رهنما 74 (احکام جشن و شادی)
مشخصات کتاب
سرشناسه : آدینه دوست، کریم، 1352 -
عنوان و نام پدیدآور : احکام جشن و شادی/ نویسنده کریم آدینه دوست؛ به سفارش آستان قدس رضوی، معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی.
مشخصات نشر : مشهد: انتشارات قدس رضوی،1391.
مشخصات ظاهری : 60ص.؛11×17س م.
فروست : رهنما؛89.
شابک : 978-600-6543-39-0
وضعیت فهرست نویسی : فیپا
یادداشت : کتابنامه .
موضوع : جشن ها -- اسلام -- پرسش ها و پاسخ ها
موضوع : اسلام -- پرسش ها و پاسخ ها
موضوع : زناشویی -- آداب و رسوم
شناسه افزوده : آستان قدس رضوی. معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی
شناسه افزوده : موسسه انتشاراتی قدس رضوی
رده بندی کنگره : BP259/آ4الف3 1391
رده بندی دیویی : 297/73
شماره کتابشناسی ملی : 2821201
ص:1
احکام جشن وشادی
در این کتابچه، برخی احکام و مسائلی را بررسی می کنیم که در جشن ها و مراسم مختلف شادی، مبتلابه است. رویکرد اصلی این کتابچه، بررسی این مسائل از نگاه فقه و علمای دین است:
؟ آیا دست زدن اشکال شرعی دارد؟ در چه جاهایی بی اشکال است؟
؟ آیا رقصیدن جایز است؟
؟ آیا نوروز، ریشۀ دینی هم دارد؟ چه کارهایی را باید در این ایام ترک کرد؟
؟ مسائل حساس در مراسم عروسی چیست که باید دربارۀ آن ها دقت کرد؟
؟ در خرید عروسی، چه چیزهایی را می توان خرید و چه چیزهایی را نه؟
؟ ریش تراشی و آراستن خود، حلال است یا حرام؟
ص:5
درآمد
ازآنجاکه دین مبین اسلام، دربرگیرندۀ تمام شئونات زندگی بشر است، در تمام ابعاد فردی و اجتماعی، احکام و دستوراتی برای متدینان به این آیین مقدس دارد. همان طورکه به مسلمان امر شده است اوقات خود را به عبادت و کار و تلاش در مسیر زندگی الهی بگذراند، ائمۀ اطهار فرموده اند که باید وقتی را برای تفریح و پرداختن به آنچه سبب فراخی روح و روان می شود نیز اختصاص داد. در کلام مولایمان امیرمؤمنان است که اگر این مسئله را در زندگی رعایت نکنیم، عبادت و کار نیز به سرانجامی نخواهد رسید. لذا ازطرفی، باید به شادی و سرور پرداخت و ازجهت دیگر، باید آداب و احکام آن را رعایت کرد تا از این مسیر، انسان دچار وسواس شیطانی و حیله های نفس بشری نشود؛ چراکه شادی ها بهترین عامل و وسیله برای به غفلت انداختن آدمی از خود و خداوند خویش است.
در این نوشتار، مجموعه ای از فتاوای مراجع عظام را درخصوص احکام مربوط به جشن
ص:7
و شادی گردآوری کرده ایم. البته قبل از بیان این احکام، لازم است به این پرسش پاسخ گوییم: «باتوجه به اینکه قرآن و روایات اهل بیت یکی است؛ چرا بین علما اختلاف فتوا وجود دارد؟» علت اختلاف فتوا، امور متعددی است که در این مختصر، به دو امر مهم اشاره
می کنیم:
1. قرآن و روایات در مباحث احکام، به منزلۀ کتاب قانون است که فهم کارشناسان حقوق از عبارت هایش ممکن است متفاوت باشد. حقوق دان ها در فهم قانون دچار اختلاف نظر می شوند، بااینکه قوانین، بشری است و بسیار ساده تر از قوانین الهی؛ لذا هیچ بعید نیست که فقها نیز در فهم قوانین الهی از قرآن و روایات دچار اختلاف نظر شوند. در اصطلاح علم اصول، به این مطلب، ظواهر ادله و فهم عرفی می گویند که بعضاً در آن اختلاف وجود دارد.
2. روایاتی که سند احکام الهی قرار می گیرند، باید بسیار معتبر باشند و بتوان به آن ها استناد کرد. علم رجال و شخصیت شناسی، وضعیت کسانی را بررسی می کند که روایات را از
ص:8
زمان امامان معصوم تا زمان ما بیان کرده اند. در موثق بودن و امکان اطمینان به بعضی از اشخاص، بین علما اختلاف نظر وجود دارد. این امر، سبب می شود بعضی از روایات درنظر عالِمی معتبر باشد و طبق آن فتوا دهد و درنظر شخص دیگر معتبر نباشد و طبق آن فتوا ندهد.
نکته: هرجاکه بین کارشناسان فن اختلاف نظر وجود دارد، افراد به خبره ترین آن ها مراجعه می کنند؛ لذا در عمل به احکام نیز بر ما واجب است به مجتهد اعلم مراجعه کنیم، نه هر مجتهدی.
ص:9
1. حکم کف زدن
1،1.کف زدن در عروسی
• حکم کف زدن در مراسم عروسی چیست؟
اگر به طور متعارف و غیرلهوی باشد،(1) یا به عبارت دیگر، جلف و سبک نباشد،(2) اشکال ندارد.
2،1.کف زدن در اعیاد مذهبی
• دست زدن در اعیاد معصومان چه حکمی دارد؟
به طورکلی، کف زدن به خودی خود به طور متعارف (غیرلهوی) اشکال ندارد؛ ولی بهتر است
ص:10
1- . روح الله خمینی، احکام ازدواج، ص88؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه ، سؤال1181؛ فاضل، جامع المسائل ج1، سؤال1736؛ صافی، جامع الاحکام، ج2، سؤال158؛ ناصر مکارم شیرازی، استفتائات، ج3، سؤال468و469؛ محمدتقی بهجت، رساله، متفرقات، مسئلۀ30؛ سیدعلی سیستانی، سایت، زینت؛ تبریزی، استفتائات، سؤال1061.
2- . نوری، ج2، سؤال1046.
فضای مجالس دینی به ذکر صلوات و تکبیر معطر شود.(1) بعضی از مراجع، علاوه بر این نظر، فرموده اند: «این کار با مجالس اهل بیت مناسبت ندارد.(2) مؤمنان اعمال و حرکاتی را کنار بگذارند که نشانگر جلف و سبک بودن است و وقار و عظمت و متانت اهل بیت را خدشه دار می سازد.»(3)
3،1.کف زدن در مساجد
• دست زدن در مساجد چه حکمی دارد؟
در این مسئله دو نظر وجود دارد:
الف. بهتر است در این گونه مکان های مقدس، از دست زدن پرهیز شود.(4)
ص:11
1- . روح الله خمینی، احکام ازدواج، ص78؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1182؛ فاضل، جامع المسائل ج1، سؤال1735؛ صافی، جامع الاحکام، ج2، سؤال1581و1583؛ محمدتقی بهجت، رساله، متفرقه، مسئلۀ30؛ ناصر مکارم شیرازی، استفتائات، ج1، سؤال538؛ سیدعلی سیستانی، سایت، کف زدن؛ تبریزی، استفتائات، سؤال 1047؛ نوری، استفتائات، ج2، س548و1046.
2- . آیات عظام تبریزی و سیستانی.
3- . آیت الله نوری.
4- . آیات عظام امام، بهجت، تبریزی، خامنه ای، سیستانی و صافی؛ روح الله خمینی، احکام موسیقی، ص79؛ سیدعلی سیستانی، سایت، کف زدن؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1181؛ تبریزی، استفتائات، سؤال1051؛ صافی، جامع الاحکام، ج2، سؤال1583؛ بهجت، رساله، متفرقه، مسئلۀ30.
ب. در این گونه مکان های مقدس، باید از دست زدن پرهیز شود.(1)
تبصره: البته اگر کف زدن سبب هتک این مکان ها شود، به فتوای همۀ مراجع، حرام است.
4،1.دست زدن برای تشویق
• دست زدن برای تشویق دیگران یا تأیید عمل دیگران، چه حکمی دارد؟
اگر به طور متعارف و غیرلهوی باشد،(2) یا به عبارت دیگر، جلف و سبک نباشد،(3) اشکال ندارد.
ص:12
1- . آیات عظام فاضل، مکارم، نوری؛ ناصر مکارم شیرازی، استفتائات، ج1، سؤال538؛ فاضل، جامع المسائل، ج1 سؤال1734؛ نوری، استفتائات، ج2، سؤال584 و ج1، سؤال441.
2- . روح الله خمینی، احکام ازدواج، ص88؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1181؛ فاضل، جامع المسائل ج1، سؤال1736، صافی، جامع الاحکام، ج2، س158؛ ناصر مکارم شیرازی، استفتائات، ج3، سؤال468و469؛ بهجت، رساله، متفرقات، مسئلۀ30؛ سیدعلی سیستانی، سایت، زینت؛ تبریزی، استفتائات، سؤال1061.
3- . نوری، استفتائات، ج2، سؤال1046.
5،1.دست زدن در جشن تکلیف
• آیا دست زدن در جشن عبادت کودکان جایز است؟
بدون کیفیت لهوی، مانعی ندارد.(1)
6،1.شنیدن صدای کف زدن نامحرم
• دست زدن مردها و زن ها در عروسی به طوری که از همدیگر جدا باشند و صدای دست زدن را بشنوند، چه حکمی دارد؟
اگر مفسده ای بر آن مترتب نباشد، اشکال ندارد.(2)
ص:13
1- . سیدعلی سیستانی، سایت، کف زدن.
2- . همان.
2. حکم رقصیدن
1،2.رقص زن و شوهر
• حکم رقص زن برای شوهر چیست؟
رقص زن برای شوهر جایز است.(1)
2،2.رقص مرد برای مرد و زن برای زن
• حکم رقص مرد برای مرد و زن برای زن چیست؟
در این مسئله سه نظریه وجود دارد:
ص:14
1- . روح الله خمینی، استفتائات، ج2، سؤال35؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1172؛ سیدعلی سیستانی، سایت، رقص، شمارۀ7؛ فاضل، جامع المسائل ج1، سؤال1738؛ نوری، استفتائات، ج2، سؤال574؛ ناصر مکارم شیرازی، استفتائات، ج1، سؤال534؛ صافی، سایت؛ وحید، سایت، کسب های حرام؛ تبریزی، استفتائات، ج2، سؤال994و995؛ بهجت استفتائات، ج4، مسئلۀ1800: ازنظر آیت الله بهجت، رقص زن برای شوهر اشکال دارد.
الف. اگر باعث تحریک شهوت یا سبب ارتکاب فعل حرام یا ترتب مفسده ای نباشد، اشکال ندارد.(1)
ب. بنابر احتیاط واجب، جایز نیست.(2)
ج. حرام است.(3)
3،2.رقصیدن داماد
• رقص داماد در مجلسی که زنان حضور دارند، چه حکمی دارد؟
ص:15
1- . آیات عظام امام و خامنه ای و تبریزی؛ روح الله خمینی، احکام موسیقی، ص82؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1169؛ تبریزی، استفتائات، سؤال1052. اخیرا نظر مقام معظم رهبری تغییر کرده است، نظر جدید معظم له: رقص مرد بنابر احتیاط واجب حرام است و رقص زن برای زنان اگر عنوان لهو بر آن صدق کند، مثل اینکه جلسه زنانه تبدیل به مجلس رقص شود، محل اشکال است و احتیاط واجب در ترک آن است و در حکم فوق تفاوتی بین مجلس عروسی و غیر آن نیست. (جزوه استفتائات جدید).
2- . آیات عظام بهجت، سیستانی، فاضل، نوری و وحید؛ فاضل، جامع المسائل ج1 سؤال1737؛ بهجت، استفتائات، ج4، سؤال1801؛ نوری همدانی، استفتائات، سؤال574؛ وحید، سایت، کسب های حرام، رقص، سؤال22.
3- . آیات عظام صافی و مکارم؛ مکارم، استفتائات، ج1، سؤال534؛ صافی، سایت.
در این مسئله سه نظریه وجود دارد:
الف. اگر رقص به گونه ای باشد که باعث تحریک شهوت شود یا مستلزم فعل حرام یا ترتب مفسده ای باشد، جایز نیست. درغیراین صورت، اشکال ندارد.(1)
ب. بنابر احتیاط واجب، جایز نیست.(2)
ج. حرام است.(3)
ص:17
1- . آیات عظام امام، خامنه ای، تبریزی: از مصادیق لهو است. سزاوار است اعراض شود؛ روح الله خمینی، احکام دانشجویی موسیقی، ص81؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1167؛ تبریزی، استفتائات، سؤال1042و1067؛ اخیراً نظر مقام معظم رهبری تغییر کرده است، نظر جدید معظم له: رقص مرد بنابر احتیاط واجب حرام است.
2- . آیات عظام سیستانی، فاضل، نوری و وحید؛ فاضل، جامع المسائل ج1، سؤال1737؛نوری همدانی،استفتائات،سؤال574؛ وحید، سایت، کسب های حرام، رقص، سؤال22.
3- . آیات عظام صافی و مکارم و بهجت؛ بهجت، استفتائات، سؤال1810؛ صافی، سایت؛ ناصر مکارم شیرازی، استفتائات، ج 1 سؤال535.
4،2.رقص نابالغ
• حکم رقص کودک نابالغ چیست؟
کودک نابالغ، چه پسر و چه دختر، تکلیفی ندارد؛ ولی سزاوار نیست افراد بالغ آنان را به رقص تشویق کنند.(1)
5،2.انواع رقص
• آیا بین انواع رقص، اعم از محلی و رقص با چوب و رقص برای آموزش و...، تفاوتی وجود دارد؟
تفاوتی میان انواع رقص ها در حکم نیست.(2)
ص:18
1- . سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1176؛ ناصر مکارم شیرازی، استفتائات، ج1، سؤال536؛ محمدتقی بهجت، استفتائات، ج4، سؤال1816.
2- . سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1166و1169و1179؛ تبریزی، استفتائات، ج1، سؤال1062؛ محمدتقی بهجت، استفتائات، ج4، سؤال1802.
6،2.حضور در مجلس رقص
• حکم نشستن زن در تالارها و مجالس عروسی چیست؟ درصورتی که خانمی مشغول رقص باشد، چه؟
شرکت در مجالس رقص اگر تأیید کار حرام دیگران محسوب شود یا مستلزم کار حرامی باشد، جایز نیست.(1)
7،2.رقص پدر و مادر در جشن فرزند
• آیا رقصیدن در جشن عروسی فرزندان جایز است؛ هرچند توسط پدران یا مادران در مجالس عروسی فرزندانشان باشد؟
ص:19
1- . سیدعلی خامنه ای، اجوبه،سؤال1167؛ فاضل، جامع المسائل ج1، سؤال1739: احتیاط در حضورنیافتن در مجلس رقص است.
اگر از نوع رقص حرام باشد، حرام است؛ هرچند توسط پدران و مادران در مجالس عروسی فرزندانشان باشد.(1)
8،2.ایجاد مراکز رقص
• ایجاد مراکزی برای آموزش رقص، چه حکمی دارد؟
ایجاد مراکز تعلیم و ترویج رقص، با اهداف نظام اسلامی منافات دارد.(2)
9،2.شِبه رقص (مبارزۀ نمایشی با عصا)
• آیا مبارزۀ نمایشی با عصا در عروسی ها جایز است؟ اگر همراه آن، آلات موسیقی به کار ببرند، چه حکمی دارد؟
اگر به صورت بازی ورزشی و تفریحی باشد و در آن، ترس از خطر بر جان انسان
ص:20
1- . سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1173.
2- . سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1177.
نباشد، به خودی خود اشکال ندارد؛ ولی به کارگیری آلات موسیقی به طور لهوی و طرب آور، به هیچ وجه جایز نیست.(1)
10،2.شاباش (هدیه یا مزد درمقابل رقص)
• حکم شاباش چیست؟
الف. اگر درمقابل رقص نباشد، اشکالی ندارد.
ب. اگر درمقابل رقصیدن باشد، حکم خود رقص را دارد.
ص:21
1- . سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1179.
3. احکام مجالس عروسی
1،3.شرکت در مجالس عروسی
• شرکت در عروسی یا مجالس دیگر که انسان می داند در آن شئونات اسلامی را رعایت نمی کنند، ازقبیل اختلاط زن و مرد، رقص و پای کوبی، استفاده از نوارهای موسیقی و...، چه حکمی دارد؟
شرکت در مجالس گناه، حرام است.(1)
2،3.کاروان های عروسی
• گُل آرایی کردن ماشین و بوق زدن در سطح شهر، اگر موجب جلب نظر نامحرم به داخل ماشین یا باعث اذیت و مزاحمت برای مردم شود، چه حکمی دارد؟
ص:22
1- . ناصر مکارم شیرازی، استفتائات، سؤال719؛ بهجت، استفتائات، سؤال1820: جایز نیست و به هر راه ممکن، انسان نباید به آنجا برود و درصورت ورود، باید خارج شود.
چنانچه مزاحمتی برای مردم و استراحت آنان نداشته باشد و مخالف مقررات نباشد، مانعی ندارد.(1)
3،3.تقیه و شرکت کردن در مجالس گناه
• شرکت در مجالس عقد و عروسی که در آن ها معصیت می شود، برای جلوگیری از انزوا و روبه رونشدن با مشکلات اجتماعی و مسخره نکردن دیگران، چه حکمی دارد؟ آیا دراین صورت می توان تقیه کرده، در این مجالس شرکت کرد؟
خیر، جایز نیست.(2)
ص:23
1- . تبریزی، استفتائات، سؤال1066؛ ناصر مکارم شیرازی، استفتائات، سؤال1771: اگر برای مردم تولید مزاحمت کند، اشکال دارد.
2- . محمدتقی بهجت، استفتائات، سؤال1821.
4،3.خرید عروسی
1،4،3. حکم طلای مردان
• استعمال طلا برای مرد به عنوان زینت، چه حکمی دارد؟
پوشیدن طلا، مانند آویختن زنجیر طلا به گردن و به دست کردن انگشتر و ساعت طلا، برای مرد حرام است.(1)
تبصرۀ 1: در این حکم، بین طلای زرد و سفید و سبز و قرمز و صورتی فرقی نیست.
تبصرۀ 2: در این حکم، بین استفادۀ طولانی مدت و کوتاه مدت فرقی نیست.(2)
ص:24
1- . توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ832؛ نوری، رساله، مسئلۀ833؛ وحید، رساله، مسئلۀ838؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال444.
2- . ناصر مکارم شیرازی، استفتائات، ج2، سؤال164: پوشیدن طلا برای کوتاه مدت اشکالی ندارد.
2،4،3. حلقۀ داماد
• خرید حلقۀ داماد توسط خانوادۀ عروس، چه حکمی دارد؟
خرید آن جایز است.(1)
3،4،3. حکم پلاتین
• آیا به دست کردن و استفاده از پلاتین، برای مرد اشکال دارد؟
استفاده از پلاتین اشکال ندارد.(2)
ص:25
1- . روح الله خمینی، استفتائات، ج2، کسب های حرام، سؤال13و14؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال447؛ صافی، هدایة العباد، ج1، سؤال1689؛ تبریزی، منهاج الصالحین، المکاسب المحرمه، مسئلۀ8؛ محمدتقی بهجت، وسیلة النجاه، ج1، مسئلۀ1441و1442؛ نوری، استفتائات، ج2، سؤال532؛ فاضل، جامع المسائل ج1، سؤال970و971.
2- . روح الله خمینی، استفتائات، ج1، لباس نمازگزار، سؤال50؛ سیدعلی سیستانی، سایت، زینت؛ مکارم، استفتائات، ج1، سؤال811؛ تبریزی، استفتائات، سؤال2193؛ فاضل، جامع المسائل ج1، سؤال969؛ صافی، جامع الاحکام، ج2، سؤال1739؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال443؛ بهجت، استفتائات، سؤال145.
4،4،3. استفاده از ظرف طلا و نقره
• آیا استفاده از ظرف های طلا و نقره جایز است؟
الف. استعمال برای خوردن و آشامیدن: استفاده از آن حرام است.(1)
ب. برای زینت: دراین زمینه چهار نظر وجود دارد:
1. حرام است؛(2)
2. بنابر احتیاط واجب، استعمالش حرام است؛(3)
3. بنابر احتیاط مستحب، استعمال نشود؛(4)
ص:26
1- . توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ226؛ وحید، توضیح المسائل، مسئلۀ234.
2- . آیات عظام فاضل و بهجت و نوری؛ توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ226.
3- . آیات عظام مکارم و صافی و وحید؛ توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ226؛ وحید، توضیح المسائل، مسئلۀ234.
4- . آیات عظام سیستانی و خویی؛ توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ226.
4. اشکالی ندارد.(1)
5،4،3. خریدن ظرف های طلا و نقره
• آیا خریدن ظرف های طلا و نقره برای جهیزیه و... برای دختر، جایز است؟
الف. برای خوردن و آشامیدن: خریدن آن ها جایز نیست.(2)
ب. برای زینت کردن و نگهداری: اشکالی ندارد.(3)
ص:27
1- . آیات عظام امام و تبریزی؛ توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ226.
2- . توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ226و228و2068؛ آیت الله مکارم شیرازی: خریدن آن ها بنابر احتیاط، جایز نیست.
3- . توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ226و228و2068؛ آیت الله وحید: بنابر احتیاط واجب، اگر برای زینت کردن اتاق است، خریدن آن ها به این منظور جایز نیست؛ آیت الله فاضل: ولی اگر برای زینت کردن اتاق است، خریدن آن ها جایز نیست؛ آیت الله مکارم شیرازی: خریدن آن ها بنابر احتیاط جایز نیست؛ آیت الله نوری: خریدن آن ها حرام است؛ آیت الله صافی: اگر برای استفاده های حرام است، خریدن آن ها جایز نیست.
6،4،3. پوشیدن لباس ابریشم برای زن و مرد
• حکم پوشیدن لباس ابریشم برای زن و مرد چیست؟
اگر ابریشم طبیعی و خالص باشد، پوشیدن آن برای مرد حرام است؛ ولی برای زن اشکال ندارد.(1)
7،4،3. خرید پارچۀ ابریشم برای داماد
• آیا خریدن پارچه و لباس ابریشم خالص برای داماد ازسوی خانوادۀ دختر جایز است؟
اگر آن را به منظور پوشیدن، برای داماد می خرند، جایز نیست.(2)
ص:28
1- . توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ834و836؛ وحید، توضیح المسائل، مسئلۀ840 و844.
2- . توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ834و2068؛ وحید، توضیح المسائل، مسئلۀ840 و2096.
5،3.ریش تراشی
1،5،3. تراشیدن تمام ریش
• تراشیدن تمام ریش، چه حکمی دارد؟
در این مسئله دو نظر وجود دارد:
الف. حرام است.(1)
ب. بنابر احتیاط واجب، حرام است.(2)
نکته: البته چون مرجعی این کار را جایز ندانسته است، نمی شود در این مسئله در
ص:29
1- . آیات عظام صافی و بهجت؛ صافی، سایت؛ بهجت، استفتائات، سؤال485.
2- . آیات عظام امام، خامنه ای، فاضل، تبریزی، وحید، مکارم، نوری و سیستانی؛ روح الله خمینی، استفتائات، ج2، سؤال79؛ فاضل، جامع المسائل ج1، سؤال955؛ تبریزی، استفتائات، سؤال1100؛ وحید، استفتائات سایت، سؤال18؛ مکارم، استفتائات، سؤال753؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1414؛ نوری، استفتائات، ج1، سؤال492.
احتیاط واجب به کسی مراجعه کرد. درنتیجه، به فتوای همۀ مراجع، این عمل جایز نیست.
2،5،3. ریش پرفسوری
• کسانی هستند که ریش را تمام نمی گذارند و به قول مردم، ریش پرفسوری می گذارند. آیا تراشیدن این مقدار، حرام است یا خیر؟
در این مسئله، دو نظر وجود دارد:
الف. تراشیدن بعض ریش، حکم تراشیدن تمام آن را دارد.(1)
ب. ریش پرفسوری اشکالی ندارد.(2)
ص:31
1- . روح الله خمینی، استفتائات، ج 2، ص32، سؤال84؛ صافی، سایت؛ فاضل، جامع المسائل ج1، سؤال955؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1413؛ محمدتقی بهجت، استفتائات، سؤال488؛ سیدعلی سیستانی، سایت، ریش تراشی؛ تبریزی، استفتائات، سؤال1097.
2- . آیات عظام تبریزی، مکارم شیرازی، استفتائات، جلد2، سؤال 751؛ وحید، استفتائات، سایت، سؤال 81: ریش پرفسوری در صورتی مانع ندارد که عرفاً صدق کند که ریش دارد.
3،5،3. تراشیدن موهای گونه ها
• آیا تراشیدن دو طرف گونه، حرمت شرعی دارد یا خیر؟
تراشیدن اطراف ریش، حرام نیست.(1)
4،5،3. حکم سبیل روی لب
• آیا اگر سبیل، روی لب بالا بیفتد، حرام است؟
حرام نیست؛ ولی کراهت دارد.(2)
ص:32
1- . روح الله خمینی، استفتائات،ج2، سؤال83؛ صافی، سایت؛ فاضل، جامع المسائل ج2، سؤال755؛ تبریزی، استفتائات، سؤال1106؛ ناصر مکارم شیرازی، استفتائات، ج1، سؤال567و568؛ سیدعلی سیستانی، سایت، ریش تراشی؛ محمدتقی بهجت، استفتائات، سؤال494.
2- . روح الله خمینی، استفتائات، ج 2، ص32، سؤال85؛ تبریزی، استفتائات، سؤال1107.
5،5،3. تراشیدن صورت، برای بهترروییدن مو
• آیا فقط به منظور بهترروییدن مو در صورت، می شود صورت را تراشید؟
تا ریش بیرون نیامده است، تیغ کشیدن به صورت، مانع ندارد.(1)
6،5،3. اصلاح با نخ و... برای مردان
• آیا اصلاح موی گونه ها، اعم از اینکه با نخ باشد یا با موچین، حرام است؟
اصلاح موی گونه ها هرچند با تراشیدن، حرام نیست.(2)
ص:33
1- . روح الله خمینی، استفتائات، ج 2، ص31، س80؛ فاضل، جامع المسائل ج1، سؤال960؛ ناصر مکارم شیرازی، استفتائات، ج1، سؤال570.
2- . سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1424.
6،3.زینت
1،6،3. اصلاح صورت در اماکن عمومی برای بانوان
• آیا اصلاح صورت و برداشتن زیر ابرو در اماکن عمومی، برای زنان زینت حساب می شود و پوشاندن آن واجب است؟
در این مسئله، سه نظر وجود دارد:
الف. اگر بدون آرایش باشد، پوشاندن آن واجب نیست.(1)
ب. این کار به خودی خود اشکالی ندارد؛ ولی باید آن را از نامحرم پوشاند.(2)
ص:34
1- . حضرت امام و آیات عظام سیستانی و مکارم و نوری؛ روح الله خمینی، استفتائات، ج 3، سؤال33؛ سیدعلی سیستانی، سایت، زینت؛ ناصر مکارم شیرازی، استفتائات، ج1، سؤال802؛ نوری، استفتائات، ج1، سؤال542.
2- . آیات عظام صافی و بهجت؛ صافی، جامع الاحکام، ج2، مسئلۀ1682و1683؛ محمدتقی بهجت، احکام ازدواج، ص98.
ج. اگر زینت محسوب شود، پوشاندن آن از مرد نامحرم واجب است.(1)
2،6،3. سرمه کشیدن
• حکم سرمه کشیدن برای خانم ها چیست؟ آیا زینت است و باید آن را پوشاند؟
در این مسئله، سه نظر وجود دارد:
الف. اگر عرفاً زینت محسوب شود، باید آن را پوشاند.(2)
ب. پوشاندن آن واجب نیست.(3)
ص:35
1- . آیات عظام خامنه ای و فاضل؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه،،سؤال1079؛ فاضل، جامع المسائل ج1، سؤال1807.
2- . آیات عظام امام، خامنه ای، فاضل و وحید؛ روح الله خمینی، احکام ازدواج، ص99؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1081؛ وحید، سایت، احکام نگاه، سؤال14؛ فاضل، جامع المسائل ج1، سؤال1708.
3- . آیات عظام سیستانی و مکارم و نوری؛ سیدعلی سیستانی، سایت، زینت؛ مکارم، استفتائات،ج1، سؤال802؛ نوری، استفتائات، ج1، سؤال542.
ج. زینت است و باید آن را پوشاند.(1)
3،6،3. پوشاندن آرایش بانوان
• آیا پوشاندن صورت آرایش کردۀ بانوان، درمقابل نامحرم واجب است؟
باید آن را از نامحرم پوشاند.(2)
4،6،3. تاتوکردن
• تاتوکردن ابروها برای بانوان چه حکمی دارد؟
ص:36
1- . آیات عظام صافی و بهجت؛ صافی، احکام ازدواج، ص99؛ بهجت، سایت، سؤال595؛ آیت الله تبریزی: اگر نزد زنان یا نزدیک به آنان متعارف است، پوشاندن آن واجب نیست و درغیراین صورت، باید پوشانده شود.
2- . روح الله خمینی، استفتائات، ج3، سؤال32؛ سیدعلی سیستانی، سایت، زینت؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال107؛ تبریزی، استفتائات، ج1 سؤال1590و1586؛ صافی، جامع الاحکام، ج2، سؤال1682؛ فاضل، جامع المسائل ج2، سؤال1070؛ آیت الله مکارم شیرازی: بنابر احتیاط واجب، بپوشاند.
مانعی ندارد؛ ولی اگر زینت شمرده شود، زنان باید آن را از نامحرم بپوشانند.(1)
5،6،3. حلقۀ ازدواج
• حکم پوشیدن حلقۀ ازدواج توسط زن، درصورت دیدن نامحرم چیست؟
در این زمینه، دو نظر وجود دارد:
الف. باید آن را از نامحرم پوشاند.(2)
ب. پوشاندن آن لازم نیست.(3)
ص:37
1- . سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1078؛ سیدعلی سیستانی، سایت، زینت؛ آیت الله مکارم شیرازی: جایز است؛ ولی اگر این زینت تند و زننده باشد و منشأ مفاسدی شود، جایز نیست.
2- . آیات عظام امام، خامنه ای، بهجت، صافی، فاضل؛ روح الله خمینی، احکام حجاب، ج3، سؤال36؛ فاضل، جامع المسائل ج3، سؤال1708؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1079؛ صافی، سایت.
3- . آیات عظام سیستانی و نوری و مکارم؛ سیستانی، سایت، زینت؛ ناصر مکارم شیرازی، استفتائات،ج1، سؤال801؛ نوری، استفتائات، ج2، سؤال669؛ آیت الله تبریزی: پوشاندن انگشتری که نزد زنان مسن یا کمی پایین تر به آنان متعارف است، واجب نیست.
6،6،3. ناخن بلند
• حکم بلندبودن ناخن زن چیست؟ آیا زینت محسوب می شود و باید آن را از نامحرم پوشاند؟
اشکال ندارد.(1)
7،6،3. کراوات و پاپیون
• آیا استفاده از کراوات و پاپیون، اشکال شرعی دارد؟ اگر داماد برای شب عروسی از آن استفاده کند، حکم مسئله چیست؟
امروزه و در کشور ما، این امر اگر به عنوان شعار بیگانگان و هم بستگی با آن ها محسوب شود، از آن اجتناب کنید.(2)
ص:38
1- . سیدعلی سیستانی، سایت، زینت.
2- . آیات عظام خامنه ای، مکارم، تبریزی و نوری؛ سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1379؛ ناصر مکارم شیرازی، استفتائات،ج2، سؤال1645؛ تبریزی، استفتائات،ج 1 سؤال2228؛ آیت الله وحید: اگر کروات شعار غیرمسلمانان حساب شود، جایز نیست و اگر شعار نباشد، اشکال ندارد؛ آیت الله فاضل: بهتر آن است که مسلمان از مثل کراوات اجتناب کند؛ آیت الله صافی و آیت الله بهجت: سزاوار نیست مسلمانان از کراوات استفاده کنند؛ بلکه احتیاط ترک استفاده از آن است؛ آیت الله سیستانی: استفاده از کراوات اگر مستلزم مفسده باشد، حرام است.
8،6،3. عطرزدن
1،8،6،3. عطر و ثواب نماز
• حکم استفاده از عطر، برای نمازگزار چیست؟
خوش بوکردن خود درحال نماز، یکی از اعمالی است که ثواب نماز را بیشتر می کند.(1)
2،8،6،3. عطر برای بانوان
• عطرزدن و استعمال بوی خوش برای بانوان، درصورتی که به مشام نامحرم برسد، چگونه است؟
دراین زمینه چهار نظر وجود دارد:
ص:39
1- . توضیح المسائل مراجع، احکام نماز، مقدمه.
الف. برای بانوان جایز نیست.(1)
ب. بنابر احتیاط واجب، جایز نیست.(2)
ج. به خودی خود مانعی ندارد؛ ولی اگر توجه نامحرم را جلب می کند، باید از کنار نامحرم عبور نکنند.(3)
د. اگر موجب تهییج و تحریک باشد، جایز نیست.(4)
ص:40
1- . نوری، استفتائات، سؤال1033.
2- . وحید، سایت، عطر برای بانوان.
3- . سیدعلی خامنه ای، اجوبه،سؤال1091.
4- . سیدعلی سیستانی، سایت، زینت.
4. احکام نوروز
1،4.نبودن نص معتبر بر شرعی بودن عید نوروز
• نظر حضرت عالی راجع به عید نوروز چیست؟ آیا همانند عیدهایی که مسلمانان آن ها را جدی می گیرند، مثل عید فطر و قربان، ازنظر شرعی ثابت شده است، یا اینکه فقط روز مبارکی محسوب می شود، مثل روز جمعه و مناسبت های دیگر؟
نص معتبری مبنی بر این وارد نشده است که عید نوروز از اعیاد دینی یا ایام مبارک شرعی باشد؛ ولی جشن گرفتن و دیدوبازدید در این روز، اشکال ندارد؛ بلکه ازاین جهت پسندیده است که صلۀ رحم است.(1)
ص:41
1- . سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1466.
2،4.اعمال نوروز
• آیا آنچه راجع به عید نوروز و فضیلت و اعمال آن وارد شده است، صحیح است؟ آیا انجام دادن این اعمال اعم از نماز و دعا و... به قصد ورود، جایز است؟
انجام دادن این اعمال به قصد ورود، محل تأمل و اشکال است. بله انجام دادن آن ها به قصد رجا و امید مطلوب بودن، اشکال ندارد.(1)
3،4.ریشۀ سیزدهم نوروز (سیزده به در)
• لطفاً ریشۀ تاریخی مراسم سیزده به در را بیان فرمایید؟
مراسم خرافی سیزده به در را بررسی کردم. سرچشمه اش ازنظر تاریخی به اصحاب الرّس برمی گردد که قرآن به آن اشاره کرده است.
ص:43
1- . سیدعلی خامنه ای، اجوبه، سؤال1467؛ آیت الله سیستانی: در بعضی روایات، اعمال و آثاری برای آن وارد شده است؛ گرچه ضعیف است.
به حالات اصحاب الرّس در تفاسیر اشاره کرده اند. در یکی از شروح نهج البلاغه نیز داستان مفصّل آن را چنین یافتم: دوازده شهر یا آبادی بود که هر شهر و آبادی به یکی از ماه های سال خورشیدی نامیده شده بود. آیین مردم آن شهرها بت پرستی بود. درختان صنوبر را پرستش می کردند؛ زیرا صنوبر منبع درآمد خوبی برای آن ها بود. روز اول سال، همۀ مردم از تمام دوازده شهر یا روستا، در شهر فروردین جمع می شدند و مراسم جشنی داشتند. فردا به شهر اردیبهشت می رفتند و در آنجا مراسمی داشتند. روز سوم به آبادی خرداد می رفتند... تا به آبادی اسفند که می رسید، دوازده شهر تمام می شد. روز سیزدهم، دسته جمعی از آبادی ها خارج می شدند و به بیابان ها می رفتند و مراسم سیزده و جشن و پای کوبی و آلودگی به انواع مفاسد را در آنجا برگزار می کردند.
سیزده به در سنّتی بوده است که از بت پرستان باقی مانده است؛ همان طورکه مراسم شب
ص:44
چهارشنبه سوری سنّتی از آتش پرستان است که در آن، برای آتش احترام قائل می شوند.(1)
4،4.حکم فقهی سیزده به در
• حکم بیرون رفتن روز سیزدهم فروردین، مشهور به سیزده به در، چیست؟
بیرون رفتن در روز سیزده، به خودی خود حرام نیست؛ اگر مستلزم حرامی نشود که غالباً می شود. این مراسم، براساس اعتقادی خرافی است که سزاوار نیست مؤمنان براین اساس کاری انجام دهند. برای نوروز در بعضی روایات، اعمال و آثاری وارد شده است که گرچه ضعیف است، بهتر است به جای این مراسم خرافی، آن ها را انجام داد.(2)
5،4.چهارشنبه سوری
• حکم اعمال چهارشنبه سوری چیست؟
ص:45
1- . ناصر مکارم شیرازی، استفتائات، ج3، سؤال1601.
2- . سیدعلی سیستانی، سایت.
علاوه بر آنکه هیچ مبنای شرعی ندارد، مستلزم ضرر و فساد زیادی است که مناسب است از آن ها اجتناب کنیم.(1)
6،4.حکم اعمال و پیرایه های نوروز (آتش بازی، رقص و...)
• یکی از سنت های ملی ایران، برپایی عید نوروز است. پیرایه هایی نیز برای آن قرار داده اند که ازجمله مراسم چهارشنبه سوری و سیزده به در است. در سال های اخیر، برپایی این برنامه ها علاوه بر به جاگذاشتن تلفات و خسارات جانی و مالی، موجب هتک حرمت مسائل شرعی شده است. در سیزده به در در صحراها و بیابان ها، برخی علاوه بر اختلاط محرم و نامحرم، به رقص و پای کوبی و انجام دادن برخی محرمات دیگر می پردازند. ازآنجایی که متأسفانه این گونه سنت ها روزبه روز درحال رواج است، حکم شرعی این عید و پیرایه های آن چیست؟
ص:46
1- . سیدعلی خامنه ای، استفتائات، سایت.
رقص و اختلاط محرم و نامحرم در هر روز و هرجا حرام است؛ خواه در عید نوروز باشد یا سیزده یا غیر این ها. همچنین هر عملی که موجب هتک حرمت اسلام باشد و همچنین آتش بازی در چهارشنبه سوری یا هر وقت دیگر، حرام است. مسلمان باید اسلام را بر همۀ شئون و مراسم مقدم کند. آنچه ایرانیان قبل از اسلام به نام مراسم ملی و... انجام می داده اند، محکوم اسلام است و اسلام بر آن خط بطلان کشیده است. کسی که مجدداً بخواهد با هر عنوانی آن را احیا کند، برخلاف وظیفۀ اسلامی خود عمل کرده است.(1)
ص:47
1- . صافی، استفتائات، سایت.
واژه نامه
1. احتیاط مستحب: عمل کردن به این احتیاط، واجب نیست؛ ولی بهتر است به این احتیاط عمل کنیم.
2. احتیاط واجب: یا باید به این احتیاط عمل کنیم، یا می توانیم به نظر مرجع تقلید دیگر عمل کنیم که علم او از مرجع تقلید اعلم، کمتر و از مجتهدهای دیگر، بیشتر است.
3. پلاتین: پلاتین به صورت طبیعی، فلزی سفیدرنگ است.
4. تاتو: به پُررنگ کردن دور ابرو، تاتو می گویند که گاهی با تزریق جوهر زیر پوست انجام می شود.
5. طلای زرد: طلا (درصد بیشتر از بقیه) + مس + نقره.
6. طلای سبز: طلا + نقره (درصد بیشتر از بقیه) + مس + روی.
7. طلای سفید: طلا (درصد بیشتر از بقیه) + نیکل + پالادیوم + نقره + روی.
8. طلای قرمز (صورتی): طلا + مس (درصد بیشتر).
9. عمل لهوی: به اموری می گویند که باعث طرب و شادی نفسانی و خارج شدن ازحد اعتدال می شود. به معنای دیگر، هر عملی که با مجالس گناه تناسب دارد.
10. محل تأمل و اشکال: همان حکم احتیاط واجب را دارد.
ص:48
