رهنما 18 ( لعن و سلام )

مشخصات کتاب

عنوان و نام پدیدآور:لعن و سلام/ گردآورنده معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی .

نویسنده : صالح قنادی

مشخصات نشر:مشهد: انتشارات قدس رضوی، 1391.

مشخصات ظاهری:30 ص.؛ 11× 14 س م.

شابک:978-600-6543-98-7

وضعیت فهرست نویسی:فیپا

یادداشت:کتابنامه .

موضوع:دعا و نفرین

موضوع:دعا و نفرین در قرآن

شناسه افزوده:موسسه انتشاراتی قدس رضوی

شناسه افزوده:موسسه انتشاراتی قدس رضوی. معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی

رده بندی کنگره:BP251/6/ل6 1391

رده بندی دیویی:297/634

شماره کتابشناسی ملی:2870546

ص:1

اشاره

تصویر

ص:2

تصویر

ص:3

تصویر

ص:4

لَعن چرا؟

انگیزۀ فراهم آمدن نوشتۀ پیشِ رو پاسخ به پرسش های زیر بود:

1. چرا در زیارت عاشورا برخی را با نام، لعن می کنیم؟

2. لعن و دشنام و سب چه تفاوتی با هم دارند؟

3. چرا بنی امیه مستوجب لعن مؤمنان اند؟

4. چه کسی لعن امام علی را پایه گذاشت و روا شمرد؟

ص:5

تصویر

ص:6

اشاره

چند هفته پیش، برای اردویی دانشجویی از چند استان، دعوت شدم. بین پرسش ها، یکی از دانشجویان پرسید: «چرا زیارت عاشورا میخوانیم و لعن می کنیم؟» یک دفعه، سکوتی بر جلسه حاکم شد؛ چون تعدادی از دانشجویان اهل سنّت نیز حضور داشتند. در پاسخ به آنان گفتم: «اصلِ لعن در قرآن آنجایی وجود دارد که می خوانیم: «ان الذین یوذون الله و رسوله لعنهم الله فی الدنیا و الآخره و اعد لهم عذابا مهینا.» (= بی گمان خداوند کسانی که به خدا و پیامبر او آزار می رسانند، در دنیا و آخرت لعنت کرده و برایشان عذابی خفت آور آماده ساخته است.)»(1) مهم آن است که معنای لعن را بدانیم و کسانی را مشخص کنیم که سزاوار لعن هستند. افزون براین، به چگونگی و کیفیت لعن نیز آشنا باشیم تا علاوه بر اینکه به طور منطقی این

ص:7


1- احزاب 57

کار را انجام دهیم، احساسات و عواطف دیگران را تحریک یا جریحه دار نکنیم.

واقعیت این است که بسیاری از اهل سنّت، به اهلبیت علاقه مندند و به امامان به عنوان فرزندان پیامبر احترام می گذارند. حتی بسیاری مواقع دیده شده است که از ترکمن صحرا و کردستان به زیارت امام رضا و حضرت معصومه آمده و علاوه بر نماز و زیارت، حاجت خود را نیز گرفته اند. اگر آنان به برخی صحابه احترام می گذارند، به عنوان صحابۀ پیامبر و احترام به پیامبر است. اما اگر همین ها ببینند که برخی، مانند یزید، فرزندان پیامبر را کشته اند، ناراحت می شوند و بیزاری می جویند.

اینک، برای تحلیل و بررسی این موضوع، مطالبی را به طور مختصر مطرح میکنیم.

ص:8

1. معنای لعن

لعن در لغت، به معنای راندن و دورکردن است(1) و در اصطلاح، به معنای دورشدن از رحمت الهی و سلب توفیق و گرفتارشدن به عذاب الهی است.(2)

2. لعنت شدگان در قرآن

در قرآن کریم برخی از افراد و گروه ها مورد لعن الهی واقع شدهاند که موارد ذیل از این زمره اند.

- کتمان کنندگان حق(3)

ص:9


1- راغب مفردات ص 741
2- راغب مفردات ص 741
3- جوادی آملی تفسیر تسنیم ج5 ص 461

تصویر

ص:10

- کشندگان و قاتلان مؤمنان (1)

- پیمان شکنان و مفسدان(2)

- آزاردهندگان خداوند و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله(3)

پیامبر اسلام از بسیاری از مشرکان و منافقان و حتی تازه مسلمانان بدخواه، اذیت و آزار دیدند و این آزارها به آن حضرت و خاندان و فرزندان ایشان، حتی پس از رحلت نیز ادامه یافت. اینک به چند نمونه اشاره می کنیم: قال رسول الله فاطمه بضعة منی یوذینی ما آذاها. (= فاطمه پارۀ تن من است. مرا آزار داده است، آنچه او را بیازارد.(4)) قال رسول الله من آذی

ص:11


1- بقره 159
2- نساء 93
3- احزاب 57
4- مسلِم، صحیح، ج7، ص141، باب فضائل فاطمه؛ بخاری، صحیح، ج4، ص210، باب مناقب قرابة الرسول؛ احمدبن حنبل، مسند، ج4، ص5؛ ترمذی، سنن، ج5، ص360.

علیّا فقد آذانی. (= هرکس علی را بیازارد، همانا مرا آزرده است.)(1)

شدیدترین آزارها و جنایات نیز در صحنۀ کربلا و در روز عاشورا به وقوع پیوست؛ به طوری که حقانیت و مظلومیت امام حسین و خاندان پیامبر در گذر تاریخ به یادگار ماند و روسیاهی و پلیدی یزیدیان و لشکریان ابن زیاد، با گذشت تاریخ، بیش از پیش آشکار شد.

3. چگونگی لعن

باید بدانیم لعن، غیر از «سب» و دشنام است؛ چنانکه در قرآن مجید میخوانیم: )ولاتسبوا الذین یدعون من دون الله فیسبوا الله عدوا بغیر علم کذلک زینا لکل امه عملهم ثم الی ربهم مرجعهم فینبئهم بما

ص:12


1- احمدبن حنبل، مسند، ج3، ص483؛ ابن حبان، صحیح، ج15، ص365؛ حاکم نیشابوری، مستدرک، ج3، ص121؛ الاصابه، ج4، ص534؛ اسد الغابه، ج4، ص114.

کانوا یعملون.»(1) (= آنان را که جز خدا را میخوانند، دشنام مدهید که آنان از روی دشمنی [و] به نادانی، خدا را دشنام خواهند داد. اینگونه برای هر امتی کردارشان را آراستیم. آنگاه بازگشت آنان به سوی پروردگارشان خواهد بود و ایشان را از آنچه انجام می دادند، آگاه خواهد ساخت.)

همچنین، هنگامی که در جنگ صفّین، لشکریان امام علی درمقابل دشنام های لشکریان معاویه، زبان به دشنام آنان گشودند، آنان را از دشنام دادن منع کردند و گفتند: انی اکره لکم ان تکونوا سبابین... . (= من اکراه دارم شما دشنام دهنده باشید... .)(2)

در ادعیه و زیارات و روایات معتبر شیعی نیز از برخی چهره های سیاسی مشهور، هیچگاه به نام، نفرین و لعنت نشده است و حتی در نهج البلاغه، امام علی از آنان به نام، اعتراض و شکوِه نمی کنند؛ اگرچه معلوم است که اعتراض حضرت از چه کسانی است. حتی بسیار

ص:13


1- انعام 108
2- نهج البلاغه خطبه 197

تلاش شده است تا معیار دوستی و دشمنی ارائه شود. رعایت این نکته، در حساسیت زدایی و حفظ اتحاد میان مسلمانان تأثیرگذار است؛ اگرچه باید معیارها و مفاهیم را بدون کاستی و انحراف ارائه داد تا نسل های آینده به عمق مظلومیت شیعه و هر آنچه بر امامان معصوم رفته است، آگاهی داشته باشند.

4. چرایی لعن

لعنت در زبان قرآن، دوری از رحمت حضرت حق بوده که صفت فعل خداوند است و خواه در دنیا و خواه در آخرت، همان عذاب و عقوبت است. لعنت سایر لعنت کنندگان درخواست دوری از رحمت خداست. این کار اثری روانی در جامعۀ انسانی دارد: موجب دوری و طرد شخص ملعون میشود و شخص ملعون را از نظر اجتماعی رسوا می سازد. پس، لعنت فقط نفرین و ابراز تنفر از بَدان نیست؛ بلکه اعتراضی است به هر آنچه ستمگری و کتمان حقیقت

ص:14

محسوب میشود.

از روایات متعدد معلوم میشود که ماجرای لعن فرستادن و لعنت کردن، ریشه ای سیاسی اجتماعی دارد. در جوامع امروزی نیز شعار «مرگ بر...» که در مبارزات سیاسی اجتماعی علیه برخی داده میشود، موجب نفرت میشود و تأثیر روانی خاصی در جامعه دارد. اگر این اعلام نفرت را گروه های حق و جویای حقیقت سر دهند، موجب روشنفکری و بیداری و توجه دادن به ابعاد سیاسی اجتماعی دین میشود.

5. خطر بنی امیه

واقعیت این است که امام علی و خاندان رسالت، با تمام ناسپاسی ها و مظلومیت هایی که تحمل کردند، برای حفظ وحدت مسلمانان، حریم ها را رعایت کردند؛ اما نسل ابوسفیان، آنجا که منافع و دنیاطلبی خود را در خطر می دیدند، هیچ گونه حریمی را رعایت نمی کردند.

ص:15

تصویر

ص:16

ازاین روست که حضرت امیرمؤمنان، علی، در نهج البلاغه دربارۀ خطر بنی امیه هشدار داده و از ستمگری آنان علیه دین و مردم خبر می دهند(1): «آگاه باشید. همانا ترسناکترین فتنهها درنظر من، فتنۀ بنیامیه بر شماست؛ فتنه ای کور و ظلمانی که سلطه اش همه جا را گرفته و بلای آن دامنگیر همۀ نیکوکاران است. فتنه های بنی امیه، پیاپی، با چهرهای زشت و ترس آور و ظلمتی همانند تاریکی عصر جاهلیت بر شما فرود می آید.»(2)

پدیدارشدن حکومتی همچون بنی امیه، نتیجۀ تصمیم گیریها و رفتارهای ناشایست حاکمان بعد از پیامبر اکرم است. ترویج ناصحیح اندیشه های دینی، نشر نامناسب و ناشایستۀ فرهنگ قرآنی، مشغول کردن مردم به جنگ های غیرضروری، بسنده کردن به ظاهر قرآن و بازماندن از حقیقت و ژرفای آن، منع کتابت حدیث، جلوگیری از پُرسشگری و

ص:17


1- الاوان اخوف الفتن عندی علیکم فتنه بنی امیه فانها فتنه عمیاء مظلمه... .
2- نهج البلاغه، ترجمۀ دشتی، خطبۀ93، ص123.

ایجاد فضای خفقان و وحشت در جامعه، خشونت ورزی و مقابلۀ تند و خشن با مخالفان، تلاش برای حفظ حکومت و قدرت به هر نحو ممکن و ادعای تلاش در راه حفظ دین برای عوام، خانه نشین کردن علی که مبلّغ راستین اسلام و یاور بی بدیل پیامبر اکرم بودند و درنهایت، رشد جهالت، خرافات، تعصبات و بالاخص دنیاگرایی، موجب شد که مردم به حکومتی مانند معاویه و یزید تن دهند و به فرمان آنان گردن نهند.

حریم شکنی معاویه کار را به جایی رساند که حتی اعتراض فرزند خلیفۀ اول را برانگیخت؛ ولی او برای حفظ قدرت و سلطنت خود، حتی احترام خلفا را رعایت نکرد. هنگامی که محمدبن ابی بکر به حکومت منصوب شد، نامه ای به معاویه نوشت و در آن، به بیان فضایل امام علی در جهاد و حلم و سبقت در اسلام و... و نیز پلیدی ها و خباثت های معاویه پرداخت و در آن، معاویه را انت اللعین ابن اللعین خطاب کرد. وقتی این نامه به معاویه رسید، جوابی های نوشت که بخشی از آن چنین است:

ص:18

«هان، ای پسر ابی بکر، اندیشۀ خود بنمای و اندازه و قدر خویش بشناس... این پدر تو بود که مهار سلطنت مرا زمینه سازی و اساس ملک مرا تثبیت کرد. اگر آنچه با علی میکنیم درست است، پدرت اول اینکاره بود و اگر ستم و جور است، پدرت اصل آن بوده و ما به یاری او این کار را کرده ایم. هنگامی که پیامبر وفات کرد، پدر تو و فاروق اول عمر، اول کسانی بودند که حق وی را گرفتند و با او مخالفت کردند. آنگاه او را به بیعت خود دعوت کردند و چون او تعلل کرد، درصدد قتلش برآمدند. پس، تو یا ابتدا پدرت را عیبجویی کن، یا این حرفها را ترک کن.»(1)

ص:19


1- ابن ابی الحدید، نهج البلاغه، ج3، ص189.

تصویر

ص:20

6. لعن کنندگان امام علی !!

مسلِم در کتاب صحیح تصریح می کند که معاویةبن ابوسفیان به سعدابن ابی وقاص گفت: ما لک لا تسب ابا تراب؟ (= چرا ابوتراب را ناسزا نمی گویی؟)(1) افزون براین، ده ها حدیث دیگر حاکی از آن است که معاویه سب و لعن به حضرت علی را پایه گذاری کرد. حریزبن عثمان حضرت علی را هم در صبحگاهان و هم در شامگاهان، هفتاد مرتبه لعن می کرد: انه کان یلعن علیا فی الصباح سبعین مره و فی العشاء سبعین مره.(2) رفتار معاویه و یزید با بهترین صحابه پیامبر صلی الله علیه وآله و عزیزترین افراد نزد پیامبر صلی الله علیه و آله ، هیچگونه توجیهی ندارد. آنان حتی به دشنام و ناسزا اکتفا نکردند؛ بلکه به قتل و جنایت آلوده شدند. آیا تاکنون وهابیان به این رفتار زشت معاویه اعتراض کرده اند؟

اینک داوری کنید: خداوند متعال، کسانی را که فقط کتمان حق کردهاند، سزاوار لعنت

ص:21


1- مسلم صحیح حدیث 2404
2- تهذیب التهذیب ج2 ص 207

دانسته است: )ان الذین یکتمون ما انزلنا من البینات و الهدی من بعد ما بیناه للناس فی الکتاب اولئک یلعنهم الله و یلعنهم اللاعنون.( (= کسانی که نشانه های روشن و رهنمودی که فرو فرستاده ایم، بعد از آنکه آنرا برای مردم در کتاب توضیح دادهایم، نهفته می دارند، آنان را خدا لعنت میکند و لعنت کنندگان لعنت شان می کنند.)(1) آیا چنان افرادی که جامعۀ بشری را از امامِ به حق محروم کرده اند، سزاوار لعن و نفرین در گذر تاریخ نیستند؟

البته، باید بدعت گذاران و قاتلان را از پیروان ناآگاه جدا دانست. ازطرفی، باید به دوستداران صحابۀ راستین پیامبر احترام گذاشت و با سلام و سلامتی، با آنان زندگی مسالمت آمیزی داشت و هرچه بیشتر، از فضایل اهلبیت برای آنان گفت تا با حق و حقیقت، بیش ازپیش آشنا شوند.

ص:22


1- بقره 159

تصویر

ص:23

درباره مركز

بسمه تعالی
جَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
با اموال و جان های خود، در راه خدا جهاد نمایید، این برای شما بهتر است اگر بدانید.
(توبه : 41)
چند سالی است كه مركز تحقيقات رايانه‌ای قائمیه موفق به توليد نرم‌افزارهای تلفن همراه، كتاب‌خانه‌های ديجيتالی و عرضه آن به صورت رایگان شده است. اين مركز كاملا مردمی بوده و با هدايا و نذورات و موقوفات و تخصيص سهم مبارك امام عليه السلام پشتيباني مي‌شود. براي خدمت رسانی بيشتر شما هم می توانيد در هر كجا كه هستيد به جمع افراد خیرانديش مركز بپيونديد.
آیا می‌دانید هر پولی لایق خرج شدن در راه اهلبیت علیهم السلام نیست؟
و هر شخصی این توفیق را نخواهد داشت؟
به شما تبریک میگوییم.
شماره کارت :
6104-3388-0008-7732
شماره حساب بانک ملت :
9586839652
شماره حساب شبا :
IR390120020000009586839652
به نام : ( موسسه تحقیقات رایانه ای قائمیه)
مبالغ هدیه خود را واریز نمایید.
آدرس دفتر مرکزی:
اصفهان -خیابان عبدالرزاق - بازارچه حاج محمد جعفر آباده ای - کوچه شهید محمد حسن توکلی -پلاک 129/34- طبقه اول
وب سایت: www.ghbook.ir
ایمیل: Info@ghbook.ir
تلفن دفتر مرکزی: 03134490125
دفتر تهران: 88318722 ـ 021
بازرگانی و فروش: 09132000109
امور کاربران: 09132000109