ص: 2

2. صدور انقلاب و جهانی شدن انقلاب52

3. فروپاشی نظام دو قطبی56

4. عزت یابی ایران در منطقه و جهان60

5. رهایی از ذلت ژاندارمی امریکا63

6. افشای چهره واقعی کشورهای غربی و امریکا65

7. بیداری ملت های مسلمان66

8. جهانی کردن مبارزه با رژیم صهیونیستی69

9. احیای ارزش های معنوی در میان مسلمانان73

دستاوردهای اقتصادی

1. پی ریزی اقتصاد اسلامی برای حمایت از محرومان80

2. مقابله با فساد مالی و اقتصادی84

3. حمایت از تولید داخلی88

4. گسترش شبکه مخابراتی90

5. تحول در گازرسانی92

6. احیای کشاورزی93

7. سدسازی و آب رسانی96

8. صنعت پتروشیمی97

9. صنعت برق99

دستاوردهای فرهنگی

دستاوردهای فرهنگی انقلاب اسلامی در داخل کشور102

1. احیای اسلام102

2. احیای اندیشه خودباوری و اعتماد به نفس102

3. مبارزه با مواد مخدر و اعتیاد103

4. اهمیت دادن به کانون خانواده103

6 . بالا بردن سطح آگاهی مردم104

7. ایجاد وحدت میان حوزه و دانشگاه105

ص: 4

8. خودباوری فرهنگی111

9. استقلال فرهنگی113

10. دگرگونی ارزش های زندگی115

11. تقویت فرهنگ نماز119

12. گسترش فرهنگ قرآنی121

13. احیای نماز جمعه122

14. احیای امر به معروف و نهی از منکر124

15. برچیده شدن شراب فروشی ها126

16. برچیده شدن خانه های فساد127

17. تحول در محتوای کتاب ها و مطبوعات128

18. تحول در رسانه ملی رادیو و تلویزیون و سینماها130

19. احیای ارزش و منزلت معنوی زنان132

21. تحول در نظام آموزشی138

22. استقلال دانشگاه ها140

دستاوردهای فرهنگی انقلاب اسلامی در خارج از کشور

1. احیای دین در سطح جهان146

2. احیای ارزش ها و سنت های اسلامی147

3. احیای فریضه حج148

دستاوردهای نظامی

1. قطع دخالت امریکایی ها در امور نظامی149

2. مردمی شدن ارتش154

3. نوآوری در نیروهای نظامی157

4. تأسیس بسیج مستضعفین159

5. تأسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی162

فرجام سخن166

کتاب نامه173

ص: 5

ص: 6

حوزه های علمیه. 14. مردمی شدن نیروهای مسلح و ایجاد و سازمان دهی نیروی بسیج مردمی. 15. معرفی الگوی زن مسلمان با فراهم ساختن زمینه های تشکیل جشنواره های مختلف بانوان، مطبوعات ویژه زنان، تأسیس جمعیت ها و تشکل های مربوط، فدراسیون ورزشی بانوان و شرکت آنان در صحنه های سیاسی و اجتماعی از جمله نامزدی برای مجلس شورای اسلامی و شوراهای شهر و روستا و خودباوری فرهنگی.

به طور کلی، انقلاب اسلامی ایران بر اساس اصل «نه شرقی، نه غربی»، الگوی فرهنگی جدیدی برای مسلمانان و مستضعفان جهان به ارمغان آورد.

این پژوهش درصدد است تا ارمغان و هدایای انقلاب را در ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی با استفاده از کتاب نودودو دستاورد انقلاب اسلامی ایران به تصویر بکشاند. امید که تلاش پژوهشگران این مجموعه مورد استفاده اصحاب رسانه قرار گیرد.

انّه ولی التوفیق

گروه سیاسی اداره کل پژوهش

مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما

ص: 8

بدون توجه به قوم، قبیله، رنگ، نژاد و زبان؛ برخورداری از تأمین اجتماعی از نظر بازنشستگی، از کارافتادگی، بی سرپرستی، حوادث و سوانح و خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت های پزشکی به صورت بیمه و غیره؛ تأمین آزادی های اجتماعی از جمله آزادی کار و حق دادخواهی برای هر فرد؛(1) از بین بردن مراکز و مظاهر فساد در جامعه؛ برچیدن سفره رشوه خواری و احیای مفاهیم دینی همچون جهاد و شهادت.

آرمان سیاسی انقلاب اسلامی را در این موارد می توان یافت: براندازی نظام سلطنتی و ایجاد حکومت مستقل دینی؛ اداره امور کشور بر اساس شورا؛ دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر؛ نفی هرگونه ستمگری، ستم کشی، سلطه گری و سلطه پذیری؛ امنیت داخلی و نفی تفتیش عقاید، سانسور و تجسس مگر به حکم قانون؛ آزادی نشریات، مطبوعات، اجتماعات و راه پیمایی ها؛ تأمین آزادی های سیاسی و اجتماعی در حدود قانون؛ اتکا به آرای عمومی در اداره کشور و مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خویش؛ طرد کامل استعمار و جلوگیری از نفوذ اجانب؛ محو هرگونه استبداد، خودکامگی و انحصارطلبی؛ تقویت کامل بنیه دفاع ملی برای حفظ استقلال و یک پارچگی سرزمین؛ تنظیم سیاست خارجی کشور بر اساس معیارهای اسلام و تعهد برادرانه نسبت به همه مسلمانان و حمایت بی دریغ از

ص: 10

مستضعفان جهان؛ ایجاد روابط صلح آمیز متقابل با دولت های غیرمحارب؛ حمایت از مبارزه حق طلبانه مستضعفان در برابر مستکبران درهر نقطه از جهان در عین خودداری کامل از هرگونه دخالت در امور داخلی ملت های دیگر.(1)

آرمان برون مرزی و مسئولیت های فراملی انقلاب اسلامی در صدور پیام انقلاب، حمایت همه جانبه از ملل مستضعف و مسلمانان جهان و در انداختن طرحی نو در نظام بین المللی متجلّی بود. امام خمینی رحمه الله در نخستین سال پیروزی انقلاب در تعیین راهبرد سیاست خارجی اعلام داشت:

ملت آزاده ایران اکنون از ملت های مستضعف جهان در مقابل آنهایی که منطقشان، توپ و تانک و شعارشان سرنیزه است، کاملاً پشتیبانی می نماید. ما از تمام نهضت های آزادی بخش در سرتاسر جهان که در راه خدا و حق و حقیقت و آزادی مبارزه می کنند، پشتیبانی می کنیم.(2)

همچنین ایشان در وصیت نامه سیاسی - الهی خود، نظریه تشکیل دولت اسلامی با جمهوری های آزاد و مستقل را طرح کرد:

و شما ای مستضعفان جهان! و ای کشورهای اسلامی و مسلمانان جهان! به سوی یک دولت اسلامی با جمهوری های آزاد و مستقل به پیش بروید.(3)

ص: 11

درباره آرمان های اقتصادی انقلاب اسلامی نیز باید به این موارد اشاره کرد: جلوگیری از غارت بیت المال به دست خاندان شاهنشاهی و وابستگان آن؛ حفظ ذخایر زیرزمینی؛ تلاش برای پیشرفت صنعتی و تکنولوژیک کشور با برنامه ریزی درست اقتصادی؛ استفاده از علوم و فنون؛ تربیت افراد ماهر؛ دست یابی به استقلال و خودکفایی اقتصادی؛ خودکفایی در علوم و فنون، صنعت و کشاورزی؛ پی ریزی اقتصاد علمی و عادلانه بر اساس ضوابط اسلامی؛ ایجاد رفاه و ریشه کن کردن فقر؛ تأمین نیازهای اساسی شامل مسکن، خوراک، پوشاک، بهداشت، درمان، آموزش و پرورش؛ فراهم آوردن امکانات لازم برای تشکیل خانواده با تأمین شرایط اشتغال کامل؛ تنظیم برنامه اقتصادی کشور با در نظر گرفتن تناسب میان شکل و محتوا با هدف ایجاد فرصت خودسازی معنوی، سیاسی و اجتماعی؛ منع اجبار افراد به کار معین و جلوگیری از بهره کشی از کار دیگران؛ منع اضرار به غیر؛ جلوگیری از انحصار، احتکار و ربا؛ منع اسراف و تبذیر؛ جلوگیری از سلطه اقتصادی بیگانگان بر اقتصاد کشور؛ تأکید بر افزایش تولیدات کشاورزی، دامی و صنعتی؛ عدالت اقتصادی؛ کم کردن فاصله طبقاتی و محرومیت زدایی از روستاهای کشور.(1)

در واقع، دستاوردهای انقلاب اسلامی، همان آرمان ها و هدف هایی هستند که به صورت کلی یا جزئی تحقق یافته اند. در ارزیابی

ص: 12

دستاوردهای انقلاب اسلامی باید به آرمان های انقلاب اسلامی، وضعیت پیش از انقلاب، امکانات و توانایی های کشور و فشارها و توطئه های دشمنان داخلی و خارجی انقلاب توجه کرد. برای مثال، سرنگونی رژیم سلطنتی و جای گزین ی جمهوری اسلامی و نیز کسب استقلال سیاسی از جمله دستاوردهای انقلاب بود که با پیروزی آن محقق شد، در حالی که دست یابی به استقلال اقتصادی، به زمان و تلاش بیشتری نیاز دارد.

حضرت امام راحل، دست یابی به اهداف انقلاب را در گرو کوشش همه ملت امکان پذیر می دانست:

به ملت عزیز ایران توصیه می کنم که نعمتی که با جهاد عظیم خودتان و خون جوانان برومندتان به دست آورده اید، همچون عزیزترین امور، قدرش را بدانید و از آن حفاظت و پاسداری نمایید و در راه آن که نعمتی عظیم و الهی و امانت بزرگ خداوندی است، کوشش کنید و از مشکلاتی که در این صراط مستقیم پیش می آید، نهراسید که «ان تنصر الله ینصرکم و یثبت اقدامکم».(1)

در این مجموعه که با محوریت، تلخیص و بهره برداری از اندوخته های پژوهشی معاونت فرهنگی ستاد مشترک سپاه (اداره تبلیغات) با عنوان پژوهش «نود و دو دستاورد انقلاب اسلامی» با همکاری جناب آقای محمد صالح نیا تهیه شده است، می کوشیم تا مهم ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی را بازنمایی کنیم.

ص: 13

می دانیم که هنوز بسیاری از این دستاوردها آن گونه که باید و شاید، معرفی نشده است. از این رو، از خداوند منان می خواهیم توفیق بازنمایی این دستاوردها را عنایت فرماید.

ص: 14

قانع نشدند. اعتراض ها و تظاهرات خودجوش به قدری پرشور بود که کمتر کسی تصور می کرد این نهضت، مردمی است و بدون پشتوانه عوامل خارجی انجام می گیرد. در همین زمینه، امام خمینی رحمه الله در توصیف پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی می فرماید:

این کار بشری نبود. این کار خدایی بود. بشر می تواند یک شهر را، یک منطقه را آزاد کند، اما نمی تواند یک اجتماع را این چنین به حرکت در آورد که با دست خالی یک سلطنت 2500 ساله را واژگون کرد. در چهارم آبان در بازار بزرگ تهران از ترس پاسبانی، کسی تصور نمی کرد که بتواند یک پرچم نزند. چه طور می شود این حرکت به این عظمت را بشری دانست. کار، کار الهی بود؛ کار خدا بود. همه اقشار و طبقات متحد شدند و ریشه این جنایت کار را از بیخ و بن برانداختند و بر علیه استعمار مبارزه کردند. چون خدای بزرگ، پشتیبان این ملت بود، کار به سامان رسید و انقلاب پیروز شد.(1)

می دانست و همه مقام های مملکتی را به خدمت به آنها دعوت و سفارش می کرد. اکنون حکومت ما، از دو پایه اصلی «اسلامی» و «جمهوری» شکل گرفته و این ترکیب بسیار قابل توجه است. در این نظام، در عین وفاداری به اسلام، نقش مردم نیز حفظ شده است. اصل اول قانون اساسی، به جمهوری بودن حکومت تصریح می کند. در این اصل آمده که حکومت ایران، جمهوری اسلامی است. همچنین قانون اساسی، دولت را به مشارکت دادن مردم در تعیین سرنوشت خود ملزم کرده است.(1) بر اساس اصل ششم قانون اساسی، امور کشور باید به اتکای آرای عمومی اداره شود که انتخاب رئیس جمهور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اعضای شوراها و نظایر اینها و همه پرسی، نمونه آن است. این اصل به کلیات جمهوری بودن نظام و نقش مردم در آن اشاره می کند.

مردم ایران در یازدهم فروردین 1358 با اکثریت 2/98 درصدی به حکومت جمهوری اسلامی رأی دادند. مردم در تصویب قانون اساسی نیز مشارکت جدی داشتند. آنان ابتدا خبرگان تدوین کننده قانون اساسی را آزادانه انتخاب کردند و سپس به قانون اساسی مصوب همین مجلس خبرگان رأی مثبت دادند. «قانون اساسی نظام اسلامی ایران برای نخستین بار در همه پرسی سال 1358 با رأی مثبت 5/99 درصد شرکت کنندگان مصوب شد.»(2) در بازنگری قانون اساسی در سال 1368

ص: 17

نیز مردم با رأی مثبت 38/97 درصدی خود اصلاحات آن را به تصویب رساندند.

از دیگر جلوه های جمهوری بودن نظام، انتخاب شخص اول مملکت یعنی مقام رهبری است. این حق در اصل 107 قانون اساسی به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم پیش بینی شده است. روش مستقیم در جایی است که به صورت آشکار، رهبر، مورد پذیرش اکثریت قاطع مردم باشد که مقبولیت حضرت امام خمینی رحمه الله چنین بود. روش غیرمستقیم، پس از ایشان به اجرا درآمد. در این روش، ابتدا مردم، خبرگان را انتخاب می کنند. سپس خبرگان از میان فقیهان دارای شرایط در اصول 5 و 109 قانون اساسی، رهبری را برمی گزینند که اعلم بوده و از پذیرش همگانی برخوردار باشد. انتخاب رئیس جمهور نیز یکی دیگر از ویژگی های جمهوری بودن نظام اسلامی است. مردم، عالی ترین مقام کشور پس از رهبری را که ریاست قوه مجریه را بر عهده دارد، با رأی مستقیم خود انتخاب می کنند. مردم در انتخاب نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز دخالت دارند. نمایندگان علاوه بر قانون گذاری، از وظایف و اختیارات مهم دیگری همچون رأی دادن به وزیران کابینه، استیضاح رئیس جمهور و وزیران، تصویب بودجه کل کشور، تحقیق و تفحص در تمام امور کشور، تصویب عهدنامه ها و موافقت نامه های بین المللی و... برخوردارند. با توجه به اهمیت وظایف نمایندگان، واگذاری حق انتخاب آنان به مردم می تواند از جلوه های مهم جمهوری بودن نظام باشد.

ص: 18

حرکت های شیعی، این سیاست را در پیش گرفته بود. البته ستیز با اسلام و تشیع، محدود به قلمرو کشور ایران نبود، بلکه در همه جای دنیا گسترده بود. تا قبل از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران، اسلام و تشیع نه تنها در عرصه حکومت و حاکمیت حضور مؤثری نداشت، بلکه بسیاری از احکام و ابعاد آن منزوی شده بود. قوانین و احکام گسترده و همه جانبه اسلام صرفا در برخی از امور زندگی مسلمانان نقش داشت و بیشتر موضوعی فرعی قلمداد می شد و به عبادت های فردی و آداب و رسوم مذهبی محدود بود. امام خمینی رحمه الله در مورد به انزوا کشیدن اسلام تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی فرمود:

اسلام داشت منسی می شد. اسلام را داشتند منهدم می کردند. قرآن را داشتند زیر چکمه ها از بین می بردند. قیام شما جوان های ایران، قیام شما ملت ایران که قیام الهی بود، نهضت الهی بود، قرآن را زنده کرد؛ حیات تازه به اسلام بخشید.(1)

رژیم پهلوی، شیعه ستیزی را در دستور کار خود قرار داده بود و به صورت فزاینده ای با هدف حذف اسلام از همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی مردم مسلمان ایران، در غیراسلامی کردن قوانین و مقررات کشور، سپردن پست های کلیدی حکومت به دست افراد ناصالح و ضددین، ترویج بهاییت، حذف اسلام از دانشگاه ها و مدارس، به تمسخر گرفتن معارف و احکام اسلامی، حذف اسلام از صحنه های اجتماعی با دامن زدن به مسائل ملی و ملی گرایی و حتی ستیز با آثار و

ص: 21

مظاهر دینی در امور جزئی و شکلی مانند تغییر مبدأ تاریخ کشور و بی حرمتی به مناسبت های مذهبی می کوشید. حسین فردوست، نزدیک ترین دوست شاه و محرم اسرار وی در مورد ترویج بهاییت می نویسد:

یکی از فرقه هایی که توسط اداره کل سوم ساواک به دقت دنبال می شد، بهاییت بود. شعبه مربوطه، بولتن های نوبه ای سه ماهه تنظیم می کرد که یک نسخه از آن از طریق من به اطلاع محمدرضا می رسید. این بولتن، مفصل تر از بولتن فراماسونری بود. محمدرضا از تشکیلات بهاییت و به خصوص افراد بهایی در مقامات مهم و حساس مملکتی اطلاع کامل داشت و نسبت به آن حسن ظن نشان می داد. اصولاً رضاخان نیز با بهاییت روابط حسنه داشت تا حدی که اسدالله صنیعی را که یک بهایی تراز اول بود، آجودان مخصوص محمدرضا کرد که بعدها به وزارت جنگ و وزارت خواربار رسیده [بود]، ولی نفوذ اصلی بهاییت در دوران عبدالکریم ایادی بود. ایادی از خانواده تراز اول بهاییت بود. ایادی با نفوذی که نزد محمدرضا کسب کرد، بهایی ها را به مقامات عالی رساند. او مسلما در رسانیدن امیرعباس هویدا (که بهایی بود) به نخست وزیری نقش اصلی داشت. در زمان هویدا، دیگر کار بهایی ها تمام بود و مقامات عالی مملکت توسط آنها به راحتی اشغال می شد. محمدرضا نه تنها نسبت به نفوذ بهایی ها حساسیت نداشت، بلکه خود او صراحتا گفته بود که افراد بهایی در مشاغل مهم و حساس مفیدند؛ چون علیه او توطئه نمی کنند. بهاییانی که به مقامات حساس می رسیدند، از موقعیت خود برای ثروتمند شدن جامعه بهاییت استفاده می کردند تا از این طریق، اقتصاد مملکت را به دست گیرند. بهاییانی که می شناختم، همه بسیار ثروتمند بودند. در زمان حاکمیت ایادی بود که بهایی ها در مشاغل

ص: 22

مهم قرار گرفتند و در ایران، بهایی بی کار وجود نداشت. در دوران ایادی، تعداد بهایی های ایران به سه برابر رسید.(1)

محمدرضا پهلوی گاهی در موضع گیری هایش به قصد خود مبنی بر حذف اسلام از امور کشور اشاره می کرد. او در مراسم رسمی پنجاهمین سالگرد بنیان گذاری سلسله پهلوی، درباره گرایش خود به ملی گرایی افراطی، با صراحت چنین گفت:

من اعلام می کنم که ما سلسله پهلوی، به چیزی جز ایران عشق نمی ورزیم و برای چیزی جز حرمت ایرانیان تعصب نداریم و وظیفه ای جز خدمت به کشور و ملت خود نمی شناسیم.(2)

او در راستای اسلام زدایی، در سال 1355 خورشیدی، تاریخ رسمی ایران را به 2535 شاهنشاهی تغییر داد. از آن جا که پرداختن به تلاش های گوناگون حکومت پهلوی برای اسلام زدایی به درازا می کشد، از آن چشم می پوشیم. پیروزی انقلاب پربرکت اسلامی ایران، نه تنها به ستیز با دین در داخل کشور پایان داد، بلکه عظمت تشیع و اسلام را در جهان احیا کرد. تشکیل مجمع جهانی اهل بیت به دستور مقام معظم رهبری نیز موجب آشنایی بیشتر مردم جهان با مذهب انقلابی تشیع شد. حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی رحمه الله درباره احیای تشیع فرموده است:

بزرگ ترین دستاورد انقلاب این بود که امام رحمه الله، شیعه را برای اولین بار به دنیا معرفی کرد و تا آن زمان، شیعه به دنیا معرفی نشده بود. شاید صدی نود دنیا اصلاً از مذهبی و مکتبی به نام تشیع اطلاعی

ص: 23

نداشتند، ولی این انقلاب امام سبب شد که مسئله تشیع در همه دنیا مطرح شد.(1)

امام خمینی رحمه الله نیز در این باره می فرمود:

آنچه ما به دست آوردیم، این است که ما اسلام را در اینجا زنده کردیم. پیش تر اسمی از اسلام بود، ولیکن اسلام، اصلش نبود؛ یعنی اصلش، دعوا با اسلام بود. می خواستند اسلام زدایی کنند.(2)

زنده شدن هویت اسلامی که از مهم ترین دستاوردهای انقلاب به شمار می رود، به اندازه ای مهم است که رهبر فرزانه انقلاب، آن را یکی از دو کار بزرگ انقلاب می داند:

انقلاب اسلامی در حقیقت، دو کار بزرگ انجام داده است که یکی، تشکیل نظام اسلامی و دیگری، زنده کردن هویت اسلامی در دنیاست.(3)

بسیاری از شخصیت های سیاسی جهان نیز در سخنان خود به این واقعیت اشاره کرده اند. احمدبن بلا، نخستین رئیس جمهور الجزایر پس از انقلاب این کشور در این مورد می گوید:

انقلاب اسلامی ایران، حیثیت اسلامی را به او بازگرداند. ملل عرب باید زنده شدن اسلام را در قرن بیستم مدیون انقلاب اسلامی ایران باشند. این اسلامی که دنیای عرب را به اجبار دگرگون خواهد ساخت. امروز آوای نهضت خمینی در دور افتاده ترین نقاط جهان اسلام به گوش می رسد. در دورافتاده ترین قبایل صماری افریقا، سخن

ص: 24

از روحی تازه است که انقلاب ایران در قرن بیستم به اسلام داده است.(1)

وزیر تعلیمات و امور مذهبی الجزایر نیز چنین گفته است:

آیت الله خمینی اعتبار اسلام را در نظر ملل اسلامی و غیراسلامی بازگردانید. امام خمینی رحمه الله، تجسم زنده ای از حضرت علی علیه السلاماست.(2)

امام خمینی رحمه الله با تیزبینی و درایت خود سال ها پیش در سال 1343 فرمود:

دولت های استعمارطلب، دولت هایی که می خواهند ذخایر مسلمین را ببرند، با وسیله های مختلف، با نیرنگ های متعدد، دول اسلامی را اغفال می کنند. گاهی به اسم شیعه و سنی اختلاف ایجاد می کنند. تبلیغاتی می کنند که طوایف مسلمین به جان هم بیفتند و با هم اختلاف شیعه و سنی پیدا کنند. دست های ناپاکی که بین شیعه و سنی در این ممالک اختلاف می اندازند، اینها نه شیعه هستند و نه سنی هستند. اینها دست های ایادی استعمار هستند.(1)

حضرت امام پس از پیروزی انقلاب نیز بارها به این توطئه ها اشاره کرد و در ششم شهریور 1358 فرمود:

از جمله خیانت هایی که بدخواهان به اسلام مرتکب شده اند، ایجاد اختلاف بین برادران سنی و شیعه است.(2)

ایشان در پیام به مسلمانان در آستانه برپایی مراسم حج در سال 1360 نیز فرمود:

طرح اختلاف بین مذاهب اسلامی از جنایاتی است که به دست قدرتمندان که از اختلاف بین مسلمانان سود می برند... .(3)

حضرت امام یک روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز فرموده بود:

ما با مسلمین اهل تسنن یکی هستیم. واحد هستیم که مسلمان و برادر هستیم. اگر کسی کلمه ای بگوید که باعث تفرقه بین ما مسلمان ها بشود، بدانید که یا جاهل هستند یا از کسانی هستند که

ص: 26

می خواهند بین مسلمانان اختلاف بیندازند.(1)

به برکت انقلاب و هدایت خردمندانه حضرت امام، وحدت بین پیروان مذاهب اسلامی در منشور نظام جمهوری اسلامی ایران یعنی قانون اساسی نیز مورد توجه قرار گرفت. وحدت امت اسلام که در قرآن کریم و سنت پیامبر گرامی اسلام ریشه دارد، به عنوان یکی از استراتژیک ترین و حیاتی ترین اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در اصول 11 و 12 قانون اساسی تجلی یافته است. در اصل 11 می خوانیم:

به حکم کریمه «اِنّ هذهِ اُمَّتُکُمْ اُمَّةً واحِدَةً وَاَنا رَبُّکُمْ فَاعْبُدون؛ این است امت شما که امتی یگانه است و منم پروردگار شما، پس مرا بپرستید.» (انبیاء: 92) همه مسلمانان یک امتند و دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است سیاست کلی خود را بر پایه ائتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد و کوشش پی گیر به عمل آورد تا وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام را تحقق بخشد.

همچنین اصل دوازدهم قانون اساسی درباره احترام به مذاهب اسلامی چنین مقرر می دارد:

دین رسمی ایران، اسلام و مذهب جعفری اثنی عشری است و این اصل الی الابد غیرقابل تغییر است و مذاهب دیگر اسلامی اعم از حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی و زیدی دارای احترام می باشند و پیروان این مذاهب در انجام مراسم مذهبی، طبق فقه خودشان آزادند و در تعلیم و تربیت دینی و احوال شخصیه (ازدواج، طلاق، ارث و وصیت)

ص: 27

و دعاوی مربوط به آن در دادگاه ها رسمیت دارند و در هر منطقه ای که پیروان هر یک از این مذاهب اکثریت داشته باشند، مقررات محلی در حدود اختیارات شوراها بر طبق آن مذهب خواهد بود با حفظ حقوق پیروان سایر مذاهب.

رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت الله خامنه ای نیز همیشه به وحدت شیعه و سنی و جلوگیری از اختلافات مذهبی اشاره فرموده و همگان را به توجه به نقاط اشتراک مذاهب فراخوانده است:

مقصود ما از وحدت مسلمانان چیست؟ آیا مقصود این است که مسلمانان از مذهب خود دست بردارند و به مذهب دیگری اعتقاد پیدا کنند و عمل نمایند؟ نه، مقصود این نیست. بحث ما این است که می خواهیم به همه مسلمانان از شیعه و سنی بگوییم و تذکر بدهیم که شما یک نقاط مشترک و یک نقاط اختلاف و افتراق دارید. آن نقاط اشتراک بیش از نقاط افتراق است. یعنی همه مسلمین به خدای واحد و قبله واحد و پیامبر واحد و احکام و نماز و روزه و زکات و حج اعتقاد دارند. هم اکنون بیش از یک میلیارد نفر مسلمان در نقاط مختلف عالم زندگی می کنند که نقطه تراکم آنها همین منطقه بین شرق و غرب است که از لحاظ استراتژیکی و موقعیت جغرافیایی و وضعیت اقلیمی و آب و هوایی، حساس ترین مناطق عالم دست اینهاست. ما می گوییم ای مسلمانان عالم، در هر جای دنیا که هستید، اگر با هم دشمنی نکنید، علیه هم مبارزه و جنگ نکنید و دشمنان و دوستانتان را بشناسید، وضع زندگی شما با آنچه که امروز است، تفاوت خواهد کرد.(1) لذا یکی از پیام های عمده انقلاب ما، وحدت

ص: 28

مسلمین است. ما در همه جای دنیای اسلام، این حرف را می زنیم.(1)

در حوزه عمل نیز جمهوری اسلامی ایران در تمامی صحنه ها، وحدت شیعه و سنی را به نمایش گذاشته است. برای نمونه، مجمع «التقریب بین المذاهب الاسلامیه» در سال 1369 با هدف ایجاد نزدیکی بین فرقه های اسلامی به وسیله مقام معظم رهبری تشکیل شد. همچنین اعلام 12 تا 17 ربیع الاول به عنوان «هفته وحدت» در ایجاد وحدت اسلامی نقش مهمی داشته است. پیش از این، اهل سنت، دوازدهم و شیعیان، هفدهم ربیع الاول را به عنوان ولادت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آلهجداگانه جشن می گرفتند.

آن قدر که در حکومت و سیاست احکام دارند، در سایر چیزها ندارند، بلکه بسیاری از احکام عبادی اسلام، عبادی سیاسی است که غفلت از آنها این مصیبت ها را به بار آورده. پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله تشکیل حکومت داد مثل سایر حکومت های جهان، لکن با انگیزه بسط عدالت اجتماعی.(1)

حضرت امام رحمه الله بارها بر این پیوند تأکید داشت. ایشان در جای دیگر می فرماید:

مسائل اسلام، مسائل سیاسی است و سیاستش غلبه دارد به چیزهای دیگرش.(2) آن قدر آیه و روایت که در سیاست وارد شده است، در عبادات وارد نشده است. شما پنجاه و چند کتاب فقه را ملاحظه می کنید. هفت، هشت تایش کتابی است که مربوط به عبادات است، باقی اش مربوط به سیاست، اجتماعیات و معاشرات و این طور چیزهاست. اسلام، دین سیاست است و حکومت دارد.(3)

دسته دوم از گروه اول، کسانی هستند که مسلمان نیستند. اینان گرچه در ظاهر پیرو دیگر ادیان الهی هستند، ولی اصولاً اعتقادات دینی عمیق و قابل توجهی ندارند. از همین دسته، برخی دیگر به خاطر گرایش های اومانیستی (اصالت انسان) چنین تفکری دارند. اینان قانون گذاری و تعیین ضوابط حکومتی را از آن خداوند متعال نمی دانند و چنین حقی را تنها برای بشر قائل هستند و نظر انسان خاکی را بر خداوند ترجیح می دهند. به همین دلیل، در مسائل سیاسی و حکومتی،

ص: 30

نقش و اختیاری برای دین و خدا قائل نمی شوند. برخی از این دسته، ماهیت اصلی دین را با تجربه عملی دخالت ناموفق کلیسا در سیاست تطبیق می دهند و محکوم می کنند. از این نظر، اینان خاطره خوشی از پیوند دین و سیاست ندارند.

گروه دوم از هواداران جدایی دین از سیاست، کسانی هستند که از روی آگاهی و شناخت کافی و با هدف مقابله با نقش مثبت دین در امور حکومتی، وارد میدان شده اند. اینان با شناخت و آگاهی لازم، دست به توطئه جداسازی دین از سیاست می زنند. این گروه، از دشمنان کینه توز اسلامند که به خوبی از نقش سازنده دین در سیاست و تقابل آن با منافع نامشروع و تجاوزگرانه خویش آگاهی دارند. به همین دلیل، در سراسر دنیا به ویژه در کشورهایی که اکثریت مردم آنان را مسلمانان تشکیل می دهند، برای حذف، نقش دین در مسائل حکومتی تلاش می کنند. حضرت امام خمینی رحمه الله در پرده برداری از این ترفند دشمنان اسلام می فرماید:

این را که دیانت باید از سیاست جدا باشد و علمای اسلام در امور اجتماعی و سیاسی دخالت نکنند، استعمارگران گفته و شایع کرده اند، این را بی دین ها می گویند.(1)

ایشان در وصیت نامه تاریخی خود از زاویه ای دیگر به این توطئه اشاره می کند:

از توطئه های مهمی که در قرن اخیر، مخصوصا در دهه های

ص: 31

معاصر، به ویژه پس از پیروزی انقلاب، آشکارا به چشم می خورد، تبلیغات دامنه دار با ابعاد مختلف برای مأیوس نمودن ملت ها و [به] خصوص ملت فداکار ایران از اسلام است. گاهی ناشیانه و با صراحت به اینکه احکام اسلام که هزار و چهارصد سال قبل وضع شده است، نمی تواند در عصر حاضر، کشورها را اداره کند و گاهی موذیانه و شیطنت آمیز به گونه طرفداری از قداست اسلام، که اسلام و دیگر ادیان الهی سروکار دارند با معنویات و تهذیب نفوس و تحذیر از مقامات دنیایی.

همه این انگیزش ها، انگیزه دیگری که در انقلاب اسلامی ایران نقش داشت، محوریت بخشیدن به دین و مکتب اسلام در مبارزه بود. این انگیزه شیعی، سابقه درخشانی در تاریخ اسلام دارد. قیام های شیعی که با الگوگیری از قیام امام حسین علیه السلام صورت گرفته اند، در تاریخ انقلاب های پرشور جهان از برجستگی خاصی برخوردارند. متأسفانه این موتور محرکه از دید بسیاری از مسلمانان پنهان مانده بود و تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، آنان به این نیروی موجود آگاهی نداشتند. پیروزی انقلاب اسلامی ایران نه تنها از نظر تئوری، بلکه در عمل اثبات کرد که انگیزه های غیردینی و غیراسلامی، کارآیی لازم را ندارند و برای رسیدن به سرمنزل مقصود، کافی نیستند. این انقلاب، تأییدی بر قدرت فوق العاده انگیزه اسلامی و خط بطلانی بر کارآمدی دیگر انگیزه ها بود. بنیان گذار انقلاب اسلامی در این مورد می فرماید:

آنهایی که خیال می کردند با اسلام نمی شود مردم را به حرکت در آورد، فهمیدند که همه تحریک ها از اسلام است. قرآن، کتاب تحرک است، جنبش است.(1) این قدرت اسلام بود که با دست خالی، یک ملتی را بر یک دولت غاصب بزرگ و ابرقدرت های بزرگ عالم غلبه داد.(2)

پیروزی انقلاب اسلامی با انگیزه های دینی، توانایی اسلام را در سامان دهی مبارزه و انقلاب، به همه جهانیان به ویژه مسلمانان ثابت

ص: 33

کرد و در پویایی حرکت های اسلامی نقش به سزایی داشت. شیخ اسعد تمیمی، یکی از رهبران فلسطینی می گوید:

تا زمان انقلاب ایران، اسلام از عرصه نبرد غایب بود، حتی در عرصه واژگان مثلاً به جای «جهاد»، از کلماتی همچون «نضال» و «کفاح» استفاده می شد. انقلاب ایران، واقعیت قدیمی «اسلام، راه حل و جهاد، وسیله اصلی است» را به سرزمین فلسطین وارد کرد.(1)

دکتر زیاد ابوعمرو نیز می گوید:

از ابتدا بنیان گذاران جهاد اسلامی فلسطین تلاش کردند تا از دروس انقلاب اسلامی در ایران الهام گیرند و تلاش کردند تا آن را به روش فلسطین نیز تطبیق دهند. انقلاب اسلامی تأکید کرد که اسلام تنها راه حل است و جهاد، مناسب ترین اسلوب است.(2)

فیدل کاسترو نیز در کلامی صریح می گوید:

پس از فروپاشی شوروی سابق، به صحت توصیه های آیت الله خمینی به گورباچف پی بردم و معتقدم مدل قرآنی رهبر فقید ایران باید به جای مدل های غربی در دستور کار برنامه های جهانی قرار گیرد.(3)

داشتند، ولی به دلیل کینه توزی نسبت به اسلام و روحانیان این فکر را ترویج می کردند. دشمنان خارجی، وابستگان به دشمنان خارجی و دشمنان داخلی که در این گروه می گنجیدند، به دلایل مختلف این نظریه را رواج می دادند، از جمله اینکه می دانستند روحانیان در رأس حامیان اصلی اسلام و قرآن هستند و حاکمیت یافتن آنها، حاکمیت یافتن اسلام و قوانین آن را به دنبال دارد. قوانین اسلام نیز با منافع نامشروع آنها ناسازگار است. اینان از سازش ناپذیری و استکبارستیزی روحانیان آگاه بودند؛ چون هرگز نتوانسته بودند علما و روحانیان متعهد را تسلیم خود سازند. آنان از ارتباط متقابل مردم و روحانیان نیز باخبر بودند و می دانستند روحانیان، خدمت گزار مردمند و مردم نیز احترام خاصی برای ایشان قائل هستند. این گروه می دانستند اگر علما و روحانیان حاکمیت جامعه را در دست بگیرند، به دلیل پیوندی که با توده مردم دارند، دیگر جایی برای عرض اندام آنها نخواهد ماند و منافعشان به خطر خواهد افتاد. وابستگان بیگانه نیز حاکمیت یافتن روحانیان را برابر با کنار رفتن خودشان از قدرت و پایان دوره عیش و نوش و چپاول ثروت های مردم می دیدند. از این رو، چنین تفکری را ترویج می کردند تا مبادا روزی این اتفاق تلخ برایشان رخ دهد.

در کنار این گروه، برخی روحانیان خودباخته نیز چنین تفکری داشتند. آنان هر مبارزه ای برای دست یابی به حکومت اسلامی را بی نتیجه و حتی موجب وارد شدن آسیب به هویت علما و اسلام تلقی می کردند. حضرت امام خمینی رحمه الله که همواره برای مبارزه با این

ص: 35

انحراف می کوشید، این افراد را چنین نکوهش فرموده است:

بعضی را می بینم که در حوزه ها نشسته، به گوش یکدیگر می خوانند که این کارها از ما ساخته نیست. چه کار داریم به این کارها! ما فقط باید دعا کنیم و مسئله بگوییم. این افکار، آثار تلقینات بیگانگان است. نتیجه تبلیغات سوء چندصد ساله استعمارگران است که در اعماق قلوب نجف و قم و مشهد و دیگر حوزه ها وارد شده و باعث افسردگی و سستی و تنبلی گردیده و نمی گذارد رشدی داشته باشند و مرتبا عذرخواهی می کنند که این کارها از ما ساخته نیست. این افکار، غلط است. مگر آنها که اکنون در کشورهای اسلامی امارت و حکومت دارند، چه کاره اند که آنها از عهده بر می آیند و ما برنمی آییم؟... تحصیلات و دانستن علوم و تخصص در فنون برای برنامه و برای کارهای اجرایی و اداری لازم است که ما هم از وجود این نوع اشخاص استفاده می کنیم. آنچه مربوط به نظارت و اداره عالیه کشور و بسط عدالت بین مردم و برقراری روابط عادلانه میان مردم می باشد، همان است که فقیه تحصیل کرده است. آنچه برای حفظ آزادی ملی و استقلال لازم است، همان است که فقیه دارد. این فقه است که زیر بار دیگران و تحت نفوذ اجانب نمی رود و تا پای جان از حقوق ملت و از آزادی و استقلال و تمامیت ارضی وطن اسلام دفاع می کند. فقیه است که به چپ و راست انحراف پیدا نمی کند. شما این افسردگی را از خود دور کنید. برنامه و روش تبلیغات خودتان را تکمیل نمایید و در معرفی اسلام جدیت به خرج دهید. تصمیم به تشکیل حکومت اسلامی بگیرید و در این راه پیش قدم شوید و دست به دست مردم مبارز و آزادی خواه بدهید، حکومت اسلامی قطعا

ص: 36

برقرار خواهد شد. به خودتان اعتماد داشته باشید.(1)

با پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری و تدبیر یک عالم دینی و روحانی وارسته و نقش آفرینی روحانیان در هدایت انقلاب و اداره حکومت، این توانایی به اثبات رسید. در نتیجه، توطئه دشمنان نقش بر آب شد. برای ناآگاهان و کسانی هم که در این توانایی شک و تردید داشتند، ثابت شد که تصور نادرستی دارند. این دستاورد برای مردم مسلمان و مبارز و حرکت های اسلامی در سرتاسر جهان، درس بزرگ و هدیه ارزشمندی از سوی انقلاب اسلامی ایران است که ثابت کرد تلاش علما و روحانیان در تحریک مردم به مبارزه و آگاهی بخشی به آنها و جلوگیری از رخ دادن انحراف فکری و عقیدتی و حتی سیاسی در مبارزه، تا چه اندازه نقش تعیین کننده ای دارد. در سایه این دستاورد اثرگذار جهانی، علما و روحانیان مسلمان و مبارز در سراسر دنیا نقش تعیین کننده خود را در رهبری و هدایت نهضت های اسلامی و مردمی بازیافته اند. هر جا علما به جایگاه خود بازگشته اند، پیوند عمیق و گسترده ای با توده مردم برقرار کرده اند.

انقلاب اسلامی نیز در کتاب ولایت فقیه، دیدگاه خود را درباره ضرورت تشکیل حکومت اسلامی و نظام مبتنی بر قوانین و احکام اسلامی و افشای توطئه استعمارگران مبنی بر ترویج این اندیشه که اسلام حکومتی ندارد، چنین مطرح کرد:

استعمارگران به نظر ما آوردند که اسلام حکومتی ندارد! تشکیلات حکومتی ندارد! بر فرض که احکامی داشته باشد، مجری ندارد و خلاصه اسلام فقط قانون گذار است! واضح است که این تبلیغات جزئی از نقشه استعمارگران است برای بازداشتن مسلمین از سیاست و اساس حکومت. ما معتقد به ولایت هستیم و معتقدیم پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله باید خلیفه تعیین کند و تعیین هم کرده است. آیا تعیین خلیفه برای بیان احکام است؟... همه احکام را در کتابی می نوشتند و دست مردم می دادند تا عمل کنند. اینکه عقلاً لازم است خلیفه تعیین کند برای حکومت است. ما خلیفه می خواهیم تا اجرای قوانین کند. قانون مجری لازم دارد. در همه کشورهای دنیا این طور است که جعل قانون به تنهایی فایده ندارد و سعادت بشر را تأمین نمی کند. پس از تشریع قانون باید قوه مجریه ای به وجود آید. در یک تشریع یا در یک حکومت، اگر قوه مجریه نباشد، نقص وارد است. ما که به ولایت معتقدیم، باید به ضرورت تشکیل حکومت معتقد باشیم... مبارزه در راه تشکیل حکومت اسلامی، لازمه اعتقاد به ولایت است.(1)

حضرت امام خمینی رحمه الله پس از پیروزی انقلاب نیز در آستانه برگزاری همه پرسی برای رأی دادن به نوع نظام حاکم بر کشور، در پیامی از مردم خواست به نظام جمهوری اسلامی رأی دهند. در بخشی

ص: 38

از پیام ایشان آمده است:

به خواست خداوند متعال به زودی درباره شکل حکومت، رفراندوم خواهد شد. لازم است تذکر دهم آنچه این جانب به آن رأی می دهم، جمهوری اسلامی است و آنچه ملت شریف ایران در سرتاسر کشور با فریاد از آن پشتیبانی نموده است، همین جمهوری اسلامی بوده است؛ نه یک کلمه زیاد و نه یک کلمه کم. من از ملت شریف انتظار دارم که به جمهوری اسلامی رأی دهند که تنها این مسیر انقلاب اسلامی است.(1)

ایشان پس از استقرار جمهوری اسلامی نیز بر اسلامی بودن حکومت و لزوم اجرای عملی قوانین و احکام اسلامی تأکید داشت. برای نمونه می فرمود:

امروز روزی است که اسلام باید تحقق پیدا کند. این حرف ها که گفته می شود، نظیر همان حرف ها بود که گفته شد: «حالا زود است، صبرکنید». اگر اسلام را در این انقلاب، در این نهضت، احکام اسلام را پیاده نکنیم، کی پیاده خواهیم کرد؟ چه وقت همچنین نهضتی تحقق پیدا می کند؟ اگر این نهضت خدای نخواسته بخوابد و به خاموشی بگراید، کی می تواند دیگر اسم اسلام را بیاورد؟ اگر امروز قوانین اسلام را اجرا نکنیم، کی اجرا کنیم؟ آقایانی که می گویید نمی شود، پس کی می شود؟ پس بگویید هیچ وقت، اسلام نه. بگویید نهضت منهای اسلام. همان طوری که گفتید اسلام منهای روحانیت. حالا همه بگویند نهضت منهای اسلام. اگر با این نهضت، اسلام را متحقق نکنید، احکام اسلام را مو به مو جاری نکنید، مأیوس باشید،

ص: 39

دیگر نخواهد شد.(1)

به طور کلی، یکی از آرمان ها و اهداف متعالی امام خمینی رحمه الله ایجاد حکومت مبتنی بر آموزه های اسلام بود تا زمینه اجرای احکام فراهم شود و مقررات اسلامی روز به روز در جامعه اسلامی، نهادینه تر و عملیاتی گردد.

ولایت فقیه است. اساسا ولایت فقیه، تضمین کننده اسلامیت نظام و نیز حافظ استقلال کشور از شرق و غرب است. به تعبیر حضرت امام خمینی رحمه الله:

این فقیه است که زیر بار دیگران و تحت نفوذ اجانب نمی رود و تا پای جان از حقوق ملّت و از آزادی و استقلال و تمامیت ارضی وطن اسلام دفاع می کند، فقیه است که به چپ و راست انحراف پیدا نمی کند.(1)

شما از ولایت فقیه نترسید، فقیه نمی خواهد به مردم زورگویی کند. اگر یک فقیهی بخواهد زورگویی کند، این فقیه دیگر ولایت ندارد. در اسلام قانون حکومت می کند. پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله هم تابع قانون بود. تابع قانون الهی نمی توانست تخلف بکند. اگر پیغمبر یک شخص دیکتاتور بود و یک شخص بود که از او می ترسیدند که مبادا یک وقت همه قدرت ها که دست او آمد، دیکتاتوری بکند، اگر او یک شخص دیکتاتور بود، آن وقت فقیه هم می تواند باشد. اگر امیرالمؤمنین علیه السلام، یک آدم دیکتاتوری بود. آن وقت فقیه هم می تواند دیکتاتور باشد. دیکتاتوری در کار نیست. می خواهیم جلوی دیکتاتوری را بگیریم. جلوی دیکتاتوری را ما می خواهیم بگیریم... ولایت فقیه، ضددیکتاتوری است، نه دیکتاتوری.(2)

در اصل پنجم قانون اساسی آمده است:

در زمان غیبت ولی عصر عج الله تعالی فرجه الشریف در جمهوری اسلامی ایران، ولایت امر و امامت امت بر عهده فقیه عادل و باتقوا، آگاه به زمان،

ص: 41

شجاع، مدیر و مدبّر است که طبق اصل یک صد و هفتم عهده دار آن می گردد.

اصل 110 قانون اساسی نیز به وظایف و اختیارات رهبری اشاره دارد که بسیار مهم و تعیین کننده نیز است:

1. تعیین سیاست های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام؛

2. نظارت بر حسن اجرای سیاست های کلّی نظام؛

3. فرمان همه پرسی؛

4. فرماندهی کل نیروهای مسلح؛

5. اعلان جنگ و صلح و بسیج نیروها؛

6 . نصب و عزل و قبول استعفا:

الف) فقهای شورای نگهبان.

ب) عالی ترین مقام قوه قضاییه.

ج) رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.

د) رئیس ستاد مشترک.

ه) فرماندهی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.

و) فرماندهان عالی نیروهای نظامی و انتظامی.

7. حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه گانه؛

8. حل معضلات نظام که از طرق عادی قابل حل نیست از طریق مجمع تشخیص مصلحت نظام؛

9. امضای حکم ریاست جمهوری پس از انتخاب مردم؛

10. عزل رئیس جمهور با در نظر گرفتن مصالح کشور پس از حکم دیوان عالی کشور به تخلف وی از وظایف قانونی یا رأی مجلس شورای اسلامی به عدم کفایت وی بر اساس اصل هفتاد و نهم؛

ص: 42

11. عفو یا تخفیف مجازات محکومین در حدود موازین اسلامی پس از پیشنهاد رئیس قوه قضاییه.

بدین ترتیب، به اهمیت و جایگاه تعیین کننده ولایت فقیه در حکومت اسلامی پی می بریم. این اصل موجب تضمین اسلامی بودن نظام و حاکمیت یافتن قوانین و احکام شرع مقدس اسلام و رعایت منافع و مصالح ملت و کشور می شود.

امروز پیام انقلاب اسلامی و شیوه متین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، راه نوینی را به روی ملل مسلمان جهان گشوده و نسیم آگاهی و بیداری امیدبخشی را در جهان دمیده است. علمای اسلام و حقوق دانان مسلمان، قانون اساسی کشور اسلامی ایران را به عنوان مبنای کار آینده کشورهای اسلامی - که دیر یا زود به دامن اسلام و به آغوش حکومت اسلامی بازخواهند گشت - مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می دهند.(1)

در بررسی برخی ویژگی ها و اصول مهم قانون اساسی به این موارد می توان اشاره کرد:

اسلامی بودن، پذیرش جمهوری، تکیه بر آرای مردم، اعتقاد به حاکمیت مطلق خدا بر جهان، پذیرش اصول اعتقادی دین اسلام، ارج نهادن به کرامت و ارزش والای انسان،(2) اصل ولایت فقیه به عنوان یکی از ارکان اساسی حکومت اسلامی،(3) تأکید بر استقلال کشور و نفی سلطه گری و سلطه پذیری،(4) حمایت از همه مسلمانان و مستضعفان جهان،(5)اعتقاد به اصل مساوی بودن همه در برابر قانون(6)، در نظر گرفتن حقوق و آزادی های ملت اعم از زن و مرد به طور یکسان و در زمینه های

ص: 44

مختلف انسانی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی،(1) تأکید بر عدالت، رفع تبعیض های ناروا، لزوم ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمامی زمینه های مادی و معنوی،(2) تأکید بر استقلال نیروهای مسلح و جلوگیری از سلطه و نفوذ نیروهای بیگانه در آنها.(3)

آزادی بیان در حقیقت، تجلی اصل 86 قانون اساسی است که مقرر می دارد:

نمایندگان مجلس در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهارنظر و رأی خود کاملاً آزادند و نمی توان آنها را به سبب نظراتی که در مجلس اظهار کرده اند یا آرایی که در مقام ایفای وظایف نمایندگی خود داده اند، تعقیب یا توقیف کرد.

قدرت و اختیارات مهمی برای مجلس شورای اسلامی در قانون اساسی منظور شده است که از جمله آنها می توان به این موارد اشاره کرد: استقلال قوه مقننه (اصل 57)؛ حق قانون گذاری در عموم مسائل کشور (اصل 71)؛ حق دادن رأی اعتماد به وزرای دولت (اصل 87)؛ حق سؤال کردن از رئیس جمهور و وزرا (اصل 88)؛ حق استیضاح رئیس جمهور، هیئت وزیران و هر یک از وزرا (اصل 89)؛ حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور (اصل 76)؛ حق رسیدگی به شکایت از قوه مجریه و قضاییه (اصل 90)؛ حق تصویب بودجه کل کشور (اصل 52)؛ حق تصویب استخدام کارشناسان خارجی (اصل 81)؛ حق تصویب برقراری حکومت نظامی (اصل 79). مجموعه این عوامل سبب شده است که پس از انقلاب، شاهد وجود مجلسی قدرتمند و مقتدر در انجام وظایف قانونی خویش باشیم.

قوه مجریه نیاز به نظارت و کنترل بیشتری دارد. در رژیم پهلوی، قوه مجریه از نظر قانونی و عملی، در اختیار شاه بود و مجلس، حق دخالت واقعی و جدی در کار قوه مجریه را نداشت. پس از انقلاب اسلامی، ساختار ارکان نظام به گونه ای تعریف شده است که قوه مقننه بتواند نظارت های لازم را بر قوه مجریه داشته باشد و از هرگونه دیکتاتوری، استبداد و انحراف احتمالی آن جلوگیری کند. قانون اساسی در موارد متعددی، ابزار لازم را برای این نظارت به مجلس اعطا کرده است. برای نمونه، مجلس حق دارد در صورتی که رئیس جمهور را فاقد کفایتی لازم بداند، رأی به بی کفایت وی بدهد و مراتب را برای اجرای بند دهم اصل 110 قانون اساسی به اطلاع مقام رهبری برساند. وزیران کابینه رئیس جمهور، برای آغاز به کار خود به کسب رأی اعتماد از مجلس نیاز دارند و مجلس با داشتن این اختیار، به نوعی بر صحت و سلامت و توان وزیران دولت نظارت می کند. مجلس حق رسیدگی به شکایت های مربوط به شیوه کار قوه مجریه نیز دارد (اصل90). مجلس حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور از جمله دستگاه های اجرایی و دولت را دارد (اصل76). حق تصویب برنامه ها و بودجه دولت توسط مجلس از دیگر ابزارهای کنترلی مجلس بر قوه مجریه است (اصل 52). رسیدگی به حساب های وزارت خانه ها و دستگاه های اجرایی که از بودجه کل کشور استفاده می کنند، وظیفه دیوان محاسبات است که مستقیم زیرنظر مجلس شورای اسلامی فعالیت می کند. این ساز و کار نیز از دیگر موارد نظارت مجلس بر قوه مجریه است (اصول54 و 55).

ص: 47

گرفتن و دادن وام یا کمک های بدون عوض داخلی و خارجی از طرف دولت نیز باید با تصویب مجلس شورای اسلامی باشد (اصل 80). اینها نمونه هایی از اهرم های نظارتی مجلس بر قوه مجریه است که تحقق یافته است.

1. شش نفر از فقهای عادل و آگاه به مقتضیات زمان و مسائل روز. انتخاب این عده با مقام رهبری است.

2. شش نفر حقوق دان در رشته های مختلف حقوقی از میان حقوق دانان مسلمانی که به وسیله رئیس قوه قضاییه به مجلس شورای اسلامی معرفی می شوند و با رأی مجلس انتخاب می گردند.

بر اساس اصل 96 قانون اساسی:

تشخیص عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با احکام اسلامی با اکثریت فقهای شورای نگهبان و تشخیص عدم تعارض آنها با قانون اساسی، بر عهده اکثریت همه اعضای شورای نگهبان است.

از طرف دیگر، نظر به اهمیت جایگاه شورای نگهبان در نظارت بر مغایرت نداشتن مصوبات مجلس با احکام اسلام و قانون اساسی، اصل 93 قانون اساسی چنین مقرر می دارد:

مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان اعتبار قانونی ندارد مگر در مورد تصویب اعتبارنامه نمایندگان و انتخاب شش نفر حقوق دان اعضای شورای نگهبان.

انقلاب، چون سیاست اسلامی، حافظ حقوق مردم به ویژه محرومان و مستضعفان جامعه است، اجازه نمی دهد دولت مردان به جای خدمت به مردم، به ثروت اندوزی بپردازند. ازاین رو، آنان باید الگوی ساده زیستی باشند. بر همین اساس، قانون اساسی، دستگاه قضایی را ملزم کرده است تا به حساب اموال و دارایی های مقامات عالی رتبه به ویژه مقامات اجرایی که با پول و امکانات بیشتر سروکار دارند، قبل و بعد از تصدی مسئولیت رسیدگی کند. اصل 142 قانون اساسی مقرر می دارد:

دارایی رهبر، رئیس جمهور، معاونان رئیس جمهور، وزیران و همسر و فرزندان آنان قبل و بعد از خدمت، توسط رئیس قوه قضاییه رسیدگی می شود که برخلاف حق افزایش نیافته باشد.

استحکام سلطنت خود، همواره پشتیبانی امریکا را به رخ مردم می کشید. باید دانست تسخیر لانه جاسوسی امریکا در ایران، جهانی کردن شعار «مرگ بر امریکا»، خنثی سازی محاصره های اقتصادی، سیاسی و نظامی غرب، ایستادگی در برابر حضور نظامی نامشروع ناوگان های امریکا در خلیج فارس، رسوایی امریکا در حمله نظامی به طبس و حمله موشکی به هواپیمای مسافربری ایران در خلیج فارس، ابهت پوشالی امریکا را به کلی شکست. از این رو، مردم جهان به این باور رسیدند که قدرت امریکا در برابر قدرت های الهی و مردمی ناچیز است و قدرت واقعی اش، بسیار کمتر از آن چیزی است که همیشه در جهان تبلیغ و ترویج شده است. این عزت آفرینی برای جهان اسلام و به خواری کشیدن دشمن هماره مورد توجه و تأکید حضرت امام خمینی رحمه الله بود، چنان که در سال 1358 فرمود:

شما بدانید که این نهضت شما ملت ایران، این عظمت قدرت های بزرگ که با تبلیغات تحمیل کرده بودند بر دماغ ها (افکار) که اصلاً نمی شود با انگلستان درافتاد، حالا هم دیگر اصلاً با امریکا نمی شود دیگر درافتاد، این عظمت را شکست... نهضت شما الان این معنا را هم شکست در دنیا که نمی شود در مقابل امریکا (ایستاد).(1)

امام در پیام حج سال 1366 نیز فرمود:

من با اطمینان می گویم اسلام، ابرقدرت ها را به خاک مذلت می نشاند. اسلام موانع بزرگ داخل و خارج محدوده خود را یکی

ص: 51

پس از دیگری برطرف و سنگرهای کلیدی جهان را فتح خواهد کرد.(1)

رهبر فرزانه انقلاب، حضرت آیت الله خامنه ای هم از این شکست چنین یاد می کند:

انقلاب شما حریم دروغین قدرت ها و قلدرها را شکست. امریکا به عنوان ابرقدرت، یک روز امریکا بود، اما امروز دیگر نیست. امروز شما ببینید که در چند نقطه از نقاط عالم، مردم عکس رئیس جمهور امریکا را آتش می زنند یا پرچم آنها را به آتش می کشند، چند جا از نقاط عالم، ملت ها و توده های مردم، مشت گره می کنند و مرگ بر امریکا می گویند.(2)

در واکنش به حرکت انقلابی مردم ایران، امریکا تلاش کرد با تهدید و وحشت افکنی، مردم مبارز ایران را هراسان سازد، ولی امام خمینی رحمه الله با قاطعیت و شجاعت تمام در سخنرانی 17 آبان 1358 فرمود:

امریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند. صحبت اینکه اگر دخالت نظامی بکند، ما چه خواهیم کرد، غلط است... غلط می کند! نترسید، نترسید... امریکا عاجزتر از این است که در ایران دخالت نظامی بکند.(3)

دارد. چه بخواهند یا نخواهند، ماهیت انقلاب اسلامی، صادر شدنی است. امام خمینی رحمه الله با توجه به این مشخصه فرمود:

ما انقلاب را به تمام جهان صادر می کنیم؛ چرا که انقلاب ما اسلامی است و تا بانگ لا اله الا اللّه و محمد رسول اللّه بر تمام جهان طنین نیفکنده، مبارزه هست و تا مبارزه در هر کجای جهان علیه مستکبران هست، ما هستیم.(1)

ایشان در پیام نوروزی سال 1359 نیز فرمود:

ما باید از مستضعفان جهان پشتیبانی کنیم. ما باید در صدور انقلابمان به جهان کوشش کنیم و تفکر اینکه انقلابمان را صادر نمی کنیم، کنار بگذاریم؛ زیرا اسلام بین کشورهای مسلمان فرقی قائل نمی شود و پشتیبان تمام مستضعفان جهان است.(2)

استکبار و وابستگان آن هماره کوشیده اند تا چهره ای منفی از صدور انقلاب نشان دهند. بنیان گذار انقلاب با خنثی سازی این توطئه نیز در تبیین درست مفهوم صدور انقلاب فرموده است:

اینکه می گوییم باید انقلاب ما به همه جا صادر شود، این معنی غلط را از او برداشت نکنند که ما می خواهیم کشورگشایی کنیم. ما همه کشورهای مسلمین را از خودمان می دانیم...، ما می خواهیم این چیزی که در ایران واقع شد و این بیداری که در ایران واقع شد و خودشان از ابرقدرت ها فاصله گرفتند و دست آنها را از مخازن خودشان کوتاه کردند، این در همه ملت ها و در همه دولت ها بشود. آرزوی ما این است. معنی صدور انقلاب ما این است که همه ملت ها

ص: 53

بیدار شوند و همه دولت ها بیدار شوند و خودشان را از این گرفتاری که دارند و این تحت سلطه بودنی که هستند و از اینکه همه مخازن آنها دارد به باد می رود و خودشان به نحو فقر زندگی می کنند، نجات بدهد.(1) ما که می گوییم انقلابمان را می خواهیم صادر کنیم، می خواهیم این مطلب را، همین معنایی که پیدا شده، همین معنویتی که پیدا شده است در ایران، ما می خواهیم این را صادر کنیم. ما نمی خواهیم شمشیر بکشیم و تفنگ بکشیم و حمله کنیم.(2)

همچنین رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت الله خامنه ای در تبیین مفهوم و صدور انقلاب می فرماید:

صدور انقلاب؛ یعنی صدور فرهنگ انسان ساز اسلام و صدور صفا و خلوص و تکیه و اصرار بر ارزش های انسانی. ما به این کار و انجام این وظیفه افتخار می کنیم. این راه انبیاست و ما این راه را باید ادامه دهیم. دنیای غرب و سردمداران فرهنگ فاسد و منحط غربی از اینکه فساد و فحشا و اعتیاد و انواع و اقسام بدبختی ها و روسیاهی ها را به سراسر عالم صادر می کنند، خجالت نمی کشند. این فرهنگ فحشایی که امروز متأسفانه سراسر دنیا و بیش از همه، دنیای فقیر جهان سوم را فراگرفته از کجا آمده است؟ این یکی از صادرات فرهنگ غربی و تمدن استعماری و استکباری است. چرا ما باید از صادر کردن توحید و اخلاق انبیا و روح فداکاری و اخلاص و تزکیه اخلاقی به کشورهای دیگر خجالت بکشیم؟ چرا باید شرم کنیم از اینکه غیرت و حمیت و ایستادگی در مقابل قدرت های باطل را به

ص: 54

صورت درس عملی به ملت های دیگر ارائه و تعلیم بدهیم؟ ملت ها باور نمی کنند که بشود با عوامل و مزدوران قدرت های استکباری درافتاد. ما درافتادیم و پیروز هم شدیم. چرا این عمل و تجربه خودمان را در اختیار افکار عمومی ملت ها نگذاریم؟ ما این انقلاب را صادر می کنیم. اگر منظور این است که ما مواد منفجره صادر می کنیم، این ادعا دروغ است. این کار را خود دستگاه های پلید خبیث استکباری می کنند. سازمان جاسوسی امریکاست که برای ساقط کردن دولت ها وارد صحنه می شود و اسلحه و مواد منفجره و نیرو می برد و به ضد انقلاب در کشورهای انقلابی کمک می کند. ما به هیچ کشوری مواد منفجره نمی بریم. خراب کاری دور از شأن ماست و به هیچ وجه به ما نمی چسبد و هر کس بگوید، خلاف و دروغ گفته است.(1)

اساسا صدور انقلاب و جهانی شدن آن، در ماهیت انقلاب اسلامی ریشه دارد. اسلامیت انقلاب به ایران اختصاص ندارد و به قلمرو جغرافیایی خاصی محدود نیست و مخاطبان آن، مسلمانان و مستضعفان سراسر جهان هستند. عباس مدنی، رهبر جبهه نجات اسلامی الجزایر می گوید:

ص: 55

انقلاب اسلامی ایران در واقع، متعلق به همه مسلمانان جهان و از جمله مردم مسلمان الجزایر است.(1)

نماینده جبهه آزادی بخش انقلاب اسلامی افغانستان نیز می گفت:

انقلاب ایران تنها متعلق به ملت ایران نیست. همچنان که رهبر انقلاب ایران، تنها رهبر مسلمان ایران نیست.(2)

بسیار قابل توجه است که بدانیم رهبر جزایر آنتیل می گفت:

در زمانی که انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی در ایران به ثمر رسید، مسلمانان جزایر آنتیل آن را انقلاب خود دانستند و در حقیقت، این انقلاب نه فقط برای ایران، که الگو و نمونه برای تمام مسلمانان جهان است.(3)

در دامن زدن به این تفکر بی اثر نبود. حضرت امام خمینی رحمه الله در وصیت نامه سیاسی - الهی خود در این مورد چنین آورده است:

از جمله نقشه ها که مع الاسف تأثیر بزرگی در کشورها و کشور عزیز ما گذاشت و آثار آن باز تا حد زیادی به جا مانده، بیگانه نمودن کشورهای استعمارزده از خویش و غرب زده و شرق زده نمودن آنان است، به طوری که خود را و فرهنگ و قدرت خود را به هیچ گرفتند و غرب و شرق، دو قطب قدرتمند را نژاد برتر و فرهنگ آنان را والاتر و آن دو قدرت را قبله گاه عالم دانستند و وابستگی به یکی از دو قطب را از فرایض غیرقابل اجتناب معرفی نمودند. یکی از ره آوردهای نظام اسلامی، شکستن این تفکر بود. این انقلاب ثابت کرد که جهان می تواند فارغ از این قدرت ها، استقلال داشته باشد و به جهان چند قطبی فکر کند.(1)

امام از ابتدا، حکومت اسلامی و کشور ایران را، دولت و کشوری مستقل از دو ابرقدرت معرفی کرد و فرمود:

ما با هیچ کدام از ابرقدرت ها سر سازش نداریم. نه تحت سلطه امریکا می رویم و نه زیربار شوروی. ما مسلمانیم و می خواهیم آزاد زندگی کنیم. ما می خواهیم زندگی فقیرانه داشته باشیم، ولی آزاد و مستقل باشیم.(2)

از سوی دیگر، خود انقلاب اسلامی به عنوان قطب سوم قدرت در جهان مطرح شد. برخی دشمنان انقلاب، ناباورانه، چشم های خود را بر

ص: 57

این واقعیت بستند و آن را انکار کردند. با این حال، کینه توزی های جهانی هر دو ابرقدرت و وابستگان آنها نسبت به انقلاب اسلامی ایران و مخالفت ها و دشمنی های گوناگون آنان در عرصه های مختلف، نشان دهنده واقعیت انکارناپذیر ظهور انقلاب اسلامی به عنوان قطب سوم قدرت در عرصه جهانی است. اعتقادات دینی و ایمانی مردم مسلمان ایران، روحیه سلحشوری و ایثار و شهادت طلبی، برخورداری از رهبری پیامبرگونه امام خمینی رحمه الله، امدادهای غیبی خداوند و امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف و ایستادگی و پایداری ملت ایران، قدرت هرگونه رویارویی را از دشمنان اسلام گرفته است. حضرت امام در این باره می گوید:

یک ملت قوی ای که هم شوروی را کنار گذاشت و هم امریکا را و هم انگلستان و هم همه را.(1) انعکاس قدرت شما در کاخ سفید و کرملین الآن پرتوانداز است. همه قدرت ها از شما باک دارند. همه قدرت ها از قدرت اسلام الان لرزیده اند و کارهای شما لرزانده آنها را.(2)

به همین دلیل، اکنون نظر جمهوری اسلامی به عنوان کشوری قدرتمند در تصمیم گیری های جهانی تعیین کننده است. رهبر فرزانه انقلاب در این زمینه می فرماید:

ملت ایران در هر قضیه مهم جهانی که با آن به طور جدی مخالف باشد، آن مسئله پیش نمی رود و متوقف می شود. امروز این

ص: 58

ملت در مسائل مهم جهانی دارای یک رأی مهم است و جلوه ملت ایران به تدریج، چشم ها را متوجه به خود می کند.(1)

ایشان در خطبه های نماز جمعه 17 بهمن 1365 با اشاره به بت هایی که انقلاب اسلامی ایران شکسته است، فرمود:

یکی دیگر از این بت ها، بت تقسیم بندی دنیا به دو قطب بود. بعد از جنگ دوم جهانی، به تدریج دنیا قبول کرد باید دو ارباب و دو قطب را در دنیا قبول کند؛ یکی، امریکا و دیگری، شوروی. حتی اروپا را هم به سمت این تبعیت می کشاندند. بعضی از کشورهای اروپایی خیلی هم زود تسلیم شدند، بعضی دیگر از کشورهای اروپایی یک مدتی مقاومت کردند. دوگل، کسی بود که در فرانسه با نفوذ امریکا در اروپا مبارزه می کرد و می جنگید. لذا امریکایی ها از دوگل خوششان نمی آمد. از آن سیاست مداران اروپایی خوششان می آمد که نفوذ امریکا در اروپا را قبول کنند؛ یعنی حتی اروپا که مادر امریکاست، حتی انگلیس و فرانسه و آلمان و کشورهای صنعتی پیشرفته اروپا را هم حاضر نبودند، به موجودیت بپذیرند. دنیا دو قطب بیشتر نداشت؛ امریکا و شوروی و همه چیز دنیا باید بر اساس این دو قطبی بودن تحلیل بشود. این را هم انقلاب ما شکست و چه شکستنی!(2)

این امر در خارج از ایران نیز بازتاب جدّی داشت. برای نمونه، هفته نامه اردو زبان هجوم نوشت:

امام خمینی، غرور غرب را پای مال کرد و ابرقدرت های شرق و غرب را به ذلت و خواری کشاند و نشان داد که اسلام دارای

ص: 59

بزرگ ترین قدرت است.(1)

جهان در برابر قدرت های زورگو و دولت های استثمارگر که به احیای مجدد شکوه اسلام پس از قرن ها انجامید، سبب شد مسلمانان جهان، ایران اسلامی را کشوری مقتدر بدانند. حضرت امام در وصیت نامه خویش می فرماید:

کدام افتخار بالاتر و والاتر از اینکه امریکا با همه ادعاهایش و همه ساز و برگ های جنگی اش و آن همه دولت های سرسپرده اش و به دست داشتن ثروت های بی پایان ملت های مظلوم عقب افتاده و در دست داشتن تمام رسانه های گروهی، در مقابل ملت غیور ایران و کشور حضرت بقیه اللّه ارواحنا لمقدمه الفداء آن چنان وامانده و رسوا شده است که نمی داند به که متوسل شود و رو به هر کسی می کند، جواب رد می شنود. و این نیست جز به مددهای غیبی حضرت باری تعالی جلت عظمته که ملت ها را به ویژه ملت ایران اسلامی را بیدار نموده و از ظلمات ستم شاهی به نور اسلام هدایت نمود.(1)

رهبر معظم انقلاب نیز در این مورد می فرماید:

ایران اسلامی، ایران امام، ایران انقلاب، مرکز و محور حرکت عظیم جهانی مسلمانان است و به همین نسبت محور دشمنی هاست... نشان می دهد که ما قدرتمندیم و علیه منافع استکبار و منافع دزدان و غارت گران همچنان تهدید بزرگی به شمار می رویم.(2)

این مهم در گفتار شخصیت های سیاسی خارج از کشور نیز مورد تأکید قرار گرفته است. حافظ اسد، رئیس جمهور فقید سوریه می گوید:

ص: 61

انقلاب اسلامی ایران روابط خارجی خود را با امپریالیست ها قطع کرد و پایگاه های نظامی بیگانگان را از میان برداشت و راه سرافرازی را در پیش گرفت. رژیم اشغال گر قدس آن چنان از انقلاب اسلامی به وحشت افتاد که بارها از ارباب خود امریکا گله کرد که چرا نمی تواند جلو نفوذ و تأثیر انقلاب اسلامی ایران را که منجر به پیروزی فلسطین خواهد شد بگیرد.(1)

همچنین محمد مهدی شمس الدین می گوید:

انقلاب اسلامی ایران، معجزه قرن بود و درس بزرگی به ما داد که عبارت از این است که با وحدت کلمه، همه کاری می توان کرد.(2)

روزنامه ایندیپندت چاپ لندن (15/3/1368) می نویسد:

به ندرت اتفاق می افتد که یک مرد به تنهایی بتواند مسیر تاریخ را عوض کند، اما این درست همان کاری بود که آیت الله خمینی از عهده آن برآمد.(3)

خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز (14/3/1368) می نویسد:

آیت الله خمینی یک شاه را سرنگون کرد، یک ابرقدرت را مبهوت نمود و با پیام وحدت و قدرت اسلامی خود جهان را تکان داد.(4)

ص: 62

امریکا بود تا بتواند سلطنت خود را حفظ کند. از سوی دیگر، موقعیت استراتژیک ایران در منطقه برای حفاظت از منافع نامشروع امریکا، برای حکومت ایالات متحده امریکا اهمیت داشت. همچنین نقش ایران در منطقه برای حمایت از رژیم اشغال گر قدس و روند سازش در منطقه، برای امریکا دارای اهمیت بسیار بود. مجموعه این عوامل دست به دست هم داد و موجب شد تا رژیم منحط پهلوی، سال های طولانی، نقش ژاندارمی امریکا را در منطقه ایفا کند. توصیف ژنرال هایزر از اوضاع ایران بعد از سقوط رژیم پهلوی، عمق تأسف امریکا را نسبت به از دست دادن رژیم پهلوی به عنوان ژاندارم منطقه و تضمین کننده منافع ایالات متحده نشان می دهد:

پایان این داستان خوفناک و مهیب بسیار غم انگیز است. امریکا، دوست نزدیک و متحد ستبر و خوش بنیه ای را از دست داده است که می توانست منافع غرب را در خلیج فارس تأمین کند. همین یک ضرر، میلیاردها دلار خرج برای امریکا در بر داشته است؛ زیرا امریکا مجبور شده است اقدامات امنیتی دیگری را برای سال های آینده در نظر بگیرد. اما شاید تلخ ترین ضرر امریکا، ضرری است که در ایران دیده است.(1)

ایفای نقش ژاندارمی ایران برای امریکا در منطقه، مایه خواری ایران در منطقه و جهان شده و سبب گشته بود مسلمانان جهان نسبت به ایران که کشوری مسلمان و متظاهر به اسلام بود، بدبین شوند. پیروزی

ص: 64

شکوهمند انقلاب اسلامی ایران برای همیشه آب پاکی بر این کلمه ننگ ریخت و آن را از دامن ایران اسلامی زدود. این دستاورد جهانی انقلاب سبب شد ایران به عنوان کشوری مسلمان، جایگاه واقعی خویش را به دست آورد و از خواری ژاندارمی منطقه رهایی یابد. اینک به برکت انقلاب اسلامی، کشور ایران نه تنها از این ننگ و حقارت رهایی یافته، بلکه دارای عزت و افتخار جهانی نیز شده است و روز به روز بر این عزت و افتخار افزوده می شود.(1)

رسانه های تبلیغی نیز نتوانست مانع این افشاگری شود. اقدامات ضد بشری امریکا، انگلستان و بیشتر کشورهای غربی در تاریخ انقلاب اسلامی بسیار گسترده است. کشتار جوانان مسلمان و برومند ایران اسلامی در دوران مبارزه و انقلاب به دست رژیم پهلوی با پشتوانه تأیید امریکا و غرب صورت می گرفت. افشای چهره کریه امریکا و غرب در حمایت از تروریست ها و پناه دادن به آنها از دیگر موارد این افشاگری است. برای مثال، تروریست هایی که در ایران، مردم مسلمان را در کوچه و بازار ترور می کردند یا با بمب گذاری در جاهای عمومی مانند حرم مطهر امام رضا علیه السلام، نماز جمعه تهران، میدان ها و خیابان های شلوغ و پرتردد، مردم را به شهادت می رساندند، در پناه حمایت امریکا، در کشورهای مختلف اروپایی فعال بودند و به طور رسمی حضور داشتند. در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نیز رژیم عراق با برخورداری از حمایت های سیاسی، اطلاعاتی، نظامی و اقتصادی امریکا و کشورهای غربی، شهرها و روستاها و مردم ایران را موشک باران و بمب باران می کرد. استفاده از بمب های شیمیایی و کشتار مسافران هواپیمای مسافری جمهوری اسلامی ایران بر فراز خلیج فارس با شلیک موشک از ناو جنگی و هزاران حادثه ریز و درشت دیگر نیز نشان دهنده چهره ضد بشری امریکا بود.

به اهمیت شناخت این امر، قدرت های استکباری و سران کشورهای وابسته به آنها همیشه به روش های گوناگون تلاش می کنند مردم نسبت به مسائل پیرامون خود در جهل و ناآگاهی باقی بمانند تا بدین ترتیب، به طور ریشه ای از تشکیل و رشد نهضت های مبارز جلوگیری شود.

پس از آگاهی، نوبت به شهامت و شجاعت می رسد. اگر بیداری و آگاهی را به بنزین موتور حرکت های انقلابی تشبیه کنیم، شهامت و شجاعت، جرقه لازم برای آتش گرفتن بنزین این موتور محرکه است. در این مورد نیز دشمنان می کوشیدند مردم را در حال ترس و زبونی نگه دارند و با طرح مسائلی چون «نمی شود» و «قضا و قدر الهی چنین است»، به توجیه وضع موجود بپردازند. مردم نیز چون الگوی مبارزه ای نداشتند، کم و بیش با وضع موجود می ساختند. به برکت انقلاب اسلامی، آگاهی و بیداری گسترده ای در بین مردم مسلمان، محروم و مستضعف پدیدار گشت و شجاعت لازم را برای مبارزه به دست آوردند. احمدجبرئیل، دبیر کل وقت جبهه خلق برای آزادی فلسطین می گوید:

جمهوری اسلامی ایران با رهبری اسلامی و حکیمانه آن، محوری برای بیداری اسلامی در جهان و پناه گاهی برای مجاهدان انقلابی شده است.(1)

سید حسن نصرالله دبیر کل حزب اللّه لبنان نیز می گوید:

ص: 67

انقلاب اسلامی ایران، مسلمانان جهان را بیدار کرد و به آنان عزت بخشید و این مسئله در حضور قوی ملت ها در صحنه های جهاد و مبارزه علیه رژیم های وابسته غربی، به خوبی نمایان است.(1)

با پیروزی انقلاب اسلامی در سراسر جهان، جنبش مردمی و سراسری شکل گرفت و تجدید حیات اسلامی به شکل های مختلف از قبیل حرکت های مردمی در عراق، جهاد مسلمانان در افغانستان اشغال شده به دست شوروی، مقاومت در لبنان، حرکت های اسلامی در کویت و بحرین، قیام مردم الجزایر، مصر، تونس، مراکش و قیام اسلامی مردم فلسطین تجلی یافت.

پیروزی انقلاب اسلامی در ایران موجب شد مردمی که از عظمت قدرت خود بی خبر بودند و همه ستم ها را در چارچوب قسمت و تقدیر و قضای الهی تفسیر می کردند، با برداشتی تازه از اسلام راستین و ناب به حرکت درآیند. این حرکت نه فقط شیعیان، بلکه اهل سنت را نیز در بر می گرفت؛ زیرا پیام امام، پیام وحدت مسلمانان و پیامی فراگیر و جهانی بود. هدف آن نیز برافراشتن پرچم لا اله الا اللّه در سراسر جهان، نفی تمامی قدرت ها و تکیه بر قدرت الهی و توده های مردم بود. والاترین دستاورد انقلاب اسلامی ایران برای ملت های مستضعف جهان، تربیت انسان جدیدی بود که قادر به ایستادگی و مقاومت در برابر ستم باشد. این مسئله با ایجاد روحیه ایثار و مبارزه در میان امت

ص: 68

اسلام، بزرگ ترین تهدید برای وضع موجود و ثبات تحمیلی غرب بر منطقه به شمار می رفت که به منابع زیرزمینی کشورهای منطقه نظر داشتند.(1) در فلسطین اشغالی هر چند تا حدودی جرئت مبارزه و درگیری با دشمن صهیونیستی وجود داشت، ولی پیروزی انقلاب اسلامی ایران بر ابعاد این بیداری افزود و موجب شد مسلمانان فلسطینی مبارزه را با توان و ابعاد گسترده تری پیش ببرند. شیعیان لبنان نیز به جنبش درآوردند. به همین دلیل می بینیم نمادهای اسلامی ایران اکنون مورد قبول و احترام حزب اللّه لبنان است. شعارهای حزب اللّه از ایران اسلامی گرفته شده و نظریه ای سیاسی که حزب اللّه به آن متعهد است، اصل رهبری امت اسلامی به وسیله ولی فقیه است. در مصر نیز نیروهای جهاد اسلامی با ترور انور سادات در سال 1981 حضور سیاسی خود را اعلام کردند. امروزه در الجزایر، ترکیه و دیگر نقاط جهان اسلام نیز حرکت های مردمی مسلمانان را در سطح گسترده ای مشاهده می کنیم.

استحاله شده فلسطینی با این رژیم، بر عمق و پیچیدگی این معضل افزوده است. تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، رژیم محمدرضا پهلوی روابط گرم و دوستانه ای با رژیم اشغال گر قدس داشت. وجود پایگاه های جاسوسی اسرائیل در شهرهای جنوبی و غربی ایران(1) و فعالیت گسترده سازمان های جاسوسی اسرائیل در ایران نیز مؤید همین معناست. رژیم صهیونیستی، حکومت پهلوی را تنها دولت و متحد خود در منطقه می دانست و مأموران ساواک ایران را آموزش می داد.(2) رژیم ایران حتی در ایجاد رابطه دوستی و سازش بین کشورهای عرب منطقه با اسرائیل غاصب، نقش مهمی ایفا می کرد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، فلسطین از نقش و جایگاه ویژه ای برخوردار شد. جمهوری اسلامی، نماینده رژیم صهیونیستی را از ایران بیرون راند و سفارت فلسطین را به جای سفارت اسرائیل در کشور دایر کرد. همچنین با قطع صدور نفت به رژیم صهیونیستی، تعهد خود را نسبت به آزاد ساختن مسجدالاقصی و فلسطین اعلام کرد. حضرت امام خمینی رحمه الله در پیام حج سال 1366 خویش فرمود:

من همان گونه که بارها و در سال های گذشته قبل و بعد از انقلاب هشدار داده ام، مجددا خطر فراگیری غده چرکین و سرطانی صهیونیسم را در کالبد کشورهای اسلامی گوشزد می کنم و حمایت بی دریغ خود و ملت و دولت و مسئولین ایران را از تمامی مبارزات

ص: 70

اسلامی ملت ها و جوانان غیور و مسلمان در راه آزادی قدس اعلام می نمایم.(1)

ایشان در کلامی دیگر می فرماید:

اسرائیل، این جرثومه فساد همیشه پایگاه امریکا بوده است. من در طول نزدیک به بیست سال خطر اسرائیل را گوشزد نموده ام. باید همه به پاخیزیم و اسرائیل را نابود کنیم و ملت قهرمان فلسطین را جای گزین آن گردانیم.(2)

رهبر معظم انقلاب، خلف صالح حضرت امام خمینی رحمه الله نیز در همین زمینه فرموده است:

ما اعلام می کنیم که حتی یک روز و یک ساعت با دولت غاصب، غیرقانونی و خبیث اسرائیل، دوستی و محبت و کوچک ترین و ضعیف ترین نوع رابطه را نداشته و نخواهیم داشت.(3)

با این شروع انقلابی در حمایت از مردم فلسطین، نظر به اهمیت، گستردگی و شدت رنج های مردم فلسطین، تقویت روز افزون رژیم اشغال گر قدس و حمایت همه جانبه امریکا و غرب از آن و خطر وجود رژیم غاصب اسرائیل برای مسلمانان جهان به ویژه مسلمانان منطقه، رهبران انقلاب اسلامی ایران به حمایت از مبارزات مردم فلسطین جنبه عمومی و جهانی بخشیدند. رهبر انقلاب اسلامی آن قدر به اهمیت موضوع فلسطین اشاره می کرد که موضوع به صورت مسئله

ص: 71

مهم اسلامی بین همه مسلمانان و کشورهای اسلامی دنیا مطرح شد. حضرت امام رحمه الله، همت و دخالت ممالک اسلامی برای ریشه کن کردن رژیم نامشروع و اشغال گر قدس را لازم و ضروری دانست و فرمود:

این ماده فساد (اسرائیل) که در قلب ممالک اسلامی با پشتیبانی دول بزرگ جای گزین شده است و ریشه های فسادش هر روز ممالک اسلامی را تهدید می کند، باید با همت ممالک اسلامی و ملل بزرگ اسلام ریشه کن شود.(1)

در این راستا، اعلام «روز جهانی قدس» از سوی امام راحل بسیار ارزشمند بود. ایشان در پیامی به مناسبت اعلام «روز جهانی قدس» فرمود:

من در طی سالیان دراز، خطر اسرائیل غاصب را گوشزد مسلمین نمودم که اکنون این روزها به حملات وحشیانه خود به برادران و خواهران فلسطینی شدت بخشیده است و به ویژه در جنوب لبنان به قصد نابودی مبارزان فلسطینی پیاپی خانه و کاشانه ایشان را بمباران می کند. من از عموم مسلمانان جهان و دولت های اسلامی می خواهم که برای کوتاه کردن دست این غاصب و پشتیبانان آن، به هم بپیوندند و جمیع مسلمانان جهان را دعوت می کنم که آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را که از ایام قدر است و می تواند تعیین کننده سرنوشت مردم فلسطین نیز باشد، به عنوان «روز قدس» انتخاب و طی مراسمی، هم بستگی بین المللی مسلمانان را در حمایت از حقوق قانونی مردم مسلمان اعلام نمایند. از خداوند متعال پیروزی مسلمانان را بر

ص: 72

اهل کفر خواستارم.(1)

این اقدام سبب شد که مسلمانان سراسر جهان در روز قدس دست به راه پیمایی اعتراض آمیز علیه رژیم اشغال گر قدس و حمایت از مبارزات مردم مظلوم فلسطین بزنند. رافائیل، استاد ارشد در دانشگاه بیت المقدس و صهیونیست امریکایی با اشاره به اقدامات ایران در جهانی کردن مسئله فلسطین و گسترش آن در میان کشورهای عربی، چنین اظهار می دارد:

تجدید حیات اسلام، مسائل را در لبنان پیچیده تر کرده و به درگیری اعراب و اسرائیل تعمق بخشیده است.(2)

دیدگاه شیمون پرز نیز نشان دهنده اثرگذاری این اقدام است:

انقلاب اسلامی بسیار افراطی و خصمانه در قبال اسرائیل است. نهضت آیت اللّه خمینی یک تجربه بسیار تلخ قرن بیستم به شمار می رود.(3)

تقویت روحیه معنوی و اعتقادی مردم مسلمان و مبارزان و توجه دادن به ارزش ها تأثیر زیادی در دست یابی به اهداف دارد. مهم ترین تأثیر انقلاب اسلامی بر مردم انقلابی و مبارز جهان، اسلام گرایی و محوری کردن آن در مبارزه بود. خجالت از مسلمانی و پنهان داشتن اسلام در میان مبارزان، جای خود را به فخر و مباهات به اسلام و مسلمانی داد. توجه و توکل به خداوند متعال، امدادهای غیبی و توجه به فرهنگ دعا و نیایش احیا شد. از سوی دیگر، تمام نهضت ها را به سلاح ایثار و شهادت طلبی، مجهز ساخت.

امروزه بسیاری از حرکت های اسلامی، شهادت را سعادت ابدی می شمارند. همچنین توجه به عفاف و حجاب کامل تر در میان زنان و دختران مبارز نهضت ها و حرکت های اسلامی بیشتر شد. حتی بسیاری از آنها با وجود بی سابقه بودن چادر در فرهنگ شان، برای برخورداری از حجاب کامل تر، از چادر استفاده می کنند. در کنار این ارزش ها، توجه به مساجد، فرهنگ نماز و انجام فرایض دینی و نماز جمعه جدی تر شد و حضور مردم مبارز و انقلابی در صحنه گسترش یافت. توسعه فرهنگ عاشورا و قیام حسینی و عزاداری برای آن حضرت نیز شور انقلابی و سلحشوری خاصی را در میان مبارزان ایجاد کرد و در بسیاری از نهضت ها، شعارهای «اللّه اکبر»، «لا اله الا اللّه »، استقلال و آزادی، جمهوری اسلامی و مرگ بر امریکا بسیار استفاده می شود.

ص: 74

بندهای 9 و 12 اصل سوم قانون اساسی درباره اهداف اقتصاد اسلامی چنین می خوانیم:

9_ رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه در تمام زمینه های مادی و معنوی، ....

12_ پی ریزی اقتصاد صحیح و عادلانه بر طبق ضوابط اسلامی جهت ایجاد رفاه و رفع فقر و برطرف ساختن هر نوع محرومیت در زمینه های تغذیه و مسکن و کار و بهداشت و تعمیم بیمه.

اصل 43 قانون اساسی نیز از اهداف اقتصادی اسلام از زاویه ای دیگر سخن می گوید:

برای تأمین استقلال اقتصادی جامعه و ریشه کن کردن فقر و محرومیت و برآوردن نیازهای انسان در جریان رشد، با حفظ آزادگی او، اقتصاد جمهوری اسلامی ایران بر اساس ضوابط زیر استوار می شود:

1. تأمین نیازهای اساسی: مسکن، خوراک، پوشاک، بهداشت، درمان، آموزش و پرورش و امکانات لازم برای تشکیل خانواده برای همه.

2. تأمین شرایط و امکانات کار برای همه به منظور رسیدن به اشتغال کامل و قرار دادن وسایل کار در اختیار همه کسانی که قادر به کارند، ولی وسایل کار ندارند، در شکل تعاونی از راه وام بدون بهره یا هر راه مشروع دیگر که به تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروه های خاص منتهی نشود و نه دولت را به صورت یک کارفرمای بزرگ مطلق درآورد. این اقدام باید با رعایت ضرورت های حاکم بر برنامه ریزی عمومی اقتصاد کشور در هر یک از راه رشد صورت گیرد.

ص: 76

3. تنظیم برنامه اقتصادی کشور به صورتی که شکل و محتوا و ساعات کار چنان باشد که هر فرد علاوه بر تلاش شغلی، فرصت و توان کافی برای خودسازی معنوی سیاسی و اجتماعی و شرکت فعال در رهبری کشور و افزایش مهارت و ابتکار داشته باشد.

4. رعایت آزادی انتخاب شغل و عدم اجبار افراد به کاری معین و جلوگیری از بهره کشی از کار دیگری.

5. منع اضرار به غیرو انحصار و احتکار و ربا و دیگر معاملات باطل و حرام.

6 . منع اسراف و تبذیر در همه شئون مربوط به اقتصاد، اعم از مصرف، سرمایه گذاری، تولید، توزیع و خدمات.

7. استفاده از علوم و فنون و تربیت افراد ماهر به نسبت احتیاج برای توسعه و پیشرفت اقتصاد کشور.

8 . جلوگیری از سلطه اقتصادی بیگانه بر اقتصاد کشور.

9. تأکید بر افزایش تولیدات کشاورزی، دامی و صنعتی که نیازهای عمومی را تأمین کند و کشور را به مرحله خودکفایی برساند و از وابستگی برهاند.

وابستگی اقتصادی یک کشور، اهرم مناسبی برای وابستگی فرهنگی و سیاسی است. یکی از مسائل مهم در اقتصاد، واردات است. در رژیم گذشته، این مبادلات هر روز با شدت بیشتری به سوی کشورهای غربی به ویژه امریکا جهت گیری می شد. پس از انقلاب، جمهوری اسلامی کوشید این جهت گیری را تغییر دهد و سهم عمده ای از تجارت خارجی را به جهان سوم مربوط کند و امریکا را دست کم به طور مستقیم و اسرائیل و بعضی از کشورهای دیگر را از این گردونه به طور

ص: 77

کلی حذف کند. نکته دیگر اینکه بنا به تصور عمومی، بخش خدمات به صورت نامناسبی رشد کرده و افراد زیادی به آن جذب شده اند. البته خدمات، قسمت های متعددی دارد. یکی از قسمت های مهم آن، حمل و نقل است که شامل وسایل نقلیه و راه ها می شود. ایران در حمل و نقل دریایی به ویژه در زمینه نفت، پیشرفت های قابل توجهی داشته و چند پروژه بندری به ویژه اسکله شهید رجایی را در بندرعباس تکمیل کرده و توسعه داده است. حمل ونقل هوایی به ویژه در زمینه حمل مسافر توسعه زیادی پیدا کرده که مهم ترین جنبه آن، انتقال ده ها هزار زایر خانه خداست. چند خط راه آهن (که مهم ترین آنها خط بافق - بندرعباس است) و جاده های ماشین رو زیادی ساخته شده و راه های روستایی گسترش زیادی پیدا کرده است. از دیگر قسمت های خدماتی، ایجاد و توسعه آموزش، بهداشت و ارتباطات است که در این مورد می توان به افزایش شمار دانش آموزان و دانشجویان اشاره کرد.

صنعت، بحث انگیزترین بخش هر اقتصادی است که بیشتر کشورهای بزرگ آن را محور توسعه قرار داده اند. ارزیابی صنعت در پرتو انقلاب، جای تحقیقات وسیع و موشکافانه ای دارد. صنعت مونتاژ وابسته، بزرگ ترین چیزی بود که از رژیم قبلی به انقلاب به ارث رسیده بود.

صنعت، بخش های مختلفی دارد، نظیر: صنایع سنگین و مادر، صنایع واسطه ای، کالاهای مصرفی که با مراحلی چون طراحی، ساخت، سفارش ماشین آلات، نصب، راه اندازی، بهره برداری و تولید، تعمیرات

ص: 78

و نگه داری، آموزش و تأمین نیروی انسانی، بازسازی و توسعه تعریف می شود. با بررسی عملکرد جمهوری اسلامی پس از انقلاب درمی یابیم که در زمینه صنایع سنگین و مادر که بیشتر برعهده دولت است، اهداف بلندی دارد. به همین دلیل، صنایع کلانی نظیر مس سرچشمه، فولاد مبارکه، کارخانه های ماشین سازی و نیروگاه ها مورد توجه خاص دولت بوده، تا آنجا که حتی در بدترین شرایط اقتصادی نیز از تلاش برای تکمیل و توسعه آنها غفلت نکرده است.

نفت از مهم ترین صنایع کشور است که به طور واقعی، پس از پیروزی انقلاب اسلامی ملی شد و هجده هزار نفر از کارکنان خارجی آن از کار برکنار شدند. با وجود هشت سال جنگ تحمیلی که صنایع نفت ایران از اهداف اصلی مورد هجوم دشمن بود، این صنعت در تمام مراحل حفظ و توسعه خود، فراهم آوردن نیازهای سوختی زندگی روزانه مردم و سوخت وسایل و ابزار جنگی و کسب درآمد و فروش صادرات موفق بود.

بخش دیگر صنعت، ساخت ماشین آلات مورد نیاز کارخانه هاست که ماشین سازی اراک و آذرآب تبریز در این راستا تلاش می کنند، هرچند تولیدات آنها کافی نیست.

در زمینه نصب ماشین آلات نیز تکنسین ها و مهندسان ایرانی شایستگی های چشم گیری از خود نشان داده اند. تعداد کارکنان و به اصطلاح، کارشناسان خارجی شاغل در ایران بعد از انقلاب بسیار پایین آمده است. در زمینه راه اندازی و بهره برداری نیز گزارش های

ص: 79

امیدوارکننده ای از قسمت های صنعت و تعمیرات و نگه داری شنیده می شود. صنعت نفت، کارنامه درخشانی دارد و صنایع نظامی نیز مثال زدنی است. در این مدت، آموزش و تأمین نیروی انسانی به شدت مورد توجه بوده و پیشرفت ها از نظر کمّی محسوس است. البته باید به پیشرفت های کیفی و محتوایی نیز اندیشید. پس از مروری کوتاه به دستاوردهای اقتصادی انقلاب به توضیح و تبیین برخی از آنها می پردازیم.

و یکی از مسائل بسیار مهمی که به عهده علما و فقها و روحانیت است، مقابله جدی با دو فرهنگ ظالمانه و منحط اقتصادی شرق و غرب و مبارزه با سیاست های اقتصادی سرمایه داری و اشتراکی در جامعه است.(1)

ایشان در وصیت نامه سیاسی _ الهی خویش نیز فرموده است:

اسلام نه با سرمایه داری ظالمانه و بی حساب و محروم کننده توده های تحت ستم و مظلوم موافق است، بلکه آن را به طور جدی در کتاب و سنت محکوم می کند و مخالف عدالت اجتماعی می داند و نه رژیمی مانند رژیم کمونیستی و مارکسیسم لنینیسم است که با مالکیت فردی مخالف و قائل به اشتراک می باشند، بلکه اسلام یک رژیم معتدل با شناخت مالکیت و احترام به آن به نحو محدود در پیدا شدن مالکیت و مصرف که اگر به حق به آن عمل شود، چرخ های اقتصادی سالم به راه می افتد و عدالت اجتماعی که لازمه یک رژیم سالم است تحقق می یابد.

اصل 29 قانون اساسی مقرر می دارد:

برخورداری از تأمین اجتماعی از نظر بازنشستگی، بی کاری، پیری، از کارافتادگی، بی سرپرستی، در راه ماندگی، حوادث و سوانح، نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت های پزشکی به صورت بیمه و غیره، حقی است همگانی. دولت موظف است طبق قوانین از محل درآمدهای حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت های مالی فوق را برای یک یک افراد کشور تأمین کند.

ص: 81

اصل 43 قانون اساسی نیز سیاست و جهت گیری اقتصادی جمهوری اسلامی ایران را چنین بیان می کند:

برای تأمین استقلال اقتصادی جامعه و ریشه کن کردن فقر و محرومیت و برآوردن نیازهای انسان در جریان رشد، با حفظ آزادگی او، اقتصاد جمهوری اسلامی ایران بر اساس ضوابط زیر استوار می شود:

1. تأمین نیازهای اساسی مسکن، خوراک، پوشاک، بهداشت، درمان، آموزش و پرورش و امکانات لازم برای تشکیل خانواده برای همه.

2. تأمین شرایط و امکانات کار برای همه به منظور رسیدن به اشتغال کامل و قراردادن وسایل کار در اختیار همه کسانی که قادر به کارند، ولی وسایل کار ندارند، در شکل تعاونی، از راه وام بدون بهره یا هر راه مشروع دیگر که نه به تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروه های خاص منتهی شود و نه دولت را به صورت یک کارفرمای بزرگ مطلق درآورد. این اقدام باید با رعایت ضرورت های حاکم بر برنامه ریزی عمومی اقتصاد کشور در هر یک از مراحل رشد صورت گیرد.

3. تنظیم برنامه اقتصادی کشور به صورتی که شکل و محتوا و ساعات کار چنان باشد که هر فرد علاوه بر تلاش شغلی، فرصت و توان کافی برای خودسازی معنوی، سیاسی و اجتماعی و شرکت فعال در رهبری کشور و افزایش مهارت و ابتکار داشته باشد.

4. رعایت آزادی انتخاب شغل و عدم اجبار افراد به کاری معین و جلوگیری از بهره کشی از کار دیگری.

5. منع اضرار به غیرو انحصار و احتکار و ربا و دیگر معاملات

ص: 82

باطل و حرام.

6 . منع اسراف و تبذیر در همه شئون مربوط به اقتصاد، اعم از مصرف، سرمایه گذاری، تولید، توزیع و خدمات.

7. استفاده از علوم و فنون و تربیت افراد ماهر به نسبت احتیاج برای توسعه و پیشرفت اقتصاد کشور.

8 . جلوگیری از سلطه اقتصادی بیگانه بر اقتصاد کشور.

9. تأکید بر افزایش تولیدات کشاورزی، دامی، صنعتی که نیازهای عمومی را تأمین کند و کشور را به مرحله خودکفایی برساند و از وابستگی برهاند.

اصل 48 قانون اساسی برای جلوگیری از تبعیض و توزیع ناعادلانه امکانات و درآمدهای ملی در مناطق مختلف کشور می گوید:

ص: 83

در بهره برداری از منابع طبیعی و استفاده از درآمدهای ملی در سطح استان ها و توزیع فعالیت های اقتصادی میان استان ها و مناطق مختلف کشور، باید تبعیض در کار نباشد، به طوری که هر منطقه فراخور نیازها و استعداد رشد خود، سرمایه و امکانات لازم در دست رس داشته باشد.

برده اند، قید شده است. در میان این افراد، به این نام ها اشاره شده است: «خانم لوی هندرسون، همسر سفیر امریکا در تهران (یک میلیون دلار)؛ شمس پهلوی (یک میلیون دلار)؛ اف میشل (نیم میلیون دلار)؛ آلن دالس، رئیس سازمان سیا (یک میلیون دلار)؛ هنری ادلاس، ناشر مجله های تایم، لایف و فورچون (نیم میلیون دلار)؛ جرج وی آلن، سفیر اسبق امریکا در ایران (یک میلیون دلار)؛ شهناز پهلوی، دختر شاه (دو میلیون دلار)؛ حمیدرضا پهلوی (نیم میلیون دلار)؛ سلاین چاپلین، سفیر پیشین امریکا در تهران (یک میلیون دلار)؛ احمد شفیق، شوهر سابق اشرف (یک میلیون دلار)؛ ژنرال محمد خاتمی، شوهر فاطمه پهلوی (یک میلیون دلار)؛ فرح پهلوی (پانزده میلیون دلار)؛ فاطمه پهلوی (دو میلیون دلار)؛ عبدالرضا پهلوی (دو میلیون دلار)؛ غلام رضا پهلوی (دو میلیون دلار)؛ دکتر علی امینی (دو میلیون دلار)؛ راکفلر (دو میلیون دلار)؛ محمد رضا پهلوی (یک میلیون دلار)؛ اردشیر زاهدی (سه میلیون دلار)؛ اشرف پهلوی (سه میلیون دلار)؛ اسدالله علم (یک میلیون دلار)؛ حسین علا (یک میلیون دلار) و...».(1)

حضرت امام خمینی رحمه الله در سخنرانی 4 آذر 1357 خویش در پاریس در مورد فساد اقتصادی درباریان و کارگزاران رژیم پهلوی چنین فرمود:

من خواندم این را یا در یک چیز بود که برای من خواندند. این را

ص: 85

که یک ویلایی برای خواهر شاه، یک کدام از این خواهرانش،(1) یک ویلایی خریده اند به چه قیمت، آن را من یادم نیست، اما نوشته بود که شش میلیون دلار خرج گل کاری آن جا شده! یک همچون ویلایی از پول کی؟ ما که رضاخان را می شناختیم، وقتی که آمد این جا، یک آدم لختی بود.(2)

منصور رفیع زاده، آخرین رئیس شعبه ساواک در امریکا در کتاب خاطرات خود درباره جشن هنر افسانه ای شاه در تخت جمشید شیراز که به مناسبت نظام 2500 ساله شاهنشاهی در ایران برگزار شد، می نویسد:

یک لیست کامل از بخش خریدهای ساواک به دست آوردم که بر اساس آن، کار طبخ اغذیه جشن به رستوران ماکزیم در پاریس محول شد. تزیین 59 چادر میهمان ها و 3 چادر سلطنتی که همگی مجهز به تهویه مطبوع بودند در صحرا، به عهده شرکت فرانسوی جانسن در پاریس گذارده شد. این شرکت مسئولیت دکور مجدد کاخ سفید برای ژاکلین کندی را نیز بر عهده داشت. مبل ها از نوع لویی XV، حمام ها از سنگ مرمر فرانسوی، شمع دان ها لیموگیس چینی و ظروف کریستالی باکارات بودند. برای این جشن ها 165 پیش خدمت زن و مرد، 25 متخصص زیبایی (زن و مرد)، 1500 کلاه گیس مردانه، 300 نیم کلاه گیس، 400 جفت مژه و لباس های فرانسوی در نظر گرفته شد. طبق گزارش 15 اکتبر مجله تایم، 5/3 تن کره و پنیر، نیم تن خامه، 250 بطری شراب معادل 000/840 دلار،

ص: 86

لامپ های رنگی و فرش و قالیچه برای تمامی چادرها، محوطه سازی که شامل چند هزار قطعه فضای سبز و چند هزار تاج گل می شد، همه توسط نیروی هوایی ایران از پاریس آورده شده بود. تأمین اجناس و اشیای این مراسم، بازرگانان پاریسی را که تهیه همه چیز را بر عهده داشتند، یک سال تمام مشغول کرد. پروازهای دوبار در ماه هواپیما و ستون کامیون ها کلیه اقلام مورد نظر را از پاریس به صحرا حمل نمودند. یکی از خلبانان ایرانی به من گفت من با هواپیمای 707 خود به اندازه یک سال پرواز فرش و کریستال و مشروب و سنگ مرمر برای حمام ها حمل و نقل کرده ام. هرچند فرش ایران در دنیا از شهرت چندساله برخوردار است، تمامی فرش های مورد نیاز چادرها به فرانسه سفارش داده شده بود.

مجموع هزینه های این جشن 300 میلیون دلار برآورد شد، اما مسلما هزینه های واقعی به مراتب بیش از مبلغ فوق بود؛ زیرا عمده مخارج به گردن وزارت خانه های مختلف بود و هیچ یک از وزرا جرئت مطرح نمودن آن را نزد شاه نداشتند. همچنین تمامی سازمان های دولتی و شرکت های خصوصی موظف بودند مبالغی را به برگزاری این جشن اختصاص دهند. طبق یک برآورد تقریبی، توسط شاه 800 میلیون دلار در این جشن هزینه شد.(1)

اینها نمونه کوچکی از هزاران مورد مفاسد اقتصادی دوران رژیم پهلوی بود که به برکت پیروزی انقلاب اسلامی به این تباهی ها پایان داده شد. نگاهی به زندگی و شخصیت رهبران و کارگزاران اصلی نظام اسلامی نشان می دهد که اکثریت قاطع آنها از اقشار معمولی و عادی

ص: 87

جامعه بوده و به صنف سرمایه داران بزرگ تعلق نداشته اند. به برکت انقلاب نیز مفاسد اقتصادی و تاراج بیت المال به شدت کاهش یافت.

این آمار نشان می دهد در 5 سال، میزان واردات کالا از امریکا از 22 میلیارد دلار در سال 1350 به 158 میلیارد دلار در سال 1354 (یعنی بیش از هفت برابر) رسید. ویلیام سولیوان، آخرین سفیر امریکا در دوران رژیم پهلوی در خاطرات خود می نویسد:

در سال 1977 (1356) تولید متوسط روزانه نفت در حدود 000/800/5 شبکه بود که 5 میلیون بشکه آن در بازارهای جهان به فروش می رسید و ایران پس از عربستان سعودی، دومین صادرکننده بزرگ نفت در جهان به شمار می رفت. درآمدی که در سال 1977 از این طریق نصیب ایران شد، قریب 240 میلیارد دلار بود که مهم ترین منبع درآمد ارزی و بزرگ ترین عامل فعالیت های اقتصادی و تولید ملی به شمار می آمد. به علت کاهش تولیدات کشاورزی و افزایش مصرف داخلی، قسمتی از درآمد نفت صرف واردات مواد غذایی و محصولات کشاورزی و عرضه آن در بازارهای داخلی به قیمت های ارزان تر از خرید می گردید. به طور مثال، بزرگ ترین وارد کننده برنج امریکایی بود و قسمت عمده گندم مورد نیاز خود را هم از امریکا تأمین می کرد.(1)

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، حمایت از تولید داخلی مورد توجه رهبران ارشد نظام قرار گرفت و این سیاست در بند نهم اصل 43 قانون اساسی بدین شکل تبیین شد:

تأکید بر افزایش تولیدات کشاورزی، دامی و صنعتی که نیازهای عمومی را تأمین کند و کشور را به مرحله خودکفایی برساند و از

ص: 89

وابستگی برهاند.

همچنین در بند سیزدهم اصل سوم قانون اساسی، تأمین خودکفایی در علوم و فنون و صنعت و کشاورزی و امور نظامی و مانند اینها را یکی از وظایف دولت برشمرده است که باید همه امکانات خود را برای تحقق آنها به کار گیرد. حمایت از تولید داخلی در سال های پس از انقلاب، به رشد ابتکارات، خلاقیت ها و سازندگی های فراوان در زمینه مختلف از قبیل مخابرات، صنایع نفتی، سدسازی، پتروشیمی، کشاورزی، سیلوسازی و صنایع انجامیده است.

مرکز سوییچینگ دیجیتال دانشگاه تهران به بهره برداری رسید. در سال 1370 بهره برداری از اولین موج گیر ماهواره ای انیمارست آغاز شد. در سال 1371، موافقت اصولی برای ایجاد دانشکده علمی و کاربردی مخابرات به دست آمد که در پی انقلاب فرهنگی، در دیگر دانشگاه ها ادغام شده بود. در سال 1372، شرکت مخابرات ایران بهره برداری از اولین موج گیرهای وی سَت را آغاز کرد. از تحولات مهم در سال 1373، توسعه شبکه تلفن تهران به 000/945/1 شماره منصوبه و ایجاد شبکه تلفن همراه در سال 1375 و گسترش شبکه تلفن همراه در سطح 35 شهر و طراحی یک میلیون شماره تلفن همراه، اتصال 90 شهر کشور به شبکه ارتباطات داده ها و توسعه شبکه وی سَت (VSAT) به میزان 70% بود.(1)

تا سال 1377، شبکه 850 خطی آنالوگ با استفاده از جدیدترین فن آوری انتقال، به شبکه 2/7 میلیون خطی تبدیل شده و به توسعه قابل قبولی رسیده است. اینک ایران در شمار پنج کشوری است که در سال های اخیر در زمینه توسعه شبکه مخابراتی، با رشدی افزون بر 20 درصد، بیشترین حجم توسعه را داشته است. آمار یاد شده نشان می دهد نظام اسلامی با توجه به اهمیت ارتباطات مخابراتی در ابعاد مختلف زندگی بشر، تلاش فراوانی در زمینه توسعه و تجهیز شبکه مخابراتی کرده است.

ص: 91

سال 1379 به 000/300/3 مورد افزایش یافت.(1) بدین ترتیب، تعداد انشعاب گاز طبیعی نیز از سال 1357 تا 1379 حدود 62 برابر شده و به اندازه 61 برابر کل دوران رژیم پهلوی، انشعاب گاز طبیعی نصب شده است. مسلما آماری که در سال 1386 قابل ارائه است، بسیار بیشتر از آمارهای ما خواهند بود.

تأمین می شد که این امر به وابستگی هرچه بیشتر کشور به خارج برای ورود محصولات کشاورزی انجامید. سهم تولیدات کشاورزی در تولید ملی که قبل از دهه 40 بیش از 40% بود، در سال 1354 به 10% کاهش یافت.(1)

به طور کلی، سیاست امریکا، وابسته کردن کشورها به مواد غذایی بود، چنان که رمزی کلارک، وزیر سابق دادگستری امریکا می گوید:

هسته سیاست خارجی ما این بوده است که مانع خودکفایی و استقلال دولت ها و مردم در زمینه مواد غذایی شویم. ما دولت دموکرات انتخابی مردم ایران را برانداختیم وشاه را جای گزین آن کردیم.(2) برای 25 سال (1332_1357) ایران، نگهبان و حافظ منافع ما در یکی از مهم ترین مناطق جهان یعنی خاورمیانه بود.(3)

با پیروزی انقلاب اسلامی و واژگونی نظام شاهنشاهی، توجه ویژه به بخش کشاورزی در مجموعه حیات اقتصادی - اجتماعی کشور، اولویت بازسازی و توسعه آن با توجه به وابستگی معیشتی نیمی از جمعیت کشور به این بخش و تأمین استقلال اقتصادی کشور در حیاتی ترین زمینه (مواد غذایی)، در رأس برنامه های نظام نوپای اسلامی قرار گرفت.(4) در قانون اساسی کشور نیز به منظور تأکید بر این مهم، در بند نهم اصل 43 آمده است:

ص: 94

تأکید بر افزایش تولیدات کشاورزی، دامی و صنعتی که نیازهای عمومی را تأمین کند و کشور را به مرحله خودکفایی برساند و از وابستگی برهاند.

با اینکه هنوز از نظر کشاورزی در وضع مطلوبی قرار نداریم، ولی در سال های پس از انقلاب باوجود مشکلات فراوان، سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص ملی روند صعودی داشته است. این سهم از 4/8 درصد در سال 1356 به 5/19 درصد در سال 1367 افزایش یافته است.(1) در این راستا، گام های مهمی نیز برای افزایش تولید محصولات استراتژیک و جلوگیری از مهاجرت روستاییان برداشته شد که در این زمینه، از واگذاری ماشین آلات کشاورزی (7878 دستگاه)، واگذاری پمپ و موتورآلات (7098دستگاه)، واگذاری وسایل نقلیه (2302 دستگاه) و احداث چاه های عمیق و نیمه عمیق (5726حلقه) می توان نام برد.(2) در سال 1377، تولیدات بخش کشاورزی بیش از سه برابر میزان تولیدات کشاورزی در سال زراعی 1355 _ 1356 بود. این در حالی است که در بیست سال گذشته، رشد سرمایه گذاری در بخش کشاورزی کشور، منفی بوده است.(3) در دوره پس از انقلاب اسلامی، سطح زیر کشت محصولات عمده زراعی به طور نسبی افزایش یافت. این امر حاصل تلاش کشاورزان، آموزش آنان، بالارفتن کیفیت بذرها و

ص: 95

پژوهش در این زمینه، بهبود سیستم آبیاری و افزایش ماشین های کشاورزی است که در مجموع، تلاش مسئولان را در عرصه کشاورزی به نمایش می گذارد.

ساخت سدهای دیگری نیز در دستور کار قرار دارد.

در مورد ساخت سدهای انحرافی نیز تحول قابل قبولی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران صورت گرفته است. قبل از انقلاب تنها 26 سد انحرافی ساخته شده بود، که تا سال 1377، 55 سد انحرافی ساخته شد. به عبارت دیگر، در بیست سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بیش از دو برابر کل دوران پهلوی، سد انحرافی ساخته شده است. همه این آمار و ارقام نشان می دهد قدم های ارزنده برای مصرف بهینه آب انجام شده و مسئولان مربوط، به مهار آب های سرگردان و استفاده مطلوب از آن توجه کامل دارند.

حداقل میزان خود بود. با وجود این، با صرف 26/2 میلیارد دلار، توان تولید با افزایش میزان 3/1 میلیون تن در سال، به 4/5 میلیون تن در سال رسید. سال 1367 تا 1375، دوران اوج شکوفایی صنعت پتروشیمی در طول تاریخ ایران است. در این دوره کوتاه، با سرمایه گذاری حدود 2/7 میلیارد دلار، مجتمع های موجود با ظرفیت 4/5 میلیون تن در سال، بازسازی شدند. در نتیجه، ظرفیت تولید مواد پتروشیمی کشور در سال 1375 تا مرز 5/10 میلیون تن در سال افزایش یافت. این میزان در سال 1379 به بیش از 13 میلیون تن رسید. در سال 1379، محصولات پتروشیمی، بیشترین سهم را در صادرات غیر نفتی کشور داشتند. صادرات پتروشیمی از 29میلیون دلار در پایان جنگ (1367) به 800 میلیون دلار در سال 1379 رسید، یعنی حدود 28 برابر شد. مقدار فروش داخلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز از 578 هزار تن در سال 1368، به 3900 تن در سال 1379 رسید و حدود 7 برابر شد.(1)

ص: 98

کوشش های متخصصان داخلی، صنعت برق کشور توانسته است از نظر بین المللی در جایگاهی درخور توجه قرار گیرد، به گونه ای که بر اساس آمارهای سازمان ملل متحد در سال 1995 میلادی (1374) ایران از نظر صنعت برق در میان کشورهای خاورمیانه و غرب آسیا در مقام نخست قرار گرفت و در سطح جهانی نیز به مقام بیست و یکم دست یافت.(1)

ص: 100

مصرفی و بنجل بیگانگان و مسائلی از این قبیل، برنامه هایی بودند که براینابودی دین و نفی ارزش های فرهنگی ملی و مردمی انجام می گرفت. در نتیجه، بسیاری از دختران و پسران جوان این کشور گرفتار بی بندوباری و اعتیاد به مواد مخدر بودند و بیشتر مردم نیز در برابر غرب احساس خودباختگی می کردند و در همه چیز، خود را به بیگانگان نیازمند می دانستند.

مصرفی، انسان را به فساد و لذت پرستی و ملل ضعیف را به ضعف و نابودی و استعمار می کشاند.

در عرصه داخلی نیز عده ای با کوشش برای بشری معرفی کردن معارف دینی و زیر سؤال بردن عصمت و خطاپذیر جلوه دادن پیشوایان دین، خواه ناخواه، از ارزش و منزلت دین و نفوذ معارف دینی و پیشوایان دین در نظر مردم می کاهند. دشمن با گسترش و ترویج فساد در میان مردم در پی ضربه زدن به دین و فرهنگ است. ترویج فیلم های مبتذل ویدئویی، نوار موسیقی مستهجن، عکس های محرک، دامن زدن به بدحجابی زنان، توزیع مواد مخدر و کوشش برای گسترش اعتیاد میان جوانان، راه هایی هستند که دشمنان انقلاب برای بدبین کردن مردم به انقلاب به کار می بندند. دشمنان برای دل سرد کردن مردم با همه توان خود وانمود می کنند که انقلاب در هیچ زمینه ای موفق نیست. ازاین رو، با ایجاد اختلال در زندگی اقتصادی مردم، محاصره اقتصادی، دامن زدن به احتکار کارهایی که گرانی را در جامعه افزایش می دهد، با انقلاب مبارزه می کنند. شایسته است برای مقابله با تهاجم فرهنگی دشمن، در همه زمینه ها، با قدرت و درایت کافی، راه های ضربه پذیری انقلاب و نفوذ دشمن را سد کرد.

یکی از روش های محمدرضا پهلوی در به انزوا کشاندن روحانیت، ایجاد عداوت بین دانشگاهیان و روحانیون بود که تبلیغات وسیعی در این زمینه شد و مع الأسف به واسطه بی خبری هر دو قشر از توطئه شیطانی ابرقدرت ها، نتیجه چشم گیری گرفته شد. از یک طرف از دبستان ها تا دانشگاه ها کوشش شد که معلمان و دبیران و اساتید و رؤسای دانشگاه ها از بین غرب زدگان یا شرق زدگان و منحرفان از اسلام و سایر ادیان انتخاب و به کار گمارده شوند و متعهدان مؤمن در اقلیت قرار گیرند که قشر مؤثر را که در آتیه، حکومت را به دست می گیرند، از کودکی تا نوجوانی و تا جوانی طوری تربیت کنند که از ادیان مطلقا و اسلام به خصوص و از وابستگان به ادیان خصوصا روحانیون و مبلغان متنفّر باشند و اینان را عمّال انگلیس در آن زمان و طرف دار سرمایه داران و زمین خواران و طرفدار ارتجاع و مخالف تمدن و تعالی در بعد از آن معرفی می نمودند و از طرف دیگر، با تبلیغات سوء، روحانیون و مبلغان و متدینان را از دانشگاهیان ترسانیده و همه را به بی دینی و بی بندوباری و مخالفت با مظاهر اسلام و ادیان متهم می نمودند. نتیجه آنکه راه را برای چپاولگران آن چنان باز کنند که تمام شئون کشور در تحت قدرت آنان و تمام ذخایر ملت در جیب آنان سرازیر شود.(1)

حضرت امام راحل در دیدار با دانشگاهیان، از زاویه دیگری، به این توطئه محمدرضا پهلوی اشاره کرده است:

از اول می خواستند این طور درست بکنند دانشگاه را و جوانان ما را از اول می خواستند به یک فرمی بار بیاورند که دشمن بشوند با

ص: 106

اسلام و با هر چه که مربوط به اسلام است.

اسم آخوند را توی دانشگاه نمی شد ببری. اسم دانشگاهی هم در محیط فیضیه نمی شد ببری. هر یک از اینها اگر می رفتند آنجا، خودشان را غریب می دیدند، خودشان را هیچ می دیدند. می دیدند به چه محیط بدی وارد شده اند. برای این بود که این طوری درست کردند تا اینکه این دو جبهه ای که می توانند کشور را حفظ کنند و می توانند نجات بدهند از گرفتاری ها، اینها دشمنِ هم بشوند. این، سرکوبی او را بکند. او سرکوبی این را بکند، آنها نتیجه اش را بگیرند و نتیجه را گرفتند. آن قدر پافشاری در دشمنی این دو قشر برای چه بود؟ آن قدر تبلیغات سوء از همه اطراف نسبت به این طبقه مظلوم علما و از آن طرف در آنجا، آن هم تبلیغات برای دانشگاهی و دانشگاه و اینها چه بود؟ برای چه این طور بود؟ برای این بود که می ترسیدند که اگر اینها به هم نزدیک بشوند و تفاهم کنند، بفهمند که اسلام چه چیز است. اگر بروند این آقایان اساتید دانشگاه در حوزه های علمی و پیش اساتید ببینند که اسلام چیست، وحشت نمی کنند آن وقت. آن وقت می فهمند که ما چه قدر مصیبت کشیدیم در این دوران ها و خصوصا این پنجاه سال، برای اینکه ما با برادرهای خودمان دشمن بودیم. هر کدام دیگری را تضعیف می کردیم. شما توجه داشته باشید به این معنا که باید این پیوند بین دانشگاه و فیضیه برقرار باشد. اگر این دو قشر هماهنگ بشود و اگر صالح بشود این دو قشر دانشمند، کشور ما هیچ نقص دیگری نمی تواند پیدا بکند.(1)

ص: 107

مقام معظم رهبری نیز در مجمع دانشجویان و طلاب با تجلیل از تاریخ علم و دین و تأثیر اروپا در ایجاد جدایی بین آن دو و نیز اثر منفی آن بر حوزه و دانشگاه می فرماید:

در کشور ما هزار سال علم و دین در کنار یکدیگر بودند. علما و پزشکان و منجمان و ریاضی دان های بزرگ تاریخ ما _ آن کسانی که امروز نامشان و اکتشافشان هنوز در دنیا مطرح است _ جزو علمای بالله و صاحبان دین و متفکران دینی بودند. ابن سینایی که هنوز کتاب طب او در دنیا به عنوان یک کتاب زنده علمی مطرح است و در شئون مختلف به عنوان یک چهره برجسته تاریخ بشر، در همه صحنه های علمی دنیا در این هزار سال مطرح بود و هنوز هم مطرح است و بعضی کارها در تاریخچه علم به نام او ثبت شده، یک عالم دینی هم بوده است. محمد بن زکریای رازی و ابوریحان بیرونی،] و] دیگر علما و دانشمندان و متفکران و مکتشفان و مخترعان دنیای اسلام نیز همین طور بوده اند. این، وضع کشور ما و دنیای اسلام بود. تا وقتی که دین حاکم بود و صحنه زندگی مردم از دین و نفوذ معنوی آن به کلی خالی نشده بود، وضع این گونه بود. از وقتی که اروپایی ها و غربی ها و سیاست مداران صهیونیست و متفکران که برای نابودی دنیای اسلام نقشه می کشیدند، دانش را همراه با سیاست وارد کشور ما کردند، علم را از دین جدا نمودند و نتیجتا رشته دین، یک رشته خالی از علم شد و رشته علم، یک رشته خالی از دین گشت. قرن نوزدهم که اوج تحقیقات علمی در عالم غرب می باشد، عبارت از قرن جدایی از دین و طرد دین از صحنه زندگی است. این تفکر در کشور ما هم اثر گذاشت و پایه اصلی دانشگاه ما بر مبنای غیردینی گذاشته شد. علما از دانشگاه روگردان شدند و دانشگاه هم از علما و حوزه های علمیه

ص: 108

روگردانیدند. این پدیده مرارت بار، هم در حوزه علمیه و هم در دانشگاه ها سوء اثر گذاشت. در حوزه های علمیه سوء اثر گذاشت؛ زیرا علمای دین را صرفا به مسائل ذهنی دینی _ و لا غیر محدود و محصور کرد و آنها را از تحولات دنیای خارج بی خبر داشت. پیشرفت های علم از نظر آنها پوشیده ماند و روح تحول گرایی و ضرورت تحول در فقه اسلام و استنباط احکام دینی که همواره در تحولات عظیم جهانی، چنین تحولی در استنباط دین و فقه اسلام وجود داشته است و فقه برای رفع نیاز جامعه، مستند به قرآن و سنت است، در حوزه ها از بین رفت. حوزه ها از واقعیت زندگی و حوادث دنیای خارج و تحولات عظیمی که به وقوع می پیوست، بی خبر ماندند و به یک سلسله مسائل فقهی و غالبا فرعی محدود شدند. مسائل اصلی فقه مثل جهاد و تشکیل حکومت و اقتصاد جوامع اسلامی و خلاصه فقه حکومتی، منزوی و متروک و نسیا منسیا شد و به مسایل فرعی و فرع الفرع و غالبا دور از حوادث و مسایل مهم زندگی توجه بیشتری گردید، این ضربه ای بود که به حوزه های علمیه وارد آمد.

و اما دانشگاه _ که خشت اولش از حوزه علمیه و دین جدا نهاده شده بود _ در مشت کسانی افتاد که نه از دین و نه از اخلاق اسلامی و نه از اخلاق سیاسی و نه از احساس وجدان یک شهروند نسبت به کشور و ملتشان بهره ای نداشتند. در طول هفتاد سال اخیر به جز عده معدودی از قبیل امیرکبیر و بعدها هم چند نفری که بسیار معدود بودند، بیشتر کسانی که زمام امور تحصیلات عالیه در این کشور به دست آنها بوده است... کسانی بودند که منافع ملت ایران در مقابل منافع بیگانگان، برای آنها از هیچ رجحانی برخوردار نبود و بیشتر به فکر چیزهای دیگری بودند تا آینده این ملت و کشور... علما و دانشمندان و محققان علوم طبیعی در کشور ما، از دین جدا ماندند و

ص: 109

در نتیجه، به درد مردم و کشور و ملتشان نخوردند. خوب ترها و بهترین هایشان رفتند و برای بیگانگان مفید واقع شدند. عده ای هم در همین جا بودند و برای بیگانه ها کار کردند. روشن فکرانی که در همین دانشگاه ها درس خواندند، همان ها بودند که در طول حکومت پهلوی، اداره این کشور را به خائنانه ترین وجهی بر عهده داشتند و به این ملت خیانت کردند.(1)

خوش بختانه، پیروزی انقلاب اسلامی، به جدایی بین حوزه و دانشگاه پایان داد و طرحی نو برای دوستی و نزدیکی افکنده شد. به فرموده امام خمینی رحمه الله:

در این نهضت، یکی از برکات این بود که این قشرها را به هم نزدیک کرد. قشر دانشگاهی با قشر روحانی و طبقه جوان با هم نزدیک و همکار شدند. این قشرهایی که از هم جدا بودند، با تأیید خدای تبارک و تعالی یکی شدند.(2)

از منظر رهبر معظم انقلاب نیز وحدت حوزه و دانشگاه را می توان چنین تحقق بخشید:

در نظام اسلامی، علم و دین پا به پا باید حرکت کند. وحدت حوزه و دانشگاه یعنی این. وحدت حوزه و دانشگاه معنایش این نیست که حتما بایستی تخصص های حوزه ای در دانشگاه و تخصص های دانشگاهی در حوزه دنبال بشود. نه، لزومی ندارد. اگر حوزه و دانشگاه به هم وصل و خوش بین باشند و به هم کمک بکنند و با یکدیگر همکاری نمایند، دو شعبه از یک مؤسسه علم و دین هستند... اما باید

ص: 110

با هم مرتبط و خوش بین باشند، با هم کار کنند، از هم جدا نشوند و از یکدیگر استفاده کنند. علومی را که امروزه حوزه علمیه می خواهند فرابگیرند، دانشگاهی ها به آنها تعلیم بدهند. دین و معرفت دینی را هم که دانشگاهی ها احتیاج دارند، علمای حوزه به آنها تعلیم بدهند. سرّ حضور نمایندگان روحانی در دانشگاه ها همین است.(1)

همیشه با حقارت، دست نیاز به سوی غربی ها دراز کنند و سرسپرده باشند.

حضرت امام در وصیت نامه سیاسی _ الهی خود با تلخی شدید، از این وضعیت اسفبار یاد می کند:

از جمله نقشه ها که مع الأسف تأثیر بزرگی در کشورها و کشور عزیز ما گذاشت و آثار آن باز تا حد زیادی به جا مانده، بیگانه نمودن کشورهای استعمارزده از خویش و غرب زده و شرق زده نمودن آنان است، به طوری که خود را و فرهنگ و قدرت خود را به هیچ گرفتند و غرب و شرق، دو قطب قدرتمند را نژاد برتر و فرهنگ آنان را والاتر و آن دو قدرت را قبله گاه عالم دانستند و وابستگی به یکی از دو قطب را از فرایض غیرقابل اجتناب معرفی نمودند و قصه این امر غم انگیز، طولانی و ضربه هایی که از آنان خورده ایم و اکنون نیز می خوریم، کشنده و کوبنده است. تا این غرب زدگی و شرق زدگی در ملت ما است، هیچ امیدی به اصلاحات نیست. ما باید تمام همتمان را صرف کنیم که خودمان را از این وابستگی فکری بیرون بیاوریم.(1)

پیروزی انقلاب اسلامی به دوران حقارت بار خودباختگی فرهنگی پایان داد و ملت ایران به این رشد و آگاهی رسید که با تکیه بر فرهنگ خودی و اسلامی می تواند به وابستگی ها پایان دهد. رهبر معظم انقلاب در مورد این دستاورد می فرماید:

یکی از بت هایی که استعمار در طول دوران های متوالی روی آن در همه ملت های عقب افتاده کار کرده بود، بت برتری نژاد سفید و

ص: 112

نژاد اروپایی و امریکایی بر نژادهای آسیایی و افریقایی و امریکای لاتین است. احساس حقارت در ملت ها را زنده کرده بودند. امروز در بسیاری از ملت ها متأسفانه هنوز بقایای آن هست و در مقابل آمریکایی ها احساس حقارت می کنند.(1)

خودباوری فرهنگی، زمینه از بین بردن وابستگی فرهنگی را فراهم کرد و زمینه ساز استقلال فرهنگی کشور شد.

اهداف آنان است، هجوم به فرهنگ جوامع زیر سلطه است. بی شک، بالاترین و والاترین عنصری که در موجودیت هر جامعه دخالت اساسی دارد، فرهنگ آن جامعه است اساساً فرهنگ هر جامعه، هویت و موجودیت آن جامعه را تشکیل می دهد و با انحراف فرهنگ، هرچند جامعه در بعدهای اقتصادی، سیاسی، صنعتی و نظامی قدرتمند و قوی باشد، ولی پوچ و پوک و میان تهی است. اگر فرهنگ جامعه ای، وابسته و مرتزق از فرهنگ مخالف باشد، ناچار، دیگر ابعاد آن جامعه به جانب مخالف گرایش پیدا می کند و بالاخره در آن مستهلک می شود و موجودیت خود را در تمام ابعاد از دست می دهد.(1)

در مورد اهمیت و ارزش این دستاورد مهم، رهبر فرزانه انقلاب در خطبه های نماز جمعه (10 فروردین 1369) با اشاره به استقلال سیاسی و اقتصادی فرمود:

از همه اینها مهم تر، استقلال فرهنگی بود. جمهوری اسلامی از اول نشان داد که زیر بار فرهنگ مبتذل و فاسد غربی نخواهد رفت. این نکته را من عرض کنم که سلطه واقعی قدرت ها، سلطه فرهنگی است. یعنی اگر ملتی بتواند فرهنگ و باورها و اعتقادات و رسوم و آداب و عادات خود را؛ در مرحله بالاتر، زبان و خط خویش را در ملت دیگری نفوذ بدهد، بر آن ملت مسلط است و سلطه او یک سلطه حقیقی است. کاری که در دو دوره از این دویست سال گذشته، فرانسوی ها با کشورهای دیگر کردند و در یک دوره دیگر، انگلیسی ها کردند و در این اواخر، امریکایی ها انجام دادند. فرهنگ؛

ص: 114

یعنی همین رسوم و آدابی که بر زندگی من و شما حاکم است. فرهنگ؛ یعنی باورها و اعتقادات و چیزهایی که زندگی شخصی و اجتماعی و داخل خانه و محیط کسب یک جامعه با آنها روبه روست. جمهوری اسلامی، فرهنگ غربی را رد کرد و گفت ما فرهنگ مستقل اسلامی داریم. اسلام، تکلیف مسلمانان را در معاشرت، در کیفیت زندگی فردی، در خورد و خوراک، در لباس پوشیدن، در درس خواندن، در روابط با حکومت، در روابط با یکدیگر و در معاملاتشان معین کرده است. ما نمی خواهیم اینها را از غربی ها یاد بگیریم و از آنها تقلید کنیم.(1)

به بینوایان و شرکت در جشن های نیکوکاری و سازندگی کشور در ابعاد مختلف، تلاش های فراوان کردند. به طور کلی، انقلاب، روح تقوا، عبادت، دعا، مناجات، شجاعت، عفت، مناعت، قناعت و دیگر فضایل اخلاقی را در بین جوانان زنده کرد تا آنجا که توانستند به صورت الگویی برای دیگر کشورهای مسلمان و مستضعف و افتخاری برای ملت و مملکت خود جلوه کنند.

تبدیل برخی از ارزش های قبل از انقلاب به ضدارزش و به وجود آمدن ارزش های تازه و ناب، از دستاوردهای مهم انقلاب به شمار می آید. متأسفانه در دوران پهلوی، ارزش های متناسب با فرهنگ وارداتی غرب، تبلیغ شده و جا افتاده بود، به گونه ای که با فرهنگ اسلامی و در بعضی موارد، حتی با فرهنگ ملی ما هیچ تناسبی نداشت. این ارزش های پوشالی در دو عرصه قابل تعریف بود. دسته اول، ارزش هایی بود که از نظر همه مردم، ارزش تلقی می شد، مانند برخورداری از خانه بزرگ و گران قیمت و لوکس، داشتن پست و مقام و داشتن پول و ثروت زیاد، داشتن ماشین های جدید و گران قیمت، پوشیدن لباس های فاخر، برگزاری مهمانی های پر زرق و برق و پرهزینه، داشتن ویلا در کنار دریا و خانه های ییلاقی، گردش و تفریح آن چنانی و مانند آن. دسته دوم، ارزش هایی بود که برای خواص و اقشار مرفه و دارای موقعیت های بالای اجتماعی مطرح بود، مانند بی دینی، بی حجابی زنان و بی غیرتی مردان، پوشیدن لباس های مستهجن و ضداخلاقی، روابط بی بندوبار زنان و مردان، شرکت در مجالس رقص

ص: 116

و آواز و لهو و لعب و موسیقی های مطربی و غربی، اختلاط زن و مرد و برهنگی در کنار دریا.

با حاکم شدن فرهنگ و بینش دینی و انقلابی، ارزش های دسته اول تا حدود زیادی تعدیل شد و مردم به داشتن خانه، ثروت، ماشین، وسایل خانه، خوراک، پوشاک، تفریح و گردش در حد نیاز قانع شدند. حتی در نظر قشرهایی از مردم، داشتن خانه و ماشین گران قیمت و خوراک مفصل و پوشاک تجملاتی، به صورت ضدارزش درآمد. دسته دوم از ارزش های دوران طاغوت نیز به کلی در نظر مردم مؤمن و انقلابی کشورمان به ضدارزش تبدیل شد. پس از انقلاب، ارزش هایی مانند علم و تقوا، دین داری، نماز و عبادت، حجاب و عفت، دوری از لهو و لعب و اختلاط زن و مرد، احیا گشت و ارزش های جدیدی مانند ایثار و گذشت، شهادت طلبی، خدمت گزاری، تنفر از خودستایی، فرار از شهرت و خودنمایی، ساده زیستی و معنویت گرایی وارد ادبیات انقلاب شد.

حضرت امام خمینی رحمه الله در راستای این تحول ارزشی می فرماید:

این تحولی که الان در ایران پیدا شده است، اصلاً نظیر ندارد که در ظرف مدت کوتاهی یک ملتی که در فسادها زندگی می کند، یک دفعه متحول شدند به اینکه داوطلب شدند برای جنگ، داوطلب شدند برای شهادت و خوش حالی می کنند. گریه می کنند بعضی ها که ما را اجازه نمی دهند برویم، شما یک کاری بکنید که اجازه بدهند. این تحول معجزه آسایی است که شده و امیدوارم که این تحول محفوظ باشد و مادامی که محفوظ باشد، آسیب نمی بیند اینجا و

ص: 117

فرض کنیم که دخالت نظامی هم بکنند و هر کاری که بکنند آسیبی نمی بینند.(1)

چه تحولی بالاتر از اینکه یک جوان در وصیت نامه خود، روحیه خویش را چنین توصیف می کند:

احساس می کنم که روحم عوض شده است و مرا حال دیگری است. نمی دانم چرا وقتی سر به سجده می گذارم، بی اختیار گناهانم در خاطرم زنده می شود و اشک هایم مهر نماز را می شوید و در آن حال نمی دانم که چه هستم و کجا هستم؟ خدایا، چگونه شکر تو را به جای آورم که مرا رهرو راه حسین علیه السلام که همانا راه خون و شهادت است، قرار دادی.(2)

همین روحیه معنویت گرایی، جوانان کشور را از مرزهای ایثار و شهادت طلبی گذراند و به سرزمین عشق و عاشقی و شهود و وصال حق رساند. حضرت امام خمینی رحمه الله در این باره می فرماید:

این نهضت اسلام برای این دسته، این تحول را به بار آورده که اشخاصی که اصلاً وارد در این کارهای جنگی نبوده اند، یک دفعه متحول شده اند و اشخاصی که جنگی شده اند و اشخاصی که در راه اسلام فداکاری کرده اند و شهید داده اند و من در عین حال که بسیار متأسفم از این عزیزانی که از دست ما رفته اند، ولیکن مباهات می کنم به این تحولی که برای آنها پیدا شده است.(3)

ص: 118

وضو می گیرند و در صفوف نماز جماعت به اقامه نماز و مناجات با پروردگار خویش می پردازند. در گذشته، از حضور جوانان در مساجد خبری نبود و به پایگاه کهن سالان تبدیل شده بود. به برکت انقلاب اسلامی، مساجد جایگاه اصلی خود را باز یافت. مساجد در دوران مبارزه و پس از پیروزی انقلاب، به پایگاه های روشنگری و دادن آگاهی های سیاسی و اجتماعی به مردم مبارز و انقلابی تبدیل شدند و این همان چیزی بود که امام راحل در نظر داشت:

مسجد و منبر در صدر اسلام، مرکز فعالیت های سیاسی بود. جنگ هایی که در اسلام می شده است، بسیاری از آن در مسجد طرحش ریخته می شد.(1)

مساجد، بهترین سنگرها و جمعه و جماعات، مناسب ترین میدان تشکل و بیان مصالح مسلمین می باشند. امروز دولت ها و سرسپردگان ابرقدرت ها اگرچه به جنگ جدی با مسلمانان برخاسته اند، ولی هرگز جرئت و قدرت تعطیل مساجد و معابد مسلمین را برای همیشه ندارند و نور عشق و معرفت میلیون ها مسلمان را نمی توانند خاموش کنند.(2)

اکنون، مساجد شاهد حضور جوانان پرشور و فعالیت های گوناگون و گسترده ای در رسیدگی به امور رفاهی و خدماتی، امور خیریه و رسیدگی به مشکلات مالی خانواده های نیازمند و نیز فعالیت های فرهنگی و هنری است. مساجد در دوران دفاع مقدس نیز نقش مهمی

ص: 120

از خود به یادگار گذاشت و به پایگاه های مقاومت بسیج تبدیل شد. امروز پایگاه های بسیج با مساجد کاملاً گره خورده و پیوند مستحکمی بین آنها به وجود آمده است. بسیج، بازوی نظامی مساجد و حافظ اسلام و انقلاب است و مسجد نیز در هدایت دینی و حفظ سلامت بسیج و نیز حمایت های انسانی و مادی از آن، نقش مهمی بر عهده دارد.

بر اصول و مبانی اسلامی است که در کتاب آسمانی «قرآن» بیان شده است. ازاین رو، می توان گفت در حقیقت، نظام اسلامی ایران، نظامی مبتنی بر قرآن (همان وحی الهی) است. وقتی جایگاه والای قرآن در بین مردم شناخته شد، توجه به فراگیری قرآن و عمل به مفاد آن در سطح مراکز آموزشی و مجامع عمومی افزایش چشم گیری یافت.

به او نماز جمعه داد.(1) ما نماز جمعه را از انقلاب و از امام داریم. قبل از انقلاب، نماز جمعه کشور ما نزدیک به صفر بود، هم از لحاظ تعداد نماز جمعه ها، هم از لحاظ کمیت مردمی که در آن شرکت می کردند و هم از لحاظ کیفیت سخنانی که گفته می شد.(2) یکی از بزرگ ترین کارهای امام بزرگوارمان، همین ایجاد و تأسیس نمازهای جمعه بود. [ما از] نماز جمعه محروم بودیم یا آن را نداشتیم. در جاهایی هم که خیلی به ندرت پیدا می شد، آن تأثیری را که نماز جمعه می توانست در حکومت اسلامی داشته باشد، قهرا نداشت. در جاهایی هم اصلاً افراد ناجوری بودند که محل بحث نیست.(3)

پس از پیروزی انقلاب، مردم مسلمان هر هفته روزهای جمعه با شور و شوق فراوانی در نماز جمعه شرکت می کنند. حضور با شکوه مردم در نماز جمعه در سرما و برف و باران زمستان و گرمای سوزان تابستان و در ایامی مانند موشک باران و بمب گذاری ها که خطر جانی، آنها را تهدید می کرد، نشان دهنده عمق ایمان و عشق و علاقه مردم به این فریضه سیاسی دینی است. به تعبیر رهبر معظم انقلاب:

اسلام برای نماز جمعه خیلی اهمیت قائل است... از قول پیامبر خدا نقل شده که فرمود: «مَنْ کانَ یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ الاَْخِرِ فَعَلیْهِ بِالْجُمْعَةِ یَوْمَ الْجُمِعِة؛ هر کس که به خدا و روز آخرت ایمان دارد، در روز جمعه نباید نماز جمعه را فراموش کند.(4)

به همین دلیل، حضرت امام خمینی رحمه الله می فرمود:

ص: 123

آقایان باید با سفارش به مردم و نسل های آینده به این مسئله اهمیت بدهند که نماز جمعه در رأس همه امور است و مردم را مجتمع کنند که در این امر خللی وارد نشود.(1)

اهمیت نماز جمعه را باید در آثار گوناگون سیاسی اجتماعی آن جست. برخی از این پی آمدها عبارتند از: هدایت دینی مردم، هدایت سیاسی اجتماعی مردم، ایجاد وحدت بین مردم و نیز مردم و مسئولان، نمایش قدرت و عظمت اسلام و بسیج مردم در مسائل مختلف و داخلی جهانی اسلام.

رسول گرامی اسلام نیز در روایتی می فرماید:

هنگامی که امت اسلامی، امر به معروف و نهی از منکر نکنند و از نیکان خاندانم پیروی نکنند، خداوند، بدان را بر آنان مسلط می کند. در این حالت، خوبان دعا می کنند، ولی دعایشان مستجاب نخواهد شد.(1)

بنا براین، فریضه امر به معروف و نهی از منکر، وظیفه ای همگانی است. حضرت امام خمینی رحمه اللهدر این مورد می فرمود:

امر به معروف و نهی از منکر به همه ملت واجب است. اگر یک خلاف یک کسی کرد باید او را نهی کند.(2) امر به معروف و نهی از منکر از اموری است که بر همه کس واجب است. یک چیزی نیست که بر یکی واجب باشد و بر دیگری [نه]. همه ما همان طور که مکلفیم خودمان را حفظ کنیم و خارج کنیم از ظلمت به نور، مکلف هستیم که دیگران را هم همین طور دعوت کنیم.(3)

در قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز به این امر توجه شده است. در اصل هشتم چنین می خوانیم:

در جمهوری اسلامی ایران، دعوت به خیر، امر به معروف و نهی ازمنکر، وظیفه ای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت. شرایط و حدود و کیفیت آن را قانون معین می کند.

ص: 125

در کنار نهی از منکر، باید به بعد امر به معروف نیز توجه جدی صورت گیرد تا شاهد جامعه ای مطلوب و سالم باشیم.

با پیروزی انقلاب اسلامی و برچیده شدن مراکز شراب فروشی، مشروب خواری و می گساری علنی به طور کامل از بین رفت. به این ترتیب، از ارتکاب گناه کبیره، تحلیل رفتن نیروی جوانان، ایجاد مزاحمت برای نوامیس مردم، سست شدن روابط خانوادگی و نهاد خانواده، افزایش ارتکاب جرایم و تخلفات اجتماعی، قتل و آدم کشی، درگیری ها و دعواهای مستانه و عربده کشی ها در کوچه ها و خیابان ها و سلب امنیت و آسایش عمومی جلوگیری شد.

می کاست. در این مراکز، شخصیت زنان به مراتبی پایین تر از حیوانات کاهش می یافت و به موجوداتی خوار و بی هویت تبدیل می شدند. پیروزی انقلاب اسلامی مراکز فحشا را از بین برد و عفت و پاک دامنی را به ارمغان آورد.

را گرفته اید؟ ای کاش گذاشته بودید این کتاب در میان محافل روحانی، اصناف و بازاری ها و کسبه منتشر می شد. چرا این کتاب را برای آیت الله کاشانی، آیت الله بروجردی و آقای بهبهانی نفرستادید تا بخوانند.(1)

انقلاب اسلامی زمینه های این توطئه شوم را هم از میان برداشت و تحول چشم گیری در محتوای ارزشی کتاب ها و افزایش شمارگان آنها به وجود آورد. بدین ترتیب، این امکان برای نویسندگان مسلمان و متعهد و انقلابی فراهم شد تا هزاران عنوان کتاب با موضوع های یاد شده چاپ کنند.

حضرت امام خمینی رحمه الله در این باره می فرماید:

اهمیت انتشارات، مثل اهمیت خون هایی است که در جبهه ها ریخته می شود و مداد العلما افضل من دماء الشهداء. دماء شهدا اگرچه بسیار ارزشمند و سازنده است، لکن قلم ها بیشتر می تواند سازنده باشند و اصولاً شهدا را قلم ها می سازند و قلم ها هستند که شهید پرورند.(2)

ناگفته نماند در زمان حکومت پهلوی، برخی مجله ها و نشریه ها نیز صرفا به تصاویر بسیار مستهجن اختصاص داشتند، به گونه ای که حضرت امام در وصیت نامه سیاسی _ الهی خود در نکوهش این مجلات می فرماید:

مجله ها با مقاله ها و عکس های افتضاح بار و اسف انگیز و روزنامه ها با مسابقات در مقالات ضدفرهنگی خویش و ضداسلامی، با

ص: 129

افتخار، مردم به ویژه طبقه جوان مؤثر را به سوی غرب یا شرق هدایت می کردند.(1)

صدمه ای که اسلام از مطبوعات و رسانه های طاغوتی خورد، کمتر از دستگاه های دیگر خورد و آن قدر که جوان های ما را این مطبوعات فاسد و آن مجله های فاسدتر و آن رادیو و تلویزیون فاسدتر به فساد کشیدند، معلوم نیست که مراکز فساد، آن قدر به فساد کشیده باشند. این مجلات بود و این مطبوعات و این رادیو و تلویزیون و تمام این رسانه های گروهی بود که جوان های ما را به جای اینکه به طرف دانشگاه بکشد، به طرف علم و ادب بکشد، به طرف فساد کشاند.(2)

همه شعاعشان محدود است.(1) رادیو و تلویزیون یک دستگاهی است که هم در طرف تبلیغات فاسد اهمیت زیادی دارد و هم در طرف تبلیغات صحیح... تمام مطبوعات این طور است. منتها اهمیت تلویزیون بیشتر از همه است.(2)

متأسفانه رژیم پهلوی از این رسانه پر اهمیت در جهت منفی و تخریبی آن بهره می گرفت. تلویزیون با نمایش تصاویر مستهجن و ضداخلاقی و فیلم های مبتذل و گمراه کننده، شوهای مستهجن، پخش موسیقی و رقص و آوازهای حرام، بر افراد جامعه و به ویژه نسل جوان اثر ویرانگری داشت. ترویج فرهنگ منحط غربی، ترویج روابط نامشروع و ضداخلاقی بین زنان و مردان، ترویج فرهنگ بی حجابی و بی عفتی، معرفی و تبلیغ افراد فاسد و منحرف از قبیل خواننده ها، هنرپیشه ها و رقاصه های داخلی و خارجی به عنوان الگو، تحریک و تقویت روحیه شهوانی و حیوانی، بی حرمتی به شخصیت زن و استفاده از او به عنوان ابزار تبلیغاتی برای پر کردن جیب سرمایه داران، از پی آمدهای برنامه های این رسانه بود. خوش بختانه با پیروزی انقلاب، این وضعیت اسفناک پایان یافت و رادیو و تلویزیون با ارائه برنامه های سازنده و مفید در جهت رشد و تعالی مردم، گام های مؤثری برداشتند.

سینماها نیز یکی دیگر از محیط های فاسد و ضداخلاقی دوران رژیم پهلوی بودند، انحطاط و فساد اخلاقی در سینماها بیش از رادیو و

ص: 131

تلویزیون بود. هم فضا و محیط سینماها، فضایی بسته ومستعد برای انواع آلودگی ها و اختلاط نامشروع زنان و مردان و دختران و پسران جوان بود و هم فیلم هایی که نمایش داده می شد، پر از صحنه های زشت و مستهجن بود. فساد این گونه فیلم ها به گونه ای بود که ناگزیر بودند تماشای آن را در الظاهر برای اشخاص کمتر از 18 سال ممنوع کنند. هر چند این ضابطه در عمل رعایت نمی شد و بسیاری از دختران و پسران نوجوان نیز به تماشای این گونه فیلم ها می پرداختند؛ زیرا روزنامه ها نیز سرشار از آگاهی های تبلیغاتی سینماها و دعوت مردم به تماشای فیلم هایی بود که تماشای آن برای اشخاص کمتر از 18 سال ممنوع بود. البته این فیلم ها، آثار تباه کننده شدیدی بر زنان و مردان به ویژه جوانان جامعه داشت. بسیاری از روابط نامشروع و ضداخلاقی نقش بسته بر پرده سینما، برای جوانان جنبه آموزشی داشت و جوانان را به تقلید از اعمال و کردار آنها در جامعه و محیط خانوادگی وا می داشت. پیروزی انقلاب به این مفسده هم پایان داد. امروز به برکت انقلاب اسلامی، فیلم های سالم و مفید زیادی در سینماها به پرده نمایش در می آید.

آورد که زن، نیمی از پیکره جامعه را تشکیل می دهد و می تواند در بسیاری از زمینه های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، حضور فعال داشته باشد. انقلاب به زن فهماند که اصالت و سلامت خانواده و نسل انسان به عهده اوست، زیرا اسلام، مقام و احترام ویژه ای برای زن قائل است و مادر بیشترین سهم را در پرورش فرزند دارد. امام خمینی رحمه الله در همین زمینه فرموده است: «از دامن زن، مرد به معراج می رود».(1)

احیای منزلت معنوی زنان و دختران از دستاوردهای بسیار مهم انقلاب است. نگرش رژیم پهلوی به زنان و دختران، مادی، منفعت طلبانه و لذت جویانه بود. دلیل این ادعا نیز سیاست استفاده ابزاری رژیم پهلوی از زن برای شهوت رانی مردان عیاش بود. حضرت امام خمینی رحمه الله از همان دوران مبارزه و قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به افشاگری این رفتار اهانت آمیز پرداخت و با این فرهنگ فاسد مخالفت کرد. ایشان در شهریور 1357 در مصاحبه ای با تلویزیون فرانسه فرمود:

این شاه است که به حسب نقل در مصاحبه با مخبر ایتالیایی گفته است درک من از زن آن است که او باید زیبا و فریبا باشد. این شاه است که زن ها را به فساد می کشاند.(2)

این دیدگاه ابزاری در مقایسه با بینش اصیل و ناب امام خمینی

ص: 133

رحمه الله بیشتر نمود می یابد، آنجا که می فرماید:

اسلام زن ها را از آن چیزهایی که در جاهلیت بوده، نجات داده است. آن قدر که اسلام به زن خدمت کرده است، خدا می داند که به مرد خدمت نکرده است. شما نمی دانید که در جاهلیت زن چه بوده و در اسلام چه شده؟ اسلام می خواهد همان طوری که مرد همه کارهای اساسی را می کند، زن هم بکند، اما نه اینکه زن یک چیزی شود که آقا دلشان می خواهد که بزک کرده بیاید توی جامعه و با مردم مخلوط بشود. با جوان هاآن طوری مخلوط شود! اسلام می خواهد جلو اینها را بگیرد. اسلام می خواهد حیثیت و احترام زن را حفظ کند. می خواهد به زن شخصیت بدهد که از این فعلیت بیرون بیاید. اینها می خواهند زن را بفروشند و او را از این دست به آن دست کنند. این را مخالف است اسلام.(1)

این نگرش حضرت امام در سخنان دیگر ایشان نیز کاملاً مشهود است:

نقش زن در عالم از ویژگی های خاص برخوردار است. صلاح و فساد یک جامعه از صلاح و فساد زنان در آن جامعه سرچشمه می گیرد. زن، یکتا موجودی است که می تواند از دامن خود افرادی به جامعه تحویل دهد که از برکاتش یک جامعه، بلکه جامعه ها به استقامت و ارزش های والای انسانی کشیده شوند. می تواند به عکس آن باشد.(2) عنایتی که اسلام به زنان دارد، بیشتر از عنایتی است که به مردان دارد، در این نهضت، زنان حق بیشتری از مردان دارند. زنان،

ص: 134

مردان شجاع را در دامان خود بزرگ می کنند. قرآن کریم، انسان ساز است و زنان نیز انسان ساز. اگر زنان شجاع و انسان ساز از ملت ها گرفته شوند، ملت ها به شکست و انحطاط کشیده می شوند. قوانین اسلام همه به صلاح زن و مرد است. زن باید در مقدرات اساسی مملکت دخالت کند.(1)

بر اساس نگرش دینی و انقلابی، منزلت زن در پرتو انقلاب اسلامی، احیا و کرامت انسانی به او بازگردانده شد. در این نگاه، زن، ابزار نیست، بلکه مبدأ همه سعادت هاست. زن، مربی جامعه است و شقاوت و سعادت کشور به وی وابسته است. البته پیروزی انقلاب اسلامی ایران افزون بر ایجاد کرامت انسانی در زنان، تحول روحی و فکری عظیمی به وجود آورد و آنان را از موجودی گرفتار لباس و آرایش به انسان هایی شجاع، فداکار و شهیدپرور، مقاوم و صبور، فعال و خدمت گزار تبدیل کرد و نقش آنان را در محیط خانه و اجتماع پررنگ ساخت. به برکت انقلاب اسلامی، زنان و دختران در پشتیبانی از جبهه ها و عرصه های سازندگی و فعالیت های اجتماعی، حضوری گسترده داشتند و جلوه دیگری از تحولات روحی و فکری ایجاد شده را به نمایش گذاشتند.

حضرت امام خمینی رحمه اللهدر سخنی می فرماید:

در رژیم سابق، شأن و مرتبت عبارت از آرایش مهوّع و لباس های کذا و منزلگاه های کذا بود و امروز ارزش، ارزش انسانی است؛ ارزش

ص: 135

اخلاقی است که به واسطه همین تحول در قشر بانوان، دیگر آنهایی که با آرایش های فاسد و لباس های فاخر می خواستند فخرفروشی کنند در بین جامعه ما محکومند و خجالت زده اند.(1)

حقوق مادی و معنوی؛

2. حمایت مادران بالخصوص در دوران بارداری و حضانت فرزند و حمایت از کودکان بی سرپرست؛

3. ایجاد دادگاه صالح برای حفظ کیان و بقای خانواده؛

4. ایجاد بیمه خاص بیوه گان و زنان سال خورده و بی سرپرست؛

5. اعطای قیمومیت فرزندان به مادران شایسته در صورت نبودن ولی شرعی.

ماده 642 قانون مجازات اسلامی نیز پرداخت نکردن نفقه را جرم می داند:

هر کس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع نماید، دادگاه او را از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می نماید.

یکی دیگر از قوانین حمایتی ویژه بانوان در امور شغلی و خدمتی، قانون خدمت نیمه وقت بانوان مصوب 10/9/1362 مجلس شورای اسلامی است. تصویب نامه مدت استفاده بانوان باردار از معذوریت مصوب 25/3/1367 هیئت وزیران، از دیگر مقررات حمایتی از زنان است. همچنین با الحاق یک تبصره به ماده 1082 قانون مدنی درباره مهریه، (مصوب 29/4/1376 مجلس شورای اسلامی) چنانچه مهریه وجه رایج باشد، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد، محاسبه و پرداخت می شود.

ص: 137

اسلامی و بسیج، ایجاد فضای سالم دینی در محیط های ورزشی دختران دانش آموز و زدودن مفاسد اخلاقی می توان اشاره کرد.

یکی از دستاوردهای مهم انقلاب در حوزه آموزش و پرورش، ارتقای سطح علمی و افزایش معلومات دانش آموزان و کسب موفقیت های علمی در المپیادهای مختلف جهانی است. قبل از انقلاب اسلامی ایران، دانش آموزان ایرانی در هیچ یک از المپیادهای جهانی شرکت نداشتند. بعد از انقلاب، برای تقویت بنیه دروس ریاضی مدارس و علاقه مند کردن دانش آموزان به رشته ریاضی، مسابقات سراسری دانش آموزان رشته ریاضی دبیرستان های کشور در فروردین 1363 در شیراز با شرکت 90 نفر از بهترین دانش آموزان برگزیده برگزار شد. از آن پس، همه ساله این مسابقات با جدیت و اهتمام بیشتری برگزار می شود. موفقیت ایران در رشته های مختلف المپیادهای جهانی دانش آموزی، سال به سال بیشتر شده و سه بار مقام اول جهانی، دو بار مقام دوم جهانی و دو بار نیز مقام سوم جهانی را به دست آورده است.(1)

توسعه و تقویت آموزش در ابعاد مختلف، از دیگر دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه آموزش و پرورش است. توسعه مقاطع تحصیلی، توسعه مدارس فنی و حرفه ای، افزایش میزان پوشش تحصیلی، ارتقای میزان گذر تحصیلی، افزایش نرخ قبولی دانش آموزان،

ص: 139

افزایش فضاهای آموزشی، توسعه آموزش کودکان استثنایی، توسعه پرورش استعدادهای درخشان، توسعه مدارس خارج از کشور، افزایش سطح تحصیلی آموزگاران و افزایش خدمات رسانی به فرهنگیان از جمله این موارد است.

با توجه به هدف مقدس نظام جمهوری اسلامی ایران در توجه به اقشار محروم و مستضعف جامعه، وزارت آموزش و پرورش، رسیدگی به وضع دانش آموزان مناطق محروم را در اولویت های اجرایی خود قرار داده و در این راه، گام های بلندی برای مدرسه سازی، به خدمت گرفتن آموزگاران و تجهیزات مورد نیاز در روستاها و مناطق محروم برداشته است. از آن جا که متن و محتوای کتاب های درسی، مبنای تعلیم و تربیت دانش آموزان است و در فرهنگ سازی و جهت گیری های تربیتی آنان تأثیر بسزایی دارد، تلاش گسترده ای برای تقویت محتوای آنها شده است.

بشود.(1)

رژیم پهلوی چون وابسته و متکی به غرب بود، برای وابسته کردن دانشگاه ها به غرب تلاش می کرد. این تلاش ها تا حدود زیادی به ثمر نشسته بود. این وابستگی ها بیشتر در حوزه های سیاست گذاری، مدیریت، آموزش، اندیشه و رفتار و کردار دانشجویان به چشم می خورد. در واقع، نقشی که دانشگاه ها در جهت وابسته کردن کشور به بیگانگان داشتند، از دیگر گروه های اجتماعی به سادگی برنمی آمد. چنانچه دانشگاه از مسیر اصلی سازندگی خارج شود، این انحراف و وابستگی، فرهنگ غرب گرایی و وابستگی را به دیگر حوزه های اجتماعی سرایت می دهد و دامنه بی هویتی و غرب گرایی را گسترش خواهد داد. حضرت امام خمینی رحمه الله در این باره چنین می فرماید:

مردم بازار نمی توانند ما را بکشند به دامن شوروی یا امریکا. مردمی که دهقان هستند، نمی توانند ما را بکشند به دامن این و آن. مردمی که در کارخانه ها هستند، نمی توانند این کار را بکنند. آن که می تواند ما را وابسته کند و در دامن امریکا یا شوروی بکشد، دانشگاه است، برای اینکه همه چیز ما در دانشگاه است. همت کنید با هم دانشگاه را اصلاح کنیم.(2)

ایشان برای استقلال دانشگاه اهمیت خاصی قائل بود. ازاین رو، تنها پنج روز پس از پیروزی انقلاب فرمود:

ص: 141

اینها دانشگاه ها را با هر قدرتی که داشتند، عقب نگه می داشتند. نمی گذاشتند که اساتید ما درست بچه های ما را تعلیم کنند. نمی گذاشتند که بچه ها تعلیماتشان درست شود این هم برای این بود که می دیدند... چنانچه دانشگاه به طور صحیح عمل کند، مستقل باشد، بعد که این جوان ها از دانشگاه بیرون بیایند، ضداستعمار بیرون می آیند. این هم یک نقشه ای بود که اینها کشیده بودند.(1) ما از حصر اقتصادی نمی ترسیم. ما از دانشگاه می ترسیم که جوان های ما را آن طور تربیت کنند که خدمت غرب بکنند. ما از دانشگاهی می ترسیم که آن طور جوان های ما را تربیت کنند که خدمت به کمونیسم کنند.(2)

حضرت امام در سخنانی دیگر ابعاد پر اهمیت استقلال دانشگاه را چنین بازگو می کند:

ما با تخصص مخالف نیستیم. با علم مخالف نیستیم. با نوکری اجانب مخالفیم. ما می گوییم که تخصصی که ما را به دامن امریکا بکشد یا انگستان، یا به دامن شوروی و چین بکشد، این تخصص مهلک است، نه تخصص سازنده... تخصصی که در خدمت اجانب است، ضررش از همه چیز بالاتر است. علمی که ما را بکشد به طرف امریکا یا شوروی، آن علم، علم مضر است. آن علمی است که برای ملت ها هلاک می آورد. ما می خواهیم یک دانشگاهی داشته باشیم و یک کشوری داشته باشیم که این وابستگی مغزی را که مقدم بر همه وابستگی هاست و خطرناک تر از همه وابستگی هاست، نجات بدهد.

ص: 142

ما اساتید دانشگاهی را می خواهیم که آن اساتید بتوانند مغزهای جوانان ما را مستقل بار بیاورند. غربی نباشند، شرقی نباشند، رو به غرب نایستند. آتاتورک نباشند و تقی زاده هم نباشند. ما می خواهیم یک دانشگاهی داشته باشیم که بعد از چند سال دیگر تمام حوایج خودمان را خودمان تحصیل کنیم.(1)

رژیم پهلوی در عرصه فرهنگی و دینی، برای سست کردن اعتقادات و باورهای دینی در بین استادان و دانشجویان تلاش زیادی می کرد، به گونه ای که استادان و دانشجویان از پوشش مناسب استفاده نمی کردند. رژیم پهلوی حتی در سال 1356 تصمیم گرفت از ورود دختران دانشجوی چادری به محوطه دانشگاه جلوگیری کند که این طرح چند روز بیشتر دوام نیاورد و رژیم عقب نشینی کرد.

پیروزی انقلاب اسلامی به همه این مفاسد و بی بندوباری ها پایان داد. به برکت انقلاب اسلامی، باورهای دینی در بخش عظیمی از دانشجویان ظهور کرد و فضای اسلامی و سالمی بر محیط دانشگاه ها حاکم شد. نه تنها دانشجویان و استادان حجاب اسلامی را در حد ضرورت با میل و اختیار انتخاب کردند، بلکه قشر قابل توجهی از دختران دانشجو، حجاب برتر، یعنی چادر را به عنوان حجاب خویش برگزیدند. در زمینه عمل به احکام و واجبات اسلامی نیز تحولات چشم گیری به وجود آمد. انجام فریضه نماز و روزه و توجه جدی به نماز جماعت، ادعیه، زیارات، اعتکاف و گرایش به قرآن در زمینه های

ص: 143

مختلف روخوانی، قرائت، حفظ، مفاهیم و تفسیر به شکل گسترده و قابل توجهی در محیط دانشگاهی رواج یافت. اوج تحولات فرهنگی و معنوی در دانشگاه ها را در ایثار و فداکاری های دانشجویان در دوران دفاع مقدس می توان مشاهده کرد. حضور داوطلبانه ده ها هزار دانشجو از سراسر کشور در صحنه های دفاع مقدس و تقدیم هزاران شهید، جانباز و آزاده، جلوه ای از تحولات فرهنگی ایجاد شده در عرصه دانشگاه های کشور است. برای تکمیل این تحولات و نهادینه شدن آنها از ابتدای پیروزی انقلاب، ایجاد اصلاحات لازم در دانشگاه ها به صورت جدی در دستور کار مسئولان قرار گرفت. حضرت امام خمینی رحمه الله در این باره فرمود:

ما که می گوییم دانشگاه باید از بنیان تغییر بکند و تغییرات بنیادی داشته باشد و اسلامی باشد، نه این است که فقط علوم اسلام را در آنجا تدریس کنند... ما می گوییم که دانشگاه های ما مانع از ترقی فرزندان این آب و خاک است. ما می گوییم که جوان های ما اگر علم هم پیدا کردند، تربیت ندارند؛ مربی به تربیت اسلامی نیستند. لهذا آن چیزی که از دانشگاه های ما بیرون آمده است، یک انسان متعهد، یک شخصی که برای مملکت خودش دل سوز باشد و تمام نظرش به این نباشد که منافع خودش را به دست بیاورد، ما نداریم... می خواهیم بگوییم که دانشگاه های ما باید در احتیاجاتی که ملت دارند، در خدمت ملت باشد، نه در خدمت اجانب.(1)

ص: 144

برای ایجاد تحولات فرهنگی لازم در دانشگاه ها، نهادها و سازمان هایی نیز تشکیل شدند که انجمن های اسلامی دانشجویی، بسیج دانشجویی، جهاد دانشگاهی و نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه ها از جمله این موارد است. عملکرد نظام اسلامی در حوزه آموزش عالی در سال های بعد از انقلاب نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران به توسعه آموزش عالی در ابعاد مختلف آن توجه خاصی کرده و پیشرفت چشم گیری داشته است. افزایش تعداد دانشجویان در حال تحصیل، افزایش تعداد پذیرفته شدگان دانشگاه ها، توسعه تعداد دانشگاه ها و دانشکده ها، تأسیس و توسعه دانشگاه ها در مناطق و شهرهای محروم و کوچک، افزایش شاخص حضور دختران دانشجو نسبت به جمعیت کشور و افزایش کادر آموزشی، از دستاوردهای قابل توجه انقلاب اسلامی ایران در حوزه دانشگاه هاست .

همچنین در راستای توجه به مناطق محروم و شهرهای کوچک و دورافتاده که یکی از سیاست های اصولی نظام جمهوری اسلامی ایران پس از پیروزی انقلاب است، مسئولان تلاش کرده اند توزیع جمعیتی دانشجویان در مناطق مختلف کشور به صورت عادلانه صورت گیرد.

ص: 145

به وحشت انداخت و خطای نظری مکتب های الحادی کمونیستی و سوسیالیستی را در افیون خواندن دین آشکار ساخت.

بدین ترتیب، اسلام با به دست آوردن دوباره نشاط و قدرت خود توانست توده های عظیم مسلمانان را در دنیا بسیج کند تا جایی که گروه های جهانی مسلمان در سراسر دنیا به ویژه در کشورهای منطقه علیه استبداد و استکبار سربرآوردند. مسلمانان در همه جا خواستار تشکیل حکومت اسلامی شدند و استکبار چنان به وحشت افتاد که سرکوبی مسلمانان را در سراسر جهان جزو برنامه های اصلی و استراتژی خود قرار داد.

امریکایی ها توجه زیادی به نیروهای مسلح ایران معطوف می داشتند. عیسیون نظامی امریکا در ایران هم وضع منحصر به فردی داشت. تفاوت عیسیون نظامی امریکا در ایران با هیئت های نظامی در سایر کشورهای جهان این بود که پرسنل نظامی امریکا در ایران عملاً جزو نیروهای مسلح ایران به شمار می آمدند و در اواخر سلطنت شاه به استثنای شش نفر از افسران ارشد امریکایی، بقیه مستشاران و کارکنان امریکایی نیروهای مسلح ایران، حقوق بگیر دولت ایران بودند. حقوق و مزایا و هزینه ایاب و ذهاب و مخارج تحصیل فرزندان آنها از طرف دولت ایران تأمین می شد و علایمی که روی اونیفورم آنها دوخته می شد، آنها را عضو خانواده نیروهای مسلح ایران به شمار می آورد.(1) اخبار و مسائل مربوط به ارتش ایران را با توجه و علاقه خاصی دنبال می کردم. کمی پس از ورود به تهران با فرماندهان و مقامات ارشد ارتش ایران تماس هایی برقرار کردم و ضمن آشنایی با آنها از سازمان و فرماندهی نیروهای مسلح ایران آگاهی یافتم.(2)

پرورش نظامیان ایرانی متناسب با اهداف و سیاست های امریکا، از دیگر اهداف امریکاییان بود. آنان تلاش می کردند از نظر سیاسی و فرهنگی، ارتشیان را منطبق با آداب و رسوم امریکایی تربیت کنند. مستشاران امریکایی در انتخاب افراد برای فرستادن به امریکا نقش تعیین کننده ای داشتند و پس از بازگشت افسران آموزش دیده ایرانی در امریکا نیز وظیفه تعیین پست و مقام این افسران بر عهده مستشاران

ص: 150

امریکایی بود. در تاریخ 11 اردی بهشت 1327، اولین گروه از افسران و درجه داران نیروی هوایی ایران برای کسب آموزش های ویژه، راهی امریکا شدند. تا سال 1353، یازده هزار نفر از افسران و پرسنل نظامی ایران در امریکا آموزش دیدند. این تعداد، غیر از افسرانی بودند که پلیس ایران برای آموزش به امریکا می فرستاد. علاوه بر این، امریکا در مورد آموزش افسران ایران به وسیله ارتش اسرائیل، قراردادهایی با دولت اسرائیل منعقد کرده بود. آنان می کوشیدند تا نظامی ایرانی در طول آموزش نسبت به فرهنگ خود احساس حقارت کند و فرهنگ امریکایی را فرهنگ برتر و مترقی بشمارد. ژنرال هایزر در این مورد می گوید:

تیمسار امیرحسین ربیعی مثل همیشه دوستانه از من استقبال کرد. او در امریکا تربیت شده بود. همواره به آن کشور عشق می ورزید.(1) اغلب تعلیمات او [دریاسالار کمال الدین میر حبیب الهی] در نیروی دریایی امریکا بود. به همین علت نیز دارای پیوندهای نزدیکی با امریکا بود و به تازگی برای حفظ سلامتی همسر و فرزندانش، آنها را به امریکا فرستاده بود.(2)

حضرت امام خمینی رحمه الله با انتقاد از این تربیت غلط می فرماید:

ارتش ما را یک ارتش غیرملی و متکی بر غیرتربیت کردند.(3) ما می خواهیم یک ارتش مستقل داشته باشیم، یک ارتش که مربوط به نباشد، مربوط به ملت باشد. ما می خواهیم ارتش ما آزاد باشد،

ص: 151

اسرائیل در آن تصرف نکند، امریکا در آن تصرف نکند(1)

ژنرال هایزر درباره استفاده از ارتش ایران به عنوان بازوی نظامی امریکا در منطقه خلیج فارس گفته است:

نیروی نظامی ایران در منطقه خلیج فارس برای منافع جهان غرب بسیار حیاتی بود.(2)

یکی از جنبه های دخالت امریکایی ها در امور نظامی و ارتش ایران، تعیین سیاست خرید سلاح ایران از خارج بود. آنها که خود را مالک بی رقیب و شریک ارتش ایران می پنداشتند، خود را مستحق تعیین برنامه های خرید سلاح ایران می دانستند. آنها حتی از بیان این مداخله صریح نیز ابایی نداشتند. برای نمونه، جرج بال، معاون سابق وزارت خارجه امریکا می گوید:

از سال 1332 که شاه به قدرت بازگشت، تا سال 1351، ما شاه را به طور کامل تحت نظارت داشتیم، این ما بودیم که می گفتیم شما به فلان سلاح احتیاج ندارید یا به فلان سلاح احتیاج دارید. بدین ترتیب، در طول 19 سال، کل اسلحه ای که شاه از امریکا خریداری کرد، از یک میلیارد. و 300 میلیون دلار تجاوز نمی کرد، ولی بعد از آنکه نیکسون و کسینجر به او اختیار دادند، میزان خرید اسلحه شاه از امریکا در مدت 7 سال، 20 برابر شد.(3)

بدون تردید، هدایت ها و دخالت های امریکاییان در برنامه های خرید سلاح ایران به گونه ای بود که ارتش ایران از نظر به کارگیری سلاح ها،

ص: 152

به نظامیان و مستشاران امریکایی وابسته باشد و همچنین امریکا از فروش انحصاری سلاح به ایران، درآمد قابل توجهی به دست آورد. از دیگر حقوق تبعیض آمیز و غیرعادلانه ای که برای مستشاران امریکایی و اعضای خانواده آنان در نظر گرفته شده بود، مصونیت از تعقیب قضایی در ایران بود. هر قدر وابستگی رژیم شاه به امریکا بیشتر می شد، خواسته های نامشروع امریکا نیز فزونی می گرفت. در سال 1340 امریکا درخواست اعطای مصونیت سیاسی به مستشاران نظامی و اعضای خانواده هایشان را کرد تا در صورت ارتکاب هرگونه جرمی از طرف آنها، دادگاه های ایران نتوانند آنان را محاکمه کنند. امام خمینی رحمه اللهبرای لغو این تبعیض به صحنه آمد و با ایراد سخنرانی آتشین و افشاگرانه ای، این خیانت رژیم پهلوی را آشکار ساخت. رژیم که خود را در خطر می دید، تنها راه را در تبعید امام به ترکیه دید. حضرت امام خمینی رحمه الله در سخنرانی 17 آبان 1357 نیز به شدت حضور مستشاران امریکایی را نکوهش کرد و فرمود:

تا کی باید ما و دولت های ما تحت سلطه اجانب باشیم؟ تا کی باید مستشاران امریکا و شوروی به ما حکومت کنند؟ تا کی باید یک گروه بان شوروی، یک گروه بان انگلیسی، یک گروه بان امریکایی بر ارتش ما حکومت کند؟ ما آنها را بیرون کردیم، شما هم بیرون کنید، سایر ممالک هم بیرون کنند.(1)

به هر حال، یکی از برکات انقلاب اسلامی ایران، پایان دادن به

ص: 153

حضور ننگین مستشاران امریکایی در ارتش و عزت آفرینی، استقلال بخشی و افتخارآفرینی برای ارتشیان بود. اصل 145 قانون اساسی نیز مقرر می دارد: هیچ فرد خارجی به عضویت در ارتش و نیروهای انتظامی کشور پذیرفته نمی شود.

پی داشت. حضرت امام خمینی رحمه الله در این مورد می فرماید:

در زمان طاغوت، ارتش از ملت جدا بود و از روحانیت، جداتر. مردم را طوری بار آورده بودند و به صورتی از ارتش و سایر قوای انتظامی ترسانده بودند که مردم با دیدن آنها احساس ناراحتی می کردند.(1) در گذشته، ارتش وقتی می آمد توی مردم مثل اینکه دشمن آمده است و جمعیت از او فرار می کردند و پشت می کردند به او و پاسبان وقتی می آمد در بین مردم، مردم از او فرار می کردند، تنفر داشتند.(2) ارتش را طوری بار می آوردند که در مقابل ملت بایستد. ملت و ارتش در آن نظام ها همیشه در برابر هم بودند و ارتش در میان مردم ایجاد رعب می کرد و مردم هم تا جایی که می توانستند کارشکنی می کردند.(3)

رژیم پهلوی از هم بستگی و ارتباط نزدیک مردم و ارتش، دغدغه و نگرانی داشت و آن را خطری علیه حکومت سلطنتی خود می دید و تلاش می کرد بین آنها دو جدایی اندازد. پارسونز، سفیر انگلیس در تهران در این زمینه می نویسد:

نیروهای مسلح ایران یک طبقه ممتاز و نازپرورده جامعه را تشکیل می دادند. آنها غرق در تجهیزات مدرن و پیچیده نظامی کاملاً از نظامیان جدا نگه داشته می شدند. به طور کلی، نیروهای مسلح در میان مردم محبوبیت زیادی نداشتند. تفرعن و تبختر افسران در برخورد با مردم در مجامع عمومی و مغازه ها و خیابان ها، امتیازاتی که

ص: 155

رژیم برای آنها قائل شده بود و سهم درشتی که از بودجه کشور برای آنها اختصاص داده بودند و در مجموع، یک نوع احساس تبعیض بین نظامی ها ونظامی ها، این احساس را تقویت می کرد.(1)

به برکت پیروزی انقلاب اسلامی ایران و استقرار حکومت مردمی و متکی به رأی و خواسته مردم، تمامی اجزا و ارکان ارتش و قوای انتظامی در خدمت مردم ایران قرار گرفت و پیوند مستحکمی بین نیروهای مسلح و مردم به وجود آمد. بدین معنا که مردم به برادران ارتشی خود عشق و علاقه نشان دادند و نیروهای مسلح نیز خود را خادم ملت دانستند. امام خمینی رحمه الله در این مورد می فرماید:

ارتش، ارتش مردمی است، نه ارتش طاغوتی که سرکوب کند. ارتشی است که با مردم زیر یک سقف جمع می شوند و مردم برای آنها تظاهر می کنند و اینها هم برای مردم تظاهر می کنند. این یک چیز تازه ای است که خدای تبارک و تعالی به ما عنایت کرده و این را حفظ کنید. همان طور که ملت بدون ارتش نمی تواند ادامه زندگی بدهد، ارتش هم بدون ملت نمی تواند ادامه زندگی بدهد.(2)

مقام معظم رهبری هم فرموده است:

ارتش جمهوری اسلامی ایران آنچه را که امروز دارد باید قدر بداند و به نظر من از همه چیز برتر و بیش از همه، جایگاه و پایگاه مردمی ارتش است.(3)

ص: 156

هواپیمایی که به ایران می فروختند، حتی اجازه نمی دادند که قطعات یدکی آنها در اینجا ساخته شود. حتی قطعات مرکب آنها در اینجا بازگردد و شناخته بشود. آن قطعه را همین طور دربسته سوار هواپیما می کردند و به کشور سازنده می بردند. در آنجا یک قطعه دیگر با قیمت گزافی می فروختند و به ایران می فرستادند، در حالی که ایرانی می توانست آن را تعمیر کند. این جوان صنعتگر ایرانی که امروز در نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به خود این گستاخی و جرئت را می دهد که به فکر ساختن یک هواپیمای شکاری _ بمب افکن بیفتد و یک جنگنده مجهز و پیشرفته بسازد، همین ها در ارتش آن روز ایران و در سراسر کشور ما بودند، اما کارآیی نداشتند. استعدادها بود، امکان بود، اما قدرت به کار انداختن نبود و به آنها فرصت داده نمی شد. امروز جوانان ما، صنعت گران ما، مهندسان ما، فن آوران ما، با ابتکاری که مخصوص ملت ماست - به این معنا که ملت ما هم بحمدالله از آن به صورت ویژه ای برخوردار است - در زمینه ساخت تجهیزات نظامی، توانسته اند پیشرفت های زیادی را پیدا کنند. این هواپیمای آذرخش را با استفاده از تجربیات خود ساختند؛ چون ما انواع هواپیماهای ساخت کشورهای مختلف را در اینجا داریم، هواپیماهای ساخت کشورهای غربی، ساخت کشورهای شرقی. آنچه را که در آموزش ها و تجربه های خودشان به دست آوردند، بر روی هم گذاشتند و این هواپیما امروز ساخته شده است و جمهوری اسلامی ایران به وسیله همین نیروهای مؤمن ما، در عداد سازندگان جنگنده های پیشرفته دنیا درآمده است، اما در گذشته چنین فرصت هایی داده نمی شد. عزیزان من! جوانان ایران! جوانان نظامی و ارتش! رژیم های خاینی که بر این کشور و بر این آب و خاک مقدس حکومت می کردند، سال های متمادی پدران شما را تحقیر کردند و

ص: 158

اجازه دادند که بیگانگان، مردم ایران را تحقیر کنند. نه سیاست مداران ایرانی جرئت نفس کشیدن داشتند، نه دانشمند و فن آور ایرانی قدرت کارکردن داشت. نه جوان ایرانی، قدرت نوآوری و ابتکار داشت و نه نظامی ایرانی، حتی توان دفاع از مرزهای این کشور را داشت. امریکایی ها، استعمارگران، امپراتوری استعمارگر پیر در گذشته _ انگلیس _ ملت ایران را این طور می طلبیدند و این گونه می پسندیدند.(1)

امروزه در پرتو خلاقیت و نوآوری ارتش، با دستاوردهایی همچون بازسازی رادارهای تونیک، بازسازی هلیکوپترهای فرسوده، ساخت اسکله شناور، تعمیر قطعات راداری، راه اندازی ناوشکن ها، بازسازی هواپیماهای جنگنده، تعمیر موتور جت، تعمیر موتور تانک، تجهیز و بهینه سازی هواپیمای اف 4 به باک های خارجی و افزایش برد پروازی، بهسازی سیستم های رادار کنترل آتش هواپیماهای اف 4، ساخت هلیکوپتر آنوری، ساخت قطعات تانک ها، ساخت موشک های با برد بالا، ساخت تانک ذوالفقار2 و ساخت موشک فاتح 110 روبه رو هستیم.

آذر 1358 بنیان نهاده شد. به تعبیر رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت الله خامنه ای، بسیج یکی از برکات انقلاب و از پدیده های بسیار شگفت آور مخصوص این انقلاب است. ایشان بسیج را یکی از افتخارات انقلاب دانسته است و می فرماید:

یکی از افتخارات انقلاب اسلامی و بخصوص از افتخارات بزرگ امام راحل عظیم الشأن رحمه الله تشکیل ارتش بیست میلیونی بود.(1)

دین داری، خمیرمایه اصلی اعضای بسیج است. بسیج، تجلی ارتش مردمی و عالی ترین مرتبه تعامل نیروهای مسلح یک کشور با توده مردم خود است. نیروهای بسیج که با میل و رغبت و به صورت اختیاری و داوطلبانه به عضویت این نهاد مقدس در می آیند، از میان توده مردم سراسر کشور برخاسته اند. رهبر معظم انقلاب می فرماید:

بسیج یک سازمان مشخص رزمی - مثل دیگر سازمان ها _ نیست. بسیج یعنی متن ملت و همه آحاد مؤمن و یک حقیقت گسترده در تمام زوایای جامعه.(2)

حضور همه اقشار جامعه در بسیج نمایان است، به گونه ای که رهبر معظم در این مورد هم می فرماید:

بسیج در همه قشرهاست، در قشرهای جوان، در قشرهای پیر، در قشرهای دانشگاهی، در قشرهای دانشجویی، در قشرهای کارگری، در قشرهای کاسب و پیشه ور، در قشرهای روحانی. بسیج اختصاص به یک منطقه جغرافیایی و یک منطقه انسانی و طبقاتی و قشری ندارد.

ص: 160

همه جا هست.(1)

همه اقوام کشور از فارس، ترک، کرد، لر، بلوچ، عرب و گیلک در آن حضور دارند و وحدت و هم دلی بر آن حاکم است. در بسیج می توان افراد کم سن و سال یا کهن سال را دید که نشان دهنده مسئولیت پذیری و تکلیف گرایی در میان اعضای آن است. حتی زنان و دختران نیز در آن، حضوری مفید، مؤثر و فعال دارند. از دیگر ویژگی بسیجیان، اخلاص و ایثار آنان است. آنان صفای روح و باطن بی آلایشی دارند. حضرت امام خمینی رحمه الله در مورد این ویژگی بسیجیان می فرماید:

بسیج شجره طیبه و درخت تناور و پرثمری است که شکوفه های آن، بوی بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق می دهد. من همواره به خلوص و صفای بسیجیان غبطه می خورم و از خدا می خواهم تا با بسیجیانم محشور گرداند؛ چرا که در این دنیا افتخارم این است که خود بسیجی ام.(2)

بسیجیان امتحان استقامت و پایداری را در جنگ تحمیلی پس داده اند و در تمام عرصه ها فعال و مسئولیت پذیر بوده اند. در صحنه های سازندگی و بازسازی و محرومیت زدایی از مناطق محروم نیز در همه میدان هاحضور داشته اند. رهبر معظم انقلاب اسلامی در توصیف این ویژگی بسیجیان می فرماید:

کسانی که اگر جان لازم باشد، می دهند. اگر مال لازم باشد،

ص: 161

می دهند. اگر حضور تن و جسمشان لازم باشد، آن را حاضر می کنند. اگر بحث سازندگی باشد، پا وسط میدان می گذارند. اگر بحث دفاع باشد، در وسط میدان می آیند. اگر لازم باشد برای هدف های کشور، خود را از لحاظ علمی آماده کنند، این کار را می کنند. هر چه هدف های والا از آنها بخواهند، حاضرند آن را تقدیم بکنند. آن جمعی که این خصوصیات را دارند، اسمشان بسیج است.(1)

تجربه عملی انقلاب نشان داده است که هرگاه آرمان ها و اهداف انقلاب در خطر قرار گرفته است، بسیجی، میدان دار و پشتوانه انقلاب بوده است.(2) همان گونه که حضرت امام خمینی رحمه الله می فرماید:

رحمت و برکات خداوند بزرگ بر بسیج مستضعفان که به حق پشتوانه انقلاب اسلامی است.

رهبر معظم نیز فرمود:

اگر بگوییم قوام انقلاب به بسیج است، حرف گزافی نگفته ایم.(3) دفاع از این نظام، اولین و مقدس ترین و واجب ترین فرایض ملت ایران است و بسیجی کسی است که دفاع از انقلاب را به عهده می گیرد؛ چون در حقیقت، از اسلام و قرآن دفاع کرده است.(4)

خمینی رحمه الله در دوم اردی بهشت 1358 در فرمانی به شورای انقلاب اسلامی، تأسیس نهاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را رسماً اعلام کرد. مجلس خبرگان بررسی نهایی قانون اساسی نیز در 30 مهر 1358 با تأکید بر نقش سپاه پاسداران، در اصل یک صد و پنجاهم قانون اساسی بر آن صحه گذارد. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در نخستین روزهای پیروزی انقلاب تشکیل شد، برای ادامه نقش خود در نگهبانی از انقلاب و دستاوردهای آن پابرجا ماند. حدود وظایف و قلمرو مسئولیت سپاه در هماهنگی با وظایف و قلمرو مسئولیت دیگر نیروهای مسلح با تأکید بر همکاری و هماهنگی برادرانه میان آنها به وسیله قانون تعیین شد. سپاه پاسداران در عرصه دفاع مقدس نیز با توجه به در اختیار داشتن نیروهای مردمی به ویژه در قالب بسیج توانست نقش ویژه ای را بر عهده بگیرد و به اعتراف خود دشمنان، از نظر روحی و با عملیات های گسترده و غافل گیرانه، پشت دشمن را بلرزاند. مقام معظم رهبری در تبیین نقش سپاه در دفاع مقدس می فرماید:

سپاه پاسداران در سایه روحیه انقلابی و معنویتی که از سرچشمه جوشان دل منور و روح مصفای آن امام عارفان و قدوه صالحان پیوسته می جوشید و بیش از همه، جوانان رزمنده و خالص سپاه و بسیج را سیراب می کرد، توانست نقش تعیین کننده ای را در دفع حمله ایادی استکبار به جمهوری اسلامی ایفا کند و در کنار ارتش و با به کارگیری بسیج مردمی، درس تلخی به دشمنان اسلام بدهد و حفظ و

ص: 163

استمرار نظام جمهوری اسلامی را تضمین کند.(1)

سپاه پاسداران در ارتقای فن آوری های نظامی و توان مندی های دفاعی خود، به کارهایی مانند ساخت ناوچه، ساخت اسکله ها و بندرها و سازه های دریایی مورد نیاز ناوگان دریایی، طراحی و ساخت و تولید خودروی نظامی، طراحی و ساخت نمونه بالگرد شاهد، طراحی و ساخت انواع قایق های سبک تهاجمی، طراحی و ساخت موشک های با برد کوتاه و متوسط از جمله شهاب،(2) طراحی و ساخت قطعات اصلی بسیاری از بالگردها از جمله بالگردهای هیور، طراحی و ساخت سکوهای پرتاب موشک، طراحی و ساخت پرنده های بدون سرنشین، طراحی و ساخت بدنه و قطعات کامپوزیتی، بازسازی کلی سایت های پیشرفته موشکی، ساخت سامانه های رادار، بازسازی قطعات پیشرفته در صنایع هوایی، انجام پروژه بازسازی تعدادی هواپیمای جنگی سوخوی 25 دست زده است. پس از پایان دفاع مقدس، رهبر معظم انقلاب اسلامی، سپاه پاسداران را به شرکت در بازسازی و سازندگی کشور فراخواند:

ارتش و سپاه و نیروهای مشمول ضمن آنکه آمادگی های رزمی را حفظ می کنند، در شرایط صلح کامل، باید در خدمت آبادانی و بازسازی کشور باشند.(3) نیروهای مسلح، ارتش و سپاه می توانند سهم

ص: 164

خود را در بازسازی عمومی کشور هم ایفا کنند، همچنان که امروز هر دو سازمان و به خصوص سپاه، طرح های بزرگی را از سازندگی عمومی کشور بر عهده گرفته و شریک شده اند. ملت ما باید حس کند که نیروهای مسلح نه فقط در دوران جنگ، بلکه در دوران بازسازی هم می توانند پیش گام و پیش قدم باشند.(1)

بر این اساس، سپاه پاسداران تا سال 1382 بیش از 1300 طرح بزرگ را در کشور اجرا کرده است. ساخت گل دسته حرم مطهر امام خمینی رحمه الله، احداث سد گتوند خوزستان، ساخت دکل و اسکله بعثت و اسکله شهید باهنر، ساخت دستگاه حفاری چال موازی، ساخت دستگاه سنگ شکن مخروطی هیدروکسن، احداث 75000 هکتار شبکه آبیاری و زه کشی، اجرای 55 کیلومتر تونل با مقاطع مختلف، احداث 1400 کیلومتر راه اتوبان، طراحی و احداث بزرگ ترین مجتمع بندری پتروشیمی کشور و جهان در منطقه پارس جنوبی، ساخت و تعمیر شناورها و دارا بودن مجتمع بزرگ یارد، بازسازی پل خرمشهر و اسکلت لافت، اجرای سدهای مهم تبارک و چری در اصفهان از جمله این موارد است.(2)

ص: 165

ممکن شد.» دست یابی ایران به فن آوری هسته ای برای مصارف صلح آمیز ثمره همین خودباوری هاست.

5. خودکفایی: انقلاب اسلامی برای گسستن حلقه های وابستگی گام های بلندی برداشته است و در بسیاری از عرصه ها که واردکننده بودیم، امروز در مقام خودکفایی و در حال صادرات هستیم.

6. گسترش فرهنگ عدالت طلبی: عدالت همواره در فرهنگ اسلامی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. جهت گیری کلان انقلاب برای محرومیت زدایی و کاهش شکاف طبقاتی میان فقیر و غنی، اقدامی قابل توجه است، هر چند در این زمینه، راه زیادی برای پیمودن داریم.

7. توجه به آبادانی روستاها: امروزه چهره روستاها با خدمات انقلاب اسلامی دگرگون شده است. در دوران پس از انقلاب، گام های بسیار بلندی برای آبادانی و سازندگی روستاها و رفع فقر و محرومیت از آنها برداشته شده است. کارنامه فرزندان مجاهد جهاد سازندگی، سندی ملی برای این مدعااست که در لوح زرین انقلاب محفوظ خواهد ماند.

8. اهتمام برای احیای جایگاه زن: زنان مسلمان به برکت انقلاب اسلامی از منزلت ویژه ای برخوردار شدند و اکنون در عرصه های مختلف مشارکت گسترده ای دارند. فقط حجاب و عفاف در عرصه مشارکت و خدمت، از زنان ایران اسلامی، الگوهای ماندگاری برای جهانیان آفریده است.

9. گسترش فرهنگ، دانش و آموزش عالی: به برکت انقلاب اسلامی، در بیشتر نقاط میهن اسلامی، «دانشگاه» و «مراکز آموزش عالی» به وجود

ص: 167

آمده است. توجه به دانش، فرهنگ و هنر در میان جوانان کشور، بی نظیر است. بسیاری از نخبگان امروز کشور، پرورش یافته دوران پس از انقلاب هستند.

10. ارتقای فضای سیاسی کشور: تشکل های مدنی و غیردولتی چون احزاب و مطبوعات، در افزایش و ارتقای دانش و باز شدن فضای سیاسی کشور نقش مهمی ایفا می کنند. امروزه جامعه ایران به ویژه جوانان آن در شمار آگاه ترین مردمان جهان هستند.

11. آبادانی شهرها و گسترش خدمات رفاهی: امروز بخش قابل ملاحظه ای از کشور، از خدمات عمرانی و شهری برخوردار شده است. به برکت انقلاب اسلامی، تلفن، گاز، برق، آب، مدرسه و... در بسیاری از نقاط کشور در اختیار مردم که صاحبان اصلی انقلاب هستند، قرار گرفته است.

12. ارتقای سطح زندگی مردم: کسی تردید ندارد که بهداشت، درمان، بیمه، خدمات درمانی و تأمین اجتماعی پس از انقلاب، نقش ارزنده ای در بهبود زندگی مردم ایفا کرده اند. با وجود مشکلات اقتصادی کشور، تلاش برای تحقق زمینه های زندگی مناسب را باید از پی آمدهای مثبت انقلاب اسلامی بدانیم. برابر با آمار رسمی کشور در مقایسه با قبل از انقلاب، «امید به زندگی» در زنان 10% و در مردان 50% افزایش یافته است.(1)

ص: 168

13. ظهور قطب جدیدی در قدرت جهانی: در نظام دو قطبی حاکم در جهان، ظهور انقلاب اسلامی، قطب های عظیم استکباری را به چالش کشید و دربرابر قدرت های برجسته مادی آنها، مردانه ایستاد. این قدرت همان است که مارگارت تاچر، نخست وزیر وقت انگلستان گفت:

وقوع انقلاب اسلامی، بزرگ ترین خطر برای اروپا و جهان در دوران جنگ سرد است.

نخست وزیر رژیم صهیونیستی هم گفت:

انقلاب اسلامی به مثابه زلزله ای است که نه تنها خاورمیانه، بلکه به زودی کل جهان را به لرزه درخواهد آورد.(1)

14. زدودن فساد و آلودگی از چهره کشور: جامعه امروزی ما سرشار از عفاف و پاک دامنی است. فساد، مشروب خواری، قماربازی و آلودگی های دیگر به شکل گسترده ای از کشور رخت بربسته است. بنا براین، سلامت و امنیت جامعه را باید از ثمرات انقلاب برشمرد.

15. عزت و اقتدار ملی: با انقلاب اسلامی، دست قدرت های بزرگ از مداخله در سرنوشت ایران قطع شد. اکنون ایران بر اساس ایدئولوژی و منافع ملی، شیوه تعامل و روابط خود را با دنیای خارج تعیین و اجرا می کند. عزت و اقتدار ملی سبب شده است تا جمهوری اسلامی در عرصه روابط بین المللی و نهادهای بین المللی، به ویژه در تحولات منطقه ای از جمله در تحولات فلسطین و عراق، حضوری سازنده، مؤثر

ص: 169

و مقتدرانه داشته باشد، به گونه ای که امریکا با وجود دشمنی با ایران، بارها مجبور شد به آن اعتراف کند و مقامات این کشور بارها تأکید کردند که نقش ایران را در تحولات منطقه ای نمی توان نادیده گرفت.

16. اصلاح مادی و معنوی انسان: خاستگاه اصلی انقلاب اسلامی در بحث اصلاحات، انسان است. نص قرآن، تغییرات بیرونی زمانی پایدار و محسوس می شوند که انسان از درون متحول شود. نظر قرآنی این است که ما باید متحول شویم و دنیای پیرامونی خود را تغییر دهیم. این برداشت را امام راحل در آغاز انقلاب مطرح کرد. جمهوری اسلامی در انجام اصلاحات مادی و معنوی، انسانیت انسان را درنظر دارد.

17. مردم سالاری دینی: حضور گسترده مردم در برپایی، شکل گیری و حفظ نظام اسلامی، مظهر کامل مردم سالاری دینی است. غرب چون از عرضه عملی مردم سالاری دین به وسیله جمهوری اسلامی ایران واهمه دارد، همه امکانات خود را برای ناکارآمد جلوه دادن جمهوری اسلامی و به شکست کشاندن آن در این عرصه به کار گرفته است. واقعیت این است که اتهام هایی نظیر نقض حقوق بشر در ایران، اخلال در روند سازش خاورمیانه و تلاش برای دست یابی به سلاح های هسته ای و کشتار جمعی، بهانه ای بیش نیست.

18. تشکیل حکومت مبتنی بر نظریه ولایت فقیه: از دیگر دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی، تعیین نوع حکومت است. حکومت مبتنی بر اسلام و اندیشه ولایت فقیه، تفکری بسیار مترقی است که بخش بزرگی از لایه های این اندیشه در فرهنگ سازی یا اندیشه پروری نظام خود ما

ص: 170

هنوز کاویده نشده است. این الگوی حکومتی، کارآمدی خود را در بحران های متعدد به اثبات رسانیده، به گونه ای که رهبر معظم انقلاب در مورد ولایت فقیه فرموده است:

رهبری نیز در برابر قانون مثل دیگر آحاد مردم است و ولایت مطلقه فقیه که در قانون اساسی آمده، به معنای مطلق العنان بودن رهبری نیست، بلکه به این معنا است که اگر در اداره کشور و اجرای قوانین برای قوای سه گانه مشکلی پیش آمد، رهبری بتواند بر اساس این اختیارات مشکل را حل کند یا برخی مسائل را به عنوان معضل به مجمع تشخیص ارجاع دهد.(1)

درباره دستاوردها و خدمات انقلاب اسلامی، گفتنی فراوان است. تحولات چشم گیر در زیرساخت های کشور چون سدسازی، سیلوسازی، فولاد، پتروشیمی، گاز، نفت، شبکه ارتباطی، شبکه راه آهنی، خطوط پروازی، صنعت، معدن، کشاورزی، بهداشت، حمل و نقل، صنعت ساختمان سازی و مانند آن، کارنامه بی بدیلی از خدمات ارزنده انقلاب را به ملت، به ثبت رسانده است.

اصلاحات در عرصه فرهنگ، هنر، سینما، مطبوعات، رادیو و تلویزیون، آموزش عالی، تعلیم و تربیت، چاپ و نشر، گسترش فرهنگ قرآنی و معنویت، اهتمام به فریضه امر به معروف و نهی از منکر نیز بخشی دیگر از کارنامه درخشان انقلاب است.

ص: 171

در حوزه سیاست خارجی، معرفی اسلام به جهانیان، وحدت جهان اسلام، حمایت از نهضت های آزادی بخش، پشتیبانی از محرومان، مبارزه با استکبار، اهتمام برای اجرای شعار «نه شرقی، نه غربی» از گام های بزرگی است که برداشته شده است.

ص: 172

20. کدیور، جمیله، انتفاضه، حماسه مقاومت فلسطین، تهران، اطلاعات، 1375.

21. کدیور، جمیله، رویارویی انقلاب اسلامی ایران و امریکا، تهران، اطلاعات، 1374.

22. مأموریت مخفی در تهران (خاطرات ژنرال هایزر)، ترجمه: محمد حسین عادلی، تهران، خدمات فرهنگی رسا، 1365.

23. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، قم، مؤسسه فرهنگی دارالحدیث، 1377.

24. معاونت پژوهش و برنامه ریزی و مدیریت مطالعات و پژوهش ها

25. 25 گفتار پیرامون انقلاب اسلامی، تهران، نشر هماهنگ، اول، 1382.

26. معاونت فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی، انقلاب اسلامی ایران در چشم انداز دیگران، تهران، ستادبرگزاری هفتمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، 1364.

27. معتضد، خسرو، ناکامان کاخ سعدآباد، تهران، زرین، 1375.

28. مهدوی، عبدالرضا هوشنگ، سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی، تهران، پیکان، 1380.

29. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله، آیین انقلاب اسلامی، گزیده ای از اندیشه و آرای امام خمینی رحمه الله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله، 1373.

30. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله، بازتاب رحلت بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله، 1374.

31. مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، نود و دو دستاورد انقلاب اسلامی ایران، معاونت فرهنگی ستاد مشترک سپاه، اداره تبلیغات، چاپ دوم، 1382.

32. وزارت پست و تلگراف و تلفن، ارتباطات در انقلاب اسلامی، تهران، مبلغان، 1378.

ص: 174