ص: 2

بسم الله الرحمن الرحیم

ص: 3

سماوات: سازمان های مردم نهاد آموزش و اشتغال توان یابان

به اهتمام: علی نوری

نوبت چاپ: اول، زمستان 1396

شابک: 3-2-98606-600-978

شمارگان: 1000 نسخه قیمت: 000/300 ریال

ناشر: توانمندان طرح جلد: استودیو نیم

قم، بلوار محمدامین، خیابان گلستان، کوچه11، پلاک4، دفتر فرهنگ معلولین

تلفن: 32913452-025 فکس: 32913552-025 همراه: 09125520765

www.HandicapCenter.com , www.DataDisability.com , info@handicapcenter.com

ص: 4

فصل سوم: محوریت رعد الغدیر

تأسیس و آغاز فعالیت ها 83

خط مشی.. 84

بخش های اداری و وابسته. 86

گسترش و مشابه سازی.. 93

مراکز مشابه یا همسو. 93

مشخصات مراکز. 100

مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر. 100

انجمن حمایت از کودکان بهشت... 101

مؤسسه نیکوکاری رعد الیگودرز. 102

مؤسسه خیریه باران مهر لیان بوشهر. 102

انجمن ضایعات نخاعی استان هرمزگان.. 103

مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر پاکدشت... 104

انجمن حمایت از کودکان و نوجوانان توانیاب تهران.. 104

مرکز آموزشی و توانبخشی رضوان زاهدان.. 105

مجتمع آموزشی نیکوکاری توانبخشی رعد زنجان.. 105

مؤسسه آموزشی نیکوکاری رعد سنندج.. 106

مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر توانیابان فارس... 107

کانون معلولین توانا 108

مؤسسه نیکوکاری کاشانه مهر کاشان.. 108

مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد کرج.. 108

مؤسسه خیریه توانبخشی و آموزشی رعد توانیابان گیلان.. 109

مجتمع نیکوکاری توانیابان مشهد. 109

مؤسسه خیریه آموزشی و توانبخشی توانیابان یزد. 110

دفتر فرهنگ معلولین.. 110

مؤسسه توان یابان صبح الوند همدان.. 112

مؤسسه عطیه سبزوار. 112

جمع بندی اطلاعات.. 113

فصل چهارم: نشست اول، آبان 1392

سازمان برگزار کننده. 125

هدف و خط مشی.. 125

مراکز شرکت کننده. 126

برنامه اجرایی.. 127

ص: 6

انعکاس رسانه ای.. 131

درباره نیاسر. 139

ویژه نامه سماوات.. 139

فصل پنجم: نشست دوم، آذر 1393

بیان دیدگاه ها 145

تأکید بر احقاق حقوق و اشتغال. 148

فصل ششم: نشست سوم، دی 1394

آغاز همایش... 151

روز اول.. 151

روز دوم. 152

روز سوم. 152

دیدگاه سید ساعد مطهری.. 153

دیدگاه علیرضا آتشک... 153

توصیه های خسرو منصوریان. 154

دیدگاه کن موروکا 156

دیدگاه احمد حبیبی.. 157

مصوبه ها 158

بخشی از بیانیه. 158

فصل هفتم: نشست چهارم، اسفند 1395

تصمیم گیری.. 163

مکان و زمان. 164

دعوتنامه. 164

برنامه اجرایی.. 165

گزارش چهارمین همایش... 167

علل و عوامل موفقیت در مراکز نیکوکاری.. 168

نقش دانش ارتباطات و اینترنت در پیشبرد مشارکت مردمی.. 180

حضور در فضای مجازی.. 180

تجربه شخصی.. 181

کاهش هزینه ها 183

نمایش پویایی سازمان.. 184

رقابت بین خیریه ها و مشارکت در رقابت ها 185

فعال سازی وب سایت... 186

ص: 7

جذب رویدادها شدن.. 187

ارتباط با افراد و سازمان ها 188

جذب همکار. 189

تأمین بودجه. 191

مراجعات موردی نه همیشگی.. 192

ایجاد کمپین.. 192

تشکیل گروه. 195

آمار جذب افراد و آمار کمک افراد. 196

تبلیغ یا ترویج.. 196

پرتال خبری.. 199

وضوح و عدم ابهام در پیام. 200

شفافیت... 201

جذب مشارکت... 202

گزارش دادن.. 203

پاداش... 204

ایجاد نمایندگی مجازی.. 206

جذب مشارکت بین المللی.. 207

پرسش و پاسخ.. 207

جایگاه محصولات فکری و اطلاع رسانی.. 213

مشکلات و چالش ها 214

اولویت ها و نیازها 215

اصول و ضوابط.. 216

اقدامات ضروری و پایه. 218

کتب پژوهشی و مرجع.. 221

دیگر طرح ها 221

نقش و جایگاه کتاب.. 223

تفکر تا راه حل عملی.. 223

وضعیت کنونی و وضعیت مطلوب.. 225

جایگاه دفتر فرهنگ معلولین.. 226

اقتضائات و انتظارات.. 228

اهمیت و جایگاه بانک جامع اطلاعات معلولان.. 230

اشتغال از طریق بانک اطلاعات.. 234

شیوه مدرن.. 235

اطلاع رسانی.. 236

فرهنگ سازی.. 239

ص: 8

نهادسازی.. 241

خلاصه و نتیجه گیری.. 243

فصل هشتم: کار ویژه

اشتغال. 247

برنامه و خط مشی.. 247

آسیب شناسی.. 248

زیرساخت ها 251

وظیفه و جایگاه سماوات.. 252

روش های مدرن.. 252

فرهنگ سازی.. 257

فرهنگ تراپی.. 258

فقر فرهنگی.. 259

پیشگیری از معلولیت.. 261

عناصر مؤثر. 261

تأمین بودجه. 262

استفاده از بودجه های بین المللی.. 262

منابع مغفول.. 262

منابع مردمی.. 263

فناوری: دانش و تجربه. 263

شکل گیری فناوری.. 264

نقش و کارکرد. 265

ارتباطات چند سویه. 266

خلاصه و نتیجه گیری.. 266

فصل نهم: شخصیت شناسی مسئولان

مرتضی چمن آرا 269

اسماعیل روحانی.. 270

سعید سعیدمنش... 271

علی سلطان زاده. 272

محمد احمد شمس... 281

سید علی ضیایی.. 282

حبیب علیزاده ماکویی.. 284

علی اصغر گواهی.. 285

سید ساعد مطهری.. 286

ص: 9

محمدرضا هادی پور. 291

هیئت مدیره مؤسسه رعد الغدیر. 294

هیئت مؤسس سماوات.. 296

هیئت امنا سماوات.. 296

هیئت مدیره سماوات.. 296

فصل دهم: دیدگاه

خط مشی و اهداف سماوات.. 299

ویژه نامه سماوات.. 309

گزارش عملکرد. 313

پیوست: تصاویر و اسناد

آلبوم نشست اول سماوات.. 317

آلبوم نشست دوم سماوات.. 324

آلبوم نشست سوم سماوات.. 326

آلبوم نشست چهارم سماوات.. 328

مدارک و اسناد. 334

منابع و مآخذ. 343

ص: 10

همواره به صورت مکتوب در اختیار و در دسترس پژوهشگران و کارشناسان باشد و به تجزیه و تحلیل آن بپردازند و همیشه حضور زنده داشته باشد.

وقتی به نیاسر رفتیم، شب ها به تدوین گزارش می پرداختیم، این کار را همواره ادامه دادیم، هر جا خبری، تحلیلی درباره سماوات می دیدیم ضبط و ثبت می کردیم. تا امسال تصمیم گرفتیم هر آنچه ضبط و جمع آوری شده، در قالب یک کتاب عرضه شود. به همین فکرها بودیم که آقای علی سلطان زاده، خبر تشریف آوردن هیئت مدیره سماوات به قم را به ما اعلام کردند و مدیریت دفتر فرهنگ معلولین تصمیم گرفت این پروژه را جلو اندازد و زودتر کتاب سماوات را منتشر نماید.

اکنون این کتاب در چند فصل به تاریخ تحولات تشکیلات معلولین ایران، تأسیس سماوات، گزارش های نشست های اول تا چهارم، اشتغال و رفاه معلولین به عنوان جوهره اصلی سماوات می پردازد.

لازم به تذکار است که ما فارغ از نگاه و رویکرد سرد و منفی بعضی از مدیران سماوات نسبت به پدیدآورندگان این اثر، تلاش جدی برای معرفی همه جانبه این شبکه کرده ایم و همواره سماوات را در همه جا ترویج کرده ایم.

اسامی شخصیت ها را تلاش کرده ایم بدون القاب و عناوین باشد، فقط گاه لقب آقا آورده ایم.

سماوات بهانه ای شد تا تشکل معلولین را در ایران مرور کنیم و جوانب آن را بررسی نماییم. سماوات حداقل به لحاظ طراحی و نظری، پدیده ای مهم و اساسی است؛ لازم است از کنار آن به راحتی عبور نکنیم و به عنوان یک تجربه تاریخی، ریشه ها، پیامدها و تأثیرات آن از منظرهای مختلف بررسی گردد. ضمن احترام به معماران این همایش و آرزوی موفقیت بیشتر به تدوین این اثر پرداختیم.

لازم به یادآوری است این کتاب چند بار توسط آقای مطهری و آقای سلطان زاده ویرایش شده و نکات اصلاحی فراوان بر آن افزوده اند. از این رو از زحمات این بزرگواران تشکر می نماییم. البته در مواردی که جمع بین نظرات ممکن نبوده، نظرات افراد را به نام خودشان در متن یا در پاورقی ثبت کرده ایم. بالاخره درصدد بوده ایم راوی و داور بی طرف باشیم و صادقانه دیدگاه های حتی متضاد را بیاوریم.

محمد نوری

ص: 12

کتاب سماوات به دلیل درخواست های مکرر در سال 1395 محدود منتشر گردید. ولی پس از انتشار تکمیل و اصلاح آن را ادامه دادیم. گفت وگوی مفصلی با ساعد مطهری مدیرعامل فعلی سماوات انجام شد. او با مطالعه این اثر به تکمیل و اصلاح و ویرایش آن پرداخت. لازم است از ایشان تشکر نماییم و از زحمات خالصانه او در کامل نمودن این کتاب تشکر کنیم.

دفتر فرهنگ معلولین بر خود فرض می داند با روایت رخدادهای ویژه معلولیت از فراموشی و پاک شدن از خزانه و حافظه تاریخ معلولان ایران جلوگیری نموده و با ضبط و ثبت حوادث معلولان، حداقل مواد اولیه را در اختیار مورخان این حوزه قرار دهد. دریغا بسیاری از حوادث گذشته حتی رخدادهایی که در قرون اخیر وقوع داشته اکنون در منابع نیست و تاریخ حوادث معلولان بسیار نحیف و کم حجم است. زیرا گزارشگران در ادوار گذشته وقایع سنوات خودشان را ثبت و ضبط نکرده و به رسالت و تعهد ملی و فرهنگی خود بی توجه بوده اند. اگر امروز وقایع سماوات و حتی فعالیت ها و خدمات مدیران ارشد سماوات گزارش نشود، در پنجاه سال آینده، کاربرانی که برای تحقیقات خود نیاز به این گزارش ها دارند، با صفحات خالی منابع و کتب مصادف خواهند شد. شخصیت های فعالی در چند دهه قبل بوده اند و خدمات بسیار داشته اند ولی به هنگام مراجعه به تاریخ و به متون تاریخی متأسفانه مطلبی درباره آنها نمی یابیم.

تجارب نخبگان در عرصه های مختلف تعلیم و تربیت معلولان، پزشکی و توانبخشی معلولین اگر ضبط و ثبت شده بود اکنون با سرمایه عظیم راه گشا و دستاوردهای بسیار کارگشا مواجه بودیم؛ اما متأسفانه به دلیل تنبلی عده ای یا به دلیل وظیفه نشناسی عده دیگر یا به هر دلیل، این سرمایه های عظیم از بین رفته است.

بهرحال رخدادهای جدید مرتبط به سماوات به چاپ دوم این کتاب افزوده شده و با ویرایش جدید، نکات زاید و تکراری حذف گردیده است. از جمله رخدادهای جدید مرتبط به سماوات ملاقات بعضی از اعضای هیئت مدیره سماوات با جناب آقای سید جواد شهرستانی و استفاده از راهنمایی های ایشان بود.

برخی می پرسند اگر سماوات به منظور توسعه اشتغال در جامعه هدف و هماهنگی بین نهادهای معلولیتی در همین راستا شکل گرفته چرا شما فعالیت های سماوات در این موضوع و نیز آمارها و اطلاعات کارهایی که انجام داده اند را نیاورده اید یا کم آورده اید. در پاسخ باید گفت هر آنچه هیئت مدیره سماوات در اختیار ما قرار داد یا منتشر کرده باشد، ما در این کتاب آورده یا

ص: 14

می آوریم. در مورد نهادهای دیگر اعم از شبکه ها مثل مجمع هم اندیشی یا نهادهای منفرد مثل ابابصیر یا رعد الغدیر، همین خط مشی و رویه را داشته ایم و هیچ گاه تحلیل ها و ذهنیات خود را تثبیت نکرده ایم.

در پایان لازم است از سید ساعد مطهری مدیرعامل محترم انجمن سماوات، علی سلطان زاده مدیرعامل محترم مؤسسه رعد الغدیر و همه اشخاصی که در تکمیل این اثر کوشیدند و از مساعدت های حجت الاسلام والمسلمین سید جواد شهرستانی نماینده آیت اللّه العظمی سید علی سیستانی مدظله تشکر نماییم. ضمناً نخبگانی که انتقاد یا نکته اصلاحی یا تکمیلی دارند، متشکر می شویم برای ما ارسال فرمایند.

علی نوری

بهمن ماه 1396

ص: 15

ص: 16

برای انجام این مهم نیاز به اطلاعات وثیق آماری بود تا به چند موضوع پرداخته شود. ابتدا بیان تاریخچه ای از معلولیت، مؤسسات حامی معلولان در جهان شیعه و ایران، دوم معرفی اهداف و نوع نگاه اینجانب از ابتدا و تأسیس سماوات و تغییرات صورت گرفته و بالاخره ایجاد ساختار و اطلاع از وضعیت اعضای سماوات و چگونگی فعالیت آنها در قالب یک شبکه منسجم غیر ملموس و اصلاح حلقه های مفقوده از گزارش هایی که کتاب اول به آن استناد نموده بود.

لذا با طرح سؤالاتی از خیریه ها، آمار معلولین، میزان آموزش های ارائه شده، تعداد معلولین با ذکر نوع معلولیت ها، مشخص شدن سطح مقاطع تحصیلی، تعداد مدارک اخذ شده در حرفه آموزی و بالاخره تعداد اشتغال یافتگان و نیز نوع مالکیت و میزان دارایی ها، انواع هزینه ها و درآمدها و آشنا کردن بهره گران از این کتاب از شخصیت هایی که در قالب هیئت های امنا و مدیره مسئولیت امور این مؤسسات را به عهده دارند و جایگاه علمی، اجتماعی و ... آنان و همچنین معرفی مربیان و کارکنان و داوطلبان با اعلام درجه تحصیلی و نیز معرفی معلولان و نرخ سنی و انواع معلولیت ها. تا از این داده ها اطلاعاتی به شرح ذیل به مردم و مؤسسات عضو سماوات داده شود.

1. سؤالات به نحوی طراحی شده که مسئولین خیریه ها با مطالعه دقیق و عمیق آن متوجه شوند تا چه اندازه مستندسازی داشته اند، چه نقایص و اشکالات یا اشتباهاتی در مؤسسه خود با آن مواجه هستند و چگونه می توان به رفع معایب پرداخت یا به بهینه سازی آنچه عمل شده پرداخت و بر پایه اولویت بندی ها، بودجه و برنامه مؤسسه خود را تنظیم کرد و به طور شفاف پاسخگوی مردم و خیرین و توان یابان بود.

الف - مطالبات آنان از انجمن خیریه سماوات چیست؟

ب - نیازهایشان کدامین است؟

ج - پیشنهادات و توصیه هایشان جهت بهبود و اصلاح برنامه ریزی کلان سماوات چیست ؟ و...

د - دارای چه میزان دارایی های کمی و کیفی هستند.

با دسترسی به این آمار، مردم و مسئولان متوجه خواهند شد که این مؤسسات از چه پشتوانه علمی و ساختاری و با چه اهدافی به ارائه خدمات مشغول اند. از سوی دیگر سماوات با این مجموعه اطلاعاتی ارزشمند و عظیم با عزمی راسخ تر می تواند از دولت، مجلس، سازمان های بین المللی و... به عنوان مجموعه ای فاخر و مستند

ص: 18

به اطلاعات آماری مشخص مطالبه گر، پیشنهاد دهنده و یاور باشد.

2. در نشست اول تأکید بر آموزش بود در نشست دوم تأکید بر اشتغال بود که همچنان ادامه دارد. در نشست سوم راه کار فعالیت بر پایه علمی و با ارائه چشم انداز مشخص شد که از نگرش سنتی می توان به نگرشی جدید بر پایه علم و تکنولوژی تغییر پیدا کرد. در نشست چهارم تنها به تغییر بسنده نشد و تحول به همراه تغییر توصیه شد و بالاخره در نشست آتی در نظر است خیریه ها از سنتی به مدرن از مدرن به دانش بنیان و از دانش بنیان به خرد بنیان و خودباوری و با نگرشی بر پایه خرد جمعی دست یابند و مجموعه خیریه ها در قالب شبکه ای وسیع با همکاری با مردم و مسئولان کشور و جهان، چرخ چرخنده ده درصد از جامعه جهانی که از امکانات برابر با دیگر اعضای جامعه برخوردار نیستند (به حکایت آمار در سال 2025 کل معلولان و سالمندان جهان بیش از یک سوم جمعیت را تشکیل خواهند داد) را به شتابی مناسب با افزایش معلولان و سالمندان رساند.

چنین امری در سایه سار پشتیبانی یکایک عزیزان عضو سماوات، مؤسسات همراه و همکار و یاور سماوات چون دفتر فرهنگ معلولین، بنیاد خیریه راهبری آلاء و خیریه ها و مؤسساتی که به زودی جهت همیاری و همکاری به ما خواهند پیوست میسر می گردد.

ساعد مطهری

مدیرعامل انجمن خیریه سماوات

ص: 19

ص: 20

با اینکه معلولیت از آغاز پیدایش انسان همواره همراه او بوده ولی از تلاش های جمعی و گروهی انسان ها در تاریخ باستان تا دوره معاصر خبر نداریم و نمی دانیم تشکل و مراکز آموزشی و غیره از چه زمانی شکل گرفت و دایر گردید. حتی اطلاعات کافی و جامع درباره تشکل های جدید و کنونی در کشوری مثل ایران به سختی به دست می آید و در این باره تحقیقات جامع انجام نیافته است.

با اینکه تشکل یک سرمایه اجتماعی و تاریخی است؛ اندیشه های متعدد تجمیع و پردازش شده؛ همچنین سرمایه ها و امکانات مالی و اقتصادی فراوان سامان دهی شده تا اینکه یک تشکیلات پدید آمده است. اما به رغم اهمیت تشکل، برای حفظ، انتقال تجارب و توسعه آن کمتر اهتمام شده اند.

متأسفانه هیچ منبعی درباره تشکیلات و تشکل معلولین و تاریخ تحولات تشکل معلولیتی در ایران سراغ نداریم. نمی دانیم اولین تشکل برای معلولین توسط چه کسی و کجا و با چه انگیزه ای در ایران پدید آمد و تأسیس شد؟ نمی دانیم تشکیلات ناشنوایان با تشکل نابینایان و این دو با تشکل معلولان حرکتی و این سه با تشکل معلولان ذهنی چه تفاوت هایی داشته است؟ نمی دانیم دولت ها چه نقشی در پیدایش تشکل های معلولیتی داشتند؟ همچنین نیکوکاران و گروه های اجتماعی مرجع چه سهمی در سیر تحولات تشکل های معلولیتی داشتند؟ و مهم تر تشکل های جامع یا مجمعی که شامل چند تشکل اند و اعضای آن مدیران تشکل های همسو می باشند. چه تاریخچه ای در ایران دارند؟ کِی و توسط چه کسی بنیان گذاری شدند؟ چه تأثیر مثبتی داشته اند؟

خلاصه ده ها پرسش اینگونه ای هست که بدون پاسخ مانده است. زیرا تا کنون پژوهش میدانی یا کاربردی و راهبردی یا مرجع یا جامع درباره تشکل معلولیتی در ایران انجام و اجرا نشده و در اختیار عموم قرار نگرفته است.

به بهانه تدوین کتابی درباره سماوات درصدد بر آمدیم نخست از ماهیت و اهداف تشکل معلولیتی اطلاع کسب کنیم و فصل اول این کتاب را به اصل تشکل اختصاص دهیم.

ص: 22

به این دلیل و دلایل دیگر تاریخ ایران فاقد گزارش جامع و حتی نیمه کامل از معلولیت و تجارب انسان ها و اقوام و ملیت های ایرانی در این زمینه است. نتیجه این بی مبالاتی و غفلت معلوم است، چیست؟ ثمره این وضعیت تدبیر نداشتن، چاره جویی نکردن، به فکر راه کار نبودن، تشکیلات تأسیس نکردن است. به همین دلیل در قرون گذشته هیچ نهاد جامع و کارآمد برای رسیدگی به امور معلولین، برای آموزش آنها و برای رفاه آنان نمی یابیم.

تشکل هایی مثل سماوات محصول دوره جدید و تاریخ جدید اند. اما در تاریخ گذشته، ایرانیان دارای معلولیت بودند، معلولین هم بودند امّا تفکر معلولیت نبود؛ معلولیت زایی بود اما اندیشه معلولیت زدایی نبود. لذا تشکل و راه کار معلولیت زدایی وجود نداشت. تا رسیدیم به دوره جدید که با مشروطیت در ایران آغاز شد و به تدریج، ایرانیان متوجه شدند معلول هم، انسانی مثل دیگر انسان ها است، نیازهایی دارد و لازم است به امور او رسیدگی گردد. از زمانی که این تفکر در اذهان رخنه کرد، وضعیت تغییر یافت. نخبگان به سراغ راه کار رفتند از جمله راه کارها، ایجاد تشکیلات بوده از این رو به تدریج متوجه شدند نهادهایی مثل سماوات باید ایجاد کنند.

البته تجزیه و تحلیل وضعیتی که فرهنگ عدم اهتمام به معلولین را شکل می داد، دشوار است و شامل عناصر ساختاری متعدد می باشد. اما اهمّ عناصر ساختاری این فرهنگ عبارت بودند از: معلول عنصری غیر مفید برای جامعه است؛ معلول سفیه و یا ناتوان از اداره امور خودش است، لذا باید امور خود را به ولی و انسان دیگر بسپارد تا او را اداره کند؛ از این رو معلولین عناصر مهم و قابل توجه در سرنوشت جامعه نمی باشند و نباید وقت صرف آنها کرد. ایجاد مدرسه و به کار گماردن معلم برای آنان صحیح نیست چون هدر دادن نیرو و امکانات است. زیرا معلولین تربیت پذیر نیستند. و ایجاد تشکل برای اصلاح امور آنان هم بی فایده است.

عناصر فکری و فرهنگی بر دوره گذشته مانع جدی بر سر راه ایجاد سازمان، تقسیم کار، برنامه ریزی برای اصلاح امور معلولان بود. اما در دوره جدید با تنویر اذهان، راه جدیدی گشایش یافت.

ص: 24

او فرزند ابراهیم و برادر اسماعیل است و حدود چهار هزار سال قبل می زیسته است. در قرآن با این ویژگی ها او را ستوده است:

دارای مقام نبوت بود (مریم، 49)؛ دست یافتن به رحمت الهی یعنی امامت (مریم، 50)؛ نیکوکاری و داشتن حسن شهرت و وجاهت و مقبولیت مردمی (مریم، 50)؛ خیر گستر و نیکوکار بود (انبیاء، 73).

مجموعاً قرآن کریم 29 ویژگی مثبت به عنوان فضائل اخلاقی، اعتقادی و فکری برای اسحاق برشمرده است.(1)

غیر از اسحاق و شعیب، حضرت ایوب و حضرت یعقوب هم به عنوان کسانی که آسیب جسمی پیدا کردند در قرآن مطرح و معرفی شده اند.(2)

نیز در قرآن کریم، به صراحت آمده که حضرت زکریا و حضرت مریم مادر حضرت عیسی با اشاره با مردم ارتباط داشتند. این رخداد، نشان دهنده این است که در آن دوره مردم به دلیل حضور ناشنوایان با زبان اشاره آشنا بودند. حداقل آیات مربوط به زکریا و مریم دلالت دارد بر اینکه در آن زمان ها کسانی با معلولیت شنیدن و گفتن بوده اند. نیز در احادیث نبوی و نیز گفتار ائمه علیهم السلام هست که با ناشنوایان با اشاره ارتباط برقرار می کردند.

کتاب تورات که متن مقدس برای یهودیان و مسیحیان است، فراوان درباره نابینایان، ناشنوایان و افراد دارای آسیب های حرکتی مثل فلج سخن گفته شده است. تلفظ کر و لال در تورات و در زبان عبری حِرِش Heresh است. البته تلقی تورات از معلولین و به ویژه ناشنوایان با دیدگاه اسلام متفاوت است. آیات تورات دیدگاه منفی نسبت به معلولین دارند و آنان را عناصر مخل و سربار دانسته که باید کنار زده و از بین بروند.(3)

دقیقاً برعکس دیدگاه اسلام که معتقد است اینان مثل دیگر انسان ها حق و حقوق دارند و مدیریت جامعه به حقوق آنها رسیدگی کند و شرایط مطلوب برای آنان فراهم آورد.

بالاخره در قرون باستان تا دوره معاصر دو دیدگاه کلان درباره معلولان جریان داشته و هر یک پیروانی داشته است. و همه اینها دلالت دارد بر اینکه از قرن ها قبل معلولین حضور داشته اند و بحث درباره آنها در متون قدیمی درج شده است.

ص: 26

به دلیل اینکه مدارس جدید اولین و در واقع تشکل های فرهنگی برای معلولین ایران بود، از این رو خوب است درباره اولین تشکل یعنی همین مدارس اطلاعاتی داشته باشیم. به همین دلیل نخستین گزارش های تاریخی درباره تشکل معلولیتی می آوریم.

این بود که کمیت همت را در میدان تسهیل وسائل تعیش و اطلاع از احوال و اوضاع یکدیگر تاختند، بیابان های فقر لم یزرع و کوه های سخت مرتفع و دریاهای متلاطم مواج بی پایان را در تخت سلطنت و نفوذ قوه بخار در آوردند و مسافرت اعضای هیئت جامعه را از شرق به غرب و از این طرف کره بدان صفحه کره به حدی سهل و آسان گردید که در مدت هشتاد روزه عالم را پیمودند.

به واسطه قوه برق، اصوات هیئت جامعه را از اقصی نقطه شرق به منتهی الیه محیط کره از طرف غرب به گوش یکدیگر رسانیدند و به وسیله استکشاف قوه نور اعضای هیئت جامعه صورت های یکدیگر را دیدند.

محیط مرکز و دایره محل هیئت جامعه را در مقدار چهل میلیون معین نمودند.

بالجمله رفته رفته کلیه نواقص و سختی های تعیش خود را به منتهی درجه کمال و سهولت رسانیدند و فی الحقیقه سطح کره از دو طرف به منزله خانه ای شد که عموم اهل خانه در هر آن از حال یکدیگر مطلع و در حوائج معاون هم باشند. منتهی اینکه عده سکنه این خانه به هزار و پانصد کرور چیزی احصاء شده.

و پس از آنکه از تمشیت و ترتیب امور جامعه خود فراغت یافتند، به عموم اعضای هیئت جامعه التفاتی نموده، دو عضو آنها را از لذائذ اجتماع محروم و ارجاع خدمتی بدانها در جامعه هیئت انسانی معذور دیدند، چه یکی واجد عمی (کور) و دیگری فاقد لسان است. اولی از دیدن بدائع کونیه محجوب. دومی از اظهار مافی الضمیر خود محروم، نه این قابل تعلیم و نه آن لایق تعلم خواهد بود. بدیهی است حرمان این دو عضو هیئت جامعه از لذائذ اجتماع و روحانیت تمدن و برنیامدن کاری از دست آنها موجب تنقیص جامعه و علت شکست انتظام انجمن انسانی است. این بود که از دو قرن پیش در مقام آن بر آمدند که این نقصان را بر طرف و این شکست را جبران نمایند و این دو عضو را در فوائد و عوائد اجتماعیه و التذاذ روحانیت تمدن تازه دنیا و خدمات عمرانیه با خود سهیم و شریک کنند.

این بود که انجمن ها تشکیل شد و افکار ثاقبه را در میدان علاج این درد روی هم ریختند تا گوی سبقت را (جروم کردان) از همگنان ربوده، اثبات نمود که تعلیم و تعلم این دو عضو ناقص ما در کمال سهولت صورت پذیرد به این تقریب (که گفتن و نوشتن مربوط و منوط به قوه فکریه و اخطارات ذهنیه است و هیچ یک از گفتن و نوشتن مربوط و منوط به یکدیگر نیست، هم چنان که اظهارات ما فی الضمیر به ترتیبی که در گفتن و نوشتن مخصوص است متوقف نخواهد بود. بلکه ممکن است انسان مقاصد خود را در ضمن علائم و اماراتی خاص به ترتیب اشکال و هیئاتی

ص: 29

خاص بفهماند و بفهمد بدون اینکه از عهده گفتن و نوشتن به طرز معمولی برآید چنانکه در اشخاص لال بالطبیعه این معنی متحقق و موجود است که هر چیزی را به یک نحو اشاره ای که خالی از مناسبت با او نیست می فهماند. غایت الامر ممکن است که این معنی طبیعی را در تحت میزان علمی آورده و به اسهل ما یکون در تکمیل آن بکوشیم و به همین ترتیب در تعلیم و تعلم این دو عضو ناقص خود ساعی و جاهد باشیم).

این بود که سایرین هم دنبال این تقریب را گرفته و به تکمیل آن پرداختند و فعلاً در ممالک متمدنه، مدارس عدیده به جهت تعلیم این دو عضو هیئت جامعه که از قوه تنطق و دیدن عاجز و محرومند، تأسیس شده و ما در این مجله عدد مدارس و عده شاگردانی که فقط از زبان لالند در بلاد متمدنه به عرض می رسانیم و در مجله آتیه کیفیت تعلیم آنها و بی چشمان را متعرض خواهیم شد.

اسم ممالک

عدد مدارس

عده

شاگردان(1)

فرانسه

ولایات

متحده امریک

انگلیس

آلمان

ایتالیا

التمسا

اسوج

سویسرا

بلجیکا

نروج

اسپانیا

روسیا

ممالک

متفرقه عالم

62

55

40

90

36

17

17

11

10

7

7

4

27

30896

7055

20646

50614

10489

10129

680

380

864

222

222

460

20156

نکته سنجی

مطلبی که با عنوان «اخبار علمیه» در 110 سال قبل منتشر شده و دارای نکات

ص: 30

بسیار مهمی است. مجموعاً 16 نکته از این مقاله استخراج شده است:

1- در گذشته آموزش نابینایان و ناشنوایان محال و غیر ممکن شمرده می شد ولی امروز در جهان مدرن نه تنها ممکن دانسته اند بلکه ضروری هم می دانند.

2- در گذشته 95 درصد از اینان در گذران معاش ناتوان بودند و زندگی و معیشت آنان وابسته به مساعدت دیگران بود. و پنج درصد دیگر هم زندگی نکبت باری داشتند. و در منتهای فقر و پریشانی و سرگردانی بودند.

3- نویسنده این گزارش تأکید می کند بشر با کمک تعقل و خرد و دانش خود توانست یک مسئله محال و ناممکن را ممکن و عملی نماید. یعنی نوشتن و خواندن و مواد و یادگیری نابینایان و ناشنوایان را ممکن سازد.

4- این دو صنف چون ابزارهای یادگیری یعنی بینایی و گفتار و شنوایی را نداشتند، سواد و یادگیری دانش آنان در مخیله احدی نمی آمد.

5- اینان قرن ها از ادراک و داشتن معلومات و دانش محروم بودند و چون در گذران زندگی متکی به دیگران بودند، از این رو در کمال ذلت و نکبت زندگی می کردند.

6- اکثر آنان با انجام اعمال رذیله و پست و پایین ترین شغل ها، زندگی می کردند.

7- بعضی مردم نابینایان و ناشنوایان را در خردسالی می کشتند و حیات و زندگی آنان را قطع می کردند.

8- علت کشتن نابینایان و ناشنوایان این بود که تصور می کردند اینان مخل آسایش جامعه اند و ممکن است به مردم ضرر برسانند.

9- تا اینکه راه هایی برای آموزش آنها کشف شد و توانستند جهل زدایی کرده و معرفت پیدا کنند و راه و رسم زندگی و روی پای خود ایستادن و زندگی مستقل را آموختند.

10- اختراعاتی مثل برق، تلفن و غیره هم به کمک آمد و زندگی را برای این اقشار آسان کرد.

11- اهالی کره زمین از یکدیگر مطلع شدند. با استفاده از برق و تلفن و دیگر اختراعات مردم سامانه های اطلاع رسانی تأسیس شد.

12- بر مبنای اطلاع رسانی، تعاون شکل گرفت. یعنی وقتی معلوم شد کدام گروه و دسته چه نیازها و حاجاتی دارند، اقدام به مساعدت نمودند.

13- از دو قرن قبل نخبگان جوامع پیشرفته متوجه شدند با وجود معلولان، جامع نقصان دارد، چون گروه هایی مثل ناشنوایان نمی توانند با دیگر افراد ارتباط

ص: 31

داشته باشند، لذا نمی توانند از لذت ها و مواهب و امکانات جامعه برخوردار شوند تا نابینایان و ناشنوایان در سرنوشت جامعه خود و در ساختن تمدن شرکت داشته باشند و مزه مشارکت اجتماعی را بچشند.

14- برای حلّ این مشکل (یعنی حضور نابینایان و ناشنوایان در جامعه و استفاده از امکانات اجتماعی و نیز عرضه خدمات به جامعه) افراد بسیار دست به کار شدند؛ تشکل ها شکل گرفت و انجمن ها تأسیس شد و همگان افکارشان را روی هم ریختند تا به این که نظر و راه کار جروم کردان پذیرفته شده او می گفت از راه آموزش و پرورش می توان آنها را جامعه پذیر نمود به طوری که مثل انسان های عادی در جامعه زندگی کنند. بالاخره به این نتیجه که تعلیم و تربیت آنان ضروری تر و مقدم بر همه چیز است و از این راه اجتماعی می شوند.

15- جروم کردان توانست روشی را اثبات کند که نابینایان و ناشنوایان بتوانند خواندن و نوشتن را با استفاده از علائم فرا بگیرند و اجرا کنند. این روش به تدریج تکمیل شد و در نهایت به صورت خط بریل و زبان اشاره تحقق یافت. تلاش شد به روشی ناشنوایان بتوانند آنچه در ذهن دارند بفهمانند و مقاصد خود را تفهیم کنند. بهترین روشی که پیشنهاد شد و روی آن کار شد، استفاده از علائم و اشارات بود. با تکمیل آن، به صورت یک روش علمی در مدارس شروع به آموزش کردند. مدارسی برای آنان دایر شد و شاگردان ناشنوا شروع به یاد گرفتن علائم و اشارات و چگونگی تفهیم و تفاهم با استفاده از آنها نمودند.

16- بنابراین مدارس مختلف و نهادهای آموزشی گوناگون در کشورهای پیشرفته افتتاح شد.

17- فهرست ناشنوایان و مدارس فعال در کشورهای مختلف را آورده است. آلمان با 90 مدرسه و پنجاه هزار دانش آموز ناشنوا بیشترین آمار محصل ناشنوا و نهاد ناشنوایی را دارد. در این فهرست نامی از ایران، عراق و دیگر کشورهای اسلامی نیست فقط کشورهای اروپایی و آمریکا را ذکر کرده است.

چشم و شیرین زبانشان، غریق دریای جهل بوده و کوران بی زبان خارجه، در محیط دانش غوطه ور باشند. ولی قبل از تمام شدن این صحبت خوف آن است که حاصل زحمات جمعی از اعاظم علمای احرار (دامت برکاتهم) که مقدمه پیشرفت بزرگ تر مقصودی بود که در تأسیس اداره مکتب مبارک علوی داشته و دارند به هدر رود و اختلال اساس مکتب علوی کمّا و کیفا به تعطیل یکسره آن تقاضا نماید، لهذا بر خود لازم دانسته که اولاً تاریخ اجمالی و اهمیت این مکتب را بالخصوص عرضه داشت عموم قارئین کرام نموده و خاطر نشان همگی نماییم که سعی در انتظار و بقاء این محترم اساس در این ارض اقدس بر طبق معارف پروران اسلام پرست لازم و واجب است واحدی را در این باب خصوصیتی نخواهد بود و پس از آن به صحبت خود پردازیم.

در اواسط سال 1325 که حکم محکم قطعی از مرکز مقدس روحانی اسلام بروجوب تأسیس مکاتب و مدارس به طرز جدید شرف صدور یافت، حوزه محترمه علمیه در مقام آن بر آمدند که در ارض اقدس نجف اشرف علی ساکنها السلام مکتبی تأسیس نمایند تا پیش قدمی خودشان را در امتثال اوامر مطاعه از دیگران به عالم شهود رسانیده و هم به سایر اخوان دینی و وطنی خود در سایر نقاط سرمشق داده باشند. ولی فقدان معلم آشنا به اوضاع جدیده، این عزم راسخ الهی را به عهده تعویق انداخت تا در غره ذی الحجه سنه 1326 آقایان ذیل، به توفیق تأسیس یک باب مکتب ابتدایی به مدیری و معلمی آقا شیخ یحیی معین العلماء محلاتی موفق و نائل گردیدند، اسامی آقایان مؤسسین: جناب حاجی آقا میرزا مهدی آیت اللّه زاده، جناب حاجی میرزا احمد آیت اللّه زاده، جناب حاجی آقا شیرازی، جناب آقا میرزا علی آقا تبریزی، جناب آقا سید مهدی لاهیجانی، جناب آقا سید محمدرضا همدانی، جناب آقا میرزا موسی رشتی، جناب آقا حاج شیخ محمدحسن رشتی، جناب آقا حاج شیخ اسحاق رشتی، جناب حاج شیخ محمدباقر اصفهانی، جناب آقا شریف رشتی، جناب حاج میرزا عبدالحسین مدرس اصفهانی، جناب حاج میرزا رحیم بادکوبی، (بنده نگارنده) و به واسطه مسافرت بعض اعضاء عامله و اشتغال سایرین به امور نوعیه، راجع به قلع و قمع استبداد ایران در امور مکتب اختلالی رخ نمود و جناب حاجی میرزا ابوالقاسم حجة الاسلام زاده کاشی از اوائل جمادی الاولی سنه 1327 تا اواسط ذی القعده از سال مزبور متصدی زحمات مکتب گردیدند و الحق عموم را رهین منت خود فرمودند و پس از مدت مزبور، آقایان ذیل به عنوان هیئت مدیره مکتب منتخب شده و تکمیل نواقص

ص: 33

و قرض مکتب را که 292 تومان بود به عهده خود گرفتند، آقایان ذیل: آقای حاجی شیخ محمد طالقانی، آقای حاج شیخ اسحاق رشتی، آقای آقا شریف رشتی، آقای آقا سید مهدی لاهیجانی، آقای آقا سید عبداللّه اصفهانی، آقای حاجی میرزا ابوالقاسم کاشانی، آقای آقا میرزا موسی رشتی، آقای آقا مهدی کاشی، که فعلاً به سمت مدیری معرفی شدند، (بنده نگارنده) و چون جناب حاجی میرزا محمّد رحیم بادکوبی در وقت انتخاب، مکه معظمه مشرف بودند، پس از مراجعت به ملاحظه اینکه جزء هیئت مؤسسه در بدو امر می باشند، ثانیاً نیز عضویتشان در هیئت مدیره قبول شد. آقای آقا میرزا مهدی آیت اللّه زاده خراسانی و آقای شیخ محمدتقی آیت اللّه زاده طهرانی در جلسه انتخاب، شرف حضور داشتند و عضویت این هیئت را هم قبول فرمودند، ولی به ملاحظه کثرت مشاغل و رجوعات نوعیه، از التزام به لوازم عضویت از قبیل حضور در هر جلسه و رسیدگی به خصوصیات، متعذر شده و همراهی در مقاصد و صوابدید هیئت مدیره را در اصلاحات مکتب ملتزم و تا کنون هم از هرگونه مساعدت و همراهی دریغ نفرمودند، والحق از همت خالصانه و مراغبت خدا پسندانه همه آقایان، خاصه آقای آقا سید مهدی لاهیجانی که اغلب اوقات را در مکتب به سر برده و شخصاً به بعض امور رسیدگی می نمایند، در قلیل مدتی امر مکتب بالا گرفت و شاگردان به ترقیات فوق العاده نائل شدند، چنانکه در امتحان 18 ربیع الاول که فی الوقع امتحان تعلیمات 18 روزه آنها بود موجب تحیر و تحسین کل مدعوین در جلسه امتحان گردیدند.

ولی چیزی که هست این است که فعلاً بنیه علمی و استعداد تعلیمی مکتب به مراتب از بنیه تعلم و استعداد تحصیل شاگردان کمتر است و محتاج به یک نفر معلم جامع ابتدایی می باشیم.

و هر چه تا کنون از طرف هیئت مدیره در جلب یک نفر معلم از ایران اقدامات شده، نتیجه نداده و هر اندازه که در طلبیدن کتب نافعه از قبیل جغرافیا، حساب، هیئت، صرف، نحو، فارسی، عربی و ترکی مقداری از السنه خارجه مترجم سعی نمودند فایده نبخشید.

البته معلوم است این وضع هرج و مرج در تعلیم و تعلم که ناشی از بی معلمی است با عدم وفاء دخل مکتب به مصارف او خیلی مایه یأس و نومیدی است، مسلم است اداره ای که در هر ماهه یک مصرف مستقیم نود تومان با یک دخل غیر مستقیم که هیچ گاه به بیش از چهل تومان نرسد، داشته باشد هرگز بقاء و دوامی نخواهد داشت. اگر چه الحق هیئت مدیره با کثرت ابتلاآت شخصی هر کدام تا

ص: 34

کنون قرض مکتب را پرداخته و هر چه توانسته و می توانند به عنوان قرض به مکتب رسانیده و می رسانند، خاصه آقای آقا میرزا مهدی آیت اللّه زاده خراسانی که قطع نظر از اینکه قرین الشرف حضرت آیت اللّهی (ارواحنافداه) هر ماهه به عنوان اعانه مستقیماً یک لیرای عثمانی به صندوق مکتب می دهند، شخصاً از اعانه های غیر مستقیم حتی الامکان دریغ نفرمودند. بدیهی است که حال این اساس هر چند اولیاء مهذب خالص القصد قویّ العمل داشته باشد، دولتی راماند سریع الطلوع والافول، خوش درخشنده و مستعجل خواهد بود، مگر آنکه اداره شکل عمومیت پیدا کند و هر فردی خود را در نگاهداری آن سهیم و شریک بداند. بر معارف پروران اسلام پرست لازم است که عطف توجهی به خصوص به حال این مکتب نموده، فی الجمله اهمیت مقام و موقع آن را منظور نظر داشته، روا ندارند که این مبارک مکتب که مادر هزاران مکتب ها است، در شیعه خانه عالم عموماً و ایران خصوصاً تعطیل شود، چنانکه هنوز یک سال از عمر او نگذشته بود که در کربلای معلا و کاظمین و مدینه منوره (علی ساکنیها السلام) تولید و تأسیس مکتب نمود. البته معارف پروران اسلام پرست به خوبی می دانند که پس از آن که در این مرکز مهم روحانی که محل طواف و زیارتگاه کرورها نفوس مسلمانان عالم است، یک باب مکتب صحیح تام العیار دایر و مفتوح باشد، انظار عامه بدان نقطه مهمه توجه کلی نموده، به سرعت هر چه تمام تر در مقام اقتباس از آن بر آمده در کلیه محال و ولایات خود مکتب بسیار صحیح دایر می نمایند.

بدیهی است هر زائر و مسافری پس از طواف و زیارت در این صفحات مقدسیه عرش درجات خاصه ارض اقدس علوی و مراجعت به محل مألوف عزیزترین تحفه و بالاترین و سوغاتی که به جهت اعزّه و اصدقاء خود هدیه می برد و در هر مجلس دید و بازدید به نقل آن مبادرت خواهد نمود، همانا سیاحت و تماشای تعلیمات و امتحانات دروس و مشق جهاد اطفال و سرود ملی شاگردان مکتب علوی در ارض اقدس نجف اشرف خواهد بود، اثرات این مکتب در نشر معارف فی مابین فضای مسلمان خانه عالم بیش از آن است که در حیز تحریر و تقریر بر آید. وزارت جلیله معارف است که در مقام انتظام و تعلیمات این مکتب بر آمده و به واسطه هیئت محترمه مدیره، نظرات معارف پرورانه خود را به مکتب علوی انداخته اساس برو اغرام (سود و زیان) این مکتب را در تحت نظارت و مراقبت کامله خویش در آورند، چه نظارت و مراقبت از این مکتب نظارت و مراقبت از حال کلیه مکاتب ایران خواهد بود.

ص: 35

و ما در جزوات آتیه مجلّه ترتیب نظام تعلیمات و حساب هر ماهه و اسامی معاونین مکتب مبارک علوی را به عرض قارئین عظام می رسانیم و پس از آن به تاریخ قرائت خانه خواهیم پرداخت تا صحت و سقم مندرجات بعض مطبوعات در تبجیلات بی محل و توهینات بی موقع معلوم گردد.

بشارت

در مدینه منوره (صلوات اللّه و سلامه علی من حلّ بها و دفن فیها) به ارشاد و هدایت جناب آقای حاج شیخ اسداللّه مامقانی (دامت برکاته) که امسال از اسلامبول به حج بیت اللّه الحرام و زیارت مدینه منوره نائل و موفق گردیدند، یک باب مکتب جعفری به طرز جدید مخصوص به اولاد اعراب نخاوله و بنی علی جناب شریف مدینه (دام توفیقه) افتتاح فرمودند. عده شاگردان قریب به شصت نفر و دروس متداوله؛ ترکی، عربی، حساب، جغرافی، قرآن (است) و مصرف این مکتب ماهانه بیست لیرای عثمانی و از طرف جناب شریف (دام علاه) و کیسه پر فتوت ایشان پرداخته می شود.

از قرار تقریر یکی از اعاظم که در سه ماه قبل به زیارت مدینه منوره از نجف اشرف مشرف شدند، پیشرفت چهل روزه اطفال این مکتب به مراتب از شاگردان مکتب اتحاد و ترقی در ظرف یک سال و نیم بیشتر است، مخصوصاً یکی از اولاد حرب را که فعلاً در توحش کمتر از برابره آفریقای مرکزی نیستند، جناب شریف شخصاً از بیابان رمل زار عرب صید نموده و در مکتب گذارده اند. ترقی تحصیل وحدت زکاء و فهم این وحشی زاده بیابانی بجوری است که جالب اعضاء اتحاد و ترقی عثمانی گردیده، اعراب نخاوله و بنوالحرب و بنو علی که مذهب جعفری را دارند به واسطه ترقیات این مکتب و آوازه سرعت پیشرفت تحصیلات آن، مقامی عزیز پیدا کرده و به همین اندازه از نسیم علم که به مشام آنها رسیده بر خود می بالند و عموم از مساعدت و همراهی مشوقانه اعضاء شعبه اتحاد و ترقی با جناب شریف در امر مکتب، (به) خصوص از وقتی که لیاقت و قابلیت شاگردان آن را احراز کرده اند ممنون و متشکرند، همواره توفیق و تأیید آنها را در تشیید اتحاد اسلامی و ترقی عالم مسلمانان از خداوند متعال مسئلت می نماییم، بقیه معلومات خودمان را در اوضاع آن مرکز معشوق مسلمین در صفحات آینده به عرض خواهیم رسانید.

شام

متجاوز از یک سال است که به سعی و اهتمام و سرپرستی جناب آقای آقا سید محسن که از اجله علمای حقه این دوره بشمارند، یک باب مکتب جعفری و یک

ص: 36

مریض خانه و یک دارالعجزه(1) دایر است و جناب معظم الیه عمارت مکتب را در جوار خانه خود قرار داده که هر وقت بخواهند، رسیدگی به امورات آنجا نمایند و مخصوصاً امسال در اواخر ربیع الثانی در مجلس جشن سالیانه مکتب که عموم اعاظم و اشراف شام مدعو بودند، احساسات تلبیه اسلام پرستانه اطفال که به ذریعه خطابه ها و نطقهای شیرین خود در ضمن امتحان خود تقدیم حاضرین می نمودند، عموم را به حیرت انداخته کلیه تعلیمات آنجا در تحت نظارت و مراقبت کامله جناب سید می باشد. چنانکه وقتی یکی از معلمین که مذهب اشعری دارد که در کلاس تعلیم خود گفته بود: «الخیر و الشّر کلّه من اللّه». جناب سید محترم پس از التفات به مکتب آمده و در کلاس حاضر شده، فرمودند: بنابر مذهب جعفری خیر از جانب خدا و شر از طرف قامت ناساز بی اندام ما است. چنانکه صریح قرآن به آن ناطق است که می فرماید: «اذا اصابک من حسنة فمن اللّه و ما اصابک من سیّئة فمن نفسک» و به آن شخص اعتراض نمودند که شغل معلم فقط تعلیم است نه افاده عقیده خود و تزلزل عقاید اطفال و امروزه از پرتو وجود این سید محترم، جعفری مذهبان قطر شام از اول ثمره متمدنین آنجا محسوبند.

چه تمدن دیگران همان اقتباس از تمدن غربی است که مشوب به هزار جهت شهوت رانی های حیوانی است و اما این تمدن مأخوذ از تمدن اسلامی و سراسر مطابق با موازین قامت انسانی است و هر ساله کتابچه خرج و دخل این سه اداره مهمه لازمه نوعیه را طبع و نشر فرموده و به همه جا ارسال می دارند، چنانکه به اداره ما هم در ماه قبل یک نسخه اهداء فرمودند.(2)

شرایط معلولان عوض شد.

علمای مسلمان و به ویژه علمای شیعه در نجف به فکر افتادند همین شیوه را در شهرهای شیعی مثل نجف اشرف هم اجرا کنند. برای این منظور تشکیلاتی به نام مکتب علوی از سال 1325ق یعنی از 112 سال قبل در نجف اشرف تأسیس شد.

با توجه به اینکه نخستین مدرسه ای که بر اساس راه کار و نظریه جروم کاردان در امریکا تأسیس شد، در سال 1287ق یعنی 150 سال قبل بوده است. دقیقاً 38 سال بعد در نجف اشرف توسط علمای شیعه نهضت عمومی برای راه اندازی مدارس برای معلولین مطرح و شکل می گیرد. یعنی فاصله تلاش های مسلمانان شیعه با حرکت فراگیر در غرب چندان زیاد نیست.

اکنون نکات مهم در این گزارش را می شمارم:

1- اولین نکته ای که مطرح شده اهمیت مقایسه بلاد اسلامی با بلاد متمدن است. نویسنده گزارش معتقد است: لازم است آمارها و اطلاعات درباره مدارس، کیفیت آموزش نابینایان و ناشنوایان ممالک خارجه را به عرض مردم خود برسانیم تا نسبت به نکتبی که اولاد آنها را فرا گرفته متنبه شوند.

هنوز این شیوه اهمیت دارد یعنی در این دوره هم ضروری است اطلاعات و آمارهای کشورهای پیشرفته در زمینه معلولین شناسی گزارش شود تا مردم متوجه شود، وضعیت موجود را می توان تغییر داد و می توان شرایط بهتر و ایده آل برای معلولان ایجاد کرد. کشورهای پیشرفته در موضوعات مختلف مثل اشتغال و درآمد، سوادآموزی و فیزیوتراپی به دستاوردها و تجارب راهگشایی دست یافته اند و لازم است این تجارب و دانش ها را از آنها گرفته و با بومی سازی و حذف موارد ناهماهنگ با فرهنگ و جامعه خودی اجرا نماییم.

2- نویسنده ابتدا تأکید می کند که لازم است گزارشی از مدرسه ها، روش آموزش نابینایان و ناشنوایان و فرزندان دارای این عوارض به مردم و نخبگان ایران داده شود تا به وضع اسف بار این قشر در ایران آگاه شوند و حداقل نسبت به عقب ماندگی بچه های بینا و عادی، متنبه گردند و عرق دیانت و وطن پرستی آنها به جوش آید.

3- مردم و نخبگان نباید بپذیرند که جگر گوشه های با چشم و با زبان ایران در دریای جهل غوطه ور باشند و علاوه بر اینکه برای اینان تلاش می کنند برای ناشنوایان و نابینایان هم تلاش کنند.

4- علمای نجف به این نتیجه رسیدند که مرکزی برای تعلیم و تربیت معلولان به نام مکتب علوی تأسیس گردد.

ص: 38

5- حوزه علمیه نجف اشرف پیش قدم شد و این مرکز را ایجاد کرد. از اواسط سال 1325ق حوزه علمیه تأسیس چند مکتب و مدرسه را به عهده گرفت. تا برای دیگران الگوسازی کند. اما به دلیل فقدان معلم متبحر و مجرب اجرای این طرح به تعویق افتاد و قرار شد در ذی الحجه 1326 یک مدرسه ابتدایی به مدیریت شیخ یحیی معین العلماء دایر گردد. البته چند ماه از اجرای آن می گذشت ولی پیش آمدن مسائل مشروطیت مدتی تعطیل شد. اما مجدداً در جمادی الاول 1327 دایر شد.

6- بزرگان حوزه علمیه نجف اشرف بر خود واجب دانسته اند، جهت سامان دهی امور معلولان، مرکزی در نجف اشرف دایر کنند تا سرمشق و الگو برای عالمان در دیگر ممالک مسلمان دیگر قرار گیرند.

توجه شود این تفکر با تفکری که هم اکنون در قم هست که کاملاً مخالف معلولین است.

7- نویسنده اعضای هیئت امنای این مدرسه را نام برده است. حدوداً پانزده نفر را به عنوان مؤسس نام برده است.

8- در مدت اندکی که مکتب دایر شده، شاگردان رشد فراوان داشته اند و در امتحانات موفق بوده اند. ولی پایه آنان ضعیف تر از دیگران است.

9- این مکتب در نجف اشرف است و از کمبود معلم رنج می برد و از ایران برای جلب معلم درخواست شده است. معلوم می شود ایران در آن زمان پیشرفته بوده است.

شخصیت های روحانی بعضاً کمک و مساعدت داشته اند. ولی لازم است عموم مردم خود را مؤظف به مشارکت بدانند.

10- مراجع تقلید و حوزویان باید به این قشر و تربیت و تعلیم آن سعی و اهتمام مطلوبی داشته باشند.

11- لازم است افرادی در کاظمین، سامراء، کربلا و مدینه و دیگر جاها از مکتب نجف اشرف الگوگیری کرده و مراکزی برای معلولین احداث نمایند.

12- مهم ترین مشکل مکتب علوی نداشتن یا کمبود کتب درسی و معلم حاذق بود البته در زمینه بودجه هم مشکل داشتند.

13- این مراکز خوب کار کنند، می توانند هزاران مبلغ معارف مذهب را پرورش دهند.

14- در مدینه منوره به کوشش حاج شیخ اسداللّه مامقانی، یک باب مکتب

ص: 39

جعفری در مدینه منور احداث شده شصت شاگرد دارد، بیشتر شاگردان از شیعیان نخاوله هستند.

15- امید است با گسترش اینگونه مدارس، فرزندان مذهب شیعه به رشد دلخواه برسند و در جامعه موفق باشند.

16- از شام هم خبر می رسد آقا سید محسن از علمای حقه یک باب مکتب علوی، یک مریض خانه و یک دارالعجزه دایر کرده است. دارالعجزه همان نواخانه های ایران است.

17- این اقدام موجب الگو شدن برای دیگر کشورها و مناطق شد و در جاهای مختلف دارالعجزه برای ناتوانان و معلولین تأسیس کرده اند.

بهرحال این دو گزارش در سال 1328ق یعنی 109 سال قبل منتشر شده و اولین اسنادی است که به وضعیت معلولین در جهان تشیع و ضرورت وظیفه شناسی حوزه علمیه را مطرح کرده است.

18- اسامی که به عنوان مدیر مدرسه یا به عنوان هیئت مؤسس آمده لازم است روی آنها کار شود تا از طریق آنها اطلاعات درباره مکتب علوی پیدا کرد.

19- نویسنده این گزارش خودش عضو هیئت مؤسس بوده یا در هیئت مدیره حضور داشته و از نزدیک با اقدامات و کارهای آموزشی معلولان آشنا است.

20- یک نکته مهم این است که تعیین اعضای هیئت مدیره انتخابی و با رأی گیری بوده است.

21- درس هایی که به معلولین داده می شد مثل مکتب خانه های قدیم نبوده و شامل جغرافیا، تاریخ، حساب، هیئت، صرف و نحو، فارسی، عربی، ترکی، زبان خارجی و غیره می شد.

22- دخل و خرج با هم متناسب نیست و 40 تومان درآمد داشتند در حالی که 90 تومان مخارج و نویسنده معتقد است این وضع تداوم فعالیت را با خلل مواجه می نماید.

اما تا کنون قرض ها از طریق مساعدت های مردمی پرداخت شده است.

23- به دولت امیدی نیست چون خود دولت ها سریع الطفوع و الافول هستند یعنی زود می آیند و زود هم می روند. و «معارف پروران اسلام پرست» لازم است پشتیبان مالی و غیرمالی مکتب باشند.

24- بر معارف پروران اسلام پرست لازم است که عطف توجه به این مکتب نموده و با توجه به مقام و موقع آن روا ندارند این مکتب که مادر هزاران مکتب است در شیعه خانه عالم عموماً و در ایران خصوصاً تعطیل شود.

ص: 40

نویسنده، مقام و موقع این مکتب و اینکه مادر هزاران مکتب است را یادآور شده است. مقام و موقع و اهمیت مرکزی که بر آموزش معلولین می پردازد در چی است؟

قدر متیقن مساعدت ها و دستگیری های یک دین به مردم، در کمک آن دین از بیچارگان معلول است. اگر یک مذهب و دین توانست معلولان را آموزش دهد، سواددار کند و راه درست زندگی را به آنها یاد دهد و پس از سواددار شدن و عالم شدن، شغل و درآمد و زندگی مساعدی داشته باشند، این مکتب و مذهب در نظر مردم جهان، موفق است و می توان به آن تکیه کرد و به آن گروید. بر همین اساس است که مؤلف این گزارش به مقام و موقعیت این مکتب تأکید نموده است و آن را مادر هزاران مکتب دیگر می شمارد.

25- تأسیس مکتب علوی و مدرسه معلولین در کربلا، کاظمین، نجف و مدینه مهم است چون این مراکز مهم روحانی، زیارتگاه کرورها نفوس مسلمان عالم است و یک مکتب صحیح تام العیار می تواند انظار عامه را جلب کند و آنان با اقتباس در محله ها و ولایات خود، مکتب صحیح را دایر کنند.

26- هر زائر و مسافر پس از زیارت از نجف، کربلا و مدینه و دیگر شهرهای زیارتی بهترین سوغات و بالاترین تحفه برای عزیزان و دوستانش، گزارش دیدارش از مکتب علوی و چگونگی تعلیم فرزندان در این مکتب و امتحانات آنجا است.

27- با این شیوه اطلاع رسانی عمومی می شود و همگان در جریان امور مکتب و آموزش معلولین قرار می گیرند و خواهان اجرای آن در شهرهای خود می شوند. پیرو آن وزارت معارف موظف می شود به این خواست عمومی توجه کند.

28- هر ماه گزارشی از امور مالی و حساب ها و معاونین و مدیران مکتب و کارهای آنان را به عرض قارئین عظام خواهند رساند.

نتیجه اینکه روحانیت شیعه با اقدام نیک خواهانه و خیرجویانه خود و تعلیم و تربیت معلولان مسلمان و شیعه در نجف اشرف، کاظمین، کربلا و مدینه توانست گام های بلندی بردارد.

احتمالاً ورود کلیسا و نمایندگان کلیسا مثل کریستوفل چند سال بعد از تأسیس مکتب علوی جعفری به ایران همین نکته باشد. یعنی کلیسا متوجه شد شیعیان و روحانیت شیعه گوی سبقت را ربوده و در جذب و تربیت فرزندان شیعه فعال شده است، به همین دلیل آنان هم وارد شدند. گزارش مجله درةالنجف در سال 1328ق یعنی حدود یکصد ده سال قبل برای مدیران و مسئولین ارشد حوزه علمیه قم هم مؤثر است.

ص: 41

مانند ناشران و دیگر اقشار که اتحادیه دارند، مؤسسات معلولین هم نیاز مبرم به اتحادیه دارند.

هم اکنون شرایطی است که باید به موضوعاتی مثل حقوق معلولین و بیمه معلولین رسیدگی شود و تا این موضوعات حل نشود دیگر مسائل حل نخواهد شد. از طرف دیگر هر مؤسسه به تنهایی نمی تواند به اینگونه مسائل برسد و باید همه جمع شوند و برای اجرا و دفاع کامل از حقوق معلولین متحد شوند.

خلاصه اینکه نهادسازی یا راه اندازی تشکل فراگیر و پویا با توجه به ظرفیت های همه مراکز معلولیتی یک ضرورت جدی است.

دفتر فرهنگ معلولین در زمینه نهادسازی، چند کار مقدماتی انجام داده است. اولاً برای مؤسسه های پویا و خلاق کتاب هایی تدوین کرده است. از طریق این کتاب ها می توان تجارب و دستاوردها را منتقل کرد. دومین اقدام کار پژوهشی روی اتحادیه معلولین در کشورهای مختلف بوده است. برای مثال بررسی اتحادیه تولیدکنندگان کتاب گویا در آمریکا به اتمام رسیده و در نشریه توان نامه درج می شود. یک جلد کتاب با عنوان «مراکز و مؤسسات معلولیتی ایران» در حال تدوین است.

اکنون به علل و عواملی که در کارآیی یک مؤسسه و یک نهاد مؤثر است، می پردازیم. البته از بین چندین علت و عامل، فقط به مواردی که اولویت بیشتر دارد و ضروری تر است می پردازم.

اطلاعات از ایران و مردم ایران در دست داشتند و بر اساس آن برنامه ریزی کردند.

در مبحث قبل معلوم شد در دوره جدید نخبگان و بسیاری از مردم ایران متوجه شدند، معلولین تربیت پذیر و آموزش پذیراند ولی باید تشکل هایی در این راستا ایجاد کرد که مبتنی بر شرایط بومی باشد. از این رو تلاش های انجام یافت اما با آغاز دوره پهلوی و روی کار آمدن نظام دیکتاتوری رشد جامعه معلولین کند شد. هر چند کاملاً متوقف نگردید. چون در این دوره جبار باغچه بان یا حسین گلبیدی توانستند گام های بزرگی بردارند و نظام جدید و تشکیلات مدرن برای ناشنوایان ایجاد کنند. اما همان گونه که باغچه بان در سرگذشت خودنوشت خود آورده کار کُند بود چون موانع دولتی بسیار بود و مدیران دولتی به خود اجازه می دادند در هر کار دخالت کنند و تصمیم بگیرند.(1)

دوره محمدرضا پهلوی وضع رو به بهتر شدن بود که در دهه های پنجاه و شصت، ساواک مقتدر شده و با دخالت در امور مختلف معلولان، مانع سرعت حرکت ها می شد. این نکته گویای این است که موانع دولتی و دخالت های دولت در همه امور، موجب خلل و مشکل در جریان های مدنی شده است.

اما بسیار از امور معلولین در دربار زیر نظر فرح دیبا برنامه ریزی و اجرا می شده جریان هایی که می توانستند با ایشان کار کنند، مشکلی نداشتند اما جریان های مخالف رژیم همواره مشکل داشتند. سر جمع تلاش ها در این دوره به نفع معلولین بود و گام های بلندی در رشد و ارتقای آموزش و پرورش معلولین برداشته شد.(2)

انقلاب اسلامی موجب درخشش بارقه امید در قلوب همه مردم و از جمله معلولین بود و آنان منتظر شرایط فرهنگی و اجتماعی بهتر، رفاه بیشتر و سعادت افزون تر بودند. اما بروز موانعی مثل جنگ تحمیلی، تحریم های غرب و ناتوانی حاکمیت برای جمع بین رفاه داخلی و تنش های بین المللی، روز به روز وضع معلولین بدتر شد. بیکاری، رفاه، حقوق اجتماعی و دیگر شاخص ها منفی تر گردید. تا اینکه خود نخبگان معلولین وارد عرصه شدند، تشکل های جدید شکل گرفت و تلاش همگانی برای سازندگی آغاز شد و هنوز ادامه دارد.

ص: 44

ضرورت مضاعف است. چون اینان روحیه ای شکننده و حساس دارند. از این رو مذهب و تعالیم دینی تسلی بخش آنان است، به آنان امید زندگی و شور و نشاط می بخشد. از طریق ترویج متون دینی در جامعه معلولین، می توان اخلاق و معنویت، وظایف و احکام و باورها و عقاید آنان را ارتقاء بخشید.

تا اینجا که دردها و مشکلات را شناسایی کنند و فکر کنند تنها با ابزاری به نام تشکل می توان اینها را رفع و رجوع کرد، همه مشترک فکر می کنند، اما وقتی تشکیلات احداث می شود و برای حلّ مشکلات گام برمی دارند، خود را ناتوان می یابند و می بینند مشکلات مثل یک کوه بزرگ جلوی آنها است و با هیچ ابزاری کنار نمی رود.

آموزش حرکت و جهت یابی و آموزش لب خوانی؛ 2) مراکز مهارت های پایه مثل کامپیوتر و خواندن و نوشتن؛ 3) مراکز مهارت های اشتغالی و شغلی مثل آموزش خیاطی و معرق.

* دین آموزی

مراکزی که به یاد دادن قرآن، اعتقادات و احکام می پردازند.

* آموزش روابط اجتماعی

مراکزی که به معلولین یاد می دهند چگونه در جامعه حضور داشته و به چه روشی با مردم تعامل داشته باشند.

در مجموع پنج نوع آموزش در جامعه معلولین رواج دارد و هر یک از مراکز دارای رویکرد آموزشی به یک یا چند نوع از این آموزش ها می پردازند.

2. مراکز دارای فعالیت های خدمات رسانی چند گونه اند:

* خدمات ضروری مثل خوراک، پوشاک، عصا و ویلچر

* خدمات فرهنگی مثل لوح و قلم، کامپیوتر و ضبط صوت

* خدمات کتابخانه ای مثل تأمین کتاب درسی، نشریه، کتاب گویا

* خدمات مالی و اقتصادی، تأمین وام، خانه، مخارج ازدواج و هزینه تحصیل

3. مراکز دارای فعالیت اطلاع رسانی چند گونه اند:

* این مراکز از نظر عملکرد و نوع کاری که انجام می دهند چند گونه اند:

اطلاعات شغلی و بازار را عرضه می کنند؛

اطلاعات درسی و آموزشی می دهند؛

اطلاعات مربوط به ازدواج و خانواده می دهند؛

راهنمایی علمی برای پایان نامه نویسان دارند.

* اما به لحاظ ابزاری که برای اطلاع رسانی انتخاب می کنند چندگونه اند:

سایت اینترنتی

بانک اطلاعات

نشریه (کاغذی یا الکترونیک یا صوتی یا بریل)

4- مراکز انتشاراتی که به چاپ و نشر کتاب های ویژه معلولان می پردازند و چند گونه اند:

* نشر کتاب کودک و نوجوان

* آماده سازی و توزیع کتاب گویا

* آماده سازی و توزیع کتاب به زبان اشاره

ص: 48

* کتاب مصور

* کتاب الکترونیک

* کتاب به خط بریل

مراکزی که کتاب بریل منتشر می کنند خود دو دسته اند:

- مراکز مذهبی که عمدتاً قرآن بریل و ادعیه بریل منتشر می کنند.

- مراکز عمومی که به درخواست و اقتضای جامعه معلولان، کتاب بریل منتشر می کنند.

از نظر فروش این مراکز دو گروه اند: محصولات خود را رایگان توزیع می کنند؛ محصولات را می فروشند.

5- مراکز مشاوره ای: اینگونه مراکز تا کنون هر نوع مشاوره ای را تقبل می کرده اند ولی آهسته آهسته مشاوره آموزشی و درسی از مشاوره روانی و این دو از مشاوره ازدواج و خانواده تفکیک شده و هر کدام مراکز تخصصی خواهند شد. از این رو در آینده مراکز مشاوره ای به چند دسته تقسیم خواهند شد.

6- مراکز ژنتیکی و پزشکی: مراکز ژنتیک با بررسی هایی روی نوع سلول ها و چینش و ساختار آنها به اطلاعاتی دست می یابد که می تواند در پیشگیری ها و در انواع اقدامات سودمند باشد.

نیز مراکز پزشکی با عرضه خدمات تشخیصی و تأمین داروهای مناسب و انجام روش های درمانی متناسب با شرایط معلولین، اقدامات روشمند و مناسب را انجام می دهند.

7- مراکز توانبخشی و فیزیوتراپی: توانبخشی دارای کاربرد جامع و کلی و کاربرد خاص توانمندسازی جسمانی است، همچنین مراکز هم دو رویکرد دارند.

8- مراکز فرهنگی - علمی: این مراکز درصدد فرهنگ سازی از طریق انجام پژوهش های مورد نیاز و تألیف محصولات علمی مثل کتاب، مقاله، گزارش و مصاحبه است.

از هشت نوع مراکزی که برشمردیم و خط مشی و نوع عملکرد هر کدام را برشمردیم، بیشترین مراکز به لحاظ آماری و کمی، مراکز خدماتی و آموزشی هستند و کمترین آنها فرهنگی - علمی است.

اما به لحاظ تأثیر در ساختار جامعه معلولان، مراکز فرهنگی - علمی مهم تراند؛ زیرا تولیدات مراکز فرهنگی در چرخه همه مراکز معلولیتی مبدأ و مولد است و دیگر مراکز معلولین اخذ کننده و مصرف کننده هستند.

ص: 49

اولین تصمیم برای مسئولین هر مرکز این است که می خواهند چه خط مشی و چه هدفی را تعقیب کنند؟ از این رو لازم است تشکل هایی مثل سماوات نخست خط مشی کلان و نیز اقدامات و برنامه عملیاتی دراز مدت و کوتاه مدت خود را تدوین و منتشر کنند.

برای ارتقای فرهنگ معلولان به جای کتاب های یک بار مصرف و سطحی، آثار مرجع و جامع تولید و در اختیار فرهیختگان گذاشت. از قدیم گفته اند به نیازمند به جای ماهی، تور ماهیگیری باید داد. و به جای صدقه و پول، دانش و اشتغال باید داد.

کشورهای پیشرفته از طریق ایجاد سامانه های اطلاع رسانی برای معلولان، بسیاری از مشکلات را بدون صرف هزینه های بسیار، سامان دهی کردند. یعنی فقط به معلولان و کل جامعه اطلاعات دادند. از این طریق نیازمندی ها و توانایی های معلولان را به مردم شناساندند، مردم متوجه شدند به کارگیری معلولان، فلان مزیت ها را دارد و به سراغ آنان رفتند؛ همچنین روش های پیشرفت و دست یافتن به موفقیت و رفاه را به معلولان نشان دادند. بالاخره با ایجاد سامانه های اطلاع رسانی توانستند بسیاری از مشکلات را مرتفع نمایند.

جلب مشارکت عمومی: محرم دانستن جامعه هدف و مردم کل جامعه اصل دیگری است که لازم است در امور معلولین به آن توجه شود. بر مبنای این اصل چند اقدام ضرورت دارد. مجال دادن به مردم و خود معلولان جهت نقد، یک ضرورت جدی است. اگر مدام و به شیوه های عیان و پنهان، نقد و انتقاد را از جامعه سلب کرد و به مردم گفت حق اظهارنظر ندارند، رشد فکری و اجتماعی هم پدید نمی آید.

نیز ایجاد بستری برای توسعه گفت وگو و تعامل سازندگی بین مردم و خود معلولان اهمیت دارد. از این طریق می توان به مفاهمه و پیشرفت ادراکی مردم نایل گردید. و مشارکت مردم را گسترش می دهد. مسئله مهم دیگر که مشارکت مردم را توسعه می دهد، قانع سازی یا ارضاء عمومی یا رضایتمندی عامه است. مدیریت تشکل ها و مدیران نهادهای دولتی لازم است با مردم گفت وگو داشته و بتوانند مردم را نسبت به اهداف مورد نظرشان قانع و توجیه نمایند. بدون توجیه و قانع نمودن مردم، مشروعیت و مقبولیت با بحران مواجه می شود و با بحرانی شدن پذیرش عمومی اقدامات، مردم خودشان را از پروژه ها کنار می کشند. و توجه به این مهم ضروری است که در اموری که مردم حضور نداشته باشند، اگر دولت بودجه های بسیار زیاد هم مصرف کند باز نمی تواند موفق شود. زیرا بودجه های دولتی محدود است ولی توانایی های مادی و معنوی مردم محدودیتی ندارد. از این رو دولت نمی تواند تا بی نهایت بودجه و امکانات مصرف کند. از طرف دیگر مشکلات جامعه معلولان نیاز به امکانات بسیار زیاد دارد که در توان دولت نیست.

ص: 51

همه این نکات به ما می فهماند به مردم داری، ارتباط منطقی با مردم و اصل مشارکت عمومی باور داشته و به آن عمل کنیم.

ضرورت کارشناسی و مشاوره و استفاده از عقل و تجربه جمعی: یک اصل مهم در امور معلولین این است که با تأنی نه عجله، هر پروژه ولو کوچک را پیش برد. و قبل از شروع عملیات از نظریات کارشناسان و متخصصان بهره گرفت. مدیریت مستبد و خودرأی نمی تواند ماندگاری و تداوم و کارآیی جامع داشته باشد. این دفتر به این اصل هم همواره اهتمام داشته است.

توجه به این تجارب اولین گام برای ایجاد یک تشکیلات کارآمد است.

سماوات تشکیلاتی است که توسط چند تن از نخبگان و فرهیختگان جامعه معلولین و خادمان این جامعه در سال 1392 شکل گرفت و مطرح شد و کارش را شروع کرد. گویا مشکل اشتغال معلولین توجه آنان را معطوف به خود کرده و این جمع به اجماع و توافق رسیده بودند که تشکیلاتی برای اصلاح شیوه اشتغال و پیشبرد اندیشه اشتغال زایی احداث کنند. اما به تدریج این اندیشه در بانیان قوت گرفت که تشکل های معلولین در سراسر کشور نیاز به شبکه دارند.

نیت و انگیزه بانیان و مؤسسان سماوات نیک و خیر خواهانه بوده اما اینکه در عمل چکار خواهند کرد و آیا در عمل به موفقیت و اهدافی که اعلام کرده اند خواهند رسید یا نه؟ هنوز پاسخ قطعی نمی توان داد.

این فصل درباره خود تشکیلات سماوات است و به تاریخ تأسیس خط مشی و اهداف و ساختار تشکیلات آن می پردازد.

نشانی های دفتر مرکزی سماوات اینگونه است:

نشانی قانونی دفتر مرکزی سماوات الغدیر: تهران، یافت آباد، میدان الغدیر، خیابان شهید جواد زندیه، ضلع شمالی پارک شهدای یافت آباد، پلاک1.

نشانی کنونی: تهران،

خیابان کریم خان زند، خیابان استاد نجات اللهی (ویلای جنوبی)، نبش کوچه جرج جرداق (افشین سابق)، پلاک 269، ساختمان پردیس ویلا، طبقه ششم.

وب سایت: www.samavat.org

ایمیل: samavat95@yahoo.com

نشانی کانال تلگرامی: www.telegram.me/samaavaat

ص: 54

با نظر مساعد کلیه حضار مقرر شد تا دبیر و اعضای دفتر هماهنگی نسبت به ارائه اطلاعات، پیگیری درخواست های مراکز مختلف با بهره مندی از نظر سایر اساتید دانشگاهی؛ مجربین حوزه توانبخشی معلولین و کارشناسان ذیربط نسبت به حل مسائل عنوان شده نهایت اهتمام را به عمل آورده و در سال بعد طی برپایی همایشی دیگر، گزارش مبسوطی از فعالیت های خود به اعضا ارائه نماید.

دفتر هماهنگی مراکز نیکوکاری کار رسمی خود را در تاریخ 5 مهرماه 1388 آغاز نمود اما متأسفانه موفق به دستیابی به اهداف مدنظر و برگزاری همایش های بعدی این دفتر نگردید.(1)

گفت وگو برای شکل گیری: اکنون بعد از گذشت حدود 4 سال از ایجاد دفتر و با توجه به گسترده شدن فعالیت های حوزه های اجرایی توانبخشی و حرفه آموزی معلولین در سراسر ایران که به لطف خداوند و همت پاک و شایسته خیرین بومی در شهرهای کاشان؛ شیراز؛ بوشهر؛ بندرعباس؛ زاهدان؛ پاکدشت و 2 مرکز در شرف تأسیس دیگر در شهرهای همدان (مؤسه توانبخشی سینا) و سبزوار (مؤسسه خیریه عطیه) که بر اساس مبنای تفکری خادمین مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر شکل یافته است،(2) می طلبد تا به جهت تسهیل در امور، و هم افزایی توان کلیه مراکز در ایران با تشکیل یک شبکه مردم نهاد گام هایی محکم و مؤثر برای استاندارد سازی خدمات قابل ارائه در هر مرکز ایجاد نمود. لذا با توجه به درخواست های مکرر مراکز مشابه رعد الغدیر و حتی سایر مراکز رعد در اقصی نقاط ایران از این مؤسسه، به عنوان تنها مرکز حرفه آموزی مبتنی بر حلقه های تکمیلی توانبخشی حرفه ای؛ که توفیق اشتغال 300 نفر از توان یافتگان خود را از بدو تأسیس تا کنون داشته است، متولیان امر این مؤسسه را به تفکر پیرامون این مهم کشانید که می توان از طریق ادامه روندی که دوست خوبمان آقای هدایی در مشهد مقدس رقم زدند طرحی نو در انداخته و کاری کارآتر ارائه نماییم.

بی شک آنچه که در ادامه به عنوان اهداف و موضوعات پیش بینی شده خدمت

ص: 56

شما ارائه می گردد موضوعات و موارد تکمیل شده و بی نقص و غلطی نخواهد بود. اما با توجه به ضرورت حرکت و ارزش قائل نشدن برای سکون و سکوت و ایستایی، در این طرح که در قالب نشستی سه روزه تدبیر گردیده است به دنبال این مهم خواهیم بود که با بهره مندی از نظرات مدیران و کارشناسان و مسئولین بتوانیم پاسخی شایسته به نیازهای مراکز و رفع پاره ای از مسائل آنها همراه با فراهم آوردن فضایی مفرح برای تلطیف خاطر مدیران و تجدید انگیزه و قوا برای آنها، ارائه نماییم. بر همین اساس پیرو تماس تلفنی مدیر مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر تهران با آقای ماشااله بخردی پیرامون ضرورت این امر و تقاضای مشارکت از این مؤسسه جهت حمایت از اجرای این امر، نهایتاً منجر به برپایی جلسه ای در تاریخ 12 مردادماه 1392 با حضور نمایندگان دو طرف (کاشانه مهر کاشان و مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر) در کاشانه مهر کاشان گردید.

در این جلسه که با حضور آقای سید علی ضیایی (رئیس هیئت مدیره) کمک و بازدید از مجتمع تفریحی ایشان (مجتمع تفریحی خورشید) در مشهد اردهال همراه بود توافقات شفاهی صورت یافت و مقرر شد تا کلیات طرح در جلسه دیگری با حضور علیرضا آتشک و آقای سید علی ضیایی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

بر همین اساس جلساتی در خصوص اهم موضوعات قابل بررسی در این همایش با حضور آقایان علیرضا آتشک و ساعد مطهری و خانم فراهانی در دفتر مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر برگزار گردید و پس از حدود 70 ساعت بارش فکری و بررسی موضوعات، مقرر شد تا آخرین حلقه توانبخشی حرفه ای یعنی ایجاد اشتغال از طریق ارائه خدمات آموزشی مفید و کار آمد به توان یابان (طرح دانش کار) به عنوان موضوع اصلی این همایش مدنظر قرار گیرد.

البته متفکرین در این زمینه برای رسیدن به این منظور از کلیه زیر ساخت های لازم این طرح نیز غفلت نورزیدند و مقرر شد تا در این زمینه به ریز موضوعات آموزشی مانند تنوع دوره های آموزشی، کار آمدی و اشتغال زایی دوره ها، صادرات و ارز آوری تولیدات توان یابان، معرفی دوره های آموزشی اشتغال زا، بررسی و ارزیابی حرفه ای معلولین برای انتخاب دوره های آموزشی متناسب با وضعیت جسمانی، مدنظر قرار دادن موقعیت بومی توان یابان هر مرکز، انتخاب مربیان شایسته و نقش آنها در حرفه آموزی توان یابان، ویژگی ها و ملاک انتخاب مدیران شایسته برای سرپرستی آموزش مراکز مختلف و بسیاری از موارد دیگر نیز بپردازند. همچنین به

ص: 57

مهم ترین وجهی که باعث معرفی خدمات یک مرکز و ایجاد تعامل بهتر با شبکه های انسانی خیّر و یا نهادهای مختلف دولتی و خصوصی می گردد یعنی «مدیریت در سازمان های مردم نهاد از طریق جلب حمایت های مادی و معنوی» نیز توجه کافی را داشته اند. خلاصه کلام اینکه با توجه به محدود بودن زمان و تنوع موضوعات بی شمار مقرر شد تا موضوعات مدیریت برنامه ریزی و آموزش متناسب با معلولین - کار آفرینی و اشتغال معلولین - و مدیریت در سازمان های مردم نهاد از طریق ایجاد کار گروه های تخصصی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

ضرورت ها: وقتی تئوری های نوین توانبخشی را در دهه های اخیر مرور می کنیم، به اتفاق نظری میان همه آنها می رسیم، و آن اینکه: دوره عزلت معلولان سر آمده و امروزه نه تنها نهادهایی خاص و محدود، بلکه تمام ارکان اجتماعی در موضوع توانبخشی دخالت دارند.

توانبخشی امروز مفهومی کاملاً نوین به خود گرفته است؛ به این معنی که هدف کلی از آن، بالا بردن نقش اجتماعی و مشارکت فرد معلول در جامعه است، زیرا در دنیای امروز آنچه که میزان توانایی و ناتوانی افراد را تعیین می کند، بستگی به عملکرد و نقش اجتماعی آنها دارد و افرادی ناتوان نامیده می شوند که نتوانند در یک سیستم اجتماعی نقشی را بپذیرند یا از قدرتش نقش پذیری بسیار پایینی در جامعه برخوردار باشند.

ریشه این دستاورد فکری را می توان در دو گزاره جستجو کرد که هر دوی آنها حاصل پیشرفت جوامع و ورودشان به دنیای مدرنیته است:

نخست؛ بالا رفتن سطح علمی جوامع و نگاه منطقی تر افراد به پدیده معلولیت.

دوم؛ انقلاب تکنولوژی که جوامع را هر روز با فن آوری نوینی آشنا می کند و حاصل این آشنایی، تحولی است که در به کارگیری ابزار و امکانات پدیده آمده و این فرآیند به انسان این امکان را می دهد که با کمترین تحرک، بیشترین استفاده را از ابزار ببرد.

این دو گزاره سبب شده که جوامع، پذیرش بیشتری نسبت به معلولان داشته باشند و امکان مشارکت اجتماعی آنان را فراهم آورند و بپذیرند که: امروزه حاصل کار مهم است نه نوع عملی که یک فرد برای رسیدن به آن نتیجه انجام می دهد. نتیجه این اندیشه، ظهور توانبخشی حرفه ای در جوامع است. توانبخشی حرفه ای می کوشد تا از راه حرفه آموزی به فرد معلول، او را برای داشتن یک شغل و در نهایت پذیرش یک نقش اجتماعی آماده سازد.

ص: 58

در دهه های اخیر شاهد آن هستیم که در کشور ما نیز سازمان های غیر دولتی در این زمینه فعالیت چشمگیری داشته اند. به نظر می رسد عملکرد این گونه سازمان ها باید به گونه ای باشد که با عبور از توانبخشی صرفاً» پزشکی و با تکیه بر توانبخشی حرفه ای، فرد معلول را برای حضور در جامعه و تحقق توانبخشی اجتماعی آماده سازند.

ضرورت استاندارد سازی و اتخاذ یک رویکرد همه جانبه: اگر قرار باشد این روند، یعنی توانبخشی حرفه ای منجر به توانبخشی اجتماعی شود توان یابان در مراکز مختلف حرفه آموزی فعال در سراسر کشور می باید با نگاه نوین ارزیابی گردند. و نقد این امر خالی از ضرورت نیست. برای واضح تر شدن ضرورت این نقد باید به این نکته اشاره کرد که در رویکرد های نوین به معلولیت، تمام جنبه های روحی، روانی، اجتماعی و عاطفی یک فرد توان یاب در نظر گرفته می شود و فردی می تواند به تعامل صحیح با دیگران بپردازد که در توسعه نسبی تمام ابعاد روحی و روانی خود کوشیده باشد.

از طرفی، منظور از توانایی مشارکت اجتماعی تنها جنبه حرفه ای آن نیست؛ انسان برای داشتن مشارکت اجتماعی نیازمند توانایی های روحی و روانی نیز هست، به عبارتی، در نقد سازمان هایی که با محوریت توانبخشی حرفه ای شکل می گیرند، این سؤال مطرح می شود که آیا به موازات این توانبخشی حرفه ای، اقداماتی جهت آماده سازی روحی و روانی فرد معلول برای مشارکت اجتماعی او نیز صورت می گیرد یا خیر؟ اگر بخواهیم به نقد سیستماتیک این مسئله بپردازیم، ناچار باید سازمان های توانبخشی حرفه ای را به منزله یک سیستم در نظر بگیریم و فرد معلول مواجه با این سازمان ها را در دو مقطع زمانی ورود و خروج مورد مطالعه قرار دهیم که ساختار این مطالعه در سه بخش تدوین می شود:

فصل اول، مطالعه توان یابی که در آستانه ورود به این مؤسسات است.

فصل دوم، مطالعه توان یابی که با این مؤسسات در حال تعامل است و از خدمات آنها بهره مند می شود.

فصل سوم، مطالعه توان یابی که مدتی از خدمات این مؤسسات بهره گرفته و اکنون به عنوان کار آموخته و فارغ التحصیل دارای مدرک فنی و حرفه ای قرار است برای اشتغال و کسب یک نقش اجتماعی، وارد جامعه شود.

در فصل اول به مطالعه فرد توان یابی می پردازیم که در آستانه ورود به توانبخشی حرفه ای است که این توانبخشی حرفه ای قرار است منجر به حضور و مشارکت

ص: 59

اجتماعی او شود. همانطور که گفته شد، این حضور اجتماعی و مشارکت، علاوه بر توانمندی حرفه ای، نیازمند توانمندی های روحی و روانی نیز هستند.

برای آنکه بدانیم مؤسسات مختلف حرفه آموزی توان یابان تا چه اندازه در تقویت این افراد توانمند موفق هستند، باید نخست سطح این توانمندی ها را در آستانه ورود فرد به مؤسسات بسنجیم.

فصل دوم با توجه به اینکه پدیده جداسازی در جامعه ما بسیار پر رنگ است و مسائل ثانویه همچون نبود مناسب سازی محیط شهری و فقدان فرهنگ پذیرش معلولان از سوی جامعه بر این جداسازی دامن زده و انزوا معلولان را تا حد بسیاری بالا برده است. شخصیت اجتماعی این افراد نیز معمولاً با مشکل روبروست. چون همانطور که گفته شد، رشد شخصیت اجتماعی، نیازمند تعامل و بازخوردهای اجتماعی است؛ حال آنکه پدیده هایی همچون جداسازی وایزولاسیون، فرصت های تعامل و بازخوردهای اجتماعی را از فرد معلول می گیرد. در نتیجه من اجتماعی یک معلول، همپای رشد فیزیکی و سنی او رشد نخواهد کرد.

چنین فردی وقتی وارد مؤسسات توانبخشی حرفه ای می شود، معمولاً با چند حالت روبرو است:

اول آنکه به دلیل فرهنگ جامعه که به اینگونه مؤسسات نیز تسری پیدا کرده، یک نگاه از بالا همواره بر فرد معلول حاکم است. این نگاه از بالا موجب می شود تعاملات فرد معلول باز هم در یک چهارچوب بسیار محدود تعریف شده باشد.

دومین حالت آن است که خود فرد معلول به دلیل سابقه تربیتی که تعاملات اجتماعی را به خوبی تجربه نکرده، در اینجا نیز رویه انزوا را در پیش گیرد و میلی به تعامل اجتماعی از خود نشان ندهد.

حالت سوم، حالت رویارویی فرد معلول با افرادی است که آنها نیز به دلیل معلولیت غالباً از یک من اجتماعی رشد یافته و بالغی برخوردار نیستند؛ در نتیجه تعاملات اجتماعی در این مؤسسات بسیا رمحدود است.

جدا از این مباحث، مهم ترین کاستی سازمان های توانبخشی حرفه ای، ضعف در پرورش من اجتماعی معلولان است. به عبارتی، این مؤسسات نمی توانند یک معلول را از نظر روحی و روانی آماده پذیرش جامعه کنند و بستر توانبخشی اجتماعی را از سوی خود معلول فراهم سازند. همه این معضلات بر می گردد به یک بعدی عمل کردن این مؤسسات، یعنی تمرکز بر حرفه آموزی.

و حالا فصل سوم مطالعه: با فرد معلولی مواجه هستیم که به تعبیر این

ص: 60

سازمان ها، کار آموخته و آماده ورود به بازار کار است اما پیش نیازهای روحی و روانی این حضور اجتماعی در او شکوفا نشده است. یک فرد آماده ورود به بازار کار، باید از اعتماد به نفس بالا و توانایی برقراری ارتباط با دیگران برخوردار باشد اما متأسفانه این خصیصه در بیشتر کار آموختگان این مراکز دیده نمی شود.

باید پذیرفت که بر پایی کلاس هایی همچون روابط عمومی و مهارت های زندگی، شاید بتواند این نقیصه را تا حدی جبران کند اما برای رفع این مشکل، اقدامات اساسی تری را باید مورد نظر داشت؛ اقداماتی که طی آن بتوان مقدمات بلوغ اجتماعی فرد معلول را فراهم آورد؛ به این معنی که تعاملات اجتماعی را در این سازمان ها به صورت سیستماتیک درونی کرد و آنها را به یک جامعه مدل و فشرده شده بدل ساخت تا افراد در آن با تعاملات اجتماعی مواجه شوند و خود را آماده حضور در جامعه کنند.

اهداف: با توجه به مواردی که در بحث ضرورت ها مطرح گردید نیاز به اجرای طرح استاندارد سازی مراکز حرفه آموزی موضوعی غیر قابل کتمان به شمار می رود.

بی شک شناسایی موضوعات و ارائه راه حل های منطقی برای رفع مسائل و نواقص موجود در مراکز 20 گانه توان یابان کشور در بحث توانبخشی حرفه ای با توجه به وضعیت رفاهی معلولین در مناطق مختلف، توان و امکانات منطقه ای و استانی، موقعیت مالی مراکز، دانش تخصصی مدیران و میزان بهره مندی آنها از آخرین نتایج علمی و مستندات، نیازهای فردی و اجتماعی معلولین، دامنه شبکه انسانی و اجتماعی مؤسسات ما را در حفظ مشی اصلی توانبخشی حرفه ای یاری خواهد نمود.

لذا از مهمترین اهدافی که در طی برپایی همایش سه روزه مراکز حرفه ای معلولین می توان مدنظر قرار داد مختصراً به موارد ذیل اشاره می گردد.

معرفی فرآیند توانمند سازی حرفه ای و تخصصی از طریق پیاده سازی طرح دانش کار: (آموزش های روز آمد - توانبخشی (جسمی - روحی - اجتماعی) - اشتغال)

فرایند توانمند سازی حرفه ای توان یابان شامل چهار مرحله است که عبارتند از:

اول: بررسی زمینه های شغلی و ایجاد بسترهای مناسب برای اشتغال پایدار توان یابان.

دوم: بررسی عوامل مؤثر در مشاوره حرفه ای و شغل توان یابان.

سوم: توانبخشی حرفه ای و تخصصی توان یابان.

ص: 61

چهارم: حمایت و پشتیبانی از توان یابان (شناساندن کیفیت کاری توان یابان و تلاش برای بالا بردن این کیفیت.)

اهمیت نقش مدیریت در سازمان های مردم نهاد:یکی از کارکردهای مشخص و مؤثر سمن ها حد واسط بودن بین دستگاه های دولتی و توده های ذی مدخل در جامعه است. دریافت نظام مند رهنمودها و اطلاعات از دولت و انتقال آن به شاخه های خود یا گردآوری نقطه نظرات و اطلاعات حوزه فعالیت و ارائه آن به دولت، می تواند به عنوان یک تعامل دو سویه و کارکردهای اساسی یک سازمان مردم نهاد، در رشد ملی بخش مربوطه، تلقی گردد.

لذا اهمیت نقش مدیران در برنامه ریزی و هدایت و پرورش سالم امکانات دریافتی از دولت - سازمان های خصوصی - شبکه های انسانی حامی و همچنین استفاده از پتانسیل های موجود گروه های بر شمرده در بالا می تواند ضمن تسهیل حضور اجتماعی معلولین از طریق معرفی توان یابان در قالب دوره های کارورزی منجر به اشتغال به ادارات و یا فضاهای ممکن کاری و همچنین عرضه محصولات تولید توان یابان از طریق نمایش و فروش در مکان های بسیار مناسب و حتی صادر نمودن آنها از مجرای خاص نیروهای انسانی و نه دولتی نقشی بارز در حل مسئله کار آفرینی و اشتغال توان یابان و جلب حمایت های مادی و معنوی ایفا نماید.(1)

چند شامل اطلاعات سودمند است ولی پاره ای ابهامات و پرسش ها هم مطرح است. به برخی از مهم ترین این مسائل می پردازم:

1- مؤلف مقاله معتقد است ریشه های تاریخی سماوات به سال 1386 برمی گردد که مراکز نیکوکاری توان یابان جسمی حرکتی سراسر ایران به دعوت آقای هدایی به مشهد رفته بودند. اینان دو روز در مشهد به چند جلسه به موضوعات مهم مثل چگونگی ارائه خدمات به معلولین پرداختند و هر مؤسسه، فعالیت های خود و برنامه ها و مشکلات آتی خود را مطرح و معرفی کرد و هر یک تلاش نمودند از خود چهره مثبت و موفق عرضه کنند.(1)

اما مؤلف، این مباحث را نیاورده و گویا محتوای مباحث را در اختیار نداشته است. نیز در مورد اینکه آیا برای یافتن این متون اهتمامی داشته یا نه، حرفی نزده است. و اساساً اشاره به اهمیت و ضرورت مباحث سال 86 که منجر به پیدایش سماوات شده نکرده است.

اگر بین محتوای جلسات 86 در مشهد و تأسیس سماوات نتوان پل زد و رابطه ایجاد نمود، نمی توان آن جلسات را مبدأ و ریشه تاریخی سماوات دانست. زیرا از آن جلسات تا تأسیس سماوات 6 سال فاصله است و در این مدت مدیران حاضر در مشهد در چندین جلسه دیگر هم شرکت کرده و ذهنشان متوجه تشکل سراسری و شبکه ای شده است و نمی توان ادعا نمود که فقط جلسات 86 در ذهن آنان طوری مؤثر بوده که 6 سال بعد سماوات را تشکیل دادند.

بهرحال پل زدن و رابطه برقرار کردن بین جلسات 86 مشهد و سماوات در سال 92 در تهران فقط به شیوه محتوایی ممکن است. یعنی محتوای آن جلسات این ایده و آرمان را مطرح کرده و در ذهن حضار تأثیر گذاشته است. ولی با فقدان و در دسترس نبودن محتوای آن جلسات این هم مشکل است.

2- نویسنده سپس به تجمع مراکز معلولیتی سراسر کشور در رعد مرکز در سال 88 اشاره می کند و در واقع می خواهد نتیجه بگیرد این تجمع هم به لحاظ تحولات تاریخی مبنا و ریشه سماوات است. اما با توجه به اینکه رعد مرکز خودش تشکل سراسری دارد و مراکزی در شهرهای مختلف به نحوی مرتبط و وابسته به رعد مرکز هستند، نمی توان نظر قطعی داد.

ص: 63

بهرحال طرح این جلسات در مقدمه و به عنوان ریشه تاریخی سماوات کمی عجیب و بعید است. مگر اینکه بگوییم جلساتی در مشهد یا در رعد مرکز بوده و مباحثی در ضرورت ایجاد و تشکیل شبکه مطرح شده و این مباحث در سال 92 عینیت و تحقق عینی یافته و اجرایی شده است. به عبارت دیگر محتوای آن جلسات را مرتبط کنیم به سماوات. البته این توجیه وقتی درست و تمام است که متون و محتوای آن جلسات را در اختیار داشته باشیم.

خانم فراهانی می نویسد: آنچه در انتهای نشست رعد مرکز به عنوان نتیجه، عاید حضار گردید ضمن ایجاد تعامل، تشکیل دفتری به عنوان دفتر هماهنگی مراکز نیکوکاری در مکان مجتمع رعد مرکز بود.(1)

اگر در همین جمله دقت شود، تاریخ نگاری سماوات در این مقاله زیر سؤال می رود. دقت کنید نوشته است رعد مرکز جلسه ای از مدیران مراکز وابسته به خودش از سراسر کشور تشکیل داد و آنان دفتری جهت تعامل و همکاری بیشتر در تهران در رعد مرکز تشکیل داده اند، آنگاه این را ربط می دهید به سماوات و می گویید این دفتر بعداً سماوات شد. با اینکه هیچ ربطی به یکدیگر ندارند.

3- بهرحال در مقاله خانم فراهانی، از نظر تاریخی مشخص نیست که ایده و اندیشه سماوات چه زمانی و کجا و توسط چه کسی مطرح شده و چرا؟(2) با اینکه شبکه های دیگری در ایران از دهه چهل و پنجاه بوده و فعالیت داشته اند. برای نمونه کانون ناشنوایان ایران، انجمن نابینایان ایران و جامعه معلولان ایران از نخستین تشکل هایی هستند که در بسیاری از شهرها مراکزی هماهنگ و مرتبط به آنها بودند و حداقل چند دهه قبل از سماوات تشکیل شده بودند. از این رو صحیح و معقول بود اصحاب سماوات نخست پیشینه شبکه سازی را در ایران مرور می کردند، تجارب لازم را گردآوری و مطالعه می کردند، سپس اقدام به ایجاد شبکه می نمودند.

همچنین خانم فراهانی درباره سابقه و پیشینه این مسئله در جهان و ایران، گزارش و تحلیلی نیاورده است.

هم اکنون چندین شبکه در ایران جریان دارد: کانون سراسری تشکل های مردم نهاد معلولان وابسته به سازمان بهزیستی؛ شبکه هم اندیشی وابسته به کانون

ص: 64

توانا قزوین؛ شبکه رعد مرکز؛ شبکه تشکل های نابینایان و کم بینایان چاوش؛ تشکل سلامت وابسته به رعد الغدیر، قابل پرسش است که چرا رعد الغدیر با داشتن شبکه سماوات، شبکه سلامت را هم مجوز گرفته است.(1) نیز کانون ناشنوایان و انجمن خانواده ناشنوایان و انجمن نابینایان و جامعه معلولین ایران هم هنوز پا برجا است و در بسیاری از شهرها شعبه دارند.

یک پرسش جدی دیگر بین معلولان مطرح است که این شبکه ها چه نوع جذابیتی دارد که افراد حاضر می شوند با صرف هزینه بسیار آن را ایجاد کنند. لازم بود در این مقاله به این گونه مباحث هم پرداخته می شد.(2)

4- هر سال چندین نشست کشوری مراکز دارند و مراکزی مثل دفتر فرهنگ معلولین در اکثر اینها دعوت می شویم و حضور داریم. متأسفانه این نشست ها معمولاً با صرف هزینه بسیار دور هم جمع می شوند، معمولاً مباحث گذشته را تکرار می کنند و متفرق می شوند.

چون مباحث ضبط و ثبت نمی شود و در دفتر و کتابی و جزوه ای تدوین نمی گردد و در اختیار عموم قرار نمی گیرد. لذا از خاطرات فراموش می شود و در جلسه بعد مباحث گذشته در خاطر و حافظه کسی نیست. از این رو مجدداً و از صفر شروع می شود و معمولاً مباحث در یک دور بسته و تکراری مانده اند.(3) از این رو تحول و حرکت ابتکاری معمولاً در این جلسات مشاهده نمی شود.

5- اگر تحقیقی درباره هزینه این جلسات انجام پذیرد معلوم می گردد، سر جمع هزینه های سفر، خوراک، اسکان، تبلیغات و غیره یک طرف، و نتایج و ثمرات این جلسات در طرف دیگر اگر سنجیده و مقایسه گردد، معلوم می شود که طی چند دهه چه ارقام مهمی و نیز چه فرصت های مهمی از دست رفته است.(4)

ص: 65

6- خانم فراهانی در ادامه می نویسد: مقرر شد تا دبیر اعضای دفتر هماهنگی نسبت به ارائه اطلاعات و بهره مندی از نظر استادان، مجرّبین حوزه توانبخشی معلولین و کارشناسان اهتمام نموده و گزارش مبسوطی از فعالیت های خود به اعضاء ارائه نمایند.(1)

تمنا و استدعا می نماییم اگر نظرات و دیدگاه ها و راه کارهای کارشناسان و مجربین جمع آوری شده، آنها را در اختیار دیگران قرار دهند.

در مورد گزارش به اعضاء و برخورد شفاف با اعضاء، در جلساتی که شرکت کرده ایم چنین رویه ای مشاهده نشده است. با اینکه اگر مدیران ارشد، تعامل و ارتباطات انسانی و شفاف با زیر مجموعه داشته باشند، کارآمدی جلسات چند برابر خواهد شد. جامعه شناسی مدیریت دولتی در ایران به تشکل ها هم سرایت کرده است. مهم ترین ویژگی مدیریت دولتی در ایران این است که آنان تصور می کنند همه چیز را می دانند و نیازی به پرسیدن و گفت وگو ندارند.

7- نویسنده نوشته است: رعد الغدیر تنها مرکز حرفه آموزی مبتنی بر حلقه های تکمیلی توانبخشی حرفه ای است که توفیق اشتغال 300 نفر از توان یافتگان خود از بدو تأسیس تاکنون داشته است.

مراکز دولتی و مدیران دولتی همیشه از محاسن و فضائل و کارآیی مثبت خود می گویند و دیده نشده مدیری از نواقص، مشکلات و ضعف های خودش بگوید و همه می گویند من بهترین هستم. همین روحیه به تشکل های مردمی رخنه کرده و قزوینی ها از روش بی بدیل و ابتکاری خود می گویند و آقای سید محمد موسوی در تمام جلسات اشتغال زایی خود را مطرح می فرماید، رعدها هم همین طور.

خانم فراهانی اگر طی یک دهه 300 نفر حرفه آموزی و اشتغال داشته اید آیا این به معنای موفقیت و در اختیار داشتن بهترین شیوه حرفه آموزی است؟

8- خانم فراهانی در مورد نشست نیاسر یعنی نخستین نشستی که سماوات برپا کرد می نویسد طراحی مباحث و برنامه های قابل اجرا در سماوات توسط آقایان علیرضا آتشک و سید علی ضیایی و بعداً سید ساعد مطهری تدوین شده است.

اگر مدیریت سماوات از طریق پرسش نامه یا روش های دیدگاه های مدیران مراکز را دریافت می کردند و بر مبنای آن برنامه ریزی می شد، حتماً در نتایج و کارآیی

ص: 66

سماوات تأثیر داشت.

البته آقای مطهری به هنگام ویرایش این کتاب می نویسد: «قبل از نشست با هیئت مدیره کاشانه مهر کاشان، جلساتی با آقای هادی پور از توانای قزوین و آقایان محمد نوری، علی نوری و سید رضا حسینی امین از دفتر فرهنگ معلولین قم داشتیم و سپس و صرفاً به منظور حمایت مالی با هیئت مدیره کاشانه مهر کاشان مطرح شد و پس از آن عملاً از دفتر فرهنگ معلولین تنها در نیاسر آن هم به منظور رونمایی از قرآن بریل و دعوت از مهمانان لبنانی استفاده شد».

9- اولین تبلور و هنرنمایی سماوات، مدیریت نشستی در نیاسر کاشان بود. با بررسی جوانب مختلف این نشست می توان به ابعاد حقوقی و غیره سماوات پی برد. اما تاکنون تحلیل جامع و حتی انتقادی درباره این نشست مشاهده نشده و جایش خالی است. جا دارد خود مدیریت سماوات جلسه ای در بررسی آن همایش برگزار کند.

10- اما مباحثی که نویسنده درباره توانبخشی حرفه ای در بخش دوم مقاله مطرح کرده و از توانبخشی اجتماعی دفاع شده، سودمند و خوب است و یک قدم به جلو است. اما در دنیای مدرن نظریه های جدیدتر و کارآمدتر مطرح شده که تأثیر آنها بسیار بیشتر از توانبخشی حرفه ای است و سماوات اگر بخواهد موفق باشد باید به اینگونه محورها هم اشاره کند.

ص: 67

فردی و خودجوش سماوات را پدید آورده و مؤسسان آن شده اند. اما مطلبی که آقای مطهری همین جا نوشته است و به انتخاب مؤسسین در نیاسر اشاره می کند، دلالت به این دارد که مؤسسین ابتدا به صورت خودجوش سماوات را شکل دادند، آنگاه بعداً در نیاسر انتخابات انجام یافت. البته گزارشی از آن انتخابات هم نداریم و نمی دانیم آیا هیئت مدیره یا هیئت مؤسسین یا هر دو انتخاب شدند. البته آقای مطهری نوشته است: سلطان زاده، مطهری، هادی پور، ضیایی، شمس به عنوان هیئت مدیره انتخاب شدند. اما اعضاء جلسه با انتخاب آقای آتشک به دلیل اینکه در هیئت مدیره رعد الغدیر است مخالفت کردند.

اما روایت دیگر آقای ساعد مطهری اینگونه است:(1)

بعداً آقای آتشک اعلام داشت چون عضو موظف (کارمند حقوق بگیر) رعد الغدیر است، هیئت مدیره الغدیر با عضویت وی در سماوات مخالفت کرده اند. از این رو استعفا داد و بنابر پیشنهاد آقای سلطان زاده، محمد احمد شمس به جای آقای آتشک به عنوان عضو هیئت مدیره سماوات منصوب گردید. ضمناً در نیاسر این پنج نفر به عنوان هیئت مدیره انتخاب شدند ولی در زمانی که اینجانب در ایران نبودم، اسامی نه نفر به عنوان هیئت امناء به ثبت معرفی شدند در حالیکه اعضاء هیئت مدیره توسط اعضاء مجمع در نیاسر انتخاب شدند و نه نفر هیئت امناء اختراع آقای سلطان زاده بود و اعضاء مجمع در آنجا به کلی کنار گذاشته شدند. بعدها آقای سلطان زاده استدلال می کرد که به منظور آسان شدن کارها 9 عضو به جای 26 خیریه تصمیم گرفتند. بهرحال انتخاب اعضای هیئت مدیره و تعیین سمت ها در زمان غیبت اینجانب در خارج از کشور صورت گرفت.(2)

مهندس علی سلطان زاده؛ ن پ غلامرضا؛ ت 1324؛ عضو اصلی

مهندس محمدرضا هادی پور؛ ن پ عنایت؛ ت 1349؛ عضو اصلی

مهندس محمد احمد شمس؛ ن پ احمد؛ ت 1346؛ عضو اصلی

دکتر ساعد مطهری؛ ن پ سید محمد؛ ت 1325؛ عضو اصلی

دکتر محمدحسن کریمی نژاد؛ ن پ محمدعلی؛ ت 1307؛ عضو علی البدل

مهندس غلامرضا احمدی بیداخویدی؛ ن پ محمود؛ ت 1338؛ عضو علی البدل

مهندس اسماعیل روحانی؛ ن پ حسین؛ ت 1321؛ بازرس

اما در وب سایت سماوات به شیوه گزینش این افراد و اینکه تشکل های مختلف زیر مجموعه سماوات چه نقشی در این گزینش دارند، بحثی نشده است. ظاهراً بیشتر ترکیب این هیأت مدیره منتخبین در نشست نیاسر هستند و بعداً تغییراتی توسط آقای سلطان زاده در آن ایجاد شده است.(1)

آنگونه که آقای مطهری نوشته، هیئت مدیره در 21 خردادماه 96، ساعد مطهری را به عنوان مدیرعامل سماوات تعیین کرد.

موضوعات آموزشی پیش قدم می باشند.

6- در آموزش از تغییر رویکرد و توجه به صادرات و ارزآوری محصولات غفلت نکنیم.

7- توجه به نوع آموزش - چگونگی ارائه آموزش ها و انتخاب مربیان

اشتغال

1- طرح دانش کار به عنوان موضوع قابل بررسی برای بهره گیری مراکز از منافع آن مطرح شود.

2- در حوزه اشتغال به دو مقوله اشتغال بر پایه آموزش های مبتنی بر نیازهای محلی و بازار کار و اشتغال بر پایه روند تکنولوژی توجه شود.

3- دریافت حق بیمه برای توان یابان تولیدکننده

مدیریت

1- تشکیل کار گروه آموزشی مدیریت سازمان های مردم نهاد

2- تبادل اطلاعات بین مراکز در جهت تعامل بیشتر و انتقال تجربه

مشارکت

1- در زمینه جلب مشارکت بر پایه اخلاقی – مذهبی و قانونی توجه شود.

2- ارائه تفاهم نامه ها توسط مراکز

3- نمایندگی سازمان های دولتی مرتبط با حوزه کار و اشتغال

4- دعوت از هنرمندان و یا خوانندگان و چهره های مقبول به عنوان سفیران نیکوکاری مراکز

فروش محصولات

- فروش محصولات مراکز در داخل و خارج کشور

همایش ها

1- برگزاری همایش سالانه

2- برگزاری همایش های مناسب جهت آموزش مدیران مراکز

پیگیری امور اداری مراکز در تهران

- تعامل با مراکز خیریه خارج از کشور جهت انتقال تجربه.(1)

در مجموع بیست وظیفه و تعهد برای سماوات برشمرده شده است. اما مجموعه این وظایف نشانگر ماهیت آموزشی بودن سماوات است. یعنی در زمره مراکز

ص: 71

اطلاع رسانی؛ علمی - پژوهشی؛ خدمات رسانی؛ پزشکی و توانبخشی نیست بلکه وظیفه آموزش را برای خود برگزدیده است.

ب: روش اجرای هدف

فصل دوم: ساختار

ماده 10. ارکان انجمن عبارتند از:

1- مجمع عمومی

2- هیئت مدیره

3- مدیرعامل

4- بازرس

ماده 11. وظایف مجمع عمومی مؤسس:

1- انجام اقدامات اولیه برای تأسیس انجمن

2- تهیه و طرح اساسنامه و تصویب آن

3- انتخاب اولین مدیران و بازرسان

تبصره 1: اکثریت لازم جهت تشکیل مجمع عمومی مؤسس در بار اول با حضور نصف به علاوه یک اعضاء بوده و در صورت عدم حد نصاب اکثریت لازم، در بار دوم با حضور یک سوم اعضاء رسمیت خواهد یافت.

تبصره 2: تصمیمات مجمع عمومی مؤسس با اکثریت دو سوم آراء حاضرین و با تأیید مرجع صدور پروانه و دستگاه تخصصی اتخاذ و رسمی می شود.

ماده 12. مجمع عمومی عادی متشکل از کلیه اعضاء هیئت امناء که به تعداد 25 نفر تشکیل و عالی ترین مرجع

تصمیم گیری است که به صورت عادی یا فوق العاده تشکیل می شود.

ماده 13. چنانچه ادامه همکاری هر یک از اعضاء هیئت امناء به علل فوت، عزل و یا استعفا غیرممکن شود، هیئت امناء شخص واجد شرایط و مورد اعتماد دیگری را با رأی اکثریت نسبی اعضاء به عنوان عضو هیئت امناء انتخاب می نماید.

ماده 14. مجمع عمومی عادی هیئت امناء سالانه در آبان ماه تشکیل خواهد شد. جلسه با حضور نصف به علاوه یک اعضاء در بار اول رسمیت یافته و با حضور هر تعداد از اعضاء در بار دوم تشکیل و رسمی خواهد بود.

تبصره 1: اکثریت لازم جهت اتخاذ تصمیم مجمع عمومی عادی نصف به علاوه یک آراء حاضرین در جلسه رسمی مجمع می باشد مگر در خصوص انتخاب مدیران یا بازرسان که با اکثریت نسبی خواهد بود. در صورتی که در دعوت نخست، اکثریت حاصل نشد، جلسه دوم به فاصله حداقل 10 (ده) روز تشکیل و با هر تعداد از اعضاء حاضر، جلسه رسمیت خواهد یافت.

تبصره 2: مجمع عمومی هیئت امناء ممکن است به صورت فوق العاده در هر زمان به تقاضای هیئت مدیره یا بازرس(ها) یا یک پنجم اعضاء هیئت امناء در صورتی که

ص: 73

هیئت مدیره یا بازرس ظرف مدت 20 روز به درخواست اعضاء مبنی بر تشکیل مجمع عمل ننماید، تشکیل می گردد.

تبصره 3: دعوت برای مجمع عمومی عادی از طریق درج آگهی در روزنامه کثیرالانتشار حداقل 10 روز و حداکثر 40 روز قبل از برگزاری مجمع (و یا دعوت کتبی یا تلفنی) صورت می پذیرد.

تبصره 4: روزنامه کثیرالانتشار برای درج آگهی های روزنامه ای می باشد که هر سال در مجمع عمومی تعیین می شود.

ماده 15. وظایف مجمع عمومی عادی امناء:

1- انتخاب اعضاء هیئت مدیره و بازرسان (اصلی و علی البدل)

2- استماع و رسیدگی به گزارش هیئت مدیره و بازرس(ها)

3- تعیین خط مشی کلی انجمن

4- بررسی و تصویب یا رد پیشنهادهای هیئت مدیره

5- تعیین عضو جانشین هیئت امناء

6- تصویب ترازنامه و بودجه انجمن

7- تعیین روزنامه کثیرالانتشار جهت درج آگهی ها و دعوت نامه ها

8- عزل اعضاء امناء هیئت مدیره و بازرسان

ماده 16. مجمع عمومی فوق العاده با شرایط زیر تشکیل خواهد شد:

1- با درخواست اکثریت اعضاء هیئت مدیره یا بازرس

2- با درخواست یک پنجم اعضاء هیئت امناء

تبصره 1: دعوت برای مجمع عمومی فوق العاده کتبی بوده و حداقل 10 (ده) روز قبل از تشکیل آن به اطلاع اعضاء هیئت امناء خواهد رسید.

تبصره 2: اکثریت لازم تشکیل مجمع عمومی فوق العاده بار اول همان شرایط مجمع عمومی عادی می باشد و در بار دوم با حضور بیش از یک سوم اعضاء هیئت امناء تشکیل می گردد.

تبصره 3: تصمیمات مجمع عمومی فوق العاده با تصویب دو سوم اعضاء حاضر در جلسه معتبر خواهد بود.

ماده 17. وظایف مجمع عمومی فوق العاده:

1- تصویب تغییرات اساسنامه

2- بررسی و تصویب یا رد یا انحلال

3- تغییر در میزان سرمایه

4- انحلال قبل از موعد

5- هرگونه تغییر در ماهیت

ص: 74

ماده 18. جلسات مجامع عمومی امناء توسط هیئت رئیسه ای مرکب از یک رئیس، یک منشی و دو ناظر اداره می شوند.

تبصره 1: اعضاء هیئت رئیسه نباید از بین کاندیداهای هیئت مدیره و بازرسان باشند و با اعلام قبولی نامزدی خود در مجمع عمومی، انتخاب خواهند شد.

تبصره 2: رئیس هیئت مدیره، رئیس هیئت رئیسه مجمع عمومی خواهد بود مگر اینکه موضوع عزل یا انتخاب هیئت مدیره باشد.

ماده 19. هیئت مدیره:

انجمن دارای هیئت مدیرهای مرکب از پنج نفر عضو اصلی و 2 نفر عضو علی البدل خواهد بود.

تبصره 1: جلسات هیئت مدیره با حضور بیش از نصف اعضاء رسمیت یافته و تصمیمات متخذه با اکثریت آراء حاضرین معتبر خواهد بود.

تبصره 2: شرکت اعضاء هیئت مدیره در جلسات آن ضروری است و غیبت هر یک از اعضاء بدون عذر موجه و بدون اطلاع قبلی تا 3 جلسه متوالی یا 5 جلسه متناوب در حکم استعفا عضو غایب خواهد بود.

تبصره 3: دعوت از اعضاء هیئت مدیره باید حداقل 5 روز قبل از تشکیل جلسه به صورت قانونی انجام پذیرد.

ماده 20. در صورت استعفا یا فوت یا سلب شرایط از هر یک از اعضاء هیئت مدیره یا بازرس عضو علی البدل برای مدت باقیمانده هیئت مدیره یا بازرس بجای عضو اصلی انجام وظیفه خواهد نمود.

در صورتی که تعداد هیئت مدیره یا بازرس به هر دلیل کمتر از تعداد اعضاء اصلی شود و ورود اعضاء علی البدل نیز موجب تکمیل آن نشود مجمع عمومی حسب مورد به صورت عادی یا به صورت فوق العاده جهت تکمیل تعداد باقیمانده اعضاء برگزار خواهد گردید.

ماده 21. هیئت مدیره علاوه بر جلساتی که به طور مرتب و حداقل هر ماه یک بار تشکیل می گردد بنا به ضرورت با دعوت کتبی یا تلفنی رئیس یا نائب رئیس تشکیل جلسه فوق العاده خواهد داد.

تبصره: نحوه تشکیل جلسه فوق العاده به موجب آئین نامه داخلی است که به تصویب هیئت مدیره خواهد رسید.

ماده 22. اعضاء هیئت مدیره در اولین جلسه ای که بعد از انتخاب شدن تشکیل می دهند از بین خود یک نفر رئیس و یک نفر نایب رئیس و یک نفر خزانه دار انتخاب خواهند نمود. حدود اختیارات آنها را اساسنامه که به تصویب مجمع عمومی امناء خواهد رسید مشخص می نماید.

تبصره 1: هیئت مدیره در هر موقع می تواند افراد فوق الذکر را از سمت های مذکور

ص: 75

عزل کند.

تبصره 2: هیئت مدیره در صورت لزوم می تواند سمت های دیگری برای سایر اعضاء هیئت مدیره تعریف نماید.

ماده 23. هیئت مدیره برای مدت 2 سال انتخاب خواهند شد. انتخاب مجدد هیئت مدیره برای اجرای دوره های بعدی بلامانع بوده همچنین هیئت مدیره موظف است حداکثر 3 ماه قبل از پایان تصدی خود از مجمع عمومی عادی امناء به منظور انتخابات هیئت مدیره جدید دعوت نماید. هیئت مدیره قبل از درج آگهی موظف است دستور و زمان برگزاری مجمع را به تأیید مرجع صدور پروانه برساند و حداقل ده روز قبل از پایان تصدی خود نتیجه انتخابات را به مراجع ذی ربط و ذی صلاح اعلام نماید.

ماده 24. هیئت مدیره نماینده قانونی انجمن بوده و وظایف و اختیارات آن در چارچوب اساسنامه به شرح ذیل می باشد:

حفظ و حراست اموال منقول و غیرمنقول، رسیدگی به حساب ها، پرداخت دیون و وصول مطالبات، اجرای مصوبات مجمع عمومی، افتتاح حساب در بانک ها طی انجام تشریفات قانونی، تعقیب جریانات قضائی و اداری و ثبتی در کلیه مراحل قانونی در محاکم، تعیین حکم و تعیین وکیل و عزل آن، قطع و فصل دعاوی از طریق سازش (مصالحه) و در صورت اقتضاء تفویض و واگذاری تمام یا قسمتی از اختیارات خود به هر شخص دیگر اعم از حقوقی یا حقیقی با حق توکیل و سایر وظایفی که بر اساس اساسنامه به هیئت مدیره واگذار گردیده. به طور کلی هیئت مدیره می تواند هر اقدام و معامله ای را که ضروری بداند در مورد نقل و انتقال اموال منقول و آنچه که تصویب مجمع عمومی باشد پس از تصویب مجمع به نام انجمن انجام دهد.

تبصره 1: جز درباره موضوعاتی که مفاد این اساسنامه اخذ تصمیم و اقدام درباره آنها در صلاحیت خاص هیئت امناء است، هیئت مدیره کلیه اختیارات لازم برای اداره امور مشروط به رعایت حدود اهداف و اساسنامه را دارا می باشد.

تبصره 2: هیئت مدیره پس از تصویب می تواند در انجام معاملات و یا پرداخت هزینه های جاری انجمن تا مبلغ معادل قیمت بیست سکه تمام بهار آزادی بدون تصویب مجمع عمومی رأساً اقدام نماید.

ماده 25. مجمع عمومی عادی امناء یک نفر را به عنوان بازرس اصلی و یک نفر را به عنوان بازرس علی البدل برای مدت یک سال انتخاب خواهد نمود.

ماده 26. هیئت مدیره از بین خود یا خارج یک نفر را به سِمت مدیرعامل انتخاب نموده و حدود اختیارات و مدت تصدی و حق الزحمه او را تعیین می نماید.

تبصره: مدیرعامل نمی تواند در عین حال رئیس هیئت مدیره باشد مگر با تصویب سه چهارم آراء حاضرین اعضای مجمع عمومی.

ص: 76

ماده 27. بازرس می تواند در هر موقع هرگونه رسیدگی و بازرسی را در مورد عملیات انجمن انجام داده و اسناد و مدارک و اطلاعات مربوطه را مطالبه کرده و مورد رسیدگی قرار دهد و در صورت لزوم تقاضای تشکیل جلسه فوق العاده مجمع عمومی را بنماید.

ماده 28. هیئت مدیره، مدیرعامل و بازرسان تا زمانی که جانشین آنها از سوی مجمع عمومی انتخاب نشده اند در مسئولیت خود باقی خواهند بود.

ماده 29. اشخاص ذیل نمی توانند به عنوان بازرس انتخاب شوند:

1- کسانی که به علت ارتکاب جرم و به موجب حکم قطعی دادگاه از حقوق اجتماعی کلاً و یا بعضاً محروم شده باشند

2- مدیران و مدیرعامل

3- اقربای سببی و نسبی مدیران و مدیرعامل تا درجه سوم از طبقه اول و دوم

4- همسر اشخاص مذکور در بندهای 2 و 3 این ماده

تبصره: انتخاب مجدد بازرسان بلامانع است

ماده 30. وظایف بازرس به شرح ذیل است:

1- بررسی کلیه اسناد و اوراق مالی و تهیه گزارش برای مجمع عمومی هیئت امناء

2- مطالعه گزارش سالانه هیئت مدیره اعم از مالی و غیر مالی و تهیه گزارش عملکرد برای اطلاع مجمع عمومی

3- گزارش هرگونه تخلف هیئت مدیره از مفاد اساسنامه به مجمع عمومی هیئت امناء

4- اظهار نظر کتبی درباره صحت صورت دارایی، عملکرد و مطالب و اطلاعاتی که هیئت مدیره و مدیران در اختیار مجمع عمومی گذاشته اند

5- سایر وظایفی که اساسنامه و قوانین و مقررات موضوعه به عهده بازرس قرار داده است.

تبصره: بازرس می تواند بدون داشتن حق رأی در جلسات هیئت مدیره شرکت نماید.

ماده 31. مدیرعامل بالاترین مقام اجرایی انجمن است و در حدود اختیاراتی که از طرف هیئت مدیره و اساسنامه به وی تفویض می گردد، نماینده انجمن محسوب شده و از طرف انجمن حق امضا دارد.

تبصره 1: عزل مدیرعامل از اختیارات هیئت مدیره می باشد که باید مستند و مدلل باشد.

تبصره 2: اگر مدیرعامل عضو هیئت مدیره باشد دوره مدیریت عاملی او از مدت عضویتش در هیئت مدیره بیشتر نخواهد بود، لیکن انتخاب مجدد او طبق مقررات این اساسنامه بلامانع می باشد.

تبصره 3: کلیه اسناد، اوراق بهادار و تعهدآور با امضای مدیرعامل و خزانه دار در غیاب خزانه دار با امضای رئیس هیئت مدیره و با مهر انجمن معتبر خواهد بود.

ص: 77

ماده 32. مدیرعامل مجری مصوبات مجمع عمومی و هیئت مدیره بوده و دارای اختیارات و مسئولیت های ذیل می باشد:

1- نمایندگی قانونی در مراجع رسمی و نهادها و در برابر اشخاص حقیقی و حقوقی

2- استخدام و عزل و نصب کارکنان در حدود ضوابط و مصوبات و با تصویب هیئت مدیره

3- نگهداری دارایی، اموال، حساب ها، اسناد و دفاتر

4- اعمال اختیاراتی که به صورت موردی یا مقطعی از جانب هیئت مدیره به وی تفویض شده باشد

5- ارائه پیشنهادهای لازم در زمینه گسترش، بهبود و هماهنگی در فعالیت های انجمن به هیئت مدیره جهت ارائه به مجمع عمومی

6- تهیه پیش نویس ترازنامه، بودجه، خط مشی و گزارش سالیانه جهت بررسی هیئت مدیره و ارسال به مجمع عمومی

7- تهیه پیش نویس آیین نامه های مورد لزوم جهت طرح و تصمیم گیری در هیئت مدیره

8- نظارت و ایجاد هماهنگی در فعالیت شعب، نمایندگی ها و دفاتر

9- پیشنهاد برگزاری جلسه مجمع عمومی فوق العاده با ذکر علل موجه برای تصویب به هیئت مدیره

10- انجام سایر وظایف و اختیاراتی که طبق اساسنامه و قوانین و مقررات مربوطه به مدیرعامل محول شده یا بشود.

ماده 33. حقوق و مزایای مدیرعامل به وسیله هیئت مدیره تعیین می شود.

در صورتی که مدیرعامل از اعضاء هیئت مدیره نباشد بدون داشتن حق رأی می تواند در جلسات هیئت مدیره شرکت نماید.

ماده 34. مدت مأموریت مدیرعامل از مدت مأموریت هیئت مدیره تجاوز نخواهد کرد و تغییر یا تجدید انتخاب او نیز بلامانع است و به هر صورت مدیرعامل در صورت انقضاء مدت مأموریت موظف است تا تعیین جانشین وظایف محوله را انجام دهد.

فصل سوم: بودجه و مواد اولیه

ماده 35. بودجه انجمن از طریق ذیل تأمین می شود:

- کمک اعضاء هیئت مدیره

- کمک خیرین

ماده 36. درآمد و هزینه های انجمن در دفاتر قانونی ثبت و شرح بیلان آن حداکثر تا دو ماه پس از پایان هر سال مالی به مراجع ذی ربط ارائه خواهد شد.

تبصره 1: هیئت مدیره مکلف است کلیه درآمدهای حاصله سالانه را مطابق اساسنامه صرف اهداف و وظایف نماید. چنانچه وجوهی مازاد بر هزینه های انجمن

ص: 78

موجود است در حساب مخصوصی بنام انجمن نزد یکی از بانک های رسمی ایران نگهداری نماید.

تبصره 2: سال مالی انجمن منطبق با سال شمسی بوده و همواره به پایان اسفندماه ختم می شود.

تبصره 3: مکاتبات رسمی انجمن با امضای مدیرعامل صورت می پذیرد.

تبصره 4: کلیه مدارک، پرونده ها و مکاتبات در دفتر مرکزی نگهداری می شود.

تبصره 5: مصوبات و صورت جلسات هیئت مدیره در دفاتر مخصوص به ترتیب تاریخ ثبت و به امضای اعضاء ذی ربط خواهد رسید.

ماده 37. هیئت مدیره مکلف است هرگونه تغییر یا اصلاح اساسنامه را به مرجع صادرکننده پروانه فعالیت اعلام نماید و در صورت موافقت مرجع صدور پروانه به تصویب مجمع عمومی رسانده و نتیجه آن را برای انجام تشریفات اداری ثبت به مرجع صدور پروانه اعلام نماید.

ماده 38. هیئت مدیره مکلف است محل انجمن و تغییرات بعدی آن را به مرجع صادرکننده پروانه فعالیت اعلام نماید.

ماده 39. انجمن دارای سربرگ، مهر و یا آرم مخصوص خواهد بود که متن آن تصویب هیئت مدیره و برابر مقررات قانون تهیه خواهد شد. هیئت مدیره مکلف است نمونه سربرگ، مهر و آرم تهیه شده را به مرجع صادر کننده پروانه فعالیت و ثبت شرکت ها ارسال نماید.

تبصره: هیئت مدیره در حفظ و حراست از مهر و آرم مسئولیت قانونی دارد.

ماده 40. انحلال: در صورت انحلال انجمن مجمع عمومی فوق العاده حداقل 3 نفر را به عنوان هیئت تصفیه انتخاب و این هیئت موظف خواهد بود پس از رسیدگی به حساب ها و تصفیه بدهی ها و وصول مطالبات باقیمانده و تعیین دارایی مسلم اعم از منقول و غیرمنقول دارایی انجمن را به تصویب مجمع عمومی فوق العاده برساند. هیئت مذکور موظف است نتیجه را به مجمع صادر کننده پروانه فعالیت ارائه نماید.

تبصره 1: مجمع عمومی فوق العاده موظف است دارایی سازمان را پس از انحلال که با نظارت مرجع صدور پروانه به یکی از سازمان های مردم نهاد با موضوع فعالیت مشابه تعیین می گردد، واگذار نماید.

تبصره 2: تصفیه امور مربوط بر طبق مفاد اساسنامه و قوانین موضوعه صورت خواهد پذیرفت.

تبصره 3: هیئت تصفیه از بین خود یک نفر را به عنوان مدیر تصفیه انتخاب می نماید.

تبصره 4: مدیر تصفیه موظف است یک نسخه از گزارش را به مرجع صدور پروانه و

ص: 79

ثبت شرکت ها ارائه نماید.

ماده 41. چنانچه فعالیت های مندرج در اهداف این اساسنامه نیازمند کسب مجوز خاص از سایر دستگاه های دولتی باشد انجمن موظف است نسبت به کسب مجوز مورد نظر اقدام نماید.

ماده 42. مواردی که در این اساسنامه پیش بینی نشده است بر اساس آئین نامه ذی ربط تأسیس و فعالیت سازمان های مردم نهاد و عمومات قانون تجارت عمل خواهد شد.

ماده 43. این اساسنامه مشتمل بر 3 فصل و 43 ماده و 35 تبصره در نشست مورخ 30/08/1392 مجمع عمومی مؤسس به تصویب رسید.(1)

سماوات با استقبال رعد الغدیر متولد شد یا به قول ساعد مطهری سماوات با پذیرفتن پیشنهاد ایشان به تدریج عملی شد. یعنی مدیران رعد الغدیر و کاشانه مهر کاشان تصمیم گرفتند با ایجاد شبکه ای، هماهنگی بین مراکز افزایش پیدا کند. نیز این شبکه بین رعد الغدیر و مراکز مرتبط به رعد ایجاد شد. از این رو می توان مدعی شد سماوات به عنوان یک شبکه از چند جهت مدیون رعد الغدیر است.

این فصل به بررسی و معرفی رعد الغدیر و مراکز وابسته به آن به عنوان زمینه ایجاد کننده می پردازد:

رعد در سال 1363 در دو اتاق در درمانگاه غیاثی در یافت آباد شروع به کار کرد. در سال 1372 به دو دسته تفکیک شد؛ یک گروه در رعد غرب تهران به نام مجتمع آموزشی رعد و شعبه دیگر به نام مجتمع آموزشی نیکوکاری در جنوب غرب تهران در سال 1380 و در بلوار خلیج شروع به کار کرد.

بنابراین مجتمع آموزشی رعد به صورت یک تشکل از سال 1372 در شهرک غرب تهران شروع به کار کرد؛ ولی از سال 1380 رعد الغدیر با نام شعبه جنوب غرب مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد در بلوار خلیج فارس شروع به کار کرد و در سال 1386 به صورت مستقل ثبت شد و با تشکیلات خاص خودش در محله یافت آباد کارش را شروع کرد.

رعد الغدیر از سال 80 تاکنون یعنی حدود 16 سال است فعالیت و سابقه دارد. سید ساعد مطهری درباره تأسیس رعد گزارشی نوشته که به لحاظ تاریخی اهمیت دارد: «ابتدا و به ساکن من دفتر هماهنگی (اطاق فکر) را در رعد شهرک غرب بنا به پیشنهاد آقای میرزاخانی با همکاری پنج نفر دیگر تشکیل دادم ولی به دلیل کندی هیئت مدیره رعد در اجرا و ناهماهنگی با اعضای دفتر، پنج نفر از هفت عضو از ادامه کار خودداری کردیم. علی رغم اجابت درخواست رئیس هیئت مدیره (آقای میرزاخانی) در تأسیس رعد گیلان و عضو بودن در هیئت امناء آن، چندین بار در فاصله تعطیل کردن دفتر هماهنگی و تأسیس رعد گیلان آقای سلطان زاده از اینجانب جهت همکاری با رعد الغدیر دعوت نمود که با تشکیل دفتر هماهنگی در رعد شهرک غرب به همکاری با رعد الغدیر مشغول شدم. در این زمان پیشنهاد تشکیل شبکه ای از خیریه ها را دادم؛ البته گفت وگوهایی با آقای نوری انجام شد تا

ص: 82

اینکه به نشست نیاسر منجر شد و آقای هادی پور و دیگران برای همکاری دعوت شدند. تصمیم گیری و برنامه ریزی در شیوه عمل، به پیشنهاد من اولین گردهمایی به سمینار بین المللی تغییر ماهیت داد. برای تأمین بودجه از کاشانه مهر کاشان دعوت به همکاری شد و سپس از ژاپن هیرو سونادا و از دفتر فرهنگ معلولین یک گروه و آقای هادی پور دعوت شدند. نیز از آلمان و پاکستان و لبنان و عراق هم دعوت شده بودند. یادم نیست توسط چه کسی دعوت شدند و خیریه هایی که آقای سلطان زاده می شناختند و رعد گیلان که در شرف تأسیس بود توسط اینجانب دعوت به عمل آمد».

کشور اجرا کنند تا آنها محتاج به دیگران نباشند و بتوانند مستقل زندگی کنند.(1)

از سال 1366 این مرکز ایجاد و در دو اتاق در درمانگاه خیریه غیاثی یافت آباد مستقر گردید. بعد از آن به خیابان راهپیما مقابل دخانیات منتقل شد و در پارکینگ آموزشگاه نابینایان ابابصیر مستقر گردید. پارکینگ را به آموزشگاه نقشه کشی ساختمان و سیم پیچی برق تبدیل کرد. منتها چون تعداد جانبازانی که مراجعه می کردند کم بود، به مرور معلولین جسمی و حرکتی که معلولیت ذهنی نداشتند هم پذیرش شدند. بعد از آن در سال 72، عذر ما را خواستند تا اینکه در شهرک غرب زمینی از آموزش و پرورش گرفته و بعد از ساختن دو اتاق کار را شروع کردند. همان جا اکنون توسعه یافته و 4200 مترمربع بنا دارد و مرکزی برای آموزش معلولان جسمی و حرکتی است. بعد به فکر توسعه این مرکز در استان ها افتادند. در یزد، مرکز مشابه اش راه اندازی شد. سپس برای منطقه محروم تهران فکر شد و با تحقیقات اولیه بلوار خلیج فارس انتخاب شد و در حوالی بزرگراه فتح شعبه جنوب غرب دایر شد. بعد از آن چون جای مؤسسه کوچک و استقبال زیاد بود، در یافت آباد زمینی از شهرداری دریافت کردیم و ساختمان کنونی رعد الغدیر احداث شد و شعبه مجتمع نیکوکاری رعد به این مکان منتقل شد و رعد الغدیر در سال 1386 به ثبت رسید.

علی سلطان زاده مدیرعامل مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر درباره نحوه آغاز به کار رعد اینگونه گزارش داده است: 300 متر زمین را در سال 1383 از شهرداری گرفتیم و با 500 هزار تومان موجودی، کلنگ این ساختمان را به زمین زدیم و ظرف 8 ماه مردم حدود 90 میلیون تومان کمک کردند و این ساختمان با 450 مترمربع فضا ساخته شد. بعد از آن هم کمک خیرین ادامه یافت و به طبقات آن اضافه کردیم سال 93 هم مردم کمک کردند و طبقه سوم آن تکمیل شد.(2)

1380 به همت چند تن از افراد نیکوکار و خیّر در منطقه جنوب غرب تهران و در منزلی استیجاری واقع در بلوار خلیج فارس، شهرک سینا، کوچه منتظرالمهدی تأسیس گردید.

این مجتمع، آموزش را به عنوان ابزاری مؤثر و مفید سرلوحه فعالیت های خویش قرار داده و معتقد است برای ارتقای توانایی های این عزیزان هیچ ابزار و وسیله ای مؤثرتر از آموزش نمی باشد.

از آنجایی که امکانات مکان مورد استفاده به هیچ وجه در شأن و منزلت کارآموزان مجتمع نبود؛ لذا هیئت مدیره در تلاشی پیگیر و مستمر در ارتباط با شورای اسلامی شهر تهران و شهرداری منطقه 18، سرانجام زمینی به مساحت 300 متر مربع را در پارک شهدای یافت آباد در اختیار گرفت.

نقشه های معماری و محاسباتی توسط خیّرین تهیه و اقدامات اجرایی ساخت 650 متر بنا آموزشی در تاریخ 3/10/83 شروع گردید و حال با الطاف خداوند و کمک های خیرین خداجوی این مجتمع از ابتدای شهریورماه 1384 همزمان با شب میلاد با سعادت حضرت مهدی عج اللّه تعالی فرجه الشریف به مرحله بهره برداری رسیده است.

متولیان مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر از ابتدای شکل گیری مجموعه بر آن شدند که خدمات آموزشی و توانبخشی حرفه ای را به صورت «صد درصد رایگان» ارائه کنند تا معلولین جامعه از خدمات مؤسسه بهره مند شده و در جهت نیل به خود اشتغالی و خودکفایی اقتصادی و حفظ و تقویت عزت نفس و کرامت انسانی خویش گام بردارند. با توجه به اینکه در رعد الغدیر «توانمندسازی فرد معلول» نخستین گام محسوب می گردد، لذا مؤسسه به عنوان یک نهاد آموزشی و نیکوکاری خدمات خود را در سه زمینه «آموزش فنی و حرفه ای منجر به اشتغال»، «توانبخشی» و «خدمات حمایتی» ارائه می نماید.

مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر پس از انجام مراحل قانونی و دریافت مجوز لازم از نهادهای مرتبط سرانجام در مهرماه 1386 به شماره 21700 به ثبت رسید و فعالیت های خود را مستقلاً ادامه می دهد.

در حال حاضر تعداد 120 نفر توان یاب دختر و پسر در طول هفته در دو شیفت صبح و بعدازظهر از خدمات آموزش فنی و حرفه ای توانبخشی و حمایتی صد

ص: 85

درصد رایگان مجتمع بهره مند می باشند.(1)

هدف از راه اندازی این کلینیک ارائه خدمات دندانپزشکی رایگان ویژه توان یابان نیازمندی می باشد که امکان بهره مندی از خدمات درمانی را ندارند.

این کلینیک در حال حاضر دارای 3 یونیت مجهز دندانپزشکی و وسایل احیای بیمار (C.P.R) می باشد. همچنین کلینیک رعد الغدیر مجهز به سیستم استریلیزاسیون پیشرفته جهت مبارزه با انواع بیماری های عفونی، ایدز و هپاتیت می باشد.

کلینیک رعد الغدیر دارای 2 دستیار دندانپزشک و حدوداً 30 دندانپزشک است که به صورت افتخاری جهت درمان عزیزان توان یاب است.

مددکاری: این واحد وظیفه پیدا کرد تا با شناسایی مددجویان و نوع نیازشان در جهت رفع آن به شکل مناسب برآید. در همین زمینه به جهت ترویج فرهنگ دستگیری از نیازمندان، به تعداد بسیاری از توان یابان و نیازمندان داخل و خارج از مؤسسه خدمات رایگان در زمینه های: آموزشی، درمان، تأمین جهیزیه، تأمین ایاب و ذهاب، کمک هزینه تحصیل، ارائه ارزاق به صورت فصلی ارائه شده است.

ارتباط با سازمان های خدمتگزار در زمینه تأمین نیاز ضروری مددجویان، برای تسهیل شرایط آنها از قبیل:نیازهای درمانی، تأمین جهیزیه، تأمین هزینه تحصیل، ایجاد کار، از دیگر وظایف واحد مددکاری مؤسسه به شمار می آید که بر همین اساس درصد قابل توجهی از مسائل مددجویان محترم از طریق معرفی و مشورت با این مؤسسات ترفیع یافته و ضریب امیدواری، اعتماد به نفس و اتکاء به توانمندی هایشان تا حد قابل توجهی در اذهان آنها افزایش یافته است.

خدمت رسانی به سادات ایتام، توان یاب و سرپرست خانوار از خدمات دیگر این واحد می باشد که در حال حاضر تعداد کثیری از عزیزان سادات از خدمات این مؤسسه در زمینه های مختلف و به صورت موردی، موقت و دائمی از خدمات رایگان دندانپزشکی، کاردرمانی، گفتار درمانی، حمایت های تحصیلی، مرمّت منزل، حمایت های آموزشی بهره مند می شوند.

تأمین هزینه های فوق و ایجاد فضای فکری مناسب برای سادات توان یاب عزیز، از محل سهم سادات، با کسب اجازه از حجت الاسلام شهرستانی، نماینده محترم مرجع عالیقدر تشیّع، جناب آقای آیت اللّه سیستانی (زیدعزه) انجام می شود.

اگرچه نمی توان به طور تأکیدی ریشه های فقر و آسیب های ناشی از آن را خشکاند ولیکن اعتقاد خادمین مؤسسه رعد الغدیر سبز کردن اندیشه های نو در افکار آماده تمامی توان یابان است که توفیق خدمتشان را خداوند متعال به آنها

ص: 87

ارزانی داشته و آرزویشان بارور شدن روحیه خستگی ناپذیری برای خدمت به این نعمات الهی است.(1)

توانبخشی: کار درمانی شاخه ای از دانش توانبخشی است و در واقع علم و هنر استفاده از فعالیت های هدفمند جهت افزایش استقلال و بهبود ADL (مهارت های روزمره زندگی) در انواع بیماران با ضایعات مختلف می باشد. لذا واحد توانبخشی مؤسسه از اواسط مردادماه 1385 با حمایت مالی خیرین محترم آغاز به کار نمود. عمده فعالیت های توانبخشی قابل ارائه مؤسسه با توجه به شرایط و سن گروه مخاطب در زمینه کاردرمانی و بعضاً فیزیوتراپی می باشد.

این واحد در حال حاضر 6 روز هفته (در ساعات 8 الی 14) مشغول به پذیرش مراجعان می باشد و در طی یک دوره درمانی 20 جلسه ای (با تشخیص کارشناس مربوط تعداد جلسات متغیر می باشد) توان یابان تحت پوشش قرار می گیرند. از ابتدای تأسیس این واحد تاکنون تعداد بسیار کثیری از توان یابان مؤسسه توسط این واحد پذیرش شده اند که شامل معلولیت هایی چون MS: میوپاتی - CP - گیلنباره - SMA - اختلالات مخچه ای - ضایعه نخاعی - مشکلات تعادلی - CMT - ضربه مغزی و... می باشد.

پاره ای از اهداف کلی کاردرمانی در مرکز رعد الغدیر با توجه به نیازمندی های کارآموزان عبارت است از:

1- تقویت عضلانی و جلوگیری از ضعیف شدن عضلات از طریق برنامه های تقویتی مستمر

2- افزایش دامنه حرکتی مفاصل و جلوگیری از محدود شدن آنها در اکثر بیماری های عضلانی - اسکلتی و عصبی

3- آموزش مجدد حرکت و انقباض عضلانی در مواردی که عضله ای برای مدتی به علل مختلف بدون فعالیت مانده است.

4- جلوگیری از تشکیل و تشدید تغییر شکل ها (deformity) و اصلاح آن در حد امکان

5- تجویز و آموزش نحوه صحیح استفاده از وسایل کمکی از قبیل: عصا، واکر،

ص: 88

ویلچر، بریس و...

6- آموزش طرز صحیح انواع وضعیت های ایستادن، نشستن، خوابیدن، فعالیت های حرفه ای و روزمره برای آنکه صدمه های ناشی از هر کدام به حداقل برسد.

7- آموزش و کاهش میزان اختلالات حسی، لمس، حرارت، حس عمقی، تعادل و...

8- آموزش نحوه انجام تمارین به منظور ازدیاد قدرت و سرعت در انجام کارها

9- انجام تمامی فعالیت ها جهت مستقل ساختن بیمار در انجام زندگی روزمره و کسب استقلال نسبی در انجام کارها(1)

خدمات توانبخشی کودکان: خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی برای کودکان و نوجوانان از شیرخوارگی تا 12 سالگی از سال 1390 در ساختمان خیابان جیحون و از سال 1394 در ساختمان مرکزی مؤسسه آغاز به کار کرده است و این خدمات همچنان ادامه دارد.

حمایت: در کنار خدمات آموزشی و توانبخشی که به صورت مستمر جریان دارد خدمات جانبی و حمایتی به منظور افزایش تسهیلات به توان یابان ارائه می شود که عبارت اند از:

1. خدمات پزشکی و درمانی رایگان (با حضور پزشک متخصص عمومی، متخصص زنان) به صورت مستمر و یکبار در هفته

2. خدمات مشاوره ای (ازدواج - خانوادگی - تحصیلی - اشتغال) و دوره های آموزشی مهارت های زندگی و افزایش اعتماد به نفس به صورت فردی و گروهی

3. سرویس ایاب و ذهاب رایگان از پاره ای از نقاط تهران

4. برپایی اردوهای زیارتی، سیاحتی و تفریحی به صورت مدون در هر ترم به منظور حضور اجتماعی بیشتر معلولین در جامعه و افزایش روحیه آنان

5. بازدید از منازل توان یابان و ارائه خدمات حمایتی و مددکاری

6. هماهنگی مراکز فرهنگی - ورزشی جهت استفاده از امکانات ورزشی (استخر و سونا) به صورت رایگان برای توان یابان

ص: 89

7. کاریابی.

8. ارتباط با سایر سازمان های غیر دولتی و خیریه جهت رفع مسائل و نیازهای مددجویان در زمینه های مختلف خانوادگی - درمانی - ازدواج - تحصیلی.(1)

مرکز حرفه آموزی کوثر(2)

مرکز حرفه ای کوثر شهر ری واقع در محله 13 آبان، به عنوان واحدی وابسته به مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر می باشد که به منظور ارائه خدمات، آموزش فنی و حرفه ای، و کارآفرینی و اشتغال زایی به گروه های معلولین جسمی و حرکتی و زنان سرپرست خانوار؛ طی تفاهم نامه ای 5 ساله بین این مؤسسه و شهرداری منطقه 20 تهران؛ به صورت امانی و بدون اخذ اجاره در اختیار این مؤسسه قرار گرفته است.

پس از واگذاری این مرکز در بهمن ماه 1393 از سوی معاونت فرهنگی اجتماعی و امور بانوان شهرداری منطقه 20، کلیه اقدامات عمرانی، مناسب سازی و تجهیز مکان با حمایت خیرین آغاز و مرکز در کمتر از سه ماه به مرحله بهره برداری رسید.

راه اندازی کارگاه نگار: کارگاه تولید انواع عرقیات گیاهی با برند نگار فعالیت رسمی خود را از خرداد 1393 آغاز نمود این کارگاه تولیدی به همت یکی از توان یابان کارآموخته مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر که دارای مدرک دانشگاهی در رشته فناوری گیاهان دارویی می باشد کار خود را به منظور تولید انواع عرقیات گیاهی شربت های سنتی و کرم های گیاهی آغاز نموده است.

کارگاه خیاطی: در راستای طرح توانمندسازی زنان بد سرپرست و بی سرپرست منطقه 20 تهران، کارگاه خیاطی «کوثر» به منظور تولید انواع پوشاک زنانه و مردانه، البسه کار شرکتی، مانتوهای مدارس، ارگان های بیمارستانی و... با ظرفیت اشتغال برای 5 نفر دایر شده است.

کارگاه صبحانه نان و ریحون: کارگاه تولید و بسته بندی صبحانه سالم از ابتدای سال 1394 کار خود را با هدف عرضه انواع صبحانه سالم در ایستگاه های منتخب مترو با مشارکت معاونت فرهنگی و اجتماعی شرکت بهره برداری مترو آغاز نمود. در

ص: 90

حال حاضر این کارگاه در زمینه تولید انواع بسته های صبحانه، پذیرایی ادارات، مؤسسات و مجالس فعالیت می نماید.

کارگاه لیلیا: این کارگاه به همت یک خانم سرپرست خانوار در زمینه تولید انواع تابلوهای معرق و منبت، جعبه های کادویی منقوش با برند "لیلیا" مشغول به کار می باشد.

برگزاری کلاس آموزشی: استفاده از خدمات آموزشی این مرکز برای معلولین و زنان سرپرست خانوار به صورت کاملاً رایگان می باشد.

در این مرکز دوره های آموزش منجر به اشتغال در زمینه های "کامپیوتر" و "صنایع دستی و هنری" ارائه می شود.

اشتغال و کاریابی: یکی از بخش فعال رعد الغدیر تأمین شغل برای افراد دارای معلولیت است. تا کنون این اقدامات را انجام داده است.

کارگاه حمایتی خیاطی: رعد اقدام به راه اندازی کارگاه حمایتی خیاطی در مکان مؤسسه نمود. کارآموزان پس از طی دوره کارورزی 6 ماهه و اشتغال به کار حرفه ای در طول مدت 2 سال و دریافت حق الزحمه به کارآموختگانی توانمند در رشته چرخکاری (راسته دوزی و سردوزی) تبدیل می شوند و می توانند به صورت فردی دارای مهارت و مستقل در جامعه مشغول به کار شوند. پس از پایان دوره کارورزی و اشتغال موقت؛ توان یابان دارای مهارت بالا در کارگاه خیاطی جای خود را به کارورزان کار آموخته جدیدتر می دهند و این فرآیند همچنان ادامه دارد. در حال حاضر تعداد 20 نفر در این کارگاه به صورت تمام وقت مشغول به فعالیت در زمینه کلیه امور دوخت و دوز (البسه کار و بیمارستانی، مانتو مدارس و...) می باشند.

مشاغل خانگی: مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر در راستای حمایت از اشتغال افراد دارای معلولیت های حاد که متأسفانه به دلیل شدت معلولیت و یا به علت مهیا نبودن بسترهای لازم جامعه برای انجام فعالیت های اجتماعی بعضاً مجبور به انزوا و خانه نشینی می باشند، سعی نموده اند تا از طریق ارائه آموزش های به روز و منطبق با نیاز بازار کار با ارائه دوره های متعدد هنری و صنایع دستی فضایی را جهت خود اشتغالی این عزیزان در منزل را فراهم آورد. این مجموعه از طریق خرید محصولات تولیدی توان یابان در زمینه های گوناگون هنری، و عرضه آن از طریق برپایی نمایشگاه های خیریه سالانه به صورت داخلی و خارجی و یا فروش و هدیه آن به

ص: 91

شرکت ها و سازمان های دولتی و خصوصی حمایت های لازم را از امر خود اشتغالی معلولین به انجام می رساند.

بازارچه صنایع دستی: بازارچه صنایع دستی مؤسسه رعد الغدیر به منظور توانمندسازی و مستقل شدن کارآموزان جهت مشاغل زود بازده تأسیس گردیده و در راستای این امر تعدادی از کارآموزان و کارآموختگان پس از پشت سرگذاشتن دوره های مختلف به صورت مستقل در خارج از محیط مؤسسه مشغول به فعالیت می باشند.

کارگاه صنایع چوب: کارگاه صنایع چوب مؤسسه، در محل کانکس های مؤسسه فعالیت خود را آغاز کرده است و در حال حاضر 4 نفر از توان یابان مؤسسه در آنجا فعالیت می کنند و انواع غزال های چوبی در ابعاد مختلف - تابلوهای معرق منبت، معرق خط و معرق مینیاتور را تولید می نمایند.

کارگاه حمایتی مونتاژ: کارگاه مشارکتی مونتاژ سیم فندک گاز در سال 1391 با اشتغال 3 نفر توان یابان به مدت یکسال شروع به فعالیت نمود.

کارگاه قابسازی: کارگاه قابسازی رعد الغدیر در محل کانکس های مؤسسه مشغول به کار می باشد و انواع قاب های pvc را تولید می کنند و یک نفر از کارآموختگان در آن فعالیت می نمایند.(1)

کانکس اغذیه: کانکس اغذیه با واگذاری به یک نفر از کارآموختگان فعالیت خود را به صورت مستقل آغاز نمود.

کانکس بوفه: این کانکس نیز با اشتغال یک نفر از کارآموختگان فعالیت می نماید.

کاریابی: کلیه کارآموزان مؤسسه پس از طی دوره های آموزشی و اخذ مدارک فنی و حرفه ای به واحد کاریابی مؤسسه مراجعه و در بانک اطلاعات مشاغل ثبت نام و در صورت نیاز حامیان، شرکت ها و ارگان های مرتبط با مؤسسه جهت اشتغال معرفی می گردند.

از بدو تأسیس مؤسسه تا به امروز بیش از 100 نفر توسط این واحد به مراکز مختلف معرفی و مشغول به کار شده اند.

ص: 92

برگزاری دوره های آموزشی: رعد الغدیر با ارتباط با سازمان جهانی کار ILO و عضویت رسمی در سازمان جهانی آموزش های مهارتی TVTO تلاش کرده تجارب کشورهای پیشرفته را اقتباس کرده و در ایران اجرایی کند. در گام نخست تلاش کرده به معلولان توانایی های لازم از طریق آموزش بدهد. از این رو دوره های مختلف حرفه وفن، رایانه، هنر و غیره برگزار کند.(1)

اخیر مجمع هم اندیشی، گروه تشکل های همسوی رعد مرکز، کمپین پیگیری قانون جامع معلولان، شبکه نابینایان چاوش، کانون سراسری تشکل های مردم نهاد بهزیستی، شبکه سلامت وابسته به رعد الغدیر و قبل از همه سماوات تشکیل شده است. آقای مطهری از قول آقای سلطان زاده نقل می کند که چون وزارت کشور در زمان درخواست پروانه با ایجاد شبکه مخالف بود، زمانی طولانی صرف شد تا پروانه اخذ شود.

هنوز مطالعه جامع درباره علل و عوامل پیدا و پنهان شکل گیری این شبکه ها، نیز علل ناکارآمدی و یا عدم موفقیت آنها و آسیب شناسی آنها انجام نشده است و بسیاری منتظراند تا سرنوشت شبکه ای مثل سلامت به کجا می رسد. البته نظراتی در برخی محافل خصوصی مطرح می شود و برخی با نگاه بدبینانه انگیزه اصلی مؤسسین شبکه ها را دستیابی به اقتدار برای چانه زنی در مبادلات و معادلات قدرت در سطح بالای مدیریتی می دانند و تحلیل می کنند سران این شبکه ها در خفا با مدیران ارشد دولتی ارتباط دارند و پس از رسیدن به هدف و تأمین انگیزه شان، معمولاً فتیله شبکه را پایین می کشند.

البته همه اینها ذهنیت ها و سخنانی که هنوز در عمل آزمون نشده و رخدادهای آتی نشان دهنده صحت و سقم آنها است.

اینجا به ابعادی از سماوات می پردازیم و فارغ از مباحث نظری به تحلیل واقعیت های موجود اقدام می کنیم.

کارآمدی و اهمیت

معلولان ایران به حدی از ارتقای علمی، فرهنگی و درجه ای از مدارج مقبولیت اجتماعی دست یافته و بسیاری از آنان به پست های مهم و مرجع مثل وکالت، استادی دانشگاه، نویسندگی، روزنامه نگاری و غیره رسیده اند. از طرف دیگر مقاومت برای حل مشکلات آنها هم فراوان است و نیاز مبرم به اتحاد و وحدت دارند. لازم است در هر شهر و در کل کشور نیروهای خود را بسیج و با تعاون و مساعدت یکدیگر و حل مشکلات همدیگر بتوانند در کل کشور به نیروی بی بدیلی تبدیل شوند که در مقابل افراد مانع تراش، بتوانند ایستادگی نمایند.

جامعه هدف به درجه ای از رشد مادی و معنوی رسیده ولی لازم است تفکر خودگردانی در آحاد این جامعه به یک ایده جدی و عملی تبدیل گردد و هر یک از معلولان احساس کنند در مقابل همنوعان معلول خود مسئولیت و تعهد دارد.

اما تا وقتی معلولان نویسنده، به موضوعات معلولیتی نمی پردازند و پرداختن به

ص: 94

موضوعات معلولان را عار و کسر شأن خود می دانند؛ تا وقتی که معلم معلول به جای رسیدگی به فرزندان دارای معلولیت ترجیح می دهد به دانش آموزان عادی بپردازد؛ تا وقتی نیکوکار دارای معلولیت به جای تأمین نیازمندی های آحاد دارای معلولیت به سراغ ساختن مسجد و اطعام برای افراد سالم می رود، هنوز خودگردانی در این جامعه نهادینه نشده و شبکه ها فشل و آسیب پذیر هستند.

بهرحال شبکه سازی از امکانات و توانایی هایی معلولان به معنای راه اندازی تشکل برای هم افزایی و افزایش توانمندی ها و ایجاد تعاون برای حل مشکلات موجود و گسترش روحیه دستگیری از یکدیگر در بین معلولین است و در شرایط حاضر اهمیت و کارآمدی بسیار در اصلاح زندگی معلولین دارد. دولت و رهبری هم بی شک از چنین ایده ای حمایت می کنند زیرا حل مشکلات معلولین موجب برداشته شدن باری از دوش آنان است.

تشکل های مشابه

در ویژه نامه سماوات(نشر رعد الغدیر) مبحثی با عنوان «مراکز مشابه رعد الغدیر» مطرح و چاپ شده است. ده مرکز را به عنوان مشابه به رعد الغدیر معرفی نموده است. متن این مقاله را ذیلاً می آورم و در ادامه ملاحظات و نقد آقای مطهری را هم می آورم:

نظر به گستردگی معلولیت در شهرهای مختلف کشور و نیاز به تأسیس مراکزی جهت توانبخشی و آموزش فنی و حرفه ای منجر به اشتغال این عزیزان با هدف بهره مندی از مواهب زندگی دلپذیر و عادی مانند سایر افراد جامعه، مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر به عنوان سازمانی مردم نهاد در راستای تحقق اهداف اساسنامه خویش و ترویج فرهنگ نیکوکاری اقدام به اجرای طرح حمایت و مشاوره رایگان به افراد علاقمند در امر تأسیس و راه اندازی مؤسسات خیریه مشابه مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر در سطح کشور با شرایط ذیل می نماید.

ماده 1- مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر هیچ گونه تعهد مالی و حقوقی نسبت به مراکز ایجاد شده در شهرهای مختلف کشور ندارد و رابطه فیمابین مؤسسه و مرکز مشابه آن فقط در چارچوب 5 بند ذیل می باشد.

بند1) مشاوره رایگان به افراد علاقه مند در هر شهرستان جهت تأسیس و راه اندازی مؤسسات خیریه مشابه مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر به صورت حضوری یا تلفنی.

ص: 95

بند2) آموزش و کارورزی رایگان نماینده مرکز هر شهر جهت انتقال تجربیات به مدت یک هفته.

بند3) تهیه و تحویل لیست تجهیزات و فرم های آموزشی، اداری و تبلیغاتی جهت مراکز ایجاد شده در هر شهر بر مبنای نیازهای بومی آن شهر.

بند4) برنامه ریزی و اجرای جشن افتتاحیه ویژه مراکز ایجاد شده در هر شهر با همکاری متولیان مرکز مورد نظر.

بند5) حضور نماینده یا نمایندگان مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر در جلسات افراد علاقه مند به تأسیس مراکز خیریه مشابه مؤسسه در هر شهر به منظور انتقال تجربه.

ماده 2- مجری طرح حمایت و مشاوره رایگان، طبق نمودار سازمانی مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر مدیرعامل مؤسسه یا نماینده وی می باشد که زیر نظر هیئت مدیره فعالیت و نتایج کار را در جلسات اعضاء به صورت مکتوب اعلام می دارد.

خادمین این مؤسسه از ابتدای آغاز به فعالیت خود تاکنون بر اساس مواد فوق الذکر در تأسیس مراکز مشابه از طریق حمایت های مالی و مشاوره های حرفه ای موفق به تأسیس مراکز ذیل گردیده اند.

1. کاشانه مهر کاشان (کمک) در شهر کاشان با همت جمعی از نیکوکاران کاشانی در سال 1386

2. مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر پاکدشت در شهرستان ورامین با همت جمعی از معلولین شهر پاکدشت در سال 1387

3. مؤسسه نیکوکاری توان یابان رعد الغدیر فارس در استان شیراز با همت جمعی از نیکوکاران شیرازی در سال 1388

4. مرکز حرفه آموزی معلولین در شهر بندرعباس با مشارکت انجمن ضایعه نخاعی این استان در سال 1390

5. مرکز حرفه آموزی و توانبخشی معلولین مهر لیان در شهر بوشهر با مشارکت خیریه باران مهر لیان در سال 1391

6. مرکز حرفه آموزی و توانبخشی رضوان با مشارکت مرکز خیریه رهروان امام علی علیه السلام در شهر زاهدان در سال 1391

7. مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر شعبه رسالت با مشارکت شهرداری منطقه 4 در سال 1391

8. مؤسسه خیریه عطیه سبزوار: با مشارکت خیریه عطیه در سال 1392 در

ص: 96

شهرستان سبزوار

9. مؤسسه خیریه کودکان بهشت در استان اصفهان

10. مؤسسه خیریه سینا که در حال حاضر با نام مجتمع توان یابان صبح الوند با مشارکت جمعی از خیرین در استان همدان تأسیس گردید.(1)

11. انجمن حمایت از کودکان بهشت اصفهان

12. مؤسسه نیکوکاری رعد الیگودرز

13. مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد اراک

مراکز همسو

اما در وب سایت سماوات، 26 تشکل به نام مراکز همسو با مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر معرفی کرده است. اکنون به معرفی آنها می پردازیم. البته در این سایت این مراکز به نام تشکل های مشابه یاد شده اند، ولی به نظر می رسد «مراکز مشابه» صحیح نیست چون که وجه شبه یا جنبه تشابه آنها قابل سؤال است. اینها مراکز همسو و هم جهت با رعد هستند. ابتدا نام مرکز و بعد از آن نام مدیرعامل آمده است و اگر آدرس اینترنتی داشته در پاورقی آمده است.

انجمن حمایت از کودکان بهشت، خانم نصر

مؤسسه کاشانه مهر کاشان، آقای پهلوانی

مجتمع رعد کرمان، آقای لشکری(2)

مجتمع توان یابان مشهد، آقای هدایی(3)

مجتمع رعد زنجان، خانم مهدیخانی(4)

رعد الغدیر پاکدشت، آقای احمد نصیری(5)

مجتمع توان یابان پیشوا، آقای مؤمنی

مؤسسه رعد الغدیر توان یابان فارس، آقای کازرونی

مؤسسه باران مهر لیان (بوشهر)، آقای شمس(6)

انجمن ضایعات نخاعی (بندرعباس)، آقای معنایی(7)

ص: 97

مرکز جامع توانبخشی رضوان زاهدان، آقای عبدی(1)

کانون معلولین توانا، آقای هادی پور(2)

دفتر فرهنگ معلولین، محمد نوری(3)

مجتمع رعد کرج، آقای احمدی بیداخویدی(4)

مجتمع توان یابان یزد، خانم بقائی(5)

مجتمع توان یابان صبح الوند، آقای بارانیان

انجمن توان یاب، خانم یگانه(6)

مجتمع رعد سنندج، آقای ربیعی

مؤسسه خیریه عطیه (سبزوار)، آقای موسوی

مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر، آقای سلطان زاده(7)

رعد الیگودرز، خانم نظری

مؤسسه نیکوکاری رعد(8)

مؤسسه پیام آوران ساحل امید(9)

مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد شرق(10)

مؤسسه خیریه نگین تهران(11)

مؤسسه خیریه آموزشی و توانبخشی رعد گیلان

مرکز حرفه ای کوثر شهر ری(12)

ملاحظات ساعد مطهری

آقای مطهری به هنگام ویرایش این کتاب ملاحظات و نکات فراوانی مرقوم نموده اند. درج و ثبت این نکات یک ضرورت است زیرا به فهم تاریخ معلولین و تاریخ سماوات کمک می کند. از این رو این نکات را عیناً می آوریم:

ص: 98

- «ویژه نامه سماوات اساساً ربطی به سماوات نداشته و به جای انعکاس موضوعات سماوات، صرفاً به تشریح فعالیت های رعد الغدیر پرداخته است».

توضیح: جزوه ای که به نام ویژه نامه سماوات در سال 1392 منتشر شده و تنها اثری است که به این نام از طرف شخصیت های سماواتی و درباره سماوات چاپ شده از نظر آقای مطهری اعتبار لازم را ندارد چون، سماوات آن را چاپ نکرده است. بلکه رعد الغدیر آن را چاپ کرده و منعکس کننده دیدگاه های مدیریت رعد الغدیر است.

- «این مراکز که دارای اساسنامه مستقل و هیئت مدیره و هیئت امنا مستقل هستند چگونه باید از رعد الغدیر پیروی و تبعیت کنند. در حالی که رعد الغدیر بدون تعهد مالی و حقوقی و صرفاً به منظور انتقال تجربه مؤسسات مشابه را هدایت و حمایت می نماید».

- «دفتر فرهنگ معلولین قبل از تشکیل رسمی سماوات از تشکیل دهندگان سماوات بود لکن به دلایلی حضورش از تشکیل دهنده به عضو، کم رنگ و تعدیل شد».

این ملاحظه آقای مطهری کلی است و نیاز به بررسی شفاف دارد. در آغاز دفتر فرهنگ معلولین بیشترین حجم کار را برای سماوات انجام داده است ولی به تدریج وقتی نگاه سرد و دوگانه سماوات را دید، خود را کنار کشید. این دفتر وابسته نهاد مذهبی است و لاجرم باید استقلالش محفوظ بماند ولی هر خواسته ای از

مدیریت این دفتر بوده، بدون درنگ و تعلل، سعی کرده به نحو مطلوب انجام دهد. همین شیوه را در مورد سماوات داشته است و از آغاز سماوات، کارهایی که از این دفتر خواسته شده، سریع و با اتقان انجام شده است.

ص: 99

ص: 100

حضرت مهدی(عج) به مرحله بهره برداری رسید. متولیان مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر از ابتدای شکل گیری مجموعه بر آن شدند که خدمات آموزشی و توانبخشی حرفه ای را به صورت «صددرصد رایگان» ارائه کنند تا معلولین جامعه از خدمات مؤسسه بهره مند شده و در جهت نیل به خود اشتغالی و خودکفایی اقتصادی و حفظ و تقویت عزت نفس و کرامت انسانی خویش گام بردارند. با توجه به اینکه در رعد الغدیر «توانمندسازی فرد معلول» نخستین گام محسوب می گردد، لذا مؤسسه به عنوان یک نهاد آموزشی و نیکوکاری فعالیت های خود را در زمینه «آموزش فنی و حرفه ای منجر به اشتغال»، «توانبخشی» و خدمات حمایتی ارائه می نماید. مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر پس از انجام مراحل قانونی و دریافت مجوزات لازم از مراجع زیربط سرانجام در مهرماه 1386با شماره 21700 به ثبت رسید و فعالیت های خود را مستقلاً ادامه می دهد.

- در حال حاضر تعداد 120 نفر توان یاب دختر و پسر در طول هفته در دو شیفت صبح و بعدازظهر از خدمات آموزش فنی و حرفه ای - توانبخشی و حمایتی صددرصد رایگان مجتمع بهره مند می باشند.(1)

قمرانی، اکبر کلاهدوز رحیمی، محمدگل احمر، محمود محمدزاده، سید مرتضی میرلوحی، جمال ملک نائینی، فرزانه منتظری نجف آبادی، مسعود نصر اصفهانی، علیرضا نریمانی نجف آبادی، بهجت یزدخواستی.

- اعضای هیئت مدیره: بنفشه خاموشیان (نصر)، مسعود نصر اصفهانی، محمدجعفر احمدیان، محمدگل احمر، فرزانه منتظری نجف آبادی، سالار فرامرزی، محمود محمدزاده

- فعالیت ها: جشن های تولد توانیابان به منظور ایجاد روحیه در توانیابان و خانواده های آنان؛ فروش زیورآلات و کارهای دستی حاصل از کلاس های خود اشتغالی توانیابان و خانواده های ایشان به منظور خود اتکایی اقتصادی؛ پرداخت هزینه سرویس (رفت و آمد توانیابان از منزل به محل کلاس های مؤسسه، خیریه ...؛ پرداخت هزینه اجرای سرود توسط گروه سرود متشکل از توانیابان تحت پوشش، آموزش دیده، مهمان و ...؛ برگزاری کلاس های آموزشی برای توانیابان در رشته های زیر: قرآن، کامپیوتر، زبان، رنگ درمانی، بازی با رنگ، تئاتر درمانی، سرود، آوا درمانی، موسیقی درمانی، نگارگری، داستان نویسی، سوادآموزی، خوشنویسی، کاردستی، زیورآلات، شطرنج، کارگاه شادی و...؛ برگزاری کلاس های آموزشی برای مادران توانیابان تحت پوشش به منظور ایجاد روحیه و خود اشتغالی در رشته های محفل دوستی، مثبت اندیشی، قرآن مادران، موسیقی مادران؛ پذیرش توانیابان جدید برای کلاس ها.

- مجوز از وزارت کشور؛ استانداری؛ ناجا؛ بهزیستی؛ سازمان فنی و حرفه ای؛ ثبت شرکت ها

- اعضای هیئت امناء: محمد احمد شمس، محمدجواد رشیدی گل رویه، مصطفی گراش، حمید پورحیدر، محمد بابایی، محمود بابایی

- مدیرعامل: محمد احمد شمس

- برگزاری کلاس های خیاطی، نقاشی روی شیشه (ویترای)، تزیین، صدف دریایی، گفتار درمانی، کار درمانی

درباره مدیرعامل: محمد احمد شمس فرزند احمد متولد 20 اردیبهشت 1346 در شهرستان کنگان از توابع استان بوشهر است و دارای مدرک تحصیلی لیسانس حسابداری بوده و دارای خانواده ای معتقد است. وی از دانش آموزان ممتاز و فعال مدرسه بود با شروع انقلاب حضور فعال در انجمن های مدارس داشت. شروع جنگ موجب شد، عازم جبهه های غرب و جنوب شود و 13 ماه داوطلبانه و 24 ماه خدمت نظام وظیفه را در جبهه ها بوده است. پس از جنگ در بانک استخدام و مشغول به کار شد. پس از 6 سال کار بانکی با توجه به عملکرد مطلوبش و رضایت مسئولین وقت بانک از عملکرد او، مسئولیت ریاست اولین شعبه بانک به او سپرده شد. ریاست شعبه آغازی بود تا مسئولین بهتر و بیشتر او را بشناسند و به پست ها و مسئولیت های بالاتر دست یابد.

از سال 75 شروع به کمک محرومین و آسیب دیدگان اجتماعی کشور نمود در سال 81 مبادرت به عضویت در فعالیت های اجتماعی و مؤسسات خیریه جهت کمک به اقشار آسیب پذیر و کمک رسانی در زمینه های مختلف به محرومین دور افتاده استان بوشهر کرد.

در سال 89 مؤسسه مردمی به نام مؤسسه باران مهر لیان را تأسیس کرد. و در سال 90 با آشنا شدن با مجموعه رعد الغدیر تهران شروع به همکاری کرد.

با اخذ تجارب و دستاوردهای رعد الغدیر تهران، تلاش کرد همین الگو و مدل را در بوشهر اجرا کند. از این رو برای معلولان جسمی و حرکتی استان بوشهر، اقداماتی در راستای توانبخشی آنها، ایجاد اشتغال برای آنها، راه اندازی آموزش و مهارت آموزی برای آنان و خلاصه مجموعه از خدمات مختلف در استان راه اندازی کرده است. اکنون به عنوان مدیرعامل مؤسسه باران مهر می باشد.

- دارای مکان ملکی با 550 مترمربع

- رویکرد: خدمت به معلولان ضایعات نخاعی

- تعداد اشتغال یافتگان از ابتدا تا کنون، 30 نفر

- هیئت مؤسس و مدیره: عطاءاللّه ناظری، فرشید معنایی، لیلا روضه خوان، سعید دهقانی، شقایق امالی، محمد حسن استاد، معصومه صفری بندری، محمد کهوری

- راه اندازی کلاس های خیاطی، معرق، ساقه گندم، صنایع دریایی، قاب سازی، کامپیوتر، کار درمانی، فیزیوتراپی.

آسیایی، سید قاسم لواسانی، علی بدیعی گورتی، محسن روحی صفت

- مدیرعامل سابق: خسرو منصوریان و مدیرعامل کنونی: تهمینه یگانه آسیایی

اشتغال زایی برای توانیابان و مددجویان و افراد تحت پوشش. ه-: تلاش در راستای تشکیل خانواده برای توانیابان و مددجویان و افراد تحت پوشش. و. ارائه خدمات مشاوره ای در زمینه بهداشت روانی، تحصیلی، اشتغال، خانواده، ازدواج و... برای توانیابان و مددجویان و افراد تحت پوشش. ز: همکاری و تعامل با مؤسسات دولتی و غیر دولتی مرتبط با اهداف مجتمع. ح: حمایت از توانیابان و مددجویان و افراد تحت پوشش در راستای ارتقای تحصیلی.

اعضای هیئت امنا: اصغر وثوق، مهدی ذبیحیان، شهلا طاهری، سید سجاد محمدی فرد، علی صبا، امیر منصوری، رحمت اله بیگدلی، افسرالملوک صیادی مقدم، حبیب اله عبادی، ابوالفضل قائمی، رسول قلمچی، فاطمه کرباسی، جواد گرانمایه، نبی اله کلانتری، محمدرضا گنج خانی، کریم لیلاپرست، محمدتقی مقدم فرد، رحیم حسنی، محمدرضا پرویزی، علی بوریایی، یونس بازرگانی، فریبا امیراصلانی، صدیقه دهنایی، مهدی اسکندری، اکبر حسین زاده اردکانی، محمدنبی حقیقی، زهرا بطحائی، فاطمه بیات زنجانی، خلیل اشرفی، فاطمه رضایی، فرح جمالی، فرزانه خجسته، سید محمد صفایی، فریده صفائیان، مهدی بیگدلی، محمدحسن نجاریان، رقیه نباتچیان، رقیه نصرتی، یداله واعظی، ولی اله بیات، پروین سروش پور، بهروز ضرغام، سیامک رجبی کوچی، رؤیا مهدیخانی، مجید گیلک، بیتا بدلخانی، علیرضا بیگلری، عبدالمجید هاشمی، علی کلانتری، ولی اله منصوری، جبار حواریون، فاطمه منصوری، داود مرادخانی، پرویز احمدی زنجانی، سید جلال شریفی، حسین امین، عزیزاله ناصحی، هوشنگ ادهمی، باقر محمدی

تهران. برخی سوابق حرفه ای: 1- خدمت وزارت دادگستری از سال 1349 الی 1357 ؛ 2- خدمت وزارت فرهنگ و هنر به سمت رئیس اداره فرهنگ گلپایگان از سال 1357 الی 1358 ؛ 3- خدمت در وزارت صنایع و معادن به عنوان مدیر صنایع استاد کردستان؛ 4- خدمت در وزارت بازرگانی سمت معاون مدیر کل استان کردستان ؛ 5- کارشناس مسئول امور بنادر و حمل نقل بین الملل در تهران ؛ 6- دعوت مجدد به همکاری به عنوان مدیریت حمل و نقل بین المللی گندم و آرد ایران در استان کردستان ؛ 7- همکاری افتخاری از تاریخ 1387 به عنوان هیئت مؤسس و امناء و همین طور هیئت مدیره مؤسسه رعد سنندج.

- خانم مهین دخت پروین مؤسس اولیه رعد سنندج می باشد که در حال حاضر عضو گروه بانوان رعد مرکزی و عضو هیئت امناء رعد گیلان

اعضای هیئت مدیره: غلامرضا احمدی بیداخویدی، جعفر بلبلی، علی خراسانی گرده کوهی، حمیدرضا حاجی محمدی، سعید نجاری سیسی، امیرعباس برزگربنادکوکی، محمد شریفی، عباس احمدی بیداخویدی، عفت همدانی

مشخصات هیئت مدیره: جواد فهمیده وجدانی، غلامعلی رأفتی، ابراهیم هدایی، محمود هدایی، حسین ادیبیان، هادی حسن پور یوسفی، علی کوثری، رحیم خسروشاهی، علیرضا روح بخش، نصرت اللّه مختاری، مهدی هدایی، علیرضا گرجستانی

- همه انواع معلولیت در قلمرو است و به موضوعات پژوهشی و نیازهای علمی آنها رسیدگی می کند.

- ده ها عنوان کتاب منتشر کرده، پنج هزار ساعت کتاب صوتی تولید کرده و صدها نسخه بریل منتشر کرده است. به علاوه مجله، سایت، بانک و آرشیوهای متعدد دایر کرده است.

این دفتر در رشته فرهنگ سازی و انجام زیر ساخت های ضروری اقدامات و فعالیت های بسیار داشته است. مجموعه فعالیت ها در کتابی با عنوان کارنما معرفی شده اند.

لازم به تذکر است این دفتر وابسته به هیچ نهاد و شخصی غیر از مؤسسه آل البیت علیهم السلام که زیر نظر حجت الاسلام و المسلمین سید جواد شهرستانی فعالیت می کند، نیست. ولی این دفتر به توصیه ریاست عالی یعنی جناب آقای شهرستانی با همه نهادها و شبکه ها در حد حضور در جلساتشان هماهنگی دارد.

- وابسته به دفتر آیت اللّه العظمی سیدعلی سیستانی

- نظارت عالی: حجت الاسلام والمسلمین سیدجواد شهرستانی

- رئیس هیئت مدیره: علاء الدین نجف

- مدیرعامل: محمد نوری

این مؤسسه از اعضای اولیه و اصلی تشکیل دهنده سماوات بوده و تاکنون نیز همکاری صمیمانه ای را با انجمن داشته و دارد و تاکنون دو جلد کتاب در مورد سماوات نشر داده است.

دفتر فرهنگ معلولین هر گونه درخواستی از طرف سماوات مطرح می شد با تمام وجود انجام می داد و هیچ مانعی وجود نداشت. لذا در نشست اول یعنی در دوره شکل گیری و به ویژه برای نشست نیاسر کارهایی مثل موارد زیر را انجام داد:

- برپایی نمایشگاه عکس. این نمایشگاه در سالن اصلی جنب سالن نشست برگزار شد.

- روابط با کشورهای اسلامی و شناسایی نیروهای مستعد به منظور بین المللی کردن این نشست و تلاش برای آوردن چند هیئت به ایران.

- تبلیغ روزانه برای سماوات و ایده شکل گیری آن.

- تلاش برای تبدیل سماوات به یک روش فکری و یک اندیشه.

- ارسال کتب و اسناد.

- تلاش برای ایجاد پیوند بین نهادهای اصیل مثل مرجعیت و نشست.

درباره مدیرعامل: محمد نوری متولد شهریور ماه 1340 است. در کنار تحصیلات دبیرستان به تحصیل حوزوی روی آورد. در سال 1383 در حالی که دانشجوی دکترا در

ص: 112

لندن بود بر اثر تصادف دچار معلولیت شد و نتوانست مدرک دکترا خود را اخذ نماید.

او از سال 1356 به فعالیت های فرهنگی پرداخت و بر اثر دیدن نوجوان دارای معلولیت در سال 1369 به مطالعات معلولیتی و معلولیت پژوهی علاقه مند گردید و بخشی از وقت خود را در این مباحث می گذراند تا اینکه از سال 1383 تمام وقت یا اکثر وقتش را به امور فرهنگی و علمی معلولین اختصاص داد.

کارنامه او در زمینه معلولیت و معلولان عبارت است از:

1- دانشنامه ناشنوایان، سه جلد، چاپ و نشر در 1388

2- تألیف و نشر بیش از پنجاه مقاله در نشریاتی مثل توان نامه

3- تألیف و نشر بیش از سی عنوان کتاب مثل مؤسسه آموزشی نابینایان ابابصیر، آسیب شناسی اشتغال معلولان ایران و ...

4- برگزاری و مدیریت ده ها نشست و همایش درباره موضوعاتی مثل اشتغال معلولان

5- مصاحبه با نشریات و رسانه های مختلف درباره موضوعات ویژه معلولیت.

ب - دارای مقام مشورتی اکوسوک سازمان ملل

2. انجمن کودکان توان یاب در تهران: عضو مقام مشورتی اکوسوک

3. انجمن خیریه سماوات الغدیر با کلیه اعضاء:

الف - عضویت در سازمان های جهانی عضو سازمان ملل

ج - عضو کارآفرینی دانشگاه MIT

ج - عضو کارآفرینی دانشگاه آکسفورد

د - عضو کارآفرینی دانشگاه کمبریج

ه- - عضو کارآفرینی دانشگاه هاروارد

4. دفتر فرهنگ معلولین در قم: عضو شبکه جهانی DAISY، این دفتر تنها مرکزی است که از ایران در کنسرسیوم دیزی عضو شده است.

* انتشار نشریه:

1. انجمن احیای ارزش ها(تهران)

2. کانون معلولین توانا (قزوین)، ماهنامه پیک توانا

3. دفتر فرهنگ معلولین(قم)، فصلنامه توان نامه

* مراکز دارای مرکز مشابه:

1. مؤسسه رعد الغدیر با مراکز مشابه در الیگودرز، پاکدشت، مرکز رسالت، کاشانه مهر کاشان، ضایعه نخاعی هرمزگان، الوند همدان، باران مهر لیان بوشهر، اراک، زاهدان.

2. مؤسسه احیاء ارزش ها با مراکز مشابهی در شیراز، اراک، عطیه سبزوار، پیشوا، ری، محلاتی، جیحون.

3. کانون معلولین توانا قزوین با شعبه هایی در الوند، تاکستان و کلاردشت.

* توان یابان بهره مند از خدمات توانبخشی مراکز: 6871 نفر

* توان یابان بهره مند از خدمات حمایتی: 1254 نفر

* بهره مند از خدمات فرهنگی: دفتر فرهنگ معلولین خدمات رایگان در اختیار مراکز و افراد در موارد زیر قرار داده است:

1. کتاب گویا: ارسال بیش از پنج هزار ساعت تولیدی به 50 کتابخانه عمومی و 150

ص: 115

انجمن و مرکز در شهرهای مختلف

2. کتاب گویا: عضویت 1000 نفر نابینا از شهرهای مختلف

3. تأسیس آرشیو کتاب گویا با حدود 150 هزار ساعت کتاب گویا و تأمین نیازمندی های مراکز و افراد در سراسر جهان

4. تأسیس آرشیو کتاب بریل و تأمین نیازمندی ها با 3000 عنوان کتاب بریل

5. خدمات به افراد و کتابخانه های سراسر کشور در زمینه کتاب بریل

6. ارسال یک دوره قرآن بریل به مراکز نابینایان شهرهای مختلف ایران و کتابخانه های ملی در کشورهای دیگر

7. تألیف کتب مورد نیاز جامعه معلولان و انتشار یکصد هزار جلد کتاب درباره مسائل و موضوعات معلولان به سراسر کشور و برخی مراکز خارج از کشور

8. تأسیس کتابخانه با ده هزار عنوان کتاب در زمینه نیازمندی جامعه هدف

9. انتشار سی هزار صفحه تحلیل و گزارش درباره مسائل و موضوعات مهم و روز جامعه هدف از طریق وب سایت یا شبکه های اجتماعی

10. انتشار و ارسال فصلنامه توان نامه برای همه مراکز مردمی و دولتی در سراسر کشور

* توان یابان بهره مند از خدمات جانبی:

1. ایجاد واحد سلامت و حمایت از تحصیل و آموزش منتهی به اشتغال: 250 مورد.

2. ساخت واحدهای مسکونی در قزوین توسط کانون توانا قزوین (آمار نداده)

3. بهره مند از تورهای زیارتی: (3518 زن، 3464 مرد) جمعاً 6982 نفر

4. بهره مند از تورهای سیاحتی: (705 زن، 507 مرد) جمعاً 5372 نفر

5. بهره مند از تورهای ورزشی: (672 زن، 1090 مرد) جمعاً 1762 نفر

6. بهره مند از تورهای تفریحی: (5021 زن، 3665 مرد) جمعاً 8686 نفر

* مجوزهای صادر شده توسط سازمان های مختلف:

1. وزارت کشور 2 مورد

2. استانداری 1 مورد

3. فرمانداری 2 مورد

4. ناجا 3 مورد

5. فنی حرفه ای 5 مورد

6. ثبت 4 مورد

7. بهزیستی 11 مورد

8. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی 21 مورد

ص: 116

9. کتابخانه ملی ایران 20 مورد

10. معاونت پژوهشی حوزه های علمیه کشور 1 مورد

جمع: 70 فقره

* دارای ناظر مالیاتی، دفاتر قانونی و گزارش بازرس قانونی:

1. دارای ناظر مالیاتی، 12 مورد

2. دارای دفاتر قانونی، 12 مورد

3. دارای گزارش بازرس قانونی، 11 مورد

* وضعیت مالکیت و استیجاری:

1. هفت مؤسسه مالک و دارای حدود 9600 مترمربع زمین هستند.

2. هفت مرکز استیجاری و 2710 مترمربع زمین در اختیار دارند.

3. جمع متراژ زیربنای اجاری و ملکی خیریه های عضو سماوات 62/12310

4. خیریه هایی که ساختمان های ملکی در دست ساخت و رو به اتمام دارند 3 مورد 12800 مترمربع

جمع کل: 62/25110 مترمربع

* آمار افراد تحت پوشش با پراکندگی نوع معلولیت، سطح سواد و تحصیل:

1. جمع کل معلولین، 6063 نفر با انواع معلولیت تا 3 ماهه اول سال 96

2. جمع کل معلولین با سطوح تحصیلی از بی سواد تا دکتری: 8406 نفر با تفکیک زیر:

- ناشنوایان از بی سواد تا فوق لیسانس 415 نفر

- افراد دارای اختلال در گفتار و صدا از بی سواد تا لیسانس 583 نفر

- افراد دارای قطع دست از بی سواد تا لیسانس 36 نفر

- افراد دارای نقص دست از بی سواد تا لیسانس 1203 نفر

- افراد دارای نقص پا از بی سواد تا لیسانس 1689 نفر

- افراد دارای قطع پا از بی سواد تا لیسانس 80 نفر

- افراد دارای نقص تنه از بی سواد تا لیسانس 48 نفر

- افراد نابینا از بی سواد تا لیسانس 14 نفر

- افراد کم بینا از بی سواد تا لیسانس 60 نفر

- افراد یک چشم از بی سواد تا لیسانس 9 نفر

- افراد دارای اختلال ذهنی از بی سواد تا لیسانس 458 نفر

ص: 117

- سایر از بی سواد تا دکتری 411 نفر

جمع: 4595 نفر

توجه: بند یکم با بند دوم تناقض دارد. منشأ تناقض در اظهاراتی است که مؤسسات داشته و اعدادی که ذکر کرده اند، نتایج متفاوت به دست می دهند.

* توزیع نسبی سواد معلولان عضو:

1. بی سوادان 508 نفر

2. نهضت سوادآموزی 147 نفر

3. پیش دبستانی 147 نفر

4. دبستان 42 نفر

5. راهنمایی 492 نفر

6. کار و دانش 384 نفر

7. هنرستان 133 نفر

8. نیمه اول دبیرستان 78 نفر

9. نیمه دوم دبیرستان 112 نفر

10. پیش دانشگاهی 325 نفر

11. دیپلم 38 نفر

12. فوق دیپلم 91 نفر

13. لیسانس 123 نفر

14. فوق لیسانس 33 نفر

15. دکتری 1 نفر

16. سایر 14 نفر

جمع کل: 2668 نفر

* آمار شرکت کنندگان در کلاس های آموزشی:

1. تعداد توان یابان آموزش دیده در کلاس های مؤسسات عضو انجمن و خارج از مؤسسات عضو انجمن از بدو تأسیس تا سه ماه اول سال 96: 6623 نفر

2. تعداد توان یابانی که در دوره های فنی حرفه ای مؤسسات عضو انجمن سماوات شرکت کرده و دوره دیده اند: 2706 نفر

3. جمع کل توان یابان فارغ التحصیل در تمامی رشته های تحصیلی: 2853 نفر

4. تعداد کل مربیان ثابت با درجات تحصیلی مختلف: 170 نفر (35 دیپلم، 123 لیسانس، 6 فوق لیسانس، 2 دکتری، 4 سایر)

ص: 118

5. تعداد کل مربیان قراردادی: 141 نفر

6. تعداد کل مربیان داوطلب: 104 نفر

جمعاً: 245 نفر

* آمار شاغلین:

1. توان یابانی که پس از آموزش در مؤسسات عضو سماوات شاغل شده اند: بیش از 800 نفر

2. کارگاه های برگزار شده برای در خود مراکز عضو اشتغال، 44 کارگاه

3. شاغلین آموزش دیده در کارگاه های خارج از اعضای سماوات، 1453 نفر

4. شاغلین خارج از مؤسسات عضو و داخل مؤسسات عضو انجمن سماوات، 2022 نفر

* هزینه های جشن ها، کلاس های سرود، قرآن، هنر، هماهنگی با خانواده معلولان، سرویس ایاب و ذهاب و کلاس های تفریحی:

1. جشن تولد برای 620 توان یاب هر ماه به مبلغ 000/000/60 ریال

2. سرویس ایاب و ذهاب برای 25 نفر توان یاب هر ماه به مبلغ 000/500/87 ریال

3. قرآن و هنر برای 438 توان یاب هر ماه به مبلغ 000/000/40 ریال

4. سرود برای 34 توان یاب هر 3 ماه به مبلغ 000/000/11 ریال

5. تفریحی در محیط های باز برای 233 توان یاب هر ماه به مبلغ 000/000/16 ریال

6. تعامل با مادران خانواده برای 115 توان یاب هر ماه به مبلغ 000/500/7 ریال

جمع: 000/900/54 ریال

* درآمد حاصله:

فروش دست آوردهای زینتی توان یابان در هر دوره حدود 000/710/160 ریال

* تأمین هزینه ها:

1. هزینه دارو ماهیانه 000/363/2 تومان

2. هزینه پزشک روان شناس ماهیانه 000/550 تومان

3. هزینه بیمارستان ماهیانه 000/300 تومان

4. هزینه پرستاری ماهیانه 000/000/2 تومان

5. هزینه پوشک ماهیانه 000/950 تومان

6. هزینه توانبخشی خارج از مؤسسه شش ماهه 000/300/1 تومان

7. هزینه گفتار درمانی و کار درمانی جسمی و ذهنی، شناخت درمانی ماهیانه

ص: 119

000/400/8 تومان

8. هزینه تهیه کالسکه سالانه 000/200 تومان

9. هزینه تهیه ویلچر سالانه 000/850/6 تومان

10. هزینه تهیه توالت فرنگی قابل حمل سالانه 000/500/1 تومان

11. هزینه تهیه ارزاق شش ماه یکبار 000/500/3 تومان

12. هزینه دندانپزشکی سالانه 000/400/22 تومان

13. هزینه چشم پزشکی سالانه 000/400/22 تومان

14. هزینه تهیه کولر و ماشین لباسشویی سالانه 5 مورد دستگاه و 23 مورد دستگاه 000/500/1 تومان

15. هزینه تهیه یخچال فریزر سالانه 34 دستگاه 000/000/22 تومان

16. هزینه تهیه فرش سالانه 7 تخته 000/000/15 تومان

17. هزینه تهیه تشک مواج سالانه 000/450 تومان

18. هزینه تهیه غذای ویژه سالانه 000/000/80 تومان

19. هزینه حمایتی ماهانه 000/000/10 تومان

20. هزینه حقوق کارکنان ماهانه 070/818/30 تومان

21. هزینه های پیش بینی نشده ضروری سالانه 000/000/74 تومان

22. وام قرض الحسنه ماهانه 000/000/6 تومان

23. هزینه ذبح گوسفند ماهانه 000/800 تومان

* تعداد اعضای هیئت امناء: 192 نفر (148 مرد، 44 زن)

* میزان تحصیلات اعضای هیئت امنای مراکز عضو:

1. دبستان 7 مرد 4 زن، مشترکاً 11 نفر

2. راهنمایی 1 مرد، مشترکاً 1 نفر

3. پیش دانشگاهی 1 مرد، مشترکاً 1 نفر

4. دیپلم 38 مرد 15 زن، مشترکاً 53 نفر

5. فوق دیپلم 8 مرد 4 زن، مشترکاً 12 نفر

6. لیسانس 56 مرد 12 زن، مشترکاً 68 نفر

7. فوق لیسانس 12 مرد 6 زن، مشترکاً 18 نفر

8. دکتری 18 مرد 3 زن، مشترکاً 21 نفر

9. حوزوی 2 مرد، مشترکاً 2 نفر

10. ذکر نشده 5 مرد، مشترکاً 5 نفر

ص: 120

جمعاً: 148 مرد 44 زن، 192 مشترک

* اعضای هیئت مدیره های مراکز عضو: 108 نفر (84 مرد 44 زن)

* میزان تحصیلات اعضای هیئت مدیره های مراکز عضو:

1. دیپلم 16 مرد 12 زن، مشترکاً 28

2. فوق دیپلم 10، مشترکاً 10

3. لیسانس 34 مرد 7 زن، مشترکاً 41

4. فوق لیسانس 13 مرد 4 زن، مشترکاً 17

5. دکتری 5 مرد 1 زن، مشترکاً 6

6. حوزوی 1 مرد، مشترکاً 1

7. ذکر نشده 5 مرد، مشترکاً 5

جمعاً: 84 مرد 24 زن، مشترکاً 108

* انتظارات و درخواست های اعضاء:

1. پیگیری حقوق معلولان، 4 مورد

2. ارائه خط مشی

3. رفع تنگناهای اداری، 3 مورد

4. بازدید از مراکز برای آشنایی بیشتر از مشکلات، 3 مورد

5. هم فکری، هم افزایی، هم اندیشی

6. حمایت بیشتر

7. کمک در ایجاد فضاهای فیزیوتراپی و همسان سازی توانبخشی ها، 3 مورد

8. ایجاد مرکزی برای فروش دائمی محصولات. راه اندازی فروشگاه اینترنتی

9. ایجاد خوابگاه در تهران

10. برگزاری کلاس های ویژه مدیران و کارشناسان

11. فراهم کردن زمینه بازدید از مراکز بین المللی جهت کسب تجربه

12. ارتباط با سازمان های بین المللی

13. انتقال تجربه با تشکل قوی سراسری (ایجاد شبکه)

14. تشکیل جلسات منظم

15. به روزرسانی اطلاعات تخصصی سمن ها به صورت مجازی

16. ایجاد ارتباطات بالادستی و دریافت مجوزها و امتیازهای لازم برای معلولین از مؤسسات، بانک ها، سازمان ها و...

ص: 121

17. ارائه راهکارهای مناسب جهت رفع مشکلات مالی

18. تأمین نیازها، وسایل و تجهیزات اعضاء از سایر مراکز با اعلام به سمن های عضو برای اطلاع و بهره برداری (تجهیزات اداری، آموزشی و توانبخشی)

19. بازارشناسی، بازاریابی برای فروش تولیدات تحت برند سماوات

20. تجهیز ماشین آلات صنایع دستی

21. عمران کارگاه ها و توسعه و تجهیز کارگاه ها و تأمین فضای مناسب و بیشتر

22. تأمین وسایل ایاب و ذهاب

23. کمک در فرهنگ سازی مناسب در جامعه برای شناخت حقوق شهروندی معلولان

24. کمک در تأمین خودروهای مناسب سازی شده

* نیازها و خواسته های اساسی:

1. کمبود نقدینگی و بودجه، 5 مورد

2. تأمین وسایل آموزشی، 2 مورد

3. تأمین تجهیزات توانبخشی، 3 مورد (حمام پارافین، ترامپولین، پودر، بیگ پودر، استخر تیوپ، ماساژ برقی و ویبراتوری، تنفس خانگی 2 کاناله، پارالل، (Finger ledder, power web)

4. چرخ خیاطی و چرخ سر دوز

5. تأمین ویلچر نو (12 عدد) الیگودرز

6. تأمین وسایل گرمایشی و سرمایشی الیگودرز

7. تأمین میز و صندلی و فاکس، کپی، الیگودرز

8. تأمین وسایل بازی و سرگرمی (شطرنج و دارت) الیگودرز

ص: 122

سماوات با نشست اول اعلام موجودیت کرد و جامعه معلولین با این تشکیلات نوپا آشنا شدند. نخستین نشست 27 تا 30 آبان ماه 1392 در شهر کاشان، در هتل سبز نیاسر در دامنه کوه نیاسر که از نظر طبیعت بسیار زیبا است و از نظر تاریخی روزگاری مرکز زرتشت و یکی از آتشکده های ایران باستان بوده، در محلی ساکت، کوهستانی و به دور از هیاهوهای شهری این نشست برگزار گردید.

در این فصل به ابعاد و جنبه های این نشست می پردازد و در پایان اطلاعاتی از نیاسر و مشهد اردهال عرضه می گردد.

ص: 124

تجارب، هماهنگی بین مراکز در اجرا جهت رسیدن به اشتغال پایدار تأکید کرده اند. همچنین اشتغال در سخنان آنان به عنوان اصلی ترین عنصر در رفاه و مدنیت و تأمین اجتماعی همواره مورد توجه بوده است.

از یک منظر می توان سماوات را نخستین تشکل در ایران دانست که درصدد تحقق اشتغال با همکاری جمعی مراکز بوده است. تشکل هایی پیش از سماوات بوده اند که شعار اشتغال در سر لوحه اقداماتشان است و برای تحقق اشتغال بسیار کوشش می نمایند اما فعالیت های آنان در محدود تشکیلات خودشان است. اما سماوات با جمع گرایی و ایجاد پیوندهای جمعی درصدد ایجاد تفاهم فراگیر در زمینه اشتغال؛ سپس اجرا و عملی کردن طرح اشتغال بارز با تلاش جمعی و مشارکت همگانی است.

از این رو می توان گفت: دیدگاه سماوات درباره اشتغال به تجارب علمی و دستاوردهای پژوهشی جدید نزدیک تر است.

مصاحبه بعداً می آید.

یکی از شرکت کنندگان دفتر فرهنگ معلولین بود. این دفتر جزء شعبه های رعد الغدیر نیست و مستقل می باشد. با این حال در تحقق اهداف این همایش کوشا بوده است.

دفتر فرهنگ معلولین چند ماه پیش از نشست و با دعوت مسئولین محترم رعد الغدیر تهران، هرگونه مساعدت و همکاری که از جانب برگزارکنندگان درخواست می شد، اجابت نموده و با تمام وجود همکاری داشت.

دفتر درباره برنامه های نشست در دو مقاله نظریات خود را چند ماه قبل از برگزاری نشست اعلام کرد و نیز در یک نشست چند ساعته تلاش شد هم اندیشی و هماهنگی های لازم به عمل آید. زیرا به نظر این دفتر، چنین همایش هایی یک فرصت تاریخی است که بعد از چند دهه با آماده شدن ده ها متغیر، شرایط تحقق آن فراهم آمده است. اگر به خوبی از این فرصت استفاده نشود، ده ها معضل جامعه معلولین گره گشایی نخواهد شد و مشکلات بر جای خواهد ماند. ممکن است تا چندین سال در آینده هم نتوان چنین نشستی برگزار کرد.

برگزاری جلسه معارفه مراکز

8:08- 8:00، قرائت قرآن همراه با ترجمه آن به انگلیسی

8:10- 8:08، پخش سرود ملی

8:15- 8:10، پخش تیزر سمینار

8:25- 8:15، سخنرانی و خیر مقدم توسط آقای سید علی ضیایی (چرا کاشان)

8:35- 8:25، سخنرانی توسط آقای علی سلطان زاده (تاریخچه تأسیس رعد)

8:45- 8:35، آغاز برنامه توسط دبیر علمی همایش آقای سید ساعد مطهری (ضرورت برپایی همایش)

9:00- 8:50، 1٫ کانون معلولین قزوین توانا

9:10- 9:00، 2٫ مؤسسه خیریه آموزشی توان یابان یزد

9:20- 9:10، 3٫ مجتمع نیکوکاری توان یابان مشهد

9:30- 9:20، 4٫ انجمن حمایت از کودکان و نوجوانان توان یاب

9:40- 9:30، 5٫ مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر

9:50- 9:40، 6٫ انجمن ضایعات نخاعی هرمزگان

10:00- 9:50، 7٫ مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد کرج

10:15- 10، استراحت و پذیرایی

10:30- 10:20، 8٫ مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد زنجان

10:40- 10:30، 9٫ مؤسسه نیکوکاری توان یابان موسی ابن جعفر(ع) پیشوا

10:50- 10:40، 10٫ مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد کرمان

11:00- 10:50، 11٫ مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد طالقان

11:10- 11:00، 12٫ مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد سنندج

11:20- 11:10، 13٫ مؤسسه نیکوکاری کاشانه مهر کاشان

11:30- 11:20، 14٫ مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر پاکدشت

11:40- 11:30، 15٫ مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر توان یابان فارس

11:50- 11:40، 16٫ مؤسسه خیریه باران مهر لیان بوشهر

13:30- 11:50، برپایی نماز جماعت، صرف ناهار و استراحت

13:50- 13:40، 17٫ دفتر فرهنگ معلولین قم

14:00- 13:50، 18٫ نماینده کشور پاکستان (آقای دکتر ابوتراب)

14:10- 14:00، 19٫ مرکز آموزش فنی و حرفه ای معلولین جسمی حرکتی رضوان زاهدان

14:25- 14:10، 20٫ انجمن توسعه لبنان

14:30- 14:25، 21٫ مؤسسه خیریه عطیه سبزوار

14:35- 14:30، 22٫ مجتمع آموزشی نیکوکاری گیلان

ص: 128

14:45- 14:35، 23٫ نماینده وزارت کار و امور اجتماعی عراق

15:00- 14:45، استراحت و پذیرایی

16:00- 15:00، کارگاه تعامل و هم اندیشی و انتقال تجربه با حضور میهمان خارجی از کشور ژاپن

16:15- 16:00، استراحت و پذیرایی

17:10- 16:15، کارگاه تعامل و هم اندیشی و انتقال تجربه با حضور میهمان خارجی از کشور آلمان

18:00- 17:10، برپایی نماز جماعت و استراحت

20:30- 18:00، برگزاری مراسم افتتاحیه

21:00، صرف شام

روز چهارشنبه 29 آبان 92

7:00- 5:10، برپایی نماز جماعت، پیاده روی و ورزش صبحگاهی

8:00- 7:00، صرف صبحانه

8:05- 8:00، قرائت قرآن

8:15- 8:05، گزارش جمع بندی اهم فعالیت های روز قبل توسط دبیر علمی همایش آقای سید ساعد مطهری

10:00- 8:15، برگزاری کارگاه آموزشی شماره 1، عنوان کارگاه: مدیریت و نقش آن در سازمان های مردم نهاد، مجری: آقای یاسمی

10:15- 10:00، استراحت و پذیرایی

11:50- 10:20، برگزاری کارگاه آموزشی شماره 2، عنوان کارگاه: اشتغال و کارآفرینی برای معلولین توسط کانون معلولین توانا، کارآفرین برتر معلول در کشور)، مجری: آقای محمدرضا هادی پور (مدیرعامل کانون معلولین قزوین)

13:20- 11:50، برپایی نماز جماعت، صرف ناهار و استراحت

13:45- 13:30، ارائه مقاله آقای پروفسور کریمی نژاد با موضوع «توجه به نقش ژنتیک در پیشگیری از معلولیت ها»

14:00- 13:45، ارائه مقاله آقای دکتر احمد به پژوه با موضوع «من کار می کنم پس هستم» (توانبخشی شغلی یک ضرورت حیاتی برای افراد با توانائی های گوناگون)

20:00- 14:00، کاشان گردی (باغ فین- کاشانه مهر کاشان- صرف شام در یکی از خانه های قدیمی کاشان)

21:30- 20:30، صرف شام و استراحت

22:30- 21:30، جلسه بررسی و تنظیم تفاهم نامه تبادل امکانات و تجربیات متقابل مراکز در سراسر کشور با حضور مدیران مرکز

ص: 129

روز پنج شنبه 30 آبان 92

7:00- 5:10، برپایی نماز جماعت، پیاده روی و ورزش صبحگاهی

8:00- 7:00، صرف صبحانه

8:05- 8:00، قرائت قرآن

8:15- 8:05، گزارش جمع بندی اهم فعالیت های روز قبل توسط دبیر علمی همایش آقای سید ساعد مطهری

10:00- 8:15، برگزاری کارگاه آموزشی شماره 3، عنوان کارگاه: کاربرد فنون برنامه ریزی در افزایش اثربخشی آموزش توان یابان، مجری: آقای دکتر محمدعلی میرزا بیگی

10:15- 10:00، استراحت و پذیرایی

10:45- 10:15، تبیین طرح دانش کار توسط آقای آتشک

11:50- 10:50، جلسه هم اندیشی و مذاکره پیرامون: * انتخاب مکان دبیرخانه دائمی * تصمیم گیری درباره زمان و مکان نشست سالانه * تصمیم نهایی درباره تفاهم نامه های تنظیم شده که در جلسات قبلی مورد بررسی قرار گرفته است اعم از: 1- تفاهم نامه همکاری با سازمان بهزیستی کشور درباره طرح دانش کار 2- تفاهم نامه همکاری با دفتر فرهنگ معلولین قم تحت نظارت عالیه مرجع عالیقدر جهان تشیع حضرت آیت اللّه سیستانی و نماینده محترم ایشان حجت الاسلام و المسلمین حاج آقا جواد شهرستانی زید عزه 3- تفاهم نامه همکاری امور کتابخانه های کشور 4- تفاهم نامه تبادل امکانات و تجربیات متقابل مراکز در سراسر کشور

* انتخاب سفیر نیکوکاری مراکز * انتخاب نام و لوگوی یکسان برای مراکز

13:00- 11:50، برپایی نماز جماعت، صرف ناهار و استراحت

17:00- 13:00، کاشان گردی

18:00- 17:00، برپایی نماز جماعت و زیارت و غبار روبی از امامزادگان واجب التعظیم مشهد اردهال

20:30- 18:00، برگزاری مراسم اختتامیه

ارائه ترجمه سخنرانی توسط آقای نیما غلامی یکی از شاگردان نماینده ژاپنی دعوت شده به ایران

21:30، صرف شام و پایان رسمی برنامه ها

روز جمعه 01 آذر 92

7:00- 5:10، برپایی نماز جماعت، پیاده روی و ورزش صبحگاهی

8:00- 7:00، صرف صبحانه

12:00- 8:00، تحویل اتاق ها و تخلیه هتل

ص: 130

به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، «سمیع اله حسینی مکارم» افزود: معلولان جامعه با فراگیری صنایع دستی می توانند توانمندی های خود را ثابت کرده و مرزهای محدودیت را بشکنند. وی اظهار داشت: آموزش و کارآفرینی در بخش صنایع دستی و هرگونه فعالیت که مسیر نقش آفرینی معلولان را در جامعه هموار کنند مورد حمایت سازمان میراث فرهنگی, گردشگری و صنایع دستی است.

به گفته وی، تنوع رشته های صنایع دستی، فرصت خوبی است که هم به عنوان هنر و هم به عنوان یک شغل مورد توجه مراکز آموزش و اشتغال معلولان قرار گرفته و توان یابان را به سمت مشارکت اثربخش در جامعه هدایت می کند.

وی تصریح کرد: کارگاه های صنایع دستی، نیازمند سرمایه اولیه کمتر نسبت به سایر مشاغل است که می تواند توسط اقشار کم درآمد به ویژه معلولان با استفاده از حمایت های سازمان میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی در هر نقطه از ایران و حتی شهرهای کوچک ایجاد شود.

معاون توسعه مدیریت سازمان میراث فرهنگی, گردشگری و صنایع دستی گفت: ایجاد نمایشگاه های صنایع دستی در مراکز گردشگری و اقامتی، هم کمک به توسعه اقتصادی و افزایش درآمد ملی است و هم حفاظت از فرهنگ و تمدن کشور را به دنبال دارد که در مراکز اشتغال زایی و کارآفرینی کمتر مورد اهتمام قرار گرفته است.

حسینی مکارم تأکید کرد: در مقایسه با سایر کشورها، هنوز نتوانسته ایم از ظرفیت های میراث فرهنگی به نفع رونق و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور استفاده کنیم و حضور فعال سازمان های مردم نهاد، را می طلبد.

سمینار بین المللی سازمان های مردم نهاد آموزشی و اشتغال توان یابان (سماوات) با حضور 140 نفر از معلولان کارآفرین ایران و پنج نماینده از کشورهای آلمان، ژاپن، پاکستان، لبنان و عراق، به مدت سه روز در شهر نیاسر برگزار شد.

نقص جسمانی دلیل ناتوانی نیست؛ ایرنا، 30 آبان ماه 92

مؤسس و عضو انجمن احیای ارزش ها و توان یاب گفت: هر نقص جسمانی دلیل ناتوانی فرد برای انجام امور مربوطه نیست.

(خسرو منصوریان) روز پنجشنبه در حاشیه سمینار بین المللی سماوات در نیاسر کاشان در گفت وگو با ایرنا اظهار کرد: فرد معلول کسی است که به دلیل نقص جسمی، حرکتی قادر نیست فعالیت های عادی زندگی روزمره را به نحوه مطلوب انجام دهد.

وی توانبخشی معلولان را فرایندی جامع و چند وجهی در راستای درمان این قشر عنوان کرد و افزود: به همین منظور و برای پیشبرد اهداف در این زمینه کارگروه های

ص: 132

تخصصی تشکیل شده است.

وی همچنین خاطرنشان کرد: باور دادن به افراد جامعه برای شناخت استعدادهای توان یابان ضروری است و تأسیس مؤسسات امور خیریه برای یاری این قشر یک افتخار ملی به حساب می آید.

منصوریان تصریح کرد: همه افراد جامعه باید قدر سلامتی خود را بدانند و در صورت از دست دادن سلامتی و نقص عضو باید بتوانند توانایی خود را احیا کنند.

سمینار بین المللی سماوات (سازمان های مردم نهاد آموزشی و اشتغال توان یابان) با مشارکت 25 مؤسسه خیریه معلولان ایران و پنج نماینده از کشورهای آلمان، ژاپن، پاکستان، لبنان و عراق عصر امروز پس از سه روز برگزاری در شهر نیاسر از توابع شهرستان با حضور 140 نفر از معلولان کارآفرین پایان می یابد.

شهر تاریخی و سرسبز نیاسر در 25 کیلومتری جنوب غربی کاشان قرار دارد.

یک معلول آلمانی: حس استقلال مهم ترین انگیزه برای یک معلول؛ ایرنا، 29 آبان ماه 92

(مایکل هایل) معلول جسمی تبعه کشور آلمان مهم ترین و بهترین انگیزه برای یک معلول در زندگی روزمره را حس استقلال دانست.

وی روز چهارشنبه در حاشیه برگزاری سمینار بین المللی سماوات در نیاسر کاشان در گفت وگو با ایرنا اظهار کرد: سی سال قبل هنگام ورزش اسکی دچار ضایعه نخاعی و معلول شدم.

وی از دست ندادن استقلال را علت اصلی تلاش خود در این دوران عنوان کرد و افزود: باور یک توان یاب به تنهایی کافی نبوده و جامعه نیز باید در نداشتن احساس ناتوانی برای یک معلول با او همراه باشد.

وی بحث جابجایی معلولان در شهرها را یکی از مهم ترین مسائل این قشر از جامعه برشمرد و خاطرنشان کرد: در برخی ساخت و سازهای اماکن عمومی در ایجاد پله های زیاد، توان یابان نادیده گرفته شده اند.

وی که 51 ساله است، شهرداری ها و دست اندرکاران شهرسازی را به در نظر گرفتن مشکلات معلولان در طراحی شهری فراخواند.

هایل که سازنده ویلچر برای معلولان هست، شرکت در سمینار بین المللی سماوات را موقعیتی موفقیت آمیز برای خود برشمرد و گفت: شرکت در سمینارها و کارگاه های آموزشی نباید خاص توان یابان باشد بلکه باید از مسئولان شهری نیز دعوت شود.

توضیح المسائل آیت اللّه سیستانی به خط بریل در مشهد اردهال پرده برداری شد؛ ایرنا، 30 آبان ماه 92

ص: 133

رساله توضیح المسائل آیت اللّه سیستانی به خط بریل، با حضور نماینده این مرجع تقلید در همایش بین المللی (سماوات) در مشهد اردهال کاشان پرده برداری شد.

دبیر اجرایی این همایش شامگاه پنجشنبه در گفت وگو با ایرنا اظهار داشت: این رساله برای آشنایی معلولان با احکام اسلامی و شرعی این مرجع تقلید چاپ و منتشر شده است.

علیرضا آتشک افزود: همزمان با پرده برداری از این رساله،از 20 جلد کتاب ویژه معلولان در حوزه های احکام و معارف اسلامی با حضور آیت اللّه نمازی نماینده ولی فقیه و امام جمعه کاشان و معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پرده برداری شد.

همایش بین المللی سماوات (سازمان های مردم نهاد آموزشی و اشتغال توان یابان) پس از سه روز برگزاری به کار خود پایان داد.

این نشست با مشارکت 25 مؤسسه خیریه معلولان ایران و نمایندگانی از کشورهای آلمان، ژاپن، پاکستان، لبنان و عراق برگزار شد.

در این همایش 140 نفر از معلولان کارآفرین ایران و کشورهای یاد شده حضور داشتند.

مسئول مؤسسه توان یابی معلولان جنگی لبنان: ایران سرزمین دوستی؛ ایرنا، 30 آبان ماه 92

مسئول یکی از مؤسسات توان یابی معلولان جنگی لبنان، ایران را سرزمین دوستی بیان کرد و گفت: کمک مؤسسات غیردولتی در این کشور به مؤسسات توان یابی بسیار جالب و قابل تقدیر است.

(محمد دکروب) روز پنجشنبه در حاشیه سمینار بین المللی سماوات در شهر نیاسر از توابع کاشان به خبرنگار ایرنا اظهار کرد: توان یابان در جوامع مختلف با یاری مردم و آموزش قادر به انجام فعالیت های مفید هستند.

وی با بیان اینکه معلولیت فرصتی است تا انسان خود را آزموده و به توانایی هایش پی ببرد، تأکید کرد: همراهی مردم و مسئولان با توان یابان در دستیابی به این مهم ضروری است.

مسئول مؤسسه توان یابی معلولان جنگی لبنان ابراز امیدواری کرد: زمانی فرا برسد که توان یابان در دنیا با رسیدن به خودکفایی، انتظار محبت و رسیدگی نداشته باشند.

دکروب، همچنین آموزش های دیده شده در کارگاه های سمینار سماوات را برای ارتقای سطح مؤسسه خود مؤثر بیان کرد.

سمینار بین المللی سماوات (سازمان های مردم نهاد آموزشی و اشتغال توان یابان) با مشارکت 25 مؤسسه خیریه معلولان ایران و پنج نماینده از کشورهای آلمان، ژاپن، پاکستان، لبنان و عراق 28 آبان در شهر نیاسر آغاز شد.

در این سمینار که عصر امروز پنجشنبه بعد از سه روز فعالیت به کار خود پایان می دهد

ص: 134

140 نفر از معلولان کارآفرین حضور داشتند.

سمینار سماوات؛ ایلنا، 30 آبان 92

مصاحبه علیرضا آتشک به عنوان دبیر اجرایی با ایلنا در 30 آبان ماه 92 است. متن این مصاحبه ها عیناً عرضه می گردد:

با حضور 25 مرکز اشتغال زایی معلولین سراسر کشور و میهمانانی از کشورهای آلمان، ژاپن، پاکستان، لبنان و عراق اولین سمینار 3 روزه بین المللی مراکز آموزش و اشتغال زایی توان یابان (سماوات) در هتل سبز نیاسر کاشان شروع شد

ایلنا: با حضور 25 مرکز اشتغال زایی معلولین سراسر کشور و میهمانانی از کشورهای آلمان، ژاپن، پاکستان، لبنان و عراق اولین سمینار 3 روزه بین المللی مراکز آموزش و اشتغال زایی توان یابان در هتل سبز نیاسر کاشان شروع شد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری ایلنا در کاشان این سمینار که به همت مؤسسه نیکوکاری کاشانه مهر و مجتمع نیکوکاری رعد الغدیر تهران از صبح روز سه شنبه بیست و هشتم آبان ماه سال جاری در هتل سبز نیاسر کاشان شروع شد و قرار است پس از بیان نقطه نظرات هرکدام از رؤسای مؤسسات خیریه شرکت کننده، راه کارهای لازم جهت بهبود و رفع مشکلات اشتغال معلولین جسمی و حرکتی ارائه شود.

دبیر اجرایی اولین سمینار بین المللی مراکز آموزش و اشتغال زایی توان یابان شب گذشته در حاشیه برگزاری این سمینار در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری ایلنا در کاشان گفت: این برنامه اولین سمینار بین المللی مراکز مردم نهاد در حوزه آموزش، توانبخشی و اشتغال معلولین با حضور بیش از 25 سازمان مردم نهاد و 5 میهمان خارجی از کشورهای آلمان، لبنان، پاکستان، عراق و دکتر سونادا نماینده از ژاپن برای اولین بار در کاشان برگزار می شود.

علیرضا آتشک با اشاره به اینکه در این سمینار سه روزه برنامه های بهینه آموزشی برای مدیریت معلولین مردم نهاد ارائه می گردد. گفت: در کنار این سمینار کارگاه هایی در حوزه آموزش اشتغال و کارآفرینی نیز برای معلولین برگزار می شود.

وی برداشت باری از دوش دولت در حوزه کمک به توانبخشی حرفه ای معلولین، هم افزایی سرمایه های مردمی برای جهت دادن به اشتغال، آموزش و کار به جای صدقه دادن به افراد توان یاب را مهم ترین هدف برگزاری این همایش سه روزه عنوان کرد و گفت: در این همایش مقالات پرفسور کریمی نژاد با موضوع توجه به نقش ژنتیک در پیشگیری از معلولیت ها و ارائه مقاله دکتر احمد به پژوه با موضوع «من کار می کنم پس هستم» نیز ارائه می شود.

در مراسم افتتاحیه این سمینار که شب گذشته در هتل سبز نیاسر برگزار شد، علاوه بر

ص: 135

حضور 25 مرکز اشتغال زایی معلولین سراسر کشور و میهمانانی از کشورهای آلمان، ژاپن، پاکستان، لبنان و عراق، معاون مدیرکل و رئیس اداره بهزیستی شهرستان کاشان، رؤسای مرکز آمورش فنی و حرفه ای شهید موسویان، میراث فرهنگی، کار و رفاه اجتماعی کاشان، امام جمعه، بخشدار، شهردار و اعضای شورای اسلامی و جمعی از مسئولین محلی شهر نیاسر و مدیرکل و معاون توانبخشی سازمان بهزیستی استان گیلان به همراه رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل رعد گیلان در پروسه افتتاح نیز حضور داشتند.

شایان ذکر است محور اصلی برنامه های امروز چهارشنبه بیست و نهم آبان ماه اولین سمینار بین المللی مراکز آموزش و اشتغال زایی توان یابان (سماوات) در هتل سبز نیاسر کاشان ارائه مقالات توسط کار شناسان و اساتید علم ژنتیک ایران و کارآفرینی همراه با برگزاری کارگاه اشتغال و کارآفرینی توسط کانون معلولین توانا توانبخشی شغلی یک ضرورت حیاتی برای افراد با توانایی های گوناگون است.

مدیر مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر: ما می خواهیم بازویی برای دولت باشیم؛ پیک توانا، 28 آبان ماه 92

دبیر اجرایی سمینار بین المللی مراکز حرفه آموزی توانبخشی و اشتغال توان یابان در اولین روز برگزاری سمینار بین المللی که با حضور 25 مرکز در نیاسر کاشان در حال برگزاری است در گفتگو با خبرنگار پیک توانا از هدایت سرمایه یکصد میلیاردی 25 مرکز رعد در سراسر کشور خبر داد و گفت:

هم اکنون بیش از یکصد میلیارد تومان سرمایه مردمی در سطح کشور توسط 25 مرکز رعد مدیریت می شود که اگر این 25 مرکز ها بتوانند در کنار یکدیگر قرار گرفته و با برگرفتن اهداف یگانه و نیز با هماهنگی و هم افزایی بتوانند کار کنند ما قادر به ارائه خدمات مضاعفی به معلولان کشور خواهیم شد.

علیرضا آتشک با اشاره به این مطلب که این اقدام به جای دادن کمک های بلاعوض موردی و حمایت هایی که دوام زیادی ندارند به ما کمک می کند که این پتانسیل ها را به بهترین شکل استفاده کنیم گفت:آموزش به موقع و حرفه آموزی منجر به اشتغال و توسعه کارگاه های اشتغال، از طریق یک شبکه سازی کشوری از اهداف مهم و بلند مدت این سمینار است.

مدیر مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر در توضیح انتخاب نام “سماوات” برای این سمینار گفت: با توجه به اینکه تمام مؤسساتی که در زمینه معلولان فعالیت می کنند در دو هدف اشتغال آفرینی برای معلولان و توانبخشی مشترک هستند پس ما نام سماوات را برای این سمینار انتخاب کردیم که این نام اختصار جمله سازمان های مردم نهاد آموزشی اشتغال و توانبخشی است.

ص: 136

آتشک همچنین در پاسخ به این سؤال خبرنگار پیک توانا که آیا نهادها و سازمان های مردمی نیز در برگزاری این سمینار همکاری داشته و با شما سهیم هستند گفت: این سمینار کاملاً غیردولتی است و با بودجه دو مجموعه رعد الغدیر و کاشانه مهر کاشان که افراد خیر از آنها حمایت می کنند برگزار شده است.

وی در ادامه با اشاره به اینکه بودجه برگزاری این سمینار مانند سمینارهای دولتی و با صرف هزینه های آنچنانی نیست تصریح کرد: این کار چون یک کار مردمی بوده با رایزنی های مختلف و با حداقل هزینه ها برگزار شده و خوشبختانه توانسته پذیرای130 میهمان از 25 شهر کشور و چندین میهمان از 5 کشور خارجی بوده و این عزیزان را دور هم جمع کند.

مدیر مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر همچنین در توضیح حضور نمایندگان 5 کشور خارجی در این سمینار گفت: آقای “مایکل هایل” از کشور آلمان آمده، وی که کارخانه تولید ویلچر دارد،70 کارگر معلول و 230 کارگر تندرست دارند و بهترین ویلچرهای دنیا را تولید می کنند.

آتشک افزود: دکتر “ابوتراب” از پاکستان و از طریق دفتر فرهنگ معلولان به سمینار دعوت شده اند. و “دکتر سونادا” که نماینده یک “ان.جی.اوی” بسیار بزرگ بین المللی از ژاپن هستند و در حوزه خدمات به مردم جهان به طور عام بدون در نظر گرفتن نژاد و پوست و…خدمت می کنند و دارای 45 نمایندگی در جهان هستند.

وی همچنین از حضور نمایندگانی از دو کشور عراق و لبنان خبر داد و گفت: با توجه به اینکه به زودی یک مرکز در نجف و یک مرکز در جنوب لبنان با همکاری مراکز مردم نهاد و خدمات رسانی ایجاد خواهد شد دوستان لبنانی و عراقی هم برای دریافت تجربیات و الگوبرداری از فعالیت این 25 مرکز به این سمینار آمده اند.

دبیر اجرایی این سمینار بین المللی تصریح کرد: ما می خواهیم بازویی برای دولت باشیم تا به معلولان خدمت بیشتری بشود و کمک های مردمی و خیران و امکانات دیگر را به طور کارشناسی شده به سوی توانبخشی حرفه ای سوق بدهیم

آتشک با اظهار این مطلب که خروجی این سمینار تصویب یک اساسنامه است گفت: روز آخر سمینار تمام مدیران این مراکز اساسنامه ای را با هم به تصویب خواهند رساند که به موجب آن دبیر علمی این سمینار، مکان دائمی و محل بعدی برگزاری سمینار مشخص خواهد شد.(1)

ص: 137

همایش بین المللی سماوات در مشهد اردهال کاشان پایان یافت؛ ایرنا، 30 آبان ماه 94

همایش بین المللی سماوات (سازمان های مردم نهاد آموزشی و اشتغال توان یابان) شامگاه پنجشنبه در مشهد اردهال کاشان پس از سه روز برگزاری به کار خود پایان داد.

به گزارش ایرنا، دبیر اجرایی این همایش بین المللی گفت: این همایش با مشارکت 25 مؤسسه خیریه معلولان ایران و نمایندگانی از کشورهای آلمان، ژاپن، پاکستان، لبنان و عراق برگزار شد.

علیرضا آتشک، معرفی و آموزش مهارت های مؤسسات مردم نهاد و خیریه معلولان کشورمان به کشورهای خارجی شرکت کننده را از اهداف برگزاری این همایش عنوان کرد.

وی اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران در زمینه توانبخشی و آموزش معلولان جسمی حرکتی و غیر حرکتی، بسیار موفق عمل کرده است.

وی با بیان اینکه تاکنون 25 مؤسسه خیریه کارآفرین و اشتغال زا در کشور راه اندازی شده است، افزود: این مؤسسه ها با ارائه خدمات توانبخشی رایگان توانسته اند با زیر پوشش قرار دادن معلولان، زندگی تازه ای به آنها ببخشند.

در اختتامیه این همایش رساله توضیح المسائل آیت اللّه سیستانی به خط بریل، به همراه 20 جلد کتاب ویژه معلولان در حوزه های احکام و معارف اسلامی با حضور آیت اللّه نمازی نماینده ولی فقیه و امام جمعه کاشان و نیز معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پرده برداری و رونمایی شد.

دبیر اجرایی این همایش گفت: این رساله برای آشنایی معلولان با احکام اسلامی و شرعی این مرجع تقلید چاپ و منتشر شده است.

وی افزود: همزمان با رونمایی از این رساله از 20 جلد کتاب ویژه معلولان در حوزه های احکام و معارف اسلامی نیز رونمایی شد. در این همایش 140 نفر از معلولان کارآفرین ایران و کشورهای یاد شده حضور داشتند.(1)

ص: 138

مدیر مسئول: علی سلطان زاده

سردبیر علیرضا آتشک

دبیر اجرایی: معصومه فراهانی

این ویژه نامه پنج فصل دارد: فصل اول (گزارش ها و سخنرانی ها) به گزیده سخنان دبیر سمینار، گزارشی از آغاز تا انجام سماوات، بیانیه افتتاحیه، فهرست مراکز شرکت کننده، برنامه زمان بندی می پردازد.

صفحه نخست این فصل با امضای علیرضا آتشک مدیر اجرای سماوات آغاز می شود. این مطلب بسیار کوتاه و همراه دو بیت شعر سعدی است.

اما مطلب دوم با عنوان سماوات از ایده تا اجرا به قلم معصومه فراهانی با اطلاعات سودمند و ساختار محکم و حتی گرافیک و تصاویر مناسب به تاریخ تحولات سماوات پرداخته است.

مطلب سوم با عنوان امروز آرمان شهرمان را کلید می زنیم: اینجا است که خدمتتان ابدی و سرمدی می شود، پر از تعابیر تخیل آمیز و در نگارش این متن یا در بیان آن بیشتر از مخیله تا مدرکه وفاهمه و عاقله استمداد شده است.

معرفی مراکز و معرفی برنامه های نشست دو مطلب بعدی این فصل است.

فصل دوم (مقالات و کارگاه ها)؛ لازم به توضیح است در جریان سه روز این نشست اکثر وقت حضار به حضور در کلاس درس و کارگاه می گذشت و افراد باید صبح و بعدازظهر مثل دانشجویان حاضر می شدند و به مطالب استاد گوش می داند.

استادان و مدیران کلاس ها و کارگاه ها از استادان دانشگاه بودند و همان سبک دانشگاه یعنی روش یک طرف بیان استاد و استماع شاگردان اجرا می شد. شبیه به کارگاه نبود بلکه شبیه به کلاس درس دانشگاه بود. با این تفاوت که افراد نمی دانستند این درس را چرا باید پاس کنند، جزوه ای یا کتابی برای پیش مطالعه نداشت و مطالب عرضه شده با موضوع نشست یعنی اشتغال و مهارت آموزی به معلولین زاویه داشت.

لازم بود نسبت به کلاس ها و کارگاه های برگزار شده ارزیابی صورت می گرفت و سودمندی آنها بررسی می شد. یا حداقل از شرکت کنندگان خواسته می شد در یک جلسه آراء و نظریات خود را بگویند. یا لااقل گزارش جامعی از کارگاه ها و کلاس ها عرضه می شد. اما در این فصل چند مقاله با این مشخصات آمده است:

ص: 140

- مبانی سازماندهی و مدیریت از آیدین یاسمی

- توانبخشی بهنگام و مبتنی بر جامعه از خسرو منصوریان

- ازدواج معلولین از علی احمدی

- توانبخشی شغلی از احمد به پژوه

- آمده ایم اما نه پی حشمت و جاه از سید ساعد مطهری

- جایگاه معلولین در تمدن سازی و اشتغال آفرینی از محمد نوری

- ناتوانی و راه های پیشگیری از محمدحسن کریمی نژاد

- سازمان علم شاد زیستن از سونادا هیرو نوبو

- توانبخشی به افراد معلول از مایکل هیل

از این نه مقاله، فقط دو مقاله مرتبط به نشست است و هیچ بحث و بررسی و ارزیابی از کارگاه ها هم عرضه نشده است.

فصل سوم (مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر: دیروز، امروز، فردا): این فصل تماماً به معرفی خدمات و فعالیت های رعد پرداخته است.

فصل چهارم (سماوات در قاب تصویر): شامل بیست تصویر است.

فصل پنجم (سماوات در آینه رسانه ها): عمدتاً مصاحبه ها و صحبت های آقای آتشک با رسانه ها و یکی دو مصاحبه با دیگر مسئولین سماوات است. مناسب بود مدیریت این ویژه نامه از افراد حاضر نیز مصاحبه می گرفتند.

در پایان: زحمات مدیران سماوات در برگزاری نشست ها بر کسی پوشیده نیست ولی هزینه ها، محدودیت اوقات شرکت کنندگان و دیگر ویژگی چنین نشست هایی اقتضاء می کند، به روشی برگزار گردد بیشترین تأثیر را داشته و مشکلی از هزاران مشکل جامعه هدف مرتفع گردد.

به رغم همه اینها این ویژه نامه سند بسیار مهم مکتوب و تاریخی است که نشانگر بسیاری نکات است و پژوهشگران از این منبع می توانند برای تجزیه و تحلیل این نشست استفاده کنند. از این رو لازم است از همه مسئولین سماوات جهت انتشار این ویژه نامه تشکر گردد.

ص: 141

تصویر

ص: 142

نشست دوم سماوات به میزبانی کانون معلولین توانا قزوین در 11 آذر 93 در شهر قزوین برپا گردید. این نشست یک روزه با پذیرایی خوب و مهمان نوازی قزوینی ها به پایان رسید. این فصل ابعاد و جنبه های این نشست را گزارش می دهد.

ص: 144

کانون توانا در امر اشتغال زایی معلولان به خوبی عمل کرده و توانسته تعداد زیادی از افراد دارای معلولیت را شاغل کند.

با تأکید بر این مطلب که یکی از بزرگ ترین مشکلات معلولان شدید مربوط به ویلچر است چرا که ویلچرهای داخلی کیفیت لازم را نداشته و واردات ویلچرهای خارجی هزینه های بالایی دارند افزود: ما از کانون معلولین می خواهیم تا به زودی کارخانه ای برای تولید ویلچرهای مناسب و باکیفیت برای عزیزان معلول اقدام کند.

این عضو هیئت مدیره مرکز سماوات همچنین تأکید کرد: همایش های تشکل های معلولان بسیار مفید بوده و می تواند دستاوردهای عظیمی داشته باشد و به سود معلولان تمام شود.(1)

علیرضا وارثی معاون توانبخشی بهزیستی قزوین: او در این سمینار ضمن تشکر از مدیران سازمان های مردم نهاد در این نشست حضور آنها را در استان قزوین خیر مقدم گفت.

او ضمن تشکر از همت کانون توانا در برگزاری دومین سمینار سماوات ادامه داد: کانون توانا یک مؤسسه خلاق بوده و همواره عملکردهای خوبی از خود نشان داده است.

معلولان در جامعه ما چند مشکل اساسی دارند که عدم اجرای قانون جامع، فرهنگ سازی، نگاه منفی جامعه به معلولان از جمله این مشکلات است.

کانون توانا در بحث اشتغال به قدری موفق عمل کرده که ما در سازمان بهزیستی از عهده پرداخت بیمه سهم کارفرما برنمی آییم.

وی ضمن تشکر از زحمات سیدمحمد موسوی افزود: مشاغل ایجاد شده توسط کانون مرهون نگاه صحیح رئیس هیئت مدیره این کانون است چرا که اگر آقای موسوی در این واحد تولیدی از دستگاه های اتوماسیون استفاده می کرد یک دهم این نیروها هم به کار گرفته نمی شدند.

این مسئول بهزیستی قزوین که خود نیز محدودیت جسم دارد اظهار کرد: کانون توانا در ایجاد تغییر نگرش جامعه نسبت به توانمندی های معلولان نقش بسزایی داشته و توانسته نگاه جامعه را به معلولان معنا ببخشد.

این مقام مسئول بیان کرد: امروز بهزیستی به این نقطه رسیده که تمام

ص: 146

کارهایش را مبتنی بر جامعه کرده و با جامعه پیش ببرد.

در بحث توانبخشی تنها خود فرد معلول مورد نظر نیست بلکه خانواده او نیز مدنظر هستند.

تشکل های معلولان بازوهای قوی دولت هستند و باید به اشتغال افراد دارای معلولیت بیاندیشند و این اندیشه را درجامعه تسری بخشند.

گرفتن گلریزان و جمع آوری پول نتایج مطلوبی ندارد چرا که با این کار عزت و شخصیت انسانی معلول حفظ نمی شود.

معاون توانبخشی بهزیستی قزوین با توضیح فعالیت بخش مشارکت های مردمی سازمان بهزیستی عنوان کرد: بخش مشارکت های مردمی این سازمان تنها بحث دریافت کمک مالی را نداشته و همه شما عزیزان با ارائه نظرات، پیشنهادها، راه کارها و دیدگاه های خود می توانید این سازمان را حمایت کنید.

مطهری عضو دیگر هیئت مدیره سماوات: او در این سمینار ضمن تشکر از زحمات کانون توانا و سایر تشکل ها گفت: سازمان های مردم نهاد در راه رسیدن به اهداف خود باید تلاش های زیادی داشته باشند.

بازدید از کانون معلولین، واحدها و کارگاه های آن، کلمه توانمندی را برای ما معنا کرد و زاویه دید جدیدی به ما داد.

علیرضا آتشک مدیرعامل مؤسسه نیکوکاری رعد: او نیز در این سمینار از کانون توانا و مؤسس این کانون تشکر کرد و گفت: ما سال 84 بازدیدی از کانون توانا داشتیم که آن بازدید نگاه ما را تغییر داد.

پیش از این بازدید ما تنها به آموزش افراد معلول می اندیشیدیم اما با دیدن کانون به فکر آموزش منجر به اشتغال افتادیم چرا که یک معلول پس از دیدن آموزش به شغل و استقلال مالی نیاز دارد.

در ادامه، ساعد مطهری به بیان اهداف خرد و کلان، استراتژی ها، چشم انداز و آینده انجمن خیریه سماوات پرداخت.

در پایان کانون معلولین توانا از مدیرعامل مؤسسه رعد الغدیر تشکر کرده و به پاس فعالیت های وی در راه اندازی مراکز مشابه رعد در سراسر کشور و همچنین سال ها فعالیت در حوزه معلولان به علی سلطان زاده لوح سپاس اهدا کرد.

مدیران تشکل های حاضر در سمینار پس از پایان مراسم، به قزوین گردی و

ص: 147

بازدید از آثار باستانی قزوین پرداختند. گفتنی است اولین سمینار سالانه سماوات سال گذشته و در نیاسر کاشان برگزار شد.(1)

سماوات سومین نشست خود را در بندرعباس در 23 تا 25 دی ماه 1394 برگزار کرد. میزبان انجمن ضایعات نخاعی استان هرمزگان بود. 27 نهاد حضور داشتند. این دوره از نشست سطح پروژه سماوات بالاتر بود و این مسئله در گزارش هایی که روی سایت ها رفته پیدا است.

دفتر فرهنگ معلولین چون درگیر تولید محصولات فرهنگی به ویژه تولید کتب گویای قرآن و چند کتاب مرجع در موضوعات معلولیتی بود به رغم دعوت رسمی، اعلام کرد از حضور در این نشست معذور است. این دفتر بر این باور است تنها با تلاش های عملی و دائمی و افزایش تولید محصولات فرهنگی و اجتماعی می توان بر مشکلات فائق آمد.

این نشست هم تأثیر مثبت و سازنده بر جامعه و فرهنگ معلولین گذاشت. لازم است از مسئولین و متصدیان این برنامه، تشکر ویژه بشود.

ص: 150

به ایراد سخنرانی پرداختند، در پایان آقای دکتر نامور مطلق به همراه مدیران سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان از مرکز حرفه آموزی و تولیدی معلولین وابسته به انجمن ضایعات نخاعی هرمزگان و صنایع دستی دست ساخت این مرکز بازدید نمودند.

همایش در ساعت 12 روز جمعه 25 دی ماه 94 پایان یافت و تمامی مهمانان دعوت شده از سراسر کشور از جزیره هرمز بازدید نمودند.(1)

گیاهان دارویی نگار، کارگاه بسته بندی مواد غذایی نیک، مرکز پیام رعد الغدیر، گروه هنری رعد الغدیر و طرح راحیل از جمله آنهاست که در کل این فعالیت ها 1500 نفر معلول را آموزش داده و برای450 نفر کارآفرینی کرده است.

آتشک تصریح کرد: در کارگاه صنایع دستی محصولات بسیار متنوعی را تولید می کنیم و مسئولین را متقاعد کرده ایم که برای هدایایی که می خواهند بدهند این هدایا را از مؤسسه ما تهیه کنند همچنین کارگاه تولیدی خیاطی رعد جامه که هم اکنون 20 نفر در این کارگاه به صورت تمام وقت در حال کار هستند و کلیه امور دوخت و دوز البسه از جمله لباس بیمارستانی لباس کار و لباس های مدارس را انجام می دهند از دیگر برنامه های اجرا شده توسط مؤسسه است.

وی تأکید کرد: از مهم ترین طرح ها و برنامه های مؤسسه، call center یا مرکز پیام مؤسسه است که برای 50 نفر اشتغال زایی کرده و برنامه های متنوعی را اجرا می کند از جمله طرح هایی که توسط مرکز پیام انجام می شود می توان به اجرای طرح های پژوهشی و افکار سنجی، اجرای طرح های تحقیقات بازار، نظرسنجی، سنجش رضایت مشتریان و بازاریابی تلفنی اشاره داشت.

آتشک بیان کرد: طرح راحیل و کاریابی هم از طرح های موفق دیگر ما می باشد که در طرح راحیل خدماتی را به خانواده های متوفیان ارائه می دهیم.

5- بزرگ فکر کنیم ولی کوچک عمل کنیم.

6- از تأسیس تشکیلات کلان بپرهیزیم.

7- باید به این امر توجه داشته باشیم که 95% داوطلبان به ویژه افراد غیرحرفه ای، تنها مخل کار هستند، لذا باید در گزینش داوطلبان، حساس باشیم.

8- یک نیروی مخلص، عاشق و آگاه، از هر کمک دیگری، با ارزش تر است.

9- از کارهای زود بازده، سطحی، ارزان قیمت و ملموس بپرهیزیم.

10- اگرچه NGO یک مؤسسه غیرانتفاعی است، اما نباید به نان دانی افراد فرصت طلب و توصیه شده مدیران تبدیل شود.

11- تمامی دریافت های نقدی و غیرنقدی ثبت در دفاتر قانونی شود.

12- نباید قائم به شخص یا فامیل باشد، در محیط NGO تصمیم گیری را با نگاه سیاسی، ایدئولوژیک و خانوادگی برحذر داریم.

13- باید شفاف، پاسخگو و منعطف باشیم.

14- از شورای عالی مالیاتی، برای نظارت بر عملکرد مالی مؤسسه، استفاده کنیم و ضمن دریافت کد اقتصادی، هر ساله دفاتر روزنامه و کل را به موقع دریافت و پلمپ کنیم.

15- حتی المقدور تعمدی در به عضویت درآوردن افراد نیکوکار خوشنام در سازمان خود نداشته باشیم و به این مهم که “یک ده آباد به از صد شهر خراب است” اعتماد کنیم و لذا در جذب و تربیت کادر و کشف نیروهای جدید کوشا باشیم.

16- سایت اطلاع رسانی مؤسسه باید به روز بوده و ارتباطات سیار و سیستمی فعالی داشته باشیم.

خسرو منصوریان همچنین گفت:

سمن ها، در کنار آگاهی بخشی در زمینه معلولیت، به دلیل در اختیار داشتن سرمایه های اجتماعی، علاوه بر در دسترس بودن برای تمامی اقشار جامعه به ویژه افراد و خانواده های فرو دست می تواند نگاه افراد جامعه را به مسئله معلولیت تغییر داده و از ظرفیت های اجتماعی برای ایجاد فرصت های برابر بهره گیرد.

البته لازم به ذکر است که سازمان های غیرانتفاعی و غیردولتی دارای برخی آفت های بالقوه نیز می باشند که صرفاً در صورت داشتن انگیزه و نیت نوع دوستی و سپردن کار به کاردان و داشتن دانش و تخصص ازآن آفت ها می توان در امان بود.

ص: 155

نیست که آنها روح و جسم ضعیفی دارند بلکه معلولین از روح بلند و پاکی برخوردارند و این عزیزان با معلولیت هایشان به ما بیاموزند که جسم سالم چه نعمت بزرگی است و ما باید شکرگزار این نعمت ها باشیم.

وی تأکید کرد: باید بدانیم که افراد معلول مانند فرشتگان به زمین نازل می شوند اگرچه دارای محدودیت های جسمی اند ولی روح آن ها هیچ گونه محدودیت و معلولیتی ندارد و آزادانه می توانند به بهشت بروند.

ملاحظه

معمولاً در همایش های دوره ای، با شروع دوره جدید، دوره های قبل را بررسی و نقادی می کنند، به ویژه تأثیر و کارآیی آن همایش را بررسی می کنند. خواهشمندیم مدیریت سماوات کارشناسی های خود، همچنین طرح جامع اهداف، خط مشی، مراحل، برنامه دراز مدت و کوتاه مدت این همایش ها را برای استفاده همگان در اینترنت منتشر نماید.

ص: 159

ص: 160

نشست چهارم سماوات به دعوت مدیریت رعد الغدیر در مجتمع فرهنگی آموزشی تفریحی شهید میرحسینی جنب پارک چیتگر تهران در 4 و 5 اسفندماه 95 برگزار شد. گزارش این نشست در این فصل آمده است.

متأسفانه گزارش این نشست و بعضی از نشست های قبل ضعیف و نحیف است. اگر هر نشست دامنه اطلاع رسانی گسترده می داشت، درباره های آن مثل انعکاس رسانه ای هم بسیار حجیم تر می شد.

ص: 162

سومین جلسه: سومین جلسه هیئت مدیره سماوات در سال 95در تاریخ 16 شهریور ماه در ساختمان مؤسسه خیریه آموزشی توان یابان گیلان برگزار شد و پس از آن اعضا از سالن در حال تأسیس آموزشگاه بازدید کردند.

سماواتیان ضمن تقدیر و تشکر از زحمات مدیرعامل و کارکنان دلسوز توان یابان گیلان، آمادگی خود را جهت کمک و هرگونه راهنمایی به این عزیزان اعلام نمودند.

اما درباره دیگر جلسات سماوات سند و گزارشی در دسترس نیست و در فاز دوم این پروژه با مصاحبه با سماواتیان اطلاعات مورد نظر به دست خواهد آمد.(1)

انجمن خیریه سماوات الغدیر که در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه، چهارم و پنجم اسفندماه در تهران برگزار می شود شرکت فرمایید.

شرایط شرکت در همایش، به شرح ذیل اعلام می گردد:

1- هر مرکز می تواند حداکثر سه نفر ترجیحاً مدیرعامل، مسئول آموزش و مسئول روابط عمومی مرکز خود را جهت شرکت در همایش به دبیرخانه همایش معرفی نماید.

2- خواهشمند است تا مورخه 26/11/95 نام، نام خانوادگی، شماره ملی، سن و شماره تلفن همراه افراد معرفی شده از طرف مؤسسه خود را طی نامه رسمی به شماره فاکس 66305355 ارسال نمایید.

3- به همراه داشتن کارت ملی یا شناسنامه برای شرکت کنندگان در همایش الزامی است.

4- با توجه به هماهنگی به عمل آمده و انجام هزینه های اقامت و پذیرایی شرکت کنندگان، لطفاً به صورت دقیق، اقامت شبانه و حضور دائمی نمایندگان خود را در همایش اعلام فرمایید.

5- مدیر برنامه چهارمین همایش سالانه سماوات آقای علیرضا آتشک (قائم مقام اینجانب) می باشد. جهت هرگونه هماهنگی و اطلاعات بیشتر با شماره 09125131148 تماس حاصل فرمایید (از ساعت 16 تا 18).

6- به پیوست برنامه چهارمین همایش سالانه انجمن تقدیم می گردد.

علی سلطان زاده

مدیرعامل انجمن خیریه سماوات الغدیر

10:50 – 10:40 خیر مقدم رئیس هیئت مدیره انجمن خیریه سماوات

11:20 – 10:50 سخنرانی استاد خسرو منصوریان درباره مدیریت مراکز خیریه

11:40 – 11:20 ارائه گزارش عملکرد یکساله انجمن خیریه سماوات و تعیین میزبان سال 96 توسط آقای علی سلطان زاده مدیرعامل انجمن خیریه سماوات

12:30 – 11:40 پرسش و پاسخ و گفتگوی اعضاء انجمن

14:30 – 12:30 نماز، ناهار و استراحت

15:00 – 14:30 نمایش فیلم رعد الغدیر (اسیرپ فرانسه 7 دقیقه)

نمایش فیلم کانون معلولین توانا (داستان زندگی یه مرد 23 دقیقه)

16:30 – 15:00 کارگاه بررسی مدل نمونه و کاربردی توانبخشی حرفه ای و اشتغال معلولین جسمی حرکتی در ایران و فرانسه

17:15 – 16:30 سخنرانی مدیرعامل یا نماینده بانک قرض الحسنه رسالت درباره کسب و کار اجتماعی و نقش بانک ها

19:00 - 17:15 نماز، استراحت و عصرانه

19:30 – 19:00 جلسه آشنایی با قوانین مالیاتی مراکز خیریه با سخنرانی آقای حسینی از سازمان امور مالیاتی استان تهران

21:30 – 19:30 مسابقه تیراندازی تیم های عضو انجمن در محل سالن تیراندازی با تفنگ بادی

22:00- 21:00 شام و استراحت

پنجشنبه 05/12/95

8:00- 7:00 صرف صبحانه

8:05 – 8:00 قرائت قرآن و آغاز برنامه روز دوم همایش

8:30 -8:05 معرفی بنیاد خیریه آلاء

11:00 – 8:30 بخش اول کارگاه آموزشی جذب مشارکت های مردمی در مؤسسات خیریه

11:30 – 11:00 پرسش و پاسخ کارگاه

12:00 – 11:30 سخنرانی آقای دکتر محمد نوری مدیر عامل دفتر فرهنگ معلولین قم (درباره بانک اطلاعات جامع معلولان)

14:00 - 12:00 نماز، ناهار

16 - 14گفتگوی اعضاء و تبادل تجربیات

17:30 - 16:00 اختتامیه همایش و معرفی چهره های ماندگار سال 95 انجمن خیریه سماوات الغدیر ایران، شامل پخش فیلم فعالیت های رعد

ص: 166

الغدیر، اجرا چند قطعه موسیقی توسط آقای هاتف شرار و مراسم تقدیر از آقای پروفسور محمدحسن کریمی نژاد پدر علم ژنتیک ایران و استاد دانشگاه علوم پزشکی کرمان

19:30 – 17:30 نماز، عصرانه، استراحت

21:00 – 19:30 فینال مسابقه تیراندازی تیم های عضو انجمن و اهداء جوایز

21:00 شام، استراحت و پایان رسمی چهارمین همایش کشوری سماوات

جمعه 06/12/95

8:00 – 7:00 صبحانه و تخلیه مجموعه فرهنگی آموزشی شهید میرحسینی

زمین مانده، کارهایی که شاید کمتر کسی سراغ آن ها می رود. انتخابِ عنوان مؤسسه هم به جای خیریه بیشتر به همین خاطر بود و همین طور دوری از ذهنیت های معمول در مورد خیریه های موجود در کشور.

سال 1388 نقطه شروع این حرکت بود، حرکتی که در طول مسیرش حجت الاسلام شیخ مهدی مظاهری را به عنوان پدر معنوی در کنار خودش می دیده و از راهنمایی هایش بهره می برده است.

مرکز مراقبت های حمایتی و تسکینی، مدرسه عالی خاتم الاوصیاء، مرکز عترت ماندگار نبوی (سادات)، آستانه مقدسه حضرت زینب (سلام اللّه علیها)، مرکز تربیت مبلغ و تبلیغ بین الملل، مرکز خدمات حمایتی و مددکاری کوثر، دانشگاه علمی کاربردی انتخاب، هفت مرکزی هستند که بستر فعالیت های مؤسسه آیینه داران لقای آفتاب خواهد بود.

داشتن نگاه تشکیلاتی به انجام فعالیت ها را می توان یکی از نقطه قوت مؤسسه دانست، نگاهی که سعی شده با نگاه جهادی و مردمی آمیخته شود تا از آفت های معمول فعالیت های تشکیلاتی دور شود. تدوین سند راهبردی و برنامه ریزی های بلند مدت و کوتاه مدت نیز ثمره داشتن همین نوع نگاه است و شاید وجه تمایز این مؤسسه با دیگر مراکز خیریه در همین جا باشد. علاوه بر آن داشتن کمیته های تخصصی برای هر طرح متشکل از نخبه ها و متخصصان سرآمد در حوزه های مختلف بر غنای برنامه ریزی ها افزوده است و توانسته مجموعه قابل قبولی از کارشناسان متعهد را در حوزه های متنوع دور هم جمع کند.

جناب آقای شیخ مهدی مظاهری از بزرگان و نیک اندیشان دیار زنده رود را کمتر کسی در این شهر و کشور است که نشناسد و یا با یکی از چندین پروژه خیریه او آشنا نباشد، هر چند سهم حاج شیخ مهدی مظاهری در این پروژه های خیراندیش بیشتر معنوی و ایجاد دغدغه مندی در اذهان خیرین بوده است، اما به راستی تا دغدغه ای شکل نگیرد، حرکتی نیز آغاز نخواهد شد. دغدغه مندی ایشان در کارها و حضور در فعالیت خیر نه تنها بر بسیاری از افراد شهر مثمر ثمر بوده بلکه آغازگر حرکت های بزرگ دیگری به همت نوادگان ایشان شد.

ایام نیمه شعبان سال 1388 نقطه شروع این حرکت بود، حضور مؤثر آلاء در حوزه های فعالیتی تعریف شده و تلاش برای امر الگو سازی از همان ابتدا یکی از اهداف راهبری بنیاد آلاء در امر خیر همواره مد نظر مدیران و تصمیم گیران این نهاد قرار داشته که نمود عینی آن را می توان در استقبال بسیاری از مراکز خیریه ای

ص: 169

و علمی کشور برای همکاری و تعامل با این نهاد مشاهده نمود.

بیانیه مأموریت بنیاد خیریه راهبری آلاء: - شناسایی، نیازسنجی و اولویت بندی نیازهای واجبِ بر زمین مانده در حوزه امور خیر - تولید، کسب و نشر دانش امور خیر (الگوسازی، نظام سازی، آینده پژوهی، برنامه ریزی و بهینه یابی) - شناسایی، به کارگیری و تربیت سرمایه های انسانی در حوزه امور خیر - کسب سرمایه های مادی و معنوی (اعم از مالی، سخت افزاری، نرم افزاری و حمایتی) و راهبری آنها در حوزه امور خیر - بسترسازی، یاری رسانی و راهبری خیریه ها و خیرین بالقوه و بالفعل در راستای رفع نیازمندی های اولویت دار امور خیر - تصدی گری امور خیری که امکان راهبری آن وجود ندارد - فرهنگ سازی و مدیریت دانش در حوزه امور خیر - تلاش مؤثر در تحقق هم افزایی و بهبود مستمر جریان امور خیر در سطح ملی و فراملی

آلاء با در نظر گرفتن رشد روزافزون نیازهای خیر کشور از یک سو و از سوی دیگر حضور پررنگ تر خیرین در عرصه های مختلف امر خیر، ضرورت نظم دهی و ساماندهی به امور خیر را بیش از هر زمان دیگر احساس و پرداختن به این مهم را به عنوان یکی از ارکان اساسی خود در نظر گرفت و تلاش کرد در یک فرآیند فعالیت های خود را به دو بخش کلان خیر جاری (امور تصدی گری) و خیر ماندگار ( امور راهبری) تقسیم بندی کند.

چشم انداز حوزه خیر ماندگار: طرح خیر ماندگار در افق 1414 طرحی است راهبر در امر خیرِ اولویت دار بر زمین مانده در گسترۀ ملی و تأثیرگذار بر فعالیت های مشابه در سطح فراملی.

برخورد علمی با مشکلات

قبلاً معلولیت ها و بیماری های صعب العلاج مثل سرطان را به علل و ماورایی و نامرئی نسبت می دادند و شیطان و دیگر موجودات این چنینی را در سرنوشت انسان مؤثر می دانستند. اما هر مقدار دانش انسان پیشرفته تر گردید، علل و عوامل واقعی بیماری ها و معلولیت ها بیشتر پی برد و آنها را شناخت و اقدام به مبارزه با آنها نمود.

یکی از وظایف مؤسسه های نیکوکاری شناسایی درست و به هنگام واقعی علت های معلولیت ها است. و پس از شناخت علت برای آنها نسخه بر اساس طب تسکینی به ویژه برای افراد دارای سرطان نسخه مخصوص آنها می پیچد.

ص: 170

طب تسکینی برای بیماران سرطانی کاربرد دارد یعنی بیمارانی که در مرحله پایانی سرطان هستند و به نوعی پزشک آنها را جواب کرده است. اینها دو مشکل اصلی دارند. 1- هزینه های بسیار زیادی را در دوره پایانی باید پرداخت کنند و هم مهم تر از همه درگیری و مشکلات روانی که هم برای خود بیمار و هم برای خانواده ایجاد می شود اولین سؤالی که بیمار از خود می پرسد این است که من چه کار بدی کردم که مبتلا به سرطان شدم و یا اینکه می گوید خدایا این همه آدم های بد در دنیا وجود دارند چرا من باید سرطان بگیرم؟ همین سؤالات برای خانواده هم مطرح است. معمولاً خانواده و خصوصاً افراد نزدیک بیمار در پاسخ به این پرسش ها راضی و ارضا نمی شوند و دچار مشکلات افسردگی می شوند. و این باعث شد که بیمارانی که End stage یعنی در مراحل پایانی بیماری قرار می گیرند نیاز به یک مراقبت خاص داشته باشند و حتی طراحی شده به نوعی به اسم مراقبت در منزل به نوعی که بیمار را از بیمارستان به منزل می برند که روزهای پایانی زندگی اش را در منزل باشد. و به صورت دوره ای یک پزشک یا متخصص و پرستار و روانشناس و حتی یک مشاور مذهبی از طرف بنیاد برای این افراد دوره های بازدیدی را می گذارد و یک پزشک آنکال (oncall) برای آنها دارند.

حوزه دیگر که از بخش های فقیرنشین اصفهان منطقه ای است به نام زینبیه که یکی از فرزندان حضرت موسی بن جعفر که همان جا مدفون است بر اساس تولیت آستانه زینبیه در آنجا یک طرح جامع شهری برقرار کردند. این طرح جامع شهری با هدف تغییر رویکرد فرهنگی، اجتماعی و تجاری بود و حتی یک مرکز مددکاری هم آنجا راه افتاد. تا بتوانند به نوعی 20% جمعیت اصفهان را که در منطقه زینبیه هستند. اگر اشتباه نکنم اما نزدیک 60 الی 70% معضلات اجتماعی اصفهان از این منطقه ایجاد می شود. این مراکز راه افتاد و شروع به کار کردند و یک مرکز سلاله که مخصوص آموزش سادات یتیم نخبه است که به صورت خاص فقط روی آموزش و پرورش این افراد کار می کند راه افتاد از سال 88 تا 92 سعی و خطاهایی داشتند، تلاش هایی داشتند بعضاً به موفقیت های خوبی خصوصاً در حوزه مرکز کنترل سرطان به موفقیت های خوبی هم دست پیدا کردیم. از سال 92 یک تغییراتی در مدیریت و هیئت مدیره انجام شد. و یک سؤال اساسی مطرح شد. این اولویت دار بر زمین مانده ای که شما می گویید چه کسی گفته است این مرکز کنترل سرطانی که شما راه انداخته اید اولویت دار یا بر زمین مانده بوده است. برای اینکه این مسئله جا بیافتد مثال می زنم فرض کنید که ما در جهان کلاً دو مشکل بیشتر نداشته ایم یکی

ص: 171

مشکل افراد سرطانی و مشکل دیگر هم دیابتی ها و غیر از این مشکل دیگری نداشتیم اگر می خواستیم ببینیم کدام یک اولویت دارتر است. می دیدیم چند نفر سرطانی داریم و چند نفر دیابتی داریم و برای هر کدام چقدر هزینه لازم دارد. برای اینکه بهبودی پیدا کنند. و برای هر کدام چند تا مؤسسه خیریه وجود دارد. ممکن است یکی یک خیریه داشته باشد و دیگری ده تا مؤسسه خیریه دارد و می گوییم آن که 10 تا خیریه دارد اولویت دار نیست پس می گوییم. آن که که یک مؤسسه دارد برای آن سرمایه گذاری کنیم.

ملاک موفقیت مراکز نیکوکاری

مراکز خیریه فراوان وجود دارد و همه آنها فکر می کنند موفقیت کافی دارند، گرچه در واقع چنین نیست. برای اینکه موفقیت یک خیریه را بسنجیم چه راه کار و چه ملاکی هست؟

برای سنجش یک مرکز خیریه حداقل به اطلاعات کافی درباره گردش مالی و عملکرد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هر خیریه در ایران نیاز داریم. اما متأسفانه چنین اطلاعاتی در دست نیست. کارآیی یک خیریه و موفقیت آن اولاً به مقدار هزینه ها و دوم به مقدار تولید کار و محصول آن خیریه بستگی دارد. اما راه و مسیر اصلاح هزینه ها یعنی یک خیریه چکار بکند تا مبالغ به دست آورده را درست و حساب شده هزینه کند و دوم به چه روشی تولید خدمات و محصولات خود را افزایش دهد، یکی از تحقیقات مهم ما در سال های اخیر در مؤسسه آلاء بوده است.

خیر جاری و خیر ماندگار

در مؤسسه آلاء خیریه ها به دو دسته خیر جاری و خیر ماندگار تقسیم شده اند. جاری یعنی مرکزی است که به خدمات رسانی و تأمین نیازهای ضروری می پردازد به طوری که با صرف هزینه و انجام عملیات کاری انجام شده که ماندگار نیست مثلاً خوراکی که روزانه به ایتام یا به معلولین داده می شود، خدمت غیر ماندگار است. اما وقتی مرکزی مثلاً قالی ابریشمی تولید می کند یا کتاب تولید می کند یا تابلوی معرق تولید می کند همه اینها ماندگار است و مثل خوراک نیست. مراکز خیریه ای که مثل فرش یا تابلو یا کتاب تولید می کنند خیر ماندگار می نامند و مراکزی که چیزهایی مثل خدمات تولید می کند اینها را خیر جاری می نامند.

در هر دو خیر باید تلاش کنیم؛ تولید دانش را افزایش دهیم؛ دائم نیروسازی

ص: 172

شود و با آموزش، نیروهای جدید تولید شود یا نیروهای سابق ارتقا پیدا کنند و سوم فرهنگ سازی رشد و توسعه پیدا کند.

بنابراین خیر جاری یا خیر ماندگاری مطلوب است که دانش و فناوری «نیکوکاری ویژه معلولان» را ارتقاء و گسترش دهد. و در جریان اجرای این امر خیر نیروسازی شود و بالاخره فرهنگ سازی گردد. خلاصه انواع فعالیت های نیکوکاری در امور ویژه معلولان و در دیگر امور اگر به سه سازه برسد، می توان درباره آن نگرش و داوری مثبت داشت:

* دانش سازی

* نیروسازی

* فرهنگ سازی

برای اینکه بدانیم وضعیت خیریه ها در ایران چگونه است، آنها را با خیریه های آمریکا مقایسه کرده ام که به بیان آن می پردازم.

مقایسه نیکوکاری ایرانی و آمریکایی

مؤسسه آلاء تحقیقاتی درباره خیریه ها انجام داده و می خواهیم بدانیم وضعیت خیریه های ایران چگونه است؟ و در مقایسه با کشورهای پیشرفته اولاً آنها چه وضعی دارند و دوم اینکه چه کار کرده اند و چه مسیری را رفته اند تا به موفقیت رسیده اند؟

پاورپوینتی تهیه کرده ام و مقایسه ای کرده ام بین آمارهای مربوط به سه حوزه خیریه ها. یعنی در سه سر فصل اطلاعات ایران و آمریکا را جمع آوری و مقایسه کرده ام، این سه سرفصل عبارت اند از:

1- آمار و اطلاعات خیریه های ایران و آمریکا؛ 2- گردش مالی خیریه های ایران و آمریکا؛ 3- فعالیت های داوطلبانه در خیریه های ایران و آمریکا. منبع ما اطلاعات منتشر شده در هر سال است که از طریق اینترنت به راحتی می توان به آنها دست یافت. اکنون هر سه فصل فوق را یکی یکی بررسی می کنیم.

تعداد خیریه ها: در ایران چند مرکز نیکوکاری داریم؟ و در آمریکا چند مرکز هست؟ آیا آمارگیری شده است؟

بر اساس گزارشی که در اینترنت قابل دسترسی است در آمریکای شمالی در سال 2015م، 95 هزار سازمان خیریه ثبت شده است.

همین آمار برای سال 2013م هم عیناً هست. اطلاعات جزئی و تقریباً شفاف

ص: 173

این مراکز قابل دسترسی است مگر مواردی که به آبروی افراد لطمه می زند و باید محرمانه بماند و نباید منتشر گردد.

اما متأسفانه در ایران آمارگیری درباره خیریه ها نشده یا اگر شده ما خبر نداریم و اطلاعات آنها منتشر نشده است. لذا ما دقیقاً نمی دانیم چه تعداد نهاد و مرکز نیکوکاری در ایران هست.

یک دلیل آن پراکندگی مراکز اعطای مجوز به خیریه ها است، وزارت فرهنگ و ارشاد، سازمان اوقاف، سازمان تبلیغات و سازمان بهزیستی چهار نهاد شناخته شده ای است که مجوز می دهند.

مسئله دوم این است که بین نهادهای مجوز دهنده همکاری نیست بلکه رقابت هست، و بالاخره یک نهاد را بالا سری روی سر آنها نیست که همگی از یک جا فرمانبر باشند.

تنها آماری که در دست است، ارقامی است که سایت خیریه (Kheyrieh.ir) منتشر کرده است. این سایت آمار 19 هزار مرکز نیکوکاری را اعلام نموده است.

در مورد این آمار و ارقام چند پرسش مطرح است:

1- آیا این آمار قابل اطمینان است؟ پاسخ منفی است و باید گفت چون نمی دانیم چه افراد و به چه روشی این اطلاعات را تهیه کرده اند، لذا نمی توانیم کاملاً اعتماد داشته باشیم.

2- از این 19 هزار خیریه چه تعداد تعطیل شده، چه تعداد معلق شده اند یعنی چون بودجه مثلاً ندارند، فعالیت شان را موقتاً تعطیل کرده اند؟

لازم است بگویم فردی به نام آقای ابواسحاقی با استفاده از درآمد موقوفات مادرش، گروهی را تجهیز کرد تا به مراکز خیریه زنگ بزنند و ببینند چه مراکزی فعال هستند و چه مراکزی تعطیل اند؟

سرانجام به این نتیجه رسید که پنج تا شش هزار مؤسسه خیریه در ایران فعال است.

این اطلاعات صرفاً با زنگ زدن به تلفن مرکزهای نیکوکاری بوده است. اگر کسی پاسخ نمی داده، آنجا را تعطیل فرض می کرده اند. همانطور که پیدا است این شیوه درسی خطا دارد و صد در صد ما را به یقین نمی رساند. ولی تا حد زیاد مسئله را روشن می سازد.

آمار دیگری از انگلستان هست که مراکز خیریه این کشور را 150 هزار مؤسسه ثبت شده اعلام کرده است. نیز در همین کشور 150 هزار خیریه ثبت نشده است.

ص: 174

و سالانه 5 هزار مؤسسه به دلیل عدم فعالیت لغو مجوز می شوند.

یعنی در انگلستان دائماً آمار به روز می شود و معلوم است چه مراکزی هست و چه وضعیتی دارند. امید است از تجارب این کشورها برای ایران هم استفاده شود.

درآمد و گردش مالی: درآمد مؤسسات خیریه در آمریکا 73/1 هزار میلیارد دلار است. از این مقدار 62/1 هزار میلیارد دلار را برای کارهای خیر هزینه می کنند و بقیه را مصرف ارتقاء سیستم و سرمایه گذاری می نمایند. کل دارایی هایی مؤسسات خیریه در آمریکا، 23/3 هزار میلیارد دلار است. 3/5 دهم درصد خیریه های آمریکا، 86% کل درآمد خیریه های آمریکا را انجام می دهند 3/5 دهم درصد آنها کلاً بالای 10 میلیون دلار درآمد دارند و کلاً 86% درآمد خیریه ها را دارند. و حدود 60% از خیریه های آمریکا زیر 100 هزار دلار درآمد دارند. این آمار نشان می دهد خیریه های بزرگ چه تأثیری و چه درآمدی دارند و چه وزنی در جریان نیکوکاری بر عهده دارند؟

47 درصد درآمدهای خیریه از طریق فروش خدمات و کالا به بخش های خصوصی است. 5/24% درآمدهای خیریه از طریق فروش خدمات و کالا به بخش های دولتی است. 13% از طریق جذب مشارکت است یعنی همان پرداخت هایی که خیریه ها از مردم می گیرند. 8% کمک های دولتی است. و 4% از سرمایه گذاری های که دارند مثلاً در بورس سرمایه گذاری کرده اند و حدود 2% درآمدهای دیگر دارند.

این آمارها نکات و عبرت های مهمی برای مؤسسات نیکوکاری در ایران دارد. این نکات عبارت اند از:

1- 47 درصد و 5/24 درصد سرفصل تولید خدمات و کالا و فروش به دولت یا بخش مخصوصی است، یعنی 5/71 درصد، درآمد خیریه ها از طریق تولید به دست می آید، بر عکس ایران که اکثر درآمد خیریه ها از راه فروش مشارکت یعنی از دولت یا از نیکوکاران به دست می آید.

هر مقدار یک خیریه بتواند بیشتر تولید کند به معنای این است که این خیریه کارآمدتر، ماندگارتر، مستقل تر است.

2- هشت درصد درآمد خیریه های آمریکایی از کمک های دولت است. در مقایسه با ایران جریان معکوس است و بسیاری خیریه های ایران از دولت کمک می گیرند البته منظورم در معلولین است ولی شاید در بخش های دیگر مثل مدرسه سازی کمتر از دولت بگیرند ولی در بخش معلولین، بیشتر هزینه ها با

ص: 175

کمک های دولتی تأمین می گردد.

3- این نکته که خیریه آمریکایی در بورس فقط 4 درصد سرمایه گذاری کرده هم قابل تأمل است. به نظر می رسد آنان بیشتر به فکر تولید هستند و فکر می کنند با تولید جنبه های معنوی خیریه هم تأمین می گردد.

4- در ایران چنین گزارشی مثل آمریکا وجود ندارد که بتوانیم یک گزارش جامع و دقیقی از آنها داشته باشیم ولی می توانیم خیریه ها را به دو بخش تقسیم کنیم: درآمدهای خیر دولتی و درآمدهای خیر خصوصی. در بودجه سالانه ایران از سال 95 بودجه های سازمان های دولتی که کار خیر انجام می دهند تعریف شده است. یعنی 1811 میلیارد تومان بهزیستی، 812 میلیارد تومان هلال احمر؛ 3800 میلیارد تومان کمیته امداد؛ بنیاد بیماری های خاص که یک مؤسسه غیرانتفاعی با ردیف بودجه خاص 50 میلیارد تومان؛ وزارت بهداشت ردیفی دارد که به سازمان های خیریه مثل مؤسسه محک کمک می کند یا زنجیره امید و جمع اینها 224 میلیارد تومان است. یعنی تقریباً سالانه در بودجه کشور نزدیک 6700 میلیارد تومان از بودجه به فعالیت های خیر اختصاص داده می شود.

در مورد درآمدهای خیر بخش خصوصی باز هم هیچ آماری وجود ندارد. ولی مطالبی را می توان از اینترنت دریافت کرد. مثلاً اطلاعات درآمدهای مجمع خیرین مسکن ساز و مجمع خیرین سلامت در اینترنت هست. مجمع خیرین مسکن ساز سال 1394، 1000 میلیارد تومان درآمد داشته است این از مصاحبه دکتر حافظی به دست آمده است، خیر سلامت در سال 1394، کلاً 4000 میلیارد تومان هزینه کرده. که از مصاحبه وزیر به دست آمده است. ولی آقای نیّری می گوید 3000 میلیارد تومان از این مقدار از مجمع خیرین سلامت است. بهزیستی 500 میلیارد تومان درآمد از طریق کمک های مردمی داشته است. زکات 160 میلیارد تومان بوده است. درآمد کمیته امداد 1651 میلیارد تومان در سال 92 بوده است. کمیته امداد گزارشی بر روی سایتش گذاشته که از سال 92 به بعد به روز رسانی نشده است. و آخرین گزارشی که روی سایتش هست مربوط به سال 92 است. درآمد اوقاف از محل اوقاف 540 میلیارد تومان است. درآمد آستان قدس 1000 میلیارد تومان بوده است که مجموع این چیزهایی که به دست آورده ام تا حالا 8851 میلیارد تومان درآمد می شود. بالاخره آمارهایی هست ولی نتوانستیم آماری از آنها به دست بیاوریم. پاسخ به اینکه مجموع مؤسسات خیریه چقدر درآمد دارند و چقدر هزینه می کنند مشکل است. شاید تک تک بعضی از مؤسسات خیریه که

ص: 176

تعدادشان محدود است را بشود جمع کرد. اما کل مؤسسات خیریه، خیلی کم و به ندرت اطلاعات و آمار داده اند. مسئولیت اجتماعی خیلی از بنگاه های اقتصادی هستند که هزینه می کنند در بخش های خیریه که این هم معلوم نیست. خمس و نذورات هیئت های مذهبی از آن مواردی بود که به ذهن من رسید. ولی هیچ آماری دقیقی از آنها وجود ندارد. ولی با این حال همان دو رقم قبلی که یکی 6700 میلیارد تومان بود و یکی 8800 میلیارد تومان بود که نزدیک 15 هزار میلیارد تومان جمع اینها باشد. عدد خیلی قابل توجهی است. و این واقعاً جایگاه درآمدهای خیر را نشان می دهد.

در بخش معلولین آمارهای خاصی در دست نیست ولی حد و حدود آن را می توان به همین روش تا اندازه ای که ابعاد مسئله را روشن کند به دست آوریم.

فعالیت های داوطلبانه انسانی: افرادی هستند که بدون مزد و به روش تبرعی یا با مزد اندک و صرفاً به عنوان نذر و انجام کار خیر برای اهداف معنوی برای امور معلولین و در پروژه های نیکوکاری فعالیت می کنند. مجموعه ساعت هایی که اینان مصروف می نمایند اگر به ارقام پولی تبدیل شود، بسیار قابل توجه خواهد شد. زیرا به مبالغ بسیار زیادی می رسیم که می تواند به عنوان سرمایه و پشتوانه مالی برای خیریه ها باشد.

فعالیت های داوطلبانه در آمریکا 3/25 دهم درصد جمعیت بالغ آمریکا است. یعنی جمعیت بالای 15 سال آمریکا 7/8 دهم میلیارد ساعت، کار داوطلبانه انجام داده اند. این 7/8 دهم میلیارد ساعت با تخمین هر ساعت 20 دلار، حدود 2/179 میلیارد دلار ارزش دارد. می توان تبدیلی را انجام داد که وضعیت مالی خیریه ها را توضیح می دهد. 3/25 درصد از افراد بالغ 62 میلیون و 800 نفر از جمعیت می شود کل جمعیت افراد بالا (343/221/248 نفر است که آن 8 میلیارد و 700 میلیون ساعت را تقسیم بر 248 میلیون کردیم می شود 35 ساعت در سال و این 35 می شود میانگین ساعت کار داوطلبان در سال به ازاء هر نفر 35 ساعت می شود. بعدش ما این 35 ساعت را تقسیم بر 364 روز و ضربدر 60 دقیقه کردیم که تبدیل به دقیقه شود. به ازای هر نفر شد. 77/5 دهم دقیقه در روز کار داوطلبان به صورت میانگین است.

این 77/5 دهم دقیقه را تبدیل کرده و می خواهم در ادامه مطلب از آن استفاده کنم [یک آماری را سال 1394 از آمارگیری گذراندم وقت در نقاط شرعی آمار ایران منتشر کرده است].

ص: 177

در ادامه مطلب فعالیت های داوطلبانه و خیریه 2 دقیقه در روز به طور متوسط برای افراد بالغ در ایران است. که خواستم این مقایسه را ایجاد کنم که 2 دقیقه در ایران و 77/5 دقیقه در آمریکا است و در آمریکا تقریباً سه برابر نسبت به ایران است.

اولین چیزی که ایجاد می کند و من آمار ضد و نقیض زیادی در جلسات شنیده بودم سعی کردم بتوانم یک مرکز مقایسه صحیح ایجاد کنم بین آمار داوطلبانه و فعالیت های داوطلبانه ایران و فعالیت های داوطلبانه در آمریکا ایجاد کنم. در ادامه باز که سعی کردم ارزش را به دست آورم در شبانه روز 2 دقیقه کار داوطلبین در سال را ضربدر 364 روز سال کردم شده 728 دقیقه که می شود 12 ساعت. جمعیت بالای 15 سال کشور هم 59 میلیون و 154 هزار است من فرض را بر 59 میلیون گذاشتم که رُند شود. این آماری که اینجا دادم برای بخش شهری است. ما فرض بر این می گذاریم که بخش روستایی هم همین 2 دقیقه باشد. که بتوانیم یک مقایسه ای ایجاد کنیم. کل ساعت کار داوطلبین 12 ساعت ضربدر 59 میلیون نفر کنیم 708 میلیون ساعت کار داوطلبانه در ایران انجام می شود. ارزش کار داوطلبین را به ازاء هر ساعت بنابر فرض 10 هزار تومان باشد. این 708 میلیون را ضربدر 10 هزار تومان کنیم 7000 هزار میلیارد تومان می شود. یعنی آن 2 دقیقه که آنجا گذاشتم شاید عدد خیلی ناراحت کننده باشد وقتی که اینها را کنار هم جمع کنیم می شود 7000 هزار میلیارد تومان که عدد خیلی مهم و خیلی جذابی می شود. ارزش کار در آمریکا با ایران قابل مقایسه نیست. آنجا با 20 دلار تخمین زده اند آن عدد به دست آمده است آن 20 دلار تقریباً می شود. 8 برابر آن 10 هزار تومانی است که ما تخمین زده ایم. حالا این اعداد را با هم جمع کردم 6700 میلیارد تومان بودجه دولتی بود 8800 میلیارد تومان در بخش خصوصی به دست آوردیم 7000 میلیارد تومان ارزش فعالیت های داوطلبانه بود جمعاً 22637 میلیارد تومان با فرض اینکه بخش عظیمی از این درآمدهای خیر هنوز معلوم نیست. و ما هنوز نتوانستیم آنان را شناسایی کنیم.

این 22 هزار میلیارد تومان برای این است که بدانیم که چقدر اهمیتش زیاد است. در سال حدود 42 هزار میلیارد تومان یارانه داده می شود به کل جمعیت ایران که این را اگر تقسیم کنیم به مبلغ ماهیانه 48000هزار تومان به ازای هر فرد، فرض کنید ما می توانیم با این رقم ماهانه به هر ایرانی مثلاً 22000 تومان می دهیم نصف آن 24000 هزار تومان و سال 94 را باز من اینجوری نگاه کردم بودجه نفت 60 هزار میلیارد تومان پیش بینی شده بود که تقریباً 42 هزار میلیارد تومان محقق

ص: 178

شد. یعنی می توانیم بگوییم این مقدار با توجه به بودجه محقق شد، در سال 94 تقریباً نصف آن است. اینها را فقط تنها گفتم تا ضرورت را مشخص کنم اگر این ضرورت جا افتاده باشد. و چقدر اهمیت دارد. این حوزه خیری که ما داریم کار می کنیم. هر کسی دارد یک گوشه ای کار می کند. و ما به عنوان بنیاد آن یک جا و شما به عنوان بنیان های دیگر که داریم با هم کار می کنیم یک تأثیر شگرفی دارد و تأثیر بزرگی را دارد ایجاد می کند که همیشه هم از صحنه دانش و پژوهش و صحنه سیاست گذاری و از صحنه اینکه این خیریه ها بتوانند یک هم افزایی ایجاد کنند. و این هم افزایی باعث می شود. چه تغییر بزرگی در ایران اتفاق بیافتد. که این آمار و ارقام تازه بعضی از آنها را نشان می دهد. تأثیرات اجتماعی که خیریه ها می توانند داشته باشند خیلی غفلت شده و اهمیتی داده نشده. این ضرورت فقط ضرورت آن کاری است که ما می خواهیم در خیر ماندگار انجام دهیم و یک گفتمان سازی انجام دهیم و جریانی ایجاد کنیم برای تولید دانش برای ورود پژوهش در این حوزه شما می دانید که الآن ما در همین خیریه ها 2 شغل داریم که مخصوص خیریه ها است. و هیچ نیروی انسانی در این حوزه تربیت نمی شود. یکی جذب مشارکت است و دوّمی مدیریت داوطلبین است.

ویژگی های این دو شغل با شغل های مشابه دیگر بررسی نشده و وضعیت مالی آن را نمی دانیم. اما تازه تربیت نیروی انسانی خاص برای این دو شغل نداریم. و انواع مسائل دیگر که فقط خواستم از بعُد اقتصادی به آن توجه کرده باشیم. می توان از بُعدهای دیگر مثل اجتماعی، روانشناسی و ... به آن پرداخت. سعی ما در خیر ماندگار همین است که بتوانیم دولت و خود خیریه ها و مردم، خیرین و اساتید و پژوهشگران را دور هم جمع کنیم و این ضرورت و اهمیت را به آنها بشناسانیم که بتوانیم ان شاءاللّه آن دستاورد جایگاه اصلی که باید برای خیریه ها ثمن ها در ایران وجود داشته باشد. را به وجود بیاورد.

ص: 179

رفتار نسل جدید است چیزی که همه ما احتمالاً دیده ایم و حتماً با او روبرو شده ایم این است که نسل جدید ما به خیلی از چیزها دیگر اهمیت نمی دهد. افراد جوان های هم سن من با سن کمتر از من در واقع در صحبت ها گفته می شود این است که اهمیت نمی دهند به همه چیز. اما من فکر می کنم این اهمیت ندادن یک کلیشه و یک دلیل منطقی دارد. نمونه آن مثلاً صندوق های صدقاتی است که در کل کشور ما نصب شده اگر بخواهیم یک آمار داشته باشیم اگر مساحت کل کشورمان را به تعداد صندوق صدقاتی که در کشور نصب شده است تقسیم کنیم به عددی در حدود 3500 متر مربع می رسیم یعنی شما با احتساب رودها، کوه ها، دریاها و جاده ها ما هر 3500 متر مربع یک صندوق صدقات داریم. حالا شما هزینه تولید هر صندوق و هزینه نصب آن و هزینه نگهداری آن و هزینه تخلیه این صندوق ها را حساب کنید می بینید که چه بودجه وحشتناک و بزرگی برای صندوق صدقات دارد هزینه می شود.

اما نسل جدید ما در واقع خیلی به این صندوق ها اهمیت نمی دهد. که البته از نظر شخص من درست هم است. چرا که خیلی از ما دیده ایم شاید یک ساعت کافی است تا پای صندوق صدقات بایستیم می بینیم یک نفر بعضاً معتاد می آید یک سیخ می کند در صندوق صدقات و پولی را که با نیت خیر صرف شده خرج مواردی می شود که اصلاً درست نیست و طبیعتاً نه تنها کمکی به پیشرفت شرایط جامعه مان نمی کند اوضاع را هم بدتر می کند. که نسل جوان سراغ روش های سنتی برای مشارکت نمی روند و این دلیل دومی هم که ما هم باید به تغییر رویکرد جامعه، رویکردمان را برای جذب مشارکت ها تغییر دهیم.

می کردم یک سری جواب های مشخص می گرفتم که ما مبلغ مان را به محک یا کهریزک کمک می کنیم هر سال پولی را به خیریه های شناخته شده کمک می کنند. همان طور که سخنران قبلی زحمت کشیدند و بیان کردند چنین آمار مشابهی که در واقع در آمریکا می بینیم در ایران هم وجود دارد. یعنی بخش اعظمی از مشارکت های مردمی دارد جذب دو، سه تا از مؤسسات خیریه مشخص می شود؛ البته این بد نیست خوب است و نشان می دهد این چند مؤسسه چقدر حرفه ای و دقیق و با سیاست کار کرده اند. اما موضوعی که به ذهن من آمد این است که ما آیا در کشور فقط مشکل سرطانی ها را داریم؟ آیا در کشور ما مشکل دیگری وجود ندارد چرا که شاید به جرأت بتوان گفت 70-60 درصد از مشارکت های خرد مردمی به مؤسسات خیریه ای می رسد که در زمینه های خاص دارند فعالیت می کنند و تصمیم گرفتم یک راه حلی برای این مشکل پیدا کنم. تنها چیزی که بلد بودم و تخصصش را داشتم فضای مجازی دنیای اینترنت بود.

آمدم یک وب سایت به اصطلاح پلتفُرم (plat form) را راه اندازی کردم به اسم دونیت که در واقع کارش این بود که پروژه ها را از سازمان های خیریه و NGOها و حتی افراد فعال اجتماعی با ساز و کار را دریافت می کردیم و اعتبارسنجی می کردیم و روی وب سایت قرار می دادیم و از افرادی که علاقمند بودند مشارکت های مردمی را همان جا روی اینترنت جذب می کردیم.

دید من این بود که صرفاً موضوع و مشکل خیریه کوچک من را حل کنم امّا استقبال شد. تماس هایی گرفتند که این پروژه ها را برای سازمان های ما هم انجام دهید. و نهایتاً افتخار دارم الآن که در خدمت شما ایستاده ام در عرض این دو سال چیزی حدود 500 میلیون تومان مشارکت های خرد جمع شده است. می دانم که این مبلغ از دید شما متولیان خیریه ها مبلغ خیلی کوچکی باشد و با یک تماس تلفنی واقعاً این مبلغ تأمین بشود اما نکته ای که قابل توجه است در دونیت از 5000 تومان، 10000 تومان جمع شده است یعنی میانگین پرداخت های ما در دونیت چیزی کمتر از 000/20 تومان است و تا حالا مبلغ 500 میلیون تومان از این طریق جمع آوری شده است. و این باز قابل توجه تر می شود وقتی که فکر کنیم هنوز اعتماد به دنیای مجازی در کشور ما بسیار پایین است ما حتی سایت دیجی کالا را هم بخواهیم مثال بزنیم می بینیم که خیلی از افراد حتی اعتماد نمی کنند که از دیجی کالا خرید بکنند حالا چه برسد به این بدون اینکه هیچ محصولی یا خدماتی ارائه کنیم در واقع یک مبلغ 500 میلیون تومانی را از این پرداخت های

ص: 182

خرد انجام دهیم. که جمعاً یک چیزی در حدود 20 هزار نفر از سراسر ایران و یا از خارج ایران در تأمین این مبلغ مشارکت کردند. این را خواستم بیان کنم که فرصتی را که حتی خود من فکرش را نمی کردم که بتوانیم از طریق دنیای مجازی این فعالیت را انجام بدهیم. موارد دیگری هم هست که همه ما احتمالاً با آن آشنا هستیم. جمعیت امام علی یکی از جمعیت های دانشجویی است که در کمتر از 24 ساعت 200 میلیون تومان را برای خرید حکم یکی از کسانی که به اعدام محکوم شده بود را جمع آوری کرد آن هم از طریق تلگرام، نه وب سایت یا هیچ شبکه دیگری اگر این اعداد را کنار هم بگذاریم می بینیم که با چه پتانسیلی رو به رو هستیم و این پتانسیل دارد هر روز بیشتر می شود. از آنجا که بازار تجارت الکترونیک ایران نسبت به سال گذشته چیزی در حدود 37% رشد داشت یعنی اگر ما همین آمار را نگه داریم هر سه سال یکبار کل بازار تجارت الکترونیک ایران دارد دو برابر می شود. و در واقع اگر مبلغ تأمین شده فعلی را برای بحث خیریه ها را حساب کنیم آن هم دو برابر می شود. مبلغ تأمین شده فعلی برای بحث خیریه ها را حساب کنیم آن هم دو برابر می شود. خیریه همت 110 را داریم که بیشتر از نه میلیارد تومان را صرفاً از طریق اینترنت جمع آوری کرده است.

تبلیغات از ارزان ترین روش بدهد. و این را در نظر داشته باشید که این در صورتی است که آن بنگاه اقتصادی دارد یک خدمات یا محصول هم ارائه می کند که آن فرد خیّر به آن نیاز دارد. یعنی اگر این را هم اضافه کنیم می بینیم که هزینه بالاتر هم می رود اما در دنیای مجازی گران ترین روش جذب سرمایه یا تبلیغات یا گران ترین روش معرفی به ازای هر کار بر چیزی حدود 500 تومان است. یعنی گران ترین روش جذب سرمایه در دنیای مجازی ده برابر ارزان تر از ارزان ترین روش جذب سرمایه در دنیای واقعی است. این در واقع آماری است که وجود دارد و می شود خیلی راحت پیدا کرد. و این دلیل دیگری است که ما باید به سمت دنیای مجازی برویم چرا که در همه سازمان های خیریه یکی از المان های مهم و تأثیرگذار نه تنها در خیریه ها بلکه در تمام بنگاه ها چه اقتصادی چه خیریه و هر بنگاه دیگری بحث هزینه ها است طبیعتاً هر چه قدر هزینه پایین تر باشد بهره وری بالاتر است.

هزار نفر یک معرفی خیلی کامل و رایگان شد. پس این یک فرصت است. یعنی اگر یک سازمان خیریه را نگاه کنیم در عرض یک یا دو ساعت به چهارده هزار نفر یک معرفی خیلی کامل و رایگان شد این در واقع یک فرصت است و ارتباط با افراد فعال در حوزه مجازی هست افراد فعال در فعالیت های خیریه مدنظر نیست. افراد فعال فضای مجازی کسی که وبلاگ می نویسد کسی که محتوا تولید می کند روی فضای مجازی اینها افراد تأثیرگذار هستند که خیلی می توانند به ما کمک کند در برنامه هایمان.

باز تکرار می کنم. این هم مثل وب سایت است. همانطور که یک وب سایت خالی به درد نمی خورد یک شبکه اجتماعی غیر فعال هم به درد نمی خورد و نه تنها سود و فایده ای برای سازمان ما ندارد باعث پس رفت و ایجاد ذهنیت بد در کاربر هم می شود. شاخص حداقل فعالیت برای اینکه یک شبکه اجتماعی در اینترنت فعال باشد، دو پُست یا دو ارسال در هفته است. اما کمتر از این نشانگر غیر فعال بودن شبکه اجتماعی است. اما بهتر است که روزانه دو پُست گذاشته شود. ولی حداقل آن هفته ای دو پست با ارتباط دو طرفه است. همانطور که روابط عمومی سازمان های ما تلفن و فاکس را در اختیار مخاطبین می گذارند تا ارتباط دو سویه ایجاد شود؛ در شبکه های اجتماعی هم، ارتباط دو طرفه لازم است. چون پیوندها را راحت تر و بسیار صمیمی تر برقرار می کند. پس موضوع مهم دیگر، ایجاد اَکانت اینستاگرام در سازمان است. اما ممکن است هیچ جوابی به اَکانت ها داده نشود و هیچ فعالیتی برای پاسخگویی نباشد؛ و هیچ وقت نمی رویم صفحات مرتبط با فعالیت خودمان را لایک و یا دنبال کنیم. این روش اشتباه است و در واقع باید این فعالیت دو طرفه ایجاد شود پس اگر این ارتباط را الآن دارید ولی یک طرفه است سعی کنید آن را دو طرفه کنید.

دارد یک رویداد برگزار می شود. رویدادهای قبل جشنواره وب ایران بالغ بر 15000 هزار نفر نسبت به مجازی یا حضور مستقیم در آن حضور داشتند. بحث دیگر این است که در این رویدادها مهم تر از خود افراد حاضر، افراد فعال و تأثیرگذاری است که وجود دارند. خلاصه اینکه با پیگیری یک رویداد، افراد مرتبط به آن رخداد را هم پیگیری کرده و به آنها هم مرتبط شده اید. این مجموعه ها سرمایه های هستند که در شرایط خاص به کار می آیند و استفاده می دهند.

جوان نیستند 3/3 میلیون نفر دنبال کننده ندارند. ولی چندین هزار دنبال کننده دارند یا بعضاً چند ده هزار یا چند صد هزار دنبال کننده دارند و مهم تر اینکه حرفشان بسیار خریدار دارد. همانطور که از اسمشان پیدا است، این افراد تأثیرگذار هستند. خیلی ساده من به این سازمان خیریه کمک کردم پیشنهاد می کنم شما هم این کار را بکنید. وقتی سایت های مشابه دونیت را بررسی می کردم متوجه شدم بیشترین ورودی ما برای همیشه و بیشترین تأثیری که ما توانسته ایم برای جذب مشارکت ها دریافت کنیم از همین افراد سرشناس بوده است. افراد سرشناس شاید در بین عموم مردم سرشناس نباشند، اما به هر حال دنیای وب به آنها یک اهمیت دیگری می دهد. همانطور که در دنیای واقعی یک سری افراد مهم و سرشناس داریم در دنیای مجازی هم همان طور است به طوری که شاید اگر در خیابان آنها را ببینیم ممکن است به آنها اهمیتی ندهیم. به هر حال در این رویدادها می توانید این افراد را پیدا کنید. و از آنها برای جذب مشارکت ها و معرفی کمک بگیرید.

باز هم تأکید می کنم این یکی از مهم ترین و با تأثیرگذارترین روش های است که دنیای مجازی وجود دارد. و در پرانتز این را هم اضافه کنم که احتمالاً همه ما در اینستاگرام یک سری کلیپ ها و افراد ثابت و مشخص هستند که یک سری کلیپ های زرد بی محتوا دارند تولید می کنند و دنبال کننده های بسیار زیادی دارند طبیعتاً ما باید اینها را هم در نظر داشته باشیم که اینها افراد خوبی برای فعالیت های ما نیستند. ولی افرادی را هم می توانیم در کنار اینها پیدا کنیم که فعالیت های سالم دارند. و تولیدات با محتوای خوب هم انجام می دهند.

دقیق تر بگویم؛ هزینه راه اندازی یک وب سایت یا شبکه های اجتماعی، شاید سالیانه چیزی در حدود 200 تا 300 هزار تومان است. یعنی چنین مبلغی، عملاً هیچ است. اما موضوع دیگری اینکه که در محیط کار یا در اطرافمان یکی دو نفر را می شناسیم که دستی در دنیای وب داشته و آشنایی داشته باشند. موضوعی که هست افراد انتظاراتشان از آن جامعه، از سازمان های خیریه در دنیای وب زیاد نیست. من در مورد محک نمی خواهم صحبت کنم که با وب سایتی که درست کرده جایزه جشنواره وب را برد. دارم در مورد همّت 110 صحبت می کنم که با ساده ترین وب سایت ممکن نه میلیارد تومان گردش مالی مشارکت جذب کرده بنابراین اول باید این دید را بگذاریم کنار که یک وب سایت بسیار حرفه ای و تمیز و شیک می خواهیم طبیعتاً هر چه بهتر باشد خوب است همه ما در اطرافمان افراد فعال وب داریم این افراد را ما می توانیم به کار بگیریم این کارها هزینه ای ندارد اما اگر به هر دلیل این افراد را در اختیار نداشتیم و کسی حاضر نبود بیاید و برای ما این خدمات را انجام دهد ما می توانیم. از افراد free lancer یا آزادکار استفاده کنیم. دور کارها یا free lancer افرادی هستند که شغل ثابت و محل اشتغال خاص ندارند در خانه شان می نشینند و صبح لپ تاب را باز می کند سفارش را از روی اینترنت می گیرند و در خانه انجام می دهند و همان جا هم روی اینترنت تحویل می دهند. و پولش را می گیرند این افراد به خاطر این نوع کارشان بسیار ارزان هستند. یک پروژه را که شرکت طراحی وب به مبلغ ده میلیون تومان انجام می دهد، این افراد با چیزی در حدود 700 هزار تومان و نهایتاً یک میلیون تومان برای شما انجام می دهند. اما این افراد از کجا می توانیم پیدا کنیم؟ ما در اینترنت سایتی داریم به نام پونیشا به آدرس ponisha.ir؛ ابتدا در آن عضو می شوید و پروژه خود را تعریف می کنید. افراد free lancer می آیند به شما پیشنهاد قیمت و زمان می دهند. بسیار قیمت های نازلی را می توانید پیدا کنید و همچنین سایتی به نام پارس کُدرز به آدرس parscoders.com هم هست. در اینجا هم می توانید نیروهای خیلی ارزانی پیدا کنید. که کارها را برای شما انجام دهند و مدیریت کنند و بحث دیگر که ممکن است برای شما مشکل باشد بحث فعال بودن است. در بحث راه اندازی چالش ها را گفتیم یک بحث دیگر چالش فعال بودن در فضای مجازی است. امکان این را ندارم که هر روز یک پُست در شبکه مجازی بگذارم و وقت این را ندارم درگیرم آشنا نیستم و نمی دانم چه محتوایی خوب است. ما اگر در سازمان خود 4-3 نفر را داشته باشیم خیلی راحت می توانیم کارها را بین آنها جمع سپاری کنیم. عکس گذاشتن در اینستاگرام را به

ص: 190

جرأت می توان گفت 90% درصد افرادی که تلفن هوشمند دارند حداقل بلد هستند. در سازمان ما هم کافی است فردی را پیدا کنید که اینستاگرام شخصی داشته باشد. می توان از آن فرد خواهش کنیم مسئولیت اینستاگرام را بر عهده بگیرد و روزی یک پُست یا هفته ای دو تا پُست در اینستاگرام بگذارد و طبیعتاً مرتبط با فعالیت مؤسسه می توانیم اینستاگرام را به یک نفر و تلگرام را هم به یک نفر دیگر بدهید. از همان آدم هایی که در اطراف خود داریم. به هر حال این کار اصلاً کار سنگینی نیست و می شود در کنار فعالیت های دیگر انجام داد. اما تأثیرات آن بسیار قابل توجه و چشمگیر است.

تا اینجا به موضوع حضور در فضای مجازی پرداختیم و شیوه ها و چگونگی حضور مؤثر را بررسی کردم و علل و عوامل موفقیت در این فضا را بحث کردیم.

نقطه ای مشخص کنیم که می خواهیم چه کاری انجام دهیم مثلاً حمایت از افراد معلول تهران اصلاً پروژه خوبی نیست. اصلاً عنوان خوبی نیست. چرا خیلی ابهام در ذهن کاربر ایجاد می کند. این افراد عزیز از کجا قرار است پیدا شوند یا چند نفر هستند و طیفی از سؤالاتی مثل این ایجاد می کنند. اما تهیه یک کارگاه کامپیوتر برای همین اردوگاه در شهر تهران این یک پروژه بسیار دقیق است. یعنی هر کس این عنوان را بخواند می داند ما دقیقاً می خواهیم چه کار کنیم. می خواهیم یک کارگاه کامپیوتر در یک مکان مشخص برای یک عده مشخص ایجاد کنیم اولین قضیه این است که وقتی پروژه ای را راه اندازی می کنیم ابتدا روی کاغذ است ما باید بعداً آن را بیاوریم روی همان صفحه اینترنتی یا کمپین بگذاریم تا کاربر ببیند و بخواند. باید بسیار مشخص بگوییم که قصد انجام چه کاری را داریم و اگر فعالیت ما چندین فعالیت است مثلاً می خواهیم در ده تا مدرسه، ده تا آسایشگاه و کتابخانه ایجاد کنیم باید هر کدام از این ده تا را از هم جدا کنیم. موضوع بعدی زمان مشخص است. یعنی ما برای جذب حمایت مان یک زمان مشخص در نظر بگیریم یک پروژه را که تعریف می کنیم این امکان را نداریم که هر زمان دوست دارند بیایند حمایت کنند و تا ابد باز است و تا زمانی که پول تهیه شود این روش اشتباهی است. چون من مخاطب یک چیز خیلی بد که دنیای وب وجود دارد کنار همه مزیت هایش این است که افراد بسیار بی حوصله اند تأکید می کنم. وقتی می بینند بحث سازمان یک بحث خیّریه است و می خواهند پولی برای خیریه جذب شود می بیندش و می روند و می گویند هر وقت خواستم به خیریه کمک کنم بعداً راهش را پیدا می کنم. اما وقتی یک محدودیت زمانی می گذاریم طوری ناخودآگاه به کاربر این حس را القا می کنیم که اگر می خواهی مشارکت کنی الآن وقتش است. این کار را ما در عمل هم تست کردیم دو تا پروژه با عناوین یکسان ایجاد کردیم. ترافیک و افراد هم اندازه و یکسان را فرستادیم روی هر دو پروژه و یک ماه آن را بررسی کردیم. پروژه ای محدودیت زمانی ماه داشت و همه کاربران محدودیت را می دیدند و پروژه دیگر که محدودیت زمانی نداشت و گفتیم دوستان هر زمان پول تأمین شد ما فعالیت را انجام می دهیم. پروژه ای که محدودیت زمانی داشت در 28 روز چیزی در حدود 110 درصد از مبلغ مورد نیازش را تأمین کرد. و پروژه ای که محدودیت زمانی نداشت هنوز به 100 درصد هم نرسیده است این تست را ما یک سال و نیم پیش فرستادم و بعد از این مدّت هنوز پروژه دارد جلو می رود. چرا؟ ما آماری را که در پروژه هایمان شرکت می کنند را بررسی می کنیم. خیلی جالب است وقتی پروژه

ص: 193

شروع می شود برای مثال 45 روز پروژه وقت دارد و هیچ رشدی صورت نمی گیرد ما مجبوریم با خود افراد دونیت صحبت کنیم و هر کدام 5 یا 10 یا 20 یا 50 تومان در پروژه می ریزیم و تا یک حدی جلو می آید. سرعت پروژه کم است. هر چقدر به پایان پروژه نزدیک می شویم از لحاظ زمانی سرعت بسیار بالا می رود و به جایی رسید که یک پروژه 20 میلیون تومانی روز آخرش بود و چیزی حدود سه میلیون و پانصد هزار تومان کمبود داشت لحظه و ساعت آخر بود که صفحه را Refresh می کردم دیدم پژوه تأمین و 100 درصد شد.

رفتم پرداخت ها را نگاه کردم دیدم یک نفر اینترنتی سه میلیون و هشتصد هزار تومان یک جا پرداخت کرد که پروژه دقیقاً به 100 درصد برسد من گفتم شاید این بنده خدا اشتباه کرده و می خواست به ریال بنویسد و مبلغ سه میلیون و هشتصد هزار تومان از طریق اینترنت برای خیریه پرداخت کند برای من هم عجیب است.

البته آن موقع عجیب بود و در حال حاضر دیگر عجیب نیست. تماس گرفتم با آن فرد و به او گفتم شما می خواستید 380 هزار تومان پرداخت کنید. گفت نه برادر دیدم پروژه روز آخرش است و مهلت آن دارد تمام می شود و خواستم پروژه روی زمین نماند این حسی است که ناخودآگاه به کاربر داده می شود. خصوصاً وقتی که نمودار می کشیم و درصد نشان می دهیم این بحث زمان بسیار مهم است البته باید بگویم که ما می توانیم در وب سایت یا شبکه های اجتماعی خود یک راه کار دیگر برای جذب دائم حمایت داشته باشیم. من نمی گویم کلاً آن را برداریم فقط پروژه ای کار کنیم. امّا اگر می خواهیم برای پروژه حمایت خیلی سریع و با میزان خوب جذب کنیم باید زمان و محدودیت زمانی بگذاریم. موضوع دیگر هم مبلغ مشخص است که خیلی بدیهی است فقط این را تأکید کنم که در مبلغ مشخص ما اگر بنویسم 15 میلیون تومان تا بنویسیم 14 میلیون و نهصد و بیست و پنج هزار تومان زمین تا آسمان فرق می کند وقتی کاربر می خواند چهارده میلیون و نهصد و بیست و پنج هزار تومان می گوید حتماً یک حساب و کتابی پشتش بوده و گرد و رند نشده و طبیعتاً باید بگوییم این مبلغ را بگوییم خرج چه چیزهایی خواهد شد. اما وقتی می گویم 15 میلیون تومان اینها ناخودآگاه است. چیزهایی است که شاید در بحث های روانشناسی باشد. اما وقتی به یکی می گویند 15 میلیون تومان می گوید احتمالاً گرد شده و خیلی تمایلی به مشارکت در آن پروژه کمتر است نسبت به اینکه مبلغ را بگوییم. و باز نکته دیگر اینکه ما در همین مدّت اخیر دو تا پروژه داشتیم یک پروژه ما این بود که خرید 6 کامپیوتر برای یکی از مراکز بهزیستی بود.

ص: 194

مبلغ پروژه چیزی حدود 12 میلیون تومان بود این پروژه بدون اینکه تبلیغ برای آن کنیم بسیار سریع مبلغش را تأمین کرد و کار انجام شد. و باز آمدیم یک پروژه دیگر را برای سازمان خیریه راه اندازی کردیم. خرید 6 دستگاه کامپیوتر برای یکی از مراکز بهزیستی به مبلغ 14 میلیون تومان، 2 میلیون تومان تفاوت مبلغ بین این دو پروژه بود عنوان و موضوع و مخاطب و... همه یکی بود فقط 2 میلیون تومان تفاوت قیمت بود. این پروژه را هر چه تبلیغ هم کردیم ولی تأمین نشد. با افرادی که سایت را می دیدند ولی حمایت نمی کردند تماس گرفتیم به آنها گفتیم شما سایت را چند بار دیده اید ولی حمایت نکرده اید؟ چرا؟

گفت خودم حساب کردم 14 را تقسیم بر 6 می کنم می شود کامپیوتری 5/2 میلیون چه کامپیوتری می خواهید بگیرید که این قیمت است. من کامپیوتر خانه ام 5/1 میلیون تومانی است. من مشارکت نکردم و نمی کنم. بعد توضیح دادیم که ما می خواهیم کل کارگاه را تجهیز کنیم. یعنی کفپوش، میز و صندلی هم هست. بعد ایراد کار را فهمیدیم و رفتیم عنوان پروژه را عوض کردیم و به جای خرید کامپیوتر، ساخت و تجهیز کارگاه کامپیوتر. پروژه این طور شروع کرد به جذب فعالیت و تمام شد. این مبلغ که باید مشخص باشد، شما بهتر می دانید باید با ذهن کاربرها هم بخواند و چه بهتر که این را کاملاً جزء به جزء مشخص کنیم. کفپوش اینقدر، دیوارپوش اینقدر و باقی قضایا که با آن شناخته هستید.

می شود که من با سازمان شما و فعالیت هایتان درگیر شوم. وقتی این درگیری ایجاد شد ما می توانیم این پروژه را معرفی کنیم.

تبلیغ کنیم؟ اولین موضوعی که می خواهم بگویم و خیلی مهم است. این است که ما نباید تبلیغ کنیم. در کارگاهی که سازمان خیریه برگزار می کرد، حرف بسیار جالبی زد که از بدیهیات است می گفت: تبلیغ از مبالغه می آید، تبلیغ را کسی انجام می دهد که می خواهد منفعتی را از خدمات یا محصول دریافت کند. اما ما منفعتی را در سازمان های خیریه دریافت نمی کنیم، از این رو نباید چیزی را تبلیغ کنیم. روش های تبلیغاتی مشخص است و نباید به سراغ آنها رفت؛ ولی باید ترویج کنیم. اما نمی خواهم با کلمات بازی کنم. تبلیغ یعنی چی؟ ترویج یعنی چی؟ در علم تبلیغات ما دو مدل تبلیغات داریم یک سری تبلیغات بالا خطی گفته می شود. که یعنی من این اجتماع را جلوی خود می بینم می خواهم یک محصول یا خدمات را به این اجتماع ارائه کنم نمی دانم که کدام از این افراد مشتری احتمالی من هستند. من می آیم و محصول را به همه معرفی می کنم از صد نفر یک نفرش بالاخره در می آید. به این مدل تبلیغات بالا خطی گفته می شود یعنی بدون اینکه هدفمندی کنیم به همه تبلیغ می کنیم. که در این بحثی که ما داریم این کار تبلیغات است.

تبلیغات برای سازمان های خیریه به دید من در فضای مجازی شاید در دنیای واقعی این گونه نباشد یک تهدید و آسیب است؟ چرا؟ چون همان طور که روش های تبلیغاتی برای ما در اینترنت رایگان و یا ارزان است برای باقی کسب و کارها هم هست به همین علت از صبح تا شب افراد با سیلی از تبلیغات مختلف روبه رو می شوند. برای مثال شما اگر ایمیل خود را باز کنید هر روز کلی spam یا ایمیل تبلیغاتی دارید که معمولاً آنها را نمی خواهید. در تلگرام، پیامک های تبلیغاتی بسیار می آید شاید در دنیای واقعی این طور نباشد. در دنیای واقعی می بینیم یک تراکت در زیر شیشه ماشین می گذارند به این حجم تبلیغات شما دریافت نمی کنید. در اینترنت ده ها برابر دنیای واقعی است و دیگر کاربرها به جایی رسیده اند که خسته شده اند از تبلیغات بالا خطی یا تبلیغاتی که به آنها ربطی ندارد. و دید بد می گیرند همان طوری که ما به مخابرات می رویم و می گوییم پیامک های تبلیغاتی را غیر فعال کن. چرا چون خسته شده ایم از این پیامک های تبلیغاتی. اگر حالا خود ما هم بیاییم و این کار را بکنیم نه تنها هیچ کمکی به موفقیت و پیشرفت ما نمی کند بلکه آسیب هم هست در نتیجه این روش های که آنجا نوشته شده مثل بنرهای تبلیغاتی. شما در سایت های اینترنتی که می روید می بینید یک سری تصاویر تبلیغاتی هست که بعضاً چشمک زن هستند شاید بتوان گفت این روش

ص: 197

مخرب ترین روش تبلیغات در اینترنت برای یک سازمان خیریه است. شاید یک نفر که می آید و محصول آرایشی و بهداشتی می فروشد مثلاً دیجی کالا شاید بتواند از آن خیلی استفاده کند. اما برای اینکه بهتر درک بشود مثال می زنیم. شما در اتومبیل دارید رانندگی می کنید می خواهید از تهران بیایید اینجا یک دفعه یک بیلبورد خیریه می بینید. مثل این است که جفت پا بروید روی ترمز. بزنید کنار که پیاده شوید به این خیریه پول بدهید. سپس دوباره سوار ماشین شوید و به مسیر خودتان ادامه دهید. می توانیم بگوییم هیچ آدمی این کار را نمی کند. تقریباً خنده دار هم هست که شما تا یک بیلبورد را می بینید همانجا بایستید. منظور چی است. این است که فردی وارد سایت ورزش 3 یا هر سایت دیگری می شود. دنبال نتیجه بازی استقلال - پرسپولیس است. نه دنبال کار خیر الآن. و شما هر چه به این تبلیغ کنید تأثیری نمی گذارد. افراد در شرایط خاصی به فکر کار خیر می افتند افراد عادی جامعه را می گویم. حالا ما می توانیم آن شرایط خاص را برای آنها ایجاد کنیم. که طبیعتاً از راه تبلیغات و بنر و تبلیغات کلیکی نیست. یا می توانیم جایی که شرایط وجود داشته برویم و در آن حضور پیدا کنیم که آن را هم مثال می زنم. بنابراین بنرهای تبلیغاتی، تبلیغات کلیکی، پیامک، ایمیل تبلیغاتی، تبلیغات در وایبر و تلگرام باید برای شما روش های منسوخ شده ای باید باشد. من روی ایمیل تبلیغاتی هم یک توضیحی بدهم. ایمیل باز هم یکی از بهترین روش های ایجاد ارتباط با مخاطبین از طریق اینترنت است. ولی چون ایمیل رایگان است، نباید برای 2 میلیون نفر ایمیل بفرستیم که از این 2 میلیون نفر شاید 50 نفر را پیدا کنیم. ما آمدیم19500هزار نفر را از خودمان عصبانی کردیم که 50 نفر را پیدا کنیم که معلوم نیست چقدر ماندگار هستند اما برویم و به جای آن روش های سازنده را برای ترویج و معرفی خودمان به کار بگیریم. اولین آن مشخص است بحث شبکه های اجتماعی، شبکه های اجتماعی همان اجتماع افرادند. این را باز می گویم دست کم نگیرید شبکه های اجتماعی قدرت بسیار زیادی دارند. و بیشترین قدرت آنها در خاصیتی به نام als virality یا ویروسی شدن. همه ما احتمالاً کمپین یا چالش سطل آب یخ را یادمان است. این کمپین از طریق اینترنت این قدر سر و صدا کرد و گسترده شد. چون این به صورت ویروسی پخش شد. من آمدم یک آب سرد ریختم روی سرم سه تا از دوستانم را معرفی کردم و آنها هم این کار را کردند و آن سه نفر هم هر کدام سه نفر از دوستانشان را معرفی کردند یعنی در سه سطل که شاید این سطل که عملاً شاید کمتر از 4 ساعت طول بکشد من یک نفر به 27

ص: 198

نفر تبدیل شدم و 27 نفر دیگر را در این پروژه مشارکت دادم. این خاصیت virality یا ویروسی بودن شبکه های اجتماعی است که در دنیای واقعی ما اصلاً وجود ندارد.

این بحث ویروسی وجود ندارد. مگر این شایعاتی که گوش به گوش می چرخد. آن هم دنیای مجازی به آن کمک می کند. قبل از دنیای مجازی واقعاً هیچ روش اطلاع رسانی وجود نداشت، که شما بتوانید در عرض یک روز به میلیون ها نفر بتوانید اطلاع رسانی بکنید. بحث شبکه های اجتماعی را باید جدی بگیریم، و در ایران هم حدود 60-70% افراد ما در این شبکه ها هستند.

نهایتاً می خواهیم کاربر را از هر روشی، کانالی و طریقی وارد یک صفحه اینترنتی، یا وب سایت کنیم که یکسری محتوا به او ارائه بدهیم، یکسری دلیل و ادله و یکسری مشکل را به او اعلام کنیم و بگوییم بیا مشارکت کن در حل این مشکلات و یک مبلغی را پرداخت کن. به هر حال هر روشی اجرا کنیم خروجی ما یک صفحه اینترنت است. در این شکی وجود ندارد. اما در این صفحه چه چیزهایی را در نظر داشته باشیم. نکته اول این است که زیاده گویی نکنیم. همان طور که گفته شد در دنیای وب افراد بسیار بی حوصله است. در دنیای واقعی هم، همین طور است، به طور مثال وقتی یک کتاب به ما می دهند، اول نگاه به قطرش می کنیم، بعد نگاه به تعداد صفحات می کنیم، بعد تصمیم می گیریم که این کتاب را بخوانیم یا نه. در دنیای وب شرایط از این هم بدتر است، افراد صفحه را یک اسکن کلی چشمی می کنند، اگر در این اسکن چند ثانیه ای مطلب جذابی نظر شما جلب کرد آن را می خوانید، خیلی اوقات این اسکن را هم انجام نمی دهند و به طور نوار اسکرول بار کنار صفحه نگاه می کنند، به طور مثال در راستای سیاست های دولت ببینیم اینها چیزهایی نیست که مردم واقعی به آن اهمیت بدهند. تمام این شاخ و برگ را فیلتر کنید، خیلی ساده خودتان را جای یک حامی بگذارید اگر این پروژه را به خود من بدهند آیا می خوانم، در دنیای وب هم کسی نیست که چنین حوصله ای داشته باشد، به جای آن عنوان پروژه را که مشخص کردیم، 5-4 سؤال ذهنی کاربر را بنویسیم که مثلاً عنوان پروژه: سازمان خیریه محک می خواهد یک کنسرت برای بچه های سرطانی در بیمارستان محک برگزار کند، اولین سؤال پیش می آید این است که محک چیست؟

کمپینی خوب است که حداقل متن و محتوا را داشته باشد و تمام سؤالات ذهنی کاربر را جواب دهد.

زیاده گویی شود و نه کم گویی صرفاً سؤالات ذهنی کاربر را جواب دهیم. دلیل آن هم این است که در دنیای وب اعتماد کمتر از دنیای واقعی است. البته طبیعی است، شما در دنیای واقعی، دفتر، سندی وجود دارد و می توانید در مواقع نیاز به پلیس مراجعه کنید یا با ارتباط چشمی ای که با فرد برقرار می کنید احساس بهتری خواهید داشت، اما در دنیای مجازی این وجود ندارد و باید از سایر روش ها اعتماد را ایجاد کرد.

توانمندسازی، ساخت بسته های غذایی، به خاطر همین به راحتی می توان افراد مشارکت کننده را طبقه بندی کرد و علایق آنها را شناخت. مثلاً فردی که در پروژه فرهنگی مشارکت داشته یعنی به این مباحث علاقه مند است، ما نمی آییم پروژه های محیط زیست را به آن معرفی کنیم، چون جذابیتی برایش ندارد. این که همان لحظه تشکر کنیم یا نه؟ احتمالاً شما یک بار خرید اینترنتی انجام دادید، وقتی پول را پرداخت می کنید، همه سایت ها پیغام می دهند که خرید شما با موفقیت انجام شد و تشکر می کنند. آنها محصول یا خدماتی می دهند که در قبال آن پول دریافت می کنند، لزومی به تشکر نیست، صرفاً ادب شان را نشان می دهند. اما ما در خیریه چه چیزی می فروشیم، یک حس خوب می فروشیم. این حس خوب را چه زمانی می خواهیم تحویل دهیم، طبیعتاً وقتی پول را دادند، نباید تشکر خشک و خالی کرد، من این مثال را می زنم، ما پروژه ای داشتیم که می خواستیم مدرسه ای در روستای عاشقلو در مرز ایران و آذربایجان در یک روستا بسازیم، مدرسه ای که در زلزله خراب شده بود. بعد از اینکه مشارکت ها را گرفتیم، به همه افراد ایمیلی زدم که این مبلغ شما دریافت شد، با تشکر از شما، حالا چشم خود را یک لحظه ببندید و به آن لحظه ای فکر کنید که آن دانش آموزان روی آن نیمکت سالیان سال خواهد نشست و خاطرات خوب خواهد ساخت. من در اینجا آن حس خوب را القاء کردم.

مستقیم مرتبط است یعنی اگر من تلگرام و اینستاگرامم را روی همدیگر بگذارم حداقل با 300 نفر ارتباط دارم. این یعنی قدرت یعنی یک نفر یک تریبونی است برای 400-300 نفر دیگر. چرخه ایجاد کنیم و درخواست بیشتری کنیم حالا که کمک کردی بیا به دوستانت هم معرفی کن. در دنیای وب هم ابزارهای معرفی به دوستان خیلی ساده است. طرف یک کلیک می کند پروژه شما در تلگرام برای یک گروه دوستی ارسال می شود. این چرخه را باید ایجاد کنیم. بحث بعدی راجع به بازخورد گزارش است که همه ما می دانیم و فقط می خواهم دو سه مورد را اضافه کنم. باز ما از طریق اینترنت این قابلیت را داریم فیلم، عکس بفرستیم و هزارتا مدیای دیگر در دسترس ماست که بتوانیم گزارش های خیلی بهتری بدهیم. که در آن خبرنامه های کاغذی نمی توانیم فیلمی به مخاطب نشان بدهیم. و عکس ما هم محدود است امّا در دنیای وب این طور نیست ما می توانیم 2 ساعت فیلم به طرف نشان دهیم بدون اینکه هزینه ای برای ما داشته باشد. گزارش های حمایت مالی، فاکتورها را در صفحه پروژه مان قرار دهیم. اما نکته ای است که شاید همه ما داریم به صورت سنتی آن را انجام می دهیم اما یک نکته ای که در دنیای وب است این است که سرعت دسترسی ما اینجا است.

فاصله زمانی پنج بار به آنها گزارش بدهیم. این گزارش ها طوری معرفی ما است. بعد از هفته پنجم آن فردا امکان ندارد شما را فراموش کند. حداقل اسم سازمان شما را هیچ وقت فراموش نمی کند. یک موضوعی را می خواهم اضافه کنم که شاید برای این جمع خیلی مناسب باشد. این است که یک روشی را ما امتحان کردیم. طبیعتاً اولین بار نبوده ولی امتحان کردیم و بسیار جواب داد. خصوصاً در بحث معلولین بیشتر جواب می دهد و آن هم این است. که همیشه رویکرد این بوده که بیایید مبلغ بدهید و در کار خیر مشارکت کنید. فی سبیل اللّه است و بدون انتظار بازگشت است. می شود یک کم این را تغییرش داد. چرا بدون انتظار بازگشت باشد. منظور من حمایت از کارآفرینی نیست. آنها هم خوب است اما چکار می شود کرد.

می نویسیم از طریق اینترنت هم می توانیم این کار را بکنیم. نه تنها اینکه حتماً باید کل ساختمان را وقف کند پروژه ای بود که روی اینترنت راه اندازی شد که هر آجر مشارکت می گرفتند. آخرش می تواند این پاداش باشد که یک تابلوی بزرگ تر را بزنیم اسم تمام حامیان را روی آن بنویسیم و تا ابد بگذاریم آنجا بماند تا وقتی این ساختمان سر پا است آنجا بماند باز می توانیم یکی از پاداش هایی که در نظر بگیریم تور باشد. خیلی از افراد دوست دارند بیایند این مراکز را از نزدیک ببینند ما می توانیم با یک تیر دو هدف بزنیم هم مشارکت کنید و هر کسی که مشارکت کرد ما یک مینی بوس مثلاً برای ساعت 8 می گذاریم میدان آزادی و آنها را می آوریم بازدید کنند این واقعاً ارزشمند است. که فرد چیزی را دریافت کند در ازای چیزی که می دهد.

مهربانه هم برای شما همین کار را می کند. نیازی هم نیست که خود شما وب سایت داشته باشید. هر چند باز هم تکرار می کنم اینکه خودتان بتوانید این کار را انجام دهید مزایای بسیار بیشتری دارد. حداقل این است که به وب سایت هایی مثل دونیت و مهربانه کمیسیونی پرداخت نمی کنید. چون مهربانه و دونیت از مبلغ تأمین شده کمیسیون دریافت می کنند به دلیل آن خدماتی که ارائه می دهند که البته کمیسیون آنها کمتر از آن حدی است که اگر خود شما بخواهید تأمین کنید مجبورید هزینه کنید. ولی به هر حال اگر خودتان راه اندازی کنید کاملاً رایگان می شود. و این سه وب سایت به نام های مهربانه، دونیت، فاندوران که ایرانی هستند و در ایران در این زمینه فعالیت می کنند و می توانند پروژه های شما را میزبانی کنند. می توانید بررسی کنید که هر کدام از آنها نرخ موفقیت آنها چقدر است. بهترین آنها را انتخاب کنید و با آن همکاری خودتان را شروع کنید.

اما در واقع شما به او می گویید این گزارشم است خودش می رود آنجا که پول پیدا کرده گزارش هم پس می دهد و کار شما را هم بسیار راحت تر می کند. این سه ابزار بود که فقط یک سؤالی که مطرح می شود.

است و دونیت بین 4 تا 7% است بسته به موضوع پروژه است. هر چه پروژه شما تأثیرات اجتماعی بیشتری داشته باشد ما سعی می کنیم کمیسیون را کمتر کنیم که شما راحت تر بتوانید کار انجام دهید. ولی بین 4 تا 7 درصد است این توضیح را هم داخل پرانتز بدهم که البته اکثر دوستان با این موضوع آشنا باشید. از نظر شرعی قانونی، تمام موارد پذیرفته شده است و استعلام انجام شده است. که سازمان های خیریه هم می توانند درصدی از مبلغ تأمین شده را برای هزینه های خودشان در صورت اطلاع حمایت کننده برداشت کنند. و این موضوع از لحاظ شرعی و قانونی مشکلی ندارد.

در گوگل هم سرچ کنید «خیریه با هم» آن را پیدا می کنید کارش هم این است که می آید برای شما یک ربات تلگرامی می سازد. و یک دفتر مجازی تلگرامی برای شما می سازد و آن را در اختیار شما می سازد و شما آن را در کانال و گروه های مختلف منتشر می کنید. خود این ربات می آید و شما را معرفی می کند و پروژه های در حال اجرا را به شما معرفی می کند که هر پروژه چقدر پول نیاز دارد و برای چه نیاز دارد و سازمان خیریه شما را معرفی می کند و لیستی از حامیان شما نشان می دهد. و جذب حمایت می کند یعنی هر کسی که بخواهد حمایت کند از طریق همان ربات می تواند انجام دهد. و به محض اینکه پولی به ربات واریز شد کمتر از 24 ساعت در حساب بانکی می توانید دریافت کنید.

مجری: یک نکته خیلی کوچک را عرض می کنم خدمت دوستان، یکی از دلایلی که ما خواستیم این 25 مرکزی که از شهرهای مختلف تشریف می آورده اند حتماً مدیران روابط عمومی آنها هم بیایند، توجه به همین موضوع بود. مسائلی که آقای سنیسل گفتند خیلی از مراکزی که دارند کار می کنند به عینه دیده اند. ما در مجموعه خودمان فردی روشندل به نام آقای مروّتی را گذاشتیم و دارد روی این حوزه کار می کند. یک مقداری دیدگاه های سنتی که در خیریه ها مدیرعامل ها و هیئت مدیره پولی بابت این مواضع نمی دهد و فقط می گویند جذب شود. نمی دانند که برای هر کاری باید یک مقداری هزینه کرد که آورده داشته باشیم. آن فردی که ما آنجا گذاشتیم از طریق اینترنت، از طریق پیگیری، از طریق تلفن فعالیت می کند. همین پروژه ساختمان بیش از صد میلیون توانسته گچ، سنگ، ماسه، سیمان، و ... را جذب کند. به ایشان من گفتم 5% کل آورده ای که در طول سال داری به شما پرداخت می کنم به غیر از حقوق ثابتی که می گیری. و ایشان خیلی فراتر از آن چیزی که دارد دریافت می کند دارد خدمات می دهد. این روش ها

ص: 208

را باید در خیریه ها راه اندازی کرد. مراکز مختلف به نیروهای جوان باید میدان بدهند و حمایت کنند.

این انتظار کار داوطلبانه برای یک بخشی از کارها است. برای افرادی که زندگی و معیشت خودشان را دارند می گذارند و خود قرآن هم می گوید که یک درصدی بابت این هزینه ها باید تعیین بشود. دوستان این دیدگاه ها را داشته باشند چون آورده خواهد داشت شما وقتی در خیریه تان بتوانید 5-4 میلیارد در سال آورده داشته باشید. خوب آن آدمی را که دارد این کار را می کند اگر انگیزه مالی هم داشته باشد. مسلماً خیلی بیشتر تلاش خواهد کرد. و موضوع بعدی که در صحبت های آقای سنیسل بود و در کارگاهی که دیروز در خدمت دوستان گفتیم دوستانی که در فرانسه NGO داشتند به شدّت روی موضوع روانشناسی اجتماعی و اتاق فکر کار می کنند هر موضوعی را چهار قسمت می کنند اول مشکل را تعریف می کنند سپس اجزاء آن را آنالیز می کنند بعد از آنالیز تست می کنند.

یعنی می بینند که این کار چقدر پاسخ می دهد سپس از توسعه آن استفاده می کنند. هر پروژه ای را می آیند تعریف می کنند. در اتاق فکرشان از همین چهار روش استفاده می کنند. و شروع به کار کردن می کنند.

خلاصه و ملاحظه

مباحث آقای سنیسل بچاری را می توان این گونه خلاصه و محوربندی کرد. ایشان ذیل دو سرفصل کلی بحث کرده و در فصل اول به 31 موضوع و در سر فصل دوم به 30 موضوع پرداخته و جمعاً به 62 موضوع پرداخته است:

الف: حضور در فضای مجازی

دسترسی 65 درصد مردم ایران به اینترنت

هزینه های بسیار نصب و نگهداری صندوق صدقات

عدم توجه جوانان به روش هایی قدیمی

جذابیت شیوه های مدرن

اولین تجارب شخصی و راه اندازی خیریه کوچک من

توجه اکثر مردم به خیریه هایی بزرگ مثل محک

توجه 70 درصد مردم به خیریه های با فعالیت خاص

راه اندازی سایت دونیت برای کمک دهی به خیریه ها

رشد 37 درصدی تجارت الکترونیک

ص: 209

خیریه همت 110

کاهش هزینه های اینترنتی نسبت به شیوه سنتی

نمایش پویایی و برجستگی های سازمان

رقابت بین خیریه ها

استفاده از فرصت ها

بهره گیری از امکانات شبکه های اجتماعی

گروه به جای کانال: به دلیل تعامل و رابطه دو سویه

شیوه فعال سازی سایت اینترنتی

واکنش به اعلام ها و اقدام ها

پاسخ به اکانت ها و درخواست ها و پرسش ها

یادداشت نویسی درباره موضوعات مهم و حساس و اظهار نظر

ایجاد ارتباط و روابط دو سویه

صید رویدادها و رخدادها و ورود به آنها

ارتباط با افراد و سازمان ها

طبقه بندی افراد به هنرمندان، مذهبی ها، روزنامه نگاران و ارتباط با ما هر کدام بر اساس طرز فکر و سلایق خودشان

اولویت سنجی در ارتباطات و اولویت دادن به گروه های سرشناس تر و مؤثرتر و مرجع

ضرورت رابطه با غیر مؤثرها به دلیل ایجاد رابطه با شخصیت های پیرامون آنها

ارتباط با افراد پر نفوذ (پر فالور)

نیاز به دستیار برای کمک در سایت و چک کردن اکانت ها و غیره

هزینه کردن برای ساختن سایت و گروه و غیره

استفاده از امکانات فری یا ارزان در اینترنت

راه اندازی پست های هفتگی در اینستاگرام

ب: روش ها جذب بودجه و چگونگی تأمین امکانات

اولویت به داشتن وب سایت و گروه شخصی

تبدیل تفکر به چند شعار فرهنگی

بیان مقاصد و دیدگاه ها از طریق جملات کلیدی

ممنوعیت مراجعه همیشگی به خیرین

مراجعه در شرایط ویژه به خیرین

ایجاد صفحه اینترنتی یا یک وب سایت اینترنتی جهت بیان نیازها و مراجعات

ص: 210

کاربران و موافقت برای مشارکت

اقدام برای پای کاربر را گیر انداختن تا نتواند ترک کند

اقدام برای ایجاد شبکه به هم پیوسته کاربران (کاربران مثل خشت ها و حلقه های به هم متکی هستند و یکدیگر را به جلو هل می دهند)

ایجاد رابطه بُرد بُرد (سودآوری طرفینی)

پروژه سازی و جذب کاربران به عنوان عضو پروژه

جزئی نگری در هر پروژه و پرهیز از کلی گویی

تشکیل گروه تلگرامی

مقید نمودن پروژه به زمان

مقید به هزینه بودن

آمارگیری و همواره به شیوه سنجشی کار کردن (آمار سنجی)

ممنوعیت تبلیغ

ضرورت ترویج و معرفی پروژه

توجه به خاصیت als یا اجتماع کاربران در شبکه اجتماعی، معلولین نتوانسته اند از این خاصیت استفاده مطلوب داشته باشند.

ایجاد کمپین یا اصطلاحاً کمپین کردن یا حمایت توده وار و اجتماعی از یک هدف

ویروسی شدن یا Virality، یعنی فرد اول ویروس را دریافت کرده و در خودش تکثیر نموده و تبدیل به صدها ویروس کرده و به افراد دوم و سوم می دهد، آنها دریافت کرده و تکثیر و به افراد بیشتری می دهند بالاخره ویروس به سرعت منتقل و تکثیر شده و اجتماع را فرا می گیرد.

پرتال خبری یا همکاری رسانه ای، استفاده از ظرفیت ها و توانایی رسانه ای برای معرفی و جذب پشتیبان

ضرورت پیام های ساده و مختصر نه طولانی

لزوم وضوح و عدم ابهام در پیام ها

شناسایی روش های جلب اعتماد در دنیای مجازی

شفافیت

عینی سازی نتیجه مشارکت و ارسال برای مشارکت کنندگان، برای مثال ده ها کتابی که گویا شده و نابینایان با شنیدن آنها آگاه تر و داناتر می شوند در واقع به خاطر کمکی است که شما و امثال شما داشته اند.

عینی سازی از طریق تصاویر، عکس و فیلم و صدا

ص: 211

گزارش و پاسخگویی به مردم

پاداش مادی و معنوی

سایت دونیت

سایت مهربانه

ایجاد نمایندگی مجازی

سایت با هم

ربات تلگرامی

جذب مشارکت بین المللی

اختصاص بخشی از درآمد به مخارج پروژه

لازم به یادآوری است مباحث آقای سنیسل درباره موضوعات فنی اینترنتی، سایت سازی بر اساس نیازهای مراکز نیکوکاری است. اما ایشان وارد مباحث مهم دیگر مثل محتوای سایت ها، ویژگی های فرهنگی بومی ایرانی، برنامه ریزی و دیگر مباحث این چنینی نشده است.

ص: 212

سرزمین، دانشمندان فکور و خلاق و پس از آن تمدن بزرگی را ساخت و پرداخت. در غرب هم رنسانس، راه های جدیدی برای اندیشه، خلاقیت فکری و عقلانیت پیش پای مردم اروپا نهاد و از این مردم پر از مشکلات، مدنیت و تمدن مدرن امروزی را به وجود آورد. در ایران امروزی هم چاره نداریم جز اینکه مردم به سوی تفکر و دانش، فهم و عقلانیت سوق داده شوند، شاخص های فرهنگ و دانش رشد کند، محصولات علمی و فرهنگی افزایش یابد، دانشگاه ها، مدارس، تحقیقات، مراکز پژوهشی، بانک های اطلاعات، نشریات، ناشران، کتابخانه ها، کودکستان ها، و خلاصه هر آنچه به رشد دانش و علم و فکر کمک می کند، افزایش پیدا کند، پس از این می توان امیدوار بود که تمدن و سعادت ایران نزدیک است و اگر نه هر مقدار کارهای دیگر انجام دهیم ولو به ظاهر تمدن ساز باشد، راه انحرافی و به بیراهه است.

همان زمان با ایشان مشورت کردم و گفتم اگر شما جای من بودید برای معلولین ایران چه کار می کردید ایشان گفت ضروری ترین اقدام و زیربنایی ترین پروژه برای معلولین، راه اندازی تحقیقات نو و مورد نیاز و درباره موضوعات اساسی این جامعه است.

از این رو به فکر افتادم دانشنامه ناشنوایان را تألیف کنم و بالاخره انجام و منتشر شد و پس از آن همواره این خط را رها نکرده و در این مسیر بوده ام.

به ویژه در ایران پشتیبان و حمایت کننده قانونی ندارند و در قانون مواردی به دفاع از آنها نیامده است. به دلیل علاقه حدود چهل سال است پژوهشگر هستم و اصلاً در آموزش نرفتم و همیشه در پژوهش ماندم پس از چهل سال و کار مدام و تألیف صدها مقاله و ده ها کتاب، غیر از یک خانه ارزان قیمت و یک ماشین ارزان هیچ سرمایه دیگری ندارم. ولی همشاگردان که به آموزش رفته اند یا در جاهای دیگر به ویژه پست های قضایی رفته اند حداقل چند میلیارد تومان اموال دارند.

3- سختی و مشقت های کارهای علمی و پژوهشی بسیار بیشتر از دیگر امور است.

4- فقدان منابع و آرشیو و کتابخانه های جامع مشکل دیگر است.

همه این مشکلات در معلولین مضاعف می شود و عدم حمایت در موضوعات ویژه معلولان هم چشمگیرتر است. از این رو فرهنگ سازی و افزایش شاخص های علمی در جامعه معلولین کاری بَس دشوار است.

ماندگاری خلق کرده اند. به طوری که نابینایان مسلمان در سده 5 و6 قمری خط بریل را نه تنها کشف بلکه اجرا کردند و متون را با این خط می نوشتند و می خواندند.

متأسفانه مدیران جهان اسلام و ایران این تجربه ها را جدی نگرفتند و برنامه جامع برای این قشر تدبیر نشد؛ اگر کاری هم انجام شده، در حدّ امور روزمره و جزئی بوده است. طرحی آماده شده که با اجرای آن می توان نیازهای اولیه را تأمین کرد و بستر لازم را برای تدوین طرح جامع به وجود آورد.

تشتت دیدگاه ها: نخبگان معلولین متأسفانه در باب راه کار کلان و استراتژی حل مشکلات معلولین نگاه و تز واحد ندارند و آراء آنان به جای تقریب و تقارب، تباعد و تخالف دارد.

برخی معتقدند باید نخست قانون معلولین درست شود، سپس به دیگر امور پرداخت و برخی معتقدند نخست باید به معیشت و امور اقتصادی و اشتغال آنها پرداخت و سکوی حرکت اینان در این نکته است و برخی نظر سومی ابراز کرده اند و معتقدند نخست باید فرهنگ سازی کرد و با ساخته شدن روح و ذهن جامعه، مدیران دولتی و معلولین، زمینه های حرکت پدید می آید.

بعضی دولت را مهم ترین عامل در حلّ مشکلات می دانند؛ بر عکس بعضی حضور دولت را مخرب دانسته و می گویند دولت نباید در امور معلولین دخالت کند و کار باید توسط خودشان گره گشایی گردد. دولت فقط باید تأمین بودجه کند. برخی افتراق معلولین و عادی ها را اجتناب معلولین و عادی ها را اجتناب ناپذیر و بعضی معتقدند چنین افتراقی از اساس درست نیست و باید به جامعه ای فکر کرد که همه قشرها در کنار هم تلاش کنند و جداسازی ها درست نیست.

متأسفانه هیچ گاه معلولان و مسئولان و مردم عادی یعنی سه قطب این پروژه نتوانسته اند شفاف و رو در رو به گفت وگو بپردازند، یکدیگر را نقد کنند و از این طریق دیدگاه های آنها به هم نزدیک شود. به طوری که اگر وضع همین جور پیش برود در آینده با اختلاف مهلک روبرو هستیم و تا زود است باید تدبیری شود و جلسات دیالوگ بین خبرگان و نخبگان برگزار گردد.

آنها تدبیر و برنامه ریزی داشت. زیرا در جهان امروز، هر کشور ایزوله نیست بلکه بخشی از کل است. تعاملات فرهنگی و علمی؛ داد و ستدهای تجاری و همکاری های اقتصادی در رفع مشکلات یک کشور بسیار مؤثر است. بسیاری از مسائل معلولین ایران حتی عصا، ویلچر، امور پزشکی آنها مرتبط به پروژه هایی است که در دیگر کشورها در جریان است. اشتغال معلول هنرمند ایرانی با فلان موزه در اروپا یا ورزش معلول ورزشکار ایرانی با فلان تیم ورزشی در شرق دور مرتبط است. از این رو در برنامه ریزی ها باید معلولین ایران را منزوی و بریده از سایر معلولین و زمینه ها در جهان نکرد، بلکه همواره او را در کنار زمینه های مرتبط به او قرار داد.

2- معلولین باید خود در پی امور خود باشند، نه اینکه کنار نشسته فکر کنند کسانی یا مدیرانی از دولت یا از جامعه مدنی مسئول و متصدی امور آنها است. خودکفایی و تکیه نکردن به دولت یا به تشکل ها یا به نهادهای خیریه ای یک اصل مهم است. متأسفانه دولت همواره به معلولین القاء کرده که شما نمی توانید و امور خود را به ما بسپارید. برعکس باید به آنها گفت شما می توانید و باید مستقل و روی پای خود بایستید، فکر کنید، تدبیر داشته باشید، برنامه ریزی کنید و حتی مسئولین دولتی را هم بی نصیب نگذارید.

3- دولت و مردم فقط برای معلولین زمینه های فعالیت را ایجاد کنند، مناسب سازی و بسترسازی به معنای اعمّ کار دولت و مردم است.

4- اولویت دارترین و مهم ترین پروژه ای که می تواند زمینه ساز و بسترساز برای معلولین باشد، اطلاعات به روز و مؤثر به آنان دادن به روش همیشگی و پیوسته است.

در روایات معصومین علیهم السلام هست که به فرد بیکار به جای پول دادن (صدقه)، ابزار کار بدهید. مثلاً بیل بدهید تا زمین را شخم بزند و زراعت کند و حداقل خوراک خود را تهیه کند. این دستور و توصیه مربوط به گذشته است، اگر معصومین علیهم السلام امروز بودند می فرمودند به جای صدقه به آنها اطلاعات بدهید. معلول ورزشکار ولی بیکار، در جریان اخبار متوجه می شود فلان تیم ورزشی او را می خواهد، با یک تماس جذب می شود. فلان معلول نقاش ولی بیکار می شنود، فلان نمایشگاه یا موزه برای چند تابلو به او نیاز دارد، تماس می گیرد و جذب کار می شود. فلان معلول در خانه بیکار نشسته، در شبکه جهانی یا از طریق موبایلش متوجه می شود فلان مؤسسه 6 ماه آموزش هنرپیشگی می دهد و سپس جذب می کند. ده ها و صدها معلول در زمینه های مختلف از طریق اطلاع رسانی،

ص: 217

در بستر مورد علاقه خود قرار می گیرند.

بنابراین نخستین گام ایجاد سامانه های اطلاع رسانی است. در خط مشی حاضر اصلی ترین و محوری ترین اولویت ایجاد این سامانه ها دانسته شده است زیرا اگر این زمینه فراهم شود اکثر مشکلات مرتفع خواهد شد.

5- دولت می تواند با اندک بودجه سامانه های اطلاعاتی را برای معلولین راه اندازی کند و خودش هم نظارت نماید. هر جا انحراف و کژی دید، جلوی آن را بگیرد.

6- برخی بی جهت نگرانی و دلواپسی دارند و فکر می کنند اگر شبکه های موبایلی یا اینترنتی برای معلولین راه اندازی شود، آنها منحرف می شوند. البته شیطان در کمین است و باید همیشه موعظه و تذکار داشت و با جزوه، کتاب، نشریه و غیره به معلولین گفت این سامانه ها جهت پیشرفت است و تلاش کنید استفاده بهینه از آنها داشته باشید. البته اگر ما برای آنها ایجاد نکنیم، دیگران ایجاد می کنند و معلولین خواهی نخواهی به سراغ آن می روند. پس چه بهتر خودمان ایجاد کرده و دولت هم نظارت کند.

این شش اصل را به عنوان پایه همه امور بعدی تلقی می کنیم و تصویب می نماییم.

9. شبکه موبایلی و سایت های اینترنتی

10. کتابخانه

11. موزه

12. فیلم

13. پایان نامه

14. فرهنگ مکتوب

15. حقوق و قانون

16. فرهنگ شفاهی

17. آداب و رسوم

این هفده سرفصل ارکان و زیربنایی فرهنگ و جامعه معلولان را تشکیل می دهد و با اصلاح آن ها جامعه و فرهنگ معلولین اصلاح خواهد شد. اما در این طرح، هر یک از این هجده عنوان، شناسایی و کارکرد آنها بررسی خواهد شد.

بانک اطلاعات معلولین ایران، مرکزی است که به گردآوری اطلاعات، تجمیع و سازمان دهی و تنظیم اطلاعات، ذخیره سازی اطلاعات و بالاخره سرویس دهی اطلاعات می پردازد.

این اطلاعات شامل شخصیت ها، کتب و منابع علمی، مراکز و نهادها، رخدادها، سایت ها و نرم افزارها می شود.

* در موضوع شخصیت ها در مجموع چهار نوع اطلاعات در این بانک وجود دارد. هر یک از این چهار گروه معرفی می شوند:

شخصیت ها شامل 1- معلولین که به نحوی نخبه و فرهیخته هستند یا برتری دارند 2- کسانی که درباره معلولین خدمات علمی داشته و دارند مثل پژوهشگرانی که کتاب و مقاله درباره معلولین نوشته اند 3- کسانی که خدمات مالی و اقتصادی داشته اند؛ مثلاً مکانی را وقف آنان کرده اند 4- مسئولین و مدیرانی که گام های بلند و اقداماتی انجام داده اند. همه اینها در این بانک معرفی می شوند.

* کتب و منابع علمی شامل کتاب های منتشر شده، نشریات، پایان نامه ها و مقالات در این بانک جایگاه ویژه دارند. منظور از کتب و منابع علمی آثار درباره معلولین و معلولیت و آثاری که خود معلولین تألیف یا مثل مجلات مدیریت کرده اند، می باشد. برای نمونه کتاب نکت الهمیان و نکت العمیان از صفدی یا الشعور بالعور از صفدی در این بانک معرفی می شوند.

این آثار درباره روشندلان است. آثار دکتر حسن رضایی یا آثار دکتر محمد خزائلی را هم معرفی می کنیم.

ص: 219

کتاب بریل و کتاب گویا هم در همین جا معرفی می شود.

* مراکز و نهادهای آموزشی، خدماتی و پژوهشی که متعلق به معلولین است مثل کانون توانای قزوین، انجمن برنا، مؤسسه علمی و آفرینش های هنری معلولان، دفتر فرهنگ معلولین و ده ها مرکز و نهاد دیگر معرفی می شود.

* رخدادها مثل همایش ها، مراسم تقدیر از معلولین، مراسم کتاب برتر معلولین و دیگر مراسم اینگونه ای در این بانک معرفی می شوند.

* سایت ها و نرم افزارهایی درباره معلولین یا آثار الکترونیکی که معلولین مبتکر آن بوده اند در بانک معرفی می شوند.

در مجموع اطلاعات این پنج نوع و گروه در بانک بایگانی و ذخیره و پردازش می شوند.

ضرورت و هدف: تمامی کارشناسان اذعان دارند که ریشه ای ترین معضل و مشکل معلولین فرهنگ سازی است. جامعه و مسئولین شناخت درستی از معلولین ندارند؛ خود معلولین شناخت آنها از یکدیگر ضعیف است و تعامل اندکی باهم دارند؛ پژوهشگران به دلیل نشناختن و نداشتن منبع به موضوعات ویژه معلولان نمی پردازند و ...

همه موارد فوق را می توان با تشکیل بانک اطلاعات معلولین رفع و رجوع کرد و کلید حلّ بسیاری از مشکلات معلولین در بانک اطلاعات است.

از این رو هدف از تأسیس این بانک این است که اطلاعات مورد نیاز مسئولین و مدیران در اختیارشان قرار گیرد تا در مرحله تصمیم سازی درست تصمیم گرفته و درست اقدام کنند.

هدف از این بانک این است که اطلاعات صحیح در اختیار جامعه قرار دهد تا بداند با معلولین چه تعاملی داشته و چگونه رفتار کند. و بالاخره هدف این بانک توجه به معلولین است تا ارتباطات اجتماعی مناسب و روابط فرهنگی درخور شأن آنها شکل بگیرد.

نقش بانک اطلاعات در حلّ مشکلات: اکثر کارشناسان معضل اصلی معلولین را اشتغال می دانند و بیکاری را در رأس همه آفت ها معرفی می کنند. اما اشتغال تا اندازه زیاد از طریق بانک زدوده می شود. زیرا معلولین توانا و هنرمند و نویسنده و خلاق به جهان معرفی می شوند. مراکز کاریابی و کارخانجات، تیم های ورزشی، مراکز آموزشی و غیره از طریق بانک، معلولین مورد نیاز و متناسب یا اقتضائاتشان را شناسایی و دعوت به کار می کنند. لذا سالم ترین و طبیعی ترین

ص: 220

شیوه اشتغال از این طریق اجرایی می گردد.

خلاصه اینکه بانک اطلاعات زیربنایی جامعه معلولین است و لازم است اطلاعات لازم در این زمینه جمع آوری و کارکردهای آن به دست آید.

دائرة المعارف نگاری: دائرة المعارف و دانشنامه ها نقش زیربنایی و مهم در گردش اطلاعات و فرهنگ سازی دارند و بخشی از مشکلات معلولین به دلیل نداشتن دائرة المعارف های به روز است. قبلاً یک دائرة المعارف به نام «دانشنامه ناشنوایان(دانا)» در سه جلد به مدیریت محمد نوری در سال 1388 منتشر شد. دائرة المعارف نابینایی و نابینایان نیز نزدیک به اتمام است ولی ویرایش و کارهای دیگر آن مانده است.

لازم است با تحقیقات نظری و میدانی نقش این سامانه را در سازندگی جامعه و فرهنگ به دست آید. و روش های استفاده از این مقوله بررسی شود.

نشریات: متأسفانه معلولین رشد کافی در نشریه و روزنامه نگاری نداشته اند چون بسترهای کافی وجود نداشته است. برای ایجاد بسترهای لازم کارهای زیر ضروری است. نشریات معلولین در 150 سال اخیر در ایران، منطقه و جهان شناسایی و شناسنامه نگاری می شوند. تدوین شناسنامه نشریات ویژه معلولان.

جشنواره ها: برگزاری جشنواره ها و همایش ها در ارتقای فرهنگ و دانش معلولین مؤثر است. لازم است اطلاعات همایش های گذشته به دست آید و کارکرد همایش ها هم بررسی شود.

شبکه موبایل و شبکه اینترنتی: لازم است برای ناشنوایان و نابینایان و حرکتی ها شبکه هایی با اعضای متناسب راه اندازی گردد. اما بیش از هر کاری باید این سامانه ها شناسایی و بررسی گردد.

موزه و کتابخانه معلولین: موزه در معرفی توانمندی ها اهمیت دارد و راه اندازی موزه های معلولین در هر استان و راه اندازی موزه مرکزی معلولین در تهران یک ضرورت است. نیز تقویت کتابخانه های معلولین در شهرها و حتی روستاها ضروری است. در قم به عنوان پایلوت انجام شود.

فیلم: اهتمام به فیلم های معلولین، مهم است. دفتر فرهنگ معلولین با اجرای پروژه ای فیلم های معلولین را شناسایی و جلد اول آن را در کتابی با عنوان «راهنمای فیلم معلولیت، فیلم های فارسی» منتشر کرده است.

پایان نامه: هزاران پایان نامه هر سال در ایران تألیف می شود ولی عناوین درباره معلولین و موضوعات ویژه معلولان بسیار اندک است. جهت تشویق استادان و دانشجویان برای تألیف پایان نامه لازم است تدابیری اندیشیده شود:

هر پایان نامه مشتمل بر تجارب چند کارشناس است و لازم است درباره این بُعد از جامعه و فرهنگ معلولین تحقیق جامع انجام پذیرد.

دیگر ابعاد مهم مثل حقوق و قانون، آداب و رسوم هم نیاز به کاوش های نظری و میدانی و استفاده از آنها در زمینه های مورد نیاز یک ضرورت است.

نتیجه گیری: بالاخره با مطالعه روی این محورها و یافتن راه و روش درست بهره برداری و استفاده از آنها می توان امور روبنایی مثل اشتغال، اخلاقیات، مناسب سازی، ازدواج را سامان دهی کرد. طرح پایه یا طرح مقدمات گردآوری اطلاعات درباره این موارد و انجام مطالعات زیربنایی لازم است اینها را تبدیل به راه کار نمود.

ص: 222

اگر اندیشه و نظریه درست در موضوعات رفاه و اقتصاد معلولین وجود نداشته باشد، هر اقدام و هر کاری در این زمینه موجب بدتر شدن اوضاع می گردد.

اما تفکر صحیح و کارشناسی درست و راه کارهای علمی از کجا می آیند؟

اینها فقط از طریق گسترش دانش با افزایش محصولات فرهنگی و رونق چرخه های علمی در جامعه به دست می آیند. و کتاب نقش زیربنایی در این عرصه را دارد.

تا کنون کتاب های اندکی درباره اشتغال معلولین در ایران منتشر شده است. کمبود کتاب در باب اشتغال نشانگر این نکات است:

- هنوز متفکران پژوهشگران و نویسندگان به تفکر درست و علمی در این زمینه دست نیافته اند.

- هنوز راه حل برای اجرا و عمل وجود ندارد

- دانشجویان در نگارش تحقیق و پایان نامه در این زمینه منبع ندارند.

- گزارش نگاران جراید و دیگر اصحاب رسانه برای درج مطلبی در این زمینه، مأخذ ندارند.

نتیجه عینی و عملی همه مطالب فوق این خواهد شد که معلولین از نظر اشتغال و مشاغل درآمدزا و کسب و کار، همچنین رفاه و معیشت مشکل دارند.

حلّ مشکلات در این است که نخبگان و کارشناسان دست به کار شوند مطالعه داشته باشند و با تأمل و تفکر به تجزیه و تحلیل شرایط، روش رفع موانع و شیوه ایجاد مشاغل درآمدزا بپردازند. نتایج این تحقیقات به دست مسئولین برود و مطالب علمی را تبدیل به راه کارهای عملی نمایند. و با اجرا شدن این راه کارها به تدریج اشتغال و اقتصاد رونق یافته و معیشت آنان بهتر گردد.

زیربنا بودن کتاب

در همه جوامع و فرهنگ ها هنوز جایگاه کتاب به عنوان زیربنای همه حلقه های فرهنگ جامعه مسلم و محرز است. با پیدایش کامپیوتر عده ای فکر کردند، جایگزینی برای کتاب پیدا شده ولی پس از چند سال متوجه شدند کامپیوتر صرفاً یک ابزاری است که نیاز به محتوا دارد و محتوای آن توسط پژوهشگران متفکر و خلاق و نویسندگان تأمین می گردد.

در چشم انداز آینده لازم است توجه و اهتمام بیشتر به کتاب داشته باشیم و جایگاه رفیع تری برای کتاب در نظر بگیریم. این فصل به برخی آمار و ارقام ها می پردازد. نیز کمیت و کیفیت را مورد مطالعه قرار داده و تأملاتی در این باره دارد.

ص: 224

فرهنگ مثل زیست دارای سیستم و حلقه های به هم پیوسته و وابسته است. روزنامه نگاری، فیلم سازی و هنر، اینترنت و سایت ها، شبکه های موبایلی، چاپ و نشر و پایان نامه نگاری برخی از حلقه های مهم فرهنگ را تشکیل می دهند.

اما از نظر تغذیه و داد و ستد همه اینها درون مایه و محتوای فکری خود را از کتاب می گیرند. یعنی انسان یافته ها و افکار خود را معمولاً به کتاب می ریزد و در کتاب ثبت می کند و کتاب در واقع بخش فکری انسان است. سپس دیگر حلقه ها با اخذ از کتاب یا بر پایه دیدگاه هایی که در کتاب آمده خود را می سازند و تغذیه می شوند.

به عنوان نمونه مدیر یک سایت اینترنتی، مطالب را از روزنامه می گیرد و روزنامه در نهایت از کتاب تغذیه شده است. یا مجری تلویزیون یا مجری رادیو مطالبی که در یک برنامه ارائه می کند، یعنی مطالبی که به نام تکس نوشته می شود، این مطالب را از کتاب اخذ می کند و با دستکاری، برای عرضه در تلویزیون یا رادیو آماده می کند.

هر حلقه ای از فرهنگ را در نظر بگیریم با واسطه یا بدون واسطه درون مایه و تغذیه خود را از کتاب اخذ کرده است. از این رو کتاب جایگاه و نقش مهم و زیربنایی در همه فرهنگ ها بر عهده دارد. فرهنگ های کلان مثل فرهنگ یک کشور یا خرد مثل فرهنگ یک قشر چون معلولین لزوماً باید این زیربنا را تقویت کرده و توسعه دهند تا بتوانند از این طریق دیگر حلقه های فرهنگی را سامان دهی و کارآمد نمایند.

عنوان کتاب است. یعنی از سال 1336 که اولین کتاب ویژه معلولان منتشر شد تا مهرماه 1395 یعنی طی 59 سال 600 کتاب در ایران درباره معلولان شناسایی شده است. یعنی هر سال 16/10 کتاب در ایران (منظور همه شهرها) درباره موضوعات ویژه معلولان منتشر شده است.

نیز سازمان بهزیستی و ادارات بهزیستی در استان ها و شهرها و نیز دانشگاه علوم بهزیستی از سال 1360 تا 1395 یعنی طی 35 سال جمعاً 64 کتاب درباره موضوعات مختلف بهزیستی و از جمله معلولیت منتشر کرده است. یعنی هر سال 8/1 کتاب منتشر کرده اند.

اما دفتر فرهنگ معلولین از 1390 (افتتاح) تا 1395 یعنی طی پنج سال 69 اثر منتشر کرده است. یعنی هر سال 8/13 منتشر کرده است. در مقایسه با سازمان بهزیستی 12 برابر بیشتر منتشر کرده است. البته امکانات دفتر با سازمان به هیچ وجه قابل مقایسه نیست. نکته مهم تر اینکه از 64 اثری که منتشر کرده تقریباً 40 عنوان به معلولین اختصاص دارد و بقیه کتب به ایتام، دختران فراری، معتادین و دیگر موضوعات اختصاص دارد.

این دفتر در یک سال اخیر هم حدود 40 عنوان کتاب جدید منتشر کرده است.

این آمارها از منظرهای مختلف نیاز به بررسی دارد و اینجا جای همه این بررسی ها نیست و لازم است به روش کتاب سنجی، جوانب مختلف کتاب ویژه معلولان در ایران تجزیه و تحلیل گردد. دفتر، یک جلد کتاب به نام کتاب سنجی در زمینه معلولین در دست اقدام دارد که در ماه های اخیر عرضه خواهد شد و همه تحلیل های آماری در آن کتاب عرضه خواهد شد. اینجا به لحاظ معرفی فعالیت های دفتر و چشم انداز آینده به مقوله کتاب نظر داریم. زیرا بدون کتاب نمی توان آینده روشن و مطلوب برای جامعه معلولین در انتظار داشت. و لازم است پیشنهادات مهم و سازنده برای اصلاح وضعیت کتاب عرضه کرد.

کتب بیش از پنجاه درصد کار شده، 205 عنوان

کتبی که تألیف و تحقیق آنها متوقف شده، 30 عنوان

جمع کل پروژه ها و آثار، 304 عنوان

اما تفکیک موضوعی- آماری کتب منتشر شده:

قرآن و حدیث، 11 عنوان

فقه و حقوق، 6 عنوان

جامعه و فرهنگ، 13 عنوان

تاریخ و شخصیت شناسی، 34 عنوان

نهاد شناسی، 5 عنوان

جمع آثار منتشره 69 عنوان

روش دفتر در گزینش موضوعات برای تألیف و تحقیق، توجه به نیازهای آموزشی، محلی و غیره بوده است. تقریباً همه آثار پس از درخواست، تألیف و عرضه شده است.

بنابراین هر کتاب و هر مجله ای منظور نیست و آثاری که شأنیت و مطلوبیت لازم را داشته باشند از بدو تأسیس دفتر فرهنگ معلولین در دستور کار قرار گرفت و تا کنون حدود سیصد پروژه کتابی داشته ایم که در سه رده تقسیم شده است. در بخش دوم آثار منتشر شده و در بخش چهارم، آثار در دست اقدام، معرفی شده اند.

با توجه به اینکه دفتر مهرماه 90 تأسیس شده و الآن مهرماه 95 هستیم، طی 60 ماه، 69 عنوان کتاب کار شده است. یعنی هر ماه بیش از یک عنوان کتاب در این دفتر تولید و عرضه شده است. البته دفتر وظایف دیگری مثل تولید کتاب گویا، تولید کتاب بریل، تولید مجله، به روز رسانی سایت و چندین وظیفه دیگر داشته است.

اگر سرجمع پروژه های اجرا شده در این دفتر را مورد ملاحظه قرار دهیم به آمارهای زیر می رسیم. طی پنج سال یا 60 ماه جمعاً 304 پروژه کتابی در دفتر طراحی شده که از بین آنها 69 پروژه نهایی و عرضه شده و 205 پروژه بیش از پنجاه درصد پیشرفت داشته و 30 پروژه متوقف و تعطیل یا در حال تجدیدنظر و یا دارای پیشرفت اندکی است. اما اگر این 30 پروژه را ملاحظه نکنیم و فقط پروژه های نهایی شده و در حال نهایی شدن را در نظر بگیریم، یعنی 274 پروژه عرضه شده یا حداکثر تا ماه های آینده عرضه خواهد شد. بنابراین تا کنون ماهانه 5/4 عنوان کتاب در دفتر مطرح بوده است، اما اگر فقط آثار منتشره نه

ص: 227

آثاری که بعداً منتشر خواهد شد را ملاحظه کنیم ماهانه 15/1 کتاب نهایی و عرضه شده است.

یک نکته مهم این است که کتب مرجع و مهم تر چون کار بیشتر می برد و دیرتر آماده می شود، عرضه آنها تأخیر داشته ولی آثار عمومی تر زودتر عرضه شده است.

در ابتدای تأسیس دفتر، تألیف، ترجمه و نشر کتاب ویژه معلولان در ایران حدود چهار عنوان در سال بود اما اکنون زیادتر شده است. هر چند با شاخص های مطلوب هنوز فاصله زیاد است. زیرا گفته می شود در امریکا 40 عنوان کتاب برای هر نفر در سال منتشر می شود. در ایران در سال 1393، 9/1 کتاب برای هر نفر در سال منتشر شده است.

ابزار محدود وارد یک مجتمع مسکونی می شود، چند وسیله محدود را می تواند تعمیر کند ولی وقتی ابزارهای متنوع و زیاد در اختیار داشته باشد، هر گونه تعمیری را می تواند انجام دهد. کتاب هم همین گونه است. وقتی انبوه کتب باشد یعنی تعدادی از آنها راه کارهای جهان پیشرفته را منتقل کرده، تعداد به نقد وضعیت موجود ایران پرداخته، تعدادی راه کارهای اجرایی توسط تشکل های مردمی را بررسی و راه درست را پیشنهاد کرده و خلاصه هر گروه از کتب کارآیی ویژه ای نسبت به مشکلات جامعه هدف دارند و سرجمع همه اینها حلّ بسیاری از مشکلات آنان است.

اما آمار کتاب درباره معلولین چه اندازه باشد مطلوب است؟

اگر بخواهیم وضع جهان پیشرفته را ملاک قرار دهیم و آمار معلولین ایران را بر اساس سازمان بهزیستی چهار میلیون نفر بدانیم، به این نتیجه می رسیم: 4 میلیون نفر ×40 نفر کتاب در سال= 160 میلیون عنوان کتاب در سال.

اما تولید این حجم از کتاب فعلاً محال و ممتنع است. اما اگر مبنا را سال 1393 قرار دهیم و نفر کتاب را 9/1 بدانیم رقم 7600 هزار به دست می آید. یعنی برای کل معلولین ایران اگر 7600000 کتاب در سال منتشر شود به هر معلول 9/1 کتاب اختصاص می یابد. در این صورت افراد عادی و معلولین نزدیک به هم می شوند.

توجه کنید قبلاً به دست آمد که آمار کتاب ویژه معلولان در ایران 16/10 در سال بوده است. یعنی هر سال حدود 11 عنوان کتاب به طور میانگین از سال 36 (نشر اولین اثر) تا 95 (نشر آخرین اثر) در ایران منتشر شده است. در حالی که حداقل از 93 تا کنون باید 7600000 کتاب در سال برای معلولین منتشر می شده تا معلولین با مردم عادی یکسان شده و تبعیض رفع می شده است. فاصله 11 تا 7600000 بسیار زیاد است اگر حتی یک میلیون کتاب در سال برای معلولین باید منتشر می شده را در نظر آوریم یعنی حدود یک هفتم، باز فاصله زیاد است و تا وقتی این فاصله پر نشود نباید انتظار حل مشکلات را داشته باشیم.

برخی کشورهای منطقه مثل عربستان، کویت و قطر در بیست سال اخیر توانسته اند، آمار تولید کتاب ویژه معلولان را بسیار افزایش دهند. در نمایشگاه بین المللی شارجه (شارقه) که ناشران ویژه معلولان منطقه شرکت می کنند، در سال 93 عربستان سعودی حدود پانصد عنوان کتاب ویژه معلولان آورده بود. همان زمان سازمان بهزیستی در نمایشگاه بین المللی تهران شرکت کرد و غرفه اش شامل 25 عنوان کتاب بود.

ص: 229

جناب حجة الاسلام و المسلمین سید جواد شهرستانی ریاست مؤسسه آل البیت علیهم السلام که دفتر فرهنگ معلولین هم وابسته به آنجا است در میان گذاشتیم، ایشان بدون تأمل گفت بانک معلولین را ایجاد کنید. گویا در این زمینه تجربه داشت. همان ماه نخست تأسیس دفتر، شروع کردیم به جمع آوری اطلاعات در زمینه های مختلف.

به سراغ مدیران سازمان بهزیستی استان و کشور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کمیته امداد، بنیاد پانزده خرداد و همه جاهای دیگر که مرتبط به امور معلولین اند رفتیم و پرسیدیم آیا بانک اطلاعات یا سامانه ای که اطلاعات را گردآوری کنید دارید، پاسخ همه این بود که نداریم ولی درصدد احداث هستیم. خبرهایی هم به گوش می رسید که وزارت رفاه درصدد احداث بانک معلولان است و وزیر چند بار این مسئله را در سخنرانی ها و مصاحبه ها مطرح کرد. دفتر تا اواسط سال 1394 صبر کرد بلکه کاری بشود ولی پس از اینکه مأیوس شدیم و متوجه شدیم هیچ نهادی اقدام نمی کند، تابستان 1394 به دستور ریاست مطالعات شروع شد و طرح علمی و اجرایی آن تألیف گردید.

آقای تقی زاده که جوان مجرب و دلسوز است، کار ساخت سایت بانک را پی گرفت و در پاییز 94 سایت بانک آماده بهره برداری گردید. نیز شورای سیاست گذاری و مدیریت بانک مشخص گردید و آقای اباذر نصر مدیر اطلاعات و آقای علی نوری مدیر فنی بانک گردیدند. ویراستار و ناظر علمی و مسئول طرح و برنامه بر عهده آقای محمد نوری شد. ورود اطلاعات از بهمن 94 آغاز گردید. تا الآن که مهرماه 96 است حدود بیست و پنج هزار رکورد داریم و حدود 11 هزار رکورد وارد بانک شده است.

ساختار و محتوا

این بانک به گونه ای طراحی شده که بتواند همه اطلاعات معلولان ایران و جهان اسلام را پوشش دهد. کاربران هرگونه نیاز اطلاعاتی داشته باشند اعم از حقوقی، اجتماعی، تاریخی، منطقه ای و جهانی با مراجعه به این بانک به خواسته خود می رسند.

بانک جامع اطلاعات معلولان پایگاهی اینترنتی است که تمامی اطلاعات مرتبط با معلولان در قالب های مختلف ذیل بیست عنوان گردآوری و معرفی و در اختیار کاربران قرار می گیرد. از طریق این بانکِ اطلاعاتی، پژوهشگرانی که در

ص: 231

حوزه معلولین فعالیت می کنند، می توانند به راحتی پیشینه تحقیقات در موضوعات انتخابی شان را بررسی و شناسایی کنند. نیز می توانند با جستجوی ساده و پیشرفته منابع مورد نیاز برای تحقیق شان را پیدا کنند. مراکز و نهادهای دولتی و غیر دولتی می توانند با معلولین فرهیخته آشنا شوند و در برنامه ها مختلف از آنها بهره بگیرند همچنین این بانک اطلاعاتی مردم را به معلولان و معلولان را به مردم نزدیک تر می نماید زیرا شناخت آنها را از یکدیگر گسترش داده و تصحیح می کند.

اطلاعات و اسناد مرتبط با معلولین در این بانک اطلاعاتی در بیست عنوان و سرفصل دسته بندی شده است. تعدادی از این عناوین منابعی است که در قالب های مختلف درباره معلولین نوشته شده که عبارتند از: کتاب؛ مقالات نشریات؛ مقالات مجموعه مقالات و همایش ها؛ پایان نامه ها؛ تحقیقات منتشر نشده؛ طرح های پژوهشی به اتمام رسیده در مراکز و نهادها، گزارش های دولتی، جزوات دانشگاهی و نشریات اختصاص حوزه معلولین. اما دسته های دیگر اطلاعات این بانک عبارتند از: فیلم های تولید شده درباره معلولین، عکس های مرتبط با معلولین، مراکز و نهادها، وب سایت های اینترنتی، شخصیت شناسی (شامل مشاهیر و مفاخر معلول و نیز چهره های موفق معاصر)، همایش و جشنواره های مرتبط با معلولین، اسناد و مدارک مرتبط با معلولین در مراکز اسنادی و آرشیوی، قوانین و مقررات مرتبط با معلولان، اطلاعات کتاب های گویا، اطلاعات کتاب های بریل، احکام و سؤالات شرعی مرتبط با معلولین.

قلمرو تاریخی و جغرافیایی

اطلاعات معلولین جهان در این بانک گردآوری می شود، اما آوردن همه اطلاعات از همه معلولین و موضوعات ویژه معلولان از همه نقاط جهان، کاری غیر ممکن است. از این رو قلمرو جغرافیایی بانک اینگونه طراحی شده است:

* اطلاعات همه معلولین ایران در همه زمینه ها گردآوری می شود. یعنی معلولیت و معلولین ایران محدودیت ندارد.

* اطلاعات شیعیان معلول در هر نقطه ای از جهان باشند نیز بدون محدودیت وارد می شود. چون بانک های دیگر آنان را زیر پوشش قرار نداده اند.

* اطلاعات مسلمان (غیر شیعه) در کشورهای مختلف جهان اسلام یا کشورهای غیر اسلامی فقط در محدوده های زیر وارد می شود.

ص: 232

- زندگی نامه معلولان مشهور

- همه آثار اعم از کتاب و نشریه و پایان نامه در عرصه علوم اسلامی و علوم انسانی

- همه مراکز فعال معلولین مردمی و دولتی که در عرصه جهانی فعالیت می کنند و نقش مرجع دارند مثلاً اطلاع رسانی یا بانک اطلاعات است.

* معلولین غیرمسلمان فقط در محدوده های زیر وارد می شوند:

- زندگی نامه معلولان مشهور و مؤثر در موضوعات معلولین جهان

- آثار درباره موضوعات ویژه معلولان که مرجع است

- اطلاعات مراکزی که رویکرد مرجع و جهانی دارند.

از حیث تاریخی محدودیتی نداریم و هر معلول یا هر اثری که ویژگی های مطلوب را داشته باشد در قلمرو قرار می گیرد.

اما از نظر زبانی اطلاعات فارسی و عربی و انگلیسی جمع آوری و به یکدیگر هم ترجمه می شوند. البته هم اکنون فقط سایت فارسی راه اندازی شده و درصدد راه اندازی بخش عربی و سپس انگلیسی هستیم.

دسترسی

این بانک در شبکه جهانی اینترنت به نشانی www.DataDisability.com و نیز در شبکه موبایلی قابل دسترسی است. همچنین این بانک از سراسر جهان قابل دسترسی است و کاربران در همه کشورها می توانند از اطلاعات این بانک رایگان استفاده کنند.

کارآیی

در جهان مدرن بسیاری از مشکلات از طریق اطلاع رسانی و راه اندازی سامانه های اطلاعاتی حل می شود. اینگونه نیست که برای هر مشکلی بودجه مستقل و سازمان مجزا ایجاد کنند.

بسیاری از امور را از طریق راه اندازی بانک اطلاعات سامان دهی می کنند و روش کار در جهان از طریق اطلاع رسانی و توجیه عمومی است.

از این رو یکی از دلایلی که مشکلات معلولان ایران نه تنها حل نشده بلکه افزوده شده، فقدان سامانه هایی مثل بانک جامع اطلاعات است. نبود بانک و تبع آن فقدان اطلاع رسانی این عواقب را دارد:

ص: 233

- عدم درک متقابل بین مردم و معلولین، بین معلولین با یکدیگر و گروه های معلولین، بین مدیران دولتی و معلولین، بین تشکل ها و معلولین

- فقدان احساس تقارب و نزدیکی و به جای آن ایجاد تباعد و افزایش دوری از هم

- عدم اطلاع معلولین از بازار کار و مراکز شغلی و به تبع آن گسترش فقدان اشتغال

- عدم آشنایی دولت با مشکلات معلولین موجب صرف بودجه در جاهای نامناسب

در چرخه حیات اجتماعی معلولین، بانک اطلاعات و اطلاع رسانی صحیح، حلقه زیرین است که نبود آن موجب اختلال در حلقه های دیگر می شود.

پایدار همین شیوه است. این فصل به تبیین رابطه اقدامات دفتر با اشتغال و رفاه معلولین می پردازد و فعالیت های دفتر را در این حوزه توضیح می دهد.

نقد شیوه سنتی

اشتغال، امروزه در جهان یک مقوله چند بعدی و نیاز به کارشناسی و تحلیل علمی دارد. به سادگی نمی توان از کنار آن گذشت و برای آن نسخه های ساده پیچید.

شیوه سنتی برای اشتغال معلولین اینگونه است: راه اندازی کارگاه خیاطی، نجاری و منبت کاری و آموزش مهارت های فنی و حرفه ای به آنان؛ پس از چند ماه آموزش، کارگاه تولیدی تأسیس می شود یا افراد آموزش دیده به مراکز تولیدی یا نهادهای کاریابی معرفی می شوند.

اکثر یا همه مراکز ویژه معلولان در ایران و در کشورهای در حال توسعه به این شیوه ها با مسئله اشتغال معلولین برخورد کرده اند. البته تا اندازه ای موفق بوده اند. اما جمعیت زیاد و رو به ازدیاد معلولین ما را به فکر واداشت تا به سراغ راه کار دیگری برویم.

شیوه سنتی در جهان مدرن که به سرعت آمار معلولین رو به ازدیاد است، نمی تواند کارآیی داشته باشد. حداقل در کنار این شیوه باید روش های دیگر راه اندازی شوند. برای اینکه کارآیی روش سنتی معلوم شود یک مثال می زنم: شهر تهران با 15 میلیون نفر جمعیت اگر فقط 50000 معلول خواهان کار داشته باشد. با اینکه در تهران بسیار بیشتر است ولی حداقل را فرض می کنیم. و هر مرکز در هر دوره شش ماهه یکصد نفر کارآموز جذب کند. پس در تهران باید پانصد مرکز دایر باشد ولی هم اکنون ده مرکز هم نیست. مشکل بعدی پس از آموزش، بازار کار ایران، آیا ظرفیت جذب این تعداد معلول کارآموخته را دارد؟ قطعاً پاسخ سؤال منفی است.

دفتر فرهنگ معلولین می خواهد نه تنها اشتغال بلکه بسیاری از مشکلات جامعه معلولین را سامان دهی کند، از این رو به شیوه ای فکر می کند که متکی به چهار مقوله زیر است:

1. اطلاع رسانی 2. فرهنگ سازی 3. نهادسازی

اشتغال معلولین را با فعال شدن در این چهار حوزه می توان سامان دهی کرد.

تا این چهار پایه به طور اساسی اجرا نشود وضعیت اشتغال مطلوب نخواهیم داشت؛ همین طور در امور اقتصادی، مشکلات اجتماعی و فرهنگی معلولین هم به نظام پویا و پایدار نمی رسیم.

جهان مدرن به سراغ راه کارهای خود بازده می رود، از قدیم گفته اند چاه را اگر آب در آن بریزی فایده ندارد و باید خودش آب بدهد. یا ضرب المثل دیگر می گوید باید به افراد ماهیگیری یاد داد نه ماهی. ماهی را یک روز می خورند و دوباره نیاز دارند اما ماهیگیری موجب می شود یک عمر مستقل و خودکفا شوند. نظام معلولین را باید کاری کرد که خودش مشکلاتش حل شود.

توانستند به سرعت به رفع مشکلات معلولین اقدام کنند.

علاوه بر آن اطلاع رسانی موجب تقریب قشرها به یکدیگر شده و نوعی همکاری و همیاری خودگردان و پایدار شکل می گیرد. اما اقدامات دفتر در حوزه اطلاع رسانی عبارت است از:

1. ایجاد بانک اطلاعات معلولین

روز نخست که دفتر تأسیس شد از معاونت های بهزیستی سؤال شد اگر اطلاعاتی بخواهیم شما دارید؟ یا بانک اطلاعات دارید؟ پاسخ آنها منفی بود.

اما بانکی که درصدد راه اندازی بوده ایم، طرح بسیار گسترده ای است و در دل خود حدود 15 بانک فرعی دارد. مثل بانک نویسندگان معلول، بانک ناشنوایان، بانک نابینایان، بانک پایان نامه های معلولین، بانک نشریات معلولین در سراسر جهان، بانک هنرمندان، بانک نقاشان، بانک آثار هنری معلولین و غیره.

عنایت کنید اگر چنین اطلاعاتی گردآوری شود و در سراسر جهان معلولین از طریق این بانک ها به یکدیگر وصل شود، تحول و انقلاب بزرگی در فرهنگ و جامعه معلولین رخ خواهد داد.

ابتدا روی وب سایت فرمی با عنوان بانک معلولین نخبه در اختیار عموم قرار داده ایم که مثلاً هنرمندان معلول با پر کردن آن عضو بانک هنرمندان می شوند. سه سال بانک کوچکی را روی سایت اصلی داشتیم اما به تدریج به سراغ توسعه رفتیم و اکنون یک سال است بانک جامع اطلاعات معلولین با سایت مستقل راه اندازی شده است.

اساسی ترین و زیربنایی ترین کار برای اشتغال ایجاد بانک های اطلاعات معلولین است. اینکه فلان مؤسسه، بازارچه کالا راه اندازی کند و آش و لباس دست دوز معلولین را بفروشد اگر ذاتاً خوب هم باشد ولی تأثیر و دامنه بُرد آن محدود است. با اینکه همان مؤسسه امکانات مالی و امکانات برای برداشتن قدم های مهم تر دارد.

2. اطلاع رسانی جاری

گاه یک اطلاع کوچک زندگی و سرنوشت آدمی را عوض می کند. فلان تیم ورزشی در فلان کشور اروپایی از معلولین عضو می پذیرد و فلان معلول کاشانی شرایط لازم را دارد و با عضویت در آن تیم، سرنوشت او عوض می شود. یا فلان معلول که دارد پایان نامه می نویسد اگر کتاب یا نشریه ای که در فلان کشور منتشر شده را در اختیار داشته باشد مسیر تحقیقات و پایان نامه اش عوض خواهد شد و راه

ص: 237

زندگی او تغییر می کند؛ فلان شرکت صنعتی از معلولین کارگر و کارمند استخدام می کند ولی معلولین تهران یا قم اطلاعی ندارند و سال ها گاه تا پایان عمر بیکار می مانند. این مثال ها ذهنی نیست و واقعیت های جاری می باشد.

اما در عرصه ورزش، کتاب، نشریه، فرهنگ، صنعت، کشاورزی، تغذیه، پزشکی، دارو، وسایل کمک بینایی، وسایل کمک شنوایی و ده ها سرفصل دیگر اطلاع رسانی مناسب و به هنگام و جامع برای معلولین وجود ندارد.

برای نمونه فردی تعریف می کرد و می گفت در یک شهر کوچک اعلام کردیم هر بیمارستان و هر پزشک یک صدم از وقتش را رایگان در اختیار معلولین قرار دهد و مثلاً از یکصد بیمار معمولی یک معلول را ویزیت نمایند. می گفت مشکلات درمان معلولین در این شهر مرتفع و حل شد. یعنی اطلاع رسانی به نهادهای پزشکی و سپس با اطلاع رسانی به معلولین، راه برای رفع مشکلات پزشکی آنان به صورت رایگان هموار شده است.

خبرگزاری دانشجویی یا خبرگزاری قرآنی که دارند تلاش می کنند چه توجیهی برای تأسیس آنها بوده یعنی چند درصد جامعه ی ما، دانشجو یا پژوهشگر قرآن بودند تا نیاز به خبرگزاری تخصصی باشد و اینگونه خبرگزاری ها تأسیس شود. قطعاً جمعیت معلولین بیشتر است اگر آمار معلولین ایران حداقل 7 میلیون نفر باشد این جمعیت نسبت به همه اقشار بیشتر است، آیا اینان خبرگزاری نمی خواهند؟ حداقل اینان یک نشریه ماهانه اطلاع رسانی نمی خواهند؟ تا اطلاعات رخدادهای ورزشی، فرهنگی و غیره را از سراسر جهان در اختیار آنان قرار دهد؟ لازم است سطحی نگری را کنار گذاشته و به امور زیربنایی بپردازیم و اطلاع رسانی جاری و روزانه از رخدادهای مرتبط به معلولین را سامان دهی نماییم. اما دفتر معلولین چکار کرده است:

1- تأسیس وب سایت مرجع و به روز، با حداقل هزینه.

2. راه اندازی نشریه توان نامه که فقط گرایش اطلاع رسانی دارد و شماره یکم آن چاپ شده است.

اطلاع رسانی در دنیای مدرن کلید حلّ همه مشکلات است. هزینه های آن هم زیاد نیست. خود معلولین هم می توانند بخش های مختلف آن را مدیریت کنند. در سخت ترین شرایط و مشکل ترین مسائل اگر اطلاعات واقعی و صادقانه به مردم بدهیم، مردم به کمک خواهند آمد، خود معلولین گره های کور را باز می کنند. سال 1368 جلسه ای با برخی ناشنوایان داشتیم و قرار شد دائرةالمعارف ناشنوایان را

ص: 238

تدوین کنیم و از این طریق اطلاع رسانی نماییم. این کتاب در سال 1375 منتشر شد. از آن تاریخ تا حالا بارها زنگ زده اند و گفته شده فلان مرکزی که در این کتاب معرفی کرده اید تماس گرفتیم و در آن مشغول شدیم و نمونه های فراوان دیگر که با اطلاعات مختصری که در این کتاب آمده گره گشایی شده است.

مردم اگر حداقل با سوره عبس آشنا باشند یا با داستان حضرت ایوب در قرآن آشنا باشند، ذهنیت و روحیه آنان نسبت به معلولین کاملاً دگرگون می شود.

اما کارنامه دفتر فرهنگ معلولین در این زمینه عبارت است از:

1- نشر کتاب: به منظور توجیه معلولین، جامعه و مدیران تلاش کرده ایم، موضوعات مهم مثل مناسب سازی، ازدواج، اشتغال، حقوق معلولین را در یک کتاب به روش راهبردی و توجیهی و مؤثر توضیح دهیم و اطلاعات لازم را عرضه نماییم.

ظرف پنج سال اخیر حدود چهارصد عنوان کتاب تألیف شده که از میان آنها تعدادی منتشر شده که قبلاً معرفی شد.

2- الگوسازی: الگو و مقتدای معلولین کیست؟ چه شاخص هایی در الگوسازی باید مراعات گردد؟ آیا الگو، فرد بی خاصیت، بدون انگیزه، بی حوصله، گوشه گیر و منزوی است؟ یا الگو فلان دانشمند معلول است که به رغم نابینایی ده ها کتاب از او باقی مانده و تأثیر جدی مثلاً در علوم حدیث بر جای گذاشته است.

دفتر تلاش کرده هر شخصیت در یک کتاب، با ادبیات روان و جذاب به معلولین و جامعه بشناساند و از این طریق الگوسازی کند. محاسن اخلاقی و کارهای مثبت افراد شاخص در این آثار معرفی شده است. اساساً زندگی نامه شخصیت ها مؤثر است و در این زمینه تلاش بسیار شده است.

3- انتقال تجارب و دستاوردها: دفتر با تلاش فراوان و به رغم مصائب زیاد تلاش کرده از طریق تألیف دائرة المعارف ها و دیگر آثار مرجع تجارب جهانی را منتقل نماید تا فرهنگ سازی مبتنی بر عناصر تجربی و واقعی شکل بگیرد.

دائرةالمعارف و کتب مرجع برای معلولین ایران و جهان اسلام و همه کشورها یک نیاز اساسی و جدی است. همان طور که از اسمشان پیدا است، دانشنامه ها، دائرةالمعارف ها، کتابشناسی ها، مجموعه ها، اصطلاح نامه ها و راهنماها، مرجع و زیربنای فرهنگ می باشند. اما در عرصه معلولین دفتر اقدام به تألیف چند کتاب مرجع کرده است:

دفتر تلاش کرد با رهنمون گرفتن از توصیه های جناب حجت الاسلام والمسلمین سید جواد شهرستانی به جای مخارج زائد در برخی زمینه ها مثل ساخت بنای مجلل، و تبلیغات کم خاصیت و دکوراسیون زیبا، کتب مرجع تدوین شود. اتاق مدیر این دفتر 8 مترمربع و همراه با معاونش در آنجا هستند. بدون هیچ دکوراسیون و فقط یک میز و صندلی ساده. اگر در مراکز ویژه معلولان، هزینه هایی

ص: 240

که برای امور غیر ضروری است تجمیع و پروژه های فرهنگ سازی راه اندازی شود، بسیار مؤثر است.

دائرةالمعارف های پارالمپیک یا ورزش معلولین، دائرةالمعارف نابینایی و نابینایان، دائرةالمعارف معلولیت حرکتی، دائرةالمعارف کحاله و چندین کتابشناسی در دستور کار است که یا به اتمام رسیده و در نوبت چاپ است و یا در حال نهایی شدن می باشد. ولی به دلیل محدودیت ها فقط توانسته ایم دائرةالمعارف نابینایی را تقریباً به مراحل آخر نزدیک کنیم. بقیه را هم از 20 درصد تا 70 درصد آماده کرده ایم.

4- جشنواره ها: همایشی برای مربیان معلولین داشتیم و به 50 برگزیده جایزه داده شد. اینان در فرهنگ سازی بسیار مؤثر بوده اند. نیز همایشی برای عکس داشتیم و تلاش کردیم مقوله عکس و فیلم را در جامعه در جهت فرهنگ سازی فعال نماییم.

5- دیگر طرح ها: برای فرهنگ سازی غیر از مواردی که عرض شد، طرح های دیگر در دفتر کارشناسی شده یا به مرحله اجرا رسیده و یا هنوز شروع نشده است. برای نمونه سخنان معصومین علیهم السلام را همراه با طرح های جذاب به صورت تابلو در هزار عنوان منتشر کردیم. اگر مراکز برای فرهنگ سازی طرح نیاز دارند، اعلام نمایند و تماس بگیرند، طرح هایی مؤثر در اختیارشان می گذاریم. خلاصه بدون فرهنگ سازی نمی توان اشتغال مناسب داشت. ابتدا باید ذهنیت مردم، کارخانه دار، مدیران آماده گردد. پس از آماده سازی روحی و ذهنی آنان، خودشان باانگیزه به سراغ معلولین می آیند و برای اشتغال آنان تلاش می کنند.

دولت مدنی را تأسیس نمود. بنابراین یکی از امور زیربنایی نهادسازی است.

خوشبختانه در عرصه معلولیت بیست تا سی تشکیلات فعال و پویا هست ولی اینها با هم پیوند و ارتباط کامل ندارند یا کمتر دارند. تصور بفرمایید اگر معلولین هنرمند یا خیاط درجه یک تربیت شوند و بهترین تولیدات را داشته باشند ولی تشکلی نباشد تا کارهای آنان را به دست متقاضی و خواهان برساند، مشتری و متقاضی پیدا کند، تبلیغ کند، برای فروش برنامه ریزی کند؛ با نهادهای مصرف کننده تماس بگیرد، طرح با شکست مواجه خواهد شد.

نیز اگر همه به کارهای موازی و تکراری بپردازند، قطعاً سرمایه ها هدر رفته و ثانیاً کارهای مهم تر زمین می ماند. بنابراین چند کار اورژانسی و عاجل نیاز است.

1. ایجاد دبیرخانه منتخب

2. تدوین آیین نامه و شرح وظایف

3. ثبت اتحادیه مؤسسات معلولین

لازم است نهادی به صورت اتحادیه تأسیس و پس از ثبت عضوگیری کند.

4. نشست های سه ماه بین اعضاء

در این نشست ها سه کار عاجل انجام شود یا یک هفته جلسات هر روزه داشته و سه رشته کار را تصویب کنند.

- نقشه راه پنج ساله (طرح جامع پنج ساله)

- مراحل اجرای طرح جامع و تقویم زمانی برای اجرای مراحل

- تقسیم کار و تعیین وظایف

مانند ناشران و دیگر اقشار که اتحادیه دارند، مؤسسات معلولین هم نیاز مبرم به اتحادیه دارند.

هم اکنون شرایطی است که باید به موضوعاتی مثل حقوق معلولین و بیمه معلولین رسیدگی شود و تا این موضوعات حل نشود دیگر مسائل حل نخواهد شد. از طرف دیگر هر مؤسسه به تنهایی نمی تواند به اینگونه مسائل برسد و باید همه جمع شوند و برای اجرا و دفاع کامل از حقوق معلولین متحد شوند.

خلاصه اینکه نهادسازی یا راه اندازی تشکل فراگیر و پویا با توجه به ظرفیت های همه مراکز ویژه معلولان سومین زیربنای اشتغال است.

دفتر فرهنگ معلولین در زمینه نهادسازی، چند کار مقدماتی انجام داده است. اولاً برای مؤسسه های پویا و خلاق کتاب هایی تدوین کرده است. از طریق این کتاب ها می توان تجارب و دستاوردها را منتقل کرد. دومین اقدام کار پژوهشی روی

ص: 242

اتحادیه معلولین در کشورهای مختلف بوده است. برای مثال بررسی اتحادیه تولیدکنندگان کتاب گویا در امریکا به اتمام رسیده و در نشریه توان نامه درج می شود. یک جلد کتاب با عنوان «مراکز و مؤسسات ویژه معلولان ایران» در حال تدوین است.

ص: 244

هر سازمان و تشکلی بر اساس شعاری شکل می گیرد؛ مدیریت و بنیانگذاران با مشاهده مشکلات و نواقصی به فکر تأسیس تشکیلات می افتند. تا به وسیله آن، این مشکلات را برطرف کنند.

البته بسیاری از تشکل ها در عمل و پس از گذشت زمان به مشکلات دیگر یا به راه کارهای متفاوت و شعارهای دیگر دست می یابند. اما برای اینکه خاستگاه و منشأ اولیه سماوات معلوم گردد لازم است به سراغ شعارها و برنامه های اولیه آن می رویم. اگر به اسناد نخستین سماوات نظر بیندازیم می بینیم بسیار بر اشتغال پای می فشردند و اساساً نشست اول در نیاسر را به منظور بررسی ابعاد آموزش و اشتغال برپا کردند.

از این رو در این فصل درصدد هستیم ببینیم سماوات به دنبال چیست؟ چه دغدغه هایی دارد؟ و چه شعارهایی مطرح می نماید؟

ص: 246

تأکید شده سماوات را تأسیس کردیم تا به کشف موانع و معضلات مؤسسات بپردازد و با ورود و مثلاً آموزش یا توجیه مدیر مربوطه یا به روش های شناخته شده سیستم را فعال و پویا نمود.

اما سماوات می تواند به شیوه دیگری عمل کند و با تدوین خط مشی کلی، مؤسسات را برای حرکت در این مسیر آماده کند. امروزه به این شیوه ریل گذاری یا ایجاد اتوبان می گویند.(1) سماوات مسیری را ریل گذاری می کند یا مسیری را جاده کشی می کند آنگاه مؤسسات را نسبت به ظرفیت و توانایی های آنها روی ریل یا در جاده قرار می دهد و چگونگی حرکت را به آنها می آموزد.

امروزه کار کدخداگری یعنی شیوه اول توسط سازمان بهزیستی تا اندازه زیاد اجرا می شود یا خود مدیران و مشکلات جزئی خود را اصلاح می نمایند؛ اما نه بهزیستی و نه کسان دیگر، وظیفه ریل گذاری را تاکنون انجام نداده اند.

به نظر می رسد سماوات نباید فرصت را از دست بدهد و با تشکیل اتاق فکر و دعوت از نخبگان برنامه جامع برای فعالیت مراکز سماواتی تدوین و راه کار اجرای این برنامه را هم بررسی و خط مشی کلان را آماده نماید آنگاه با دعوت مدیران مراکز به تقسیم کار و تعیین وظایف اقدام نماید.

پس از آماده شدن برنامه و خط مشی، جایگاه اشتغال به عنوان یک معضل سراسری و مهم هم معلوم می شود و زودتر می توان برای آن چاره سازی کرد.

هزاران شغل ایجاد کرده اند. یک نمونه آن شرکت تاکسیرانی اسنپ است که در زمینه حمل و نقل مسافر و درون شهری کار می کند. این شرکت می گوید در سال های 95 و 96 دو هزار فرد دارای معلولیت را مشغول به کار کرده است بدون اینکه از دولت مساعدت گرفته باشد.

بهرحال لازم است نظر بیندازیم به شیوه هایی که تاکنون در ایران اجرا شده و خواسته اند از این طرق معلولان را صاحب شغل و کسب و کار کنند. تا وقتی به آسیب شناسی وضع موجود و ارزیابی گذشته نپردازیم نمی توانیم درباره آینده، طرح و برنامه درست داشته باشیم.

فکر اشتغال معلولین تقریباً از سال 1300ش در ایران مطرح شده و تاکنون این روش ها اجرا شده است:

1- آموزش حرفه و فن و مهارت ها. در این شیوه معلولین را جذب و با برگزاری کلاس یا کارگاه یا هر دو، به آنان مهارت آموزی نموده اند.

این شیوه فقط متکفل آموزش دادن و مهارت آموختن است ولی جذب افراد در بازار کار و پیدا کردن کسب و کار مطلوب از محدوده این روش خارج است.

2- کاریابی. افراد یا مراکزی هستند که با اطلاع یابی از شرکت ها، کارخانه ها و بالاخره همه جاهایی که به عرضه و فروش خدمات یا تولید کالا مشغول اند، نیازهای آنها به نیروی کار را ثبت و ضبط می کند. سپس در اختیار معلولان قرار می دهد.

اما مراکز کاریابی سه گونه اند: یک دسته فقط به اطلاع رسانی می پردازند و فقط اطلاعات مراکز کسب و کار و تولیدکنندگان خدمات یا کالا را به معلولان می دهند. و دسته دوم غیر از اطلاع رسانی، مشاوره هم دارند و مصداقی و عینی نظر می دهند که فلان فرد برای کار در فلان شرکت یا کارخانه مناسب است یا نه؟

اما نوع سومی هم هستند که غیر از اطلاع رسانی و مشاوره، اقدام عملی برای رساندن کارفرما به کارگر معلول انجام می دهد. در امضاء قرارداد به معلول کمک می کنند. معمولاً وزارت کار و رفاه و شعبه های آن به روش سوم انجام وظیفه می کنند.

3- شیوه ترکیبی آموزش و کار. برخی مراکز مثل رعد الغدیر پس از مهارت آموزی، افراد را در کارگاه های خودشان مشغول می نمایند. این مراکز کارگاه های خیاطی یا صنعتی یا هنری دایر کرده اند و با تولید کالا یا خدمت آنها را به مشتری های خود می فروشند. سود حاصله را به صورت حقوق ماهانه به معلولان شاغل پرداخت می کنند.

البته به دلیل محدودیت ظرفیت این کارگاه ها توانایی جذب انبوه معلولان را

ص: 249

ندارند و تعداد محدودی را گزینش و مشغول به کار می کنند.

4- دورکاری. شیوه دیگر سپردن کار به افراد است، تا در خانه کار کنند و محصولات خود را به مرکز متصدی و پوشش دهنده می فرستند و طبق قرارداد برای تولید هر محصول مبلغی دریافت می کنند.

5- برپایی بازارچه. روش دیگر این گونه است که معلولین تولیدات خود را در محل هایی که به همین منظور آماده شده، در معرض دید مشتریان قرار می دهند و به فروش می رسانند.

همه این پنج روش اولاً در مشاغل محدود مثل صنایع دستی، خیاطی و امثال اینها است ولی مشاغل فرهنگی و علمی مثل آموزگاری، پژوهش، نویسندگی، ویراستاری و ده ها شغل در این زمینه ها متأسفانه مغفول اند و به آنها توجه نشده است. دوم اینکه از مشاغل و کسب و کارهای مدرن که به استارت آپ شهرت دارند هم در روش های مزبور خبری نیست. با اینکه این دو یعنی استارت آپ ها و مشاغل فرهنگی با شرایط معلولان سازگارتر است و از نظر روحی و جسمی بهتر می توانند در این زمینه ها کار کنند.

بنابراین تا وقتی ساختار فکری و اجرایی مشاغل و به اصطلاح نظام شغلی معلولین در ایران متکی بر روش های سنتی و قدیمی است، انتظار حل مشکلات، بی مورد و بی جا است. متأسفانه هنوز دستگاه های رهبری کننده معلولین و در رأس آنها سازمان بهزیستی و در مرحله بعد نخبگان و تشکل های مردمی، در شیوه های سنتی گرفتار هستند و در همان مرحله مانده اند و تا وقتی به شیوه های مدرن منتقل نشوند، حلّ مشکلات شغلی و اشتغالی معلولان ممکن نیست. البته در سه سال اخیر تکان هایی خورده و اقداماتی برداشته شده ولی بسیار محدود و اندک است. مهم ترین اقدام در این حوزه برپایی جشنواره استارت آپ ها در رعد مرکز تهران بود که شصت کسب و کار مدرن دعوت شدند و عیناً توانایی ها خود را در عرصه معلولین نشان دادند. بسیاری از آنها توسط خود معلولین ایجاد شده است.

اقدام دیگر اولین کتاب درباره کسب و کارهای مدرن معلولان ایران است که تألیف شده و در مرحله تایپ مانده است. اگر این کتاب زودتر منتشر شود، ذهنیت جدیدی را رقم می زند.

ص: 250

معلولین از پیشرفت های جهانی اندک است، از کارکردهای درون سازمان بهزیستی کمتر اطلاعی به بیرون راه پیدا می کند. و تا وقتی این چرخه معیوب اصلاح و کارآمد نشود، اشتغال معلولین هم، مشکل خواهد داشت.(1)

تأسف انگیز اینکه روش هایی در چند دهه قبل در ایران رواج داشت ولی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تعطیل گردید. مثل تئاتر معلولین، موسیقی معلولین و تاکسیدرمی.

شیوه هایی در ایران جریان داشته که اگر ادامه پیدا می کرد، حتماً مشکل اشتغال معلولان حل شده بود. برای نمونه در سال 1315، باغ بزرگی به نام باغ داریوش در 20 کیلومتری اصفهان توسط خیری وقف آموزش مشاغل گلکاری، باغداری، گیاهان دارویی به معلولین شد ولی در دهه های اخیر گویا بهزیستی اصفهان این باغ را بسته است. از اینگونه پروژه ها در شهرها فراوان بوده است.

کسب و کار به شیوه تاکسیدرمی

یکی از شغل های مهم معلولین در بعضی کشورها تاکسیدرمی است. البته سال ها پیش یعنی در دهه چهل تا شصت در ایران هم رواج داشت ولی به تدریج موقعیت خود را به عنوان یک شغل از دست داد. اکنون توضیحی درباره تاکسیدرمی عرضه می شود.

تاکسیدرمی Taxidermy را جانور پیرایی ترجمه کرده اند و منظور صنعتی است که جانوران کوچک و بزرگ را پس از مردن، خون و مواد درون آنها را تخلیه کرده تا از گندیدگی و فساد جلوگیری شود، سپس درون شکم را با مواد پلاستیکی یا کاغذی پر کرده و پوست و ظاهر آنها را هم به روشی خشک می کنند. به طوری که پس از اتمام کار شکل و ظاهر حیوان تفاوتی با زنده آن ندارد. در عرف عامه مردم به آن خشک کردن حیوان می گویند.

این صنعت دو کاربرد و استفاده مهم دارد: یکی آموزشی به ویژه برای نابینایان و کودکان و دوم استفاده موزه ای (نمایشی).

پیش از انقلاب اسلامی در ایران، بسیاری از مراکز نابینایان بخش تاکسیدرمی داشتند و خودشان حیوانات را آماده می کردند تا مربی ها و معلمین سر کلاس نابیناها را با شکل و اندازه و اعضاء و جوارح حیوانات آشنا کنند. برای مثال مؤسسه آموزشی ابابصیر در اصفهان، مرکز آموزشی رضا پهلوی در تهران، بخشی به نام تاکسیدرمی داشتند. آموزشگاه های کودکان مثل پیش دبستانی ها و مهدکودک ها معمولاً بخش تاکسیدرمی نداشته اند ولی حیوانات تاکسیدرمی شده را خریده و در معرض دید و لمس کودکان قرار می دادند. اما این صنعت در بُعد آموزشی در مدارس نابینایی به روش سازمان یافته و گسترده استفاده نشد و مدارس نابینایی بخش تاکسیدرمی خود را تعطیل کردند. به استثنای بعضی مربی ها که گاهی از

ص: 253

بعضی حیوانات خشک شده برای آموزش استفاده می کنند، اما استفاده عمومی از آن تعطیل شده است.

اما در بخش موزه ای، موزه های حیات طبیعی مثل موزه دار آباد در تهران از حیوانات تاکسیدرمی شده برای نمایش استفاده می کنند ولی ساخت حیوانات تاکسیدرمی در سطح گسترده و به صورت یک فناوری پیشرفته در موزه ها هم وجود ندارد. فعالیتی هم اگر در این زمینه داشته باشند گسترده و سازمان یافته نیست.

پیام های عدم توجه به تاکسیدرمی: نابینایان، کودکان و بعضی از دیگر اقشار مردم، بسیاری از اطلاعات و تصورات خود را از طریق حیوانات تاکسیدرمی به دست می آورند. معروف است به نابینایی گفته شد اردک چه شکلی دارد گفت مثل شیر است. گفته شد شکل شیر چگونه است، گفت عین موش کوچک است.

نابینایان بسیاری از تصورات خود را با لمس و شنیدن به دست می آورند. حتی شنیدن در مواردی نمی تواند شناخت واقعی و درست به آنان عرضه کند. بسیاری از کارشناسان تعلیم و تربیت معتقدند نظام تصورات و نظام ادراکی نابینایان در دهه های اخیر با مشکلات جدی مواجه شده است و در بسیاری از زمینه ها توانایی درک صحیح یا تجزیه و تحلیل واقعی را ندارند و مهم ترین عامل این آسیب ها این است که تصور و عکس برداری واقعی از اشیاء ندارند.

مربی ها و معلمین قبلاً تأکید داشتند، همه اشیاء از حبوبات مثل نخود، برنج و همه حیوانات و دیگر اشیاء جامد و مایع جاندار باید توسط نابینا لمس شود تا ادراک درست در ذهن او شکل گیرد و مفهوم سازی شود.

قشرهای دیگری از مردم مانند دانشجویان رشته های دامپزشکی، دانشجویان، هنر، معماران، مجسمه سازان، مدلینگ و شوهای لباس (خیاط ها، طراح ها، چاپ رنگ) نویسندگان و معلولین ذهنی هم می توانند از صنعت جانور پیرایی استفاده کنند.

بنابراین این صنعت در داخل کشور کاربرد فراوان دارد و می تواند در زمینه های مختلف از آن استفاده کرد. استفاده های موزه ای، تزیینی و استفاده از بسیاری از هنرها هم مهم و قابل توجه است.

ابعاد درآمدزایی و اشتغال زایی: در سال های دور در مؤسسه آموزشی ابابصیر ویژه نابینایان هر ماه حداقل ده نفر با کار در جانور پیرایی، درآمد و کار داشتند و خرج خود و خانواده خود را تأمین می کردند. بعضی کشورها که در سال های 40 تا 50 شمسی بسیار از ایران عقب بودند، هم اکنون در زمینه تاکسیدرمی تبدیل به

ص: 254

قطب های مهم شده اند و هزاران نفر در این زمینه اشتغال دارند، درآمدهای سرشاری هم دارند. از این رو لازم است تشکل های معلولین و نابینایان، این حرفه و شغل را احیا کرده و زمینه اشتغال صدها توانخواه و معلول را فراهم آورد.

اگر پیشنهاد دهیم سازمان بهزیستی یا سازمان آموزش و پرورش استثنایی یا وزارت کار و رفاه این کار را انجام دهند، قطعاً آنان، انجام نمی دهند. اما تشکل ها و خود معلولین اگر با تجمیع پول های اندک کار را شروع کنند می توانند به تدریج گسترش دهند.

ایران به دلیل وضع آب و هوایی و امکان دسترسی به دریا و اقیانوس و آب های گرم و جنگل ها و کویر بهترین امکانات بومی را در این زمینه دارد. اگر یک ته مانده تورهای صیادان در یک روز جمع آوری گردد، مواد اولیه برای صدها تاکسیدرمی به دست می آید.

متأسفانه تشکل ها و مراکز آموزشی معلولین فقط در چند رشته خاص مانند خیاطی، بافتنی لباس، قالی بافی و معرق کار می کنند. چون بازار اشباع شده و این صنایع تکراری و خسته کننده شده، اولاً استقبال از آنها نمی شود؛ ثانیاً درآمدزایی ندارد؛ ثالثاً بازارهای مهم جهان را نمی توان تسخیر کرد.

اما جانور پیرایی رشته ای پرجاذبه، پردرآمد و دارای کاربرد در زمینه های مختلف است و سرمایه گذاری و اهتمام به آن حتماً آینده خوبی خواهد داشت.

پروژه های بالقوه در زمینه جانور پیرایی: تشکل های معلولین چه چشم اندازهایی می توانند برای این حرفه ترسیم کنند؟ چگونه توجیه اقتصادی آن را تبیین کنند؟ برای پاسخگویی به این پرسش ها به موارد ذیل اشاره می شود:

1- بازارهای منطقه و کشورهای مختلف را می توان به دست گرفت و انواع جانورهای پیرایش شده را صادر کرد. تا در مدارس و مراکز آموزشی یا موزه ها یا به صورت نمایشگاه های دوره ای و موقت به کار گرفته شود.

شنیدم یک شرکت چینی به دولت کویت پیشنهاد داده که در همه مراکز آموزشی از مهدکودک تا دانشگاه، ویترین هایی در مدخل های اصلی ورودی نصب و حیوانات پیرایش شده را به نمایش بگذارد. هر سه ماه هم محتوای ویترین را تعویض کند. سال 2004م به چند مدرسه نابینایی در امارات رفتم، تاکسیدرمی ندیدم. به هرحال کشورهای منطقه و جهان ظرفیت پذیرش این پروژه را دارند. البته شرایط باید فراهم باشد و روابط و مناسبات دولت ما با این کشورها دوستانه باشد تا بتوان کار را پیش برد.

2- در زمینه توریسم و جهانگردی، تاکسیدرمی جایگاه خوبی می تواند داشته

ص: 255

باشد، استفاده از ماهی یا انواع حیوانات دریایی پیرایش شده یا دیگر حیوانات با جعبه های شکیل از هر نوع سوغات دیگر جذاب تر است. مخصوصاً با دفترچه توضیحی همراه باشد و بسته فرهنگی پیوست داشته باشد.

اغلب هتل ها از آکواریوم به عنوان تزیین استفاده می کنند، در کنار آکواریوم چند دکور از حیوان های پیرایش شده می توانند برای زیبایی استفاده کنند و به عنوان تزیین در همه مراکز توریستی کاربرد دارد.

3- بسیاری از هنرها و هنرمندان از این صنعت می توانند بهره مند باشند، مثل تئاترهای عروسکی نمی توان عروسک گردانی از حیوانات واقعی داشت، در نقاشی، در مجسمه سازی و در ده ها رشته هنری دیگر هم می توان از این محصولات استفاده کرد.

4- برگزاری نمایشگاه های سیار شهری و کشوری از تاکسیدرمی های جذاب در مدارس، در دانشگاه ها هم زمینه دیگر است.

5- راه اندازی پژوهش و تألیف در این حوزه هم مهم و جذاب است مثلاً درباره مراکز تاکسیدرمی در جهان یک کتاب مصور لازم است، درباره کبوترهای پیرایش شده در ایران یک کتاب تدوین و به چند زبان به جهان معرفی شود. و ده ها نوع پژوهش و تألیف دیگر می توان داشت.

6- مبادله جانوران پیرایش شده بین کشورها هم یک رشته است.

گزارش موزه حیات وحش و طبیعی دار آباد: روز جمعه 27 فروردین 1395 سه تن از دفتر فرهنگ معلولین به موزه دار آباد رفتند تا گزارشی تهیه کنند. این گزارش مختصر تهیه شد.

این موزه از نظر ساختمانی و فضاها پنج قسمت عمده دارد:

1- قفس ها و فضاهای مربوط به حیوانات زنده در فضای باز و در سالن سرپوشیده

2- سالن سرپوشیده شامل انواع تاکسیدرمی های بسیار زیبا

3- بخش نمایش فیلم چند بعدی

4- بخش نمایش و فروش سنگ های قیمتی و تزیینی

5- بخش اداری و آموزشی

اما بخش مجسمه ها بسیار کم و ناقص است و نسبت به موزه های جهان اصلاً قابل مقایسه نیست. بخش حیوانات زنده در واقع عمومی نه تخصصی است یعنی از هر حیوان چندتایی برای رؤیت عموم مردم به نمایش گذاشته اند.

بخش جانور پیرایی ها به روز نیست و عمدتاً محصولات تلاش های دهه پنجاه و

ص: 256

شصت است و لازم است در این زمینه گسترش یابد. مهم تر اینکه آموزشی و قابل استفاده برای نابینایان نیست مثلاً نمی توانند لمس کنند.

از مدیریت پرسیدم جزوه، کتاب یا CD توضیحی و آموزشی دارید، که فقط یک جزوه درباره سمندر ایرانی داشتند و متأسفانه اطلاعات جامع و گزارشی نداشتند.

جای خوشبختی فراوان دارد که در ادبیات و متون ایرانی و نیز متون اسلامی اطلاعات فراوان و مؤثر درباره معلولین هست. متأسفانه، مسئولین نه اینها را می شناسند و نه از اینها استفاده کرده ایم.

سماوات با تشکیل اتاق فکر، می تواند طرحی برای شناسایی متون و سپس چگونگی استفاده از آنها تدوین و به همه مراکز و حتی بهزیستی ابلاغ کند.

فکری غربی، آموزه ها و دستاوردهای فراوانی هست. اما این سه دستگاه پالایش و بروز رسانی می خواهد.

باقی مانده و تأثیر جدی مثلاً در علوم حدیث بر جای گذاشته است.

با برنامه ریزی می توان شخصیت های جذاب و مؤثر را معرفی کرد. و به جامعه شناساند و از این طریق الگوسازی کند. محاسن اخلاقی و کارهای مثبت افراد شاخص در این آثار معرفی شده است. اساساً زندگی نامه شخصیت ها مؤثر است و در این زمینه تلاش بسیار شده است.

انتقال تجارب و دستاوردها: لازم است دستاوردها و تجارب جهانی را شناخت و به داخل منتقل نمود. و از طریق تألیف دایرة المعارف ها و دیگر آثار مرجع تجارب جهانی را منتقل نمود تا فرهنگ سازی مبتنی بر عناصر تجربی و واقعی شکل بگیرد.

دایرةالمعارف و کتب مرجع برای معلولین ایران و جهان اسلام و همه کشورها یک نیاز اساسی و جدی است. همانطور که از اسمشان پیدا است، دانشنامه ها، دایرةالمعارف ها، کتابشناسی ها، مجموعه ها، اصطلاح نامه ها و راهنماها، مرجع و زیربنای فرهنگ می باشند.

به جای مخارج زائد در برخی زمینه ها مثل ساخت بنای مجلل، و تبلیغات کم خاصیت و دکوراسیون زیبا، در زمینه انتقال تجارب جهانی از طریق کتب مرجع اهتمام شود. سماوات می تواند ایده بدهد و مدیران را توجیه کند. به مدیر بگوید اگر اتاق مدیر، 8 مترمربع، و بدون هیچ دکوراسیون و فقط دارای یک میز و صندلی ساده باشد اشکالی ندارد، اسراف و تبذیر و تجمل گرایی بی حد و حصر آفت مدیریت ها است. اگر در مراکز معلولیتی، هزینه هایی که برای امور غیر ضروری است تجمیع و پروژه های فرهنگ سازی راه اندازی شود، بسیار مؤثر است.

برنامه ریزی برای تدوین دایرةالمعارف های پارالمپیک یا ورزش معلولین، دایرةالمعارف نابینایی و نابینایان، دایرةالمعارف معلولیت حرکتی، دایرةالمعارف کحاله؛ نیز کتابشناسی ها یک ضرورت است. این ها وسایل مؤثر برای معرفی داخل به خارج و معرفی خارج به داخل اند.

سماوات لازم است برای همایش ها، نشست ها و سمینارها و حتی بنیادها یک برنامه جامع عرضه کند. اینان در فرهنگ سازی بسیار مؤثر بوده اند. زیرا در توجیه معلولین و نیز تشویق و ترغیب آنان تأثیر بسیار دارد.

بهرحال فرهنگ سازی به عنوان یک مقوله اساسی و ضروری باید مورد توجه سماوات باشد.

ص: 260

آن را تبدیل به اعطای چند کیلو گوشت در ماه به نابینایان کرده است.(1)

اگر موقوفات عام که شرعاً می تواند در جهت معلولین مصرف شود افزوده شود، نقدینگی بسیار قابل توجهی خواهد شد.

بالاخره اینگونه منابع مالی نیاز به بررسی های حقوقی و سپس رایزنی های فراوان دارد. سماوات لزوماً بخشی از کارش را باید به اینگونه منابع اختصاص دهد.

به عنصر دیگر از جنس تجربه، دانش و عقلانیت، خردورزی و اطلاعات دارد. حتی در مقیاس کشورها هم تناسب مطرح است. کشوری مثل لبنان یا امارات معادن، نفت و گاز ندارند، به ویژه در آغاز راهشان امکانات مادی و اقتصادی نداشتند. لبنانی ها دارای اطلاعات و دانش بازرگانی بودند و اماراتی ها دارای مدیریت اقتصادی و تجارت هستند و با به کار گرفتن همین سرمایه غیر مادی کشورشان به بالاترین سطح درآمد و کارآمدی رساندند. بنابراین انسان، مؤسسه و کشور نیاز به دو نوع سرمایه دارند.

سماوات اگر هیچ کاری نکند و فقط تجارب موجود در رعد الغدیر و مراکز همسو را جمع آوری و به صورت یک برند مقبول آماده سازی و قابل انتقال نماید، بزرگترین خدمت را انجام داده است.

از آقای سلطان زاده بارها شنیده ایم که رعد الغدیر در تهران تجارب خود را در اختیار مراکز شهرستان ها قرار می دهد. اما چگونه و این عملیات به چه روشی انجام می پذیرد؟

شخصیت های بنیانگذار یک نهاد، معمولاً شخصیت، افکار، منش و اخلاقیات آنها در آن نهاد مؤثر است. از این رو برای شناخت بهتر و عمیق تر آن نهاد، لازم است این شخصیت ها شناخته شوند.

جای خوشوقتی است که آقای ساعد مطهری با کوشش های فراوان توانست اطلاعات شخصیت های مرتبط به سماوات را مرحمت نموده و ارسال کنند. البته همه شخصیت های خانواده سماوات به دلیل نداشتن اطلاعات و عدم ارسال زندگی نامه نیاورده ایم.

معمولاً عامه مردم به شخصیت ها بیش از خود نهاد علاقه نشان می دهند. یعنی چهره ها و شخصیت ها برای مردم ملموس تر و آشناتر است. از این رو برای معرفی نهادها و سازمان چهره های اصحابش را در ابتدای معرفی نامه می آورند. و از این طریق تلاش می کنند کارآیی و کارآمدی نهاد را با معرفی چهره ها افزایش دهند.

در این فصل به معرفی زندگی نامه، کارنامه و آراء و خدمات کسانی می پردازیم که به عنوان بنیانگذار یا هیئت امناء یا هیئت مدیره یا مسئولیت های دیگر در سماوات حضور داشته و خدماتی داشته اند.

امید است معاونان و مدیران اجرایی و حتی مشاوران سماوات هم در این فصل معرفی شوند تا به عنوان تابلو بتوانند سماوات را به خوبی به جامعه معرفی کنند.

اسامی در این فصل به ترتیب الفبای نام فامیل مرتب شده است. و بدون اهمیت سمت و پست سازمانی آنان و فقط به ترتیب الفبای نامشان تقدم و تأخر دارند.

لازم به تذکر است پژوهشگران از طریق مطالعه شخصیت ها می توانند کارآیی سازمان را بررسی کنند. فاکتورهای داشتن تحصیلات مرتبط، داشتن سابقه کاری مرتبط، داشتن آثار پژوهشی و تألیفی مرتبط، داشتن طرح و برنامه های مرتبط چهار عامل مهم هستند که وزن و اعتبار یک فرد را در کل تشکیلات نشان می دهد.

ص: 268

14. عضو رسمی مرکز کارآفرینی دانشگاه آکسفورد انگلستان و دارای دعوت نامه های متعدد بین المللی

15. مورد تقدیر از سوی سرپرست اداره کل فرهنگی و فوق برنامه سازمان مرکزی دانشگاه پیام نور در سال های متعدد

16. مخترع اول دانشگاه پیام نور واحد حسن آباد تهران در سال 1387

17. پژوهشگر اول دانشگاه پیام نور واحد حسن آباد تهران در سال 1388

18. نخبه برتر سرزمین ری در دومین همایش تجلیل از ستارگان سرزمین ری در سال 1388

راه آهن کشور (میترا)

از سال 67 تا 68 مدیرعامل شرکت متروی تهران (راه اندازی مجدد متروی تهران بعد از انقلاب)

از سال 68 تا امروز مدیرعامل شرکت ساختمانی آبادگران مجری طرح های زیر:

اجرای قسمتی از اتوبان قزوین - زنجان

اجرای پروژه ای از شرکت نفت در اصفهان

اجرای پروژه زه کشی و آبرسانی منطقه میاندوآب (دشت زرینه رود)

اجرای راه شهرضا - سمیرم تحت نظر وزارت راه و ترابری

و تعدادی پروژه های متفرقه دیگر

در حال حاضر به عنوان عضو هیئت مدیره مؤسسه رعد الغدیر و بازرس سماوات در خدمت توان یابان است.(1)

1- مسئول دستگاه نظارت پروژه بیمارستان لاله

2- تهیه کننده اسناد مناقصه F.P.C سیمان خمسه

3- تهیه کننده فاز یک تأسیسات سیمان خمسه

4- مسئول هماهنگی و پیگیری پروژه سیمان خمسه

5- معاون بخش تأسیسات مکانیکی شرکت

امور خیریه

در ذات و جوهره آقای سلطان زاده علاقه و عشق به امور خیریه نهفته است، از این رو خیلی زود متوجه شد، گرایش درونی اش را باید ارضا کند. از این رو جذب مراکز و نهادهای نیکوکاری گردید. اهم مراکزی که ایشان با آنها همکاری داشته عبارت اند از:

1- عضو هیئت مدیره مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد

2- عضو هیئت مدیره و مدیرعامل مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر

3- عضو هیئت مدیره و خزانه­دار انجمن احیاء ارزش ها

4- عضو هیئت مدیره و خزانه­دار انجمن توانیاب

5- عضو هیئت مدیره و نایب رئیس انجمن خیریه سماوات و مدیرعامل انجمن خیریه سماوات از بدو تشکیل تا سال 96

تکریم و بزرگداشت

همزمان با پنجاهمین سالگرد تأسیس دانشگاه صنعتی شریف که در روز چهارشنبه 29 اردیبهشت ماه 1396 در سالن زنده یاد جباری این دانشگاه برگزار شد؛ از دو چهره مردمی و نیکوکار مؤسسه رعد الغدیر هم در حوزه های علمی و اجتماعی تجلیل گردید.

در این مراسم که با حضور معاون اول رئیس جمهور و تنی چند از مسئولان عالی رتبه کشور برگزار گردید؛ در بخش تقدیر از50 برگزیده این دانشگاه در زمینه های مختلف؛ از آقای محمود طبیانی (عضو هیئت مدیره مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر)به عنوان استاد برگزیده رشته مخابرات و الکترونیک این دانشگاه تجلیل شایسته ای به عمل آمد.

مهم ترین بخش این مراسم که در واقع بزرگ ترین گردهمایی اعضای خانواده بزرگ دانشگاه صنعتی شریف محسوب می شد از علی سلطان زاده (مدیرعامل مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر و مدیرعامل انجمن خیریه سماوات الغدیر) از دانش آموختگان مکانیک این دانشگاه، به عنوان چهره فرهیخته و تأثیرگذار در حوزه

ص: 273

خدمات تخصصی اجتماعی کشور؛ تقدیر و تجلیل به عمل آمد.

آقای علی سلطان زاده از سال 1363 فعالیت خود را به همراه جمعی دیگر از فارغ التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف در زمینه ارائه خدمات توانبخشی حرفه ای بهنگام به جانبازان و معلولین جسمی حرکتی در زمینه های آموزش فنی و حرفه ای، توانبخشی، درمان، دندانپزشکی، کارآفرینی و اشتغال بکار آنان آغاز نمود.

با توجه به تفکر عمیق اسلامی و عشق به خدمت و دستگیری از محرومان و مظلومان جامعه و جلب اعتماد مردمی و ملی؛ ایشان به صورت مستقیم در تأسیس و راه اندازی 20 مرکز خیریه در استان های مختلف کشور نقش داشته اند.

وی در حال حاضر نایب رئیس هیئت مدیره انجمن خیریه سماوات الغدیر که شبکه ای کشوری متشکل از 24 سازمان مردم نهاد داخلی است، می باشد.

همچنین در حال حاضر ایشان به عنوان عضو هیئت مدیره انجمن احیای ارزش ها، انجمن توان یاب و مؤسسه ساحل امید نیز می باشند.(1)

دیدگاه ها

فکر اولیه ایجاد مؤسسه نیکوکاری رعد، به سال 1363 برمی گردد که در آن سال و در اوج جنگ تحمیلی و بمباران های شهری از سوی رژیم بعثی صدام، سه نفر از مهندسین مسلمان جمع شدند و اعلام کردند این جوانان عزیز ما که به جبهه های می روند، تعدادی از آنها شهید می شوند و عده ای که به صورت جانباز برمی گردند درست نیست یک رزمنده 18 ساله که در جبهه قطع عضو یا قطع نخاع شده تا آخر عمر در خانه بماند. به امید آنکه سر ماه بنیاد شهید بیاید حقوق ماهانه به او بدهد. ما هم به عنوان مهندسین این مملکت وظیفه ای داریم که برای این ها فکری کنیم تا جنگ هست این کار را به عنوان الگوی کوچکی ادامه دهیم و بعد از پایان جنگ نتیجه اش را به مسئولان مملکت ارائه کنیم و برای کل جانبازان سراسر کشور اجرا کنند تا آنها محتاج به کمک نباشند.

آقای علی سلطان زاده دارای مدرک مهندسی مکانیک از دانشگاه صنعتی شریف است و از شرایط آن روزگار می گوید: شور دانشجوی انقلابی در وجودمان موج می زد. از سال 63 13 که این مرکز ایجاد شد، در حد دو اتاق در درمانگاه خیریه غیاثی یافت آباد مستقر بودیم و بعد از آن به خیابان راهپیما مقابل دخانیات

ص: 274

رفتیم، پارکینگ آموزشگاه نابینایان ابابصیر را در اختیار گرفتیم و پارکینگ را به آموزشگاه نقشه کشی ساختمان و سیم پیچی برق تبدیل کردیم منتها چون تعداد جانبازانی که مراجعه می کردند کم بود، به مرور معلولین جسمی و حرکتی که معلولیت ذهنی نداشتند را هم پذیرش هم کردیم و بعد از آن در سال 72، عذر ما را از آنجا هم خواستند تا این که زمینی در شهرک غرب از آموزش و پرورش گرفتیم و بعد از این که دو اتاقش را ساختیم. کار را شروع کردیم که اکنون در 4200 مترمربع بنا، معلولان جسمی و حرکتی را آموزش می دهد. بعد به فکر توسعه این مرکز در استان ها افتادیم، در یزد، مرکزی مشابه اش را راه اندازی کردیم و بعد برای منطقه محروم تهران فکر کردیم که با تحقیقات انجام شده، بلوار خلیج تهران را در حوالی بزرگراه فتح شعبه جنوب غرب را دایر کردیم و بعد از آن هم چون جای ما کوچک بود، استقبال هم زیاد بود، در یافت آباد زمینی از شهرداری گرفتیم و اینجا را احداث کردیم. بعد از مجتمع نیکوکاری رعد هم جدا شدیم و رعد الغدیر را به ثبت رساندیم.

علی سلطان زاده مدیرعامل مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر درباره نحوه آغاز به کار مؤسسه چنین می گوید: 300 متر زمین را در سال 1384 از شهرداری گرفتیم و با 500 هزار تومان موجودی، کلنگ این ساختمان را به زمین زدیم و ظرف 8 ماه مردم حدود 90 میلیون تومان کمک کردند و این ساختمان با 450 مترمربع فضا ساخته شد. بعد از آن هم کمک خیرین ادامه یافت و به طبقات آن اضافه کردیم سال 93 هم مردم کمک کردند و طبقه سوم آن تکمیل شد.

کارآموزی: وی درباره تعداد کارآموزان مؤسسه می گوید: کارآموزی در اینجا فصلی است و چهار ترم در سال داریم که تعداد کارآموزان از 100 تا 130 نفر دوره های سه ماه را می گذرانند. این عزیزان در رشته های مختلف کامپیوتر، خیاطی، معرق، محرق، نقاشی و.. . دوره می بینند که به صورت رایگان است.

مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر همچنین در زمینه ارائه خدمات آموزش فنی و حرفه ای در راستای حمایت از اشتغال و خوداشتغالی توان یابان جسمی حرکتی در حدّ توان خود فعالیت دارد، از آنجایی که دامنه فعالیت منحصراً در ارتباط با توان یابان جسمی حرکتی(توان یابان بالای 14سال) است لذا از پذیرش معلولین کم توان ذهنی معذوریم. پس از پذیرش، کارآموزان در کارگاه ارزشیابی با توجه به

ص: 275

پایه تحصیلی، نوع معلولیت، نیاز بازار کار و در نهایت علاقه شخصی از خدمات آموزشی مؤسسه در گروه های هنری و رایانه برخوردار می شوند.

کارآموزان آموزش های مؤسسه را در زمینه های کامپیوتر و صنایع دستی و هنری (خیاطی – معرق - محرق - خط و تابلو خط – منبت – نقاشی – گل سازی – سفالگری - میوه چینی - عروسک خمیری – ویترای - خراش رو فلز و...) از اساتید و مربیان شایسته مطابق با استانداردهای وزارت کار، که ارزش بین المللی دارد، دریافت می کنند و جهت اخذ مدرک فنی به وزارت کار معرفی می شوند.

وی درباره اهداف برنامه های توسعه ای مؤسسه می گوید: مرکز هم اکنون در شهرهای زنجان، شیراز، بوشهر، بندرعباس، زاهدان، پاکدشت، همدان، الیگودرز، کاشان و... مراکز مشابه دارد و مرکز اصفهان هم به زودی افتتاح می شود.

تا سال 1395، 1500 نفر را در این مؤسسه آموزش دادیم که حدود 350 نفر آن به مرحله اشتغال رسیدند که یکی از مشاغل جدید تأمین صبحانه سالم مردم تهران در مترو است که نتیجه ایده همکاران ما بوده است.

همچنین 45 نفر ازدواج کردند و 33 نفر هم نوه نصیب مؤسسه شده و همه این نوه ها علیرغم پدر و مادر معلول، همه الحمداللّه سالم هستند.

آقای سلطان زاده ادامه می دهد: خوشبختانه با لطف الهی درصد طلاق میان این معلولان علیرغم همه مشکلاتی که دارند کمتر از 10 درصد است درحالی که طلاق در جامعه ما میان افراد سالم بسیار بالاتر از این ارقام است.

شیوه تأمین هزینه ها: وی درباره شیوه تأمین هزینه ها نیز می گوید: درآمد اینجا به لطف الهی، حدود 50 درصد آن توسط خیرین شناخته شده و مستمر پرداخت می شود و برخی از آنها در نمایشگاه های خیریه ماه مبارک رمضان جذب مؤسسه می شوند.

دوم از املاکی است که خیرین آن را وقف مؤسسه کردند و درآمدی که از فروش محصولات تولیدی مؤسسه برای شرکت های بزرگ به خصوص تولید لباس شرکت های خودروسازی که 20 تا 25 درصد هزینه های ما را تأمین می کند و حدود 25 درصد باقیمانده طبق قانون سازمان بهزیستی به ما پرداخت می شود.

مشارکت در برگزاری اردوهای فرهنگی – سیاحتی داخل و خارج از شهر، برگزاری جشن ها و بازارچه های خیریه مختلف در طول سال، جمع آوری نذورات،

ص: 276

بازدید از منازل کارآموزان نیازمند، مشارکت در اجرای برنامه های فرهنگی درون مؤسسه، شناسایی معلولان منطقه و معرفی آنان جهت بهره مندی از خدمات مؤسسه، تهیه و توزیع ارزاق در مناسبت های خاص به توان یابان تحت پوشش مؤسسه، مشارکت در تهیه مایحتاج اولیه آشپزخانه و کمک در طبخ غذای روزانه توان یابان، معرفی مؤسسه به سایرین و جذب ظرفیت های حمایتی آنان در جهت رشد و ارتقا خدمات مؤسسه، تهیه جهیزیه جهت توان یابان در شرف ازدواج، تلاش در جهت اشتغال توان یابان در ارتباط با سایر سازمان ها و شرکت ها از دیگر فعالیت های مؤسسه نیکوکاری می باشد.

همه کارکنان ستادی هم جزو معلولان هستند، آنها استخدام شدند و حقوق می گیرند، بیمه هستند. استادان هم عمدتاً خودشان قبلاً در این مرکز آموزش دیدند مگر این که در آن رشته ما کسی را به عنوان استاد نداشته باشیم که استاد مدعو دعوت می کنیم. و حتی کارآفرین نمونه هم در میان معلولان خود داریم.

دندان پزشکان همیار: در بخش خدمات دندان پزشکی، ما با کمک 30 نفر دندان پزشک خیر، خدمات خود را به معلولان سراسر کشور ارائه می کنیم. در جامعه ای زندگی می کنیم که خوشبختانه مملو از متخصصانی است که با تحصیل علم و جهد برای رسیدن به علوم و فناوری های روز جهان تلاش می کنند تا گامی در جهت رشد میهن عزیزمان داشته باشند و برای به ثمر رساندن نهال های همت از هیچ کوششی فروگذار نیستند. در اینجا دندان پزشکان نیکوکار همیار با ما همکاری دارند.

دندان پزشکان

نیکوکار ایرانیِ (دنا) فعال در مرکز دندانپزشکی رعد الغدیر که کار طبابت و درمان بیماری دهان و دندان توان یابان جسمی حرکتی را بی هیچ چشمداشت مادی و مالی انجام می دهند آنقدر آرام و بی صدا وارد دل های نیازمندان به این مهم گشتند که موفق شدند مالک دل های آنان شوند؛ و صاحب جغرافیای مهر، و نقشه ای به وسعت دل دریایی شان زدند تا با همکاری گروهی از دندان پزشکان نیکوکار به درمان بیماری های دهان و دندان توان یابان اهتمام ورزند.

کلیه دندان پزشکان علاقه مند به مشارکت عام المنفعه در امور درمان و معالجه توان یابان می توانند ضمن تماس و مذاکره با مسئول کلینیک؛ آمادگی خود را در امر خیر درمان توان یابان اعلام نمایند.

ص: 277

بانوان همیار

آقای سلطان زاده می گوید: مؤسسه همچنین در اجرای فعالیت های جمعی و عام المنفعه خود از خدمات ارزشمند دو گروه همیاری جوانان و گروه همیاری بانوان بهره می گیرد. گروه های همیاری به اقتضای شرایط موجود به صورت مشترک یا مستقل در زمینه های توسعه فرهنگ نیکوکاری، کمک های آموزشی و اداری، برگزاری مراسم و جشن ها، عضوگیری و بورسیه کارآموزان، برگزاری نمایشگاه ها و بازارهای خیریه و جمع آوری مالی به صورت کاملاً داوطلبانه و رایگان فعالیت می نمایند.

گروه بانوان همیار، جمعی از بانوان نیک اندیشی هستند که در قالب کمیته های مشخص ازدواج و تأمین جهیزیه- درمانی و پزشکی- اردویی- آموزشی- اشتغال و... در توانبخشی مجتمع را یاری می دهند.

وضعیت رعد

مجید زندی گزارش مفصلی از وضعیت رعد عرضه کرده است. اکنون رعد را از نگاه این خبرنگار معرفی می کنیم.

توانمندی معلولان با هنر: دیدن معلولانی که تلاش دارند همراه دیگر افراد جامعه در صحنه های اجتماع حاضر باشند، یک رویداد اثرگذار، انرژی زا، امیدبخش با نشاط و پسندیده است و در این میان مشاهده معلولان حرکتی که ذهن خلاقی دارند و چه بسا از بهره هوشی بالاتری از بسیاری از آدم های سالم فرح بخش تر است.

البته این افراد همواره نیازمند امکانات و توجه خاص خانواده و مسئولان جامعه هستند؛ چرا که بهرحال ضعف جسمی و حرکتی حتی اگر مانع فعالیت ذهن نشود، از تبدیل فکر تا عمل، نیازمند جسمی سالم هستند که اگر حمایت نباشد، حرکت های ذهنی این افراد از رشد و بالندگی فاصله می گیرد و چه بسا در صورت تداوم به یاس و سرخوردگی هم تبدیل شود.

ایجاد تسهیلات و شرایط مناسب جهت حضور این افراد در صحنه های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی از اهداف ارزنده ای است که بسیاری از کشورها با در نظر گرفتن امکانات و توانایی های خود نسبت به آن اقدام می کنند. اما در همین جوامع از جمله در کشور ما، گاهی افرادی برای کمک به معلولان جسمی و حرکتی

ص: 278

پیشقدم می شوند که آدمی را با بزرگواری چنین افرادی بیشتر آشنا می کند که چگونه آدم هایی، برای راحتی دیگران، رفاه و راحتی خودشان را فدا می کنند.

اخیراً آماری در کشور منتشر شد که نشان می دهد حدود 11 درصد از جمعیت ایران به نوعی از یکی از معلولیت های جسمی، حرکتی و ذهنی اند از مراتب کم تا زیاد برخوردارند.

کارشناسان

معتقدند نگرش به معضل معلولیت ارتباط مستقیمی با جامعه دارد و فرد معلول همواره بار سنگین حضور در جامعه را با خود به همراه دارد. بنابر این اگر امکانات لازم را برای فرد معلول به نحوی ایجاد کرد که مانند افراد عادی در جامعه حضور یابند، شاید بتوان گفت که این فرد دیگر معلول نیست.

الحاق معلولین به بخش فعال جامعه مستلزم ایجاد فرصت های مساوی و مناسب برای مددجویان است که در اولین قدم باید برای رفع محدودیت های آنها اقدام کرد. اگر برای اشتغال معلولان از اماکن عمومی نظیر بوستان ها، کتابخانه ها، سینماها و بانک ها و ادارات امکانات لازم فراهم شود، زمینه حضور این افراد در عرصه های مختلف اجتماعی به تدریج فراهم می شود و جامعه از توانایی آنان بهره مند خواهد شد. در مقابل عدم توجه به نیازهای معلولان و نبود امکانات و شرایط اولیه جهت حضور این افراد در سطح جامعه باعث انزوا و کناره گیری آنان از فعالیت های اجتماعی می شود.

این بار برای دیدن معلولان جسمی و حرکتی، اما باهوش و پرتلاش، به مؤسسه رعد الغدیر در منطقه یافت آباد تهران رفتیم. میدان الغدیر، خیابان شهید جواد زندیه.

ورود ما با نوبت آموزش خواهران همزمان می شود، بعضی از روزهای هفته خواهران و بعضی روزها هم برادران. تعدادی از کارآموزان با ویلچر و تعدادی هم با عصا و برخی هم با شرایط دیگر.

یکی از کارآموزان مؤسسه رعد الغدیر که علاوه برکلاس های خط، در زمینه مینیاتور و خاتم کاری نیز آموزش دیده است، روابط عمومی بهتری دارد و ابتدا هم خودش را معرفی می کند و می گوید: همین که هنر و فنی را یاد می گیرم و چنین روحیه ای برای بقیه دوستانم وجود دارد این است که دیگر فکر نمی کنیم معلولیت ما را به رکود کشانده است بلکه ما همچون آب جاری و زلال می شویم که می توانیم

ص: 279

برای خود و اجتماع مفید باشیم.

وی فکر و روح آرام را از ویژگی های هنر معرفی می کند و می افزاید: با این که هفته ای یک روز به کلاس های مؤسسه می آیم. اما احساس می کنم آموزش هنر به من هویت هم می دهد و حتی کارهایی که من می دانم و می توانم تولید کنم که بسیاری از آدم های سالم جسمی هم نمی دانند و بلد نیستند، آن کار را انجام دهند.

وی عمده مشکلات کارآموزان را مشکل رفت و آمد در سطح شهر می داند و می افزاید: بعضاً کار ثابت و دائمی هم برایم در سطح شهر درست شده بود اما چون رفت و آمد از خانه به محل کار برایم مقدور نبود و نیازمند صرف هزینه های گزاف بود و نیز نبود امکانات شهری مناسب با نیاز معلولان از قید کار زدم.

گاهی در سطح شهر با صحنه هایی مواجه می شویم که برای ما عجیب و قابل باور نیست. مثلاً در مناطقی که قبلاً برای تردد معلولان با صرف هزینه های فراوان مناسب سازی شده بود، به یک باره شهرداری تصمیم به تخریب آن امکانات می گیرد و تردد ما را عملاً غیرممکن می سازد. بانک ها، ادارات، به هیچ وجه شرایط مناسبی برای حضور معلولان ندارند و متأسفانه برای کمک به معلولان سرمایه گذاری نمی کنند. حتی تردد با مترو و اتوبوس هم برای ما امکان پذیر نیست چون برخی از ایستگاه های مترو آسانسور ندارند. این شرایط سبب شده که حتی اگر کار برای ما فراهم باشد باز هم به خاطر «مناسب» نبودن محیط شهری برای معلولان، امکان کار برای ما فراهم نمی شود.

وی می گوید: به عنوان نمونه برای هر مورد خروج از خانه مجبوریم 20 هزار تومان هزینه کنیم درحالی که یک فرد عادی می تواند فقط 2000 تومان و یا حتی سفر با مترو و اتوبوس، کمتر هزینه کند و به جاهای بیشتری هم برود.

این خانم مددجو با بیان این که «البته سامانه 6305 بهزیستی برای این کار به ما کمک می کند اما باید 5 صبح زنگ بزنیم و برای 5/7 صبح وقت بگیریم و بسیاری مواقع نمی توانند به موقع به ما کمک کنند» در نهایت از من می خواهد که اسم او را در گزارشم نیاورم که من هم می پذیرم.

یکی دیگر از کارآموزان این مؤسسه که مشغول ساخت مجسمه چوبی است، می گوید: مشکل ما مربوط به اینجا نیست، اینجا به ما کار یاد می دهند، اما خود بهزیستی دست ما را نمی گیرد و ماه هاست تقاضای وام را بی پاسخ گذاشته است.

ص: 280

مدتی است نامزد دارم و برای تأمین جهیزیه درخواست وام کرده ام، هنر و کار ما درامد فراوانی ندارد، البته مؤسسه این تولیدات را در نمایشگاه های سطح شهر عرضه می کند، اما درآمد حاصل از آن کفاف نیازهای ما را نمی دهد و بهزیستی هم حقوق ماهانه ما را مدتی است که پرداخت نمی کند و ماه ها تلاش کردم تا توانستم سمعک دریافت کنم.

یکی از مربیان مؤسسه هم درباره شیوه آموزش این مددجویان می گوید: بچه ها علیرغم برخی محدودیت های جسمی از هوش سرشاری برخوردارند و در فراگیری بسیار جدی هم هستند که مؤسسه به صورت رایگان به این افراد آموزش می دهد؛ اما کارهای تولیدی در داخل مؤسسه باقی می ماند و با برپایی نمایشگاه عرضه صنایع دستی، در صورت فروش محصولات تولیدی معلولان، عمده مبلغ به سازندگان این آثار پرداخت می شود.

وی می افزاید: این افراد همین که در کار خود قوی می شوند، مؤسسه با آنها قرارداد می بندد و حتی تعداد کار مورد سفارش هم مشخص می شود.

سید علی طباطبایی که خود از مرحله شاگردی به مربیگری مؤسسه رعد الغدیر رسیده است در توضیح کارهای خودش هم می گوید: من 12 تا شاگرد دارم، 5 تا از بچه ها به مرحله دوم راه یافتند که می خواهند در آزمون های فنی و حرفه ای شرکت کنند و بقیه هم مشغول هستند. وی می افزاید: علاوه بر این مؤسسه، در جاهای دیگری هم مشغول تدریس کامپیوتر هستم.

آغازی بود تا مسئولین بهتر و بیشتر او را بشناسند و به پست ها و مسئولیت های بالاتر دست یابد.

از سال 75 شروع به کمک محرومین و آسیب دیدگان اجتماعی کشور نمود در سال 81 مبادرت به عضویت در فعالیت های اجتماعی و مؤسسات خیریه جهت کمک به اقشار آسیب پذیر و کمک رسانی در زمینه های مختلف به محرومین دور افتاده استان بوشهر کرد.

در سال 89 مؤسسه مردمی به نام مؤسسه باران مهر لیان را تأسیس کرد. و در سال 90 با آشنا شدن با مجموعه رعد الغدیر تهران شروع به همکاری کرد.

با اخذ تجارب و دستاوردهای رعد الغدیر تهران، تلاش کرد همین الگو و مدل را در بوشهر اجرا کند. از این رو برای معلولان جسمی و حرکتی استان بوشهر، اقداماتی در راستای توانبخشی آنها، ایجاد اشتغال برای آنها، راه اندازی آموزش و مهارت آموزی برای آنان و خلاصه مجموعه از خدمات مختلف در استان راه اندازی کرده است. اکنون به عنوان مدیرعامل مؤسسه باران مهر می باشد.

(دانشگاه تهران)

2- گذران دروس سطح و خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم

3- مدرس مرکز جهانی علوم اسلامی از سال 74 به مدت 10 سال

سوابق فرهنگی:

1- عضو هیئت مؤسس و هیئت امنای دانشگاه مهد علم کاشان

2- عضو هیئت امنا مؤسسه خیریه الزهرا (لندن - ضیا)

3- عضو هیئت رئیسه دانشگاه مهد علم کاشان

4- نائب رئیس هیئت مدیره انجمن بیماران خاص استان قم

5- رئیس هیئت مدیره مؤسسه نیکوکاری کاشانه مهر کاشان (معلولین جسمی - حرکتی)

6- قائم مقام تولیت موقوفات حسینی اردهالی

7- عضو کار گروه فرهنگی توسعه و عمرانی مشهد اردهال

8- معاونت امور پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم از سال 76 تا سال 80

9- برگزاری و مدیریت ده ها نمایشگاه داخلی و خارجی در کشورهای مختلف جهان (در زمینه های توریسم، صنایع دستی و گردشگری، سنگ، چرم، نساجی و....)

سوابق توریستی:

1- رئیس هیئت مدیره آژانس هواپیمایی توریستی از سال 72 تا سال 84

2- مدیرعامل مرکز رزرواسیون هتل های ایران و جهان (میعاد اقامت) از سال 75 تا سال 84

3- ساخت و راه اندازی و مدیریت مجموعه توریستی - تجاری هتل اردهال مجاور حرم حضرت فاطمه معصومه سلام اللّه علیه در قم مشتمل بر مراکز تجاری و هتل 3 ستاره از سال 80 تاکنون

4- ساخت و راه اندازی و مدیریت هتل بین المللی پارسیان در قم از سال 80 تاکنون

5- مالک و سرمایه گذار منطقه نمونه گردشگری مشهد اردهال

سوابق کاری:

1- رئیس هیئت مدیره شرکت گسترش ایثار

2- رئیس هیئت مدیره شهرک صنعتی پل

3- رئیس هیئت مدیره شرکت ایجاد سازه گسترش

4- رئیس هیئت مدیره جهان گستر سرمد

ص: 283

5- رئیس هیئت مدیره مجتمع تجاری زمزم قم

6- رئیس هیئت مدیره سماوات (سازمان مردم نهاد آموزش و اشتغال توان یابان)

7- قائم مقام تولیت موقوفات نظام مافی (مسجد، کتابخانه، صندوق قرض الحسنه)

8- قائم مقام تولیت پلی کلینیک دکتر رضاقلی نظام مافی

فعالیت های اختصاصی که هم اکنون مشغول فعالیت می باشد:

1- منطقه نمونه گردشگری (خورشید اردهال) در صد هکتار شامل مجموعه اقامتی، بازارچه سنتی، رستوران های مدرن و سنتی، فست فود، شهربازی سرپوشیده، سینما، قایق سواری

2- هتل بین المللی پارسیا (استان قم) با 9000 مترمربع با امکانات سالن همایش با سوئیت های اقامتی، رستوران، کافی شاپ

3- شرکت توریستی امید نور متخصص در زمینه های برگزاری تورهای داخلی و خارجی، برگزاری سمینارها و کنفرانس بین المللی با بیش از دو دهه تجربه و فعالیت

4- شرکت ساختمانی ایجاد سازه وارد کننده محصولات نوین ساختمان و متخصص در امر ساخت و ساز مجتمع های بزرگ تجاری و اداری در کشور با برند الهیه

5- بیمارستان و پلی کلینیک با بخش های مختلف درمانی و مشاوره و توانبخشی (ارتوپدی، آزمایشگاه، دندانپزشکی، فیزیوتراپی، جراحی،....)

6- دانشگاه خصوصی مهد علم با بیش از هزار دانشجو در هفت رشته

7- ساخت بزرگ ترین مرکز آموزش، معلولین جسمی و حرکتی در خاورمیانه (مؤسسه کاشانه مهر کاشان NGO)

8- مرکز آموزش و نگهداری معلولین ذهنی (مؤسسه توانبخشی معلولین هاجر) (NGO)

ابتکارات در سماوات معرفی شده است.

او در رشته مهندسی اکتشاف معدن از دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1370 فارغ التحصیل شده و دارای این سوابق کاری است.

سوابق کاری:

1. سال 1371 الی پایان 1372 معاون کارگاه پروژه بازسازی کارخانه روغن کشی رودبار

2. 1373 لغایت 1374 مدیر فنی شرکت پریست لوشان

3. 1374 الی 1375 مجری پروژه مسکونی در منطقه شرق تهران (خصوصی)

4. 1375 الی 1377 رئیس کارگاه پروژه گاز طبیعی

5. 1377 الی 1377 سرپرست کارگاه قطعه دو محور جم به عسلویه (شرکت دوزر هشت ماه)

6. 1377 الی 1378 سرپرست کارگاه پروژه بالاست راه آهن منطقه تهران - قم

7. 1378 الی 1382 مدیر پروژه تأسیسات زیربنایی فرودگاه امام خمینی در زمان ساخت

8. 1382 الی 1386 ریاست واحد فنی مهندسی فرودگاه امام خمینی در زمان بهره برداری

9. 1387 الی 1392 شرکت صنایع یال به عنوان مشاور مدیرعامل و نماینده شرکت ساختمانی نیکادا

10. 1392 الی 1394 مدیر فنی و مهندسی شرکت پارس سیلندر

11. 1394 الی 1395 مدیر اجرایی شرکت طراحان نوین راهکار (نصب و راه اندازی سیستم های اطفاء حریق)

12. 1395 تاکنون رئیس واحد مهندسی شرکت پارس سیلندر

فلزی «شرکت ملی فولاد ایران»؛ شرکت صنایع چوب و کاغذ ایران«چوکا»؛ معاونت اجرایی مدیرعامل شرکت صنعتی صافیاد؛ شرکت پارس حفاظ «سازمان صنایع ملی ایران»؛ مدیر اجرایی شرکت سرمایه گذاری مسکن، پردیس؛ مدیر بازرسی کالاهای صادراتی و مدیر تدوین سیستم ها و روش ها و مدیر پشتیبانی بازرسی کالا، شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران «وزارت صنایع ومعادن»؛ و نهایتاً تیرماه سال 1388 بازنشسته؛ در حال حاضر: رئیس مجامع کانون مهندسین دانشکده فنی دانشگاه تهران، و انجمن اسلامی مهندسین؛ و مشاور انجمن مدیران صنایع ایران، دبیر سماوات.

4– اخذ گواهی شرکت در نخستین کنفرانس بین المللی ارگونومی ایران از انجمن ارگونومی ایران 18 و 19 اردیبهشت 1378.

5– اخذ گواهینامه آموزش دوره فنون و مهارت های تور گردانی ویژه راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران سال1387.

6–

اخذ گواهی دوره آشنایی با قوانین و مقررات هوائی ویژه راهنمایان جهانگردی از سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری ایران سال 1387.

7- اخذ گواهی دوره یک روزه پیشرفته اطفاء حریق از سازمان آتش نشانی تهران و شرکت سال 1386.

8– اخذ گواهی دوره یک روزه سمینار آموزش عمومی اطفاء حریق از سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران سال 1386.

9 – اخذ گواهی دوره فنی پیشرفته امداد و نجات در حوادث در مورد کسانی که در تصادفات صدمه می بینند و مبتلا به ایدز و هپاتیت می شوند. از سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی تهران سال 1376.

10- اخذ گواهینامه مدیریت فنی دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سال 1380.

11– طی دوره دکتری روابط بین المللی از انگلستان 1976-1978.

12- اخذ فوق لیسانس علوم سیاسی از دانشکده علوم سیاسی و اجتماعی 1354.

13- اخذ لیسانس ترجمه زبان انگلیسی از مدرسه عالی ترجمه 1348-1352.

14- طی دوره مدیریت عمومی از مدرسه مدیریت لندن.

15- طی دوره آموزش حسابداری و ممیزی مالیاتی در وزارت امور اقتصادی و دارائی 1350.

16– طی دوره دبیرستان های (بهبهانی و جم) دوره شش ساله 1330-1345 و اخذ دیپلم طبیعی.

17– طی دوره شش ساله دبستان (ادب) 1332 -1338 و اخذ گواهینامه ششم ابتدایی.

عضویت و مسئولیت در انجمن های فرهنگی، صنفی، علمی و فنی:

1– همیار و دبیر علمی اولین سمینار آسیایی – اروپایی مؤسسه آموزشی و توانبخشی و نیکوکاری رعد الغدیر در کاشان - ایران 1392.

2- عضو مؤسس و هیئت مدیره خیریه های مراکز آموزشی و توانبخشی و اشتغال زائی توان یابان سماوات 28 آبان 1392 و مدیرعامل انجمن خیریه

ص: 287

سماوات از سال 1396.

3– مدیر روابط بین المللی انجمن خیریه های سماوات 20 آذر 1392.

4 – مدیر روابط بین المللی مجتمع توریستی مرضیه. آذر 1392.

5– عضو مؤسس و عضو هیئت امنای مجتمع آموزشی – توانبخشی و نیکوکاری رعد گیلان - رشت1391 – 1392.

6- عضو کمیته فنی متناظر بین المللی استاندارد گردشگری با عنوان "توریزم و خدمات مرتبط" و عضو کمیته های فنی و ملی سازمان ملی استاندارد ایران 1389 –1395 و عضو خبره گردشگری سازمان جهانی ایزو در زمینه گردشگری معلولین. (سال 1395).

7– طراح و مجری کنفرانس ملی ایمنی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران. تهران – ایران.

8- مؤسس و دبیر کل رسمی کانون راهنمایان گردشگری ایران سال 1384.

9- عضو مؤسس انجمن فارغ التحصیلان علوم سیاسی و اجتماعی.

10- عضو مؤسس و رئیس هیئت مدیره مؤسسه فرهنگی - هنری و مطالعاتی آلمان.

عضویت در هیأت های علمی و آموزشی مؤسسات، دانشکده ها و دانشگاه های ایران:

1– مدرس دانشکده علمی – کاربردی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی تهران 1386 -1389

2- مدرس جهاد دانشگاهی دانشگاه شهید بهشتی 1386.

3– مدرس مؤسسه آموزش خدمات جهانگردی پیام آوران 1382.

4– مدرس مرکز آموزشی بین المللی ایران – تهران (1382).

5- مدرس مؤسسه آموزشی خدمات جهانگردی و هتلداری آوای جلب سیاحان 1379 -1382.

6- مدرس دانشگاه صنعتی شریف سال های 70-85.

7- مدرس مرکز زبان های خارجی دانشگاه صنعتی شریف.

8- مدرس دانشکده صنایع ایران - قزوین.

9- مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس.

10- پژوهشگر دانشکده اقتصاد دانشگاه (ملی سابق) بهشتی.

11- پژوهشگر دانشکده علوم سیاسی و اجتماعی.

12- مدیر روابط عمومی و بین المللی انجمن علمی مکانیک ایران.

مسئولیت های اداری:

ص: 288

1- سرپرست دفتر مطالعات و برنامه ریزی و تکنولوژی اطلاعات و مدیر برنامه و بودجه و مشاور مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران 1385 -1388.

2- مشاور حقوقی، مالی، مالیاتی و تأمین اجتماعی (دفتر خصوصی) 1362-1380.

3- مشاور حقوقی، مدیر جهانگردی و روابط بین المللی کانون جهانگردی و اتومبیلرانی ایران.

4- عضو هیئت های تشخیص مالیات وزارت امور اقتصادی و دارایی.

5- مشاور مالی و اداری دفتر مطالعات و معیارهای ساختمانی و مسئول دفتر روابط بین المللی معاونت طرح ها و بررسی های وزارت آبادانی و مسکن.

آثار علمی و پژوهشی (تألیفات – ترجمه ها – سخنرانی ها) و فعالیت های فرهنگی:

1– دبیر و سخنران اولین همایش مسئولیت های فردی و اجتماعی مردم در جهت توسعه انسانی در مجتمع آموزشی – توانبخشی و نیکوکاری رعد. تهران – ایران (1391).

2- عضو دفتر هماهنگی مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد شهرک غرب

3- سخنرانی در مورد بهبود توسعه پایدار در سازمان های آتش نشانی کشور، در سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران سال 1388.

4- سخنرانی در دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران در رابطه با آسیب های وارده به محیط زیست شهری، اطلاع رسانی و حقوق شهروندی.

5- ناظر علمی و ویراستار در ترجمه کتاب های علمی – تخصصی ایمنی و آتش نشانی سازمان آتش نشانی تهران. تهران – ایران. 1386 -1387.

6– طراح و مجری کنفرانس ملی ایمنی سازمان آتش نشانی تهران. تهران – ایران. 1387.

7- مؤلف اولین و تنها فرهنگ لغات تخصصی آتش نشانی از فارسی به انگلیسی و بالعکس سال 1387.

8– طراح و سرپرست اولین همایش بین المللی یوگا در شیراز. شیراز – ایران. سال 1383.

پژوهش ها:

1– بررسی پیوند موسیقی، نقاشی و شعر.تهران – ایران. سال 1387.

2– تلفیق شعر و موسیقی. تهران – ایران. سال 1387.

ص: 289

3– پژوهشی هنری درباره موسیقی عرفانی ایران و پیوند آن با موسیقی سنتی ایران. تهران - ایران. سال 1387.

4– تأثیر موسیقی در نفس از نظر متفکران اسلامی. تهران – ایران. سال 1387.

5– روانشناسی رفتاری و مهارت های زندگی در کار. تهران – ایران. سال 1383.

6– ابزار و ویژگی های شخصیت و کاهش فشار عصبی در محیط کار.تهران – ایران. سال 1383.

7 – دانش مدیریت شهری تهران – ایران. سال 1383.

8– شهر و ساکنانش تهران – ایران. سال 1382.

9- حقوق شهروندی و نقش سازمان های غیردولتی در تقویت مشارکت اجتماعی.تهران - ایران سال 1381.

10– اوقات فراغت.تهران – ایران. سال 1380.

11– راهبردهای توسعه گردشگری شهری. تهران – ایران. سال 1380.

12– طراحی مجموعه تفریحی – گردشگری شهری از دیدگاه نظری.تهران – ایران. سال 1380.

13– پژوهش در طراحی مجموعه تفریحی – گردشگری جشنواره های خاص. تهران – ایران. سال 1380.

14– سیاحت و زیارت جدید.تهران – ایران. سال 1380.

15– بررسی موانع فکری، اجتماعی و فرهنگی گسترش صنعت توریسم در ایران از دیدگاه جامعه شناختی. تهران – ایران. سال 1380.

16 – فرهنگ و وسائل ارتباط جمعی.تهران – ایران. سال 1354.

جزوه های آموزشی:

1- خلاصه ای از حقوق مدنی (گردآوری) ساعد مطهری.قزوین – ایران. سال 1388 مورد تدریس در دانشکده صنایع قزوین.

ترجمه ها:

1– آگاهی و ناامنی گزارش ویژه سال 1375.

2– چگونه می توان از ابتلا به آنفولانزا جلوگیری کرد؟ سال 1374.

3– مقاله پزشکی کلسترول سال 1374.

4– غذاهای سرطان زا اثر جین کارپر سال 1374.

5– خوب خوردن (غذا خوردن در خارج از خانه) سال 1374.

6– سرماخوردگی، آنفولانزا، ذات الریه سال 1373.

7– یافته های ژنتیکی (کم کردن وزن و اثر بر روی چربی های حاصله از سوخت و

ص: 290

ساز) سال 1371.

8- رژیم غذایی (پائین آوردن کلسترول) سال 1371.

تقدیرنامه ها:

1– تقدیرنامه از مؤسسه خیریه توانبخشی آموزشی رعد گیلان به مناسبت اهتمام در تأسیس آن مؤسسه در روز افتتاحیه سال 1393 گیلان – ایران.

2– تقدیرنامه از مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر به مناسبت برگزاری سمینار بین المللی در نیاسر کاشان دی ماه 1392.

3– تقدیر و تشکر به مناسبت شرکت و برگزاری دومین سمینار برترین های پژوهشی در مدیریت شهری از سوی مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهرداری تهران سال 1387.

4– تقدیر و تشکر به مناسبت شرکت و برگزاری اولین سمینار برترین های پژوهشی در مدیریت شهری از سوی مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهری تهران سال 1387.

5– تقدیر و تشکر به دلیل شرکت مؤثر در سمینار آموزش عمومی از سوی معاونت آموزشی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران سال 1386.

اشتغال توانیابان کشور از سال 1393 تا کنون

مؤسس کانون معلولین توانا در سال 1374 با شماره تأسیس 67

عضو هیئت امنا و هیئت مدیره کانون توانا از سال 1374 تا کنون

مدیر مسئول ماهنامه پیک توانا از سال 86 و تاکنون 64 شماره مجله منتشر شده است

مدیرعامل شرکت پرورش میگوی توانا ی قزوین از سال 82 تا کنون ( این شرکت فعلاً تعطیل است)

رئیس و نایب رئیس هیئت مدیره تعاونی مسکن معلولین توانا از سال 1374 تا کنون

رئیس هیئت مدیره صنایع الکترونیک البرز توانای از سال 88 تا کنون

نایب رئیس هیئت مدیره تعاونی فراگیر ملی تلاشگران معلولین توانا از سال 1391 تا کنون

مدیر صندوق قرض الحسنه توانا از سال 78 تا کنون

مدیرعامل شرکت صنایع الکترونیک البرز توانای قزوین از سال 81 تا 88

مدیرعامل تعاونی مصرف معلولین از سال 1380 تا 1384

مسئول منابع انسانی کانون توانا از سال 1374 تا 1380

مدیرعامل شرکت حمل و نقل البرز ترابر در سال 1380

مدیر پخش توانا (توزیع محصولات آرایشی بهداشتی به صورت مویرگی در استان قزوین)

معاونت اقتصادی در کانون معلولین از سال 78 تاکنون و ایجاد کارگاه های مختلف (در حال حاضر بیش از 550 نفر در این کارگاه ها فعالیت می نمایند)

مقاله و تحقیقات

· ارتباط سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی

· نوبلیست های اقتصاد

سوابق آموزشی

· مدرک پایه 2 سیم پیچی از سازمان فنی و حرفه ای

· مدرک حسابداری درجه 2 از سازمان فنی و حرفه ای

· مدرک دوره ویراستاری

· دوره آشنایی با الزامات ایزو 9001:2008

ص: 292

· دوره آشنایی با ممیزی داخلی

· دوره آشنایی با اصول سرپرستی

· دوره مدیریت استراتژیک

· حضور در سمینار اشتغال ESPD در ترکیه درخصوص اشتغال معلولین

· حضور در سمینارهای مختلف استانی و کشوری

· گذراندن دوره های مختلف مدیریتی

جوایز

· کانون معلولین به عنوان کار آفرین برتر کشور در زمینه های اشتغال معلولین در سال 87

· کانون معلولین به عنوان کار آفرین برتر اجتماعی استان در سال 91

· کانون معلولین به عنوان کارآفرین برتر استان در زمینه تولید وخدمات در سال 92

انجمن خیریه سماوات الغدیر

شناسه ملی: 14005871684

شناسه اقتصادی: 411516765866

صندوق پستی: 13775148

شماره مجوز: 47839

مرجع صدور: وزارت کشور مورخ 23/04/95

شماره ثبت: 38723

تاریخ ثبت: 08/03/95

تلفن دبیرخانه: 88925845

فاکس دبیرخانه: 88926419

وب سایت: www.samavat.org

ایمیل: samavat95@yahoo.com

نشانی قانونی دفتر مرکزی سماوات: تهران، یافت آباد، میدان الغدیر، خیابان شهید جواد زندیه، ضلع شمالی پارک شهدای یافت آباد، پلاک1.

نشانی کنونی: تهران، خیابان کریم خان زند، خیابان استاد نجات اللهی (ویلای جنوبی)، نبش کوچه جرج جرداق (افشین سابق)، پلاک 269، ساختمان پردیس ویلا، طبقه ششم.

ص: 293

* افراد دیگری توسط آقای مطهری معرفی شده اند ولی آقای سلطان زاده نام های آنها را خط زده است. اینها عبارت اند از:

1. بهروز امین فرد

تاریخ تولد: 1337

نام پدر: علی

سمت در مؤسسه: بازرس اصلی

تحصیلات: مهندسی عمران

2. سیدعلیرضا میرجعفری

تاریخ تولد: 1356

نام پدر: آقا جمال

سمت در مؤسسه: بازرس علی البدل

تحصیلات: لیسانس مکانیک

3. جواد حدادان یزدی

تاریخ تولد: 1314

نام پدر: حسین

سمت در مؤسسه: عضو علی البدل هیئت مدیره

تحصیلات: مهندسی راه و ساختمان

4. محمد آفریده

تاریخ تولد: 1341

نام پدر: مصطفی

سمت در مؤسسه: عضو علی البدل هیئت مدیره

تحصیلات: لیسانس الهیات

5. اسماعیل حبیب اله زاده

تاریخ تولد: 1328

نام پدر: رضا

سمت در مؤسسه: عضو هیئت امنا

تحصیلات: لیسانس عمران

6. صادق سلطان زاده

تاریخ تولد: 1353

نام پدر: علی

سمت در مؤسسه: عضو هیئت امنا

تحصیلات: مهندسی برق و الکترونیک

ص: 295

سماوات تشکیلات نوپایی است که هنوز به خوبی آن را نمی شناسند. به منظور معرفی بیشتر آن به جامعه و نخبگان این فصل را گشوده ایم.

این فصل شامل سه قسمت است: مصاحبه با سید ساعد مطهری مدیرعامل کنونی سماوات، معرفی ویژه نامه سماوات که به مناسبت اولین نشست در سال 92 منتشر شده و سوم دفترچه مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر.

مورد سوم یعنی دفترچه ای که مؤسسه رعد الغدیر منتشر کرده نشانگر قوت ها، ظرفیت ها و توانایی های این مؤسسه است. یعنی فارغ از حرف و سخن درباره توانایی های این مؤسسه، با دیدن این دفترچه عملاً می توان ارزیابی واقعی از این مؤسسه پیدا کرد. مؤسسه ای که یکی از بنیانگذاران سماوات است و اکنون عضو مؤثر سماوات است.

آقای علیرضا آتشک برخی نکات و دیدگاه های آقای مطهری را گویا قبول نکرده و یادداشت هایی در حواشی این مصاحبه نوشته است. تمامی این حواشی را به نام خود آقای آتشک آورده ایم.

ص: 298

مشغول هستند، بصورت داوطلبانه با این مؤسسه همکاری می کنند. اما آنها در شیوه مدیریت خود برای داوطلب برنامه تعریف کرده اند یعنی هر کسی برای همکاری در آن مؤسسه حضور پیدا می کند، بر اساس امکانات و آمادگی هایی که دارد و تخصص و کمکی که می تواند بکند آنجا دسته بندی شده و از وجودشان استفاده می کنند، ولی خط مشی را خودشان می دهند. بنابراین داوطلب ضمن اینکه بسیاری از کارها را انجام می دهد، اما حوزه اختیارش مشخص است و در همان محدوده ای که برایش مشخص شده خدمات می دهد.

خوب من می بینم شما یک مؤسسه به این ارزشمندی (دفتر فرهنگ معلولین) را با تعداد بسیار کم نیرو با این همه دستاورد دارید اداره می کنید، و خروجیتان مشخص است. هیچ کس به اندازه شما به نظر من، حداقل آنهایی که من می شناسم، چنین خروجی با این دقت را ندارند.، این جای تقدیر و تشکر و قدردانی و افتخاری برای من است که در خدمت شما هستم. بنابراین در این زمینه خواهشم این است که ما را راهنمایی بفرمایید که باید چکار بکنیم و چطوری برویم جلو که کارها درست بشود.

شما در صفحه 48 کتاب سماوات که مقدمتا آماده شده، مرقوم فرموده اید که ماهیت کاری مؤسسه سماوات آموزشی است. یعنی در زمره مراکز اطلاع رسانی، علمی پژوهشی، خدمات رسانی پزشکی و توانبخشی نیست، بلکه وظیفه آموزش را برای خودش برگزیده است. خوب شرط اداره صحیح هر مرکزی این است که افرادی که آنجا دارند چرخ آن مؤسسه را می چرخانند، کارشان را بلد باشند و حتماً هم در زمینه ای که می خواهند کار انجام بدهند همواره یک رفرشمنت کورس را بگذرانند. برای اینکه متولی بشوند و بتوانند کار و خدماتشان را بهتر و به روز انجام بدهند. چون هر روز تکنولوژی و جامعه دارد تغییر می کند بنابراین با تغییر جامعه باید جلو رفت. بنابراین برای هر مؤسسه ای آموزش رکن اصلی می باشد.

بحث دوم موضوع اشتغال است که این مربوط به مدیریت سماوات نیست، بلکه مربوط به سماواتیان است. یعنی خیریه هایی که آمده اند سماوات را تشکیل داده اند. یعنی آنها قاعدتاً باید روی دو بخش مهم آموزش و اشتغال توانیابان حرکت بکنند، که حالا برخی شان توانبخشی هم دارند، برخی شان توانبخشی ندارند. همین اخیراً چند روز پیش آقای سلطان زاده به من می گفتند که ما توانبخشی مان را کلاً به یک مؤسسه دیگر داده ایم.

من روزی که با مؤسسه رعد آشنا شدم، این مسئله را مطرح کردم که ما این همه

ص: 300

مؤسسه خیریه هستیم بیاییم هر کدام یک کار تخصصی هم انجام بدهیم. مثلاً اگر خیریه رعد در کار آموزش توانمندی دارد، امکانات دارد، جا دارد، به کار دیگر نپردازد، بلکه فقط به آموزش بپردازد. همه آموزش های مربوط به خیریه های دیگر هم که بصورت زنجیره ای و بصورت شبکه ای دارند با هم همکاری می کنند، اینها هم بیایند درواقع موضوع بندی کنند، آن موضوعاتی که مربوط به خیریه دیگری است که می تواند بهتر و خوب تر انجام بدهد، کار را به آن خیریه واگذار بکنند، و همکاری کنند تا آن مؤسسه در آن زمینه رشد پیدا بکند. اطلاعاتشان را بدهند، دانششان را بدهند، نظراتشان را بدهند تا آنها در آن زمینه کارشان را انجام بدهند. یک مؤسسه برود کار پژوهشی انجام بدهد، مؤسسه دیگر بیاید کار توانبخشی انجام بدهد، تقسیم کار بشود. در این صورت مشخص می شود هر مؤسسه چه فعالیتی دارد و جلوگیری می شود از موازی کاری و کارهای تکراری.

* آیا باور دارید آموزش در متن فعالیت های سماوات باید باشد چون آموزش مدیران یک مقوله ضروری است؟

- بله من باور جدی دارم چون به عیان می بینیم مدیران تشکل ها از فناوری های مدرن عقب هستند و به روز نیستند. لازم است با آموزش، آنها به روز شوند.

* مشکل سماوات و کلاً معلولین و جامعه هدف، این است که نمی دانیم می خواهیم چکار بکنیم، یعنی از کجا شروع بکنیم؟ به کجا برویم؟ مشکل چیست؟ مشکل اصلی آیا در اطلاع رسانی یا در بودجه یا در مقوله دیگر است؟ تعریف نشده و کسی هم متولی نیست که بیاید مشکل را بررسی کند. می خواهم بدانم آیا تلقی ما درست است که مؤسسه سماوات می خواهد در واقع متولی گری بکند، اداره بکند، بیاید جلسه بگذارد با کارشناسان و وضعیت را تبیین کند؟

- روزی که من آمدم، پیشنهاد تشکیل زنجیره ای از خیریه ها را دادم که بعداً نامش سماوات شد.(1) نظرم این بود که اولاً کار تخصصی باشد و توزیع کار بین مؤسسات بصورت تخصصی پیش برود، دوم اینکه اگر به دنبال اشتغال معلولین هستند،

ص: 301

اشتغال بر پایه نیاز بازار باشد و آموزشش هم بر پایه نیاز بازار باشد. خیریه ها به ما گفتند که معلولین مهجورند در خانه هایشان ایزوله شده اند، همین قدر که آنها را از خانه هایشان بیرون بیاوریم و بیایند اینجا سرگرم بشوند، کلی به نفعشان است. ولی خوب این برای افرادی است که سواد نداشته باشند، آدم هایی که هیچ چیز ندانند. اما بعدش چه؟ بعد یک عده اشخاصی هستند که اصلاً معلول نبوده اند بعد معلول شده اند. اینها ممکن است مهندس باشند، پزشک باشند، متخصص های مختلف باشند، برای اینها چکار می خواهید بکنید؟ پس مسئله این است که فکر کنید که معلولین را باید به چند گروه تقسیم بکنیم.

آنوقت چه کاری برای این گروه ها باید صورت بگیرد.

یک گروه از معلولین آموزش لازم دارند، گروه دیگر فقط تفریح لازم دارند، گروه دیگر فقط کمک مالی لازم دارند، مشکل گروه دیگر آموزش و اشتغال است. اگر اشتغال هست و آموزش هست، آموزش و اشتغال بر پایه چه مبنایی است. هر چه دلتان خواست آموزش بدهید یا هر چه که او علاقه دارد یا اینکه اشتغالی باشد که بر پایه نیاز بازار باشد. متأسفانه وقتی که این کار انجام شد، حالا من نمی توانم بگویم به عمد، ولی درواقع در آن دقت نشد و تا سال 95 زمان برد که ما بتوانیم مؤسسه را قانونی بکنیم. یعنی فعالیت سماوات بر پایه این بود که برود مجوزهای لازم را بگیرد، به ثبت برساند و پروانه فعالیت بگیرد. ولی در اساسنامه نوشته معلولین، ننوشته معلولین ذهنی، ننوشته جسمی حرکتی نگفته چه معلولی. من نظرم این است که حتی معلولین اجتماعی هم جزء معلولین محسوب می شوند. یعنی بچه خیابانی هم معلول است. بنابراین هرکسی که دارای معلولیت باشد می تواند عضو سماوات بشود. و ما باید برایش برنامه ریزی بکنیم.(1)

اکثراً تاکنون قاعده بر این بوده که یک عده انسان خیّر کنار هم جمع می شدند، مثلاً یک شب می رفتند افطاری، آنجا با هم درد دل می کردند و یک دفعه تصمیم گرفته می شد که از یک عده یتیم نگهداری شود. بعد می رفتند یک مکانی را تأسیس می کردند و در این مکان کمک هایی را در قالب لباس، کفش و ... به این عزیزان ارائه می دادند، که شیوه مناسب و در جهت تکریم این عزیزان نبود. این

ص: 302

عزیزان تا سن هجده سالگی تحت پوشش این مؤسسات قرار می گرفتند و بعد از سن هجده سالگی از تحت پوشش این مؤسسات خارج شده و به علت عدم برنامه ریزی برای آینده آنها، این افراد با مشکلات جدیدی مواجه می شدند. علت تمامی این مشکلات این است که کارهایی که در اینچنین مؤسسات برای این قشر از جامعه انجام شده علمی و مطالعه شده و برنامه ریزی شده نبوده است. هم اکنون مؤسسه ای وجود دارد به نام آلاء که رسالت اصلی آن انجام کارهای خیر دانش بنیان می باشد.

ما برای مؤسسه سماوات کار مدیریت را انتخاب کردیم. یعنی این مؤسسه بررسی نیاز سایر مؤسسات خیریه، بررسی اساسنامه آنها و بررسی نقاط ضعف و قوت و جلوگیری از موازی کاری در بین این مؤسسات را برنامه اصلی خود می داند. اگر برنامه و اطلاعات تمامی این مؤسسات گرفته و بررسی شود، از کارهای بیهوده و موازی و هدر رفت منابع جلوگیری خواهد شد. بر طبق این برنامه، وظایف سماوات آیتم بندی و ایجاد خط مشی می شود، و در ضمن مدیریت سماوات پیگیری مسائل حقوقی و اداری این مؤسسات را بر عهده خواهد گرفت. مثلاً در بحث حقوق معلولین، مؤسسه سماوات این مسئله را به یک مؤسسه خیریه حقوقی برای بررسی و برنامه ریزی ارجاع داده و خود کارهای اداری آن را دنبال خواهد کرد. نیاز بعدی معلولین آموزش می باشد که هدایت آنها به مراکز خیریه ذی ربط از وظایف انجمن خیریه سماوات است. در مورد اشتغال معلولین هم نیازسنجی بازار، مدیریت، مشاوره و برنامه ریزی برای آن رسالت این مؤسسه می باشد.

آقای ضیائی پیشنهاد کردند، حالا که خیریه سماوات به ثبت رسیده است و از این لحاظ مشکل قانونی نداریم، باید شروع کنیم به حرکت، و تا هم اکنون هم ممنون خیریه الغدیر هستیم که قسمت عمده زحمات را بر عهده گرفته بود. از این پس مؤسسه باید روی پای خود بایستد و یک جای مستقل داشته باشد و آنهایی که آمدند با ما مؤسسه سماوات را تشکیل دادند، بدانند کار باید چطوری پیش برود و چه انتظاری از ما دارند و ما چه انتظاری از آنها داریم. ایشان به من پیشنهاد دادند که به عنوان قائم مقام سماوات کار را شروع کنم.

* جناب مطهری آیا مدیر ارشد یعنی مدیرعامل سماوات به روش انتخابی یا انتصابی است؟ بله و آیا الآن مدیرعامل آقای سلطان زاده است یا شما؟

- آقای سلطان زاده مدیرعامل هستند، ولی ایشان همه هم و غمشان مؤسسه

ص: 303

الغدیر است.(1) ما وقتی خواستیم حساب و کتاب دفاترمان را تنظیم کنیم ایشان گفتند ما حسابدار نداریم. من از خیری خواهش کردم، که این کار را بر عهده بگیرد. آقای ضیایی گفتند که در دفتر من جایی برای شما در نظر می گیریم، شما شروع کنید به برنامه ریزی کردن و اینکه چطوری این کار باید صورت بگیرد. من گفتم چند روز دیگر عازم خارج از کشور هستم و تا چهل روز دیگر در ایران نیستم. بنابراین همه اینها موکول به این می شود که من بروم و برگردم و آنوقت به شما بگویم که می توانم در خدمت باشم یا نه. و اگر بتوانم در خدمت باشم احتیاج به این است که از نیروی داوطلب استفاده کنیم و از اندیشه ها و افکار همه سماواتی ها استفاده بکنیم.

* جناب آقای مطهری، شما رسیدید به بحث برنامه و تعیین خط مشی و تعیین وظایف و تقسیم کار. معمولاً در دنیا خط مشی گذاری و برنامه ریزی دو نوع است. یک نوع دستوری است. مثلاً تعدادی افراد نخبه برنامه ای را نوشته و ابلاغ می کنند، که این روش در دولت بیشتر مرسوم است. نوع دیگر روش تعینی و طبیعی است، یعنی کاری که ما می کنیم. ما با نخبگان در مورد مسائل مختلف مربوط به معلولین در جهت بهبود و رفع مشکلات جلساتی را برگزار کرده و این افکار را در قالب کتاب به جامعه ارائه می دهیم. مثلاً در زمینه راهپیمایی اربعین هر سال میلیاردها تومان از ثروت مردم و معلولین صرف راهپیمایی اربعین می شود. ما با نخبگان نشستیم و بررسی کردیم که چطور می شود برنامه ریزی کرد که این راهپیمایی برای معلولین بهتر انجام شود و چه کارهایی می توان انجام داد. این بحث در 25 محور صحبت شد و کتاب آن در حال آماده سازی است.

اگر شما بخواهید بصورت دستوری کار بکنید، شاید بسیاری از این مؤسسات قبول نکنند زیرا تحت پوشش شما نیستند. نظر من این است که مؤسسه سماوات جلساتی را برگزار کرده و در این جلسات درمورد مسائل مهم معلولین مثل اشتغال بحث شود، و اندیشه ها و افکار جمع بندی شده و

ص: 304

در قالب کتاب یا مجله یا سایت در اختیار جامعه قرار گیرد. ما هم حاضر هستیم با شما همکاری کنیم. با این کار شما می توانید سالانه چندین برنامه را به جامعه معلولین تزریق کنید. نظر شما چیست؟

- اولاً کار مدیریت سماوات کار از بالا به پایین نیست، بلکه از پایین به بالاست. یعنی ما باید ببینیم خواسته اینهایی که به ما پیوسته اند (سماواتیان) چیست. فرض کنید که یکی از خواسته ها همان راهپیمایی اربعین است که فرمودید، اگر بخواهیم در این زمینه مطالعه ای انجام بدهیم، کار پژوهشی آن را به شما می سپردیم. یعنی می گوییم شما یکی از سماواتی ها هستید، چون کارتان کار پژوهشی و علمی است، این کار را بر عهده بگیرید.

اگر ما دانستیم نیازهای خیریه ها چیست، در چه زمینه هایی می توانند با ما همکاری کنند، انتظاراتشان از ما چیست و ما چه انتظاراتی می توانیم از آنها داشته باشیم و چه کمکی می توانیم به هم کنیم، اگر به این نتیجه رسیدیم می فهمیم مثلاً ما پنج کار را بهتر است همگی انجام بدهیم و کارهای دیگر رفتن به بیراهه و هدر دادن منابع است. در نتیجه برای این پنج کار که همه روی آن توافق نظر دارند، برنامه ریزی می کنیم که چقدر بودجه نیاز داریم، در سال چقدر می توانیم انجام بدهیم، چقدر نیروی کار نیاز داریم، برنامه توسعه آن بر چه پایه خواهد بود، و بعد برای بازاریابی آن اقدام می کنیم. ضمن اینکه کار آموزش و حمایت و مسائل دیگر هم می تواند جزء کوچکی از کار باشد. مثلاً فرد خیری فقط می خواهد به سادات کمک کند، خیر دیگری ایتام را در نظر می گیرد و خیر دیگر نابیناها را مدنظر دارد که به آنها کمک کند، که برای این مقوله باید برنامه ریزی جدا کرد. اما چارچوب کلی را باید بر پایه نیازها و خواسته های تشکیل دهندگان سماوات قرار داد. ضمن اینکه بعد از سال برنامه ریزی، سماوات از تمامی مؤسسات معلولین اعم از جسمی حرکتی، ذهنی، اجتماعی و ... که حاضر هستند با سماوات همکاری کنند، درخواست دارد بیایند کارهایی که می توانند انجام بدهند ارائه بدهند و بلعکس. در این حالت یک شبکه وسیع خواهیم داشت، که وقتی نیازها و توقعات خود را بخواهیم حقوقی کنیم و از دولت درخواست داشته باشیم، دیگر در چارچوب یک قشر از معلولین نیست بلکه تمامی معلولین جامعه را در بر می گیرد.

* شما می توانید مدیریت را قبول کنید و از خارج کشور توسط ویدئو کنفرانس جلسات را هدایت کنید. هم اکنون وضعیت معلولین طوری است

ص: 305

که هیچ اتاق فکری برایشان وجود ندارد و متأسفانه خیریه ها به نظر می رسد هفتاد هشتاد درصد بودجه و منابع را هدر می دهند. هر کسی می آید بدون برنامه و هدف کاری را انجام داده و نیمه کاره رها می کند و می رود. امثال شما و جناب آقای سلطان زاده که به فکر هستید، از یک نقطه ای کار را سریع شروع بکنید. برخی کشورها حراجی هایی برای صنایع دستی معلولین دارند ولی در کشور ما هیچ حراجی و یا بازارچه ای برای معلولین وجود ندارد. یعنی منظورم این است که در هیچ زمینه ای طرح و برنامه و فکر و اندیشه وجود ندارد، نه در نهادهای دولتی و نه غیردولتی.

- دولت فقط باید کارهای تسهیلی انجام دهد. یعنی اگر دولت را به طور مستقیم وارد این حوزه بکنیم جز باخت چیز دیگری برای ما ندارد. چون دولت می خواهد مداخله کند و مداخلاتشان بیشتر طرح کارنامه برای خودشان است. وقتی ما آمدیم یک سازمان درست کردیم و فکرمان هم مشخص شد، می توانیم برنامه بدهیم. برنامه هایمان که مشخص شد، می توانیم آن را برای نهادهای دولتی ببریم و درخواست هایمان را مطرح کنیم. با هر کدام از برنامه ها و درخواست ها که موافقت شد تصمیم می گیریم که همکاری پذیرفته شود یا نه. در این حالت ما تعریف می کنیم همکاری چگونه و بر اساس چه خط مشی باشد. برنامه هایی هم که از جانب آن سازمان همکاری نشد را رسانه ای می کنیم. در این حالت آن سازمان با یک مؤسسه طرف نیست بلکه با تعداد زیادی مؤسسات خیریه طرف است.

* به نظر من سه عنصر باید وجود داشته باشد تا بتوان بر اساس آن برنامه ریزی برای معلولین را شروع کرد. عنصر اول آمار و اطلاعات کمی، عنصر دوم شفافیت و عنصر سوم تجمیع نخبگان و عقل جمعی است. اگر مؤسسه سماوات این سه عنصر را مدنظر قرار دهد، در برنامه ریزی موفق خواهد بود.

- نمی دانم شما در بندرعباس (نشست سوم) حضور داشتید یا نه، من در آنجا یک لکچر داشتم، که نمی شود ما کاری را بی برنامه انجام دهیم. اگر ما آمار درباره تعداد معلولین و تقسیم بندی آن نداشته باشیم چه انتظاری از دیگران می توانیم داشته باشیم. اگر ما اطلاعات آماری صحیح داشته باشیم آنوقت مخاطب خود را خواهیم شناخت، که کدام مخاطب در اولویت است و چه برنامه ریزی بر اساس اولویت ها برای مخاطبینمان باید انجام بدهیم. ضمناً از نخبگان همین ها دعوت کنیم که بیایند

ص: 306

کمک کنند چرا که درد یک معلول را فقط معلول می فهمد و یک فرد غیرمعلول نمی تواند مثل یک معلول راجع به هم نوعان خود فکر کند. اگر پایه آماری صحیح و برنامه ریزی علمی مطالعه شده ای باشد آنوقت نتیجه خواهیم گرفت.

یک آماری را مؤسسه الغدیر از اعضایمان درآورده و بصورت دست و پا شکسته در اختیار من قرار داده اند(1) که آن را برایتان ارسال می کنم و لیست خیریه ها را نیز می گویم که خدمتتان تقدیم کنند. شما اول این اطلاعات را بررسی کنید، هر جا که اطلاعات ناقص بود، یک تماس به عنوان مرکز پژوهشی برای تکمیل اطلاعات با این خیریه ها بگیرید. البته ما این مؤسسات را توسط نامه و تلفن در جریان موضوع قرار می دهیم که، ما از دفتر فرهنگ معلولین خواسته ایم که کار پژوهشی ما را انجام بدهند و پذیرفته اند.

* کل خیریه های تحت پوشش رعد الغدیر از نظر تجربی یک سرمایه عظیمی محسوب می شوند. اگر کارهایی که این مؤسسات در دو سه دهه اخیر انجام داده اند به پکیج های فرهنگی مکتوب تبدیل شوند، می توانند بسیار مؤثر باشند. ما حاضر هستیم یک به یک روی این مؤسسات کار کنیم و تجربیات را به بسته های فرهنگی تبدیل کنیم. کل این مؤسسات یک کتاب و تک تک آنها را هم بصورت مجزا در قالب کتاب ارائه دهیم، و بعد بر اساس آن برنامه های بعدی شروع می شود. اگر شما بفرمایید شروع می کنیم ولی آقای سلطان زاده هیچ وقت به ما نگفته اند که شروع کنید.

- من از شما خواهش می کنم که شروع کنید و فرض بفرمایید بعد از این با من طرف هستید. آقای سلطان زاده مشغول خیریه رعد الغدیر می باشد. من بعنوان شاگرد ایشان از هیئت مدیره سماوات اختیار می گیرم و در خدمت شما هستم برای این کار پژوهشی. قول می دهم به محض اینکه برگشتم، هفته ای یک روز در خدمت شما جلسه داشته باشم. برای اینکه چارچوب این کار را بر پایه اوامری که حضرت عالی فرمودید اجرا کنیم.

ص: 307

* مهم ترین موضوعی که آقای سلطان زاده در جلسات خیریه ها مطرح می کند، آموزش مهارت به معلولین و شاغل کردن آنها در شهرهای مختلف را نقطه قوت مؤسسه رعد الغدیر و مؤسسات تحت پوشش آن می داند.

ما یک بررسی کرده ایم و به این نتیجه رسیده ایم که این راه به عنوان تنها شیوه درست نیست، بلکه یک شیوه در کنار چند روش دیگر است.در طول یک دهه فعالیت (حدوداً) بین یک هزار تا یک هزار و دویست نفر شاغل شده اند. جمعیت معلولین در تهران اگر یکصد هزار نفر هم باشند یعنی یک صدم آنها شامل شده اند و چند دهه طول می کشد تا همه شاغل شوند. بنابراین این شیوه برای همه معلولان راهگشا نیست.

- ما ابتدا باید یک چارچوب برای این کار آماده بکنیم و آمار و اولویت بندی که گفته شد را انجام بدهیم، و سپس بگوییم اولویت ها این است و ما می خواهیم روی اینها کار کنیم، شما بیایید بگویید کدام غلط است تا ما اصلاح بکنیم و اگر درست است و شما قبول دارید، شما روشتان را به مرور تغییر دهید و برنامه های جدید را بر اساس چارچوب جدید قرار دهید.

مؤسسه ابابصیر در اصفهان کار جالبی را انجام داده بود. کارفرمای ماهری را پیدا کرده بودند که سرمایه نداشت. مکانی را بطور رایگان در اختیار او گذاشته بودند و تعدادی معلول را به او سپرده بودند تا آموزش لازم را به آنها بدهد و آنها را بکار گیرد. حقوق این معلولین بر اساس قانون کار پرداخت می شد و منافع این کار کلاً به آن کارفرما اختصاص می یافت. یک ناظر از طرف مؤسسه هم نظارت می کرد تا حقوق این معلولین رعایت شود.

با تشکر از جنابعالی که در این مصاحبه شرکت فرمودید.

ص: 308

فصل دوم (مقالات و کارگاه ها)؛ لازم به توضیح است در جریان سه روز این نشست اکثر وقت حضار به حضور در کلاس درس و کارگاه می گذشت و افراد باید صبح و بعدازظهر مثل دانشجویان حاضر می شدند و به مطالب استاد گوش می داند.

استادان و مدیران کلاس ها و کارگاه ها از استادان دانشگاه بودند و همان سبک دانشگاه یعنی روش یک طرف بیان استاد و استماع شاگردان اجرا می شد. شبیه به کارگاه نبود بلکه شبیه به کلاس درس دانشگاه بود. با این تفاوت که افراد نمی دانستند این درس را چرا باید پاس کنند، جزوه ای یا کتابی برای پیش مطالعه نداشت و مطالب عرضه شده با موضوع نشست یعنی اشتغال و مهارت آموزی به معلولین زاویه داشت.

لازم بود نسبت به کلاس ها و کارگاه های برگزار شده ارزیابی صورت می گرفت و سودمندی آنها بررسی می شد. یا حداقل از شرکت کنندگان خواسته می شد در یک جلسه آراء و نظریات خود را بگویند. یا لااقل گزارش جامعی از کارگاه ها و کلاس ها عرضه می شد. اما در این فصل چند مقاله با این مشخصات آمده است:

- مبانی سازماندهی و مدیریت از آیدین یاسمی

- توانبخشی بهنگام و مبتنی بر جامعه از خسرو منصوریان

- ازدواج معلولین از علی احمدی

- توانبخشی شغلی از احمد به پژوه

- آمده ایم اما نه پی حشمت و جاه از سید ساعد مطهری

- جایگاه معلولین در تمدن سازی و اشتغال آفرینی از محمد نوری

- ناتوانی و راه های پیشگیری از محمدحسن کریمی نژاد

- سازمان علم شاد زیستن از سونادا هیرو نوبو

- توانبخشی به افراد معلول از مایکل هیل

از این نه مقاله، فقط دو مقاله مرتبط به نشست است و هیچ بحث و بررسی و ارزیابی از کارگاه ها هم عرضه نشده است.

فصل سوم (مؤسسه نیکوکاری رعد الغدیر: دیروز، امروز، فردا): این فصل تماماً به معرفی خدمات و فعالیت های رعد پرداخته است.

فصل چهارم (سماوات در قاب تصویر): شامل بیست تصویر است.

فصل پنجم (سماوات در آینه رسانه ها): عمدتاً مصاحبه ها و صحبت های آقای آتشک با رسانه ها و یکی دو مصاحبه با دیگر مسئولین سماوات است. مناسب بود مدیریت این ویژه نامه از افراد حاضر نیز مصاحبه می گرفتند.

ص: 310

زحمات مدیران سماوات در برگزاری نشست ها بر کسی پوشیده نیست ولی هزینه ها، محدودیت اوقات شرکت کنندگان و دیگر ویژگی چنین نشست هایی اقتضاء می کند، به روشی برگزار گردد که بیشترین تأثیر را داشته و مشکلی از هزاران مشکل جامعه هدف مرتفع گردد.

به رغم همه اینها، این ویژه نامه سند بسیار مهم مکتوب و تاریخی است که نشانگر بسیاری نکات است و پژوهشگران از این منبع می توانند برای تجزیه و تحلیل این نشست استفاده کنند. از این رو لازم است از همه مسئولین سماوات جهت انتشار این ویژه نامه تشکر گردد.

ارزیابی محتوایی

برای کسانی که درصدد یافتن خط مشی سماوات هستند این تنها مدرکی است که بسیاری از جنبه های سماوات را می تواند نشان دهد. البته برخی جنبه های نشست اول را هم ندارد و درج نکرده اند. برای نمونه محتوا و مباحثی که در کارگاه ها عرضه شد در این ویژه نامه نیامده است. نیز اطلاعات درباره تشکل های همسو بسیار اندک است.

ساختار حاکم بر این ویژه نامه، مقتبس از شیوه دولتی در ایران است. بدنه اجتماعی که پروژه به نام آنها است حضور پر رنگ ندارند بلکه حضورشان موردی است بر عکس مدیران ارشد حضور گسترده و همه جایی دارند.

در مجموع باید گفت اصل این حرکت بسیار سازنده و مؤثر است و خوب بود برای دیگر نشست ها هم سماوات چنین کتابی منتشر می کرد. تصور کنید همه مخارج مثل غذاها، هتل و پذیرایی ها از بین رفت و ماندگار نیست و تنها اثری که از نشست نیاسر در طول تاریخ می ماند و نسل های آتی می توانند از آن استفاده کنند، همین اثر است. به همین دلیل در برخی کشورها، در همایش ها، سرفصل های مصرفی و مستهلک مثل غذا را حذف و به جای سرفصل های ماندگار و ثابت و بادوام می آورند.

ص: 311

ص: 312

ص: 314

ص: 316

تصویر

ص: 318

تصویر

ص: 319

تصویر

ص: 320

تصویر

ص: 321

تصویر

ص: 322

تصویر

ص: 323

تصویر

ص: 325