات همکاری نزدیک دارند.

پناهی افزود: چون این اشخاص مستقیماً به عراق و حزب دمکرات وابسته اند، تصمیم گیری دربارة آنها به دادگاه های انقلاب و مقامات ذی صلاح قضایی مربوط می شود.(1)

134

یک هلی کوپتر نیروهای مسلح ایران به ترکیه فرار کرد. بر اساس گزارش فرماندهی منطقۀ 5 (آذربایجان شرقی) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، هلی کوپتر 214 به بهانة پرواز آزمایشی بعد از تعمیر، از باند لشکر 64 ارومیه به پرواز درآمد و در "درة یانی" نزدیک مرز ترکیه در مقر ضدانقلاب به زمین نشست و سپس به ترکیه پرواز کرد.(2)

135

به حکم دادگاه انقلاب اسلامی باختران، ارومیه و بابل، نه تن از اعضای حزب دمکرات کردستان، سازمان کومه له و سازمان مجاهدین خلق اعدام شدند. جرائم این افراد، اقدام مسلحانه برای براندازی جمهوری اسلامی، شرکت در عملیات ترور و بمب گذاری، درگیری های خیابانی، غصب اموال مردم، واداشتن مردم به کار اجباری به نفع گروه های محارب و... بود.(3)

136

سازمان مجاهدین خلق ایران، همچنان استراتژی بی ثبات سازی جمهوری اسلامی ایران را از طریق اجرای ترورهای کور دنبال می کند. امروز نیز اعضای این سازمان، ساعت 10 در خیابان فرجام شرقی، سبزی فروشی را با شلیک چند گلوله شهید کردند.(4)

ص: 155

137

صبح امروز، دفتر خطوط هواپیمایی آلمانی "لوفت هانزا" در بغداد منفجر شد. خبرگزاری فرانسه با اعلام این خبر از بغداد گزارش داد: پس از این انفجار - که صدای آن شهر بغداد را تکان داد - نیروهای امنیتی جست وجوی خود را برای یافتن عاملان این انفجار آغاز کردند.(1)

138

پیشمرگان حزب دمکرات کردستان عراق دو هلی کوپتر ارتش عراق را سرنگون کردند. بر اساس خبری که صدای رادیو دمکرات کردستان عراق پخش کرد، در ساعت 9:30 امروز، چهار هلی کوپتر ارتش عراق به قرارگاه پیشمرگان دمکرات عراق در منطقۀ "سیدکان" واقع در استان اربیل عراق حمله کردند. پیشمرگان کرد نیز با اجرای آتش پدافند زمین به هوا، موفق شدند دو فروند از هلی کوپترهای ارتش عراق را سرنگون کنند. لاشة یکی از هلی کوپترها به شمارة 4358 در نزدیکی اردوگاه پیشمرگان کرد افتاد و هلی کوپتر دیگر نیز در اطراف سیدکان سرنگون شد.(2)

139

نمایندگان جمعیت های هلال احمر سوریه و جمهوری صحرا در پایان دیدار خود از اردوگاه اسیران عراقی در ایران و بازدید از مناطق مسکونی و غیرنظامی ویران شدة کشور براثر حملات عراق، مشاهدات و نظرهای خود را در این خصوص بیان کردند.

نمایندة جمعیت هلال احمر صحرا دراین باره گفت: رفتار مسئولین ایرانی با اسرای عراقی بسیار عالی است و آنان از محل اقامت مناسب و خوبی برخوردار هستند، به طوری که اسرا از رفتار مسئولان ایرانی راضی بوده و خود را مهمان جمهوری اسلامی ایران به حساب می آورند.

نمایندة هلال احمر سوریه نیز گفت: تمام اقدامات عراق در کشتار زنان و کودکان بی گناه، بمباران بیمارستان ها و... ، مخالف مقررات بین المللی و مغایر کنوانسیون های ژنو می باشد.

نمایندگان هلال احمر دو کشور سوریه و صحرا در پایان سفر خود به ایران، با تشکر از مهمان نوازی ایرانیان، اعلام کردند که پس از بازگشت به کشور متبوع خود، مشاهدات خود را به مجامع بین المللی منعکس خواهند کرد.(3)

140

رئیس و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، دادستان کل انقلاب، فرماندۀ کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وزیر امور خارجه، سفیران و کارداران جمهوری اسلامی ایران در کشورهای خارجی، جمعی از علمای "پاوه" و "اورامانات" و اعضای اتحادیة انجمن های اسلامی دانشجویان ایرانی در هند امروز با امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی دیدار کردند. در این دیدار ابتدا آقای هاشمی رفسنجانی در سخنانی به مسئلۀ تجاوز اسرائیل به لبنان و سکوت کشورهای اسلامی در برابر آن اشاره کرد. سپس امام خمینی در بیاناتی ضمن توصیه به

ص: 156

مراقبت از نفس، حضور در جبهه را واجب کفایی خواندند و افزودند: به رغم ادعای آتش بس رژیم عراق، نیروهای عراقی شهرهای ایران را پی درپی گلوله باران می کنند. در چنین اوضاعی، نیروهای مسلح ایران، تا هر جا که برای دفاع ضروری باشد، به پیشروی خود ادامه خواهند داد. ایشان شکست عراق در برگزاری اجلاس سران کشورهای غیرمتعهد در بغداد را یک پیروزی سیاسی برای ایران دانستند و تلاش کشورهای عربی برای به رسمیت شناختن اسرائیل را تقبیح کردند. امام خمینی همچنین با اشاره به ایام حج و سفر استحبابی شماری از مسئولان، نیاز مملکت را به وجود آنها یادآور شدند و خدمتگذاری به مردم را از اولویت های امروز مسئولان برشمردند. رهبر انقلاب ضمن یادآوری تحول بزرگی که در مردم، به خصوص رزمندگان رخ داده است، آن را بیشتر و بهتر از تحول مردم در زمان صدر اسلام دانستند.

امام خمینی دربارة ضرورت حضور در جبهه های جنگ فرمودند: «باید ما توجه کنیم به اینکه، ما امروز در حال جنگ هستیم؛ هم جنگ سیاسی و هم جنگ نظامی. الآن ما با تمام این قدرت هایی که در جهان هست و آنهایی که تَبَعِ قدرت های بزرگ هستند، در حال جنگیم، یعنی آنها به ما حمله می کنند و ما در حال دفاعیم ... الآن جبهه ها احتیاج به افراد دارد. در جبهه ها باید افراد بروند. این یک واجب شرعی - الهی است، منتها واجب کفایی. به همه واجب است، مگر اینکه به اندازة کفایت حاصل شده باشد؛ هرکه می تواند، قدرت دارد، بر او واجب است و اگر ما چنانچه به اندازة کفایت به طوری که سران نظامی، از سران پاسداران و سران ارتش و اینها گفتند دیگر احتیاج نیست، آن وقت از همه ساقط می شود. ما باید این مطلب را درست توجه به آن داشته باشیم که در حال جنگیم و در حال دفاع؛ و اگر - خدای نخواسته - سستی بکنیم، یک مِثلِ اسرائیلی - خدای نخواسته - به ما حمله می کند و اگر ما سستی کنیم، بر ما چیره می شود. ما از حالا باید جلویش را بگیریم.»

امام خمینی با اشاره به گلوله باران شهرهای ایران و ضرورت دفاع از شهرها در مقابل حملات دشمن، فرمودند: «ما تا هر حدی که [در خاک دشمن پیش] رفته ایم، همه دفاع بوده، الآن هم دفاع می کنیم. الآن هم در عین حالی که صدام ادعا می کند که ما شهرهای ایران را به آن کاری نداریم، الآن هم آبادان ما و بعضی دیگر از بلاد ما هر روز - آبادان تقریباً، هر روز تقریباً - بمباران می شود؛ یعنی از خارج [گلولة] توپ می اندازند و اینجا را تباه می کنند، مردم را شهید می کنند و ما باید دفاع کنیم از این مسلمان ها و باید دفاع کنیم از این کشور اسلامی. تا هر جایی که باید دفاع کرد، پیشروی باید کرد و این بسته به همت جوان های برومند متعهد جندالله است که نقیصه ها را پرکنند و بروند و انشاءالله، به زودی کار را تمام کنند تا بعد برویم دنبال آن دشمن بزرگ تر، خبیث تر. اگر از صدام هم کسی خبیث تر باشد، آن "بگین" و امثال اینها است.»(1)

ص: 157

امام خمینی با اشاره به شکست تلاش های عراق در برگزاری اجلاس سران کشورهای غیرمتعهد در بغداد، فرمودند: «صدام با تمام قوا کوشش کرد به اینکه سران کشورهای غیرمتعهد را در بغداد جمع کند و این جمهوری اسلامی و این قدرت اسلام در این گوشة دنیا باعث شد که سران کشورها توجه کنند و دست رد به سینة صدام بزنند، بعد هم با کمال وقاحت می گوید: من برای اینکه وحدت اسلامی محفوظ باشد، از او [میزبانی اجلاس سران] گذشتم، پس خوب است وزرای خارجه بیایند اینجا! آن هم هرچه توانست این وَر، آن وَر زد و به دریوزگی فرستاد افراد را به همه جا، منتهی به این شد که حالا باز اعلام کرده است که نه، ما برای وحدت مسلمین از این مطلب هم گذشتیم و من عقیده ام این است که ایشان برای وحدت مسلمین به جهنم برود!»(1)

حضرت امام با تقبیح تلاش اخیر کشورهای عربی برای به رسمیت شناختن اسرائیل، فرمودند: «الآن همۀ جست و خیزهایی که در اکثر این کشورهای اسلامی می شود، برای این است که اسرائیل را به رسمیت بشناسند و آن قرارداد "کمپ دیوید" را تحکیمش بخشند. ... اگر این بی تفاوتی و این کمک و این طفره زدن برای اینکه بشناسند اسرائیل را به رسمیت، اگر این به نتیجه برسد، او فرمان فرمای همه شان خواهد شد و همین طور که حالا تحقیرشان کرد و ذلیلشان کرد، ... در همه جا ریشه می دواند. مکرر این مسئله ذکر شده است که اسرائیل قناعت نمی کند به آنجایی که هست؛ قدم قدم پیش می رود و هر قدمی که رفت هم می گوید که ما کاری نداریم، همین است، فردا قدم بالاتری برمی دارد؛ امروز لبنان است، فردا - خدای نکرده - سوریه ، پس فردا عراق است و همین طور.»

امام امت با ابراز تأسف از تفرقۀ مسلمانان در مقابل اسرائیل، فرمودند: «مع الاسف این دولت ها به جای اینکه در مقابل این آدم و این غیرانسان قیام کنند، نهضت کنند، اتفاق حاصل کنند برای جلوگیری، یک انکار هم نکردند. الآن هم جست و خیز می کنند برای اینکه تثبیت کنند مقام او را. این یک ننگی است که در کشورهای اسلامی بر چهرة همه است، بر سران، بی واسطه و بر مردم کشورها هم که سران را این طور به حال خودشان گذاشتند که هر کاری می خواهند بکنند و هر ذلتی می خواهند برای اسلام و مسلمین تهیه کنند و جلوِ اینها را نگرفتند، بر آنها مع الواسطه. ما این مصیبت ها را به کجا باید ببریم؟»(2)

حضرت امام سپس با اشاره به تصمیم عده ای از مسئولان مملکتی برای رفتن به حج، با اولویت دادن به خدمتگزاری به مردم در برابر حج مستحبی، گفتند: «حفظ ثغور اسلام جزءِ فرایضی است که هیچ فریضه ای بالاتر از آن نیست؛ حفظ اسلام است. آقایان توجه کنند! خودشان همه دانشمند هستند، همه توجه به مسائل دارند؛ که البته بعضی از مسائل دیگر هست، که من نمی خواهم بگویم که موجب نگرانی است، ولی خودتان توجه بکنید که آیا با این وضعی که کشور ما دارد، اینطور کوچ کردن به جوار بیت الله با آن همه ثواب هایی که دارد،

ص: 158

رهبر انقلاب در دیدار رئیس و نمایندگان مجلس و تعدادی از مسئولین با ایشان:

ما تا هر حدی که در خاک دشمن پیش رفته ایم، همه دفاع بوده، الآن هم دفاع می کنیم. الآن هم آبادان ما و بعضی دیگر از بلاد ما هر روز بمباران می شود؛

ما باید دفاع کنیم و تا هر جایی که باید دفاع کرد، پیشروی باید کرد.

بر غیر اشخاصی که واجب عینی است، آیا الآن صلاح می دانند آقایان که این مملکت را به حال تعطیل درآورند؟! و - خدای نخواسته - یکوقت یک صدمه ای وارد بشود به کشورتان، علاوه بر یک نگرانی های دیگری که هست. درهرصورت، توجه به این بکنید، انگیزه ای که در قلب شما برای رفتن حج هست، چه هست؟ این است که به ثواب عالی برسید؟ آن وقت ببینید ثواب اینکه به حج بروید یا ثواب اینکه برای مسلمین خدمت بکنید، کدام بیشتر است؟ برای حدود و ثغور اسلام خدمت بکنید، کدام بیشتر است؟»(1)

حضرت امام با اشاره به برتری روحی مردم در زمان حال نسبت به صدر اسلام و آمادگی بیشتر آنها برای فداکاری در راه اسلام، گفتند: «شما وقتی ملاحظه بکنید صدر اسلام را، آیات شریفه ای که وارد شده، روایاتی که وارد شده، راجع به این تساهلی که در جنگ می کردند آنها. آن خون جگری که حضرت امیرالمؤمنین - سلام الله علیه - می خورد که هی شما می گویید: "جنگ"، می گویید: "حالا تابستان است بگذارید زمستان"، زمستان می گویید: "تابستان!" شما ببینید امروز این سپاه پاسداران این ارتش، این نظامی ها، این بسیج، این ملت در آن هوای گرم 60، 70 درجة خوزستان و در آن بیابان ها که انسان اگر برود خفه می شود، این جوان های عزیز ما به مدد الهی دارند زحمت می کشند، آخ هم نمی گویند، یک کدام شکایت نمی کنند. من تا کنون که اینجا نشسته ام، یکی که شکایت بکند از اینکه در جنگ - مثلاً - نرویم، چطور شد، من ندیده ام همچو چیزی. لکن هر روز می آیند با چهرة گشاده، هر روز می آیند و تقاضا می کنند که ما برویم شهید بشویم.»

ص: 159

امام خمینی با ذکر این موضوع به افرادی که با مشاهدة امور جزئی اشکال تراشی می کنند، اشاره کردند و فرمودند: «یک همچو تحولی که حاصل شده است در یک کشوری، این آقایانی که آن کنار نشسته اند و اشکال تراشی می کنند، - مثلاً در یک دهی یک آدمی در آن ده یک کاری کرده، پس وا اسلاما - فکر این نمی کنند که خوب در یک کشوری که انقلاب شده است و الآن در حال انقلاب است، یک آدمی هم در یک گوشه ای از این کشور یک کاری می کند؟ مگر شما حالا با زمان پیغمبر، می خواهید شما خیلی جلو باشید؟ زمان پیغمبر هم همین مسائل بوده، همین مطالب بوده که یک حکومت، حضرت امیر یک حکومتی که می فرستاد، گاهی خرابکاری می کرد، عزلش می کرد، مگر می شود یکدفعه همه جا، یکدفعه ما صبح کنیم ببینیم که همه جا بهشت برین شده است؟»(1)

حضرت امام همچنین با اشاره به پیوند تشییع و تسنن برای پیشبرد امور جمهوری اسلامی، گفتند: «کدام وقت شما دیده بودید که برادرهای اهل سنت و برادرهای اهل تشیع مجتمع بشوند و در یک مقصد راه بروند؟ اگر بگذارند این فاسدها، اگر بگذارند که این دو تا برادر، این دو قشر بزرگ اسلامی با هم پیوند کنند و در مقابل دیگران بایستند. و بالاخره، باید همیشه توجه به خدا داشته باشیم و بدانیم که یک روزی همة ما در محضر خدا می رویم و همة ما مسئول هستیم؛ این را باید احساس بکنیم.»(2)

پیش از سخنان امام خمینی، آقای هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در سخنانی با یادآوری حمایت همه جانبۀ دولت امریکا از اسرائیل در تجاوز به لبنان، به سکوت دولت های عرب و علمای اسلامی اهل تسنن اشاره کرد و از دولت های عربی خواست تا با استفاده از ابزارهای اقتصادی، قطع فروش نفت، قطع ارتباط سیاسی و ... برای احقاق حق مردم فلسطین اقدام کنند. بخش هایی از سخنان هاشمی رفسنجانی چنین است:

«در لبنان در کشوری که بیش از دوسوم جمعیتش، یعنی حدود دو میلیون نفر مسلمان است و صدها هزار فلسطینی مسلمان آنجا جمع شده بودند، یک اقلیت مسیحی، آن هم بخش فالانژیست، که اینها از کثیف ترین مردم دنیا هستند - فالانژ واژه ای شده است که امروزه، کتائب لبنان، که ما می دانیم اینها هم عامل بیگانه اند، هم جانی اند و هم نسبت به مردم لبنان ستمگرند - در یک چنین کشوری که رزمندگان فلسطین و آوارگان به آن پناه برده بودند و مردم 15 سال مرارت مسلح شدن را کشیده بودند و آنهمه مشکلات را تحمل کرده بودند، در چنین کشوری با حمایت رسمی اسرائیل، با لشکرکشی اسرائیل و با حمایت بی پردۀ امریکا که حتی قطعنامه های بسیار ساده را در سازمان ملل وتو کرد، در جلوِ چشم این همه کشورهای اسلامی و این همه سلاطین نفت و این همه قدرت و این همه مدرسه علمیه و این همه عالم و دانشمند اسلامی که در همۀ دنیا این را می دیدند و در مقابل چشم این همه مؤسسات حقوق بشر، این جنایت عظیم، با لشکرکشی اسرائیل اتفاق افتاد و یک جریان

ص: 160

خبیثی را بر مردم حاکم کردند و به صورت رسمی و علنی اعلام می کنند، ما در کنار امریکا ایستاده ایم. این همه جنایت را ما می بینیم، کشورهای به اصطلاح اسلامی و علمای این همه بلاد، الازهرها و دانشگاه های مدینۀ منوره و سایر کشورهای اسلامی از اندونزی گرفته تا مغرب، اینها همه نشسته اند و دارند نگاه می کنند و متأسفانه کنفرانس آیندۀ سران کشورهای اسلامی هم می خواهد بر این جنایت هولناک صحه بگذارد. این حادثه خیلی زشت است. خیلی تلخ است و تعبیر من این است که اگر کشورهای اسلامی فقط با امریکا قهر می کردند، دعوا و جنگ و نزاع هم نمی کردند، فقط می گفتند یک ماه با تو قهر هستیم و یک ماه رابطه قطع، نفت قطع، بازرگانی قطع. یک ماه قهر، جلوی این فاجعه را می گرفت، که این کار را نکردند، حالا در توطئه چقدر شریک بودند؟ این از مسائلی است که همه خواهند فهمید. اما نتیجه ای که می خواهم بگیرم این است که این حادثۀ هولناک، توجه مستضعفان جهان را به جمهوری اسلامی ایران بیشتر کرد. یعنی امروز هیچ مرجعی در دنیا شناخته نمی شود که خواست های محرومان دنیا را تعقیب کند. هیچ مرجع رسمی شناخته نمی شود، نه یک حزبی، نه یک گروهی، نه یک مدرسه ای، نه یک دانشگاهی، نه یک دولتی، نه یک مؤسسۀ جهانی این جمهوری اسلامی با این فاجعۀ عظیمی که در لبنان اتفاق افتاد یک دفعه تحقیقاً مطمح انظار جمع زیادی از محرومان دنیا و مخصوصاً دنیای اسلامی می شود و وظیفة ما و مسئولیت به شدت سنگین می شود و مسئولیت این پاسداران سنگین می شود که اگر امروز در این جبهه جان می دادند فردا جبهه های دیگری در انتظارشان خواهد بود و ما هم آماده ایم برای انجام این مسئولیت و انشاءالله با رهبری امام و با فداکاری این امت، بتوانیم امروز در دنیای بسیار آلوده و کثیف دنیا، و در عین حال بسیار تشنۀ دنیا بتوانیم اثبات کنیم که اسلام و رهروان معصومان سلام الله علیهم صلاحیت هدایت نسل تشنۀ دنیا را دارند و امروز روز ولادت امام بزرگوار هشتممان، ما در محضر امام امت تعهد می کنیم که در خدمت این فکر و این رسالت هستیم، ان شاءالله خداوند به ما توفیق عنایت بکند.»(1)

141

آیت الله سیدعلی خامنه ای رئیس جمهور، امروز به مناسبت میلاد امام هشتم، در صبحگاه مشترک نیروهای نظامی و انتظامی در مشهد حضور یافت و در سخنانی بر پیشروی ایران در خاک عراق برای سرکوب توپخانة دشمن و امن سازی شهرهای مرزی کشورمان تأکید کرد.

رئیس جمهور با تأکید بر اینکه به رغم تبلیغات واهی دشمنان، هیچ گاه به فکر کشورگشایی نبوده و نیستیم، گفت: «[جمهوری اسلامی ایران] قصد ندارد که به مرزهای همسایگان حمله کند و ما بارها گفته ایم که ارتش ما، ارتش متجاوز نیست ... و ما به دفاع از شرف، استقلال و میهن اسلامی مان و مهم تر از همه، به دفاع از انقلاب اسلامی خود برخاسته و مردانه مبارزه کردیم.»

ص: 161

رئیس جمهور با بیان اینکه قسمت هایی از خاک ایران، از جمله نفت شهر، هنوز هم در اشغال نیروهای عراقی است، افزود: «امروز در سراسر جبهه ها ... تا آنجا که برای دفاع از امنیت شهرهای خود لازم باشد، مبارزه می کنیم. ما نمی نشینیم تا دشمن در مرزها متمرکز شود و هر روز شهرهای مرزی ما از جمله آبادان و خرمشهر را بمباران کند ما از خاک مقدس خود دفاع می کنیم.این دشمن، جز زبان زور، زبان دیگری نمی فهمد و با او نمی توان با صلح و از در مسالمت درآمد. ما مجبوریم آتش توپخانۀ دشمن را از شهرهای خود خاموش کنیم و بدین لحاظ تا نقطه ای پیش می رویم که این مهم صورت پذیرد و تا نقطه ای دشمن را عقب خواهیم راند که امکان زندگی سالم برای هم وطنان ما در کنار مرزها فراهم شود.»

رئیس شورای عالی دفاع با اشاره به اینکه حکومت صدام باید ساقط شود، گفت: «[ اگر] به تعویض مهره های این رژیم قانع نیستیم به دلیل این است که طبیعت این رژیم زورگویی، تحمیل و تجاوز است و این امر دخالت در امور داخلی دیگران محسوب نمی شود، بلکه دفاع از امنیت بزرگ ترین و قدرتمندترین کشور منطقه یعنی ایران و دفاع از تمامی کشورهای مسلمان در این منطقه حساس است.» آیت الله خامنه ای با تأکید بر این نکته که ابتکار عمل در تمامی جبهه ها با ایران است گفت: «ما آماده ایم تا دشمن را در هر یک از مناطق مرزی سرکوب کنیم و خواهیم کرد، قدرت رزمندگان ما آن چنان بالاست که با وجود همه گونه کمک نظامی و انسانی، رژیم عراق در مقابل ما قادر به مقاومت نخواهد بود.»

رئیس جمهور با اشاره به کمک های کشورهای عربی به عراق در جنگ علیه ایران، اعلام کرد: «کسانی که در منطقة خلیج فارس و خاورمیانه پس از آشکار شدن حقیقت، باز به دشمن ما کمک می کنند، با ما در حال جنگ اند و ما آنها را یک کشور در حال جنگ با خودمان به حساب می آوریم.»(1)

رادیو بی.بی.سی با اشاره به سخنان امروز رئیس جمهور، گزارش داد: «پرزیدنت [آیت الله] خامنه ای رئیس جمهوری اسلامی ایران، اظهار داشته است که سربازان ایرانی برای جلوگیری از بمباران بنادر آبادان و خرمشهر، در خاک عراق پیشروی خواهند کرد. او گفت که نیروهای ایرانی در موقعیت خوبی قرار داشته و آماده اند تا دشمن را در هر نقطه ای از جبهة پانصدکیلومتری درهم بشکنند.»

بی.بی.سی به نقل از رئیس جمهور اعلام کرد: «این دشمن جز زبان زور نمی فهمد و با او نمی توان از صلح و آشتی صحبت کرد. رئیس جمهور ایران افزود که سپاه ایران تا جائی که برای خاموش کردن توپخانۀ دشمن لازم باشد پیشروی خواهد کرد.»(2)

ص: 162

142

سفیر سوریه در تهران، امروز با حسین شیخ الاسلام معاون سیاسی وزارت امور خارجه، دیدار و با وی دربارة امور دوجانبه و موضوعات منطقه ای گفت وگو کرد.

در این دیدار، سفیر سوریه با محکوم کردن اقدام کشورهای عربی برای به رسمیت شناختن اسرائیل گفت: «کشورهای مرتجع عرب درصدد هستند با به رسمیت شناختن اسرائیل، روند "کمپ دیوید" را گسترش دهند.» وی افزود: «هر کشوری که قراردادی با اسرائیل امضا کند، سوریه آن کشور را به عنوان دشمن خویش قلمداد خواهد کرد.»

معاون سیاسی وزارت امور خارجه نیز با محکوم کردن تلاش برخی کشورهای عربی برای تصویب کردن طرح های سازش کارانه در کنفرانس فاس گفت: «ما حمایت خود را از مبارزات مردم فلسطین، سوریه و لبنان اعلام می کنیم و دفاع از آرمان مقدس فلسطین و مبارزه با امریکا را بر خود واجب می دانیم و در این راه آماده ایم تا مرز شهادت به پیش رویم.»(1)

143

تصویب قطعنامۀ پیشنهادی عراق در کنفرانس وزیران خارجۀ کشورهای عربی، دیدار ملک حسین پادشاه اردن با صدام حسین برای هماهنگی مواضع دو کشور در کنفرانس آتی فاس (مراکش) و اعتراض معمر قذافی به برخی موضوعات مطرح شده در کنفرانس، از محورهای گزارش خبری زیر است:

هر چند دربارة محورهای طرح شده در نشست کارشناسی سران عرب (وزیران خارجه) در مراکش خبری منتشر نشده است، ولی خبرگزاری فرانسه اعلام کرد که طرح پیشنهادی عراق دربارة جنگ، در نشست وزیران خارجة کشورهای عربی تصویب شده و این طرح قرار است به صورت قطعنامه در کنفرانس آتی سران عرب که در فاس برگزار می شود به تصویب برسد. این خبرگزاری به نقل از خبرگزاری عراق گزارش کرده است: سعدون حمادی وزیر خارجۀ عراق، اعلام کرده است که وزیران خارجۀ عرب به اتفاق آرا این طرح را تصویب کرده اند.(2)

به گزارش رادیو اسرائیل، در ارتباط با نشست سران عرب در فاس امروز، ملک حسین پادشاه اردن، وارد بغداد شد تا دربارۀ جنگ ایران و عراق و طرح هشت ماده ای فهد،(3) با صدام تبادل نظر کند. وی پس از دیداری کوتاه از بغداد، رهسپار جده شد تا دربارۀ مسائل مذکور با سران این کشور گفت وگو کند.(4)

ص: 163

خبرگزاری یونایتدپرس نیز از "طرابلس" پایتخت لیبی گزارش داد که معمر قذافی رهبر لیبی، با ارسال پیامی به سران اتحادیۀ جبهۀ پایداری عرب، شامل کشورهای سوریه، الجزایر، یمن جنوبی و سازمان آزادی بخش فلسطین، از اینکه قرار است در اجلاس سران عرب، اسرائیل به رسمیت شناخته شود و از عراق در جنگ علیه ایران و بازگشت مصر به جامعة کشورهای عربی حمایت شود، اظهار تأسف کرد و از سران جبهة پایداری عرب خواست تا با تحریم اجلاس سران عرب در فاسِ مراکش، مخالفت خود را نشان دهند.(1)

144

آیت الله العظمی محمدرضا گلپایگانی از مراجع تقلید، اجازه دادند یک سوم از سهم امام(ع)، در امر بازسازی مناطق جنگی هزینه شود. مشروح این خبر به نقل از روزنامه کیهان چنین است:

«حجت الاسلام مقتدایی عضو شورای عالی قضایی، برادر خواجه پیری استاندار استان مرکزی به اتفاق فرمانداران این استان، مسئولین جهاد و سپاه پاسداران قم و اعضای ستاد بازسازی مناطق جنگ زده مستقر در این شهر، از حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی که در منزل بستری هستند، عیادت کردند. در این دیدار گزارشی از کارهای انجام شده در امر بازسازی مناطق جنگ زده به عرض آیت الله گلپایگانی رسید. سپس ایشان ضمن آرزوی موفقیت برای دست اندرکاران بازسازی مناطق جنگ زده، اجازه فرمودند یک سوم از سهم امام(ع) در امر بازسازی مناطق جنگی هزینه شود. آیت الله العظمی گلپایگانی همچنین از مسئولین خواست، مردم را در امر بازسازی مناطق مسکونی خود، مشارکت دهند.»(2)

ضمیمه گزارش 132

قرارگاه حمزه در گزارشی از درگیری دو گروه رقیب اعلام کرد: علت درگیری های حزب دمکرات و سازمان کومه له در منطقۀ مهاباد، سخنرانی جلیل گادانی در روستای قره داغ مبنی بر دخالت نکردن کومه له در مسائل اجرایی کردستان بوده است. در این درگیری 8 تن از عناصر سازمان کومه له کشته شدند و کومه له به تلافی آن، ضمن حمله به مقرهای حزب دمکرات، 25 تن از آنان را اسیر و آنها را به روستای "حاج علی کنه" منتقل کرد. اخبار به دست آمده حاکی است که مرکزیت کومه له اسرا را به اعدام محکوم کرده گفته تنها درصورتی که حزب دمکرات به طور رسمی اعلام کند که کومه له حق دخالت در امور اجرایی کردستان را دارد، درخصوص آزادی اسرا اقدام خواهد کرد، در غیر این صورت حکم اعدام اجرا خواهد شد. در حال حاضر نیز نیروهای دمکرات و کومه له در منطقۀ حاج علی کنه دست به تمرکز نظامی قابل توجهی زده اند.(3)

ضمیمه گزارش 143

روزنامه جمهوری اسلامی درباره طرح هشت ماده ای فهد نوشت: طرح فهد پادشاه عربستان که به دنبال ظاهر شدن علائم شکست فضاحت بار قرارداد کمپ دیوید و در پی سلسله دیدارهای زنجیره ای وزیر خارجۀ امریکا از کشورهای عربی مطرح شد، مشتمل بر 8 ماده است که عبارتند از:

1- عقب نشینی اسرائیل از همۀ اراضی اشغال شده در سال 1967 و از جمله بخش شرقی قدس.

2- از میان برداشتن آبادی های یهودی نشین که از سال 1967 به بعد در اراضی اشغالی اعراب ایجاد شده است.

ص: 164

3- تضمین آزادی مراسم و مناسک مذهبی همۀ ادیان در اماکن مقدس.

4- تأکید بر حق ملت فلسطین و جبران زیان مالی آن دسته از فلسطینی ها که مایل به بازگشت نیستند.

5- قرار گرفتن ساحل غربی رود اردن و نوار غزه تحت کنترل سازمان ملل برای یک دورۀ انتقالی به مدت چند ماه، پس از خارج شدن از اشغال اسرائیل.

6- تأسیس دولت مستقل فلسطین در ساحل غربی و نوار غزه که پایتخت آن قدس شرقی خواهد بود.

7- شناسایی حق حاکمیت همه کشورهای منطقه در صلح و همزیستی مسالمت آمیز.

8- تضمین اجرای موارد مذکور از طرف سازمان ملل متحد یا برخی از کشورهای عضو در این سازمان.(1)

ص: 165

بین این افراد، دو مهندس، یک کارمند دانشگاه، یک کارمند وزارت صنایع عراق و شش دانش آموز دیده می شوند.(1) در این روز مردم شهرهای سلیمانیه، شانه دری و سیدصادق نیز در اعتراض به حکومت عراق برای چندمین بار در خیابان های این شهر تظاهرات کردند که با آتش رگبار نیروهای امنیتی عراق، 4 تن از آنان به شهادت رسیدند.(2)

148

امروز شهرهای بوکان و پیرانشهر و محور میاندوآب به بوکان عرصه درگیری نیروهای امنیتی ایران و عناصر وابسته به گروه های غیرقانونی بود و تعدادی از آنها نیز خودرا تسلیم نیروهای امنیتی کردند.

تعدادی از عناصر مسلح غیرقانونی پس از ورود به شهر بوکان، به یک دکل برق آسیب رساندند. این اقدام سبب قطع برق قسمتی از شهر شد. در پی این تهاجم، پاسداران انقلاب به مقابله با شورشیان مسلح پرداختند که براثر آن،3 تن از مهاجمان کشته شدند و بقیۀ آنها از محل گریختند.(3)

همچنین در حوالی پیرانشهر، عناصر مسلح گروه های تجزیه طلب، پس از اجرای آتش بر روی پایگاه نیروهای ارتش در ارتفاعات "بادیز" به این مقر حمله کردند. این حمله، با حضور و کمک نیروهای بسیج و سپاه پاسداران سرکوب شد و مهاجمان به ناچار گریختند. در این درگیری، یک تن از نیروهای مدافع شهید شد و 7 تن دیگر زخمی شدند.(4)

همچنین تعدادی از افراد گروه های شورشی، امروز2 کمپرسی شخصی را در محور میاندوآب - بوکان ربودند و رانندگان آنها را گروگان گرفتند.(5)

6 تن از عناصر گروه های تجزیه طلب در غرب کشور، تسلیم نیروهای خودی شدند. این عده با تحویل 3 اسلحة کمری و یک اسلحة "ام - یک"، خود را به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شهرهای سنندج و بانه تسلیم کردند و امان نامه گرفتند.(6)

149

شهر تهران، امروز نیز شاهد چند عملیات تروریستی بود. جوخه های ترور سازمان مجاهدین خلق باز هم تعدادی از شهروندان عادی و بی گناه تهران را به خاک و خون کشیدند.

عناصر سازمان مجاهدین ساعت9:30 صبح امروز فردی را در خیابان ستارخان به شهادت رساندند و از محل گریختند. همچنین عناصر این سازمان در خیابان اتابک، پس از مجروح کردن یک مغازه دار، موتور وی را ربودند و متواری شدند.

در خیابان 16 متری اردیبهشت نیز یک تیم ترور این سازمان، ساعت 11:40 صبح، یک پارچه فروش را ترور کرده و به شهادت رساند.

همچنین در نتیجة حملة 2 تن از اعضای این سازمان به یک مغازة فرش فروشی در سرچشمۀ تهران، شاگرد مغازه به شهادت رسید. مردم حاضر در محل موفق شدند یکی از افراد مهاجم را دستگیر کنند، اما تروریست دیگر از محل درگیری گریخت.(7)

ص: 167

150

در پی فرار یک هلی کوپتر به خاک ترکیه، فرماندهی منطقه 5 سپاه (آذربایجان) در گزارشی به فرماندهی کل سپاه نوشت: «هلی کوپتر مزبور به بهانه امتحان پرواز، بلند شده و با 4 سرنشین به ترکیه رفته و طبق اعلام قرارگاه حمزه در تماس های مقامات مرکز با مقامات ترکیه قرار شده ظرف چند روز آینده چند نفر از ایران رفته و هلی کوپتر را بیاورند. اضافه می شود این پنجمین بار است که از سال گذشته هلی کوپتری به این نحو به ترکیه می رود.»(1)

151

محاکمة دو تن از هم دستان صادق قطب زاده به نام های حسین شاه ویسی و داراب فروزان که از 18 فروردین 1361، در بازداشت به سر می برند، امروز در دادگاه انقلاب اسلامی ارتش شروع شد. اتهامات شاه ویسی عبارت است از: شرکت در توطئۀ براندازی نظام جمهوری اسلامی، در جریان قرار دادن داراب فروزان در طرح براندازی و انفجار بیت امام و به شهادت رساندن ایشان، ایفای نقش رابط برای تهیة نقشة محل سکونت امام و برقراری تماس بین عامل نظامی با صاحب خانه ای در مجاورت منزل امام برای شناسایی و تخریب منزل ایشان. اتهام های داراب فروزان نیز عبارت است از: شرکت در توطئۀ براندازی، تهیة نقشه از منزل امام و تعیین موقعیت منزل خودش، ملاقات با عامل نظامی و بردن وی به منزلش برای شناسایی محل سکونت امام و در اختیار قرار دادن خانه خود و اقدام برای تهیه خانۀ دیگری در اطراف منزل امام برای به شهادت رساندن ایشان.

در این دادگاه، متهمان ضمن اعتراف به آگاهی از نیت خریداران برای انفجار بیت امام، همکاری خود را با آنها، از ساده لوحی و بی اطلاعی دانستند و از دادگاه تقاضای عفو کردند.(2)(3)

152

در پی ربوده شدن دیوید داچ رئیس 58 سالۀ دانشگاه امریکایی بیروت در این شهر، امروز خبرگزاری یونایتدپرس، بدون هیچ مدرکی اعلام کرد: «سخنان سفیر ایران در بیروت، این گمان را که دیوید داچ رئیس دانشگاه امریکایی بیروت، در یک اقدام تلافی جویانه نسبت به ناپدید شدن دیپلمات ایرانی، ربوده شده است، تقویت می کند.» این خبرگزاری می افزاید: «منابع سیاسی امریکا گفتند، آنها اطلاعاتی دارند که نشان می دهد، داچ تا یک هفتۀ پیش زنده بوده است، اما دربارۀ اینکه تضمین حفظ جان وی به عهده کیست، سخنی نگفتند. سوءظن در این واقعه، متوجه گروه لبنانی طرفدار ایران است. یکی از دلایل آن ناپدید شدن محسن موسوی کاردار سفارت ایران، دوهفته پیش از ربوده شدن داچ است. ایران فالانژیست های ساکن شرق بیروت را مسئول این حادثه می داند.

ص: 168

فخر روحانی سفیر ایران در لبنان، روز دوشنبه پس از ملاقات با شفیق ورزان نخست وزیر لبنان - که به طور مؤثری در پی یافتن رئیس دانشگاه امریکایی است - نقطه نظر مذکور را مورد تأیید قرار داد. او گفت: شصت درصد مردم لبنان، جمهوری اسلامی ایران را دوست دارند و ما نمی توانیم آنها را از انجام چنین کارهایی باز داریم، اما به عنوان سفیر جمهوری اسلامی عمل ربودن داچ را همچون ربوده شدن آقای موسوی تقبیح می کنم.»(1)

153

توسعۀ همه جانبۀ روابط عراق و امریکا و حمایت های مستقیم و غیرمستقیم امریکا از عراق در جنگ با ایران و تلاش های دولت های عربی به خصوص عربستان در حمایت از صدام در جنگ علیه ایران و تلاش برای نجات وی از بحران موجود، محتوای مقالة تحلیلی روزنامة اطلاعات است. این روزنامه با یادآوری این نکته که دو کشور عراق و امریکا به رغم داشتن روابط سیاسی و اقتصادی وسیع، وانمود می کردند که هیچ رابطة رسمی ای با یکدیگر ندارند، به مواردی از وجود رابطة اقتصادی و نظامی بین امریکا و عراق اشاره کرده است: چندی پیش دولت مصر با موافقت دولت امریکا اجازه یافت تا تجهیزات و امکانات نظامی خاصی را در اختیار عراق قرار دهد. اعزام خلبانان مصری برای خدمت در نیروی هوایی عراق و فروش مقادیر زیادی از سازوبرگ های نظامی پس از عملیات رمضان، در راستای حمایت امریکا از عراق و با موافقت کاخ سفید صورت گرفت. همچنین دولت امریکا عکس های ماهواره ای جاسوسی و اطلاعات جمع آوری شده توسط آواکس های امریکایی در عربستان از وضعیت جبهه های ایران را در اختیار دولت عراق قرار می دهد تا دولت عراق قادر شود از حملات و اقدامات ایران مطلع شده و با آنها مقابله کند.

این مقاله با اعلام اینکه تا کنون دولت امریکا در سطح وسیع و به صورت پنهانی و از طریق دولت های عربی منطقه در امور اقتصادی، نظامی و اطلاعاتی رابطة گسترده ای با عراق داشته و از این کشور حمایت کرده است، به سفر اخیر سولارز رئیس کمیتة فرعی آسیا و پاسفیک از کمیسیون روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا به بغداد اشاره کرده و افزوده است: سولارز در سفر به بغداد با نعیم حداد رئیس مجلس عراق و تنی چند از مقامات عراقی ملاقات و با آنان دربارة تحولات جنگ عراق و ایران به عنوان اصلی ترین موضوع مورد علاقة دو کشور، گفت وگو کرد. در ادامة مقاله آمده است، دیدار یک مقام رسمی سیاست خارجی امریکا از بغداد و مذاکرة وی با مقامات عراقی دربارة جنگ با ایران را باید نقطة عطفی در آشکار شدن روابط گستردة بین عراق و امریکا و حمایت علنی امریکا از عراق در جنگ با ایران به حساب آورد.

نویسندة مقاله سپس حمایت های مالی، سیاسی و نظامی کشورهای حامی امریکا در منطقه را از عراق بررسی کرده و نوشته است: دولت امریکا علاوه بر ارائۀ کمک های مستقیم

ص: 169

نظامی به عراق برای جنگ با ایران، برنامة حمایت گستردة مالی و نظامی کشورهای متبوع خود در منطقه را از عراق نیز طراحی کرده است و در چارچوب این طرح، دولت عربستان به عنوان اصلی ترین تأمین کنندة نیازهای مالی دولت عراق به شمار می رود. بر اساس اخبار رسیده از عربستان، دولت این کشور هر ماه یک میلیارد دلار بابت هزینة جنگ عراق علیه ایران در اختیار دولت این کشور قرار می دهد. علاوه بر آن، دولت عربستان قبول کرده است که به نیابت از عراق ماهیانه مقدار زیادی نفت اعراب را از بنادر خود در دریای سرخ صادر کند. به همین دلیل است که عراق نیز در کنار عربستان در اجلاس اضطراری تیرماه گذشتۀ اوپک، با تغییر سهمیة فروش اعضا به مخالفت برخاست.(1)

154

روزنامة نیویورک تایمز در شمارة اخیر خود در مقاله ای دربارة جنگ ایران و عراق، با اشاره به وضعیت نظامی عراق در جنگ، نیروی نظامی این کشور را "قدرتمند" خوانده است. در قسمتی از این مقاله آمده است: «تحلیلگران نظامی در ایالات متحده و انگلیس، گزارش می دهند نیروهای ایرانی که در ماه ژوئیه (تیر و مرداد) عراق را اشغال کرده اند، در حال آماده شدن برای یک تهاجم دیگر علیه بصره بوده و همچنین طرح های حملاتی در مرزهای منطقه کرمانشاهان در شمال را دارند. تحلیلگران غربی گفته اند که تلفات ایران در ماه ژوئیه (تیر و مرداد) سنگین بوده است. یک رقم تخمینی این است که ایرانی ها در حمله خود شش هزار کشته دادند ... [اما] عراق می گوید که 28 هزار ایرانی را کشته است. بنا به اظهارات یک وابسته نظامی غربی استحکامات عراق همچنان بدون عیب پابرجاست و همچنین با افزودن توپخانه و موشک های کوتاه برد، این استحکامات تقویت شده است. ... نفوذ و هرگونه تهاجم جدید ایران به بصره بعید می باشد. ضعف در نگهداری و تعمیر هواپیماها و خسارات وارده در درگیری های اولیه ظاهراً سلاح هوایی ایرانی ها را تضعیف کرده، [ولی] عراقی ها توانایی هوایی کوچک ولی ظاهراً مؤثری را حفظ کرده اند. هدف اصلی حملات هوایی عراق تأسیات نفتی ایران در جزیره خارک واقع در خلیج فارس حدود صد و پنجاه مایلی در جنوب شرقی آبادان بوده است.»(2)

155

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از آلمان، امروز دولت آلمان 5 دانشجو از 83 دانشجوی مسلمان ایرانی را که از چهار ماه پیش به جرم طرف داری از انقلاب اسلامی ایران در زندان های این کشور به سر می بردند، اخراج کرد. دولت آلمان این دانشجویان را با هواپیما به استانبول فرستاد تا از طریق ترکیه به ایران بازگردند.

"گوبرت" وکیل دانشجویان ایرانی در آلمان، در این باره گفت: حکم اخراج این عده بدون اطلاع وی به مورد اجرا درآمده است.(3)

ص: 170

ضمیمۀ گزارش 151

متن گزارش روزنامه جمهوری اسلامی از جریان دادرسی امروز به این شرح است:

«دادگاه دو تن از اعضای گروهک صادق قطب زاده به نام های حسین شاه ویسی و داراب فروزان صبح امروز به ریاست حجت الاسلام محمدی ری شهری، (حاکم شرع و رئیس دادگاه های انقلاب ارتش جمهوری اسلامی ایران) آغاز به کار کرد.

به گزارش خبرنگار سرویس خبری جمهوری اسلامی ساعت 11 صبح دادگاه با تلاوت آیاتی از کلام الله مجید آغاز شد. نخست متن کیفر خواست متهمین قرائت شد:

اتهامات حسین شاه ویسی

الف - شرکت در توطئه براندازی.

ب - در جریان قرار دادن داراب فروزان در طرح براندازی و انفجار بیت و به شهادت رسیدن امام و دعوت از وی جهت همکاری ایفای نقش رابط جهت تهیه نقشه بیت امام و ایجاد تماس بین عامل نظامی با صاحب خانه مجاور بیت امام، جهت شناسائی و تخریب بیت و مشاوره و تبادل نظر درباره کوبیدن بیت امام از راه دور با عامل نظامی.

اتهامات داراب فروزان:

الف - شرکت در توطئه براندازی.

ب - تهیه نقشه بیت امام و موقعیت منزل خودش در اطراف بیت.

ج - ملاقات با عامل نظامی و بردن او به منزلش جهت شناسائی بیت امام.

د - بحث درباره چگونگی انفجار و تخریب بیت امام.

ﻫ - در اختیار قرار دادن منزلش به توطئه گران جهت انفجار بیت امام و به شهادت رساندن معظم له.

و - اقدام برای در اختیار قرار دادن خانه دیگر که مقابل بیت امام است جهت شناسائی.

آنگاه دادستان افزود: با توجه به شرح فوق رسیدگی نهائی به اعمال آنان و صدور حکم شرعی در مورد هر یک مورد تقاضا است.

به گزارش خبرنگار ما پس از قرائت متن کیفر خواست متهم ردیف یک (شاه ویسی) به دفاع از خود پرداخت. وی در مورد شرح ماجرا گفت: ساختمانی که در جماران است قرار بود از طرف بیت امام خریداری شود و یک سری مذاکرات با آقای فروزان برای فروش منزل شده بود. او به من گفته بود و من گفتم کار خوبی است؛ و من در ملاقاتی که با آقای قطب زاده داشتم ضمن اینکه گفت، چه خبر، من این داستان را شرح دادم و ایشان هم گفت،کار خوبی است. تا اینکه مدتی گذشت و به ایشان از طرف ستاد مبارزه با مواد مخدر گفته بودند، باید منزلش را ترک کند؛ و به من گفته بود بگرد برای من جائی پیدا کن و بعد یک روز آقای قطب زاده از من سوال کرد: منزلی که مال آقای فروزان بود چه شد؟ و من گفتم: چطور؟ ایشان به من گفتند: آدرس آنجا را بده تا من کسی را بفرستم آنجا را ببیند. من آدرس را بلد نبودم و به فروزان گفتم، ایشان آدرس را کشید، دادم به آقای قطب زاده. ایشان گفتند: دقیق نیست، نمی شود پیدا کنم؛ و من باز به فروزان گفتم و یک روز آقای قطب زاده فردی را به من معرفی کرد که بیاید منزل را ببیند به اسم حاج تقی، که من نمی دانستم حاج تقی عامل نظامی است و الان فهمیدم و من وقتی به او گفتم: برای چه می خواهی آنجا را ببینی؟ گفت: می خواهم ببینم شرایطش چیست کجا قرار گرفته. من هم عین این را به فروزان گفتم و بعد ایشان گفتند: بیائید بریم ببینیم. فردایش سه نفری به اتفاق حاج تقی رفتیم ساختمان را دیدیم حاج تقی ساختمان را دید، در حال بازگشت گفت: اینجا را کنترل زیادی هم نمی کنند می شود خیلی چیزها آورد مثل آهن آلات خمیر مانند؛ بعد هم گفت: همه چیز می شود آورد. آقای فروزان گفتند: به فرض هم که آوردی می خواهی چکار کنی؟ و ما تقریباً مسخره گرفتیم. در جلسه بعد که او را دیدم چون این حرف ها را زده بود ما به ایشان گفتیم، خانه را نمی فروشیم. گفت: برای چی نمی فروشید می ترسید. گفتیم: نه؛ گفت: پس ماشینتان را بفروشید؛

ص: 171

ایشان باز گفت: نه؛ بعد گفت: پس بگذار بیایم سرایدار بشوم در خانه تان؛ گفت: نه من سرایدار نمی خواهم. ما این را مسخره گرفتیم. مسئله دوم که گفتید، کوبیدن بیت از راه دور؛ به من نگفت از راه دور گفت: سوار بلیزر می شویم و می زنیم به در آهنی و منفجر می کنیم. یعنی به نظر من هیچ شکی نکردم چنین مسئله ای در قاموس این شخص باشد. بعد هم من، با آقای قطب زاده تماس گرفتم و گفتم: آقای قطب زاده به این شخص بگوئید دیگر با من تماس نگیرد؛ و این تمام ملاقات من با آن عامل نظامی بوده، از جریان اینکه اینها چنین قصدی داشتند، به چه دلیل می گویم که من اطلاعی نداشتم، یکی اینکه وقتی به آقای قطب زاده گفتم: خانه را نمی فروشیم، ایشان اصرار نکرد که حتماً بفروش؛ مسئله دوم، من جلوگیری از فروش ساختمان کردم و نفروختم به آن عامل نظامی. سوم، قبل از دستگیری من یک تلفن ناشناس به منزل ما شد و گفت: دفترهای مخابرات به هم خورده، آدرس این تلفن را بدهید. خوب اگر من در کودتا بودم این برای من زنگ هشداری نبود که فرار کنم، و این نشان می دهد که من اصلاً خبر از توطئه نداشتم این تمام جریانی بود که من در آن بودم.

حاکم شرع: شما خبر نداشتید که اینها خانه را برای چه می خواهند؟

متهم: من اصلاً شک داشتم که آقای قطب زاده بخواهد چنین کاری بکند و اعتقاد نداشتم به کار اینها. وقتی من به قطب زاده گفتم: خانه را برای چه می خواهی؟ و قطب زاده به من گفت: می خواهم خانه را خرابش کنم! می خواهم ببینم موقعیتش کجاست. حالا من نمیدانم شما اسم این را می گذارید بی اطلاعی؛ و بعد از این بلافاصله وقتی حاج تقی این را مطرح کرد من گفتم، خانه را نمی فروشیم. من تا قبل از آن چون آقای قطب زاده را می شناختم و اعتقاد داشتم می گفتم چنین کاری نمی کند، ولی وقتی این شخص مطرح کرد، گفتیم، نمی فروشیم.

دادستان: مطالبی که آقای شاه ویسی در تحقیقات گفتند اعترافاتی است که کاملاً صریح و روشن است. ایشان چگونگی شرکت و دخالت خودشان را در این عمل ضد اسلامی و همچنین نحوه دخالت فروزان را مشروحاً از صفحه 22 پرونده به بعد بیان کردند. این چیزهائی که الان عرض کردند، مربوط به صفحات اول پرونده است. مثل اینکه ایشان یادشان رفته بعد چه اعترافات صریحی دارند و بنده قسمتی از اظهارات ایشان را که دخالت در این عمل دارد، از روی بازجوئی می خوانم. سؤال می شود از ایشان که چه موقع جریان براندازی و انفجار بیت امام را به داراب فروزان گفتید و آیا اصولاٌ این مطلب را شما با او در میان گذاشتید یا شخص دیگری؟ جواب می دهند، قبل از اینکه نقشه کشیده شود من گفتم قطب زاده این طور گفته که وضع مملکت خراب است، اقتصاد بر باد رفته. این حرف ها که قطب زاده به من گفت، من هم به تو بگویم که از روحانیت عده ای او را تأیید کردند، و ارتش هم عده زیادی او را قبول دارند. او هم نقشه را کشید و او یک بار بیش تر قطب زاده را ندیده بود در آن دفعه، قبل از اینکه این مطلب را برای او بگویم قطب زاده هم مثل اینکه مختصر گفت، بگو بابا این کار را تمام کن. در منزل قطب زاده، فروزان آنچنان تحت تأثیر قطب زاده بود که به او گفت، چشم. دادستان افزود: سؤال می شود آیا قبل از اینکه حاج تقی را به فروزان معرفی کنید به او گفته بودید که می خواهید بیت امام را منفجر کنید و احتیاج به نقشه دارید یا نه؟. جواب: بلی از انفجار با خبرش کردیم که چکار می خواهیم بکنیم که انفجار بیت و ساختمان [آن] هست. دادستان ادامه داد: این اظهارات شما هست یا خیر؟ متهم: بلی.

دادستان: مسئله دیگر خریدن ماشین به این صورت هست که آقای فروزان ماشینشان را که در آن محل برای پاسداران شناسائی شده است در اختیار قرار بدهند، برای جا سازی مواد منفجره که با انفجار اتومبیل جاهای دیگر هم منفجر بشود و این را هم شما در اظهاراتتان نگفتید؟

متهم: در مورد ماشین، حاج تقی پیشنهاد کرد که می شود ماشینتان را بفروشید؟ فروزان به من گفت: این دیوانه است، چرا این قدر اصرار می کند؟ بعد فروزان گفت: بفرض هم که گرفتی چکار می کنی؟ و ممکن است آن آقا گفته باشد، ولی از طرف ما جدی گرفته نشده بود به همین خاطر قبول نکردیم و گرنه ماشین را به او می دادیم.

ص: 172

حسین شاه ویسی و داراب فروزان به همراه صادق قطب زاده در دادگاه انقلاب ارتش

در مورد انفجار محل وقتی من به ایشان گفتم: نقشه را می خواهی برای چه؟ آقای قطب زاده گفتند: می خواهم چکار بکنم! می خواهم موقعیتش را بدانم، و من به فروزان گفتم: یعنی می خواهد امام را از بین ببرد به نظر من غیر ممکن است؛ و عرض کردم به محض فهمیدن از نفر سوم حاج تقی قبول نکردیم بفروشیم و ایشان (فروزان) خبر نداشت یعنی این قدر حرف های طرف بی اساس بود که فروزان باور نکرده بود تا اینکه من گفتم: هر چه طرف گفت، بگو نه. ماجرا به این صورت بود.

دادستان: اگر ایشان باور نکرده بودند وقتی که سؤال می شود چند تا شیشه تی.ان.تی می شود آورد اینجا، یعنی با ماشین ایشان بیاورند چطور موضوع را جدی تلقی می کنند و می گویند آوردنش آسان است ولی پایین آوردنش مشکل است.

متهم: این را من نمی دانم فقط می دانم که گفت، می شود آورد. ایشان (فروزان) گفت: به فرض که آوردی چکار می خواهی بکنی؟ حاج تقی خودش را می خواست بزرگ جلوه بدهد و ما به همین دلیل مسئله را جدی تلقی نکردیم و به همین خاطر به همان نسبت کمی هم که شک داشتیم، جلویش را گرفتیم.

دادستان: عین مطالب را می خوانم. مسئله ای که چکار می خواهید بکنید نیست. [شما گفتید] و یا اینکه فروزان در ماشین او جاسازی می کنند و چند شیشه تی.ان.تی بیاورند که فروزان گفت، آوردنش آسان است بیرون آوردنش از ماشین امکان ندارد. پس از سلسله بحث هائی که شد در مورد چگونگی انفجار و اینکه حالا در مورد ساختمان رفتند در بام دیدند و منطقه را دیدند و گفتند، خیلی عالی است؛ و بعد هم گفتند، بهتر است از منزل بغلی ببینیم. [این حرف های شما بود] مسئله تی.ان.تی به این صورت مطرح است درحالی که الان غیر از این را مطرح می کنید.

متهم: عرض کردم این حرف هائی که این شخص می زد ما اعتقاد نداشتیم و می گفت، می خواهم مواد فلزی یا خمیری به شکل نان بربری بیاورم.

دادستان: به هر حال در تحقیقاتتان چنین نگفتید. این مطالبی که در پرونده هست و اعترافات صریح شما هست. قبول دارید؟

متهم: بله ولی تا آخرین لحظه من حرف های این شخص را جدی نگرفتم .

ص: 173

همین گزارش حاکی است، سپس حاکم شرع خطاب به صادق قطب زاده که در دادگاه حضور داشت، گفت: بفرمائید شما به چه ترتیب این آقایان را در جریان مسئله شناسائی جماران و در اختیار قرار دادن خانه اشان برای عملیات قرار دادید؟

قطب زاده: من در بازجوئی ها گفتم، این آقایان از طریق بنده هیچ گونه در جریان امر قرار نگرفتند. فقط من یک بار به شاه ویسی گفتم، موقعیت محل آنجا را نسبت به منازل دیگر را برای ما بیاور. به هیچ عنوان چیز دیگری نگفتم. چون آن عامل نظامی از من خواسته بود. تا اینکه اینها چیزی آوردند به ما دادند که هیچ چیز نبود و من آن را دادم و به عامل نظامی و او گفت، بدرد ما نمی خورد. پیشنهاد کردند ما برویم آنجا را ببینیم و ما معرفی کردیم و قرار شد بروند محل را ببینند. اینها رفتند و برگشتند و آن حاج تقی به من گفت، آنجا برای انفجار بسیار خوب است؛ و من گفتم، فکر نمی کنم توافق کنند و اینها وارد جریان هم نیستند. گفت: نه به نظر می آید این طور که من با آنها صحبت کردم زیاد هم موافق نیستند و مخالفند؛ و بعد هم آنها آمدند گفتند، نمی فروشیم؛ و بعد من به او گفتم، خانه منتفی است.

حاکم شرع خطاب به متهم (شاه ویسی) گفت: در پرونده تان هست: یک روز من پیش قطب زاده بودم که از من داستان ساختمان شوهرخواهرم را که قبلاً برای او شرح داده بودم پرسید و گفت: یک حرف می خواهم بزنم آن ساختمان را نشان یک کسی که می آید با تو آشنایش می کنم بده. اول چون قصد خریدن خانه مطرح بود، من فکر کردم برای خریدن می آید. سپس گفت: نه می خواهیم یک کارهائی انجام دهیم که بعد از دیدن به تو خواهم گفت و یک فردی می آید و من تو را به او معرفی می کنم تا چه می تواند بکند. پرسیدم: چطور کارهائی؟ گفت: تخریب. گفتم: چطور؟ گفت: بعداً می گویم. پس انگیزه معرفی حاج تقی به من دیدن محل و شاید شناسائی و یا چگونگی تخریب آنجا بوده است.(1)

آنگاه آقای ری شهری قسمت های دیگری از اعترافات شاه ویسی را که در پرونده ضبط است، قرائت کرد که بر اساس آن شاه ویسی اعتراف کرده است که از دلیل بازدید حاج تقی از خانه کاملاً با اطلاع بوده است.

وی افزود: حاج تقی نیز در پرونده اش گفته است که آقایان مخصوصاً شاه ویسی در جریان کامل طرح بوده اند و فروزان را هم من در جریان گذاشتم و گفتم که نقشه ما و آقای قطب زاده چیست و ایشان هم بدون تردید قبول کردند. مخصوصاً آقای شاه ویسی دل پر خونی از روحانیت مبارز داشتند.

حاج تقی هم چنین در پرونده خود گفته است که آقای قطب زاده گفتند، اگر امام در اثر انفجارات احیاناً شهید نشدند و خواستند محل را ترک کنند حتماً با آر.پی.جی زده شود؛ که ایشان (قطب زاده) تأکید داشتند، با زنده ماندن امام تمام رشته ها پنبه خواهد شد.

قطب زاده در پاسخ به مسائل فوق گفت: تمام مطالبی که حاج تقی گفتند دروغ است و او نسبت به من یک حالت عناد دارد.

همین گزارش حاکی است، پس از دفاعیات شاه ویسی، داراب فروزان به دفاع از خود پرداخت. وی گفت: در این رابطه که شما فرمودید در کیفر خواست من هست، اصلاً درباره کشتن امام یا توطئه تا این لحظه که اینجا هستم هیچ گونه دخالتی نداشتم و نمی دانستم جریان چه بوده؛ در رابطه با آقای قطب زاده، من فقط یک بار در محیط خانوادگی بودیم و تعدادی هم جمع بودند و در آنجا جز سلام و خداحافظی حرفی بین من و قطب زاده رد و بدل نشد. بعد در تعطیلات عید نوروز بود، آقای شاه ویسی با خانواده اش آمدند خانه ما دیدن و در همین رابطه صاحبخانه ما خیلی فشار می آورد که منزل را تخلیه کنم و چون آن منزلی که در جماران نیمه کاره بود، می خواستم بفروشم، آقای شاه ویسی که برادر خانم من هستند به من گفت: اگر خانه را می خواهید بفروشید مشتری هست. من سؤال کردم: مشتری کیست؟ گفت: قطب زاده است. ضمناً من آدرس و جای منزل را هم کشیدم به او دادم. چند روز بعد آقای شاه ویسی تلفن زد و ما رفتیم آنجا و یک آقا آنجا بود گفت: من حاج تقی هستم؛ که با ایشان رفتیم ساختمان را دیدیم بعد موقع برگشتن فقط ایشان یک کلمه پرسیدند: خانه امام کدام است؟ گفتم: خانه سه تا باغ آن طرف تر است. بعد از من پرسید: خانه را برای چه می خواهی بفروشی؟ گفتم:

ص: 174

دستور دادند چون ممکن است اینجا مواد منفجره بیاورند، برای این است و به هر کسی نمی شود فروخت. بعد او گفت: اتفاقاً این مسئله ای نیست خیلی راحت می شود مواد منفجره آورد توی مصالح کار گذاشت. گفتم: اصلاً نمی گذارند مصالح بیاوری، مگر خود من که آنهم با گشتن مصالح و دیدن می برم. بعد آمدیم سوار ماشین شدیم، در ماشین از من پرسید: این خانه مجاور متعلق به کیست؟ من گفتم: الان یک آقای روحانی که من فکر می کنم دادستان کل انقلاب است در آن سکونت دارد. بعد من با ماشین خودم او را بردیم رساندیم و به من گفت: مدارک و فتوکپی و نقشه هوایی منزل را برای استعلام بیاور؛ و من اینها را تهیه کردم و به او دادم و هیچ صحبتی نشد. بعد از چند روز به آقای شاه ویسی گفتم: پس فروش خانه چه شد؟ ایشان گفت: اصلاً دیگر با اینها صحبت نکن قصه را تمام شده فرض کن.

سپس آقای دادستان اظهار داشت: مطالبی که شاه ویسی و حاج تقی در پرونده های خود گفته اند، کاملاً مشخص می کند که شما کاملاً در جریان امر بوده اید. ضمناً در موقع خرید یک خانه معمول نیست که نقشه هوائی آن را ارائه دهند و درخواست نقشه زمینی و هوائی کاملاً نشان می دهد که مسئله خرید خانه مطرح نبوده، حتی در مورد اینکه آیا می توان به اینجا شیشه تی.ان.تی آورد گفته اید، آوردنش آسان است اما انتقال آن مشکل، بنابراین هماهنگی که بین اعترافات شاه ویسی و حاج تقی وجود دارد کاملاً ثابت می کند که شما در این توطئه دخالت داشتید و اطلاع کامل داشته اید.

متهم گفت: چون ساختمان این خانه تمام نشده بود، این طبیعی است که من نقشه آن را نشان بدهم و من حتی به حاج تقی گفتم که تمام وسائلی را که در اینجا می بینی قبل از آوردن به اینجا بازرسی شده است.

در اینجا حجت الاسلام ری شهری ضمن نشان دادن نقشه ای که داراب فروزان در اختیار قطب زاده قرار داده بود، از وی سؤال کرد: آیا [برای] فروش منزل احتیاج به نقشه جماران دارید؟ فروزان پاسخ داد: در هنگام فروش برای استعلام خانه این نقشه لازم است.

این گزارش حاکی است پس از دفاعیات فروزان، حسین شاه ویسی در آخرین دفاع خود گفت: من گناهکار هستم ولی ساده لوحانه وارد جریان شدم و تقاضای عفو دارم. داراب فروزان نیز در آخرین دفاع خود گفت: من اصلاً اطلاعی از جریان توطئه نداشتم. به گزارش خبرنگار ما دادگاه در ساعت 13:30 با تکبیر حاضرین به کار خود پایان داد.»(1)

ص: 175

یک دسته از پیشمرگان مسلمان کُرد در خاک عراق، به یک قرارگاه نظامی ارتش عراق در برزنجه حمله تلفات و خسارت هایی به آن وارد آوردند. این عده در بازگشت به پایگاه خود، دو مین در جادۀ برزنجه - ماریان کار گذاشتند که بر اثر انفجار این مین ها 2 تن از نیروهای ارتش عراق کشته و 4 تن دیگر نیز زخمی شدند.(1)

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از ارومیه، صبح امروز 15 تن از مردم عراق که در بین آنها چند پزشک، مهندس، محصل، کارگر، زن خانه دار و چند کودک دیده می شوند، از مرزهای شمال غرب کشورمان وارد ایران شدند و تقاضای پناهندگی کردند.(2)

158

ساعت 5 بعد از ظهر امروز، یک تراکتور متعلق به اهالی روستای هاروالان در غرب ارومیه، در جادۀ "سیلوانا - کورانا" با مینی که عناصر مسلح غیرقانونی کار گذاشته بودند، برخورد کرد. براثر انفجار این مین، 2 تن شهید و 4 تن دیگر مجروح شدند.(3)

159

امروز تیم های عملیاتی سازمان مجاهدین خلق در تهران، پنج عملیات نظامی انجام دادند و یک نفر را شهید کردند. در این عملیات ها دو تن از تروریست ها کشته شدند.

4 تن از عناصر سازمان مجاهدین خلق در یکی از این ترورها، خواربار فروشی را در خیابان آذربایجان هدف قرار دادند و به شهادت رساندند .وی دومین فردِ خانواده اش است که در چند روز اخیر به دست عناصر این سازمان به شهادت می رسد.(4)

همچنین امروز حملۀ 4 تن از عناصر سازمان مجاهدین خلق به منزل آیت الله موسوی اردبیلی رئیس دیوان عالی کشور ناکام ماند. در ساعت 14:40، چهارتن از اعضای سازمان مجاهدین خلق با مسلسل و اسلحه های کمری قصد حمله به منزل آیت الله موسوی اردبیلی را داشتند که نیروهای بسیج مسجد امیر(ع) متوجه حملۀ آنان شده و با آنان درگیر شدند. در نتیجه، یکی از عناصر سازمان قبل از دستگیری با خوردن سیانور خودکشی کرد و 3 نفر دیگر با استفاده از ماشین و موتور هوندا، متواری شدند. از فرد کشته شده یک اسلحۀ کمری به دست آمد.(5)

یک تیم عملیاتی مرکب از سه نفر با استفاده از مسلسل و سلاح های کمری نیز قصد ترور سرپرست بسیج مسجد حضرت امیر المومنین(ع) را در خیابان کارگر شمالی داشتند که قبل از هر اقدامی، برادران بسیجی مستقر در محل، به طرف آنها تیراندازی کردند که یکی از آنان مجروح شد. فرد مجروح، بی درنگ با خوردن سیانور خودکشی کرد. دو تن دیگر نیز متواری شدند. از فرد کشته شده یک نارنجک دستی به دست آمد.(6)

ص: 177

عناصر سازمان مجاهدین خلق در ساعت 14:30 امروز نیز، با استفاده از موتورسیکلت، یک نارنجک دست ساز به سمت پایگاه بسیج مسجد پیامبر اکرم (ص) در خیابان کارون، پرتاب کردند. این نارنجک پس از پرتاب به داخل جوی آب افتاد و منفجر شد که در نتیجۀ آن به چندین اتومبیل و شیشه های یک منزل خسارت هایی وارد شد.(1)

در ادامۀ این اقدامات، سه نفر از عناصر سازمان به منزل شخصی در خیابان درّوس وارد شدند و با تهدید اسلحه،12 هزار ریال از صاحب خانه اخاذی کردند و متواری شدند.(2)

160

در پی حملات اخیر هواپیماهای عراق به جزیرۀ خارک، مهندس سید محمد غرضی وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران، این اقدام عراق را بی نتیجه خواند و گفت که بارگیری نفت از این جزیره همچنان ادامه دارد.

وی که در یک گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار روزنامۀ اطلاعات در مشهد شرکت کرده بود، گفت: تهدید عراق مبنی بر بمباران جزیرۀ خارک، تهدید جدیدی نیست، بلکه صدام از روز اول جنگ تهدید به بمباران جزیزۀ خارک نموده و طی مدت جنگ نیز تلاش های زیادی برای بمباران خارک کرده بود، ولی جزیرۀ خارک به دامی برای شکار هواپیماهای عراقی تبدیل شد، به طوری که در ده روز اول جنگ پدافند هوایی مستقر در جزیره، موفق شد 25 فروند از هواپیماهای عراقی را در آسمان خارک مورد هدف قرار داده و سرنگون کند.

وزیر نفت دربارۀ کمک کشورهای دیگر به عراق بیان کرد: امریکا و تعدادی از کشورهای اروپایی، به خصوص فرانسه، برای بمباران خارک به دولت عراق کمک زیادی می کنند و تمام این کشورها همدست شده اند تا جزیرۀ خارک را از زمین و هوا به آتش بکشند.

مهندس غرضی دربارۀ وضعیت فعلی بارگیری نفت از جزیرۀ خارک گفت: به پشتوانۀ خون شهدا، هر روز بارگیری از جزیرۀ خارک انجام می شود و وقفه ای در آن حاصل نشده است. وی افزود: علاوه بر خارک، بارگیری نفت از سایر مراکز بارگیری نفت نیز کماکان به طور عادی انجام می شود و تهدید صدام تأثیری در بارگیری نفت نداشته است.(3)

161

به دنبال حملات اخیر عراق به جزیرۀ خارک و تهدید مقامات این کشور به بمباران کشتی هایی که مقصد آنها بندرهای ایران باشد، نرخ بیمۀ کشتی ها به طور بی سابقه ای افزایش یافت. برای مقابله با این امر، امروز معاون امور بین الملل وزرات نفت اعلام کرد که شرکت بیمۀ ایران، همۀ کشتی هایی را که مقصد آنها بندرهای صادراتی نفت ایران باشد، با نرخ یک درصد بیمه می کند. وی در گفت وگو با خبرنگار کیهان، علاوه بر اعلام این خبر، دربارۀ شایعاتی مبنی بر ناامنی بندرهای جنوبی ایران و همچنین نفت کش هایی که در چند

ص: 178

روز گذشته از جزیرۀ خارک بارگیری کرده اند، توضیحاتی داد. به نوشتۀ روزنامه کیهان دکتر هنردوست گفت: ظرف یکی دو هفتۀ اخیر، تبلیغات شرکت های چندملیتی و روزنامه های وابسته به آنها این طور وانمود کرده اند که کشتی هایی که از بنادر ایران بارگیری می کنند، نرخ بیمۀ آنها افزایش داده شده است. این خبر جزو برنامه های تنظیم شده و توطئه هایی است که شرکت های مذکور، روزنامه های وابسته به آنان، کارتل های نفتی و شیوخ مرتجع، دقیقاً در آن سهیم هستند. وی اضافه کرد: ظرف دو سال جنگ، برای یک روز هم که شده وقفه ای در صادرات نفت به وجود نیامده و تا به امروز تأسیسات بارگیری نفت خام ایران توانایی خود را حفظ کرده است.

دکتر هنردوست ادامه داد: از ابتدای جنگ تحمیلی تا کنون، 62 هواپیمای عراقی جزیرۀ خارک را مورد تهاجم قرار داده اند که با آتش پدافند نیروهای ایرانی مواجه شده و جزیرۀ خارک گورستان هواپیماهای عراقی شده است.

وی در پایان اسامی کشتی هایی را که در چند روز گذشته از جزیرۀ خارک بارگیری کرده اند، در اختیار خبرنگار اقتصادی روزنامۀ کیهان گذاشت:

نفت کش "سی سانگ" با ظرفیت 5/2 میلیون بشکه نفت به مقصد روتردام.

نفت کش "الپیدا" با ظرفیت 5/1 میلیون بشکه نفت به مقصد اروپای شمالی.

نفت کش "گل آرکن سانگ" با ظرفیت 5/1 میلیون بشکه نفت به مقصد ژاپن.

نفت کش "دول سی" با ظرفیت 6/1 میلیون بشکه نفت به مقصد روتردام.

نفت کش "روزلوت" با ظرفیت 5/2 میلیون بشکه نفت به مقصد شمال اروپا.

نفت کش "فابیون" با ظرفیت 2 میلیون بشکه نفت به مقصد شمال اروپا.

نفت کش "ماهارا شی کارو" با ظرفیت 800 هزار بشکه نفت به مقصد هند.

نفت کش "سند مارکوس" با ظرفیت 652 هزار بشکه نفت به مقصد هند.

نفت کش "آنتونی" با ظرفیت 676 هزار بشکه نفت به مقصد عدن.

نفت کش "نیکوس - ام" با ظرفیت 5/1 میلیون بشکه نفت به مقصد ساراس ایتالیا.

نفت کش "ان - سی - هان" با ظرفیت 5/1 میلیون بشکه نفت به مقصد روتردام.

نفت کش "پا تی هال" با ظرفیت 735 هزار بکشه نفت به مقصد کره شمالی.

نفت کش "آریزونا" با ظرفیت 1 میلیون بشکه نفت به مقصد آلمان غربی.

نفت کش "فاهیرکوینا" با ظرفیت 700 هزار بشکه نفت به مقصد ترکیه.(1)

162

شرکت کشتی رانی جمهوری اسلامی مقاله ای را دربارة موضوعاتی مانند: کاهش سهم صادراتی بندرهای جنوبی از 80 درصد به 70 درصد، میزان ورود کالا از بندر امام خمینی، بندرعباس و بندر بوشهر، ناموفق بودن اقدامات نیروی هوایی عراق در ناامن کردن بندرهای

ص: 179

ایران، جایگزین شدن عملیات روانی و تبلیغاتی رسانه های غربی و نشریات بیمه به جای عملیات نظامی برای افزایش چشمگیر میزان حق بیمۀ کشتی ها، فعالیت ناوگان تجاری ایران و صرفه جویی 210 میلیون دلار در سال از این راه و... منتشر کرد. در بخشی از این مقاله با اشاره به میزان صادرات و واردات کشور در سال 1360 و بالا رفتن بیمۀ کشتی ها از طرف بیمه گران چند ملیتی، آمده است: سهم بنادر جنوبی کشور در شرایط عادی، حدود 80 درصد کل واردات است، لیکن پس از جنگ تحمیلی این رقم کاهش یافت. در سال 1360 میزان واردات حدود 14 میلیون و 900 هزار تن بود که از این میزان 5/10 میلیون تن از بنادر جنوبی کشور، 7/0 میلیون تن از بنادر شمال و 7/3 میلیون تن از مرزهای خشکی وارد کشور شده است. به عبارت دیگر 4/70 درصد واردات از بنادر جنوبی، 6/4 درصد از بنادر شمالی و 25 درصد از مرزهای خشکی وارد کشور شده است. بدین ترتیب مراجعۀ مستمر کشتی ها به بنادر جنوبی، نقش عمده ای در حیات اقتصادی و سیاسی کشور ایفا می کند. در مقالۀ شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی با اشاره به تفکیک میزان ورود بار به بندرهای جنوبی کشور آمده است: در میان این بنادر، تقریباً تمامی بارها در سه بندر اصلی جنوبی کشور، یعنی بنادر امام خمینی، بندرعباس و بندر بوشهر تخلیه می شود که سهم آنها در سال 1360 به این شرح خلاصه می شود: واردات از بندر عباس 2/6 میلیون تن، واردات از بندر امام خمینی 5/3 میلیون تن و واردات از بندر بوشهر 8/0 میلیون تن است که در این بین 1/59 درصد واردات از بندرعباس، 3/33 درصد از بندر امام خمینی و 6/7 درصد واردات از بندر بوشهر صورت گرفته است.

در این مقاله با اشاره به تبلیغات روزنامه ها و خبرگزاری های صهیونیستی و امپریالیستی و نقش بیمه گران چندملیتی در بیمۀ کشتی ها آمده است: رژیم عراق نیز با آگاهی از این نکته و همچنین به تلافی قطع کامل ارتباط خود با دریا - از زمان شروع جنگ - همیشه درصدد ضربه زدن به این مراکز مهم اقتصادی بوده است که درمجموع به سبب قدرت نیروی دریایی ایران موفقیت قابل ملاحظه ای نداشته است. عملاً مراجعۀ بیش از 190 کشتی به بندر امام از آغاز سال جدید و 26 فروند در دو ماهۀ اخیر نشانۀ توانایی ایران در استفاده مستمر از بندر امام خمینی است. اما به سبب حمایت همه جانبۀ مطبوعات بین المللی و امکان استفادۀ مالی بیمه گران چندملیتی در مواردی که یک یا دو کشتی آسیب دیده و یا احیاناً غرق شده اند، این حادثه، بی درنگ آثار سوئی برای ایران از جهت عدم مراجعۀ کشتی های متعلق به شرکت های خارجی به بنادر ایران، به ویژه بندر امام خمینی که به مناطق جنگی نزدیک تر است، به بار می آورد. از جهت مالی نیز به دنبال هر حادثۀ سوء در بندر امام خمینی، بیمه گران بین المللی بی درنگ نرخ بیمه های جنگی خود را چندین برابر افزایش داده اند.

ص: 180

در این مقاله با اشاره به غرق شدن دو کشتی خارجی در بندر امام خمینی و اثر آن بر نرخ بیمه های جنگی آمده است: پس از حادثۀ اخیر در بندر امام خمینی که منجر به غرق دو کشتی تجارتی متعلق به شرکت های کشتی رانی خارجی شد، نرخ بیمه های جنگی برای بنادر ایران به این شرح اعلام شده است:

1- نرخ بیمۀ جنگی برای بندر بوشهر، 2 درصد ارزش کشتی برای یک هفته.

2- نرخ بیمۀ جنگی برای بندر امام خمینی، 7 درصد ارزش کشتی برای یک هفته.

3- نرخ بیمۀ جنگی برای جزیره خارک، 2 درصد ارزش کشتی برای یک هفته.

بدین ترتیب، مثلاً در مورد بندر امام خمینی که نرخ بیمۀ جنگی معادل 7 درصد ارزش کشتی برای یک هفته است، با توجه به حداقل توقف 5 هفته ای کشتی ها در این بندر، به 35 درصد ارزش آن بالغ می شود. بنابراین، با اعزام سه فروند کشتی خارجی به بندر امام خمینی، عملاً بهای یک فروند می بایست در وجه شرکت های بیمه پرداخت شود. به همین ترتیب، با اعزام یک کاروان شامل 12 فروند کشتی خارجی، بهای 4 فروند آن قبلاً میبایستی به شرکت های بین المللی بیمه پرداخت شود. تأثیر این نرخ بیمه در کرایۀ حمل برای کشتی های نو با قیمت تقریباً 20 میلیون دلار، به تنی 200 دلار بالغ می گردد که رقمی در حدود 4 برابر کرایۀ پرداختی برای خود عمل حمل و نقل می باشد.

شرکت کشتی رانی جمهوری اسلامی در این مقاله با اشاره به نقش ناوگان متعلق به ایران در خصوص حمل بار به بندرهای ایران آورده است: ارزش ناوگان کشتی رانی جمهوری اسلامی ایران حدود 400 میلیون دلار است که نیمی از آن حداقل در سال سه بار به بندر امام خمینی مراجعه می کنند و در هر بار حدود 5 هفته در آنجا اقامت دارند که به سبب عدم پرداخت بیمۀ جنگی برای این کشتی ها با یک محاسبۀ ساده در طول یک سال با احتساب رقم 7 درصد نرخ بیمۀ جنگی میزان صرفه جویی به 210 میلیون دلار می رسد که این مبلغ چه از جهت خود رقم و چه از جهت ارزی صرفه جویی قابل ملاحظه ای است.

در پایان این مقاله آمده است: روزنامه های امپریالیستی چون "فایننشال تایمز" و "لویدز لیست"، این گونه خبرها را انتشار می دهند و شرکت های بزرگ بیمه از آن سوءاستفاده می کنند.(1)

163

خبرگزاری فرانسه در گزارشی دربارۀ بارگیری نفت از جزیرۀ خارک اعلام کرد: به رغم بمباران م-ج-دد جزیرۀ خارک به وسیلة هواپیماهای عراقی، بارگیری نفت از این جزیره کماکان ادامه دارد و طی 5 - 4 روز گذشته حداقل سه فروند کشتی فوق بزرگ با ظرفیت بیش از 200 هزار تن نفت خام و چندین کشتی کوچک دیگر بدون هیچ حادثه ای در جزیره خارک بارگیری و این بندر را ترک کرده اند.

ص: 181

این خبرگزاری با استناد به اطلاعات دلالان کشتی های اجاره ای در لندن، گزارش داد که عقد قرارداد اجاره نفت کش ها برای بارگیری نفت در جزیرۀ ایرانی خارک همچنان ادامه دارد.(1)

خبرگزاری فرانسه به نقل از نشریۀ "تایمز مالی" دربارۀ قیمت نفت ایران نیز اعلام کرد: ایران قیمت نفت سبک خود را از بشکه ای 29 دلار به بشکه ای 28 دلار کاهش داده است. این اقدام به منظور تشویق خریداران برای نادیده گرفتن حوادث احتمالی به هنگام بارگیری نفت در جزیره خارک صورت گرفته است.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، قیمت اعلام شدۀ نفت ایران، 2/3 دلار کمتر از قیمت اعلام شدۀ نفت اوپک است.(2)

رادیو بی.بی.سی نیز در گزارشی درخصوص افزایش نرخ بیمۀ کشتی ها و کاهش قیمت نفت ایران اعلام کرد: اوضاع خلیج فارس، باعث شد که نرخ بیمۀ کشتی ها افزایش یابد و به همین خاطر قیمت نفت نیز در بازارهای جهانی افزایش یافت. بااین حال، ایران برای ترغیب شرکت های خارجی برای اعزام کشتی به جزیرۀ خارک، قیمت نفت خود را 3 دلار کاهش داد و به 28 دلار رساند.(3)

164

به گزارش خبرگزاری کویت از پاریس، فرانسه درصدد بهبود روابط خود با ایران است. بر اساس این گزارش، دولت فرانسه درصدد است با اعزام سفیر جدید به تهران، روابط خود را با ایران که پس از اعطای پناهندگی سیاسی فرانسه به ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهور مخلوع ایران، به سردی گراییده است، بهبود بخشد.(4)

165

به گزارش خبرگزاری فرانسه از نایروبی، ایران درصدد بازگشایی سفارت خود در کشور افریقایی کنیا است. بر اساس این گزارش، ایران درصدد است سفارت خود را در کنیا - که در سال 1977 آن را تعطیل کرده است - بازگشایی کند. "نیکولاس بیوت" مسئول وزارت خارجۀ کنیا با اعلام این خبر گفت: کشور متبوعش هیچ گاه روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع نکرده و همواره روابط دوستانه اش را با ایران حفظ کرده است. وی از بازگشایی سفارت ایران در کنیا استقبال کرد.(5)

166

هفته نامۀ آلمانی اشترن در شمارۀ امروز خود با چاپ تصویر تمبری که شرکت پست جمهوری اسلامی ایران برای تجلیل از مبارز شهید خالد اسلامبولی به دلیل اعدام انقلابی انور سادات، رئیس جمهور سابق مصر - به جرم امضای پیمان کمپ دیوید - منتشر کرده است، نوشت: ایران با چاپ تمبری از قاتل انور سادات تجلیل کرد. بر روی این تمبر پست،

ص: 182

عکسی خندان از رهبر عاملان مرگ سادات که در این بین اعدام شده است، در پشت میله های زندان چاپ شده و زیر آن نوشته شده است: به مناسبت تجلیل از اقدام انقلابی ستوان خالد اسلامبولی در قتل انور سادات.(1)

167

رونالد ریگان رئیس جمهور امریکا، در نطقی تلویزیونی، طرح خود را دربارۀ صلح خاورمیانه تشریح کرد. وی گفت: این طرح با قرارداد کمپ دیوید که بر پایۀ قطعنامۀ 242 شورای امنیت استوار است، تطبیق می کند. ریگان افزود: باید همۀ طرف های درگیر، به ویژه فلسطینی ها و اردنی ها را تشویق کرد که به مذاکرات بپیوندند. در این گفت وگوها می توان به مبادلۀ اراضی دست یافت تا امنیت اسرائیل تضمین شود.(2)

ریگان با اعلام اینکه طرح وی آغازی نو برای استقرار صلحی پایدار در خاورمیانه است، گفت: باید اراضی اشغالی اعراب در کرانۀ باختری رود اردن و نوار غزه را به یک دولت خودمختار فلسطینی زیر نظر اردن واگذار کرد. وی اظهار امیدواری کرد که اعراب بتوانند، پس از حملۀ اسرائیل به لبنان به طرح جدیدی برای به رسمیت شناختن اسرائیل دست یابند. وی افزود: فلسطینی هایی که در این مناطق به سرمی برند، باید دارای یک دولت خودمختار، ولی نه مستقل، بلکه وابسته به اردن باشند. ریگان اضافه کرد: خسارت نظامی سازمان آزادی بخش فلسطین، شانس به دست آوردن راه حل عادلانۀ آنچه را که می خواهد، کاهش نداده است، پیروزی نظامی اسرائیل در لبنان بیانگر این بود که نیروهای مسلح این کشور در منطقه، بی نظیر و بی رقیب است. سؤال این است که چگونه نگرانی های امنیتی به حق اسرائیل را با حقوق حقۀ فلسطینی ها وفق بدهیم؟ وی همچنین گفت: امریکا از ایجاد مجتمع های تازۀ یهودی نشین در کرانۀ غربی رود اردن و نوار غزه پشتیبانی نخواهد کرد و متوقف کردن اسکان یهودیان در این مناطق به استواری صلح کمک خواهد کرد. ریگان ادامه داد: بیت المقدس نیز که از 1967 در دست اسرائیل بوده است باید لایتجزا مانده و وضع آن مورد مذاکره قرار گیرد. ریگان گفت: تعهد امریکا در قبال امنیت اسرائیل پابرجا و استوار است.(3)

یک نشریۀ داخلی سپاه، اصول کلی طرح ریگان را چنین شرح داد:

1- ایجاد دولتی خودمختار برای فلسطینی ها در کرانۀ باختری رود اردن و نوار غزه که مستقیماً در ارتباط با اردن و زیر نظر آن کشور باشد.

ص: 183

2- پایان دادن به حکومت نظامی اسرائیل در کرانۀ باختری رود اردن و نوار غزه بمنظور فراهم شدن امکان خودمختاری برای فلسطینی ها.

3- متوقف کردن ساخت شهرک های یهودی نشین در منطقۀ یاد شده برای کمک به استقرار صلح در منطقه.

4- ترتیب دادن مذاکراتی در خصوص سرنوشت بیت المقدس که از سال 1967، به طور کامل تحت تسلط رژیم اشغالگر قدس قرار داده شده است.

این نشریه اهداف ریگان را از اجرای این طرح در سه بند اعلام کرد:

الف) به جریان افتادن مرحلۀ دوم طرح کمپ دیوید.

ب) کشاندن دیگر کشورهای عربی نظیر اردن و فلسطین به پای میز مذاکره و به دنبال آن بازگشت مصر به صف اعراب.

ج) تأکید ریگان بر ایجاد سرزمین فلسطینی زیر نظر اردن (به صورت یک کشور فدرالی) و مخالفت با کشور مستقل فلسطینی، باعث می شود که طرح صلح کشورهای عربی - که در فاس مطرح شد و در آن برای فلسطینی ها یک کشور مستقل پیش بینی شده - حالت مترقی پیدا کند و پذیرش آن را برای اعراب آسان تر شود.(1)

168

رئیس کمیتۀ اجرایی سازمان آزادی بخش فلسطین، تعداد قربانیان حملۀ اخیر اسرائیل به جنوب لبنان را اعلام کرد. یاسر عرفات رئیس کمیتۀ اجرایی سازمان آزادی بخش فلسطین، اعلام کرد که تعداد قربانیان فلسطینی و لبنانی جنگ اخیر بالغ بر 48 هزار شهید و 5 هزار زخمی می شود. عرفات در مصاحبه با روزنامۀ "الخلیج" چاپ شارجه، گفت: علت بالا بودن رقم قربانیان به خاطر استفادة نیروهای اشغالگر از سلاح ها و بمب هایی بود که جهانیان از قبل آن را نمی شناختند.

خبرگزاری سوریه نیز خسارت های اقتصادی وارد شده براثر این حمله را 10 میلیارد لیرۀ لبنانی اعلام کرد. بر اساس این خبر، اطلاعات اولیه دربارۀ زیان های اقتصادی وارد آمده به لبنان براثر اشغال این کشور به دست نیروهای اشغالگر صهیونیستی، حاکی از این است که این زیان ها به 10میلیارد لیرۀ لبنانی بالغ شده است. بر اساس این اطلاعات، تنها در بخش صنعتی، زیان های وارد شده بالغ بر دو میلیارد لیرۀ لبنانی است که معادل قیمت نصف صادرات لبنان در سال1980 است. همچنین به دلیل عملیات نظامی تجاوزکارانۀ نیروهای صهیونیستی در لبنان و صادرات اجباری کالاهای اسرائیلی به این کشور، کشاورزی لبنان متحمل زیان های سنگینی شده است.(2)

ص: 184

ص: 185

171

قرارگاه خاتم الانبیا(ص) (قرارگاه مرکزی هدایت و کنترل عملیات های ایران) در گزارشی اعلام کرد که از ابتدای تهاجم عراق به ایران تا کنون خسارت های سنگینی به ارتش و رژیم عراق وارد آمده است. واحد اطلاعات قرارگاه خاتم الانبیا(ص) در جمع بندی از تلفات و خسارت های وارد شده به ارتش عراق اعلام کرد: با توجه به مراحل مختلف جنگ، از هجوم عراق تا کنون، طبق آمار نسبتاً دقیق، خسارت های بسیاری به ارتش این کشور وارد شده است. ارتش عراق درمجموع 5500 دستگاه تانک و نفربر سازمانی خود را از دست داده است. همچنین تلفات انسانی ارتش عراق حدود150 هزار نفر بوده است. در این جمع بندی، تعداد اسرای عراقی 48 هزار و 457 نفر اعلام شده است که در میان آنها 1150 افسر ارتش عراق وجود دارند.(1)

در همین حال، دولت عراق، با نزدیک شدن 4 سپتامبر 1980 (13شهریور 1359) - که عراق آن را تاریخ شروع جنگ می داند - در اقدامی تبلیغاتی به ارائۀ آمار و ارقام تلفات و خسارت های ایران از آغاز جنگ تا کنون پرداخت. خبرگزاری عراق به نقل از بیانیه های نظامی این کشور اعلام کرد که نیروهای عراق موفق شده اند، از 4 سپتامبر 1980 (13 شهریور 1359) تا 3 سپتامبر 1982 (12 شهریور 1361)، تعداد 207هزار نفر از نیروهای ایرانی را کشته و 834 فروند هواپیما و هلی کوپتر، 4138 دستگاه تانک، 4927 خودروِ زرهی و 331 موشک انداز نیروهای ایران را منهدم کنند.

این خبرگزاری، همچنین به نقل از بیانیه های نظامی عراق مدعی شده است که در عملیات اخیر ایران در شرق بصره (عملیات رمضان) در 13 ژوئیۀ سال جاری (22 تیر 1361)، 27255 تن از نیروهای ایران کشته شده اند، 5 هواپیما سرنگون و 362 تانک و موشک انداز ایران نیز منهدم شده است.(2)

172

امروز نیز مقادیر فراوانی سلاح، مهمات و تجهیزات نظامی از کشورهای مختلف به عراق ارسال شد. شرح کمک های ارسال شده چنین است:

1- یک کشتی متعلق به عربستان سعودی حامل ادوات زرهی و لوازم یدکی مربوط به آن، در بندر"شیریجی" کویت پهلو گرفته و اقدام به تخلیۀ محمولۀ خود کرده است. این محموله، شبانه و از طریق کویت به عراق ارسال شده است.(3)

2- یک کشتی (احتمالاً روسی) حامل مهمات و وسایل نظامی برای رژیم عراق، وارد آب های کویت شد و در اسکلۀ شمارۀ 20 بندر "شعیبۀ" کویت پهلو گرفت.(4)

3- 148 تریلر خالی نظامی عراق برای انتقال مهمات و تسلیحات وارد کویت شدند.52 دستگاه تریلر نیز پس از بارگیری سلاح و مهمات از کویت به مقصد عراق حرکت کردند.

4- 25 خودروِ حامل جنگ افزار و تجهیزات نظامی و 11 خودرو حامل وسایل و تجهیزات ارسالی از اردن از طریق الورار - فلوجه به عراق فرستاده شد.(5)

ص: 187

173

در حملۀ نیروهای معارض عراقی به مواضع نیروهای نظامی عراق در "قلعه چولان" 4 نفر کشته و تعدادی زخمی شدند. همچنین براثر برخورد نیروهای نظامی عراق با مین هایی که به دست نیروهای معارض در "سورقلات" کار گذاشته شده بود، 5 سرباز عراقی کشته شدند.(1)

174

عملیات های تروریستی عناصر سازمان مجاهدین خلق بر علیه مردم عادی، امروز نیز در تهران ادامه یافت. عملیات انجام شده، شرح این عملیات ها و اقدامات نیروهای جمهوری اسلامی چنین است:

1- دو تن از عناصر مسلح سازمان مجاهدین خلق، سوار بر موتور سوزوکی 250، با استفاده از مسلسل و سلاح کمری به طرف برادران بسیج مسجد امیرالمؤمنین(ع) در خیابان نصرت تیراندازی کردند که با هوشیاری و تیراندازی متقابل افراد بسیج، تروریست ها مجبور به فرار شدند. دیروز نیز یک گروه مسلح این سازمان، به سمت افراد بسیج این مسجد تیراندازی کرده بود.(2)

2- یک تیم ترور سازمان، یکی از اعضای سپاه پاسداران را در خیابان دماوند تهران هدف قرار داد و به شهادت رساند.(3)

3- دو تن از عناصر سازمان مجاهدین خلق، در خیابان خیام تهران، یک موتور سیکلت هوندا 125 را با تهدید اسلحه از صاحبش سرقت کردند(4) و با استفاده از این موتور به طلبه ای در خیابان ترقی سوء قصد کردند و وی را به شهادت رساندند.(5)

4- یک خانۀ تیمی سازمان مجاهدین خلق در تهران شناسایی و پس از چند ساعت درگیری، به تصرف نیروهای امنیتی درآمد. ابتدا نیروهای کمیته و کلانتری 6، خانة تیمی، واقع در خیابان گرگان، خیابان سلمان فارسی را محاصره کردند. درگیری با تیراندازی افراد سازمان به سمت نیروهای کمیته و کلانتری شروع شد و بعد از دو ساعت درگیری، 4 نفر از نیروهای سازمان کشته و 2نفر از افراد خودی نیز مجروح شدند. در بازرسی از این خانۀ تیمی، 11 قبضه انواع اسلحه، 8 نارنجک، 4 گونی و یک کارتن مواد منفجره از قبیل تی ان تی، دینامیت و باروت، یک وانت مسروقه و... به دست آمد.(6)

5- در شیراز یک انبار سازمان مجاهدین خلق واقع در جادۀ کمربندی پانصد دستگاه، کشف و وسایلی از قبیل بی سیم، انواع اسلحه، ماسک ضدگاز اشک آور، چند پلاک خودرو متعلق به ارتش، انواع خشاب، انواع مواد منفجره، انواع فشنگ و مقدار فراوانی اقلام و تسلیحات متفرقه به دست آمد.(7)

6- خبرگزاری خلیج به نقل از بیانیۀ سازمان مجاهدین خلق در پاریس، اعلام کرد: که این سازمان "مرحلۀ جدیدی از مقاومت" را با همکاری حزب دمکرات کردستان در سنندج

ص: 188

آغاز کرده است. در این بیانیه آمده است: ظرف چند هفتۀ گذشته دو تن از مسئولان نیروهای انتظامی ایران در شهر سنندج مورد هدف قرار گرفته اند که یکی از آنان به شدت مجروح شده است.(1)

175

امام خمینی امروز در پاسخ به پیام تبریک عید فطر رئیس جمهور الجزایر - که در تاریخ 13 ذی القعده (11 شهریور) دریافت شده بود - اظهار امیدواری کردند، مسلمانان با شناسایی توطئه های دشمنان به خصوص امریکا، این توطئه ها را خنثی کنند و کسانی چون صدام را از جمع خود طرد کنند. در پیام امام آمده است:

«حضرت آقای شاذلی بن جدید، رئیس جمهور کشور الجزایر

پیام تبریک جنابعالی به مناسبت حلول عید سعید فطر در تاریخ 13 ذی القعده الحرام واصل گردید. متقابلاً این عید بزرگ اسلامی را به جنابعالی و ملت برادر الجزایر تبریک می گویم و امیدوارم عموم مسلمانان جهان حساسیت زمان را درک کرده، و توطئه های بسیاری را که دشمنان اسلام، و به خصوص امریکای جهانخوار، برای نابودی اسلام و مسلمین طراحی کرده و متأسفانه به دست برخی از سران کشورهای اسلامی می خواهند اجرا نمایند، کشف و خنثی نمایند، و مزدوران بی اختیار و سرسپردگان جنایتکاری همچون صدام را از جمع خود طرد نمایند.»(2)

176

آقای هاشمی رفسنجانی امام جمعۀ موقت تهران، در خطبه های نماز جمعۀ امروز تهران، به بحث دربارۀ توطئۀ مشترک کشورهای غربی و عراق برای ناامن کردن خلیج فارس پرداخت و گفت: چنانچه این منطقه برای ما امن نباشد، برای دیگران نیز امنیت نخواهد داشت. وی درباره جنگ و اقدام نهایی رزمندگان اسلام گفت: «من الان به جوان ها عرض می کنم، به کسانی که تبحر در جنگ دارند عرض می کنم که روزهای حساس و سرنوشت ساز آخرین حرکت مهم جنگ در پیش است و شماها در میدان ها حضور داشته باشید. ... ما باید در میدان جنگ بعد از آنکه مأیوس شدیم از اینکه کشورهای حامی عراق حاضر نیستند که اقدام جدی در جهت صلح بکنند و می خواهند باز هم وقت کشی بکنند و شرایط نه صلح و نه جنگ باشد و ما را خسته کنند و جنگ فرسایشی ادامه پیدا بکند، ما باید آماده باشیم که در لحظة مناسب، ضربه سنگین نهایی خودمان را وارد کنیم.»

آقای هاشمی رفسنجانی در خطبة اول نماز جمعه این هفته گفت:

«اسلام در اصل طرفدار آزادی انسان است و مایل است در بخش اقتصاد و حرکت اقتصادی اصل "الناس مسلطون علی اموالهم" را مراعات کند و آزادی به انسان بدهد که با میل خودش رشتة کسب انتخاب کند. با میل خودش محصول کار خود را عرضه کند و بر

ص: 189

هرجا که می خواهد و بر هرگونه که می خواهد و زندگی آزاد داشته باشد. ... این هم اصل اولی اسلام است و حکم اولی فقه ماست. پس اینکه ما بحث می کنیم از کنترل ثروت، کنترل درآمد، مسدود کردن راه تکاثر و جلوگیری از دو قطبی شدن جامعه، اینها همه متفرع بر این مطلب است که اگر انسان ها در این مقطع اولی و حرکت سالم اقتصادی از حدود خودشان تجاوز کردند اسلام چه طرقی را ارائه کرده که با آن طرق جلو این تجاوزها و تخلف ها را بگیرد. ... یعنی اگر فرض کنیم که ما بتوانیم جامعه ای داشته باشیم و مردمی تربیت کنیم که در کسب و کارشان سالم حرکت کنند، احتکار نکنند، ربا نخورند، گرانفروشی نکنند، حرام خوری مطلقاً نکنند، به حق شان قانع باشند، در آن صورت اصلاً نوبت به بحث های بعدی نمی رسد. نه کنترل دولت [را] لازم داریم و نه کارهای دیگر.

... اگر نبودند متجاوزان و اگر نبودند متخلفان و اگر نبودند کسانی که به حقوق خودشان قانع نیستند، بسیاری از این نیروهایی که صرف کنترل جامعه می شود و بسیاری از این فشارهایی که از طرف حکومت بر مردم وارد می شود، اصلاً زمینه پیدا نمی کرد. ... اگر نیازی به کوپن و سهمیه بندی پیدا می شود به خاطر این است که متجاوزانی هستند که می خواهند از حقوقشان تجاوز کنند. اگر دولت در آزادی، محدودیت هایی درست می کند، و حدودی می گذارد و جلوی حرکت هایی را می گیرد، برای این است که افرادی هستند که در محیط آزادی می خواهند به حقوق دیگران تجاوز کنند. اگر احتیاج به پاک سازی پیدا می کنیم در محیط ادارات، برای این است که افرادی هستند که در محیط اداره، سالم حرکت نمی کنند و از حدودشان و حقوقشان تجاوز می کنند. اگر دانشگاه را می بندند برای این است که نیروهایی وجود دارند که از دانشگاه باز و آزاد، می خواهند علیه ملت و جامعه و انقلاب، سوء استفاده کنند و همین طور چیزهایی که گفتم حالا می خواهم این مطلب را باز کنم تا مردم ببینند که منشأ فساد کجاست؟ منشأ فشار کجاست؟ ... از سیاست شروع می کنم تا به بحث اصلی ام که اقتصاد است برسم. شما یادتان است که بعد از پیروزی انقلاب، در کشور ما، در این جامعه ما آزادی و میدان دادن به افکار و عقائد و گروه ها و احزاب و جمعیت ها و انجمن ها به حدی بود که خود آنها هم گاهی تعبیر به هرج و مرج می کردند. ... یک عده ای افتادند به سوء استفاده، از محیط روزهای اول استفاده کردند و اسلحه خانه ها را غارت کردند، انبارها را از اسلحه ها پر کردند و در کمیته ها نفوذ کردند و همان اسلحه هایی که مردم تحویل می دادند به کمیته ها، اینها تحویل می دادند به خانه های تیمی. در ادارات نفوذ کرده بودند، اسناد سری سازمان های کشور را بر می داشتند و در روزنامه هایشان می نوشتند و بر روی آن تحلیل می کردند و رابطه با دشمن برقرار کرده بودند. صریحاً جاسوسی می کردند. هر کاری که به فکرشان می رسید که می شود ضربه به انقلاب بزنند می کردند. یعنی هیچ کس جلوی دستشان را نمی گرفت و هر کاری می خواستند می کردند. این

ص: 190

دانشگاه [دانشگاه تهران] خودش، بهترین شاهد این حرف من است. حالا دقیقاً یادم نیست آن روزها می گفتند [که] 170 اطاق از مجموعه این دانشگاه و موسسه را گروهک ها گرفته بودند، یک ساختمان مرکز تدارکات کردستان بود، یک مرکز تدارکات ترکمن صحرا بود، یک ساختمان مرکز کارهای دیگر بود که می دانید دیگر. ... همۀ اینها را داشتند ولی چون موقعی که می شد رأی نمی آوردند، [که] می گفتند مجلس غیر قانونی است. این خبرگان غیر قانونی است قانون اساسی غیر قانونی است، رفراندوم را قبول نداریم ... در بخش اقتصادی هم همین است، ... در بخش اقتصادی همان طور که گفتم با اصل "الناس مسلطون علی اموالهم" اسلام می خواهد که مردم آزاد باشند و در بخش عقائد هم گفتم "لا اکراه فی الدین" همین است. ... بعد می بینیم که چگونه بهره برداری می شود از این. ... جنس از خارج وارد می کنند ولی در انبارها می گذارند، با ارز این ملت در انبارها می گذارند و با دلال ها و بازار سیاه و دستفروش ها در خیابان ها به صورت های مختلف، این مردم بیچاره را می دوشند کارخانه در این مملکت دارد با امنیتی که این مردم به او داده اند، کارخانه اش دارد کار می کند اما جنس که بیرون می آید اگر دولت کاری نداشته باشد، به سه برابر قیمت عادله می خواهد به مردم غالب کند که دارید می بینید چه دارند می کنند و همۀ این جنایات اقتصادی که در این مملکت می شود که حالا من فعلاً شعبه های از آن را نمی خواهم بگویم. پس اگر مجبور می شویم که در قانون اساسی بگنجانیم که تجارت خارجی باید دولتی باشد، اگر ما مجبور می شویم که تعاونی ها را در قانون اساسی بگنجایم و اگر ما مجبور می شویم که سهمیه بندی کنیم بگوئیم این مقدار شکر، حداقل به یک آدم روستایی که دستش به این بازارهای سیاه نمی رسد، برسانیم (درجنگ)، اگر مجبور می شویم که بنزین را کوپن بندی کنیم، اگر مجبور می شویم که سهمیه بدهیم در مواد اولیه مورد نیاز مردم، علتش چیست؟ ... اگر این دزدی ها نمی شد، اگر این احتکارها نمی شد، اگر این بازار سیاه های ساختگی نمی شد و به مردم تجاوز نمی کردند هیچ نیازی به این حرف ها نبود. ... فتو ایی که من از امام نقل کردم آن موقعی که امام اینها را نوشتند در نجف بودند و تبعید بودند و در رأس حکومت نبودند و این مشکلات اجرایی حکومت را هم تجربه نکرده بودند. اول می گویند که نرخ آزاد است و انحصار ممنوع است و دوباره در مسئله بعد می گویند دولت حق تعیین قیمت و حق تعیین انحصار در مواردی که مصالح جامعه را ایجاب می کند دارد، چه قدر این جالب است، و این حرکت اقتصادی، اقتصاد تحت کنترل، تولید کنترل، و حرکت تجاری تحت کنترل، با چه مبنای روشنی برای ما مطرح است و خوب حالا اگر کسانی بیایند خودشان احتکار کنند و بعد برای حفظ منافع جامعه محدودیت برایشان ایجاد کردیم، بگویند، "وا اسلاما"، معلوم است که چقدر حرفشان شنیدنی است و در سایر بخش ها هم همین طور است... اگر دولت نمی رسید، اگر دولت سهمیه بندی نمی کرد، اگر

ص: 191

دولت یک حداقلی برای محرومان در نظر نمی گرفت در یک حدی منفجر می شوند و همه چیز را از دست همه می گرفتند ... من این را در همۀ بخش های اجتماع عرض می کنم؛ بدون استثنا در حرکت های سیاسی اگر سالم حرکت کنند توی این مملکت طبق قانون اساسی ما احزاب متعدد را تحمل می کنیم و آزادی ها را در حد معقول می دهیم و در حدود قانون همه می توانند حرکت کنند ولی اگر بخواهند [با استفاده] از آزادی بمب بسازند و تروریست درست کنند و جاسوسی بکنند و همان کارهایی که می کردند این را جلویش را می گیرند و محدودیت که آمد دیگران هم از اینها ضربه می خورند. به طور کلی من یک معیار می گویم برای دوای اسلامی که آقایان توجه کنید. در اسلام برای این مرض، این مرض تجاوز بخشی، محرومیت اکثریتی این را اسلام توأماً حالت نصیحت، اخلاق، کیفر و حقوق را با هم عمل می کند یعنی یک بخش را می خواهد با اخلاق اصلاح بکند و این تقدم دارد ... یعنی قسمت اعظم با اخلاق و انسانیت و تربیت جلوی تجاوز اقتصادی را می گیرد، دومش حقوقش است، یعنی مقررات حقوقی که دارد به دولت، حقوقی دارد که با آن حقوق، خودش می آید وارد عمل می شود. در تجارت، در تولید، در توزیع و خدمات دخالت می کند و بخش خصوصی متجاوز را سر جایش می نشاند و سومش کیفر است، قوانین کیفری که برای محتکر، برای ربا خور برای حرام خور، برای دزد، برای قمار باز، برای گران فروش و چیزهای دیگر که در نظر گرفته اجرا می شود. این سه عامل با هم حرکت می کند.»

وی خطبة دوم خود را چنین آغاز کرد:

«در رابطه با مسئولیت های مملکتی و کارهای اجتماعی با هیچ کس حتی بچه های خودمان، برادرهای خودمان، و نزدیک ترین افراد خانواده خودمان، هیچ اختصاص و مزیتی در اختیار ما نیست. ... بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، تعادل سیاست امریکا در منطقه به هم خورده، امریکا قبلاً یک مثلث درست کرده بود اسرائیل، مصر، ایران، یعنی شاه، بگین و سادات، البته در کنارشان هم شیطانچه های دیگری هم بودند که در خلیج فارس و جاهای دیگر بودند اردن و امسال اینها که خوب، آنها هم خیلی مهم نبودند. این سه پایگاه اصلی مثلث که شاید رکن مهمش همین ایران زمان شاه بود. انقلاب اسلامی ایران یک ضلع مثلث را از امریکا گرفت و تبدیل کرد به پایگاهی علیه آن دو ضلع دیگر و به خاطر قدرت انقلاب و اسلام خاصیت آن دو ضلع را در هدایت سیاست امریکا تضعیف کرد. امریکا به فکر افتاد که این ضلع را جبران کند. از چند مسیر وارد میدان شد: اول امیدوار بود انقلاب را تبدیل کند به یک جریان غربی - لیبرالیستی که خودبه خود همان خاصیت سادات را داشت، یعنی سادات ثانی در ایران، که در آن شکست خورد. کودتا خواست بکند که به شکل نظامی باز اینجا را تبدیل بکند به پایگاه رسمی خودش، این هم موفق نشد و شکست خورد. جنگ شروع شد که عراق را تحمیل کرد و این تروریسم را هم از داخل به هدف نابودی کامل

ص: 192

خطیب جمعه امروز تهران:

اینکه ما بحث می کنیم از کنترل ثروت، کنترل درآمد جلوگیری از دوقطبی شدن جامعه است.

آن روزی که ایران در خلیج فارس از منبع نفتش محروم بشود، همراه ما همه اروپا از نفت خلیج فارس محروم خواهد شد.

همان طور که با برنامه های سیاسی حساب شده کنفرانس غیر متعهد ها را از بغداد کندیم، آن قدرت را هم در انجام مراحل بعدی که می گوییم داریم.

انقلاب و یا با هدف تضعیف انقلاب [فعال کرد] که این ضلع ناموزون برای امریکا، تا وجود دارد [به دلیل جنگ و تروریسم داخلی] نتواند آن دو ضلع مثلث را نابود بکند و به جای این ضلع [ضلع سوم مثلث یعنی ایران] در جنوب خلیج فارس از کشورهای کوچک منطقه شورایی به وجود بیاورد که آنها بتوانند تا موقعی که این ضلع از اختیارات امریکا بیرون است، آنها با همکاری صدام و اینها بتوانند نقش ضلع دیگر مثلث را ایفا بکنند و سیاست امریکا در جامعه و در منطقه متوازن بشود. این حرکت امریکا بود و تا به حال در این جهت همیشه شکست خورده و شکستش هم معلول بیداری و فداکاری این ملت است و رهبری های قاطع معصوم گونه امام ماست که در لحظات حساس حرکت شد ... در این مرحله اخیر که سوریه و ما لا اقل از بعضی جهات حرکت های مشابه داشتیم و جنوب لبنان کانون بسیار نیرومندی شده بود، برای انقلاب اسلامی، برای اینکه آنجا ششصد هزار فلسطینی بود نزدیک یک میلیون شیعه و بیش از هفتصد، هشتصد هزار مسلمان غیرشیعه اهل سنت و انقلابی های دیگری هم بودند، که لااقل ضد امریکا بودند حالا اگر مسلمان نبودند، ضد امریکا بودند. آن کانون عظیم آنجا فشار می آورد روی یکی از ضلع های مثلث تَرَک خورده امریکا یعنی اسرائیل که از طریق لبنان به شدت تحت فشار بود. سوریه در این وسط نقش اساسی داشت که فشار عراق را از روی جمهوری اسلامی

ص: 193

ایران کم می کرد و روابطش با عراق و بستن لوله های نفت و بستن راه های ترانزیتی، عراق را به زحمت انداخت. امریکا کاملاً احساس کرد که ضلع دوم مثلث هم تحت فشار است و ضلع سوم که حسنی مبارک بود، نمی توانست کاری بکند، او به تنهایی در دنیای عرب نمی توانست مؤثر باشد. امریکا برنامه ای ریخت که اینجا ضمن اینکه ضلع اصلی این پایگاهش را که اسرائیل است نجات دهد آنجا را متحرک کند و پر و بال جمهوری اسلامی را قطع و فشار را روی جمهوری اسلامی زیاد کند و یکی از کانون های خطر را متلاشی کرد یعنی موفق شد فلسطینی های مظلوم و محروم را که مدتی پیش یک بار دیگر تمرکزشان در اردن به هم خورده بود - اینها خوب یادتان است که یک بار متمرکز شدند در اردن که با فاجعه سپتامبر سیاه آنها را متفرق کردند و منتقل کردند به لبنان. تا امروز که اینها دوباره جان گرفته اند و آماده شدند برای کار - حرکت آغاز شد برای متلاشی کردن فلسطینی ها و برای به هم زدن نیروهای در حال انسجام امل و مسلمان های انقلابی لبنان که این حرکت هم در این مرحله تا امروز موفق بوده، البته من این را موفقیت نهایی نمی دانم مثل موفقیت های شاه در بعضی از برنامه هایش می دانم و فشاری که سوریه منتقل می کرد به عراق آنها از آن طرف منتقل کردند به سوریه، یعنی سوریه را از پشت تحت فشار قرار دادند برای اینکه فشاری که از سوریه منتقل می شده به عراق تقلیل پیدا بکند، که طبعاً در این طرف ما هم ضعف آن فشار را از آنجا احساس بکنیم. با فارغ شدن از حرکتی که به صورت نظامی در لبنان انجام دادند اکنون برنامه هایی ریختند که از جبهه های مختلف این سیاست امریکا را سیاست تهاجمی بکنند در منطقه و دارند این کار را می کنند. شما می دانید که در دوران مقاومت فلسطینی ها در لبنان و مردم لبنان هر چه دادشان بلند شد [که] کنفرانس سران عرب تشکیل بشود کسی جواب نداد و تشکیل نشد. خب اگر لازم بود بشود، آن موقع خیلی لازم تر بود. ... کنفرانس می خواهد تشکیل بشود، ریگان یک طرح دارد، تونس یک طرح دارد، کمپ دیوید خودش یک طرحی است که هنوز روحش بر همه اینها حاکم است و آقای فهد هم یک طرح دارد که البته از نظر بنده تا آنجا که مطالعه کرده ام این چهار طرح فقط همان طرح کمپ دیوید است و حرکت کیسنجر است که دارد ادامه پیدا می کند منتها خب زمان فرق می کند، باید یک چیزهایی عوض شود. ... حالا شروع شده به این حرکت که دارند می روند جلو از این طرح پیشنهاد می شود که در کنفرانس سران عرب مسئله جنگ عراق و ایران هم آنجا باید مطرح شود. در این حرکت جدید صدام و حزب بعث حداقل از جنایاتشان تبرئه بشود اگر طلبکار نشود، در این حرکت جدید او را باید تبرئه کنند. اسرائیل را اگر بتوانند

ص: 194

می خواهند به صورت "دوفاکتو"(1) قبول کنند، اگر بتوانند که البته ما معتقدیم چیز غیرممکنی است، ... امروزه در کنار این، یک حرکت مرموزی شروع کرده اند که بخشی از اجرای آن را به عهده صدام گذاشته اند که ایران را در خلیج فارس و در رابطه با نفت تحت فشار قرار بدهد.

عراق از آن طرف آب ها با ابزار دقیقی که در اختیارش گذاشتند - حالا یا روس ها یا فرانسوی ها و یا هر دو - یک موشک پرتاب می کند و می خورد اطراف مثلاً جزیره خارک، یا حالا توی آب می خورد یا توی خشکی می خورد یا به گوشه ای می خورد. موشکی که از 200 کیلومتری بیاید، یک گوشه ای در یک دید با آن موقعیت عراق، این یک حرکت نظامی خیلی دقیقی نیست که هدف گیری کنند که بزنند به منبع یا بزنند به لوله و یا فلان چیز، چیزی نیست و گلوله ای می اندازند، همة خبرگزاری ها و همة بلندگوهای غربی هم این را بزرگش می کنند که عراق حملة هوایی به خارک کرده و کانون نفت ایران را متزلزل کنند این حرکت مرموزانه ای که دنیای غرب شروع کرده و از آن طرف هم عربستان شیرهای نفت را باز کند و ارزان بفروشد و زیاد بدهد و با شرایط مناسب بدهد که ایران را از لحاظ اقتصادی و از لحاظ منبع ارزی تحت فشار قرار بدهند؛ که خوشبختانه نیروهای بیدار ما در منطقه کاملاً مواظب این حرکات هستند و ما گفته ایم که اولاً در گذشته نشان داده ایم که حتی با 200 هزار بشکه نفت هم که صادر کردیم روی پای خود ایستادیم و جنگ را اداره کردیم و ثانیاً مطمئن باشند غربی ها، مخصوصاً مردم غرب، حالا دولت هایشان که خیلی چیزها را می دانند، به مردم غرب می گویم و مخصوصاً مطمئن باشند آن روزی که ایران از منبع نفتش توسط عراق که نمی شود [گفت]، حالا توسط امریکا یا دیگران بخواهد در خلیج فارس از منبع نفتش محروم بشود، همراه ما همه اروپا از نفت خلیج فارس محروم خواهند شد. ما از اول جنگ اعلام کرده ایم که امنیت خلیج فارس را تأمین می کنیم، و این دو سال هم عمل کرده ایم و ناوگان ما از تنگه هرمز تا آخرین نقطه خلیج فارس را تأمین کرده، این کار را می توانیم بکنیم و از عهده مان هم ساخته است و همین طور که می توانیم این امنیت

ص: 195

را تأمین کنیم، یک مقداری دورتر از خلیج فارس را هم می توانیم ناامن کنیم. اگر بنا باشد که ناامن بکنیم و امنیت آنجا را دیگران بخواهند نسبت به ما به هم بزنند، خب ما همان طور که در جنگ بیکار نبودیم، همان طور که قدرتمان را نشان دادیم، همان طور که در سیاست قوی بودیم، همان طور که با برنامه های سیاسی حساب شده کنفرانس غیرمتعهدها و وزرای خارجه غیرمتعهدها را از بغداد کندیم، آن قدرت هم را در انجام مراحل بعدی که می گوییم داریم و در مورد خود جنگ تحمیلی عراق، اگر کنفرانس سران عرب تشکیل شد - که ما هیچ مخالفتی با اصل کنفرانس ها نداریم و ما حتی مدعی هستیم که مسلمان ها باید دورهم بنشینند و شاید به توافقی برسند اما برای مبارزه با اسرائیل و امریکا و جهاد علیه کفر باید دورهم بنشینند - اگر آن کنفرانس تشکیل شد، بدانند که ایران اگر دوباره یک مقداری دارد صبر می کند، به این دلیل دارد صبر می کند که عراق متوجه بشود و شماها متوجه بشوید و حقوق ایران را بدهید و اگر بخواهید لجاجت کنید و خیال کنید که ایران صبور بدون گرفتن حقوقش زیر بار قطعنامه ها و مصوبات شما می رود همان اشتباهات گذشته را تکرار کردید و اگر لازم شد این جمهوری برای آخرین اقدامش و برای خاتمه دادن به جنگ و ایستادن در مقابل توطئه های امریکا، اسرائیل، اردن، مصر و سعودی و دیگران می خواهد آن کار آخر را انجام بدهد آمادگی داریم.

من الان به جوان ها عرض می کنم، به کسانی که تبحر در جنگ دارند عرض می کنم که روزهای حساس و سرنوشت ساز آخرین حرکت مهم جنگ در پیش است و شماها باید در میدان ها حضور داشته باشید که توطئه امریکا و عمالش در منطقه و شیاطین کوچکش در منطقه حسابی برنامه ریزی شده، در میدان سیاست و اقتصاد و نظامی و حرکت هایی که از لبنان شروع کردند و هدفش ایران است و این ضلع اساسی به هم خورده، پایگاه امریکاست که امروز تبدیل به پایگاه مبارزه علیه امریکا شده و اینجا هدف همه است، ما باید در میدان جنگ بعد از آنکه مأیوس شدیم از اینکه کشورهای حامی عراق حاضر نیستند که اقدام جدی در جهت صلح بکنند و می خواهند باز هم وقت کشی بکنند و شرایط نه صلح و نه جنگ باشد و ما را خسته کنند و جنگ فرسایشی ادامه پیدا بکند، ما باید آماده باشیم که در لحظه مناسب ضربه سنگین نهایی خودمان را وارد بکنیم.»(1)

رادیو اسرائیل در واکنش به سخنان امروز آقای هاشمی در نماز جمعۀ تهران، آن را تهدید دوبارۀ ایران دانست و گزارش داد: هاشمی رفسنجانی با اشاره به تهدید عراق دایر بر جلوگیری از صدور نفت ایران از خلیج فارس و حمایت هم پیمانان غربی عراق از این کشور، تهدید کرد که در صورت قطع صادرات نفت ایران، ایران خلیج فارس را به روی نفت کش های خارجی خواهد بست. هاشمی رفسنجانی افزود: ما به غرب هشدار می دهیم، آن روزی که ایران از منابع خود در خلیج فارس محروم شود، همراه با ما، همۀ اروپا از

ص: 196

نفت خلیج فارس محروم خواهد شد. بااین حال، آقای هاشمی رفسنجانی خاطرنشان ساخت که ایران در گذشته ثابت کرده است که با صادرات روزانه 200 هزار بشکه نفت نیز قادر به ادارۀ امور کشور است.»(1)(2)

177

احمد عزیزی قائم مقام وزارت امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران، امروز به دمشق رفت تا دربارۀ تحولات اخیر منطقه و حملات اسرائیل به جنوب لبنان با مقامات سوری تبادل نظر کند. قائم مقام وزیر خارجه در گفت وگویی - که در فرودگاه انجام شد - هدف از سفر خود را تبادل نظر با مقامات کشور سوریه در خصوص حمایت از حقوق مردم مسلمان فلسطین و لبنان اعلام کرد و گفت: روند جریانات در منطقه در جهتی است که امریکا با یاری رژیم های مرتجع و سرسپرده که به بیماری حب نفس و جاه طلبی مبتلا هستند، می کوشد تا اسرائیل به رسمیت شناخته شود و آرمان فلسطین را ملعبۀ دست خود قرار داده و ثمرۀ سال ها مبارزۀ خونین رزمندگان فلسطینی و امت اسلام در منطقه را به باد فنا دهد. در این میان، جمهوری اسلامی ایران از بدو پیروزی انقلاب اسلامی هیچ گاه دست از حمایت از آرمان فلسطین برنداشته، با آنها احساس همدردی نموده، همواره با اسرائیل جنایت کار دشمن بوده است، از هر اقدام و عملی جهت خنثی کردن توطئه های استکبار جهانی کوتاهی نکرده است. این سفر نیز بخشی از همین عقیده است و جمهوری اسلامی ایران ضروری دانسته است که با دوستان انقلاب اسلامی و کشورهایی که رودرروی صهیونیست و امریکا قرار دارند، تبادل نظر کند تا اینکه دست جنایت کار امریکا و اسرائیل را از منطقه کوتاه کند.

عزیزی افزود: در این سفر امکانات مشترک میان جمهوری اسلامی ایران و سوریه جهت خنثی کردن توطئه های امریکا بررسی و هماهنگ خواهد شد و امیدواریم به یاری خدا و تلاش رزمندگان اسلام این توطئه ها با شکست مواجه شود. قائم مقام وزارت امور خارجۀ کشورمان بار دیگر بر آمادگی همه جانبۀ جمهوری اسلامی ایران برای در اختیار گذاشتن نیروهای نظامی ایران به منظور مقابله با دشمن صهیونیستی و همکاری با کشورهایی که صادقانه رودرروی صهیونیست ها قرار دارند، تأکید کرد و گفت: همانطور که نیروهای خود را قبلاً جهت مقابله با

ص: 197

رژیم صهیونیستی اعزام داشته ایم، امروز آمادگی همه گونه همکاری نظامی را داریم و این عمل را وظیفۀ شرعی و انسانی خود در قبال ملت های محروم و مسلمان می دانیم. عزیزی ادامه داد: در این سفر پیرامون گنجاندن طرح ضداسلامی شاه فهد و یا مشابه آن و توطئۀ به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی در کنفرانس فاس، با مقامات سوریه گفت وگو خواهد شد، زیرا این طرح ها نیز بخشی از توطئه های امریکا و رژیم صهیونیستی می باشد.(1)

وی پس از ورود به دمشق، با عبدالحلیم خدام، معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجۀ سوریه، ملاقات و گفت وگو کرد و دربارۀ استمرار حمایت دو کشور از ملت فلسطین و لبنان با وی به تبادل نظر پرداخت و هماهنگی های لازم در این خصوص انجام شد.(2)

معاون وزارت خارجۀ سوریه نیز در گفت وگو با خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز دمشق، با ابراز خشنودی از دیدار آقای عزیزی گفت: طبیعی است که این دیدار از اهمیت خاصی برخوردار است، زیرا در زمانی که امپریالیست و صهیونیست قصد تسلط بر تمامی منطقه را دارند، بین دولت جمهوری اسلامی ایران و سوریه برای اتخاذ یک موضع مشترک در برابر دشمنان دو کشور و دشمنان انقلاب فلسطین، مشورت هایی صورت گیرد و از آنجا که روابط بین دو کشور در حد بسیار خوبی است، امیدواریم این دیدار و دیدارهای دیگر بتواند جهت هماهنگی بیشتر در مورد مسائل جاری بسیار مفید باشد.(3)

178

خبرگزاری فرانسه از تهران گزارش داد که قرار است احمد طالب ابراهیمی وزیر امورخارجه الجزایر، فردا عازم تهران شود و با مقامات ایرانی درباره پایان دادن به جنگ ایران و عراق گفت وگو کند. سفر وزیر خارجة کنونی الجزایر به ایران، در ادامة تلاش های میانجی گرانة محمدصدیق بن یحیی وزیر خارجه سابق الجزایر صورت می گیرد. هواپیمای صدیق بن یحیی، چند ماه قبل که وی برای گفتگوهای صلح عازم ایران بود، به وسیله دو هواپیمای جنگندۀ ناشناس (ارتش عراق) سرنگون شد.(4)

خبرگزاری فرانسه به نقل از منابع دیپلماتیک عرب در تهران اعلام کرد که تلاش الجزایر برای پیشگیری از وخامت بیشتر اوضاع در جنگ ایران و عراق، به درخواست کشورهای عربی منطقه که از گسترش جنگ نگران هستند، انجام می شود. این خبرگزاری گزارش داد: طالب ابراهیمی قبل از این به بغداد و کویت سفر کرده و با مقامات آن کشورها درباره جنگ ایران و عراق به گفت وگو پرداخته بود.

خبرگزاری فرانسه در تشریح موضع ایران دربارة فرستادگان کشورهای دیگر در گزارش خود آورده است: ایرانی ها بارها اعلام کرده اند که فرستادگان کشورهای خارجی را برای توضیح مواضعشان می پذیرند، ولی آنها خاطرنشان می کنند که شرایط ایران باید تأمین شود. این اولین سفر طالب ابراهیمی به تهران است.(5)

ص: 198

179

به گزارش واحد مرکزی خبر از عربستان، امروز وزیر حج عربستان سعودی و حجت الاسلام خوئینی ها نمایندۀ امام و سرپرست حجاج ایرانی با یکدیگر دیدار و دربارۀ مسائل حج گفت وگو کردند. در این دیدار وزیر حج عربستان تأکید کرد که حج باید به دور از مسائل سیاسی انجام شده و فقط در آن به عبادت پرداخته شود.

حجت الاسلام خوئینی ها گفت: بر اساس آیات قرآن کریم، یکی از اهداف این اجتماع عظیم بین مسلمانان، بازگویی مشکلات آنان و یافتن راه حلی برای معضلات آنان است. به عنوان مثال باید در مراسم حج، توطئۀ شناسایی رژیم اسرائیل، حملۀ شوروی به افغانستان، مشکلات و محرومیت های مردم لبنان و فلسطین و مشکلات مسلمانان در بقیۀ نقاط جهان مطرح شده و مسلمانان از آن آگاهی یابند. وی افزود: باید تمام جنایات بر علیه اسلام محکوم شود و خائنین به اسلام معرفی شوند و در این راستا ما از دولت عربستان انتظار داریم که از کنگرۀ بزرگ عبادی - سیاسی حج به نفع اسلام و مسلمین استفاده کند و انتظار نداریم که مانع حرکت عمومی حجاج علیه تجاوزات اسرائیل به سرزمین های اسلامی باشد. در پایان این دیدار، وزیر حج عربستان وعده داد برای رفع بعضی نواقص، اقدامات لازم را انجام دهد.(1)

180

رادیو صوت الجماهیر عراق در برنامۀ امروز خود، در برابر سخنان معاون وزیر نفت ایران مبنی بر بیمه کردن نفت کش هایی که مقصد آنها مبادی صدور نفت ایران است، واکنش نشان داد. این واکنش که با خشم و عصبانیت همراه بود، بیانگر ناکامی عراق در تأمین اهدافش در حمله به نفت کش های حامل نفت ایران است.

رادیو صوت الجماهیر با لحنی تند گزارش داد: «منابع بازار نفت کش ها در لندن، تعهد رژیم ایران به بیمه کردن کشتی هایی که رهسپار جزیرۀ خارک می شوند را یک تعهد مسخره، خنده آور و غیرواقعی توصیف کرده اند. رژیم ایران، روز قبل، تعهد خود را برای بیمه کردن کشتی هایی که رهسپار جزیرۀ خارک می شوند، با نرخ بیمۀ یک درصد از ارزش کشتی و محمولۀ آن، اعلام کرده بود تا از این طریق بتواند صاحبان کشتی ها و شرکت های کشتی رانی را به پذیرفتن حرکت به سوی این جزیره که تأسیسات نفتی آن در معرض بمباران مؤثر هواپیماهای نیروی هوایی جسور ما قرار گرفته و باعث انهدام قسمت های عمده ای از آنها شده بود، متمایل سازد. این منابع به خبرگزاری عراق تأکید کرده اند که تعهد جدید ایران به طور آشکار عدم توانایی رژیم ایران به تحمل بار سنگین بیمه، بدون اتکا به بازار بیمۀ جهانی که اطمینان خود را به وعده های رژیم مذکور از دست داده است، نشان می دهد. منابع فوق اضافه می کنند که تصمیم رژیم ایران برای جذب کشتی ها از این راه، همچنین سنگینی خسارات وارده به رژیم در

ص: 199

اثر حملۀ هواپیماهای عراقی به تأسیسات نفتی جزیرۀ خارک و تأثیر هشدار عراق به کشتی های خارجی نسبت به نزدیک شدن به این جزیره را منعکس می سازد. این منابع توضیح داده اند، نرخ بیمۀ اعلام شده از سوی رژیم ایران در کنار کاهش قیمت های نفت این رژیم به سطحی به مراتب کمتر از سطح قیمت های تعیین شده از طرف اوپک، نمی تواند صاحبان کشتی ها و یا شرکت های کشتی رانی را به ریسک کردن و حرکت به سوی خارک، تشویق کند، چون نرخ بیمه به 5/7 درصد افزایش یافته است.»(1)

در این خصوص، رادیو امریکا نیز بدون اظهارنظر خاصی، فقط به انعکاس خبر اقدام ایران پرداخت و گفت: «ایران به تمامی نفت کش های خارجی که از تأسیسات نفتی جزیرۀ خارک استفاده می کنند، پیشنهاد کرد که آنها را بیمه کند. عباس هنردوست معاون وزارت نفت رژیم جمهوری اسلامی، دیروز این خبر را در تهران اعلام کرد و گفت: شرکت بیمۀ دولت ایران، تمامی نفت کش ها را به نرخ یک درصد ارزش نفت کش و محموله اش بیمه خواهد کرد.»(2)

ضمیمه گزارش 170

متن کامل نامه کاردار عراق در سازمان ملل خطاب به دبیرکل این سازمان، به این شرح است:

- شماره سند شورای امنیت: S/15387

- شماره سند مجمع عمومی: A/37/428

- 8 سپتامبر 1982 ( 17 شهریور 1361)

«نامه مورخ 3 سپتامبر 1982 کاردار موقت هیئت نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیرکل

بنا به اطلاع دولت متبوعم، احتراماً مطالب ذیل را به اطلاع جناب عالی می رسانم:

1- هنوز از تصویب قطعنامه 514 (1982) شورای امنیت در مورد مناقشه ایران و عراق مدت زمانی نگذشته است که ایران اقدام تجاوزگرانه ای را در مقیاسی وسیع در خاک عراق و در منطقه شرق بصره در ساعت 22:10 (به وقت محلی) در شب 13 جولای 1982 آغاز کرد.

در این اقدام تجاوزگرانه، علاوه بر به کارگیری دو لشکر زرهی و یک لشکر مکانیزه، 15 هزار نیروی داوطلب نظامی و اعضای سپاه [امام] خمینی نیز شرکت داشتند. پس از اینکه نیروهای متجاوز ایران از مواضع دفاعی نیروهای عراقی از عرض و عمق 10 کیلومتری مرز عبور کردند، نیروهای عراقی متوجه حمله شده و در ساعت 9:45 ( به وقت محلی) مورخ 14 جولای شروع به ضد حمله نمودند که در ساعت 15 ( به وقت محلی) موفق شدند خاک عراق را از متجاوزان ایران پاکسازی کنند.

2- در ساعت 23 (به وقت محلی) در شب 16/17 جولای، ایران دومین حملة تجاوزگرانة خود را علیه خاک عراق در همان منطقه آغاز کرد و نیروهای نظامی ایران با بقایای دو لشکر زرهی و لشکر مکانیزه که در حملة نخست استفاده شده و یک لشکر پیاده نظام، به علاوه با تقریباً 12 هزار داوطلب و اعضای سپاه [امام] خمینی شروع به پیشروی کردند. در ساعت 5:30 ( به وقت محلی) مورخ 17 جولای، نیروهای مسلح عراق، ضد حمله ای را علیه نیروهای متجاوز ایرانی آغاز کردند که با متوقف ساختن پیشروی آنها، حملاتشان را دفع کردند. پس از نبرد که چندین ساعت طول کشید، نیروهای عراقی متجاوز را از بین برده و از مرز بیرون راندند.

ص: 200

3- در ساعت 22:10 (به وقت محلی) در شب 21/22 جولای، ایران سومین عملیات تجاوزگرانه علیه خاک عراق را مرتکب شده و نیروهای نظامی این کشور شامل لشکرهای زرهی، مکانیزه و پیاده و تقریباً با 12 هزار داوطلب و اعضای سپاه [امام] خمینی در منطه شرق بصره شروع به پیشروی کردند. در ابتدا از مواضع دفاعی نیروهای مسلح عراق در منطقه محدودی عبور کردند. پس از آن نیروهای عراق اقدام به دفاع نموده و حملات ایران را متوقف ساختند، آنها در ساعت: 6 ( به وقت محلی) مورخ 22 جولای ضد حمله ای را آغاز کردند و نیروهای متجاوز ایران را به محاصره درآوردند و اکثر واحدهای آنان را از بین برده و بقیه به سوی مرز متواری شدند. این نبرد تا ساعت 15 (به وقت محلی) در همان روز طول کشید.

4- در ساعت 23:30 (به وقت محلی) در شب 23/24 جولای، ایران چهارمین حملة تجاوزگرانة خود را در منطقه شرق بصره آغاز کرد و نیروهای مسلح ایران در این حمله دو لشکر مکانیزه و پیاده و تقریباً 3 هزار داوطلب و اعضای سپاه [امام] خمینی را به کار گرفتند. نیروهای مدافع عراقی حملات را دفع کردند. این نبرد تا ساعت 7:30 (به وقت محلی) مورخ 24 جولای طول کشید و نیروهای متجاوز ایران وادار به عقب نشینی شدند.

5- در ساعت 22:05 (به وقت محلی) در شب 28/29 جولای، نیروهای مسلح ایران پنجمین حملة تجاوزگرانة خود را علیه خاک عراق در منطقه شرق بصره آغاز کردند و شروع به حمله به مقیاس وسیع نمودند که در آن یک لشکر پیاده نظام و نیروهای زرهی و مکانیزه و تقریباً 15 تا 20 هزار دواطلب و اعضای سپاه [امام] خمینی در آن شرکت داشتند.

نیروهای متجاوز ایران با شکستن مواضع دفاعی عراق، جبهه ای به عرض 4 کیلومتر و عمق 7 کیلومتر گشودند، پس از نبرد سبعانه که تلفات سنگین بر جای گذاشت، نیروهای مدافع نظامی عراق حملات ایران را متوقف ساخته و نیروهای متجاوز ایران را به محاصره درآوردند. در ساعت 6:00 (به وقت محلی) مورخ 29 جولای، نیروهای مدافع عراقی شروع به ضد حمله نمودند تا واحدهای متجاوز ایرانی را از بین ببرند. این نبرد تا ساعت 5:30 (به وقت محلی) مورخ 30 جولای طول کشید. نیروهای مدافع عراقی اکثر نیروهای متجاوز ایرانی را از بین بردند و بقایای آنها به سمت مرز رانده شدند. خسارات جانی و مالی در 5 مرحله عملیات های تجاوزگرانه مذکور ایران به شرح ذیل است:

الف) 28100 تن کشته و تعداد زیادی مجروح و اسیر شدند.

ب) انهدام 300 تانک و به غنیمت گرفتن 65 تانک.

ج) انهدام 107 نفربر زرهی و به غنیمت گرفتن 26 نفربر.

د) انهدام 170 خودروی متفرقه.

ﻫ) ساقط کردن چهار جنگنده و یک هلی کوپتر.

و) به غنیمت گرفتن مقادیر زیادی سلاح سبک و نیمه سنگین، مهمات و اقلام دیگر به طور سالم.

در این فرصت مایلم توجه جنابعالی را به این حقیقت جلب نمایم که از زمانی که ایران تجاوزاتش را علیه عراق در تاریخ 4 سپتامبر 1980 آغاز کرد، موضع عراق به سمت مذاکره و حل و فصل صلح جویانه مناقشه بوده و هنوز هم بر همین اساس است. عراق این موضع را با پذیرش قطعنامه 479 (1980) و 514 (1982) تأیید کرده است و همکاری صادقانه اش را با کلیه تلاش های بین المللی که جهت خاتمه بخشیدن به مناقشه نظامی که ایران تحمیل کرده به عمل آورده و در مورد هرگونه ابتکار صلحی که از نخستین روزهای شروع این مناقشه نظامی مطرح شده اعلام همکاری نموده است. اگر ایران به این اقدامات صلح جویانه که به تفضیل در مجامع بین المللی در موارد بسیاری و به در ویژه شورای امنیت و مجمع عمومی مطرح شده، وقعی ننهاده، بیانگر این واقعیت است که این رژیم با متهم کردن عراق به تجاوزات نظامی به توسعه ارضی خود ادامه می دهد که نقض تعهدات ایران به منشور سازمان ملل و حقوق بین المللی می باشد. این حقیقتی است که عراق در موارد بسیاری در این باره بیان کرده است و در اظهارات مقامات ایرانی مبنی بر اینکه اعلام داشته اند که راه حل آنها اشغال عراق است، صحه گذاشته و تجاوزات خود از جمله پنج عملیات نظامی مذکور را انجام داده اند. یادآور می شود که هیچ حادثه ای نبوده که ایران در آن تلاش نداشته باشد

ص: 201

که از مرزهای عراق عبور کند و خاک عراق را اشغال نکند و عملیات های مزبور درست در زمانی واقع شد که صهیونیست ها محاصره بیروت را کامل کرده و شهر را بمباران می کردند، به خاطر اینکه سلاح های دو طرف همانند بوده و همکاری میان آن دو وجود دارد. خرسندی صهیونیست ها از تحلیل قوای نظامی عراق آشکارا ابراز شده و رضایت صهیونیست ها از مشغول بودن به جنگ از سوی هیچ مقام صهیونیستی پنهان نمانده است. هیچ دلیل متقاعد کننده تر از این وجود ندارد که هدف اولیة [امام] خمینی بر عراق متمرکز شده و هدف نخست آزادسازی بیت المقدس یا فلسطین به صورتی که مقامات ایرانی قبلاً ادعا می کردند، نیست.

اصرار رژیم ایران در سیاست جنگی خود، گسترش و رد تلاش های صلح بین المللی بوده که تهدید جدی برای امنیت و ثبات منطقه به شمار می رود که یکی از حساس ترین مناطق در جهان می باشد. همچنین این منازعات به وضوح مغایر با مفاد منشور سازمان ملل و حقوق بین المللی است و عراق در دفاع از حقوق قانونی خود مُصِر می باشد.

زهیر ابراهیم محمد - جانشین نمایندگی دائم جمهوری عراق در سازمان ملل»(1)

ص: 202

یونایتدپرس نیز با اعلام این خبر گزارش داد: «خبرگزاری عراق به نقل از بیانیه های نظامی گزارش داد نیروهای عراق اجرای تهدید دولت این کشور مبنی بر بمباران تانکرهای نفتی که به 7 منطقه ممنوعه نظامی در جزیره خارک و سایر مناطق ایران در سواحل خلیج [فارس] نزدیک شوند را آغاز کرده اند.»(1)

در همین حال رادیو صدای آمریکا اعلام کرد: «یکی از مقامات ارشد وزارت نفت ایران گزارش مربوط به وارد شدن خسارت و یا منهدم شدن کشتی های خارجی را در خلیج فارس تکذیب کرد و گفت: در حال حاضر چهار نفت کش خارجی در بندر خارک لنگر انداخته اند.» بنابر گزارش رادیو آمریکا شرکت های کشتی رانی بین المللی نیز هنوز گزارش خبرگزاری عراق را تأیید نکرده اند.(2)

184

فرماندۀ نیروهای ارتش خلقی عراق اعلام کرد: همۀ امکانات لازم را برای یک جنگ دامنه دار فراهم خواهیم کرد و نیروهای ارتش خلقی را تا پایان سال جاری به پنج میلیون نفر خواهیم رساند.

طه یاسین رمضان، فرماندۀ ارتش خلقی عراق (جیش الشعبی)، معاون نخست وزیر و عضو شورای فرماندهی انقلاب، در سخنانی به مناسبت 4سپتامبر (13شهریور)، در مراسم دومین سالگرد آغاز جنگ ایران و عراق،(3) گفت: عراق همۀ امکانات لازم را برای یک جنگ دامنه دار فراهم خواهد کرد. وی که در مصاحبه ای با خبرگزاری عراق شرکت کرده بود، بیان کرد: جنگ قادسیۀ صدام در طول تاریخ ملت عرب بی سابقه است و این جنگ باید در سرنوشت اعراب نقش سازنده ای ایفا کند. وی دربارۀ اقدامات آیندۀ عراق برای ادامۀ جنگ گفت: تعداد نیروهای ارتش خلقی عراق تا پایان سال جاری به پنج میلیون نفر خواهد رسید و علاوه بر آن، همۀ امکانات لازم را برای یک جنگ دامنه دار فراهم خواهیم کرد. درعین حال طالب صلح نیز هستیم.(4) طه یاسین رمضان، به مناسبت این روز، فاز اول و دوم فرودگاه بین المللی صدام حسین را که 800 میلیون دلار برای احداث آن هزینه شده است، افتتاح کرد.*(5)(6)

185

در استان آذربایجان غربی، گروهی از عناصر مسلح شورشی، به نیروهای تأمین جادۀ مهاباد - ارومیه حمله کردند. بلافاصله پس از این حمله، نیروهای گروه ضربت منطقه به کمک این نیروها شتافتند و عناصر شورشی را محاصره کردند. در نتیجۀ این درگیری11تن از مهاجمان کشته و 2تن از نیروهای خودی نیز شهید شدند.(7)

ص: 204

همچنین در درگیری دیگری بین عناصر مسلح غیرقانونی و نیروهای خودی در سه راهی قمر قلعه، در شمال مهاباد، تعداد زیادی از نیروهای تجزیه طلب کشته شدند. از نیروهای خودی نیز یک تن شهید و 5 نفر دیگر زخمی شدند.(1)

در شمال شهر سلماس نیز افرد مسلح حزب دمکرات کردستان در یک عملیات شبانه به یک گروه راه سازی در روستای چهارستون، 24 کیلومتری شمال غربی سلماس حمله کردند و هفت دستگاه راه سازی را آتش زدند.(2)

186

اقدامات تیم های ترور سازمان مجاهدین خلق امروز نیز ادامه یافت و تروریست ها در چند عملیات ترور 4 تن از مردم عادی را شهید و یک نفر را نیز مجروح کردند. شرح ترورهای انجام شده به دست عناصر این سازمان چنین است:

1- در خیابان وحیدیه، ایستگاه درختی، یک شاگرد رنگ فروشی با اسلحه گرم، هدف تیراندازی دو تن از عناصر مسلح سازمان مجاهدین قرار گرفت و مجروح شد. وی پس از انتقال به بیمارستان جرجانی، در خیابان دماوند به شهادت رسید.(3)

2- در خیابان شمس آباد یک نفر هدف تیراندازی سه تن از عناصر مسلح سازمان مجاهدین قرار گرفت و شهید شد.(4)

3- دو تن از عناصر مسلح سازمان مجاهدین خلق امروز پس از ربودن اتومبیلی در حوالی خیابان سهروردی، با استفاده از آن صاحب یک مغازة الکتریکی را در خیابان اندیشه (انتهای سهروردی) به شهادت رساندند.(5)

4- یک تیم ترور این سازمان یکی از کارمندان آتش نشانی مجلس شورای اسلامی را هدف حمله قرار داده و به شهادت رساند.(6)

5- خواربار فروشی در خیابان سی متری نارمک، چهارراه تلفن خانه، خیابان محبان، هدف تیراندازی دو تن از اعضای مسلح سازمان مجاهدین خلق قرار گرفت و از ناحیۀ کتف و چانه مجروح و به بیمارستان 17 شهریور منتقل گردید.(7)

187

نیروهای امنیتی ایران در شهرهای شیراز، پاوه و سنندج تعدادی از عناصر وابسته به سازمان مجاهدین خلق را دستگیر کردند.

در شیراز در یک درگیری در خیابان نمازی این شهر، بین نیروهای گشت سپاه و یک تیم عملیاتی سازمان مجاهدین خلق، یک تن از افراد این سازمان دستگیر شد و 2 نفر دیگر متواری شدند. از شخص دستگیرشده یک کلت به دست آمد.(8)

استانداری باختران نیز گزارش داد: در طول هفتۀ گذشته یک تیم تشکیلاتی سازمان مجاهدین خلق در پاوه و سنندج دستگیر شدند. دستگیری آنها این طور بود که مسئول این

ص: 205

تیم با فردی که قبلاً در رده های بالا با سازمان همکاری داشت تماس می گیرد و درخواست همکاری می کند. این فرد که پس از ندامت به صورت مخفی با سپاه همکاری می کرد، اطلاعات مربوطه را در اختیار سپاه سنندج قرار می دهد و بدین ترتیب همۀ افراد این هستۀ تشکیلاتی دستگیر می شوند.(1)

188

تعدادی از عناصر وابسته به سازمان مجاهدین خلق که با حمایت دولت افغانستان در این کشور مستقر شده اند، مشغول فعالیت علیه ایران هستند. بنابر برخی اطلاعات، 25 نفر از دختران عضو این سازمان در هرات و 35 نفر از پسران عضو سازمان در کابل که همگی از طرف دولت افغانستان مسلح شده و به رتبة سرعسگری ارتقا یافته اند، تحت حمایت دولت این کشور، به فعالیت علیه ایران مشغول هستند.(2)

189

آیت الله خامنه ای رئیس جمهور، در دیدار با فرماندهان نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران اظهار داشت: «قصد داریم دشمن را آن قدر از مرزهای خود دور کنیم که مطمئن باشیم امنیت مرزهایمان تأمین شده است.»

رئیس جمهور با رد ادعای عراق، مبنی بر عقب نشینی از خاک ایران گفت: «آنها به جایی عقب نشینی کرده اند که بتوانند بر مواضع ما مسلط باشند و ما به هیچ وجه آن را عقب نشینی نمی دانیم و چون چنین است حق دفاع از حقوق تضییع شده همچنان متعلق به ما است و دفاع را حق مسلم خود می دانیم. دشمن به ما نشان داده است که فقط زبان زور را می فهمد و مایل است که با همین زبان با او مقابله شود. اگر به جز زبان زور، زبان دیگری را می فهمید ما نیز از آن استقبال می کردیم.»

رئیس شورای عالی دفاع، دربارۀ توان دفاعی ایران اظهار داشت: «همان طور که قبلاً هم اعلام کرده ایم، این قدرت را در خود می بینیم که در هر نقطه ای از این خط مستمر جبهه که اراده کنیم، وارد شده و هر هدفی را که با تأمین منافع، منطبق باشد، تصرف می کنیم.» وی با تأکید بر اینکه ایران احتیاجی حتی به یک وجب از خاک عراق هم ندارد، افزود: «ما این حق و قصد را داریم که دشمن را آنقدر از مرزهای خود دور کنیم که مطمئن باشیم، امنیت مرزهایمان تأمین شده است.»

ص: 206

رئیس جمهور ضمن یادآوری اقدامات جنایتکارانۀ دشمن در بمباران و گلوله باران مناطق مسکونی ایران، آن را خصلت و خوی تجاوزکاران دانست و با اشاره به نجیبانه و مسلمانانه جنگیدن ارتش ایران گفت: «شما بر سر مردم بصره، خانقین و دیگر شهرها و روستاهای مرزی عراق، گلولۀ توپ و مواد آتش زا نریختید ... این روح و مسلمانانه جنگیدن را که خمیرة بزرگ آن، این است که نه ظلم می کنیم و نه زیر بار ظلم می رویم، نه تجاوز می کنیم و نه زیر بار تجاوز می رویم، در همه افراد زیر نظر خود تقویت کنید.»(1)

همچنین آیت الله خامنه ای در پیامی به قذافی رئیس جمهور لیبی، سالگرد انقلاب آن کشور را به وی و ملت لیبی تبریک گفت. رئیس جمهور در قسمتی از این پیام با اشاره به فعالیت اخیر سران برخی از کشورهای عربی برای به رسمیت شناختن اسرائیل، تنها راه امیدبخش و روشن را، وحدت و اقدامات هماهنگ، هم جهت و انقلابی میان کشورهایی دانست که صادقانه سیاست ضد امپریالیزم را اتخاذ می کنند و آن را تنها اصل امکان برقراری صلح در منطقه و جهان می دانند.(2)

190

اوضاع جبهه های جنگ، اهمیت جزیرة خارک برای ایران، وضعیت نیروهای ایرانی در سوریه، پیشنهادهای وزیر خارجۀ الجزایر، تحرکات آیندۀ نیروهای ایران در جبهه ها و پیش بینی برگزار نشدن جلسة وزیران خارجۀ کشورهای عضو غیرمتعهدها در بغداد، از جمله موضوع هایی بود که آقای هاشمی رفسنجانی نمایندة امام در شورای عالی دفاع پس از پایان جلسۀ امشب شورا، دربارة آنها سخن گفت. در این جلسه که به ریاست آیت الله خامنه ای رئیس جمهور و با شرکت حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی نمایندۀ امام در شورای عالی دفاع، مهندس موسوی نخست وزیر، سرتیپ ظهیرنژاد رئیس ستاد مشترک ارتش، سرهنگ سلیمی وزیر دفاع، محسن رضایی فرماندۀ کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تشکیل شد، علی شمخانی قائم مقام سپاه پاسداران، حجت الاسلام سیداحمد خمینی، دکتر ولایتی وزیر امور خارجه و کمال خرازی سرپرست ستاد تبلیغات جبهه و جنگ نیز حضور داشتند.

آقای هاشمی رفسنجانی نماینده امام در شورای عالی دفاع پس از پایان این جلسه، دربارۀ مسائل مطرح شده در شورای عالی دفاع گفت: «گزارشی از وضع جبهه های جنوب و غرب و جبهه های مرکزی به جلسه ارائه شد.(3) با توجه به بیرون راندن

ص: 207

فلسطینی ها از لبنان گزارشی نیز در مورد نیروهای ما که در رابطه با اشغال لبنان به سوریه اعزام شده اند، داشتیم. دکتر ولایتی هم گزارشی از اظهارات وزیر خارجه الجزایر به جلسه ارائه داد.» وی افزود: «در مورد حرکات آینده در جبهه ها مقداری بحث شد و تصمیماتی اتخاذ شد. در رابطه با تهیه تجهیزات و امکانات جنگ نیز در این جلسه گفتگو کردیم.»

آقای هاشمی دربارۀ مطالب ارائه شده از سوی سفیر الجزایر گفت: «ایشان خیلی مطلب دارند من جمله در رابطه با بیانیه الجزایر. چون آنها واسطه هستند. در رابطه با شرایط ما برای ختم جنگ نیز ایشان پیشنهادهایی داشتند که در [جلسه] مطرح شد و پس از بحث و گفتگو قرار شد خدمت امام هم عرض کنیم تا نظر ایشان را هم بدانیم.» وی در مورد تطابق پیشنهادهای وزیر خارجه الجزایر با شرایط ایران اظهار داشت: «هنوز این پیشنهادها با شرایط ما منطبق نیست، اما مقداری جلوتر آمده اند.»

نماینده امام در شورای عالی دفاع درباره حملات عراق به جزیرة خارک گفت: «همانطور که در نماز جمعه گفتم به جزیره خارک حمله هوایی نمی شود و تنها از راه دور موشک پرتاب می کنند آن هم بی هدف و این عمل ارزش نظامی ندارد. فرضاً صد موشک که پرتاب می کنند، تصادفاً ممکن است یکی از آنها به جایی بخورد و خسارتی داشته باشد و بقیه در بیابان می افتند یا در روی آب. این عمل تازگی ندارد و مدت هاست که عراقی ها به طرف جزیره خارک موشک پرتاب می کنند؛ ولی آنچه تازگی دارد، هیاهو راه انداختن بر سر این مسئله است. غربی ها مخصوصاً هیاهو راه انداختند که کشتی ها را بترسانند که آنها نیایند و بارگیری کنند، ولی تا به حال نتوانسته اند به هدفشان برسند یعنی هنوز کشتی ها می آیند و بارگیری می کنند.» هاشمی رفسنجانی با بیان اینکه شرکت های حمل و نقل مطمئن باشند و بدانند که خطری نیست، افزود: «بیمه ایران هم حاضر شد کشتی ها را بیمه کند و با این پیشنهاد دیگر شرکت های بیمه هم بهانه ای نخواهند داشت. به هرحال مسئله مهمی در خارک نداریم. در آنجا پدافند ما بسیار خوب است و فضا را تا اعماق حفظ می کنیم و هیچ هواپیمایی جرأت نزدیک شدن به آنجا را ندارد و این ادعای بمباران هوایی به کلی دروغ است و هر هواپیمایی به فاصله خیلی دور از خارک هم برسد، سقوط می کند.»

ص: 208

نماینده امام در شورای عالی دفاع درباره شایعه مسدود شدن تنگه هرمز از طرف ایران گفت: «ما یک مطلبی را که می گوییم آنها آن طور که خودشان میل دارند تفسیر می کنند. اوایل جنگ هم یک بار گفتند ایران ممکن است بخواهد تنگه هرمز را ببندد. خلیج فارس برای ما یک نقطه حیاتی است. خود ما مایل نیستیم خلیج فارس ناامن باشد یا تنگه هرمز مسدود شود. حرف ما این بود که اگر قدرت های دشمن بخواهند خلیج فارس و منابع آن را ناامن کنند، در آن صورت که امنیت خلیج فارس برای دیگران محفوظ باشد و برای ما نباشد، این دیگر برای ما معقول نیست. ... ما نگفتیم که تنگه را مسدود می کنیم، گفتیم آن منطقه را ناامن می کنیم که نتوانند نفت ببرند. ما در آنجا غیر از نفت منابع دیگری داریم و آنجا باید باز باشد.»

حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی درباره خروج فلسطینی ها از لبنان و طرح ریگان گفت: «مسئله فلسطین خاموش نمی شود. خروج فلسطینی ها از لبنان ضربه ای بود و ما فرصتی را از دست دادیم. ... در حال حاضر قسمت عمده نیروهایشان در سوریه است و تجمع آنها کار مشکلی نیست. ... تا اسرائیل در منطقه وجود دارد آتش مبارزه با صهیونیسم خاموش نمی شود و هر وقت مقداری خاکستر روی آن می ریزند پس از مدتی شعله می کشد. ... همه این جریانات [طرح ریگان و طرح های عربی] شناسایی، رسمیت اسرئیل و قبول اصل وجود چیزی به نام دولت اسرائیل را دنبال می کنند و اگر به این نقطه هم برسند برایشان موفقیت بزرگی است.» وی درباره نیروهای اعزامی ایران به سوریه نیز اظهار داشت: «وضع لبنان هنوز مقداری مبهم است و مسئله قدر مسلم به این زودی خاتمه پیدا نخواهد کرد... با توجه به مقتضیات آینده در این باره تصمیم خواهیم گرفت.»

آقای هاشمی درباره تشکیل کنفرانس وزرای خارجه و سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد گفت: «کاملاً روشن شده که کنفرانس سران و وزرای خارجه نمی تواند در بغداد تشکیل شود و اگر روزی دوباره فکر این مسئله مطرح شود، ما نخواهیم گذاشت. اما اینکه کجا باشد به نظر من تا به حال مناسب ترین محل همان دهلی است و مخالفت جدی هم تا به حال با برگزاری کنفرانس در دهلی دیده نشده است. روی هم رفته پیش بینی من این است که کنفرانس در دهلی تشکیل خواهد شد.»

نماینده امام در شورای عالی دفاع درباره حرکت آینده در جبهه های جنگ اظهار داشت: «ما فکر می کنیم که عراق تسلیم حق نمی شود و حامیان عراق هم نمی گذارند تسلیم شود. ما همان طور که از ابتدا هم گفته ایم ترجیح می دهیم این جنگ هرچه زودتر تمام شود و این کشتار ادامه پیدا نکند. ... هر یک از این عملیات ها انجام نشوند و به صلح برسیم بهتر است؛ منتهی ما حاضر نیستیم دست از شرایطمان برداریم. ما سیاست گذشته مان را هنوز ادامه می دهیم، وقتی که حرکتی می کنیم، مهلتی می دهیم، مخصوصاً این روزها که در نیجر

ص: 209

صحبت شده و تلاش می کنند و دنبال این هستند که نظرات را به هم نزدیک کنند. ما مقداری دست نگه داشتیم برای اینکه این مهلت را باز داده باشیم که اگر واقعاً کسانی هستند و می خواهند جنگ را خاتمه دهند، جنگ بدون خونریزی بیشتر خاتمه پیدا کند. ولی تجربه به ما نشان می دهد که عراق یا خودش نمی خواهد و یا حامیانش نمی گذارند تسلیم حق شود. لذا به پیروی از امام که دستور دادند مردم به جبهه بروند، من تقاضا کردم که مردم به جبهه بروند و آماده باشند و وقتی که خوب روشن شد و همه دنیا فهمیدند این عراق است که حاضر نیست تسلیم حق شود ما جنگ را با قوه رزمی مان تمام می کنیم. ... ولی جنگ را به نقطه ای که [درعراق] اهالی غیرنظامی دارد نمی کشانیم.»(1)

191

نمایندگان امام در سپاه به همراه شورای فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیش از ظهر امروز با آیت الله منتظری دیدار کردند. به گزارش واحد مرکزی خبر از قم حجت الاسلام طاهری خرم آبادی و حجت الاسلام محلاتی به همراه اعضای شورای عالی فرماندهی سپاه در این دیدار حضور داشتند و در زمینه مسائل مربوط به جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و آخرین وضعیت جبهه های نبرد گفت و گو کردند.(2)

192

مهندس میرحسین موسوی نخست وزیر، در سمینار مجامع هماهنگ کنندة برنامه های بخشی - منطقه ای درباره نقش مهم جمهوری اسلامی در منطقه و جهان اسلام و دلیل پشتیبانی کشورهای عرب منطقه از حکومت عراق و تدابیر مسئولان جمهوری اسلامی در برنامه ریزی های کلان، با توجه به شرایط حساس سیاسی سخن گفت. بخش هایی از گفته های نخست وزیر چنین است: «این گردهمایی هنگامی صورت می گیرد که توطئه ها در منطقه اوج گرفته است. همان طور که واقف هستید در دو سه ماهة اخیر برای شکستن مقاومت فلسطین و تثبیت صهیونیسم و نفوذ امپریالیسم در منطقه دشمنان ما گام های بزرگی برداشتند. همین روزها کنفرانسی در فاس برگزار می شود که هدف، تثبیت این قدم هاست. ... کشورهای مترقی عرب که داعیة مبارزه با امپریالیسم و صهیونیسم را دارند در شرایط سختی قرار گرفتند و این مسئله را می توان با نگاهی به موقعیت کنونی سوریه دریافت. ... امریکا دریافته است که انقلاب اسلامی ما، می تواند به اقشار مسلمانان جهان وحدت ببخشد و آنها را هدایت کند به اینکه مسلمانان جهان، دشمن واقعی خود را بشناسند.» نخست وزیر افزود: «طبیعی است که انقلاب ما پس از فائق آمدن بر تجاوز صدام به مبارزه با اسرائیل، بُعد استراتژیک خواهد داد. بنابراین، امریکا سعی می کند در جنبه های مختلف نظامی، فرهنگی، سیاسی، تبلیغاتی و اقتصادی توسط ایادی داخلی و خارجی خود بر ما فشار وارد کند. [عراق] در زمینه نظامی با تمام قدرت حمایت می شود. کشورهای ارتجاعی وابسته به امریکا، مبالغی از فروش نفت خود را به

ص: 210

عراق می دهند، زیرا می دانند متلاشی شدن صدام تمام نقشه های امریکا را برهم خواهد زد. از سوی دیگر ایادی وابسته به امریکا در داخل، پس از مأیوس شدن از این تز که می توانند با به شهادت رساندن مسئولین، انقلاب را به شکست بکشانند، با به شهادت رساندن مردم عادی در خیابان ها، در عمل گرایش واقعی خود را برای خدمت به امریکا و نابودی انقلاب اسلامی به اثبات می رساندند، غافل از آنکه در طول تاریخ هرگاه نیرویی در مقابل ملتی با ایمان قرار گرفته، شکست خورده است.» وی افزود: «از سوی دیگر، در خلیج فارس رژیم عراق با موشک هایی که از فرانسه گرفته، چیزهایی پرتاب می کند که اثری هم ندارد، اما سر و صدای تبلیغات غرب بلند شده است. این امر همان استقرار محاصرة اقتصادی و کوشش برای ضربه زدن به اقتصاد ما را معنی می دهد. حتی توطئه به حدی است که هنوز عراق مسئله را مطرح نکرده، رادیو بی.بی.سی و صدای امریکا از ناامنی خلیج فارس دم می زنند. ما توطئه های گوناگون آنها را دیده ایم و یقیناً این هم آخرین آنها نخواهد بود. اما در میان این آشفتگی ها و توطئه ها که هر ملتی را به خود مشغول می ساخت، شروع به برنامه ریزی کردیم. ما می خواهیم نگاهی به دورترها داشته باشیم. ... ما علی رغم میل امپریالیسم به مشغول نگه داشتن ملت ایران به دفع توطئه ها و از سر رد کردن کودتاهای عوامل سیا، از قبیل قطب زاده و بنی صدر، توانسته ایم در میان آتش و خون و محاصرة اقتصادی، اقدام به برنامه ریزی کنیم. من فکر نمی کنم هیچ نظامی با وجود این گونه مسائل، بتواند ضمن درگیری، به فکر 5، 10 و 20 سال آیندة خود باشد. این چیزی بود که ابرقدرت ها و ایادی شان نیز در برنامه هایشان پیش بینی نکرده بودند. به همین علت دائم در تحلیل ها و روزنامه های خود خبر از ورشکستگی اقتصادی ایران می دادند. اتمام ذخیرة ارزی، خوابیدن کارخانجات و نابودی کشاورزی ایران را اعلام می کردند. نشریات آنها بارها اعلام کردند، جمهوری اسلامی ایران با افکار فناتیک و ارتجاعی خود قدرت برنامه ریزی و روبه رو شدن با مسائل اقتصادی را ندارد و نمی تواند از ابزار لازم استفاده کند. اما ملت ما نشان داد که با پایبندی به ارزش های الهی که تنها راه تکامل انسان در جهان است، با ابزار و دستاوردهای تمدن بشری روبه رو شده و توانسته آن را در خدمت سعادت انسان ها و به خصوص مستضعفین جامعه به کار گیرد. ... همه باید دقیقاً به این مسئله توجه کنند که حداکثر امکانات، متناسب با نیازهای ملی به کار گرفته شود و خط حاکم در این به کارگیری، حمایت از محرومان جامعه باشد.»(1)

193

امروز احمد طالب ابراهیمی وزیر امور خارجة الجزایر در رأس یک هیئت سیاسی برای گفت وگو با مقامات ایران و تسلیم پیام شاذلی بن جدید رییس جمهور الجزایر، با استقبال رسمی دکتر ولایتی وزیر خارجه و سفیران الجزایر و جمهوری صحرا در ایران وارد تهران شد.(2)

ص: 211

وی در اولین دیدار خود، با میرحسین موسوی نخست وزیر ایران، ملاقات و گفت وگو کرد. گزارش روزنامة کیهان از این دیدار به شرح زیر است: «در این دیدار که دکتر ولایتی وزیر امور خارجه ایران، سفیر جمهوری اسلامی ایران در الجزایر و همچنین عبدالکریم غرائب سفیر سابق الجزایر در ایران شرکت داشتند، ابتدا مهندس موسوی به دگرگونی های عمیقی که در میان ملت ما پس از انقلاب اسلامی به وجود آمده اشاره کرد و گفت: این تحولات در حقیقت با به کار گرفتن ارزش های اسلامی و دست یافتن به آنها و طرد باورهای کاذبی که بر اثر سلطة طولانی امپریالیزم امریکا در کشور ما ایجاد گشته بود، آغاز شد. ما و کشور برادر، الجزایر به عنوان دو ملتی که بر یک مکتب اتکا داشته و علیه سلطه استعماری به مبارزه برخاسته ایم، بایستی برای مقابله با توطئه هایی که اخیراً امپریالیزم امریکا با کمک ایادی خود در منطقه و لبنان، علیه ملت مظلوم فلسطین و لبنان آغاز کرد و مسلماً در آنجا هم خاتمه نمی یابد، به تبادل نظر بیشتری بپردازیم. آنگاه وزیر امور خارجه الجزایر اظهار داشت: خیلی خوشحالم که از جمهوری اسلامی ایران دیدار می کنم. ما بین الجزایر و ایران، اصول مشترک زیادی را مشاهده می کنیم و معتقدیم که این اصول بایستی از مرزها فراتر رفته و جنبة جهانی بگیرد. از آن جمله، اعتماد به نفسی است که برادران ما در ایران پس از پیروزی انقلاب بدان دست یافته اند. وجود مکتب و کتاب آسمانی مشترک، روحیه انقلابی و تلاش برای ساختن کشور دو ملت به ما اجازه می دهد که با اهداف یگانه در تحکیم روابط خود کوشا باشیم. ما معتقدیم ایران و الجزایر، علاوه بر اعتقادات مذهبی و دینی، در حال حاضر در یک سنگر واحد علیه امپریالیزم امریکا مبارزه می کنند.»(1)

194

احمد عزیزی قائم مقام وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران که در رأس هیئتی به سوریه سفر کرده است، امروز با حافظ اسد رئیس جمهور و عبدالحلیم خدام معاون نخست وزیر و وزیر خارجة سوریه دیدار کرد و با آنان دربارة تحولات اخیر لبنان و همکاری های دو کشور ایران و سوریه برای حمایت از حقوق مردم لبنان و فلسطین گفت وگو کرد.(2)

در این دیدار رئیس جمهور سوریه بر تداوم همکاری کشورش با جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با توطئه های امپریالیستی و صهیونیستی در منطقه تأکید کرد.(3)

ص: 212

195

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در خصوص طرح اخیر ریگان درباره صلح خاورمیانه که به رسمیت شناختن اسرائیل و اسکان فلسطینی ها در کرانة رود اردن تحت قیمومیت حکومت اردن را در پی دارد، اطلاعیه ای صادر و این طرح را رد کرد. در بخش هایی از این بیانیه آمده است: «امریکای جنایتکار پس از کشتار وحشیانه اش در لبنان و آواره ساختن مجدد رزمندگان فلسطینی که به دست صهیونیزم غاصب و با همیاری مرتجعین عرب و به منظور تثبیت طرح ننگین کمپ دیوید صورت گرفت، پیشنهاد اجرای بخشی از طرح کمپ دیوید را کرد که بر اساس آن، مردم ستمدیده فلسطین باید فقط در گوشه ای از خاک اشغال شده شان تحت حاکمیت شاه حسین اردنی، جلاد سپتامبر سیاه، زندگی کنند. ... مردم محروم و مسلمان منطقه باید بدانند، پیشنهاد اخیر ریگان و دیگر طرح های سازشکارانه، جز برای به رسمیت شناختن رژیم اشغالگر قدس به منظور ایجاد زمینه جهت اجرای طرح کمپ دیوید و در نهایت تسلط کامل شیطان بزرگ بر منطقه، نمی باشد و چنین است که امام خمینی رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران فرموده اند، امریکا و اسرائیل مقصدی جز بلعیدن همه بلاد مسلمین را ندارند.

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، ضمن اطمینان از مقاومت و ایستادگی مسلمانان جهان، خصوصاً مردم ستمدیده فلسطین در مقابل این حیلة جدید امریکا، از همه نیروهای انقلابی و آزادة جهان می خواهد که تمام کوشش ها و مساعی خود را برای افشای این توطئة خطرناک و عقیم ساختن آن به کار برده و اجازه ندهند که امریکا و نژادپرستان صهیونیست، پس از کشتار بی رحمانة اخیرشان در لبنان، سلطة خود را بر مردم مستضعف منطقه گسترده تر ساخته و آمادة اجرای توطئه های جدید بر علیه مسلمین شوند.»(1)

196

یک نشریه آلمان غربی در اقدامی بی سابقه، به مقایسة عملکرد و مواضع کشورها و رسانه های غربی در دو برهة زمانی - تجاوز عراق به خاک ایران و ورود ایران به خاک عراق - پرداخت و داوری غیرعادلانة نهادهای سیاسی و رسانه های غربی در این دو مقطع زمانی را ناشی از منافع اقتصادی دانست و به این امر انتقاد کرد.

به گزارش روزنامه کیهان هفته نامه "دی نوی" چاپ برلین غربی در تشریح مبانی برخورد دوگانة کشورهای غربی با ایران و عراق در جریان دو سال جنگ نوشت: سیاست مداران و رسانه های گروهی کشورهای غربی، شورای امنیت سازمان ملل متحد و جناح حزب سوسیال دمکرات در مجلس آلمان بلافاصله پس از عبور نیروهای ایران از مرز، عملاً به محکوم کردن به اصطلاح تجاوز ایران پرداختند، اما این افراد و سازمان ها در دو سال جنگ که نیروهای تجاوز گر عراقی خاک ایران را در اشغال خود داشتند، هرگز از عراق به عنوان متجاوز نام نبردند. دلایل این امر روشن است، قدرت های غربی با تجاوز عراق به ایران اولاً نیات خود را توسط عراق عملی

ص: 213

ساخته و ثانیاً درآمدهای سرشاری به دست آوردند. اگر کمک های اقتصادی و تسلیحاتی امریکا، انگلستان، فرانسه، ایتالیا، اتریش، آلمان فدرال و همچنین رژیم های دست نشاندة آنها نظیر برزیل، مصر، اردن، عربستان سعودی و یا کویت نبود، رژیم عراق مدت ها پیش ورشکسته شده و جنگ تجاوزکارانه اش به پایان رسیده بود. این در حالی است که علی رغم شکست فاحش صدام در خرمشهر و به اصطلاح عقب نشینی نیروهای عراق به پشت مرزهای بین المللی، هنوز هم تجاوزگران عراق، 20 درصد از مناطقی را که در اوایل جنگ اشغال کرده بودند، در تصرف خود دارند و روزانه هزاران غیرنظامی و ساکنان مناطق و شهرهای آزاد شدة ایران و داوطلبانی که سرگرم بازسازی این مناطق هستند، مورد بمباران های بی رحمانة رژیم عراق قرار می گیرند.

"دی نوی" سپس به تشریح دیدگاه رهبران سیاسی ایران پرداخته و می نویسد: همانگونه که رهبران سیاسی ایران بارها اعلام کرده اند، ورود نیروهای نظامی ایران به داخل خاک عراق، برای وادار ساختن این کشور به عقب نشینی از مناطق اشغال شده و پرداخت خساراتی است که طی 23 ماه جنگ به ایران وارد شده است. رهبران سیاسی ایران بارها تأکید کرده اند که هیچ گونه ادعای سیاسی، اقتصادی و ارضی نسبت به خاک عراق ندارند و پیشروی نیروهای آنان در خاک عراق، تنها جنبة دفاعی دارد. شرائط ایران برای آتش بس از ابتدا تا کنون بی تغییر مانده است و آنان از پذیرش پیشنهادهای متعدد صدام برای آتش بس خودداری کرده اند و بدون عقب نشینی کامل نیروهای عراق از خاک ایران، هرگونه پیشنهاد آتش بس و صلح را باورنکردنی و غیرقابل قبول می دانند.(1)

197

به نوشته روزنامه کیهان، مردم جهرم با تلاش کمیته امداد امام این شهر، مبلغ 180 میلیون ریال به جبهه های جنگ کمک کردند. این کمک ها که شامل وجوه نقدی و اقلام مورد نیاز جبهه است از طرف عشایر، روستاییان و مردم جهرم به جبهه ها تقدیم شده است.(2)

198

به دنبال نارضایتی مردم عراق از رژیم بعثی صدام، دیروز و امروز، 7 تن از مردم مسلمان غیرنظامی عراق که از اهالی تکریت و بغداد بودند با عبور از مرزهای غربی ایران وارد استان آذربایجان غربی شده و درخواست پناهندگی کردند.(3)

199

هیئت اعزامی ایران به ترکیه هلی کوپتر ایرانی را که در 9/6/1361، به ترکیه برده شده بود، امروز به ایران بازگرداند. سه سرنشین این هلی کوپتر نیز به ایران برگشتند و فقط خلبان آن به ترکیه پناهنده شد.(4)(5)

ص: 214

ص: 215

فرماندهی حزب بعث عراق و معاون نخست وزیر این کشور، در این باره گفت: کوبیدن خارک از سوی عراق مادامی که با ایران در حال جنگ هستیم، یک امر طبیعی است. وی اظهار امیدواری کرد که عراق پس از دو سال جنگ با ایران، تا زمانی که ایران سرسختانه به ضربه زدن علیه سرزمین و حاکمیت عراق ادامه می دهد، به هدف های بیشتری نائل آید. وی ضمن هشدار به نفت کش هایی که عازم خارک هستند، اضافه کرد: این نفت کش ها باید خود را سرزنش کنند زیرا ما قبلاً تصریح کرده ایم که نیروی هوایی عراق هر کشتی ای را که به خارک نزدیک شود، هدف قرار خواهد داد.

همچنین خبرگزاری خلیج از بغداد گزارش داد: فرماندۀ نیروی هوایی عراق بر توانایی نیروی هوایی این کشور برای کوبیدن و انهدام هر هدف حیاتی در عمق خاک ایران تأکید کرد. وی که به مناسبت سالروز جنگ ایران و عراق سخن می گفت، اعلام کرد: طی دو سال گذشته، نیروی هوایی عراق سلاح های بسیار پیشرفته به دست آورد، به نحوی که توانسته است از آغاز جنگ تا کنون برتری خود را حفظ کند. وی با اشاره به بمباران مواضع ایران در عمق خاک این کشور گفت: نیروی هوایی و دفاع هوایی عراق، دارای توان رزمی فوق العاده ای است.(1)

امروز منابع تبلیغاتی عراق بار دیگر، مدعی غرق شدن 2 کشتی باری دیگر در خورموسی شدند. سخن گوی نظامی عراق اعلام کرد که نیروی دریایی عراق به کمک نیروی هوایی آن کشور موفق شدند در عملیات خود در نزدیکی خورموسی و جزیرۀ خارک 2 نفت کش در کنار اسکلۀ جزیرۀ خارک و قسمتی از تأسیسات نفتی این جزیره را بمباران و 2 کشتی تجارتی دیگر در خورموسی را بمباران و منهدم کنند. وی در ادامه افزود که علاوه بر این 4 کشتی، 2 کشتی دیگر که در حال نزدیک شدن به جزیرۀ خارک بودند، به وسیلۀ جنگنده های عراقی بمباران و منهدم شدند.(2)

رادیو صوت الجماهیر نیز در اقدامی مشابه مدعی شد که هواپیماهای عراقی از نفت کشی که در حال غرق شدن بوده است، تصویربرداری کرده اند. این رادیو اعلام کرد: «یکی از هواپیماهای جسور ما، تصویر هوایی یک نفت کش را که در نزدیکی جزیرۀ خارک که مورد اصابت مستقیم قرار گرفته بود، برداشته است. در این تصویر دود متصاعد از نفت کش که یکی از دو نفت کشی به شمار می رفت که به سوی جزیره در حرکت بود، ... دیده می شود.»(3)

202

توپخانۀ سنگین ارتش عراق امروز نیز مناطق مسکونی آبادان را گلوله باران کرد که در نتیجۀ آن 2 تن شهید و 6 نفر مجروح شدند و به چند واحد مسکونی خسارت هایی وارد شد.(4)

ص: 217

203

پیشمرگان کرد عراقی امروز در محورها و شهرهای مختلف شمال عراق با نیروهای ارتش این کشور درگیر شدند و خسارات و تلفات فراوانی به آنان وارد آوردند.

الف) در جریان درگیری پیشمرگان کرد عراقی با یک واحد گشتی ارتش خلقی (جیش الشعبی) عراق در نزدیکی شهر عراقی قلعه دیزه، تعدادی از نیروهای عراقی کشته و مجروح شدند. پس از این حادثه ارتش عراق به تلافی این اقدام، به روستای خلکان حمله کرد که با مقاومت پیشمرگان، نیروهای مهاجم وادار به عقب نشینی شدند.

ب) یک گروه از پیشمرگان کرد عراقی وارد شهر سلیمانیه شدند و در محلۀ آزادی آن شهر، با یک واحد گشتی نیروهای مخصوص ارتش عراق درگیر شدند که در این درگیری 7 تن از نیروهای بعثی کشته و 12 تن دیگر مجروح شدند. پیشمرگان با یک زخمی شهر را ترک کردند.(1)

ج) پیشمرگان کرد عراقی در عملیاتی، به قرارگاه تیپ 97 احتیاط ارتش عراق در حوالی قلعه دیزه حمله کردند. در جریان این حمله 2 سرباز عراقی کشته شدند و بر اثر شلیک موشک آر.پی.جی پیشمرگان کُرد و اصابت آن به قرارگاه، خسارت هایی نیز به قرارگاه وارد آمد.(2)

د) در عملیات پیشمرگان کرد عراقی در شهر ماؤوت، قرارگاه حزب بعث عراق در این شهر هدف قرار گرفت و 5 تن از اعضای این حزب مجروح شدند.(3)

204

مجامع جهانی و حقوق بشر همچنان در قبال اعدام های دسته جمعی در عراق سکوت اختیار کرده اند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، مطبوعات سوریه در شماره های امروز خود، خبر اعدام 82 غیرنظامی و 160 افسر ارتش عراق و نیز دستگیری جمعی 71 خانوادۀ عراقی را که با رژیم صدام مخالف بودند، به چاپ رساندند. هرچند مطبوعات سوریه دربارۀ تاریخ این اعدام ها حرفی نزدند، ولی فهرست اعدامی ها و دستگیرشدگان را منتشر کردند.(4)

205

درگیری میان رزمندگان ایران با گروه های شورشی مسلح در شمال غرب ایران ادامه دارد و این گروه ها در عمل بخشی از توان ایران را که باید در جنگ با ارتش عراق شرکت کنند، زمین گیر کرده اند.

در درگیری بین نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و عناصر مسلح غیرقانونی در محور میاندوآب - مهاباد، 7 نفر از این عناصر کشته و تعدادی دیگر نیز زخمی شدند. در این درگیری 2 تن از نیروهای سپاه پاسداران نیز به شهادت رسیدند.(5)

همچنین، در جریان اجرای یک عملیات کمین نیروهای خودی در همین محور، 4 تن از عناصر ضدانقلاب کشته شدند.(6)

ص: 218

206

اعضای سازمان مجاهدین خلق در ادامۀ عملیات های ترور خود، امروز در سه نوبت، 3 تن از کسبۀ تهران را ترور کردند.

الف) ساعت ده صبح در خیابان شکوفه واقع در خیابان پیروزی، دو تن از عناصر سازمان مجاهدین خلق، یک میوه فروش میان سال را در محل کارش با چندین گلوله هدف قرار دادند. نامبرده بلافاصله به شهادت رسید.(1)(2)

ب) یک تیم ترور این سازمان در ساعت 8:30 - با تهدید - اتومبیل پیکانی را در خیابان یازدهم آریاشهر تهران از صاحبش ربودند و سپس در خیابان هفتم آریاشهر، مغازه داری را که پدر شهید نیز بود، ترور کردند. این فرد مجروح و به بیمارستان منتقل شد.(3)

ج) دو تن از عناصر سازمان مجاهدین خلق در ساعت 10:10، با مراجعه به یک خواربارفروشی در خیابان رضوان (نارمک) به قصد ترور صاحب مغازه به سوی وی تیراندازی کردند که تیرهای شلیک شده به برادر صاحب مغازه - که در محل حضور داشت - اصابت و نامبرده را مجروح کرد. با حضور به موقع نیروهای بسیج یک تن از تروریست ها مجروح و دستگیر شد.(4)

د) در درگیری میان پاسداران کمیته و تروریست های سازمان در میدان هاشمی، یک تن از عناصر مجاهدین خلق مجروح شد و فرد دیگر با خوردن قرص سیانور قصد خودکشی داشت، که با اقدام به موقع نیروهای کمیته از مرگ نجات یافت و دستگیر شد.(5)

ه) در خیابان کارگر جنوبی دو تن از اعضای سازمان مجاهدین خلق به یک فروشگاه لوازم خانگی مراجعه کردند و با تهدید اسلحه قصد اخاذی از صاحب مغازه را داشتند. این اقدام، با هوشیاری صاحب مغازه و حضور به موقع نیروهای انتظامی و محاصرۀ منطقه خنثی شد و در نتیجه یکی از تروریست ها با خوردن قرص سیانور و دیگری با نارنجک خود را به هلاکت رساندند.(6)

207

خبرگزاری کویت از لندن گزارش داد: «بنابه اعلام انجمن دانشجویان مسلمان ایرانی در انگلیس، نیروهای مجاهدین طی عملیات هفتۀ گذشته در تهران، بیش از 100 تن از پاسداران دولت را کشته اند. این گروه که از سازمان مجاهدین خلق مستقر در پاریس حمایت می کند ادعا کرد این نبرد، ... نشانگر مرحله ای تازه از مقاومت است.»

خبرگزاری رویتر نیز با اعلام خبر مشابهی به نقل از دفتر سازمان مجاهدین خلق در لندن، اعلام کرد: «چریک ها همه روزه حداقل 15 عملیات در سراسر پایتخت انجام می دهند.»(7)

ص: 219

208

به حکم دادگاه انقلاب اسلامی بجنورد و تأیید دادگاه عالی قضایی انقلاب اسلامی، 11 تن از مسئولان تشکیلات نظامی و فرماندهی عملیات ترور و اعضای فعال سازمان مجاهدین خلق و حزب مارکسیستی طوفان که در فعالیت های ترور، بمب گذاری و تخریب در چند شهرستان استان خراسان، نقش مؤثری داشتند، به اعدام محکوم شدند و حکم صادرشده دربارۀ آنان امروز به اجرا گذاشته شد.(1)

209

امام خمینی امروز در بیاناتی به طرح کشورهای عربی در خصوص به رسمیت شناختن رژیم اشغالگر قدس، به شدت انتقاد کردند و اقدامات تنبیهی علیه آن کشورها را محتمل دانستند و این عمل کشورهای عربی را از ابتلائات دنیای اسلام خواندند.

حضرت امام همچنین با اشاره به اینکه هنوز بخشی از اراضی ایران در اشغال نیروهای عراقی است و آنان همچنان مردم ساکن آبادان را با گلوله باران توپخانۀ خود به شهادت می رسانند، تأکید کردند که ایران در حال دفاع است و پیشروی خود را داخل خاک عراق، تا جایی که بتواند شهرها و روستاهای ایران را از تیررس توپخانۀ عراق خارج کند، ادامه خواهد داد. امام امت همچنین با اشاره به علقه های تاریخی و مذهبی بین دو ملت ایران و عراق، خوی تجاوزگری حاکمان عراق را عامل اصلی جنگ نامیدند.

ایشان در ادامۀ صحبت های خود فرمودند: «چقدر اسف بار است این مطلب که اسرائیل در محضر این دولت های - به اصطلاح - اسلامی آن قدر به این زن و بچه و پیر و بزرگ لبنان صدمه وارد آورد. آن قدر افراد را کشت و آن قدر افراد را آواره کرد، و الان هم در آنجا مشغول به فعالیت است. چقدر اسف بار است که در محضر اینها، این کارها شده است و مع ذلک الآن دنبال این هستند که آن توطئه هایی که امریکا دارد درست می کند، طرح هایی که امریکا می دهد که همۀ طرح هایشان برضد خلق است - و برضد اسلام است، اینها

ص: 220

درصدد هستند که پیشنهادهایی که قبلاً کردند مثل "کمپ دیوید" و بعدش شبیه او را درست کردند و همۀ اینها متفق بر این هستند که اسرائیلی که اینقدر جنایت کار است، حالا مسلمان ها بشناسند به اسم یک دولت - مثلاً - مستقل متعهد. این چقدر برای انسان دردناک است. و من الآن عرض می کنم که اگر این دولت هایی که در خلیج فارس و اطراف خلیج فارس و در جاهای دیگر هستند، اینها یک همچو امری را تصویب کنند و مثل طرح امریکا یا طرح بعد از او - که طرح شده است - اینها [را] تصویب کنند و اسرائیل را شناسایی کنند، ملت ما و ارتش ما و سپاه پاسداران ما و اسلام و خدای تبارک و تعالی از آنها نخواهد گذشت و بترسند از آن روزی که این ملت احساس بکند؛ این ارتش، این سپاه پاسداران احساس بکنند که تکلیف دارند که این اشخاصی که کمپ دیوید را یا شبیه او را برای استقلال و برای شناسایی اسرائیل تصویب کردند، تکلیف شرعی بر ایشان یک وقت حاصل بشود که اینها باید تأدیب بشوند.»

امام خمینی در قسمتی از بیاناتشان با اشاره به دوستی تاریخی و مذهبی بین ملت های ایران و عراق فرمودند: «ما نمی خواهیم با کسی جنگ بکنیم، شما می بینید که ما با عراق جنگ نداشتیم. ملت عراق ملت خود ما است، آن قدر که علاقه به عراق داریم! در عراق مرکز تشیع است. در عراق مرکز امیرالمؤمنین است، مرکز حسین بن علی است، مرکز سایر ائمه است، ملت اسلامی است. ما علاقه داریم به عراق، همان طوری که علاقه داریم به ایران به اعتبار اینکه اسلام است، آنجا هم علاقه داریم به اعتبار اینکه یک کشور اسلامی است و مرکز اولیای خداست. ما هیچ وقت بنای بر این نداشتیم که به عراق یک صدمه ای وارد کنیم و تا کنون هم هرچه به من گزارش داده شده است - تقریباً - این بوده است که به مردم عراق تعدی نشده است. امّا ما چه بکنیم با یک همچو فاسدی که هم عراق را دارد به تباهی می دهد و هم ایران را به خیال خودش؟ ما چه کنیم با یک همچو آدمی که از اول می گوید که ما با رژیمی که زرتشتی هستند - نمی دانم - مجوس هستند، ... پارس اند، از فارس اند - مگر فارس بودن اشکال دارد؟ - [جنگ می کنیم] به اسم اینکه همة ایرانی ها مجوس هستند، به اسم این، حمله کرد و بعد فهمید که نخیر، اسلام با "الله اکبر" پشت گردنی به او می زند، و تا کنون هم این طور بوده و بعدها هم اگر تسلیم حق نشوند!»

امام امت در قسمت دیگری از بیاناتشان با اشاره به جنایات عراق و تخریب شهرها و گلوله باران مناطق مسکونی ایران بر تداوم عملیات نیروهای ایرانی تأکید کردند و فرمودند: «ما یک امر غیراسلامی نمی خواهیم، ما یک امر حقی می خواهیم. ما می گوییم یک متجاوز آمده است و آن همه جنایات وارد کرده است؛ آن همه افراد کشته است! آنهمه خانه خراب کرده است! آنهمه مردم را بی خانمان کرده است! ... اشخاصی که عاقل هستند بنشانند و ببینند که ما چه می خواهیم، ما می گوییم که این جنایاتی که این کرده است، چون پیشقدم بوده است،

ص: 221

[مقصر است.] ما غیر دفاع تا کنون هیچ کاری نکرده ایم. این جنایات باید جبران بشود. اگر ما دست از [سر] جنایات جانی برداریم، جانی هستیم. کمک به جنایت، خودش یک جنایتی است. ... ما می گوییم که باید اینها از کشور ما بیرون بروند و تعدی نکنند به کشور ما.»

امام امت در ادامۀ سخنان خود افزودند: «شما می دانید که هر روز آبادان مورد اصابت گلوله است و موشک است و امثال اینها. هر روز خوب، می آیند کنار و از آنجا با آن توپ های دوربرد می زنند به آن. کی را می کشند؟ و مردم بیچاره را. مردم که نه، هیچ کار ندارد. جز بقال است و نمی دانم خباز است و یک زن بیچاره ای است و یک بچه کوچکی و اینها؟ ما می گوییم که ما می خواهیم که اینها تا آن حد [به عقب] بروند که نتوانند یک همچو کاری بکنند. خوب، بیایند عقلا بنشینند این کار را بکنند؛ که مخالف با آن نیستیم. لکن اگر نکنند، خوب، خودمان باید بکنیم. ما با قوّة قهریه باید بکنیم. اگر اینها عمل کردند به اینها، خوب، ما دیگر حرفی نداریم. اینها بروند سراغ کارشان، ما هم سراغ کارمان، و اما اگر عمل نکنند و هر روز برای ایران یک غائله درست کنند و هر روز ایران را بکوبند، خوب، تکلیف ما این است که جلوی این را بگیریم. تکلیف ما این است که تا هر جا که جلوگیری از این امر متوقف به اوست، پیش برویم و کار خودمان را انجام بدهیم. این یک امر عقلی است.»

امام خمینی سپس به تداوم اشغال قسمت هایی از خاک ایران به دست عراق اشاره کردند و فرمودند: «آنها که الآن هم در خاک ما هستند، الآن هم در بلندی های ایران هستند، الآن هم دارند ظلم و تعدی به ایران می کنند، ما دفاع نکنیم؟! ما آنها را بگذاریم سر جای خودشان هر غلطی می خواهند بکنند؟ خوب، ما [باید] دفاع بکنیم؛ همان طوری که از خرمشهر و جاهای دیگر بیرونشان کردند، اینها را هم عقب خواهند نشاند تا اینکه آن کاری را که ما می خواهیم، انجام بگیرد. اگر هم یک اشخاصی هستند، دولت هایی هستند که می خواهند این کار را بدون اینکه قوّة قهریه در کار باشد، انجام بدهند، ما هم حاضریم. ما همیشه صلح طلب هستیم، لکن نه صلحی که جانی را سر جنایت خودش باقی بگذاریم، همچو صلحی، صلح نیست. ما صلحی می کنیم که با قدرت و قوّت، دفاع از کشور خودمان، دفاع از اسلام بکنیم.»(1)

210

دکتر علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجۀ ایران، امروز در یک گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار روزنامۀ جمهوری اسلامی، به سؤالات وی دربارۀ اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، موضع ایران در برابر امریکا و روابط ایران با شوروی و کشورهای حاشیۀ خلیج فارس پاسخ گفت.

وزیر امور خارجه دربارة اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران گفت: «اصول و پایه های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ما را باید در قانون اساسی جستجو کرد ... جمهوری اسلامی ایران مجاز است روابط صلح آمیز با کلیه کشورهای عالم به جز دول محارب داشته باشد.

ص: 222

بنابراین می شود گفت که با اکثریت کشورهای عالم می توانیم روابط سیاسی داشته باشیم. ... ما تلاش می کنیم روابط با کشورهای اسلامی را در اولویت قرار دهیم، تلاش می کنیم در روابط با کشورهای جهان سوم و نیز کشورهای غیروابسته اولویت قائل شویم، تلاش می کنیم با همسایه ها روابط حسن همجواری داشته باشیم مگر اینکه با پشتیبانی کشورهای قدرتمند، قصد تجاوز به کشورمان را داشته باشند. ... من به شما به طور قاطع بگویم که جمهوری اسلامی ایران نه در گذشته و نه در حال و نه در آینده هیچ گاه متعدی و متجاوز نخواهد بود، بلکه همواره از کیان و استقلال و شرف خود دفاع خواهد کرد.»

ولایتی دربارۀ موضع ایران در برابر دولت امریکا گفت: «در رأس کشورهای محارب امریکا قرار دارد که دشمنی اش با ما نیاز به ذکر ندارد. شما می بینید از زمان شروع انقلاب هر کاری که امریکایی ها توانسته اند علیه ما کرده اند، ... بارها ما می گفتیم که حمله عراق هم به تحریک امریکاست که به تدریج صدق گفتار ما بر همه جهانیان آشکار شد و اخیراً هم یکی از مقامات بلند پایه امریکا به عراق آمده است. ... بنابراین دلیلی ندارد ما با امریکا روابط عادی داشته باشیم و امریکا را ما دشمن اصلی خودمان می دانیم.»

وزیر خارجه دربارة روابط ایران با شوروی گفت: «ما با شوروی یک روابط عادی و معمولی داریم و سعی بر این است که حسن همجواری را رعایت کنیم. ... ما رابطه مان با شوروی بر مبنای حفظ احترام متقابل، عدم مداخله در امور و احترام به حاکمیت یکدیگر بنا شده است. ... ما با سیاست شوروی در افغانستان کاملاً مخالفیم، ... [و] بر مخالفت خود مادامی که نیروهای روسی در افغانستان دخالت می کنند، ادامه خواهیم داد.»

وی در پاسخ به سؤالی درباره روابط ایران با کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز گفت: «ما همواره اعلام کرده ایم که مایل به داشتن رابطه صحیح و حسنه با کشورهای همجوار خودمان و به خصوص با کشورهای حوزه خلیج فارس هستیم. ... تا حدود زیادی رفع تشنجات بیهوده ای که قبلاً وجود داشته است. البته بعضی از آن کشورها در اطراف حوزه خلیج فارس متأسفانه منافع خود را تشخیص نمی دهند و در یک رابطة تنگاتنگی با بعضی از ابرقدرت ها هستند. ... ما با اکثریت کشورهای اطراف حوزه خلیج فارس در حال حاضر یا روابط خوب و روابط عادی و یا روابط رو به بهبود داریم.»

ص: 223

دکتر ولایتی ارزیابی خود از وضعیت بین المللی قبل از پیروزی های صورت گرفته در جنگ و بعد از آن گفت: «بهتر است بگویم ایران قبل از جنگ و ایران بعد از جنگ که البته این خود چند بُعد دارد. مهم ترین نفع این جنگ تحمیلی برای ما پالایش انقلابمان از عناصر ناخالص بوده است. ... این عقیده من است که این جنگ از برکاتش متحد کردن امت حزب الله و به خود متکی کردن آنها و بالابردن قدرت توکل و ایثار آنها است. ... اما در بُعد خارجی باید بگوییم شاید حتی دوستان هم فکر نمی کردند ملتی که در محاصره اقتصادی و نظامی و سیاسی بوده است، بتواند این چنین یکپارچه و مقاوم در برابر چنین تهاجم عظیمی - که توسط [رژیم] ددمنشانه حاکم بر عراق آغاز شد - مقاومت کنند. موقعی که مردم ما ایستادند و از حیثیت و ایمان خود با تمام قدرت دفاع کردند، همه دنیا حساب کار خودشان را کردند و فهمیدند که برای این ملت باید حساب دیگری را باز کرد و پذیرفتند که این انقلاب شکست ناپذیر است. پذیرفتند که این حکومت جا افتاده است و این بر اعتبار ما در صحنه بین المللی بسیار افزود. بنابراین در این جنگ که هدف آنها سقوط ما بود، خدا مکرشان را به خودشان برگرداند و موجب عزت ما شد.»(1)

211

سعید رجایی خراسانی نمایندۀ دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد - که برای شرکت در سمینار سفرا و کارداران ایران در اروپای غربی و امریکا به تهران آمده است - در مصاحبه ای با اشاره به سفر اخیر وزیر خارجۀ امریکا و یک هیئت پارلمانی آن کشور به کشورهای عرب خاورمیانه و برگزاری اجلاس سران عرب در فاس (مراکش)، گفت: این تحرکات، توطئۀ امریکا و کشورهای عربی است که پس از تخلیۀ خائنانۀ فلسطینیان از بیروت به اجرا در آمده و درصددند تا در آن طرح فهد را که الگوی همان طرح کمپ دیوید است، تصویب کنند و با این اقدام، اسرائیل را به رسمیت بشناسند. وی افزود: این طرح مورد قبول اعراب و مسلمانان نبوده و آنان به مبارزات خود برای احقاق حقوق مردم فلسطین و لبنان ادامه خواهند داد. وی همچنین هدف اسرائیل را در حمله به فلسطینیان، نجات صدام و جلوگیری از گسترش انقلاب اسلامی دانست و گفت: «ژنرال هیگ وزیرخارجۀ سابق امریکا، پس از بازپس گیری خرمشهر در اولین عکس العمل ادعا کرد، وضع جنگ عراق و ایران به جایی رسیده است که منطقه را تهدید می کند. ... دشمن در نظر داشت نیروهای به اصطلاح حافظ صلح را در عراق متمرکز کند و سپس با این حیله، موجبات حفظ صدام را فراهم سازد. از سوی دیگر در مدت این یک ماه که طرفین مشغول مذاکره هستند، اسرائیل سریع تر بیروت را اشغال کند تا در اجلاس آینده، دیگر مجال برای سخن گفتن در مورد تجاوز نباشد و فقط پیرامون دادن آتش بس و مراحل بعدی گفت وگو کنند.» آقای رجایی گفت: «در جلسات متعدد شورای امنیت، هرگز تجاوز اسرائیل به لبنان به عنوان مسئلۀ اصلی

ص: 224

مورد بحث قرار نگرفته است. آنها لبنان را اسرائیل دیگری برای خود محسوب می کنند و در اجلاس ها پیرامون لبنان فقط می گویند که کلیۀ نیروهای خارجی می بایست از این کشور خارج شوند و به همین حد اکتفا می شود. اما درهرصورت اسرائیل به این زودی ها از لبنان بیرون نخواهد رفت و تا زمانی که فالانژها و حزب کتائب در لبنان به طور کامل مستقر نشوند، باقی خواهد ماند و به طور کلی باید گفت، هدف امپریالیسم و صهیونیسم و ارتجاع عرب از اجرای این توطئه ها جلوگیری از گسترش انقلاب اسلامی در منطقه است.»(1)

212

احمد طالب ابراهیمی وزیر امور خارجۀ الجزایر که روز گذشته وارد تهران شده بود، امروز با آیت الله سیدعلی خامنه ای رئیس جمهور ایران، دیدار کرد. در این دیدار در خصوص اوضاع جاری منطقۀ خاورمیانه و جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بحث و تبادل نظر شد. در این دیدار پیام شاذلی بن جدید رئیس جمهور الجزایر نیز تقدیم رئیس جمهور شد.

وزیر خارجة الجزایر قبل از ترک تهران، طی مصاحبه ای با خبرگزاری جمهوری اسلامی، دربارة نتایج دیدارش از ایران گفت: «به لحاظ تغییر و تحولاتی که اخیراً در منطقه صورت گرفت، ضروری بود که تبادل نظرهایی با طرف ایرانی انجام گیرد و مذاکره با مقامات ایران پیرامون وقایعی که در منطقة خاورمیانه به وجود آمده خصوصاً تحولاتی که وقوع آن در سرنوشت همه ما به عنوان یک مجموعه اسلامی اثر دارد و نیز روابط دو جانبه میان ایران و الجزایر بحث و تبادل نظر شد. این سفر در جهت تحکیم روابط دوجانبه میان دو کشور ایران و الجزایر کاملاً موفق بود.»(2)

213

روزنامۀ ساندی آبزرور در مقاله ای بدون اشاره به منابع تحلیل خود از احتمال پایان یافتن جنگ خبر داد. این روزنامه در شمارۀ اخیر خود پیش بینی کرد که ایران به دلیل وجود مشکلات اقتصادی داخلی و دریافت غرامت از کشورهای عرب حامی دولت عراق، به جنگ پایان خواهد داد. در ادامۀ مقالۀ آبزرور آمده است: علیرغم هشدار هفتۀ گذشتۀ صدام حسین

ص: 225

مبنی بر آماده شدن ایران برای انجام یک حملۀ بزرگ دیگر علیه عراق، اخبار رسیده به غرب حاکی از کمبود تجهیزات و قطعات یدکی در نیروی هوایی ایران و کاهش نیروهای داوطلب ایران بوده و به نظر می رسد که ایران آماده است تا با دریافت 91 میلیارد پوند غرامت جنگی از کشورهای عرب حاشیۀ خلیج فارس، به جنگ 23 ماهه پایان دهد. این در حالی است که علاوه بر مشکلات اقتصادی ایران، تولید و صادرات نفت این کشور نیز براثر حملات اخیر عراق به تأسیسات نفتی ایران در جزیرۀ خارک کاهش یافته است. بااین حال قیمت نفت ایران افزایش یافته است.(1)

214

در ادامۀ کمک های کشورهای عربی منطقه به عراق، امروز نیز 59 خودرو حامل مهمات سنگین ارسالی عربستان سعودی از منقطة مرزی عرعر و یک تریلر حامل مهمات از اسکلۀ شمارۀ 20 بندر شعیبۀ کویت، به عراق فرستاده شدند.(2)

215

16 تن از مردم عراق با عبور از مرزهای غربی ایران به جمهوری اسلامی پناهنده شدند. در بین این عده، تعدادی سرباز، دانشجو، کارمند و دانش آموز دیده می شوند.(3)

ضمیمۀ گزارش 206

متن مقاله روزنامه اطلاعات درباره ترور یک میوه فروش 53 ساله چنین است: «این بار، دادگاه خلقی! منافقین، حکم مهم دیگری صادر کرده بود! و طبق معمول، مأمورین اجرا، بدون چون و چرا، همراه با کینۀ انقلابی! و برخاسته از خشم توده ها! آن را به مرحله اجرا در آوردند. متهم، یک میوه فروش 53 ساله به نام ابوالفضل خوشرو بود. مأمورین اجرا به محض دریافت حکم اعدام انقلابی (!) خونسرد و بی خیال به مغازۀ او واقع در کوچه پس کوچه های چهارصد دستگاه مراجعه کردند و یکی از شاهکارهای عملیات نظامی(!) خود را به معرض نمایش گذاشتند. با دیدن قیافه و ته ریش میوه فروش مطمئن شدند که سازمان در شناسایی خود اشتباه نکرده و طرف همان کسی است که می خواهند. تیم نظامی، همۀ کارهایش را خیلی سریع انجام داد: "یکی از بچه ها اسلحه کشید و به طرفش شلیک کرد ... مثل اینکه کشته شد." نظیر این جمله را در ده ها مورد در مصاحبۀ تلویزیونی دژخیمان خون آشام سازمان منافقین شنیده اید. آن قدر راحت که انگار مرغی را سر بریده اند.

ابوالفضل خوشرو ممکن بود مثل خیلی های دیگر، خبر فوتش براثر سکته و یا مثلاً تصادف و امثال آن بیاید، اما وقتی مردم محل که هر روز به مغازۀ کوچکش در کوچۀ بنفشه مراجعه می کردند، شنیدند که منافقین او را ترور کرده اند، حال دیگری بهشان دست داد. آخر هیچ کس تا آن وقت هیچ بدی از او ندیده بود. اولین کلماتی که به زبان مردم می آمد، این بود که "خدا لعنتشان کند این بی پدر و مادرها، با این یکی دیگر چه کار داشتند."

آن روز تا شب اهل محل و کوچه های اطراف در محل شهادت این پیرمرد مسلمان اجتماع و آنجا را با پارچه های سیاه و شعارهای مختلف تزئین کردند و یک بار دیگر قساوت و درنده خویی منافقین را به چشم دیدند.»(4)

ص: 226

ص: 227

در اطراف شهر سلماس، بر اثر برخورد یک دستگاه کمپرسی با مینی که گروه های تجزیه طلب کار گذاشته بودند، کمپرسی منهدم و 2 تن از سرنشینان آن کشته شدند و یک تن دیگر مجروح شد.(1)

در پی پیروزی های نیروهای خودی در عملیات پاک سازی روستاهای اطراف سردشت، نیروهای حزب دموکرات کردستان در ساعت 16 با شلیک گلولههای توپ به سوی مناطق مسکونی سردشت تعدادی از اهالی این شهر را شهید و مجروح کردند. در این اقدام، چند منزل مسکونی نیز ویران شد.(2)

همچنین در این روز، سپاه بناب یک گروه نُه نفری وابسته به سازمان کومه له را دستگیر کرد.(3)

219

عملیات کشتار و قتل عام مردم ایران به دست نیروهای سازمان مجاهدین خلق، امروز با شدت بیشتری ادامه یافت. گزارش خلاصهای از اقدامات این سازمان که سپاه و منابع انتظامی از سطح تهران تهیه کرده اند، چنین است.

1- یک تیم دونفره از این سازمان، با سرقت خودرویی در خیابان هدایت، صاحب یک گرمابه را در خیابان سعدی هدف قرار دادند و شهید کردند.(4)

2- دو تن از عناصر سازمان مجاهدین خلق، شورلتی را در خیابان جویبار نارمک سرقت کردند و دقایقی بعد، خواربار فروشی را هدف گلوله قرار داده و شهید کردند.(5)

3- در میدان صادقیه، هنگامی که مردم پس از برگزاری نماز جماعت، در حال ترک مسجد امام جعفر صادق(ع) بودند، یک تیم عملیاتی سازمان با استفاده از خودرویی که لحظاتی قبل آن ر ا ربوده بودند، نارنجکی را به داخل مسجد پرتاب کردند که خوشبختانه عمل نکرد. با پیش آمدن این وضع، افراد این تیم با اسلحه به سمت مردم تیراندازی کردند. تیرهای شلیک شده از طرف تروریست ها به یکی از نمازگزاران - که پارچه فروش محل بود - اصابت کرد و وی به شهادت رسید.(6)

4- دو نفر از عناصر سازمان مجاهدین خلق با تهدید اسلحه یک موتورسیکلت هوندای 125 قرمز رنگ را از صاحبش در خیابان اقبال لاهوری (حوالی میدان امام حسین(ع)) ربودند و متواری شدند.(7) در پی این اقدام، ساعتی بعد در خیابان آذربایجان، خیابان پیروز دو تن از افراد مسلح سازمان مجاهدین خلق سوار بر موتور سیکلت هوندا 125 قرمز رنگ به فردی حزب اللهی (مبل فروش) حمله کردند و وی را هدف گلوله قرار دادند و از صحنه گریختند. در این اقدام فرد مذکور مجروح شد.(8)

5- در خیابان آذربایجان، صاحب یک مغازة مرغ فروشی ساعت 11:20، هدف تیراندازی یک تیم عملیاتی سازمان مجاهدین خلق قرار گرفت و زخمی شد.(9)

ص: 229

6- در ساعت 7:50 دو تن از عناصر سازمان مجاهدین خلق، نارنجکی را به داخل فروشگاه تعاونی مسجد حضرت علی اکبر(ع) واقع در خیابان جیحون پرتاب کردند که در نتیجۀ آن، یک تن از مردم عادی شهید شد و 2 تن دیگر نیز زخمی شدند. افراد سازمان پس از این اقدام، با تیراندازی هوایی، محل را ترک کردند.(1)

7- تروریست های سازمان مجاهدین خلق، در اقدامی دیگر، بمب دستسازی را به داخل مغازه ای در خیابان کارون پرتاب کردند که به شهادت یک مرد پنجاه ساله و جراحت دو نفر از مردم انجامید. پس از این اقدام، پاسداران کمیتۀ انقلاب اسلامی بی درنگ در محل حادثه حاضر و با تروریست ها درگیر شدند. در این درگیری، یک نفر از عناصر سازمان مجروح شد.(2)

8- تیم عملیاتی سازمان مجاهدین خلق، در خیابان سلیمانی، بمبی آتشزا را به داخل یک کارگاه رنگکاری میز و مبل پرتاب کردند که آتشسوزی ناشی از انفجار بمب، در حدود سیصد هزار تومان خسارت مالی به بار آورد.(3)

220

انفجار بمبی مهیب در ناحیه مرکزی تهران بیش از دویست نفر از مردم عادی تهران را به خاک و خون کشید. بنابر اعلام سپاه پاسداران منطقه 10 (تهران) این بمب، در ساعت 19:30 و در خیابان خیام مقابل ساختمان صنایع و معادن منفجر شد و بر اثر آن 22 نفر شهید و 187 نفر زخمی شدند. همچنین خسارت هایی به ساختمان ها و مغازه های اطراف از جمله وزارت صنایع و معادن، دادگستری تهران، سازمان قند و شکر، پزشکی قانونی، ساختمان صدای جمهوری اسلامی ایران و بانک ملی شعبة پانزده خرداد وارد شد. این بمب از نوع الکترونیکی و با قدرت تخریبی 6 پوند (حدود 27 کیلوگرم) تی.ان.تی و در یک خودرو جاسازی شده بود.(4)

انفجار بمب در خیابان خیام 22 شهید و 187 مجروح بر جای گذاشت.

ص: 230

خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز گزارش داد: شدت انفجار به حدی بوده که شیشه های ساختمان های اطراف تا ضلع شمالی پارک شهر خرد شده است، تا فاصله صدمتری محل انفجار ساختمان ها آسیب دیده است و درها و پنجره ها از جا کنده شده اند. بنابر گزارش خبرنگار این خبرگزاری محل انفجار زیر پل پارکینگ وزارت صنایع بوده است.(1)

روزنامه جمهوری اسلامی نیز در این باره نوشت: «هنگامی که خیابان خیام و اطراف آن مملو از جمعیتی بود که در ایستگاه های اتوبوس صف کشیده بودند، بمبی که در زیر یک پل این خیابان کار گذاشته شده بود، منفجر و بر اثر آن ده ها نفر جزغاله و ده ها نفر به شدت زخمی شدند. ... در جریان این انفجار بیش از 17 اتومبیل به آهن پاره تبدیل شدند و یک اتوبوس دوطبقه نیز که در حال حرکت و مملو از جمعیت بود به آتش کشیده شد. ... در محلی که بمب در آنجا منفجر شد گودالی به عمق یک و نیم متر و با وسعت 25 متر مربع تشکیل شده است.»(2)

روزنامه اطلاعات نیز نوشت: «در آستانه سالروز 17 شهریور ... همزمان با برگزاری کنفرانس فاس بار دیگر عوامل مزدور امریکایی در یک بمب گذاری در خیابان خیام دست به جنایت هولناک دیگری زدند. در این جنایت ... عده ای از هم وطنان کارگر، پیشه ور و مستضعف، مظلومانه و بی گناه به خاک و خون کشیده شدند. بر اثر این انفجار، چند دستگاه اتومبیل از جمله یک کامیون، یک اتوبوس شرکت واحد خط 15 میدان شوش حامل مسافر، یک دستگاه اتومبیل شخصی و یک دستگاه مینی بوس حامل مسافر متلاشی شد. همچنین بر اثر انفجار این بمب چندین مغازه و کارگاه کوچک و محل های کسب مردم خسارات کلی دید. ... این جنایت هنگامی رخ داد که مردم جنوب شهر با اتوبوس های شرکت واحد و اتومبیل های شخصی و عمومی عازم منزلشان بودند و عده ای نیز در ایستگاه به انتظار رسیدن اتوبوس در صف ایستاده بودند. ... پس از انفجار، اتومبیل هایی که در حال عبور از مقابل وزارت دادگستری و خیابان جنوب پارک شهر بودند آتش گرفتند و سرنشینان اتومبیل ها سوختند. یکی از اتوبوس های دو طبقه شرکت واحد که در نزدیکی محل حادثه بود با انفجار تی.ان.تی صدمة فراوان دید و مسافران آن به سختی مجروح شدند. بر اثر موج انفجار، اتومبیل های شخصی هر یک به سویی پرتاب شدند و چند نفر نیز بر اثر پرتاب قطعات جدا شده اتومبیل ها به شهادت رسیدند.»(3)

بنابه گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، اجساد شهدا - که اکثر آنها سوخته بودند - به همراه مجروحان این حادثه به بیمارستان های سینا، نجمیه، لقمان الدوله و دکتر معیری انتقال یافتند.(4)

ص: 231

گفتنی است، برخی منابع خبری معتقدند که این انفجار را عناصر وابسته به سردار جاف(1)انجام داده اند. وی از جمله افرادی است که در این گونه موارد با سرویس اطلاعاتی عراق همکاری می کند.(2)

221

آیتالله خامنهای رئیسجمهور ایران، امروز در سخنانی با اشاره به برگزاری کنفرانس سران عرب در فاس مراکش و تأکید بر اسلامی بودن موضوع فلسطین، گفت: آیا سران عرب که برای تصمیمگیری دربارۀ مسئلۀ فلسطین گرد آمدهاند، این شهامت را دارند که برای یک بار هم که شده، بهطور جدی و قاطع اعلام کنند که دربارۀ حقوق مردم فلسطین از سیاست قدرتهای بزرگ پیروی نخواهند کرد. رئیسجمهور تأکید کرد: مسئلۀ فلسطین یک مسئلة اسلامی است و مسلمین واقعی عالم باید دربارۀ این مسئله تصمیم بگیرند، نه قدرتهای بزرگ و نه امریکا و نه کسانی که میخواهند منافع امریکا در منطقه را تأمین کنند.(3)

حجتالاسلام هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در سخنانی با اشاره به کنفرانس سران عرب در فاس مراکش گفت: «اگر

کنفرانس فاس امروز تشکیل شود و در آن طرح ریگان و فهد را به تصویب برسانند و طرح کمپ دیوید را تثبیت کنند، من ابعاد این جنایت را خیلی وسیع میدانم.» وی افزود: «اگر اینها [سران دول عربی] در کنفرانس فاس به اهداف امریکا جامۀ عمل بپوشانند و اسرائیل را به رسمیت بشناسند، مرحلۀ جدیدی در مبارزات ما آغاز می شود و ما تلاش میکنیم

که این توطئۀ خطرناک را در هم بشکنیم.»(4)

همچنین وزارت خارجۀ جمهوری اسلامی ایران در بیانیه ای شدیداللحن، ضمن تقبیح این کنفرانس، دربارۀ عواقب شناسایی اسرائیل از طرف کشورهای عرب هشدار داد. در قسمتی از این بیانیه آمده است: «وزارت امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران، ضمن محکوم نمودن طرحهای خائنانۀ کمپ دیویدی و هر طرح سازش کارانۀ دیگری که به نحوی از انحا متضمن شناسایی رژیم صهیونیستی باشد، اعلام میدارد که قرار گرفتن این طرحهای امریکایی در دستور کار کنفرانس سران عرب در فاس، انحرافی بزرگ از آرمان مقدس فلسطین و مبارزات تاریخی امت مسلمان و عرب منطقه بوده و پیروزی بزرگی برای استکبار جهانی به سرکردگی امریکا می باشد. جمهوری اسلامی ایران یک بار دیگر ضمن تذکر به سران مرتجع که ممکن است از سرنوشت سادات معدوم عبرت نگرفته و هنوز در پی

ص: 232

شناسایی اسرائیل غاصب باشند، سخنان امام امت، خمینی بزرگ را تکرار میکند که آنها [که] میخواهند اسرائیل را به رسمیت بشناسند، بترسند از روزی که ملت ما ارتش و سپاه ما برای تأدیبشان احساس تکلیف کنند.»(1)

222

احمد عزیزی قائم مقام وزیر امور خارجه که در رأس هیئتی به سوریه رفته بود به تهران بازگشت. وی در گفت وگویی دربارۀ نتایج سفرش به سوریه گفت: در این سفر با رئیسجمهوری، وزیر امور خارجه و معاون نخستوزیر سوریه و چند تن از رهبران فلسطین ملاقات کردیم و شرایط خطرناک منطقه و پیامدهای تجاوز صهیونیستها مورد بررسی قرار گرفت.

وی افزود: ما ضمن تشریح نقطهنظرات جمهوری اسلامی ایران، تأکید کردیم که اسرائیل از تهاجم باز نخواهد ایستاد و راهحل سیاسی و امتیاز دادن به اسرائیل، نتیجهای جز شکست مبارزات و گستاخی صهیونیستها نخواهد داشت.

آقای عزیزی در مورد مواضع سوریه و رهبران گروههای فلسطینی درباره تداوم مبارزه با اسرائیل گفت: درمقابل، برادران سوری همان گونه که ما انتظار داشتیم، از ثبات در مواضع خود و تداوم مبارزه بر علیه اسرائیل، ما را مطمئن کردند. برادران فلسطینی نیز اعلام کردند که علیرغم همۀ ظلمهایی که اخیراً به آنان شده است، در عزم و اعتقادشان برای مبارزه با اسرائیل راسختر شدهاند و تأکید کردند که به مبارزات قهرآمیز خود با اسرائیل با تمام توان ادامه خواهند داد.(2)

223

امروز دوازدهمین کنفرانس سران کشورهای عربی در شهر فاسِ مراکش تشکیل شد.(3) عمدهترین موضوعی که در دستور کار کنفرانس سران کشورهای عرب قرار دارد، طرح جدید ریگان برای خاورمیانه است که در آن به رسمیت شناختن عمومی اسرائیل از طرف اعراب پیشبینی شده است.

شامگاه امروز صدامحسین که - اعلام شده بود در کنفرانس شرکت نمی کند - بهطور غیرمنتظره وارد فاس شد و حسن، شاه مراکش از او استقبال کرد.(4) عراق قبلاً اعلام کرده بود که صدام در این کنفرانس شرکت نخواهد کرد و یک هیئت به ریاست طه یاسین رمضان معاون صدام، عازم فاس خواهد شد.(5)

خبرگزاری آسوشیتدپرس که این خبر را اعلام کرد به نقل از برخی منابع شرکت کننده در کنفرانس گزارش داد که جنگ عراق علیه ایران یکی از موضوعات مورد بحث کنفرانس خواهد بود و انتظار میرود صدام در جریان کنفرانس از دیگر کشورهای عربی تقاضای کمکهای نظامی و مالی کند.(6)

ص: 233

خبرگزاری عراق پیش از این گزارش داده بود که طه یاسین رمضان عضو شورای فرماندهی انقلاب عراق و معاون نخستوزیر این کشور که ریاست هیئت کارشناسی عراق در کنفرانس فاس را به عهده دارد، جداگانه با شاه اردن، رئیسجمهور یمن شمالی، امیر کویت و رئیس امارات متحدۀ عربی دیدار و با آنان دربارۀ موضوعات مورد علاقه گفت وگو کرده است. در این دیدارها طارق عزیز عضو شورای فرماندهی انقلاب عراق و معاون نخست وزیر، نعیم حداد رئیس مجلس و سعدون حمادی وزیر امور خارجه - که طه یاسین رمضان را در این کنفرانس همراهی میکنند - نیز شرکت داشتند.(1)

224

به گزارش خبرگزاری فرانسه از ابوظبی، امروز طالب ابراهیمی وزیر امور خارجۀ الجزایر، پس از سفر به تهران به امارات رفت و با شیخ خلیفه بن زاید ولیعهد امارات متحدۀ عربی دیدار و تلاشهای الجزایر برای پایان دادن به جنگ عراق و ایران را برای وی تشریح کرد. در این دیدار استقرار صلح و ثبات در منطقۀ خلیج (فارس) نیز بررسی شد.(2)

225

امروز دادگاه رسیدگی به شش تن از همدستان صادق قطبزاده به جرم توطئۀ براندازی نظام جمهوری اسلامی و اقدام برای ترور امام خمینی، در دادگاه انقلاب ارتش به ریاست حجت الاسلام محمدی ری شهری برگزار شد. در این جلسه ابتدا دادستان به متهمان، سرهنگ سیدقاسم حسینی(3)، سرهنگ جواد نجفی، سرهنگ بازنشسته محمود زرین خامه، مسعود ریاضی، مهدی زارع و شاپور پژوهنده، تفهیم اتهام کرد و سپس مهدی زارع با افشای برخی فعالیت های گروه برانداز، اتهام شرکت در توطئه را پذیرفت. با پایان یافتن وقت دادرسی، ادامۀ برگزاری دادگاه به جلسۀ بعد (17/6/1361) موکول شد.*(4)(5)

ضمیمۀ گزارش 225

متن گزارش روزنامه جمهوری اسلامی از دادگاه امروز به این شرح است:

«دادگاه شش تن دیگر از همکاران صادق قطب زاده که متهم به توطئه جهت براندازی جمهوری اسلامی و ترور امام امت می باشند، صبح امروز به ریاست حجت الاسلام محمدی ری شهری حاکم شرع و رییس دادگاه های انقلاب ارتش جمهوری اسلامی ایران آغاز به کار کرد. جلسه در ساعت 10 بامداد، با تلاوت آیاتی از کلام الله مجید رسمیت یافت و آنگاه دادستان انقلاب ارتش، متن کیفرخواست متهمان به اسامی سرهنگ سیدقاسم حسینی ، سرهنگ جواد نجفی، سرهنگ بازنشسته محمود زرین خامه، مسعود ریاضی، مهدی زارع و شاپور پژوهنده را قرائت کرد.

متن کیفرخواست متهمین [به این شرح است:]

ملت قهرمان و شهیدپرور ایران که دعوت الهی امام امت را لبیک گفته و در راه تحقق بخشیدن به

ص: 234

مقاصد اسلامی و انسانی رهبر عظیم الشأن خویش، آمادۀ هرگونه فداکاری و جانبازی است، از تجربیات گذشته درس آموزنده ای گرفته و پس از پیروزی نهضت مقدس اسلامی خویش، در پرتو عنایات ربّانی، هرگونه توطئه ای را نقش بر آب ساخته و به کسانی که بخواهند نیات خود را بر ارادۀ او تحمیل کنند، مهلت نخواهد داد. در پی کشف توطئۀ براندازی نظام جمهوری اسلامی و تلاش برای به شهادت رسانیدن رهبر بزرگوار و تسلیم ناپذیر انقلاب، معلوم شد که نامبردگان هریک، به نحوی در این طرح خائنانه دخالت داشته اند که اقدام به بازداشت مشارالیهم گردید. اتهامات و میزان شرکت هریک به شرح زیر است:

اتهامات سرهنگ سیدقاسم حسینی

الف) شرکت در توطئۀ براندازی به عنوان درست کردن اوضاع و بازگرداندن متخصص ها.

ب) وارد کردن مهدی زارع در گروه و معرفی وی به عنوان رابط گروه نظامی با قطب زاده.

لازم به یادآوری است که مشارالیه خود را نمایندۀ یک گروه نظامی معرفی کرده است.

ج) درخواست و دریافت کوپن و یک میلیون ریال پول به وسیلۀ زارع از قطب زاده.

د) دعوت و معرفی سرهنگ زرین خامه به عنوان نمایندۀ گروه نظامی خود به قطب زاده.

ﻫ) شرکت در جلسات متعدد و گفت وگو راجع به جزئیات طرح براندازی و تماس با رئیس شبکۀ نظامی قطب زاده در دفتر اداری خود.

و) ارتباط با آریانا توسط مسعود مشایخی (به استناد 20 برگ از اوراق پرونده).

اتهامات سرهنگ جواد نجفی

الف) شرکت در توطئۀ براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران.

ب) شرکت در جلسات متعدد با حضور حسینی، زارع و قطب زاده در دفتر کار حسینی.

ج) خروج غیرقانونی ارز از کشور و تهیۀ شمش طلا از راه غیرمجاز.

اتهامات سرهنگ بازنشسته محمود زرین خامه

الف) شرکت در توطئه و حضور در جلسات متعدد گروه.

ب) مسئول هماهنگ کنندۀ طرح براندازی با دو گروه نظامی.

ج) قصد تخریب و انفجار مراکز مهم از قبیل رادیو تلویزیون، پادگان ها، کمیته ها، فرودگاه و استفاده از نیروی متخصص در این جهت.

ضمناً مشارٌالیه از نام مستعار محمودی استفاده می کرده است.

اتهامات مسعود ریاضی

الف) شرکت در جلسه ای با قطب زاده و صحبت پیرامون پیاده نمودن جمهوری اسلامی واقعی و تأیید نظریات قطب زاده.

ب) جلب سرهنگ قاسم حسینی به گروه جهت همکاری.

ج) آگاهی از تماس ها و روابط سرهنگ قاسم حسینی با قطب زاده و تا حدودی با دیگر اعضا و اینکه قطب زاده نیز آنها را در جریان کامل براندازی گذارده است.

اتهامات مهدی زارع

الف) شرکت در توطئه.

ب) معرفی گروه نظامی به قطب زاده.

ج) مطرح نمودن جزئیات طرح برای سرهنگ حسینی و ایفای نقش رابط بین قطب زاده و گروه سرهنگ حسینی و پرداخت یک میلیون ریال مأخوذه از قطب زاده به سرهنگ حسینی.

د) شرکت متعدد در جلسات در مکان های مختلف.

ﻫ) برقراری رابطه با آریانا به وسیلۀ مسعود مشایخی.

و) داشتن رابطه با شبکۀ براندازی رضازاده به وسیلۀ عبدالله ملک پور.

ص: 235

اتهامات شاپور پژوهنده

الف) کمک به طرح براندازی.

ب) قرار دادن شرکت خود در اختیار کودتاچیان، جهت برگزاری جلسات گروه و دادن اجازۀ استفاده از تلفن شرکت جهت تماس های گروه.

ج) ارتباط با آریانا به وسیلۀ مسعود مشایخی.

د) کمک مالی به مسعود مشایخی جهت فعالیت های ضدانقلابی.

دفاعیات مهدی زارع

بر اساس همین گزارش، پس از قرائت کیفرخواست، مهدی زارع به دفاع از خود پرداخت. وی در آغاز گفت: علی رغم تصوراتی که من قبل از دستگیری داشتم، زندان برایم یک دانشگاه بود و رفتار مسئولین زندان با زندانی ها همچون رفتار یک برادر روحانی است. من در زندان جمله ای از امام دیدم که ایشان فرموده بودند، زندان باید دانشگاه باشد و برای من به حق چنین بود. زارع سپس در رابطه با اتهامات خود گفت: مدت ها پیش یک شب من به اتفاق دیگر اعضای خانواده ام برای صرف شام به یک رستوران رفته بودیم که در آنجا شهریار ملکی را که زمانی کارمند من بود، دیدم و او مرا برای فردای آن روز به دفتر کار خود دعوت کرد. من از او پرسیدم که جریان چیست؟ وی پاسخ داد که ما برای آقای قطب زاده فعالیت انتخاباتی می کنیم و شما هم بیایید از نزدیک آشنا شوید. این خواهش او به صورتی بود که من نتوانستم رد کنم. یک روز من به دفتر شهریار ملکی رفتم و مشایخی را در آنجا دیدم و بدین شکل با صادق قطب زاده آشنا شدم. بعد از تمام شدن انتخابات نیز گذشته از دو یا سه جلسۀ دیگر، با ایشان برخوردی نداشتم. این جریانات گذشت، تا اینکه روزی، صبح زود بود که سرهنگ قاسم حسینی به من تلفن کرد و از من خواستند که به محل کارشان بروم، به مجرد اینکه در دفتر کار او حاضر شدم، به من گفت: قطب زاده به قدرت می رسد و تو مرا با او آشنا کن. من پاسخ دادم که سال هاست که قطب زاده را ندیده ام و هیچ آدرس و شمارۀ تلفنی هم از او ندارم. در دفتر سرهنگ قاسم حسینی بودیم که ایشان تلفن قطب زاده را از یکی از آشنایان خود به نام ریاضی گرفتند و به من دادند، من به آقای قطب زاده تلفن کردم و گفتم که می خواهم با شما ملاقات کنم. چند روز بعد به منزل آقای قطب زاده رفتم و جریان را برای او تعریف کردم. در این ملاقات آقای قطب زاده ضمن صحبت های خود، ایرادهایی به مسائل مملکتی گرفتند و مطالبی در مورد به خطر افتادن جان امام گفتند. من بلافاصله پرسیدم که در این مورد چه می کنید؟ که او پاسخ داد در یکی از کاخ ها از ایشان محافظت می کنیم. در مورد ملاقات با سرهنگ قاسم حسینی نیز ایشان گفتند که اشکالی ندارد و پس از این مجدداً به محل کار سرهنگ حسینی رفتم و گفتم که آقای قطب زاده موافقت کرده اند که شما با او ملاقات کنید و بعدازظهر آن روز به اتفاق سرهنگ نجفی و سرهنگ حسینی به منزل آقای قطب زاده رفتیم. در آنجا صحبت هایی شد که خیلی علمی بود و از سطح فهم من خیلی بالاتر بود. قرار شد که سرهنگ حسینی در مورد قبول، یا ردّ برنامه (اصلاح انقلاب) بعداً به ایشان پاسخ دهند. پس از این جریانات، یک روز در دفتر آقای پژوهنده بودیم که سرهنگ حسینی، سرهنگ زرین خامه را به نام آقای محمودی به من معرفی کردند و گفتند ایشان را ببرید تا با نمایندۀ نظامی آقای قطب زاده ملاقات کند. فردای آن روز به اتفاق آقای سرهنگ زرین خامه به منزل قطب زاده رفتیم و در آنجا آقایی که به نام تقی معرفی شد، حضور داشت. آقای تقی در این ملاقات از تخصص سرهنگ زرین خامه تعریف و تحسین کرد و شمارۀ تلفن او را نیز اخذ کرد و قرار شد که تقی عصر آن روز به دفتر آقای پژوهنده آمده و با سرهنگ حسینی تماس بگیرد. فردای آن روز بود که سرهنگ حسینی به من گفت که این جریانات خرج دارد و من پاسخ دادم که موضوع را به قطب زاده خواهم گفت، بعداً من به قطب زاده تلفن کردم و مسئله را با او در میان گذاشتم. ...(1) که قرار شد من به آنجا بروم. بعد از مراجعه به منزل، آقای قطب زاده مبلغ 500 هزار تومان به من داد و فردای آن روز به سرهنگ حسینی تلفن کردم و گفتم که امانتی شما حاضر است.

ص: 236

فردای روز بعد، طبق قرار به دفتر پژوهنده رفتم و از آنجا با سرهنگ حسینی رفتیم بیرون و در راه من خواستم پول را به او بدهم که گفت 100 هزار تومان کافی است، در ضمن سه دسته کوپن بنزین هم قطب زاده داده بود که همان شب به آقایان دادم. من 100 هزار تومان از پول ها را به سرهنگ حسینی دادم و 100 هزار تومان آن را برای خود نگه داشتم و بقیه را در منزل گذاشتم.

در اینجا حجت الاسلام ری شهری از متهم خواست مواردی از کیفرخواست را که مورد قبولش نیست، بیان کند و زارع در پاسخ گفت: من امروز اتهام شرکت در توطئه را قبول دارم، ولی در مورد داشتن رابطه با آریانا کلاً مسئله را رد می کنم.

سپس حجت الاسلام ری شهری خطاب به متهم گفت: مسائلی که شما در پرونده مطرح کرده اید، دلالت بر این می کند که شما قبلاً هم به شرکت داشتن در این توطئه اعتراف کرده اید، برای نمونه شما به نقل از آقای قطب زاده گفته اید که با پول هم که باشد، باید افسران را آماده کرد که از بذل جانشان برای مقابله با مخالفین دریغ نکنند. در قسمتی دیگر از پرونده باز به نقل از قطب زاده گفته اید، شورایی به نام شورای اصلاح انقلاب درخواست خواهیم کرد که مسیر انقلاب را دوباره به اول آن برگردانیم و کشورهای خارج مثل امریکا نیز با ما موافقت خواهند کرد، چون نمایندگانش به طور مستقیم و غیرمستقیم با ما تماس گرفته و آمادگی خود را اعلام داشته اند.

مهدی زارع در توضیح مسئله فوق الذکر اظهار داشت: ایشان (قطب زاده) نه تنها امریکا را عنوان کردند، بلکه گفتند که من اگر بخواهم، مخارج جنگ را با گردن کلفتی از تمام شیخ نشین ها خواهم گرفت و حتی می گفت، من لبنان را نیز خواهم گرفت. از موضع قدرت می گفتند که امریکا نیز مرا قبول دارد. در مورد تماس های مستقیم و غیرمستقیم با امریکا نیز مسئله گویا به این صورت بود که دو روزنامه نگار که برای بازدید از جنگ آمده بودند، با آقای قطب زاده هم تماس هایی گرفتند.

آنگاه صادق قطب زاده در مورد این مسئله گفت: دو خبرنگار که یکی از آنها امریکایی و یک تن دیگر انگلیسی بود، به ملاقات من آمدند، ولی من کلامی در مورد نماینده نگفته ام.

پس از صحبت صادق قطب زاده، برادر ری شهری بار دیگر قسمت هایی از پروندۀ زارع را قرائت کرد که بر طبق آنها وی از قول قطب زاده گفته است، امریکا نیز با ما موافقت خواهد داشت، چون نمایندگانش به طور مستقیم و غیرمستقیم با من تماس گرفته و آمادگی خود را به من اعلام داشته اند و من به مجرد اینکه به قدرت رسیدم با کشور شوروی قطع رابطه خواهم کرد و به امریکا هم گفته ام که من به مدت چهارماه با شما روابط دیپلماسی و دوستانه برقرار نخواهم کرد.

آنگاه متهم در این مورد گفت: ممکن است که من در این مورد اشتباه کرده و روزنامه نگار را نماینده نوشته باشم.

در اینجا حجت الاسلام ری شهری گفت: شما نوشته اید که آمادگی خود را اعلام کردند، روزنامه نگار که نمی تواند آمادگی اعلام کند. در صفحۀ دیگری از پرونده نیز مطرح کرده اید که ...(1) سرهنگ حسینی پرسید: تضمین خارجی دارید؟ و ایشان (قطب زاده) گفت: بله، همه نوع تضمین داریم.

متهم گفت: سرهنگ حسینی از قطب زاده سؤال کرد که شما می خواهید نقش محلل را بازی کنید که قطب زاده شدیداً عصبانی شد و مسئله را رد کرد.

برادر ری شهری گفت: شما در پرونده گفته اید: ... *(2) قطب زاده عصبانی شد و گفت جداً از این شوخی ها خوشم نمی آید، شما فکر می کنید که امریکا قدرتی است و من امریکا را مجبور کرده ام که نمایندگانش را نزد من بفرستد. برادر ری شهری اضافه کرد: شما همچنین در پرونده به نقل از صادق قطب زاده گفته اید که اگر رضا پهلوی ثروت ها را برگرداند، می تواند به ایران برگردد. در این مورد توضیح دهید.

ص: 237

متهم پاسخ داد: آقای قطب زاده گفت که حتی اگر رضا پهلوی هم اموال پدرش را بازگرداند، می تواند به اینجا آمده و فعالیت سیاسی بکند.

حجت الاسلام ری شهری آنگاه از زارع خواست، در مورد ارتباط خود با گروه رضازاده و اعلامیه هایی که سرهنگ عبدالملک پور به شما داد توضیح دهید.

متهم گفت: عبدالملک پور با من نسبت خانوادگی داشت. او چندبار اعلامیه هایی که مربوط به ارتش ملی ایران بود را برای من آورد، ولی من به واسطۀ حرف یکی دیگر از دوستان به نام سرهنگ توکلی که گفته بود اینها با بختیار رابطه دارند، آنها را سوزاندم. من کوچک ترین رابطه ای با این گروه نداشته ام.

سپس برادر ری شهری خطاب به متهم گفت: شما در پرونده به نقل از مشایخی مطرح کرده اید که تماس های بین المللی برقرار شده و از خارج قول همه نوع کمک و مساعدت داده شده است، اما باید از بازار داخل هم مقداری پول برای برنامه تهیه شود.

متهم در توضیح مسئله گفت: مشایخی اخاذی می کرد و می گفت که تجار ایران هم باید به او کمک کنند.

با تمام شدن دفاعیات مهدی زارع، دادگاه به کار خود پایان داد و جلسۀ بعدی به روز چهارشنبه موکول شد.»(1)

ص: 238

227

نمایندگی شرکت بیمه لویدز در استانبول امروز تنها غرق شدن یک کشتی باری ترکیه را در روز 13 شهریور به وسیله موشک های عراقی در خلیج فارس تأیید کرد. بدین ترتیب مشخص شد علی رغم ادعای عراق درباره غرق کردن 4 کشتی (2 نفت کش و 2 کشتی باری) در خلیچ فارس، تنها یک کشتی باری ترکیه هدف قرار گرفته است.

بنابر گزارش خبرگزاری فرانسه به نقل از بیمه لویدز: «این کشتی حامل هیجده هزار تن تیر آهن و ورقه فولاد به مقصد بندر [امام] خمینی بود ... [و] بر اساس آخرین اطلاعات، کشتی مذکور کاملاً غرق شده است و خدمه کشتی آن را ترک کرده اند. از سی و دو خدمه کشتی مذکور، یک تن کشته و دو تن ناپدید شده اند. 19 نفر دیگر به وسیله نیروی دریایی ایران به تهران منتقل شده اند.»(1)

رادیو بی.بی.سی نیز در این باره گزارش داد: «وزارت خارجه ترکیه در آنکارا اعلام کرد که سه روز پیش در روز شنبه [13/6/1361] یکی از کشتی های تجاری اش در خلیج فارس توسط موشک های عراقی غرق شد. سخنگوی وزارت خارجه ترکیه افزود، موشک ها یا از هلی کوپتر و یا از ساحل پرتاب شده اند. در هر صورت سه نفر از کارکنانش کشته شدند و سه نفر دیگر زخمی گشتند. او گفت، 30 نفر کارکنان دیگر کشتی با یک هواپیمای ایرانی به تهران رفتند.»(2)

عدنان زر کاپیتان این کشتی - که مارترانسپورتر نام دارد - در گفتگو با خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: «این عمل حکومت عراق که ادعای مسلمانی دارد، به خصوص علیه کشوری مسلمان چون ترکیه غیرقابل توجیه است.» وی اظهار امیدواری کرد که دولت متبوعش عکس العمل مناسبی در قبال این حرکت غیرانسانی رژیم عراق که منجر به از دست دادن جان سه تن از ملوانان کشتی مذکور و همچنین زخمی شدن دو تن دیگر شد، اتخاذ کند. بنابر گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی بقیه خدمه کشتی - که تعداد آنها 29 نفر است - فردا (چهارشنبه) تهران را به مقصد کشور ترکیه ترک خواهند کرد. این افراد در روز حادثه به بوشهر و از آنجا با هواپیمای نظامی به تهران منتقل شدند.(3)

228

سرهنگ معینی پور فرماندۀ نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، در گفت وگویی اختصاصی با روزنامۀ اطلاعات دربارۀ حملات عراق به خارک و قدرت پدافندی ایران در این منطقه، خریدهای جدید تسلیحاتی و تقویت نیروی هوایی عراق و توان نیروی هوایی ایران، مطالبی را بیان کرد.

وی درباره حملات هوایی ارتش عراق به جزیره خارک گفت: «دشمن تاکنون هر وقت حمله هوایی به جزیرة خارک کرده، ناموفق برگشته و یا اینکه هواپیمایش را از دست داده

ص: 240

است. حتی در شروع عملیات رمضان حدود 5 فروند هواپیمای دشمن به جزیره خارک حمله کردند که چهار فروند آنها هدف پدافند هوایی قرار گرفتند و به دریا سقوط کردند و تنها یک فروند موفق به فرار شد.»

فرمانده نیروی هوایی درباره وضعیت نیروی هوایی ارتش عراق و کمک نظامی کشورهای دیگر به نیروی هوایی ارتش عراق گفت: «رژیم بعثی عراق در حال دست و پا زدن است. ... کشورهای بلوک شرق و غرب، خواهان کمک به صدام هستند تا او از این شکست رهایی یابد. در این رابطه است که می بینیم عراق هواپیما و سیستم های پدافند موشکی و رادار و تجهیزات و مهمات و هر چیزی که می خواهد از دو طرف می گیرد، چرا که نیروی زمینی دشمن نسبتاً فلج شده و نیروی دریایی دشمن نیز تقریباً 90 درصد آن از بین رفته است. بنابراین عراق نیروی هوایی خود را فعال نگه داشته و اخیراً هم آمده است، سیستم های موشکی زمین به زمین و نیز هوا به زمین گرفته است.

موشک های 9 متری فراگ که عراق به شهر دزفول و اهواز می زد، این موشک ها را عراق قبل از جنگ در اختیار داشت و برد آنها حداکثر 60 تا 70 کیلومتر بود، اما دشمن در 5 تا 6 ماه گذشته موشک های جدیدی خصوصاً از رژیم مزدور مصر دریافت کرده است که یک نوع زمین به زمین آن سیصد کیلومتر برد دارد ... عراق 3 یا 4 نوع از این موشک ها را تحویل گرفته است. البته استفاده کردن و نحوه پرتاب آن را مستشاران کشورهای تحویل دهنده برای عراق انجام می دهند چرا که خود عراقی ها نمی دانند و احتیاج به متخصص دارند و همین ها موشک ها را از داخل عراق پرتاب می کنند. به این ترتیب دشمن حملات موشکی به خارک را انجام می دهد و تاکنون 20 مورد حملة موشکی به خارک کرده است که به فضل الهی تا به حال این حملات موشکی ناموفق بوده و تنها یکی، دو مورد خسارات خیلی جزئی داشته است.»

سرهنگ معینی پور با اشاره به برتری هوایی نیروهای خودی در اوائل جنگ نسبت به نیروی هوایی عراق افزود: «پس از ضربات اولیه خلبانان ما، عراق به شدت شروع به فعالیت کرد و از کشورهای بلوک شرق و بلوک غرب تا آنجا که می توانست کمک نظامی گرفت و به اصطلاح خلبانان خودمان، عراق برای هر هواپیما که از دست می داد اگر دو هواپیما نمی گرفت حتماً یکی را می گرفت و جایگزین می کرد. آن هم با قدرت آتش و مانور برتر، نمونه اش میراژهای فرانسوی است که به سرعت تحویل گرفتند، هواپیماهای " میگ-25" هست که اول نداشتند و شوروی به عراق داد که هواپیمای شناسایی و رهگیری است و خصوصیات ویژه ای دارد، از جمله آنکه در ارتفاع بسیار زیاد و بالای 60 هزار پا پرواز کرده و شناسایی و عکس برداری می کند. ... این هواپیما می تواند تا 3 برابر سرعت صوت پرواز کند.

از طرف دیگر، کشورهای منطقه نظیر مصر، اردن، عربستان، تونس، مراکش و سودان تا آنجایی که می توانستند امکانات خود را در اختیار عراق گذاشتند، به خصوص دولت مصر که مقدار زیادی از سلاح های خود را که سال ها قبل از شوروی گرفته و حالا دارد سیستم های امریکایی جایگزین آنها می کند و حتی ارتش خود را در اختیار رژیم عراق گذاشته است.»

ص: 241

وی درباره توان نیروی هوایی کشورمان گفت: «ما از نظر اقتصادی در محاصره قرار گرفتیم. کمک های نظامی کاملاً قطع شد و همان وسایل و امکاناتی که قبل از جنگ داشتیم را سعی کردیم حفظ کنیم و به موقع مورد استفاده قرار دهیم. در ده ماهه اول جنگ، یک مقدار بی رویه از تجهیزاتمان استفاده شد و می توانستیم کمتر خسارت بدهیم. ... سعی می کنیم همان هواپیماها و همان امکاناتی را که داریم به شکل درست و صحیح و به موقع به کار بگیریم. ... [این در حالی است که] دشمن حتی خلبانان مزدور از کشورهای اروپای غربی و حتی از کشورهای مرتجع عربی استخدام می کند. ... الان نفوذ هوایی به عراق بسیار مشکل است، ... [بنابراین] سعی می کنیم ماموریت های خاصی انجام بدهیم و هر وقت ضرورت داشت در روند کلی جنگ تأثیر بگذاریم و حتی نفع سیاسی از آن بگیریم - نظیر حمله به هدف های نظامی و اقتصادی شهر بغداد که باعث جلوگیری از برگزاری کنفرانس سران غیرمتعهدها در بغداد شد - حملات هوایی را انجام خواهیم داد.»(1)

229

در پی تشدید حملات هوایی عراق به سواحل ایران در خلیج فارس و هشدارهای ایران دربارة خطرات گسترش جنگ در این منطقه، حساسیت کشورهای غربی در خصوص عبور جریان نفت از خلیج فارس و تنگۀ هرمز افزایش یافت.

خبرگزاری فرانسه دراین باره اعلام کرد: «ناو هواپیمابر 32هزار تنی فوش متعلق به فرانسه، صبح امروز پایگاه دریایی تولون (در جنوب فرانسه) را به مقصد نامعلومی که گفته می شود احتمالاً تنگه هرمز است، ترک کرد. این ناو ظاهراً به منظور حفاظت از عبور بدون خطر تانکرهای نفت مورد نیاز غرب به این منطقه اعزام شده است. این ناو را ناو موشک انداز "دوکابس" و نفت کش "موز" همراهی می کنند.(2)

در همین رابطه روزنامه فرانسوی "لوکوتیدین دوپاری" در مقاله ای ضمن اشاره به حساسیت استراتژیک تنگه هرمز از نقش ایران در حفاظت از این تنگه سخن گفت و افزود: «در کوتاه مدت احتمال اینکه بتوان به کمک تسلیحات نظامی آن را مسدود کرد، وجود دارد، ولی شک نیست که در درازمدت و در صورت آغاز یک جنگ جهانی، این تنگه کاملاً مسدود خواهد شد. امروز بیم آن می رود که میان ایران و عمان درگیری هایی پدید آید. مع ذلک تا کنون هیچ گونه صحبتی در این زمینه به عمل نیامده است و حتی سخن گویان رسمی دولت ایران نیز عملاً سعی می کنند، توانایی مسدود ساختن تنگۀ هرمز را مخفی نگاه دارند.

آیا به راستی نیروی دریایی ایران از امکانات کافی برای توسل به چنین اقدامی برخوردار است؟ [به نظر می رسد در این زمینه، امام] خمینی برخلاف شاه سابق ایران، علناً هیچ گونه واهمه ای ندارد. این بدان معناست که باید وجود نیروهای ستون پنجم را در گوشه و کنار خلیج [فارس] و همچنین خطری که از جانب آنها به چشم می خورد کاملاً در نظر گرفت.»(3)

ص: 242

230

ارسال کمک های نظامی کشورهای عربی منطقه به عراق همچنان ادامه دارد. در این روز 33 تریلر حامل مهمات از کویت،(1) 36 خودرو نظامی حامل تجهیزات و ادوات نظامی از اردن و51 خودرو حامل مهمات سلاح های سبک و سنگین از عربستان برای ارتش عراق ارسال شد.(2)

231

چته های حزب دمکرات کردستان به یک پایگاه نیروهای ژاندارمری در جادۀ سِرو در شمال ارومیه، حمله کردند. در جریان این حمله مسئول تیم عملیاتی چته ها به شدت زخمی شد و چند تن از آنان نیز مجروح شدند. از نیروهای ژاندارمری نیز یک تن شهید و 4 تن دیگر زخمی شدند.(3)

در دومین مرحله از عملیات پاک سازی محور پیرانشهر - سردشت که امروز پایان یافت، روستاهای "کپله"، "حسن آباد"، "عثمان آباد"، "نموین"، "زایدان"، "ریک آباد"، "کامه کران"، "بردشان"، "سوغانکو" و "خواجه علی" و ارتفاعات این منطقه از جمله ارتفاعات جنوب شرقی پیرانشهر (ساکان، برده ناز، کانی سیب، حذ اوغلان و هنگ آباد) از وجود نیروهای مسلح شورشی پاکسازی شد. در این عملیات که به همت نیروهای سپاه پاسداران و بسیج انجام شد، 10 تن از نیروهای خودی شهید و 23 تن نیز زخمی شدند.(4)

232

به دنبال درگیرهای اخیر میان نیروهای حزب دمکرات و سازمان کومه له در منطقۀ مهاباد، امروز دو گروه رقیب در دفتر سیاسی سازمان کومه له تشکیل جلسه دادند. در این جلسه که احتمالاً نمایندۀ سازمان مجاهدین خلق نیز حضور داشت، برای رفع اختلافات این تصمیم ها گرفته شد:

1- دو طرف اسلحه و مهماتی که از یکدیگر به غنیمت گرفته اند، بدون کم وکاست، پس دهند. این کار باید تا ساعت 12 ظهر 18 شهریور، انجام شود. همچنین تا آن روز، همۀ افرادی که از دو طرف اسیر شده اند باید آزاد شوند.

2- یک هیئت از طرف حزب کومه له و یک هیئت از طرف حزب دمکرات با حضور شخصی بی طرف از شهر مهاباد، تشکیل جلسه دهند و تا آخر شهریور، تصمیمات خود را دربارۀ همکاری دو حزب، به کمیته های حزب و کومه له اعلام کنند.

همچنین برای همکاری بعدی این تصمیمات گرفته شد:

1- هر دو طرف بکوشند از تضعیف یکدیگر به هر نحوی جلوگیری کنند و اقدامات متقضی را برای پیوند این دو گروه انجام دهند و مشکلات خود را از راه مذاکره حل و فصل کنند.

2- هیچ یک از دو طرف، نباید به زور از مردم پول یا جنس بگیرد، اخذ کمک باید به دلخواه و با رضایت مردم باشد.

3- هواداران در فعالیت های سیاسی، برای یکدیگر احترام قائل شوند و هیچ طرفی حق ندارد در این خصوص به طرف دیگر فشار بیاورد.(5)

ص: 243

233

در ادامه مقابله نیروهای امنیتی ایران با گروه های تروریستی، 5 خانه تیمی در مشهد و سبزوار کشف شد و بیش از 51 نفر در این رابطه دستگیر شدند.

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از اطلاعیه روابط عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منطقه 4، در هفته گذشته، نیروهای سپاه سبزوار در عملیاتی دو خانه تیمی سازمان مجاهدین خلق را در این شهرستان کشف و 45 تن از افراد سازمان را دستگیر کردند. در درگیری به وجود آمده، مسؤل نظامی سازمان در سبزوار کشته شد. از این خانه ها یک بمب بسیار قوی، تعدادی سه راهی و بمب دست ساز - که داخل قوطی های کمپوت جاسازی شده بودند - چندین اسلحه و اسناد و مدارک درون گروهی کشف و ضبط شد.

در مشهد نیز نیروهای سپاه پاسداران موفق شدند در عملیاتی دو خانه تیمی سازمان مجاهدین خلق را در این شهر کشف کنند. در این عملیات تعدادی از افراد سازمان دستگیر و 2 نفر کشته شدند و مقادیری سلاح و مهمات واسناد درون گروهی کشف و ضبط شد.

همچنین در این شهر یک خانه تیمی گروه اشرف دهقان کشف و 6 نفر از افراد این گروه دستگیر شدند.(1)

234

فاجعۀ انفجار بمب روز گذشته (15/6/1361) در خیابان خیام تهران، واکنش مقامات و مسؤلان ایران را به دنبال داشت. امام خمینی در پیامی که به مناسبت سالگرد 17 شهریور منتشر شد، با اشاره به این حادثه فرمودند: «این جانب صدای انفجاری را که به دست این جنایتکاران در پارک شهر در شب گذشته اتفاق افتاد، در جماران شنیدم. این انفجار عظیم در محلی اتفاق افتاد که مرکز طبقة مستمند و کاسب جزء و کارگر و محل اجتماع زن و مرد و طفل و طبقۀ ضعیف و محتاج است و آنچه گزارش شده است، ده ها نفر شهید و مجروح به جای گذاشته است که در بین آنان زنان باردار و طفل کوچک شیرخوار بوده است و شما بدانید که اگر این گروهک ها بتوانند تهران را به ویژه محله های جنوب شهر - که بیشتر در تحقق اهداف اسلامی فداکاری کرده اند - یکسره منفجر می کنند. این است قیام مسلحانه و جنگ خیابانی با سپاه پاسداران و این است منطق آنان که برای ریاست دنیا به دام شیاطین افتاده اند و باید ملت شریف ما بدانند اینان همیشه کارهایی را که انجام می دهند ارزیابی می کنند تا اگر صلاح خود را در انکار دیدند ، انکار کنند، اگر صلاح را در عهده داری دیدند، به عهده بگیرند و آن را از شاهکارهای چریک های رزمندۀ خود و به عنوان یک پیروزی ... تحویل رسانه های گروهی دهند ... تا رادیوهای بیگانه این عمل احمقانه را به عنوان شکست جمهوری اسلامی و بی ثباتی حکومت، به خورد ساده دلان دهند.»(2)

ص: 244

آیت الله العظمی گلپایگانی نیز بمب گذاری در خیابان خیام را محکوم کردند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی ایشان که دروان نقاهت را در منزل می گذارنند در درس روزانه خود به طلاب حوزه علمیه قم، با محکوم نمودن بمب گذاری در تهران اظهار داشتند: «این گونه اعمالی که در جمهوری اسلامی انجام می گیرد، به دست ایادی کفر می باشد.»(1)

در این خصوص پیامی نیز از طرف مهندس میرحسین موسوی نخست وزیر ایران صادر شد. در این پیام آمده است:

«مزدوران منافق امریکا در آستانه هفدهم شهریور با جنایت تازۀ خود حدود 20 نفر از کارگران و مستضعفان جنوب شهر را به خاک و خون کشیده و ده ها نفر کودک، زن و مرد و پیر و جوان را مجروح کردند و روی قصابان شاهنشاهی را سفید نمودند. این جنایت بی ارتباط با توطئه های تازۀ امریکا که هم اکنون چهرۀ خود را در کنفرانس فاس نشان می دهد نیست. دولت جمهوری اسلامی ایران ضمن محکوم ساختن این جنایت وحشیانه به تفاله های باقی ماندۀ منافق و عوامل مزدوران امریکا در سراسر منطقه، هشدار می دهد ... [هیچ فرد یا گروهی نمی تواند] در ارادة محکم ملت مسلمان و بپاخاسته و مستضعف ایران برای نیل به پیروزی خللی وارد آورد.» در ادامه این پیام امروز از طرف دولت عزای عمومی اعلام شد.(2)

حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در سخنانی در جلسۀ امروز مجلس، درباره بمب گذاری خیابان خیام گفت: «در سالگرد هفدهم شهریور و در آستانه برگزاری کنفرانس سران عرب با موضع گیری های قاطعانه جمهوری اسلامی، آماده عکس العمل ضد انقلاب و دشمنان باید می بودیم که یک حرکت مذبوحانه ای را دیشب از اخبار شنیدید که چه کردند. ما بارها اعلام کردیم که این گونه جنایات را به حساب همه ضد انقلاب می گذاریم، چون آنها هماهنگ عمل می کنند. سلطنت طلب ها، ملی گراهای فراری، منافقین، مارکسیست های محارب و عمال صدام و تجزیه طلبان کٌرد مجموعه ای [هستند] که باهم در همه این گونه جنایات همکاری می کردند.»(3) وی همچنین در دیدار با گروهی از جهادگران استان های یزد و زنجان و جمعی از اعضای بسیج مستضعفین ترکمن صحرا دراین باره گفت: «این کار هیچ ارزشی از لحاظ عملیات نظامی ندارد و هر دزدی می تواند این کار را بکند و اینها حالا که از همه جا مأیوس و به دست مردم سرکوب شدند، دارند از مردم انتقام می گیرند و در محل اقامۀ نماز جمعه ها، کارخانه ها، راه آهن و اتوبوس شرکت واحد بمب گذاری می کنند تا از مردم انتقام بگیرند. البته همین افرادی که در زندان هستند وقتی که می فهمند رفقایشان چنین کاری کردند - اگر وجدان داشته باشند - باید از درون منفجر شوند، بپوسند و بمیرند، ولی ما امیدواریم که به آنها حالت ندامت دست بدهد.»(4)

همچنین گروهی از خبرنگاران، فیلمبرداران، عکاسان و روزنامه نگاران خارجی مقیم تهران، صبح امروز از محل بمب گذاری روز گذشتۀ تهران بازدید کردند. به گزارش روزنامۀ

ص: 245

کیهان: «خبرنگاران ابتدا از اتومبیل های سوخته شده بر اثر این فاجعه از جمله یک اتوبوس دو طبقۀ شرکت واحد، یک مینی بوس و چندین اتومبیل سواری بازدید و با یکی از مجروحان این فاجعه - که در این محل حضور داشت - گفت وگو کردند.

خبرنگاران سپس ضمن تهیۀ عکس و فیلم از خرابی ها، با یکی از شاهدان عینی این فاجعه گفت وگو کردند و چگونگی این حادثه را جویا شدند.

خبرنگاران در بازدید دو ساعتۀ خود، با حضور در پزشکی قانونی تهران از پیکرهای سوختۀ شهدای این فاجعه دیدن کردند. پیکرهای سوخته و تکه تکه شدۀ کودک و پیر و جوان، خبرنگاران را بسیار تحت تأثیر قرار داد.

خبرنگار روزنامۀ ژاپنی ماینچی با مشاهدۀ پیکر ازهم پاشیدۀ یک زن حامله به خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: این فاجعه آنقدر هولناک است که نمی توانم احساسات خود را بیان کنم و تنها می گویم، از هرکس که این عمل را مرتکب شده متنفرم.

خبرنگار خبرگزاری ژاپنی کیودو نیز که به شدت متأثر شده بود گفت: این فاجعه بسیار وحشتناک است و من نمی دانم در این رابطه چه بگویم. از وی سؤال شد که این تأسف را چگونه بازگو خواهید کرد، گفت: من در این بازدید، جنازه های سوخته و تکه تکه شده را مشاهده کردم و مردمی را دیدم که علیه امریکا و مخالفان جمهوری اسلامی شعار می دادند و ما این حادثه را برای خوانندگان ژاپنی خود گزارش خواهیم کرد. یکی از محققان اسلامی به نام پرفسور حامد الگار که به تازگی به ایران آمده و یکی از بازدیدکنندگان آثار این فاجعه هولناک بود، ضمن محکوم کردن این جنایت، گفت: کسانی که این عمل را انجام دادند نه تنها ضد انقلاب اسلامی هستند، بلکه ضدبشرند. وی افزود: دشمنان انقلاب اسلامی بر این تصورند که با این اعمال، خلأیی در روند انقلاب اسلامی ایران ایجاد کنند که باید بگویم این اعمال انقلاب اسلامی را ثبات بیشتری می بخشد.»(1)

235

در پی انفجار روز گذشته در خیابان خیام، حجت الاسلام ناطق نوری وزیر کشور در مصاحبه ای، جزئیاتی از این ماجرا را تشریح کرد. وی اظهار داشت: «قضیه سه شنبه شب بدین صورت بود که مواد منفجره را به بدنه اتومبیلی تعبیه کرده بودند و ما شبیه این را قبلاً داشتیم. اتومبیل بلیزری را تهیه کرده بودند که حتی گلگیرهایش از مواد منفجره تهیه شده بود و جلوی عمارت مخابرات و در میدان امام خمینی گذاشته بودند - که باز هم آنجا از مراکز پرجمعیت تهران است - که خوشبختانه اتومبیل کشف شده بود. ... قدرت تخریب این انفجار آن قدر بود که شکافی حدود چهار متر در دو سه متر، در زمین ایجاد و به ساختمان های اطراف خسارت زیادی وارد کرد. ... جلوی پارک شهر و خیابان جنوبی پارک شهر معمولاً ایستگاه اتوبوس هایی است که تماماً به سمت جنوب تهران حرکت می کنند. حادثه در ساعت 19:30 رخ داده و دقیقاً در مقابل صف

ص: 246

اتوبوس شرکت واحد که مردمش از جنوب شهر هستند که در این حادثه 20 نفر- آخرین رقمی که به ما دادند - شهید داشتیم و در حدود 90 نفر مجروح که بعضی ها جراحاتشان سطحی بوده و عده ای دیگر در حدود 50 تا 60 نفر جراحاتشان عمیق تر است.»

وزیر کشور با اشاره به ارتباط این انفجار و ترور مردم عادی به دست تروریست ها گفت: «این نوع کارهای منافقین حکایت از این می کند که اینها امید حیات در این کشور را ندارند. ... و همة پل های پشت سرشان را خراب کردند و فقط دست به حرکت های ایذایی می زنند - بر اساس تحلیل غلطی که دارند - امیدواریم با هماهنگی بین نیروهای انتظامی - که به وجود آمده و انشاءالله این هماهنگی بیشتر نیز خواهد شد - و قاطعیتی که شورای عالی قضایی نشان خواهد داد و برخورد قاطعی که انجام خواهد شد، انشاءالله باقی مانده این گروهک ها از بین خواهند رفت.»(1)

در همین حال رادیو بی.بی.سی در خبری درباره عامل بمب گذاری در خیابان خیام گفت: «دولت ایران مجاهدین خلق را عامل این بمب گذاری معرفی کرده است، ولی رجوی این اتهام را تکذیب و حتی خود دولت ایران عامل چنین انفجاری شمرده است.»(2)(3)

236

آقای هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس ایران، در یک موضع گیری صریح ضمن تقبیح مواضع برخی از سران عرب درباره به رسمیت شناختن تلویحی اسرائیل در کنفرانس سران عرب در فاس، مسلمانان را به مقاومت و ایستادگی در مقابل اسرائیل دعوت کرد و به کشورهای امریکا و اسرائیل هشدار داد که جمهوری اسلامی ایران در صورت احساس تکلیف، به وظیفۀ خود عمل خواهد کرد. گزیده ای از سخنان آقای هاشمی رفسنجانی به این شرح است: «برای چندمین بار مردم دنیا فهمیده اند که اینها چه ماهیت کثیفی دارند که برای اغراض سیاسی خودشان این گونه لبنان جنگ زده را به آتش و خون کشیده اند و آوارگان را یک بار دیگر از محل زندگی شان آواره کردند و اگر ما امروز از این موقعیت، از حربه های موجودمان استفاده نکنیم، معلوم نیست فرصتی به این خوبی در اختیار ملت های اسلامی قرار گیرد. ما مطمئنیم که اگر کنفرانس سران عرب امروز تصمیم بگیرد، از فردا شیرهای نفت خود را بر روی جهان حامی اسرائیل ببندد و سفارتخانه را تعطیل کند و از مردم مسلمان منطقه بخواهد چند ماه روزه بگیرند و ریاضت بکشند، مردم با نهایت صمیمیت استقبال می کنند و با ریاضت چند ماه، یقیناً ریشه استعمار و شر اسرائیل از منطقه کنده می شود.»

ص: 247

رئیس مجلس افزود: «متأسفانه ما به این کنفرانس نمی توانیم امیدی داشته باشیم، چون اینها حتی در زمان بمباران بیروت هم خاموش بودند و حالا که ریگان طرح داده، آنها آمده اند که در جهت امیال امریکا و اسرائیل اقدامی بکنند. بنابراین، اخطار ما این است که اگر واقعآً می خواهید اقدام کنید، تنها راه، مبارزه است و اگر اقدامی نکنید، ما و ملت ها به وظایف خودمان عمل خواهیم کرد. خطاب ما به امریکا و اسرائیل این است که این پیروزی، حمله به لبنان و اشغال کشور کوچک جنگ زده و دچار تفرقه، شما را مغرور نکند. ... مردمی که این همه ظلم و جنایت و فساد را می بینند، بالاخره یک روز به حق قیام می کنند و برای این همه یهودی که از اطراف دنیا در اسرائیل جمع شده اند، راهی جز مرگ و تباهی باقی نمی ماند و عمّال امریکا در منطقه، سرنوشتشان شبیه اسرائیل است و من مطمئنم که اسرائیل در جهان اسلام، برای زمان طولانی (بعد از اینکه در ایران تجربۀ انقلابی به دنیا ثابت کرد که ملت ها نیرومند هستند)، شانس ماندن نخواهد داشت و به ملت ها، مخصوصاً ملت فلسطین هم عرض می کنم که بیش از این تسلیم عمّال سازشکار غرب نشوید و این همه امید به وعدۀ نظامی توخالی آنها نبندید و خودتان مانند ملت ایران تصمیم بگیرید. فشار روی گردة سیاستمداران و رهبران مملکت تان بیاورید، گرچه رهبر نیستند و تحمیلی اند، خواسته های حقتان را بخواهید.»(1)

237

"مولانا محمد حافظی حضور" رهبر مسلمان بنگلادش و هیئت همراه عصر امروز در قم با آیت الله منتظری دیدار کردند. آیت الله منتظری در این دیدار با اشاره به توطئه های امریکا و صهیونیسم بین الملل در ایجاد شکاف و تفرقه بین مسلمانان و ملت های ستم دیده و محروم، به جنگ ایران و عراق پرداخت و شرایط ایران برای پایان جنگ را تغییر ناپذیر دانست. وی گفت: «شرایط ما برای خاتمه دادن به جنگ و برقراری صلح همان شرایطی است که از قبل گفته ایم و این چیزی است غیرقابل تغییر و این شرایط عبارتند از: خروج کامل نیروهای متجاوز و اشغالگر صدام از کشور اسلامی ایران، محاکمه و مجازات متجاوز و پرداخت همه خسارات.»

آیت الله منتظری افزود: «ما چگونه می توانیم با صدام صلح کنیم در حالی که هیچ یک از شرایط ما محقق نشده و هنوز بیش از هزار کیلومتر از اراضی ما در دست دشمن است و روزی نیست که آبادان و دیگر شهرها و مناطق مسکونی جنوب ایران به وسیله عراقی ها با سلاح های سنگین و توپ های دروبرد زیر آتش قرار نگیرد. این همه شهرهای ویران و خرابی های ناشی از بمباران هوایی و این همه شهید و معلول، سند های زنده ای هستند بر جنایاتی که صدامیان مرتکب شده اند. ... اینکه بعضی ها فکر می کنند صدام ممکن است در مقابل قوانین اسلام خاضع و تسلیم حق شود، تصوری بیش نیست، زیرا ریشۀ اصلی توطئه و جنگ ها و خونریزی ها از امریکا و اسرائیل است و رژیم هایی چون عراق و دیگر سران مرتجع و مزدور کشورهای عربی، امریکایی می باشند.»

ص: 248

وی با اشاره به جنایات اسرائیل در لبنان و سکوت کشورهای عربی در برابر آن گفت: «ما دیدیم که اسرائیل با حمایت امریکا به لبنان حمله کرد و آن همه از مسلمانان لبنان و فلسطین را شهید و مجروح و آواره نمود و خرابی های زیادی به جای گذاشت و سرانجام یک شخص جانی و فاسد را به عنوان رئیس جمهور بر ملت قهرمان و مسلمان لبنان تحمیل کرد و این کشورهای عربی با سکوت خود این همه جنایات را تأیید و به طور مستقیم یا غیر مستقیم از اهداف امریکا و اسرائیل پشتیبانی و حمایت کردند. ... حالا کنفرانس را مطرح کرده اند که علی القاعده امریکا فشار خواهد آورد تا از طرف کشورهای شرکت کننده در این کنفرانس اسرائیل به رسمیت شناخته شود.»

آیت الله منتظری در پایان اظهار امیدواری کرد که مسلمانان هرچه زودتر به خود آمده و با حفظ وحدت و همبستگی اسلامی توطئه های دشمنان اسلام به سرکردگی امریکا و اسرائیل را خنثی کنند.»(1)

238

سیدمحمد غرضی وزیر نفت ایران، در دیدار امروز خود با امام خمینی، وضعیت بارگیری نفت در جزیرۀ خارک و نحوۀ توزیع فرآورده های نفتی در داخل را به اطلاع حضرت امام رساند.

وزیر نفت در پایان این دیدار در مصاحبه ای گفت: «راجع به توزیع انواع فرآورده های نفتی در کشور - که امید است از اول مهرماه گازوئیل به طور آزاد در اختیار مردم قرار گیرد - و همچنین دربارۀ وضع فروش نفت که تا کنون ارز لازم را تهیه کرده است و در مورد خارک و وضعیت بارگیری و مقابله با توطئه های امریکا (که در سطح جهانی با بالابردن نرخ بارگیری و بیمه انجام می شود) مطالبی را با استحضار امام امت رسید.»

غرضی افزود: «در مقابله با افزایش نرخ بیمه، شرکت بیمه ملی ایران، با نرخ یک درصد در مقابل 7 درصد بیمۀ شرکت های امریکایی، توانست ضربه محکمی به آنها وارد سازد.»

به گفته وزیر نفت وضع بارگیری در بنادر جنوب عادی است و از اول شهریور ماه تاکنون، به طور متوسط، روزانه 5/1 میلیون بشکه نفت صادر می شود.(2)

239

امروز دومین دور مذاکرات کنفرانس سران عرب در فاس مراکش، در پشت درهای بسته انجام شد.(3) به گزارش خبرگزاری فرانسه، عراق بر اساس دفاع مشترک اعراب، طرحی را به کنفرانس فاس ارائه کرده است که متضمن صلح یا جنگ همۀ کشورهای عربی علیه ایران است: «تصمیم پرزیدنت صدام به شرکت در کنفرانس سران فاس بیانگر عزم بغداد برای جلب حمایت اعراب است که این خود می تواند به وادار نمودن ایران به ترک جنگ و تحمیل صلحی عادلانه به آن (ایران) منجر شود. آگاهان سیاسی در بغداد اظهار می کنند که علی رغم اوضاع نظامی بسیار متشنج که با حملۀ ششم ایران علیه عراق به وجود آمده و نیز

ص: 249

حضور یک هیئت نمایندگی مهم عراقی در فاس، پرزیدنت صدام با حضور خود در آنجا، کسب حمایت اعراب را که به نظر بغداد در جنگ دوسالۀ تهران علیه وی " واجب، ضروری و فوری است"، حتمی قلمداد کرده است.

به نظر می آید، تماس های متعددی که هیئت عراقی از هنگام ورود به فاس تا کنون به عمل آورده، صدام را به این که کنفرانس، طرح عراق در مورد جنگ خلیج [فارس] را در دستور کار خود قرار دهد، امیدوار کرده است. در بغداد گفته می شود، چنین اقدامی می تواند منجر به بازداشتن ایران از حمله به عراق شود. طرح عراق به ویژه خواستار اجرای مادۀ دوم پیمان دفاعی مشترک (میان اعراب) است. به موجب این ماده، هر تجاوزی علیه یک کشور عربی به منزلة تجاوز علیه تمامی کشورهای عرب محسوب می شود، عراقی ها که خود را پاسداران جبهۀ شرق - که پیش از این، حملات متعددی علیه اعراب وقوع یافته است - می دانند، با تلخی زیاد می گویند که پاره ای از کشورهای برادر عرب مثل سوریه و لیبی (عراق را) تنها گذاشته اند.»(1)

روزنامه کیهان نیز دربارۀ مباحث صورت گرفته در دومین روز کنفرانس فاس نوشت: «سران عرب در فاس برای اولین بار استراتژی اعراب برای برقراری صلح در خاورمیانه را از زمان تشکیل دولت اسرائیل، مورد بحث قرار دادند. ... [منابع آگاه که این موضوع را اعلام کرده اند] از محتوای مذاکرات کاملاً اظهار بی اطلاعی کردند، ولی گفتند تجاوز اسرائیل به لبنان و عواقب ناشی از این تجاوز در رأس مسائل مورد بحث قرار دارد.»

کیهان به نقل از خبرگزاری ها افزود: «جزئیات مذاکرات اجلاسیه سران عرب انتشار نیافته است و تدابیر شدید امنیتی اتخاذ شده است تا از درز جزئیات مذاکرات کنفرانس - که نوزده کشور عرب و سازمان آزادی بخش فلسطین در آن شرکت کرده اند - جلوگیری شود.»(2)

240

هم زمان با کنفرانس فاس، کاسپار واینبرگر وزیر دفاع امریکا و فرانسیس پیم وزیر امور خارجۀ انگلیس، در لندن گفت وگو کردند. خبرگزاری فرانسه دربارۀ مذاکرات انجام شده در این دیدار گزارش داد: «بنا به اظهارات سخن گوی وزارت امور خارجۀ انگلیس، در این ملاقات که یک ساعت به طول انجامید، طرفین علاوه بر جنگ ایران و عراق اوضاع خاورمیانه را در چهارچوب طرح ریگان مورد بررسی قرار دادند.»(3)

241

سازمان ملل متحد آخرین آمار آوارگان فلسطینی بعد از حملۀ اخیر اسرائیل به لبنان و همچنین آمار کلی آوارگان فلسطینی را در کشورهای عربی و دیگر کشورها را منتشر کرد. بر اساس منابع متعلق به سازمان ملل، حملۀ اسرائیل به لبنان گذشته از قتل عام بسیاری از مردم بی دفاع، حدود 47 هزار آواره در جنوب این کشور به جا گذاشته است. البته این تعداد

ص: 250

فقط شامل آنهایی است که در چادرهای اردوگاه ها زندگی می کردند و فلسطینی ها اکنون آوارگانی هستند که اکثر آنها در جهان عرب مهاجر محسوب می شوند. آمار منتشر شدۀ مهاجران فلسطینی که در کشورهای عربی به سر می برند چنین است:

اردن یک میلیون و 150 هزار نفر؛ کرانۀ غربی 833 هزار نفر؛ لبنان 358 هزار نفر؛ کویت 300 هزار نفر؛ سوریه 222 هزار نفر؛ عربستان 137 هزار نفر؛ عمان 51 هزار نفر؛ مصر 456 هزار نفر؛ لیبی 24 هزار نفر؛ قطر 24 هزار نفر؛ بحرین 21 هزار نفر؛ عراق 205 هزار نفر. گفتنی است که حدود 551 هزار نفر در سرزمین های اشغالی، 105 هزار نفر در امریکا و در دیگر کشورهای جهان حدود 140 هزار فلسطینی به سر می برند.(1)

ص: 251

244

وزارت بازرگانی امریکا در اقدامی غیرمنتظره، اجازه فروش چند جت جنگنده کوچک را به عراق صادر کرد. رادیو اسرائیل در بخش عربی زبان خود، این خبر را چنین انعکاس داد: «منابع کنگرۀ امریکا تأیید کردند که وزارت بازرگانی امریکا اجازۀ فروش چند جنگنده جت کوچک ساخت امریکا به منظور استفاده نظامی، به ارزش 20 میلیون دلار را به عراق صادر کرده است.» این رادیو اعلام کرد: «گفته می شود که وزارت بازرگانی امریکا این درخواست را قبل از موافقت کنگره دریافت کرده بود، ولی کنگره گفته بود که این کار جزء اختیارات کنگره به شمار می رود.»(1)

در همین حال یک بولتن داخلی سپاه دربارۀ اقدامات عراق در خصوص تغییر کاربری هواپیماهای مسافربری می نویسد: عراق در نظر دارد با خرید جت های مسافربری کوچک و نیز ابزارآلات نقشه برداری و لوازم مورد استفاده برای هواپیماهای اکتشافی، این هواپیماها، را به هواپیماهای مورد استفاده در امور نظامی تبدیل کند.»(2)

245

سرهنگ صیاد شیرازی، فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی و محسن رضایی، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که به ارومیه سفر کرده اند با شرکت در یک مصاحبه مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی، اوضاع جبهه های نبرد در جنوب و غرب کشور و نیز اهداف و عملکرد قرارگاه حمزه سیدالشهدا را تشریح کردند.

در ابتدا سرهنگ صیاد شیرازی با اشاره به هدف از سفر خود و فرمانده سپاه به استان آذربایجان غربی گفت: «در ادامه بازدید از قرارگاه عملیاتی، برای بررسی پیشرفت کار در قرارگاه حمزه سیدالشهدا به منطقه آمدیم و الحمدالله پیشرفت کارها نیز خوب بوده است.»

محسن رضایی نیز دراین باره گفت: «قرارگاه حمزه سیدالشهدا و دیگر قرارگاه ها به دنبال سازماندهی جدیدی است که پس از حاکمیت حزب الله در قدرت رزمی انقلاب اسلامی برای انسجام بیشتر و قدرت عمل بیشتر در مناطقی که ضدانقلاب در آن فعالیت می کند به وجود آمده است و تا کنون الحمدالله عملیات چشمگیری در منطقه انجام داده که از جمله آزادسازی سد بوکان و دیگر عملیات عمقی را می توان نام برد.» وی افزود: «قرارگاه حمزه سیدالشهدا همچنان به طرح ریزی و عملیات آزادسازی مردمی که تحت ستم و استعمار ضدانقلاب قرار گرفته اند، ادامه می دهد.»

فرمانده سپاه پاسداران در خصوص فعالیت های ایذایی ضدانقلاب در سراسر کشور گفت: «ضد انقلابی که اکنون با جمهوری اسلامی درگیر است مصیبت ها و بدبختی های زیادی برای خود دارد، یعنی در اثر مشکلات زیاد است که ضدانقلاب دست به خودکشی زده است چرا که اول تمام مردم دنیا فهمیده اند که ضدانقلابی که الان با ما درگیر است با مردم جنگ

ص: 253

می کند. نمونه آن مین گذاری در جاده های روستائی است که مردم مظلوم کُرد بر اثر انفجار آن شهید می شوند و شهادت برادران روحانی اهل تسنن که به دست این مزدوران صورت می گیرد نیز، نشانه دیگری از جنگ آنان با مردم است و از طرف دیگر ضدانقلاب با رژیمی درگیر شده است که حقانیت و اصالت خود را در دنیا ثابت کرده است. رژیمی که شاه را بیرون و لانه جاسوسی را تسخیر کرد و رژیم صدام را به زانو درآورد و در این حال ضدانقلاب در ابتدایی ترین فعالیت خود به بن بست رسیده است و این مرگ حتمی آنها را نشان می دهد. از طرف دیگر ضد انقلاب انگیزه ای برای جنگ و مبارزه ندارد و یاری خداوند نیز این است که ضدانقلاب ما کور شده و انگیزه ندارد و هیج امیدی برای بقای خود ندارد.»

فرمانده نیروی زمینی ارتش نیز دربارة هماهنگی نیروهای ارتش و سپاه گفت: «این ترکیب مقدس روزبه روز مستحکم تر و استوارتر می شود و این استحکام باعث شد که ضدانقلاب تمام امکانات خود را در شهرها از دست بدهد و به کوه ها فرار کند ما این هماهنگی و ترکیب را در جنگ تحمیلی نیز به آزمایش گذاردیم و به مرحله کمال رساندیم که ثمره آن پیروزی های رزمندگان اسلام بود که این ثمره نیز بر پایه رهبری های امام و نقش روحانیت در صحنه های نبرد به دست آمده است.»

سرهنگ صیاد شیرازی سپس به تشریح ویژگی های جدیدی که در هماهنگی نیروهای ارتش و سپاه در قرارگاه حمزه سیدالشهدا به وجود آمده است، اشاره کرد و گفت: «این قرارگاه در مرحله اول به این صورت معرفی شد که این قرارگاه تنها به بُعد تهدید و رعب و براندازی وارد معرکه نشده است، بلکه اولین اعلام ما بر تمام فریب خوردگان این بود که اینجا را به عنوان مرجع و پناهگاه خودشان بدانند و این آخرین فرصتی است که به آنها داده می شود چرا که ما بیش از این نمی توانیم ملت رزمنده را منتظر بگذرایم و نمی توانیم مردم محروم کردستان را که هنوز نتوانستند از برکات جمهوری اسلامی برخوردار شوند در محرومیت نگهداریم و در کنار مأموریت قرارگاه به اینجا تمام می شود که تمام جرثومه های فاسد و پس ماندگان آنها را ریشه کن کنند.»

محسن رضایی نیز در ارتباط با وضع رزمندگان در جبهه های جنگ تحمیلی گفت: «بعد از عملیات رمضان که انهدام مناسبی از نیروهای دشمن صورت گرفت، ما به این نتیجه رسیدیم که باید با دشمن زبون بعثی در سراسر جبهه های غرب و جنوب با نیروهای رزمنده

ص: 254

خود قاطع و محکم روبرو شویم. از آنجائی که دشمن رو به ضعف رفته و حتی قادر نیست که مسائل داخلی کشور خود را کنترل کند و از آنجائی که ملت مسلمان عراق نیز اخیراً فعالیت های بسیار خوبی را شروع کرده است، ما به این نتیجه رسیدیم که باید نیروی دشمن را در سراسر مرزها درگیر کنیم و نیروهای رزمنده خودمان را به سراغ مراکز آتش و مراکزی که مرزها و شهرهای مرزی را زیر آتش دارد، هدایت بکنیم که انشاءالله این آتش خاموش بشود. لذا الان جنگ ما وارد یک مرحله بسیار جدید و تعیین کننده شده است. در این مرحله جدید، ما امیدواریم با کمک ملت مسلمان، مثل گذشته تکلیف صدام و حزب بعث تعیین بشود.

این مرحله جدید با مراحل گذشته، تفاوت هایی ممکن است داشته باشد که در عملیاتی که انجام می شود و بیانیه هایی که صادر می شود مردم ما به موقع در جریان کل مطالب قرار خواهند گرفت. درحال حاضر تلاش بسیاری برای نجات صدام صورت می گیرد و حتی حاضر شده اند که مسائلی و امتیازاتی به ما بدهند، البته ما حرف های خود را قبلاً زده ایم و شرایط عادلانه ای که اعلام کرده ایم، پابرجاست و اگر اینها صدام را تحویل بدهند و یا محاکمه و مجازات بکنند و ما به امید اینکه ملت عراق سرنوشت خود را به دست می گیرد مسأله را منتفی می دانیم، ولی از آنجایی که مطمئن هستیم که امریکا و ابرقدرت ها قصد دارند که با انقلاب اسلامی مقابله بکنند، اصرار داریم که این تصمیم جدید را ادامه دهیم. یکی از مسائل مهم کنفرانس فاس که در پشت درهای بسته ادامه دارد، همین مسأله عراق است که می دانند با سقوط صدام، انقلاب اسلامی در این کشور روی خواهد داد و منافع امریکا در منطقه مورد تهدید جدی قرار خواهد گرفت.»

در پایان این مصاحبه سرهنگ صیاد شیرازی با اشاره به کمک های بی دریغ مردم در جنگ ایران با عراق از مردم مسلمان کردستان خواست که بیش ازپیش به یاری رزمندگان اسلام بشتابند و قرارگاه حمزه را در پاک سازی و آزادسازی مناطق آلوده یاری کنند.(1)

246

در شمال غربی ایران، احزاب و گروه های تجزیه طلب مسلح، همراه با ارتش عراق ناامنی و درگیری نظامی ایجاد می کنند. امروز مهم ترین رخدادهای این منطقه چنین گزارش شده است:

الف) در جادۀ هزارکانیان - دیواندره آمبولانس نیروهای جمهوری اسلامی ایران روی مینی که شورشیان کار گذاشته بودند رفت و منفجر شد. در این حادثه 3 تن شهید و 3 نفر دیگر به شدت زخمی شدند.(2)

ب) در پاک سازی جادۀ سردشت - پیرانشهر، نیروهای خودی توانستند ارتفاعات مشرف به هنگ آباد را پاک سازی کرده و در آن مستقر شوند. در این عملیات حدود 60 تن از گروه های مسلح کشته یا زخمی شدند و به 11 تن از نیروهای خودی نیز جراحاتی وارد آمد.

ص: 255

ج) نیروهای ایران، منطقة تورجان واقع در شمال غربی سقز را که از مراکز ستادی و پشتیبانی گروه های مسلح غیرقانونی بود، محاصره کردند و با نیروهای ضدانقلاب درگیر شدند. در این عملیات 20 تن از شورشیان کشته و از نیروهای خودی نیز 3 تن شهید شدند.(1)

247

سازمان مجاهدین خلق در اقدامی جنایت کارانه، یکی از افراد خود را همراه با پدر و مادرش به شکل فاجعه آمیزی به قتل رساند. امروز افراد یک تیم ترور سازمان مجاهدین خلق در تهران، در اقدامی انتقام جویانه، وارد منزل دختری شدند که قبلاً با این سازمان همکاری می کرد. نیروهای سازمان پس از ورود به منزل این فرد، وی را که 23 ساله و دانشجوی سال سوم علوم آزمایشگاهی بود، به همراه پدر 60 ساله و مادر 50 ساله اش به طرز فجیعی کشتند. جرم این فرد، قطع همکاری اش با سازمان بود.(2)

248

در ساعت 2:30 بامداد امروز سرنشینان یک اتومبیل، مقر سپاه پاسداران در شهرستان مرزی آستارا را به رگبار بستند. در این اقدام تروریستی، تنها یکی از نگهبانان زخمی شد.(3)

در سنندج نیز پس از برگزاری مراسم بزرگداشت شهادت ناصر کاظمی فرمانده سپاه کردستان، یک نفر از نیروهای سپاه سنندج به دست عناصر سازمان مجاهدین خلق ترور شد و به شهادت رسید.(4)(5)

249

به گزارش روزنامه کیهان حکم اعدام سه تن از عوامل بمب گذار در ترمینال غرب و میدان نیاوران تهران اجرا شد. بر اساس اطلاعیۀ دادگاه انقلاب ارتش، این سه تن به اتهام شرکت در بمب گذاری - که به کشته و مجروح شدن عده ای از مردم مسلمان و بی گناه تهران در میدان نیاوران و ترمینال غرب انجامیده بود - همکاری با سرویس اطلاعاتی رژیم عراق و سردار جاف و اجرای اعمال تروریستی و خراب کاری، در دادگاه انقلاب اسلامی ارتش محاکمه و به اعدام محکوم شده بودند. احکام صادرشده دربارة این افراد پس از تأیید شورای عالی قضایی، اجرا شد. یکی دیگر از متهمان نیز به حبس ابد محکوم شده است.(6)

ص: 256

250

دومین جلسۀ دادگاه شش تن از همدستان قطب زاده، به اتهام براندازی نظام جمهوری اسلامی و اقدام برای ترور حضرت امام، امروز در دادگاه انقلاب ارتش برگزار شد. در این جلسه سرهنگ سیدقاسم حسینی، سرهنگ جواد نجفی و سرهنگ محمود زرین خامه پس از دفاع از خود، از دادگاه طلب عفو و بخشش کردند. ادامة دادرسی سه تن دیگر از متهمان به دلیل پایان یافتن وقت، به روز پنج شنبه 18/6/1361 موکول شد.(1)(2)

251

دربارۀ نحوۀ به کارگیری موشک های فرانسوی اگزوسه و بازتاب حملات عراق به بندر امام خمینی، روزنامۀ انگلیسی "لیست لویدز" نوشت: «هلی کوپترهای عراقی که به موشک های مهلک اگزوسه مجهز هستند، کشتی های بازرگانی را که عازم بندر [امام] خمینی می باشند، تهدید می کنند.» این روزنامه در ادامه آورد: « یک کشتی که روز شنبه شدیداً صدمه دید و سه تن از خدمۀ آن کشته شدند، احتمالاً با سه موشک اگزوسه که از یک هلی کوپتر شلیک شده بود مورد حمله قرار گرفته است.» این روزنامۀ انگلیسی نوشت: «ایرانیان ادعا کردند که عراق هلی کوپترهای مسلح به موشک اگزوسه را در اسکله های "البکر" و "الامیه" مستقر کرده که به مسیر ورود به بندر [امام] خمینی مسلط است. البته این عمل، خللی در دریافت سفارش جدید برای حمل نفت ایران وارد نیاورده است به طوری که بنگاه "اسیپراس" ترکیه خواستار یک تانکر برای حمل135 هزار تن (نفت) از جزیرۀ خارک به ترکیه بین 8 و 12 سپتامبر است و شرکت ژاپنی "اتیو" نیز خواستار یک تانکر برای سفر از خارک به ژاپن است.»(3)

252

روزنامۀ گاردین در خصوص ارزیابی تأثیر حملات هوایی عراق بر مرکز صادرات نفت جمهوری اسلامی ایران می نویسد: «تلاش های عراق برای متوقف ساختن صادرات نفت از ایران، ظاهراً به جایی نرسیده است. کارشناسان نفت در لندن کم وبیش تأیید کرده اند که طی هفتۀ قبل، صدور نفت از ایران در حد روزانه دو میلیون و ششصد هزار بشکه بوده است. آقای عباس هنردوست معاون وزیر نفت ایران، به خبرنگار یک نشریۀ چاپ لندن گفته است که ترمینال اصلی نفت در جزیرۀ خارک بدون وقفه و با حالت عادی مشغول کار است.»(4)

بیمۀ لویدز نیز با انتشار بیانیه ای تأکید کرد: ترمینال نفتی جزیرۀ خارک همچنان به فعالیت عادی خود ادامه می دهد. خبرگزاری فرانسه با علام این خبر گزارش داد: «در بیانیة لویدز خاطرنشان شده است که تا کنون هیچ گونه خبری از غرق کشتی یا خسارتی در جزیرۀ خارک مخابره نشده است. به علاوه تا کنون به کشتی های بیمه شده توسط لویدز در جزیرۀ خارک صدمه ای وارد نشده است.»(5)

ص: 257

253

خبر غرق شدن یک کشتی باری ترکیه در آب های خلیج فارس (حوالی بندر امام خمینی) به دست عراق، همچنان بازتاب گسترده ای در رسانه های خبری ترکیه دارد. خبرگزاری جمهوری اسلامی از واکنش روزنامه های ترکیه برای دومین روز پیاپی، چنین گزارش می دهد: «روزنامه های پُرتیراژ ترکیه امروز همراه با انتشار اظهارات مدیرکل شرکت کشتی رانی ترکیه، عکس هایی از خانواده های سه ملوان مقتول را به چاپ رسانده اند. مدیرکل شرکت کشتی رانی ترکیه ضمن نادرست خواندن اظهارات سخنگوی نظامی عراق در مورد منطقۀ ممنوعۀ خلیج فارس، گفت: مسیر کشتی ترک 400 مایل دورتر از منطقۀ جنگی بوده است و سابقاً هیچ حمله ای به این بندر صورت نگرفته بود. روزنامۀ "ملیت" با چاپ عکسی از فرزندان یکی از ملوانان [کشته شده] و انتشار زندگی نامۀ وی، نوشته است: موشک عراق نه تنها این ملوان را شهید کرد، بلکه بر سر خانوادۀ بی سرپرست وی نیز فروافتاد.»(1)

در ادامۀ گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی آمده است: «یک روزنامۀ چاپ ترکیه امروز به نقل از مالک کشتی تجاری ترکیه که در خلیج فارس غرق شد، نوشت: این کشتی از منطقۀ جنگی اعلام شده از طرف عراق، کیلومترها فاصله داشته و این کشور عمداً آن را مورد حمله قرار داده است. به گزارش یونایتدپرس، وزارت خارجۀ ترکیه از ایران، عراق و مالک کشتی "مارترانسپورتر" خواسته است که جزئیات بیشتری از این حادثه را در اختیار این وزارت خانه قرار دهند. ترکیه ادعا می کند، در پی غرق شدن این کشتی که توسط موشک های عراقی صورت گرفته است - 3 تن از 32 نفر خدمۀ آن، کشته شده اند. آلین قایی مالک کشتی غرق شده به روزنامۀ "گانز" گفت: این کشتی هنگامی که مورد حملۀ قرار گرفت، در خلیج فارس قرار داشته است. وی افزود: کشتی مذکور هنگام حمله، برابر با یک روز راه با منطقۀ جنگی فاصله داشته و این حمله از روی عمد انجام شده است.»(2)

254

امام خمینی رهبر ایران، در دیدار علمای بنگلادش با ایشان، شرایط پایان جنگ را چنین بیان کردند: ما صلح می خواهیم و حرف ما این است که متجاوز باید غرامت ما را بدهد و اشخاص با صلاحیت بیایند و متجاوز را تشخیص داده و مجازات کنند.

امروز عده ای از رهبران مذهبی بنگلادش(3) به حضور امام خمینی رسیده و با ایشان دیدار کردند. در این دیدار حضرت امام بر مردمی بودن حکومت در ایران تأکید کردند و با ابراز

ص: 258

تأسف از تشتت میان تشیع و تسنن، خواهان اتحاد این دو مذهب در مقابل کفر و شرک شدند. جنایات صدام در جنگ، شرایط جمهوری اسلامی ایران برای صلح و لزوم هدم رژیم اشغالگر قدس از دیگر محورهای بیان شده از طرف امام خمینی بود. حضرت امام در پایان سخنان خود، با یادآوری دوبارۀ تجاوز رژیم صهیونیستی به لبنان، خواهان نابودی اسرائیل شدند. گزیده ای از بیانات امام خمینی چنین است:

«از اینکه شما به اینجا تشریف آورده اید، متشکرم و امیدوارم مدتی که در تهران هستید، کسانی که همراه شما هستند و می توانند با مردم رفت وآمد کنند را مأمور سازید تا بروند و با مردم گفت وگو کنند و ببینند وضع ایران چگونه است؛ آیا مورد رضایت مردم است یا خیر؟ و ببینند مردم چگونه با آغوش باز به دولت کمک می کنند و ببینند که ایران، آرام و حکومت اسلام برقرار و مردم آزادند. شما در نماز جمعه ها و ادارات و سایر مجامع اگر بروید، می بینید که مردم جز اسلام هدفی ندارند و در این جنگ هم مردم پشتیبان دولت هستند.»

«ما معترفیم که این دو برادر شیعه و سنی به واسطة دست هایی که در کار بوده است، چه از روی تقصیر یا قصور، نتوانسته اند اتحادی را که مسلمین باید در مقابل کفار و مشرکین داشته باشند، ایجاد نمایند. الآن هم که نمی گذارند؛ زیرا در اطراف پاکستان، هند و بنگلادش و دیگر نقاط مناقشه زیاد است و این امر موجب ضعف مسلمین و قوت سلطه گران گردیده است. ما از جناب ایشان [ضیاءالرحمن رئیس جمهور بنگلادش] توقع داریم که در کشور خود و در میان دولت های همجوار جدّیت کنند که اختلافات مرتفع گردد و مسلمین با هم در مقابل کفار و مشرکین متحد شوند. آنها می خواهند اسلام نباشد تا بتوانند فضائل ما را بگیرند. در زمانی که همة مسلمین گرفتار کفار و مشرکین و منافقین هستند، وقت آن نیست که ما با هم جنگ و نزاع کنیم.»

هیئت علمای بنگلادش به سرپرستی مولوی محمد حافظی، امروز با امام خمینی دیدار کردند.

امام خمینی: ما حاضریم صلح کنیم، ولی نمی شود متجاوز را مجازات نکرد و غرامت تجاوز را نگرفت. اسلام هم چنین اجازه ای را نمی دهد.

ص: 259

«آنها [عراق] هر روز به شهرهای ایران و بر روی مردم بی دفاع، بمب و یا موشک می اندازند و تا زمانی که آنها اینگونه تجاوز می کنند، ما دفاع خواهیم کرد. صدام در طول این مدت مرتب می گفت، "صلح" و صلح او عبارت از این بود که خوزستان به او داده شود. ما الآن هم صلح را می خواهیم، به شرط اینکه آدم متجاوز سرجایش بنشیند. ملت ما ایستاده و در صحنه است تا به خواسته های مشروع خود دست یابد.»

«حرف ما این است که متجاوز باید غرامت ما را بدهد و اشخاص با صلاحیت بیایند و متجاوز را تشخیص داده و مجازات کنند. ... ما حاضریم صلح کنیم، ولی نمی شود متجاوز را مجازات نکرد و غرامت تجاوز را نگرفت. اسلام هم چنین اجازه ای را نمی دهد. اینها با کمک رادیوهای بیگانه تبلیغ می کنند که ایران می خواهد کشورهای خلیج فارس را بگیرد، ما همان گونه که مکرر گفته ایم، شارع مقدس به ما اجازة چنین کاری را نمی دهد. اما اینکه مسلمین از جان و مال و نوامیس خود دفاع کنند، این را، هم خدا و هم عقل و هم شرع اجازه می دهد. ما ملت مظلومی هستیم و از شما می خواهیم در مسائل مربوط به ما تحقیق کنید.

شما ملاحظه کردید، در لبنان یک دولت پوشالی دومیلیونی - یعنی اسرائیل - در مقابل یک میلیارد مسلمان ایستاد و حمله کرد و آن قدر جنایت کرد که در تاریخ کم نظیر است. آن وقت می بینیم که دولت های اسلامی در تلاش اند که آن را به رسمیت بشناسند. ما می گوییم اسرائیل باید از صفحة روزگار محو شود و بیت المقدس مال مسلمین و قبلة اول مسلمین است.»(1)

255

امام خمینی در دیدار حجت الاسلام عبدالله نوری نمایندۀ امام در جهاد سازندگی و اعضای شورای مرکزی جهاد با ایشان، ضمن بیان ارزش اقدامات جهاد سازندگی در رسیدگی به مردم محروم و مستضعف فرمودند: «من آنچه از جهاد شنیده ام این است که فعالیت های چشمگیری داشته و به خصوص آنچه در جبهه ها انجام می دهند، بسیار ارزشمند است.»

ایشان در این دیدار فرمودند:

«از حرف های جناب عالی [عبدالله نوری] می فهمیم که شما سرّ موفقیت را به دست آورده اید. جهاد، خدمتگزار مردم محروم و مستمند بوده است. جمعیت و یا ملتی اگر بخواهند موفق باشند، علاوه بر اینکه برای خدا باید کار کنند و از دیگران چشم داشتی نداشته باشند، باید با مردم باشند. بدون مردم نمی شود کار کرد و موفقیت حاصل نمی شود. سرّ قضیه، همان طور که خودتان فهمیده اید، این است که مردم را نمی شود به چیزی توجه داد، مگر توسط روحانیون؛ و در طول تاریخ هر چه بوده از روحانیون و مردم بوده است؛ و هر وقت این دو را از صحنه کنار گذاشته اند، همه اش فساد بوده؛ و در همین پنجاه سال هم که ما شاهد آن بوده ایم، آنچه که ما را در دامن غرب انداخت، این بود که روحانیون و مردم را سرکوب کرده

ص: 260

بودند. انشاء اللَّه، دولت و مجلس آنچه که مصلحت جامعه است در نظر بگیرند و کاری کنند این مستمندانی که در طول تاریخ محروم بوده اند را نجات دهند. باید گفتگو شود که - خدای ناخواسته - کاری نشود که جهاد نتواند کاری بکند. من آنچه از جهاد شنیده ام، این است که فعالیت های چشمگیری داشته و به خصوص آنچه در جبهه ها انجام می دهند، بسیار ارزشمند است. به این امر ادامه دهید. خداوند به شما توفیق می دهد.»(1)

همچنین در این دیدار حجت الاسلام عبدالله نوری نماینده امام در جهاد سازندگی گزارشی دربارۀ عملکرد این نهاد و اساسنامه آن به استحضار امام رسانید.(2)

256

هر چند پس از گذشت سه روز از برگزاری کنفرانس سران عرب در فاس، مذاکره ها و تصمیم های این نشست همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد، اما اخبار منتشر شدۀ برخی منابع که امکان دسترسی به متن مذاکرات این کنفرانس را دارند، حاکی از این است که سران عرب دربارۀ جنگ ایران و عراق و همچنین طرح نهایی قطعنامۀ پایانی کنفرانس، به توافق هایی دست یافته اند.

خبرگزاری امارات دراین باره گزارش داد: سران عرب شرکت کننده در کنفرانس فاس برای حل بحران خاورمیانه یک طرح صلح مشترک تصویب کردند. به گفتۀ منابع نزدیک به کنفرانس، کمیتۀ مرکزی کنفرانس برای حل مسئلۀ فلسطین طرح مشترکی تهیه کرده که دربردارندۀ سه طرح صلح از طرف فهد، ریگان و حبیب بورقیبه رئیس جمهور تونس است.

همچنین به گزارش رویتر از "رباط"، برخی مقام های عرب دربارۀ طرح تصویب شده گفتند: در این طرح موجودیت اسرائیل تلویحاً به رسمیت شناخته شده است، زیرا این طرح از سازمان ملل خواسته است که امنیت تمامی کشورهای منطقه را تضمین کند.

به گزارش یونایتدپرس، منابع غربی نیز اعلام کردند: اجلاس سران عرب طرحی را بر اساس طرح هشت ماده ای عربستان تنظیم کرد که در آن دولت یهود به طور ضمنی به رسمیت شناخته می شود. این طرح خواستار سرزمینی برای فلسطینیان در ساحل غربی اشغالی رود اردن و نوار غزه است که مرکز آن بیت المقدس شرقی باشد. طرح مذکور از اسرائیل تقاضا می کند که سازمان آزادی بخش فلسطین را به منزلۀ تنها نمایندۀ مردم فلسطین به رسمیت بشناسد.(3)

در همین حال، پارلمان رژیم صهیونیستی طرحی را تصویب کرد که بر اساس آن کرانۀ باختری رود اردن (منطقۀ پیش بینی شده در طرح کنفرانس فاس برای تشکیل دولت فلسطین) به رژیم صهیونیستی ملحق شد. مناخیم بگین نخست وزیر اسرائیل، به هنگام تسلیم این طرح گفته بود که این سرزمین ها متعلق به پدران و فرزندان ماست و ساحل غربی رود اردن تا ابد متعلق به قوم یهود خواهد بود.(4)

ص: 261

257

در حاشیۀ اجلاس کنفرانس سران عرب در فاس، با میانجیگری برخی رهبران عرب، حافظ اسد و صدام حسین سه ساعت با یکدیگر گفت وگو کردند. رادیو امریکا با اعلام این خبر گزارش داد: هنوز روشن نیست موضوع این گفتگو چه بوده است، اما ظاهراً، دیگر رهبران عرب که در فاس حضور دارند، در صددند تا اختلافات بین سوریه و عراق را برطرف سازند.(1)

258

اوج گیری تشنجات اخیر در منطقه و تداوم حملات عراق به جزیرة ایرانی خارک، سبب افزایش قیمت نفت شده است. روزنامۀ دیلی تلگراف با درج این مطالب، قیمت انواع نفت را اعلام کرد: «بهای نفت سبک پادشاهی سعودی بشکه ای 33 دلار، یعنی یک دلار کمتر از بهای رسمی اوپک، تعیین شد. بهای نفت دریای شمال نیز سیر صعودی داشت و به این ترتیب، تخفیف مورد درخواست شرکت های نفتی، شامل "شل" و سایر شرکت های نفتی از شرکت ملی نفت انگلیس، برای سه ماه آخر سال منتفی است. قیمت نفت دریای شمال نیز بشکه ای 75/33 دلار تعیین شد، درحالی که قیمت رسمی آن 50/33 دلار است.»(2)

ضمیمۀ گزارش 250

گزارش روزنامه جمهوری از جلسه امروز دادگاه به این شرح است:

«دادگاه شش تن از همکاران صادق قطب زاده که متهم به شرکت در توطئۀ براندازی جمهوری اسلامی و ترور امام امت هستند، صبح امروز به ریاست حجت الاسلام محمدی ری شهری حاکم شرع و رئیس دادگاه های انقلاب ارتش جمهوری اسلامی ایران به کار خود ادامه داد.

در این جلسه که ساعت 9 بامداد با تلاوت آیاتی از کلام الله مجید رسمیت یافت، متهمان ردیف دوم، سوم و چهارم به اسامی سرهنگ سیدقاسم حسینی، سرهنگ جواد نجفی و سرهنگ محمود زرین خامه، ضمن پاسخ گویی به سؤالات حاکم شرع، به دفاع از خود پرداختند. بر اساس این گزارش، در آغاز جلسۀ امروز، متهم ردیف دوم سرهنگ سیدقاسم حسینی در دفاع از خود گفت: در کیفرخواست، شش مورد اتهام برای من ذکر شده است. در مورد شرکت در توطئه براندازی، باید بگویم، اگر غرض جلسه ای است

ص: 262

که به اتفاق آقای زارع و سرهنگ نجفی نزد آقای قطب زاده رفتیم، این جلسه با توجه به مسائلی که در آن مطرح شد، هیچ ربطی به براندازی نداشته است. در آنجا محور بحث ها بر دو مسئله بود، یکی مسائل ایدئولوژیک و دیگری اوضاع داخلی کشور. بر طبق مسائلی که آقای قطب زاده در آن جلسه مطرح کردند، ایشان به جمهوری اسلامی، قانونی اساسی و رهبری امام اعتقاد کامل داشتند و این مسائل نمی تواند جنبۀ براندازی داشته باشد. نهایت اینکه، می خواستند عده ای متخصص به کار گمارده شوند و در این زمینه از من کمک می خواستند.

بند دوم اتهامات مندرج در کیفرخواست، در مورد وارد کردن مهدی زارع در گروه و معرفی وی به عنوان رابط گروه نظامی است. اولاً گروهی وجود نداشته است، چون یک گروه زمانی تحقق پیدا می کند که افراد با هم وحدت داشته و قصد ایجاد تشکل داشته باشند. من بین آقایانی که اینجا حاضر هستند وحدت و قصدی نمی بینم. معرفی آقای زارع زمانی مصداق پیدا می کند که آقای قطب زاده ایشان را نشناسند و من پس از اینکه از حضور آقای قطب زاده در تهران مطلع شدم، چون آقای زارع گفته بودند که در زمان انتخابات ریاست جمهوری برای تبلیغات ایشان مخارجی را متحمل شده بودند، به نظر من رسید که اگر او را به قطب زاده معرفی کنم، کار خوبی انجام داده ام. دو روز بعد از اطلاع از حضور آقای قطب زاده بود که تلفن کردم به ایشان و مطلب را گفتم و من فکر می کردم که ایشان از محل اقامت و یا شمارۀ تلفن آقای قطب زاده اطلاع داشته باشند، ولی چون اطلاع نداشتند، تلفن قطب زاده را از آقای ریاضی گرفتم و به زارع دادم که او هم تماس گرفت و نزد ایشان رفت و بعد به من گفت که آقای قطب زاده مایل است با من ملاقات کند. اینکه من خود را به عنوان نمایندۀ یک گروه به آقای قطب زاده معرفی کرده ام، اصلاً گروهی وجود نداشته، به عقیدۀ من، آقای قطب زاده نمی خواسته با نمایندۀ یک گروه ملاقات کند، بلکه لااقل از من به عنوان یک افسر شاغل در ستاد دعوت کرده است. مطلب سوم کیفرخواست، در مورد درخواست کوپن و پول از آقای قطب زاده توسط آقای زارع است. در این مورد باید بگویم که من درخواستی نکرده ام. پول را گرفته ام، پولی که نزد آقای زارع بود. من تصور می کردم که این پول، همان طلب او از آقای قطب زاده است. مطلب چهارم کیفرخواست، در مورد دعوت از سرهنگ زرین خامه و معرفی او به عنوان نمایندۀ گروه نظامی خود به آقای قطب زاده است. در این مورد من همین جا از سرهنگ زرین خامه عذرخواهی می کنم، اما من سرهنگ زرین خامه را نه به عنوان نماینده یک گروه نظامی، بلکه به عنوان یک افسر لایق معرفی کردم. مطلب بعد در مورد شرکت در جلسات متعدد و گفت وگو راجع به جزئیات طرح براندازی با نماینده آقای قطب زاده است. در این مورد باید بگویم که من قراری با وی نداشتم و او خودش آمده بود و در ملاقات با من به صورت پراکنده مطالبی را در مورد براندازی گفتند. شاید حق این بود که موضوع را با مسئولین در جریان می گذاشتم، ولی دلیل اینکه من موضوع را با مسئولین در میان نگذاشتم این بود که من در مورد خانوادۀ آن افسر که وضع خوبی هم نداشت، احساس مسئولیت می کردم و به هرحال به عقیدۀ من ایستادگی در مقابل جمهوری اسلامی، به دلایل گوناگون محال است و اگر کسی تصمیم بگیرد کار محالی را انجام دهد، باید در سلامت عقل او شک کرد. مطلب آخر کیفرخواست، در مورد ارتباط با آریانا از طریق محمود مشایخی است. من در قسمت های مختلف بازجویی گفته ام که مشایخی یک فرد دیوانه است و طرح کردن این مسئله به عنوان یک اتهام کمی دور از انصاف است. من هیچگونه خط فکری مشترکی با آریانا نداشته ام.

متهم پس از ادای توضیحات و پاسخ گویی به موارد اتهام، با اشاره به مطالبی که مهدی زارع در جلسۀ قبلی دادگاه عنوان کرده بود، اظهار داشت: من کوچک ترین سوءنیتی در فرستادن آقای مهدی زارع نزد آقای قطب زاده نداشتم و به هیچ وجه هم درخواستی برای پول نکرده ام. من هرگز دنبال پول نبوده ام. آقای زارع عنوان کرده اند که من گفتم بقیۀ پولها را در فریزر منزل می گذارم، این مسئله کمی باعث تعجب است.

ص: 263

پس از دفاعیات متهم، برادر اتابکی دادستان انقلاب ارتش گفت: مقداری از مطالبی که آقای حسینی در دفاع از خود مطرح کردند، جبنۀ دفاع داشت و مقداری قبول اتهامات بود و یقیناً هم همان مسائلی بود که در کیفرخواست قطب زاده درج شده است. مطالبی در صفحات مختلف پروندۀ سرهنگ حسینی هست که بر شرکت ایشان در توطئه دلالت می کند، برای نمونه گفته اند، چند روز قبل استاد ریاضی به منزل ما زنگ زد و گفت کار واجبی دارم، بعد از آنکه به منزلش رفتم، گفت، خط های خارج همه کور شده و من شخصی را در تهران پیدا کرده ام که وسائلی دارد که می تواند جمهوری اسلامی واقعی را پیاده کند. آقای زرین خامه هم در پروندۀ خود گفته اند، در رفت وآمدی که من به شرکت می کردم، در آنجا سرهنگ حسینی بحث های سیاسی را پیش می کشید و بالأخره گفت ما طرحی داریم که بر مبنای آن می خواهیم کم کم به جمع آوری پرسنل و طرح های شناسایی نقاط حساس و بعدها به اشغال و احیاناً تخریب آن نقاط اقدام کنیم. بر مبنای آن فعلاً ما مشغول جمع آوری پرسنل کارآمد و کسب اطلاع و شناسایی از آن مکان ها هستیم و برای هر منطقه هم افرادی در نظر گرفته ایم که آن افراد خود مسئول شناسایی از آن مکان ها هستند و برای هر منطقه هم افرادی را در نظر گرفته ایم که آن افراد خود مسئول شناسایی و کسب اطلاع و تهیۀ طرح های مربوط به آن هستند. وقتی که طرح ها تهیه شد، آنها را بررسی و هماهنگ می کنیم و از من می خواست که من مسئولیت هماهنگ کردن طرح ها را عهده بگیرم. در صفحۀ 33 پرونده از آقای زرین خامه سؤال شده است که نقاط حساس مورد نظر سرهنگ حسینی چه نقاطی هستند؟ جواب می دهند که رادیو تلویزیون، بی سیم [مرکز مخابرات] پادگان های نظامی، کمیته ها، فرودگاه و از این قبیل اماکن، نقاط حساس اند.

شما مطرح کردید که آقای قطب زاده، مهدی زارع را از قبل می شناخته، کسی منکر این قضیه نیست، ولی می دانید که معرفی کردن برای انجام یک مأموریت، غیر از آشنایی های قبلی است و آقای مهدی زارع پس از اینکه با صادق قطب زاده ملاقات کرده اند، گفته اند، آقای قطب زاده در نظر دارد که سیستم را عوض کند و کار تمام است. برادر اتابکی افزود: در صفحۀ 7 پرونده، خود شما گفته اید که در حضور قطب زاده خویش را نمایندۀ گروه معرفی کردم. شما در مسئلۀ گروه، دو بحث دارید، یکی اینکه خود را به عنوان نمایندۀ گروه معرفی کرده اید که در این مورد اعتراف شما صریح است و دیگر اینکه به طور کلی وجود گروه را از باب اینکه وحدت قصدی نداشته اید، منکرید، درصورتی که در گروه شما، کاملاً وحدت قصد وجود داشته است. عده ای تصمیم به براندازی داشته اند و برای این کار دو سه نفر مأمور شده بودند که به قم رفته و فتوای مجاز بودن عمل را از آقای شریعتمداری بگیرند. گروهی بودند که مأموریتشان سازماندهی بوده و به قول خودشان قصد داشتند بعد از موفقیت، در مورد این که چگونه عمل کنند و غیره برنامه ریزی کنند. در این رابطه کمک های مالی هم شده، حتی برای انهدام و منفجر کردن بیت امام، محل هایی که از آن جا باید این کار انجام شود، شناسایی شده و نقشۀ هوایی آن محل ها تهیه شده و اینکه برای انجام این اعمال، بهتر است دیده بان بفرستند، یعنی با گلوله ای که دارای حرکت پرتابی است، بیت را منفجر کنند. در مورد دریافت و درخواست کوپن بنزین و پول، شما دریافت کوپن را قبول کردید، ولی درخواست آن را منکر شدید. در این زمینه شما خود در پرونده اعتراف کرده اید و گفته اید، آقای زارع مقادیر زیادی کوپن بنزین هم داشت که می گفت از آقای قطب زاده گرفته است، من هم گفتم یک کوپن به من بده. این درخواست نیست؟ در مورد پول [گفته اید] وقتی آقای زارع سوار شد، در ضمن حرکت می خواست پول ها را جیبش بگذارد، چون به زحمت افتاده بود، من گفتم یک بسته را بده من برایت نگه دارم و ایشان هم دادند. در مورد مسعود مشایخی هم هیچ تردیدی نیست که وی در خارج از کشور با ضدانقلاب رابطه داشته و شما طبق اعترافاتتان به زارع گفته اید که به خارج رفته و ببیند که وی در آنجا چه می کند. از طرفی، در دادگاه گفتید که وی (مشایخی) دیوانه بوده، حال چگونه است که شما می خواستید میزان فعالیت های یک دیوانه را در اروپا بسنجید.

ص: 264

سرهنگ حسینی در پاسخ گفت: من توسط زارع از قطب زاده درخواستی نکردم، ولی وقتی دیدم که او پول و کوپن دارد، گرفتم. در مورد اینکه گفته شد، من به زارع گفته ام برای دیدن مسعود به خارج برود، هرگز چنین چیزی نگفته ام.

همین گزارش حاکی است با تمام شدن دفاعیات متهم ردیف دوم، سرهنگ جواد نجفی [متهم ردیف سوم]، با اشاره به موارد اتهامی مندرج در کیفرخواست، دفاع از خود را آغاز کرد.

وی در مورد شرکت در جلسات گفت: من روز یک شنبه به اداره آمدم، در دفتر آقای حسینی بودم که آقای زارع وارد شدند (من قبلاً دو بار زارع را دیده بودم)، [از اتاق] خارج شدم تا برای ایشان چای بیاورم، وقتی مجدداً وارد شدم، آقای حسینی راجع به قطب زاده صحبت می کردند، آقای حسینی به زارع می گفتند که آقای قطب زاده می خواهد یک فعالیت سیاسی را شروع کند و شما که با ایشان آشنا هستید به او مراجعه کنید تا هم کار خودتان حل شود و هم اینکه ما با وی ملاقات کنیم. من سؤال کردم که ایشان چه فعالیتی می خواهد بکند؟ آقای حسینی پاسخ دادند که امکان دارد وی نخست وزیر شود. من سپس برای کاری از اتاق خارج شدم و تا آخر وقت اداری هم دیگر به اتاق آقای حسینی مراجعه نکردم. پس شرکت در جلسات متعدد برای من مصداق ندارد. وی در ادامه گفت: [در مورد جلسة منزل آقای قطب زاده باید بگویم]، ظهر آن روز آقای حسینی به من گفت، بیا نزد آقای قطب زاده برویم، من همان جا گفتم: به منزل آقای قطب زاده رفتن، یک دام است. [بالأخره] شب به منزل آقای قطب زاده رفتیم، ولی در آنجا صحبتی از براندازی نشد و استنباط من این بود که قطب زاده می خواهد یک پست جدید بگیرد. در مورد خروج غیرقانونی ارز، مسئله بدین صورت بوده است که پسر من در تاریخ 23/6/1359 با پاسپورت توریستی به آلمان رفت. بعد از رفتن او به علت جنگ، فرودگاه ها تعطیل شد و به همین دلیل او در آنجا به ادامه تحصیل پرداخت و برای ثبت نام در دانشگاه احتیاج به پول داشت که من در این مورد با آقای پژوهنده صحبت کردم و ایشان گفت که در خارج از کشور از کسی پول طلب دارد و قرار شد این پول به حساب پسر من واریز شود و من در ایران معادل آن را به ریال پرداخت کنم. در مورد خرید شمش طلا هم مسئله بدین شکل بود که مقداری پول برای خرید خانه جمع کرده بودم، ولی چون نتوانستم خانه بخرم و به دلیل اینکه قیمت خانه روزبه روز افزایش پیدا می کرد، پول خود را به طلا تبدیل کردم.

بر اساس همین گزارش، پس از دفاعیات سرهنگ نجفی، سرهنگ بازنشسته مسعود زرین خامه به دفاع از خود پرداخت. وی گفت: من اتهام شرکت در توطئه را برای خود صادق نمی دانم. تمام اتهامات من به دور از حقیقت است. من با هیچ کس دراین باره صحبتی نکرده ام و با هیچ گروهی نیز ارتباط نداشتم. من علی رغم میل باطنی خود و تنها به خاطر دوستی با سرهنگ حسینی منزل قطب زاده رفتم.

پس از دفاعیات مسعود زرین خامه، برادر اتابکی با اشاره به دفاعیات متهم ردیف چهارم گفت: در مورد شرکت شما [در براندازی]، اظهارات سایرین شنیده شده، من به یکی دو مسئله که اعتراف خود شماست اشاره می کنم. در صفحۀ 22 شما گفته اید، من با شرمندگی از اینکه نمی توانم مفهوم و خواسته خودم را تفهیم کنم، هیچ نقشی جز سیاهی لشکر نداشتم و مثل یک عروسک کوکی حرکت می کردم. یعنی اینکه عنصر مادی و قانونی جرم را قبول دارید. در صفحۀ 24، خود شما نوشته اید، در رفت وآمدی که من به شرکت می کردم، در آنجا سرهنگ حسینی که اغلب آنجا بود بحث سیاسی را پیش می کشید که بالأخره گفت، ما طرحی داریم که بر مبنای آن طرح، نقاط حساس را شناسایی و بعد تخریب کنیم. اظهارات زارع در پرونده نشان می دهد، شما قبول کرده اید که با آنها همکاری کنید. مسئلۀ پول و کوپن را هم تو و آقای حسینی با هم گفته اید که برای این کارها پول لازم است.

همین گزارش حاکی است با پایان یافتن دفاعیات متهم ردیف چهارم و سخنان دادستان، دادگاه به کار خود پایان داد و ادامۀ دادرسی به روز بعد موکول شد.(1)

ص: 265

ص: 266

260

آقای هاشمی رفسنجانی نماینده امام در شورای عالی دفاع در مصاحبه ای پس از جلسه شورای عالی دفاع درباره ادامه تبلیغات رسانه های گروهی غرب مبنی بر ناامنی تنگه هرمز با اشاره به اهداف ضد اسلامی و مرحله ای امپریالسیم در رابطه با جنگ گفت: «آنها میخواستند صدور نفت ما را متوقف کنند که خوشبختانه، هم با حرکت سریع نیروهای دفاعی ما در منطقه و هم با اعلام بجایی که شرکت بیمه کرد و کارهای دیگری که شد، توانستیم ثابت کنیم که در اطراف جزیرۀ خارک امنیت کامل وجود دارد و الآن کشتیها میآیند و نفتشان را میگیرند و میروند و خود آنها میدانند که امنیت خلیج فارس در دست ماست و تا روزی که بخواهیم خلیج فارس امن باشد، امن است و اگر روزی مصلحت ندیدیم که امن باشد، امن نخواهد بود. منتها ما فکر میکنیم امنیت خلیج فارس برای مملکت خودمان ضروری است.»(1)

261

42 خودرو حامل مهمات سنگین ارسالی از کشور کویت، از طریق صفوان به پادگان التاجی عراق حمل و در آن پادگان تخلیه شدند.(2) برخی منابع خبری معتقدند که بخشی از مهمات، تجهیزات و اقلام نظامی که کشور فرانسه به عراق فروخته است از مرز کویت وارد عراق می شود. دربارة این خبر یکی از نشریات داخلی سپاه در خصوص همکاریهای نظامی فرانسه و عراق نوشته است: «بنابه گزارش برخی از مطبوعات غربی، همکاریهای نظامی عراق و فرانسه اخیراً در سطح گستردهای افزایش یافته و در اوایل ماه جاری چندین بار مشاهده شده است که کامیونهای مخصوص حمل موشک، موشکهای ضدتانک و ضدهوایی (کرونال) و همچنین قطعات مربوط به هلی کوپترهای مدرن را از طریق مرز کویت به عراق حمل میکردند.»(3)

این نشریه دربارة تأثیر و انگیزة این اقدام مینویسد: «با توجه به اظهارات وزیر امور خارجۀ فرانسه دائر بر اینکه این کشور تمام قراردادهای نظامی که در گذشته منعقد نموده اجرا خواهد کرد، تصور میرود ارتش عراق با تجهیزات و جنگافزارهای مدرنی که طی قراردادهای یاد شده از دولت فرانسه دریافت مینماید، خود را جهت ادامۀ یک جنگ طولانی آماده میکند و سلاحهای مزبور در تقویت نیروی هوایی و عملیات پدافندی ارتش عراق بسیار مؤثر است.»(4)

262

در ادامۀ حملات سازمان مجاهدین خلق به مردم، امروز در اصفهان 6 تن از مردم عادی هدف حملۀ عناصر این سازمان قرار گرفتند. به گزارش ستاد منطقۀ 2 سپاه (اصفهان)، این حملات تلفاتی دربرنداشت و تنها به مجروح شدن این افراد انجامید.(5)

در استان فارس نیز، سه تن از مسئولان این سازمان در یک درگیری با نیروهای سپاه پاسداران کشته شدند. مسئول نظامی و مسئول مالی شهرستانهای این استان از جمله افراد کشته شده در این درگیری بودند.(6)

ص: 268

در استان خوزستان نیز یکی از اعضای سازمان مجاهدین خلق و یک جاسوس عراقی با حکم دادسرای انقلاب اسلامی اهواز اعدام شدند. اطلاعیة دادسرای انقلاب اسلامی اهواز دراین باره بدین شرح است:

«دادگاه انقلاب اسلامی اهواز ضمن رسیدگی به پرونده "ع.الف" فرزند "م" به جرم تردد مکرر به خاک عراق، وارد کردن اسلحه و مواد منفجره جهت همکاری با ضدانقلابیون در ایران، شرکت در انفجار لوله های نفت مسیر آبادان - اهواز، همکاری با متجاوزین بعثی صهیونیستی عراق و راهنمایی آنها به هنگام اشغال خرمشهر و آمدن به ایران جهت جاسوسی و عضویت در حزب بعث عفلقی و همچنین "ر.ن" فرزند "د"(1) به جرم فعالیت در فاز نظامی سازمان منافقین و اقرار صریح به شرکت در شش عملیات نظامی از قبیل ترور و آتش سوزی، به عنوان باغی بر امام عادل، محارب خدا و رسول خدا و مفسد فی الارض شناخته شده و به اعدام محکوم شدند. حکم اعدام پس از تأیید شورای عالی قضایی به مرحله اجرا درآمد.»(2)

263

در ادامة ترورهای دسته جمعی مردم تهران، امروز نیز بمبی داخل یک اتومبیل در خیابان لالهزار تهران منفجر شد که علاوه بر وارد کردن خسارتهای مالی به مغازههای مجاور محل انفجار، بر اثر آن سه نفر از عابران پیاده مجروح شدند.(3)

در انفجار بمب در خیابان لاله زار، سه نفر زخمی شدند.

ص: 269

آسوشیتدپرس این حادثه را این گونه گزارش کرد: «شاهدان عینی گزارش دادند که امروز در محله ای واقع در مرکز پر رفت و آمد شهر تهران، بمبی منفجر شد که در نتیجه تعداد نامشخصی از عابران پیاده مجروح شدند و به مغازهها و ساختمانهای زیادی خسارت وارد آمد. ظرف چهار روز گذشته، این دومین انفجاری است که در تهران رخ میدهد. دوشنبۀ گذشته، بمبی در یک خیابان شلوغ تهران منفجر شد که در نتیجه 20 نفر کشته و در حدود یکصد نفر مجروح شدند. عوامل سازمان مجاهدین خلق، مسئول این انفجار شناخته شدند. بلافاصله پس از انفجار امروز، آژیر آمبولانسها به صدا در آمده و مجروحین را به بیمارستان انتقال دادند. مردم [حاضر در صحنه نیز] فریاد میزدند: مرگ بر منافقین؛ مرگ بر عوامل امریکا؛ ما خواستار تنبیه تروریستها هستیم؛ زنده باد جمهوری اسلامی.»(1)

264

محاکمۀ 6 تن از همدستان قطبزاده به اتهام براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران، اقدام برای ترور امام و... امروز پایان یافت و دادگاه پس از شنیدین آخرین دفاعیات متهمان، برای صدور رأی این افراد و نیز 6 نفر دیگر که دادگاه آنها قبلاً پایان یافته بود، وارد شور شد. در این روز، 2 نفر از متهمان به نام مسعود ریاضی و شاهپور پژوهنده از خود دفاع کردند و برخی موارد اتهامی را رد کردند. شاهپور پژوهنده خود را غیرسیاسی دانست و از دادگاه تقاضای بخشودگی کرد. مسعود ریاضی نیز ضمن دفاع از عملکرد خود، به دفاع از دیگر متهمان و صادق قطبزاده پرداخت و گفت که از دادگاه تقاضای بخشودگی نمیکند. سرهنگ نجفی نیز در آخرین دفاع، خود را جایزالخطا دانست و از موضوع براندازی اظهار بیاطلاعی کرد. سرهنگ زرین خامه نیز ضمن تأیید همۀ موارد اتهامی، دلیل دخالت در جریان براندازی را تأمین پول برای پسر خود در خارج ذکر کرد. با پایان یافتن سخنان متهمان، دادگاه برای صدور حکم وارد شور شد.(2)(3)

265

در پی حملۀ پنج روز پیش عراق به کشتی "مارترانسپورتر" ترکیه در بندر امام خمینی و غرق شدن این کشتی، امروز وزارت حمل ونقل ترکیه در اطلاعیهای به کشتیهای باری اخطار کرد که به منطقۀ جنگی اعلام شدۀ عراق وارد نشوند. در این اطلاعیه آمده است: «عراق به سفارت ترکیه در بغداد هشدار داده است که تمامی کشتیهای باربری از جمله کشتیهای باربری ترکیه، با ورود به منطقۀ جنگی اعلام شده، کشتی های دشمن شناخته شده و مورد هدف جنگندههای این کشور قرار خواهند گرفت.»(4)

ص: 270

روزنامة ملیت چاپ ترکیه نیز خبر داد که دو کشتی دیگر ترکیه به نام "نازلی" و "عثمان اسکوری" در بندر امام خمینی توقف کردهاند و در حال حاضر مذاکرات بین ترکیه و عراق در جریان است تا آنها بدون مواجه شدن با حملۀ هوایی عراق از این منطقه خارج شوند.(1)

در همین حال روزنامۀ امریکایی "وال استریت ژورنال" به تأثیر حوادث اخیر بر قیمت نفت پرداخت و نوشت: «دلالان نفتی می گویند که تحولات اخیر، قیمت نفت را در محل بارگیری افزایش داد. یک تاجر نفتی در تگزاس گفت، قیمتها به میزان 15 سنت بالا رفته و اوضاع ایران و عراق نیز از پایین رفتن قیمتها جلوگیری میکند، درحالی که با توجه به تولید زیاد نفت، قیمتها باید بشکهای یک دلار ارزان تر از قیمت فعلی باشد.» والاستریت ژورنال میافزاید: «جنگ خلیج [فارس] نرخ بیمه برای کشتیهایی که به ایران میروند را نیز افزایش داده است. افراد مطلع در دبی گفتند که غرق شدن کشتی به دنبال تشدید حملات عراق انجام شده و عراق اولین بار از موشکهای زمینی استفاده کرده است. مدیرعامل یک شرکت نفتی در انگلستان گفت: ما این موضوع را جدی تلقی میکنیم. من فکر میکنم که تعداد بسیار کمی کشتی به آن ناحیه بروند. تحلیلگران در بازارهای نفتی معتقدند اگر عراق موفق شود که بنادر نفتی ایران را مسدود کند، مقدار زیادی نفت از بازار خارج خواهد شد. تا پیش از شدت گرفتن حملات هوایی عراق، ایران روزانه نزدیک به دو میلیون بشکه نفت با تخفیف زیاد صادر میکرد لیکن ناظران در مورد صادرات فعلی ایران مطمئن نیستند، عدهای میگویند که صادرات ایران به یک میلیون بشکه تقلیل یافته است.»(2)

266

دوازدهمین کنفرانس سران کشورهای عرب که در فاس مراکش جریان داشت در آخرین ساعات امروز پایان یافت. همان طور که انتظار می رفت، کنفرانس در بند اول قطعنامه به طور کامل از عراق جانبداری کرده و در بند دوم نیز تلویحاً جمهوری اسلامی را تهدید کرده است. این قطعنامه در سه بند انتشار یافت.

«پادشاهان، شاهزادگان و رؤسای جمهوری کشورهای عربی با در نظر گرفتن برهة حساس و بحرانی که اکنون ملت های عرب ما در آن به سر می برند و از جانب مسئولیت ملی - تاریخی که به آنان تحمیل شده است، مسائل مهمی را در برنامه این کنفرانس مورد بررسی قرار داده و تصمیمات ذیل را اتخاذ کردند:

1- این گردهمایی، به رغم تلاش های مکرر برای رسیدن به یک آتش بس و با وجود پیشنهادهای هیئت میانجی و فعالیت های خوب سازمان های بین المللی و به رغم ابتکار مثبت عراق برای عقب بردن نیروهای خود از مرزهای بین المللی، وضع جنگ در خلیج [فارس] را بررسی کرده و با تأسف زیادی ادامة جنگ ایران و عراق را مورد توجه قرار داده است.

ص: 271

2- این گردهمایی با در نظر گرفتن اصل همبستگی و وحدت اعراب و با توجه به اینکه تمایل کنفرانس به مشاهدۀ جوی حاکی از روشنی و تفاهم و حسن هم جواری متداول بین کشورهای عرب و همسایگان، تصمیم گرفته است تعهد خود را در راه دفاع از تمامی سرزمین های عرب مورد تأکید قرار دهد و هرگونه حمله به یک کشور عرب را تهاجمی علیه همۀ کشورهای عرب محسوب کند و از دو طرف درگیر (ایران و عراق) بخواهد، قطعنامه های 479 سال 1982 و 514 سال 1982 شورای امنیت را به طور کامل رعایت کنند.

3- این کنفرانس از همۀ کشورها درخواست می کند از هرگونه اقدام احتمالی برای تشویق مستقیم و غیرمستقیم به ادامۀ جنگ (ایران و عراق) خودداری کنند.»(1)

کنفرانس سران عرب، علاوه بر تصویب این قطعنامه به نفع عراق، قطعنامة 8 ماده ای مستقلی را دربارۀ فلسطین تصویب کرد. در این قطعنامه ضمن شناسایی تلویحی اسرائیل، از تشکیل یک دولت فلسطینی در کرانة غربی رود اردن(2) حمایت شده است.(3)(4)*

رادیو امریکا نیز دربارة حمایت سران عرب از صدامحسین گفت: «در قطعنامهای که سران کشورهای عرب تصویب کردند، بر حمایت این کشورها از عراق در جنگ با ایران تأکید شده است. سران کشورهای عرب در این قطعنامه اعلام داشتهاند، درصورتی که رژیم جمهوری اسلامی ایران به جنگ با عراق ادامه دهد، کشورهای عرب تعهدات خود را نسبت به مفاد موافقت نامههای دفاعی و اقتصادی با عراق به مورد اجرا خواهند گذاشت.»(5)

267

در پی گفت وگوی روز گذشتۀ حافظ اسد رئیس جمهور سوریه و صدام حسین رئیس جمهور عراق - که با میانجیگری فهد پادشاه عربستان و ملک حسین پادشاه اردن انجام شد - برخی منابع خبری با خوشبینی دربارة نتایج این دیدار، مطالبی را منتشر کردند. رادیو لندن ضمن برآورد مثبت از این ملاقات گفت: «بر طبق بعضی از منابع کنفرانس، دولتهای عراق و سوریه موافقت کردند که مرز خود را به روی یکدیگر باز کنند.»(6)

همچنین طبق گزارش خبرگزاری فرانسه، حسن شاه مراکش، اعلام کرد که صدام حسین و حافظ اسد توافق کرده اند که برای رفع اختلاف های خود در ماه آینده با یکدیگر ملاقات کنند.(7) درحالی که ملاقات حافظ اسد و صدام حسین امیدهایی را در پیوند دو کشور و پشت کردن سوریه به جمهوری اسلامی ایران به وجود آورده است، خبرگزاری رسمی سوریه با انتشار تفسیری نشان داد که سوریه دلبستگی چندانی به این موضوع ندارد. خبرگزاری جمهوری

ص: 272

اسلامی دراین باره از دمشق گزارش داد: «در مطبوعات سوریه مباحث کنفرانس فاس همچنان با اهمیت تلقی می شود و دراین میان خبرگزاری رسمی این کشور گزارش داد، اختلاف موجود بین رئیس رژیم بغداد و رئیس جمهوری سوریه در مورد جنگ صدام علیه جمهوری اسلامی ایران بسیار زیاد و عمیق است، به این علت که به عقیدة سوریه، این جنگ نه تنها خلاف مصلحت های قومی بوده است، بلکه اثر زیادی در وضعیت اعراب گذاشته و فقط دشمنان امت ما از آن سود می برند. در این گزارش ضمن تکذیب هر نوع مصالحه بین سران عرب در خلال کنفرانس، اضافه شده است که، بعضی از سران عرب موضوع اختلاف را مطرح کردند، ولی تا کنون هیچ تصمیمی در این مورد گرفته نشده است.»(1)

268

رئیس جمهور ایران امروز در یک موضع گیری، تصمیم اعراب در شناسایی اسرائیل را به شدت تقبیح کرد. آیت الله خامنه ای در دیدار با سفرا و کارداران ایران در اروپای غربی، دراین باره گفت: «این حرکت آنها ذبح، خنثی و ناکام کردن حرکت عظیم انقلابی مردم فلسطین بود که براثر انجام تظاهرات، نوشتن مقاله ها، ایراد سخنرانی ها و غیره در ایجاد سازمان مقاومت فلسطین تحقق و عینیت پیدا کرده بود، این اقدام درحقیقت، خط بطلان کشیدن بر روی تمامی تلاش ها، جان فشانی ها و کوشش های انجام شده از سال 1947 بود و این فاجعۀ مصیبت بار، به مباشرت اسرائیل و با تشویق و کارگردانی امریکا و به کمک مستقیم و غیرمستقیم حکام مرتجع عرب انجام گرفت. ما امروز به همة آزادگان جهان و مسلمانان دنیا و به ویژه ملت فلسطین، این حادثۀ غم انگیز را تسلیت می گوییم.»(2)

269

آقای هاشمی رفسنجانی نمایندة امام در شورای عالی دفاع و سخن گوی این نهاد، در پایان جلسه شورا، درحالی که هنوز چند ساعت به پایان کنفرانس و اعلام نتایج آن مانده بود، در مصاحبه ای مطبوعاتی شرکت کرد و با توجه به اخبار منتشر شده دربارة برخی از مصوبات احتمالی کنفرانس، اظهار نظر کرد. آقای هاشمی رفسنجانی در خصوص شناسایی اسرائیل از طرف سران عرب، حمایت کشورهای شرکت کننده در کنفرانس از عراق و احتمال به وجود آمدن شکاف میان کشورهای ایران و سوریه گفت:

«به نظر ما، بدترین حالتی که در این مرحله ممکن است اتفاق بیفتد آن است که سران کشورهای اسلامی یا عربی، وجود اسرائیل را قبول کنند و در این مرحله کسی نمی تواند بیش از این خیانت کند و این مقدار خیانت هم گام بسیار خطرناکی است که سران کشورهای عربی به طرف تثبیت موقعیت اسرائیل برخواهند داشت.» وی افزود: «البته ما از کنفرانس سران عرب از این جهت خائفیم و حرف هایمان را از قبل زده ایم که این امر [شناسایی اسراییل]، در صورت وقوع به همان اندازه که گامی است در جهت تثبیت

ص: 273

اسرائیل، گامی هم هست در جهت تصمیم گیری ملت ها برای یک حرکت صحیح، چون این حرکت ها دیگر برای ملت های عرب قابل توجیه نیست. خود این آقایان [سران عرب] گفتند مصر را به خاطر خیانت کمپ دیوید نمی توانیم درکنفرانس بپذیریم و اگر این امر واقع بشود از آن [کمپ دیوید] کمتر نیست و همه شان دنبال مصر راه افتاده اند.» آقای هاشمی رفسنجانی همچنین در خصوص برخی از گزارش ها - که حاکی از آن می باشد که در کنفرانس سران عرب از عراق حمایت شده است - گفت: «به نظر من این مسئله خیلی نمی تواند اهمیت داشته باشد. اکثریت کشورهایی که در کنفرانس شرکت کرده اند، در گذشته، بیش از حرف، به عراق کمک عملی کرده اند؛ پول و اسلحه داده اند؛ تبلیغاتشان در خدمت عراق بوده؛ هنوز هم می کنند و هنوز هم کشتی های حامل اسلحه از بندرهای کویت، عربستان سعودی، اردن و مصر به طرف عراق می آیند و هنوز هم عراق با پول آنها می جنگد. اردن و مصر که رسماً اعلام کرده اند از عراق حمایت می کنند. حتی اردن، ارتشیانش را به اسم داوطلب [به کمک عراق] فرستاد. این حرف ها در جریان جنگ، مطلب تازه ای بیش از گذشته نیست.» وی سپس دربارة مطالب منتشر شده در رسانه ها، مبنی بر توافق سوریه و عراق گفت: «ما از کشورهای جبهۀ پایداری مطمئنیم و آنها در موضع ما، با ما شریک اند و بعضی از آنها از ما شدیدتر هم هستند، یعنی دشمنی آنها با صدام، اگر از ما بیشتر نباشد، کمتر هم نیست و ما از این جهت نگرانی نداریم. شاید این مسئله مفید هم باشد که بعضی از آن چیزهایی که می خواستند مخفی کنند، رو شود.»

نماینده امام در شورای عالی دفاع در پاسخ این سوال که پس از سفر وزیر خارجه الجزایر به ایران برخی رسانه های غربی گزارش دادند که ایران از بعضی از شرایط برای پایان جنگ صرف نظر کرده است گفت: «دروغ گفته اند، هنوز اصلاً مذاکره ای نشده است. ما از اظهارت ایشان در این سفر این مطلب را برداشت کردیم که مقداری در جهت خواسته های ما جلو رفته اند. البته هنوز به حد خواسته های ما نرسیده اند و خیلی فاصله دارند و ما تا احساس نکنیم که دشمن جداً می خواهد جنگ را خاتمه دهد و حاضر است تسلیم حق شود، به طور جدی وارد مذاکره هم نمی شویم.»

آقای هاشمی دربارۀ ادعای عراق مبنی بر منهدم کردن 834 فروند هواپیما و هلی کوپتر و بیش از 4 هزار تانک ایران و به شهادت رساندن بیش از 200 هزار نفر از رزمندگان از ابتدای جنگ تاکنون گفت: «این اظهارات عراق که گزاف است و مثل همه حرف های دیگرش دروغ. اما به هرحال ما در محاسبه غرامت ها روی این حرف های خودشان هم به عنوان سند حساب می کنیم. منتها ما چیزی بیشتر از حقوق واقعی مان نمی خواهیم و خسارت های واقعی را از آنها خواهیم گرفت.»(1)

ص: 274

270

سیاست جدید نفتی پادشاهی سعودی در پرکردن خلاء تولید و صدور نفت به ژاپن، ماه آینده اجرا خواهد شد. نمایندگی خبرگزاری جمهوری اسلامی در ژاپن، دراین باره گزارش داد: «به دلیل انهدام تأسیسات انتقال نفت عراق در جنگ با ایران، این کشور قادر نیست به مفاد قراردادهای صدور نفت خود به ژاپن عمل کند. منابع وابسته به صنایع ژاپن ضمن اعلام این مطلب اظهار داشتند، از این پس پادشاهی سعودی جمعاً روزانه 350 هزار بشکه نفت خام به جای عراق به ژاپن صادر خواهد کرد. به نوشتۀ روزنامه های ژاپن، این اقدام به دنبال تقاضای بغداد از ریاض مبنی بر اینکه پادشاهی سعودی به جای عراق نفت مورد نیاز کمپانی های ژاپنی را تأمین کند، انجام می شود.

بر اساس این گزارش، در اوایل سال جاری، کمپانی های بزرگ نفتی ژاپن از جمله "میتسوبیشی"، "سی کی یو"، "ماروزن" "پی کی یو" و "کوزان" به طور مستقیم قراردادهایی را با کمپانی دولتی نفت عراق برای خرید روزانه 105 هزار بشکه نفت خام امضا کرده اند، اما با بالا گرفتن جنگ بین عراق و ایران، این صادرات با کاهش ناگهانی و عمده ای روبه رو شده است و در ماه ژوئن گذشته [تیرماه 1360]، کل صادرات عراق به 800 هزار بشکه در روز رسید که این میزان تقریباً یک چهارم تولید نفت عراق در سال 1979 (1357 و 1358) بوده است. بنا بر گفته منابع ژاپنی، هم اکنون عراق 300 هزار بشکه از تولید روزانۀ خود را برای مصارف داخلی مورد استفاده قرار می دهد و 500 هزار بشکۀ دیگر را نیز صادر می کند.(1)

ضمیمه گزارش 264

متن گزارش روزنامه جمهوری اسلامی از جریان دادگاه امروز به این شرح است:

«دادگاه انقلاب ارتش جمهوری اسلامی ایران به ریاست حجت الاسلام ری شهری، حاکم شرع و رئیس دادگاه های انقلاب ارتش، جهت استماع دفاعیات مسعود ریاضی کرمانشاهی و شاهپور پژوهنده دو تن از متهمان طرح براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران و توطئه جهت به شهادت رساندن امام امت، تشکیل جلسه داد. در این جلسه رئیس دادگاه از مسعود ریاضی خواست تا با توجه به متن کیفرخواست از خود دفاع کند.

مسعود ریاضی دبیر بازنشستۀ آموزش و پرورش، پس از معرفی خود گفت: من قبل از انقلاب جمعاً 82 بار براثر فعالیت های سیاسی در رژیم منحوس پهلوی بازداشت و زندانی شده و هفت بار نیز پس از انقلاب بازداشت موقت شده ام که 6 بار علت بازداشت مرا سوء تفاهم ذکر کرده اند و این بار نیز که در 19 فروردین سال جاری [1361] بازداشت شدم، نمی دانم به چه علت است. وی در دفاع از اتهامات خود گفت: دادستان محترم سه مورد اتهام را علیه من به این شرح مطرح کرده اند:

1- شرکت در جلسه ای با آقای قطب زاده و صحبت پیرامون پیاده نمودن جمهوری اسلامی (واقعی) و تأیید نظریات وی.

2- جذب و معرفی سرهنگ سیدقاسم حسینی به گروه جهت همکاری.

3- آگاهی از تماس ها و روابط قطب زاده با سرهنگ حسینی و چند نفر دیگر که در جریان براندازی بوده اند.

ص: 275

متهم در دفاع از خود گفت: من از زمان پیروزی انقلاب تا لحظۀ دستگیری از شخصی دربارۀ قیام علیه جمهوری اسلامی سخنی نشنیده ام که آن را قبول یا رد کنم و در مورد قطب زاده نیز ما ظرف سه سال، جمعاً 10 جلسه ملاقات داشته ایم که در 9 جلسۀ آن قطب زاده فقط مستمع و ساکت بوده است و در جلسۀ دهم که به اتفاق پسر 18 ساله ام و 6 نفر از شاگردانم با او ملاقات کردم، از من سؤال کرد چه خبر؟ گفتم، شایع است که ضدانقلاب از مرز ارومیه می آید. گفت، الحمد الله شکست خورد و عشایر جلویشان را گرفتند. متهم افزود: خود قطب زاده در دادگاه اعتراف کرده، ولی من از او هیچ گونه سخنی که دال بر مخالفت و قیام علیه نظام جمهوری اسلامی ایران باشد، نشنیده ام.

وی در خصوص سرهنگ حسینی و سرهنگ نجفی (دو تن از متهمان حاضر در جلسه) گفت: تا آنجایی که با آنها آشنایی داشتم، به نظر من اینها نمی توانستند کودتاگر باشند، حتی من تصور می کردم که سرهنگ نجفی و سرهنگ حسینی از افسران اطلاعات ارتش باشند.

حجت الاسلام ری شهری خطاب به مسعود ریاضی گفت: با همۀ زرنگی و قدرت بیان که سعی در انحراف مسیر اصلی جریانات را دارید، پروندۀ بازجویی و اعترافات سایر متهمین نشان دهندة این است که شما با گروه ارتباط داشته و از جریان براندازی مطلع بوده اید و برخی مسائل را در رابطه با علت معرفی سرهنگ نجفی به قطب زاده از صحبت های دیگر متهمین در دادگاه سوء استفاده می کنید و در بازجویی ها مطلب را طور دیگری بیان کرده اید.

سپس متهم دیگر، شاهپور پژوهنده - که دارای یک شرکت پرورش ماهی است - به معرفی خود پرداخت و گفت: من متهم شده ام که محل شرکت خود را در اختیار گروه قرار داده و با تیمسار مخلوع آریانا رابطه داشته ام. پژوهنده ضمن رد اتهامات گفت: پس از پیروزی انقلاب در امر صادرات مورد تشویق و تأیید دولت قرار گرفتم و اصلاً کاری به سیاست نداشته ام و ارتباط من با مشایخی، زارع و دیگران در زمینۀ موارد اتهام نبوده و در مورد آریانا نیز من نه ارتشی هستم و نه کار حساس اداری دارم که با او در تماس باشم.

دادستان خطاب به پژوهنده گفت: اعترافات سایر متهمین نشان دهندۀ آن است که شما محل شرکت خود را جهت تشکیل جلسات به این گروه اختصاص داده اید و سرهنگ حسینی نیز گفته است، پس از ملاقات با قطب زاده به محل شرکت شما رفته و چون در شرکت بسته بوده است، تلفنی با شما تماس گرفته و شما گفته اید در شرکت را باز می کنم. همچنین سرهنگ حسینی گفته است که جریان طرح را با شما در میان گذاشته است و شما زارع را با او آشنا کردید.

آنگاه دادستان نامه ای را که مشایخی از امریکا به عنوان سرهنگ حسینی نوشته و از طریق قاصدی که در مرز دستگیر شده است، [به دست آمده] قرائت کرد. در این نامه - که قرار است متن کامل آن از طریق جراید انتشار یابد - خطاب به سرهنگ سیدقاسم حسینی نوشته شده که از طریق واسطه با سازمان سیا تماس گرفته شده و شما به عنوان یک عامل معرفی شده اید و من نیز عنوان رابط را دارم. در این نامه همچنین آمده است که از ما خواسته شده به عنوان اولین حرکت، یکی از شخصیت های مهم مملکتی را صید کنیم. در قسمتی از این نامه اسم پژوهنده نیز آمده و مطالب آن نشانۀ اطلاع وی از جریان می باشد. در این موقع سرهنگ سیدقاسم حسینی در آخرین دفاع خود گفت: در رابطه با این نامه باید بگویم که مشایخی همان طور که از محتوای نامه اش نیز مشخص می شود، تعادل روانی ندارد و نباید روی مطالب وی حساب کرد. وی افزود: اعضای محترم دادگاه بهتر از هرکس هریک از ما را می شناسند و میزان دخالت ما را در این جریان می دانند. من ضمن طلب مغفرت مکرر، اعلام می کنم که سیاسی نیستم.

سرهنگ نجفی به عنوان آخرین دفاع گفت: من از موضوع براندازی هیچ گونه اطلاعی نداشته و هیچ گونه دخالت مادی و معنوی در این اقدام نداشته ام و به هیچ دسته و گروه یا هر نوع عقیده و فکری وابستگی ندارم، ولی بشر جایزالخطاست و در برخی موارد من دچار اشتباه و خطا شده ام که امیدوارم خداوند مرا ببخشد.

ص: 276

سپس سرهنگ بازنشسته محمود زرین خامه در آخرین دفاعیات خود گفت: هرچه در اوراق بازجویی من قید شده تأیید می کنم و به هر حکمی که صادر شود تسلیم محض هستم. وی گفت: من به خاطر اینکه بتوانم برای پسرم در خارج ارز بفرستم در این راه کشیده شدم، ولی در متن براندازی نبودم، فقط تلاش مذبوحانه ای کردم.

آنگاه مسعود ریاضی در آخرین دفاعیات خود مدعی داشتن مبارزه در رژیم گذشته و اینکه 21 سال پیرو امام بوده است، شد و گفت: من در انجمنی هستم که بسیاری از نهضت ها از جمله نهضت الجزایر از آن نشئت گرفته است، وی ضمن دفاع از قطب زاده و دیگر متهمان حاضر در این جلسه گفت:من از دادگاه تقاضای بخشودگی نمی کنم چون معتقدم بدون خواست خدا حتی یک برگ از درخت نمی افتد.

بر اساس همین گزارش جلسۀ دادگاه مقارن ظهر به کار خود پایان داد و اعضای دادگاه برای صدور حکم صادق قطب زاده و 12 تن از همدستانش وارد شور شدند.

ضمناً خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی کسب اطلاع کرد که پروندۀ 13 متهم حاضر مختومه اعلام شد، ولی پروندۀ چند تن دیگر در حال تکمیل است و عده ای نیز در رابطه با این گروه، تحت تعقیب هستند که هنوز دستگیر نشده اند. خبرنگار ما در گزارش خود می افزاید: با توجه به قرائن موجود، احتمالاً اگر پروندۀ مالی قطب زاده احتیاج به بررسی مجدد نداشته باشد، احکام متهمان اوایل هفتۀ آینده صادر خواهد شد و در صورت بررسی بیشتر این احکام، یک هفته بعد صادر و انتشار خواهد یافت.»(1)

ضمیمۀ گزارش 266

قطعنامۀ هشت ماده ای مستقل سران کشورهای عرب که در پایان کنفرانس مراکش منتشر شد به این شرح است:

1- عقب نشینی اسرائیل از همۀ سرزمین های اشغالی اعراب پس از جنگ ژوئن 1967، از جمله بخش عربی بیت المقدس.

2- برچیده شدن آبادی هایی که اسرائیل پس از سال 1967 احداث کرده است.

3. تضمین آزادی مذهب برای همۀ مذاهب در اماکن مقدس بیت المقدس.

4- تأکید مجدد بر حق تعیین سرنوشت مردم فلسطین به دست خود و اعمال همۀ حقوق غیرقابل انتقال مردم فلسطین تحت رهبری سازمان آزادی بخش فلسطین، تنها نمایندۀ قانونی آنها.

5- قرار گرفتن کرانه غربی رود اردن و نوار غزه تحت قیومیت سازمان ملل متحد باید برای یک دورۀ موقت که از چند ماه تجاوز نکند.

6- ایجاد یک کشور مستقل فلسطین که پایتخت آن بیت المقدس باشد.

7- تضمین صلح از طرف شورای امنیت سازمان ملل متحد برای همۀ کشورهای منطقه، از جمله کشور مستقل فلسطین.

8- تضمین این اصول از طرف شورای امنیت سازمان ملل متحد.(2)

ص: 277

ص: 278

بیانیۀ عراق می گوید که مقدار زیادی دود حاصل از آتش سوزی در نفت کش آسیب دیده در بندر بوشهر، واقع در 70 کیلومتری جنوب شرقی بندر مهم خارک مشاهده شده است. این سومین گزارش دربارۀ حملۀ عراقی ها به تجهیزات ترمینال های نفتی ایران در طول شش روز گذشته محسوب می شود.»(1)

273

خبرگزاری رویتر از رایزنی دیپلماتیک ترکیه با عراق برای بازگشت دو کشتی آن کشور از بندر امام خمینی خبر داد. به گفته این خبرگزاری، یک سخنگوی وزارت خارجۀ ترکیه گفت: ترکیه می کوشد از عراق برای دو کشتیاش که در نتیجۀ جنگ خلیج (فارس) در بندر ایران گیر افتادهاند، اجازۀ عبور بگیرد. این اقدام در پی غرق یک کشتی ترکیه به نام "مارترانسپورتر" انجام شد که در روز 13/6/1361 هنگام ورود به بندر (امام) خمینی هدف اصابت موشکهای عراق، قرار گرفت. در این حمله سه تن از خدمۀ کشتی جان باختند. این سخنگوی ترک اعلام کرد که در تلاش برای به دست آوردن تضمینی برای عبور بلامانع دو کشتی ترکیه به نامهای "نازلی" و "عثمان اسکوری" است که بیش از دو هفته در بندر (امام) خمینی گیر افتادهاند. وی گفت: در این خصوص با دیپلماتهای عراقی مقیم آنکارا و بغداد تماس گرفته شده است. ظاهراً این دو کشتی، پس از تخلیۀ بار آهن، فولاد و غله در این بندر، از ترس اینکه هدف حملۀ هواپیماهای عراق قرار گیرند، نتوانستهاند این بندر ایرانی را ترک کنند. رویتر می افزاید: این سخنگوی وزارت خارجۀ ترکیه گفت، گزارشهای دریافت شده نشان میدهد که ایران کاروانی از کشتیهای جنگی تدارک میبیند تا کشتیهای گیر افتاده را به سوی آبهای امن اسکورت کنند.(2)

274

بر اثر انفجار یک مین در جادۀ مرزی بانه که نیروهای سپاه بانه بر سر راه نیروهای شورشی تجزیه طلب کار گذاشته بودند، یک خودرو شورشی ها منهدم، یک نفر از آنان کشته و یک نفر دیگر نیز زخمی شد.(3)

همچنین 2 تن از وابستگان به سازمان کمونیستی کومه له در منطقه سروآباد در نزدیکی چشمیدر از توابع مریوان قصد کارگذاشتن یک مین ضد تانک را داشتند که بر اثر انفجار مین هر 2 تن کشته شدند. از محل حادثه یک قبضه اسلحه و مقداری اسناد و مدارک سازمانی به دست آمد.(4)

در این روز 3 نفر از عناصر گروه های مسلح غیرقانونی "خبات" و "رزگاری" نیز خود را به نیروهای خودی تسلیم کردند.(5)

275

جمهوری اسلامی ایران در واکنش به اقدام آلمان در بازداشت و اخراج دانشجویان مسلمان ایران از آن کشور، با خلع ید از دولت آلمان در مدیریت انستیتو گوته، خود ادارة این انستیتو را برعهده گرفت.

ص: 280

به گزارش روزنامۀ کیهان، ابراهیم اصغرزاده معاون امور بین الملل وزارت ارشاد، در ملاقات با کاردار سفارت آلمان غربی در ایران اعلام کرد که ظرف دو ماه آینده مسئولیت ادارۀ انستیتو گوته که تا کنون به وسیلۀ دولت آلمان غربی انجام می شد، به وزارت ارشاد اسلامی محول خواهد شد.

وی در این ملاقات در پاسخ به سؤال کاردار آلمان غربی که دلیل این اقدام را جویا شده بود، گفت: «همان گونۀ که ما با افراد خارجی برخوردی محترمانه داریم، می خواهیم که دولت ها نیز با دانشجویان ما که درحقیقت نمایندگان و جزئی از انقلاب ما هستند، برخوردی احترام آمیز داشته باشند. دولت آلمان غربی علی رغم ادعای خود مبنی بر درخواست ایجاد روابط فرهنگی بین دو کشور، پس از انقلاب اسلامی ایران، مواضع سیاسی خود را در تمامی امور دخالت داده و از نشر عقاید فرهنگی و اسلامی به شدت جلوگیری می کند و این برخلاف ادعای اوست.»(1)

دولت آلمان غربی نیز بی درنگ به این اقدام ایران عکس العمل نشان داد. به گزارش خبرگزاری آلمان، دولت آلمان فدرال از تصمیم ایران مبنی بر به دست گرفتن مدیریت انستیتو گوته در تهران ابراز تأسف کرد. سخنگوی وزارت خارجۀ آلمان فدرال گفت:« اقدام ایران به منزلۀ قطع روابط دو کشور در زمینۀ امور مهم فرهنگی است.»(2)

رادیو کلن نیز دربارۀ عکس العمل دولت آلمان و سابقۀ آلمان در دستگیری دانشجویان ایرانی در آن کشور گفت: وزارت خارجۀ آلمان فدرال، مشغول بررسی گزارش های واصله از تهران در مورد تصمیم اخیر ایران دربارة انستیتو گوته است. این گزارش ها حاکی است، انستیتو گوته آلمان در پایتخت ایران، تا 2 ماه آینده زیر نظر وزارت ارشاد اسلامی قرار خواهد گرفت. این اقدام ایران عکس العمل این کشور در برابر اخراج پنج دانشجوی ایرانی از جمهوری فدرال آلمان است. این پنج دانشجو جزو 85 دانشجوی طرف دار ایران هستند که در آوریل (فروردین) سال گذشته پس از زد و خورد با مخالفین ایران در "ماینس"، دستگیر شده بودند. وزارت امور خارجۀ آلمان در آن زمان اعلام کرد که دادگاه استان "رایزن فالس" صلاحیت رسیدگی به اتهامات دستگیرشدگان را دارد. اقداماتی که در تهران علیه انستیتو گوته صورت گرفته به خاطر آن است که قرار است در آینده چند تن دیگر از طرفداران ایران محاکمه شوند.(3)

276

دکتر محسن نوربخش رئیس کل بانک مرکزی ایران - که به منظور شرکت در اجلاس هیئت مدیرۀ کمپانی کروپ به آلمان فدرال رفته است - دربارۀ تصمیم ایران برای نفروختن سهام ایران در شرکت کروپ آلمان، افزایش ذخیرۀ ارزی ایران، فروش بدون مشکل روزانه 7/1 تا 2 میلیون بشکه نفت و تأکید بر تصمیم ایران برای بیمه کردن کشتی های نفت کش و تجاری با

ص: 281

نرخ یک درصد، مطالبی بیان کرد. به گزارش روزنامۀ کیهان وی گفت: «ایران به هیچ وجه قصد فروش سهام خود در کروپ و بابکوک را ندارد، زیرا این سرمایه گذاری ها فعلاً سودآورند.» وی در خصوص ذخایر ارزی ایران گفت: «در نتیجۀ سیاست های درست دولت ایران نه تنها ذخایر ارزی ما ثابت مانده، بلکه افزایش نیز یافته است.» وی یادآور شد: «با کشف سرمایه های مخفی شاه در ایران و انتقال آنها به بانک مرکزی ایران، مرتباً به ذخایر ارزی کشور افزوده می شود.»

دکتر نوربخش خاطرنشان کرد: «ایران طی این مدت حتی قادر به خرید سهام و سرمایه گذاری در تعدادی از بانک های خارجی غیر امریکایی شده است.» رئیس کل بانک مرکزی ایران در این مصاحبه شایعۀ فروش طلای ایران را تکذیب کرد و گفت: «ما حتی مقداری طلا نیز برای افزودن به ذخایر ارزی خود خریداری کرده ایم.» دکتر نوربخش در خصوص صادرات نفت ایران و جنجال های اخیر رژیم بغداد گفت: «خلاف جنجال های اخیر، صادرات نفتی ایران همچنان روزانه به طور متوسط بین 7/1 تا 2 میلیون بشکه ادامه دارد و هیچ تانکر نفتی نیز تا کنون مورد حملۀ رژیم عراق قرار نگرفته است.» نوربخش افزود: «ایران اخیراً سیستم بیمه ای جدیدی برای کشتی های نفت کش ایجاد کرده است که بر اساس آن، این نوع کشتی ها نیز همانند کشتی های تجاری که قبلاً توسط بیمۀ ایران، بیمه می شدند، با همان نرخ یک درصد بیمه خواهند شد و جالب آنکه تعهدات بیمۀ ایران در مقابل تانکرها و محمولۀ نفتی آنها در صورت بروز حادثه به ارزهای رسمی جهان پرداخت می شود.» وی افزود: «در این مورد مذاکراتی با بانک های انگلیسی در جریان است.» وی در پایان این مصاحبه خبر فروش نفت ایران به امریکا را تکذیب کرد و افزود: «احتمالاً نفت ایران از طریق دلالان بین المللی به امریکا فروخته شده است.»(1)

277

وزارت امور خارجۀ ترکیه از موافقت دولت ایران برای فروش گاز به ترکیه خبر داد. رادیو بی.بی.سی با اعلام این خبر افزود: وزارت خارجۀ ترکیه می گوید که برای این منظور لولۀ گاز بین دو کشور احداث خواهد شد. گفته می شود که این موافقت در دیدار هیئتی از ترکیه در تهران حاصل شده است.(2)

روزنامه های ترکیه نیز دراین باره اعلام کردند، با احداث لولۀ نفت و گاز بین دو کشور، ایران خواهد توانست گاز خود را از طریق ترکیه به اروپا صادر کند.(3)

278

پلیس عربستان سعودی امروز به صفوف حجاج ایرانی که دسته جمعی با سردادن شعارهایی مبنی بر محکومیت اقدامات امریکا و اسرائیل عازم محل برگزاری نماز جمعه در شهر مدینه بودند، حمله کرد.(4)

گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی دراین باره به این شرح است: مأموران امنیتی پادشاهی سعودی درحالی که به گاز اشک آور و باتوم الکتریکی مجهز بوند، به صف زائران

ص: 282

ایرانی که با دادن شعار و حمل پلاکارد و تصاویر امام امت عازم مسجد النبی محل برگزاری نماز جمعه بودند، حمله ور شدند و آنان را مورد ضرب و شتم قرار دادند. پلیس عربستان در این اقدام 30 تن از حجاج ایرانی را مجروح یا دستگیر کرد.

مأموران امنیتی سعودی که قبل از اجتماع زائران ایرانی در مقابل مسجد اباذر مستقر شده بودند، پس از سخنرانی حجت الاسلام خوئینی ها و درحالی که راهپیمایان جهت انجام مراسم نماز جمعه به طرف مسجدالنبی در حرکت بودند، به صف فشردۀ آنان حمله کرده و پلاکاردها را پایین کشیدند و کسانی را که عکس امام در دست داشتند، مورد ضرب و شتم قرا دادند و عده ای را نیز دستگیر کردند. بنابر همین گزارش، راهپیمایان ایرانی پس از این حادثه به راهپیمایی خود ادامه دادند و نماز جمعه را با دیگر مسلمانان جهان برگزار کردند.(1)

خبرگزاری رویتر نیز دراین باره گزارش داد: پلیس عربستان هزاران ایرانی را که در مدینه گرد هم آمده بودند، متفرق کرد. سخنگوی دولت عربستان دراین باره گفت: نیروهای عربستان تظاهرکنندگان ایرانی را که سبب ناراحتی زائران دیگر شده بودند، متفرق نموده و عکس ها و پرچم های آنها را توقیف کردند.(2)

279

در پی نشست اخیر سران کشورهای عرب در فاس و تصویب طرحی که بر اساس آن موجودیت اسرائیل به رسمیت شناخته می شود، وزارت امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران امروز با انتشار اطلاعیه ای ضمن محکوم کردن تصمیمات کنفرانس فاس، اعلام کرد که حل مشکل فلسطین جز با محو اسرائیل امکان پذیر نیست.

در این اطلاعیه آمده است: «وزارت امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران ضمن محکوم کردن طرح های توطئه امریکا و اسرائیل در مقابله با آرمان فلسطین، قطعنامۀ کنفرانس سران عرب را نقطۀ عطف مهمی در روند این طرح ها می داند که هدف اساسی آنها به پایان بردن مبارزات امت فلسطین علیه تجاوزات امپریالیسم و صهیونیزم بین المللی است.»(3)(4)

280

تصویب طرح به رسمیت شناختن تلویحی اسرائیل در کنفرانس فاس در میان مقامات کشورهای مختلف بازتاب گسترده ای داشت. درحالی که مسئولین کشورهای مختلف از این طرح استقبال کرده اند، سخنگوی دولت اسرائیل از اینکه کنفرانس سران عرب در فاس مراکش نتوانسته موجودیت اسرائیل را صریحاً شناسایی کند، آن را کنفرانسی بی معنا دانست.

با پایان یافتن کنفرانس سران عرب در فاس مراکش مقامات برخی از کشورها دربارة طرح تصویب شده در این کنفرانس به اظهارنظر پرداختند.

ص: 283

جورج شولتز وزیر خارجه امریکا درباره این طرح گفت: واشنگتن طرح صلح ریگان را برای منافع اسرائیل بر طرحی که در کنفرانس فاس به تصویب رسیده است ترجیح می دهد. نکات کلی طرح فاس با مفاد طرح ریگان اختلاف جزئی دارد و دولت امریکا قویاً از طرح ریگان حمایت می کند. شولتز افزود: بیانیه ای که در پایان کنفرانس سران عرب در فاس منتشر شد در صورتی که نمایانگر شناسایی ضمنی اسرائیل باشد گامی بزرگ به جلو محسوب می شود. این بیانیه اساساً به معنی پایان اجازه رسمی اعراب در زمینة حضور سی هزار سرباز سوری در لبنان است. بسیاری اعلامیة فاس را به منزله شناسایی ضمنی اسائیل تفسیر می کنند و به احتمال زیاد چنین است.(1)

دولت آلمان غربی نیز در واکنش به تصویب طرح کنفرانس فاس آن را حرکتی مثبت دانست. سخن گوی دولت آلمان غربی گفت: دولت بُن تصویب طرح مشترک عربی را در فاس برای حل و فصل مناقشه خاورمیانه "مثبت و مهم" می داند. بُن از تصویب طرح هشت ماده ای فهد برای صلح خاورمیانه در کنفرانس فاس خرسند است و دولت فدرال اینک این پیشنهادها را در جامعه اقتصادی اروپا با هم پیمانانش مورد بررسی قرار خواهد داد. دولت بُن همچنین از تمایل امریکا به شرکت در روند صلح خاورمیانه خرسند است.(2)

سخن گوی وزارت خارجه فرانسه نیز دراین باره گفت: به نظر می رسد سران عرب در فاس اصولی را پذیرفته اند که فرانسه از زمان های دور از آن حمایت می کرده است. این اصول شامل شناسایی متقابل حق زیستن در صلح و امنیت بر کشورهای خاورمیانه، حق تعیین سرنوشت برای فلسطینی ها و آزادی آنان به علاوه مذاکره با سازمان آزادی بخش فلسطین است. این اصول همان بیانیه ای است که در ژوئن گذشته به تصویب سران جامعة اقتصادی اروپا رسید.(3)

وزارت خارجه انگلیس نیز از تصمیمات کنفرانس سران عرب در فاس در مورد یافتن راه حلی برای به رسمیت شناختن اسرائیل اظهار خرسندی کرد.(4)

همچنین خبرگزاری رسمی چین با اظهار رضایت از نتایج مثبت کنفرانس سران عرب در فاس آن را حرکتی استراتژیک در جهت منافع ملت های عرب توصیف کرد. وزارت خارجه ترکیه هم طرح صلح کنفرانس فاس را سازنده و مثبت و واقع گرایانه دانست. وزارت خارجه پاکستان نیز از نتیجه کنفرانس سران عرب در فاس ابراز رضایت کرد.(5)

ص: 284

در همین حال مقامات رژیم صهیونیستی دراین باره واکنش های متفاوتی داشتند. در حالی که سفیر این رژیم در امریکا این اقدام را حرکتی مثبت دانست، سخن گوی دولت اسرائیل کنفرانس را بی معنا توصیف کرد.

موشه ارنس سفیر اسرائیل در امریکا درباره کنفرانس فاس گفت: تمایل اعراب برای انجام مذاکره، نشان می دهد که آنها به صلح در خاورمیانه علاقمندند. مسأله اصلی ابراز تمایل به انجام مذاکره است و خوشبختانه اعراب این کار را انجام داده اند و این موضعی است که پس از سی سال به آن رسیده اند.

این اظهارات در حالی مطرح شده است که سخن گوی مناخیم بگین نخست وزیر رژیم اشغالگر قدس کنفرانس فاس را بی معنا توصیف کرد. وی گفت: اینکه کنفرانس سران عرب در فاس مراکش نتوانست شناسایی موجودیت اسرائیل را صریحاً اعلام دارد، کنفرانس بی معنایی بود.(1)

وزیر امور خارجه اسرائیل نیز تأکید کرد پیشنهادهای فاس هیچ چیز تازه ای دربر ندارد. اسحاق شامیر گفت: طرح فاس نه یک طرح صلح یا حل و فصل، بلکه طرح انهدام اسرائیل است و بنابراین به صورت یک ورق پاره باقی خواهد ماند. وی بر دشمنی با سازمان آزادی بخش فلسطین تأکید کرد و گفت: ما مبارزه خود را علیه سازمان آزادی بخش فلسطین تا نابودی کامل آن ادامه خواهیم داد.(2)

در این میان واکنش یاسر عرفات و معمر قذافی به عنوان اعضای جبهه پایداری جالب توجه است. عرفات نتایج کنفرانس را "مثبت و مهم" دانست، در حالی که قذافی کنفرانس را "یک شکست تمام عیار" توصیف کرد.

یاسر عرفات رئیس کمیته اجرایی سازمان آزادی بخش فلسطین درباره کنفرانس فاس اظهار داشت: نتایج کنفرانس عالی فاس مثبت و مهم به نظر می رسند به ویژه در وضعیت دشوار کنونی جهان عرب.(3)

ص: 285

معمر قذافی رهبر لیبی - که در حال دیدار از اتریش است - پس از ملاقات با برونو کرایسکی صدراعظم این کشور در گفتگو با خبرنگاران، کنفرانس فاس را شکستی تمام عیار توصیف کرد و گفت: ارائه یا عدم ارائه این قبیل طرح ها از جانب برخی از کشورهای عربی بی فایده خواهد بود، چون به هرحال اسرائیل به جدال خود با اعراب ادامه خواهد داد.(1)

281

صدام حسین رئیس جمهور عراق و حافظ اسد رئیس جمهور سوریه یک بار دیگر در فاس با هم ملاقات کردند. روزنامه جمهوری اسلامی به نقل از خبرگزاری رویتر در این باره نوشت: «صدام حسین و حافظ اسد رؤسای جمهور عراق و سوریه در ضیافت ناهاری که از سوی حسن شاه مغرب برای شرکت کنندگان در کنفرانس سران عرب ترتیب داده شده بود، به مدت سه ساعت با یکدیگر مذاکره کردند. در محل ملاقات، حسین شاه اردن، فهد شاه عربستان سعودی، حسن شاه مغرب، شیخ جابرالاحمد امیر کویت و یاسر عرفات رئیس سازمان آزادی بخش فلسطین نیز حضور داشتند. در ابتدای مذاکرات دیده می شد که گه گاه شاه حسن و شاه فهد تلاش می کردند صدام و اسد را که در بعضی مواقع با صدای بلند صحبت می کردند، آرام کنند. رویتر می افزاید: حافظ اسد آخرین کسی بود که وارد چادر شد و خبرنگاران متوجه این مسئله شدند که وی با تمام حاضرین به جز شاه حسین، عرفات و صدام حسین دست داد. به هرحال اواخر ضیافت همۀ حاضران در محل مذاکره آرام بودند و لبخند بر لب داشتند.»(2)

دراین حال شاه مراکش از تداوم دیدار حافظ اسد و صدام حسین در آینده خبر داد. به گزارش رادیو لبنان، ملک حسن دوم اعلام کرد: رؤسای جمهوری عراق و سوریه موافقت خود را برای گردهمایی مجدد خود با حضور ملک فهد، پادشاه عربستان سعودی در دو یا سه ماه آینده اعلام کردند. این گردهمایی برای حل اختلاف دو کشور برگزار می شود.(3)

282

صدام حسین با سردبیران روزنامه های کویتی دیدار کرد و به برخی از سؤال های آنها دربارۀ اختلاف نظر سوریه و عراق، طرح صلح با اسرائیل، تحولات جنگ ایران و عراق و اختلافات مرزی عراق و کویت پاسخ داد.(4) رضایت ضمنی از طرح فهد، کلی گویی دربارۀ رفع اختلافات

ص: 286

با سوریه و گلایه مندی تاریخی از این کشور و پاسخ مبهم دربارۀ ترسیم مرزهای رسمی بین کویت و عراق حاصل این گفت وگو بود. شرح گزارش رادیو صوت الجماهیر از این دیدار چنین است:(1)

حضرت رئیس جمهوری همان طور که در جلسۀ شب گذشته اتفاق افتاد، یاسر عرفات پیشنهاد کرد تا ملک حسن دوم یک جلسۀ ویژه بین شما، حافظ اسد و ملک حسین جهت حل اختلافات فیمابین ترتیب دهد، نظر شما راجع به این پیشنهاد چیست؟

· من به طور مستقیم به این موضوع اشاره نمی کنم تا این گونه نباشد که من افشا کنندۀ اطلاعات جلسات محرمانۀ کنفرانس باشم. اگر شما این طور پیشنهاد بکنید که صدام حسین و حافظ اسد و ملک حسین در یک جلسۀ ویژه گرد آیند و اختلافات امت عرب را پایان دهند، من با تشکیل چنین جلسه ای موافق خواهم بود، چون ما هیچ مسئله یا منافع شخصی با کسی نداشتیم تا اینکه با حافظ اسد اختلاف پیدا بکنیم. اختلاف ما با سوریه به خاطر خط مشی سیاسی دو کشور است نه چیز دیگر، اما راجع به اختلافات اردن با سوریه، من به خودم اجازۀ اظهارنظر دراین باره نمی دهم، چون اردن پادشاه دارد، بایستی مشاهده کنیم که چه چیزی باعث اختلافات ما با سوریه شده است، آنها را بررسی و اصل تازه ای برای روابط خویش با آن کشور پیدا کنیم. آنچه در زمان گذشته اتفاق افتاده، هیچ خطری در روابط ما به وجود نخواهد آورد. اگر چنانچه اعراب روابط جدیدی برای خود اتخاذ کنند و اختلافات گذشته را کنار گذارند، به سود آنها خواهد بود. ما معتقد نیستیم که صدام حسین و حافظ اسد، یکجا جمع شده و دست در دست هم گذارند و با یکدیگر روبوسی کنند، سپس اختلافات خاتمه یافته تلقی شود. بلکه اختلافات بایستی همان طوری که هست حل وفصل شوند. بایستی منافع شخصی را به سود منافع تمام امت عرب کنار نهاد. پس از این مقدمه و اصولی که اعلام کردم، دیگر ما هرگونه جلسه ای را با حافظ اسد که در آن اختلافات دو کشور با حضور شاهد و ناظر بررسی شود، رد نمی کنیم.

جناب رئیس جمهوری نظر شما دربارۀ طرح جدید امریکا در قبال حل مسئلۀ فلسطین چیست و آیا شما طرح دیگری را در نظر دارید؟

· موضع سیاسی عراق در قبال اسرائیل بر همگان به خصوص مردم کویت آشکار و روشن است. هر طرحی که از سوی بیگانگان چه امریکا چه غیر که دربارۀ حقوق اعراب پیشنهاد شود، بایستی بررسی شود و اعراب در برابر آن بی تفاوت ننشینند. در واقع عراق در آن وضعی نیست که طرحی را برای اعراب پیشنهاد کند، ولی درعین حال از هر طرحی که به سود اعراب باشد طرفداری خواهد کرد.

ص: 287

جناب رئیس جمهوری، در اولین لحظات جلسۀ محرمانه، هنگامی که شما و حافظ اسد مذاکرات رودرروی خود را آغاز کردید، شما سوریه را با رمز و اشاره نام بردید، دقایقی بعد، نام سوریه را به زبان آوردید، سپس ساعتی بعد، حافظ اسد را برادر حافظ خطاب کردید، آیا این دلالت بر مثبت بودن نتیجۀ این جلسه نمی کند؟

سؤال دوم این است که نیروی هوایی عراق جزیرۀ ایرانی خرج (خارک) و کشتی هایی که به آن جزیره رفت وآمد می کنند، مورد حمله قرار می دهد، آیا تصور نمی کنید که عمل شما، اقدام تلافی جویانه و احمقانۀ ایران را به بندرهای کویت و عربستان سعودی - که دروازۀ عراق به کشورهای خارجی می باشند - به دنبال داشته باشد؟ آیا شما معتقد نیستید که این عمل خطری برای کشورهای خلیج [فارس] تلقی می شود؟

· در ارتباط با سؤال اول شما، من هیچ صحبتی دربارۀ آنچه در جلسۀ محرمانه که بین من و حافظ اسد برگزار شد، ندارم، چون جلسه محرمانه بوده است، اما دربارۀ الفاظی که من در این جلسه به حافظ اسد اطلاق کردم مثلاً رئیس حافظ و یا برادر حافظ، این به معنی تغییر برداشت من در مورد حافظ اسد نیست، بلکه نشانگر احترام و نوع خطابی است که سران عرب در جلسات کنفرانس به یکدیگر می کنند. ما معتقدیم که امت عرب بایستی یکپارچه و با همدیگر صمیمی باشند، چونکه هم اکنون سرزمین های عربی و ملت عرب از سوی بیگانگانی نظیر ایران، مورد تاخت و تاز قرار گرفته است. همانطور که اطلاع دارید کویت از جمله اهداف آیندۀ حکام ایران است، شما از اظهارات مقامات ایرانی بر علیه کویت، به خصوص پس از عقب نشینی نیروهای عراقی از خاک ایران، به خوبی آگاه هستید. آنها حملات آتی خود را به مرزهای کویت دانستند و درصدد بودند که پس از اشغال خاک عراق، مرزهای کویت را مورد تجاوز قرار دهند. آنها خود را در حمله به این کشور یا آن کشور عربی آزاد می دیدند، بنابراین وضعیت ما با دیگر کشورهای عربی مشترک است. لذا هنگامی که لفظ برادر حافظ یا برادر صدام اطلاق می شود به معنی احساسات عمیق اعراب نسبت به همدیگر است. ما این لفظ را از روی ایمان و شعور و با مسئولیت اطلاق می کنیم. برای ما، اطلاق کردن این لفظ به کسانی که دارندۀ شناسنامۀ عربی هستند ولی جلوِ اعراب ایستاده اند، سنگین است.

ص: 288

اما پاسخ سؤال دوم شما، در تاریخ جنگ ها، قوانین ثابتی حاکم است. ما از طریق ستاد فرماندهی نیروهای مسلح، همگان را از حملۀ آینده در مناطق مورد نظر خویش که جزئی از قلمرو آبی ایران است، مطلع کردیم. ما به هر کشتی ایرانی که در آب های خلیج [فارس] به جز در نزدیکی آب های جزیرۀ خرج [خارک] رفت و آمد کند حمله نمی کنیم. ما از این اصل پیروی خواهیم کرد، لذا ایران هیچ عذر و بهانه ای جهت حمله به بندرهای کشورهای خلیج [فارس] را نخواهد داشت، چون عراق از بندرهای کویت و عربستان سعودی یا بحرین، ایران را مورد حمله قرار نداده است. اگر چنانچه ایران می خواست یک عکس العمل احمقانه انجام دهد، این کار را کرده بود.

آیا حل اختلافات سوریه با عراق مستلزم کوتاه آمدن طرفین از خواست های قبلی خویش نمی باشد.؟

· ما آمادۀ پس دادن هر آنچه از سوریه گرفته ایم هستیم، اگر چنانچه تقصیر از ما بوده است ما خویش را سرزنش می کنیم. درمقابل اگر به رژیم سوریه بگوییم شما در فلان مورد بیش از یک بار اشتباه کردید و بایستی از آن دست بردارید، آن رژیم می بایست دست بردارد.

لکن سوری ها می گویند که عراق به سال 1976 صدور نفت خویش را از خاک سوریه به ترکیه تغییر داد.

· این مطلب صحیح است، ولی نفت ما از طریق خلیج [فارس] به ترکیه و به خارج صادر می شود. به طور خلاصه بایستی عرض کنم که به سال 1972 ما نفت را ملی کردیم. پس از این اقدام انقلابی، گفتند که نفت اجازۀ عبور از خاک سوریه را نخواهد داشت، مگر اینکه هزینه های آن را افزایش دهید. ما برای اینکه اقدام ملی کردن نفت با شکست مواجه نشود، پذیرفتیم. اختلافات تا اینجا حل نشد، لذا ما تصمیم گرفتیم راه دیگری برای صدور نفت خویش به خارج پیدا کنیم، نفت شمال کشور را از طریق نصب لوله های جدید به نفت جنوب کشور متصل کردیم و به آب های خلیج [فارس] رساندیم. بار دیگر در سال 1979، با سوریه توافق کردیم که مجدداً صدور نفت خویش را از خاک این کشور از سر بگیریم. به سال 1981 صدور نفت ما از طریق خاک سوریه آغاز شد. باز دوباره از ما، علی رغم شرایط سخت جنگی، درخواست افزایش هزینه کردند، ما ناچاراً آن را قبول کردیم، ولی سوریه کلیۀ موافقت نامه های امضاشده بین طرفین را نقض و مجدداً صدور نفت عراق را از خاک خود قطع کرد. این یک واقعیتی است از سوی رژیمی که این گونه عمل می کند.

رئیس جمهوری، از شما سؤالی در رابطه با جنگ ایران و عراق داریم. اولاً، تلاش های صلح جویانۀ الجزایر و ترکیه به کجا رسید؟ ثانیاً، آیا کشورهایی که از جنگ شما حمایت کردند، هنوز کمک های نظامی و اقتصادی خود را دنبال می کنند و یا اینکه به خاطر نابسامانی های مالی آن کشورها، این کمک ها کاهش یافته است؟

ص: 289

· راجع به سؤال اول شما، ترکیه وساطت خود را متوقف کرده است. اما من راجع به سؤال دوم شما، هیچگونه پاسخی نمی دهم، چون این موضوع مربوط به ماست.

نقطه نظر سوریه راجع به روابط دوستانۀ خود با ایران چگونه است؟

· طرفداری سوریه از ایران به طور آشکار و پنهانی بر همگان روشن است، ما از سیاست آنها هیچ سردر نمی آوریم.

موضع مصر در قبال جنگ تجاوزگرانه علیه عراق چیست؟

· در واقع، موضع حسنی مبارک، آنچه خود بر زبان آورده و یا از سوی نمایندگانش تابه حال اعلام شده، این است که به عنوان یک عرب از عراق حمایت خواهد کرد. سیاست آنها بر این اصل استوار است که جنگ بایستی از طریق مذاکره خاتمه یابد و ایران بایستی به اقدامات صلح جویانۀ عراق پاسخ مثبت بدهد.

طرحی راجع به ترسیم مرزهای عراق و کویت پیشنهاد شده است، این طرح چه ربطی به وحدت اعراب دارد؟

· نظر عراقی ها این است که وحدت عربی، مگر از طریق مرزبندی های موجود بین کشورهای عربی و بدون هیچ گونه اختلاف مرزی تحقق نمی پذیرد؟! ما هیچگونه تغییری در طرز تفکر اعراب راجع به این مسئله نمی یابیم. اگر بین کشورهای عربی مرزی نباشد و رئیس جمهور آن کویت باشد، هیچ فرد عربی با آن مخالفت نخواهد کرد.(1) امیدوارم این مسئله شما را نگران نکند چون از آن فراتر، افزایش اعتماد بین طرفین است و این امر به وقوع پیوسته است.(2)(3)

283

شیخ صباح الاحمد الصباح معاون نخست وزیر و وزیر خارجه کویت، در گفت وگویی با نشریه عربی "المجله" چاپ انگلستان، به تشریح مواضع کشور متبوعش درباره تحولات خاورمیانه و جنگ ایران و عراق پرداخت. متن این مصاحبه بدین شرح است:

«آیا به نظر شما شورای همکاری خلیج [فارس] نقش خود را به سود اعراب بازی کرد؟

شورای همکاری خلیج [فارس] با تمام قدرت راهش را ادامه می دهد و وحدت خلیج [فارس] که در شورای همکاری این کشورها نهفته است ستون محکمی در وحدت اعراب است.

ص: 290

نظر شما دربارۀ اوضاع جاری خلیج [فارس] چیست؟

چیزی که اوضاع منطقه خلیج [فارس] را پیچیده و تیره کند وجود ندارد و با این وجود ما در مورد آنچه در جریان است بیداریم و در حال حاضر اوضاع به شکل طبیعی خود می گذرد.

جنگ ایران و عراق به کجا می رود و به نظر شما چگونه پایان می یابد؟

از جنگ ایران و عراق به جز دشمنان ایران و عراق کسی استفاده ای نمی برد و از صمیم دل آرزو داریم این جنگ که نیروی انسانی و غیرانسانی دو کشور را از میان برده، متوقف شود. مادامی که این جنگ پایان نیافته و میان دو همسایه که در حقیقت صلح برای منطقه ما محسوب می شود، صلح برقرار نشود، خیال ما راحت نیست.

در حال حاضر الجزایر در مورد جنگ ایران و عراق میانجیگری می کند. امید این تلاش به پیروزی تا چه اندازه است و موضع شما در خصوص آن چیست و نتیجه گفت وگوی شما با وزیر امور خارجه الجزایر چه بود؟

ما تلاش الجزایر را برای حل جنگ تأیید نموده و ارج می نهیم و بدون شک ما با تمام قدرت از همه تلاش ها که برای متوقف نمودن خونریزی ها مبذول می شود، حمایت می کنیم. چون توقف این جنگ بدون شک موضع اعراب را تقویت خواهد کرد و موضع [کنفرانس] اسلامی که دائماً حلال قضایا در کشورهای اسلامی است، با حل قضایای عراق و ایران که دو عضو فعال در جهان اسلامی و عربی هستند نیز تقویت خواهد شد.

به نظر شما موانعی که بر سر راه صلح ایران و عراق قرار دارند، کدامند و [نتیجه] تلاش های کویت و تماس هایش در این منطقه چیست؟

من معتقدم که تلاش سازندة جاری، موانع را از میان خواهد برد. به ویژه اینکه صلح میان ایران و عراق [موضع آنان] را در مقابل طمع کاران، که ادامه این جنگ جهت از بین بردن قدرت [این دو] کشور برایشان مهم است، نیز تقویت خواهد کرد. اما تلاش های کویت در این زمینه همچنان ادامه دارد.

ایران چندین بار کشورهای خلیج [فارس] را به همکاری با عراق متهم کرد، نظر شما درباره این اتهامات چیست؟ و راجع به تهدیدات مستقیم ایران و اعلام بسیج عمومی در مرز توسط کویت چه می گوئید؟

ص: 291

اینکه گفته شده در کویت بسیج عمومی اعلام شده، مطلبی مبالغه آمیز است و اگر بسیجی باشد، پس باید بعد از تجاوز اسرائیل به لبنان و بی احترامی نسبت به کشورها و بمباران راکتور اتمی عراق در همه کشورها بسیج عمومی اعلام می شد. اما راجع به اتهامات بی اساسی که حقیقت ندارد، تفسیری نداریم جز اینکه آنها را محکوم کنیم یا نسبت به آنها توجهی نکنیم.

شایع است که یک ابرقدرت پشت سر این جنگ است، نظر شما چیست؟

در اهداف برخی از ابرقدرت ها مطلقاً شک نمی کنیم و شاید دست خبیثی در شعله ور شدن آتش جنگ جهت استفاده از آن وجود داشته باشد؛ چون اگر ابرقدرت ها ببینند که از خلال جنگ منافع و اغراضشان برآورده می شود زیان هایی که به دیگران می رسد برایشان بی اهمیت است.

تا چه اندازه به این موضوع که نقشه های خطرناکی برای برهم زدن امنیت کشورهای منطقه در جریان است معتقدید؟ و آیا این تصور، شورای همکاری خلیج [فارس] را بر آن نداشت که نسبت به امنیت منطقه بیشتر فکر کند؟

دشمنان همیشه برای رسیدن به طمع های خود برای همه جا نقشه می کشند، اما در مورد امنیت منطقه، ما مسؤل حفاظت و دفاع از آن در برابر هر خطر خارجی هستیم و شورای همکاری به سوی تحقق امنیت در خلیج [فارس] و حفاظت از استقرار و حاکمیت کشورها و ملت هایش پیش می رود.»(1)

284

در پی تحریم صنعت نفت لیبی از طرف امریکا و شرکت های امریکایی و خارج شدن کارشناسان نفتی امریکا از لیبی، نخستین گروه از کارشناسان و متخصصان صنعت نفت ایران به همراه خانواده های خود برای اقامتی یک ساله عازم لیبی شدند تا جایگزین متخصصان نفتی امریکایی در آن کشور شوند.

به گزارش خبرنگار واحد مرکزی خبر، گروه اعزامی شامل ده تن از متخصصان رشته های مختلف صنعت نفت ایران است و قرار است پس از این گروه، گروه های دیگری از کارشناسان نفتی ایران برای همکاری با صنعت نفت لیبی به آن کشور فرستاده شوند. آقای "کلهر" معاون وزارت نفت - که به همراه این هیئت عازم لیبی شده است - در یک گفت وگوی رادیو و تلویزیونی با خبرنگار واحد مرکزی خبر گفت: «این نخستین گروه از کارشناسان نفتی ایران هستند که به لیبی عزیمت می کنند تا جای امریکایی هایی را که حدود شش ماه قبل لیبی را ترک کرده اند بگیرند. در حدود شش ماه قبل به د نبال اختلافاتی که امریکا با لیبی پیدا کرد، کارشناسان امریکایی خاک لیبی را ترک کردند و همان موقع جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد تا کارشناسان ایرانی جای کارشناسان امریکایی صنعت نفت لیبی را بگیرند تا صنعت لیبی با مشکلی برخورد نکند.

ص: 292

بعد از این تصمیم، گروهی از کارشناسان صنعت نفت ایران برای بررسی نیازهای لیبی عازم آن کشور شدند و پس از آن نیز هیئتی از لیبی برای استخدام متخصصین نفتی ایران به تهران آمد و با متخصصین داوطلب ایرانی مصاحبه هایی انجام دادند و تأیید کردند که بسیاری از کارشناسان ایرانی از نظر تخصص بالاتر از کارشناسان امریکایی هستند که در لیبی کار می کردند.»(1)

285

امروز 30 خودرو حامل مهمات و موشک از طریق پل شناوری که بندر ام القصر عراق را به کویت متصل می کند، وارد این بندر شدند و از آنجا به سوی فاو حرکت کردند. این خودرو ها پس از ورود به فاو، محموله های خود را در این شهر تخلیه کردند.(2)

286

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، دو تن از عناصر سازمان مجاهدین خلق شاخۀ رامسر، در درگیری با نیروهای سپاه رامسر - هنگامی که عرصه بر آنان تنگ شده بود - با خوردن قرص سیانور خودکشی کردند.(3)

ضمیمۀ گزارش279

متن بیانیة وزارت خارجۀ ایران دربارۀ قطعنامه کنفرانس سران عرب بدین شرح است:

«بسم الله الرحمن الرحیم

اسرائیل باید از صفحه روزگار محو شود. (امام خمینی)

کنفرانس سران عرب در فاس مراکش با صدور قطعنامه ای بر محور شناسایی رژیم غاصب صهیونیستی به کار خود پایان داد. وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ضمن محکوم کردن طرح های توطئه آمیز امریکا و اسرائیل در مقابله با آرمان فلسطین قطعنامه کنفرانس سران عرب را نقطه عطف مهمی در روند این طرح ها که هدف اساسی آنها به پایان بردن مبارزات امت فلسطین علیه تجاوزات امیریالیزم و صهیونیزم بین الملل است دانسته و اعلام می دارد:

1- شناسایی رژیم صهیونیستی در کنفرانس فاس، مهر تأییدی از سوی سران عرب شرکت کننده در کنفرانس بر اشغال فلسطین و بیت المقدس و تجاوزات مکرر امریکای جنایت کار و صهیونیسم غاصب به سرزمین های اسلامی و تحقیر امت اسلام طی سی و چهار سال جنایت و تجاوز اسرائیل است. این شناسایی درعین حال، نشانۀ بی توجهی کامل به مظلومیت امت آوارۀ فلسطین و نمونۀ برجستۀ همدستی پاره ای از سران مرتجع کشورهای عربی با استکبار جهانی و صهیونیزم بین الملل در جهت تحقق روند کمپ دیوید می باشد.

2- حل مسئلۀ فلسطین جز با برکندن غدۀ سرطانی اسرائیل از منطقه و بازگرداندن سرزمین فلسطین و بیت المقدس به صاحبان اصلی آن امکان پذیر نیست. استمرار مبارزۀ قهرآمیز و آشتی ناپذیر امت اسلام با اتکا به خداوند و بهره گیری از روش های مکتبی مبارزه، ضامن آزادی قدس و سرزمین اشغال شدۀ فلسطین است.

3- اسرائیل غاصب با برخورداری از حمایت کامل امریکای جهان خوار، در راه تحقق بخشیدن به رویای شیطانی اشغال سرزمین های اسلامی، از نیل تا فرات، لحظه ای از حرکت باز نخواهد ایستاد. عقب نشینی در برابر مطامع استکبار و صهیونیسم و اعطای این گونه امتیازات، تنها راه تجاوزات آتی استکبار را هموارتر ساخته و به اسرائیل جنایت کار برای ادامۀ روش های تحقیرآمیز جرئت بیشتر خواهد بخشید.

ص: 293

4- در اوج تهاجمات وحشیانۀ رژیم صهیونیستی به رزمندگان فلسطینی، یک میلیارد مسلمان جهان اکنون بیش از همیشه با آرمان فلسطین احساس همدردی و پیوند می نمایند. درحقیقت امروز هر مسلمان متعهد در هر گوشۀ جهان، یک فلسطینی مظلوم و ازجان گذشته است. این گونه سازش، قطعاً مورد تأیید ملت ها در این کشورها نبوده و بی تردید عزم توده های میلیونی مسلمان را در حمایت از آرمان فلسطین و مقابلۀ نهایی با استکبار، صهیونیسیم و رژیم های وابسته راسخ تر خواهد ساخت.

5- جمهوری اسلامی ایران حمایت همه جانبه از آرمان فلسطین و مبارزه برای آزادی فلسطین و بیت المقدس را وظیفۀ اسلامی خود می داند و در این راه همواره در کنار امت فلسطین تا کسب پیروزی نهایی خواهد ماند.

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران.»(1)

ص: 294

290

روزنامۀ کیهان از اعزام گروه های فراوانی از مردم شهرها و بخش های مختلف کشور به جبهه های جنگ خبر داد. به نوشتۀ این روزنامه، «در پی فرمان امام امت مبنی بر تقویت هرچه بیشتر جبهه های نبرد حق علیه باطل، در هفته های اخیر، هزاران نفر از شهرها، بخش ها و روستاهای مختلف سرزمین انقلابی مان عازم نبرد با متجاوزان و مزدوران رژیم بعثی عراق شدند. بر اساس گزارش های رسیده، رزمندگان ایثارگر در میان استقبال پُرشور روحانیون، خانواده ها و مردم مناطق مختلف کشور با سر دادن شعارهایی علیه امریکا و مزدورانش عازم جبهه های نبرد شدند.»(1)

291

امروز آخرین مرحلۀ عملیات ثارالله که نیروهای یگان ضربت جندالله سپاه صائیندژ از 18/6/1361 با هدف شکستن محاصرۀ پایگاه جوانمرد، متلاشی کردن پایگاههای عناصر کومه له و پاک سازی روستاهای جنوب صائین دژ آغاز کرده بودند، پایان یافت. نیروهای عمل کننده در مدت سه روز موفق شدند، روستاهای "حیدر مست"، "کوتاکند"، "یاقور کلاته"، "سرکاشه"، "قشلان قدیم"، "شامغان "، کانی سان"، "جود سماگان" و "غیب علی" را پاک سازی و دو پایگاه عناصر کومه له در این منطقه را متلاشی کنند. در این عملیات که در سه مرحله انجام شد،40 نفر از عناصر سازمان کومه له کشته و تعدادی زخمی شدند که جنازۀ 13 تن از آنان در منطقه جا مانده است. همچنین 30 نفر از شورشیان نیز به اسارت نیروهای خودی در آمدند که درمجموع از آنان، 20 سلاح انفرادی، یک موشک انداز آر.پی.جی، 2 موتورسیکلت، یک خودرو جیپ و یک بیسیم به دست آمد. از نیروهای خودی نیز 5 تن شهید، 7 نفر مجروح و 2 نفر به گروگان گرفته شدند.(2)

در ادامۀ عملیات نیروهای قرارگاه حمزه در منطقۀ تورجان (ترجان) در شمال غربی سقز - که در عمق 30 کیلومتری منطقه انجام شد - نیروهای این قرارگاه با انهدام یک پایگاه مهم و استراتژیک سازمان کومه له، روستای تورجان و ارتفاعات مشرف بر آن را پاک سازی کردند. در این عملیات که از 16/6/1361 آغاز شده بود، 30 تن از عناصر کومه له کشته شدند و بسیاری از امکانات و تجهیزات آنان، از جمله 30 موشک هدایت شونده و مقادیر فراوانی سلاح، به دست نیروهای عمل کننده افتاد.(3) در این عملیات 6 تن از نیروهای خودی شهید و 4 تن دیگر زخمی شدند.(4)

یکی از نشریات داخلی سپاه دربارۀ موقعیت و اهمیت منطقۀ تورجان مینویسد: تورجان روستایی بین سقز و بوکان است و مرکز پشتیبانی، هدایت و کنترل گروه کومه له محسوب می شود. این مرکز، هدایت و کنترل پایگاههای کومه له در جادۀ سقز به مهاباد را به عهده داشته است و تعدادی از زندانیان سپاه و ارتش و... نیز در این محل نگهداری می شدند. گروه

ص: 296

تجزیه طلب کومه له قبل از شروع عملیات، زندانیان را به مکان دیگری منتقل کرده بود. تصرف این منطقه می تواند بسیاری از حرکتهای ضدانقلاب را در محورهای سقز به بوکان خنثی کند. این روستا و مناطق اطراف آن به مدت سه سال در اختیار کومه له بوده است.(1)

همچنین بر اثر کمین نیروهای خودی در اطراف روستای "سو" از توابع سنندج، 10 تن از عناصر مسلح غیرقانونی کشته و تعدادی نیز زخمی شدند. به گفتة شاهدان عینی، جنازۀ 4 تن از کشته شدگان این درگیری، در منطقه جا مانده است.(2)

در ساعت 23 نیز عناصر مسلح غیرقانونی، به ساختمان فرمانداری مهاباد حمله کردند، اما با مقاومت نیروهای خودی روبه رو و مجبور به فرار شدند. در این درگیری یکی از نیروهای خودی شهید شد.(3)

در خیابان طالقانی شهر سنندج نیز عناصر ضد انقلاب به خیاطی به نام جعفر عنایتی سوء قصد کردند که در نهایت وی به شهادت رسید.(4)

292

در ادامۀ کشتار مردم به دست تیم های ترور سازمان مجاهدین خلق، تروریست ها در ساعتهای 8:50 و 9:15 به یک ساندویچ فروش و یک آرایشگر در خیابانهای نارمک و مرتضوی تهران تیراندازی کردند و هر دو نفر را به شهادت رساندند. مهاجمان پس از اجرای عملیات، متواری شدند.(5)

نیروهای پاسدار کمیته و دادستانی، در تهران موفق به کشف و انهدام سه خانۀ تیمی عناصر سازمان مجاهدین خلق شدند. در درگیری میان نیروهای پاسدار با عناصر مسلح سازمان - که به هنگام کشف این خانه ها روی داد -3 تن از آنان کشته و 6 تن نیز دستگیر شدند. از این خانهها که در خیابانهای نظامآباد، خوش و جیحون قرار داشتند، مقادیر فراوانی سلاح، مهمات و اسناد درون گروهی به دست آمد. (6)

یکی از عناصر مسلح سازمان مجاهدین خلق در درگیری با نیروهای بسیج "هشتپر" کشته شد. از این فرد دو نارنجک، یک اسلحۀ کمری، تعدادی فشنگ، مقادیر فراوانی پول نقد، تعدادی بلیط هواپیما، گذرنامه و شناسنامههای متعدد به دست آمد. در این درگیری یکی از نیروهای خودی شهید شد.(7)

293

11تن از عناصر منشعب از گروه "پیکار در راه آزادی طبقه کارگر" در استان خوزستان دستگیر شدند. روزنامه کیهان در شماره امروز خود به نقل از اطلاعیه روابط عمومی ستاد مرکزی سپاه پاسداران نوشت: «طی هفته گذشته نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خوزستان موفق شدند عناصر تشکیلات محارب و ملحد پیکار انقلابی که اخیراً به دنبال اختلافات شدید درون گروهی از جناح انقلابی پیکار منشعب شده بود را قبل از اینکه بتوانند در ساخت جدید تشکیلاتی علیه انقلاب اسلامی اقدامی نمایند، دستگیر کرده و به مراجع ذیصلاح قضایی تحویل دهند.»(8)

ص: 297

294

گروهی از معلمان، خلبانان، دانشجویان و پرسنل دانشکدۀ خلبانی و ... امروز با آیت الله خامنه ای رئیس جمهور، دیدار کردند. قدردانی از خدمات نیروی هوایی، تمجید از راه اندازی آموزشگاه خلبانی، بازشکافی مصوبات اخیر کنفرانس فاس و مذمت رهبران کشورهای عرب به دلیل تلاش برای به رسمیت شناختن اسرائیل، از محورهای مهم سخنان رئیس جمهور در این دیدار بود. به گزارش روزنامۀ کیهان، آیت الله خامنه ای در این دیدار، با بیان اینکه وابستگی های مادی و معنوی از گرفتاری های عمدۀ بشر است، گفت: «از روزی که استعمار در این کشور جای پای خود را هموار کرده، اولین تلاش او این بود که این ملت را که دارای فرهنگ غنی، تاریخ ریشه دار و عناصر مستقل کافی بود، وابسته کند و انقلاب اسلامی ما از بزرگ ترین هنرهایش قطع این وابستگی ها بود.»

رئیس جمهور ضمن تقدیر از خدمات بی شائبۀ خلبانان، گفت: «شما در خدمت به این مردم و انقلاب شب و روز نمی شناسید و این همان معجزه و غلبۀ حق بر باطل است. دشمن با تمام سعی و کوششی که جهت نابودی این انقلاب می کند، لیکن آنچه واقع می شود برخلاف نظر اوست.»

آیت الله خامنه ای با اشاره به تلاش برای قطع کامل وابستگی ها گفت: «کاری که شما در رابطه با تشکیل آموزشگاه خلبانی کردید، یک نمونه از این تلاش جهت قطع کامل وابستگی هاست. آموزشگاه خلبانی به معنی تربیت انسان های متخصص از فرزندان این کشور و عناصر جوان و مستعد این جامعه، با از دست ندادن آن همه ثروت مادی و معنوی برای کسب این تخصص است.»

رئیس جمهور با اشاره به توطئه ای که برای نابودی ملت فلسطین در کنفرانس اخیر فاس انجام گرفت، گفت: «شما ببینید که چگونه کسانی به نام سران صد میلیون عرب گرد هم جمع شدند و نقطۀ ننگ آوری را در تاریخ انقلاب فلسطین به وجود آوردند. ... آنها طرحی را که امریکا به سادگی نمی توانست در منطقه پیاده کند، به راحتی به تصویب رساندند. امریکا که طرح کمپ دیوید را به عنوان یک طرح مرده تلقی می کرد، آن چنان از سوی سران وابستۀ منطقه حمایت و تشویق شد که امروز طرحی را ارائه می دهد که به صراحت خود این سران مرتجع عرب بگویند، این طرح در چارچوب طرح کمپ دیوید است. این همه سرسپردگی آنها به قدرت ها، ناشی از وابستگی آنهاست. آیا غیر از سران وابستۀ منطقه، امریکا مشوقان دیگری هم داشت؟ این عمل با توجه به این مطلب اهمیت پیدا می کند که هر حرکتی و هر انقلابی به وسیلۀ همین سران سرکوب شده است و در حال حاضر هم هدف همۀ اینها، نابودی انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی است.»(1)

ص: 298

295

آیتالله موسوی اردبیلی رئیس دیوان عالی کشور، در نامهای به مهندس میرحسین موسوی نخست وزیر ایران، از وی خواست تا به منظور ایجاد امنیت اجتماعی بیشتر برای اقشار مختلف مردم در برابر عملیات ترور و تخریب عناصر سازمان مجاهدین خلق و سایر عناصر مسلح غیرقانونی، تدابیر جدیتری اتخاذ کند و اقدامات نیروهای امنیتی و انتظامی کشور را در مقابله با این عناصر، به اطلاع عموم برساند. متن پیام آیتالله موسوی اردبیلی چنین است: «جناب آقای نخستوزیر محترم، این روزها امت شهیدپرور شاهد فجایع و جنایاتی هستند که از طرف گروهک منافقین ددمنش در گوشه و کنار کشور، به ویژه تهران، به­صورت ترور کور و انفجار و به منظور ایجاد رعب و وحشت صورت میگیرد. هرچند این کارهای ابلهانه، کوچکتر از آن است که اثری در مردم مبارز ما باقی بگذارد، جز نفرت هرچه بیشتر و لعنت برای مباشرین آنها. درعین حال چون مسئولین امور، در برابر قطرۀ خونی که ریخته می شود و هر خلافی که انجام میگیرد، مسئولیت شرعی و قانونی خود را دارند و میبایست حداکثر قاطعیت و تدبیر و تحرک لازم را داشته باشند، این جانب خود را موظف میدانم از جناب عالی بخواهم به مسئولین امر و مقامات انتظامی دستور فرمایید، اقداماتی را که در ایجاد پوشش امنیت اجتماعی متناسب با وضع مردم انجام شده و تدابیری که اندیشیدهاند و نتایج آن را کلاً در اختیار مسئولین و مردم قرار دهند.»(1)

در پی این نامه، میرحسین موسوی، در دستوری به حجتالاسلام ناطق نوری وزیر کشور، از وی خواست تا ضمن اتخاذ تدابیر لازم در این خصوص، آن بخش از اقدامات شورای امنیت کشور را نیز که افشای آنها ضرری به امنیت کشور نمیرساند، به اطلاع مسئولان و مردم برساند.(2)

296

علی شمخانی قائم مقام فرماندۀ سپاه پاسداران، در مصاحبهای با روزنامۀ اطلاعات دربارۀ انفجارهای اخیر در سطح تهران و سازمان دهی عوامل این انفجارها، نوع فعالیت سازمان مجاهدین خلق در داخل کشور و ارتباط نظامی و اطلاعاتی این سازمان با عراق، تشکیل گردانهای جدید دریایی سپاه برای اجرای مأموریت در خلیج فارس و گسترش سازمان رزم

ص: 299

سپاه و تشکیل لشکرهای زرهی و ارائه آموزشهای تخصصی به آنها، مطالبی را مطرح کرد. در قسمتهایی از این مصاحبه آمده است:

«طبیعی است که مواد "تی.انتی"، متعلق به صدام بوده و با سازماندهی منافقین و به کمک سلطنتطلبان به تهران رسیده، ما از این نوع موارد زیاد داشتیم که قبل از انفجار آنها را خنثی کردیم، از جمله در اطراف مخابرات. طی ماه گذشته بیش از 5 نوع از اینگونه توطئهها را کشف و خنثی کردیم که ان شاءالله با تمرکز بیشتر، باز هم جلوگیری میکنیم، هرچند که این کار یک کار متهورانهای نیست. آنها با "تی.ان.تی"هایی که حزب بعث میدهد و یا از اول پیروزی انقلاب به دست آورده اند، می توانند در یک اتومبیل جاسازی کرده و در محلی اتومبیل را رها کنند و بروند. ما تابه حال خیلی از این موارد را کشف و خنثی کردهایم.

... [با توجه به مدارک به دست آمده از خانههای تیمی کرج] محرز شد که امروز منافقین خلق در چارچوب یک جبهه که فرماندهی آن را امریکا به عهده دارد و صدام جزئی از این جبهه است، مأموریت مبارزه با انقلاب اسلامی را دارند. کشف [اسنادی دربارۀ] وضعیت نظامی جمهوری اسلامی و آمار دقیق و محل قرارگاههای نظامی [که در خانه های تیمی سازمان] در کرج یافت شد، مشخص میکند که اینها از جانب صدام مأموریت پیدا کردهاند که به جبهههای جنگ ما ضربه وارد کنند. با کشف این توطئه توانستیم ضربۀ محکم دیگری بر این وابستگان مزدور بزنیم و عناصری از کادرهای این سازمان جهنمی را هم دستگیر و یا به درک واصل کنیم. نکتۀ بسیار ظریفی که ما به آن رسیدیم، این بود که امروز منافقین خلق عملیات نظامی خود را مستقیماً در رابطه با جنگ و پیروزیهای ما در جبههها انجام میدهند.

... آموزش های اولین گردان دریایی سپاه شروع شده و سپاه ممکن است که در آبهای ایران حضور پیدا کند و با هرگونه تجاوز ابرقدرتها در دریاهای ایران برخورد جدی داشته باشد. ما اولین دورۀ آموزش گردانهای دریایی سپاه را در همین چند روز گذشته شروع کردیم و بنابه گفتۀ مسئولان نیروی دریایی، تابهحال تست و آزمایش نیروهای داوطلب از نظر تعداد و سریع درک کردن مسائل بی نظیر است و ان شاءالله در آتیة بسیار نزدیک، حضور نیروهای سپاهی و بسیج دریایی را در دریاهای کشور اعلام میکنیم و ان شاءالله که از ساحل به اقیانوسها برسیم.

ص: 300

در رابطه با آموزش خلبانی و چتربازی باید بگویم که آموزشهایمان تمام شده و الآن سپاه دارای یک سری خلبان است که قادر هستند هواپیما هدایت کنند. در رابطه با چتربازی نیز مشاهده کردید که چتربازان سپاه در جشنها از هواپیما پایین پریدند.

... سپاه امروز از نظر کمی از یک قدرت منحصر در رابطه با جنگ برخوردار است و از نظر کیفی نیز سرگرم عمق دادن به سازماندهی لشکرها و تیپهایش هست و طبیعتاً امکانات و ابزار پیچیدۀ این یگانها را فقط و فقط از دشمن به غنیمت گرفتهایم و امروز می توانیم بگوییم، به یاری پروردگار میرویم تا بر تجربیات مسلط شویم و به راحتی جبهههای عراق را باز کنیم.»

وی در پایان این مصاحبه گفت: «با تشکیل و تشکل نیروهای مردمی، از ابتدا تجربیات بسیار موفقیتآمیزی داشتیم و حاصل پیروزی ما نیز از همین ترکیب نیروهای مردمی و سپاه و ارتش بود و ان شاءالله هم، روزبه روز بر میزان ایمانمان اضافه میکنیم و روزبه روز دشمن را در جبهههای وسیعتری درگیر میسازیم.»(1)

297

در پی حملۀ نیروهای امنیتی عربستان به حجاج ایرانی - که در حال راهپیمایی برای شرکت در نماز جمعه عازم مسجدالنبی شهر مدینه بودند - و ضرب وشتم آنها، حجتالاسلام خوئینیها نمایندۀ امام و سرپرست حجاج ایرانی با ارسال نامهای به وزیر کشور عربستان سعودی، ضمن محکوم کردن اعمال مأموران آن کشور در حمله به اجتماع آرام حجاج ایرانی و بازداشت چند تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، خواستار آزادی سریع بازداشت شدگان و رفتار اسلامی مأموران عربستان با حجاج شد. وی با تأکید بر جنبههای سیاسی حج، گفت: «آقای وزیر آیا دعوت مسلمانان به وحدت و تشویق آنان به مقابله با دشمنان خدا و اسلام و انزجار از رژیم صهیونیستی و اربابان آن در متن وظایف دینی، بهخصوص در مراسم حج قرار ندارد؟»(2)

298

برنامۀ فارسی رادیو صدای آلمان، در تفسیر خبری خود، به بررسی وضعیت اقتصادی ایران در سال گذشته پرداخت و گزارش داد: هرچند خسارات وارده به ایران در جریان جنگ، اقتصاد این کشور را در وضعیت بدی قرار داده است، اما رهبران مذهبی این کشور میکوشند تا با استفاده از روشهای مختلف به اقتصاد کشور سروسامان دهند. از سوی دیگر، اگرچه ایران پس از جنگ تا اندازهای در بین کشورها منزوی شده است، ولی کشورهای دیگر با مذاکره با مقامات ایران درصدد همکاری اقتصادی با آن کشور هستند.(3)

ص: 301

299

همکاری نفتی عراق و شوروی در حال توسعه است. خبرگزاری جمهوری اسلامی در گزارشی از "بلگراد" دراینباره اعلام کرد: در سفر معاون شرکت ملی نفت عراق به مسکو، چند قرارداد همکاری نفت بین شوروی و عراق به امضا رسید و مذاکراتی نیز برای اجرای پروژههای نفتی عراق به دست شوروی انجام شد.(1)

بخش عربی رادیو صوتالجماهیر نیز از توسعۀ روابط اقتصادی عراق و الجزایر خبر داد. بر اساس این گزارش شورای فرماندهی انقلاب عراق برای توسعۀ روابط و همکاریهای اقتصادی عراق و الجزایر، قرارداد همکاری های بازرگانی و قرارداد تشکیل کمیسیون مشترک همکاری های دو کشور را تصویب کرد.(2)

300

نشریۀ "کرسنت اینترنشنال" چاپ کانادا، تصویر یک سند سّری به امضای "سعد عبدالسلام البرار" مشاور مطبوعاتی دولت عراق را منتشر کرد که نشان دهندة اقدامات گستردة عراق در خصوص تطمیع روزنامهنگاران غربی، از جمله سردبیر بخش خاورمیانهای روزنامۀ تایمز و خبرنگار روزنامۀ ساندی تلگراف است. بر اساس این سند، مشاور مطبوعاتی دولت عراق از مسؤلان نشریات خواسته است تا اخبار و گزارش هایی را در خصوص، همکاری رژیم اشغالگر قدس با ایران، پیروزی های عراق در جبهه های جنگ و ... جعل کنند. روزنامۀ جمهوری اسلامی امروز ضمن چاپ این سند دربارۀ مطالب مندرج در آن نوشت:

«این سند به عنوان یک سند "سری و بسیار مهم" طبقهبندی شده و سعد عبدالسلام البرار، مشاور مطبوعاتی عراق در لندن، آن را امضا کرده است. تاریخ سند، 7 ژوئیۀ 1981 [16/4/1361] و شمارة آن "سری - ویژه - 3" است و خطاب به مدیر ادارة ویژه (امنیت) در وزارت فرهنگ و اطلاعات و مدیرکل ادارۀ روابط عمومی در بغداد صادر شده است.

عنوان این سند هشت صفحه ای که حروف تایپ شدۀ آن نزدیک به هم و به زبان عربی است، "حملۀ صهیونیستها به دستگاه اطلاعات عراق" است و با جزئیات نفوذ صهیونیستها در رسانههای گروهی و حوزههای سیاسی انگلستان سروکار دارد. در سند نام اشخاص و سازمانهای مربوطه هم ارائه شده است. از نکات مهم این سند، "همکاری! ساختگی ایران و اسرائیل! "به عنوان یکی از اختراعات بعثیها برای بیاعتبار کردن ایران بوده است. در این سند، علاوه بر آنکه پیشنهاد شده از ورود عدۀ زیادی از شخصیت ها (که نامشان ذکر شده) به همة کشورهای عرب جلوگیری شود، پیشنهاد شده که "رهبری ملی حزب بعث" باید برای دانشجویان عراقی در اروپا ابلاغ کند که نامههایی را به روزنامهها بنویسند و در این نامهها به آن مواردی که برای عراق و ملت عرب زیانآور است، اشاره کنند.

ص: 302

... در قسمتی از سند، گفته شده که ما علاوه بر پاسخهای رسمی که به نام ادارة مطبوعاتی سفارت فرستاده ایم، دهها نامه به نام کارکنان خود، دوستان مرکز فرهنگی عراق و برخی از شخصیتهای پاکستانی فرستادهایم.

تکان دهندهترین قسمت سند، صفحۀ آخر آن است. در این قسمت آمده است که جنگ مطبوعاتی عراق علیه ایران در "جبهۀ رسانهای و دیپلماتیک"، بسیار موفق بوده و این جنگ تا زمان حملۀ اسرائیل به رآکتور هستهیی عراق در هفتم ژوئن [17 خرداد]، به خوبی پیش رفته است.

در گزارش گفته می شود که با وجود تبلیغات صهیونیستی ما موفق شدهایم عده ای از روزنامهنگاران برجسته را متقاعد سازیم که به سود ما مطلب بنویسند، همانگونه که "ریچارد اوون" سردبیر امور خاورمیانه ای در روزنامۀ "تایمز" را برای این کار متقاعد ساختیم. ما پس از بیانیههای خصمانة ریگان، یک اجلاس طولانی با اوون ترتیب دادیم و سرانجام او در اجلاس مزبور پذیرفت که سرمقالهای را به سود ما در تایمز بنویسد. ما همچنین "نورمان کرکهام" در روزنامۀ ساندی تلگراف را متقاعد ساختیم که مقاله ای دربارة ارائة عکسهای رآکتور عراق توسط ایران به دشمن!! (اسرائیل) منتشر و روی رابطۀ میان تجاوز اسرائیل و رژیم ایران تأکید کند. به کرکهام فشار آورده شد (به او پول داده شد) تا مقاله و عکس ها را منتشر سازد و روی روابط میان دو طرف [ایران و اسرائیل] تأکید کند.»(1)

301

"جان نات" وزیر دفاع انگلیس امروز برای دیدار رسمی دو روزه از کویت وارد این کشور شد. به گزارش خبرگزاری فرانسه جان نات در این سفر، ضمن دیدار با مقامات کویتی پیرامون گسترش همکاری میان دو کشور در زمینه های نظامی و دیگر مسائل بحث و گفت وگو خواهد کرد.

از سوی دیگر، "داگلاس هرد" وزیر مشاور در امور خارجه انگلیس نیز برای دیدار رسمی سه روزه وارد قاهره شد. بنابر گزارش خبرگزاری فرانسه، وی در این سفر با فؤاد محی الدین نخست وزیر و کمال علی وزیر امور خارجه مصر دیدار و درباره بحران خاورمیانه، به ویژه طرح صلح امریکا و تصمیمات اخیر کنفرانس سران عرب، گفت وگو خواهد کرد. هرد این سفر را با توجه به شرایط موجود در منطقه، مهم توصیف کرد. وی قرار است از امارات متحده نیز دیدار کند.(2)

302

روزنامۀ فرانسوی لوموند در شمارۀ امروز خود در تفسیری دربارۀ تصمیمات کنفرانس فاس و حضور حافظ اسد رئیس جمهور سوریه، در این کنفرانس و پیامدهای این حضور نوشت: «این نخستین باری است که از سال 1948 [1326 و 1327] جهان عرب رسماً قبول کرده است

ص: 303

تا موجودیت دولت یهود را به رسمیت بشناسد، البته به این شرط که اسرائیل نیز موجودیت فلسطین و پایتخت آن بیت المقدس را مورد قبول قرار دهد.

این مسئله، مهمترین نتیجۀ به دست آمده از دوازدهمین اجلاس سران عرب بود. علی رغم تمام تلاش های انجام شده در جهت حفظ وحدت اعراب به نظر می رسد که کنفرانس با مشکلاتی در زمینۀ صدور قطعنامۀ نهایی، مواجه شده باشد.

عدم حضور حافظ اسد در یکی از جلسات شبانه، به بهانۀ کسالت و اظهار نظر برخی نمایندگان سوری در مورد پاره ای مسائل، حکایت از مشکلات موجود می کرد. یکی از نمایندگان سوری گفته بود که اگر امروز تمام مشکلات حل شده اند، به این دلیل نیست که صدام و رئیس جمهور سوریه، بر سر میز مذاکره گرد آمده اند. اختلافاتی که ما با عراق داریم، بسیار عمیق و اساسی است.» لوموند می افزاید: «درواقع سوریه با آشتی ناپذیری اش علناً درصدد کسب خسارات مالی قابل توجه برآمده است، ولی رفته رفته در طول کنفرانس، از سرسختی سوری ها کاسته می شود، زیرا سوریه قبول کرده بود که قسمتی از نفت عراق به مدیترانه از طریق این کشور حمل گردد. دراین میان دولت های خلیج [فارس] که از قدرت مالی چشمگیری برخوردارند، اعلام کردند که اگر عراق نفت خود را صادر کند و سوریه نیز در مقابل از این طریق حق عبور دریافت کند، خیالشان راحت تر خواهد بود.»(1)

ص: 304

ص: 305

روزنامۀ تایمز چاپ لندن، در گزارشی از وضعیت بارگیری نفت از جزیرۀ خارک ایران نوشت: «بنابر گزارش های عاملین شرکت "بیمۀ لویدز" در منطقه، ترمینال نفتی ایران به کار عادی خود ادامه می دهد و هیچ کشتی ای غرق نشده و صدمه نیز ندیده است. تا روز سه شنبه [16/6/1361] حداقل ده تانکر قرار بود به بارگیری نفت بپردازند و هیچکدام برنامه شان را لغو نکرده اند. تهدید نظامی توخالی عراق نسبت به ترمینال نفتی ایران ممکن است اثر معکوس بر جای گذاشته باشد و به نظر می رسد تعداد خریداران نفت ایران کم نیست.»(1)

میرحسین موسوی نخست وزیر ایران نیز در پایان جلسۀ هیئت دولت دربارۀ ادعاهای کذب عراق دربارۀ انهدام و غرق کشتی های باری در خلیج فارس گفت: «صدام از این دروغ ها زیاد می گوید، یک بار اعلام کرده بود که چهار کشتی ما را زده است ولی شرکت های بیمه انگلیسی آن را تکذیب کردند. ... در حال حاضر خلیج فارس در یک وضعیت عادی به سرمی برد. طبیعتاً نیروهای ما آماده هستند که به هر نوع حرکت مخالف، ضربات سختی بزنند و روشن است که عراق با سود جستن از یک تکنولوژی پیچیده می خواهد ما را مورد تهدید قرار دهد، ولی تمام فعالیت های دو ماهة اخیر صدام، نمایشگر این است که در این امر کاملاً ناموفق بوده است.»(2)

مهندس سیدمحمد غرضی وزیر نفت ایران نیز با تکذیب ادعاهای عراق، وضعیت جزیرة خارک و خلیج فارس را عادی توصیف کرد. وی پس از جلسۀ هیئت دولت با شرکت در یک گفت وگو با خبرنگاران، دربارۀ وضعیت جاری صدور نفت و ادعاهای عراق دربارۀ بمباران تأسیسات نفتی ایران و وضعیت صدور نفت از عراق مطالبی بیان کرد.

وزیر نفت در پاسخ به این سؤال که «چرا با وجود تکذیب مکرر جمهوری اسلامی ایران، رسانه های گروهی امپریالیستی خبر از غرق کشتی ها در خارک می دهند،» اظهار داشت: «تنها مشکلی که برای امریکا و صدام باقی مانده، این است که تمام توطئه هایشان به سرعت خنثی و دروغشان آشکار می شود. تمام تکنولوژی تسلیحاتی اروپایی در خدمت صدام بوده برای اینکه جزیره خارک را بزند و امکانات وسیعی را در اختیار او گذاشته اند. ما اعتقاد داریم که یک قرارداد دوجانبه بین صدام و فرانسه در به کار بردن تجهیزات و تسلیحات فرانسه که این کار ا انجام بدهد، وجود دارد و چون انجام ندادن این کار قابل توجیه برای دلالان تسلیحاتی عراقی نیست، مجبورند که دروغ بگویند. ... من چند روز پیش که خدمت امام بودم اعلام کردم که از اول شهریور روزی یک میلیون و نیم بشکه نفت صادر شده و اتفاقاً روز بعد بیش از 6 میلیون بشکه نفت صادر کردیم که با متوسط بارگیری مان در مدت 16 روز به یک میلیون و هفتصد هزار رسیده است و فعلاً وضع مان خوب است. در بازار جهانی همه کسانی که

ص: 307

می خواهند نفت بخرند یا بفروشند، روی منابع عظیم نفتی ما و روی تجهیزات عظیم ما و روی قدرت اداره این تشکیلات که همان بازوها و مغزهای برادران مسلمان و توده های حزب اللهی مان در صنعت نفت است حساب می کنند.»

آقای غرضی در مورد این سؤال که گفته می شود قرار است هیئت هایی از طرف شرکت های ژاپنی در مورد خرید نفت به ایران بیایند، گفت: «ژاپنی ها به تدریج پس از تثبیت قدرت سیاسی انقلاب اسلامی در جنگ تحمیلی به ایران برگشتند و این دفعه اولی نیست که ژاپنی ها اعلام می کنند که می خواهند بیایند. تقریباً بعد از عملیات فتح المبین که خون شهدا ضامن تثبیت قدرت سیاسی شد، وضع بازار نفتی در دنیا و وضعیت نفت ایران در دنیا مورد توجه قرار گرفت و اکثر خریداران نفت به ایران روی آوردند. منتها ما با کشورهای امریکا، اسرائیل، افریقای جنوبی و فیلیپین به هیچ وجه معاملات نداریم؛ ولی با بقیه کشورها روابط متناسبی را که خودمان تصمیم می گیریم برقرار کرده ایم.» وزیر نفت در مورد شایعه کاهش قیمت نفت بیان داشت: «وقتی که بازی سیاسی و نظامی صدام در خارک خنثی شد و بعد از خنثی شدن بالا بردن میزان بیمه، رادیوهای خارجی مجبور شدند که شایعه جدیدی را پخش کنند. بعد از اینکه صدام اعلام کرد، ما خارک را زده ایم قیمت نفت در سطح جهانی بالا رفت و بنابراین وقتی قیمت نفت بالا رفته هیچ دلیلی ندارد که ما قیمت نفت را پائین بیاوریم. الان که ما جایمان در بازار جهانی باز شده و می توانیم با قدرت سیاسی معاملات نفتی را انجام بدهیم، هیچ نیازی به کاهش قیمت نفت نیست.» مهندس غرضی در پاسخ به این سؤال که هدف از اعزام تعدادی کارشناس از وزارت نفت به لیبی چه بوده است؟ گفت: «ما از استعداد بسیار وسیع و خوبی از نظر نیروی انسانی در وزارت نفت برخورداریم. وجود بیش از ده هزار متخصص کارآمد که متوسط سوابق آنها در مسائل نفت از 10 سال بیشتر است، این امتیاز و اجازه را به جمهوری اسلامی می دهد که در سطح بسیار بالایی در دنیا با قدرت های تولید کننده و اکتشاف کننده و اکتشاف گر و حفار رقابت کند. ... ما الان آمادگی این را داریم که تکنیک و دانش نفت را بدون هرگونه فشاری تحویل برادرانمان در کشورهای اسلامی دهیم. وقتی امریکائی ها 6 ماه پیش اعلام کردند که از لیبی خارج می شوند، ما اعلام کردیم که نیروهای متخصص ما می توانند جایگزین آنها شوند و به پاکستان و نیجریه و جاهای دیگر نیز می توانیم متخصص بفرستیم و اینکه یک مقدار طول کشید تا این برادران اعزام شوند، به خاطر مسائلی بود که لیبی می بایست با کارکنان امریکایی تسویه حساب کند و ما نیز به دنبال تهیه امکانات لازم برای کارشناسان نفتی خودمان در آنجا بودیم و امکان دارد که تعداد کارشناسان اعزامی مان حتی به 300 نفر هم برسد.» آقای غرضی در پاسخ به این سؤال که صنعت پتروشیمی ایران و ژاپن در چه وضعیتی است، اظهار داشت: «مسئله پتروشیمی مشکل ژاپنی هاست و کار آنها بستگی به

ص: 308

قدرت سیاسی و اقتصادی ایران دارد. تابه حال ژاپنی ها نشان داده اند که تابع سیاست های خارجی امریکا هستند و طبیعی است که سیاست خارجی امریکا در یک جنگ دراز مدت با جمهوری اسلامی ایران است. حال که قدرت سیاسی ایران تثبیت شده و امریکا مجبور است برای حفظ منافع خود به لبنان حمله کند، ما کم کم مطمئن می شویم که سیاست های خارجی که تابع امریکا هستند، آنها را رها می کنند و به ایران خواهند پیوست. ما فکر می کنیم که ژاپنی ها به تدریج به این مسئله رسیده اند که در مسئله خاورمیانه تابعیت مستقیم از سیاست امریکا یک امر خطاست و در مورد پتروشیمی فعلاً در حال رفت و آمد هستیم که نتیجه آن بعداً اعلام خواهد شد.»

وزیر نفت در مورد مقدار صدور نفت رژیم عراق اظهار داشت: «صدام نه از طریق سوریه می تواند نفت صادر کند چون آنجا لوله نفتش بسته است و نه از طریق بصره و خلیج فارس چون اینجا محیط های نظامی هست و جمهوری اسلامی مقابلش ایستاده است و تنها خط لوله ای که برای صدور نفت عراق وجود دارد از طریق عراق به بندر اسکندریه از طریق ترکیه است که ظرفیت آن 600 هزار بشکه در روز است و البته آن خط لوله هم دچار مشکلاتی هست.»(1)

304

در ادامۀ کمک و پشتیبانی کشورهای عرب منطقه از عراق، امروز هم 89 تریلر حامل مهمات از کویت(2) و 37 خودرو حامل ادوات نظامی از اردن وارد عراق شد.(3) برخی از تحلیلگران نظامی معتقدند که کشورهای عرب حامی عراق، در روند کمک های جدید خود به ارتش عراق، نقش فعال تری فراتر از یک واسطه پیدا کرده اند و علاوه بر اینکه بندرها و جاده های مواصلاتی خود را در اختیار عراق قرار می دهند، برخی از سلاح ها و تجهیزات مورد نیاز این کشور را می خرند و به صدام هدیه می دهند. در این خصوص می توان به خرید جدید کشور کویت از فرانسه اشاره کرد. روزنامۀ "ساندی تایمز" در شمارۀ امروز خود خبر موافقت فرانسه با فروش موشک های اگزوسه به کویت را منتشر کرد. این درحالی است که با فروش موشک های اگزوسۀ فرانسوی به عراق و به کارگیری آن توسط نیروی هوایی ارتش عراق در خلیج فارس، جبهۀ جدیدی در جنگ ایران و عراق گشوده شده است، ساندی تایمز نوشت: دولت فرانسه با فروش 45 فروند موشک ضدکشتی اگزوسه به مبلغ ششصد میلیون دلار به کویت، موافقت کرده است. ساندی تایمز با چشم پوشی از احتمال هدیۀ این موشک ها به عراق، نگرانی فزایندة کویت از جنگ عراق و ایران را دلیل خرید این موشک ها دانسته است. به نوشتۀ این روزنامه، قیمت هریک از این موشک ها که بین 2/1 تا 4/1 میلیون دلار است، در مدت یک سال به کویت تحویل داده خواهد شد. به نظر کارشناسان نظامی پاریس، نیمی از موشک های اگزوسۀ تحویلی به کویت، از نوع زمین به دریا و نیمی دیگر از نوع هوا به دریا خواهند بود.(4)

ص: 309

305

نیروهای نظامی و امنیتی ایران همچنان در سه جبهه با دشمنان کشور و انقلاب در حال جنگ و درگیری هستند. این نیروها در جبهه های جنگ با ارتش عراق، در شمال غرب ایران با گروه های تجزیه طلب مسلح و در مناطق شهری با نیروهای سازمان مجاهدین خلق می جنگند. در جدیدترین درگیری ها در شمال غرب ایران و در محور سقز - دیواندره (12 کیلومتری شمال حسین آباد)، نیروهای حزب دمکرات کردستان در عملیاتی که با 80 نفر انجام شد، 16 تن از نیروهای ژاندارمری و شهربانی و یک پاسدار را گروگان گرفتند.(1)(2) نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز با پاک سازی روستای "نجنه پایین" در شمال غربی بانه، 15 نفر از عناصر مسلح غیرقانونی را که در این روستا پناه گرفته بودند، دستگیر کردند.(3) همچنین بر اثر انفجار مین تعبیه شدۀ عناصر مسلح تجزیه طلب در یکی از راه های روستایی سردشت، 5 تن از کارگران جهاد سازندگی شهید و 8 تن دیگر زخمی شدند. این عده درحالی که برای اجرای کارهای عمرانی و خدماتی عازم روستاهای سردشت بودند، دچار این حادثه شدند.(4)

306

در ادامۀ بمب گذاری گروه های ضدانقلاب در تهران، امروز نیز یک بمب در میدان انقلاب تهران منفجر شد. بر اثر انفجار این بمب که در ساعت 12:10 به وقوع پیوست، یک تن شهید و عده ای از مردم نیز مجروح شدند و شیشه های تعدادی از مراکز اداری و تجاری شکست. به چند اتومبیل از جمله یک تاکسی نیز خساراتی وارد شد. فرد شهیدشده از دست فروشان مستقر در میدان انقلاب بود. وی با مشاهدۀ شیء مشکوکی در باجۀ تلفن و این احتمال که شیء بمب باشد، آنرا برداشته بود تا برای کم کردن تأثیرات انفجارش، به داخل حوض میدان انقلاب بیندازد که ناگهان بمب در نیمۀ راه و در دستان وی منفجر شد.(5)

رادیو امریکا دراین باره اعلام کرد: «براثر انفجار یک بمب در نزدیکی دانشگاه تهران یک تن کشته و 3 تن دیگر مجروح شدند. این سومین انفجاری است که در مدت کمتر از یک هفته در تهران روی می دهد. گزارش های رسیده از تهران حاکی است که مجاهدین خلق در این انفجار دست داشته اند. سازمان چپ گرای مجاهدین خلق این اتهام را رد کرده است، بنا به گزارش خبرگزاری رسمی ایران، علی شمخانی معاون فرماندهی سپاه پاسداران، عراق را به دست داشتن در انفجارهای اخیر متهم کرد. این خبرگزاری به نقل از شمخانی گفته است که عراق مواد منفجره در اختیار گروه های تروریستی که چنین حمله هایی را تدارک می بینند، قرار می دهد.»(6)

ص: 310

اعضای سازمان مجاهدین خلق در ادامۀ عملیات ترور این سازمان، امروز به یک خواربار فروش و یک مغازه دار شیشه بر به همراه شاگردش در شهر رشت سوء قصد کردند که هر سه نفر در این حادثه مجروح شدند.(1)

در نوشهر نیز افرادی از گروه های شورشی، یک خودرو و یک موتور سیکلت جهاد سازندگی این شهر را به آتش کشیدند.(2)

چند نفر از اعضای مسلح سازمان مجاهدین خلق نیز به شرکت میکروالکترونیک تهران مراجعه کردند و چهار تن از متخصصان این شرکت را ربودند. ستاد مرکزی کمیتۀ انقلاب اسلامی با اعلام این خبر افزود، احتمال می رود که عناصر سازمان مجاهدین درصدد استفاده از این افراد به منظور تعمیر یا ساخت وسایل مختلف الکتریکی و بمب باشند.(3)

همچنین طبق اعلام قبلی کمیتۀ انقلاب اسلامی اهواز مبنی بر دستگیری مسئول جدید تشکیلات سازمان مجاهدین خلق در خوزستان و کشف و متلاشی شدن چندین خانۀ تیمی در اهواز، اخیراً چند اکیپ 2 و 3 نفره از اعضای سازمان در تهران و رشت به این استان اعزام شدند تا تشکیلات سازمان را در این استان بازسازی کنند.(4)

307

به منظور مقابله با عوامل ناامنی اجتماعی و جاسوسی، امروز به حکم دادگاه انقلاب اسلامی ارتش، چهار نفر به جرم جاسوسی برای عراق، همکاری با عوامل ضدانقلاب در داخل عراق و شرکت در بمب گذاری و کشتار مردم به اعدام محکوم شدند و حکم صادر شده نیز دربارۀ آنان اجرا شد. به گزارش خبرنگار روزنامه جمهوری اسلامی، جرائم این چهار نفر عبارت است از:

«1- غیرنظامی ع.ا.ب، فرزند جوانمیر به جرم شرکت در بمب گذاری و کشتار مردم بی گناه، خروج غیرقانونی از کشور و ورود به خاک عراق، تماس و ارتباط با سردار جاف و پالیزبان، انفجار یک دستگاه جیپ و یک دستگاه مینی بوس به وسیلۀ مواد منفجره که از عراق به ایران آورده بود، دریافت مبلغ هنگفتی پول از سردار جاف، شرکت فعال در درگیری های کردستان و شرکت در کشتار پاسداران انقلاب اسلامی به طور مستقیم.

2- غیر نظامی ا.ع.ش.م، فرزند جبار علی، به جرم شرکت فعال در بمب گذاری و کشتار مردم مسلمان و بی گناه، خروج غیرقانونی[از کشور و رفت و آمد] به[داخل خاک] عراق، تماس با سران ضدانقلاب، فعالیت گسترده به منظور سرنگونی جمهوری اسلامی ایران، آوردن یک چمدان مواد منفجره از عراق برای انفجار مراکز حساس و پرجمعیت، گذراندن دوره های تخریب در بغداد، آوردن اسلحه و مهمات از عراق برای ترور مردم، آوردن قاب عکس امام که از مواد منفجره درست شده بود، به منظور انفجار در نماز جمعۀ تهران که خوشبختانه وی قبل از این اقدام دستگیر شد.

ص: 311

3- غیرنظامی غ.ع.ب، فرزند نبی الله، به جرم اقدام علیه نظام جمهوری اسلامی ایران، همکاری با سردار جاف برای انجام خرابکاری در ایران و ترور مسئولان کشور با همکاری رژیم عراق، سفر غیرقانونی به عراق برای فراگیری دوره های خرابکاری، آوردن یک ضبط صوت و کیف انفجاری به ایران که مقارن بازگشت وی از تهران، حجت الاسلام خامنه ای توسط ضبط صوت انفجاری در مسجد ابوذر تهران مصدوم شد. وی پس از بازگشت به عراق، مسئولیت این عمل را بر عهده گرفت.

طرح ترور حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی با کمک سازمان امنیت عراق و طرح کشتار مردم در نماز جمعه که قبل از اقدام کشف شد.

4. خ - م، فرزند اعظم، به جرم بمب گذاری در میدان آیت الله کاشانی باختران، انفجار یک دستگاه خودرو بمب گذاری شده در خط ریل قطار اراک و همکاری نزدیک با دولت عراق.»(1)

308

حمایت از فعال شدن سازمان انرژی اتمی، تلاش برای رفع مشکلات فراروی این صنعت و برنامه ریزی برای توسعۀ انرژی اتمی از مهم ترین موضوعاتی بود که هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس در دیدار با رئیس سازمان انرژی اتمی دربارۀ آنها مطالبی بیان کرد.

به گزارش روزنامۀ کیهان در این دیدار، حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی گفت: «این کار آقایان به دلیل سوابق بدی که در دنیا دارد و نیز انحصارگران این صنعت، به خاطر وضع بدی که در افکار مستضعفین دنیا دارند، کارشان یک مقدار در مملکت ما مظلوم است، ما باید این مسئله را از مظلومیت در بیاوریم، ما اصل تلاش برای برخورداری کشور از انرژی اتمی را محکوم نمی کنیم، اما بلندپروازی بی جایی را که همراه با وابستگی بی حساب بوده است، محکوم می کنیم. این محکومیت یک مقدار و بیشتر از مقدار لازم، رویش سروصدا شد و شاید هم افراد مرموزی که در گوشه و کنار هستند، برای اینکه ایران را به کلی از این خط بیرون بکنند، این سروصدا را دامن زدند و ممکن است هنوز هم دامن بزنند و اصل قضیه را خراب کنند. اینکه ما به عنوان یک علم، طرفدار انرژی اتمی باشیم، بحثی نیست، ما هیچ علمی را نباید رد بکنیم. ادلّه ای که برای محروم کردن ایران از انرژی اتمی اقامه می شود، برای ما شخصاً قانع کننده نبوده است، یعنی من از اول تا به حال این اظهارنظرها را به خاطر علاقه ای که به این مسئله دارم، همه را می خوانم. این جزوه هایی که رّد و بدل می شود و چیزهایی که به عنوان کارشناسی ابراز کرده اند، هیچ کدام قانع کننده نیست. بعضی هایشان البته مطالبی دارد، اما یک مشکلاتی هم دارد که من آنها را می دانم. هر قدم بزرگی را که می خواهیم برداریم، یک مشکل دارد. ما باید این مشکلات را حل کنیم. امروز هیچ فن پیچیده ای در دنیا نیست که به یک نحو به جایی وابسته نباشد. ... خاصیت علم بین المللی

ص: 312

بودن آن است. علم نمی تواند پدر و مادر ناسیونالیستی داشته باشد. ... فعلاً ما می خواهیم برای اینکه این رشته از علم را و این فن عظیم را در کشورمان پایه ریزی کنیم، مدرسه داشته باشیم، شاگرد داشته باشیم، توسعه بدهیم و کارهای دیگری بکنیم که درصدی از دیگران عقب نباشیم. این مقدار، ما دنبال کار هستیم و از اینکه این پروژه (نیروگاه بوشهر) اجرا شود دفاع می کنیم و مشکلاتی را که در راه شما به وجود می آید، حل می کنیم. البته یک وقتی اگر خداوند نخواهد، آن دیگر از قدرت همۀ ما خارج است ولی با معیارهای معمولی که هست، ما فکر می کنیم دلیلی ندارد بگذاریم کسی مخالفت بکند.»(1)

309

میرحسین موسوی نخست وزیر جمهوری اسلامی ایران، در پایان جلسۀ هیئت دولت در مصاحبه ای دربارۀ نامۀ روز گذشتۀ آیت الله موسوی اردبیلی رئیس دیوان عالی کشور، در خصوص مهار اقدامات گروه های سیاسی محارب، به خصوص سازمان مجاهدین خلق گفت: «امیدوارم که برادران ما از جمله آقای ناطق نوری وزیر کشور، پاسداران کمیتۀ مرکزی، سپاه پاسداران، بسیج و دادستان انقلاب، به زودی اقدامات انجام شده در سازمان متبوع خود را برای مردم بیان کنند. در این زمینه کارهای هماهنگی الآن صورت گرفته تا تمام فعالیت ها علیه ایادی امریکا و توطئه های داخلی آنها هماهنگ شود. باید توجه داشت که حاکمیت سیاسی دولت نسبت به گذشته استوارتر است. این کار بدون هماهنگی به وجود نیامده است. به دنبال نامه ای که آقای موسوی اردبیلی نوشتند، طبیعی است که فرصتی مناسب پیش آمده تا ارگان هایی که حضور مؤثر در این زمینه داشته اند، بیایند و توضیح دهند. بعد از درگیری ای که منجر به هلاکت "موسی خیابانی" شد، ضربات سختی به سازمان منافقین وارد شد و شاید ضربه ای که در اردیبهشت ماه به آنها زده شد و "ضابطی" به هلاکت رسید، خیلی از نظر تشکیلاتی برای منافقین مهم تر بود و بعد از آن، منافقین تعادل خود را از دست دادند. منافقین در ماه پیش نیز ضربۀ سختی در تهران و شهرستان ها متحمل شدند که منجر به گسیختن ارتباطات آنها و مختل شدن روابط تشکیلاتی آنها شد. طبعاً آنها یک نیمه حیاتی [نیمه جانی] دارند و تا زمانی که انقلاب ما در راه صحیح خود گام بردارد، ما با این توطئه ها مواجه خواهیم بود»

نخست وزیر دربارۀ اوضاع جبهه ها نیز گفت: «نیروهای رزمنده ما در تمام جبهه ها آماده هستند که ضربات کاری بر رژیم صدام وارد کنند و آمادگی رزمی ما چه از نظر روحی، اعتقادی، معنوی و تدارکاتی از همیشه قوی تر است و همان طور که رئیس محترم مجلس شورای اسلامی گفته اند، فرصتی داده شده بود تا شرایط ما با آرامش تحقق پیدا کند، طبیعی است وقتی به این شرایط پاسخ مثبت داده نشود، ما این شرایط را با قدرت اسلحه و نیروی رزمندگانمان محقق خواهیم کرد.»

ص: 313

نخست وزیر همچنین دربارۀ دلیل شرکت رئیس جمهور در جلسه هیئت دولت اظهار داشت: «رئیس جمهور طبق قانون اساسی می تواند هر زمان که بخواهد، هیئت دولت با ریاست ایشان تشکیل گردد. حضور رئیس جمهور بدون پیش بینی قبلی بود و باعث خوشحال نمودن ما شد، البته دولت هم قبلاً اعلام کرده بود که هر وقت رئیس جمهور محترم تشخیص دهد، در حضور ایشان تشکیل جلسه می دهد.»

میرحسین موسوی همچنین دربارۀ اقدام اخیر عراق درچاپ قرآن های تحریف شده که قرار است در مراسم حج به اسم ایران پخش شود، گفت: «ما این توطئه را افشاء می کنیم. ایمان، ایثار و فداکاری حجاج ایرانی در مکه قطعاً مورد توجه حجاج دیگر کشورها قرار خواهد گرفت و آنها بهترین قضاوت را در مورد حجاج و انقلاب اسلامی ایران می تواند بکنند و همان طور که تا حالا نشان داده شده، این توطئه ها نمی توانند مؤثر باشند. گرچه آنها خیلی موذیانه سعی می کنند به ما ضربه بزنند، ولی شناختی که ملت های مستضعف و خصوصاً مسلمانان جهان از انقلاب ما پیدا کرده اند، بسیار بالاتر از این اعمال موذیانه عراق است و نمونه اش همین شرکت رهبر 40 میلیون مسلمان بنگلادش در نمازجمعه تهران بود.»(1)

310

اختلافات سیاسی دو جناح اصلی کشور موسوم به چپ و راست در دیدار امروز آقای آقازاده با رئیس مجلس شورای اسلامی بررسی شد.

امروز آقای غلامرضا آقازاده وزیر مشاور در امور اجرایی با آقای هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی دیدار کرد. وی در این دیدار ضمن بیان برخی اختلافات سیاسی و جناحی - که به درون دولت نیز راه یافته - از این مسئله اظهار نگرانی کرد.(2) چند روز قبل نیز در جلسه شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی، اختلافات دو جناح حزب بررسی شده بود. در این جلسه مهندس میرحسین موسوی و حجت الاسلام مسیح مهاجری از یک طرف و آقایان اسدالله بادامچیان و سعید امانی از طرف دیگر صحبت کردند و انتقادات خود را از جناح مقابل بیان داشتند.(3) آقای هاشمی رفسنجانی در کتاب خاطرات خود دربارة اختلافات دو جناح می نویسد: «این روزها این مسئله [اختلافات دو جناح] که در حزب و جامعه هم مطرح است، در حزب مورد رسیدگی است.»(4)

311

کاردار عربستان در تهران با معاون سیاسی - اجتماعی وزارت کشور دیدار و نامۀ وزیر کشور عربستان را مبنی بر اعتراض به تجمع ایرانیان در مدینه به وی تسلیم کرد.

در این دیدار، دربارۀ اعتراض دولت سعودی مذاکره شد و معاون سیاسی وزارت کشور گفت: تجمع زائرین ایرانی در راستای افشای توطئه های قدرت های بزرگ علیه اسلام و مسلمین صورت گرفته و چه مکانی برای اعتراض به قدرت های استکباری از مدینه و مکه مناسب تر است؟(5)

ص: 314

حجت الاسلام موسوی خوئینی ها نمایندۀ امام و سرپرست حجاج ایرانی نیز در پیامی به زائران ایرانی در خصوص ضرب و شتم آنان به دست مأموران امنیتی و پلیس سعودی، آنان را به صبر و آرامش در مقابل رفتار غیرانسانی پلیس عربستان سعودی دعوت کرد.(1)

در این حال، منابع رسمی پادشاهی سعودی دلیل ضرب و جرح ایرانیان را - که در روز جمعه گذشته به صورت گروهی و به شکل راهپیمایی عازم نماز جمعه در مسجد النبی(ص) مدینه بودند - مغایرت حرکت آنان با اصول مذهبی اعلام کردند. خبرگزاری فرانسه از ریاض به نقل از منابع رسمی آن کشور اعلام کرد که آنان گفته اند که 21 زائر ایرانی را دستگیر کرده اند و به ایران بازگردانده اند. این منابع اعلام کردند که در جریان ضرب و شتم اجتماع کنندگان از طرف پلیس، کسی مجروح نشده است.(2)

312

سرهنگ معمر قذافی رئیس جمهور لیبی در نامه ای به حافظ اسد رئیس جمهور سوریه، با محکوم کردن هم گرایی کشور عراق با مصر، این اقدام عراق را ناقض معاهدۀ بغداد، بین سران جبهۀ پایداری خواند و به شدت به حکمرانان عراق حمله کرد. در بخش هایی از این نامه آمده است:

برادران، فرماندهان جبهۀ ناسیونالیستی پایداری و رویارویی، در شرایطی که اعراب سرگرم پیگیری چگونگی اجرا و پیاده شدن قسمت هایی از توطئۀ امریکایی، صهیونیستی و ارتجاعی ویژۀ تصفیۀ مسئلۀ فلسطین و به اجرا گذاشتن دیگر بخش های طرح اسطبل داوود (کمپ دیوید) می باشند، عراق در تلاش برای گسترش و تقویت مناسبات خود با رژیم مصر است. گسترش مناسبات به درجه ای از همبستگی خواهد رسید که قبلاً از طریق گفت وگوهای محرمانه صورت گرفته است و سپس جنبۀ علنی در ازای سکوت اعراب و عدم رویارویی اعراب به خود گرفت. پرزیدنت قذافی، از دیدگاه مسئولیت ناسیونالیستی و تاریخی، علاقه مندی دائمی و ضرورت اهمیت محترم شمردن و مفید بودن مقررات جبهۀ ناسیونالیستی پایداری و رویارویی، در مبارزه با هرگونه انحراف در مورد مسئلۀ اعراب، دربارۀ خطرهای ناشی از سکوت در مقابل نزدیکی مصر و عراق هشدار داده و اعلام کرد: 1- همبستگی اعلام شده میان دولت عراق و رژیم مصر، همبستگی رسمی عراق با خیانت و نقض آشکار مقرراتی است که سران بغداد در کنفرانس بنیان گذاران جبهه پایداری، به آن متعهد شده اند و حداقل آن، اقدام مشترک اعراب در درج رژیم کنونی مصر در لیست سیاه می باشد. 2- همبستگی میان رژیم های بغداد و قاهره سابقه دیگری می شود که به سابقه های رژیم سودان در این راه اضافه می شود و سکوت اعراب در ازای این همبستگی و تماشای دنباله روی آشکار عراق از رژیم مصر، نقض هرگونه منشور و تصمیم عربی است و بدون مجازات و محکومیت نخواهد بود و درعین حال، این اقدام، اعتراف به بیهودگی و عدم جدی

ص: 315

بودن اعراب در کنفرانس عربی است، هرچند این کنفرانس، در سطح سران تشکیل شود. انحراف رژیم عراق از اقدام دسته جمعی اعراب دایر بر مردود شمردن طرح های کمپ دیوید و مبارزۀ با آن، آشکار شده است و از امروز رژیم عراق طرف و شریک جدید رژیم مصر در اجرای طرح کمپ دیوید به شمار می آید.(1)

313

ستاد تبلیغات جنگ ایران، 31 شهریور تا ششم مهرماه را هفتۀ جنگ اعلام کرد. این ستاد با انتشار اطلاعیه ای ضمن اعلام این مطلب، از مردم خواست که برای اجرای هرچه با شکوه تر این هفته، با کمیته برگزاری مراسم دومین سالگرد جنگ - که از سوی این ستاد تشکیل شده است - همکاری کنند.(2)

ص: 316

خلیج فارس القا کند که احتمال تشدید و گسترش بحران وجود دارد. این خبرگزاری شواهدی را ارائه می دهد که نشان می دهد حتی کشورهای فرامنطقه ای نیز در گسترش این بحران در پی فرصت هستند. آسوشیتدپرس می نویسد: «درحالی که اظهارات علنی دربارۀ درگیر شدن احتمالی کشورهای عرب نفت خیز حوزۀ خلیج [فارس] در جنگ دو سالۀ ایران - عراق گفته می شود، کویت امروز اعلام کرد که در هفتۀ جاری دست به حملات هوایی تمرینی خواهد زد. درعین حال، عربستان سعودی گزارش های مربوط به شرکت نیروهای این کشور را در یک تمرین نظامی مشترک تکذیب کرد. انتظار می رود ماه آینده، مانور نظامی مشترکی میان نیروی واکنش سریع امریکا و سلطان نشین عمان انجام شود.

"عبدالحلیم ابوغزاله" وزیر دفاع مصر در مصاحبه با روزنامۀ کویتی القبس گفت که ایران به مثابه یک تهدید نسبت به امنیت منطقۀ خلیج [فارس] است. وی قول داد که در صورت لزوم، نیروهای مصر برای تضمین عرضۀ نفت به غرب مداخله خواهند کرد.

این تحولات به دنبال مصاحبه ای است که چند روز پیش سردبیران روزنامه های کویتی با پرزیدنت صدام حسین ترتیب دادند. رئیس جمهور عراق در این مصاحبه آشکارا، امکان اقدام ایران علیه حوزه های نفتی در منطقۀ خلیج [فارس] را محتمل دانست. صدام در پاسخ به این سؤال که آیا فکر می کند حملات جاری عراق علیه تأسیسات نفتی ایران احتمالاً ایران را وادار می کند که به ترمینال های کویت یا عربستان سعودی حمله کند، گفت: "ایران ممکن است به هر اقدامی که بخواهد در هر زمان دست بزند."

امیر کویت ماه گذشته به طور ضمنی گفت که کشورش تا اندازه ای به طور مستقیم از طرف ایران تهدید شده است، اما وی گزارش هایی مبنی بر اینکه نیروهای مسلح کویت به حال آماده باش کامل درآمده اند را مبالغه آمیز توصیف کرد.

در حال حاضر "جان نات" وزیر دفاع انگلستان، پس از دیدار از کویت در عربستان به سرمی برد و داگلاس هرد وزیر مشاور در امور خارجی انگلستان نیز سرگرم گفت وگوهایی در امارات عربی متحده است. طبق سابقه، انگلستان آماده است که چنانچه درخواستی از سوی یکی از دولت های عربی دریافت کند، در این منطقه مداخله کند.

ابوغزاله در مصاحبه با القبس گفت که در وضع موجود حضور یک نیروی بازدارنده مصری که قادر باشد به سرعت در بیش از یک جبهه استقرار یابد و در صورت درخواست، به کمک هر کشور عربی یا دوست بشتابد، را ایجاب می کند، به ویژه آنکه خاورمیانه پر از تضادهاست و توسط خطراتی از تمام جناح ها احاطه شده است. وی افزود: مصر به شدت به سرمایه گذاری های اقتصادی از جانب غرب و اعراب وابسته است و چنانچه موانعی بر سر راه ارسال نفت به وجود آید، این بدان مفهوم است که اقتصاد این دولت ها لطمه دیده و به دنبال آن، ما نیز با بحران سختی مواجه خواهیم شد.»(1)

ص: 318