رهنما61 (پاکت در بسته )

مشخصات کتاب

سرشناسه : پورامینی، محمدباقر، 1347 -

عنوان و نام پدیدآور : پاکت دربسته: درباره علم امام معصوم/ نویسنده محمدباقر پورامینی.

مشخصات نشر : مشهد: انتشارات قدس رضوی،1391.

مشخصات ظاهری : 60ص.؛11×17س م.

فروست : رهنما؛61.

شابک : 978-600-6543-51-2

وضعیت فهرست نویسی : فیپا

یادداشت : کتابنامه .

موضوع : علم امام

شناسه افزوده : آستان قدس رضوی. معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی

شناسه افزوده : موسسه انتشاراتی قدس رضوی

رده بندی کنگره : BP223/34/پ9پ2 1391

رده بندی دیویی : 297/45

شماره کتابشناسی ملی : 2828393

ص:1

اشاره

تصویر

ص:2

تصویر

ص:3

تصویر

ص:4

پرسش ها

پاکت در بسته (درباره علم امام معصوم)

دغدغۀ این نوشتار پاسخ گویی به پرسش های زیر است:

؟ اگر فقط خدا عالم غیب است، چرا به علم غیبی معصومان: اعتقاد داریم؟ (چرا)

؟ گستره و مرز علم پیامبر و ائمۀ اطهار: کجاست؟ (چقدر)

؟ ابزار آگاهی و خاستگاه دانش ایشان چیست؟ (چگونه)

؟ باوجود داشتن علم به گذشته و حال و آینده، درافتادن ائمه به مصائب جانکاهی مانند نوشیدن زهر و شهادت و...، چه توجیهی برمی تابد؟

ص:5

تصویر

ص:6

درآمد

امامت، در بیان، جانشینی پیامبر… است و در امور دینی و دینوی، پاسداری دین و رهبری امت است؛ از این رو، می توان امامت را تداوم نبوت در دوران خاتمیت نامید.(1) در فرهنگ شیعه، امامت و رهبری انسان ها چه در بُعد معنوی و الهی و چه در بُعد اجتماعی، عالی ترین درجه و مقامی است که خداوند به انسانی واگذار می کند و مدالی که به این نام بر سینۀ کسی می چسباند، عالی ترین مدال هاست.(2)

بدیهی است فردی که پس از پیامبر… بر مَسند او می نشیند و زمام هدایت مردم را به سمت سعادت به دست می گیرد، باید ویژگی ها و شروط خاصی داشته باشد: او ضمن دارابودن مقام عصمت و عهده داریِ منصب امامت ازسوی خدا باید داناتر و عالم تر از همه

ص:7


1- . مطهری، مجموعۀ آثار، ج4، ص739.
2- . همان، ج3، ص320.

باشد؛ یعنی برخودار از علم الهی و آگاه به تمام معارف و احکام شریعت.(1)

پیشوایان معصوم‰ به دلیل جایگاهی که ازسوی خداوند عهده دار آن اند، داناترین و عالم ترین افراد به حقایق دینی اند؛ ازاین رو، علم آنان، ویژگی اساسی و منحصربه فردی تلقی می شود. به دلیل وجود برخی پرسش ها درباب بی کرانگیِ علم امام و برخورداری ایشان از علم غیب و شناخت مرزها و همچنین علل استفاده یا عدم استفاده از آن، نکاتی به اختصار بیان می کنیم.

ص:8


1- . ربانی گلپایگانی، امامت در بینش اسلامی، ص212.

نشانۀ علم غیب

با چند نفر از یاران امام رضا† خدمتش شرفیاب شدیم. ساعتی نزد امام نشستیم. چون خواستیم بازگردیم، امام به من فرمودند: «احمد، تو بنشین.» همراهانم رفتند و من خدمت امام ماندم. سؤالاتی داشتم؛ به عرض رساندم و امام پاسخ فرمودند... تا پاسی از شب گذشت.

خواستم مرخص شوم. امام فرمودند: «می روی یا نزد ما می مانی؟» عرض کردم: «هرچه شما بفرمایید. اگر بفرمایید بمان، می مانم و اگر بفرمایید برو، می روم.» فرمودند: «بمان؛ این هم رختخواب.» آنگاه امام برخاستند و به اطاق خود رفتند.

[احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی که از دعوت ویژۀ امام در پوست خود نمی گنجید، خرسند از این لطف ویژه، سر به سجده گذاشت؛ او ادامۀ ماجرا را این گونه گزارش می کند:] من از شوق به سجده افتادم و گفتم: «سپاس خدای را که حجت خدا و وارث علوم پیامبران، در میان ما چند نفر که خدمتش شرفیاب شدیم، تا این حد به من محبت فرمودند.» هنوز

ص:9

در سجده بودم که متوجه شدم امام به اطاق من بازگشته اند. برخاستم. حضرت دست مرا گرفتند و فشردند و فرمودند که امیرمؤمنان† به عیادت صعصعة بن صوحان رفت و چون خواست برخیزد، به صعصعه فرمودند: «از اینکه به عیادت تو آمده ام، به برادران خود افتخار مکن. عیادت من باعث نشود که خود را از آنان برتر بدانی. از خدا بترس و پرهیزکار باش. برای خدا تواضع و فروتنی کن. خدا تو را رفعت میبخشد.» (1)

[...شب به نیمه رسیده بود و احمد بن محمد تنها بود و در فکرِ بی کرانگیِ علم امام. با این اندیشه، چشم برهم نهاد.]

اما ماجرای دیگر...

ص:10


1- . محمد بن عمر کَشّی، رجال کشی، ص587؛ مجلسی، بحارالانوار، ج70، ص292.

[ابی حبیب بناجی اهل مروْ بود و شیفتۀ پیامبر… و خاندان والاگوهرِ او. خوابی دید که بی درنگ در بیداری تعبیر شد: تنها به فاصلۀ بیست روز. تعبیر خوابش نشان از بی کرانگیِ علم امامت داشت. این ماجرا از زبان اوست:]

رسول خدا… را در خواب دیدم که در بناج، در مسجدی فرود آمد که هر سال، حجاج در آن مسجد فرود می آمدند. گویا من نزد او رفتم و سلام کردم و پیشِ روی او ایستادم. نزد او طبقی یافتم که از برگ خرمای مدینه بافته شده بود و در آن طبق، خرمای صیحانی بود.

پیامبر… از آن خرما مشتی برداشتند و به من عطا کردند. آن خرما را شمردم: هجده دانه بود. پس از بیداری، خواب را چنین تعبیر کردم که به عدد هر خرما، یک سال زندگانی می کنم! وقتی بیست روز گذشت، در زمینی که زارعان، آن را برای کشت آماده می کردند، ایستاده بودم که کسی نزد من آمد و مرا خبر داد به آمدنِ حضرت رضا† از مدینه و نزول آن بزرگوار در آن مسجد. مردم را دیدم که نزد او می شتافتند. من نیز به خدمت آن حضرت

ص:11

رفتم. دیدم آن جناب در موضعی نشسته اند که رسول… را در خواب دیده بودم. زیرِ پای مبارکش، تخته حصیری گسترده بود؛ مثل آن حصیری که زیرِ پای پیغمبر بود. در پیش روی او طبقی قرار داشت که از برگ خرما بافته شده و حاوی خرمای صیحانی بود.

بر آن جناب سلام کردم. پاسخ داد و مرا نزد خود طلبید. یک مشت از آن خرما به من عطا فرمودند. آن خرما را شماره کردم: عدد آن به قدر عدد خرمایی بود که رسول خدا… در خواب به من عطا فرموده بودند. عرض کردم: «یابن رسول اللّه، بیشتر از این به من عطا فرما.» فرمودند: «اگر رسول خدا زیاده از این به تو عطا فرمود، ما هم زیاده از این به تو عطا می کردیم.»(1)

ص:12


1- . طبرسی، إعلام الوری، ص321؛ بحارالأنوار، ج50، ص153؛ راوندی، الخرایج و الجرایح، ج1، ص412؛ شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا†، ج2، ص210؛ علی بن عیسی اربلی، کشف الغمه، ج2، ص313؛ ابن حجر، الصواعق المحرقه، ج2، ص594؛ شبلنجی، ص243.

این دو نمونه، نشانی از علم غیب علی بن موسی† بود؛ دانشی الهی که شرط امامت است و ائمه: جملگی بدان آراسته اند.

ص:13

تصویر

ص:14

بنیان علم غیب

به راستی، علم بی کرانه و غیبی امام از کجا ریشه می گیرد و به کدام سرچشمه متصل است؟ مگر خدا نمی فرماید: «بگو هرکه در آسمان ها و زمین است، جز خدا، غیب را نمی شناسد»(1) و در آیه ای دیگر: «کلیدهای غیب تنها نزد اوست و جز او، کسی آن ها را نمی داند.»(2) این کلام الهی، با دانش امام چه تناسبی دارد؟

در پاسخ باید به این نکته توجه کرد که در کنار آیات یادشده، آیات دیگری هست که پرده از علم غیبِ برخی از اولیای برگزیدۀ خدا برمی دارد: «دانای غیب اوست و هیچ کس را بر اسرار غیبش آگاه نمی سازد؛ مگر رسولانی که آنان را شایسته و پسندیده بداند.»(3)

ص:15


1- . ]قُلْ لا یعْلَمُ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ الْغَیبَ إِلاَّ اللَّهُ[ نمل، 65.
2- . ]وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیبِ لا یعْلَمُها إِلاَّ هُوَ[ انعام، 59.
3- . جن، 26و27.

بنابراین، آیاتِ بخش نخست، از علم غیبِ ذاتی خدا خبر می دهد و آیات بخش دوم، از علم غیب افاضی و وحیانی؛ یعنی غیرخدا تنها به تعلیم و اذن الهی می توانند به علم غیب دست یابند.(1)

وقتی فردی با اخبار غیبی امام رضا† روبه رو شد، تاب نیاورد و با گستاخی گفت: «علم غیب را فقط خدا می داند.» پاسخ حضرت شعلۀ شبهۀ او را فرو نشاند: «خداوند متعال در قرآن فرموده است: عالِمُ الْغَیبِ فَلا یظْهِرُ عَلی غَیبِهِ أَحَداً إِلَّا مَنِ ارْتَضی مِنْ رَسُولٍ؛ پس، رسول خدا از کسانی است که علم غیب را می داند و ما هم ورثۀ آن رسول می باشیم و اخبار آینده را تا روز قیامت می دانیم.»(2)

ص:16


1- . علامه مجلسی معتقد است: «منظور از اینکه علم غیب را از خود نفی می کنند، این است که علم غیب را جز ازطریق وحی و الهام نمی دانند؛ اما ازطریق وحی و الهام نمی توان نفی کرد. زیرا عمدۀ معجزات پیامبران و اوصیا اطلاع و اخبار از مسائل غیبی است. خداوند خود نیز آنان را در این آیه استثنا کرده است: إِلَّا مَنِ ارْتَضی مِنْ رَسُولٍ.» بحار الانوار، ج 3، ص196.
2- . بحارالانوار، ج49، ص75.

دربارۀ گستره و ریشۀ علم غیب امامان: درنگ در چند نکته، شناخت ما را از پیشوایان معصوم: عمق می بخشد و به معرفت ما می افزاید:

1. علم و ارادۀ امام تابع علم و ارادۀ الهی است. ازآنجاکه آنان، به تعلیم الهی، از علوم غیبی آگاه بودند و این علم نیز همچون سایر کمالات، از طرف خداوند به آنان اعطا شده است، الهی است؛ بنابراین، می توان گفت علم امام «علم غیب تعلیمی» و خدادادی است. چنان که امیرمؤمنان† دانش اهل بیت معصوم را به دانش خدا متصل می دانست(1) ودر پایان نبرد جَمل، از برخی حوادث آینده خبر دادند و فرمودند: «این علمی است که از دارندۀ علم آموخته ام.»(2)

ص:17


1- . «الا و انا اهل البیت من علم الله علمنا و بحکم الله حکمنا و من قول صادق سمعنا». ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج1، ص 2†6.
2- 1. مردی از قبیلۀ بنی کلب پرسید: «لقد اُعطِیتَ یا امیرالمومنین علم الغیب؟» امام فرمودند: «لیس هو علم الغیب و انما هو تعلم من ذی علم.» نهج البلاغه، خطبۀ 128.

2. علم امام آینۀ تمام نمای عالم هستی است؛ یعنی علم گذشته و حال و آینده را شامل می شود.(1) ازاین رو، همگان اذعان داشتند هر پرسشی که از امام رضا† می شد، پاسخ آن را می دانست.(2) دشمن نیز اعتراف به علم بی کران ایشان داشت و مأمون، امام رضا† را معدن علم توصیف می کرد.(3)

3. امام وارث علم پیامبران اولو العزم و رسول خدا… است و او، هم علم پیامبر اکرم… را دارد و هم علم پیامبران را.(4) همچنین، خداوند علم امامان را همچون علم پیامبر اکرم،

ص:18


1- . کلینی، کافی، ج1، باب انّ الائمه علم ما کان و ما یکون.
2- . إعلام الوری، ص328.
3- . حرانی، تحف العقول، ص416.
4- . حضرت صادق† فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ أُولِی الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ فَضَّلَهُمْ بِالْعِلْمِ وَ أَوْرَثَنَا عِلْمَهُمْ وَ فَضَّلَنَا عَلَیهِمْ فِی عِلْمِهِمْ وَ عَلَّمَ رَسُولَ اللَّهِ (ص) مَا لَمْ یعْلَمُوا وَ عَلَّمَنَا عِلْمَ الرَّسُولِ وَعِلْمَهُمْ.» بحارالأنوار، ج26، ص194.

از علم پیامبران الهی بیشتر قرار داده است.(1) حضرت زین العابدین† فرمودند: «به خدا قسم، آنچه انبیا و رُسل می دانند، من می دانم» و افزودند: «وَ نُزَادُ مَا لَمْ تُزَدِ الأَنْبِیاءُ» (= اضافه از آنچه انبیا داشتند، داریم.)(2)

4. خداوند درِ علم را به سوی امامان گشوده است و آنان با اشاراتِ عالم غیب و سروش فرشتگان آشنایند. هیچ چیز از احکام الهی و شریعت، از آنان پوشیده نیست. زمانی که از گسترۀ علوم غیبی امامان یاد می شود، می توان به علم الکتاب، شرایع آسمانی، گذشته و آینده، اسرار درونی و آشنایی با زبان همۀ مخلوقات،

ص:19


1- . امام باقر† ضمن تأکید بر عالم تربودن علی† از انبیای الهی، به عبداللَّه بن ولید دلیل آن را چنین بیان کردند: «مگر نمی گویند علی دارای علم پیامبر است؛ پس با آنان در این زمینه این گونه استدلال کن که خداوند دربارۀ موسی† می فرماید: ]وَ کَتَبْنا لَهُ فِی الأَلْواحِ مِنْ کُلِّ شَیءٍ[ (اعراف، 145). معلوم می شود که تمام مسائل را به او نیاموخته است. خداوند دربارۀ محمد… می فرماید: ]وَ جِینا بِکَ عَلی هولاءِ شَهِیداً وَنَزَّلْنا عَلَیکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیءٍ[ (نحل، 89). محمد بن حسن بن فروخ صفار، بصائر الدرجات، ص228.
2- . بحار الأنوار، ج26، ص198.

حتی حیوانات، اشاره کرد.(1)

ص:20


1- . نک: دانشنامۀ امام علی†، ج3، مقالۀ حسن یوسفیان، «علم غیب امام»، ص352 تا 356. برخی از عالمان اهل سنت نیز بر علم غیب امام اعتراف کرده اند؛ به جز ابن ابی الحدید(شرح نهج البلاغه، ج5،ص4) می توان به اعتراف ابن عربی اشاره کرد؛ او علم لدنی و اسرار سر الهی را برای امثال علی† ممکن می داند. (ابن عربی، الفتوحات،ج1، ص151).

خاستگاه علم غیب

منابع علم ائمۀ اطهار‰ متعدد و متنوع است. این منابع به آنان علوم و آگاهی های فراوان و نیز خطاناپذیری می بخشد تا بتوانند مأموریت الهی خود را به خوبی انجام دهند.(1) دربارۀ خاستگاه علوم غیبی امامان، این امور بیان شده است:

1. الهام: با رحلت پیامبر خاتم… باب وحی بسته شد، اما راه الهام برای پیشوایان معصوم باز است. آنان محدث اند و صدای فرشته را می شنوند(2) و همچنین با روح الهی در ارتباط هستند. کسی که روح الهی را دریابد، از رویدادهای گذشته و آینده و آنچه در دل مردمان زمین و آسمان است،آگاه می شود.(3) به فرمودۀ امام صادق†: «امام هروقت اراده کند چیزی را بداند، خدا او را مطلع می کند.»(4) در فرمایشی از امام کاظم† ، علم حال و حاضر ائمه از سنخ الهام و بهترین علم ائمه دانسته شده است.(5)

2. فراگرفتن از پیامبر…: ایشان تمامی معارف اسلام را به علی† آموختند و پس از او نیز این علوم نسل به نسل به امام بعدی منتقل شد.(6)

3. قرآن: این معجزۀ الهی دارای ظاهر و باطنی است و درک و تفسیر و تأویل آن، تمییز

ص:22


1- . نک: مکارم شیرازی، پیام قرآن، ج9.
2- . شیخ مفید، اختصاص، ص329. دریافت امامان از فرشتگان البته به معنای همسانی با پیامبران در دریافت وحی تشریعی نیست؛ بلکه ارتباطی است همچون خضر و مریم که مطابق ظاهر آیات الهی، با فرشتگان ارتباط داشتند و حقایقی از عالم غیب دریافت می کردند.
3- . نک: شیخ مفید، تصحیح الاعتقاد، ص100.
4- . «إِذْ أَرَادَ أَنْ یعْلَمَ الشَّی ءَ أَعْلَمَهُ اللَّهُ ذَلِکَ». بحارالانوار، ج26، ص57. همچنین، حارث بن مغیرۀ نضری گفت: «به حضرت صادق† عرض کردم اگر سؤالی از امام بشود و پاسخش را ندانند، از کجا می فهمند. فرمودند: به قلبش القا می شود یا به گوشش می خورد». شیخ مفید، تصحیح الاعتقاد، ص100.
5- . کافی ، ج1، ص 264.
6- . نک: طباطبایی ، المیزان، ج20، ص 135.

ظاهر از باطن و نیز محکم از متشابه، تنها از امام معصوم ساخته است؛ به فرمودۀ امیر سخن: «همانا در قرآن دانش آینده است و حدیث گذشته. درد شما را درمان است و راه سامان دادن کارتان در آن.»(1)

این نکته بسیار مهم است که منابع آسمانی و غیبیِ دیگری به عنوان خاستگاه علوم امامان مطرح است که گواه تنوع و تعدد آن است. با توجه به این گستردگیِ منابع فرابشری است که پیامبر… در حدیث ثقلین دربارۀ اهل بیت خود فرمودند: «به آنان چیزی یاد ندهید؛ چراکه آنان از شما عالم ترند.»(2)

ص:23


1- . «أَلَا إِنَّ فِیهِ عِلْمَ مَا یأْتِی وَ الْحَدِیثَ عَنِ الْمَاضِی وَ دَوَاءَ دَایکُمْ وَ نَظْمَ مَا بَینَکُم». نهج البلاغه، خطبۀ 158.
2- . «لاتعلموهم فهم اعلم منکم»، کافی، ج1، ص286.

تصویر

ص:24

مرز علم غیب

باوجود علم غیب امامان† چرا گاهی آنان انگور یا خرما یا دیگر اشیای مسموم را تناول می کردند و به شهادت می رسیدند؟ دربارۀ شناخت امیرمؤمنان† از قاتل خود، خوردن سم توسط امام حسن†، کشته شدن امام حسین† و همچنین دربارۀ امام رضا† که می دانستند انگوری که جلویشان گذاشته اند مسموم است، چه پاسخی وجود دارد؟

در پاسخ، دقت به نکات زیر شایسته است:

1. دانش و آگاهی پیامبران و ائمۀ اطهار† بر دو نحو است:

1.1. علومی که از راه عادی برای آنان فراهم می آید که در این گونه دانش ها، با دیگر مردم تفاوت چندانی ندارند؛

2.1. علومی که برای آنان از راه های ماوراءطبیعی (وحی و الهام) حاصل می شود که به آن، علم لدنی یا علم غیب می گویند.

ص:25

2. پیامبر… و ائمۀ اطهار: در مسائل عادی و فردی و امور اجتماعی، موظف به استفاده از علم عادی بوده اند. ازاین رو، همواره در این گونه مسائل، از شیوه های معمولی، تحقیق و کسب آگاهی کرده و براساس آن عمل می کردند. سِرّ این مسئله نیز آن است که آنان، الگوی بشریت اند و اگر در مسیر زندگی و حرکت های اجتماعی، راهی غیر از این بپویند، دیگر جنبۀ اسوه بودن خود را از دست خواهند داد و دوستداران و پیروان به بهانۀ آنکه آنان با علم لدنی عمل می کرده اند، از حرکت های سازنده و انقلابی و اِصلاحی باز خواهند ایستاد.

3. عمل دائمی براساس علم غیب، موجب اختلال در امور است؛ زیرا ارادۀ غالب خدا به جریان امور، براساس علم عادی بشری تعلق گرفته است. به همین جهت، معصومان† برای شفای بیماری خود و اطرافیانشان از علم غیب استفاده نمی کردند. شاید یکی از حکمت های ممنوعیت روی آوری به نجوم یا تسخیر جن برای کشف غیرعادی حوادث آینده

ص:26

نیز همین اختلال در امور است.(1)

4. عمل براساس علم غیب، در برخی مواقع با حکمت نصب معصومان: منافات دارد؛ زیرا در این صورت، جنبۀ اسوه و الگوبودنِ خود را از دست خواهند داد و سایر افراد بشر از وظایف فردی و اجتماعی خود به این بهانه، یعنی ناآگاهی از علم غیب، شانه خالی خواهند کرد.

5. تکالیف دینی معصومان: همواره برطبق علومی بوده که از مسیرهای عادی برای آنان پیدا می شده است؛ مثلاً پیامبر و امامان: منافقان را خوب می شناختند و می دانستند که آنان ایمان واقعی ندارند؛ ولی با آنان هرگز به شیوه ای مشابه با نحوۀ رفتار با کفار برخورد نمی کردند و ازنظر معاشرت و ازدواج و دیگر احکام، با آنان به مانند سایر مسلمانان رفتار می کردند. همچنین، هنگامی که در مسند قضاوت و حل وفصل مشکلات مردم می نشستند،

ص:27


1- . صافی گلپایگانی، معارف دین، ج1، ص121.

مطابق قوانین قضایی اسلام حکم کرده و از علوم غیرعادی خود استفاده نمی کردند. نیز، میوه یا غذایی را تناول می کردند که پیش روی آنان بود و مانعی از خوردن آن نمی دیدند.

6. علم غیب، گاهی به امر واقعی تعلق می گیرد که حتمی و تغییرناپذیر است. بنابراین، برخی چیزهایی که پیامبر و امامان: ازطریق غیبی می دانند، همان چیزی است که حتماً واقع خواهد شد. این گونه آگاهی، چیزی نیست که با آن بتوان تغییری ایجاد کرد و سرنوشت چیزی را تغییر داد.

7. پیشوایان ما وظیفه نداشتند در تمامی امور طبق علومی عمل کنند که از راه های غیرعادی برای آنان حاصل می شد؛ به عبارتی چنین علم لدنی موضع امام را در برابر تکالیف خود که حتمی الوقوع است تغییر نمی دهد؛ اساسا قضای حتمی خداوند مثل شهادت

ص:28

امام از آن جهت که حتمی الوقوع است متعلق اراده و قصد انسانی قرار نمی گیرد .(1) وظیفۀ آنان این بود که نخست، نظام تکوینی این عالم را مراعات کنند و سپس، چون سایر مردم با این پیش آمدها روبه رو شوند. به بیان دیگر، بدیهی است که سرانجام هر انسانی مرگ است و هیچ آفریده ای در این جهان عمر ابدی نخواهد داشت.

8. البته خوردن میوۀ زهرآلود توسط امام رضا† از روی اجبار بوده است و امام از شیوۀ شهادت خود خبر داشتند. حضرت به اباصلت فرمودند: «اگر بعد از ملاقات با مأمون، هنگام برگشتن، عبا را روی سرم دیدید، بدانید که مأمون کار خودش را کرده است.» ایشان ضمن آگاهی، گزینۀ دیگری فراروی خود نداشتند.

9. همۀ اموری که امام معصوم† انجام می دهد، به خواست خداوند متعال بستگی دارد:

ص:29


1- 1. نک: رخ شاد، در محضر علامه طباطبایی، ص174.

تصویر

ص:30

]بل عباد مکرمون. لایسبقونه بالقول و هم بامره یعلمون.[(1)

10. علم غیب برای پیامبر و امامان: بالفعل نیست؛ بلکه شأنی است و هرگاه اراده کنند و بخواهند چیزی را بدانند، خداوند آنان را آگاه خواهد کرد. به فرمودۀ حضرت صادق†: «امام وقتی بخواهد چیزی را بداند، خداوند او را آگاه خواهد کرد.»(2) بنابراین، امام اگر بخواهد می داند: خواستن برای او دانستن است. ازاین رو، می توان علم غیب امام را به «پاکتی دربسته» همانند کرد که برای آگاهی از محتوا می تواند آن را بگشاید.

ص:31


1- . انبیا، 26و17.
2- . «إِذَا أَرَادَ الْإِمَامُ أَنْ یعْلَمَ شَییاً أَعْلَمَهُ اللَّهُ ذَلِک». بحارالانوار، ج26، ص57.

برای مطالعه بیشتر

1. امامت و رهبری، مرتضی مطهری.

2. معارف دین، صافی گلپایگانی.

3. پیام قرآن، مکارم شیرازی، ج9.

4.امامت، محمد حسن قدردان قراملکی.

ص:32

درباره مركز

بسمه تعالی
جَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
با اموال و جان های خود، در راه خدا جهاد نمایید، این برای شما بهتر است اگر بدانید.
(توبه : 41)
چند سالی است كه مركز تحقيقات رايانه‌ای قائمیه موفق به توليد نرم‌افزارهای تلفن همراه، كتاب‌خانه‌های ديجيتالی و عرضه آن به صورت رایگان شده است. اين مركز كاملا مردمی بوده و با هدايا و نذورات و موقوفات و تخصيص سهم مبارك امام عليه السلام پشتيباني مي‌شود. براي خدمت رسانی بيشتر شما هم می توانيد در هر كجا كه هستيد به جمع افراد خیرانديش مركز بپيونديد.
آیا می‌دانید هر پولی لایق خرج شدن در راه اهلبیت علیهم السلام نیست؟
و هر شخصی این توفیق را نخواهد داشت؟
به شما تبریک میگوییم.
شماره کارت :
6104-3388-0008-7732
شماره حساب بانک ملت :
9586839652
شماره حساب شبا :
IR390120020000009586839652
به نام : ( موسسه تحقیقات رایانه ای قائمیه)
مبالغ هدیه خود را واریز نمایید.
آدرس دفتر مرکزی:
اصفهان -خیابان عبدالرزاق - بازارچه حاج محمد جعفر آباده ای - کوچه شهید محمد حسن توکلی -پلاک 129/34- طبقه اول
وب سایت: www.ghbook.ir
ایمیل: Info@ghbook.ir
تلفن دفتر مرکزی: 03134490125
دفتر تهران: 88318722 ـ 021
بازرگانی و فروش: 09132000109
امور کاربران: 09132000109