ص: 2

ص: 3

ص: 4

تصویر

ص: 5

تصویر

ص: 6

تصویر

ص: 7

تصویر

ص: 8

عنوان............................................. صفحه

14 مهر 1362............................... 927

15 مهر 1362............................... 943

16 مهر 1362............................... 955

17 مهر 1362............................... 969

18 مهر 1362............................... 989

عنوان.................................................... صفحه

19 مهر 1362................................... 1015

20 مهر 1362................................... 1037

21 مهر 1362.................................... 1063

22 مهر 1362................................... 1083

عنوان..................................................................................................................................................................... صفحه

گزارش روزشمار (فشرده اهم مطالب)................................................................................... 1097

فهرست راهنما (نمایه).......................................................................................................................... 1175

عزیز جعفری فرمانده قرارگاه نجف............................................... 341

لطیف نصیف جاسم وزیر فرهنگ و اطلاع رسانی عراق در نشست مطبوعاتی و تلویزیونی 347

تخریب چندین واحد مسکونی در مریوان براثر بمباران جنگنده های عراقی 362

بازدید آیت الله خامنه ای رئیس جمهور و رئیس شورای عالی دفاع از پایگاه دوم شکاری تبریز 367

محسن رضایی فرمانده کل سپاه............................................................... 369

احمد کاظمی فرمانده لشکر8 نجف................................................ 378

اکبر هاشمی رفسنجانی سخنگوی شورای عالی دفاع.... 387

دیدار غلام اسحاق خان وزیر اقتصاد پاکستان با میرحسین موسوی نخست وزیر 400

شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی وزیر امور خارجه قطر....... 402

مهدی باکری فرمانده لشکر31 عاشورا...................................... 409

حجت الاسلام سیدمحمد موسوی خوئینی ها سرپرست حجاج ایرانی 415

رحیم صفوی معاونت عملیات مرکزی سپاه................. 424

سرهنگ علی صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش..... 429

آیت الله سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی رئیس دیوان عالی کشور 432

عزیز جعفری فرمانده قرارگاه نجف، مرتضی قربانی فرمانده لشکر5 نصر، مهدی باکری فرمانده لشکر31 عاشورا و محمدابراهیم همت فرمانده لشکر27 حضرت رسول(ص)............................................................................................................................................................................................ 440

صدام حسین رئیس جمهور عراق........................................................... 454

جلسه فرماندهان قرارگاه نجف با مسئولان هوانیروز: جاودانی فرمانده ارتش در قرارگاه نجف، سرهنگ روحی پور، سرهنگ نظری و سرگرد فرزین از مسئولان هوانیروز باختران و امین شریعتی جانشین قرارگاه نجف..... 461

علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی و وزیر امور خارجه چین 472

لاشه جنگنده عراقی که در اطراف سنندج براثر آتش پدافند هوایی ارتش سرنگون شده است. 481

حسین کلاه کج مسئول طرح و عملیات و حسن پور مسئول اطلاعات - عملیات قرارگاه نجف 497

علی فدوی مسئول اطلاعات - عملیات قرارگاه مقدم حمزه 499

هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، در مراسم نمازجمعه زابل 505

آیت الله موسوی اردبیلی در خطبه های نمازجمعه تهران 506

هاشمی رفسنجانی در جمع پرسنل دریایی بندرعباس 520

علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران................................ 523

آیت الله خامنه ای در نماز عید قربان.................................................. 541

طه یاسین رمضان فرمانده ارتش خلقی عراق 549

کلود شسون وزیر امور خارجه فرانسه..................................... 559

امین جمیل رئیس جمهور لبنان..................................................................... 564

سرهنگ جاودانی فرمانده ارتش در قرارگاه نجف و امین شریعتی جانشین قرارگاه نجف 568

غلامحسین بشردوست، سرهنگ علی صیاد شیرازی، علی شمخانی، عزیز جعفری، سرهنگ جاودانی، ناشناس، حسین اردستانی 570

عزیز جعفری فرمانده قرارگاه نجف............................................... 591

احمد کاظمی فرمانده لشکر8 نجف و حسین خرازی فرمانده لشکر14 امام حسین(ع) 593

گروهی از تکنسین های صنعت نفت ایران که موفق به مهار نشت نفت از چاه شماره3 حوزه نفتی نوروز شده اند. 600

ص: 12

عزیز جعفری فرمانده قرارگاه نجف، درحال بررسی وضعیت لشکر17 علی بن ابی طالب(ع) در عملیات والفجر5 613

احمد کاظمی فرمانده لشکر8 نجف................................................. 614

هاشمی رفسنجانی نماینده امام در شورای عالی دفاع، در خطبه های نمازجمعه تهران 642

حسین خرازی فرمانده لشکر14 امام حسین(ع)........................ 653

مسعود رجوی سرکرده سازمان مجاهدین خلق (منافقین) 666

غلامعلی رشید معاونت عملیات قرارگاه خاتم الانبیا(ص) 669

راه پیمایی گروهی از معاودین و اسرای عراقی......... 687

احمد عزیزی قائم مقام وزارت امور خارجه................... 692

بازدید رئیس جمهور و رئیس مجلس شورای اسلامی از آسایشگاه ثارالله(ع) تهران محل نگهداری گروهی از مجروحان نخاعی 715

ایندیرا گاندی نخست وزیر هند و رئیس دوره ای جنبش عدم تعهد 716

آیت الله موسوی اردبیلی رئیس دیوان عالی کشور................... 734

هادی منافی وزیر بهداری....................................................................................... 740

شاهزاده سلطان بن عبدالعزیز وزیر دفاع عربستان سعودی 748

احمد عزیزی قائم مقام وزارت امور خارجه ایران............. 749

محسن رفیق دوست وزیر سپاه در مصاحبه ا ی مطبوعاتی..... 765

علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران................................. 769

سرهنگ علی صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش و محسن رضایی فرمانده کل سپاه پاسداران 779

حافظ اسد رئیس جمهور سوریه............................................................... 842

حسین الله کرم از مسئولان شناسایی لشکر27 حضرت رسول(ص) 846

سرهنگ علی صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش 849

اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و سخنگوی شورای عالی دفاع 855

شاذلی بن قلیبی دبیرکل اتحادیه عرب....................................... 868

سعید قاسمی از نیروهای شناسایی لشکر27 حضرت رسول(ص) 884

اسحاق شامیر نخست وزیر رژیم صهیونیستی.............. 896

علی شمخانی قائم مقام فرماندهی کل سپاه...................... 902

خانواده های دو رزمنده ایرانی اسیر در عراق، که در مصاحبه با تلویزیون فرانسه از حقانیت انقلاب اسلامی دفاع کردند. 917

حسین خرازی فرمانده لشکر14 امام حسین(ع)....... 930

گردهمایی مسئولان دفاتر پشتیبانی جنگ در قرارگاه مرکزی قدس به منظور هماهنگی در اجرای بهتر طرح لبیک یا خمینی 940

احمد کاظمی فرمانده لشکر8 نجف................................................ 943

هواپیماهای جنگنده سوپراتاندارد ساخت فرانسه............. 947

آیت الله خامنه ای در نمازجمعه تهران............................................ 950

محمدابراهیم همت فرمانده لشکر27 محمد رسول الله(ص) 955

کریم نصر فرمانده تیپ44 قمر بنی هاشم(ع).................... 958

قاسم سلیمانی فرمانده لشکر41 ثارالله(ع)................................ 960

عبدالله بن عبدالعزیز ولیعهد و وزیر دفاع عربستان سعودی 965

محسن رضایی فرمانده کل سپاه پاسداران و رحیم صفوی معاونت عملیات ستاد مرکزی سپاه 971

آیت الله مهدوی کنی مسئول ستاد کمک رسانی به مردم مناطق بمباران شده 974

دیدار شیخ زاید بن سلطان آل نهیان رئیس دولت امارات متحده عربی با رؤسای جمهور سوریه و عراق 980

ص: 13

آیت الله خامنه ای رئیس جمهور............................................................... 1004

محسن رضایی فرمانده کل سپاه........................................................ 1015

محمدابراهیم همت فرمانده لشکر27 محمد رسول الله(ص) و مهدی زین الدین فرمانده لشکر17 علی بن ابی طالب(ع) 1017

رضا امراللهی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران................ 1026

ثبت نام مقامات بلندپایه و مسئولان دولتی در طرح لبیک یا خمینی 1047

تجمع دانشجویان دانشگاه های تهران در اعتراض به کمک های تسلیحاتی فرانسه به عراق 1048

شاذلی بن جدید رئیس جمهور الجزایر................................ 1053

محسن رضایی فرماندهی کل سپاه................................................. 1066

صدام حسین رئیس جمهور عراق..................................................... 1071

شاپور بختیار رهبر نهضت مقاومت ملی ایران... 1078

حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی در نمازجمعه تهران.... 1089

شیخ جابر الصباح امیر کویت................................................................... 1093

ص: 14

پیشگفتار

مقدمه

ص: 15

ص: 16

4. برای آگاهی بیشتر از سیر و شیوه تحقیق و تدوین مجموعه روزشمار، مطالعه مقدمه کتاب اول (پیدایش نظام جدید) و ضمیمه کتاب دهم (هجوم سراسری) ضروری است.

* * *

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس ضمن درخواست علو درجات برای راویان شهید، از همه کسانی که در مراحل مختلف تحقیق و تدوین و آماده سازی کتاب با نویسندگان و مرکز همکاری کرده اند، ازجمله هانیه مرشدی (ویراستار ادبی)، مریم سادات نجفی (صفحه آرایی)، زهراسادات صبح گل، (بانک اطلاعات و عکس)، محمد محدپور (گزینش عکس)، اکبر رسمتی و حسن باقی پور (تهیه نقشه ها) و نیز زهرا گل محمدی، معصومه رحیمی، زینب سادات موسوی، سجاد نخعی و سعید حصاری سپاس گزاری می کند.

مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس

1394

ص: 18

آزادانه نفت از خلیج فارس، دارای نوعی رونق اقتصادی و وضعیت بهتر می دید، تنها راه نجات خود را جلب توجه قدرت های بزرگ به پایان این جنگ می دانست؛ ازاین رو مقامات عراقی با تلاش برای به دست آوردن هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی - که درصورت تجهیز به موشک های اگزوسه می توانستند ابزاری برای انهدام تأسیسات صدور نفت ایران در جزیره خارک باشند - درصدد برآمدند ایران را از درآمدهای نفتی اش محروم کنند تا شاید از این طریق، ایران حاضر شود پای میز مذاکره نشسته و صلح تحمیلی را بپذیرد. از سوی دیگر، به دنبال ادعاهای عراق مبنی بر انهدام تأسیسات صدور نفت ایران در خارک با به کارگیری هواپیماهای سوپراتاندارد، تهدیدهای ایران درمورد بستن تنگه هرمز درصورت عملی شدن این ادعای عراق، به مذاق سران عراق خوش آمد؛ چراکه باتوجه به تعهد کارتر و ریگان (رؤسای جمهوری سابق و فعلی ایالات متحده) برای تضمین جریان صدور آزادانه نفت از شاهراه انرژی جهان، این تهدید ایران عملاً احتمال توجه قدرت های جهانی به جنگ خلیج فارس و دخالت آنها در این منطقه را افزایش می داد. درواقع، مقامات عراق در نظر داشتند با بین المللی کردن جنگ ازطریق واردکردن قدرت های بزرگ به آن و جلب توجه آنان به ضرورت خاتمه فوری این منازعه، روزنه ای به سوی هدف خود؛ یعنی پایان غیرعادلانه جنگ بدون تحقق شرایط ایران و حفظ موجودیت رژیم بعثی بگشایند.

در کتاب حاضر بخش عمده ای از مطالب به وقایع خاصی اختصاص دارد که برخی از آنها ادامه رویدادهای دوره های پیشین هستند؛ برخی دیگر در این دوره شروع شده و به پایان می رسند و حوادث دیگری نیز در این مقطع آغاز گشته و در مقطع یا مقاطع بعدی طراحی شده برای تدوین روزشمار جنگ ایران و عراق، فرجام می یابند. درمجموع مهم ترین حوادث و مسائل نظامی، سیاسی و اقتصادی که در کتاب بیست وهفتم روزشمار به آن پرداخته شده است عبارت اند از:

1. طراحی عملیات ها

2. گلوله باران شهرها و حملات هوایی ارتش عراق به مناطق مسکونی ایران

3. حملات عراق به کشتی های تجاری ایران در خلیج فارس

4. عملکرد گروه های مسلح ضدانقلاب و اقدامات نیروهای خودی

5. آغاز مراحل اجرایی طرح لبیک یا خمینی

6. تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق، تهدیدات ایران و احتمال گسترش دامنه جنگ

7. درخواست های پایان جنگ و مواضع جمهوری اسلامی

8. اقدامات دادگاه بین الملل اسلامی

9. دیپلماسی ایران

10. تحرکات دیپلماتیک عراق

11. بهبود نسبی وضعیت اقتصادی ایران

ص: 20

12. وخامت اوضاع اقتصادی عراق

13. مهار نشت نفت از چاه شماره 3 حوزه نفتی نوروز

14. مهم ترین رویدادهای داخلی ایران

15. مواضع شورای همکاری خلیج فارس و برگزاری مانور نظامی مشترک

16. درگیری های داخلی لبنان

در ادامه به اختصار هریک از محورهای فوق تبیین شده است.

1. طراحی عملیات ها

پس از عدم الفتح عملیات والفجر مقدماتی، این اندیشه در ذهن فرماندهان نظامی ایران قوت گرفت که باتوجه به افزایش توانایی های نظامی دشمن، بدون تغییرات اساسی در شیوه نبرد، ادامه جنگ مشکل خواهد بود. ازاین رو لازم بود روند عملیات ها ادامه یافته تا از پیدایش رکود در جبهه ها به مدت زیاد جلوگیری شود. ضمن آنکه با تغییر فصل، نیروی کافی به جبهه نمی آمد. بنابراین، بایستی عملیات های فصل بهار و تابستان به گونه ای طرح ریزی می شدند که به نیروی کمتری نیاز باشد. بدین ترتیب، پس از بحث های متعدد و بررسی مناطق مختلف مقرر شد، عملیات های والفجر 2، 3، 4، 5 و 6 اجرا شود. مهم ترین مسئله ای که در این عملیات ها مورد نظر بود، به کارگیری نیروی اندک، دادن تلفات کم، جلوگیری از واردشدن ضربه اساسی به توان یگان ها و تضمین موفقیت عملیات بود.

از آنجا که آب وهوای منطقه جنوب به دلیل گرمای طاقت فرسا برای عملیات مساعد نبود فرماندهان بر هدف های محدودی که بیشتر در مناطق غرب و شمال غرب کشور قرار داشتند، متمرکز شدند. این اهداف عبارت بودند از: منطقه پیرانشهر، با هدف تصرف پادگان حاج عمران تا تنگه دربند؛ منطقه سردشت به منظور پاک سازی وسیع ضدانقلاب؛ منطقه دهانه شیلر با هدف پیوند میان خط دفاعی بر روی ارتفاعات سورکوه و صاف کردن خط مرزی؛ منطقه شمال قصرشیرین با هدف تصرف ارتفاعات بشکان - کرکس و چند ارتفاع دیگر و منطقه مهران با هدف تصرف ارتفاعات جنوب کانی سخت تا قلعه آویزان و خارج کردن شهر مهران از محاصره دشمن و نیز فراهم ساختن امکان تردد از جاده دهلران - مهران. قرارگاه های تابع قرارگاه خاتم الانبیا(ص) هریک از این مناطق را شناسایی کرده و پس از برآورد نیروی مورد نیاز برای اجرای عملیات در آنها، جمع بندی خود را به قرار گاه خاتم الانبیا(ص) ارائه کردند. علاوه براین، در شمال خلیج فارس نیز دو هدف مورد بررسی قرار گرفت که یکی تصرف اسکله های البکر و العمیه و دیگری عبور از اروندرود و انهدام تجهیزات دشمن در دهانه شهر بندری فاو بود.(1) بدین ترتیب، در میان مناطق بررسی شده در جبهه های شمالی،

ص: 21

میانی و جنوبی، منطقه پیرانشهر برای عملیات والفجر2، منطقه مهران برای عملیات والفجر3، منطقه پنجوین برای عملیات والفجر4، منطقه دربندیخان برای عملیات والفجر5 و منطقه شمال خلیج فارس برای عملیات والفجر6 انتخاب شدند.

از سوی دیگر، فرماندهی کل سپاه که منطقه هور را برای اجرای عملیات گسترده سالانه در نظر گرفته بود، از نیمه نخست سال 1362 به علی هاشمی مأموریت داد تا با ایجاد قرارگاه نصرت به طور سری و پنهانی مقدمات شناسایی و طرح ریزی عملیات گسترده در هورالعظیم را از منطقه چزابه تا طلائیه فراهم کند.

الف) آماده سازی عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر

پس از تصویب عملیات والفجر4 در دهانه شیلر در بهار 1362، مسئولیت اجرای این عملیات به قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ارومیه) واگذار شد، اما بعد از مدتی به علت کثرت مأموریت های داخلی و خارجی این قرارگاه، در روند آماده سازی عملیات والفجر4 مشکلاتی پدید آمد. برای رفع این مشکل در اواسط مردادماه 1362، قرارگاهی با عنوان قرارگاه تاکتیکی حمزه به منظور تسریع در سیر آماده سازی عملیات، در منطقه مریوان تشکیل و مسئولیت اجرای عملیات دهانه شیلر به آن واگذار گردید. علی رضائیان از سپاه و سرهنگ امیربیگی از ارتش به عنوان فرماندهان قرارگاه مقدم حمزه معرفی شدند. در اوایل تابستان 1362، دو لشکر 8 نجف و 14 امام حسین(ع) از سپاه برای انجام شناسایی و تهیه و تکمیل طرح عملیات به ترتیب به مناطق بانه و مریوان مأمور شدند. بدین ترتیب، یگان های مزبور با اعزام عناصر اطلاعات و عملیات خود در مناطق مرزی مریوان و بانه مقدمات اجرای عملیات والفجر4 را فراهم کردند و لشکر28 کردستان ارتش نیز موظف شد با لشکرهای فوق همکاری کند.

این در حالی بود که در جبهه مقابل، ارتش عراق از ابتدای شهریورماه 1362 و درپی آگاهی از تحرکات و اقدامات یگان های ایران در منطقه دهانه شیلر، اقدامات مختلفی را برای پیشگیری از اجرای عملیات آتی ایران انجام داد. در گام نخست، دشمن بمباران شهرهای بانه و مریوان به عنوان عقبه استقراری لشکرهای 8 و 14 سپاه و لشکر28 ارتش را در دستور کار خود قرار داد؛ اولین حمله هوایی عراق به این منطقه در هشتم شهریورماه به روستای رزاب از توابع سروآباد (جنوب شرقی مریوان) آغاز و تا آستانه اجرای عملیات والفجر4 روند صعودی پیدا کرد. در گام بعدی، ارتش عراق کوشید با فعال کردن عناصر ضدانقلاب در مناطق بانه و مریوان و همچنین انتشار شایعاتی مبنی بر حمله عراق به مراکز و نقاط مرزی در روند آماده سازی عملیات دهانه شیلر اختلال ایجاد کند؛ برای نمونه در چهاردهم شهریور، اخباری درمورد نفوذ نیروهای عراقی در روستای جشنی آباد و قلقله مریوان و قصد عناصر ضدانقلاب برای انجام

ص: 22

حمله هماهنگ با ارتش عراق در محور کولان مریوان منتشر شد. علاوه براین ارتش عراق در اقدامی دیگر تلاش کرد تا با تقویت نیرو و تحکیم خطوط پدافندی خود، جبهه های مقابل نیروهای ایران را مستحکم ساخته و امکان تهدید و تصرف شهرهای مهم مرزی نظیر سیدصادق، شانه دری، خورمال، طویله، حلبچه و سلیمانیه را از قوای ایران سلب و از جناح دهی به ایرانی ها اجتناب کند؛ دراین زمینه مهم ترین اقدام ارتش عراق در محور بانه، تخلیه تدریجی ارتفاعات شرقی و شمالی دهانه شیلر در بازه زمانی 16 الی 26 شهریورماه بود، درحالی که ارتش عراق قصد داشت خطوط پدافندی خود را از ارتفاعات سورکوه به ارتفاعات لری و کنگرک و کانی مانگا تغییر دهد، با تعقیب و حمله لشکر8 نجف - که در بانه مستقر بود - مواجه شد. این اقدام در رسانه ها، با عنوان "عملیات شمال مریوان" بازتاب یافت. درپی این تغییرات، محور شمالی عملیات والفجر4 در شمال دهانه شیلر کاملاً دگرگون شد و به طورکلی فرصت اجرای مرحله اول عملیات دهانه شیلر در محور بانه - فلش حمله از ارتفاعات آسمان بین و سورکوه به ارتفاعات لری، کنگرک و گرمک - که در طرح مانور لشکر8 نجف پیش بینی شده بود از بین رفت. یکی دیگر از اقدامات مهم ارتش عراق در محور مریوان این بود که در تاریخ اول مهرماه، یک گروهان از نیروهای تیپ424 با نفوذ از محدوده بانی بنوک به ارتفاعات سورن سعی داشت با شناسایی مواضع قوای خودی در محور مریوان، وضعیت نیروهای ایران در محور سورن و پنجوین را ارزیابی کند که با هوشیاری عناصر اطلاعاتی و رزمی لشکر14 امام حسین(ع) و با اجرای تک محدودی به عقب رانده شد.

باوجود اقدامات فشرده دشمن به منظور پیشگیری از حمله آتی ایران در منطقه دهانه شیلر، تلاش های فرماندهان قرارگاه مقدم حمزه و به خصوص لشکر8 نجف در محور بانه و لشکر14 امام حسین(ع) در محور مریوان برای شناسایی، طرح ریزی و اجرای عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر ادامه یافت و فرماندهان این قرارگاه در طول شهریورماه برمبنای شناسایی های انجام شده طرح مانور و سازمان عملیات را در تعامل با فرماندهان قرارگاه خاتم الانبیا(ص) تهیه و تنظیم کردند. براساس طرح اولیه قرار بود عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر در دو جبهه بانه و مریوان اجرا شود؛ به این ترتیب در جبهه بانه (شمال دهانه شیلر) یک هدف و در جبهه مریوان (جنوب دهانه شیلر) سه هدف ارتفاعات مارو، پنجوین و سورن تعیین و استعداد کلی عملیات دهانه شیلر 60 گردان متشکل از 45 گردان از سپاه و 15 گردان از ارتش برآورد شد و برای اجرای این عملیات، 5 قرارگاه تاکتیکی حمزه در نظر گرفته شد.

درپی نخستین حضور محسن رضایی فرمانده کل سپاه، در منطقه عملیاتی برای بررسی روند آماده سازی عملیات والفجر4 در سوم مهرماه، تغییراتی در طرح مانور این عملیات پدید آمد. محسن رضایی با تأکید بر اینکه جاده سورن - کانی مانگا و جاده بین لری و کانی مانگا دو محور کلیدی

ص: 23

منطقه است پیشنهاد کرد با گسترش عمقی مانور دو لشکر14 امام حسین(ع) و 8 نجف به پشت ارتفاع کانی مانگا در داخل خاک دشمن، ضمن دورزدن منطقه، کل دهانه شیلر محاصره شود. روز بعد (4/7/1362)، فرماندهی کل سپاه در مذاکرات خود با فرماندهان قرارگاه های نجف و حمزه متوجه شد که دو عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر و والفجر5 در منطقه دربندیخان با مشکل کمبود نیرو و محدودیت زمانی مواجه اند. بدین ترتیب در جلسه فرماندهان قرارگاه های خاتم الانبیا(ص)، نجف و مقدم حمزه پیشنهاد شد عملیات والفجر4 به عنوان تلاش اصلی و عملیات والفجر5 نیز به عنوان تک پشتیبانی در نظر گرفته شود. طبق این پیشنهاد، قرار بود ابتدا عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان در پنج روز آتی توسط قرارگاه نجف و ده روز بعد، عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر ازسوی قرارگاه مقدم حمزه به مرحله اجرا درآید.

سه روز بعد در تاریخ هفتم مهرماه، اولین جلسه مشترک سرهنگ علی صیاد شیرازی و محسن رضایی در حضور فرماندهان ارشد ارتش و سپاه در قرارگاه خاتم الانبیای تهران برای تصمیم گیری درمورد سرنوشت اجرای دو عملیات والفجر4 و والفجر5 برگزار شد. در این جلسه که نقش مهمی در تسریع اجرای عملیات های والفجر در منطقه غرب و شمال غرب داشت، فرماندهان ارتش و سپاه به منظور دستیابی به نتیجه ای قطعی، همه راهکارهای موجود برای اجرای عملیا ت های والفجر4 و 5 را بررسی و بدین شکل پیشنهاد دادند:

1. اجرای قاطعانه طرح های عملیاتی (والفجر4 و 5) به طور کامل و هم زمان یا با اختلاف چند روز.

2. حذف یکی از طرح ها به منظور اجرای کامل طرح دیگر(یا والفجر 4 یا 5).

3. اجرای کامل یکی از طرح های مذکور و اجرای یک تک محدود در منطقه ای دیگر.

پس از آنکه فرماندهان ارتش و سپاه به شکل تخصصی و تفصیلی سه گزینه فوق را مورد بحث و بررسی قرار دادند، در روز نهم مهرماه، نشست های فشرده محسن رضایی و علی صیاد شیرازی با فرماندهان قرارگاهی و یگانی ارتش و سپاه در باختران ادامه یافت که نتیجة آن صدور دستور قطعی اجرای عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر به نیروهای قرارگاه مقدم حمزه سیدالشهدا بود. درپی ابلاغ قطعی اجرای کامل عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر، مسئولان قرارگاه مقدم حمزه بازدید از قرارگاه های پنج گانه تاکتیکی حمزه را به منظور بررسی آخرین وضعیت آنها و تهیه مقدمات لازم برای تسریع در روند آماده سازی عملیات آغاز کردند. در این مرحله، زمان تقریبی اجرای عملیات والفجر4 روز جمعه پانزده مهرماه تعیین شد، این درحالی بود که همچنان دو عنصر کمبود نیرو و محدودیت زمان از مهم ترین موانع موجود بر سر راه اجرای موفقیت آمیز عملیات والفجر4 بود. علاوه براین، مشکلات مهندسی موجود نیز موجب تغییراتی در مراحل و سازمان رزم عملیات شد به طوری که محور سورن از مرحله اول عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر حذف شد.

ص: 24

در تاریخ دوازدهم مهر، دستور کتبی اجرای عملیات والفجر4 با تغییرات سازمان رزم و مأموریت یگان ها به قرارگاه مقدم حمزه ابلاغ شد. در این دستور مقرر گردید قرارگاه حمزه سیدالشهدا رده جلویی(مریوان) عملیات والفجر4 را طبق تدبیر ابلاغ شده در منطقه دهانه شیلر اجرا کند و لشکر31 عاشورا و گردان300 (منهای توپخانه) از کنترل عملیاتی قرارگاه نجف آزاد و به استعداد منطقه عملیاتی دهانه شیلر افزوده گردد و درضمن امکانات اضافی هوانیروز در منطقه والفجر5 بنا به دستور در مناطق عملیاتی والفجر4 به کار گرفته شود. همچنین قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ارومیه) مأمور اجرای عملیات پاک سازی منطقه و انهدام عناصر ضدانقلاب در منطقه آلان و بژوه (جنوب غربی شهر سردشت) به منظور پشتیبانی از عملیات والفجر4 گردید.

یک روز بعد در سیزدهم مهرماه، فرماندهان ارتش و سپاه در قرارگاه مقدم حمزه در جلساتی به بررسی و تعیین و تنظیم دستور جزءبه جزء طرح مانور عملیات مزبور متناسب با آخرین تغییرات خطوط پدافندی دشمن پرداختند. در نشست مشترک فرماندهان ارتش و سپاه مقرر شد طرح مانور عملیات در منطقه دهانه شیلر(جبهه بانه تا مریوان) در سه مرحله اجرا شود:

در مرحله اول عملیات، قرارگاه مقدم حمزه سیدالشهدا(ع) مأموریت یافت با پنج قرارگاه تاکتیکی در یک مانور احاطه ای دوطرفه ارتفاعات لری (هدف ظفر)، کنگرک (هدف کاظمین)، مارو (هدف فتح) و پنجوین (هدف کربلا) را به این شرح تصرف و تأمین کند:

قرارگاه تاکتیکی حمزه1 در منطقه مریوان به عنوان تلاش اصلی ضمن تصرف هدف کربلا (ارتفاعات جنوبی پنجوین، کله قندی و هرگنه) خط سبز پیروزی را در منطقه محوله تأمین کند.

قرارگاه تاکتیکی حمزه2 از ارتفاعات خرنوکه دار و ساوجی ضمن تصرف هدف فتح (ارتفاعات مارو، شمال شرقی پنجوین و هفت توانان) خط پیروزی را در منطقه محوله تأمین نماید.

قرارگاه تاکتیکی حمزه3 در منطقه بانه از شمال به جنوب هدف های ظفر (ارتفاعات لری) و کاظمین (کنگرک) را تصرف و خط سبز پیروزی را در منطقه محوله تأمین کند.

قرارگاه تاکتیکی حمزه4 در منطقه مریوان، احتیاط هریک از قرارگاه های حمزه 1 و 2 را تشکیل داده و در ادامه ضمن حفظ آمادگی می بایست بنا به دستور از خط حمزه1 عبور، هدف قدر را تصرف و خط سبز را در منطقه محوله تأمین کند.

قرارگاه تاکتیکی حمزه 5 در منطقه بانه احتیاط قرارگاه حمزه3 را تشکیل داده و در ادامه ضمن حفظ آمادگی می بایست بنا به دستور از خط حمزه3 عبور، هدف فجر را تصرف و خط سبز را در منطقه محوله تأمین نماید.

در مرحله دوم عملیات، قرارگاه مقدم حمزه باید پس از تأمین خط پیروزی و قسمتی از خط سبز در منطقه قرارگاه های تاکتیکی حمزه1 و 3، تک را به منظور تصرف هدف های ارتفاع سورن (قدر) و ارتفاع کانی مانگا (فجر) و تأمین کامل خط سبز به این ترتیب ادامه داد:

ص: 25

قرارگاه تاکتیکی حمزه4 با عبور از قرارگاه تاکتیکی حمزه1 هدف قدر(ارتفاع سورن) را تصرف و خط سبز را در منطقه محوله تأمین نماید.

قرارگاه تاکتیکی حمزه5 پس از عبور از قرارگاه تاکتیکی حمزه3، هدف فجر (ارتفاع کانی مانگا) را تصرف و خط سبز را در منطقه محوله تأمین کند.

قرارگاه های تاکتیکی حمزه 1و3 هم به مأموریت خود در منطقه محوله ادامه دهند.

قرارگاه تاکتیکی حمزه2 احتیاط قرارگاه مقدم حمزه سیدالشهدا(ع) را تشکیل داده و در ادامه می بایست آمادگی خود را برای به کارگیری در منطقه هریک از یگان ها حفظ کند.

در مرحله سوم عملیات، کلیه یگان ها ضمن حفظ آمادگی خود می بایست بنا به دستور قسمت شمالی ارتفاعات سورن را تصرف و در منطقه محوله پدافند می کردند.

براساس طرح مزبور، در این عملیات استعداد سازمانی نیروهای خودی 46 گردان از سپاه و 14 گردان از ارتش بود و در مقابل نیروهای درگیر و تقویت دشمن حداکثر 79 گردان مانوری برآورد و برمبنای آخرین تغییرات شب عاشورا به عنوان زمان اجرای عملیات تعیین گردید. سازمان رزم کلی عملیات قرارگاه مقدم حمزه در عملیات دهانه شیلر به این شرح ابلاغ شد:

1. قرارگاه تاکتیکی حمزه1 با استعداد لشکر14 امام حسین(ع) از سپاه و تیپ2 لشکر21 حمزه از ارتش، گردان 313 توپخانه 155 م.م. به همراه گروهان های مهندسی رزمی لشکر21 و سپاه و جهاد سازندگی نجف آباد.

2. قرارگاه تاکتیکی حمزه2 با استعداد تیپ44 قمر بنی هاشم(ع) از سپاه و تیپ3 لشکر28 کردستان از ارتش، یک گروهان از گردان813 تانک، گردان310 توپخانه 105 م.م، گروهان3 گردان417 مهندسی رزمی لشکر28 و جهاد سازندگی چهارمحال و بختیاری.

3. قرارگاه تاکتیکی حمزه3 با استعداد لشکر8 نجف از سپاه و تیپ2 لشکر28 کردستان از ارتش، گردان393 توپخانه 105 م.م، به همراه گروهان های مهندسی رزمی لشکر28 و سپاه و جهاد سازندگی اصفهان.

4. قرارگاه تاکتیکی حمزه4 با استعداد لشکر41 ثارالله(ع) از سپاه و تیپ1 لشکر28 کردستان از ارتش، گروه رزمی سلمان، به همراه گروهان های مهندسی رزمی لشکر28 و سپاه و برخی واحدهای جهاد سازندگی.

5. قرارگاه تاکتیکی حمزه5 با استعداد لشکر25 کربلا از سپاه.(1)

گفتنی است در تاریخ بیستم مهرماه، قرار شد هم زمان با عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر، ستاد جنگ های نامنظم و گروه کومبا11 نیز در محور دزلی - جاده سیدصادق به شانه دری عملیات چریکی شبانه اجرا کنند.

درنهایت (پس از پایان مقطع زمانی کتاب حاضر) عملیات والفجر4 در ساعت 24 روز 27/7/1362 آغاز شد که شرح آن در کتاب بیست وهشتم روزشمار جنگ ایران و عراق درج خواهد شد.

ص: 26

ب) منتفی شدن اجرای عملیات والفجر5(1) در منطقه دربندیخان

پس از منتفی شدن اجرای عملیات روی ارتفاعات شمالی قصرشیرین ازطرف شورای عالی دفاع، در بهار سال 1362، عملیات والفجر5 در منطقه عمومی دربندیخان به تصویب رسید و مسئولیت اجرای این عملیات به قرارگاه نجف واگذار شد. در اوایل تابستان 1362، لشکر27 محمد رسول الله(ص) زیر نظر قرارگاه نجف مأموریت یافت تا مقدمات اجرای این عملیات را فراهم کند. این امر با اعزام لشکر8 نجف و لشکر14 امام حسین(ع) زیر نظر قرارگاه حمزه برای آماده سازی عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر مقارن گردید.

پس از واگذاری مأموریت اجرای عملیات والفجر5 به قرارگاه نجف، محمدعلی جعفری از سپاه و سرهنگ جاودانی از ارتش به عنوان فرماندهان این قرارگاه در گیلان غرب پیگیر آماده سازی عملیات در منطقه دربندیخان شدند و لشکر27 محمد رسول الله(ص) زیر نظر قرارگاه نجف با اعزام عناصر اطلاعات - عملیات به منطقه عمومی دربندیخان، اقدام به شناسایی و طرح ریزی عملیات والفجر5 کرد. فرماندهان این قرارگاه در طول شهریورماه بر مبنای شناسایی های انجام شده طرح مانور و سازمان عملیات را در تعامل با فرماندهان قرارگاه خاتم الانبیا(ص) تهیه و تنظیم کردند و در تاریخ 21شهریور نخستین طرح مانور عملیات والفجر5 تهیه و تنظیم شد. طبق این طرح، قرارگاه نجف مأموریت داشت ارتفاعات شاخ سورمر، برددکان، زیمناکوه، شاخ خشیک، بمو، شاخ بمو، شاخ کیله، تنگه های کرگمل، سرتک و دربند را تصرف کند و پس از آن ضمن تأمین خط نور(کنار سواحل منتهی به سد دربندیخان) و کنترل سد دربندیخان، اقدام به انهدام تونل دربندیخان و تأسیسات سد کرده و آماده پدافند در منطقه باشد. براساس طرح مزبور، منطقه عملیات والفجر5 به سه هدف امیر، خاتم و قائم به شرح زیر تقسیم بندی شد:

1. هدف امیر: برددکان - شاخ سورمر - شاخ شمیران - زیمناکوه.

2. هدف خاتم: تنگه کرگمل - شاخ خشیک - تنگه سرتک.

3. هدف قائم: شاخ بمو - شاخ کیله - تنگه دربند.

برای دستیابی به اهداف مورد نظر نیز قرار شد ابتدا قرارگاه تاکتیکی نجف1 در شمال منطقه عملیاتی هدف امیر و خاتم را تصرف و خط نور را تأمین کند و قرارگاه تاکتیکی نجف2 هم در جنوب منطقه عملیاتی هدف قائم را تصرف و خط نور را تأمین کند. قرارگاه های تاکتیکی نجف 3 و 4 نیز به عنوان احتیاط در نظر گرفته شدند.

ص: 27

در روز 22شهریور، پس از بحث و گفت وگوی فرماندهان ارشد سپاه و ارتش در قرارگاه های خاتم الانبیا(ص) و نجف، سازمان رزم قرارگاه نجف تعیین و سازمان رزم کلی عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان به این شرح ابلاغ شد:

1. قرارگاه تاکتیکی نجف1 با هدف تأمین دربندیخان تا سرتک با استعداد لشکر27 محمد رسول الله(ص) با 10 گردان، لشکر17 علی بن ابی طالب(ع) با 7 گردان از سپاه و تیپ30 گرگان با 5 گردان از ارتش.

2. قرارگاه تاکتیکی نجف2 با هدف تأمین بمو و شاخ کیله با استعداد لشکر31 عاشورا با 8 گردان از سپاه و تیپ30 گرگان با 3 گردان از ارتش.

3. قرارگاه تاکتیکی نجف3 با هدف احتیاط نجف1 با استعداد لشکر5 نصر با 7 گردان.

4. قرارگاه تاکتیکی نجف4 با هدف احتیاط نجف2 با استعداد تیپ10 سیدالشهدا(ع) با 3 گردان.

همچنین مقرر شد هم زمان با عملیات والفجر5، عملیات فریبی با هماهنگی لشکر81 ارتش، در جلوی تنگاب (منطقه روبه روی قصرشیرین - سرپل ذهاب) طرح ریزی و اجرا شود تا با حساس کردن دشمن به منطقه خانقین عراق، از فشار منطقه دربندیخان کاسته شود.

در طول مرداد و شهریور 1362، اقدامات فشرده قرارگاه نجف برای آماده سازی عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان ادامه داشت و تا این زمان عملیات والفجر5 به عنوان تک اصلی و عملیات والفجر4 به عنوان تک پشتیبانی مطرح بود. در چنین شرایطی بااینکه همچنان دو مشکل کمبود نیرو (به علت بازگشایی مدارس) و محدودیت زمانی (به علت نزدیک شدن فصل سرما) پیش روی فرماندهان قرارگاه نجف قرار داشت، روند آماده سازی عملیات به طور جدی پیگیری می شد، تا اینکه در جلسات بیست وهفتم و بیست وهشتم شهریورماه مشکلات جدیدی مطرح شد که بخش عمده آن مربوط به جنس زمین منطقه عملیات بود. فرماندهان و مسئولان قرارگاه نجف ازجمله جعفری فرمانده قرارگاه، شریعتی جانشین وی و باکری فرمانده لشکر31 عاشورا (فرمانده قرارگاه تاکتیکی نجف2) و زین الدین فرمانده لشکر17 علی بن ابی طالب(ع) (جانشین قرارگاه تاکتیکی نجف1) با استناد به دلایلی همچون نبود جاده، عقبه نامناسب، ضعف تأمین پوشش هوایی عملیات به وسیله بالگرد و ضدهوایی، ضریب بالای خطا و به تبع آن کاهش میزان تضمین موفقیت عملیات، جنس نامناسب ناهمواری ها، پیوستگی ارتفاعات منطقه و... درمورد اجرای قطعی عملیات در منطقه دربندیخان ابراز تردید کردند. در مقابل فرمانده لشکر27 محمد رسول الله(ص) - (فرمانده قرارگاه تاکتیکی نجف1) - با تأکید بر مواردی نظیر توجه به مشکلات دشمن، افزایش ذخیره بالگرد و ضدهوایی برای اجرای عملیات و استفاده از نیروهای کیفی، بر انجام قاطعانه عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان اصرار می ورزید.

ص: 28

در پاسخ به ابهامات مطرح شده، در روزهای 29 و 30شهریورماه، فرمانده نیروی زمینی ارتش و قائم مقام فرماندهی کل سپاه با عناصر قرارگاه های خاتم الانبیا(ص) و نجف و لشکرهای مأمور در این منطقه سلسله جلسات فشرده ای را برگزار کردند. درپی این جلسات، دستور قطعی اجرای عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان در ده بند ابلاغ و قرار شد برای حل مشکلات از ظرفیت هوانیروز استفاده گردد. این دستور درحالی صادر شد که طبق اعلام فرمانده قرارگاه نجف، سه مشکل زیر همچنان لاینحل باقی مانده بود:

1. محدودبودن راهکارهای عملیات به دلیل جنس نامناسب زمین.

2. نبود جاده برای انتقال و تدارک نیروها در بیشتر محورهای عملیاتی.

3. حضور جدی ضدانقلاب در عقبه عملیاتی منطقه.

مجموع این نگرانی ها سبب شد در روز سوم مهرماه، محسن رضایی فرمانده کل سپاه پاسداران، در جلسات فرماندهان قرارگاه خاتم الانبیا(ص) و قرارگاه نجف و لشکرهای مأمور آن حضور یابد. وی پس از استماع گزارش ها، تغییراتی در مانور عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان ایجاد کرد.

در این نشست فرماندهی کل سپاه با پیشنهاد تغییر حرکت جنوبی - شمالی (محور شاخ کیله به زیمناکوه) در طرح مانور فعلی به حرکت شرقی - غربی (محور شاخ شمیران به زیمناکوه)، خطاب به فرماندهان عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان گفت: «اگر بتوانید جاده را تا شمال شاخ شمیران بیاورید، دو سه لشکر ذخیره می کنید بعد با قدرت در زیمناکوه هم عمل می کنید.»

فردای آن روز (4/7/1362)، در نشست فرماندهان ارشد قرارگاه خاتم الانبیا(ص) مقرر شد عملیات والفجر4 به عنوان تلاش اصلی و عملیات والفجر5 نیز به عنوان تک پشتیبانی در نظر گرفته شود.

همان طورکه پیش تر هم گفته شد، در اولین جلسه مشترک سرهنگ علی صیاد شیرازی و محسن رضایی با حضور فرماندهان ارشد ارتش و سپاه در قرارگاه خاتم الانبیای تهران که روز هفتم مهرماه برای تصمیم گیری درمورد سرنوشت اجرای عملیات والفجر4 و عملیات والفجر5 برگزار شد، فرماندهان ارتش و سپاه ضمن بررسی کلیه راهکارهای موجود برای اجرای عملیا ت های والفجر 4 و 5، سه پیشنهاد را مطرح کردند:

1. اجرای قاطعانه طرح های عملیاتی(والفجر4 و 5) به طور کامل و هم زمان یا با اختلاف چند روز.

2. حذف یکی از طرح ها به منظور اجرای کامل طرح دیگر(یا والفجر4 یا 5)

3. اجرای کامل یکی از طرح های مذکور و اجرای یک تک محدود در منطقه دیگری.

در روز هشتم مهرماه، پس از ساعت ها بحث و گفت وگو میان فرمانده نیروی زمینی ارتش و فرمانده کل سپاه با فرماندهان قرارگاه های خاتم الانبیا(ص)، نجف و لشکرهای تابعه، برای دومین بار اجرای قاطع عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان به نیروهای قرارگاه نجف ابلاغ شد. باوجود ابلاغ دستور اجرای قاطع عملیات و اعلام آمادگی فرماندهان لشکرهای 17، 27 و 31

ص: 29

برای اجرای عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان، همچنان مشکلات سه گانه مذکور پابرجا بود. بااین حال، نتایج اثرگذار جهانی تصرف سد دربندیخان و تلاش های نیروهای خودی سبب شده بود که اجرای این عملیات برای برخی فرماندهان سطوح عالی و میانی از اهمیت و اولویت خاصی برخوردار باشد.

در چنین وضعیتی قرار شد لشکر8 نجف از قرارگاه مقدم حمزه، بخشی از عملیات والفجر4 در محور شمالی منطقه دهانه شیلر را اجرا کرده و 24 ساعت بعد، قرارگاه نجف عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان را به صورت گسترده روی ارتفاعات بمو، خشیک، زیمناکوه، شاخ شمیران، شاخ سورمر و برددکان انجام دهد. قرارگاه نجف زمان پیشنهادی برای اجرای عملیات دربندیخان را چهارشنبه سیزدهم مهرماه اعلام کرد.

از سوی دیگر، تداوم تردید فرماندهان یگانی و قرارگاهی نجف در روز دهم مهر، به شکل جدی تری بروز یافت. برخی عناصر اطلاعاتی و رزمی لشکر27 محمد رسول الله(ص) به قائم مقام فرماندهی کل سپاه درمورد آخرین وضعیت ارتفاعات کلیدی منطقه گزارش دادند. در این گزارش علاوه بر سه مشکل عمدة صعب العبور بودن منطقه به دلیل جنس نامناسب ناهمواری ها، فقدان جاده و نحوه تأمین نیروها - که از چندی پیش هم در میان گزارش فرماندهان سپاه تحت عنوان ضریب پایین تضمین عملیات مطرح می شد - موارد و جزئیات جدیدی نظیر نبود مهتاب و مشکل تاریکی شب در انتقال نیرو به پای کار و انسداد برخی معابر به علت تقویت دشمن در محور بمو و زیمناکوه مطرح گردید. در پایان این نشست، باتوجه به ضرورت وجود مهتاب، ساعت 11 تا 12 شب 25 مهر 1362 به عنوان زمان اجرای عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان پیشنهاد شد.

مجموع مطالب مطرح شده در نشست فوق، به فرماندهان قرارگاه های خاتم الانبیا(ص) و نجف منعکس شد و فرماندهان ارشد نظامی تصمیم گرفتند باتوجه به مشکلات موجود به طور حساب شده و تدریجی، توقف کار آماده سازی عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان را اعلام کنند.

در روز دوازدهم مهر، محسن رضایی با حضور در جلسه قرارگاهی و یگانی قرارگاه نجف دستور اجرای محدود عملیات والفجر5 (دربندیخان) را به همراه تغییرات سازمان رزم و مأموریت یگان ها ابلاغ کرد. براساس این ابلاغ قرار شد قرارگاه نجف (گیلان غرب) عملیات والفجر5 را در منطقه عمومی دربندیخان با هدف تصرف و تأمین ارتفاعات شاخ سورمر، برددکان - شاخ شمیران و ارتفاعات بمو و همچنین عملیات ایذایی در شمال دریاچه دربندیخان (شرق حلبچه) اجرا کند. و استعداد عملیات قرارگاه نجف به تیپ30 گرگان از ارتش و لشکر27 حضرت رسول(ص) از سپاه محدود گردید. همچنین پیش بینی شد که درصورت ناکامی عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان، عملیات تکمیلی والفجر3 در مهران

ص: 30

به منظور تأمین و تصرف ارتفاعات قلعه آ ویزان، در دستور کار قرارگاه نجف قرار گرفته و لشکر27 حضرت رسول(ص) نیز در احتیاط قرارگاه خاتم الانبیا(ص) قرار گیرد.

درپی فرعی شدن عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان، تلاش ها برای بررسی امکان اجرای عملیات محدود بر روی ارتفاعات شاخ شمیران - برددکان به سمت سد دربندیخان و یک حمله ایذایی از ارتفاعات شیندروی و بالامبو به سمت دریاچه و سد دربندیخان آغاز شد. دراین زمینه فرمانده نیروی زمینی ارتش برای اجرای موفقیت آمیز عملیات روی شاخ بمو بر ورود گسترده هوانیروز تأکید داشت درحالی که فرمانده قرارگاه نجف و فرمانده لشکر27 محمد رسول الله(ص) تضمین موفقیت اجرای عملیات را منوط به اقدام هم زمان بر روی ارتفاعات شاخ بمو با ارتفاعات دیگر ازجمله شاخ خشیک می دانستند.

سرانجام در تاریخ هفدهم مهرماه درحالی که بیش از سه ماه از آغاز کار آماده سازی عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان می گذشت، طبق ابلاغ رحیم صفوی معاونت عملیات ستاد مرکزی، به فرمانده قرارگاه نجف، پس از جلسه مشترک فرماندهان ارتش و سپاه عملیات در منطقه بمو و زیمناکوه منتفی شد و قرارگاه نجف مأموریت یافت که دو عملیاتِ بنا به دستور در مناطق دربندیخان و مهران را پس از اجرای عملیات والفجر4 پیگیری کند.

پس از آخرین تغییرات در تاریخ 20/7/1362 مقرر گردید عملیات والفجر4 در روز 12 محرم، عملیات والفجر5 سه تا چهار روز بعد از آن و عملیات تکمیلی والفجر3 نیز ده روز پس از عملیات شیلر اجرا شود.

ج) جبهه جنوبی

به طورکلی در این مقطع اقدامات نیروهای خودی در جبهه جنوبی را می توان در دو بخش تقسیم بندی کرد:

- انجام شناسایی های عملیات خیبر

پس از عملیات والفجر مقدماتی و در آستانه عملیات والفجر1، شناسایی های منطقه هورالعظیم نیز قوت گرفت و قرارگاهی به نام نصرت برای انجام شناسایی و طراحی اقدامات چریکی در هور، با هدف بازکردن جبهه ای در این منطقه تشکیل شد. براین اساس از نیمه نخست سال 1362، قرارگاه نصرت به فرماندهی علی هاشمی شناسایی های این منطقه و ارائه راهکارهای مناسب طرح مانور را به سرانجام رساند و در فاصله مرداد تا مهر 1362 به صورت سری مشغول تکمیل شناسایی ها در منطقه چزابه تا طلائیه شد. درنهایت عملیات خیبر، سوم اسفند 1362 در منطقه طلائیه و هورالعظیم به مرحله اجرا درآمد.

ص: 31

- پیگیری عملیات های مهندسی

قرارگاه کربلا به منظور پیشگیری از رکود و بلاتکلیفی در جبهه های خودی و پیگیری راهبرد جدید؛ یعنی "عملیات در تمامی خطوط پدافندی" چهار منطقه را برای اجرای عملیات مهندسی پدافندی پیشنهاد داده بود:

1. عملیات مهندسی در منطقه زید در امتداد عملیات رمضان(لشکر7 ولی عصر(عج)).

2. عملیات مهندسی در منطقه طلائیه در امتداد عملیات رمضان(لشکر25 کربلا).

3. عملیات در منطقه چزابه.

4. عملیات مهندسی در منطقه طیب در امتداد جناح راست عملیات محرم (لشکر19 فجر).

گفتنی است اجرای این عملیات ها به دلایلی همچون ضعف آماده سازی و اجرا و به ویژه نیاز مبرم عملیات والفجر4 به نیروی انسانی در شهریورماه 1362 منتفی گردید.

د) تدارک عملیات در شمال خلیج فارس

یکی از مهم ترین اقداماتی که در راستای پیگیری راهبرد حفظ دور تهاجم در سراسر جبهه های نبرد، مورد توجه فرماندهان نظامی ایران قرار داشت اجرای عملیات در منطقه شمال خلیج فارس بود. علاوه براین یکی دیگر از اهداف این اقدام حفظ موازنه قدرت به نفع ایران در خلیج فارس و مقابله با تلاش بی وقفه عراق برای ایجاد اختلال در جریان صدور نفت ایران و مسیرهای ارتباطی آن ازطریق به کارگیری هواپیماهای سوپراتاندارد و موشک های اگزوسه بود. براین اساس، از اواسط تابستان 1362، به قرارگاه نوح مأموریت داده شد زیر نظر قرارگاه کربلا اجرای عملیات والفجر6(1) را در دو محور در دستور کار خود قرار دهد؛ این دو محور عبارت بود از: 1. تصرف اسکله های البکر و العمیه. 2. عبور از اروندرود و انهدام تجهیزات دشمن در دهانه شهر بندری فاو.

در طول دوره کتاب حاضر، روند آماده سازی عملیات والفجر6 ازسوی قرارگاه های نوح و کربلا با جدیت پیگیری و دراین زمینه اقدامات زیادی انجام شد، اما پس از این دوره و با بررسی های به عمل آمده ازسوی مسئولان سیاسی و فرماندهان نظامی کشور به علت ملاحظاتی ازقبیل سرایت نکردن جنگ به حوزه خلیج فارس و احتمال هوشیاری دشمن به طراحی عملیات در شرق بصره درنهایت این عملیات تصویب نشد و به مرحله اجرا درنیامد.

ص: 32

2. گلوله باران شهرها و حملات هوایی ارتش عراق به مناطق مسکونی ایران

گرچه در کنوانسیون های بین المللی ازجمله کنوانسیون ژنو، هرگونه حمله به مردم و اماکن مسکونی و غیرنظامی، ممنوع و جنایت جنگی اعلام شده، بمباران و گلوله باران شهرها و روستاها و کشتار و آوارگی غیرنظامیان بی پناه همواره بخش جدایی ناپذیری از هر جنگ و درگیری نظامی بوده است. در دوران جنگ ایران و عراق نیز مناطق مسکونی و غیرنظامی به ویژه شهرها و روستاهای مرزی، آماج بمباران جنگنده ها و آتش توپخانه ارتش بعثی عراق بودند.

در طول دوره زمانی کتاب حاضر، ارتش عراق شهرهای آبادان و خرمشهر را تقریباً همه روزه زیر آتش توپخانه خود قرار می داد. پدیده بارز دیگر درزمینه حمله به شهرها، بمباران های مکرر و شدید شهرستان مریوان (عقبه عملیات والفجر4 در دهانه شیلر) توسط هواپیماهای جنگی عراق بود. موشک باران دزفول و اندیمشک نیز یکی دیگر از رویدادهای مهم این دوره محسوب می شود. علاوه براین شهرستان های سردشت، پاوه، سنندج، ایلام، خرم آباد، بوکان، سقز، بانه، پیرانشهر و... دیگر مناطقی بودند که در این مقطع زمانی هدف حملات هوایی یا گلوله باران دشمن قرار گرفتند.

الف) اهم حملات عراق به مناطق مسکونی ایران

عمده ترین حملات ارتش عراق به مناطق مسکونی ایران در بازه زمانی کتاب 27 روزشمار بدین شرح است.

2/6/1362: حمله هواپیماهای عراقی به سردشت؛ (2 شهید و 2 مجروح).

8/6/1362: بمباران مریوان؛ (شهادت 6 نفر ازجمله 3 تن از بانوان آموزگار مدارس روستایی).

10/6/1362: بمباران های شدید مریوان؛ (75 شهید، 200 مجروح و واردآمدن خسارت به 500 باب خانه و مغازه).

12/6/1362: گلوله باران پیرانشهر؛ (3 شهید و 11 مجروح).

18/6/1362: بمباران مناطق مسکونی مریوان با استفاده از بمب های خوشه ای و آتش زا؛ (3 شهید، 27 زخمی و تخریب بیش از یک هزار واحد مسکونی).

20/6/1362: حملات هوایی مکرر جنگنده های عراقی به مریوان؛ (3 شهید، 7 مجروح و واردآمدن خسارت به بیش از 60 واحد مسکونی و خدماتی).

21/6/1362: شلیک 6 راکت توسط جنگنده های عراقی به اطراف پیرانشهر؛ (شهادت 6 نفر و زخمی شدن تعداد زیادی از غیرنظامیان).

8/7/1362: اصابت 3 موشک به مناطق مسکونی دزفول؛ (37 تن شهید، 130 مجروح، ویرانی 230 خانه و مغازه، خسارت دیدن 700 واحد مسکونی و تجاری).

ص: 33

8/7/1362: اصابت2 موشک به مناطق مسکونی اندیمشک؛ (شهادت 26 نفر، زخمی شدن 120 تن و خسارت دیدن 430 خانه و مغازه).

8/7/1362: حمله هوایی به مریوان؛ (2 شهید و 15 مجروح).

13/7/1362: حمله هواپیماهای عراقی به مناطق روستایی در حوالی بانه؛ (9 شهید و تعدادی زخمی).

14/7/1362: بمباران مریوان توسط جنگنده های عراقی؛ (3 شهید و 8 مجروح).

21/7/1362: بمباران مریوان به وسیله هواپیماهای میراژ عراقی؛ (شهادت 7 تن و مجروح شدن 17 نفر).

ب) اهداف عراق از بمباران های مریوان و بانه

باتوجه به شدت و کثرت حملات هوایی عراق به منطقه مریوان و بانه در این دوره، لازم است تا به اهداف عراق از بمباران این مناطق نیز اشاره ای شود. ارتش عراق به دنبال آگاهی از قصد ایران برای اجرای عملیات در منطقه بانه و مریوان، افزون بر تقویت نیرو و استحکامات دفاعی خود در مناطق مذکور، بمباران شهرهای بانه و مریوان را نیز در دستور کار قرار داد. درواقع دشمن قصد داشت تا از این طریق با واردآوردن تلفات و ضایعات به نیروها و مراکز پشتیبانی در منطقه، به نحوی حرکت جمهوری اسلامی ایران را در آماده شدن برای عملیات والفجر4 در دهانه شیلر کُند سازد و علاوه بر فشار روانی بر نیروهای مردمی، مشکلات اجتماعی - سیاسی منطقه را نیز بیشتر کند. به طورکلی، حملات هوایی عراق به مناطق مسکونی و نواحی اطراف شهرهای مریوان و بانه در مقطع زمانی روزشمار حاضر، با اهداف احتمالی نظیر ناامن سازی عقبه منطقه عملیاتی آتی، تضعیف روحیه نیروهای خودی، کاهش حمایت مردمی از ادامه راهبرد ایران مبنی بر تنبیه متجاوز، ضربه زدن به واحدهای پشتیبانی و توپخانه و جلوگیری از فعالیت های مهندسی نیروهای ایران، انجام می شد.

بااین همه، رژیم عراق به هیچ یک از اهدافش از حمله به مناطق مسکونی دست نیافت؛ چراکه مردم شهرهای بمباران شده، در مراسم تشییع پیکر شهدا ضمن ابراز خشم و نفرت شدید خود از این جنایات، از رزمندگان ایرانی می خواستند که انتقام قربانیان را در میدان نبرد از رژیم بغداد بگیرند. از سوی دیگر، عملیات والفجر4 در روز 27/7/1362 (مقطع زمانی روزشمار 28) آغاز شد که درنتیجة آن درمجموع 200 کیلومتر مربع از مناطق اشغالی آزاد شد و نزدیک به 18 هزار نفر از نیروهای دشمن کشته یا زخمی شدند و 1000 نفر دیگر نیز به اسارت رزمندگان ایرانی درآمدند.(1)

ص: 34

ج) واکنش پدافند هوایی ایران

در طول این دوره، گاه گزارش هایی مبنی بر ضعف پدافند هوایی در مناطق بمباران شده مخابره می شد، بااین حال، پدافند هوایی ارتش بارها با اجرای آتش به موقع موجب متواری شدن جنگنده های ارتش عراق و جلوگیری از بمباران مناطق مسکونی گردید؛ همچنین در این مقطع چندین بالگرد و هواپیمای جنگی عراق نیز توسط پدافند هوایی ایران سرنگون شد.

در روز دوم شهریور، یک فروند بالگرد توپ دار عراقی در منطقه عمومی پیرانشهر، براثر آتش نیروهای خودی منهدم شد و خلبان و خدمه آن نیز کشته شدند. یک فروند بالگرد عراقی دیگر نیز در هفدهم شهریورماه در منطقه پیرانشهر، با آتش پدافند هوایی ارتش، سرنگون گردید. همچنین در روز نوزده شهریور، پدافند هوایی ایران یک فروند از هواپیماهای دشمن را در شهرستان بانه منهدم کرد.

در 24 شهریور، یک جنگنده عراقی از نوع سوخوی22 در اطراف سنندج براثر آتش پدافند هوایی ارتش سرنگون و خلبان آن نیز دستگیر شد.

در روز دوازده مهر نیز یک هواپیمای میراژ اف1 عراقی که قصد بمباران پاوه را داشت، با آتش پدافند هوایی در اطراف این شهر سرنگون شد.

د) اقدامات ایران در قبال حملات عراق به مناطق مسکونی

به دنبال حملات گسترده ارتش عراق به مناطق مسکونی ایران در این مقطع زمانی، جمهوری اسلامی ایران اقداماتی را در واکنش به این حملات و برای یاری رسانی به مردم مناطق آسیب دیده انجام داد.

- اقدامات مسئولان درزمینه رسیدگی به وضعیت مردم مناطق آسیب دیده

روز چهاردهم مهر، امام خمینی در حکمی به آیت الله مهدوی کنی مأموریت دادند تا "ستاد کمک رسانی به مردم مناطق بمباران شده" را برای رسیدگی فوری و ضربتی به مشکلات مردم آسیب دیده مناطق جنگی تشکیل دهد. ایشان همچنین از رئیس جمهور، نخست وزیر و کلیه ارگان های دولتی و نهادهای انقلابی خواستند تا همکاری های لازم را با ستاد مذکور انجام دهند. به دنبال این حکم، رئیس جمهور، سرپرست بنیاد مستضعفان، وزیر بازرگانی و بنیاد مهاجرین جنگ تحمیلی با انتشار اطلاعیه هایی آمادگی خود را برای کمک به این ستاد اعلام کردند.

روز 21 شهریور، هیئت ویژه ای به ریاست حجت الاسلام دعاگو به نمایندگی از رئیس جمهور برای بررسی مسائل و مشکلات کردستان و به ویژه مریوان به این منطقه اعزام شد. در روز چهارده شهریور نیز در پانزدهمین نشست شورای عالی بازسازی و نوسازی مناطق جنگ زده مقرر شد هیئتی برای رسیدگی به احتیاجات مردم مریوان اعزام شود.

ص: 35

همچنین خبرگزاری جمهوری اسلامی در تاریخ 22 شهریور از مریوان گزارش داد به دنبال بمباران های مکرر این شهر و بروز مشکلات امنیتی و معیشتی برای مردم، برخی از ارگان های دولتی ازجمله اداره مخابرات، جهاد سازندگی، اداره ارشاد، هلال احمر و... مجموعه ای از اقدامات حمایتی را در دستور کار خود قرار داده اند تا ضمن تأمین نیاز های روزمره ساکنان شهر، از خروج بی رویه آنان جلوگیری کنند.

روز هفدهم مهر هم علی اکبر ناطق نوری وزیر کشور، از مناطق آسیب دیده مریوان براثر بمباران های عراق بازدید و بر تسریع در امر بازسازی و نوسازی این مناطق تأکید کرد.

- شکوائیه های ایران به سازمان ملل

نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل در این بازه زمانی، سه بار با ارسال نامه هایی به دبیرکل سازمان ملل، ضمن آگاه ساختن این سازمان از حملات هوایی عراق به مناطق مسکونی ایران خواستار رسیدگی فوری به جنایات جنگی ارتش بعثی عراق شد.

روز هفتم شهریور، نمایندگی دائمی ایران در سازمان ملل متحد در نامهای به دبیرکل این سازمان خواستار توجه به کشتار کودکان و غیرنظامیان ایرانی در بمباران مناطق غیرنظامی شد.

یازده روز بعد (18/6/1362) نیز رجائی خراسانی نماینده ایران در سازمان ملل، در یادداشتی خطاب به دبیرکل این سازمان، ضمن اشاره به خودداری ایران از دست یازیدن به عمل متقابل، باوجود توانایی انجام این کار، مسئولیت جامعه بین المللی در قبال این اقدامات عراق را یادآور شد.

همچنین درپی تشدید حملات هوایی عراق به مناطق مسکونی و غیرنظامی، نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد، در روز هفتم مهر در نامه ای به دبیرکل این سازمان بی تفاوتی مجامع بین المللی را از دلایل تکرار این گونه جنایات جنگی ازسوی ارتش عراق برشمرد.

3. حملات عراق به کشتی های تجاری ایران در خلیج فارس

مسدودشدن خط لوله صادرات نفت عراق ازطریق سوریه و نبود امکان صدور نفت این کشور از اسکله های البکر و العمیه در شمال خلیج فارس موجب ایجاد محدودیت در صادرات نفت عراق و درنتیجه کاهش شدید درآمدهای نفتی آن گشت. در مقابل، ایران همچنان می توانست به علت گستردگی سواحلش در خلیج فارس، نفت خود را به میزان زیادی صادر کند و درحالی که با طولانی شدن جنگ، فشار زیادی بر اقتصاد عراق وارد می شد، اقتصاد ایران در دوران پررونقی به سر می برد. در این شرایط، دولت عراق برای تغییردادن وضعیت و محروم کردن ایران از درآمدهای نفتی، با حملات هوایی به کشتی های تجاری و نفتکش ها و هدف قراردادن مراکز نفتی ایران ازجمله تأسیسات نفتی جزیره خارک، کوشید ضمن بازکردن

ص: 36

جبهه جدیدی در دریا ایران را تحت فشار قرار داده و وادار به پذیرش صلح کند.(1) از سوی دیگر، این اقدام عراق می توانست با بالاگرفتن تنش در شاهراه انرژی جهان، توجه قدرت های بزرگ را به جنگ خلیج فارس و ضرورت پایان دادن به آن جلب کند.

ارتش عراق در ادامه حملات خود به کشتی های تجاری حامل کالا به مقصد ایران، در این دوره نیز چند کشتی تجاری را در خلیج فارس هدف قرار داد.

روز دوم شهریور، کشتی تجاری "ایران رشادت"، که از هندوستان عازم ایران بود، در نزدیکی بندر امام خمینی مورد حملة موشکی بالگردهای عراقی قرار گرفت.

روز بیست ویکم شهریور نیز هواپیماهای عراقی یک کاروان از کشتی های تجاری ایران شامل 21 کشتی را، که از بندر بوشهر به سمت بندر امام خمینی در حرکت بودند، بمباران کردند. همچنین در روز بیستم مهر، دو کشتی ایرانی هدف اصابت موشک های عراق قرار گرفتند.

درپی افزایش حملات به کشتی های تجاری در خلیج فارس، شرکت های بیمه خواستار افزایش حق بیمة جنگی شدند. در اواسط شهریور، شرکت بیمه لویدز اعلام کرد که از ابتدای جنگ تا آن زمان، 24 کشتی نفتکش و تجاری ایران براثر حملات هوایی عراق غرق شده است. خبرگزاری فرانسه نیز از لندن گزارش داد: «شرکت های بیمه دریایی در فکر چهار برابر کردن حق بیمه جنگی خود می باشند.» زیرا در طول سه سال جنگ بین ایران و عراق، شرکت های بیمه 500 میلیون دلار متضرر شده اند.

تداوم حملات ارتش عراق به کشتی های تجاری و نفتکش ها در خلیج فارس به ویژه تشدید و افزایش دامنه این حملات پس از عملیات خیبر (سوم اسفند 1362)، ایران را به سوی پاسخ متقابل سوق داد. ازاین رو مدت ها پس از حملات عراق به کشتی ها و نفتکش های ایرانی، ایران نیز اولین حمله خود را در چارچوب "مقابله به مثل" علیه یک نفتکش انجام داد و به این ترتیب اصطلاح جنگ نفتکش ها یا جنگ کشتی ها(2)* به طور رسمی وارد ادبیات جنگ ایران و عراق شد.

4. عملکرد گروه های مسلح ضدانقلاب و اقدامات نیروهای خودی

مقابله با اقدامات خرابکارانه گروه های مسلح غیرقانونی به ویژه در مناطق بحرانی استان های کردستان و آذربایجان غربی، از همان ابتدای انقلاب بخشی از توان نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی را به خود مصروف می داشت. در دوره جنگ، این مسئله مشهودتر بود و موجب تضعیف توان رزمی و عملیاتی نیروهای مسلح خودی می شد.

ص: 37

در بازه زمانی کتاب حاضر نیز گروه های مذکور، اقدامات ایذایی علیه نیروهای امنیتی و مردم عادی را ادامه دادند. بخش اعظمی از این اقدامات در منطقه شمال غرب کشور انجام می گرفت و علاوه بر اعضای گروه هایی همانند حزب دمکرات و کومه له، عناصر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) نیز در این مناطق به خرابکاری مشغول بودند. در طول این دوره 53 روزه، درگیری های متعددی بین نیروهای خودی و عناصر وابسته به گروه های مسلح غیرقانونی رخ داد. حمله به پایگاه ها و نیروهای گشتی خودی، مین گذاری، اجرای عملیات کمین، حمله به تأسیسات و امکانات زیربنایی و ساختمان های عمومی، گروگان گیری و تهدید مردم عادی از عمده ترین تحرکات گروه های ضدانقلاب بود. براثر این تحرکات، تلفات و خسارات فراوانی به نیروهای امنیتی و مردم عادی مناطق کردنشین به ویژه روستاییان این مناطق وارد آمد. در این دوره حکومت عراق به کمک های مالی و تسلیحاتی خود به گروه های ضدانقلاب را ادامه داد و در مقابل، این گروه ها نیز اخبار و اطلاعات را از داخل کشور جمع آوری و دراختیار سازمان های اطلاعاتی بعثی قرار می دادند.

از سوی دیگر، نیروهای خودی نیز می کوشیدند تا با اجرای عملیات های پاک سازی، کمین و انهدامی در استان های آذربایجان غربی و کردستان، امنیت را در این مناطق برقرار سازند. در جریان این اقدامات علاوه بر کشته و زخمی شدن تعدادی از عوامل گروه های ضدانقلاب، شماری دیگر نیز دستگیر شدند. علاوه براین در طول این دوره سیر تسلیم شدن وابستگان به این گروه ها همچنان ادامه داشت.

از میان فعالیت های نیروهای خودی در این دوره علاوه بر عملیات های متعدد پاک سازی روزانه، می توان به طور خاص به چند عملیات مهم اشاره کرد:

روز دوم شهریور، نیروهای خودی با اجرای عملیاتی به نام "شهید زارع زاده" در محور کامیاران - دهگلان (اطراف سنندج)، 17 روستا را پاک سازی کردند. به گزارش سپاه ناحیه کردستان، در این عملیات حدود 200 نفر از افراد ضدانقلاب کشته یا مجروح شدند.

قرارگاه حمزه سیدالشهدا از روز سیزدهم شهریور، عملیات "شهید حسینی" را با هدف آزادسازی کانون عملیاتی - نظامی کومه له و دیگر گروه های ضدانقلاب در محور مهاباد - سردشت آغاز کرد. این عملیات روز هفدهم شهریور با تحقق کامل اهداف به پایان رسید و درجریان آن تعداد 32 روستا در شرق محور مذکور پاک سازی شد و از عناصر ضدانقلاب نیز 90 نفر کشته یا زخمی شدند.

همچنین با اجرای مرحله سوم و چهارم از سلسله عملیات های "شهید بروجردی" که از روز بیست وسوم شهریور آغاز و تا بیست وهفتم این ماه ادامه یافت، نیروهای خودی توانستند ضمن آزادسازی چند ارتفاع مهم، منطقه وسیعی را بین کامیاران، مریوان، اورامانات، روانسر، قروه، سنقر و باختران پاک سازی کنند. همچنین در این عملیات تعدادی از عناصر کومه له و دمکرات کشته و بیش از 38 تن از آنان دستگیر شدند.

ص: 38

روز سوم مهر نیز عملیات پاک سازی منطقه بنگوین، که از روز بیست وششم شهریور با هدف دستیابی به مرکز تشکیلات سیاسی ضدانقلاب در این منطقه آغاز شده بود، به پایان رسید و نیروهای خودی توانستند با تسلط به ارتفاعات منطقه، بخش وسیعی از آن منطقه را پاک سازی کنند. همچنین تعدادی سلاح سبک و نیمه سنگین متعلق به گروه های ضدانقلاب، به غنیمت نیروهای خودی درآمد.

در این دوره، علاوه بر مناطق بحرانی استان های آذربایجان غربی و کردستان عملیات مقابله با گروه های ضدانقلاب در دیگر مناطق کشور نیز جریان داشت و نیروهای سپاه و کمیته انقلاب اسلامی، توانستند تعدادی از اعضا و عناصر وابسته به گروه هایی مثل سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، چریک های فدایی خلق، سازمان پیکار و راه کارگر را در مناطق مختلف کشور ازجمله تهران، کرج، شیراز، اراک، صومعه سرا، مسجدسلیمان، خلخال و... دستگیر کنند. انهدام تشکیلات شهری حزب کومه له و جامعة سوسیالیست های باختران به همت کمیته انقلاب اسلامی باختران، ریشه کنی تشکیلات سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در اراک، انهدام بقایای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در جنگل های هشتپر و کشف و متلاشی کردن دو هسته مقاومت گردانی سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در صومعه سرا ازجمله مهم ترین اقدامات نیروهای خودی دراین زمینه محسوب می شود.

5. آغاز مراحل اجرایی طرح لبیک یا خمینی

در مقطع زمانی کتاب بیست وهفتم روزشمار، روند همیشگی و متداول اعزام نیروهای رزمی و فنی به جبهه های جنگ با آغاز مراحل اجرایی طرح "لبیک یا خمینی" شکل متمایزی به خود گرفت. از اواخر مردادماه سال 1362 (چند روز قبل از آغاز دوره کتاب حاضر)، سپاه پاسداران اقدام به درج فراخوان طرح لبیک یا خمینی در روزنامه های کثیرالانتشار کشور کرد؛ باوجوداین، روند اجرایی این طرح - که می توان آن را با دورنمای اقدامات بلندمدت سپاه برای ارتقای کیفی سطح نیروهای نظامی و نیز بهبود کیفی روش های جذب، آموزش و بهره گیری از نیروهای داوطلب و برنامه ریزی برای تأمین نیروهای تخصصی عملیات های آتی مرتبط دانست - از اوایل شهریور 1362 شتاب بیشتری یافت.

در روز پنجم شهریور، محسن رفیق دوست وزیر و محسن رضایی فرمانده کل سپاه توضیحاتی را درباره طرح لبیک یا خمینی بیان کردند. در این روز وزیر سپاه «سازماندهی و ثبت نام و شرکت در مانور آزادی قدس و آموزش های جدید» را ازجمله اهداف طرح لبیک یا خمینی برشمرد و محسن رضایی نیز در تشریح اهداف اصلی این طرح گفت: «اولین هدفش انجام مراحل مقدماتی تشکیل ارتش بیست میلیونی است و هدف دوم آماده شدن برای انجام مانور آزادی قدس است که ان شاء الله آماده خواهیم شد تا این مانور را در سراسر کشور با شرکت کلیه کسانی که تاکنون به

ص: 39

جبهه های جنگ رفته اند به اجرا درآوریم. ... با اجرای طرح لبیک یا خمینی تمام نیروها تخصص های رزمی شان مشخص می شود و ما خیلی راحت می توانیم با این افراد بعداً هر موقع احتیاج بود تماس بگیریم. تخصص اینها در پرونده هایی ثبت می شود و ما هروقت لازم داشتیم با مراجعه به پرونده افراد می توانیم تعداد نیروهای متخصص اعم از تک تیرانداز، توپچی، آر.پی.جی زن، راننده لودر و بولدوزر و امثال آن را برآورد کنیم و ثانیاً دیگر مشخص است که افراد چه آموزش های جدیدی را بایستی ببینند. پس از اجرای این طرح کلیه برادران که سازماندهی شده اند قبل از اجرای مانور آزادی قدس آموزش های جدیدی را خواهند دید.»

در روزهای بعد نیز اطلاعیه طرح لبیک یا خمینی و مانور آزادی قدس (که به گفته فرمانده کل سپاه قرار بود قبل از 22 بهمن سال 1362 اجرا شود)، به تناوب در روزنامه های کیهان، اطلاعات و جمهوری اسلامی منتشر می شد و سپاه پاسداران نیز اهتمام ویژه ای به اجرای این طرح داشت به گونه ای که فرمانده کل سپاه با سفر به مناطق مختلف سپاه و برگزاری جلسات متعدد با مسئولان این مناطق، از نزدیک روند اجرایی این طرح در نقاط مختلف کشور را پیگیری می کرد. از سوی دیگر، مسئولان سپاه و بسیج مناطق و استان ها در مصاحبه ها و سخنرانی های خود، استقبال مردم از این طرح را مطلوب ارزیابی می کردند.

شایان ذکر است تأثیرگذاری نیروهای جذب شده ازطریق این طرح، در جریان عملیات خیبر که در سوم اسفند 1362 آغاز شد، نمایان شد؛ دراین زمینه محمد درودیان در شرح عملیات خیبر آورده است: «مسئله قابل توجه قبل از آغاز تک، حضور گسترده و وسیع نیروهای مانور قدس بود که پس از انجام مانور در مراکز مختلف تهران و استان ها، به طرزی چشمگیر وارد میدان های نبرد شده، به صورت قوای احتیاطی تحت امر یگان های عملیاتی سپاه پاسداران قرار گرفتند.»(1)

6. تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق، تهدیدات ایران و احتمال گسترش دامنه جنگ

هم زمان با پایان سومین سال جنگ عراق و ایران و آغاز سال چهارم این منازعه (دوره زمانی کتاب حاضر)، عراق هم در صحنه نبرد و هم ازنظر اقتصادی در وضعیت نامطلوبی قرار داشت. از بعد نظامی ارتش عراق که به دنبال سلسله عملیات های ایران از خاک این کشور عقب نشینی کرده و در حالتی انفعالی به سر می برد، هرلحظه ازسوی ایران تهدید می شد. ازنظر اقتصادی نیز صدور نفت، به عنوان مهم ترین منبع درآمدی این کشور، با بسته شدن خط لوله عبوری از خاک سوریه و انسداد راه دریایی به میزان قابل توجهی کاهش یافته بود. این در حالی بود که ایران همچنان به صادرات نفت خود ادامه می داد. در چنین وضعیتی - همان طورکه پیش تر ذکر شد - تصمیم گیران سیاسی و نظامی عراق برای فشار بر ایران، انهدام منابع اقتصادی این کشور به ویژه پایانه های نفتی ایران در

ص: 40

سواحل خلیج فارس را، بهترین راه برای نجات خود ارزیابی کردند. از آنجا که توان جنگی عراق به ویژه نیروی هوایی این کشور قادر به انجام این کار نبود، مقامات عراقی از دولت فرانسه خواستند با اعطای 5 فروند هواپیمای سوپراتاندارد امکان جدیدی را دراختیار آنان قرار دهد.

نخستین اخبار مربوط به تحویل جنگنده های سوپراتاندارد به عراق از اوایل تابستان 1362 در برخی محافل رسمی و غیررسمی منتشر شد. انتشار این اخبار واکنش مقامات ایرانی را به دنبال داشت؛ در سی ام تیرماه، هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس، به انتقاد از مواضع خصمانه فرانسه در قبال ایران ازجمله حمایت از عراق متجاوز و ارسال اسلحه به این کشور، پناه دادن به تروریست ها و... پرداخت؛ سه روز بعد یعنی دوم مردادماه نیز علی اکبر ولایتی در پاسخ به تهدیدات وزیر امور خارجه عراق مبنی بر حمله به تأسیسات نفتی ایران با بیان اینکه «اگر در جریان صدور نفت ایران هرگونه اخلالی رخ دهد، هیچ کشوری در منطقه نخواهد توانست نفت خود را صادر کند»، سخنان وزیر امور خارجه عراق را تهدیدی برای کل منطقه قلمداد کرد.

با آغاز دوره زمانی کتاب حاضر تحلیل ها، تفاسیر و گمانه زنی ها درمورد تحویل یا عدم تحویل جنگنده های سوپراتاندارد به عراق و پیامدهای ناشی از ورود این هواپیماهای پیشرفته به میدان جنگ عراق و ایران با قوت و شدت بیشتری ادامه یافت. در روزهای سوم و چهارم شهریورماه، روزنامه واشنگتن پست، رادیو بی بی سی، روزنامه کویتی البیان، خبرگزاری آلمان غربی، رادیو امریکا و روزنامه لوموند با انتشار مطالبی طرح تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی به عراق و استفاده عراق از این هواپیماها برای بمباران تأسیسات نفتی ایران، تهدید ایران به بستن تنگة هرمز و احتمال گسترش جنگ دو کشور به منطقه خلیج فارس را مورد تحلیل قرار دادند.

درحالی که تفاسیر رسانه ها درخصوص مسئله واگذاری هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق همچنان ادامه داشت، در پانزدهم شهریورماه، عصمت کتانی قائم مقام وزیر امور خارجه عراق، از تحویل قریب الوقوع هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی مجهز به موشک های اگزوسه به عراق خبر داد. وی گفت: «عراق به محض کسب توانایی کافی در متوقف ساختن صادرات نفتی ایران تردیدی به خود راه نخواهد داد.»

هم زمان با انتشار اخبار مربوط به احتمال تحویل سوپراتانداردها به عراق، گزارش هایی درخصوص مخالفت برخی دولت های منطقه ای و قدرت های بین المللی به ویژه امریکا با این اقدام فرانسه منتشر شد؛ در هفدهم شهریور، خبرگزاری آلمان غربی از پاریس گزارش داد که ایران از کویت و امارات متحده عربی خواسته است تا به منظور ممانعت از تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی به عراق، فرانسه را تحت فشار قرار دهند. روزنامه کریستین ساینس مانیتور نیز از تلاش ایالات متحده برای منصرف کردن فرانسه از تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق خبر داد. روزنامه تایمز (چاپ لندن) نیز نوشت: «امریکا، انگلیس و

ص: 41

بسیاری از کشورهای خلیج فارس نگرانی خود را درمورد ارسال جنگنده های سوپراتاندارد مجهز به موشک هوابه دریای اگزوسه به عراق ابراز داشته اند.»

در فضای سیاسی ایران مقامات بلندپایه به انتشار اخبار مربوط به تحویل قریب الوقوع سوپراتانداردها به عراق واکنش نشان دادند. سران و تصمیم گیران ارشد جمهوری اسلامی ایران تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق را در روند و سرنوشت جنگ و عزم مردم و مسئولان بیتأثیر دانستند؛ در 24 شهریورماه، آیت الله خامنه ای رئیسجمهور، دراین باره اظهار کرد: «ما در مقابل تهدید قدرت های بزرگ نه تنها مرعوب نمی شویم و حرکت خود را متوقف نمی کنیم بلکه دربرابر هر خباثتشان ضربه ای آماده داریم.» هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی نیز گفت که تحویل این هواپیماها بیشتر جنبه روانی دارد، همانگونه که موشکهای شوروی کمکی به عراق نکرد، این هواپیماها هم کاری از پیش نخواهند برد. میرحسین موسوی نخست وزیر هم، ضمن تأکید بر اینکه اقداماتی نظیر تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد قادر به متوقف ساختن روند حرکت انقلاب اسلامی نیست، اقدام فرانسه را بهمثابه تجاوز فرانسه علیه ایران تعبیر کرد. آیت الله موسوی اردبیلی رئیس دیوان عالی کشور نیز گفت: «فرانسه بداند مبارزان ایران و ملت ایران ملتی نیست که در مقابل این گونه تجاوزات آشکار دست روی دست گذارد و جواب کافی به آنها ندهد.»

به دنبال واکنش ها و تهدیدات مقام های ایرانی، رسانه های همگانی جهان ضمن اینکه همچنان به انعکاس گسترده اخبار مربوط به تحویل سوپراتانداردها اهتمام داشتند، در تحلیل ها و تفاسیر خود به بررسی امکان یا عدم امکان عملی شدن تهدیدات ایران پرداختند؛ برخی رسانه ها نیز از تلاش های بین المللی برای منصرف کردن فرانسه از این اقدام خبر دادند. رادیو لندن در تفسیری پیش بینی کرد که تحولات اخیر (واگذاری سوپراتانداردها و تهدید ایران به بستن تنگه هرمز) باعث گسترش دامنه جنگ خواهد شد. روزنامه لوکوتیدین دوپاری نیز نوشت: «به نظر می رسد که فرانسه قبل از آنکه به وضوح پی برد که خلبانان عراقی تحت تعلیم فرانسه آمادگی کامل دارند، سعی کرده تا با عنوان نمودن عدم آمادگی خلبانان عراقی، تحویل سوپراتانداردها را به تعویق اندازد.» روزنامه تایمز (چاپ لندن) «به نقل از منابع موثق» اعلام کرد: «انگلستان از کشور فرانسه خواسته است تا درمورد فروش هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق تجدیدنظر کند.» روزنامه نیویورک تایمز هم نوشت: «متحدان غربی، پاریس را برای خودداری از تحویل هواپیماهای جنگی تازه به عراق زیر فشار گذاشته اند.»

به هر تقدیر، مسئولان ارشد جمهوری اسلامی ایران که جدی بودن عزم فرانسه در واگذاری سوپراتانداردها را دریافته بودند، هشدارها و تهدیدات خود را با لحنی صریح تر و خشن تر ابراز می کردند؛ هاشمی رفسنجانی در 26 شهریورماه، در بندرعباس گفت: «کلید خلیج فارس دست ماست اگر بنا باشد خلیج فارس امن بماند باید برای همه امن باشد و اگر بنا باشد ناامن بماند باید

ص: 42

برای همه ناامن باشد.» یک روز بعد در 27 شهریورماه، آیت الله خامنه ای رئیس جمهور، در خطبه های نماز عید قربان گفت: «اگر به عراق سلاحی داده شود که مانع از صدور نفت ایران شود، از خلیج فارس یک قطره نفت صادر نخواهد شد.» در 31 شهریور، امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی، در پیامی اعلام کردند: «به همه کشورهای منطقه و کشورهایی که به نحوی از نفت استفاده می کنند هشدار می دهم که دولت ایران با تمام قدرت در مقابل این جنایت ایستادگی می نماید و مصمم است تا درصورت وقوع چنین جنایتی، با تمام قدرت تنگه هرمز را مسدود کند و اجازه ندهد حتی یک قطره نفت از آنجا صادر شود. مسئول پیامدهای این حادثه بزرگ دولت فرانسه است.»

به دنبال تهدیدهای جدی ایران مبنی بر بستن تنگه هرمز و ممانعت از صدور نفت از خلیج فارس، اخباری درباره بازنگریِ مقامات فرانسوی در زمان واگذاری سوپراتانداردها به عراق انتشار یافت. اکثر مطبوعات و رسانه های جهان، ضمن بازتاب وسیع تهدیدهای مقامات ایرانی، از تعویق زمان تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد خبر دادند؛ خبرگزاری فرانسه گزارش داد: فرانسه تحویل پنج فروند هواپیمای سوپراتاندارد را به تعویق انداخته است. رادیو صدای امریکا نیز ضمن اعلام خبر تأخیر در تحویل سوپراتانداردها به عراق، به نقل از تلویزیون فرانسه گفت: «وزارت دفاع آن کشور از تشریح علت این تأخیر خودداری کرده است.» رادیو اسرائیل هم اعلام کرد: «منابع وزارت خارجه امریکا گفتند ایالات متحده تهدیدهای ایران را درمورد بستن تنگه هرمز کاملاً جدی می گیرد و دولت واشنگتن به وضوح اعلام داشته که این تنگه ازنظر منافع نفتی ایالات متحده دارای اهمیت درجه اول می باشد.» روزنامه واشنگتن پست نوشت: «ژاپن و ایالات متحده ناخشنودی خود را به دولت فرانسه اطلاع داده اند. ... گزارش دیگری حاکی است که بریتانیا و آلمان فدرال نیز برای فرانسه پیام دادند که از ارسال هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق ناخرسند و نگران می باشند.»

در ادامه ماجرای تحویل سوپراتانداردها، رسانههای بینالمللی هم زمان با یادآوری تهدیدات ایران، نگرانی قدرت های غربی به ویژه امریکا را از گسترش دامنه جنگ و به خطرافتادن مهم ترین شاهراه انرژی جهان در صدر اخبار و تحلیل های خود قرار دادند؛ روزنامه واشنگتن پست در مقاله ای با عنوان "امریکا درپی پایان جنگ خلیج فارس" ضمن اشاره به قابلیت های هواپیماهای سوپراتاندارد و موشک های اگزوسه، بر نگرانی های ایالات متحده از تداوم و گسترش جنگ بین ایران و عراق تأکید کرد و نوشت: «مقامات امریکایی معتقدند که این عامل جدید، ریسک به درگیری را خواهد افزود.» واشنگتن پست افزود: «ایالات متحده خصوصاً نگران این تهدید ایران است که اگر صادرات نفتی ایران درنتیجه حملات عراق صدمه ببیند، مانع از صدور نفت از خلیج فارس خواهد شد.» خبرگزاری کویت نیز گفت: «اگر هواپیماهای عراقی تسهیلات بارگیری نفتی یا تانکرهای ایرانی را مورد حمله قرار دهند ایران نیز در خلیج

ص: 43

عربی [فارس] و علیه عربستان سعودی، امارات متحده عربی و کویت - که از تأمین کنندگان عمده نفت جهان غرب هستند - دست به اقدامات تلافی جویانه خواهد زد.»

در داخل ایران نیز همچنان تهدیدات با تأکید بر توان ایران برای عملی کردن آن تکرار می شد. هاشمی رفسنجانی نماینده امام در شورای عالی دفاع، که در اواخر شهریورماه از استان های سیستان وبلوچستان، هرمزگان و کرمان بازدید کرده بود، در خطبه های نمازجمعة اول مهرماه با تأکید بر هماهنگی کامل نیروهای مسلح در چابهار، زاهدان و بندرعباس با یکدیگر و دیگر ارگان ها، درخصوص آمادگی این نیروها برای بستن تنگه هرمز درصورت لزوم، گفت: «ما تا نزدیکی تنگه هرمز رفتیم و با خیال راحت بازگشتیم و با اطلاعاتی که من از مسائل نظامی دارم، هیچ گونه ناراحتی دراین مورد وجود ندارد و اگر مسئله ای پیش بیاید نیروهای ما کاملاً مهیا و مسلط می باشند و هرلحظه که نیروهای ما تصمیم بگیرند، مانند دری که روی پاشنه خود بگردد، وارد عمل می شوند.»

در عرصه بین المللی نیز موضوع تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی به عراق که براثر موضع گیری های ایران با مسئله امنیت خلیج فارس ارتباط مستقیمی یافته بود، همچنان مورد توجه وسیع رسانه های همگانی جهان قرار داشت. دراین میان، برخی رسانه ها از توان و آمادگی ایران برای بستن تنگه هرمز خبر می دادند، گروهی بر حساسیت و جدیت امریکا برای بازنگه داشتن جریان آزاد نفت تأکید می ورزیدند و بعضی هم راجع به تعویق یا عدم تحویل این جنگنده ها به عراق گزارش هایی مخابره می کردند.

درحالی که موج تبلیغاتی رسانه های بین المللی درخصوص اعطای هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق بیش ازپیش گسترش یافته بود، شورای عالی دفاع برای تصمیم گیری درباره امنیت خلیج فارس و تنگه هرمز و دیگر موضوعات مرتبط با جنگ تشکیل جلسه داد. در پایان این جلسه، حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی سخنگوی این شورا، ضمن یادآوری هشدار اخیر رئیس جمهوری ایران به کشورهای حوزه خلیج فارس و کشورهای غربی درمورد کمک به عراق و اعزام کشتی های جنگی برای کنترل امنیت خلیج فارس افزود: «آقای [آیت الله] خامنه ای که رسمی ترین مقام در اظهار این مطالب هستند، طبعاً سیاست ما را منعکس می کنند. اما عکس العمل هایی که در منابع خبری دنیا به وجود آمده، ما زیاد روی آن حساب باز نمی کنیم و این معلوم است [که] امنیت خلیج فارس را تابه حال ما حفظ کردیم و در آینده هم حفاظت از آن به عهده ماست و همه می دانند که نیروهای بزرگ دنیا دیگر جایی برای واردشدن به این منطقه ندارند.» وی در ادامه ضمن توصیه به برخی دولت های منطقه مبنی بر اجتناب از پشتیبانی های نظامی و اقتصادی از عراق، تأکید کرد: «تحمل ما حدی دارد و البته آنها منکر کمک به عراق می شوند و هیچ وقت به طور رسمی به این مسئله اعتراف نکرده اند، ولی به طورکلی اصل برای ما امنیت خلیج فارس است و بعضی مسائل را نیز به خاطر امنیت خلیج فارس نادیده می گیریم؛ البته این موضوع هم حدی دارد و آن حد را ما خودمان تعیین خواهیم کرد.»

ص: 44

سرانجام پس از چند ماه کشمکش رسانه ای و تبلیغات وسیع درخصوص اعطای هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی به عراق و درحالی که در ماه های اخیر اخبار گسترده و گاه ضدونقیضی راجع به زمان و چگونگی تحویل این جنگنده ها انتشار یافته بود، در پانزدهم مهرماه، برخی رسانه ها از تحویل قطعی جنگنده های سوپراتاندارد به عراق خبر دادند. در این روز خلبانان فرانسوی این جنگنده ها را از پایگاهی در غرب فرانسه به سوی عراق به پرواز درآوردند.

همان گونه که انتظار می رفت انتشار خبر تحویل قطعی پنج فروند هواپیمای سوپراتاندارد فرانسوی به عراق بازتاب گسترده ای در محافل خبری و رسانه های جهان داشت. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، «تقریباً تمامی رادیوها ازجمله اسرائیل، امریکا، دوبی، سوئیس و ژاپن در بخش های فارسی و عربی و انگلیسی و همچنین رادیوهای قاهره و تونس در بخش های عربی خود ضمن نقل این خبر تأکید کردند که ایران تهدید کرده است درصورت تحویل این هواپیماها به عراق، تنگه هرمز، که بیشترین نفت جهان غرب از آن می گذرد، را مسدود خواهد نمود.»

باوجوداین، وزیر امور خارجه فرانسه در یک مصاحبه رادیویی از اظهارنظر صریح راجع به تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق خودداری کرد. وی در پاسخ به این پرسش که آیا هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق تحویل شده اند یا خیر؟ گفت: «شاید که هواپیماها تحویل داده شده اند، شاید هم نشده اند، شاید هم قبلاً تحویل داده شده بودند.»

در داخل ایران اخباری درباره طرح مسئله واگذاری قطعی جنگنده های سوپراتاندارد به عراق در جلسه هیئت دولت و همچنین دیدار ناخدا حسینی فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با آیت الله خامنه ای رئیس جمهور - که برخی رسانه ها هدف آن را بررسی امکانات نظامی ایران برای بستن تنگه هرمز اعلام کردند - منتشر شد. بااین حال، مقامات ایران بلافاصله واکنشی رسمی به این اقدام فرانسه نشان ندادند.

در چنین فضایی برخی رسانه ها در توانایی ایران برای عملی کردن تهدیدات خود و بستن تنگه هرمز و بعضی از آنها در کارایی هواپیماهای سوپراتاندارد برای تغییردادن روند و سرنوشت جنگ ابراز تردید کردند. ساندی تایمز (چاپ انگلستان) نوشت: «"بلوف" ایران، فرانسه را از ارسال جنگنده بمب افکن مجهز به موشک اگزوسه سوپراتاندارد که به عراق قول داده بود باز نداشت. ... آن قدر هم که گفته شده نباید تدارکات ایران را در بستن تنگه هرمز بیش از حد مؤثر و کارآمد دانست. ... اولاً بستن تنگه هرمز کار آسانی نیست و ثانیاً ایران توانایی نظامی آن را ندارد.» خبرگزاری فرانسه از منامه نیز در گزارشی تهدیدات طرفین را "بلوف" و "تبلیغاتی" خواند و با تأکید بر اینکه انجام این تهدیدات «بعید به نظر می رسد»، از قول ناظران افزود: «چون طرفین درحال حاضر امیدی به یک پیروزی نظامی ندارند، هریک در تلاش برای یک جنگ روانی هستند.» خبرگزاری رویتر نیز در تفسیری ضمن تشریح برخی از

ص: 45

ویژگی ها و قابلیت های فنی هواپیماهای سوپراتاندارد و موشک های اگزوسه، گزارش داد: «هرچند سوپراتانداردهای مجهز به اگزوسه طی جنگ فالکلند یک ناو جنگی بریتانیا را منهدم و یک کشتی تدارکات نظامی را غرق کردند، اما انهدام یک ترمینال نفتی بزرگ مسئله دیگری است. واردآمدن خسارت به یک ترمینال نفتی که چیزی بیشتر از یک مجموعه لوله و ایستگاه های تلمبه زنی نیست، قابل جبران و تعمیر است. علاوه براین خارک تنها راهی که ایران می تواند ازطریق آن نفت خود را صادر کند نیست و سال اول جنگ ایران - عراق نشان داد که ایران کاملاً قادر به نبرد است حتی هنگامی که امکانات اقتصادی آن شدیداً محدود شده بود.»

با گذشت سه روز از انتشار اخبار تحویل قطعی هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق، حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی سخنگوی شورای عالی دفاع به این اقدام واکنش نشان داد، اما این واکنش بیش از آنکه تند و صریح باشد، تکرار مواضع پیشین جمهوری اسلامی بود؛ هاشمی رفسنجانی این اقدام را یک حرکت تبلیغی و «شانتاژ رسانه ای» نامید که هدف آن تضعیف روحیه رزمندگان ایران و تقویت روحیه نیروهای عراق است. وی گفت: «نظر ما همان حرفی است که قبلاً گفتیم و این حرف را ما در ماه های اول جنگ زدیم، یعنی سیاست ما در شورای عالی دفاع و خدمت امام از اول این طور ترسیم شد که ما امنیت خلیج فارس را تا موقعی حفظ می کنیم که صادرات ما از خلیج فارس به طور عادی باشد و اگر روزی در جنگ هر قدرتی، چه صدام و چه خارجی ها و ابرقدرت ها بخواهند ما را از نفت محروم کنند، محاسبه این موضوع برای دشمنان ما خیلی آسان است؛ زیراکه وقتی ایران نفت نداشته باشد، طبعاً خلیج فارس برای ایران ارزشی ندارد.»

در عرصه بین المللی، درحالی که رسانه های همگانی تمرکز خود را بر موضوعاتی همچون تأثیرات احتمالی ورود سوپراتانداردها به عرصه کارزار عراق و ایران، آینده بازار نفت، احتمال عملی شدن تهدیدات ایران و میزان تأثیر آن بر مسائل منطقه خلیج فارس و امکان دخالت قدرت های بزرگ در جنگ ایران و عراق معطوف کرده بودند، خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داد: ناو 40 هزار تنی "تاراواو" به همراه دو واحد آبی - خاکی حامل تفنگ داران امریکایی از کانال سوئز عبور کرده و عازم اقیانوس هند است. ناو هواپیمابر "رنجر" نیز همراه 6 ناو دیگر با پیش بینی یک بحران جدید در خلیج فارس از امریکای مرکزی به اقیانوس هند انتقال یافت. انگلیس نیز ناو هواپیمابر "اینوینسل" (شکست ناپذیر) را راهی اقیانوس هند کرد. هم زمان منابع پنتاگون گفتند بالگردهای مستقر در ناوهای هواپیمابر امریکا قادرند مین هایی را که ایرانی ها در تنگه هرمز کار بگذارند، خنثی کنند.

کشورهای منطقه خلیج فارس نیز به تهدیدات ایران واکنش نشان دادند. شاهزاده سلطان بن عبدالعزیز وزیر دفاع عربستان، اعلام کرد: «ایران حق دارد که بگوید و ما هم حق داریم که دفاع کنیم. اگر کشتیرانی در آب های خلیج فارس ازسوی ایران دچار وقفه شود، عربستان از امر کشتیرانی در این آب ها دفاع خواهد کرد.» همچنین، مانع سعید العتیبه وزیر نفت امارات متحده

ص: 46

عربی، که اخیراً خواستار برقراری تضمین هایی جهت دور نگه داشته شدن تنگه هرمز از اختلافات سیاسی شده بود، در مصاحبه ای با هفته نامه کول العرب (چاپ پاریس) گفت: «احتمالاً هیچ کس نمی تواند منفعتی در بسته شدن تنگه هرمز داشته باشد.» نمایندگان کشورهای عربی در سازمان ملل نیز، از دولت های متبوع خود خواستند تا بیانیه مشترکی در قبال تهدیدهای ایران مبنی بر بستن تنگه هرمز صادر کنند.

در همین حال، دولت عراق به عنوان طرف اصلی ماجرا، ضمن اینکه دیرتر از ایران به اخبار مربوط به تحویل قطعی سوپراتانداردها واکنش نشان داد، کوشید با عادی جلوه دادن مسئله و انکار واقعیت، تا حد ممکن از حساسیت های به و جودآمده بکاهد؛ صدام حسین رئیس جمهور عراق، در 21 مهرماه، در مصاحبه ای گفت: «اخیراً سروصدای وسیعی درباره این هواپیماها راه انداخته شد و شما می دانید که سوپراتاندارد نمی تواند بمب اتمی حمل کند و عراق نیز بمب های اتمی ندارد. هواپیماهای سوپراتاندارد ... می توانند اسلحه و تجهیزاتی حمل کنند که ازنظر استفاده پیشرفته بوده و عراق می تواند آنها را علیه هدف های مشخص به کار گیرد.» رئیس حزب بعث عراق، با خودداری از پاسخ صریح به سؤالی درمورد تحویل قطعی سوپراتانداردهای فرانسوی به عراق و نحوه انجام این امر، اظهار کرد: «برای دیدن هواپیماهای سوپراتاندارد به شما می گویم هروقت این هواپیماها رسید و شرایط فراهم گردید به شما اجازه دیدن آنها را خواهیم داد. ... ما یک اسکادران ایرفول مجهز به موشک های اگزوسه داریم که همین مأموریت ها را انجام می دهند. ... اهمیت ندارد شما بدانید که چه وقت و چگونه می رسند، آیا قطعه قطعه می رسند و یا در حالت پرواز، ما اطمینان داریم که فرانسه به قراردادهای خود پایبند است. ... ما عادت نداریم درباره قراردادهای نظامی صحبت کنیم. ... و فرض این است که تحویل گرفتن سوپراتانداردها تا پایان ماه جاری دریافت شود.»

بااین همه، اظهارات حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی در روز بیست ودوم مهرماه (آخرین روز از دوره زمانی کتاب حاضر) حاکی از آن بود که ایران واکنشی جدی و سریع به تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد نشان نخواهد داد. وی قابلیت های فنی و کارایی هواپیماهای سوپراتاندارد را بسیار کمتر از آنچه در رسانه ها بدان پرداخته می شود، توصیف کرد و نتیجه گرفت که عراق حتی درصورت صحت اخبار مربوط به تحویل قطعی این جنگنده ها، به هیچ وجه توان خارق العاده ای به دست نیاورده تا ازطریق آن بتواند تأثیری جدی بر روند جنگ بگذارد. هاشمی رفسنجانی با تأکید بر اینکه ایران توان بستن تنگه هرمز را دارد، اعلام کرد جمهوری اسلامی در شرایط فعلی بستن تنگه هرمز را به مصلحت نمی داند. وی خاطرنشان کرد: «ما هروقت نتوانیم نفت صادر کنیم، تنگه هرمز را می بندیم؛ ولی حتی اگر نصف نفت ما را هم بزنند، مصلحت نیست تنگه هرمز را ببندیم.»

ص: 47

7. درخواست های پایان جنگ و مواضع جمهوری اسلامی

در این دوره نیز شماری از مسئولان سازمان های بین المللی و مقامات بلندپایه و مسئولان سیاست خارجی برخی کشورها، در سخنان خود به مناسبت های گوناگون و اغلب بدون توجه به خواسته های ایران درمورد شناسایی و مجازات متجاوز و پرداخت خسارت به طرف قربانی تجاوز، خواستار آتش بس و پایان یافتن فوری جنگ بین ایران و عراق می شدند. در این اظهارنظرهای تکراری و کلیشه ای هیچ گونه طرح صلحی که در آن به مسائل بنیادینی همانند شناسایی متجاوز، جبران خسارت طرف مورد تجاوز و مجازات تجاوزگر پرداخته شود ارائه نگردید. جمهوری اسلامی ایران نیز برای پذیرش آتش بس و صلح مثل همیشه با تأکید بر مواضع خود، خواستار توجه به شروط و حقوق پایمال شده خود براثر تجاوز ارتش عراق بود.

سفر وزیر امور خارجه هند در اواسط شهریور به بغداد، احتمال آغاز ابتکارعمل نوینی ازسوی جنبش عدم تعهد برای خاتمه دادن به جنگ ایران و عراق را مطرح ساخت. ناراسیمها رائو در بغداد با صدام رئیس جمهور، طارق عزیز وزیر امور خارجه و طه یاسین رمضان معاون اول نخست وزیر عراق، دیدار و گفت وگو کرد. مقامات عراقی در این دیدارها برای دستیابی به یک راه حل صلح آمیز و عادلانه در جنگ با ایران براساس اصول عدم تعهد اعلام آمادگی کردند. پس از پایان این سفر، وزیر امور خارجه هند در مصاحبه ای اعلام کرد که کشورش برای خاتمه یافتن جنگ عراق و ایران دست به تلاش هایی خواهد زد.

برگزاری سی وهشتمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، فرصتی را فراهم کرد تا درخواست های خارجی برای پایان جنگ افزایش یابد. در همین زمینه، روز چهارم مهر، ایندیرا گاندی نخست وزیر هند و رئیس دوره ای سازمان جنبش عدم تعهد، در اجلاس مقدماتی کشورهای عضو این جنبش در مجمع عمومی سازمان ملل، با اشاره به اقدامات ناکام اخیر هند برای خاتمه دادن به جنگ گفت: «ما همچنان به تلاش های خود ادامه خواهیم داد.» در روزهای بعدی برگزاری اجلاس مجمع عمومی، درخواست های پایان جنگ ازسوی مقامات کشورهای مختلف ادامه یافت. دبیرکل اتحادیه عرب، رئیس جمهور مصر و وزیران امور خارجه عربستان، ترکیه، ژاپن، کویت، دانمارک و بنگلادش ازجمله افرادی بودند که در این اجلاس، به اظهارنظر درباره لزوم پایان دادن به جنگ ایران و عراق پرداختند.

در همین حال، سخنرانی وزیران امور خارجه عراق و ایران در مجمع عمومی سالیانه سازمان ملل، به صحنه منازعه تبلیغاتی دو کشور علیه یکدیگر تبدیل شد.

روز هشتم مهر، طارق عزیز در نطق خود در این اجلاس، ایران را مسئول ادامه جنگ معرفی و از سازمان ملل متحد به دلیل جدیت نشان ندادن در برخورد با ایران انتقاد کرد. وی با طرح پیشنهاد تشکیل یک کمیته داوری بی طرف برای تعیین متجاوز و مسئول ادامه جنگ، تلاش کرد چهره ای صلح طلب از عراق ترسیم کند.

ص: 48

علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران نیز در سخنرانی خود در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل مواضع جمهوری اسلامی را درباره موضوعات مهم بین المللی و منطقه ای به ویژه جنگ ایران و عراق بیان کرد. ولایتی ضمن تشریح حمله نظامی عراق به ایران، از سازمان ملل به دلیل عملکرد ضعیف و متناقض در قبال جنگ ایران و عراق (ازجمله عملکرد متناقض شورای امنیت سازمان ملل در آغاز جنگ و پس از آزادسازی خرمشهر) و سکوت دربرابر جنایات عراق انتقاد کرد. وی همچنین در اثبات حقانیت جمهوری اسلامی و انتقاد از عملکرد دوگانه عراق، با اشاره به گزارش اخیر هیئت اعزامی سازمان ملل درباره مناطق آزادشده ایران گفت: «گزارش هیئت اعزامی در تطابق کامل با اعلامیه های خبری ما نشان می دهد که بسیاری از شهرهای ما که در اشغال نیروهای عراق بوده تا میزان نود درصد و گاه صد درصد به وسیله وسایل فنی و مهندسی و برخلاف نص صریح مواد کنوانسیون چهارم ژنو نابود شده است. از آن میان، شهرهای هویزه، خرمشهر، قصرشیرین [را] می توان نام برد. در مقابل، زبونی مقامات عراقی در اثبات ادعاهایشان مبنی بر بمباران شهرهای مرزی عراق کاملاً در گزارش مشهود است. آیا این سند عمق صلح دوستی و انسانیت مردم مورد تجاوز ما [را] که در طول سه سال جنگ علی رغم اینکه در شب و روز در معرض بمباران کور موشکی عراق قرار داشته اند [و] به تبعیت از دستورات اسلامی حاضر نشده اند مناطق شهری عراق را مورد حمله قرار دهند، نمی رساند؟»

وزیر امور خارجه ایران در ادامه سخنان خود ضمن پافشاری بر حقوق حقه ایران، درباره پایان جنگ و مسئول ادامه جنگ گفت: «تشدید این جنایات و استمرار تجاوزات رژیم بعث عراق، رسیدن به هرگونه صلح و توافقی را غیرمحتمل و نامقبول ساخته است. ما کمترین جزء حقوقمان را مصالحه نخواهیم نمود. بدیهی است عواملی که بر سر راه این احقاق حقوق مانع ایجاد نمایند، مسئولیت واقعی ادامه جنگ را برعهده خواهند داشت.»

لازم به ذکر است در حین سخنرانی ولایتی، یکی از اعضای هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی ایران خبر حمله موشکی عراق به شهرهای دزفول و اندیمشک را به اطلاع وی رساند. ولایتی نیز ضمن اعلام این خبر و آمار تلفات انسانی و خسارات مالی واردشده به مناطق مسکونی و غیرنظامی این دو شهر، اقدام دولت عراق را محکوم کرد و گفت: «آیا با چنین رژیمی می توان بدون حضور در میدان نبرد مسئله را حل کرد؟»

سخنان وزیر امور خارجه ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعتراض نماینده عراق را درپی داشت. نماینده عراق در سازمان ملل متحد با حضور در پشت تریبون، سخنان ولایتی را کوششی بیهوده برای بی آبروکردن عراق خواند. رجایی خراسانی نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد نیز در واکنش به سخنان طارق عزیز راجع به پیشنهاد داوری یک شخص ثالث و بی طرف در مناقشه دو کشور اظهار کرد دادگاه بین الملل اسلامی به همین منظور تشکیل شده است. وی همچنین در مصاحبه ای موقعیت کنونی ایران را در صحنه بین المللی موقعیت یک کشور پیروز و موفق دانست و با اشاره به بازتاب سخنان ولایتی در بین هیئت های نمایندگی کشورهای دیگر آن را بسیار مثبت ارزیابی کرد.

ص: 49

در بازه زمانی کتاب حاضر، مقامات بلندپایه جمهوری اسلامی نیز در مناسبت های مختلف، با تصریح شروط ایران برای پذیرش پایان جنگ، بر ضرورت احقاق حقوق جمهوری اسلامی ایران تأکید می کردند. از سوی دیگر، تلاش می شد تا به ادعای صلح طلبی عراق نیز پاسخ داده شود.

در نخستین روز این دوره، امام خمینی ضمن بیاناتی در جمع فرماندهان نیروی دریایی و هوانیروز ارتش و گروهی از کارکنان این نیروها سخن از هرگونه صلح بدون توجه به خواسته های ایران را مردود دانسته و اظهار کردند که صدام به عنوان متجاوز باید تنبیه و قصاص شود و کشور عراق باید به دست خود مردم عراق اداره شود. ایشان همچنین با بیان اینکه جمهوری اسلامی به دنبال تصاحب خاک هیچ یک از همسایگان خود نیست، تأکید کردند: «همه کشورهای منطقه مال صاحبانش هست و کشور اسلامی به یک وجب از خاک دیگران طمع ندارد. لکن نمی گذارد که کسانی که طمع در مملکت خودش دارند و کسانی که تعدی کردند به کشور ما، نمی گذارد آنها به حیات خودشان ادامه بدهند.»

در روز 28 شهریورماه و در آستانه سالگرد تهاجم عراق به ایران، امام خمینی در جمع اعضای کمیته برگزاری مراسم سومین سالگرد هجوم عراق به ایران جنگ را موجب خیر و برکات فراوان دانسته و اظهار امیدواری کردند جنگ در سال جاری پایان یابد. ایشان در سخنانی که حاکی از صلح طلبی ایران بود فرمودند: «خداوند نیاورد که مدت یک سال دیگر جنگ طول بکشد و ما باز هم "هفته جنگ" داشته باشیم.»

رهبر انقلاب اسلامی همچنین در پیامی به مناسبت سالروز آغاز جنگ، عملکرد عراق را شکست های پیاپی و جنایت علیه زنان و کودکان ارزیابی کرده و کمک های ابرقدرت ها به عراق را بی فایده خواندند. ایشان در این پیام درباره مسئله ادامه جنگ گفتند: «اما ادامه جنگ، همه می دانند که ابتکار آن در دست جوانان ماست و تا سقوط حزب بعث عفلقی عراق، دفاع از اسلام و از دو کشور اسلامی عراق و ایران ادامه دارد و پس از آنکه مقدرات کشور به دست ملت رنجدیده عراق افتاد، جنگ خاتمه یافته است.»

در مراسم اولین روز هفته جنگ، آیت الله خامنه ای رئیس جمهور، با اشاره به چگونگی آغاز جنگ و تهاجم عراق به ایران و ضرورت تمایز قائل شدن بین متجاوز و مدافع، درمورد شرایط ایران برای پایان جنگ گفت: «ای منصفان دنیا، ای چشم های باز، ای گوش های شنوا، می داند که ما از روز اول [تا] امروز شرایطمان را عوض نکرده ایم. قدرت و ضعف در این ملت اثر نگذاشت که حرفش را دو تا کند. پاک سازی سرزمین های اسلامی، خسارت و غرامت جنگی، مجازات شروع کننده جنگ و برافروزنده این آتش سه شرط بوده و امروز نیز همان سه شرط را داریم. اعلام می کنیم دنیا هم بداند ملت ها هم بدانند، این ملت های مسلمان ای کسانی که مایلید حرف دل ملت مسلمان ایران را بدانید، این حرف دل ملت مسلمان ماست.»

ص: 50

همچنین در روز پنجم مهر، آیت الله خامنه ای در سخنانی در جمع سفرا و نمایندگان کشورهای خارجی در تهران به بیان مطالبی درباره حقایق آغاز جنگ، محفوظ بودن حق ایران برای طرح دعاوی در سطح جهانی، مسئله غرامت، ادعای صلح طلبی عراق، شرایط ایران برای پذیرش صلح، مواضع سازمان ملل متحد و انتقاد از کشورهای منطقه به دلیل حمایت از عراق پرداخت.

وی درمورد مشخص بودن آغازگر جنگ گفت: «[در زمان شروع جنگ] بیش از یک سال وقت جلسات و مذاکرات کسانی که می خواستند درزمینه جنگ کاری بکنند، صرف این شد که آغازگر جنگ کیست. ... [درحالی که] امروز برای کسی شکی باقی نیست که شروع کننده این جنگ دولت عراق است. ... بعدها نیز به طور صریح ازسوی مقامات عراقی به آن اعتراف شد و حتی دولت عراق به کسانی که به عنوان میانجی عمل می کردند، گفت حاضر است خسارت جنگ را به مدت یک سال بپردازد.»

رئیس شورای عالی دفاع ضمن دروغ خواندن ادعای صلح طلبی عراق، تأکید کرد که ایران خواهان صلح واقعی است. وی همچنین با رد ادعای تمایل ایران به کشورگشایی افزود: «برای کشورگشایی هرگونه حرکتی، زیادی و غلط است، اما برای مقابله با متجاوز و دفاع از حقوق ملی برای یک ملت هیچ گونه تلاش و مجاهدتی زیاد نیست. هیچ مدتی برای جنگیدن زیاد نیست.»

از سوی دیگر، روز اول مهر حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و سخنگوی شورای عالی دفاع هم در خطبه های نمازجمعه تهران بار دیگر بر این سه شرط ایران برای پذیرش آتش بس تأکید کرد:

1. خروج بدون قیدوشرط نیروهای عراق از خاک ایران.

2. پذیرش پرداخت خسارت جنگ ازسوی عراق قبل از خروج نیروهای این کشور از خاک ایران.

3. پرداخت غرامت، بازگشت رانده شدگان عراقی به کشورشان و محاکمه متجاوز.

8. اقدامات دادگاه بین الملل اسلامی

تعیین و شناسایی متجاوز، مسئله ای بود که جمهوری اسلامی ایران همواره بر ضرورت تحقق آن به عنوان یکی از شروط اصلی پایان جنگ تأکید می کرد. به رغم پافشاری ایران بر این موضوع، سازمان های بین المللی و هیئت هایی میانجیگری به طور جدی به این مسئله نمی پرداختند و همین امر خود یکی از علل طولانی شدن جنگ ایران و عراق بود.

در مقطع زمانی کتاب حاضر، فعالیت هایی ازسوی تعدادی حقوق دان مسلمان (عمدتاً اهل سنت) از چند کشور اسلامی تحت عنوان "دادگاه بین الملل اسلامی" انجام گرفت؛ این دادگاه با اهدافی همانند بررسی علل جنگ ایران و عراق، معرفی مقصر، بررسی جنایات انجام شده و برآورد خسارات واردآمده، در تاریخ 9 ژوئن 1983 (19 خرداد 1362) در اسلام آباد پاکستان اعلام موجودیت کرد. باوجود درخواست های هیئت اعزامی ازسوی دادگاه بین الملل اسلامی،

ص: 51

دولت عراق هرگز به آن اجازه سفر و فعالیت در خاک عراق را نداد و بررسی های این هیئت فقط به مناطق جنگ زده ایران محدود شد.

اعضای دادگاه بین الملل اسلامی، که از چند روز قبل از آغاز بازه زمانی کتاب حاضر وارد ایران شده بودند، بازدیدهای خود را از مناطق جنگ زده ایران از روز اول شهریور و با سفر به گیلان غرب، قصرشیرین و سرپل ذهاب آغاز کردند. این هیئت در ادامه حضور خود در ایران از مناطق مسکونی بمباران شدة دزفول و اندیمشک، سوسنگرد، هویزه، خرمشهر، آبادان، و... نیز بازدید کرد.

دیدار با تعدادی از مقامات ایرانی ازجمله آیت الله موسوی اردبیلی رئیس دیوان عالی کشور و سیدمحمد خاتمی وزیر ارشاد اسلامی و همچنین سیدمحمدباقر حکیم سخنگوی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق و بازدید از اردوگاه شمارة دو طریقالقدس (محل نگهداری اسرای عراقی) از دیگر برنامه های هیئت دادگاه بین الملل اسلامی در ایران بود.

محمدابراهیم اصغرزاده معاون امور بین الملل وزارت ارشاد اسلامی، در روز دهم شهریور در مصاحبه ای راجع به ماهیت این دادگاه و ارتباطات آن با ایران گفت: «اعضای این دادگاه عده ای از حقوق دانان و وکلای طرف دار انقلاب اسلامی هستند که اغلب آنها پاکستانی می باشند. ... در تماس های مکرر با مسئولان فرهنگی ما در پاکستان اعلام آمادگی کردند که در یک کار تبلیغی و حقوقی صدام را محکوم کنند. ... اساس طرح این دادگاه بر این مبنا بود تا با تهیه مقدماتی یک تشکیلات حقوقی و انقلابی به منظور دفاع از مسائل حقوقی نهضت های آزادی بخش جهان تشکیل شود و لذا با دستور آقای موسوی نخست وزیر و پیگیری مسئولان امر، قضیه به شکل فعلی درآمد.»

هیئت اعزامی دادگاه بین الملل اسلامی پس از اتمام بررسی های خود در ایران در شانزدهم شهریور، در اجلاسی در لندن ضمن ارائه گزارشی درمورد بازدید از مناطق مسکونی بمباران شدة ایران و عدم همکاری عراق، به دولت عراق یک ماه فرصت داد تا به درخواست این هیئت برای بازدید از این کشور پاسخ مثبت دهد. اعضای این هیئت همچنین در روز هجدهم شهریور در مراسمی که توسط کمیته مشترک مسلمانان مقیم لندن در سفارت ایران برگزار شد، مشاهدات خود را از مناطق جنگی ایران تشریح کردند.

به دنبال بی توجهی عراق به درخواست دادگاه بین الملل اسلامی، ایوب بخاری سخنگوی این دادگاه، در اوایل مهر اعلام کرد که دولت عراق تا 15 آبان ماه 1362 فرصت دارد به منظور بررسی ادعاهایش علیه ایران از اعضای این دادگاه برای سفر به عراق دعوت کند و درصورت پاسخ ندادن عراق، این دادگاه در تاریخ مذکور گزارش خود را رسماً اعلام خواهد کرد.

درحقیقت می توان گفت ادامه فعالیت دادگاه بین الملل اسلامی تحت الشعاع برگزاری گردهمایی جهانی بررسی جنایات صدام قرار گرفت. این اجلاس در هفته وحدت سال 1362 (از روز 12 الی 17 ربیع الاول 1404 برابر با 26 آذر تا اول دی 1362) به دعوت مجلس اعلای انقلاب اسلامی

ص: 52

عراق و با حضور هیئت هایی از 34 کشور آسیایی، افریقایی، اروپایی و امریکای شمالی و جنوبی در تهران تشکیل شد. در این گردهمایی که با حضور روحانیون و علمای دینی، اندیشمندان مسلمان، اساتید دانشگاه، نمایندگانی از جنبش های آزادی بخش اسلامی و کارشناسان حقوقی برگزار شد، شماری از اعضای دادگاه بین الملل اسلامی نیز حضور داشتند. در قطعنامه پایانی این نشست، ضمن محکومیت رژیم صدام به دلیل تحمیل جنگ و جنایات جنگی علیه ایران، بر نامشروع بودن رژیم بعثی عراق و ضرورت محاکمه صدام به جرم ارتکاب جنایات متعدد علیه جمهوری اسلامی ایران و مردم مسلمان عراق تأکید شد.(1) به نظر می رسد تشکیل این دادگاه و نیز برگزاری اجلاس جهانی بررسی جنایات صدام، پاسخی بود به برگزاری گردهمایی عمومی (خلقی یا توده ای) اسلامی در آوریل سال 1983 (فروردین و اردیبهشت 1362) که با حضور تعدادی از روحانیون مسلمان از کشورهای مختلف اسلامی در بغداد برگزار شد؛ اجلاس مذکور تلاش داشت ضمن حمایت از مواضع عراق، در جنگ ایران و عراق میانجیگری کند که این اقدام آن با ناکامی مواجه شد.

فعالیت های هیئت دادگاه بین الملل اسلامی مورد توجه و تحلیل رسانه های بین المللی نیز قرار گرفت. رادیو بی بی سی مأموریت این هیئت را ارزیابی خسارت هایی دانست که توسط عراق به مناطق غیرنظامی ایران وارد شده است، بااین حال، رادیو بغداد این دادگاه را فاقد هرگونه صلاحیت رسمی و قانونی معرفی کرد و باوجود درخواست های مکرر هیئت مذکور برای بازدید از عراق مدعی شد: «این دادگاه به اصطلاح اسلامی بین المللی، عراق را از تشکیل خود و یا از طرفی که این مأموریت را به او واگذار کرده اطلاعی نداده و نگفته است که در نظر دارد تا از عراق دیدن کند. ... بلکه مستقیماً عازم ایران شده و اظهاراتی کرده است که آشکارا بوی جانب داری از رژیم ایران از آن به مشام می رسد و به همین جهت سمت و صلاحیت حکمیت و داوری از آن منتفی می گردد.» این رادیو همچنین مأموریت دادگاه بین الملل اسلامی را «تنها یک مأموریت تبلیغاتی محض و به نفع رژیم [امام] خمینی» معرفی کرد.

9. دیپلماسی ایران

در این دوره پویایی خاصی در روابط دیپلماتیک ایران مشاهده می شود. برخی از اقدامات انجام شده در این مقطع، ثمرات خود را در دوره های بعدی نشان داد. پایان سفر دوره ای وزیر امور خارجه ایران به یازده کشور آسیایی - افریقایی؛ سفر هیئت پارلمانی ایران به کره شمالی و چین؛ سفر وزیر امور خارجه ایران به چین؛ شرکت ولایتی در اجلاس بین المللی مسئله فلسطین و سخنرانی وی در مجمع عمومی سازمان ملل ازجمله مهم ترین رویدادها در عرصه روابط خارجی ایران در بازه زمانی کتاب 27 روزشمار جنگ ایران و عراق محسوب می شوند.

ص: 53

الف) پایان سفر دوره ای وزیر امور خارجه ایران به یازده کشور آسیایی - افریقایی

هیئت بلندپایه ایران متشکل از چند تن از مسئولان وزارت امور خارجه، نفت، بازرگانی و ارشاد به ریاست وزیر امور خارجه از روز 21 مرداد سفر دوره ای خود را با ورود به امارات متحده عربی آغاز کرد و پس از دیدار از یمن جنوبی، تانزانیا، زیمبابوه، نیجر و سیرالئون، در سی ویکم مردادماه وارد لیبی شد. در اولین روز از دوره کتاب حاضر؛ یعنی اول شهریور، علی اکبر ولایتی در لیبی با سرهنگ معمر قذافی رهبر و وزرای امور خارجه و نفت این کشور دیدار و گفت وگو کرد. حمایت لیبی از ایران در جنگ، مسئله فلسطین و همچنین توسعه روابط متقابل، محورهای اصلی دیدارهای مذکور بود.

هیئت ایرانی پس از ترک لیبی، عازم دمشق پایتخت سوریه شد و با حافظ اسد رئیس جمهور و دیگر مقامات عالی رتبه این کشور دیدار و مذاکره کرد. گسترش بیشتر روابط، موضع گیری واحد علیه رژیم صهیونیستی و هماهنگی مواضع درزمینه مسائل منطقه ای، مهم ترین مفاد مذاکرات دوطرف را تشکیل می داد.

ولایتی و هیئت همراه در ادامه این سفر دوره ای، روز چهارم شهریور وارد ترکیه شدند. وی در آنکارا، با کنعان اورن رئیس جمهور، بولنت الوسو نخست وزیر و ایلتر ترکمن وزیر امور خارجه ترکیه دیدار کرد. خبرگزاری های آلمان غربی و رویتر، جنگ ایران و عراق، دغدغه های امنیتی ترکیه و روابط اقتصادی دوجانبه بین ایران و ترکیه را از محورهای دیدارهای مذکور اعلام کردند.

هیئت عالی رتبه ایرانی پس از اتمام مأموریت دیپلماتیک خود در ترکیه، این کشور را به مقصد ژنو محل برگزاری اجلاس جهانی بررسی مسئله فلسطین، ترک کرد و روز ششم شهریور وارد ژنو شد.

این اجلاس ازسوی سازمان ملل و با هدف یافتن یک راه حل مناسب برای حل وفصل مسئله فلسطین، روز هفتم شهریور با حضور نمایندگان 114 کشور در ژنو آغاز شد. در حاشیه این اجلاس، علی اکبر ولایتی رئیس هیئت ایرانی دیدارهایی با دبیرکل سازمان ملل و وزیر امور خارجه اتریش انجام داد.

وزیر امور خارجه ایران پس از شرکت در اجلاس مسئله فلسطین، روز نهم شهریور وارد تهران شد. وی در مصاحبه ای گسترش مناسبات با کشورهای منطقه، هماهنگی در مبارزه علیه رژیم صهیونیستی و در اولویت قرار دادن روابط با کشورهای اسلامی را ازجمله اهداف سفر دوره ای خود به یازده کشور آسیایی - افریقایی برشمرد.

درعین حال، برخی از رسانه های خارجی نیز به گمانه زنی هایی درباره این سفر دوره ای ولایتی پرداختند. رادیو بی بی سی «جلب دوستی سایر کشورها و خارج کردن ایران از انزوای سیاسی» را اهداف ایران از این اقدام معرفی کرد؛ رادیو بغداد نیز این سفر را با اجلاس آتی

ص: 54

جنبش عدم تعهد و تلاش ایران برای ممانعت از برگزاری آن اجلاس در عراق مرتبط دانست. گفتنی است محل برگزاری هفتمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد، که قرار بود در بغداد برگزار شود، درپی اقدامات دیپلماتیک و نظامی ایران، تغییر یافت و این اجلاس در اسفندماه 1361 در دهلی نو پایتخت هند برگزار گردید. فعالیت های ایران همچنین موجب شد که در این نشست راجع به میزبانی عراق برای هشتمین اجلاس تصمیم گیری نشود و انتخاب میزبان اجلاس بعدی سران به اجلاس وزیران امور خارجه جنبش در لوآندا پایتخت آنگولا (شهریور 1364) موکول گردد. درنهایت اقدامات ایران به ویژه تلاش های دیپلماتیک آن مانع از ریاست عراق بر هشتمین دوره اجلاس سران جنبش عدم تعهد شد و در اجلاس لوآندا، زیمبابوه به عنوان میزبان هشتمین اجلاس سران اجلاس عدم تعهد تعیین گردید.

ب) سفر وزیر امور خارجه ایران به چین و بنگلادش

علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران، روز بیستم شهریور در رأس یک هیئت بلندپایه سیاسی و اقتصادی تهران را به مقصد چین ترک کرد. وی در این سفر با رئیس جمهور، نخست وزیر و وزیران امور خارجه، تجارت و علوم چین دیدار و گفت وگو کرد. روابط تسلیحاتی چین با ایران و عراق، جنگ ایران و عراق و مبادلات بازرگانی ایران و چین مهم ترین موضوعاتی بودند که خبرگزاری ها از آن به عنوان محورهای مذاکرات دو کشور نام بردند. ولایتی پس از بازگشت به تهران درباره سفر به چین گفت: «هیئت جمهوری اسلامی ایران در سفر به جمهوری دمکراتیک چین مذاکراتی درزمینه بازرگانی به عمل آوردند. پیش نویس یک موافقت نامه فرهنگی به امضا رسید که پس از طی مراحل قانونی به اجرا درمی آید. همچنین درزمینه کشاورزی و صنعت مذاکراتی داشتیم.» برخی رسانه ها نیز تلاش کردند این سفر را به روابط تسلیحاتی مرتبط سازند به گونه ای که چند روز پس از پایان سفر ولایتی به چین، رادیو صدای امریکا در گزارشی دراین باره گفت: «هرچند که سلاح های شوروی ازطریق کشورهای دیگر به ایران می رسد، دراین میان چین تصمیم گرفت فروش های تسلیحاتی خود را به ایران ازطریق کره شمالی افزایش دهد. ... جزئیات کار در جریان دیدار هیئت بلندپایه ایرانی از پکن مورد بررسی قرار گرفت. ...»

وزیر امور خارجه ایران و هیئت همراه پس از پایان سفر به چین وارد بنگلادش شدند و در مدت اقامت خود در این کشور با رئیس جمهور و وزرای نفت، اطلاعات، صنایع و ارتباطات بنگلادش ملاقات و مذاکره کردند. ولایتی قبل از ترک بنگلادش، در داکا به خبرنگاران گفت: «درحال حاضر هیچ گونه میانجیگری برای پایان دادن به جنگ با عراق وجود ندارد و ایران مصمم به بازپس گیری سرزمین هایی است که ... هنوز در اشغال نیروهای عراقی است.»

ص: 55

ج) سخنرانی ولایتی در مجمع عمومی سازمان ملل

علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، روز هفتم مهر برای شرکت در سی وهشتمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد، تهران را به مقصد نیویورک ترک کرد. وی در حاشیه این اجلاس با خاویر پرز دکوئیار دبیرکل سازمان ملل و همچنین وزیران امور خارجه چندین کشور ازجمله ژاپن، هند، سوریه، ترکیه، چین، مجارستان، اسپانیا، برزیل، آلمان شرقی، رومانی، سریلانکا، نیکاراگوئه، بنگلادش، سیرالئون و هیئت های نمایندگی و مقامات کشورهای چکسلواکی، سورینام، لهستان، آلبانی، لیبی و صحرا دیدار کرد.

وزیر امور خارجه ایران روز هشتم مهر، در سخنرانی خود در اجلاس سالیانه این مجمع، مواضع جمهوری اسلامی را در قبال مسائل مهم بین المللی و منطقه ای همانند راه حل مسئله فلسطین، رژیم صهیونیستی و قطعنامه های سازمان ملل، تجاوز شوروی به افغانستان، تجاوز سه ساله عراق به ایران، هشدار به فرانسه، امنیت خلیج فارس، وضعیت افریقا، قطع تجاوز در چاد و صحرا، وضعیت امریکای لاتین، مسابقه تسلیحاتی، عوامل ایجاد بحران در اقتصاد جهان، موانع موجود در راه صلح پایدار و نفی نظام دوقطبی جهان اعلام کرد. ولایتی درخصوص عملکرد متناقض شورای امنیت سازمان ملل در آغاز و پس از فتح خرمشهر گفت: «چرا تا دو سال پس از صدور قطعنامه، شورای امنیت درمورد مسئله جنگ ساکت ماند؟[صدام] بعد از شکست در خرمشهر و نابودی سریع نیروهای عراقی در خاک ما، ناگهان و به طور خلق الساعه صلح طلب می شود و بلافاصله اعلام می دارد که به طور یک جانبه تصمیم به تخلیه سرزمین های اشغالی گرفته است. شورای امنیت نیز پس از دو سال سکوت، ناگهان و در فاصله دو ماه و نیم دو قطعنامه صادر می نماید و این بار از طرفین می خواهد که سرزمین های اشغالی را تخلیه نمایند! ... دو سال اشغال خاک ما هیچ خطری برای امنیت و صلح بین المللی نداشت، ولی شکست نیروهای عراقی آن هم در خاک ما چنین خطری را به بار آورد؟ آیا ملت ما حق نداشت که رأی صاحب این منطق یعنی شورای امنیت را مردود شمارد؟» وی با اشاره به حملات گسترده ارتش عراق به مناطق مسکونی ایران، ادعای صلح طلبی رژیم عراق را زیر سؤال برد. به گزارش واحد مرکزی خبر از نیویورک هنگام سخنرانی ولایتی، یکی از اعضای هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی ایران خبر حمله موشکی عراق به شهرهای دزفول و اندیمشک را به اطلاع وی رساند. ولایتی نیز با قطع نطق خود و ذکر این خبر، آمار تلفات انسانی و خسارات مالی واردشده به این مناطق مسکونی و غیرنظامی را اعلام کرد و ضمن محکوم کردن دولت عراق گفت: «آیا با چنین رژیمی می توان بدون حضور در میدان نبرد مسئله را حل کرد؟»

د) سفر هیئت پارلمانی ایران به کره شمالی و چین

روز هشتم شهریور هیئتی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به ریاست حجت الاسلام محمد یزدی نایب رئیس مجلس شورای اسلامی، عازم پیونگ یانگ پایتخت کره شمالی شدند. به گفته

ص: 56

سرپرست هیئت اعزامی، این سفر به دعوت مجلس کره شمالی و هم زمان با برگزاری جشن های استقلال این کشور انجام می شد.

هیئت پارلمانی ایران در یک توقف سه روزه در پکن پایتخت چین، با نایب رئیس کمیته دائمی کنگره ملی خلق چین و همچنین مقامات جمعیت اسلامی چین دیدار و گفت وگو کرد. درپی رایزنی های این هیئت در چین، اخباری درمورد خریدهای تسلیحاتی ایران و همچنین عراق از چین انتشار یافت.

ه-) سایر اقدامات دیپلماتیک ایران

در بازه زمانی کتاب حاضر فعالیت های دیپلماتیک دیگری نیز انجام شد که ازجمله می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

سفر عبدالعاطی العبیدی رئیس کمیته روابط خارجی لیبی به ایران؛ دیدارهای غلام اسحاق خان وزیر اقتصاد دارایی و بازرگانی پاکستان در تهران با مقامات بلندپایه ایرانی ازجمله رئیس جمهور، رئیس مجلس، نخست وزیر و وزیر نفت و امضای یک یادداشت تفاهم درزمینه های بازرگانی، کشتیرانی، حمل ونقل و امور بانکی بین وزرای اقتصاد دو کشور؛ سفر تیامیا اجیباده وزیر امور خارجه کشور افریقایی بنین به تهران که با امضای بیانیه مشترک بین دو کشور به پایان رسید؛ دیدار وزیر صنایع الکترونیک و الکتروتکنیک آلمان شرقی با وزیر امور خارجه و رئیس سازمان برنامه وبودجه ایران؛ سفر یک هیئت اقتصادی از آلمان فدرال به ایران؛ سفر یک هیئت اقتصادی از مجارستان به ایران به ریاست ارپاد پولایی وزیر حمل ونقل این کشور؛ سفر یک هیئت از وزارت بهداشت به ریاست علیرضا مرندی معاون امور بهداشتی این وزارتخانه برای شرکت در اجلاس منطقه ای بهداشت جهانی در جنوب شرق آسیا در کره شمالی.

10. تحرکات دیپلماتیک عراق

عراق در این دوره، علاوه بر اقدام برای به دست آوردن هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی به منظور واردکردن فشار روانی بر ایران و تهدید به انهدام تأسیسات صدور نفت ایران در خارک و درنتیجه بین المللی کردن جنگ و جلب توجه قدرت های جهانی به پایان این منازعه و حفظ رژیم صدام از این رهگذر، دست به تحرکات سیاسی - اقتصادی دیگری نیز زد. زمینه سازی برای بهبود مناسبات با ایالات متحده، تحکیم روابط با انگلیس، تلاش برای فراهم سازی مقدمات احداث خط لوله صادرات نفتی ازطریق عربستان تلاش برای افزایش مناسبات با مصر و گسترش روابط درزمینه های مختلف به ویژه تسلیحاتی با برزیل، از مهم ترین اقداماتی بود که عراق در این مقطع در دستور کار خود قرار داد.

برخی از وقایع مهم در عرصه دیپلماتیک عراق در این دوره عبارت است از: سفر ناراسیما رائو وزیر امور خارجه هند به بغداد و دیدار وی با صدام حسین و دیگر مسئولان عراقی؛

ص: 57

ملاقات شیخ صباح الاحمد الصباح وزیر امور خارجه کویت با صدام حسین و چند تن از مقامات بلندپایه عراقی در بغداد؛ دیدارهای طارق عزیز وزیر امور خارجه عراق، در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک؛ سفر سه روزه طه یاسین رمضان معاون نخست وزیر عراق به انگلیس و دیدار با مقامات این کشور ازجمله مارگارت تاچر نخست وزیر و سرجفری هروز وزیر امور خارجه انگلیس؛ سفر طه یاسین رمضان به اردن؛ بازدید رئیس بانک مرکزی عراق از مصر؛ سفر بدران نخست وزیر اردن به بغداد؛ دیدار طه یاسین رمضان عضو شورای انقلاب و معاون اول نخست وزیر عراق با فرید سینوفاتز صدراعظم اتریش در وین و دیدارهای وزیر امور خارجه برزیل با مقامات عراقی در بغداد.

تلاش برای بهبود روابط با امریکا که از زمان جنگ 1967 اعراب و اسرائیل قطع شده بود، یکی از اصلی ترین تحرکات دیپلماتیک عراق را در این دوره تشکیل می دهد. این تلاش ها با دیدار طارق عزیز و جورج شولتز وزرای امور خارجه عراق و امریکا به نقطه اوج خود رسید.

در اوایل شهریورماه، هفته نامه نیوزویک (چاپ امریکا) نوشت که اخیراً عراق با دست یازیدن به اقداماتی گسترده برای خاتمه دادن به جنگ از ایالات متحده خواسته است تا کشورهای غربی را وادار سازد که از تحویل سلاح به ایران خودداری کنند. به نوشته هفته نامه مذکور، تهدید عراق به بمباران جزیره خارک و تهدید ایران به بستن تنگه هرمز، موجب جلب توجه کشورهای غربی، به ویژه امریکا، به جنگ ایران و عراق و تمایل آنان به حل وفصل مسالمت آمیز این منازعه شده است. هفته نامه فرانسوی لوپوان نیز از تصمیم امریکا برای پیشنهاد کمک های نظامی گسترده به عراق در جنگ با ایران خبر داد.

در همین حال، روز شانزدهم شهریور عصمت کتانی قائم مقام وزارت امور خارجه عراق، در نیویورک با لارنس ایگل برگر معاون وزیر امور خارجه امریکا و چند تن دیگر از مقامات سیاست خارجی این کشور دیدار و گفت وگو کرد. رادیو قاهره «موضوع جنگ ایران و عراق و نیز مذاکراتی که قرار است طارق عزیز وزیر خارجه عراق با جورج شولتز همتای امریکایی اش در پایان ماه جاری در اثنای انعقاد اجلاس سازمان ملل در نیویورک انجام دهد» را مهم ترین مفاد مذاکره کتانی و ایگل برگر خواند.

همچنین به نوشته روزنامه واشنگتن پست، در جریان دیدارهای عصمت کتانی معاون وزارت امور خارجه عراق با مقامات امریکایی، عراق از ایالات متحده درخواست کرده تا برای خاتمه یافتن جنگ بین ایران و عراق، نقش فعال تری را ایفا کند. باوجود استقبال گرمی که از کتانی در نیویورک به عمل آمد، سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا هرگونه موضع گیری کشورش به نفع عراق در جنگ با ایران را رد کرد.

در روز هشتم مهرماه و در جریان برگزاری سی وهشتمین اجلاس سالیانه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، طارق عزیز وزیر امور خارجه عراق با جورج شولتز وزیر امور خارجه امریکا ملاقات کرد. ناظران سیاسی این دیدار را در رابطه با ایجاد هماهنگی و اتخاذ مواضع مشترک در منطقه و نیز گسترش کمک های نظامی و اقتصادی امریکا به عراق ارزیابی کردند.

ص: 58

تلاش های عراق برای نزدیک تر شدن به امریکا که از مدتی پیش با هدف بهبود جایگاه سیاسی عراق در عرصه بین المللی و بهره گیری از موقعیت ایالات متحده در راستای خاتمه دادن به جنگ با ایران آغاز شده بود، در ماه های بعد نیز ادامه و افزایش یافت و درنهایت به برقراری روابط رسمی بین عراق و ایالات متحده در آذرماه 1363 انجامید.

11. بهبود نسبی وضعیت اقتصادی ایران

اقتصاددانان از فاصله زمانی بین سال های 1361 تا 1364 به عنوان دوره رونق اقتصادی در طول دوران جنگ ایران و عراق نام می برند.(1) در مقطع زمانی کتاب حاضر نیز گزارش های متعددی راجع به وضعیت اقتصادی مناسب ایران منتشر می شد و تحلیل های رسانه های بین المللی نیز این امر را تأیید می کرد. سفرهای متعدد هیئت های اقتصادی خارجی به ایران و متعاقب آن مذاکرات و توافقاتی که درمورد گسترش روابط اقتصادی دوطرف انجام می شد، گواه این مدعاست. افزایش تولید و صادرات نفت ایران و درخواست کشورهایی نظیر ترکیه و برزیل برای خرید نفت بیشتر از ایران ازجمله علل رونق اقتصادی ایران در این دوره محسوب می شود. گرچه افزایش نرخ تورم و گرانی کالاها و مایحتاج عمومی یکی از معضلات اصلی اقتصادی این دوره بود، بااین حال مهم ترین نماد بهبود وضعیت اقتصادی ایران، تهیه و تدوین برنامه اول توسعه اقتصادی - اجتماعی کشور بود که لایحه آن چند روز قبل از آغاز مقطع زمانی روزشمار حاضر، در روز 25 مردادماه 1362 ازسوی نخست وزیر تقدیم مجلس شورای اسلامی شد.

روز چهارم شهریور، رادیو بی بی سی تفسیری از محمدعلی همایون کاتوزیان (استاد اقتصاد دانشگاه کانتربوری انگلستان) درمورد خودکفایی اقتصادی در ایران پخش کرد. کاتوزیان در این تفسیر ضمن اشاره به برخی نابسامانی های اقتصادی ناشی از جنگ، وضعیت ایران را ازنظر صادرات نفت و گاز و درآمد حاصل از آن بسیار خوب ارزیابی کرد و افزود: «ارز خارجی ناشی از آن می تواند در مدت 10 سال اقتصاد کشور را به نحو احسن دگرگون سازد و آن را حتی از اتکای دائم به این صادرات نیز رهایی بخشد.» رادیو کلن نیز با اشاره به تولید حدود 2 الی 5/2 میلیون بشکه نفت در ایران و پیش بینی رشد 7 درصدی برای اقتصاد ایران، درمورد تعاملات اقتصادی ایران گفت: «هواپیماهایی که به سوی ایران در پرواز هستند با ظرفیت کامل به آن کشور پرواز می کنند و هتل های خارجی نشین در تهران براثر کثرت میهمان و مسافر جا ندارند.»

روز یازدهم شهریور، روزنامه امریکایی واشنگتن تایمز در تفسیری درباره اوضاع سیاسی - اقتصادی ایران، ضمن اشاره به ثبات اقتصادی این کشور، میزان تولیدات صنعتی جمهوری اسلامی ایران را «به سرعت رو به افزایش» و تولید مواد غذایی را فراتر از میزان قبل از انقلاب دانست و در

ص: 59

ارزیابی وضعیت درآمد نفتی ایران نوشت: «ایران روزانه بیش از سه میلیون بشکه نفت تولید می کند که دو میلیون و سیصد هزار بشکه آن آماده صدور است و می تواند در سال جاری تقریباً 24 میلیارد دلار ارز خارجی برای ایران فراهم آورد.»

روزنامه وال استریت ژورنال نیز جنگ را بر زندگی روزمره مردم بی تأثیر دانست و نوشت: «در تهران از خاموشی، صف های طولانی برای غذا یا لباس و جیره بندی بنزین خبری نیست. جنگ تلاش ایران را برای خودکفایی در کشاورزی و صنعت تسریع کرده است.» کانال 2 تلویزیون سوئد نیز روز چهارم مهر، ضمن مقایسه وضعیت ایران و عراق گزارش داد: «... ایران توانسته است علاوه بر ترمیم خسارت ها نفت را هم استخراج و صادر کند و ازسویی مبادلات خارجی خود را گسترش داده و درحال حاضر علاوه بر آنکه بسیاری از بدهی های خارجی خود را پرداخته مازاد تجاری نیز دارد. ... ایران بهای کالاهای خریداری خود را می پردازد درحالی که عراق با بحران اقتصادی روبه روست و اگر کمک کشورهای عربی و حوزه خلیج فارس و فرانسه نبود این کشور تاکنون شکست کامل خورده بود.» روزنامه امریکایی یو.اس.تودی هم در روز بیست ویکم مهر از بهبود وضعیت اقتصادی ایران خبر داد.

گشایش نهمین نمایشگاه بین المللی تهران با حضور یک صد شرکت بین المللی از 32 کشور جهان نیز نشانه ای دیگر از بهبود و ثبات نسبی اقتصادی ایران در این دوره بود. نهمین نمایشگاه بین المللی تهران در روز نوزدهم شهریور با پیام رئیس جمهور و سخنان نخست وزیر گشایش یافت. در این نمایشگاه که تا روز سی ام شهریورماه ادامه داشت چهارصد واحد صنعتی و تولیدی از بخش های خصوصی و دولتی ایران و یک صد شرکت بین المللی از کشورهای آلمان دمکراتیک، آلمان فدرال، اتریش، استرالیا، الجزایر، انگلستان، اسپانیا، ایتالیا، ایرلند، برزیل، بلژیک، بلغارستان، پاکستان، ترکیه، چکسلواکی، جمهوری خلق چین، جمهوری عربی دمکراتیک صحرا، دانمارک، رومانی، ژاپن، سوئد، سوئیس، سوریه، سازمان آزادی بخش فلسطین، فنلاند، جمهوری کره، کوبا، لهستان، مجارستان، هلند، هندوستان و یوگسلاوی حضور داشتند. در طول مدت برگزاری این نمایشگاه نیز دیدارها و اظهارنظرهای مقامات و نمایندگان سیاسی - اقتصادی کشورهای شرکت کننده به خودی خود، نشان دهنده گسترش و توسعه روابط اقتصادی جمهوری اسلامی ایران با کشورهای اروپایی بود.

سفر مقامات و چندین هیئت اقتصادی از کشورهای آسیایی و اروپایی به ایران، نشانه دیگری از افزایش مناسبات اقتصادی ایران با کشورهای مختلف بود. در این دوره غلام اسحاق خان وزیر دارایی، بازرگانی و امور اقتصادی پاکستان، فیلیکس مایر وزیر صنایع الکترونیک و الکتروتکنیک آلمان شرقی، دیترس فون ورتس قائم مقام وزارت امور اقتصاد و دارایی آلمان فدرال، اشمیت معاون وزارت صنعت بازرگانی و حرفه اتریش و ارپاد پولایی وزیر حمل ونقل مجارستان در رأس هیئت هایی اقتصادی به ایران سفر و با مقامات بلندپایه سیاسی و اقتصادی این کشور دیدار و درباره گسترش روابط اقتصادی دوجانبه مذاکره کردند.

ص: 60

یکی دیگر از مباحث اقتصادی قابل ذکر در این دوره مربوط به مناسبات بانکی ایران و بازپرداخت بخشی از بدهی به بانک صادرات واردات امریکا بود که به دنبال این امر گمانه زنی هایی درباره تبعات سیاسی آن مطرح شد.

روز دوم شهریور، در راستای حل دعاوی بانکی بین ایران و ایالات متحده و در چارچوب موافقت نامه ژانویه 1981 - که به آزادی گروگان های امریکایی انجامید - بیش از 419 میلیون دلار از نقدینگی ایران نزد بانک انگلستان به بانک صادرات واردات ایالات متحده پرداخت شد. درپی آن، جان وارکر معاون وزارت خزانه داری امریکا موافقت ایران با بازپرداخت بخش مهمی از بدهی اش به بانک صادرات واردات امریکا را نشانه علاقه دولت ایران به بازیابی اعتبار بین المللی خود ارزیابی کرد. یک روز پس از این اقدام، وزارت امور خارجه ایالات متحده در بیانیه ای اعلام کرد که هیچ گونه شواهدی در دست نیست که این امر «نمایانگر نرم ترشدن سیاست ایران نسبت به امریکا باشد.»

گزارشگر رادیو صدای امریکا به نقل از مقامات وزارت امور خارجه این کشور، تلاش ایران برای حل دعاوی مالی اش با ایالات متحده را خالی از هرگونه علاقه سیاسی دانست. رادیو اسرائیل به نقل از مقامات امریکایی اذعان کرد که «اقدام ایران در بازپرداخت بدهی های مالی خود به ایالات متحده فاقد هرگونه مفهوم سیاسی می باشد و نباید به تغییر موضع حکومت اسلامی ایران تعبیر شود.» خبرگزاری رویتر نیز ضمن اینکه این اقدام ایران را نشان دهنده عزم ایران برای ترمیم وجهه اش در محافل بانکی (جهانی) برشمرد، به نقل از مقامات امریکایی، تمایل ایران برای بهبود روابط با امریکا از این طریق را منتفی دانست.

12. وخامت اوضاع اقتصادی عراق

برخلاف ایران که در این دوره اقتصاد نسبتاً پررونقی داشت، عراق با مشکلات اقتصادی متعددی دست به گریبان بود؛ ازجمله علل وخامت اوضاع اقتصادی عراق، علاوه بر هزینه های سرسام آور جنگ با ایران، اتکای این کشور صرفاً به یک خط لوله برای صدور نفت خود از مسیر ترکیه بود که براساس برآوردهای مختلف، فقط امکان صدور حدود 700 هزار بشکه نفت در روز را فراهم می ساخت. براین اساس و باتوجه به اخباری که درباره قصد ایران برای بمباران تنها مسیر صادرات نفتی عراق مخابره می شد، تلاش برای یافتن راه های دیگر صدور نفت، یکی از مشخصه های بارز تحرکات اقتصادی - سیاسی عراق در این دوره محسوب می شود. دریافت وام از بانک عمران اسلامی به مبلغ 25 میلیون دلار؛ تلاش برای ازسرگیری روابط بانکی با مصر؛ دریافت وام 85 میلیون دلاری از صندوق کمک عرب؛ تلاش برای گسترش روابط اقتصادی با انگلیس، برزیل و اتریش از دیگر تحرکات عراق برای برون رفت از وضعیت وخیم اقتصادی در این دوره بود.

در این مقطع زمانی رسانه های بین المللی و نشریات اقتصادی اخبار متعددی درباره اوضاع اقتصادی وخیم عراق گزارش می کردند.

ص: 61

روزنامه فایننشال تایمز با اشاره به کاهش صادرات نفت عراق به دلیل جنگ با ایران، برکناری وزیر دارایی عراق را نشانه ای از وخامت اوضاع مالی عراق دانست و ضمن اشاره به کاهش کمک های مالی کویت، امارات متحده و قطر به عراق، عربستان را همچنان بزرگ ترین حمایت کننده مالی عراق معرفی کرد.

خبرگزاری چین نو نیز با مقایسه میزان صدور نفت ایران و عراق گزارش داد: «درحالی که صدور نفت ایران نسبت به زمان قبل از جنگ افزایش یافته، صادرات نفت عراق اکنون به پایین ترین سطح خود رسیده است.»

مجله میدل ایست نیز در تحلیلی درباره جنبه اقتصادی جنگ ایران و عراق، این جنگ را در مرحله فرسایش اقتصادی ارزیابی کرد و به نقل از تحلیل گران امریکایی، برای سال مالی جاری 2 میلیارد دلار مازاد تجاری برای ایران و درعین حال کسری 12 میلیارد دلاری و نابسامانی شدید اقتصادی برای عراق پیش بینی کرد.

روز هفتم مهر، یکی از کارشناسان صندوق بین المللی پول در گفت و گویی با خبرگزاری جمهوری اسلامی در واشنگتن درمورد وخامت اوضاع اقتصادی عراق گفت: ذخائر ارزی عراق از 36 میلیارد دلار قبل از شروع جنگ با ایران، اینک به حداکثر 6 میلیارد دلار کاهش یافته است. اکثر قریب به اتفاق طرح های عمرانی متوقف شده و فقط اجرای طرح های نیمه تمام و حیاتی تاحدودی ادامه دارد. بررسی های صندوق بین المللی پول مؤید این است که عراق در یک تنگنای واقعی اقتصادی قرار دارد و آینده اقتصادی این کشور مطلقاً روشن نیست. خبرگزاری رویتر نیز گزارش داد عراق 46 میلیارد دلار به همسایگان خود در خلیج فارس بدهکار است.

روزنامه لوموند هم ضمن پرداختن به مشکلات اقتصادی ناشی از کاهش صادرات نفت عراق، از تلاش این کشور برای راه اندازی مجدد پایانه نفتی فاو و افزایش صادرات نفت خود از طریق خلیج فارس خبر داد. این روزنامه با بیان اینکه میزان صادرات نفت عراق حدود 700 هزار بشکه در روز ازطریق خط لوله ترکیه است، افزود که درآمد ارزی عراق از 4/26 میلیارد دلار در سال 1980 به 6 الی 7 میلیارد دلار در سال 1983 تقلیل یافته و این کشور با مشکلات مهم مالی روبه رو شده است.

13. مهار نشت نفت از چاه شماره 3 حوزه نفتی نوروز

یکی از اقدامات مهمی که در دوره زمانی کتاب بیست وهفتم روزشمار انجام شد تعمیر چاه شماره 3 حوزه نفتی نوروز و مهار نشت نفت آن بود. این چاه در حمله هوایی بالگردهای عراقی مجهز به موشک اگزوسه در تاریخ 11 اسفندماه 1361، دچار آسیب شده و روزانه حدود دو هزار بشکه نفت از آن وارد دریا می شد. این مسئله ضمن آلودگی محیط زیست دریایی، دستگاه های آب شیرین کن در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس را هم از کار انداخته بود. بروز مشکلات

ص: 62

زیست محیطی و تهدیدات بهداشتی این پدیده نامتعارف باعث شد کشورهای حوزه خلیج فارس درصدد انجام اقداماتی برای تعمیر و مهار نشت نفت برآیند. دراین زمینه تلاش های فراوانی انجام شد، اما به دلیل صعوبت و پیچیدگی فنی کار تعمیر چاه و مهار نشت نفت، آن هم در شرایطی که همچنان جنگ عراق و ایران در جریان بود، این اقدامات به نتیجه ای مشخص نرسید. دراین میان یک شرکت امریکایی که فناوری مهار نشت نفت در دریا را در انحصار خود داشت، ضمن طلب هزینه ای هنگفت، اجرای عملیات فنی برای تعمیر چاه نفت را مشروط به اعلام آتش بس موقت کرد. بدیهی است، تصمیم گیران سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی ایران که این شرط را به مثابه حربه ای برای آتش بس تحمیلی می دانستند از پذیرش آن خودداری کردند.

در چنین وضعیتی گروهی از متخصصان و کارشناسان فنی وزارت نفت ایران ظرف مدت سه ماه و 12 روز در یک عملیات فنی پیچیده و بسیار خطرناک موفق شدند ضمن تعمیر چاه شماره 3 حوزه نفتی نوروز، نشت نفت به آب های خلیج فارس را مهار و از یک فاجعه زیست محیطی جلوگیری کنند. وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران با انتشار اطلاعیه ای در تاریخ 30/6/1362 خبر تعمیر چاه شماره 3 و مهار نشت نفت این چاه را اعلام کرد.

آیت الله خامنه ای رئیس جمهور، در دیدار با جمعی از کارگران و تکنسین های دست اندرکار در تعمیر این چاه نفتی، درخصوص اهمیت و حساسیت این اقدام گفت: «... به ما گفته شد که این کار بجز از امریکا برنمی آید و می خواستند که شخص امام از امریکا بخواهد تا دراین مورد اقدام کنند، ولی وزارت نفت با اتکا به ایمان و تعهد کارکنانش اقدام کرد و با دشواری های زیادی که داشت سرانجام توانست نشت چاه نفت را که خطری برای منطقه بود رفع کند.»

اقدام مهندسان و تکنسین های ایرانی در مهار چاه نفت، با استقبال رسانه ها و مسئولان زیست محیطی مواجه شد. رادیو بی بی سی در تفسیری ضمن بررسی تاریخچه چگونگی آلودگی خلیج فارس و میزان آن گفت: «اطلاعیه دیروز ایران دایر بر مرمت یکی از چاه های نفت موجب آسایش فکری تقریباً تمام کشورها و ساکنان منطقه بجز شاید عراق شده باشد.» بی بی سی افزود: «بیانیه دیروز رادیو تهران نشان داد که متخصصان ایرانی سرانجام یکی از چا ه های نوروز را بدون برقراری آتش بس و یا دریافت کمک از متخصصان خارجی مرمت کرده اند. بدون تردید این موفقیت بزرگی بوده است.» خالد فخرو رئیس مرکز کمک های فوری دوجانبه دریایی، در بحرین، در مصاحبه ای با خبرگزاری رویتر گفت: «مهار یکی از چاه های نفتی در منطقه نفتی نوروز ایران ثابت کرد که ما در منطقه دانش لازم برای حل این مشکل را داریم.» حتی رادیو بغداد که بلافاصله پس از اعلام خبر مهار نشت نفت، ادعای وزارت نفت ایران را تکذیب کرده بود، چند روز بعد از قول یک سخنگوی دولتی عراق تأیید کرد که نشت نفت از یکی از چاه های حوزه نفتی نوروز مشاهده نشده است.

ص: 63

14. مهم ترین رویدادها در سطح داخلی

مهم ترین اخبار و رویدادهای داخلی کشور در این دوره به اختصار در ادامه درج شده است.

الف) بیانات امام خمینی

در این مقطع امام خمینی سخنرانی های متعددی داشتند و بسیاری از مقامات بلندپایه کشوری و لشکری و مسئولان نهادهای انقلاب اسلامی همراه با اقشار مختلف مردم با ایشان دیدار کردند. رئیس جمهور، رئیس مجلس شورای اسلامی، رئیس دیوان عالی کشور، نخست وزیر و اعضای هیئت دولت، فرماندهان نیروی هوایی، اعضای شورای عالی تبلیغات، اعضای ستاد انقلاب فرهنگی، اعضای کمیته برگزاری مراسم سومین سالگرد جنگ، سخنگو و اعضای مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق، جمعی از روحانیون و وعاظ کشور و گروهی از کارگران و عوامل مهار نشت و تعمیر چاه شماره 3 حوزه نفتی نوروز ازجمله افرادی بودند که دراین باره با رهبر انقلاب دیدار کردند.

امام خمینی در این دیدارها، ضمن تشریح مواضع انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی در زمینه های مختلف؛ ازجمله مسئله جنگ، توصیه هایی را نیز به کارگزاران نظام ارائه می دادند. در اولین روز دوره ایشان در جمع فرماندهان نیروی هوایی، سخن از هرگونه صلح بدون توجه به خواسته های ایران را مردود دانسته و بر ضرورت تنبیه متجاوز تأکید کردند. امام خمینی در آستانه سالگرد آغاز جنگ در جمع اعضای کمیته برگزاری مراسم سومین سالگرد جنگ، ضمن اینکه جنگ را موجد خیرات و برکات فراوانی دانستند، اظهار امیدواری کردند جنگ در سال جاری با پیروزی اسلام به پایان برسد. ضرورت داشتن اخلاص و وحدت برای مبارزه با رژیم بعث و تشکیل حکومت اسلامی در عراق، از مهم ترین محورهای بیانات امام خمینی در دیدار اعضای مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق با ایشان بود. همچنین روز 31 شهریور، امام خمینی درپیامی به مناسبت سالگرد آغاز جنگ، ضمن بی فایده خواندن کمک های ابرقدرت ها به عراق تأکید کردند این جنگ تا سقوط حزب بعث عراق ادامه خواهد یافت.

ب) ترمیم کابینه

به دنبال

استعفای وزرای کار و بازرگانی در اوایل مردادماه، ترمیم کابینه در دستور کار دولت قرار گرفت و در این چارچوب روز سوم شهریور نخست وزیر در نامه ای به مجلس، 5 نفر را برای تصدی مسئولیت وزارتخانه های بازرگانی، معادن و فلزات، کار، کشاورزی و مسکن پیشنهاد کرد. سه روز بعد، نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عابدی جعفری به عنوان وزیر بازرگانی و سرحدیزاده به عنوان وزیر کار رأی اعتماد دادند، اما کازرونی، کلانتری و ناجی نتوانستند به ترتیب برای وزارتخانه های مسکن و شهرسازی، کشاورزی و معادن و فلزات از مجلس رأی اعتماد بگیرند.

باتوجه به رأی عدم اعتماد مجلس به سه فرد پیشنهادی، در جلسه علنی روز هشتم شهریور، طرح دوفوریتی سرپرستی وزارتخانه های مذکور توسط نخست وزیر، در مجلس مورد بحث و

ص: 64

بررسی قرار گرفت و با تصویب ماده واحده این طرح، نخست وزیر به مدت سه ماه سرپرستی این وزارتخانه ها را برعهده گرفت و موظف شد ظرف سه ماه آینده وزرای پیشنهادی جدید برای این سه وزارتخانه را برای دریافت رأی اعتماد به مجلس معرفی کند.

اولین ترمیم کابینه موسوی توجه رسانه های بین المللی را نیز به خود جلب کرد. دراین زمینه می توان به تفسیر رادیو بی بی سی درباره ابعاد و زوایای مختلف این اقدام اشاره کرد؛ از آنجا که این پنج وزارتخانه مدیریت اقتصاد کلان کشور را برعهده داشتند، این رادیو تلاش دولت برای مقابله با مشکلات اجتماعی - اقتصادی آن دوره، همراه با رقابت های جناحی درون حاکمیتی را از مهم ترین عوامل مؤثر در ترمیم کابینه معرفی کرد.

ج) سفر رئیس جمهور به تبریز

آیت الله خامنه ای که در اواخر مرداد1362 به استان های بوشهر و خراسان سفر کرده بود، در ادامه بازدیدهای خود از مناطق مختلف کشور در روز هفدهم شهریور وارد تبریز مرکز استان آذربایجان شرقی شد. در این بازدید دوروزه، شماری از مردم و مقامات استانی ازجمله فرماندهان سپاه منطقه 5، فرماندهان سپاه مستقر در قرارگاه حمزه، فرماندهان و نیروهای پایگاه دوم شکاری تبریز، علما و روحانیون آذربایجان شرقی، مسئولان اداری استان، اعضای حزب جمهوری اسلامی این استان، خانواده شهدا و جمعی از مردم تبریز، با آیت الله خامنه ای دیدار کردند.

د) سفر رئیس مجلس به سه استان جنوبی کشور

رئیس مجلس شورای اسلامی در روز بیست وچهارم شهریور عازم استانهای کرمان، هرمزگان و سیستان وبلوچستان شد. سخنرانی در مراسم صبحگاه لشکر88 زرهی زاهدان و نیز مراسم صبحگاه مشترک نیروهای مسلح در پایگاه دریایی بندرعباس و بازدید از پایگاه نهم شکاری نیروی هوایی بندرعباس ازجمله برنامه های هاشمی رفسنجانی در این سفر شش روزه بود. سخنگوی شورای عالی دفاع در تاریخ 26 شهریور در مراسم صبحگاه مشترک نیروهای مسلح در پایگاه دریایی بندرعباس ضمن اشاره به اهمیت تنگه هرمز و مسئله تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق تأکید کرد که ارتش و نیروهای مردمی ایران راجع به امنیت یا ناامنی خلیج فارس تصمیم می گیرند. وی همچنین به کشورهای حاشیه خلیج فارس هشدار داد منافع خود و جمهوری اسلامی ایران را مدنظر داشته باشند.

ه-) بازدید نخست وزیر از استان های کهکیلویه و بویراحمد و خوزستان

نخست وزیر روز چهارم مهر سفر خود به این دو استان را آغاز کرد. افتتاح کارخانه گاز مایع گچساران، بازدید از قسمت های مختلف صنایع پتروشیمی ایران و ژاپن در بندر امام خمینی، افتتاح طرح آبیاری عقیلی بخش گتوند، بازدید از مناطق آسیب دیده هویزه، بازدید از مناطق بمباران شده اندیمشک و شرکت در جلسه خلبانان پایگاه چهارم شکاری دزفول از مهم ترین برنامه های این سفر دوروزه نخست وزیر بود.

ص: 65

و) مقابله با معضلات اقتصادی ازجمله گرانی و احتکار

افزایش قیمت کالاهای اساسی مورد نیاز ازسویی و سودجویی عده ای از این شرایط و احتکار این کالاها به منظور فروش با قیمت بالاتر و درنتیجه کمیاب شدن اقلام اساسی مورد نیاز مردم، یکی از مشکلات عمده سال 1362 و مقطع زمانی کتاب حاضر بود. دراین زمینه اقداماتی ازسوی دولت و دستگاه قضایی انجام شد. اجرایی شدن طرح خرید و توزیع برنج یکی از مهم ترین تدابیر به منظور مقابله با تورم و رفع بخشی از معضل گرانی و احتکار مواد غذایی بود. این طرح که زمینه سازی آن از اوایل سال آغاز شده بود با حمایت قوه قضائیه درنهایت از روز اول شهریور به اجرا درآمد. دراین باره توضیحاتی در ضمیمه روزشمار اول شهریور درج شده است.

دستگاه قضایی همچنین برای مبارزه با گران فروشی، احتکار و قاچاق کالا، اقداماتی را انجام داد. دادسرای انقلاب اسلامی ویژه امور صنفی تهران در راستای مبارزه با متخلفان و سودجویان اقتصادی، تعدادی از متخلفین اقتصادی را به جرم گران فروشی و احتکار، به تبعید، زندان و پرداخت جریمه نقدی محکوم کرد. روز 21 شهریور نیز رئیس دیوان عالی کشور در جمع قضات، رؤسای دادگاه ها و مستشاران دیوان عالی با اشاره به ضرورت برخورد قاطع دستگاه قضا با محتکران، بر اهتمام قوه قضائیه برای برخورد با گران فروشان، متقلبان صنفی و تروریست های اقتصادی تأکید کرد.

ز) پخش اعترافات و میزگرد سران حزب توده ایران از سیمای جمهوری اسلامی ایران

در این دوره، یک سری برنامه با حضور تعدادی از مهره های برجسته و اعضای کمیته مرکزی حزب توده که در 17 بهمن 1361 و 7 اردیبهشت 1362 بازداشت شده بودند از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد.

شامگاه پنجم شهریور، نورالدین کیانوری دبیر اول حزب توده، در مصاحبه ای که از تلویزیون ایران پخش شد، به بازگویی برخی از زوایای فعالیت، علل ناکامی ها و اشتباهات حزب توده و همچنین عملکرد این حزب و اتحاد شوروی در قبال جنگ ایران و عراق پرداخت. در دوازدهم شهریور نیز گفت وگوی منوچهر بهزادی دبیر کمیته مرکزی این حزب، از سیمای جمهوری اسلامی پخش شد؛ وی در این گفت وگو، با ارزیابی نقادانه سیاست های حزب توده، تضعیف جمهوری اسلامی و استقرار حکومت وابسته به شوروی را از اهداف نهایی این حزب معرفی کرد.

اولین میزگرد سران حزب توده در تاریخ یازدهم مهر از تلویزیون جمهوری اسلامی ایران پخش شد. در این میزگرد برخی از سران و اعضای برجسته این حزب، درباره نامه سرگشاده به مقامات جمهوری اسلامی، تکذیب شکنجه زندانیان، وابستگی حزب به شوروی، عملکرد حزب در وقایع امتیاز نفت شمال، ملی شدن نفت، کودتای 28 مرداد، جنگ ایران و عراق و بحران آذربایجان و کردستان توضیحاتی دادند. یک هفته بعد، قسمت دوم این میزگرد از

ص: 66

تلویزیون پخش شد. در این برنامه برخی از سران و اعضای برجسته این حزب، درباره تاریخچه و وابستگی حزب به شوروی، اقدامات جاسوسی حزب توده و تلاش برای براندازی نظام و نفی اتهام شکنجه در زندان های جمهوری اسلامی مطالبی را بیان کردند.

ح) انتشار متن مناظرات اعضای سابق سازمان مجاهدین خلق (منافقین)

روزنامه کیهان در تاریخ 13/6/1362، متن اولین جلسه از مناظره های اعضای سابق سازمان مجاهدین خلق (منافقین) را با محوریت مواضع و عملکرد این سازمان از زمان پیروزی انقلاب تا سی ام خردادماه 1360 منتشر کرد.

روز بعد، متن جلسات سوم و چهارم مناظرات این افراد در همین روزنامه انتشار یافت. در این جلسات تعدادی از اعضا و مسئولان سابق سازمان مجاهدین خلق (منافقین) به نقد و بررسی خطوط و عملکرد سازمان پس از 30 خرداد 1360، پرداختند.

مشروح آخرین جلسه مناظرات اعضای سابق سازمان مجاهدین خلق (منافقین) روز هفدهم شهریور در روزنامه کیهان منتشر شد. در این جلسه، چند نفر از اعضای واحدهای عملیاتی تروریستی ویژه سازمان، توضیحاتی را درمورد عملیات مهندسی یا عملیات شکنجه گری سازمان بیان کردند.

15. مواضع شورای همکاری خلیج فارس و برگزاری مانور نظامی مشترک

چند ماه پس از آغاز حمله عراق به ایران، شش کشور عربی حوزه خلیج فارس شامل عربستان، کویت، عمان، امارات متحده عربی، قطر و بحرین در روز 26 اسفند 1359، به طور رسمی تشکیل شورای همکاری خلیج فارس را اعلام کردند. این کشورها هدف از تشکیل این شورا را حمایت متقابل از اعضا دربرابر ناآرامی های داخلی و تهدیدهای خارجی، تأمین ثبات در خلیج فارس و هماهنگی سیاست خارجی و سیاست دفاعی اعضا اعلان کردند. شورای همکاری خلیج فارس از آغاز تأسیس، به طور مستقیم و غیرمستقیم به حمایت از عراق دربرابر ایران پرداخت؛ علاوه بر کمک های مالی و تسلیحاتی اعضای آن به عراق، درخواست های این شورا مبنی بر پایان فوری جنگ بدون توجه به حقوق پایمال شده ایران براثر تجاوز عراق، یکی از نشانه های پشتیبانی آن از عراق محسوب می شد.

یکی دیگر از درونمایه های اصلی تحرکات شورای همکاری خلیج فارس، برقراری آشتی و عادی سازی روابط سوریه و عراق بود که پس از روی کارآمدن صدام و به ویژه به دنبال جنگ عراق و ایران به تیرگی گراییده بود. در این دوره نیز کشورهای عضو این شورا به خصوص عربستان، امارات و کویت تلاش هایی را دراین زمینه انجام دادند. روز شانزدهم مهر، عبدالله بن عبدالعزیز ولیعهد و وزیر دفاع عربستان، راجع به این تلاش ها گفت: «عربستان سعودی از یک سال پیش تاکنون، کوشش های فشرده خود را برای اعاده روابط عادی میان عراق و سوریه آغاز کرده است.»

ص: 67

در آستانه تشکیل اجلاس سران عرب در ریاض نیز شیخ زاید بن سلطان آل نهیان رئیس دولت امارات متحده عربی، سفر کوتاهی به بغداد و دمشق انجام داد و با صدام و حافظ اسد دیدار و گفت وگو کرد. درپی این سفر رادیو ابوظبی از موافقت حافظ اسد با ادامه میانجیگری شیخ زاید بین عراق و سوریه خبر داد.

در این دوره علاوه بر تداوم موضع گیری های حمایت گرانه شورای همکاری خلیج فارس از عراق، این شورا یک مانور نظامی با حضور واحدهایی از ارتش های کشورهای عضو برگزار کرد. در اوایل مهرماه که اخبار مربوط به اعطای قریب الوقوع هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق و تهدیدات ایران مبنی بر بستن تنگه هرمز و نیز زمزمه های دخالت نظامی ابرقدرت ها در خلیج فارس به اوج خود رسیده بود، شیخ خلیفه بن زاید ولیعهد و معاون فرمانده کل نیروهای مسلح امارات متحده عربی، اعلام کرد نیروهای مسلح کشورهای عضو این شورا به زودی یک مانور نظامی با اسم رمز «سپر جزیره» برگزار خواهند کرد. وی همچنین دراین باره گفت: «این مانورها جهت توانایی شورای همکاری به تشکیل نیروی واکنش سریعی که شورای عالی شورای همکاری خلیج [فارس] تصمیم به تشکیل [آن] گرفته است برگزار می شود. ... این نیروی واکنش سریع قرار است دفاع مشترک شش کشور خلیج [فارس] را علیه هرگونه تهدیدی تأمین کند و سهمی در ثبات منطقه استراتژیک خلیج [فارس] و تقویت استراتژی صلح عربی و جهانی داشته باشد.»

فرانس پرس درباره نیروهای نظامی شرکت کننده در این مانور، که از اواسط مهرماه شروع شد، گزارش داد: اکثر واحدهای شرکت کننده در مانور را سربازان امارات متحده عربی تشکیل می دهند، اما واحدهای نمایشی عربستان، بحرین، کویت، عمان و قطر هم در آن شرکت دارند. همچنین منابع مطلع غربی، اعلام کردند که عربستان و کویت با گردان های 1000 نفری و بحرین و قطر با گروه های 100 تا 300 نفری و امارات با یک گردان و عمان با 350 سرباز در این مانورها شرکت خواهند کرد.

رادیو بی بی سی نیز برگزاری این مانور را با تهدید اخیر ایران درمورد بستن تنگه هرمز و احتمال گسترش جنگ ایران و عراق به منطقه خلیج فارس و نیز هراس کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس از این مسئله مرتبط دانست و اعلام کرد: کارشناسان نظامی تردید دارند که این کشورها بتوانند ازنظر دفاعی متکی به خود باشند، ولی امکان دارد که کشورهای شورای همکاری بر آن شده اند برای تأمین امنیت خود از حرکت در باریکه سیاسی خطرناک بین ایران و عراق خودداری کرده و حداقل سعی کنند که مسئولیت دفاعی خود را خود به دست گیرند.

16. درگیری های داخلی لبنان

ارتش اشغالگر رژیم صهیونیستی که در تاریخ 15 خرداد 1361، با هجوم به جنوب لبنان بخش هایی از خاک این کشور را به اشغال درآورده بود، در اوایل دوره زمانی کتاب حاضر اعلام کرد قصد دارد در تاریخ 28 سپتامبر (6 شهریور 1362) از بخش هایی از جنوب لبنان عقب نشینی کند. به دنبال اعلام این تصمیم، نشانه هایی از وقوع یک منازعه داخلی در لبنان نمودار شد.

ص: 68

هم زمان با اعلام خبر عقب نشینی نیروهای اسرائیلی، دولت لبنان به ارتش این کشور دستور داد که برای استقرار در مناطق کوهستانی دروزی نشین شوف و عالیه به حالت آماده باش درآید. از سوی دیگر، دروزی ها نیز اعلام کردند که تا زمان اجرای خواست های ده گانه شان مبنی بر استعفای دولت و عزل دادستان لبنان، از ورود نیروهای ارتش لبنان به این مناطق جلوگیری خواهند کرد. بدین ترتیب یک درگیری دامنه دار بین ارتش فالانژ لبنان و دروزی های مسلمان بر سر اداره مناطقی که ارتش رژیم صهیونیستی قصد تخلیه آن را داشت، درگرفت.

ادامه درگیری ها در لبنان که علاوه بر فالانژیست ها و دروزی ها، چریک های فلسطینی، نیروهای هوادار سوریه، شبه نظامیان شیعه مشهور به حزب الله و... را نیز شامل می شد، ضمن اینکه عقب نشینی نظامیان ارتش رژیم صهیونیستی را به تعویق انداخت، پای قدرت های بین المللی و برخی دولت های عربی را نیز به مناقشه داخلی لبنان - که رفته رفته به یک بحران تبدیل شده بود - باز کرد. رابرت مک فارلین به عنوان فرستاده ویژه امریکا در امور غرب آسیا و بندر بن سلطان نماینده ویژه پادشاه عربستان سعودی، تلاش هایی را برای پیگیری دیپلماتیک این بحران آغاز کردند.

هم گام با اقدامات دیپلماتیک، نیروهای نظامی قدرت های بین المللی و به طور مشخص نیروهای امریکا، فرانسه، انگلستان و ایتالیا نیز در بحران لبنان مداخله کردند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، ناو هواپیمابر فرانسوی فوش بندر تولون فرانسه را به مقصد آب های ساحلی لبنان ترک کرد. در همین حال، روزنامه امریکایی واشنگتن پست از برنامه وزارت دفاع ایالات متحده برای اعزام دو هزار تفنگ دار امریکایی دیگر به ساحل غربی لبنان خبر داد.

در چنین وضعیتی وزارت امور خارجه ایران اقدام به موضع گیری کرد؛ در هشتم شهریورماه، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران ضمن اشاره به مداخله نیروهای خارجی حاضر در بیروت در درگیری های مذکور، گفت: «تا زمانی که تهاجم و اشغال صهیونیستی با حمایت سیاسی، نظامی و اقتصادی امریکا ادامه دارد، این گونه درگیری ها اجتناب ناپذیر بوده و مسلمانان محروم و ملت مستضعف لبنان با ایمان راسخ به حاکمیت یکپارچه، غیروابسته و آزاد علی رغم این جنایات به پایداری خود ادامه خواهند داد.» وزیر امور خارجه ایران نیز در دهم شهریورماه ضمن اعلام حمایت جمهوری اسلامی از مقاومت مردم لبنان، اقدامات خشونت آمیز دولت لبنان و مداخله نیروهای چندملیتی در این کشور را محکوم کرد.

سرانجام، نیروهای ارتش رژیم صهیونیستی از روز دوازدهم شهریورماه عقب نشینی خود را از کوهستان های مرکزی لبنان آغاز کردند. درپی آغاز این عقب نشینی، ارتش فالانژ لبنان اعلام کرد که بلافاصله دست به تصرف مواضع تخلیه شده خواهد زد؛ از سوی دیگر، مبارزان مسلمان دروزی نیز هشدار دادند چنانچه ارتش فالانژ بدون توافق قبلی وارد مواضع شوف شود، جنگ بی پایانی درخواهد گرفت.

ص: 69

در شانزدهم شهریور، بمباران مواضع شبه نظامیان مسلمان لبنانی توسط هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی، پرواز هواپیماهای جنگی امریکا بر فراز بیروت و گلوله باران پناهندگان فلسطینی در اردوگاه های صبرا و شتیلا توسط فالانژها، بحران لبنان را وارد مرحله ای جدید ساخت.

درپی تدوام درگیری های لبنان و تشدید دخالت های خارجی در بحران این کشور، وزارت امور خارجه ایران بار دیگر ضمن محکوم کردن مداخله نیروهای غربی در این درگیری ها، نسبت به اوضاع لبنان واکنش نشان داد. سخنگوی وزارت امور خارجه در تاریخ هفدهم شهریورماه دراین باره گفت: «حرکت اخیر نیروهای مداخله گر فرانسوی ... این واقعیت را آشکار می سازد که نیروهای چندملیتی حافظ به اصطلاح صلح در لبنان نه تنها تأمین کننده آرامش و امنیت این کشور نیست، بلکه به عنوان اهرمی درجهت پیاده کردن سیاست های استعماری کشورهای غربی در منطقه و لبنان به کار می رود.»

با آشکارتر شدن دخالت نیروهای نظامی امریکایی، فرانسوی و انگلیسی در درگیری های داخلی لبنان، انقلابیون مسلمان لبنانی نیز به تدریج وارد این منازعه شدند. در چنین وضعیتی و درحالی که رسانه های غربی و وابسته به رژیم صهیونیستی اخباری درخصوص شرکت چریک های فلسطینی و سوری در درگیری های لبنان و همکاری آنان با دروزی ها منتشر می ساختند، در 21 شهریور، فرماندهی ارتش لبنان، رسماً نیروهای ایرانی را نیز به شرکت در جنگ داخلی لبنان متهم کرد.

به هرحال، پس از حدود یک ماه کشمکش و جنگ داخلی در لبنان در تاریخ 4 مهرماه 1362، براساس طرحی که با میانجیگری عربستان تهیه شد، به طور موقت میان طرف های درگیر، آتش بس اعلام شد. این طرح در داخل و خارج از لبنان موجب بروز واکنش هایی شد. در عرصه سیاست داخلی لبنان، اعلام طرح آتش بس، استعفای شتاب زده شفیق وزان نخست وزیر این کشور را در پی داشت. در خارج از لبنان نیز، درحالی که اکثر دولت های غربی و دول عرب منطقه از طرح آتش بس استقبال کردند، ایران آن را محکوم کرد. علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، دراین باره گفت: «بدیهی است حرکاتی که برای امریکا و رژیم صهیونیستی منافعی داشته باشد هرگز نمی تواند مورد قبول باشد و این همواره موضع اصولی جمهوری اسلامی ایران بوده است.»

بااین همه طرح آتش بس لبنان نتوانست به یک آشتی ملی و سراسری در لبنان بینجامد. حتی مذاکرات کمیته چهارنفره امنیتی متشکل از نمایندگان ارتش لبنان، جبهه نجات ملی، شبه نظامیان مسیحی و جنبش امل نیز راه به جایی نبرد و آتش بس بارها ازسوی طرفین نقض شد و تا پایان دوره زمانی کتاب حاضر همچنان درگیری ها ادامه یافت.

ص: 70

* * *

بر خود فرض می دانیم ضمن پاسداشت یاد شهیدان جنگ تحمیلی به ویژه راویان شهید و درخواست علو درجات آنان از خداوند منان، مراتب قدرشناسی خود را از کسانی که حمایت ها، راهنمایی ها، دلسوزی ها و زحمات بی شائبه آنان در تمام مراحل خلق این اثر یاریگرمان بود، اعلام نماییم:

سپاس ویژه از جناب آقای دکتر حسین اردستانی مسئول مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس که با دوراندیشی و سعه صدر راهی جدید در تدوین روزشمار جنگ عراق و ایران گشود و میدانی برای نسل جدید مهیا کرد تا شور و انگیزه جوانی را با تجربیات پیشکسوتان پیوند داده و ادامه دهنده راه پر فروغ راویان و تاریخ نگاران جنگ هشت ساله باشند.

تشکر خالصانه از جناب آقای حمیدرضا فراهانی ناظر و راهنمای کتاب حاضر که به مثابه استادی دلسوز مسئولیت خطیری را پذیرا شد و با راهنمایی های مشفقانه در تمام مراحل تحقیق حاضر و ناظر بود.

قدردانی صمیمانه از زحمات سرکار خانم هانیه مرشدی ویراستار این کتاب که با تیزبینی و دقت نظری مثال زدنی بر غنای این اثر افزود.

و نیز مراتب سپاسگزاری از همه اساتید و نویسندگان روزشمار جنگ عراق و ایران، به ویژه، آقایان دکتر هادی نخعی، مهدی انصاری، علیرضا لطف الله زادگان، یدالله ایزدی و... که نویسندگان کتاب همواره از راهنمایی های بی دریغ آنان بهره برده اند.

ناگفته پیداست، اثر حاضر محصول تلاش مجموعه ای از همکاران مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است که هریک به نحوی در مراحل مختلف تحقیق نقشی اثرگذار ایفا کرده اند. لذا لازم می دانیم از زحمات همه عزیزان من جمله همکاران بخش آماده سازی (خانم ها سادات نجفی، گل محمدی و رحیمی)، آرشیو (خانم ها صبح گل و موسوی)، نیز آقایان سجاد نخعی، محمد محمدپور، سعید حصاری و... تقدیر و تشکر نماییم.

والعاقبۀ للمتقین

نعمتی، کریمی و اکبرپور

تهران، دی ماه 1394

ص: 71

ص: 72

1

قرارگاه نصرت،(1) که پس از عملیات والفجر مقدماتی با هدف انجام شناسایی های لازم برای اجرای عملیات گسترده تشکیل شده است، درحال حاضر، مأموریت تکمیل شناسایی در منطقه چزابه تا طلائیه را بر عهده دارد. براین اساس، امروز جلسه ای با حضور فرماندهان قرارگاه کربلا و قرارگاه نصرت در بستان(2) تشکیل و گزارشی از شناسایی های قرارگاه نصرت در محدوده تقریبی چزابه تا طلائیه، ارائه شد.

در این جلسه، احمد غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا، با اشاره به نظر موافق فرمانده کل سپاه درمورد تداوم شناسایی در محور چزابه و طلائیه، درباره اهمیت این امر گفت: «اهمیت عملیات، خیلی زیاد است؛ ازجهت تجزیه دشمن و اینکه هم زمان با غرب عملیات کنیم.» هدف عملیات در این محور گرفتن جای پا و پس از آن حرکت به سمت پل غزیله در منطقه العماره(3) و سمت راست جاده آسفالت می باشد. غلامپور سیستم جدید شناسایی در جبهه جنوب را این گونه تشریح کرد: در این روش، قرارگاه نصرت به صورت آزمایشی کار شناسایی یک لشکر را، با تعداد اندکی نیرو انجام خواهد داد، اگرچه این کار سختی است، ولی این تصمیم برای جلوگیری از لورفتن منطقه عملیات اتخاذ شده است. پس از اتمام شناسایی ها، لشکرهای عمل کننده دو روز قبل از عملیات، وارد منطقه نبرد می شوند.

سپس علی هاشمی فرمانده قرارگاه نصرت، درمورد اهمیت منطقه عملیاتی چزابه گفت: این منطقه گلوگاهی برای شهر العماره است که دشمن نسبت به آن احساس خطر می کند. عناصر زمان و مکان در این منطقه برای ما از پیچیدگی و اهمیت خاصی برخوردار است. باتوجه به این مسئله، در شناسایی ها یافتن موقعیت مکانی دشمن برای ما مهم است، چون موقعیت دشمن در این منطقه به گونه ای است که استحکامات و موانعی ندارد و به راحتی می توان دشمن را دور زد.

در ادامه این جلسه نیروهای شناسایی قرارگاه کربلا، ضمن بیان مشکلاتی ازقبیل کمبود نیرو و تشریح شناسایی های انجام شده، راهکارهای شناسایی شده در منطقه چزابه را اعلام کردند.(4)

ص: 74

1

قرارگاه کربلای سپاه در جنوب از تلاش دشمن درزمینه تحکیم مواضع و استحکامات خود در سرتاسر منطقه استحفاظی این قرارگاه (فاو تا چنگوله) خبر داد.

براساس این گزارش، عراق در این منطقه به ترمیم کانال های خط مقدم، اعزام گشتی های شناسایی و ارسال بالگردهای گشتی بر روی مواضع خودی مبادرت ورزیده است. این گونه اقدامات دشمن و تحرکات موتوری آن در مناطق عملیاتی لشکر19 فجر (منطقه طیب) و لشکر25 کربلا (طلائیه جدید)، فکه و شمال و جنوب پاسگاه زید، محسوس تر و بیشتر است.(1)

شناسایی های نیروهای قرارگاه کربلا نیز حاکی است که ارتش عراق در محور چزابه، در فاصله 700 متری خطوط خود میدان مینی ایجاد کرده و در هر مسیر و شیاری که احتمال آمدن نیرو وجود دارد، سیم خاردار و موانع کار گذاشته است. چندی پیش، 6 نفر از نیروهای اطلاعات - عملیات تیپ57 ابوالفضل که برای انجام شناسایی در تپه 44 (واقع در منطقه عمومی چزابه) رفته بودند براثر برخورد با مین به شهادت رسیدند. از سوی دیگر، بنا به گزارش قرارگاه نصرت، بولدوزرهای دشمن در اطراف پاسگاه طلائیه، درحال فعالیت و احتمالاً حفر کانال هستند.(2)

2

امروز یگان های گشت دریایی ایران با گروهی از تکاوران عراقی و سرنشینان چند قایق عراقی که قصد شناسایی از سواحل ایران را داشتند، در حوالی رأس البیشه و نهر قاسمیه درگیر شدند.

به گزارش قرارگاه نوح نبی سپاه، حوالی ظهر امروز یک گروه گشتی سپاه و نیروی دریایی ارتش، در دو مایلی رأس البیشه عراق، با 6 قایق تندرو تکاوران عراقی درگیر شدند؛ در این درگیری از نیروهای عراقی 2 نفر کشته، 2 تن زخمی و 9 نفر اسیر شدند. همچنین 6 قایق عراقی سالم به غنیمت گرفته شد.(3) قایق های مذکور ازنوع فایبرگلاس با موتورهای 85 الی 120 می باشد(4)

امروز همچنین تعدادی از نیروهای سپاه با همراهی نیروی دریایی مستقر در نهر قاسمیه، ضمن درگیری با سرنشینان 7 قایق که درحال نزدیک شدن به این نهر بودند، 11 نفر از آنان را اسیر و 6 فروند از قایق ها را به غنمیت خود درآوردند؛ در این حادثه 2 نفر از مهاجمان کشته شدند. سرنشینان این قایق ها که بیشترشان مصری بودند در پوشش ماهیگیری ازطریق سواحل کویت قصد داشتند در سواحل اروندرود و بهمنشیر و سواحل شمالی خلیج فارس برای عراق عملیات شناسایی انجام دهند.(5)افراد اسیرشده در این عملیات به بندر امام خمینی منتقل شدند.(6)

ص: 75

1

امروز درحالی که تبادل آتش پراکنده ای در بعضی مناطق عملیاتی وجود داشت، نیروهای عراقی ازطریق تهاجم هوایی و گلوله باران، مردم عادی و غیرنظامیان را در سردشت و آبادان، هدف قرار دادند. این حملات تلفات و خساراتی را درپی داشت.

ساعت 10 صبح امروز، دو فروند میراژ عراقی شهر مرزی سردشت و اطراف آن را بمباران کردند(1) در این حمله خسارت چندانی به بار نیامد و فقط یک غیرنظامی مجروح شد(2)بااین حال، ارتش عراق در بیانیه نظامی خود مدعی شد جنگنده ها و بالگردهای عراقی امروز «حملات شدیدی به مواضع و واحدهای دشمن در بخش شمالی میدان عملیات و مناطق تمرکز دشمن در عمق خاک آن [انجام داده اند].»(3)

امروز تبادل آتش در مناطق پاسگاه زید، شلمچه، دیریفارم، پل نو و جزیره مینو از شدت بیشتری برخوردار بود(4) براثر این تحرکات در مناطق شلمچه و پاسگاه زید درمجموع 17 نفر زخمی شدند.(5)

شهر آبادان نیز به طور پراکنده زیر آتش سلاح های دوربرد عراق قرار داشت.(6) درپی این حملات برق شهر قطع و به 2 واحد مسکونی نیز خساراتی وارد شد.(7)

2

هفته نامه الجهاد، که به سه زبان ترکی، عربی و کردی در داخل عراق منتشر می شود، در شماره امروز خود گزارش داد: در حمله معارضین عراقی به پایگاه هوایی شهر اور واقع در پانزده کیلومتری ناصریه، 20 تن از نیروهای ارتش عراق کشته شدند و 3 فروند هواپیمای جنگنده عراقی نیز منهدم شد.(8)

3

افراد مسلح غیرقانونی امروز در شهرستان های سردشت، بوکان و مهاباد علیه نیروهای خودی دست به اقداماتی زدند. تعدادی از عناصر حزب دمکرات نیز در بیجار، خوی و سردشت دستگیر یا تسلیم شدند.

در کمین افراد مسلح غیرقانونی به نیروهای تأمین جاده سردشت 14 نفر از نیروهای خودی شهید شدند.(9) عوامل ضدانقلاب در اقدام دیگری با حمله به نیروهای خودی که برای پاک سازی به ارتفاعات درویشعلی در اطراف بوکان رفته بودند، 3 نفر از آنان را شهید و 2 تن را زخمی کردند(10)

امروز همچنین، افراد مسلح غیرقانونی به پایگاه کیسلان مهاباد حمله کردند. در این درگیری 5 نفر از نیروهای خودی مجروح شدند و از مهاجمان نیز 7 تن کشته و 3 تن دیگر زخمی شدند.(11)

ص: 76

در همین حال، نیروهای خودی امروز 4 نفر از عناصر فعال حزب دمکرات کردستان ایران را در شهر بیجار دستگیر کردند.(1)در این شهر همچنین 2 نفر از اعضای این حزب با تحویل دادن سلاح های انفرادی، خود را تسلیم کردند.(2)

در شهرستان های خوی و سردشت به ترتیب 4 و یک نفر از اعضای مسلح حزب دمکرات تسلیم نیروهای خودی شدند.(3)

1

شماری از حقوق دانان مسلمان که تحت عنوان دادگاه بین الملل اسلامی،(4) برای انجام پاره ای تحقیقات درمورد جنگ ایران و عراق، در ایران به سرمی برند، امروز از مناطق آسیب دیده گیلان غرب، قصرشیرین و سرپل ذهاب بازدید کردند.

یک هیئت هفت نفره از حقوق دانان دادگاه بین الملل اسلامی پیش ازظهر امروز، وارد گیلان غرب شدند و با امام جمعه این شهر دیدار کردند. سخنگوی این هیئت در گفت وگو با امام جمعه شهر، بررسی علل جنگ ایران و عراق، معرفی متجاوز، بررسی جنایات انجام شده و برآورد خسارات وارده را ازجمله اهداف سفر این هیئت برشمرد و با بیان اینکه گروه مذکور یک دادگاه اسلامی مردمی مستقل است، گفت: «درصورتی که عراق هم از ما دعوت به عمل آورد، به آن کشور هم خواهیم رفت و مسائل را در آن کشور نیز بررسی می کنیم.»

سخنگوی حقوق دانان پس از بازدید این گروه از مناطق بمباران شده گیلان غرب به خبرنگاران گفت: «ما در اینجا درپی گردآوری اسناد و مدارک و شواهد هستیم و در شرایط فعلی اظهارنظری نمی توانیم بکنیم، ولی به عنوان افرادی مسلمان از اینکه از نزدیک می بینیم که مردم بی دفاع مورد بمباران قرار گرفته و حتی به بیمارستان های آنها هم تجاوز شده، تأسف خود را ابراز می داریم. ... اینجا دیدیم که هدف های غیرنظامی بمباران شده است.»(5) این

ص: 77

هیئت همچنین به مدت دو ساعت از مناطق جنگ زده سرپل ذهاب و قصرشیرین بازدید کرد(1)

گفتنی است فعالیت های این گروه در رسانه های خارجی نیز بازتاب داشت، به گونه ای که رادیو بی بی سی امروز در تفسیری با اشاره به ورود هیئت نمایندگی دادگاه بین الملل اسلامی به ایران، مأموریت این هیئت را ارزیابی خسارت هایی دانست که توسط عراق به مناطق غیرنظامی ایران وارد شده است(2)

1

امام خمینی امروز در سخنانی، ضمن اشاره به لزوم وحدت و انسجام روزافزون در بین نیروهای مسلح و آحاد ملت، هرنوع صلح مغایر با حقوق ایران را مردود دانسته و تأکید کردند که جمهوری اسلامی به دنبال تصاحب خاک هیچ یک از همسایگان خود نیست.

رهبر انقلاب اسلامی امروز در جمع فرماندهان نیروی دریایی و هوانیروز ارتش و گروهی از کارکنان این نیروها و همچنین دانشجویان شرکت کننده در مجمع جهانی حرکت اسلامی دانشجویان، با خطاب قرار دادن کارکنان نیروی هوایی و هوانیروز، به وضعیت ارتش در دوران شاهنشاهی اشاره کرده و فرمودند: «شماها می دانید که این کشور و خصوصاً ارتش در زمان شاه مخلوع چه وضعیتی داشت. اسم استقلال را می گفتند، تکرار می کردند، اسم تمدن را تکرار می کردند، لکن ما در هیچ چیز استقلال نداشتیم و بویی از تمدن در این کشور ما نگذاشتند که به مشام مردم برسد. و خدای تبارک و تعالی به ملت ما و به مسلمین منت گذاشت و این نیروها را و نیروهای مردمی را بیدار کرد و در همان وقت اول که نیروهای مردمی نهضت کردند، نیروهای اسلامی، لشکر اسلامی که متحول شدند از آن لشکر طاغوتی به لشکر انسانی- اسلامی، از همان اول به دامن ملت برگشتند و با مجاهدات همه اینها کشور ما به پیروزی رسید و ما امروز در بین راه هستیم. این طور نیست که ما را امثال قدرت های بزرگ مثل امریکا و شوروی رها کنند، آنها باز طمع دارند به ما. آنها در خارج نشسته اند و عمال آنها در خارج و داخل مشغول کار هستند و طمع دارند باز به این کشور و طمع دارند به ارتش. لکن تحولی که در این کشور پیدا شد به برکت تأییدات الهی و جوان های ما را نجات داد و شما عزیزان نیروهای ثلاثه را نجات داد، تحولی است که امیدوارم که به همین وضع باقی باشد و تا این وضع موجود است و وضع موجود ادامه دارد، هیچ آسیبی به شما نخواهد رسید.»

امام خمینی در ادامه با تأکید بر لزوم حفظ وحدت و

ص: 78

انسجام در بین نیروهای مسلح ایران و کلیه آحاد ملت افزودند: «گمان نکنیم که مسائل تمام شده است و ایران نجات مطلق پیدا کرده است و کسانی که در کمین نشسته اند آرام می شوند. ما هرروز باید به بیداری خودمان بیفزاییم و هرروز باید به وحدت و انسجام خودمان افزایش بدهیم. ما باید، شما باید خودتان را از سایر نیروهای مسلح اسلامی جدا ندانید، و آنها هم باید خودشان را از شما جدا ندانند، همه از یک نیرو هستید با اسماء مختلف، نیروی اسلامی الهی هستید. اسماء مختلف، لکن معنا واحد و تا این وحدت معنا هست و تا این وحدت بین قوای لشکری هست، ارتشی هست و وحدت بین آنها و سپاه پاسداران و بسیج و مردم هست، این کشور مصون از هر بلیه ای است و خدا نکند یک روزی بیاید که منحرفین شما را گول بزنند و ایجاد خلاف بکنند بین شما و خدا نکند که روزی بیاید که اشخاصی که انحراف از اسلام دارند، بین شما و پاسداران عزیز اختلاف ایجاد کنند. اگر اختلاف بیاید بین شما و وحدتتان از بین برود مطمئن باشید که آنها کار خودشان را خواهند کرد و شما را همان طورکه سابق ارتش در تحت فرمان او بود، شما را تحت فرمان خودشان خواهند گرفت و همچو تصفیه ای خواهند کرد که از شما که برای اسلام خدمت می کنید یک تن باقی نگذارند. باید هوشیار باشید، باید هوشیار باشیم، باید دولت و ملت هوشیار باشد که غفلت از اینکه در کمین هستند برای بلعیدن این کشور از همه اطراف، از امریکا گرفته تا شوروی، در این معنا شک نباید بکنیم و متکی به خدای تبارک و تعالی باشیم و متکی به قدرت ملی خودمان باشیم که وحدت شما و همراهی ملت از شما و پشتیبانی همه قشرهای ملت از شما، شما را از آسیب مصون نگه می دارد.»

رهبر انقلاب در ادامه بیانات خود، با اشاره به وضعیت متزلزل صدام حسین در عراق، هرگونه سازش با صدام و پذیرش هرگونه طرح صلح بدون درنظرگرفتن خواسته های ایران را مردود دانستند و خاطرنشان کردند: «و بحمدالله شما آن سیلی که در اول حمله صدام وعده داده شد که به صورتش بزنند، شما زدید و الآن یک موجود سیلی خورده است که همه چیزش را از دست داده است و کمک های خارجی، کمک های منطقه، کمک های ابرقدرت ها نمی تواند او را نجات بدهد. امروز صدام دوره افتاده است و از هرکس تقاضا می کند که یک اصلاحی پیش بیاید، حتی از گروه های منحرف و اشخاص منحرف، باز دامن آنها را می گیرد که آنها پیشنهاد اصلاح بکنند و اما یک اصلاح امریکایی آنها نمی دانند که آن چیزی که در ایران است و آن معنایی که در ایران است و آن چیزی که در اسلام است اجازه نمی دهد که با یک موجودی که به صغیر و کبیر کشور خودش و کشور ما رحم نکرده است، اصلاح پیش بیاید. لفظ اصلاح یک امری است که صلاحیت ندارد بین مسلمان ها و یک طایفه ای که از اول به اسلام عقیده نداشتند و مؤسس آنها عَفْلَقی بوده است که به هیچ دینی از ادیان الهی اعتقاد ندارد. معنا ندارد که دولت اسلامی ایران با دولتی که هیچ اعتقاد به اسلام و به اخلاق بشریت ندارد، سر میز اصلاح بنشیند. ایران همان طورکه سیلی زد به این موجود مفلوک، به سیلی زدن خودش و به پس گردنی زدن خودش ادامه می دهد تا اینکه آن چیزهایی که باید زیر بار بروند با

ص: 79

فشار نظامی ایران و با فشار ملت ایران تحقق پیدا بکند. ملت ایران اگر می خواست که صلح امریکایی بکند، همان اول از امریکا جدا نمی شد و قطع روابط نمی کرد و دستش را از ایران کوتاه نمی کرد، و جاسوسان او را بیرون نمی کرد. و امروز هم اگر دستش را به صلح امریکایی دراز کند، صدام و امثال صدام کنار می روند، لکن مستشارهای امریکایی وارد معرکه می شوند. ما نمی توانیم صلحی را بپذیریم که طرح امریکایی دارد و صدام نمی تواند بپذیرد آن چیزهایی را که ما می خواهیم. کسی که ابتدائاً برای اینکه سردار قادسیه باشد تصریح کرد که من به کشوری که مجوس هستند دارم حمله می کنم و کشور ایران را مجوسی خواند و حمله خودش را حمله سردار قادسیه خواند و هیچ اعتقاد به اسلام و اخلاقیات اسلام نداشت، امروز هم در رادیو و هم در صحبت های او دم از اسلام می زند. حالا که بیچاره شده است از اسلام دم می زند و اگر مهلت داده بشود به این خبیث، آن روزی که مهلت پیدا بکند و تجهیز قوا بکند بدتر از اول به سرزمین شما حمله می کند.»

امام خمینی همچنین ضمن تأکید بر لزوم تنبیه متجاوز و ضرورت اداره عراق به دست مردم این کشور، فرمودند: «ما می خواهیم آن کسی که تعدی کرده است به مسلمان ها و آن اشخاصی که خون مسلمان ها را در بلاد ما و بلاد خودش ریخته است و علمای اسلام را در بلاد خودش شهید کرده است، ما می خواهیم به حکم اسلام از او انتقام بگیریم؛ ما می خواهیم قصاص کنیم، ما می خواهیم دست او را قطع کنیم و ما می خواهیم که این حزب منحوس و این حزب عفلقی از بین برود و کشور عراق به دست خود عراقی ها، به دست مردم و ملت خود عراق اداره بشود، نه به دست دیگران و امثال صدام که تمام حیثیت عراق را، حیثیت نظامی عراق را، حیثیت ملی عراق را زیر پا گذاشته است و تمام ذخیره های عراق را برای نفهمی به باد فنا داده است که امروز مفلس شده است و طلاها و جواهرات زن های مردم را مأمورین می روند و به زور می گیرند و یک دسته از خودشان هم نمایش می دهند که صف کشیده اند برای اینکه ذخیره های خودشان را بدهند. بااینکه با زور دارد از ملت خودش طلاها را می گیرد و در کویت و در غیر کویت به فروش می رساند برای اصلاح حال خودش و یا برای پرکردن جیب خودش و دیگران. یک همچو موجودی نباید دیگر در دنیا باقی بماند و نباید حکومت یک کشور اسلامی را داشته باشد. اسلام اجازه نمی دهد به یک همچو مسالمتی بین ما و او و بین مسلمان و یک کافر متعدی. ما باید به همه کشورهای منطقه بگوییم که ما و اسلام به ما اجازه نمی دهد که حتی یک وجب از ملک شما و از مملکت شما تصاحب کنیم، ما دفاع داریم می کنیم از شما و از کشور خودمان. ما دفاع از نوامیس شما می کنیم، ما دفاع از علمای شما می کنیم، ما دفاع از متدینین شما می کنیم، ما دفاع از ملت شما می کنیم. لکن بعد از اینکه ان شاءالله پیروزی حاصل شد، کشور شما مال خود شماست و همه کشورهای منطقه مال صاحبانش هست و کشور اسلامی به یک وجب از خاک دیگران طمع ندارد. لکن نمی گذارد که کسانی که طمع در مملکت خودش دارند و کسانی که تعدی کردند به کشور ما، نمی گذارد آنها را به حیات خودشان ادامه بدهند.»(1)

ص: 80

1

وزیر امور خارجه ایران در ادامه سفر دوره ای خود به یازده کشور آسیایی - افریقایی(1)، امروز در لیبی با رهبر و وزرای امور خارجه و نفت این کشور دیدار و گفت وگو کرد.(2)

علی اکبر ولایتی در دیدار با سرهنگ معمر قذافی، پیام آیت الله خامنه ای رئیس جمهور ایران را به وی تسلیم کرد. رهبر لیبی نیز ضمن خوشامدگویی به وزیر امور خارجه ایران و هیئت همراه، پشتیبانی دولت و ملت لیبی از انقلاب اسلامی ایران را اعلام کرد و گفت: «انقلاب اسلامی به عنوان حامی قضیه فلسطین ... مورد حمایت همه کشورهای پیشرو اسلامی است.» ولایتی در این دیدار با تأکید بر حمایت ایران از مبارزان فلسطین و سایر کشورهای پیشرو، مبارزه با رژیم اشغالگر قدس را یکی از اهداف راهبردی جمهوری اسلامی ایران برشمرد و با اشاره به جنگ ایران و عراق تأکید کرد: «نیروهای ما تا پیرزوی نهایی به نبرد علیه عامل امریکا در منطقه یعنی رژیم صدام، ادامه خواهند داد.»(3)

هیئت ایرانی همچنین دیدارهایی با وزرای امور خارجه و نفت لیبی انجام داد. در دیدار ولایتی با عبدالعاطی العبیدی دبیرکل کمیته روابط خارجی لیبی، چگونگی روابط فی مابین و راهکارهای توسعه این روابط در زمینه های گوناگون مورد بررسی قرار گرفت. العبیدی با اشاره به حمایت لیبی از انقلاب اسلامی ایران گفت: «معتقدم این انقلاب باوجود توطئه های امپریالیستی فراوان و باوجود جنگ ظالمانه علیه آن، همچنان در کنار دوستان مسلمان خود و کشورهای مستضعف قرار گرفته و ما هر دو کشور را در یک سنگر می بینیم.» ولایتی نیز ضمن اشاره به همسویی ایران و لیبی در قضیه فلسطین، این رابطه را نمونه خوبی از نزدیکی هرچه بیشتر کشورهای اسلامی برشمرد. وی در تشریح هدف رژیم صهیونیستی از حمله به جنوب لبنان گفت درواقع رژیم اشغالگر قدس می خواست با این کار «مقاومتی که ازطریق جبهه پایداری در مقابل کمپ دیوید نشان داده شد را در هم بشکند.»

علاوه بر دیدارهای فوق، معاون وزیر نفت ایران نیز با وزیر نفت لیبی ملاقات کرد. در این دیدار که با حضور علی اکبر ولایتی انجام شد ضمن بررسی مسائل بین المللی نفت و اوپک، مقرر گردید که در آینده ای نزدیک وزیر نفت لیبی به ایران سفر کند(4)

ص: 81

1

پس از کشمکش های فراوان میان دستگاه های اجرایی و قضائی و درحالی که مسئله خرید برنج در ماه های اخیر به یکی از مسائل اساسی کشور تبدیل شده است،(1) امروز آخرین هماهنگی ها برای آغاز طرح خرید برنج از شالیکاران استان های مازندران و گیلان، انجام شد.

در دیدار امروز نخست وزیر با استانداران گیلان و مازندران، مسائل استان های شمالی و طرح خرید برنج از شالیکاران مورد بررسی قرار گرفت. نخست وزیر در این دیدار ضمن تأکید بر عزم دولت برای اجرای طرح خرید برنج، که وی آن را به نفع مستضعفین و همه ملت خواند، ابراز امیدواری کرد که شالیکاران شمال نیز دراین زمینه همکاری های لازم را انجام دهند.(2)

از سوی دیگر، در جلسه امروز شورای عالی قضائی که با حضور رئیس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور، اعضا و سخنگوی شورای عالی قضائی، رئیس و مشاور ستاد بسیج اقتصادی، وزیر دادگستری و استانداران گیلان و مازندران تشکیل شد، چگونگی خریدوفروش و توزیع برنج در حیطة مسئولیت های قوه قضائیه مورد بررسی قرار گرفت.(3)

در همین حال، رئیس سازمان تعاون روستایی استان گیلان از تخصیص اعتبارات لازم برای آغاز خرید برنج خبر داد و گفت: مبلغ 500 میلیون ریال جهت آغاز طرح خرید برنج مازاد بر مصرف دراختیار این سازمان قرار گرفته است. براین اساس، 190 مرکز خرید آماده خریداری حدود 450 تا 470 هزار تن برنج تولیدشده در این استان هستند.(4)

2

امروز مراسم بدرقه زائران ایرانی برای شرکت در مراسم حج امسال با حضور نخست وزیر، وزیر ارشاد، سرپرست سازمان حج، وزیر راه و مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد. هم زمان با اعزام نخستین گروه از زائران ایرانی به عربستان، وزیر ارشاد این کشور و یک روزنامه سعودی درمورد سیاسی شدن مراسم حج هشدار دادند.

در مراسم اعزام زوار ایرانی، سیدمحمد خاتمی وزیر ارشاد در سخنانی اعزام حدود یک صد هزار نفر از زائران ایرانی به عربستان سعودی را پس از سه سال جنگ با استکبار جهانی، نشانه ثبات جمهوری اسلامی ایران دانست. میرحسین موسوی نخست وزیر نیز با سنگین برشمردن وظایف حجاج، نوع حرکت و شعارهای آنان را معرف انقلاب خواند و نحوه برخورد حجاج ایرانی با سایر مسلمانان را برای نظام، تعیین کننده دانست. موسوی خوئینی ها سرپرست حجاج ایرانی هم اظهار کرد: «با رهنمودهای امام امت حجاج ایرانی حجی را برگزار می کنند که همه مسلمانان با این حقیقت روبه رو می شوند که جمهوری اسلامی ایران ارزش های فراموش شده را زنده می کند.»(5)

ص: 82

امروز همچنین سیدحسن شفتی مدیرعامل هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، در گفت وگویی اعلام کرد که در سال جاری، حدود 95 هزار زائر ایرانی به مکه عزیمت خواهند کرد و درحالی که برای اعزام این تعداد زائر حدود یک ماه زمان لازم است، به دلیل محدودیت هایی که دولت عربستان سعودی اعمال کرده است، سعی خواهد شد که این کار در مدت بیست روز و با کمترین نارسایی انجام شود.(1) به گفته وی عملیات انتقال زائران ایرانی از پنج شهر تبریز، تهران، مشهد، اصفهان و شیراز انجام خواهد شد.(2)

در همین حال، شیخ عبدالعزیز بن باز وزیر ارشاد عربستان سعودی، در بیست وپنجمین نشست مجلس مؤسسان سازمان رابطه العالم اسلامیه در مکه، ضمن درخواست از مسلمانان سراسر جهان برای حمایت مالی و معنوی از حجاج، از کلیه زائران خواست که «مراسم حج را همان طورکه ازجانب خداوند دستور داده شده به جای آورند و از هرچه ممکن است منتهی به ضایع شدن مراسم شود اجتناب کنند.»(3)

از سوی دیگر، روزنامه سعودی البلاد امروز در تفسیری مغرضانه «موضع گیری رژیم ایران در دعوت به فتنه انگیزی و آشوب در موسم حج و تبدیل این شعائر اسلامی به یک گردهمایی برای آشوب و ایجاد فتنه در میان مسلمانان [!] را محکوم کرد.» این روزنامه همچنین از سران سعودی خواست تا با سیاسی شدن پدیده حج مقابله کرده و «از درهم کوبیدن هرکس که درصدد بازیچه گرفتن مسائل حجاج در جریان انجام این فریضه مقدس برآید درنگ نکند.»(4)

1

جزئیات اساسنامه سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، در جلسه امروز مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید.

جلسه علنی امروز مجلس شورای اسلامی، ابتدا به ریاست اکبر هاشمی رفسنجانی و در ادامه به ریاست محمد یزدی و با حضور محمد هاشمی مدیرعامل سازمان صداوسیما تشکیل شد. در این جلسه پس از بررسی جزئیات اساسنامه سازمان صداوسیما که از دو جلسه قبل آغاز و ناتمام مانده بود، درنهایت این اساسنامه در سی ماده به تصویب رسید.(5) براساس این مصوبه، اختیارات اصلی سازمان صداوسیما به شورای سرپرستی واگذار شد.

هاشمی رفسنجانی دراین باره نوشته است: «... طرح اساسنامه صداوسیما تمام شد؛ برخی مطالب برخلاف نظر امام و من بود. مخالفت من هم، اثری نکرد. جو حاکم بر مجلس چنین اقتضا دارد. به خاطر اهمیتی که به آزادی عمل و رأی نمایندگان می دهیم، تحمل آن سخت نیست؛ حتی نمایندگان عضو حزب جمهوری اسلامی - که به کمک حزب، انتخاب شده اند - هم در بسیاری از موارد، برخلاف نظر حزب رأی می دهند و شاید از این جهت، در تاریخ پارلمان های دنیا، کم نظیر باشد. درعین حال، ضدانقلاب، گاهی تعبیر "مجلس فرمایشی" را به کار می برد که خیلی غیرمنصفانه است.»(6)

ص: 83

1

عراق هم اکنون درپی یافتن راه های جایگزین برای صدور نفت خود برآمده است.

خبرگزاری عراق به نقل از عصام القلیبی رئیس شرکت ملی نفت عراق، که امروز از اردن بازگشته است، از امضای قرارداد جدیدی درزمینه استخراج نفت میان کارشناسان عراقی و مسئولان اردنی خبر داد. در همین حال، خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز با اشاره به بسته شدن خط لوله نفتی عراق از مسیر سوریه، اعلام کرد که کار احداث یک خط لوله به سوی بندری متعلق به عربستان سعودی در دریای سرخ و در فاصله هزار و دویست وسی کیلومتری از بغداد آغاز شده است. براساس این گزارش، درحال حاضر عراق فقط ازطریق خط لوله نفتی کرکوک نفت خود را صادر می کند.(1)

2

روزنامه دیلی تلگراف امروز در مقاله ای به قلم ادموند فرستون کارشناس امور دفاعی، شهر کوت را هدف عملیات تهاجمی نیروهای ایرانی مستقر در مهران (واقع در جبهه مرکزی جنگ) خواند؛ در این مقاله آمده است: نیروهای ایرانی با تصرف کوت می توانند «به راحتی ازطریق تنها شاهراه موجود در این منطقه ... بغداد را به مخاطره اندازند.» دیلی تلگراف همچنین با اشاره به عملیات اخیر ایران در کردستان عراق (والفجر2)، به رغم نامناسب خواندن این منطقه کوهستانی برای عملیات تهاجمی، بر تداوم فشار شدید نیروهای ایرانی بر خطوط دفاعی عراق تأکید کرده است(2)

3

روزنامه هرالد تریبیون (چاپ پاریس) با اشاره به کاهش شدید صادرات نفتی عراق به دلیل تداوم جنگ، عراق را مشتاق خاتمه یافتن جنگ با ایران قلمداد کرد. این روزنامه در مقاله ای با عنوان "دنیا به جنگ خلیج فارس توجه ندارد" هزینه این جنگ را برای هریک از طرفین ماهانه یک میلیارد دلار تخمین زده و یادآور شده است که جهانیان در مواردی از ادامه این جنگ خرسند نیز هستند. به نوشته این روزنامه: «جمهوری اسلامی به جنگ به عنوان وسیله ای برای پوشش نهادن بر جوشش نارضایی های داخلی و به عنوان ماشین صدور انقلاب نیاز دارد. رژیم تهران ... می تواند ضربه های فرسایشی و پایان ناپذیر بر عراق وارد آورد.» در این مقاله همچنین با بیان اینکه هر دو ابرقدرت به نحوی از تداوم این جنگ سود می برند آمده است: شوروی گرچه تأمین کننده 70 درصد از نیازهای تسلیحاتی عراق است، مایل به پیروزی عراق هم نیست. از طرف دیگر، این جنگ مانع از این می شود که ایران بتواند ضمن کمک به شورشیان افغان، به نارضایتی مسلمانان شوروی دامن بزند. درعین حال، هرالد تریبیون موضع بی طرفانه ایالات متحده را نوعی کمک به ادامه جنگ برشمرده است؛ چراکه این کشور به متحدان خود اجازه می دهد که به طرفین جنگ کمک کنند. این مقاله، چشم انداز صلح را تاوقتی ایران به برکناری صدام اصرار داشته باشد تاریک دانسته و جمع بندی نهایی خود را درباره برندگان و بازندگان جنگ ایران و عراق این گونه بیان کرده است: «نه ابرقدرت ها و نه جهان عرب از اینکه می بینند ایران و عراق نیروهای یکدیگر را می فرسایند ناراضی نیستند؛ این جنگ به نفع همه است جز مردم ایران و عراق.»(3)

ص: 84

1

امنیت خلیج فارس، جنگ ایران و عراق، اوضاع لبنان و همکاری های امنیتی، مهم ترین موضوعاتی است که در اجلاس وزرای امور خارجه شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس در شهر طائف عربستان، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

شیخ محمد بن مبارک وزیر امور خارجه بحرین، که ریاست اجلاس کنونی وزیران شورای همکاری خلیج فارس را برعهده دارد، اوضاع سیاسی منطقه خلیج فارس را محور مباحثات این نشست برشمرد. وی همچنین بدون ذکر هیچ گونه جزئیاتی «[بررسی و مقابله با] تهدیدات ایران علیه کشتیرانی در خلیج فارس را یکی از هدف های اصلی این مجمع» اعلام کرد.(1)یادآور می شود این اجلاس از دیروز آغاز شده(2) و قرار است فردا به کار خود پایان دهد.

رادیو امریکا در گزارشی با اشاره به قرارگرفتن جنگ ایران و عراق در دستور کار اجلاس اعضای شورای همکاری خلیج فارس اعلام کرد: «ترس از بالاگرفتن دامنه نبرد ایران و عراق ممکن است شش کشور عرب را وادار سازد طرح صلحی را که در اوایل سال جاری پیشنهاد کرده بودند بار دیگر مطرح کنند.»(3)

رادیو بی بی سی نیز در تحلیل شبانگاهی خود، تهدید فزاینده جنگ ایران و عراق برای امنیت کشورهای حوزه خلیج فارس، بحران لبنان، نشت نفت در خلیج فارس و دشواری های اقتصادی را از محورهای مباحثات این اجلاس برشمرد. این رادیو با اشاره به امکان گسترش جنگ و درگیرشدن دیگر کشورهای خلیج فارس در آن گفت: «این خبر که عراق درحال به دست آوردن موشک های فرانسوی دقیق و مخرب اگزوسه است بر نگرانی ها افزوده است، عراق اشاراتی کرده است دایر بر اینکه اگر جنگ همچنان در بن بست بماند ممکن است موشک های اگزوسه برای حمله به تأسیسات نفتی ایران به کار گرفته شوند. در چنین حالتی ایران احتمالاً به فکر انتقام خواهد افتاد.(4)» بی بی سی در ادامه گزارش خود با اذعان به اینکه ایران از کمک های مالی دولت های حاشیه خلیج فارس به عراق و همچنین تصمیم شورای همکاری برای برگزاری اولین دور تمرین های نظامی مشترک در منطقه در ماه آینده، ناخشنود است، افزود: بهترین سیاست برای این کشورها خودداری از دخالت مستقیم و آشکار از یک سو و تداوم حمایت مالی از عراق است، به گونه ای که «اقتصاد این کشور فرونریزد و از سوی دیگر، عراق را از هر اقدامی مانند حمله با موشک های اگزوسه که می تواند درگیری را عمیق تر کند بازدارد.»(5)

2

دو تن از مقامات آلمان فدرال و یوگسلاوی خواستار خاتمه یافتن جنگ ایران و عراق از راه های مسالمت آمیز شدند.

هانس یورگن، نایب رئیس کمیته امور خارجی آلمان فدرال، خواستار پایان جنگ ایران و

ص: 85

عراق شد.(1) به گزارش رادیو صوت الجماهیر وی گفت: «در مذاکراتم با مقامات عراقی، تمایل این مقامات نسبت به پایان یافتن این جنگ از راه مسالمت آمیز را لمس کردم.»(2)

از سوی دیگر، به گزارش خبرگزاری عراق، زوون دراگان معاون رئیس شورای اجرایی فدرال دولت یوگسلاوی، در خلال دیدار خود از بغداد، علاوه بر مذاکراتی درباره گسترش روابط اقتصادی بین دو کشور، «نقشی را که کشورش در جنبش غیرمتعهدها برای پایان بخشیدن به جنگ عراق و ایران از راه های صلح آمیز داشته برای مسئولان عراقی تشریح کرد.»(3)

1

به دنبال اعلام برنامه ارتش رژیم صهیونیستی مبنی بر عقب نشینی از بعضی مناطق لبنان، نشانه هایی از وقوع یک منازعه داخلی در این کشور، نمایان شده است.

رادیو اسرائیل امروز گزارش داد که قرار است نیروهای اسرائیلی روز یکشنبه هفته آینده عقب نشینی خود را از کوهستان های شوف واقع در جنوب شرقی بیروت به سوی مواضعی جدید در شمال رودخانه اولی آغاز کنند. در همین حال، مناطق مسیحی نشین شمال بیروت مورد اصابت چندین گلوله توپ قرار گرفت؛ بنا به گزارش رادیو دولتی لبنان، گلوله های مذکور از مواضع نیروهای سوری در لبنان شلیک شده است.(4)نبرد توپخانه ای امروز بین نیروهای فالانژ و دروزی ها در کوهستان های شوف و حومه بیروت، 6 کشته و 58 زخمی برجای گذاشت(5)از سوی دیگر، خلیل وزیر معروف به ابوجهاد، مشاور بلندپایه نظامی یاسر عرفات، ضمن ابراز نگرانی درباره وقوع جنگ داخلی و فرقه ای در لبنان، اعلام کرد که دراین صورت سازمان آزادی بخش فلسطین از مسلمانان و نیروهای ملی پشتیبانی خواهد کرد.(6)

ضمیمه گزارش 1: توضیحاتی درباره عملیات های مهندسی لشکرهای 7 ولی عصر(عج)، 19فجر و 25کربلا

عملیات مهندسی لشکر7 ولی عصر(عج) در منطقه پاسگاه زید

لشکر7 ولی عصر(عج) سپاه ازسوی قرارگاه کربلا مأموریت داشت در امتداد عملیات رمضان به منظور نزدیکی به شرق بصره، یک عملیات مهندسی را در منطقه عملیاتی زید طراحی و اجرا کند.(7) براین اساس، مقرر شد ابتدا این لشکر خاکریزی به طول 16 کیلومتر از پاسگاه زید به طرف آب گرفتگی و در فاصله 200 متری از دشمن احداث کند. پس از این اقدام قرار بود شناسایی ها برای انجام مرحله دوم عملیات ادامه یابد، اما این عملیات به دلایل زیر منتفی شد:

1. افزایش ضریب ضربه پذیری و جناح دهی نیروهای خودی به دشمن.

2. ضعف فرماندهی.

3. کمبود نیرو.

4. نبود عقبه و جاده مناسب.

5. تسلط آتش دشمن بر روی نیروهای خودی.

6. ضعف شناسایی.(8)

یادآوری می شود روز گذشته، غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا، به رئوفی فرمانده لشکر7 ولی عصر(عج)، دستور داده بود شناسایی های این لشکر را در منطقه زید متوقف کند. درپی این اقدام، مسئولیت این منطقه به لشکر25 کربلا واگذار و مقرر گردید که لشکر7 ولی عصر(عج) برای اجرای عملیات مهندسی طلائیه با لشکر25 کربلا ادغام شود.(9)

ص: 86

نقشه

ص: 87

عملیات مهندسی لشکر19 فجر در منطقه طیب

لشکر19 فجر سپاه ازسوی قرارگاه کربلا مأموریت داشت تا در امتداد جناح راست (منطقه جنوب غربی) عملیات محرم و سه راهی زبیدات روی دو ارتفاع 100(کوچک و بزرگ) - که بر شهر طیب عراق مسلط بود - عملیاتی طراحی و اجرا کند.(1)این لشکر قرار بود با استعداد رزمی 4 گردان در سه محور- سمت جاده آسفالت منتهی به شهر طیب عراق، رودخانه میمه و شیار سور- وارد عمل شود.(2)اما بررسی های اولیه فرماندهان قرارگاه کربلا دورنمای اجرای این عملیات را در هاله ای از ابهام فروبرد.

ص: 88

عملیات مهندسی لشکر25 کربلا در منطقه طلائیه

لشکر25 کربلا ازسوی قرارگاه کربلا مأموریت داشت در امتداد عملیات رمضان با هدف نزدیکی به شرق بصره، یک عملیات مهندسی را در منطقه عملیاتی طلائیه عراق طراحی و اجرا کند.(1)پیش از این عملیات، پاسگاه طلائیه جدید در دست نیروهای ایران و پاسگاه طلائیه قدیم دراختیار نیروهای عراق قرار داشت و یکی از اهداف مهم این اقدام مهندسی تصرف پاسگاه طلائیه قدیم بود. این منطقه به دلیل وجود منابع و تأسیسات نفتی عراق در داخل هور به سمت پاسگاه طلائیه، دارای اهمیت حیاتی و راهبردی بود. در این عملیات به علت بعد مسافت خط خودی و دشمن، قرار شد لشکر25 کربلا ابتدا با استعداد رزمی 5 گردان و احداث خاکریزی به طول 12 کیلومتر، خود را به یک کیلومتری دشمن برساند و پس از تکمیل شناسایی ها، مرحله دوم عملیات را ادامه دهد.(2)

ص: 89

ضمیمه گزارش 2: توضیحاتی درخصوص تاریخچه تشکیل و برخی اقدامات قرارگاه نصرت

پس از عملیات والفجر مقدماتی و در آستانه عملیات والفجر1، شناسایی های منطقه هورالعظیم نیز قوت گرفت و به دلیل اهمیت این منطقه، قرارگاهی به نام نصرت برای انجام شناسایی و طراحی اقدامات چریکی در هور، با هدف بازکردن جبهه ای در این منطقه تشکیل شد. براین اساس از نیمه نخست سال 1362، قرارگاه نصرت به فرماندهی علی هاشمی شناسایی های این منطقه و ارائه راهکارهای مناسب طرح مانور را به سرانجام رساند و درنهایت عملیات خیبر، در تاریخ سوم اسفند 1362 در منطقه طلائیه و هورالعظیم، اجرا شد(1)

درواقع، هم زمان با عملیات رمضان، استفاده از فضا و آب گرفتگی هور برای غافلگیرکردن دشمن مورد توجه قرار گرفت. پس از پایان عملیات والفجر4، محسن رضایی فرمانده سپاه پاسداران، به علی هاشمی مأموریت داد تا قرارگاه نصرت را که در منطقه هورالهویزه تشکیل شده بود، به طور تمام وقت فعال کند. این قرارگاه بر روی منطقه مطالعه کرد و اطلاعات لازم و کافی از وضعیت دشمن را به دست آورد. بررسی های منطقه هور، مقدمه پیشنهاد این منطقه برای عملیات گسترده شد. این شناسایی ها همان گونه که پیش تر آمد، موجب شد تا عملیات خیبر به منظور درهم شکستن بن بست نظامی در جنگ، طرح ریزی و اجرا گردد.

با پایان یافتن عملیات والفجر4 در اواخر مهرماه 1362، عملیات عبور از آب گرفتگی بزرگ هور در دستور کار سپاه پاسداران قرار گرفت. عبور از این آب گرفتگی که بیش از 3 هزار کیلومتر مربع وسعت دارد، رسیدن به ساحل شرقی رودخانه دجله را امکان پذیر می کرد. مهم ترین مسئله برای دستیابی یگان های عملیاتی به جاده بصره - عماره، عبور آنان از آب گرفتگی هور و چگونگی تدارک آنها پس از تصرف شرق دجله بود.(2)

ضمیمه گزارش 11: تدابیر دستگاه های دولتی برای مقابله با افزایش نرخ برنج و توزیع عادلانه آن در ماه های اخیر

نخست وزیر در روز اول مرداد 1362، خبر تهیه آیین نامه خرید متمرکز و توزیع برنج را اعلام کرد.(3)همان روز دکتر بانکی وزیر مشاور و سرپرست سازمان برنامه وبودجه از طراحی سیستمی برای تضمین اینکه برنج با قیمت مناسب به دست مردم برسد خبر داد.(4) وی همچنین در روز هفتم مردادماه، درمورد علت گرانی های اخیر گفت: «مهم ترین مشکلی که باعث این همه گرانی شد همان برداشتن کنترل لازمی بود که از ابتدای جنگ مورد تأیید برادر بزرگوارمان شهید رجائی بود که در زمان ایشان اجرا شد؛ این کنترل بنا به دلائلی سال گذشته برداشته شد و ما با تورم سرسام آور روبه رو شدیم. ... دراین رابطه سازمان برنامه وبودجه ... طرح هایی را در دست اجرا و اقدام دارد که ان شاءالله سیستم توزیع کنترل شده و این کنترل در زمان جنگ و تا زمانی که تولید به اندازه کافی بالا نرفته بایستی اجرا شود.»(5)

بااین حال، در اوایل مردادماه، اقدام وزارت بازرگانی در آزادسازی برنج موجب واکنش مجلس و سؤال بیش از یک صد نماینده از عسگراولادی وزیر بازرگانی شد. وی در جلسه ای که با کمیسیون رسیدگی به سؤالات نمایندگان داشت، ستاد بسیج اقتصادی را مسئول اصلی و اولیه آزادسازی برنج معرفی کرد، ولی در جلسه بعدی این کمیسیون که با حضور شفیق معاون بازرگانی داخلی وزارت بازرگانی، تشکیل شد، شفیق آزادکردن برنج و اعلام آزادی را برعهده گرفت.(6)شفیق، روز دهم مرداد با ارسال نامه ای به عسگراولادی استعفای خود را اعلام کرد.(7) به دنبال این وقایع وزیر بازرگانی نیز از سمت خود استعفا کرد. متن استعفانامه عسگراولادی وزیر بازرگانی، خطاب به نخست وزیر در روز یازدهم مرداد منتشر شد(8)

طرح خرید برنج پیگیری شد و در جلسه شورای اقتصاد در روز 17/5/1362 با حضور نخست وزیر، استانداران گیلان و مازندران و جمعی از ائمه جمعه شهرها و نمایندگان این دو استان، اصول حاکم بر قیمت گذاری برنج در این استان ها باتوجه به سقف قیمت خرید برنج ممتاز از شالیکاران تعیین گردید.(9)سرانجام روز 25/5/1362 متولی زاده مدیرعامل سازمان تعاون روستایی کشور، اعلام کرد که خرید برنج از شالیکاران گیلان از هفته بعد آغاز می شود.(10)

ضمیمه گزارش 17: اظهارنظرهای مقامات ایرانی در واکنش به انتشار اخبار مربوط به واگذاری هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی به عراق در چند ماه گذشته

در چند ماه اخیر به ویژه از اواخر تیرماه، خبرهایی درمورد واگذاری هواپیماهای پیشرفته سوپراتاندارد مجهز به موشک های اگزوسه ازسوی فرانسه به عراق و نیز تهدید عراق به انهدام تأسیسات نفتی ایران در

ص: 90

خلیج فارس انتشار یافت. در واکنش به این اخبار چند تن از مقامات ایرانی عملکرد دولت فرانسه در قبال جمهوری اسلامی ایران و جنگ ایران و عراق را مورد انتقاد قرار دادند. در سی ام تیرماه، هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس، به انتقاد از مواضع خصمانه فرانسه در قبال ایران ازجمله حمایت از عراق متجاوز و ارسال اسلحه به این کشور، پناه دادن به تروریست ها و... پرداخت؛(1)سه روز بعد یعنی دوم مردادماه نیز علی اکبر ولایتی در پاسخ به تهدیدات اخیر وزیر امور خارجه عراق مبنی بر حمله به تأسیسات نفتی ایران با بیان اینکه: «اگر در جریان صدور نفت ایران هرگونه اخلالی رخ دهد هیچ کشوری در منطقه نخواهد توانست نفت خود را صادر کند»، سخنان وزیر امور خارجه عراق را تهدیدی برای کل منطقه قلمداد کرد.(2)همچنین روز سوم مرداد، رئیس مجلس پس از جلسه شورای عالی دفاع، در واکنش به تهدیدهای عراق مبنی بر استفاده از سلاح های پیچیده و جدید برای انهدام تأسیسات نفتی ایران اظهار کرد: «می توانیم طوری حرکت کنیم که یک کشتی هم نتواند به خلیج فارس وارد یا از آن خارج شود، ما الآن امنیت خلیج فارس را تأمین می کنیم؛ ممکن است فرانسه هواپیماهای خیلی پیشرفته به عراق قرض دهد، اگر بخواهیم خلیج فارس را ناامن کنیم برای ما آسان است؛ دراین صورت، فکر کنید که بنادر کشورهای جنوب خلیج فارس به چه وضعی درمی آیند.»(3)در همین روز رجائی خراسانی نماینده ایران در سازمان ملل، در یک مصاحبه مطبوعاتی ضمن اعلام مقابله ایران با هر اقدامی برای ناامن کردن خلیج فارس، تصمیم فرانسه برای واگذاری 5 فروند هواپیمای سوپراتاندارد به عراق را به منزله شرکت مستقیم فرانسه در جنگ با ایران دانست.(4)

ص: 91

ص: 92

1

سیاف زاده معاون قرارگاه کربلا، در مصاحبه ای با راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه، خط مشی جنگ پس از عملیات والفجر مقدماتی، تاریخچه، محدوده عملیاتی و عملکرد قرارگاه کربلا در جنوب را تشریح کرد.

سیاف زاده با بیان اینکه قرارگاه کربلا یکی از سه قرارگاه اصلی است که محدوده عملیاتی آن جبهه جنوب حدفاصل فاو تا چنگوله (بین مهران و دهلران) می باشد و سرهنگ حسنی سعدی از نیروی زمینی ارتش نیز در آن حضور دارد، درمورد راهبرد نظامی ایران در وضعیت کنونی گفت: پس از عملیات والفجر مقدماتی، در قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا(ص) تصمیم گرفته شد که در تمام خطوط نبرد، عملیات هایی محدود اجرا شود. بدین شکل که سپاه به منظور تجزیه قوای عراق و ازبین بردن امید دشمن پس از عدم الفتح والفجر مقدماتی و نیز ارتقای کیفیت عملیاتی یگان های خودی، پیشگیری از رکود در جبهه های خودی و فعال کردن مردم در عقبه جبهه، راهبرد جدید یعنی "عملیات در تمامی خطوط پدافندی" را در دستور کار خود قرار داد. براین اساس، تمامی لشکرها بایستی ضمن خروج از وضعیت پدافندی، حالت آفندی به خود می گرفتند. به همین منظور، چهار منطقه به شرح ذیل برای اجرای عملیات پیشنهاد شد:

1. منطقه زید؛ 2. منطقه طلائیه؛ 3. منطقه چزابه؛ 4. منطقه طیب.

در ادامه این مصاحبه، سیاف زاده ضمن تبیین اجمالی اقدامات قرارگاه کربلا در مناطق مذکورگفت: «قرارگاه کربلا خط جدیدی را در جنگ درست کرده است.» وی با اشاره به حضور لشکرهای 16، 21، 77 و 92 ارتش در محدوده قرارگاه کربلا و ارتباط نزدیک این قرارگاه با لشکرهای ارتش، آمادگی سپاه را برای همکاری با ارتش اعلام کرد.

معاون قرارگاه کربلا همچنین در تشریح ترکیب قوای عراق در جبهه جنوب، لشکرهای 5، 6، 8، 11، 18 و 20 ارتش عراق را ازجمله یگان های عراقی حاضر در محدوده عملیاتی این قرارگاه ذکر کرد.(1)

ص: 94

1

درپی ایجاد یک تحول اساسی در سازمان رزم سپاه با ارتقای تیپ های آن به لشکر از نیمه دوم سال 1361، فرماندهان و دست اندرکاران سپاه مدتی است اقدامات بلندمدت جدیدی را برای افزایش سطح کیفی نیروی انسانی آغاز کرده اند.(1) براین اساس، اولین گروه پاسداران دوره دیده دافوس، به منظور رفع نقایص و ضعف های سیستم آموزش و تربیت کادر یگان ها و نیز ارتقای کیفی آنها، جلساتی را با فرماندهان سپاه برگزار کردند. در یکی از این جلسات که امروز باحضور فرماندهان قرارگاه کربلا و نیروهای دوره دیده سپاه در دانشکده فرماندهی و ستاد برگزار شد، موضوع آموزش نیروهای رده گردان به بالا مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در این جلسه ضمن نقد سیستم آموزش سپاه و تشریح نقایص رویه حاضر، مواردی به عنوان نقاط ضعف سیستم آموزشی فعلی مطرح شد که مهم ترین آن چنین بود:

مقطعی و ضربتی بودن دوره های آموزش، ضرورت نهادینه سازی آموزش، اصلاح سیستم آموزش (تحول از روش انتقال تجربه به شیوه آموزش اصولی)، ضعف در کادرسازی و تربیت فرمانده از بین نیروهای کارآمد یگان ها، نداشتن توجه کافی به استخراج اصول کاربردی نبردهای پیشین و تدوین آن برای آموزش، لزوم ارتقای کیفی سطح اطلاعات نظامی فرماندهان رده بالا، کم توجهی در به کارگیری اصول رزم و برنامه ریزی، جایگاه نسبتاً پایین نیروهای اطلاعات - عملیات و طرح و عملیات، ناکافی بودن اطلاعات فرماندهان یگان ها از اصول پدافندی، انحصار سازمان رزم سپاه به نیروی پیاده و فقدان کار فکری و تجزیه وتحلیل در یگان ها.

در این جلسه حسن دانایی فر از نیروهای دوره دیده سپاه در دافوس، گفت: پس از انجام بررسی های اولیه درمورد ویژگی های فرمانده یگان ها در سپاه به این نتیجه رسیدیم که باید فرماندهان نظامی کم وبیش از خصلت های هجده گانه ای برخوردار باشند. از این اصول، پنج مورد آن جزو اصول تخصصی اند که جزو واجبات فرماندهی است و 13 ویژگی آن نیز عمومی است، این موارد به ترتیب عبارت اند از:

1. آگاهی از وظایف فرمانده لشکر.

2. آگاهی از فعالیت های بخش پرسنلی لشکر.

3. آگاهی از وضعیت اطلاعات و عملیات لشکر.

ص: 95

4. آگاهی از وضعیت طرح و عملیات لشکر.

5. آگاهی از وظایف تشکیلات لشکر.

6. آشنایی با مسائل سازمانی.

7. آشنایی با مسائل تاکتیکی.

8. آشنایی با اصول و قواعد رزم.

9. آشنایی با جنگ الکترونیک.

10. آشنایی با جنگ های ویژه (جنگ های روانی، چریکی، عملیات های آبی - خاکی و...).

11. آشنایی با آخرین وضعیت نظامی منطقه.

12. آشنایی با نقاط قوت و ضعف خودی.

13. بررسی عملیات های پیشین خودی.

14. آشنایی با جنگ های ش.م.ر.

15. آشنایی با تشکیلات ارتش جمهوری اسلامی ایران.

16. آشنایی با ارتش کشورهای هم جوار.

17. آشنایی با اصطلاحات نظامی.

18. آشنایی با پشتیبانی عملیات (زمینی، دریایی، هوایی و...).(1)

گفتنی است که در این جلسه درخصوص مسائل مربوط به آموزش نظامی بحث و تبادل نظر شد و بررسی موضوع آموزش های عقیدتی، به جلسات بعد موکول گردید.

1

به دنبال اجرای دو عملیات والفجر2 و 3 در جبهه های شمالی و میانی و هشیارشدن دشمن راجع به در دستور کار قرار گرفتن اجرای عملیات در این مناطق، ارتش عراق اقدام به جابه جایی و تقویت نیروهای خود در جبهه های مذکور کرده است.

براساس گزارش ژاندارمری خوزستان، عراق نقل وانتقالات گسترده ای را در مناطق عملیاتی آغاز کرده و درحال اعزام بخش زیادی از نیروهای خود به جبهه های شمالی است. در این گزارش درمورد جابه جایی یگان های عراقی آمده است: باقیمانده نیروهای لشکر10 زرهی مستقر در جبهه خانقین و مندلی به جبهه پیرانشهر و 3 تیپ پیاده از لشکر4 از جبهه میسان به اربیل منتقل شده اند. همچنین واحدهای تحت امر لشکر12 به جبهه های مهران و واحدهای تیپ420 زرهی گردان بلال از فکه به جبهه مهران انتقال یافته اند.

گزارش مذکور همچنین از پیاده شدن تیپ های هوابرد و نیروی مخصوص ارتش در جبهه و

ص: 96

نیز بمباران خطوط مقدم توسط نیروی هوایی عراق حکایت دارد؛ طبق همین گزارش فقط در موارد بسیار اضطراری به نیروهای عراقی مرخصی داده می شود(1)

در همین حال، گزارش منابع اطلاعاتی حاکی است نیروهای عراقی در منطقه قصرشیرین درحال تحکیم مواضع بوده و نیروهای زرهی و پیاده خود را تقویت کرده اند و ازاین رو احتمال تک ازسوی آنان وجود دارد. طبق همین گزارش، یگان های عراقی در مناطق شیلر (جنوب غربی بانه) و مندلی (مقابل سومار) نیز به تحکیم مواضع خود پرداخته اند.(2)

1

امروز بالگردهای عراقی، یک کشتی تجاری ایران را در خلیج فارس مورد حمله قرار دادند.

بنا به اعلام قرارگاه دریایی نوح نبی سپاه، ساعت 7:25 صبح امروز، یک کشتی تجاری ایران با نام "ایران رشادت" هدف موشک بالگردهای عراقی قرار گرفت و دچار آتش سوزی شد.(3)این کشتیِ حامل کالا که از هندوستان عازم ایران بود، در نزدیکی بندر امام خمینی(4)براثر اصابت موشک به قسمت موتورخانه اش دچار سانحه شد(5)و در حین انتقال توسط یدک کش در حوالی منطقه بهرگان(6) به گل نشست، ولی درنهایت توسط سه فروند یدک کش از منطقه خطر خارج و به بندر دیلم انتقال یافت. براساس آخرین گزارش قرارگاه نوح، بخش درونی کشتی مذکور همچنان درحال سوختن می باشد و دود ناشی از آتش سوزی قابل مشاهده است(7)در این حادثه یک نفر کشته و یک تن نیز زخمی شد که هردو از خدمه کشتی و دارای تابعیت هندوستانی بودند.(8)

رادیو صوت الجماهیر عراق در بخش خبری ساعت 19:30 امروز خود با قرائت اطلاعیه نظامی شماره 1196 ارتش عراق، به این حمله اشاره و ادعا کرد: «واحدهای دریایی و جنگنده های پرتوان خودی طی یک رشته عملیات هماهنگ و موفقیت آمیز، موفق شدند ساعت هشت و دو دقیقه بامداد، چهار هدف بزرگ دریایی دشمن را هدف قرار دهند. ... دود و آتش برآمده از اهداف منهدم شدة دشمن به خوبی توسط دیده بانان مشاهده و صدای انفجارهای واضح شنیده شده است.»(9)

2

عملیات های دریایی دیروز ایران (در منطقه رأس البیشه و نهرقاسمیه)، امروز در خبرگزاری رویتر و رادیو ترکیه بازتاب یافت.

خبرگزاری رویتر امروز گزارش داد: «ایران گفت درپی تجاوز کشتی های جنگی عراق به آب های ایران، این کشور شش کشتی عراق را تصرف و تعدادی از سربازان عراق را کشته یا مجروح کرده است.» این خبرگزاری، که به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی این واقعه را

ص: 97

پوشش خبری داده است، اضافه کرد که بیانیه نظامی عراق «ذکری از حادثه مزبور که توسط ایرانیان گزارش [شده] به میان نیاورد.»(1)

رادیو ترکیه نیز در بخش خبری ساعت 13 امروز خود، ضمن اشاره به تداوم جنگ ایران و عراق در جبهه های مختلف، به نقل از اطلاعیه نظامی ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد: «قایق حامل سربازان عراقی که سعی در نفوذ به آب های ایران داشتند به تصرف ایران درآمده است.»(2)

1

درپی تبادل آتش میان نیروهای ایرانی و عراقی در جبهه های جنوبی و شمالی 2 نفر از نیروهای خودی شهید و 29 نفر مجروح شدند، یک فروند بالگرد عراقی نیز سرنگون شد. از سوی دیگر، سردشت دو بار هدف حمله جنگنده های عراقی قرار گرفت.

براساس اعلام قرارگاه مالک اشتر، ساعت 9 صبح امروز، یک فروند بالگرد توپ دار عراقی در منطقه عمومی پیرانشهر، براثر آتش نیروهای خودی سرنگون شد و خلبان و خدمه آن نیز کشته شدند.(3)

درعین حال، هواپیماهای عراقی امروز دو بار در ساعت های 12:30 و 15:45، به شهرستان سردشت حمله کردند. در این حملات، 2 تن از اهالی منطقه شهید و 2 نفر دیگر مجروح شدند.(4)

امروز همچنین در شهر آبادان، براثر آتش خمپاره و گلوله باران عراق تلفات و خساراتی به بار آمد. بنا بر اعلام فرمانداری آبادان، در این شهر از نیروهای خودی 2 نفر شهید، 21 نفر مجروح شدند و 3 منزل مسکونی نیز آسیب دید.(5)از سوی دیگر، تداوم درگیری ها و تبادل آتش بین نیروهای خودی و دشمن در نقاط مختلف خرمشهر ازجمله گمرک، راه آهن، نیروی دریایی و پاسگاه زید به زخمی شدن 8 نفر از نیروهای خودی انجامید(6)

2

در عملیات های امروز نیروهای خودی علیه مواضع گروه های مسلح غیرقانونی در محورهای سنندج و ارومیه، چندین روستا پاک سازی شد و تعدادی از عوامل گروه های مذکور کشته، مجروح یا دستگیر شدند.

نیروهای خودی امروز با اجرای عملیاتی به نام "شهید زارع زاده" در محور کامیاران - دهگلان (اطراف سنندج)، 17 روستا را پاک سازی کردند. در این عملیات حدود 200 نفر از افراد ضدانقلاب کشته یا مجروح شدند که جنازه 64 تن از آنان به دست نیروهای خودی افتاد. گفتنی است تعدادی از کادرهای

ص: 98

اصلی هیز شریف زاده ازجمله فرمانده نظامی، سرپل مسئول کمیته مالی و مسئول امور اجتماعی آن نیز در میان کشته شدگان بودند. در جریان پاک سازی این مناطق تعدادی تفنگ کلاشینکف و ژ3، قناسه، برنو، بی سیم، چندین دستگاه اتومبیل و انبار مهمات نیز به غنیمت نیروهای خودی درآمد.(1)

در عملیات دیگری در محور ارومیه - اشنویه، ضمن پاک سازی منطقه دشت بیل و دره شهدا (قاسملو)، از افراد مسلح غیرقانونی 8 نفر کشته، 2 نفر زخمی و 6 تن دیگر دستگیر شدند.(2)

از سوی دیگر، براثر اقدام عناصر کومه له به پرتاب نارنجک به سمت مقر سپاه پاسداران مریوان، 4 تن زخمی شدند.(3)

امروز همچنین طبق اعلام سپاه نقده، 3 نفر از عناصر نظامی حزب کومه له که غیرمسلح بودند، خود را به این واحد تسلیم کردند.(4)

1

اعضای دادگاه بین الملل اسلامی در ادامه سفر خود به مناطق جنگ زده، از شهرهای دزفول و اندیمشک بازدید کردند.

صبح امروز، نمایندگان دادگاه بین الملل اسلامی با حضور در آن بخش از مناطق مسکونی دزفول که مورد اصابت موشک های عراق قرار گرفته بود، ویرانی های ناشی از آن را بررسی کردند. فرماندار این شهر نیز ضمن بیان توضیحاتی درباره میزان تلفات جانی و خسارات مادی به بارآمده براثر این حملات، موشک های پرتاب شده به دزفول را از نوع استراتژیک اعلام کرد و افزود معمولاً به کارگیری این نوع موشک ها با اجازه کشور سازنده انجام می گیرد.(5)

اعضای هیئت مذکور سپس عازم اندیمشک شده و از یک محلة مسکونی این شهر که هدف حمله موشکی عراق قرارگرفته بود، بازدید کردند. فرماندار اندیمشک نیز اعضای این هیئت را در جریان نحوه حمله موشکی عراق به این شهر، که موجب شهادت 32 تن و مجروح شدن 210 تن شده بود، قرار داد. این هیئت در ادامه مأموریت خود عصر امروز، عازم اهواز شد.(6)

2

امام خمینی امروز در جمع اعضای شورای عالی تبلیغات، با مقایسه وضع حوزه ها قبل و بعد از انقلاب اسلامی و تأکید بر ماهیت سیاسی دین اسلام، ضرورت صدور انقلاب ازطریق تبلیغ صحیح دین اسلام در نقاط مختلف جهان را یادآور شدند.

ایشان ضمن تشریح وضع حوزه های علمیه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و برشمردن برخی اشکالات آن ازجمله اعزام نکردن مبلغ به خارج از کشور، بر صدور انقلاب به واسطه تبلیغ صحیح

ص: 99

دین اسلام و مقابله با تبلیغات گسترده ضداسلامی تأکید کردند. امام خمینی دراین باره گفتند: «وضع تبلیغات باید متناسب با نیازها و وضع حوزه ها باشد. ... اعزام مبلغ از امور بسیار لازم است که باید با دقت عمل شود. ما که می گوییم می خواهیم انقلابمان را صادر کنیم، نمی خواهیم با شمشیر باشد بلکه می خواهیم با تبلیغ باشد. ما می خواهیم تبلیغات گسترده ای را که کمونیست ها و دیگران برضد اسلام می کنند، با تبلیغات صحیح خنثی کنیم و بگوییم که اسلام همه چیز دارد. اسلام مثل مسیحیت کنونی نیست.»

امام خمینی در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر ماهیت سیاسی دین اسلام افزودند: «از اول نقشه بود که اسلام را مثل مسیحیت که در کلیسا محبوس است، در مدرسه ها محبوس کنند. متأسفانه خودمان به این نوع تفکر کمک کردیم. به زبان آوردن کلمه "سیاست" جرم بود برای اینکه القا کرده بودند که سیاست مال منحرفین است. اصولاً اساس اسلام از سیاست است. به وسیله پیغمبر اسلام و پس از آن تا مدت ها حکومت تشکیل داده می شد و آنها تمام امور سیاسی را در دست می گرفتند.»

رهبر انقلاب در بخش پایانی سخنرانی خود به ضرورت معرفی اسلام به تمام مردم جهان و تبلیغ براساس معنویات پرداخته و بااشاره به جایگاه مهم شهر قم و حساسیت های موجود درزمینه مطالب منتشرشده از این شهر گفتند: «اگر ما همه زبان ها را برای تبلیغ اسلام بدانیم عبادتی بزرگ است. ما با زبان اینجا که نمی توانیم برای مردم امریکا و سایر کشورها مسائل اسلام را بگوییم. امروز اسلام در اکثر کشورها مطرح است. امیدوارم که شما بتوانید اسلام را برای مردم جهان عرضه کنید. ان شاءالله خداوند به شما اجر دهد. البته تبلیغات باید براساس معنویات باشد، معنویات اساس اسلام است. سعی کنید معنویات را زیاد کنید و از تشریفات تا آنجا که مقدور است بکاهید. همه اش در فکر درست کردن سالن و ساختمان نباشید بلکه در فکر معنویات اسلام باشید. توجه داشته باشید کتاب ها و چیزهای دیگری که از قم منتشر می شود غیر از کتاب هایی است که در سایر شهرها منتشر می شود. قم شهر علم و اسلام است. اگر خطایی از قم منتشر شود در دنیا عَلَم می شود. این موضوع هم باید مورد توجه باشد که از قم چیز خلافی منتشر نشود.»(1)

ص: 100

1

وزیر امور خارجه ایران و هیئت همراه وی امروز پس از امضای یک یادداشت تفاهم همکاری با لیبی، طرابلس را ترک و در ادامه سفر دوره ای خود وارد سوریه شدند.

امروز در طرابلس پایتخت لیبی، پروتکل همکاری مشترک بین ایران و لیبی به امضای عبدالعاطی العبیدی دبیرکل کمیته روابط خارجی لیبی و ولایتی وزیر امور خارجه ایران رسید. به گزارش رادیو لیبی: «پروتکل مذکور متضمن بسط همکاری در زمینه های کشاورزی، حمل ونقل، راه وترابری، مبادلات خارجی، نفت، فرهنگی و تبلیغات می باشد.»(27)

هیئت ایرانی ساعت 20 امشب، در میان استقبال شماری از مقامات سوری ازجمله عبدالحلیم خدام معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه سوریه و همچنین سفیر و اعضای سفارت ایران در سوریه، وارد دمشق شد.(1)

2

با اجرایی شدن طرح خرید برنج از شالیکاران در روز جاری، سخنگوی شورای عالی قضایی در یک گفت وگوی مطبوعاتی، درمورد این طرح و نقش قوه قضائیه دراین زمینه و نیز پیگیری فرمان هشت ماده ای امام مطالبی را بیان کرد. درعین حال سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در تحلیلی، آزاد شدن برنج را به اصطلاح یک بحران اقتصادی - اجتماعی برای جمهوری اسلامی ایران قلمداد کرد.

از صبح امروز، 72 کمیسیون خرید سازمان تعاون روستایی کار خرید برنج مازاد بر مصرف از شالیکاران استان مازندران را آغاز کردند. بنا به اعلام این سازمان، هیچ گونه محدودیت اعتباری برای خرید برنج از شالیکاران وجود ندارد.(2)

از سوی دیگر، حجت الاسلام مقتدائی که برای بررسی مسائل قضایی به استان گیلان سفر کرده است، در گفت وگویی با واحد مرکزی خبر، از اتخاذ تصمیماتی درمورد طرح خرید برنج مازاد بر نیاز شالیکاران استان های گیلان و مازندران خبر داد. وی همچنین با بیان اینکه «خرید برنج مورد تأیید امام است و امام امت روی آن نظر داده اند که دولت این طرح را انجام دهد»، خواستار همکاری شالیکاران این دو استان با دولت برای اجرای این طرح شد. سخنگوی شورای عالی قضایی همچنین درخصوص نقش قوه قضائیه دراین زمینه خاطرنشان کرد: «دستگاه های قضایی رسیدگی به تخلفات و جرائم را انجام می دهند و با متخلفین با شدیدترین وضع رفتار خواهد شد.»

وی همچنین درباره فرمان هشت ماده ای امام(3) گفت: «بعد از آنکه ازطرف حضرت امام اداره

ص: 101

کار ستاد پیگیری به شورای عالی قضایی محول شد، این شورا هیئت هایی را که ازسوی ستاد، منتخب و به مراکز استان ها اعزام شده بودند به تهران فراخواند و مجموعه گزارشات آنان را دریافت و به بررسی پرونده ها پرداخت.»(1)

در همین حال، روز گذشته رادیو بغداد با پخش مطلبی به نقل از نشریه شماره 165 سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، درمورد موضوع آزادسازی برنج مدعی شد آزادشدن برنج در فروردین ماه سال جاری، «باعث خشم و نفرت مردم ایران گردیده و همچنین به صورت یک بحران اقتصادی - اجتماعی درآمده ... است.» رادیو بغداد با اشاره به اینکه مسئله برنج به تضادهای درونی در میان مقامات جمهوری اسلامی دامن زده است، استعفای عسگراولادی وزیر بازرگانی را نیز با بحران برنج مرتبط دانست. این گفتار رادیویی همچنین با استناد به مطالب مندرج در نشریه مجاهدین خلق (منافقین) ادعا کرد که مسئولان جمهوری اسلامی با تأسیس ستاد بسیج اقتصادی درصدد برآمده اند تا «پیشاپیش به مقابله با نارضایتی های عمومی درزمینه کمبود کالای اساسی مورد نیاز مردم بروند و دیگر آنکه با دردست گرفتن و کنترل توزیع این قبیل کالاها نیازمندی های جبهه های جنگ را قبل از هر بخش دیگر جامعه در اولویت قرار داده و تأمین آن را تضمین کنند.»(2)

1

در چارچوب حل دعاوی بانکی بین ایران و ایالات متحده امروز بیش از 419 میلیون دلار از نقدینگی ایران نزد بانک انگلستان به بانک صادرات واردات ایالات متحده پرداخت شد.(3) به گزارش خبرگزاری رویتر، این امر در چارچوب موافقت نامه ژانویه 1981 - که منجر به آزادی گروگان های امریکایی شد - انجام گرفته است.(4) جان وارکر معاون وزارت خزانه داری امریکا، موافقت ایران با بازپرداخت بخش عمده ای از بدهی اش به بانک صادرات واردات امریکا را بیانگر علاقه مندی دولت ایران برای بازیابی اعتبار بین المللی خود دانست.(5) خبرگزاری فرانس پرس نیز ضمن انعکاس خبر مذکور افزود: «شرکت های غیردولتی و خصوصی ایران هنوز درحدود 14 میلیون دلار به بانک صادرات و واردات امریکا بدهکارند.»(6)

2

کمال جانتورک وزیر بازرگانی ترکیه امروز، در ملاقات با گنجی دوست سفیر ایران در آنکارا، اعلام کرد که کشور متبوعش مایل است میزان خرید نفت از ایران را یک میلیون بشکه دیگر افزایش دهد. وی همچنین ضمن اشاره به مناسب بودن نفت ایران ازنظر مرغوبیت و قیمت، افزود: «ترکیه در نظر دارد درصورت موافقت ایران این میزان نفت خام خریداری شده را پس از تصفیه به سایر کشورها صادر نماید.»(7)

وزیر بازرگانی ترکیه همچنین در یک مصاحبه مطبوعاتی از کاهش 75 درصدی حجم مبادلات

ص: 102

بازرگانی ترکیه با عراق خبر داد. وی دلیل این امر را کمبودها و مشکلات مالی شدید عراق عنوان کرد و با ذکر اینکه عراق هم اکنون قادر به پرداخت بدهی هایش نیست، خاطرنشان کرد: دولت ترکیه ازطریق انعقاد قراردادهای تجاری متعدد با ایران، کمبودهای ناشی از کاهش مبادلات بازرگانی خود را جبران کرده و «در نظر دارد در آینده نیز دراین رابطه قراردادهای دیگری منعقد نماید.»(1)

از سوی دیگر، امروز روزنامه وال استریت ژورنال با استناد به مصاحبه احمد عزیزی قائم مقام وزارت امور خارجه ایران با روزنامه جمهوریت (چاپ ترکیه) مدعی شد که ایران درصدد بمباران تنها خط لوله صادرات نفت عراق از مسیر ترکیه می باشد. وال استریت ژورنال با اشاره به بخشی از مصاحبه عزیزی مبنی بر اینکه «ما این خط لوله را به عنوان خط لوله مشترک ترکیه و عراق در نظر نمی گیریم، بلکه ازنظر ما این خط لوله متعلق به عراق است؛ چراکه تنها نفت عراق را جاری می کند ... [و] هرگونه کاهش درآمد ترکیه از عوارض عبور این خط لوله را می توان با مبادلات تجاری بیشتر جبران نمود»، این اظهارات را به منزله نوعی زمینه سازی ایران برای خرابکاری یا بمباران تنها خط لوله صادرات نفت عراق قلمداد کرد. این روزنامه همچنین در پایان مقاله خود افزود: حجم مبادلات تجاری ایران و ترکیه که در سال 1982، بالغ بر بیش از یک میلیارد دلار بود، همچنان رو به افزایش است.(2)

1

به دنبال کمبودهای مالی شدید و وخامت اوضاع اقتصادی عراق، وزیر نفت این کشور اعلام کرد که مسئولان عراقی در تلاش اند تا راه های جدیدی را برای افزایش صدور نفت خود بیابند.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، قاسم احمد تقی وزیر نفت عراق، در مصاحبه ای با روزنامه عراقی الفباء ذخایر نفتی فعلی عراق را 46 میلیارد بشکه تخمین زد و اعلام کرد که عملیات کنونی اکتشاف نفت «درحدود 30 میلیارد بشکه به این مقدار اضافه خواهد کرد.» وزیر نفت عراق همچنین ضمن اعلام خبر انجام مطالعات مربوط به احداث یک خط لوله نفتی ازطریق خاک عربستان، درمورد توسعه خط لوله عراق از ترکیه نیز گفت: «همکاری عراق و ترکیه درمورد توسعه خط لوله ای که از خاک ترکیه عبور می کند، پیشرفت خیلی خوبی دارد. انتظار می رود عملیات توسعه این خط لوله در آوریل آینده [فروردین 1363] به پایان برسد که درنتیجه قابلیت آن از 45 تا 50 درصد نسبت به زمان حاضر، که 600 هزار بشکه در روز می باشد، افزایش پیدا کند.»(3)

در همین حال، روزنامه فایننشال تایمز با اشاره به کاهش صادرات نفت عراق براثر جنگ با ایران، به تحلیل وضعیت کنونی اقتصاد عراق پرداخته است. به نوشته این روزنامه، بااینکه ایران از ماه گذشته یک جبهه جدید در کردستان علیه عراق گشوده، ولی «آنچه بیشتر باعث نگرانی شده

ص: 103

است فشارهای اقتصادی و اجتماعی ناشی از جنگ است.» فایننشال تایمز در تحلیل خود، برکناری وزیر دارایی عراق را نیز نشانه ای از وخامت اوضاع مالی این کشور دانسته و افزوده است صدور نفت عراق ازطریق خط لوله کرکوک به مدیترانه از خاک ترکیه پاسخ گوی هزینه های عراق نمی باشد. این روزنامه با ذکر اینکه طول جنگ و کمک کشورهای حوزه خلیج فارس عوامل تعیین کننده آینده اقتصادی عراق هستند، نوشته است: هم اینک کویت، امارات متحده و قطر برخلاف روزهای آغاز جنگ، کمک مالی چندانی دراختیار عراق قرار نمی دهند، ولی عربستان همچنان بزرگ ترین حمایت کننده مالی عراق محسوب می شود. در پایان این مقاله، درباره انگیزه اصلی حمایت عربستان از عراق آمده است: «بسیاری از بانکداران امیدوارند که عربستان درنهایت به خاطر وحشت از گسترش انقلاب ایران، عراق را از مهلکه نجات خواهد داد.»(1)

1

وزیران امور خارجه ترکیه و مصر بر ضرورت تلاش برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق تأکید کردند.

ایلتر ترکمن وزیر امور خارجه ترکیه، امشب در ضیافت شامی که به افتخار وزیر امور خارجه چکسلواکی برگزار شده بود، اعلام کرد: «کشورش به تلاش های خود برای کمک به پایان دادن جنگ ایران و عراق ادامه خواهد داد.»(2)

کمال حسن علی وزیر امور خارجه مصر نیز در مصاحبه ای از کشورهای عربی و اسلامی و نیز همه کشورهای غیرمتعهد خواست که هرچه زودتر به جنگ ایران و عراق که خسارات زیادی به اقتصاد این دو کشور وارد ساخته است، پایان دهند(3)

2

به دنبال اعلام خبر تصمیم رژیم اشغالگر قدس برای عقب نشینی از بعضی مناطق لبنان، تنش های داخلی در این کشور بر سر استقرار نیرو در مناطق مذکور بالا گرفته است.

گزارش های رسیده حاکی است دولت لبنان به ارتش این کشور دستور داده که برای استقرار در مناطق کوهستانی دروزی نشین شوف و عالیه به حالت آماده باش درآید. از سوی دیگر، دروزی ها نیز اعلام کرده اند که تا زمان اجرای خواست های ده گانه شان مبنی بر استعفای دولت و عزل دادستان لبنان، از ورود نیروهای ارتش لبنان به این مناطق جلوگیری خواهند کرد. در همین حال، خبرگزاری کویت گزارش داد که امروز در ارتفاعات مشرف به بیروت، بین نیروهای ارتش و دروزی ها تبادل آتش صورت گرفته است؛ گفته می شود که دو طرف ظاهراً

ص: 104

به منظور تدارک درگیری به دنبال خروج نیروهای رژیم صهیونیستی، در مناطق مورد نزاع، تجهیزات سنگین توپخانه ای و سیستم های ضدهوایی مستقر ساخته اند(1)

ص: 105

ص: 106

پاسگاه شهاب و در منطقه جنوب غربی عملیات محرم و به عبارت دیگر، امتداد جناح راست آن می باشد که تصرف ارتفاعات 100 از حیث تسلط بر شهر طیب عراق حائز اهمیت است و استعداد نیروهای خودی نیز در سطح 3 گردان عمل کننده و 2 گردان احتیاط برآورد شده است.

مسئول اطلاعات و عملیات قرارگاه کربلا در بخش دیگری از این مصاحبه درخصوص دو عملیات مهندسی زید و طلائیه افزود: از چندی پیش، ما یک سری فعالیت هایی را در منطقه شرق بصره با دو لشکر شروع کردیم؛ یکی عملیات مهندسی لشکر7 ولی عصر(عج) در محدوده پاسگاه زید (که دو روز قبل منتفی شد) و دیگری عملیات مهندسی لشکر25 کربلا در منطقه طلائیه است. براین اساس، لشکر25 کربلا با استعداد دو تیپ در منطقه طلائیه یک عملیات مهندسی با هدف تصرف خاک دشمن در این منطقه اجرا خواهد کرد و نیروهای خودی در امتداد نوار مرزی، از پاسگاه کوشک به طرف طلائیه قدیم و جدید می روند. درواقع این عملیات برای وارد آوردن فشاری است تا دوباره بتوانیم «به شرق بصره برگردیم و عملیات رمضان را با کیفیت بهتری با یک سری تجربیات و تغییر و تحولات که در سازمان نیرویی ما به وجود آمده است، به موفقیت برسانیم و پایان آن را ساحل شرقی دجله بدانیم.»

سوداگر درمورد مراحل مانور عملیات در منطقه طلائیه گفت: الآن عملیات لشکر25 کربلا در منطقه طلائیه از قوت بیشتری نسبت به عملیات لشکر19 فجر در منطقه طیب برخوردار است. شاخص این عملیات، جاده آسفالت بین طلائیه قدیم و جدید است. در مرحله اول، نیروهای خودی با احداث خاکریز به موازات جاده آسفالت، به خط اول دشمن در جناح راست می رسند و در مرحله دوم، احتمالاً یک تیپ لشکر7 ولی عصر(عج) پس از تصرف خط دشمن در راستای شمال غربی به جنوب شرقی حرکت می کند و پس از تصرف پاسگاه طلائیه قدیم و انهدام پل دشمن در خط اصلی اش، احداث خاکریز مرحله اول را به سمت تأسیسات نفتی داخل هور ادامه خواهد داد. به عبارت دیگر، لشکر25 ابتدا از خط خودی مسافتی درحدود 2200 متر در عمق پیشروی کرده و در ادامه، به عرض حدود 12 کیلومتر به سمت چپ و راست منطقه باز شده و پاسگاه طلائیه قدیم را تصرف خواهد کرد.

وی افزود: طرح مانور این عملیات هنوز به لشکر25 کربلا ابلاغ نشده است و محورهای مهندسی آن نیز هنوز مشخص نیست، ولی استعداد رزمی این عملیات، یک تیپ با 3 گردان و استعداد مهندسی اولیه آن نیز 50 دستگاه برآورد شده است و علاوه بر شرکت 2 گروهان از تیپ زرهی 72 محرم، ارتش پشتیبانی توپخانه را در این عملیات برعهده خواهد داشت.

مسئول اطلاعات و عملیات قرارگاه کربلا، درباره آخرین اقدامات و فعالیت های دشمن در منطقه عملیاتی طلائیه نیز گفت: در این منطقه فاصله بین خطوط خودی و دشمن 500 متر است، ارتش عراق در فاصله 3 الی 5/3 کیلومتری خود با نیروهای ایران، یک منطقه ممنوعه پدید آورده است و علاوه بر ساخت موانع و استحکامات، با گشت در آن و بررسی میدان های مین به شدت منطقه را کنترل می کند، این امر دسترسی نیروهای خودی به خط دشمن را با مشکل مواجه ساخته است. بنابراین، اگر

ص: 108

ما با عملیات مهندسی و احداث خاکریز به خط دشمن نزدیک شویم، دشمن دیگر نمی تواند کمین خود را به ما نزدیک کند و می توانیم خاکریز اصلی دشمن را تصرف کنیم. درحال حاضر، دشمن هوشیار است و با 30 الی 40 دستگاه مهندسی در این منطقه کانال ایجاد می کند تا ضمن حفظ جناح خود، راه عبور نیروهای ایران به طرف پاسگاه طلائیه قدیم و جاده نشوه را سد کند.

احمد سوداگر با اشاره به مواضع و موانع متعدد دشمن در این منطقه افزود: خط ارتش عراق در دژ اصلی کوشک واقع شده که فاقد عوارض طبیعی است و به همین علت، دشمن موانعی ازقبیل کانال 6 متری، 700 متر میدان مین و کمین هایی با 2 کیلومتر عمق ایجاد کرده است. آرایش رده های دشمن نیز در این منطقه بدین ترتیب است: ابتدا خاکریزها، پس از آن کمین، سپس کانال های نفررو و درنهایت یک سری میدان مین و به خصوص سه ردیف مین والمری قرار دارد. علاوه براین دشمن کمین متحرک دارد و به محض مشاهده کوچک ترین ردپایی از نیروهای شناسایی ایران، در آنجا کمین می گذارد. همچنین ارتش عراق در این منطقه دو دژ، هرکدام به ارتفاع 5 الی 6 متر و عرض 10 الی 15 متر و دو سدبند با فاصله 2700 متر از هم و به طول60 کیلومتر و قطر 15 الی 16 متر احداث کرده است. درمجموع، دشمن با اقدامات خود مانعی مثلثی شکل در این منطقه پدید آورده و با امتداد سد بندها به نوعی منطقه شرق بصره را تأمین کرده است.(1)

1

ژاندارمری ناحیه کردستان در گزارشی اعلام کرد ارتش عراق امروز حدود 200 نفر از افراد حزب دمکرات و رزگاری و 100 نفر از افراد جیش الشعبی را از مناطق طویله و بیاره عراق جمع آوری و در پایگاه های پنجوین مستقر کرده است.(2)

از سوی دیگر، براساس گزارش لشکر77 ارتش، 70 نفر غواص عراقی که آموزش های تکاوری نیز دیده اند امروز به منطقه سیحان عراق (روبه روی جزیره مینو) اعزام شده اند؛ این افراد مسلح به تفنگ و مسلسل های سبک، کلاشینکف، آر.پی.جی7 و نارنجک دستی بوده و قایق های پلاستیکی دراختیار دارند(3)

2

ارتش عراق امروز علاوه بر گلوله باران آبادان، شهرهای پاوه و سردشت را هدف حملات هوایی و توپخانه ای خود قرار داد؛ براثر این حملات، تلفات و خساراتی به افراد و اماکن غیرنظامی وارد شد. یک منبع آگاه ایرانی نیز ادعای دیروز عراق مبنی بر هدف قراردادن چهار کشتی ایران را تکذیب کرد.

ساعت 4 بعدازظهر امروز، چهار فروند هواپیمای عراقی که با ورود به حریم هوایی شهر پاوه قصد بمباران این شهر را داشتند، براثر آتش پدافند نیروهای خودی مجبور به فرار شدند. گفتنی است جنگنده های مذکور هنگام ترک منطقه اطراف این شهر را بمباران کردند که هیچ گونه تلفات یا خسارتی برجای نگذاشت.(4)

برخی گزارش ها نیز از تبادل آتش پراکنده بین نیروهای ایرانی و عراقی در جبهه های جنوب

ص: 109

حکایت دارد. این درگیری ها در مناطق پاسگاه زید، شلمچه و پل نو شدیدتر بوده و براثر آن 17 نفر از نیروهای خودی زخمی شده اند.(1)

امروز هم شهر آبادان آماج گلوله باران ارتش عراق قرارگرفت. در جریان این حملات، به 3 واحد مسکونی و 2 باب مغازه خساراتی وارد شد. براثر اصابت خمپاره به منطقه مسکونی احمدآباد این شهرستان نیز، یک نفر از اهالی شهید و 5 تن دیگر مجروح شدند(2)

شهر سردشت نیز پیش ازظهر امروز زیر آتش توپخانه عراق قرار گرفت که درنتیجة آن 2 نفر از اهالی شهر مجروح و چند واحد مسکونی تخریب شد(3)

درعین حال، به دنبال ادعاهای تبلیغاتی عراق درمورد انهدام 4 کشتی ایرانی در آب های خلیج فارس در روز گذشته، یک مقام بلندپایه در صنعت نفت جنوب در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی، ضمن تکذیب این خبر اعلام کرد که فقط یک کشتی ایرانی در این حمله آسیب دیده است. به گفته وی در این حادثه، یک نفر شهید و یک نفر هم زخمی شده است.(4)

1

نیروهای خودی امروز در محور ارومیه، 20 روستا را آزاد و ضرباتی را به گروه های مسلح غیرقانونی وارد کردند. براثر کمین ضدانقلاب در محور بانه نیز تعدادی از نیروهای خودی شهید یا زخمی شدند.

براساس گزارش فرماندهی سپاه ارومیه، امروز تیپ شهدا و جندالله ارومیه متشکل از نیروهای سپاه، ارتش، بسیج و ژاندارمری در یک عملیات آزادسازی در محال انزل و محور ارومیه - اشنویه، 20 روستا را آزاد کردند. چهار روستا از روستاهای مذکور مقر تشکیلاتی حزب دمکرات، سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و کومه له بود. گروه های مسلح غیرقانونی با ایجاد پایگاه و استقرار در این مناطق اقدام به ضربه زدن به محور ارومیه - سلماس می کردند. در این عملیات از عناصر ضدانقلاب 15 نفر کشته، 15 تن زخمی و تعدادی از اعضای حزب دمکرات نیز دستگیر شدند. علاوه براین، چندین قبضه اسلحه سنگین و مهمات به دست نیروهای خودی افتاد و تعدادی از سربازان و مردم عادی نیز که به گروگان گرفته شده بودند، آزاد شدند. از نیروهای خودی یک تن شهید و چند نفر زخمی شدند.(5)

در همین حال، امروز براثر کمین افراد ضدانقلاب در اطراف سردشت و محور بانه، 16 نفر از نیروهای ژاندارمری و سپاه شهید و 3 نفر زخمی شدند(6)

امروز همچنین در حوالی سنندج، 2 نفر از چته های حزب دمکرات دستگیر شدند و اجساد 9 تن از گروگان های کومه له (6 نفر از نیروهای نظامی و 3 نفر از مردم عادی) که به دست عناصر این حزب به شهادت رسیده بودند، در محور سنندج - دیواندره، کشف شد.(7)

در بیجار نیز 6 نفر از مسئولان و هواداران سازمان مجاهدین خلق (منافقین) دستگیر شدند. این افراد مسئولیت حوزه کارگری و دهقانی، تبلیغات، امور مالی و سازمان جوانان را برعهده داشتند.(8)

ص: 110

1

حقوق دانان دادگاه بین الملل اسلامی در ادامه سفر خود به مناطق جنگ زده، امروز از شهرهای سوسنگرد، هویزه، خرمشهر و آبادان بازدید کردند.

اعضای دادگاه بین الملل اسلامی پس از بازدید از سوسنگرد، از ویرانی های ناشی از جنگ در هویزه نیز دیدن کردند. پس از آن، اعضای این هیئت، عازم خرمشهر شدند و درپی بازدید از مناطق مسکونی و تأسیسات غیرنظامی این شهر، با حضور در فرمانداری خرمشهر، از آمار و ارقام مربوط به خرابی های این شهر آگاهی یافتند. حقوق دانان دادگاه بین الملل اسلامی در آخرین مرحله از بررسی های امروز خود، به آبادان رفتند. سخنگوی این گروه در پایان بازدیدهای امروز، راجع به تخریب مناطق مسکونی گفت: «این جنایت ها به هیچ وجه ازنظر قوانین بین المللی و کنوانسیون ژنو قابل توجیه نیست.»(1)

هم زمان با ورود این هیئت به آبادان، این شهر هدف توپخانه های دوربرد عراق قرار گرفت که براثر آن 3 نفر از اهالی شهر مجروح شدند. نمایندگان دادگاه بین الملل اسلامی از مجروحان این حادثه نیز عیادت کردند.(2)

2

رئیس جمهور امروز با جمعی از خانواده های شهدا، اسرا و جانبازان، اعضای حزب جمهوری اسلامی و مدرسان و دانشجویان مراکز تربیت معلم و مسئولان آموزش وپرورش برخی از شهرهای مازندران دیدار و درخصوص تحرکات ضدانقلاب در منطقه شمال کشور، مسائل حزبی و آخرین تحولات جنگ مطالبی را بیان کرد.

آیت الله خامنه ای در ابتدای این دیدار ضمن تقدیر از ایثارگری های خانواده شهدا، درمورد وضعیت شهرهای مازندران قبل از پیروزی انقلاب گفت: «در دوران طاغوت بر روی این شهرها خیلی کار کردند، ولی ما می دانستیم که شما دلتان با اسلام از دیرباز آشنا بوده است.» وی همچنین درمورد واکنش مردم مازندران به تحرکات ضدانقلاب افزود: «شما دیدید که مردم آمل با گروهک ها چه کردند و مردم شهرهای شمال چگونه دست متجاوز گروهک ها را قطع نمودند.»

دبیرکل حزب جمهوری اسلامی همچنین خطاب به فعالان این حزب بر ضرورت تمرکز تبلیغات حزبی بر روی آموزش و عمق دادن به بینش و بصیرت اسلامی زنان و مردان مناطق مذکور تأکید کرد. وی با بیان اینکه «حزب جمهوری اسلامی برای خدمت است نه تفاخر»، خدمت به اهداف انقلاب اسلامی را ملاک حزبی بودن دانست و گفت: «هرکسی که در خدمت این اهداف باشد، هرچند که عضو حزب جمهوری اسلامی نباشد، ولی حزبی است زیرا ... حزب در خدمت شریف ترین هدف های انقلاب اسلامی می باشد.»

رئیس شورای عالی دفاع، دولت عراق را منشأ فساد، جنگ و اختلاف در منطقه خواند و مجازات این رژیم را راهکار ازبین بردن اختلاف در منطقه معرفی کرده، افزود: «وقتی دیدیم که مجازات رژیم بعثی عراق ... جدی گرفته نشد مجبور شدیم خود اقدام نماییم.»

آیت الله خامنه ای در پایان سخنان خود با اشاره به دستاوردهای دو عملیات اخیر ایران وضعیت

ص: 111

کنونی جنگ را این گونه تبیین کرد: «ما به همت شما مردم و به قدرت و کفایت مسئولان ارتش و سپاه و با برنامه ریزی دقیق توانستیم در عملیات والفجر 2 و 3 چنان مشتی بر دهان نظامیان مزدور و بی شخصیت عراقی بزنیم که تا اعماق سرزمینشان رانده شوند و ما این ضربات را بر پیکر سردمداران فاسد این رژیم آن قدر ادامه خواهیم داد تا دیگر قدرت ادامه کار برای آنها باقی نماند.»(1)

1

نامه نخست وزیر مبنی بر معرفی پنج وزیر پیشنهادی برای وزارتخانه های بازرگانی، کار، معادن و فلزات، کشاورزی و مسکن - که از آن به اولین ترمیم کابینه تعبیر می شود - امروز در صحن مجلس قرائت شد.

اسامی وزرای پیشنهادی به این شرح است:

وزارت بازرگانی: حسن عابدی جعفری؛ وزارت کار و امور اجتماعی: ابوالقاسم سرحدی زاده(2)؛ وزارت معادن و فلزات: حسین ناجی؛ وزارت کشاورزی: عیسی کلانتری؛ وزارت مسکن و شهرسازی: سراج الدین کازرونی(3)

رادیو بی بی سی در تفسیر شبانگاهی خود به بررسی ابعاد و زوایای مختلف نخستین ترمیم کابینه میرحسین موسوی پرداخت و تلاش دولت برای مقابله با مشکلات اجتماعی - اقتصادی کنونی و نیز برتری و ابتکارعمل جناح به اصطلاح رادیکال و پیروان خط امام دربرابر جناح محافظه کار را از عوامل مؤثر در ترمیم کابینه دانست. در این تفسیر ضمن اینکه برکناری وزیران کار و بازرگانی نشانه ای از تداوم رقابت بر سر کسب قدرت در درون حاکمیت تلقی شده است، برخی از وزرای برکنارشده، بدون ذکر نام، به انجمن حجتیه منتسب شده اند. این رادیو با نزدیک برشمردن روابط انجمن حجتیه با بازاریان و اشاره به عدم موافقت این انجمن با برداشت امام خمینی از اصل ولایت فقیه، محافظه کاران را مخالف اصلاحات اجتماعی جناح رادیکال، ازجمله توسعه اصلاحات ارضی و ملی کردن تجارت خارجی و...، معرفی کرد و افزود: «طرف دارانشان [محافظه کاران] در شورای نگهبان از تصویب لوایح جلوگیری می کردند.»

بی بی سی باتوجه به تغییرات انجام شده در وزارتخانه های مرتبط با خدمات اجتماعی و ذکر این نکته که «انگیزه آنی ترمیم کنونی کابینه ناتوانی دولت در تهیه و توزیع مواد غذایی و سایر مایحتاج مردم است»، عملکرد دولت موسوی را درزمینه ایجاد اشتغال، مسکن و رونق بخشیدن به کشاورزی ضعیف ارزیابی کرد. این رادیو در پایان تفسیر خود با اشاره به رقم رشد هفت درصدی اعلام شده ازسوی دولت ایران، مدعی شد: «بیکاری و کمبود مواد غذایی و مسکن در بین مردم فقیرتر مایه نارضایی بسیاری شده است.»(4)

ص: 112

1

رئیس مجلس شورای اسلامی در دیدار با اعضای واحد اطلاعات و تحقیقات کمیته های انقلاب اسلامی تهران و حومه، این نهاد را پیشتاز نهادهای انقلابی و یک نهاد خودجوش مردمی خواند و نقش کمیته های انقلاب اسلامی را در تأمین امنیت کشور سرنوشت ساز دانست. هاشمی رفسنجانی همچنین ضمن اشاره به موفقیت کمیته ها در پاک سازی عوامل نفوذی، گفت: «شما توانستید با همکاری نیروی عظیم اطلاعاتی 36 میلیونی بدترین نوع تروریسم در دنیا را به خوبی مهار کرده و بر آن پیروز شوید و یک موج شکننده و خطرناکی که قادر بود مملکت را برای ده ها سال آلوده کند از سر گذراندید و اکنون براثر مجاهدت های شما جمهوری اسلامی ایران از بسیاری از کشورهای مدعی ثبات، باثبات تر است.»(1)

2

هیئت بلندپایه دیپلماتیک ایران در ادامه سفر دوره ای خود امروز با مقامات عالی رتبه سوریه و برخی سران گروه های فلسطینی دیدار کرد.

علی اکبر ولایتی امروز در دمشق با حافظ اسد رئیس جمهور سوریه، دیدار و گفت وگو کرد. در این ملاقات، رئیس جمهور سوریه ضمن ابراز خرسندی از سفر هیئت ایرانی به دمشق، از وزیر امور خارجه ایران خواست تا درودهای ملت و دولت سوریه را به آیت الله خامنه ای ریاست جمهوری و ملت ایران ابلاغ کند. ولایتی نیز ضمن ارائه گزارشی مختصر از سفر دوره ای خود، دستاوردهای آن را برای رئیس جمهور سوریه تشریح کرد. در این دیدار راجع به گسترش روابط و افزایش همکاری های متقابل نیز تبادل نظر شد.

وزیر امور خارجه ایران در دیدار با عبدالحلیم خدام معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه سوریه، ضمن تبیین نتایج سفر دوره ای خود، تلاش برای توسعه روابط با کشورهای جهان سوم و موضع گیری واحد علیه رژیم اشغالگر قدس و رژیم افریقای جنوبی، جلوگیری از نفوذ قدرت های بزرگ در افریقا و «حمایت از کشورهای مترقی در مواجهه با صهیونیست ها و نژادپرست ها» را ازجمله اقدامات انجام گرفته در این سفر برشمرد. دو طرف همچنین بر هماهنگی مواضع درزمینه مسائل منطقه ای تأکید کردند.(2)

به گزارش خبرگزاری فرانسه، شامگاه امروز، ولایتی در دمشق با نمر صالح (ابوصالح) و سیمیرا بوکوئیک (قدری) از رهبران ناراضی جنبش فتح نیز دیدار و گفت وگو کرد. در این ملاقات، حوادث سیاسی غرب آسیا و به ویژه اوضاع فلسطین مورد بحث و بررسی قرار گرفت.(3)

رادیو بی بی سی در تحلیل شبانگاهی خود ضمن اعلام خبر ورود هیئت ایرانی به سوریه، به تفسیر سفر دوره ای این هیئت و به ویژه دیدار آن از لیبی پرداخت. براساس تحلیل ویلیام ریو از مفسران بخش شرقی بی بی سی، باآنکه لیبی و سوریه از آغاز جنگ ایران و عراق، به حمایت از ایران برخاسته اند، ولی «منابع دیپلماتیک در طرابلس پایتخت لیبی، می گویند که نشانه هایی از اختلاف در روابط دوستانه سرهنگ قذافی و دولت ایران دیده می شود.» این تفسیر دیدگاه های

ص: 113

مشابه دو دولت و داشتن دشمنان مشترک (ازجمله امریکا) را از دلایل گرمی روابط دو کشور برشمرده و افزوده است به دلیل خارج شدن عراق از جبهه پایداری، لیبی عراق را نیز دشمن خود به شمار می آورد. بی بی سی در ادامه تفسیر خود با ذکر موارد اختلافی بین دو کشور خاطرنشان کرد: «یکی از مسائلی که باعث اختلاف لیبی و ایران شده سرنوشت نامعلوم امام موسی صدر رهبر شیعیان لبنان، است.» به گفته این رادیو، «در ماه ژوئن سال جاری، سرهنگ قذافی درمورد دستگیری اعضای حزب توده ایران برای آیت الله خامنه ای پیامی فرستاده است. ... [چراکه لیبی] روابط نزدیک خود را با شوروی حفظ کرده است.» بی بی سی درمورد تأثیر مسائل داخلی ایران در روابط ایران و لیبی افزود: «برکناری چند تن از وزرای کابینه ایران که با گروه محافظه کار حجتیه روابط نزدیک دارند قاعدتاً باید موجب رضایت دولت سوسیالیست لیبی شده باشد.» در این تفسیر همچنین با اشاره به تغییر موضع لیبی در سازمان اوپک و متمایل شدن آن به سوی موضع عربستان از ماه مارس سال جاری، آمده است: «مقصود لیبی از این تغییر رویه آن است که هزینه طرح های عمرانی خود را ازطریق دریافت کمک های مالی هنگفت از عربستان سعودی و سایر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس تأمین کند.»

بی بی سی در پایان، هدف از سفر وزیر امور خارجه ایران به کشورهای حوزه خلیج فارس و کشورهای افریقایی ازجمله زیمبابوه و تانزانیا را «جلب دوستی سایر کشورها و خارج کردن ایران از انزوای سیاسی» عنوان کرد.(1)

رادیو صوت الجماهیر عراق نیز با بیان اینکه تحرکات دیپلماتیک اخیر ایران غیرقابل درک است، سفر ولایتی را با اجلاس آتی سازمان عدم تعهد مرتبط دانست و افزود: «هدف از سفر ولایتی این بوده که خود را به عنوان یک عضو فعال در سازمان عدم تعهد قلمداد کند و به کشورهای افریقایی اصرار بورزد که چاره ای برای تشکیل کنفرانس غیرمتعهدها در بغداد وجود ندارد.» بنا به گفته این رادیو، کشورهای افریقایی که ولایتی به آنها سفر کرده است «درمورد تشکیل کنفرانس آینده غیرمتعهد در بغداد رأی مثبت داده اند.» رادیو صوت الجماهیر ضمن تأکید بر اینکه در بیانیه های مشترک صادرشده در جریان سفر ولایتی به کشورهای افریقایی هیچ گونه اشاره ای به جنگ ایران و عراق نشده است، ادعا کرد: «ولایتی دررابطه با جنگ تجاوزکارانه ایران علیه عراق سخنانی ضد منطق و خط مشی رژیمش دریافت کرده است.»(2)

1

به دنبال بازپرداخت بخشی از بدهی ایران به بانک صادرات واردات امریکا، وزارت امور خارجه ایالات متحده امروز در بیانیه ای اعلام کرد که هیچ گونه شواهدی در دست نیست که این امر «نمایانگر نرم تر شدن سیاست ایران نسبت به امریکا باشد.» بیانیه مذکور با اشاره به اینکه پرداخت این مبلغ موجب عادی ساختن روابط ایران با بانک های بین المللی شده و به نفع این کشور است، اضافه کرد: «اقدامات ایران همچنان نمایانگر روش ضدامریکایی ایران نسبت به ایالات متحده است.»(3)

ص: 114

1

طرح تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی به عراق و پیامدهای آن، توان ایران برای مسدودساختن تنگه هرمز و درپی آن احتمال بین المللی شدن جنگ ایران و عراق، نگرانی های منطقه ای از مداخله خارجی در منطقه خلیج فارس و موضع گیری برخی کشورها و مقامات امریکایی دراین باره، موضوعاتی هستند که در روزهای اخیر تفاسیر و مباحث رسانه ای متعددی را به خود اختصاص داده اند.

روزنامه امریکایی واشنگتن پست در مقاله ای به بررسی دیدگاه مقامات امریکایی درباره طرح فرانسه برای واگذاری پنج هواپیمای سوپراتاندارد (مجهز به موشک اگزوسه) به عراق پرداخته است. مایکل گتلر نویسنده مقاله معتقد است که این معامله تسلیحاتی موجب بروز نگرانی شدیدی در میان مقامات واشنگتن شده است؛ زیرا آنان از این امر واهمه دارند که درصورت استفاده عراق از هواپیماهای مذکور برای بمباران تأسیسات نفتی ایران، دامنه جنگ دو کشور به منطقه خلیج فارس گسترش یابد. ازاین رو دولت ریگان به دنبال کسب اطلاعات بیشتر دراین زمینه است. به نوشته این مقاله، نحوه واکنش امریکا دربرابر عملی شدن تهدید ایران به بستن تنگه هرمز درصورت حمله عراق به تأسیسات نفتی آن کشور، ازجمله مسائلی است که در کانون مباحثات سیاست گذاران امریکایی قرار دارد، چراکه مقامات امریکایی بر این باورند که «ایران هنوز احتمالاً آن قدر هواپیمای ساخت امریکا، قایق های اژدرافکن و مین دراختیار دارد که حرکت کشتی ها را در خلیج فارس متوقف سازد.» این مقاله در ادامه افزوده است به دلیل ناکارآمدی نیروی هوایی عراق، تاکنون تأسیسات نفتی ایران سالم مانده است و ایران همچنان نفت خود را صادر می کند. درحالی که درآمدهای نفتی عراق با کاهش چشمگیری مواجه بوده است، ولی این کشور با دراختیار گرفتن هواپیماهای سوپراتاندارد مجهز به موشک های اگزوسه قابلیت از کار انداختن تأسیسات نفتی ایران را خواهد داشت. مقاله مذکور در انتها فرانسه را منبع اصلی تأمین تسلیحاتی عراق دانسته و یادآور شده است که فرانسه 5 میلیارد دلار از عراق طلب دارد و ازاین رو به دنبال این است که با پایان جنگ، عراق بتواند بدهی های خود را پرداخت کند.(1)

در واکنش به این مقالة واشنگتن پست، امروز آلن رومبرگ سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده، خاطرنشان کرد: «امریکا درمورد تحویل این سلاح ها موضع نگرفته است و درصدد آگاهی بیشتر درباره آن می باشد.»(2)

رادیو بی بی سی نیز در تفسیری با اشاره به اینکه فرانسه به عنوان منبع عمده تأمین تسلیحات و طلبکار اصلی عراق، نمی تواند شکست این کشور را نظاره گر باشد، هدف از واگذاری هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق را قراردادن ایران در تنگنای اقتصادی عنوان کرد. به گفته بی بی سی، کارشناسان نظامی بر این باورند که «ایران به اندازه کافی هواپیما و ناو دارد که بتواند حتی اگر به طور موقت هم شده» کشتیرانی در خلیج فارس را متوقف کند و «این امر جنگ بین ایران و عراق را به مسئله ای بین المللی تبدیل خواهد کرد.» این در حالی است که امریکا،

ص: 115

انگلیس و فرانسه، که ناوهای جنگی خود را در منطقه مستقر کرده اند، به عبورومرور آزادانه کشتی ها در این منطقه متعهد شده اند. برخی گزارش های تأییدنشده حاکی است که عربستان از فرانسه خواسته است از واگذاری این هواپیماها به عراق خودداری کند و ایالات متحده نیز مشغول بررسی این مسئله است. براساس گزارش مذکور، عراق از تهدید به بمباران تأسیسات نفتی ایران دو هدف عمده را دنبال می کند: «ترغیب قدرت های بزرگ به دخالت برای خاتمه دادن به جنگ ... و یا گرفتن کمک های مالی بیشتر از کشورهای منطقه خلیج فارس.»(1)

در همین حال امروز، روزنامه کویتی البیان در تفسیری راجع به جنگ ایران و عراق و امنیت خلیج فارس، مدعی شد که کشورهای منطقه خلیج فارس «نمی خواهند هیچ قدرت خارجی در این منطقه دخالت نماید.» به نوشته البیان، کشورهای منطقه برای ممانعت از دخالت خارجی باید «کلیه کوشش های خود را جهت پایان دادن به جنگ به کار گیرند.»(2)

1

امروز در پایان جلسات ششمین دوره کمیسیون مشترک عراق و شوروی برای همکاری در زمینه های کشتیرانی و حمل ونقل دریایی در مسکو، دو طرف موافقت نامه ای را دراین زمینه برای سال آتی میلادی امضا کردند.(3)

2

اظهار آمادگی برای تلاش به منظور پایان دادن به جنگ ایران و عراق، ضرورت تداوم کشتیرانی آزاد در خلیج فارس و تأکید بر همکاری های دفاعی - امنیتی، مهم ترین مفاد بیانیه پایانی اجلاس وزیران شورای همکاری خلیج فارس(4) را تشکیل می دهد.

به گزارش رادیو دبی، امروز صبح، در آغاز چهارمین نشست وزرای تعاون و همکاری کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، شیخ محمد بن مبارک آل خلیفه وزیر امور خارجه بحرین و رئیس فعلی اجلاس اعلام کرد که عصر امروز پس از برگزاری پنجمین نشست این اجلاس، بیانیه پایانی آن منتشر خواهد شد. گزارش رادیو ام القوین نیز حاکی است که در بیانیه امشب این اجلاس، کشورهای شرکت کننده از ادامه جنگ ایران و عراق ابراز تأسف کردند.(5)

در بیانیه اجلاس وزرای شورای همکاری خلیج فارس آمده است که «شورا موضع خود را دائر بر آمادگی برای انجام هرگونه تلاش به منظور پایان دادن به جنگ، مجدداً مورد تأکید قرار داد.»(6)

این بیانیه با تأکید بر همکاری دفاعی اعضا افزوده است: «این شورا درمورد همکاری دفاعی در میان کشورهای عضو، اهمیت اقدامات اتخاذشده دراین رابطه را که در خدمت هدف شورا برای حفظ و ثبات امنیت در ناحیه خواهد بود مورد تأیید قرار داد.» شورای همکاری خلیج فارس در این بیانیه همچنین خواستار تلاش تمامی جناح های لبنانی برای دستیابی به وحدت ملی و حفظ

ص: 116

حاکمیت و وحدت این کشور شد(1)

وزیر امور خارجه بحرین در یک مصاحبه مطبوعاتی ضمن اشاره به اهمیت حیاتی کشتیرانی در خلیج فارس برای کشورهای حاشیه آن، از انجام مطالعاتی به منظور یافتن راه های دیگری برای صدور نفت کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس خبر داد. وی همچنین پایان دادن به جنگ ایران و عراق را از اهداف این شورا برشمرد و اعلام کرد که کشورهای عضو شورا «ازطریق سازمان های بین المللی و میانجیگری برای پایان دادن به جنگ دو کشور تلاش می کنند.» شیخ محمد آل خلیفه اظهار کرد که کمیته حسن نیتی ازطرف این شورا از کشورهای ایران و عراق بازدید کرده و به محض مناسب شدن وضعیت، فعالیت خود را از سر خواهد گرفت(2)

خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز تصمیم کشورهای عربی مبنی بر یافتن راه های جایگزین برای صدور نفت را درجهت «مقابله با احتمال عملی شدن تهدید ایران مبنی بر بستن مسیر حیاتی عبور نفتکش ها» ارزیابی کرد. این خبرگزاری به نقل از وزیر امور خارجه بحرین اعلام کرد: «هرگونه تهدید علیه کشتیرانی در خلیج [فارس] به منزله تهدید علیه کلیه کشورهای عربی خواهد بود.»

آسوشیتدپرس همچنین افزود در بیانیه نهایی این اجلاس «نسبت به اهمیت توسعه همکاری های دفاعی بین کشورهای عضو به منظور حفظ ثبات و امنیت در منطقه تأکید شده است.»(3)

1

طبق گزارش شهربانی مریوان، دولت عراق از ملا شیخ محمد شاندری یکی از علمای برجسته سلیمانیه عراق، خواسته است تا در یک برنامه تلویزیونی فتوا دهد که ایران جنگ را به عراق تحمیل کرده است؛ ولی وی ضمن رد این درخواست، به ایران پناهنده شده و هم اکنون در مرز احمدآباد عراق است.(4)

ص: 117

ص: 118

سومین بار یک هواپیمای عراقی با ورود به حریم هوایی مریوان اطراف پادگان و قسمتی از شهر را بمباران کرد(1)براثر این حمله یک کودک چهارساله شهید و نوجوانی پانزده ساله به شدت مجروح شد، 6 نفر دیگر نیز به طور سطحی زخمی شدند و خساراتی هم به چندین ساختمان وارد آمد.(2) درپی این حادثه و همچنین باتوجه به تهدیدهای مکرر رادیوی عراق مبنی بر بمباران مجدد مریوان، اکثر مردم، درحال ترک شهر هستند و به روستاهای اطراف پناه می برند(3)

ارتش عراق در اطلاعیه نظامی خود، که امشب از رادیو صوت الجماهیر پخش شد، اعلام کرد: «جنگنده ها و هلیکوپترهای تیزپرواز ما طی روز جاری حملات کوبنده ای را بر روی مواضع و یگان های دشمن در بخش شمالی جبهه انجام داده و تلفات و ضایعات قابل توجهی به آنها وارد آورد[ند]... .»(4)

امروز همچنین براثر حملات توپخانه ای عراق به شهر سردشت 3 نفر زخمی شدند. علاوه براین، 2 خودرو در داخل شهر و 5 خودرو نیز در محور سردشت - برده منهدم شد(5)

1

ارسال کمک های مردمی (اعم از نقدی و جنسی) و همچنین اعزام نیروهای رزمی و فنی از نقاط مختلف کشور به جبهه های جنگ همچنان ادامه دارد.

براساس گزارش روزنامه جمهوری اسلامی، در روزهای اخیر، شماری از بسیجیان برازجان، بروجن و اراک(6)تعدادی نیروی مکانیک از مسجدسلیمان(7) چندین گروه نیروی رزمنده از استان های گیلان و مازندران، شهرستان های طبس، نورآباد ممسنی، خمینی شهر و نیز تعدادی نیروی فنی، تبلیغاتی و فرهنگی از استان چهارمحال و بختیاری و 20 نفر راننده ماشین های سنگین عمرانی از برازجان؛(8) به جبهه های جنگ عزیمت کردند.

گزارش روزنامه اطلاعات نیز حاکی است که در دو روز اول شهریورماه، گروه های متعددی از شهرهای اصفهان، مشهد، کاشان، گناباد، مهربان، داراب، نورآباد لرستان، میانه، چناران، فومن، کلیبر، خوی، بناب، هریس و... به جبهه های جنگ اعزام شده اند. بنا بر همین گزارش، چندین گروه امدادگر و کادر درمانی ازجمله تعدادی پزشک، پرستار، جراح، بهیار، تکنسین دارویی و... نیز از اصفهان برای کمک به رزمندگان عازم جبهه ها شدند.(9)

علاوه براین، در چند روز گذشته، کمک های مردم شهرها و روستاهای مختلف کشور، ازجمله لواسانات (مواد غذایی و پوشاک)، یزد (5 وانت نیسان و یک دستگاه آمبولانس)، مسجدسلیمان (وجه نقد و مواد خوراکی)،(10) روستاهای نورآباد ممسنی (وجه نقد و مواد غذایی)، بابل و مازندران (نیروی خدماتی جهت بازسازی سوسنگرد، وجه نقد، میوه و دارو)، روستاهای برازجان (وجه نقد، مواد خوراکی و 2 حلقه گوشواره)،(11) روستاهای سرخس (وجه نقد و مواد غذایی)، اراک (وجه نقد و پوشاک)، شهرکرد و روستاهای آن (خواربار، میوه و همچنین یک جفت گوشواره طلا) و شازند اراک و گناباد(12)به جبهه های جنگ فرستاده شد.

ص: 120

1

امروز دو روستا در منطقه دیواندره پاک سازی شد. براثر کمین و حملات گروه های مسلح غیرقانونی در استان های کردستان و آذربایجان غربی نیز تعدادی از نیروهای خودی شهید یا زخمی شدند.

در عملیات امروز نیروهای جندالله در منطقه دیواندره، ضمن پاک سازی 2 روستا، حدود 40 نفر از عناصر حزب دمکرات کردستان ازجمله چند تن از مسئولان این حزب کشته یا زخمی شدند. همچنین مقادیری مواد منفجره و اسناد درون گروهی نیز به دست نیروهای خودی افتاد.(1)

در یک درگیری در محور سقز - مریوان 3 سرباز از نیروهای تأمین این محور شهید شدند و 2 نفر به اسارت افراد ضدانقلاب درآمدند.(2) در محور بانه - سردشت نیز 6 نفر به دست افراد مسلح غیرقانونی به شهادت رسیدند.(3) عناصر ضدانقلاب با کمین در ورودی شهر نقده، 3 تن از نیروهای بسیجی را شهید کرده و اسلحه و مهمات آنها را به سرقت بردند.(4) در درگیری نیروهای سپاه با عناصر حزب دمکرات در اطراف روستای خسروآباد بیجار هم 3 نفر از افراد بسیج زخمی شدند.(5)

امروز همچنین محاصره پایگاه شهید محمودی (چهار ستون) در بیست کیلومتری سلماس، با اعزام نیروی کمکی از پایگاه های مجاور پایان یافت. در جریان درگیری با عناصر ضدانقلاب که این پایگاه را به محاصره درآورده بودند، یکی از نیروهای خودی مجروح شد. از سوی دیگر، برخی پایگاه های ژاندارمری در مناطق کردنشین ازجمله پایگاه ملاشیخ سردشت و گاومیشان سنندج با گروه های ضدانقلاب درگیر شدند که این درگیری ها بدون تلفات خاتمه یافت(6)

2

حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی در خطبه های نمازجمعه امروز تهران، ضمن اشاره به موضوعاتی همانند شرایط تصدی مسئولیت های اجتماعی در جامعه اسلامی، رسیدگی به تخلفات اداری و نیز عملکرد سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، به تحلیل وضعیت کنونی جبهه ها پرداخت و از مردم عراق خواست برای به دست گرفتن سرنوشت خود، به مقابله با حزب بعث برخیزند.

رئیس مجلس در خطبه اول نمازجمعه با تأکید براینکه عدالت اجتماعی مکمل عدالت فردی است، مطالبی را درخصوص ارزش های اخلاقی، مراحل نظام اخلاقی، امتیاز فضائل اخلاقی از منظر اسلام و جایگاه تقوا در اسلام، قرآن و نهج البلاغه بیان کرد. خطیب نمازجمعه تهران در ادامه با پرداختن به شرایط اخذ مسئولیت های اجتماعی در جامعه اسلامی، عدالت را مهم ترین شرط برای تولیت امور اجتماعی برشمرد و گفت: متصدی مسئولیت های اجتماعی «باید در درجه اول عادل باشد و اگر فاسق بود، حق تولّی در این گونه امور را ندارد، مگر هنگام ضرورت.»

هاشمی رفسنجانی «مسائلی که سروکارش با مردم و زندگی مردم است» را «مسائل ولایتی»

ص: 121

نامید و از این رهگذر، «عنصر تقوا» را از شرایط اساسی و ضروری برای کارکنان دولت معرفی کرد. وی ضمن اشاره به مسئله مهم «تعهد و تخصص» گفت: «اگر ما انسان متعهدِ متخصص داشته باشیم و برویم سراغ انسان متخصص غیرمتعهد، این مسئله ولایت اسلامی مخدوش است.» وی همچنین افزود کارگزاران دولتی باید «خودشان را با جمهوری اسلامی منطبق» ساخته و با دقت و سرعت بیشتری به امور ارباب رجوع رسیدگی کنند.

رئیس مجلس شورای اسلامی، با اشاره به مشکل تراشی برخی کارمندان برای مردم، لزوم اصلاح این رویه را در ادارات دولتی متذکر شد و برای مقابله با این مسئله از دیگر کارکنان و مردم درخواست کرد تا افراد ناصالح را معرفی کنند. وی با یادآوری ضرورت تشکیل دادگاه های اداری به منظور تصفیه ادارات ازطریق تربیت این کارمندان ناصالح، بر پیگیری جدی تخلفات اداری تأکید کرد.

مهم ترین موضوعاتی که حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی در خطبه دوم نمازجمعه به آنها پرداخت چنین بود: برگزاری کنفرانس گوادلوپ(1) در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، برنامه ترور شخصیت های انقلاب و علل ناکامی این برنامه، تحلیلی از عملکرد سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، برداشت اشتباه این سازمان درباره همراهی آیت الله طالقانی با آنان، فرازوفرود روابط این سازمان با بنی صدر، خدمات اطلاعاتی و جاسوسی سازمان برای صدام حسین و حرکت آن در مسیر خواسته های دولت های غرب به ویژه فرانسه و امریکا، مناظره (اعترافات) تلویزیونی اعضای این سازمان و جنایات سازمان مذکور.

وی علت اصلی ناکامی برنامه ترور شخصیت های انقلاب را این گونه تشریح کرد: «آن برنامه هم به ادله فراوانی شکست خورد ... اینها موفق نشدند که چهره های بسیج کننده را از میدان به در کنند که البته اگر هم موفق می شدند اشتباه عمده شان باقی بود و آن اشتباه این بود که این ملت عقیم نیست و چهره بسیج کننده، خود این مردم هستند.» خطیب نمازجمعه تهران افزود: «اینها منافقین باید مأمور باشند. باید همان طورکه میتران حرکت می کند، اینها هم حرکت کنند. آن جوری که ریگان حرکت می کند، اینها هم حرکت کنند ... یک روز گفتند با بنی صدر باشید؛ یک روز گفتند جاسوسی کنید؛ یک روز گفتند این جوری بکنید! خودشان را در یک جریانی انداختند که درست به صورت آلت دست، دراختیار آنها هستند.»

ص: 122

هاشمی رفسنجانی در آخرین بخش سخنان خود در خطبه دوم نمازجمعه تهران، ضمن تحلیل وضعیت جبهه ها گفت: «این ما هستیم که حرف محکم و اساسی و ان شاءالله نهایی را داریم در منطقه می زنیم. دشمنان از همه امکانات استفاده کردند، برای اینکه این حزب بعث عفلقی را به جایی برسانند، اما موفق نشدند و حالا می بینید که به چه فلاکتی افتاده اند.» وی سپس ضمن نصیحت افراد کارشکن، به اعضای زندانی سازمان مجاهدین خلق (منافقین) نیز اطمینان داد: «روزی که جمهوری اسلامی مطمئن بشود که شماها اگر بیرون بیایید، مثل بعضی دیگر از منافقین خیانت نمی کنید، ما از شما بیشتر عجله داریم که شماها در جامعه بیایید و با مردم باشید.» رئیس مجلس همچنین خطاب به مخالفان مقیم خارج از کشور گفت: «اگر جنایت بزرگی مرتکب نشدید، خودتان را بیشتر آلوده نکنید.»

امام جمعه موقت تهران در پایان، خطبه ای را به زبان عربی ایراد کرد و با اشاره به وضعیت وخیم عراق براثر سیاست های حزب بعث، از مردم این کشور خواست تا خودشان مقدرات امور کشورشان را به دست بگیرند(1)

1

وزیر امور خارجه ایران و هیئت همراه، عصر امروز پس از آخرین رایزنی ها در سوریه، از دمشق عازم آنکارا شدند و گفت وگوهای خود را با مقامات ترکیه آغاز کردند.

علی اکبر ولایتی پیش ازظهر امروز، در دمشق با چند تن از ائمه جمعه و جماعات منطقه بقاع لبنان دیدار و درمورد موضوعاتی همانند تحولات لبنان، چگونگی مواجهه با نیروهای رژیم اشغالگر قدس و هماهنگی در نحوه مقابله با «برنامه های امپریالیسم و صهیونیسم» گفت وگو کرد. وی هنگام ترک دمشق در یک مصاحبه تلویزیونی در فرودگاه این شهر، دیدارهای خود را در سوریه مثبت ارزیابی کرد و نتایج مطلوب این سفر را ناشی از روابط اصولی و راهبردی دو کشور دانست. وزیر امور خارجه ایران سوریه را یک کشور اسلامی پیشرو خواند که ضمن عدم سازش با رژیم صهیونیستی همچنان از مبارزان لبنانی و فلسطینی پشتیبانی می کند(2)

هیئت دیپلماتیک ایرانی به سرپرستی وزیر امور خارجه پس از ترک سوریه، عصر امروز وارد آنکارا شده و مورد استقبال وزیر امور خارجه ترکیه قرار گرفت. ایلتر ترکمن در مراسم استقبال از هیئت ایرانی، ضمن ابراز امیدواری درمورد گسترش روابط دوستانه دو کشور، توسعه روابط ایران و ترکیه را پس از پیروزی انقلاب اسلامی بسیار چشمگیر دانست. وی درخصوص نقش ایران در منطقه گفت: «ایران برای تثبیت ثبات و امنیت در منطقه سهم بسیار مؤثری را دارد و در حکم کلید صلح در منطقه می باشد.» ولایتی نیز در این مراسم، همبستگی های دینی و اشتراکات تاریخی و فرهنگی بین دو ملت را عاملی تأثیرگذار در تداوم و توسعه روابط دوجانبه برشمرد.(3)

ص: 123

1

درحالی که وزارتخانه های امور خارجه فرانسه و امریکا، هنوز حاضر به اعلام مواضع رسمی خود در قبال طرح تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی به عراق نیستند، بحث و تفسیر دراین باره در رسانه های مختلف خبری همچنان ادامه دارد.

به گزارش خبرگزاری آلمان غربی از پاریس، امروز وزارت امور خارجه فرانسه درخصوص طرح تحویل پنج فروند هواپیمای سوپراتاندارد فرانسوی به عراق، بدون ذکر هیچ گونه جزئیاتی اعلام کرد: «خبر مربوط به تحویل این جنگنده ها تاکنون هیچ گاه به طور رسمی اعلام نشده است.» روزنامه لوموند (چاپ پاریس) نیز طرح مذکور را اقدامی خطرناک توصیف کرد. در گزارش خبرگزاری آلمان غربی همچنین آمده است که ناظران در پاریس از احتمال شکست عراق در جنگ با ایران نگران هستند؛ چراکه باتوجه به فعالیت شش هزار کارشناس فرانسوی در عراق و نیز بدهی حداقل پنج میلیارد دلاری این کشور به فرانسه، پیروزی ایران می تواند «ازنظر مالی ضربه مهلکی به فرانسه وارد سازد.»(1)

رادیو امریکا نیز ضمن پرداختن به طرح فرانسه برای واگذاری پنج فروند هواپیمای سوپراتاندارد به عراق، به نقل از یک سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا گزارش داد: این کشور در گفت وگو با فرانسه و همه طرف های ذی نفع در جنگ خلیج فارس، «خطرات ناشی از گسترش جنگ را برای آنها روشن ساخته است.» وی درعین حال با تکرار ادعای بی طرفی واشنگتن در این جنگ اذعان کرد که ایالات متحده «درزمینه انتقال هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق موضعی اتخاذ نکرده است.»(2)

از سوی دیگر، روزنامه لوموند در شماره امروز خود مقاله ای را به نگرانی ایالات متحده از تهدیدهای ایران درمورد مسدودکردن خلیج فارس اختصاص داد. به نوشته این روزنامه، واشنگتن با جدی گرفتن تهدید ایران مبنی بر جلوگیری از عبور هرنوع کشتی از خلیج فارس، از توقف صادرات نفتی کشورهای عربی منطقه نگران است. لوموند ضمن اینکه مدعی شد «به دنبال آزادی گروگان های امریکایی روابط واشنگتن و تهران تاحدودی بهبود یافته است»، افزود به زعم مقامات امریکایی ایران همچنان مانع از توسعه طلبی های شوروی است. براساس مقاله لوموند، مقامات کاخ سفید با تأکید بر «بی طرفی شدید خود در جنگ ایران و عراق معترف اند که نمی دانند چگونه می توانند مذاکره بین طرفین را تسریع ببخشند.» از سوی دیگر، کاخ سفید باوجود اظهار نگرانی راجع به طرح فرانسه برای واگذاری هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق، «قصد ندارد کوچک ترین فشاری روی پاریس اعمال نماید.»(3)

ص: 124

1

به دنبال تهیه و تدوین برنامه اول توسعه اقتصادی - اجتماعی ایران و ارائه آن به مجلس شورای اسلامی،(1) وضعیت اقتصادی ایران ازجمله بحث خودکفائی اقتصادی، افزایش صدور نفت و تعاملات اقتصادی ایران با کشورهای دیگر، مورد توجه رسانه های بین المللی قرار گرفته است.

رادیو بی بی سی در برنامه شامگاهی امروز خود، تفسیری از محمدعلی همایون کاتوزیان استاد اقتصاد دانشگاه کانتربوری انگلستان، راجع به موضوع خودکفائی اقتصادی در ایران پخش کرد. کاتوزیان خودکفائی اقتصادی را بحثی دانسته که در چند دهه اخیر در ایران مطرح بوده و پس از انقلاب نیز گهگاه درباره آن بحث و گفت وگو می شود. وی وضعیت اقتصادی ایران را چنین تشریح کرد: «در دوره پس از انقلاب نیز اوضاع اقتصادی کشور دستخوش ازهم گسیختگی ها و نابسامانی های زیادی بوده که به نظر من فقط قسمتی از آن را می توان به حساب احتیاجات اجتناب ناپذیر و جنگ ایران و عراق گذاشت، میزان بیکاری در شهرها اکنون از حدود 3 - 4 میلیون نفر نیز گذشته است و تقریباً برابر با 50 درصد از نیروی کار بهره ده بیکار شده اند، نرخ تورم، ... بسیار زیاد است.» کاتوزیان به رغم ابراز امیدواری درباره افزایش تولید غلات، خودکفائی درزمینه کالاهای کشاورزی در آینده نزدیک را «تصوری خام و ساده لوحانه» دانست. به گفته وی، مفهوم خودکفائی این است که یک کشور جهان سومی بتواند «خود را به مرحله ای برساند که از قید اتکا به صادرکردن یکی دو کالا و واردکردن هزاران هزار اقلام غذایی مصرفی و ماشینی خلاص شود.» کاتوزیان وضعیت ایران را دراین زمینه بسیار خوب ارزیابی کرد و با اشاره به صادرات نفت و گاز از ایران افزود: «ارز خارجی ناشی از آن می تواند در مدت ده سال اقتصاد کشور را به نحو احسن دگرگون سازد. و آن را حتی از اتکاء دائم به این صادرات نیز رهایی بخشد.» وی خاطرنشان کرد درصورت «سرمایه گذاری صحیح و دقیقاً در صنایعی که در رفع نیازمندی های داخلی تأثیر زیادی دارد» و «آسوده گذاشتن کشاورز از دخالت های بی جای عوامل دولت با دادن کمک های مادی و معنوی به جامعه روستایی» جامعه ایران می تواند بخش اعظمی از نیازهای کشاورزی را در داخل تولید کرده و دراین زمینه وابستگی خود را کاهش دهد؛ در غیر این صورت، «... اگر درآمدهای نفت را فقط و فقط صرف پرداخت های بیجا به این و آن و باقیمانده را به واردکردن اسلحه و اغذیه و امتعه گوناگون مصرفی منحصر سازیم، خودکفائی اقتصادی که سهل است هرگز از مرحله عقب ماندگی اقتصادی و اتکا به صدور نفت و گاز و سایر فراورده های معدنی فراتر نخواهیم رفت و پس از پایان رفتن این منابع خداداد ناگزیر خواهیم بود که به پایین ترین سطح خودکفائی اقتصادی نزول کنیم.»(2)

ص: 125

رادیو کلن نیز با اشاره به گزارش های مرتبط با تولید «روزانه به طور متوسط درحدود دو الی دو میلیون و نیم بشکه نفت» در ایران در طول ماه های ژانویه تا ژوئیه سال جاری (دی 1361 تا تیر 1362)، این میزان را دوبرابر دوره مشابه سال قبل ارزیابی کرد و همین امر را زمینه ساز تهیه و تنظیم نخستین برنامه عمرانی پنج ساله پس از انقلاب دانست. براساس گزارش این رادیو درحالی که اقتصاد ایران در دو سال نخست پس از پیروزی انقلاب، با 20 درصد رشد منفی مواجه بوده، در سال های 1981 و 1982، رشدی 2 درصدی داشته و در سال جاری نیز 7 درصد رشد برای آن پیش بینی می شود. رادیو کلن در ادامه گزارش خود با نقل مطلبی از روزنامه زودویچه زایتونگ آورده است: این روزنامه باوجود ابراز تردید درمورد تحقق اهداف برنامه عمرانی مذکور، رونق تعاملات بازرگانی خارجی ایران را قابل تأمل دانسته و نوشته است: «هواپیماهایی که به سوی ایران در پرواز هستند با ظرفیت کامل به آن کشور پرواز می کنند و هتل های خارجی نشین در تهران براثر کثرت میهمان و مسافر جا ندارند.» این روزنامه با اذعان به ازسرگیری روابط اقتصادی ایران و طرف های معامله سنتی آن، آلمان فدرال را در رأس کشورهای صادرکننده کالا به ایران معرفی کرده و افزوده است این کشور در سال 1982، «مجموعاً به ارزش 3 میلیارد و 500 میلیون مارک کالا به آن کشور [ایران] صادر کرده است.» روزنامه مذکور همچنین پیش بینی کرده است که در سال جاری میلادی، ژاپن با صادراتی معادل 5 میلیارد مارک، در جایگاه نخست کشورهای صادرکننده کالا به ایران قرار بگیرد. براساس گزارش رادیو کلن، روزنامه زودویچه زایتونگ نظام کنونی ایران را به حدی تثبیت شده دانسته که «امروزه دیگر کمتر گروهی می تواند به طور مستقیم آن را مورد تهدید قرار دهد.»(1)

از سوی دیگر، امروز رادیو اسرائیل با پخش خبر افزایش میزان واردات نفتی ژاپن از ایران به نقل از محافل بازرگانی توکیو، میزان خریدهای نفتی ژاپن از ایران را بالغ بر چهارصد و چهل هزار بشکه در روز گزارش کرده است. در ادامه این خبر آمده است: «باتوجه به آنکه ایران نفت خود را با قیمت ارزانی در بازار جهانی عرضه می کند، دوازده کمپانی نفتی ژاپن قراردادهای خود را با آن کشور تجدید کرده و یا قراردادهای جدید منعقد نمودند.» رادیو اسرائیل بهای نفت سنگین و سبک ایران را به ترتیب 26 دلار و 90 سنت و 28 دلار، یعنی حدود 2 دلار ارزان تر از بهای رسمی اوپک عنوان کرد.(2)

همچنین عصر امروز، رادیو ایران (وابسته به اپوزیسیون خارج از کشور) به نقل از روزنامه تایمز مالی (چاپ لندن) ادعا کرد که موافقت نامه تجاری ایران و برزیل به ارزش حدود یک میلیارد دلار با مشکلاتی مواجه شده است؛ زیرا «جمهوری اسلامی از برزیل خواسته است که از یکی از چهارده بانک غربی مورد اعتماد جمهوری اسلامی نامه رسمی اعتبار بانکی بخواهد»، ولی «مقدار بدهی برزیل به بانک های بین المللی به حدی است که هیچ بانکی حاضر به دادن

ص: 126

اعتبار به برزیل نخواهد بود.» این رادیو به نقل از تایمز مالی مفاد موافقت نامه مذکور را خرید مواد کشاورزی و صنعتی به ارزش 400 میلیون دلار توسط ایران از برزیل و صدور نفت معادل 600 میلیون دلار از ایران به برزیل در سال 1984، بیان کرده است.(1)

1

بازپرداخت بخشی از بدهی ایران به بانک صادرات واردات امریکا موضوعی است که رادیو صدای امریکا و رادیو مسکو با نگاهی متفاوت آن را مورد بررسی قرار دادند. امروز همچنین خبری درمورد سفر معاون حقوقی نخست وزیر ایران به الجزایر و احتمال ارتباط این سفر با موضوع مذکور انتشار یافت.

گزارشگر رادیو صدای امریکا به نقل از مقامات وزارت امور خارجه این کشور، تلاش ایران برای حل دعاوی مالی اش با ایالات متحده را فاقد هرگونه علاقه سیاسی برای بهبود روابط دو کشور اعلام کرد و افزود براساس اظهارات مقامات مذکور، اقدامات ایران همچنان از خصومت شدید این کشور با امریکا حکایت می کند. گواه این مطلب دستورالعمل اخیر وزارت بازرگانی ایران است که طبق آن خریدهای رسمی ایران فقط در مواردی از شرکت های امریکایی انجام می شود که امکان خرید از کشورهای دیگر فراهم نباشد. از سوی دیگر، به دنبال تصمیم ایران برای تبدیل سفارت سابق امریکا به یک مرکز آموزش نظامی، دولت امریکا می کوشد تا کنترل این محل به دولت سوئیس یعنی حافظ منافع امریکا در ایران واگذار شود که البته تاکنون تلاش های ایالات متحده دراین زمینه بی نتیجه بوده است. براساس اعلام یکی از مقامات وزارت امور خارجه امریکا، «هرگونه استفاده از سفارت سابق امریکا در تهران بجز قراردادن آن دراختیار سفارت سوئیس، ناقض اصول حقوق بین المللی است.»(2)

رادیو مسکو نیز با پوشش خبری این رویداد در تفسیر شبانگاهی خود، با استناد به گزارش خبرگزاری یونایتدپرس اصرار ایالات متحده را دلیل بازپرداخت بدهی چهارصد و نوزده میلیون و پانصد هزار دلاری ایران دانسته و آن را این گونه تفسیر کرد: «امپریالیست های امریکا مانند سابق ثروت های ایران را به بهانه برآورده ساختن به اصطلاح دعاوی مالی و قانونی به یغما می برند.» براساس اعلام رادیو مسکو، درپی اقدام ایالات متحده به مسدودساختن سپرده های چهارده میلیارد دلاری ایران در بانک های امریکا، «سوداگران امریکایی مانند ملخ به این پول های ایران هجوم آوردند. در امریکا بیش از دو هزار و پانصد دادخواست به مبلغ هفت میلیارد دلار به دادگاه ها تسلیم شد.» این رادیو همچنین ادعا کرد که باوجود توافق دو سال پیش درباره استرداد سپرده های ایران در بانک های ایالات متحده، «امریکا از اجرای این توافق سرسختانه امتناع می ورزد.» رادیو مسکو همچنین به نقل از روزنامه های تهران افزود: «ایران نتوانست حتی یک پنجم پول های خود را بازپس بگیرد.»(3)

ص: 127

در همین حال، رادیو اسرائیل در خبری اعلام کرد که جهرمی معاون نخست وزیر ایران در امور حقوقی، امشب برای ابلاغ پیام ویژه نخست وزیر ایران به نخست وزیر الجزایر، وارد این کشور شد. این رادیو ضمن اشاره به انتشارنیافتن مضمون این پیام مدعی شد: «احتمال می رود [پیام مذکور] با جریان پرداخت غرامت به شرکت های امریکایی در رابطه با مسئله گروگان های سفارت ارتباط داشته باشد.»(1)

1

دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس و وزیر امور خارجه اردن، امروز به طور جداگانه به اظهارنظر درباره جنگ ایران و عراق و دیگر مسائل منطقه ای پرداختند.

عبدالله بشاره دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس، با اشاره به اجلاس اخیر اعضای این شورا در طائف، امنیت خلیج فارس را یکی از مهم ترین محورهای اجلاس مذکور برشمرد. وی در مصاحبه با روزنامه کویتی القبس، ضمن اشاره به جنگ ایران و عراق ابراز کرد: «ادامه این جنگ، باعث کشاندن منطقه به درگیری های بین المللی که هم اکنون در نزدیکی مرزهای آن در جریان است می شود.»(2)

براساس گزارش رادیو بغداد، امروز همچنین مروان القاسم وزیر امور خارجه اردن، هنگام ورود به رباط پایتخت مغرب، درمورد مضامین گفت وگوهای خود در این سفر گفت که «مذاکراتی با مسئولان مغربی که به طور ویژه بر مسئله عراق و ایران و اوضاع در لبنان تکیه دارد به عمل خواهد آورد.»(3)

2

به دنبال بالاگرفتن تنش های داخلی در لبنان و اعلام خبر تعویق عقب نشینی نیروهای رژیم صهیونیستی از جنوب لبنان، رایزنی های دیپلماتیک برای حل وفصل این منازعه آغاز شد.

گزارش امروز خبرگزاری فرانسه از مصاحبه وزیر دفاع رژیم صهیونیستی با شبکه تلویزیونی ان.بی.سی حاکی است که درپی درخواست های امریکا، این رژیم خروج نیروهایش از مناطق کوهستانی دروزی نشین شوف و عالیه را با تأخیر اجرا می کند تا دولت لبنان برای حل وفصل اختلافاتش با شبه نظامیان دروزی و گسترش حاکمیت خود در این مناطق، فرصت بیشتری به دست آورد. موشه ارنز عقب نشینی جزئی نیروهای اسرائیل از مناطق مذکور را آزمونی برای دولت لبنان برشمرد و اعلام کرد: «اگر پس از خروج نیروهای اسرائیلی دولت لبنان بتواند حاکمیتش را گسترش دهد با موفقیت از بوته این آزمایش مهم برآمده است.» به گزارش خبرگزاری رویتر از تل آویو، این عقب نشینی درطول دو هفته آینده انجام خواهد شد.

ص: 128

در همین حال، اقدامات دیپلماتیک برای حل این منازعه نیز آغاز شده است. امروز ولید جنبلاط رهبر دروزی های لبنان و رابرت مک فارلین نماینده ویژه امریکا در غرب آسیا، به منظور انجام مذاکراتی درباره اوضاع لبنان به طور جداگانه وارد پاریس شدند. جنبلاط پس از ورود به پاریس با واد بن حداد فرستاده رئیس جمهور لبنان، دیدار کرد. مک فارلین نیز قرار است علاوه بر دیدار با طرف های درگیر لبنانی، با مقامات فرانسوی هم درمورد وضعیت لبنان گفت وگو کند. بنا به گزارش خبرگزاری فرانسه، مک فارلین پیش از ورود به فرانسه، در رم با مقامات ایتالیایی و پرتغالی، گفت وگوهایی را درمورد اوضاع لبنان انجام داده است.

روزنامه کویتی القبس نیز در شماره امروز خود به نقل از منابع امریکایی نوشت که ریگان رئیس جمهور امریکا، از امین جمیل رئیس جمهور لبنان، خواسته است که برای رسیدن به توافق با رهبر دروزی های لبنان همه تلاش خود را به کار بگیرد.(1)

ص: 129

ص: 130

1

عناصر شناسایی لشکر14 امام حسین(ع) (مستقر در منطقه مقابل مریوان)، امروز از آخرین وضعیت خطوط پدافندی دشمن در ارتفاعات منطقه مریوان - پنجوین به ویژه در ارتفاعات توتمان، کله قندی، سنگ معدن، قوچ سلطان و شیار حسن آباد گزارش دادند. نتایج این گزارش شناسایی بدین شرح است:

در تپه توتمان، یک گردان از نیروهای کماندویی مستقر است و فرماندهی آن در پشت تپه قسمت شمال غربی قرار دارد. در تپه جنگلی، حدود 16 تانک و یک آتشبار سبک مستقر شده است. ارتش عراق در آرایش منطقه، روی خط الرأس ارتفاع اقدام به حفر کانال نفررو و احداث سنگر کرده است و به طرف شرق و روبه روی ارتفاع صاحب الزمان پدافند می کند. علاوه براین، دشمن دو کمین در سمت راست و چپ این منطقه دارد که یکی از یال های سمت شمال شرقی به طرف بالا به طرف دشمن شناسایی شده است.

در ارتفاع کله قندی نیز دشمن 6 قله را در اختیار دارد و نیروهای دشمن به سمت شیار حسن آباد و صاحب الزمان پدافند می کنند. روی خط الرأس، کانال وجود دارد و غیر از قله اصلی، در بقیه جاها نیروهای کمین حضور دارند. در قله دوم که تخته سنگی می باشد دو سنگر بزرگ وجود دارد و تدارک و رفت وآمد آنها ازطریق خود کله قندی صورت می گیرد. روی ارتفاعات کله قندی تمام شیارها با سیم خاردار مسدود و بالای آنها کمین گذاشته شده است. جاده کله قندی تا پایین قله دوم می آید و پس از آن تدارک نیروها به سمت بالا توسط قاطر انجام می شود. هنوز برای ارتفاعات قوچ سلطان و کله قندی محور مشخصی پیدا نشده و درحال حاضر تنها مسیر ارتباطی جاده کله قندی است که به دلیل شیب بسیار تند آن، تدارک نیروها با مشقات زیادی همراه است.

در منطقه سنگ معدن، جاده ای تا نزدیکی قله این ارتفاع وجود دارد و پدافند دشمن به سوی شیلر - حسن آباد است و در سینه شیار سمت شمال شرق قوچ سلطان نیز یک جاده مال رو وجود دارد که از ارتفاعات سیدصادق و سنگ معدن به طرف تپه های سبز سمت راست حسن آباد امتداد می یابد و در طول آن سنگرهای کمین دشمن استقرار یافته است. هنوز محور مشخصی به این ارتفاع شناسایی نشده است.

در ارتفاعات مرزی سمت راست شیار حسن آباد، که شکل سه پله ای و حالت شرقی - غربی دارند، دشمن هم به طرف حسن آباد و هم به طرف پاسگاه بناسوته پدافند می کند. برروی ارتفاع سوم این منطقه که در نزدیکی سنگ معدن قرار دارد نیروهای دشمن دیده نشده اند، ولی روی دو ارتفاع دیگر حدود یک گروهان از نیروهای مخصوص عراق مستقر هستند. بین ارتفاع دوم و سوم یک ارتفاع گرده ماهی مانند وجود دارد که از پایین به سنگ معدن متصل می شود. دشمن در پشت پاسگاه بناسوته، روی سه تپه کوچک نیرو دارد. محور نیروهای خودی نیز از راه راست شیار حسن آباد به طرف پاسگاه می باشد. در قسمت جنوبی پاسگاه، یک گردان

ص: 132

تقویت شده دشمن حضور دارد که با قاطر تدارک می شود. در محدوده تقریبی وسط دو ارتفاع دوم و سوم، شیاری است که جلوی آن نیز چشمه ای وجود دارد که با یک ردیف مین و احتمالاً کمین مسدود شده است.

در این گزارش درباره راه های تدارکاتی درصورت اجرای عملیات در این منطقه آمده است: یک، مسیر جاده ای از مرانه به حسن آباد است و یک راه نیز به طرف پاسگاه بناسوته می رود و از حسن آباد تا پایین ارتفاعات سنگ معدن و کله قندی می توان جاده کشید و آن را تا بالای کله قندی ادامه داد.(1)

1

امروز در مراسمی با حضور سرهنگ صمیمی رئیس شهربانی و مسئولان دایره های عقیدتی - سیاسی پلیس تهران و دانشگاه پلیس، 600 نفر از نیروهای شهربانی جمهوری اسلامی ایران، عازم جبهه های جنگ با عراق شدند(2) همچنین به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی گروهی از دانش آموزان آموزشگاه سرپاسبانی استان زنجان و همچنین نیروهایی از شهرستان کلاله نیز به جبهه ها اعزام شده اند.(3)

2

امروز در استان های آذربایجان غربی و کردستان، میان نیروهای خودی و گروه های مسلح غیرقانونی درگیری هایی رخ داد که براثر آن ضرباتی به عناصر ضدانقلاب وارد آمد.

در جریان عملیات پاک سازی روستاهای محال انزل (شمال ارومیه)، 4 نفر از عناصر کومه له، 48 تن از چته های حزب دمکرات و یکی از افراد سازمان مجاهدین خلق (منافقین) کشته شدند.(4)

درپی عملیات پاک سازی نیروهای خودی در مثلث کامیاران - سنقر - سنندج، عناصر مسلح غیرقانونی که مجبور به ترک منطقه مزبور شده بودند با کمین در جاده خامسان یک خودروی تویوتای حامل غذا را هدف حمله قرار دادند. در این حادثه 3 سرنشین خودرو به شهادت رسیدند. نیروهای خودی با اطلاع از ماجرا بلافاصله اقدام به اعزام نیروی کمکی کردند؛ در درگیری ایجادشده تعدادی از مهاجمان کشته شدند(5)و 20 قبضه اسلحه ژ3 به دست نیروهای خودی افتاد. عناصر ضدانقلاب که از هیز شهیدان کامیاران بودند به کوه های شاهو عقب نشینی کردند.(6)

طبق گزارش واحد اطلاعات سپاه پیرانشهر، صبح امروز، عناصر مسلح غیرقانونی در جاده بریسو - بصره - مکال آباد در محور سردشت - بانه، قصد اجرای یک عملیات کمین را داشتند که مورد تعقیب نیروهای خودی قرار گرفتند. در این حادثه تعدادی از عناصر ضدانقلاب کشته شدند و یکی از سرپل هایشان که زخمی شده بود اسیر شد. از نیروهای خودی نیز یک تن مجروح شد.(7)

ص: 133

1

فعالیت گروه های مسلح غیرقانونی امروز نسبت به روزهای قبل افزایش داشت. براثر کمین عوامل حزب دمکرات، 15 نفر از بارزانی ها در حوالی اشنویه کشته شدند. در نقده، سردشت و منطقه بوکان نیز درنتیجه تحرکات عناصر مسلح ضدانقلاب، تعدادی از نیروهای خودی شهید یا زخمی شدند.

شامگاه امروز، نیروهای بارزانی که با سه دستگاه خودرو از مرز کلاشین عازم روستای شیخان اشنویه بودند، در محور مرزی کلاشین - روستای درود در منطقه گرگه میش، به کمین چته های حزب دمکرات افتادند. در این حمله 15 نفر از بارزانی ها کشته شدند و یکی از آنها نیز براثر برخورد خودرو با مین مجروح شد؛ گفتنی است که همه نیروهای بارزانی غیرمسلح بودند.(1)

امروز همچنین گروه ضربت هیز افشین با ورود به نقده در اطراف واحد عملیات سپاه این شهر کمین کردند و پس از به شهادت رساندن 3 نفر از پاسداران و سرقت یک قبضه اسلحه، شهر را ترک کردند.(2)

بنا به گزارش قرارگاه عملیاتی ژاندارمری در شمال غرب، صبح امروز چته های دمکرات به پایگاه بزی (بزیله) هنگ ژاندارمری سردشت حمله کرده و با نیروهای پایگاه درگیر شدند. در این درگیری، 6 نفر از مهاجمان کشته شدند و یکی از آنان مجروح و دستگیر شد. از نیروهای خودی هم فقط یک نفر زخمی شد.(3)

عصر امروز هم در درگیری افراد سپاه با چته های حزب دمکرات در نزدیکی پایگاه قره موسی در محور بوکان - میاندوآب، 2 نفر از نیروهای خودی به شهادت رسیدند.(4) با اعزام نیروهای کمکی از پایگاه مذکور، این درگیری خاتمه یافت.(5)

در جاده بوکان - سقز نیز براثر کمین افراد مسلح غیرقانونی به یک ماشین حامل خمپاره، 2 نفر از نیروهای خودی به شهادت رسیدند(6)

صبح امروز نیروهای تأمین پایگاه مروارید سنندج با مهاجمان درگیر شدند. این درگیری پس از دو ساعت، بدون تلفات پایان یافت.(7)بعدازظهر امروز نیز تعدادی از عناصر ضدانقلاب قصد محاصره پایگاه شهید اصغری در روستای نایسر سنندج را داشتند که براثر آتش نیروهای خودی متواری شدند.(8)

2

آیت الله خامنه ای رئیس جمهور، در مصاحبه ای به مناسبت هفته دولت، ضمن تأکید بر حمایت دولت از محرومان و مستضعفان، ضرورت حرکت دولت در خط اسلام و مردم را یادآور شد.

رئیس جمهور در این گفت وگو اعلام یک هفته به عنوان هفته دولت را، که مصادف با شهادت محمدعلی رجائی و محمدجواد باهنر است، ابتکاری بسیار خوب و بجا دانست و تأکید کرد که دولت

ص: 134

بایستی از این فرصت برای معرفی هرچه بیشتر چهره ها و برنامه های خود به مردم استفاده کند و به واسطه بیان مسائلی که ممکن است برای مردم مهم باشد آنان را از عملکرد دولت مطمئن و به آینده دلگرم سازد.

وی در پاسخ به سؤالی درمورد نقاط ضعف و قوت دولت گفت: «درمجموع، من دولت آقای مهندس موسوی را یک دولت موفقی می دانم. ... آن درگیری که بین رئیس جمهور توسعه طلب، بهانه گیر و بداخلاق با دولت وجود داشت این وضعیت بحمدالله امروز نیست، هماهنگی است. ما دولت را در همه برنامه هایی که دارد هم شخص نخست وزیر را و هم یک یک وزرا را کمک می کنیم.» رئیس جمهور افزود: «ضعف هایی هم وجود دارد که اینها را بایستی برادران مسئول، برادران وزیر با علاقه مندی و دلسوزی با انتخاب همکاران خوب و مورد اطمینان، آنها را برطرف کنند.»

آیت الله خامنه ای در ادامه بر حفظ حقوق مردم و محرومان و مستضعفان در خط مشی آتی دولت تأکید کرد و گفت: «به برادران شورای اقتصاد توصیه کردیم که سعی کنند که جانب اکثریت مردم را که محرومان، مستمندان و به تعبیر رایج و معروف مستضعفان هستند را رعایت کنند و حقوق آنها را حفظ کنند.» وی درزمینه مبنای تصمیم گیری های دولت، با یادآوری دو نکته خاطرنشان کرد: «یکی موافقت با اسلام و شرع، آن چیزی که موافق شرع است اگر همه مردم هم از آن ناراضی باشند آن خوب و مفید است و باید انجام بگیرد. عامل دوم، همین علاقه مندی هاست و موافقت هاست، گاهی می شود که یک چیزی مخالف با شرع نیست، اما تأمین منافع همه مردم یا اکثریت مردم یا مردم مستضعف را نمی کند؛ در این مواقع باید نگاه کنیم ببینیم کدام تصمیم ما بیشترین مردم را راضی می کند آن را انتخاب کنیم. ... خط اسلام و خط مردم عیناً همان چیزی که در بیانات امام هم مشهود است به آن توجه می شود و دولت هم به نظر من باید خط آینده را همین جور انتخاب کند و انتخاب خواهد کرد.»(1)

ص: 135

1

رئیس مجلس شورای اسلامی در دیدار با جمعی از خانواده های شهدا و جانبازان مریوان، بر تداوم مقابله با ضدانقلاب و اولویت بازسازی کردستان تأکید کرد.

هاشمی رفسنجانی در این دیدار به استعداد موجود در مناطق کردنشین برای آبادانی اشاره کرد و گفت: «اگر توان نیروهایی که در کردستان صرف تخریب، توطئه و تباه کردن شد، درجهت عمران و آبادی منطقه به کار می رفت، امروز کردستان یکی از آبادترین مناطق کشور بود.» وی با اشاره به سفرش به همراه مرحوم آیت الله طالقانی به سنندج هم زمان با شروع غائله کردستان افزود: «تصور ما این بود که حرف های پدرانه ما گروه هایی را که در کردستان بودند متوجه حقایق کند، ولی آنها به جای آنکه به طرف حق برگردند، جری تر شده و روزبه روز بر جسارتشان افزوده شد و متأسفانه در دوران حکومت لیبرال ها و بنی صدر و به دنبال همین اوضاع شروع جنگ تحمیلی که مسئله کردستان را تحت الشعاع قرار داد، ما کمتر توانستیم به کردستان بپردازیم.» رئیس مجلس همچنین عملکرد سران عناصر ضدانقلاب در کردستان را این گونه تشریح کرد: «عناصر وابسته به استکبار جهانی با صدام جنایت پیشه دست اتحاد داده اند تا برای ملت آزاد کُرد به اصطلاح خودشان آزادی بگیرند. قاسملو و دیگر سران اشرار که مدت ها در اروپا به خوش گذرانی مشغول بودند وقتی که مردم با ساقط کردن رژیم ستم شاهی انقلاب را به پیروزی رساندند به ایران برگشته و داعیه رهبری ملت مسلمان کُرد را کردند.»

هاشمی رفسنجانی در بخشی دیگر از سخنان خود راجع به پاک سازی کردستان از نیروهای ضدانقلاب و به دنبال آن بازسازی این استان اظهار کرد: «مردم سراسر کشور به خاطر استقلال و آزادی کردستان و کوتاه کردن شر اشرار و دست دزدانی که به اسم مبارزه، در میان مردم نفوذ کرده بودند فرزندان خود را به میدان فرستاد[ند] و ان شاءالله با تصرف کامل باقیمانده پایگاه های ضدانقلابیون زمینه برای جبران خرابی ها به دست توانای همین رزمندگان مسلمان سلاح بردوش فراهم خواهد شد و ما اولویت را در بازسازی به کردستان می دهیم.»(1)

2

تجربیات جنگ سه ساله ایران و عراق، تصمیم گیران نظامی و سیاسی ایران را به سوی برنامه ریزی های بلندمدت با هدف بهبود کیفی روش های جذب، آموزش و بهره گیری از نیروهای داوطلب سوق داده است. در همین خصوص، سپاه پاسداران طرحی را با عنوان "لبیک یا خمینی" ارائه کرده که مقدمات آن درحال اجراست. امروز فرمانده کل و وزیر سپاه به طور جداگانه به تشریح این طرح و اهداف آن پرداختند.

محسن رضایی فرمانده کل سپاه، در مصاحبه ای که امروز در روزنامه کیهان به چاپ رسید، تشکیل سازمان رزمی ارتش بیست میلیونی براساس فرمان امام خمینی را هدف از طرح لبیک یا خمینی در

ص: 136

مرحله اول دانست و گفت: طبق قانون و براساس تصویب مجلس، سپاه موظف به اجرای این فرمان امام خمینی است؛ براین اساس، طرح مذکور دو هدف اساسی دارد: «اولین هدفش انجام مراحل مقدماتی تشکیل ارتش بیست میلیونی است و هدف دوم آماده شدن برای انجام مانور آزادی قدس است که ان شاء الله آماده خواهیم شد تا این مانور را در سراسر کشور با شرکت کلیه کسانی که تاکنون به جبهه های جنگ رفته اند به اجرا درآوریم. ... با اجرای طرح لبیک یا خمینی تمام نیروها تخصص های رزمی شان مشخص می شود و ما خیلی راحت می توانیم با این افراد بعداً هرموقع احتیاج بود، تماس بگیریم. تخصص اینها در پرونده هایی ثبت می شود و ما هروقت لازم داشتیم با مراجعه به پرونده افراد می توانیم تعداد نیروهای متخصص اعم از تک تیرانداز، توپچی، آر.پی.جی زن، راننده لودر و بلدوزر و امثال آن را برآورد کنیم و ثانیاً دیگر مشخص است که افراد چه آموزش های جدیدی را بایستی ببینند. پس از اجرای این طرح کلیه برادران که سازماندهی شده اند قبل از اجرای مانور آزادی قدس آموزش های جدیدی را خواهند دید.»

فرمانده کل سپاه مراحل پنج گانه اجرای طرح لبیک یا خمینی را این گونه تشریح کرد: «اولین مرحله اجرای طرح، فراخوانی نیروهاست. ... مرحله بعدی تعیین تخصص نیروهاست. نیروهایی که به مراکز سپاه مراجعه می کنند بایستی فرم هایی را پر کنند. ... مرحله سوم بعد از اینکه تخصص فرد مشخص شد این است که یک کارت دراختیار او قرار می گیرد تا در موقع لزوم از آن استفاده شود. ... مرحله بعدی سازماندهی نیروهاست. ... مرحله آخر این است که فرد باید آماده باشد برای اجرای مانور آزادی قدس، که ان شاء الله این مانور هم تا قبل از 22 بهمن آینده، ان شاء الله آماده می شود و باید مردم ما آمادگی داشته باشند که به صورت گسترده در این مانور شرکت کنند.»(1)

محسن رضایی همچنین در پایان گردهمایی دوروزه فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منطقه یک کشور در مصاحبه با واحد مرکزی خبر درمورد طرح لبیک یا خمینی گفت: «بعد از اینکه شایعات دشمن خنثی شد و موضوعات طرح مذکور بیشتر برای مردم روشن گردید، استقبال مردم بسیار خوب و مفید بوده است.» وی با یادآوری ضرورت حفظ اصل غافلگیری و ابتکارعمل و آمادگی نیروهای مردمی ازطریق سازماندهی افزود: «برای اینکه ابتکارعمل در دست نیروهای مردمی همچنان باقی بماند، باید اینها همیشه آماده باشند و برای این کار از قبل سازماندهی شوند و باید منتظر باشند به هرجایی که دشمن حمله کرد قبل از اینکه شروع به ایجاد استحکامات و مواضع و مسائل دیگر بکنند، نیروهای سازمان یافته حزب الله سریعاً در آنجا حاضر شوند و دشمن را که درحال گیجی و ابهام به سر می برد و هنوز منطقه را خوب نشناخته است تارومار بکند و این آمادگی ها برای اسارت نیروهای دشمن در مواقع ورود به کشور اسلامی ماست.»(2)

ص: 137

محسن رفیق دوست وزیر سپاه نیز در پایان گردهمایی مذکور که با هدف برنامه ریزی برای تقویت جبهه های جنگ و بررسی مشکلات پایگاه های سپاه منطقه یک در قم برگزار شده بود، در گفت وگویی با واحد مرکزی خبر علاوه بر بیان مطالبی درمورد این گردهمایی و اوضاع جبهه های جنگ به تبیین اهداف طرح لبیک یا خمینی پرداخت و گفت: سازماندهی، ثبت نام و شرکت نیروهای داوطلب در مانور آزادی قدس و آموزش های جدید، ازجمله اهداف این طرح می باشد. وی هدف از سفر به مناطق مختلف کشور را بهره گیری از کمک های مردمی در همین زمینه عنوان کرد و افزود: «با کمک مردم پادگان های بزرگ آموزشی در سراسر کشور ایجاد می کنیم.»

وزیر سپاه با تأکید بر اینکه مقامات مسئول مانند رئیس جمهور، رئیس مجلس و نخست وزیر نیز با طرح لبیک یا خمینی همراهی و هماهنگی کامل دارند، طرح های کنونی سپاه را این طور تشریح کرد: «طرح والعاضات یعنی اعزام دو پنجم پاسداران به جنگ و طرح والعادیات یعنی آموزش های سطح بالای فرماندهی در سپاه و طرح صف سازماندهی بسیج مردمی که ادامه همان طرح لبیک یا خمینی است.» وی استقبال از طرح لبیک یا خمینی را بسیار خوب و مطلوب دانست و گفت: «باتوجه به وضعیت خاص انقلاب و میهنمان همه برادرانی که به جبهه ها رفته اند و نیروهای کیفی ما را تشکیل می دهند و دانش جنگی را اندوخته اند باید بیایند و در این طرح ثبت نام نمایند و به مقتضای تخصصی که دیده اند در سازماندهی منظم ارتش بیست میلیونی قرار بگیرند تا ان شاء الله برای مانور آزادی قدس آماده شوند.» رفیق دوست در پایان، دستاورد این طرح را آگاهی از تعداد نیروهای آماده و تخصص های آنان به منظور سازماندهی شان اعلام کرد.(1)

گفتنی است اطلاعیه طرح لبیک یا خمینی و مانور آزادی قدس بار دیگر امروز در روزنامه های کیهان و اطلاعات منتشر شد.(2)

1

وزیر امور خارجه ایران امروز با رئیس جمهور، نخست وزیر و وزیر امور خارجه ترکیه دیدار و گفت وگو کرد. خبرگزاری های آلمان غربی و رویتر جنگ ایران و عراق، دغدغه های امنیتی ترکیه و روابط اقتصادی دوجانبه بین ایران و ترکیه را مهم ترین محورهای دیدارهای امروز ولایتی با مقامات بلندپایه ترکیه قلمداد کردند.

در دیدار وزیر امور خارجه ایران با رئیس جمهور ترکیه، کنعان اورن ضمن خوشامدگویی به ولایتی، از گسترش روابط ایران و ترکیه ابراز خرسندی کرد. ولایتی نیز خارج شدن از سلطه ابرقدرت های غرب را یکی از اهداف بزرگ انقلاب اسلامی دانست و خاطرنشان کرد: «این در حالی اجرا شد که به ابرقدرت دیگری وابسته نشدیم.»

ص: 138

علی اکبر ولایتی همچنین امروز در دیدار با نخست وزیر ترکیه، بر تصمیم قاطع ایران مبنی بر ادامه جنگ تا احقاق حقوق تضییع شده ملت ایران تأکید کرد. بولنت الوسو نیز ضمن استقبال از گسترش روابط با ایران، خواستار تداوم دیدارهای مقامات عالی رتبه دو کشور شد.(1)

در دیدار وزرای امور خارجه دو کشور، ایلتر ترکمن وزیر امور خارجه ترکیه با بیان اینکه «پیروزی انقلاب اسلامی یک تغییر جوهری در روابط دو کشور به وجود آورد»، روابط دو کشور را «نمونه خوبی در سری همکاری های کشورهای جهان سوم» قلمداد کرد. ولایتی نیز سیاست جمهوری اسلامی ایران مبنی بر گسترش روابط خود با کشورهای جهان سوم به ویژه ملت های مسلمان را یکی از خط مشی های سیاست خارجی ایران معرفی و حجم مبادلات اقتصادی ایران با جهان سوم را به عنوان نمونه بارز این سیاست ذکر کرد و افزود: «قبل از انقلاب، [حجم این مبادلات] 9 درصد از کل مبادلات ما را تشکیل می داد که این رقم در سال های بعد از انقلاب، به 25 درصد افزایش یافته است.» وی با تأکید بر اینکه «در مواجهه با رژیم صهیونیستی باید همان زبان زور که این رژیم از آن استفاده می کند مورد استفاده قرار گیرد»، سازش و مذاکره را درمورد مسئله فلسطین بی ثمر ارزیابی کرد و این موضوع را مربوط به همه جهان اسلام دانست. ولایتی همچنین خروج بدون شرط نیروهای شوروی و تعیین سرنوشت افغانستان به دست مردم این کشور را تنها راه حل مشکل افغانستان خواند. در این دیدار همچنین درمورد مسائل فرهنگی فی مابین و همکاری های دانشگاهی نیز مذاکراتی انجام شد.(2)

در همین حال، خبرگزاری آلمان غربی به نقل از منابع وزارت امور خارجه ترکیه، گزارش داد که در دیدار وزرای امور خارجه دو کشور، ترکیه «نگرانی خود را پیرامون امنیت این کشور در جنگ خلیج [فارس] به ایران اعلام کرده است.» طبق این گزارش، ترکیه اخیراً آشکارا از افزایش قدرت جنبش های جدایی طلب کُرد و احتمال به خطرافتادن خط لوله نفت عراق به بندر یومورتالیک ترکیه در دریای مدیترانه ازسوی ایران، ابراز نگرانی کرده است؛ خبرگزاری آلمان غربی همچنین از اظهار امیدواری وزرای امور خارجه ایران و ترکیه درمورد افزایش حجم مبادلات تجاری دو کشور به 5/2 میلیارد دلار در پایان سال جاری خبر داد.(3)

خبرگزاری رویتر نیز به نقل از مقامات رسمی ترکیه، مذاکرات دوجانبه را بر جنگ ایران و عراق و همچنین روابط دوجانبه ایران و ترکیه متمرکز دانست و ضمن اشاره به نگرانی آنکارا

ص: 139

از گسترش درگیری های ایران و عراق به مرزهای ترکیه، سفر ولایتی را درواقع نوعی واکنش به دیدار اخیر طارق عزیز از ترکیه در ماه جاری قلمداد کرد. به گزارش رویتر، ایران هم اکنون «بزرگ ترین بازار کالاهای صادراتی ترکیه است» و نفت عمده ترین کالای وارداتی ترکیه از ایران است که میزان آن سالانه تقریباً بالغ بر 5 میلیون تن می شود.(1)

1

حجت الاسلام سیدحسین موسوی تبریزی دادستان کل انقلاب اسلامی، صبح امروز، در یک مصاحبه مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی درخصوص مقابله با احتکار، گران فروشی و قاچاق کالا و اقدامات انجام شده برای کنترل قیمت ها و توزیع کالا مطالبی را بیان کرد. تشکیل گشت ارشاد به منظور جلوگیری از منکرات موضوع دیگری بود که دادستان کل انقلاب در این مصاحبه به آن پرداخت.

موسوی تبریزی با اعلام خبر تشکیل 30 شعبه بازپرسی و 25 ستاد مبارزه با گران فروشی درپی واگذاری وظایف مبارزه با گران فروشی، احتکار و قاچاق کالا به دادستانی انقلاب اسلامی، درمورد توزیع کالا گفت: «با هماهنگی وزارت بازرگانی، بانک مرکزی و مراکز تهیه و توزیع می توان بهترین کنترل را در امر توزیع داشته باشیم.» دادستان کل انقلاب اسلامی از بررسی طرحی برای کنترل قیمت کالاها خبر داد که براساس آن دولت مسئول قیمت گذاری و تعاونی ها هم عهده دار توزیع مستقیم در میان مردم خواهند بود. وی بر مبارزه قاطعانه تر با گران فروشان و احتکارکنندگان، تأکید کرده، افزود: «دادسرای انقلاب اسلامی با این افراد همانند گروهک ها برخورد خواهد کرد، چون در پشت مسئله گرانی و احتکار مسائل سیاسی هم نهفته است. دراین مورد ما سعی خواهیم کرد با ریشه یابی گران فروشی به این مسئله خاتمه دهیم. به طوری که دراین رابطه تعدادی دستگیر شده اند.» موسوی تبریزی همچنین با اشاره به تقویت پایگاه های ژاندارمری، کمیته های انقلاب و نیز دادسرای انقلاب اسلامی در استان های سیستان و بلوچستان و خراسان، ضرورت ریشه کن سازی امر قاچاق در این مناطق ازطریق راه سازی و ایجاد مشاغل تولیدی برای مرزنشینان را یادآور شد.(2)

دادستان کل انقلاب اسلامی در ادامه، به موضوع گشت ارشاد پرداخت و گفت دادستانی انقلاب مستقر در اوین به منظور جلوگیری از منکرات و فساد ظاهری اقدام به تشکیل گشت ارشاد کرده است؛ وی منکرات و فساد ظاهری را مسئله ای سیاسی دانست و نحوه مقابله با آن را این گونه تشریح کرد: «ضدانقلاب با پوشیدن لباس های ناهنجار قصد دارد چهره انقلاب اسلامی را بد جلوه دهد ... در درجه اول سعی خواهد شد این افراد ارشاد شوند و درصورتی که در مقابل این راهنمایی ها ایستادگی کند دستگیر و مجازات خواهند شد.» موسوی تبریزی همچنین عضویت حکام شرع در احزاب سیاسی را ازنظر شرعی و قانونی بلامانع خواند و گفت: «مهم عدالت قاضی است و اگر غیر از این باشد کفر و شرک انجام شده است.»(3)

ص: 140

1

سخنگوی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق، در دیدار با اعضای دادگاه بین الملل اسلامی از تشکیل گردهمایی جنایات صدام خبر داد.

در این دیدار محمدباقر حکیم سخنگوی مجلس اعلای انقلاب اسلامی، ضمن دعوت از اعضای این هیئت برای شرکت در گردهمایی آتی جنایات صدام که توسط این مجلس برگزار خواهد شد، به بخشی از جنایات متعدد رژیم صدام ازجمله «جنایات این رژیم نسبت به شریعت اسلام و نادیده گرفتن کلیه قوانین درزمینه احترام به مذهب ... و ایجاد ممنوعیت در گفتن اذان، اقامه نماز جمعه ها؛ ضرب وشتم، حبس و قتل رهبران مذهبی ...؛ زیرپای نهادن حقوق انسانی ...؛ اجبار مردم به تغییر عقاید خود یا اجبار آنان به شرکت در جنگ تحمیلی» اشاره کرد. وی به راه انداختن جنگ با ایران را محور دیگر این جنایات و بزرگ ترین خیانت رژیم صدام برشمرد و افزود: «جنگ تحمیلی خود بزرگ ترین خیانتی است که صدام عفلقی در حق مردم ایران و عراق و مسلمانان دنیا کرده است. این جنگ برای عراق حدود پنجاه هزار معلول، ده ها هزار یتیم و بیوه و چندین ده هزار کشته به جای گذاشته است.»

در پایان این دیدار، سخنگوی دادگاه بین الملل اسلامی با تشریح اهداف این دادگاه، اعلام کرد که این هیئت تاکنون از دوازده شهر و روستا در مناطق جنگی بازدید کرده است.(1)

2

به گزارش خبرگزاری کویت، یکی از مقامات عربستان سعودی، ادعاهای ایران مبنی بر اِعمال محدودیت عربستان بر تعداد پروازهای حجاج ایرانی به عربستان را تکذیب کرد.(2) براساس این گزارش، مقام مذکور ابراز کرده است که «برنامه پروازهای ایرانیان به عربستان توسط مقامات ایرانی با همکاری هواپیمایی غیرنظامی سعودی همانند تمام کشورهای اسلامی دیگر ترتیب داده شده است.»(3) در همین حال، رادیو عراق در بخش فارسی خود مدعی شد که تعدادی از زائران ایرانی به محض ورود به عربستان سعودی «از آن دولت تقاضای پناهندگی سیاسی کردند.»(4)

3

در حالی که امروز صدام حسین به طور غیرمستقیم از شرکت نکردن اعراب در جنگ با ایران انتقاد کرد و این موضوع را ناشی از اطمینان آنان به توانمندی عراق برای شکست دادن ایران دانست، طه یاسین رمضان معاون نخست وزیر عراق، به شرکت مستقیم نیروهای مصری در جنگ با ایران اعتراف کرد.

به گزارش رادیو صوت الجماهیر صدام حسین رئیس جمهور عراق، ظهر امروز، در جمع

ص: 141

گروهی از اهداکنندگان طلا و پول، به مقایسه جنگ مسلمانان با ساسانیان (نبرد قادسیه) و جنگ عراق با ایران - که وی آن را قادسیه دوم می نامد - پرداخت و با اشاره به اینکه در "قادسیه اول" کلیه اعراب شرکت داشتند، گفت: «شاید اعراب در آن زمان پی برده بودند که عراقی ها به تنهایی قادر به مقابله با جباران فارس نیستند و اکنون می دانند که عراقی ها به تنهایی می توانند به نیابت ازطرف آنها با جباران فارسی مقابله کنند. می گویم شاید بدین علت است و اگر علت این باشد پس ما عراقی ها روش اعراب را درک می کنیم. ... درهرحال، من می گویم ... که قلب های اعراب با شما است هرچند که شمشیر آنها در کنار شما نباشد.» رئیس جمهور عراق با اشاره به عملیات های نظامی ایران گفت: «آنها تمامی سلاح ها و روش های خود را آزمایش کردند و هنوز در مرزها می جنگند، درحالی که سه سال از جنگ می گذرد. هنگامی که شما خواستید برای تعقیب ارتش متجاوز آنها وارد خاکشان شوید به عمق تعیین شده برای حمایت کشور خود وارد شدید و سپس به خاک خود برگشتید تا ثابت کنید به خاک دیگران چشم طمع ندارید.»

صدام حسین در بخش دیگری از این سخنرانی با اشاره به یکی از مصاحبه های خود و واکنش یکی از سران عرب منطقه، تلاش کرد تا با تحریک تعصب عربی اعراب منطقه به نوعی آنان را به جنگ با ایران ترغیب کند. وی گفت: «مدتی قبل ... به نظر می رسد که من به یکی از روزنامه نگاران گفته ام اگر جباران ایران می توانستند وارد خلیج [فارس] شوند زنان خلیج ما را به صورت خفت باری به حالت اسیر به تهران می بردند. شما می دانید که من بارها به عراقی ها گفته ام و اکنون نیز می گویم اگر جباران تهران به عراق و خلیج [فارس] دست یابند، زنان عراق و زنان خلیج را با خواری به تهران خواهند برد. یکی از حکام عرب از صدام حسین قهر کرد که چرا می گوید ایرانیان می توانند زنان خلیج را به تهران ببرند؟ من نگفتم آنها می توانند این کار را بکنند بلکه گفتم اگر می توانستند، زنان خلیج را به صورت خفت باری به حالت اسیر به تهران می بردند و همچنین گفته ام اگر می توانستند، با زنان عراق نیز همین کار را می کردند. من از ملامت این عرب خوشحال هستم، ولی برای اینکه خوشحالی من کامل شود می خواهم که شمشیر خود را بکشد و برای زنان خلیج و عراق تأکید کند که آنها در دژ مستحکمی هستند، زیرا که او و سایرین در دفاع از اصول و ارزش ها شمشیر کشیده اند. ولی اگر فقط از این سخن قهر کند و شمشیر نکشد می گویم که قهر به تنهایی نمی تواند زنان خلیج و زنان عراق را حمایت کند.»(1)

درعین حال روزنامه لوموند (چاپ پاریس) در شماره امروز خود، وقوع جنگ بین ایران و عراق را عامل نزدیک شدن «برادران دشمن سران مصر و عراق» به یکدیگر معرفی کرد. لوموند به نقل از طه یاسین رمضان معاون نخست وزیر عراق و فرمانده جیش الشعبی، شمار کشته شدگان و اسرای مصری در جنگ عراق با ایران را به ترتیب 20 و 6 نفر ذکر کرد. براساس همین گزارش، طه یاسین رمضان ماه ژوئن گذشته نیز در گفت وگو با هفته نامه المصور (چاپ قاهره) اظهار کرده بود: «پشتیبانی مصر از عراق در جنگش با ایران معادل پشتیبانی همه کشورهای عربی درمجموع بوده است.»(2)

ص: 142

1

روزنامه فرانسوی لوموند در مقاله ای با اشاره به متجاوزبودن عراق، شکل گیری گروه فشار هوادار عراق در فرانسه، نقش و تأثیرگذاری آن بر روابط دو کشور و همچنین بر جنگ بین ایران و عراق را مورد بررسی قرار داد.

برنارد بولوکو در مقاله ای که امروز در روزنامه لوموند منتشر شد، تسهیلات استثنائی مالی فرانسه به عراق را مغایر با منافع فرانسه خواند و این سیاست مالی را تحت تأثیر و تابع خواسته های یک گروه فشار اقتصادی فرانسوی دانست؛ وی درمورد نحوه شکل گیری گروه مذکور نوشت: «این گروه فشار درپی سفر ژاک شیراک نخست وزیر وقت ژیسکاردستن به عراق در سال 1975، تشکیل یافت که طی آن [بزرگ ترین] قراردادهای اقتصادی قرن با این کشور به امضا رسید. این روابط ممتاز موجب شد که فرانسه مؤدبانه سرکوب سیاسی و تروریسم عراق در فرانسه و جنگ داخلی کردستان را نادیده بگیرد.» نویسنده با اشاره به تأثیر این گروه در موضع گیری فرانسه در قبال جنگ ایران و عراق افزود: «به دنبال تهاجم عراق به جنوب ایران در ماه سپتامبر 1980، فرانسه برای اولین بار در تاریخ، فعالانه سلاح هایی را دراختیار عراق که نه تنها یک کشور هم پیمان فرانسه نبود، بلکه یک کشور تجاوزگر بود قرار داد. گروه فشار فرانسوی هوادار عراق به حدی نیرومند است که باعث شده اخلاق سیاسی و نیز یک میلیون و نیم ایرانی که از سه سال پیش، همه چیز خود را از دست داده و در اردوگاه های مهاجرین جنگی یا نزد دوستانشان زندگی می کنند نادیده گرفته شود.»

مقاله مذکور با اشاره به ناتوانی عراق برای بازپرداخت بدهی های خود به دلیل هزینه های ناشی از تجاوز به ایران، واگذاری سلاح های ارتش فرانسه به عراق برای بمباران جزیره خارک و بسته شدن راه صدور نفت ایران را بیانگر این دانست که «فرانسه ... یک جنگ را تأمین مالی می کند.» برنارد بولوکو، قدرت و نفوذ گروه فشار هوادار عراق در فرانسه را به حدی دانسته است که «نمایندگان پارلمان فرانسه هرگز درمورد این مسائل از خود سؤال نکرده اند و احزاب مخالف نیز هرگز دولت را استیضاح نکرده اند، زیرا این گروه فشار مافوق احزاب است و سازمان های دمکراتیک و بشردوستانه نیز هرگز اظهار نگرانی نکرده اند.» بنا به اذعان نگارنده، عملکرد این گروه فشار که نقشی تعیین کننده در تداوم جنگ ایران و عراق ایفا می کند، موجب شده تا روابط فرانسه با ایران تقریباً به صفر برسد و از سوی دیگر، «جان فرانسویان را به خاطر تحریک گروه های تروریستی به خطر انداخته است.»

این مقاله با اشاره به ادعای ریاست جمهوری فرانسه درمورد حل مسئله فلسطین و حفظ روابط دوستانه با کشورهای عربی ازجمله عراق و لیبی با طرح این پرسش به پایان می رسد: «آیا برای تأمین صلح در خاورمیانه باید با ایران اسلامی جنگید؟»(1)

2

حسنی مبارک رئیس جمهور مصر، امروز در دیدار با هیئت سنای امریکا در اسکندریه، از محافل بین المللی خواست تا «تلاش های فشرده خود را جهت پایان دادن به جنگ میان ایران و عراق به کار ببرند.» رادیو صوت الجماهیر با اعلام این مطلب افزود: حسنی مبارک همچنین

ص: 143

خواستار خروج نیروهای خارجی از لبنان شد.(1)

در دیدار امروز راشد عبدالله وزیر مشاور در امور خارجی امارات متحده عربی با مامون بهدن شارح وزیر امور خارجه جیبوتی، علاوه بر روابط دوجانبه و اوضاع غرب آسیا و موضوع فلسطین و لبنان، تحولات جنگ ایران و عراق نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفت. وزیر امور خارجه جیبوتی در پایان این دیدار به خبرنگاران گفت: «طرفین همچنین ضرورت تلاش جهت خاتمه دادن به جنگ عراق و ایران را مورد تأکید قرار داده است.»(2)

از سوی دیگر، گزارش روزنامه کویتی الانباء حاکی است که مقامات بلندپایه کشورهای عربی خلیج فارس در ارتباط با اجلاس آتی سران عرب در ریاض، اقداماتی را به منظور «بازگرداندن مصر به دنیای عرب و جلب رضایت سوریه نسبت به سازش نامه لبنان و اسرائیل» آغاز کرده اند؛ روزنامه مذکور «ایجاد یک تحول مثبت در جنگ ایران و عراق» را هدف اصلی این تلاش ها دانست و به نقل از منابع مطلع مدعی شد: «ایران دراثر این تلاش ها تحت فشار قرار خواهد گرفت و سرانجام به مذاکره با عراق رضایت خواهد داد.»(3)

1

وزیر بهداری کویت بر ضرورت پایان دادن به نشت نفت از چاه های نفتی نوروز، که براثر حمله عراق آسیب دیده اند،(4) تأکید کرد.

رادیو رأس الخیمه (امارات) امروز به نقل از وزیر بهداری کویت و مسئول اجرایی سازمان منطقه ای حفظ محیط زیست دریایی اعلام کرد که در ماه آینده، با حضور وزیران محیط زیست

ص: 144

منطقه نشستی برای مذاکره درمورد امکان بستن چاه های نفتی نوروز ایران در کویت تشکیل خواهد شد. این رادیو همچنین افزود: از آغاز سال جاری میلادی چندین اجلاس برای پایان دادن به نشت نفت از این چاه ها برگزار شده است که تاکنون نتیجه ای در بر نداشته اند؛ براساس گزارش مذکور، هم اینک روزانه بین دو تا چهار هزار بشکه نفت از چاه های نوروز ... به آب های خلیج فارس، که بیشتر کشورهای عربی منطقه از آن به عنوان آب آشامیدنی استفاده می کنند، نشت می کند.(1)

1

گزارش های خبری از آغاز یک ماجرای هواپیماربایی در خطوط هوایی فرانسه حکایت می کند.

شامگاه امروز، یک فروند هواپیمای مسافربری بوئینگ 727 متعلق به ایرفرانس که با 111 مسافر از وین به سمت پاریس درحال حرکت بود، ربوده شد و در ژنو بر زمین نشست(2) متعاقباً تعدادی از مسافران هواپیما آزاد شدند. به گفته این مسافران، هواپیماربایان به مسلسل و نارنجک دستی مسلح هستند.

هواپیماربایان قصد عزیمت به کشورهای لیبی و یونان را داشتند، اما درپی عدم پذیرش این کشورها، در ایتالیا فرود آمده و 55 نفر دیگر از مسافران را آزاد کردند و سپس با دراختیار داشتن 17 مسافر و 8 خدمه هواپیما به سوی دمشق پایتخت سوریه، حرکت کردند. به گفته مقامات مسئول، هواپیماربایان به زبان عربی تکلم می کنند و این عمل را در اعتراض به سیاست های فرانسه در منطقه غرب آسیا انجام داده اند(3)

2

به دنبال دستگیری سران حزب توده و انحلال این حزب،(4) نورالدین کیانوری در مصاحبه ای، که از صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد، برخی از زوایای فعالیت، علل ناکامی ها و اشتباهات

ص: 145

حزب توده و همچنین عملکرد این حزب و اتحاد شوروی در قبال جنگ ایران و عراق را تشریح کرد.

نورالدین کیانوری در این برنامه تلویزیونی، با معرفی خود به عنوان دبیر اول حزب توده، انگیزه خود از حضور در این مصاحبه را واکاوی علل قرارگرفتن حزب توده در وضعیت کنونی عنوان کرد و گفت: «خیلی از این خوشحالم که بتوانم علل اینکه حزب ما به این روز افتاد؛ یعنی در باتلاقی از خیانت فرورفت، ازلحاظ تاریخی بررسی کنم و علل واقعی آن را پیدا کنم.» وی براساس مطالعات خود راجع به «مسائل اسلامی، تاریخ مبارزات این دوران اخیر روحانیت مبارز شیعه و اصول مذهب شیعه»، اعتقاد عمیق مردم ایران به مذهب شیعه به شکلی که امام خمینی ارائه می دهد و پاسخ گو بودن این مکتب را علت اصلی رشدنکردن مارکسیسم در ایران دانست و ضمن اذعان به این مسئله که مارکسیسم چیزی برای عرضه ندارد، گفت: «اگر چندین سال قبل، به این شناخت رسیده بودم شاید راهی را که در کار سیاسی و حزبی پیش می گرفتم به کلی غیر از این بود که ما رفتیم.» کیانوری تصریح کرد که برخلاف تبلیغات رادیوهای خارجی، اعترافات وی بدون هیچ گونه فشاری انجام می گیرد.

دبیراول کمیته مرکزی حزب توده با بیان اینکه «این حزب از همان روز اولش در دامان اتحاد شوروی به وجود آمد»، به آسیب شناسی حزب متبوع خود پرداخته و چهار بیماری عمده آن را چنین برشمرد: «وابستگی عقیدتی و سیاسی کامل به اتحاد شوروی؛ عدم شناخت جامعه ایران؛ انتخاب یک ایدئولوژی بیگانه نسبت به ملت ایران برای حل مسائل اجتماعی ایران؛ و خودپرستی روشنفکران و اختلافات فوق العاده شدید تاحد دشمنی در میان رهبران حزب.» به گفته وی، حزب توده براثر این چهار بیماری راهی را در پیش گرفت که «بیراهه بود و نادرست بود ... و نتیجه اش فی نفسه خیانت به ملت ایران تمام می شد.» کیانوری عملکرد حزب توده در قضایایی همانند ماجرای نفت شمال، فرقه دمکرات آذربایجان، شرکت در کابینه قوام، قضیه ملی شدن صنعت نفت و تأیید شاه پس از سال 1340 را به عنوان موارد عینی از اشتباهات حزب توده در همین چارچوب ذکر کرد.

وی درمورد سهم حزب توده و جریانات دیگر در پیروزی انقلاب اسلامی ابراز کرد: «ما به آستانه انقلاب ایران رسیدیم بااینکه هیچ کار مثبتی ازطرف حزب ما واقعاً برای انقلاب ایران انجام نداده بود و سهم ما در جریان انقلاب سهم بسیار ناچیزی بود ... نه تنها سهم ما

ص: 146

چیزی نبود، بلکه سهم همه گروه های دیگر نیز از آن روز که تحت رهبری امام خمینی بود سهم به کلی ناچیزی که به حساب اصلاً نمی شود آورد و این انقلاب ایران را فقط آن نیروهایی انجام دادند که تحت رهبری امام خمینی بودند و سایر نیروها دنبال انقلاب کشانده شدند.» کیانوری درباره نحوه عملکرد حزب متبوعش پس از پیروزی انقلاب نیز گفت: «با پیروزی انقلاب [از] این گفتار معروف امام ما اصلاً استفاده کردیم که در جمهوری اسلامی حتی کمونیست ها می توانند فعالیت آزادانه داشته باشند اگر توطئه نکنند. ما از این گفته استفاده کردیم و فعالیت علنی خودمان را در ایران آغاز کردیم.»

کیانوری در ادامه سخنان خود با اشاره به محورهایی که پیش از این به عنوان اساس جرائم حزب توده معرفی کرده بود، اضافه کرد: «من در گفتار سابق خودم شش محور بااهمیت را یادآوری کردم و اعتراف کردم که طبق این شش محور، ما آن چنان جرم هایی را مرتکب شدیم که همه اش و لااقل اکثریت مطلقش در خیانت بوده است به جمهوری اسلامی ایران و به انقلاب ایران و حالا بایستی بگویم که تنها این شش محور نبود، ما در محورهای دیگر هم این جرم ها را مرتکب شدیم؛ مثلاً اگر من بخواهم کوتاه بکنم صحبت را با مطالب خروج ارز از ایران که ازطرف دولت جمهوری اسلامی ایران قدغن شده بود، عمل کردیم.»

دبیر اول حزب توده سپس عملکرد حزب توده در قبال جنگ ایران و عراق را چنین تشریح کرد: «وقتی که جنگ شروع شد، ما با تمام نیروی خودمان علیه این جنگ آمدیم؛ یعنی برای سرکوب کردن این جنگ تبلیغ کردیم، عمل هم کردیم. افراد ما فرستادیمشان به جبهه و کوشش کردیم در بسیج شرکت بکنند.» وی سپس با اشاره به آگاه شدن حزب توده ازطریق شوروی از ماجرای دیدار بختیار با صدام در بغداد و پیشنهاد صدام به بختیار درمورد تشکیل دولت آزاد در ایران به دنبال حمله قریب الوقوع عراق به خوزستان و درنهایت به رسمیت شناخته شدن دولت مذکور ازطرف کشورهای عربی منطقه و سپس امریکا، هدف عراق را براندازی جمهوری اسلامی ایران دانست و اذعان کرد که حزب توده انتظار داشت که «اتحاد جماهیر شوروی که جمهوری اسلامی ایران را یک کشور ضدامپریالیستی ارزیابی می کرد، رسماً این را اعلام می کرد و ادعا می کرد که از جمهوری اسلامی پشتیبانی می کند، در شورای امنیت لااقل این تجاوز را محکوم بکند»؛ درحالی که بنا به گفته کیانوری، اتحاد شوروی تا زمانی که ایران در موضع دفاعی قرار داشت، اعلام بی طرفی کرد، ولی به دنبال آغاز پیروزی های بزرگ ایران و آزادسازی سرزمین های اشغالی این کشور، «صدور اسلحه شوروی به عراق یا ازنو آغاز و یا تشدید شد. این اسلحه، اسلحه ای است که نمونه هایش را ما می بینیم. اسلحه ای است که فقط دفاعی نیست، امثال موشک های بزرگی است که در دزفول و جاهای دیگری ما نمونه هایش را دیده ایم که چه جنایاتی را انجام می دهند، یعنی عملاً شوروی در این مرحله از مقطع زمانی در کنار صدام و در کنار پشتیبانان صدام ... قرار می گیرد.»

ص: 147

کیانوری هدف اتحاد شوروی از طرح موضوع خاتمه جنگ بین ایران و عراق را ممانعت از سقوط رژیم صدام برشمرده و تکرار این حرف توسط حزب توده را نوعی خیانت دانست: «برای اینکه امام می گویند مهم ترین مسئله ما جنگ است، جنگ، جنگ تا پیروزی، مردم ایران نیز در سراسر ایران فریاد می زنند جنگ، جنگ تا پیروزی، ما می گوییم خاتمه جنگ»؛ وی دلیل تکرار شعار خاتمه جنگ توسط حزب توده را این گونه عنوان کرد: «به علت همان وابستگی که ما به سیاست اتحاد شوروی داشتیم.»

دبیر اول حزب توده کسب قدرت سیاسی در ایران را هدف اصلی اقدامات این حزب عنوان کرد و افزود: «درجهت براندازی حکومت جمهوری اسلامی ایران در درازمدت حرکت می کردیم، البته ما اعتقاد کامل داشتیم که در حضور امام چنین چیزی امکان پذیر نیست ...، ولی فکر می کردیم که اگر بحران اجتماعی در ایران پیدا بشود ... ممکن است که از امکاناتی که دراختیار داریم بهره گیری بکنیم.» وی با بیان اینکه دامن زدن به اختلافات داخلی یکی از راهکارهای حزب توده دراین زمینه بوده است، گفت: «ما کوشش می کردیم به اینکه جمهوری اسلامی را تضعیف بکنیم و اختلافات در داخل جمهوری اسلامی، حتی در داخل خط امام؛ هرجا که ممکن بود و احساس می کردیم زمینه اش وجود دارد به این مطلب دامن می زدیم.» کیانوری درمورد تمهیدات براندازانه حزب به تشکیل سازمان افسری و سازمان مخفی اشاره کرد و اعزام مخفیانه دانشجو به کشورهای سوسیالیستی باوجود مخالفت جمهوری اسلامی و همچنین تلاش برای تحمیل نظریات حزب در مسائل اقتصادی - اجتماعی ازطریق افراد نفوذی را ازجمله اقدامات این حزب برای وابسته ساختن جمهوری اسلامی به اتحاد شوروی عنوان کرد.

کیانوری در پایان سخنان خود ضمن اشاره به اینکه به رغم این همه تعهد حزب توده به اتحاد شوروی، این حزب «کوچک ترین پشیزی برای اتحاد شوروی ارزش ندارد»؛ تلاش های اتحاد شوروی برای تهیه اطلاعات نظامی در ایران را «کودکانه» خواند و از نیروهای جوان حزب خواست که «کم کم به مسائل تعمق بکنند، مسائل را ببینند که چطور شده که ما به اینجا رسیده ایم و درک بکنند قبل از هر چیز خودشان را بشناسند تاریخ ایران را مطالعه کنند.»(1)

1

باوجود آغاز رایزنی های دیپلماتیک برای حل بحران لبنان، برخی قرائن از مداخله نیروهای خارجی در این مسئله حکایت دارد.

بامداد امروز، ولید جنبلاط رهبر دروزی های لبنان با رابرت مک فارلین فرستاده ویژه ریگان به منطقه، در پاریس دیدار و گفت وگو کرد. از سوی دیگر، در دیدار عبدالحلیم خدام معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه سوریه با هیئتی از سناتورهای امریکایی به سرپرستی اورین هاتج سناتور جمهوری خواه، اوضاع لبنان و غرب آسیا مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

ص: 148

درعین حال، یک سخنگوی نظامی ارتش سوریه به خبرگزاری کویت گفت که ظهر امروز، پس از آتش گشودن یک تانک اسرائیلی به مواضع نیروهای سوری در دره بقاع، طرفین به مدت دو ساعت به تبادل آتش پرداختند. در این درگیری یک سرباز سوری زخمی و یک خودروی اسرائیلی منهدم شد؛ براساس گزارش آسوشیتدپرس، سخنگوی نظامی رژیم صهیونیستی وقوع این درگیری را تکذیب کرده است. سوریه نیز به رئیس جمهور لبنان درمورد حل وفصل منازعه دولت لبنان با دروزی ها ازطریق راه های نظامی هشدار داده است.(1)

ص: 149

ص: 150

6 کیلومتر احداث کند. در این جلسه فرماندهان قرارگاه کربلا برای اجرای مأموریت مذکور بر فراهم کردن تمهیداتی نظیر عناصر راهنما و نیروی تأمین دستگاه های مهندسی تأکید کردند. در پایان، مقرر شد این قرارگاه دستور عملیات مهندسی منطقه طلائیه را به لشکر25 ابلاغ کند و هماهنگی لازم بین لشکر25 کربلا از سپاه و لشکر92 زرهی از ارتش انجام گیرد.(1)

1

واحد اطلاعات - عملیات لشکر14 امام حسین(ع)(2) در گزارشِ امروز خود از منطقه مرزی مریوان - سورن، ضمن تشریح موقعیت جغرافیایی ارتفاعات مهم سورن، درمورد خطوط پدافندی دشمن در این منطقه نیز توضیحاتی داده است.

بنا به این گزارش در منطقه کوهستانی سورن، ارتفاعات غرب چاله سبز از شمال و غرب به جاده آسفالت پنجوین - شانه دری و از جنوب و شرق به کانی سیف محدود می شود و به صورت به هم پیوسته دارای سه قله شاخص با ارتفاع بیش از 1700 متر می باشد که از جنوب به ترتیب ارتفاعات پیروزی 1 و 2 و 3 نام گذاری شده اند.(3) سرتاسر این ارتفاعات جاده های قاطررو دارد که شامل جاده های مواصلاتی بین روستاها و جاده های قاچاقچی ها می شود. در قسمت شمالی ارتفاعات پیروزی، ارتفاع تازه ده قرار دارد و در قسمت جنوبی آن، قله کله اسبی از یال سورن تا شمال غربی ارتفاعات پیروزی کشیده شده و در شرق آن نیز شیار کانی سیف امتداد یافته است.

در ادامه این گزارش درباره استعداد دشمن روی ارتفاعات پیروزی آمده است: روی ارتفاعات کله اسبی، یال غربی قله پیروزی (سرسیامو)، تازه ده، پیروزی2 و پیروزی3 یگان های دشمن مستقر هستند، کل نیروهای دشمن در ارتفاعات پیروزی و کله اسبی 4 گردان کوهستانی به غیر از احتیاط های آنها با آتش پشتیبانی دو آتشبار تقویت شده است. علاوه براین، دشمن برای تأمین جاده آسفالت پنجوین - سیدصادق ارتفاعات راهبردی مسلط روی جاده را به صورت پاسگاهی و هر پاسگاه را با استعداد یک دسته تأمین کرده است.

در پایان این گزارش، با اشاره به شناسایی های انجام شده در ارتفاعات پیروزی 1 و 2 و تازه ده، بر ضرورت کنترل تردد قاچاقچی ها تأکید شده و تأخیر در اجرای عملیات آتی ایران و احتمال حساسیت دشمن به ارتفاعات پیروزی1، کله قندی و کلی تان خوار و تقویت قریب الوقوع آن، به عنوان سدی بزرگ در پیش روی اجرای عملیات در منطقه دهانه شیلر مطرح شده است.(4)

ص: 152

1

امروز جنگنده های عراقی، شهرستان پاوه را مورد تهاجم قرار دادند؛(1) در این حمله دو فروند هواپیمای عراقی، مناطق سرابه ولی، باغ های روستای بندره و روستای خانقاه را بمباران کردند که براثر آن 2 نفر زخمی شدند و به چندین ساختمان خساراتی وارد شد(2)

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، در این حمله از بمب های خوشه ای و ناپالم استفاده شده است(3)

2

دولت عراق درچارچوب حمایت از گروه های مسلح معاند با جمهوری اسلامی ایران، اسلحه و مهمات دراختیار برخی از آنان قرار می دهد و این گروه ها نیز علاوه بر اقدامات ایذایی و خرابکارانه، از داخل ایران اخبار و اطلاعات جمع آوری و به عراق ارسال می کنند.

براساس گزارش یک بولتن داخلی سپاه، فردی به نام کورش پسر قاضی محمد، تعداد 2000 قبضه اسلحه کلاشینکف از دولت عراق دریافت کرده که 1000 قبضه از آنها را به دو تن از خوانین محلی تحویل داده است و درصدد انتقال بقیه نیز می باشد؛ طبق همین گزارش، دولت عراق تعداد 5 عدد خشاب و مبلغ 80 دینار عراقی به عنوان کمک هزینه، برای هر قبضه از اسلحه های مذکور در نظر گرفته است. مواد غذایی مورد نیاز افراد مسلح نیز ازسوی سلطنت طلبان ازطریق ترکیه تهیه و ارسال می شود.(4)

از سوی دیگر، امروز 15 نفر از افراد ضدانقلاب برای جمع آوری اخبار و اطلاعات، ازطریق مرز قیطول و بمو به منطقه قلخانی وارد شده اند و در ساعت های 6، 12 و 19 ضمن برقراری تماس با بمو به وسیله یک دستگاه بی سیم دستی، اخبار و اطلاعات جمع آوری شده را دراختیار مقامات عراقی قرار داده اند.(5)

3

در عملیات نیروهای خودی در اطراف سنندج، چندین روستا پاک سازی شد و تعدادی از افراد گروه های مسلح غیرقانونی کشته یا دستگیر شدند. براثر حملات، کمین و مین گذاری عناصر ضدانقلاب در مناطق غرب و شمال غرب کشور نیز تلفات نسبتاً زیادی به نیروهای خودی وارد شد.

امروز در عملیات مشترک نیروهای خودی مستقر در کامیاران و سقز، 7 روستا از توابع سنندج پاک سازی شد. در این عملیات، 11 نفر از عناصر ضدانقلاب کشته و 2 نفر دستگیر شدند، 3 تن از نیروهای خودی نیز شهید و یک دستگاه خودروی نظامی منهدم گردید(6)

از سوی دیگر، امروز عده ای از افراد مسلح، با بستن جاده میاندوآب به مهاباد، به یکی از خودروهای نظامی لشکر عاشورا حمله کردند. براثر این اقدام از نیروهای خودی 2 نفر شهید شدند و یک نفر مجروح

ص: 153

شد. با رسیدن نیروهای کمکی، عناصر ضدانقلاب که متحمل تلفاتی شده بودند، متواری شدند(1)

همچنین براثر کمین عناصر مسلح غیرقانونی در یکی از خیابان های نقده، 3 نفر از نیروهای سپاه به شهادت رسیدند.(2)

در حمله چته های حزب دمکرات به پایگاه نیروهای خودی در روستای بصره (سردشت)، 4 نفر از افراد پایگاه شهید و 4 تن دیگر زخمی شدند.(3)

شماری از عناصر حزب دمکرات مستقر در کوه های سرشلانی، واقع در بخش روانسر استان باختران نیز به نیروهای سپاه حمله و 3 نفر از پاسداران را شهید و 2 سرباز را زخمی کردند.(4)

ساعت 21 امشب، تعدادی از افراد مسلح با ایجاد راه بندان در جاده اسلام آباد به پلدختر در منطقه گنجعلی (سه راهی شاهزاده محمد) در استان باختران، 3 نفر را که هویتشان مشخص نیست به قتل رساندند و متواری شدند.(5)

همچنین ساعت 22 امشب، تعدادی از عناصر کومه له با نفوذ به منطقه دشت گلاله در استان باختران، به یک خودرو که حامل یک پزشک و چند بهیار بود حمله کردند و 2 تن از سرنشینان خودرو را کشته و 2 نفر را زخمی کردند و یک نفر را هم به گروگان گرفتند.(6)

در حوالی روستای ساوین در محور بانه - سردشت، براثر برخورد یک دستگاه خودروی نظامی با مین 14 نفر از نیروهای خودی شهید شدند.(7)

4 نفر از اعضای حزب دمکرات با تعدادی اسلحه و مهمات، خود را به گروهان ژاندارمری سلماس تسلیم کردند(8)

1

امام خمینی امروز با صدور پیامی خطاب به ملت ایران از مقام و منزلت شهیدان تجلیل کردند. در این پیام آمده است:

«شهادت در راه خداوند چیزی نیست که بتوان آن را با سنجش های بشری و انگیزه های عادی ارزیابی کرد و شهید در راه حق و هدف الهی را نتوان با دیدگاه امکانی به مقام والای آن پی برد؛ که ارزش عظیم آن معیاری الهی و مقام والای این دیدی ربوبی لازم دارد و نه تنها دست ما خاک نشینان از آن و این کوتاه است، که افلاکیان نیز از راه یافتن به کنه آن عاجزند؛ چه که آنها از مختصات انسان کامل است و ملکوتیان با آن مقام اسرارآمیز فاصله ها دارند. قلم اینجا رسید و سر بشکست و ما بازماندگان و عقب افتادگان در آرزوی آن و این باید روزشماری کنیم و حسرت شهادت و شهید و شهیدپروران این چنانی را، که با ایثار ثمره حیات خود، عاشقانه به این شهیدان شاهد افتخار می کنند، به گور بریم؛ و از شجاعت های بی نظیر شهیدان و دوستان اسیر و مفقودشان و آسیب دیدگان و اشتیاق زایدالوصف اینان برای بازگشت به میدان شهادت احساس خجلت و حقارت کنیم. زنان و مردان و کودکان نمونه ای که در زیر بمباران ها و از

ص: 154

بستر بیمارستان ها سرود شهادت سر می دهند و با دست و پای قطع شده بازگشت به جبهه های انسان ساز را آرزو می کنند، فوق آنچه ما تصور می کنیم و فلاسفه و عرفا به رشته تحریر درمی آورند و هنرمندان و نقاشان عرضه می کنند، می باشند.

آنچه آنان با قدم های علمی و استدلالی و عرفانی یافته اند، اینان با قدم عینی به آن رسیده اند و آنچه آنان در لابه لای کتاب ها و صحیفه ها جست وجو کرده اند، اینان در میدان خون و شهادت در راه حق یافته اند.

بارالها، ما را به خدمتگزاری در راه آنان و برای هدف بزرگشان توفیق ده؛ و شهدای عزیزمان را در خوان ضیافت معنوی خود از جلوه های خاص خویش ارزانی بخش؛ و خاندان بزرگوار آنان را با صبر و اجر قرین فرما؛ آسیب دیدگان عزیز ما را شفا مرحمت نما؛ و اسیران و مفقودان معظّم را هرچه زودتر به آغوش ملت عظیم الشأن برگردان؛ و به پدران و مادران و همسران آنان شکیبایی و پایداری عنایت فرما؛ و از برکات حضرت بقیةالله - أرواحنا فداه - همه آنان و ملت را نصیب وافر مرحمت فرما.»(1)

1

رئیس جمهور در دومین روز از هفته تعلیم وتربیت، در دیدار با تعدادی از اعضای انجمن اسلامی معلمان سراسر کشور، دانش و ایمان را به عنوان دو بال تعالی امت توصیف و بر لزوم ارائه چهره ای دانش پرور از جمهوری اسلامی تأکید کرد.

آیت الله خامنه ای در این دیدار درخصوص رابطه ایمان و دانش گفت: «اگر ایمان در دانش مورد نظر نباشد، دانش یک چیز بی روح؛ کم محتوا، بی ارزش و گاهی مضر است. دانش بدون ایمان یا ایمان بدون دانش به تنهایی برای عروج یک امت کافی نخواهد بود.» وی افزود: «ما باید امروز این تهمت را که دین با علم مخالف است از دامن جمهوری اسلامی ایران پاک کنیم و آن را مستمسکی در دست دشمنان قرار ندهیم که اسلام را بکوبند. ... ما اسلام، تعهد و ایمان را روح تشکیلات خود می دانیم و علم را نیز ابزار حرکت این تشکیلات می پنداریم. ... علم هرجا که هست تا مادامی که وسیله اضلال و انحراف بشر نشده باشد، مقدس است. ... علم گرایی بدون توجه به دین و یا دین گرایی بدون توجه به علم، هیچ ارزشی نخواهد داشت.»

رئیس شورای عالی دفاع در پایان سخنان خود، جنگ ایران و عراق را صحنه بروز استعداد و تبلور قدرت ایمان ملت ایران معرفی کرد و گفت: «این امت در همه صحنه ها ازجمله جنگ، استعداد خود را به کار گرفته است. آن جوان بسیجی که بدون گذراندن دوره های تخصصی نظامی و تنها پس از طی یک دوره کوتاه مدت نظامی به جبهه ها می رود و نظامیان سراپا مسلح عراقی و دوره دیده توسط افسران روسی را به زانو درمی آورد، تنها به قدرت ایمان و استعدادش قادر به چنین کاری شده است.»(2)

ص: 155

1

امروز مجلس شورای اسلامی به منظور بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی دولت تشکیل جلسه داد، در این جلسه از پنج وزیر پیشنهادی دولت فقط دو نفر موفق به اخذ رأی اعتماد از مجلس شدند.

صبح امروز پس از تشکیل جلسه علنی مجلس، بنا به درخواست رئیس مجلس، جلسه به صورت غیرعلنی ادامه یافت و دوباره پس از یک ساعت، جلسه به طور علنی دنبال شد. در این جلسه ابتدا نخست وزیر وزرای پیشنهادی خود را معرفی کرد. سپس نمایندگان مخالف و موافق به اظهارنظر پرداختند. پس از آنکه سه تن از وزرای پیشنهادی دفاعیات خود را مطرح کردند، رأی گیری انجام شد و حسن عابدی جعفری با 134 رأی موافق از مجموع 189 رأی و ابوالقاسم سرحدی زاده نیز با 121 رأی موافق از 185 رأی، توانستند رأی اعتماد مجلس را برای تصدی وزارت بازرگانی و کار به دست آورند، سه وزیر پیشنهادی دیگر(کازرونی، کلانتری و ناجی) نتوانستند از مجلس رأی اعتماد بگیرند.(1)

2

رابطه مجلس و دولت، موفقیت های دولت، تحقق شعار نه شرقی نه غربی، میزان پایبندی دولت به قانون و انتظارات از دولت، مهم ترین موضوعاتی بود که امروز رئیس مجلس شورای اسلامی در مصاحبه ای به مناسبت هفته دولت به آنها پرداخت.

هاشمی رفسنجانی در پاسخ به سؤالی درمورد ارتباط مجلس با قوه مجریه، رابطه این دو نهاد را مطلوب و قابل قبول ارزیابی کرد و گفت: «اکثریت مجلس، که معیار تصمیمات مجلس است دولت را صالح می داند و هماهنگ با دولت [است] و دلش می خواهد مشکل گشای دولت باشد. ... هروقت یکی از وزرا به مجلس می آیند و راجع به یک لایحه ای توضیح می دهند ... مجلس به حرف های وزیر اعتماد می کند.»

هاشمی رفسنجانی ضمن اشاره به موفقیت های دولت در زمینه های مختلف افزود: «در کل، انقلاب در اکثر وقت ها باتوجه به واقعیت ها موفق بوده؛ البته مردم به حق، انتظار خیلی بیش از این ممکن است داشته باشند. ... باتوجه به مشکلات جنگ و محاصره اقتصادی و به هم خوردن مدیریت ها و فرار بخشی از سرمایه ها و ازدست رفتن بعضی تخصص ها و مخالفت یک جمعی از مردم همین کشور ... باتوجه به همه اینها که آدم در نظر بگیرد می بیند که در بخش ها خیلی موفقیت بوده است. ... در بخش های تولیدی به نظر می رسد که موفق تر هستیم تا توزیع، یکی از جاهایی که الآن می لنگد مسئله توزیع است. ... ما در جنگ خیلی موفق بودیم؛ در شکستن ضدانقلاب خیلی موفق بودیم؛ در راه انداختن کارها، مشاغل بعد از انقلاب موفق بوده ایم؛ ... در مسائل خدمات نسبتاً موفق بوده اند مخصوصاً جهاد در روستاها خیلی خدمت کرده است؛

ص: 156

وزارت کشاورزی و وزارتخانه های دیگر همچون وزارت نیرو و بهداری خوب اداره کرده اند؛ ما این همه مجروح در بیمارستان هایمان معالجه شدند؛ ... تولید خوب در روال افتاده است؛ مسائل دفاعی و امنیتی و نظامی مان خوب است.»

وی در تشریح میزان موفقیت نظام در عملی کردن شعار نه شرقی نه غربی در عرصه سیاست خارجی ابراز کرد: «ما از آن روزی که دولت مرحوم رجایی شروع شد، یعنی خط امام به دولت رسید، مسیر درستی انتخاب کردیم. ... ما نه باج به شرق می دهیم و نه به غرب، وابستگی هایمان را خیلی کم کرده ایم. ... ایران موفق شده در دنیا جا بیندازد که مملکتی است در دنیا، یک دولتی به وجود بیاید و روی پای خودش بایستد، مشکلات را تحمل کند و به شرق و غرب باج ندهد و باز هم این معنایش این نیست که ما رابطه نداشته باشیم، ما برای همیشه نیاز داریم که هم با شرق و هم با غرب ارتباط داشته باشیم و ارتباطمان ارتباط تجاری، سیاسی و فرهنگی هم هست، اما ارتباط دو دولت مستقل و عادلانه.»

رئیس مجلس درمورد میزان پایبندی دولت به قانون خاطرنشان کرد: «معتقدیم که محور یک کشور باید قانون مندی باشد. ... درمجموع من جمع بندی ام این است ما داریم به طرف حکومت قانون می رویم و این وظیفه ماست. قانون را ما الآن اجرایش را وظیفه شرعی هم می دانیم، یعنی مثل سایر قوانین اسلام که داریم واجب می دانیم.»

هاشمی رفسنجانی باتوجه به تدوین برنامه پنج ساله توسعه توسط دولت، دیدگاه خود درباره این برنامه و دورنمای اجرای آن را این گونه تشریح کرد: «این برنامه پیشنهاد دولت است، معمولاً لوایح به مجلس که می آید یک مقدار عوض می شود. ... من نمی دانم چند درصد این برنامه تأیید می شود. ... به نظر من برنامه همه جانبه ای است چون این برنامه از پایین شروع شده است، از مناطق، از روستاها شروع کرده اند از شوراها گرفته اند تا آورده اند بالا. ... روی واقع بینی یک مقدار کار شده است، یک مقدار تخصص و امکانات جمع بندی شده تا آن حدی که مقدور بوده است. ... اگر مشکل استثنایی برای ما پیش نیاید و عادی باشد ... قیافه کشور ما تا پنج سال دیگر خیلی عوض خواهد شد. البته می دانید که چهار تا برنامه پنج ساله داریم. برنامه بیست ساله داریم، در بیست سال آینده خیلی آدم می تواند امیدوار باشد که برنامه های بیست ساله، کشور را تبدیل کند به یک کشور قابل قبولی برای زندگی انسانی متناسب این زمان و براساس اسلام.»

رئیس مجلس در پایان این گفت وگو، درخصوص انتظارات خود از دولت گفت: «من از دولت انتظار دارم به عنوان نماینده، که قوانین مجلس موبه مو اجرا شود اگر جایی از آن برایشان مشکل است قوانین عادی را می شود اصلاح کرد که اصلاح می کنیم؛ ... مسئله توزیع را دولت اولویت دهد، سروسامان دهد به توزیع، توزیع الآن فشار زیادی روی بعضی اقشار جامعه

ص: 157

دارد؛ ... یکی از کارهایی که من از دولت انتظار دارم خود همین کارمندهاست، به نظر من هنوز در ادارات ما آن روحیه متناسب با انقلاب در همه به وجود نیامده ... دولت باید ... [کارمندان ناصالح] را اولاً تربیت کند، ثانیاً نظارت شدیدتری داشته باشد. ادارات یک مقداری مطابق با انقلاب شوند ... اجازه ندهند عده کمی کارکنان، اکثریت را که نسبتاً خوب هستند بدنام کنند، حق آنها ضایع نشود؛ و خوب پشتیبانی از جنگ، همان طورکه می کرده است بکند و اولویت را بدهد به جنگ، اگر جنگ را حل کنیم خیلی چیزهای دیگر ما حل می شود.»(1)

1

با ادامه فعالیت دادگاه بین الملل اسلامی در ایران، برخی رسانه های خارجی با رویکردهایی متفاوت به بازتاب سفر اعضای این دادگاه پرداختند. دراین میان رادیو بغداد، با بی صلاحیت خواندن این دادگاه، سفر حقوق دانان آن را صرفاً یک اقدام تبلیغاتی برای ایران برشمرد.

حقوق دانان دادگاه بین الملل اسلامی صبح امروز، از اسیران عراقی مستقر در اردوگاه طریق القدس شماره 2 بازدید کردند؛ به گزارش روزنامه اطلاعات، هنگام ورود اعضای این دادگاه به اردوگاه، اسرای عراقی با سردادن شعارهایی همانند «مسلمین عالم اتحاد اتحاد؛ لبیک یا خمینی، ای وارث حسینی؛ نه شرقی نه غربی، جمهوری اسلامی؛ مرگ بر امریکا و مرگ بر شوروی» از آنها استقبال کردند. نمایندگان دادگاه بین الملل اسلامی ضمن بازدید از بخش های مختلف این اردوگاه با اسرای عراقی نیز گفت وگو کردند. فرمانده اردوگاه درمورد وضعیت نگهداری اسیران عراق گفت: «اسرای عراقی از حقوقی که به یک سرباز ایرانی تعلق می گیرد برخوردار هستند و همان غذایی را می خورند که ما می خوریم و رئیس جمهوری ما می خورد.» به گفته وی، اسرای عراقی در کلاس های ایدئولوژیک، کلاس های سوادآموزی به زبان عربی و فعالیت های هنری شرکت می کنند. یکی از اعضای هیئت نمایندگی دادگاه بین الملل اسلامی نیز در گفت وگو با خبرنگاران وضعیت زندگی اسیران را «فوق العاده عالی» توصیف کرد. یکی دیگر از اعضای این هیئت با بیان اینکه وضعیت اسرای عراقی این اردوگاه از شرایط زندگی خود وی در خانه اش بهتر است، درمورد نگرش عراق به این دادگاه ابراز کرد: «آن طور که از قرائن معلوم است عراق تمایل ندارد که به آن کشور سفر کنیم، ولی اگر فرصتی برای اعضای دادگاه پیش بیاید استقبال خواهیم کرد.»(2)

درعین حال رادیو بغداد در گفتاری در ساعت 11 امروز، دادگاه بین الملل اسلامی را فاقد هرگونه صلاحیت رسمی و قانونی دانست و مدعی شد: «این دادگاه به اصطلاح اسلامی بین المللی، عراق را از تشکیل خود و یا از طرفی که این مأموریت را به او واگذار کرده اطلاعی نداده ... بلکه مستقیماً عازم ایران شده و اظهاراتی کرده است که آشکارا بوی جانب داری از رژیم ایران از آن به مشام

ص: 158

می رسد و به همین جهت سمت و صلاحیت حکمیت و داوری از آن منتفی می گردد.»

در ادامة این تفسیر با اشاره به برگزاری اجلاس خلقی اسلامی(1) در عراق در چند ماه قبل و متعاقب آن تشکیل کمیته صلح در درون این اجلاس و واکنش ایران در قبال آن آمده است: «چند ماه پیش، در عراق یک کنفرانس توده ای اسلامی برگزار گردید که ده ها شخصیت برجسته و سرشناس اسلامی در آن شرکت کردند. موضع عراق در قبال کنفرانس مذکور طوری بوده که گویا این کنفرانس در یک کشور بی طرفی تشکیل یافته است ... از این گذشته، صدام حسین رئیس جمهور، دربرابر کنفرانس اعلام نمودند که عراق بدون قیدوشرط تمام تصمیمات و مصوبات این کنفرانس را قبول خواهد کرد. ... هنگامی که کمیته صلح و اصلاح فی مابین در درون این کنفرانس تشکیل گردید، رژیم متجاوز خمینی نه تنها از توهین وارد ساختن به این کنفرانس و این کمیته شرم و حیا نکرد، بلکه حتی مأموریت بشردوستانه کمیته را رد نمود.» رادیو بغداد در پایان مأموریت این دادگاه را شکست خورده خواند و آن را «جانب داری و تبانی علیه طرف دیگر» قلمداد کرد.(2)

همچنین امروز روزنامه فجرجدید (چاپ لیبی) با اشاره به بازدیدهای حقوق دانان دادگاه مذکور از مناطق جنگ زده سوسنگرد، آبادان، خرمشهر و هویزه، حملات عراق را ناقض کنوانسیون ژنو دانست و به نقل از سخنگوی این دادگاه اعلام کرد: «تجاوزگر به خاطر این همه جنایت وحشتناک باید مورد تعقیب قرار گیرد.»(3)

1

علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران و هیئت همراه، پس از دیداری سه روزه از ترکیه، با بدرقه ایلتر ترکمن وزیر امور خارجه ترکیه، این کشور را ترک کردند و ظهر امروز، وارد ژنو، محل برگزاری اجلاس جهانی بررسی مسئله فلسطین شدند.(4)

رادیو امریکا شامگاه امروز با اشاره به دیدار و گفت وگوهای ولایتی در ترکیه، درخصوص موضع ایران در جنگ با عراق و ابراز نگرانی ترکیه در قبال گسترش این جنگ، گزارش داد: «ولایتی در گفت وگوهایش با کنعان اورن رئیس جمهور ترکیه، به تغییری در موضع رژیم اسلامی

ص: 159

نسبت به ترکیه اشاره ای نکرد، ولی به مقام های ترکیه اطمینان داد که رژیم اسلامی در نظر ندارد این جنگ را به کشورهای دیگر منطقه بکشاند.» این رادیو افزود: «ترکیه نگرانی خود را از احتمال واردشدن خسارت جنگی به خط لوله نفت عراق که ازطریق ترکیه به دریای مدیترانه متصل می شود، ابراز داشته است. ... ترکیه همچنین همه ساله 250 میلیون دلار از این عمل درآمد دارد.»(1)

1

صدام حسین رئیس جمهور عراق، امروز با ایراد سخنانی در مراسم اعطای نشان به جمعی از نیروهای عراقی، تأکید کرد: «سربازان عراقی همواره در جنگ حضور خواهند داشت و تا تسلیم شدن باطل [!]، به جنگ ادامه خواهند داد.»(2)رئیس جمهور عراق همچنین ضمن اشاره تلویحی به موفقیت های ایران در جبهه شمالی و تصرف بخشی از خاک کردستان عراق به دست نیروهای ایرانی، مدعی شد: «ما به امید خداوند هر یک وجب از کردستان را به شعله ای سوزان زیر پای آنها مبدل خواهیم کرد و آنها بهای حمله خود در کردستان را به همان اندازه که در بصره و میسان پرداختند و یا بیشتر پرداخت خواهند کرد.» صدام حسین در بخش پایانی سخنان خود، عملیات های ایران را ناموفق خواند و ادامه جنگ را به ضرر ملت و ارتش ایران دانست؛ وی گفت: «آنها نمی توانند به آرمان ما دست یابند، نبردهای بصره و دیگر نبردها بهترین گواه این مسئله است. بیش از پنج حمله آنها به خاک عراق تارومار شد. ... ارتش و ملت ایران بالاخره درمی یابند که ادامه جنگ به صلاح آنها نیست و جنگ با کشور هم جوار آنها کار درستی نیست.»(3)

2

به دنبال ابراز نگرانی ترکیه از احتمال به خطرافتادن خط لوله نفتی عراق از خاک این کشور، وزارت امور خارجه عراق بمباران این خط لوله را غیرممکن خواند.

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه المجله چاپ لندن (وابسته به عربستان سعودی) در شماره اخیر خود به نقل از منابع دیپلماتیک مطلع، گزارش داد که ژنرال کنعان اورن رئیس جمهور ترکیه، به مقامات عراقی اطلاع داده است که ترکیه «مایل نیست بیش از این خود را در جنگ عراق با ایران درگیر کند.» براساس همین گزارش، مقامات ترکیه ای، ایران و عراق را از پیامدهای گسترش جنگ به مناطق نفتی برحذر داشته اند؛ چراکه ازنظر آنان بمباران خط لوله ترکیه و انهدام آن، به مثابه یک فاجعه اقتصادی برای ترکیه است.(4)

در همین حین، محمد سعید الشعف معاون وزارت امور خارجه عراق، امروز در بیانیه ای بمباران خط لوله انتقال نفت عراق از مسیر ترکیه را برای ایران کاملاً غیرممکن دانست و اعلام

ص: 160

کرد: «هنگامی که ایرانیان دریافتند که عملیات نظامی نومیدانه آنها در منطقه حاج عمران با هدف متوقف ساختن جریان نفت ازطریق ترکیه به صورت مضحکی درآمده، اکنون می خواهند با سخن گفتن از بمباران خط لوله فوق، این احساس را به وجود آورند که انجام چنین اقدامی عملی است، ... لکن اکنون تا مدتی به تعویق افتاده است.»(1)

1

هواپیمای ربوده شده خطوط هوایی فرانسه صبح امروز در فرودگاه دمشق به زمین نشست.(2) این هواپیما پس از سوخت گیری و دریافت مواد غذایی به طرف ایران حرکت کرد و درحالی که سخنگوی وزارت امور خارجه ایران قبلاً اعلام کرده بود که به این هواپیما اجازه فرود در فرودگاه های ایران داده نخواهد شد، در ساعت 14:45، در فرودگاه مهرآباد تهران به زمین نشست.

ربایندگان هواپیما پس از فرود در فرودگاه مذکور خواسته های خود را این گونه مطرح ساختند: «تغییر موضع سیاسی و نظامی دولت فرانسه درزمینه ارسال تسلیحات و کمک نظامی به رژیم های عراق، لبنان و چاد ... در ظرف 48 ساعت و "آزادی اسرای ما در فرانسه"»؛ هواپیماربایان همچنین تهدید کردند که درصورت عملی نشدن مطالباتشان، در پایان این مهلت، هواپیما را منفجر می کنند. به دنبال این تهدید، خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از یکی از مقامات وزارت امور خارجه ایران، گزارش داد: «ما سخت در تلاش هستیم که به هر وسیله ممکن آنان را از منفجرنمودن هواپیما منصرف کنیم و دراین زمینه صادقانه در تلاش هستیم.»

از سوی دیگر، بنا به درخواست هواپیماربایان، آب و مواد غذایی دراختیار آنها قرار داده شد. امشب علاوه بر معاون سیاسی وزارت امور خارجه ایران که با هواپیماربایان مذاکره کرد، در ساعت 20، کاردار سفارت فرانسه نیز با حضور در فرودگاه مهرآباد و انجام گفت وگویی کوتاه با هواپیماربایان، در جمع خبرنگاران اعلام کرد که «کلیه درخواست های هواپیماربایان را سریعاً به دولت فرانسه ابلاغ می کند.»(3)

رسانه های خبری جهان ازجمله خبرگزاری فرانسه، خبرگزاری آلمان غربی، رادیو ریاض، رادیو لندن، رادیو کلن، رادیو امریکا، بخش فارسی رادیو اسرائیل و بخش فارسی رادیو دهلی، اخبار مربوط به این ماجرا را مخابره کردند، دراین بین خبرگزاری فرانسه مدعی شد: «تصور می رود یکی از ربایندگان هواپیما ایرانی باشد.»(4)

2

درحالی که درگیری های داخلی لبنان همچنان ادامه دارد، اخباری مبنی بر ورود نظامیان امریکایی

ص: 161

به این درگیری ها و استعفای نخست وزیر رژیم اشغالگر قدس منتشر شده است.

شبه نظامیان جنبش شیعیان (امل) و دو گردان از نیروهای ارتش لبنان ظهر امروز، در حومه جنوبی لبنان با یکدیگر درگیر شدند. در این درگیری 11 نظامی ارتش زخمی شدند و از شبه نظامیان نیز 2 تن کشته و 7 تن مجروح شدند. درپی این حادثه، جنبش امل با انتشار بیانیه ای اعلام کرد که شیعیان ساکن حومه جنوبی بیروت از مدت ها پیش «هدف تجاوزات و تحریکات ازسوی حزب کتائب (فالانژیست) قرار دارند که براثر آن، که تحت حمایت ارتش لبنان صورت می گیرد، 10 تن کشته و 20 تن زخمی شده اند.» از سوی دیگر برای اولین بار، تفنگ داران امریکایی مستقر در لبنان نیز با شبه نظامیان مسلمان لبنانی به تبادل آتش پرداختند. این درگیری یک ساعت و نیمه، در نزدیکی فرودگاه بیروت - که درحال حاضر تعطیل می باشد - رخ داد.(1)

همچنین خبرگزاری آسوشیتدپرس امروز از تل آویو گزارش داد که مناخیم بگین نخست وزیر رژیم اشغالگر قدس، در جمع اعضای کابینه این رژیم، تصمیم خود مبنی بر کناره گیری از نخست وزیری را اعلام کرد؛ وی درمورد انگیزه اش از این اقدام توضیحی نداد. براساس همین گزارش، موشه آرنز وزیر دفاع رژیم صهیونیستی، گفته است استعفای بگین هیچ گونه تأثیری در طرح این رژیم راجع به خروج نیروهایش از لبنان نخواهد داشت.(2) گزارش همین خبرگزاری از واشنگتن نیز حاکی است که مقامات ایالات متحده معتقدند استعفای مناخیم بگین، هیچ گونه تغییر بنیادینی در سیاست های رژیم اسرائیل ایجاد نخواهد کرد.(3)

1

رادیو کویت امروز خبر داد که شیخ صباح الاحمد نایب رئیس شورای وزیران و وزیر امور خارجه کویت، امروز وارد دمشق شد تا در دیدار با حافظ اسد رئیس جمهور سوریه، وی را در جریان نشست های اخیر شورای همکاری خلیج فارس، که در روزهای اول تا سوم ماه جاری در طائف برگزار شد، قرار دهد(4) رادیو اسرائیل سفر وزیر امور خارجه کویت را مأموریتی ازسوی شورای همکاری خلیج فارس برای برقراری آشتی بین حافظ اسد و یاسر عرفات ارزیابی کرد. در گزارش این رادیو آمده است: «به دنبال آغاز شورش مسلحانه علیه عرفات در صفوف الفتح، روابط وی با دولت سوریه به شدت تیره گردید. سوریه که از شورشیان مسلح جانب داری می کند چندی پیش عرفات را از دمشق اخراج کرد.» این گزارش افزوده است: «وزیر خارجه کویت ضمن اقامت در دمشق درباره تصمیمات اخیر کنفرانس وزیران خارجه شورای همکاری های

ص: 162

خلیج فارس نیز به سران سوریه گزارش خواهد داد. یکی از تصمیمات کنفرانس این بود که اعراب کمک های مالی خود را به هر کشور افریقایی که با اسرائیل تجدید رابطه نماید قطع خواهند کرد.»(1)

ص: 163

ص: 164

توضیح مانور عملیات والفجر5 بر روی نقشه افزود: درحال حاضر نیروهای ما در مناطقی نظیر زیمناکوه، شاخ خشیک، تنگه سرتک، بمو، شاخ بمو، شاخ شوالدری، تنگه دربند، سلمانه، تنگ حمام و... حضور دارند و برخی نقاط ازجمله ارتفاعات بالامبو در دست دشمن است. در کل، سد دربندیخان، زیمناکوه، تنگه های منطقه، شاخ خشیک، شاخ بمو، شاخ شمیران و... نقاطی هستند که برای دشمن ارزش کلیدی و راهبردی دارد و به شدت به هر تحرکی در این مناطق واکنش نشان می دهد.

فرمانده لشکر27 همچنین با اشاره به حضور گروه هایِ کُرد در منطقه عمومی دربندیخان، گفت برخی از آنها نظیر گروه قیاده های موقت جزء عناصر موافق با نیروهای ایران هستند و برخی دیگر ازجمله دمکرات ها و جلالی ها (طالبانی ها) در شمار مخالفان قرار دارند. وی در تکمیل این بخش از توضیحات خود افزود: طبق یکی از گزارش ها، ضدانقلاب در بمو مخصوصاً جلوی سرتک، برای خودش خط تشکیل داده و جلوی آن میدان مینی ایجاد کرده است، که این امر برای نیروهای خودی مشکل ساز خواهد شد.

در ادامه جلسه، فرماندهان سپاه درمورد طرح مانور اولیه عملیات در منطقه دربندیخان عراق گفت وگو کردند. فرمانده لشکر27، که درحال حاضر به عنوان یگان اصلی ازسوی قرارگاه نجف در این منطقه مأمور است، عقیده داشت به علت وابستگی ارتفاعات این منطقه به یکدیگر، عملیات باید به صورت گسترده و در اکثر ارتفاعات کلیدی اجرا شود. وی خطاب به غلامعلی رشید معاونت عملیات قرارگاه خاتم الانبیا(ص)، گفت: این منطقه، منطقه بسیار خوبی است، ارتفاعات به یکدیگر وابستگی دارند و اگر یکی سقوط نکند، برای دیگر محورها مشکل ایجاد خواهد کرد، ولی اگر ارتفاعات به هم پیوسته سقوط کند، قدرت هلی برد ما به شدت بالا رفته و بر میزان تسلط ما بر مناطق افزوده می شود. دشمن هم به علت حضور در ارتفاعات بالامبو و بعد مسافت نمی تواند آتش مؤثری روی بالگردها اجرا کند(1)

در پایان نشست امروز، معاونت عملیات قرارگاه خاتم الانبیا(ص) در گفت و گویی با راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، درباره آخرین وضعیت عملیاتی جبهه های شمالی و میانی گفت: در وضعیت کنونی، عملیات منطقه دربندیخان و بمو(2) با حضور یگان های 27، 31، 17 و

ص: 166

10 از سپاه و هشت گردان از تیپ30 گرگان ارتش به طور حتم اجرا خواهد شد. درمورد اجرای عملیات در منطقه دهانه شیلر(1) نیز باتوجه به اینکه فرماندهی کل سپاه و فرمانده نیروی زمینی ارتش هنوز آن را بررسی نکرده اند، تصمیم قطعی گرفته نشده است. عملیات روی ارتفاعات قلعه آویزان(2) نیز فعلاً منتفی و اجرای آن به زمستان موکول شده است.(3)

1

فرماندهان قرارگاه کربلا امروز در جلسه ای به بررسی آخرین وضعیت عملیات مهندسی در منطقه طلائیه پرداختند. در این جلسه که با حضور غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا، سیاف زاده معاون وی، مجید برزمهری مسئول مهندسی رزمی و حسین امامی از طرح و عملیات این قرارگاه برگزار گردید، درمورد طرح مانور مهندسی رزمی عملیات، استعداد و پشتیبانی و تأمین دستگاه های مهندسی بحث و گفت وگو شد(4)

براساس تصمیم فرماندهان، لشکر25 کربلا مأموریت اجرای عملیات مهندسی در منطقه طلائیه را بر عهده دارد. مختصات کلی این عملیات در خط خودی از سیل بند و در خط دشمن از دژ عراق معین شده است. براساس طرح مانور، نیروها حرکت خود را از سیل بند به سمت جاده آسفالت نشوه آغاز و طبق شاخص های تعیین شده 5/1 کیلومتر به سمت دشمن پیشروی می کنند. نیروهای هریک از محورهای سه گانه پس از دورشدن از شاخص های معین شده در منطقه، درقالب دو گروه به سمت چپ و راست گسترش می یابند.

در طرح مهندسی رزمی این عملیات، استعداد مهندسی در سه محور و در هر محور دو گروه مهندسی برآورد شده است که درمجموع 6 گروه مهندسی (3 گروه از جهاد و 3 گروه هم از سپاه) هرکدام با فاصله 2 کیلومتر از یکدیگر وارد عمل می شوند. در ترکیب هر گروه مهندسی، 6 دستگاه به عنوان یگان اصلی وجود دارد و 3 احتیاط هم برای هر دستگاه در نظر گرفته شده است. برای تأمین این دستگاه های مهندسی هنگام احداث خاکریز نیز 2 گردان از لشکر25 کربلا با 3 گردان احتیاط به سمت خط دشمن و جلوی آسفالت کمین اجرا خواهند کرد.(5) علاوه براین، در تأمین نیروها و تجهیزات گروه های مهندسی در هرکدام از محورهای عملیات، یگان های 44 قمر، 7 ولی عصر(عج)، 25 کربلا و بخشی از لشکر19 فجر از سپاه و عناصر جهاد استان های اصفهان، خوزستان و فارس نیز مشارکت دارند.(6)

ص: 167

گفتنی است برای کاهش حجم آتش دشمن، مقرر شد تبادل آتش بین دو توپخانه برقرار شود تا نیروهای خودی بتوانند به فعالیت خود در زیر آتش دشمن ادامه دهند.(1)به این منظور هماهنگی های لازم با فرمانده لشکر92 زرهی برای مشارکت در عملیات و تأمین آتش تهیه، انجام خواهد شد.(2)

1

هم زمان با تلاش قرارگاه کربلا برای اجرای عملیات های مهندسی در مناطق زید، طلائیه و طیب، نیروهای دشمن نیز در برخی نقاط جبهه جنوب به ویژه در مناطق مذکور، دست به اقداماتی زده اند که نشانه هوشیاری ارتش عراق می باشد.

گزارش نیروهای خودی حاکی است ارتش عراق با هوشیاری کامل منطقه عملیاتی طیب، ارتفاعات سور و دهانه رودخانه میمه را زیر نظر دارد و در این منطقه اقدام به اجرای آتش گسترده و اعزام کمین های شناسایی - رزمی می کند، علاوه براین نیروهای دشمن مبادرت به انجام فعالیت های مهندسی به قصد سرکوب و جلوگیری از تحرکات احتمالی ایران در آینده کرده اند. براساس این گزارش، احتمال تک محدود واحدهای پیاده زرهی دشمن به شرهانی، بجلیه و فکه نیز وجود دارد.

در منطقه عملیاتی زید نیز هشیاری و تحرک نیروهای عراق در منطقه ایستگاه حسینیه، فعالیت های مشکوک دشمن در جلوی خاکریز جدید لشکر7 ولی عصر(عج)، حفر کانال، حرکات زرهی - مهندسی در پشت خاکریز، انفجار مین و شناسایی هوایی با بالگرد ازسوی ارتش عراق، گزارش شده است.

در منطقه عملیاتی طلائیه و اطراف آن، ارتش عراق علاوه بر فعالیت های شدید مهندسی با استفاده از حداقل 30 دستگاه بلدوزر - اسکریپر در محدوده غرب جفیر تا کنار هور، با اعزام نیروهای گشتی و شناسایی هوایی به وسیله بالگرد، منطقه طلائیه قدیم تا کوشک را به شدت کنترل می کند.(3) در گزارش دیگری درمورد اقدامات عراق در منطقه طلائیه آمده است: «عراق جلوی خاکریز خودش در منطقه 25 کربلا، 15 بیل مکانیکی دائم دارد کار می کند، احتمال زیاد می خواهد هور را وصل کند به کانال جلوی دژ خودش و آب را نیز وصل کند.»(4)

2

گزارش یگان های نظامی ایران و برخی رسانه های خارجی از فعالیت های ارتش عراق برای پیشگیری از سلسله عملیات های محدود ایران (والفجر) در جبهه شمالی حکایت دارد.

امروز واحد اطلاعات - عملیات لشکر14 امام حسین(ع) در گزارشی از منطقه مقابل مریوان در پنجوین، میزان نقل وانتقالات دشمن را قابل توجه توصیف کرد؛ به گونه ای که فقط تا پیش ازظهر امروز، 61 خودرو ایفا از شهر سیدصادق وارد شهر پنجوین شده اند(5)فرمانداری شهرستان پیرانشهر اعلام کرد: «تعداد 400 تن از افراد حزب منحله دمکرات و جلال طالبانی مشغول تعلیمات

ص: 168

نظامی خاص می باشند که مسئولیت تعلیم ایشان را مستشاران مصری، فرانسوی و افسران عراقی به عهده دارند و از قرار اطلاع، قرار است این نیروها در ظرف هفته های آینده در مناطق سقز، سنندج و باختران وارد عمل شوند.»(1)علاوه براین بنا به گزارش رکن2 ژاندارمری کردستان، «در مورخه 3/6/62، تعداد 200 نفر از حزب منحله دمکرات و رزگاری و 100 نفر از افراد جیش الشعبی توسط ارتش بعث از منطقه طویله و بیاره جمع آوری و [به] پایگاه های پنجوین انتقال و استقرار یافته اند.»(2)

در همین حال، رادیو اسرائیل به نقل از دیپلمات های خارجی در بغداد، اعلام کرد ارتش عراق خود را برای آغاز یک ضدحمله گسترده برای عقب راندن ایران از کوهستان های مرزی در منطقه کردستان آماده می سازد. همین منابع یادآوری کردند صدام حسین در یک سخنرانی در جمع گروهی از نیروهای مسلح کُرد، که از رژیم وی جانب داری می کنند، گفت ما هر وجب از خاک کردستان (از شهرهای ایرانیان) را به آتش مبدل خواهیم کرد.(3)

1

درپی ادامه بمباران مناطق مسکونی شهرهای مرزی ایران توسط جنگنده های عراق، سعید رجایی خراسانی نماینده دائمی ایران در سازمان ملل متحد، در نامه ای به دبیرکل این سازمان، بار دیگر خواستار توجه شورای امنیت به جنایات جنگی عراق شد.

وی در این نامه با اشاره به کشته شدن کودکان و غیرنظامیان براثر حملات هوایی عراق به مناطق غیرنظامی ایران آورده است: «بنا به اطلاع دولت متبوعم و عطف به نامه های قبلی خود، احتراماً توجه شما را به اخبار اسف بار شهادت دو تن از کودکان بی گناه و نیز مجروح شدن یک نفر دیگر درنتیجه حمله هوایی عراق به منطقه غیرنظامی روستایی واوان (Vavan) سردشت در آذربایجان غربی مورخ 23 آگوست 1983 [اول شهریور 1362]، جلب می نمایم. امیدوارم که شورای امنیت پیامدهای غم انگیز شرارت های مداوم رژیم حاکم بر عراق که جنایات مستندی را بر جای گذاشته، درک نماید.»(4)

گفتنی است ظهر امروز نیز یک هواپیمای عراقی، وارد حریم هوایی شهرستان مریوان شد، ولی قبل از بمباران براثر آتش پدافند هوایی متواری گردید.(5)

ص: 169

1

در چند روز اخیر، تعدادی از نظامیان و مردم عراق با عبور از مرزهای غربی و جنوب غربی، خواستار پناهندگی به جمهوری اسلامی ایران شده اند.

براساس گزارش یک بولتن داخلی سپاه، امروز 80 پناهنده عراقی ازطریق منطقه هورالعظیم وارد ایران شدند.(1) خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز از سنندج گزارش داد 36 نفر از اهالی بغداد، سلیمانیه، نجف، کرکوک و همچنین یک فلسطینی ازطریق مرزهای غربی وارد ایران شده و تقاضای پناهندگی کردند(2)به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی از ارومیه، 10 نفر از مسیحیان عراقی با عبور از مرزهای غربی، خواستار پناهندگی به جمهوری اسلامی ایران شده اند.(3)

دیروز نیز یک سرباز عراقی ضمن پناهنده شدن ازطریق مرزهای جنوبی، اظهار کرد که در روزهای آتی 2 سرباز دیگر نیز از همین راه به ایران پناهنده خواهند شد.(4)

طبق گزارش واحد اطلاعات سپاه پیرانشهر، روز جمعه 4/6/1362، نیز 2 نفر از اهالی بغداد (یک مهندس و یک نقاش) به ایران پناهنده شده اند.(5)

2

نیروهای خودی امروز با اجرای دو عملیات در اطراف ارومیه و سردشت، مناطق نسبتاً وسیعی را پاک سازی و تلفات و خساراتی را به عناصر مسلح غیرقانونی وارد کردند.

به گزارش قرارگاه حمزه سیدالشهدا امروز در سالروز شهادت شهید ناصر کاظمی، تیپ ویژه شهدا در منطقه انزل (اطراف ارومیه)، با اجرای عملیاتی نسبتاً گسترده بیش از 20 روستا را پاک سازی کرد. در این عملیات، حدود 70 تن از عناصر مسلح ضدانقلاب کشته و 30 نفر از آنها نیز اسیر شدند؛ علاوه براین تعدادی مدارک درون گروهی و سلاح نیز به دست نیروهای خودی افتاد.(6)

در عملیات دیگری، نیروهای سپاه پس از یک درگیری شدید با عوامل مسلح غیرقانونی توانستند در ساعت 22 امشب، ارتفاع مشرف به برآغلان سرشیوبه را در اطراف سردشت به تصرف خود درآورند. در این درگیری 10 نفر از نیروهای خودی به شهادت رسیدند. براساس شنود بی سیم، شمار تلفات ضدانقلاب نیز به 40 کشته یا زخمی می رسد.(7)

همچنین براساس اعلام هنگ ژاندارمری سنندج، صبح امروز 2 نفر از افراد حزب دمکرات به طور جداگانه خود را با دو قبضه اسلحه و تعدادی فشنگ به یکی از پایگاه های ژاندارمری سنندج تسلیم کردند(8)

3

افراد وابسته به گروه های مسلح غیرقانونی امروز در محور مهاباد - بوکان، اطراف ارومیه و حوالی پیرانشهر، علیه نیروهای خودی دست به اقداماتی زدند.

امروز افراد مسلح به پایگاه بوغاز در محور مهاباد - بوکان، حمله کرده و با نیروهای این پایگاه درگیر شدند.(9) این درگیری با اعزام نیروی کمکی از تیپ جندالله خاتمه یافت؛(10)در

ص: 170

این حادثه از نیروهای خودی 5 نفر شهید، 4 نفر زخمی و 9 نفر مفقودالاثر شدند.(1) براساس گزارش سپاه مهاباد، تعداد مهاجمان 30 نفر بوده که 4 نفر از آنها در حین فرار زخمی شدند؛ عناصر ضدانقلاب مجروحان خود را از منطقه خارج کردند(2)

عصر امروز، براثر کمین چته های حزب دمکرات در حوالی پایگاه گنبد ارومیه، 3 نفر از نیروهای خودی به شهادت رسیدند.(3)

نیروهای تأمین محور میانه به قلموت (در حوالی پیرانشهر)، امروز به مدت دو ساعت با یک گروه 22 نفری از عناصر ضدانقلاب درگیر شدند. درپی این درگیری 6 نفر از نیروهای تأمین از ارتش به اسارت درآمده و 5 قبضه اسلحه ژ3 و یک قبضه تیربار نیز به دست عناصر مسلح غیرقانونی افتاد.(4)

همچنین شامگاه امروز درگیری میان نیروهای پایگاه های توت سرخان مریوان و تاربرد بانه با عناصر مسلح غیرقانونی بدون تلفات خودی خاتمه یافت(5)

از سوی دیگر، امروز رادیو حزب دمکرات جاده سقز - مریوان را از تاریخ 15 شهریور تا اطلاع بعدی نظامی اعلام کرد و از مردم منطقه خواست تا از رفت وآمد در جاده مذکور خودداری کنند.(6)

1

در سومین روز از هفته دولت،(7) رئیس جمهور، نخست وزیر و اعضای هیئت دولت با امام خمینی دیدار کردند. تأکید بر خدمتگزاری مسئولان به مردم، ضرورت همدلی و برادری مسئولان در حل مشکلات، نقش اصلی مردم در اداره جنگ، اسلامی بودن ارتش جمهوری اسلامی، پایان یافتن دوران سلطنت طلبی در ایران، لزوم هماهنگی وزیران با مجموعه دولت و ضرورت رفع مشکل گرانی، محورهای اصلی سخنان امام خمینی در این دیدار بود.

رهبر انقلاب اسلامی با تشریح تلخی ها و شیرینی های هفته دولت گفتند: «در این "هفته دولت" ما تلخی ها و شیرینی ها داشتیم. تلخی ها ازدست دادن چند نفر اشخاص متعهد که قبل از هفته، مرحوم عراقی بود که من مرحوم عراقی را از آن اولی که نهضت شروع شد و تماس با ما داشتند، می شناختم و انصافاً مردی بود که عمرش را صرف خدمت به اسلام کرد و در این هفته هم که مرحوم آقای رجایی که همه می دانید چقدر مرد متعهدی و خدمتگزاری بود و واقعاً معلم اخلاق بود به اعمال خودش. و همین طور آقای باهنر که مرد دانشمند متعهد و معلمی بود. این اسباب تأسف و تأثر ماست و شما. و این تلخی است که خوب، غیر از این هم ما در این طول مدت داشتیم. شیرینی و شیرینی ها آنچه بحمدالله در این هفته که "هفته دولت" است و واقعاً باید هفته دولت حساب کرد. دولت و هرچه وابسته به اوست و ارتش و سپاه و همه اینها جای خودشان را در دنیا باز کرده اند. یعنی، دنیا امروز روی این جمهوری و روی دولت جمهوری و روی رئیس جمهور این کشور و روی مجلس و همه ارگان های دیگر حساب باز کرده است. آنهایی که تاکنون در کمین بودند که این دولت در بین خودشان یک چیزهایی واقع

ص: 171

می شود و مردم هم اینها را قبول ندارند و بعد از یکی دو ماه، قضیه تمام است، و صدام هم روی همین زمینه بازی اش دادند، الآن چند سال است گذشته است و آنها باز در خارج نشسته اند و منتظرند به اینکه کسانی برایشان کار بکنند و آنها بیایند بهره برداری کنند. و بحمدالله الآن دولت استقرار پیدا کرده است و کشور ما یک کشور مستقر مستقلی، آزادی است. و من امیدوارم که بیشتر از این، رو به استقلال و آزادی و جهات دیگر برود.»

امام خمینی اسلامیت را رمز اقبال مردم به نظام جمهوری اسلامی دانسته و افزودند: «و مهم همین معناست که کراراً من عرض کرده ام، این است که جمهوری چون اسلامی است و ملت اسلامی هستند، مسلم هستند، مادامی که دولت و رئیس جمهور و رئیس مجلس و مجلس و قوای قضائیه و ارتش و پاسدار و همه، رو به اسلام باشند این کشور اسلامی رو به آنهاست، و اساس همین است که برای خاطر اسلامی بودن از اول پیروزی حاصل شد. شما گمان نکنید که اگر یک انگیزه دیگری عرضه شده بود به این ملت، ملت مجتمع می شدند. برای اینکه ملت، ملت مسلمان است. وقتی که اسلام عرضه شد، خوب، تمام روحانیون، اکثر روحانیون، اکثر کسانی که در کار بودند تبلیغ کردند و مردم را به صحنه آوردند و مردم هم خودشان با روی گشاده آمدند، و تا امروز هم تمام این فداکاری ها، فداکاری های روی اسلام است. نه اینکه حساب دیگری دارد. مسئله ملیت هست، اما نه آن طوری که آقایان خیال می کنند که ما ملیت را بگیریم و کاری به اسلام نداشته باشیم، اول ملی باشیم و بعد اسلامی باشیم. نخیر، مسئله اسلامی بودن است که مردم را وادار کرد به اینکه جوان هایشان را بدهند و فریاد بزنند باز جنگ، این غیر از این چیزی نیست.»

رهبر انقلاب در ادامه بر ضرورت خدمتگزاری و امانت داری مسئولان نظام تأکید کردند: «و من کراراً به آقایان عرض کرده ام و حالا هم باز تکرار می کنم که خدمتگزار باشید به این ملتی که آن دست های خیانتکار را قطع کرد و این امانت را به شما سپرد. شما الآن امانت بزرگی از دست این ملت تحویل گرفتید و مقتضای امانتداری این است که آن را به طور شایسته حفظ کنید و به طور شایسته به نسل آینده و دولت های آینده تحویل بدهید، و مادامی که این طور باشید ملت پشت شماست و مادامی که ملت همراه شما باشد هیچ آسیبی به شما و به کشور نمی رسد.»

ایشان جدایی ملت از دولت را عامل بروز دیکتاتوری در تمامی ارکان حکومتی خوانده و افزودند: «... در این رژیم های سابق شاهنشاهی وضع این طور بود که مردم حال گریز داشتند و اینها می خواستند آنها را با فشار نگه دارند و از آنها بدوشند، از این جهت دیکتاتوری پیدا می شد. شاهش دیکتاتور بود ... استاندارهایشان هم همین طور و فرماندارهایش هم همین طور و شهربانی اش هم همین طور و همه شان، ارتش هم همین معنا بود. برای اینکه، اینها می دیدند که مردم با آنها همراه نیستند، آنها هم که می خواهند استفاده بکنند، مسئله هم استفاده بود، نه مسئله برای انگیزه انسانی بود، برای استفاده بود، از این جهت، این انگیزه دیکتاتوری می شد، تو سر مردم زدن می شد. آن روزی که شما احساس کردید که می خواهید فشار به مردم بیاورید بدانید که دیکتاتور دارید می شوید. بدانید که مردم معلوم می شود از شما رو برگردانده اند.»

ص: 172

امام خمینی با بیان اینکه اداره جنگ به واسطه حضور مردم محقق شده است، خطاب به کارگزاران نظام اظهار کردند: «شما اگر مردم نبودند، نمی توانستید این جنگ را اداره بکنید، این شک ندارد. مردم اداره کردند، یعنی این سپاه مردم اند، این بسیجی ها مردم اند، ارتش هم امروز مردم است.»

ایشان همچنین به فقدان پشتوانه مردمی رژیم پهلوی و ارتش آن اشاره کرده و گفتند: «اگر ارتش سابق بود، همان طوری که خیال کرده بود صدام، خیالش به واقعیت می پیوست. برای اینکه، یک ارتشی بود که انگیزه اسلامی نداشت و انگیزه منافع شخصی داشت و به مجرد اینکه وارد می شدند آنها هم دست برمی داشتند. خوب، ما سابق دیدیم که وقتی که جنگ عمومی پیش آمد بدون اینکه با ما کار داشته باشند، آنها می خواستند از اینجا عبور کنند، هیچ هم کار به ما نداشتند، به مجرد اینکه اینها در سرحد وارد شدند، تمام ارتشی ها و ژاندارمری همه فرار کردند. و در تهران هم من خودم شاهد بودم که تهران هم چمدان ها را همین ارتشبدها و امثال اینها می بستند و از تهران فرار می کردند. کجا می خواستند بروند نمی دانم و من دیدم که این سربازهایی که از توی سربازخانه ها آمده اند بیرون می گردند دنبال اینکه یک چیزی پیدا کنند بخورند. این برای این بود که مردم همراه نبودند. مردم شکر می کردند که آمدند اینجا و رضاخان رفت. این یک واقعیت بود که ما شاهد بودیم این معنا را که شکر می کردند که خدا به آنها یک منتی گذاشته است که اجنبی ها، آنی که اجنبی بودند، از روسیه بود، از امریکا بود، از انگلستان بود، اینها آمدند و "پهلوی" رفت. وضع این طوری بود، چنانچه دیدید وقتی که محمدرضا هم رفت مردم ریختند و آن طور جشن به پا کردند»

امام خمینی در ادامه سخنان خود، با اشاره به تبلیغات واهی بیگانه درمورد سلطنت طلب بودن مردم ایران، به رضا پهلوی فرزند شاه مخلوع، توصیه کردند: «گویی که الآن سلطنت طلب ها در خارج همین دیشب هم می گفتند که همه ایران سلطنت طلب اند، و اعلیحضرت رضای دوم الآن محبوبیتی دارد که مردم همه با او هستند! خوب، اینها بگویند و من اعتقادم این است که این رندها جمع شده اند دنبال این بچه که پول هایش را از جیبش درآورند. اینها می خواهند این را، پول هایی که پدر کذایی اش از مردم گرفته و حالا در بانک ها دست این است با این بهانه ها از او درآورند و بعد هم رهایش کنند برود سراغ کارش و من صلاحش را می دانم برود سراغ تحصیل و برود سراغ یک کاسبی. بداند که دیگر این کارها گذشته است. مردم اگر چنانچه جمهوری اسلامی هم نباشد، دیگر سلطنت طلب نیستند، این شکی در کار نیست.»

ایشان همچنین با تأکید بر اهمیت خدمت به همه به ویژه مستضعفان به کارگزاران نظام توصیه کردند: «درهرصورت آنی که برای شما مهم است خدمت کردن به همه طبقات خصوصاً مستضعف ها، خصوصاً محرومینی که در طول تاریخ محروم بوده اند این بیچاره ها. باید خدمت کنید و خدمتتان را بگویید به آنها، و وقتی گفته می شود، عمل دنبالش باشد. و ان شاءالله امیدوارم که اگر انگیزه این طور باشد و شما موفق بشوید و ان شاءالله و موفق می شوید ان شاءالله به اینکه خدمت کنید به این ملت، این ملت هم همراه شماست، و نه انگیزه دیکتاتوری پیش می آید، و نه هم شما

ص: 173

سودجو هستید که بخواهید نمی دانم پارک داشته باشید و ده داشته باشید و ده را اگر دادند شما، شما این طوری نیستید، نمی توانید هم باشید. بااینکه یک کدامتان اگر یک خانه زائد بر مقدار خودتان درست کنید همه به شما اشکال می کنند، تحت فشار اشکال مردم واقع می شوید. نیستید این طور و نمی توانید هم باشید. و مادامی که این طور است، مردمی هستید، مردمی که هستید همراه شما هستند، و وقتی مردم همراه شما هستند دیگر آسیبی در کار نیست.»

امام خمینی ضمن تأکید بر ضرورت همدلی و برادری بین مسئولان یادآور شدند: «و سفارش دوم این است که بین خودتان، بین وزرایی که هستند، بین دولتی ها که هستند برادری باشد. شما برای اسلام می خواهید خدمت کنید، نمی خواهید که برای خودتان کاری بکنید. شما می خواهید برای این ملت محروم در طول تاریخ خدمت بکنید، نمی خواهید که جیب خودتان را پر کنید. شما این جور نیستید هیچ گاه. وقتی این طور شد داعیه بر اینکه باهم مبارزه و معارضه بکنید نیست و ان شاءالله نمی کنید. نمی گویم می کنید که حالا فردا بگویند معلوم شد که اینها ریخته اند به هم که فلانی این حرف را می زند. نه، این طور نیست. نصیحت است من می کنم ولو می دانم که شما هیچ کدام این وضع را ندارید.»

رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به استعفای دو تن از اعضای کابینه، از وزرای مستعفی تمجید کرده و افزودند باید به دولت برای اجرای برنامه هایش آزادی عمل داده شود: «و من امیدوارم که ان شاءالله خداوند شما را حفظ کند و موفق باشید و هرکدام در کار خودتان موفق باشید و من این چند نفر وزیری که استعفا کردند خوب بعضی شان را خیلی می شناسم مثل آقای عسگر اولادی، که ایشان هم نظیر آقای مرحوم عراقی از اول نهضت همراه بود و زحمت کشید، و من او را مرد بسیار صالحی، بسیار فداکاری می دانم و بعضی آقایان هم در طول این جمهوری شناختم مثل وزیر کار که آن هم در طول این مدت که آشنا شدم می دانم که مرد صالح خوبی است و مقتضای صلاح هم همین است. که وقتی دیدند که مثلاً بین دولت و آنها خیلی هماهنگی نیست، خوب، این پست را رها کنند یک پست دیگری بگیرند و دولت را بگذارند که آن طوری که می خواهد عمل بکند.»

ایشان همچنین بر حل مشکل گرانی تأکید کردند: «و بحمدالله دولت هم رو به این است که ان شاء الله مطالب را اصلاح بکند، گرانی را رفع بکند، ارزاق مردم خصوصاً، ارزاق مردم که موجب گرفتاری مردم است و ناراحتی بسیاری هم هست. البته ناراحتی در طبقه بالاست، آنهایی که گرانی برایشان چیزی نیست آنهاست که هی به مردم تزریق می کنند که ارزانی نیست و چه و کذا. درهرصورت، امیدواریم که ان شاءالله این مسئله هم حل بشود این مشکل هم حل بشود، و سایر مشکلات هم ان شاءالله حل بشود. و مشکل جنگ هم حل است تقریباً، ان شاءالله بهتر از این بشود.»

امام خمینی در پایان ابراز کردند: «و امیدوارم که ان شاءالله در همه جهات موفق و پیروز باشید، و توجه خودتان را به خدا همیشه داشته باشید، و خدا در خلوت و جلوت همراه شماست و ناظر. علاوه بر اینکه ملائکة الله ناظر شما هستند، "من ورائهم" خدای تبارک و تعالی است که آن چیزهایی که بر ملائکة الله هم مخفی هست اسرار غیبی شما پیش اوست و همه چیز

ص: 174

در نظر اوست و همه چیز پیش اوست، و شما فردا باید حساب پس بدهید از همه چیز و من امیدوارم که در این حساب، خوش حساب باشید و نامه اعمال همه ما یک نامه اعمالی باشد که به دست راست ما بدهند. و امیدوارم همه موفق و مؤید باشید.»(1)

1

آیت الله خامنه ای رئیس جمهور، امروز به مناسبت هفته دولت، در یک مصاحبه مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی درمورد ترمیم کابینه، مشکلات اقتصادی کشور و تحرکات نظامی امریکا در منطقه توضیحاتی را بیان کرد.

آیت الله خامنه ای درباره مسائل مربوط به استعفای دو نفر از وزرا و معرفی پنج وزیر جدید گفت: «معرفی وزرای جدید ناشی از یک تجدیدنظر در کابینه است. ازسوی آقای نخست وزیر یک تجدیدنظری در کابینه انجام گرفت و من هم آن را تأیید کردم و ترکیبی که جدیداً به من ارائه شد و به مجلس هم پیشنهاد شد ترکیبی بود که به نظر می رسید بهتر می توانست مجتمعاً کار کند و کارهای کشور را پیش ببرد. این به معنای نفی آن برادرانی که از دولت رفتند نیست بلکه به معنای این است که آن کسانی که در ترکیب جدید می توانند کار کنند با یکدیگر بهتر و هماهنگ تر بتوانند کار کنند.»

وی همچنین به سؤالی درمورد انجام هماهنگی با مجلس قبل از معرفی وزرای جدید این گونه پاسخ داد: «متأسفانه این قصور ازسوی ما انجام شد که ما قبلاً با مجلس هماهنگی نکرده بودیم. خیلی بجا بود که از برادرانی که در مجلس در کمیسیون های مربوط به این وزارتخانه ها مشغول کار هستند، قبلاً استعلام نظر می شد ... و ما با معرفی افرادی که آنها را شناسایی کرده بودند یک افرادی را که از پیش مورد اطمینان مجلس هستند به مجلس می بردیم، یا ... با یک معرفی قبلی نام این برادران معرفی شده به مجلس ارائه می شد.»

آیت الله خامنه ای در ادامه افزود: «مجلس نمی خواهد در کار دولت اخلال کنند ... می خواهند از روی بصیرت رأی بدهند ... امروز دولت ما مورد تأیید و اعتماد مجلس شورای اسلامی است، هرچه که مجلس شورای اسلامی تصویب کرد دولت عمل کرده

ص: 175

است. ... بنابراین این تصور، تصور درستی نیست که ما خیال کنیم که مجلس از روی یک غرض و نظر خاصی به دولت رأی نداده ... علت این بوده که افراد را درست نمی شناختند و حق آنها بوده که این رأی را ندهند.»

رئیس جمهور با اشاره به مشکلات اساسی کشور که دولت باید بیشترین توان را برای حل آنها اختصاص دهد خاطرنشان کرد: «مشکلات کشور همان مشکلاتی است که برمی گردد به مسائل اکثریت قاطع مردم ... یک مقدار مشکلات و گره های اقتصادی که اینها را دولت باید باز کند، فعلاً یک مسئله حاد ما که باید با آن با قدرت برخورد کنیم، مسئله گرانی ارزاق است، ... مسئله کشاورزی بسیار مسئله مهمی است، ... مسئله راه اندازی صنایع به شکل متناسب با جامعه ما ازجمله مهم ترین مسائل است. ... دیگر مسائل مهم ما مسکن است البته مشکل مسکن مشکل درازمدتی است که به این آسانی ها حل نمی شود، لکن قابل حل است. ... مسئله گمرک ها و پایانه ها مسئله مهمی است و مسئله حمل ونقل در ترابری است.»

رئیس شورای عالی دفاع در پایان این مصاحبه راجع به تأثیر تحرکات و مانورهای نظامی امریکا در منطقه غرب آسیا و حوزه خلیج فارس(1) گفت: «تأثیرش این است که ما را به خباثت امریکایی ها هرچه بیشتر معتقد خواهد کرد و عزم و اراده ما را در مقابله با آنها هرچه بیشتر خواهد کرد.»(2)

1

در سومین روز از ماجرای ربوده شدن هواپیمای خطوط هوایی فرانسه، امروز خبرنگاران داخلی و خارجی در فرودگاه مهرآباد از محل استقرار هواپیمای مذکور بازدید کردند. این هواپیما در محاصره غیرمحسوس تک تیراندازان نیروهای ویژه قرار دارد. یکی از مقامات وزارت امور خارجه در گفت وگو با خبرنگاران تعداد مسافران هواپیما را بین 10 تا 11 نفر، خدمه هواپیما را 7 نفر و تعداد ربایندگان را 4 یا 5 نفر ذکر کرد؛ به گفته وی ملیت ربایندگان هواپیما هنوز مشخص نشده است. وی همچنین افزود آب و غذای کافی به هواپیما فرستاده شده، ولی با تحویل سوخت موافقت نشده است. این مقام وزارت امور خارجه اعلام کرد که ما براساس انسان دوستی به اقدامات خود ادامه می دهیم، ولی مقامات فرانسوی نیز بایستی به حل این مسئله کمک کنند.

درعین حال، خبرنگار کیهان به نقل از مسئولان وزارت امور خارجه گزارش داد: در ساعت 16:45 بعدازظهر، ربایندگان هواپیما با بیان اینکه خواسته هایشان به دولت فرانسه منعکس نشده است، به دولت ایران اعتراض کردند، اما مقامات ایرانی فتوکپی تلکس های مخابره شده به فرانسه را به عنوان سند به آنان ارائه کردند. هواپیماربایان همچنین در ساعت 18:45، خواستار مذاکره با وزیر امور خارجه ایران شدند که به آنان گفته شد ولایتی برای شرکت در اجلاس

ص: 176

فلسطین در ژنو حضور دارد. سرانجام ساعت 19:30، یکی از مقامات وزارت امور خارجه به نمایندگی از این وزارتخانه با ربایندگان هواپیما دیدار و گفت وگو کرد. در این دیدار که به درخواست سفارت فرانسه در تهران انجام شد، ربایندگان هواپیما خواسته های خود را مجدداً این گونه مطرح کردند: تغییر موضع دولت فرانسه درزمینه کمک های نظامی - اقتصادی به رژیم چاد، قطع کمک های فرانسه به دولت لبنان، توقف کمک های نیروهای فرانسوی به ارتش رژیم صهیونیستی و نیروهای وابسته در لبنان، قطع کمک های نظامی - اقتصادی فرانسه به عراق و آزادی چند تن از زندانیان عرب.(1)

خبرگزاری فرانسه امروز از تهران به نقل از ژان پرن کاردار سفارت فرانسه در تهران، گزارش داد: «به هیچ وجه این موضوع مطرح نیست که فرانسه آن گونه که ربایندگان خواسته اند موضع خود را در عرض دو روز درمورد کمک های خود به چاد و لبنان تغییر دهد.» وی ضمن اشاره به اینکه هواپیماربایان هرگز هویت زندانیان عرب مورد نظرشان را مشخص نکرده اند، افزود: «به هیچ وجه قصد ندارد با ربایندگان هواپیما که به دفعات، خواستار برقراری ارتباط با دیپلمات های فرانسوی قادر به تکلم به زبان عربی شده بودند تماس برقرار کند.»

خبرگزاری رویتر نیز در گزارشی از ژنو اعلام کرد مارتین لیز سرپرست دفتر سازمان ملل، یکی از مسافران این هواپیما می باشد؛ براساس این گزارش، یک سخنگوی سازمان ملل در ژنو به رویتر گفته است که انتظار می رود خاویر پرز دکوئیار در جریان نشست سازمان ملل درمورد فلسطین، که امروز در ژنو افتتاح می شود، از وزیر امور خارجه ایران که یکی از شرکت کنندگان در این کنفرانس است، برای آزاد شدن این مقام سازمان ملل درخواست کمک کند.

گفتنی است امروز رادیو پاکستان، بخش انگلیسی رادیو دوبی، رادیو کلن دری، رادیو کلن انگلیسی، بی بی سی انگلیسی، رادیو امریکا، بخش فارسی رادیو اسرائیل و روزنامه لوموند فرانسه نیز اخبار و تحلیل هایی را درباره این هواپیماربایی منتشر ساختند.(2)

1

در چند روز گذشته، ادعاهایی درمورد تلاش ایران برای منفجرساختن سفارت امریکا در کویت

ص: 177

مطرح شد(1) که مقامات کویتی آن را تکذیب کردند. بااین حال، امروز بار دیگر یکی از روزنامه های پرتیراژ امریکایی این ادعا را مطرح ساخت.

روزنامه واشنگتن پست در شماره امروز خود برای اولین بار به نقل از شبکه سی.بی.اس. امریکا، نوشت که مقامات امریکایی وزارت امور خارجه ایران را متهم کرده اند که «دستورات لازم برای توطئه بمب گذاری در سفارت امریکا در کویت را به تروریست هایی که مسئول انجام این کار بودند داده است.» این روزنامه در ادامه افزوده است: «این توطئه به وسیله مأمورین اطلاعاتی امریکا کشف گردید و آنها با مطلع نمودن نیروهای امنیتی کویت مانع از انجام این حرکت گردیدند.» این ادعا درحالی مطرح شده است که مقامات ایالات متحده یا جمهوری اسلامی ایران هیچ گونه اظهارنظر رسمی دراین باره نکرده اند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، شبکه سی.بی.اس «اولین منبع خبری بود که به هنگام انفجار بمب در سفارت امریکا در بیروت، ایران را متهم به دست داشتن در این امر نمود و گفت که این عمل ازجانب وزارت خارجه ایران صادر گردیده است.»(2)

1

خبرگزاری جمهوری اسلامی در گزارشی دیدگاه برخی مقامات غربی درباره بازپرداخت بخشی از بدهی های ایران به بانک صادرات واردات امریکا را منعکس کرد. خبرگزاری رویتر نیز تحلیلی دراین زمینه ارائه داد.

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از بن، مقامات رسمی غرب، این اقدام ایران را ناشی از اضطراب و تلاش این کشور برای داشتن رابطه نزدیک با غرب می دانند. به گفته مقامات مذکور، واردات غیرمستقیم ایران از امریکا در نیمه اول سال 1983 میلادی، به 97 میلیون دلار رسید که در مقایسه با کل واردات ایران از امریکا در سال 1982، یعنی 122 میلیون دلار، افزایش چشمگیری را نشان می دهد؛ این مقامات، «اطاعت از قوانین اسلامی» و «افزایش درآمد نفتی ایران در سال های اخیر» را به عنوان دلایل این اقدام ایران ذکر می کنند. براین اساس، درآمد نفتی ایران در ماه جولای (تیر و مرداد)، 2 میلیارد دلار و مخارج جنگی آن نیز فقط 500 میلیون دلار ارزیابی می شود. ایران که با این اقدام سعی دارد غرب را نیز برای بازپرداخت بدهی هایش به ایران تحت فشار بگذارد «تاکنون توانسته است 4 میلیارد دلار از 7 میلیارد دلار بدهی هایش را بازپس گیرد.» در این گزارش به نقل از وزیر دارائی ایران، آمده است: در حالی که فرانسه، یکی از تسلیح کنندگان اصلی عراق، با یک و نیم میلیارد دلار بیشترین بدهی را به ایران دارد، ولی ایران «تاکنون 330 میلیون دلار از بدهی هایش به سازمان های فرانسوی را بازپرداخت کرده است.»(3)

خبرگزاری رویتر نیز این اقدام ایران را نشان دهنده عزم این کشور برای ترمیم وجهه اش در محافل بانکی جهان دانست و درعین حال اذعان کرد که «مقامات امریکایی درمورد تلاش ایران برای برقراری روابط گرم تری با واشنگتن اظهار تردید کرده اند.» طبق گزارش رویتر، وزارت امور خارجه امریکا

ص: 178

پرداخت دیون معوقه ایران به بانک های بین المللی را «درجهت منافع خود ایران» ارزیابی می کند. جان واکر معاون وزارت خزانه داری امریکا نیز در مصاحبه با رویتر با اشاره به اینکه «بسیاری از بانک ها و کمپانی های بزرگ در امریکا و دیگر نقاط جهان، نسبت به انجام معامله با ایران بی رغبت شده اند»، افزود: «ایرانی ها در تلاش اند تا به روابط بانکی خود در سرتاسر جهان ثبات ببخشند.»(1)

1

طه یاسین رمضان عضو شورای فرماندهی حزب بعث و معاون اول نخست وزیر عراق، در سفری یک روزه به اردن، با مقامات بلندپایه این کشور دیدار کرد؛ جنگ ایران و عراق یکی از مهم ترین موضوعات مورد بحث در این دیدارها بود.

به گزارش رادیو صوت الجماهیر بغداد، طه یاسین رمضان صبح امروز، وارد امان پایتخت اردن شد؛ وی در گفت وگو با خبرگزاری عراق این سفر را در راستای «تماس های مداوم بین رهبران و مسئولین دو کشور جهت هماهنگی و تفاهم مشترک درجهت منافع عراق و اردن و امت عربی» قلمداد کرد.(2)

معاون اول نخست وزیر عراق در دیدار با ملک حسین پادشاه اردن، نامه صدام حسین را به وی تسلیم کرد. طه یاسین خاطرنشان کرد که مطالب این نامه در ارتباط با «گفت وگوهای جاری میان دو کشور» است. رادیو امریکا نیز در بخش خبری شبانگاهی خود با گمانه زنی درمورد محورهای دیدار مذکور گفت: «انتظار می رود ازجمله مسائل مورد مذاکره مقام های دو کشور، کمک های اردن به عراق در جنگ آن کشور با ایران باشد.»(3)

طه یاسین رمضان که صبح امروز وارد اردن شده بود در آخرین ساعات امشب هنگام بازگشت به بغداد، «اوضاع جاری جهان عرب من جمله جنگ عراق و ایران» را از موضوعات گفت وگوی خود با پادشاه اردن برشمرد و دیدگاه ملک حسین را این گونه بیان کرد: «ملک حسین ... با ابراز افتخار از ایستادگی شجاعانه نیروهای مسلح عراق و [بر] ادامه پافشاری عراقی ها برای سازندگی و پیشرفت تأکید کرد.» رمضان همچنین «تأکید بر گسترش همکاری اقتصادی و افزایش مبادلات بازرگانی و گسترش آن» را از جمله محورهای مذاکرات خود با نخست وزیر اردن ذکر کرد(4)

از سوی دیگر، وزیر امور خارجه اردن نیز در گفت وگویی با روزنامه جزیره (چاپ عربستان سعودی) بر «لزوم مبذول داشتن کوشش برای حل مسائل عربی من جمله بحران لبنان، اختلافات عربی فلسطین و جنگ ایران و عراق» تأکید کرد. در این مصاحبه، که امروز منتشر شد، مروان القاسم، «مهیاساختن شرایط مناسب برای عقد دیداری عربی در سطوح عالی جهت تهیه مقدمات کنفرانس عربی که روز بیستم سپتامبر آینده [29 شهریور1362] در عربستان سعودی برگزار خواهد شد»(5) را هدف تماس های کنونی اردن با کشورهای عربی دانست.

2

در جلسه افتتاحیه نشست جهانی فلسطین، دبیرکل سازمان ملل متحد، ضمن خطرناک خواندن

ص: 179

وضعیت فعلی، ضعف سازمان ملل در حل وفصل این مسئله و ضرورت یافتن یک راه حل مناسب را خاطرنشان ساخت. در حاشیه این اجلاس، علی اکبر ولایتی رئیس هیئت ایرانی، با دبیرکل سازمان ملل و وزیر امور خارجه اتریش دیدار کرد.

خاویر پرز دکوئیار دبیرکل سازمان ملل، در نطق افتتاحیه خود در اجلاس جهانی فلسطین در ژنو با بیان اینکه سازمان ملل همواره به دنبال راه حلی برای مسئله فلسطین بوده است، اظهار کرد که «با کمال تأسف باید گفت که پیشرفتی نسبت به حل این قضیه در مقایسه با روز اول مشاهده نشده است. ... اکنون بعد از گذشت 36 سال و وقوع شش جنگ، در وضعیت خطرناک فعلی قرار گرفته ایم.»

در این اجلاس که امروز با حضور نمایندگان 114 کشور در ژنو آغاز شد، ناراسیما رائو وزیر امور خارجه هند به نمایندگی از جنبش عدم تعهد، حبیب شطی دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی، قلیبی دبیرکل اتحادیه عرب و نماینده سازمان آزادی بخش فلسطین سخنرانی کردند. نماینده سازمان آزادی بخش فلسطین در سخنرانی خود موافقت نامه لبنان - اسرائیل را همانند طرح ریگان غیرعملی و مردود دانست.(1)

یادآوری می شود امریکا، کانادا و رژیم صهیونیستی این اجلاس را تحریم و حدود 40 کشور در سطح وزیر در آن شرکت کرده اند.

یاسر عرفات رهبر سازمان آزادی بخش فلسطین، که در این گردهمایی حضور نداشت، در پیامی خواستار استقرار یک صلح عادلانه در غرب آسیا شد؛ در این پیام «شرکت کلیه طرف های ذی نفع ازجمله سازمان آزادی بخش فلسطین به طور یکسان و جست وجوی استقرار یک صلح عادلانه در خاورمیانه بر پایه قطعنامه های سازمان ملل متحد درباره مسئله فلسطین و طرح صلح اعراب که در سپتامبر گذشته در فاس به تصویب رسید، تقاضا شده است.» عرفات امریکا را به مانع تراشی دربرابر اجرای قطعنامه های سازمان ملل دراین زمینه و تلاش برای تحمیل یک صلح امریکایی، برخلاف تمایل جامعه بین المللی، متهم کرد.(2)

ولایتی که ریاست هیئت ایرانی را در این اجلاس برعهده دارد، پس از خاتمه جلسه افتتاحیه، با دبیرکل سازمان ملل دیدار و درمورد مسائلی همانند برگزاری نشست بررسی مسائل غرب آسیا، بحران لبنان و دیگر مسائل بین المللی گفت وگو کرد. همچنین در دیدار وی با وزیر امور خارجه اتریش، درمورد روابط دوجانبه و مسائل بین المللی بحث و تبادل نظر شد.(3)

ص: 180

1

در جلسه امروز شورای اجرایی جامعه جهان اسلام (مجمع مؤسسان رابطه جهان اسلام) در مکه، از ایران و عراق خواسته شد که با خاتمه دادن فوری به جنگ، داوری قرآن و سنت را بپذیرند(1)به گزارش رادیو ریاض در این نشست ضمن تأکید بر ذخیره سازی امکانات مسلمانان به منظور مقابله با دشمن حقیقی آنان، جنگ ایران و عراق صرفاً به نفع دشمنان اسلام ارزیابی شد. این مجمع همچنین با بررسی مسئله فلسطین، اقدامات مقتضی برای تقویت مقاومت ملت فلسطین در سرزمین های عربی اشغالی را خواستار شد.(2)

در همین حال، خبرگزاری عراق گزارش داد که احمد السعدون رئیس پارلمان کویت، در گفت وگویی با شماره امروز روزنامه پراودا ارگان حزب کمونیست شوروی، ضمن ابراز نگرانی از ادامه جنگ ایران و عراق و تأکید بر ضرورت برقراری صلح و حفظ امنیت در منطقه خلیج فارس، مدعی شد که کویت اقداماتی را برای پایان دادن به جنگ مذکور انجام می دهد.(3)

به گزارش خبرگزاری رویتر از آنکارا، ژنرال ضیاء الحق رئیس جمهور پاکستان نیز امروز هنگام ورود به آنکارا پایتخت ترکیه، جنگ بین ایران و عراق، موضوع پناهندگان افغان و اوضاع غرب آسیا را ازجمله محورهای مذاکرات خود با مقامات ترکیه برشمرد.(4)

2

درپی تداوم درگیری های داخلی در بیروت، دبیرکل سازمان ملل خواستار توقف این درگیری ها و حل اختلافات ازطریق مذاکره شد. امریکا نیز در واکنش به کشته شدن دو سرباز امریکایی در لبنان، بر تغییرنکردن سیاست خود در منطقه تأکید کرد.

به گزارش رادیو دولتی لبنان، درحالی که درگیری و تبادل آتش میان شبه نظامیان جنبش امل و ارتش لبنان در شهر بیروت همچنان ادامه دارد، ظهر امروز، پیر جمیل رئیس حزب فالانژیست لبنان، ضمن درخواست مداخله نیروهای حافظ صلح امریکایی گفت: «وقت آن رسیده است که امریکا به وعده ها و التزامات خود عمل کند.» نیروهای امریکایی هم پیش ازظهر امروز، به بهانه سرکوب مواضعی که مراکز آنها را هدف قرار می دهند، منطقه خلده در جنوب بیروت را گلوله باران کردند. گفتنی است امروز صبح براثر اصابت چند موشک و خمپاره به مراکز نیروهای امریکایی در حومه جنوبی بیروت، 2 سرباز امریکایی کشته و 6 نفر دیگر زخمی شدند(5)

به دنبال شدت گرفتن درگیری ها در بیروت، خاویر پرز دکوئیار نیز ضمن ابراز نگرانی از این وضعیت، از تمامی گروه های درگیر خواست از ادامه نبرد خودداری کنند. وی در بیانیه ای که در جریان گشایش اجلاس بررسی مسئله فلسطین، در ژنو منتشر شد، از گروه های درگیر خواست که اختلافات خود را ازطریق مذاکره حل کنند.

علاوه براین امروز در بیانیه مشترک سخنگویان کاخ سفید و وزارت امور خارجه امریکا، ضمن درخواست توقف نبرد در لبنان، بر تغییرنکردن سیاست امریکا در منطقه باوجود کشته شدن دو تفنگ دار امریکایی در بیروت تأکید شده و آمده است: «مساعی مشترک رابرت

ص: 181

مک فارلین فرستاده رونالد ریگان به خاورمیانه، برای آسان کردن آشتی طرف های درگیر لبنان و خروج نیروهای خارجی از این کشور با جدیت ادامه خواهد داشت. ... نیروهای ما بنا به درخواست دولت لبنان در آنجا هستند.»(1)

ضمیمه اول گزارش97: اجرای عملیات در غرب و شمال غرب

پس از عملیات والفجر مقدماتی، بار دیگر شرایط عدم الفتح رمضان با مسائل خاص خود مطرح شد و به نظر می رسید که با افزایش توانایی های نظامی دشمن، ادامه جنگ بدون تغییرات اساسی در شیوه نبرد، مشکل خواهد بود. ازاین رو، تا رسیدن به نقطه مطلوب لازم بود با تدوام عملیات ها از رکود در جبهه ها به مدت زیاد جلوگیری شود. ازطرف دیگر، با تغییر فصل، نیروی کافی به جبهه نمی آمد. بنابراین، بایستی عملیات های فصل بهار و تابستان به گونه ای طرح ریزی می شدند که به نیروی کمتری نیاز باشد. بدین ترتیب، پس از بحث های متعدد و بررسی مناطق مختلف مقرر شد عملیات های والفجر2، 3 و 4 اجرا شود. مهم ترین مسئله ای که در این عملیات ها مورد نظر بود، به کارگیری نیروی اندک، دادن تلفات کم و جلوگیری از واردشدن ضربه اساسی به توان یگان ها و تضمین موفقیت عملیات بود.

آب وهوای منطقه جنوب به دلیل گرمای طاقت فرسا برای عملیات مساعد نبود، بنابراین، هدف های محدودی که بیشتر در مناطق غرب و شمال کشور قرار داشتند برای عملیات انتخاب شدند. این اهداف عبارت بودند از: منطقه پیرانشهر با هدف تصرف پادگان حاج عمران تا تنگه دربند؛ منطقه سردشت به منظور پاک سازی وسیع ضدانقلاب؛ منطقه دهانه شیلر با هدف پیوند میان خط دفاعی بر روی ارتفاعات سورکوه و صاف کردن خط مرزی؛ منطقه شمال قصرشیرین با هدف تصرف ارتفاعات بشکان - کرکس و چند ارتفاع دیگر؛ منطقه مهران با هدف تصرف ارتفاعات جنوب کانی سخت تا قلعه آویزان و خارج کردن شهر مهران از محاصره دشمن و نیز امکان پذیرساختن تردد از جاده دهلران - مهران. هریک از این مناطق توسط قرارگاه های تابعه مورد شناسایی قرار گرفتند و نتایج این شناسایی ها به همراه برآورد قرارگاه ها از نیروی موردنیاز برای عملیات در هرکدام از مناطق مذکور به قرار گاه خاتم الانبیا(ص) ارائه شد.

از سوی دیگر، در شمال خلیج فارس نیز دو هدف برای اجرای عملیات پیشنهاد شد: تصرف اسکله های البکر و العمیه؛ عبور از اروندرود و انهدام تجهیزات دشمن در دهانه شهر بندری فاو، که پس از بحث و بررسی، به دلایلی ازجمله سیاست کشور مبنی بر گسترش نیافتن جنگ به حوزه خلیج فارس و نیز احتمال هوشیاری دشمن به طراحی عملیات در شرق بصره(2) به تصویب نرسید. بدین ترتیب، در میان مناطق مورد بررسی در شمال و غرب کشور، منطقه پیرانشهر برای عملیات والفجر2، منطقه مهران برای عملیات والفجر3 و منطقه پنجوین برای عملیات والفجر4 انتخاب شدند.(3)

ضمیمه دوم گزارش97: توضیحاتی درخصوص طرح عملیات های والفجر4 (منطقه شیلر)، عملیات تکمیلی والفجر3 (منطقه قلعه آویزان) و والفجر5 (منطقه دربندیخان)

عملیات والفجر4 در منطقه شیلر

عملیات والفجر4 در منطقه پنجوین و با هدف متصل کردن ارتفاعات سورن به سورکوه طراحی شد. درصورت تحقق این هدف، خط دفاعی جبهه خودی در این منطقه (دشت شیلر) کوتاه شده و در به کارگیری نیرو صرفه جویی می شد. همچنین راه ضدانقلاب از محور دشت شیلر مسدود و شهر مریوان از دید و تیر دشمن خارج می گردید. علاوه براین، شهر پنجوین و پادگان آن و پادگان گرمک به تصرف درآمده و نیروهای دشمن منهدم می شدند و سرانجام، با پیروزی در این عملیات، مقدمات اجرای عملیات در استان سلیمانیه عراق فراهم می آمد.(4)

ص: 182

نقشه

ص: 183

عملیات تکمیلی والفجر3 در منطقه قلعه آویزان

عملیات والفجر3

عملیات والفجر3 در منطقه مهران حدفاصل جنوب کانی سخت تا ارتفاع قلعه آویزان واقع در شرق مهران اجرا شد. منطقه مورد نظر شامل ارتفاعات زالوآب، نمکلان بو، پاسگاه دراجی تا فرخ آباد و ارتفاع قلعه آویزان تا قله 175، به دو بخش شمال و جنوب تقسیم می شود و در جریان عملیات، ترکیبی از یگان های ارتش و سپاه درقالب دو قرارگاه فرعی فتح 1 و 2 و تحت امر قرارگاه نجف شامل 9 یگان، در این دو بخش مستقر شدند. در این عملیات، 4 لشکر و 2 تیپ از سپاه پاسداران و یک لشکر، یک تیپ و یک گردان از نیروی زمینی ارتش شرکت داشتند. عملیات والفجر3 در 7 مرداد 1362، (هشت روز پس از عملیات والفجر2) آغاز شد.(1)

عملیات تکمیلی والفجر3

پس از اجرای عملیات والفجر3 در شرق مهران، فرماندهان سپاه و ارتش معتقد بودند جهت تکمیل اهداف غایی عملیات والفجر3 باید این عملیات روی ارتفاعات قلعه آویزان ادامه یابد تا هدف ازبین بردن تسلط عراق بر مهران کامل شود. براین اساس، عملیات تکمیلی والفجر3 طراحی شد. طبق طرح مانور این عملیات قرار شد در مرحله اول ارتفاعات قلعه آویزان و درصورت امکان منطقه ورمهرزا و زرباطیه تصرف شود و در مرحله بعد، ارتفاع نمکلان بو به نوک ارتفاع قلعه آویزان متصل گردد. اما باتوجه به کمبود نیرو، شدت آتش دشمن در این منطقه و ضعف پشتیبانی آتش خودی، درپیش بودن عملیات های والفجرهای4، 5، 6 و... اجرای این عملیات منتفی شد. فرمانده کل سپاه معتقد بود که درمورد اجرای عملیات در منطقه قلعه آویزان باید باتوجه به عملیات های شیلر و بمو تصمیم گیری شود و عملیات در آن منطقه در مرتبة سوم قرار دارد. فرماندهان ارتش نیز همین نظر را داشتند.(2)

عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان

پس از منتفی شدن کار روی ارتفاعات شمالی قصرشیرین، فرماندهان نظامی هدف دربندیخان را مطرح کردند. این هدف به دلایلی ازجمله امکان کنترل یک سوم برق و آب بغداد و بصره ازطریق عمل روی سد دربندیخان اهمیت بسیاری داشت. پس از انجام بررسی های لازم، لشکر27 محمدرسول الله(ص) زیر نظر قرارگاه مشترک نجف مأمور شروع به کار و تهیه مقدمات عملیات در این منطقه شد. در این برهه، نیروهای خودی هم زمان روی دو منطقه باقیمانده یعنی سد دربندیخان (عملیات والفجر5) و دهانه شیلر (عملیات والفجر4) کارهای مقدماتی را انجام می دادند. در ابتدا به دلیل آمادگی بیشتر در منطقه دربندیخان، تکیه اصلی فرماندهان نظامی بر روی عملیات والفجر5 در این منطقه بود و در کنار آن به عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر نیز رسیدگی می شد. اما پس از بررسی های زیاد و مقایسه دو طرح به چند دلیل عملیات در منطقه دربندیخان، که دو بار هم تا پای کار پیش رفته بود منتفی شد. مشکلات عملیات نظیر صعب العبور بودن ارتفاعات و محدودبودن راهکارها از یک سو و نیاز منطقه شیلر به نیروی بیشتر از سوی دیگر موجب لغو عملیات در این منطقه شد. درواقع باتوجه به نیاز هر دو منطقه به نیروی بیشتر، اجرای دو عملیات هم زمان باهم خارج از توان نیروهای خودی بود و براین اساس، با مقایسه دو عملیات، درنهایت منطقه شیلر برای اجرای عملیات انتخاب شد و درنتیجه عملیات والفجر4 در دستور کار قرار گرفت.(3)

ص: 184

نقشه

ص: 185

ضمیمه گزارش108: ادعای رادیو اسرائیل درباره تلاش ایران برای منفجرساختن سفارت امریکا در کویت

روز سوم شهریور، رادیو اسرائیل در بخش خبری ساعت 19 خود بدون ذکر هیچ گونه تاریخ دقیقی، به نقل از شبکه سی.بی.اس. امریکا ضمن متهم ساختن ایران به طرح ریزی و ایجاد انفجار در سفارت ایالات متحده در بیروت، مدعی شد که مقامات ایرانی قصد داشتند سفارت امریکا در کویت را منفجر سازند. به گزارش رادیو اسرائیل، «شبکه امریکایی سی.بی.اس در دنباله گزارش خود تأکید کرد که مقامات دولت واشنگتن ازطریق رفعت اسد برادر رئیس جمهور سوریه و رئیس سازمان امنیت آن کشور از اجرای توطئه ایران جلوگیری کرده اند.» در ادامه این گزارش، همچنین به نقل از مقامات وزارت امور خارجه امریکا آمده است که «حکومت اسلامی ایران تصمیم گرفته ساختمان سفارت امریکا در تهران را به یک مدرسه نظامی سپاه پاسداران مبدل سازد.»(1)

یک روز بعد رادیو اسرائیل، تکذیبیه دولت کویت درمورد این ادعا را منتشر ساخت؛ این رادیو با استناد به گزارش روزنامه الوطن (چاپ کویت) به نقل از مقامات کویتی اعلام کرد که «ایالات متحده هرگز شکایتی دراین مورد به دولت کویت تسلیم نکرده و حتی درخواست ننموده که به تدابیر امنیتی در اطراف سفارت امریکا افزوده شود.»(2)

ص: 186

ص: 187

غلامپور و سوداگر نیز ضمن تأکید بر ضرورت اقدام در این منطقه به فعالیت مهندسی قابل توجه دشمن در منطقه طلائیه اشاره کرده و افزودند: ارتش عراق با احداث سدبندهایی با ارتفاع 1 تا 5/1 متر و رهاکردن آب در منطقه می تواند جلوی پیشروی ما را سد کند. درحال حاضر، حضور کمین های پراکنده و وجود میادین مین، حضور فعالانه دشمن در گودی طلائیه، ضعف شناسایی و کمبود نیرو اجرای عملیات در منطقه طلائیه را دشوار ساخته است(1)

در ادامه، نبی رودکی فرمانده لشکر19 فجر درخصوص وضعیت عملیات منطقه طیب توضیحاتی را بیان کرد. براساس مطالب مطرح شده به دلایلی همچون کثرت موانع، میادین مین و کمین های دشمن؛ تقویت نیرو و تشدید فشار دشمن به ویژه در محور الکوت و ارتفاعات سمت راست؛ نبود معبر و جاده عقبه؛ تیغه ای بودن ارتفاعات 100؛ لورفتن عملیات؛ ابهام در میزان انهدام نیروی دشمن و... اجرای عملیات در این منطقه ناممکن بود.(2)

در پایان این جلسه، پس از تماس رحیم صفوی با محسن رضایی فرمانده کل سپاه، مقرر شد لشکرهای 25 کربلا(3) و 19 فجر(4) به جبهه غرب منتقل شوند. این تصمیم باتوجه به ضعف شناسایی جبهه جنوب و کمبود نیرو در جبهه غرب، اتخاذ گردید. بدین ترتیب، اگرچه در وضعیت فعلی به نظر می رسید به نوعی اقدامات قرارگاه کربلا در جبهه جنوب به بن بست رسیده است، تأکید رحیم صفوی بر شناسایی بیشتر در هفت محور جبهه جنوب، از تلاش ایران برای انتخاب زمین مناسب به منظور اجرای عملیات گسترده در نیمه دوم سال 1362، حکایت داشت. راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ دراین باره به نقل از رحیم صفوی معاونت عملیات ستاد مرکزی نوشته است: «بصره چشم صدام است و استراتژی جنگ اینجاست. لذا یک قدم پیشروی به بصره باعث نابودی صدام است و رحیم گفت ق[قرارگاه]

ص: 189

کربلا باید بصره را بگیرد. باید مناطق جنوب را کاملاً شناسایی کند و طرح ارائه دهد تا خاتم نیرو دهد و برنامه ق[قرارگاه] از فردا شناسایی از فاو تا چنگوله و این مناطق را شناسایی کنید: 1. فاو، 2. شلمچه، 3. زید، 4. کوشک، 5. طلائیه، 6. چزابه، 7. چلات[چیلات].»(1)

1

در ادامه پیگیری ها و شناسایی های مستمر و پنهانی قرارگاه نصرت برای اجرای عملیات در منطقه هور، که از مدتی پیش مورد توجه فرمانده کل سپاه قرار گرفته است، امروز جلسه ای با حضور رحیم صفوی معاونت عملیات ستاد مرکزی سپاه، غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا، علی هاشمی فرمانده قرارگاه نصرت و نیروهای شناسایی این قرارگاه برای بررسی شناسایی های انجام شده در منطقه هورالهویزه، برگزار شد.

در ابتدای جلسه، فرمانده قرارگاه نصرت گفت: براساس دستور فرمانده کل سپاه مبنی بر انجام شناسایی در منطقه هور، 15 مرحله شناسایی در این منطقه صورت گرفته است. وی افزود: برمبنای مأموریت اصلی قرارگاه نصرت حدود 7 الی 8 شناسایی در عمق، انجام شده است.

در ادامه، رمضانی از نیروهای شناسایی قرارگاه نصرت، با اشاره به اینکه مأموریت های شناسایی این قرارگاه در منطقه هور به منظور انجام جنگ های نامنظم و متناسب با این نبردها انجام شده است، گفت: اهداف مورد نظر در هور، آماده سازی منطقه، کار روی تأسیسات نظامی مثل پل ها و پادگان ها و کار روی جاده ها و تأسیسات نفتی این منطقه می باشد. براساس شناسایی هایی که عناصر قرارگاه نصرت در طول شش هفت ماه گذشته در عمق منطقه انجام داده اند،(2) در کل منطقه آبی هور، چهار پاسگاه چزابه، طبور، شط علی و جزیره مجنون وجود دارد(3) و درحال حاضر شناسایی منطقه از دو معبر انجام می گیرد، یکی راه پاسگاه طبور است که به راه کساره معروف است و دیگری راهی است که از پاسگاه حوضچه می آید.

رمضانی در تشریح شناسایی های در عمق این قرارگاه، به استفاده از ظرفیت های داخلی عراق به خصوص عناصر عراقی و امکانات موجود در منطقه هورالعظیم اشاره کرد و بر مبنای اطلاعات دریافتی از عناصر مذکور و شناسایی های عمقی نیروهای قرارگاه نصرت، درمورد ترکیب جمعیتی هورالعظیم گفت: «منطقه کناره شط العرب و دجله مردمان خوبی دارد و اکثر مردمش سواد دارند و باآنکه دهاتی هستند و خانه شان وسط هور است، کلاس می روند و خیلی مردم مهربان هستند و اکثراً با رژیم

ص: 190

عراق مخالف هستند. ... شیعه هستند فقط چیزی که باعث سستی آنها می شود ترس عجیبی است که از صدام در دلشان است و این به علت قتل عام هایی است که می کند.» وی در ادامه افزود: نیروهای قرارگاه نصرت همچنین در یکی از شناسایی های عمقی به طرف العماره، از پل ها و اماکن نظامی عکس گرفته اند، و با تسلطی که به زبان عربی دارند، توانسته اند ازطریق نیروهای محلی با ارتشی های ناراضی عراق ارتباط برقرار کرده و اطلاعات بسیار خوبی به دست آورند.

رمضانی در پایان، درمورد اهمیت اقتصادی این منطقه گفت: علاوه بر دو حوضچه نفتی حلفائیه و مجنون، در این منطقه 60 حلقه چاه نفت حفاری شده است و ظرفیت آن دو میلیون بشکه نفت می باشد و قرار است تا 120 حلقه چاه افزایش یابد. چاه های منطقه شط علی نیز مقادیر بسیار زیادی نفت دارند که ارتش عراق برای پیشگیری از کشف این چاه ها توسط هواپیماهای ایران، آنها را با ریختن خاک پنهان کرده و حفاظت از آنها را به نیروهای جیش الشعبی محول کرده است.(1)

1

اولویت بندی اهداف عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر و استعداد پیشنهادی برای اجرای عملیات در جبهه های بانه و مریوان در جلسات امروز فرماندهان قرارگاه حمزه سیدالشهدا(2) و قرارگاه مقدم حمزه(3) و یگان های تحت امر آن(4) بررسی و ارزیابی شد.

براساس تصمیمات فرماندهان، قرار است عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر در دو جبهه بانه و مریوان اجرا شود. برای این عملیات در جبهه بانه (شمال دهانه شیلر) یک هدف و در جبهه مریوان (جنوب دهانه شیلر) سه هدف مارو، ارتفاعات پنجوین و سورن تعیین شده است.(5)در نشست های امروز، فرماندهان قرارگاه حمزه سیدالشهدا و قرارگاه مقدم حمزه، در

ص: 191

بررسی اهداف سه گانه جبهه مریوان دیدگاه های متفاوتی را مطرح کردند.

در این جلسات علی رضائیان فرمانده قرارگاه مقدم حمزه، بر تقدم عمل روی محورهای سورن و پنجوین نسبت به سایر محورها تأکید داشت و معتقد بود به علت استقرار تمام واحدهای توپخانه و احتیاط دشمن در پشت ارتفاع سورن، نیروهای عراقی قادر به اجرای پاتک ازطریق مارو روی پنجوین نیستند و با تصرف سورن و کیوی لری، راه دشمن به خودی خود به سمت داخل شیلر بسته می شود.(1) از سوی دیگر، مصطفی ایزدی فرمانده قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ارومیه)، سالکی جانشین قرارگاه مقدم حمزه و علی فضلی طرح و عملیات این قرارگاه، اولویت را به محور مارو و کوخلان داده و ادامه عملیات روی کانی مانگا و حرکت به طرف شمال را متکی به عملیات در محور بین پنجوین و مارو می دانستند.(2)

غلامعلی رشید باتوجه به معایب و محاسن محور سورن، برای محور ارتفاعات پنجوین اهمیت بیشتری قائل بود و عقیده داشت که در میان اهداف سه گانه جبهه مریوان، سورن در رده سوم قرار دارد. زیرا نیروهای خودی توانایی اجرای عملیات روی ارتفاعات سورن را ندارند.(3) اظهارات خرازی فرمانده لشکر14 امام حسین دراین باره نیز مزید بر علت شد، وی که از چند ماه پیش در منطقه مریوان مستقر شده است، اجرای عملیات روی کل سورن را بسیار سخت ارزیابی کرد و این کار را فقط درصورت اجرای عملیات هم زمان دو لشکر قوی در محورهای سورن و پنجوین امکان پذیر دانست. فرمانده لشکر14 امام حسین(ع) با تقسیم ارتفاع سورن به ارتفاعات آزادی 1، 2 و 3، در وضعیت فعلی عملیات این محور را فقط در محدوده آزادی 1 قابل اجرا برشمرد.(4)خرازی به دلایلی نظیر مشکلات جاده سازی، تدارکات، شدت نبرد و پاتک شدید دشمن در این منطقه، با اجرای عملیات روی کل سورن موافق نبود.(5) وی با اشاره به هوشیاری دشمن در منطقه گفت: «بچه ها مرتب می روند شناسایی می کنند و دشمن هم می فهمد،

ص: 192

فرمانده لشکر عراقی هم آمده شناسایی کرده و فهمیده که عملیات است.»

پس از بررسی مانور جبهه مریوان، فرمانده قرارگاه مقدم حمزه درمورد مانور جبهه بانه گفت: کاظمی فرمانده لشکر8 نجف، باید در مرحله اول ضمن تأمین عقبه خود، تا کیولری بیاید و ارتفاعات آسمان بین و تخته نادر را هم تصرف کند.(1)-(2)

در پایان جلسات امروز فرمانده قرارگاه مقدم حمزه بر مبنای این مانور، استعداد کلی عملیات در منطقه دهانه شیلر را 60 گردان(3)متشکل از 45 گردان از سپاه و 15 گردان از ارتش برآورد کرد.(4)استعداد پیشنهادی برای محور مریوان، 30 گردان و برای محور بانه نیز 18 گردان اعلام شد.(5)

1

در حملات امروز جنگنده های عراق به مریوان، 6 نفر ازجمله 3 تن از بانوان آموزگار مدارس روستایی شهید شدند. درپی بمباران های اخیر مناطق کردنشین، رئیس شورای عالی دفاع از سکوت سازمان های بین المللی دربرابر جنایات جنگی عراق به شدت انتقاد کرد.

ساعت 8:20 صبح امروز، دو هواپیمای میراژ عراقی که پس از ورود به حریم هوایی مریوان براثر آتش پدافند هوایی متواری شدند در 5 کیلومتری جاده مریوان - سنندج، یک مینی بوس را هدف قرار دادند. در این حادثه یک نفر شهید و 4 تن مجروح شدند و مینی بوس نیز منهدم شد(6)

در ساعت 11 امروز، بار دیگر سه هواپیمای عراقی به حریم هوایی مریوان تجاوز کردند که با آتش پدافند هوایی، متواری شدند.(7)

جنگنده های عراقی در ساعت 13 امروز، روستای رزاب از توابع بخش سروآباد مریوان را بمباران کردند.(8)براثر این حمله، 5 نفر ازجمله 3 تن از بانوان آموزگار روستا به شهادت رسیدند.(9)

درپی شهادت این معلمان، آیت الله خامنه ای رئیس جمهور و رئیس شورای عالی دفاع عصر

ص: 193

امروز در مراسم بزرگداشت دومین سالگرد شهادت شهیدان رجائی و باهنر، از سکوت سازمان های بین المللی دربرابر این جنایات عراق انتقاد کرد. وی گفت: «امروز حمله هوایی به مریوان مصادف شده است به اینکه یک عده از خواهران معلم از بچه ها امتحان تجدیدی می کردند، خواهرهای معلم و بچه ها شهید شدند. ... این چه شقاوت و قساوتی است و این چه قساوت و شقاوتی ازسوی سازمان های بین المللی است. کجاست صلیب سرخ و سازمان ملل؟ کجاست نتیجه تحقیقاتی که آمدند اینجا با های وهوی از ویرانه های هویزه و سوسنگرد و خرمشهر انجام دادند؟ به همین دلیل است که ما برای سازمان های به اصطلاح انسان دوست جهانی که در قبضه قدرت ها هستند اعتنایی قائل نیستیم و حاضر نیستیم به آنها شکایت کنیم.»(1)

همچنین به دنبال بمباران های اخیر مناطق کردنشین غرب کشور، علیرضا تابش قائم مقام استانداری کردستان، در گفت وگویی با خبرنگار روزنامه کیهان، درباره شایعات دشمن درباره بمباران نکردن مناطق کردنشین گفت: «این ضدانقلاب است که شایع کرده مزدوران صدامی با مسلمانان کُرد کاری ندارند. درحالی که برای این نوکران ابرقدرت ها کُرد و عرب و فارس تفاوت نمی کند و هرجایی که بویی از اسلام بیاید مورد یورش قرار خواهد گرفت.» وی همچنین درمورد واکنش مردم این مناطق به بمباران ها افزود: «ما خوشحالیم که مردم شهرهای مریوان و بانه که از مسلمانان غیور و متدین و شجاع هستند و بارها مورد خشم صدامیان قرار گرفته اند، خللی در افکار آنها ایجاد نشده و با عزمی راسخ و استوار دلیرانه و شجاعانه در منطقه مانده و هرروز محکم تر و استوارتر شعار مرگ بر امریکا را تکرار می کنند و ما خوشحالیم که فقط در ایران یک دزفول و یک سوسنگرد نداریم، بلکه در غرب ایران شهرهایی چون مریوان، بانه، دزفول های دیگری هستند که درس شجاعت را به دنیا می آموزند.» قائم مقام استانداری کردستان درمورد شهادت 3 تن از آموزگاران زن گفت: «تعداد شهدا ... 6 تن است که از بین آنان 3 معلم زن که برای برگزاری امتحانات شهریورماه رفته بودند وجود دارد که در حین بمباران روستا اجسادشان تکه تکه شده و قابل شناسایی نیست. این جنایت بایستی در تاریخ ثبت گردد، زیرا در تمام دنیا مدرسه و کلاس و معلم مصونیت دارند.»(2)

1

گروه های مسلح غیرقانونی امروز براثر عملیات های نیروهای خودی متحمل تلفاتی شدند. علاوه براین تعدادی از عناصر این گروه ها نیز در مناطق غرب و شمال غرب کشور دستگیر یا تسلیم شدند.

در یک عملیات پاک سازی که از بامداد امروز در ارتفاعات آغلان از توابع سردشت، اجرا

ص: 194

شد 16 نفر از عناصر ضدانقلاب کشته و شماری دیگر زخمی شدند(1)

همچنین نیروهای خودی هنگام گشت در اطراف تکاب، در روستای ذکی بیگ با یک گروه 33 نفری از افراد مسلح غیرقانونی درگیر شدند. در این درگیری همة اعضای گروه ضدانقلاب کشته شدند و تجهیزات آنها و یک دستگاه لندرور هم به غنیمت گرفته شد. از نیروهای خودی نیز 2 نفر شهید و 8 نفر مجروح شدند.(2)

علاوه براین امروز در سنندج 5 تن از عناصر کومه له و 4 نفر از چته های دمکرات دستگیر شدند و 4 نفر از عناصر ضدانقلاب نیز بدون سلاح خود را تسلیم کردند.(3) همچنین براساس گزارش ناحیه ژاندارمری کردستان، 2 نفر از عناصر حزب دمکرات با تحویل دادن اسلحه و تعدادی فشنگ، خود را به پایگاه گزمل هنگ ژاندارمری سنندج معرفی کردند.(4)

1

درحالی که امروز نیز گروه های مسلح غیرقانونی با ایجاد درگیری و اجرای کمین در مناطق کردنشین، تلفاتی را به نیروهای خودی وارد کردند، گزارش های منابع اطلاعاتی، از تصمیمات گروه های مذکور برای انجام اقدامات ایذایی بیشتر در این مناطق حکایت دارد.

نیروهای خودی پس از عملیات پاک سازی ارتفاعات آغلان از توابع سردشت در راه بازگشت، در کمین عناصر ضدانقلاب گرفتار شدند و درنتیجه 12 نفر ازجمله 4 پیشمرگ کُرد شهید و 16 نفر دیگر زخمی شدند.(5)

همچنین در کمین ضدانقلاب به یک ماشین غذا در محور سنندج - توتور، یک نفر مجروح شد. پایگاه آغ بلاغ در محور سنندج - سقز نیز از ساعت 22 شب تا بامداد با ضدانقلاب درگیر بود(6)

رادیو صدای کردستان (وابسته به حزب دمکرات) نیز مدعی شد که امروز در یک درگیری در دیواندره، عناصر این حزب با دادن 4 نفر تلفات، 100 نفر از نیروهای جمهوری اسلامی را کشته یا زخمی کرده اند. براساس گزارش مذکور، در حمله عناصر حزب دمکرات به کمیته های بنی خاتون و سادات و عملیات کمین آنها نیز 20 نفر از نیروهای خودی شهید یا مجروح شده اند و از افراد دمکرات فقط یک تن کشته و یک تن زخمی شده است.(7)

درعین حال، به گزارش قرارگاه مالک اشتر، سران کومه له امروز در جلسه ای در روستای کوله سردشت تصمیم گرفتند که عملیات های ایذایی خود را در محورهای بانه، سردشت و مهاباد افزایش دهند.(8)

ص: 195

1

امام خمینی در پاسخ به نامه دیروز رئیس جمهور(1) درخصوص ترمیم ستاد انقلاب فرهنگی، ضمن موافقت با پیشنهادهای وی، ضرورت ممانعت از ورود عناصر منحرف به دانشگاه را یادآور شدند. متن نامه امام خمینی بدین شرح است:

«باسمه تعالی

با تشکر از زحمات اعضای محترم ستاد انقلاب فرهنگی و تمام کسانی که برای اسلامی و انسانی نمودن دروس و محیط دانشگاه ها زحمت کشیده اند، امید است با ترمیم ستاد محترم و کوشش دانشجویان عزیز و متعهد و هماهنگی اساتید محترم و تلاش تمامی دست اندرکاران مؤمن و پشتیبانی ملت معظّم، این پایگاه اسلامی - ملی، که سرنوشت کشور در آتیه دور و نزدیک به آن پیوستگی دارد، با استقلال و شایستگی به خدمت خود ادامه دهد و امروز که کشور از استقلال شایسته برخوردار است و قیدوبند غرب و شرق و غرب زدگان و شرق زدگان از کشور و دانشگاه گسسته شده است، جوانان عزیز دانشگاهی هرچه بیشتر در کسب علوم و فنون در اعتلای کشور معظم خود کوشش نمایند و از نفوذ عناصر منحرف و وابسته به چپ و راست قاطعانه جلوگیری کنند و نگذارند محیط مقدس دانشگاه آلوده به اغراض منحرفان و وابستگان به اجانب گردد. و اگر انحراف و گرایشی به شرق و غرب خدای نخواسته از اساتید یا دانشجویان مشاهده کردند، به ستاد فرهنگی اطلاع دهند و در رفع آن با ستاد همراهی لازم را بنمایند.

از خداوند تعالی توفیق همگان را برای ادامه استقلال و اعتلای میهن اسلامی خواستار است.

روح الله الموسوی الخمینی»(2)

ص: 196

1

آیت الله خامنه ای امروز در مراسم بزرگداشت دومین سالگرد شهادت شهیدان رجایی و باهنر مطالبی را درمورد بمباران مناطق مسکونی ایران توسط جنگنده های عراق و همچنین اهداف و دورنمای نظام جمهوری اسلامی درزمینه جنگ و مسائل اقتصادی و فرهنگی بیان کرد.

در این مراسم که در مدرسه عالی شهید مطهری و با حضور شماری از مسئولان کشوری و لشکری ازجمله آیت الله خامنه ای رئیس جمهور، آیت الله جنتی، آیت الله مهدوی کنی، حجت الاسلام امامی کاشانی، سرهنگ سلیمی وزیر دفاع، تیمسار ظهیرنژاد رئیس ستاد مشترک ارتش، سرهنگ معین پور فرمانده نیروی هوایی و تعدادی از نمایندگان مجلس برگزار شد، آیت الله خامنه ای با اشاره به شناخت نزدیک خود از این دو شهید و محبوبیتشان، عملکرد آنها را ترسیم کننده «خط دولت و دولتمردان اسلامی» معرفی کرد.

وی در ادامه سخنان خود، با ذکر شمه ای از سوابق، مبارزات و خصوصیات این دو شهید، به بازگویی نقش شهید باهنر در تأسیس حزب جمهوری اسلامی و تألیف کتاب های درسی تعلیمات دینی پس از انقلاب پرداخت. آیت الله خامنه ای درمورد شهید رجائی گفت: «بنده اول کسی بودم که نخست وزیری را به او پیشنهاد کردم»؛ ملاک شهید رجائی برای پذیرش مسئولیت ها «توانستن و کارکردن» بود.

رئیس جمهور دولت شهید رجائی را موفق ارزیابی کرد و طرف داری صریح از حزب الله را خصوصیت ممتاز شهید رجائی برشمرد. وی در تشریح وضعیت حزب الله در دوران نخست وزیری شهید رجائی و تعریف این اصطلاح گفت: «آن روز کسانی که هنوز کاملاً از صحنه اداره فکر و سیاست مملکت کنار نرفته بودند حزب الله را یک فحش می دانستند و یک بدگویی تلقی می کردند. ... حزب اللهی یعنی آن آدمی که در خدمت اهداف خدایی و انقلاب اسلامی بی محابا حرکت می کند.»

آیت الله خامنه ای خط خدا و خط مردم را به عنوان مسیر حرکت جمهوری اسلامی ایران معرفی کرده و اجرای احکام اسلامی را رمز موفقیت نظام جمهوری اسلامی دانست. وی ضمن

ص: 197

اذعان به عقب ماندگی های موجود کشور در زمینه های صنعتی و اقتصادی، درمورد علل آن گفت: «آنهایی که بر ما جنگ را تحمیل کردند تقصیر دارند. آنهایی که اقتصاد جهانی را بر علیه ما برانگیختند تقصیر دارند.» رئیس جمهور حمایت مردمی را عامل موفقیت جمهوری اسلامی در مقابله با این فشارها ذکر کرد: «در طول مدت تشکیل این حکومت مردمی از شهید رجائی به این طرف، در همه آنان مردم نهایت کمک را به ما کردند. الآن هم دارند می کنند و ما به اتکاء همین کمک هاست که توانسته ایم در دنیا بایستیم.»

رئیس شورای عالی دفاع در بخش دیگری از سخنان خود، اقدام عراق به بمباران شهرها و مناطق مسکونی را واکنشی به موفقیت های ایران در صحنه نبرد دانست و افزود: «هروقت در جبهه جنگ موفقیتی به دست آمد، فشارهای ناجوانمردانه شروع شد. حمله به شهرها، خرابکاری، تهدیدکردن که به شهرها حمله خواهند کرد، حمله موشکی، ما البته خلاف انتظارمان نبود دشمنی که برایش غیرنظامی با نظامی فرقی نمی کند، بچه شیرخواره با مرد جنگی فرقی نمی کند.» وی همچنین ضمن اشاره به بمباران امروز مریوان و شهادت سه بانوی آموزگار، سکوت سازمان های بین المللی دراین زمینه را مورد انتقاد قرار داد.

آیت الله خامنه ای در پایان با اشاره به تسلیم نشدن مردم ایران دربرابر این فشارها، دورنمای اقدامات کشور را درزمینه جنگ و مسائل اقتصادی و فرهنگی این گونه ترسیم کرد: «اولاً جنگ را با موفقیت به پایان خواهیم رساند، ثانیاً بنای اقتصادی این جامعه را که شروع کرده ایم با قوت و قدرت تعقیب خواهیم کرد و سعی خواهیم کرد در این بنای اقتصادی سود اکثریت مردم را و نه گروه های ویژه و خاص را در نظر بگیریم، ثالثاً مبارزه را در جبهه های فرهنگی و در داخل به صورت بنیانی و ریشه ای پیگیری خواهیم کرد و سعی می کنیم هرکداممان در هر مسئولیتی که هستیم، ان شاءالله از عناصر مؤمن، صالح، مخلص برای رسیدن به این هدف ها استفاده کنیم. از همه این اهداف مهم تر عبارت است از پیاده کردن احکام اسلامی که تضمین کننده همه هدف های دیگر ماست.»(1)

1

حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی در پایان جلسه امشب شورای عالی دفاع در مصاحبه ای به تشریح موقعیت کنونی جبهه ها پس از عملیات های والفجر 2 و 3، اصول سیاست دفاعی ایران، درگیری های لبنان، فعالیت های دادگاه بین الملل اسلامی و وضعیت امنیتی مناطق کردنشین کشور پرداخت.

جلسه شورای عالی دفاع امشب با حضور آیت الله خامنه ای رئیس جمهور و رئیس این شورا، حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، موسوی نخست وزیر، سرتیپ ظهیرنژاد رئیس ستاد مشترک ارتش، سرهنگ سلیمی وزیر دفاع، محسن رفیق دوست وزیر سپاه، خرازی سرپرست ستاد تبلیغات جنگ و نظران دبیر شورای عالی دفاع تشکیل شد.

ص: 198

پس از این جلسه، هاشمی رفسنجانی نماینده امام در شورای عالی دفاع در مصاحبه ای درمورد علت وقفه ایجادشده پس از عملیات والفجر2 و 3 گفت: «وقفه که نمی توان گفت چراکه از ابتدای جنگ تابه حال هیچ وقت نبوده که عملیاتی را که آغاز می کنیم همین طور تا بی نهایت ادامه بدهیم. ... ما این جنگ را تنها از جنبه های نظامی اداره نمی کنیم، مسائل سیاسی، انسانی دارد. ... ابتکارعمل دست ما است، مقداری که مصلحت می دانیم عمل می کنیم و مقداری که لازم نمی دانیم وقفه ایجاد می کنیم.» وی در ادامه درباره اصول سیاست جنگی ایران افزود: «احتراز از خونریزی های زیاد چه نیروهای خودمان ... و چه عراقی ها ... جنبه های سیاسی - اقتصادی جنگ را هم در نظر می گیریم، همیشه پس از آنکه ضربه ای وارد کنیم، یک مهلتی هم می دهیم برای آنکه آنها قدرت تفکر داشته باشند و فرصت تسلیم به حق را به آنها می دهیم.» رئیس مجلس در تشریح آثار و تبعات سیاسی عملیات های والفجر2 و 3 گفت: «از عملیات والفجر 2 و 3 با محاسباتی که ما داریم، آثار سیاسی در منطقه می بینیم که اگر این آثار سیاسی بتواند منجر بشود به اینکه صدام آینده خودش را در جنگ ببیند و آینده جنگ را بتواند بهتر بفهمد، فشارهایی که حامیان عراق بر ما می آوردند فشارهای اقتصادی، سیاسی و تبلیغاتی با یک عملیات موفق مقداری ممکن است تغییر بکند و درمجموع ما امیدواریم که حتی الامکان با عوامل غیر خونریزی به نقطه مطلوب برسیم.»

هاشمی رفسنجانی درمورد ادعاهای صدام برای بازپس گیری مناطق ازدست رفته، اظهار کرد: «رویه حزب بعث این است که اول اصلاً منکر می شود ... تاحدودی که خودشان لازم می دانند اصلاً منکر پیروزی ما می شوند و پیروزی خودشان را به دروغ به رخ می کشانند، بعد هم می گویند ما ضربه می زنیم و ایران را با خاک یکسان می کنیم. ... آنها فقط دو تا کار می توانند بکنند، یکی اینکه موشک هایی که ابرقدرت ها دراختیارشان گذاشته اند پرتاب بکنند، این کاری است که از آنها ساخته است و تنها به شهرهایی مثل دزفول و دیگر نقاط مسکونی و غیرنظامی می توانند آسیب بزنند و یا گاهی هم به شهرهای نزدیک مرز هواپیماهاشان نفوذ می کنند و باز هم مردم غیرنظامی را می زنند چون مناطق نظامی را هواپیماهاشان جرئت نمی کنند نزدیک بشوند و اگر هم مأموریتی برای این کار پیدا بکنند، بمب را در بیابان می ریزند و می روند.»

وی درخصوص درگیری های اخیر لبنان گفت: «اصلاً اشغال جنوب لبنان هدفش این بود که آن منطقه را که بیشتر محل نفوذ مسلمانان و به خصوص شیعیان و محرومان بود، اشغال کنند. ... پس از مدت طولانی اشغال نتوانستند مقاومت محرومان مسلمان را بشکنند و بیشتر خشونت به خرج می دهند. اما تجربه ما این است که با این خشونت ها می تواند مقاومت ها جدی تر بشود ... و ما علی رغم گرفتاری که در جنگ داریم، هر حمایتی ساخته باشد، خواهیم کرد که لبنان تبدیل به اسرائیل دوم نشود.»

ص: 199

رئیس مجلس با اشاره به بازدید حقوق دانان دادگاه بین الملل اسلامی از مناطق جنگی ایران افزود: «هرکس که به ایران بیاید و مناظر خرابی های جنگ و آثار تجاوز عراقی ها را ببیند، تحت تأثیر قرار می گیرد و عمیقاً در کنار ما که مظلوم هستیم واقع می شود. ما هم از اول هرکس خواسته بیاید، استقبال کرده ایم. ... البته این آقایان می خواهند یک دادگاهی باشد و ما هم از آنها خواستیم که واقعاً یک دادگاه بی طرفی باشد و هرچه حق دیدند اظهارنظر کنند. ممکن است این حرکت در دنیای اسلام یک حرکت خوبی باشد که یک دادگاهی به وجود بیاید که درمورد حوادث مهم که اختلافی بین کشورهای اسلامی [است] اظهارنظری بکنند.»

هاشمی رفسنجانی در پایان این مصاحبه، اوضاع کنونی مناطق کردنشین و دستاوردهای عملیات های اخیر علیه ضدانقلاب در این مناطق را بازگو کرد: «من منتظرم که قرارگاه حمزه سیدالشهدا جزئیات عملیاتش را برای مردم بگوید. در آذربایجان غربی در این دو سه روز، عملیات بسیار وسیعی داشتند، منطقه ای که تقریباً از آغاز پیروزی انقلاب تابه حال، همیشه دراختیار ضدانقلاب بوده، نیروهای ما آنجا را آزاد کردند. ... مردم منطقه از حضور حکومت اسلامی در آنجا خیلی خرسند شدند و خیلی استقبال کردند. ... طی ده روز گذشته که ما در میدان های جنگ با عراق زیاد فعال نبوده ایم، مقداری از نیروها در آنجا کار کرده اند که شاید ارزش موفقیت هایشان مجموعاً از عملیات والفجر کمتر نباشد و شاید در درازمدت بیشتر هم باشد، به طوری که پشت جبهه را در شمال مرزها خیلی خوب امن کرده اند و فکر می کنم که همراه با حل شدن مسئله جنگ، که امیدوارم خیلی هم طولانی نباشد، مسئله کردستان هم به کلی حل شود.»(1)

1

در آخرین جلسه علنی مجلس شورای اسلامی قبل از آغاز تعطیلات تابستانی مجلس، چندین طرح ازجمله واگذاری سرپرستی سه وزارتخانه بدون وزیر به نخست وزیر به تصویب رسید. امروز همچنین یک هیئت پارلمانی از نمایندگان مجلس برای دیدار از کره شمالی عازم پیونگ یانگ شدند.

در جلسه علنی امروز مجلس شورای اسلامی، چندین طرح و لایحه بررسی و تصویب شد. اصلاحیه قانون تعیین وظایف و تشکیلات شورای امنیت کشور اعاده شده از شورای نگهبان؛ اصلاح قانون عملیات بانکی بدون ربا اعاده شده از شورای نگهبان؛ سه فوریت طرح تمدید قانون تأسیس وزارت معادن و فلزات به مدت شش ماه؛ طرح سرپرستی وزارتخانه های مسکن و شهرسازی، معادن و فلزات و کشاورزی به وسیله نخست وزیر؛ الحاق یک بند به عنوان بند 13 به ماده 10 لایحه قانونی مالیات بر درآمد حقوق 21/4/1359 و طرح تمدید قانون تأسیس وزارت معادن و فلزات به مدت شش ماه ازجمله مواردی است که امروز به تصویب نمایندگان مجلس رسید.

باتوجه به رأی عدم اعتماد مجلس در جلسه روز ششم شهریور 1362، به سه وزیر پیشنهادی برای وزارتخانه های مسکن و شهرسازی، معادن و فلزات و کشاورزی، امروز نمایندگان مجلس

ص: 200

طرح دو فوریتی سرپرستی وزارتخانه های مذکور توسط نخست وزیر را مورد بحث و بررسی قرار دادند؛ با تصویب ماده واحده این طرح در مجلس، نخست وزیر به مدت سه ماه سرپرستی این وزارتخانه ها را برعهده گرفت و موظف شد ظرف سه ماه آینده وزرای پیشنهادی جدید را برای دریافت رأی اعتماد به مجلس معرفی کند.(1)

همچنین در آستانه آغاز تعطیلات تابستانی مجلس، هیئتی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به ریاست حجت الاسلام محمد یزدی نایب رئیس مجلس شورای اسلامی و با حضور تنی چند از نمایندگان ازجمله حجت الاسلام حسن روحانی، حجت الاسلام عجم، آقایان زنگنه، عطاری و زواره ای، تهران را به مقصد پیونگ یانگ ترک کردند. سرپرست هیئت اعزامی در گفت وگویی اعلام کرد که سفر مذکور به دعوت مجلس کره شمالی و هم زمان با برگزاری جشن های استقلال این کشور انجام می گیرد(2)

1

نمایندگان دادگاه بین الملل اسلامی در ادامة مأموریت خود امروز با رئیس دیوان عالی کشور و مجروحان جنگی و شیمیایی ایران، ملاقات کردند.

آیت الله موسوی اردبیلی رئیس دیوان عالی کشور در دیدار با اعضای دادگاه بین الملل اسلامی ضمن خیرمقدم و تشکر از این هیئت، درمورد شرایط قاضی از منظر اسلام گفت: «ما در اسلام برای قاضی مسلمان علم و آگاهی را شرط می دانیم ... و در اساس فقه ما نیز دراین رابطه عدالت را معتبر می دانیم و قاضی باید عادل باشد و امیدوارم برادران عزیز با وجدان قضائی مسئله را بررسی کنند.» وی همچنین درباره ادامه جنگ افزود: «ما این جنگ را ادامه مبارزه جمهوری اسلامی ایران علیه استکبار جهانی می دانیم. طرف جنگ ما ملت عراق نیست، بلکه ابرقدرت ها هستند که به وسیله مزدور و نوکر خود صدام و دولت حاکم بر عراق که ابزار دست ابرقدرت هاست جنگ را بر مردم مسلمان ایران تحمیل کرده است.» پس از سخنان رئیس دیوان عالی کشور، سخنگوی دادگاه بین الملل اسلامی درخصوص مأموریت این هیئت اظهار کرد: «تاکنون هیچ هیئت خارجی به ایران نیامده است که براساس قرآن به بررسی مسئله جنگ بپردازد و ما می خواهیم تا بر این اساس و با درنظرگرفتن آیات قرآن کریم به بررسی بپردازیم.»(3)

نمایندگان این دادگاه همچنین بعدازظهر امروز، از مجروحان جنگی ایرانی و به ویژه مجروحان بمباران شیمیایی منطقه حاج عمران در بیمارستان لقمان الدوله تهران عیادت و با آنان گفت وگو کردند. اعضای این هیئت سپس با حضور در مزار شهدای جنگ در بهشت زهرا به قرائت فاتحه پرداختند؛ وزیر آموزش وپرورش نیز در جمع اعضای هیئت مذکور، سخنانی را درمورد «حقانیت ملت مسلمان ایران از این جنگ و رسالت این هیئت در بیان این حقانیت برای جهانیان» بیان کرد.(4)

ص: 201

1

با تداوم ماجرای ربوده شدن هواپیمای خطوط هوایی فرانسه و هشدارهای تهدیدآمیز هواپیماربایان مبنی بر انفجار هواپیما درصورت تحقق نیافتن خواسته هایشان ازسوی دولت فرانسه، روزنامه های فرانسوی می کوشند تا این افراد را به ایران منتسب سازند.

ساعت 4 بامداد امروز، یکی از هواپیماربایان در تماس با برج مراقبت فرودگاه مهرآباد اعلام کرد که اگر فرانسه تا ساعت 8 صبح امروز به خواسته های آنان پاسخ ندهد، خلبان و دیگر سرنشینان هواپیما را خواهند کشت. وی ضمن درخواست ابلاغ این موضوع به کاردار سفارت فرانسه در تهران، خواستار ملاقات با وی برای مذاکره شد. چند دقیقه بعد یکی از مقامات وزارت امور خارجه ایران، که ازطریق برج مراقبت فرودگاه با هواپیماربایان در تماس است، به آنان گفت: «نظرات شما به سفارت فرانسه منعکس شد، لکن صحبت کاردار فرانسه با دولتش و پاسخ فرانسه به وی احتیاج به زمان بیشتری دارد و حفظ جان مسافرین برای جمهوری اسلامی ایران یک مسئله اساسی به شمار می رود.» وی همچنین از آنان خواست که از اقدامات خشونت آمیز خودداری کنند. با پیگیری های وزارت امور خارجه ایران، ژان پرن کاردار سفارت فرانسه در تهران، ساعت 5:30 بامداد با حضور در فرودگاه مهرآباد گفت که دولت فرانسه «اجازه ملاقات با هواپیماربایان را به وی نداده، لکن پاسخ درخواست های آنان را داده است.» البته وی درمورد جزئیات این پاسخ مطلبی نگفت. پاسخ دولت فرانسه پس از ترجمه، توسط مقامات وزارت امور خارجه ایران به اطلاع هواپیماربایان رسید(1)

هواپیماربایان ساعت 7 صبح، بار دیگر در تماس با فرودگاه مهرآباد درخواست های خود را از فرانسه به این شرح اعلام کردند: «1. فرانسه اعلام کند که نیروهایش را از چاد و لبنان خارج می کند. 2. فرانسه قطع کمک های نظامی - اقتصادی خود به عراق را اعلام کند. 3. فرانسه موافقت خود با آزادی زندانیان مورد درخواست [هواپیماربایان را] اعلام کند.» آنها همچنین دوباره تهدید کردند درصورتی که فرانسه به درخواست هایشان پاسخ ندهد، هواپیما را با کلیه سرنشینان منفجر خواهند کرد. این درخواست ها به اطلاع کاردار فرانسه در تهران رسید و وی نیز اعلام کرد که دراین زمینه باید با پاریس تماس بگیرد.(2)

هواپیماربایان در پاسخ به سؤالی که ازطرف کاردار سفارت فرانسه مطرح شد، با بیان اینکه عضو هیچ گروه شناخته شده ای نیستند، گفتند: «می توانید ما را جنبش آزادی بخش اسلام بنامید.» ساعت 10 صبح، مقامات ایرانی از هواپیماربایان خواستند که خود را تسلیم کنند، ولی ربایندگان اعلام کردند که هرگز تسلیم نخواهند شد. آنها درحالی که، خواستار آماده شدن هواپیما برای پرواز شدند، تهدید کردند که درصورت نزدیک شدن نیروهای امنیتی، هواپیما را

ص: 202

منفجر خواهند کرد. ساعت 10:45، یک مترجم زبان عربی برای مذاکره با ربایندگان به سمت هواپیما رفت تا از آنان بخواهد که در تصمیمات خود تجدیدنظر کنند(1)

باوجوداین، هواپیماربایان مترجم ایرانی را نیز به گروگان گرفتند و در ساعت 16، خواستار دریافت سوخت شدند. مقامات جمهوری اسلامی از آنان خواستند مترجم را آزاد کنند تا سوخت دراختیار آنان قرار بگیرد. در ساعت 19 و به دنبال آزادی مترجم مذکور، سوخت درخواست شده دراختیار هواپیماربایان قرار گرفت. در ساعت 20:15 به ربایندگان هواپیما اطلاع داده شد که خواسته های آنان در سطح جهانی مطرح شده است و در ساعت 21:30، آنها اعلام کردند که «ما پرواز خواهیم کرد و هواپیما را در فضای هوایی عراق منفجر خواهیم کرد.»(2)

در همین حال روزنامه های فرانسوی امروز ضمن پرداختن به ماجرای هواپیماربایی، ادعاهایی را درخصوص احتمال ارتباط هواپیماربایان با ایران مطرح کردند. روزنامه لوپاریزین بیره در شماره امروز خود هواپیماربایان را «تروریست و متعصبین هیجان زده» نامید و نوشت: «احتمال دارد اینان از مخالفین عراقی و هوادار [امام] خمینی باشند.» روزنامه لوکوتیدن دوپاری نیز اعلام کرد: «به نظر می رسد ربایندگان بوئینگ از مخالفین رژیم بغداد باشند.» روزنامه فیگارو در شماره امروز خود نوشت: «باید آرزو کرد این ماجرا روابط دو کشور را بیش از این مسموم نکند.» روزنامه لوماتن نیز ربایندگان هواپیما را از «دوستان [امام] خمینی و از شیعیان عراقی» خواند. روزنامه لیبراسیون درمورد افرادی که هواپیماربایان خواستار آزادی شان شده اند نوشت: «ظاهراً ربایندگان بوئینگ خواهان آزادی انیس نکاشه رهبر گروه پنج نفری که روز 19 جولای 1980 کوشید شاپور بختیار را در نویلی در حومه پاریس به قتل رساند، هستند.»(3)

1

وزیر امور خارجه ایران در دومین روز برگزاری اجلاس بین المللی بررسی مسئله فلسطین، مواضع و دیدگاه های جمهوری اسلامی ایران را درمورد مسئله فلسطین تشریح کرد.

دومین جلسه گردهمایی بین المللی بررسی مسئله فلسطین امروز در ژنو برگزار شد.(4)علی اکبر ولایتی در سخنرانی خود در این اجلاس عملکرد سازمان ملل در قبال مسئله فلسطین را نامطلوب خواند و گفت: «رژیم غاصب فلسطین با اتکا به حمایت های بی دریغ و همه جانبه امپریالیسم امریکا به خود اجازه می دهد قوانین و مقررات بین المللی را زیر پا نهاده و هر زمانی که بتواند با قتل، کشتار و جنایت بخش های دیگری از سرزمین های اسلامی را اشغال نماید. تجارب گذشته نشان می دهد عملکرد سازمان ملل متحد در قبال مسائل فلسطین مطلوب نبوده است.»

وزیر امور خارجه ایران در ادامه سخنان خود با تشریح «چگونگی پیدایش و رشد صهیونیسم و

ص: 203

حرکات توسعه طلبانه و تجاوزگرانه» به دو رویکرد و نگرش موجود در قبال مسئله فلسطین اشاره کرد و درمورد دیدگاه جمهوری اسلامی درخصوص این مسئله خاطرنشان کرد: «این دیدگاه ایجاد یک دولت غاصب صهیونیستی را از همان آغاز یک توطئه مخرب ناشی از توافق دو بلوک به منظور ایجاد تفرقه در میان ملل مستضعف خاورمیانه و غارت ذخائر و منابع زیرزمینی و تضعیف [و تلاشی] جهان اسلام دانسته و راه حل نهائی و بنیادی قضیه فلسطین را اتکا به خداوند، پایبندی به احکام و تعالیم [حیات بخش] اسلام، وحدت امت اسلام و بسیج امکانات بالقوه و بالفعل مادی و معنوی موجود در میان ملت ها و دولت های اسلامی و وافی همه طرح های سازشکارانه می داند. این دیدگاه [به] همزیستی مسالمت آمیز مسلمین، یهودیان و مسیحیان در صورت تحقق آزادی کامل فلسطین اشغالی اعتقاد راسخ دارد.. ... همچنین معتقد است آنچه که باعث انحراف در تصمیم گیری ها و قطعنامه های صادره از مجمع بین المللی گردید ناشی از تسلط و اعمال نظر استکبار جهانی به سرکردگی امریکا در این مجمع است.»

ولایتی با مردود دانستن توسل به «راه های سیاسی به جای مبارزه قهرآمیز» گفت: «هیچ بن بستی در ادامه مبارزه مسلحانه تا احقاق حق کامل و مسلم ملت فلسطین وجود ندارد.» وی درمورد امکان تحقق صلح واقعی از منظر جمهوری اسلامی ایران افزود: «صلح واقعی در منطقه هنگامی استقرار خواهد یافت که ماهیت قضیه فلسطین آن گونه که هست شناخته شود و... حقوق مشروع ملت فلسطین به آنان اعاده گردد. ... جز با آزادسازی همه سرزمین های اشغالی و تشکیل دولتی مستقل، با حاکمیت کامل و متکی به آرای مردم فلسطین و درجهت آرمان های انقلابی فلسطین، این مسائل حل نخواهد شد.» وزیر امور خارجه همچنین از سازمان ها و مجامع بین المللی خواست «زمینه های لازم جهت اقدام مشترک بین المللی برای رفع موجبات و اظهار تجاوز، شناسایی جهانی حق ملت فلسطین در ادامه مبارزه قهرآمیز علیه غاصبان صهیونیسم را فراهم سازند.» وی با تبیین دلیل تأکید بر مبارزه قهرآمیز یادآور شد: «در شرایط نامطلوب ... تنها مقاومت ایثارگرانه مبارزین لبنانی و فلسطینی با حمایت کشورهای مترقی اسلامی و عربی است که ازطریق یک جنگ فرسایشی می تواند اسرائیل را از سرزمین های اشغالی لبنان اخراج نماید؛ زیرا مهم ترین بخش مبارزه بر علیه رژیم صهیونیستی بازگردانیدن اعتمادبه نفس و ازبین بردن توهم شکست ناپذیری اسرائیل می باشد.»

وزیر امور خارجه ایران سپس به جمع بندی مواضع جمهوری اسلامی ایران درخصوص مسئله فلسطین پرداخت: «1. رد هرگونه مذاکره با رژیم صهیونیستی و محکوم نمودن تمام راه حل های سازش کارانه و تسلیم طلبانه و تأکید بر این نکته که اساس صهیونیست بر نژادپرستی است. ... 2. اِعمال سیاست تحریم اقتصادی به خصوص قطع صدور نفت علیه رژیم

ص: 204

صهیونیست و حامیان [آن]. ... 3. بسیج امکانات سیاسی، نظامی، اقتصادی، فرهنگی و تبلیغاتی کشورهای مسلمان و غرب برای آزادی فلسطین. 4. پشتیبانی کامل و همه جانبه از رزمندگان فلسطینی. ... 5. قطع روابط سیاسی و اقتصادی کشورهای جهان سوم و مسلمان و عرب با این رژیم و تلاش دسته جمعی جهت اخراج آن از مجمع بین المللی و ایجاد فشار بر روی کشورهایی که اقدام در برقراری روابط سیاسی می کنند. 6. مقابله با شکل گیری و توسعه هرنوع طرح سازش کارانه نظیر کمپ دیوید، فاس، ریگان و قرارداد لبنان و اسرائیل.»

علی اکبر ولایتی در پایان سخنرانی خود، ضمن اشاره به گرفتارشدن ایران در جنگ با عراق، بر تمایل ایران برای مبارزه مسلحانه با رژیم اشغالگر قدس تأکید کرد: «شرکت در مبارزه مشترک مسلمین و اعراب و جهان سوم از اهداف استراتژیک سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است و اگر نبود جنگی که از سه سال قبل به ما تحمیل شد، با تمام توان در کنار رزمندگان فلسطینی برای احقاق حقوق آنها مبارزه می کردیم. گرچه اکنون نیز علی رغم جنگ تحمیلی کمک های قابل ملاحظه ای به مبارزین خط مقدم جبهه می نماید. به امید روزی که با شکست کامل صدام و تحقق شرایط عادلانه جنگ را پیروزمندانه به پایان برسانیم و به طور همه جانبه در نبرد فلسطین شرکت نماییم.»(1)

در دومین جلسه گردهمایی سازمان ملل درمورد مسئله فلسطین در ژنو، نمایندگان بیش از بیست کشور ازجمله کوبا و اتریش و همچنین نماینده سازمان آزادی بخش فلسطین به بیان دیدگاه ها و مواضع کشورهای خود دراین زمینه پرداختند. همچنین به گزارش خبرگزاری آلمان از ژنو، با رأی 115 کشور شرکت کننده در این اجلاس تصمیم گرفته شد که نماینده سازمان آزادی بخش فلسطین به عنوان یک شرکت کننده رسمی در اجلاس مذکور حضور یابد. براین اساس فاروق قدمی رئیس بخش سیاسی ساف، در محل هیئت های ناظر در سالن اصلی اجلاس حاضر شد. به گزارش آسوشیتدپرس وی در نطقی در این گردهمایی، ضمن اشاره به اختلافات موجود در سازمان ملل از این سازمان به عنوان «باغی برای تمام گل ها» یاد کرد و افزود: «ما نباید خود را در یک ایدئولوژی بسته در بند کنیم و اختلاف نظر در هدف های استراتژیک ما وجود دارد.»(2)

1

بعدازظهر امروز، عبدالعاطی العبیدی رئیس کمیته روابط خارجی لیبی در رأس هیئتی برای دیداری دوروزه وارد تهران شد. العبیدی پس از ورود به تهران در یک گفت وگوی کوتاه خبری، این سفر را در چارچوب همکاری و روابط نزدیک دو کشور برشمرد. وی که قرار است پیام شفاهی سرهنگ قذافی رهبر لیبی را تسلیم مقامات عالی رتبه ایران کند، درمورد

ص: 205

محتویات پیام مذکور گفت: «مسائلی پیرامون اوضاع کنونی افریقا و جهان عرب و کشورهای اسلامی ازجمله مسائل مطروحه در این پیام است.» العبیدی همچنین دیدار اخیر وزیر امور خارجه ایران از لیبی را بسیار ثمربخش و مفید خواند.(1)

گفتنی است که رادیو ایران (وابسته به اپوزیسیون خارج از کشور) دو روز پیش (6 شهریور) در خبری مدعی شد که شیخ محمد مهدی شمس الدین رهبر شیعیان لبنان در آستانه پنجمین سالگرد ربوده شدن امام موسی صدر، ضمن اعلام اعتصاب سراسری شیعیان لبنان در هفته آتی و همچنین حمله به حکومت قذافی به علت ربودن امام موسی صدر، «از رژیم جمهوری اسلامی به خاطر مناسبات دوستانه اش با لیبی شدیداً انتقاد کرد.» در ادامه گزارش این رادیو آمده است که نبیه بری رهبر سازمان امل، از جمهوری اسلامی ایران خواسته است که «سکوت را کنار بگذارد و برای آزادی امام موسی صدر رهبر شیعیان لبنان اقدام کنند.»(2)

1

طبق گزارش امروز خبرگزاری فرانسه به نقل از خبرگزاری کیودو (ژاپن)، حدود 30 مهندس ژاپنی در بندر امام خمینی ایران تحقیقات اولیه برای ازسرگیری کار بر روی یک پروژه مشترک مجتمع پتروشیمی را آغاز کرده اند. این گروه اولین هیئت رسمی است که پس از تعلیق عملیات ساختمانی پروژه مذکور در نوامبر 1980، (به دلیل بمباران مجتمع توسط هواپیماهای عراقی)، ازطرف ژاپن به ایران فرستاده شده است. قرار است به زودی یک گروه 35 نفری دیگر از متخصصان ژاپنی از این مجتمع بازدید کنند تا مطالعات مقدماتی درزمینه تأسیسات مرتبط با تبدیل گاز شیمیایی به مایع را انجام دهند. این گزارش در پایان خاطرنشان ساخته است که ایران و ژاپن در ماه می گذشته (اردیبهشت - خرداد1362)، درمورد ازسرگیری کار ساختمانی پروژه مشترک پتروشیمی به توافق رسیدند.(3)

2

روزنامه انگلیسی دیلی تلگراف در تفسیری، جنگ ایران و عراق را پس از طی دو مرحله نظامی و دیپلماتیک هم اینک در مرحله اقتصادی ارزیابی کرد. رادیو ایران (وابسته به اپوزیسیون خارج از کشور) به نقل از این روزنامه اعلام کرد که هدف ایران «در این مرحله افزایش هزینه کمرشکن جنگ است تا عراق را به سوی سقوط اقتصادی سوق دهد، ولی تاکنون با ایجاد تغییراتی در بودجه مملکت، عراق از بروز مشکلات اقتصادی جلوگیری کرده است.» روزنامه مذکور همچنین درمورد افزایش میزان صادرات نفت عراق و درنتیجه بی نیازی این کشور از

ص: 206

کمک های خارجی آورده است: «در آغاز سال آینده میلادی، عراق خواهد توانست صادرات نفت خود ازطریق ترکیه را به یک میلیون و دویست هزار بشکه در روز برساند. درضمن، ایجاد خط نفتی جدید عراق و عربستان سعودی ظرفیت حمل روزانه بالغ بر یک میلیون و پانصد هزار بشکه را خواهد داشت. ... تا اواسط سال آینده میلادی، عراق دیگر محتاج به دریافت کمک مالی از کشورهای هم جوار نخواهد بود.» این تفسیر در پایان با اشاره به حل شدن مشکلات تسلیحاتی عراق افزوده است: «یکی از مشکلات عمده عراق تهیه وسایل یدکی سلاح روسی خود بود، ولی با کمک مصر این مشکلات نیز حل شده است. درحال حاضر عراق مقادیری بسیار از مهمات خود را در داخل مملکت می سازد.»(1)

1

خبرگزاری کویت از سازمان ملل گزارش داد: طبق یک بیانیه مطبوعاتی که امروز در مقر این سازمان منتشر شد کانادا به منظور کمک به جنگ زدگان ایران و عراق، ازطریق کمیته بین المللی صلیب سرخ مبلغ 400 هزار دلار اعطا خواهد کرد. با اعطای این مبلغ، کمک های کانادا از زمان شروع جنگ بین دو کشور به 800 هزار دلارِ کانادا، خواهد رسید.(2)

2

رئیس جمهور، فرمانده نیرویی دریایی و وزیر نفت عراق امروز در سخنانی تلاش کردند ضمن بزرگ نمایی توان قوای عراق، نیروهای ایرانی را ضعیف و فاقد توانایی لازم برای ضربه زدن به ارتش عراق و انهدام مسیر خط لوله صدور نفت آن کشور جلوه دهند.

صدام حسین رئیس جمهور عراق، امروز در یک سخنرانی ضمن تکرار این ادعا که ایران جنگ را به عراق تحمیل کرده است، اظهار کرد ایرانی ها در این سه سال، «تمامی سلاح ها و شیوه ها را به کار برده، ولی هنوز در مرز می جنگند.» صدام حسین که در جمع تعدادی از مردم استان واسط عراق سخن می گفت، افزود: «بااینکه سه سال از جنگ می گذرد، شما هنگامی که تصمیم گرفتید به حمایت از میهن خود وارد خاک [ایران] شوید و پس از آن به خاک خود بازگشتید ... هیچ چشمداشتی در خاک دیگران ندارید. حال با این مقایسه، ملت عراق این حق را ندارد که با یورشگران به مقابله بپردازد، آری ملت عراق این توانایی را دارد ... چون مردم عراق به حساب ارقام تنها از چهارده میلیون جمعیت متشکل نمی گردند، بلکه درزمینه توانایی و اقتدار و آمادگی برای فداکاری و همبستگی و گردهمایی دورادور رهبری خود با ارتش عظیم و دلیر خود با تسلیحات مشخص و پیشرفته با آموزش های نظامی کافی با استعداد همه جانبه خود رقمی معادل چندین برابر

ص: 207

رقم چهارده میلیون را تشکیل می دهند. ... ملت و ارتش عراق ... با قول و عمل با نبرد دلاورانه خود ثابت کردند که به هر تقدیر، روز پیروزی نهایی عراق نزدیک است.»(1)

امروز همچنین فرمانده نیرویی دریایی و دفاع ساحلی عراق مدعی شد در طول سه سال جنگ، «نیروهای دریایی عراق بیش از 125 هدف دریایی نیروهای ایرانی را منهدم و تلفات انسانی و مادی سنگینی، که به میلیاردها دلار می رسد، به آنان وارد کرده اند.» وی افزود: «[عراق] ازنظر تجهیزات و پیشرفت فنون نظامی از آغاز جنگ بسیار بهتر است. همچنین فنون جدید برای چگونگی اداره عملیات موفقیت آمیز نظامی چه برای نیروی دریایی با انجام عملیات مشترک پیشرفت داشته است.»(2)

روزنامه الثوره در شماره امروز خود به نقل از قاسم احمد تقی وزیر نفت عراق، نوشت که ایران قادر نیست تنها خط لوله صادراتی فعال عراق را نابود کند. قاسم احمد تقی همچنین گفت: «ما مطمئنیم که دشمن ایرانی ... قادر نیست به منطقه این خط لوله که صدها کیلومتر با مرز فاصله دارد برسد. ... از زمانی که جنگ خلیج [فارس] در سپتامبر 1980، آغاز شده است تأسیسات نفتی عراق هدف اصلی بمباران های هوایی و توپخانه ایران بوده است. ... زیر آتش این بمباران ها کارگران نفتی عراق همچنان به فعالیت خود ادامه دادند و احتیاجات نفتی ارتش و نیز سایر نیازمندی های اقتصادی مردم را برآوردند.» وی همچنین درمورد ظرفیت فعلی و آتی خط لوله نفتی عراق از مسیر ترکیه افزود: «صادرات نفت عراق به وسیله این خط لوله از میدان های نفتی کرکوک واقع در شمال عراق به بندر سیحیان واقع در ساحل ترکیه در کنار دریای مدیترانه به ظرفیت 000,700 بشکه در روز منتقل می شود. ... تا پایان ماه آوریل (اردیبهشت) سال آینده، ظرفیت این خط لوله به روزی یک میلیون بشکه افزایش خواهد یافت.»(3)

1

به دنبال اوج گیری درگیری های داخلی در لبنان، امروز نیز نیروهای خارجی حاضر در این کشور وارد این منازعه شدند که این امر موضع گیری وزارت امور خارجه ایران را درپی داشت.

خبرگزاری تاس به نقل از رادیو بیروت گزارش داد ناو هواپیمابر امریکایی "آیزنهاور" که حامل حدود 100 فروند هواپیمای جنگی است امروز همراه چندین رزم ناو نیروی دریایی امریکا وارد سواحل لبنان شد. در همین حال، مبارزان لبنانی امروز علیه نیروهای خارجی حاضر در این کشور دست به اقداماتی زدند. درحالی که بالگردهای توپ دار تفنگ داران امریکایی توپخانه شبه نظامیان شیعه در نزدیکی فرودگاه بیروت را منهدم کردند، سفارت امریکا و سفارت فرانسه در بیروت نیز هدف حمله قرار گرفتند. شلیک به یک کامیون حامل سربازان

ص: 208

فرانسوی مستقر در بیروت و حمله به جیپ حامل سرتیپ دیوید رابرتز فرمانده نیروهای انگلیسی مستقر در بیروت از دیگر اقدامات دراین زمینه بود.(1)

امروز در مناطق مرکزی، غربی و جنوبی بیروت، نیروهای جنبش امل و نظامیان ارتش لبنان به شدت با یکدیگر درگیر شدند که در جریان این درگیری تعدادی از نیروهای طرفین کشته یا زخمی شدند. به دنبال درگیری ها و ناامنی های چند روز گذشته، بیشتر مؤسسات و مغازه های بیروت به حالت تعطیل درآمده اند و به دلیل آسیب دیدن شبکه برق رسانی این شهر، مردم با قطع برق و همچنین کمبود آب روبه رو شده اند. جلسه ویژه کابینه لبنان برای یافتن راه های برون رفت از وضعیت کنونی بدون هیچ گونه تصمیم مهمی خاتمه یافت. از سوی دیگر، اوضاع بیروت در نشست فوق العاده گروه ویژه دولت امریکا با حضور ریگان رئیس جمهور امریکا، جورج بوش معاون وی، جورج شولتز وزیر امور خارجه، کاسپار واینبرگر وزیر دفاع و جان وسلی رئیس ستاد مشترک امریکا مورد بررسی قرار گرفت. در پایان این جلسه لاری اسپیکس سخنگوی کاخ سفید، به نقل از ریگان اعلام کرد که در تعداد افراد، نقش و محدوده عمل نیروهای امریکایی در نیروهای چندملیتی حاضر در لبنان هیچ گونه تغییری ایجاد نخواهد شد.(2)

همچنین امشب نبیه بری رئیس جنبش امل، خواستار خارج شدن همه عناصر مسلح از خیابان ها و اماکن عمومی غرب بیروت شد. وی به نمایندگی از جنبش امل، حزب سوسیالیست ترقی خواه (به رهبری ولید جنبلاط) و مرابطون (ناصری های مستقل) خاطرنشان ساخت که این درخواست را به دنبال تصمیم دولت لبنان برای استقرار مجدد نیروهایش در غرب و حومه جنوبی بیروت مطرح کرده است. نبیه بری همچنین از دولت لبنان خواست که تعهدات خود مبنی بر عقب نشینی افراد مسلح از مناطق مورد توافق را محترم بشمارد. ولید جنبلاط نیز در بیانیه ای حمایت خود را از مبارزان شیعه دربرابر نظامیان ارتش لبنان اعلام و برای مذاکره با دولت لبنان هفت پیش شرط ازجمله غیرنظامی شدن فرودگاه بیروت ذکر کرد.(3)

درگیری های داخلی اخیر لبنان واکنش وزارت امور خارجه ایران را نیز برانگیخت. سخنگوی وزارت امور خارجه ایران ضمن اشاره به مداخله نیروهای خارجی حاضر در بیروت در درگیری های مذکور، گفت: «تا زمانی که تهاجم و اشغال صهیونیستی با حمایت سیاسی، نظامی و اقتصادی امریکا ادامه دارد، این گونه درگیری ها اجتناب ناپذیر بوده و مسلمانان محروم و ملت مستضعف لبنان با ایمان راسخ به حاکمیت یکپارچه، غیروابسته و آزاد علی رغم این جنایات به پایداری خود ادامه خواهند داد. جمهوری اسلامی ایران درعین حال افکار آزاد جهان و تمام سازمان ها و ارگان های غیروابسته بین المللی را مخاطب قرار داده و آنها را به اعتراض به ادامه این دخالت ها و کشتارها فرا می خواند.»(4)

ص: 209

ضمیمه اول گزارش116: نحوه تشکیل قرارگاه مقدم حمزة مریوان به منظور اجرای عملیات در دهانه شیلر

پس از تصویب طرح عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر در بهار سال 1362، مسئولیت اجرای این عملیات به قرارگاه حمزه سیدالشهدا ارومیه واگذار شد، اما بعد از مدتی به دلیل کثرت مأموریت های داخلی و خارجی این قرارگاه، در جریان آماده سازی عملیات والفجر4 مشکلاتی پدید آمد. به همین دلیل در اواسط مردادماه سال 1362، قرارگاهی به عنوان قرارگاه تاکتیکی حمزه به منظور تسریع در روند آماده سازی عملیات، در منطقه مریوان تشکیل شد و پس از آنکه قرارگاه اصلی حمزه سیدالشهدا (ارومیه) مسئولان آن قرارگاه را تعیین کرد، مسئولیت ا جرای عملیات دهانه شیلر به قرارگاه مقدم حمزه (مریوان) واگذار شد. پس از تشکیل قرارگاه مقدم حمزه در مریوان به فرماندهی علی رضائیان از سپاه و سرهنگ امیربیگی از ارتش همچنان کار آماده سازی عملیات والفجر4 به کندی پیش می رفت؛ یکی از دلایل این امر آن بود که مسئولان واحدهای ستادی قرارگاه مقدم اغلب از میان افرادی انتخاب شده بودند که بیشتر در مقابله با بحران های امنیتی به ویژه کنترل ضدانقلاب در منطقه کردستان شرکت داشتند و به همین دلیل برخلاف عناصر جبهه جنوب سابقه کمتری درزمینه اجرای عملیات های منظم داشتند و ضعف عملیاتی مسئولان مزبور تأثیر بسزایی در کندی روند آماده سازی عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر داشت.(1)

ضمیمه دوم گزارش116: مأمورشدن لشکرهای14 امام حسین(ع) و 8 نجف به مناطق مریوان و بانه برای انجام شناسایی و تهیه مقدمات عملیات دهانه شیلر

برای نخستین بار سرهنگ جمالی جانشین نزاجا به دلیل شناخت منطقه دهانه شیلر، پیشنهاد اجرای عملیات والفجر4 را با هدف اتصال ارتفاعات سورن به سورکوه و ترمیم مرز مطرح کرد. پس از آن، محسن رضایی فرمانده کل سپاه و علی صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش، منطقه دهانه شیلر را به طورکلی بررسی و شناسایی کردند و در اردیبهشت و خرداد سال 1362، اجرای عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر در دستور کار قرار گرفت. هم زمان با ابلاغ اجرای عملیات والفجر5 در منطقه عمومی دربندیخان به قرارگاه نجف، اجرای عملیات والفجر4 در منطقه عمومی شیلر نیز به قرارگاه حمزه محول شد. در اواخر خردادماه 1362، دو لشکر8 نجف و 14 امام حسین(ع) جهت انجام شناسایی و تهیه و تکمیل طرح عملیات به ترتیب به مناطق بانه و مریوان مأمور شدند.

فرماندهان نظامی در هنگام تصویب عملیات، دو لشکر 14 و 8 را برای دسترسی به اهداف مشخص شده در منطقه شیلر کافی تشخیص دادند و لشکر28 کردستان نیز موظف شد با لشکرهای فوق همکاری کند. درحالی که قرار بود عملیات والفجر4 به طور مشترک اجرا شود، اما قرارگاه حمزه سیدالشهدا تا پیش از سفر رحیم صفوی معاونت عملیات ستاد مرکزی سپاه به منطقه، نتوانسته بود نشست مشترکی بین یگان های ارتش و سپاه برگزار کند. این امر موجب کندی روند آماده سازی عملیات شده بود. با حضور معاونت عملیات ستاد مرکزی سپاه در منطقه، جلسه معارفه و هماهنگی بین لشکرهای 8 و 14 از سپاه و لشکر28 کردستان در پادگان مریوان برگزار شد و زمینه تشکیل قرارگاه مقدم حمزه با هدف تسریع در روند آماده سازی عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر فراهم گشت.(2)

ص: 210

ص: 211

ص: 212

15 گردان و استعداد نیروهای سپاه 45 گردان خواهد بود که قرار است سپاه استعداد 24 گردانیِ لشکرهای 8 نجف و 14 امام حسین(ع) را در روزهای آتی به 33 گردان(1) افزایش دهد و 11 الی 12 گردان دیگر هم باید تأمین شود.

در ادامه این نشست، فرماندهان قرارگاه مقدم حمزه ضمن اشاره به ضرورت تأمین توپخانه و مرحله بندی عملیات(2) درمورد تقسیم محورهای عملیات و تعیین خط حد یگان ها به توافق نسبی دست یافتند. براین اساس، مقرر شد لشکر8 نجف از سپاه با یک تیپ ارتش در محور شمالی دهانه شیلر (بانه)، لشکر امام حسین(ع) از سپاه با یک تیپ ارتش در محور جنوبی آن (مریوان) و یک تیپ سپاه با یک تیپ از لشکر28 ارتش در محور میانی این منطقه (مارو تا پنجوین) وارد عمل شوند.(3)

گفتنی است اگرچه امروز نیروهای ارتش در جلسه با معاونت عملیات قرارگاه خاتم الانبیا(ص) و جانشین نیروی زمینی ارتش، ابتکارعمل را در دست گرفته بودند، به نظر می رسد فرماندهان سپاه در قرارگاه مقدم حمزه به علت کندی پیشرفت امور این قرارگاه و عدم شفافیت خط حدها درمورد میزان جدیت عملیات دهانه شیلر دچار تردید هستند. غلامعلی رشید این مشکل را خارج از اختیارات فرماندهان مزبور عنوان کرد و تعیین تکلیف خط حدهای منطقه دهانه شیلر و عملیات والفجر4 را منوط به نظر و تصمیم گیری فرماندهی کل سپاه و فرمانده نیروی زمینی ارتش دانست.(4)

1

نیروهای خودی در سه عملیات پاک سازی در سردشت، سلماس و تکاب، علاوه بر آزادسازی چندین روستا تلفاتی را به گروه های مسلح غیرقانونی وارد کردند.

براساس گزارش فرماندهی سپاه سردشت، امروز در یک عملیات پاک سازی در این منطقه، از عناصر گروه های مسلح ضدانقلاب بیش از 25 نفر کشته و 30 نفر ازجمله چند تن از اعضای مهم این گروه ها زخمی شدند. از نیروهای خودی نیز 13 نفر شهید و 10 تن زخمی شدند.(5)

سپاه سلماس نیز در گزارشی اعلام کرد بامداد امروز حدود 90 نفر از نیروهای خودی در جریان یک عملیات پاک سازی با 120 نفر از افراد ضدانقلاب درگیر شدند. درپی این درگیری شدید، تعدادی از روستاهای شهرستان سلماس ازجمله تمرآباد، بهارآباد و گردیان، پاک سازی شد و عناصر ضدانقلاب از ارتفاعات این مناطق متواری شدند. در این عملیات یک سرباز

ص: 214

زخمی شد و بقیه نیروهای خودی سالم به پایگاه بازگشتند. براساس این گزارش، کمبود شدید نیروهای خودی مانع از ریشه کنی عناصر مسلح غیرقانونی در مناطق مذکور شده است.(1)

به گزارش ژاندارمری شمال غرب، امروز در پایان عملیات پاک سازی در ناحیه دکل تکاب (آذربایجان غربی) که از دو روز پیش با همکاری نیروهای سپاه و ژاندارمری آغاز شده بود، 13 نفر از افراد ضدانقلاب کشته شدند و چندین قبضه سلاح و مهمات از نوع کلاشینکف و برنو به دست نیروهای سپاه افتاد. در این عملیات 2 نفر از نیروهای خودی شهید و 8 نفر دیگر زخمی شدند.(2)

امروز همچنین تعدادی از عناصر وابسته به احزاب دمکرات و کومه له، دستگیر شدند و شماری دیگر نیز خود را تسلیم کردند.

در سنندج، 9 نفر از اعضای حزب دمکرات و یک نفر از فعالان کومه له دستگیر شدند(3) در این شهر همچنین 2 نفر از اعضای کومه له که هرکدام یک قبضه کلت به همراه داشتند، خود را تسلیم کردند.(4)

به گزارش فرماندهی منطقه 11 قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 4 نفر از اعضای فعال حزب دمکرات در بیجار دستگیر شدند و 3 نفر از اعضای این حزب، ضمن تحویل یک قبضه اسلحه ژ3، یک قبضه کلاشینکف و یک قبضه کلت خود را تسلیم کردند. در مریوان نیز 2 نفر از تشکیلات شهری و روستایی کومه له دستگیر شدند. همچنین در سنندج 3 نفر از عناصر ضدانقلاب ازجمله 2 تن از اعضای حزب دمکرات دستگیر شدند و یکی از اعضای کومه له خود را تسلیم کرد. در دیواندره نیز 3 نفر از عناصر حزب دمکرات همراه با 4 قبضه اسلحه تسلیم نیروهای خودی شدند.(5)

1

افراد مسلح غیرقانونی در دو نوبت کمین در محور سنندج، تعدادی از نیروهای خودی را شهید یا مجروح کردند.

عصر امروز شماری از نیروهای بسیجی و سرباز پایگاه ماچکه در حوالی سنندج، هنگام بازگشت از شهر با عناصر ضدانقلاب درگیر شدند. در این درگیری یک سرباز و 3 بسیجی شهید و 3 سرباز و 4 بسیجی، مجروح شدند(6)

امروز بعدازظهر، ماشین نیروهای خودی که حامل غذا بود در محور سنندج - سقز، در کمین عناصر ضدانقلاب افتاد که درنتیجه 4 تن از سرنشینان آن شهید و 2 نفر هم زخمی شدند.(7)

گروه های ضدانقلاب با حمله به پایگاه های نیروهای خودی در مناطق مختلف استان های آذربایجان غربی و کردستان، بخش قابل توجهی از توان نیروهای خودی را صرف مقابله با خود می کنند. در این چارچوب امشب پایگاه کویر از هنگ ژاندارمری مهاباد،(8)پایگاه های شماره 1 سروآباد، ماچکه، بلدستی از هنگ ژاندارمری سنندج و تأمین های پایگاه گردنه خان از هنگ ژاندارمری سقز، با عناصر مسلح غیرقانونی درگیر شدند که درنهایت درگیری های مذکور بدون تلفات پایان یافت.(9)

امروز همچنین استانداری کردستان گزارش داد که حدود 20 نفر از هواداران سردار جاف

ص: 215

که در منطقه رمادیه واقع در جنوب عراق مستقر بودند، اخیراً با عزیمت از عربت به سلیمانیه و طی دوره آموزشی کوتاه مدت، برای خرابکاری و فعالیت علیه جمهوری اسلامی، ازطریق مرز اورامانات وارد کشور شده اند.(1)

1

حملات جنگنده های ارتش عراق به مناطق مسکونی غرب کشور به ویژه مریوان، که تقریباً هر روز تکرار می شود، وضعیت دشواری را برای اهالی این مناطق به وجود آورده است، به گونه ای که بسیاری از مردم مجبور به ترک خانه های خود شده اند.

خبرگزاری جمهوری اسلامی از مریوان گزارش داد که مردم این شهر از بمباران نشدن امروز مریوان استفاده کرده و «به طور گسترده توسط انواع اتومبیل های سواری و کرایه به سمت شهرهای دیگر کردستان درحال مهاجرت هستند.» براساس این گزارش، حدود پنجاه درصد از مردم مریوان این شهر را ترک کرده اند، ولی ادارات شهر همچنان به کار خود ادامه می دهند.(2)

2

حضور نیروهای ژاندارمری در جنگ و فعالیت گشت های جندالله، ازجمله مسائلی بود که سرهنگ کوچک زاده فرمانده ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران، امروز در یک مصاحبه مطبوعاتی، درمورد آن توضیح داد.

فرمانده ژاندارمری فعالیت گشت های جندالله را به منظور برقراری هرچه بیشتر امنیت در سراسر کشور و مقابله با سرقت، فساد و قاچاق معرفی کرد و گفت: «جهت برقراری هرچه بیشتر امنیت در سمیناری که با فرماندهان نواحی ژاندارمری داشتیم، امسال را سال امنیت مرزها و مبارزه با قاچاق برای ژاندارمری نام گذاری کردیم. براساس برنامه ریزی های انجام شده اقدام به تشکیل جندالله نمودیم که این گشت حدود دو هفته پیش، آغاز به کار کرد و اکنون این گشت ها در کلیه نواحی ژاندارمری شروع به فعالیت کرد.»

سرهنگ کوچک زاده همچنین در تشریح حضور نیروهای ژاندارمری در جنگ با عراق و مقابله با ضدانقلاب افزود: «ژاندارمری با 14 گردان رزمی به مبارزه بی امان خود با بعثیون و عناصر ضدانقلاب در جبهه های جنوبی و غربی، کردستان و آذربایجان غربی ادامه می دهد. دراین رابطه، ژاندارمری با جایگزین کردن نیروهای خود در کردستان و آذربایجان غربی برادران نیروی زمینی و سپاه را از درگیری در این مناطق رهایی بخشید تا از وجود آنان در عملیات برون مرزی استفاده شود و تاکنون با جایگزینی نیروهای ژاندارمری، 14 گردان رزمی نیروی

ص: 216

زمینی از کردستان و آذربایجان غربی خارج شده اند. ... هم اکنون 75 درصد محورها در کردستان و آذربایجان غربی در تسلط نیروهای سلحشور و رزمنده ژاندارمری است.»

وی در ادامه این مصاحبه از تأسیس آموزشگاه خلبانی ژاندارمری هم خبر داد و گفت: «آموزشگاه خلبانی ژاندارمری از بیستم فروردین ماه، آغاز به کار کرد و اکنون دوره مقدماتی آن به پایان رسیده و تا چند ماه دیگر دوره فنی نیز به پایان خواهد رسید و خلبان هایی که توسط برادران ایرانی آموزش دیده اند هواپیماها را هدایت خواهند کرد.»(1)

1

امام خمینی در پاسخ به نامه آیت الله موسوی اردبیلی رئیس دیوان عالی کشور، با تأسیس دادگاه و دادسرا در مناطق یازده گانه سپاه به منظور رسیدگی به مسائل ضدانقلاب و همچنین تخلفات نظامی و انتظامی، موافقت کردند.

متن نامه رئیس دیوان عالی کشور و پاسخ امام خمینی به این شرح است:

«[باسمه تعالی. محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران - مدّ ظله العالی - بعد التحیه و السلام معروض می دارد شورای عالی قضایی در تأسیس محکمه برای رسیدگی به امور پاسداران ازحیث تخلفات نظامی و انتظامی و مسائل کیفری 1 و 2 و همچنین در مسائل ضدانقلاب پس از شور به این نتیجه رسیده است که در مراکز مناطق یازده گانه سپاه، دادگاه ها و دادسراهای کیفری 1 و 2 تشکیل و یک ابلاغ جداگانه داده شود که اعضای محکمه و دادسراها در بعدازظهرها خارج از وقت اداری به عنوان دادگاه و دادسرای انقلاب به مسائل ضدانقلابی و همچنین به تخلفات نظامی و انتظامی رسیدگی کنند و برای قانونی بودن این عمل دو لایحه قانونی به مجلس اسلامی فرستاده شده، ولی تا تصویب دو لایحه و ابلاغ آنها ممکن است در امور محاکم سپاه اخلال هایی به وجود بیاید. اگر موافقت فرمایید تا پاسخ مجلس شورای اسلامی به استناد موافقت حضرت مستطاب عالی این کار انجام گردد.

ادام الله ظلّکم الشریف.

شورای عالی قضایی، عبدالکریم موسوی]

باسمه تعالی

موافقت می شود.

9/6/1362 روح الله الموسوی الخمینی»(2)

ص: 217

1

وزیر امور خارجه لیبی امروز در تهران با رئیس جمهور، رئیس مجلس، نخست وزیر و وزیر امور خارجه ایران دیدار و گفت وگو کرد.

پیش ازظهر امروز، عبدالعاطی العبیدی در دیدار با آیت الله خامنه ای، ضمن اظهار علاقه کشور متبوعش برای گسترش روابط دوجانبه، پیام شفاهی سرهنگ معمر قذافی رهبر لیبی و همچنین گزارشی از اوضاع منطقه را به اطلاع وی رساند. در ادامه این دیدار رئیس جمهور راجع به آخرین وضعیت جنگ ایران و عراق گفت: «ما به مسئولان لیبیایی اطمینان می دهیم که بحمدالله جنگ با بهترین شکل ... به پیش می رود ... و پیروزی مطمئناً نصیب جمهوری اسلامی ایران خواهد شد. ... هم اکنون هزاران تن از نیروهای عراقی، کُرد و عرب در کنار رزمندگان ما در جبهه های نبرد درحال جنگ با رژیم بعثی عراق هستند و شهید هم می دهند.» وی همچنین درخصوص رویکرد جمهوری اسلامی به اهل سنت و نوع نگاه اهل تسنن به جمهوری اسلامی خاطرنشان کرد: «در بین نیروهایی که به جبهه فرستاده می شود هم سنی وجود دارد و هم شیعه هست. ما مسئله شیعه و سنی را در انقلاب خود حل کرده ایم و مشکلی به اسم شیعه و سنی نداریم و هم اکنون هم صدها میلیون مسلمان اهل تسنن در کشورهای دیگر به نفع نظام جمهوری اسلامی ایران و به نام امام بزرگوار این امت شعار می دهند.»

آیت الله خامنه ای ضمن اشاره به ائتلاف های موجود منطقه ای، درمورد ملاک ارزشمندی این اتحادها گفت: «آن اجتماع و اتفاقی درست است که در خدمت اهداف ترقی خواهانه باشد و ما را به هدف های اسلامی نزدیک کند.» رئیس جمهور در پایان این دیدار با یادآوری ضرورت حمایت از فلسطین و سوریه ازطریق احیای جبهه پایداری گفت: «اکنون فلسطینی ها و سوری ها در مقابل دشمن بعثی رژیم صهیونیست اسرائیل تنها هستند و جایز نیست که در این موقعیت آنها را تنها گذاشت و تنها راه آن هم این است که جبهه پایداری را زنده نمود و خون جدیدی در رگ های آن دمید تا بتوانیم در مقابل دشمن صهیونیست مقاومت کنیم.»(1)

عبدالعاطی العبیدی عصر امروز همچنین در دیدار با هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، علاوه بر ابلاغ پیام شفاهی سرهنگ معمر قذافی، دیدگاه های لیبی درزمینه اوضاع غرب آسیا را بیان و بر ضرورت «اتحاد ملت های آزادی خواه منطقه برای مقابله با دسایس امپریالیسم و صهیونیسم» تأکید کرد. رئیس مجلس نیز پیوند مستحکم دو ملت را عامل زمینه ساز همکاری های همه جانبه دو کشور برشمرد و «ضرورت اتخاذ موضع مشترک درجهت مقابله با توطئه های استکبار جهانی و صهیونیسم» را یادآور شد و گفت: «تا زمانی که زمینه وحدت ما اسلام و حمایت از مستضعفین باشد اتحاد دو ملت مبارز ایران و لیبی ناگسستنی

ص: 218

خواهد بود و ما می توانیم از چنین اتحادی به عنوان یک اسلحه مؤثر و کارساز علیه دشمنانمان استفاده کنیم.»(1)

دبیر کمیته مردمی روابط خارجی لیبی همچنین در دیدار با نخست وزیر، اهداف سفرهای اخیر معمر قذافی به کشورهای غرب آسیا و عربی و رویدادهای شمال افریقا را تشریح کرد. وی همچنین از قول رهبر لیبی درخصوص موضع این کشور در قبال ایران گفت: «هیچ گونه تغییری در مواضع لیبی نسبت به انقلاب اسلامی و رهبر آن ایجاد نخواهد شد.» میرحسین موسوی نیز با تبیین سیاست های ایران درمورد مسائل شمال افریقا، غرب آسیا و حوزه خلیج فارس، وضعیت اقتصادی - نظامی عراق را وخیم توصیف کرد و بمباران های اخیر مناطق مسکونی و مرزهای ایران را نشانه وخامت اوضاع در عراق دانست.

العبیدی با ولایتی وزیر امور خارجه ایران نیز دیدار کرد. در این ملاقات ضمن انجام مذاکراتی درباره هماهنگی های هرچه بیشتر دو کشور درزمینه مسائل منطقه ای، موضوعات دیگری ازجمله وضعیت کنونی فلسطین و لبنان، جنگ ایران و عراق و نیز «مقابله هماهنگ و مشترک کشورهای پیشرو اسلامی بر علیه امپریالیسم و صهیونیسم» مورد بحث و بررسی قرار گرفت.(2)

1

وزیر امور خارجه ایران در بازگشت از سفر دوره ای خود به یازده کشور آسیایی - افریقایی و نیز شرکت در اجلاس مسئله فلسطین، اهداف این سفر را تشریح کرد.

علی اکبر ولایتی و هیئت همراه، پس از انجام سفری بیست روزه به چند کشور آسیایی و افریقایی و همچنین شرکت در نشست بین المللی مسئله فلسطین در ژنو، بامداد امروز وارد تهران شدند. وزیر امور خارجه در گفت وگو با خبرنگاران راجع به اهداف این سفر گفت: «سفر به کشورهای امارات متحده عربی و ترکیه باتوجه به سیاست حسن هم جواری و احترام به

ص: 219

حاکمیت متقابل و عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر صورت گرفت و هدف از سفر به کشورهای یمن جنوبی و سوریه نیز دیدار از کشورهای جبهه پایداری برای مبارزه علیه اسرائیل بود و دراین رابطه سفری نیز به الجزایر صورت خواهد گرفت. همچنین [سفر به] کشورهای سیرالئون و نیجر، که دو کشور اسلامی در غرب افریقا هستند، باتوجه به اولویت روابط با کشورهای اسلامی از اهمیت خاصی برخوردار بود.» وی همچنین درمورد گردهمایی بین المللی مسئله فلسطین گفت: «اعتقاد ما همواره این بوده است که شرکت در این گونه کنفرانس ها لازم بوده، ولی کافی نیست و درحقیقت آنچه با تفنگ غصب شده باید با تفنگ پس گرفته شود. اما ازسویی نباید جبهه سیاسی را هم خالی گذاشت.»(1)

1

ماجرای هواپیماربایی در خطوط هوایی فرانسه ظهر امروز پس از قرائت بیانیه هواپیماربایان مبنی بر محکومیت سیاست های فرانسه در منطقه غرب آسیا با اعطای پناهندگی سیاسی ایران به آنان و درنهایت آزادی گروگان ها پایان یافت. در محافل رسانه ای نیز تحلیل های ضدونقیضی درمورد ارتباط و چگونگی مواجهه جمهوری اسلامی با این ماجرا منتشر شده است.

هواپیماربایان صبح امروز، خواستار برگزاری یک نشست مطبوعاتی شدند. چند ساعت بعد، با موافقت مقامات جمهوری اسلامی ایران، خبرنگاران داخلی و خارجی و چند تن از مسئولان وزارت امور خارجه در مقابل پلکان هواپیما حاضر شدند. سرانجام هواپیماربایان از هواپیما خارج شدند و سخنگوی آنان با یک بلندگوی دستی بیانیه ای را به زبان عربی قرائت کرد؛ در بخش هایی از بیانیه مذکور آمده است: «ما به خاطر سیاست غلط فرانسه این کار را انجام داده ایم. آیا سازمان ملل اطلاع ندارد که رژیم عراق چه جنایت هایی انجام می دهد؟ ... آیا سازمان ملل ناله های اطفال بی سرپرست فلسطینی را نمی شنود که چطور توسط اسرائیل غاصب له شده اند؟ ... بنا به وعده ای که مقامات جمهوری اسلامی ایران جهت قبول پناهندگی سیاسی به ما داده بودند تسلیم مقامات جمهوری اسلامی می شویم و کلیه مسافران هواپیمای ایرفرانس را آزاد می کنیم.» پس از آن، هواپیماربایان خود را تسلیم و 15 خدمه و سرنشین هواپیمای مذکور را آزاد کردند. مهندس شفتی مدیرعامل هواپیمایی جمهوری اسلامی، خاتمه موفقیت آمیز جریان هواپیماربایی را یک پیروزی خواند و ضمن اشاره به وقوع آن در موسم انتقال حجاج ایرانی به مکه گفت: «خوشبختانه مشکلات این چند روز نتوانست در عملیات انتقال حجاج، که دشمنان ما علاقه مند بودند در آن خللی ایجاد شود، وقفه ای ایجاد کند.»(2)

براساس گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از پاریس، به دنبال پایان یافتن ماجرای

ص: 220

هواپیماربایی، خبرنگار خبرگزاری فرانسه در تهران در ارتباطی زنده با برنامه اخبار نیمروز کانال دو فرانسه گفت: «به دلیل قاطعیت فوق العاده دولت ایران این قضیه با خرسندی به پایان رسید.» مفسر همین شبکه نیز افزود: «علی رغم همدردی ایرانیان با هواپیماربایان، ایرانیان در این قضیه صادق بوده اند.» ژان پرن کاردار سفارت فرانسه در تهران هم در یک مصاحبه زنده با کانال یک تلویزیون فرانسه گفت: «ما عمیقاً خوشحال هستیم. ... مقامات ایرانی از ابتدا به من گفته بودند که خواهان یافتن یک راه حل بدون خونریزی هستند و فکر می کنم در این جهت تلاش کرده و موفق شدند.» وی همچنین خواسته های هواپیماربایان را "غیر واقع بینانه" خواند.(1)

خبرگزاری جمهوری اسلامی از تهران نیز گزارش داد که امروز رسانه های گروهی جهان برخورد "نسبتاً منصفانه ای" با این ماجرا داشتند و اخبار آن را بیشتر به نقل از منابع خبری ایران منتشر کردند.(2)

رادیو بی بی سی در عین اذعان به موفقیت آمیز بودن مذاکرات مسئولان ایرانی با هواپیماربایان، ابهاماتی را درباره این ماجرا مطرح کرد: «در جریان این هواپیماربایی نکات مبهمی وجود داشت، به نظر می رسید که اهداف سیاسی هواپیماربایان بی شباهت به هدف های سیاسی دولت ایران نیست. اگر هواپیماربایان عضو جنبش اسلامی ای هستند که علیه عراق به مبارزه برخاسته است در این صورت می باید از هواداران آیت الله حکیم رهبر مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق باشند. ... گرچه به نظر می رسد که مقامات ایران توانسته اند در مذاکرات خود و پایان دادن به جریان هواپیماربایی موفق از آب درآیند، اما نشان دادند که قاطعانه با دزدی هوایی مقابله می کنند.»(3)

گروه ها، افراد و رادیوهای ضدانقلاب نیز با سوءاستفاده از این ماجرا، اتهاماتی را دراین زمینه به جمهوری اسلامی وارد ساختند. دراین بین، روزنامه لوکوتیدین دوپاری (چاپ پاریس)، به نقل از مسعود رجوی سرکرده سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، نوشت: «این به نفع مقامات رژیم [امام] خمینی است که افکار مردم را از اوضاع فاجعه آمیز داخلی منحرف کنند و به فرانسه صدمه بزنند.»(4)

شاپور بختیار نیز در مصاحبه با رادیو مونت کارلو تلاش کرد تا جمهوری اسلامی را با هواپیماربایان همدست نشان دهد. لوکوتیدن دوپاری با استناد به این مصاحبه نظر وی را دراین خصوص چنین درج کرد: «از یک سو از فرانسه خواسته می شود که سیاست خود را تغییر دهد، چنین و چنان کند، آیا این لبنانی ها هستند که چنین خواسته هایی دارند؟ من فکر نمی کنم. ... آیا دولت عراق که شریک فرانسه می باشد چنین خواسته هایی دارد؟ این نیز مشکوک است. از سوی دیگر، مسئله مقصد هواپیما مطرح است، برای چه دولت ایران از هواپیما نمی خواهد که تهران را ترک کند، ... مسئله اساسی همدستی دولت [امام] خمینی است که بسیار واضح می باشد.»(5)

ص: 221

رادیو نجات ایران (وابسته به اپوزیسیون خارج از کشور) نیز در برنامه شبانگاهی خود در تفسیری نسبتاً مفصل کوشید تا با استناد به منابع غربی، جمهوری اسلامی را طراح این ماجرا معرفی کند. رادیو نجات ایران برای اثبات مدعای خود به نقل قول تأییدنشده ای از پلیس اتریش نیز روی آورد: «سخنگوی پلیس اتریش روز گذشته رسماً اعلام کرد که اکنون متوجه هویت تقلبی و گذرنامه های جعلی چاپ لیبی مأمورین ایرانی شدند که چگونه با تابعیت تونسی وارد هواپیما شده و به این ماجراجویی اسلامی دست زده اند.» رادیو نجات ایران سعی کرد پای لیبی را نیز به این ماجرا باز کند: «ورود ناگهانی وزیر خارجه لیبی به تهران از دید پاره ای از ناظران سیاسی نمی تواند بدون رابطه با ماجرای ربودن هواپیمای ایرفرانس باشد. ... ناظران سیاسی یادآور می شدند که هواپیماربایان خواستار متوقف شدن نقش فرانسه در چاد و لبنان و قطع کمک های نظامی دولت پاریس به عراق شده بودند. موضوع قطع حمایت فرانسه از دولت قانونی چاد عملاً پای لیبی را به میان می کشد، همان گونه که تغییر سیاست فرانسه نسبت به عراق به رژیم جمهوری اسلامی مربوط می شود.»(1)

1

اوضاع کنونی جنگ ایران و عراق، وضعیت خط لوله نفتی عراق از مسیر ترکیه و همچنین موضع ترکیه دراین باره، از موضوعاتی است که امروز روزنامه امریکایی کریستین ساینس مانیتور و خبرگزاری چین مورد تفسیر و تحلیل قرار دادند.

به گزارش رادیو امریکا، روزنامه کریستین ساینس مانیتور در شماره امروز خود ضمن اذعان به نگرانی ترکیه و موضع بی طرفانه آن در قبال جنگ ایران و عراق نوشته است: «[ترکیه] به صورتی فعال ولی خالی از جنجال کوشیده است که به پایان جنگ کمک کند.» این روزنامه در ادامه افزوده است: اطمینان بخشی های ایران درمورد اینکه «در وضع تهاجمی خود از هرگونه اقدامی که احتمالاً منافع ترکیه را به خطر اندازد خودداری خواهد کرد»، مانع از مداخله ترکیه در جنگ شده است، اما «هنوز هم درصورتی که حملات ایرانیان امنیت و منافع اقتصادی ترکیه را به خطر اندازد، احتمال مداخله ترکیه وجود دارد.» کریستین ساینس مانیتور درمورد تأثیر تحولات جبهه های جنگ بر موضع بی طرفی ترکیه نوشته است: «سیاست بی طرفی ترکیه اخیراً زمانی که نیروهای ایرانی جبهه تازه ای در شمال عراق گشودند تحت فشار قرار گرفت. پیشرفت ایرانیان و اشغال حاج عمران با دو تحول دیگر همراه شد: یکی تهدیدی بود ازسوی حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی مبنی بر بمباران احتمالی خط نفت عراق و ترکیه و دیگری حمایت فعالانه تهران از شورشیان کُرد تحت رهبری مسعود بارزانی و تشویق آنان به جنگ علیه عراق دربرابر شناسایی حقوق ملی آنان.» به نوشته این روزنامه امریکایی، «مدت کوتاهی پس از آغاز حمله ایران، ترکیه اخطار شدیداللحنی به تهران فرستاد و وزیر خارجه ترکیه گفت: هیچ یک از طرفین نباید به اقدامی که با منافع ملی ترکیه منافات

ص: 222

داشته باشد دست زنند و اظهار امیدواری کرد که موضع ترکیه را ایران خوب درک کرده باشد.» این مقاله در ادامه با اشاره به سفر ناگهانی طارق عزیز به آنکارا و شایعه درخواست وی از ترکیه برای جانب داری از عراق و نیز بازدید وزیر امور خارجه ترکیه از مرز عراق و ایران یادآور شد که چندی پیش یک مأمور ارشد ایرانی با سفر به آنکارا پیام وزیر امور خارجه ایران را به مقامات ترکیه تسلیم کرد؛ این پیام «حاوی تعهداتی بود که ایران از هرگونه عملی که به منافع ترکیه لطمه زند خودداری خواهد کرد.» براساس تحلیل کریستین ساینس مانیتور، پیام مذکور نشان می دهد که «ایران از بمباران یا انهدام لوله نفت کرکوک - اسکندرون خودداری خواهد کرد و درحقیقت از ادامه تهاجم به سوی مناطق حساس شمال عراق چشم خواهد پوشید، به نظر می رسد ایران تاکنون به تعهد خود وفادار بوده است.» این روزنامه در پایان راجع به وضعیت کنونی حفاظت از این خط لوله و احتمال حمله ایران به آن نوشته است: «ترکیه اقدامات امنیتی دقیقی را برای حفاظت خط لوله در داخل خاک خود به مورد اجرا گذارده است، ولی نیروی ویژه ای نیز ممکن است در عراق به امر نگهبانی از لوله های نفت گمارده شود و درصورتی که حمله ای ازجانب ایران قریب الوقوع شود، دولت عراق که خود توانایی حراست از لوله های نفت خویش را ندارد آماده خواهد بود از ترکیه تقاضای کمک کند.»(1)

درعین حال، خبرگزاری چین نو نیز امروز با اشاره به ادعاهای ایران و عراق درمورد پیروزی اعلام کرد: «هیچ گونه علائمی وجود ندارد که جنگ ایران و عراق به زودی به پایان برسد.» این گزارش ضمن اشاره به فشارهای اقتصادی ایران به عراق، درخصوص وضعیت صدور نفت طرفین یادآور شد: «درحالی که صدور نفت ایران نسبت به زمان قبل از جنگ، افزایش یافته صادرات نفت عراق اکنون به پایین ترین سطح خود رسیده است.» خبرگزاری چین نو در ادامه تفسیر خود اضافه کرد: «ایران در حمله به حاج عمران دست به اقدام عجولانه ای زده است؛ زیرا این عمل باعث نگرانی ترکیه از قطع لوله نفتی عراق به ترکیه شد. همچنین این عمل باعث شد که عراق به حملات خود به تأسیسات نفتی ایران بیفزاید.» بنا به تفسیر این خبرگزاری، «ایران قصد دارد به وسیله عراقی های مخالف رژیم صدام در منطقه حاج عمران پایگاهی برای آسیب رساندن به لوله نفت ایجاد کند تا درصورت لزوم بتواند خود را از مسئولیت قطع لوله مبری جلوه دهد.» خبرگزاری مذکور با بیان اینکه طرفین جنگ از نفت به عنوان یک حربه جنگی استفاده می کنند، افزود: «عراق با هشداردادن به کشتی های نفتکش خارجی به مقصد ایران می خواهد در صدور نفت ایران اخلال کند. ایران نیز در مقابل گفته است اگر صدور نفت ایران قطع شود تنگه هرمز را بر روی رفت وآمد کلیه کشتی ها مسدود خواهد ساخت.» در پایان این تفسیر آمده است: «پول نفت که باید برای عمران کشور خرج شود به مصرف جنگ می رسد و مردم همچنان از جنگ صدمه می بینند.»(2)

ص: 223

1

کشور برزیل که در جنگ ایران و عراق اعلام بی طرفی کرده است، هم زمان با حفظ مناسبات تجاری خود با عراق درصدد گسترش روابط بازرگانی با ایران است.

به گزارش خبرگزاری کویت از برزیل، وزارت امور خارجه این کشور از تأیید گزارش های مربوط به سفر سارایوا گوئریرو رایزن این وزارتخانه به عراق در ماه سپتامبر خودداری کرد. گزارش های مذکور هدف از این سفر را «حصول اطمینان از ادامه دریافت نفت از عراق تحت شرایطی که به سود برزیل است»، می دانند؛ علاوه براین، گفته می شود که رایزن وزارت امور خارجه برزیل قصد دارد عراقی ها را مطمئن سازد که «علی رغم معاملات تجاری اخیر با ایران، برزیل هنوز عراق را به عنوان یک طرف معامله اصلی در خاورمیانه به حساب می آورد.» براساس گزارش خبرگزاری کویت، اکنون عراق با صدور 200 هزار بشکه نفت در روز، پس از عربستان بزرگ ترین صادرکننده نفت به برزیل محسوب می شود و باآنکه برزیل در منازعه بین ایران و عراق اعلام بی طرفی کرده است، ولی «ادامه فروش سلاح به عراق درحالی که بازرگانی با ایران عملاً متوقف شد خلاف این موضع را نشان داده است.»(1)

2

در سالروز ناپدیدشدن امام موسی صدر، بخش هایی از جنوب لبنان در اعتصاب به سر برد. در همین حال و به دنبال شدت گرفتن درگیری ها، رئیس جمهور این کشور خواستار آغاز مذاکرات آشتی ملی شد.

امروز به مناسبت پنجمین سالگرد ناپدیدشدن امام موسی صدر رهبر شیعیان لبنان، بسیاری از شهرها و روستاهای جنوب این کشور ازجمله شهرهای صیدا و نبطیه و همچنین ساکنان دره بقاع در اعتصاب به سر بردند و در روستاهای دره بقاع، مغازه ها و بانک ها به عنوان اعتراض تعطیل شد. همچنین از صبح امروز، ارتش لبنان ضمن اجرای مقررات منع آمدوشد در بیروت و حومه، به نیروهای خود دستور داد که کلیه عناصر مسلح را در این شهر هدف قرار دهند.(2)

درپی شدت یافتن درگیری های داخلی در لبنان، رئیس جمهور این کشور در نشست فوق العاده کابینه، برای اولین بار خواستار انجام گفت وگوهای فوری بین سران نیروهای سیاسی لبنان شد.(3) به گزارش آسوشیتدپرس، امین جمیل از یازده رهبر سیاسی و حزبی خواست که در چارچوب حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت ملی لبنان، مذاکراتی را برای آشتی ملی آغاز کنند. بااین حال، ولید جنبلاط به نقل از نبیه بری، اعلام کرد که وی باتوجه به استفاده دولت امین جمیل از ارتش لبنان برای کشتار مردم بیروت این درخواست رئیس جمهور لبنان را رد کرده است. از سوی دیگر، جورج شولتز وزیر امور خارجه امریکا با حمایت از تلاش های امین جمیل، از همه کشورهای ذی نفع به ویژه سوریه، خواست به روند آشتی ملی در لبنان کمک کنند. این در حالی است که شوروی با محکوم ساختن مداخله امریکا در لبنان، خواستار خروج نیروهای امریکایی از بیروت شد.

ص: 224

امروز همچنین رابرت مک فارلین نماینده ویژه ریگان در منطقه، با حضور در کاخ ریاست جمهوری لبنان، با رئیس جمهور و شفیق الوزان نخست وزیر این کشور، دیدار و گفت وگو کرد. روزنامه النهار نیز در شماره امروز خود از برقراری یک تماس بین سوریه و لبنان در ژنو برای حل بحران کنونی خبر داد. همچنین به گزارش خبرگزاری فرانسه، نبیه بری از پادشاهان و رؤسای کشورهای عربی و اسلامی درخواست کرد که برای خاتمه دادن به قتل عام مسلمانان در بیروت، مداخله کنند. وی همچنین در تماس با شاذلی قلیبی دبیرکل اتحادیه عرب، ضمن تشریح اوضاع بیروت، از وی خواست تا «برای جلوگیری از کشتارهای جمعی مشابه آنچه در صبرا و شتیلا اتفاق افتاد اقدام کند.»(1)

ص: 225

ص: 226

1

به دنبال تهدیدات اخیر ارتش عراق مبنی بر بمباران مناطق کردنشین، امروز جنگنده های عراقی چند شهر ازجمله سنندج، پاوه و مریوان (عقبه عملیات والفجر4 در دهانه شیلر)(1) را هدف حملات و تجاوزات هوایی خود قرار دادند. براثر بمباران های شدید مریوان، تلفات و خسارات سنگینی به مردم و اماکن غیرنظامی وارد شد.

براساس گزارش رکن2 قرارگاه عملیاتی شمال غرب کشور، اولین حمله جنگنده های عراقی به مریوان در ساعت 9:45 صورت گرفت.(2)گزارش تلفنی فرماندار مریوان حاکی است که در ساعت 10:15، مجدداً 3 تا 4 هواپیمای عراقی از جهات مختلف، اطراف و داخل شهر را با حدود 40 تا 50 راکت بمباران کردند.(3) فرمانداری مریوان در گزارش بعدی خود تعداد هواپیماهای عراقی را 6 تا 9 فروند و تعداد راکت ها و بمب ها را حدود 100 عدد اعلام کرد. براساس همین گزارش، پادگان، پایگاه های اطراف شهر، ورودی جاده سنندج به مریوان و قسمتی از همین جاده، کارخانه برق، یک مدرسه، تعدادی واحد مسکونی و یک گله دام، هدف حمله قرار گرفتند که براثر آن مدرسه و تعدادی از خانه ها خسارت دیدند و 120 رأس گاو و گوساله نیز تلف شدند. درپی این حمله، تعداد زیادی از مردم شهر را ترک کردند.(4)

استانداری کردستان نیز گزارش داد که در ساعت 10:30 امروز، بین 6 تا 18 جنگنده عراقی و در ساعت 12:13، 4 فروند هواپیمای دشمن بار دیگر مریوان را بمباران کردند که این امر باعث آتش سوزی های زیادی در سطح شهر شد. طبق این گزارش اغلب مناطق شهر بمباران شده است.(5) در گزارش شهربانی مریوان تعداد شهدا 75 نفر، مجروحان 200 نفر و اماکن آسیب دیده 500 باب ذکر شده است. براساس این گزارش، آب و برق شهر قطع شده و اکثر مردم نیز شهر را تخلیه کرده اند و درعین حال بیش از 30 بمب عمل نکرده در نقاط مختلف شهر و اطراف آن وجود دارد. همچنین براثر حملات یکی از افسران شهربانی پادگان مریوان، زخمی شده (6) و 4 نفر از اعضای لشکر14 امام حسین(ع) به شهادت رسیدند.(7)

رادیو صوت الجماهیر عراق به نقل از اطلاعیه نظامی ارتش عراق، بمباران شدید مناطق مسکونی مریوان را حمله به مواضع نظامی قلمداد و اعلام کرد: «جنگنده های نیروی هوایی توانمند ما روز جاری طی حملات جسورانه و موفقیت آمیز بر روی مواضع و مناطق استقرار دشمن در بخش شمالی جبهه و اهداف نظامی و مراکز تمرکز قوای ایرانی در داخل خاک دشمن، تلفات و ضایعات مؤثر و قابل توجهی به آنها وارد آوردند و آتش برخاسته از مواضع و تجهیزات مورد هدف قرار گرفته دشمن مشاهده گردید. ...»(8)

رادیو بی بی سی نیز امشب به نقل از رادیو تهران درباره حملات هوایی عراق به مریوان

ص: 228

گزارش داد: در بمباران امروز مریوان، «5 نفر کشته و 17 تن مجروح شدند. این دومین بار در هفته جاری است که از حمله هواپیماهای عراقی به شهر مریوان گزارش داده می شود.»(1)

امروز علاوه بر مریوان، مناطق دیگری از کردستان نیز هدف تجاوزات هوایی عراق قرار گرفت. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، ساعت 11، چند فروند هواپیمای عراقی وارد حریم هوایی سنندج شدند که واکنش سریع پدافند هوایی، آنها را وادار به ترک منطقه کرد. طبق همین گزارش، از دیروز در سنندج شایعه شده است که هواپیماهای عراقی اطلاعیه هایی را پخش کرده اند مبنی بر اینکه کلیه مناطق مسکونی و اطراف مراکز نظامی باید تخلیه شود؛(2)چراکه هواپیماهای عراقی قصد دارند روز 15/6/1362 این شهر را بمباران کنند. این شایعه موجب شده است که شماری از مردم و افرادی که در نزدیکی مراکز نظامی سکونت دارند منازل خود را تخلیه و مغازه هایشان را تعطیل کنند.(3)

همچنین ساعت 10 صبح امروز، یکی از روستاهای اطراف نودشه به نام داریان بمباران شد. این حادثه تلفاتی به دنبال نداشت. دو ساعت بعد نیز 5 فروند میگ عراقی در حریم هوایی پاوه مشاهده شدند که آتش پدافند هوایی، آنها را مجبور به ترک منطقه کرد.(4)

1

آیت الله خامنه ای رئیس جمهور و رئیس شورای عالی دفاع به دنبال حملات جنگنده های عراقی به شهر مریوان و بمباران شدید این شهر، پیامی را خطاب به مردم مریوان و مسلمانان کرد صادر کرد. متن کامل پیام رئیس جمهور به این شرح است:

«باسمه تعالی

مردم شرافتمند مریوان - خواهران و برادران مسلمان کُرد

با بمباران شهر قهرمان و مقاوم مریوان توسط رژیم خودفروخته عراق که در آن جمعی از خواهران و برادران بی گناه و بی دفاع کُرد شهید و مجروح شدند، یک بار دیگر از چهره پلید حکام خونخوار عراق - این دشمنان خدا و بشریت - پرده برگرفت و یک بار دیگر ثابت کرد که ادعای صلح طلبی رژیم متجاوز عراق فریبی بیش نیست. بوق های تبلیغاتی ابرقدرت های شرق و غرب که ازطرفی به حمایت کامل از رژیم بغداد برخاسته اند و از طرفی دیگر، در عین مشاهده این جنایات، صلح خواهی رژیم بغداد را تبلیغ می کنند، قصدی جز اغوای ملت ها ندارند. ابرقدرت ها می خواهند با بمباران مناطق مسکونی و شهرهای بی دفاع، منطق زور و قانون جنگل را بر روابط بین المللی حاکم کنند و به خیال خود با تکرار این جنایات، ایران اسلامی را به قبول صلح تحمیلی و خفت بار وادار سازند. اما فرزندان سلحشور شما در جبهه های نبرد با اتکا به نیروی ایمان می روند تا ضربات قاطع را بر پیکر سپاه کفر وارد آورند. اینجانب اطمینان دارم که رزمندگان دلاور اسلام عن قریب انتقام خون این شهیدان عزیز و همه شهدای جنگ تحمیلی را از رژیم کافر و مزدور عراق خواهند گرفت. شهادت عزیزانتان را به شما مردم مسلمان مریوان

ص: 229

تسلیت می گویم و از رزمندگان دلیر جبهه حق علیه باطل انتظار دارم با استواری و دلاوری، دشمن زبون و از خدا بی خبر را در مصاف رو در رو تا اضمحلال کامل آسوده نگذارند. به امید پیروزی اسلام و مسلمین. سیدعلی خامنه ای - رئیس جمهوری اسلامی ایران.»(1)

گفتنی است دفتر نمایندگان مناطق کردنشین در مجلس شورای اسلامی و استانداری کردستان نیز این حمله را محکوم کردند.(2)

1

پایگاه ها و نیروهای ژاندارمری آماج اصلی حملات امروز گروه های مسلح ضدانقلاب در مناطق غرب و شمال غرب بودند.

براساس گزارش ژاندارمری کردستان، نیروهای تأمین پایگاه گازرخانی از هنگ ژاندارمری سنندج، بعدازظهر امروز، حدود دو ساعت با عناصر مسلح غیرقانونی درگیر شدند.(3) این درگیری به شهادت 5 تن و زخمی شدن یک نفر از نیروهای خودی انجامید.(4)در درگیری پایگاه کردکلان هنگ ژاندارمری سقز با افراد ضدانقلاب نیز یک سرباز وظیفه به شهادت رسید.(5)نیروهای گشت تونل 2 محور سنندج - حسین آباد، عصر امروز هنگام جمع آوری نیروهای تأمین، در کمین ضدانقلاب گرفتار شدند که درنتیجه 4 نفر شهید شدند و یک سرباز مجروح شد.(6)

امشب همچنین پایگاه شهید عبدی از هنگ ژاندارمری مهاباد، کارخانه قند پیرانشهر، پایگاه بردوک از هنگ ژاندارمری ارومیه، پایگاه همران از هنگ ژاندارمری سردشت، پایگاه های بالادستی، جعفرآباد و رازآور از هنگ ژاندارمری سنندج و پایگاه میرشکاری گردان دیواندره با عناصر مسلح غیرقانونی درگیر بودند. این درگیری ها بدون تلفات خاتمه یافتند(7)

درعین حال، به گزارش قرارگاه حمزه سیدالشهدا، عناصر ضدانقلاب به پایگاه های کردوان و میرآباد در سلماس حمله کردند، اما با رسیدن نیروهای جندالله، مجبور به فرار شدند.(8)

2

عملیات مقابله با گروه های ضدانقلاب، علاوه بر کانون های بحرانی غرب و شمال غرب، در دیگر مناطق کشور نیز در جریان است.

در همین زمینه، به دنبال تعقیب و مراقبت از یکی از اعضای تواب سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در اراک، نیروهای سپاه، موفق به شناسایی یک خانه تیمی شدند. پاسداران هنگام اقدام برای دستگیری اعضای این خانه تیمی با آنها درگیر شدند که در این درگیری یک نفر از پاسداران شهید و یک نفر دیگر زخمی شد. همچنین 3 نفر از ساکنان خانه مجروح و دستگیر شدند.

در شهرستان صومعه سرا (استان گیلان) نیز یک خانه تیمی متعلق به حزب توده کشف و 15 نفر از اعضای این حزب دستگیر شدند.(9)

ص: 230

1

درپی گزارش سه روز پیش فرمانداری پیرانشهر مبنی بر همکاری نیروهای طالبانی با عراقی ها و تعلیم دیدن آنان زیرنظر مستشاران خارجی در خاک عراق، گزارش های اطلاعاتی امروز از حمله نیروهای عراقی با کمک طالبانی ها به مقر بارزانی ها در خاک عراق حکایت دارد.

براساس اعلام ستاد جنگ های نامنظم مستقر در پیرانشهر، از ساعت 4 بامداد امروز، یک تیپ از نیروهای عراقی موسوم به تیپ قادسیه با استعداد 1500 نفر با پشتیبانی آتش توپخانه و کمک افراد جلال طالبانی و حزب دمکرات کردستان ایران از سه راهی رزانوک (روبه روی پیرانشهر، در داخل خاک عراق و در غرب حاج عمران)، حمله گسترده ای را به مواضع نیروهای بارزانی آغاز کردند.(1)

در این حمله، بارزانی ها پس از سه ساعت درگیری، درحالی که فرمانده شان زخمی شده بود و 40 الی 50 نفر از نیروهایشان نیز کشته شده بودند، به دلیل اتمام مهمات مجبور به عقب نشینی شدند؛ باوجوداین با ارسال مهمات و نیروی کمکی، مهاجمان پس از تصرف چند ارتفاع مهم مشرف بر جاده شهیدان پشت لوژه (روبه روی سردشت و شمال شرقی دریاچه دوکان) متوقف شدند(2) در بعضی از منابع اطلاعاتی، شمار تلفات طالبانی ها 500 کشته و تعدادی مجروح(3) و تلفات نیروهای بارزانی نیز 25 کشته و 50 زخمی گزارش شده است.(4)

2

آیت الله خامنه ای امروز در دیدارهایی جداگانه با روحانیون اداره عقیدتی - سیاسی ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی و همچنین کشتی گیران نیروهای مسلح ارتش، بار دیگر تأکید کرد که جنگ مسئله اصلی کشور است.

پیش ازظهر امروز، روحانیون اداره عقیدتی - سیاسی ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران با آیت الله خامنه ای رئیس جمهور و رئیس شورای عالی دفاع دیدار کردند. در این دیدار پس از گزارش حجت الاسلام صفائی مسئول این اداره، آیت الله خامنه ای اهمیت ارتش و ضرورت آشنایی نزدیک ارتش با دین و روحانیت را متذکر شده و گفت: «ارتش حساس است و قشر عظیمی از باسوادان در ارتش وجود دارند که فاصله آنها قبل از انقلاب با روحانیت و دین بسیار بود و حال آن قشر عظیم دین و روحانیت را از نزدیک می آزمایند و اگر ما نتوانیم موفقیتی برای دین و روحانیت کسب کنیم، ضرر خواهیم کرد. ... برادران روحانی هم دراین رابطه باید این مسئولیت بزرگ را کار اصلی خود قرار دهند و بیشترین وقت و تمام تلاش خود را صرف این کار اساسی کنند.»

رئیس شورای عالی دفاع در ادامه به تشریح مفهوم عقیدتی - سیاسی، معیارهای آن و همچنین ارزیابی عملکرد ارتش در جنگ پرداخت: «عقیدتی - سیاسی یعنی آن تشکیلاتی که متشکل و ضامن حفظ اندیشه درست اسلامی و سیاسی در ارتش است. ... یکی از بزرگ ترین معیارهای عقیدتی - سیاسی حفظ هماهنگی با فرماندهی جنگ است. ... ما وقتی ارتش خودمان را با ارتش سراپا مسلح عراق مقایسه می کنیم باتوجه به امکانات و تجهیزات آنها می بینیم که ارتش ما خیلی خوب عمل

ص: 231

می کند.» آیت الله خامنه ای ضمن تأکید بر اینکه مسئولان اداره عقیدتی - سیاسی باید الگوی نظامی گری و مظهر نظم باشند، جنگ را مسئله اصلی کشور اعلام کرد و درمورد رویکرد ابرقدرت ها به آن گفت: «مسئله اصلی امروز ما جنگ است و اگر ما امروز به این مسئله با تمام قدرت نپردازیم زیان خواهیم برد. الآن تمام قدرت های استکباری بقاء منافعشان در منطقه را به این می بینند که به هیچ قیمتی جمهوری اسلامی پیروز نشود، ولی اینجانب باید به شما عرض کنم که تمام عوامل پیروزی در ما وجود دارد و قطعاً به یاری پروردگار پیروز خواهیم شد. ... اگر شما برادران در هر حرکتی که انجام می دهید هدف گیری تان به سمت جنگ باشد غالب مشکلات حل خواهد شد.»(1)

امروز همچنین کشتی گیران نیروهای مسلح ارتش جمهوری اسلامی ایران که در مسابقات ارتش های جهان در فرانسه مقام اول را در رشته کشتی آزاد کسب کرده و درمجموع برنده جام قهرمانی شده اند، به همراه تیمسار ظهیرنژاد رئیس ستاد مشترک ارتش و اسماعیل داودی سرپرست سازمان تربیت بدنی با رئیس جمهور دیدار کردند. آیت الله خامنه ای ضمن ابراز خشنودی از این دیدار و اشاره به برخی از خصوصیات ارزشمند ورزشکاران گفت: «دستگاه تربیت بدنی باید مردم را تشویق کند تا به سمت یک ورزش سلامت بخش و هدف دار حرکت کند. ... خیلی ها سعی کردند که وانمود کنند جمهوری اسلامی با ورزش موافق نیست. ما ورزش را قبول داریم از اینکه ورزش و هرچیز دیگر در جای خودش قرار بگیرد خوشحال می شویم و این را عدل می دانیم. ... اگر دولتی همه فشار تبلیغاتش را روی یک چیز قرار دهد فرصتی برای اینکه مردم به چیزی غیر از آن بیندیشند وجود نخواهد داشت.»(2)

1

اعضای دادگاه بین الملل اسلامی امروز با وزیر ارشاد اسلامی دیدار کردند. معاون امور بین الملل وزارت ارشاد نیز در مصاحبه ای به تبیین ماهیت این دادگاه و ارتباطات آن با ایران پرداخت.

حجت الاسلام سیدمحمد خاتمی وزیر ارشاد اسلامی، عصر امروز، در جمع اعضای هیئت دادگاه بین الملل اسلامی درباره موضع گیری مجامع بین المللی در قبال جنگ ایران و عراق و به ویژه کشتار غیرنظامیان گفت: «جنگ تحمیلی رژیم عراق علیه ایران نشان دهنده ماهیت شیطانی پشتیبانان صدام است که با کمک به او سعی می کنند تا به خیال خود به جمهوری اسلامی ضربه بزنند و این همان جریان پلیدی است که بر دنیا و مجامع بین المللی حاکم است و به همین خاطر است که مجامع بین المللیِ به ظاهر انسان دوست و صلح طلب نمی خواهند با این جریان که هر روز هم وطنان بی گناه و زنان و کودکان و دیگر غیرنظامی ما را از پای درمی آورد برخوردی درست داشته باشند.» وزیر ارشاد ضمن اشاره به بمباران مریوان، درمورد انتظار جمهوری اسلامی از این دادگاه افزود: «ما امیدواریم برادرانمان در هیئت دادگاه بین الملل اسلامی باتوجه به موازین اسلامی و انسانی به بررسی این فاجعه که ازسوی استکبار و کفر جهانی به انقلاب اسلامی ایران تحمیل شده است، بپردازند و هیچ گاه انتظار نداریم که برخلاف حق به نفع ما موضع بگیرید.» ایوب بخاری سخنگوی هیئت مذکور نیز در این دیدار با اشاره به آغاز جنگ ایران و عراق در تاریخ 22

ص: 232

سپتامبر 1980 (31 شهریور 1359)، راجع به تأثیر این جنگ بر دنیای اسلام و موضع گیری دنیای غرب و نیز سازمان های اسلامی در قبال آن گفت: «باید بگویم این جنگ شاید یکی از غم انگیزترین تراژدی های تاریخ باشد که متأسفانه گریبان گیر دنیای اسلام شده و دراین میان دنیای غرب اجازه نمی دهد خساراتی را که به ایران وارد شده بررسی شود و متأسفانه تاکنون یک فرد مسلمان از هیچ سازمانی برای بررسی این تراژدی غم انگیز نیامده تا عمق فاجعه را بررسی کند.» وی همچنین با ذکر اینکه «کار ما تقریباً و باتوجه به مدارکی که وزارت ارشاد اسلامی دراختیار ما قرار داده بود، به پایان رسیده بود»، خواستار بازدید مجدد از مریوان شد.(1)

ایوب بخاری با تأکید بر اینکه عدم همکاری عراق «کار دادگاه بین الملل اسلامی را مختل نخواهد کرد»، اظهار اطمینان کرد «که عراق کاملاً در جریان وظایف دادگاه که همان بررسی جنایات جنگی است قرار دارد.» وی تعیین متجاوز را هدف دادگاه بین الملل اسلامی دانست و افزود: زمان اعلام نتیجه نامشخص است.

سخنگوی دادگاه بین الملل اسلامی گفت: «دادگاه قبل از شروع کار خود به طور رسمی با سفیر عراق در پاکستان تماس گرفت و مأموریت خود را به اطلاع او رساند، لکن تاکنون پاسخی به مأموریت ما داده نشده است. ... براساس قوانین اسلام دراین صورت دادگاه منتظر نمی ماند و باتوجه به شواهد و برداشت های خود قضاوت خواهد کرد. ... قوانین بین المللی و قوانین اکثر کشورها هم این گونه است.» ایوب بخاری در پایان درمورد محل اعلام رأی این دادگاه گفت: «ما قطعاً نتیجه تحقیقات و رأی دادگاه را در تهران اعلام نمی کنیم. این اعلام رأی در کشور دیگری صورت خواهد گرفت.»(2)

امروز همچنین محمدابراهیم اصغرزاده معاون امور بین الملل وزارت ارشاد اسلامی، در مصاحبه با خبرگزاری جمهوری اسلامی درباره اعضای دادگاه بین الملل اسلامی و ارتباطات آنها با جمهوری اسلامی گفت: «اعضای این دادگاه عده ای از حقوق دانان و وکلای طرف دار انقلاب اسلامی هستند که اغلب آنها پاکستانی می باشند و در تماس های مکرر با مسئولین فرهنگی ما در پاکستان اعلام آمادگی کردند که در یک کار تبلیغی و حقوقی صدام را محکوم کنند. ... اساس طرح این دادگاه بر این مبنا بود تا با تهیه مقدماتی یک تشکیلات حقوقی و انقلابی، به منظور دفاع از مسائل حقوقی نهضت های آزادی بخش جهان تشکیل شود و لذا با دستور آقای موسوی نخست وزیر و پیگیری مسئولان امر، قضیه به شکل فعلی درآمد.» وی با اعلام اینکه محمد چودری، محمد ایوب بخاری، عبدالستار راج پوت، عبدالله عثمان سلیمان و مسعود مختار اعضای اصلی این هیئت هستند، افزود: سه نفر دیگر به نام های کوکب صدیقی، بهتار افندی و علی الهادی موفق نشدند همراه با این هیئت به ایران سفر کنند. اصغرزاده همچنین اعلام کرد که آقای حیدر فارق مودودی، پسر ارشد علامه ابوالاعلی مودودی بنیان گذار جماعت اسلامی پاکستان نیز به ایران سفر کرده است، ولی به دلیل عدم موافقت سایر اعضا با ریاست وی بر این هیئت، «تصمیم گرفت به تنهایی تحقیق کند و دراین رابطه امکاناتی هم دراختیار او گذاشته شد، اما فعالیت چندانی نکرد.»

ص: 233

وی درمورد ترکیب اعضای این هیئت و بازتاب و محور حرکت آن گفت: «اعضای این دادگاه را باید جزء گروهی از طرف داران انقلاب اسلامی به حساب بیاوریم که قصد دارند برای انقلاب کار تبلیغی بکنند و به هیچ سازمان جهانی وابستگی ندارند و آنچه حائز اهمیت است اعتبار این اشخاص در بین مردم خودشان است و درمجموع بازتاب سفر این هیئت به ایران در خارج از کشور و همچنین جوامع اسلامی نتایج بسیار مثبتی را در بر داشته است و درحال حاضر محور اصلی حرکت این هیئت تشریح ضربه ای است که جنگ تحمیلی عراق بر ایران و به اسلام وارد کرده است و مواضع این هیئت در قبال جنگ تحمیلی عراق بر علیه ایران در پایان سفرشان به ایران و در لندن اعلام خواهد شد.» معاون امور بین الملل وزارت ارشاد اسلامی در پایان این گفت وگو ضمن تشکر از همکاری ستاد تبلیغات جنگ و وزارت امور خارجه و نیز اشاره به برخورد سرد سفارت ایران در پاکستان، درباره دورنمای فعالیت این هیئت گفت: «این هیئت به منظور تشکیل اتحادیه ای از حقوق دانان جهان اسلام که دارای دفتری در تهران باشد خواستار کمک های مالی و معنوی جمهوری اسلامی ایران هستند.»(1)

1

درحالی که مقامات رسمی سعودی ضمن ادعای ارائه بهترین خدمات رفاهی به حجاج، از عدم مسامحه دربرابر هرگونه فعالیت غیرعبادی در طول مراسم حج سخن می گویند، سرپرست حجاج ایرانی با اشاره به مشکلات زائران ایران در عربستان، بر لزوم برگزاری راه پیمایی های سیاسی تأکید کرد.

حجت الاسلام موسوی خوئینی ها نماینده امام خمینی و سرپرست حجاج ایرانی، عصر امروز در یک مصاحبه رادیو تلویزیونی در محل بعثه امام خمینی در مدینه، راجع به نحوه رفتار دولت عربستان با حجاج ایرانی گفت: «دولت عربستان به نظر می رسد که ... با انجام یک سلسله مسائل عادی و اموری که جزو وظایفشان است بگویند ما خوش رفتاری می کنیم. ... ما امسال از همین حالا مشکلاتی داریم. مثلاً دیده اید اطراف محل زندگی ما پر از مأمور است که هریک فرد غیرایرانی که به اینجا بیاید وقتی برمی گردد اول گرفتاری است که چه کار داشتید و چرا رفته بودید. علمایی که از کشورهای دیگر به دیدن ما آمده بودند وقتی بیرون رفتند آنها را گرفته بودند ... به طورکلی ایرانی ها آزادی در رفت وآمدهای خود ندارند و همه جا آنها را کنترل می کنند.» وی درمورد علاقه حجاج غیرایرانی به مراسم حجاج ایرانی گفت: «امسال نمونه های بیشتری نسبت به سال گذشته داشته ایم از علاقه حجاج غیرایرانی نسبت به مراسم حجاج ایرانی و کار اساسی هم این است که مردم خودشان دارند انجام می دهند، البته در کنار اینها دفتر تبلیغات سازمان حج هم وظایف مهمی را به عهده گرفته است، اما به عنوان کارهای حماسی و شورانگیز و اعلام عمومی حجاج مراسم راه پیمایی هم خواهند داشت. البته تابه حال، یک مراسم راه پیمایی مختصرتری برگزار شده و امیدواریم ما امسال یکی دو راه پیمایی باشکوه برگزار کنند.»

ص: 234

موسوی خوئینی ها خواستار فراهم شدن امکانات برگزاری حج واقعی براساس قرآن شد و گفت: «چیزی که ما می فهمیم و حج واقعی است اینست که در حج باید موضع اسلام دربرابر قدرت های کفر جهانی بیان شود و این مسئله مطرح گردد که امروز اسلام در سطح جهان با کدام قدرت ها در تضاد است ... باید حتماً مطرح شود که امریکا دشمن اسلام و دشمن بشریت است و شوروی متجاوز است و اگر مجالش دهند از افغانستان پایش را فراتر می گذارد و باید مطرح شود که اسرائیل باید از بین برود. ... در یک نامه رسمی که در آغاز حرکتم از ایران به مقامات بلندپایه عربستان نوشته ام، گفته ام که برای انجام حج صحیح باید این امور درست شود و حتماً باید برای اعلام انزجار عمومی و رسمی از کفار و مشرکین و امروز امریکا، شوروی و اسرائیل باید دو راه پیمایی بزرگ برگزار شود و دولت عربستان باید امکانات برگزاری این راه پیمایی ها را فراهم کند.»

سرپرست حجاج ایرانی درمورد انتشار روزنامه فارسی زبان و ضدایرانی المدینه در عربستان نیز گفت: «بااینکه دولت عربستان قبل از آمدن حجاج متعهد شده بود جلوی نشریاتی را که مخالف جمهوری اسلامی و انقلاب ایران است بگیرد ... یک عده سلطنت طلب و ضدانقلاب را جمع کرده و به دست آنها مطالبی علیه ایران و انقلاب دارد منتشر می کند. ... و روزنامه ای را به زبان فارسی منتشر می کنند که از جهتی بگویند ما به احترام حجاج که از خبر محروم نباشند روزنامه فارسی زبان برایشان منتشر می کنیم و از طرف دیگر، چون می بینند اگر این مطالب را به وسیله نویسندگان خودش منتشر کند خریداری ندارد مثلاً فکر کرده اگر مثلاً تیپ های بختیار و امثال او بنویسند که آن مهره های معمولی هستند لابد خیلی خواننده خواهد داشت. ... به طورکلی یک خط ضداسلامی در روزنامه وجود دارد که همان حرف دولت عربستان به جدایی دین یعنی جدایی دین از سیاست است. ... دولت عربستان از یک طرف می خواهد نشان دهد که ما نسبت به ایرانی ها چنان و چنین رفتار می کنیم ... اما ناگهان دست به انتشار چنین روزنامه ای می زند که یک روزنامه ضدانقلابی است و گرفتن آن از دست ناشرین و خواندن آن حرام است و حجاج ما فریب این چیزها را نمی خورند.»

وی همچنین درخصوص ماهیت سیاسی - عبادی مراسم حج گفت: «امروز دیگر در همه دنیا این مسئله به صورت جدی مطرح شده که در حج حتماً مسائل سیاسی وجود دارد و حجاج ما رژیم عربستان را وادار به عکس العملی کردند که نشان داد که حج با سیاست همراه است. چون اگر جداست چرا یک سیاست طرف دار امریکا را در حج اعمال می کنند. ... سرکوب کردن شعار مرگ بر امریکا هم یک سیاست است.»

گفتنی است امشب با حضور حدود 50 هزار زائر ایرانی و زائران کشورهای دیگر مراسم دعای کمیل در کنار قبرستان بقیع برگزار شد؛ به گزارش خبرنگار روزنامه کیهان، در پایان این مراسم شعارهای الله اکبر، لااله الاالله، محمدرسول الله، مرگ بر امریکا، مرگ بر شوروی و مرگ بر اسرائیل، سر داده شد.(1)

ص: 235

از سوی دیگر، دیروز رادیو بی بی سی از آمادگی عربستان سعودی برای موسم حج و استقبال از زائران خبر داد و به نقل از علی الشاعر وزیر اطلاعات این کشور، اعلام کرد که پس از جلسه کابینه دولت عربستان و توضیحات وزیران مسئول در امور حج، شاه فهد ضمن ابراز خشنودی، دستور داد تا «تمامی امکانات لازم در خدمت حجاج قرار داده شود»؛ طبق همین گزارش پادشاه عربستان تأکید کرده است که «در میان [در مقابل] هرگونه فعالیت و یا ناآرامی که ممکن است باعث انزجار حجاج و بازداشتن آنها از ادای فریضه حج [شود] مسامحه کاری نشود.»(1)

1

هیئت پارلمانی ایران به ریاست حجت الاسلام محمد یزدی، که برای شرکت در مراسم سالگرد تأسیس جمهوری دمکراتیک خلق کره، عازم پیونگ یانگ شده است، در یک توقف سه روزه در پکن پایتخت چین، با نایب رئیس کمیته دائمی کنگره ملی خلق چین و همچنین مقامات جمعیت اسلامی چین دیدار و گفت وگو کرد. درپی این دیدار، امروز اخباری درمورد خریدهای تسلیحاتی ایران و عراق از چین انتشار یافت(2) رادیو بغداد نیز مدعی شد که مسئولان دفتر حافظ منافع ایران در واشنگتن، اقداماتی را برای خریدهای تسلیحاتی انجام می دهند(3)

در دیدار امروز هیئت ایرانی با نایب رئیس کمیته دائمی کنگره ملی خلق چین و چند تن از اعضای این کنگره، سیاست های جمهوری اسلامی در قبال جنگ با عراق و سایر مسائل مهم جهانی مورد بحث و گفت وگو قرار گرفت. نایب رئیس کمیته دائمی کنگره ملی خلق چین نیز با اشاره به روابط دوستانه دو کشور، گسترش زمینه های همکاری بین ایران و چین را خواستار شد.(4)

همچنین امروز، مسئول جمعیت اسلامی چین در دیدار با هیئت پارلمانی ایران ضمن خیرمقدم به آنان گفت: «جمهوری اسلامی ایران علی رغم وضعیت جنگی توانسته است به پیروزی هایی در زمینه های اقتصادی و اجتماعی دست یابد.» محمد یزدی نیز ضمن ابراز خشنودی از این دیدار، برای مسلمانان چین آرزوی موفقیت درزمینه پیشبرد احکام اسلام و قرآن کرد.(5)

2

تحلیل هایی مبنی بر رضایت ایران از هواپیماربایی در خطوط هوایی فرانسه و هم صدایی هواپیماربایان با جمهوری اسلامی ایران مطالبی است که در عین ابراز قدردانی رسمی مقامات فرانسوی از اقدامات دولت ایران دراین زمینه، در روزنامه های فرانسوی، منتشر شده است.

گروگان های آزادشده هواپیمای خطوط هوایی فرانسه امشب با استقبال پیر مورای نخست وزیر فرانسه، وارد فرودگاه اورلی پاریس شدند. به گزارش خبرگزاری فرانسه مورای در این مراسم ضمن تجلیل از شهامت خدمه و مسافران هواپیما، مراتب قدردانی خود از مسئولان ایرانی را نیز یادآور شد: «من از مقامات ایرانی به دلیل دخالتشان در این جریان تشکر می کنم. ...

ص: 236

لازم است همه ملل در مقابل تروریسم بین المللی متحد باشند.»(1) گزارش این خبرگزاری همچنین حاکی است که کلود شسون وزیر امور خارجه فرانسه نیز با ارسال پیامی به علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران، «قدردانی دولت فرانسه از فعالیت های مقامات ایرانی در حل ماجرای ربودن یک فروند هواپیمای ایرفرانس را به اطلاع همتای ایرانی خود رسانده است.» رئیس سندیکای ملی کارکنان مکانسین شرکت ایرفرانس (بخش پرواز) نیز در تلگرامی به سفارت ایران در پاریس، از دولت جمهوری اسلامی قدردانی کرد.(2)

از سوی دیگر، بنا به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از پاریس، روزنامه های فرانسوی همانند لیبراسیون، لوماتن، فیگارو و لوکوتیدین دوپاری، امروز نیز به این ماجرا پرداختند. براساس گزارش این خبرگزاری روزنامه لوماتن ضمن «سنجیده و متناسب با اوضاع» دانستن انتقادات ایران از فرانسه، هواپیماربایان را با ایران هم آوا توصیف کرد و نوشت آنها «درواقع آنچه را که جمهوری اسلامی ایران به طور پنهان فکر می کند، با صدای بلند تکرار کردند.» در این گزارش به نقل از لوکوتیدین دوپاری آمده است: «ربایندگان با [از] موضع موافق رژیم تهران نسبت به آنان کاملاً آگاه بودند.» خبرگزاری جمهوری اسلامی همچنین از انعکاس گسترده قاطعیت دولت ایران در این قضیه و نیز تشکر دولت فرانسه از مقامات جمهوری اسلامی ... در رسانه های گروهی و رادیو و تلویزیون این کشور خبر داد(3)

1

روزنامه کویتی القبس با انتشار خبر درگیری لفظی بین هیئت های نمایندگی ایران و عراق در جریان اجلاس بین المللی مسئله فلسطین در ژنو، افزود این درگیری، اذهان را از مسئله فلسطین به سمت جنگ ایران و عراق منحرف کرد.

خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از روزنامه القبس دراین باره گزارش داد: «این درگیری زمانی شروع شد که علی اکبر ولایتی گفت اقدام عراق در تحمیل جنگ به جمهوری اسلامی ایران موجب انحراف نیروهای ایران از جبهه مبارزه با صهیونیسم شد. بنا به نوشته این روزنامه سپس وزیر مشاور در امور خارجه عراق در جواب سخنان وزیر خارجه کشورمان مدعی خرید سلاح های اسرائیلی ازجانب ایران شد و سپس افزود: ایران جنگ را به ما تحمیل کرده است. دکتر ولایتی نیز در پاسخ به حضور نیروهای عراق در خاک ایران اشاره [کرد]، اما به نوشته این روزنامه رئیس هیئت نمایندگی عراق با طرح این ادعا که "ایران تمامی تلاش های بین المللی برای خاتمه جنگ را رد کرده است" سعی کرد به سخنان دکتر ولایتی پاسخ دهد.»(4)

ص: 237

1

بانک عمران اسلامی در نشست امشب خود، پرداخت یک کمک 25 میلیون دلاری به عراق را تصویب کرد. روزنامه جمهوری اسلامی با اعلام این خبر نوشت: امشب همچنین رئیس بانک مرکزی عراق که به دعوت همتای مصری خود برای یک دیدار دوروزه عازم مصر شده است، هنگام ورود به این کشور ازسرگیری روابط بانکی بین دو کشور را محور مذاکرات خود در قاهره اعلام کرد.(1)

2

با تداوم درگیری ها در لبنان و نیز انتشار اخباری مبنی بر اعزام ناوهای جنگی امریکایی و فرانسوی به سواحل آن کشور، وزیر امور خارجه ایران، ضمن اعلام حمایت جمهوری اسلامی از مقاومت مردم لبنان، اقدامات خشونت آمیز دولت لبنان و مداخله نیروهای چندملیتی در این کشور را محکوم کرد.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، امروز ناوگان های جنگی امریکا با دو هزار تفنگ دار عازم سواحل لبنان شد؛ از سوی دیگر، به دنبال مخالفت سران جبهه نجات ملی با پیشنهاد رئیس جمهور لبنان برای مذاکره، امشب بخش شرقی بیروت ازجمله بندر جونیه، تپه های اطراف بیروت و همچنین محلات مسیحی نشین شرق این شهر به شدت بمباران شد(2)

هم زمان با ادامه درگیری ها در غرب بیروت، امروز یکی از مشاوران بلندپایه فرانسوا میتران رئیس جمهور فرانسه، به منظور گفت وگو با مقامات لبنانی وارد بیروت شد. روزنامه النهار دراین باره نوشت: «مشاور میتران حامل پیشنهادی برای تشکیل یک میزگرد از رهبران جناح های مختلف متخاصم لبنانی در عرشه یکی از ناوهای جنگی فرانسوی است که در آب های بیروت توقف کرده است.»

ولید جنبلاط رهبر دروزی های لبنان، در مصاحبه ای با اشاره به اشغال نظامی بخش هایی از بیروت توسط ارتش فالانژیست ها هرگونه مذاکره سیاسی با دولت لبنان را رد کرد. وی همچنین گفت درصورتی که مک فارلین «چیز تازه ای داشته باشد حاضرم در دمشق با وی گفت وگو کنم.»

امروز همچنین علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران، در گفت وگویی با خبرگزاری جمهوری اسلامی وقایع اخیر لبنان به ویژه بیروت غربی را «یک توطئه حساب شده برای سرکوبی شیعیان و مسلمانان محروم لبنانی» دانست که هدف آن «گسترش حاکمیت امریکا در صحنه لبنان و نیز تثبیت قوای اشغالگر رژیم صهیونیستی در این کشور و از میان برداشتن آخرین موانع موجود یعنی مقاومت مسلمانان و شیعیان محروم و آزاده لبنان» می باشد. وی «مقاومت و پایداری شیعیان محروم و مسلمان آزاده لبنان» را راهکار خنثی کردن توطئه مذکور دانست و خطاب به دولت لبنان گفت: «به دولت لبنان در مقابل این مسلمان کشی ها جداً اخطار می کنیم و آنها را از انجام چنین اقداماتی که [جز] خدمت به منافع امریکا و تحت الحمایه قراردادن لبنان نتیجه ای

ص: 238

ندارد برحذر می داریم.» ولایتی در پایان این گفت وگو از کشورهای عربی و اسلامی و غیرمتعهد خواست: «با احساس مسئولیت در قبال تجاوز نیروهای امریکایی در پوشش نیروهای به اصطلاح صلح چندملیتی و حمایت آنها از اشغالگران صهیونیست مقاومت کرده و با این دخالت ها و آتش افروزی ها مخالفت نمایند.»(1)در همین حال، وزارت امور خارجه نیز با فراخواندن کاردار سفارت لبنان در تهران، مراتب اعتراض ایران به کشتار مسلمانان لبنان را به وی ابلاغ کرد.(2)

ضمیمه گزارش146: اهداف عراق از بمباران منطقه بانه و مریوان

ارتش عراق به دنبال آگاهی از عملیات آتی ایران در منطقه بانه و مریوان، برای پیشگیری از اجرای این عملیات اقدامات مختلفی ازجمله تقویت نیرو و استحکامات در این منطقه و بمباران شهرهای بانه و مریوان را در دستور کار خود قرار داد. دراین خصوص عراق اولین حمله هوایی خود را در تاریخ 8/6/1362، به روستای سروآباد در جنوب شرقی مریوان انجام داد و علاوه براین تهدید کرد که شهرهای بانه و مریوان را هم بمباران خواهد کرد و از مردم خواست تا این مناطق را تخلیه کنند. چند روز بعد، ارتش عراق در تاریخ 10/6/1362 به شدت شهر مریوان را بمباران کرد به گونه ای که فقط 30 راکت عمل نکرده از این بمباران باقی ماند. در این اقدام قسمت های زیادی از شهر تخریب شد و بیش از 60 نفر شهید و 200 تن مجروح شدند. این بمباران ها در شهریور و مهرماه سال 1362ادامه یافت و به دلیل نبود سلاح ضدهوایی مناسب (هاگ) هواپیماهای عراقی به راحتی عملیات های خود را در مناطق مذکور انجام می دادند.

درواقع، دشمن قصد داشت تا ازطریق واردآوردن ضایعات و تلفات به مراکز تجمع نیرو و مراکز پشتیبانی در منطقه به نحوی در روند آمادهسازی قوای ایران برای عملیات والفجر4 در دهانه شیلر وقفه ایجاد کند و علاوه بر فشار روانی بر نیروهای مردمی، بر مشکلات اجتماعی - سیاسی منطقه نیز بیفزاید.(3)

ص: 239

ص: 240

آماده سازی مقدمات عملیات است، نیروهای این لشکر چندین بار روی ارتفاعات در عمق رفته اند و حتی در روشنایی روز نیز تا پشت دشمن پیش رفته و شناسایی کرده اند.

در ادامه نشست امروز، سازمان رزم عملیات والفجر5، 8 گردان از ارتش و 30 گردان از سپاه اعلام و طبق توافق اولیه مقرر شد به منظور تکمیل استعداد عملیاتی، لشکرهای 31 عاشورا، 17 علی بن ابی طالب(ع) و تیپ10 سیدالشهدا(ع) در منطقه عملیاتی تحت امر قرارگاه نجف مستقر شوند.

معاونت عملیات قرارگاه خاتم الانبیا(ص) ضمن اشاره به احداث قرارگاه اصلی لشکر27 در شیخ صله، آخرین وضعیت بهداری، تدارکات، مهندسی و توپخانه را نیز تشریح کرد. وی همچنین از موافقت سرهنگ صیاد شیرازی با تأمین 30 فروند بالگرد 214 برای حل مشکل نبود جاده در منطقه خبر داد.

در بخش دیگری از جلسه امروز، غلامعلی رشید مطالبی را درخصوص طرح مانور، استعداد نیروها و وضعیت منطقة عملیاتی والفجر4 مطرح کرد. وی ضمن بیان توضیحاتی درمورد وضعیت رده جلوی قرارگاه حمزه سیدالشهدا برای اجرای عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر، به تشریح نحوه استقرار عناصر ارتش عراق در این منطقه پرداخت و گفت: درحال حاضر نیروهای دشمن روی ارتفاعات سورن، پنجوین، کله قندی، هرگنه، مارو، خرنوکه دار، قوچ سلطان، سورکوه، تخته نادر و ارتفاعات آسمان بین حضور دارند و عناصر آن به صورت نسبی و تقریبی در محدوده مرز تا ارتفاعات مستقر می باشند. این فرمانده ارشد قرارگاه خاتم الانبیا(ص) در تکمیل گزارش خود ضمن اشاره به حضور 4 الی 5 تیپ سه رقمی در این محدوده، افزود: مسئولیت منطقه عمومی شیلر به عهده سپاه یکم ارتش عراق است. غلامعلی رشید همچنین درمورد هوشیاری بیش ازپیش دشمن در این منطقه گفت: نیروها، مواضع و موانع دشمن روی سورن خیلی زیاد است. باتوجه به این اقدامات، عملیات در منطقه دهانه شیلر «لو رفته است، همه می دانند که اینجا می خواهد عملیات بشود.»(1)

رشید در بررسی طرح مانور عملیات والفجر4، ارتفاعات سورن، پنجوین، مارو، کانی مانگا، لری و سورکوه را محورهای کلیدی عملیات در منطقه دهانه شیلر برشمرد و با بیان اینکه خط حد ایده آل و نهایی این عملیات اتصال ارتفاعات سورن به سورکوه می باشد

ص: 242

یادآور شد: در طرح مانور این عملیات برای منطقه مریوان سه هدف یعنی ارتفاعات مارو، پنجوین و سورن و برای منطقه بانه نیز یک هدف معین شده که ازحیث اهمیت پنجوین هدف درجه یک، مارو درجه دو و سورن درجه سه می باشد.

وی درمورد آخرین وضعیت شناسایی ها و استعداد کنونی عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر هم گفت: حدود دو ماه پیش، لشکر14 امام حسین(ع) با حضور در مریوان و لشکر8 نجف با حضور در بانه، مأموریت یافتند تا ضمن انجام شناسایی و اقدامات لازم، زمینه اجرای عملیات را مهیا کنند. درحال حاضر نیروهای لشکر14 روی ارتفاعات پنجوین، سورن و مارو و نیروهای لشکر8 نیز روی سورکوه، تخته نادر و آسمان بین شناسایی کرده اند. دشمن از روی این ارتفاعات بر عقبه نیروهای خودی در بانه و مریوان دید دارد.

غلامعلی رشید در ادامه، سازمان رزم عملیات منطقه دهانه شیلر را 15 گردان از ارتش و 45 گردان از سپاه اعلام کرد. به گفته وی، علاوه بر لشکرهای14 و 8، لشکرهای 7 ولی عصر(عج)، 19 فجر، 41 ثارالله(ع) و تیپ44 قمر بنی هاشم نیز در دو محور بانه و مریوان تحت امر قرارگاه مقدم حمزه قرار می گیرند.

معاونت عملیات قرارگاه خاتم الانبیا(ص) در پایان این بخش از گزارش خود ضمن تأکید بر نقش عنصر مهندسی در تسریع روند آماده سازی و رفع مشکلات منطقه دهانه شیلر، محدودیت زمانی و بارش زودهنگام برف در مناطق کوهستانی منطقه شیلر نسبت به منطقه بمو را از دیگر دلایل ضرورت تعجیل در اجرای عملیات والفجر4 دانست(1)

یکی دیگر از مسائلی که امروز در گزارش معاونت عملیات قرارگاه خاتم الانبیا(ص) به قائم مقام فرماندهی کل سپاه مطرح شد، مربوط به ضعف قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ارومیه) در پشتیبانی از قرارگاه مقدم حمزه (مریوان) و ابهام درمورد نهایی یگان های تحت امر قرارگاه مقدم بود. براساس گزارش رشید، مشکلات و ضعف های موجود در رده فرماندهی قرارگاه مقدم حمزه بر روی عملکرد لشکرهای 14 و 8 برای طرح ریزی و اجرای عملیات در منطقه بانه و مریوان تأثیر مستقیم دارد،(2)به گونه ای که هم اکنون لشکرهای 14 امام حسین(ع) و 8 نجف باوجود دو ماه شناسایی روی کل منطقه، هنوز نمی دانند که به طور قطعی و حتمی در کدام بخش از این منطقه متمرکز خواهند شد. وی همچنین درمورد ضعف قرارگاه فرماندهی عملیات دهانه شیلر گفت: قرارگاه حمزه (ارومیه) در منطقه عملیات حاج عمران گرفتار مسائل پدافندی عملیات والفجر2 است و به همین دلیل یک قرارگاه تاکتیکی در مریوان مستقر کرده است. درحالی که قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ارومیه) باید مسئولیت منطقه والفجر2 را به واحد دیگری سپرده و همراه برادران خاتم الانبیا(ص) برای اجرای عملیات در منطقه مریوان حضور می یافت. چون قرارگاه مقدم حمزه به عنوان یک قرارگاه تاکتیکی در مریوان نمی تواند نیاز لشکرها را برآورده و تأمین کند.(3)

ص: 243

1

تحکیم مواضع و تقویت پایگاه های دشمن در منطقه دهانه شیلر (منطقه عملیاتی والفجر4) مهم ترین موضوعی است که امروز در گزارش های قرارگاه خاتم الانبیا(ص) باختران و سایر واحدها به آن پرداخته شده است.

براساس گزارش قرارگاه خاتم الانبیا(ص)، دشمن به تحکیم مواضع و پایگاه های خود در شمال مریوان و مناطق اطراف آن به ویژه پنجوین پرداخته و تحرکاتش به طور چشمگیری افزایش یافته است. ارتش عراق به منظور تقویت منطقه پنجوین، نیرویی به استعداد یک تیپ با انواع ادوات و تجهیزات نظامی از پادگان عربت به پنجوین انتقال داده است. علاوه براین دشمن در مناطق نزدیک به منطقه عملیاتی دهانه شیلر نیز یک ستون به استعداد 2000 نفر از سلیمانیه به سمت طویله و بیاره آورده و با انواع ادوات ضدهوایی، توپ و خمپاره وارد پادگان سیدصادق شده است.

در بخش دیگری از گزارش مزبور درمورد سایر اقدامات و فعالیت های ارتش عراق در منطقه دهانه شیلر آمده است: علاوه بر ایجاد زاغه های جدید، پست های نگهبانی آن نیز افزایش یافته است. درضمن، پادگان سیدصادق و پادگان سرای سبحان عراق در این منطقه کارهای پشتیبانی و تعمیراتی ارتش عراق را انجام داده و محل استراحت نیروهای خطوط مقدم می باشد. برابر اعلام شنود، دشمن برای انتقال مهمات به کردستان عراق با ستون و اسکورت و ازطریق جاده های مخصوص و تأمین شده عمل می کند.(1)

واحد اطلاعات سپاه مریوان نیز درمورد تحرکات اخیر دشمن در منطقه عمومی سورکوه تا سورن گزارش داد: «درحدود 12000 نیرو که به نظر می رسد از سپاه چهارم عراق باشد به سرپرستی فرمانده سپاه چهارم عراق و دو ماشین مستشاران خارجی از دور دیده شده با آنها بوده و از منطقه کرکوک و سلیمانیه به منطقه سیدصادق و پنجوین حرکت نموده که در منطقه پنجوین و سرسودار و گرمک و نالپاریز تا پل کرکوک مستقر گردیده اند. خودروهای دیده شده درحدود 400 ایفا و حدود 40 قبضه توپ از انواع مختلف و حدود 9 عدد کاتیوشا و حدود 10 عدد ضدهوایی چهارلول می باشد و حدود 200 تانک می باشد و ضمناً با ستون فوق فرمانده لشکر سلیمانیه و رئیس سازمان امنیت و معاون فرمانداری پنجوین همراه بوده. حدود 200 دستگاه خودروهای ایفا در منطقه عربت در اطراف شهر مستقر شده که تمام جای آن پراکنده می باشند. ضمناً تعدادی کادر ویژه صدام که حدود 40 نفر بوده و با دو ماشین همراه ستون فوق بوده اند.»(2)

در همین حال، قرارگاه حمزه سیدالشهدا نیز در گزارش مشابهی ضمن اشاره به موارد فوق، هدف اقدامات و فعالیت های اخیر دشمن را جلوگیری از حمله احتمالی ایران به مناطق پنجوین، نالپاریز و شاندری عراق عنوان کرد و درخصوص تک احتمالی دشمن به پایگاه های خودی در مریوان هشدار داد.(3)در گزارش نیروهای خودی درمورد یگان های عراقی حاضر در پنجوین و شاندری آمده است: تیپ 504 پیاده، تیپ 59، تیپ 29، گروهان2 تیپ3، تیپ418 و گروهان رنجر در منطقه پنجوین، گردان چهارم تانک در شاندری و گردان های یکم، دوم و سوم تیپ428 پیاده در محدوده شمال پنجوین مستقرند.(4)

ص: 244

1

ارتش عراق با آگاهی از عملیات آتی ایران در محدوده مقابل شهرهای بانه تا مریوان، اقدامات مختلفی را به منظور پیشگیری از اجرای این عملیات در دستور کار قرار داده است و علاوه بر تقویت نیرو و استحکامات خود در منطقه، از روز هشتم شهریور به شدت شروع به بمباران شهرهای بانه و مریوان کرده است. در ادامة این اقدامات، عراق امروز با پخش اعلامیه هایی در شهر سنندج مبنی بر اینکه «چهار روز دیگر منطقه را به خاک و خون می کشیم و آتش می زنیم»، از امروز به مدت چهار روز به مردم سنندج فرصت داده است تا شهر را تخلیه کنند.(1)واحد اطلاعات شهربانی نیز در گزارشی اعلام کرد که ارتش عراق ازطریق پیام رادیویی به مردم، امروز را آخرین مهلت تخلیه شهرستان باختران و اسلام آباد تعیین و مردم این منطقه را به بمباران و تخریب شهرهای مذکور تهدید کرده است.(2)

در همین حال، گزارش قرارگاه حمزه حاکی است به دنبال اجرای آتش واحدهای دشمن روی روستاهای ساوجی، میرآباد و خاو، تلفاتی به اهالی این روستاها وارد شده است.(3)

2

در طول هفته جاری، شهرهای آبادان و خرمشهر هرروز هدف آتش سلاح های سبک و سنگین دشمن قرار گرفتند و تبادل آتش پراکنده نیز در امتداد نوار مرزی به ویژه در مناطق پاسگاه زید و شلمچه جریان داشت. براثر آتش دشمن در روزهای شنبه تا چهارشنبه، در آبادان 5 نفر شهید و 88 نفر زخمی و در خرمشهر نیز 5 تن شهید و 68 نفر زخمی شده اند. همچنین به 19 واحد مسکونی خساراتی وارد شد.(4)

از سوی دیگر، دیروز و امروز نیز شهر آبادان زیر آتش پراکنده سلاح های سبک و سنگین دشمن قرار داشت که براثر آن 6 واحد مسکونی خسارت دید و تعدادی درخت خرما نیز در آتش سوخت. همچنین در منطقه علمیاتی آبادان نیز یک نفر از نیروهای سپاه شهید شد و 16 نفر دیگر از نیروهای خودی و 4 غیرنظامی مجروح شدند(5)

براساس گزارش شهربانی استان خوزستان، در این دو روز، تبادل آتش بین نیروهای خودی و عراقی در امتداد نوار مرزی جریان داشت؛ این تبادل آتش در مناطق پاسگاه زید، شلمچه، پل نو و جزیره مینو از شدت بیشتری برخوردار بود. براثر آتشباری عراق یک بسیجی شهید شد و 8 نفر از افراد بسیج، 7 تن از نیروهای ارتش و 3 غیرنظامی نیز در جزیره مینو مجروح شدند.(6)

3

اعزام نیرو اعم از رزمی و فنی، و همچنین ارسال کمک های نقدی و جنسی مردم به جبهه های جنگ در روزهای اخیر نیز همچنان ادامه داشت. مشروح اعزام ها و کمک های مذکور به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی چنین است:

ص: 245

اعزام گروهی از رانندگان و کارکنان فنی شرکت واحد اتوبوسرانی، یک دستگاه آمبولانس ازسوی جامعه مداحان تهران، 2 دستگاه نیسان ازسوی کارگران و کارکنان کارخانه ایرانیت (1)؛ مبلغ 106,181,2 ریال ازسوی کارگران کارخانجات فخر ایران نظرآباد برای بازسازی شوش، کمک نقدی و غیرنقدی مردم آذرشهر، کمک نقدی انجمن اسلامی کارخانه قند جوین سبزوار، اعزام 14 نفر از کارگران کارخانه قند جوین سبزوار، 3 کامیون کمک جنسی اهالی اراک (2)؛ اعزام اکیپ راه سازی از اداره کل راه وترابری استان بوشهر، اکیپ پزشکی شامل پزشک، کمک پزشک، بهیار و نسخه پیچ (از هرکدام یک نفر) و 69 نفر نیروی تدارکاتی از همدان، یک گروه نیروی متخصص از جهاد سازندگی دامغان، ارسال مواد خوراکی و پوشاک از کاشان، مبلغ 600,78 ریال وجه نقد از یک روستای استان ایلام(3) اعزام نیرو از مرند، اعزام شماری از نیروهای بسیجی از یزد (4)؛ تعداد 13 نفر کارگر ساختمانی جهت بازسازی سوسنگرد از قائمشهر؛ تعداد 5 کامیون مواد غذایی و پوشاک از شهرستان نور؛ یک کامیون چوب و هیزم از جهاد سازندگی بابل(5)؛ گروهی از بسیجیان شهرستان ابرقو؛ گروهی از بسیجی های هشترود(6)؛ پنجاه نفر روحانی از حوزه علمیه قم و سایر شهرها، یک گروه فنی 75 نفره شامل راننده ماشین آلات سبک و سنگین، مکانیک، آشپز و نیروی ساده از تبریز(7)؛ اعزام گروهی از بسیجی ها و پاسداران شهرستان برازجان و روستاهای تابعه، اعزام دو گروه از بسیجیان شهرستان کرج(8)؛ 5 کامیون میوه، لباس و مواد غذایی از آبادان، 2 کامیون مواد خوراکی و 350000 ریال وجه نقد از کمیجان استان مرکزی، مبلغ 830,460,2 ریال وجه نقد، 3 عدد النگوی طلا، پوشاک و مواد شوینده از شهرستان شهرکرد، مبلغ 600,100 ریال وجه نقد و مقادیری دارو و پوشاک و مواد غذایی از ملایر، مبلغ 200,73 ریال وجه نقد و مقادیری حبوبات و غلات از نورآباد ممسنی، کمک های نقدی و مواد خوراکی از روستاهای درگز، اعزام 17 نفر نیروی ساختمانی از کردکوی برای بازسازی سوسنگرد، مقادیری پوشاک، مواد شوینده و مواد غذایی از کلاچای، 2 دستگاه آمبولانس از شهرستان میانه، پوشاک، حبوبات، مواد غذایی، دارو، وجه نقد و 2 جفت گوشواره طلا از شهرستان سلماس، تعدادی کمپوت و کنسرو و دیگر اقلام مواد غذایی از شهرستان کردکوی، مقادیری وجه نقد، تعدادی دام زنده، حبوبات، مواد غذایی و مواد شوینده از روستاهای شهرستان بیرجند.(9)

همچنین در مراسم نمازجمعه امروز در تعدادی از شهرهای کشور، کمک های نمازگزاران جمع آوری و به جبهه ها ارسال شد. به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی، مبلغ 157000 ریال وجه نقد ازسوی مردم عباس آباد تنکابن، مبلغ 784,180 ریال، 3 عدد انگشتر طلا و 12 عدد سکه نقره در مراسم نمازجمعه رفسنجان و مبلغ 480000 ریال وجه نقد اهدایی نمازگزاران جمعه شهرستان بابل به مناطق جنگی فرستاده شد.(10)

ص: 246

1

در ادامه پناهندگی مردم و نظامیان عراقی به ایران، در سه روز گذشته، 12 نفر از مردم عراق با عبور از مرزهای غربی، به جمهوری اسلامی ایران پناهنده شدند.

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از ارومیه، روز چهارشنبه نهم شهریور، 3 نفر از اهالی کرکوک و هله با ورود به خاک ایران ازطریق مرزهای غربی، خواستار پناهندگی از جمهوری اسلامی شدند.(1) همچنین گزارش سپاه اشنویه حاکی است که دیروز نیز 3 عراقی با معرفی خود به سپاه اشنویه، تقاضای پناهندگی کرده اند.(2) علاوه براین خبرگزاری جمهوری اسلامی از باختران نیز گزارش داد روز گذشته یک خانواده 5 نفره عراقی ازطریق یکی از مرزهای غربی وارد ایران شده و خواستار پناهندگی شدند. طبق همین گزارش، امروز هم یکی از اهالی شهر سیدصادق عراق به جمهوری اسلامی ایران پناهنده شد.(3)

2

مناطق بحرانی استان آذربایجان غربی امروز نیز شاهد تحرکات گروه های مسلح غیرقانونی بود؛ این گروه ها علاوه بر حمله به چندین مرکز دولتی در بوکان، با حمله به پایگاه ها و اجرای کمین، تلفات و خساراتی را به نیروهای خودی وارد کردند.

یک درگیری که از آخرین ساعات شب گذشته با حمله عناصر ضدانقلاب به بوکان آغاز شده بود، حدود ساعت 6 صبح امروز پایان یافت. به گزارش قرارگاه حمزه سیدالشهدا ضدانقلابیون با سلاح های سبک و آر.پی.جی به توانیر، بهداری و عمران سپاه در منطقه بوکان حمله کردند. براثر این تهاجم علاوه بر شهید و زخمی شدن شماری از نیروهای عمران سپاه، برق شهر نیز قطع شد.(4)

صبح امروز، به دنبال دو نوبت درگیری نیروهای تأمین پایگاه های همران و ماولو از هنگ ژاندارمری سردشت با افراد مسلح غیرقانونی، گروهی از نیروهای جندالله، سپاه و گروه ضربت قرارگاه ژاندارمری که در ربط مستقر بودند، برای کمک به پایگاه های درگیر اعزام شدند. ولی در میان راه عناصر ضدانقلاب با آر.پی.جی. خودروی گروه ضربت را در حوالی پایگاه ماولو هدف قرار دادند که درنتیجه از افراد گروه مذکور 6 نفر شهید و 5 نفر زخمی شدند و سلاح و مهماتشان به دست ضدانقلابیون افتاد. در این درگیری ها که تا ساعت 14 ادامه داشت، 2 نفر از نیروهای سپاه و بسیج نیز مجروح شدند و از مهاجمان هم 10 نفر کشته شدند؛ تعدادی از سلاح های نیروهای خودی شامل10 قبضه اسلحه ژ3 با دو هزار فشنگ، یک قبضه تیربار ام. ژ3 با دو هزار فشنگ، یک قبضه آر.پی.جی با 9 گلوله و یک قبضه خمپاره انداز 60 میلی متری با 6 گلوله توسط مهاجمان غارت شد.(5)

براساس گزارش اطلاعات سپاه سردشت، در کمین افراد حزب دمکرات به نیروهای خودی

ص: 247

در محور سردشت - مهاباد، از نیروهای ارتش و سپاه 7 نفر شهید و 13 نفر زخمی شدند؛(1)در این حادثه 3 نفر از مهاجمان ازجمله یکی از اعضای اصلی حزب دمکرات کشته شدند.(2)

به گزارش اطلاعات سپاه ارومیه، در حمله ضدانقلاب به پایگاه انبا، 4 نفر از مهاجمان کشته شدند.(3)

گفتنی است بعدازظهر امروز، رادیو صوت الجماهیر عراق با استناد به اطلاعیه دفتر سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، که امروز در پاریس منتشر شد، ادعا کرد که در جریان عملیات های مسلحانه عناصر مخالف جمهوری اسلامی، 155 نفر از نیروهای ایران در دو هفته اخیر کشته شده اند؛ در این اطلاعیه آمده است که عناصر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) با حمله به چهار پایگاه در بانه، سردشت و بوکان، تلفات و خسارات سنگینی را به نیروهای ایرانی وارد کرده اند.(4)

1

اقدامات ایذایی گروه های مسلح غیرقانونی امروز در استان کردستان نسبت به روزهای قبل از شدت بیشتری برخوردار بود.

در محور خامسان - کامیاران، یک خودروی سپاه پاسداران در کمین ضدانقلابیون افتاد و 9 نفر از نیروهای سپاه شهید شدند و یک نفر دیگر زخمی شد. عناصر ضدانقلاب خودروی مذکور را به آتش کشیدند.(5)

در محور سنندج - سقز، در درگیری نیروهای خودی با عناصر مسلح غیرقانونی 4 نفر از نیروهای ژاندارمری به شهادت رسیدند.

در یک درگیری که بین نیروهای خودی و افراد مسلح ضدانقلاب در محور توریو - سنندج، رخ داد، یکی از نیروهای بسیجی زخمی شد(6)

در درگیری نیروهای تأمین پایگاه کوخان (بانه) با عناصر ضدانقلاب یک سرباز شهید و یک سرباز دیگر به گروگان برده شد.(7)

در حوالی روستای حسین آباد جوانرود، یک تویوتای سپاه در کمین ضدانقلاب گرفتار شد و درنتیجه 2 نفر از نیروهای خودی به شهادت رسیدند.(8)

یکی از پیشمرگان کُرد نیز که برای دیدن خانواده خود به روستای بالک (از توابع مریوان) رفته بود، براثر کمین ضدانقلاب به شهادت رسید.(9)

امشب همچنین پایگاه توت سوران از گردان مرزی مریوان، پایگاه های تپه سدقشلاق، تونل یک، و رازآور،(10)گزگزاره و گروهان کامیاران(11)هنگ ژاندارمری سنندج چندین ساعت با عناصر مسلح غیرقانونی درگیر بودند که درگیری های مذکور بدون واردآمدن هیچ گونه تلفات و خساراتی به نیروهای خودی خاتمه یافت.

ص: 248

1

تعدادی از اعضا و عناصر وابسته به گروه های مسلح غیرقانونی ازجمله حزب دمکرات، کومه له و چریک های فدایی خلق امروز در استان های کردستان و باختران دستگیر یا تسلیم شدند.

درپی درگیری نیروهای تأمین پایگاه کوخان (بانه) با عناصر ضدانقلاب و تعقیب مهاجمان، 17 نفر به اتهام همکاری با ضدانقلاب دستگیر و به سپاه بانه تحویل داده شدند.(1)

در سنندج، 11 نفر از افراد وابسته به حزب دمکرات و 3 نفر از افراد کومه له دستگیر شدند(2)

در سنقر (استان باختران)، 8 نفر که دو عدد نارنجک نیز همراه داشتند به دلیل فعالیت به نفع سازمان چریک های فدایی خلق دستگیر و تحویل دادگاه انقلاب اسلامی باختران شدند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، رئیس دادگاه سنقر و 3 نفر کارمند ادارات دولتی نیز جزو دستگیرشدگان هستند.(3)

در کامیاران، 3 نفر از افراد مسلح وابسته به حزب دمکرات تسلیم شدند.(4) در دیواندره نیز 3 نفر از اعضای این حزب که 4 قبضه سلاح به همراه داشتند، خود را تسلیم کردند.(5)

2

آیت الله خامنه ای در خطبه اول نمازجمعه امروز تهران، ضمن تبیین شاخصه های حکومت اسلامی، اطاعت مردم از قوانین حکومتی، همکاری مردم با دولت، روحیه مردم در تحمل سختی ها و پشتیبانی همه جانبه مردمی از جنگ را نمادهایی از مردمی بودن نظام جمهوری اسلامی دانست. محکوم کردن و انتقاد از سکوت سازمان های حقوق بشری و بین المللی در قبال جنایات عراق به ویژه بمباران دیروز مریوان و بی اعتمادی ایران به سازمان های مذکور، رد ادعای احزاب کومه له و دمکرات کردستان درمورد طرف داری از مردمان کُرد و موضع گیری در قبال درگیری های اخیر در بیروت و دخالت نیروهای امریکایی در لبنان محورهای اصلی سخنان رئیس جمهور در خطبه دوم نمازجمعه این هفته تهران بود.

آیت الله خامنه ای با اشاره به بمباران دیروز مریوان توسط هواپیماهای عراقی گفت: «برای چندمین بار عمل نامردمی حمله به شهرهای ایران تکرار شد و دیروز چند هواپیمای عراقی به شهر عزیز مریوان حمله کردند، یک بار حمله کردند تعدادی خانه ویران شد و تعدادی شهید و مجروح به جای ماندند، مردم مسلمان و مؤمن و متعهد آمدند مشغول پیداکردن عزیزان شهید و مجروح خود شدند. در میان خرابه ها درحالی که مردم مشغول بودند و اجتماع زیادی به وجود آمده بود، مجدداً هواپیماهای عراقی آمدند و همان نقطه تجمع مردم را با راکت زدند. شلوغ ترین خیابان شهر را که مملو از جمعیت بود بمباران کردند، ده ها نفر شهید، حداقل چهل نفر و چند برابر مجروح به جای گذاشتند و رفتند و برای ما غیرمنتظره نیست از اول جنگ ما این را آزمودیم.»

ص: 249

رئیس شورای عالی دفاع راجع به پاسخ ایران به عراق و حامیان آن رژیم گفت: «اولین حرف ما به رژیم عراق و پشتیبانان اوست و آن حرف این است که ما می گوییم اگر با این کارها می خواهید مردم ما را خسته کنید، ما را به ستوه بیاورید و در ادامه جنگ برای ما تزلزلی ایجاد کنید، بدانید سخت در اشتباه هستید. شما اینجا فرزندان و کودکان و زنان و بیماران و معلمان و مجموعاً افراد بی پناه را در خیابان ها و خانه ها و مغازه هایشان زدید. وعده ما و شما در میدان های جنگ، ما شما را در میدان های جنگ خواهیم کوبید، ضربات خود را بر شما وارد خواهیم آورد و ان شاءالله کمر شما را در بغداد خواهیم شکست.»

رئیس جمهور سپس با انتقاد از سکوت سازمان های حقوق بشری و بین المللی در قبال جنایات عراق، به تبیین ریشه های بی اعتمادی ایران به سازمان های مذکور پرداخت: «حرف دیگر دراین رابطه با سازمان های حقوق بشر است، با سازمان های بین المللی است، با آن کسانی که سعی می کنند چهره قابل قبولی از رژیم عراق ارائه بدهند، چه جواب می دهید، چگونه عذر این کار را می خواهید، چگونه عذر سکوت خودتان را می خواهید، چرا سکوت می کنید؟ چرا سازمان صلیب سرخ جهانی لب فرومی بندد و از این جنایت و ده ها جنایت شبیه این و جنایت هایی که در اردوگاه های اسیران ایران در عراق واقع می شود حرفی نمی زند؟ سازمان عفو بین الملل و سازمان های دیگر؟ آن کسانی که فکر می کنند ما چرا به این سازمان ها بی اعتقادیم، بدانند ما از اینکه سازمان های بین المللی بیایند حقایق تلخی را که می گذرد ببینند و بگویند بدمان نمی آید. ما از این سازمان ها بی تعهدی دیدیم، بی مسئولیتی دیدیم و این ظن و گمان در ما قوی شده است که این سازمان ها دروغ می گویند و تحت تأثیر سیاست های استکباری دنیا مشغول کاری هستند. سرگرمی برای خودشان درست کرده اند. کشتن یک عده مردم در یک شهر، بمباران یک شهر بی پناه چه معنی دارد؟ این یک جنایت جنگی است؟ یک جنایت برحسب همه موازین انسانی است؟ چرا به این جنایت رسیدگی نمی کنند؟ ما البته شکایت به هیچ یک از این سازمان ها نمی کنیم چون ما آنها را آزمودیم، اما آنها بیایند ببینند خبر شوند و اگر احساس مسئولیت می کنند، انجام بدهند.»

امام جمعه تهران، با اشاره به کشتار مردم مناطق کردنشین توسط رژیم عراق، ادعای احزاب کومه له و دمکرات کردستان درمورد طرف داری از مردمان کُرد را باتوجه به همکاری این گروه ها با رژیم بغداد، تکذیب کرد: «حزب دمکرات کردستان و حزب کومه له دیگر با چه روی

ص: 250

ادعا می کنند که کُرد هستند، شمایی که سلاحتان، پولتان، تجهیزاتتان و تدارکتان به اتکاء به رژیم بغداد است، شمایی که برای آن رژیم جاسوسی می کنید، خبرکشی می کنید، از داخل شهرها به آنها خبر می دهید، اسراری را که مطلع بشوید به اطلاع آنها می رسانید، برای آنها اسیر می گیرید، برای آنها می جنگید، حالا ببینید که آن رژیم با مردم کُرد چه کرد و می کند. این اولین بار نیست، مردم مریوان کُرد نیستند؟ زن و مرد و کودک بی گناه مریوانی مسلمان نیستند؟ آنها جزو مردم کُرد نیستند که شما ادعای طرف داری از آن را می کنید؟ دروغگوها، آن کسی که به راستی کُرد است آن کسی که دلش به حال مرد و زن و کودک مریوانی می سوزد یک لحظه باید دیگر در مقابل رژیم متجاوز عراق نرمش و مسالمت نشان ندهد. اگر شماها راست می گویید و واقعاً از کُرد می خواهید حمایت کنید، که این دروغ شما مدت هاست ثابت شده، باید دیگر متکی به عراق نباشید باید بروید با عراق بجنگید، باید در کنار نیروهای ایرانی قرار بگیرید با رژیم صدام مبارزه کنید زیراکه شهرهای کردنشین و مردم کُرد را بمباران کردند.»

درگیری های اخیر در بیروت و دخالت نیروهای امریکایی و قتل عام مسلمانان و شیعیان در لبنان، موضوع دیگری بود که آیت الله خامنه ای در قبال آن موضع گیری کرد: «بلندگوهای دنیا سعی می کنند قضیه لبنان را کوچک نشان بدهند و مسئله بیروت را تحریف کنند و من به اطلاع شما مرد و زن مسلمان می رسانم که ارتش لبنان به کمک عناصر اسرائیلی به کمک عناصر امریکایی، به کمک عناصر فالانژ سعی بر این کرده اند که مسلمانان و شیعیان بیروت را قتل عام کنند. ... در این چند روز گذشته، هلیکوپترهای امریکایی و حتی شنیدم نیروهای زمینی امریکایی (این را درست یقین ندارم) به اضافه نیروهای لبنانی با جست وجوی خانه به خانه دارند مرد و زن و کودک بیروتی مسلمان و شیعه را قتل عام می کنند. آنکه الآن در بیروت دارد انجام می گیرد یک حمام خون است. چرا باید دستگاه سیاسی حاکم بر لبنان به جای اتکا [به] خانواده بزرگ عربی و اسلامی به اسرائیل و امریکا متکی بشود و من از زبان ملت ایران و از زبان همه مسلمین دل سوخته اعلام می کنم لبنان متعلق به اسلام و مسلمین است. اسرائیلی ها، پشتیبانان امریکایی آنها و دوستان حقیرشان در لبنان بدانند هیچ کس اجازه نخواهد داد که لبنان، اسلام و مسلمین را اسرائیلی ها لقمه ای کنند و فرو بدهند. چنین چیزی را اجازه نمی دهیم، ملت های مسلمان اجازه نخواهند داد.»

آیت الله خامنه ای بیانات خود در خطبه های نمازجمعه تهران را با قرائت خطبه ای به زبان عربی، خاتمه داد(1)

1

سخنان امروز نخست وزیر قبل از خطبه های نمازجمعه تهران، درمورد اتخاذ سیاست هایی به نفع مناطق محروم، دستمایه ای شد تا رادیو اسرائیل با طرح ادعای ناتوانی دولت در تأمین نیازهای مردم تهران، به گمانه زنی درباره سیاست کاهش جمعیت این شهر بپردازد.

ص: 251

به مناسبت هفته دولت، امروز میرحسین موسوی نخست وزیر، سخنران قبل از خطبه های نمازجمعه تهران بود. وی پس از گرامیداشت شهدای شهریورماه و همچنین قیام 17 شهریور، با بیان اینکه مسئولان هیئت دولت فعلی از مقلدان امام خمینی می باشند، رهنمودهای ایشان را ملاکی برای ارزیابی فعالیت های دولت معرفی کرد. نخست وزیر در ادامه سخنان خود به مشکلات ناشی از جنگ و نحوه برخورد مردم با این مشکلات اشاره کرد و گفت: «در شرایط حساس جنگی که درآمدهای ارزی ما محدود بود، با طرح مناسبی که ریختیم قسمت اعظم ارز در خدمت جنگ که تعیین کننده سرنوشت مردم مسلمان جهان است قرار گرفت و به یقین می دانستیم که اگر روزی مجبور شویم و مشکل را به میان مردم ببریم و مشکلات دولت را با آنها در میان بگذاریم و از نقش سرنوشت ساز جنگ سخن بگوییم با استقبال گرم مردم روبه رو می شویم.»

وی در ادامه به اختصاص 10 میلیارد تومان به بازسازی مناطق جنگ زده در سال جاری اشاره کرد و درزمینه تنظیم سیاست خارجی بر مبنای مسئله اصلی کشور، یعنی جنگ گفت: «همه شما شاهد دسایس و توطئه های سازمان های بین المللی و هیئت های مختلفی که به کشور ما آمدند بودید، ولی علی رغم این توطئه ها این قدرت را پیدا کردیم که محل کنفرانس غیرمتعهدها را از بغداد به دهلی منتقل کنیم و در جبهه سیاسی ضربه مهلکی بر رژیم پوسیده صدام وارد آوریم. ... سیاست خارجی ما دقیقاً متناسب با خواست جنگ تا پیروزی ملت ایران تنظیم شده است که همچنان ادامه خواهد یافت.»

نخست وزیر با بیان اینکه «درآمد ملت ما بیشتر ازطریق فروش نفت است و حتی مالیات هایی را هم که می گیریم مالیات هایی متأثر از درآمدهای نفتی است»، به خط مشی «گریز از سیاست رژیم قبل» اشاره کرد و درمورد رویکرد نوین تدوین مقررات افزود: «اخیراً تصمیمی گرفته شد که حتی در مقررات و قوانین به شکلی حرکت کنیم که به نفع نقاط محروم باشد و دلیلی ندارد مالیاتی که در تهران گرفته می شود همان مالیات در نقاط توسعه نیافته کشورمان گرفته شد [شود] ... وزارت اقتصاد و دارایی در کار تدوین این مقررات است که اگر در تدوین این قوانین موفقیتی داشته باشیم، سرمایه گذاری در نقاط محروم تقویت خواهد شد.»(1)

گفتنی است عصر امروز رادیو اسرائیل با برجسته ساختن بخشی از اظهارات موسوی درمورد ضرورت یکسان نبودن مالیات ها در تهران و دیگر نقاط کشور و اتخاذ سیاست هایی به نفع نقاط محروم، مدعی شد: «چندی پیش میرحسین موسوی اعلام کرده بود که دولت وی قادر نیست احتیاجات جمعیت تهران مانند آب و برق و سایر نیازهای شهری را برآورده کند و مردم را تشویق نمود که به زادگاه های خود و شهرهای کوچک بازگردند. ... اینک به نظر می رسد سیاست کاهش جمعیت تهران با وضع مالیات ها و عوارض تازه گام های جدیدی را برمی دارد.»(2)

ص: 252

1

وزیر کشور درمورد زمان برگزاری دومین دوره انتخابات مجلس، هدف از تشکیل حزب جمهوری و اخبار مربوط به استیضاح خود مطالبی را بیان کرد.

حجت الاسلام ناطق نوری وزیر کشور، که دیروز همراه با معاون پارلمانی این وزارتخانه به اراک سفر کرده است، امروز در مصاحبه ای درمورد اقدامات انجام شده درزمینه برگزاری انتخابات دومین دوره مجلس شورای اسلامی گفت: «دراین مورد، ازنظر تدارکات اقدامات لازم انجام شده و قانون جدید انتخابات نیز تهیه شده و به دولت تقدیم شده تا در مجلس مطرح شود و تا اواخر سال 62 یا اوایل سال 63، انتخابات را برگزار خواهیم کرد.»(1)

ناطق نوری در ادامه دیدار خود از استان مرکزی بعدازظهر امروز، در سخنانی در جمع اعضای حزب جمهوری اسلامی شهر قم ضمن گرامیداشت شهدای هفتم تیر و هشتم شهریور، درخصوص هدف از تشکیل حزب جمهوری اسلامی گفت: «انگیزه ما از تشکیل حزب جمهوری اسلامی رسیدن به قدرت و حکومت نبود و این حزب رسیدن به قدرت را هرگز هدف و سرلوحه خود قرار نداده است، بلکه ما این تشکیلات را به وجود آورده و آن را منسجم نمودیم تا در مقاطع انقلاب اسلامی مان حضور داشته و حافظ و پاسدار اسلام و تعالیم قرآن کریم همچون خون شهدا و اصل زنده ولایت فقیه باشیم.»

وی همچنین ضمن توضیحاتی درمورد اخبار مربوط به استیضاح خود خاطرنشان کرد: «این گونه بازتاب ها در اولین دوره مجلس شورای اسلامی نشانه اقتدار مجلس است و اساساً استیضاح از وظایف قانونی است و نمایندگان مجلس شورای اسلامی به وظیفه قانونی خود عمل می کنند.»(2)

2

حجت الاسلام حکیم سخنگوی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق، همراه با تعدادی از اعضای کمیسیون رسیدگی به امور اسرای عراقی به منظور بازدید از وضعیت اسیران عراقی در منطقه گیلان، امروز از اردوگاه شماره 11 طریق القدس در بندر انزلی بازدید کردند.(3)

جانشین سرپرست ستاد تبلیغات جنگ در گفت وگو با خبرگزاری جمهوری اسلامی اهداف این بازدید را «بررسی وضع اردوگاه های اسرای عراقی در گیلان، تأمین حداکثر رفاه و امکانات هرچه بهتر نگهداری اسرا و بررسی مسائل و مشکلات احتمالی آنان» ذکر کرد. به گزارش

ص: 253

خبرگزاری جمهوری اسلامی، یکی از نمایندگان اسرای عراقی مستقر در این اردوگاه ضمن خیرمقدم به بازدیدکنندگان، اظهار کرد: «ما پس از آشنایی با اسلام اصیل، دیگر تاب تحمل ادامه جنایات صدام در ایران و عراق را نداشته و خواستار اعزام به جبهه های جنگ تحمیلی و خواهان به دست گرفتن اسلحه جهت نشانه رفتن به سینه صدام عفلقی هستیم.»

سخنگوی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق نیز در این دیدار گفت: «ان شاءالله به یاری خدا و فداکاری و ایثار رزمندگان پرتوان سپاه اسلام و مجاهدین مسلمان عراق سرنگونی رژیم بعث عراق نزدیک است و ملت عراق دارای یک حکومت اسلامی همانند جمهوری اسلامی ایران تحت رهبری امام خمینی خواهد بود. ... باید به جنایات صدام که در طول جنگ تحمیلی به مردم مسلمان ایران و در طول حکومت ننگین خود به مردم مسلمان عراق روا داشته پایان دهیم و یک حکومت صددرصد اسلامی در آن کشور برپا کنیم.»

حجت الاسلام حکیم همچنین در مصاحبه ای با خبرگزاری جمهوری اسلامی، در تبیین فلسفه وجودی و مسئولیت مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق گفت: «این مجلس مسئولیت رهبری مبارزه با نظام کافر و مزدور عراق و همچنین مسئولیت افشاگری و شناساندن چهره وحشی رژیم حاکم بر عراق و معرفی آن به ملل دنیا را برعهده دارد. ... مسئولیت مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق همچنین ایجاد وحدت بین مردم مسلمان عراق برای بسیج همه نیروها جهت سرنگونی هرچه زودتر نظام حاکم بر عراق است.»

وی در ادامه این گفت وگو با ارزیابی وضعیت اقتصادی عراق خاطرنشان کرد: «نظام عفلقی با مشکلات اقتصادی فراوانی درگیر بوده و علت آن ضربه خوردن مؤسسات اقتصادی، صنعتی، قطع صدور نفت ازطریق خلیج فارس توسط رزمندگان پرتوان اسلام و مجاهدین مسلمان عراق و نیز خاک سوریه می باشد. ... اخیراً نیز حکام خودفروخته حاکم بر عراق اقدام به جمع آوری دارایی های مردم مسلمان آن کشور نمودند تا شاید بتوانند مقداری از دیون خارجی خود را بپردازند.»(1)

عصر امروز و در پایان بازدید هیئت مذکور از اردوگاه اسرای عراقی، نظران دبیر شورای عالی دفاع، در مصاحبه ای با خبرگزاری جمهوری اسلامی، به تشریح نتایج این بازدید و وضعیت کنونی اسرای عراقی پرداخت: «در این دیدارها مسائل و مشکلات و نیازمندی های اسرا مورد بررسی قرار گرفت. ... باید دنیا بداند که ما فوق قراردادهای ژنو با اسرا رفتار

ص: 254

می کنیم و این را یک وظیفه اسلامی برای خود در قبال اسرای عراقی می دانیم. ... اسرا ازلحاظ فکری در سطح بالا بوده و اداره اردوگاه ها نیز توسط خود اسرا صورت می گرفته که این نشان دهنده تحول فکری و زیربنایی بسیار جالب در اسرا می باشد که ان شاءلله زمینه ساز خوبی برای آینده حکومت اسلامی در عراق محسوب می شود.»(1)

1

حجاج ایرانی در مدینه، امروز پس از یک راه پیمایی آرام از بعثه امام تا مسجدالنبی همراه با مسلمانان اهل سنت در نمازجمعه شرکت کردند. به گزارش روزنامه اطلاعات قبل از حرکت زائران ایرانی، حجت الاسلام موسوی خوئینی ها نماینده امام و سرپرست حجاج ایرانی، در جمع روحانیون کاروان ها و همچنین گروهی از روحانیون دیگر کشورهای اسلامی، در سخنانی «بر وحدت هرچه بیشتر مسلمین دربرابر جنایتکاران شرق و غرب، خصوصاً امریکا و اسرائیل غاصب» تأکید کرد.(2)

امروز همچنین تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی که در مدینه به سر می برند با حضور در محل کاروان جانبازان، از نقش آنان در مراسم باشکوه عبادی - سیاسی حج تقدیر کردند. گفتنی است قرار است از امروز تا روز شنبه 19 شهریور، هرروز حدود 5 هزار تن از حجاج ایرانی از مدینه به مکه اعزام شوند و براساس برنامه تنظیم شده، در این مدت همه زائران ایرانی به مکه معظمه اعزام خواهند شد.(3)

2

رادیو مسکو امشب در تفسیری با اشاره به سخنان وزیر امور خارجه ایران در اجلاس بین المللی مسئله فلسطین در ژنو راجع به سوءاستفاده رژیم اشغالگر قدس از تفرقه در بین کشورهای اسلامی، جنگ ایران و عراق را یکی از علل این پراکندگی خواند و از دو کشور خواست با پایان دادن به جنگ برمبنای عهدنامه الجزایر، توان خود را برای حمایت از حقوق ملت فلسطین صرف کنند.

رادیو مسکو ضمن تأیید این سخن علی اکبر ولایتی که پراکندگی و تفرقه در صفوف کشورهای اسلامی و عرب مانع مقابله مؤثر با تجاوزات امریکا و رژیم صهیونیستی می شود، استقرار نیروهای امریکایی در لبنان و اجرای عملیات نظامی علیه مسلمانان شیعه را خطر جدیدی برای صلح در منطقه غرب آسیا دانست.

این رادیو «جنگ ایران و عراق که به تحریک ایالات متحده آغاز شده» را «یکی از علل پراکندگی و حتی خشونت بین برخی کشورهای منطقه» معرفی کرد و درمورد میزان خسارات و تلفات آن گفت: «این جنگ هم اکنون به ایران و هم به عراق ازلحاظ اقتصادی ده ها میلیارد دلار خسارت وارد کرد و باعث تلفات جانی عظیم شده که در دو سال اول جنگ به سیصد هزار

ص: 255

کشته و سیصد و هفتاد هزار تن زخمی از هر دو طرف رسیده.» رادیو مسکو همچنین جنگ ایران و عراق را مانعی دربرابر ترقی دو کشور دانست و با استناد به اظهارات محمد احمدی عضو کمیته مرکزی حزب توده ایران، مدعی شد: «جنگ به صورت وسیله ای جهت اخلالگری در انجام مهم ترین اصلاحاتی که پیش از آغاز عملیات جنگ به تصویب رسید، درآمده است. مثلاً اصلاحات ارضی که مجلس در سال 1980 به آن رأی داد، بعد از آغاز جنگ محدود شد و سپس به دستور شورای نگهبان به حالت تعلیق درآمد. محمد احمدی تأکید نمود که جنگ دستاویزی برای محدودکردن آزادی ها و حقوق مدنی و اعمال اقدامات وحشیانه و عدول از اصول قانون اساسی اسلامی شد. نیروهای راست گرا در ایران از جنگ با عراق برای تشدید شونیسم و ملت پرستی بی بندوبار در کشور و تأمین شرایط مساعدی جهت اعمال تضییقات کاملاً بی اساس درمورد میهن پرستان ایرانی من جمله درمورد آزار حزب توده استفاده می کنند.»

در ادامه تفسیر رادیو مسکو، درمورد بهره برداری امریکایی ها از جنگ ایران و عراق آمده است: «آنها از درگیری مسلحانه ایران و عراق به عنوان بهانه برای تشدید تدارکات نظامی در منطقه خلیج فارس و اقیانوس هند و برای نیروهای واکنش سریع خود در این منطقه و احداث پایگاه های جدید و انجام مانورها مجدانه استفاده می نمایند.» رادیو مسکو با اشاره به رضایت ایالات متحده از تداوم جنگ مذکور، افزود: «بنگاه تلویزیونی امریکایی سی.بی.اس. با رضایت مندی اشاره نمود هرقدر ایران بیشتر در جنگ با عراق گیر بکند، کمتر امکان خواهد داشت در مقابل سیاست ایالات متحده امریکا در خاور نزدیک و میانه مقاومت کند.» این رادیو، موافقت نامه 1975 الجزیره را پایه خوبی برای حل اختلاف ایران و عراق برشمرد و با اشاره به موضع رهبر انقلاب اسلامی دراین باره اعلام کرد: «آیت الله خمینی روز 11 فوریه سال 1981، اظهار داشت ایران قراردادهای بین المللی را محترم می شمارد و ادعایی حتی درباره یک وجب خاک بیگانه من جمله خاک عراق ندارد.» از نظر مفسر رادیو مسکو، خاتمه این جنگ علاوه بر اینکه «پاسخ گوی منافع ملل خود طرف های درگیر است» به «تأمین وحدت و همبستگی ملل اسلامی در مبارزه علیه تجاوز امریکا و اسرائیل و برای تأمین حقوق خلق زجردیده و مصیبت کشیده عرب فلسطین و برای اعاده تمامیت ارضی و حق حاکمیت لبنان کمک خواهد کرد.»(1)

1

حبیب شطی دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی، امروز برای یک دیدار رسمی وارد رباط پایتخت مراکش شد؛ وی وضعیت غرب آسیا، جنگ ایران و عراق و همچنین آمادگی برای چهارمین اجلاس سران کشورهای اسلامی - که اوایل سال آینده میلادی در رباط برگزار خواهد شد - را محورهای مذاکرات خود با حسن شاه مراکش ذکر کرد.(2)

ص: 256

1

مقامات کشورهای عربی حامی عراق در روزهای اخیر و هم زمان با حضور هیئت پارلمانی ایران در چین، با انجام سفرهایی به این کشور رایزنی هایی را با مقامات چینی آغاز کرده اند.

عبدالحلیم ابوغزاله وزیر دفاع مصر، امروز در رأس یک هیئت نظامی وارد پکن شد. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، وزیر دفاع مصر در این سفر، درباره همکاری های نظامی با سران چین گفت وگو خواهد کرد؛ وی همچنین قرار است پس از انجام یک دیدار چهارروزه از کره شمالی، عازم امریکا شود.

از سوی دیگر، ملک حسین شاه اردن، که روز چهارشنبه (9/6/1362) برای یک دیدار دوره ای از کشورهای پاکستان، چین، کره جنوبی و مالزی، اردن را به مقصد اسلام آباد ترک کرده بود، دیروز برای یک دیدار ده روزه وارد پایتخت چین شد و امروز مذاکرات خود را با مقامات چینی آغاز کرد. به گزارش رادیو کویت وی در این سفر دوره ای با سران کشورهای مذکور درمورد اوضاع غرب آسیا و به ویژه اوضاع لبنان و تحولات جنگ ایران و عراق، گفت وگو می کند.

در همین زمینه رویتر گزارش داد که در آستانه سفر ملک حسین به چین، خبرگزاری چین نو، تحلیل هایی را درمورد مسئله فلسطین و حمایت از مبارزه سازمان آزادی بخش فلسطین، محکومیت حضور رژیم صهیونیستی در لبنان و حمله به امریکا به دلیل حمایت از تل آویو منتشر می کند؛ براساس همین گزارش، اخیراً زائویانگ نخست وزیر چین نیز در اظهاراتی ضمن محکومیت توسعه طلبی رژیم اشغالگر قدس، از مبارزه مردم فلسطین برای اعاده حقوق مشروعشان حمایت کرده است.(1)

2

هم زمان با انتشار اخباری مبنی بر تقویت نیروهای نظامی فرانسوی و امریکایی در لبنان، برخی دولت های عربی نیز تحرکاتی را برای حل وفصل منازعه داخلی لبنان آغاز کرده اند.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، ظهر امروز ناو هواپیمابر فرانسوی "فوش" بندر تولون فرانسه را به مقصد آب های ساحلی لبنان ترک کرد. در همین حال، روزنامه امریکایی واشنگتن پست در شماره امروز خود از برنامه وزارت دفاع ایالات متحده برای اعزام دو هزار تفنگ دار امریکایی دیگر به ساحل غربی لبنان خبر داد؛ با اعزام این افراد تعداد تفنگ داران امریکایی در شهر بیروت و ساحل لبنان به سه هزار نفر خواهد رسید. درپی انتشار این اخبار، رادیو دمشق ضمن انتقاد از اعزام ناوگان های جنگی فرانسه و امریکا به سواحل لبنان، این دو کشور را متهم ساخت که با این اقدامات «پیروزی های نظامی کشورهای استعمارگر قرون گذشته را زنده کرده اند.»

ص: 257

درعین حال، ایلی سالم وزیر امور خارجه لبنان، در پیامی به شاذلی قلیبی دبیرکل اتحادیه عرب، از این سازمان درخواست کرد که «با قطعنامه های بین المللی و اعراب درمورد عقب نشینی نیروهای خارجی از لبنان همکاری کنند.» براساس اعلام رادیو بیروت، وزیر امور خارجه لبنان از قلیبی خواسته است که پیام وی را به اعضای جامعه عرب منتقل کند. آسوشیتدپرس نیز به نقل از منابع دیپلماتیک عرب، گزارش داد که عربستان سعودی به منظور جلوگیری از خشونت های بیشتر در کوهستان های شوف لبنان، امروز پیشنهادی را برای میانجیگری میان دولت لبنان و مخالفان مطرح کرده است. براساس همین گزارش، بندر بن سلطان فرستاده ویژه فهد پادشاه عربستان، درباره این طرح با حافظ اسد رئیس جمهور سوریه و ولید جنبلاط رهبر دروزی های لبنان، بحث و گفت وگو کرده است.(1) گزارش خبرگزاری فرانسه نیز حاکی است که نبیه بری رئیس جنبش امل، در بیانیه ای که امروز بین خبرنگاران توزیع شد با اشاره به دعوت دولت لبنان برای تشکیل یک کنگره آشتی ملی، از اینکه دولت این کشور تصمیم گرفته است راه سازش و تفاهم را با زور تانک ها باز کند، اظهار تأسف کرد. وی ضمن انتقاد از عملیات ارتش در غرب بیروت، اعلام کرد که رهبران اسلامی لبنان تحت ریاست شیخ حسن خالد مفتی سنی لبنان متفق القول اند که ارتش لبنان باید با مسالمت وارد غرب بیروت شود.(2)

ص: 258

ص: 259

ص: 260

خاطرنشان کرد باتوجه به اینکه منطقه عملیاتی دربندیخان بکر و دست نخورده است، ازنظر عملیاتی و مهندسی به کار زیادی نیاز دارد.

معاونت عملیات قرارگاه خاتم الانبیا(ص) سپس به تشریح عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر پرداخت و درباره اهداف این عملیات گفت: قرارگاه حمزه مأمور اجرای عملیات در منطقه دهانه شیلر می باشد. دو سوم این عملیات در محور مریوان و یک سوم آن در محور بانه است. هدف عملیات الفجر4، قطع پیشرفتگی عراق در دهانه شیلر است که در یک طرف آن ارتفاع سورکوه و در طرف دیگر ارتفاع سورن قرار دارد و آنچه در این پیشرفتگی ارزش دارد شهر پنجوین است که از مریوان بزرگ تر بوده و در حد یک شهرستان است.

پس از اظهارات غلامعلی رشید، علی شمخانی قائم مقام فرماندهی کل سپاه، ضمن تأکید بر لزوم تسریع در روند آماده سازی عملیات والفجر4 در دهانه شیلر، آخرین مهلت تکمیل طرح و اجرای این عملیات را پانزده روز دیگر تعیین کرد. وی همچنین دو مشکل کمبود زمان به دلیل نزدیکی فصل سرما و بارش برف و نیز کمبود نیرو به علت بازگشایی مدارس را از مهم ترین مشکلات پیش روی اجرای عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر برشمرد.(1)

در پایان جلسات دوروزه قرارگاه خاتم الانبیا(ص)، در ابلاغیه ای به فرماندهی قرارگاه های نجف، حمزه و کربلا، آخرین تغییرات سازمان رزمی یگان های عمل کننده سپاه به این شرح اعلام شد:

الف) سازمان رزمی قرارگاه حمزه در منطقه عملیاتی والفجر4

1. لشکر14 امام حسین(ع)

2. لشکر8 نجف اشرف

3. لشکر17 علی بن ابی طالب(ع)

4. لشکر41 ثارالله(ع)

5. تیپ1 لشکر19 فجر

6. تیپ44 قمر بنی هاشم(ع)

ب) سازمان رزمی قرارگاه نجف در منطقه عملیاتی والفجر5

1. لشکر27 محمدرسول الله(ص)

2. لشکر25 کربلا

3. لشکر31 عاشورا

4. لشکر5 نصر

5. تیپ10 سیدالشهدا(ع)(2)

ص: 262

1

وضعیت استقرار و استعداد نیروهای خودی و دشمن در منطقه دهانه شیلر و دلایل کندی اقدامات قرارگاه مقدم حمزه برای آماده سازی عملیات والفجر4 از اهم مباحثی بود که در نشست امروز شمخانی قائم مقام فرماندهی کل سپاه با رشید معاونت عملیات قرارگاه خاتم الانبیا(ص)، علی رضائیان فرمانده قرارگاه مقدم حمزه و تمییزی فرمانده سپاه سنندج در باختران بررسی شد.

در این جلسه علی رضائیان فرمانده قرارگاه مقدم حمزه، ضمن اشاره به تکمیل شناسایی های این منطقه، درمورد هدف کلی عملیات والفجر4 گفت: هدف این عملیات انسداد دهانه شیلر از سورکوه تا ارتفاع سورن یعنی منطقه ای با مسافت 40 کیلومتر است که بدین منظور لشکر8 نجف از محدوده جنوب سورکوه و لشکر14 امام حسین(ع) نیز در محدوده شمال وارد عمل خواهند شد.

وی سپس با بیان اینکه تأمین اهداف عملیات دهانه شیلر منوط به فراهم شدن استعداد نظامی مورد نیاز است، تصرف ارتفاعات سورکوه و سورن را به تأمین 60 گردان نیرو مشروط کرد. فرمانده قرارگاه مقدم حمزه دراین زمینه افزود: «سورن یک هدف مستقلی است» و برای تأمین و تضمین موفقیت محورهای کلیدی عملیات دهانه شیلر «باید در سورکوه و سورن حتماً دو لشکر قوی عمل بکند.» درصورت تصرف کامل سورن به خصوص قله های پیروزی 1، 2 و 3 درصد موفقیت عملیات والفجر4 و ضریب سقوط شانه دری و سیدصادق نیز افزایش می یابد، زیرا توپخانه های دشمن در منطقه سیدصادق - شانه دری و پشت ارتفاعات سورن مستقرند و با موفقیت محور سورن، تمام توپخانه ها، تجهیزات و احتیاط دشمن به تصرف نیروهای خودی در آمده و دشمن آتش پشتیبانی خود را در منطقه از دست می دهد.

در ادامه جلسه درباره خط حد نیروهای خودی و دشمن در محدوده ارتفاعات سورکوه و سورن گزارشی به قائم مقام فرماندهی کل سپاه ارائه شد. فرمانده قرارگاه مقدم حمزه درمورد خط حد دشمن در بانه و سورکوه گفت: ارتفاعات آسمان بین، تخته نادر، نهنی و قلندرآوا در دست دشمن است. فقط ارتفاعات شاخ شوکت، برکچل و پایگاه سپاه مریوان دراختیار نیروهای ماست و «دشمن از مناطق خود ما را دید می زند.»

وی درمورد خط حد دشمن در محور مریوان و پاتک های دشمن در این منطقه افزود: احتمال پاتک دشمن از شانه دری، سیدصادق، سلیمانیه و تنگه سورن وجود دارد. در منطقه مارو و پنجوین خط دشمن از مارو تا ارتفاع هفت توانان ادامه یافته و خاکریز و کانال دارد. در این منطقه جاده از روی تپه شهدا به طرف پاسگاه توتمان آمده و به داخل دشت می رسد، شیار توتمان هم خط دشمن است. ارتش عراق با استفاده از «نیروهای نفوذی زیاد» و «قاچاقچی های» عبوری از محور توتمان و کانی سیف اقدام به جمع آوری اطلاعات از وضعیت نیروهای ما می کند.

رضائیان با اشاره به حضور انبوه نیروهای دشمن در منطقه سورن و شیارهای آن، از ایجاد موانع مین و احداث کانال در برخی نقاط ارتفاعات سورن خبر داد و افزود: بر مبنای شناسایی های

ص: 263

به عمل آمده از این منطقه، دشمن 20 پایگاه روی سورن دارد و حدود یک تیپ در آن مستقر کرده و پشت سورن نیز یک پادگان دارد. به گفته خرازی فرمانده لشکر14 امام حسین(ع) علاوه بر تیپ های سه رقمی عراق،(1) نیروهای لشکرهای 4، 8 و 11 ارتش عراق نیز در منطقه مقابل مریوان مستقرند.(2)

علی رضائیان فرمانده قرارگاه مقدم حمزه، باتوجه به حساسیت دشمن در مناطق پنجوین و پادگان گرمک، معتقد بود که عملیات باید در دو مرحله اجرا شود. وی همچنین مشکلات موجود درزمینه آماده سازی عملیات والفجر4 را ناشی از ضعف قرارگاه حمزه ارومیه در پشتیبانی از رده جلوی خود اعلام کرد و افزود: قرارگاه حمزه به دلیل اهتمام به امور داخلی، ضعف مهندسی و درگیری در منطقه عملیاتی والفجر2 قادر نیست در پیشبرد امور مهندسی ازقبیل راه سازی، سنگرسازی و ساخت سوله ها در مریوان به ما کمک کند. این قرارگاه ازلحاظ مهندسی به هیچ وجه قادر نیست شش لشکر را در منطقه شیلر تأمین کند، «چون نه قادر است و نه تجربه این کار را دارد و نه در کارهای جنگی بوده است.» عندلیب مسئول مهندسی و بکائی مسئول لجستیک قرارگاه خاتم الانبیا(ص) نیز ضعف واحد مهندسی در آماده سازی عملیات والفجر4 را به دلیل فقدان امکانات لازم برای حل مشکلات مهندسی در کوتاه مدت تأیید کردند.

مجموع مباحث نشست امروز، نشان دهنده این واقعیت بود که به علت نبود امکان هلی برد در منطقه شیلر و وابستگی عملیات یگان های قرارگاه حمزه به جاده، عنصر مهندسی تأثیر بسزایی در موفقیت عملیات والفجر4 دارد(3)

1

اقدامات ارتش عراق به منظور پیشگیری از عملیات آتی ایران (والفجر4) در منطقه دهانه شیلر همچنان ادامه دارد و براساس گزارش های رسیده، دشمن تقویت نیروها و تجهیز پایگاه های خود در محدوده پنجوین - سیدصادق را در دستور کار قرار داده است.

به گزارش قرارگاه حمزه سیدالشهدا، اخیراً ارتش عراق 40 تانک به منطقه ای بین سیدصادق و خورمال آورده و امروز نیز تمام پرونده های استخبارات و دفتر منطقه خاص قیاده الثوره را که در منطقه پنجوین بوده، به پادگان سیدصادق منتقل کرده است تا درصورت تصرف شهر پنجوین، این پرونده ها به دست نیروهای ایران نیفتد.

این گزارش در ادامه می افزاید: ارتش عراق نیروی جدیدی را به منطقه پنجوین وارد و از نالپاریز تا پایگاه کوکوس نیرو مستقر کرده است به طوری که در صحرا بدون سنگر می باشند. فرمانده سپاه یکم

ص: 264

عراق نیز پس از بازدید از جبهه پنجوین دستور داده است در نزدیکی جاده توتمان و آبادی های اطراف مریوان جبهه درست کنند و اکثر افسران را به دلیل بمباران نکردن جاده توتمان دستگیر کرده است.(1)

گزارش دیگری از مریوان حاکی است امروز ارتش عراق تعدادی نیرو با هویت نامعلوم و گروهی از افراد جیش الشعبی را با توپ و تانک از کرکوک به منطقه پنجوین اعزام و برخی از آنها را بین پایگاه های باسنی، شیوه گل، چمپارا و سیدصادق تقسیم کرده است. یک موضع توپخانه نیز با هویت نامعلوم در بین آبادی براله و سربراله استقرار یافته است. دشمن در خط اول دور تمام پایگاه ها و در خط چپ و راست خود، سیم خاردار توپی کشیده و در نزدیکی ارتفاع 1717 (بین کله اسبی و کدو) در تپه ماهور علاوه بر سیم خاردار، سنگر و کانال احداث کرده است.(2)

1

درحالی که قرارگاه حمزه سیدالشهدا براساس مأموریت خود پیگیر راهبرد قطع ارتباط ضدانقلاب داخلی با ارتش عراق به عنوان دشمن خارجی است و پس از عملیات والفجر2 نیز با تصرف پادگان حاج عمران موفق شد یکی از راه های مهم تدارکاتی ضدانقلاب در منطقه مرزی پیرانشهر را مسدود کند، عراق همچنان درصدد جایگزینی راه های تدارکاتی برای پشتیبانی از گروه های ضدانقلاب در داخل ایران است.

دراین زمینه، امروز واحد اطلاعات - عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا در گزارشی با تحلیل اقدامات اخیر دشمن در منطقه غرب کشور آورده است: اخیراً حرکت های مشکوکی از دشمن در مناطق شمال غرب کشور مشاهده می شود که نتیجه شکست ارتش عراق در نبردهای والفجر2 و 3 می باشد که در جریان آن پایگاه های تغذیه و تدارک ضدانقلاب به تصرف نیروهای خودی درآمد. پس از این عملیات ها، دشمن درصدد برآمده است با فعال کردن مهندسی در برخی مسیرهایی که نیازمند ایجاد پایگاه برای تجمع و تدارک عناصر ضدانقلاب است، جایگزینی برای پادگان حاج عمران ایجاد کند. به این منظور، دو اقدام را در دستور کار خود قرار داده است: نخست تقویت و تدارک مراکز استقرار ضدانقلاب در مناطق مرزی ازطریق راه سازی است و دوم تلاش برای دراختیارگرفتن کنترل این مناطق با استفاده از نیروهای منظم ارتش عراق و سرکوب یا اخراج گروه های معارض با دولت بعثی. براین اساس، دشمن در سه منطقه مختلف به راه سازی و تجمع نیروی منظم مبادرت ورزیده است:

1. منطقه سیدکان به بیرکم، از سیدکان به بیرکم علاوه بر جاده سازی، حدود 50 دستگاه تانک و نفربر زرهی در سیدکان و در دیانه 5 بالگرد مستقر کرده است.

2. منطقه حدفاصل قلعه دیزه عراق و گرماب ایران که در اشغال نیروهای ضدانقلاب است و عملیات راه سازی برای تدارک ضدانقلاب ادامه دارد.

3. منطقه لوژه (دره شهیدان) که در تصرف نیروهای کرد معارض عراق قرار داشت و با تصرف

ص: 265

این منطقه جاده چومان مصطفی به قلعه دیزه نیز تحت کنترل نیروهای کرد معارض درآمده بود و اخیراً با حمله وسیعی که عراق انجام داد از کنترل این نیروها خارج شد.

در ادامه این گزارش آمده است: «باتوجه به این حرکات اخیر احتمالاً دشمن قصد دارد سه پایگاه و محور عملیاتی برای ضدانقلاب تهیه ببیند و با ایجاد این پایگاه ها و استقرار نیروهای ضدانقلاب و تقویت آنها از هر نظر نیروی عظیمی از ارتش خود را آزاد می کند و در عوض، کارهای تخریبی گروهک ها اوج بیشتری می گیرد و نیروی بیشتری از ما صرف مبارزه با این گروهک ها خواهد شد و این احتمال را سه موضوع تأیید می کند: یکی اینکه طبق اخبار رسیده رجوی و قاسملو جدیداً در منطقه گرماب قلعه دیزه دیدن کرده و در این منطقه دشمن درحال جاده سازی است و دیگری تدارک یک حمله به منطقه بیرکم که پایگاه بارزانی است با مستقرکردن 50 دستگاه تانک و نفربر زرهی و جاده سازی و سومی اینکه حمله وسیع اخیر نیروهای مزدور صدام به کردهای ضدرژیم در منطقه لوژه (دره شهیدان).» در پایان این گزارش پیشنهاد شده است علاوه بر تجهیز و تسلیح بیشتر بارزانی ها جهت مقابله با ضدانقلاب، هرچه زودتر امر پاک سازی ضدانقلاب داخلی نیز در دستور کار قرار گیرد و اجرا شود.(1)

1

صدام حسین رئیس جمهور و فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق، امروز در جلسه ای به منظور مقابله با دور جدید تهاجمات ایران (عملیات های والفجر) اصول پانزده گانه ای را به مناطق سپاه یکم تا چهارم ابلاغ کرد. در این جلسه فرماندهی کل نیروهای مسلح، فرسایش نیروهای ارتش عراق را ازجمله اهداف اصلی حملات ایران برشمرد و برای اجتناب از این امر و کاهش میزان تلفات انسانی، موارد متعددی را پیشنهاد کرد. وی پرهیز از اقدام فوری در اجرای ضدحمله برای عقب راندن نیروهای ایران را یکی از راه های جلوگیری از فرسایش واحدهای عراقی دانست و درمورد معایب اتخاذ چنین روشی افزود: «این روش باعث فرسایش یگان های خودی بوده و به نفع دشمن می باشد و هدف او را عملی می سازد. لذا فرمانده عملیاتی می بایست صبر کند و پیروزی را براساس زمان به حساب نیاورد، بلکه براساس نتایج عملیات و ضمن دادن وقت کافی به یگان ها جهت شناسایی و آمادگی های لازم برای حمله، یگان های تقویتی و اشغال کننده دشمن را توسط آتش توپخانه و سلاح های دیگر نابود سازد و پس از فرسایش نیروهای دشمن حمله را علیه او آغاز کند. این بهترین روش است که پیروزی را با کمترین خسارات تأمین می کند.» همچنین «درصورتی که دشمن بتواند نیروی را محاصره کند، نباید نیروی محاصره شده ساکن و بی حرکت بماند، بلکه آن نیرو وظیفه دارد ضمن مشغول کردن دشمن با نیرویی که مأموریت شکستن محاصره را دارد هماهنگی های لازم را برقرار کند.»

در ادامه این جلسه، یکی دیگر از راه های کاهش تلفات انسانی رعایت عدالت در توزیع نیروها و تجانس یگان های تهاجمی و تدافعی ذکر شد: «ضرورت مراعات تجانس یگان ها چه آنهایی که در موضع پدافندی هستند و یا اینکه مأمور به انجام عملیات تعرضی باشند [بسیار

ص: 266

حائز اهمیت است]. زیرا تجزیه یگان ها و از هم دور نگه داشتن یگان ها، گردان و گروهان از یگان مادر، علاوه بر مشکلاتی که به بار می آورد ازقبیل سختی آموزش، کنترل و فرماندهی روی شایستگی قدرت رزمی یگان های عمل کننده نیز اثر خواهد گذارد.»

در این نشست برای پیشگیری از فرسایش نیروهای ارتش عراق و کاهش حجم تلفات انسانی آنها علاوه بر موارد فوق، بر رعایت مسائلی نظیر فراهم سازی تمهیدات جابه جایی یگان ها پیش از نقل وانتقال، بازسازی یگان ها براساس مفقودین، تقویت مراکز آموزشی، کاهش مکالمات تلفنی و بی سیمی در پیگیری وضعیت یگان ها، اتخاذ شیوه تهاجمی در مناطق حساس و فاقد احتیاط جدی و فعال و ضرورت حضور فرماندهان لشکر و تیپ و گردان در کنار نیروهای تحت امر و در صحنه نبرد تأکید شد.(1)

1

براساس گزارش فرماندهی قرارگاه حمزه، امروز پیرانشهر در سه نوبت با حدود 30 گلوله سنگین، که به گلوله توپ شباهت داشتند، هدف قرار گرفت. براثر این گلوله باران 3 نفر از مردم شهر شهید و 11 نفر دیگر مجروح شدند و علاوه بر آن به تعدادی از مغازه ها و منازل و خودروهای اهالی خساراتی وارد آمد.(2)گزارش دیگری از قرارگاه حمزه تعداد مجروحان این حمله را 15 نفر اعلام کرده است(3)

امروز همچنین حملات هوایی جنگنده های عراق به شهرهای ایلام و خرم آباد براثر آتش پدافند هوایی ایران ناکام ماند.

ساعت 8:30 صبح امروز، 3 فروند هواپیمای میگ عراقی پس از ورود به حریم هوایی خرم آباد براثر آتش پدافند نیروی هوایی متواری شدند.(4)

ساعت 14:50 نیز یک جنگنده ارتش عراق که قصد حمله به شهر ایلام را داشت با اجرای آتش پدافند خودی، مجبور به فرار شد.(5)

2

در یک اقدام عملی به منظور نشان دادن توانایی ایران برای تسلط بر خلیج فارس و درصورت لزوم بستن تنگه هرمز، مسئولان استان هرمزگان تصمیم گرفتند گروهی از نیروهای سپاه پاسداران را در جزیره لارک مستقر کنند.

این تصمیم در جلسه مشترک استاندار هرمزگان، فرمانده ناحیه ژاندارمری این استان و فرماندار جزیره قشم در محل فرمانداری قشم، اتخاذ و امروز در روزنامه های جمهوری اسلامی(6)و اطلاعات(7) منتشر شد.

درپی انتشار این خبر در روزنامه های داخلی، خبرگزاری فرانسه از منامه نیز این خبر را منعکس کرد. این خبرگزاری، «استقرار پاسداران انقلاب در یک جزیره ایرانی واقع در تنگه هرمز که امروز در تهران اعلام گردید» را آغاز «یک دوره جدید تنش در ارتباط با جنگ ایران و عراق

ص: 267

در اطراف این تنگه استراتژیکی که بین ایران و سلطان نشین عمان واقع می باشد»، قلمداد کرد.

خبرگزاری مذکور با اشاره به تصمیم فرانسه مبنی بر واگذاری 5 فروند هواپیمای سوپراتاندارد مجهز به موشک اگزوسه به عراق، افزود: یوسف العلوی وزیر مشاور در امور خارجه عمان، ضمن هشدار درمورد تهدیدهای اخیر ایران علیه آزادی کشتیرانی در خلیج فارس درصورت بروز خطر برای صادرات نفتی این کشور، اعلام کرد که «60 درصد نیروی دریایی عمان در منطقه تنگه هرمز متمرکز شده، اما فاقد وسائل کافی است.» به گزارش خبرگزاری فرانسه، در نشست اخیر وزرای شورای همکاری خلیج فارس، با درخواست دو سال پیش عمان برای دریافت یک کمک 8/1 میلیارد دلاری برای مقابله با تهدیدهای ایران موافقت شد و به گفته یوسف العلوی، «بخشی از کمک که قول آن داده شده بود واریز گردیده و قرار است بقیه آن ظرف ماه های آینده داده شود.» خبرگزاری فرانسه در این گزارش همچنین از عزم عمان برای توسعه دو پایگاه کوچک دریایی و هوایی در رأس موسندام در حاشیه جنوبی تنگه هرمز و همچنین پایگاه های نظامی مورد استفاده نیروهای امریکایی خبر داد.(1)

1

گروه های مسلح غیرقانونی با ایجاد آشوب و درگیری در مناطق شمال غرب و غرب کشور، بخشی از توان نیروهای نظامی خودی را از جبهه های جنگ با دشمن خارجی به سوی کانون های بحرانی داخل، معطوف می کنند؛ به دنبال این گونه اقدامات گروه های مذکور امروز تلفات نسبتاً زیادی به نیروهای خودی در این مناطق وارد آمد.

به گزارش ژاندارمری کردستان، 2 دستگاه خودروی سپاه و یک دستگاه خودروی ژاندارمری در حین حرکت به سمت روستای ماچکه در محور سنندج - دیواندره، به کمین افراد ضدانقلاب افتادند. در این حادثه از نیروهای خودی 12 نفر شهید و 4 نفر دیگر زخمی شدند(2) و یکی از خودروهای سپاه نیز براثر اصابت گلوله آر.پی.جی عناصر ضدانقلاب آتش گرفت.(3)

همچنین در کمین عناصر مسلح غیرقانونی به نیروهای خودی در جاده سردشت - مهاباد،(4) 8 نفر شهید و 12 نفر زخمی شدند.(5)

در یک درگیری که امروز در روستای کرمس از توابع مریوان رخ داد، 10 نفر از نیروهای خودی شهید و 6 نفر دیگر مجروح شدند(6)

براثر کمین عناصر ضدانقلاب در محور شاهینی - پشه آباد شهرستان کامیاران نیز 9 نفر از نیروهای خودی به شهادت رسیدند و یک نفر زخمی شد.(7)

در درگیری نیروهای خودی و پیشمرگان مسلمان کُرد با عوامل حزب دمکرات کردستان در روستای میره ده سقز یکی از پیشمرگان شهید شد.(8)

صبح امروز، یکی از سربازان پایگاه دول ارزن که از نیروهای تأمین جاده بود، در درگیری با

ص: 268

عناصر ضدانقلاب به شهادت رسید. از سوی دیگر، نیروهای تأمین پایگاه تموغه عصر امروز در محور بانه به سقز با مهاجمان مسلح درگیر شدند که این درگیری با زخمی شدن یکی از افراد سپاه خاتمه یافت. پایگاه شاهینی از هنگ ژاندارمری سنندج نیز امشب پس از درگیری با عناصر مسلح ضدانقلاب سقوط کرد. امشب همچنین پایگاه مروارید از هنگ ژاندارمری سنندج و پایگاه میرده از هنگ ژاندارمری سقز با مهاجمان مسلح درگیر شدند که این درگیری ها پس از چند ساعت بدون تلفات نیروهای خودی خاتمه یافت.(1)

1

سپاه سلماس در گزارشی اعلام کرد: از بامداد امروز، یگان جندالله سلماس، عملیات پاک سازی چندین روستای این شهرستان را آغاز کرد. این عملیات ساعت 16 امروز بدون تلفات و ضایعات خودی خاتمه یافت و درپی آن ارتفاعات این روستاها به دست نیروهای خودی افتاد و عناصر ضدانقلاب نیز از مناطق مذکور گریختند.(2)

همچنین صبح امروز 4 نفر از افراد حزب دمکرات کردستان، با چند قبضه اسلحه و مهمات مربوط به آن، خود را تسلیم نیروهای سپاه بیجار کردند.(3)

امروز در مریوان نیز یکی از عناصر وابسته به حزب رستگاری تسلیم نیروهای خودی شد.(4)

2

نیروهای سپاه که در کرج درحال تعقیب 2 نفر از افراد سازمان مجاهدین خلق (منافقین) بودند، به دنبال واکنش آنان، مجبور به تیراندازی شدند که درنتیجه یکی از منافقین کشته و دیگری مجروح و دستگیر شد.(5)

همچنین به گزارش یک بولتن اطلاعاتی سپاه، یک نفر از هواداران سازمان پیکار امروز در مسجدسلیمان دستگیر شد.(6)

3

امام خمینی امروز در پیامی به مسلمانان ایران و جهان به مناسبت فرارسیدن ایام حج، شکستن بت های گوناگون و مقابله با طاغوت های زمان را یکی از مهم ترین درونمایه های این فریضه الهی برشمردند و ضمن توجه دادن حجاج به دعا برای بیداری مسلمانان و حکومت های آنان، مسائلی را در 9 بند به حجاج و عموم مسلمین متذکر شدند. ایشان علاوه بر هشدار به مسلمانان درمورد عواقب غفلت از مسائل سیاسی و اجتماعی اسلام، وحدت مسلمین را چاره اصلی گرفتاری های کنونی دانسته و بر برائت از مشرکان در مراسم حج به مثابه یک فریاد سیاسی - عبادی تأکید کردند. رهبر انقلاب همچنین با دعوت از حجاج ایرانی برای رعایت نظم و رفتار برادرانه با دیگر

ص: 269

مسلمانان، طرح تشکیل ارتش مشترک دفاعی یک صد میلیونی کشورهای اسلامی را پیشنهاد دادند. ایشان خطر صدام برای منطقه را هم ردیف با خطر رژیم صهیونیستی برشمرده و عدم مسالمت ملت ایران با صدام را یادآور شدند. امام خمینی در پایان از همه زائران خانه خدا خواستند که مکه را به کانون فریاد علیه ستمگران تبدیل کنند. بخشی از متن پیام امام خمینی به این شرح است:

«1. از امور مهمه ای که لازم است حجاج محترم و علمای کاروان ها وقت شریفشان را صرف آن کنند یاددادن و یادگرفتن مسائل حج است؛ که کوتاهی از آن ممکن است موجب زحمت های فراوان شود، ازقبیل بطلان حج یا باقی ماندن به احرام. علمای اعلام کاروان ها از زوّار کاروان خویش دعوت نمایند و برای آنان مجلس درس مناسک قرار دهند. و حجاج واجب است برای یادگرفتن لحظه ای را کوتاهی نکنند و با تمام توان مسائل را یاد بگیرند، و با علم به مسائل مناسک را عمل کنند.

2. همه می دانیم و باید بدانیم که آنچه از قرن ها پیش تاکنون بر سر مسلمین آمده، خصوصاً در یکی دو قرن اخیر که دست دولت های اجنبی به کشورهای اسلامی باز شده و سایه شوم آنان بلاد مسلمین را به تاریکی و ظلمات کشانده است و ذخایر خداداد آنان را به باد فنا داده و به طور مداوم می دهد، غفلت مسلمانان از مسائل سیاسی و اجتماعی اسلام است، که به دست استعمارگران و استثمارچیان و عمّال غرب زده و شرق زده آنان به توده های مسلمانان محروم تحمیل شده است؛ که حتی غالب علمای اسلام گمان می کردند و می کنند که اسلام از سیاست منزه است و یک شخص مسلمان نباید در سیاست دخالت کند. چپاولگران حیله گر کوشش کردند به دست عمال به اصطلاح روشنفکرِ خود اسلام را همچون مسیحیت منحرف به انزوا کشانند و علما را در چهارچوب مسائل عبادی محبوس کنند؛ و ائمه جماعات را در مساجد و محافل عقد و ازدواج منزوی و مقدسین از توده را سرگرم ذکر و دعا و جوانان عزیز را سرگرم عیش و نوش، از صحنه امور سیاسی و اجتماعی و اهتمام به امور مسلمین و گرفتاری بلاد اسلامی خارج نمایند و در این امر توفیق بسزایی پیدا کردند. و از این جهالت و غفلت ما سوءاستفاده نمودند و بلاد مسلمین را یا مستعمره خویش نمودند و یا به استثمار کشیدند؛ و بسیاری از سلاطین و حکام مسلمین را استخدام نموده و با دست آنان ملت ها را به استضعاف و استثمار کشاندند؛ و وابستگی و فقر و فاقه و پیامدهای آنها گریبان گیر توده های دربند گردید. و اکنون نیز مسلمین به غفلت خود و عمال استعمار به تبلیغات خود و ابرقدرت ها به سلطه و چپاول خود ادامه می دهند؛ و آخوندهای مزدور و درباری به عقب

ص: 270

نگه داشتن مسلمانان و جهالت و غفلت آنان دامن می زنند. و إِنّا لله وَ إِنّا الَیهِ رَاجِعُونَ.

3. ازجمله مسائلی که به مسلمانان و مستضعفان جهان اجازه هیچ گونه فعالیت برای خروج از قید و بند استعمارگران را نمی دهد و آنان را به حال رکود و عقب افتادگی نگاه می دارد، تبلیغات همه جانبه ای است که غرب زدگان و شرق زدگان، یا به امر ابرقدرت ها، یا با کوتاه نظری خود، در سراسر کشورهای اسلامی و استضعافی به راه انداخته اند و می اندازند. و آن است که علم و تمدن و پیشرفت مختص به دو جناح امپریالیزم و کمونیسم است؛ و آنان، خصوصاً غربی ها و اخیراً امریکایی ها، نژاد برتر هستند، و دیگران نژاد پست و ناقص هستند؛ و ترقی آنان دراثر والانژادی آنان است؛ و عقب افتادگی اینان دراثر نقص نژادی است! و به تعبیر دیگر، آنان انسان های تکامل یافته هستند و اینان درحال تکامل، که پس از میلیون ها سال به تکامل نسبی می رسند. پس، کوشش برای پیشرفت بی فایده است و آزادگان یا باید وابسته به سرمایه داری غرب باشند و یا کمونیسم شرق. و به بیان دیگر، ما از خود هیچ نداریم، و باید همه چیز را از ابرقدرت های غرب یا شرق بگیریم: علم را، تمدن را، قانون را و پیشرفت را! و شما امروزِ سیاه ما را می بینید که دراثر این تفکر که بر ما تحمیل کرده اند هرچیز، اگرچه ممتاز باشد و از خودی باشد، به همین جرم مشتری اش کم است؛ و همین را اگر اسم غربی به آن بگذارند، مشتری زیاد پیدا می کند. پارچه ایران حتماً باید در حاشیه اش حروف خارجی و لاتین داشته باشد تا مشتری پیدا کند! و مرض هایی که در خود کشور به نحو شایسته معالجه می شود باید به خارج سفر کرد تا معالجه شود. و این باور در حالی است که بعض دانشمندان و نویسندگان غیرمسلمان با شواهد زنده ثابت نموده اند که تمدن و علم از اسلام به اروپا رفته و مسلمانان در این امور پیش قدم بوده اند. باید گفت که دانشگاه های ما به دست یک مشت غرب زده خودباخته یا مزدور، اداره می شد و دانشمندان متعهد در اقلیت بودند و قدرت را از آنان سلب کرده بودند و آن دسته اکثریتِ غرب زده جوانان را عاشق غرب می کردند و فوج فوج به خارج می فرستادند و در خارج دست استعمار کار خود را می کرد و جوانان را در حدی که مطلوب استعمارگران بود نگه می داشتند؛ و با افکار غربی و غیراسلامی و غیرملی به کشور بازمی گرداندند و این فاجعه قرن اخیر برای ممالک اسلامی و اشتباه آنها بود و حدیث مفصل را از این مجمل باید خواند.

4. و ازجمله چیزهایی که مانع دفاع مسلمین از کشورهایشان است، تبلیغات دامنه دار برای هرچه بزرگ تر جلوه دادن قدرت های خارجی است. در سابق از انگلیس، به دست به اصطلاح روشنفکران و تحصیل کردگان غرب زده، یک غول ساخته شده بود و به دولت های بی اطلاع و ملت های دربند تحمیل کرده بودند که اگر به یک فراش سفارتخانه انگلیس یک حرف درشت زده شود، ایران به باد فنا می رود! و پرچم سفارت بر سر خانه هر مجرمی که افراشته می شد از مجازات مصون می گشت. و اشاره سفیر انگلیس به دولت یا صدراعظم، کافی بود

ص: 271

برای اجرای اوامر و اطاعت بی چون و چرای او. و امروز از این دو قدرت، خصوصاً امریکا، در بلاد مسلمین همان غول را بسیار بزرگ تر و شاخ دارتر ساخته اند؛ و گمان می کنند اگر به یکی از این دو قطب گفته شود بالای چشمت ابروست، کشور از بین می رود! و با خیال های خام و مقایسه عصر حاضر با عصرهای گذشته و دامن زدن وابستگان غرب زده به این نحو شایعه ها، مسلمین را از دفاع بحق خود مأیوس نمودند. و جرم این خودباختگان ملی نما کمتر از مجرم اصلی نیست.

5. امروز چاره چیست و برای شکستن این بت ها چه تکلیفی متوجه مسلمانان جهان و مستضعفان می باشد؟ یک چاره که اساس چاره هاست و ریشه این گرفتاری ها را قطع می کند و فساد را از بن می سوزاند، وحدت مسلمانان، بلکه تمامی مستضعفان و دربند کشیده شدگان جهان است و این وحدت، که اسلام شریف و قرآن کریم بر آن پافشاری کرده اند، با دعوت و تبلیغ دامنه دار باید به وجود آید و مرکز این دعوت و تبلیغ مکه معظمه در زمان اجتماع مسلمین برای فریضه حج است، که ابراهیم خلیل الله و محمد حبیب الله شروع و در آخرالزمان حضرت بقیه الله - أرواحنا لمقدمه الفداء - تعقیب می کند.

به ابراهیم خلیل الله خطاب می شود که مردم را به حج بخوان تا برای "شهود منافع" خود از همه اقطار بیایند. این منافع جامعه است: منافع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی بیایند و ببینند تو که بر آنان پیغمبری عزیزترین ثمره حیات خود را در راه خدا تقدیم کردی و همه ذریه آدم باید به تو تأسی کنند. ببینند که بت ها را شکستی و آنچه جز خداوند بود به دور افکندی، شمس باشد یا قمر، هیاکل، حیوانات یا انسان ها؛ و گفتی و از روی حقیقت گفتی:" وَجَّهتُ وَجهِیَ لِلَّذی فَطَرَ السَّمَوَاتِ وَ الأَرْضَ حَنیفاً مُسلِماً وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکینَ" و همه باید به پدر توحید و پدر پیامبران عظیم الشأن تأسی کنند. و در سوره توبه که امر شد در مجمع عمومی در مکه خوانده شود، می خوانیم: "و أذان من الله و رسوله إلی النّاس یوم الحجّ الأکبر أن الله بری ء من المشرکین و رسوله". فریاد برائت از مشرکان در مراسم حج. و این یک فریاد سیاسی - عبادی است که رسول الله - صلی الله علیه وآله وسلم - به آن امر فرمود. حال باید به آن آخوند مزدور که فریاد مرگ بر امریکا و اسرائیل و شوروی را خلاف اسلام می داند گفت تأسی به رسول خدا و متابعت از امر خداوند تعالی خلاف مراسم حج است؟ آیا تو و امثال تو آخوند امریکایی فعل رسول الله - صلی الله علیه وآله وسلم - و امر خداوند را تخطئه می کنید و تأسی به آن بزرگوار و اطاعت فرمان حق تعالی را برخلاف می دانید و مراسم حج را از برائت از کفار تنزیه می کنید، و اوامر خدا و رسول را برای منافع دنیایی خود به طاق نسیان می سپارید و برائت و نفرین را نسبت به دشمنان اسلام و محاربان با مسلمانان و ستمگران بر مسلمین کفر می دانید؟ ما امیدواریم که دولت سعودی به وسوسه این آخوندهای از خدا بی خبر گوش فراندهد؛ و مسلمین را، همان طورکه وعده نموده است، در مراسم

ص: 272

حج و برائت از کفار و مشرکان آزاد گذارد، و در این عمل الهی با آنان، خصوصاً زائران ایرانی و فلسطینی و لبنانی و افغانی که مورد تجاوز کفار قرار گرفته اند، هماهنگ شود؛ تا دشمن مشترک همه مظلومان را با ندای واحد به عالمیان معرفی کنند.

و من مؤکداً از زوار ایرانی و دیگر زائران بیت الله الحرام می خواهم که نظم و آرامش را مراعات کنند؛ و به دستورات نماینده اینجانب، جناب حجت الاسلام آقای خوئینی ها عمل کنند و همه مسلمانان را برادر خود بدانند و با آنان به طوری که شایسته یک مسلمان متعهد است عمل نمایند. امید است دولت سعودی نیز با حجاج ایرانی، که از ستمکاران غدّار که به کشورهای اسلامی تجاوز و دخالت های بیجا می کنند تظلم می نمایند، به نحوی شایسته هماهنگی نموده و با همکاری و هم گامی و وحدت کلمه کفار متجاوز به حریم اسلامی را محکوم کنند؛ تا حج امسال ان شاء الله تعالی به طوری که مرضی خداوند و رسول الله - صلی الله علیه وآله وسلم - است انجام گیرد.

6. ازجمله چیزهایی که برای قیام مسلمانان و مستضعفان جهان علیه چپاولگران جهانی و مستکبران جهان خوار لازم به تذکر است، آن است که نوعاً قدرت های ستمگر از راه ارعاب و تهدید یا به وسیله بوق های تبلیغاتی خودشان و یا به وسیله عمال مزدور بومی خائنشان مقاصد شوم خود را اجرا می کنند. درصورتی که اگر ملت ها با هشیاری و وحدت در مقابلشان بایستند، موفق به اجرای آن نخواهند شد. شواهد بر این مدعا زیاد است و زنده ترین شاهد در کشورهای منطقه ایران و افغانستان است. ایران، چنانچه می دانیم و می دانید، دست بسته تسلیم امریکا بود و شاه مخلوع خائن این کشور را در تمامی ابعاد وابسته به امریکا کرده بود و ایران یکی از پایگاه های نظامی امریکا بود. ارتش در دست مستشاران آن و فرهنگ در دست جیره خواران و شاه و دولت و مجلس از نوکران و سرسپردگان بودند. اقتصاد در وابستگی از آنها بدتر. و شاه مخلوع در منطقه نیرومندترین ژاندارم بود. و پشتیبان او امریکا و دیگر کشورهای وابسته به آن بودند. و ازحیث تجهیزات نظامی بسیار غنی بود. بااین همه، ملت معظّم ایران، که فاقد قدرت نظامی و تجهیزات رزمی و حربی بود، با دست خالی و ایمانی قوی فراگرفته از اسلام و عزمی راسخ و اتکا به خدای تعالی و اعتمادبه نفس در مدتی کوتاه به طور معجزه آسا، بت های تخیلی ساخته و پرداخته غرب زدگان را فروریخت و طومار ستمگری های دو هزار و پانصد ساله را در هم پیچید و بر اسطوره های تاریخ سازان و بت تراشان خط ابطال کشید. و افغانستان هجوم ناجوانمردانه شوروی، آن قدرت اسطوره ای و ارتش قدرتمند حکومت غاصب و حزب خائن را با قدرت ایمان و اتکال به خدای بزرگ و اعتماد به خویش درهم کوبید؛ به طوری که باید گفت شوروی با پریشانی و پشیمانی از هجوم ظالمانه خود به سر می برد؛ و در حیرت است که چگونه از افغانستان بدون آبروریزی جا خالی کند و همچنین ملت قدرتمند و علمای متعهد بودند که فرانسه و انگلستان غاصب را از الجزایر و عراق بیرون کردند. اینها و امثال اینها برای فروریختن

ص: 273

رعب های ساختگی به دست استعمار و استثمارگران کافی است که مسلمانان و دولت های کشورهای اسلامی را از خواب گران بیدار کند و این طلسم های ساختگی را و سحرهای شیطانی را ابطال نماید، و مسلمانان و دولت های آنان را، با داشتن یک میلیارد جمعیت و در دست داشتن شریان حیات غرب و شرق و دارابودن کشورهای وسیع و غنی، از سحر و وحشت زدگی خارج کند و از ایران که با جمعیت ناچیز سی و چند میلیونی دست همه قدرت ها را از کشور خود قطع و تمام قیدوبندهای استعماری را گسیخت و مستشاران و مفت خواران را از میهن عزیز راند عبرت بگیرند و به بوق های استعماری، که یک صدا از اول پیروزی انقلاب تاکنون با دروغ پردازی ها و نشر اکاذیب ایران را یک کشور درحال سقوط و ورشکسته معرفی کرده و می کنند، گوش فراندهند و از یک قدرت اسلامی، که هدفش سرافرازی مسلمین و کوتاه کردن دست ستمگران از ذخایر خداداد آنان است و پیوسته می خواهد بین برادران اسلامی صلح و صفا و اخوت ایمانی برقرار باشد، قدردانی کنند و بدانند که کشورهای قدرتمند فرصت طلب، که غایت آمالشان دست یافتن به کشورهای اسلامی و مستضعف است، آنان را در مواقع گرفتاری تنها می گذارند، و کلمه "وفا" در قاموس آنان راهی ندارد.

7. اگر ان شاءالله آن وحدت بین مسلمین و دولت های کشورهای اسلامی که خداوند تعالی و رسول عظیم الشأنش خواسته اند و امر به آن و اهتمام در آن فرموده اند حاصل شود، دولت های کشورهای اسلامی با پشتیبانی ملت ها می توانند یک ارتش مشترک دفاعی بیش از صد میلیونیِ تعلیم دیده ذخیره و یک ارتش ده ها میلیونی زیر پرچم داشته باشند، که بزرگ ترین قدرت را در جهان به دست آورند و اکنون که این حاصل نیست، دولت های اسلامی منطقه و حواشی آن می توانند یک ارتش ذخیره ده ها میلیونی و یک ارتش بیش از ده میلیونیِ تحت پرچم برای دفاع از کشورهای اسلامی داشته باشند، که این نیز فوق قدرت هاست و امید است دولت های منطقه، با قطع نظر از زبان و نژاد و مذهب، فقط تحت پرچم اسلام در این امر فکر کنند و طرح آن را بریزند؛ و از ننگ خضوع دربرابر ابرقدرت ها نجات یابند و شیرینی استقلال و آزادی را بچشند و برای به دست آوردن چنین قدرتی لازم است هریک از دولت ها با تفاهم با ملت خود برای دفاع از کشورشان یک چنین طرح حیات بخشی را در دست مطالعه قرار دهند؛ و از کشور اسلامی ایران در این امر که مدافع کشورهای خود و برادران اسلامی خویش است الهام بگیرند.

امروز ایران، با همه گرفتاری ها و کارشکنی ها و حصر و سدها، درصدد است تمام جوانان خود را تعلیم نظامی دهد و تاکنون، به طوری که گزارش می دهند، قریب یک میلیون رزمنده ذخیره تعلیم دیده دارد، که به محض آنکه لازم شود، با یک هشدار برای دفاع از میهن اسلامی خود مجهز و مسلح می شوند. دولت های اسلامی و منطقه نیز اگر مثل دولت ایران با ملت رفتار کنند و خود در

ص: 274

کنار ملت باشند و مردم احساس خدمتگزاری آنان را نمایند، این امر در کشورهای آنان نیز حاصل می شود و مقدمه است برای آنچه اسلام بزرگ به آن امر کرده و طرح داده است و باید متأسف بود که اسلام در همه ابعادش ناشناخته است و زیر پرده های استعماری در طول تاریخ می باشد.

از خدای بزرگ می خواهیم که این پرده های سیاه را برچیند و چشم مسلمانان را به جمال جمیل اسلام روشن فرماید، تا دنیا بداند اسلام برای جهان چه آورده است و آنچه غایت تعلیمات اسلامی است همزیستی مسالمت آمیز در سطح جهان است که امید است با تعجیل در ظهور مهدی آخرالزمان - ارواحنا فداه - حاصل شود؛ و رسیدن انسان ها به کمال و سعادت اخروی است، که خداوند نصیب همگان فرماید.

8. مسلمانان و خصوصاً مظلومان منطقه، بدانند که اسرائیل با تغییر و تبدیل مهره ها، که شاید برای اغفال رزمندگان فلسطینی و لبنانی باشد، هیچ گاه از مقصد شوم خود، که حکومت بر کشورهای مسلمین از نیل تا فرات است، منصرف نخواهد شد و امریکا، که چنگ و دندان در منطقه نشان می دهد، از مهره ای چون اسرائیل، که مجری جنایت های آن در منطقه است، به طور کامل پشتیبانی می کند و بازی های سیاسی اینان را نباید از نظر دور داشت و کسانی که از اسرائیل حمایت می کنند باید بدانند که افعی گزنده را در حمایت خود قوی می کنند، که درصورت فرصت خدای نخواسته حرث و نسل منطقه را به هلاکت می کشاند و باید به این افعی خزنده خطرناک مهلت ندهند. چنانچه صدام جنایتکار اگر فرصت پیدا کند، خطرش برای منطقه از اسرائیل کمتر نیست و لازم است برای آرامش منطقه اکنون که به یاری خداوند متعال قوای مسلح ایران ما - أیدهم الله تعالی - این جرثومه فساد را تا لبه پرتگاه هلاکت رسانده اند و از سردار قادسیه یک موجود مفلوک ساخته اند، دولت های منطقه از کمک به او دست بردارند، که صلاح دین و دنیای آنان است و درصورتی که مهلت پیدا کند، بر هیچ یک از دولت های خلیج فارس و دیگران رحم نخواهد کرد. شما دیدید اکنون که با شکست مفتضحانه روبه رو است در یک سخنرانی گفت: "اعراب باید رهبری عراق را بپذیرند" و شک نکنید که اگر قدرت پیدا کند، به مسئله رهبری اکتفا نخواهد کرد و بوق های تبلیغاتی دولت هایی که از ایران سیلی خورده اند، برای مصالح خودشان و دربند کشیدن هرچه بیشتر ملت ها، شماها را از ایران می ترسانند. ولی دولت ها بدانند که ایران، به پیروی از تعالیم اسلامی، با تمامی آنها درصورتی که به موازین اسلامی گردن نهند با برادری و برابری رفتار می نماید. ولی هرگز به خود اجازه نمی دهد با کسی که نسبت به ما آن همه خسارات و جنایات وارد کرده است مسالمت کند و ملت عزیز عراق در انتظار پیروزی ایران است تا از نیش های این عقرب جرّاره نجات پیدا کند و امید است که با یاری خداوند این انتظار به طول نینجامد: ألَیسَ الصُّبحُ بِقَریبٍ.

9. حجاج محترم ایران و زائران حرمین شریفین بدانند که آنها از کشوری که برای اهداف اسلامی و

ص: 275

بیرون راندن ستمگران از کشور عزیز خویش [قیام کرده است] به سوی خانه خدا و حرم شریف رسول الله - صلی الله علیه وآله وسلم - و قبور معظّم و فرزندان پیامبر - علیهم صلوات الله - می روند، تحت مراقبت برادران اسلامی سراسر جهان هستند و خبرگزاری ها و دروغ پردازان بوق های تبلیغاتی و دشمنان اسلام در کمین نشسته و مراقب اعمال و اقوال آنان هستند و درصددند که از کاهی کوهی بسازند و سرتاسر جهان را از شایعه های خود پر نمایند. دراین صورت جزئی انحراف و خطا و لغزش آنان علاوه بر آنکه در پیشگاه خداوند بزرگ و رسول عظیم الشأنش می باشد، در حضور سایر زائران حرمین شریفین است، که به واسطه پیامد آن گناهی بزرگ و خطایی عظیم است؛ زیرا علاوه بر آنکه بعض اعمال و گفتارْ خلاف حرمت حرمین شریفین است، موجب وهن جمهوری اسلامی است؛ که خدای نخواسته این جمهوری اسلامی، که برای حکومت الله و برقراری احکام مقدس آسمانی قرآن و سنت تشکیل شده، به واسطه بعض اعمال و رفتار آنان به گونه ای دیگر معرفی شود؛ و عیب جویانی که مراقب خرده گیری و بهانه هستند بر ضداسلام و جمهوری اسلامی به شایعه پراکنی و مشوّه نمودن چهره نورانی اسلام و جمهوری اسلامی بپردازند؛ و گناه آن در نامه اعمال آنان که برای عبادت و فریضه حج رفته اند نوشته شود. لازم است مراقب باشند که اعمال بی رویه و گفتار باطل تحقق پیدا نکند و هرکس مراقب دوستان و نزدیکان خود باشد؛ و در برنامه های انسانی - اسلامی صحیح، که ازطرف نماینده اینجانب، جناب حجت الاسلام آقای خوئینی ها، ترتیب داده می شود تبعیت کنند؛ و از آنها تخطی نکنند که موجب هرج ومرج و ناراحتی زائرین فراهم شود.

و پلیس کشور سعودی و متصدیان امور حج و زیارت و دولت سعودی باید توجه کنند که زائران ایرانی، که از یک کشور انقلابی تحت ستم غرب و شرق و غارت زده که با تأیید خداوند متعال و قیام و نهضت همگانی خود را از چنگال ابرقدرت ها نجات داد و با همت والای مرد و زن و کوچک و بزرگ استقلال و آزادی را به دست آورد و رژیم ستمشاهی امریکایی را به رژیم اسلامی مردمی تبدیل کرد و مستشاران و جاسوسان امریکایی و شوروی را یا از کشور راند و یا به بند کشید، به زیارت بیت الله الحرام و مرقد مطهر رسول خدا - صلی الله علیه وآله وسلم - و ائمه مسلمین - علیهم السلام - مشرف می شوند، میهمانان خدا و رسول اند و اهانت و جسارت به آنها اهانت و جسارت به میزبانان بزرگ آنان است. خصوصاً که این میهمانان آمده اند تا همراه با مناسک حج به ندای ابراهیم خلیل الله و محمدرسول الله - صلی الله علیه وآله وسلم - لبیک گویند، که لبیک به آنان نیز لبیک به خدای تعالی است. با اینانی که از "کلّ فجّ عمیق" هجرت به سوی خدا و رسول بزرگ او کرده اند با مهر و صفا و محبت و وفا و اخوت اسلامی رفتار کنید و میهمانان خدا و رسول را آزار ندهید. اینان برای مناسک حج و برائت از مشرکان و کافران، که

ص: 276

خدا و رسول او از آنان برائت جسته است، آمده اند. این میهمانان متعهد را گرامی دارید؛ و از قدرت یک رژیم مقتدر اسلامی برای سرکوب دشمن اسلام و مسلمین، اسرائیل غاصب، و قطع ید ارباب او، امریکا، رأس دشمنان اسلام و کشورهای اسلامی، بهره برداری کنید و مکه مکرمه را با هماهنگی زائران سراسر جهان به کانون فریاد علیه ستمگران تبدیل کنید؛ که این یکی از اسرار حج است و خداوند، غنی از لبیک ها و عبادات بشر است.»(1)

1

ملامحمد نجیب حسن برزنجی امام جمعه شهر شانه دری (از توابع استان سلیمانیه عراق)، که در روزهای اخیر همراه با خانواده اش به جمهوری اسلامی ایران پناهنده شده است، با حجت الاسلام موسوی نماینده امام خمینی در غرب کشور، دیدار و گفت وگو کرد.

روزنامه اطلاعات امروز در گزارشی از این دیدار نوشت: حجت الاسلام موسوی ضمن اشاره به شهادت 34 نفر از روحانیون کردستان از آغاز انقلاب تاکنون گفت: «به لطف پروردگار و با کمک روحانیون [و] مردم کردستان ما موفق شدیم در منطقه پیرانشهر پس از پشت سرگذاشتن موفقیت های داخلی بر نیروهای صدام نیز پیروز شویم.» در ادامه این دیدار، ملامحمد نجیب حسن برزنجی در تشریح فعالیت های خود در عراق به سه مرتبه تبعید به مدت دو سال و نیم به شهرهای بصره و بغداد توسط حزب بعث اشاره کرد و افزود: «دولت عراق همیشه از روحانیون خواسته است که علیه دولت ایران تبلیغات کنند و حال آنکه بنیان گذار حزب بعث کافر است و چون من این مسئله را به صراحت مطرح می کردم همیشه مورد تهدید مأموران دولتی بودم.»(2)

خطیب و استاد مجمع علمی شهر شانه دری عراق در ادامة سخنان خود عملیات والفجر2 را به اندازه سه سال جنگ، دارای تأثیر مطلوب سیاسی در عراق دانست و اظهار داشت: «پس از موفقیت نیروهای اسلام در عملیات والفجر2 و 3 از ما خواستند که به مردم بگوییم اسلحه بگیرند و به جنگ علیه ایران بپردازند، اما توسط روحانیون منطقه عکس این خواسته انجام شد.» وی تعداد شیعیان زندانی در عراق را یک صد هزار نفر اعلام کرد و در ادامه درمورد عملیات سال گذشته در شرق بصره گفت: «در آن عملیات عده ای از مردم بصره با کشتن چند سرباز بعثی آماده شده بودند تا به لشکریان اسلام بپیوندند به همین جهت پس از استقرار نیروهای صدام در شرق بصره، آن منطقه از شهر به دستور رئیس رژیم بغداد توسط بلدوزر با خاک یکسان شد.» ملامحمد برزنجی در پایان با اشاره به دقت خلبانان ایرانی در بمباران مواضع نظامی عراق خاطرنشان کرد: «بمباران های مواضع نظامی عراق توسط ایران تاکنون صدمه ای به منازل مسکونی مردم وارد نکرده و حتی در شهر سیدصادق خانه های اطراف پادگان هم آسیبی ندیده اند.»(3)

ص: 277

1

گزارشی مبنی بر سوءقصد به صدام حسین و زخمی شدن وی و تکذیبیه خبرگزاری عراق درمورد خبر مربوط به اعدام 160 افسر عراقی، از مهم ترین اخبار نظامی داخلی امروز عراق محسوب می شوند.

به گزارش رکن 2 ناحیه ژاندارمری باختران، صدام حسین امروز در یک سخنرانی از کردهای عراق خواست که برای حمله سراسری به ایران به نیروهای نظامی عراق بپیوندند و هشدار داد «هرکس از فرمان حمله سرپیچی کند، اعدام خواهد شد.» براساس این گزارش در حین سخنرانی صدام، انقلابیون مسلمان نارنجکی به سوی وی پرتاب کردند که براثر انفجار آن ترکشی به پای راست صدام اصابت کرد و بلافاصله وی برای مداوا به ناوران بغداد برده شد. در همین رابطه حدود 500 نفر دستگیر و زندانی شدند. در این گزارش آمده است که در این انفجار 3 نفر از محافظان صدام کشته و 5 نفر دیگر زخمی شده اند(1)

درعین حال، خبرگزاری رسمی عراق خبر مربوط به اعدام 160 افسر عراقی(2) را تکذیب کرد؛ روزنامه جمهوریت ترکیه در شماره امروز خود به نقل از خبرگزاری عراق نوشت: «موضوع اعدام 160 افسر عراقی که از رسانه های خبری ایران منتشر شده است، به کلی بی اساس می باشد. ... ایران پیوسته اقدام به انتشار این گونه اخبار نادرست کرده است تا در افکار عمومی جهان علیه حکومت عراق جوسازی کند.»(3)

2

درحالی که گزارش هایی راجع به وقوع درگیری های مرزی جزئی بین کویت و عراق مخابره شده است، مقامات بلندپایه کویت و اردن با سفر به بغداد، قصد دارند ضمن تلاش برای آشتی دادن عراق و سوریه - که هم پیمان ایران است - هماهنگی هایی را بین کشورهای متبوع خود و دیگر کشورهای عربی با عراق انجام دهند.

روزنامه جمهوری اسلامی در شماره امروز خود به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی گزارش داد: خالد نازل عضو کمیسیون سیاست خارجی مجلس شورای کویت در گفت وگو با روزنامه کویتی الوطن با اشاره به وجود درگیری های مرزی جزئی بین کویت و عراق گفت که «این درگیری های جزئی در ملاقات وی با سفیر عراق در کویت مورد بررسی قرار گرفته است.» وی همچنین ضمن ابراز نگرانی از تأثیر نامطلوب این درگیری ها بر روابط طرفین، از موافقت

ص: 278

سفیر عراق برای درمیان گذاشتن درگیری های مذکور با وزارت امور خارجه عراق خبر داد.(1)

در همین حال، رادیو کویت امشب از ورود شیخ صباح الاحمد الصباح معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه و اطلاعات کویت، به بغداد برای دیدار با صدام حسین و دیگر مقامات بلندپایه عراقی خبر داد. براساس این گزارش، وزیر امور خارجه کویت قرار است در این دیدار ضمن آگاه سازی عراقی ها از تلاش ها و تصمیمات کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس درخصوص حل اختلافات میان کشورهای عربی قبل از برگزاری اجلاس آتی سران عرب، نتایج گفت وگوهای اخیر خود با مقامات سوری را نیز به اطلاع آنها برساند(2) رادیو اسرائیل نیز با اشاره به سفر مذکور، به نقل از خبرگزاری رویتر، یکی از اهداف شیخ صباح الاحمد الصباح از سفر به عراق و سوریه را آشتی دادن بغداد و دمشق ذکر کرد.(3)

امروز همچنین بدران نخست وزیر اردن وارد بغداد شد. وی هنگام ورود به این شهر با بیان اینکه حامل پیام شاه حسین برای صدام است، دیدار خود را در راستای هماهنگی دو کشور درزمینه مسائل مورد علاقه طرفین برشمرد.(4) رادیو اسرائیل نیز با انعکاس خبر سفر بدران به نقل از خبرگزاری رویتر، گفت وگو درباره مسائل غرب آسیا، بحران لبنان و جنگ ایران و عراق را ازجمله اهداف این سفر اعلام کرد.(5)

1

کمک های مالی و واسطه گری تسلیحاتی کشورهای حامی عراق، عامل مهمی در تقویت توان ماشین جنگی این کشور است؛ فروش جنگنده های چینی به عراق ازطریق مصر و حیاتی بودن کمک های عربستان برای عراق، دو خبری است که امروز دراین زمینه انتشار یافت.

خبرگزاری فرانسه به نقل از آخرین شماره هفته نامه هوانوردی فلایت اینترنشنال گزارش داد که عراق ازطریق مصر جنگنده های ساخت چین را خریداری می کند. طبق این گزارش عراق جنگنده های "شن یانگ اف6" و "زیان اف7" که از روی مدل میگ های 19 و 20 شوروی ساخته شده اند را تحویل گرفته است. تکنسین های چینی جت های مذکور را در پایگاه "دجی یانگ سیس" در حوالی اسکندریه مصر، مونتاژ می کنند. تاکنون تعدادی از این جت ها در پایگاه "جفی" اردن مشاهده شده اند و سپس در فرودگاه های عراق از آنها عکس برداری شده است.(6)

از سوی دیگر، روزنامه بنگلادشی بنگلور بنی در مقاله ای راجع به اهداف سیاست خارجی عربستان سعودی، ضمن اشاره به تلاش های این کشور و هم پیمانانش برای بازگرداندن مصر به دنیای عرب، یادآور شده است که درصورت قطع کمک های عربستان، عراق قادر به ادامه جنگ با ایران نخواهد بود.(7)

ص: 279

1

سفرای عراق در کویت و ترکیه در مصاحبه هایی جداگانه با ارائه آماری اغراق آمیز از تلفات و خسارات ایران در جنگ و نیز تکرار ادعای صلح طلبی عراق، کوشیدند ایران را تهدیدی برای کشورهای منطقه جلوه دهند.

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، سفیر عراق در کویت، در گفت وگویی ضمن تکرار این ادعا که «کشور متبوعش آماده صلح با ایران است»، از تلاش های شورای همکاری خلیج فارس برای توقف جنگ بین ایران و عراق، تمجید کرد و گفت: «ما از موضع شورای همکاری خلیج [فارس] مبنی بر اینکه ادامه جنگ تهدیدی برای کل منطقه است حمایت می کنیم.» وی همچنین تلفات و خسارات ایران از آغاز جنگ تاکنون را بالغ بر «289000 کشته، [انهدام] 796 هلیکوپتر و هواپیما، 4422 تانک، 5774 خودرو، و 1819 توپ» ذکر کرد. در همین حال، سفارت عراق در کویت نیز با انتشار بیانیه ای - که انعکاس وسیعی در مطبوعات کویت یافت - تلاش کرد تا ایران را آغازگر جنگ معرفی کند.(1)

امروز همچنین خبرگزاری جمهوری اسلامی از آنکارا گزارش داد: طاها القیسی سفیر عراق در ترکیه، ضمن شرکت در یک مصاحبه مطبوعاتی در محل سفارت عراق در آنکارا، صفحاتی از مقاله روزنامه ایرانی الشهید درمورد حضور نظامیان ترکیه در شمال عراق را در میان خبرنگاران پخش کرد. وی در پاسخ به سؤالی درباره برقراری تماس با مقامات ترکیه پس از تهدید ایران به بمباران لوله های نفتی گفت: «عراق و ترکیه نه تنها درمورد لوله نفت بلکه از آغاز جنگ درمورد کلیه موارد مربوط به جنگ با یکدیگر در ارتباط هستند. خط لوله نفتی نیز به دلیل اشتراک دو کشور در منافع مربوط به آن از اهمیت برخوردار است.» سفیر عراق در ترکیه راجع به فعالیت های ارامنه علیه منافع فرانسه در ایران اظهار کرد: «ایران مخالف روابط دوستانه عراق و فرانسه است و ارمنی های موسوم به اسالا هیچ گاه بدون حمایت ایران نمی توانند فعالیت کنند. ... ایران از این گروه ها حمایت می کند و حتی اسالا در ایران دارای کمپ های تروریستی نیز هست.» وی از روزنامه سون حوادث (چاپ ترکیه) به عنوان مدرک این ادعای خود نام برد. طاها القیسی درمورد تهدید ایران مبنی بر هدف قرار دادن لوله های نفت عراق - ترکیه گفت: «اگر ایران قادر به انجام چنین کاری بود تابه حال بدون درنظرگرفتن منافع ترکیه اقدام به بمباران این خط لوله می کرد.» وی در پایان این مصاحبه یادآور شد: «نیروهای ترکیه هر زمان که بخواهند می توانند برای فرونشاندن آشوب در شمال عراق مداخله نظامی نمایند.»(2)

2

ضرورت یافتن یک راه حل فوری برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق و حل وفصل مسالمت آمیز مسئله افغانستان و لبنان ازجمله مفاد بیانیه مشترکی است که امروز در پایان دیدار شش روزه ضیاء الحق رئیس جمهور پاکستان از ترکیه منتشر شد.(3) رادیو بی بی سی در اخبار شامگاهی امروز خود گزارش داد: پاکستان و ترکیه در این بیانیه اعلام کرده اند که باید «یک راه حل سیاسی عادلانه که مورد قبول هر دو کشور ایران و عراق باشد برای خاتمه جنگ میان این دو کشور پیدا کرد.»(4)

ص: 280

1

در ادامه پخش اعترافات سران حزب توده، امشب گفت وگوی منوچهر بهزادی دبیر کمیته مرکزی این حزب از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد.

در ابتدای این گفت وگو منوچهر بهزادی با معرفی خود به عنوان عضو هیئت سیاسی و دبیرکمیته مرکزی حزب توده ایران، مسئول روزنامه نامه مردم ارگان حزب توده، دبیر رابط شعبه سازمان های توده ای شعبه دهقانی و سازمان جوانان، اعلام کرد که قصد دارد ارزیابی نقادانه خود از سیاست های حزب توده را به خصوص برای هواداران آن بیان کند. وی پس از رد شایعات مربوط به تحت فشار انجام شدن این مصاحبه ها، هدف نهایی حزب توده را «تضعیف جمهوری اسلامی ایران به منظور براندازی جمهوری اسلامی ایران و روی کار آوردن یک حکومت وابسته به شوروی» معرفی کرد و «فعالیت در بین طبقات و اقشار مختلف مردم، کارگران، دهقانان، زحمتکشان شهری [و] جوانان» را اولین هدف راهبردی حزب برشمرد تا از این طریق بتواند با تبلیغ سیاست خود «اذهان کارگران را از وظایف اصلی آنها و مردم ایران و انقلاب در شرایط مشخص کنونی که به طور عمده عبارت هست از جنگ تحمیلی، منحرف کند ... و در همین حال شوراها و سندیکاها را در مقابل هم قرار دهد و... از طرف دیگر در شوراهای دهقانی نفوذ بکند و بعد این دو تا را در مقابل هم قرار دهد.»

وی ادامه داد: «درمورد جوانان، حزب می کوشید با استفاده از بستن دانشگاه جوانان را تحریک کند و آنها را به مقابله با حاکمیت وادارد برای بازکردن دانشگاه و مخالفت با انقلاب فرهنگی و... سازمان های دانشجویی، سازمان های دانش آموزی به وجود بیاورد و [آنها را] دربرابر انجمن اسلامی موجود در دانشگاه و در مدارس [قرار دهد.]»

منوچهر بهزادی در تشریح دیگر مسائل مرتبط با اهداف راهبردی حزب توده گفت: «مسئله دوم عبارت بود از حفظ سازمان های مخفی ... هدف مرحله ای سازمان مخفی در شرایط کنونی عبارت از جمع آوری اطلاعات یعنی کار اطلاعاتی به طورکلی و آماده شدن برای نیل به هدف نهایی یعنی براندازی. مسئله سوم درمورد اهداف استراتژیک عبارت بود از نفوذ در مراکز حساس و کلیدی ... در اینجا هم وظیفه مرحله ای عبارت بود از جنبه اطلاعاتی و وظیفه نهایی عبارت بود از آمادگی برای نیل به هدف براندازی بود. مسئله چهارم دفاع از سیاست شوروی بود. ... مسئله پنجم در اهداف استراتژیک عبارت بود از بزرگ کردن اختلافات درونی در روحانیت و حاکمیت جمهوری اسلامی ایران. ... مسئله هفتم یعنی زمینه فعالیت هفتم عبارت بود از تلاش برای گسترش مناسبت سیاسی - اقتصادی و فرهنگی با بلوک شرق به منظور گسترش نفوذ اقتصادی، سیاسی، فرهنگی.»

دبیر کمیته مرکزی حزب توده ایران در ادامه این گفت وگو به تبیین اهداف مرحله ای حزب توده پرداخت: «حزب برای نفوذ در بین طبقات و اقشار مختلف مردم ... احتیاج به این داشت که فعالیت قانونی و علنی داشته باشد ... دومین هدف که در این جهت بود عبارت بود از احتراز از برخورد عقیدتی با نیروهای اسلامی ... زمینه فعالیت دیگری که عبارت بود از تلاش برای نشان دادن نقاط مشترک بین اسلام و مارکسیسم. ... نکته دیگر این بود که حزب کوشش

ص: 281

می کرد ... گذشته خیانت آمیز حزب را در مقابل مردم تطهیر کند، ... با دفاع ظاهری از خط امام و روحانیت ... و همه اینها به این منظور بود که بتواند مجوز قانونی برای فعالیت پیدا کند و بتواند در میان مردم آبرو کسب کند و بتواند در میان مردم نفوذ کند. علی رغم تمام فعالیت ها، موفقیت حزب در تمام این زمینه ها به هیچ بود و یا ناچیز بود و دلیلش کاملاً روشن است در جامعه اسلامی مانند جامعه ایران مردم زحمتکش اعتقاد عمیق به اسلام دارند، اعتقاد عمیق به رهبری انقلاب دارند و برای این جان دادند و جان می دهند.»

منوچهر بهزادی در پاسخ به سؤالی درمورد چگونگی طرح براندازی گفت: «حزب می دانست که با وجود امام ... توطئه براندازی غیرممکن است که به موفقیت برسد. ... بدین ترتیب حزب امیدش را بیشتر بسته بود به نبودن، خدای ناخواسته، امام، در آن دوران حزب تصور می کرد که جنگ داخلی خواهد شد ... و امکان به وجود خواهد آمد برای اینکه توطئه براندازی به ثمر برسد.»

وی در ادامه مواضع کنونی خود را درمورد ماهیت اتحاد شوروی این گونه توضیح داد: «شوروی هم مانند امریکا ابرقدرتی است که اهداف خاص خودش را دارد ... هر دو یک هدف دارند که تفاوت اساسی ندارد و آن عبارت است از تسلط بر خلق ها ... شوروی با اشغال افغانستان حق یک کشور را برای نیل به استقلال پایمال کرده است. شوروی با کمک به عراق و جلوگیری از سقوط صدام حق ملت عراق را پایمال کرده است و جلوگیری می کند از اینکه انقلاب اسلامی در عراق پیروز شود و جمهوری اسلامی در عراق برقرار شود.»

منوچهر بهزادی در پایان این گفت وگوی تلویزیونی ضمن درخواست عفو از رهبر انقلاب برای جبران گناهان خود، تنها راه رستگاری مردم ایران را «انقلاب اسلامی زیر شعار نه شرقی نه غربی جمهوری اسلامی و تحت رهبری امام خمینی» دانست.(1)

1

با آغاز خروج نیروهای رژیم صهیونیستی از بخش مرکزی لبنان، هشدارها درمورد درگرفتن نبرد برای تصرف این مناطق نیز افزایش یافته است. در همین حال، شبه نظامیان وابسته به حزب الله توانستند چند پایگاه نظامی را در شهر بعلبک به تصرف درآورند.

به گزارش آسوشیتدپرس، نیروهای ارتش رژیم صهیونیستی از امشب عقب نشینی خود از کوهستان های مرکزی لبنان را آغاز کرده اند. رادیو بیروت نیز به نقل از منابع غیررسمی گزارش داد این عقب نشینی پس از حدود 48 ساعت تکمیل خواهد شد و تماس ها میان مقامات عالی رتبة لبنانی، امریکایی و دیگر مقامات ادامه دارد تا از وقوع تنش در کوهستان های مذکور جلوگیری شود. به گفته مسئولان لبنانی، امروز ارتش این کشور به طور کامل در شرق بیروت مستقر شد و در غرب پایتخت نیز تدابیر کنترلی شدیدتری اعمال کرد. بااین حال، روزنامه های چاپ سوریه اعلام کردند برخی مناطق حومه جنوبی لبنان هنوز در دستان شیعیان گروه امل و دیگر انقلابیون لبنانی قرار دارد.(2)

صدای امریکا نیز امشب در گزارشی اعلام کرد که مسلمانان دروزی لبنان به ارتش این کشور

ص: 282

هشدار دادند چنانچه طبق طرح پیش بینی شده وارد منطقه کوهستانی شوف شوند، جنگی بی پایان در انتظار آنان خواهد بود. براساس این گزارش، رژیم صهیونیستی نیز درمورد هرگونه اقدام تهاجمی علیه نیروهای این رژیم در هنگام جابه جایی، به شبه نظامیان مسیحی و مسلمانان دروزی هشدار داد و افزود دراین صورت، مهاجمان با اقدامات شدید تلافی جویانه آن رژیم روبه رو خواهند شد.(1)

از سوی دیگر، به گزارش واحد مرکزی خبر از بیروت، عناصر شبه نظامی وابسته به حزب الله امروز تسلط خود بر پادگان الشیخ عبدالله متعلق به ارتش لبنان و یک مرکز ژاندارمری در شهر بعلبک در شرق لبنان را تثبیت کرده و عکس بزرگی از امام خمینی و شعارهای اسلامی بر فراز این دو مرکز نصب کردند.(2)در همین حال، رادیو لبنان امشب مدعی شد که «درچارچوب توطئه علیه بیروت بزرگ روز جاری درگیری های پراکنده ای میان افراد ارتش لبنان مستقر در پادگان شیخ عبدالله در بعلبک و عناصر مسلح ایرانی عضو گروه حسین الموسوی روی داد.» این رادیو همچنین گزارش داد که در همین شهر گروهی از زنان و کودکان با در دست داشتن عکس هایی از امام خمینی و امام موسی صدر وارد پاسگاه ژاندارمری شده اند، درحالی که افراد مسلح بیرون پاسگاه را محاصره کرده بودند(3)عصر امروز، رادیو اسرائیل نیز با اشاره به این واقعه، درمورد حضور ایرانی ها در بعلبک گفت: «تعدادی از افراد حزب اللهی ایران نیز برای انجام فعالیت های تبلیغات به سود جمهوری اسلامی ایران به بعلبک اعزام شده و در آن شهر سکونت یافته اند. ... اکثر ساکنان بعلبک شیعیانی می باشند که به گروه الامل وابستگی دارند و پاره ای از آنان از حکومت آیت الله خمینی طرف داری می کنند.»(4)

ص: 283

ص: 284

داد و مدت زمان هر بار شناسایی در ارتفاعات منطقه را 5 تا 6 روز عنوان کرد. وی با اشاره به دشواری های شناسایی بمو و زیمناکوه، کار شناسایی در روی ارتفاع بمو را به علت جنس صخره ای آن، بسیار مشکل توصیف کرد و گفت: «زمین [این منطقه] عمدتاً صخره ای است که راهکار محدودی دارد.» همت در ادامه افزود: «تصرف و تأمین سد دربندیخان(1) که در اینجا به عنوان هدف در نظر گرفته شده است، امکان پذیر نیست. تصرف سد خیلی مشکل است.»

براساس گزارش فرمانده لشکر27 باتوجه به حضور عناصر دشمن و ضدانقلاب در منطقه و جنس صخره ای زمین منطقه و نبود عقبه مناسب، به نظر می رسد مشکلاتی جدی پیش روی اجرای عملیات والفجر 5 در منطقه دربندیخان وجود دارد.

در این نشست توجیهی نیز همچون جلسات روزهای گذشته، مسائلی نظیر محدودیت زمان، کمبود نیرو و اولویت بندی عملیات دهانه شیلر و عملیات دربندیخان بیش از دیگر موضوعات، تصمیم گیری فرماندهان درمورد اجرای عملیات های والفجر4و 5 را تحت الشعاع قرار داد.

علی شمخانی قائم مقام فرماندهی کل سپاه و غلامعلی رشید معاونت عملیات قرارگاه خاتم الانبیا(ص)، عقیده داشتند که در وضعیت فعلی به دلیل نزدیکی فصل سرما، عملیات دهانه شیلر باید قبل از پانزدهم مهرماه انجام شود. علاوه براین، این فرماندهان باتوجه به نیاز محورهای سورن و پنجوین به لشکرهای قوی و کمبود نیرو برای اجرای عملیات والفجر4 در دهانه شیلر، بر تقویت لشکر14 امام حسین(ع) ازطریق انتقال لشکر17 علی بن ابی طالب(ع) به مریوان تأکید می کردند.(2) در مقابل، عزیز جعفری فرمانده قرارگاه نجف و محمدابراهیم همت فرمانده لشکر27 حضرت رسول(ص) معتقد بودند عملیات والفجر5 به علت پیوستگی ارتفاعات، دشواری عملیات منطقه و نبود جاده، نیازمند نیروهای کیفی است؛ براین اساس، فرمانده لشکر27 اصرار داشت که لشکر17 به دلیل آشنایی با منطقه دربندیخان و داشتن نیروهای کیفی در منطقه بماند و درواقع حضور آنان را باعث تضمین بیشتر موفقیت عملیات می دانست.

درمجموع، مباحث مطرح شده میان فرماندهان بیانگر این بود که استعداد مورد نیاز برای اجرای عملیات های دربندیخان و دهانه شیلر ممکن است به بیش از 100 گردان برسد. ازاین رو کمبود نیرو و محدودیت زمان، انجام این دو عملیات بزرگ را با مشکل مواجه می ساخت.

ص: 286

شمخانی برای حل مشکل کمبود نیرو پیشنهاد کرد سپاه و ارتش به شکل ادغامی عمل کنند، اما همت به دلیل دشواری عملیات در کوهستان و نیاز به نیروی کیفی، با این پیشنهاد مخالفت کرد.(1)

در بخش دیگری از این جلسه، مسئولان قرارگاه نجف، از تردید فرماندهان قرارگاه خاتم الانبیا(ص) درمورد اجرای عملیات والفجر5 اظهار ناخرسندی کردند. فرمانده لشکر27 خطاب به شمخانی و رشید گفت: «هر 24 ساعت دو بار تصمیم گیری عوض می شود. در تهران یک تصمیم، در [قرارگاه] خاتم هم تصمیم دیگری است. ... اگر نمی خواهید روی سد عمل کنید، عملیات را تعطیل کنید تا برویم.» اکبر زجاجی طرح و عملیات لشکر27 دراین باره افزود: «الآن دو سه ماه است که بچه ها در منطقه (دربندیخان) کار می کنند. ... الآن فرمانده گردان های ما روی ارتفاعات و هدف ها رفتند و همه مناطق را شناسایی کردند.»

فرماندهان قرارگاه خاتم الانبیا(ص) با تأکید بر ضرورت اجرای دو عملیات، هم زمانی عملیات والفجر 4 و 5 را موجب کاهش فشار دشمن می دانستند(2)ابراهیم همت نیز ضمن تأیید این مطلب معتقد بود که با اجرای عملیات در دربندیخان، دشمن سرگرم شده و دیگر به شیلر پاتک نخواهد کرد، اما درعین حال تأکید داشت که بین دو منطقه عملیات اولویت بندی شود تا بر روی عملیات مهم تر تمرکز بیشتری صورت پذیرد. وی با اشاره به آماده بودن طرح عملیات دربندیخان، ضمن اصرار بر اجرای این عملیات، پیشنهاد کرد عملیات والفجر4 در شیلر زودتر آغاز شود تا بلافاصله بعد از آن عملیات والفجر5 در دربندیخان شروع شود.

در پایان نشست امروز فرماندهان با مقایسه دو منطقه دهانه شیلر و دربندیخان به بررسی و ارزیابی عملیات های والفجر4 و 5 پرداختند. نتایج این بررسی ها نشان می داد که عملیات والفجر4 به دلایلی نظیر مناسب بودن زمین شیلر، کثرت جاده ها و معابر، جناح دهی کمتر نیروهای خودی به دشمن و... دارای تضمین بیشتر و اجرای آن آسان تر است. درحالی که عملیات والفجر5 باتوجه به کمبود نیرو، نبود جاده و عقبه، پیوستگی ارتفاعات، صعب العبور بودن و جنس نامناسب زمین منطقه، اتکای عملیات به هلی برد، نیاز به نیروی کیفی و... ضریب موفقیت کمتری داشته و انجام آن دشوارتر است.(3)

1

امروز واحد اطلاعات - عملیات قرارگاه خاتم الانبیا(ص) در گزارشی استعداد نیروهای ارتش عراق را در منطقه سیدصادق، شاندری و پنجوین به این شرح اعلام کرد:

تیپ106 گارد مرزی، تیپ424 تابع لشکر4، تیپ504 پیاده، تیپ418 پیاده، تیپ65 پیاده، تیپ6 پیاده تابع لشکر4، تیپ20 پیاده، تیپ29 پیاده کوهستانی.(4) براساس گزارش دیگری از منابع اطلاعاتی مریوان نیز تیپ404 و گردان کماندوی قادسیه صدام یا القعقاع مستقر در توتمان ازجمله یگان های حاضر در منطقه یادشده هستند(5)

ص: 287

1

در روز جاری که رژیم عراق آن را سالروز آغاز جنگ با ایران اعلام کرده است، صدام رئیس جمهور و مقامات بلندپایه این کشور کوشیدند ضمن متجاوز نشان دادن ایران، ارتش عراق را قدرتمند و درعین حال صلح طلب و نیروهای ایران را ضعیف و رو به اضمحلال جلوه دهند.

دولت عراق امروز با انتشار یک اطلاعیه رسمی ضمن متهم کردن ایران به آغاز جنگ با عراق اعلام کرد: نیروهای ایرانی تاکنون متحمل تلفاتی بالغ بر 288 هزار تن شده اند، علاوه براین ایران 22 هزار خودرو، 159 کشتی و صدها هواپیمای جنگنده خود را نیز از دست داده است. به گزارش رادیو امریکا، در این اطلاعیه مطلبی درمورد تلفات و خسارات نیروهای عراقی نیامده و درعین حال، ایران متهم به گلوله باران شهرهای عراق شده است. رژیم عراق همچنین در اطلاعیه مذکور ادعا کرده است که «خواستار پایان دادن به خصومت ها و حل این بحران ازطریق مذاکرات مسالمت آمیز است. ... [درحالی که] ایران همواره طرح های میانجیگری و تلاش هایی را که در این جهت به عمل می آید رد کرده است. ...»(1)

از سوی دیگر، صبح امروز صدام حسین در دیدار با گروهی از اهالی استان قادسیه عراق، امروز را سالروز آغاز جنگ اعلام کرد و به زعم خود درپی یادآوری نحوه شروع جنگ برآمد. وی مدعی شد که ایران از زمان پیروزی انقلاب اسلامی، تجاوز خود را شروع کرده و رفته رفته آن را گسترش داده تا در روز چهارم سپتامبر 1980 این تجاوزات به اوج خود رسیده است. به گفته صدام حسین، ایران در مدت مذکور یادداشت های رسمی عراق در اعتراض به این گونه اقدامات را نشانه ضعف این کشور تلقی می کرده است. وی در ادامه سخنان خود، مسئولیت واقعه دانشگاه المستنصریه و حمله به طارق عزیز را نیز متوجه ایران دانست. رادیو صوت الجماهیر ضمن گزارش این دیدار به نقل از صدام حسین آورده است: «کنسولگری ما در المحمره [خرمشهر] برخلاف اصول و عرف دیپلماتیک مورد تجاوز و اشغال قرار گرفت. این تجاوزات در 11 و 26 اکتبر و 1 و 7 سپتامبر 1979 صورت گرفت. از ژوئن 1979 تا سپتامبر 1980، هدف های غیرنظامی در داخل خاک عراق 244 بار به وسیله ایرانیان بمباران شده است. از فوریه 1979 تا سپتامبر 1980 هواپیماهای نظامی ایرانی 249 بار به حریم هوایی ما تجاوز کردند. قبل از جنگ، سه بار به سوی هواپیماهای غیرنظامی ما آتش گشودند و در یک بار هواپیماهای غیرنظامی ما را وادار به فرود در خاک ایران

ص: 288

ساختند. از ژانویه تا سپتامبر 1980، هفت بار تأسیسات نفتی و اقتصادی ما را بمباران کردند. درباره تمامی اینها یادداشت های رسمی وجود دارد و تعداد یادداشت هایی که در آنها این گونه تجاوزات ثبت و برای دولت ایران ارسال شده به 293 یادداشت خطی رسیده است. از چهارم سپتامبر 1980 تا 22 سپتامبر 1980، این وقایع رخ داده است. البته از چهارم سپتامبر تجاوز به شهرهای مرزی آغاز و توسعه یافت و بمباران پالایشگاه الوند، میدان های نفتی خانقین، مندلی، زرباطیه و تأسیسات نفتی در بصره و خود شهره بصره را در برگرفت و شط العرب قبل از 22 سپتامبر 1980، بسته شد و ایرانیان در حمله به ارتش ما در خاک عراق نیروی هوایی خود را به کار گرفتند و با گشتی های مرزی ما از نیروی هوایی درگیر شدند.»(1)

در همین حال، عدنان خیرالله معاون فرمانده کل نیروهای مسلح و وزیر دفاع عراق نیز در مصاحبه ای که در شماره امروز روزنامه عراقی الجمهوریه منتشر شد اعلام کرد: «عراق آماده است تا پایان این قرن به جنگ با نیروهای ایرانی ادامه دهد و نیروهای عراقی آماده اند با پرداخت بهای جنگ، هرچند که سنگین باشد، به دفاع از مرزهای خود ادامه دهند.» به گزارش خبرگزاری خلیج از بغداد، وی همچنین مدعی شد: «به اعتراف منابع آزاد و بی طرف، هم اکنون توانایی جنگی نیروهای مسلح عراق در سطح بسیار بالاتری قرار دارد. ... تهدیدهای مستمر ایران مبنی بر گسترش دامنه جنگ نیز چیز تازه ای نیست و درچارچوب باج خواهی و ارعاب اعراب و دور نگه داشتن آنها از مواضع قومی و حمایت از عراق قرار دارد.» وزیر دفاع عراق با متهم کردن ایران به دریافت کمک های خارجی، تداوم کمک های بین المللی به ایران را موجب برهم زدن موازنه کنونی دانست و تهدید کرد که: «درصورت لزوم عراق مجبور خواهد شد بار دیگر وارد خاک ایران شود. ... نیروهای عراقی اخیراً ازاین رو وارد منطقه مهران شدند تا قدرت تحرک سریع خود در خاک ایران و درهم کوبیدن محل تجمع نیروهای ایرانی را به اثبات برسانند.» عدنان خیرالله در پایان ضمن دفاعی خواندن موضع گیری عراق گفت: «اما گاهی تعرض به طرف مقابل لازم به نظر می رسد.»(2)

امروز همچنین سپهبد ستاد عبدالجبار شنشل رئیس ستاد ارتش عراق، با تکرار مطالبی مشابه اظهارات صدام درمورد آغاز جنگ، آمادگی قوای مسلح عراق برای حراست از مرزهای این کشور و مقابله با نیروهای ایرانی را خاطرنشان ساخت(3)

درعین حال، یک منبع نظامی مسئول در سازمان اطلاعات نظامی عراق در گفت وگو با ماهنامه حراس الوطن، که دایره توجیه سیاسی ارتش عراق آن را منتشر می کند، گفت: بعید است نیروهای ایرانی بتوانند عراقی ها را در جنگ غافلگیر کنند، زیرا «سازمان اطلاعات عراق روش ها و اطلاعات کافی دراختیار دارد که این امکان را مشکل می سازد. ... سازمان اطلاعات نظامی عراق حرکات دشمن را زیر نظر دارد و از مقاصد وی باخبر است و می تواند زمان حملات و قصد نیروهای ایرانی برای بمباران مواضع ما را تشخیص دهد.» وی همچنین درمورد همکاری های اطلاعاتی عراق

ص: 289

با کشورهای دیگر اظهار کرد: «سازمان اطلاعات عراق این اطلاعات را از چند منبع و با هماهنگی منابع خارجی دریافت می کند. ... ما تجربه ها را با کشورهای برادر و دوست مبادله می کنیم.» به گفته این مسئول اطلاعاتی عراق، «نیروهای ایرانی نمی توانند از دیوار امنیت نظامی عراق نفوذ کنند و سازمان اطلاعات ایران نتوانسته و نخواهد توانست چنین هدفی را تحقق بخشد.»(1)

عبدالجبار عمرانی سفیر عراق در کویت نیز امروز در یک نشست مطبوعاتی با بیان اینکه کشورهای بزرگ قادر خواهند بود به جنگ ایران و عراق پایان دهند، مدعی شد: «کشورش جهت برقراری صلح با ایران از کلیه قوانین عربی اسلامی و بین المللی پیروی کرده است.» به گزارش رادیو رأس الخیمه، وی ضمن تکرار ادعاهای اطلاعیه های نظامی عراق درمورد خسارات واردشده به ایران در طول جنگ، اظهار کرد: «عراق علی رغم خارج کردن نیروهایش از خاک ایران از بیش از چند سازمان بین المللی اسلامی و منطقه ای خواستار انجام تلاش هایی درجهت برقراری صلح شده است.»(2)

رادیو بی بی سی نیز در برنامه شبانگاهی خود با اشاره به بخش هایی از مصاحبه عدنان خیرالله، گزارش داد: «عراق در سومین سالگرد جنگ ایران و عراق گفته است مادام که یک راه حل منصفانه ای دراین مورد تحصیل نگردد، جنگ را تا پایان قرن جاری ادامه خواهد داد.» این رادیو در ادامه افزود: «عراق تاریخ جنگ دو کشور را چهارم سپتامبر 1980 [13 شهریور 1359] اعلام کرده است؛ روزی که به گفته عراق جنگ با تجاوز ایران آغاز شد. به گفته ایران، جنگ با حمله سربازان عراقی به ایران در تاریخ 22 سپتامبر 1980 [31 شهریور 1359] آغاز شده است.»(3)

1

با خودداری اکثر کردهای عراقی از پیوستن به ارتش عراق در جنگ علیه ایران(4) و همچنین وخامت اوضاع اقتصادی این کشور، رژیم عراق سعی دارد ازطریق تشدید مقررات وظیفه عمومی و نیز دریافت اجباری پول از مردم، بخشی از نیروهای نظامی و هزینه های جنگ را تأمین کند.

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، اداره بسیج و آمار جنگ وزارت دفاع عراق در اطلاعیه ای از سربازان وظیفه و ذخیره کرُد خواست از فردا به مدت سه روز خود را به مراکز سربازگیری معرفی کنند. در این اطلاعیه همچنین از مشمولانی که خارج از عراق به سر می برند نیز خواسته شده که ظرف پانزده روز آینده با مراجعه به نمایندگی های این اداره، وضعیت خدمت خود را مشخص کنند.(5)

ص: 290

از سوی دیگر، دولت عراق برای تأمین بخشی از ارز مورد نیاز خود، عراقی های مقیم امارات متحده عربی را وادار کرده است تا 10 درصد از حقوق خود را ازطریق بانک عراق در این کشور به حساب دولت عراق واریز کنند؛ روزنامه کیهان به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی دراین باره نوشت: کنسول عراق در ابوظبی ضمن اعتراف به نیاز شدید دولت متبوعش به ارز، شاغلان عراقی مقیم امارات را تهدید کرده است درصورتی که این مبلغ را پرداخت نکنند، گذرنامه هایشان تمدید نخواهد شد. وی همچنین گفته است که هر عراقی باید 50 گرم طلا به دولت عراق بدهد. به نوشته روزنامه کیهان، دولت عراق در ازای 200 گرم طلا، به هر فرد عراقی یک نشان قادسیه می دهد(1)

1

درچارچوب اقدامات نیروهای خودی برای برقراری و تحکیم امنیت در مناطق بحرانی شمال غرب و غرب کشور، امروز یک عملیات وسیع پاک سازی در محور مهاباد - سردشت آغاز و عملیات دیگری نیز در منطقه پیرانشهر با موفقیت انجام شد.

قرارگاه حمزه سیدالشهدا گزارش داد از صبح امروز تیپ شهدا با همکاری توپخانه ارتش و جندالله پیرانشهر، در یک عملیات پاک سازی که تا ساعت 14 بعدازظهر طول کشید، 3 روستا را در منطقه پیرانشهر پاک سازی کردند. در یکی از این روستاها حدود 80 نفر از عناصر حزبی حضور داشتند.(2)در این عملیات، از نیروهای خودی 2 نفر شهید و تعدادی زخمی شدند(3) همچنین 15 نفر از عناصر ضدانقلاب کشته و 30 نفر دیگر زخمی شدند و 3 نفر از آنان نیز به اسارت درآمدند. افراد مذکور از عناصر وابسته به حزب دمکرات بودند.(4)در جریان این پاک سازی تعداد زیادی اسناد و مدارک درون گروهی و همچنین چندین قبضه سلاح های انفرادی و تجهیزات نظامی ازجمله یک توپ 105 میلی متری، یک تفنگ 106 میلی متری، 3 دوشکا و تیربار آ6 و تیربار برنو با مهمات مربوط به آن به دست نیروهای خودی افتاد.(5)

براساس گزارشی از شهربانی سقز، نیروهای سپاه و پیشمرگان کُرد امروز 4 روستا در جنوب شرقی سقز را پاک سازی کردند.(6)

به گزارش سپاه پاسداران مهاباد، از ساعت 22 امشب، در محور مهاباد - سردشت عملیاتی با عنوان "شهید حسینی"(7) با شرکت نیروهای ارتش، سپاه، بسیج و عشایر منگور، برای پاک سازی تعدادی از روستاهای این منطقه که از چهار سال پیش در اشغال ضدانقلاب هستند آغاز شد.(8)

همچنین امروز قرارگاه حمزه سیدالشهدا در گزارشی اعلام کرد که در طول هفته اخیر، در عملیات نیروهای خودی در منطقه سردشت، 75 نفر از عناصر ضدانقلاب به ویژه حزب دمکرات کشته شده اند.(9)

ص: 291

1

امروز شهرهای سنندج، سقز، مهاباد، پیرانشهر و نقده، کانون اصلی تحرکات و اقدامات ایذایی عوامل ضدانقلاب بود.

یک تویوتای سپاه و یک خودروی ژاندارمری در محور سنندج - سقز، گرفتار کمین عناصر کومه له شد. به گزارش قرارگاه حمزه، در این حادثه 13 نفر از نیروهای خودی شهید و 4 نفر دیگر زخمی شدند. مهاجمان علاوه بر به غارت بردن 17 قبضه اسلحه ژ3، یک خودرو و یک عدد بی سیم را نیز منهدم ساختند.(1)

در درگیری نیروهای تأمین پایگاه های قره باغ و کیسالان از توابع مهاباد با افراد مسلح غیرقانونی، 5 نفر از نیروهای خودی زخمی و 7 نفر از مهاجمان نیز کشته شدند.(2)

عناصر ضدانقلاب امروز همچنین با سلاح های سنگین به پایگاه سرشیو در اطراف پیرانشهر حمله کردند، اما درنهایت با دادن 2 کشته و 6 زخمی متواری شدند.(3)

براساس گزارش قرارگاه حمزه سیدالشهدا امروز، عناصر مسلح حزب دمکرات به قصد ضربه زدن به ژاندارمری نقده وارد این شهر شدند، اما پیش از آنکه موفق به اجرای نقشه خود شوند با نیروهای سپاه پاسداران درگیر شدند و درنتیجه با برجای گذاشتن یک قبضه اسلحه کلاشینکف و تعدادی فشنگ مجبور به ترک شهر شدند. در پایان این درگیری یکی از عناصر رده یک تشکیلات شهری این حزب دستگیر شد(4)

2

گروه های مسلح غیرقانونی با هدف ایجاد اختلال در زندگی عمومی، حمله به تأسیسات اقتصادی و صنعتی مناطق بحرانی شمال غرب را در دستور کار خود قرار داده اند.

براساس گزارشی که در یک بولتن اطلاعاتی سپاه منتشر شده است، امروز عوامل حزب دمکرات بخشی از خط لوله نفت تبریز - ارومیه را در نزدیکی شهرستان نقده منفجر کردند. آتش سوزی ناشی از این انفجار پس از 10 ساعت، با تلاش مأموران آتش نشانی مهار شد.(5)

دیروز نیز عناصر مسلح غیرقانونی کارخانه آسفالت سازی ارومیه را به آتش کشیده بودند.(6)

3

ارتباط استقرار گروهی از نیروهای سپاه پاسداران در جزیره لارک با تهدید ایران مبنی بر بستن تنگه هرمز، موضوعی است که در تفاسیر بعضی رسانه های خبری از این اقدام ایران، مطرح شده است.

روزنامه کویتی الوطن در شماره امروز خود ضمن انتشار خبر استقرار نیروهای سپاه پاسداران در جزیره لارک از قول ناظران سیاسی تقویت نیروهای ایران در این منطقه را با

ص: 292

تحولات اخیر جبهه های جنگ ایران و عراق، مرتبط دانست و این مسئله را تهدیدی برای نفتکش های خارجی قلمداد کرد.(1)

امشب همچنین رادیو مونت کارلو در بخش عربی خود درمورد استقرار نیروهای سپاه در جزیره لارک گفت: «در خلیج [فارس] ناگهان اوضاع بحرانی شد. به ویژه پس از اینکه مقامات ایرانی نیروهایی از سپاه پاسداران را به جزیره لارک واقع در تنگه هرمز اعزام داشته اند. شایان ذکر است نظر ایران با نظر سلطنت نشین عمان پیرامون رفت وآمد کشتی های تجاری در تنگه هرمز تفاوت دارد.»(2)

رادیو امریکا نیز با پرداختن به موضوع استقرار نیروهای ایرانی در جزیره لارک اعلام کرد: «رژیم جمهوری اسلامی ایران تهدید کرده است چنانچه تأسیسات نفتی ایران ازسوی عراق در معرض خطر قرار گیرد، تنگه هرمز را به روی خطوط کشتیرانی بین المللی خواهد بست. رژیم جمهوری اسلامی با اعلام مستقرکردن پاسداران انقلاب اسلامی در جزیره لارک در مقابل ساحل عمان در تنگه هرمز، خطوط کشتیرانی بین المللی را مورد تهدید قرار داد.»(3)

1

امام خمینی فرمانده کل قوا، در حکمی به محسن رضایی فرمانده سپاه، اجازه دادند مقررات انضباطی را در سپاه پاسداران به اجرا بگذارد. متن این حکم بدین شرح است:

«بسم الله الرحمن الرحیم

فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای حفظ نظم و عدم هرج ومرج در سپاه پاسداران مجازند با رعایت احتیاط کامل، مقررات انضباطی متخلفین سپاهی را که مورد تأیید نماینده اینجانب است، اجرا نماید و دراین رابطه با تصویب شورای سپاه به فرماندهانی که مطمئن هستند از این اجازه سوء استفاده نمی کنند در موارد ضروری اجازه دهد.

13/6/62

روح الله الموسوی الخمینی»(4)

2

امام خمینی امروز به مناسبت دومین سالگرد شهادت آیت الله قدوسی در حضور خانواده وی و طلاب مدرسه شهید قدوسی سخنانی ایراد کردند. ایشان در این سخنان ضمن هشدار درمورد صدماتی که عالمان بی تقوا به اسلام وارد می کنند به لزوم پذیرش مناصب دولتی توسط روحانیون برحسب مقتضیات زمان اشاره کرده و بر ضرورت گسترش فعالیت های حوزه ها در مسائل اسلامی و فقه تأکید کردند.

متن سخنان رهبر انقلاب اسلامی به این شرح است: «ضایعه بزرگ شهادت مرحوم آقای «قدوسی» باعث تأسف و تأثر است. من سال های طولانی با او آشنا بودم. ایشان اهل علم و عمل بود و در راه اسلام هم فدا شد.

ص: 293

راجع به مدرسه ها و حوزه ها کراراً عرض کرده ام که علم بی تقوا اگر مضر نباشد، مفید هم نیست. آن مقداری که اسلام از عالم های بی تقوا صدمه دیده است، معلوم نیست از مردم عادی دیده باشد. آنچه اصل است تقواست، ولی اگر همین تقوا نزد اشخاصی جاهل باشد، گاهی ضرر می زند. آدم هایی که ظاهر صالح دارند ممکن است به واسطه ناآشنایی به مبانی اسلام، اشتباهاتی انجام دهند، اما علم و تقوا اگر در کسی جمع شد در دنیا و آخرت سعادتمند است و آقای قدوسی هم عالم بود و هم متقی.

حوزه های علمیه امروز باید بیشتر از سابق در مسائل اسلامی و فقه جدیت نمایند و مسئله فقه به همان نحوی که مشایخ درست کرده اند، باید محفوظ بماند. لکن الآن که ایران به واسطه گرفتاری ها به اهل علم احتیاج دارد، اگرچه به طور موقت، آقایان باید به خدمت هایشان ادامه دهند و درست است که تحصیل فقه در اولویت است، اما همه اینها به خاطر حفظ اسلام است و امروز اگر برای حفظ اسلام احتیاج باشد که آقایان به جبهه ها بروند و رزمندگان را تشویق بنمایند، باید این کار را انجام دهند و همچنین امور قضایی از باب اینکه قضاوت و یادگیری آن از حوزه ها سلب شده بود و کسی هم فکر دخالت در آن نمی کرد و از این جهت نقیصه زیاد داشت و دارد و با اینکه پیش از این، من اجازه نمی دادم که با تقلید، قضاوت انجام شود، لکن چون کمبود داریم افرادی که با تقلید می توانند عهده دار این مسئله باشند، مانعی ندارد. ... ما تکلیف داریم که قضاوت و سایر جهات را حفظ کنیم، تا زمانی که جمهوری اسلامی در سیر خود قرار بگیرد، آن گاه علما به پست های خودشان، که از همه شریف تر است، برگردند و من از ابتدا همین مطلب را می گفتم که علما شأنشان نیست مسئولیت دولتی بپذیرند؛ خیال می کردم که بدون آنها کارها درست می شود، ولی پس از مدتی دیدم که اگر به این وضع باقی بمانیم، اصل اسلام هم در خطر می افتد و از آن مبنای اول برگشتم. و تا مادامی که اینها اشخاص صالح را به جای خود پیدا نکرده اند، باید باشند. ان شاءالله خداوند شما را حفظ کند و بتوانید به تحصیل و خدمت خودتان ادامه دهید.»(1)

1

پیام امام خمینی به مناسبت ایام حج، امروز در مدینه برای حجاج قرائت شد. این در حالی است که وزیر کشور عربستان درمورد هرگونه رفتار سیاسی در مناسک حج هشدار داد.

به گزارش روزنامه کیهان، صبح امروز شمار زیادی از زوار ایرانی و تعدادی از زائران کشورهای دیگر در مقابل بعثه امام خمینی در مدینه تجمع کردند. پس از قرائت پیام امام خمینی به حجاج به زبان های فارسی و عربی، حجت الاسلام موسوی خوئینی ها نماینده امام و

ص: 294

سرپرست حجاج ایرانی، در سخنانی ضمن اشاره به وضعیت لبنان و دخالت امریکا و رژیم اشغالگر قدس در درگیری های داخلی این کشور، از سکوت سازمان های بین المللی و کشورهای اسلامی در قبال این امر انتقاد کرد.(1)

موسوی خوئینی ها در پایان سخنان خود با بیان اینکه «مسائل ما مسائل دنیای اسلام است و ما دشمنان بزرگی چون امریکا و شوروی داریم. ما در مکه و مدینه نسبت به مأمورین دولت سعودی و مقامات این کشور هیچ گونه تعرضی نداریم»، از حجاج خواست سخنی برخلاف شعارهای عمومی سر ندهند و در نماز جماعت عموم مسلمین شرکت کنند.

پس از سخنان نماینده امام، حجاج به سمت مسجدالنبی راه پیمایی و سپس نماز جماعت را در صحن حرم به همراه سایر مسلمانان اقامه کردند(2) عصر امروز، حجت الاسلام خوئینی ها با انتشار پیامی از راه پیمایان تقدیر کرد.(3)

در همین حال، امروز خبرگزاری بین المللی اسلامی گزارش داد که شاهزاده نایف بن عبدالعزیز وزیر کشور عربستان سعودی، از ادارات دولتی این کشور خواسته است تا همه نوع کمک و خدمات را دراختیار حجاج قرار دهند. وی همچنین ضمن تأکید بر پذیرش همه زوار بدون توجه به رویکرد سیاسی شان، از حجاج خواست: «از هر اقدامی که به احساسات زائران دیگر که از اقصی نقاط جهان برای انجام فرائض به محیط مقدس می آیند، لطمه می زند اجتناب کنند.» وزیر کشور عربستان به حجاج توصیه کرد که «با بلندکردن پلاکارد شعار ندهند» و به آنان هشدار داد: «تخلف از امنیت در پادشاهی سعودی بالاتر از جرم سیاسی است.»(4)

نایف بن عبدالعزیز امروز همچنین در گفت وگو با روزنامه کویتی السیاسه اظهار کرد: «دولت سعودی در مقابله با افراد مخل امنیت و با کسانی که برخلاف اسلام رفتار می کنند به خود تردیدی راه نمی دهد.» وی درمورد رفتار حجاج ایرانی مدعی شد: «آنچه که سعودی طی سه سال اخیر، از رفتار حجاج ایرانی تحمل کرده است برای هیچ کشور دیگری قابل تحمل نیست.»(5)

1

پایان دادن به جنگ ایران و عراق، مضمون اصلی اظهارنظرهای چند تن از مقامات بلندپایه سابق انگلیس است که امروز در خبرگزاری عراق انتشار یافت.

به گزارش خبرگزاری عراق از لندن، جیمز کالاهان نخست وزیر سابق انگلیس امروز در گفت وگو با خبرگزاری مذکور، از کشورهای بزرگ خواست برای توقف جنگ ایران و عراق، مجدانه تلاش کنند. وی همچنین اظهار کرد: «سازمان ملل متحد و دیگر سازمان های بین المللی در تلاش های کنونی خود جهت متوقف شدن جنگ، که سه سال از آن می گذرد، کوتاهی

ص: 295

می کند. جنگ ایران و عراق تنها درصورت واردکردن فشارهای بین المللی به حکام تهران مبنی بر پذیرش آتش بس، متوقف می شود، به ویژه آنکه عراق نیروهایش را از مناطق مرزی مشترک بین المللی به عقب رانده است.»

طبق همین گزارش، لرد کارینگتون وزیر امور خارجه سابق انگلیس نیز ضمن دعوت از کشورهای بزرگ برای افزایش تلاش های خود به منظور خاتمه دادن به جنگ ایران و عراق، «موضع حکام ایران را در مخالفت با پیشنهادهای بین المللی درمورد متوقف شدن جنگ عراق و ایران، محکوم کرد.»

خبرگزاری عراق در ادامه گزارش خود افزود: حوم نوت وزیر دفاع سابق انگلیس نیز امروز در گفت وگو با این خبرگزاری، خاطرنشان کرد که انگلیس و فرانسه همراه با دیگر کشورهای اروپایی می توانند نقش فعال تری در متوقف شدن این جنگ ایفا کنند.(1)

1

مسعود رجوی در مصاحبه ای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) را سازمانی مشروع و آلترناتیو جمهوری اسلامی خواند. در همین حال، امروز روزنامه کیهان گزارشی از جلسات مناظره شماری از اعضای سابق این سازمان را با محوریت مواضع و عملکرد سازمان مجاهدین خلق (منافقین) از زمان پیروزی انقلاب تا سی ام خردادماه 1360 منتشر کرد.

مسعود رجوی سرکرده سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در گفت وگویی با ماهنامه هرالد (چاپ پاکستان) درمورد وضعیت کنونی ایران و جنگ ایران و عراق و همچنین راهبرد سازمان مذکور برای براندازی نظام جمهوری اسلامی مطالبی را بیان کرد. وی درخصوص وضعیت فعلی جمهوری اسلامی ایران گفت: «رژیم کنونی را مشکلات فراوانی فراگرفته است؛ دو جنگ درحال حاضر در ایران وجود دارد، یکی جنگ داخلی که جنگی است برعلیه مردم ایران و مجاهدین و دیگری جنگ خارجی که به مثابه سرپوشی برای جنگ داخلی است.»

رجوی همچنین با تشریح راهبرد این سازمان برای سرنگونی جمهوری اسلامی افزود: «ما سه فاز استراتژیک داریم در فاز اول با مقاومتمان آینده و ثبات دشمن را از بین بردیم و آنها را نامشروع ساختیم، سپس آلترناتیو خود را تأسیس و معرفی نمودیم و در فاز دوم و در مسیر تدارک

ص: 296

قیام ما بر روی مزدورانی که مستقیماً در اعدام ها دست داشتند تمرکز یافتیم و فاز سوم نیز قیام عمومی است.» وی همچنین مدعی شد سیاست نظام ایران «در جنگ با عراق فقط به اسرائیل سود رسانیده و قربانیان آن نه تنها مردم ایران، بلکه فلسطینی ها نیز می باشند؛ البته این جنگ نمی تواند نامحدود و تا ابد پیش رود، اما تا زمانی که [امام] خمینی زنده است، هیچ امیدی وجود ندارد.»(1)

در همین حال، روزنامه کیهان در شماره امروز خود، گزارشی از جلسات مناظره زندانیان سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در زندان اوین را منتشر کرد.(2)

به نوشته این روزنامه، در ابتدا ابوالقاسم اثنی عشری یکی از زندانیان شرکت کننده در این مناظرات، افراد شرکت کننده را جمعی از «اعضا و مسئولان سابق گروهک تروریستی منافقین» معرفی و موضوع این گفت وگو را «افشاء خطوط، عملکرد و همچنین مواضع گروهک منافقین از بدو پیروزی انقلاب اسلامی تا زمان حاضر» ذکر کرد؛ سپس سایر شرکت کنندگان، که بیش از 30 نفر بودند، به معرفی خود پرداختند؛ در بین آنان رابط سیاسی شاخه خراسان و رابط تدارکات نظامی بخش شهرستان، طاهر احمدزاده استاندار سابق خراسان در دولت موقت و از کاندیداهای عضویت در شورای ملی مقاومت، نیز حضور داشتند. در ادامه، ابوالقاسم اثنی عشری محورهای این مناظرات را چنین برشمرد: «تحلیل منافقین از پیروزی انقلاب و برخورد آنها با رهبری انقلاب، مضمون فعالیت های سیاسی منافقین پس از پیروزی انقلاب تا 30 خرداد، ارتباطات منافقین با سایر گروهک های ضدانقلاب؛ مضمون حرکت 30 خرداد؛ موضع سازمان منافقین در قبال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و...»

در شماره امروز روزنامه کیهان، متن گفت وگوهای انجام شده در دو جلسه از این مناظرات که مربوط به بخش اجتماعی و عمدتاً درخصوص مواضع، عملکرد و خطوط سازمان مجاهدین خلق (منافقین) از پیروزی انقلاب تا 30 خرداد 1360 بود، منتشر شد و قرار است دنباله این مباحث در شماره های آینده این روزنامه انتشار یابد.(3)

1

خروج ارتش رژیم صهیونیستی از بخش مرکزی لبنان، به درگیری بین نیروهای داخلی لبنان برای تسلط بر این مناطق انجامیده است، در همین ارتباط نماینده ویژه امریکا در غرب آسیا به منظور تهیه یک موافقت نامه درمورد کنترل مناطق تخلیه شده عازم منطقه می شود. از سوی دیگر، خبرگزاری رویتر نیز مدعی دست داشتن نیروهای ایران در تصرف پادگان بعلبک شد.

رژیم صهیونیستی امروز با صدور بیانیه ای اعلام کرد که به دنبال آغاز خروج نیروهای ارتش

ص: 297

این رژیم از بخش مرکزی لبنان، یعنی ارتفاعات شوف و عالیه، قرار است خطوط دفاعی جدید نیروهای این رژیم در 35 کیلومتری جنوب بیروت تشکیل شود. درپی آغاز این عقب نشینی، ارتش فالانژ لبنان اعلام کرد که بلافاصله دست به تصرف مواضع تخلیه شده خواهد زد؛ از سوی دیگر، مبارزان مسلمان دروزی نیز هشدار دادند چنانچه ارتش فالانژ بدون توافق قبلی وارد مواضع شوف شود، جنگ بی پایانی درخواهد گرفت(1)

به دنبال آغاز عقب نشینی نیروهای رژیم صهیونیستی، درگیری برای تصرف مناطق تخلیه شده نیز شروع شد؛ به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، این نبردها بین شبه نظامیان مسلمان دروزی و نیروهای ارتش فالانژ در کوهستان های مشرف بر شرق و جنوب بیروت درگرفته است. پس از پخش بیانیه نظامی ارتش لبنان مبنی بر تسلط نیروهای این ارتش بر تقاطع خلده واقع در 5 کیلومتری جنوب بیروت در درگیری های بعدازظهر امروز، یک سخنگوی حزب سوسیالیست ترقی خواه دروزی، از تداوم کنترل نیروهای دروزی بر این چهارراه خبر داد.(2)

واحد مرکزی خبر به نقل از خبرگزاری فرانسه گزارش داد، امروز در واشنگتن اعلام شد که مک فارلین نماینده ویژه امریکا در غرب آسیا، روز یکشنبه به منظور انجام یک مأموریت جدید عازم این منطقه خواهد شد؛ به گفته یک سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا، وظیفه اصلی مک فارلین، تلاش برای تهیه یک موافقت نامه است که طبق آن ارتش لبنان اجازه می یابد کنترل نقاط تخلیه شده توسط نیروهای رژیم صهیونیستی را به دست بگیرد.(3)

امروز خبرگزاری رویتر با اشاره به اقدام روز گذشته شبه نظامیان وابسته به حزب الله در تصرف کامل پادگان الشیخ عبدالله و یک مرکز ژاندارمری در شهر بعلبک(4)-(5) مدعی شد که نیروهای ایرانی در این ماجرا دست داشته اند، به گزارش این خبرگزاری: «یک خبرنگار رویتر در شهر تاریخی بعلبک گفت چند صد نفر پاسدار انقلاب ایران که به مدت یک سال در شهر مستقر بودند ازجمله هشتصد نفر افراد مسلحی می باشند که یک پادگان ارتش لبنان را اشغال کرده اند. بقیه افراد مزبور از شیعیان مسلمان محلی طرف دار ایران بودند. ... سال گذشته چند صد نفر از پاسداران انقلاب ایران به این منطقه آمده و گفتند که خواستار جنگیدن علیه نیروهای اشغالگر اسرائیل می باشند.»(6)

ص: 298

ص: 299

ص: 300

درحال حاضر، یگان های کارآمد عراق در این منطقه نیستند، دشمن ممکن است خط تأمینی درست کند، ولی تصرف مریوان امری غیرمنطقی است. وی در ادامه درباره رعایت حفاظت اطلاعات منطقه عملیاتی، گفت نیروهای خودی باید از اقداماتی که موجب هوشیاری و تحریک دشمن در منطقه می شود، اجتناب کنند.

پس از آن، ابوشهاب جانشین لشکر14 امام حسین(ع) نیز ضمن تأکید بر ضرورت تنظیم و تحکیم خطوط خودی، از ضعف تدارکاتی و مهندسی در محور لشکر14 امام حسین(ع) ابراز نگرانی کرد. وی اقدامات اخیر ارتش عراق را گامی درجهت پرکردن خلأها در ارتفاعاتِ منطقه توصیف کرد(1)و درمورد هشیاری دشمن افزود: ظاهراً ستون های دشمن در منطقه به شدت افزایش یافته است؛ به هر جهت، دیشب 200 ماشین با چراغ روشن در جاده حرکت می کردند، درحالی که قبلاً حرکت ماشین ها در شب اغلب با چراغ خاموش بود.(2)

ابوعمار فرمانده سپاه مریوان نیز در تشریح اقدام اخیر دشمن گفت: امروز خبر دادند قلقله را زده و عراق از سمت هفت توانان جلو آمده و نزدیک روستای ساوجی مستقر شده است. در روستا چند تا اعلامیه زده و به مردم گفته شما می توانید در روستا زندگی کنید، ولی به نیروهای نظامی ایران بگویید که به ما حمله نکنند. پس از آن شایع شد که ضدانقلاب در محور کولان استقرار یافته و با هماهنگی عراق می خواهد به شهر حمله کند.(3) وی در ادامه صحبت هایش خاطرنشان کرد: اگرچه تخلیه این روستاها به نفع نیروهای خودی شد، اما اگر ما اقدامی نکنیم امکان دارد ارتش عراق با توسعه و تقویت واحدهای خود در چند ارتفاع دیگر، قله های ما را در معرض خطر قرار دهد.

پس از اتمام این جلسه گروه هایی برای بررسی صحت وسقم خبر تحرکات دشمن اعزام شدند(4)و «در شهر مریوان، سپاه اعلام حکومت نظامی کرد.»(5)

در همین حال، برخی گزارش ها از اضطراب ناشی از تشدید بمباران ها و پخش شایعه حمله احتمالی عراق به مریوان حکایت دارد. براساس یکی از این گزارش ها، دشمن در محور خلوزه، خرابه و هفت توانان سه کیلومتر پیشروی کرده و با انتشار اطلاعیه ای اعلام کرده است که قصد تصرف مریوان را دارد و به همین منظور، تعدادی از نیروهای طالبانی ها را به سوی شمال محور خرنوکه دار فرستاده است.(6) در گزارش دیگری آمده است امروز اهالی شهر «با هر وسیله ای که توانستند - ماشین، تراکتور، حتی قاطر و پیاده - اسباب و اثاثیه را جمع می کردند، می رفتند.»(7)

1

مشکلات مهندسی به ویژه درزمینه احداث جاده، که یکی از اساسی ترین عوامل ارتباطی خطوط مقدم با عقبه است، از مهم ترین معضلات قرارگاه های حمزه و نجف برای اجرای دو عملیات والفجر4 و 5 در مناطق شیلر و دربندیخان به شمار می رود. براین اساس، امروز جلسه ای با حضور مسئولان وزارت

ص: 302

سپاه و فرماندهان قرارگاه های خاتم الانبیا(ص)، حمزه و نجف(1) در باختران تشکیل شد تا برای رفع نیازها و مشکلات مهندسی این قرارگاه ها چاره اندیشی شود.

در این جلسه عندلیب مسئول مهندسی رزمی قرارگاه خاتم الانبیا(ص) در تشریح مشکلات پیش روی این واحد، حجم اقدامات مهندسی در منطقه را بسیار سنگین و زیاد توصیف کرد و با تأکید بر اینکه عملیات مهندسی در جبهه های غرب به دلیل وضعیت اقلیمی آن دشوارتر از جبهه های جنوب است، از ابلاغ دیرهنگام محورهای مهندسی عملیات های پیش رو به رده های مهندسی، گلایه کرد.

سپس ستاری مسئول مهندسی قرارگاه حمزه سیدالشهدا نیز مشکلات مهندسی موجود در منطقه عملیاتی دهانه شیلر را این طور برشمرد: وسعت کار مهندسی؛ محدودیت زمانی؛ کمبود امکانات مهندسی و نیروی انسانی و بی توجهی به اهمیت حضور مسئولان واحد مهندسی در جلسات آماده سازی عملیات ها. وی ضمن گلایه از تأخیر در ابلاغ محورهای استقرار لشکرها، به صراحت اعلام کرد: با این حجم بالای کار، مهندسی قرارگاه حمزه نمی تواند پاسخ گوی همه نیازها باشد. ستاری همچنین با بیان اینکه درصورت موفقیت عملیات والفجر4، فقط منطقه عملیاتی شیلر به 300 کیلومتر جاده سازی نیاز دارد، افزود: «برای بعد عملیات هیچ تعهدی نمی توانیم بدهیم، نه اینکه نمی کنیم، از قدرت ما واقعاً خارج است.»(2)

در پایان این نشست توافقاتی میان قائم مقام فرماندهی کل سپاه و مقامات قرارگاه خاتم الانبیا(ص) برای پیگیری و رفع مشکلات مهندسی ازقبیل تهیه و تأمین تجهیزات، امکانات، قطعات، نیروی مهندسی و حل مشکلات بهداری صورت گرفت.(3)

1

درپی حضور فرماندهان قرارگاه های خاتم الانبیا(ص) و نجف در منطقه عملیاتی والفجر5 (دربندیخان)، امروز جلسه ای خصوصی با حضور علی شمخانی قائم مقام فرماندهی کل سپاه، غلامحسین بشردوست نماینده فرماندهی کل سپاه در قرارگاه مقدم حمزه، غلامعلی رشید

ص: 303

معاونت عملیات قرارگاه خاتم الانبیا(ص) و عزیز جعفری فرمانده قرارگاه نجف، برای بررسی مشکلات عملیات در منطقه دربندیخان برگزار شد.

در این جلسه فرمانده قرارگاه نجف ابتدا به تشریح اهداف عملیات، حساسیت های دشمن و دشواری های عملیات منطقه دربندیخان پرداخت و سپس تصرف ارتفاعات زیمناکوه، شاخ برددکان، شاخ شمیران، تنگه کرگمل، شاخ خشیک، تنگه سرتک، شاخ بمو و شاخ کیله را ازجمله اهداف عملیات والفجر5 عنوان کرد.(1)وی در توضیح میزان هوشیاری دشمن به اهداف فوق، به اهمیت تنگه سرتک و حساسیت دشمن به آن اشاره کرد و گفت: تنگه سرتک با اهمیت است و دشمن بیشترین فشار و پاتک را روی این تنگه می گذارد. ارتش عراق بجز تنگه سرتک و کرگمل راهی برای پاتک ندارد علاوه براین خط پدافندی ضدانقلاب نیز در این منطقه قرار دارد. براین اساس و باتوجه به وابستگی قسمت داخلی سرتک به شاخ خشیک و تأثیر مستقیم شکستن خطوط داخل تنگه سرتک در موفقیت عملیات، قرارگاه نجف دو لشکر قوی نظیر نیروهای همت (لشکر27 حضرت رسول(ص)) و زین الدین (لشکر17 علی بن ابی طالب(ع)) را برای این منطقه در نظرگرفته است.

جعفری در ادامه به تبیین نیازمندی ها و مشکلات پیش روی اجرای عملیات دربندیخان پرداخت و درمورد ضرورت تأمین پوشش و پدافند هوایی عملیات والفجر5 گفت: جنس زمین در این منطقه، به گونه ای است که اجرای موفقیت آمیز عملیات نیازمند هلیکوپتر و پوشش هوایی موشکی هاگ می باشد. در این عملیات ما فقط با جنگ هلیکوپتری مواجه هستیم و بدون سایت و موشک هاگ، استفاده از هلیکوپتر و اجرای عملیات امکان پذیر نیست.(2) برای این عملیات 25 فروند هلیکوپتر و 40 الی 50 قبضه ضدهوایی 23 میلی متری نیاز داریم که درحال حاضر موجودی ما بسیار ناچیز است(3)

عزیز جعفری همچنین با اشاره به مشکلات سازمان رزم و استعداد نیروی عملیات والفجر5 گفت: باتوجه به کمبود نیرو و محدودیت زمان ازحیث سازمان رزم برای این عملیات دو قرارگاه در نظر گرفته شده که بیشتر از این تعداد برای ما مشکل ایجاد می کند و ازلحاظ استعداد نیرو نیز، تیپ10 سیدالشهدا نیرو ندارد، لشکر5 نصر هم هنوز به منطقه نیامده و استعداد لشکر27 محمد رسول الله(ص) نیز هشت گردان است. این در حالی است که برابر اعلام معاونت عملیات قرارگاه خاتم الانبیا(ص) در این عملیات باید سپاه 32 گردان و ارتش 8 گردان تأمین کنند.(4)

در این نشست درباره مشکلات پشتیبانی، مهندسی و... نیز بحث و تبادل نظر شد.(5)

1

فرماندهان ارشد سپاه به منظور رفع تنگناهای عملیات والفجر4 در دهانه شیلر و به ویژه حل مشکل کمبود نیرو، دست به اقدامات جدی تری زدند. امروز فرماندهی کل سپاه در نامه ای به فرماندهی منطقه 2 اعلام کرد: «مقتضی است تعداد یک هزار و پانصد پاسدار جدید به منطقه یک، هزار نفر آنها را به لشکر14 امام حسین(ع) و پانصد نفر از آنها را به لشکر8 نجف اشرف تا

ص: 304

یک هفته دیگر اعزام نمایید.»(1) چند روز پیش نیز در جلسه قرارگاه خاتم الانبیا(ص) باختران مقرر شد علی شمخانی قائم مقام فرماندهی کل سپاه، برای تغییر زمان امتحانات دانش آموزان سراسر کشور از شهریور به مهرماه، نامه ای به وزارت آموزش وپرورش ارسال کند.(2)

1

درحالی که تداوم حملات هوایی و توپخانه ای عراق به مناطق مسکونی کردنشین مرزی ایران، به ویژه مریوان، زندگی مردم را از روال عادی خارج ساخته است، دولت جمهوری اسلامی ایران و مسئولان محلی استان کردستان رسیدگی به وضعیت زندگی مردم مریوان را در اولویت کاری خود قرار داده اند.

به گزارش قرارگاه حمزه سیدالشهدا، از ساعت 9:30 تا 12 امروز جنگنده های عراقی چند بار به حریم هوایی پیرانشهر وارد شده و کارخانه قند، کوی سازمانی، پادگان و ارتفاعات اطراف این شهر را بمباران کردند. براثر این حملات 2 غیرنظامی زخمی شدند.(3)

یک فروند هواپیمای عراقی نیز ساعت 9:45 صبح امروز، پس از 15 دقیقه مانور بر فراز آسمان مریوان، با واکنش پدافند هوایی متواری شد.(4)این هواپیما در حین فرار، یک روستا را در اطراف مریوان بمباران کرد. این حادثه تلفات جانی نداشت، اما خساراتی را به روستائیان وارد ساخت.(5)

به گزارش شهربانی استان کردستان، به دنبال حملات اخیر هواپیماهای عراقی به مریوان که تلفات و خسارات زیادی، ازجمله تخریب تعداد زیادی از منازل مسکونی این شهر را درپی داشته است، خانواده های زیادی از مریوان به سنندج رفته اند. براثر این مهاجرت تقاضای منزل استیجاری در سنندج افزایش یافته است و حتی در مواردی بعضی خانواده ها با اثاثیه منزل خود در کنار خیابان های شهر ساکن شده اند. به همین دلیل مشکلاتی درزمینه تأمین ارزاق عمومی و اساسی و به ویژه نان به وجود آمده است.(6)

خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز دیروز گزارش داد که درپی بمباران مریوان از جمعه تاکنون، روستاهای واقع در نوار مرزی این شهرستان به طور مکرر هدف گلوله های توپخانه نیروهای عراقی قرار دارند که براثر آن هرروز تعدادی از روستائیان شهید یا زخمی می شوند؛ براساس همین گزارش، به دنبال پخش اعلامیه هایی توسط هواپیماهای عراقی مبنی بر قصد عراق برای بمباران مراکز نظامی شهرستان سنندج، عده ای از اهالی این شهر و گروه معدودی از خانواده نظامیان ساکن پادگان سنندج، منازل خود را تخلیه کرده اند.(7)

باتوجه به وضعیت کنونی مریوان و به منظور سامان بخشیدن به زندگی اهالی این شهر، در پانزدهمین نشست شورای عالی بازسازی و نوسازی مناطق جنگ زده که به ریاست نخست وزیر و با حضور حجت الاسلام ناطق نوری وزیر کشور و بانکی رئیس سازمان برنامه وبودجه و مسئول امور ستادهای بازسازی و نوسازی، برگزار شد مقرر گردید که هیئتی برای رسیدگی به نیازهای

ص: 305

ضروری مردم مریوان به این شهرستان اعزام شود؛ به نوشته شماره امروز روزنامه جمهوری اسلامی در این جلسه تصمیمات دیگری نیز درمورد پروژه های مرتبط با مناطق جنگ زده اتخاذ شد.(1)

همچنین عصر امروز، تعدادی از اعضای هیئت های امنای مساجد سنندج به اتفاق مدیران کل و مسئولان ادارات کردستان با شرکت در یک گردهمایی، درباره نحوه کمک رسانی به جنگ زدگان مریوان و بازسازی مناطق تخریب شده این شهر و نیز چگونگی مقابله با شایعات ضدانقلاب به بحث و بررسی پرداختند. در پایان این گردهمایی معاون سیاسی - اداری استانداری کردستان شماره حساب 3333 بانک های استان کردستان را برای کمک به جنگ زدگان مریوان اعلام کرد.(2)

1

نیروهای خودی یک روستا را در بانه پاک سازی کردند. در ادامه تحرکات ایذایی گروه های مسلح غیرقانونی نیز تعدادی از نیروهای خودی و مردم عادی در کردستان و آذربایجان غربی شهید یا زخمی شدند و به اماکن دولتی و اموال مردم نیز خساراتی وارد آمد.

به گزارش سپاه ناحیه کردستان، نیروی گردان مالک اشتر و گروه های ضربت محورها با اجرای عملیاتی، موفق به پاک سازی روستای طاژان از توابع بانه شدند. در جریان این عملیات 10 نفر از عناصر مسلح غیرقانونی کشته و از نیروهای خودی نیز 3 نفر شهید و 4 تن مجروح شدند(3)

از سوی دیگر، افراد مسلح ضدانقلاب امروز نیز حملاتی را به پایگاه های امنیتی و مردم بومی انجام دادند. نیروهای تأمین شماره 2 چناره گروهان مریوان از ساعت 7 تا 11 صبح امروز، با عناصر مذکور درگیر بودند. در این درگیری از نیروهای خودی یک سرباز شهید و 2 نفر دیگر زخمی شدند.(4)

اداره اطلاعات شهربانی جمهوری اسلامی ایران نیز گزارش داد صبح امروز افراد مسلح کومه له، با کمین در جاده مریوان - سنندج، یک نفر از نیروهای خودی را شهید و 2 نفر دیگر را زخمی کردند(5) یکی از سربازان گروهان دیواندره نیز براثر حمله عناصر ضدانقلاب، به شهادت رسید.(6)

به گزارش قرارگاه حمزه سیدالشهدا، امشب عناصر مسلح غیرقانونی به پایگاه های رادیو، بیمارستان و پایگاه بانک ملی مهاباد حمله کردند. در جریان این حملات علاوه بر تخریب بخشی از ساختمان رادیو براثر برخورد گلوله آر.پی.جی، 2 نفر نیز زخمی شدند.(7)

پایگاه شماره 2 چناره گروهان مریوان و پایگاه گردنه خاکی از هنگ ژاندارمری سنندج نیز امشب با مهاجمان درگیر شدند. این درگیری ها بدون تلفات خاتمه یافت.(8) امشب پایگاه اجواج در شهرستان سلماس نیز مورد حمله عناصر مسلح غیرقانونی قرار گرفت.(9)

همچنین افراد مسلح حزب دمکرات، امروز در جاده دودیسه نزدیک سنندج، به خودروی حامل گندم و دیگر محصولات روستائیان حمله کردند که در این حمله، راننده خودرو شهید و کمک راننده نیز مجروح شد(10)

ص: 306

1

تشکیلات شهری حزب کومه له و جامعه سوسیالیست های باختران با اقدامات نیروهای کمیته انقلاب اسلامی این استان منهدم شد.

روابط عمومی ستاد مرکزی کمیته انقلاب اسلامی در اطلاعیه ای ضمن اعلام این خبر(1) افزود: با تلاش کمیته انقلاب اسلامی باختران علاوه بر دستگیری 10 نفر از مسئولان تشکیلاتی و 31 تن از اعضا و هواداران کومه له، جامعه سوسیالیست های باختران، حزب دمکرات، سازمان های پیکار و رزمندگان، مقادیری مواد منفجره، فشنگ، باروت، یک دستگاه ماشین تایپ، دارو و پول نقد نیز از یک خانه تیمی متعلق به کومه له کشف و ضبط شد.(2)

از سوی دیگر، در روزهای اخیر تعدادی از عناصر حزب دمکرات در بیجار دستگیر شدند و تعداد دیگری از عوامل همین حزب خود را تسلیم سپاه پاسداران دیواندره کردند.(3)یکی از اعضای حزب دمکرات نیز ضمن تحویل یک قبضه اسلحه ژ3 و مهمات مربوط به آن خود را به سپاه خوی تسلیم کرد.(4)

2

درحالی که طرح "لبیک یا خمینی"، به تدریج وارد مرحله اجرایی می شود، علاوه بر سپاه، دیگر نهادهای درگیر در امر جنگ نیز اقداماتی را درزمینه مشارکت در این طرح آغاز کرده اند.

به نوشته روزنامه کیهان، درپی استقبال از طرح لبیک یا خمینی، اولین مراسم توجیه صدها رزمنده بسیجی با حضور حجت الاسلام شاه آبادی نماینده مردم تهران در مجلس و سیدمهدی مبلغ فرمانده سپاه منطقه 10 در پادگان مالک اشتر برگزار شد. در این مراسم پس از سخنان حجت الاسلام شاه آبادی، سیدمهدی مبلغ، به تشریح ویژگی ها، اهداف و مراحل اجرایی طرح لبیک یا خمینی پرداخت.(5)

در همین حال، اداره امور تربیتی وزارت آموزش وپرورش، با انتشار اطلاعیه ای ضمن اعلام حمایت از طرح لبیک یا خمینی، از همه مسئولان آموزش وپرورش، مربیان امور تربیتی و دانش آموزانی که تاکنون در جبهه حضور یافته اند، برای شرکت در این طرح دعوت کرد.

جهاد سازندگی هم در اطلاعیه ای اعلام کرد به منظور اجرای باشکوه تر طرح لبیک یا خمینی، کلیه نیروهای رزمی مهندسی و پشتیبانی خود را در سراسر کشور بسیج می کند.

واحد امداد جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران نیز از نیروهای امدادگر، پزشکیار، راننده پایه یک و دو، صافکار، جوشکار و باطری ساز برای فعالیت در جبهه های جنگ دعوت به همکاری کرد.(6)

امروز همچنین گردهمایی بررسی مسائل جبهه و پشت جبهه در مشهد با حضور فرمانده سپاه برگزار شد. محسن رضایی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که همراه با معاونان وزارت سپاه، گروهی از اعضای ستاد مرکزی و اعضای شورای فرماندهی منطقه 6 سپاه به مشهد سفر

ص: 307

کرده است، امروز با شرکت در این گردهمایی به تشریح ویژگی های چند طرح سپاه که درحال برنامه ریزی است، پرداخت. در این مراسم مسائل و مشکلات سپاه خراسان با حضور اعضای شورای فرماندهی منطقه 4 سپاه (خراسان) و شوراهای فرماندهی پایگاه های بسیج بررسی شد.(1)

1

صبح امروز آیت الله خامنه ای رئیس جمهور، آیت الله موسوی اردبیلی رئیس دیوان عالی کشور و حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، با امام خمینی دیدار کردند.(2)

رئیس مجلس درباره این دیدار نوشته است: «ساعت 9 صبح، با آقایان [آیت الله] خامنه ای و موسوی اردبیلی به زیارت امام رفتیم. تصمیم های شورای اقتصاد را برای مبارزه با گرانی، با اعلان نرخ و مجازات متخلف و توزیع عادلانه کالا با ایشان در میان گذاشتیم و از ایشان کسب اجازه کردیم. احتمالاً مواجه با مخالفت [جامعه] مدرسین [حوزه علمیه] قم خواهد شد. آقای [موسوی] اردبیلی [رئیس دیوان عالی کشور]، از شورای نگهبان به خاطر رد لایحه تعزیرات گله کرد. اجازه اجرا از امام می خواست.»(3)

2

رئیس جمهور امروز ضمن دریافت استوارنامه اسلوویفکسی سفیر جدید جمهوری خلق لهستان، از تمایل لهستان برای توسعه همکاری های دوجانبه با جمهوری اسلامی ایران استقبال کرد و گفت: «جمهوری اسلامی ایران بحمدالله تحت تأثیر انقلاب اسلامی توانسته است این حق مسلم را به ملت بازگرداند که درزمینه روابط خارجی و ملاحظه منافع ملت خود تصمیم بگیرد.» آیت الله خامنه ای منافع ملت، حقوق حقه و انقلاب را اساس دوستی و استحکام روابط در عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، معرفی کرد.

سفیر جدید لهستان نیز ضمن تقدیم استوارنامه خود و ابلاغ سلام رئیس کشور متبوع خود، درباره گسترش روابط دوجانبه ابراز امیدواری کرد و با تأکید بر حمایت لهستان از ملت هایی که برای استقلال و خروج از سلطه امپریالیسم مبارزه کرده اند، گفت: «ما با احساس و احترام فراوان شاهد مبارزات ملت ایران برای پیروزی انقلاب اسلامی و پیدایش جمهوری اسلامی ایران تحت رهبری رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران بوده ایم.»(4)

ص: 308

1

در بازتاب پیام امام خمینی به حجاج، امروز چند رسانه بین المللی و منطقه ای به بررسی دیدگاه جمهوری اسلامی درخصوص ماهیت مراسم حج پرداختند.

رادیو بی بی سی، در گزارشی ضمن اشاره به قرائت پیام امام خمینی در مدینه، مراسم حج را ازنظر مقامات ایرانی فرصتی دانست که «در جریان آن حجاج درعوض آنکه تنها به عبادت بپردازند، پیرامون سرنوشت و موقعیت کنونی جهان اسلام به بحث و گفت وگو بنشینند.» این رادیو همچنین واکنش مقامات سعودی به این مسئله را منعکس کرد.

رادیو صوت الجماهیر عراق هم کوشید تظاهرات حجاج ایرانی را حرکتی درجهت ایجاد آشوب و هرج ومرج میان صفوف حجاج در مدینه جلوه دهد.(1)

روزنامه گونش (چاپ ترکیه) نیز در شماره امروز خود با اشاره به پیام امام خمینی به حجاج به نقل از صدای جمهوری اسلامی ایران، نوشت: «آیت الله خمینی از کلیه حجاج که از سراسر جهان به مکه آمده اند خواست که بر علیه امریکا، شوروی و اسرائیل تظاهرات نمایند.»(2)

درعین حال به گفته حسین برهمند مسئول ستاد حج و زیارت مدینه، محمد خزاعی نماینده مجلس شورای اسلامی و تعدادی دیگر از زائران ایرانی که مأموران سعودی آنها را در مدینه بازداشت کرده بودند، امشب آزاد شدند، ولی دو زائر ایرانی همچنان در بازداشت هستند؛ این دو نفر از دو روز قبل دست به اعتصاب غذا زده اند.

همچنین پیش ازظهر امروز، علمای اهل سنت کردستان و سیستان و بلوچستان، در محل بعثه امام خمینی با سرپرست حجاج ایرانی دیدار کردند. در این ملاقات حجت الاسلام موسوی خوئینی ها ضمن تأکید بر اختلاف نداشتن اهل سنت و شیعه گفت: «بسیار جای خوشوقتی است که برخلاف تلاش دشمنان درمورد تفرقه انداختن بین شیعه و سنی علمای آنها در کنار یکدیگر نشسته اند.»(3)

2

درپی سفر یک هیئت پارلمانی از ایران به چین و کره شمالی،(4) امشب نیز هیئتی از وزارت بهداشت به ریاست علیرضا مرندی معاون امور بهداشتی این وزارتخانه، برای شرکت در اجلاس منطقه ای بهداشت جهانی در جنوب شرق آسیا، عازم کره شمالی شد. قرار است هیئت مذکور پس از پایان این نشست یک هفته ای، برای بازدید از واحدهای بهداشتی چین به پایتخت این کشور سفر کند.(5)

ص: 309

1

امروز نیز بعضی رسانه های منطقه ای و بین المللی درمورد اقدام ایران برای استقرار نیروهای سپاه در جزیره لارک تفسیرهایی منتشر کردند.

روزنامه کویتی الانباء در شماره امروز خود دراین باره نوشت: «تحریکات نظامی در داخل مرزهای ایران بوده و لارک یک سرزمین عربی نیست.» به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، روزنامه مذکور این اقدام ایران را تقویت مواضع نظامی در تنگه هرمز خوانده و یادآور شده است که «ایران سرزمینی عربی را اشغال نکرده است.»(1)

روزنامه امارات (چاپ امارات متحده عربی) نیز با اعلام خبر این اقدام ایران به نقل از خبرگزاری فرانسه، آن را در راستای «دفاع از مرزهای طولانی آبی ایران» ارزیابی کرد.(2)

درعین حال، روزنامه فرانسوی لوماتن در شماره امروز خود ضمن انتشار خبر روز شنبه روزنامه جمهوری اسلامی راجع به استقرار نیروهای سپاه در جزیره لارک، نوشته است: «[روزنامه جمهوری اسلامی] فاش نکرد که این تصمیم در چه زمان اتخاذ گردیده است و چه زمان به اجرا گذاشته شده است.» به گزارش رادیو ایران (وابسته به اپوزیسیون خارج از کشور) این روزنامه افزوده است: «جمهوری اسلامی و عمان هر دو ادعا می کنند که دفاع از خلیج فارس برعهده آنهاست. عمان هفته پیش برای مقابله با تهدیدهای جمهوری اسلامی از شورای همکاری خلیج [فارس] مبلغ یک میلیارد و هشتصد میلیون دلار کمک [دریافت] کرد.»(3)

2

تلاش جدید جنبش غیرمتعهدها برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق، ازجمله گمانه زنی هایی است که با سفر امروز وزیر امور خارجه هند به عراق، در برخی رسانه ها مطرح شد.

رادیو امریکا از ورود ناراسیما رائو وزیر امور خارجه هند، به بغداد خبر داد. طبق این گزارش، احتمال می رود در دیدارهای وزیر امور خارجه هند با مقامات عراقی، طرح پیشنهادی جدید جنبش غیرمتعهدها برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق بررسی شود. به گزارش رادیو امریکا، صدام حسین به تازگی از جنبش غیرمتعهدها خواسته است که در خاتمه دادن به این جنگ نقش فعال تری ایفا کند(4)

رادیو کویت نیز با اشاره به برنامه وزیر امور خارجه هند برای دیدار و گفت وگو با طارق عزیز (معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه عراق) و دیگر مسئولان عراقی درخصوص تحولات منطقه، گزارش داد: «ایندیرا گاندی نخست وزیر هند، پیام هایی از چند کشور عضو جنبش غیرمتعهدها درمورد ادامه تلاش این جنبش برای متوقف کردن جنگ ایران و عراق، که بیش از سه سال از آن می گذرد، دریافت کرد.»(5)

در آستانه این سفر، روزنامه تایمز هندوستان (چاپ دهلی نو) دیروز خبر داد که وزیر امور خارجه هند در سفر دوروزه اش به عراق، آخرین تلاش های هندوستان برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق را به اطلاع مقامات عراقی می رساند. به نوشته این روزنامه، تاکنون عراق از نقش جنبش غیرمتعهدها در پایان این جنگ ناراضی بوده است. روزنامه مذکور ضمن بازگویی

ص: 310

روایت مقامات عراقی درمورد چگونگی و زمان آغاز جنگ نوشت: آنها از دولت هند به عنوان رئیس جنبش غیرمتعهدها انتظار دارند که «ایران را برای قبول شرایط صدام حسین جهت خاتمه جنگ تحت فشار قرار دهد.» روزنامه تایمز هندوستان همچنین با اشاره به سفر اخیر وزیر امور خارجه هند به ایران (در تیرماه سال جاری) شرایط ایران همانند «سرنگونی صدام حسین و پرداخت غرامت ازجانب عراق» را غیرقابل قبول توصیف کرد.

از سوی دیگر، خبرگزاری جمهوری اسلامی گزارش داد که سفارت عراق در دهلی نو در بیانیه ای مدعی شد که عراق برای پایان یافتن جنگ «آماده همکاری با تمامی سازمان های بین المللی ازجمله جنبش غیرمتعهدها، سازمان ملل و سازمان کنفرانس اسلامی می باشد.»(1) خبرگزاری آلمان غربی نیز از بغداد گزارش داد که هند به عنوان رئیس کنونی جنبش عدم تعهد، برای خاتمه دادن به جنگ ایران و عراق، تلاش جدیدی را شروع کرده است.(2)

1

درحالی که مقامات عراقی ایران را متهم به توسعه طلبی و همکاری با امریکا و رژیم اشغالگر قدس می کنند، برخی رسانه های خبری از چرخش ایالات متحده به سوی عراق خبر می دهند.

سعدون حمادی عضو شورای فرماندهی حزب بعث و معاون سرپرست دفتر فرهنگ و تبلیغات عراق، امروز در گفت وگو با خبرگزاری عراق ضمن متهم کردن ایران به تلاش برای توسعه طلبی در عراق و کشورهای عربی منطقه خلیج فارس، مدعی شد که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دولت بعثی عراق در تلاش برای نزدیک شدن به ایران و حمایت از آن در محافل بین المللی، جمهوری اسلامی را برای ورود به جنبش عدم تعهد تشویق کرد؛ به گزارش رادیو بغداد، سعدون حمادی همچنین ادعا کرد که ایران با ایالات متحده و رژیم صهیونیستی همکاری دارد.(3)

برخلاف ادعاهای این مقام عراقی، هفته نامه نیوزویک (چاپ امریکا) در شماره اخیر خود نوشت: به تازگی عراق با دست یازیدن به اقداماتی گسترده برای خاتمه دادن به جنگ، از ایالات متحده خواسته است تا کشورهای غربی را وادار سازد که از تحویل سلاح به ایران خودداری کنند. به نوشته هفته نامه مذکور، تهدید عراق به بمباران جزیره خارک و تهدید ایران به بستن تنگه هرمز، موجب توجه کشورهای غربی به ویژه امریکا به جنگ ایران و عراق و تمایل آنان به حل وفصل مسالمت آمیز این منازعه شده است. نیوزویک در مقاله خود همچنین از حضور طارق عزیز معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه عراق در اجلاس آتی مجمع عمومی سازمان ملل در ماه جاری میلادی و گفت وگوی وی با مقامات رسمی ایالات متحده خبر داد.(4)

هفته نامه فرانسوی لوپوئن نیز در شماره امروز خود اعلام کرد که ایالات متحده تصمیم دارد کمک های نظامی گسترده ای را به عراق پیشنهاد دهد. گفته می شود امریکا در قبال این کمک ها از عراق می خواهد که در حل منازعات منطقه ای نقش سازنده تری را برعهده بگیرد.(5)

ص: 311

1

در ادامه گسترش روابط و همکاری های عراق و ترکیه، امروز وزیر کشور ترکیه برای بازدید از عراق و گفت وگو با مقامات این کشور وارد بغداد شد. از سوی دیگر، یک هیئت عراقی نیز در آنکارا با مسئولان اتاق تجارت و صنایع ملی ترکیه دیدار کرد.

صلاح الدین چتین وزیر کشور ترکیه، امروز هنگام ورود به بغداد، گسترش همکاری میان عراق و ترکیه را محور مذاکرات خود با مقامات عراقی عنوان کرد(1) وی سپس با سعدون شاکر همتای عراقی خود دیدار و گفت وگو کرد؛ به گزارش رادیو صوت الجماهیر در این دیدار، وزیر کشور عراق به تشریح تحولات جنگ با ایران و ابتکارات و همکاری های عراق با سازمان های بین المللی به منظور پایان دادن به جنگ پرداخت. وزیر کشور ترکیه نیز بر حل مسالمت آمیز مسائل بین ایران و عراق تأکید کرد(2)

درعین حال، برخی منابع خبری در گمانه زنی های خود حفاظت از خط لوله نفتی عراق از مسیر ترکیه و مسئله خودمختاری طلبان کُرد را از دیگر محورهای این مذاکرات برشمردند.(3)دراین زمینه، خبرگزاری رویتر با اشاره به حمله نیروهای ترکیه به شمال عراق برای تعقیب شورشیان کُرد به عنوان یکی دیگر از موضوعات احتمالی مورد بحث در این سفر افزود: آنکارا ضمن ابراز نگرانی از بروز درگیری های جدید در بخش شمالی جبهه جنگ ایران و عراق، همچنان قاطعانه بر موضع بی طرفی خود تأکید دارد.(4)

امروز همچنین خبرگزاری آسیایی (اوآنا) گزارش داد: گروهی به ریاست محسن فهیم الفرهود که ازسوی فدراسیون صنایع عراق به ترکیه اعزام شده اند، امروز در آنکارا با مسئولان اتاق تجارت و صنایع ملی ترکیه دیدار و گفت وگو کردند؛ کاهیت آیدوکان از اعضای اتاق مذکور، میزان واردات ترکیه از عراق که بخش اعظم آن را واردات نفتی تشکیل می دهد، 5/1 میلیارد دلار در سال 1981 و 3/1 میلیارد دلار در سال 1982 اعلام کرد. وی همچنین صادرات ترکیه به عراق اعم از مواد غذایی، کالاهای صنعتی، وسایل نقلیه و خدمات مهندسی را در سال های مذکور به ترتیب 559 و 610 میلیون دلار ذکر کرد. آیدوکان در این دیدار ابراز امیدواری کرد که جنگ ایران و عراق به سرعت خاتمه یابد.(5)

2

ضیاء الحق رئیس جمهور پاکستان، امروز در پایان سفرش به ترکیه و عربستان، در یک نشست مطبوعاتی در راولپندی پاکستان، منازعات منطقه غرب آسیا شامل جنگ ایران و عراق و بحران افغانستان را ازجمله موضوعات مذاکرات خود با سران کشورهای میزبان برشمرد. وی همچنین با اشاره به بررسی موضوع ازسرگیری مجدد فعالیت پیمان منطقه ای آر.سی.دی (پیمان عمران منطقه ای) در این دیدارها، بر حضور فعال ایران در این پیمان تأکید کرد و افزود: «ایرانی ها [که] پس از انقلاب

ص: 312

اسلامی این پیمان را مورد شک قرار می دادند، اکنون علاقه ای نسبت به آن نشان می دهند.»(1)

رادیو بغداد نیز با اشاره به مصاحبه رئیس جمهور پاکستان اعلام کرد وی از ادامه جنگ عراق و ایران و نرسیدن به راه حل مسالمت آمیز میان دو طرف اظهار تأسف کرد.(2)

1

به گزارش خبرگزاری رویتر از ژنو، کمیسیون فرعی حقوق بشر در سازمان ملل امروز با صدور قطعنامه ای از ایران خواست به کارگیری سربازان نوجوان در جنگ با عراق را متوقف کند. در این قطعنامه که باوجود اعتراض شدید ایران صادر شد همچنین برای کمک به کودکان اسیر ایرانی در عراق، از سازمان های بین المللی دعوت شده است.

رویتر همچنین گزارش داد که این کمیسیون هفته گذشته یک پیام کتبی محرمانه از نصرالله کامیاب نماینده ایران در این نهاد دریافت کرده بود مبنی بر اینکه رأی مثبت به این قطعنامه یک موضع گیری سیاسی خصمانه علیه ایران قلمداد می شود؛ در این پیام همچنین این ادعا که به کارگیری کودکان در نیروهای مسلح ایران یک "اقدام تثبیت شده و یا تشویق کننده" می باشد نیز به شدت رد شده است.