چهل حدیث نظم و دینداری

مشخصات کتاب

سرشناسه : امیر خانی، علی، 1351 -

عنوان و نام پدیدآور : چهل حدیث نظم و دینداری/ نویسنده علی امیرخانی.

مشخصات نشر : قم: آستانه مقدسه قم، انتشارات زائر، 1387.

وضعیت فهرست نویسی : فیپا

یادداشت : کتابنامه به صورت زیرنویس.

وضوع : اربعینات -- قرن 14

موضوع : احادیث شیعه -- قرن 14

موضوع : دین

موضوع : دینداری

شناسه افزوده : آستانه مقدسه قم. انتشارات زائر

رده بندی کنگره : BP143/9/ح87چ9 1387

رده بندی دیویی : 297/218

ص: 1

اشارة

ص: 2

فهرست مطالب

فهرست مطالب

مقدمه ناشر··· 5

آفرینش کتاب نظم··· 13

1 . نظم و دینداری··· 14

2 . آرزوهای بر باد رفتنه··· 15

3 . نقش برنامه ریزی در زندگی··· 16

4 . آخرین سفارش ها··· 17

5 . سیاست برنامه ریزی··· 18

6 . برنامه ریزی و قناعت··· 19

7 . پرهیز از کار بیهوده··· 20

8 . اقدام نسنجیده ممنوع··· 21

9 . دور اندیشی··· 22

10 . برنامه، مانع لغزش··· 23

11 . کار امروز را به فردا نیفکن··· 24

12 . رمز پیروزی··· 25

13 . فرجام نگری··· 26

14 . اوّل اندیشه بعد اقدام··· 27

15 . فرصت شناسی··· 28

16 . فرصت موجود··· 29

17 . مؤمن، برنامه ریز··· 30

18 . نظم در مصرف··· 31

ص: 3

19 . اعتدال، عامل رشد··· 33

20 . پایداری زندگی··· 34

21 . برنامه ریزی و ایمنی از پشیمانی··· 35

22 . فقر، نتیجه بی برنامگی··· 36

23 . نظم دلیل خردمندی است··· 37

24 . مدارا عامل توسعه رزق··· 38

25 . برنامه روزانه··· 39

26 . نقش برنامه ریزی در کمال··· 41

27 . امروز را دریاب··· 42

28 . زیانکار میدان کیست؟··· 43

29 . رهتوشه آینده··· 44

30 . بهره از فرصت ها··· 45

31 . برنامه ریزی درمان مشکلات··· 46

32 . اوّل اندیشه، وانگهی گفتار··· 47

33 . مهم تر را دریاب··· 48

34 . کمال ایمان··· 49

35 . تقسیم فرصت روزانه··· 50

36 . هیزم چین شب مباش··· 52

37 . عاقبت اندیش باش··· 53

38 . برنامه ریزی در تهذیب··· 54

39 . انضباط دل ها··· 55

40 . اوّل شناخت بعد اقدام··· 56

منابع و مآخذ··· 57

ص: 4

مقدمه ناشر

کَلامُکُمْ نُورٌ

سخن شما اهل بیت، نور است.

زیارت جامعه کبیره

بر آستان احادیث اهل بیت ، عقل خضوع می کند دل خشوع می یابد و روح سیراب می شود . احادیث نورانی ائمه اطهار ، منشوری است که حکمت های قدسی و معارف ناب الهی را بر دل ها و عقل ها می تاباند . گلشنی روح پرور و گنجینه ای گرانبها و سرمایه ای پایان ناپذیر است .

ص: 5

امام باقر علیه السلام فرمود :

شَرِّقا أوْ غَرِّبا ، فَلا تَجِدانِ علما صحیحا اِلاّ شیئا خَرَجَ مِنْ عِندنِا اهلِ البیت؛(1)

به شرق و غرب جهان بروید ، هیچ دانش صحیحی نخواهید یافت ، مگر آن که از ما خاندان پیامبر صادر شده است .

همواره مدیون راویان ، محدّثان و عالمان گذشته شیعه ایم که با دقّت و درایت و مسئولیت شناسی ، سخنان نورانی پیشوایان معصوم را ثبت و ضبط کرده و به عنوان «میراث اهل بیت» به نسل های بعدی سپرده اند .

احادیث اهل بیت علیهم السلام آنگونه که خودشان فرموده اند ، «نور» است .

مجموعه های حدیثی ، دانشکده های صامت امّا جاویدان امامان شیعه است که بشریّت را آموزش غیر حضوری می دهد و خرسندیم که ما میراث دار این

ص: 6


1- 1 . الکافی ، کلینی ، ج 1 ، ص 399 .

علوم و معارفیم . برای پیمودن راه صحیح زندگی و رهایی از حیرت ها و ضلالت ها و کج راهه ها ، نیازمند این احادیثیم که «چراغ راه» و هدایت گر اندیشه ها و صفابخش دل ها و جان ها است .

روایات پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و اهل بیت او ، هم در عرصه مباحث اعتقادی برای ما «حجّت» است ، هم در قلمرو فقه و تبیین احکام شرع و حلال و حرام الهی سند و پشتوانه است ، هم در موضوعات اخلاقی ، تربیتی ، تهذیب نفس ، پند و موعظه ، سرشار از حکمت و بینش و هدایت است و اگر مردم با احادیث نورانی خاندان عصمت و طهارت آشنا شوند ، دل در گرو محبت و اطاعت آنان می نهند، همانگونه که حضرت رضا علیه السلام فرمود : اِنَّ النّاسَ لو عَلِموا مَحاسِنَ کلامِنا لاَتّبعونا؛(1)

ص: 7


1- 1 . بحار الانوار ، ج 2 ، ص 30 ، ح 13 .

اگر مردم خوبی ها و زیبایی های سخن ما را بدانند ، از ما پیروی می کنند .

بر این اساس ، آموختن ، نوشتن ، بیان ، نشر ، شرح و تبیین، حفظ و تعلّم احادیث اهل بیت ، کاری است ارزشمند و در راستای حفظ و گسترش فرهنگ اهل بیت علیهم السلام .

کتب حدیثی شیعه ، همچون دریایی عمیق و موّاج پر از گهرهای نفیس است . برای بهره گیری از ذخایر این اقیانوس ژرف و پرگهر ، باید به غوّاصی در دل آن پرداخت و لؤلؤ و مرجان هایی به دست آورد و به نسل امروز و مشتاقان عرضه کرد .

«چهل حدیث نویسی» ، یکی از گام های ارزشمند در نشر و تشریح احادیث عترت پاک نبوی است که عالمان از دیرباز به آن مبادرت می ورزیدند و جامعه را از معنویّت آثار اهل بیت بهره مند می ساختند . اینکه

ص: 8

امامان فرموده اند : هر کس چهل حدیث از احادیث ما را حفظ کند ، در روز قیامت فقیه و دین شناس برانگیخته می شود ، هم پشتوانه چنین حرکت علمی و فرهنگی است ، هم ما را به ضرورت حفظ احادیث آنان آگاه می کند . چه حفظ به معنای به حافظه سپردن باشد ، چه ثبت و ضبط و جلوگیری از فراموش شدن و از بین رفتن باشد و چه به معنای حفظ در عمل . به هر حال ، تشویقی است برای رویکرد به معارف اهل بیت که در کلمات نورانی آنان نهفته است .

امروز ، نیاز جامعه به آشنایی با فرهنگ ناب اهل بیت ، بیش از هر زمان احساس می شود . عطش و استقبال هم که مردم از خود نشان می دهند ، ضرورت ارائه و عرضه کلمات خاندان عصمت را در قالبی روان ، سهل الوصول و متناسب با اقشار مختلف علاقه مند ، روشن تر نشان می دهد و به همین دلیل ، مراکز و مؤسّسات و اشخاصی به نشر «چهل حدیث»

ص: 9

می پردازند .

آستانه مقدسه حضرت معصومه علیهاالسلام نیز به عنوان یک حرکت فرهنگی در راه نشر احادیث پیشوایان دین و ترویج معارف عترت ، اقدام به چاپ این سلسله از چهل حدیث های موضوعی کرده است . موضوعات ، ابتدا در کمیته ای تعیین ، سپس به محققان و مؤلفان سفارش داده شده تا به گردآوری و تدوین چهل حدیث پیرامون موضوعات برگزیده بپردازند . سعی شده است اغلب موضوعات ، اخلاقی ، تربیتی ، کاربردی و معارفی باشد . تا چه قبول افتد و چه در نظر آید .

* * *

امّا جزوه حاضر .....

از مهمترین اصول موفقیّت در زندگی فردی و اجتماعی ، نظم و برنامه ریزی و استفاده از سرمایه عمر و امکانات مادّی و معنوی ، فردی و اجتماعی .

شناخت هدف ، شناخت راه های رسیدن به هدف و

ص: 10

به کارگیری صحیح قوا و امکانات و فرصت ها برای رسیدن به اهداف متعالی . رمز موفقیّت است و در منابع دینی گاهی با عنوان «تدبیر» ، «تقدیر» ، «نظم» ، «حزم» ، «اقتصاد» ، «فرصت» و ... از آن یاد شده است . در آخرین وصیت حضرت علی علیه السلام هم در بستر شهادت ، توصیه به نظم در امور دیده می شود .

به کار بستن توصیه به نظم و تدبیر و برنامه ریزی که در متون دینی آمده است . هم سپاس عملی مواهب پروردگار است ، هم عامل کامیابی انسان در زندگی است .

گردآوری چهل حدیث سودمند در این موضوع ، که حاصل زحمت برادر عزیز حجة الاسلام والمسلمین جناب آقای علی امیرخانی است ، قابل تقدیر است .

امید است نشر این معارف و عمل به این احادیث ، زندگی بهتر و موفقیت آمیزتری را در سایه رهنمود پیشوایان حق برای ما رقم بزند . ان شاء اللّه .

انتشارات زائر / آستانه مقدسه

ص: 11

1387 ش

ص: 12

آفرینش کتاب نظم

اشارة

قرآن کریم می فرماید:

الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ بِحُسْبانٍ؛(1)

خورشید و ماه با حساب منظمی می گردند.

ص: 13


1- 1 . رحمن: 5.

1.نظم و دینداری

امام صادق علیه السلام :

مِنَ الدّینِ التَّدْبیرُ فی المَعیشَةِ؛(1)

تدبیر و برنامه ریزی در زندگی از دین است.

ص: 14


1- 1 . بحار الانوار، ج 68، ص 349.

2.آرزوهای بر باد رفته

امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :

فَتَدارَکْ ما بَقِیَ مِنْ عُمُرِکَ وَ لا تَقُلْ غَدا اَوْ بَعْدَ غَدٍ فَإِنَّما هَلَکَ مَنْ کانَ قَبَلَکَ بِاِقامَتِهِم عَلَی الأَمانیِّ وَ التَّسْویفِ حَتّی اَتاهُمْ اَمرُاللّه بَغْتَةً وَ هُمْ غافِلُونَ؛(1)

آن چه را که از عمر تو باقی مانده است، دریاب و مگو فردا و پس فردا؛ زیرا پیشینیان تو به آن سبب هلاک شدند که تکیه بر آروزها کردند و امروز و فردا نمودند، تا آن که فرمان خدا [مرگ] ناگهان فرا رسید، در حالی که غافل بودند.

ص: 15


1- 1 . الکافی، ج 2، ص 136.

3.نقش برنامه ریزی در زندگی

امام صادق علیه السلام :

اَلتَّقْدیرُ نِصْفُ العَیْشِ؛(1)

برنامه ریزی نیمی از زندگی است.

ص: 16


1- 1 . من لایحضره الفقیه، ج 4، ص 416.

4.آخرین سفارش ها

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

اُوصِیکُما وَ جَمیعَ وُلدی وَ اَهْلی وَ مَنْ بَلَغَهُ کِتابی بِتَقْوِی اللّه ِ وَ نَظْمِ اَمرِکُم؛(1)

شما (حسن و حسین) و همه فرزندان و خانواده ام و هر کس را که نامه من به او می رسد، به تقوای الهی و نظم در کارهایتان سفارش می کنم.

ص: 17


1- 1 . نهج البلاغه، نامه 47 ، ص 421.

5.سیاست برنامه ریزی

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

حُسْنُ التَّدْبیرِ وَ تَجَنُّبُ التَّبْذیرِ مِنْ حُسْنِ السِیاسَةِ؛(1)

برنامه ریزی صحیح و دوری از اسراف از سیاست های پسندیده است.

ص: 18


1- 1 . غرر الحکم، ص 331.

6.برنامه ریزی و قناعت

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

حُسْنُ التَّدْبیرِ مَعَ الکِفاف اَکْفی لَکَ مِنَ الْکَثیرِ مَعَ الإِسْرافِ؛(1)

برنامه ریزی پسندیده همراه با قناعت از ثروت زیادی که با اسراف همراه باشد بهتر است.

ص: 19


1- 1 . بحار الانوار، ج 74، ص 218.

7.پرهیز از کار بیهوده

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

اَلعاقِلُ مَنْ لایُضیعُ لَهُ نَفَسا فِیما لایَنْفَعُهُ وَ لایَقْتَضی ما لایَصْحَبُهُ؛(1)

عاقل کسی است که یک نَفَس [یک لحظه] به کار بدون فایده نمی پردازد و چیزی را که همراهش باقی نمی ماند گرد نمی آورد.

ص: 20


1- 1 . غرر الحکم، ص 54.

8.اقدام نسنجیده ممنوع

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

لاتُقَدِمَنَّ عَلی اَمْرٍ حَتی تَخْبِرَهُ؛(1)

تا کاری را خوب نسنجیده ای به آن اقدام مکن.

ص: 21


1- 1 . غرر الحکم، ص 482.

9.دور اندیشی

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

رَوِّ تَحْزِمُ فَاِذا اِسْتَوضَحَتْ فَاجْزِمْ؛(1)

تأمل کن تا دور اندیش باشی هنگامی که جوانب کار روشن شد، قاطعانه آن را انجام بده.

ص: 22


1- 1 . بحار الانوار، ج 68، ص 341.

10.برنامه، مانع لغزش

امام رضا علیه السلام :

مَنْ طَلَبَ الاَمْرَ مِنْ وَجْهِهِ لَمْ یَزِلَّ فَإِنْ زَلَّ لَمْ تَخُذِلْهُ الحِیْلَةُ؛(1)

هر کس کار را از روی برنامه و راهش بجوید، نلغزد و اگر هم لغزید برنامه ریزی به کمکش می آید.

ص: 23


1- 1 . بحار الانوار، ج 68، ص 340.

11.کار امروز را به فردا نیفکن

امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :

اَحْزَمُ النّاسِ رَأیا مَنْ اَنْجَزَ وَعْدَهُ وَ لم یُؤَخِّرْ عَمَلَ یَومِهِ لِغَدِهِ؛(1)

دور اندیش ترین مردم کسی است که به وعده خود عمل کند و کار امروزش را به فردا نیفکند.

ص: 24


1- 1 . غرر الحکم، ص 475.

12.رمز پیروزی

امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :

اَلظَّفَرُ بِالحَزْمِ وَ اَلْجَزْمِ؛(1)

پیروزی با دور اندیشی (برنامه ریزی) و اراده پایدار به دست می آید.

ص: 25


1- 1 . بحار الانوار، ج 72، ص 71.

13.فرجام نگری

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

مَنْ نَظَرَ فی الْعَواقِبِ سَلِمَ فی النَّوائِبِ ومَنْ فَکَّرَ فِی العَواقِبِ اَمِنَ المعاطِبَ؛(1)

هر کس عاقبت اندیش باشد در گرفتاری ها سالم ماند و هر که در عواقب امور بیندیشد از مهلکه ها در امان می ماند.

ص: 26


1- 1 . غرر الحکم، ص 476.

14.اوّل اندیشه بعد اقدام

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

فَاِنّی اَوصیکَ اِذا اَنْتَ هَمَمْتَ بِأَمرٍ فَتَدَبَّرْ عاقِبَتَهُ فَاِنْ یَکُنْ رُشْدا فَامْضِهِ وَ اِنْ یَکُنْ غَیّا فانتَهِ عَنْهُ؛(1)

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در پاسخ سؤال کننده ای فرمود:

به تو سفارش می کنم هر گاه خواستی کاری کنی در عاقبت آن بیندیش. اگر کار درستی بود، آن را انجام بده، و اگر نادرست و گمراه کننده بود، از آن خودداری کن.

ص: 27


1- 1 . اعلام الدین فی صفات المؤمنین، ص 235.

15.فرصت شناسی

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

مَنْ ناهَذَ الفُرْصَةَ اَمِنَ الغُصَّةَ؛(1)

هر کس فرصت را غنیمت شمرد، از اندوه در امان است.

ص: 28


1- 1 . غرر الحکم، ص 473.

16.فرصت موجود

امام صادق علیه السلام :

مَنْ إِنتَظَرَ بِمُعاجُلَةِ الفُرصَةِ مُؤاجَلَةَ الإِستقصاءِ سَلَبَتْهُ الاَیّامُ فُرْصَتَهُ لِاَنَّ مِنْ شَأنِ الاَیّامِ السَّلبَ وَ سَبیلُ الزَّمَنِ الفَوتُ؛(1)

با در دست داشتن فرصت موجود، در انتظار فرصت کاملی در آینده باشد، روزگار همان فرصت را نیز از او برباید؛ زیرا کار ایام غارت است و راه و روش زمان از دست رفتن است.

ص: 29


1- 1 . بحار الانوار، ج 75، ص 268.

17.مؤمن، برنامه ریز

امام صادق علیه السلام :

اَلْمُؤمِنُ حَسَنُ المَعُونَةِ خَفیفُ المَئُونَةِ جَیِّدُ التَّدبیرِ لِمَعیشَتِهِ؛(1)

مؤمن به خوبی به مردم یاری می رساند، کم هزینه است و دارای نظم و تدبیر نیک در امور زندگی است.

ص: 30


1- 1 . وسائل الشیعه، ج 15، ص 193.

18.نظم در مصرف

امام صادق علیه السلام :

شَکا قَومٌ اِلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله سُرعَةَ نَفَادِ طَعامِهِمْ، فقال تکیلونَ او تُهیلوُنَ؟ قالوا: نَهیلُ یا رَسُولَ اللّه ِ (یعنی الجِزافَ) قال کیلُوا وَ لا تَهیلُوا فَاِنَّهُ اَعظَمُ لِلْبَرَکَةِ؛(1)

گروهی از این که گندم و خوراکشان به زودی تمام می شود به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله شکایت بردند، پیامبر فرمود: [به هنگام مصرف] پیمانه می کنید یا بی پیمانه می ریزید؟ گفتند: ای رسول خدا، بدون پیمانه

ص: 31


1- 1 . الکافی، ج 5، ص 167.

می ریزیم [یعنی بدون حساب و کتاب]. فرمود: پیمانه کنید [اندازه و نظم داشته باشید] که این کار برکت را می افزاید.

ص: 32

19.اعتدال، عامل رشد

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

الاقْتِصادُ یُنْمِی القَلیلَ؛(1)

میانه روی و نظم، کم را زیاد می کند.

ص: 33


1- 1 . مستدرک الوسائل، ج 13، ص 53.

20.پایداری زندگی

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

قِوامُ العَیْشِ حُسْنُ التَّقدیرِ وَ مِلاکُهُ حُسْنُ التَّدبیرِ؛(1)

پایداری و قوام زندگی به برنامه ریزی نیکوست و وسیله رسیدن به آن، مدیریت صحیح است.

ص: 34


1- 1 . غرر الحکم، ص 357، ح 6807.

21.برنامه ریزی و ایمنی از پشیمانی

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

اَلتَّدبیرُ قَبْلَ الْعَملِ یُؤْمِنُکَ مِنَ النَّدَمِ؛(1)

عاقبت اندیشی پیش از عمل تو را از پشیمانی در امان دارد.

ص: 35


1- 1 . عیون اخبار الرضا علیه السلام ، ج 2، ص 53.

22.فقر، نتیجه بی برنامگی

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

تَرْکُ التَّقْدیرِ فِی الْمَعِیشَةِ یُورِثُ الفَقْرَ؛(1)

نداشتن برنامه صحیح در زندگی، نیازمندی و فقر به بار می آورد.

ص: 36


1- 1 . بحار الانوار، ج 68، ص 347.

23.نظم دلیل خردمندی است

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

ادَلُّ شَی ءٍ عَلی غَزَارةِ العَقْلِ حُسنُ التَّدبیرِ؛(1)

بزرگترین دلیل بر خردمندی، برنامه ریزی پسندیده است.

ص: 37


1- 1 . غرر الحکم ، ص 354، ح 8080.

24.مدارا عامل توسعه رزق

امام صادق علیه السلام :

اَیُّما اَهْلِ بَیْتٍ اُعطُوا حَظَّهُم مِن الرِّفْقِ فَقَدْ وَسَّعَ اللّه ُ عَلَیهِم فِی الرِّزْقِ وَ الرِّفْقُ فِی تَقدیرِ المَعْیشَةِ خَیرٌ مِنَ السَّعَةِ فِی اَلْمالِ؛(1)

هر خانواده ای که بهره خود را از مدارا گرفتند، خدا روزیشان را وسعت داد و مدارا در برنامه ریزی اقتصادی از وسعت و فراوانی مالی بهتر است.

ص: 38


1- 1 . الکافی، ج 2، ص 119.

25.برنامه روزانه

امام رضا علیه السلام :

اِجتَهِدُوا اَنْ یَکُونَ زَمانُکُم اربَعَ ساعاتٍ ساعةً لِلّهِ لِمُناجاتِهِ وَ ساعةً لِأَمْرِ المَعَاشِ وَ ساعةً لِمُعاشَرَةِ الاِخْوانِ الثِّقاتِ و الذّین یَعرفُونَ عُیُوبَکُم وَ یُخْلِصُونَ لَکُم فی الباطِنِ وَ ساعةً تَخْلوُنَ فیها لِلَّذاتِکُم و بِهذِهِ الساعَةِ تَقَدِرُونَ عَلی الثَّلاثِ ساعاتٍ؛(1)

بکوشید زمانتان را به چهار بخش تقسیم کنید: زمانی برای مناجات با خدا، زمانی برای تأمین معاش،

ص: 39


1- 1 . فقه الرضا علیه السلام ، شیخ صدوق، گرچه بسیاری گفته اند این کتاب منسوب به امام رضا علیه السلام است، ص 337.

زمانی برای معاشرت با برادران و معتمدانی که عیب هایتان را به شما می شناسانند و در دل شما را دوست دارند، و ساعاتی برای لذت های حلال و با بخش چهارم توانایی انجام دادن سه بخش دیگر را به دست می آورید.

ص: 40

26.نقش برنامه ریزی در کمال

امام باقر علیه السلام :

اَلْکَمالُ کُلُّ الکَمالِ التَّفَقُهُ فِی الدِّینِ وَ الصَّبرُ عَلَی النَّائَِبةِ وَ تقدیرُ المَعِیشَةِ؛(1)

همه کمال و رشد در شناخت عمیق دین و شکیبایی در پیشامدهای ناگوار و اندازه نگاه داشتن در زندگی است.

ص: 41


1- 1 . تحف العقول، ص 293.

27.امروز را دریاب

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

ماضِیَ یَومِکَ فائِتٌ وَ آتیهِ مُتَّهَمٌ وَ وَقْتُکَ مَغْتَنَمٌ فَبادِرْ فیهِ فُرصَةَ الاِمکانِ؛(1)

دیروزت از دست رفت و به فردایت یقین نیست، پس امروزت را غنیمت بشمار و این فرصت فراهم شده را دریاب.

ص: 42


1- 1 . غرر الحکم ، ص 473، ح 10808.

28.زیانکار میدان کیست؟

امام باقر علیه السلام

اِیّاکَ وَ التَّفْریطَ عِنْدَ اِمکانِ الفُرصَةِ فَإِنَّهُ مَیدانٌ یَجْری لِاَهلِهِ الخُسرانَ؛(1)

مبادا فرصت های به دست آمده را از دست بدهی که در این میدان آن که وقت را ضایع کند، زیان می بیند.

ص: 43


1- 1 . بحار الانوار، ج 75، ص 165.

29.رهتوشه آینده

امام حسن مجتبی علیه السلام :

یَابنَ آدَمَ... خُذْ مِمّا فی یَدَیْکَ لِما بَیْنَ یَدَیْکَ فَإنَّ المُؤمِنَ یَتَزَوَّدُ وَ الکافِرَ یَتَمَتَّعُ؛(1)

ای پسر آدم! از آن چه در دست داری برای آن چه در پیش داری بهره گیر؛ زیرا مؤمن توشه بر می دارد و کافر خوشگذرانی می کند.

ص: 44


1- 1 . بحار الانوار، ج 75، ص 112.

30.بهره از فرصت ها

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

مَنْ فُتِحَ لَهُ بابُ خَیرٍ فَلْیَنْتَهِزْهُ فَاِنَّهُ لایَدری مَتی یُغْلَقُ عَنْهُ؛(1)

هر کس دری از خیر به رویش گشوده شد، باید آن را غنیمت شمرد؛ زیرا نمی داند چه وقت در به رویش بسته می شود؟

ص: 45


1- 1 . مستدرک الوسائل، ج 12، ص 140.

31.برنامه ریزی درمان مشکلات

امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :

مَنْ قَعَدَ عَنْ حِیلَتِهِ أقامَتْهُ الشَّدائِدُ؛(1)

هر کس به چاره اندیشی و برنامه ریزی برنخیزد، سختی ها او را به ایستادن وادار کنند.

ص: 46


1- 1 . غرر الحکم، ص 463.

32.اوّل اندیشه، وانگهی گفتار

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

قَدِّرْ ثُمَّ اقْطَعْ وَ فَکِّرْ ثُمَّ انطِقْ وَ تَبَیَّنْ ثُمَّ اِعْمَلْ؛(1)

اندازه گیری کن، سپس بِبُر، بیندیش. سپس بازگوی و برنامه ریزی کن سپس به کار اقدام کن.

ص: 47


1- 1 . غرر الحکم، ص 61.

33.مهم تر را دریاب

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

مَنْ اِشْتَغَلَ بِغَیْرِ المُهِمِّ ضَیَّعَ الأَهَمَ؛(1)

آن کس که به امور غیر مهم خود را مشغول سازد، مهم تر را از دست می دهد.

ص: 48


1- 1 . غرر الحکم، ص 477.

34.کمال ایمان

امام رضا علیه السلام :

لایَسْتَکمِلُ عبدٌ حَقیقَةَ الایمانِ حَتّی یَکونَ فیهِ خِصالُ ثَلاثٌ، اَلتَّفَقُهُ فی الدّینِ وَ حُسْنُ التَّقْدیرِ فی المَعیشَةِ وَ الصَّبْرُ عَلَی الرَزایا؛(1)

حقیقت ایمان بنده ای به کمال نمی رسد، مگر این که سه خصلت در او باشد؛ دین را درست وکامل بفهمد، در زندگی خوب برنامه ریزی کند و در برابر بلاها بردبار باشد.

ص: 49


1- 1 . بحار الانوار، ج 64، ص 300.

35.تقسیم فرصت روزانه

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

یَنْبَغِی لِلْعاقِلِ اِذا کانَ عاقلاً اَنْ یَکُونَ لَهُ اَربَعُ ساعاتٍ مِنَ النَّهارِ ساعةٌ یُناجی فِیها رَبَّهُ وَ ساعةٌ یُحاسِبُ فیها نَفسَهُ و ساعةٌ یَأتی اَهلَ الْعِلْمِ الذَّینَ یَنْصُرونَهُ فی اَمرِ دینهِ وَ یَنْصَحُونَهُ و ساعةٌ یُخلّی بَینَ نَفْسِهِ وَ لَذَّتِها مِن اَمرِ الدُنیا فیما یَحِلُّ و یُحمَدُ؛(1)

شایسته است انسان عاقل برای زندگی خویش برنامه ریزی کند و روز خود را به چهار بخش تقسیم

ص: 50


1- 1 . بحار الانوار، ج 1، ص 131.

نماید: بخشی را برای عبادت پروردگار خود و بخشی دیگر را به حسابرسی خود بگذراند بخش سوم را به معاشرت با دانشمندانی که وی را در امر دینش یاری دهند، صرف کند و در بخش چهارم به کامرانی و لذت های مشروع و پسندیده دنیوی بپردازد.

ص: 51

36.هیزم چین شب مباش

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

لاتَکُنْ فیما تُورِدُ کَحاطِبِ لَیْلٍ وَ غُثاءِ سَیْلٍ؛(1)

در آن چه فراهم می آوری مانند هیزم چین شب و گرد آورنده کف روی سیل نباش (که از خود اختیاری ندارد و دیگری او را می برد).

ص: 52


1- 1 . غرر الحکم، ص 478.

37.عاقبت اندیش باش

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

مَنْ تَوَرَّطَ فی الاُمُورِ بِغَیرِ نَظَرٍ فِی الْعَواقِبِ فَقَدْ تَعَرَّضَ لِلنَّواِئبِ؛(1)

هر کس بدون عاقبت اندیشی در کارها دست به کاری زند، خود را گرفتار سختی و مصیبت ها کرده است.

ص: 53


1- 1 . تحف العقول، ص 88.

38.برنامه ریزی در تهذیب

امام امیرمؤمنان علی علیه السلام :

مَنْ حاسَبَ نَفْسَهُ وَقَفَ عَلی عُیُوبِه وَاَحاطَ بِذُنُوبِهِ وَاستَقالَ الذُّنُوبَ وَ اَصْلَحَ العُیُوبَ؛(1)

هر کس به محاسبه نفس خود بپردازد به عیب هایش آگاه شود به گناهانش پی ببرد و گناهان را جبران و عیب های خود را برطرف سازد.

ص: 54


1- 1 . مستدرک الوسائل، ج 12، ص 154.

39.انضباط دل ها

رسول خدا صلی الله علیه و آله :

اِستَوُوا و لاتَخْتَلِفُوا فَتَخْتَلِفَ قُلُوبُکُمْ؛(1)

(در صفوف نماز جماعت) منظم باشید؛ زیرا بی انضباطی صفوف دل های شما را هم دچار اختلاف می کند.

ص: 55


1- 1 . مستدرک الوسائل، ج 6، ص 507.

40.اوّل شناخت بعد اقدام

امام جواد علیه السلام :

مَنْ لَمْ یَعْرِفِ المَوارِدَ اَعْیَتْهُ المَصادِرُ؛(1)

هر کس نداند کاری را از کجا آغاز کند، از به انجام رساندن آن در می ماند، هر کس راههای ورود را به خوبی نشناسد، هنگام خروج در می ماند.

ص: 56


1- 1 . بحار الانوار، علامه مجلسی، ج 68، ص 340.

منابع

کتابنامه:

قرآن کریم.

1- نهج البلاغه، قم، دارالهجرة.

2- بحار الانوار، حسن بن ابی الحسن دیلمی، قم، مؤسسه آل البیت7، 1408 ه ق.

3- بحار الانوار، علامه مجلسی، مؤسسة الوفاء بیروت، 1404 ه ق.

4- تحف العقول، حسن بن شعبه حرانی، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1404 ه ق.

5- عیون اخبار الرضا علیه السلام شیخ صدوق، 2 جلد، انتشارات جان، 1378 ه ق.

6- غررالحکم و دررالکلم، عبدالواحد بن محمد تمیمی آمدی، انتشارات جامعه مدرسین، قم،1366، ه ش.

ص: 57

7- الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، 8 جلد، دارالکتب الاسلامیة، تهران، 1365 ه ش.

8- من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، 4 جلد، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1413، ه ق.

9- مستدرک الوسائل، محدث نوری، 18 جلد، مؤسسة آل البیت، قم، 1408 ه ق.

10- وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، 29 جلد، مؤسسة آل البیت، قم، 1409 ه ق.

ص: 58

ص: 59

درباره مركز

بسمه تعالی
جَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
با اموال و جان های خود، در راه خدا جهاد نمایید، این برای شما بهتر است اگر بدانید.
(توبه : 41)
چند سالی است كه مركز تحقيقات رايانه‌ای قائمیه موفق به توليد نرم‌افزارهای تلفن همراه، كتاب‌خانه‌های ديجيتالی و عرضه آن به صورت رایگان شده است. اين مركز كاملا مردمی بوده و با هدايا و نذورات و موقوفات و تخصيص سهم مبارك امام عليه السلام پشتيباني مي‌شود. براي خدمت رسانی بيشتر شما هم می توانيد در هر كجا كه هستيد به جمع افراد خیرانديش مركز بپيونديد.
آیا می‌دانید هر پولی لایق خرج شدن در راه اهلبیت علیهم السلام نیست؟
و هر شخصی این توفیق را نخواهد داشت؟
به شما تبریک میگوییم.
شماره کارت :
6104-3388-0008-7732
شماره حساب بانک ملت :
9586839652
شماره حساب شبا :
IR390120020000009586839652
به نام : ( موسسه تحقیقات رایانه ای قائمیه)
مبالغ هدیه خود را واریز نمایید.
آدرس دفتر مرکزی:
اصفهان -خیابان عبدالرزاق - بازارچه حاج محمد جعفر آباده ای - کوچه شهید محمد حسن توکلی -پلاک 129/34- طبقه اول
وب سایت: www.ghbook.ir
ایمیل: Info@ghbook.ir
تلفن دفتر مرکزی: 03134490125
دفتر تهران: 88318722 ـ 021
بازرگانی و فروش: 09132000109
امور کاربران: 09132000109