یکصد و چهارده نکته درباره نماز

مقدّمه مؤلّف

بسم اللّه الرّحمن الرّحیم

الحمدللَّه الذی جعل الصلوة قربان آل تقیّ وجعلها علَم دینه ووجه دینه و احد ارآان دینه والصّلوة

والسّلام علی المصلّین من اوّل الدهر الی آخره سیّما افضلهم محمّدصلی الله علیه وآله وعلی

اوصیائه سیّما اوّلهم علی بن ابیطالب الذی قتل فی حال صلوته وآخرهم المهدیّ الّذی یصلّی

المسیح خلفه یوم ظهوره والسلام علی عباداللّه الصالحین الّذین ان مکنّاهم فی الارض اقاموا

الصلوة.

خداوند را شکر م یآنم آه این پنجمین جزوه ای است آه درباره نماز م ینویسم. یکی در سطح

آلاس های ابتدایی و یکی در سطح راهنمایی و سومی در سطح دبیرستان و چهارمی برای

آسانی آه حوصله بیشتری دارند. خداوند را شکر آه توفیق ندای نماز را به ما داد و با همکاری

همه برادران در سال هفتاد، در حدود هشتاد درصد مدارس راهنمایی و دبیرستانی آشور بدون

اجبار نماز جماعت بر پا شد.

در این حرآت، مقام معظم رهبری پیام مهمّی دادند و ریاست محترم جمهوری و هیئت وزرا و

معاونان به خصوص مسئولین آموزش و پرورش و امور تربیتی و مسئولین تبلیغات و صدا و سیما و

جمعی از شعرا و تجار و عدّه زیادی از طلاب و فضلا در این حرآت مقدّس آه هیچ انگیز های جز

رضای خداوند در آن نبود شرآت آردند و همکاری و استقبال خوبی از سوی نسل نو نسبت به نماز

جماعت شد، بخصوص آه می دیدند بعضی از ائمه محترم جمعه در طول هفته هر روز به یکی از

مدارس رفته و نماز ظهر را به نحوی آه با حوصله و زمان سازگار باشد اقامه آردند.

رشد و سرعت و استقبال از جماعت، پا را از مدارس آه مورد نظر بود فراتر و به پادگانها آشید و

نمازخانه های پادگانها پُر شد، بخصوص آه م یدیدند مسئولین بالای نیروهای نظامی و انتظامی

عاشقانه شرآت می آنند. بعضی از وزارتخانه ها و آارخانه ها و شرآ تها هنگام اذان به جنب و

جوش تازه ای افتادند و این بخاطر ایمان خود مردم و آمادگی و زمینه های قبلی و بودن انگیزه معنوی

و تلاش عمومی بدون باز یهای سیاسی و مشاهده آثار و برآات این آار بود. این استقبال نیاز به

آگاهی هائی فراتر از چند آتاب و جزوه دارد.

ص: 4

نماز در تمام ادیان بوده است

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز در تمام ادیان بوده است

 قبل از حضرت محمد صلی الله علیه وآله در آئین حضرت عیسی هم نماز بوده که قرآن از زبان او نقل می کند که خداوند مرا به نماز سفارش کرده است: «واوصانی بالصلوة»(1) وقبل از او موسی بوده که خداوند به او خطاب می کند: «اقم الصلوة لذکری»(2) و قبل از موسی پدر زن او حضرت شعیب بوده که نماز داشته است: «یا شعیب اصلاتک تأمرک»(3) و قبل از همه آنها ابراهیم بوده که از خداوند برای خود و ذریّه اش توفیق اقامه

نماز را می خواند: «ربّ اجعلنی مقیم الصلوة و من ذریّتی»(4)

 و این لقمان است که به فرزندش می گوید:

 «یا بنیّ اقم الصلوة و أمربالمعروف و انه عن المنکر»(5)

 پسر من نماز را بپا دار و امر به معروف و نهی از منکر کن.

 جالب آن است که معمولاً در کنار نماز سفارش به زکات می شود ولی از آنجا که نوجوان معمولاً پول ندارد، در این آیه در کنار نماز به جای زکات به امر به معروف ونهی ازمنکر سفارش شده است.

ص: 5

1- عبادتی به اندازه نماز تبلیغات ندارد

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » عبادتی به اندازه نماز تبلیغات ندارد

 در هر شبانه روز پنج نماز واجب داریم ودر هرنمازی سفارش به اذان واقامه شده است. در این دو ندای آسمانی جمعاً:

 بیست مرتبه «حیّ علی الصلوة»

 بیست مرتبه «حیّ علی الفلاح»

 بیست مرتبه «حیّ علی خیرالعمل»

 و ده مرتبه «قد قامت الصّلوة» می گوئیم.

 با توجّه به اینکه مراد از «فلاح» و «خیرالعمل» در اذان همان نماز است، هر مسلمانی در هر شبانه روز هفتاد مرتبه با کلمه «حیّ» به خود و دیگران، تلقین شتاب به سوی نماز می کند و برای انجام هیچ عبادتی این همه هیاهو و تشویق وارد نشده است. به خصوص که سفارش شده اذان را بلند بگوئید و با صدای زیبا بگوئید.

 اذان، شکستن سکوت است، اذان، یک دوره ایدئولوژی و تفکّرات ناب اسلامی است،

 اذان، سرود مذهبی است با عباراتی کوتاه و پرمحتوا،

 اذان، هشدار به غافلان است، اذان، نشانه باز بودن جوّ مذهبی است و اذان، نشانه حیات معنوی است.

4- نماز و هجرت

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و هجرت

 حضرت ابراهیم می گوید:

 خداوندا! ذریّه خودم را در منطقه خشک و بی آب و گیاه قرار دادم، پروردگارا! برای اقامه نماز. «ربّنا انّی اسکنت من ذریّتی بواد غیر ذی زرع ربّنا لیقیمواالصلوة»(1)

 آری، ابراهیم برای اقامه نماز به مکه آمد، تا کعبه را به عنوان قبله نمازگزاران تجدید بنا کند، و سپس مردم را به حج دعوت نمود، گویا نماز به سوی کعبه، بیش از طواف به دور کعبه، در نظر ابراهیم جلوه کرده است!

7- آنجا که خواب از مناجات بهتر است

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » آنجا که خواب از مناجات بهتر است

روزی رسول اکرم صلی الله علیه وآله نماز صبح را با جماعت خواندند، ولی دیدند امروز علی علیه السلام به مسجد نیامده است. حضرت، در خانه علی رفتند و پرسیدند چرا او در جماعت شرکت نکرده است؟!

 فاطمه علیها السلام گفت: علی دیشب تا صبح مناجات داشت و صبح از خستگی نمازش را در منزل خواند.

 حضرت فرمود: به او بگوئید به جای مناجات طولانی مقداری بخوابد ولی نماز جماعت صبح را از دست ندهد.

 آری، خوابی که مقدّمه جماعت باشد، بهتر از مناجاتی است که حال جماعت را از بین ببرد.

10- تحریم شراب وقمار به خاطر حفظ نماز

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » تحریم شراب وقمار به خاطر حفظ نماز

 با اینکه شراب و قمار مفاسد جسمی، روحی و اجتماعی فراوانی بدنبال دارد، امّا قرآن درباره آثار این دو می فرماید:

 «و یصدّکم عن ذکراللَّه و عن الصلوة»(1) اینها میان شما کینه ایجاد می کند و شما را از یاد خداوند و نماز باز می دارد.

 در این آیه از میان دهها خطر و ضرری که شراب دارد، روی ضرر اجتماعی ومعنوی آن تکیه شده است. ضرر اجتماعی پیدا شدن کینه وضرر معنوی غفلت از یاد خدا و نماز.

13- نماز تعطیلی ندارد

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز تعطیلی ندارد

  «و اوصانی بالصلوة والزکاة ما دمت حیّا»(1)

 هر یک از دستورات اسلامی ممکن است به دلیلی تعطیل شود. مثلاً جهاد برای بیمار و نابینا واجب نیست، روزه بر مریض واجب نیست، خمس و زکات و حج، بر طبقه محروم واجب نیست، امّا تنها عبادتی که بر همه افراد و اقشار جامعه از مرد و زن، فقیر و غنی، سالم و بیمار واجب است، نماز است که تا لحظه مرگ حتّی یک روز قابل تعطیل شدن نیست. (گرچه برای زن ها در هر ماه برنامه خاصّی وجود دارد)

17- مردم و نماز

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » مردم و نماز

 با همه اهمیّتی که نماز در نزد خداوند و اولیا دارد، امّا برخورد مردم با آن متفاوت است:

 الف: عدّه ای ایمان ندارند ونماز نمی خوانند: «فلا صدّق و لاصلّی»(1)

 ب: عدّه ای مانع نماز دیگران می شوند: «ارایت الذی ینهی عبداً اذا صلّی»(2)

 در شأن نزول آیه آمده است که ابوجهل تصمیم گرفت هنگامی که پیامبر برای نماز به سجده می رود با لگد، گردن حضرت را در هم بشکند. مردم او را دیدند که رفت ولی منصرف شد. گفتند: چرا چنین نکردی؟!

 گفت: چون خواستم چنین کنم، خندقی از آتش دیدم که در پیش روی من شعله ور شد.(3)

 ج: عدّه ای نماز را مسخره می کنند: «و اذا نادیتم الی الصلوة اتخذوها هزواً»(4)

 د: عدّه ای بی نشاط نماز می خوانند: «واذا قاموا الی الصلوة قاموا کُسالی»(5)

 ه : عدّه ای گاهی می خوانند و گاهی نمی خوانند: «فویل للمصلّین الّذینهم عن صلوتهم ساهون»(6)

 و: عدّه ای به خاطر رسیدن به دنیا، از نماز کم می گذارند: «و اذا رأوا تجارة او لهواً انفضّوا الیها و ترکوک قائما»(7) هرگاه لهو و تجارتی دیدند به سوی آن روانه شده و تو را در حالی که به خواندن خطبه نماز ایستاده ای وامی گذارند.

 این آیه اشاره به ماجرائی است که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله مشغول خواندن خطبه های نماز جمعه بود که کاروانی تازه وارد، برای فروش اجناس خود شروع به طبل زدن کردند. مردم از پای سخن پیامبر بلند شده و به سراغ تجارت و معامله رفتند و حضرت را تنها گذاشتند.

19- توجّه به نماز در خانواده

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » توجّه به نماز در خانواده

«وامر اهلک بالصلوة واصطبر علیها»(2)

 اوّلین مسئولیّت انسان بعد از خودش، خانواده اوست، ولی از آنجا که همسر وفرزند انسان گاهی سرسختی نشان می دهند، انسان باید استقامت کند وبه شیوه های مختلف آنان را به سوی دین و نماز دعوت کند، نه آنکه اگر چند بار گفت و اثر نکرد آنان را رها کند.

22- نماز، جهاد، شهادت

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز، جهاد، شهادت

 بعضی برای اقامه نماز کتک ها خوردند، مثل انقلابیون در زندان شاه و اسرا.

 بعضی تیر خوردند مثل زُهیر که روزعاشورا جلو امام حسین ایستاد تا امام نمازش را بخواند.

 بعضی در راه نماز شهید شدند، مثل شهدای محراب: آیة اللَّه اشرفی اصفهانی، دستغیب، صدوقی، مدنی و قاضی طباطبائی.

 وبعضی در حال نماز شهید شدند مثل علی بن ابیطالب علیهما السلام.

26- نماز، وسیله آزمایش خود

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز، وسیله آزمایش خود

 در حدیث می خوانیم که هر کس می خواهد بداند مقام و ارزش او نزد خداوند چگونه است، ببیند که خداوند نزد او چه مقامی دارد.(2) اگر اذان نماز نزد تو بزرگ و محترم بود، تو نیز نزد خداوند احترام داری و اگر نسبت به انجام فرمان او بی تفاوت بودی، مقام و ارزشی نزد او نداری و همچنین اگر نماز ترا از فساد و فحشا بازداشت نشانه تأثیر و قبولی نماز است.

29- نماز و تشکّر

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و تشکّر

یکی از اسرار نماز، تشکّر از ولی نعمت است، قرآن می فرماید: «واعبدوا ربّکم الّذی خلقکم والّذین من قبلکم»(1)

 عبادت کنید پروردگاری را که شما و نیاکان شما را آفرید، هستی شما و همه از اوست.

 در سوره کوثر می خوانیم: «انّا اعطیناک الکوثر فصلّ» ما به تو «کوثر» دادیم، خیر زیاد عطا کردیم پس نماز بخوان. یعنی به شکرانه عطایای ما نماز به پا دار.

 نماز بهترین نوع شکرگزاری است که شیوه آن را خداوند بیان فرموده و تمام انبیا و اولیا هم آن شیوه را به کار بسته اند. نماز تشکّری است عملی، زبانی، دائمی و سازنده.

32- نماز، جنگ با شیطان است

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز، جنگ با شیطان است

 همه ما با کلمه محراب آشنا هستیم، این کلمه در قرآن نیز درباره محلّ نماز زکریّاعلیه السلام آمده است. «هو قائم یصلّی فی المحراب»(1)

 محراب در لغت یعنی محلّ حرب وجنگ، پس نماز وحضور در محرابِ عبادت، قیام برای جنگ با ابلیس است.

 اگر انسان هر روز چند بار در محلی قرار بگیرد که نامش محل جنگ باشد، جنگ با هوس ها و شیطان ها و طاغوت ها، القای این کلمه چه تأثیری در فرد و جامعه دارد؟

 بگذریم که امروز به خاطر فرهنگ غلط، محراب ها را تزیین می کنند وگل بوته های کاشی کاری ها، صحنه را درست به عکس کرده وبه جای فرار شیطان جولانگاه او قرار داده است.

 روزی پیامبرصلی الله علیه وآله به فاطمه علیها السلام فرمود:

 این پرده را از جلو دید من بردار، زیرا گلِ روی این پارچه، در حال نماز توجّه مرا از بین می برد.

 ولی ما امروز مبلغ سنگینی خرج می کنیم تا محراب را با انواع کاشی تزیین کنیم. نمی دانم چرا به اسم شعائر مذهبی و هنر معماری، از متن اسلام دور می شویم؟ اسلام هر چه عمیق ولی بی

ص: 16

33- نماز و توحید

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و توحید

 «انّنی انا اللَّه لااله الاّ انا فاعبدنی واقم الصلوة لذکری»(1)

 رابطه نماز و توحید بسیار نزدیک است، توحید ما را به سوی نماز می کشاند و نماز روح توحید ما را زنده می کند. نماز با تکبیر آغاز می شود و در هر رکعت بعد از پایان سوره، قبل و بعد از رکوع و هر سجده و در پایان هر نماز، مستحب است اللّه اکبر بگوئیم. در ذکر رکوع و سجود، سبحان اللّه می گوئیم و در رکعت سوم وچهارم «لااله الا اللَّه» می گوئیم که همه مایه صیقل دادن روح توحید و جلوه دادن روح ایمان است.

36- طهارت و سلامت قلب

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » طهارت و سلامت قلب

 همان گونه که برای انجام نماز، طهارت ظاهری، در قالب وضو و غسل و تیمم، شرط است، قبول و پذیرفته شدن نماز نیز، به طهارت باطنی نیاز دارد.

 بارها قرآن به پاکی دل اشاره کرده است. گاهی می فرماید: تنها قلب سلیم به درگاه خداوند راه دارد. قلبی است که در آن شک و شرک وجود نداشته باشد.

 به هر حال، نماز نیز همانند قرآن کریم ظاهری دارد و باطنی و آنچه ما انجام می دهیم اگر درست باشد ظاهر نماز است که باید سکّوی پرواز به باطن آن باشد.

 نمازی بر اساس معرفت و عشق.

 نمازی برخاسته از اخلاص و محبّت.

 نمازی با حال خشوع.

 نمازی دور از غرور و عُجب و ریا.

 نمازی سازنده و محرّک.

 نمازی از قلبی بی هوی و بی مرض.

 نمازی که پرتوی از آن را فهمیدیم و نوشتیم و گفتیم، ولی لیاقت خواندن یک رکعت آن را نویسنده در تمام عمرش پیدا نکرده است.

39- نماز، یک معامله پُر سود

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز، یک معامله پُر سود

 خداوند می فرماید: «فاذکرونی اَذکرکم»(1) شما مرا یاد کنید من هم شما را یاد می کنم.

 یاد ما برای خدا سودی ندارد، ولی یاد او از ما، لطفش را نصیب ما می فرماید، لغزش ما را می بخشد، دعای ما را می پذیرد، مشکل ما را حل می کند، لطف او برای ما بی نهایت ارزش دارد. پس در نماز که یاد خدا می کنیم، کالای پرارزشی را گرفته ایم.

41- نماز، یعنی ایمان

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز، یعنی ایمان

 بعد از حدود 15 سال که مسلمانان به سوی بیت المقدّس نماز می خواندند، وقتی به دلائلی قبله به سوی کعبه تغییر کرد، سؤالی برای مسلمانان پیش آمد که نمازهای قبلی ما چه حکمی دارد؟ این مسئله را از پیامبر پرسیدند.

 آیه نازل شد که نمازهای قبلی شما صحیح است و خداوند پاداش نمازهای شما را ضایع نمی کند.

 لکن آیه ای که نازل شد این بود: «وماکان اللّه لیضیع ایمانکم»(1) خداوند ایمان شما را ضایع نمی کند. یعنی به جای اینکه بگوید: نمازهایتان از بین نرفته و صحیح است، می فرماید: ایمانتان ضایع نشده، که این تعبیر نشان دهنده آن است که نماز یعنی ایمان و ترک نماز یعنی ترک ایمان.

43- نماز و اخلاص

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و اخلاص

در سراسر نماز، قصد قربت شرط صحیح بودن آن است، حتّی اگر حرکت یا کلمه ای از واجبات یا مستحبات نماز را برای غیر خدا انجام دهیم نماز باطل می شود و اگر مکان نماز یا زمان آن را برای غیر خدا تعیین نمائیم نماز باطل است، اگر حالتی که هنگام نماز به خود می گیریم برای غیر او باشد نماز باطل است.

 بنابراین عبادت بودن نماز مربوط به آن است که انسان هیچ گونه قصد غیر خدائی نداشته باشد و این قصد قربت از لحظه ورود به نماز تا پایان همچنان ادامه یابد.

 ناگفته پیداست که انسان در لابلای آن همه زرق و برق ها و جاذبه های زیاد اگر هر روز بتواند از همه چیز دل تهی کند و ریسمان معنوی روح خود را با ذات مقدّس او گره زند و چنان با او خلوت کند که راه نفوذ غیر را بگیرد، ارزش مهمی را به دست آورده است.

 ما در نماز با گفتن «ایّاک نعبد و ایّاک نستعین» به عبودیّت و بندگی خالصانه اعتراف می کنیم واین اخلاص را از خداوند می خواهیم.

45- نماز، درگاه لطف خدا

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز، درگاه لطف خدا

 افراد دیگر غیر از خداوند، یا لطفی ندارند یا لطفشان ناچیز و محدود است،  یا لطف خود را به دیگران نمی رسانند و یا با هزار منّت ذرّه ای محبّت دارند و اگر لطفی کنند از بهره خودشان کم می شود. امّا خداوند:

 1- لطفش بی نهایت است.

 2- باب لطف او همیشه به روی همه باز است.

 3- دعوت به ورود هم کرده است.

 4- از ورود دیگران در مدار لطفش شاد می شود.

 5 - مردم را بدون هدیه و رشوه و با دست خالی می پذیرد.

 6- رابطه با او و بهره گیری از الطاف او نه زمان می خواهد نه زمین، نه واسطه می خواهد، نه رابطه و نه هیچ شرطی دیگر، فقط صداقت قلبی کافی است. صادقانه به لغزش خود اقرار کنیم و به درگاه او رو آوریم.

47- نماز و طبیعت

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و طبیعت

نماز تنها یک توجّه قلبی نیست، بلکه عملی است همراه با مردم و با بهره گیری از طبیعت. باید به آسمان نگاه کرد تا وقت نماز را شناخت، به ستارگان نگریست تا قبله را شناخت، به آب توجّه کرد تا پاک و مطلق و حلال و تمیز باشد، به خاک دقّت کرد تا برای سجده و تیمم شرائط لازم را داشته باشد. رسول اکرم صلی الله علیه وآله سحرها به آسمان و ستارگان نگاه می کرد و فکر می کرد و می گفت: «ربّنا ما خلقت هذا باطلا»

پروردگارا! اینها را بیهوده خلق نکردی. آنگاه به نمازشب می ایستاد. فکر در طبیعت یکی از راه های خداشناسی است. البتّه توجّه به طبیعت صحیح است نه غرق شدن در طبیعت. طبیعت، آیه و علامت و فلش برای عبور است نه توقفگاه و غرقاب، آب دریا برای آن است که کشتی روی آن برود، نه آنکه آب توی کشتی وارد شود و همه را غرق کند. خورشید برای آن است که انسان از نورش بهره گیرد نه آنکه به نورش خیره گردد و کور شود.

49- نماز و زنده کردن ارزشها

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و زنده کردن ارزشها

 از مهم ترین ارزشهای اسلامی، عدالت ورزی و عدالت گستری است. در نماز نیز عدالت و محبوبیّت اجتماعی دو شرط مهم برای امام جماعت است.

 اگر مردم امامت شخصی را قلباً قبول نداشته باشند، ولی او خودش را همچنان امام جماعت قرار بدهد نمازش قبول نیست. همچنین برای کسانی که در صف اوّل نماز قرار می گیرند، صفات وکمالاتی مطرح شده که این صفات خود یک نوع زنده کردن ارزش های معنوی است. یعنی در جامعه هرگروه که به عدالت و تقوی نزدیک ترند باید جلوتر ومحترم تر باشند.

53- عواقب اعراض از یاد خدا ونماز

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » عواقب اعراض از یاد خدا ونماز

 نماز ذکر خداست وکسی که از ذکر خداوند اعراض کند زندگی نکبت باری دارد: «مَن اعرض عن ذکری فانّ له معیشة ضنکا»(1)

 ممکن است بگوئید بسیاری اهل نماز نیستند ولی زندگی خوبی دارند، ولی باید به درون آنها سری زد تا ببینیم آیا صفا وآرامش لازم را دارند یا نه؟ در مشکلاتی که برای آنها پیش می آید چقدر دستپاچه می شوند و خودشان را می بازند؟ باقی انسان ها را با چه دیدی می نگرند؟ تقوی و عدالت چه جایگاهی نزدشان دارد؟ روحشان به چه چیز وابسته است؟ به آینده خود چقدر اطمینان دارند؟ اضطراب وهیجان های روانی، تزلزل

خانوادگی، ضعف اعصاب، بدگمانی، احساس غربت و تنهایی از درون، فساد و فحشا، آمار جنایت، فرار فرزندان از خانه، بالا بودن آمار طلاق، خودباختگی، ترس و... در جامعه بی نماز بیشتر است یا با نماز؟

56- نماز و الگوپذیری

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و الگوپذیری

 در نماز با گفتن «صراط الذین انعمت علیهم» از خداوند می خواهیم که الگوی ما را کسانی قرار بده که مورد لطف تو هستند، تو را شناختند و به تو عشق ورزیدند، در راه تو گام برداشته و استقامت کردند و از تو جدا نشدند.

 بر اساس آیه 69 سوره نساء کسانی که خداوند به آنها نعمت داده، عبارتند از: انبیا و شهدا و صدیّقین و صالحان.

 آری نعمت واقعی همان ایمان و ارتباط با خداوند و گام در راه رضای او برداشتن و در راه او فدا شدن است. نعمت های مادّی نصیب حیوانات هم می شود «متاعاً لکم ولانعامکم»(1) مقام معنوی است که به انسان ارزش می دهد.

58- نماز و جهاد

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و جهاد

 دستورات اسلام از یکدیگر جدا نیست ولذا قرآن می فرماید: «لاتصلّ علی احد منهم مات ابداً ولا تقم علی قبره»(2) به جنازه فراریان از جبهه نماز نخوانید:

 فراموش نمی کنم در ایّام دفاع مقدّس، جوانی وصیّت کرد که اگر من شهید شدم مرا دفن نکنید مگر آن دو دسته ای که با هم قهرند، آشتی کنند و این جوان از خون مقدّس خودش به نفع اصلاح ذات البین استفاده کرد، در حالی که می توانست بگوید اگر شهید شدم راضی نیستم فلان شخص یا گروه به تشییع جنازه من بیاید و بدینوسیله آتش فتنه را بیشتر و کینه ها را عمیق تر نماید.

60- نماز، سدّی محکم در برابر گناه

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز، سدّی محکم در برابر گناه

 هرجا نماز پایگاه داشت شیطان بساط خود را جمع می کند و هرکجا رشته نماز پاره شد همه کمالات متفرق می شود.

 قرآن می فرماید: «انّ الصلوة تنهی عن الفحشاء والمنکر»(1) قطعاً نماز از فحشا و منکر جلوگیری می کند.

 نمازگزار نمی تواند سست باشد،

 لباس و مکانش حرام باشد،

 بدنش ناپاک و لقمه اش آلوده باشد،

 او بخاطر صحیح بودن نمازش مجبور است یک سری مراقبت هائی از خود داشته باشد،

 ارتباط با خداوند روح قدسی به انسان می دهد که از ارتکاب آلودگی ها شرم دارد.

 کجا دیده اید کسی از مسجد به قمارخانه یا مراکز فساد برود؟

 کجا دیده اید کسی از خانه خدا بیرون آید و برای دزدی پا به خانه مردم گذارد؟

 وبر عکس اگر نماز ضایع شود هر گونه فساد و پیروی از انواع شهوات پیدا می شود.

 قرآن می فرماید: «فخلف من بعدهم خلف اضاعواالصلاة واتّبعوا الشّهوات»(2)

62- نماز، وسیله محو گناهان

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز، وسیله محو گناهان

 قرآن، در کنار فرمان نماز، می فرماید:

    «انّ الحسنات یذهبن السّیّئات»(1)

    همانا کارهای نیک، گناهان را محو می کند و از بین می برد.

 حضرت علی علیه السلام می فرماید: اگر بعد از گناه، دو رکعت نماز خوانده و از خداوند، عافیت درخواست شود، اثر آن گناه محو می شود.(2)

 از رسول اکرم صلی الله علیه وآله نیز روایت شده است: گناهانی که میان دو نماز واقع می شود، مورد عفو قرار می گیرد.(3)

 آری گناه که در اثر غفلت از یاد خدا سر می زند، با نماز و عبادت که مایه انس و ارتباط با خداوند است، زدوده می شود و مغفرت، جای معصیت را می گیرد.

64- نماز و یاد حسین علیه السلام

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و یاد حسین علیه السلام

 بهترین چیزی که سجده بر آن سفارش شده، خاک کربلا و تربت امام حسین علیه السلام است. امام صادق علیه السلام هنگام سجده پیشانی مقدّسش را بر خاک کربلا می گذاشت. برای همراه داشتن تسبیح تربت امام حسین نیز روایاتی وارد شده است تا آنجا که همراه داشتن آن مثل گفتن سبحان اللَّه است و سجده بر مهر آن سبب کنار رفتن پرده ها و قرب بیشتر به ذات مقدّس خداوند است.(1)

67- نماز و سلام

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و سلام

هر مسلمان در هر کجای زمین که هست هر روز پنج بار باید به تمام همفکرانش سلام کند «السلام علینا و علی عباداللَّه الصالحین» سلام بر بندگان صالح خدا،

 سلام بر سرمایه داران هرگز،

 سلام بر قدرتمندان هرگز،

 سلام فقط بر عباد صالح خدا.

 سلام بر طرفداران مکتب حقّ «عباداللَّه الصالحین»

 سیاست خارجی ما را در نماز، یکی «غیر المغضوب علیهم» تعیین می کند ویکی «السلام علینا و علی عباداللَّه الصالحین»

 آری کسی که هر روز به بندگان خدا سلام کند، با آنها حیله نمی زند، خیانت نمی کند، کلاه سرشان نمی گذارد.

69- نماز و اطلاع رسانی

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و اطلاع رسانی

 امروزه در دنیا دولت ها با صرف بودجه های سرسام آوری برای امر اطلاع رسانی به جامعه کوشش می کنند.

 در اسلام طرح نمازجماعت و حضور مردم در صحنه، آن هم در خانه خداوند و با وضو، بهترین فرصت برای آشنایی مردم با یکدیگر و آشنایی با توطئه های دشمنان و پیش بینی راه حل ها برای خنثی کردن آن و شنیدن آخرین اخبار و گرفتن تحلیل درست از زبان امام جماعت با سواد و با تقوی و احوالپرسی از یکدیگر و تفقّد از محرومین جامعه و یاد گذشتگانی که در مسجد بوده اند و حضور و غیاب ساده و بی تشریفات و دعای

دسته جمعی برای حلّ مشکلات و استمداد از خداوند است.

71- نماز و تحرّک

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و تحرّک

 اسلام از مردم تحرک و هیجان معنوی می خواهد، شعار «عجّلوا بالصلوة» و «فاسعوا الی ذکر الّله»(1) یعنی باید هنگام نماز با صدای مقدّس اذان در جامعه مسلمین، تحرّک و تصمیم خاصی را به وجود آورد، باید کارها تعطیل، تفرق ها تبدیل به وحدت، غفلت ها تبدیل به ذکر و یاد خدا شود.

 مؤمن واقعی کسی است که هرگاه یاد خدا شد دل او تکان بخورد. مثال کسی که صدای اذان را بشنود و بی توجّه باشد، مثال کودکی است که صدای پدر را بشنود و اعتنا نکند.

74- نماز و نظافت

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و نظافت

 اوّلین واجب هر مسلمان به هنگام صبح و برخاستن از خواب، وضو گرفتن و شستن دست و صورت است و این عمل که در طول روز برای هر نماز تکرار می شود، مایه نظافت و شادابی نمازگزار می گردد.

 نمازگزار باید لباس و بدنش پاک باشد، اگر ذرّه ای آلودگی و نجاست به بدن یا لباس او باشد، نمازش باطل است. (غیر از بعضی موارد استثنایی)

 نمازگزاری که می داند هر رکعت نماز با مسواک، برابر با هفتاد رکعت است مسواک را ترک نمی کند.

 نمازگزاری که می داند با حال جنابت نمازش باطل است، به فکر غسل می افتد و غسل او را به فکر ساختن حمّام می اندازد و وجود حمام رابطه او را با شستشو زیاد می کند.

77- نماز و انتخاب همسر

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و انتخاب همسر

 در اسلام سفارش شده که اگر کسی اهل مسجد و جماعت نیست و عملاً به عبادت و وحدت و امّت، بدون عذر پشت پا می زند، او را بایکوت کنید، او را به عنوان همسر خود انتخاب نکنید. عمل به همین دستور می تواند مساجد را پر کند، زیرا جوانان که فهمیدند رها کردن مسجد و مسلمین به قیمت طرد عملی آنان تمام می شود هرگز مساجد را رها نخواهند کرد.

80- نماز و تشکیلات

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و تشکیلات

 چنانچه برای امام جماعت حالتی پیش آید که نتواند به نماز ادامه دهد، یکی از کسانی که پشت سر او در نزدیکی او هستند در همان حال امامت را به عهده می گیرد و این نشانگر آن است که برنامه های اسلامی با رفتن یک فرد نباید بهم ریزد، بلکه باید تشکیلات و نظام چنان پایه گذاری و برنامه ریزی شود که هرگاه فردی رفت نظام از هم نپاشد و تشکیلات همچنان پا بر جا باشد. مهمّ، تداوم راه است، هر چند پیشوا عذری

پیدا کند.

83- نماز، اصلاح فرد وجامعه

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز، اصلاح فرد وجامعه

 قرآن کریم در کنار اقامه نماز می فرماید: «انا لا نضیع اجر المصلحین»(1) ما پاداش اصلاح طلبان را ضایع نمی کنیم.

 معلوم می شود نماز اگر درست برگزار شود واحکام و شرایط ظاهری وباطنی آن مراعات شود، جامعه به طرف صلاح می رود. نمازگزار در واقع یک نفر مصلح است.

 عبادت با گوشه گیری نیست، بلکه با اصلاح جامعه است و نمازگزاران باید مفاسد را از جامعه بردارند.

86- نمازجماعت در جبهه

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نمازجماعت در جبهه

در آیه 102 سوره نساء می خوانیم: ای پیامبر! هرگاه در میان رزمندگان بودی نماز به پا دار، ولی چون دشمن مسلّح در برابر شماست، اوّلاً همه به تو اقتدا نکنند. ثانیاً کسانی که اقتدا می کنند مسلّح باشند ورکعت دوّم را برای خودشان سریع تمام کرده وبروند جای دسته دیگر وآن دسته دیگر در رکعت دوّم به تو اقتدا کنند که هم جماعت تعطیل نشود و هم از دشمن غفلت نشود و هم میان سربازان اسلام تبعیض صورت نگیرد.

مسلمانان باید در تعویض شیفت و جابه جا شدن نیروها چنان سریع عمل کنند که به رکعت دوّم برسند ضمناً باید سربازان قبل از نماز با وضو باشند و احکام نماز در حال جنگ را بدانند و اینکه در صحنه جنگ، دو رکعتی است.

 این آیه قابل تبدیل به یک فیلم نامه بسیار زیباست، که در آن اهمیّت نماز جماعت و سرعت کار و عدالت و رفع تبعیض و توجّه به خدا همراه با غفلت نکردن از دشمن مطرح است.

89- با کسی که نماز را به بازی می گیرد دوستی نکنید

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » با کسی که نماز را به بازی می گیرد دوستی نکنید

 دو نفر از مشرکان به نام رفاعه و سوید اظهار اسلام کردند، ولی جزء منافقان شدند. بعضی از مسلمانان با آنها رفت و آمد داشتند. آیه نازل شد:

 «یا ایها الذین آمنوا لاتتخذوا الذین اتخذوا دینکم هزواً ولعبا... اولیاء... اذا نادیتم الی الصلوة اتخذوها هزواً و لعبا»(1)

 ای مؤمنین! کسانی که دین شما را به بازی گرفته اند، دوست خود قرار ندهید، آنان که چون شما ندای نماز (اذان) سر می دهید آن را به بازی می گیرند.

 در این دو آیه، ابتدا می فرماید: آنان دین شما را به بازی می گیرند. سپس می فرماید: آنان اذان را به بازی می گیرند. پس معلوم می شود که اذان و نماز عُصاره و چهره دین است.

92- نماز و شهرسازی

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و شهرسازی

 قرآن می فرماید: «اجعلوا بیوتکم قبلة واقیموا الصلوة»(1)

 به موسی وهارون گفتیم مشکل مسکن بنی اسرائیل را حل کنید و برای قوم خود خانه قرار دهید. آنها را از پراکندگی و زندگی طفیلی نجات دهید تا با خانه دار شدن احساس دفاع از وطن هم در آنها زنده شود، لکن در نقشه شهرسازی، خانه هایتان را به سوی قبله قرار دهید تا بتوانید بدون مشکل اقامه نماز کنید.

 در ایران بعضی از شهرهایی که مهندس آن شیخ بهایی بوده کوچه ها و خیابان ها طوری است که قبله ها مستقیم و بدون انحراف قرار گرفته است.

 (البتّه معنای دیگری هم برای قبله در این آیه شده، ولی با توجّه به جمله «اقیموا الصلوة» همین معنا بهتر است).

95- نماز، شباهتی است با فرشتگان

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز، شباهتی است با فرشتگان

 نام یکی از سوره های قرآن، «صافّات» است. خداوند در اوّلین آیه آن به فرشتگانی که در صفّ هستند سوگند یاد می کند. در چند جای دیگر نیز، قرآن از صفوف فرشتگان و آماده اطاعت بودن آنها سخن به میان آورده است.

 نام یکی دیگر از سوره های قرآن، «صَف» می باشد که در آن هم از رزمندگانی که با صفوف فشرده در راه خداوند جهاد می کنند ستایش شده است. این دو واژه «صَف» و «صافّات» که نام دو سوره است نشانه توجّهی است که قرآن به نظم و انضباط دارد.

 نمازگزار نیز در صفوف جماعت شباهتی با فرشتگانی پیدا می کند که در صفوف بسیار بزرگ قرار دارند.

98- نماز و رحمت

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و رحمت

 در نماز کمتر کلمه ای به اندازه واژه «رحمت» بکار رفته است. در آغاز سوره حمد و سوره پس از آن می گوئیم: «بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم»، بعد از «الحمدللَّه رب العالمین» می گوئیم: «الرّحمن الرّحیم»، پس در هر رکعت سه بار عبارت «الرّحمن الرّحیم» را بکار می بریم که در واقع شش بار کلمه رحمت را تکرار کرده ایم و در هفده رکعت نماز، ده رکعت آن را با حمد و سوره می خوانیم که مجموعاً شصت مرتبه

می شود.

 تکرار لغت «رحمت» هر روز شصت مرتبه اگر با توجّه و حضور قلب باشد، در فرد و جامعه، رحمت انسان ها را به جوش می آورد و اگر رحمت به جوش آمد کمک ها، محبّت ها، تعاون ها، خیرخواهی ها و عفو و گذشت ها ثمره آن خواهد بود و مردمی که تعاون و رحمت در میانشان زنده باشد قابلیّت دریافت رحمت های ویژه ای را خواهند داشت.

100- نماز و تسبیح

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و تسبیح

 در رکوع و سجود، با گفتن سه بار «سبحان اللَّه» یا یک بار «سبحان ربّی الاعلی و بحمده» در سجده یا «سبحان ربّی العظیم و بحمده» در رکوع خداوند را تسبیح می کنیم.

 بگذار لااقل از ذرّات خاک، شن، جمادات، گیاهان و ستارگان عقب نباشیم. اگر به گفته قرآن همه چیز در حال تسبیح است چرا ما نباشیم؟! «یسبّح للّه ما فی السموات و ما فی الارض»(1)

 تسبیح گوی او نه بنی آدمند و بس

هر بلبلی که زمزمه بر شاخسار کرد. ذرات هستی، تسبیح خدا می کنند گرچه به گفته قرآن ما تسبیح آنها را نمی فهمیم.

 در قرآن می خوانیم که هُدهُد نزد سلیمان آمد و از خورشید - پرستی مردم منطقه ای که رهبری آنها را زنی به عهده داشت ناله کرد! اگر هُدهُد توحید و شرک را می فهمد و بدی آن را درک می کند و زن و مرد را تشخیص می دهد و گزارش آن را به حضرت سلیمان می دهد، چه مانعی دارد سبحان اللَّه هم بگوید؟ مگر قرآن نمی گوید: مورچه ای به باقی مورچگان گفت: به لانه های خود بروید که این سلیمان و لشکر او هستند که شما

را ناآگاه پایمال می کنند. چه مانعی دارد مورچه ای که نام افراد را می داند سبحان اللَّه هم بگوید.

102- نماز و پاکی

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و پاکی

 «یا ایّها الّذین آمنوا اذا قُمتم الی الصلوة فاغسلوا وجوهکم و ایدیکم الی المَرافق وامسحوا برؤسکم و ارجلکم الی الکعبین... ما یرید اللّه لیجعل علیکم من حَرج ولکن یرید لیُطهّرکم و لیتمّ نعمته علیکم لعلّکم تشکرون»(1)

 قرآن برای وضو وغسل وتیممّ آثاری را بیان کرده است:

 1- «لیطهّرکم» تا شما را پاک کند.

 2- «لیتمّ نعمته علیکم» تا خداوند نعمتش را بر شما تمام کند.

 3- لعلّکم تشکرون تا شما شکرگزار شوید.

 4- «واللَّه یحب المطهّرین»(2) خداوند پاکان را دوست دارد.

 اگر پاکی ظاهری این همه آثار دارد، پاکی دل از نفاق، ریا، شرک، شک، بخل، حرص وسایر آفات چه آثاری خواهد داشت.

 پاکی معنوی به قدری ارزش دارد که خداوند از کسانی که دوست دارند پاک باشند ستایش کرده و می فرماید در مسجدی نماز بخوانید که در آن مردانی هستند که دوست دارند پاک باشند. «فیه رجال یحبّون ان یتطهروا»(3)

105- نماز و دعا

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز و دعا

 علاوه بر دعاهایی که در قنوت می خوانیم، هر نمازگزار با گفتن جمله «اهدنا الصراط المستقیم» از خداوند بهترین نعمت ها را که نعمت هدایت است می خواهد. هم قبل از شروع به نماز یک سری دعا وارد شده وهم در تعقیب نماز. به هر حال هر کس نماز بخواند، اهل دعا ونیایش هم می شود.

 البتّه دعا کردن هم آدابی دارد، اوّل باید از خداوند متعال تمجید کرد، بعد گوشه ای از نعمت های او بخصوص نعمت معرفت و اسلام و عقل و علم و ولایت و قرآن را نام برد و از او تشکّر کرد، بر پیامبرش صلوات فرستاد و بعد بدون آن که کسی بفهمد، یادی از خطاهای خود کرد و از او عذر خواست، بعد صلوات فرستاد و دعا کرد آن هم دعا به همه مردم و والدین و کسانی که بر ما حقّ دارند.

 نماز نیز آمیخته ای از توصیف وحمد خدا وبیان نعمت های او و طلب هدایت و رحمت اوست و با «دعا» پیوندی عمیق دارد.

107- نماز خاشعانه اوّلین شرط ایمان

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز خاشعانه اوّلین شرط ایمان

    «قد افلح المومنون الذینهم فی صلاتهم خاشعون»(2)

 قطعاً مؤمنین رستگارند آنها کسانی هستند که در نمازشان خشوع دارند.

 ناگفته نماند که در مکتب انبیا، رستگاری حتمی از معنویّت است، ولی در مکتب طاغوت ها رستگاری حتمی از زور وقدرت است. فرعون فریاد می زد که «قد افلح الیوم من استعلی»(3)

 امروز هر که پیروز شود او رستگار خواهد بود.

 به هر حال هر کسی هر نوع کار خیر و خدمت به مردم انجام دهد، ولی نسبت به نماز کوتاهی کند رستگار نخواهد بود.

109- مراتب و درجات اهل نماز

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » مراتب و درجات اهل نماز

 بعضی نماز را با خشوع می خوانند: «والذینهم فی صلوتهم خاشعون»(1) خشوع، ادب جسمی و روحی است.

 رسول اکرم صلی الله علیه وآله دید که شخصی در حال نماز با ریش خود بازی می کند، فرمودند: اگر او روح خشوع داشت، هرگز این کار را نمی کرد.(2)

 بعضی نسبت به نماز مراقبند: «و هم علی صلوتهم یحافظون»(3)

 بعضی کار را به خاطر نماز رها می کنند: «رجال لا تلهیهم تجارة ولا بیع عن ذکر اللَّه»(4) نه تجارت دائمی و نه بیع موقّت، مانع آنها از ذکر خدا نیست.

 بعضی با نشاط به سوی نماز حرکت می کنند: «فاسعوا الی ذکراللَّه»(5)

 بعضی بهترین لباس را برای نماز می پوشند: «خذوا زینتکم عند کل مسجد»(6)

 بعضی عشق ثابتی نسبت به نماز دارند: «الذینهم علی صلوتهم دائمون»(7)

 امام باقر علیه السلام فرمود: مراد دوام بر نمازهای مستحبّی است. چنانکه مراد از «علی صلاتهم یحافظون»(8) حفاظت بر نمازهای واجب است که با شرائط انجام گیرد.

 بعضی برای نماز سحرخیزی دارند: «فتهجّد به نافلة لک»(9)

 در این آیه، خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله است که: پاسی از شب را از خواب برخیز وقرآن بخوان. مفسّران اسلامی این تعبیر را اشاره به نماز شب دانسته اند.

 بعضی شب را با نماز، صبح می کنند: «یبیتون لربهم سجداً و قیاما»(10)

 و بعضی سجده ای همراه با اشک دارند: «سجداً و بکیّاً»(11)

 (خدایا! شرمنده ام که این مراحل را می نویسم، ولی خودم یکی از این مراحل را طی نکرده ام).

 ای خواننده عزیز! تو به من کاری نداشته باش.

111- نماز تمام دین است

یکصد و چهارده نکته درباره نماز » نماز تمام دین است

 تمام دین در نماز است و نماز در تمام دین جریان دارد:

 اصول دین (توحید، نبوّت و معاد) در نماز است.

 روزه در نماز است. (ترک خوردن وآشامیدن برخی امور دیگر)

 نماز در حج است، (نماز طواف ونماز نساء) وکعبه، قبله نماز.

 نماز در جهاد است. (نماز خوف)

 خمس و زکات مقدّمه نماز است.

 نماز، بهترین امر به معروف و نهی از منکر است.

 نماز، ملاک قبولی تمام اعمال و ولایت شرط قبولی نماز است، پس تولّی و تبرّی شرط قبولی تمام اعمال است.

 قرآن، در نماز و نماز، در قرآن است.