ص: 2

ص: 3

ص: 4

سنگینی نماز .......... 32

مدارا با نفس .......... 33

تشنه نماز .......... 34

توجه به جایگاه نماز .......... 36

معاشرت با دوستان نماز .......... 37

حسنه نماز .......... 37

بازدارندگی از گناه .......... 38

وضوی با توجه .......... 39

نور نماز .......... 43

کمک گرفتن از نماز .......... 44

آرامش برای ورود به نماز .......... 45

وضوی دائم .......... 46

آماده ساختن فضا .......... 47

میل به مستحبات .......... 49

اعتدال در عبادت .......... 49

الگو گیری در نماز .......... 50

غذای روح .......... 52

شفاعت نماز .......... 53

گفتار دوم:نماز؛ پلی به سوی خدا.................................................................................................... 55

پل ارتباطی با خدا .......... 57

ص: 6

انس با خدا .......... 58

پناه بردن به خدا در گرفتاری ها .......... 59

تسلیم مشیت خدا .......... 60

آرامش در پناه خدا .......... 61

دل دادن به طوفان بلا ..........63

خشوع در نماز .......... 66

خضوع و خشوع .......... 66

سبک شمردن نماز .......... 67

پرهیز از بیهودگی .......... 69

برای تحصیل خشوع .......... 69

مسجد گوهرشاد .......... 70

عشقی مجازی که سر از حقیقت در آورد! .......... 72

سرچشمه زیبایی ها .......... 74

گفتار سوم: نماز؛ انس با خدا .................................................................................................... 77

دعوت به خوبی با عمل .......... 79

همچون ستون خیمه .......... 80

زیبایی های نماز .......... 81

پیوند با نور .......... 82

آشنایی و انس با خدا .......... 83

ص: 7

ارزش ملک سلیمان .......... 85

لذت معنویات .......... 87

باد به دستان .......... 88

توجه خدا به انسان .......... 89

یوسف در نگاه ترنج به دستان .......... 91

محو جمال یوسف آفرین .......... 92

نمازی با حضور قلب .......... 94

از بین برنده تاریکی ها .......... 96

گفتار چهارم: نماز؛ تجلی عبودیت .................................................................................................... 99

هدف آفرینش .......... 101

بندگی خدا یا غیر خدا؟ .......... 102

منافع بندگی خدا .......... 103

دردسرهای شرک .......... 104

آرامش توحید .......... 106

تنها فرمان خدا .......... 108

پیکر توجه به غیر خدا .......... 109

عنوان بصری در محضر امام صادق علیه السلام .......... 110

حقیقت عبودیت .......... 110

1)مملوک دانستن خود .......... 111

ص: 8

بشر حافی .......... 112

2) تسلیم تدبیر خدا .......... 115

3) گوش به فرامین خدا .......... 116

تجلی حقیقت عبودیت .......... 116

در مرز کفر .......... 117

بی اعتنایی به فرمان خدا .......... 118

راز تشرف به محضر امام زمان علیه السلام .......... 119

نماز و زیارت .......... 122

علی سیاه گندابی .......... 123

گفتار پنجم: نماز و محبوبیت الهی .................................................................................................... 137

مقام محبوبیت .......... 129

راه رسیدن به محبوبیت .......... 130

موسی در دربار فرعون .......... 131

دلقک فرعون .......... 133

پیروی از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم .......... 134

آثار محبوبیت .......... 135

مراقبت از دین .......... 137

عشق پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم به نماز .......... 138

سرآمد واجبات .......... 139

ص: 9

واجبی که در هیچ جا نباید ترک شود .......... 140

توصیه به نماز .......... 141

تنگنای زندگی .......... 142

نیاز معنوی انسان.......... 143

نماز؛ تشکر از خداوند.......... 144

قهر و جدایی از خدا .......... 145

در هر حال روی از ما بر مگردان! .......... 145

گناه نابخشودنی .......... 147

ترفندهای شیطانی .......... 148

بی تو به سر نمی شود .......... 149

غلبه رحمت الهی بر غضب او .......... 150

آنچه بینی شیطان را به خاک می مالد .......... 152

گفتار ششم: بازدارندگی نماز (1) ....................................................................................................153

ریزش گناهان .......... 155

قلعه خدای مهربان .......... 157

قدرت بازدارندگی .......... 159

راهزن نماز خوان .......... 159

دستاویز نماز .......... 161

امید به نماز .......... 162

ص: 10

شرابخواری که منقلب شد! .......... 164

خیر برای مؤمن .......... 166

اذانی که فحشا را تعطیل کرد! .......... 168

گفتار هفتم: بازدارندگی نماز (2).................................................................................................... 173

کار نماز .......... 175

وعده های شیطان و وعده های خدا .......... 175

شیطان بر صراط .......... 177

دشمن را بزرگ نکنید! .......... 178

امواج امام زمان علیه السلام .......... 179

تقویت حق .......... 181

باطل رفتنی است .......... 182

جوان زیبا و سگ زشت روی .......... 183

تقویت نماز .......... 186

مفهوم بازدارندگی نماز .......... 187

آقا آمد! .......... 188

تأثیر نماز در رشد .......... 190

گفتار هشتم: نماز، سفره گسترده الهی.................................................................................................... 193

شش صورت زیبا در قبر .......... 195

زیباترین صورت .......... 197

ص: 11

میهمانی خدا در زمین .......... 197

نردبان نماز .......... 199

فرو نشانده آتش گناه .......... 199

دژی در برابر حمله های شیطان .......... 201

نماز دائم .......... 202

نمازهایی که نخوانده ایم .......... 203

توبه را خیلی سنگین جلوه ندهیم! .......... 204

ارزش و اهمیت نماز واجب .......... 205

فرمان به نماز .......... 207

مراقبت از خانواده .......... 208

اتاق فکر خانواده .......... 209

اشتیاق به نماز در کارخانه .......... 210

نقش مسئولین در ترغیب به نماز .......... 211

نقش خشوع و اخلاص در محبوبیت .......... 212

صورت دین .......... 213

سجده؛ راز تقرب .......... 214

گفتار نهم: آثار و برکات نماز.................................................................................................... 217

دژی محکم در برابر شیطان .......... 219

بیم شیطان .......... 220

ص: 12

دعای فرشتگان .......... 221

مباهات خداوند به فرشتگان .......... 223

در خلوت نماز .......... 224

سفره ضیافت الهی .......... 227

سرقت از نماز .......... 229

محوریت نماز .......... 230

نشانه های قبولی نماز .......... 232

ده اثر مهم برای نماز .......... 234

اقامه دین .......... 240

فهرستها.................................................................................................... 241

فهرست آیات .......... 243

فهرست روایات و دعاها .......... 247

فهرست منابع .......... 255

ص: 13

ص: 14

ان الله تعالی جعل قرة عینی فی الصلاة و حببها إلی کما حبب إلی الجائع الطعام والی الظمان الماء فان الجائع إذا أکل الطعام شبع وإذا شرب الماء روی و انا لا اشبع من الصلاة ؛(1) خداوند بزرگ مرتبه نور چشم مرا در نماز قرار داد، و آن را محبوب من گردانید؛ چنان که غذا را محبوب انسان گرسنه و آب را محبوب انسان تشنه قرار داد. بی گمان انسان گرسنه هرگاه طعام بخورد سیر می شود و هرگاه آبی بیاشامد سیراب می شود، ولی من از نماز سیر نمیشوم.

خدای بزرگ در کوتاه ترین سوره کتابش بعد از منت نهادن بر پیامبرش به نعمت کوثر و فراوانی و افزونی فرزندان فاطمه سلام الله علیها به جا آوردن شکر این نعمت را در نماز و قربانی می داند.

إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ؛(2) ما به تو کوثر عطا کردیم، پس برای پروردگارت نماز گزار و قربانی کن.

یعنی با جانت برای پروردگارت نماز بگزار و با مالت

ص: 16

قربانی کن که این بهترین وسیله شکرگزاری است.

یک شبانه روز 1440 دقیقه است. ما اگر حداقل 17 دقیقه آن را به نماز که بهترین شیوه شکر گزاری و پرستش است اختصاص ندهیم، زهی بی ادبی است.

آنچه پیش روی شما خوانندگان گرامی است، حاصل مباحثی پیرامون زیبایی های نماز است که توفیق شد در برهه ای از بهترین زمانها در برنامه جذاب و دلنشین سمت خدا ارائه کنیم.

در پایان از همه عزیزانی که در به ثمر رسیدن این مباحث دخیل بودند، خصوصا تهیه کننده محبوب و زحمت کش برنامه، آقای سید عبدالمجید رکنی و مجری دوست داشتنی آن، آقای نجم الدین شریعتی. و نیز از کسانی که زحمت تدوین و ویرایش و نشر این مطالب را به عهده داشتند صمیمانه تشکر می کنم

عشق به نماز و حشر با پیامبر و آلش را در دنیا و آخرت برای همه شما عزیزان آرزومندم!

بهار 1394 - قم مقدس

حبیب الله فرحزاد

ص: 17

ص: 18

ص: 20

نمی آید.(1) یعنی باید رابطه محبت آمیز بین امام جماعت و کسانی که به او اقتدا می کنند برقرار باشد.

بنابراین، باید به کسی اقتدا کنیم که او را دوست بداریم، او هم مردم را دوست بدارد. اگر این محبت و دوستی نباشد، نماز از سر امام جماعت بالا نمی رود.

آنجا هم باید محبت باشد. اگر بین امام و مأموم محبت بود، امام کاری کرده است که باعث شده است مأمومها او را دوست بدارند، این نماز بالا می رود. صرف اینکه من مجبور باشم به این آقا اقتدا کنم، چندان تأثیری ندارد. ایجاد محبت بسیار مهم است.

این پوسته نباشد، آن مغز حفظ نمی شود. اما آنچه قابل خوردن است و ارزش غذایی دارد، مغز بادام است.

البته یک وقت از این حرف سوء استفاده نشود. پوسته نماز باید باشد، خیلی هم صحیح و مرتب. ولی توجه داشته باشیم که حقیقت نماز، جان نماز است، مغز و روح نماز است. آن محبت و حضور قلب و اتصال قلبی است.

از دشمن مهلت می گیرد که شب تا صبح نماز بخواند. می گوید: من عاشق نماز هستم. برای آنهایی که عاشق نماز و عبادت هستند و با دل و جان با نماز ارتباط برقرار می کنند، در روایات تعبیرهای بسیار بلندی آمده است.

شدت و اوج محبت را عشق می گویند. اصلا خود کلمه عشق هم عربی است و در «نهج البلاغه» هم آمده است. اما برخلاف کلمه محبت، بسیار کم آمده است. یکی از مواردی که کلمه عشق به کار رفته است، کلام پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله وسلم است که فرمودند:

أفضل الناس من عشق العبادة فعانقها و أحبها بقلبه وباشرها بجسده؛(1) بهترین مردم کسی است که به عبادت عشق بورزد، آن را در آغوش کشد و از دل دوست داشته باشد و با جوارحش آن را به جا آورد.

افق چه کسانی از همه بالاتر است؟ برترین انسانهای روی زمین چه کسانی هستند؟ فرمود: آنهایی که عاشق عبادت هستند، نه این که فقط عبادت صوری و ظاهری به جا می آورند. نه کسی که خم و راست می شود، ولی دل

ص: 24

نمی بندد، بلکه کسانی که به عبادت خود عشق می ورزند و عاشق عبادت هستند.

معانقه است. کسی را که بسیار دوست داریم با او معانقه می کنیم و او را در آغوش می گیریم.

عنق یعنی گردن. معانقه یعنی گردنها در یکدیگر می رود. یعنی او را در آغوش می گیریم و میفشاریم. این اوج عرض ادب و محبت است.

معراج نیست. درجات برای آن کسانی است که به نماز عشق می ورزند و دل می دهند.

حضرت را پرت بکند، به شکل ماری در آمد و به پای حضرت حمله کرد. حضرت این قدر غرق در عبادت بودند که اعتنایی به آن نکردند. او هم برگشت و رفت.(1)

وقتی انسان در محضر بزرگی است و جذبه آن بزرگ او را گرفته است، از اطراف خود غافل می شود. هر چقدر

جذبه عشق خدا، معرفت خدا، بزرگی خدا در دل ما بیشتر شود، هم عشق ما به عبادت بیشتر می شود و هم حضور قلب ما بیشتر می شود.

هیچ تغییری در حال من به وجود نیامد و نماز را با همان حال ادامه دادم. این مار هم دوباره برگشت و رفت.(1) اگر آن معرفت و عشق بالا برود، توجه ما هم بالا می رود.

کنیم، دل خود را به هر کجا معطوف کنیم. این مسائل و قضایا برای ما سنگین نیاید. چطور بچه های محل در هوای گرم تابستان می آیند و در جای نامناسب و در گرمای چهل درجه هوا، آن چنان گرم بازی می شوند، آنچنان عرق می ریزند که بدن آنها خیس می شود، دست و پاهای آنها زخمی می شود، ولی اصلا توجه ندارند.

دیده اید که گاهی دست و پای این ورزشکارها میشکند. می گوید: بگذار گل بزنم، من جان خود را هم برای آن میدهم. چطور برای ورزش جان خود را می دهیم، دل خود را می دهیم، همه چیز خود را می دهیم، گرما و سرما را نمی فهمیم و خود را به زحمت می اندازیم؟! این ها همه به خاطر این است که عشق داریم و متوجه خستگی نمی شویم.

که قرآن می فرماید:

وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ وَإِنَّهَا لَکَبِیرَةٌ إِلَّا عَلَی الْخَاشِعِینَ؛(1) از صبر و نماز یاری جویید؛ (و با استقامت و مهار هوس های درونی و توجه به پروردگار، نیرو بگیرید؛) و این کار، جز برای خاشعان، گران است.

نماز چیز سنگینی است، صریح قرآن است: «وَإِنَّهَا لَکَبِیرَةٌ ؛روزه این قدر سخت نیست.

هم مداومت نماز مهم است، هم این که پنج نوبت باید در شبانه روز نماز بخوانیم. و این که به آن رغبت نشان بدهیم، این سنگین است.

اگر بر او فشار بیاوری و او را اذیت کنی، هم خود را نابود می کند و هم تو را.

ما هم باید با نفس خود مدارا کنیم. روح و جان ما با خدا و عبادت گره خورده است. باطن افراد خدا را دوست دارد، نماز را دوست دارد. ولی چون این بدن ما آنقدر طاقت ندارد، و نفس ما با ما همراهی نمی کند، باید با آن مدارا کنیم. نرم و آرام، زیاد به او فشار نیاوریم.

اگر خسته هستیم، بگذاریم برای یک زمانی که سر حال هستیم. حتی اگر کسی خسته یا بیمار است، از راه رسیده است، نماز اول وقت را که بسیار فضیلت دارد، به تأخیر بیندازد. دو ساعت استراحت بکند، اما با حضور قلب نماز بخواند. این بسیار بهتر از این است که نمازی در حال کسالت و خواب آلودگی بخواند.

دیگر مشکلات بعدی به وجود نیاید. این محبت به نماز چطور ایجاد می شود؟

باید یک کاری اساسی و ریشه ای بشود. آن را إن شاء الله در بخش های دیگر مطرح می کنیم که چه کار کنیم که خدا را بسیار دوست بداریم و عبادت او را نیز دوست بداریم.

کسی که عاشق خدا شد، دوست دارد با خدا خلوت کند و فرمان او را اطاعت بکند. این یک نکته کلیدی است، اساس کار همین است. امام های ما، پیغمبر ما چه می دیدند که این قدر به این کار عشق می ورزیدند؟! پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم به اباذر فرمودند:

یا اباذر ان الله تعالی جعل قرة عینی فی الصلاة و حببها إلی کما حبب إلی الجائع الطعام والی الظمان الماء فان الجائع إذا أکل الطعام شبع وإذا شرب الماء روی و انا لا اشبع من الصلاة؛(1) ای اباذر، خدای متعال نور چشم مرا در نماز قرار داده، چنان نماز را برای من دوست داشتنی قرار داده، که گرسنه غذا را دوست دارد و تشنه عاشق آب است. البته گرسنه هرگاه غذا بخورد سیر میشود و تشنه هرگاه آب بخورد تشنگی اش برطرف می شود، ولی من از نماز سیر نمیشوم.

ص: 35

آدم تشنه چقدر برای یک جرعه آب بی تابی می کند؟ هفده ساعت در گرمای تابستان روزه گرفته است، الآن تشنه شده است. چطور با میل و اشتها آب می خورد؟ یا آدمی که چندین ساعت گرسنه بوده است، چطور با اشتها غذا میخورد! فرمود: نماز من هم این طور است. با این تفاوت که «لا أشبع من الصلاة ؛من از نماز سیر نمیشوم.» بنابراین، باید تشنه نماز شویم تا به آن عشق بورزیم. به قول مولانا:

آب کم جو تشنگی آور به دست

تا بجوشد آب از بالا و پست

چون با خدا ارتباط برقرار کردم، این ارتباط آن ظلمت و تاریکی گناه را محو می کند. البته منظور حق الناس نیست. حق الناس و بدهی مردم را باید داد. اگر من به کسی سیلی زدم، بعد دو رکعت نماز بخوانم؛ آن را پاک نمی کند. ولی کسی که در خفا گناهی انجام داده است و به خود ظلم کرده است، این با دو رکعت نماز قابل جبران است. می فرماید: اگر بعد از گناه موفق شوم دو رکعت نماز بخوانم، دیگر از آن گناه واهمه ای ندارم.

یعنی اگر کسی نماز با توجه، با دل دادن، با حضور قلب اقامه کند، قطعا بداند او را از بدی ها و گناهان و فحشا و منکر دور می کند. یعنی اگر شما آمار بگیرید، بین آنهایی که بی نماز هستند، یا استخفاف به نماز می کنند، یعنی گاهی می خواند و گاهی نمی خواند و نسبت به نماز بی خیال است، جرم و جنایت و گناه قطعا بیشتر است تا آنهایی که مقید به نماز هستند. آنهایی که دل به نماز میدهند، واقعاً پاک هستند.

نماز در برابر گناه مثل ترمز عمل می کند. حداقل موقع نماز دیگر مردم آزاری نمی کند. دیگر به زیر مجموعه خود ظلم نمی کند. نماز یک کارخانه انسان سازی است.

مرحوم آیت الله قاضی فرموده اند: بالاترین ریاضت ها و عبادت ها این پنج وعده نماز است؛ نمازی که با توجه باشد، با مقدمات و دل دادن و میل کردن و از روی محبت باشد.

وانظر إلی الوضوء فإنه من تمام الصلوة؛(1) در وضو توجه و دقت داشته باش که از شرایط کمال نماز است. فرمودند: وضوی خود را با حضور قلب بگیر. یعنی باید خود را برای نماز باحال آماده کنیم.

دعاهای وضو هم در «مفاتیح الجنان» و هم در رساله ها موجود است. دعاهای کوتاهی است. مستحب است قبل از وضو دست خود را بشوییم و هنگام شستن بگوییم:

اللهم اجعلنی من التوابین و اجعلنی من المتطهرین؛(2) خدایا، مرا جزء توبه کنندها و جزء پاک شده ها قرار بده! یعنی با این دست شستن دارم جسم و روح خود را تمیز و پاک میکنم.

بعد صورت خود را می شوییم و می گوییم:

اللهم بیض وجهی یوم تسود فیه الوجوه؛(3)خدایا؛روزی که صورتها سیاه است، مرا روسفید گردان!

روز قیامت عده ای رو سفید هستند و عده ای رو سیاه می گوییم: خدایا، روی مرا سفید کن، من جزء روسیاه ها

ص: 40

نباشم. این دعا ما را به معاد می برد و به آخرت توجه می دهد و مراقبه ما را زیاد می کند.

دست راست را که می شوییم، می گوییم:

اللهم أعطنی کتابی بیمینی و الخلد فی الجنان بیساری و حاسبنی حساباً یسیراً؛(1) خدایا، نامه عمل مرا به دست راستم بده و برگه اقامت ابدی در بهشت را به دست چپم، و مرا با حسابی آسان،حسابرسی کن!

بر اساس روایات نامه اعمال بهشتی ها و مؤمنین را به دست راست آنها می دهند، و نامه اعمال جهنمی ها را به دست چپ آنها می دهند. وقتی دست چپ خود را می شوییم، می گوییم:

اللهم لا تعطی کتابی بیساری و لا تجعلها مغلولة إلی عنقی و اعوذبک من مقطعات النیران؛ بار خدایا، نامه عمل مرا به دست چپم مده و آن را زنجیر بر گردنم مساز و از پیراهن هایی که از آتش ساخته شده به تو پناه می برم!

نامه عمل مرا به دست چپ من نده، به یک معنا یعنی به جهنمی ها هم ترحم کن، به گناهکارها هم ترحم کن،

ص: 41

آنها را هم نجات بده، از آنها هم دستگیری کن!

وقتی سر خود را مسح می کشیم، می گوییم:

اللهم غشنی برحمتک و برکاتک و عفوک؛ خدایا، جامه رحمت و برکات و بخشایشت را بر من بپوشان و مرا با آنها فرا گیر!

آب مظهر رحمت است. آتش مظهر غضب است. یعنی من دارم در رحمت خدا فرو می روم.

پاهای خود را که مسح می کشیم، می گوییم:

اللهم ثبتنی علی الصراط یوم تزل فیه الأقدام و اجعل سعیی فیما یرضیک عنی یا ذالجلال و الإکرام؛خداوندا، در آن روزی که قدم ها می لغزد، قدم های مرا بر صراط ثابت و استوار دارد. و سعی و کوشش مرا در چیزی قرار ده که تو را از من خشنود و راضی می سازد، ای صاحب شکوه و بزرگواری!

وضو شاید دو دقیقه وقت می برد. همه این دعاها هم کوتاه است. این وضویی که در دقیقه وقت می برد، اگر به آن دل بدهیم، یک مقدار با توجه دست بکشیم و بدانیم در واقع داریم خودمان را شست وشو می دهیم، در واقع داریم به معاد و آخرت وارد می شویم و دست از دنیا می شوییم. این دلدادگی خیلی در حضور قلب در نماز مؤثر است.

ص: 42

آقای دولابی فرمودند: این علامت خوبی نماز است. این علامت نورانی بودن نماز است. یعنی در غیر نماز این حساب کتاب ها پیدا نمی شود. این که در نماز گمشده ها پیدا می شود، این برق نماز است، نور نماز است. یعنی تمرکز شما در نماز بیشتر از وقت های دیگر است. وقت های دیگر کاملا مشغول هستید و گمشده ها به یاد شما نمی آید.

از همین معلوم می شود که نماز یک نوری در دل شما جمع می کند و بدهی های شما پیدا می شود. گناهان خود را مرور می کنی. قیامت شما پیدا می شود. گمشده های شما پیدا می شود. این علامت خوبی است. منتها باید به آن جهت داد و آن را تقویت کرد.

درباره حضرت امیر علیه السلام آمده است:

إذا هاله شئٌ فزعَ إلی الصلاۃ؛(1) اگر امر مهمی برای حضرت پیش می آمد، به نماز پناه می بردند.

چطور همه ما به اهل بیت علیهم السلام پناه می بریم، اما همه آنها به نماز پناه می بردند، به خدا پناهنده می شدند. برای حل مشکلات علمی، معنوی، مادی، اقتصادی، آرامش، به نماز پناه ببرید. واقعا به آدم آرامش میدهد.

می فرمودند: استغفار قبل از نماز خیلی مؤثر است. مراقب باشیم کارهایی که دغدغه و حواس پرتی می آورد نداشته باشیم. مثلا بچه از مدرسه آمده است، گرسنه و تشنه است، غذای او را بدهید. خود شما اگر احتیاج به دستشویی دارید، یا کاری دارید که فکرتان را اشغال می کند انجام دهید. اینها خیلی به انسان آرامش میدهد و در توجه و حضور قلب در نماز مؤثر است.

ثواب دائم است. دائما خیر و برکت بر او نازل می شود.

خود وضو گرفتن مستحب است. حتی کسی هم که وضو دارد، مستحب است باز موقع نماز یک وضوی دیگر بگیرد. این وضو روی وضو «نور علی نور» است. با وضو بودن به انسان نور می دهد. وقتی موقع نماز شد، با همان وضو هم می تواند نماز بخواند. نیازی به وضوی مجدد نیست. برای نماز آمادگی و آرامش دارد.

شکلاتی، سوهانی هست، چیزی به این بچه ها بدهید. یعنی این بچه که نماز را متوجه نمی شود، مشغول اینها بشود و نماز ما را از بین نبرند.

بچه ای که دارد فریاد می زند، گرسنه است، تشنه است، با بهانه می گیرد، مزاحم نماز ما می شود.

آماده کردن فضا در حضور قلب بسیار اثر دارد. و این نشستن قبل از نماز و استغفار، آرام شدن فضا را برای ورود به نماز مهیا می کند و موجب می شود که عشق و میل و رغبت شما آرام آرام رشد کند.

می فرمودند: یک مقدار که با آرامش نشستی و میل و رغبت شما حرکت کرد، آن موقع بلند بشو و الله اکبر بگو. آن موقع با خدا عشق کن، بعد ببین چقدر آرامش دهنده است، چقدر لذت می بری!

مادرها را می بینید که چقدر زحمت می کشند. نوزادی که به دنیا می آید، به این راحتی شیر نمی خورد. این قدر با او مدارا می کنند تا شیر مادر را بخورد. کم کم به شیر خیلی علاقه پیدا می کند، به گونه ای که به جز شیر مادر چیزی نمی خورد. باز این قدر نرم، با محبت، با مهربانی با او رفتار می کنند تا او را از شیر بگیرند و غذا خور کنند.

ص: 48

خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند:

إن هذا الدین متین فاو غلوا فیه برفق ولا تکرهوا عبادة الله إلی عباد الله فتکونوا کالراکب المنبت الذی لا سفراً قطع و لا ظهراً ابقی؛(1) دین مقدس اسلام دینی است استوار و حکیمانه و با متانت (به دور از افراط و تفریط). پس حرکت دینی شما باید با نرمش و اعتدال باشد. و شما عبادت الهی را در نظر بندگان خدا سنگین و ناپسند نکنید که مانند راکب و سوار شونده ای خواهید شد که از اثر فشار بر مرکب خود، آن حیوان را خسته کرده و نهایتاً نه راهی طی کرده و نه پشت و گرده سالمی برای حیوان باقی مانده است.

بنابراین، تا زمانی که شوق و اشتیاق به عبادت هست، باید آن را ادامه داد.

حائری، مؤسس حوزه علمیه قم است.

شاید یک جهت آن این بوده است که امام حسین علیه السلام اقامه کننده واقعی نماز هستند. در زیارت آن حضرت می خوانیم:

أشهد انک قد أقمت الصلاة ؛من شهادت می دهم که شما نماز را به پا داشتید.

مرحوم آیت الله حائری در توجیه این کار فرموده بودند: نماز و لا اله الا الله و یاد خدا به برکت شهادت و خون حضرت سید الشهدا است. من می خواهم از این شخصیت تشکر بکنم.

روایتی هم از قول امام رضا علیه السلام آمده است:

و اجعل واحداً من الائمة علیهم السلام نصب عینیک ؛(1)وقتی می خواهید به نماز بایستید، یکی از امامها را

نصب العین خود قرار دهید.

یعنی معیار شما امام باشد. امام برای شما الگو باشد. ببینید امام حسین علیه السلام چقدر عاشق نماز بود! پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند: من از نماز سیر نمیشوم. باید الگوی ما در نماز آنها باشند.

ص:51

مرده است. نماز ما را احیا می کند، آرامش میدهد، دل ما را زنده می کند؛ نماز واقعی، نه نماز صوری. نمازی که واقعا با شرایط آن باشد.

این به خاطر این است که بقیه چیزها از ما جدا می شود، ولی نماز به کمک ما می آید و ما را نجات می دهد و قبر ما را نورانی می کند. شفاعت می کند و ما را نجات می دهد. .

اگر جایگاه نماز در جامعه و بین مردم تبیین شود، با اشتیاق به سراغ نماز می روند.

ص: 54

ص: 56

تشاهدهم فی سرائرهم وتطلع علیهم فی ضمائرهم و تعلم مبلغ بصائرهم فاسرارهم لک مکشوفةٌ و قلوبهم الیک ملوهفة؛ خدایا، تو نهان اولیای خود را دیده و بر اندیشه هاشان آگاهی، و اندازه بینایی و عقولشان را میدانی. پس رازهاشان نزد تو آشکار، و دلهاشان به سوی تو نگران است. إن أوحشتهم الغربة أنسهم ذکرک؛ اگر غربت و تنهایی، اولیای تو را به وحشت می اندازد، ذکر و یاد تو آنها را مأنوس می کند و به آنها آرامش می بخشد.

وإن صبت علیهم المصائب لجئوا إلی الإستجارة بک؛ اگر باران بلا بر آن ها ببارد، به پناه جستن به تو توسل می جویند.

پناه می برند. به همان خدایی که این بلاها و امتحانات را آورده است.

بدون اذن خدا هیچ برگی حرکت نمی کند، هیچ ابتلایی پیش نمی آید. تمام این مسائل به دست خود خداست و لذا آنها به خود خدا پناه می برند. گرفتاری ها از خداست. خداوند راه ها را محکم می بندد تا ما مستقیم به طرف خود او برویم. اولیای الهی به خدا التجاء می جویند و به او پناه می برند؛ چون همه کارها به دست اوست.

علما بأن أزمة الأمور بیدک و مصادرها عن قضائک؛ چون می دانند سر رشته کارها به دست قدرت توست و منشأ آنها قضا و قدر توست.

باشیم، قوی باشیم، غنی باشیم، فقیر باشیم، از مصدر جلال حق تعالی صادر می شود.

چون همه اینها از طرف خود خدای متعال است، چاره ای نیست جز این که محکم به خدا پناهنده بشویم. دست خود را بالا ببریم و بگوییم: ای خدا، تو به ما کمک کن و تو از ما دستگیری کن!

کسی که این همه ابتلائات و امتحانات را برای او قرار داده است و نماز جماعت برگزار می کند.

لذا آرامشی که امام حسین و اصحاب او داشتند، در لشکر مقابل نبود. حتی بعضی از باران برای رفتن به میدان نبرد سبقت می گرفتند.

عابس بن ابی شبیب شاکری کلاهخود و زره خود را در می آورد که نیزه و شمشیر به پوست بدن او اصابت کند. چرا؟ این حالت به خاطر عشق به خداست. وقتی ارتباط با خدا قوی شد، بلاها باطل می شود، فقر باطل می شود، بیماری باطل می شود. درد سکون پیدا می کند و آرامش ایجاد می شود. وقتی ما فهمیدیم همه اینها از طرف خداست، آرامش بر ما حاکم می شود.

سعدی در شعر زیبایی می گوید:

به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست

عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست

به حلاوت بخورم زهر که شاهد ساقی است

به ارادت ببرم درد که درمان هم از اوست

غم و شادی بر عاشق چه تفاوت دارد

ساقیا باده بده شادی آن کاین غم از اوست

ص: 62

وقتی همه ابتلائات را از جانب خدا بدانیم و بدانیم حلال مشکلات هم اوست، یا مشکلات را بر می دارد، با ما با آن کنار می آییم و به آرامش می رسیم.

حضرت زینب سلام الله علیها چه دیدی داشتند که همه خارها را گل می دیدند؟ فرمودند:

ما رأیت إلا جمیلا؛(1)من جز زیبایی ندیدم.

وقتی این نگاه حاصل می شود، بلاها همه باطل می شود. آرامش فرا می رسد. وقتی من در کنف حمایت خدا هستم، در قبضه خدای متعال هستم، به من آرامش میدهد.

سر ارادت ما و آستان حضرت دوست

که هرچه بر سر ما میرود اراده اوست

اضطراب نمی اندازد، انسان را به خودکشی نمیکشاند، ناخوشی های انسان را از بین می برد. به قول حافظ:

ما که دادیم دل و دیده به طوفان بلا

گو بیا سیل غم و خانه ز بنیاد ببر

وقتی که ما به اذن خدا دل و دیده به طوفان بلا دادیم و می دانیم همه چیز از اوست و تحت حمایت و در آغوش خدا هستیم، اینها باطل می شود.

چرا امام حسین علیه السلام و اصحابش تا این حد آرامش داشتند و خوشحال بودند؟ اینها به دلیل برکات نماز و پناهنده شدن به خدای متعال است.

سوره مؤمنون از سوره هایی است که بسیار به خواندن آن، مخصوصا در زمان غیبت و آخرالزمان سفارش شده است. از خواص این سوره این است که ایمان را حفظ می کند.

قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ هُمْ فِی صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ وَالَّذِینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ؛(1)مؤمنان رستگار شدند، آنها که در نمازشان خشوع دارند، و آنها که از لغو و بیهودگی روی گردان اند.

ص: 64

به یاد دارم مرحوم آقای دولابی _خدا ایشان را رحمت کند!_ یک موقع این آیات را می خواندند. می فرمودند: ببینید چقدر خدای مهربان قرص و محکم صحبت کرده است. «قد أفلح المؤمنون». نمی گوید: بعداً رستگار می شوند. «أفلح» فعل ماضی است. یعنی شده اند، نه این که بعداً خواهند شد. «قد» برای تحقیق است، یعنی این امر حتمی است.

«قد أفلح»، یعنی بی تردید رستگار شدند. کار تمام است. معامله به نتیجه رسیده است. مؤمنان رستگار شدند. یعنی به آرامش مطلق، به خوشی و فلاح و رستگاری رسیدند.

مؤمنین چه کسانی هستند؟ اولین علامت مؤمن رستگار شده این است:

الَّذِینَ هُمْ فِی صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ؛(1) آنها که در نمازشان خشوع دارند.

مؤمنانی که با عشق نماز می خوانند. نماز آنها با خشوع است. یعنی من خود را کنار می گذارند. نمی گویند حال دارم، یا حال ندارم. نمی گویند یک روز می خواهم

ص: 65

بخوانم، یک روز نمی خواهم بخوانم، بلکه فرمان خدا را اطاعت می کنند.

می شکند. خشوع یعنی شکستن نفس؛ خضوع و خشوع شکستن باطن و ظاهر است. یعنی انسان در نماز، با حالت شکستگی درونی و بیرونی و تواضع و عرض ادب به نماز بایستد.

البته در مورد خشوع و خضوع گفته اند: اگر هر یک به تنهایی استفاده شود، به معنای ذلت است. اما اگر با هم استعمال شوند، خشوع به قلب اختصاص دارد و خضوع متعلق به اعضا و جوارح است.

در حدیث آمده است: اگر قلب خاشع بشود، بدن خاضع خواهد شد. فرمودند: آن کسی که در نماز بازی می کند، دلیل بر این است که خاشع نیست؛ و الآ اگر نفس و قلب او در مقابل خدا شکسته بود، در ظاهر هم شکسته میشد.

آن کسانی که نماز را سبک می شمارند؛ گاهی می خوانند، گاهی نمی خوانند. وای به حالشان که در نماز سهل انگاری می کنند. البته این ها بهتر از کسانی هستند که اصلا نماز نمی خوانند، یا کسانی که منکر نماز هستند. باید انس خود را با نماز بیشتر کنند.

کسی که پل ارتباط با خدا را قطع کرده است، کارش بسیار مشکل است. قلب چنین شخصی رو به سمت سیاهی و تیره بختی می رود. از اهل آتش می پرسند:

مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ؛ چرا در آتش گرفتار شدید؟

در پاسخ می گویند:

لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ؛(1)ما جزء نمازگزاران نبودیم.

_؟_آیا برای کسانی که گاهی نماز می خوانند و گاهی نمی خوانند روزنه امیدی وجود دارد؟

باید نماز را تقویت کنند. به جاذبه های نماز دقت کنید؛ وقتی نماز را ادامه می دهید، چقدر به شما آرامش می دهد، چقدر خوشی می دهد، چقدر وجدان شما شاکر است! خوشحال هستید که حق خدا را ادا کرده اید. باید مقداری تمرین کنیم، مقداری من خود را بشکنیم.

ص: 68

می کند، یکمرتبه نمی تواند خضوع و خشوع پیدا کند. اینها با هم ارتباط دارند. اگر ما جلوی لغویات و کارهای بیهوده خود را گرفتیم، این کمک می کند که در نماز خضوع و خشوع داشته باشیم و حضور قلب ما بیشتر شود. ممکن نیست که من تمام روز را درگیر لغویات و لهویات و کارهای بیهوده باشم و یکدفعه الله اکبر بگویم و حضور قلب داشته باشم.

خدا می گوید: باید از لغو پرهیز کنید. یک مقدار راه های پرداختن به لغویات را مسدود کنید تا تمرکز و حضور قلب و خضوع و خشوع بیشتری پیدا کنید.

که خانم گوهرشاد چه کسی بوده است؟

ایشان کنیزی به نام خانم پریزاد داشته که خدمتگزار او بوده است. او هم أهل انجام کارهای خیر بوده است. از پولهایی که جمع کرده است، مدرسه کوچکی به نام مدرسه پریزاد در حرم ساخته است که الآن جزء رواق حرم شده است.

انسان هم می تواند خدمتگزار باشد و هم برای خود باقیات الصالحات داشته باشد. بزرگی می گفت: من برای روضه جایی رفته بودم. خانمی که روضه را برگزار کرده بود می گفت: من در خانه مردم کار می کنم و از درآمد خود روضه می گیرم.

افرادی هستند که میلیاردها ثروت دارند، ولی توفیق گرفتن چنین مجالسی را ندارند. ولی یک خانمی که می گوید من لباس مردم را می شویم، در خانه های مردم جاروکشی می کنم، مجلس روضه برگزار می کند.

مدرسه پریزاد که الآن جزء رواق حرم شده است، متعلق به خانمی است که خدمتگزار گوهرشاد خانم بوده است. یعنی خود خانم که فوق العاده بوده، خدمتگزارهای ایشان هم فوق العاده بوده اند.

ص: 71

دارد و ثانیا هیچ سنخیتی با او ندارد. اصلا او را در آن مقامات راه نمی دهند.

به خانم گوهرشاد پیغام می دهند که جوانی با این خصوصیات، عاشق شما شده است و عشق او جدی است و در حال از بین رفتن است.

این خانم هم که زن فهمیده و دانا و خردمندی بود، می گوید: اشکالی ندارد. من به او فرصت می دهم. جوان را می خواند و از او تفقد می کند. او هم بسیار خوشحال می شود. می گوید: من حرفی ندارم. می توانم از همسرم جدا شوم و با شما ازدواج کنم، ولی یک شرط دارد. شرط آن هم این است که شما چهل روز در محراب مسجدی که در جوار آقا علی بن موسی الرضا بنا کردید، به جز زمان استراحت و غذا و نهار فقط نماز بخوانی. اگر این کار را انجام دادی قول می دهم من از همسرم طلاق بگیرم و با شما ازدواج کنم.

ناگهان آن جوان نیرو و انرژی می گیرد. به عشق خانم گوهر شاد مشغول نماز می شود. مأموری هم می گذارد که مراقب باشد ببیند او نماز می خواند یا نه؟ چند روز مانده تا چهل روز تمام شود، خانم گوهرشاد به او پیام می دهد

ص: 73

که من آمادگی دارم به قولم عمل کنم. ولی آن جوان در اواخر این چهل روز به خانم گوهرشاد پیغام می دهد که من دیگر با شما کاری ندارم. می پرسد: چرا کاری نداری؟ می گوید: لذتی از نماز در کام من نشسته است که من آن را با هیچ گوهرشادی عوض نمی کنم. با این که با عشق مجازی آغاز شد، ببین به کجا رسید. به قول مثنوی:

باده درد آلودتان مجنون کند

صاف اگر باشد ندانم چون کند

عاشقی گر زین سر و گر زان سر است

عاقبت ما را بدان شه رهبر است

نماز ما را به سمتی می برد که اگر تمام دنیا در مقابل ما قد علم کنند ،ما را تهدید یا تشویق کنند،دیگر آن جاذبه ها ما را جذب نمی کند؛چون ما با صاحبخانه و صاحب جلوه ها آشنا شده ایم.

نماز پل ارتباطی با صاحبخانه است که سرچشمه تمام زیبایی ها و خوبی هاست.امید است ان شاءالله کم کم با باطن و جذابیت های نماز آشنا شویم.

ص: 75

ص: 76

ص: 78

بی نماز هستند. می خواهند ما را به آن حالت برگردانند. خانه و پدر و مادر خیلی مهم است.

ستونی نیست که این خیمه را پا برجا کند، این خیمه بی فایده است. می فرماید: مثل نماز مثل این ستون است. نماز است که خیمه دین را سر پا نگه می دارد.

فرمان خداست. هیچ چیز هم به ما ندهند، باید نماز را خواند. این غذای روح ماست. روح خود ما زنده می شود.

بشر احتیاج به آرامش دارد. الآن بسیاری از افراد به مال و ثروت و پست و مقام و مدرک می رسند، ولی خوشی و راحتی و آرامش ندارند. قطعا اگر نماز درست و با روح خوانده شود، انسان را به آرامش و خوشی می رساند.

می خواندند. با این که خود ایشان آرامش دهنده همه عالم است، قلب خود ایشان هم با نماز آرام می شد.

در مصیبت حضرت زهرا سلام الله علیها نماز خواندند تا خدا این مصیبت را برایشان هموار کند. امام حسین علیه السلام در مصیبت علی اصغر علیه السلام آمدند پشت خیمه دو رکعت نماز خواندند. نماز تصلی دهنده بسیار فوق العاده ای است. امام حسین علیه السلام فرمودند:

هوّن علی ما نزل بی انه بعین الله؛(1) چون این مصیبت در منظر و نگاه خداست، بر من آسان است.

با ارتباط با خدا تمام ناهمواریها هموار می شود. به تمام مصیبت ها مهر باطل می خورد. یعنی کوچک و سبک می شود.

روی بنما و وجود خودم از یاد ببر

خرمن سوختگان را همه گو باد ببر

لمس کنیم، یک مقدار با دستگاه خدا آشنا شویم که چه خدای خوب و مهربانی داریم، دست از خدا برنمی داریم.

باید بدانیم در قبضه او هستیم، در سیطره رحمت الهی هستیم و او قلب ما را به هر طرف می گرداند. او این مصیبت ها را می دهد و می خواهد ما را امتحان و تمیز کند و بالا ببرد و رشد دهد. با وجود او و با انس و ارتباط با او آرامش عجیبی به ما دست می دهد.

در نمازم خم ابروی تو در یاد آمد

حالتی رفت که محراب به فریاد آمد

سیره همه پیغمبرها و امامان و اولیای خدا این بوده است که به نماز پناهنده می شدند و از نماز کمک می گرفتند.

بیاییم اینها را تجربه و تمرین کنیم. یک مقدار با حضور قلب و توجه نماز بخوانیم. گاهی با خدای متعال خلوت کنیم. پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود:

لرکعتان فی جوف اللیل أحب إلی من الدنیا و ما فیها؛(1) دو رکعت نماز در دل شب، بالاتر است از همه دنیا و آنچه در دنیاست.

ص: 84

یعنی در عالم نمی توان آن را با چیزی معاوضه کرد. یاد خدا، توجه به خدا، انس با خدا و ارتباط با خدا، در عالم ماده و طبیعت با هیچ چیز قابل قیاس نیست.

عظمت سلیمان کرد و گفت: ای پسر داوود، خداوند به تو چه سلطنت عظیمی مرحمت کرده است؟!

ما هم گاهی خانه مجلل می بینیم، ویلا می بینیم، ماشین آنچنانی می بینیم، زندگی مرفه می بینیم و هوس می کنیم. این هوس دنیا به سر آن کشاورز افتاد. گفت: ای کاش من هم چنین ملکی داشتم!

حضرت سلیمان سخن عابد را شنید و فرمود:

لتسبیحةٌ فی صحیفة مؤمن خیرٌ مما أعطی ابن داؤد ان ما أعطی ابن داود یذهب وان التسبیحة تبقی؛(1) یک سبحان الله گفتن در نامه عمل مؤمن، بهتر است از تمام سلطنتی که به پسر داوود داده اند؛ زیرا آنچه به پسر داوود داده اند از بین می رود، اما یک سبحان الله گفتن باقی می ماند.

سلیمان به آن عابد گفت: ملک سلیمان را آرزو کردی؟ گفت: بله. گفت: به تو بگویم: ملک سلیمان با تمام عظمتی که دارد از بین رفتنی و فانی است. یک «سبحان الله»، یک «لا إله إلا الله» از ملک سلیمان بالاتر است.

ولی عموما این حقیقت را نمی فهمند؛ چون جاهل هستند و چشم ها را به همین مسائل دنیایی دوخته اند. ما در

ص: 86

اعتقادات و باورهای خود ضعیف هستیم. خدا را آنطور که باید و شاید قبول نکرده ایم. معاد را آنطور که باید و شاید باور نکرده ایم. فکر می کنیم همه چیز همین دنیا و مادیات و خوراک و پوشاک و مسکن و پول و فخرفروشی و مدرک است.

نمی چشد. هر چقدر به لذایذ دنیا پایبند و وابسته باشیم، از لذایذ معنوی و روحی ما کم می شود.

منظور این نیست که آدم اشتها نداشته باشد، بلکه به اندازه بخورد، ولی این که غرق در شهوات و لذایذ دنیا شود و همه چیز را مادیات حساب کند، این با معنویات سازگاری ندارد.

وقتی آدم در این لجنزار دنیا فرو می رود، دیگر صدای صوت قرآن برای او لذت بخش نیست، نماز آن شیوایی و جذابیت را ندارد. اگر انسان یک مقدار از دنیا و مادیات و تعلقات دنیایی و دنیاگرایی جدا شود و با معنویات انس پیدا کند، یک مقدار غیب را به او نشان می دهند. اگر انسان طعم آخرت و لذت آخرت را ببیند، به همه مسائل مادی و دنیا پشت می کند.

دی پیر میفروش که ذکرش به خیر باد

گفتا شراب نوش و غم دل ببر زیاد

خداست. این جام همه غم ها را باطل می کند. محبت که بیاید، غم ها باطل شود.

سود و زیان و مایه چو خواهد شدن ز دست

بر این معامله غمگین مباش و شاد

سود و زیان دنیا، سرمایه دنیا و مالک آن، همه از بین می روند. اگر ملک سلیمان را هم جمع کنند، باز باید بگذارند و بروند.

سود و زیان و مایه چو خواهد شدن ز دست

بر این معامله غمگین مباش و شاد

بادت به دست باشد اگر دل نهی به هیچ

در معرضی که تخت سلیمان رود به باد

شاعر در این شعر استعاره و کنایه و ایهام به کار برده است. در زبان فارسی می گوییم: فلانی باد به دست است، یعنی هیچ چیز ندارد. کسانی که با خدا رابطه ندارند، با سبحان الله عشق نمی کنند، باد به دست هستند. باد را هم که نمی توان نگه داشت و نمی تواند برای انسان سرمایه باشد.

خدا گنجی است که از ملک سلیمان بالاتر است، دل به دنیا نمیبندیم. خدا می گوید:

فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ ؛(1)پس مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم.

اگر بگویند ما در محضر امام صادق بودیم، در محضر امام زمان بودیم، امام زمان از شما یاد کردند که چه انسان خوبی است، چه جوان خوبی است، به خدا قسم اگر به خاطر این حرف جان دهیم جا دارد. من کجا، امام زمان کجا؟ من چه کسی هستم که امام زمان از من تعریف کند؟ خدای امام زمان که خیلی بالاتر است، اصلا قابل قیاس نیست.

خدا می گوید: شما مرا یاد کنید، من شما را یاد می کنم. یاد کردن خدا خیلی مهم است. شما که نماز می خوانید خدا به شما نظر کرده است. خدا تو را یاد می کند، خدا به تو نظر می کند، به تو روی می آورد، لطف می کند.

چه کار کنیم تا خدا یاد ما کند؟ خدا می گوید: نماز را به پا بدار، من را یاد کن، من تو را یاد می کنم.

وَلَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ؛(2) و یاد خدا بزرگتر است.

این که خدا ما را یاد می کند، خیلی بالاتر از این است که

ص: 90

ما خدا را یاد می کنیم. شما در کار خدا باشید، قطعا خدا در کار شماست. شما بیایید خدا را یاد کنید، خدا هم یاد شما می کند. اگر یک مقدار با روح و جان نماز آشنا شویم و فقط به عنوان رفع تکلیف نماز نخوانیم، بلکه دل بدهیم، باور کنید غصه های دنیا و آخرت همه باطل می شود و گرفتاری ها آسان می گردد.

خدمتگزار خود شده است ملامت کردند. زلیخا برای مجاب کردن آنها یک مهمانی ترتیب داد. میوه ها را به دست آنها داد تا با کارد ببرند و بخورند.

در همین موقع به یوسف گفت وارد شود. اگر صریح قرآن نبود، پذیرش آن برای بسیاری از ماه ها سنگین بود که به جای ترنج دست خود را بریدند و متوجه نشدند! این صریح قرآن است:

فَلَمَّا رَأَیْنَهُ أَکْبَرْنَهُ وَقَطَّعْنَ أَیْدِیَهُنَّ وَقُلْنَ حَاشَ لِلَّهِ مَا هَذَا بَشَرًا إِنْ هَذَا إِلَّا مَلَکٌ کَرِیمٌ ؛(1) هنگامی که چشمشان به او افتاد، او را بسیار بزرگ (و زیبا) شمردند؛ و (بی توجه) دست های خود را بریدند؛ و گفتند: «منزه است خدا! این بشر نیست؛ این یک فرشته بزرگوار است!»

وقتی یوسف وارد شد، این قدر محو و واله و شیفته او شدند که هوش از سرشان پرید و به جای ترنج دست خود را بریدند.

می شود. یوسف مخلوق خداست، یک جلوه ای از جلوات خداست و این قدر این ها را از خود بی خود کرد که دست خود را بریدند. لباس و بدن آنها خونی شد، ولی متوجه نشدند. خیلی شگفت زده شدند. زلیخا گفت: این همان کسی است که مرا به خاطر او ملامت کردید.

خدای یوسف آفرین کجا، یوسف کجا؟ وقتی انسان بتواند یک مقدار با خدای یوسف ارتباط برقرار کند، چگونه محو جمال او نشود؟

در جنگ صفین تیری به پای مبارک حضرت امیر علیه السلام فرو رفته بود. تیر از دو طرف تیزی داشت، یعنی بیرون هم می آوردند، بدن را می شکافت و بسیار دردناک بود. در معرکه جنگ بود و جای پرستاری هم نبود.

با امام حسن علیه السلام مشورت کردند. ایشان گفتند: بگذارید وقتی مشغول نماز شدند، آن موقع تیر را دربیاورید. حضرت این قدر محو یاد خدا و انس با خدا بودند که تیر را از پای ایشان در آوردند و متوجه نشدند.(1)

کسروی که از وهابی های سرسخت بود، در مجلسی به شیعه ها اعتراض کرد که شما چه می گویید که تیر از پای

ص: 93

حضرت علی در آوردند و حضرت متوجه نشد. یکی از علمای شیعه آنجا بود. گفت: آیا شما قرآن را قبول دارید؟ قرآن می گوید: یوسف را دیدند و دست از ترنج نشناختند و دست خود را بریدند و هیچ متوجه نشدند.

به این چه می گویید؟ آنها یوسف را دیدند، و علی علیه السلام خدای یوسف را دیده است. ممکن است تیر از پای او در بیاورند و متوجه نشود. و هیچ جای تعجب و انکار نیست.

یعنی یکی از این دو شتر را به کسی می دهم که دو رکعت نماز با حضور قلب کامل بخواند و در نماز غیر خدا و توجه به خدا هیچ چیز در ذهن او نیاید.

حضرت امیر علیه السلام برخاستند و به نماز ایستادند و دو رکعت نماز با توجه و حضور قلب کامل خواندند و سلام دادند. وقتی نماز را به پایان بردند، جبرئیل به رسول خدا گفت: یکی از دو شتر را به او عنایت کن.

رسول خدا فرمودند: او در تشهد درنگ و توقف کوتاهی نمود و تفکری کرد تا کدام یک را انتخاب کند.

جبرئیل گفت: تفکرش برای این بود که کدام یک را انتخاب کند که چاق تر باشد و ذبح کند و در راه خدا صدقه بدهد. «فکان تفکره لله لا لنفسه و لا للدنیا؛ تفکر او برای وجه الله بود، نه برای خود و دنیای خود.»

در این هنگام رسول خدا گریستند و هر دو شتر را به امیر المؤمنین علیه السلام دادند.

در همین جا بود که این آیه بر رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نازل شد:

إِنَّ فِی ذَلِکَ لَذِکْرَی لِمَنْ کَانَ لَهُ قَلْبٌ أَوْ أَلْقَی السَّمْعَ وَهُوَ شَهِیدٌ؛(1)

ص: 95

یعنی در نماز علی علیه السلام پند و اندرزی نیکو برای کسانی است که قلبی سالم و عقلی کامل دارند و یا آن کسانی که در نماز آنچه با زبان می گویند با گوش می شنوند و این چنین کس فردی شهید و حاضر القلب نامیده می شود.(1)

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند:

ما من عبد صلی لله رکعتین لا یتفکر فیهما من أمور الدنیا بشیء إلا رضی الله عنه وغفر له ذنوبه؛(2) هرکس دو رکعت نماز با صفا بخواند که امور دنیا در آن نماز به قلب و ذهنش خطور نکند، خدای تعالی از او راضی میشود و همه گناهانش را عفو می کند.

سیئات به وسیله حسنات از بین می رود. نماز گناهان را دور می کند، تاریکی ها را از بین می برد، آرامش به انسان می دهد، دل را نورانی می کند، این آرامش دادن نماز، بحث خیلی زیبایی است. اگر ما دل به نماز بدهیم، حتما آرامش به ما خواهد رسید.

ص: 97

ص: 98

ص: 100

هستیم. شکی در آن نیست. یا بنده حق می شویم و یا بنده باطل. و این نکته بسیار مهمی است.

اگر کسی شیرینی و زیبایی بنده خدا شدن را بچشد و درک کند، از عبادت غیر خدا راحت و بی نیاز می شود و آرامش پیدا می کند.

تمام خدایان غیر الهی، افراد را برای منافع خودشان در استخدام می گیرند. یعنی ما را مصرف خود می کنند و بعد هم رها می کنند. باز شخص دیگری می آید و ما را مصرف و از ما بهره برداری می کند.

«سبحان الله»ها ما را پاک می کند. رکوع و سجده ها به ما عظمت و آرامش میدهد. تمام منافع بندگی و پیوند با اولیای خدا به خود ما بر می گردد. و این نکته مهمی است. بازگشت همه خیرات و خوبی ها به خود انسان است.

رَجُلًا سَلَمًا لِرَجُلٍ هَلْ یَسْتَوِیَانِ مَثَلًا ؛(1) خداوند مثالی زده است: مردی را که مملوک شریکانی است که درباره او پیوسته باهم به مشاجره مشغول اند، و مردی که تنها تسلیم یک نفر است؛آیا این دو یکسان اند؟!

خدای مهربان برای شرک و آنهایی که غیر خدا را به پرستش می گیرند و یا بنده غیر خدا می شوند و یا خدایانی چند انتخاب می کنند، و کسی که دربست در اختیار خدای مهربان است و موحد است، مثال خیلی زیبایی زده است.

می فرماید: شما یک غلام و برده را در نظر بگیرید که چند مولا و چند سرپرست داشته باشد. و اینها هم تند و خشن و بداخلاق اند.

یکی می گوید از این طرف برو. دیگری می گوید از آن طرف برو. این بنده خدا باید تکه تکه شود. یکی می گوید الآن بخواب، دیگری می گوید نه، باید بلند شوی کاری کنی. این می گوید غذا بخور، آن می گوید نباید بخوری.

گاهی در اجتماع هم این گرفتاری ها را پیدا کرده ایم، خانم چیزی می گوید، آقا چیزی می گوید، بچه ها چیزی

ص: 105

می گویند: دختر خانم می خواهد ازدواج کند، هفتاد پدر پیدا می کند.

ما در جامعه فراوان از این نمونه ها داریم که یک بنده خدا بین چندین نفر گرفتار می شود که هر کدام فرمانهای مختلف صادر می کنند، و هر کدام می خواهند او را به طرف خود بکشند. واقعا خیلی بحران سختی است.

شاگردی که بین استادهای خشن و مربی های خشن گرفتار شود و هر کدام می خواهند او را به یک طرف بکشند و یک فرمان بدهند و یک درخواست و یک پیشنهاد، این بیچاره خورد و له می شود.

آدم های مشرک این گونه هستند. هیچ وقت هم نمی توانند همه را راضی کنند. این مثال برای آنهایی است که مشرک هستند، یعنی می خواهند دل همه را به دست بیاورند، یا فرمان همه خداها را ببرند. این امکان هم ندارد.

هستم و او مالک. اختیار من دست این آقاست. قول داده است همه چیز من را تأمین کند و من فقط باید فرمان او را ببرم. این فرد چقدر آرامش پیدا می کند.

قدیمی ها مثلی می آوردند. وقتی عوام الناس بین چند آدم فرمان بده بداخلاق گرفتار می شدند، می گفتند: کاش سر و کار آدم با یکی باشد؟

یک بزرگی می گفت: اتفاقا سر و کار ما هم با یکی بیشتر نیست. تو آن یک دانه را پیدا کن، سر و کار خود را با آن بینداز.

نماز امام زمان را همه وقت و همه جا می توان خواند؛ البته بهتر است در مسجد مقدس جمکران خوانده شود. این نماز یک پیوند با خدا و اولیای خداست.

در نماز امام زمان علیه السلام باید «ایاک نعبد و ایاک نستعین» را در هر رکعت صد مرتبه تکرار کنیم. نمی گویند «مالک یوم الدین» را صد بار بگو، «الحمد لله رب العالمین» را صد بار بگو، «بسم الله» را صد بار بگو.

«ایاک نعبد و إیاک نستعین» یعنی سر و کارم با یکی است. و آن فقط تو هستی. به تو کرنش می کنم، به تو رکوع می کنم، به تو سجده می کنم، همه هستی خود را

ص: 107

فدای تو می کنم و فقط فرمان تو را می برم. فقط و فقط من از تو کمک می گیرم.

خدا می گوید: نزد هر کسی دست گدایی دراز نکن. پیش هر کس گردن کج نکن، بیا نزد خود من. من قول میدهم نیازهای تو را تأمین کنم.

در تصمیم گیری ها، در اطاعت ها بیاییم فرمان یکی را ببریم. اگر فرمان یکی را بردیم، تمام انبیا، تمام فرشته های تمام خوبها و قوای عالم و جهان هستی پشت سر ما و در اختیار ماست. ولی اگر فرمان شیطان و نفس اماره را بردیم، همه آنها ما را له می کنند. ما را مثل گوشت قربانی تکه تکه می کنند.

الآن کسانی که دچار خدایان چندگانه هستند همین طورند. هر تکه دل آنها و عضو آنها یک جاست و بعد هم رضایت اینها را هم به دست نیاورده اند. همه هم او را خورد کرده اند. و چقدر مضطرب و پریشان هستند!

دیگری پیدا نمی کنی.

ما چون پشت به خدا می کنیم و رو به دنیا و خدایان خیالی، این گرفتاری ها درست می شود. اگر پشت به دنیا و مردم کنی و رو به خدای متعال، همه آرامش و خوشی ها به تو رو کرده است. اصلا فقر و غنا باطل می شود، مرض و صحت باطل می شود. خدا یک آرامش درونی به انسان می دهد که همه بلاها باطل می شود.

که بروی نزد خدا التماس کنی تا این ها به تو راه بدهند. چون اینها با آنجا سر و کار دارند، سرچشمه آنجاست.

پول خود را بخواهد، می دهم و ناراحت نمی شوم. چون مالک کس دیگری است، ما نیستیم. وقتی خود را مالک می دانیم، این قدر به درد سر می افتیم. بنابراین، نباید خود را مالک ببینیم. ما همه مملوک و عبد خداییم.

افتاده بود، صاحب خانه از او پرسید: چرا دیر کردی؟ گفت: یک آقای بزرگواری دم در به من رسید و چنین سؤالی کرد و چنین جوابی داد. گفت: آزاد است که دارد این کارها را می کند. اگر عبد بود این کارها را نمی کرد.

این مثل تیری که به قلب بخورد، قلب او را گرفت و از خواب غفلت بیدار شد.

محض رضای خدا بیایید آنهایی را که هنوز با نماز سر و کار ندارند، از خواب غفلت بیدار کنید. آدم وقتی اهل نماز شد، مثل این است که از هزارها قید و بند غیر خدایی که به او رسیده است آزاد می شود.

چه برکاتی در این سجده خوابیده است. اصلا حقیقت نماز همان سجده است که شیطان نکرد. چقدر انسان سبک می شود. مثل این که تمام بارها از روی دوش او برداشته می شود. همه گناهان را می ریزد.

هوش کنید مست را آب زنید دست را

سجده کنید هست را، ماه ربیع میرسد

گفت: عجب! من تا الآن فکر می کردم آزاد هستم. من بنده خدا هستم، اشتباه می کردم. من مست بودم، باید هشیار میشدم. می گویند: دوید در کوچه. کفش هم به پا نکرد.

ص: 113

آمد و روی دست و پای امام هفتم علیه السلام افتاد و توبه کرد و تمام گناهان را کنار گذاشت.(1)

این قدر این شخصیت فوق العاده شد که به عنوان یکی از اولیای خدا به شمار می آید. به او بشر حافی می گفتند؛ چون پای برهنه به دنبال امام دوید و به دست امام توبه کرد. مستجاب الدعوه شد. یعنی اگر جایی می رفت، دست او به چیزی می خورد تبرکا می گرفتند و می گفتند: این شفادهنده است. چون تصمیم گرفت عبد باشد. یعنی وقتی عبد می شوی، وقتی تسلیم می شوی و دست بالا می کنی، همه دعاهای تو مستجاب می شود.

از خدای متعال می خواهیم که طعم عبودیت و بندگی و طعم نماز را به ما بچشاند. یک وقت می بینیم برق نماز آدم را می گیرد. برق نماز که آدم را گرفت، به جاهایی می کشد که گرفت یار می شوید. همه حرف ها در همین است که ما عبد هستیم یا نیستیم.

امام صادق علیه السلام در روایت عنوان بصری فرمودند: اگر حقیقت عبودیت را می خواهی در سه چیز است؛ یکی این که بنده خود را مملوک ببیند، نه مالک. مالک خداست.

ص: 114

هم هست. روزه در سال یک بار است، حج در عمر یک بار است، ولی نماز مدام آلودگی ها را برطرف می کند. منیت انسان را می شکند. «تنزیهاً عن الکبر؛(1) خداوند نماز را برای پاک شدن از کبر قرار داد.» این هم در فرمایش حضرت امیر علیه السلام است، هم در فرمایش حضرت زهرا سلام الله است که نماز را خدا قرار داده است تا غرور ما را بشکند.

خداست: خدا می گوید: «حی علی الصلاة؛ بشتابید به سوی نماز». ولی او هیچ اعتنایی نمی کند.

«حیّ علی الفلاح»، پاسخ ندادن به ندای خداوند، دهان کجی به اوست.

خدایی که چشم داده، گوش داده، همه چیز داده است. خدایی که این همه نعمت به ما داده، نباید از او تشکر کنیم؟ نباید در برابر او سر به سجده بگذاریم؟ نباید بگوییم خدا از تو ممنون هستم؟ نباید حداقل به حرف او گوش بدهیم؟

پدری همه هستی خود را برای فرزند داده است. آیا فرزند نباید فرمان او را ببرد. اگر به او بگوید این آب را به من بده، آب به او بدهد. تازه نفع آن هم برای خود آن فرزند است، برای خود ماست. فرمود: چون بی نمازی دهان کجی به خداست، در حد کفر و در مرز کفر به خداست.

کسانی که خدمت امام زمان رسیدند، شرفیاب شوم. اگر نتوانستم خود آقا را ببینم لااقل آنها را ببینم. به من گفتند که یک سرهنگی است که در یک پیشامدی خدمت امام زمان شرفیاب شده است.

آیت الله حائری می گوید: من آدم دیرباوری هم هستم! این سرهنگ قبل از انقلاب بازنشسته و در قم ساکن شده بود. آدرس خانه او را گرفتم. رفتم ببینم آیا واقعیت دارد یا ندارد. و اگر واقعیت دارد، رمز این که این توفیق را پیدا کرده است چیست؟

منزل او را پیدا کردم. یک مقدار گفت و گو کردیم. وقتی سر و وضع زندگی او را دیدم، یقین کردم که آدم دروغگویی نیست. از همان معاشرتی که با او داشتم صدق را در او حس کردم. از او سؤال کردم: رمز این که این توفیق بزرگ نصیب شما شده چیست؟

گفت: من فکر می کنم رمز این که توفیق فوق العاده ای پیدا کردم دو چیز است؛ یکی این که در هر شرایطی بودم، به خصوص در آن زمان که در ارتش شاهنشاهی به نماز اهمیت نمی دادند، گاهی هم مسخره می کردند، در مأموریت ها، جاهای مختلف سعی می کردم نماز اول

ص: 120

وقت خود را ترک نکنم.

به نماز اول وقت هم خیلی سفارش شده است. یک تاجر مهمی نزد حاج شیخ عبد الکریم حائری پدر همین آقای حائری آمده بود. به آقا گفته بود: گاهی کارهای من در هم پیچیده می شود و به بحران بر می خورم. راه حلی بدهید که راحت بشوم. ایشان فرمودند: سعی کن نماز خود را اول وقت بخوانی. اگر تو در کار خدا باشی، خدا هم در کار تو خواهد بود. خدا هم وقتی ببینید تو این قدر تعظیم و تواضع می کنی و توجه داری، تو را کمک می کند. خداوند می فرماید:

وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ؛(1) از صبر و نماز یاری جویید. آن سرهنگ گفت: یکی این که من سعی کردم نماز خود را در همه جا اول وقت بخوانم. و دوم این که در طول زندگی خود سعی کردم به کسی ظلم نکنم؛ به همسر، به پدر، مادر، دوست، فامیل، همسایه، به یک سرباز، و به سربازهایی که در اختیار من هستند، زور نگویم، اجحاف نکنم، تبعیض قائل نشوم. این دو چیز رمز

ص: 121

موفقیت من است. یکی این که ظلم نکنم، دوم این که نماز اول وقت بخوانم.

یا مستقیم به خود خدا چنگ بزنیم، یا به اولیای خدا. چون مراد از «حبل الله» اهل بیت علیهم السلام هستند. یعنی برق آنها ما را بگیرد.

او را می گیرد و همین نماز ناجی او می شود. با این که سابقه خیلی بدی در همدان داشت.

نذر می کند که برود نجف و خدمت مولا امیر المؤمنین علیه السلام توبه کامل کند. به طرف نجف می رود. چشم او به ضریح امیر المؤمنین می افتد. لوطی وار می گوید: ای خدا، این علی سیاه را به این علی ببخش! یک علی داری که خیلی خوب و محبوب است، انسان کامل است؛ یک علی هم داری سر تا پا آلوده است. خدایا، تو را قسم می دهم این علی سیاه غرق آلودگی را به این علی خوب ببخش. و بعد منقلب می شود.

اتفاقا یکی از مراجع بزرگوار در آنجا نماز جماعت اقامه می کرد. می رود صف اول نماز جماعت آن بزرگوار شرکت می کند. در سجده نماز می بینند این آقا بلند نمی شود. بعد از نماز مردم سلام می دهند. هرچه او را تکان می دهند، می بینند این از دنیا رفته است.

در حرم امیر المؤمنین، در نماز جماعت یک مرجع تقلید و در حال سجده که نزدیک ترین حالات بنده به خدا جان می سپارد. یعنی عاقبت به خیری از این بهتر نمی شود.

و از این جالب تر این که در همان زمان یکی از علمای

ص: 124

بزرگ نجف سکته کرده بود. شایعه می افتد که ایشان فوت کرده است. در حرم حضرت امیر برای او قبری آماده می کنند که آن عالم را دفن کنند. مردم می روند دنبال خانه آن عالم، می بینند که عالم سکته کرده، اما از دنیا نرفته است.

این حادثه که اتفاق می افتد، آن مرجعی که در حرم نماز می خواند، می گوید: معلوم می شود این قبر برای این شخص است و ایشان را در حرم امیرالمؤمنین علیه السلام دفن می کنند.

اگر کسی واقعا برگردد، یعنی برق نماز و برق اهل بیت علیهم السلام او را بگیرد، آنها در حد اعلی پذیرایی می کنند. واقعیت این است:

إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَی عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ وَلَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ؛(1) نماز انسان را از زشتی ها و گناه باز می دارد، و یاد خدا بزرگ تر است.

امیدوار هستیم که خدای متعال طعم بندگی و طعم نماز را به همه بچشاند!

ص: 125

ص: 126

ص: 128

یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ؛(1)خدا آنها را دوست دارد و آنان (نیز) خدا را دوست دارند.

یعنی هم او عاشق خداست، هم خدا عاشق اوست. مقام محبوبیت مقام بسیار بالایی است.

سهل انگاری و هوا و هوس و شهوات است.

فکر نمیکنم کسی عاقل و فهیم و دانا باشد و بگوید: من خدا را دوست ندارم. هستی را دوست ندارم، قدرت مطلق و کمال مطلق را دوست ندارم، جمال و زیبایی را دوست ندارم.

خدای مهربان می فرماید: اگر شما واقعا راست می گویید و خدا را دوست دارید که همین طور هم است، بیایید این دوستی خود را به کمال برسانید. پیغمبر محبوب و عزیز خداست، الگوی شماست، خدای متعال او را ذخیره کرده است. بیایید دنبال این پیغمبر بروید تا به مقام محبوبیتی که گفتیم برسید. به درجه ای برسید که خدا بگوید: من هم تو را دوست دارم، و محبت کامل و دو طرفه شود.

پس یکی از راههای رسیدن به مقام محبوبیت الهی، عمل کردن به سیره پیغمبر است، شبیه پیغمبر شدن است، از پیغمبر تبعیت کردن است. حتی شبیه سازی آن هم اثر دارد.

فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَیِّنًا؛(1)با نرمی و آرامش با او صحبت کنید.

در روایت آمده است: یکی از کارهای خوب فرعون این بود که سهل الحجاب بود، یعنی دربان و دژبان نداشت. چوپان و کارگر و هر کسی را راه میداد.

آمدند به فرعون گفتند: دو نفر چوپان آمده اند. حضرت موسی و هارون با لباس چوپانی بودند. عصائی هم در دست داشتند. می خواستند با فرعون صحبت کنند. با کسی که ادعا می کرد «أَنَا رَبُّکُمُ الْأَعْلَی؛(2) من خدای برتر شما هستم.» گفت: بگویید بیایند.

وقتی پیش فرعون آمدند، گفتند: به خدای ما ایمان بیاور و دست از خدایی بردار. اطرافیان خندیدند که یک چوپان آمده و می گوید دست از خدایی بردار، قدرت تو بیهوده است. مسخره کردند.

داستان آن در خطبه قاصعه مولا امیرالمؤمنین علیه السلام آمده است. حضرت می فرمایند:

فشرطا له ان اسلم بقاء ملکه و دوام عزّه؛(3)

ص: 132

حضرت موسی و هارون علیه السلام با او شرط کردند که اگر تسلیم پروردگار شود، حکومت و ملکش باقی

بماند و عزت و قدرتش دوام یابد.

به او گفتند: اگر دست از خدایی برداری و به خدای تعالی اقرار کنی، ما ملک تو را هم نمی گیریم. این سلطنت و ریاست تو ادامه دارد. ولی خدایی را کنار بگذار. بگو من بنده خدا هستم. همین خیلی مهم بود.

اطرافیان فرعون مسخره می کردند که یک چوپان آمده و می گوید دست از سلطنت و خدایی بردار و چنین و چنان کن.

بگیرد و بکشد، آنها از آب رود نیل عبور کردند و فرعون و فرعونی ها در آب غرق شدند. ولی این دلقک نجات پیدا کرد. خیلی عجیب است، خدای متعال این دلقک را از آب نجات داد. حضرت موسی فهمید. گفت: خدایا، او مرا مسخره می کرد!

خطاب شد: ای موسی، چون ظاهر خود را شبیه کلیم من می کرد و لحظاتی به شکل کلیم و پیغمبر من در آمده است، من او را از عذاب دنیایی و غرق شدن در آب نجات دادم.(1)

این است که در روایت آمده است که خود را شبیه کفار و بدها نکنید، از ماهواره ها الگو نگیرید؛ چون اثر دارد. یعنی ارتباط برقرار می شود.

اگر ما می خواهیم به مقام محبوبیت برسیم که بالاترین مقام هاست، راه آن این است که دور پیغمبر بچرخیم، راه پیغمبر را برویم، هر چند یک سیره آن حضرت را پیروی کنیم. اگر به یک سیره درست عمل کنیم، بقیه هم زنجیروار می آید.

در رفتار خود، در برخوردهای خود، در معاشرتهای خود از پیامبر پیروی کنیم. در این صورت است که خداوند می فرماید: «یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ»، یعنی محبت و عشق خدا فوراً ما را می گیرد.

سخت نمی گیرم. او را می بخشم و پاک میکنم.

گاهی می بینید یک بچه روحیات و امتیازهایی دارد که پدر و مادر بخواهند یا نخواهند بیشتر از بچه های دیگر به او علاقه پیدا می کنند. مثل یوسف در میان برادرها.

اگر بچه ای در دل پدر و مادر جا باز کند و نور چشمی باشد، اگر اذیت کند، کوتاهی کند، به او سخت نمی گیرند. می گویند: او در دل و قلب ما جا دارد. به گناهان او خیلی سخت نمی گیرند و راحت او را می بخشند.

ولی امان از روزی که یک بچه در دل پدر و مادر جا نداشته باشد، با کوچکترین خطا مچ او را می گیرند، یا اگر هدیه بیاورد چندان به او اهمیت نمی دهند. انسان نباید تبعیض قائل شود، ولی این یک واقعیتی است.

اگر ما در نزد کسی جا باز کردیم، خطاهای مانزد او قابل پوشش و بخشیدن است. کمترین اظهار محبت را می پذیرد. بیاییم در دل امام زمان و در دل پیغمبر جا باز کنیم، در نزد خدای متعال منزلت پیدا کنیم.

این روایت اشاره به این معناست که اگر شما محبوب شدید، اگر هم خطایی، لغزشی، گرفتاری، سهوی، حتی اگر خطای بزرگی هم انجام دادید، چون پیوند محبت آنجا

ص: 136

محکم و استوار است، قابل تدارک و جبران است.

اگر کسی محبوب خدا شد و خدا گفت تو را دوست دارم، یا اصلا گناه نمی کند، یا اگر هم به چاله افتاد، خدا می گوید: من او را از چاله نجات می دهم.

روایات فراوانی درباره دوستان اهل بیت علیهم السلام آمده است که کسانی که دوست اهل بیت علیهم السلام هستند و واقعا به آنها عشق می ورزند، عاقبت آنها ختم به خیر می شود. البته نباید خطا کنند، اما اگر خطا کردند، خدا تدارک و جبران می کند.

برعکس آن دشمنان اهل بیت علیهم السلام هستند که از نظر خدا و اهل بیت علیهم السلام افتاده اند. اگر دشمنان و معاندین اهل بیت علیهم السلام میلیونها ثواب انجام دهند، هیچ فایده ای ندارد. هر گناه ریز و درشتی هم که انجام دهند، خدا به آنها سخت می گیرد.

بعد فرمودند:

لأن السیئة فیه تغفر و الحسنة فی غیره لا تقبل؛با وجود دین، گناه آمرزیده می شود. و با نبودن آن حسنه هم پذیرفته نیست.

یعنی اگر اصول و ولایت و توحید محکم و استوار بود، هم گناهان قابل آمرزش است، هم خدا ثواب ها را قبول می کند. ولی اگر شما محور اصلی را از دست دادید. ولایت و توحید نداشتید، نه گناه آمرزیده می شود و نه ثواب قبول می شود.

یکی از اصلی ترین محورهای دین، مقام محبت است. کاری نکنیم که از نظر خدا بیفتیم. به مقام محبوبیت خیلی اهمیت دهید.

آیا کسانی که اهل نماز نیستند، یا کسانی که نماز را سبک می شمارند، می توانند بگویند ما پیرو پیغمبر هستیم؟ پیغمبر می گوید: من برای نماز می میرم، جان می دهم. به بلال می فرمود: بلند شو اذان بگو و ما را راحت کن. وقت ملاقات خداست.

انسان را به بیغوله های گناه و فساد می کشاند و بعد وارد آتش جهنم می کند.

در مورد واجبات دیگر این قدر تهدید آمیز سخن گفته نشده است. امام رضا علیه السلام فرمودند:

واعلم أن افضل الفرائض بعد معرفة الله عزوجل الصلوات الخمس؛(1) و بدان که برترین واجبات بعد از معرفت خدای عزوجل نمازهای پنج گانه است.

هوش و حواس او جمع بود که نماز خود را نخوانده، هرچند با یک الله اکبر ارتباط را برقرار کند. قطعا این یک رمز و رازی دارد.

حتی خانم هایی هم که عذر شرعی دارند، مستحب است بروند سر سجاده بنشینند و به اندازه اوقات نماز ذکر بگویند.

می کنیم.«کَذَلِکَ الْیَوْمَ تُنْسَی».(1)

این که آدم تا ابد کور باشد و جایی را نبیند خیلی بد است. یکی از این تهدیدها کافی است که ما را از جا بکند که هیچ وقت نماز را روی زمین نگذاریم.

می شود. بالاترین خطرها و تهدیدها برای کسانی است که اهل نماز نیستند و نماز را سبک می شمارند. قطع شدن ارتباط با خدا یعنی رسیدن به همه ظلمت ها و نکبت ها و بدبختی ها. به قول مثنوی می گوید:

تا توانی پا منه اندر فراق

ابغض الاشیاء عندی الطلاق

قهر کردن با یک مؤمن، با همسر، با دوست، با قوم و خویش جایز نیست، آن وقت قهر کردن با خدا جایز است؟ خدایی که همه زیبایی ها از آن اوست، همه کمالها از اوست، همه قدرتها برای اوست، خالق ما و همه چیز ماست.

این ارزش را ندارد که ما در شبانه روز که 1440 دقیقه است، 17 دقیقه با او ارتباط برقرار کنیم و از او تشکر کنیم؟ آیا ارزش را ندارد در برابر کسی که همه چیز به ما داده است قد خم کنیم و از او تشکری کنیم؟ تازه به خاطر همین تشکر باز برکت و نعمت و رحمت خود را بر سر ما فرو می ریزد.

گناه بزرگی است، ولی گناه بی نمازی از آن بزرگ تر است. این بنده خدا به شراب آلوده بود، ولی نماز خود را می خواند.

وقتی در جلسه امام صادق علیه السلام شرکت می کرد، دهان خود را می شست. می گفت: اگر هوا و هوس بر من غالب می شود، چرا همه پل ها را خراب کنم؟ می آمد نماز خود را اقامه می کرد و در جلسه امام صادق علیه السلام شرکت می کرد.

یک روز زیاد شراب خورده بود. از یک کوچه تنگ و باریکی می گذشت.از رو به رو دید امام صادق علیه السلام دارند می آیند. برای او خیلی سخت بود. امام صادق علیه السلام را دوست دارد، نمی خواهد آن ارتباط اصلی را قطع کند، ولی گرفتار است. گناه انسان را آلوده می کند.

می خواست برگردد، دید کوچه بن بست است. قهراً باید یکدیگر را نگاه و سلام کنند. برای او خیلی سنگین بود. از خجالت حاضر بود زمین دهان باز کند و او را فرو برد.

این حیا خیلی عجیب است. دوستان اهل بیت علیهم السلام همه حیا دارند. از گناه ناراحت و شرمنده هستند. به خود ناسزا می گویند.

ص: 146

یک جرقه ای به ذهن او زد. گفت: رو به دیوار می کنم و پشت به امام صادق علیه السلام و با لباس خود مشغول می شوم. مثلا دارم بند شلوارم را می بندم. آقا هم بزرگواری می کنند و نمی بینند و می روند.

رو به دیوار، پشت به حضرت، شروع کرد با لباس خود ور رفتن. یک وقت احساس کرد دست پر مهر و محبت امام صادق علیه السلام روی شانه اوست. حضرت دست مبارک روی شانه او زدند و فرمودند: فلانی در هر حالی که هستید، روی خود را از ما برنگردانید.

می زند. وقتی قهر کرد، غیبت می کند.

وقتی دو دل جدا شد، تمام بدی های شخص را بالا می برد. وقتی آشتی کردند، بدی ها کنار می رود و خوبی های او را بالا می برد. اگر دو خانواده، یا یک زن و شوهر با هم قهر می کنند، پرونده های منفی چند ساله یکدیگر را آشکار می کنند. ببینید قهر و جدایی عامل چه بدی هایی است.

وقتی هم که با هم آشتی می کنند، یگانه هستند، اصلا بدی نمی بینند. تمام پرونده های منفی بایگانی می شود و مثبتها آشکار می شود. خدا می گوید: من این روی گرداندن را نمی بخشم. همه گناهان قابل آمرزش و تدارک است، ولی این که به من پشت کنی و از من روی گردان شوی و نماز نخوانی قابل اغماض نیست.

شاخ و برگ ما شکست، نباید ریشه درخت را هم در بیاوریم. ما اگر ریشه درخت را محکم کنیم، شاخ و برگها هم دوباره درست و درخت بارور می شود.

خدا نمی شود زندگی کرد.

گر تو سری قدم شوم گر تو کفی علم شوم

گر بروی عدم شوم بی تو به سر نمی شود

گاه سوی وفا روی گاه سوی جفا روی

آن منی کجاروی بی تو به سر نمی شود

إن شاءالله که رابطه را قطع نکنیم، قهر نکنیم. قهر عملی و قهر قلبی. بعضی می گویند: دعای ما مستجاب نشده است. ما دیگر دعا نمی کنیم. این هم اشتباه است. با خدا نمی شود قهر کرد. با این خدا باید کنار آمد. کنار آمدن همان، رضایت مندی ها همان.

این سبقت یعنی چه؟ یعنی رحمت بر غضب غالب است. دو کشتی گیر را در نظر بگیرید. اگر زور یکی بیشتر باشد، طرف را تا آخر زمین می زند. رحمت خدا غلبه دارد، یعنی هر کجا هم که خدا غضب می کند، در آن رحمت نهفته است. اگر هم یک جایی مجازات می کند، فشار می آورد، از روی کینه جویی، قصاص، انتقام نیست. دامی پهن می کند یا تیر می زند و او را برای خود شکار می کند. در تمام بلاها نعمت و لطف غالب است.

اگر معلم یا پدری بچه را تنبیه می کند، یا موقتا با او قهر می کند، قصد دشمنی با او را ندارد، می خواهد او را تأدیب کند. این هم از روی محبت و رحمت است. یعنی مقصد اصلی رحمت است. این است که در تمام غضب ها رحمت غالب است. حتی در سخت ترین شرایط نمی توانیم بگوییم که خداوند متعال با ما قهر کرده، این ما هستیم که از او روی گردان می شویم.

اصلا از طرف خدا قهر معنا پیدا نمی کند. به خاطر دستاورد اعمال ما ممکن است بعضی مواقع خدا ما را تنبیه کند، ولی باز هم تنبیه می کند که ما برگردیم.

ص: 151

ص: 154

عرض کردیم: چرا، بفرمایید. فرمودند: همین طور که من شاخه را تکان دادم و برگها ریخت، انسانی که با خدا رابطه برقرار می کند و نماز می خواند، همین طور مثل برگ خزان و ایام پاییز گناهان او می ریزد. این یک واقعیتی است.

بعد هم خود پیغمبر خدا به این آیه قرآن استناد کردند:

وَأَقِمِ الصَّلَاةَ طَرَفَیِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنَ اللَّیْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ ذَلِکَ ذِکْرَی لِلذَّاکِرِینَ؛(1) در دو طرف روز، و اوایل شب، نماز را برپا دار؛ چرا که حسنات، سیئات و آثار آنها را از بین می برند؛ این تذکری است برای کسانی که

اهل تذکرند!

این آیه اشاره به نمازهای پنج گانه دارد. خدا از این پنج نماز تعبیر به حسنات کرده است. می فرماید: قطعاً این پنج نماز و این حسنات، سیئات و بدیها و گناهان را از بین می برد.

در روایت دیگری آمده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: امیدوار کننده ترین آیه قرآن همین آیه مبارکه است.(2)

ص: 156

نسبت به او جرأت پیدا کرده و او را دچار گرفتاری های بزرگ می کند.

نماز برقی است که شیطان را می گیرد و دور می کند، ولی وقتی شما تاریک شده اید، شیطان به سمت شما می آید. این است که امام زمان علیه السلام فرمودند:

ما أرغم أنف الشیطان بشیء أفضل من الصلاة؛(1) چیزی بهتر از نماز بینی شیطان را به خاک نمی مالد و او را خرد نمی کند.

بعد امام زمان علیه السلام فرمودند: بلند شو نماز بخوان و بینی شیطان را به خاک بمال و او را خرد کن. این شیطان، هم ممکن است شیطان نفس باشد و هم شیطان بیرونی. این است که نماز هم نفس ما را خرد می کند و هم شیطان بیرونی را دور می کند. با نماز می توانیم غالب شویم. این نماز است که ما را از بدی ها و زشتی ها که مظهر آن شیطان است دور می کند.

وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَی عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ؛(2) و نماز را برپا دار، که نماز انسان را از زشتیها و گناه باز می دارد.

ص: 158

قطاع الطریق و راهزن ها بودند. از حاجی ها و زوار دزدی می کردند. دزدها حمله کردند و بار مسافرها و حجاج را دزدیدند. آنها هر چه گفتند ما حاجی هستیم، زوار هستیم، فایده نداشت.

یک مقدار ماندند، بلکه بتوانند کاری انجام دهند. دیدند وقتی موقع نماز شد، رئیس آنها بلند شد و وضو گرفت و نماز خواند. آنها خیلی تعجب کردند. یکی از آنها گفت: شما دزدی می کنید، نماز هم می خوانید؟ گفت: پس نماز نخوانم؟ گفت: این نماز چه فایده ای دارد؟

گفت: این حرف تو یک حرف شیطانی است. حرف بدی است. چرا من همه پل ها را خراب کنم؟ چرا چوب بی نمازی خود را بخورم؟ با مردم می جنگم، چرا باخدا بجنگم؟ درست است جنگ با مردم هم خدا را ناراضی می کند، ولی چرا با او قطع رابطه کنم؟ عقل و فهم او بد نبود. گفت: چون دزدی می کنم، نماز هم نخوانم؟ چون شراب میخورم، پس نماز نخوانم؟

این حرف تو خیلی حرف ناپخته ای است. من اگر هزارها گناه دارم، این خیلی بد است. ولی اگر نماز را کنار گذاشتم، پل ارتباطی را قطع کرده ام. او هم اقرار داشت،

ص: 160

نماز نور است، به انسان می گوید: این کار تو بد است. این قدر به او چکش می زند تا او را درست کند. گفت: راست می گویی نماز بخوان، ولی بدان این نماز توبه کاری نمی آید.

می گوید: ما به سفر مکه رفتیم. در طواف دیدم رئیس دزدها آمده است. خیلی تعجب کردم. به او گفتم: تو همان شخص نیستی؟ گفت: بله. آیا به تو نگفتم نباید همه پل ها را خراب کرد؟ همین نماز باعث شد من توبه کردم و اموالی را که می توانستم برگرداندم. همین من را نجات داد.

بالا نیستی. اگر شرابخواری را ترک کردی، تو را بالاتر می برند. اصلا خود این نماز باعث می شود که از آن گناه کنده و جدا شوی.

نماز دستاویز محکمی است. اگر یک بندهای کوچکی پاره شده، این بند بزرگ را از دست ندهید. همین ما را نگه می دارد و کارهای دیگر ما هم اصلاح شود. کسی که شراب می خورد، کسی که با نامحرم رابطه دارد، و هزار و یک فساد دارد، این نماز را ترک نکند.

طبع نماز این است که انسان را از فحشا و منکر و بدی ها دور می کند و او را عاقبت به خیر می کند.

بند و آن ارتباط و اتصال بزرگ را پاره کند. گناه بزرگ، بی نمازی است. گناه بزرگ پشت کردن به خداست و قطع کردن رابطه با خداست. نماز شاهرگ است. این شاهرگ را نزنیم.

بعضی می گویند: فلانی نماز می خواند و بدزبان است. فلانی نماز می خواند و بداخلاق است. می گوییم: اگر نماز نمی خواند چه می شد؟ حداقل هفده رکعت نماز می خواند و هفده دقیقه ناسزا نمی گوید. این کمترین فایده آن است. مسلما اگر نماز نمی خواند بدتر از این بود.

مثل این که کسی با این که کمربند ایمنی بسته، تصادف کرده و چند جای او زخمی شده است. چون کمربند ایمنی بسته، فقط چند جای او زخمی شده، اگر نمی بست سر او به شیشه می خورد، ضربه مغزی می شد و اصلا می مرد نگوییم این کمربند بستن چه فایده دارد. آیا اگر کمربند نمی بست بهتر بود؟ خیر.

اگر این نماز نمی خواند چه می کرد؟ وقتی نماز می خواند باز حداقل در آن مدتی که در تدارک مقدمات نماز است و زمانی که نماز میخواند مردم آزاری نمی کند، ناسزا نمی گوید. باید به او تذکر بدهیم تو که

ص: 163

نماز می خوانی و با خدا صحبت می کنی، این کارهای دیگر را هم ترک کن.

یک مرتبه شراب که خوردم، حواسم پرت بود. گفتم: سلام بر حسین! می گوید: این جمله تمام وجود من را منقلب کرد. گفتم. وای بر من موقع شراب اسم امام حسین را بردم. نوشته بود: ده سال است به خاطر همین یک جمله شراب را کنار گذاشته ام.

کسی که آلوده است، چرا اسم امام حسین را نبرد؟ چرا یاد خدا را نکند؟ چرا یا الله نگوید؟ بگوید تا آن کارها را رها کند.

سلام به امام حسین اینقدر خاصیت دارد. یک مرتبه انسان را از جا می کند. یکی از دوستان می گفت: به کربلا رفته بودم. دو نفر از عراقی ها سر موضوعی با هم درگیر شدند. یقه یکدیگر را گرفتند. ناسزا می گفتند. محکم یکدیگر را می زدند. در حال عصبانیت انسان هیچ چیزی متوجه نمی شود. یکی از آنها یک مرتبه به طرف مقابل گفت: «بالحسین !» یعنی تو را به امام حسین قسم میدهم. تا این حرف را زد، دست هر دو طرف خشک شد. یعنی تا اسم امام حسین را آورد، تمام جوش و غضب از بین رفت. اسم امام حسین در این بین آتش را خاموش کرد.

ص: 165

تکه تکه گردد، برای او خیر است و اگر هم شرق و غرب را مالک شود، برای او خیر است.

هر چیزی که خدا برای او مقدر می کند و برای او پیش می آید خیر است. فرمودند: اگر مالک شرق و غرب عالم شود و سلطنت دنیا را به او بدهند، چون خدا ولی اوست، به خیر و صلاح اوست. اگر هم او را در بلا و تنگنا بگذارند و تکه تکه کنند، باز هم خیر و صلاح اوست. چون زمام امر دست خداست، کارساز خداست، مربی خداست.

مربی می داند کسی را که تحت تربیت اوست، چگونه تربیت کند. و این نگاه چقدر آرام بخش است! اصلا بلاها را باطل می کند.

امام حسین علیه السلام در گودی قتلگاه می گوید: «صبراً علی قضائک»(1). و قلب او آرام و چهره او هم متبستم و خندان است.

امیر المؤمنین علیه السلام در موقع شهادت می گوید:

فزت ورب الکعبة؛(2) به پروردگار کعبه رستگار شدم!

ص: 167

یعنی اگر شما با خدا بودید، ممکن است ابتلا به ظاهر اصابت کند، ولی درون شما خیلی آرام است.

معلوم شد این زمین کنار جایی است که محل فحشا و منکر است. چون قبل از انقلاب فحشا و منکر رسمی بود. پروانه می دادند. گفت: اینجا افراد بد هم نمی روند سکونت کنند، چه برسد به افراد خوب! ولی اینجا زمینی است که صاحب آن خیلی ارزان میدهد.

گفتم: من روحانی، با عبا و عمامه، به آنجا بروم؟! این چه حرفی است که میزنی؟! پیش خود گفتم: خدایا، با من چه کار می کنی؟ من را کجا می بری؟ من زن و بچه دارم. روحانی هستم، به اینجا بروم؟! ولی خدا این قدر مرا به کنج گذاشت و فقر به من فشار آورد که مجبور شدم پولی قرض کنم و همان زمین را به قیمت خیلی ارزان بخرم. ولی بدنم می لرزید. نشستم به خدا متوسل شدم: خدایا، ما را اینجا آورده ای؟ ما کجا و اینجا کجا؟

گفت: خدا با من یک کلمه صحبت کرد. به تعبیر امیرالمؤمنین علیه السلام.

ما برح لله عزت الاؤه فی البرهة بعد البرهة و فی أزمان الفترات عبادناجاهم فی فکرهم و کلمهم فی ذات عقولهم؛(1) خداوند را - که گرامی

ص: 169

است نعمتهای او همواره در هر زمانی و در فاصله های طلوع پیامبران، بندگانی بوده و هست که در فکر و باطن با آنان مناجات می کند. و در ژرفنای خردهاشان با ایشان به سخن گفتن می پردازد.

خدا گاهی با عمل و رفتار با انسان حرف می زند، گاهی هم در ذهن القائاتی می کند. خدا به من الهام کرد: هیچ نگران نباش! من تو را حفظ می کنم. بعد به وسیله تو کار بزرگی انجام می دهم. هیچ کاری نداشته باش. فقط موقع صبح، موقع ظهر، موقع مغرب، روی پشت بام خانه خود برو و اذان بگو. اذان هم که ممنوع نیست. گفت: فردا ظهر اول وقت رفتم کنار محل فحشا اذان گفتم. موقع مغرب بلند شدم به پشت بام رفتم و «الله أکبر» و «أشهد أن لا إله إلا الله» گفتم.

صبح هم همین طور. صدا به محلی می رفت که محل فحشا و منکر بود. بدن آن بیچاره ها به لرزه می افتاد. پیش خود می گفتند: ما آمده ایم اینجا گناه کنیم، یک نفر «أشهد أن محمدا رسول الله» می گوید. وای بر ما! ما کنار اسم پیغمبر گناه کنیم؟

ص: 170

این اذان مداوم ما باعث شد که مشتری های اینجا کم شود. ما اذان را ادامه دادیم. به برکت اذان ما دیگر هیچ کسی به آنجا نمی آمد و مرکز فحشا هم تعطیل شد.

وقتی اذان نماز فحشا و منکر را تعطیل کند، ببینید خود نماز چه می کند؟ معراج چه می کند؟ انسان اگر ارتباط قلبی را برقرار کند چه می کند؟

نماز گمشده های دنیایی ما را پیدا می کند، چه رسد آخرت و راه خدا را. این نماز واقعاً نور است. حیف است از این نماز جدا شویم. باید کمی دل بدهیم. اگر اهل نماز نبوده ایم، از یک نماز شروع کنیم. إن شاء الله خدا به ما کمک کند تا این رابطه را قطع نکنیم.

ص: 171

ص: 172

ص: 174

می گیرد، «کان دنو الشیطان»؛(1) این علامت این است که طایفه شیطان و شیاطین به شما نزدیک شده اند. و اما آنجا که آرامش و خوشی و رفاه و راحتی تو را می گیرد، «کان دنو الملک»؛ علامت این است که فرشته ها به تو نزدیک شده اند. بعد حضرت به این آیه قرآن استشهاد کردند:

الشَّیْطَانُ یَعِدُکُمُ الْفَقْرَ وَیَأْمُرُکُمْ بِالْفَحْشَاءِ وَاللَّهُ یَعِدُکُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَفَضْلًا؛(2) شیطان، شما را به هنگام انفاق، وعدۂ فقر و تهیدستی میدهد؛ و به فحشا و زشتیها امر می کند؛ ولی خداوند وعده « آمرزش» و «فزونی» به شما میدهد.

یعنی شیطان همیشه منفی باف و منفی گراست. نیروی منفی به انسانها القا می کند. می گوید: کار تو درست نمی شود، این همه نماز خواندی حاجت نگرفتی، این همه دعا کردی فایده نداشت. یعنی هرچه منفی بافی است، بدانید از شیطان است. حتی افراد را به مرز خودکشی و جهنم می برد.

دائما در دل انسان القا می کند که نمی شود، تو دیگر خوشبخت نمی شوی، خدا تو را نمی آمرزد، خدا تو را رها

ص: 176

کرده است. هر کاری که به فراق و جدایی ما با اولیای خدا می انجامد و باعث می شود ما از خدا دور شویم، کار شیطان است. وعدۂ فقر میدهد. می گوید: گران بفروش، بی رحمی کن، وضع خراب است، بدتر می شود، تورم مدام بالاتر می رود، بدبخت میشوی. تمام این افکار منفی از شیطان است. وعدۂ فقر و بدی میدهد و پشت سر آن دعوت به فحشا و منکر و گناه و معصیت می کند.

اما از طرف خدا و فرشته ها مدام وعده آمرزش، وعده لطف و کرم، بخشش و دستگیری می آید. هرچه می توانیم که منفی بافی را تضعیف کنیم و کفه رجا و امید و انرژی های مثبت را تقویت کنیم.

روی کسانی است که در صراط مستقیم هستند.

لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَکَ الْمُسْتَقِیمَ؛(1) من بر سر راه مستقیم تو، در برابر آنها کمین می کنم!

داریم؛ مسیحی ها، وهابی ها، صهیونیست ها، آمریکایی ها، انگلیس؛ انواع و اقسام برنامه ها را تولید می کنند. چند برابر رسانه های ما موج ایجاد می کنند. شبکه های اینترنتی سایت های مختلف، روزنامه ها، تمام فشارها را دارند می آورند. اما نتوانسته اند ما را از پای درآورند.

این آیات نوید و بشارت می دهد. پشت ما را محکم می کند. بیاییم نماز، دعا، قرآن و کارهای خیر را تقویت کنیم. پشت آن را محکم کنیم. مگر امام زمان بیکار نشسته است؟ امام هفتم علیه السلام فرمودند:

نحن نویدالروح بالطاعة لله والعمل له؛(1) ما اهل بیت روح را به وسیله اطاعت خدا و عمل برای او تأیید و تقویت می کنیم.

ما روح مؤمن را کمک می کنیم. تأیید می کنیم و موج میفرستیم. اگر این امواجی که دشمنان ما می فرستند، برای کشور دیگری می فرستادند، بارها از بین رفته بود. ولی این مملکت پشتوانه خیلی محکمی دارد. دم امام زمان، الهام امام زمان، نفس امام زمان، مدام دارد موج ایجاد می کند و بدی ها، ظلمت ها را دور می کند و شیعه ها را نجات می دهد.

امام هفتم فرمودند: ما روح مؤمن را به بندگی و طاعت خدا تأیید می کنیم. سعی کنیم این پیوند را قطع نکنیم.

علی رغم این که آنها ایمان ما را نشانه گرفته اند، ولی ما این ایمان را در قلب خود حس می کنیم. این ها تأییدات

ص: 180

امام زمان است. لطف خدا و فرشته هاست. امام زمان و ملائکه مرتب دارند موج می فرستند. باید همیشه جنبه نور را غلبه دهیم. ظلمت واقعیت ندارد.

یک آرامش عجیبی به انسان می دهد. ما هرچه جنبه های مثبت را تقویت کنیم و روی آن سرمایه گذاری کنیم جنبه های منفی ناخودآگاه از بین می رود، چون از بین رفتنی است.

چرا همیشه می گویید آمریکا چنین و چنان می کند و دل مردم را خالی می کنید؟ چرا می گویید: الآن حمله می کند و همه را از بین می برد؟ این طرف را تقویت کنید. بگویید: خدا هست، پیغمبر هست، چهارده معصوم هستند. همین ها هم ما را نگه داشته اند.

والله اگر کمک خدا و چهارده معصوم نباشد، یک روز هم نمی توانیم دوام بیاوریم. هر کشوری در برابر فشارها و زورها و هجمه های این ها از بین می رفت. این قوه های معنوی را هم کمی باور کنیم. بدانیم چه در جبهه دشمن های خارجی، و چه در جبهه دشمن نفس اماره و شیطان، امام زمان دارد کمک می کند، تقویت می کند. این یک واقعیت است، قبول کنیم.

است در این قبرستان هستید، چیز فوق العاده ای ندیدید؟ گفت: چرا، یک چیزی دیدم خیلی فوق العاده بود.

گفت: من یک روزی در قبرستان بودم، یک جنازه ای را آوردند. صاحبان میت آمده بودند. عزادار بودند. آن جنازه را در فلان نقطه دفن کردند و رفتند. بعد از لحظاتی من همین طور که داشتم نگاه می کردم، دیدم یک جوان خوش سیمای نورانی آمد و بوی خوش او فضای قبرستان را معطر کرد. همین طور که داشتم نگاه می کردم، دیدم وارد همین قبر شد. خیلی تعجب کردم.

گاهی مکاشفاتی اتفاق می افتد و واقعیت های پشت پرده ای را به بعضی از کسانی که دل پاکی دارند نشان می دهند. این یک مکاشفه بود. مکاشفه یعنی فقط این شخص می بیند، بقیه نمی بینند. یک پرده ای از واقعیاتی که در عالم مثال و برزخ است، برای بعضی ها برداشته می شود.

گفت: بعد از مدت کوتاهی دیدم که یک سگ هولناک وحشتناکی که از نگاه او انسان وحشت میکرد هم آمد و وارد این قبر شد. خیلی تعجب کردم.

می گوید: من همین طور شگفت زده بودم. بعد از مدتی دیدم که آن جوان با لباس خاک آلود و بدن خسته و

ص: 184

مجروح و خون آلود از قبر بیرون آمد. دل به دریا زدم و آمدم گفتم: آقا شما چه کسی هستید؟ آن سگ چه بود؟ چه اتفاقی افتاد؟ چرا شما دارید فرار می کنید؟

گفت: واقعیت این است که این کسی که از دنیا رفته است، اعمال خوبی که در زندگی خود انجام داده بود، به شکل و قیافه من تجسم پیدا کرده بود. که بعد از رفتن از دنیا قرین او خواهد بود. آن حیوان درنده و وحشی را هم که دیدید، سگ درنده ای بود که تجسم اعمال بد او بود؛ بداخلاقی ها، تندی ها، معصیت ها، گناهان و فشارهایی که به دیگران وارد می کرد، به صورت این سگ جلوه کرده بود.

در عالم برزخ خوبی ها و بدی های شخص همراه او می آید. ما نمی توانستیم کنار هم باشیم. یا باید من باشم، یا باید او باشد. یعنی از حق یا باطل یکی باید باشد. با همدیگر درگیر شدیم، چون این شخص جنبه های منفی و گناه و معصیت را تقویت می کرد و جنبه های مثبت و نیکی و اعمال صالح را کم می گذاشت، زور این سگ بیشتر بود و مرا زد و بیرون کرد. و این سگ تا قیامت همراه او خواهد بود.

ص: 185

این یک واقعیتی است. امام سجاد علیه السلام فرمودند: والله، عالم برزخ یا باغی از باغهای بهشت است، یا چاله ای از چاله های جهنم است.(1) جسم ما در عالم خاک می رود، ولی روح ما در قالب مثالی یا همنشین آتش و مار و عقرب و سگ است، یا هم نشین حور العین و انسانهای وارسته و نورانی، و در باغ و بستان و بهشت تا قیامت سرگرم می شود.

کنیم. یعنی بگوییم: تو که نماز می خوانی، تو که زیارت می روی، تو که کار خیر می کنی، تو که به این زیبایی هستی، تو شایستگی نداری که آن طرف بروی. حیف نیست که دروغ می گویی؟

وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَی عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ؛(1) و نماز را برپا دار، که نماز انسان را از زشتی ها و گناه باز می دارد.

نمی تواند. اینجا نمی گوییم عروسی را نرود. بلکه عروسی را برود. رفتن همین عروسی باعث می شود که خود را تمیز کند و لباس های تمیز و شیک بپوشد. رفتن به این عروسی ما را وادار می کند به خود عطر بزنیم و آراسته باشیم.

نماز اگر یک جوانه هم بزند، نور آن مدام بالا می رود. باید آن را تقویت کرد. این که ما توقع داشته باشیم که وقتی نماز می خوانیم، این نماز به صورت خودکار یک سپری در برابر بدی ها بشود، این توقع بی جایی است.

نماز علت تامه نیست، ولی این اقتضا را در ما ایجاد می کند. یعنی مدام به ما می گوید: تو که نماز می خوانی، مراقب باش! بدن تو باید پاک باشد. مراقب زیانت باش، مراقب چشمت باش، مراقب باش روحت با گناه آلوده نشود.

این ما هستیم که باید درخت نماز را بارور کنیم، به آن آب بدهیم، آن را کمک کنیم و با کارهای خوب خود آن را تقویت کنیم.

حدود ده ساله پرید و به میزبان گفت: آقا آمد. من حس کردم این را برای همین کار گذاشته است. گفت: آقا آمد. حالا اینها بزن و بکوب مفصلی راه انداخته بودند.

این بچه وقتی به میزبان که گفت آقا آمد، او فوری پرید و گفت: موقتا بساط را جمع کنید. می گفت: همین که ما داشتیم می آمدیم، دیدیم یکدفعه سر و صدا خوابید. ما هم به روی خود نیاوردیم که جریان چیست. ما را بردند صدر مجلس نشاندند. گفت: حاج آقا، ایام ایام خوبی است، مناسبت دارد، یک مداح خیلی خوش صدا دعوت کردیم. یک مداحی آوردند، خواندند و مجلس زیبا و آرامی شد. چون که آقا آمد.

وقتی این آقا آمد، اوضاع خیلی خوب شد. وقتی نماز آمد، امام زمان آمد، بدی ها و گناهان رفت. خوبیها تقویت شد.

امام زمان علیه السلام هم که تشریف می آورند، همین طور است. الآن انتظار ظهور او را می کشند. و این در عالم موج ایجاد کرده است. آقا می خواهد بیاید. این چقدر منتظر درست کرده، چقدر جمکران برو درست کرده، چقدر زائر درست کرده، چقدر دعای ندبه خوان درست کرده است.

ص: 189

می خواهد بیاید، اما اگر بیاید چه خواهد شد! یعنی آقا که می خواهد بیاید این همه نور ایجاد کرده است، اگر بیاید چه خواهد شد. این را تقویت کنیم.

باز ایشان مثال خوبی می زد. می گفت: گاهی آقایان منبر می روند و خانم ها پشت پرده حرف می زنند. یک نفر بلند می شود می گوید: چرا شما این قدر حرف می زنید؟ یکی دو نفر از این خانم های پخته می گویند: ما آقا را نمی بینیم. پرده ها را کوتاه می گیرند، یا پرده را بر می دارند، همه ساکت می شوند. یعنی شنیدن آن قدر اثر ندارد، اما دیدن خود آقا خیلی مؤثر است.

که صله رحم می کنیم، زیارت می رویم، دعا می خوانیم، احسان می کنیم، صدقه می دهیم، جوان ما تقویت می شود. نماز ما را مدام رشد می دهد و بالا می برد.

از آن طرف هم هرچه می توانیم کارهای بد و گناه و معصیت را کم کنیم. فحش ندهیم؛ چون فحش دادن نور نماز را کم می کند، این جوان را خدشه دار می کند. ما داریم این جوان را زخمی می کنیم. یعنی تیشه برداشتیم به جوان می زنیم. بدانیم که دروغ گفتن ما، ربا خوردن ما، گناه ما، بداخلاقی ما جوان ما را زخمی می کند و این حیوان را قوی و درشت اندام می کند.

ص: 191

ص: 192

ص: 194

زیبا و بسیار خوشبو و معطر و یک هیبت خاص و جلوه ویژه ای دارد.

آن که از همه زیباتر و خوشبوتر است، بالای سر این شخص قرار می گیرد. خطاب به بقیه صورتها می کند و می گوید: «من أنتم»؛ شما چه کسی هستید؟ صورت دست راست می گوید: من تجستم نماز این شخص هستم. نماز یک سپری است که اگر دشمنی به این شخص حمله کند مانع او می شود. صورت دست چپ می گوید: من زکات هستم. مراد زکات واجب، یا مطلق صدقات، یا مطلق زکات است. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:

لکل شیء زکاة؛(1) برای هر چیزی زکات است.

بر اساس روایات زکات علم نشر آن است، زکات بدن روزه گرفتن است. زکات عقل تحمل جاهلان است، زکات خانه میهمانی کردن است و....

دست چپ، صورت زیبای زکات است. پیش رو صورت زیبای روزه ای است که گرفتیم. پشت سر صورت زیبای حج و عمره ای است که محافظ انسان هستند.

ص: 196

صورت پایین پا، بر و نیکی و احسانی است که انسان به بندگان خدا کرده است.

خداوند در روی زمین است که آن را هر روز پنج مرتبه برای اهل رحمت خود می گستراند.

خدای مهربان برای اهل زمین در شبانه روز پنج بار سفره پذیرایی پهن می کند. «مأدبة»، یعنی پذیرایی و سفره پذیرایی که می اندازند تا مهمان ها استفاده کنند.

پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: خدای مهربان این سفره را برای اهل رحمت و کسانی که می خواهد به آنها لطف و رحمت عنایت بفرماید، در شبانه روز پنج بار پهن می کند تا از آن سفره کریمانه که انواع ویتامین ها و غذاهای متنوع در آن است بهره ببرند.

نماز یک بستر معنوی و پذیرایی خیلی وسیعی است که از پیغمبر عظیم الشأن صلی الله علیه و آله و سلم و امامان معصوم علیهم السلام تا ضعیف ترین افراد می توانند فراخور حال خود و به اندازه سعۀ وجودی و ظرفیت خود از آن استفاده کنند.

هرچه برای رشد ما ضروری و برای دور کردن مفاسد و بدیها مؤثر است، در آن سفره وجود دارد. ما باید از این خوان الهی بهره ببریم. نگوییم نماز ما کامل نیست، حضور قلب نداریم. بلکه شروع کنیم و پله پله پیش برویم.

ص: 198

طباطبایی نقل شده است که ایشان به نماز خیلی عشق می ورزید و خیلی اهمیت می داد. یکی از شاگردان ایشان می گفت: وقتی ایشان نماز می خواند، بدن او گرم میشد.

ایشان فرموده بود: من ریش خود را گرو می گذارم که اگر کسی مقید باشد، همین نماز معمولی او را نجات می دهد. یعنی او را از آتش جهنم جدا می کند. چنان که پیغمبر عظیم الشان صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:

ما من صلاة یحضر وقتها إلا نادی ملک بین یدی الناس ایها الناس قوموا إلی نیرانکم التی أوقدتموها علی ظهورکم فاطفئوها بصلاتکم؛(1) هیچ نمازی نیست که وقت به جا آوردن آن فرا رسد، مگر این که فرشته ای در برابر مردم فریاد می کند: ای مردم، برخیزید و به آتش هایی که به سبب ارتکاب گناه بر پشت های خود افروخته اید بنگرید و شعله های آن را به یاری نمازهایتان فرو نشانید.

هر نمازی که وقت آن می رسد، فرشته الهی می آید و خطاب به مردم می فرماید: ای مردمی که در طول روز یا شب با گناه، معصیت، کار خلاف آتش افروزی کردید و برای خود آتش درست کردید، بیایید با این نماز و ارتباط با

ص: 200

خدا آتش ها را خاموش کنید. یعنی اگر انسان قبل از نماز گناهی کرده است، وجدان او تحریک می شود که چرا این کار را کردی؟ چرا غیبت کردی؟ چرا دروغ گفتی؟ چرا تهمت زدی؟ چرا دلها را شکستی؟ برو او را راضی کن.

این نماز ما را تکان می دهد. بی تردید این اثر را دارد. مرحوم آقای قاضی فرموده بودند: من ریش خود را گرو می گذارم که این نماز آدم را می سازد و اوج میدهد.

کسی از مرحوم آیت الله بهجت رحمت الله سؤال کرد: آیا این نمازی که استاد شما آقای قاضی فرمودند، همان نماز با حضور قلب و با کیفیت کامل است؟ فرمودند: نه، همین نمازهای معمولی که همه می خوانیم. همین نمازها ما را از خیلی از بدیها و آلودگی ها و گناهان باز می دارد.

شویم، بیشتر نیت خود را خالص کنیم و بیشتر از بدی ها فاصله بگیریم، اوج نماز و روح و قرب آن بیشتر می شود.

الَّذِینَ هُمْ عَلَی صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ؛(1)آنها که نمازها را پیوسته به جا می آورند.

یعنی طوری باشد که یاد خدا و توجه دائم باشد. دل مشغولی به نماز داشته باشیم، بند قلب ما به نماز وصل باشد.

بچه ها بعد از او برایش بخوانند. یک وقت ممکن است انسان بمیرد.

البته این در مورد نمازهایی است که یقین دارد نخوانده و قضا شده است. اما آن مقداری را که شک دارد خوانده است یا نه، واجب نیست قضا کند. بنابراین، آن مقداری که یقین دارد را یک جایی بنویسد و هر چقدر که در توان اوست بخواند. عمده این است که ما در مسیر جبران باشیم. چون نماز قضا واجب است. اگر شما در عمر خود نماز مستحبی نخوانید، ایرادی ندارد، ولی حتما باید نماز واجب را اقامه کرد.

کسی هم که دیون و رد مظالم به گردن اوست، آنچه در توان اوست پرداخت کند، و آنچه در توان او نیست، برای صاحبان دین صدقه بدهد، یا مثلا برای آنها دعا کند تا رضایت آنها جلب شود. آنان را در ثواب اعمال خود شریک کند، یا به نیت آنها کارهای خیری انجام دهد.

اگر خدا بیند کسی واقعا در مسیر ادا کردن دین است و در مسیر خواندن نماز قضا و در مسیر بازگشت قرار گرفته است. قطعا همه را جبران می کند و آنها را مورد رحمت قرار میدهد.

کسانی که پول ندارند نگویند ما نمی توانیم به حج برویم و از ثواب آن محروم هستیم. همین نماز بالاتر از حج است.

بنابراین، این نگاه درباره واجبات که چون واجب است هیچ ثواب و اجری ندارد اشتباه است. هر چند وظیفه است و باید انجام دهیم، ولی ثواب آن فوق العاده است.

بالاترین اجرها برای خود واجبات است. هم آدم را از جهنم و آتش دور می کند، هم بالاترین ثوابها و اجرها را دارد. افرادی که به مشاهد مشرفه یا حج می روند، اگر نماز واجب به گردن دارند، اول آنها را بخوانند. بله، اگر کسی نماز واجب به گردن ندارد، نماز مستحبی بخواند. این فرمایش پیامبر عظیم الشان صلی الله علیه و آله و سلم به مولی علی علیه السلام است:

إذا رأیت الناس یشتغلون بالفضائل فاشتغل أنت بإتمام الفرائض؛(1) هرگاه دیدی مردم به مستحبات

روی آوردند، تو به اتمام واجبات مشغول شو.

یعنی اگر دیدی مردم واجبات را رها کرده اند، اشتغال تو اول به واجبات باشد. واجب یک چیزی است که مؤاخذه می شود و بهره آن هم خیلی فوق العاده است.

ص: 206

شدند، جان آنان را از آتش رهانیده ای، و اگر فرمانت را زیر پا نهادند، وظیفه ات را ادا کرده ای.

یعنی زور ما به خود ما می رسد. خود ما نماز می خوانیم، دروغ نمی گوییم، کار خلاف نمی کنیم. ولی به فرزند و همسر خود هر چه التماس و خواهش می کنیم بلند شو نماز بخوان، فلان کار را انجام بده، انجام نمیدهد.

حضرت فرمودند: شما وظیفه خود را انجام دهید و آنان را به وظایف الهی شان توصیه کنید. اگر آن فرد انجام نداد، شما وظیفه خود را انجام داده اید. ما باید وظیفه خود را انجام دهیم، آن هم از سر دلسوزی و خیرخواهی برای خانواده خود کم نگذاریم.

البته رفتارهای ما در جذب اطرافیان ما نسبت به نماز خیلی مؤثر است. مرحوم آیت الله بهاء الدینی بارها می فرمودند: بچه های ما آنطور که ما رفتار می کنیم می شوند، نه آنطور که حرف می زنیم و شعار می دهیم.

یعنی وقتی پدر خوش اخلاق است، این خوش اخلاقی در رفتار فرزندان تأثیر می گذارد. مادری که همیشه اول وقت نماز می خواند، سجاده پهن می کند، به بچه های خود محبت می کند. نوعا فرزندان او هم نماز خوان می شوند. دختران در حجاب از مادر خود الگو می گیرند. رفتار پدر و مادرها و بزرگ ترها بسیار تأثیرگذار است.

و برنامه های تبلیغی برای نماز گذاشته است. قبل از نماز به مسجد می آید تا اگر کسی مشکلی داشت، مشکل او را حل کند. مسجد و نماز را بستری برای راه انداختن کارها و رفع مشکلات کارگران قرار داده است.

نماز بازدارندگی عجیبی دارد. از گناهان، فسادها، بدی ها جلوگیری می کند. رحمت الهی را به سر ما سرازیر می کند.

خلاف همه چیز است. این را به یک کسی بدهید، شکستن آن درست نیست.

به آن غلام گفت: بیا این را بشکن. فورا تیشه را برداشت و محکم زد و آن را خرد کرد. گفت: حالا شما بردید، یا این آقا؟ شما نوکر من هستید، یا نوکر این در؟ اتفاقا معلوم شد که در هم نبود و شیشه بود. هیچ کدام از اینها حاضر نشدند فرمان آقا را ببرند، ولی این غلام گفت: من در را می شکنم، ولی سخن آقای خودم را نمی شکنم. خود را می شکنم، چه برسد به این که در را بشکنم. گفت: علت این که من او را از همه بیشتر دوست دارم، چون خود را می شکند.

باشید کسی از شما وجهه و صورت دین خود را زشت و معیوب نکند.

صورت دین شما نماز است. الآن صورت ما چقدر مهم است. این همه خانمها و آقایان که روی صورت خود کار می کنند، آرایش می کنند، به همین خاطر است. هیچ کجای اعضای بدن مثل صورت حساس نیست. اصلا همه با صورت شناخته می شویم.

می فرماید: نماز صورت دین شماست، وجهه دین شماست. کاری نکنید که صورت دین شما زشت شود. این صورت را حفظ کنید.

حضرت کمک کرد. بعد از این که کار تمام شد، حضرت دیدند او خدمتی کرده است. پیغمبر هیچ خدمتی را بی پاسخ نمی گذاشتند.

فرمودند: یک حاجتی از من بخواه. عرض کرد: حاجت من این است که در بهشت با شما باشم. چند ساعت برای پیغمبر کار کرده است، می گوید: حاجت من این است که در بهشت با شما باشم! در روایت آمده است:

فأطرق رسول الله؛(1) پیغمبر خدا سر مبارک خود را پایین انداختند و چند لحظه درنگ کردند.

حاجت بزرگی خواسته است. حضرت هم قول داده است که حاجت او را برآورده می کند. فرمودند:

أعنا بطول السجود؛ باشد، ولی ما را با طولانی کردن سجده یاری کن.

اگر می خواهی با من محشور شوی، با طولانی کردن سجده به من کمک کن. سجده کردن باعث می شود انسان با اول شخصیت عالم، پیغمبر خدا محشور شود.

بر اساس احادیث، نزدیک ترین حالات بنده به خدا آن

ص: 215

موقعی است که در سجده است. اگر اشک او هم جاری شود که خیلی ارزش دارد و نزدیک ترین وقت به خدای متعال است. إن شاء الله امیدواریم که نورانیت نماز همه ما را بگیرد و ما را با چهارده معصوم محشور کند!

ص: 216

ص: 218

انسانهاست. باید در زندگی مان دژها و قلعه ها و سپرهای محکمی برای جلوگیری از حمله و نفوذ شیطان داشته باشیم. و نماز یکی از این دژهای محکم الهی است که مانع نفوذ شیطان در وجود آدمی میشود. امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند:

الصلاة حصن من سطوات الشیطان؛(1) نماز دژ محکمی در برابر حمله های شیطان است. کسانی که از افکار منفی و زشت شیطانی رنج می برند و وسوسه های شیطانی آنها را به مهلکه های گناه وارد می کند، باید به نماز تمسک جویند. یکی از بهترین راههای جلوگیری از نفوذ شیطان، ارتباط با خدا و در رأس آن نماز است.

آدم نمازهای پنج گانه را در وقتش اقامه میکند،شیطان همواره از او بیمناک و ترسان است.

اقامه نماز در وقت خودش، حائل و مانع و سدی بین ما و شیطان است. وقتی کسی در اول وقت نماز می خواند، شیطان را وحشت می گیرد؛ چون ما پنج بار با خدا ارتباط برقرار می کنیم و از او کمک می گیریم. و در پناه خدا خواهیم بود. و کسی که در پناه خدا باشد، از سلطه و حمله شیطان محفوظ خواهد بود.

ما من عبد من شیعتنا یقوم إلی الصلاة إلا اکتنفته بعدد من خالفه ملائکه یصلون خلفه ویدعون الله عزو جل له حتی یفرغ من صلاته؛(1) هیچ بنده ای از شیعیان ما برای نماز بر نمی خیزد، مگر این که به شمار افرادی که مخالف اویند از فرشتگان پشت سرش نماز می گذارند و برای او تا هنگامی که از نماز خویش فارغ می شود دعا می کنند.

می فرمایند: وقتی بنده ای از شیعیان ما نماز می خواند، فرشتگان او را تحت پوشش و در کنف عنایت خود قرار می دهند. شمار این فرشتگان به تعداد دشمنان اوست. یعنی اگر دشمنان شیعه میلیونها نفرند، خداوند به عدد آنها فرشتگانی می فرستد که او را در پناه خود قرار دهند و در پشت سر او به نماز می ایستند. یعنی مورد حمایت معنوی و قلبی و روحی و باطنی فرشتگان قرار می گیرد.

هم نماز پشت سر او می خوانند و هم برای او دعا می کنند تا نماز او تمام شود. و اگر نمازش را بیشتر طول دهد، دعای ملائکه پشت سرش بیشتر خواهد بود.

ص: 222

فرمود:

یا موسی أباهی به ملائکتی راکعا و ساجداً و قائماً و قاعداً و من باهیت به ملائکتی لم أعذبه؛(1)ای موسی، من بر او به هنگام قیام و رکوع و سجودش بر فرشتگان خود مباهات می کنم. و هرکس را که من به او نزد فرشتگانم مباهات کنم عذاب نخواهم کرد.

ثواب و پاداش نمازگزار همین بس که خداوند متعال به ملائکه افتخار می کند، و آنها را مورد نظر قرار می دهد که ببینید من برتر از شما پیدا کردم. در واقع نماز نمازگزاران را به رخ ملائکه می کشد. بعد می فرماید: هر کسی که من به او افتخار کنم، هیچ گاه او را عذاب نمیکنم.

بنابراین، نماز گزار صادق و کسی که از صمیم دل و نیت پاک نماز بخواند، از جهنم و عذاب الهی محفوظ مانده است.

بسیج می کند. جایی است که انسان بدون تحریک دیگران، در یک جای خلوت نماز بخواند. چون بعضی مواقع محیط روی انسان تأثیر دارد. مثلا جایی که همه نماز می خوانند، قدم به قدم مسجد هست، امام جماعت هست، همسایه ها و فامیل برای نماز حرکت می کنند، اگر این انسان در این محیط نماز خواند، خوب است، ولی خیلی کار بزرگی انجام نداده است. یعنی اگر جو و محیط به طرف نماز برود، انسان هم قهرا به سمت نماز می رود. یعنی یک مشوق بیرونی دارد.

ولی اگر در جایی تک و تنهاست. یعنی همه بی نمازند، یا در بیابانی است که صدای اذان و اقامه و مسجدی نیست، مسافری است در قعر بیابان های دور افتاده، یا در خلوتگاهی است که هیچ کس برای نماز محرک و مشوق او نیست و کسی در آن محیط او را همراهی نمی کند. اگر در یک چنین فضایی کسی محض رضای خدا و به امر خدا و به ندای درون به سمت نماز حرکت کرد، اینجا جایی است که خدا به آن نماز گزار لطف فراوان می کند و ملائکه را برای کمک به او بسیج می کند. پیامبر عظیم الشأن صلی الله علیه و آله و سلم به اباذر فرمودند:

ص: 225

یا أباذر إذا کان العبد فی أرض قی یعنی قفر فتوضأ أو تیمم ثم أذن و أقام و صلی أمر الله عز و جل الملائکة فصفوا خلفه صفا لایری طرفاه یرکعون برکوعه و یسجدون بسجوده و یؤمنون علی دعائه؛(1) ای اباذر، هرگاه بنده در زمین بی آب و علف وضو بگیرد، یا تیمم نماید، بعد اذان و اقامه بگوید و نماز گزارد، خداوند عزوجل به فرشتگانشان فرمان میدهد که پشت سرش صف بکشند، صفی که دو طرفش دیده نشود. و فرشتگان با رکوع و سجود او رکوع و سجده نمایند و بر دعایش آمین گویند. زمین بی آب و علف در واقع نمونه است. اشاره به جایی است که هیچ مشوقی با هیچ حالت ریا و تظاهر در آنجا نیست. کسی که در چنین شرایط و فضایی وضو گرفت و اذان و اقامه گفت و نماز خواند، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: خداوند فرشتگانش را امر می کند که پشت سر بنده من نماز بخوانید.

فکر نکنید ما وقتی نماز می خوانیم با خدای مهربان تنها

ص: 226

هستیم. انسان نماز خوان تنها نیست، بلکه هزاران فرشته در کنار او و با او هستند. وقتی شما با خدا بودی، همه عالم با شماست، هستی با شماست، همه کارگزاران و نیروهای الهی با شما هستند.

صفوف ملائکه به قدری زیاد است که دو طرف صف پیدا نیست. از بس که طول دارد. آنها می آیند به این شخص خالص و مخلص اقتدا می کنند و همراه او رکوع و سجده می کنند و به دعاهایش آمین می گویند.

همین یک روایت برای ارزش و اهمیت نماز کافی است. انسانی که در خلوت با خدای خود نجوا کند، هم رضای خدا را جلب کرده و هم ملائکه فراوانی را جذب کرده است که با او نماز بخوانند و به او اقتدا کنند و برایش آمین بگویند.

إن هذا القرآن مأدبة الله تعالی؛(1) قرآن سفره مهمانی خدای تعالی است.

هر کس به اندازه ظرفیت خودش از این سفره الهی بهره مند می شود. درباره نماز هم فرمودند:

ألا إن الصلاة مأدبة الله فی الأرض قد هناها لأهل رحمته فی کل یوم خمس مرات؛(2) همانا نماز سفره مهمانی خدا در روی زمین است. خدای متعال در هر روز پنج مرتبه آن را برای اهل رحمت

خویش مهیا کرده است.

آنهایی که مورد لطف و رحمت خدا قرار گرفته اند، روزی پنج بار میهمان سفره ضیافت الهی اند. وقتی مؤذن ندای «حی علی الصلاة حی علی الفلاح حی علی خیر العمل» سر می دهد، در حقیقت ما را به این سفره الهی دعوت می کند.

دعوت کننده خداست. مؤذن ها ندا میدهند که خدا دعوت می کند که مهمان من بشوید. اما بعضی ها ناز می کنند و کرشمه می آیند و به خود مغرورند و این ندای

ص: 228

الهی را پاسخ نمی گویند.

خداوند «أکرم الأکرمین و أجود الأجودین و ارحم الراحمین» است. دوستدارد بنده اش با او حرف بزند و از سفره رحمت او استفاده کند. بسیار بی عقلی است که انسان از این دعوت الهی سر باز زند. هرچه توجه انسان در نماز بیشتر باشد از این سفره گسترده الهی بیشتر بهره می برد.

سرقت از نماز یعنی آداب و شرایط نماز را مراعات نکنند. طمأنینه را در رکوع و سجود و قرائت رعایت نکنند.

مردی وارد مسجدی شد که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در آن مسجد بودند. آن مرد سجده نماز خود را با شتاب و کوتاه انجام داد، و آن را به گونه ای که می بایست، به جا نیاورد. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم درباره او فرمودند:

نقر کنقر الغراب لو مات مات علی غیر دین محمد صلی الله علیه و آله و سلم ؛(1)بدان گونه که کلاغ بر زمین نوک می زند، او هم منقار بر زمین کوبید!اگر در همین حال قالب تهی کند، بر دینی به غیر دین محمد صلی الله علیه و آله و سلم خواهد مرد.

این خطر جدی است. سرقت فقط این نیست که انسان مال کسی را بلند کند. یکی از سرقت ها این است که انسان از واجب الهی که یک حقی از خدا به گردن ماست و ما باید این حق را ادا کنیم، کم نگذاریم. اگر از این حق زدیم، در واقع سرقت کرده ایم.

که نماز معیار است. یعنی هر چیزی تابع نماز است. اگر این نماز مورد پذیرش قرار گرفت، بقیه چیزها هم پذیرفته می شود. اگر نماز رد شود، بقیه چیزها هم رد می شود. بر این اساس نماز در میان عبادات محوریت دارد. بنابراین، باید روی نماز خود بیشتر سرمایه گذاری کنیم.

اولیای خدا نماز را در رأس همه کارها می دانستند. همیشه به کار بگوییم، وقت نماز است. به درس و به بقیه عبادات بگوییم وقت نماز است، نه این که به نماز بگوییم کار دارم و بقیه کارها را بر نماز مقدم بداریم. امام محمد باقر علیه السلام فرمودند:

أول ما یحاسب العبد علیه الصلاة فإن قبلت قبل ما سواها؛(1) حسابرسی بندگان از نماز شروع می شود. اگر نماز پذیرفته شود، سایر اعمال نیز پذیرفته میشود.

اگر نماز قبول شود، بقیه اعمال هم قبول می شود. همه چیزی تابع نماز است. امیرالمؤمنین علیه السلام در نامه به محمد بن ابی بکر می فرمایند:

کل شیء تبع لصلاتک و اعلم أن من ضیع

ص: 231

الصلاة فهو لغیرها اضیع؛(1) هر چیز تابع نماز توست. بدان کسی که نماز خود را ضایع گردانده

غیر نماز را بیشتر ضایع می گرداند.

نماز معیار اصلی حق و باطل و رستگاری انسان است. اگر کسی نمازش را اهمیت داد و مهم دانست، بقیه را هم اهمیت می دهد. وگرنه اگر نماز را اهمیت نداد، بقیه را هم اهمیت نمیدهد.

انسان نمازگزار، زبان و چشم و اعضا و جوارح و قلبش کنترل می شود. اگر نماز باعث شد که انسان دروغ نگوید، خیانت نکند، بداخلاقی نکند، کارهای خلاف را کنار بگذارد، معلوم می شود نمازش پذیرفته و مقبول واقع شده است. البته نماز قهرا این اثر را دارد که انسان حداقل در موقع نماز این کارها را انجام ندهد.

یک وقت ناامید نشویم. حتما اثر دارد. منتهی مقدار اثر آن متفاوت است و کم و زیاد دارد. مهم این است که اثرش کلی و فراوان باشد. اثر جزئی که در همه هست. یعنی موقع نماز دیگر دست و پایش از کار خلاف بسته است. مهم این است که در همه شبانه روز نور نماز ما غالب شود و حالت ترمز و کنترل کننده و تقوا در انسان ایجاد بکند. همان طور که روزه چنین خاصیتی دارد.

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ؛(1)ای کسانی که ایمان آورده اید ، روزه بر شما مقرر شده است، همان گونه که بر کسانی که پیش از شما بودند مقرر شده بود، باشد که پرهیزگاری کنید.

ص: 233

خداوند روزه را واجب کرده که در ما ملکه تقوا ایجاد شود. نماز هم همین طور است. باید ملکه خویشتن داری و تقوا در ما ایجاد کند. باید در کلاس نماز شرکت کنیم تا ما را از بدی ها باز دارد. اگر هم به طور کامل از بدی ها باز ندارد، تا حدودی باز دارنده است.

بازدارندگی علامت رشد و قبولی نماز است. به هر اندازه که از بدی ها باز می دارد، به همان اندازه قبول شده است. ولی اگر کسی نماز می خواند و هر فحشا و منکر و ظلم و جنایتی می کند، قطعا بداند که نماز او پذیرفته نیست.

البته باید توجه داشته باشیم که انسان نماز را نباید ترک کند. باید نماز را در هر صورت بخواند، هرچند غرق در گناه باشد. باز امید نجات برای او هست. ولی آن نمازی که ما را بالا ببرد و مهر قبولی روی آن می خورد، نمازی است که ما را از منکرات و بدیها باز می دارد.

روز به روز باید تلاش کنیم که درصد بالاتری از نمره قبولی بیاوریم.

ارزشمند است. این آثار را فهرست وار مطرح می کنیم تا ان شاءالله برای کسانی که به نماز خیلی میل و رغبت ندارند مشوق باشد و از جلوه ها و زیبایی ها و برکات نماز بهره مند گرداند.

پیامبر عظیم الشان صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند:

الصلاة عمود الدین و فیها عشر خصال: زین الوجه و نور القلب وراحة البدن و انس القبور و منزل الرحمة و مصباح السعادة و ثقل المیزان مرضات الرب و ثمن الجنة و حجاب من النار؛(1) نماز ستون دین است. و در آن برای نمازگزار ده خصلت و ویژگی است: صورت را زیبا می کند، قلب را نورانی می کند، راحتی بدن است، مونس قبر است، سبب نزول رحمت است، چراغ سعادت و خوشبختی است، موجب سنگینی میزان اعمال است، موجب رضایت پروردگار است، بهای بهشت است و حجاب و مانعی میان نمازگزار و آتش جهنم است .

نماز ستون اصلی خیمه دین و ده خصلت در آن است که عبارت اند از:

اول) «زین الوجه». یعنی چهره انسان را زینت می دهد.

ص: 235

انسانهای نمازگزار وجه حقیقی و صورت باطنی و آبرومندی شان مهم تر است. البته معنای ظاهری آن این است که صورت ظاهری ما را زینت می دهد. یعنی نورانیت می دهد، ولی بیشتر منظور زینت صورت حقیقی و باطنی انسان است که روح و جان اوست. یعنی نماز وجه باطنی انسان را زینت میدهد.

بنابراین، کسی ایراد نکنند که چرا بعضی ها با این که نماز می خوانند، زشت اند و زیبا نشدند. در هر صورت ممکن است چهره آدم ها در حالت بی نمازی با وقتی که نماز می خوانند فرق کند. ولی اصل معنا این است که وجهه باطنی را آرایش می دهد.

دوم) «و نور القلب». قلب انسان را نورانی می کند. انسان با نور زندگی می کند. شما اگر چشمتان صحیح و سالم هم باشد، ولی نور نباشد، هیچ فایده ای ندارد. اگر تاریکی و ظلمت محض باشد و چشم ها سالم هم باشند، باز نمی توانید ببینید. این نور است که انسان می تواند با آن راه برود و اشیاء را تشخیص بدهد. نماز نورانیت قلب را زیاد میکند و با آن دل انسان بینا می شود و بصیرت پیدا می کند. یعنی حق و باطل را به راحتی تشخیص می دهد.

ص: 236

سوم) «و راحة البدن». بدن انسان هم با نماز احساس آرامش می کند. این که انسان پنج بار در شبانه روز برای خدا قیام و رکوع و سجده می کند، در بدن انسان یک احساس خشوع و سبکی ایجاد می شود. حداقل یک ورزش مختصر و کوتاهی هم نصیبش می شود. البته نماز را به خاطر این چیزها نباید خواند.

مولانا می گوید: وقتی خدا گندم را برای انسانها خلق می کند، برای حیوانات کاه درست می شود. ولی مقصد گندم است. مقصد این است که روح و جان ما با خدا آشنا بشود. بدن انسان هم احساس آرامش می کند.

چهارم) «و انس القبور». وقتی آدمی می میرد و تنها می ماند، از چیزهایی که به صورت نورانی به سراغ انسان می آید نماز انسان است. نماز در عالم برزخ نور می بخشد و به انسان انس و آرامش میدهد.

پنجم) «و منزل الرحمة». از آثار و برکات نماز این است که رحمت الهی را بر سر انسان می ریزد. ما در هر نمازی شش بار باید بگوییم «الرحمن الرحیم». قطعا این گونه ارتباط رحمت الهی را جذب می کند.

ششم) «و مصباح السعادة». نماز چراغ سعادت است.

ص: 237

نماز چراغ سعادتمندی را در انسان روشن می کند تا به سعادت ابدی نائل شود.

هفتم) «و ثقل المیران». افرادی که نماز می خوانند، میزان حسناتشان سنگین می شود. وقتی که سنگین شد، قطع رستگارند.

فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ فَأُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛(1)پس کسانی که کفه میزان اعمال آنان سنگین باشد،

ایشان رستگاران اند. افرادی رستگارند که میزان حسناتشان سنگین باشد. و یکی از چیزهایی که میزان حسنات را سنگین می کند اقامه نماز است.

هشتم) «و مرضات الرب». اگر نماز هیچ خاصیتی نداشته باشد جز همین یکی، کافی است. نماز باعث خشنودی پروردگار است.

وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَمَسَاکِنَ طَیِّبَةً فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ؛(2) خداوند به مردان و زنان با ایمان،

ص: 238

باغ هایی از بهشت وعده داده که نهرها از زیر درختانش جاری است؛ جاودانه در آن خواهند ماند؛ و مسکن های پاکیزه ای در بهشت های جاودان نصیب آنها ساخته و خشنودی و رضای خدا، که از همه اینها برتر است؛ و پیروزی بزرگ، همین است!

واقعاً در عالم چیزی بالاتر از رضایت و خشنودی پروردگار نداریم. و نماز باعث خشنودی پروردگار عالم می شود.

همه ما آرزو داریم اهل بهشت باشیم و خانه ابدی ما در جوار حضرت حق باشد و مهمان خدا باشیم.

نهم) «و ثمن الجنة». بهشت قیمت دارد و بهای آن اقامه نماز است.

دهم) «و حجاب من النار». همه دوست داریم که از آتش جهنم و غضب الهی محفوظ باشیم. خاصیت دهم نماز این است که بین ما و آتش جهنم فاصله می اندازد.

اگر کسی نماز را اقامه کند، این ده برکت مهم نصیب او می شود. عمده این برکات اخروی و معنوی است.

ص: 239

ص: 242

إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ ... 16

أَنَا رَبُّکُمُ الْأَعْلَی ... 132

إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ ... 107،26

جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ ... 182

ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا رَجُلًا فِیهِ شُرَکَاءُ مُتَشَاکِسُونَ وَرَجُلًا سَلَمًا لِرَجُلٍ هَلْ یَسْتَوِیَانِ مَثَلًا ... 105

فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ ... 90

فَأَمَّا الزَّبَدُ فَیَذْهَبُ جُفَاءً وَأَمَّا مَا یَنْفَعُ النَّاسَ فَیَمْکُثُ فِی الْأَرْضِ ... 181

فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَیِّنًا ... 132

فَلَمَّا رَأَیْنَهُ أَکْبَرْنَهُ وَقَطَّعْنَ أَیْدِیَهُنَّ وَقُلْنَ حَاشَ لِلَّهِ مَا هَذَا بَشَرًا إِنْ هَذَا إِلَّا مَلَکٌ کَرِیمٌ ... 92

فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ فَأُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ... 238

فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ ... 67

قَالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ ... 52

قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ هُمْ فِی صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ وَالَّذِینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ ... 64

قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ ... 65

قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ ... 130

ص: 244

کَذَلِکَ الْیَوْمَ تُنْسَی ... 143

قَالَ فَبِمَا أَغْوَیْتَنِی لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَکَ الْمُسْتَقِیمَ ... 178

لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ ... 68

وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ ... 102،101

مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ ... 68،52

مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ ... 107،26

وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْکًا وَنَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَعْمَی ... 142

وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ وَإِنَّهَا لَکَبِیرَةٌ إِلَّا عَلَی الْخَاشِعِینَ ... 121،33

وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا ... 122

وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَی عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ ... 187،158،38

وَالَّذِینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ ... 69

وَأْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَیْهَا ... 207

وَرَجُلًا سَلَمًا لِرَجُلٍ ... 106

وَقُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ کَانَ زَهُوقًا ... 182

وَکَانَ حَقًّا عَلَیْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِینَ ... 179

وَلَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ ... 90

وَنَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَعْمَی ... 142

ص: 245

وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَمَسَاکِنَ طَیِّبَةً فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ ... 239

هَبْ لِی مُلْکًا لَا یَنْبَغِی لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِی ... 85

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ ... 208

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ ... 233

یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ ... 130

ص: 246

أفضل الناس من عشق العبادة فعانقها و أحبها بقلبه وباشرها بجسده ... 24

أکرم الأکرمین و أجود الأجودین و ارحم الراحمین ... 229

ألا إن الصلاة مأدبة الله فی الأرض قد هناها لأهل رحمته فی کل یوم خمس مرات ... 228

إن الصلاة مأدبة الله فی الأرض قد هناها لأهل رحمته فی کل یوم خمس مرات ... 197

إن العبد لا یقبل من صلاته إلا ما أقبل علیه منها بقلبه ... 28

ان الله تعالی جعل قرة عینی فی الصلاة و حببها إلی کما حبب إلی الجائع الطعام والی الظمان الماء فان الجائع إذا أکل الطعام شبع وإذا شرب الماء روی و انا لا اشبع من الصلاة ... 16

إن الله عزوجل لیباهی بک کرام ملائکته کل یوم مراراً ... 223

إن أوحشتهم الغربة أنسهم ذکرک ... 59

إن صلاته تنهاه یوما ما ... 162

إن هذا الدین متین فاو غلوا فیه برفق ولا تکرهوا عبادة الله إلی عباد الله فتکونوا کالراکب المنبت الذی لا سفراً قطع و لا ظهراً ابقی ... 50

إن هذا القرآن مأدبة الله تعالی ... 228

أنا الولایة لآل محمد صلوات الله علیهم أجمعین ... 197

اوْصَانِی بِالصَّلَاةِ وَالزَّکَاةِ مَا دُمْتُ حَیًّا ... 141

ص: 248

أول ما یحاسب العبد علیه الصلاة فإن قبلت قبل ما سواها ... 231

أیها الناس دینکم دینکم ... 137

تأمرهم بما أمر الله و تنها هم عما نهاهم الله فإن أطاعوک کنت قد وقیتهم وان عصوک کنت قد قضیت ما علیک ... 208

ترک الحیلة ... 115

تشاهدهم فی سرائرهم وتطلع علیهم فی ضمائرهم و تعلم مبلغ بصائرهم فاسرارهم لک مکشوفةٌ و قلوبهم الیک ملوهفة ... 59

تنزیهاً عن الکبر ... 117

حی علی الصلاة حی علی الفلاح حی علی خیر العمل ... 228

سبقت رحمته غضبه ... 150

صبراً علی قضائک ... 167

الصلاة حصن الرحمن و مدحرة الشیطان ... 157

الصلاة حصن من سطوات الشیطان ... 220،201

الصلاة عمود الدین و فیها عشر خصال: زین الوجه و نور القلب وراحة البدن و انس القبور و منزل الرحمة و مصباح السعادة و ثقل المیزان مرضات الرب و ثمن الجنة و حجاب من النار ... 235

الصلاة معراج المؤمن ... 199

الصلاة نورٌ ... 82

ص: 249

صلاة فریضة أفضل من عشرین حجة و حجة خیر من بیت من ذهب یتصدق به حتی لا یبقی منه شی ءً ... 205

عجبت للمؤمن لا یقضی الله بقضاء إلا کان خیراً له وإن قرض بالمقاریض کان خیراً له و إن ملک مشارق الأرض ومغاربها کان خیراً له ... 166

علما بأن أزمة الأمور بیدک و مصادرها عن قضائک ... 60

فأطرق رسول الله ... 215

فزت ورب الکعبة ... 167

فشرطا له ان اسلم بقاء ملکه و دوام عزّه ... 132

فکان تفکره لله لا لنفسه و لا للدنیا ... 95

فما أرغم أنف الشیطان بشیء أفضل من الصلاة فصلها و أرغم أنف الشیطان ... 152

القصد إلی الله تعالی بالقلوب أبلغ من إتعاب الجوارح بالأعمال ... 27

کان دنو الشیطان ... 176

کان دنو الملک ... 176

کل ذنب لک مغفور سوی الإعراض عنی أدن منی أدن منی أدن منی ... 149،147

کل شیء تبع لصلاتک و اعلم أن من ضیع الصلاة فهو لغیرها اضیع ... 232

ص: 250

لا أشبع من الصلاة ... 36

لا تکرهوا إلی أنفسکم العبادة ... 49

لا یزال الشیطان ذعراً من المؤمن ما حافظ علی الصلوات الخمس فإذا ضیعهن تجرأ علیه فادخله فی العظائم ... 157

لا یزال الشیطان هائباً لابن آدم ذعراً منه ماصلی الصلوات الخمس لوقتهن ... 220

لأن السیئة فیه تغفر و الحسنة فی غیره لا تقبل ... 138

لتسبیحةٌ فی صحیفة مؤمن خیرٌ مما أعطی ابن داؤد ان ما أعطی ابن داود یذهب وان التسبیحة تبقی ... 86

لرکعتان خفیفتان مما تحتقرون أحب إلی صاحب هذا القبر من دنیاکم کلها ... 53

لرکعتان فی جوف اللیل أحب إلی من الدنیا و ما فیها ... 84

لکل شیء زکاة ... 196

لکل شیء وجه و وجه دینکم الصلاة فلا یشینن أحدکم وجه دینه ... 213

اللهم اجعلنی من التوابین و اجعلنی من المتطهرین ... 40

اللهم أعطنی کتابی بیمینی و الخلد فی الجنان بیساری و حاسبنی حساباً یسیراً ... 41

ص: 251

اللهم إنک أنس الآنسین لأولیائک و أحضرهم بالکفایة للمتوکلین علیک ... 58

اللهم بیض وجهی یوم تسود فیه الوجوه ... 40

اللهم ثبتنی علی الصراط یوم تزل فیه الأقدام و اجعل سعیی فیما یرضیک عنی یا ذالجلال و الإکرام ... 42

اللهم غشنی برحمتک و برکاتک و عفوک ... 42

اللهم لا تعطی کتابی بیساری و لا تجعلها مغلولة إلی عنقی و اعوذبک من مقطعات النیران ... 41

ما أرغم أنف الشیطان بشیء أفضل من الصلاة ... 158

ما الحیلة ... 115

ما اهمنی ذنب أمهلت بعده حتی اُصلی رکعتین ... 37

ما برح لله عزت الاؤه فی البرهة بعد البرهة و فی أزمان الفترات عبادناجاهم فی فکرهم و کلمهم فی ذات عقولهم ... 169

ما رأیت إلا جمیلا ... 63

ما زلت أردد هذه الآیة یعنی «إیاک نعبد وایاک نستعین» حتی سمعت من قائلها ... 26

ما من صلاة یحضر وقتها إلا نادی ملک بین یدی الناس ایها الناس قوموا إلی نیرانکم التی أوقدتموها علی ظهورکم فاطفئوها بصلاتکم ... 200

ص: 252

ما من عبد صلی لله رکعتین لا یتفکر فیهما من أمور الدنیا بشیء إلا رضی الله عنه وغفر له ذنوبه ... 96

ما من عبد من شیعتنا یقوم إلی الصلاة إلا اکتنفته بعدد من خالفه ملائکه یصلون خلفه ویدعون الله عزو جل له حتی یفرغ من صلاته ... 222

مثل الصلاة مثل عمود الفسطاط ... 80

مصیبة ما أعظمها و أعظم رزیتها فی الإسلام و فی جمیع السماوات و الأرض ... 61

من أحب أن یعلم اقبلت صلاته أم لم تقبل فلینظر هل منعته صلاته عن الفحشاء والمنکر فبقدر ما منعته قبلت منه ... 232

من یقوی علی عبادۃ علی بن ابی طالب ... 29

نحن نویدالروح بالطاعة لله والعمل له ... 180

نقر کنقر الغراب لو مات مات علی غیر دین محمد صلی الله علیه و آله و سلم ... 230

و اجعل واحداً من الائمة علیهم السلام نصب عینیک ... 51

وإن صبت علیهم المصائب لجئوا إلی الإستجارة بک ... 59

وانظر إلی الوضوء فإنه من تمام الصلوة ... 40

و من اقامها فقد أقام الدین و قد ترکها فقد هدم الدین ... 240

واعلم أن افضل الفرائض بعد معرفة الله عزوجل الصلوات الخمس ... 140

هوّن علی ما نزل بی انه بعین الله ... 83

ص: 253

یا أباذر إذا کان العبد فی أرض قی یعنی قفر فتوضأ أو تیمم ثم أذن و أقام و صلی أمر الله عز و جل الملائکة فصفوا خلفه صفا لایری طرفاه یرکعون برکوعه و یسجدون بسجوده و یؤمنون علی دعائه ... 226

یا اباذر ان الله تعالی جعل قرة عینی فی الصلاة و حببها إلی کما حبب إلی الجائع الطعام والی الظمان الماء فان الجائع إذا أکل الطعام شبع وإذا شرب الماء روی و انا لا اشبع من الصلاة ... 35

یا موسی أباهی به ملائکتی راکعا و ساجداً و قائماً و قاعداً و من باهیت به ملائکتی لم أعذبه ... 224

ص: 254

8. تصنیف غررالحکم و درر الکلم / تمیمی آمدی،عبدالواحد بن محمد، دفتر تبلیغات، قم، چاپ اول،1366 ش.

9. تفسیر العیاشی / عیاشی، محمد بن مسعود، المطبعة العلمیة، تهران، چاپ اول، 1380 ق.

10. تفسیر القمی / علی بن ابراهیم، دار الکتاب، قم، چاپ سوم، 1404 ق.

11. التفسیر المنسوب إلی الأمام الحسن العسکری علیه السلام/حسن بن علی علیه السلام، امام یازدهم، مدرسة الامام المهدی علیه السلام، چاپ اول، 1409 ق.

12. تهذیب الاحکام / طوسی، محمد بن الحسن،دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407 ق. 13. ثواب الاعمال و عقاب الاعمال / ابن بابویه، محمد بن علی، دار الشریف الرضی للنشر، قم، چاپ دوم،1406 ق.

14. الجواهر السنیة فی الأحادیث القدسیة / شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، انتشارات دهقان، تهران،چاپ سوم، 1380 ق.

15. خصائص الائمة علیه السلام/ شریف الرضی، محمد بن حسن، آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ اول،1406 ق.

ص: 256

16. الخصال / ابن بابویه، محمد بن علی، جامعه مدرسین، قم، چاپ دوم، 1362 ش.

17. دلائل الصدق لنهج الحق / مظفر نجفی، محمد حسن، مؤسسة آل البیت علیه السلام قم، چاپ اول، 1422 ق.

18. دیوان خواجه حافظ شیرازی /به اهتمام سید ابوالقاسم انجوی شیرازی، سازمان انتشارات جاویدان تهران، چاپ سوم، 1358 ش.

19. رازها و پیام های نماز/ناصر لطیفی گنبدی، آیین دانش، قم، چاپ اول، 1393ق.

20. روضة الواعظین و تبصرة المتعظین / فتال نیشابوری، محمد بن احمد، انتشارات رضی، قم،چاپ اول، 1375 ق.

21. ریاض السالکین فی شرح صحیفة سید الساجدین کبیر مدنی، سید علی خان بن احمد، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1409 ق.

22. سفینة البحار / شیخ عباس قمی، دارالأسوة للطباعة و النشر، تهران، چاپ اول، 1414 ق.

23. شواهد التنزیل لقواعد التفضیل / حسکانی، عبدالله بن عبدالله، مجمع احیاء الثقافة الاسلامیة، تهران، چاپ اول، 1411 ق.

ص: 257

24. العدد القویة لدفع المخاوف الیومیة / حلی، رضی الدین علی بن یوسف بن المطهر، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، قم، چاپ اول، 1408 ق.

25. علل الشرایع / ابن بابویه، محمد بن علی، کتاب فروشی داوری، قم، چاپ اول، 1385 ش.

26. عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة / ابن ابی جمهور، محمد بن زین الدین، دار سید الشهداء للنشر، قم، چاپ اول، 1405 ق.

27. عیون الحکم و المواعظ الیثی واسطی، علی بن محمد، دار الحدیث، قم، چاپ اول، 1376 ش.

28. غررالحکم و دررالکلم / تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، دار الکتاب الاسلامی، قم، چاپ دوم،1410 ق.

29. الفقه المنسوب الی الامام الرضا علیه السلام/ مؤسسه آل البیت علیهم السلام مشهد، چاپ اول، 1406 ق.

30. الکافی / کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق،دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ چهارم، 1407 ق.

31. کشف الغمة فی معرفة الأئمة علیهم السلام / اربلی، علی بن عیسی، بنی هاشم، تبریز، چاپ اول، 1381 ش.

32. کشف الیقین فی فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام / علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، وزارت ارشاد، تهران، چاپ اول، 1411 ق.

ص: 258

33. کلیات سعدی / به اهتمام محمد علی فروغی،مؤسسه انتشارات امیر کبیر، تهران، 1369 ش.

34. کلیات شمس تبریزی / مولانا جلال الدین محمد مولوی، نشر پیمان، تهران، چاپ چهارم، 1381 ش.

35. اللهوف علی قتلی الطفوف / ابن طاووس، علی بن موسی، جهان، تهران، چاپ اول، 1348 ش.

36.مثنوی معنوی / جلال الدین محمد بلخی (مولوی)،به کوشش و اهتمام رینولدالین نیکلسون، نشر طلوع،تهران، 1373 ش.

37. مجموعة ورام / ورام بن ابی فراس، مسعود بن عیسی، مکتبة فقیه، قم، چاپ اول، 1410 ق.

38. المحاسن / احمد بن محمد بن خالد برقی، دارالکتب الاسلامیة، قم، چاپ دوم، 1371 ش.

39. مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل / نوری،حسین بن محمد تقی، مؤسسة آل البیت علیهم السلام ،قم،چاپ اول، 1408 ق.

40. مشکاة الأنوار فی غررالاخبار / طبرسی، علی بن حسن، المکتبة الحیدریة، نجف، چاپ دوم، 1385 ش.

41. مصباح الشریعة (ترجمه مصطفوی) / منسوب به جعفر بن محمد علیه السلام، امام ششم، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، تهران، 1360 ش.

ص: 259

42. مفتاح الفلاح / شیخ بهایی، محمد بن حسین، نشر دارالاضواء، بیروت، چاپ اول، 1405 ق.

43. مقتل الحسین علیه السلام/ سید عبدالرزاق المقرم، آل علی،چاپ اول، قم، 1424 ق.

44.مکارم الاخلاق / طبرسی، حسن بن فضل، شریف رضی، قم، چاپ چهارم، 1412 ق.

45. من لا یحضره الفقیه / ابن بابویه، محمد بن علی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413 ق.

46. مناجات الهیات حضرت امیر علیه السلام و ما نزل من القرآن فی علی علیه السلام/ مرزبانی، محمد بن عمران اوجبی، علی، وزارت ارشاد، تهران، 1378ش.

47. مناقب آل ابی طالب علیه السلام / ابن شهر آشوب مازندرانی،محمد بن علی، علامة، قم، چاپ اول، 1379 ش.

48. منتهی الآمال / شیخ عباس قمی، مؤسسه انتشارات هجرت، قم، چاپ پانزدهم، 1382 ش.

49. منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة / هاشمی خویی، میرزا حبیب الله، مکتبة الاسلامیة، تهران،1400 ق.

50. المواعظ العددیة / ابن قاسم الحسینی العاملی، سید محمد بن محمد بن الحسن، طلیعة النور، چاپ اول،1384 ش.

ص: 260

51. نزهة الناظر و تنبیه الخاطر / حلوانی، حسین بن محمد بن حسن بن نصر، مدرسة الامام المهدی علیه السلام قم، چاپ اول، 1408 ق.

52. نهج البلاغة / شریف الرضی، محمد بن حسین، هجرت، قم، چاپ اول، 1414 ق.

53. نهج الحق و کشف الصدق / علامه حلی، حسن بن یوسف، دار الکتاب اللبنانی، بیروت، چاپ اول،1982 م.

54. نهج الفصاحة / ابوالقاسم پاینده، دنیای دانش، تهران،چاپ چهارم، 1382 ش.

55. وسائل الشیعة / شیخ حر عاملی، محمدبن حسن،مؤسسة آل البیت علیهم السلام قم، چاپ اول، 1409 ق.

ص: 261