ص: 2

ص: 3

ص: 4

ص: 5

کرایه تاکسی 43

افزون خواهی 46

اجاره تاکسی 56

سرویس دربستی 63

سرویس دهی در شب··· 65

لوازم و بارِ مسافر··· 67

ص: 7

تعیین کرایه و دستمزد 75

مسؤولیت اجتماعی تاکسیران··· 78

تاکسیران و خانواده··· 86

مسؤولیت شخصی تاکسیران··· 89

تاکسیران و تعمیر کار··· 101

تاکسیران و همکاران··· 103

تاکسیدار و راننده کمکی 105

تاکسیران و تاکسی 110

سخنی با مسافران··· 115

ص: 8

و ابهام آن دلهره و تردید می آفریند. آشنایی با احکام ویژه هر صنف برای دست اندرکاران آن ضرورت حتمی و برای مراجعان مشاغل «نیاز قطعی» و برای اهل مطالعه، دانش اجتماعی - دینی ، مفید و روشنگر است.

با توجّه به این حقیقت، مسئولان ستاد احیاء امر به معروف و نهی از منکر، که سیمای نورانی فقیهی بیدار و دلسوز و شجاع همچون حضرت آیة الله جنّتی «دام ظلّه العالی» در صدر آن می درخشد، این نیاز را احساس کردند که اگر مردم مؤمن و فداکار اصناف و اقشار اجتماعی با حلال و حرام های الهی و واجب و مستحب ها آشنا باشند معروف های بسیاری تحقّق خواهد یافت و آمار منکرات اجتماعی کاهش چشمگیری می یابد. این مهمّ ، تلاش برای تدوین احکام صنفی و آموزش مستقیم و غیر مستقیم را جدّی تر ساخت.

تدوین متون آموزشی و توجیهی برای اصناف از نیازهایی است که جای خالی آن در این میدان بخوبی احساس گردید. برای تحقّق این هدف از برخی فضلای محترم حوزه علمیه قم استمداد شد و کار تهیه متون مورد نیاز برای اصناف مختلف تولیدی توزیعی ، خدماتی و صنعتی آغاز گردید. این کار با نظارت علمی چند تن از محقّقان و نویسندگان، از جمله

ص: 10

حجه الاسلام محمود مهدی پور و حجة الاسلام محمد حسین

ص: 11

فلاح زاده سامان یافت. مجموعه حاضر نقطه پیوند «فقه و زندگی» است. که چگونگی تأمین معیشت حلال را به مسلمانان و صاحبان مشاغل گوناگون می آموزد و فقه را از تئوری به عمل و دین نظری را به صحنه تجربه اجتماعی نزدیک می سازد.

از آنجا که بسیاری از مشکلات اجتماعی ، ناشی از ندانستن احکام الهی و عمل نکردن به قوانین فقهی است اگر دولت و ملّت و مسئولان و مردم در روابط خویش دستورهای زندگی بخش الهی را بشناسند و عمل کنند زندگی هر روز شیرین و شیرین تر می شود. و بی اعتمادی ها و بدبینی ها و ستم های اجتماعی رخت بر می بندد و زمینه برای رشد معنوی و اخلاقی و سعادت جاودانی فراهم می گردد.

شناخت دقیق قوانین الهی از قرآن و سنت، شناخت عمیق واقعیت های اجتماعی و روشهای تولید و توزیع و مصرف و ارائه خدمات و کالاها و گسترش صداقت در روابط مردم، زمینه «عدالت اجتماعی» را فراهم می کند.

نویسندگان همکار در این پژوهش هدفی جز شناخت وظیفه الهی و دینی هر صنف و ابلاغ احکام صاحبان مشاغل گوناگون نداشته و در این زمینه از قرآن و سنت و فقه اهل بیت و اخلاق

ص: 12

اسلامی و اصول مسلّم عقلی بهره گرفته اند . امید است با

ص: 13

دریافت رهنمودهای دانشوران رشته های گوناگون و فقهای بزرگوار و صاحبان مشاغل ، این مجموعه کامل و کامل تر شود و زمینه اجرای قوانین اسلامی در زندگی فردی و اجتماعی فراهم آید.

در پایان از تمام مسئولان و دست اندرکاران، بویژه دبیر «ستاد احیاء امر به معروف و نهی از منکر»، جناب حجه الاسلام و المسلمین حاج سید احمد زرگر و معاونت تشکلهای مردمی ستاد، که ما را در شناخت موضوعات و مصادیق احکام یاری دادند تشکر نموده و از همه صاحب نظران دلسوز و محققان و دست اندرکاران امور اصناف و برادران و خواهران مؤمن و متعهد در واحدهای صنفی تقاضا می شود دیدگاهها علمی و تجربی خویش را

جهت تکمیل و اصلاح این مجموعه به نشانی: قم، خیابان معلم، 16 متری عباس آباد، جنب مدرسه شهیدین ارسال دارند و ما را در ارائه خدمات فرهنگی بیشتر و بهتر یاری کنند

والله ولی التوفیق

قم - انتشارات نورالسجّاد

ص: 14

ص: 15

نوشته حاضر که با همین ایده و به سفارش ستاد احیای

ص: 17

امر به معروف و نهی از منکر و پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام تهیه شده است، به تاکسیداران و تاکسیرانان عزیز و دیگر دست اندرکاران محترم امور تاکسیرانی در سراسر کشور تقدیم می شود.

قم. تابستان 1378

مهدی رفیعی

ص: 18

می دهد و او را در دنیا و آخرت سرافراز می سازد «خدمت مستمر به مردم» است.

امام علی علیه السلام به نقل از پیامبر صلی الله علیه و آله در اهمیت خدمتگزاری مسلمانان چنین می گویند: هر مسلمانی به جمعی از مسلمانان خدمت کند، خداوند به تعداد آن مسلمانان برای وی در بهشت خدمتگزار قرار می دهد.»(1)

تاکسیرانی، از جمله پایگاههای مهم خدمتگزاری است که کار جابجایی مردم را به عهده دارد و همه اقشار جامعه برای ربط و بسط فعالیتهای روزانه خود به این حلقه وصلِ ارزشمند نیاز دارند. تاکسیرانی، به لحاظ نقش کلیدی و غیر قابل جایگزینش، از مصادیق گفتار امام صادق علیه السلام است که می فرماید: «هر کس برادر مؤمن خود را سوار کند خداوند در روز قیامت او را سوار بر شتر بهشتی می کند، و همه فرشته های مقرّب به او افتخار می کنند...»(2)

ص: 20

تاکسیران، علاوه بر افتخار خدمتگزاری به مردم توفیق حضور در شهر خود و در کنار خانواده و بستگان و آشنایان را داراست زیرا رسول اکرم صلی الله علیه و آله یکی از نشانه های خوشبختی هر شخص را در این می داند که رزق و روزی خویش را در شهر خود به دست آورد.»(1)

ص: 21

برای انجام خدمت صحیح، لازم است که اصول اخلاقی اسلام و توصیه های فقهی آن رعایت شود؛ از جمله:

1 - از گفتن هر کلمه ای که نشانه منّت گذاری است پرهیز شود. امام علی علیه السلام می فرمایند: «هر کسی با نیکی کردن منّت بگذارد کار نیک او آلوده و تیره [و بی اثر] می شود.»(1)

2 - هنگام انجام وظیفه خوش رو، مهربان و متواضع باشد.

3 - خود را به جای مسافران تصوّر کند و به همان شکلی که دوست دارد به وی خدمت شود به آنان خدمت کند؛ که از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده: «آنچه را برای خود می خواهی برای دیگران بخواه.»(2)

4 - خدمتش را بطور کامل به پایان برساند و مسافر را در نزدیکترین نقطه به مقصد پیاده کند.

ص: 23

5 - با برنامه ریزی صحیح زمان بیشتری را در راه خدمت به مردم قرار دهد. زیرا که بنا به فرمایش پیامبر صلی الله علیه و آله: خوشحال کردن مردم مؤمن، خوشحالی خدا و پیامبر را به همراه دارد.(1)

6 - از راهنمایی صحیح و کامل سرنشینان ناآشنا دریغ نورزد.

7 - به افراد بزرگتر از خود احترام بگذارد، همچنانکه امام علی علیه السلام می فرماید: «بزرگان خود را احترام کنید تا کوچکترها شما را گرامی دارند».(2)

8 - حق تقدم مسافر را رعایت کند و با رسیدن مسافر جدید و پیشنهاد کرایه بیشتر از سوی او، مسافر قبلی را پیاده نکند.

9 - در ایستگاهها مراقب باشد حق تقدم اشخاص مسن و بانوان؛ به ویژه بانوانی که کودک همراه دارند، ضایع نشود.

ص: 24

10 - بنا به توصیه حضرت محمد صلی الله علیه و آله خردسالان را گرامی دارد.

11 - به وقت سرنشینان اهمیت دهد و همانند آن تاکسیرانی باشد که وقتی یکی از سرنشینان از وی خواهش کرد لحظه ای توقف کند تا از عکاسی کنار خیابان عکسهایش را تحویل بگیرد. ولی تاکسیران با کمال ادب درخواست او را نپذیرفت.

در مقابل تاکسیرانی را دیدم که بی توجه به حضور سرنشینان، توقّف کرد تا از باک تاکسی بنزین بکشد و به خودروی در راه مانده بدهد.

12 - فشار کار و خستگی نباید، تاکسیران را از تعادل خارج کند تا به هر بهانه ای به دیگران پرخاش کند؛ چون خدمتگزاری با فحاشی و توهین سازگار نیست.

13 - به هنگام سوار و پیاده کردن مسافر، دریافت و پرداخت کرایه ها، جابجا کردن مسافر و انتقال سرنشینان ردیف عقب به صندلی جلو به شأن و شخصیت مسافر توجّه کند و از بر خورد خشم آلود و آمرانه اجتناب شود و با حالت احترام آمیز از واژه های ملایم و متین همراه با

ص: 25

لبخند استفاده نماید.

14 - بهتر است تاکسیران:

- فقیر و غنی، پیر و جوان، زن و مرد و توانگر و غنی را به یک چشم نگاه کند؛

- برخوردش با همه یکسان و دوستانه باشد؛

- از کنار پیران عصا به دست و مریضان با بی توجهی عبور نکند؛

- به دیده حقارت به مسافر یا مسافران نگاه نکرده و کسی را مسخره نکند؛

- از رسول اکرم صلی الله علیه و آله روایت شده است که: «خوارترین مردم کسی است که مردم را خوار شمارد.»(1)

15 - تمام توجّه او به خدمت باشد و با اخلاص به جابجایی شهروندان بپردازند، همانطور که یکی از تاکسیرانان موفّق می گفت:

من بر خلاف بعضی از همکاران، بی جهت در خیابانها و میادین نمی چرخم تا فقط مسافر دربستی با

ص: 26

رقمهای درشت پیدا کنم؛ بلکه همیشه قبل از آنکه بخواهم گوشم را آماده شنیدن مبلغ پیشنهادی مسافرِ کنارِ خیابان کنم به مقصد او توجّه می کنم.

16 - اگر راننده تاکسی تلفنی و یا سرویس خصوصی است به زمان و مکان قرار، مسیر منتهی به مقصد، تعداد سرنشینان، سرعت و مقررات دیگر دقت و توجّه ویژه ای داشته باشد. زیرا به فرموده پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: «بهترین بندگان خدا کسانی هستند که به وعده وفا می کنند.»(1) و نیز «در روز قیامت از عهد و پیمان سؤال می شود.»(2)

17 - «آلودگی صوتی» به هر طریق ممکن؛ اعمّ از صدای ناهنجار اگزوز، بوق و صدای رادیو برهم زننده آرامش بوده و چه بسا موجب آزار و پدید آمدن عارضه های ناگوار می شود. تاکسیران موفق می تواند تاکسی را در وضعیتی براند که ضمن کاهش آلودگی صوتی، آرامش عصبی، فکری و شنوایی را به مسافران

ص: 27

خود و سایر شهروندان هدیه دهد؛ به خصوص در مواقع عبور از خیابانهای کم عرض، کوچه ها، نزدیک درمانگاهها و بیمارستانها. زیر هر نوع رنجاندن و آزار دیگران در اخلاق اجتماعی اسلام عملی ناپسند و حرام است.

از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله روایت شده: «هر آزار دهنده ای در جهنّم است.»(1) و «خداوند در روز قیامت کسانی را که در دنیا مردم را عذاب کرده اند عذاب می کند.»(2)

18 - پرحرفی و گفتگوی بیهوده از جمله ناپسندهای گفتاری است و از سوی بزرگان دین نهی شده است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند: «بدهای امّت من پرگویان و پرچانه ها هستند.»(3)

19 - از بیان مشکلات شخصی و صنفی در جمع سرنشینان بپرهیزد.

20 - در برابر رفتار ناشایست مسافران، خویشتن دار

ص: 28

بوده و با متانت از بروز خشونت و درگیری جلوگیری کند و با لحن آرام و ملایم گفتگو کند و صدای خود را بلند نکند.(1)

21 - نسبت به کمبود پول خرد یا جایگزینی آن با بلیط اتوبوس یا کوتاهی مسافر در پرداخت تام و کامل کرایه بها، خویشتن دار باشد و با بزرگواری از کنار کم و کاستی ها بگذرد. به عنوان نمونه: یکی از مسافرانِ تاکسی پیاده شد و یک عدد بلیط 100 ریالی اتوبوس در آورد و به راننده گفت: «ببخشید. غیر از این بلیط پولی تو جیبم نیست.» راننده بی آنکه حرفی بزند به تاکسیمتر که رقم 450 ریال را نشان می داد نگاه کرد و با تبسّم بلیط را از مسافر گرفت و گفت:

«بقیه کرایه را بعدا به صندوق صدقات بریز» و سپس حرکت کرد. مسافر دیگری که شاهد صحنه بود رو به راننده کرد و گفت: «خوشم آمد ازین اخلاقت. اینو می گن آقایی. ای

ص: 29

کاش دیگران هم مثل تو بودن و برای ده، بیست تومان پول بی ارزش با مسافر جرّ و بحث نمی کردن و شخصیت خودشون و مسافر رو پایین نمی آوردن».

22 - مسیر تاکسیرانی با ازدحام جمعیت و در ساعتهای پر تردد کوتاه نشود تا از روی طمع ورزی سرنشینان را در مسیری کوتاهتر و مقصدی نزدیکتر پیاده کند.

23 - در زندگی قناعت داشته باشد همچنانکه روزی به هنگام پیاده شدن از سواری ویژه خواستم کرایه بها بپردازم که راننده نپذیرفت و گفت: «من در خارج از مسیر اصلی خود، مسافران را بطور صلواتی (رایگان) جابجا می کنم، شما فقط دو تا صلوات بفرستی کفایت می کند.» من نیز با فرستادن دو صلوات از خودرو پیاده شده با خود گفتم چه خوب بود اگر همه تاکسیرانان این سنّت حسنه انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس را در همه ایام بویژه در مناسبتهای مهم ملّی - مذهبی زنده نگهدارند.

24 - به هنگام شنیدن آژیر وسایل نقلیه امدادی (آتش نشانی، آمبولانس، نیروی انتظامی...) کاملاً در

ص: 30

منتها الیه سمت راست خیابان توقف کرده تا آن وسایل به راحتی عبور کنند.

25 - افراد مصدوم و آسیب دیده از تصادفات رانندگی را به بیمارستان و دیگر مراکز درمانی منتقل کند، به شرط آنکه مسافری در تاکسی او نباشد، یا در صورت وجود مسافر در تاکسی از وی اجازه بگیرد.

26 - چون بنای تاکسیران، خدمت به مردم است، پس بهتر است قصد قربت کند و با اعتقاد به رزّاق بودن خداوند به ایزد متعال توکّل کند و فعالیتهای روزانه خود را با تلاوت آیاتی از قرآن کریم و دعا آغاز کند و از درگاه خدای بزرگ طلب خیر و برکت و موفقیت نماید.

ص: 31

بی مورد یا تخلّف دیگر.

2 - اجتناب از هر عملی که او را از توجّه به رانندگی باز دارد؛ مثل خوردن و آشامیدن که از سوی قانون منع شده است(1) یا گفتگو با تاکسیران دیگر یا مشغول شدن به تنظیم رادیو و جابجا کردن صندلی.

3 - سوار کردن بیش از سه نفر ( با راننده) در قسمت جلو خودرو که برابر قانون ممنوع است(2)

4 - سوار کردن سرنشین در سمت چپ راننده که از طرف قانون منع شده است و جریمه دارد.

5 - گذاشتن بار یا اشیای دیگر در جلو یا عقب خودرو، اعم از داخل یا خارج، که مانع دید راننده شود برابر مقررات ممنوع است و برای متخلفین مجازاتهایی در نظر گرفته شده است.

6 - مطابق قانون، تاکسیران بعد از سوار شدن مسافر تا از بسته شدن کامل درِ تاکسی اطمینان پیدا نکرده

ص: 33

نباید حرکت کند و نیز تا لحظه توقف کامل، اجازه باز کردن درِ تاکسی را به سرنشین ندهد. برای متخلّفین از این قانون جرایمی در نظر گرفته شده است.

7 - راندن وسیله ای که بیش از ظرفیت مندرج در کارت شماره گذاری، مسافر سوار کرده ممنوع است و به تعداد هر سرنشین اضافی جریمه ای در نظر گرفته شده است.

8 - سوار کردن اشخاص در قسمت خارجی خودرو، مثل باربند و صندوق عقب، ممنوع است.

9 - برای پیاده و سوار کردن مسافر در محلهای مجاز و در منتهای سمت راست سواره رو توقف کند. در غیر این صورت متخلف محسوب می شود.

10 - مسافرین ردیف عقب را از سمت چپ پیاده نکند.

11 - توقف در پیاده رو، تجاوز به حقوق عابرین بوده و غیر قانونی است و متخلّف جریمه خواهد شد.

12 - تاکسیران وظیفه شناس، در مناطق ممنوعِ مشخص شده توسط قانون توقف نمی کند.

ص: 34

13 - هرگاه مسافر از سوی تهدید کننده ای مورد ظلم و تعرّض قرار گیرد به دفاع از او بر می خیزد.

14 - به هنگام سوار یا پیاده کردن مسافر «توقّف کامل» داشته باشد تا بسان آن راننده ای نشود که بدون توجّه به مسافری که در حال سوار شدن بود، پا را از روی پدال ترمز برداشت و ناگهان فریاد مسافر بلند شد و با ناراحتی و اعتراض گفت: «چیزی نمونده بود که پام بره زیر چرخ».

هر چند که اتفاق ناگواری رخ نداد؛ امّا با کمال تأسف آن راننده به عوض عذرخواهی و دلجویی گفت: «حالا که طوری نشده، چرا داد و فریاد می کنی؟»

همچنین اگر بر اثر بی توجهی به مسائل اجتماعی یا کوتاهی در حفظ

سلامتی مسافران، لطمه ای به آنان وارد شود.

ص: 36

3 - از سوار کردن مسافری که در حال کشیدن سیگار است پرهیز می کند.(1)

ص: 38

4 - با تنظیم سرعت و توجّه به مسافران کنار خیابان در نزدیکترین محل حضور مسافر توقف کند نه آنکه در فاصله دورتر بایستد آنگاه از مسافر توقع داشته باشد تا با دویدن و شتاب خود را به تاکسی برساند و نیز در لحظه پیاده کردن دقت کند تا هر مسافر را در نزدیکترین نقطه ممکن به مقصدش پیاده کند، هر چند که مسافر قبلی در فاصله 50 متری پیاده شده باشد؛ یعنی از این مسافر توقع یا گلایه نداشته باشد که چرا همراه مسافر قبلی پیاده نشده است.

ص: 39

تاکسیران نسبت به مسافری که پیاده شده سخنی از نحوه رفتار و گفتار او به میان نیاورد و به دیگری نیز چنین اجازه ای ندهد. زیرا این قبیل سخنان از مصادیق آشکار «غیبت» است و از گناهان بزرگ به شمار می رود.

حال اگر این سخنان با تمسخر و فحش و واژه های رکیک همراه شود بر میزان جرم افزوده می شود و همگی بر خلاف ارزشهای اخلاقی اسلام هستند که آیه ذیل شاهد همین مدعاست:

ای کسانی که ایمان آورده اید نباید قومی قوم دیگر را ریشخند کند. شاید آنها از اینها بهتر باشند... و از یکدیگر عیب مگیرید و به همدیگر لقبهای زشت مدهید... و هر که توبه نکرد آنان خود ستمکارند... و بعضی از شما غیبت بعضی نکند. آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده اش را بخورد؟ از آن کراهت دارید.[پس ] از خدا بترسید...(1)

ص: 41

نسبت به رفتار و گفتار ناشایست دیگران نیز وظیفه تاکسیران همانست که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «ملایمت کن و از خشونت و فحش و ناسزا بپرهیز»(1) و نباید از درِ مقابله به مثل و انتقام برآید که به گفته آن حضرت: «منفورترین مردم نزد خدا شخص لجوج و ستیزه جو است.»(2)

همین نسخه برای وضعیت دیگر نیز قابل تجویز است و آن وقتی است که تاکسیران یا تاکسیدار به شهرداری یا سازمان یا اتحادیه مراجعه کند و بر طبق خواسته اش با وی رفتار نکنند یا از سوی همکاران مورد بی مهری قرار گیرد.

بنابراین هرگاه به عملکرد کسی انتقاد یا نارضایتی دارد، بر اساس اصل امر به معروف و نهی از منکر و با شهامت کامل و بطور مستقیم با همان شخص روبرو شود و محترمانه نظر خودش را ارائه کند.

ص: 42

همچنین سزاوار است برای دستیابی به خواسته صنفی (خواسته ای معقول و بر حق و قابل وصل) از طریق صحیح وارد شود و به عوض بیراهه رفتن ها و هیاهو، با مسؤول مستقیم آن قبیل خواسته ها ارتباط برقرار کند و نیازمندیهایش را با وی در میان بگذارد و پیوسته خواسته ها و آرزوهایش را با بردباری و متانت پی گیری کند.

در راستای اصل حفظ آبروی مردم، تاکسیران امین هرگز به خود اجازه نمی دهد که از روی بدگمانی یا کنجکاوی، فضای سالم و آرام اجتماعی را آلوده کند و هرگز تلاش نمی کند از آمد و شد مسافران سر در آورد یا به گفتگوی خصوصی زن و شوهر و دو دوست گوش فرا دهد یا از محتویات اثاث آنها با خبر شود یا حرکات مسافرین را زیر نظر بگیرد یا از طریق آئینه و با نگاههای تند مراقب سرنشینان باشد و... زیرا همه این موارد بر طبق صریح آیات و روایات از گناهان بزرگ شمرده شده اند؛ مثلاً:

ای کسانی که ایمان آورده اید از بسیاری از گمانها بپرهیزید که پاره ای از گمان ها گناه

ص: 43

است و تجسّس نکنید.(1)

امام علی علیه السلام: هر که پرده از اسرار دیگری بردارد خداوند نیز پرده از اسرارش بر می دارد.(2)

امام خمینی(ره): «عیب جویی و تنقیص مسلمان جایز نیست.»(3)

حال اگر به خصوصیاتی از زندگی شخصی و رفتار و گفتار مسافرین دست یافت، لازم است با «تغافل و چشم پوشی»، که امام علی علیه السلام همگان را بدان توصیه کرده اند، از کنار آن بگذرد تا از نتیجه آن که آرامش و امنیت است بهره مند شود: «هر کس بسیاری از چیزها را نادیده نگیرد زندگی اش ناخوش می شود.»(4)

ص: 44

نکته پایانی این بحث عبارت است از اینکه برای

ص: 45

حفظ حیثیت عمومی بانوان و برای جلوگیری از ایذا و مزاحمت و سلب آسایش آنان، تاکسیران سعی کند در صورت امکان از سوار کردن و نشاندن زن و مرد نامحرم و جوان در کنار یکدیگر خصوصا در ردیف جلو صرف نظر کند، بخصوص در وقتی که احتمال فساد می دهد یا یقین به وقوع خلاف شرع دارد.(1) زیرا هیچگاه وجدانش به وی اجازه نمی دهد تا برای به دست آوردن چند ریال پول، زمینه گناهکاری دو انسان و نافرمانی خدا را فراهم کند و نیز می داند که رعایت این نکته از جمله شئون اسلامی و اجتماعی است و بر حسب مقررات تخلّف محسوب می شود.(2)

تاکسیران برای آنکه ناخود آگاه در معرض سوء ظن یا تهمت قرار نگیرد از سوار کردن دو زن در ردیف جلوی تاکسی اجتناب کند، همچنانکه در بعضی شهرها از سوار

ص: 46

کردن دو زن یا یک مرد و یک زن در صندلی جلو، جلوگیری می شود و هیچ مشکلی نیز درپی نداشته است.

شرعی خود عمل کند.

ص: 48

مؤمن مانند خونش محترم است و نباید به حریم آن نزدیک شد.»(1)

حرمت مال مسلمان به این معنی است که دیگران حق هیچگونه تصرّف خودسرانه و بهره برداری ناصواب از آن مال را ندارند؛ مگر در مواردی که با اجازه و رضایت صاحب آن مال باشد.

بازتاب این حکم ارزشی اسلام حفظ کرامت انسانی، امنّیت مالی و آسایش زندگی همه انسانهاست و هیچ عقل سلیم در ضرورت و اهمیت آن تردید ندارد. به همین لحاظ تاکسیران نیز در پرتو تربیت اسلامی مال مسافران را اعم از پول نقد یا اثاث همراه، بر خود حرام دانسته و به آن مال به دیده «امانت» می نگرد و تلاش می کند تا از

مصادیق کلام امام صادق علیه السلامشود که فرموده اند:

«مؤمن آن است که مردم او را نسبت به

ص: 50

اموال و جان خود امین بشمارند.»(1)

تاکسیران مؤمن پیوسته مراقب است تا از روی سهل انگاری یا غفلت یا وسوسه، عملی از او سر نزند که «خیانت» تلّقی شود. زیرا از رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده «کسی که به... مالِ مسلمان خیانت کند از ما نیست.»(2)

چنانچه بر اثر کوتاهی تاکسیران، اثاث مسافر تلف شود یا نقصانی بر آن وارد شود، تاکسیران ضامن است و باید رضایت مسافر را جلب کرده یا خسارت وارده را جبران کند.

ص: 51

به دست آید؛ به عنوان مثال:

با فریبکاری و نیرنگ از مالک آن گرفته شود؛ یا بی اذن و اجازه صاحبِ مال در آن پول تصرّف شود؛ یا به بهانه واهی از برگرداندن باقیمانده پول طفره برود؛

یا بیش از کرایه بهای مصوّب دریافت کند؛ یا مسافر را به شکلی در وضعیت ناچاری قرار دهد تا وی تن به پرداخت مبلغ بیشتر بدهد؛ یا....

چنین پولی به استناد کلام خداوند و سخنان پیشوایان دین، مشروع و حلال نیست و «مال حرام» محسوب می شود که قرآن و روایات معصومین علیهم السلام همگان را از نزدیک شدن به آن مال بر حذر داشته

است؛ از جمله:

خداوند در قرآن کریم می فرماید:

«ای کسانی که ایمان آورده اید! اموال همدیگر را به ناروا مخورید. مگر آنکه داد و ستدی با تراضی یکدیگر از شما[انجام

ص: 53

ص: 54

گرفته ]باشد...».(1)

از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت شده است که: «از گناهان بزرگ این است که کسی مال فرد مسلمان را به ناحق تصرف کند.»(2)

«وای بر آن کسی که از راه نامشروع هزینه زندگی خانواده اش را فراهم کند.»(3)

امام علی علیه السلام: «هر که از غیر راه حلال مالی به دست آورد به آخرتش زیان می رساند.»(4)

بر همین مبنا امام خمینی(قدس سره)می فرمایند:

«خوردن مال دیگری حرام است، اگر چه مال کافری باشد که مالش محترم دانسته شده است. مگر اینکه به اذن و رضایت

ص: 55

صاحب مال باشد و باید از طریق علم و اطمینان رضایت صاحب مال احراز شود.»(1)

ص: 56

ضمن خداحافظی اظهار امیدواری کردم که همه اینگونه باشند. زیرا چنین تاکسیران وظیفه شناسی خود را مطیع پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می داند که با عبارت «لاتُناجِشُوا»(1) همگان را از ایجاد بازار سیاه نهی فرموده و نیز چنین تاکسیرانی خود را پیرو حضرت صادق علیه السلام می بیند که در قضیه ای(2) از پذیرفتن سود غیر واقعی و غیر منتظره خودداری کرد، زیرا یکی از مصادیق مهم حرام خوری، کسب پول از راه بازار سیاه است.

بطور محترمانه به وی گوشزد کردم. ابتدا چهره درهم کشیده و با قیافه حق به جانب گفت:

- دستت تو خرج ماشین نیست. از گرانی خرج و مخارج زندگی و لوازم یدکی و هزینه سنگین تعمیرگاه بی خبری.

بعد از چند لحظه سکوت گویا وجدانش نیز به این پاسخ قانع نشده بود، چون با خود فکر کرد که اگر کسی با همین توجیه دست به دزدی بزند نباید مجازات شود.

پس در حین عوض کردن دنده رو به من کرد و با لبخند گفت:

- نگران نباش. جای دور نمی ره. ازین دست می گیرم از اون دست رد می کنم. منو می بینی؟ هر روز صبح که از خونه بیرون میام تا چشمم به فقیر و بیچاره می افته صدتومان، صدتومان کمک می کنم. ماهی یه روز تو امامزاده... سفره نذری می اندازیم. همین عید امسال یه گوسفند خریدم و دادمش به آسایشگاه سالمندان. بالاخره یر به یر

می شیم... .

چون به مقصد نزدیک شده بودم کلام آقای راننده را

ص: 59

قطع کردم و در حین خداحافظی او را به خواندن داستان «شهرت عوام»(1) ارجاع دادم تا به اشتباه خود پی ببرد و آن داستان بدین شرح است:

چندی بود که در میان مردم عوام، نام شخصی بسیار برده می شد و شهرت او به پاکی و تقوا و دیانت پیچیده بود. همه جا عامه مردم، سخن از بزرگی و بزرگواری او می گفتند. مکرر در محضر امام صادق علیه السلام، سخن از آن مرد و ارادت و اخلاص عوام الناس نسبت به او به میان می آمد. امام به فکر افتاد که دور از چشم دیگران، آن مرد «بزرگوار» را که تا این حد مورد علاقه و ارادت توده مردم واقع شده از نزدیک ببیند. یک روز به طور ناشناس نزد او رفت. دید ارادتمندان وی که همه از طبقه عوام بودند غوغایی در اطراف او به پا

ص: 60

کرده اند. امام بدون آنکه خود را بنمایاند و معرفی کند، ناظر جریان شد. اولین چیزی که نظر امام را جلب کرد، اطوار و ژستهای عوام فریبانه وی بود. تا آنکه او از مردم جدا شد و به تنهایی راهی را پیش گرفت. امام آهسته به دنبال او روان شد تا ببیند کجا می رود و چه می کند و اعمال جالب و مورد توجّه این مرد از چه نوع اعمالی است. طولی نکشید که آن مرد جلو دکان نانوایی ایستاد. امام با کمال تعجب مشاهده کرد که این مرد، همینکه چشم صاحب دکان را غافل دید، آهسته دو عدد نان برداشت و در زیر جامه خویش مخفی کرد و راه افتاد. امام با خود گفت: شاید منظورش خریداری است و پول نان را قبلا داده یا بعدا خواهد داد. ولی بعد فکر کرد، اگر این طور بود پس چرا همین که چشم نانوای بیچاره را دور دید نانها را بلند کرد و راه افتاد.

ص: 61

باز امام آن مرد را تعقیب کرد و هنوز در فکر جریان دکان نانوایی بود که دید، در مقابل بساط یک میوه فروش ایستاد. آنجا هم مقداری درنگ کرد و تا چشم میوه فروش را دور دید، دو عدد انار برداشت و زیر جامه خود پنهان کرد و راه افتاد. بر تعجب امام افزوده شد. تعجب امام آن وقت به منتها درجه رسید که دید آن مرد به سراغ یک نفر مریض رفت و نانها و انارها را به او داد و راه افتاد. در این وقت امام خود را به آن مرد رساند و اظهار داشت: «من امروز کار عجیبی از تو دیدم» تمام جریان را برایش بازگو کرد و از او توضیح خواست.

او نگاهی به قیافه امام کرد و گفت:«خیال می کنم شما جعفر بن محمّد باشی!»

امام: بلی، درست حدس زدی، من جعفر بن محمدم.

مرد: البته تو فرزند رسول خدایی و دارای

ص: 62

شرافت و نسب می باشی، امّا افسوس که این اندازه جاهل و نادانی.

امام: چه جهالتی از من دیدی؟

مرد: همین پرسشی که می کنی از منتهای جهالت است. معلوم می شود که یک حساب ساده را در کار دین نمی توانی درک کنی. مگر نمی دانی که خداوند در قرآن فرموده:... هر کار نیکی ده برابر پاداش دارد؟! باز قرآن فرموده: هر کار بد فقط یک برابر کیفر دارد. روی این حساب پس من دو نان دزدیم دو خطا محسوب شد، دو انار هم دزدیدم دو خطای دیگر شد. مجموعا چهار خطا شد. امّا از آن طرف آن دو نان و آن دو انار را در راه خدا دادم، در برابر هر کدام از آنها ده حسنه دارم، مجموعا چهل حسنه نصیب من می شود. در اینجا یک حساب خیلی ساده نتیجه مطلب را روشن می کند و آن اینکه چون چهار را از چهل تفریق کنیم، سی و شش باقی

ص: 63

می ماند. بنابراین من سی و شش حسنه خالص دارم و این است آن حساب ساده ای که گفتم تو از درک آن عاجزی.

امام: خدا تو را مرگ بدهد، جاهل تویی که به خیال خود این طور حساب می کنی. آیه قرآن را مگر نشنیده ای که می فرماید: خدا فقط عمل پرهیزگاران را می پذیرد؟! حالا یک حساب بسیار ساده کافی است که تو را به اشتباهت واقف کند. تو به اقرار خود چهار گناه مرتکب شدی و چون مال مردم را به نام صدقه و احسان به دیگران دادی نه تنها

حسنه ای نداری بلکه به عدد هر یک از آنها گناه دیگری مرتکب شدی. پس چهار گناه دیگر بر چهار گناه اوّلی تو اضافه شد و مجموعا هشت گناه شد. هیچ حسنه ای هم نداری.

امام این را بیان کرد و در حالی که چشمان بهت زده آن مرد به صورت امام خیره شده بود، او را رها کرد و برگشت.

ص: 64

امام صادق وقتی این داستان را برای دوستان نقل کرد، فرمود: «این گونه تفسیرها و توجیه های جاهلانه و زشت در امور دینی سبب می شود که عده ای گمراه شوند و دیگران را هم گمراه سازند.»

جهت اهمیت مطلب توجّه عزیزان تاکسیران را به حدیثی از امام صادق علیه السلام جلب می کنم و این بحث را به پایان می برم:

«هرگاه مردم از راه صحیح و حلال مالی به دست آورند ولی آن را در راه باطل و نامشروع انفاق کنند از آنان پذیرفته نمی شود و نیز اگر از راه نامشروع و باطل درآمدی کسب کنند و آن را در راه حق و صحیح خرج کنند خداوند از آنان نمی پذیرد. مگر آنکه از راه حق و مشروع درآمدی کسب کنند و در راه حق و مشروع انفاق کنند.»(1)

ص: 65

تاکسیران قرار داده شده است و مقدار آن به تناسب کم و کیف خدمات و قدرت خرید مردم در شهرهای کشور، مختلف و قابل تغییر است. امّا در بعضی شهرهای بزرگ برای وحدت رویه دستگاه «تاکسیمتر» برای نوعی خاص از تاکسیها در نظر گرفته شده است. در دیگر شهرها و برای دیگر انواع تاکسی از سوی شهرداری یا سازمان تاکسیرانی مبلغ دریافتی برحسب معیارهایی به صورت «نرخ مصوّب» تعیین و اعلام می شود و برابر قانون «عدم رعایتِ نرخهای مصوب و عدم استفاده از تاکسیمتر در صورت نصب و الزام استفاده از آن» از تخلّفات تاکسیرانی محسوب شده و همانطور که قبلاً گذشت هر گونه تخلّف از قانون جرم و گناه است.

1 - هر کانال تاکسیمتر برای هر یک از مسافران بطور مستقل روشن شود، هر چند که در مسیر ثابت و تکراری حرکت کند. پس تاکسیران نمی تواند در بعضی مسیرهای تکراری، از مسافر همان مبلغی را درخواست کند که از مسافرین روزهای قبل در آن مسیر دریافت کرده است. زیرا ممکن است تاکسیمتر برای مسافرِ روز قبل به علّتهای مختلف؛ مثل توقفِ طولانی تر تاکسی، ترافیک یا سرعت کمتر و در نتیجه در فاصله زمانی بیشتر، مبلغ 45 ریال را نشان داده باشد، ولی برای مسافرِ امروز به علّت وضعیتِ دیگر رقم 350 ریال را نشان دهد و به عکس.

2 - آیین نامه راهنمایی و رانندگی، رانندگان تاکسیها را موظف می کند پس از سوار شدن مسافر و مقارنِ شروع به حرکت، تاکسیمتر را بکار اندازند.(1) نه آنکه با روشن کردن زود هنگام، مقدار زمان تلف شده در ایستگاه را به حساب مسافر یا مسافرینی بگذارند که

ص: 69

زودتر از دیگران به انتظار حرکت تاکسی نشسته اند و یا هنوز سوار نشده اند.

3 - تاکسیرانِ حق شناس همیشه با سرعت مجاز و متعارف حرکت کرده و بی عذر موجّه از سرعت تاکسی نمی کاهد. زیرا با کاهش سرعت، زمان بیشتر سپری می شود و رقم تاکسیمتر بالا می رود. گفتنی است بر اساس آیین نامه راهنمایی و رانندگی «رانندگان حق ندارند در راهها آنقدر با سرعت کم حرکت نمایند که باعث کندی عبور و مرور یا اختلال در آن بشوند؛ مگر آنکه برای احتراز از خطر و تصادف، ضروری باشد.»(1)

4 - در مواردی که تاکسیمتر رقمی مثل 475 یا 235 را نشان می دهد، تاکسیرانِ قانع برای ساده کردن مبلغ دریافتی و به ملاحظه مشکل پول خرد، رقم پایین تر را از مسافر طلب می کند و از دریافت مبلغ اضافی چشم پوشی می کند. این آسان گیری روشی پسندیده و مطلوب اخلاق اسلامی است که مورد تأکید

ص: 70

بزرگان دین قرار گرفته است؛ مثلاً پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند: آیا می خواهید خبر دهم که روز قیامت آتش بر چه کسی حرام است؟ بر کسی که ملایم، نرم و آسان گیر باشد.»(1)

«خداوند بنده ای را که به هنگام خرید و فروش و به هنگام دریافت و پرداخت سهل و آسان می گیرد دوست می دارد.»(2)

حال اگر تاکسیران برای ساده نمودن مبلغ دریافتی، رقم تاکسیمتر را بدون رضایت مسافر افزایش دهد مرتکب عمل حرام شده و مبلغ اضافی، نامشروع و حرام خواهد بود مگر آنکه بداند مسافر از این افزایش مطلّع و به آن راضی است.(3)

ص: 71

ارزشهای قرآنی است:

آنان که وقتی عهد بندند به عهد خود وفا دارند... از متقین هستند.(1) خردمندان میثاق را نمی شکنند.(2)

ص: 73

می کنند. شایسته است که تاکسیران افتخار عمومی بودن تاکسی را در همه وقت برای خود حفظ کند؛ مگر در اوقات عادی و کم تردد روز یا در حالتهای اضطراری، همچون رساندن مصدوم و بیمار اضطراری به مرکز درمانی، که در این حالت می تواند به صورت دربست اقدام کند.

ص: 75

ص: 78

به صندوق عقب منتقل کند تا مزاحم سرنشینان نشود و نیز این انتقال را از سر شوق و در کمال ادب و احترام انجام دهد؛ نه آنکه ابراز نارضایتی کند.

2 - کف صندوق عقب را همیشه پاکیزه و خشک نگه دارد.

3 - مایعات، مواد شیمیایی و دیگر مواد بودار یا سرایت کننده را در داخل ظرفهای در بسته قرار دهد و به بسته بودن درِ آن ظرفها اطمینان پیدا کند.

4 - از پذیرش اشیایی که آلودگی به همراه دارد یا قابل سرایت به دیگر اشیاست خودداری کند. برابر قانون «حمل اشیای کثیف و آلوده و حیوانات با وسیله نقلیه عمومی، که اختصاص به این کار داده نشده باشد، جریمه نقدی به همراه دارد».

5 - برای حمل جنازه باید از نیروی انتظامی اجازه بگیرد؛ در غیر این صورت مجازات خواهد شد(1).

6 - از شرایط صحت اجاره، مباح بودن منفعت مورد نظر از تاکسی و تاکسیران است. پس کرایه دادن تاکسی

ص: 80

برای حمل و نقل و نگهداری افراد مجرم و گناهکار

همچون زندانی فراری، جاسوس، تروریست، دزد، قاتل،... اشیای حرام و قاچاق مثل مواد مخدر، مشروبات الکلی، سلاح گرم و سرد و دیگر اجناسِ ممنوع شده از سوی دولت اسلامی صحیح نیست(1) و ارتکاب جرم در هنگام تاکسیرانی یا با استفاده از تاکسی از تخلّفات محسوب می شود و مرتکبین تابع تصمیم های هیأتهای انضباطی خواهند بود(2).

7 - در صورتی که اثاث همراه مسافر بیش از مقدار متعارف باشد لازم است در ابتدا نسبت به هزینه حمل و نقل آن با مسافر به توافق برسد؛ نه آنکه در مقصد بر سر وزن و کرایه با وی منازعه کند.

8 - اگر مسافری تاکسی را اجاره کند و معین نماید که چقدر «بار» بر آن بگذارد؛ چنانچه بیشتر از آن مقدار بار بگذارد و موجب نقص و عیب تاکسی شود، مسافر ضامن است و همچنین است اگر مقدار بار را معین نکند و

ص: 81

بیشتر از معمول در آن بار قرار دهد و سنگینی بیش از حّد بار موجب عیب و نقص تاکسی شود(1).

9 - اگر بار شکستنی و آسیب پذیر درطول راه و در دست انداز بشکند یا آسیب ببیند، تاکسیران ضامن نیست. ولی اگر تاکسیران بد رانندگی کند یا تاکسی را از راهی ببرد که بار بشکند ضامن است(2). پس به راننده محترم توصیه می شود در جا سازی اشیای شکستنی و اثاث مسافر دقت کند تا در راه آسیب نبیند.

10 - تاکسیران، ضامن کالای به سرقت رفته مسافر نیست. امّا اگر مسافر کالایش را نزد تاکسیران به امانت بگذارد و خود به همراه تاکسیران، نباشد و در اثر کوتاهی تاکسیران، کالا به سرقت برود، تاکسیران ضامن خواهد بود؛ ولی اگر تاکسیران در نگهداری امانت کوتاهی نکرده باشد ضامن نیست(3).

11 - از آنجا که مو، پنجه، ناخن و رطوبت سگ و

ص: 82

خوک نجس است(1)، از سوار کردن آنها اجتناب کند و نیز دیگر اشیای نجس را.

کرده منتقل کند(1).

ولی امر مسلمین، حضرت آیة ا...العظمی خامنه ای در این خصوص می فرمایند: «قرار ضمان بر دفتر - اشیای گمشده - است؛ ولی مسؤولیت با هر دو است»(2).

3 - اگر مسؤولین سازمان تاکسیرانی پس از اعلان عمومی و جستجو، از دستیابی به مالک آن شی ء ناامید شدند، واجب است اصل آن شی ء یا پول معادل آن را به نیابت از صاحبش صدقه دهند.(3) در حال حاضر سازمان تاکسیرانی تهران اشیا و پول جا مانده از مسافران را، پس از ناامیدی از شناسایی صاحبان آنها، به دادگستری تهران، قسمت اموال بلاصاحب تحویل می دهد.

4 - اگر شی ء جا مانده فاسد شدنی باشد و امکان نگهداری آن نباشد، می توان آن را فروخت و پس از گذشت مدت زمانی و با ناامیدی از دسترسی به مالک

ص: 84

شی ء، پول آن را به نیابت از مالکش صدقه داد(1).

5 - هرگاه قبل از راننده یکی از مسافران شی ء جا مانده را بردارد هر دو مسؤول هستند و اگر یکی از آنها به وظیفه عمل کند مسؤولیت شرعی از دیگری ساقط می شود.(2) هر چند که تاکسیران می تواند از گرفتن آن شی ء خود داری کرده، مسؤولیت و ضمانت را به عهده آن مسافر بگذارد(3).

6 - تاکسیران نمی تواند به صرف ادعا، شی ء جا مانده را به مسافر مدعی بدهد؛ مگر آنکه صداقت گفتارش برای وی ثابت شود(4).

7 - گاهی مسافری از روی عمد یا اشتباه ساک خود را جا گذاشته و ساک مسافر دیگر را همراه می برد. ساک جا گذاشته شده نیز «مجهول المالک» است و احکام آن همان است که گفته شد.

ص: 85

8 - اگر تاکسیران از طریق نشانی یا هر علامت دیگر، صاحب شی ء جا مانده را می شناسد، شخصا آن را به صاحبش تحویل دهد.

ص: 86

برخورد کند. یکی از تاکسیرانان با تجربه در خصوص اهمیت و نحوه تعیین اجرت گفت: «من در هر مبدأ و ایستگاه به محض آماده شدن برای حرکت و به محض ورود مسافر به تاکسی ضمن خوش آمدگویی، هم مقصد و هم کرایه بها را به گوش سرنشینان می رسانم و در اثر همین عادت هنوز با کسی جرّ و بحث نکرده ام و هیچ مسافری هم ناراضی پیاده نشده است».

اصطلاح فقهی می گویند «مال حلال با مال حرام مخلوط شده است».

از آنجا که صاحب یا صاحبان مقدار پولهای اضافی دریافت شده مشخص نیست، باید خمس(1) تمام اموال و دارایی چنین تاکسیرانی به مرجع تقلیدش یا نماینده رسمی آن مرجع پرداخت شود تا اموال او خالص و پاک گردد(2).

ص: 89

روی راهها ممنوع است»(1).

بنابراین رها کردن لاستیک فرسوده، پارچه های آغشته به روغن، پس مانده میوه، قطعات تعویض شده و غیره در مسیر حرکت؛ موجب آلودگی خیابان و ایجاد خطر و تصادف می شود و نیز به عزیزان راننده توصیه می شود به جای آتش زدن این قبیل اشیای زاید، آنها را در محلهای تعیین شده از سوی شهرداری بریزند. تاکسیران محترم علاوه بر رعایت نکات فوق در کنار زدن ضایعات و رفع موانع از سطح خیابانها می کوشد. زیرا به گفته پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: «دور کردن سنگ و خار و استخوان از راه صدقه است.»(2)

ب - از پیامدهای ناگوار شهر و شهر نشینی، ناسالم بودن و آلودگی هوا به گازهای سمّی ناشی از مراکز تولیدی صنعتی و وسایط نقلیه است که دستگاه تنّفسی را و سپس دیگر دستگاههای حساس بدن انسان را با

ص: 91

خطر مواجه می کند. این خطر برای اشخاص بزرگسال و کودکان و بیماران محسوس تر است. برای حفظ محیط زیست از آلودگی و کاهش خطرهای تنفّسی، مغزی و قلبی بر تاکسیران است تا به سهم خود در سالم سازی هوای شهر بکوشد. او می تواند:

- سوخت خودرو را از بنزینی به گازی تبدیل کند؛

- بنزین بی سرب مصرف کند؛

- روغن را بر اساس جدول زمانی استاندارد تعویض و کنترل کند؛

- هنگام توقف طولانی در ایستگاه موتور خودرو را خاموش نگه دارد؛

- در پمپ بنزین از سر ریز شدن بنزین از باک جلوگیری کند؛ و...

این چنین تاکسیران به خاطر ضرر نرساندن به مردم، از بهترین آنها خواهد شد؛ که به گفته پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله:

ص: 92

«بهترین مردم کسی است که همه مردم از وجودش بهره مند شوند»(1).

ص: 93

2 - دوری کردن از شایعه تاکسیران وظیفه خود را «جابجایی مسافر» می داند؛ نه «پخش اخبار کذب و گزارشگری و خبرسازی و خبر پراکنی.» او بر خود لازم می داند برای حفظ آرامش روانی سرنشینان از بازگو کردن شنیده های هر چند راست، با هر انگیزه ای خودداری کرده و از نقل اخبار ثابت نشده که غالبا موجب اضطراب، نگرانی، سلب آرامش روحی و احیانا فتنه انگیزی در بین مردم می شود دوری کند و به دیگران نیز اجازه ندهد در تاکسی شایعه سازی و شایعه پراکنی کنند.

این توصیه اخلاقی و ارزشی است و از جمله شئون اجتماعی - اسلامی می باشد که از سوی قرآن و بزرگان دین ارائه شده است. قرآن کریم شایعه افکنان را در ردیف منافقین قرار داده و ضمن تهدید به قتل، آنان را ملعون خوانده است:

ص: 94

«اگر منافقان و کسانی که در دلهایشان مرضی هست و شایعه افکنان در مدینه از کارشان باز نایستند

تو را سخت بر آنان مسلّط می کنیم. از رحمت خدا دور گردیده و هر کجا یافت شوند گرفته و سخت کشته خواهند شد»(1).

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و امام علی علیه السلام شایعه پراکنی را نشانه دروغگویی و نادانی دانسته و آن را مذمّت کرده اند:

«برای دروغگو بودن فرد همین بس، که هر چه را بشنود نقل کند.»(2)

«همه آنچه را می دانی بازگو مکن؛ که برای نادانی تو همین بس است»(3).

از آنجا که بسیاری از شایعات از دروغ و غیبت و تهمت مایه می گیرد، جرم و گناه«گوش دادن به شایعات» در ردیف نقل آن است؛ خصوصا اگر به نحوی

ص: 95

مورد تأیید و پشتیبانی قرار گیرد. خداوند در قرآن کریم گوش دادن به شایعات را از خصلتهای ناپسند کفار و یهودیان دانسته(1) و به مؤمنین سفارش کرده است که از حرفهای لغو و شایعات اعراض کنند.(2) و در جای دیگر، اهل ایمان را به تحقیق و وارسی فرا خوانده است تا به هر حرفی ترتیب اثر ندهند(3).

3 - نگهداری صحیح اسکناس پول رایج کشور، به خصوص اسکناس، به عنوان سرمایه ملّی و امانت عمومی نیازمند مراقبت جدی آحاد مردم است و تاکسیران محترم اسکناسها را بطور سالم و تا نشده حفظ می کند تا ضمن نگهداری صحیح اسکناس، دریافت و پرداخت کرایه ها آسان تر شده و پولها در دسترسش قرار گیرد.

4 - اجتناب از ریختن بنزین یا روغن در شیشه های

ص: 96

نوشابه و ظروف مورد استفاده در خوردن و آشامیدن.

5 - با جهانگردان خارجی، بویژه مسلمانانی که برای زیارت اماکن مقدس به ایران می آیند، طوری رفتار کند که بیانگر عظمت اخلاقی ایرانیان و بلند طبعی و کرامت مسلمانان باشد. ضمنِ مهمان نوازی و برخورد متعادل و منصفانه، مراقب باشد تا خوراک برای تبلیغات مسموم دشمنان اسلام و ایران فراهم نکند.

تاکسیرانان عزیز توجّه داشته باشند که عوامل سرویسهای اطلاعاتی و جاسوسی خارجی در پوشش توریست وارد کشور می شوند. پس نباید سفره دل را نزد بیگانگان باز کرده و ناگفته ها را برای آنان بیان کند و نیز از حمل و نقل آنان به مراکز حساس اجتناب کرده و هر نوع حرکت مشکوک آنان را به مسؤولان امنیتی کشور (نیروی انتظامی یا اداره اطلاعات) گزارش دهند.

6 - از توقف در محل عبور عابرین، جلوی پارکینگ: اختصاصی، پیاده روها، ایستگاههای ویژه اتوبوس و محل های تخلیه بار بپرهیزد. زیرا این عمل «سد معبر» محسوب شده و از مصادیق غصب مال و حق دیگر

ص: 97

اشخاص به شمار می رود و در اسلام نهی شده است(1).

7 - به شخصیت و حقوق شهروندان و عابرین احترام بگذارد و از هر عملی که موجب اذیت، آزار، ترس، هتک حرمت و محرومیت از حق اجتماعی آنان می شود خودداری کند؛ به عنوان مثال: بوق زدن بی جا، پاشیدن آب به عابران کنار خیابان، حرکت با سرعت زیاد و غیره، از مصادیق بی حرمتی و رعایت نکردن حقوق شهروندان است.

ص: 98

معاش خانواده تلاش می کند همانند مجاهدی است که در راه خدا می جنگد.»(1)

مگر این گفته از امام رضا علیه السلام نیست «کسی که برای تأمین هزینه خانواده به دنبال روزی حلال حرکت می کند دارای پاداشی بیش از پاداش رزمنده در راه خداست»(2)

مگر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نفرموده اند: «بهترین شما کسانی هستند که برای اهل و خانواده خود بهترند»(3)

پس چرا با سخت گیری، بد خُلقی، توقّع زیاد و با منت گذاری برخورد می کنند؟!

علاوه بر این، باید دانست که رفع نیاز مادی و برآورده کردن حاجتهای ظاهری زندگی همچون تهیه خوراک و

پوشاک و مسکن، همه وظیفه نیست. بلکه وظیفه ای بس مهمتر و مقدم بر دیگر وظایف وجود دارد و آن توجّه و پاسخگویی به نیازهای روانی و معنوی

ص: 100

خانواده و اکرام و اعطای شخصیت به اعضای خانواده و تربیت و پرورش روحی آنان و درک احساسات آنها است.

تاکسیران عزیز بداند که به هنگام ورودش به منزل چشمان اعضای خانواده، بویژه فرزندان، به چهره او دوخته می شود نه به دستهای او و همین نکته باید او را ملزم کند تا با ابراز احساسات لطیف و ارائه محبّت و عطوفت به خانواده، زمینه تربیت انسانی و بالندگی اخلاقی و رفاه حقیقی آنان را فراهم سازد.

تمیزی، عامل جذب دوستیهاست. نظافت، نشانه والایی شخصیت و ادب انسانی است. تمیزی، فقر زدایی است. پاکیزگی، از اخلاق انبیا است. تمیزی از نشانه های ایمان است. در ارزشمندی «نظافت» همین بس که حضرت محمّد صلی الله علیه و آله در روایتی می فرمایند: «هر چه در توان دارید برای پاکیزگی بکوشید. زیرا خداوند، اسلام را براساس پاکیزگی استوار کرده است و فقط افراد پاکیزه می توانند وارد بهشت شوند»(1).

«خداوند با ژولیدگی و کثافت دشمن است»(2).

بر این اساس تاکسیران محترم برای هماهنگ شدن با ارزش اسلامی به هنگام دریافت پروانه بهره برداری

ص: 103

متعهد می شود که هنگام ارائه سرویس از لباس نظیف استفاده کند(1).

برای اجرای بهتر و دقیق تر این توصیه اخلاقی (نظافت) نکاتی چند پیشنهاد می شود:

1 - «پاکیزگی» غیر «از پاکی طهارت» است و به عنوان تکلیف شرعی از سوی مسلمانان اعمال می شود و باید پاکی بدن و لباسها را بر پاکیزگی آن مقدم داشت ولی آنچه مطلوب اسلام است هر دوی اینهاست، یعنی طهارت و نظافت.

2 - بدن بطور طبیعی در حین کار عرق می کند و در روزهای گرم و داخل تاکسی، غالبا با بوی ناخوشایندی همراه است. پس لازم است علاوه بر زدودن موهای زاید بدن، روزانه دوش گرفته و بطور مرتب در دفعات مختلف پاها و جوراب را بشوید که این عمل در رفع خستگی و تسکین روان نیز اثر زیادی دارد.

3 - موی سر را تا مدت زیاد، بدون آرایش رها نکند و

ص: 104

هنگام آرایش توجّه داشته باشد که آرایشگر موهای او را طبق مدل طبیعی و متعارف کوتاه کند نه بر طبق مدل و مد تقلیدی که امروز به عنوان شعار سیاسی - فرهنگی از سوی گروههای خارجی مبتذل و منحرف جنسی، جامعه اسلامی را آلوده کرده است.

4 - پیوسته با موهای شسته، مرتب و شانه شده پشت فرمان بنشیند.

5 - موهای صورت (ریش) را به دلخواه کوتاه و آرایش کند. امّا توجّه داشته باشد تراشیدن ریش با تیغ یا ماشین برقی که مثل تیغ می تراشد، بنابر احتیاط واجب، حرام است؛ حتی اگر بخشی از ریش را بتراشد و قسمت چانه را نتراشد که در اصطلاح عرف، پرفسوری گفته می شود. او می تواند موهای گردن و روی گونه ها را با تیغ بتراشد و بین موی سر و ریش خط فاصل بیندازد. گذاشتن سبیل کوتاه، به نحوی که نوکهای شارب و آبخور دقیقا زده شده باشد مانعی ندارد ولی اگر سبیل روی لب بالا بیفتد کراهت دارد(1).

ص: 105

6 - خروج بوی نامطبوع از فضای دهان باعث رنجش مسافران در محیط محدود و بسته داخل تاکسی خواهد شد. پس برای پیشگیری بهتر است:

- قبل از نشستن پشت فرمان، به خصوص در نوبت صبح، علاوه بر خلال کردن، به دندانها مسواک بزند و فضای دهان را با آب نمک شستشو دهد که خلال کردن و مسواک زدن از اخلاق انبیاست و از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت شده که فرموده اند: حضرت جبرئیل پیوسته مرا به مسواک کردن توصیه می کردند؛ تا حدی که گمان کردم مسواک کردن از جمله واجبات دینی است(1).

از امام علی علیه السلام نیز روایت شده: «مسواک کردن، دهان را پاکیزه می کند و رضایت خداوند را به همراه دارد»(2).

- قبل از ارائه سرویس از خوردن مواد بودار مثل سیر بپرهیزد.

ص: 106

- بهتر است سیگار نکشد(1).

7 - مراقب تمیزی لباسها باشد و حداقل بطور روزانه آن را عوض کند؛ تا به گفته امام علی علیه السلام غم و اندوه از بین برود(2).

تمیزی لباسها مستلزم نو بودن آن نیست و نمی توان به بهانه پاکیزگی از لباسها به صورت «یکبار مصرف» استفاده کرد، زیرا چنین روشی از مصادیق «اسراف» بوده و از نظر شرعی عملی حرام محسوب می شود(3).

همچنین باید توجّه داشت که پاکیزگی البسه و شیک پوشی غیر از پوشیدن لباس غیر متعارف و تقلیدی است که باید به شدت از آن نوع پوشاک دوری کرد. زیرا امام علی علیه السلاممی گویند:

«لباسی بپوش که تو را انگشت نما نکند و به تو آزاری نرساند»(4).

ص: 107

بنا بر احتیاط واجب باید از پوشیدن لباس شهرت که پارچه، رنگ یا دوخت آن برای کسی که می خواهد آن را بپوشد معمول نیست خودداری کند(1).

8 - عطری که بوی ملایم دارد استعمال کند تا از بهترین بندگان خدا شود،همانطور که رسول اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند: «بهترین بندگان خدا کسانی هستند که به وعده وفا می کنند و عطر به کار می برند»(2).

قطعا به شما می رساند. امّا دانش و آگاهی نزد اهل علم نگهداشته شده و به شما دستور داده شده تا آن را از اهل علم بخواهید. پس دانش و آگاهی طلب کنید»(1).

«دل افراد نادان را طمع از جا بر می کند و به دام نیرنگ می افتد»(2).

کسب دانش محدود به سن و جنس و صنف خاص نیست، تاکسیران می تواند برای بالا بردن سطح آگاهی و دانش خویش از طرق مختلف عمل کند:

- اختصاص نیم ساعت از شبانه روز به مطالعه کتاب؛

- شرکت فعال در جلسات آموزشی فنی و حرفه ای متناسب با صنف خود؛(3)

- و نیز می تواند به صورت شبانه یا متفرقه در مقاطع مختلف تحصیلی به تحصیل بپردازد؛

ص: 109

رمز تحقق این مطلوب تنها اراده و پشتکار است و از لحاظ قانونی و صنفی هیچ محدودیت و مانعی وجود

ص: 110

ندارد.(1)

مسلمین، بپردازند.

برای پرداخت خمس که وظیفه قرآنی هر مسلمان بالغ است(1) و موجب پاکی و پاکیزگی مالی و روحی انسان می شود(2) باید به روش زیر عمل کرد:

هر تاکسیران اولین روز اشتغال به تاکسیرانی را آغاز «سال خمسی» خود قرار می دهد(3) و پس از گذشت یک سال قمری یا شمسی(4)، یعنی در سالروز اشتغال به تاکسیرانی، زمان محاسبه و پرداخت خمس فرا می رسد.

چه بسا بخشی از درآمد به صورت پس انداز نقدی یا غیر نقدی درآمده است. امّا همه این اشیا و پولها مشمول قانون خمس نخواهند بود بلکه باید بین آنها تفکیک قایل شد(1).

تاکسی که با پول خمس داده شده خریداری شود یا با پولی تهیه شده باشد که اصلاً خمس به آن تعلّق نمی گرفته است مشمول قانون خمس نخواهد بود؛ ولی اگر از راه درآمد کسب و کار خریداری شده باشد مشمول قانون خمس خواهد شد(2).

3 - محل پرداخت خمس

تاکسیران پس از محاسبه همه داراییها به قیمت روز، (نه به قیمت گذشته و زمان خرید) نزد مرجع تقلید خود یا نماینده رسمی او، که مجّوز دریافت وجوه شرعی را دارد(3) می رود و 51 آن داراییها را به صورت وجه نقد یا

ص: 114

معادل غیر نقدی آن(1) به وی می پردازد.

ص: 115

همچنین بر تاکسیران خوش حساب است که هنگام خرید قطعات و سوخت گیری با دقّت و بزرگواری و انصاف معامله کند که «نیکو معامله کردن با مردم یک سوم عقل است»(1).

ص: 117

که یکی از همکاران در اثر تمام کردن بنزین یا پنچری یا... در راه مانده باشد و شما با احترام نیاز او را رفع کنی.

یکی از یاران امام صادق علیه السلام به اسم عبدالرحمن بن کثیر می گوید با امام صادق علیه السلام در حال راه رفتن بودیم که بند کفش حضرت پاره شد من از آستین خود نخی در آوردم و کفش حضرت را تعمیر کردم و پس از تعمیر، امام با دست خود به کتفم زد و فرمود: ای عبدالرحمن! هر کس مؤمنی را به اندازه دادن یک بند کفش کمک کند تا او به راهش ادامه دهد خداوند نیز در روز قیامت او را به هنگام خروج از قبر سوار بر شتر تندرو می کند تا اینکه درهای بهشت باز شود(1).

ص: 119

محلهایی که تابلوی ممنوعیت شستشو دارد اجتناب شود. زیرا شستن خودرو در هر نقطه شهر و در کنار هر نهری موجب تقلید دیگر رانندگان شد و در نهایت زیبایی را از آن نقطه گرفته و موجب آلودگی آب نهر و سطح جاده می شود. حال اگر صاحب نهر راضی نباشد بر میزان گناه افزوده می شود.

3 - روکش صندلیها تعویض و در صورت آلودگی شسته شوند.

4 - هنگام شستشو دقت شود که از آب آشامیدنی برای شستن استفاده نشود و نیز به مقدار لازم از آب استفاده شود؛ تا اسراف نشود.

حضرت امام خمینی(ره) در نظر فقهی خویش در این مورد می فرماید:

«زیاده روی [در مصرف آب و برق] به نحو غیر متعارف حرام است و چنانچه موجب اتلاف و ضرر باشد موجب ضمان

است»(1).

ص: 126

ب) هوای داخل تاکسی به وسیله بوگیر، معطّر و مطبوع نگه داشته شود.

پ) برای حفظ زیبایی از چسباندن بر چسب های تصویری و نوشتاری به قسمتهای مختلف داخل و خارج تاکسی خودداری شود؛ به ویژه تصاویر مستهجن و نوشته های مبتذل.

ت) بعضی از کلمات از آنچنان قداست و احترامی برخوردارند که بی وضو نمی توان بر روی آن کلمات دست کشید. حضرت امام خمینی(ره) در این خصوص می فرماید:

«بر کسی که وضو ندارد، حرام است اسم خداوند متعال را، به هر زبانی که نوشته شده باشد، مَس نماید.(دست بکشد) مَس (دست کشیدن) اسم مبارک پیغمبر صلی الله علیه و آله و امام علیه السلامو حضرت زهرا علیهاالسلام، اگر هتک و بی احترامی باشد حرام است و بنابر احتیاط واجب چنانچه بی احترامی هم نباشد، مَس

ص: 127

ننماید»(1).

«مَس نمودن خط قرآنی یعنی رساندن جایی از بدن به خط قرآن برای کسی که وضو ندارد حرام است. ولی اگر قرآن را به زبان فارسی یا به زبان دیگر ترجمه کنند مس آن اشکال ندارد»(2).

پس تاکسیران محترم از نوشتن اسم خدا به هر زبانی و اسم پیامبر صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهماالسلام و حضرت زهرا علیهاالسلام و آیات عربی قرآن بر روی بدنه تاکسی؛ به خصوص در قسمت دستگیره و جاهایی که بی احترامی محسوب می شود خودداری کند.

ث) ممکن است دستگیره یا صندلی در اثر آلودگی خون یا بول یا سایر نجاسات نجس شود. تاکسیران متعبّد تلاش می کند در صورت امکان آن قسمت نجس شده را پاک کند، هر چند که اعلان نجس بودن آن قسمت به مسافرین لازم نیست(3).

ص: 128

ج) برابر مقررات، لازم است که تاکسی، «شماره گذاری» شده و دارای تجهیزات مندرج در قانون باشد و برگ معاینه را به عنوان مدرکِ فقدانِ نقصِ فنّی دریافت کند.

ص: 129

3 - خود را به جای تاکسیران تصوّر کرده و از سطح توقّعات خود می کاهد و از کم و کاستی احتمالی یا بر خورد نامناسبت و ناشایست بعضی تاکسیرانان با اغماض می گذرد.

4 - هنگام سوار شدن، حق تقدم دیگر مسافران را رعایت کرده و ای بسا از حق خود به نفع دیگران می گذرد، خصوصا نسبت به افراد بزرگتر و بانوان.

5 - هنگام بستن یا باز کردن در تاکسی، طوری عمل می کند تا آسیبی به در وارد نشود.

6 - برای ایجاد نظم و انضباط اجتماعی به عوض تجمع در سر چهار راه در ایستگاههای تعیین شده سوار تاکسی می شود.

7 - قبل از ورود به تاکسی، مقصد خود را به تاکسیران تفهیم می کند و با آگاهی از مسیر تاکسی، سوار می شود.

8 - کرایه بها را از قبل مهیا می کند تا به هنگام پیاده شدن، وقت کسی بیهوده تلف نشود.

9 - جهت سهولت و سرعت در پرداخت و دریافت

ص: 131

کرایه بها، از پول خرد استفاده می کند و نسبت به گرفتن باقیمانده پول، سخت گیر نیست و با رضایت کامل آن را می بخشد.

10 - مسافر مرد از روی تعهّد و غیرت، حتّی المقدور، از نشستن در کنار زن نامحرم در ردیف عقب

خودداری می کند؛ و در هیچ شرایطی در ردیف جلو در کنار زن نامحرم نمی نشیند.

11 - مسافر زن از روی عفّت و پاکدامنی، حتی المقدور، از نشستن در کنار مردم نامحرم در ردیف عقب خودداری می کند، و در صورتی که در کنار مرد نامحرم قرار گرفت با حایل قرار دادن کیف دستی طوری می نشیند که تماس بدنی با او پیدا نکند.

12 - شهروند متعهّد، یاد خدا و ذکر خدا و سکوت را بر هر گفتگوی بی جا و بازگو کردن مشکلات شخصی یا اجتماعی ترجیح می دهد و با جدیت از غیبت، تهمت و حرفهای ناروا اجتناب می کند.

13 - اثاث همراه را با همکاری تاکسیران در صندوق عقب تاکسی قرار می دهد تا مزاحم دیگر

ص: 132

سرنشینان نشود.

14 - در حالت دربست، قبل از سوار شدن بر سر کرایه بها با تاکسیران به توافق می رسد. همینطور مسیر و مقصد، تعداد همراهان و مقدار اثاث همراه را به اطلاع تاکسیران می رساند.

15 - اگر چیزی در تاکسی پیدا کرد آن را به تاکسیران می دهد تا از طریق سازمان تاکسیرانی به دست صاحبش برسد.

16 - در صورتی که فرد خردسالی به همراه دارد، برای او نیز کرایه مخصوص در نظر می گیرد تا هم به خردسال احترام گذاشته باشد و هم زحمت تاکسیران را بی پاسخ نگذاشته باشد.

17 - پس مانده خوراکیها را کف تاکسی نمی ریزد و یا از شیشه تاکسی به خیابان رها نمی کند.

18 - در صورت بروز تخلّف از سوی تاکسیران، با رعایت حریم شخصیت و اصول امر به معروف و نهی از منکر مورد تخلّف را به صورت محرمانه و محترمانه به وی تذکر می دهد.

ص: 133

ج) به دیده حقارت به مسافران نگاه نکند.

د) همه موارد

4. تاکسیرانان نباید

الف) مشکلات شخصی و صنفی خود را در جمع سرنشینان بگویند.

ص: 135

ب) خویشتن دار باشند.

ج) پرحرفی و بیهوده گویی نکنند.

د) انصاف داشته باشد.

5. تاکسیرانان در مورد حفظ جان مسافران

الف) هیچ گونه مسئولیتی ندارند.

ب) حافظ جان مسافران باید باشند.

ج) مقدار کمی مسئولیت دارند.

د) هیچکدام

6. کدام یک از گزینه های زیر جزء وظایف تاکسیران برای حفظ جان مسافر نیست؟

الف) حرکت با سرعت مجاز و پرهیز از سبقت بی مورد

ب) سوار کردن سرنشین در سمت چپ راننده

ج) صحبت کردن با مسافران و تنظیم رادیو برای مسافران

د) گذاشتن بار در جلو یا عقب خودرو

7. سوار کردن مسافری که در حال کشیدن سیگار است توسط تاکسیران

ص: 136

الف) باید حتماً صورت گیرد.

ب) طبق قانون ممنوع است و نباید صورت گیرد.

ج) اگر سایر مسافران راضی باشند باید صورت گیرد.

ص: 137

د) بستگی به نظر تاکسیرانی باید صورت گیرد یا صورت نگیرد.

8. همزیستی و ارتباط سالم افراد جامع بشری در پناه است و همگان سعی دارند بر حسب خود از آن دفاع کنند.

الف) آسایش - فطرت ب) صلح و دوستی - عقل

ج) کار و تلاش - عقل د) حیثیت و اعتبار - فطرت

9. بنا بر گفته پیامبر (ص) تاکسیران باید در برابر رفتار و

گفتار ناشایست دیگران

الف) رفتاری مانند آنها بروز دهد.

ب) ملایمت کند و از خشونت و فحش و ناسزا بپرهیزد.

ج) زماین ملایمت کند و زمانی خشونت

د) هیچکدام

10. در برخورد تاکسیرانان با زنان کدام گزینه صحیح می باشد؟

الف) تاکسیران باید برای حفظ حریم شرعی و عفت عمومی از گفتگو و خندیدن با زنان مسافر پرهیز کند.

ب) تاکسیران باید از سوار کردن دو زن در صندلی جلو اجتناب کند.

ص: 138

ج) در صورت مشاهد منکر از سوی مسافران، با رعایت شرایط، امر به معرف و نهی از منکر کند.

د) همه موارد

ص: 139

11. اینکه؛ دیگران حق هیچگونه تصرف خودسرانه و بهره برداری ناصواب از آن مال را ندارند تعریف کدام گزینه است؟

الف) امانت ب) قانون

ج) حرمت مال مسلمان د) کرامت

12. تاکسیران زمانی می تواند مالک شرعی پول دریافتی از مسافران شود که

الف) براساس یک عملیات شرعی به وی پرداخت شده باشد.

ب) برابر نرخ مصوب باشد.

ج) همراه با توافق و رضایت طرفین در حالت عادی باشد.

د) همه موارد

13. این سخن از کیست : « از گناهان بزرگ این است که کسی مال فرد مسلمان را به ناحق تصرف کند».

الف) قرآن کریم ب) پیامبر اکرم (ص)

ج) امام علی (ع) د) امام باقر (ع)

14. در فقه اسلام کار تاکسیرانی از چه نوع می باشد؟

الف) اجاره ب) خرید و فروش

ص: 140

ج) داد و ستد د) حمل و نقل

15. در مورد سرویس دربستی کدام گزینه درست می باشد؟

الف) ممنوعیت قانونی وجود ندارد.

ص: 141

ب) ماده و آیین نامه ای وجود ندارد که به طور صریح آن را تأیید کند.

ج) طبق اصل خدمتگزاری به تاکسیرانان توصیه نمی شود.

د) همه موارد

16. طبق قانون کار کشور زمان کار شب بین چه ساعاتی می باشد؟

الف) 24 تا 3 بامداد ب) 23 تا 3 بامداد

ج) 22 تا 6 بامداد د) 24 تا 6 بامداد

17. اگر تاکسیران شی ء جامانده در تاکسی را به قصد نگهداری و رساندن به صاحبش بردارد ............. و آن شی ء در دست او ............. خواهد بود.

الف) مسئول است - امانت شرعی

ب) مسئول نیست - امانت شرعی

ج) مسئول است - صدقه د) مسئول نیست - صدقه

18. کدام مورد از مسؤولیت های تاکسیران نسبت به شهر و جامعه نیست؟

الف) پاکیزه و امن نگه داشتن شهر و خیابانها

ب) دوری کردن از شایعه

ص: 142

ج) صحبت کردن با مسافران د) نگهداری صحیح اسکناس

19. در قرارداد از نوع جعاله، کدام گزینه صحیح نمی باشد؟

الف) در جعاله باید عوض یا درصد معین و معلوم باشد وگرنه جعاله باطل

ص: 143

خواهد بود.

ب) عامل زمانی مستحق عوض می شود که کار کند.

ج) هر دو طرف قبل از شروع به کار نمی توانند جعاله را فسخ کنند.

د) جعاله در تاکسیرانی به این معنا است که تاکسی دار به راننده کمکی می گوید «اگر با تاکسی من کار کنی درصد معینی از کار کردت را به تو می دهم.

20. در سازمان تاکسیرانی تهران، پروانه تاکسیرانی برای فردی صادر می شود که که مالکیت ............. خودرو را داشته باشد.

الف) کامل ب) 3 دانگ

ج) بیشتر از 3 دانگ د) میزان مالکیت مهم نیست.

ص: 144

احکام طلا و جواهر فروشان منتشر می شود

احکام خیاطی منتشر می شود

احکام معماری و شهرسازی منتشر می شود

احکام ورزش بانوان منتشر شده است

احکام هتل داری منتشر شده است

احکام کارمندان و مدیران منتشر می شود

احکام کشاورزی منتشر می شود

احکام تعمیر کاران منتشر می شود

احکام کارمندان و مدیران منتشر می شود

احکام نانوایان منتشر میشود

احکام تعلیم و تربیت منتشر می شود

ص: 146

ص: 147