ص: 2

ص: 3

ص: 4

1. نفی یگانگی و قدرت خدای متعال ........................41

2.نفی معاد و قیامت ..........................................43

3.تحریف ظهور حضرت مهدی ................................45 4. ترویج تفکرات غلط و انحرافی ..............................46

5. تغییر مفاهیم دینی .........................................47

6. اسلام هراسی ..............................................48

فصل دوم: اهداف ضد اخلاقی بازی های رایانه ای غربی .....................................................................52

مقدمه ...........................................................52 1 قبح زدایی از گناه ........................................53

2. ترویج مسائل جنسی و شهوانی................. 53

فصل سوم: اهداف فرهنگی - اجتماعی بازی های رایانه ای غربی ........................................................57

1.ترویج سبک زندگی غربی ................................57

2. تضعیف جایگاه زن و خانواده ................................58الف) زنان، موجوداتی بی احساس و خشن .............59

ب) زنان، موجوداتی فریب دهنده و جذاب ................60 ج) ترویج و تشویق به مجرد ماندن زنان .....................62

3. قهرمان و اسطوره سازی ..................................62

فصل چهارم: اهداف سیاسی بازی های رایانه ای غربی ........... .........................................................65

1. القای ناجی بودن آمریکا ..................................65

2. آماده سازی برای جنگ های آینده .....................66

3. پاک کردن جنایات مریکا....................................67

فصل پنجم: اهداف اقتصادی بازی های رایانه ای غربی68 درآمدزایی بازی ها ............................................68

ص: 6

استفتاء ........................................................70

فصل ششم: اهداف نظامی بازی های رایانه ای غربی 72

آموزش و پرورش دادن نیرو ..................................72

بخش سوم فواید بازی های رایانه ای

1.آموزش مفاهیم عالی انسانی............................7722.افزایش قدرت تصمیم گیری.................................78

3. رشد یادگیری...................................................78

4.کاهش استرس و افسردگی ..............................78

5. اجتماعی شدن بچه ها ...................................79

6.کاهش درد و بیماری ......................................79 استفتاء ........................................................81.کسب مهارت های لازم و مفید.............................82

بخش چهارم آسیب های جسمی و روحی بازی های رایانه ای

فصل اول: آسیب های اعتقادی بازی های رایانه ای ......................................................................85

فصل دوم: آسیب های ضداخلاقی بازی های رایانه ای ............ ........................................................87

1. عادی سازی انجام رذایل اخلاقی .....................872.ظهور صفات رذیله پنهانی...................................90

فصل سوم: آسیب های اجتماعی بازی های رایانه ای 93

افزایش جرم و جنایت ..........................................93

ص: 7

2. متزلزل شدن روابط خانواده ...............................94

3. دوری از وظایف واقعی .....................................94

4. ترس از فرزنددار شدن........................................96

فصل چهارم: آسیب های روانی بازی های رایانه ای...........................98

1. خشونت طلبی ...........................................98

استفتاء.........................................................107

2. تقلید گفتار نامناسب ......................................107

3. زمینه ساز از خود بیگانگی ..............................108

4.همانندسازی اتفاقات دنیای مجازی در دنیای واقعی ...............................................................109

5. منزوی شدن ...........................................109

6. قانون گریزی..............................................110

7. توهم زدگی ...............................................111اعتیاد به بازی .................................................111

فصل پنجم: آسیب های جسمی بازی های رایانه ای ........115

1.ضعف بینایی چشم ....................................115استفتاء .......................................................115

2.فشار به ستون فقرات..................................116

3.بیماری های پوستی.....................................116

4. تشدید بیماری صرع ......................................117

5. چاقی و اضافه وزن .......................................118

6.تحریک قوای جنسی........................................119

7. بلوغ زودرس..................................................119

8.آسیب دیدن مغز..............................................121

9. شب ادراری...................................................122

ص: 8

10 ضربان قلب بالا .............................................123

11. ضعف ارگانیک بدن .......................................123

راههای پیشگیری از آسیب های جسمی بازی های رایانه ای.............................................................124

فصل ششم: آسیب های امنیتی بازی های رایانه ای ................................................................127

استفتاه ...................................................128جاسوسی با بازی های رایانه ای .....................129

خراب شدن سیستم توسط بازی های رایانه ای ...........................................................130

فصل هفتم: آسیب های اقتصادی بازی های رایانه ای .................. ..........................................132

1. ضرر اقتصادی به فرد و خانواده .......................132

استفتاء ........................................................134

2.ضرر به اقتصاد ملی ........................................135

استفتاء .........................................................137

فصل هشتم: آسیب های تحصیلی بازی های رایانه ای ...............................................................139

أفت تحصیلی.............................................139

استفتاء ...................................................140

بخش پنجم توهین در بازی های رایانه ای خارجی

توهین به دین ها و قومیتها ...................................142

فصل اول: توهین به مقدسات ...............................143

1. توهین به خدای متعال ...............................143

2. توهین به فرشتگان الهی .............................143

3.توهین به بهشت و جهنم .................................144

ص: 9

4. توهین به پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله ).....145

5. توهین به قرآن کریم ....................................146

6.توهین به اهل بیت (علیهم السّلام) ..................147

7. توهین به مکان های مقدس و متبرک .................149

فصل دوم: توهین به مسلمانان .................. ........150

فصل سوم: توهین به ملت ایران............................153

بخش ششم تولید بازی های رایانه ای

فصل اول: تولید بازی های رایانه ای داخلی.......159

ضرورت تولید ..............................................159

استفتاء.......................................................160

فصل دوم: محتوای بازی های داخلی ...............165

محتوای جذاب و اثرگذار................................165

استفتاء.....................................................166

بخش هفتم توزیع بازی های رایانه ای

فصل اول: نظارت بر سایت ها و فروشندگان بازی های رایانه ای ................................................171

لزوم نظارت جدی ......................................171

استفتاء ...................................................174

تبلیغ بازی های رایانه ای .............................174

استفتاء......................................................175

ص: 10

مسئولیت شرکت های اینترنتی........................176

فصل دوم: احکام فروشندگان بازی های رایانه ای 178

نقش مؤثر فروشندگان در فرهنگ .....................178

اشتغال در فروشگاه بازی های رایانه ای..............180

خرید و فروش بازی های مستهجن و انحرافی.......... 180

نگهداری بازی های رایانه ای منحرف و مستهجن181

استفتاء............................................................182

دانلود کردن .......................................................183

فروش فیلترشکن ..............................................184

رایت بازی های رایانه ای ......................................185

سوالات شرعی ...............................................186

تاییدات بنیاد ملی بازی های رایانه ای ....................188

پیک موتوری و بازی های رایانه ای ......................189

خمس بازی های رایانه ای ................................190

تولید قاب بازی های رایانه ای ...........................190

قانون بازی های رایانه ای ................................191

فصل سوم: احکام گیم نت و خدمات رایانه ای 192

امکانات گیم نت...............................................192

استفتاه .....................................................193

شرط سنی مشتریان گیم نت ............................193

استفتاء .......................................................194

درآمد گیم نت ها ...............................................195

حکم فقهی ......................................................195

استفتاء..........................................................196

ص: 11

بازیابی و ریکاوری بازی های رایانه ای ....................198

بخش هشتم: کاربران بازی های رایانه ای

فصل اول: بایدها و نبایدهای استفاده از بازی های رایانه ای ..........................................................201

استفتاء ....................................................202

استفاده از بازی های مبتذل و مستهجن ..............203

استفاده از بازی های انحرافی..............................205

نگهداری بازی های رایانه ای مستهجن...................206

استفاده از فیلترشکن ........................................206

استفتاء ......................................................207 دانلود بازی های رایانه ای ................................208

برد و باخت در بازی های رایانه ای ..................209قوانین قمار و شرط بندی ................................209

سوالات فقهی.........................................210

چت کردن در بازی های رایانه ای ..................212

استفتاء ...................................................213

بلوتوث کردن بازی های رایانه ای .....................213

استفتاء .....................................................214

موسیقی بازی های رایانه ای...........................214

استفتاء ......................................................215

نهی از منکر و بازی های رایانه ای.......................216

خمس بازی های رایانه ای ...............................217

بازی های رایانه ای دوبله شده ............................218

ص: 12

استفتاء.............................................................218

فصل دوم: والدین و بازی های رایانه ای................220

کودکان و بازی های رایانه ای...........................220

استفتاء .....................................................221

نظارت والدین بر فرزندان ....................................223 فصل سوم: توصیه هایی درباره بازی های رایانه ای ............................................................225

منایع

آدرس دفاتر مراجع تقلید ....................................231

کتاب ها .......................................................234

مجلات، ماهنامه و فصلنامه ...........................237

سایت ها ......................................................238

ص: 13

ص: 14

خداوند متعال را مورد توجه قرار داده است.

گام دوم یعنی شناخت معروف و منکر در روابط اجتماعی و معاملات اقتصادی، کاری است که با وجود برخی از آثار علمی و پژوهش های ارزشمند بانگاه تخصصی به هر صنف مورد توجه قرار نگرفته است. سلسله کتاب های افقه و زندگی» به پژوهش و نگارش در حوزه اصناف خاص توجه دارد و بایدها و نبایدهای فقهی و اخلاقی و آداب اسلامی هر اتحادیه صنفی ودست اندرکاران مشاغل مختلف تولیدی، توزیعی، و خدماتی را محور پژوهش و نگارش و اطلاع رسانی خویش می داند.

گام سوم در شناخت معروف و منکر به روابط مردم و حکومت ها اختصاص دارد، اسلامی شدن روابط دولت و ملت بالاترین گام به سوی رضای خداوند متعال محسوب میشود و در سایه پیروی از رهبری الهی و تسلیم دولت و ملت در برابر قوانین قرآن و عترت امکان پذیر است.

در حدود سالهای 1372 ش با آغاز فعالیت های ستاد امر به معروف و نهی از منکر طرح پژوهشی افقه و زندگی توسط جناب حجة الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمد

حسین فلاح زاده، در پژوهشکده باقرالعلوم (علیه السّلام)قم، پی ریزی شد. هدف طرح، تألیف و تدوین مجموعه کتاب هایی

ص: 16

در زمینه آداب و احکام اسلامی برای اصناف و مشاغل گوناگون اقتصادی و بازاریان کشور بود. با هماهنگی این دو نهاد فرهنگی تألیف حدود بیست جلد از این مجموعه در سال های آغاز کمک خوبی به بازاریان متدین در زمینه شناخت احکام شرعی و حلال و حرام مشاغل بشمار می رفت. اما مثل بسیاری دیگر از طرح ها این کار هم به دلایل مختلف ناتمام ماند و در زمینه احکام فقهی بسیاری اصناف اثری فراهم نیامد.

ضرورت اسلامی شدن بازار، علاقه بسیاری از کسبۀ محترم در بخش های تولید و توزیع و خدمات و پیگیری دبیر محترم ستاد امر به معروف و نهی از منکر حجة الاسلام والمسلمین زرگر دام عزه العالی سبب احیای مجدد این طرح پژوهشی کاربردی در سال 1393 ش شد و تالیف و تدوین کتبی دیگر در زمینه فقه اصناف در دستور کار پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر قرار گرفت.

در سالهای آغازین، این پژوهش ها با هدایت و حمایت ستاد و نظارت علمی و فقهی برادران گرامی حجج اسلام محمد حسین فلاح زاده و محمود مهدی پور شکل گرفت و بیست و چند دفتر از آن فراهم آمد. اینک بار دیگر پس از حدود چهارده سال، این کار ناتمام و بر زمین مانده به توفیق

ص: 17

الهی و نظارت جناب حجة الاسلام والمسلمین آقای حاج سید محمد تقی علوی و همکاری گروهی از فضلای حوزه علمیه قم در پژوهشکده امر به معروف پیگیری می شود.

همیشه اصناف محترم و صاحبان مشاغل در انجام وظیفه خود نیاز به احکام و قوانین الهی دارند و لازم است معروف و منکرات صنفی را بشناسند. تحولات صنفی و دگرگونی ها در حوزه کسب و کار سبب می شود که احکام براساس نیازهای روز مورد بازنگری فقهی و علمی قرار گیرد وتفقه واجتهاد جدید ضرورت یابد. از این رو بار دیگر با استفاده از فتاوی مراجع بزرگوار تقلید و قوانین مصوب شورای نگهبان موضوعات کار نشده در برنامه پژوهشی قرار گرفت و بیست اثر جدید تحقیق و تولید شد. عناوین پژوهش های سال 1393 ش بدین شرح است:

احکام صنف طلا و جواهر

احکام تلفن همراه

احکام بازی های رایانه ای

احکام صنف اتوبوس رانی

احکام صنف فرش و تابلو فرش

احکام صنف کیف و کفش (سراجان)

احکام صنف ماهی فروشان

ص: 18

احکام صنف ناشران

احکام صنف پوشاک

احکام صنف نانوایان

احکام رایانه و اینترنت

احکام صنف پرندگان و پرنده فروشان

احکام صنف اغذیه فروشان

احکام صنف پارک ها

احکام عمومی کسب و کار

احکام صنف قهوه خانه ها

احکام صنف الکتریکی

احکام صنف عطاری و دارو گیاهی

احکام صنف لوازم صوتی و تصویری

احکام بیمه ها

این دفتر از فقه و زندگی که با تلاش برادر گرامی حجت الاسلام والمسلمین محمود صادقی پدید آمده به احکام بازی های رایانه ای اختصاص یافته است و امیدواریم محققان و بازاریان محترم با ارائه تجارب و مسائل شرعی خویش ما را در تکمیل این اثریاری کنند.

با درخواست توفیق از خداوند دانا و توانا و یاری محققان حوزوی و همراهی اصناف کشور، بسیج اصناف و مسؤلان

ص: 19

ستادهای امربه معروف، می توان به سوی اسلامی شدن بازار، آرامش روانی جامعه، کاهش جرم و تخلفات اقتصادی و کسب رضای حضرت حق گام هایی بلندتر برداشت.

امیدواریم با شناخت احکام الهی در تمام بخش ها و اجرای آن در زندگی فردی و اجتماعی و در سایه فقه ناب اسلامی و با هدایت حضرت بقیة الله عجل الله تعالی فرجه الشریف ، توحید و عدالت در سراسر عالم حاکم گردد. ان شاء الله

قم پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر

خیابان سمیه کوچه 12 پلاک 355

Al-adl.ir info@al-adl.ir

ص: 20

پژوهشکدۀ امر به معروف تصمیم گرفته شد کتاب جامعی دربارۀ بازی های رایانه ای نوشته شود که در بردارندۀ مسائل و احکام این بازیها باشد.

این کتاب هشت بخش دارد که شامل مباحثی پیرامون (اهداف بازی های رایانه ای، فوائد بازی های رایانه ای، آسیبهای بازی های رایانه ای، توهین در بازی های رایانه ای، مسائل و احکام تولید، توزیع و مصرف کنندگان بازی های رایانه ای) می باشد.

برای نوشتن این کتاب با کارشناسان بازی های رایانه ای و گیمرهای حرفه ای مشورت شده است و از نظرات و پیشنهادات آنها در تهیه کتاب استفاده شده است.

در این نوشته، سوالات شرعی را از مشهور مراجع تقلید ذکر کرده ایم لذا اگر در کتاب، نظرات فقهی مرجع تقلیدی ذکر نشد یا به آن دست نیافتیم یا در این مورد نظری نداشته اند. ان شاء الله در صورتی که این نظرات را به دست بیاوریم در چاپهای بعدی اضافه می شود.

خوانندگان محترم در صورتی که در یک موضوع خاص، مسئله شرعی ای را در این کتاب پیدا نکردند حتماً به رساله مرجع تقلید خودشان رجوع شود یا از ایشان استفتاء کنند.

امید است این مجموعه بتواند رسالت خود را در جهت

ص: 22

روشن کردن افکار جامعه و تعلیم افراد پیرامون احکام بازی های رایانه ای و آسیبهای آن به انجام رساند و مورد قبول درگاه احدیِت قرار گیرد.

در پایان از تمام کسانی که بنده را در تهیه این اثر یاری کردند مخصوصاً حجت الاسلام محمد خلیلی و آقایان مهدی حق وردی طاقانکی و محمود بلالی تشکر می کنم و از خدای متعال موفقیت آنها را خواستارم.

محمود صادقی

اول ذیحجه 1436 برابر با 24/6/1394

شهر مقدس قم

ص: 23

ص: 24

ص: 26

در دنیای امروز بسیاری از افراد از طریق بازی های رایانه ای خود را سرگرم می کنند. بازی های رایانه ای مانند هر وسیلۀ دیگری دارای جنبه های مثبت و منفی هستند. کاربران و والدین باید توجه داشته باشند که به سمت جنبه های منفی این بازیها کشیده نشوند و از این بازیها برای رشد فکری و تعالی خود و جامعه استفاده کنند.

همچنین باید دقت داشته باشند، بسیاری از بازی هایی که از کشورهای غربی وارد کشور می شوند، متناسب با فرهنگ منحط غربی ساخته شده است و کارها و صحنه هایی را نشان می دهد که با فرهنگ و دین ما مغایرت دارد. در اینگونه از بازیها مسائلی مانند: ارتباط آزاد زن و مرد، استفاده از مشروبات الکلی، زیر پا گذاشتن ارزشها و... به نمایش گذاشته می شود که در فرهنگ سازندگان این بازیها امری عادی است و برای آنها قبحی ندارد؛ ولی همین امور در کشورهای اسلامی، مخصوصاً ایران، قبیح و گناه حساب می شوند.

اگر کاربر مسلمان به اینگونه از بازیها عادت کند، به مرور مسائلی که برای او ارزشمند بودند، بی ارزش شده و اموری که در فرهنگ و دین او قبیح و گناه محسوب می شوند، با گذشت زمان برای او عادی شده و دیگر قبحی ندارند، البته

ص: 28

ناگفته نماند که برخی از بازیها فقط برای این ساخته شده اند که فرهنگ و دین کاربر را تضعیف کنند و یا تغییر دهند، که در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود.

برنامه ها گنجاند. او در سال 1967م به همراه گروهش، موفق به ساخت نخستین بازی تلویزیونی شد. در این فاصله افراد دیگری نیز وارد این عرصه شدند که در این میان می توان به «ویلیام هیگن باتام» اشاره کرد که در سال 1958م، بازی «تنیس روی میز» را طراحی کرد.

در سال 1961م نیز «استیو راسل»، بازی «جنگ فضایی»(1) را تولید کرد که پدر بازی های فضایی امروزی است . در سال 1979م بازی «ماجراها» تولید شد.(2)

برخی از نویسندگان داخلی و خارجی دربارۀ بازی های رایانه ای کتابها یا مقالاتی نوشته اند؛ ولی اکثر آنها تنها به ذکر فواید و آسیبهای بازیها پرداخته اند. طبق تحقیقات و جستجوهای انجام شده، کتابی که جامع فواید، آسیبها و مسائل شرعی بازی های رایانه ای باشد، نوشته نشده است. مؤلف در این نوشتار سعی نموده است که علاوه بر شمردن فواید و آسیبها، به مسائل شرعی و قانونی این بازیها نیز بپردازد.

مانند نقش بستن چیزی روی سنگ است.»

همچنین حضرت در روایت دیگری می فرمایند: «إِنَّمَا قَلْبُ الْحَدَثِ کَالْأَرْضِ الْخَالِیَةِ مَا أُلْقِیَ فِیهَا مِنْ شَیْ ءٍ قَبِلَتْه؛(1) قلب و جان نوجوان مانند زمین خالی (آمادۀ کاشتن) می باشد؛ هر چیزی که در آن انداخته شود، آن را می پذیرد.»

با توجه به این روایات، معلوم می شود که بهترین زمان یادگیری، دوران کودکی است؛ چون در این دوران، فرزندان قدرت تحلیل مطالب را ندارند و هر چیزی که به آنها گفته می شود یا می بینند، به راحتی می پذیرند و آن را صحیح می پندارند، پس والدین محترم باید توجه داشته باشند که افراد و مؤسساتی که خوراک روحی فرزندان آنها را تهیه می کنند، فقط به فکر سود بردن خودشان هستند و می خواهند با تمام قدرت، افکار شیطانی و انحرافی خود را به مخاطب خود القا کنند.

آیا تا به حال فکر کرده اید چرا بازی هایی که میلیونها دلار خرج ساختن آنها شده است،(2) با کمترین هزینه ای

ص: 32

در اختیار کاربران قرار می گیرد؟ آیا جز این است که آنها می خواهند تفکرات و فرهنگ خودشان را به کشورهای دیگر تحمیل کنند؟ چرا برخی والدین توجه نمی کنند که فرزندشان در بازی های رایانه ای در حال یادگیری چه مفاهیم و آموزه هایی هستند؟ چرا اجازه می دهند که نیاز فطری فرزندانشان به بازی و سرگرمی، با هر وسیله ای برطرف شود؟ چرا برخی والدین محترم به جای اینکه برای فرزندان خود وقت بگذارند و آنها را با مفاهیم عالی انسانی مانند: گذشت، کمک به دیگران، نجات دیگران و... آشنا کنند، آنها را با برخی از بازی های رایانه ای که فقط رذایل اخلاقی را به نمایش می گذارند، تنها رها می کنند؟ چرا از سنتهای قدیمی که مادران برای فرزندانشان قصه می گفتند، استفاده نمی کنیم تا در هر سنی، به مقتضای آن سن، داستانهای مفیدی - مانند زندگی انبیاء، اهل بیت علیهم السلام، عالمان و پهلوانان جوانمرد - که حاوی ارزشهای اخلاقی و پیامهای سرنوشت سازی هستند برای فرزندانمان تعریف کنیم که مانند نقش روی سنگ در روح و جان آنان نقش ببندد و در زندگی آنها الهام بخش باشد؟

ص: 33

دیده نمی شوند؛ ولی ذهن فعال، تمام ابعاد آن تصویر را به خاطر سپرده است و در مواقع لازم از آنها استفاده می کند. به این نوع از انتقال پیام، «پیام رسانی ناخودآگاه»(1) گفته می شود که در بسیاری از فیلمها، کارتونها و بازی های رایانه ای استفاده می شود.(2)

مقدمۀ سوم: از جهت علمی ثابت شده است که ذهن انسان قابلیت دارد تصویری را که چشم می بیند، به شکلها و گونه های مختلفی بازسازی و طراحی کند؛ یعنی اگر چشم تصویر یک گل زیبا را ببیند، ذهن می تواند آن را در رنگها و شکلهای متفاوتی تصور کند، به طوری که این تصویر ذهنی به میلیونها تصویر ساختۀ ذهن می رسد.

مقدمۀ چهارم: اگر این مفاهیم و تصاویر پنهان شده در بازیها، در مخاطب تأثیرگذار نبود، چه دلیلی داشت که طراحان این بازیها میلیونها دلار خرج ساختن این بازیها کنند و این آموزه ها و تصاویر را به صورت پنهانی

ص: 35

و مخفی در بازی قرار دهند؟ قطعاً آنها اعتقاد دارند که اینگونه از مفاهیم (ولو به صورت پنهان از دید) در مخاطبان تأثیر خودش را می گذارد (گرچه مخاطب اصلاً از این موضوع اطلاع نداشته باشد).

با توجه به مقدماتی که ذکر شد، کاربر بازی های رایانه ای نمی تواند بگوید که «چون من این پیامها و انحرافات پنهان را نمی بینم، پس در من تأثیر نمی گذارد».

ص: 36

ص: 38

رایانه ای - که برای اهداف آموزشی، درمانی و یا دیگر اهداف واقعی کنترل فکر ساخته شده اند – می توانند برای بیان و کاهش جهت گیری های شناختی، ساز و کاری مناسب ارائه دهند.(1)

ص: 40

هدف گرفته می شود؛ چون زیربنای تمام اعتقادات، عقیده به یگانگی خدای منّان است که اگر تضعیف شود، سایر تعالیم الهی شخص نیز تضعیف می شوند.

در تمام قرآن (تقریباً در هر صفحه ای) به «توحید و یگانگی» خدای متعال اشاره شده است که نشان از اهمیت مسئلۀ «وحدانیت» خدای سبحان دارد؛ اما در این بازیها با ظرافت کامل (البته در برخی از بازیها با صراحت کامل) یا وجود خدای متعال انکار شده است، یا چند خدایی ترویج می گردد و یا اعتقاد به توحید تضعیف می شود.

در بازی هایی مانند «God of War» و «Gods» به صورت مستقیم چند خدایی تبلیغ و نشان داده می شود.

این بازیها به صورت غیر مستقیم بر کاربران تأثیرات مخرّبی می گذارند که به برخی از آنها اشاره می شود:

* بازیکن به طور مجازی در جایگاه خداوند قرار داده می شود. این بازی قابلیتی را ایجاد می کند که بازیکن سعی در هم ذات پنداری(1) با خدا داشته باشد و بخواهد در جایگاه خدایی قرار گیرد. امکان انجام هرگونه عملی توسط بازیکنی که نقش خدای دیجتیالی را دارد، باعث می شود زمانی که

ص: 42

خطا و اشتباهی در بازی مرتکب شود، در پس زمینۀ ذهن او این مفهوم شکل گیرد که در رابطه با مفهوم واقعی خدا نیز خطا و اشتباه وجود دارد و این امری قابل تصور می شود. این مفهوم نوعی تصور محدودیت برای خدا و رواج شرک است.(1)

*- در این بازیها امکان حمله به پیروان و کشتن آنها برای گسترش منطقۀ تحت فرمانروایی وجود دارد؛ ولی کشتن افراد و پیروان در ذهن کاربر این تصور غلط را ایجاد می کند که خدای متعال ظالم و قدرت طلب است.(2)

*- نسبت دادن محدودیت به خداوند، یکی دیگر از مصادیق پنهان در داستان بازی می باشد؛ زیرا کاربر برای رشد در بازی، وابسته به دریافت منابعی است که از بندگان به وجود می آید. این مسئله سبب می شود که او تصور کند، خداوند به بندگانش وابسته است.(3)

خارج نشویم. امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمودند: «أَکْثِرُوا ذِکْرَ الْمَوْتِ فَإِنَّهُ هَادِمُ اللَّذَّاتِ حَائِلٌ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ الشَّهَوَات؛ زیاد یاد مرگ کنید؛ زیرا یاد مرگ، لذتهای (حرام) را از بین می برد و بین شما و خواسته های حرام فاصله می اندازد.»(1)

اما در غرب؛ تفکر اصلی تعریف شده برای آنها، «اصالت لذت»(2) و «اصل آزادی» می باشد؛ یعنی هدف زندگی در غرب، فقط لذت بردن است و آنها برای رسیدن به «لذت»، آزادی مطلق دارند، مگر به حقوق دیگران تجاوز شود، لذا هر چیزی که این دو اصل را محدود کند، مورد خدشه قرار می گیرد. دین و باورهای دینی مانند «توحید» و «معاد»؛ چون آزادی بی قید و بند آنها را محدود می کند، مورد توجه قرار نمی گیرند و حتی انکار یا تضعیف می شوند.(3)

ص: 44

به گفته برخی از کارشناسان: «د ر بازیهای رایانه ای معمولاً بهشت و جهنم وجود ند ارد و یا اینکه آنها د نیایی همانند زمین معرفی می شوند که انسانها د ر آنها همانند زند گی شان روی زمین به اد امۀ زند گی می پرد ازند. د ر بازیهای رایانه ای مانند «HEEL GATE TWO» و «Metro Last Light 6» سرنوشت انسانها پس از مرگ، پوچی است و زند گی اخروی هیچ نقشی د ر زند گی آنها ند ارد. د ر روند بازی، هیچ گاه مکالمه ای د ال بر وجود زند گی اخروی میان انسانها مطرح نمی شود.(1)

بررسی «مهدویت» برگزار شد(1) و در آن به این نتیجه رسیدند که باید مفهوم صحیح و الهی «مهدویت» را تحریف و تضعیف کرد؛ وگرنه این تفکر، سراسر عالم هستی را فرا می گیرد، آنگاه دنیای غرب توان مقابله به آن را نخواهد داشت.

در برخی از بازی های رایانه ای(2)که با محوریت «آخرالزمان»(3). ؛ ساخته شده اند، موضوع «مهدویت» و «آخرالزمان» را به شکلی که می خواهند، به نمایش در می آورند و در این زمینه آنچه را که صلاح می دانند، به مخاطب القا می کنند.(4)

می کشاند که نسبت به اعتقادات صحیح، سست شده و به جای آن، به او القا می کنند که تنها راه سعادت، ارتباط با جنّها و شیاطین می باشد.(1)

در اغلب بازی های رایانه ای، شیطان موجودی خیرخواه و مفید معرفی می شود؛ مثلاً در بازی (El Shaddai Ascension of the Metatron) شیطان به خدای متعال مشاوره می دهد و در اداره و کنترل فرشتگان کمک می کند، در حالی که طبق صریح آیات قرآن، شیطان از درگاه الهی رانده شده و موجودی پست و شرور است: قالَ فَاخْرُجْ مِنْها فَإِنَّکَ رَجیمٌ(2)؛ «(پروردگار به شیطان) گفت: پس بیرون شو از بهشت پس همانا تو رانده شده هستی!»

پیامبران علیهم السلام و پیروان آنها قرار گرفته است، موضوع «رستگاری و سعادتمند شدن انسان» است. خدای متعال شرط سعادتمند شدن انسانها

را «ایمان به مبدأ و معاد»(1) و «عمل صالح»(2) معرفی کرده است، در حالی که در برخی از بازی های ریانه ای، راه سعادت و رستگاری «اتکا بر قدرتهای انسانی»، «ارتباط با شیاطین» و نفی «باورهای اعتقادی و اخلاقی» مانند: «یگانگی خدای متعال»، «امید به زندگی»، «وجود بهشت و جهنم» و... معرفی می شود.(3)

شیعه، زیاد استفاده می شود.(1)

دین اسلام که آیین رحمت و مهربانی است، طوری نشان داده می شود که کاربر به صورت ناخودآگاه فکر کند این دین و پیروان آن چقدر از انسانیت دور هستند؛ مثلا در بازی هایی مانند «کانتر(2)، آی جی آی(3)، آغاز نبرد(4)، سام ماجراجو، کال آف دیوتی، اسسینز کرید، بتلفیلد و ...»

افرادی که انسانهای بی گناه را می کشند، مسلمان معرفی می شوند و هر جا کسانی که بمب گذاری می کنند یا مسلمان هستند و یا در آن محیط نمادهای اسلامی خصوصاً شیعی مانند قرآن، مسجد، احادیث و نام اهل بیت علیهم السلام، مخصوصاً حضرت علی علیه السلام و کلماتی مانند لا اله الا الله

ص: 49

و... وجود دارد.(1)

برخی از محققان کشورهای غربی نیز به این نتیجه رسیده اند که سازندگان این بازیها عمداً اسلام را دینی خشن معرفی می کنند. یکی از دانشجوهای دکترای دانشکده روزنامه نگاری دانشگاه میزوری، به نام «گرت پرالت» در تحقیقی با عنوان «مذهب آر پی جی: ترسیم دین در بازی های معاصر» می گوید: «پنج بازی ویدیویی: «Assassin s Creed»، «Final Fantasy 13»، «Mass Effect 2»، «Castlevania Lords of Shadow» و «Elder Scrolls: Oblivion» با محوریت دین ساخته شده است. سازندگان این بازیها تلاش دارند دین را به خشونت ارتباط دهند. در هر یک از این بازیها، نه تنها بر خشونت آمیز بودن دین اسلام تأکید شده؛ بلکه چنین القا می شود

ص: 50

که دین، مشکلی را ایجاد می کند که شخصیت اصلی باید بر آن غلبه کند، چه این مشکل، مقابله با متعصبان دینی باشد و چه نفرین شدن به دلیل گناهی مذهبی.»(1)

پس سزاوار است والدین و مسئولین محترم با روشهای علمی و جذاب، باورها و اعتقادات نوجوانان و جوانان را تقویت کنند تا با مواجهه با چنین بازی های مخرب و انحرافی، از جادۀ هدایت به سمت گمراهی و بی اعتقادی کشیده نشوند.

ص: 51

به گفته برخی از کارشناسان(1) «این بازیها هیچ سنخیتی با فرهنگ و تربیت ایرانی و اسلامی ما ندارند، به طوری که در فضای حقیقی به فرزندمان می گوییم: «دزدی حرام است.»؛ ولی در بازی های رایانه ای مانند: (GTA) دزدی یک عمل خوب و با ارزش نشان داده می شود و حتی امتیاز دارد. مشروب خوری در اسلام حرام است؛ اما در این بازی مشکلی ندارد و حتی لازم است، لذا فرزندان ما با دیدن این مسائل، دچار تناقض می شوند. در این بازی دزدی که حرفه ای تر است، پیشرفت بیش تری دارد و دزدی که ضعیف تر است، می بازد و گیم اُور می شود و باید برود دزد خوبی بشود تا بتواند خوب بازی کند».(2)

یکی از محبوب ترین بازی های حال حاضر، بازی «کلش آو کلنز» نام دارد. بازی ای که در آن تنها راه پیشرفت، غارت دهکده های اطراف است. در این بازی هرچه بیشتر

ص: 54

غارت کنی، سرعت رشد دهکده ات بیش تر می شود و خشونت، غارت، دزدی، قتل، دروغ، فساد و... در آن ترویج می شود. حرف تمام این بازیها این جملۀ منفی است که: «بکش تا زنده بمانی».(1)

دقت نداشته باشند، ممکن است صدمات جبران ناپذیری به فرزندان وارد شود.(1)

بازی معروف «GTA» به سبب افراط در آلودگیهای جنسی، اعتراض عمومی در آمریکا را برانگیخت و مسئولان را وادار به اقدام علیه شرکت سازنده نمود. تا آنجا که فروش این بازی به افراد کم تر از 18 سال را ممنوع کردند و در برخی از کشورها مانند انگلیس و استرالیا نیز فروش این بازی کاملاً ممنوع شد. این در حالی است که در کشور اسلامی و شیعی ما، این بازی به سادگی در اختیار افراد قرار می گیرد.(2)

ص: 56

که کاربر بعد از مدتی ناخواسته آنها را پذیرفته و در زندگی شخصی خود اجرا می کند.(1)

به گفته برخی از کارشناسان(2) «مجموعه بازی های (باربی) که برای دختر بچه ها طراحی شده است و به شکل فلش ارائه می شود. در نگاه اول شاید چندان دغدغه ساز نباشد اما در عمل نوعی از زندگی، پوشش و آرایش را به دختر بچه ها یاد می دهد که زمینه ساز بازی های بعدی مانند (سیمز) است. بازی (GTA) که مخصوص آقایان است خشونت و حتی فرهنگ لیبرالیستی غرب را به طور کاملاً غیر مستقیم به کاربر آموزش می دهد. بروز پدیده بدحجابی یا بی حجابی در جامعه و اینکه دختر جوان بدحجاب در کنار مادری با پوشش برتر و حجاب چادر دیده می شود، مصداق بارزی از اثرگذاری پنهان بازی های رایانه ای است».(3)

بازیها استفادۀ نامطلوبی می کنند.

و «سگا»(1)

به عمل آمد، معلوم شد که در 41 درصد بازی های مزبور، زنان وجود نداشته اند و در 28 درصد دیگر نیز زن به عنوان یک هدف جنسی مطرح شده است. علاوه بر این، 18 درصد بازی های مزبور با پرخاشگری توأم بودند که در 21 درصد موارد اخیر، پرخاشگریها متوجه زنان بوده است. الگوهای زن این بازیها از نظر جنسی بسیار جذاب هستند.(2)

در بازی های مبارزه ای، معمولاً مبارزان زن دارای جذابیت ظاهری نظیر اندامی بسیار زیبا، لباسهایی بدن نما و حرکاتی جذاب هستند. (3)

ص: 61

است. در تمام فرهنگها افرادی به عنوان «الگو» معرفی می شوند تا دیگران با تأسی به آنها حرکت کنند و به هدف خاصی برسند. در فرهنگ اسلامی ایرانی کشورمان، معمولاً بزرگان دینی و به تبع آنها، پهلوانان به عنوان اسوه و الگو معرفی شده اند؛ ولی در غرب «اسطوره و قهرمان» را الگو معرفی می کنند؛ قهرمانان و اسطوره هایی که اولاً اغلب غیر قابل دسترسی هستند و کسی نمی تواند به آنها برسد. ثانیاً آنها از هر وسیله ای (ولو ابزارهای غیر مجاز و غیر الهی) برای رسیدن به اهداف خود استفاده می کنند؛ اما الگوهای اسلامی - ایرانی افرادی هستند که از درون مردم برخاسته اند و در دل مردم جا دارند و پیوسته در صدد برطرف کردن مشکلات مردم بوده اند و فقط از راه های

انسانی و الهی برای رسیدن به اهداف خود استفاده می کرده و می کنند. قرآن، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله (که مظهر ویژگیهای مثبت است) را الگوی مسلمانان بلکه جهانیان معرفی کرده است است و می فرماید: «لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَریصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنینَ رَؤُفٌ رَحیم»(1)

ص: 63

اسطوره ها و قهرمانان غربی مانند: بت من، مرد عنکبوتی، سیندرلا و... انسانهایی شهوتران و غیر اخلاقی می باشند و اگر به دیگران یا جامعه خدمتی می کنند، برای جلب نظر مردم و محبوب شدن بین آنهاست؛ ولی الگوهای اسلامی ایرانی؛ اولیای الهی، علما و پهلوانانی مانند: پوریای ولی، پهلوان تختی و... هستند که بر محور اخلاق زندگی می کردند.

طراحان بازی های رایانه ای افرادی را به عنوان قهرمان معرفی می کنند و کاربر بعد از مدتی که در نقش آنها بازی می کند، به مرور زمان اخلاق و رفتار آنان را می پذیرد و سعی می کند طبق روش و منش این قهرمانان و الگوهای پوشالی عمل کند.(1)

ص: 64

که هر جا اتفاقی می افتد، آمریکا باید خود را وارد ماجرا کند. همان دیالوگی که فرماندۀ ارتش آمریکا «جنرال شفرد» در بازی اعلام می کند: «هر جنگی، جنگ ماست.»(1)

سازندگان بازی های رایانه ای، کسب درآمد و مسائل اقتصادی است.

سازندگان این بازیها از هر وسیله و طرحی استفاده می کنند تا مخاطبان بیشتری را به خود جذب کنند. حتی تا چند سال پیش در بازی های رایانه ای از زنان کمتر استفاده می شد که همین امر سبب شده بود بیشتر مخاطبان این بازیها فقط مردان باشند؛ ولی در چند سال اخیر شاهد هستیم که زنان در بازی های رایانه ای جایگاه خاصی پیدا کرده اند و در برخی از آنها نقش اول بازی را یک زن ایفا می کند که این چرخش در بازیها سبب شده زنان نیز به این بازیها علاقمند شده و از مخاطبان آنها باشند. علاوه بر جذب زنان، مردان بیشتری (به خاطر جذابیتهای جنسیتی زنان) مشتاق این بازیها می شوند که در نتیجه سود این شرکتها بیش از پیش می شود.(1)

برخی از شرکتهای سازندۀ بازی های رایانه ای برای کسب سود بیشتر، بازی هایی را طراحی می کنند که به امکانات و قطعات جدیدتری نیاز دارد که همین امر سبب می شود کاربران سیستمهای رایانه ای خود را ارتقا دهند و

ص: 69

در نتیجه به سود شرکتهای سازندۀ کامپیوتر و بازی های رایانه ای تمام می شود.

سازندگان بازی های کامپیوتری نوعی از بازیها را ترویج می کنند تا با آن ذائقه و علاقۀ مخاطب را تغییر دهند و در نتیجه مخاطبان آن موضوع بیشتر شوند. مثلاً خشونت را در برخی از بازیها مانند «God of War» قرار می دهند تا وقتی کاربر در این بازیها به خشونت علاقه پیدا کرد، به صورت ناخودآگاه به سمت بازی های خشن کشیده شود و هر بازی خشنی را خریداری کند و در نتیجه، سازندگان بازی های خشن سود بیشتری ببرند.(1)

جایز نیست.(1)

ص: 71

استفاده می شد.(1)

بازی رایانه ای «جداسازی قطعات سلاح»(2)یکی از این بازیهاست که طریقۀ باز و بسته کردن هر نوع سلاحی را به کاربر خود آموزش می دهد، به طوری که بعد از مدتی کاربر می تواند آن سلاحی را که در بازی روش باز و بسته کردن آن را تمرین کرده است، به راحتی باز و بسته کند.

برخی از کارشناسان معتقدند که اینگونه بازیها برای آموزش تروریستها ساخته شده اند تا بتوانند بدون کمترین

ص: 73

هزینه ای آنها را آموزش دهند. این مطلب زمانی جالب تر می شود که ارتش عراق فاش می کند: در کشفیات خود از تروریستها، گوشیهایی را به دست آورده است که این بازی روی آنها نصب بوده است!.(1)

ص: 74

ص: 76

نظیر استرس یا افسردگی رنج می برند، کمک کند تا بتوانند تا حدی بر این مشکلات غلبه کنند. این پژوهش نشان داد که برخی افراد با تیپ شخصیتی (A)(1) با انجام این بازیها می توانند فرصتی برای آرامش بیابند و به این ترتیب از میزان استرس آنها کاسته شود.(2)

امکان می دهد از درد خود بکاهند. این بازی که «دنیای برفی» نام دارد، نوعی بازی واقعیت مجازی است که در آن فرد خود را در یک سرزمین پوشیده از برف می بیند و می تواند گلوله های برفی را به سمت پنگوئنها و آدم برفیهایی که می بیند، پرتاب کند. به این ترتیب حواس بیمار از درد به طرف بازی معطوف می شود. بررسیها نشان داده است بیمارانی که از این بازی استفاده کرده اند، نیازمند داروی مُسکّن کمتری بوده اند.(1)

پژوهشگران «دانشگاه یوتا» سال گذشته تحقیقی را منتشر ساختند که نشان می داد، انجام منظم بازی های رایانه ای توسط بچه های دارای بیماری و اختلالاتی نظیر «اوتیسم»(2)، افسردگی و «پارکینسون»(3) سبب افزایش استقامت و روحیۀ

ص: 80

مقاومت آنها در برابر مشکلات ناشی از بیماری می شود.

دانشمندان بر این باورند که اینگونه بازیها بر روی ساز و کارهای عصبی تأثیر گذاشته، موجب ایجاد هیجانات مثبت می شوند. به این ترتیب، کودک یا نوجوان درگیر بیماری مزمن، بهتر می تواند با پیامدهای ناشی از بیماری خود مبارزه کند.(1)

باشند، بازی کردن(1) و نگاه کردن به این تصاویر جایز نیست.(2)

ص: 83

افراد متعادل نیز مشکل ایجاد می کنند و در آنها نسبت به جهان بینی الهی، دین و دینداری و معنویت و معنا، کراهت و وازدگی ایجاد می کند.»(1)

ص: 86

داده است و می فرماید: «أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یا بَنی آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّیْطانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبین».(1)

فضایلی مانند: عدالت، نیکی و علم، که با اسماء الله و مقام خلافت انسان همخوانی دارند، مورد سفارش خداوند هستند و رذایلی چون: فحشا و منکر، ظلم و خشونت و... که با رتبۀ حیوانی نفس همخوانی دارند، خواستۀ شیطان می باشند.(2)

خدای متعال در قرآن کریم از سیاست «گام به گام» شیطان پرده بر می دارد و می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطان»(3)؛ «ای کسانی که ایمان آورده اید! از گامهای شیطان پیروی نکنید.» و گوشزد می کند که مراقب وسوسه ها و فریب شیطان باشید؛ چراکه او مرحله به مرحله افراد را به گمراهی می کشاند و به تدریج انسان را از مسیر حق و هدایت خارج می کند؛ یعنی ابتدا سعی می کند

ص: 88

زشتی گناه و کارهای ناپسند را از ذهن انسان پاک کند تا وی آن کار را قبیح نداند و بعد او را به انجام آن کار تشویق می کند: «وَ مَنْ یَتَّبِعْ خُطُواتِ الشَّیْطانِ فَإِنَّهُ یَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ»(1)و بعد از انجام کار زشت، برای اینکه انسان دچار عذاب وجدان نشود، عمل او را زینت داده، حتی کار خوبی جلوه می دهد: «زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ ما کانُوا یَعْمَلُون»(2) و در نهایت، عملی که سابقاً برای انسان زشت و قبیح بود، به یک عمل خوب و زیبا تبدیل می شود و فرد از انجام آن هیچ گونه نگرانی و عذاب وجدانی نخواهد داشت.

اغلب سازندگان بازی های رایانه ای، برای اینکه قبح و زشتی کارهای ناپسند و حرام را از بین ببرند، همگام با شیطان، سیاست گام به گام او را اجرا می کنند؛ یعنی در مراحل مختلفی از این بازیها، مسائل خلاف عفّت و حیا را قرار می دهند، تا کاربر به مرور زمان به دیدن این تصاویر و انجام آنها در محیط مجازی عادت کند. بعد از اینکه این امور برای او عادی شد، دیگر کارهای خلاف و قبیح مانند سابق برای او قبیح نیستند و به راحتی ممکن است آنها را در عالم

ص: 89

واقعیت انجام دهد.

مثلاً ممکن است نگاه به تصاویر زنان برای خیلی از افراد زشت و قبیح باشد و حتی در ابتدا نگاه نکنند؛ ولی به مرور زمان بر اثر تکرار این بازیها، دیدن تصاویر مستهجن برای آنها به یک امر عادی تبدیل شود و این دقیقاً همان چیزی است که طراحان این بازیها به دنبال آن هستند؛ زیرا آنها می دانند که نگاه شهوت آلود مقدمۀ بسیاری از گناهان بعدی می شود و می خواهند زشتی گناه برای کاربران بازی های رایانه ای از بین برود.(1)

در بازی هایی که سازندگان آنها کشورهایی هستند که با دین، انسانیت و فضایل اخلاقی دشمنی دارند، هیچ یک از فضایل متعالی روح زن مانند عطوفت، رحم، نجابت و حیا به چشم نمی خورد.(2)

از کارهای خلاف و غیر انسانی مانند قتل، مبارزه با قانون، تخریب اماکن عمومی، غارت و... را نمی توانند به سبب موانعی انجام دهند؛ اما ممکن است همیشه در صدد انجام آنها باشند؛ ولی بازی های رایانه ای این امکان را به کاربر می دهد که هر کاری را که در زندگی واقعی از انجام آن عاجز است، به راحتی انجام دهد و هیچ گونه مانعی برای او وجود نداشته باشد؛

اما باید توجه داشته باشیم، این امکانی را که بازی های رایانه ای به کاربر می دهد، در عین حال که می تواند امکان انجام خیلی از کارهای مفید را برای کاربر فراهم کند، می تواند باعث شود که فرد رذایل اخلاقی دورنی خود را در عالم مجازی تجربه کرده و به مرور زمان به انجام آن عادت کند و حتی گاهی در واقعیت آن را تجربه نماید. در بازی «GTA» که کاربر در آن هرگونه خلافی را به راحتی انجام می دهد و هیچ عاملی (حتی قانون) نمی تواند جلوی ارتکاب آن را بگیرد، شخص عملاً «قانون گریزی» را تجربه می کند و کم کم در محیط بیرون و فضای واقعی؛ یعنی در زندگی روزمرۀ خود به چنین اعمالی دست بزند و یا دست کم زمینۀ انجام چنین کارهایی را داشته باشد.

فراموش نمی کنیم، زمانی که در کودکی بازیها یا فیلمهای رزمی

ص: 91

مانند «بروس لی» را می دیدیم، تا چند روز بعد از فیلم احساس قدرت می کردیم و در بازی با هم سن و سالان خود سعی می کردیم حرکات کاراکترها و هنرپیشه های اینگونه فیلمها را تقلید کنیم.

برخی از بازی هایی که چنین اثراتی دارند و در آنها مسائل اخلاقی مانند حیا و عفت تضعیف می شوند و در عوض، قانون گریزی، خشونت، طغیان، خیانت، ظلم، بی عفتی و... رواج می یابند، عبارتند از: «Far Cry»، «MAX PAYNE»، «GTA»، «Catwoman»، «Tomb Raider»، «Sim City»، و ... .

ص: 92

انجام بازی های ویدیویی می پرداخته اند.(1)

کم رنگ می شود. مثلاً در برخی از بازیها، مانند «Pou» مادر خانه به جای اینکه نیازهای واقعی فرزندان خود را برطرف کند، فقط به فکر این است که ببیند فرزند مجازی اش چه نیازهایی دارد و در صدد برطرف کردن نیازهای اوست و خانوادۀ واقعی خویش را فراموش می کند. یا پدر به جای اینکه وظایف پدری یا شوهر بودن را به بهترین صورت انجام دهد، مشغول برطرف کردن نیازهای فرزند مجازی خود می شود.

بعضی از روانشناسان معتقدند: «وقتی بچۀ مجازی جز نیازهای مادی توقعی از پدر و مادرش ندارد و با اندکی غذا و کمی بازی می توان او را راضی نگه داشت، ناخودآگاه این تفکر و این ذهنیت در زندگی عادی برای انسان نهادینه می شود؛ تحملش را در برابر خواسته های دیگر از دست می دهد و توجهی به نیازهای معنوی اطرافیان، مخصوصاً

فرزند واقعی خود ندارد.»(1)

در گزارشات آمده است: مرد جوانی مشغول بازی رایانه ای بود که دختر نوزادش شروع به گریه کرد. زمانی که صدای گریه بند نیامد، او کنترل خود را از دست داد و به طور ناگهانی دخترش را به شدت تکان داد؛ حرکتی که

ص: 95

منجر به مرگ نوزاد شد.(1)

به گزارش «آسوشیتد پرس» یک زوج آمریکایی آنقدر مشغول اینترنت و بازی های ویدیویی بودند که بچه هایشان (یک پسر 22 ماهه و یک دختر 11 ماهه) را در گرسنگی و بیماری رها کرده به طوری که به شدت دچار سوء تغذیه و مشرف به مرگ شدند.(2)

شوهر یکی از بازیکنان بازی های رایانه ای درباره آسیبهای بازی «کلش آو کلنز» می گوید: «همسر و فرزندم بسیار عصبی و بی حوصله شده اند و هر دوی آنها روزانه 9 ساعت درگیر بازی هستند. پسرم پرخاشگر شده و به درس هایش اهمیتی نمی دهد و همسرم نیز نسبت به این وضعیت اعتراضی ندارد.به خاطر این بازی با همسرم مشکل پیدا کرده ام.(3)

مثلاً زنانی که بازی «پو» را انجام می دهند، به اندازه ای از تربیت فرزند مجازی خود خسته می شوند که حاضر نمی شوند فرزنددار شوند، در حالی که با این تصمیم غلط، خود و جامعه را از نعمت فرزندان مفید محروم می کنند.

برخی از کارشناسان می گویند: در برخی از کشورهایی که کاربران آنها به بازی «پو» معتاد بودند، برخی از زنان از ترس اینکه بچه دار شوند، دچار مشکل روانی شده، کارشان به بیمارستان کشیده شده است.(1)

ص: 97

این بازیها به صورت قهرمانهای شکست ناپذیر جلوه می کنند.(1)

کارشنان معتقدند: «مشاهدۀ حوادث خشونت آمیز از تلویزیون (و بازیها) سطح هیجان کودک را بالا می برد و در نتیجه، موجب بروز افکار و احساسات پرخاشگرانۀ بی اساسی نسبت به اطرافیان خود می شود. در مرحله ای شدیدتر، تماشای خشونت ممکن است بر باورها و ارزشهای کودک تأثیر بگذارد. برای مثال، کودک این باور را پیدا کند که در تعارضات با دیگران، خشونت روش مناسبی برای حل این اختلافات می باشد و در تعامل با همسالان خود به پرخاشگری رو می آورد».(2)

برای برای توجه بیشتر والدین و کاربران، چند نمونه از اتفاقات وحشتناکی را که به سبب انجام بازی های رایانه ای رخ داده است، ذکر می کنیم:

- بنا به اعلام رسانه های آمریکایی، جوان(3) بیست ساله ای که بیست و شش نفر را در مدرسۀ ابتدایی(4)به رگبار

ص: 99

بسته بود، غالباً به بازی های رایانه ای خشن می پرداخته است.(1)

- در یکی از بدترین نمونه های بازی های رایانه ای به نام «Manhunt» که چند سال پیش تولید و توزیع شد، مخاطب با صحنه های وحشتناک و تکان دهنده ای از اعمال خشونت بار و انجام قتل با ابزارهایی نظیر کیسه پلاستیکی، تکه شیشه و تکه ای سیم به شکلی کاملاً حرفه ای روبرو می شود. موج منفی این بازی به اندازه ای بود که در انگلستان، یک نوجوان 17 ساله با تأثیرپذیری از این بازی، اقدام به قتل یکی از همسالان خود کرد.(2)

- «آدام لنزا» که طبق گزارشات یک «گیمر» بوده است، 26 نفر، از جمله مادر خود را به قتل رسانید.(3)

- یک پسر 14 ساله اهل اوکلاهاما، به نام «کریستن ریورا» در حال بازی کردن با «Call Of Duty» دست به جنایتی عجیب و دلخراش زد. او در حال بازی بود که خواهر کوچک ترش به گریه افتاد و همین حواس او را به هم زد و باعث شد تا در بازی بمیرد. او با این حال عصبانی شد و خواهر 9 ماهه اش را خفه کرد. این دختر بچه سریعاً به بیمارستان فرستاده شد؛ اما سه روز بعد به خاطر اثرات خفگی جان باخت و کریستین به زندان رفت و یک سال

ص: 100

در آنجا ماند.(1)

- در سال 2010م دو نوجوان12 و 16 ساله اهل ماساچوست آمریکا در اقدامی بسیار عجیب، پس از بازی کردن «GTA» سعی کردند با استفاده از کوکتل مولوتوفهای(2) دست ساز، یک پارکینگ و آپارتمان را به آتش بکشند. بازی به حدّی در آنها تأثیر گذاشته بود که سعی در دزدیدن خودرو هم کرده بودند. کوکتلهای آنها به حدی زیاد بود که می توانستند به راحتی کل خیابان را آتش بزنند.(3)

- یک جوان 20 سالۀ فرانسوی، پس از کشته شدن در بازی «کانتر» دست به اقدامی عجیب زد. او در بازی توسط یک شخصیت دیگر کشته شد. پس از 6 ماه جستجوی او را پیدا کرد. در اولین لحظۀ برخورد با آن فرد، یک چاقو را در سینۀ او فرو کرد تا انتقام کشته شدنش در بازی را از او گرفته باشد.(4)

- در بازی «GTA 3» یک مرحلۀ جداگانه وجود دارد که بازیکن باید هر تعداد انسان را که می تواند، از پشت بام با

ص: 101

استفاده از تفنگ تک تیرانداز بکشد. «ویل» و «جوش باکنر» نیز بعد از بازی کردن این مرحله تصمیم گرفتند خودشان آن را تست کنند. این دو نوجوان با استفاده از تفنگ پدرشان که مخصوص شکار بود، به پشت بام رفتند و شروع به شلیک کردند. آنها یک موتور سوار را کشته و یک عابر را نیز زخمی کردند.(1)

- «ایونات ساوین» زمانی که تنها 15 سال داشت، به بازی «کانتر» معتاد شد و بیشتر وقتش را صرف انجام این بازی کرد. او بیش از 200 روز از مدرسه را غیبت و با تمام دوستانش قطع رابطه کرد. مادر او به خاطر این حرکتش اینترنت خانه را قطع کرد؛ ولی او با اینکار عصبانی شد و 17 بار با چاقو به مادرش ضربه زد. او سپس تمام پولهای مادرش را برداشت و به کافی نت رفت تا بازی خود را ادامه دهد. وی پس از 4 ساعت بازی، خودش را تسلیم پلیس کرد.(2)

- در شهر لستر انگلیس، یک نوجوان 17 ساله به نام «وارن لبانس»، در حالی که تحت تأثیر یک بازی خشن به نام «Manhunt» بود، دوست 14 سالۀ خود را با ضربات

ص: 102

چکش به قتل رساند. قتل به وسیلۀ چکش، دقیقاً همان چیزی بود که در بازی آموزش داده می شد.(1)

- «آندرس برینگ برییک» مرد نروژی که یکی از خونین ترین حوادث این کشور آرام در شمال اروپا را رقم زد، طبق اعتراف خودش، از بازی «Call Of Duty» برای تمرین تیراندازی استفاده می کرده است. وی در روز حادثه نیز دوربینی شبیه به دوربینهای به کار رفته بر روی سلاحهای موجود در بازی را بر روی سلاح خود نصب کرده بود. در مجموع 67 نفر از قربانیان وی به صورت مستقیم مورد اصابت گلوله قرار گرفتند که در این میان 56 نفر از ناحیۀ سر مورد اصابت قرار گرفته بودند.

این آمار برای یک شخص غیر نظامی از لحاظ دقت تیراندازی بسیار عالی است که البته باید گفت: این دقت مرگبار او خونین ترین روز نروژ پس از پایان جنگ دوم جهانی را رقم زد. (2)

- پلیس محلی استان «آیچی» ژاپن اعلام کرد: یک مرد

ص: 103

39 ساله، پس از باختن در بازی کامپیوتری، دخترش را مورد ضرب و شتم قرار داد. این مرد گفت: تمام تمرکزم را روی این بازی گذاشته بودم؛ اما در لحظات آخر باختم و چون عصبانی شده بودم، کنترل رفتارم را از دست دادم.(1)

- در آزمایشات صورت گرفته در دانشگاه اوهایو، مشخص شده است افرادی که با استفاده از سلاحهای شبیه ساز، بازی را انجام داده اند 90 درصد نسبت به افرادی که این بازیها را انجام نداده اند، از دقت بیشتری در تیراندازی برخوردار شده اند. در ادامۀ این آزمایش 151 دانش آموز نوجوان به 3 دسته تقسیم شده اند و هر کدام از این گروه ها به انجام یک نوع بازی پرداخته اند. گروهی به انجام بازی «رزیدنت اویل 4» پرداختند، گروه دیگر بازی تیراندازی بدون خشونت در کنسول «Wii»(2)را انجام دادند و

ص: 104

گروه بعدی نیز به بازی «قارچ خور» مشغول شدند.

پس از انجام 20 دقیقه بازی، این دانش آموزان به یک سالن تیراندازی با کُلت بادی برده شدند که بایستی 16 گلوله را به آدمکی به ارتفاع 1.8 متر در فاصلۀ 6 متری خود شلیک می کردند. کاربرانی که از سیستم کنترلی شبیه به سلاح استفاده کرده بودند، بیشترین اصابت به سر را داشتند و توانسته بودند 7 گلوله را با موفقیت به سمت سر شلیک کنند. نکتۀ جالب اینجاست که این گروه بدون اینکه به آنان گفته شود به سمت سر شلیک کنند، این کار را انجام داده بودند و در عین حال، به سایر بخشهای هدف مورد نظر توجه نداشته و تنها به سمت بالا تنه و خصوصاً سر شلیک کرده بودند. سایرین که بازی های غیر خشن را انجام داده بودند، به صورت میانگین دو اصابت به سر داشتند.(1)

اینها آماری بود که در کشورهای خارجی اتفاق افتاده بود. ممکن است در کشور ما نیز چنین مسائلی اتفاق افتاده باشد و یا بیفتد که ما از آنها بی خبریم.

بر اساس تحقیقات کارشناسان و روانشناسان، می توان اثرات بازی های رایانه ای خشن را چنین بیان کرد:

ص: 105

*· راه های خشونت آمیز فکر کردن را به شما یاد می دهند؛

*· به شما اجازه می دهد پرخاشگر بودن را تمرین کنید؛

*· حساسیت شما را به رنج و درد دیگران کم می کنند؛

*· اطلاعات خطرناکی را به شما یاد می دهد که در زندگی هم برایتان خطرآفرین است. مثل نحوۀ ساختن بمب دستی یا راه های منفجر کردن موتورخانۀ یک ساختمان و...؛(1)

در این قسمت نام برخی از بازی های رایانه ای خشن را ذکر می کنیم تا والدین مراقب باشند که فرزندانشان از آنها استفاده نکنند:

«Counter Strike»، «Ever quest»(2)/، «Manhunt»، «God of War»، «GTA»،

«DOOM»(3)، «Max payne»، «Mafia»، «Hitman» و «IGI».

ص: 106

همکلاسی ها تأثیرات منفی باقی بگذارد و حتی باعث طرد شدن وی از سوی دوستانش شود.(1)

دیگران ناتوان می شوند که ایجاد این روحیه موجب جدایی کودک از گروه همسالان و سرآغازی برای بروز ناهنجاریهای دیگر است.(1)

مادری می گوید: فرزندم به بازی های رایانه ای معتاد شده است. او هر روز خود را به تلویزیون می رساند و از دنیای بیرون به کلی بی خبر است، حتی متوجه رفت و آمد میهمانان نمی شود و همیشه بعد از دست کشیدن از این برنامه، با سر درد و کسالت مواجه می شود.(2)

اینگونه از والدین باید تلاش کنند فرزندان خود را با راهکارهای جذابی مانند تفریحات سالم، ورزش و مخصوصاً کوهپیمایی، شنا و... از انزوا و تنهایی خارج کنند.

کند و هیچ چیزی نمی تواند مانع رسیدن او به هدفش شود.

متأسفانه کمتر مورد توجه و دقت قرار می گیرد - «اعتیاد» به این بازیها است. شاید بتوان تمام آسیبهای ذکر شده را نتیجه و اثر اعتیاد به این بازیها حساب کرد.

به گفتۀ مدیر گروه سلامت روانی - اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تهران(1) نوجوانان به تدریج به بازی های رایانه ای معتاد می شوند و مثل یک معتاد به مواد مخدر، وقتی که به هر علتی امکان بازی کردن نداشته باشند، احساس می کنند که چیزی کم دارند و به دنبال امکانی برای بازی بر می آیند و در این مسیر ممکن است حتی قراردادهای عرفی خانواده و جامعه و قوانین جاری را زیر پا بگذارند. آنها چون معتادان به مواد مخدر، منزوی می شوند و تمام وقت و نیروی خود را صرف بازی های رایانه ای و تهیۀ بازی های جدیدتر و مهیج تر می کنند. اخیراً در یکی از کشورهای غربی، در پی افزایش آمار معتادان رایانه ای، کلینیک ترک اعتیاد رایانه ای راه اندازی شده است. کودکان و نوجوانانی که ساعتهای طولانی به بازی های رایانه ای می پردازند، برای درس خواندن و به ویژه فراگیری نکات و مباحث جدید وقت کم می آورند. برخی از آنها در مدرسه برای تعطیل شدن و بازگشت به منزل لحظه

ص: 112

شماری می کنند تا هرچه زودتر خود را در عالم بازی های رایانه ای غرق کنند. گاه حتی از رفتن به میهمانیهای فامیلی و یا دوستانۀ مرسوم سر باز می زنند.(1)

برای اینکه والدین محترم بدانند در چه حالتی فرزندانشان به این بازیها اعتیاد پیدا کرده اند، برخی از علایم و نشانه های آن را ذکر می کنیم:

· بیشتر وقت آزاد آنها در ساعتهایی که مدرسه نیستند، به بازی های کامپیوتری یا ویدیویی می گذرد؛(2)

· اغلب ضعف دارند و در مدرسه به خواب می روند؛(3)

· دچار اُفت تحصیلی محسوسی می شوند؛(4)

· کارهای اجتماعی، مثل عضویت در گروه ها، باشگاه ها یا شرکت در ورزشها را رها می کنند؛(5)

· وقتی بازی نمی کنند، عصبی، کلافه و بی توجه هستند؛(6)

ص: 113

· وقت زیادی را به فکر کردن به بازی های کامپیوتری اختصاص می دهند و دایم در حال فکر کردن به راه حلهایی هستند که می تواند آنان را در یک مرحلۀ بازی برنده کند؛(1)

· ممکن است به خاطر ادامۀ بازی، از خوردن غذا، خوابیدن یا حمام رفتن چشم پوشی کنند؛(2)

· به سر درد یا شانه درد، خشکی چشم و کمر درد، بعد از پایان بازی دچار می شوند.(3)

ص: 114

جواب: اگر این بازی ها دارای ضرر جدی و اساسی(1)

باشند، بازی کردن جایز نیست و شخص باید اجتناب کند.(2)

که از صفحۀ رایانه پخش می شود {و همین امر سبب بیماریهای پوستی می گردد.}.(1)

بازی صرع منجر به مرگ گزارش شده است.(1)

مادر یک نوجوان 14 سالۀ انگلیسی می گوید: پسرم بر اثر بازی های رایانه ای «نینتندو» جان سپرد. وی افزود: پسرم پس از یک ساعت بازی، دچار تشنج شد و به زمین افتاد و چند دقیقه بعد، جان سپرد.(2)

صحنه های جنسی و تحریک کننده می باشد که قطعاً در بازی های رایانه ای زیاد مشاهده می شود. مداومت بر این بازیها نیروی جنسی افراد را که به صورت غریزی در همه وجود دارد، تحریک می کند که در نتیجه، شخص قبل از سن لازم، به بلوغ جنسی می رسد که اغلب اوقات باعث انحرافات اخلاقی و جنسی می شود.

برخی از کارشناسان(1) معتقدند: بسیاری از خانواده ها همیشه نسبت به اینکه فرزندانشان در مسائل جنسی، زودتر از وقت تعیین شده کنجکاو شوند، حساسیت دارند. به ویژه اینکه آگاهی زودرس، به دنبال خود کنجکاوی پنهان و بلوغ زودرس جنسی را در پی دارد. فضای این بازیها چنین مسائلی را برای یک نوجوان به دنبال خواهد داشت.

باید توجه داشت که در شرایط جدید، والدین دیگر نمی توانند روی این بازیها به شیوۀ گذشته نظارت کنند و به این ترتیب، نوجوانان به یکباره با آموزه های جنسی فراوانی روبرو می شوند، و پس از این شستشوی ذهنی که توسط این بازیها صورت می گیرد، سؤالات بی شمار جنسی افکار این نوجوانان را {احاطه کرده و آنها را} به سوی جذابیت های

ص: 120

جنسی می کشاند که با توجه به سن و نپختگی آنها، به بیراهه کشیده می شوند.(1)

و کمتر توانایی کنترل رفتارهایشان را دارند.(1)

یکی از دانشمندان(2) نوار مغز 240 نفر، بین سنین 6 تا 29 سال را مورد بررسی قرار داد. او دریافت، افرادی که به طور مرتب به بازی های رایانه ای و ویدیویی می پردازند، در شرایط فعال ادراکی، موج فعالیت مغزی بتای لوب پیشانی شان، کمتر از افراد معمولی است. آنچه بیشتر نگران کننده بود، این بود که بررسیها نشان داد، نوار مغزی بازی کنندگان، شبیه نوار مغزی افرادی است که دچار زوال عقل شده اند.(3)

تأثیر گذاشته و بر دستگاه گردش خون و گوارش پیامدهای منفی به جا می گذارد، همچنین این هیجانهای کاذب، سلامت روانی کودک را به خطر می اندازد.(1)

چشم تان را دچار خیرگی کند. اگر چنین است، از پردۀ ضخیم و لامپهای ضعیف تر استفاده کنید. به علاوه، در تاریکی کامل نیز با کامپیوتر کار نکنید تا ناچار نشوید دایم به صفحه خیره شوید. می توانید از فیلترهای ضد خیرگی چشم که انعکاسهای اضافی نور را جذب می کنند، استفاده کنید؛(1)

5. پلک زدن را فراموش نکنید تا دچار خشکی و قرمزی چشم نشوید. هر نیم ساعت یکبار، ده بار پشت سر هم پلک بزنید و یا چشمان تان را برای مدتی ببندید. اگر هوای اتاق خشک است، به طریقی رطوبت آن را زیاد کنید؛(2)

6. برای جلوگیری از خستگی چشم، در هر 2 ساعت 15 دقیقه به چشمان تان استراحت دهید و هر 20 دقیقه ای به مدت 20 ثانیه به تصویری {غیر از صفحه} کامپیوتر نگاه کنید تا عضلات چشم تان استراحت کند؛(3)

7. در صورت بروز گزگز و کرختی، یا درد و سوزش در انگشتان و مچ و ساعد، تایپ کردن را قطع کنید و به مچ تان استراحت دهید؛(4)

ص: 125

8. از صندلیهایی با قابلیت تنظیم ارتفاع استفاده کنید، به طوری که کف پایتان کاملاً روی زمین قرار گیرد. اگر صندلی دسته دارد، بهتر است موقع کار با صفحه کلید (تایپ) دسته های صندلی زیر ساعدها قرار گیرند تا تحمل وزن دستها بر عهدۀ شانه و کتف نباشد؛(1)

9. کف صندلی سفت باشد تا ستون مهره ها دچار انحراف جانبی نشود.(2)

نکات دیگری نیز وجود دارد که ما به همین مقدار بسنده کردیم.

ص: 126

«کلش آو کلنز»(1) نیز مثل دیگر بازی های اندرویدی امکان به سرقت رفتن اطلاعات شخصی کاربران وجود دارد. چرا که افراد سودجو می توانند با هک این بازی موجب به سرقت رفتن اطلاعات شخصی افراد شوند.(2)

افراد خاص جامعۀ آمریکا اختصاص ندارد و برای افراد تمام جوامع در سراسر دنیا در نظر گرفته شده است تا رفتار و مکالمات هر کسی را در هر جایی تحت پوشش قرار دهند، کینکت پر زرق و برق مایکروسافت آمده تا کمکی باشد برای رسالت سازمانی و مأموریت (NSA) که کنترل روابط و اطلاعات افراد در سراسر دنیاست.(1)

برخی از بازی های رایانه ای مانند «کال آف دیوتی»(2) چون دارای حفره های امنیتی هستند امکان به سرقت رفتن اطلاعات افراد را برای هکرها آسان می کند: «کارشناسان موسسه امنیتی (ReVuln) که برای اولین بار این آسیب پذیری ها را شناسایی کرده اند معتقدند مشکلات یاد شده به هکرها و حتی دیگر کاربران بازی های رایانه ای امکان می دهد تا به اطلاعات شخصی کاربران دیگر دسترسی پیدا کنند».(3)

ارسال می شود. در صورت نصب این بدافزار، این محصول مخرب به طور خودکار شماره تلفنهای راه دور متعددی را شماره گیری می کند و با این کار صدها هزار دلار خرج روی دست کاربران می گذارد. کارشناسان امنیتی مؤسسۀ «Lookout» که اولین بار متوجه این مشکل شدند، می گویند: این بدافزار اثر مخرب دیگری ندارد و تنها با هدف افزایش رقم مخارج کاربران طراحی شده است، لذا نمی توان آن را یک ابزار هکری دانست.(1)

ص: 131

{شخص} برای عقب نماندن از چند میلیون رقیب خود پیاپی هزینه می کند و این هزینه کردن پایانی ندارد. از همین روست که این هزینه ها وارد فاز جدیدی می شود و آن خرید و فروش اکانت است. یعنی فردی که از هزینه کردن های پیاپی خسته شده بجای ماهانه چند صد هزار تومان هزینه کردن و انتظار کشیدن، به یک باره چند میلیون تومان می پردازد و یک اکانت پیشرفته را خریداری می کند».(1)

مثلا در بازی «کلش آو کلنز» بسیاری از افراد برای پیشرفت در مراحل، هزینه های سنگینی را می پردازند که نتیجه ای جز ضرر به اقتصاد شخص ندارد. یکی از بازی کنان این بازی که اکانت مرحله 170 را از طریق معرفی در سایت، به قیمت هشت میلیون تومان فروخته می گوید: «حدود یک سال و نیم وقت گذاشتم تا به این مرحله برسم. بعضی روز ها تا هشت ساعت هم بازی می کردم، بعضی روز ها هم کمتر».(2)

طبق اظهارات یکی از کاربران فعال این بازی، وی تا کنون مبلغ هفتاد میلیون تومان بابت خرید «Gem»(3) پول

ص: 133

صرف کرده و همچنان در صدد ادامه این روند است!.(1)

نمی شوند بلکه باید دقت داشته باشند که پلیس فتا آنها را شناسایی کرده و مجازات می کند.(1)

داری» (1) در آوریل 2013م

حدود 279 میلیون دلار درآمد کسب کرده، روزانه 4/2 میلیون دلار درآمد داشته است که از هشت و نیم میلیون کاربر به دست می آید.(2)

بازی آلمانی «Travian» بازی ای است که نه تنها تهاجم و غارت را ترویج می دهد؛ بلکه روزانه با فروش مجازی خود میلیونها دلار ارز را از کشور خارج می کند. با یک حساب سرانگشتی می توان فهمید که حداقل ماهی نیم میلیارد تومان طلای مجازی در این بازی فروخته می شود؛ چراکه طبق اعلام سایت تراوین، حدود 100 هزار ایرانی، کاربر این بازی هستند. طبق استانداردهای جهانی، حدود 10 درصد کاربران بازی های آنلاین فعال بوده و از این تعداد 9 درصد پرداخت آنلاین خواهند داشت. بنابراین، اگر روزی حداقل یک درصد از کاربران تراوین؛ یعنی حدود هزار نفر از ارزان ترین طلای بازی (2 تا 5 یورو) خرید کنند، ماهی 500 میلیون تومان و البته سالی 6 میلیارد تومان، درآمد شرکت

ص: 136

خارجی است.(1)این پولها به سرعت به دلار تبدیل و از بانکهای کشور خارج شده و به حساب اصلی شرکت مدیریت کننده بازی در خارج از کشور منتقل می شود و به همین راحتی حجم بالایی از ارز کشورمان در ازای دریافت هیچ چیز یا بد تر، در ازای هدر دادن وقت جوانانمان خارج می شود و مسئولین نه تنها در برابر چنین فاجعه پنهانی سکوت کرده اند؛ بلکه اکثر این بازی های آنلاین خارجی با مجوز ارگان های ذی ربط فعالیت می کنند!.(2)

دارای مفسده برای کاربر باشد، که در اینصورت اشکال دارد.(1)

ص: 138

تحصیلی اُفت کرده است.(1)

فرشتگان سقوط کرده و در زمین فساد به پا کرده اند و با ایجاد لایه ای از غبار، مانع کنترل خداوند بر بشر شده اند. خداوند نیز برای تنبیه آنها با مشاورۀ شیطان (Lucifel)(1) ادریس نبی علیه السلام(2) را راهی مأموریتی می نماید تا فرشتگان خطاکار را برای تنبیه به عرش بازگرداند. در این میان، شیطان لحظه به لحظه مأموریت ادریس را از طریق تلفن همراه به خداوند گزارش و او را در جریان وقایع قرار می دهد.(3)

این بازی، جهنم مکانی نمایش داده می شود که می توان از آن گریخت و خود را به بهشت رساند. این دیدگاه دقیقاً بر خلاف آموزه های اسلام و سایر کتب آسمانی است.(1)

بر روی طرح آن می شوید.(1)

در اولین نسخۀ بازی «LittleBigPlanet»، در یکی از مراحل آن، (Toumani Diabate: تومانی دیاباته) خوانندۀ آفریقایی عرب زبان، با آهنگ و موسیقی آیۀ: «کُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ثُمَّ إِلَیْنَا تُرْجَعُونَ»(1)؛ «هر انسانی طعم مرگ را می چشد، سپس شما را به سوی ما باز می گردانند.» را می خواند. این در حالی است که خواندن آیات قرآن با ساز و به صورت آهنگین، عملی حرام و گناهی بزرگ محسوب می شود.(2)

- در بازی «Assassin’s Creed» از نام مبارک حضرت علی علیه السلام به مراتب استفاده شده است، حتی جملۀ «علیٌ بابها» که قسمتی از حدیث معروف: «انا مدینۀ العلمِ و علیٌّ بابها»(1) است، در مراحل مختلف این بازی آورده شده است.(2)

ص: 148

2. در بازی «کانتر» تروریستها شبیه مسلمانان نشان داده می شوند؛(1)

3. در بازی «StrongHold Crusader» شخصی به نام خلیفه - که دارای عمامۀ مشکی است - کشورش را با خشونت و با استفاده از ابزار شکنجه اداره می کند که نشان می دهد مسلمانان خشونت طلب هستند و دارای منطق نیستند.(2)

در این بازی همیشه راه مذاکره با دیگران باز می باشد. شما می توانید در هر لحظه با دوستان و دشمنان خود وارد مذاکره شده، بر سر صلح و جنگ یا مبادلۀ کالا مذاکره کنید. هر کدام از نژادهای بازی به گونه ای به درخواست شما پاسخ می دهند؛ اعراب تحت هیچ شرایطی حاضر به مذاکره نبوده و تقریباً به اکثر درخواستهای شما پاسخ رد می دهند ولی در مقابل، «ریچارد» با روی باز از شما استقبال می کند!.(3)

قیمت سربازان مسلمان از قیمت سربازان غیر مسلمان خیلی ارزان تر است که این خود نوعی توهین به مسلمانان

ص: 151

حساب می شود.

4. در بازی موهن «حمله به مناره ها»(1) مخاطبان باید مانع از ساخت مناره شوند و مؤذنان مساجد را از بین ببرند. صدای اذان در تمام طول بازی به گوش می رسد و اگر کاربران موفق به از بین بردن مناره و یا مؤذنی نشوند، مؤذن به بالای مسجد رفته، اذان می گوید و کاربر گیم اُور می شود و یا امتیاز از دست می دهد.(2)

5. بازی «Generals» از لحاظ نمادها و سمبلهای اسلامی به کار رفته برای تروریستها، یکی از غنی ترین بازی های موجود است، تا جایی که مرکز فرماندهی گروه تروریستی «ارتش آزادی بخش جهانی» به شکل مسجد طراحی شده است.(3)

ص: 152

تروریست که خود را مهندس می دانند، با حمله به پایگاهی آمریکایی در گوام، آنجا را با خاک یکسان می کنند و تهدید می نمایند تا زمانی که ایالات متحده نیروهای نظامی خود را از کشورهایی که در آن است و به خصوص خاورمیانه بیرون نکند، این حملات هر هفته به نقاط حساسی از آمریکا ادامه خواهد یافت. در این بازی، از اول تا آخر، مدام نام «سپاه قدس»(1) شنیده می شود و مدام سعی شده این نیروی وابسته به جمهوری اسلامی ایران با تروریستها و خرابکاران مرتبط معرفی و به نوعی بزرگ ترین حامی تروریستهای خطرناک جهان شناخته شود.

در یکی از مرحله های این بازی «سام فیشر» و افرادش، به مدارکی مبنی بر دست داشتن ایران و سپاه قدس در حمله های اخیر به آمریکا دست پیدا می کنند و تصمیم می گیرند که به مرکز فرماندهی سپاه قدس واقع در سفارت آمریکای سابق(2) نفوذ کنند تا بتوانند اطلاعات حملۀ بعدی مهندسین را پیش بینی کرده، آن را خنثی کنند.(3)

3. در بازی «وحدة النمر»(4) مجاهدان سپاه پاسداران

ص: 154

انقلاب اسلامی به عنوان همکاران تروریستها و حامیان گروه هایی همچون «داعش» معرفی می شوند.

در این بازی، ایران حامی تروریسم و هم دست با القاعده و اسرائیل معرفی می شود! همچنین سپاه قدس جمهوری اسلامی ایران عنصری خودرأی و خرابکار نمایش داده شده است که حتی برای رسیدن به اهداف خود، ایرانیان را نیز قربانی می کند!. در این بازی، گروه تروریستی داعش نیز به نوعی تشکل یافته و ساخته توسط سپاه قدس جمهوری اسلامی ایران معرفی می شود و از آنها به عنوان عامل این نهاد برای پیشبرد اهداف آشوبگرانه در منطقه یاد می شود.(1)

ص: 155

ص: 156

ص: 158

دارند، برطرف کنند، وگرنه دشمنان اسلام و ایران نیاز آنها را با بازی های رایانه ای انحرافی برطرف می کنند.

حوزه های علمیه نیز باید محتوای اسلامی - ایرانی بازی های رایانه ای را تهیه و نظارت کنند و با دانشگاه و متخصصین در این رابطه تعامل کنند تا آنها نیز بازی هایی را طراحی کنند که از جهت کیفیت و محتوا با محصولات مشابه خارجی رقابت کرده، بتوانند مخاطبان خود را به سوی اینگونه بازیها جذب کنند.

است نسبت به تولید این نوع از بازیها اقدام نمایند،(1) در غیر این صورت واجب نیست.(2)

در جواب این سؤال که: «چرا برخی از نهادهای مسئول، خطر این بازی های خارجی را احساس نمی کنند و از خواب غفلت بیدار نمی شوند؟» باید کلام مقام معظم رهبری به مسئولین فرهنگی کشور دربارۀ ضرورت تولید بازی های رایانه ای مفید و جذاب را یادآوری کرد که فرمودند: «تهاجم فرهنگی یک حقیقتی است که وجود دارد؛ {دشمنان} می خواهند بر روی ذهن ملت ما و بر روی رفتار ملت ما (جوان، نوجوان، حتی کودک) اثرگذاری کنند. این بازی های اینترنتی از جملۀ همین است. تولید بازی های رایانه ای مفید، ترویج بازی های پر تحرک، باید در دستور کار قرار گیرد!»(3)

ص: 161

مقام معظم رهبری در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی با ایشان، نوسازی نظام آموزشی و تصحیح مدل قدیمی رایج، توجه بیش از پیش به علوم پایه و علوم انسانی در مراکز علمی، برنامه ریزی برای تولید محصولات فرهنگی جدید، همچون بازی های رایانه ای مناسب و اهتمام ویژه به امر نخبگان برای شناسایی و سازماندهی آنان، به منظور بهره گیری بهتر از این قشر ممتاز و همچنین تأمین نیازمندیهای آنان را از جمله رویکردهای مهم شورای عالی انقلاب فرهنگی دانستند.(1)

مسئولین محترم بنیاد ملی بازی های رایانه ای سعی کرده است تا به این کلام رهبری معظم جامۀ عمل بپوشاند؛ ولی این مقدار کافی نیست؛ بلکه دولت هم باید به کمک متخصصین داخلی بیاید و آنها را با حمایتهای مالی و فکری، یاری کند تا در برابر کمپانیهای معروف جهانی بازی های رایانه ای قرار گیرند و بازی هایی سالم، جذاب و با کیفیتی را تولید و روانۀ بازار کنند.

یکی از راههای گسترش بازی های رایانه ای مفید و آموزنده ایرانی و جلب نظر کاربران این است که مسئولین با

ص: 162

ساختن انیمیشن و فیلمها آن بازی مفید را تبلیغ کنند تا مردم با آن بازیها آشنا شوند و به جای اینکه به سراغ بازی های غربی بروند با این بازیها فرزندان خود را سرگرم کنند.

مقام معظم رهبری در این باره فرمودند: «من چقدر سر قضیّه ی تولید اسباب بازی داخلیِ معنی دار و جذّاب حرص خوردم. دوستان ما آمدند در یکی از دستگاه های فعّال و مسئول، عروسکهای خوبی درست کردند؛ خوب هم بود؛ اوّل هم حسّاسیّت طرف مقابل را - یعنی مخالفین را، خارجی ها را - برانگیخت که اینها آمدند در مقابل باربی و مانند اینها، این (عروسکها) را درست کردند؛ ولی نگرفت. من به اینها گفتم که اشکال کار شما این است که شما آمدید به فلان نام، یک پسری را، یک دختری را آوردید در بازار، این عروسک شما را بچّه ی ما اصلاً نمی شناسد - ببینید، پیوست فرهنگی که می گوییم اینها است - خب، یک عروسک است فقط، در حالی که مرد عنکبوتی را بچّه ی ما می شناسد، بتمن را بچّه ی ما می شناسد. ده بیست فیلم درست کرده اند، این فیلم را آنجا دیده، بعد که می بیند همان عروسکی که در فیلم داشت کار می کرد، در مغازه هست، به پدر و مادرش می گوید این را برای من بخرید؛ عروسک را می شناسد؛ این پیوست فرهنگی [است]. شما

ص: 163

بایستی این عروسک را که ساختید، در کنار ساخت عروسک، ده بیست فیلم کودک درست می کردید برای اینکه این عروسک معرّفی بشود پیش بچّه ها؛ بعد که معرّفی شد، آن وقت خودشان می خرند، [ولی] وقتی معرّفی نشد، بازار ندارد و ورشکست می شود؛ و ورشکست شد. یعنی یک چنین دقّتهایی را بایست کرد. به هرحال این تهاجم فرهنگی به این شکل یک واقعیّتی است».(1)

ص: 164

البته مسئولین محترم و دلسوز باید دقت کنند که مانند غربیها فقط به فکر ساخت و طراحی بازی های جنگی و اکشن نباشند؛ بلکه می توانند به جای فرهنگ «کشت و کشتار» که در بازی های غربی فراوان دیده می شود، فرهنگ «نجات دادن» و «استکبار ستیزی» را در بازیها قرار دهند، به طوری که کاربر در برابر نجات افراد، امتیاز بگیرد و تا تعداد مشخصی از افراد را نجات ندهد، به مرحلۀ بعدی نرود.

مسئولین مربوطه باید دقت کنند که چه مسئولیت مهمی دارند، به طوری که اگر کوتاهی کنند، در تمام آسیبها و خطراتی که کاربران را تهدید می کند، شریک هستند و حتی گنهکار حساب می شوند؛ ولی اگر برای رضای خدای متعال بازی هایی را طراحی کنند که در رشد و سعادت کاربران و جامعه مؤثر باشد، نزد خدای منّان اجر و پاداش

دارند.(1)

خلاف شرع وجود داشته(1) و برای کاربران مفسده و خطر داشته باشد،(2) سازندگان، مسئول و گناهکار هستند.(3)

سؤال: در برخی بازی های رایانه ای غربی فرهنگ غلط «تجمل گرایی» ترویج و تبلیغ می شود. اگر این بازیها باعث شود که سبک زندگی مردم کشورهای اسلامی تغییر کند، تولید آنها جایز است؟

جواب: اشاعه و ترویج تجمل گرایی، اسراف و اموری که بر خلاف موازین شرعی می باشند، جایز نیست.(4)

در برخی از بازی های رایانه ای غربی، از موسیقی هایی نامناسب استفاده می شود. مسئولین محترم باید دقت کنند که از این آهنگها در بازی های رایانه ای داخلی استفاده نکنند.

ص: 167

ص: 168

ص: 170

داخل کشور است(1)که باید به شدت جلوی آن گرفته شود و گرنه خانواده ها، نوجوانان و جوانان مملکت با آسیبهای جدی و خطرناکی مواجه می شوند.

یکی از مهم ترین وظایف مسئولین و دست اندرکاران بازی های رایانه ای، پاکسازی بازی های غربی و وارداتی از صحنه ها و محتوای غیر اخلاقی است، لذا باید افرادی را برای این کار انتخاب کنند که دارای ایمانی قوی باشند و از آسیبها و آلودگیهای این کار مهم در امان بمانند.

است افرادی که برای نظارت و بررسی گمارده می شوند، از جهت فکری و روحی زیر نظر و راهنمایی مسئولین باشند.(1)

اگر به مغازه های خدمات کامپیوتری یا فروشندگان بازی های رایانه ای سر بزنیم، متوجه می شویم که هر گونه بازی ای در این مکانها وجود دارد و حتی بازی هایی که کاملاً با احکام شرعی و فرهنگی کشورمان منافات دارد، به راحتی در انظار مردم قرار گرفته و افراد با کمترین هزینه ای آنها را تهیه می کنند، پس مسئولین فرهنگی باید نظارتهای خود را جدی تر و با قوّت بیشتری دنبال کنند.

والدین محترم نیز باید دقت داشته باشند از فروشگاه هایی بازی رایانه ای تهیه کنند که از فروش بازی های مبتذل و غیر قانونی خودداری می کنند و در صورت مشاهدۀ بازی های نامناسب، به مسئولین مربوطه خبر دهند تا جلوی انتشار بیشتر این بازی های منحرف

ص: 173

کننده گرفته شود و با بی تفاوتی از کنار این موضوع مهم رد نشوند.

تبلیغ آنها در برنامه های تلویزیونی و برپایی نمایشگاههای محصولات فرهنگی می باشد ولی مسئولین باید دقت داشته باشند که در این برنامه ها و نمایشگاهها، بازی هایی که دارای تصاویر مبتذل و محتوای مفسده دار هستند به نمایش در نیامده و تبلیغ نشود.

سوال: برپا کردن نمایشگاه بازی های رایانه ای در حالی که برخی از آن بازی ها دارای تصاویر مبتذل و محتوای حرام هستند، جایز است؟

جواب: اگر برپا کردن نمایشگاه موجب ترویج و نشر بازی های مفسده دار و حرام شود، دایر کردن چنین نمایشگاهی حرام است.(1)

که اشاعۀ منکرات و فحشا صدق کند که (در این صورت) حرام می شود.(1)

ص: 177

ندارند، عذاب شدیدی در انتظار آنهاست: «إِنَّ الَّذینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشیعَ الْفاحِشَةُ فِی الَّذینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُون»(1) اگر فروشندگان این محصولات توجه نداشته باشند که چه بازی هایی را در اختیار کاربر و خریدار قرار می دهند، ناخواسته در انتشار و شیوع مسائل مستهجن و انحرافی شریک می شوند و تا زمانی که این بازی در جامعه وجود داشته باشد و افراد از آن استفاده کنند، در نامه اعمال آنها گناه ثبت و نوشته می شود.

اگر این افراد برای رضای خدای متعال از فروش این بازیها خودداری کنند، مطمئن باشند که روزی آنها از جانب خدای متعال تأمین می شود و زندگی با برکتی خواهند داشت. خدای متعال می فرماید: «وَ مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً * وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِب»(2)؛ «و هر کس تقوای الهی پیشه کند، خداوند راه نجاتی برای او فراهم می کند * و او را از جایی که گمان ندارد،

ص: 179

روزی می دهد.»

سؤال: آیا خرید و فروش بازی های رایانه ای که در آنها به مقدسات مسلمانان (مخصوصاً شیعیان) توهین می کنند، جایز است؟

جواب: جایز نیست.(1)

سوال: درآمد حاصل از فروش و نصب بازی های رایانه ای مبتذل و مستهجن بر روی رایانه دیگران، حلال است؟

جواب: چون مخالف مقررات حکومت اسلامی است و مفاسد اخلاقی، سیاسی، اجتماعی و ... دارد و خوف آلوده شدن به گناه وجود دارد کسب درآمد از این راه جایز نیست و پول به دست آمده حرام است.(2)

به گناه آلوده شوند، لذا آنان باید از قرار دادن اینگونه بازیها در قفسه مغازه خودداری کنند تا در گناه دیگران شریک نشوند.

جواب: جایز نیست(1)و باید آنها را از بین بُرد.(2)

سؤال: دانلود کردن از کفار حربی چه حکمی دارد؟

جواب: چون کفار حربی اموالشان محترم نیست، اشکال ندارد.(1)

ایرانی که توسط دیگران رایت شده است جایز است؟

جواب: بدون اجاز صاحبان اصلی نرم افزار جایز نیست.(1)

سوال: بازی های رایانه ای که مدل به روز شده آنها به بازار آمده و شرکت سازنده از مدل های گذشته پشتیبانی فنی نمی کند (یعنی از اعتبار ساقط شده و وقت آن گذشته است) آیا رایت آنها اشکال دارد؟

جواب: فقط با اجازه سازنده آنها اشکال ندارد.(2)

ص: 187

سوال: اگر خرید سی دی رایت شده بازی های رایانه ای ایرانی منجر شود رایت کننده سی دی های بیشتری را بدون اجازه صاحب اصلی آن تکثیر کند، آیا خرید جایز است؟

جواب: خرید جایز نیست.(1)

سؤال: آیا کپی کردن بازی های رایانه ای خارجی که متعلق به کفاری است که مال آنان محترم نیست؛ ولی توسط موسسات داخلی دوبله شده اند، جایز است؟

جواب: جایز نیست.(2)

مناسبِ با مجالس لهو و گناه {یا دارای تصاویر مبتذل و مستهجن باشد}، توزیع و عرضۀ آنها و همچنین دیدن و گوش دادن به آنها جایز نیست(1) و مجرّد تأیید بعضی از ادارات مربوطه دلیل شرعی برای جواز محسوب نمی شود(2) و شخص باید بر اساس نظر مرجع تقلید عمل شود.(3)

و مالک نمی شود،(1) و در صورت وساطت در انجام گناه، شخص واسطه نیز در گناه شریک است.(2)

رایانه ای کاور و قاب تهیه می کنم. در برخی از بازیها تصاویر نامناسبی از زنان وجود دارد که برخی از آنها را بر روی قاب این بازی های قرار می دهم. آیا این کار جایز است و در آمد بنده حلال است؟

جواب: اگر تصاویر درون بازی های رایانه ای، مبتذل و مستهجن باشند، چاپ آنها بر روی قاب و کاور جایز نیست(1) و درآمد به دست آمده حرام است.(2)

کنند و کیفیت اینگونه فضاها را کنترل نمایند.

2. طفل وسیله ای باشد که پول را به فروشنده بدهد و جنس را به خریدار برساند یا برعکس؛ البته باید فروشنده و خریدار یقین داشته باشند که طفل جنس و پول را به صاحب آن می رساند؛(1)

3. {خریدار یا فروشنده} یقین داشته باشند که این کار با رضایت ولی انجام می گیرد در این صورت تصرّف در چنین اجناسی شرعاً جایز است.(2)

ردّ مظالم به فقیر بدهند.(1)

نه صاحبش معلوم است، با دادن خمس آن، اموال پاک می شود.(1)

سؤال: اگر صاحبان گیم نت بازی هایی را در اختیار افراد قرار دهند که در آنها به مقدسات مسلمانان (مخصوصاً شیعیان) توهین می شود، آیا پول دریافتی برای آنها حلال است؟

جواب: حلال نیست.(2)

سؤال: آیا پول دادن در قبال بازی های رایانه ای که دارای مطالب انحرافی یا صحنه های تحریک کننده است، جایز است؟

جواب: حرام است و باید از این کار جداً اجتناب شود.(3)

سؤال: آیا درآمد به دست آمده از قمار(4) حلال است؟

جواب: حرام است.(5)

ص: 197

ص: 199

اما با نهایت تأسف مشاهده می شود که برخی از افراد خود را با کارهایی مانند بازی های رایانه ای که هیچ سودی برای دنیای و آخرت آنها ندارند مشغول می کنند و آنچنان در این امور غرق می شوند که واحبات آنها مانند نماز خواندن، صله رحم، گوش دادن به دستورات والدین و ... ترک می شوند در حالی که این سرگرمی جایز نیست.

است؟

جواب: در این صورت انجام بازی رایانه ای حرام است.(1)

کاربران محترم بایدتوجه داشته باشند که در برابر نعمت های الهی مسئول هستیم و باید در قیامت از نوع مصرف آنها پاسخگو باشیم؛ لذا باید از انجام کارهای بیهوده و بی فایده اجتناب کنیم.

است؟

جواب: اگر استفاده از این بازی بر خلاف قوانین حکومت اسلامی باشد یا دارای مفسده بوده و یا ترس به گناه افتادن وجود داشته باشد استفاده از آن جایز نیست.(1)

سوال: آیا هدیه دادن بازی رایانه ای مبتذل به دیگری جایز است؟ و هدیه گیرنده مالک آن می شود؟

جواب: هدیه دادن جایز نیست(2) و هدیه گیرنده مالک آن نمی شود.(3)

سؤال: گاهی در بازی های رایانه ای با تصاویر مبتذل یا مستهجن برخورد می کنیم، تکلیف چیست؟

ص: 204

جواب: نگاه کردن عمدی و از روی شهوت، جایز نیست.(1)

سوال: استفاده از فیلتر شکن که از ابتدا روی موبایل نصب شده اند و قابل حذف شدن نیستند، جایز است؟

جواب: اگر استفاده از فیلتر شکن بر خلاف قوانین حکومت اسلامی باشد یا دارای مفسده بوده و یا ترس به گناه افتادن وجود داشته باشد استفاده از آن جایز نیست.(1)

اجتناب شود.(1)

محکوم می شود؛

3. هر کس آلات و وسایل مخصوص به قماربازی را بسازد یا بفروشد یا در معرض فروش قرار دهد یا از خارج وارد کند یا در اختیار دیگری قرار دهد، به سه ماه تا یک سال حبس و یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود؛

4. هر کس قمارخانه دایر کند یا مردم را برای قمار به آنجا دعوت نماید، به شش ماه تا دو سال حبس و یا از سه میلیون تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود؛

5. تمام اسباب و نقود متعلق به قمار حسب مورد معدوم یا به عنوان جریمه ضبط می شود.(1)

سوال: آیا بازی رایانه ای فوتبال که در آن با رایانه مسابقه می دهیم و برد و باخت هم وجود دارد جایز است؟

جواب: در قمار و شرطبندی باید دو نفر با هم بازی کنند ولی در بازی با کامپیوتر، چون شخص با خودش بازی می کند، اشکال ندارد.(1)

سوال: آیا بازی با آلات قمار مانند پاسور و تخته نرد و ... از طریق کامپیوتر یا اینترنت با شخص دیگری، جایز است؟

جواب: اگر با آلات قمار و شرط بندی (برد و باخت) باشد، حرام است.(2)

سوال: بعضی از سایت های خارجی بازی های اینترنتی دارند که باید ابتدا مقداری پول داد تا وارد بازی شد اگر ببریم اصل پولمان و جایزه به ما تعلق می گیرد و اگر ببازیم پول خود را از دست می دهیم. بازی کردن و پول دادن به این سایت ها چگونه است؟

جواب: جایز نیست.(3)

سوال: آیا بازی «کلش آو کلنز» جایز است؟

جواب: اگر دارای تصاویر مبتذل و محتوای حرام و مفسده دار نباشد(4) و قانون آن را ممنوع نکرده باشد(5)، اشکال ندارد.(6)

ص: 211

فراهم کرده است و افراد با یکدیگر به صورت آنلاین چت می کنند لذا اگر بازیکنان از احکام گفتگوهای اینترنتی آگاه نباشند ممکن است دچار آسیب و فعل حرام شوند.

کردن آنها از طریق رایانه و موبایل می باشد. امروزه افراد از راه بلوتوث کردن، نرم افزارها و بازی های رایانه ای را برای همدیگر ارسال می کنند و به یکی از سرگرمی های محافل تبدیل شده است ولی متأسفانه گاهی فایلها و بازی های مبتذل و مستهجنی را ارسال می کنند که موجب آلوده شدن افراد و فروپاشی خانواده ها می شود؛ لذا افراد باید از این کار جداً احتناب کنند و خود را به گناه آلوده نکنند.

بازیها از موسیقی های تند و تحریک کننده ای استفاده می کنند که ممکن است افراد را به گناه و انجام کارهای غیر عاقلانه مبتلا کنند لذا باید از اینگونه آهنگها پرهیز شود.

و در او اثر منفی داشته باشد، یا نداشته باشد).(1)

باشد(1) و مفسده ای (مانند اختلاف و درگیری) نداشته باشد اشکال ندارد(2) ولی بهتر است در صورت امکان ابتدا با زبان نرم و ملایم آنها را ارشاد کنند که خودشان حذف کنند.(3)

جواب: اگر cd در معرض استفاده(1) باشد، به آن خمس تعلق نمی گیرد.(2)

کفار حربی باشند که در اینصورت اشکال ندارد.(1)

سوال: بعضی از شرکتهای داخلی بازهای خارجی را دوبله می کنند. اگر این بازی ها بر روی اعتقادات و ... مخاطب تأثیر منفی داشته باشد، آیا دوبله این اثر برای آنها حق و مالکیت ایجاد می کند؟

جواب: دوبله کردن اینگونه از بازی های رایانه ای جایز نیست و حق مالکیت ایجاد نمی کند.(2) تکثیر و پخش این نوع بازی ها هر چند با اجازه دوبله کننده باشد جایز نیست.(3)

ص: 219

بارها مشاهده شده است که کودکان زیر پنج سال (که در تمام دنیا قوانین خاصی برای آنها وجود دارد و از داشتن خیلی از امکانات آنها را موقتاً محروم می کنند)(1) با داشتن تبلت و موبایلهای پیشرفته به اینترنت وصل شده و از بازی های آن لاین استفاده می کنند و متأسفانه برخی از والدین این کار را نشانه رشد و تکامل فرزند می دانند در حالی که با دست خویش کودکان پاک و معصوم خود را آلوده کرده و از اجتماع و تحرک و فعالیتهای بدنی محروم می کنند.

کشیده شوند جایز نیست.(1)

سوال: آیا استفاده از اینترنت، رایانه و تبلت برای کودکان جایز است؟

جواب: اگر ترس کشیده شدن کودکان به گناه باشد و ترس تاثیر {منفی} در تربیت دینی کودکان وجود داشته باشد، حرام است.(2)

سوال: آیا خرید اینترنت پر سرعت برای منزل جایز است؟ (در حالیکه فرزندان با اینترنت پرسرعت می توانند به بازی های آن لاین با سرعت و کیفیت بیشتری دسترسی داشته باشند ولی دسترسی به مطالب و سایتهای منحرف و مستهجن راحت تر می شود).

جواب: در صورتی که مفسده نداشته باشد(3) و ترس افتادن به حرام نباشد اشکال ندارد.(4)

ص: 222

محسوب می شود؟

جواب: اگر مصالح و امور تربیتی فرزندان مشروط به این کار باشد اشکال ندارد(1)ولی نباید به واسطه این کار در

امور دیگرِ فرزندان تجسس شود.(2)

سؤال: آیا شکستن و انهدام بازی های رایانه ای مبتذل و مستهجن توسط والدین جایز است؟

جواب: چون این سی دی ها مالیت ندارند، انهدام و شکستن آنها اشکال ندارد.(3)

ص: 224

اینگونه بازیها خودداری کنیم.(1)

3. زمان بازی رایانهای فرزندان خود را تعیین و محدود کنید (توصیه می شود بیش از یک ساعت در روز نباشد).(2)

4. لازم است والدین به همان اندازه که در خصوص (تماشای) تلویزیون آگاهی و هشدار می دهند، در مورد بازی های ویدیویی و رایانه ای نیز این هشدار را اعمال نمایند؛(3)

5. اگر چنانچه قرار است از بازی های رایانه ای استفاده کنید، بهتر است بازی های تصویری خلاّق باشد که کودکان باید به وسیلۀ آنها، معماهایی را حل کنند؛(4)

6. بازی های ایرانی را به فرزندانتان معرفی کنید(5) و آنها را مطابق و متناسب با سن فرزندتان انتخاب نمایید و حتماً فرهنگ صحیح استفاده از آن را به آنها گوشزد کنید؛(6)

ص: 226

7. بهتر است کودکان زیر 3 سال اصلاً با بازی های ویدیویی و رایانه ای آشنا نشوند و تا آنجا که ممکن است، با اسباب بازی های قابل لمس و واقعی مثل خانه سازی و... سرگرم شوند؛(1)

8. برای رهایی از تنهایی و منزوی شدن فرزندان، بازی هایی را انتخاب کنید که بیش از یک بازیکن در آنها بازی می کنند؛ چراکه باعث می شود دو یا سه نفر با هم بازی کنند و این کار تا حدی ضررها را کمتر می کند؛(2)

9. بهتر است خانواده ها رایانه را به یک وسیلۀ اجتماعی تبدیل کنند. بهترین نرم افزار موجود در این خصوص «Lapware» ذکر شده است که به شما و کودکتان اجازه می دهد از رایانه تجربه ای مشترک داشته باشید؛(3)

10. اگر والدین نسبت به محتوای بازیها اطلاعاتی ندارند، بهتر است قبل از خریدن هر بازی ای با اشخاص مطمئن و متدین دربارۀ خریدن یا نخریدن آن مشورت کنند و از اینکه خود فرزند بازی ای را پیشنهاد کند، فوراً استقبال نکنند.

11. قبل از خرید بازی، در صورت امکان آن را به طور

ص: 227

خصوصی تماشا کنید تا بتوانید شخصاً نسبت به خریدن یا نخریدن آن تصمیم درستی اتخاذ کنید؛(1)

12. با استفاده از نرم افزارهای فیلترینگ خانگی (کنترل والدین) بر فعالیت رایانه ای فرزندانتان نظارت داشته باشید.

13. به فرزندان خود بیاموزید به درخواست کاربرانی که نمی شناسند، پاسخ ندهند و تحت هیچ عنوان اطلاعات شخصی و مالی خود را ارسال نکنند.(2)

14. اگر برای فرزندانتان در خانه اینترنت پرسرعت تهیه می کنید، سعی کنید با نظارت خودتان مورد استفاده قرار گیرد.(3)

15. از مهمترین مواردی که جنبه پیشگیرانه دارد، نصب و راه اندازی رایانه در محلی است که قابلیت کنترل فیزیکی و چشمی توسط والدین بر عملکرد فرزندان میسر باشد.(4)

16. اگر از فرزندانتان در محیط مجازی خطایی سرزد از

ص: 228

اصل «تغافل»(1)استفاده کنید و در زمانی مناسب با مهربانی و صمیمیت آن آسیب را برطرف کنید.

17. برای استفاده فرزندتان از رایانه و اینترنت برنامه ریزی، زمانبندی و هدف گذاری داشته باشید.(2)

18. آسیبهای اینترنت و بازی های رایانه ای را برای آنها با زبانی نرم و مهربان بیان کنید.

19. حتماً در دوره های آموزشی رایانه و اینترنت شرکت کنید.

20. در نصب بازی روی گوشی خود، از بازی هایی که برای نصب شدن، طلب دسترسی به «PHONEBOOK» را دارند بپرهیزید.(3)

ص: 229

ص: 230

هاشم، ناشر: جامعه مدرسین، قم، چاپ اول، 1398 ق.

8.توضیح المسائل، خمینی، سید روح اللّه موسوی، چاپ اول، 1426 ه ق.

9.توضیح المسائل، جعفر سبحانی تبریزی، مؤسسه امام صادق علیه السلام، قم، چاپ سوم، 1429 ه ق.

10.توضیح المسائل، حسین وحید خراسانی، مدرسه امام باقر علیه السلام، قم، چاپ نهم، 1428 ه ق.

11.توضیح المسائل، سید موسی شبیری زنجانی، انتشارات سلسبیل، قم، چاپ اول، 1430 ه ق.

12.جامع الاحکام، لطف الله صافی گلپایگانی، انتشارات حضرت معصومه سلام الله علیها، چاپ چهارم، 1417ق.

13.جامع المسائل، محمد فاضل لنکرانی موحدی، انتشارات امیر قلم، چاپ یازدهم.

14.حقوق مدنی، حبیب الله طاهری، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1418 ه ق، چاپ دوم.

15.عیون الحکم و المواعظ، علی بن محمد لیثی واسطی، محقق و مصحح: حسین حسنی بیرجندی، دار الحدیث، چاپ اول، 1376ش.

16.کافی، کلینی، محمد بن یعقوب، محقق / مصحح: غفاری علی اکبر و آخوندی، محمد، ناشر: دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407 ق.

ص: 235

17.کنز الفوائد، کراجکی، محمد بن علی، محقق / مصحح: نعمة، عبد الله، ناشر: دارالذخائر، قم، چاپ اول،1410 ق.

18.نهج البلاغه (صبحی صالح)، محمد بن حسین شریف رضی، محقق و مصحح: فیض الإسلام، انتشارات هجرت، چاپ اول، 1414ق.

ص: 236

www.yjc.ir 15

www.tebyan.net16

www.persianacademy.ir17.

www.hamshahrionline.ir 18

www.irinn.ir 19

20.www.asriran.com

www. tavvabin313.blogfa.com21.

www. isna.ir22

www.digikala.com23

www.jahannews.com24

25www. barzkar2.persianblog.ir

www.cyberpolice.ir26

www.forbes.com27

vgpostmortem.blogfa.com 28

www.shia-news.com29

30www. gamefa.com

31www. sahebnews.ir

www. rc.majlis.ir3233

34www.merriam-webster.com

www. internet.ir35

www.gerdab.ir36

www.mehrnews.com37

www.mashreghnews.ir38

www. puya.nashriyat.ir39

www. seraj24.ir

ص: 239

www.wikifeqh.ir40

mhta.persianblog.ir41

www. bayanportal.ir42

www.serajgame.ir43

www.mouood.org44

www. ammargame.blogfa.com45

www.tasnimnews.com46

www. parsi.wiki47

ص: 240