ص:2

ص:3

تصویر

ص:4

د. هدفمند و متوجه به آرما نهاست ................ 37

ه. هوشمندانه، با بصیرت و تدبیر، واق عبینانه و در

چهارچوب قانون است ............................. 38

و. متکی به عشق و شوق و بدون انتظارِ فراه مآمدن همۀ

جزئیاتی است که برای آد مهای معمولی لازم و مؤثر است

39 ....................................................

ز. با بهر هگیری از تخصص، تجربه و استفاده از همۀ

ظرفیت زیرمجموعۀ خود است ...................... 39

ح. با جوشش ابتکار، بروز استعداد و با تکیه بر توان

خودی است ........................................ 40

4. سنن و قواعد الهی در کار جهادی ............. 42

الف. وجود مشکلات و موانع در مسیر حق ........... 42

ب. تدبیر ب هعلاوۀ مجاهدت؛ مساوی است با پیروزی ...

43 ....................................................

فصل سوم: مدیریت جهادی ..................... 45

ص:6

سخت انقلاب (مبارزه، تثبیت انقلاب، دفاع مقدس، سازندگی و عدالتخواهی) می تواند از چارچوب یک اصطلاح، مفهوم نظری یا نظریه فراتر رفته و جنبۀ عینی و عملی به خود گیرد؛ الگویی که مبانی، زمینه ها و مؤلفه های آن از زوایای گوناگون موردِ بحث و دقت قرار گرفته و کارآمدی خود را در مقام عمل به اثبات رسانده است.

بدیهی است که تلاش در جهت تبیین صحیح و اصولی این الگو را که لازمۀ عملیاتی شدن آن است، می توان ازجمله وظایف همۀ نخبگان، کارشناسان و رسانه ها در شرایط کنونی دانست؛ البته مطمئناً این فرآیندِ تبیین و تفسیر نیز، تنها هنگامی از صحت و اعتبار برخوردار است که در چارچوب منظومۀ فکری رهبر معظم انقلاب اسلامی(مدظله العالی) صورت پذیرد.

معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی

مدیریت جهادی در کلام رهبر معظم انقلاب مدظله العالی

ص:8

تصویر

ص:10

البته مخصوص جهاد سازندگی هم نماند؛ این روحیه در بسیاری از دستگاه ها رسوخ کرد. امروز هم شما در کمک رسانی به بم همین روحیه را مشاهده می کنید. این روحیه در همه جای دنیا نیست. مهربانی و همکاری و دلسوزی برای مصیبت دیدگان که مربوط به همۀبشر است، یک حرف است؛ اما جوشش و تحرک و نشاط و ورود در میدان، بدون هیچ ترتیب آداب، برای خدمت کردن، یک حرف دیگر است. آنچه در ایران دیده شد، این بود: همه وارد میدان شدند و تحرّک پیدا کردند. بنده در سال های قبل از انقلاب، حوادثی مثل زلزله و سیل را از نزدیک دیده بودم. خود من رفتم امدادگری و خدمتگزاری کردم. این روحیۀ حرکت عمومی، این دلسوزی، این ورود در صحنۀ کار و ابتکار، این کمک رسانیِ انبوه، مخصوص ملتی است که دل او از حرکت جهادی گرم است و جوشش جهادی در دل او وجود دارد. این همان روحیۀ بسیجِ دوران دفاع مقدّس است؛ این همان روحیۀسنگرسازان بی سنگرِ جهاد سازندگی است که غسل شهادت می کردند، روی بولدوزر می نشستند تا خاکریز بزنند. ما این روحیه را باید حفظ کنیم. این روحیه با کار علمی و نظم تشکیلاتی هیچ منافاتی ندارد؛ بلکه اتفاقاً کار علمی را هم همین روحیۀ جهادی بهتر می کند.

من به شما عرض کنم؛ ما پیشرفت های علمی و پژوهشیِ بسیار زیادی در بخش های مختلف داشته ایم که ستون اصلی این بخش ها را همین جوانان انقلابی و بچه های مؤمن تشکیل داده اند. آن ها بودند که وارد میدان شدند و براساس همان روحیه، بسیاری از گردنه ها و عقبه های تحقیقات و کار مهمّ علمی را

ص:12

پیش بردند. بله؛ معنویت، دنیای انسان را هم آبادتر می کند؛ منتها دنیای سالم. آنجایی که فرهنگ جهادی نیست و فرهنگ مادّی حاکم است، هر انسانی به تنهایی خودش محور همۀ حوادث عالم است؛ سود را برای خود می خواهد و ضرر را از خود دفع می کند. اصل برای او این است؛ لذا تعارض ها و بی اخلاقی ها و بی صداقتی ها و دشمنی ها پیش می آید. آنجایی که حرکت و روح جهادی وجود دارد، انسان در ایمان و آرمان و خدمت به دیگران حل می شود و خود را فراموش می کند. این روحیه را باید در جامعه تقویت کرد.(1)

اگر از عوامل معنوی و آنچه خدای متعال وعدۀ آن را به مؤمنان و مجاهدان راه حق داده است هم صرفِ نظر کنیم، برحسب قوانین عادی زندگی جوامع بشری، هر جامعه ای عزتش، قدرتش، آبرو و حیثیتش، هویّتش بستگی دارد به مجاهدت و به تلاش. با تنبلی و تن آسایی، هیچ ملتی نمی تواند مقام شایسته ای را در میان ملت های عالم یا در تاریخ پیدا کند. آنچه که ملت ها را، هم در تاریخ و هم در دوران خودشان، در میان ملت های عالم سربلند می کند، مجاهدت است، تلاش است. این تلاش، البته شکل های گوناگونی دارد: هم تلاش علمی، هم تلاش اقتصادی، هم تلاش به معنای تعاون اجتماعی میان افراد؛ همه لازم است؛ اما در رأس همه ی این تلاش ها، آمادگی برای جان فشانی است که یک ملت را در میان ملت ها سرافراز میکند. اگر در میان هر ملتی کسانی وجود نداشته باشند که آماده باشند از جان خود، از راحت خود، در راه رسیدن به آرمان ها صرفِ نظر کنند، آن ملت به جایی

ص:13

نخواهد رسید. کاری که انقلاب برای ما مردم ایران انجام داد، این بود که این راه را در مقابل ما روشن کرد؛ آحاد ملت ما فهمیدند و احساس کردند که باید در راه آرمان های بلند، مجاهدت کنند و در مقابل دشمنان این آرمان ها بایستند؛ و ایستادند.(1)

ارزش پیدا می کند، هیچ نمی خواهد؛ مگر آن هدف عالی و والایی که بعثت نبیّ اکرم به خاطر آن هدف است. تمام وجود او در خدمت این هدف است. همه چیز برای او در درجۀ دوم است. این، چیز خیلی عظیمی است که یک جوان، یک لحظه هم به دنیا و شیرینی ها و لذت های دنیا التفات نکند و جوانی، نیرو، نشاط و روحیه خود، یعنی همۀ آن چیزهایی را که از طراوت و زیبایی و تازگی در جوان هست، در راه خدا مصرف کند. این حدّ اعلاست؛ چیزی از این بالاتر، حقیقتاً نمی شود.(1)

امام صادق زبان به ستایش امیرالمؤمنین گشود و آنچنان که مناسب او بود، امیرالمؤمنین را مدح کرد. ازجمله چیزهایی که گفت، این هاست... «مَا نَزَلَتْ بِرَسُولِ اللهِ صلی الله علیه و آله نَازِلَةٌ قَطُّ إِلَّا قَدَّمَهُ فِیهَا ثِقَةً بِه«؛ هر وقت مسئلۀ مهمی برای پیامبر پیش می آمد، پیامبر او را صدا می کرد و جلو می انداخت؛ به خاطر اینکه به او اعتماد داشت و می دانست که اولاً خوب عمل می کند، ثانیاً از کار سخت سرپیچی ندارد، ثالثاً آمادۀ مجاهدت در راه خداست. مثلاً در «لیلة المبیت»، آن شبی که پیامبر مخفیانه از مکه به مدینه آمد، یک نفر باید آنجا در آن رختخواب می خوابید. پیامبر، علی را جلو انداخت. در جنگ ها، امیرالمؤمنین را جلو می فرستاد. در کارهای مهم، هر مسئلۀ اساسی و مهمی که پیش می آمد، علی را جلو می انداخت: «ثِقَةٌ بِه»؛ چون اطمینان داشت و می دانست که او برنمی گردد؛ نمی لرزد و خوب عمل خواهد کرد.(2)

ص:16

حقیقتاً بی نظیر است و یقیناً در ذهن بشر، چه امروز و چه در آینده، یک نقطۀدرخشان و استثنایی است.

امّا مقام معنوی این بزرگوار، نسبت به مقام جهادی و انقلابی و اجتماعی او، باز به مراتب بالاتر است. فاطمۀزهرا(سلام الله علیها) به صورت یک بشر و یک زن، آن هم زنی جوان است؛ اما در معنا، یک حقیقت عظیم و یک نور درخشان الهی و یک بندۀ صالح و یک انسان ممتاز و برگزیده است...

اسلام، فاطمه، آن عنصر برجسته و ممتاز ملکوتی را به عنوان نمونه و اسوۀ زن معرفی می کند. آن زندگی ظاهری و جهاد و مبارزه و دانش و سخنوری و فداکاری و شوهرداری و مادری و همسری و مهاجرت و حضور در همۀ میدان های سیاسی و نظامی و انقلابی و برجستگی همه جانبۀ او که مردهای بزرگ را در مقابلش به خضوع وادار می کرد، این هم مقام معنوی و رکوع و سجود و محراب عبادت و دعا و صحیفه و تضرّع و ذات ملکوتی و درخشندگی عنصر معنوی و هم پایه و هم وزن و هم سنگ امیرالمؤمنین و پیامبربودن اوست.(1)

این سه بعد را با هم جمع کردن، نقطۀ درخشان زندگی فاطمۀ زهرا(سلام الله علیها) است. آن حضرت، این سه جهت را از هم جدا نکرد. بعضی خیال می کنند انسانی که مشغول عبادت می باشد، یک عابد و متضرّع و اهل دعا و ذکر است و نمی تواند یک انسان سیاسی باشد. یا بعضی خیال می کنند کسی که اهل سیاست است، چه زن و چه مرد، و در میدان جهاد فی سبیل الله حضور فعال دارد، اگر

ص:18

زن است، نمی تواند یک زن خانه با وظایف مادری و همسری و کدبانویی باشد و اگر مرد است، نمی تواند یک مرد خانه و دکّان و زندگی باشد! خیال میکنند این ها با هم منافات دارد؛

درحالی که ازنظر اسلام، این سه چیز با یکدیگر منافات و ضدیّت که ندارد، در شخصیت انسانِ کامل، کمک کننده هم است.(1)

است که فرمود: Nوَ الّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِیَنَّهُم سُبُلَنَاM(1)، «مَنْ کَانَ لِلّه کَانَ الله لَهُ»(2)،

Nوَ لَیَنْصُرَنَّ اللهُ مَنْ یَنْصُرهُM.(3)

این آیات و روایات، بیان حقیقت و واقعیت است. در کشور ما، جهاد و مبارزه و تلاش و اخلاص در میان مردم نمود پیدا کرد و خدای متعال هم برکت داد و پیروزی به دست آمد و اسلام حاکمیت یافت و قرآن عزیز شد و مسلمان ها در دنیا اعتزاز معنوی پیدا کردند و روی آوری به اسلام را افتخار خود دانستند و از مسلمان بودن خویش خجالت نکشیدند.(4)

نزدیک به شهادت، همیشه جلوه گر بود و نَقل های فراوانی در این زمینه هست؛ این هم یکی از شگفتی هاست.(1)

ببینید جوانی چه ظرفیتی دارد! ببینید جوانی چه شور و شوق و عظمت و گنجایشی دارد! چطور می شود در جوانی، بالاترین مقامات معنوی را طی کرد؟! یک بارِ دیگر در زمان ما، در همین جبهه هایی که شما آن را تجربه کردید، این اتّفاق افتاد. اینکه امام یک وقت فرمودند: «این وصیت نامه ها را بخوانید»، به همین خاطر است. من چون خودم وصیت نامه ها را می خواندم و الآن هم هر وقت به دستم بیاید، می خوانم؛ فهمیده ام که امام چرا این نکته را فرمودند. زیرا در این وصیت نامه ها، گاهی مطالبی وجود دارد که یک دنیا عرفان حقیقی و ناب است. یعنی حتّی عرفای برخوردار از علوم دینی و علوم ظاهری که طبعاً امکان عروج و رشدشان بیشتر است و قهراً پاکیزه ترند، نه یک عارفِ سالِکی که معرفتی ازلحاظ علوم دینی ندارد، آنچه را که بعد از مثلاً چهل پنجاه سال مجاهدت، در سن هفتادسالگی، هشتادسالگی احساس و درک و مشاهده می کنند؛ یک جوان به برکت فداکاری مخلصانه، در مدت چند ماه به دست می آورد. چیز عجیبی است! ببینید چطور نعمت الهی، بی دریغ به سمت دل های بااخلاص روانه می شود!(2)

امروز، به فضل همین شهادتها و به برکت خون شهدا، ملت ما، ملت سربلند و آبرومندی است و ملت ها آبرو و عزت را این گونه باید پیدا کنند. قدرت های استکباری، برای ملت های کشورهای

ص:21

امثال ما، کشورهای اسلامی و دیگر کشورهای مستضعف، حق حیات و حق رأی و نظر قائل نیستند؛ حتّی حق استفاده از منابع ثروت خودشان را هم قائل نیستند. با قدرت های شیطانی، از سر ضعف و ذلت نمی شود وارد شد؛ چون به ضعیف رحم نمی کنند. باید هر ملتی خود را قوی کند و قدرت حقیقی خودش را پیدا نماید و این، جز به برکت اعتقاد و عمل در راه آن اعتقاد تا سرحدّ

مجاهدت و شهادت، امکان پذیر نیست. این، کاری است که ملت و شهدای ما انجام دادند و دنیای استکبار و دولت های متکبر را، نه انسان ها و ملت ها، چون آن ها با ما همراهند؛ وادار به پذیرش و تحمل اسلام و جمهوری اسلامی کردند. البته، از توطئه و اعمال دشمنی و مکر غافل نیستند؛ شما هم غافل نباشید.(1)

ببیند این جوان، این خانواده، این پدر و مادر، این همّت ها و روحیه های عظیم و شکست ناپذیر، دنبال چه هدفی رفتند؟ آن هدف را از جان خودتان بیشتر محافظت کنید. شهدای ما برای خدا مجاهدت کردند، در راه خدا به شهادت رسیدند، برای حاکمیت دین خدا در کشور که مایۀ سعادت دنیا و آخرت است سختی ها را تحمّل کردند؛ پدران و مادران هم همین طور.(2)

ص:22

تصویر

ص:24

عزیز و محترم است، مشخص کنیم و بعد با همۀ قوا بکوشیم. اصلاً زندگی جز این معنی ندارد؛ و اِلّا اگر انسان از ارزشهایی، آن ارزشها هرچه می خواهد باشد، خالی باشد، به یک جماد تبدیل خواهد شد.(1)

در این نوع زندگی، هرچه می گذرد، انسان احساس می کند که عمرش تلف نشده است؛ چون برای یک هدف عالی زحمت کشیده است... در پایان راه هم وقتی به پشت سر خود نگاه می کند، می بیند فرسنگ ها به هدف نزدیک شده است؛ لذا حسرت ندارد و احساس لذّت می کند. این، زندگی واقعی است؛ زندگی برای آرمان ها و هدف های والا.(2)

یکی از نکات برجسته در فرهنگ اسلامی که مصداق های بارزش، بیشتر در تاریخ صدر اسلام و کمتر در طول زمان دیده می شود، «فرهنگ رزمندگی و جهاد» است. جهاد هم فقط به معنای حضور در میدان جنگ نیست؛ زیرا هرگونه تلاش در مقابله با دشمن، می تواند جهاد تلقّی شود. البته بعضی ممکن است کاری انجام دهند و زحمت هم بکشند و از آن، تعبیر به جهاد کنند. اما این تعبیر، درست نیست؛ چون یک شرط جهاد، این است که در مقابله با دشمن باشد. این مقابله، یک وقت در میدان جنگِ مسلّحانه است که «جهاد رزمی» نام دارد؛ یک وقت در میدان سیاست است که «جهاد سیاسی» نامیده می شود؛ یک وقت هم در میدان مسائل فرهنگی است که به «جهاد فرهنگی» تعبیر می شود و یک وقت در میدان سازندگی است که به آن «جهاد سازندگی»

ص:26

اطلاق می گردد. البته جهاد، با عنوان های دیگر و در میدان های دیگر هم هست. پس، شرط اوّلِ جهاد این است که در آن، تلاش و کوشش باشد و شرط دومش اینکه، در مقابل دشمن صورت گیرد.

این نکته در فرهنگ اسلامی، نکتۀ برجسته ای است که گفتیم نمونه هایی هم در میدان های مختلف دارد. در روزگار ما هم، وقتی ندای مقابله با رژیم منحوس پهلوی از حلقوم امام رضوان الله علیه و همکاران ایشان در سال 1341 بیرون آمد، جهاد شروع شد. پیش از امام هم، البته جهاد به صورت محدود و پراکنده وجود داشت که حائزِ اهمیت نبود. هنگامی که مبارزۀ امام شروع شد، جهاد اهمیت پیدا کرد تااینکه به مرحلۀ پیروزی خود، یعنی پیروزی انقلاب اسلامی رسید. بعد از آن هم، تا به امروز، در این کشور جهاد بوده است: چون ما دشمن داریم؛ چون دشمنان ما ازلحاظ نیروی مادّی، قوی هستند؛ چون اطراف و جوانب ما را، از همه جهت، دشمنان گرفته اند. آن ها در دشمنی با ایران اسلامی، جدّی هستند و سرِ شوخی ندارند؛ چون می خواهند از هر راهی که شد ضربه بزنند. پس، در ایران اسلامی، هرکس به نحوی در مقابل دشمن، که از اطراف، تیرهای زهرآگین را به پیکر انقلاب و کشور اسلامی نشانه رفته است، تلاشی بکند، جهاد فی سبیل الله کرده است. بحمدالله، شعلۀ جهاد بوده است و هست و خواهد بود.

البته یکی از جهادها هم «جهاد فکری» است؛ چون دشمن ممکن است ما را غافل کند، فکر ما را منحرف سازد و دچار خطا و اشتباهمان گرداند. هرکس که در راه روشنگریِ فکر مردم، تلاشی بکند، از انحرافی جلوگیری نماید و مانع سوءفهمی شود، ازآنجاکه

ص:27

در مقابله با دشمن است، تلاشش «جهاد» نامیده می شود؛ آن هم جهادی که شاید امروز، مهمّ محسوب می شود. پس، کشور ما امروز کانون جهاد است و از این جهت هیچ نگرانی ای هم نداریم... از این جهت، بنده که بیشترِ سنگینی بارم این است که نگاه کنم ببینم کجا شعلۀ جهاد درحال فروکش کردن است و به کمک پروردگار

نگذارم؛ ببینم کجا اشتباه کاری می شود، جلوش را بگیرم، مسئولیت اصلی حقیر، همین هاست؛ از وجود جهاد در وضع کنونی کشور، نگران نیستم.(1)

به دنبالشان می رویم، خدمتی که به خلق می کنیم، اقامۀ عدلی که می کنیم، حکومتی که به راه می اندازیم؛ همه در درجۀ اوّل، برای این است که پیشِ خدای متعال به عنوان یک بنده بتوانیم عرض کنیم: «پروردگارا! ما حقّ بندگی تو را تا حدّی که توانستیم به جا آوردیم.» در دعا هست که «وَ جعل من منّ به علی عباده فی کفاء لتعزیة حقّه»(1)... یعنی «اگر آنچه را خدا منّت گذاشته و به ما داده است، به کار بیندازیم، کافی است که بتوانیم حقی را که بر گردن ماست، ادا کنیم.» پس در درجۀ اوّل، تلاش موردِنظر است.(2)

من در این جمع پُرشور و صمیمی و مؤمن، مطلبی را عرض می کنم که از امّهات مسائل فکری ماست. در اسلام، نقطۀ اصلی و محوری برای اصلاح عالم، اصلاح نفس انسانی است. همه چیز از اینجا شروع می شود. قرآن به آن نسلی که می خواست با دست قدرتمند خود، تاریخ را ورق بزند، فرمود: Nقُوا أَنْفُسَکُمْ (3)M، Nعَلَیْکُمْ أنْفُسَکُمْM(4). خودتان را مراقبت کنید، به خودتان بپردازید و نفس خودتان را اصلاح و تزکیه کنید؛ Nقَدْ أفْلَحَ مَنْ زَکَّیهَا(5)M. اگر جامعۀ اسلامی صدر اول اسلام، از تزکیۀ انسان ها شروع نشده بود و در آن به اندازۀ لازم، آدم های مصفّا و خالص و بی غش وجود

نداشتند؛ اسلام پا نمی گرفت، گسترش پیدا نمی کرد، بر مذاهب مشرکانۀ عالم پیروز نمی شد و تاریخ در خط اسلام به حرکت نمی افتاد. اگر

ص:29

انسان های مزکّا و مصفّا نباشند، جهاد نیست... .(1)

در درجۀ دوم، مسائل دیگر موردِنظر است؛ مثل: نجات بشریّت، اقامۀ حکومت عدل و حق و ایجاد راهی که بشر بتواند از آن راه به خدا و هدایت برسد... .(2)

در سطح داخلی، انقلاب اکنون در مرحلهای است که میتوان آن را دوران «جهاد اکبر» نامید که دورانی است بسیار سخت، بسیار خطرناک و همۀ انقلاب ها این دوران را قاعدتاً تجربه میکنند و شاید بشود گفت که اکثر انقلابها در این دوران دچار لغزش و انحطاط میشوند و شاید تعجب کنید اگر عرض کنم که انقلاب عظیم تاریخیِ نخستین اسلام در چنین دورانی بود که بیشترین نیروی خود را از دست داد! بلی، دورانِ جهاد اکبر یعنی دورانی که شور و هیجان اوّلیۀ انقلاب تا حدود زیادی فرو نشسته، ضمناً موفقیت هایی هم به دست آمده و چهرۀ راحت زندگی، خود را به بسیاری نشان داده و چرب و شیرین زندگی در دهانهایی مزه کرده است. این، آن دوران خطرناک است. ما امروز در این دوران از انقلاب کبیر و عظیم و عمیق خود قرار داریم.(3)

آنچه که ما باید فراموش نکنیم و همیشه به یاد داشته باشیم ، این است که ببینیم وظیفۀ ما در این برهۀ از زمان چیست و در مقابل نعمت الهی چه وظیفه ای داریم. امروز وظیفۀ بزرگ ملت

ص:30

ایران، جهاد معنوی و جهاد اکبر است... این جهاد، بزرگ تر از هر جهاد ظاهری، با هر دشمنی و با هر عظمتی است.(1)

تلاش برای خودسازی علمی و اخلاقی، میدان ایجاد امید در مردم و مبارزه با دیو یأس، میدان مبارزه با تبلیغات دشمنان مستکبر، میدان وحدت و همکاری و همبستگی ملی.(1)

جهاد یعنی حضور در میدانْ با مجاهدت، با تلاش، با هدف و با ایمان؛ این می شود جهاد. لذا Nجاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فی سَبیلِ اللَّهِ(2)M؛ جهاد با نفس، جهاد با مال. جهاد با نفس کجاست؟ فقط به این است که توی میدان جنگ برویم و جانمان را کف دست بگیریم؟! نه، یکی از انواع جهادِ با نفس هم این است که شما شب تا صبح را روی یک پروژۀ تحقیقاتی صرف کنید و گذر ساعات را نفهمید. جهاد با نفس این است که از تفریحتان بزنید، از آسایش جسمانی تان بزنید، از فلان کار پُرپول و پُردرآمد، به قول فرنگی ها پولساز، بزنید و توی این محیط علمی و تحقیقی و پژوهشی صرفِ وقت کنید تا یک حقیقت زندۀ علمی را به دست بیاورید و مثل دسته گل به جامعه تان تقدیم کنید؛ جهاد با نفس این است. یک قسمت کوچکی هم جهاد با مال است.(3)

باید دانست که رحمت الهی و کمک الهی بستگی دارد به حرکت و تلاش انسان مؤمن؛ به عمل صالح او. باید در میدان باشیم، باید احساس وظیفه را فراموش نکنیم، مجاهدت را فراموش نکنیم. جهاد در صحنه های مختلف، وظیفۀ ماست و ضامن پیشرفت و پیروزی ماست. در صحنۀ سیاسی هم جهاد هست، در صحنۀ فرهنگی هم جهاد هست، در صحنۀ تبلیغاتی و ارتباطاتی هم جهاد

هست، در صحنه های اجتماعی هم جهاد

ص:32

هست. جهاد فقط جهاد نظامی نیست؛ انواع و اقسام عرصه های زندگی بشر، عرصۀجهادند.(1)

یعنی مبارزه برای یک هدف والا و مقدس.(1)

یکی از کارهای اساسی ما... هم پرهیز از تنبلی و کم کاری است. کسالت، کم کاری و تنبلی، یک انسان را، یک خانواده را، یک کشور و یک ملت را تباه می کند. همه باید کار کنند؛ کار جهادی. اینکه ما امسال گفتیم جهاد اقتصادی، یعنی تحرّک اقتصادی باید جهادگونه باشد.(2)

در سر راه انسان، موانع وجود دارد. اساساً همین وجود مانع است که به تلاش انسان معنا و حقیقت معنوی میبخشد و اسمش می شود جهاد؛ و اِلّا اگر مانع نبود، جهاد معنی نداشت. جهاد یعنی جدّ و جهد همراه با زحمت و چالش با موانع.(3)

مبارزه در مقابلِ یک دشمن است.

فرض کنید در دوران اختناق، کسی هر هفته مثلاً پنج تا کتاب می خوانْد؛ خیلی کار بود، اما لزوماً مبارزه نبود؛ جهد بود، جهاد نبود. اگر می خواست جهاد باشد، باید کتابی را می خواند که در حرکت او در مواجهۀ با رژیم طاغوت و رژیم اختناق، تأثیر داشت؛ آن وقت می شد جهاد. خاصیت جهاد این است.(1)

معارضۀ سیاسی و فرهنگی دولت ها، بخش کوچک معارضه با جمهوری اسلامی است. بخش مهم تر، معارضۀ فرهنگی غرب با نظام جمهوری اسلامی است که یک معارضۀ عمیق و بلندمدّت است. ایستادگی در مقابل این ها، روح حسینی می خواهد. آن کسانی که امروز در مقابل تهاجم و توطئه آفرینیهای دشمنان ما در جبهۀ استکبار، در کار جهادی و سیاسی ایستادگی می کنند، کار حسین بن علی؟ع؟ را می کنند... اگر کسی اهل دین خدا هم نباشد، برای خدا کاری نخواهد کرد؛ همین قدر بخواهد که این خانه برای اهل آن سالم و پابرجا بماند، چنین کسی هم باید بداند که [این کار] جز با ایستادگی پارسایانه و شجاعانه در مقابل دشمن، امکان پذیر نیست. دشمنْ لحظه ای غافل نیست و هر کاری بتواند می کند.(2)

ملاک در صِدْق جهاد این است که این حرکتی که انجام می گیرد، جهت دار و مواجه با موانعی باشد که همت بر زدودن این موانع گماشته می شود؛ این می شود مبارزه. جهاد یعنی یک چنین مبارزه ای که وقتی دارای جهت و هدف الهی بود، آن وقت جنبۀ

ص:35

تقدّس هم پیدا می کند. شما مبارزۀ علمی می کنید، زیرا این کار شما به طور واضح دشمنان بسیار سرسختی دارد که نمی خواهند این حرکت علمی و تحقیقی انجام بگیرد؛ لذا به نظر من جهاد دانشگاهی فقط یک نهاد نیست؛ بلکه یک فرهنگ است، یک سمت گیری و حرکت است. هرچه بتوانیم ما این فرهنگ را در جامعه گسترش دهیم و آن را پایدار و استوار کنیم، کشور را به سمت سربلندی و عزت و استقلال حقیقی بیشتر پیش برده ایم.(1)

وقتی که راجع به سلول های بنیادیِ شبیه سازی و این طور کارها آقایان حرف زدید و بنده یا دیگری هم تجلیلی از این کار کردند، مقامات امریکایی اعلام کردند که برای علوم ژنتیک هم باید شورای حُکامی به وجود بیاید! این معنایش چیست؟! دشمن از اینکه شما در این رشته دارید حرکت می کنید، دردش آمده است. مثال های واضحش را عرض می کنم؛ هزاران مثال دارد. آن روزی که شما مثلاً بتوانید آنچنان راداری بسازید که از هیچ نقطه از فضای آسمان این کشور، هیچ جنبنده ای نتواند وارد شود؛ آن روز دشمن دردش می آید؛ یعنی این تیری است که مستقیم می خورد به دشمن. این، می شود جهاد.

در حرکت جهادی، در علم جهادی، در تحقیق جهادی، این عنصر حتماً شرط است. دشمن هم مقصود آمریکا نیست. حالا ما در مقام صحبت، دشمن واضحمان آمریکا و استکبار جهانی است. نه، دشمن ها انواع و اقسامی دارند. یک وقت یک کارتل بزرگ مالی و اقتصادی از اینکه شما بتوانید مثلاً کارخانۀ سیمان بسازید، ناراحت می شود؛ مانع تراشی می کند؛ نمی گذارد که الان

ص:36

در گزارشهایی که در اینجا به من دادند، ازجمله همین مسئله بود. دلشان می خواهد یک شورای حکام هم درست کنند برای ساخت سیمان که هرکس حق نداشته باشد کارخانۀسیمان بسازد یا تولید سیمان کند!(1)

که ما مبارزه را در اصطلاح معمولی به کار می بریم: «دارم مبارزه می کنم، این یک مبارزه است.» این، یک تعبیر مصطلح است. در جهاد، این معنا هست. این، تعریف بخش جهاد.(1)

موانع کوچک را بزرگ ندیدن، آرمان ها را فراموش نکردن، جهت را فراموش نکردن، شوق به کار؛ این کار جهادی است. کار را باید جهادی انجام داد تا ان شاءالله خدمت به خوبی انجام بگیرد.(1)

و. متکی به عشق و شوق و بدون انتظارِ فراهم آمدن همۀ جزئیاتی است که برای آدم های معمولی لازم و مؤثر است

نیروهای مسلح باید در سازندگی شرکت کنند: اولاً در سازندگی درونی به شکل جهادی، به شکل بسیجی، به شکل انسان های انقلابی، بدون انتظارِ فراهم آمدن همۀ جزئیاتی که برای آدم های معمولی لازم و مؤثر است؛ سر از پا نشناخته، عاشقانه، با جوشش ابتکار و استعداد، بدون اینکه گفته شود این را نداریم و آن را نداریم، حتّی با دست خالی شرکت کنند. سازندگی، آنجاکه متّکی به عشق و شوق و ابتکار و خلاقیت انسان ها باشد، با همۀ فقدها و نداشتنها هم میسر است. ما بحمدالله دچارِ نداشتن هم نیستیم. ما می خواهیم بجوشیم. ما می خواهیم استعدادها بُروز کند.(2)

تلاش مجاهدت آمیز و تلاش سخت؛ یعنی به کارگیری عقل، علم، تخصص و تجربه و به کاربردن همۀ ظرفیت دستگاه تحتِ مدیریت برای رسیدن به آرمان های نظام اسلامی، رفتار دینی است. اگر یک مسئول، خیلی هم مقدس مآب باشد، اما از ظرفیت خود برای کار و تلاش استفاده نکند؛ رفتار دینی او ناقص است. اگر از فرصت ها استفاده نکند و عقل و تدبیر و هوش و علم و تخصص و تجربه را به کار نگیرد، رفتار دینی اش ناقص است. معارف اسلامی ما پُر است از این مفاهیم عالی و متعالی و قرآن و احادیث ما هم سرشار از این معارف است. البته مسئول متدین کسی است که این

ضوابط را در زندگی خود به عنوان اصول حتمی و غیرقابل تخلف در نظر داشته باشد. اگر مسئولان نظام جمهوری اسلامی مقیّد به این ضوابط باشند، نظام اسلامی روزبه روز و قدم به قدم به پیش می رود.(1)

آن ها سیلو را هم نمی توانستند بسازند! باید روس ها می آمدند؛ این صنعت در ایران نبود. در سال های اول انقلاب، این جوانان جهاد دانشگاهی آمدند و گفتند امام دستور داده اند مردم گندم بکارند؛ خوب، گندم سیلو لازم دارد؛ درِ خانۀ چه کسی برویم، جز درِ خانۀهمت و ابتکار خودمان؛ شروع کردند. افرادی می دیدند که این سیلو بالا می رود، البته در روز اول با ظرفیت کم، اما باور نمی کردند! و امروز کشور ما یکی از کشورهای مطرح ازلحاظ سیلوسازی در دنیاست؛ به برکت همین جوان ها. کار جهادی، این است. در هر بخشی از بخش های گوناگون صنعتی و فنی و علمی و تحقیقاتی که ما با روحیۀ جهادی وارد شدیم؛ پیش رفته ایم. روحیۀجهادی یعنی چه؟ یعنی اعتقاد به اینکه «ما می توانیم» و کارِ بی وقفه و خستگی ناپذیر و استفاده از همۀ ظرفیت وجودی و ذهنی و اعتماد به جوان ها. الان در همین بخش انرژی هسته ای که این همه دنیای استکبار را سراسیمه کرده، اکثر کسانی که در آنجا مشغول کار هستند، جوان های تحصیل کرده اند؛ صدها جوانِ کم سال و تحصیل کرده، این چرخ را می چرخانند و این عزت را برای کشور پدید آورده اند. در همۀ بخش ها همین طور است. به نیروهای بااستعداد، چه از جوان ها باشند و چه از انسان های باتجربه، اعتماد کنند. اعتماد به این افراد و توکل به خدای متعال و اخلاص نیت برای خدا، اساس کار است.(1)

چند روز قبل گزارشی راجع به تولید و تکثیر و انجماد سلولهای بنیادی به من دادند. این یک کارِ بسیار عظیم و پیچیدۀ علمی است که در معدودی از کشورهای دنیا انجام گرفته است. در

ص:41

کشور ما این کار بی سروصدا اتفاق افتاده و هنوز اعلان هم نشده است. به نظر من اهمیت این کار کمتر از کار هسته ای که ما کردیم، نخواهد بود. این کار در آیندۀ پزشکی دنیا ارزش زیادی دارد و دنیا از آن

به عنوان یک انقلاب پزشکی نام می بَرد. «یک گروه جوانِ مؤمنِ انقلابی و واقعاً جهادی»(1) که از همین بچه های جهاد دانشگاهی هستند، راجع به این مسئله چند سال کار کرده اند و به نتایج خوبی رسیده اند؛ البته باید کار ادامه پیدا کند تا به آن نتایج نهایی اش برسد.(2)

وارد میدان میشویم؛ مثل جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی.(1)

فی سبیل الله نبوده یا اصلاً مجاهدت نبوده است. شرط مجاهدت فی سبیل الله چیست؟ این است که انسان به سبیل الله، ایمان و باور و معرفت داشته باشد و آن را بشناسد؛ بنابراین می تواند در راه آن، مجاهدت کند.(1)

ص:44

تصویر

ص:46

در ادارۀ کشور باید روحیه خدمت به مردم با نیت خدایی و با تکیه بر علم و درایت یا همان روحیۀ مدیریت جهادی حاکم باشد تا بتوان از مشکلات عبور کرد و به پیش رفت.

اگر مدیریت جهادی یا همان کار و تلاش، با نیت الهی و مبتنی بر علم و درایت حاکم باشد، مشکلات کشور، در شرایط کنونیِ فشارهای خباثت آمیزِ قدرت های جهانی و در شرایط دیگر، قابل ِحل است و کشور حرکت رو به جلو را ادامه خواهد داد.(1)

... [نکتۀ دیگر]، رویکرد جهادی است که در این سیاست ها موردِملاحظه قرار گرفته؛ همت جهادی، مدیریت جهادی. با حرکت عادی نمی شود پیش رفت؛ با حرکت عادی و احیاناً خواب آلوده و بی حساسیت نمیشود کارهای بزرگ را انجام داد؛ یک همت جهادی لازم است، تحرک جهادی و مدیریت جهادی برای این کارها لازم است. باید حرکتی که میشود، هم علمی باشد، هم پُرقدرت باشد، هم با برنامه باشد و هم مجاهدانه باشد.(2)

در نگاه به سال 93 آنچه به نظر این حقیر مهم تر از همه است، دو مسئله است: یک مسئله، همین مسئلۀ اقتصاد و دیگری مسئلۀ فرهنگ است. در هر دو عرصه و در هر دو زمینه، توقّعی که وجود دارد، تلاش مشترکی است میان مسئولان کشور و آحاد مردم. آنچه برای بنای زندگی و سازندگی آینده موردِانتظار است، بدون مشارکت مردم تحقّق پذیر نیست. بنابراین علاوه بر مدیریتی که

ص:47

مسئولین باید انجام بدهند، حضور مردم در هر دو عرصه لازم و ضروری است؛ هم عرصۀ اقتصاد، هم عرصۀ فرهنگ. بدون حضور مردم، کار پیش نخواهد رفت و مقصود تحقّق پیدا نخواهد کرد. مردم در گروه های گوناگون مردمی، با اراده و عزم راسخ ملی می توانند نقش آفرینی کنند. مسئولین هم برای اینکه بتوانند کار را به درستی پیش ببرند، احتیاج به پشتیبانی مردم دارند. آن ها هم بایستی با توکّل به خدای متعال و با استمداد از توفیقات و تأییدات الهی و کمک مردمی، مجاهدانه وارد میدان عمل بشوند؛ هم در زمینۀ اقتصاد و هم در زمینۀ فرهنگ. ...لذا به گمان من آنچه در این سال جدید پیش رو داریم، عبارت است از اقتصادی که به کمک مسئولان و مردم شکوفایی پیدا کند و فرهنگی که با همّت مسئولان و مردم بتواند سمت وسوی حرکت بزرگ کشور ما و ملّت ما را معیّن کند. لذا من شعار امسال را و نام امسال را این قرار دادم: «اقتصاد و فرهنگ با عزم ملّی و مدیریّت جهادی».(1)

ص:48