اشاره
تصویر
ص:2
سرشناسه : محمدی، علیرضا، 1352 -
عنوان و نام پدیدآور : چرایی حمایت از مسلمانان؟/ علیرضا محمدی؛ تهیه و تنظیم اداره پاسخگویی به سوالات دینی آستان قدس رضوی.
مشخصات نشر : مشهد: آستان قدس رضوی،شرکت به نشر، 1396.
مشخصات ظاهری : 64 ص.: مصور (رنگی).؛12 × 17 س م.
فروست : به نشر( انتشارات آستان قدس رضوی)؛ 2200.
رهنما؛ (105).
شابک : 978-964-02-2705-3
وضعیت فهرست نویسی : فیپا
یادداشت : چاپ قبلی: انتشارات قدس رضوی، 1392(فیپا).
موضوع : ایران -- روابط خارجی -- کشورهای اسلامی
موضوع : Iran -- Foreign relations -- Islamic Countries
موضوع : کشورهای اسلامی -- روابط خارجی -- ایران
موضوع : Islamic countries -- Foreign relations -- Iran
شناسه افزوده : شرکت به نشر(انتشارات آستان قدس رضوی)
شناسه افزوده : Behnashr Company(Astan Quds Razavi Publications)
شناسه افزوده : آستان قدس رضوی. اداره پاسخگویی به سئوالات دینی و اطلاع رسانی
رده بندی کنگره : DSR1656 /ک46 م3 1396
رده بندی دیویی : 327/55017492
شماره کتابشناسی ملی : 4723698
ص:1
تصویر
ص:2
تصویر
ص:3
تصویر
ص:4
ص:5
ص:6
در این نوشتار، در فرصتی اندک، دنبال پاسخ به این پرسش هاییم:
1. چرا ما باید از مل تهای فلسطین، لبنان و سوریه پشتیبانی کنیم؟ آیا از جهت دینی این امر پذیرفته شده است؟
2. آیا کمک به مردم فلسطین به ویژه از لحاظ رویارویی آنها با اسرائیل که از سوی امریکا حمایت م یشوند، با منافع ملی ناسازگار نیست؟
3. چراغی که به خانه رواست بر مسجد حرام است. با این فرض که ما این همه مشکل داریم چرا از مل تهای مظلوم و جنب شهای اسلامی حمایت م یکنیم؟
4. آیا اگر مردم فلسطین مسلمان و یا ضد امریکا نبودند، باز ما از آنها پشتیبانی م یکردیم یا آنکه حمایت ما از آنها یک اقدام سیاسی است؟
5. با توجه به اختلافات مذهبی، آیا فقط باید از شیعیان حمایت کرد؟ چرا از مسلمانان چچن حمایت نشد؟
6. آثار حمایت از ملت های مظلوم و جنب شهای اسلامی چیست؟
ص:7
تصویر
ص:8
حیطه و گسترة وظایف و مسئولیت های دولت ها فقط به درون مرزهای آن کشور محدود نمی شود، بلکه دولت ها برای دستیابی به اهداف خود در سطح داخلی و بین المللی از قبیل تأمین امنیت، منافع ملی و تحقق آرمان های ایدئولوژیک- مثلاً یکی از اهداف سیاست خارجی ایالات متحده امریکا، گسترش ایدئولوژی لیبرال سرمایه داری بعنوان تنها مدل نظام سیاسی، در سطح جهان است - ناچارند محدودة عملکرد و اقدام های خود را تا بیرون از مرزهای بین المللی گسترش داده و در عرصة معادلات و رقابت های بین الملل شرکت فعال داشته باشند.
امروزه به دلیل گسترش ارتباطات و تکنولوژی، جهانی شدن اقتصاد و ... که مرزهای ملی کشورها را درنوردیده است، دیگر نمی توان حیطة عملکرد و وظایف دولت ها را در محدودة مرزهای آن کشور، تعریف کرد، بلکه برعکس دولتی از توانایی بیشتر در سامان دادن به مسائل داخلی و تأمین امنیت و رفاه در سطح جامعه و تعقیب آرمان های ایدئولوژیک خود، بهره مندتر است که به صورت فعال در مناسبت ها، معادلات و رقابت های بین المللی حضور داشته و در چارچوب اصول سیاست خارجی
ص:9
خویش، نقش مؤثری را در تأثیرگذاری بر تحولات منطقه ای و بین المللی پیرامون، به خود اختصاص داده و از موقعیت ها و فرصت های بین الملل به بهترین نحو در پیشبرد اهداف سیاست خارجی خود استفاده کند.
ارزش ها و اعتقادها، زمینه های تاریخی و فرهنگی، ساختار نظام بین الملل، نیازهای داخلی و ...، از جمله عوامل شکل گیری سیاست خارجی کشورهاست و در سطح بین الملل، کشوری موفق تر است که از تمامی این ابزارها بهره گیرد.
عوامل متعددی در شکل گیری سیاست خارجی کشورها مؤثر هستند که مهم ترین آنها عبارت اند از:
1. ارزش ها و اعتقادات؛
2. زمینه های تاریخی و فرهنگی؛
3. ساختار نظام بین الملل؛
4. مشکلات و نیازهای داخلی.(1)
دولت ها برای تحقق اهداف سیاست خارجی خود، از ابزارها و تکنیک های گوناگونی بهره می گیرند؛ ابزارهایی نظیر دیپلماسی،
ص:10
حربه های اقتصادی، نظامی و فرهنگی. استفاده صحیح و به موقع از این تکنیک ها در میزان موفقیت واحدهای سیاسی بسیار مؤثر است. در سطح بین الملل سیاست خارجی کشور موفق تر و از توانایی بیشتری در پیشبرد اهداف بین المللی و تأمین منافع ملی خود برخوردار است که در موقع نیاز به منظور دسترسی به اهداف خود، از آنان بهره می گیرد.
در این مختصر، از منظری ژرف به تحلیل چرایی و مبانی فکری «وظایف ایدئولوژیک دولت اسلامی» در حوزة سیاست خارجی و حمایت از مقاومت اسلامی لبنان و فلسطین پرداخته، نحوة ارتباط آن را با «منافع و امنیت ملی کشورمان» ارزیابی می کنیم. امیدواریم برای خوانندگان گرامی، سودمند و راهگشا باشد.
ص:11
تصویر
ص:12
تصویر
ص:13
تصویر
ص:14
وجوب دفاع از سرزمین های اسلامی از ضروریات فقه اسلام است؛ بر اساس آیات، روایات و ادلة عقلی متعدد، جامعه اسلامی پیکره واحدی است و مسلمین نمی توانند در برابر تهاجم بیگانگان به سایر مسلمانان بی تفاوت باشند. چنان که خداوند متعال در قرآن کریم با صراحت به حمایت و دفاع از ستمدیدگانی که مورد ظلم قرارگرفته و از وطن و کاشانة خویش اخراج و آواره شده اند، فرمان می دهد:
« أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ إِنَّ اللَّهَ عَلی نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ. الّذین أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ بِغَیْرِ حَقٍّ إِلاَّ أَنْ یَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَ لَوْلا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوامِعُ وَ بِیَعٌ وَ صَلَواتٌ وَ مَساجِدُ یُذْکَرُ فِیهَا اسْمُ اللَّهِ کَثِیراً وَ لَیَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ یَنْصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِیٌّ عَزِیزٌ»(1)
به کسانی که جنگ بر آنان تحمیل شده رخصت [جهاد] داده شده است، چرا که مورد ظلم قرارگرفته اند و البته خدا بر پیروزی آنان سخت تواناست. همان کسانی که بناحق از خانه هایشان بیرون رانده شدند [آنها گناهی نداشتند] جز اینکه می گفتند پروردگار ما
ص:15
خداست و اگر خدا بعضی از مردم را با بعض دیگر دفع نمی کرد صومعه ها و کلیساها و کنیسه ها و مساجدی که نام خدا در آنها بسیار برده می شود سخت ویران می شد و قطعاً خدا به کسی که [دین] او را یاری می کند یاری می دهد چرا که خدا سخت نیرومند شکست ناپذیر است.
همچنین « وَ ما لَکُمْ لا تُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ الْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْیَةِ الظّالِمِ أَهْلُها وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ وَلِیًّا وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ نَصِیراً»(1)
چرا در راه خدا و برای رهایی مردان و زنان و کودکانی که [به دست ستمگران تضعیف شده اند] پیکار نمی کنید؟ همان افراد [ستمدیده ای] که می گویند: پروردگارا ما را از این شهر (مکّه) که اهل اش ستمگرند، بیرون ببر و از طرف خود برای ما سرپرستی قرار ده و از جانب خود، یار و یاوری برای ما تعیین فرما.
پیامبر گرامی اسلام نیز می فرماید:
«مَنْ اَصْبَحَ لایَهْتَمُّ بِاُمورِ الْمُسْلِمینَ فَلَیْسَ مِنْهُمْ»؛(2)
ص:16
هر کس صبح کند و به امور مسلمانان همّت نورزد، از آنان نیست.
«وَ مَنْ سَمِعَ رَجُلاً یُنادی یا لَلْمُسْلِمینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ»؛(1)
«هرکس فریاد استغاثة هر مظلومی (اعم از مسلمان یا غیرمسلمان) را بشنود که مسلمین را به یاری می طلبد، اما فریاد او را اجابت نکند مسلمان نیست.
در صحیح بخاری نیز از آن حضرت روایت شده است که فرمود:
«همة مسلمانان برادر یکدیگرند، به همدیگر ظلم نمی کنند و در مقابل دشمنان یکدیگر را رها نمی کنند و به خود وانمی گذارند».(2) در مسند احمدبن حنبل نیز از آن حضرت روایت شده است: «هرکس نزد او مؤمنی خوار شود ولی او را یاری نکند، درحالی که قادر بر نصرت او باشد، خداوند عزوجل، روز قیامت نزد تمام خلایق او را خوار خواهد نمود».(3)
ص:17
دستور امام مبنی بر اینکه «کونوا للظالم خصماً و للمظلوم عوناً: همواره دشمن ستمکار و یار و یاور ستم کشیده باشید»(1) نیز بر این نکتة مهم دلالت دارد که در اسلام، مسئولیت مقابله با تهدید و ارعاب وظیفه ای همگانی است؛ همه باید یکپارچه، در برابر عوامل تهدید و ارعاب بایستند و از مظلوم دفاع کنند و خصم ظالم باشند.
براین اساس با توجه به آیات و روایات فوق، در اهتمام به امور مسلمانان دفاع تنها بر کسانی واجب نیست که از سوی دشمن مورد هجوم قرارگرفته اند، بلکه همة مسلمانان وظیفه دارند به مسلمانانی که در بخشی از سرزمین های اسلامی تجاوز شده است، دفاع کنند و با جان و مال خود در راه خدا جهاد کرده و در زمینه های مختلف سیاسی، اقتصادی و نظامی حمایت های لازم را به عمل آورند. این موضوع مورد اتفاق فقها و اندیشمندان شیعه و سنّی می باشد.
ابوالصلاح حلبی در این زمینه می نویسد: «اگر از برخی کافران یا محاربان بر سرزمین های اسلامی خطری متوجه شود بر اهل هر منطقه ای، جنگ با کسانی که در نزدیکی آنها هستند و دفاع از
ص:18
دارالایمان واجب است و بر کسانی که در مناطق دوردست زندگی می کنند، واجب است به نزدیک ترین مرزهای نبرد با کفار کوچ کنند؛ البته مشروط بر اینکه مناطق درگیر با کفار نیازمند یاری آنها باشند تا به این وسیله هر منطقه ای از سرزمین های اسلامی از وجود مجاهدان و مدافعان حریم اسلام و مسلمین برخوردار شوند و در این صورت کوچ از دیگران که در مناطق دور زندگی می کنند ساقط شود».(1) شهید ثانی نیز با صراحت اعلام می کند که «جهاد دفاعی تنها بر مسلمانانی واجب نیست که مورد هجوم دشمن اند بلکه بر هر کسی که خبر از وضعیت مسلمین دارد، واجب است».(2) کاشف الغطاء(3) نیز آن را بر همگان واجب کفایی شمرده است؛ یعنی مادامی که مسلمانان به مقدار نیاز به دفاع برنخاسته باشند، تکلیف از هیچ کس ساقط نمی شود.(4)
استاد شهید مطهری نیز در این زمینه می گوید: «هرگاه گروهی با ما نخواهد بجنگد ولی مرتکب یک ظلم فاحش به یک عده از انسان ها شده است و ما قدرت داریم آن انسان های دیگر را که تحت تجاوز قرارگرفته اند نجات دهیم، اگر نجات ندهیم در واقع به ظلم این ظالم نسبت به آن مظلوم کمک کرده ایم. ما در جایی که هستیم، کسی به ما
ص:19
تجاوزی نکرده، ولی یک عده از مردم دیگر که ممکن است مسلمان باشند و ممکن است نباشند، اگر مسلمان باشند مثل جریان فلسطینی ها که اسرائیلی ها آنها را از خانه هایشان آواره کرده اند، اموالشان را برده اند، انواع ظلم ها را نسبت به آنها مرتکب شده اند، ولی فعلاً به ما کاری ندارند، آیا برای ما جایز است که به کمک این مظلوم های مسلمان بشتابیم برای نجات دادن آنها؟ بله این هم جایز است، بلکه واجب است، این هم یک امر ابتدایی نیست. این هم به کمک مظلوم شتافتن است، برای نجات دادن از دست ظلم به خصوص که آن مظلوم مسلمان باشد».(1)
در تجاوز اسرائیل به کشورهای اسلامی حضرات آیات سیدمحسن حکیم، سیدهادی میلانی، شهاب الدین مرعشی نجفی، سیدابوالقاسم خویی، علی موسوی بهبهانی، بهاءالدین محلاتی، سیدعبدالله شیرازی و بسیاری دیگر از علما با صدور اعلامیه هایی از عموم مسلمانان خواستند تا به یاری مسلمانان مظلوم فلسطین و کشورهای مورد تجاوز بشتابند. در بخشی از اطلاعیة آیت الله شیخ بهاءالدین محلاتی آمده است: «بر همة مسلمانان جهان واجب است که از هرگونه مساعدت مادی و معنوی به اعراب مسلمان دریغ ندارند و هر نوع معامله و ارتباطی که منشأ تقویت اسرائیل بشود یا در آمادگی آنها برای مبارزه و پیکار با کشورهای عربی دخالت داشته باشد، حرام و در حکم مبارزه با اسلام است».(2)
ص:20
مرزبندی به شکل کنونی، شیوه ای استعماری برای جداسازی ملت ها است و مرزبندی در نگاه اسلام اعتقادی و دینی است. اسلام جمیع امت اسلامی را ملتی یکپارچه و یکدست می داند که همه دارای سرنوشت، دین، فرهنگ، آیین، نظام سیاسی و رهبری واحدی می باشند و هرگونه تفرقه، تشتّت و جدایی، امری عارضی و تحمیلی بر پیکر امت اسلامی است.
امروزه مرزهای بین المللی به هیچ وجه مانعی برای انجام وظایف دینی و انسانی نیست، بلکه تحصیل اهداف، منافع ملی و امنیت کشورها فراتر از مرزهای جغرافیایی تعریف می شود.
امام خمینی (ره) در نهم اسفند سال 1366 در جمع اعضای شورای مرکزی حزب الله لبنان فرمود: «همة شیاطین مجتمع اند که نگذارند اسلام رشد کند و ما باید این معنا را در نظر داشته باشیم که با تمام قوا و تا آخرین نفرمان مهیا شویم و در راه خدا جهاد کنیم. دفاع از نوامیس مسلمانان و دفاع از بلاد اسلامی و دفاع از حیثیت مسلمانان امری است لازم و ما باید خودمان را برای مقاصد الهی و دفاع آنان مهیا کنیم و در این شرایطی که فرزندان واقعی فلسطین اسلامی و لبنان؛ یعنی حزب الله و مسلمانان انقلابی سرزمین غصب شده و لبنان با نثار خون
ص:21
و جان خود فریاد «یا للمسلمین» سر می دهند، با تمام قدرت معنوی و مادی در مقابل اسرائیل و متجاوزین بایستیم و در مقابل آن همه سفاکی ها و ددمنشی ها مقاومت و پایمردی کنیم و به یاری آنان بشتابیم و سازشکاران را شناسایی و به مردم معرفی کنیم».(1)
بر اساس آیات، روایات و ادله عقلی متعدد جامعه اسلامی پیکره واحدی است و دفاع از مسلمانان بر همگان واجب است تا آنجا که «هرکس فریاد استغاثه هر مظلومی (اعم از مسلمان یا غیرمسلمان) را بشنود که مسلمین را به یاری می طلبد، اما فریاد او را اجابت نکند مسلمان نیست». این موضوع مورد اتفاق فقها و اندیشمندان شیعه و سنّی می باشد. امروزه مرزهای بین المللی به هیچ وجه مانعی برای انجام وظایف دینی و انسانی نیست، بلکه تحصیل اهداف، منافع ملی و امنیت کشورها فراتر از مرزهای جغرافیایی تعریف می شود.
ص:22
تصویر
ص:23
تصویر
ص:24
علاوه بر مبانی فقهی، منابع حقوق بین الملل و حقوق اساسی کشورمان نیز حمایت از مقاومت اسلامی را امری مشروع می داند و یکی از وظایف خارجی کشورمان قلمداد می نماید:
منشور ملل متحد در ماده 51 دفاع مشروع را طرح و به رسمیت شناخته است: «در صورت حملة مسلحانه علیه یک عضو سازمان ملل متحد تا زمانی که شورای امنیت اقدامات لازم را برای حفظ صلح و امنیت بین المللی به عمل آورد، هیچ یک از مقررات این منشور به حقّ دفاع مشروع انفرادی یا دسته جمعی اعضا لطمه ای وارد نخواهدکرد. اعضا باید اقداماتی را که در اعمال این حقّ دفاع از خود، به عمل می آورند، فوری به شورای امنیت گزارش دهند. این اقدامات به هیچ وجه در اختیار و مسئولیتی که شورای امنیت طبق این منشور دارد و به موجب آن برای حفظ و اعادة صلح و امنیت بین المللی در هر موقع که ضروری تشخیص دهد اقدام لازم را به عمل خواهد آورد، تأثیری نخواهد داشت».
حقوق دانان با توجه به این ماده و اصول حقوق بین الملل، اجرای حق دفاع مشروع را منوط به برخی شرایط نموده اند:
ص:25
وقوع تجاوز نظامی: طبق مادة 51 منشور ملل متحد به کارگیری حق دفاع مشروع به وقوع تجاوز و حملة نظامی محدود شده است.(1)
تناسب: شرط دیگری که به هنگام انجام دفاع مشروع لازم است رعایت شود، وجود تناسب بین اقدام دفاعی و عملیات تهاجمی است. (2)
در این ماده علاوه بر دفاع از خودفردی به دفاع دسته جمعی نیز مجوز اعطا شده است و در واقع این ماده به هر یک از اعضای سازمان ملل متحد این حق را می دهد که در قالب دفاع، به کمک کشور قربانی تجاوز بپردازند.
با توجه به حقوق بین الملل، عملیات مقاومت جنوب لبنان و فلسطین علیه نیروهای اسرائیل به هرشکل که صورت پذیرد منتظره یا غیرمنتظره، در قالب جنگ های منظم یا نامنظم از مشروعیت دفاع از خود برخوردار است و مورد حمایت عرف و حقوق بین الملل قرار دارد.
ص:26
مهم ترین منبع و مأخذ برای شناخت اهداف و وظایف سیاست خارجی، قانون اساسی کشورمان است. مجموع اهداف سیاست خارجی ایران با بررسی قانون اساسی کشورمان عبارتند از:
1. تلاش در جهت تشکیل امت واحد جهانی؛
2. حمایت از مستضعفین در برابر مستکبرین؛
3. تأمین منافع ملی و حفاظت از استقلال و حاکمیت ملی در عرصه بین المللی؛
4. دفاع از سرزمین ها و حقوق مسلمانان؛
5. دعوت به اسلام.(1)
از آنجا که اصول و قوانین نظام انقلاب اسلامی، ناشی از آموزه های دین مبین اسلام است، جمهوری اسلامی ایران از بدو شکل گیری تاکنون، اهداف خود را منحصر به برپایی حکومت اسلامی در ایران نکرده؛ بلکه خود را موظف به آزادی و بیداری سایر ملل مظلوم جهان و حمایت از حقوق آنان می داند. بر اساس تحقق عملی حاکمیت ملّی، دولت به نمایندگی از تمام مردم، موظّف به ایفای «تعهد برادرانه به همة مسلمانان» است. به همین جهت، ضمن آن که «موظف است سیاست
ص:27
کلی خود را بر پایة ائتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد»، در اعمال سیاست خارجی «دفاع از همه مسلمانان را» باید وجهه همّت خود سازد.(1)
نمونه های متعدد فوق همگی بیانگر مشروعیت و لزوم حمایت از جریان مقاومت اسلامی در مقابل تجاوز بیگانگان است که آن را بخشی از وظایف مسلّم دولت های اسلامی ترسیم می کند.
منابع حقوق بین الملل نظیر منشور ملل متحد در ماده 51 دفاع مشروع را به رسمیت شناخته و نسبت به دفاع دسته جمعی نیز مجوز اعطا شده است. حقوق اساسی کشورمان نیز حمایت از مقاومت اسلامی و مستضعفین را امری مشروع و یکی از وظایف خارجی کشورمان قلمداد می نماید.
ص:28
تصویر
ص:29
تصویر
ص:30
تأمین منافع ملی کشور یکی از اهداف و وظایف مهم سیاست خارجی است. در بررسی نحوة تعامل و تأثیرگذاری وظایف ایدئولوژیک دولت اسلامی در قبال مقاومت اسلامی با منافع و امنیت ملی کشورمان، شناخت صحیح مفهوم منافع ملی و امنیت ملی و چگونگی تأمین آن در جهان کنونی نقش اساسی دارد:
دربارة منافع ملّی (National interest) تعاریف و نظریه های گوناگونی وجود دارد که در یک جمع بندی می توان گفت: «منافع ملّی هدف های عام و ماندگاری است که یک ملّت برای دستیابی به آنها تلاش می کند».(1) طبق این تعریف، منافع ملی، مفهوم وسیعی است و تنها به معنای حفظ استقلال ملی، تمامیت ارضی و اهداف صرفاً مادی و منحصر در مرزهای جغرافیایی نیست؛ بلکه حیطة وسیعی دارد که شامل دستیابی به اهداف ایدئولوژیک، انرژی، منابع مواد خام، فناوری جدید، توسعه اقتصادی، منطقه نفوذ و دفاع از اتباع خود در خارج از مرزها، دفاع
ص:31
از هویت فرهنگی خویش و ... ، می شود.(1)
در دوران جدید و روند فزاینده جهانی شدن در ابعاد مختلف اقتصادی، فرهنگی، اطلاعاتی و ...، ساختار نظام بین الملل، قواعد و فرایندهای بین المللی دستخوش تحولات اساسی شده و مفهوم منافع ملی صرفاً دربرگیرندة مرزهای ملی نیست، بلکه دولت ها ناگزیرند جهت تأمین منافع ملی خویش بیش از گذشته به محیط عملیاتی و متغیرهای مربوط به بستر جهانی شدن توجه نمایند.(2) از دیگرسو منافع ملی با ارزش ها و اهداف ایدئولوژیکی ملت ها ارتباط تنگاتنگی داشته و این گونه نیست که فقط منافعی مادی و دنیایی باشد، بلکه علاوه بر مسائل سیاسی و بین المللی، موارد معنوی چون ارزش ها، باورها و عقاید ملت ها را نیز شامل می شود.(3)
به صورت طبیعی بسیاری از اهداف ملت ها به ویژه اهداف ایدئولوژیکی نظام هایی نظیر سوسیالیسم، لیبرالیسم و اسلامی
ص:32
در مرزهای خاصی محدود نمی شود و ازاین رو دایرة منافع ملی آنان فراتر از مرزهای جغرافیایی تعریف می گردد.
در یک جمع بندی می توان محورهای منافع ملی جمهوری اسلامی ایران را این چنین بر شمرد:
1. اسلامی بودن نظام؛
2. جمهوری بودن نظام؛
3. تمامیت ارضی؛
4. حاکمیت ملی؛
5. وحدت ملی؛
6. معیشت ضروری مردم؛
7. نظم و امنیت عمومی جامعه؛
8. کیان اسلام و تشیع در جهان؛
9. استقلال سیاسی؛
10. پرستیژ و افتخارات ملی؛
11. تعمیم عدالت و رفاه؛
12. صلح و امنیت بین المللی؛
ص:33
13. حفظ محیط زیست.(1)
در بررسی تعاریف و نظریه های مختلفی که پیرامون امنیت ملی (National Security) وجود دارد، می توان نتیجه گرفت امنیت ملی به روندهای زیر اطلاق می شود:
1. حفظ تمامیت ارضی، حفظ جان مردم، بقا و ادامه سیستم اجتماعی و حاکمیت کشور (سیاسی، اقتصادی، فرهنگی)؛
2. حفظ و ارتقای منابع حیاتی کشور؛
3. فقدان تهدید جدی از خارج نسبت به منافع ملی و حیاتی کشور؛(2)
4. تأمین امنیت ملی.
در تأمین و چگونگی تأمین امنیت ملی در جهان کنونی -که نیازمند توجه جدی است- نکته مهم اینکه در یک تقسیم بندی، جنگ ها به دو دسته «جنگ های قلعه ای» و «جنگ های میدانی» تقسیم می شوند؛ تمدن غرب با استفاده از عقلانیت یونانی و تجارب تاریخی در ماجراهایی نظیر «افسانه هومر» و ماجرای خدعه «اسب تروا» آموخته است که استراتژی دفاعی جنگ قلعه ای ناکارآمد و بسیار آسیب پذیر می باشد؛
ص:34
شکست قلعه نشین در یک جنگ قلعه ای یعنی ازدست دادن همه دارایی ها و هتک همة حرمت ها، درحالی که شکست در یک جنگِ میدانی، حداکثر یعنی یک خسران مادی که قابل جبران است. ازاین رو غربیان پس از فهم تاریخی تمایز جنگ میدانی و جنگ قلعه ای، در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم با همین ترفند به سمت استعمار ممالک دوردست تغییر جهت دادند؛ یعنی جنگ های میدانی، در میدان هایی هر چه دورتر. براین اساس استعمار یعنی جابه جایی مرزهای امنیتی، اقتصادی و حکومتی از مرزهای جغرافیایی که نهایت بهره برداری را برای استعمارگران داشت؛ یعنی عملاً جنگ را در میدانی خارج از خانه طراحی و تعقیب نمودند نه در قلعه.
امروزه آمریکا امنیت و منافع ملی خود را در خارج از مرزهای جغرافیایی خویش تعریف کرده و ایجاد پایگاه های نظامی و حمایت های کلان اقتصادی و نظامی از رژیم صهیونیستی، دولت های وابسته و جریان های همسو، در این راستا قابل تحلیل است.
به همین دلیل آمریکا جنگ را از قاره ای به قاره دیگر می کشاند و ویتنام، فلسطین، افغانستان، عراق، لبنان و سوریه را میدانی برای جنگ
ص:35
در راستای تأمین امنیت و منافع ملی خویش می سازد؛ اما هیچ گاه حاضر نخواهد شد با کوبا وارد درگیریِ نظامی شود و عملاً قلعه اش را در معرض حمله قرار دهد.(1) اما در عوض رژیم صهیونیستی رقم هنگفتی بالغ بر سه میلیارد دلار در سال به عنوان کمک خارجی از آمریکا دریافت می کند. از این گذشته آمریکا 20 درصد از یارانه مورد نیاز ارتش رژیم صهیونیستی را نیز تأمین می کند. در واقع اسرائیل در قبال تحمل بسیاری از تهدیدات علیه امریکا و انگلیس و درخطرافتادن امنیت شهروندانش به عوض شهروندان انگلیسی و امریکایی طلب مزد می کند.(2)
ص:36
در تحلیل صحیح سیاست خارجی دولت اسلامی، شناخت صحیح مفهوم منافع و امنیت ملی و چگونگی تأمین آن در جهان کنونی حائز اهمیت است؛ منافع ملی، مفهوم وسیعی داشته و شامل اهداف و وظایف ایدئولوژیک بوده و منحصر در اهداف مادی و مرزهای جغرافیایی نیست. مفهوم و روش تأمین امنیت ملی نیز محدود به مرزهای جغرافیایی نمی باشد و با توجه به ساختار نظام بین الملل دولت ها ناگزیرند جهت تأمین منافع و امنیت ملی خویش بیش از گذشته به محیط عملیاتی و متغیرهای مربوط به بستر جهانی شدن توجه نمایند.
ص:37
تصویر
ص:38
تصویر
ص:39
تصویر
ص:40
جمهوری اسلامی ایران بر اساس سیاست خارجی خویش- که دفاع از حقوق همه مسلمانان- اعم از شیعه و اهل سنت- را وظیفه خود می داند،- در قضیه چچن و بوسنی و هرزگوین نیز از حمایت های خود دریغ ننمود، از حمایت ها و کمک های مادی و معنوی مسلمانان گرفته تا محکوم کردن جنایت هایی که علیه مسلمانان آن مناطق می شد و طرح این مسئله در مجامع بین المللی و کنفرانس کشورهای اسلامی، و از تمام ظرفیت ها و امکانات خود در این زمینه استفاده کرد. با این حال ناهماهنگی کشورهای اسلامی و سکوت و بی تفاوتی کشورهای غربی مسئله را با مشکلاتی مواجه و امکان اقدامات بیشتر را سلب کرد. همان مسئله ای که کم وبیش در مسئله فلسطین و در برخورد با رژیم صهیونیستی شاهد آن هستیم، چنان که مقام معظم رهبری می فرماید: «تمام مسلمانانی که امروز به نحوی شلاّق استکبار را بر تن و جان خودشان می آزمایند و هرکدام از طرف دشمنان رنجی می کشند - ملت بوسنی، ملت فلسطین، ملت چچن، ملت های گوناگون در منطقه، مردم
ص:41
لبنان، مردم کشمیر، مردم کشورهای اسلامی در آفریقا و آسیا - این رنج را از ناحیة یکپارچه نبودن امتِ اسلامی می برند. وگرنه اگر امت اسلامی یکپارچه بود، هیچ یک از این قضایا پیش نمی آمد و اگر پیش می آوردند، به راحتی علاج می شد»(1) و در دعاهایش نیز می فرماید: «پروردگارا! دل های ما به خاطر قضیة فلسطین و مسلمانانِ مظلوم فلسطین و به خاطر مسلمانان بوسنی هرزگوین و مسلمانان چچن، خونین و مجروح است. گرفتاری های آنها را برطرف کن. آنها را بر دشمنانشان پیروز بگردان».(2)
بر این اساس مساله چچن و بوسنی و هرزگوین مورد توجه بوده؛ مسئولان مختلف نظام بارها ناراحتی عمیق خود را از اوضاع اسفناک مسلمانان چچن اعلام داشته اند و اقدامات زیادی نیز صورت گرفته است، هرچند به خاطر مسائل دیپلماسی و عدم مداخله در امور کشورهای دیگر به خصوص حمایت از حرکت استقلال طلبانه ای مانند چچن که عناصر اطلاعاتی امریکا نقش فعالی را برای دستیابی به اهداف اقتصادی و سیاسی در این منطقه دنبال می کنند (نظیر حمایت امریکا از طالبان و القاعده در افغانستان و ...) و یا فعالیت شدید و گسترده وهابیت در آن منطقه و ...، محدودیت های زیادی در این زمینه وجود دارد.(3)
ص:42
واقعیت این که سوریه یکی از اصلی ترین محور های مقاومت اسلامی علیه رژیم اشغالگر صهیونیستی است، لذا مورد خشم و کینة غربی ها و هم پیمانان عرب آن در منطقه قرارگرفته است و به همین دلیل علی رغم ثباتی که در این کشور سال ها حکم فرما بود و تمامی تلاش هایی که دولت علوی این کشور در توجه به سایر اقلیت ها داشت (برخلاف اینکه گفته می شود دولت این کشور در دست علوی هاست، در جای جای آن همه اقلیت ها حضور فعالی داشتند)، مورد هجوم همه جانبه دشمنان مقاومت قرار گرفته و با توجه به اهمیت مقاومت، دفاع از آن در واقع دفاع از جریان مظلوم مقاومت اسلامی است و منافع این دفاع در کوتاه مدت و درازمدت قطعاً به نفع جهان اسلام، منطقه و کشور ما هم خواهد بود؛ چراکه شکست محور مقاومت، قطعاً تهدیدهای امنیتی بیشتری علیه کشور ما و جهان اسلام به دنبال دارد، همان گونه که پیروزی های مقاومت حزب الله لبنان در طی سال های گذشته، باعث تغییرات محسوس در روند تهدیدات رژیم صهیونیستی علیه کشور ما و منطقه شد. مقام معظم رهبری نیز با توجه به همین مسئله معتقدند: «درباره سوریه اگر با دید جامع و فراگیر به تحولات این کشور نگریسته شود، طراحی امریکا برای سوریه کاملاً مشخص است. متأسفانه برخی کشورهای خارجی و منطقه نیز در این طراحی امریکا مشارکت دارند. هدف اصلی طراحی امریکا در سوریه، ضربه زدن به خط مقاومت در منطقه است؛ زیرا سوریه
ص:44
از مقاومت فلسطین و مقاومت اسلامی لبنان حمایت می کند. اگر دولت سوریه، به امریکایی ها قول دهد که حمایت خود را از مقاومت اسلامی فلسطین و لبنان قطع خواهد کرد، همة مسائل تمام خواهد شد. تنها جرم سوریه حمایت از مقاومت است. امریکایی ها و برخی کشورهای غربی می خواهند انتقام شکست های اخیر خود در منطقه ازجمله مصر و تونس را در سوریه بگیرند».(1)
البته حمایت ایران از سوریه هرگز به معنای بی توجهی به لزوم اصلاح در این کشور و یا نادیده گرفتن حقوق مخالفان و منتقدان دولت این کشور نمی باشد؛ بلکه جمهوری اسلامی ایران در عین حمایت از دولت سوریه به عنوان محور مقاومت، معتقد است این کشور نیز باید در مسیر اصلاحات واقعی قرارگیرد تا هم مردم به حقوق خویش دست یابند و هم اینکه بهانه از دست مخالفان بهانه جو گرفته شود.
در این زمینه مقام معظم رهبری بارها در دیدارهایی که با هیئت های نمایندگی مختلف داشتند بر این مسئله تأکید کرده اند و مسئولان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نیز بارها در مواضع خویش
ص:44
همین مطلب را گوشزد نموده اند. مثلاً مقام معظم رهبری هم در دیدار با نخست وزیر ترکیه و هم در دیدار با نخست وزیر سوریه اعلام نمودند: «ما از اصلاحات در سوریه همواره حمایت می کنیم و اصلاحاتی که در سوریه شروع شده، باید ادامه یابد».(1)
وجود پاره ای مشکلات و معضلات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ...، در سطح کشور امری واقعی و غیرقابل انکار است که برای برون رفت از این وضعیت و دستیابی به وضعیت مطلوب تر تلاش های مضاعفی لازم است. در کنار واقعیت فوق باید واقعیتی دیگر را نیز در نظر گرفت و آن توجه به سایر مسئولیت های دولت و نظام اسلامی است؛ به عبارت دیگر صِرف وجود برخی مشکل های داخلی به هیچ وجه از نظر شرعی، قانونی و منافع ملی، مجوزی برای عدم توجه به سایر وظایف مهم و اهداف مشروع نظام اسلامی نیست. حتی کشورهای بزرگ جهان همانند امریکا نیز، علی رغم وجود بسیاری مشکلات داخلی خویش، باز هم در جهت اهداف و منافع نامشروع خود کمک های بسیار زیادی را به اسرائیل- که واقعاً هیچ بهره ای برای ملت امریکا ندارد- ارسال می کنند، حال آیا رواست که کشورهای اسلامی از انجام کمترین وظایف دینی، ملی و انسانی خود در قبال مشکلات جهان اسلام دریغ ورزند؟
ص:45
اگر زمانی بین نیازهای داخل و خارج، تزاحم به وجود آمد، رعایت اصول زیر، ضروری است:
الف) بر اساس آیات و روایات متعدد، جمهوری اسلامی ایران یک نظام اسلامی، دارای مسئولیت هایی فراملی به سایر مسلمانان است. این مسئولیت ها در تزاحم بین نیازهای داخلی و خارجی، حتماً باید مراعات شود. مثلاً اگر در کشورهای دیگر، مسلمانانی نیازمند ضروری ترین نیازهای حیاتی (غذا، دارو، پوشاک و ...) باشند، بدون شک نمی توان نیازمندی های غیرحیاتی و کم اهمیت تر داخلی را اولویت داد؛ چون مسئله زندگی و حفظ جان مسلمانان درمیان است.
ب) ملاک تقدم نیازهای داخل یا خارج در امور غیرمتیقن مسئولیت های فراملی، رعایت اصل اهم و مهم است.(1) به بیان دیگر، حاکم اسلامی با کمک از متخصصان و کارشناسان رشته های مختلف و با درک شرایط و مقتضیات زمانی و مکانی، باید مشخص کند که اولویت با رفع نیازهای داخلی است یا نیازهای خارجی دولت اسلامی؟ در هر حالت، باید قدر متیقن مسئولیت های برون مرزی و کمک های حیاتی را سرلوحة سیاست خارجی خود قرار دهد. در غیر آن موارد، چه بسا در مواردی، بر اساس نظرهای کارشناسی و تخصصی ثابت شود که وظیفه ای برون مرزی بر نیازهای داخل اولویت دارد (مانند حمایت ایران از حزب الله لبنان و مردم مسلمان غزه در مقابل رژیم غاصب
ص:46
اسرائیل) و در مواردی نیز ممکن است مسائل داخلی اولویت دارد مانند تقدم دفاع از مرزهای کشور در برابر حمله عراق آن هم در زمانی که برخی در اندیشة آزادسازی ارتفاعات جولان از اشغال اسرائیل بودند.
مسلماً اگر منتقدین با واقعیات و الزامات جهانی، روش های پیشبرد اهداف سیاست، تأمین امنیت و منافع ملی و ...، آشنایی کامل داشته باشند و در جریان امور قرار بگیرند، مثبت بودن اعطای چنین کمک ها و سرمایه گذاری ها را تصدیق می نمایند که اگر از جنبه ی منافع ملی و استراتژیک نیز به قضیه نگاه کنیم، این حمایت ها به دلیل ایجاد عزت و اقتدار
بین المللی، بازدارندگی، توازن قوا و ایجاد امنیت پایدار فرامنطقه ای و تأمین منافع کوتاه مدت و بلندمدت، برای کشور ما بسیار بیشتر از هزینه های صرف شده، منافع متعدد به دنبال دارد.
نظام جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدا، بیشترین سعی و توان خود را در جهت محرومیت زدایی و مبارزه با فقر و مظاهر آن داشته و سیاست های متعددی را به منظور تأمین اجتماعی، حقوق کار و اشتغال، به کارانداختن انفال و ثروت های عمومی، توزیع عادلانة منابع طبیعی کشور، استرداد ثروت های نامشروع و ... ، دنبال کرده و نتایج درخشانی
ص:47
گرفته است؛ اما به دلایل متعددی از قبیل وضعیت نابسامان ساختار اقتصادی کشور، وابستگی به نفت، رشد سریع جمعیت، وقوع جنگ تحمیلی، تحریم های گسترده و محاصره های اقتصادی، کم توجهی ها به اجرای کامل عدالت اجتماعی، عدم نظارت دقیق بر مصرف بودجه ها و هزینه های عمومی و سیاست زدگی و گرایش های جناحی، هنوز ما در برخی موارد شاهد وجود مشکل های اجتماعی و اقتصادی هستیم و البته این واقعیت نمی تواند توجیه کنندة کناره گیری و بی توجهی ایران، از وضعیت نابسامان سایر مسلمانان و اهداف سیاست خارجی خود باشد.
ص:48
جمهوری اسلامی دفاع از حقوق همة مسلمانان- اعم از شیعه و اهل سنت- را وظیفة خود دانسته و در قضیه چچن و بوسنی و هرزگوین نیز از حمایت های خود دریغ ننمود. هرچند به خاطر مسائل دیپلماتیک و حمایت عناصر اطلاعاتی امریکا از حرکت استقلال طلبانة چچن و نقش فعال وهابیت، محدودیت های زیادی در این زمینه به وجود آمد
سوریه نیز در جبهه مقاومت اسلامی در مقابله با نظام سلطة جهانی قرارداشته و حمایت از جبهه مقاومت -ضمن تأکید بر اصلاحات اساسی در این کشور- وظیفه دینی، قانونی و انسانی ما بوده و با اهداف انقلاب، منافع و امنیت ملی و تمامیت ارضی کشور در ارتباط است.
محرومیت زدایی و تلاش برای پیشرفت همه جانبه کشور از اهداف و کارکردهای اصلی و مستمر نظام اسلامی است، در عین حال وجود برخی مشکل های داخلی به هیچ وجه از نظر شرعی، قانونی و منافع ملی، مجوزی برای عدم توجه به سایر وظایف مهم و اهداف مشروع نظام اسلامی در عرصة خارجی نمی باشد.
ص:49
تصویر
ص:50
تصویر
ص:51
تصویر
ص:52
همان گونه که در فصل اول و دوم گذشت حمایت از مسلمانان و جنبش های آزادی بخش از اصول دینی و قانونی ملت ایران و نظام اسلامی است و پرداختن به این موضوع، مبیّن صداقت و پایبندی عملی جامعه و نظام اسلامی به تعهدات دینی، انسانی و قانونی خویش می باشد.
هرچند نگاه جمهوری اسلامی در سیاست خارجی خویش در قبال مقاومت اسلامی و نهضت های آزادی بخش نگاهی کاملاً انسان دوستانه و در راستای انجام وظایف ایدئولوژیکی و مکتبی است؛ اما این موضوع هیچ گونه امتناعی از تأمین امنیت و منافع ملی کشورمان و همچنین سایر کشورهای اسلامی و منطقه در قبال این حمایت ها به وسیلة مقاومت اسلامی ندارد؛ به عبارت دیگر نه تنها میان وظایف ایدئولوژیکی دولت اسلامی با منافع ملی کشورمان تعارضی نیست؛ بلکه این دو می توانند در تعامل و هماهنگی با یکدیگر عمل نمایند. ایران، از سال ها پیش با یک نگاه استراتژیک، در حین جنگ عراق، به این حقیقت دست پیدا کرد که
ص:53
حرکت به سمت جنگ میدانی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.
پس در حمایت غیرقابل انکار معنوی ایران از مبارزان حزب الله جنوب لبنان و مقاومت اسلامی، تأمین امنیت و منافع ملی نیز می تواند ملحوظ باشد؛ اگر ایالات متحده نسبت به ایران کوچک ترین تعرضی بنماید، میدان های دیگری در عالم، به آتش کشیده خواهند شد.(1)
این دقیقاً یکی از جنبه های مهم بازدارندگی ایالات متحده امریکا از حمله نظامی به ایران است؛ موضوعی که بارها به صراحت سیاستمداران و کارشناسان مسائل نظامی امریکا و اسرائیل طرح و آن را مانع بزرگ در حمله به تأسیسات هسته ای ایران برشمرده اند. پس حمایت از مقاومت اسلامی در لبنان و فلسطین حتی با دیدِ منفعت گرایانه نیز قابل توجیه است.
براین اساس منافع و امنیت ملی یک کشور و تأمین آنها، فقط در مرزهای جغرافیایی آن محدود نمی شود؛ لذا دولت ها به میزان هزینه هایی که در کشورهای دیگر مبذول می دارند، از توان و قدرت تصمیم گیری و تأثیرگذاری بیشتری نیز در آینده آن کشور و معادلات منطقه ای
ص:54
برخوردار می باشند. در واقع حفظ موجودیت، استقلال و تمامیت ارضی و امنیت ملی کشور - که از عناصر کلیدی و حیاتی تشکیل دهنده منافع ملی است - نیازمند صرف چنین هزینه ها و کمک به ملت هایی است که در خط اول مبارزه با دشمنان ما قرار دارند. واقعیت آن است که مردم مظلوم و مبارز فلسطین و مقاومت اسلامی لبنان، از منافع و امنیت ملی ما نیز دفاع می کنند و ما کمترین وظیفه خود (تدارکات و پشتیبانی) را انجام می دهیم.
چنانکه مقاومت مجاهدانه و همت عالی حزب الله در نبردی 33 روزه، اقدامات انجام شده در جهت تحقق طرح خاورمیانه بزرگ- که نقشه ای شوم برای تجزیة جهان اسلام و ایران بود- را به چالش طلبید و توطئه های شوم صهیونیسم بین الملل و نظام سلطه جهانی را با شکست مواجه ساخت. «سیمور هرش Seymour Hersh» خبرنگار امریکایی در این زمینه می نویسد: «قدرت و مقاومت اعجاب انگیز حزب الله و توانایی مداوم آن در حمله راکتی به شمال اسرائیل یک عقب نشینی بزرگ برای کسانی است که می خواهند در کاخ سفید از زور دربارة ایران استفاده کنند و کسانی که استدلال می کنند بمباران باعث ایجاد اپوزوسیون داخلی و انقلاب در ایران می شود نیز عقب نشینی کرده اند. قرار بود حمله به لبنان مقدمة بمباران مراکز اتمی ایران باشد» و استاد دانشگاه برادفورد انگلیس نیز در این خصوص اظهار داشت: «شکست اسرائیل در لبنان درس عبرتی برای ماجراجویی های احتمالی
ص:55
آمریکا علیه ایران است».(1)
تحلیل گران مسائل سیاسی معتقدند حزب الله لبنان با حرکت منطقی خود جهان اسلام را از یک توطئه بزرگ نجات داد که در صورت اجرا جهان اسلام هزینه های چندصد برابر از تلفات و خسارات جنگ کنونی رژیم صهیونیستی بر ضد لبنان پرداخت می کرد.
حزب الله شیعی در یک حرکت توحیدی از حماس فلسطین و سنّی حمایت کرد و با ارائه یکی از بزرگ ترین حماسه های همبستگی دینی امضاشده با خون موفق شد، طرح جنگ مذهبی میان شیعه و سنی، امریکا را خنثی کرده و زمینه های گسترش آن را در سطح جهان اسلام از بین ببرد.(2)
در چنین حالتی دیپلماسی فعال و هوشمندانة ایران در سایه حفظ مصلحت و قدرت، عزت جمهوری اسلامی را – به ویژه در منطقه- افزایش داده، به گونه ای که می توان گفت شکست طرح خاورمیانة جدید،
ص:56
روند تشکیل خاورمیانة اسلامی با محوریت ایران را تسریع کرده است. حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به ابتکار عمل مسئولان نظام در مسائل جهانی و به ویژه مسائل منطقه ای می فرماید: «در عرصه خارجی، کشور از موقعیتی کم نظیر و تحرک و نشاط خوبی برخوردار است و حوادث منطقه ای مانند پیروزی حزب الله و حماس نیز به لطف پروردگار و امدادهای الهی، موقعیت نظام اسلامی را تحکیم بخشیده است. مخالفان اسلام و مسلمین، هنوز مبهوت این حادثه مهم هستند و از فهم و درک ادلة آن عاجزند، اما این گونه حوادث بزرگ که در شعاع حرکت انقلاب اسلامی رخ می دهد، در عمل به تقویت موقعیت نظام منجرشده و اعتبار، نفوذ و جاذبه شعارهای انقلاب اسلامی را برای همه اثبات کرده است».(1)
نگاه جمهوری اسلامی در سیاست خارجی خویش در قبال مقاومت اسلامی و نهضت های آزادی بخش نگاهی کاملاً انسان دوستانه و در راستای انجام وظایف ایدئولوژیکی و مکتبی است. این کشورها در جبهه مقاومت اسلامی در مقابله با نظام سلطه جهانی قراردارند؛ و حمایت از جبهة مقاومت، وظیفه دینی، قانونی، انسانی ما بوده و با اهداف انقلاب، منافع
ص:57
و امنیت ملی و تمامیت ارضی کشور در ارتباط است؛ لذا این حمایت ها حتی با دیدِ منفعت گرایانه نیز قابل توجیه بوده و آثار مهمی در تأمین عزت اسلامی، اقتدار بین المللی، بازدارندگی و امنیت و منافع ملی به دنبال خواهد داشت. دیپلماسی فعال و هوشمندانه ایران در سایه حفظ مصلحت، قدرت و عزت جمهوری اسلامی را – به ویژه در منطقه- افزایش داده، به گونه ای که می توان گفت شکست طرح خاورمیانه جدید، روند تشکیل خاورمیانة اسلامی با محوریت ایران را تسریع کرده است. این سیاست ها بیانگر قدرت و استقلال ایران در چالش با قدرت های بزرگ در سطح منطقه ای و بین الملل جهت تأثیرگذاری بر ساختار نظام بین الملل است.(1)
ص:58
حمایت مادی و معنوی از هسته های مقاومت و نهضت های آزادی بخش در سراسر جهان اسلام، علاوه بر آنکه وظیفة ایدئولوژیکی دولت اسلامی از نظر فقهی و قانون اساسی بوده و از مشروعیت حقوق بین الملل نیز برخوردار می باشد؛ نقش بسیار زیادی در تأمین منافع و امنیت ملی، استقلال و تمامیت ارضی، افزایش پرستیژ و اعتبار بین المللی و گسترش حوزه های نفوذ کشورمان در ابعاد مختلف دارد و یکی از مهم ترین اهرم های قدرت برای جمهوری اسلامی است که موجب بازدارندگی ابرقدرت ها از عملی کردن نیت امپریالیستی آنان در قبال منطقه و کشورمان می گردد و کمک به این مردم مبارز، به معنای استحکام بخشیدن به سنگرهای دفاعی خود است. آینده نگری و تأمین منافع بلندمدت، خود بهترین دلیل بر انجام چنین اقداماتی است؛ زیرا آرمان ها و اهداف توسعه طلبانه رژیم صهیونیستی، هرگز به فلسطین و لبنان محدود نیست؛ بلکه آنان آرزوی سیطره بر جهان اسلام و ام القرای آن (جمهوری اسلامی ایران) را در سر می پرورانند. چنانکه مقام معظم رهبری می فرماید: «سیاست راهبردی امریکا، ایجاد ناامنی و بحران و جنگ در این منطقه است، بدانند که هر چه ناامنی را گسترش دهند، ملت ها را بر خود خشمگین تر و دنیا را برای خود ناامن تر خواهند کرد. رفتار و خوی تجاوزگرانه امریکا و اسرائیل، روح مقاومت را بیش از پیش در دنیای اسلام زنده خواهد کرد و ارز
جهاد را برای
ص:59
آنان نمایان تر خواهد ساخت. دنیای اسلام و جوانان مسلمان در همة کشورهای اسلامی بدانند که راه مقابله با گرگ وحشی صهیونیسم و تجاوزگری شیطان بزرگ، جز مقاومت فداکارانه نیست. تسلیم و انقیاد در برابر دولت مردان ماجراجو و فتنه گر امریکا، بر طمع و جسارت آنان می افزاید و کار را بر ملت ها سخت تر می کند. اگر لبنان تسلیم تجاوز اسرائیل و امریکا می شد و اگر جوانان مجاهد حزب الله و مردم مظلوم جنوب، رنج این دفاع مقدس را به جان نمی خریدند، محنتی بلندمدت و ذلتی روزافزون، ملت لبنان را تهدید می کرد و ادامه این روند تهاجمی تمام این منطقه را دربرمی گرفت. امروز حزب الله خط مقدم دفاع از امت اسلامی و همه ملت های این منطقه است»(1)
ص:60
1.حمید پاشاپور یوالاری، حزب الله لبنان و بیداری اسلامی؛ تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1392.
2.محمد، ستوده؛ تحولات نظام بین الملل و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ قم: بوستان کتاب، 1385.
3.منوچهر، محمدی، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: اصول و مسائل؛ تهران: دادگستر، 1377.
4.سیدصادق حقیقت، مسئولیت های فراملی در سیاست خارجی دولت اسلامی ایران؛ تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری،1370.
ص:61
تصویر
ص:62
تصویر
ص:63
تصویر
ص:64