بگذار رودخانه ای باشم!

در پیچ و خم مه آلود شب هایم، به تو می اندیشم که وسعت مهتابی عظمتت را شبانه روز، به سجده می آیم. با تو آمیخته ام امیدها و دلتنگی هایم را؛ با تو قدم زده ام جاده های پرتپش قلبم را.

بی تو، راه را در هیاهوی ثانیه های مأیوس گم کرده ای غریبم.

ای آنکه هستم چون تو می خواهی و زنده ام چون تو رقم زده ای! رفاقت چشمان مهربانت را از لحظه هایم مگیر و مرا به این بخبندان بیهوده وامگذار.

دستم را بگیر؛ بگذار رودخانه ای باشم که ثانیه به ثانیه، یاد دریا را به ترنم می آید.

خودت بگیر دستم

چگونه خاطره فقیرنوازی ات را از یاد ببرم که از «نیست»، به «هست»ام آورده ای؟ و تا بوده است، لطف تو با من بوده است. «بر در دیرم گدایی نکته ای در کارکرد / گفت بر هر خوان که نِشستم خدا رزاق بود».

جانِ مورچه را سعی و عمل آموخته ای و نیش زنبور را به آن تیزی، شهد و عسل؛ چگونه نستایمت که تو شایسته ستایشی؟ هر چند که «سیاه نامه تر از خود کسی نمی بینم»، ولی چگونه بنشینم و ناامیدانه صبر بگزینم... «چگونه مگس از پی شکر نرود».

بر در سرای تو خواهم نشست و از تو مراد خواهم طلبید.

با بودنِ تو، حرام است که استعانت از غیر گیریم.

هم نفسی اگر هست من نفسی ندارم

به دست های خود نیز دسترسی ندارم

خودت بگیر دستم، خودت به من کمک کن

غریبه ام، خدایا! جز تو کسی ندارم

قلبم می تپد و خون در عروقم جریان دارد، یعنی هنوز هم میل داری بنده تو باشم و فرصت می دهی تا گفت وگویی دیگر را در بال بالِ فرشتگان، از گنه کارترین بنده ات بشنوی.

از من درگذر و مانند همیشه، مرا در حیرت غیرممکن ها قرار ده.

ناتوانی ام را ببخش!

خدایا! حقارت من، پشت چهره نقاب زده ای پنهان شده که حقیقت آن را فقط تو بصیری. ناتوانیِ بنده ات را که به آنچه وعده می کند، کمتر وفا کرده، به قدرت لایزالی ات، ببخش کمکم کن تا نگذارم وعده شیطان که قسم یاد کرد تا بندگانت را گمراه کند، به تحقّق بپیوندد.

اراده ای عنایت فرما تا از محبان درگاهت باشم!

ای دستگیر عذرپذیر!

به سویت آمده ام؛ سوار مرکب بی پناهی. سادگی نمازم، در غربت عصر غیبت، شکسته و دنبال کوزه گری می گردم که به جای دل، کوزه ای شکسته ام دهد و خمره ای که آبروی ریخته ام را در آن پنهان کنم. به درگاه تو آمده ام؛ پابرهنه از دنیا و ترسان از آخرت. دیده ام که کفش های رفاه دنیا، مرا سودی نداد و ردای ریا، بر قامت وجدانم سوخت. نمازم را رنگ بهار ده که مدتی است زمستان زده گناهم. دستم بگیر، ای دستگیر عذرپذیر!

با یاد لحن مخملین نوای گرم او

چه مهتابی می شود

این همه سال!

آینه ها

از نام زیبای محمد

- نام تو -

محو می شوند

و جایی

برای عبور دل از آبگینه اشک عشق

می دانم

زمزمه تصلیه

با طعم تداعی تو

چیزی از طواف

کم ندارد

و به آشیانه گرم فرشته ها

در سرزمین وحی

زندگی می بخشاید.

سلام؛

سلامی که از عمق طلایی رنگ آفتاب

تا متن جریان ملتهب دریاها

هیچ فاصله ای باقی نمی نهد.

معنای سلام های من

حماسه هم هست

شاهنامه هم هست

ص:8

بوی بدر و حُنَیْن و اُحد می دهد

و تصویر دارد؛

تصویر

چکاچاک شمشیرها

وقتی که در بستری از فریاد و خون

شست وشو می شوند.

ای جان محبت،

ای نیروی آرامی!

از کتابت لب های تو

پاپیروس ها

سبز می شوند

و کوه ها

تسلیم کمند نگاه رقصانت، می آیند.

با من سخن بگو!

ص:9

اگر در هوای استقلال نفس می کشیم

نیستی؛ اما نوباوگان وطن، هر روزشان را پلاک می خوانند و چفیه می نویسند. اینان، روایت گر حماسه تواند؛ آن گاه که با شمشیر صدایت، عربده بادهای هرزه گرد را به دریدن برخاستی و هجوم بی وقفه شب و حضور دامنه دار کویر را ایستادگی کردی.

تو ماندی تا قله های میهن، با آفتاب سربلندی، به صبح سلام بگویند.

تو رفتی، تا خیابان های شهر را گام های نامردمی، آلوده نکند. اگر در هوای پاکیزه استقلال نفس می کشیم، اگر ایستاده ایم و روشنی را ادامه می دهیم، یعنی دریافته ایم بزرگی ات را؛ یعنی هنوز بر پلکان دل هامان نشسته ای و چشمان شمعدانی ها را لبخند می زنی.

نگاه کن، چه بارانی می بارد!

با تو، بر کتیبه های عشق حک شدیم

چشم می گشایم بر پنجره های آفتابی و نور منتشرت را می نوشم. تو از خورشیدزاران دور آمده بودی؛ از دامنه های ستاره.

خاطره هایمان را آبی تفکر تو آسمانی کرده است. تو را در گردنه های برفگیر، به پاسبانی بهار دیده اند و من به درختان بلندی می اندیشم که از پس گام های آخِرت، قد برافراشتند و به کوچه هایی که نامت، شکوهمندشان کرده است.

از تو می گویم که نگذاشتی جاده های آوارگی، دلتنگمان کند؛ نگذاشتی سردر گریبان شبانه های سیاه یأس شویم. می ستاییمت؛ که با تو، بر کتیبه های سرخ عشق، حک شدیم.

اگر فهمیده باشی می شود با عشق و نارنجک

خیابان را چراغانی کنی در زیر تاول ها

صدای بهمن پنجاه و هفت انقلاب آمد

تلاطم می کند در خویش اقیانوس مخمل ها

شنیدم لای صحبت های گرم مردی از آتش

که دیگر میرزا کوچک نمی سازند جنگل ها

نشد تعطیل درس مکتب خون جمعه ها حتی

خوشا بر حالتان ای مردها! شاگرد اول ها!

پدر! بیا و نگه کن کدام فرزند است

وصیتی که کمی سوخته به جیبش بود

نوشته: عرض سلام ای پدر! دلم بند است

رسیدم از سفر و یک تولد دیگر

بکار دانه من را که فصل پیوند است

و چند خط دگر سوخته، نمایان نیست

سپس نوشته: مکن گریه؛ جای لبخند است

به روی نامه او چند خط خون می گفت

که تابلو، اثر دست یک هنرمند است

ای آنکه می روی از این مسیر، خانه دوست

پلاک خانه آن یار مهربان چند است

قداستی است مختصات عشق؛ وقتی جغرافیا به نام تو برمی خورد و تاریخ، سلامت می گوید، وقتی شدیدترین هجمه ها، به ثبتی سیاه می رسند، بی پروا از تیغ غم، مقاومتی زلال از رفتارت می جوشد؛ چندانکه از کوه، چشمه.

درود بر تو!

درود بر تو ای حقیقت شفاف که در زندگی ما جاری هستی!

درود بر تو ای شیوه سپید رهایی، با زیتون های زخمی ات؛ آن بُنیه های پاینده ای که بر درخت ها، بودن را سرسبزتر از هر شعر دیگر، جار می زنند.

درود بر تو که گلویت در مصاف شب، یک روشناییِ همیشگی است.

هر نفسی که شهید می شود، پرنده ای به پرواز درمی آید و عطر سیب را بر شانه های آسمان زخمی فلسطین تو، می تکاند.

چقدر آینه ها، بی قرار دیدن لبخندهای فراموش شده تواند!

دموکراسی دارد زیر آوارهای خانه ات خاک می خورد.

نامه های ننوشته ات را در کدام پرونده سازمان ملل، بار سنگین آسودگی جهانیان خواهی کرد؟ ای کاش ابرها، اشک هایت را بر شانه های زمین بنویسند!

دلتنگی های اردوگاه

می بینم که هر شب، چشمان آبی دریاها و گیسوی سبز جنگل ها، با چشم های تو گریه می کنند و هر صبح، با سینه تو می سوزند.

با هر قطره اشک تو، شقایقی شکوفه می زند و لاله ای قد می کشد.

پیاده روهای تنها، خیابان های خلوت و مغازه های بی مشتری، همه تشنه صدای پای تواند، اما تو دلتنگی هایت را در اردوگاه های دلتنگ، بغض می کنی و به یاد کوچه ها و پیاده روها و مغازه ها و خیابان های بیت المقدس، آه می کشی. آفتاب، به یاد روزهایی که از پشت پنجره خانه ات به آن سلام می کردی، گریه می کند.

روزی که نزدیک است...

روزی خواهد آمد که دروازه های آسمان، دوباره گشوده خواهد شد و دست های تو، در کهکشان راه شیری، جریان پیدا خواهد کرد.

می آید روزی که لبخندهای تو، آیینه شادی همه پرنده ها باشند.

می آید روزی که نقشه های جهان، نام فلسطین را دسته جمعی آواز کنند؛ روزی که زندگی، با رودهای

شادمانه، جریان پیدا کنند در هوایی که سرشار از نفس های توست؛ آن روز، نزدیک تر از همه فرداهاست.

ص:17

گمشده اش را در تو یافته است. به خیابان آمده ای؛ سال هاست که میدان ها و مدرسه ها را به نام تو

شناخته ایم؛

آفرین بر زبان شیرینت

کاین همه شور در جهان انداخت

حکمت با حکایت تجربه های تو زنده مانده است. سیاحت غرب تو، چه ارمغان ها که به دروازه های شرق، ارزانی نکرده است!

گستره های تاریخ را به «تنگ اللّه اکبر» آورده ای. قدم های بی قرارت، از زیر «دروازه قرآن» رد شده بود، چشم های بی قرارات، به جست وجوی لقمان حکیم، تا سرزمین های سیاه رفته بود؛ فلسفه زندگی ات، دویدن بود؛ در پی آواز حکمت که گمشده مؤمنان است.

قناعت را در قافله های ثروتمند بازرگانان یافته ای، تواضع را از قطره آبی در مواجهه با دریا؛ عبادت را در خدمت خلق یافته ای و زندگی را در غنیمت شمردن دم ها و دقیقه ها.

ادبیات، دو زانو نشسته است هنوز و به تو گوش می دهد:

به چه کار آیدت ز گل طبقی

از گلستان من ببر ورقی

گل همین پنج روز و شش باشد

وین گلستان همیشه خوش باشد

پیام های کوتاه:

- سعدی، پیامبر غزل پارسی است.

- غزل یعنی سعدی و سعدی یعنی غزل.

اوفتد» و با هر زبان و در هر مجال، «دلسِتان نازنینِ» خویش را با هزار جلوه ابراز می کند.

این پیر طریقت، این سپیدمویِ راه عشق، هر آنچه می گوید، آیه های محکم کتاب هزار برگِ دلدادگی است که باید واژه واژه خواند و به او ایمان آورد. باید پا در رکاب اندرزهای بی شبهه او بود:

دلی که عاشق و صابر بود مگر سنگ است

ز عشق تا به صبوری هزار فرسنگ است

صدای رسای سعدی

این، صدای مؤمنانه رسول غزل است که تو را زنهار می دهد: «عشق بازی دگر و نفس پرستی دگر است» همان دلِ آیینه وارِ موحدی که در هرچه می نگرد، حیران صنع آفریدگار می ماند:

من نه آن صورت پرستم کز تمنای تو مستم

هوش من دانی که برده ست؟ آنکه صورت می نگارد

کلام دنیا دیده سعدی را در همه اهالی خاک، از شرق تا غرب، می شناسند. صدای رسای او، به گوش همه اهل زمین، آشناست. نَفَسش، آنجا که غزل می شود و «شب عاشقان بی دل» را می سراید، چونان «ابری که در بیابان بر تشنه ای ببارد»، روح نواز و زندگی بخش است. تمام مردمان زمین، سعدی را از بَرَند؛ آنجا که صدای عدالتْ خواهش، وحدت آفرینشِ بنی آدم را بر آستان عمارت عدل جهان، فریاد می زند.(1)

امیر تغزل و قافیه

خاکِ این جغرافیای سربلند، این دیار ادب و عشق و شوکت، این ایران غیور، کیمیای این همه ذوق و هنر را از کجا آورده است که چنین هزاردستانِ بلند آوازه ای بر شاخساران ادبش می روید و نغمه سرایی می آغازد؟

سعدی، «کاروان شکر» خویش را از شیراز، به تمام مرزهای این خاک، سیر داد و همه جا حدیث روح افزای عشق و شب های ستاره شمردن هجران(2) خویش را با قلم پارسی گویش به گوش عالمیان رساند. این امیر تغزل و قافیه، فرزند خاک ایران زمین است؛ تندیس افتخاری که تا ابد، بر جبین خاک ایران می درخشد.

ص:20

سعدی به پاک بازی و رندی مثل نشد

تنها در این مدینه که در هر مدینه ای

شعرش چو آب در همه عالم چنان شده

کز پارس می رود به خراسان سفینه ای

به تماشا سوگند

سهراب، نجیب، صمیمی و مهربان بود و استدلال های ساده اش، یادآور استدلال های توحیدیِ قرآن:

«چرا مَردُم نمی دانند

که لادن، اتفاقی نیست».

و باز می گفت:

«و نترسیم از مرگ

مرگ، پایان کبوتر نیست».(1)

و با شعر او، می توان رفت به شهر پشت دریاها، تا «سوره تماشا»؛ که همچون نامش یادآور سوگندهای قرآن است:

«به تماشا سوگند

و به آغاز کلام

و به پرواز کبوتر، در ذهن...».

و آشکارا به نوع بیان قرآن، نزدیک می شود:

«سرِ هر کوه، رسولی دیدند

ابرِ انکار به دوش آوردند».(2)

دیگران از «سراب» می گفتند و سهراب از «صدای پای آب»:

«و خدایی که در این نزدیکی ست

لایِ این شب بوها، پای آن کاجِ بلند».(3)

خانه دوست کجاست؟

سهراب، هم صدا با آیینه و آب، ما را به کعبه می بَرَد؛ به محراب:

- «کعبه»ام مثل نسیم، می رود باغ به باغ؛ می رود شهر به شهر.

ص:24

و سهراب، روزی خواهد آمد

و به ما خواهد گفت:

«تو اگر در تپشِ باغ، خدا را دیدی، همت کن

و بگو: ماهی ها، حوضشان بی آب است».

او به ما خواهد گفت:

«خانه دوست کجاست».

مشتاق روشنایی و رویش، چترها را می بستی و زیر باران می رفتی. تو خیس لحظه های شاعرانه ات، به انسانیت می اندیشیدی و این چنین بود که چمدانت را برداشتی و به درختان حماسی پیوستی.

«باید امشب چمدانی را که به اندازه پیراهن تنهایی من جا دارد / بردارم / و به سمتی بروم که درختان

حماسی پیداست».(1)

پنجره های دلش را رو به حقیقت گشوده بود

... و نمازش را وقتی می خواند، که اذانش را باد، سرگلدسته سرو گفته بود.

بالشش، پُر آواز پَر چلچله ها بود و نیلوفر جانش، به سوی آبی ها، در پیچش و حرکت.

صدای پر مرغان اساطیر را در باد شنیده بود. یگانگی آفتاب و باران را دریافته بود و ایمانش، در نزدیکی سحر، وجودش را به دورها می خواند. با حس غریب مرغان مهاجر خو کرده بود، و در شهری پشت دریاها، پنجره های دلش را رو به حقیقت گشوده بود.

دست هر کودک ده ساله شهر، شاخه معرفتی می دید و در جست وجوی خانه دوست، ذهن سبز سپیدارها را در کوچه باغی که سبزتر از خواب خدا بود به ثمر نشسته بود.

پیام های کوتاه

- با یاد شاعر آبی ها و نیلوفرها، کوچه باغ آبی عرفان را قدم می زنیم و صدای پای آب را می شنویم.

- بزرگ می داریم یاد شاعر آب و گل سرخ را؛ او که در اندیشه شستن اندوه دلی، آب را گل نمی کرد، با سپیدارها مهربان بود و از زندگی می سرود.

شاعر نقاش پیشه ما، طوری بر ساز کلمات می نواخت که نغمه هایش تا شبستان های دور ادبیات پرمی کشید و طوری بر صفحه هستی نقش می زد که نگاره هایش، خاطرات ازلی انسان نخستین را تداعی می کرد.

زمزمه آب قنات های مقدس، سادگی عمیق اقلیم های بدوی، خلوص دیواره های پرنقش معماری و روح ناب ایرانی، در جوهره کلماتش موج می زد.

روح روستایی و ناآرام سهراب، در چارچوب دیوارهای دلتنگ دخمه ای که شهرتش می نامند، همواره در تمنای بازگشت به طبیعت بکر و آزادی بود که در شعرهایش آرزو می کرد.

سفر به روشنایی

سهراب، می خواست چون انسان «پریروزهای بدوی» در «کوچه باغی که از خواب خدا سبزتر است» به «موسیقی اختران» از درون «سفالینه ها» گوش فرا دهد.

او می خواست کبوتر دست آموز اندیشه را از بام تکرارهای همیشگی بپراند تا به جاهای ناشناخته سفر کند و به بلوغ روشنایی دست یابد.

سهراب، جهان دیده ای بود که روحش، جز در خاک و آب آشنایی زادگاهش آرام و قرار نمی یافت. برای رسیدن به آن «رستگاری نزدیک» که «لای گل های حیاط» پرپر می زد، «لب آبی، گیوه ها را کند و نشست» و «زندگی را دزدید» تا «میان دو دیدار قسمت کند» و بعد دور شد «از این خاک غریب که در آن هیچ کسی نیست که در بیشه عشق، قهرمانان را بیدار کند».

او به سرْ وَقتِ خدا رفت

سهراب «رفت قدری در آفتاب بگردد» و «دور شود در اشاره های خوشایند» با «چمدانی که به اندازه تنهایی من جا دارد».

«او به سر وقت خدا رفت.» خدایی در همین نزدیکی ها، «لای شب بوها، پای آن کاج بلند، روی آگاهی آب».

او که «دستش از سرود پرنده پر بود» زیر چراغ روشن باغ همسایه وصیت جاودانه اش را سرود که «شاعران وارث آب و خرد و روشنی اند».

ص:27

اکنون او بی آنکه بیندیشد «ما میان پریشانی تلفظ درها، برای خوردن یک سیب چقدر تنها ماندیم» بر بالشی پُر از «آواز پر چلچله ها» خفته است، «زیر بارش شبنم، روی پل خواب».

طوری که هر بار «چینی نازک تنهایی» او، با فرو افتادن سیبی از درخت ترک برمی دارد.

همیشه با پرندگانی نو می آیی که واژه های بهاری، به منقار دارند؛ با لذّت سبزی از درخت و موسیقی پر سرور، لابه لای شاخه هایش. حادثه های یکنواخت را دور می ریزی و پاکِ پاک، از شعر می گویی و نگاهِ نو. تو هیچ گاه از سرِ اتفاق، شاعر نبوده ای. جور دیگر دیدنت، از تو شاعری برای همیشه ساخت.

و ما اینک، پنجره ها دل هامان را می گشاییم روبه خورشید هشت کتابت. و تو صدای پای آب را به ما هدیه می دهی؛ یکسان نگری تو در روزگار تفاوت ها، یادبودِ فرخنده ای است.

را ببیند. «میوه کال خدا را آن روز می جویدم در خواب، آب بی فلسفه می خوردم، توت بی دانش می چیدم» همه اینها به ناآگاهی انسان در پاره ای از امور زندگی اشاره دارد و سهراب، آگاه شده بود.

شاعری مبتکر

رمز ماندگاریِ شعر سهراب این است که با تکیه بر سنت های پیشینیان، فرهنگ مرز و بوم خویش را به خوبی شناخته و شعرش ریشه در باورهای اعتقادی مردم دارد.

او شاعری است که با ذکاوت خود، به اصل جهان رسید و مبتکرانه، زبان جدیدی را در میان هم عصران خود، برگزید.

سهراب، وجود تشنه آدمی را که در تقلای بی پایان خود، سرگردان، در جهان هستی به دنبال گم شده ای

می گردد، به سمتی راهنمایی می کند که زاییده تفکر بکر و خلاّق اوست.

روحش شاد و یادش همواره گرامی باد!

خواب می بینی صبح شده و تو در حرارت یک سیب، دست و رو می شویی. دقیقاً آرمان شهری را خواب می بینی که فضاهایش را در «هشت کتاب» منتشر کرده ای؛ شهری که تو کلیددار آنی و هر وقت اراده کنی، می توانی به دست هر کودک ده ساله شهر، شاخه معرفت بدهی و او را به تکامل برسانی.

می توانی دستور بدهی آب گل نشود و مردم، تو را بخوانند و تفسیرت کنند؛ بی آنکه ترک بردارد چینی نازک تنهایی ات؛ چرا که تو آواز چکاوک زندانی نیستی؛ تو نغمه پرشور آفرینشی، تو سهرابی.

بیشه نور

سهراب! در شعرهایت، جریان دارد نور، جریان دارد طیف، جریان دارد عشق. در شعرهایت، حقیقت موج می زند.

در دل تو، چیزی است «مثل یک بیشه نور» که از آن به حقیقت می رسی.

چشم هایت را شستی، دنیا را جور دیگر دیدی؛ در «تپش باغ»، خدا را دیدی.

با اندیشه زلالت، «خانه دوست» را پیدا کردی، از این «خاک غریب» دور شدی. نه به آبی ها دل بستی، نه به دریا. به شهری سفر کردی که در آن «دست هر کودک ده ساله شهر، شاخه معرفتی است» به شهری سفر کردی که در آن «عشق پیدا بود، موج پیدا بود».

سهراب! «گوش کن، دورترین مرغ جهان» تو را می خواند. «جاده صدا می زند از دور قدم های تو را».

... و تو رفتی «تا ته کوچه نور، تا هوای خنک استغنا»، رفتی از «پله مذهب بالا» تا رسیدی به خدا.

«تو مسلمانی، قبله ات یک گل سرخ / جانمازت چشمه / مهرت نور / دشت سجاده تو / تو وضو با تپش پنجره ها می گیری».

تو خدا را همه جا می بینی، زیر این آبی آرام بلند، پیش یک چشمه نور.

راستی! چه کسی بود صدا زد: سهراب؟ باید امشب بروی.

و تو رفتی به «سر تپه معراج شقایق» تا «نسیم عطشی در بن برگ»

نرم و آهسته

به سراغت خواهم آمد.

ص:32

بهای حقیقت

تشیّع، نه در لفظ یک فرقه، بلکه در معنای فرهنگی بالغ، سرمایه حقانیتش را وام دار تحلیل ها و تفسیرهای خاندان نور و روشنایی است و عبدالعظیم علیه السلام، از بهترین و مقتدرترین سکان داران کشتی نور است؛ از خطه آن سبکبالانی که بهای حلاوت حقیقت را به قیمت شهادت می پردازند؛ از وادی آن نورنژادانی که باطل را در هر لباس و طینتی، طرد می کنند و لحظه ای هم سویی با آن را تاب می آورند.

صبح تجلی حقیقت است

این، فقط صبح میلاد فرزندی از خاندان آب و آیینه نیست؛ این، صبح شکفتن در گستره تاریخ است؛ صبح تثبیت ایران در صحیفه خلود؛ صبح رویش (شرق) تا ابدیت؛ صبح تجلی حقیقتی جسور که هیچ خرافه ای را برنمی تابد و هیچ آیینه ای را در غبار، روا نمی داند.

و سلام بر این میلاد که شکوه انسانیت را به ارمغان آورده است.

در دشت تیره رفتارهای دشمنی، او به نمازی دل خوش می داشت که با ولایت همراه شده باشد و به قیام و صومی که از کلام و امر امام، خوش بو گشته باشد.

وقتی میدان ارادت علوی در مدینه اش تنگ شد، روبه دیار ایران نهاد.

کرامت، میراث اجدادی اش بود

کرامت، میراث آبا و اجدادی اش بود و چنین شد که پیروان علی علیه السلام در روزگار وی، در ری، روشنای شعله جان او را آشیانه گرما و زندگی و آرامی می یافتند.

فخر و سرفرازی اش، بر دل داشتن حدیث بود و این گونه تا امروز، رشته هایی بلند از مرواریدهای سخن پیشوایان معصوم علیهم السلام با دستان او به دامان ما ریخته شده است. دفتر نسیم و باران، آکنده از حضور روایت های اوست؛ مانا و جاویدان تا پایان.

سفارش پیشوای دهم

وقتی در باغ های بهشت تنفس می کرد، اینجا، روزی زمین و خاک، کسی به زیارت سَروَر شاهدان و امام عاشوراییان رفت و از دیدار صحن او، متبرک گردید. آن وقت بود که امام علی النقی علیه السلام به او فرمود: «آگاه باش که وقتی در شهر خود، ری، سکونت گرفته ای، تو را نَسزد که به کربلا رخت برکشی. به سروِ بلندِ عبدالعظیم حسنی دخیل شو تا زیارت حسین را درک کرده باشی و حاجت خود، چنان که خواهی به دست آوری».

روزی مثل امروز

روزی مثل امروز، کسی به دنیا پا نهاد که بعدها با آمدنش، به شهر عاشقان امامت، به سرزمین سبز رنگ سیادت، یک دنیا فانوس و پروانه دل دل ایرانیان گذاشت؛ همان سروِ بلندِ زیارت که هنوز به دل عاشقان، سبزی و زندگی پیش کش می کند: آقای کریم، عبدالعظیم.

ص:35

کتاب های «راهنما» آدم را «گمراه» می کنند. بعضی آثار «تحقیقی» هنوز «تقلید» می کنند. برخی «دیوان»ها، آدم را «دیوانه» می سازد. بعضی «فصلنامه»ها به دردِ هیچ «فصلی» نمی خورد، و... .

اما این طور هم نیست که همه کتاب های «ادبی»، «بی ادب» و همه «گزیده»ها، «گزنده» باشند.

قدم در حوالی روش ها باید زد

اهالی کتاب، هیچ وقت در حوالی «روش»ها، قَدَم نمی زنند! روشِ مطالعه، روش یادداشت برداری، روش خلاصه نویسی و... نمی خواهم حرف های حرفه ای ها را تکرار کنم؛ اما باید کمی هم به فن «تحقیق»، حق داد وگرنه به راه باطل رفته ایم.

باور کنید، دست آدمی که «روشمند» نیست، به هیچ جا، بند نیست و فقط روش تحقیق است که آدم را «صاحب نظر» می کند؛ صاحب یک اندیشه نَقّاد و دیدگاه عمیق، مثل دریا!

من مطمئن هستم که آشنایی با روش ها، بالاخره - یک روز - کارِ خودش را می کند؛ آن گاه تمام دانشگاه های ما دانشمند می شوند و روشنفکرنماها، دیگر به دنبال «ارتجاع»، خودشان را خسته نخواهند کرد.

دست از کتاب خدا برنداریم

و سرانجام اینکه: «کتاب خوانان» باید در «انتخاب کتاب» بیشتر دقت کنند؛ مثل انتخاب دوست و...

انگیزه کتاب خوانی را، با دست یابی به «مَدرک»، «شغل» و... از دست ندهند.

باید هیچ وقت، دست از دامانِ «کتاب» برنداریم؛ کتابِ اندیشه، کتاب وجود، کتابِ آفرینش و کتابِ خدا!

از روی آب ها و خشکی ها می گذری و به هر زبان سخن می گویی و ساکن هر کوچه تاریخ می شوی و در کوله تجاربِ سفرهایت، از هر گذری، روزنه ای داری که به دیگران بتابد. تو خیلی چیزها می دانی، دوستِ خاموش و گویای بشر؛ کتاب.

با همه دانایی ات، فراموشت کرده ایم

با همه بزرگی ات، با همه صداقت و مهربانی ات و با همه دانایی ات، تو را فراموش کرده ایم.

تو مستأجر مبهوت قفسه ها شده ای؛ قفسه های چوبی، شیشه ای و فلزی. تو مهمان بی صدا و بی آزار همیشگی اتاق هایی! مثل وسیله ای که باید باشد، اما هیچ وقت از آن استفاده نمی شود و مثل چراغی هستی که می درخشد، اما پرده ای از غبارِ فراموشی، جلوی روشنایی اش را گرفته باشد. ما قدر تو را نشناخته ایم و برای همین، با تو احساس غربت می کنیم و هر روز از تو دورتر می شویم؛ آن قدر دور که حضورت، برایمان سنگین شده است. تا می آییم ساعتی با تو خلوت کنیم، دست هزار کار فراموش شده، ما را از هم جدا می کند. انگار همه دست به دست هم داده اند تا بینمان جدایی بیندازند، اما با این حال، هر کس تو را بشناسد و بخواهد، می تواند زمانی را برای خلوت با تو ایجاد کند؛ هر کجا که باشد.

با تو می شود سفر کرد

با تو می شود سفر کرد. با تو می شود مهمان دقایق روشن و تاریکِ تاریخ شد.

با تو می شود در شهر ذهن ارسطو و افلاطون، خانه ای گرفت، می شود کنار شب زنده داری های بوعلی نشست و به نغمه های غیبیِ لسان الغیب، دل داد.

می شود پای به پا ناصرخسرو، از این دیار به آن دیار گذر کرد. می شود با سهراب، به گلستانه رفت و از بوی علف، مست شد. می شود به سرزمین های دور، هجرت کرد. می شود کنار سجاده مرطوب سید ساجدین، به لهجه ملکوتی فرشتگان عادت کرد.

می شود کنار خندق، نظاره گر نبرد مقام حق در برابر باطل شد.

می شود زیر آفتاب سوزان شعب، کنار رسول صبور نشست و دانه دانه های تحمل را در سبوی تکامل ریخت.

ص:38

می شود چهل منزل، با دست خالی جنگید؛ پس حالا که می شود با تو، به همه جا سر زد، باید چشم ها را باز کرد و انتخاب کرد. با تو باید به بهترین مکان ها سفر کرد.

کتاب، اهل زمین است، اما ریشه در آسمان دارد. از آسمان به زمین می رسد که اندیشه را به پرواز می برد و چنین است که اعجاز بی بدیل رسول آخرینِ خداوند، «کتاب» است و تمام آنچه از ازل تا ابد هستی، آدمیان را در آغوش دارد، در برگ برگ آن کتاب یگانه رقم خورده.

کتاب های خواندنی

کتاب، یعنی حقیقت؛ و آنچه حق نیست، مکتوبی است که رنگ اندیشه صلاح ندارد و اصلاً کتاب نیست؛ هرچند برگ های فراوانش بی شمار باشد.

کتاب، آن هنگام که تو را از غفلت ها بیرون کشید و به رازهای شگرف هستی و حق و حقیقت تأکید کرد، بهترین کتاب است... .

اگر عشق، اگر ردپایی از تعقل، اگر نشانی از اشارات حقیقت در برگ های پر از واژه نباشد، کتابی نخواندنی ست.

بوستان دانشمندان

چقدر بی تکلف و بی طمع و ادّعایی؛

چقدر زلال و مهربان و باصفایی؛

چقدر به رنگ آسمان و دریایی!

ای میراث جاودان!(1)

ای بهترینِ سخنگویان!(2)

ای بوستان دانشمندان!(3)

تو را بسیار دوست دارم و هرگز تنهایت نمی گذارم.

ص:44

اصحاب صدا، نسیمند

ارتباط زیبایی در تشبیه اصحاب صدا، به نسیم، وجود دارد.

نسیم، می وزد تا با ملایمت روح انگیز خود، جان طبیعت را بیدار کند و اصحاب صدا، با رسالتی آگاهانه، روح انسان سازی را در طبیعت مخاطب، احیا می کنند. نسیم می وزد و پایان می یابد، اما نفس اصحاب صدا، در محضر خدا، تا ابدیت جریان دارد؛ چرا که شعاعی از امانت پیامبری را در مدار خلقت، پیاده کرده است.

تبریک!

از قوی ترین و مؤثرترین حواس انسان، قوه سامعه است و اینکه اشتهای این قوه، چگونه پاسخ بیابد، رسالتی است که میزبانان عرصه صدا، با تأسی به فرهنگ جبرئیلی که همانا آیین ابلاغ و بلوغ است، بر خویش پذیرفته اند. پس مبارک باد این روز بر آنان که نفس جبرئیل را در جان خود ملهم نموده اند.

تو چون آموزگاری سازنده و خیرخواه، به سمت فرداهای روشن هدایتمان کرده ای و به رستگاری مان خوانده ای.

سلامت زندگی فردی و اجتماعی را با هدایت و روشن گری، تضمین می کنی. تمام ثانیه های گذران را دل نگران دوستانی هستی که در تنهایی خویش کز کرده اند. صدای تو، دست دوستی و راهنمای سربلندی است.

ستیزنده با غربزدگی

صدایت را سدی ساخته ای در برابر سیل تهاجم فرهنگی و غربزدگی.

امواج صدایت، فرهنگ شناوری است که چون رود، همه جان های تشنه را همراه می کند همانند

ماهی های کوچکی که به سمت خوشبختی شناورند.

تو چون صدای پیامبران و زلالی لحن مؤذنان، آرامش جان های خسته می شوی و برکت را همراه زمزمه های مدام، تسبیح می گویی.

هر بار که صدایت در خانه طنین انداز می شود، یاد روزهای مقدس هشت ساله جنگ را در خاطره مان زنده می کنی تا فراموش نکنیم رنجی را که برای این انقلاب به بار نشسته، کشیده ایم. این درخت سراسر شکوفه، این انقلاب سربلندی. دعای تو، بدرقه راه روزهای آمده و نیامده مان می شود تا شکرگزار باشیم این دست آورد روزهای دور و دیر را.

پرنده های خوش آواز

هنوز تپش قلبم را با ضرباهنگ صدای تو تنظیم می کنم.

صدای تو، بوی موج های پرشور دریا را به اتاق کوچک من سوغات می آورد.

صدای تو، با لهجه مرغ های دریایی و آواز گوش ماهی های دلتنگ، روحم را تازه می کند.

سالروز تولدت را تبریک می گوییم و به شما پرنده های خوش آواز که هر روز، زندگی را برای ما آواز می کنید، خسته نباشید می گوییم و آرزو می کنیم تا همیشه صدای بال های شما، در اوج آسمان ها طنین انداز شود و لالایی ابرهای بارانی.

آرزو می کنم که صدایت، همیشه در کوچه های اندوه، قدم بزند و شادی را با عطر گل های شمعدانی و بابونه ها، نی نوازی کند.

ص:47

کویر طبس، خواب شیطان را آشفت

شیطان، خواب بهشت را دیده بود؛ خواب سرزمین عشق های ازلی را، خواب دیده بود ایران را، تخت

پادشاهی اش خواهد کرد، اما نمی دانست کویر طبس، چون بهشت شداد، تمام نقشه های شومش را خواهد بلعید و ایران، کابوسی شد که خواب هر شب کاخ سفید را بیاشوبد. شن ریزه های طبس، ابابیلی شدند تا پنج گوشه پنتاگون را مثل اضلاع مثلث های ستاره داوود، درهم بریزند.

انقلاب، خاری شد در چشم دشمنان ایران و اسلام. آیه رستگاری ایران و ایرانیان شد. آن چنان که از پس سال ها غبار، خورشید نامش از پس ابرها بیرون آمد.

هر روز، تشت رسوایی شیطان، از بام دنیا می افتد

می خواهند بت پرستی را در جلوه ای دیگر حاکم کنند.

فرعونیان، تالارهای کافریشان را اریکه حکمرانی بر جهان می دانند. گمان می کنند کاخ سفید، خانه کدخداست؛ اما خدا را فراموش کرده اند. هر صبح که آفتاب از پشت کوه ها سرک می کشد و تشت رسوایی های جدیدشان، از بام دنیا می افتد.

هر صبح رسوایی هایشان، تیتر درشت روزنامه ها می شود. هر صبح، خبر دسیسه هایشان، پرفروش ترین روزنامه ها می شود. گمان نمی کنند، اما این خداست که هربار، مشت هایشان را باز می کند و به بادها می سپارد رسوایی شان را در سراسر دنیا جار بزنند؛ مگر نه اینکه فرموده است: «وَ مَکَرُوا وَ مَکَر اللّه وَاللّه ُ خَیرُ الماکِرینَ»؟!

فکر می کنم که از هجوم این همه داغ، دیگر بارانی ندارد و به دل های سیاهی که بار این همه ظلم را بر شانه های زمین، تحمیل می کنند. جهان را ورق می زنم و پیشانی ایالات متحده را از غبار این همه بی عدالتی و

ناجوانمردی، سیاه می بینم. نفرین بر آنان که حجم کینه و عداوتشان حتی روی شیطان را سپید کرده است! نفرین بر آنان که ثانیه های سبز بشر را زمستان می خواهند!

زمان را ورق می زنم و ویرانی پایه های ظلم را آرزو می کنم.

ایالات خون آشام

... و آنان که کرامت انسان را در آوار بی عدالتی دفن می کنند، آنان که کوچه های جهان را زیرچکمه های زمستانی خود، بهار ندیده و ویران می خواهند، برای آیندگان عدالت جو و نسل های آزادی خواه آینده، چه پاسخی دارند؟

به سال های سرد زمین فکر می کنم و انگشتان نازک کودکانی که در زمهریر سیاهی و ظلم، مچاله می شوند. به چشم های اشک آلود و پنجره های شکسته و به گیسوان بریده عدالت در چنگال ایالات خون آشام متحده می اندیشم و دردی سنگین، قلبم را می فشارد. به آزادی می اندیشم؛ واژه ای دستمالی شده که اهداف شوم استکبار را توجیه می کند و سر بر شانه های زخمی اش، روزهای سیاه زمین را می گریم.

از این عصبانیت بمیر!

ص:52

ما آمدیم در زمستانی که عطر هزاران بهار با خود داشت.

آمدیم تا ایمانمان به عدالت و روشنی را فریاد بزنیم. این چنین شد که دلت را لبریز کینه ای کهنسال کرده ای. چشمانت، سال هاست خار بدطینی ات را تحمل می کند و ایستادن ما را رشک

می برد. حقیر بیدادگر! کوله بار شرمساری ات را ببند و در کوچه های ناامیدی قدم بزن! مردمان سرفراز این سرزمین، دیری است نفس های ظلم را بند آورده اند و سمفونی استقلال را به ترانه ایستاده اند. از ما ناراضی باش و از این عصبانیت بمیر.

خداوند، به غروب خورشید راستی، راضی نیست

و آمده بودند تا روزهای روشنمان را بدل به تیرگی شب کنند. آمده بودند تا سرافکنده مان در سیاه چال

بی هویتی رها کنند، اما خداوند، دل های سیاهشان را شن بادی از خشم فرستاد و مکرشان را به خودشان بازگرداند.

آمده بودند که ثانیه های پروازمان را به سال هایی مردابی آلوده کنند.

می خواستند که نخواهیم رفتن و رسیدن را و در سکوت و سرما، به پوسیدگی تن دهیم، اما آسمان، پرنده های سپیدش را در کولاک باد و برف، تنها نمی گذارد. خداوند یاری گر دل های مؤمن و زلال، به غروب خورشید راستی، رضایت نمی دهد.

پس توفان نگاه تاریکشان را درهم شکست و جنود خداوند، بار دیگر حقانیت آفتاب را به اثبات رساند.

آمریکا؛ سدّ راه عدالت و آزادی

فرقی نمی کند، یمن باشد یا ویتنام؛ ابرهه باشد یا آمریکا. از وعده های رئیس جمهور بالا دست دنیا،

بوی نفاق می آید. عدالت آمریکایی، یعنی قانون جنگل پست مدرن. فلسفه آمریکایی، ساندویچ آزادی است. آیا می شود برای کودکان گرسنه پائین دست دنیا، لقمه آزادی آمریکایی گرفت؛ آن هم با طعم بمب های خوشه ای و موشک قتل و خونریزی؟! ما نمی گوییم، خودشان می نویسند؛ خودشان واژه می شوند تا همگان بخوانند. می نویسند بر صحراهای سوزان آفریقا، در کویر خاطره های طبس، در روستاهای زخمی ویتنام، همه جا جمله ای نوشته اند که برای رسیدن به آزادی، برای نیل به عدالت، تنها سدی که باید شکست، آمریکاست.

اینجا ایران است

هرجا دستی بر دستی می خورد و صدایی برمی خیزد، هر کوچه ای که کودکانش شادمانه، بازی نور و نوا می کنند، هرجا که داستان، داستان شاه و گدا نیست، هرجا نامی از رهایی نوشته اند، بوی انقلاب خمینی را می شود از شکفتن واژه ها شنید و هرجا بوی انقلاب باشد، صدای شکستن استخوان های آمریکا می آید.

اینجا، ایران است. اینجا، آمریکا و هر قدرت مستکبر، به اندازه ریگ بیابانی، عرصه خودنمایی ندارد. اینجا طبس است؛ صفحه تکرار تاریخ ابرهه و فیل است. کعبه افکار خمینی، تا ابدیت باقی ست. اینجا ایران است؛ میقات حج مسافران آزادگی و دین داری.

جدید، در

کمین اند. هرگاه ملتی، گام در مسیر حق و حقیقت و طی طریق فضیلت نهاد، طاغوت زمان - آمریکا - همه ظلمت و کینه و غَدَر خود را جمع کرد تا سدی در برابر رسیدن آنها به مقصود گردد.

آری! اگر در برابر این مانع عظیم تن به ذلت ندهیم، تا سعادت راهی نیست... .

خار چشم آمریکا

تقویم 27 ساله انقلاب را که مرور کنی، چه فراز و فرودها و چه غم ها و سرورها که نخواهی یافت؛ از شهادت یاران و پیش قراولان گرفته تا ذلت مخالفان و هلاکت معاندان؛ از جنگ هشت ساله گرفته تا تسخیر لانه جاسوسی و ذلیل شدن طاغوتی که خود را ابرقدرت جهان می خواند؛ از موشک باران شهرها و بمب گذاری اجتماعات گرفته تا نصرت ویژه الهی در حادثه طبس؛ همه و همه، خاطرات تلخ و شیرین ملتی است که با دست خالی، در برابر تمام هیمنه کفر ایستاد و مصداق: «اَلَّذینَ قالُوا رَبُّنَا اللّه ُ ثُمَّ استَقامُوا» شد.

ولی تو از همه این حوادث، یک حقیقت را به خوبی درمی یابی: «انقلاب اسلامی ایران، خار چشم آمریکاست».

فریادی که برخاسته بود، لهیبِ یک خشمِ مقدس بود که از عمق جانمان زبانه می کشید.

انقلاب که پیروز شد، بلور خواب هایِ خوش ارباب مزدور، ترک برداشت. ملت، برای رویارویی با او ایستاده بود. دیدگان تیزبینِ جوانانش، چشم های خائنی را دیدند که از پس پرده سفارت خانه آمریکایی، منافع ملیمان را نشانه رفته بود و تسخیر لانه جاسوسی، اوج اقتدار و بی باکی ملتی سرفراز در برابر چشمان متحیر غرب بود.

باید ما را باور می کردند!

سران آمریکایی به مذاکره نشستند. برایشان باور کردنی نبود که ملتی که تا چند روز پیش، به زور سرنیزه شاهنشاهی، برای آینده شان تعیین تکلیف می کردند، امروزه در برابر قدرت پوشالی شان، قد علم کرده اند. به فرموده امام رحمه الله، «شیطان بزرگ» بودند و در همه جای عالم، کوس سروری و آقایی می نواختند. تمام مکرها و حیله هاشان را یک کاسه کردند و همگی امکانات مادی را برای یک نمایش پرهیاهوی قدرت، به صحنه آوردند.

باز هم ابرهه شکست خورد

سپاه فیل سوار دیگری آمده بود. این بار، استواریِ ایمان و عقیده یک ملت، هدف انتقام سپاهیان ابرهه بود. هلی کوپترها و هواپیماها و گروه گروه سرباز کارآزموده و تعلیم دیده، شبانه در بیابان طبس فرود آمدند. همه حساب های دنیایی، دقیق و موبه مو پیش می رفت؛ مثل همان روزی که لشکر فیل سوار وارد شهرِ کوچک و بی دفاع مکه شد و در نظر ابرهه، همه چیز ساده و شکست پذیر آمد. آن روز، پیرمردِ ساربان به ابرهه گفت: «من صاحب شترانم و از آنها حفاظت می کنم و خانه کعبه نیز صاحبی دارد که آن را حفظ خواهد کرد».

و در بیابان طبس، خداوند، یک بار دیگر در برابر بزرگ ترین نیروی مادی و پوشالی ظلم، همان ریگ های کوچک و حقیر بیابان را به کار گرفت: «تَرمِیهِم بِحجارَةٍ مِنْ سِجِّیل.» باد، به فرمان الهی وزید و توفانی از شن، تمام وسایل پیشرفته نظامی را درهم کوبید.

واقعه طبس در برابر چشمان حیرت زده جهانیان به نمایش درآمد تا بدانند که این مرز و بوم اسلامی صاحب توانایی دارد که از آن حفاظت خواهد کرد.

ص56

بال هایت، میله های قفس را تجربه کردند، تا ما پرواز را از خاطر نبریم و آسمان، همچنان شکوه آزادی را به تصویر بنشیند.

نفس هایت مروج دین محمد بود؛ آن هنگام که زمستان تفکر عباسی، جهان اسلام را قبضه کرده بود.

ایستادی تا امانت خداوند را به دست آخرین حجتش بسپاری. کوران ستم را تاب آوردی؛ به پاسداری کرامت انسان؛ که سوره سرخ عشق، این چنین تلاوت می شود.

عزیزت می داریم

به آفتاب می اندیشم که جهان، قرن هاست انتظارش را تاب آورده است؛ به سپیدارانی که از پس عمری خزان، به بهار می پیوندند. ای بزرگ، ای پدر آخرین حجت خداوند! عزتمان را با گام های دوباره فرزندت، معنی می کنیم و روزهای روشن آینده را در نگاه آسمانی اش می جوییم. تو آن رودخانه ای که دریا می زاید و اقیانوس می پرورد؛ آن ستاره ای که چشم اندازش، کهکشانی بی بدیل است. عزیزت می داریم؛ که شانه های تنهایی مان را پناهگاهی و چشمان مه آلودمان را به جاده های آفتابی ایمان می رسانی.

پیام های کوتاه

- میلاد یازدهمین حجت خداوند، پیام آور آیینه و روشنی، بر رهروان صدیقش مبارک باد!

- او می آید، تا به سرمشق آسمان برخیزیم و پرواز را هجا به هجا بخوانیم؛ می آید، تا شیشه های جهان را، غبار ستم آلوده نکند.

- دست بیفشانید و عود بسوزانید که یازدهمین مسافر بهار، از راه می رسد؛ قدم هایش را شکوفه باران کنید!

چه بسیار نامردمانی که حضور ملکوتی تان، آزارشان می داد و شما را سدی بر سر راه خواسته های نامشروع و هوس رانی های بی نهایت خود می دیدند، از بنی عباس گرفته، تا تُرکان و پیروان آیین های دیگر.

آفتاب وجود شما، سوسوی فانوسشان را بی فروغ می کرد.

کلامتان، کاخ آرزوهایشان را به ویرانه ای مبدل می ساخت.

هر چه سال ها با دروغ و نیرنگ رشته بودند، پنبه می شد. حتی عبورتان از کوچه های بی مهر سامرا، هنگامی که برای اعلام حضور، نزد حکومت می رفتید، دلشان را می لرزاند و نَفسشان را به شماره می انداخت.

به تو محتاج بودن؛ ولی تو را تاب نمی آوردند

وقتی می دیدند هزاران نفر به بهانه امور روزمره در کوچه ها به انتظار دیدنِ آفتابِ روی شما ایستاده اند و پابه پا می کنند و با آمدنتان، هیاهویشان را می نشانند تا اگر کلامی از میان دو لبِ آسمانی تان عروج کرد، از دست ندهند؛ احساس هراس می کردند. آنها می دانستند که باید از شما بترسند؛ می دانستند که نقطه مشترکی برای جمع شدنشان با شما وجود ندارد تا دلِ سیاهشان را به آن خوش کنند؛ می دانستند شما را حتی با تحت نظر قرار دادن نمی توانند محصور مرزهای دیدنی کنند؛ چرا که بر دل ها خانه داشتید و حکومت شما فناناپذیر بود. با این همه، هرگاه از دانایی پوشالی خویش ناامید می شدند و اسیر گردابی، به سایه سار حکمت و علم شما پناه می آوردند و دست یاری شما را می طلبیدند؛ وگرنه حیله مذبوحانه ای دین ناداشته شان را در لحظه ای به باد می داد و عقیده مردمان را به ورطه هلاک

می کشید.

به جنگ آفتاب شتافتند

آنها همه چیز را در مورد شما و پدرانتان می دانستند؛ با این حال نتوانستند بین نور و تاریکی، روشنی رضوان را برگزینند و به جنگ آفتاب شتافتند و مردم را از فیضِ وجودِ مبارکِ امام جوان و شایسته شان محروم کردند.

وای که چه دوران سختی داشتید، امام بزرگوار، ابا محمد، حسن بن علی العسکری علیه السلام!

ص:59

موعود(عج) که بیاید، هیچ دستی، تنها نمی ماند و هیچ امیدی به یأس نخواهد رسید و هر روز، امید شکوفه های تازه تری می دهد.

فقط صبر کردی

سال های کوتاه عمر را پشت میله های تنگ نظر زندان، صبوری کردی. دینت را به دنیا نفروختی و عدالت را به ظلمت نسپردی؛ هرچند دیوارهای دلتنگ زندان، زندگی را بر تو سخت می گرفت. از ارمغان عشق، سربلند بیرون آمدی. تو خود، هم ابراهیم بودی و اسماعیل.

تو موسی بودی که عشق را از وحشت نیل گذراندی و مهر را به سرمنزل مقصود رساندی.

خواسته تو، پرواز بود و خواستنی تر از رسیدن، نمی خواستی و جز سربلندی، خواسته تو نبود.

کسی از کوچه نمی گذشت

تنها سیدی آمده از محرم ترین لحظه تو

آواز گریه های پنهانی اش را

در خلوت پر از سؤال چشم هایم ریخت.

ادامه عطر یاس گمشده

گونه هایت، به ارغوان اندوه نشسته بود،

دلت از فراق برادر پرپر شده بود،

خواهر غمگین ترین خاطرات آفتاب هشتم بودی،

رنج سفر غربت، همدم شب های تنهایی ات بود،

عمر کوتاهت مجال دیدار نداد،

اما قول و قرار هر روزه مان چه شد؟

می دانم قولمان پابرجاست.

کوچه، همان کوچه قدیمی و کاشی، همان کاشی باران خورده شب آشنایی است.

خانه، همان بیت النور است و بغض من که سراسیمه از راه می رسد،

و سجاده ات، خالی است.

حالا می دانم تو نیز ادامه عطر یاس گمشده و دنباله آن معجر نیم سوخته ای.

دیگر نه بی خوابی به پای کبوتران پر بسته ات و نه ترانه خوانی برای گلدان های شکسته ات.

سرِ قرارمان نشسته ایم

من و تو، وابسته دیر سال اندوه و علاقه ایم.

گلایه نمی کنم که بی خبر، از بام نگاهم پر کشیدی.

لابد من هم اگر جای تو بودم، در آن برگ ریزان پر اندوه جدایی، پاره های دل را در شولای مرگ، پنهان می کردم.

تو ای زلال تر از ستاره، نازک تر از نسیم، معصوم تر از فرشته، بی بی جان!

ص:63

هنوز رو به آن پنجره های طلایی، در زیر گلدسته های بلندتر از دل من، نزدیک به همان میل پر از ملاقات، بر سر قرارمان نشسته ام؛ این چشم های خیس از غروب غربتت را دریاب!

مسافران شیعه را حج غربتی است مدام و جاده ها را بوی اشکی غریب. بعد از تو، شاید دانه اشکی در گونه برادری، تا ابد بماند؛ برادری که در غربت توس، مدفون است.

قم، به یمن قدومت، پناهگاه اندیشه شیعه شد

دلم به هوای گنبدت، راه دوری را پیموده است.

ای نگین انگشتری کویر خسته قم! به ستاره چینی آمده ام؛ شب های آسمانی ات را و باران را بهانه کرده ام به هنگام بهار؛ بال خیسم، تمنای سرپناهی دارد و پای خسته افکارم، امید مأمنی. اینجا به یمن قدوم تو پناهگاه اندیشه شیعه شده است. اندیشه ام را نورانی کن، ای دختر نور، ای خواهر نور!

کریمان، نخواسته می بخشند

در انبوه عزادارانت، کبوتری خسته ام که نیمه دلم، در حرم رضا و نیم دیگر، زائر اخت الرضاست. منم، ذره ای، گردی و غباری از خیل جمعیت عزادارانت که روز پر کشیدنت را بهانه یادآوری رنج های سفر و زخم هایت کرده اند.

منم، این ناچیز به میقات آمده. به چه زبانی باید شفاعت کریمه اهل بیت را خواست که کریمان، نخواسته می بخشند و نگفته می دانند. تمنای صله دارم. منم؛ این شاعر غزل خداحافظی باران. کویر دلم، چون تاول پایم، ترک خورده است. به بارگاه کریمه آمده ام؛ بانوی صدرنشینی که جمله زمان ها و

مکان ها، بار عام اوست. به تمنای صله آمده ام؛ منم، شاعر عشق نافرجام بشر؛ مداح پادشاه سر کرده زمین. تحفه اشک آورده ام و نامه آرزو.

او باشد، ولی از جور ظالمان زمان، هم نفس حرمان و مبتلای فراق برادر گردد؟! مگر سختی راه و دوری مسافت، می تواند در عزم دختر موسی بن جعفر علیه السلام، خللی ایجاد کند؟!...

اما چه می توان گفت از قساوت و کینه دشمنان اهل بیت علیهم السلام و ترسی که از اراده فرزندان فاطمه علیهاالسلام به دل دارند... .

آه این جسم نحیف، در این راه پر خطر، چه سختی ها کشید و چه غم ها بر داغ های بی شمارش افزون شد؛ چنان که تاب رسیدن به مقصد نیاورد و در نهایت رنجوری خود را به قم کشاند. پرنده جان گرامی اش به آسمان پرکشید، ولی جسم نحیف و رنجیده اش را ارزانی قم کرد تا آشیانه آل پیغمبر را آباد کند و یتیمان امت، زیر پر و بال رحمت و کرامتش مأوا گزینند...

حرمت، پناهگاهی امن است

دلت از این همه سیاهی، به تنگ آمده است. گویا تاب ماندن در این دنیا را نداری. به هر سو نظر می افکنی. عصیان می بینی و ظلمت؛ گویی جهان، سیاه چالی شده است پر از نکبت و فتنه ها از در و دیوار، بر سر این مردم غرق در غفلت و فراموشی می بارد.

ناگهان می شنوی که: «هرگاه فتنه ها، همه شهرها را در برگرفت، به قم پناه ببرید که همانا بلاها از این شهر، دفع شده است».(1)

چشم که باز می کنی، نگاهت به گنبد زیبای حرم می افتد و بی اختیار، اشک از دیدگانت جاری می شود. تو گویی آغوش پر مهر حضرت معصومه علیهاالسلام را حس می کنی که تو را زیر پر و بال خویش گرفته، بر زخم های سینه خسته ات مرهم می نهد. نگاهی به آسمان زیبای حرم می کنی و آهسته می گویی: «الحمدللّه رب العالمین».

پیام کوتاه

سالروز رحلت غریبانه برترین بانوی زمان خود، کریمه اهل بیت، حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام، تسلیت باد!

ص:66

معصومه جان! بغض دلتنگی در هوای بارانی چشم هامان شکسته شده است. یاد بانوی تنهای کوچه های مدینه، صبر از کف احساسمان برده است و برای زیارت قبر پنهان مادر مظلومه ات، تاب نداریم. پس به سایه امن حرم تو می شتابیم تا در کنج خلوت حریمت آرام بگیریم.

ای خواهر کریمه رضا علیه السلام! چقدر گلدسته های حرم تو، به آستان آسمانی رضا علیه السلام نزدیک است! انگار طنین صدای او، هر لحظه در هوای قلب هایمان می پیچد که: «هر کس معصومه علیهاالسلام را در قم زیارت کند، گویی مرا زیارت کرده است».

ص68

مگر جوانان ما، هشت فصل عشق را طی نکردند؟!

جوانان امروز، مردان و زنان سرنوشت ساز فردایند و هرگز در تارهای تنیده و غرور لحظه ها و تلاطم عصیان ها. گرفتار نمی آیند؛ که نیک می دانند «سعادت» و «کامیابی»، یعنی: «هدف» را شناختن؛ ابزار و امکانات رسیدن به آن را فراهم ساختن و با «توکل به خدا» و «اعتماد به نفس» به سوی آن، تاختن.

جوانان، اراده ای سترگ دارند و دل هایی دریایی و بزرگ؛ که می توانند در آرامش سرسبز عشق، نیکی ها و زیبایی ها را بسرایند و دری به خانه خورشید بگشایند.

فقط باید با ستاره ها آشتی کرد و روی به آستان عاشق ترین معشوق آورد.

فقط باید بر بال عنقای «وحدت» نشستن، از دامِ «کثرت» رَستن، زنجیر هواها و هوس ها را گسستن و دل به خدا، بستن.

مگر دیگران، چه دارند؟ تنها و تنها فلسفه هایی پوشالی و مکتب هایی که هیچ گاه پاسخی برای

خواسته های واقعی و بنیادین آدمی ندارند! و مگر جوانان حماسه آفرین ما، هشت فصل عشق را، طی نکردند و «رهایی» و «امنیت» را برایمان به ارمغان نیاوردند؟! آنان رفتند تا ما بمانیم و با کوله باری از عشق و امید، تا قله توحید بِرانیم.

فرصت را از دست ندهیم

این فرصت طلایی را از دست ندهیم. اگر چشم هایمان را به صداقتِ «دیدن» و پاهایمان را به شُکوه «دویدن» عادت بدهیم، «رسیدن»، عاقبتِ محتومِ همه ماست. فقط «جورِ دیگر باید دید»(1) باز هم باید رفت، تا رسید!

هر چقدر ریشه تعلقات آدمی در دنیا قدیمی تر باشد، درخت عادات نیز در آن تناورتر و پربارتر است. آن گاه هَرَس کردن آن، به سختی و دشواری از پای انداختن اژدهای هفت سری است که هر یک از سرهایش را قطع کنی، سر دیگری بلند می شود.

درست است که یک درخت کهن سال، لرزش، تزلزل و سستی یک نهال جوان را ندارد، اما از سوی دیگر، قدرت و شجاعت کنده شدن از زمین بایر محل رویش خود را نیز ندارد؛ چون هر چقدر دلبستگی های آدمی، سابقه بیشتری داشته باشد، به همان نسبت تغییر در جهت افق خواسته ها سخت تر است.

توبه جوان

توبه، چیزی جز رویش مجدد و تولد دوباره نیست. فرد توبه کار، باید دل را از گناه خالی سازد. اظهار پشیمانی کند و با عزم راسخ، برای ترک گناه خویش قدم بردارد. همیشه این تغییر و تحول، برای «جوان» که قرابت کمتری با گناهان دیرینه خاک نشینی دارد، آسان تر است، اما آنچه باعث محبوبیت جوان توبه کار در نزد خدای تعالی می شود، این است که اگرچه فصل جوانی، با دلبستگی های کمتری همراه است، اما وقت بی پروایی، کنجکاوی، لذت طلبی و تنوع پروری است که جوان خام و راه نیازموده را به وادی خطرناک تجربه های ناشناخته می کشاند.

جوان، در وادی سیر و سلوک، همچون کودک نوپایی است که برای درک لذت کشف محیط پیرامونش، به هر جایی سرک می کشد؛ بی آنکه به خطرهایی که تهدیدش می کند، واقف باشد و شاید در این مسیر، بارها سرش به سنگ بخورد و پایش بلغزد و در معرض سقوط قرار گیرد. پس مهار نفس در بحبوحه جوانی که فوران و غلیان هیجان های سرکش و احساسات آشوب گر را با خود دارد، به اندازه بستن پای همان کودک سخت است؛ گویی آدمی بخواهد دور اسب چموش و تازه نفس و افسار گیسخته ای حصار بکشد و به تعلیم او بپردازد.

اما اگر کسی بتواند بر این سختی عظیم فایق آید و بر رودخانه پرخروش جوانی اش، سد محکمی بزند و اجازه طغیان به امیال و غرایز جوانی خود ندهد، خداوند او را بیشتر از دیگران دوست می دارد و آنچنان او را زیر سایه لطف خود قرار می دهد که تمام سختی های متحمل شده در این طریقت، جبران شود.

ص:71

من با تمام جوانی خویش، با پیراهن روئین تنی که جوانی بر پیکرم پوشانده، در جست وجوی آرزوهای خویشم و از این میان، وطنم را با هرچه غیرت و خدایم را با هرچه استقامت خواهانم.

به یاد لاله های جوان

هرگز از یاد جوانیِ من نخواهد رفت که لاله هایی، در رهگذار باد ایستادند و پرپر شدند تا من نهراسم و قد کشیدن هایم را هیچ توفانی، بی برگ و بر نکند.

تا هستم، از راه سبزی که سروهای در خون تپیده، با انگشت شاخه های مؤمنشان نشان دادند، به بیراهه نخواهم رفت.

خوش بوتر از گل محمدی

ای خوش بوتر از نفس گل های محمدی، ای سکوت بهتر از همه کلمات، ای کلام عاشقانه تر از همه ترانه ها! عطر نفس هایت، بوی مسلمانی عمار و سمیه می دهد و لبخندت، بوی لحظات رضایت اسماعیل از قربانی شدن.

پیراهنت، سفیدترین ابرهاست که غبار خاک را از چشمان ناپاک پاک می کند.

ای جوان مسلمان! کوچه های دلتنگی ام را با عطر دعایت لبریز کن.

در باغ ایران شکوفه داده ام

من، جوانی ام را در خاک باغ ایران شکوفه داده ام و تمام شکوفه های جوانی - این روزهای گذران را - پیش کش آورده ام تا حصار این باغ کنم.

علمم را عَلَم سربلندی این خاک خواهم کرد و فرهنگ ایرانی را زنده نگاه خواهم داشت، تا جاویدان کنم این ماندگار فرهنگ را.

باید با هر نفسم، بسرایم این خاک مقدس را؛ این آسمانی خاک را. من همه جوانی ام را با شوق آینده روشن تر از خورشید، برای ایران شکوفه خواهم زد.

به یاد جوان های شهید

خاک لاله گون، هر صبح، عطر سرشار از نفس های جوانی تان را بر دوش نسیم می ریزد. لاله ها، هر بهار، دامنه کوه ها را با یاد خزان شما، سرخ رنگ می زنند و باد، هر عصر، سرگردان شما، کوه به کوه و دشت به دشت، هجرانتان را مویه می کند.

ای راست قامت تر از الوند، ای مردان حماسه، ای شهیدان خدایی! ما هنوز سوگ نشین شما سیاوشانیم.

ای آرش های حسینی مکتب ما! تمام روزهای جوانی خود را با پرهیزگاری و مردانگی و غیرت شما مشق می کنیم.

یاد شما جاویدان تر از همه خاطره های ماندگار ماست.

ای خاطره های خوش ماندگاری، ای شهیدان جوان ایران، یادتان جاوید!

ص:74

ای جهادگر جاده های سازندگی! تو، روزهای سرد و مه آلودمان را به آبی های آفتاب گستر، پیوند می دهی.

ما را ببخش، اگر لحظه های دشوار مجاهداتت را قدر ندانسته ایم.

لقمه های حرام، بی برکت اند

در رودخانه های خیر و روشنی، تن و جان خواهد شست؛ او که به تلاشی پاکیزه همت می گمارد.

سفره اش، برکت خیز است و سرانجام لحظه هایش عاقبت به خیری؛ او که از برکه های گل آلود، طلب روزی نمی کند. آنان که بر دریای طمع می رانند و جز به لقمه های حرام رضایت نمی دهند، راهی مرداب تیرگی می شوند و ریشه های بی برکت جانشان، به خاک سیاه پوسیدگی خواهد نشست. این کلام روشن خداوند است که رباخواران، با خدا به جنگ برخاسته اند؛ مردمانی این چنین، پایانی جز

نابودی و سرافکندگی نخواهند داشت.

پیام های کوتاه

- روز جهانی کار و سازندگی، بر جهادگران عرصه تلاش و پویایی، مبارک باد.

- بازوان خسته ات، افتخار روزهای خودکفایی است و چشمان بلندنظرت، چون خورشید، برف های وابستگی را به رودخانه های عزت و سربلندی بدل می کند.

- دستانت، کوره های روشن علم و صنعت را آشتی گر آب و آتش است.

- تو آمده ای تا آسوده خاطرمان کنی از کابوس نیازمندی.

عزیزت می داریم، که به عزتمان کمر بسته ای.

که از بالشِ خواب آلوده سستی می گذری و بازو به بازوی همت، «لا حول ولا قوة الا باللّه» گویان، قدم برمی داری؛ در راه خدا قدم برداشته ای و پیراهن جهاد به تن کرده ای.

مگر جهاد، چیزی جز مبارزه است؟! مگر جهاد، چیزی جز کشاکش برای تصاحب قلّه سربلندی و عزّت است؟! پس چه سربلندی و عزتی بالاتر از بی نیازی و چه پیروزی و فتحی بالاتر از غلبه بر نفس خموده؟!

تو با انگشتان هنرمندت، با بازوان پرتوانت، با زانوان پر همتت و با سینه ای که برای تلاش می تپد، به کارزار رفته ای و اگر در همین حال، پیراهن زندگی را از تن درآوری، به شهدا پیوسته ای.

امان از لقمه های حرام!

وای بر آنان که خونابه های پلید را بر لقمه های خود نمی بینند و آه سینه های سوخته ای که پشت سرشان اوج می گیرد و سینه بی حسشان را نمی لرزاند!

وای بر آنانی که در تلاطم و آشفتگی روزگار، به دنبال تن نیمه جانی می گردند تا با خون خواری تمام، پاره پاره اش کنند! مگر آنها انسان نیستند که دست رنج پررنجِ دیگران را به آسودگی جرعه ای آب، می نوشند و خونِ محنت دیگران را مزمزه می کنند؛ کفتارهایی که بر نعش بی جان ضعیفان و از پاافتادگان، رقص و پای کوبی می کنند و دشمنانی که نه به جنگ مردم، بلکه به جنگ خدا رفته اند؛ ربا خواران.

این لقمه سالم، به همه جهان می ارزد

این تکه نانِ بی رفیق، جانی تازه می بخشد مرد را؛ لقمه ای که حاصل زحمت است و میوه باغِ غیرت؛ جرعه ای ست، اما پاک و زلال و معطر. حبه ای ست، اما سالم و زودرس و بارده. این تکه نانِ بی ادعا و هیاهو، به همه جهان می ارزد.

ساعت پنج عصر، وقت خشک شدن عرق خستگی هر روز، دست مزدم را اول از او می گیرم که گفت تلاش برای روزی خانواده، عبادت است.

همت تو، سرمایه توست

خیز و کمر ببند و رهسپار شو! از چارق و کوله بار هم بگذر؛ از توشه هم بگذر؛ برای تو که ذره ذره وجودت سرمایه است، زر و سیم را چه سود؟! خیز و کمر ببند، بر باره بنشین، رجز بخوان برای آنان که سرمایه هاشان، تیغ شان است. بگو به رباخواران و شکم بارگان که من، سرمایه دار همه ادوار تاریخم و خاک زمین و هوای آسمان، سرمایه من است؛ همتم، سرمایه من است.

باید جهاد کنی

جهان، مغاک ستیز حق و باطل است. خون خواران زمین، گاهی به لباس گرگ، پادشاهانند و گاهی به لباس میش سرمایه داری رباخواران. تو، مظلوم همیشه تاریخی. خونت، شیشه ظالمان را رنگین کرده است. باید تو باشی تا جامعه را از فساد پول خواران رها کنی. جهاد تو، تلاشت و شمشیر تو تاول دست و خستگی پای توست.

پابه پای معصومین علیهم السلام

نامت را در حماسه زندگی خواندم. حماسه ات را ژرف کاویدم. سحر، چون رسولان صبح، از خواب پریدی؛ گویی که خواب ستاره شدن دیدی. پشت سر آفتاب، نماز خواندی. با علی علیه السلام، از خانه بیرون زدی؛ پیش از آنکه خورشید، از پشت کوه ها برآید. با حسین علیه السلام، به جنگ نفس اماره رفتی. و همراه باقر آل محمد، بر مزرعه زندگی، به کار مشغول شدی و با صادق آل محمد، به طلب دنیا رفتی، در حالی که طلب مال دنیا، به نیت ارتزاق خانواده، تصدق، صله رحم و حج می کردی و غروب، هنگامی که برمی گشتی، پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله را دیدم که بر دست تو بوسه می زد.

از امام صادق علیه السلام نقل است که در پاسخ کسی که از او پرسید من طلب مال دنیا می کنم برای روزی عیال، حج، تصدق و صله رحم؛ آیا گناه می کنم؟ امام صادق علیه السلام فرمود: «اگر برای این اهداف کار می کنی، طلب آخرت است نه دنیا».(1)

ص:79

طفلی که پا در میان گسترده دنیا می نهد، به قدر توانایی اش، مدام در تلاش و جست وجوست.

مگر نه این که خداوند می فرماید: «برای انسان، بهره ای جز سعی و کوشش او نیست»؟!(1)

روزی حلال

وقتی ایمان داری به رحمت بی منتهای پروردگارت و می دانی که از فضلِ خود، روزی تو و اهلت را از کسب حلال برایت مقدر فرموده، دلت را از ناپاکیِ هوا و هوس می شویی و حرص و طمع را از خانه

دل بیرون می کنی. آن گاه، فرشته ای بر تو گمارده می شود تا هر لحظه برایت طلب آمرزش کند(2) و درهای رحمت و بخشش خداوند را به رویت گشوده خواهی یافت.(3) زنگار لقمه حرام که از آینه دل بزدایی، به یقین، گرمای تابش نور الهی را حس خواهی کرد؛ چراکه پیامبر خدا فرمود: «کسی که چهل روز از حلال بخورد، خداوند قلبش را نورانی می کند».(4)

خستگی در تاول دست هایت آب انداخته است

صبح زود که از خانه بیرون زدی، برای لقمه ای نان، کودکانت هنوز آرام، خفته بودند و شاید شب که برگردی، خستگی، رمق بازی با آنها را از تو گرفته باشد، ولی دل خوشی ات این است که بار سنگین خانواده، بر شانه های مردانه و پدرانه ات تکیه دارد.

صبح، که با پای توکل و امید از خانه بیرون می روی، چشمان خدا را در آسمان دلت می بینی و لبخند رضایت او، توان تازه در بازوهایت می دواند.

ایمان داری که تلاش تو را در روزهای سرد زمستان و عرق نشسته بر پیشانی ات را در گرمای جان فرسای تابستان، می بیند.

می دانی که برکت، بر سفره امشب تو میهمان خواهد شد.

آری، تو هر روز، برای جهاد با نفس سرکشی که زرق و برق کسب حرام را جلوی چشمانت می آورد، برمی خیزی. و مبارزه می کنی برای روزیِ حلال که سفره قناعت تو را پربرکت خواهد کرد و خدا تمام تلاش و همت تو را نظاره می کند!

ص:81

پیام کوتاه:

- پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: «هرگز کسی غذایی بهتر از دست رنج خود، نخورده است».(1)

او «هدف زندگی» را، چیزی جز «تکامل اجتماعی انسان» و رسیدن به «زندگانی جاویدان با حیات اخروی» نمی دانست. فریادهای او بر «تحریف های عاشورا» نشان دهنده آشنایی عمیقش با «حماسه حسینی» «ختم نبوت» و برداشت های صحیحش از «قرآن و تاریخ» بود. او ضمن تفسیر بسیاری از «سوره های قرآن» به «جهاد» با نَفس پرداخت و «سیری در نهج البلاغه» را آغاز کرد تا با استفاده از «امدادهای غیبی در زندگی بشر» به مقام «انسان کامل» دست یابد. وی معتقد بود: «خورشید دین هرگز غروب نمی کند» و تنها در پرتوِ «آشنایی با قرآن» و آشنایی با علوم اسلامی» می توان به «جهان بینیِ

توحیدی» و «دیدگاه توحیدی»(1) دست یافت.

از نگاه دیگران

روحی بزرگ داشت؛ از همان گاه که بسیار «کوچک» بود، «بزرگ» می نمود. در سه سالگی، کُتی بر شانه هایش می انداخت و در اتاقی خلوت که کسی او را نمی دید! - در حالی که آستین های کُتش به زمین می رسید - نماز می خواند.(2)

«مطهری از دور، به «منطق» شبیه بود (خیلی آهنین)، از میانه راه به «فلسفه» و «حکمت» شبیه می شد و اما از نزدیک، عین «عرفان» بود».(3)

«مَرد بسیار دقیق و ظریفی بود و به شدت، تحت تأثیر هیجانات عرفانی و معنوی قرار داشت. با دیوان حافظ و اشعار عرفانی، مأنوس بود... تصور می کنم این طور بود که هر شب... تا مقداری قرآن نمی خواند، نمی خوابید».(4)

او را، همه گفتند و خواهند گفت؛ که نَه تنها «ده گفتار»(5) و «بیست گفتار»،(6) بلکه:

«آثار قلم و زبان او - بی استثنا - آموزنده و روان بخش است و نصایحِ او که از قلبی سرشار از ایمان و عقیده نشأت می گرفت، برای عارف و عامی، سودمند و فَرح زا است».(7)

ص:84

نامش هرگز فراموش نمی شود

... و آن گاه که دشمنان، بر وی هجوم می آوردند و کار را بر او سخت می کردند، به امدادهای الهی، امیدوار بود. استقلالِ شخصیت، گریز از مریدپروری و شهرت، پرهیز شدید از دروغ و غیبت، اهل صفا و صمیمیت، مبارزه با کج روی و بدعت، روح تعبد و تقید به کتاب خدا و عترت، تلاش دردمندانه برای هدایت و... در وجودش موج می زد و نامش از صحیفه تاریخ و جریده جاودان معارف اسلام،

هرگز فراموش نمی شود.

پیام های کوتاه

- دفترش، سرشار بود از: آفتاب، ستاره، عشق، شوق، درد، امید و سطرهای سپید.

- دلی داشت سربلند و سری به زیر که بر سَری چند، سایه می گسترد. گُل می داد، بَرمی آورد.

- مطهری رحمه الله، خوابِ مرداب ها را می آشفت و هماره می نوشت و می نوشت و می گفت.

اولین اصل عاشقی

بیداری، اولین و مستحکم ترین اصل عاشقی اش بود و رساترین فریادی که از حنجره توفانی او؛ جان زمانه را طنین می داد. رمز حیات را بیداری می دانست و رمز بیداری را عشق.

سلام بر او که...!

چه کسی گفته با یک انفجار در عالم ماده، می توان دانشمندی را از ملتی گرفت؟!

این شایعه ای بیش نیست که با ذره ذره کردن جسمی، می شود شهید ساخت. استاد، از روز قلم به دست گرفتن، شهید شده بود و از لحظه شهادتش، جاودانگی یافت.

سلام بر او که مرز اتصال دهنده اش تا خدا، فقط قلم بود و اندیشه!

سلام بر قلم، آن گاه که در دست دانشمندی متعهد، به قیامی عابدانه، لبیک گوید!

از نور، جز نور زاییده نمی شود

از نور جز نور زاییده نمی شود. نور حکمت استاد مطهری، همچون صاعقه ای ناگهانی، خرمن جهان بینی های دشمنان اسلام و انقلاب را به آتش کشاند و داعیه داران مکاتب غرب زده، همچون

عقرب های گرفتار در آتش، به نیش زهرآلود دشمنی خویش، از پای درآمدند. آن کس که تفاوت نور و ظلمت را می شناسد، می داند که در آن خفقان و انجماد فکری و فرهنگی آغازین انقلاب که نسل جوان، میان هزاران حزب و فرقه سرگردان بود، «نورانیت فکری» و «عمق دانش» و «طهارت روح» مطهری، سبب ساز جریان اندیشمندی شد که به شکوفایی و آزاد اندیشی جان های تشنه انجامید.

خدمتی که استاد به انقلاب اسلامی کرد، ریشه در قیام حسینی علیه السلام دارد که اگر نهضت کربلا نبود، دین محمدی صلی الله علیه و آله، در هجوم تحریفات و انحرافات و بدعت های طاغوتیان، تکه تکه می شد. خون استاد مطهری، حیات انقلاب اسلامی را تثبیت کرد و پایداری و ثبات حکومت دینی را تضمین.

چراغ راه اندیشمندان بی چراغ

شهادت، از نور مطهری نکاست، بلکه بر تلالؤ و درخشش آن، جلوه بیشتری بخشید؛ آن چنان که سال ها می گذرد، نسل ها تغییر می کند، اما هنوز کتاب های او، تجدید چاپ می شود و تفکرات او، راه گشای اندیشمندان بی چراغ است.

هنوز ندیده ایم عالم متفکر و آزاده ای را که آن روح آسمانی، او را پاره تن خویش بنامد و آثار زرینش را بی هیچ کم و کاستی، انسان ساز، گران قدر و ارزشمند بداند.

خداوند، روح استاد مطهری را قرین حضرت اباعبداللّه علیه السلام فرماید که در رگ های منجمد و یخ زده دین، در میان جوانان صدر انقلاب، خون تازه ای دمید.

ص:87

و درشت. او از همه آدم های دیگر، سخی تر است. او رایگان، بی هیچ ارمغان، دست های کوچک را از آن همه یاقوت بنفش، پُر کرده است.

سهم معلم از جشن آموزش، یک رضایت است که در دل او ماندنی می شود. فکرش را کرده اید: تا دنیا دنیاست، هر روز و هر شب، وقتی معلمِ خوب می نشیند به پای تماشای ساقه هایی که خود بر دلِ خاک نشانده و حالا درخت شده است، چقدر لذت می برد.

دست های معلم، بوسیدنی است

دانش آموز ایرانی! معلم تو، شبیه پیامبر خداست. چون که شکل مادر و مثل پدر، به شکفتن تو، به روشنایی تو و به سرفرازی ات اندیشه می کند.

قدر معلم تو، از هدیه روز معلم خیلی بیشتر است. امروز برایش گل ببر و تا فردای همیشه، از بوی زندگی و خوشبختی، از رایحه علم و خدایی آموزگار، پُرنشاط شو.

امروز یادت نرود: دست های معلم شاید گچی باشد، شاید هم جوهری، ارزش بوسیدن دارد!

او یک معلم بود

یک نفر بود که به اندازه بزرگی ایران و به اندازه اهمیت دین اسلام، زحمت می کشید. شب ها کمتر می خوابید و بیشتر می خواند تا روزها بیشتر بنویسد و عطر کلام را در کتاب و در دانشگاه جاری سازد.

او آن قدر اشتیاق آموختن داشت که دوستی جز اندیشه و نوشته نداشت. چند سال که گذشت، همه کتاب ها، عاشق او شدند و دانشجوها، پروانه هایی شدند که دورِ شمع آبی رنگ او طواف می کردند. با صدای گرم او، روح می گرفتند و با جمله های ارغوانی اش آهسته آهسته بیدار می شدند.

او هم یک «معلم» بود؛ بهترین معلم. وقتی پرهای پروازش خوب اوج گرفت، غیر از کتاب ها و دانش جوها، حتی رسول خدا صلی الله علیه و آله هم عاشقش شد و یک نیمه شب، به خواب او آمد. به او تبسم کرد و او را بوسید.

وقتی معلم ما بیدار شد، فهمید که قرار شده است، جایزه ای بزرگ به او بدهند و کمی که زمان عبور کرد به وصالش رسید.

ص:89

افتخارِ گرفتن مدال طلایی شهادت را به او دادند. چون او هم تمام هستی و دارایی اش را به دانش آموزها داده بود.

امروز، روز آموزگار بزرگ، شهید مرتضی مطهری است. به یاد او، قدر معلم هایمان را بیشتر می دانیم.

رهسپار کارزار خویش شدی و تو را «معلم» نامیدند... . دشمن لحظه های نبرد تو، از نسل سیاه ابلیس بود و نامش جهل... .

پای مکتب تو

طفل گریز پای بی قرار، در سایه سار دانسته های مهربان تو، آرام و قرار می گیرد و در چارچوب بایدها و نبایدهای ناگزیر دانش می نشیند و می آموزد.

تو از لحظه لحظه های هستی خویش، در کام کویری دل او، جرعه می فشانی و یک تنه، ذهنش را شخم

می زنی، بذر می پاشی و از صحرای لم یزرع، باغ به بار می آوری.

واژه انسان اگر در مکتب تمدن تو نمی نشست، به هیچ دستاویز بلندمرتبه ای راه نداشت.

دلِ ندانسته اگر بی بضاعتیِ جهل خود را به تو اقرار نمی کرد و تو دست های تهی اش را در دست لبریز خویش نمی پذیرفتی، آدمی هیچ معنایی را نمی آموخت؛ حتی بندگی در آستان پروردگارش را.

حدیث «سعی» تو را با لهجه تسبیح باید گفت. تو را باید به تقدیس صدا کرد که معیار اعتقاد و سنجش فهم و ادراک بشر هستی.

اگر دست ها، آیین سجده را فرامی گیرند، اگر زبان ها می آموزند که چگونه به تکبیر کردگار، خویش را ابراز کنند، اگر ایمانِ نوظهور، ریشه می دواند و پابه پای کودکی می بالد و قد می کشد، اگر دانش، شوق سراسیمه ای می شود و در سینه، کبوتروار، آرزوی پرواز به هر چه بالا دست را دارد، اگر تجربه ها به شعور و شور و کمال بدل می شوند، همه از محضر فراگیر توست. در سایه نفس های تو - این آموزگاران همیشه - «انسان»، مهیا می شود و راه زندگی را در پیش می گیرد.

تو بمان!

نخستین بار، خدا از نام خویش، نام تو را آفرید. از رسالت برگزیدگان خویش، سهم شانه های بردبار تو قرار داد. فانوس شبانه روزِ علم را در دست هایت نهاد و تو را روشن گر جاده های هستی رقم زد.

تو ناگزیری از این خطیر بی پایان. تو گماشته پروردگاری، فراروی آدمیان نابلد... .

واژه واژه آموزه های سبز تو، آنچه از لب های دانشمند تو می تراود و برگ برگ آنچه به دل ها می آموزی، دست های دعای بی وقفه اند تا منزلت بلند بالایِ تو را نزد پروردگار، والاتر کنند. پس

ص:91

در این مسافت دشوار، صبور بمان و در جاده ها جاری شو و راه را روشن کن که خداوند، تو را به رستگاری نزدیک، رهسپار می کند.

تو بمان، تا هیچ حدیث خداگونه ای ناگفته نماند!

تو بمان، تا هیچ تاریکِ بی روزنی از نسلِ جهل، در دل ها ادامه نیابد!

فرشتگان برای معلم بال می گسترند

نیمکت های چوبی، بیشتر از درختان سرسبز جنگل، میوه می دهند؛ وقتی که ریشه در نگاه معلم داشته باشی و گوشِ دل، بر کلام او بسپاری؛ چراکه او خود، درختی است که هر لحظه، با کلامش، شاخه هایش را به جان تشنگان دانش، پیوند می زند.

محبت مادر و استواریِ پدر را در تو دیدم. شایسته ترین کلام در وصف تو، سخن رسول خداست که

فرمود: کسی که برای علم از خانه خارج می شود، فرشتگان، بال های خود را زیرپای او می گسترانند و حتی ماهیان دریا برای او طلب آمرزش می کنند... . روزت گرامی باد، ای مسجود فرشتگان، ای معلم!

معلمان گمنام مساجد

می خواهم چشم هایم همیشه محصل بماند.

بوسه می زنم بر اَبر که ایثار را به من آموخت.

بوسه می زنم بر دستان خاک که رستاخیز را برایم مجسم کرد.

من در برابر آفتاب، تعظیم می کنم.

جهان، سراسر تعلیم و تعلم است؛ کافی است شاگرد درس خوانی باشیم.

یاد می کنم از پیر روحانی مسجد کوچک محله که پس از نماز از منبر چوبی بالا رفت و فکر مرا هم با خودش بالا برد.

آقا معلمان گمنام مساجد! چه بی ادعا عشق را از کودکی به ما آموختید؛ روزتان مبارک.

هر روز، پیرتر و شکسته تر می شوی، اما با دیدن گام های من، لبخند می زدی. حالا می فهمم که رضایتت از آن چه بود، تو می خواستی سینه به سینه، جاودانه شوی و این را وقتی فهمیدم که حرف های تو را، میان خطوط گچ، برای شاگردانم باز می گفتم؛ صدایت را هنوز می شنوم.

درآوری و اگر نبود آن تحریک ها و تمجیدها، شاید هیچ گاه ما جوجه های محبوس در پوسته های دوران کودکی، جرئت سربرآوردن و رهایی از آن تنگنا را نمی یافتیم!

خدا می داند سخنان روز اول دیدارمان را نه من و نه همه بچه ها، هیچ گاه از یاد نخواهیم برد که با نگاهی سراسر مهر و عاطفه گفتی: «بچه ها این را بدانید که پیش من، تک تک شما با پسر نوجوان خودم

هیچ فرقی ندارید» و من هنوز بوی صداقتِ این کلام را از پس سال ها، احساس می کنم... .

پیام کوتاه

روز معلم بر همه «پیامبران گمنام تبلیغ علم و درستی» مبارک باد.

پیام کوتاه

معلم، باغبان صبور بوستان دانش است.

آهسته، دامنه های خبر و گزارش را می پیماید و می گذرد. به کوهپایه می رسد؛ نوشته و طبع می شود و به دشت می رسد؛ به دشتِ بی انتها و بی کرانه چشم های مردم. این است که هر صبح و هر عصر، بخشی از صبحانه و عصرانه آدم ها، «آگاهی» است، «خبر» است؛ زیرا گرسنگی و تشنگی، فقط با آب و غذا رفع نمی شود؛ با «دانستن» هم فرو می نشیند.

ریشه درخت، در خاک بیگانه نباید باشد

هر نشریه، یک تک درخت است؛ سرفراز، کشیده قامت، سر در آسمان و مستقل. ریشه هر نشریه، در خاکِ مستعد و بومی یک کشور است که می زیَد؛ نه در خاک بیگانه و بیگانه پرست، نه حتی در خاک همسایه! درخت های حقیقی و پُرثمر، آنهایند که آزاد از حصار و از تیرگی، در هوای آبی آسمان سرکشیده اند. پس نشریه حقیقت هم جز در سرای آسمان و با نظر پاک و با قصد خدمت به خلق، رشد نمی کند، نَفَس نمی کشد.

دوان دوان تا دلِ صداقت

هر نشریه، یک شهاب است. شهاب ها در سیاهی شایعه ها و حیله ها، در شبِ توطئه ها و انسان ستیزی ها از جانِ یک کهکشان متولد می شوند و دوان دوان به دلِ صداقت و حق جویی انسان می رسند.

شهاب ها، نشریه های خوب، خط سرخی از نور در صفحه ظلمتِ ظالمانند.

مطبوعات، گُل اند

هر مجله، یک گل است؛ گاهی زرد، گاهی نارنجی، گاهی سفید و گاهی صورتی؛ از هر رنگ. بوستان فرهنگ ملت ها از جمله با نَفَس و رنگ و جلوه این مطبوعات است که پرشکوه و دیدنی و افتخارآمیز می شود.

هر مجله، هر روزنامه، یک معلم است؛ آموزگار راست گویی، خداترسی، فرهیختگی و ادب. معلم ها انسان می سازند و نشریه ها انسانیّت می آفرینند. دست های معلم، عالِم می آفریند و قلمِ هر روزنامه، عِلم می پروَرَد.

ص:98

نکند جاسوسان عمروعاص

دروغ و نیرنگ، از دروازه بگذرند. نکند شهرِ آرامش امت، بازار توطئه فروشی اهالی نیرنگ باشد!

باید بر سر بازارها، حقیقت را جار زد!

باید به نام پادشاهان آینده زمین، نوشت

بالشی از فلسفه زیر سر و تاجی از هنر بر سر، کفش های فولاد مکاشفه بر پا، باید نوشت؛ نه آنچنان که شایسته صله خودکامگان باشد و نه از بیم تیغ جلادان؛ باید نوشت. به نام قلم و به کام مستضعفین، پادشاهان آینده زمین.

ص:100

ولایت محورانه

مردم، بوی جانبخش ولایت را با شامه ادراک دینی استشمام کردند و تشخیص فقیه زمان را دستور مستقیم امام عصر(عج) پنداشتند و با باوری عاشقانه و ولایت محورانه، به مبارزه منفی علیه استکبار، به پا خاستند؛ آن طور که شایسته شیعه باشد و در شأن عشق، تنباکوی حلال را با حکم مرجعیت دین، بر خود تحریم کردند تا حریم آزادگی خویش را پاس داشته باشند.

روح سپید به دود سیاه، مجال نداد

تحریم تنباکو، بهانه ای بود تا مردم، عزم خود را در حمایت از حقیقت دین و ولایت، به نمایش بگذارند. روح سپید تبعیت، دود سیاه تنباکو را اجازه وجود نداد؛ تا آنکه زلالی اطاعت از ولایت، تا ابد در آسمان تشیع بارور بماند.

تو تشیع را به «مکتب سامرا» برده ای تا فلسفه انتظار را بیاموزد. «خاندان قجر» یوسف ما را به زر ناسره فروخته اند و تو باید بازگردانی اش به کنعان، به زادگاه خویش.

چشم ها به توست که با دین خویش، دنیای «عیش و عشرت و خوشی» شاهانه را بلرزانی، تا بدانند که حکومت بر این سرزمین، ودیعه ای است و باید در نگهبانی اش بکوشد؛ نه بفروشند به بیگانگان!

فتوای تو

فتوای تو، درختچه های شرافت و استقلال ایرانی را نگه خواهد داشت؛ به رغم میل همه تند بادها که از غرب می وزد و نهالچه های عزت و افتخار را پرورش خواهد داد، به رغم زخم تیشه ها و تبرها. فتوای تو، سر ارباب جفا را خواهد شکست.

شکستن قلیان ها، به خاکستر نشستن چپق ها، وجدان های خواب آلوده را بیدار خواهد ساخت. هوشمندی تو، سرمستان افسون و افسانه فرنگ را به هوش خواهد آورد و آبی خواهد ریخت به دست های آلوده استعمار.

زیرنویس:

- جنبش تنباکو، جنبش بیداری ایرانیان بود علیه نقشه های افیونی استعمار.

فقها؛ حاکمان حقیقی دل های مردم

از وقتی که برگزیدگان امت محمد صلی الله علیه و آله، از نقل حدیث و ظاهر دین و از انزوا و اعتزال، به اجتهاد روی آوردند؛ از زمانی که شاهد زیبای تشیع، لباس اجتهاد پوشید، فقهای امت رسول اللّه صلی الله علیه و آله، حاکمان حقیقی دل های مسلمین شدند؛ حاکمانی که تاج سرشان، آرمان انتظار و ابزار حکومتشان، معلم به قرآن، سنت و عقل بود.

ناصرالدین ها و رضاخان ها

دیگر شیران عَلَم بودند و مترسک های سر جالیز. گوش دل شیعه، به فرمان فقهای امت رسول اللّه صلی الله علیه و آله بود، روزی میرزای شیرازی و دیگر روز روح اللّه.

سکه به نام محمد صلی الله علیه و آله است

اینجا، سکه ای جز به نام دین نمی زنند. شاه از فرنگ برگشته، هر سکه ای می خواهد بزند؛ اینجا سکه به نام محمد صلی الله علیه و آله است. شاه، هر قراردادی می خواهد ببندد؛ اینجا گوش ها به فرمان میرزاست.

صدای روح القُدس شیراز، از نجف می آید. فتوا، شکستن بت است. امروز، قلیان ها را باید شکست! باید تبر برداشت؛ باید ابراهیم شد!

تهران، همان تهران بود؛ مکه نبود. سپاهیان محمد صلی الله علیه و آله، به فتح مکه نیامده بودند.

پیامبر نبود، ولی فقهای امتش بودند. بت نبود؛ ولی استعمار، از هر چه می خواست، بت می ساخت تا تجارت ابوسفیانی خویش را برجا نگه دارد. بتی نبود، ولی مردم بت شکستند. پیامبر نبود، ولی از ندای مرجعیت شیعه، بوی ردای محمد صلی الله علیه و آلهمی آمد.

ص:104

قلب ایران، این بار در سینه توس می تپد؛ در سینه دهقان که پیشاپیش کاروانِ فضیلت هایفراموش شده می رود و قلم به دست گرفته است؛ تا نقطه نشسته روی کلمه «زحمت» را بردارد و به جایش «رحمت» بکارد؛ تا پنجره های دود گرفته حقیقت و راستی را از دروغ بپیراید؛ تا بیاموزد به پادشاهان تازه رسیده که صلح و عدالت، آرمان حکومت واقعی است.

دهقان، برخاسته است تا زندگی برادرانه و سعه صدر راستین را به یادِ هم روزگاران خویش بیاورد.

قلب ایران این بار در سینه توس می تپد؛ در سینه دهقان که کتیبه اش، خودباوری رستم وار را به نمایش گذاشته است. دهقان، قلم به دست گرفته است تا مروت و دلاوری را به میدان جنگ های نابرابر ببرد؛ با بیداد بستیزد، نه با بیگانه، تا دل های رستم گونه را آن قدر جرئت و دلیری بیاموزد که در برابر نیرنگ های تورانیان و نبردهایشان، از پا نیفتند و هرجا که دیوی، دیوزاده ای، به حوالی ایران نزدیک شود، به ستیزه و جهاد بشتابند.

مالامال از عشق به اهل بیت علیهم السلام

قلب ایران، این بار در سینه توس می تپد؛ در حوالی «شمس الشموس»، در سینه دهقان که مالامال از عشق به خاندان علی علیه السلام است. دهقان، قلم به دست گرفته است تا بگوید که «خاک پِی حیدرم»؛ که دانش جستن از گهواره تاگور را از پیامبر آموخته است؛ تا بگوید در عهدش که نام علی علیه السلام، در گرد و خاک فرقه ها، رنگ باخته بود، افتخار می کند شیعه علی مرتضی است؛ تا بگوید که آموخته است، آدم ها همگی با هم برابرند و برادر؛ عرب و عجم ندارد و رستگاری، شایسته کسی است که پیام پیامبر را به جان، نوشیده باشد.

ص:106

مایه ارتزاق سراینده اش باشد. در این میان، مقبول نیفتادن درفش کاویانی دهقان زاده پاژ، دردی بود که بی دردی و نابخردی محمود غزنه را به اهتزاز درآورد.

قصه تو، در آینده اتفاق می افتد!

اندر پی خاک حیدر می رود چون سایه و همسایه و برتخت پادشاهی هنر می نشیند. صدایش می کنم: ای مرد، دهقان دلداده! از شیر کدامین شیرزن خورده ای که این چنین در عصر سلطه دشمنان علی علیه السلام، دم از خاک پی حیدر می زنی؟ کدامین اشارت چشم مرتضی را دیده ای که این چنین دم از یقین عشق او می زنی که:

منم بنده اهل بیت نبی

ستاینده خاک پای وصی

ابا دیگران مرمرا کار نیست

جز این مرمرا راه گفتار نیست

حدیث غدیر از شاهنامه ات می شنوم، ای پیر خرد! یاری ام کن که گوش بر راز دلت بسپارم. حدیث غدیر، حدیث حماسه است.

حدیث حکومت پاکان بر بشر، راز دل پاره جگر مصطفی بود؛ حدیث حکومت خدا بر زمین.

عهد ازلی را از نامه باستان تو می شنوم. ای پیر توس! سی سال به اندازه سی هزار جگر پاره پاره، خون دل را سرودی تا قصه حکومت شایستگان و برگزیدگان بگویی. قصه هایت نه در گذشته ایران که در آینده جهان اتفاق می افتد.

قهرمان شاهنامه، خودِ تویی

قهرمان شاهنامه، نه رستم است و نه زال و دستان ... . اولین قهرمان شاهنامه، خود تویی؛ دهقان خراسانی عاشقی که فرزانگی اش را از میان هزار جنگ خونین، به سلامت می گذراند تا در شب تاریک بی هویتی، به گوش پر هیاهوی مردمان ایران، زمزمه کند.

ص:109

از رنج کشیدن آدمی حُر گردد

قطره چو کشد حبسِ صدف، دُر گردد

گر مال نماند، سر بماناد به جای

پیمانه چو شد تهی، دگر پُر گردد

آرزوهایت را به باد گره نمی زدی؛ چراکه روان تر از رودها می سرودی:

ای بس که نباشیم و جهان خواهد بود

نی نام ز ما و نی نشان خواهد بود

زین پیش نبودیم و نَبُد، هیچ خلل

زین پس چو نباشیم، همان خواهد بود

تو فقط شاعر نبودی

آوازه نامت را بادها، به گوش همه جزیره ها دوردست رسانده اند.

نامت بلندای دماوند و روشن تر از خورشید، در آسمان علم و حکمت تابیدن گرفت.

ستاره ها، هر شب به جست وجوی گیسوی تو، کهکشان را زیرپا می گذارند.

همه کهکشان تو را می شناسد. تو آشناتر از ماهی و نامت روشن تر از مهتاب.

تویی که با زبان همه ستاره ها، آشنا بودی و شب ها با کائنات سخن می گفتی.

آوازه علمت را همه پرنده ها، آواز کرده اند. زبان اعداد را به زیبایی شعرهایت می دانستی و با اعداد، بر صفحات سفید کاغذ، حرف دلت را می نوشتی؛ چرا که می دانستی یک روز، اعداد و ستاره ها و ریاضی و شعر، گواهی خواهند داد که «حکیم عمر خیام» پرنده شادی بود که نامش بر همه ابرهای سخاوتمند، حک شده است.

کو کوزه گر و کوزه خر و کوزه فروش؟

اشعار خیام در نکوهش دل بستگی به دنیای فانی کم نیستند؛ آنجا که می گوید:

چرا که در نصایح اخلاقی این اندیشمند فرزانه انگشت عبرت، همواره پایان مسیر را اشاره می کند:

در کارگه کوزه گری رفتم دوش

دیدم دو هزار کوزه گویا و خموش

ناگاه یکی کوزه برآورد خروش

کو کوزه گر و کوزه خر و کوزه فروش

و چه زیباست که برای دل بستن، بهترین را انتخاب کرد و غبار جسم را شست و بر افلاک قدم نهاد:

ای دل ز غبار جسم اگر پاک شوی

تو روح مجرّدی بر افلاک شوی

عرش است نشیمن تو، شرمت ناید

کایی و مقیم خطّه خاک شوی

بی شرع کسی رَوَد، طریقت نبود

عالم محضر خداست و در حضورش، معصیت نارواست. این نکته را به زبانی شیرین در شعر خیام می خوانیم که:

با نَفْس همیشه در نبردم چه کنم

وز کرده خویشتن به دردم چه کنم

گیرم که ز من درگذری خود به کرم

زین شرم که دیده ای چه کردم چه کنم

رسیدن به کمال روحی، ظرایفی دارد که بایستی آنکه قدم در این راه می گذارد، نه از راه ریاضت صوفیانه و نه آنچه دل می گوید، مسیر را انتخاب کند؛ چرا که:

رفتن به هوای دل شریعت نبود

بی شرع کسی رود، طریقت نبود

هر چیز که نادان ز ریاضت بیند

آن وهم و خیال ست، حقیقت نبود

و این گونه است که حضور قلب و تسلیم در برابر معبود را به زمزمه می نشیند:

با خود به خرابات همی گویم راز

به زان که به محراب کنم بی تو نماز

ای اول و آخر تو و جز تو همه هیچ

خواهی تو مرا بسوز و خواهی بگداز

ص:112

عفو تو امید است که دستم گیرد

در نگاه خیام، دریافتن حقیقت، سفری باطنی می خواهد که تفکر و تعقل را به جست وجو در جهان مادی، ترجیح می دهد؛ آنجا که می گوید:

ای مردِ رونده، مرد بیچاره مباش

از خویش مرو برون و آواره مباش

در باطن خویش کن سفر چون مردان

اهل نظری، تو اهل نظاره مباش

خیام، مثل شیفتگانِ یکدل و مردم آزاده، از این عالم گذران چشم می پوشد و چشمانش باز است و می بیند که مرگ، حقیقتی است روشن:

گر من گنه روی زمین کردستم

عفو تو امید است که گیرد دستم

گفتی که به روز عجز دستت گیرم

عاجزتر از این مخواه کاکنون هستم

ص:113

رسیده ایم به مرزهای ظهور

هوز خفاشان اند که پرسه می زنند گرداگرد تیر برق ها. خبری نیست از کبوتران صلح، از پرستوهای بهار. از این همه «کوتاه»، از این همه «قلیل»، از این همه «کوچک» دل زده شده ایم. سرمای اندوه، چنگ انداخته است بر پوست شهر. ناله می بارد از نی ها و نای ها.

در کوچه ها قدم بگذاری، دیوارها بر سرت آوار می شوند؛ قاصدک کو؟ باد صبا کجاست؟

خشک شد بیخ طرب، راه خرابات کجاست؟

تا در آن آب و هوا نشو و نمایی بکنیم

ای گوهر نفیس دل های تهی دست، ای سپیدیِ پایان شب های سیاه، ای آفتاب فردای غیبت کبرا... رسیده ایم به مرزهای ظهور. تاریخ به تکامل رسیده است. عقل، چشم انتظار معنویت است؛ شیعه چشم

انتظار مهدویت.

ساعت های رفته بی آنکه به زیارت تو بیایند، جان می دهند! چقدر چشمه که در انتظارهای بلند ندیدنت کویر شد؛ کاش آسمان، دست مرا هم مثل ابرهای تشنه بوییدنت، بگیرد و بباراند.

اگر سایه دست های تو نبود...

هر بار که پشت چراغ های قرمز ولی عصر گیر می کنم، عطر تو را حس می کنم که از شرق، بر گرده بادها می وزد.

اگر سایه دست های بلند تو نبود، زمین در تاریکی غرق می شد و خورشید، پشت کوه ها تا ابدیت به خواب می رفت. ما به امید دیدن تو، هر شب، در خواب باغ های ازل قدم می زنیم و با همه پرنده ها،

آوازهایی را که از تو سرشارند، نفس می کشیم. درخت های ولی عصر، گیسوهایشان را پریشان می کنند و بر شانه خیابان ها می ریزند تا سنگ فرش پیاده روها، به آسمان های زیبای دوردست بروند.

ردپای تو

دریا، گوش ماهی ها را از خود می راند؛ همان گوش ماهی هایی که رازهای نگفته دریا را برای ساحل، آواز می کند.

در صدای گوش ماهی ها، رد پای تو را می توانم پیدا کنم.

ردپای تو، بر موج ها می رقصد.

ماهی های قرمز کوچک، خوشبختی را در روزهای آمدنت، آواز می کنند. خاک، دامن گسترده است تا قدم های مبارک تو را با عطر صلوات، بر غنچه های گل های محمدی، پیوند بزند.

بگذار شانه کوچه باغ ها، با شنیدن صدای قدم هایت، لبریز از رُزهای سرخ شود و انگورها، مستی شان را به کوچه های تشنه دیدن تو بدهند.

دل های مسلمین! چشم های خسته منتظران را به جمال نورانی خود روشن می کنی. آرامشِ گناه آلودِ پیش از توفان تو، ناپایدار است و تو روزی آرامش حقیقی را به بی عدالتی زمین، هدیه خواهی کرد.

خدایا! دست های دعایمان و چشم های خیس منتظرمان را هر غروبِ جمعه، ناامید مگذار!

روزی ظهور می کند

جمعه ها، روز استجابت دعاست و خداوند، پاسخ دل های شکسته را زودتر می دهد. دل هایی که از پی گذشتن هر جمعه بی پاسخ، شکسته تر می شوند، حاجتی دارند و دعای جمع، در حقِ دیگری،

پذیرفتنی تر است. پس می دانم که ناله های کمیل خوانانِ شب های جمعه و ندبه های زاری کنندگان درگاهت، روزی به استجابت خواهد رسید و موعود کتاب های آسمانی، ظهور می کند تا شر ابلیس را از فرزند آدم کوتاه کند.

تمام دل خوشی من به چهره های عابران

که فکر می کنم تویی؛ که اشتباه می شود

دلم بریده بریده چو تور ماهی دریا

خدا کند بزند بخت و او شکار بیاید

رسیده موقع آنکه رسیدنی شده باشی

به جوّ حادثه گفتی: اگر فشار بیاید

بزن به ریل موازی بزن که من شب تارم

خدا کند که به گوشت صدای تار بیاید

چقدر سوت خیالت کشیده در کلماتم

اگر قطار بیاید! اگر قطار بیاید!