چهل حدیث رویا

فهرست مطالب

رؤیا در قرآن... 13

1 . سرچشمه رؤیا... 14

2 . اقسام رؤیا... 15

3 . رؤیای صادق... 16

4 . ستاره پیامبر... 17

5 . بشارت مؤمن... 18

6 . مژده سحر... 19

7 . اصحاب خرد... 20

8 . مقام نبوت... 21

9 . بشارت پیامبری... 22

10 . رؤیای راستین... 23

11 . رؤیای مؤمن... 25

12 . بشارت ها... 26

13 . خواب بی اساس... 27

14 . خواب پریشان... 28

15 . زکات و خواب... 29

16 . پرنده آسمانی... 30

17 . خواب قیلوله... 31

18 . بهترین رؤیا... 32

ص: 3

مقدمه

کَلامُکُمْ نُورٌ

سخن شما اهل بیت، نور است.

زیارت جامعه کبیره

بر آستان احادیث اهل بیت ، عقل خضوع می کند دل خشوع می یابد و روح سیراب می شود . احادیث نورانی ائمه اطهار ، منشوری است که حکمت های قدسی و معارف ناب الهی را بر دل ها و عقل ها می تاباند . گلشنی روح پرور و گنجینه ای گرانبها و سرمایه ای پایان ناپذیر است .

ص: 5

1.سرچشمه رؤیا

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

الرُّؤیَا الصالِحَةُ مِنَ اللّه وَالرُّؤیَا السُّوءُ مِنَ الشّیطانِ ...؛

خوابِ خوب دیدن از الطاف خداوند و رؤیای بد از سوی شیطان است .(1)

ص: 14

2.اقسام رؤیا

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

الرُّؤیا ثَلاثَةٌ : بُشْری مِنَ اللّه ِ وَتَحْزینٌ مِنَ الشَّیطانِ وَالَّذی یُحَدِّثُ بِهِ الاِنسانُ نَفْسَهُ، فَیَراهُ فی مَنامِهِ؛

خواب دیدن بر سه گونه است:

- خوابی که بشارت است از سوی خدا؛

- خواب های آشفته و ناراحت کننده شیطانی؛

- چیزی که انسان در فکر آن می باشد و در خواب می بیند.(1)

ص: 15

3.رؤیای صادق

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

مَنْ لَمْ یُؤمِنْ بِالرُّؤْیَا الصَّادِقَةِ فَاِنَّهُ لَمْ یُوْمِنْ بِاللّهِ وَرَسوُلِهِ؛

کسی که به خواب راست اعتقاد ندارد، به خدا و رسول او ایمان ندارد.(1)

ص: 16

4 . ستاره پیامبر

شخصی از اهل خراسان به امام رضا علیه السلام گفت: رسول خدا صلی الله علیه و آله را در خواب دیدم، مثل اینکه به من می گوید: زمانی که پاره تن و ستاره ام در خاک شما مدفون و پنهان شود چگونه خواهید بود؟ امام رضا علیه السلام فرمود:

أَنَا الْمَدْفُونُ فِی أَرْضِکُم وَأَنَا بَضْعَةٌ مِنْ نَبِیِّکُمْ وَأَنَا الْوَدِیعَةُ وَالنَّجْمُ ...؛

من در خاک شما مدفون می شوم، من پاره تن پیامبر صلی الله علیه و آله و ستاره و امانت او هستم(1)...

ص: 17

5.بشارت مؤمن

شخصی در مورد آیه 64 سوره یونس که اولیای خدا را بشارت دنیوی می دهد، از رسول خدا صلی الله علیه و آله پرسید این بشارت چیست؟

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

هِیَ الرُّؤْیَا الَحَسَنَةُ ، یَرَی الْمُؤْمِنُ فَیُبَشَّرُ بِها فِی دُنْیاهُ؛

این بشارت همان خواب دیدنِ نیک مؤمن است که با آن در دنیا بشارت داده می شود.(1)

ص: 18

6.مژده سحر

امام رضا علیه السلام :

اِنَّ رَسُولَ اللّه ِ صلی الله علیه و آله کانَ اِذا أصْبَحَ قالَ لاِءَصْحَابِهِ هَلْ مِنْ مُبَشِّراتٍ؟ یَعْنِی بِهِ الرُّؤْیا؛

رسول خدا صلی الله علیه و آله هر روز صبح به اصحاب خود می فرمود: آیا از بشارت دهنده ها چیزی دارید؟ منظور آن حضرت از بشارت دهنده ها رؤیا بود.(1)

ص: 19

7.اصحاب خرد

روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله به اصحاف خود فرمود:

خِیارُکُمْ أُولُو النُّهی؛

بهترین شما، خردمندان هستند.

شخصی پرسید: چه کسانی صاحبان خرد هستند؟

فرمود:

اُولُوا النُّهی اُولُوا الاَحْلامِ الصّادِقَةِ» .

صاحبان خرد آن ها هستند که خواب های راست می بینند.(1)

ص: 20

8.مقام نبوت

امام صادق علیه السلام :

رَأیُ الْمُؤْمِنِ وَرُؤیاهُ جُزْءٌ مِنْ سَبْعِینَ جُزْءا مِنَ النُّبُوَّةِ وَمِنْهُم مَنْ یُعْطَی عَلَی الثُّلْثِ؛

اعتقاد و خواب مؤمن، قسمتی از هفتاد قسم نبوّت است و به بعضی از مؤمنان یک سوم مقام نبوت داده می شود.(1)

ص: 21

9.بشارت پیامبری

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

اَلا اِنَّهُ لَمْ یَبْقَ مِنْ مُبَشِّراتِ النُّبُوَّةِ إِلاَّ أَلرُّؤْیَا الصّالِحَةُ یَراها الْمُسلِمُ أو تُری لَهُ» .

آگاه باشید، همانا از بشارت های پیامبر، جز خواب دیدنِ شایسته باقی نمانده، که آن را مسلمان در خواب می بیند، یا برای او در خواب دیده می شود.(1)

ص: 22

10.رؤیای راستین

روزی هنگام صبح غبار غم بر چهره مبارک پیامبرگرامی اسلام صلی الله علیه و آله نشسته بود؛ امام علی علیه السلام پرسید: ای رسول خدا صلی الله علیه و آله چرا اندوهناکی؟

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

وَکَیْفَ لا أَکُونُ کَذالِکَ وَقَدْ رَأَیْتُ فِی لَیْلَتی هذِهِ أَنَّ بَنِی تَیمٍ و بَنی عَدِیٍّ وَبَنی اُمَیَّةَ یَصْعَدُونَ مِنْبَری هذا یَرُدُّونَ النَّاسَ عَنِ الاِسْلامِ القهقری؟ فَقُلْتُ یا ربِّ فی حَیاتی أَوْ بَعْدَ مَوتی؟ فَقالَ بَعدَ مَوْتِکَ ؛

ص: 23

11.رؤیای مؤمن

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

رُؤْیَا الْمُؤْمِنِ تَجْری مَجْری کَلامٍ تَکَلَّمَ بِهِ الرَّبُّ عِنْدَهُ؛

خواب دیدن مؤمن مانند کلامی است که خداوند نزد او گفته است.(1)

ص: 25

12.بشارت ها

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

لا نُبُوَّةَ بَعْدی اِلاَّ الْمُبَشِّراتُ، قیلَ یا رَسُولَ اللّه ِ صلی الله علیه و آله وَما الْمُبَشِّراتُ؟ قالَ صلی الله علیه و آله : الرُّؤْیا الصَالِحَةُ؛

بعد از من پیامبری جز بشارت ها نیست. گفته شد ای رسول خدا! آن بشارت ها چیست؟ حضرت فرمود: خواب دیدن های نیکو.(1)

ص: 26

13.خواب بی اساس

امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :

اَلْمُسْتَثْقِلُ النائِمُ تُکَذِّبُهُ اَحْلامُهُ؛

کسی که با شکم سنگین بخوابد، خواب بی اساس می بیند.(1)

(علاوه بر مورد بالا، خواب این افراد هم بی اساس است:

1. کسی که زیاد بخوابد. 2. کسی که به حلال و حرام توجّه نکند. 3. دروغگو.)

ص: 27

14.خواب پریشان

امام حسن عسکری علیه السلام :

مَنْ اَکْثَرَ الْمَنامَ رَأَی الاْءَحْلاَمَ؛

کسی که زیاد بخوابد، خواب های آشفته می بیند.(1)

ص: 28

15.زکات و خواب

شخصی خواب آشفته ای دید و آن را برای امام صادق علیه السلام نقل کرد، حضرت فرمود:

اِنَّکَ لا تُؤَدّی الزَّکاةَ اِنْ کُنْتَ تُؤَدّیها لا تُؤَدّیها اِلی اَهْلِها؛

همانا یا زکات اموال خود را نداده ای و یا اگر داده ای به صاحبانش نداده ای.(1)

ص: 29

16.پرنده آسمانی

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

الرُّؤْیا عَلی رِجْلِ طَائِرٍ ما لَمْ تُعَبَّرْ فَاِذا عُبِّرَتْ وَقَعَتْ وَلا تَقُصَّهَا اِلاّ عَلی وادٍّ وَ ذی رَأیٍ؛

خواب تا زمانی که تعبیر نشده مانند پرنده ای بر فراز انسان است؛ آن گاه که تعبیر شد آن پرنده سقوط می کند، پس خواب خود را جز برای دوست صمیمی و آگاه به تعبیر خواب نقل نکن.(1)

ص: 30

17.خواب قیلوله

امام صادق علیه السلام :

أَسْرَعُها تَأْویلاً رُؤْیَا الْقَیْلُولَةِ؛

تعبیر خواب قیلوله(1) از همه خواب ها سریعتر انجام می گیرد.(2)

ص: 31

18.بهترین رؤیا

از امام صادق علیه السلام نقل شده است که خواب دیدن در اوّل شب را خواب دروغین خواند و سپس فرمود:

... وَ اَمَّا الصّادِقَةُ اِذا رَآها بَعْدَ الثُّلُثَیْنِ مِنَ الْلَّیْلِ مَعَ حُلُولِ المَلائِکَةِ وَ ذلِکَ قَبْلَ السِّحَرِ فَهِیَ صادِقَةٌ لاتَخْلِفُ إنْ شاءَ اللّه ُ اِلاّ اَنْ یَکُونَ جُنُبا اَوْ یَکُونَ عَلی غَیرِ طُهْرٍ اَوْ لمْ یَذْکُرِ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ حَقیقَةَ ذِکْرِهُِ؛

زمان خواب راست موقعی است که دو سوم از شب بگذرد که، هنگام ورود فرشتگان است و این وقت قبل از سحر است. چنین خوابی راست است، مگر این که بی وضو یا جنب باشد و یا اینکه به طور شایسته به یاد خدا نباشد.(1)

ص: 32

19.از خواب تا تعبیر

شخصی از امام صادق علیه السلام پرسید:

کَمْ تَتَأَخَّرُ الرُّؤْیَا؟ فَقالَ علیه السلام خَمْسینَ سَنَةً لاِءَنَّ النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله رَأی کَأَنَّ کَلْبا کانَ أَبْقَعَ وَلَغَ فی دَمِهِ فَأَوَّلَهُ بِأَنَّ رَجُلاً یَقْتُلُ الْحُسَینَ اِبْنَ بِنْتهِ علیهاالسلام فَکانَ الشِّمْرَبنَ ذِی الْجُوْشَنِ قَاتِلَ الْحُسَیْنِ علیه السلام وَ کان اَبْرَصَ، فَتَأَخَّرَتِ الرُّؤْیا بَعْدَ خَمْسینَ سَنَةً؛

«چقدر ممکن است بین رؤیا و وقوع آن فاصله

ص: 33

20.رؤیای رسول

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

مَنْ رَآنی فی مَنامِهِ فَقَدْ رَآنی لاِءَنَّ الشَّیْطانَ لا یَتَمَثَّلُ فی صُورَتی وَلا فی صُورَةِ اَحَدٍ مِنْ اَوْصیائی؛

هر کس مرا در خواب ببیند، در حقیقت مرا دیده است، زیرا شیطان به شکل من و به صورت هیچ یک از اوصیای من ظاهر نمی شود.(1)

ص: 35

21.نقل رؤیا

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

لا تَقُصَّ الرُّؤْیا إلاّ عَلی عالِمٍ اَوْ ناصِحٍ؛

خواب خود را جز برای عالم یا خیرخواه نقل نکن.(1)

ص: 36

22.شرایط خواب گزار

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

الرُّؤْیا لا تُقَصُّ اِلاّ عَلَی مُؤْمِنٍ خَلا مِنَ الْحَسَدِ؛

خواب خود را جز برای مؤمنی که حسود نیست، نقل نکن.(1)

ص: 37

23.دیدار حق

پیامبرخدا صلی الله علیه و آله :

مَنْ رَآنی فِی الْمَنامِ فَقَدْ رَأَی الْحَقَّ؛

کسی که مرا در خواب ببیند، همانا حق را دیده است.(1)

ص: 38

24.رؤیا در آخرالزمان

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

اِذا اقْتَرَبَ الزَّمانُ لَمْ تَکَدْ رُؤْیا الْمُؤْمِنِ تَکْذِبُ وَ أَصْدَقُهُمْ رُؤْیًا اَصْدَقَهُمْ حَدِیثا؛

وقتی آخرالزمان فرا می رسد، هیچ گاه خواب های مؤمن دروغ نیست؛ راست ترین رؤیا از آنِ راستگوترین آن هاست.(1)

ص: 39

25.مدعیان دروغین

ابراهیم کرخی می گوید؛ از امام صادق علیه السلام پرسیدم:

اِنَّ رَجُلاً رَأی رَبَّهُ عَزَّوَجَلَّ فی مَنامِهِ فَما یَکُونُ ذلِکَ؟

فَقَالَ علیه السلام : ذلِکَ رَجُلٌ لا دینَ لَهُ، اِنَّ اللّه َ تَبارَکَ وَ تَعالی لا یُرَی فی الیَقَظَةِ وَلا فِی الْمَنامِ وَلا فِی الدُّنیا وَلا فِی الاْآخِرَةِ؛

«مردی در عالم خواب، خدا را دیده است، تعبیرش

چیست؟» حضرت فرمود: او مردی بی دین است، زیرا ذات پاک خدا، نه در خواب دیده می شود، نه در بیداری، نه در دنیا و نه در آخرت.»(1)

ص: 40

26.خوشحالی دنیا

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

بُشْرَی الدُّنْیا الرُّؤْیَا الصّالِحَةُ؛

بشارت دنیا، خواب نیکوست.(1)

ص: 41

27.آنچه نزد خدا است

امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :

سَأْلتُ رَسوُلَ اللّه صلی الله علیه و آله عَنِ الرَّجُلِ یَنامُ فَیَرَی الرُّؤْیا فَرُبَّما کانَتْ حَقَّا وَ رُبَّما کانَتْ باطِلاً، فَقالَ رَسولُ اللّه صلی الله علیه و آله : یا عَلیُّ ما مِنْ عَبْدٍ یَنامُ اِلاّ عُرِجَ بِرُوحِهِ اِلی رَبِّ الْعالَمینَ، فَما رَأی عِنْدَ رَبِّ الْعالَمینَ فَهُوَ حَقٌّ، ثُمَّ اِذا اَمَرَ اللّه ُ الْعَزیزُ الْجَبّارُ بِرَدِّ رُوحِهِ اِلی جَسَدِهِ، فَصارَتِ الرُّوحُ بَیْنَ السَّماءِ وَ الارْضِ، فَما رَأَتْهُ فَهُوَ اَضْغاثُ اَحْلامٍ.»

ص: 42

28.عامل رؤیای آشفته

امام صادق علیه السلام :

اِنَّ لاِبْلیسَ شَیْطانا یُقالُ لَهُ هُزَعُ یَمْلاَءُ ما بَیْنَ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ فی کُلِّ لَیْلَةٍ یَأْتی النّاسَ فِی الْمَنامِ وِ لِهذا یَری الْاَضْغاثُ...؛

همانا ابلیس شیطانی به نام «هزع» دارد که هر شب بین شرق و غرب عالم هنگام خواب مردم را دربرمی گیرد، از این روی مردم خواب های آشفته می بینند.(1)

* * *

ص: 44

29.تعبیر خواب

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

اِذا رَآی اَحَدُکُم الرُّؤیَا الْحَسَنَةَ فَلْیُفَسِّرْها وَ لْیُخْبِرْ بِها وَ اِذا رَآی الرُّؤْیَاالْقَبیحَةَ فَلا یُفَسِّرْها وَلا یُخْبِرْها؛

هرگاه خواب خوبی دیدید، آن را تفسیر کنید و به دیگران هم بگویید، اما اگر خواب بدی دیدید، تفسیر نکنید و به دیگران هم نگویید.(1)

ص: 46

30.رؤیای صحیح

از ائمه معصومین علیه السلام نقل شده است:

اَنَّ الرُّؤْیَا الْمُؤْمِنِ صَحیحَةٌ، لِاَنَّ نَفْسَهُ طَیِّبَةٌ و یَقینَهُ صَحیحٌ و تَخْرُجُ فَتَتَلَقَّی مِنَ الْمَلاَئِکَةِ فَهِیَ وَحْیٌ مِنَ اللّه ِ العَزیزِ الجَبّارِ؛

خواب دیدن مؤمن راست است، زیرا مؤمن وجودی پاک و اعتقادی صحیح دارد. [هنگام خواب] روحش خارج شده با ملائکه دیدار می کند، پس خواب دیدن او وحی است از طرف خداوند عزیز جبار.(1)

ص: 47

31.رؤیای درغگو

امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :

لا یَکادُ یَصِحُّ رُؤْیَا الْکَذّابِ، لِاَنَّهُ یُخْبِرُ فی الْیَقَظَةِ بِما لَمْ یَکُنْ فَأَحْرِبِهِ اَنْ یَری فی المَنامِ مالا یَکُونُ؛

هیچ گاه رؤیای دروغگو صحیح نیست، زیرا او در بیداری خلاف واقع می گوید، پس سزاوار است آنچه در خواب می بیند صحیح نباشد.(1)

ص: 48

32.رؤیای شایسته

امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :

اَلرُّؤْیَا الصالِحَةُ اِحْدَی البِشارَتَیْنِ؛

رؤیای خوب یکی از بشارت های خداست.(1)

ص: 49

33.هشدار در رؤیا

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

اَلرُّؤْیَا الْمَکْرُوهَةُ زاجَرَکَ اللّه ُ تَعالی بِها؛

خواب ناپسند مانعی است که خداوند با آن تو را از بدی ها باز می دارد.(1)

ص: 50

34.به هر خوابی اعتماد نکن

امام صادق علیه السلام در روایتی ضمن توصیه به اندیشه در رؤیا فرمود:

فَاِنَّها لََوْ کانَتْ کُلُّها تَصْدُقُ لَکانَ النّاسُ کُلُّهُمْ اَنْبِیاءَ وَ لَوْ کانَتْ کُلُّها تَکْذِبُ لَمْ یَکُنْ فیها مَنْفَعَةٌ بَلْ کانَتْ فَضْلاً لا مَعْنی لَهُ فَصْارَتْ تَصْدُقُ اَحْیانا فَیَنْتَفِعُ بِهَا النّاسُ فی مَصْلَحَةٍ یَهْتَدی لَها اَوْ مَضَرَةٍ یَتَحَذَّرُ مِنْها وَ تَکْذِبُ کَثیرا لِئَلاّ یَعْتَمِدَ عَلَیْها کُلَّ الاِعْتِمادِ؛

ص: 51

35.اندیشه رؤیا

امام صادق علیه السلام به شاگردش مفضّل فرمود:

فَکِّرْ یامُفَضَّلُ فِی الاْءَحْلاَمِ کَیْفَ دَبَّرَ الاَمْرَ فیها فَمَزَّجَ صَادِقَهَا بِکاذِبِها...؛

ای مفضّل درباره خواب دیدن ها بیندیش که چگونه امر در آن ها تدبیر نموده و خداوند راست و دروغ آن ها را با هم درآمیخته.(1)

ص: 53

36.خواب پسندیده

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

مَنْ رَأی فی مَنامِهِ خَیْرَا فَلْیَحْمَدِ اللّه َ وَلْیَشْکُرْهُ وَ مَنْ رَأی غَیْرَ ذلِکَ فَلْیَسْتَعِذْ بِاللّه ِ فَلا یَذْکُرْها فَاِنَّها لا تَضُرُّهُ؛

هر کس در خواب خود خیری بیند، باید خدا را حمد بگوید و شکر او نماید و هر کس غیر آن را ببیند به خدا پناه ببرد و آن را نقل نکند، زیرا به او ضرری نمی رساند.(1)

ص: 54

37.اراده خدا

امام صادق علیه السلام :

اِذا کانَ الْعَبْدُ عَلی مَعْصِیَةِ اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ وَاَرادَ اللّه ُ بِهِ خَیْرَا اَراهُ فی مَنامِهِ رُؤْیا تُرَوِّعُهُ فَیَنْزَجِرُ بِها عَنْ تِلْکَ الْمَعصِیَةِ، وَ اِنَّ الرُّؤْیا الصّادِقَةَ جُزْءا مِنْ سَبْعینَ جُزْءٍ مِنَ النُّبُوَّةِ؛

هرگاه بنده ای گرفتار گناه شود و خدا نسبت به او اراده خیر کند، در خوابش رؤیایی به او نشان می دهد که او را

بترساند و به این وسیله از آن معصیت باز داشته شود، و همانا خواب راست جزیی از هفتاد جزء نبوت است.(1)

ص: 55

38.رؤیای پیامبران

امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :

رُؤْیَا الاَْنْبِیَاءِ وَحْیٌ؛

خواب دیدن پیامبران وحی است.(1)

ص: 56

39.رؤیای شیطانی

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

اِذا حَلُمَ اَحَدُکُمْ فَلا یُحَدِّثِ النّاسَ بِتَلَعُّبِ الشَیْطانِ فِی الْمَنامِ؛

هرگاه یکی از شما در خواب محتلم گردید، بازی خود با شیطان را برای مردم نقل نکند.(1)

* * *

گرچه این گونه خواب دیدن ها از نظر شرعی

ص: 57

40.دعای خواب

امام صادق علیه السلام :

رسول خدا صلی الله علیه و آله در هنگام خوابیدن، آیة الکرسی می خواند و می فرمود:

بِسْمِ اللّه ِ آمَنْتُ بِاللّه ِ وَ کَفَرْتُ بِالطّاغُوتِ اَللَّهُمَّ احْفَظْنی فی مَنامی وَ فی یَقَظَتی؛

به نام پروردگار، ایمان آوردم به خدا و کفر ورزیدم به طاغوت؛ خدایا مرا در خواب و بیداری حفظ فرما.(1)

ص: 59

کتابنامه

1. قرآن کریم .

2. الکافی ، محمّد بن یعقوب کلینی ، ج 8 ، چاپ دارالکتب الاسلامیة ، تهران ، چاپ چهارم ، 1365 ه ش .

3. بحارالانوار ، علامه مجلسی ، ج 61 ، چاپ مؤسسه الوفاء بیروت لبنان ، 1404 ه ش .

4. جامع الاخبار ، تاج الدین شعیری ، چاپ انتشارات رضی ، قم ، 1363 ه ش .

5. امالی صدوق ، شیخ صدوق ، انتشارات کتابخانه اسلامیه ، 1362 ه ش .

ص: 60