قرآن و ریاضیات

مشخصات کتاب

سرشناسه:علوی، سیدمرتضی، 1329 -

عنوان و نام پدیدآور:قرآن و ریاضیات/ نگارش سید مرتضی علوی؛ با مقدمه محمدعلی رضایی اصفهانی.

مشخصات نشر:قم: انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، 1386.

مشخصات ظاهری:196ص.: جدول.

فروست:تفسیر موضوعی ویژه جوانان ؛ 4.

شابک:18000ریال 964-2534-14-2 :

یادداشت:پشت جلد به انگلیسی : Quran and mathematics.

یادداشت:عنوان روی جلد: قرآن و ریاضیات: اعجاز عددی قرآن، بررسی اعجاز عدد 7، رابطه حروف مقطعه با ریاضیات...

یادداشت:کتاب حاضر با حمایت مرکز توسعه و ترویج فعالیت های قرآنی وزارت ارشاد منتشر شده است.

یادداشت:کتابنامه : ص. [193] - 196.

عنوان روی جلد:قرآن و ریاضیات: اعجاز عددی قرآن، بررسی اعجاز عدد 7، رابطه حروف مقطعه با ریاضیات...

موضوع:قرآن -- اعجاز

موضوع:ریاضیات در قرآن

شناسه افزوده:رضایی اصفهانی، محمدعلی، 1341 - ، مقدمه نویس

شناسه افزوده:ایران. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. مرکز توسعه و ترویج فعالیتهای قرآنی، حامی

رده بندی کنگره:BP103/6/ع86ق4 1386

رده بندی دیویی:297/158

شماره کتابشناسی ملی:1143025

ص :1

اشاره

ص :2

اهداء:

به ساحت مقدس مادمان بزرگ بانوی اسلام حضرت فاطمه سلام الله علیها و به پدر و مادر عزیزم که در طول زندگی زحمات زیادی برای من کشیده اند.

تشکر:

از زحمات استاد گرانقدر جناب آقای دکتر محمد علی رضایی اصفهانی و مدیریت پژوهش مرکز تخصصی تفسیر و مرکز تحقیقات قرآن کریم المهدی تشکر و قدردانی می نمایم و نیز از یاری جناب آقای نعمت الله صباغی در این اثر سپاسگزاری می کنم.

ص :3

ص :4

فهرست مطالب

ص :5

فهرست مطالب

ص :6

فهرست مطالب

ص :7

فهرست مطالب

ص :8

درآمد:

قرآن کریم چشمه سازی جوشان است که برای همه زمان ها و مکان ها و نسل های بشر آمده است. از این رو پاسخگوی نیازها و پرسش های زمانه است.

پاسخ های قرآن بصورت تفسیر آیات الهی ارائه می شود که به دو شیوه اساسی ارائه می گردد:

الف: تفسیر ترتیبی: تفسیر آیات کل قرآن با یک سوره از ابتداء تا پایان که به صورت مرتب انجام می شود.

ب: تفسیر موضوعی: این شیوه تفسیری خود به دو روش فرعی تقسیم می شود.

اول: تفسیر موضوعی که موضوعاتش را از درون قرآن می گیرد، برای مثال مفسر آیات نماز یا زکات را از قرآن جمع آوری کرده سپس، با توجه به قرائن دیگر، به بحث و بررسی و نتیجه گیری از آنها می پردازد.

دوم: تفسیر موضوعی که موضوعاتش را از متن اجتماع یا علوم و وقایع عصری می گیرد و بصورت پرسش به محضر قرآن عرضه می کند، سپس مفسر آیات موافق و مخالف را جمع آوری کرده و با در نظر گرفتن قرائن دیگر (مثل روایات و علوم و شواهد تاریخی و. . .) به نتیجه گیری و استنباط می پردازد و پاسخ پرسش زمان خویش را می یابد، و به مخاطبان قرآن ابلاغ می کند.

از این رو «مرکز تحقیقات قرآن کریم المهدی» به عنوان نخستین مرکز پژوهشی کشور بر خود لازم دید که مجموعه ای از تفاسیر موضوعی را فراهم آورد که پاسخگوی پرسش ها و نیازهای زمان جوانان عصر خویش باشد.

ص:9

نوشتار حاضر یکی از سلسله تفاسیر موضوعی از نوع دوم است که برای جوانان فراهم آمده است و با قلمی روان و مستند به آیات (و با توجه به قرائن روائی، علمی و. . .) به یکی از پرسش های زمان در باب قرآن و ریاضیات پاسخ می دهد.

مقوله اعجاز عددی قرآن یکی از مسائل شگفت انگیز است که در عصر ما شاخه های مختلفی پیدا کرده و لازم است که جوانان مسلمان از دیدگاه ها نسبت به آن آگاه شوند، و با شگفتی ها و اشکالات و پاسخ های آن نیز آشنا گردند.

نویسنده محترم این اثر فاضل محترم جناب آقای سید مرتضی علوی از فارغ التحصیلان رشته تخصصی تفسیر حوزه علمیه قم می باشد که عمر خود را وقف قرآن کرده و به تحقیق و پژوهش پرداخته است.

امید است جامعه قرآن پژوه و جوانان قرآن دوست و متعهد از این اثر ارزشمند استفاده کامل کنند و دیدگاههای خویش را برای ما ارسال کنند.

در اینجا لازم است از نویسنده محترم که اثر خود را در اختیار مرکز گذاشت و از پژوهشگران مرکز که در آماده سازی این اثر تلاش کردند، بویژه آقای نعمت الله صباغی و نصر الله سلیمانی تشکر کنیم. (1)

الحمدلله رب العالمین

قم - 17/12/1385

محمدعلی رضایی اصفهانی

ص:10


1- 1) . آدرس: قم، خیابان معلم، معلم 9، جنب هتل یثرب، کوچه شهید محمدحسن احمدی، کوی نور، پلاک 91 تلفن، پیام گیر، نمابر:7739002-0251 t t t ص. پ:416-37185- قم Email: quran quransc. com info quransc. com WWW. quransc. com

مقدمه:

درآمد:

همانطور که در بخش اوّل بیان کردیم اعجاز قرآن ابعاد کوناگونی دارد. از قبیل؛ فصاحت و بلاغت، محتوای عالی از پیامبری اُمّی، اعجاز علمی و. . .

برخی از نویسندگان و صاحب نظران در چند دهه اخیر بُعد دیگری برای اعجاز قرآن بیان کرده اند که همان اعجاز عددی قرآن است اینان ادعا می کنند که یک نظم ریاضی بر قرآن حاکم است. هر چند که در کتاب «الاتقان فی علوم القرآن» سیوطی، رد پای این فکر دیده می شود. (1)امّا تا چند سال اخیر این راز علمی پنهان مانده بود و با پیدایش رایانه هایی (کامپیوترهای) که می تواند حساب های بسیار زیادی را در مدت زمان کمی و با دقت بالائی انجام دهد، پرده از روی نظم ریاضی قرآن برداشته شد و اعجاز این کتاب مقدس بار دیگر بر جهانیان ثابت گردید. این صاحبنظران از این رهگذر نتایج دیگری هم می گیرند که

ص:11


1- 3) . ر. ک: سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، ج 2، ص 112 به نقل از مقاله اعجاز عددی و نظم ریاضی قرآن، عباس یزدانی، کیهان اندیشه، ش 67، ص 63.

اشاره خواهیم کرد. در رأس این گروه افرادی همچون رشاد خلیفه و عبد الرزاق نوفل و. . . هستند.

در مقابل آنان گروه دیگری از نویسندگان و صاحب نظران قرآنی، قرار دارند که این مطالب را نمی پذیرند. و برخی محاسبات آنان را خطا آلود می دانند. و حتی برخی نویسندگان با شدت هر چه بیشتر قسمتی از این مطالب را توطئه بهائیت معرفی می کنند و آن را یک جریان انحرافی می دانند و در این مورد به ادعای نبوت رشاد خلیفه و کشته شدن او استشهاد می کنند. (1)

ما ابتدا گزارشی از کتاب ها و نویسندگان دو گروه بیان می کنیم و سپس نتیجه گیری خواهیم کرد.

الف: موافقان اعجاز عددی قرآن:

در این مورد افراد زیادی کتاب و مقاله نوشته اند که به مهمترین آنها اشاره می کنیم:

1. معجزۀ القرآن الکریم، دکتر رشاد خلیفه:

دکتر رشاد خلیفه در خانواده ای از صوفیان مصر در شهر «طنطه» متولد شد و در سال 1971 م در شهر مکه رسماً به جرگه نائبان مکتب تصوف در آمد.

او تحصیلات جدید خود را تا کارشناسی در دانشکده کشاورزی عین الشمس قاهره کذراند و سپس کارشناسی ارشد خود را در دانشگاه

ص:12


1- 1) . بسام نهاد جرّار، اعجاز الرقم 19 فی القرآن الکریم، ص 21.

آریزونا (1959 - 1961 م) آمریکا گذراند و سپس دکترای خود را در دانشگاه کالیفرنیا (1962 - 1964 م) در رشته بیوشیمی گیاهی گذراند. (1)

او به مدت سه سال در مورد قرآن با استفاده از رایانه تحقیق کرده است. و نتیجه این تحقیقات را در سال 1351 ش به روزنامه های دنیا داده شد. (2)

کتاب او تحت عنوان «معجزۀ القرآن الکریم» در سال 1983 م در بیروت چاپ شد. (3)و به زبان انگلیسی نیز در آمریکا چاپ شد. (4)

تمام کوشش استاد مزبور برای کشف معانی و اسرار حروف مقطعه قرآن صورت کرفته است. و ثابت کرده است که رابطه نزدیکی میان حروف مذکور، با حروف سوره ای که در آغاز آن قرار گرفته اند، وجود دارد.

او برای محاسبات این کار از رایانه کمک گرفته است و بیان کرده که در 29 سوره قرآن حروف مقطعه آمده است که مجموع این حروف 28 حرف الفبای عربی را تشکیل می دهد (یعنی: ا - ح - ر - س - ص ط - ع - ق - ک - ل - م - ن ه- - ی) که گاهی آنان را حروف نورانی نامند.

او نسبت این حروف را در 114 سوره قرآن سنجیده است و به نتایجی رسیده است که به برخی آنها اشاره می کنیم:

ص:13


1- 1) . ر. ک: رشاد خلیفه، اعجاز قرآن تحلیل آماری حروف مقطعه، ترجمه سید محمدتقی آیت اللهی، مقدمه / الف
2- 2) . همان، مقدمه/ ج
3- 3) . معجزۀ القرآن الکریم، دکتر رشاد خلیفه، دار العلم للملایین، بیروت، الطبعۀ الاولی،1983 م
4- 4) . QURAN VISUAL PRESEN TATION OF THE MIRACLE.

نسبت حرف «ق» در سوره «ق» از تمام سوره های قرآن بدون استثناء بیشتر است. مقدار حرف «ص» در سوره «ص» نیز به تناسب مجموع حروف سوره از هر سوره دیگر بیشتر است.

و نیز حرف «ن» در سوره «ن و القلم» بزرگترین رقم نسبی را در 114 سوره قرآن دارد.

ایشان عدد 19 را یک عدد اساسی در قرآن می داند که از «تسعۀ عشر» (1)اخذ کرده و اعداد برخی آیات و کلمات را بر آنها تطبیق کرده و یک نظام ریاضی را ارائه می دهد.

ایشان با محاسبات زیاد و جدول های متعدد به اثبات این مطالب می پردازد. و نتایج زیر را می گیرد:

الف: قرآن کلام خداست. محل حروف مقطعه قرآن در جای مشخص خود طرح پیشرفته توزیع الفبایی در سراسر قرآن را اثبات می کند. هیچ کس نمی تواند ادعا کند که این گونه طرح پیشرفته توسط انسان، هر قدر هم تعالی باشد قابل وصول باشد.

ایشان از رایانه می خواهد که تعداد تبدیل های ممکن را به منظور کتابی مثل قرآن که از لحاظ ریاضی دقیق و حساب شده است محاسبه کند که 626 سپتیلون (000/000/000/000/000/000/000/000/626) می شود. که قطعاً از توان و ظرفیت هر مخلوقی خارج است. و کسی نه در گذشته، نه حال و نه آینده قادر نخواهد بود اثری همتای قرآن بیاورد.

ص:14


1- 1) . مدثر/ 30.

و سپس اعجاز قرآن را از این مطلب نتیجه گیری می کند و حتی معجزات موسی و عیسی را از طریق قرآن اثبات می کند. (1)

ب: ترتیب موجود تدوین سوره های قرآن ترتیبی ملهم از ذات الهی است.

ج: ترتیب نزول سوره های قرآن، آنچنان که امروزه می دانیم از جانب خدای تعالی است.

د: محل نزول سوره های قرآن، اعم از مکی یا مدنی، مورد تأیید قرار می گیرد.

ه-: شیوه مخصوصی کتابت کلمات در قرآن را خدای تعالی خود دستور فرموده است. و لذا توصیه می کند کتابت قرآن (صلوۀ، به صلاۀ) تغییر داده نشود.

و: طریق خاص قرآن در تقسیم هر سوره به آیات با امر الهی صورت گرفته است.

ز: آیه «بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ» جزء لا یتجزای هر سوره، بجز سوره 9(التوبه) است. که آن را با دلایلی از نظم ریاضی ثابت می کند. (2)

2. اعجاز قرآن، تحلیل آماری حروف مقطعه، تالیف رشاد خلیفه، ترجمه و ضمائم از سید محمدتقی آیت اللهی:

مترجم محترم کتاب را از نسخه اصل انگلیسی ترجمه کرده و در سال 1365 توسط انتشارات دانشگاه شیراز منتشر شده است.

ص:15


1- 1) . ر. ک: معجزۀ القرآن الکریم و اعجاز قرآن، تحلیل آماری حروف مقطعه، ص 269 - 271
2- 2) . همان، ص 271 - 275.

ایشان مقدمه ای در باره معرفی نویسنده (رشاد خلیفه) و مقدمه ای به عنوان «سخن مترجم» اضافه کرده است. و ضمایمی نیز آورده که مقادیر حروف را بر اساس حروف ابجد حساب کرده و حتی برخی خطاهای متن انگلیسی را یاد آور شده است. (1)

3. معجزۀ القرن العشرین من کشف سباعیّۀ و ثلاثیۀ اوامر القرآن الکریم، ابن خلیفه علیوی:

ایشان در کتاب خود که 110 صفحه است، می گوید 90% اوامر قرآن هفتگانه یا سه گانه یا یگانه است. و تکرار آنها در موارد خود لازم بوده است.

برای مثال: امر «اُعبدوا» (بپرستید) سه بار به همه مردم خطاب کرده است. و سه بار نسبت به اهل مکه در قرآن آمده و سه بار نسبت به پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) آمده است و شعیب پیامبر سه بار به قوم خود گفته است و نوح سه بار و هود سه بار و صالح سه بار و عیسی (علیه السلام) سه بار گفته اند که این سر غریب و عجیبی است.

ایشان از این اعداد منظم اعجاز قرآن را نتیجه می گیرند. (2)

4. المنظومات العددیۀ فی القرآن العظیم، مهندس مصطفی ابو سیف بدران:

این کتاب در 88 صفحه چاپ شده است و روابط ریاضی حروف مقطعه را بررسی کرده است. و بویژه حالات مختلف لفظ «اللّه» را بررسی کرده است.

ص:16


1- 1) . اعجاز قرآن، تحلیل آماری حروف مقطعه، ص 282 - 283
2- 2) . ر. ک: معجزۀ القرن العشرین، ص 7 به بعد.

5. الاعجاز العددی للقرآن الکریم، عبد الرزاق نوفل:

این کتاب در سه جزء جداگانه چاپ شده است و سپس تحت عنوان «اعجاز عددی در قرآن کریم» توسط مصطفی حسینی طباطبائی ترجمه شده است. ایشان تلاش کرده تا نظام ریاضی تکرار واژه ها را در قرآن نشان دهد. برای مثال:

واژه دنیا 115 بار و واژه آخرت نیز 115 بار آمده است.

واژه شیاطین و ملائکه هر کدام 68 بار در قرآن آمده است.

واژه حیات و مشتقات آن و نیز واژه موت 145 بار در قرآن آمده است.

ایشان در مقدمه کتاب این امر را معجزه الهی می داند و می گوید این توازن در کلمات قرآن ثابت می کند که امکان ندارد این قرآن جز وحی الهی باشد. چرا که فوق قدرت انسان و بالاتر از عقل بشری است. (1)(چرا که یک پیامبر در طول 23 سال از قرآن سخن گفته و توانسته است توازن کلمات خود را در جنگ و صلح و. . . حفظ کند و این غیر از معجزه چیز دیگری نیست.)

6. اعجازات حدیثۀ علمیۀ و رقمیّۀ فی القرآن، دکتر رفیق ابو السعود:

ایشان در یک فصل کتاب خود معجزه اعداد و ارقام را در قرآن مطرح می کند و مطالبی شبیه مطالب عبد الرزاق نوفل می آورد. (2)برای مثال می نویسد:

ص:17


1- 1) . ر. ک: الاعجاز العددی للقرآن الکریم، الجزء الاول، ص 10 - 11 و ص 15 به بعد
2- 2) . اعجازات حدیثۀ علمیۀ و رقمیۀ فی القرآن، (ص 68 - 75) .

الرحمن 57 مرتبه

الجزاء 117 مرتبه

الفجار 3 مرتبه

العُسر 12 مرتبه

قل 332 مرتبه

ابلیس 11 مرتبه

المصیبۀ 75 مرتبه

الجهر 16 مرتبه

الشدۀ 102 مرتبه

المحبۀ 83 مرتبه

الرحیم 114 مرتبه المغفرۀ 234 مرتبه

الابرار 6 مرتبه

الیُسر 36 مرتبه

قالوا 332 مرتبه

استعاذه باللّه 11 مرتبه

الشکر 75 مرتبه

العلانیۀ 16 مرتبه

الصبر 102 مرتبه

الطاعۀ 83 مرتبه

7. کاربرد روش سیستم ها (راسل. ل. ا. ک) به ضمیمه تعبیر قرآن آربری، ترجمه محمدجواد سهلانی: ایشان در یک فصل کتاب مطالب رشاد خلیفه را ترجمه کرده و آورده است. (1)

8. اعجاز الرقم 19 فی القرآن الکریم، بسّام نهاد جرّار:

ایشان پس از آنکه نظام ریاضی دکتر رشاد خلیفه را توضیح می دهد و به آن اشکالاتی می گیرد. به صورت جدیدی اعجاز عدد 19 را در قرآن اثبات می کند. برای مثال می گوید: اعدادی که در قرآن آمده است 38 عدد

ص:18


1- 1) . کاربرد روش سیستم ها، (ص 52 - 80) .

است و این عدد از مضاعف های عدد 19 است. و نیز تعداد اعداد صحیحی که به صورت مکرر در قرآن آمده است 285 بار است که این عدد هم از مضاعف های عدد 19(19 285*15) است.

ایشان فصل سوم کتاب (ص 140 - 152) را به همین امر اختصاص داده است.

9. تفسیر نمونه، آیت اللّه مکارم شیرازی:

ایشان در جلد دوّم تفسیر نمونه زیر آیه اوّل سوره آل عمران بحثی را از دکتر رشاد خلیفه به صورت مبسوط گزارش می کنند. ولی قضاوت در مورد صحت و سقم آن را نیازمند بررسی فراوان می داند و لذا قضاوتی نمی کنند.

ایشان پس از ذکر مطالب دکتر رشاد خلیفه این نتایج را می گیرند:

الف: رسم الخط اصلی قرآن را حفظ کنید.

ب: این مطلب دلیل دیگری بر عدم تحریف قرآن است (چرا که اگر کلمه یا حرفی از قرآن کم می شد ارقام صحیح در نمی آمد) .

ج: اشارات پر معنا (در سوره هایی که با حروف مقطعه آغاز می شود پس از ذکر این حرف، اشاره به حقانیت و عظمت قرآن شده است.)

و در پایان نتیجه می گیرند که حروف قرآن که طی 23 سال بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) نازل شده حساب بسیار دقیق و منظمی دارد که حفظ و نگهداری نسبت های آن بدون استفاده از مغزهای الکترونیکی امکان پذیر نیست. (1)

ص:19


1- 1) . تفسیر نمونه، ج 2، ص 303 - 309.

10. اعجاز عددی قرآن کریم و ردّ شبهات، محمود احمدی:

ایشان کوشش نموده است تا اشکالاتی را که بر اعجاز عددی و محاسبات عبد الرزاق نوفل و رشاد خلیفه نموده اند جواب دهد. او در ابتدا تمام مطالب رشاد خلیفه و عبد الرزاق نوفل را خلاصه کرده و بیان نموده است.

ایشان اشکالات را یکی پس از دیگری بر می شمارد و حتی برخی از آنها را به نقل از نامه های دکتر رشاد خلیفه پاسخ می دهد. ما در ادامه مطلب به برخی پاسخ های ایشان اشاره می کنیم.

11. المعجزۀ، مهندس عدنان رفاعی:

ایشان هم مطالبی شبیه سخنان عبد الرزاق نوفل و دکتر رفیق ابو السعود می آورند.

12. الاعجاز العددی فی سورۀ الفاتحۀ، طلحۀ جوهر:

ایشان نیز محور بحث خویش را عدد 19 قرار داده است. و آیه «بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ» را با آیه «تسعۀ عشر» (1)مقایسه می کند. و در پایان آیاتی را که 19 حرف دارد جمع آوری کرده است. و از همه مطالب کتاب اعجاز عددی و ریاضی قرآن را ثابت می کند.

13. اعجاز ریاضی زوج و فرد در قرآن کریم، کوروش جم نشان:

ایشان با توجه به آیه سوّم سوره و الفجر که خداوند متعال به زوج و فرد سوگند یاد کرده است به فکر افتاده است که شاید یک نظام عددی بر مبنای زوج و فرد در قرآن باشد.

ص:20


1- 1) . مدثر/ 30.

در نهایت جمع اعداد زوج دقیقاً مساوی با جمع تعداد آیات قرآن یعنی 6236 و جمع اعداد فرد مساوی با 6555 است که حاصل جمع شماره سوره ها می باشد. و بدین ترتیب نمونه دیگری از اعجاز عددی قرآن را اثبات می کند. (1)

14. ماوراء احتمال، عبد الله اریک:

برخی نویسندگان با استفاده از کتاب فوق مقاله ای تحت عنوان «بسم الله مفقوده» نوشته و مدعی شده اند که نبودن بسم الله در صدر سوره توبه و تکرار آن در سوره نمل بسیار حکیمانه و از معجزات قرآن است. ایشان با استفاده از سوره ها این مطلب را اثبات می کند. (2)

15. من الاعجاز البلاغی و العددی للقرآن الکریم، دکتر ابو زهرا نجدی:

ایشان کار دکتر رشاد خلیفه را ادامه داده است.

و برای مثال می گوید در قرآن 34 مرتبه واژه سجده آمده که اشاره به 34 سجده نمازهای یومیه است.

ب: مخالفان اعجاز عددی قرآن:

در این مورد به چند کتاب و مقاله برخورد کردیم که بدآنهااشاره می کنیم و استدلال های آنها را بیان می کنیم:

ص:21


1- 1) . ر. ک: بینات، بهار 1375، ش 1، ص 99. و نیز کیهان فرهنگی، ش 67، ص 71 - 72
2- 2) . DEVOND PROBABILITY - God's Message in Mathematice (به نقل از کیهان فرهنگی، پیشین، ص 73) .

1. تسعۀ عشر ملکاً، بیان ان فریۀ الاعجاز العددی للقرآن خدعۀ بهائیۀ، حسین ناجی محمد محی الدین:

ایشان به شدت به کسانی که عدد 19 را یکی از اسرار قرآن می دانند حمله می کند. و آنها را نوعی دروغ بستن بر خدا دانسته است. (1)

سپس متذکر می شود که عدد 19 از شعارهای بهائیان است. که در نظر مسلمانان مرتد و کافر هستند.

و شواهدی می آورد که سال در نظر آنان 19 ماه است و هر ماهی نیز 19 روز است. و کتاب «البیان» آنان 19 قسمت است و هر قسم آن 19 باب است.

و عدد نمازهای یومیه آنها 19 رکعت است و. . . (2)

و دربخش دیگرمتذکر می شود که عدد 19 مختص قرآن نیست وجملاتی را بیان می کند که بدون استفاده از رایانه براساس عدد19 شکل گرفته است در حالی که مطالب آن باطل است.

مثل: «لا بعث و لا حساب و لا جهنم لا صراط و لا جنۀ و لا نعیم و. . .» (19 حرف است و 4 الف دارد.) (3)

ص:22


1- 1) . تسعۀ عشر ملکاً، ص 11 - 12
2- 2) . همان، ص 33 - 37
3- 3) . همان، ص 75 - 76(البته سخن ایشان قابل خدشه است چون جملات کوتاه با فکر قبلی و در یک زمان خاص و با همین هدف ساخته شده است. امّا قرآن کریم در طی 23 سال به صورت متفرق در جنگ و صلح و. . . توسط یک انسان اُمّی آورده شده است. و تناسب و نظام ریاضی آن (اگر مبنای 19 صحیح باشد) امر شگفت انگیزی است که از توان سخنرانان عادی بشر خارج است علاوه بر آن قرآن دارای محتوای بسیار بلند و همراه فصاحت و بلاغت است که این نظام ریاضی نیز همراه آن شده است و این جملات همان سخنان معمولی بشری است. پس قیاس این جملات با قرآن صحیح نیست.)

و سپس بیان می کند که رابطه ای بین بسم الله الرحمن الرحیم و حروف مقطعه سوره ها و جهنم (نوزده ملک جهنم) وجود ندارد. (1)

و در بخش دیگری خطاهای عددی قائلین به اعجاز عددی را توضیح می دهد. (2)

2. المعجزۀ القرآنیۀ، دکتر محمد حسن هیتو:

ایشان تقریباً همان مطالب حسین ناجی محمد را تأیید و تکرار می کند.

3. اعجاز الرقم 19 فی القرآن الکریم، بسام نهاد جرّار:

ایشان هر چند خود به نوعی اعجاز عدد 19 را در قرآن پذیرفته است امّا با ذکر مطالبی خطاها و اشتباهات دکتر رشاد خلیفه را بیان کرده است.

او می نویسد: بعد از تحقیق در مورد تکرار حروف در سوره ها متوجه شدم که دکتر رشاد خلیفه به صورت عمدی دروغ گفته است تا اینکه به نتایج مورد نظرش در تکرار حروف در هر سوره برسد، و ثابت کند که همگی بر عدد 19 قابل تقسیم است. (3)

ایشان در جای دیگر به انجراف فکری رشاد خلیفه اشاره کرده و می گوید پس از آنکه کتاب «معجزۀ القرآن الکریم» از ایشان چاپ شد و اشکالات آن ظاهر شد، رشاد خلیفه (که امام جماعت مسجد توسان بود) با نمازگزاران اختلاف پیدا کرد. و او را طرد کردند و رشاد خلیفه مرکزی را افتتاح کرد و سنت را منکر شد. و در نعایت ادعای نبوت کرد. و سر انجام نیز بوسیله کاردی در همان مرکز کشته شد. (4)

ص:23


1- 1) . همان، ص 111
2- 2) . همان، ص 95
3- 3) . اعجاز الرقم 19 فی القرآن الکریم، ص 26
4- 4) . همان، ص 21.

4. اعجاز عددی و نظم ریاضی قرآن، عباس یزدانی:

ایشان در مقاله ای مفصل در مجله کیهان اندیشه (1)اشکالات متعددی نسبت به برخی از کتاب ها مقالاتی که اعجاز عددی را پذیرفته اند، مطرح می کند. و این جریان را انحرافی دانسته که موجب سرگردانی افراد می شود.

ایشان با تذکر این نکته که در قرآن به وصفی برخورد نمی کنیم به جنبه لفظی قرآن آن هم از زاویه اعجاز عددی نظر داشته باشد. (و همینگونه د راحادیث)

دکتر رشاد خلیفه می گفت: بسم الله الرحمن الرحیم دارای 19 حرف و تک تک کلمات این آیه اوّل قرآن به صورتی که بر عدد 19 قابل تقسیم است در قرار به کار رفته است. چنانکه در کل قرآن 19 مرتبه «بسم الله» و 2698 بار «اللّه» و 57 بار «رحمن» و 114 بار «رحیم» به کار رفته است.

و ایشان در جواب می نویسد:

از این آمار فقط رقم 57 صحیح است و سپس تذکر می دهد که برای اینکه عدد «اللّه» درست شود باید واژخ «بالله و تالله و للّه و فالله» را حساب کنیم امّا «اللّهم» را حساب نکنیم و یا واژه «اسم» در قرآن 22 بار آمده و «باسم» فقط 7 بار به کار رفته است. (2)- 3

ص:24


1- 1) . مجله کیهان اندیشه، ش 67، ص 62 به بعد
2- 2) . همان، ص 66

سپس به استفاده های ذوقی از آیات قرآن اشاره می کند و می نویسند:

«ن» در سوره «ن و القلم» 131 مرتبه آمده است نه 132 مرتبه تا مضرب 19 باشد. بخاطر همین دکتر رشاد خلیفه مجبور شده «ن» اوّل را به صورت «نون» بنویسد تا یک نون اضافه شود و یک نون هم از بسم الله الرحمن الرحیم آغاز سوره وام گرفته است تا تعداد 133 عدد نون تمام شود. (1)

و در سوره «طه» مجموع این دو حرف 239 آمده است نه 342 تا مضرب 19 باشد. و ایشان تاء گرد را هاء محسوب کرده است. (زینۀ - زینه) (2)

سپس ایشان در جواب مهندس عدنان رفاعی که گفته واژه «یوم» را 365 بار در قرآن آمده است. می نویسد: «یوم» را به صورت مفرد در نظر گرفته و در همان حال «یومئذٍ» و «یومکم» و «یومهم» را حساب نکرده است. در حالی که «بالیوم» و «فالیوم» را حساب کرده است.

و بطور کلی اسلوب منطقی در موارد شمارش اعداد رعایت نشده است در بعضی موارد مفرد را حساب کرده اند و در برخی موارد (مثل جنات) مشتقات آن را هم حساب کرده اند. و سپس در پاسخ صاحب کتاب «آیت

ص:25


1- 1) . البته این اشکال هم مبنائی است چون ممکن است دکتر رشاد خلیفه بگوید معیار تلفظ حروف قرآن (نه نوشته آن) بوده است
2- 2) . همان.

کبری» که می گوید: در اوایل اسلام نقطه گذار ینبوده پس باید حروف معجمه (نقطه دار مثل ج) را با حروف مهمله (بدون نقطه مثل ح) حساب کرد.

می نویسند: که اصل مطلب صحیح است امّا کتابت و نگارش چندان مهم نیست آنچه مهم است قرائت است. و در عصر نزول مسلماً حاء و خاء و جیم در تلفظ فرق داشته اند. (1)

ایشان در پاسخ کورش جم نشان در مورد «اعجاز زوج و فرد» قرآن می نویسد:

اشکال اساسی تر این است که چنین چیزی اثبات اعجاز قرآن نیست، زیرا به راحتی می توان کتابی نوشت و از آغاز بین ابواب و فصول و تعداد جملات آن چنین نظمی را جاسازی نمود. (2)

در جای دیگر ایشان به عبد الرزاق نوفل اشکال می کند که لفظ ابلیس 11 مرتبه در قرآن آمده است اما ادعای ایشان در مورد لفظ استعاذه صحیح نیست و لفظ صریح استعاذه 7 مرتبه در قرآن آمده است. و با مشتقات آن 16 مرتبه آمده است.

و سپس اشکال دیگری به عبد الرزاق نوفل می کند که ارتباط مفهومی بین مصیبت و شکر (که هر کدام 75 مرتبه بامشتقات آنها در قرآن آمده است) روشن نیست. (3)

ص:26


1- 1) . عجیب است که ایشان در مقابل دکتر رشاد خلیفه معیار را خط عثمان طه می داند و به او اشکال می کند ک چرا تلفظ را معیار دانسته است و در اینجا معیار را قرائت می داند
2- 2) . همانطور که گذشت اینگونه قیاس ها بین قرآن و کتابی که از اول با هدف نظم ریاضی و توسط یک فرد دانشمند نوشته شود صحیح نیست چرا که قرآن از یک انسان اُمّی در طی 23 سال و در حالات مختلف با این نظم ریاضی آورده شده است
3- 3) . البته شاید عبدالرزاق نوفل می توانست به این اشکال پاسخ دهد که لازمه مصیبت صبر است و اگر انسان همه چیز را از خدا بداند و در توحید کامل باشد همین بلاها و مصیبت ها را امتحان و موجب رشد و کمال می داند و لذا شکر می کند.

در بخش دیگری متذکر می شود که بر فرض که تناسب و توازن ها در حدی از کثرت باشند که اتفاقی بودن این آمار و ارقام عادۀً محال باشد، باز غیر بشری بودن قرآن را نمی توان نتیجه گرفت زیرا عقلاً و عادۀً محال نیست کسی کتابی تدوین کند و در عین حال چنین معادلاتی را در آن بگنجاند. (1)

ایشان در پایان مطالب خود را خلاصه کرده و نتایجی می گیرد که عبارتند از:

الف: اعجاز عددی قرآن که توسط رشاد خلیفه مطرح شد رد پای آن در کتاب «الاتقان» سیوطی مطرح است.

ب: این جریانی انحرافی و نامبارک بود که هیچ خدمتی به نشر فرهنگ قرآن نکرد. و خود رشاد خلیفه با طرح مطالبی مخرّب از جمله تعیین دقیق زمان برپایی قیامت (1709 ق) و ادعای رسالت خود را به کشتن داد.

ج: آمار و ارقام اعلام شده در مورد نظم ریاضی قرآن غالباً درست نیست.

د: در شمارش کلمات و حروف، روش واحدی را رعایت نمی کنند.

ه-: بر فرض که توازن و تناسبی در تکرار واژه های قرآن باشد، این به تنهایی معجزه بودن قرآن را ثابت نمی کند. زیرا مشابه این امور در کارهای بشری وجود دارد.

و: بین نتیجه گیریهای خاصی که از توازن و تناسب کلمات گرفته می شود با اینگونه مطالب رابطه منطقی وجود ندارد. و پاره ای از این استنتاجها مبتلا به مغالطه «هست و باید» می باشند.

ص:27


1- 1) . اشکال این قیاس در پاورقی های قبلی گذشت و علاوه بر آن اعجاز یعنی امر خارق عادت و اگر واقعاً این نظم ریاضی اثبات شود (بر فرض صحت صغری) آنگاه احتمال اینکه کسی در آینده بتواند چنین کاری بکند مانع اعجاز آن در زمان حال نیست چون این احتمالات بعیدهمیشه وجود داشته وباتحدی قرآن ناسازگاراست.

ز: این جریان انحرافی دستاویزی برای معتقدان به تحریف قرآن می شود. که در مواردی که نظم ریاضی به حد نصاب نرسد نتیجه بگیرند که پس قرآن تحریف شده است.

ح: استفاده شاعرانه (نه برهانی) از بعضی تناسب ها اشکال ندارد ولی این یک بیان خطابی و شاعرانه است.

ط: در کتاب و سنت هیچ اشاره و کنایه ای به وجود نظم ریاضی در قرآن دیده نمی شود. بلکه قرآن کتاب هدایت و عمل است.

ی: راه پی بردن به اعجاز قرآن تسلط به فنون ادبیات عرب و تلاوت فراوان و تأمل در قرآن است. نه سیر انحرافی فوق. (1)

بررسی و جمع بندی:

در مورد اعجاز عددی قرآن اشاره به چند مطلب لازم است:

1. از مطالب گذشته روشن شد که تعداد زیادی از دانشمندان مسلمان نظم ریاضی قرآن را دنبال کرده اند و به نتایج قابل توجهی رسیده اند، هر چند که برخی از محاسبات آنها خطا بوده و یا با اعمال سلیقه و ذوق شخصی همراه بوده است. پس از سخنان طرفین استفاده می شود که نظم ریاضی قرآن به صورت موجبه جزئیه مورد پذیرش موافقان و مخالفان اعجاز عددی واقع شده است اما به صورت موجبه کلیه (یعنی در همه موارد ادعا شده) مورد قبول نیست.

2. همانطور که گذشت مبنا بودن عدد 19 در همه آیات و ارقام قرآنی مخدوش است. اما این مطلب بدان معنا نیست که بگوئیم متفکران اسلامی که این سخن را گفته اند بهائی بوده یا منحرف بوده اند.

ص:28


1- 1) . عباس یزدانی، کیهان اندیشه، ش 67، مقاله اعجاز عددی و نظم ریاضی قرآن، ص 62 - 84 با تلخیص.

اینگونه برخوردها در مطالب علمی صحیح بنظر نمی رسد. جالب این است که برخی از این افراد در حالی دکتر رشاد خلیفه و امثال او را متهم به انحراف فکری و. . . می کنند که خود اعجاز عددی 19 را به صورتی دیگر در کتاب خویش پذیرفته اند. (1)

3. نظم ریاضی قرآن (در همان موارد محدودی که وجود دارد و مورد پذیرش طرفین است) یک مطلب شگفت انگیز است چرا که یک فرد اُمّی و درس ناخوانده در طی 23 سال کتابی با نظم خاص ریاضی آورده است که در حالات روانی مختلف مثل جنگ و صلح و در مکان ها و زمان های متفاوت آورده شده است. (نه مثل یک دانشمند فارغ از همه چیز که در یک کتابخانه با آرامش کتابی منظم تدوین می کند) و مطالبی عالی و همراه با فصاحت و بلاغت در آن وجود دارد.

این مطلب خود بسی شگفت آور و عجیب است. امّا آیا می توان ادعا کرد که این نظم ریاضی اعجاز قرآن را نیز ثابت کند؟

در اینجا دو اشکال عمده وجود دارد: نخست آنکه، این مطلب از لحاظ صغری قابل خدشه است چرا که نظم ریاضی به صورت موجبه کلیه اثبات نشد. و کثرت مطالب اثبات شده به طوری نیست که اعجاز را ثابت کند.

ص:29


1- 1) . ر. ک: بسام نهاد جرّار، اعجاز الرقم 19 فی القرآن الکریم، ص 21 و 140. برخی احتمال می دهند که برخورد تندی که با دکتر رشاد خلیفه شده است بخاطر تمایل او به برخی مذاهب اسلامی و گرایش او به افکار خاص بوده است و شاید علت قتل او نیز ریشه در همین تندرویهای مخالفان او داشته باشد. بویژه که او اثبات کرده بود «بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ» در همه سوره ها جزئی از قرآن است و این یکی از مطالب اختلافی جهان اسلام بوده است. هر چند که برخی محاسبات دکتر رشاد خلیفه خطا بوده است امّا آیا مستحق این حمله ها و تهمت ها و قتل بود؟ !

و دوم از لحاظ کبری قابل خدشه است چرا که قرآن کریم که تحدّی و مبارزه طلبی کرده است (که اگر می توانید مثل قرآن را بیاورید) تحدّی آن عام نیست و شامل همه جنبه های اعجاز قرآن نمی شود. و در قرآن اشاره ای به اعجاز عددی آن نشده است.

هر چند که ما در فصل اول کتاب به اشکال دوم پاسخ دادیم و پس اعجاز علمی قرآن از طریق اعجاز عددی آن فعلاً اثبات نیست بیان کردیم که ممکن است تحدی قرآن عام باشد امّا اشکال اول هنوز سر جای خود باقی است.

4. با توجه به مطالب فوق و عدم اثبات قطعی اعجاز عددی قرآن نتایجی که دکتر رشاد خلیفه از این مطلب می گرفت مخدوش می شود. و محل نزول سوره ها و ترتیب سوره ها و شیوه کتابت و طریقه خاص تقسیم آیات اثبات نمی شود مگر آنکه به صورتی قطعی و جامع اعجاز عددی قرآن اثبات گردد.

5. برخی از طرفداران اعجاز عددی قرآن از آن مطلب برای اثبات تحریف ناپذیری قرآن و برخی بعنوان خطر توهم تحریف قرآن یاد کرده بودند.

در حالی که اعجاز عددی یک زبان گزارشی دارد، پس فقط می تواند بگوید که اینگونه نظم ریاضی هست امّا چگونه باید باشد را بیان نمی کند. پس نظم ریاضی قرآن دلیل بر تحریف پذیری یا تحریف ناپذیری قرآن نیست.

6. برخی دیگر از اشکالات طرفداران اعجاز عددی قرآن در سخنان مخالفان منعکس شد. و برخی اشکالات سخنان مخالفان اعجاز عددی قرآن را در پاورقی ها بیان کردیم. و لذا تکرار نمی کنیم.

ص:30

فصل اول: کلیات

اشاره

1. مفهوم شناسی اعجاز

2. ابعاد اعجاز

3. آیا همه علوم بشری در قرآن وجود دارد

ص:31

ص:32

پیشینه تاریخی بحث اعجاز

اشاره

گر چه آغاز پیدایش بحث اعجاز به طور دقیق، روشن نیست، اما اعجاز قرآن از نخستین مباحث آن می باشد. قرآن کریم نیز در بحث معجزه بودن خود، از تعبیر «اعجاز» استفاده ننموده است. و همواره از معجزات انبیاء با تعبیر «آیه» و «بینه» یاد نموده است. از این رواصطلاح «معجزه» در مورد قرآن بعدها رواج یافته است.

نخستین مرحله از مباحث اعجاز قرآن در آثار مفسران، متکلمان و ادیبان یافت می شود که معتقد بودند قرآن نشانه و برهانی بر رسالت پیامبر (صلی الله علیه و آله) است. با بررسی های تاریخی، می توان بر آن شد که در نیمه دوم قرن دوم، مبحث اعجاز قرآن آغاز شده است. (1)

در پایان قرن دوم وآغاز قرن سوم، مباحث اعجاز قرآن به صورت استوارتر شکل گرفت که در نهایت به تدوین کتاب های مستقلی در آن قرن، منتهی شد، مانند: معانی القرآن از یحیی بن زیاد فراء (م / 207) و کتاب مجاز القرآن از ابوعبیده معمر بن مثنی (م / 209) (2)

ص:33


1- 1) . اعجاز قرآن، سید رضا مودب، ص 9، به نقل از اعجاز القرآن البیانی حنفی، ص 48
2- 2) . همان.

تعریف اعجاز

الف) تعریف لغوی

ابن منظور (متوفای 711 ه-. ق) در کتاب «لسان العرب» ذیل ماده «عجز» چنین نوشته است:

«العجزُ نَقِیض الحزم. . . و یقال: اَعْجَزْتُ فلاناً اذا اَلْفَیْتَهُ عاجزاً. و المعجِزۀ و المعجَزَۀُ. العجزُ. . . والعَجْزُ الضعفُ. . . و المعجزۀ بفتح الجیمِ و کسرها، مَفْعلَۀُ من العَجْزِ: عدم القدرۀ.»

«عجز» نقیض و ضد «حزم» (1)است. . . و گفته می شود «عاجز کردم فلانی را» هنگامی که او را عاجز بیابی. و معجِزه و معجَزه [یعنی این دو کلمه نیز همانند عجز، مصدر و به معنای آن می باشند]. . . و عجز یعنی ضعیف شدن. . . و «معجزه» به فتح جیم و کسر آن [بر وزن]مفعله، از عجز به معنای عدم قدرت است. (2)

استاد معرفت درباره معنای لغوی «اعجاز» این چنین آورده است:

«الاعجاز: مصدر مزید فیه من عجز» یعنی «اعجاز» مصدر مزید فیه از ماده ی «عجز» هست و «عجز» هنگامی به کار می رود که شخص قدرت بر کاری نداشته باشد. (ضد قدرت است) که لفظ قدرت هنگام تمکن از انجام کاری استفاده می شود. (3)

ص:34


1- 1) . «حزم» یعنی استوار کردن و سامان بخشیدن به کار (الرائد، ج2، ص 627 ماده حزم)
2- 2) . لسان العرب، ابن منظور، انتشارات دار احیاء التراث العربی، ج 9، ص 58، ذیل ماده «عجز»
3- 3) . تلخیص التمهید، ج 2، ص 12.
ب) تعریف اصطلاحی

از آنجا که این بحث در علوم مختلف مطرح شده، تعریف های متفاوتی از آن ارائه شده است که در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنیم:

1- خواجه نصیرالدین طوسی (رحمه الله علیه) :

«راه شناخت راستگویی پیامبر این است که به دست او معجزه ای ظاهر شود و آن عبارت است از ثبوت چیزی که معتاد نباشد و یا نفی چیزی که معتاد باشد در صورتی که خرق عادت بوده و مطابق ادعا واقع شود.» (1)

2- سیوطی در الاتقان:

«امر خارق عادتی که همراه با تحدی وسالم از معارضه باشد.» (2)

3- علامه طباطبائی (رحمه الله علیه) :

«معجزه عبارت است از امری خارج عادت که دلالت کند ماوراء طبیعت در طبیعت و امور مادی تصرف کرده است. و این به آن معنا نیست که معجزه مبطل امر عقلی و ضروری است.» (3)

ص:35


1- 1) . پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، دکتر محمدعلی رضایی اصفهانی، ج اول، ص 59، به نقل از کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، خواجه طوسی و علامه حلی، ص 350
2- 2) . الاتقان فی علوم القرآن، ج 3، ص 3
3- 3) . پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، دکتر محمدعلی رضایی اصفهانی، ج اول، ص 60 به نقل از کتاب اعجاز قرآن، تألیف علامه طباطبایی، ص 115 و 116.

ابعاد اعجاز قرآن کریم

قرآن معجزۀ جاوید پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) وسند زندۀ حقانیت راه او است. قرآن تنها معجزۀ حاضر در عصر ماست که گواه همیشه صادق اسلام وراهنمای انسان ها است. از تعریف هایی که برای معجزه بیان شد برمی آید که معجزه در اصطلاح، امر خارق عادتی است که برای اثبات ادعای نبوت آورده می شود بطوری که موافق ادعا باشد و شخص دیگری نتواند مثل آن را انجام دهد بلکه همه در آوردن آن عاجز باشند.

در اینجا به چند بعد از ابعاد اعجاز قرآن کریم اشاره می کنیم:

1- اعجاز بیانی

شاید بتوان گفت که از برجسته ترین وجوه اعجاز قرآن، اعجاز بیانی یا فصاحت و بلاغت قرآن است. فصاحت و بلاغت قرآن ظهور ویژه ای داشته که آن را از عصر پیامبر (صلی الله علیه و آله) که اوج فصاحت، بلاغت و سخنوری بوده است، تا کنون مطرح نموده است و قرآن را معجزه ی هر عصر گردانده است.

2- اعجاز در اخبار از غیب

ذات انسان به گونه ای است که همیشه می خواسته اطلاع و آگاهی از حوادث آینده داشته باشد اما هیچ یک از مدعیان پیش گویی نتوانسته اند پاسخگوی این نیاز انسان باشند. ولی قرآن این نیاز را پاسخ داده است چرا که وجوه اعجاز قرآن خبر دادن از امور غیبی است. قرآن در موارد متعددی از اقوام گذشته که اثری از آنها باقی نمانده، مثل قوم لوط و عاد

ص:36

و ثمود و. . . سخن به میان آورده است. و اکتشافات بعدی باستان شناسان این مسائل را اثبات می کند.

و در مواردی از مسائل آینده خبر می دهد مثل پیش بینی شکست روم از ایران که واقع شده است.

3- عدم اختلاف در قرآن

قرآن در طی 23 سال در شرایط گوناگون بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) نازل شد، ولی هیچ گونه اختلاف و تناقضی در بیانات قرآن وجود ندارد. در حالی که انسان در روند تکامل زندگی و حیات خود نیازمند تغییر و دگرگونی در زندگی است و به خاطر همین مطلب است شعرا و هنرمندان پیوسته آثار خود را مورد تصحیح و نقد قرار می دهند.

4- اعجاز در آهنگ و جاذبه قرآن

جاذبه ی کلمات و آهنگ قرآن، آن قدر زیاد و زیبا است که تنها سخن وکلامی است که ملال و رنجش خاطری را برای شنوندگان در پی ندارد، و تنها آهنگی است که هر چه زمان بر آن می گذرد کهنه و فرسوده نمی شود. شاهد این مطلب آن است که در همان اوائل بعثت، مردم را از گوش دادن به قرآن منع می کردند تا جذب کلام الهی نشوند.

5- قوانین و اجتماع

قوانینی که قرآن بیان می فرماید منحصر به هیچ عصر و زمانی نخواهد بود و برای اداره ی جهان امروز نیز کافی است. به عنوان مثال قرآن اخوت و برادری را به عنوان اصلی ترین مسئله ای که در پیوند اجتماعی انسان ها

ص:37

مطرح است بیان می دارد. این اخوت و برادری در جهان امروز مطلبی مهم است و به عنوان یک شعار مهم اجتماعی است. «إِنَّمَا اَلْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْکُمْ» مؤمنان فقط برادران یکدیگرند؛ پس میان دو برادرتان (هنگامی که اختلاف کردند) صلح برقرار کنید. و همچنین قرآن اصل عدالت را به عنوان زیر بنای همۀ قوانین اجتماعی پذیرفته (1)و هدف نهایی بعثت پیامبران قرار داده است. (2)

6-اعجاز قرآن از نظر علوم روز

قرآن دایرۀ المعارف نیست، بلکه یک کتاب تربیت و هدایت می باشد، هدایت در همۀ ابعاد آن، «وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ اَلْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْءٍ» و کتاب (قرآن) را بر تو فرو فرستادیم که بیانگر هر چیز (از کلیات دین) و رهنمود و رحمت و مژده ای برای مسلمانان است.

قرآن یک کتاب علوم طبیعی نیست و بیان اسرار عالم فقط هدف تربیتی و اخلاقی دارد و این درست نیست که ما فرضیه های علمی را اساس آیات قرآنی قرار دهیم چرا که فرضیه های علمی همیشه راه فنا در پی می گیرند در حالی که آیات قرآن فنا ناپذیرند.

ص:38


1- 1) . «وَ إِذا حَکَمْتُمْ بَیْنَ اَلنّاسِ أَنْ تَحْکُمُوا بِالْعَدْلِ» ؛ و هنگامی که میان مردم داوری می کنید، به عدالت داوری کنید. (نساء / 58)
2- 2) . «لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ اَلْکِتابَ وَ اَلْمِیزانَ لِیَقُومَ اَلنّاسُ بِالْقِسْطِ» ؛ بیقین فرستادگانمان را با دلیل های روشن (معجزه آسا) فرستادیم، و همراه آنان کتاب (الهی) و ترازو را فرو فرستادیم. (حدید / 25)

به عنوان مثال در سال 1731 میلادی یک دانشمند سوئدی از وجود جنس نر و ماده در گیاهان خبر داد، در حالی که قرآن این حقیقت را به طور صریح در چندین مورد بیان می فرماید:

الف. «وَ مِنْ کُلِّ اَلثَّمَراتِ جَعَلَ فِیها زَوْجَیْنِ اِثْنَیْنِ. . .» 1

ب. «وَ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ خَلَقْنا زَوْجَیْنِ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ» 2

7- اعجاز عددی قرآن کریم

*پیشینه ی تاریخی

برخی از صاحب نظران در چند دهه ی اخیر بعد دیگری برای اعجاز قرآن بیان کرده اند که همان اعجاز عددی قرآن است و بر این باورند که یک نظام ریاضی خاصی بر قرآن حاکم است. هر چند در کتاب «الاتقان فی علوم القرآن» رد پای این فکر دیده می شود. (1)

اولین بار شخصی که به طور صریح این ادعا را مطرح کرد، دانشمندی به نام «دکتر رشاد خلیفه» بود. (2)

ص:39


1- 3) . الاتقان فی علوم قرآن، ج2، ص313. یکی از موارد اعجاز قرآن این است که ما نمی توانیم حروف مقطعۀ سوره ها را با هم عوض کنیم، چون حروف مقطعۀ هر سوره، مخصوص همان سوره است. زیرا حروف مقطعۀ اول هر سوره، دلالت می کند بر اینکه آن سوره بیشتر حروفش از این حروف مقطعه تشکیل شده است. پس نمی توانیم مثلاً حرف (ق) را به جای حرف (ن) قرار بدهیم
2- 4) . دکتر رشاد خلیفه در مصر متولد شد. تحصیلات خود را تا کارشناسی در دانشکده کشاورزی (عین الشمس) قاهره گذراند و کارشناسی ارشد خود را در دانشگاه آریزونا (1959- 1961م) آمریکا گذراند سپس دکترای خود را در دانشگاه کالیفرنیا (1962- 1964م) در رشتۀ بیوشیمی گیاهی دریافت کرد.

در این جا به طور اجمال به سیر تاریخی و مضمون اعجاز عددی قرآن می پردازیم:

الف: سیر اجمالی تاریخ نگارش ها:

1- اعجاز حروف مقطعه و طرح بحث اعجاز عدد 19(دکتر رشاد خلیفه 1351-1962)

2- اعجاز عدد 19 و طرح بحث اعجاز تناسب عددی تکرار واژه ها (عبدالرزاق نوفل 1364- 1975)

3- اعجاز عدد زوج و فرد (کورش جم نشان 1375)

4- اعجاز عدد هفت (عبدالدائم الکحیل 1381- 2002)

ب: اجمال سیر مضمون اعجاز عددی

1- اعجاز حروف مقطعۀ قرآن:

چندی قبل مجلۀ معروف مصری به نام «آخر الساعۀ» که از بزرگترین مجله های مصور خاورمیانه است، گزارشی دربارۀ تحقیقات دانشمندی مصری، در مورد تفسیر پاره ای از آیات قرآن مجید به کمک کامپیوتر منتشر ساخت که اعجاب همگان را در نقاط مختلف جهان برانگیخت. (1)

این تحقیقات محصول سه سال کوشش پیگیر و کار مداوم «دکتر رشاد خلیفه» شیمیدان مصری بود. او برای تحقیقات خود مدت ها از کامپیوتر استفاده نمود.

ص:40


1- 1) . این تحقیقات در سال 1351 به روزنامه های دنیا داده شد.

تمام کوشش استاد مزبور برای کشف معانی حروف مقطعۀ قرآن، مانند (الم - یس - ق و. . .) صورت گرفته است. او با کمک محاسبات پیچیده ای ثابت کرد که رابطۀ نزدیکی میان حروف مزبور با حروف سوره ای که در آغاز آن قرار گرفته است، وجود دارد. (1)

دکتر رشاد خلیفه می نویسد: «می دانیم قرآن مجید 114 سوره دارد که میان مجموع این سوره ها،29 سوره در آغاز آنها حروف مقطعه قرار دارد جالب این جا است که اگر مکررات آن را حذف کنیم درست نصف حروف 28 گانۀ الفبای عربی را تشکیل می دهد. (ا - ح - ر - س - ص - ط - ع - ق - ک - ل - م - ن - ه - ی) که گاهی آن را حروف نورانی می نامند.»

اینک توجه شما را به نتایج جالبی که «دکتر رشاد خلیفه» بدست آورده است جلب می کنیم:

1- حروف مقطعه یک حرفی: نسبت حرف «ق» در سوره «ق» از تمامی سوره های دیگر قرآن، بدون استثناء بیشتر است. و نیز محاسبات نشان داد که حرف «ص» در سوره «ص» چنین است، یعنی مقدار آن به تناسب مجموع حروف از هر سوره ی دیگر بیشتر است و نیز حرف «ن» در سوره ی «قلم» (2)

ص:41


1- 1) . ایشان از کامپیوتر برای انجام محاسبۀ تعداد حروف سوره ها و بدست آوردن نسبت هر یک از این حروف کمک گرفته است
2- 2) . تنها استثنایی که در این زمینه وجود دارد سورۀ «حجر» است که تعداد نسبی حرف (ن) در آن بیشتر است. ولی چون سورۀ «حجر» دارای (الر) است وبعداً می گوییم که سوره هایی که دارای حروف مقطعۀ واحد هستند، باید حکم یک سوره باشد، این اشکال رفع می شود.

2- حروف مقطعۀ چند حرفی: اگر چهار حرف «المص» را در آغاز سورۀ «اعراف» در نظر بگیریم، اگر الف ها، لام ها، میم ها و صادهایی را که در این سوره وجود دارد با هم جمع کنیم و نسبت آنها را با حروف این سوره بسنجیم، خواهیم دید که از تعداد مجموع آن در هر سورۀ دیگر قرآن بیشتر است. همچنین (المر) در آغاز سوره «رعد» و «کهیعص» در آغاز سوره «مریم» .

3-تا کنون بحث دربارۀ حروفی بود که تنها در آغاز یک سورۀ قرآن قرار داشت. اما حروفی که در آغاز چند سوره قرار دارد مانند (الر - الم) شکل دیگری دارد و آن این که بر طبق محاسبات کامپیوتر مجموع این سه حرف مثلاً (الف - لام - میم) اگر در مجموع سوره هایی که با «الم» آغاز شده است حساب شود و نسبت آن با مجموع حروف این سوره ها بدست آید، از میزان هر یک از سوره های دیگر قرآن بیشتر است. (1)

2- اعجاز عدد 19

عبدالرزاق نوفل (1975م) تحقیقات «دکتر رشاد خلیفه» را ادامه داد، ایشان به نتیجۀ جالب دیگری رسید -با عنوان اعجاز عدد 19 - ایشان می گوید:

«چون (بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ) دارای 19 حرف است پس نظام ریاضی خاصی بر اساس عدد 19 بر قرآن حاکم است. برای نمونه چند مثال ذکر می کنیم:

ص:42


1- 1) . تفسیر نمونه ج 2، ص413 - 419.

الف: تعداد (ق) هایی که در سورۀ «ق» وجود دارد 57 مورد است که یکی از مضرب های عدد 19 می باشد (3 57*19)

ب: عدد کلمات اولین آیاتی که بر پیامبر نازل شده 19 کلمه است.» (1)

3-تناسب تکرار واژه ها در قرآن

عبدالرزاق نوفل بعداً تناسب عددی تکرار واژه ها در قرآن کریم را مطرح نمود. ایشان معتقد است کلماتی که مترادف یا متضاد هستند به تعداد مساوی در قرآن تکرار شده است. مانند:

- کلمۀ «دنیا» و «آخرت» هر کدام 115 بار؛

- کلمۀ «شیطان» و «ملائکه» هر کدام 68 بار؛

- کلمۀ «جهنم» و «جنات» با مشتقات هر کدام 77 بار؛

4- اعجاز زوج و فرد

اعجاز عدد زوج و فرد در قرآن کریم توسط «کورش جم نشان» (1375ه-) مطرح شده است. ایشان با توجه به آیۀ سوم سورۀ فجر (2)که خداوند متعال به زوج و فرد سوگند یاد کرده می گوید:

«شاید یک نظام عددی بر مبنای زوج و فرد در قرآن کریم وجود داشته باشد.»

در نهایت ایشان به این نتیجه رسیده است که جمع اعداد زوج مساوی با جمع تعداد آیات قرآن، یعنی 6236 می باشد و جمع اعداد فرد، مساوی 6555 است که حاصل جمع شمارۀ سوره ها می باشد. (3)

ص:43


1- 1) . «اِقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ اَلَّذِی خَلَقَ خَلَقَ اَلْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ اِقْرَأْ وَ رَبُّکَ اَلْأَکْرَمُ اَلَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ عَلَّمَ اَلْإِنْسانَ ما لَمْ یَعْلَمْ» ، علق 1 - 5
2- 2) . «وَ اَلشَّفْعِ وَ اَلْوَتْرِ» فجر / 3
3- 3) . مجله بینات، بهار 1375، ش 1، ص 99.

5 - اعجاز عدد هفت

اعجاز عدد «هفت» توسط مهندس عبدالدائم الکحیل (2002م) مطرح شده است. ایشان با استفاده از آیۀ 12 سورۀ طلاق که خداوند می فرماید «اَللّهُ اَلَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ اَلْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ» 1 نتیجه می گیرد که باید بین عدد هفت و تعالیم قرآن ارتباطی باشد برای مثال:

آیه

بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ عدد حروف 3466 اگر این اعداد را کنار هم بگذاریم عدد 6643 به دست می آید که یکی از مضرب های عدد هفت است یعنی (7 946 6643) ایشان معتقد است در بیشتر آیات قرآن، اگر تعداد حروف کلمات آن را کنار هم بگذاریم، یکی از مضرب های عدد هفت می باشد. (1)

6 - موافقان و مخالفان اعجاز عددی

همانطور که قبلاً بیان کردیم اعجاز قرآن ابعاد گوناگونی دارد، که یکی از این ابعاد، اعجاز عددی قرآن کریم است. تا چند سال اخیر این راز علمی پنهان مانده بود و با ظهور رایانه هایی که می توانند حساب های بسیار زیادی را در مدت زمان کم و با دقت بالایی انجام دهد، پرده از روی نظم ریاضی قرآن برداشته شد. در رأس این گروه افرادی همچون «رشاد خلیفه» و «عبدالرزاق نوفل» و. . . هستند.

ص:44


1- 2) . معجزۀ القرآن فی عصر المعلوماتیه، مهندس عبدالدائم الکحیل، ص 14.

در مقابل آنان گروه دیگری از نوسندگان وصاحب نظران قرآنی قرار دارند که این مطالب را نمی پذیرند و برخی محاسبات آنان را خطا آلود می دانند. حتی برخی نویسندگان با شدت هر چه بیشتر قسمتی از این مطالب را توطئه بهائیت معرفی می کنند و آن را یک جریانی انحرافی می دانند و در این مورد به ادعای نبوت «رشاد خلیفه» و کشته شدن او استشهاد می کنند. (1)

ما گزارشی از کتاب ها و نویسندگان دو گروه بیان می کنیم.

الف: موافقان اعجاز عددی قرآن

در این مورد افراد زیادی کتاب نوشته اند که به مهمترین آنها اشاره می کنیم:

1- معجزۀ القرآن الکریم، دکتر رشاد خلیفه

دکتر «رشاد خلیفه» در خانواده ای از صوفیان مصر در شهر «طنطه» متولد شد و درسال 1971میلادی درشهر مکه به جرگۀ نائبان مکتب تصوف در آمد. او تحصیلات جدید خود را تا کارشناسی در دانشکدۀ کشاوزی «عین الشمس» قاهره گذراند وسپس کارشناسی ارشد خود را در دانشگاه آریزونا (1959-1961م) آمریکا گذراند و سپس دکترای خود را در دانشگاه کالیفرنیا (1962 - 1964م) در رشتۀ بیوشیمی گیاهی دریافت کرد. (2)

ص:45


1- 1) . پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، محمدعلی رضایی اصفهانی، ج 1، ص220
2- 2) . ر. ک: پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، دکتر محمدعلی رضایی اصفهانی، ص220.

او به مدت سه سال در مورد قرآن با استفاده از رایانه تحقیق کرد و نتیجۀ این تحقیقات را در سال 1351شمسی به روزنامه های دنیا داد. (1)

2- اعجاز قرآن، تحلیل آماری حروف مقطعه، تألیف رشاد خلیفه، ترجمه و ضمائم از سید محمدتقی آیت الهی

مترجم محترم، کتاب را از نسخۀ اصل انگلیسی ترجمه کرده و در سال 1365 توسط انتشارات دانشگاه شیراز منتشر شده است.

ایشان مقدمه ای دربارۀ معرفی نویسنده (رشاد خلیفه) و مقدمه ای به عنوان «سخن مترجم» اضافه کرده است. و برخی از خطاهای متن انگلیسی را یادآور شده است. (2)

3- معجزۀ القرآن العشرین من کشف سباعیه و ثلاثیه اوامر القرآن الکریم، ابن خلیفه علیوی

ایشان در کتاب خود که 110 صفحه است، می گوید 90% اوامر قرآن هفتگانه یا سه گانه یا یگانه است. و تکرار آنها در موارد خود لازم بوده است.

4- الاعجاز العددی للقرآن الکریم، عبدالرزاق نوفل

این کتاب در سه جزء جداگانه چاپ شده است. و سپس تحت عنوان «اعجاز عددی در قرآن کریم» توسط مصطفی حسینی ترجمه شده است. (3)

ص:46


1- 1) . همان، ص 220
2- 2) . همان، ص 222
3- 3) . پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، دکتر محمدعلی رضایی اصفهانی، ص223.

ایشان تلاش کرده تا نظام ریاضی تکرار واژه ها را در قرآن نشان دهد. برای مثال:

واژۀ «دنیا 115 بار و واژۀ «آخرت» نیز 115 بار آمده است.

واژۀ «شیطان» و «ملائکه» هر کدام 68 بار در قرآن آمده است. (1)

5 - اعجازات حدیثه علمیه و رقمیه فی القرآن، دکتر رفیق ابوالسعود

ایشان در یک فصل کتاب خود معجزۀ اعداد و ارقام را در قرآن مطرح می کند و مطالبی شبیه مطالب «عبدالرزاق نوفل» می آورد. (2)

6 - تفسیر نمونه، آیۀ الله مکارم شیرازی

ایشان در جلد دوم تفسیر نمونه ذیل آیۀ اول سوره «آل عمران» بحثی را از دکتر «رشاد خلیفه» به صورت مبسوط گزارش می کنند. ولی قضاوت در مورد صحت و سقم آن را نیازمند بررسی فراوان می دانند و لذا قضاوتی نمی کنند.

ایشان پس از ذکر مطالب دکتر «رشادخلیفه» این نتایج را می گیرند:

الف: رسم الخط اصلی قرآن را حفظ کنید.

ب: این مطالب دلیل دیگری بر عدم تحریف قرآن است.

ج: اشارات پر معنی: در بسیاری از سوره هایی که با حروف مقطعه آغاز می شود، پس از ذکر این حروف اشاره به حقانیت و عظمت قرآن شده است مانند:

«الم. ذلِکَ اَلْکِتابُ لا رَیْبَ فِیهِ هُدیً لِلْمُتَّقِینَ» (3)و (4)

ص:47


1- 1) . ر. ک: الاعجاز العددی للقرآن الکریم، الجزء الاول، ص10 به بعد
2- 2) . اعجازات حدیثه علمیه و رقمیه فی القرآن، ص68 - 75
3- 3) . آن کتاب [با عظمت]هیچ تردیدی در آن نیست. [و]راهنمای پارسایان (خود نگهدار) است. (بقره / 2)
4- 4) . تفسیر نمونه ج2، ص 419.

7- اعجاز عددی قرآن کریم و رد شبهات، محمود احمدی

ایشان کوشش نموده است تا اشکالاتی را که بر اعجاز عددی و محاسبات «رشادخلیفه» نموده اند جواب دهد.

8 - اعجاز ریاضی زوج و فرد در قرآن کریم، کورش جم نشان

ایشان با توجه به آیۀ سوم سورۀ «فجر» که خداوند متعال به زوج و فرد سوگند یاد کرده است به فکر افتاده است که شاید یک نظام عددی بر مبنای زوج و فرد در قرآن باشد. (1)

9- معجزۀ القرآن فی عصر المعلوماتیۀ، المهندس عبدالدائم الکحیل

ایشان با استفاده از آیۀ 12 سورۀ «طلاق» که خداوند می فرماید: «اَللّهُ اَلَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ اَلْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ» نتیجه می گیرد که باید بین عدد هفت وتعالیم قرآن ارتباطی باشد. (2)

ب: مخالفان اعجاز عددی قرآن

در این مورد به چند کتاب ومقاله برخورد کردیم که به آنها اشاره می کنیم:

1- تسعۀ عشر ملکاً، بیان ان فریقۀ الاعجاز العددی للقرآن خدعۀ، حسین ناجی محمد محی الدین

ایشان به شدت به کسانی که عدد 19 را یکی از اسرار قرآن می دانند حمله می کند و آن را نوعی دروغ بستن به خدا دانسته است. سپس متذکر

ص:48


1- 1) . این بحث به طور مفصل می آید
2- 2) . همان.

می شود که عدد 19 از شعارهای بهائیان است که در نظر مسلمانان مرتد و کافر هستند.

2- اعجاز عددی و نظم ریاضی قرآن، عباس یزدانی

ایشان در مقاله ای مفصل در مجله «کیهان اندیشه» اشکالات متعددی نسبت به برخی از کتاب ها و مقالاتی که اعجاز عددی را پذیرفته اند، مطرح می کند و این جریان را انحرافی دانسته که موجب سرگردانی افراد می شود. (1)

3- پژوهش در اعجاز علمی قرآن، دکتر محمدعلی رضایی اصفهانی

این صاحب نظر اینچنین نگاشته است:

«نظم ریاضی قرآن یک مطلب شگفت انگیز است. چرا که یک فرد «امی» و درس نخوانده در طی 23 سال کتابی با نظم خاص ریاضی آورده است. اما آیا می توان ادعا کرد که این نظم ریاضی اعجاز قرآن را نیز ثابت کند؟

در اینجا دو اشکال عمده وجود دارد: نخست آنکه، این مطلب از لحاظ صغری قابل خدشه است، چرا که نظم ریاضی به صورت موجبۀ کلیه اثبات نشده و کثرت مطالب اثبات شده طوری نیست که اعجاز را ثابت کند.

و دوم آنکه، از لحاظ کبری قابل خدشه است، چرا که قرآن کریم که تحدی و مبارزه طلبی کرده است (که اگر می توانید مثل قرآن را

ص:49


1- 1) . مجله کیهان اندیشه، شماره 67، ص 62 به بعد.

بیاورید) تحدی آن عام نیست وشامل همۀ جنبه های اعجاز قرآن نمی شود و در قرآن نیز اشاره ای به اعجاز عددی آن نشده است.

هر چند که ما در فصل اول کتاب به اشکال دوم پاسخ دادیم و بیان کردیم که ممکن است تحدی قرآن عام باشد اما اشکال اول هنوز سر جای خود باقی است، پس اعجاز علمی قرآن از طریق اعجاز عددی آن فعلاً قابل اثبات نیست. (1)»

ص:50


1- 1) . ر. ک: پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، دکتر محمدعلی رضایی اصفهانی، ج 1، ص 232.

آیا همه علوم بشری در قرآن وجود دارد؟

شکی نیست که قرآن، معجزۀ جاوید پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) است و از جهات گوناگونی، اعجاز آن به اثبات رسیده است و یکی از وجوه اعجاز قرآن، اعجاز علمی آن است. در عصری که جاهلیت عرب و سیاهی مطلق بر جهان سایه افکنده بود. قرآن با روشنفکری های علمی و توجه وافر به علم و علما و دعوت به تفکر پا به میدان مبارزه با جهل و ظلمت گذاشت. اما در اینجا بحث بر سر این مطلب است که آیا، تمام علوم بشری (علم به معنای عام که شامل علوم عقلی و نقلی و تجربی می شود) با تمام دقایق و ظرایف آنها، در لابلای آیات نهفته است، به طوری که هر زمان مقداری از آن، توسط دانشمندان کشف می شود، و یا قرآن منشاء بسیاری از علوم است و توجه به علم و علما دارد، اما کتاب، فیزیک، شیمی، ریاضی و. . . نیست، بلکه کتاب هدایت و تربیت است و فقط این علوم را تشویق می کند.

در مورد این مطلب دو دیدگاه وجود دارد که صاحبان هر دیدگاه برای خود، دلایلی دارند که ما به بررسی آنها می پردازیم:

الف: دلایل کسانی که معتقدند، همه علوم در قرآن کریم موجود است عبارتند از:

1- ظاهر آیات قرآن، دلالت بر این دارد که همه چیز در قرآن هست، مانند آیه ی:

ص:51

«وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلاّ فِی کِتابٍ مُبِینٍ» 1 هیچ تر و خشکی نیست مگر آنکه در کتاب مبین الهی وجود دارد.

قرآن وجود کتبی جهان تکوین و خلاصه ای از اسرار آفرینش است، پس همۀ علوم در قرآن وجود دارد و از آن الهام گرفته است و حتی مسائل فیزیک، شیمی و ریاضی در قرآن هست و اگر ما نتوانیم آنها را پیدا کنیم، علتش این است که عقل ما، از درک واستخراج آنها از قرآن قاصر است. و در آینده بشریت پیشرفت می کند و همۀ مسائل را از قرآن به دست می آورد.

2- آیاتی که اشاره به علوم مختلف دارد. به عنوان مثال:

- علوم ریاضی، قال تعالی: «وَ إِنْ کانَ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَیْنا بِها وَ کَفی بِنا حاسِبِینَ» 2

چون در آیه از حساب و اندازه، سخن گفته است، پس اشاره به علوم ریاضی دارد.

- علوم ماشین سازی و میکروب شناسی، خداوند در قرآن می فرماید: «وَ اَلْخَیْلَ وَ اَلْبِغالَ وَ اَلْحَمِیرَ لِتَرْکَبُوها وَ زِینَةً وَ یَخْلُقُ ما لا تَعْلَمُونَ» . 3 چون در آیه اشاره به خلق وسایل نقلیه می کند که اعراب آن زمان اطلاعی

ص:52

نداشته اند پس منظور؛ وسایل نقلیه ی جدید، ماشین، هواپیما و. . . است. و شاید به خلق میکروب ها و ویروس ها است که در آن زمان مردم از آنها اطلاعی نداشتند.

3- روایاتی که در این زمینه وارد شده و مؤید عمومیت مستفاد از لفظ آیات است و به علاوه ائمه (علیهم السلام) در موردعلوم مختلف (مانند: پزشکی، فضایی و. . .) سخن گفته اند. و سپس فرموده اند که تمام علوم ما از قرآن است. به عنوان نمونه به یک روایت اشاره می کنیم:

عن الباقر (علیه السلام) : «ان الله تبارک و تعالی لم یدع شیئاً تحتاج الیه الامۀ الا نزله فی کتابه و بیّنه لرسوله» (1).

«خداوند تبارک و تعالی هیچ چیزی را که مسلمانان، به آن محتاج باشند فروگذار نکرده است و آنها را در قرآن، نازل فرموده و برای پیامبر (صلی الله علیه و آله) بیان کرده است» .

4 - دلیل آخر، مسئله بطون قرآن است.

در بسیاری از روایات اسلامی، به بطون قرآن و اینکه هر آیه، یک بطن دارد اشاره شده است (2). پس این اعجاز قرآن است که از یک آیه، هر کس یک مطلب می فهمد و به بطن آن آگاهی می یابد. و عارف، فقیه، فیلسوف، فیزیکدان، ریاضی دان و. . هر کدام یک برداشت جداگانه، از آیات قرآن دارند و هر کدام از یک آیه، چیزی متوجه می شوند که دیگران از آن غفلت دارند.

ص:53


1- 1) . کتاب جواهر القرآن، فصل 4، ص18
2- 2) . اصول کافی، ج 1، ص388 حدیث دوم.

ب: دلایل کسانی که معتقدند، همه علوم بشری، در قرآن کریم موجود نیست:

1. قرآن کتاب هدایت، اخلاق، تربیت و دینی انسان است و نازل شده تا انسان ها را به سوی فضیلت ها و خداشناسی هدایت کند. تا از خرافه پرستی دور شوند وحقوق (افراد و خانواده و اجتماع) را به صورت کلی بیان کرده، تا مردم با رعایت احکام الهی، زندگی سالم داشته باشند.

بنابراین ضرورتی ندارد که قرآن، همۀ مسائل علوم تجربی، عقلی و نقلی را با تفصیلات و فرمول های آن، بیان کرده باشد.

2. ظهور آیاتی که دلالت بر این دارد که همه چیز، در قرآن است قابل اخذ نیست به سه دلیل:

الف: این ظهور خلاف بداهت است. چون بسیاری از مسائل علوم جدید مانند: فرمول های شیمی، فیزیک و ریاضی در ظواهر قرآن، موجود نیست.

ب: بعضی از مفسران قرآن، حتی برخی از سردمداران تفسیر علمی قرآن، صریحاً این ظواهر را انکار کرده اند.

ج: در موردکتاب، در آیات شریفه، چندین احتمال است یکی از آنها این است که منظور قرآن باشد.

3. در مورد آیات قرآن که اشاراتی به علوم طبیعی تجربی و شناخت طبیعت دارد، آیا هدف آن بیان و کشف فرمول های هندسه و شیمی است؟ یا به طور استطرادی و حاشیه ای، این بحث ها را مطرح کرده است! در اینجا بسیاری معتقدند که ذکر مثال های علمی در قرآن، موضوعیت ندارد. یعنی صرف مثال است و هدف آموزش علوم نیست بلکه مثال را برای هدفی دیگر آورده است. (1)

ص:54


1- 1) . درآمدی بر تفسیر علمی قرآن، دکتر محمدعلی رضایی اصفهانی - با تلخیص و اضافات

فصل دوم: عدد و اعجاز آن در قرآن

اشاره

1. اعداد موجود در قرآن 2. عملیات چهارگانه ریاضی

3. اعجاز عدد 4 19. اعجاز حروف مقطعه

5. اعجاز عدد هفت 6. اعجاز زوج و فرد

7. اعجاز تکرار واژه ها 8. جمع بندی

ص:55

ص:56

بخش اول: اعداد

الف: اعداد صحیح در قرآن:

اعداد زیر هر کدام در قرآن دفعات زیادی تکرار شده اند که ما برای هر عدد یک نمونه ذکر می کنیم:

1. عدد 1:

«قُلْ إِنَّما هُوَ إِلهٌ واحِدٌ وَ إِنَّنِی بَرِیءٌ مِمّا تُشْرِکُونَ» 1

بگو: «او تنها معبود یگانه است؛ و مسلماً من نسبت به آنچه شریک (خدا) قرار می دهید بی تعهدم!»

2. عدد 2:

«وَ قالَ اَللّهُ لا تَتَّخِذُوا إِلهَیْنِ اِثْنَیْنِ إِنَّما هُوَ إِلهٌ واحِدٌ» 2

و خدا فرمود: «دو معبود (برای خود) مگیرید، چرا که او تنها معبود یگانه است.»

3. عدد 3:

«وَ لا تَقُولُوا ثَلاثَةٌ اِنْتَهُوا خَیْراً لَکُمْ» 3

و نگوئید: «[خدا]سه گانه است.» (به این سخنان) پایان دهید.

ص:57

4. عدد 4:

«فَسِیحُوا فِی اَلْأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ» 1

پس چهار ماه (مهلت دارید که آزادانه) در زمین گردش کنید.

5. عدد 5:

«یَقُولُونَ خَمْسَةٌ سادِسُهُمْ کَلْبُهُمْ رَجْماً بِالْغَیْبِ» 2

و (گروهی) می گویند: «پنج نفر بودند، که ششمین آنان سگشان بود.»

6. عدد 6:

«إِنَّ رَبَّکُمُ اَللّهُ اَلَّذِی خَلَقَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیّامٍ» 3

در واقع پروردگارش، خدایی است که آسمانها و زمین را در شش روز [و دوره]آفرید.

7. عدد 7:

«لَها سَبْعَةُ أَبْوابٍ لِکُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ» 4

برای آن (جهنم) هفت در است که برای هر دری، بخشی جداگانه از آن (کمراه) آن است.

8. عدد 8:

«وَ یَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّکَ فَوْقَهُمْ یَوْمَئِذٍ ثَمانِیَةٌ» 5

و در آن روز تخت (جهانداری و تدبیر هستی) پروردگارت را هشت (نفر) بر فرازشان حمل می کنند.

ص:58

9. عدد 9:

«وَ کانَ فِی اَلْمَدِینَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ یُفْسِدُونَ فِی اَلْأَرْضِ» 1

و در آن شهر نه قبیله کوچک بودند که در زمین فساد می کردند.

10. عدد 10:

«تِلْکَ عَشَرَةٌ کامِلَةٌ» 2

این ده [روز]کامل است.

11. عدد 11:

«إِذْ قالَ یُوسُفُ لِأَبِیهِ یا أَبَتِ إِنِّی رَأَیْتُ أَحَدَ عَشَرَ کَوْکَباً» 3

(یاد کن) هنگامی را که یوسف به پدرش گفت: «ای پدر (م) براستی من در خواب یازده سیاره دیدم.

12. عدد 12:

«إِنَّ عِدَّةَ اَلشُّهُورِ عِنْدَ اَللّهِ اِثْنا عَشَرَ شَهْراً فِی کِتابِ اَللّهِ» 4

در حقیقت تعداد ماه ها نزد خدا، در کتاب الهی دوازده ماه است.

13. عدد 19:

«عَلَیْها تِسْعَةَ عَشَرَ» 5

که نوزده (فرشته) بر آن (گماشته) است.

ص:59

14. عدد 20:

«إِنْ یَکُنْ مِنْکُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ یَغْلِبُوا مِائَتَیْنِ» 1

اگر از شما بیست (نفر) شکیبا باشند، بر دویست (نفر) پیروز می شوند.

15. عدد 30:

«وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً» 2

و بارداری او و از شیر باز گرفتنش سی ماه است.

16. عدد 40:

«وَ إِذْ واعَدْنا مُوسی أَرْبَعِینَ لَیْلَةً» 3

و (یاد کنید) هنگامی را که با موسی چهل شب وعده گذاشتیم؛

17. عدد 50:

«وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلی قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِیهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلاّ خَمْسِینَ» 4

و بیقین نوح را به سوی قومش فرستادیم؛ و در میان آنان هزار سال جز پنجاه سال، درنگ کرد.

18. عدد60:

«فَمَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَإِطْعامُ سِتِّینَ مِسْکِیناً» 5

و هر کس نتواند، پس غذا دادن شصت بینوا (بر او واجب است) .

ص:60

19. عدد 70:

«ثُمَّ فِی سِلْسِلَةٍ ذَرْعُها سَبْعُونَ ذِراعاً فَاسْلُکُوهُ» 1

سپس او را در زنجیری که طولش هفتاد ذرع ( سی و پنج متر) است (دربند نمایید) و او را وارد (آتش) کنید!

20. عدد 80:

«فَاجْلِدُوهُمْ ثَمانِینَ جَلْدَةً وَ لا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهادَةً أَبَداً» 2

پس آنان را هشتاد تازیانه بزنید، و هیچ گواهی را هرگز از آنان نپذیرید.

21. عدد 99:

«إِنَّ هذا أَخِی لَهُ تِسْعٌ وَ تِسْعُونَ نَعْجَةً وَ لِیَ نَعْجَةٌ واحِدَةٌ» 3

در واقع این برادر من است او نود و نه میش دارد و من یک میش دارم.

22. عدد100:

«قالَ بَلْ لَبِثْتَ مِائَةَ عامٍ» 4

(خدا) فرمود: «بلکه صد سال درنگ کردی!»

23. عدد 200:

«إِنْ یَکُنْ مِنْکُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ یَغْلِبُوا مِائَتَیْنِ» 5

اگر از شما بیست [نفر]شکیبا باشند، بر دویست [نفر]پیروز می شوند.

ص:61

24. عدد 300:

«وَ لَبِثُوا فِی کَهْفِهِمْ ثَلاثَ مِائَةٍ سِنِینَ وَ اِزْدَادُوا تِسْعاً» 1

و در غارشان سیصد سال درنگ کردند و نه سال (نیز بر آن) افزودند.

25. عدد 1000:

«وَ إِنْ یَکُنْ مِنْکُمْ أَلْفٌ یَغْلِبُوا أَلْفَیْنِ بِإِذْنِ اَللّهِ» 2

و اگر از شما هزار (نفر شکیبا) باشند با رخصت الهی، بر دو هزار نفر پیروز خواهند شد.

26. عدد2000:

«وَ إِنْ یَکُنْ مِنْکُمْ أَلْفٌ یَغْلِبُوا أَلْفَیْنِ بِإِذْنِ اَللّهِ» 3

و اگر از شما هزار (نفر شکیبا) باشند با رخصت الهی، بر دو هزار نفر پیروز خواهند شد.

27. عدد 3000:

«أَ لَنْ یَکْفِیَکُمْ أَنْ یُمِدَّکُمْ رَبُّکُمْ بِثَلاثَةِ آلافٍ مِنَ اَلْمَلائِکَةِ مُنْزَلِینَ» 4

آیا (برای) شما کافی نیست که پروردگارتان، شما را با سه هزار (نفر) از فرشتگان فرود آمده یاری تان کند!

ص:62

28. عدد 5000:

«یُمْدِدْکُمْ رَبُّکُمْ بِخَمْسَةِ آلافٍ مِنَ اَلْمَلائِکَةِ مُسَوِّمِینَ» 1

پروردگارتان شما را با پنج هزار (نفر) از فرشتگان، نشانه گذار، مدد خواهد کرد.

29. عدد 000/100:

«وَ أَرْسَلْناهُ إِلی مِائَةِ أَلْفٍ أَوْ یَزِیدُونَ» 2

و او را به سوی صد هزار (نفر) یا بیشتر فرستادیم.

الفاظ میلیون و میلیون به بالا در قرآن وجود ندارد چون این الفاظ عربی نیستند و عرب ها به این الفاظ آگاهی نداشتند و هنگامی که می خواستند عدد میلیون را بگویند، به جای آن می گفتند: «الف الف» به جای پنج میلیون (خمسه ملامیین) می گفتند: «خمسۀ آلاف الف» . (1)

ب: کسرها:

1- ثلثان:

«فَإِنْ کُنَّ نِساءً فَوْقَ اِثْنَتَیْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثا ما تَرَکَ» 4

و اگر آن وارثان دخترانی (دویا) بیش از دو باشند، پس دو سوم میراث فقط برای آنان است.

ص:63


1- 3) . المعجزۀ القرآنیه - حقائق علمیه قاطعه - احمد عمر ابو شرفه، ص91

2- نصف:

«وَ لَکُمْ نِصْفُ ما تَرَکَ أَزْواجُکُمْ» 1

و نصف میراث همسرانتان فقط برای شما است.

3 - ثلث:

«فَإِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلَدٌ وَ وَرِثَهُ أَبَواهُ فَلِأُمِّهِ اَلثُّلُثُ» 2

واگر فرزندی برایش نبود و (تنها) پدر و مادرش از او ارث برند. پس یک سوم میراث فقط برای مادرش است.

4 - ربع:

«فَإِنْ کانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَکُمُ اَلرُّبُعُ مِمّا تَرَکْنَ» 3

و اگر برایشان فرزندی باشد پس یک چهارم میراثشان فقط برای شماست.

5 - خمس:

«وَ اِعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ» 4

بدانید که هر چیزی از غنیمت به دست آورید، پس یک پنجم آن فقط برای خدا وبرای فرستاده اش.

ص:64

6 - سدس:

«فَإِنْ کانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلِأُمِّهِ اَلسُّدُسُ» 1

و اگر برایش برادران باشد، پس یک ششم (میراث)

7 - ثمن:

«فَإِنْ کانَ لَکُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ اَلثُّمُنُ مِمّا تَرَکْتُمْ» 2

و اگر برای شما فرزندی باشد، پس یک هشتم میراثشان فقط برای آن (ان) است.

8 - معشار:

«وَ کَذَّبَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ ما بَلَغُوا مِعْشارَ ما آتَیْناهُمْ فَکَذَّبُوا رُسُلِی» 3

و کسانی که پیش از آنان بودند (نیز آیات الهی و پیامبران را) دروغ انگاشته اند در حالی که (اینان) به یک دهم آنچه به آنان دادیم نرسیدند.

ص:65

ص:66

در ریاضیات چهار عمل اصلی وجود دارد که عبارتند از:

بخش دوم: عملیات چهارگانه ریاضی:

اشاره

1- جمع 2- تفریق 3- ضرب 4 - تقسیم

این چهار عمل اصلی پایه و اساس نظام ریاضی است که در هیچ صورتی علی رغم وجود تکنولوژی و اختراع وسایل حساب، از این عملیات چهارگانه بی نیاز نیستیم. هر شخصی حتی در زندگی عادی روزمرۀ خود احتیاج به این چهار عملیات دارد.

در قرآن کریم آیاتی وجود دارد که مشتمل بر این چهار عملیات است، بعضی از این آیات فقط شامل یک عملیات بعضی دیگر شامل چند عملیات هستند. (1)

1. جمع:

عملیات جمع در چند آیه از قرآن وجود دارد که برای نمونه چند مثال ذکر می کنیم:

ص:67


1- 1) . الریاضیات فی القرآن الکریم، دکتر خلیفه عبدالسمیع خلیفه، ص 57.

الف: خدواند در سورۀ بقره می فرماید:

«فَصِیامُ ثَلاثَةِ أَیّامٍ فِی اَلْحَجِّ وَ سَبْعَةٍ إِذا رَجَعْتُمْ تِلْکَ عَشَرَةٌ کامِلَةٌ» 1

پس سه روز در [موسم]حج، و هفت [روز]هنگامی که بازگشتید، روزه بدارد. این، ده [روز]کامل است.

یعنی 10 7 + 3

در این آیه به بیان حکم کسانی می پردازد که در حال حج تمتع قادر به قربانی نیستند، بنابراین اگر قربانی پیدا نشود یا وضع مالی انسان اجازه ندهد، جبران آن ده روز روزه است که سه روز آن (روز هفتم، هشتم و نهم ذی الحجه) در ایام حج واقع می شود و این از روزه هایی است که انجام آن در سفر ما نفی ندارد و هفت روز دیگر را بعد از بازگشت به وطن انجام می دهد. (1)

ب: خداوند در سورۀ کهف می فرماید:

«وَ لَبِثُوا فِی کَهْفِهِمْ ثَلاثَ مِائَةٍ سِنِینَ وَ اِزْدَادُوا تِسْعاً» 3

و در غارشان سیصد سال درنگ کردند، و نُه سال (نیز بر آن) افزودند.

یعنی 309 9 + 300 سال

این آیه اشاره به تفاوت سال شمسی و قمری دارد. یعنی هر 100 سال شمسی،103سال قمری است پس 300 سال شمسی می شود 309 سال قمری. (2)

ص:68


1- 2) . برای توضیح بیشتر ر. ک: تفسیر نمونه، ج 2، ص 45
2- 4) . برای توضیح بیشتر ر. ک: تفسیر نمونه، ج 12، ص 392.

ج: خداوند در سورۀ انعام می فرماید:

«ثَمانِیَةَ أَزْواجٍ مِنَ اَلضَّأْنِ اِثْنَیْنِ وَ مِنَ اَلْمَعْزِ اِثْنَیْنِ. . .» 1

هشت زوج (از دام ها آفرید) از میش دو تا و از بُز دو تا؛ . . .

یعنی 8 2 + 2 + 2 + 2

در این آیات دربارۀ حیوانات حلال گوشت و خدمات آنها سخن می گوید. در این آیات قسمتی از حیوانات حلال گوشت و قسمتی از حیواناتی را که هم بار می برند و هم برای تغذیه انسان قابل استفاده است، را شرح می دهد. (1)

2. تفریق:

عملیات تفریق نیز در چند آیه وجود دارد، برای مثال:

الف: خداوند در سورۀ عنکبوت می فرماید:

«وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلی قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِیهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلاّ خَمْسِینَ عاماً. . .» 3

و بیقین نوح را به سوی قومش فرستادیم؛ و در [میان]آنان هزار سال جز پنجاه سال، درنگ کرد؛ . . .

حضرت نوح در میان قوم خود 950 سال زندگی کرد یعنی 1000 - 950 50 سال

ص:69


1- 2) . برای توضیح بیشتر - ر. ک: تفسیر نمونه ج 6، ص8

در این آیات بخش هایی از آزمایش های سخت انبیاء و اقوام پیشین را منعکس می کند که چگونه تحت فشار و آزار دشمنان قرار گرفتند و چگونه صبر کردند و سرانجام پیروزی نصیب شان شد. (1)

ب: خداوند در سورۀ توبه در مورد ماه های حرام می فرماید:

«إِنَّ عِدَّةَ اَلشُّهُورِ عِنْدَ اَللّهِ اِثْنا عَشَرَ شَهْراً فِی کِتابِ اَللّهِ یَوْمَ خَلَقَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ مِنْها أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ» 2

در حقیقت، تعداد ماه ها نزد خدا [از]روزی که آسمان ها و زمین را آفریده، در کتاب الهی، دوازده ماه است؛ . . .

از میان 12 ماه،4 ماه آن از ماه های حرام هستند (ذی القعده - ذی الحجه - محرم - رجب) یعنی 12-8 4

از آنجا که در این سوره بحث های مشروحی پیرامون جنگ با مشرکان آمده است در آیه ی مورد بحث اشاره به یکی از مقررات جنگ و جهاد اسلامی شده و آن احترام به ماه های حرام است. (2)

3. ضرب:

عملیات ضرب هم در چند آیه آمده است برای مثال:

خداوند در سورۀ بقره دربارۀ انفاق می فرماید:

«مَثَلُ اَلَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فِی سَبِیلِ اَللّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَ اَللّهُ یُضاعِفُ لِمَنْ یَشاءُ وَ اَللّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ» 4

ص:70


1- 1) . برای توضیح بیشتر ر، ک: تفسیر نمونه، ج 16، ص228
2- 3) . برای توضیح بیشتر ر، ک: تفسیر نمونه، ج 7، ص405

مثال کسانی که اموالشان را در راه خدا مصرف می کنند، همانند مثال دانه ای است که هفت خوشه برویاند؛ که در هر خوشه ای، صد دانه باشد؛ و خدا [آن را]برای هر کس بخواهد دو [یا چند]برابر می کند؛ و خدا گشایشگری داناست.

7 سنبله در هر سنبله 100دانه 7*700 100 دانه

مسئله انفاق یکی از مهمترین مسائلی است که اسلام روی آن تأکید دارد و قرآن مجید تأکید فراوان روی آن نموده است. که آیۀ فوق نخستین آیه از یک مجموعۀ آیات است که در سورۀ بقره پیرامون انفاق سخن می گوید و شاید ذکر آنها پشت سر آیات مربوط به معاد از این نظر باشد که یکی از مهمترین اسباب نجات در قیامت انفاق و بخشش در راه خدا است. (1)

4. تقسیم:

عملیات تقسیم نیز در چند آیه آمده برای مثال:

خداوند در سورۀ نساء آیات 11 و 12 و 176 در مورد تقسیم ارث می فرماید:

«یُوصِیکُمُ اَللّهُ فِی أَوْلادِکُمْ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ اَلْأُنْثَیَیْنِ. . .» 2

این آیات می فرماید: ارث باید به 2و 3 و 4 و 6 و 8 تقسیم شود تا نصف و ثلث و ربع و سدس و ثمن، ایجاد شود. (2)

ص:71


1- 1) . ر، ک تفسیر نمونه، ج 2، ص312
2- 3) . الریاضیات فی القرآن الکریم، دکتر خلیفه عبدالسمیع خلیفه، ص57 تا 70.

قانون ارث چون ریشۀ فطری دارد به اشکال گوناگون در میان ملل گذشته دیده می شود. اسلام قانون فطری و طبیعی ارث را از خرافاتی که به آن آمیخته شده بود پاک کرد و تبعیضات ظالمانه ای را که در میان زن و مرد از یک سو، و کودک و بزرگسال، از سوی دیگر قائل بودند از بین برد. (1)

ص:72


1- 1) . برای توضیح بیشتر ر. ک: تفسیر نمونه، ج 3، ص285.

بخش سوم: اعجاز عدد 19

اشاره

اعجاز عدد 19:

عدد 19 در قرآن کریم فقط یک بار آمده است و آن هم در آیۀ 30 سورۀ «مدثر» است، خداوند در تعدادی از آیات این سوره وضع بعضی از سران شرک و سخن آنان را در نفی و انکار قرآن مجید و رسالت پیامبر (صلی الله علیه و آله) بازگو می کند و به مجازات وحشتناک آنان در قیامت اشاره می کند و چنین می فرماید:

سَأُصْلِیهِ سَقَرَ* وَ ما أَدْراکَ ما سَقَرُ* لا تُبْقِی وَ لا تَذَرُ* لَوّاحَةٌ لِلْبَشَرِ* عَلَیْها تِسْعَةَ عَشَرَ* وَ ما جَعَلْنا أَصْحابَ اَلنّارِ إِلاّ مَلائِکَةً وَ ما جَعَلْنا عِدَّتَهُمْ إِلاّ فِتْنَةً لِلَّذِینَ کَفَرُوا لِیَسْتَیْقِنَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتابَ وَ یَزْدادَ اَلَّذِینَ آمَنُوا إِیماناً وَ لا یَرْتابَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتابَ وَ اَلْمُؤْمِنُونَ وَ لِیَقُولَ اَلَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ اَلْکافِرُونَ ما ذا أَرادَ اَللّهُ بِهذا مَثَلاً کَذلِکَ یُضِلُّ اَللّهُ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدِی مَنْ یَشاءُ وَ ما یَعْلَمُ جُنُودَ رَبِّکَ إِلاّ هُوَ وَ ما هِیَ إِلاّ ذِکْری لِلْبَشَرِ* کَلاّ وَ اَلْقَمَرِ* وَ اَللَّیْلِ إِذْ أَدْبَرَ. 1

ص:73

بزودی او را به دوزخ آزار دهنده وارد می کنم (و می سوزانم) ! *و چه چیز تورا آگاه کرد که «دوزخ آزار دهنده» چیست؟ ! *(دوزخی) که نه باقی می گذارد و نه رها می سازد. *که (آن دوزخ) سوزاننده و تغییر دهنده (رنگ) پوست هاست. *که نوزده (فرشته) برآن (گماشته) است. *و (مأموران) اهل آتش را جز فرشتگان قرار ندادیم، و تعداد آنان را جز آزمایشی برای کسانی که کفر ورزیدند قرارندادیم، تا کسانی که به آنان کتاب داده شده یقین کنند و بر ایمان کسانی که ایمان آوردند بیفزاید، و کسانی که به آنان کتاب داده شده و مؤمنان تردید نکنند، و برای اینکه کسانی که در دل هایشان [نوعی]بیماری است و کافران بگویند: «خدا از این مَثَل چه اراده کرده است؟ !» اینگونه خدا هر کس را بخواهد (بخاطر اعمالش) در گمراهی وا می نهد، و هر کس را (شایسته بداند و) بخواهد راهنمایی می کند. و (تعداد) لشکریان پروردگارت را جز او نمی داند و این جز یادآوری برای بشر نیست. *هرگز چنین نیست، (که تصور می کنند،) سوگند به ماه! *و سوگند به شب، هنگامی که پشت کند!

اعجاز عدد 19 از دو جهت قابل بررسی است:

الف: رابطۀ حروف مقطعه با عدد 19؛

ب: خصوصیات عدد 19 در قرآن کریم؛

جهت دوم در این بخش بررسی می شود جهت اول در فصل بعدی (اعجاز حروف مقطعه) بررسی خواهد شد.

ص:74

خصوصیات عدد 19 در قرآن کریم:

1. این نظریه از اینجا شروع شد که اولین آیۀ قرآن کریم یعنی (بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ) دارای 19 حرف است. (1)

2. بسم الله الرحمن الرحیم از 4 کلمه تشکیل شده است، که تعداد تکرار این 4 کلمه در قرآن کریم یکی از مقسم های عدد 19 می باشد: (2)

اسم 19 بار (19*1)

الله 2698 بار (19*14)

رحمن 57 بار (19*3)

رحیم 114 بار (19*6)

3. تعداد کل سوره های قرآن کریم 114 سوره است یعنی 19*6.

4. اولین آیاتی که بر پیامبر نازل شده است دارای 19 کلمه است: (اِقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ اَلَّذِی خَلَقَ* خَلَقَ اَلْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ* اِقْرَأْ وَ رَبُّکَ اَلْأَکْرَمُ* اَلَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ* عَلَّمَ اَلْإِنْسانَ ما لَمْ یَعْلَمْ)

این در صورتی است که (مالم) یک کلمه باشد. و این جمله 76 حرف دارد یعنی (19*4) (3)

ص:75


1- 1) . معجزات الارقام فی القرآن، حسین سلیم، ص115، واضواء علی اعجاز القرآن کریم، شیخ عکرمه سعید صبری، ص 120- 128
2- 2) . الاعجاز العددی، دکتر لیب بیضون و معجزات الارقام فی القرآن، حسین سلیم، ص133
3- 3) . همان

5. عدد آیات سورۀ «علق» 19 آیه است، و متشکل از 285 حرف است (19*15) و ترتیب سورۀ «علق» در قرآن کریم 19 است (از آخر) . (1)

6. دومین باری که قرآن نازل شد آیات (1تا 9) سورۀ «قلم» بود که دارای 38 کلمه است (19*2) .

7. سومین دفعه که قرآن نازل شد آیات (1تا10) سورۀ «مزمل» بود که دارای 57 کلمه است (19*3) .

8. چهارمین مورد آیات (1 تا 30) سورۀ «مدثر» بود که آیه ی 30 آن، آیۀ معروف (عَلَیْها تِسْعَةَ عَشَرَ) است. (2)

9. اولین آیاتی که در رسالت نازل شده است آیات 1 تا 30 سورۀ «مدثر» است. اگر به سورۀ «مدثر» نگاه کنیم، می بینیم که از آیۀ اول تا آیۀ 30 که می فرماید: «عَلَیْها تِسْعَةَ عَشَرَ» همۀ آیات کوتاه هستند، بعد آیۀ 31 طولانی شد. و دوباره از آیۀ 32 کوتاه می شود.

علت طولانی شدن آیه 31 چیست؟

این آیه (آیه 31) برای این نازل شده است که حکمت تخصیص به عدد 19 را بیان کند. (3)

10. سورۀ «مدثر» از آیۀ اول تا آیۀ 30 که می فرماید: (عَلَیْها تِسْعَةَ عَشَرَ) 95 کلمه است (19*5)

ص:76


1- 1) . همان
2- 2) . همان
3- 3) . اعجاز رقم 19، بسام نهاد جرار.

11. آیۀ 31 سوره مدثر دارای 57 کلمه است که به دو بخش تقسیم می شود:

الف: بخش اول که با این کلام خداوند تمام می شود «ما ذا أَرادَ اَللّهُ بِهذا مَثَلاً» که حکمت تخصیص به عدد 19 را بیان می کند، دارای 38 کلمه است (19*2) .

ب: بخش دوم «کَذلِکَ . . . . لِلْبَشَرِ» 19 کلمه دارد (19*1)

13. آیۀ 31 سورۀ مدثر آخرین آیه ای است - در ترتیب مصحف - که تعداد کلمات آن یکی از مضرب های عدد 19 می باشد. (1)

14. آخرین سوره ای که نازل شده است سورۀ «نصر» می باشد که دارای 19 کلمه است. و اولین آیۀ آن «إِذا جاءَ نَصْرُ اَللّهِ وَ اَلْفَتْحُ» از 19 حرف تشکیل شده است.

15. سوره فاتحه هفت آیه دارد که اگر ما ارقام آیات را پشت سر هم از راست به چپ بنویسیم رقمی به دست می آید که یکی از مضرب های عدد 19 می باشد.

(402859*19) 7654321

و اگر عدد حروف هر آیه را پشت سر هم از راست به چپ بنویسیم. باز هم عددی به دست می آید که یکی از مضرب های عدد 19 می باشد.

(22727321*19) 43 18 19 11 12 17 19

ص:77


1- 1) . اعجاز القرآن کریم، محمد باقر المنصوری، ص49 - 57.

16. سورۀ «توبه» (بسم الله) ندارد در حالی که سورۀ «نمل» دارای دو (بسم الله) است. این مسئله دارای اعجازهایی است:

الف: اگر شمارش سوره ها را از سوره ای شروع کنیم که (بسم الله) ندارد یعنی سورۀ توبه، در این صورت سوره نمل نوزدهمین (19) سوره است، که درآن دو (بسم الله) وجود دارد.

ب: عدد کلمات از اولین آیه سورۀ نمل تا آیه 30 که می فرماید: «إِنَّهُ مِنْ سُلَیْمانَ وَ إِنَّهُ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ» 342 کلمه است (19*18) . (1)

ج: ترتیب سورۀ توبه در مصحف 9 است، ترتیب سورۀ نمل در مصحف 27 است اگر رقم های ترتیب سوره ها را با هم جمع کنیم، یعنی -(27 + 26 +. . . . . . . . . . . . .12 + 11 + 10 + 9) 342 می شود (19*18)

د: آیۀ 10 سورۀ نمل از 19 کلمه تشکیل شده است. و این آیه از یکی از معجزات حضرت موسی خبر می دهد (عصا) .

آیۀ 12 سورۀ نمل از 19 کلمه تشکیل شده است و این آیه از معجزۀ دیگری برای حضرت موسی خبر می دهد.

آیۀ 40 سورۀ نمل از 38 کلمه تشکیل شده (19*2) و این آیه معجزات یکی از افراد حضرت سلیمان خبر می دهد . «قالَ اَلَّذِی عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ اَلْکِتابِ»

ص:78


1- 1) . این در صورتی است که «بِما لَمْ» در «بِما لَمْ تُحِطْ بِهِ» یک کلمه حساب شود.

آیۀ 64 سورۀ نمل که آخرین آیه از سوره مذکور است از 19 کلمه تشکیل شده است «أَمَّنْ یَبْدَؤُا اَلْخَلْقَ. . .» که موضوع آن در مورد هستی است.

ه-: سوره ی نمل با حروف مقطعه (طس) شروع می شود، حرف (ط) در این سوره 27 بار تکرار شده و حرف (علیها السلام)93 بار، و این در حالی است که ترتیب سورۀ نمل در مصحف 27 است و آیات سورۀ نمل 93 آیه است. (1)

17. آخرین سوره در مصحف سورۀ ناس است. اگر شمارۀ سورۀ ناس را بر شمارۀ آیات آن تقسیم کنیم نتیجه آن 19 می شود. 19

18. عدد 19 درتمام زبانها به یک صورت نوشته می شود.

19. عدد 19 شامل بزرگترین عدد یک رقمی یعنی (9) و کوچکترین عدد یک رقمی یعنی (1) است. در اینجا خصوصیتی برای عدد 19 ذکر می کنیم که فقط مختص این عدد و عدد یک می باشد:

19*19 1 و مجموع ارقام این عدد (1 + 9) 10 و مجموع (1+0) می شود 1

19*38 2 و مجموع ارقام این عدد (3 + 8) 11 و مجموع (1+1) می شود 2

19*57 3 و مجموع ارقام این عدد (5 + 7) 12 و مجموع (1+2) می شود 3

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

19*171 9 و مجموع ارقام این عدد (1+7+1) 9

19*190 10 و مجموع ارقام این عدد (1+9+0) 10 و مجموع (1+0) می شود 1

ص:79


1- 1) . اعجاز رقم 19، بسام نهاد جرار.

اگر همینطور ادامه بدهیم از (1) شروع می شود و به (9) ختم می شود، سپس دوباره از (1) شروع می شود و به (9) ختم میَ شود. (1)

285.21 بار در قرآن عدد ذکر شده است 15 285*19.

22. اعداد صحیح که در قرآن کریم وارد شده است:

1-2-3-4-5-6-7-8-9-10-11-12-19-20-30-40-50-60-70-80-99-100-200-300-1000-2000-3000-5000-50000-100000 که تمام این ها 30 عدد می باشد.

الف: اگر تمام این اعداد را با هم جمع کنیم عدد (162146) به دست می آید که یکی از مضرب های عدد 19 می باشد. (8534*19)

ب: اگر عددهایی که در قرآن آمده است را با هم جمع کنیم مشروط بر این که تکراری ها را هم به حساب بیاوریم، جمع کل آن عدد (174591) می شود که باز هم بر (19) بخش پذیر است. (9189*19)

ج: اگر اعدادی را که در قرآن تصریح نشده اند را با هم جمع کنیم، مثلاً عدد (99) «تِسْعٌ وَ تِسْعُونَ» در قرآن آمده است، این عدد متشکل از دو عدد (90 + 9) است. در قرآن عدد 9 ذکر شده است در مورد اصحاب کهف ولی عدد (90) به طور جداگانه نیامده است.

همینطور عدد 950 که به طور صریح نیامده است ولی در این آیه آمده «فَلَبِثَ فِیهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلاّ خَمْسِینَ عاماً» 2

ص:80


1- 1) . اعجاز رقم 19، بسام نهاد جرار

و عدد (309) که در قرآن به این صورت آمده «ثَلاثَ مِائَةٍ سِنِینَ وَ اِزْدَادُوا تِسْعاً» 1

اگر اعدادی را که به طور صریح نیامده است را با هم جمع کنیم (90+309+950) 1349 باز هم این عدد یکی از مضربهای عدد (19) می باشد (71*19)

23. عدد (19) و لفظ جلاله «الله»

الف - همان طور که قبلاً گفتیم کلمه «الله» در قرآن 2698 مرتبه تکرار شده است (142*19)

ب - مجموع شمارۀ آیاتی که در آنها کلمۀ «الله» آمده است می شود 118123 که مضربی از عدد (19) می باشد (621719*19)

ج - از اولین آیه ای که دارای حروف مقطعه است یعنی (الم - 2:1) تا آخرین آیه (ن 68:1)2641 مرتبه کلمۀ «الله» تکرار شده است یعنی (139*19)

د - کلمۀ «الله» 57 مرتبه در قسمت خارج سوره های دارای حروف مقطعه، آمده است. یعنی سوره های 1 و 69 و 70. . . تا آخر (جدول)

ه- با جمع کردن شماره سوره ها و آیاتی که این 57 مرتبه کلمۀ «الله» در آنها آمده است، مجموع آن 2432 می شود. یعنی (128*19) (جدول)

ص:81

تصویر

ص:82

24- عدد 19 و یگانگی خداوند:

مهم ترین پیغام قرآن این است که فقط (یک خدا) وجود دارد. کلمه ی «یک» در عربی (واحد) است. این کلمه 25 مرتبه در قرآن تکرار شده است.6 مرتبه از آن به غیر خدا اشاره دارد (یک نوع غذا. . .) و 19 بار دیگر آن اشاره به خداوند دارد.

اهمیت فراوان کلمه ی (واحد) به عنوان پیغام اصلی قرآن از این مشخص می شود که مضرب عددی قرآن یعنی 19، مقدار عددی کلمه ی «واحد» است. (1)

واحد 19 4 + 8 + 1 + 6

25- عدد 19 و جمله (لا اله الا الله) :

اولین ستون اسلام در سورۀ آل عمران آیۀ 18 آمده است (لااله الا الله) این جمله که مهم ترین عبارت است در 19 سوره آمده است. اولین تکرار در (2:163) و آخرین تکرار در (73:9) آمده است.

جدول زیر نشان می دهد که مجموع شمارۀ سوره ها به اضافۀ شمارۀ آیاتی که این جمله در آنها تکرار شده است، به اضافۀ مجموع تعداد تکرار این جمله (یعنی 29) ، عدد 2128 می شود. یعنی (112*19)

ص:83


1- 1) . توضیح مقدار عددی در صفحات بعدی می آید.

تصویر

26 عدد 19 نشانه مصون ماندن قرآن:

سیستم شماره گذاری سوره ها و آیات قرآن کاملاً حفاظت شده است؛ اگر ما شمارۀ سوره ها را با هم جمع کنیم پس حاصل جمع را به اضافۀ

ص:84

مجموع تعداد آیات، و مجموع شماره های آیات سوره هاکنیم، عدد 346199 به دست می آید یعنی (18221*19) . (1)

27- مقدار عددی: هنگامی که قرآن وحی شد یعنی 14 قرن پیش، اعدادی که امروزه می شناسیم وجود نداشتند، در آن زمان از روشی عمومی پیروی می شد که از حروف عربی، عبری، آرامی و یونانی به عنوان اعداد استفاده می شد. عدد تعیین شده برای هر حرف، مقدار عددی آن حرف است:

ص:85


1- 1) . ر. ک: پایان نامه بهاره رمضانی، ص 48.

الف: چهارده حرف عربی، نیمی از الفبای عربی، در تشکیل 14 مجموعه مختلف حروف نورانی شرکت دارند. با اضافه کردن مقدار عددی هر یک از این حروف به تعداد سوره هایی که با حروف مقطعه آغاز می شوند (29 سوره) عدد (722) به دست می آید (722) که یکی از مضرب های عدد 19 می باشد. (38*19) (جدول)

ب: به علاوه اگر مجموع مقدار عددی همه 14 حرف را با هم جمع کنیم و این عدد را با شماره های سوره های آنها جمع کنیم این عدد به دست می آید (988) یعنی (52*19) (جدول)

ص:86

نظریه جدید در مورد اعجاز عدد 19:

مهندس «عدنان رفاعی» در کتاب خود به نام «احدی الکبر» (معجزۀ عدد 19) را اینگونه می نویسد: ایشان مقدار عددی حروف قرآن را از خود قرآن استفاده کرده، می گوید:

حروف قرآن را به ترتیب بیشترین تکرار آن در قرآن می نویسیم بعد برای هر یک، عددی را انتخاب می کنیم و آن را «ابجدیۀ قرآنی» نامگذاری می کند.

برای توضیح بیشتر به جدول زیر مراجعه کنید:

ص:87

برای مثال: کلمۀ(محمد) مقدار عددی آن، این گونه حساب می شود:

محمد م + ح + م + د 42 16 + 4 + 18 + 4.

و عبارت (رسول الله) مقدار عددی آن این است:

رسول الله ر + س + و + ل + ا + ل + ل + ه 42 1 + 2 + 2 + 1 + 2 + 5 + 15 + 8

نتیجۀ جالب این است که مقدار عددی دو کلمۀ(محمد) و (رسول الله) با هم برابر است.

ایشان - مهندس عدنان رفاعی - نام کتاب خود را که در مورد اعجاز عدد 19 می باشد «احدی الکبر» نامیده است و این اسم را از آیۀ 35 سورۀ «مدثر» اخذ کرده است، آنجا که صحبت در مورد مأموران آتش است، و خداوند می فرماید: عدد نگهبانان آن 19 نفر است، (1)در ادامه در آیۀ 35 می فرماید: «إِنَّها لَإِحْدَی اَلْکُبَرِ» (یعنی عدد 19) یکی از مسائل مهم است.

ایشان در ادامه می فرماید:

اعجاز عددی 19 از اولین آیۀ قرآن یعنی (بسم الله الرحمن الرحیم) شروع می شود که دارای 19 حرف است. قیمت عددی این آیه را طبق ابجدیۀ قرآنی حساب می کنیم، عددی که به دست می آید 115 است. اگر قیمت عددی را در حروف (بسم الله الرحمن الرحیم) ضرب کنیم این عدد به دست می آید:115 2185*19

ص:88


1- 1) . عَلَیْهَا تِسْعَۀَ عَشَرَ.

در طرف دیگر اگر قیمت عددی آیات 30 تا 37 سوره مدثر را که اعجاز عدد 19 و احدی الکبر از آن استفاده شده است را حساب کنیم، به نتیجه جالبی دست پیدا می کنیم. برای توضیح بیشتر مقدار عددی هر آیه را جداگانه حساب می کنیم:

آیه 30: «عَلَیْها تِسْعَةَ عَشَرَ»

114آیه 31: «وَ ما جَعَلْنا أَصْحابَ اَلنّارِ . . . ذِکْری لِلْبَشَرِ» 1526آیه 32: «کَلاّ وَ اَلْقَمَرِ» 47آیه 33: «وَ اَللَّیْلِ إِذْ أَدْبَرَ» 68آیه 34: «وَ اَلصُّبْحِ إِذا أَسْفَرَ» 113آیه 35: «إِنَّها لَإِحْدَی اَلْکُبَرِ» 80آیه 36: «نَذِیراً لِلْبَشَرِ» 77آیه 37: «لِمَنْ شاءَ مِنْکُمْ أَنْ یَتَقَدَّمَ أَوْ یَتَأَخَّرَ» 16تمام این اعداد را با هم جمع می کنیم:114 + 1526 + 47 + 68 + 113 + 80 + 77 + 160 2185

1- اگر با دقت توجه کنید ملاحظه می کنید این عدد همان عددی است که از ضرب تعداد حروف (بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ) در قیمت عددی آن به دست آمد یعنی 115 2185*19

2- نسبت بین قیمت عددی (بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ) و قیمت عددی آیات 30 تا 37 سورۀ مدثر، (19) است که این عدد اساس معجزه است:

115 19 2185

ص:89

3- مقدار عددی آیه 30 سورۀ مدثر «عَلَیْها تِسْعَةَ عَشَرَ» که اساس نظام اعجاز عددی 19 است یکی از مضرب های عدد 19 می باشد:

19 6 114

4- اگر عباراتی را که خداوند قسم خورده برای اثبات معجزه احدی الکبر در قرآن کریم ملاحظه کنیم می بینیم که مجموع قیمت عددی این آیات یکی از مضرب های عدد 19 می باشد که این همان قیمت عددی کلمه (الله) است.

«کَلاّ وَ اَلْقَمَرِ» 47

«وَ اَللَّیْلِ إِذْ أَدْبَرَ» 68

«وَ اَلصُّبْحِ إِذا أَسْفَرَ» 113

19 12 113 + 68 + 47 28

مقدار عددی کلمۀ «الله» نیز عدد 12 است.

در ادامۀ کتاب، مهندس «عدنان رفاعی» آیاتی را که مرتبط به هم هستند و در یک موضوع بحث می کنند را آورده و قیمت عددی آنها را حساب می کند، همۀ آنها یکی از مضرب های عدد 19 می باشند.

برای مثال:

در سورۀ روم آیه 6 با عبارت «وَمِنْ آیَاتِهِ» شروع شده است، اگر مجموع قیمت عددی تمام این 6 آیه را حساب کنیم، می بینیم که این آیات مرتبط به معجزه «احدی الکبر» هستند:

ص:90

1- آیه 20 سوره روم:

وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَکُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ إِذا أَنْتُمْ بَشَرٌ تَنْتَشِرُونَ 2942- آیه 21 سوره روم: وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ 5573- آیه 22 سوره روم: وَ مِنْ آیاتِهِ خَلْقُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اِخْتِلافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَ أَلْوانِکُمْ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْعالِمِینَ 3824- آیه 23 سوره روم: وَ مِنْ آیاتِهِ مَنامُکُمْ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهارِ وَ اِبْتِغاؤُکُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ 3775- آیه 24 سوره روم: وَ مِنْ آیاتِهِ یُرِیکُمُ اَلْبَرْقَ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ یُنَزِّلُ مِنَ اَلسَّماءِ ماءً فَیُحْیِی بِهِ اَلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ 5676- آیه 25 سوره روم: وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ تَقُومَ اَلسَّماءُ وَ اَلْأَرْضُ بِأَمْرِهِ ثُمَّ إِذا دَعاکُمْ دَعْوَةً مِنَ اَلْأَرْضِ إِذا أَنْتُمْ تَخْرُجُونَ 19 138 294 + 557 + 382 + 377 + 567 + 445 4452622 2622

ص:91

ص:92

اشکالات اعجاز عدد 19:

بعد از این که در مورد اعجاز عدد (19) و خصوصیات این عدد در قرآن مباحثی را مطرح نمودیم به بررسی موارد اعجاز عدد 19 و اشکالاتی که در مورد اعجاز این عدد است می پردازیم:

1- جملۀ «بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ» که اولین آیۀ قرآن است، دارای 19 حرف است. تک تک کلمات این جمله به تعدادی قابل تقسیم بر عدد 19 در قرآن به کار رفته است. تعداد کلمه «الله» 2698 مرتبه، «رحمن» 57 مرتبه و «رحیم» 114 مرتبه است که همه مضرب صحیح عدد 19 می باشد.

اشکال: از این 4 آمار فقط رقم 57 صحیح است، آن هم مشروط به اینکه «الرحمن» را در بسم الله سورۀ حمد به حساب آورده و در بقیۀ بسم الله های سوره های قرآن به حساب نیاوریم و برای آنکه آمار «الله» به نصاب مورد نظر برسد، «یا الله» و «تالله» و «لِله» و «فالله» را باید حساب کنیم، اما «اللهم» را از حساب خارج کنیم و یا کلمۀ «اسم» در قرآن کریم 22 مرتبه آمده است و اگر منظور ایشان «باسم» باشد فقط 7 مرتبه تکرار شده است.

«اشرف عبدالرزاق قطنه» در کتاب خود این طور نگاشته است: (1)کلمه «الله» در معجم المفهرس - سید فؤاد عبدالباقی - 2698 است ولی در

ص:93


1- 1) . ر. ک: رسم المصحف و الاعجاز العددی، اشرف عبدالرزاق قطنه، ص 81.

معجم دکتر محمود رومانی 2699 است. کلمۀ «رحیم» 115 مورد است چون کلمۀ «رحیم» در آیۀ «لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُفٌ رَحِیمٌ» 1 را به حساب نیاورده اند، چون صفت پیامبر بوده است.

و در شمارش «اسم» در «بسم الله» ، (اسم ربک) را استثناء کرده اند در حالی که کلمات (اسمه، اسماء و اسمائه) را داخل در شمارش کرده اند، چه فرقی بین (اسم الله و اسم ربک) وجود دارد.

2- سورۀ «ناس» که آخرین سورۀ قرآن است، تعداد حروف آن 114 حرف است که مضرب 19 می باشد.

اشکال: نمی دانیم ایشان چگونه حساب کرده اند. چون این سوره بدون احتساب بسم الله ،80 حرف است و با احتساب بسم الله ،99 حرف می شود که در هیچ حالت مضرب 19 نیست. (1)

3 - اولین آیاتی که نازل شد:5 آیه از سورۀ «علق» ، سپس سورۀ «قلم» بعد «مزمل» بعد «مدثر» و بعد «بسم الله» از سورۀ «حمد» بود.

اشکال: این حرف صحیح نیست، چون از احادیث صحیحه برمی آید که بعد از سورۀ «علق» آیات اول سورۀ «مدثر» نازل شده است. (2)

4- سورۀ «علق» مطابق شمارش کامپیوتری 285 حرف است یعنی (15*19) .

ص:94


1- 2) . اعجاز القرآن الکریم، فضل حسن عباس و سناء فضل عباس، ص 349
2- 3) . ر. ک: مجلۀ کیهان اندیشه، شماره 67، ص 62 به بعد.

اشکال: این حرف درست نیست، با قرآن های به خط عثمان طه به این رقم نمی رسد و با قرآن های رسم الخط ایرانی از این رقم تجاوز می کند.

5- سورۀ «نصر» که بنابر قولی آخرین سوره می باشد، درست دارای 19 کلمه است، اولین آیه این سوره نیز 19 حرف دارد.

اشکال: نمی دانیم چگونه حساب کرده است که 19 کلمه شده است، مگر آنکه کلمه نزد ایشان اصطلاح خاصی باشد ایشان در این سوره جملۀ «وَ اِسْتَغْفِرْهُ» را یک جمله ی حساب نموده با آنکه یک کلمه نبوده و حداقل سه کلمه است، و «والفتح» را نیز یک کلمه حساب کرده، در حالی که دو کلمه است، اگر بگویند حروف را نباید جداگانه حساب کرد می گوییم، پس چرا «فی» را یک کلمه جداگانه حساب کرده اید. (1)

6- اولین آیاتی که از سورۀ «علق» نازل شده یعنی 5 آیه اول دارای 20 کلمه است نه 19 کلمه. (2)

7- دومین آیات یعنی آیات 1 تا 9 سورۀ «قلم» دارای 40 کلمه است نه 38 کلمه. (3)

عدد 19 و بهائیت:

«رشاد خلیفه» از اتباع «میرزاعلی محمد» معروف به زعیم اول است که بابیت را پایه گذاری کرده و در سال 1260 به عنوان مهدی در شیراز ظهور کرد.

ص:95


1- 1) . همان
2- 2) . اعجاز العلمی فی القرآن الکریم، محمد سامی محمد علی، ص 235
3- 3) . همان.

یکی از عقاید آنها تقدیس عدد 19 است. آنها هر سال را به 19 ماه و هر ماه را به 19 روز تقسیم می کنند. (1)

رشاد خلیفه در اواخر عمر کتاب هایی بر ضد پیامبران و ائمه (علیهم السلام) نگاشته بود، و آنها را متهم به تفرقه انداختن بین بشر، کرده است. «رشاد خلیفه» طاقت گوش کردن به آیاتی که در مدح پیامبران مخصوصاً پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) بوده است را نداشته و آنها را انکار می کرده است. (2)مانند آیۀ «لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُفٌ رَحِیمٌ» 3

رشاد خلیفه زمان قیامت را مشخص کرد. به این صورت که تمام حرف های حروف مقطعه را به حساب ابجد، حساب کرد و این عدد (1709) به دست آورد و برای اینکه این عدد یکی از مضرب های عدد 19 شود یک عدد از جیب خودش به آن اضافه کرد تا عدد (1710) به دست آمد یعنی (90*19) . (3)

تذکر: در بحث های علمی ما کاری به قائل و انگیزه او نداریم، اگر حرفی صحیح باشد، گرچه قائل آن شخص کافری هم باشد می پذیریم.

ص:96


1- 1) . همان
2- 2) . ر. ک: اعجاز القرآن الکریم، فضل حسن عباس و سنا فضل عباس، ص 353
3- 4) . ر. ک: اعجاز العلمی فی القرآن الکریم، محمد سامی محمد علی، ص 237.

بخش چهارم: اعجاز حروف مقطعه قرآن کریم

اشاره

مقدمه:

همین طور بخوان (الف، لام، میم) (1)چهارده حرف از الفبای زبان عرب در ابتدای 29 سوره قرآن مجید، حروفی که بعضی تنها و بعضی با چند حرف دیگر همراه هستند. حق کلمه کردن این حروف را نداری، این حروف مقطعه اند. حق چسباندن آنها به حرف دیگر را نداری. قطعه، قطعه بخوان، نخوان «الم» بخوان «الف، لام، میم» هنر تألیف این حروف فقط با معصوم است که هرگاه خداوند را با این حروف بخوانند، دعایشان به اجابت می رسد. (2)

زمانی که از قرآن سخن می گوییم، تک تک حروف آن هم معنا دار و بطن دار می شوند و معانی آن به قدری دقیق می شود که دیگر معنای آنها را. . . !

و خوب می دانیم که گزینش و چینش این حروف از جهت زیبایی، صوت، مفهوم، ظرفیّت و هم خوانی با واژه های دیگر به گونه ای است که

ص:97


1- 1) . بقره،1
2- 2) . مجلۀ کوثر، شماره 18، به نقل از نورالثقلین، ج 1، ص 26، حدیث 5، فرمایش امام صادق به ابی بصیر.

هیچ واژه ای را نمی شود جایگزین آنها کرد و از وزن، قالب و آهنگ خاصی برخوردار است که همه را آمادۀ شنیدن می کند. (1)

خالق قرآن، خوب می داند که معناها و بطن ها در دایرۀ محدود کلمات نمی گنجد و برای فهماندن معانی از نمادها استفاده می کند و چه خوب از حروف، نماد می سازد. وقتی وسعت مفاهیم از حدود وجود ما، فهم و عقل و از حدود واژه ها و کلمات خارج می شوند، خالق قرآن برای توجه فهم و درک ما از نمادها استفاده می کند تا کلمات، واژه ها و جملات نازلۀ عرشی را برای ما ساده و آسان سازد. درست وقتی ما عظمت مبارزه با نفس و کشتن شیطان درون را درک نمی کنیم و در برابر آن ضعف نشان می دهیم دعوت مان می کند تا به یک تکه سنگ، سنگ ریزه پرتاب کنیم و سنگ برای ما نماد می شود.

و اینجا در این معجزه جاودان قرآن کریم «حروف مقطعه» برای ما نماد شده اند.

نکته ظریفی که اینجا تجلی می یابد این است که همتاطلبی و نظیرگویی (تحدی) قرآن شامل این حروف مقطعه هم می شود. چرا که کسی تاکنون نتوانسته به زیبایی و ظرافت و آهنگ (کهیعص) (2)و یا (حم - عسق) (3)نظیر بیاورد. پس این حروف نمادین، عظمت حکیم سخن آفرین است تا به مخلوقات خود اعم از جن و انس و ملک تفهیم نماید که من با این

ص:98


1- 1) . دانستی های قرآن، ص 77
2- 2) . مریم/ 1
3- 3) . شوری/ 1-2.

حروف، کلمات و جملاتی را خلق کرده ام که هیچ گاه رنگ کهنگی نمی پذیرد و همیشه پیام تازه ای را برای خوانندگان، و شنوندگان خود الهام می کند.

سور قرآن کریم:

قرآن کریم دارای 114 سوره می باشد که با دقت و توجه می توان برای ابتدای این 114 سوره تقسیم بندی زیر را ارائه نمود:

29 سوره با حروف مقطعه آغاز شده است؛

23 سوره با جمله خبریه آغاز شده است؛

15 سوره با قسم؛

5 سوره الحمدلله14 سوره با ثناء و تسبیح شروع شده است:2 سوره تبرک10 سوره با حروف نداء شروع شده است؛7 سوره التسابیح5 سوره با «قل»

7 س---وره ب--ا ام-----ر6 سور با شرط؛2 سوره با «اقراء»6 سوره با استفهام (هل اتی) (الم نشرح)3 سوره با عذاب و تهدید «وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ»

1 سوره با تعلیل «لایلاف قریش»

ص:99

ص:100

حروف مقطعه:

اشاره

شناخت فواتح سور:

همان طور که می دانیم، قرآن کریم از 114 سوره تشکیل شده است. که 29 سوره از این 114 سوره با حروف نورانی شروع می شوند مانند: الم - المر. . . که این سوره ها تقریباً نصف حجم قرآن را تشکیل می دهند. که ما تمام آنها را به ترتیب مصحف می آوریم:

ردیف

شماره سوره سوره فواتح ردیف شماره سورهسورهفواتح12بقرهالم1731لقمانالم23آل عمرانالم1832سجدهالم37اعرافالمص1936یسیس410یونسالر2038صص511هودالر2140غافرحم612یوسفالر2241فصلتحم713رعدالمر2342شوریحم عسق814ابراهیمالر2443زخرفحم915حجرالر2544دخانحم1019مریمکهیعص2645جاثیهحم1120طهطه2746احقافحم1226شعراءطسم2850قق1327نملطس2968قلمن1428قصصطسم1529عنکبوتالم1630رومالم

ص:101

نظرات مفسران در مورد حروف مقطعه:

حروف مقطعۀ قرآن، جزء کلمات اسرارآمیز قرآن می باشد و مفسران مذاهب گوناگون در تفسیر این حروف اقوال زیادی ذکر کرده اند، ولی بر هیچ قولی جزم پیدا نکرده اند. در تفسیر این حروف در بیشتر کتب تفسیری به این کلام برمی خوریم «الله اعلم بمراده»

در اینجا به تعدادی از این اقوال اشاره می کنیم:

1- این کتاب آسمانی با این همه عظمت که جهان عرب و غیر عرب را متحیر کرده و همه از آوردن مثل آن عاجز هستند، از همین حروف الفبا و کلمات معمولی ترتیب یافته است که در دسترس همگان می باشد.

2- ممکن است اهداف حروف مقطعه برای جلب توجه شنوندگان و دعوت به آنها به سکوت و استماع، بوده است. زیرا این حروف حس کنجکاوی را تحریک کرده و به دنبال آن توجه شنودگان را جلب می نماید.

3- در 24 سوره از سوره هایی که با این حروف شروع شده بلافاصله سخن از قرآن و عظمت آن به میان آمده است، پس ارتباطی میان حروف مقطعه و عظمت قرآن موجود است.

4- این حروف علائم اختصاری و اشاراتی است به نام های خداوند تبارک و تعالی، مانند: «الم» که «الف» اشاره به (الله) و «لام» اشاره به (لطیف) و «میم» اشاره به (مجید) (1)دارد.

ص:102


1- 1) . نمونه، جلد 6، ص 78.

5- این حروف نام هایی است برای سوره هایی که این حروف در ابتدای آنها آمده است.

6- این حروف از متشابهات قرآن است که فقط خداوند تأویل آن را می داند. (1)

7- نام های خداوند است که به صورت مقطعه آمده که اگر تألیف آن را می دانستند، پی به اسم اعظم می بردند. (2)

8- این اسماء اشاره ای است به بقاء این امت و تعیین مدت آن براساس حروف ابجد و اعداد و ارقام.

9- علامه طباطبایی می فرماید: «اگر سوره هایی را که با حروف مشترکی از حروف مقطعه آغاز شده اند مورد تدبر قرار دهی، همچون «الم» ها و «الر» ها و. . . می بینی که همه آنها از نظر مضامین و تناسب سیاق با هم شبیه اند. بنابراین، می توان چنین نتیجه گرفت که بین این حروف و بین مضامین این سوره ها یک ارتباط خاص و ویژه ای وجود دارد.» (3)

10- نسبت دقیق ریاضی بین حروف مقطعه هر سوره با حروف همان سوره برقرار است. که در صفحات بعدی به توضیح آن می پردازیم.

ص:103


1- 1) . المیزان، ج 18، ص 6
2- 2) . همان، ج 18، ص 7
3- 3) . ر. ک: المیزان، جلد 18، ص 10.

توضیحاتی در مورد حروف مقطعه:

1- اگر مکررات حروف مقطعه را حذف کنیم 14 حرف باقی می ماند که درست نصف حروف زبان عربی می باشد. (یعنی ا - ح - ر - س - ص - ط - ع - ق - ک - ل - م - ن - ه- ی) .

2- عدد فواتح سور - در صورت حذف مکررات - 14 فاتحه می باشد. (یعنی الم - المص - المر - الر - حم - حم عسق - کهیعص - یس - طه - طسم - طس - ص - ق - ن) .

3- در بین فواتح سور بعضی تنها از یک حرف تشکیل شده اند (ن - ق - ص) و بعضی از دو حرف (طه - یس - طس - حم) و بعضی از سه حرف (الم - الر - طسم) و بعضی از چهار حرف (المص - المر) و بعضی از پنج حرف (کهیعص - حم عسق) تشکیل شده اند.

4- فقط سور (حوامیم) در قرآن کریم پشت سر هم هستند (40 - 41 - 42 - 43 - 44 - 45 - 46) و همچنین در ترتیب نزول هم، پشت سر هم هستند یعنی اول سوره 41 بعد 42 بعد 43. . . و از اینکه در سوره شوری (حم) یک آیه است و (عسق) یک آیۀ جدا، فهمیده می شود که فواتح (حوامیم) بدون انقطاع پشت سر هم نازل شده اند. ولی مثلاً در فواتح (الر) فاتحه (المر) فاصله شده است. (1)

5- اولین سوره ای که از فواتح نازل شده است سورۀ «قلم» می باشد که دارای حرف مقطعۀ(ن) است، بعد سورۀ(ق) بعد (صلی الله علیه و آله) و اولین سوره از فواتح که نازل شده دارای حرف واحد است.

ص:104


1- 1) . اعجاز، رقم 19، بسام نهاد جرّارص 74.

6- این فواتح (الر - الر - الر - المر - الر - الر - طس - ق - ص - ن) آیه نیستند ولی بقیه فواتح آیه هستند. پس 19 سوره فواتح آن آیه است و 10 سوره فواتح آن آیه نیست.

7- عدد حروف فواتح بدون تکرار (14) و عدد فواتح بدون تکرار (14) و عدد سوره ها (29) می باشد. اگر این سه عدد را جمع کنیم عدد 57 به دست می آید. (1)

(3*19)14 + 14 + 29 57

8- عادت قرآن کریم بر این است که همیشه بعد از حروف مقطعه کلامی را ذکر می کند که متعلق به قرآن است مانند: «الم ذلِکَ اَلْکِتابُ» - «المص. کِتابٌ أُنْزِلَ إِلَیْکَ» - «الر. تِلْکَ آیاتُ اَلْکِتابِ» - «طه. ما أَنْزَلْنا عَلَیْکَ اَلْقُرْآنَ لِتَشْقی» - «طسم. تِلْکَ آیاتُ اَلْکِتابِ» - «یس. وَ اَلْقُرْآنِ اَلْحَکِیمِ» - «ص. وَ اَلْقُرْآنِ ذِی اَلذِّکْرِ» - «حم. تَنْزِیلُ اَلْکِتابِ» - «ق. وَ اَلْقُرْآنِ اَلْمَجِیدِ» . مگر سه سورۀ «روم، عنکبوت، قلم» که بعد از این حروف متعلقی از قرآن وجود ندارد. (2)

9- سوره هایی که در قرآن دارای حرف مقطعۀ یک حرفی هستند. در ترتیب قرآن (ص - ق - ن) است ولی در ترتیب نزول، اولین سوره ای - از میان این سه سوره - که بر پیامبر نازل شد، سورۀ(ن) است بعد سورۀ(ق) بعد سورۀ(صلی الله علیه و آله) یعنی (ن - ق - ص) . در این صورت اولین

ص:105


1- 1) . اعجاز رقم 19، بسام نماد جرار، ص 80
2- 2) . ر. ک: الاتقان، ج 2، ص 112.

سوره ای که بر پیامبر نازل شد سورۀ(ن) است و این حرف فقط یک بار نازل شده است. و دومین سوره، سورۀ(ق) است که این حرف در دو سوره تکرار شده است. و سومین سوره، سورۀ(صلی الله علیه و آله) است که این حرف در سه سوره وجود دارد. (1)

ص:106


1- 1) . الکشوف فی الاعجاز القرآنی و علم الحروف، شیخ رضوان سعید فقیه، ص 80.
رابطه حروف مقطعه قرآن با ریاضیات

چندی قبل مجلۀ معروف مصری به نام «آخر الساعه» که از بزرگ ترین مجله های مصور خاورمیانه است، گزارشی درباره تحقیقات دانشمندی مصری، در مورد تفسیر پاره ای از آیات قرآن مجید به کمک کامپیوتر منتشر ساخت که اعجاب همگان را در نقاط مختلف جهان برانگیخت. (1)این تحقیقات محصول سه سال کوشش پی گیر و کار مداوم «دکتر رشاد خلیفه» شیمیدان مصری بود. او برای تحقیقات خود مدت ها از کامپیوتر استفاده نمود.

تمام کوشش استاد مزبور برای کشف معانی حروف مقطعه قرآن مانند (الم - یس - ق و. . .) صورت گرفته است. او با کمک محاسبات پیچیده ای ثابت کرد که رابطۀ نزدیکی میان حروف مزبور با حروف سوره ای که در آغاز آن قرار گرفته است، وجود دارد. (2)

اینک توجه شما را به نتایج جالبی که «دکتر رشاد خلیفه» رسیده است جلب می کنیم:

ص:107


1- 1) . این تحقیقات در سال 1351 به روزنامه های دنیا داده شد
2- 2) . ایشان از کامپیوتر برای انجام محاسبۀ تعداد حروف سوره ها و به دست آوردن نسبت هر یک از این حروف کمک گرفته است.

1- حروف مقطعۀ یک حرفی

نسبت حرف «ق» در سورۀ «ق» از تمامی سوره های دیگر قرآن، بدون استثناء بیشتر است. و نیز محاسبات نشان داد که حرف «ص» در سورۀ «ص» چنین است، یعنی مقدار آن به تناسب مجموع حروف از هر سورۀ دیگری بیشتر است. و نیز حرف (ن) در سوره (ن و القلم) . (1)

2- حروف مقطعۀ چند حرفی

اگر چهار حرف (المص) را در آغاز سورۀ «اعراف» در نظر بگیریم، اگر الف ها، لام ها، میم ها و صادهایی که در این سوره وجود دارد را با هم جمع کنیم و نسبت آن را با حروف این سوره بسنجیم خواهیم دید که از تعداد مجموع آن در هر سورۀ دیگر قرآن بیشتر است. همچنین (المر) در آغاز سورۀ «رعد» و (کهیعص) در آغاز سوره مریم.

3- حروفی که در آغاز چند سوره قرار دارد

تاکنون بحث دربارۀ حروفی بود که تنها در آغاز یک سوره قرار داشت. اما حروفی که در آغاز چند سوره قرار دارد مانند (الر - الم) شکل دیگری دارد، و آن اینکه بر طبق محاسبات کامپیوتر مجموع این سه حرف مثلاً (الف - لام - میم) اگر در مجموع سوره هایی که با «الم» آغاز

ص:108


1- 1) . تنها استثنایی که در این زمینه وجود دارد سوره «حِجر» است که تعداد نسبی حرف (ن) در آن بیشتر است. ولی چون سوره «حِجر» دارای حرف مقطعه (الر) است و بعداً می گوییم که سوره هایی که دارای حروف مقطعه واحد هستند باید در حکم یک سوره باشند، این اشکال رفع می شود.

شده است حساب شود و نسبت آن با مجموع حروف این سوره ها به دست آید، از میزان هر یک از سوره های دیگر قرآن بیشتر است. (1)

4- محاسبات کامپیوتر نشان داد که حاصل جمع حروف مقطعه در هر سوره - سوره هایی که دارای حروف مقطعۀ واحد هستند - یکی از مضرب های عدد 19 می باشد. برای روشن شدن مطلب، تک تک حروف مقطعه را مورد بررسی قرار می دهیم.

1. (ق) :

اطلاعات کامپیوتر نشان داد که تنها سوره هایی (42 و 50) که حرف مقطعۀ(ق) دارند، هر دو دارای تعداد مساوی (ق) هستند یعنی 57.

نام سورۀ 50(ق) است و با (ق) شروع می شود و اولین آیه این طور خوانده می شود: «ق. وَ اَلْقُرْآنِ اَلْمَجِیدِ» (2)این نشان می دهد که (ق) نمایندۀ قرآن است، و مجموع «ق» ها در دو سورۀ حرف مقطعه دار «ق» نشان دهندۀ 114 سورۀ قرآن است (57 + 57 114) . این عقیده با این واقعیت که کلمۀ «قرآن» در قرآن کریم 57 مرتبه تکرار شده است، محکم تر می شود. (3)

قرآن در سورۀ(ق) به عنوان مجید، توجیه شده است. و کلمۀ «مجید» مقدار عددی آن 57 است:

ص:109


1- 1) . تفسیر نمونه، ج 2، ص 413-419
2- 2) . قاف، سوگند به قرآن با عظمت (که نبوّت تو و معاد حق است) !
3- 3) . البته کلمۀ «قرآن» 58 مورد است ولی یکی از این آیات اشاره به قرآنی غیر از این قرآن دارد.

مجید م (40) + ج (3) + ی (10) + د (4) 57(3 57*19)

- سوره 42 دارای 53 آیه است:42 + 53 95 یعنی (5 95*19)

- سوره 50 دارای 45 آیه است:50 + 45 95 یعنی (5 95*19)

- تعداد «ق» ها در تمام آیات شماره (19) در سراسر قرآن 76 مرتبه است (4*19) .

در اینجا نظر شما را به یک نکتۀ جالب جلب می کنیم:

مردمی که به قوم لوط کافر شدند در آیۀ 13 سوره «ق» آمده است و در همۀ قرآن 13 بار تکرار شده:

33/54 - 12/50 - 13/38 - 28/29 - 56 و 54/27 - 160/26 - 43/22 - 74/21 - 70/11 - 84/74 - 80/7 همه جا به عنوان قوم اشاره شده است به جز یک استثناء که در سوره (ق) است، جایی که به آنها به عنوان (اخوان) اشاره شده است. واضح است که اگر کلمه «ق» دار (قوم) استفاده شده بود، شمارش حرف (ق) در سوره (50) ، (58) مورد می شد. و این پدیده به کلی از بین می رفت، صحت و دقت مطلق ریاضی به طوری است که تغییر تنها یک حرف، این سیستم را از بین می برد.

2. (ن) :

حرف مقطعۀ «ن» فقط در یک سوره آمده است. این حرف در سورۀ(ن والقلم)133 مورد تکرار شده است که یکی از مضرب های عدد 19 می باشد. (7*19)

ص:110

3. (صلی الله علیه و آله) :

این حرف در ابتدای سه سوره آمده است، (7 - 19 - 38) و مجموع تکرار حرف (صلی الله علیه و آله) در این سه سوره 152 می شود یعنی (8*19)

شماره سوره

تعداد تکرار حرف (صلی الله علیه و آله)719

38

9726

29

جمع1524. (یس) : این دو حرف در ابتدای سورۀ 36 «یس» آمده است. حرف «ی» در این سوره 237 مرتبه و حرف «س» 48 مرتبه تکرار شده است. مجموع این دو حرف 285 می شود. یعنی (15*19)

5. (عسق) :

این حروف آیه دوم از سورۀ 42 را تشکیل می دهد. حرف «ع» در این سوره 98 مرتبه و حرف «س» 54 مرتبه و حرف «ق» 57 مرتبه تکرار شده است. مجموع این سه حرف 209 می شود یعنی (11*19)

6. (کهیعص) :

این طولانی ترین مجموعۀ حروف مقطعه است که دارای پنج حرف و در سوره 19 آمده است.

ص:111

در این سوره حرف «ک» 137 مرتبه و حرف «ه-» 175 مرتبه و حرف «ی» 343 مرتبه و حرف «ع» 117 مرتبه و حرف «ص» 26 مرتبه تکرار شده است. بنابراین مجموع تکرار این پنج حرف عدد (798) می شود که یکی از مضرب های (19) می باشد.

(42*19)137+175+343+117+26 798

7. (المر) :

این حروف در ابتدای یک سوره آمده اند که سورۀ شمارۀ 13 می باشد. در این سوره حرف «الف» 605 مرتبه و حرف «ل» 480 مرتبه و حرف «میم» 260 مرتبه و حرف «ر» 137 مرتبه تکرار شده است. مجموع تکرار این چهار حرف عدد 1482 می شود که یکی از مغرب های (19) می باشد.

(78*19)605 + 480 + 260 + 137 1482

8. (المص) :

تنها یک سوره با این حروف آغاز شده است و آن سورۀ شمارۀ 7 است. حرف «الف» در این سوره 2529 مرتبه، حرف «ل» 1530 مرتبه، حرف «م» 1164 مرتبه و حرف «ص» 97 مرتبه تکرار شده است. بنابراین مجموع این چهار حرف در این سوره عدد 5320 می شود که یکی از مضرب های (19) می باشد.

(280*19)2529+1530+1164+97 5320

نکتۀ قابل توجهی که در اینجا وجود دارد که ارتباط خاص اتصال حرف «ص» را نشان می دهد. این حرف در سوره های 19 و 38 هم آمده

ص:112

است. حرف «ص» در سورۀ 7 باعث می شود تا عددی حاصل شود که بر عدد 19 قابل تقسیم باشد. و این حرف با سوره های 19 و 38 باعث می شود تا مجموعه ای قابل قسمت بر عدد 19 تشکیل دهند.

9. (الم) :

حروف الف - لام - میم پراستفاده ترین حروف در زبان عربی هستند و به همین ترتیب در آغاز 6 سوره قرار دارند (2 - 3 - 29 - 30 - 31 - 32) و مجموع تکرار این سه حرف در هر یک از این شش سوره مضربی از 19 است. برای توضیح بیشتر به جدول ذیل مراجعه کنید:

سوره

الف لم مجموع 59899 02219 50232 24(521*19)5662 249 8921 5211 32(298*19)672 441 543 745 297(88*19)1254 3317 4439 305(66*19)817 173 297 347 31(43*19)8570 515 715 3225(30*19) جمع 874 619 443 493 89456(1046*19)10. (الر) : این حروف در سوره های 10 - 11 - 12 - 14 - 15 یافت می شوند. مجموع تکرار این حروف در این سوره ها مضربی از عدد 19 است: به جدول ذیل مراجعه کنید:

ص:113

سوره

الفلرمجموع1013199132572489(131*19)1113707943252489(131*19)1213068122572375(125*19)145854521601197(63*19)1549332396912(48*19) جمع5073329410959462(498*19)11. (حم) : هفت سوره در قرآن با حروف مقطعۀ «حم» شروع می شود - سوره های 40 تا 46 - مجموع تکرار این حروف در این هفت سوره 2147 می شود (113*19) . طبیعتاً تغییر تنها یک حرف «ح» یا «م» در هر یک از این هفت سوره این پدیده را از بین می برد. (جدول)

شماره سوره

حم مجموع61 252 362 146 0023 5312 1664 6150 8441 436 432 3434 035 5330 442 7632 482 441 044 438 406 جمع 2147 1855 292(113*19)

ص:114

12. «طه» (ط + ه-) ، «طس» (ط + س) ، «طسم» (ط + س + م) :

ارتباط پیچیده ای این پاراف های قرآنی را به هم مربوط می سازد تا مجموعی حاصل کند که بر عدد 19 قابل تقسیم است. حرف «ه-» در سوره های 19 و 20، دو حرف «طه» در سوره 20، دو حرف «طس» در ابتدای سوره 27 و حروف مقطعه «طسم» در ابتدای دو سوره 26 و 28:

سوره

ه- طسم 2460 1910 428 7279 4842 3394 2826 0251 1752 19 جمع 944 290 107 426(93*19) 944 + 290 + 107 + 426 1767 نکته: اگر چهارده (14) حرف مقطعه را با شماره سوره هایی که در آن این حروف آمده است جمع کنیم، عدد 2033 به دست می آید یعنی (107*19) ، به جدول نگاه کنید:

ص:115

حروف

تعدادشماره سوره هاجمعا2222 + 3 + 7 + 10 + 11 + 12 + 13 + 14 + 15 + 29 + 30 + 31 + 1332ل2222 + 3 + 7 + 10 + 11 + 12 + 13 + 14 + 15 + 29 + 30 + 31 + 1332م2519 + 3 + 7 + 13 + 26 + 28 + 29 + 30 + 31 + 32 + 40 + 41 + 42 +. . .1746ص767 + 19 + 338ر1081 + 11 + 12 + 13 + 14 + 615ک11920ه-1941 + 220ی1957 + 236ع1963 + 242ط20105 + 26 + 27 + 428س26164 + 27 + 28 + 36 + 542ح40308 + 41 + 42 + 43 + 44 + 45 + 746ق4294 + 250ن26870جمع (107*19)2033

ص:116

اشکالات اعجاز حروف مقطعه قرآن:

از اول بخش چهارم در مورد اعجاز حروف مقطعه و نظرگاه مفسران در مورد این حروف و رابطۀ این حروف با ریاضیات مطالبی ارائه شد، حال به اشکالاتی که در مورد اعجاز حروف مقطعه است می پردازیم:

1- رشاد خلیفه در مورد حروف مقطعه، به این نتیجه رسیده که همواره معدل توارد و تکرار حروف مقطعه در سوره ای خاص بر معدل توارد و تکرار حروف دیگر تفوّق دارد. چنانچه در سوره «ق» حرفِ «ق» معدلی بالاتر از سایر حروف در این سوره و سایر سوره های قرآن دارد.

اگر آمارها با موارد نقض روبه رو نمی شد، شاید ما هم با ایشان و سایر پیروان تئوری نظم ریاضی قرآن هم عقیده می شدیم. اما با استثناهای فراوانی روبه رو می شویم. برای مثال:

الف: تعداد حرف «ق» در سوره های الشمس و القیامه و الفلق، در حدی است که معدل تکرار آن از معدل تکرار «ق» بیشتر می شود.

ب: در مورد سوره طه با پنج استثناء مواجه می شویم: سوره حج، نور، فتح، مجادله و توبه.

ج: در مورد سوره «یس» نتیجه کاملاً معکوس است؛ یعنی «یاء» و «سین» کم ترین تکرار را به خود اختصاص داده اند.

ص:117

د: در مورد حرف «ن» می بینیم تکرار آن در سورۀ «حجر» بیشتر از تکرار «ن» در سوره قلم می باشد. (1)

2- رشاد خلیفه می گوید: تعداد تکرار حروف مقطعه در هر سوره عددی است که یکی از مضرب های عدد 19 می باشد، این ادعا با اشکالاتی روبه رو است. به عنوان مثال:

الف: ایشان می گوید حرف «ن» در سوره قلم 133 مرتبه تکرار شده یعنی (7*19) ؛

این ادعا صحیح نیست چون تعداد تکرار حرف «ن» در سورۀ «قلم» 131 مرتبه است. ایشان با آنکه تأکید می کند همه جا رسم الخط «عثمان طه» ملاک و معیار است ولی در اینجا این ملاک را صرف نظر کرده و «ن» را در اول سورۀ «قلم» به صورت «نون» نوشته است تا یک نون اضافه بیاید و بعد یک نون دیگر از «بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ» آغاز سوره وام گرفته است و به این ترتیب کسری نون را جبران می کند. در حالی که حرف نون در اول سورۀ «قلم» به این صورت است «ن» ، چون فواتح سور به صورت حرف نوشته می شوند نه به صورت اسم آنها مثلاً (ا) نوشته می شود نه «الف» و «ل» نوشته می شود نه «لام» . (2)

و اگر به صورت «نون» باشد می بایست در تلفظ این گونه تلفظ شود (نون - واو - نون) نه به صورت «نون» .

ص:118


1- 1) . کیهان اندیشه، ش 67، ص 62 به بعد
2- 2) . رسم المصحف و الاعجاز العددی، اشرف عبدالرزاق قطنه، ص 100.

ب: ایشان می گوید: در سوره «طه» مجموع دو حرف (ط + ه-)342 است یعنی (18*19) ؛

این ادعا هم صحیح نیست چون در این سوره «تاء» گرد را «هاء» محسوب کرده است در حالی که همه می دانند «تاء» گرد حقیقتاً «تاء» می باشد. هرچند به هنگام توقف به صورت «هاء» تلفظ شود. یعنی کلمات: زینۀ، خیفۀ، سحرۀ، صلوۀ و مانند آنها مختوم به «تاء» می باشد. چنانچه با صدای تاء تلفظ می شود ولی تنگی قافیه ایشان را مجبور کرده است، این موارد را هم در شمارش دخالت دهد تا به نصاب لازم برسد.

ج: ایشان می گوید: در سوره های 7،19 و 38، حرف «ص» در میان حروف مقطعۀ آن ها مشترک است و اگر تعداد «ص» را در این سوره ها حساب کرده با هم جمع کنیم، به عدد 152 می رسیم که مضرب 19 است یعنی (8*19) .

اگر ملاحظه کنید ایشان در سوره «ق» حرف «ق» را به طور مستقل شمارش کرده و ضریب 19 شده است؛ ولی چون در سوره «ص» به نتیجه نرسیده است، روش را تغییر داده و همۀ سوره هایی را که در آغاز «ص» دارند با هم حساب کرده است.

ممکن است ایشان بگوید، «ق» را چه مستقل و چه به طور مجموع حساب کنیم. به ضریب 19 می رسیم. زیرا در سورۀ شوری هم «ق» 133 مرتبه ذکر شده است که ضریب 19 است. پس آنجا که تکرار دیده می شود باید همه را با هم حساب کنیم، مثال «ص» یا «ق» ، ولی آنجا که منحصر به فرد است، مثل حرف «ن» در سوره «قلم» باید به طور جداگانه حساب کنیم.

ص:119

باز می بینیم این پاسخ کامل نیست زیرا در سورۀ «مریم» در میان حروف مقطعه «کاف» را داریم که در جای دیگر نداریم و اگر تعداد آن را به طور مستقل در نظر بگیریم، به نصاب لازم نمی رسد.

به هر حال چنانچه بارها یادآور شدیم، ایشان رویه واحدی را در شمارش ها اتخاذ نمی کند و فقط در صدد جور کردن نصاب لازم است.

د: ایشان می گوید: اگر ارقام مربوط به حروف مشترک در حروف مقطعه را حساب کنیم، به ضریب 19 می رسیم ایشان چنین جدولی ترسیم کرده است:

سوره

حروف مقطعهه-طسممریمک ه- ی ع ص175------طهط -ه25128----شعراط س م--3394484نملط س--2794--قصصط س م--19102460جمع426107290944(63*19)426 + 107 + 290 + 944 1767 چه مانعی داشت ایشان کلمه «یس» را هم به این مجموعه اضافه می کرد. چون «یس» از طریق «سین» و «یاء» با چهار سوره از مجموعه فوق اشتراک پیدا می کند. یا اگر «عسق» را که در آغاز سوره «شوری» آمده است در این جدول می گنجاندیم از طریق «عین» و «سین» با سورۀ مریم، شعرا، نمل و قصص مشترک می شد.

ص:120

ه: رشاد خلیفه می گوید: «در سورۀ «ق» آیۀ 12 و 13(اخوان لوط) آمده است «کَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَ أَصْحابُ اَلرَّسِّ وَ ثَمُودُ» ، ایشان می گوید: «اخوان» آمده چون اگر «قوم» می آمد تعداد «قاف ها» 58 مورد می شد و نظام عددی به هم می خورد.

اشکال مطلب فوق این است که کلمات قرآن مانند فواصل آن رسالتی دارند که از کلمۀ دیگری برنمی آید چون در بحث اعجاز بیانی ثابت شده که آمدن کلمه «اخوان» جای «لوط» یکی از اعجازهای بیانی است. (1)

و: در کتاب - الاعجاز العددی فی القرآن - تألیف دکتور لبیب بیضون آمده است:

توضیح 1- «فلاحظ ان العدّ السابق للتکرار قد اعتبر البسملۀ آیۀ من الفاتحۀ فقط و لذلک لم یحصِ البسملات الوارده فی اوائل السور الاخری فی القرآن، علماً بان آیۀ البسملۀ لم تنزل الا مرۀ واحدۀ مع سورۀ الفاتحۀ»

در حالی که چند صفحه بعد درباره شمارش حرف «ن» می گوید:

«واذا عددنا الحرف «ن» فی هذه السورۀ نجده 133(7*19)» بعد می فرماید: «عدّالبعض هذا الحرف فی هذه السورۀ فوجدوه 131، والسبب انهم لم یعدّوا حرف النون فی البسملۀ، فالبسملۀ جزء من السورۀ. . .» . (2)

از اینجا معلوم می شود که اگر نصاب لازم به دست نیاید، قانون را به هم می زنند تا نصاب لازم به دست آید.

ص:121


1- 1) . ر. ک: اعجاز القرآن الکریم، فضل حسن عباس و سناء فضل عباس، ص 351. در ضمن برای توضیح بیشتر به کتب اعجاز بیانی مراجعه شود
2- 2) . ر. ک: الاعجاز العددی فی القرآن، دکتر لبیب بیضون، ص 218.

ز: در مورد سورۀ «ص» در شمارش حرف «ص» وقتی به کلمه «بصطۀً» در آیه 69 سوره اعراف برخورد می کنند: بعضی روایت می آورند که «بصطۀ» باید با «سین» باشد «بسطۀ» چون در شمارش یک (صاد) زیاد می آورند و بعضی روایت می آورند که باید با (صاد) باشد چون در شمارش یک (صاد) کم می آورند. مؤلف کتاب الاعجاز العددی فی القرآن می گوید: «نجد فی قوله تعالی (وَ زادَکُمْ فِی اَلْخَلْقِ بَصْطَةً) حیث ورد کلمۀ(بصطۀ) بالصاد و لیس بالسین. ولدی الرجوع الی روایه القرآن نجد ان الروایۀ تقول بان جبرائیل (علیه السلام) حین انزل هذه الآیه قال للنبی (صلی الله علیه و آله) : قل لکتاب الوحی ان یکتبوا هذه الکلمه بالصاد و لیس بالسین» . (1)

ص:122


1- 1) . همان، ص 220.

بخش پنجم: اعجاز عدد هفت

اشاره

در مورد اعجاز عدد هفت فقط دو نفر کتاب نوشته اند:

1- ابن خلیفه علیوی در کتاب «معجزۀ القرن العشرین فی کشف سباعیۀ و ثلاثیۀ اوامر القرآن الکریم» ایشان در این کتاب می گوید: بیشتر اوامر قرآن یا سه گان است یا هفت گانه.

2- مهندس «عبدالدائم الکحیل» در کتاب «معجزۀ القرآن فی عصر المعلوماتیۀ» که این نوشتار برگرفته از این کتاب می باشد.

معجزه قرآن در عصر علم چیست؟

ما در عصر تبلور علم و در قرن 21 زندگی می کنیم، در این زمان معجزۀ قرآن چیست؟

در عصر بلاغت هنگامی که قرآن نازل شد، بلغاء و فصیحان عرب، عاجز شدند تا اینکه این گونه گفتند: «إِنْ هذا إِلاّ سِحْرٌ مُبِینٌ» . 1

امّا در زمان اینترنت و ارقام، معجزۀ قرآن چیست؟ معجزه باید متناسب عصر خود باشد. در این زمان نظم و حساب ریاضی و کامپیوتر

ص:123

به جایی رسیده که در هر چیزی، نظم وجود دارد، قرآن در این زمان - ارقام و کامپیوتر - چه نظم و اعجازی دارد. قرآنی که می فرماید:

«لَوْ أَنْزَلْنا هذَا اَلْقُرْآنَ عَلی جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْیَةِ اَللّهِ» 1

نظام جهان و نظام قرآن:

یکی از آیاتی که در رابطه با اهمیت عدد هفت (7) در مورد نظام جهان (7 آسمان و 7 زمین) است، این آیۀ «اَللّهُ اَلَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ اَلْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ» 2 می باشد.

خداوند عدد هفت را برای اساس نظام جهان اختیار کرده است. آیا بین عدد هفت علاقه و ربطی با قرآن وجود دارد؟ به عبارت دیگر: آیا نظام عددی خاصی که بر هفت بنا باشد در قرآن وجود دارد؟

خداوندی که جهان را بر قواعد محکم و دقیق منظم کرده هر آینه باید کتابش را (قرآن) نیز بر قواعد دقیق منظم کرده باشد.

بهترین شروع برای هر کاری:

بهترین و زیباترین سخن و کلامی که ممکن است هر شخصی در شروع هر کار بگوید این کلام است: (بسم الله الرحمن الرحیم) (1)و این اولین آیه در قرآن کریم می باشد، که از چهار کلمه و هر کلمه از چند حرف تشکیل شده است.

ص:124


1- 3) . فاتحه / 1.

آیا این چهار کلمه در (بسم الله. . .) ربطی به عدد هفت دارد؟

برای مشخص شدن این مطلب هر کلمه را با تعداد حروف آن می نویسیم:

آیهبسماللهالرحمنالرحیم عدد کلمات3466 اگر اعداد را کنار هم بگذاریم، این عدد به دست می آید (6643) . این عدد یکی از مضرب های عدد هفت می باشد. یعنی 7 949 6643

در این بحث مشخص می کنیم که بیشتر آیات قرآن - چه یک آیه کامل یا جزئی از آیه یا چند آیه - همه بر نظام دقیقی چیده شده اند.

چرا عدد هفت؟

-سموات سبع:

در قرآن کریم کلمۀ «سبع» که با «سموات» باشد - چه قبل و چه بعد - هفت بار ذکر شده است: (1)

1- بقره / 29؛ «هُوَ اَلَّذِی خَلَقَ لَکُمْ ما فِی اَلْأَرْضِ جَمِیعاً ثُمَّ اِسْتَوی إِلَی اَلسَّماءِ فَسَوّاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ وَ هُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ» 2

ص:125


1- 1) . اعجاز قرآن، دکتر سیدرضا مؤدب ص 187 ولغۀ الارقام فی القرآن، حسین احمد سلیم، ص 60

2- اسراء / 44؛ «تُسَبِّحُ لَهُ اَلسَّماواتُ اَلسَّبْعُ وَ اَلْأَرْضُ وَ مَنْ فِیهِنَّ وَ إِنْ مِنْ شَیْءٍ إِلاّ یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لکِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ إِنَّهُ کانَ حَلِیماً غَفُوراً» 1

3- مؤمنون / 86؛ «قُلْ مَنْ رَبُّ اَلسَّماواتِ اَلسَّبْعِ وَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ» 2

4- فصلت / 12؛ «فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فِی یَوْمَیْنِ وَ أَوْحی فِی کُلِّ سَماءٍ أَمْرَها وَ زَیَّنَّا اَلسَّماءَ اَلدُّنْیا بِمَصابِیحَ وَ حِفْظاً ذلِکَ تَقْدِیرُ اَلْعَزِیزِ اَلْعَلِیمِ» 3

5- طلاق / 12؛ «اَللّهُ اَلَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ اَلْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ یَتَنَزَّلُ اَلْأَمْرُ بَیْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اَللّهَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ وَ أَنَّ اَللّهَ قَدْ أَحاطَ بِکُلِّ شَیْءٍ عِلْماً» 4

6- ملک / 3؛ «اَلَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ طِباقاً ما تَری فِی خَلْقِ اَلرَّحْمنِ مِنْ تَفاوُتٍ فَارْجِعِ اَلْبَصَرَ هَلْ تَری مِنْ فُطُورٍ» 5

7- نوح / 15؛ «أَ لَمْ تَرَوْا کَیْفَ خَلَقَ اَللّهُ سَبْعَ سَماواتٍ طِباقاً» 6

ص:126

مسبحات هفت گانه:

هفت سوره از سوره های قرآن با تسبیح شروع شده است که عبارتند از: (1)

1- اسراء: «سُبْحانَ اَلَّذِی أَسْری. . .»

2- حدید: «سَبَّحَ لِلّهِ ما فِی اَلسَّماواتِ. . .»

3- حشر: «سَبَّحَ لِلّهِ ما فِی اَلسَّماواتِ. . .»

4- صف: «سَبَّحَ لِلّهِ ما فِی اَلسَّماواتِ. . .»

5- جمعه: «یُسَبِّحُ لِلّهِ ما فِی اَلسَّماواتِ. . .»

6- تغابن: «یُسَبِّحُ لِلّهِ ما فِی اَلسَّماواتِ. . .»

7- اعلی: «سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّکَ اَلْأَعْلَی. . .»

-مراحل هفت گانه خلقت:

در سورۀ «مؤمنون» مشاهده می کنیم که مراتب خلقت انسان هفت مرتبه و مرحله است:

1- «وَ لَقَدْ خَلَقْنَا اَلْإِنْسانَ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طِینٍ» 2

2- «ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَةً فِی قَرارٍ مَکِینٍ» 3

3- «ثُمَّ خَلَقْنَا اَلنُّطْفَةَ عَلَقَةً» 4

4- «فَخَلَقْنَا اَلْعَلَقَةَ مُضْغَةً» 5

ص:127


1- 1) . الکشوف فی الاعجاز القرانی و علم الحروف، شیخ رضوان سعید فقیه، ص 142

5- «فَخَلَقْنَا اَلْمُضْغَةَ عِظاماً» 1

6- «فَکَسَوْنَا اَلْعِظامَ لَحْماً» 2

7- «ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً» 3

-هفت مرحله بودن نور خدا:

در آیۀ 25 سورۀ «نور» مشاهده می کنیم تمثیلی که برای نور خدا بیان شده، به هفت مرحله اشاره دارد:

1- «مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکاةٍ»

2- «فِیها مِصْباحٌ»

3- «اَلْمِصْباحُ فِی زُجاجَةٍ»

4- «اَلزُّجاجَةُ کَأَنَّها کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ»

5- «یُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَکَةٍ زَیْتُونَةٍ لا شَرْقِیَّةٍ وَ لا غَرْبِیَّةٍ»

6- «یَکادُ زَیْتُها یُضِیءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ»

7- «نُورٌ عَلی نُورٍ»

-هفت مرحله بودن رحمت الهی:

در آیۀ 43 همین سوره (نور) آنجا که خداوند به فرستادن ابرها و فرو فرستادن باران و مشیت الهی می پردازد، شاهد تقسیم هفت گانه هستیم: (1)

ص:128


1- 4) . مشکوۀ، شماره 39، تابستان 1372، ص 20-21.

1- «أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اَللّهَ یُزْجِی سَحاباً»

2- «ثُمَّ یُؤَلِّفُ بَیْنَهُ»

3- «ثُمَّ یَجْعَلُهُ رُکاماً»

4- «فَتَرَی اَلْوَدْقَ یَخْرُجُ مِنْ خِلالِهِ»

5- «وَ یُنَزِّلُ مِنَ اَلسَّماءِ مِنْ جِبالٍ فِیها مِنْ بَرَدٍ»

6- «فَیُصِیبُ بِهِ مَنْ یَشاءُ»

7- «وَ یَصْرِفُهُ عَنْ مَنْ یَشاءُ»

-هفت دور طواف:

لفظ طواف و مشتقات آن، هفت بار در قرآن آمده است و این مطابق عدد طواف واجب است: (1)

1- بقره / 125؛ «وَ إِذْ جَعَلْنَا اَلْبَیْتَ مَثابَةً لِلنّاسِ وَ أَمْناً وَ اِتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهِیمَ مُصَلًّی وَ عَهِدْنا إِلی إِبْراهِیمَ وَ إِسْماعِیلَ أَنْ طَهِّرا بَیْتِیَ لِلطّائِفِینَ وَ اَلْعاکِفِینَ وَ اَلرُّکَّعِ اَلسُّجُودِ» 2

2- حج / 26؛ «وَ إِذْ بَوَّأْنا لِإِبْراهِیمَ مَکانَ اَلْبَیْتِ أَنْ لا تُشْرِکْ بِی شَیْئاً وَ طَهِّرْ بَیْتِیَ لِلطّائِفِینَ وَ اَلْقائِمِینَ وَ اَلرُّکَّعِ اَلسُّجُودِ» 3

ص:129


1- 1) . الکشوف فی الاعجاز القرآنی و علم الحروف، شیخ رضوان سعید فقیه، ص 145

3 و4 - قلم / 19؛ «وَ إِنَّ لَکَ لَأَجْراً غَیْرَ مَمْنُونٍ وَ إِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ» 1

5- بقره / 158؛ «إِنَّ اَلصَّفا وَ اَلْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اَللّهِ فَمَنْ حَجَّ اَلْبَیْتَ أَوِ اِعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَیْهِ أَنْ یَطَّوَّفَ بِهِما وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَإِنَّ اَللّهَ شاکِرٌ عَلِیمٌ»

6- حج / 29؛ «ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَ لْیُوفُوا نُذُورَهُمْ وَ لْیَطَّوَّفُوا بِالْبَیْتِ اَلْعَتِیقِ» 2

7- نور / 58؛ «یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لِیَسْتَأْذِنْکُمُ اَلَّذِینَ مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ وَ اَلَّذِینَ لَمْ یَبْلُغُوا اَلْحُلُمَ مِنْکُمْ ثَلاثَ مَرّاتٍ مِنْ قَبْلِ صَلاةِ اَلْفَجْرِ وَ حِینَ تَضَعُونَ ثِیابَکُمْ مِنَ اَلظَّهِیرَةِ وَ مِنْ بَعْدِ صَلاةِ اَلْعِشاءِ ثَلاثُ عَوْراتٍ لَکُمْ لَیْسَ عَلَیْکُمْ وَ لا عَلَیْهِمْ جُناحٌ بَعْدَهُنَّ طَوّافُونَ عَلَیْکُمْ بَعْضُکُمْ عَلی بَعْضٍ کَذلِکَ یُبَیِّنُ اَللّهُ لَکُمُ اَلْآیاتِ وَ اَللّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ» 3

-مساجد هفت گانه:

وقتی انسان سر به سجده می گذارد هفت عضو از اعضاء بدن را باید به زمین بگذارد که عبارتند از:

ص:130

1- پیشانی؛

2 و 3 - دو کف دست ها؛

4 و 5- زانوها؛

6 و 7- دو سر انگشت بزرگ پاها.

خداوند می فرماید: «وَ أَنَّ اَلْمَساجِدَ لِلّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اَللّهِ أَحَداً» . 1- 2

- شهادتین دارای هفت کلمه است.

- اولین سوره قرآن دارای هفت آیه است.

- تعداد حروف در زبان عربی 28 حرف است یعنی (4*7)

- از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در مورد علاقۀ قرآن به عدد هفت این حدیث حکایت شده است:

«ان هذا القرآن انزل علی سبعه احرف» قرآن بر هفت حرف نازل شده است.

- خداوند کسانی را که قرآن را تکذیب کنند وعده جهنم داده است. جهنمی که دارای هفت درب است. (1)

آیات نزول قرآن و رابطه آن با عدد هفت

«من الذی انزل القرآن» دلایل عددی بر اینکه قرآن از ناحیۀ خداوند است:

1- قرآن از جانب خداوند نازل شده است.

ص:131


1- 3) . اعجاز عدد هفت، مهندس عبدالدائم الکحیل، ص 41.

صفات نازل کنندۀ قرآن چیست؟ همانا خداوند عزیز، قادر، رحیم. . . بر بندگان است. قرآن از این صفات این گونه یاد می کند - «تَنْزِیلَ اَلْعَزِیزِ اَلرَّحِیمِ» - 1

این آیۀ کوتاه از سه کلمه تشکیل شده است که ثابت می کند قرآن از جانب خداوند نازل شده است. برای اینکه ببینیم چه علاقه ای بین این آیه و عدد هفت وجود دارد، کلمات آن را جداگانه می نویسیم:

قرآنتنزیلالعزیزالرحیم عدد566 حال اگر این سه عدد را کنار هم قرار دهیم، عدد 665 به دست می آید 665 که یکی از مضرب های عدد هفت می باشد یعنی (95*7) . (1)همانا کسی که آسمان های هفت گانه را بنا کرد و قرآن را طوری نازل کرد که نظم ریاضی خاصی - که عدد 7 است - داشته باشد، برای هر کس که این قرآن را تکذیب و انکار کند، آتش جهنم را وعده داده است. خداوند در قرآن می فرماید:

«وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِینَ لَها سَبْعَةُ أَبْوابٍ لِکُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ؛ و قطعاً جهنّم وعده گاه همه آنهاست! برای آن (جهنّم) هفت در است که برای هر دری، بخشی جداگانه از آن (گمراه) ان است.» (2)

ص:132


1- 2) . اعجاز عدد هفت، مهندس عبدالدائم الکحیل
2- 3) . حجر / 43-44.

مثالی دیگر:

خداوند در اول سورۀ جاثیه می فرماید: «حم. تَنْزِیلُ اَلْکِتابِ مِنَ اَللّهِ اَلْعَزِیزِ اَلْحَکِیمِ»

این آیه بر نظام عددی هفت استوار است. برای توضیح بیشتر به جدول زیر مراجعه کنید:

آیهحمتنزیلالکتابمناللهالعزیزالحکیم عدد2552466 از کنار هم گذاشتن این هفت عدد - 6642552 - عددی به دست می آید که یکی از مضرب های عدد هفت می باشد: یعنی (948936*7) . اگر به کلمه (الکتاب) نگاه کنیم می بینیم بدون «الف» نوشته شده است (الکتب) اگر با الف نوشته شده بود نظم عدد 7 به هم می خورد.

2- آیات تحریف ناپذیری قرآن و عدد هفت

قرآن در مدت 23 سال بر قلب مبارک پیامبر (صلی الله علیه و آله) نازل شده است. و بعد از گذشت بیش از 1400 سال، قرآن با عنایت پروردگار محفوظ مانده است، هیچ گونه تحریفی در آن صورت نگرفته است. حتی طریقۀ کتاب مانند قبل مانده است. (1)و تا قیامت محفوظ باقی می ماند.

خداوند در قرآن می فرماید: «إِنّا نَحْنُ نَزَّلْنَا اَلذِّکْرَ وَ إِنّا لَهُ لَحافِظُونَ» 2 این آیه همان طور که مفهومش می گوید: قرآن تحریف نشده، عدد کلمات آن هم دلیل دیگری بر عدم تحریف قرآن است.

ص:133


1- 1) . البته این موضوع جای بحث دارد که در کتاب های مربوطه بحث شده است

برای روشن شدن مطلب به جدول زیر مراجعه کنید:

آیهانانحننزلناالذکروانالهلحفظون عدد33551326 از کنار هم گذاشتن این اعداد، عدد 62315533 به دست می آید که قابل تقسیم بر عدد هفت می باشد، یعنی (8902219*7) اگر به دقت به کلمات آیه نگاه کنیم، می بینیم که کلمه (لحافظون) بدون «الف» است یعنی (لحفظون) اگر «الف» وجود داشت این عدد به دست می آمد 72315533 که قابل قسمت بر عدد هفت نیست و این خود دلیل دیگر است بر عدم تحریف قرآن.

3- قرآن کلام جدا کننده است

خداوند در سوره طارق می فرماید: «إِنَّهُ لَقَوْلٌ فَصْلٌ» (1)یعنی قرآن جداکننده حق از باطل است. این آیه هم بر نظام عددی 7 استوار است. به جدول زیر مراجعه کنید:

آیهانهلقولفصل عدد343 عددی که به دست می آید یعنی 343، قابل قسمت بر عدد هفت می باشد یعنی: (49*7)

ص:134


1- 1) . طارق / 13.

اگر خداوند در این آیه می فرمود: «انه قول فصل» عددی که از این آیه به دست می آمد (333) قابل قسمت بر عدد هفت نبود.

4 - قرآن کلامی آسان برای یادآوری:

خداوند وسایل و اسباب بسیار زیادی که از شمارش انسان به دور است، برای هر انسانی فراهم کرده تا اینکه کلام خدا را بشنود و آن را بخواند و در آن نظر کند. «ولکن هل من متذکر؟»

خداوند در سورۀ «قمر» می فرماید: «وَ لَقَدْ یَسَّرْنَا اَلْقُرْآنَ لِلذِّکْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّکِرٍ» 1

نظم عددی این آیه را در جدول مشاهده می کنیم:

آیهولقدیسرناالقرآنللذکرفهلمنمدکر عدد13565324 عددی که به دست می آید:42356531 قابل قسمت بر عدد هفت می باشد یعنی (6050933*7) . نکته قابل توجه اینجاست که این عدد را دوباره می توان بر هفت تقسیم کرد: (864419 6050933*7) .

5 - بشر نمی تواند همانند قرآن را بیاورد

خداوند در قرآن به پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرماید که به مردم بگو: «قُلْ لَئِنِ اِجْتَمَعَتِ اَلْإِنْسُ وَ اَلْجِنُّ عَلی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا اَلْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیراً» 2

ص:135

چه سری در قرآن وجود دارد که خداوند در این آیه جنّ و انس را از آوردن مثل قرآن عاجز می خواند، شاید بتوان دلایلی را برای این عجز بیان کرد:

1- دلیل منطقی:

تا این زمان هیچ کس نتوانسته کتابی همانند قرآن بیاورد. و این دلیل عاجز بودن بشر بر آوردن مثل قرآن است.

2- دلیل علمی:

حقایق موجود در قرآن، این قرآنی که 1400 سال پیش نازل شده است، نمی تواند ساختۀ دست بشر باشد، هر چند که این بشر با هوش باشد. چرا که ما حقایق علمی موجود در قرآن را حداکثر از 100 سال پیش پی به وجود آن ها برده ایم.

3- دلیل رقمی:

نظام عددی (رقمی) آیه 88 سورۀ «اسراء» دلیل دیگری بر عدم آوردن مثل قرآن است برای روشن شدن این مطلب به جدول زیر مراجعه نمایید:

آیهقللئناجتمعتالانسوالجنعلیانیأتوابمثل عدد2365143254 آیههذاالقرآنلایاتونبمثلهولوکانبعضهملبعضظهیرا عدد36255123545 اگر تمام اعداد را کنار هم بگذاریم این عدد به دست می آید:32 156 34 3452 526 3215 545

ص:136

عدد به این بزرگی قابل تقسیم بر عدد هفت می باشد یعنی:

76 593 7890 8947 307 7790*7

اگر با دقت به آیه نگاه کنیم می بینیم این آیه از 3 جمله تشکیل شده است:

1- «قُلْ لَئِنِ اِجْتَمَعَتِ اَلْإِنْسُ وَ اَلْجِنُّ»

2- «عَلی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا اَلْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ»

3- «وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیراً»

هر مقطعی از مقاطع سه گانۀ این آیه دارای نظام عددی است، یعنی عددی که از هر مقطعی از این آیه به دست می آید قابل قسمت بر عدد هفت می باشد. و این بدین معنا است که نظام قرآنی، از معنای نص قرآن تبعیت می کند. (1)

الف: مقطع اول:

«قُلْ لَئِنِ اِجْتَمَعَتِ اَلْإِنْسُ وَ اَلْجِنُّ» کلمات این مقطع را داخل جدول قرار می دهیم:

آیهقللئناجتمعتالانسوالجن عدد236514 این عدد قابل قسمت بر عدد 7 می باشد:59376 415632*7

ص:137


1- 1) . معجزۀ القرآن فی عصر المعلوماتیۀ، عبدالدائم الکحیل، ص 47.

ب: مقطع دوم:

«عَلی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا اَلْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ» کلمات را داخل جدول قرار می دهیم:

آیهعلیاَنیأتوابمثلهذاالقرآنلایأتونبمثله عدد325436255 این عدد هم قابل قسمت بر عدد 7 می باشد: یعنی 789 47 789 23 345 5526*7

ج: مقطع سوم:

«وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیراً» کلمات را داخل جدول قرار می دهیم:

آیهولوکانبعضهملبعضظهیراً عدد123545 این عدد هم قابل قسمت بر عدد 7 می باشد: یعنی 77903 545321*7

ص:138

نظام عددی قرآن و پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله)

القرآن کتاب الله. . . والرسول (صلی الله علیه و آله) علی حق، قرآن کتاب خداست و پیامبر بر حق.

در آیات زیادی خداوند پیامبر را مورد خطاب قرار داده است، هر آینه خداوند اراده کرده که بفرماید: «ان هذا القرآن کله حق و ان محمد (صلی الله علیه و آله) علی حق. . .»

آیا در آیات قرآن بر اثبات این فرمایش اسرار عددی وجود دارد؟

پیامبر (صلی الله علیه و آله) چه در دریافت و چه در ابلاغ وحی معصوم بودند، یعنی کم و زیادی در وحی به وجود نمی آمد. خداوند از این حقیقت، با کلماتی که دارای نظام عددی است خبر داده و می فرماید:

«وَ ما یَنْطِقُ عَنِ اَلْهَوی إِنْ هُوَ إِلاّ وَحْیٌ یُوحی» 1

برای توضیح بیشتر کلمات آیه را به طور جداگانه داخل جدول قرار می دهیم:

آیهوماینطقعنالهویانهوالاوحییوحی عدد1242522334

ص:139

این عدد قابل تقسیم بر عدد هفت می باشد:

7 3203 89 618 21 524 322 43

همان طور که می دانیم بحث اعداد و ریاضی بسیار دقیق است، تغییر یک حرف منجر به اختلال در تقسیم می شود، پس از اینجا نتیجه می گیریم که پیامبر (صلی الله علیه و آله) «لاینطق عن الهوی» بلکه قرآن را همان طور که دریافت می نمودند، ابلاغ می فرمود.

آیاتی که در آن خداوند پیامبر (صلی الله علیه و آله) را مخاطب قرار داده است از نظام عدوی و ریاضی خاصی برخوردار است.

به عنوان مثال:

1- «إِنَّکَ لَمِنَ اَلْمُرْسَلِینَ» 1:

این خطاب خداوند است به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است که نظام عددی این آیه را در جدول زیر ملاحظه می کنیم:

آیهانکلمنالمرسلین عدد338 این عدد قابل قسمت بر عدد هفت می باشد:119 833*7

ص:140

2- «قولاً سقیلاً» :

خداوند در آیۀ دیگری پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) را مخاطب قرار داده می فرماید:

«إِنّا سَنُلْقِی عَلَیْکَ قَوْلاً ثَقِیلاً» 1

نظام عددی این آیه را (که دارای 21 حرف است 7*3) بررسی می کنیم:

آیهاناسنلقیعلیکقولاسقیلاً عدد35445 اگر اعداد به دست آمده در جدول را از چپ به راست کنار هم قرار دهیم (54453) به دست می آید که قابل تقسیم بر عدد7 می باشد یعنی:7779 54453*7

در مورد این مطلب آیات زیادی وجود دارد که ما فقط به ذکر چند آیۀ دیگر می پردازیم:

3- «وَ اُذْکُرِ اِسْمَ رَبِّکَ بُکْرَةً وَ أَصِیلاً» 2

4- «وَ مِنَ اَللَّیْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَ سَبِّحْهُ لَیْلاً طَوِیلاً» 3

5- «إِنّا أَرْسَلْناکَ بِالْحَقِّ بَشِیراً وَ نَذِیراً وَ لا تُسْئَلُ عَنْ أَصْحابِ اَلْجَحِیمِ» 4- 5

ص:141

(آیات تتحدث عن الله)

قرآن آمده تا از خداوند به ما خبر دهد.

آیات قرآن که نازل شده برای این است که به ما بگوید، تمام کلمات قرآن از جانب خداوند است. قرآن کتابی است که آمده تا به ما بگوید: «من هو الله سبحانه و تعالی؟»

از بین 100 آیه ای که از علم، قدرت، رحمت و. . . خداوند حکایت می کند، بعضی از این آیات را می آوریم تا معلوم شود که این قرآن از جانب خداوند است و از قدرت بشر خارج است.

1- علم الله:

دقت قرآن در تعبیر از علم خداوند را در این آیه می بینیم:

«أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اَللّهَ یَعْلَمُ ما فِی اَلسَّماءِ وَ اَلْأَرْضِ إِنَّ ذلِکَ فِی کِتابٍ إِنَّ ذلِکَ عَلَی اَللّهِ یَسِیرٌ» 1

کلمات این آیه را در جدول قرار می دهیم:

آیه

الم تعلم انالله یعلم ما فیال سماء و الارض انذلک عدد 1523 225 244 34

ص:142

آیه

فیکت بانذل کعلی الله یسیر عدد 344 2323 این عدد قابل تقسیم بر عدد هفت می باشد یعنی:7 77749 035931 6333189 243 244 25152 323 32 443

2- ولله غیب السموات والارض:

آیه دیگری که از علم خداوند حکایت می کند:

«وَ لِلّهِ غَیْبُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ ما أَمْرُ اَلسّاعَةِ إِلاّ کَلَمْحِ اَلْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ إِنَّ اَللّهَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» 1

نظام عددی این آیه را در جدول زیر مشاهده می کنیم:

آیه

ول له غیبال سموتوالارض و ما امر الساعۀ الا کلمح عدد 634 123 15 1336 آیه

البصرا و هو اقرب انالله علیک لشی قدیر عدد 224 243 5224 این آیه نیز بر عدد هفت قابل تقسیم است:7 333 4502 947 791 31 603346 31 163 3215 436 225 424 4223

اگر به دقت ملاحظه کنید، می بینید کلمه (سماوات) این گونه نوشته شده است (سموت) یعنی دارای 6 حرف است به جای 8 حرف. و اگر دارای 8 حرف بود، نظام عددی این آیه به هم می خورد.

ص:143

آیات دیگر نیز وجود دارد که فقط به ذکر آنها اکتفا می کنیم:

3- «یَعْلَمُ ما یَلِجُ فِی اَلْأَرْضِ وَ ما یَخْرُجُ مِنْها وَ ما یَنْزِلُ مِنَ اَلسَّماءِ وَ ما یَعْرُجُ فِیها وَ هُوَ اَلرَّحِیمُ اَلْغَفُورُ» 1

4- «عالِمُ اَلْغَیْبِ فَلا یُظْهِرُ عَلی غَیْبِهِ أَحَداً» 2

5- «إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اَللّهِ لا تُحْصُوها إِنَّ اَلْإِنْسانَ لَظَلُومٌ کَفّارٌ» 3

6- «إِنّا لَنَحْنُ نُحْیِی وَ نُمِیتُ وَ نَحْنُ اَلْوارِثُونَ» 4

7- «فَسُبْحانَ اَلَّذِی بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْءٍ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ» 5- 6

نتیجه:

اگر تعداد حروف کلمات بیشتر آیات قرآن را کنار هم بگذاریم عددی به دست می آید که یکی از مضرب های عدد هفت است.

از مباحث گذشته به این نتیجه می رسیم که هیچ تحریفی در کلمات قرآن رخ نداده است.

ص:144

اشکالات اعجاز عددی هفت:

بعد از این که موارد اعجاز عددی هفت را در قرآن بیان و بررسی نمودیم به اشکالات آن می پردازیم:

آقای مهندس عبدالدائم الکحیل اعجاز عددی هفت را با این آیه شروع می کند:

«اَللّهُ اَلَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ اَلْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ» 1

ایشان می گوید چون خداوند عدد هفت را برای نظام جهان اختیار کرده است پس باید علاقه ای بین عدد هفت و قرآن وجود داشته باشد.

در ادامه ایشان آیاتی را می آورد که اگر تعداد حروف هر کلمه را کنار هم بگذاریم مضرب صحیحی از عدد هفت می شود.

در مطالب ایشان اشکالاتی وجود دارد که برای نمونه به چیز مورد آن اشاره می کنیم:

1- اولاً ایشان از بین 6236 آیه فقط حدود 20 آیه ذکر می کند که دارای مضرب صحیحی از عدد هفت می باشد. همان طور که می دانید، پیدا کردن حدود 20 آیه از میان 6236 آیه کار خارق العاده ای و شگفت انگیزی نیست چون برای هر عددی می توان این تعداد آیه پیدا کرد که مضرب صحیح از آن عدد باشد.

ص:145

2- در شمارش حروف کلمات مخصوصاً در شمارش همزه، قاعدۀ خاصی مراعات نشده است. چون هر جا به کلمه ای برخورد می کند که دارای همزه است اگر به آن همزه احتیاج دارد تا نصاب کامل شود با قرار دادن پایه ای برای همزه آن را در شمارش محسوب می کند ولی اگر بدون همزه به نصاب کامل برسد می گوید همزه نباید در شمارش محسوب شود.

3- اینکه گفته شود چون عدد هفت در چند آیه آمده پس باید بین آن و قرآن رابطه ای باشد. این حرف را می توان در مورد عددهای دیگری زد. مانند عدد شش، برای توضیح چند نکته در مورد عدد شش مطرح می کنیم:

خداوند در آیۀ «اَللّهُ اَلَّذِی خَلَقَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما فِی سِتَّةِ أَیّامٍ» 1 پس باید بین عدد شش و قرآن رابطه ای باشد:

1- سورۀ «ناس» که آخرین سوره است دارای «6» آیه می باشد.

2- اگر شماره های آیه های سوره ناس را کنار هم بگذاریم عدد (123456) به دست می آید مضرب صحیحی از عدد 6 می باشد یعنی (20576*6)

3- قرآن دارای 114 سوره است یعنی (19*6)

4- خلق زمین و آسمان در 6 روز بوده است.

5- تعداد حروف کلمه «الدنیا» 6 حرف است.

6- تعداد حروف کلمه «الحیاۀ» 6 حرف است.

ص:146

پس همان طور که گذشت می توان برای هر عدد خصوصیاتی پیدا کرد پس نمی توان گفت همۀ اعداد دارای اعجاز عددی می باشند.

به عبارت دیگر نمی توان یک رابطۀ جزئی را بین بعضی اعداد پیدا کرد و آن را به تمام اعداد سریان داد.

ص:147

ص:148

بخش ششم: اعجاز زوج و فرد در قرآن کریم

مقدمه:

اشاره

در سورۀ «فجر» آیه سوم - «وَ اَلشَّفْعِ وَ اَلْوَتْرِ» - (1)خداوند ربّ جلیل، به زوج و فرد سوگند یاد کرده است. کورش جم نشان با خواندن این آیه به فکر افتاده است که شاید یک نظام عددی بر مبنای زوج و فرد در قرآن موجود باشد. به دنبال این فرضیه، شروع به تحقیق کرده و به نتیجه ای جالب رسیده است و آن این است که تعداد سوره ها و ترتیب قرار گرفتن آن ها و تعداد آیات هر سوره، درست باید همین سان باشد که هست. اگر از آنها کم یا به آنها اضافه شده بود و حتی اگر جابه جا شده بودند (به عبارت دیگر هر تغییری در شماره و تعداد سوره ها و آیات قرآن به عمل آمده بود) کد ریاضی فرد و زوجی که در آن جای داده شده چنین جواب نمی داد.

خداوند در سورۀ حجر می فرماید: «در حقیقت ما خود، آگاه کننده ( قرآن) را فرو فرستادیم و قطعاً ما پاسداران آن هستیم» (2)و هم چنین در

ص:149


1- 1) . سوگند به زوج و فرد!
2- 2) . حجر / 9.

سورۀ فصلت فرموده است: «در حقیقت کسانی که به آگاه کننده [ قرآن]هنگامی که به سراغشان آمد کفر ورزیدند (برما مخفی نمی مانند) ؛ درحالی که قطعاً آن (قرآن) کتابی شکست ناپذیر است. که باطل از پیش روی آن و پشت سرش به سراغ آن نمی آید؛ (زیرا این) فرو فرستاده ای از جانب (خدای) فرزانه ستوده است.» (1)آیات قرآن حق است.

در گذشته و هم در زمان حال مسلمانان جهان، تنها از روی باورهای محکم دینی اصالت و صحت آیات قرآن را بدون علم واقعی بدان، قبول می کردند. امّا امروزه با پیدا شدن این معجزات ریاضی و عددی که عالی ترین و قابل قبول ترین راه منطقی برای اثبات و نفی هر موضوع علمی است، خدایی بودن قرآن را با اثبات منطقی باور می کنند.

حال پس از این مقدمه به یافته های این اندیش ور می پردازیم:

همان طور که می دانیم قرآن دارای 114 سوره است، که هر سوره علاوه بر اسم، شماره ردیف و تعدادی آیه دارد. مثلاً اسم اولین سوره قرآن «الفاتحه» شمارۀ ردیفش 1 و تعداد آیاتش 7 است.

نام دومین سوره قرآن «البقره» ، شمارۀ ردیفش 2 و تعداد آیاتش 286 است، تا پایان.

اگر تعداد آیات 114 سورۀ قرآن را با هم جمع کنیم، عدد 6236 به دست می آید و اگر شمارۀ سوره های قرآن را با هم جمع کنیم، عدد

ص:150


1- 1) . فصلت/ 41 و 42.

6555 به دست می آید. حال اگر اعداد مربوط به هر سوره را با اعداد مربوط به آیاتش با هم جمع کنیم، جدول شماره 1 به دست می آید:

جدول شماره 1

ردیف

نام سورهشماره سورهتعداد آیات سورهحاصل جمع شماره و تعداد آیات سوره1الفاتحه1782البقره22862883آل عمران32002034النساء41761805المائده51201256الانعام61651717الاعراف72062138الانفال875839التوبه912913810یونس1010911911هود1112313412یوسف1211112313الرعد13435614ابراهیم14526615الحجر159911416النحل1612814417الاسراء1711112818الکهف1811012819مریم1998117

ص:151

20

طه2013515521الانبیاء2111213322الحج227810023المومنون2311814124النور24648825الفرقان257710226الشعراء2622725327النمل279312028القصص288811629العنکبوت29699830الروم30609031لقمان31346532السجده32306233الاحزاب337310634سبأ34548835فاطر35458036یس368311937الصافات3718221938ص388812639الزمر397511440غافر408512541فصلت41549542الشوری42539543الزخرف4389132

ص:152

ردیف

نام سورهشماره سورهتعداد آیات سورهحاصل جمع شماره و تعداد آیات سوره44الدخان445910345الجاثیه45378246الاحقاف46358147محمد47388548الفتح48297749الحجرات49186750ق50459551الذاریات516011152الطور524910153النجم536211554القمر545510955الرحمن557813356الواقعه569615257الحدید57298658المجادله58228059الحشر59248360الممتحنه60137361الصف61147562الجمعه62117363المنافقون63117464التغابن64188265الطلاق65127766التحریم661278

ص:153

67

الملک67309768القلم685212069الحاقه695212170المعارج704411471نوح71289972الجن722810073المزمل73209374المدثر745613075القیامه754011576الانسان763110777المرسلات775012778النباء784011879النازعات794612580عبس804212281التکویر812911082الانفطار821910183المطففین833611984الانشقاق842510985البروج852210786الطارق861710387الاعلی871910688الغاشیه882611489الفجر893011990البلد9020110

ص:154

ردیف

نام سورهشماره سورهتعداد آیات سورهحاصل جمع شماره و تعداد آیات سوره91الشمس911510692اللیل922111393الضحی931110494الشرح94810295التین95810396العلق961911597القدر97510298البینه98810699الزلزله998107100العادیات10011111101القارعه10111112102التکاثر1028110103العصر1033106104الهمزه1049113105الفیل1055110106قریش1064110107الماعون1077114108الکوثر1083111109الکافرون1096115110النصر1103113111المسد1115116112الاخلاص1124116113الفلق1135118114الناس1146120

ص:155

اینک 114 عددی را که از جمع شمارۀ سوره و تعداد آیات هر سوره به دست آمده است، بر حسب زوج و فرد بودن از هم جدا می کنیم و هر گروه را در جدولی به نام جدول «زوج» و جدول «فرد» جای می دهیم. (1)

ص:156


1- 1) . مجلۀ بینات، سال سوم، شماره 9، ص 102.
جدول «زوج» قرآن کریم

ردیف

نام سورهحاصل جمع شماره و تعداد آیات سوره1 الفاتحه82 البقره2883 النساء1804 التوبه1385 هود1346 الرعد567 ابراهیم668 الحجر1149 النحل14410 الکهف12811 الحج10012 النور8813 الاسراء12814 الفرقان10215 النمل12016 القصص11617 العنکبوت9818 الروم9019 السجده6220 الاحزاب10621 سبأ8822 فاطر8023 ص12624 الزمر11425 الزخرف13226 الجاثیه8227 الواقعه15228 الحدید86

ص:157

29

المجادله8030 المنافقون7431 التغابن8232 التحریم7833 القلم12034 المعارج11435 الجن10036 المدثر13037 النبأ11838 عبس12239 التکویر11040 الاعلی10641 الغاشیه11442 البلد11043 الشمس10644 الضحی10445 الشرح10246 القدر10247 البینه10648 القارعه11249 التکاثر11050 العصر10651 الفیل11052 قریش11053 الماعون11454 المسد11655 الاخلاص11656 الفلق11857 الناس120جمع کل6236

ص:158

جدول «فرد» قرآن کریم

ردیف

نام سورهحاصل جمع شماره و تعداد آیات سوره1 آل عمران2032 المائده1253 الانعام1714 الاعراف2135 الانفال836 یونس1197 یوسف1238 مریم1179 طه15510 الانبیاء13311 المومنون14112 الشعراء25313 لقمان6514 یس11915 الصافات21916 غافر12517 فصلت9518 الشوری9519 الدخان10320 الاحقاف8121 محمد8522 الفتح7723 الحجرات6724 ق9525 الذاریات11126 الطور10127 النجم11528 القمر109

ص:159

29

الرحمن13330 الحشر8331 الممتحنه7332 الصف7533 الجمعه7334 الطلاق7735 الملک9736 الحاقه12137 نوح9938 المزمل9339 القیامه11540 الانسان10741 المرسلات12742 النازعات12543 الانفطار10144 المطففین11945 الانشقاق10946 البروج10747 الطارق10348 الفجر11949 اللیل11350 التین10351 العلق11552 الزلزله10753 العادیات11154 الهمزه11355 الکوثر11156 الکافرون11557 النصر113جمع کل6555

ص:160

پس از دقت در جدول «زوج» و «فرد» نکات قابل توجه این اعجاز بدست می آید عبارتند از:

1. در جدول «زوج» جمع کل اعداد یعنی 6236 درست معادل مجموع تعداد آیات قرآن کریم است.

2. در جدول «فرد» جمع کل اعداد یعنی عدد 6555 درست معادل مجموع شماره های سوره های قرآن کریم است.

3. در جدول «زوج» قرآن و در جدول «فرد» قرآن که هر یک از 57 سوره درست شده اند، درست 30 سوره با تعداد آیات زوج و 27 سوره با تعداد آیات فرد شرکت کرده اند.

جدول مربوط را ملاحظه می کنیم:

ص:161

30 سوره با شماره سوره زوج و تعداد آیات زوج

ردیف

نام سورهشماره سورهتعداد آیات سوره1 البقره22862 النساء41763 ابراهیم14524 النحل161285 الکهف181106 الحج22787 النور24648 القصص28889 الروم306010 السجده323011 سباء345412 ص388813 الواقعه569614 المجادله582215 التغابن641816 التحریم661217 القلم685218 المعارج704419 الجن722820 المدثر745621 النبا784022 عبس804223 الغاشیه882624 البلد902025 الشرح94826 البینه98827 التکاثر102828 قریش106429 الاخلاص112430 الناس1146

ص:162

27 سوره با شماره سوره زوج و تعداد آیات فرد:

ردیف

نام سورهشماره سورهتعداد آیات سوره1 الانعام61652 الانفال8753 یونس101094 یوسف121115 طه201356 الشعراء262277 یس36838 غافر40859 الشوری425310 الدخان445911 الاحقاف463512 الفتح482913 ق504514 الطور524915 القمر545516 الممتحنه601317 الجمعه621118 الانسان763119 الانفطار821920 الانشقاق842521 الطارق861722 اللیل922123 العلق961924 العادیات1001125 الهمزه104926 الکوثر108327 النصر1103

ص:163

30 سوره با شماره سورۀ فرد و تعداد آیات زوج

ردیف

نام سورهشماره سورهتعداد آیات سوره1 آل عمران32002 المائده51203 الاعراف72064 مریم19985 الانبیاء211126 المومنون231187 لقمان31348 الصافات371829 فصلت415410 محمد473811 الحجرات491812 الذاریات516013 النجم536214 الرحمن557815 الحشر592416 الصف611417 الطلاق651218 الملک673019 الحاقه695220 نوح712821 المزمل732022 القیامه754023 المرسلات775024 النازعات794625 المطففین833626 البروج852227 الفجر893028 التین95829 الزلزله99830 الکافرون1096

ص:164

27 سوره با شماره سورۀ فرد و تعداد آیات فرد

ردیف

نام سورهشماره سورهتعداد آیات سوره1 الفاتحه172 التوبه91293 هود111234 الرعد13435 الحجر15996 الاسرا171117 الفرقان25778 النمل27939 العنکبوت296910 الاحزاب337311 فاطر354512 الزمر397513 الزخرف438914 الجاثیه453715 الحدید572916 المنافقون631117 التکویر812918 الاعلی871919 الشمس911520 الضحی931121 القدر97522 القارعه1011123 العصر103324 الفیل105525 الماعون107726 المسد111527 الفلق1135

ص:165

ص:166

همان طور که ملاحظه می کنید، تعداد سوره ها در جدول «زوج» و تعداد سوره ها در جدول «فرد» قرآن، هر کدام برابر با 57 و با هم برابرند.

57 سوره جدول «زوج» ، از 30 سوره با آیات زوج و 27 سوره با آیات فرد تشکیل شده است و 57 سوره جدول فرد نیز عیناً از 30 سوره با آیات زوج و 27 سوره با آیات فرد تشکیل شده است. بدین ترتیب نمونۀ دیگری از اعجاز عددی قرآن کشف شده است که نشان می دهد ترتیب جای گرفتن سوره ها و تعداد آیات هر سوره، مبتنی بر نظام مخصوص و حساب شده ای بوده است.

ص:167

ص:168

نقدِ «اعجاز ریاضی قرآن در خصوص اعداد زوج و فرد» :

شخصی به نام «کورش جم نشان» از ونکور کانادا، با توجه به آیۀ سوم سورۀ «فجر» که خداوند متعال به زوج و فرد سوگند یاد کرده است، به فکر افتاده است که شاید یک نظام عددی بر مبنای زوج و فرد، در قرآن باشد و بعد از تحقیقات به این نتیجه رسیده که اگر اعدادی را که حاصل جمع شمارۀ سوره ها و تعداد آیات سوره ها به دست می آید در یک ستون بنویسیم، بعد زوج ها را با هم و فردها را با هم جمع کنیم، جمع اعداد زوج دقیقاً مساوی با جمع تعداد آیات قرآن یعنی 6236 و جمع اعداد فرد مساوی 6555 است که حاصل جمع شمارۀ سوره ها می باشد. بدین ترتیب نمونۀ دیگری از اعجاز عددی قرآن را کشف می کند و نشان می دهد که ترتیب قرار گرفتن سوره ها و تعداد آیات هر سوره مبتنی بر یک نظام مخصوص و حساب شده ای است.

در نقد این نظریه این طور می آوریم که: اگر در زوج و فرد بودن آیات قرآن نکته ای باشد، باید میان سوره های فرد و سوره های زوج یا آیه های دارای شمارۀ فرد و آیه های دارای شمارۀ زوج به وضوح دیده شود. اما اثبات، بلکه احداث نکته، آن هم با طی کردن این راه پیچ در پیچ ربطی به مفاد آیه ندارد.

ص:169

ایشان بعد از آنکه بین آیات دارای شمارۀ فرد و آیات دارای شمارۀ زوج و عدد حاصل از مجموع آیات زوج و عدد حاصل از این دو مجموعه هیچ نکته ای نیافته است، شماره سوره را به تعداد آیات سوره اضافه کرده و ستونی از این اعداد تشکیل می دهد. آنها را با هم جمع کرده و باز به نکته ای نرسیده است. در مرتبه آخر، اعداد زوج این ستون را جداگانه و اعداد فرد را جداگانه با هم جمع کرده است و به دو عدد جدید رسیده است 6236 و 6555 عدد دوم مضرب 19 می باشد. سراغ عدد اول رفته ولی آن را مضرب 19 نیافته است. (1)اگر هر دو مضرب 19 می بود، خیلی به اعجاز ایشان می افزود اما متأسفانه یکی از این اعداد مضرب 19 نیست. ولی در لابه لای همین محاسبات ناگاه متوجه می شوند که عدد اول معادل تعداد آیات قرآن کریم و عدد دوم مساوی با حاصل جمع شماره سوره ها است. اینجاست که تکبیرگویان اعلان موفقیت می کند.

ما می گوییم خدای حکیم بسیار بعید است با مخاطبین خود از چنین طریقی ارتباط برقرار نماید. خداوند نیز در تفهیم و تفاهم با بندگانش همان راهی را طی می کند که بین عقلا جاری و مرسوم است و معما و لُغَز به کار نمی برد و اگر بخواهد امری را معماگونه بیان کند، معمای او باید به گونه ای باشد که تا قیامت معما باشد. چراکه اگر بشر بتواند چیزی

ص:170


1- 1) . ایشان نیز از کسانی است که به عدد 19 قرآن عنایت خاصی دارد چنان که در جزوه های دیگری از یافته های آقای عبدالله اریک تجلیل کرده است.

را که مشیت خدا آن را معما خواسته است کشف کند این نوعی نقص و ضعف برای خداوند خواهد بود. مثلاً تاریخ دقیق قیامت به تصریح خود قرآن از این مقوله است.

این نکته که خداوند در تفهیم مقاصد خود روش و از سیرۀ عقلا تبعیت می کند، در یکی از فرمایشات امام صادق (علیه السلام) به آن تصریح شده است:

«قیل لابی عبدالله (علیه السلام) روی عنکم ان الخمر و المسیر و الانصاب و الازلام رجال فقال ما کان الله لیخاطب خلقه بما لا یعقلون» (1)

براساس این حدیث، تفسیرهای باطنی همه مردود است و اثبات تناسب های عددی و نظم ریاضی در قران هم با عبور از راه های مارپیچ، یکی از شاخه های تفسیر باطنی است. بنابراین بسیار بعید است خداوند از آیه شریفه «والشفع والوتر» (2)چیزی را بخواهد به ما تفهیم نماید که آقای کورش جم نشان، کشف کرده اند. زیرا ادعای ایشان بسیار غریب و از فهم عرفی دور است و مخاطب، بعد از فهمیدن راه طی شده باز در هاله ای از شک و تردید باقی می ماند و شاید یکی از علل آن جمع شمارۀ سوره با تعداد آیات سوره باشد. جمع این دو پارامتر جمع دو چیز غیر هم جنس است، مثل آنکه تعداد ستون های مسجدی را با روزهای هفته جمع کنیم.

ص:171


1- 1) . کیهان اندیشه، ش 67، ص 67 به نقل از وسایل الشیعه، جلد 12، ص 243
2- 2) . قسم به زوج و فرد

اشکال اساسی تر این است که چنین چیزی اثبات اعجاز قرآن نیست، زیرا به راحتی می توان کتابی نوشت و از آغاز بین ابواب و فواصل و تعداد جملات آن چنین نظمی را جاسازی نمود. بنابراین این کشفیات ذره ای موجب گرایش منکران قرآن به قرآن نخواهد بود. بلکه این گونه دفاعیات غیر منطقی و ضعیف خود موجب اعراض و اشمئزاز بیگانگان می شود.

ص:172

بخش هفتم: اعجاز عددی تکرار واژه ها

اشاره

اعجاز عددی تکرار واژه ها:

تناسب و تساوی و هماهنگی در اعداد و ارقام کلمات و موضوعات شبیه و مغایر با هم، در قرآن امری بسیار شگفت انگیز است. هیچ بشری بر آوردن کتابی که از نظر معنا و محتوا، آن قدر تعالی باشد و در کلمات و الفاظ آن نیز رعایت تناسب شده باشد، قادر نیست.

این تناسب شگفت انگیز در شرایطی فراهم شده که قرآن در طول 23 سال در شرایط گوناگون نازل شده و هر بخشی از کلمات آن در حادثۀ خاصی بوده است. و پس از نزول هم از اصلاحیه و تنظیم بعدی برخوردار نبوده است.

این تساوی و توازن عددی، بدین صورت به وجود نیامده است که این کلمات متقابل در همه جای قرآن در کنار هم ذکر شده و در نتیجه چنین تقابلی حاصل شده باشد، زیرا چنین تقابل و توازنی یک توازن خود به خودی (و فاقد ارزش قابل ذکر) خواهد بود. به این مثال دقت کنید: کلمۀ «حیّا» مقابل «میتاً» است، در هیچ آیه ای از آیات قرآن به همراه آن ذکر نشده و بلکه در هیچ سوره ای نیز، این دو کلمه با هم جمع نشده اند. با این حال توازن عددی میان دفعات تکرار کلمه در سرتاسر قرآن برقرار است.

ص:173

برای مثال به نمونه هایی اشاره می کنیم: (1)

1. لفظ «دنیا» و مشتقاتش برابر است با لفظ «آخرت» و مشتقاتش که هر کدام 115 بار تکرار شده است. (2)

2. لفظ «حیات» و مشتقاتش برابر است با لفظ «موت» و مشتقاتش که هر کدام 145 بار تکرار شده است. (3)

3. لفظ «صالحات» و مشتقاتش برابر است با لفظ «سیئات» و مشتقاتش که هر کدام 167 بار تکرار شده است. (4)

4. لفظ «ملائکه» و مشتقاتش برابر است با لفظ «شیاطین» و مشتقاتش که هر کدام 88 بار تکرار شده است. (5)

5. لفظ «هدی» و مشتقاتش برابر است با لفظ «رحمۀ» و مشتقاتش که هر کدام 79 بار تکرار شده است. (6)

6. لفظ «عقل» و مشتقاتش برابر است با لفظ «نور» و مشتقاتش که هر کدام 49 بار تکرار شده است. (7)

7. لفظ «مصیبۀ» و مشتقاتش برابر است با لفظ «شکر» و مشتقاتش که هر کدام 75 بار تکرار شده است. (8)

8. لفظ «ابلیس» و مشتقاتش برابر است با لفظ «استعاذه» و مشتقاتش که هر کدام 11 بار تکرار شده است. (9)

9. لفظ «برّ» و مشتقاتش برابر است با لفظ «ثواب» و مشتقاتش که هر کدام 20 بار تکرار شده است. (10)

ص:174


1- 1) . ر. ک: الاعجاز العددی للقرآن الکریم، عبدالرزاق نوفل، ج 1 - 3، و معجزۀ الارقام و الترقیم فی القرآن الکریم، عبدالرزاق نوفل، ص 50 - 54. و الاعجاز العلمی فی القرآن الکریم، محمد السید ارنا ووط، ص 135 - 140. و اعجاز قرآن در نظر اهل بیت عصمت (علیه السلام) و بیست نفر از علمای بزرگ اسلام، سید رضا مؤدب ص 185.
2- 2) . الرسالۀ الشافیه فی الاعجاز، عبدالقاهر جرجانی، ص 14 - 17، موسوعۀ الاعداد فی القرآن الکریم، مهدی سعید رزق کریزم، ص 37 و 38
3- 3) . همان
4- 4) . همان
5- 5) . الاعجاز العلمی الاسلامی للقرآن الکریم، محمد کامل عبدالصمد، ص 8-376
6- 6) . وجوه من الاعجاز القرآنی مصطفی الدباغ، ص 112
7- 7) . همان
8- 8) . المعجزۀ(النظریۀ الاولی) مهندس عدنان رفاعی، ص 36
9- 9) . همان
10- 10) . همان.

10. لفظ «جهنم» و مشتقاتش برابر است با لفظ «جنات» و مشتقاتش که هر کدام 77 بار تکرار شده است. (1)

11. لفظ «شیخ» و مشتقاتش برابر است با لفظ «طفل» و مشتقاتش که هر کدام 4 بار تکرار شده است. (2)

12. لفظ «نسل» و مشتقاتش برابر است با لفظ «عقیم» و مشتقاتش که هر کدام 4 بار تکرار شده است. (3)

13. لفظ «یفسد» و مشتقاتش برابر است با لفظ «ینفع» و مشتقاتش که هر کدام 50 بار تکرار شده است. (4)

ص:175


1- 1) . همان
2- 2) . النظریۀ الاولی، مهندس عدنان رفاعی، والاعجاز العددی فی القرآن، لیب بیضون، ص 193
3- 3) . همان
4- 4) . همان.

14. لفظ «برهان» و مشتقاتش برابر است با لفظ «بهتان» و مشتقاتش که هر کدام 8 بار تکرار شده است. (1)

15. لفظ «ثیاب» و مشتقاتش برابر است با لفظ «حجاب» و مشتقاتش که هر کدام 8 بار تکرار شده است. (2)

16. لفظ «وهن» و مشتقاتش برابر است با لفظ «عزم» و مشتقاتش که هر کدام 9 بار تکرار شده است. (3)

17. لفظ «مجنون» و مشتقاتش برابر است با لفظ «سفیه» و مشتقاتش که هر کدام 11 بار تکرار شده است. (4)

18. لفظ «نشر» و مشتقاتش برابر است با لفظ «کتم» و مشتقاتش که هر کدام 21 بار تکرار شده است. (5)

19. لفظ «رذیله» و مشتقاتش برابر است با لفظ «عفۀ» و مشتقاتش که هر کدام 4 بار تکرار شده است. (6)

20. لفظ «عورۀ» و مشتقاتش برابر است با لفظ «اغضض» و مشتقاتش که هر کدام 4 بار تکرار شده است. (7)

ص:176


1- 1) . الموسوعۀ العلمیه، الاعجاز القرآنی، سمیر عبدالحلیم، ص 3-140 و المعجزۀ(النظریه الاولی) ، مهندس عدنان رفاعی، ص 28 - 38
2- 2) . همان
3- 3) . همان
4- 4) . همان
5- 5) . همان
6- 6) . همان
7- 7) . همان.

21. لفظ «وسطاً» و مشتقاتش برابر است با لفظ «طرفاً» و مشتقاتش که هر کدام 5 بار تکرار شده است. (1)

22. لفظ «سعید» و مشتقاتش برابر است با لفظ «نحس» و مشتقاتش که هر کدام 2 بار تکرار شده است. (2)

23. لفظ «فرقان» و مشتقاتش برابر است با لفظ «بنی آدم» و مشتقاتش که هر کدام 7 بار تکرار شده است. (3)

24. لفظ «جحیم» و مشتقاتش برابر است با لفظ «عقاب» و مشتقاتش که هر کدام 26 بار تکرار شده است. (4)

25. لفظ «حساب» و مشتقاتش برابر است با لفظ «عدل و قسط» و مشتقاتش که هر کدام 29 بار تکرار شده است. (5)

26. لفظ «حرث» برابر است با لفظ «زراعت» و برابر است با لفظ «فاکهه» که هر کدام 14 بار تکرار شده است. (6)

27. لفظ «بخل» برابر است با الفاظ «حسرت، طمع، جحود» که هر کدام 112بار تکرار شده است. (7)

ص:177


1- 1) . همان
2- 2) . همان
3- 3) . وجوه من الاعجاز القرانی، مصطفی الدباغ، ص 112
4- 4) . همان
5- 5) . همان
6- 6) . معجزات الارقام فی القرآن، حسین سلیم، ص 85
7- 7) . همان.

28. لفظ «مصیر» (بازگشت) برابر است با لفظ «ابد» (همیشه) که هر کدام 28 بار تکرار شده است. (1)

29. لفظ «ایمان» برابر است با لفظ «کفر» که هر کدام 811 بار تکرار شده است. (2)

30. لفظ «غضبی» برابر است با لفظ «رحمتی» که هر کدام 2 بار تکرار شده است. (3)

31. لفظ «نفعاً» برابر است با لفظ «ضراً» که هر کدام 9 بار تکرار شده است. (4)

32. لفظ «البرد» برابر است با لفظ «الحر» که هر کدام 2 بار تکرار شده است. (5)

33. لفظ «رجل» به صورت مفرد برابر است با لفظ «امراه» و مشتقاتش که هر کدام 24 بار تکرار شده است. (6)

34. کلمه «بصر» و مشتقاتش برابر است با کلمه «قلب و فواد» و مشتقاتش که هر کدام 148 بار تکرار شده است. (7)

ص:178


1- 1) . همان
2- 2) . همان
3- 3) . مشکوۀ، شماره 39، تابستان 1372، ص 34
4- 4) . همان
5- 5) . همان
6- 6) . المعجزۀ(النظریه الاولی) مهندس عدنان رفاعی، والاعجاز العلمی فی القرآن الکریم، محمد سامی محمد علی، ص 228- 234
7- 7) . همان.

35. کلمه «الناس» و مشتقاتش و مترادفات برابر است با لفظ «رسول» و مشتقاتش که هر کدام 368 بار تکرار شده است. (1)

36. لفظ «جزاء و اجر» 117 مرتبه که نصف لفظ «مغفرت» که 234 مرتبه می باشد. و دلیل بر این است که بخشندگی خداوند، دو برابر جزاء او است. (2)

37. لفظ «رسل» 368 مرتبه، «نبی» 75 مرتبه، «بشیر» 18 مرتبه «نذیر» 75 مرتبه، که مجموع ارقام مذکور 518 مرتبه است، و برابر است با تعداد نام های پیامبران در قرآن. (3)

38. لفظ «رحیم» که از اسماء حسنی است،114 مرتبه تکرار شده و برابر است با تعداد سوره های قرآن و دو برابر لفظ «رحمان» می باشد. با توجه به اینکه لفظ «رحیم» اسم عام و صفت خاص است، بر خلاف لفظ «رحمن» که اسم خاص و صفت عام است. (4)

39. لفظ «شهر» به معنی «ماه» 12 مرتبه به تعداد ماه های سال که 12 ماه است. (5)

ص:179


1- 1) . همان
2- 2) . معجزات الارقام فی القرآن، حسین سلیم، ص 85، واضواء علی اعجاز القرآن الکریم، شیخ عکرمه سعید صبری، ص 117 - 119
3- 3) . همان
4- 4) . لغۀ الارقام فی القرآن، حسین احمد سلیم، ص 60
5- 5) . اعجاز القرآن الکریم، محمدباقر المنصوری، ص 62، و زیباترین سخن، محمود احمدی، ص 187.

40. لفظ «یوم» به معنی روز با تمام مشتقاتش،365 مرتبه در قرآن به کار رفته که برابر با تعداد روزهای سال می باشد. (1)

41. لفظ «یوم» 27 مرتبه و به صورت تثنیه،3 مرتبه که برابر است با تعداد روزهای یک ماه. (2)

42. لفظ «اجتبی» و مشتقاتش،12 بار و مساوی است با عدد امامان که 12 نفر هستند و خداوند آنها را برگزیده است. (3)

43. لفظ «فرقه» 72 بار در قرآن آمده و مطابق است با 72 فرقه که از اهل جهنم می باشند. (4)

44. لفظ «محمد» 4 مرتبه و برابر است با الفاظ «روح القدس» و «ملکوت» و «سراج» که هر کدام 4 مرتبه تکرار شده اند. (5)

45. لفظ «ابرار» 6 مرتبه و دو برابر لفظ «فجار» است که 3 مرتبه تکرار شده است. (6)

ص:180


1- 1) . همان
2- 2) . من الاعجاز البلاغی و العددی للقرآن الکریم، ابوزهراء النجدی، ص 107
3- 3) . همان
4- 4) . عن علی بن ابی طالب قال: افترقت بنو اسرائیل بعد موسی احدی و سبعین فرقۀ کلها فی النار الا فرقۀ و افترقت النصاری بعد عیسی علی اثنتین و سبعین فرقۀ کلها فی النار الا فرقۀ، و تفترق هذه الامۀ علی ثلاث و سبعین فرقۀ کلها فی النار الا فرقۀ، المیزان، ج 8، ص 29
5- 5) . معجزات الارقام فی القران، حسین سلیم، ص 85، و اضواء علی اعجاز القرآن الکریم، الشیخ عکرمه سعید صبری، ص 117
6- 6) . همان.

46. لفظ «یسر» 36 مرتبه که سه برابر لفظ «عسر» است که 12 مرتبه تکرار شده است. (1)

47. لفظ «قل» که امر از سوی خداوند است 332 مرتبه تکرار شده است و مجموع الفاظ «قالوا» از انس و جن در حیات دنیا و آخرت هم 332 بار آمده است. (2)

48. لفظ «سجد» که در مورد عاقلین است،34 مرتبه ذکر شده است و این عدد مطابق تعداد سجده های نمازهای یومیه است. (3)

49. لفظ «صلوات» 5 بار ذکر شده که برابر با تعداد نمازها می باشد. (صبح، ظهر، عصر، مغرب، عشاء) (4)

50. لفظ «بر» به معنای خشکی 12 مرتبه و لفظ «بحر» چه مفرد چه تثنیه چه جمع،40 بار تکرار شده است. نسبت این دو عدد مساوی است با نسبت خشکی به آب در روی کرۀ زمین چون آب در زمین 5/64 است و خشکی 35/19 است. (5)

51. کلمه «عزم» 5 بار ذکر شده که برابر است با تعداد پیامبران اولوالعزم. (6)

ص:181


1- 1) . همان
2- 2) . الاعجاز العددی فی القرآن، لبیب بیضون، ص 193
3- 3) . همان
4- 4) . همان
5- 5) . من الاعجاز البلاغی و العددی للقرآن الکریم، الدکتور ابوزهراء النجدی، ص 132
6- 6) . اعجاز العلمی فی الاسلام القرآن الکریم. محمد کامل عبدالصمد، ص 378.

52. لفظ «انسان» دارای هفت حرف است و این در حالی است که خداوند در قرآن می فرماید ما شما را در هفت مرحله خلق کردیم. (1)

53. لفظ «دنیا» دارای شش حرف است و خداوند می فرماید و همانا ما دنیا را در 6 روز آفریدیم. (2)

54. لفظ «اسراف» و مشتقات آن با لفظ «سرعۀ» و مشتقاتش هر کدام 23 مرتبه تکرار شده است. (3)

55. لفظ «اسباط» و لفظ «حواریون» هر کدام 5 مرتبه تکرار شده است. (4)

ص:182


1- 1) . همان
2- 2) . همان
3- 3) . الاعجاز العددی فی القرآن الکریم، عبدالرزاق نوفل، ص 73
4- 4) . همان.

اشکالات اعجاز عددی تناسب واژگان قرآن:

بسیاری از این آمار و ارقام هایی که در تناسب واژگان قرآن از نویسندگان مختلف نقل شده است در مقام محاسبه، درست نیست و نیازمند نگاه خوشبینانه است. بر فرض صحت نیازمند توجیهات و تکلفات فراوانی است که عملاً این تناسب ها را از اعجاز بودن دور می کند. برای مثال:

1- در شمارش کلمۀ «یوم» برای اینکه به عدد 365 برسند (عدد روزهای سال) گفته اند که باید «یوم» را به صورت مفرد در نظر بگیریم، زیرا اگر «ایام» و «یومین» را به حساب آوریم، به عدد مطلوب نمی رسیم.

اما باز هم منظور آنها تأمین نمی شود زیرا «یومئذٍ» و «یومکم» و «یومهم» نیز باید از لیست خارج شوند در حالی که اینها هم مفرد هستند. اگر منظور ایشان از مفرد این است که به «یوم» هیچ حرفی متصل نباشد، در این صورت باید «بالیوم» و «الیوم» و «فالیوم» را نیز از لیست خارج کرد و در این صورت آمار ما از 365 بسیار کمتر می شود. خلاصه این افراد برای رسیدن به عدد 365 از هیچ اسلوب منقطی پیروی نکرده اند.

2- در مواردی که آمارشان به حد نصاب نمی رسد، به دنبال مشتقات آن واژۀ خاص رفته و می کوشند با اضافه کردن مشتقات، نصاب لازم را تهیه کنند. و این سؤال بی جواب می ماند که چرا در بعضی موارد باید

ص:183

مشتقات را به حساب آوریم و در بعضی موارد فقط به آمار مفرد آن واژه بسنده کنیم. و عجیب تر اینکه می گویند در بعضی واژه ها مثل: جهنم و جنات، در یکی به صورت مفرد و در دیگری به ضم مشتقات باید به مطلوب نایل شد.

3- در مواردی دو واژه در مقابل هم قرار می گیرند که اصلاً ربطی به هم ندارند. مثلاً واژه «یفسد» و مشتقات را شمارش می کنند و چون با تعداد واژه «یُصلح» برابر نیست، سراغ واژه «ینفع» می روند. در حالی که برای آشنایان به زبان عربی واضح است که «یفسد» در مقابل «یصلح» می باشند نه «ینفع» . و بسیاری از موارد دیگر. به جای اینکه «قلتم» را با «قلنا» بسنجند با «اقوال» مقایسه کرده اند؛ بین مصیبت و شکر چه ارتباطی هست؟ آیا در برابر مصیبت باید «صبر» نمود و یا «شکر» کرد؟ مگر قرآن نمی فرماید: «وَ اِصْبِرْ عَلی ما أَصابَکَ إِنَّ ذلِکَ مِنْ عَزْمِ اَلْأُمُورِ» به احتمال قوی، آقایان وقتی دیدند واژۀ صبر و مشتقات آن (103) با تعداد واژۀ مصیبت مساوی نیست، سراغ واژۀ «شکر» رفته اند.

4- کلمۀ «قالو» و «قیل» به طور دقیق با هم برابر نیستند؛ یعنی «قیل» 333 مرتبه و «قالوا» 332 مرتبه در قرآن آمده است.

5- مورد دیگر واژۀ «اسراف» و «سرعت» است که روشن نیست تکرار 23 مرتبه ای این دو واژه چه چیزی را اثبات می کند.

آیا می خواهند بگویند اسراف توأم با سرعت است، یا نباید با سرعت اسراف کرد، و یا اسراف موجب نابودی سریع است، و یا مسرف با «سَرِیعُ اَلْعِقابِ» طرف خواهد بود؟ دو احتمال اول معقول نیست و دو

ص:184

احتمال دوم می طلبد تا اسراف را با واژۀ «عقاب» و «هلاکت» بسنجیم، نه با واژه «سرعت» .

6- از همه عجیب و غریب تر، محاسبۀ میزان آب و خشکی کرۀ زمین است. ایشان وقتی «بر» و «بحر» را با هم مقایسه کرده و به کسر مورد نظر دست پیدا نمی کند به واژۀ «یبسأ» متوسل می شود و می گوید: اگر آن را نیز که مرادف «برّ» می باشد، منظور کنیم تکرار واژۀ خشکی 13 و تکرار دریا 32 بوده و دو کسر 45/13 و 45/32 به دست می آید که خیلی شگفت انگیز و از معجزات قرآن است. (1)

باید به ایشان گفت، چگونه است که باید «یبسا» را که مرادف «برّ» است در شمارش دخالت دهیم، ولی کلمه «یم» را که مرادف «بحر» است دخالت ندهیم. وانگهی نسبت آب و خشکی کره زمین همیشه ثابت نیست، دو هزار سال پیش با امروز بسیار فرق داشته و هزار سال بعد نیز از میزان دریاها کاسته می شود و همین عدم دقیق میزان آب و خشکی باعث اختلاف شده است چنانچه قبلاً گفتیم آقای دکتر ابوزهراء النجدی می گوید: واژۀ «برّ» 12 مرتبه و لفظ «بحر» 40 مرتبه تکرار شده و نسبت این دو عدد 5/64 و 35/19 است که مساوی با کسر خشکی و آب در کره زمین است.» (2)

ص:185


1- 1) . المعجزۀ، النظریه الاولی، مهندس عدنان رفاعی، ص 37
2- 2) . الاعجاز البلاغی و العددی للقرآن الکریم، ابوزهراء النجدی، ص 132.

ص:186

خاتمه: جمع بندی و نتیجه گیری

ص:187

ص:188

جمع بندی و نتیجه گیری:

33 سال پیش شیمیدان مصری به نام «دکتر رشاد خلیفه» که در آمریکا اقامت داشت، پس از 3 سال کار مداوم و استفاده از کامپیوتر ادعا نمود که نظم حیرت انگیزی را در قرآن کشف کرده است.

با اعلان این خبر و پخش آن در رسانه های گروهی و جراید آن روز، این موضوع به گونه ای غیر منتظره در همه جا صدا نمود و موجی از شادی و شعف در میان مسلمانان برانگیخت.

انتشار این خبر در میان روشنفکران کشورهای اسلامی، نه تنها موجب شعف و شادی بلکه موجب آن شد تا بسیاری از آنها خود به میدان آمده و با آمارگیری از تعداد حروف و کلمات قرآن، پرده های دیگری از اسرار و رموز این کتاب آسمانی را بر ملا سازند.

تعداد زیادی از دانشمندان مسلمان نظم ریاضی قرآن را دنبال کرده اند و به نتایج قابل توجهی رسیده اند، هر چند که برخی از محاسبات آنها خطا بوده و یا با اعمال سلیقه و ذوق شخصی همراه بوده است. از سخنان طرفین استفاده می شود که نظم ریاضی قرآن را به صورت موجبۀ جزئیه مورد پذیرش موافقان و مخالفان اعجاز عددی واقع شده است اما به صورت موجبۀ کلیه (یعنی در همه موارد ادعا شده) مورد قبول نیست.

ص:189

ما درصدد آنیم تا اثبات کنیم، هر چند نظم ریاضی قرآن شگفت انگیز است اما در مورد ادعای اعجاز عددی اشکالات نقصی وحلی فراوانی بر دعاوی آنها وارد است. (1)

اساساً باید ببینیم قرآن چگونه خود را معرفی کرده است، پیشوایان معصوم ما قرآن را چگونه معرفی کرده اند؟

با دقت در آیات قرآن در می یابیم که قرآن خود را حکمت، علم، نور، ذکر و موعظه. . . معرفی می کند. و همه این عناوین در پرتو توجه به محتوای قرآن و پیروی از رهنمودهای آن میسر می شود.

نکته قابل توجه دیگری این است که محور اصلی بحث قائلین به اعجاز عددی قرآن شیوه کتابت الفاظ قرآن است. در اینجا بحث مفصلی است که آیا الفاظ قرآن مانند معانی آن توقیفی است یا نه؟

همچنین با مراجعه به احادیث به این مطلب می رسیم که در احادیث نیز قرآن، علم، حکمت و نور خوانده شده است و اکیداً توصیه شده است که آن را چراغ عمل و مشعل حیاتمان قرار دهیم. (2)

قائلین به اعجاز عددی قرآن می گویند باید همین رسم الخط را حفظ کرد در غیر این صورت تمام محاسبات به هم می خورد.

ص:190


1- 1) . قبلاً متذکر شویم که ایشان اولین نفر در این وادی نبوده و رد پای این فکر در کتاب «الاتقان فی علوم القرانِ» سیوطی دیده می شود
2- 2) . نک: نهج البلاغه و اصول کافی و کتب حدیثی دیگر.

باید این را هم در نظر داشت که قرآن در هر زمانی به خط مرسوم آن زمان نوشته شده است مانند خط کوفی، که هیچ یک از این ادعاها با این خط موافق نیست.

و این سؤال نیز مطرح می شود که آیا اختلاف نظرهای املایی که به نظر مفسران در قرآن وجود دارد را نیز در محاسبات خود به حساب آورده اند.

بنابراین هرچند که نظم ریاضی قرآن شگفت انگیز و قابل توجه است اما چون نظم ریاضی قرآن - اعجاز عددی - به صورت موجبۀ کلیه مورد اثبات قرار نگرفته و کثرت مطالب اثبات شده به طوری نیست که اعجاز را ثابت کند. پس اعجاز علمی قرآن از طریق اعجاز عددی آن فعلاً قابل اثبات نیست.

ص:191

ص:192

منابع

1. قرآن کریم

2. ترجمه جمعی قرآن کریم، دکتر محمدعلی رضایی اصفانی، حسین شیرافکن، غلامعلی همایی، نوبت اول 1383، قم، مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران.

3. اعجاز عددی قرآن، محمود احمدی، انتشارات مسعود احمدی، چاپ اول،1371.

4. پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، محمد علی رضایی اصفهانی، ج 1، چاپ اول 1380، انتشارات کتاب مبین.

5. زیباترین سخن، حبیب الله احمدی، انتشارات فاطمیا، چاپ اول،1381.

6. معجزۀ القرآن فی عصر المعلوماتیۀ، مهندس عبدالدائم الکحیل، المطبعۀ العلمیه، چاپ اول،2002 م.

7. الاعجاز العددی فی سورۀ الفاتحه، طلحه جوهر، بناء سارکوب، چاپ اول،1997 م،1418 ه.

8. معجزۀ الارقام و الترقیم فی القرآن الکریم، عبدالرزاق نوفل، دارالکتاب العربی، ج اول،1403 ه.

9. اعجاز الرقم 19 فی القرآن الکریم، بسام نهاد جرّار، المؤسسۀ الاسلامیه، چاپ دوم،1414 ه،1994 م.

10. من الاعجاز البلاغی و العددی للقرآن الکریم، الدکتور ابوزهراء النجدی،1410 ه- 1990 م

11.

ص:193

الاعجاز العددی للقرآن الکریم، عبدالرزاق نوفل، مطبوعات الشعب، قاهره، چاپ دوم، ج 2،1411 ه- 1990 م.

12. اسرع الحاسبین، ملامح جدید، الاعجاز العددی فی القرآن الکریم، عاطف علی صلیبی، دارالشجرۀ للنشر والتوزیع، دمشق، چاپ اول،2001 م.

13. البیان فی اعجاز القرآن، الدکتور صلاح عبدالفتاح الخالدی، دار عماد، عمان، چاپ سوم،1996 م.

14. اعجاز قرآن در نظر اهل بیت عصمت (علیهم السلام) و بیست نفر از علمای بزرگ اسلام، دکتر سید رضا مؤدب، قم، چاپ اول، بهار 1379.

15. رسم المصحف و الاعجاز العددی، د. اشرف عبدالرزاق قطنه، منار للنشرو التوزیع، دمشق، چاپ اول،1420 ه،1999 م.

16. معجزات فی الارقام القرآن، حسین سلیم، دارأسامه، اردن، چاپ اول،1998 م.

17. عجائب العدد و المعدود فی القرآن الکریم، جمیل دیباجه، دارالمحجۀ البیضاء، بیروت، چاپ اول،1419 ه،1999 م.

18. الاعجاز العلمی فی القرآن الکریم، محمد السید أرناؤوط، مکتبه مدبولی، قاهره.

19. المسوعۀ العلمیه فی الاعجاز القرآنی، الدکتور سمیر الحلیم، مکتبۀ الأحباب، دمشق، چاپ اول،1421 ه،2000 م.

20. اعجازات حدیثه، علمیه و رقمیه فی القرآن، الدکتور رفیق ابوالسعود، دارالمعرفه، دمشق، چاپ چهارم،1414 ه،1994 م.

21. احدی الکبر، نظریه القرآنیه فی معجزۀ احدی الکبر (معجزه العدد 19) ، المهندس عدنان الرفاعی، مکتبۀ الاسد، سوریه،2001 م.

22. المعجزۀ القرآنیه، حقایق علمیه قاطعه، احمد عمر ابوشرفه، درالکتب الوطنیه، لیبی 2003 م.

23. الریاضیات فی القرآن الکریم، خلیفه عبدالسمیع خلیفه، مکتبه النهضه المصریۀ، قاهره 1987 م.

24.

ص:194

اضواء علی اعجاز القرآن الکریم، الشیخ عکرمه سعید صبری، مرکز الاهرام، قاهره، چاپ اول،1417 ه،1996 م.

25. العلوم الطبیعیه فی القرآن، یوسف مروۀ، دارو مکتبۀ الهلال، بیروت، چاپ اول،1387 ه،1968 م.

26. اعجاز القرآن و ابعاده الحضاریه فی فکره النورسی، الدکتور زیاد خلیل محمد الدغامین، درالنیل، مالزی، چاپ اول،1419 ه،1998 م.

27. الاتقان فی علوم القرآن، العلامه جلال الدین عبدالرحمن السیوطی، دارالکتاب العربی، بیروت، چاپ اول،1424 ه،2003 م.

28. نگرشی به علوم طبیعی در قرآن، لطیف راشدی، نشر سبحان، تهران، چاپ اول، بهار 77.

29. وکان عرشه علی الماء، أ. د - عادل محمد علی عباس، مرکز الدراسات المعرفیه، قاهره، چاپ اول 1420 ه،1999 م.

30. تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، چاپ اول،1374.

31. الاعجاز العلمی فی الاسلام القرآن الکریم، محمدکامل عبدالصمد، درالمصریه البنانیه، قاهر، چاپ چهارم،1417 ه،1997 م.

32. العلوم فی القرآن، محمد جمیل الحبّال، مقداد مرعی الجواری، دارالنفاس، بیروت، چاپ اول،1418 ه1998 م.

33. الاعجاز العلمی فی القرآن الکریم، محمد سامی محمد علی، دار المحبۀ، دمشق،1993 م.

34. وجوه من الاعجاز القرآنی، مصطفی دباغ، مکتبه المنار، اردن، چاپ دوم،1405 ه،1985 م.

35. مجله بینات، کورش جم نشان، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، بهار 1375.

36.

ص:195

المنظومات العددیه فی القرآن العظیم، مهندس، مصطفی ابویوسف بردن، مهندس احمد عبدالوهاب، مکتبه وهبه، قاهره، چاپ اول،1418 ه،1998 م.

37. اعجاز القرآن الکریم، فضل حسن عباس، سناء فضل عباس، دار الفرقان، عمان،1991.

38. موسوعۀ الاعداد فی القرآن الکریم، مهدی سعید رزق کریزم، دار طویق، ریاض، چاپ دوم،1423 ه،2002 م.

39. مفهوم الاعجاز القرآنی حتی القرن السادس الهجری، الدکتور احمد جمال العمری، درالمعارف قاهره.

40. النظریه الاولی، کشف إعجازی جدید فی القرآن الکریم، یعرض لأول مرۀ فی العالم، مهندس عدنان الرفاعی مکتبۀ الاسد، دمشق، چاپ دوم،1996 م.

41. معجزۀ القرآن الجدیده، بنیه الآیات و السورۀ، عمر النجدی، داربن قتیبه، کویت،1994 م.

42. الرسالۀ الشافیه فی الاعجاز، امام البلاغین عبدالقاهر الجرجانی، دار الفکر العربی، قاهره، چاپ اول،1419 ه،1998 م.

43. اسرار معجزۀ القرآن الکریم، عبدالحلیم الخطیب، دار القلم العربی، سوریه، چاپ اول،1417 ه،1997 م.

44. الاعجاز العددی فی القرآن، الدکتور لبیب بیضون، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، الطبعۀ الاولی 1425 ه2005 م.

45. اعجاز القرآن الکریم، محمد باقر المنصوری، مؤسسۀ البلاغ، بیروت، الطبعۀ الاولی،1425 ه،2004 م.

46. درآمدی بر تفسیر علمی قرآن، دکتر محمد علی رضایی اصفهانی، انتشارات اسوه، چاپ اول،1375.

47. لغۀ الارقام فی القرآن، حسین احمد سلیم، رشاد برس، بیروت، الطبقۀ الاولی،1998

48. معجزۀ القرن العشرین فی کشف سباعیه و ثلاثیه اوامر القرآن الکریم، دار الایمان، بیروت، الطبعۀ الاولی،1403 ه،1983 م.

ص:196

درباره مركز

بسمه تعالی
جَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
با اموال و جان های خود، در راه خدا جهاد نمایید، این برای شما بهتر است اگر بدانید.
(توبه : 41)
چند سالی است كه مركز تحقيقات رايانه‌ای قائمیه موفق به توليد نرم‌افزارهای تلفن همراه، كتاب‌خانه‌های ديجيتالی و عرضه آن به صورت رایگان شده است. اين مركز كاملا مردمی بوده و با هدايا و نذورات و موقوفات و تخصيص سهم مبارك امام عليه السلام پشتيباني مي‌شود. براي خدمت رسانی بيشتر شما هم می توانيد در هر كجا كه هستيد به جمع افراد خیرانديش مركز بپيونديد.
آیا می‌دانید هر پولی لایق خرج شدن در راه اهلبیت علیهم السلام نیست؟
و هر شخصی این توفیق را نخواهد داشت؟
به شما تبریک میگوییم.
شماره کارت :
6104-3388-0008-7732
شماره حساب بانک ملت :
9586839652
شماره حساب شبا :
IR390120020000009586839652
به نام : ( موسسه تحقیقات رایانه ای قائمیه)
مبالغ هدیه خود را واریز نمایید.
آدرس دفتر مرکزی:
اصفهان -خیابان عبدالرزاق - بازارچه حاج محمد جعفر آباده ای - کوچه شهید محمد حسن توکلی -پلاک 129/34- طبقه اول
وب سایت: www.ghbook.ir
ایمیل: Info@ghbook.ir
تلفن دفتر مرکزی: 03134490125
دفتر تهران: 88318722 ـ 021
بازرگانی و فروش: 09132000109
امور کاربران: 09132000109