رهنما 7 (نکته هایی کاربردی در تربیت کودک)

اشاره

تصویر

ص:2

نکته هایی کاربردی در تربیت کودک

در این نوشتار، میخواهیم بدانیم:

1. کودکان و نوجوانان چه حالات و ویژگیهایی دارند؟

2. الگو پذیری کودکان به چه معناست؟

3. در ارتباط با تربیت فرزندمان چه نکاتی را رعایت نماییم؟

4. مدرسه چه نقشی در تربیت فرزندمان دارد؟

ص:4

درآمد

یکی از دستاوردهای ارزندۀ انسان، از تجارت خانۀ دنیا، فرزند صالح است: فرزند صالح یاد پدر و مادر را زنده نگه میدارد؛ سنّت ها و برنامه های خوب آنان را ادامه میدهد؛ با اخلاق و رفتار خوب و کارهای نیک، علاوه بر جلب دعای دیگران، ثواب فراوان و مستمر به حسابِ جاری حسنات پدر و مادر واریز میکند؛ زینت و مایۀ افتخار پدر و مادر در دنیا و آخرت است؛ در زنده بودن والدین، بهترین کمک و مشاور و امین برای آنان و پس از مرگ، بهترین اثرِ باقی و مایۀ مباهات ایشان است. برای چنین دستاورد عظیمی، شایسته است پدر و مادر هرچه بیشتر سرمایه گذاری کنند: هم آگاهی خود را نسبت به فرزند و راههای تربیت او افزایش

ص:5

1. اهمیت تربیت

1-1 هرچند عوامل ارثی و ژنتیکی بیشترین تأثیر را در فرزندان دارد، تربیت میتواند آثار ژنتیکی را هم از بین ببرد؛

2-1 امامعلی فرمودند: «هیچ میراثی بهتر از ادب (تربیت صحیحِ) فرزندان نیست.»؛

3-1 گاهی برای تربیت فرزندان، نیمه های شب از خداوند کمک بخواهید؛

4-1 بسیاری از مردان و زنان بزرگ، از دعای والدینشان به چنان مقامی رسیده اند؛

5-1 دانشمندان علم اخلاق میگویند: «تربیت فرزند، بیست سال قبل از تولد او شروع میشود.»؛

6-1 بچهها در سالهای آغازِ عمرشان، بهاندازۀ تمام عمرشان می آموزند؛

7-1 بهترین روش برای تربیت فرزند، محبت کردن همراه با قاطعیت و حفظ شخصیت فرزند است.

ص:7

2. الگو

1-2 اگر والدین به یکدیگر احترام بگذارند، بچه ها یاد میگیرند که چگونه به دیگران احترام بگذارند؛

2-2 والدینی که گاهی دنبال جوراب یا لباسشان میگردند، از فرزندشان انتظار نظم نداشته باشند؛

3-2 شرطهای الگویی سالم، عالمبودن و عاملبودن است؛

4-2 بهیاد داشته باشید که کودک تان بسیاری از رفتارهای مثبت یا منفی را از همبازی هایش کسب میکند؛

5-2 همیشه طوری حرف بزنید یا رفتار کنید که از کودکتان انتظار دارید آنگونه حرف بزند و رفتار کند؛

6-2 گاهی فرزندتان را به اماکنی ببرید که خواسته یا ناخواسته، الگویش را از آنجا انتخاب میکند.

ص:8

3. استعداد

1-3 استعداد سنجی کنید؛ یعنی بفهمید حافظۀ فرزندتان چقدر است، علاقهاش به چه چیزی است و کلاً، در چه چیزهایی میتواند رشد کند؛

2-3 یکی از اموری که استعداد بچه ها را کور میکند، دعوای پدر و مادر با هم است؛

3-3 مقایسه را حتی به عنوان نمک هم، در تحریک فرزندتان برای رشد استفاده نکنید.

ص:9

4. حالات و ویژگی های نوجوان

1-4 از پند و اندرز زیاد، خوششان نمی آید؛

2-4 با جمع بودن را دوست دارند؛

3-4 منطق گرا هستند؛

4-4 میل به رقابت دارند؛

5-4 علاقه به اِبراز وجود دارند؛

6-4 خودمحور هستند و روحی لطیف و زود رنج دارند؛

7-4 قدرشناسی را ضروری نمیدانند، ولی ناسپاس نیز نیستند؛

8-4 پذیرفتن مسئولیت را دوست دارند؛

9-4 از مسخرهشدن میترسند؛

10-4 میل به مجادله و بحث با دیگران دارند.

ص:10

5. ارتباط

1-5 دقایقی از روز را فقط به فرزندتان اختصاص دهید و گاهی، فقط به صورت او، مدتی نگاه کنید؛

2-5 والدینی که با فرزندشان دوست میشوند، در تربیت راحتتر و موفقترند؛

3-5 شیوه های دوستیابیِ صحیح را به فرزندتان بیاموزید و در کمال احترام، رفت وآمدهایش را کنترل کنید؛

4-5 نادیده گرفتن بعضی کارهای بدِ بچه ها، به معنی بیاطلاعی و کم فکریِ شما نیست؛ بلکه فرصتی دیگر به آنان دادن است؛

5-5 فایده های دوست خوب را برای فرزندتان بیان کنید؛

6-5 فرزند شما، بسیار آرام، اخلاق دوستش را کسب میکند؛ لذا سریع، منتظر اتفاقی

ص:11

6. گوش کردن

1-6 در هنگام گوش کردن از صمیم قلب، به صورت فرزندتان نیز نگاه کنید؛

2-6 اگر موقع صحبت تلفنی، فرزندتان مزاحم شما میشود، شاید به این معناست که او به توجه بیشتری از جانب شما نیاز دارد؛

3-6 گاهی بچه ها دوست دارند رازهایشان را فقط به شما بگویند یا از شما، دربارۀ رازهایتان، سؤالاتی بکنند. این فضا و فرصت را برای آنان ایجاد کنید.

ص:14

7. برخورد

1-7 انتقاد کنید؛ ولی جسارت و تحقیر، نه؛

2-7 قبل از انتقاد، نقاط مثبت فرزندتان را مطرح کنید؛

3-7 مشخص کنید چه رفتاری را از فرزندتان انتظار دارید؛

4-7 هنگام بروز ناهنجاری، با افراد متخصص مشورت کنید؛

5-7 اگر میخواهید شیء خطرناک یا غیرخطرناکی را از کودک بگیرید، ابتدا وسیلۀ دیگری در اختیارش بگذارید؛

6-7 از فرزندان، کارهای بزرگانه انتظار نداشته باشید.

ص:15

8. تلویزیون و استفاده از وقت

1-8 در نوع، زمان و آثار برنامه های تلویزیونی و فایدهداشتن و نداشتنِ آنها، دقت کنید؛

2-8 متأسفانه بعضی والدین، با حرص و اشتیاق، برنامۀ کودکان را نگاه میکنند. این اقدام باعث میشود بچه های آنان به خودشان اجازه دهند تمامیِ برنامه های بزرگترها را نگاه کنند؛

3-8 شما نمیتوانید نسبت به نگاهکردن یا نکردنِ برنامه ها، خیلی به او امرونهی کنید؛

4-8 جدول برنامه ریزیِ روزانه تهیه کنید و درجهتِ رعایت آن، به فرزندتان کمک کنید. البته مواظب باشید که خسته نشود؛

ص:16

9. مدرسه

1-9 بچه ها، گاهی، به حرفهای معلم بیشتر اهمیت میدهند تا والدین؛

2-9 طوری با معلمِ فرزندتان ارتباط برقرار کنید که فرزندتان هماهنگیِ شما و معلم را احساس کند؛

3-9 مسیر خانه تا مدرسه و اتفاق های بالقوۀ آنرا در نظر داشته باشید؛

4-9 موقعِ رفتن به مدرسه، لباس و آراستگی فرزندتان را وارسی کنید؛

5-9 طوری برخورد نکنید که فرزندتان، فقط نمره ها و کارهای خوبش را برای شما تعریف کند؛

6-9 هرازگاهی، در منزل، از فرزندتان امتحان بگیرید تا همیشه آماده باشد و ترسش از

ص:17

برای مطالعۀ بیشتر:

حکمتنامۀ کودک، محمد محمدیریشهری

نسیم مهر، ج1و2، حسین دهنوی

تربیت از دیدگاه اسلام، مجید رشیدپور

چرا تنبیه؟، عبدالله مجوزی

ص:18