تصویر

ص:3

تصویر

ص:4

چه بسیارند افرادی که قربانی خطاهای والدین خویش هستند و از آنها راه انحراف و کجروی را آموخته اند و این امر بدان علت است که کودکان در دوران حیات خود رفتار آنان را الگو قرار می دهند و در رفتاری که از خود بروز می دهند به الگوها بیشتر تأسی دارند تا به قانون و مقررات. مقاومت ها ، جوانمردی ها و سخت سری ها در برابر دشواری های زندگی را از روش والدین خود می آموزند نه از دستورات اخلاقی و قانونی آنها.

تصویر

ص:8

حتی اشیاء قرار می گیرد . بی شک هر آن چه را که در روبروی اوست ، منعکس می سازد و بعدها در سایه رشد فکر و عقل و یافتن تجارب برای او حق انتخاب پیدا می شود.

براین اساس نقش الگوئی برای افراد فوق العاده مهم و حیاتی است. والدین و مربیان به عنوان الگوهای اساسی زندگی کودک، همه کارها و رفتارهای شان برای طفل سند است. نظر به چنین اهمیتی است که در تربیت اسلامی به این امر توصیه بسیار شده و از مربیان خواسته شده که در جنبه های اخلاقی و رفتاری خود کمال توجه را داشته باشند و یا در انتخاب الگو به اسوه های اسلامی، پیامبر و حضرات معصومین توجه کنند. .

دشواری ها چه موضع و راه حلی را در پیش گیرد و چگونه با امور مواجه شود .

از دیگر فواید الگوها آموزش سریع مسائل و انتقال مفاهیم و معرفی مصداق ها بگونه ای مستند و قابل فهم است. اگر بخواهیم مسأله ای را از روی نوشته و کتاب و یا از طریق داستان ها به کودک بیاموزیم راهی طولانی در پیش خواهیم داشت و فرصتی دراز مورد نیاز خواهد بود و تازه معلوم نیست در آنچه که خواستیم به کودک منتقل کنیم موفق باشیم در حالی که می توان همان مفاهیم و مصادیق را از راه الگو به زودی به طفل یاد داد .

در تربیت اسلامی برای انتقال سریع مسائل و نیز بی غلط بودن آن تکیه به ارائه الگو شده است آیاتی از قرآن مجید پیامبر را الگو معرفی می کند (و مردم را هدایت می نماید به او تاسی کنند ). والدین و مربیان هم باید به عنوان نمونه های عالی تربیت قرآنی و الگوی مجسم تعالیم قرآن باشند تا کودکان در رفتار خود به آنها تاسی کنند .

ص:10

تصویر

ص:12

زندگانی قبول دارد و آنگاه بکوشند همان صفات و ویژگی ها را بپذیرند و بدان عامل باشند وگرنه انتظار از کودکان بی مورد خواهد بود .

هیچ حیوانی در این قسمت شبیه انسان نیست. وجود این زمینه و حالت در فرد باعث می شود که همه رفتارها را مورد تقلید قرار دهد .

2. زمینه کنجکاوی در انسان از همه حیوانات بیشتر است بگونه ای که دوست دارند از همه مسائل و اسرار سر در آورد به همین جهت دائماً درصدد جستجو و کشف است تا آنچه را که از دیگران می یابد به مرحله اجرا و عمل در آورند .

3. وجود حالت قهرمان پرستی در انسان و مخصوصاً در کودکان قوی است. دوست دارند که عمل خود را با عمل یک قهرمان تطابق دهند و کارهائی فوق العاده همانند آنان از اینان سرزند آنچه را که می بینند و به نظرشان جالب می آید ؛ مثبت باشد یا منفی مورد عمل قرار می دهند .

4. میل به شگفت آوردن و در سایه آن جلب نظر و محبت کردن در کودکان قوی است به ویژه از آن بابت که آنان فوق العاده نیازمند به کمک و همکاری با دیگران هستند و این

ص:14

امر باعث می شود تا هر چه که فرد محبوب و مورد علاقه اش انجام می دهد او هم بدان تن دهد .

بر این اساس والدین و مربیان به عنوان افراد محبت کننده ، مقتدر ،قهرمان و مهربان ، مجریان قواعد و ضوابط در نظر کودک هستند . آنان هر عملی که در برابر دیدگان کنجکاو و مترصد او انجام دهند از نظر کودک دور نمی ماند و به واقع در برابر عمل خود مسوولیت دارند .

تصویر

ص:16

از رفتار غلط والدین در دوران کودکی آنهاست شک نیست که اگر این انحرافات موجب وارد آمدن لطمه ای بر کودک و یا بر جامعه شود والدین نیز در آن مسؤولیت دارند.

در جنبه بازسازی اطفال توجه به این نکته اهمیت دارد که تنبلی ، بی بند و باری، بی نظمی کودکان اصلاح نخواهد شد مگر آنگاه که خود راه نظم و انضباط را در پیش گیریم. تن پروری اطفال از میان نخواهد رفت مگر آنگاه که خود از این حالت بیرون آییم.

- آری والدین مسؤولند ، مسؤول بی نظمی های کودکان ، بد زبانی آنها ، عقده ها و ناسازگاری هایشان هستند . آنان چشم و زبان و گوش و دیگر اعضای خود را باید تحت کنترل در آورند و به این امر هم از نظر وظیفۀ عبادی که در برعهده شان هست و هم از نظر مسوولیتی که در زمینه تربیت دارند توجه کنند.

ص:17

تحت کنترل در آیند و نیز درگیریهای شخصی را باید از نظر کودک دور داشت تا موجب بد آموزی برای کودک نباشد و اگر چنین موردی ناآگاهانه پیش آمد باید آن را بگونه ای معقول توجیه کرد. در همه حال مراقبت ها باید متوجه این نکته باشد که کودک نسبت به آنچه که خوبست با نظر مثبت بنگرد و آنچه ناشایست است با نظر منفی.

تصویر

ص:20

را مرتکب شدند آن را به عهده گیرند و بدان اعتراف کنند تا هم کودک از آن درس درستی بگیرد و هم در یابد که علاوه بر این که خود خطا مهم است اعتراف بدان هم به همان اندازه و بلکه بیشتر اهمیت دارد .

والدینی که در حضور کودک با هم دعوا و نزاع داشته اند یا باید اعتراف کنند که عمل بدی را مرتکب شده اند و یا باید به کودکان تفهیم نمایند که این عمل به فلان علت انجام گرفته و چاره ای جز آن نداشته اند . به عبارت دیگر عمل خود را به گونه ای معقول توجیه نمایند در غیر این صورت امکان اصلاح و سازندگی برای کودک ایجاد نخواهد شد. بدیهی است که این امر نیاز به خود سازی برای مربیان دارد و آنها که عمری با این روش خو گرفته اند کمتر قادر به بازسازی کودکان خواهند شد .

از دیگر خطاها این است که گاهی خود، اشتباهی را مرتکب می شویم و به کودک می گوییم تو چنین نباش مثلاً خود سیگار می کشیم و اعتراف می کنیم کار بدی انجام می دهیم و آن گاه

ص:21

از کودکان می خواهیم که چنین نکنند در حالی که راه درست این است که اگر سیگار کشیدن را بد می دانیم خود نیز آن را ترک گوییم و این درس شهامت را به کودکان بدهیم .

5. نظم و دقت شما در امور، تسلط تان بر اعصاب ، کنترل مداومتان در رفتار ، سازنده است. به این مسأله توجه کنید.

6. در همه حال فراموش نکنید که کودک شما آیینه تمام نمای وجودتان خواهد بود. از شما گاهی آن چنان تاثیر می گیرد که جداً همانند شما خواهد شد. برخی از روان شناسان مکتب رفتاری گویند تو اول کودکت را بمن بنما بگویم تا که تو کیستی؟ و این حاکی از میزان تاثیر پذیری کودکان از والدین خویش است.

برگرفته از کتاب «تربیت و نوسازی کودکان»، دکترعلی قائمی.

ص:23

تصویر

ص:24