تصویر

ص:3

تصویر

ص:4

تصویر

ص:6

ابعاد و زوایای ناشناختۀ این موضوع را در حدّ توان و فهم انسان تبیین کرده اند. در این دفتر که به نام سیمای بهشت منتشر می شود، اهمیت و ارزش بهشت، ویژگی های بهشت، راهکارهای دستیابی به بهشت و موانع ورود به بهشت را بررسی می کنیم و نمونه هایی از دریای بی کران معارف عترت‰ را به فرزندان اسلام ارائه می دهیم. باشد که راه برخورداری از بهشت و نعمت های الهی را بهتر و بیشتر بیاموزیم و موانع راه و خطرهای حرکت در مسیر جهنم را بیشتر بشناسیم.

امید است زائران امام رضا و ارادتمندان آن بزرگوار، در پرتوی خورشید خراسان و حضور در بارگاه قدسی آن حضرت، با اندیشه ها و اخلاق و رفتار بهشتی بیشتر آشنا شوند و پیش نیازهای ورود به بهشت الهی را برای خود و فرزندان خویش فراهم آورند. رسول خدا… فرمود: «به زودی پارۀ تن من در سرزمین خراسان دفن خواهد شد. هیچ مؤمنی او را زیارت نمی کند، مگر آنکه خدا بهشت را بر او واجب خواهد کرد و پیکر او را بر آتش حرام خواهد کرد.»(1)

ص:8

فرموده است: «الْجَنَّةُ غَایَةُ السَّابِقِین» (= بهشت هدف نهایی سبقت گیرندگان است.)(1) «الْجَنَّةُ خَیْرُ مَآلٍ وَ النَّارُ شَرُّ مَقِیل» (= بهشت بهترین عاقبت و آتش بدترین خوابگاه است.)(2)

آرامش و امنیت کامل فقط در بهشت وجود دارد و تا انسان به این مهمان خانۀ جاودانۀ الهی وارد نشود، دربرابر انواع خطرها و آفت ها ایمنی کامل پیدا نمی کند. امیرمؤمنان علی فرموده است:«الْجَنَّةُ دَارُ الْأَمَان» (= بهشت سرای امنیت کامل است.)(3) بهشت از نگاه قرآن کریم، سرای کرامت، امنیت، جاودانگی، سلامت، نعمت، دوستی و محبت و سرای پارسایان است.

ما نمی توانیم امکانات الهی را در بهشت تصور کنیم. از رسول گرامی… نقل شده است که چنین فرموده است: «دون پایه ترین فرد اهل بهشت، هنگامی که از خانه بیرون می رود، بر اسبی

ص:10

از یاقوت سرخ می نشیند که بال هایی از طلا دارد و هزارهزار خدمتکار از نوجوانان جاودانه او را همراهی می کنند.» سپس حضرت… این آیه را تلاوت فرمود: «وَ إِذا رَأَیْتَ ثَمَّ رَأَیْتَ نَعِیماً وَ مُلْکاً کَبِیراً» (= وقتی آنجا را ببینی، سرزمینی پُرنعمت و پادشاهی بزرگ را مشاهده می کنی.)(1)و(2)

ص:11

خدا و عذاب و جهنم است.(1)

فقط قرآن و حدیث نیست که بر اهمیت بهشت الهی تأکید می کند؛ فطرت و عقل انسان، اصل وجود کیفر و پاداش را در نظام آفرینش قبول دارد. عقل، انسان را به سوی خدا و دین او رهبری می کند و بهشت و جهنم از مسائل بنیادی تمام ادیان الهی است و هرکس باید مسیر خویش را در این دو راهی برگزیند: یا بهشت، یا جهنم! توجه به اینکه بهشت و جهنم در فراروی انسان وجود دارد، کافی است برای اینکه انسان احساس بیکاری نکند و تمام اندیشه و تلاش خویش را برای رهایی از جهنم و دستیابی به بهشت برین الهی به کار گیرد.

امیرمؤمنان علی در نهج البلاغه می فرماید: »شُغِلَ مَنِ الْجَنَّةُ وَ النَّارُ أَمَامَهُ سَاعٍ سَرِیعٌ نَجَا وَ طَالِبٌ بَطِی ءٌ رَجَا وَ مُقَصِّرٌ فِی النَّارِ هَوَی» (= آنکه بهشت و جهنم را فرارو دارد، به اندازۀ لازم کار دارد. [جای غفلت

ص:13

و احساس فراغت نیست.] دراین باره مردم سه دسته اند: تلاشگران سریع که اهل نجات اند؛ علاقه مندان کُندرو که امید نجات دارند و کوتاهی کنندگانی که در آتش سقوط می کنند.)(1)

وقتی انسان، نعمت های برتر و بیشتر را ببیند و از لذایذ عالی تر با خبر شود، خود را گرفتار امکانات محدود و خوشی های زودگذر نمی کند و هرکس بیم آتش داشته باشد، از محرّمات الهی دوری می گزیند. باز در نهج البلاغه فرموده است: «فَمَنِ اشْتَاقَ اِلَی الْجَنَّةِ سَلَا عَنِ الشَّهَوَاتِ وَ مَنْ أَشْفَقَ مِنَ النَّارِ اجْتَنَبَ الْمُحَرَّمَات» (= هرکس شوق بهشت دارد، خواسته های دنیوی را فراموش می کند و هرکس از آتش بترسد، از محرّمات دوری می کند.)(2)

ص:14

آرامش و آسایش به سر می برند: «وَ یُدْخِلْکُمْ جَنَّاتٍ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ وَ مَساکِنَ طَیِّبَةً فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ» (= و شما را در باغ هایی که از زیر درختان آن، جویبار روان است و در منازلی پاکیزه و خوش، در بهشت های همیشگی وارد می کند.)(1)

3. فرش های نفیس و تخت های رفیع: بر فرش های بسیار زیبا و نفیس می نشینند و بر تخت هایی باشکوه تکیه می زنند: «عَلی سُرُرٍ مَوْضُونَةٍ مُتَّکِئینَ عَلَیْها مُتَقابِلین» (= بر تخت های جواهرنشان که روبه روی هم بر آن تکیه داده اند.)(2)

4. غذاهای بهشتی: بهشتیان هرچه از غذاها و میوه های مطبوع انتخاب کنند، برایشان آماده می شود: «وَ فاکِهَةٍ مِمَّا یَتَخَیَّرُون» (= و بر گرد آنان می گردند، با میوه از هرچه انتخاب کنند.)(3)

ص:16

)وَ أَمْدَدْناهُمْ بِفاکِهَةٍ وَ لَحْمٍ مِمَّا یَشْتَهُون( (= با هرنوع میوه و گوشتی که دلخواه آن هاست، آنان را پذیرایی می کنیم.)(1)

5. نوشیدنی های گوارا: افزون بر غذاهای مطبوع، انواع نوشیدنی های گوارا در بهشت وجود دارد که تازه و خالص و خوش بو و لذت بخش است: «یُسْقَوْنَ مِنْ رَحیقٍ مَخْتُومٍ» (= از باده های مُهرشده نوشانده می شوند.)(2) «بَیْضاءَ لَذَّةٍ لِلشَّارِبینَ لا فیها غَوْلٌ وَ لا هُمْ عَنْها یُنْزَفُون» (= باده ای بسیار سپید که نوشندگان را لذتی خاص دهد؛ نه در آن فساد عقل است و نه ایشان از آن به بدمستی می افتند.)(3)

6. لباس های فاخر و زینت های آراسته: بر اندام بهشتیان، پوشاکی فاخر پوشانده می شود و به انواع زینت ها آراسته می شوند. در آنجا با دست بندهایی از طلا آراسته می شوند و جامه هایی

ص:17

تصویر

ص:18

سبز از حریر نازک می پوشند.(1)

7. خادمان بهشتی: بهشتیان به خادم نیاز ندارند؛ چراکه هرچه طلب کنند، حاضر می شود. البته نوجوانانی زیباروی گرد آنان می چرخند و از آنان پذیرایی می کنند: «یَطُوفُ عَلَیْهِمْ وِلْدانٌ مُخَلَّدُون بِأَکْوابٍ وَ أَباریقَ وَ کَأْسٍ مِنْ مَعین» (= بر گردشان پسرانی جاودان به خدمت می گردند، با جام ها و آبریزها و کاسه هایی از بادۀ ناب روان.)(2)

8. نعمت های بی کران: نعمت های بهشتیان در آنچه گفته شد، محدود نمی شود؛ زیرا نعمت ها و لذت های بهشت را اندازه ای نیست. ازاین رو، برخی آیات با تأکید بر نامحدودبودن مواهب بهشتی از جهت مقدار و کیفیت، بیان می کنند: «و فیها ما تَشْتَهیه اِلاَنفُس و تلذ الاعین» (= و در آنجا آنچه دلشان بخواهد و دیدگانشان را خوش

ص:19

آید، وجود دارد.)(1)

9. بانوان بهشتی: در جامع الاخبار از امیرمؤمنان نقل شده است که رسول خدا… فرموده اند: «در بهشت، بازاری است که در آنجا هیچ خریدوفروشی نیست، مگر صورت هایی از مردان و زنان. هرکس به صورتی تمایل داشته باشد، در آن بازار داخل می شود. آنجا محل اجتماع حورالعین است که به صورتی خوش و دلکش، چنان می خوانند که خلایق چنان صدایی را نشنیده اند: ما همیشه خوش و خرم هستیم و هیچ وقت اندوهگین نمی شویم. ما پیوسته سیر و شاداب هستیم و هیچ وقت گرسنه نمی شویم. ما همیشه با لباس هستیم و هیچ گاه عریان نمی شویم. ما جاودان هستیم و هیچ وقت نمی میریم. ما همیشه خرسند هستیم و هیچ وقت خشمگین نمی شویم. ما پیوسته اقامت کرده ایم و هیچ وقت کوچ نمی کنیم. پس خوشا به

ص:20

حال کسی که ما برای او هستیم و او برای ماست. ما زنان نیکوسیرت و نیکوصورت هستیم. شوهرهای ما مردمی بزرگوار و کریم اند.’»(1)

خداوند دربارۀ زنان بهشتی می فرماید: «وَ عِنْدَهُمْ قاصِراتُ الطَّرْفِ عین کَأَنَّهُنَّ بَیْضٌ مَکْنُون» (= و در نزد بندگان مخلص خدا، زن هایی هستند که چشمان خود را فقط بدان ها می اندازند و به دیگری نظر ندارند. آنان سیاه چشم هستند و پیکرشان به اندازه ای سفید است که گویی مانند سپیدی تخم مرغ هایی است که پوستش کنده نشده است و محفوظ مانده است.)(2) خداوند در سورۀ نبأ می فرماید: «وَ کَواعِبَ أَتْرابا»(3) کواکب جمع کاعبة است و به دختر نارس کاعبة می گویند. أتراب جمع تِرْب است به معنای مثل و قرین و شبیه. معنای آیه این گونه است: «حوریه های بهشتی

ص:21

همه هم سن و سال هستند و همه مثل هم، دختران نورس هستند.» یا «زن های مؤمن دنیا که از دنیا می روند، همه در بهشت، جوان و زیبا و هم سن و نیکوخوی برای شوهران خود هستند.»

در مجمع البیان در شرح آیۀ «فِیهِنَّ خَیْراتٌ حِسانٌ» (1) از رسول… دربارۀ شب معراج نقل شده است: «حوریه ها از خدا اجازه گرفتند و به پیامبر سلام… کردند و می گفتند: «نَحنُ الخَالِدَاتُ فَلاَ نَمُوتُ وَ نَحنُ النَّاعِمَاتُ فَلَا نَبأسُ أزوَاجُ رجَال کِرَام»(2) نیز در تفسیر آیه گفته اند: «این زنان همان زنان دنیوی هستند که بر شوهران خود در بهشت وارد می شوند و از حورالعین، جلیل تر و بهتر هستند.» و گفته اند: «آن زنان و حوریان تندرفتار نیستند؛ باصدا نفس نمی کشند و صدا در بینی نمی اندازند و خُرخر نمی کنند؛ اهل پی جویی و سر در آوردن از اسرار مردم نیستند؛ تقاضای شوهران را به تأخیر نمی اندازند؛ بر شوهران خود تسلط ندارند؛ به برتران از خود (یا به منازل مردم) نظر

ص:22

نمی اندازند؛ در راه ها و کوچه ها رفت وآمد نمی کنند و دربارۀ زن های دیگرِ شوهرانشان غیرتی ندارند و آزار و اذیت نمی رسانند.» عقبة بن عبدالغفار گفته است: «زنان اهل بهشت دست در دست یکدیگر می اندازند و با صدای خوشی که خلایق همانند آن را نشنیده اند، آواز می خوانند: ما همیشه خوش و خرّم هستیم و هیچ وقت خشمناک نمی شویم. ما همیشه مقیم هستیم و کوچ نمی کنیم. ما در اخلاق نیکو و در شکل و شمایل زیبا هستیم. ما محّبان و حبیبان شوهران بزرگوار خود هستیم.»(1)

خداوند در سورۀ الرحمان می فرماید: «فیهِنَّ خَیْراتٌ حِسانٌ فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ حُورٌ مَقْصُوراتٌ فِی الْخِیامِ فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ لَمْ یَطْمِثْهُنَّ اِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَ لا جَانٌّ فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ مُتَّکِئینَ عَلی رَفْرَفٍ خُضْرٍ وَ عَبْقَرِیٍّ حِسانٍ فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ تَبارَکَ اسْمُ رَبِّکَ ذِی الْجَلالِ وَ الْاِکْرامِ» (= و در آن باغ های بهشتی، زنانی هستند نیکوخلق و

ص:23

زیبا. پس کدامین نعمت های پروردگارتان را انکار می کنید؟ زنانی که هیچ انس و جن قبلاً با آن ها تماس نگرفته اند [و دوشیزه اند]. پس کدامین نعمت های پروردگارتان را انکار می کنید؟ این، درحالی است که این بهشتیان بر تختی تکیه زده اند که با بهترین و زیباترین پارچه های سبزرنگ پوشانده شده است. پس کدامین نعمت های پروردگارتان را انکار می کنید؟ پُربرکت و زوال ناپذیر است نام پروردگارت، صاحب جلال و جمال.)(1)

نخست می فرماید: «در این بهشت نیز زنانی هستند نیکوخلق و زیبا؛ زنانی که سیرت خوب و صورت زیبا را باهم دارند.» «خیر» غالباً دربارۀ صفات نیک و جمال معنوی به کار می رود و «حُسن» غالباً دربارۀ زیبایی و جمال ظاهر. در روایتی که در تفسیر این آیه وارد شده است، صفات نیک بسیاری برای همسران بهشتی بر شمرده اند: خوش زبان بودن، نظافت و پاکی،

ص:24

آزارنرسانیدن، نظرنداشتن به بیگانگان و... . این روایت می تواند اشاره ای به صفات عالی زنان دنیا نیز باشد و الگویی برای همۀ زنان محسوب شود.

خلاصه اینکه تمام صفات کمال و جمالی که برای همسر مطلوب است، در همسران بهشتی وجود دارد. به همین دلیل، قرآن در تعبیری کوتاه و پرمعنا آن ها را )خیرات حسان( خوانده است. در آیۀ بعد می فرماید: «هرگز پیش از این، جن و انس دیگر با آن ها تماس نگرفته است و دوشیزه اند.»

البته چنان که از آیات دیگر قرآن استفاده می شود، زنان و مردانی که در این دنیا همسر یکدیگرند، اگر هر دو باایمان و بهشتی باشند، در آنجا به هم ملحق می شوند و باهم در بهترین وضعیت و حالت ها زندگی می کنند. حتی از روایات دیگر استفاده می شود که مقام این زنان به دلیل عبادت و اعمال صالحی که در این جهان انجام داده اند، برتر از حوریان بهشت است.(1)

ص:25

آخرین توصیفی که این آیات از نعمت های بهشت کرده اند، این است که بهشتیان بر تخت هایی تکیه زده اند که با بهترین و زیباترین پارچه های سبز رنگ پوشانده شده است.

محبوب و شنیدن ندای محبت آمیز او، برای اهل بهشت چنان لذت بخش و روح پرور است که با هیچ نعمتی برابری نمی کند.

2. محیطی آکنده از امنیت و مسالمت: بهشتیان در محیطی سراسر امن و به دور از هرگونه ترس و واهمه و اندوه به سر می برند: «ادْخُلُوا الْجَنَّةَ لا خَوْفٌ عَلَیْکُمْ وَ لا أَنْتُمْ تَحْزَنُون» (= به بهشت درآیید. نه بیمی بر شماست و نه اندوهگین می شوید.)(1)

3. همراهان و مصاحبان نیکو: یکی از نعمت های روحانی اهل بهشت، هم صحبتی با انسان های نیک و همدلان باصفاست؛ کسانی که هیچ گونه دشمنی و حسد و کینه توزی در میانشان وجود ندارد و روح صمیمیت و یکرنگی و برادری بر جمعشان حاکم است.

4. خشنودی خدا: بزرگ ترین نعمت و لذت بهشت، جلب رضایت و خشنودی الهی است: «وَ

ص:27

رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظیم» (= و خشنودی خدا بزرگ تر است. این همان کامیابی بزرگ است.)(1)

5. شادی و نشاط معنوی: بهشتیان بر اثر بهره مندی از نعمت های گوناگون معنوی و جسمانی، همواره غرق در شادی و سرورند و در چهره شان آثار نشاط و طراوت موج می زند.

6. و بسیاری نعمت های دیگر... .

2. در بهشت، رنج و خستگی نیست؛(1)

3. در بهشت، بیم و اندوهی وجود ندارد؛(2)

4. در دل بهشتیان، بیماری های روحی مثل کینه و حسادت و بدخواهی راه ندارد؛(3)

5. در بهشت، بیماری های جسمی و نقص عضو مثل کوری، کری، شب کوری و... نیست؛(4)

6. در محیط بهشت، مشکل سرما و گرما وجود ندارد؛(5)

7. در بهشتیان، ادرار و مدفوع کردن و ترشّحات زاید مثل آب بینی و دهان نیست؛(6)

ص:29

8. در زندگی اهل بهشت، پیری وجود ندارد؛(1)

9. در بهشت، خوابیدن و چرت زدن نیست؛(2)

10. موهای زائد در بدن و صورت بهشتیان نمی روید؛(3)

11. زایمان و عادت زنانه و بچه داری در بهشت نیست؛(4)

12. مرگ به زندگی اهل بهشت راه نمی یابد.(5) شیخ صدوق، از علمای بزرگ شیعه، می نویسد: «اعتقاد ما دربارۀ بهشت این است که بهشت دارالبقاء و دارالسلام است. مرگ و پیری، بیماری و ناخوشی، زوال و زمین گیری، غم، فقر و خستگی و فرسودگی در آن نیست.»

ص:30

«الحمدللّه» کلام انبیا و اولیاست. حضرت نوح پس از نجات از قوم ظالم، «الحمدللّه» گفت.(1) ابراهیم نیز خدا را حمد کرد که در سنّ پیری اسماعیل و اسحاق را به او بخشیده است.(2) «الحمدللّه» سخن مؤمنان(3) و کلام بهشتیان است.

در حدیث آمده است: «اهل بهشت با کلمۀ ‘سبحانک اللّهم’ مسئولان پذیرایی را صدا می زنند. آنان نیز فوری حاضر می شوند و خواستۀ اهل بهشت را تأمین می کنند.»(4) در حدیث است: «هرگاه بنده ای مشغول تمجید خدا باشد و درخواست کردن از او را فراموش کند، خداوند بیش از آنچه با دعاکردن به او می داد، عطا می کند.»(5) مؤمنان دربرابر صفات الهی می گویند:

ص:32

«سبحانک» و دربرابر سایر مؤمنان می گویند:

«سلام» و درمقابل کامیابی از نعمت های الهی می گویند: «الحمدللّه»(1)

ص:33

تصویر

ص:34

بنده با بررسی روایات و آیات قرآن کریم به این نتیجه رسیده ام که مشخص کردن سن و... دربارۀ بهشت و بهشتیان به این دلیل است که هیچ انسانی بهشت را ندیده است و تصوری از آن ندارد. ازاین رو، اهل بیت‰ با این گونه بیانات خواسته اند ذهن بشر را به تناسب وضعیت خودشان، متوجه کیفیت زندگانی در بهشت کنند. دنیایی که هم اکنون در آن به سر می بریم، کاملاً با عالم برزخ و بهشت متفاوت است؛ چراکه این دنیا مادی است و آن دنیا مجرد و تفاوت های بسیار زیادی دارند.

بنابراین، ممکن است تعبیر جوان شدن کنایه از این باشد که در بهشت هیچ دردی نخواهد بود و اوضاع عالم بهشت کاملاً مطابق خواست بهشتیان خواهد بود. چون معمولاً در سنین جوانی چنین حالتی وجود دارد، تعبیر به سن آورده اند.

ص:36

3. پیامبراعظم… فرموده اند: «نماز کلید بهشت است و وضو کلید نماز.»(1)

4. همان بزرگوار فرموده اند: «السیوف مفاتیح الجنّة» (= شمشیرها، کلیدهای بهشت است.)(2)

این چهار نکته، به خوبی نقش ایمان، صبر و شکیبایی، نماز و جهاد را در فراهم شدن زمینۀ دستیابی به بهشت امن الهی گوشزد می کند.

و سندس و هم نشینی با حورالعین استفاده می کنند.(1) در بعضی روایات آمده است که درجات بهشت، به تعداد آیات قرآن است که انسان باایمان هر مقدار قرآن بخواند و بدان عمل کند، روز قیامت به مقام بالاتر می رود.(2)

ص:41

بی تردید، خداوند انسان را برای بهره مندی از بهشت خویش آفریده است و اگر انسان شروط عقیدتی و اخلاقی و رفتاری مناسب آن را فراهم آورد، به این مهمان سرای الهی راه خواهد یافت. فراخوان و دعوت الهی عمومی است و به زمان و مکان و نژاد و زبان و شغل و لباس ویژه اختصاص ندارد؛ ولی تنها گروهی محدود شایستگی بهشت را کسب می کنند.

بهشتی شدن و جهنمی نشدن تابع اندیشه و عملکرد و اخلاق و رفتار خود ماست و براساس شانس و حوادث و جبر روزگار و آرزو و آمال و بدون کار و تلاش نیست. بهشت جزای اعمال نیک خود انسان هاست و جهنم دستاورد رفتار و گفتار و اندیشه های نادرست خود ماست. ده ها آیۀ قرآن بر این حقیقت تأکید می کند: )اِنَّ الْأَبْرارَ لَفی نَعیم( (= به یقین، نیکان در نعمتی فراوان اند.)(1) «وَ اِنَّ الْفُجَّارَ لَفی جَحیم» (= و بدکاران در دوزخ اند.)(2) «وَ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فیها

ص:43

خالِدُونَ» (= و آن ها که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند، آنان اهل بهشت اند و همیشه در آن خواهند ماند.)(1) «وَ مَنْ یَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحاتِ مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَ لا یُظْلَمُونَ نَقیراً» (= و کسی که چیزی از اعمال صالح را انجام دهد، خواه مرد باشد یا زن، درحالی که ایمان داشته باشد، چنین کسانی داخل بهشت می شوند و کمترین ستمی به آن ها نخواهد شد.)(2)

در قرآن کریم، واژۀ جنّت حدود 70 بار و واژۀ جَنّات 69 بار به کار رفته است و دنیایی از معارف و رهنمودها و آگاهی های نظری و عملی را در اختیار انسان قرار داده است. واژه های دیگری هم مثل فردوس، دارالسلام، دارالمقامة، دارالمتقین، نعیم، به ابعاد و درجات

بهشت الهی اشاره می کند. با اندکی تلاوت و تدبّر ساده در آیات قرآن، می توان این امور را از شروط و

ص:44

اسباب ورود به بهشت الهی دانست:

1. ایمان؛ 2. عمل صالح؛ 3. جهاد؛ 4. صبر؛ 5. فروتنی دربرابر خدا؛6. تقوا؛ 7. مغفرت الهی؛ 8. بیم از مقام الهی؛ 9. بازداشتن نفس از هوس؛ 10. اطاعت خدا و رسول اکرم…؛ 11. احسان و نیکوکاری.

روایات معصومان‰ نیز بسیاری از این مفاهیم کلی و عام را بیان کرده است که نمونه ای از آن را به خوانندگان گرامی تقدیم می کنیم:

1. اخلاص و خداپرستی راستین؛ 2. نمازهای واجب و مستحب؛ 3. روزه گرفتن؛ 4. سرپرستی و حمایت از ایتام؛ 5. جهاد مالی و جانی و زبانی در راه خدا؛ 6. عفت ورزی و کنترل غریزۀ جنسی؛ 7. زیارت پیامبر گرامی…؛ 8. زیارت اهل بیت‰؛ 9. زیارت حضرت فاطمۀ معصومهƒ؛ 10. شادکردن کودکان؛ 11. رفتار خوب با خانواده؛ 12. توبه؛ 13. سخاوت و بخشندگی؛ 14. پذیرش ولایت آل محمّد‰؛ 15. کنترل خشم؛ 16. نیت خیر؛ 17. آب رسانی؛

ص:45

18. نیکی به والدین؛ 19. کنترل زبان؛ 20. اطعام نیازمندان.(1)

امام صادق از پیامبراکرم… نقل کرده اند که آن بزرگوار فرمودند: «بیشترین چیزی که امت من به سبب آن وارد بهشت می شوند، تقوای الهی و حسن خلق است.»(2) ورود به بهشت دو شرط اساسی دارد: رعایت قوانین الهی (تقوا) و خوش رفتاری با بندگان خدا (حسن خلق).

امام محمدباقر در جمع بندی عوامل ورود به بهشت، ده شرط را یادآوری کرده اند: «ده چیز است که هرکس به هنگام دیدار خدا داشته باشد، وارد بهشت می شود:

1. شهادت به توحید؛ 2. شهادت به نبوّت پیامبر گرامی…؛ 3. اقرار به تمام پیامبران گرامی‰؛ 4. اقامۀ نماز؛ 5. پرداخت زکات؛ 6. روزۀ رمضان؛7. حج خانۀ خدا؛ 8. ولایت اولیای

ص:46

الهی؛ 9. برائت از دشمنان خدا؛ 10. دوری از هرگونه مسکرات.»(1)

ص:47

تصویر

ص:48

دلسوزی را تضمین کند، بهشت را ضمانت می کنم: 1. خیرخواهی برای خدا ؛ 2. خیرخواهی و هواداری برای رسول اکرم…؛ 3. خیرخواهی و اخلاص دربارۀ کتاب الهی؛ 4. دلسوزی و خیرخواهی برای دین خداوند؛ 5. خیرخواهی و دلسوزی برای جماعت و امت مسلمان.»(1)

بی تردید، هواداری و موضع طرف دارانه دربارۀ مقدسات و ارزش های اسلامی، نشان اندیشه و عمل دینی و الهی است. طبیعی است که چنین کسی در بهشت باشد.

4. زیارت امام رضا علیه السلام: محمدبن حسن صفار از عباس بن معروف از علی بن مهزیار نقل کرده است که به امام جواد گفتم: «کسی که به زیارت امام رضا برود، چه پاداشی دارد؟» حضرت فرمود: «الجنة و الله» (= به خدا سوگند، بهشت پاداش اوست.)(2)

5. زیارت حضرت معصومهƒ: سعدبن سعد اشعری قمی از امام رضا پرسید: «زیارت

ص:50

حضرت فاطمۀ معصومهƒ، دختر امام کاظم ، چه پاداشی دارد؟» حضرت فرمود: «من زارها فله الجنّة» (= هرکس او را زیارت کند، بهشت از آن اوست.)(1)

ص:51

8. کاهن و کسی که غیب گو و کاهن را تصدیق کند؛

9. کسی که با محارم خویش رابطۀ نامشروع داشته باشد؛

10. کسی که مال گرد آورد و در راه حق هزینه نکند؛

11. درشت خوی سنگ دل بداخلاق و شکم پرور و ظالم بر مردم؛

12. غیرمسلمان و مشرک؛

13. کسی که به اندازۀ یک دانۀ خردل، در دل تکبر داشته باشد؛

14. کسی که مدام شراب بخورد و غالباً مست باشد؛

15. کسی که به ناروا مال مسلمانی را با قسم دروغ تصاحب کند؛ گرچه مسواکی از چوب اراک باشد؛

16. سخن چین؛

17. کسی که به دروغ، دیگری را پدر خویش معرفی کند؛

ص:53

18. کسی که در اعمالش اهل ریاکاری باشد؛

19. کسی که گوشت بدن او از حرام بروید و از غذای حرام تغذیه کند؛

20. پیشوا و حاکمی که به مردم خیانت کند و فریب کار باشد؛

21. کسی که به ناحق کسی از اقلیت های دینی را بکشد؛

22. کسی که به ناروا از مردم مالیات بستاند؛

23. کسی که با غلامان و کنیزان (و زیردستانش) بدرفتاری کند؛

24. منافقانی که دربارۀ خلافت علی کارشکنی کنند؛

25. کسانی که به ناروا مردم را شلاق بزنند؛

26. زنی که با نوع لباس خویش، سبب فساد جامعه شود؛

27. کسی که همجنس بازی کند؛

28. از امام صادق نقل شده است: «خداوند سوگند یاد کرده است که سه گروه را در

ص:54

بهشت خویش جای ندهد: اول، کسی که سخن خدا را رد کند؛ دوم، کسی که سخن پیشوای عادل را نپذیرد؛ سوم، کسی که حق مرد مؤمنی را بی جهت حبس کند و نپردازد.»(1)

2. حلقه های دعا و ذکر و نیایش باغ بهشتی است؛

3. مساجد، باغ و بوستان بهشتی است؛

4. بین منبر و خانه های رسول خدا… باغی از باغ های بهشتی است؛

5. پایه های منبر رسول خدا… در بهشت استوار شده است؛

6. جایگاه قبر امام حسین روضه ای از باغ های بهشتی است؛

7. مسجد کوفه باغی از باغ های بهشت است؛

8. تلاوت سوره هایی که «حا میم» دارد، ورود به باغ های بهشتی است؛

9. بیماری برای مؤمن، ورود به باغی از باغ های بهشت است؛

10. دیدار برادران ایمانی، قدم نهادن در باغ های بهشت است.

ص:56

تصویر

ص:58