KİTABıN ADI: HƏZRƏTİ ƏLİ (Ə) BARƏDƏ 110 HƏDİS
MÜƏLLİF: Həzrəti Ayətullah – Üzma Safi Gülpayqani
Çevirən: Ələddin Məlikov
Redaktor: E. Rəhimli
Naşir: Beynəlxalq əl-Mustafa(s) Nəşr və Tərcümə Mərkəzi
ÇAPXANA: Tövhid, Qum
Çap tarixi: 2011
Çap növbəsi: Birinci
Tiraj: 1000
© Kitabın bütün hüquqları naşirə məxsusdur
Satış mərkəzi:
İran, Qum, Şühəda meydanı, Höccətiyyə prospekti, Beynəlxalq əl-Mustafa(s) Nəşr və Tərcümə Mərkəzi. Telfaks: +98 251 7730517
İran, Qum, Məhəmməd Əmin (s) prospekti, Caməətül-ülumun kənarı, Beynəlxalq əl-Mustafa(s) Nəşr və Tərcümə Mərkəzinin satış şöbəsi
Tel/Faks: +98251 2133106 / +98251 2133146
www.miup.ir
www.eshop.miup.ir
E-mail: admin@miup.ir
root@miup.ir
səh:1
بسم الله الرحمن الرحیم
BİSMİLLAHİR-RƏHMANİR-RƏHİM
TƏDQİQAT ŞÖBƏSİ
səh:2
HƏZRƏTİ ƏLİ (Ə)
BARƏDƏ 110 HƏDİS
Həzrəti Ayətullah – üzma
SAFİ GÌLPAYQANİ
ÇEVIRəN:
ƏLƏDDİN MƏLİKOV
səh:3
səh:4
Hər hansı inkişaf mərhələsini keçən elmi-tədqiqi bir iş ilkin olaraq yazıçının ilham zəmisinə səpdiyi sorğu-suallarla başlayıb, müəyyən zamanda verdiyi səmərə ilə yekunlaşır. Əlbəttə, bu işin sonu yox, yeni-yeni fəaliyyətlər üçün ümid və təşəbbüs deməkdir. Belə ki, əldə olunan hər bir səmərəli qazancın məhsuldarlığı həmişə onun artımı üçün şərait yaradır. Demək, zaman keçdikcə elm, bilik, hünər əhli onun toxumlarını becərib-yetişdirir, daim elm və mədəniyyətin cərəyanını təmin edir.
Fasilə və hüdudları həddən artıq azaldan son müasir zamanımız coşqun tufan kimi, maraqlanan hər şəxsin qarşısına qalaq-qalaq məlumatı sovurub gətirir, mədəniyyətin yeni bir mərhələsinə qapı açır. Hər halda onun normal inkişafında, şübhəsiz, düzgün təsəvvür və istiqamət həlledici rola malikdir.
Beynəlxalq əl-Mustəfa (s) Universiteti ümumdünyəvi rolu, dini hövzələr arasında xüsusi yeri və yetdik kadr imkanına malik olduğunu nəzərə alaraq, artıq, elmi təhqiqat və tədqiqatlar üçün geniş şərait yaratmağı qarşısına qəti məqsəd qoymuşdur. Bununla əlaqədar Beynəlxalq əl-Mustəfa (s) Universitetinin tədqiqat şöbəsi fundamental proqramın təşkili, mövcud avadanlığın düzgün təmini və dini sahələrdə araşdırma aparmaq istəyənlərin cəlb olunmasını özünün ən mühüm vəzifələrindən bilir. Ümid edirik ki, elmi-təhqiqi işlərə qarşı maraq və
səh:5
dirçəlişlərə zəmin yaratmaq və potensial imkanları inkişaf etdirməklə dünyanın hər bir guşəsində dini mədəniyyətin çiçəklənməsinin şahidi olaq!
Beynəlxalq əl-Mustafa(s)
Nəşr və Tərcümə Mərkəzi
səh:6
GİRİŞ. 11 [1]
Nə üçün bu kitabı tərcümə etdim?. 12 [2]
Bu əsərdə gördüyümüz işlər 12 [3]
Müəllifin girişi 13 [4]
1. [5]Əli (ə) Qədir əmiri (padşahı) 18 [6]
2. [7]Əli ümmətin hadisi (hidayət edəni və yol göstərəni) 19 [8]
3. [9]Peyğəmbər (s) elminin şəhərinə giriş. 20 [10]
4. [11]Əli (ə) Peyğəmbər elminin tərəzisinin iki gözü. 22 [12]
5. [13]Əlini xatırlamaq ibadətdir. 23 [14]
6. [15]Peyğəmbər (s) və Əli (ə) bir kökdəndirlər. 24 [16]
7. [17]Əli (ə) Quranın təvili üçün (açıqlamaq üçün) döyüşür. 25 [18]
8. [19]Mən elə bir ağac misalındayam ki,... 26 [20]
9. [21]Əli bəndələrə Allahın höccəti. 27 [22]
10. [23]Əli ilə iftixar. 28 [24]
11. [25]Əliyə müjdə. 29 [26]
12. [27]Siratdan keçmək icazəsi. 30 [28]
13. [29]Peyğəmbərlə behiştdə. 31 [30]
14. [31]Əli (ə) və Peyğəmbər (s) əhli beyti ilə düşmənçilik. 32 [32]
15. [33]Cənnət imam Əlini (ə) görmək arzusunda. 33 [34]
16. [35]İmam Əlinin (ə) haqqı müsəlmanların boynunda. 34 [36]
17. [37]İmam Əlinin (ə) məhəbbəti günahları məhv edir. 35 [38]
18. [39]Əli (ə) məhəbbəti və cəhənnəm odundan bəraət qazanmaq. 36 [40]
19. [41]Əli (ə) məhəbbəti saleh əməldir. 37 [42]
20. [43]İmam Əli (ə) Allahın rəsulunun dostu. 38 [44]
21. [45]Rəsuli əkrəm (s) yanında ən sevimli şəxs. 40 [46]
22. [47]Qiyamət gününün xoşbəxtləri. 41 [48]
23. [49]Peyğəmbərin (s) sirlərinin məhrəmi (sirdaşı). 42 [50]
24. [51]Siddiqlərin ən üstünü. 43 [52]
25. [53]Həmd pərçəmdarı. 44 [54]
26. [55]Peyğəmbərin (s) yanında Əlinin (ə) məqamı. 45 [56]
27. [57]Harunun (ə) Musaya (ə) olan nisbəti kimi. 46 [58]
28. [59]Peyğəmbərlə (s) bir vücud. 48 [60]
29. [61]Sübh ulduzu kimi parıldayır. 49 [62]
30. [63]Əli (ə) Allahın Əfv qapısı. 50 [64]
31. [65]Cəhənnəmi bölən. 51 [66]
32. [67]Cənnətin birinci dəstəsi 52 [68]
33. [69]İlahi! Onu sev. 53 [70]
34. [71]Təqvalıların rəhbəri 54 [72]
35. [73]Əli (ə) cənnətdə. 56 [74]
36. [75]Allahın hikmətindən Əlinin (ə) payı. 57 [76]
37. [77]Əli və Quran. 58 [78]
38. [79]İmam və nifaqın meyarı (ölçüsü) 59 [80]
39. [81]Peyğəmbər (s) və Əli (ə) bir kökdəndirlər. 60 [82]
40. [83]Əlinin (ə) Əmirəl möminin ləqəbi ilə adlandırılması 61 [84]
41. [85]Əlinin (ə) imanının bütün imanlara üstünlüyü. 62 [86]
42. [87]Əmirəl mömininin vilayəti olmadan heç bir ibadətin…... 63 [88]
43. [89]Bəraəti çatdıran. 64 [90]
44. [91]Əlinin (ə) vilayətini qəbul etməyə Peyğəmbərin (s) tapşırığı. 65 [92]
45. [93]Əli Fatiməyə layiq ər. 66 [94]
46. [95]Əgər hamının qəlbində Əliyə (ə) məhəbbəti olsaydı. 67 [96]
47. [97]Əli (ə) haqq və batili ayıran. 68 [98]
48. [99]Əlinin (ə) mübarizəsinin dəyəri. 69 [100]
49. [101]Əlinin (ə) düşməni müsəlman deyil. 70 [102]
50. [103]Əliyə (ə) narəva söz deməyin cəzası. 71 [104]
51. [105]Əli (ə) Peyğəmbərin (s) qardaşı. 72 [106]
52. [107]Əli ixlas surəsi kimidir. 73 [108]
53. [109]Əli (ə)ın üzünə baxmaz ibadətdir. 74 [110]
54. [111]İmamların ən üstünü. 75 [112]
55. [113]Cənnətə buraxılış icazəsi. 76 [114]
56. [115]İslam və Əlinin (ə) imanı. 77 [116]
57. [117]İmam Əlinin müvasatı (köməklik göstərməyi, yaxşılığı) 78 [118]
58. [119]Əmirəl möminin, möminlərin hökümdarı 79 [120]
59. [121]Əlini (ə) sevmək Peyğəmbəri (s) sevməkdir. 80 [122]
60. [123]Münafiqləri kövsər hovzundan uzaqlaşdıran. 81 [124]
61. [125]Əlinin (ə) düşməninə yer üzündə yol getmək haramdır. 82 [126]
62. [127]Mələklərin Əli (ə) şiələrinə hədiyyəsi. 83 [128]
63. [129]Əlini (ə) incitmək Peyğəmbəri (s) incitməkdir. 84 [130]
64. [131]Əlinin evinin qapısından başqa bütün qapılar bağlansın. 85 [132]
65. [133]Hər iki aləmdə Allah rəsulunun pərçəmdarı. 86 [134]
66. [135]Əlinin qatili ümmətin ən bədbəxt və üzü qarasıdır. 87 [136]
67. [137]Əlinin (ə) zinəti 89 [138]
68. [139]Kövsər hovuzunun sahibi 91 [140]
69. [141]İlk müsəlman. 92 [142]
70. [143]Əli (ə) Peyğəmbərin (s) qardaşı 93 [144]
71. [145]Peyğəmbərin qardaşı və vəziri 95 [146]
72. [147]Haqq Əli (ə) ilədir. 96 [148]
73. [149]Gizli kinlər. 97 [150]
74. [151]Atam tək şəhidə qurban! 99 [152]
75. [153]Peyğəmbərlə bərabər dərəcədə. 100 [154]
76. [155]Qiyamətdə sorğu- sual 101 [156]
77. [157]Əlinin (ə) dostu mömin, düşməni isə münafiqdir. 102 [158]
78. [159]Övladlarınızı Əli məhəbbəti ilə tanıyın. 104 [160]
79. [161]Peyğəmbərin (s) tövsiyəsi 105 [162]
80. [163]Əli (ə) və Fatimənin (s) uca evi. 106 [164]
81. [165]Əlinin (ə) barəsində Peyğəmbərin (s) başqa bir tövsiyəsi. 108 [166]
82. [167]Allah Əlinin (ə) qəlbini imanla imtahan etmişdir. 109 [168]
83. [169]Əlinin elmi. 111 [170]
84. [171]İmam Əlinin (ə) hikməti 112 [172]
85. [173]Allahın rəsulu (s) Əlinin (ə) düşməni ilə mübarizədə. 113 [174]
86. [175]İlk Ulul- əmr. 114 [176]
87. [177]Allahın rəsulunun (s) vəsisi 115 [178]
88. [179]Qabaqcıllar. 116 [180]
89. [181]İnsanların ən üstünü. 117 [182]
90. [183]Ən yaxşı insan. 118 [184]
91. [185]İlkin müsəlman. 119 [186]
92. [187]Cənnətdə Peyğəmbərin (s) yoldaşı 120 [188]
93. [189]Əliyə (ə) itaət, Peyğəmbərə (s) itaətdir. 121 [190]
94. [191]Üç xislət 122 [192]
95. [193]Kəsa hədisi 123 [194]
96. [195]Əli (ə) və Fatimə (s) Peyğəmbərdəndir. 125 [196]
97. [197]Əliyə (ə) xas olan fəzilət 126 [198]
98. [199]Peyğəmbərin (s) əhli- beyti 128 [200]
99. [201]İmam Əlinin (ə) müəllimi və tərbiyəçisi 129 [202]
100. [203]Quranla birgə. 130 [204]
101. [205]İmam Əli (ə) ümmətin ən yaxşısı 132 [206]
102. [207]Biz və şiələrin aqibəti 133 [208]
103. [209]Allah, Əli (ə)- la münacat (yavaşcadan sirli söhbət) etdi 134 [210]
104. [211]Əlini (ə) sevmək. 135 [212]
105. [213]Peyğəmbərlər kimi 136 [214]
106. [215]Əlidən (ə) başqa cavanmərd yoxdur. 137 [216]
107. [217]Allah və övliyasının imamı 138 [218]
108. [219]Yaxşı insanların əmiri 139 [220]
109. [221]Əlinin (ə) ardıcılları 140 [222]
110. [223]Allah onu daha çox sevir. 141 [224]
İstifadə olunmuş ədəbiyyat 143 [225]
Ayətullahul- üzma Lütfullah Safi Gülpayqaninin… . 149 [226]
Ərəb dilində. 149 [227]
Fars dilində. 151 [228]
səh:7
səh:8
səh:9
səh:10
O böyük şəxsiyyətin haqqında söz demək və yazmaq, fikir və söz aləmindən üstündür. O şəxsiyyətin məqamı o qədər böyük və ucadır ki, onu sözlə açıqlamaq olmur. Allahın hidayəti olmadan bu işə qovuşmaq mümkün deyil.
Peyğəmbərdən (s) imam Əli (ə)- a olan rəvayətdə gəlmişdir.
Ey Əli! Allah və məndən başqa heç bir kəs səni olduqun kimi tanımır.(1)
O həzrətin müxtəlif xislətlərini olan səxavətini və varlığını o şəxs dərk edib vəsf edə bilər ki, o həzrətdən yüksək və yaxud o həzrətlə bir məqamda olsun. Məruf sözdə olduğu kimi "Muərrif (tanıdan) lazımdır ki, müərrəfdən (tanıdılandan) üstün olmalıdır" Yerlərə bağlı olan insan, göylər aləminə bağlı olan insan haqqında nə deyə bilər, o şəxsin haqında ki, "fəzilətləri saya- hesaba gəlmir"?(2)
Bunun üçün də Allahın rəsulu (s) buyurur: "Əgər meşələr hamısı qələm ola və dəryalar mürəkkəb, mələklər hesab aparan, insanlar isə onu yazan, Əli ibn Əbu Talibin (ə) fəzilətlərini hesablaya bilməzlər."(3)
Buna görə də şübhəsiz ki, Əli (ə)- ı tanımaq üçün ən gözəl mənbə Quran və Allah rəsulunun (s) mənalı və şirin kəlamlarıdır.
səh:11
Deyilənlərə diqqət yetirdikdə, bir çox alimlər buna üstünlük verirlər ki, Əmirəl möminin Əli (ə) simasının Peyğəmbərin (s) hədislərində axtarsınlar və görsünlər ki, o həzrətin müəllimi və mürəbbisi onu necə tanıtdırıb və vəsf etmişdir.
İmam Əmirəl möminin Əli (ə) fəzilət, xislət və alicənablığına nəzər salıb o həzrətin (ə) sonsuz dəryalar qədər olan fəzilətlərini Peyğəmbər əkrəmin (s) dilindən və əhli- sünnə mənbələrindən istifadə edən böyük tanınmış alimlərdən biri , Ayətullah- əl- uzma hacı şeyx Lütfüllah Safi Gülpayqanidir.
Çünki bu cür qiymətli kitabların tərcümə edilməsi, ərəb dilində olan mənbələrdən istifadə edə bilməyən şiələr üçün faydalı olacaqdır; çünki onların əqidə, inam və etibarının möhkəmlənməsinə səbəb olmuş və canlarına nur, qəlblərinə səfa, fikirlərinə aydınlıq və özlərinə də məlumat bağışlayacaq. Bu qələm sahibi pərhizkarların ağası olan Əmirəl- möminin Əli (ə)- a olan eşq və məhəbbəti sayəsində, özünə vəzifə bilərək və Allahdan kömək diləyərək bu kitabın tərcüməsinə başlamışdır ki, iman bacı və qardaşlar ərəb dilindən kifayət qədər bəhrələnə bilmədikləri zaman onun tərcüməsindən bəhrələnsinlər.
Müqəddimənin tərcüməsindən əlavə, kitabda gətirilmiş hədislər başlıqlar kitabın mətnindəki hədislərin mənbəsi və mündəricat əlavə olunmuşdur.
Müəllifin istifadə etdiyi mənbələri vərəqənin sonunda gətirdik. Bəzi yerlərdə isə mətnin açıqlanmasını mətndə və ya səhifənin aşağısında () işarə daxilində izah verdik; bəzi yerlərdə isə müstəqil olaraq hədislərin aşağısında açıqlamışıq.
Ümidvarıq, bizim bu kiçik xidmətlərimiz, həzrət Bəqiyyətullah imam Zaman (əccəlləllahu Taala fərəcəhuş- şərif)– in əzəməti sayəsində qəbul olsun, hörmətli müəllif, tərcüməçi və nəşriyyat Allah taalanın o sonsuz rəhmətinə nail olub o həzrətin vəlisinin inayətindən bəhrələnsinlər.
İnşaalah.
səh:12
Mədh və uca məqamı Qurani kərimdə gəlmiş şəxsiyyətin mədhində nə demək olar?
Alimlər, həkimlər, ariflər və övliyanın Allah rəsulunun qardaşı, Fatimeyi Zəhranın həyat yoldaşı, camaatın ən çox biləni, Allahı tanımaqda və ibadətdə Peyğəmbəri əkrəmdən (s) sonra ən uca şəxsiyyətin barəsində mənalı sükutları onun məqamını anlatmaqda, məhd etməkdən, fəzilətlərini deməkdən, məqamını bəyan etməkdən, müxtəlif səhnələrdə əzəmətli iştirakını, aşkar möcüzələrini bəyan etməkdən də anladıcıdır.
Buna görə də hamı üçün ən yaxşısı budur ki, o müqəddəs şəxsin əzəməti, fəziləti və məqamı barəsində danışmağa aciz olmalarını etiraf etsinlər.
Peyğəmbəri əkrəm (s) o böyük şəxsiyyətin barəsində onun özünə belə buyurur:
"Əgər insanlar yazıçı və pərilər müh asib olalar sənin fəzilətini yaza bilməzlər."
Əmirəl- möminin (ə) elə bir şəxsiyyətdir ki, mütəal Allah onun üçün saya gəlməyən fəzilətlər qərar vermişdir. O elə bir şəxsiyyətdir ki, Sübhan Allah merac gecəsində öz Peyğəmbəri ilə o həzrətin dilruba səslə danışmışdı.(1)
səh:13
O şəxsiyyət barəsində bəzi səhabələr belə söyləyirlər: "Əlinin elə parlaq keçmişi var ki, əgər bir miqdarını bütün məxluqatın arasında bölsələr, hamısı xeyrə yetişər".(1)
O, elə bir şıxsdir ki, Mütəal Allahın elm, qüdrət və digər sifətlərinin ən böyük nişanəsidir. Aləmdə əmisi oğlu əziz Peyğəmbərdən başqa misli yoxdur. O, elə bir şəxsdir ki, Allahın rəsulu (s) onun himayəçisi idi. Haqqa kömək etməkdə, ədalət bərpa etməkdə və islam yolunda canfəşanlıqda ən böyük ülgü və örnəkdir. Gücsüzlərə rəhimli, yoxsullara kömək idi. Ürəyində çoxlu Allah xofu var idi. İnsanların ən fəsahətli və bəlağətlisi idi. Yemək- içməkdə, geyimdə və bütün hallarında və əməllərində əzəmətli bir şəxs idi.
Məqamı uca olan Allah belə bir əzəmətli insanı bir belə kəmallarla dolu əmanət qoymuşdur.
Böyükdür o Allah ki, belə bir insan onun müqabilində baş yerə qoyur, onun cəlalı, cəbərutu və səltənəti müqabilində özünü kiçik bilir, əzəmətindən xof edir və qorxur, onun pak zatının müqabilində öz acizliyinə və yoxsulluğuna etiraf edir və belə deyir:
«الهی کفی لی عزّا أن اکون لک عبداً،
و کفی لی فخراً أن تکون لی ربّاً»
İlahi, mənim sənə bəndə və qul olmağım mənim üçün ən böyük izzətdir və bu izzət mənə bəsdir və sənin mənə rəbb olmağın mənim üçün ən böyük iftixardır və bu iftixar mənə bəsdir.
Odur haqqın (Allahın) zatını dərk və Allah qorxusundan çox ağlayan. Odur Allah yolunda cihad edən. Odur sirati- müstəqim (düz yol), ürvətülvüsqa (möhkəm tutacaq), həblüllahil mətin (Allaha yetişmək vasitəsi), əməllərin tərəzisi, behişt və cəhənnəmi bölən, Allahın açıq əli, haqqın görən gözü və onun höccəti.
Həzrəti əmir (Əli ) (ə) müaviyəyə yazdığı məktubda buyurdu:
« فانا صنائع ربنا والناس بعد صنائع لنا.»
Biz Allahın tərbiyə verdikləriyik, camaat bizim tərbiyə verdiklərimiz.
Ibn Əbil Hədid (Nəhcül- bəlağənin şərhçisi) bu cümlənin barəsində yazır: "Bu söz çox böyük və yüksək bir sözdür,
səh:14
mənası bütün mənaların başıdır, yəni Allah belə bir şəxsi tərbiyələndirmiş, məqamını ucaldtmış və bütün şəxsiyyətin üstünü və əvvəlincisi etmişdir.
Həzrət buyurur: İnsanların heç biri bizə nemət verməyib və bizə nemət verən təkcə Allahdır. Bizimlə Allah arasında heç bir vasitə yoxdur. Başqaları isə bizim vasitəmizlə tərbiyələnibdirlər. Biz Allahla onlar arasında vasitəyik və bu böyük bir məqamdır. Zahiri, eşitdiyindir, batini (və həqiqəti) isə budur ki, onlar Allahın bəndəsidir və camaat onların bəndəsi".(1)
Bir tərəfdən də görürük ki, bu böyük və əzəmətli iftixar sahibi Allahın qorxusundan necə də ilan vuran adam kimi özünə qıvranır.
(Zirar ibn Həmzə Zübabi kimi)(2) bəzi səhabələr onu belə vəsf edirlər: Ağlar gözləri var idi, mütəfəkkir idi, tək olarkən nəfsini mühasibə edirdi və deyirdi: "Ah azuqənin (axirət azuqəsinin) azlığından, yolun uzunluğundan və ünsiyyətin azlığından! Əlinin fani nemətlərlə və müvəqqəti ləzzətlərlə nə işi?" və buyururdu: "Bilin! Sizin imamınız öz dünyasından iki parça örtük (paltar) və iki dilim çörəklə kifayətlənir.
And olsun Allaha! Mən bu dünyada qızıl, mal- dövlət yığmamışam, hətta əynimdəki paltardan başqa paltar da alıb qoymamışam".(3)
Peyğəmbərin canının barəsində nə deyim ki, Peyğəmbər (s) özü onun barəsində buyurub: "Sən mənim eşitdiklərimi eşidir, gördüklərimi də görürsən, fərqimiz budur ki, sən Peyğəmbər deyilsən".(4)
Buna görə də Əli (ə)- ın barəsində dediklərimiz dənizdən bir damla və günəşdən bir zərrə qədəri misalındadır. Aləmdəkilərin ağılları, mədhçilərin dilləri bu haqq imamın fəzilətlərini dərk və bəyan etməyə acizdir.
Lakin özümü düşünə bilən gündən o həzrət və onun əziz övladları barədə maraqlanmağa məndə xüsusi məhəbbət yarandı. Günlər və zamanlar keçdikcə onlara olan məhəbbətim
səh:15
artdı və onlar barədə mütaliə etdiyim hədislər, əsərlər və eşitdiyim mədhlər, məqamlar qəlbimi nurlandırdı. Elə bil ki, şair bu şerini mənim halımı vəsf etmək üçün yazıbdır:
"Peyğəmbər ailəsinin məhəbbəti mənim canımla və qanımla qatışıb, məni bağışlayın.
And olsun Allaha onların dəlisiyəm.
Onları mənə xatırlatmaqla məni biqərar edin.
Allah anama rəhmət etsin ki, Əli eşqi ilə mənə süd veribdir."
Atam Əli aşiqi idi. Əli məhəbbəti mənə ata- anamdam qalan irsdir.
Bu kitabda o həzrətin məqamından yüz on(1) hədis əhli sünnənin hədis və mötəbər kitablarından seçib yazdım və onu "Əmirəl mömininin fəzilətlərindən bir parça" adlandırdım.
Qeyd etmək lazımdır ki, əhli sünnə kitablarında həzrəti Əli (ə)- ın barəsində mövcud olan hədislər çoxdur. Amma mən burada onları ixtisarlı şəkildə gətirmişəm, çüki, ixtisarla da olsa faydalı kəlamlar, insaflı və bəsirətli şəxslər üçün kifayətdir.
Çox şükür olsun Allaha ki, bizi bi işi görməyə yönəltdi. Əgər ilahi hidayəti olmasaydı, bu işi görə bilməzdik.
Allahın salavat və salamı olsun ağamız və seyyidimiz Əbülqasim Məhəmmədə və onun pak əhli beytinə.
İstəyirəm bu müqəddiməni Məhəmmədə (s) və onun əhli beytinə salavat göndərməklə sona yetirəm:
İlahi! Peyğəmbər və ali Peyğəmbərə salam göndər, ən pak, ən yaxşı və ən layiqli salamlar.
İlahi! Peyğəmbərə və onun əhli beytinə salam göndər, o vaxta qədər ki, əslas ağacı badi səba nəfəsi ilə dalğalanır.
Pərvərdigara! Peyğəmbərə və onun ailəsinə salam göndər, o zamana qədər ki, günəş hamar yerlərdə parıldayır.
İlahi! Peyğəmbər və ali Peyğəmbərə salavat göndər, nə qədər ki, kəramətli insan öz qonağına xoş gəldin deyir.
İlahi! Öz rəsulun və onun ailəsinə salavat göndər, nə qədər
səh:16
ki, Yəsrib (Mədinə) ziyarəti arzusunda olanlar var.
Pərvərdigara! Uca Peyğəmbərinə və onun əhli beytinə salam göndər, o anlaradək ki, quşlar ağac budaqlarında oxuyurlar.
Bar ilaha! Həzrəti rəsula və onun pak itrətinə salam göndər, o vaxta qədər ki, göydə uldüzlar parıldayır.
İlahi! Peyğəmbərə və onun pak ailəsinə salam və salavat göndər, nicat gəmilərinə, əba əshabına (ali əbaya).
Qiyamət günü sorğu- sual olan gündə(1) onları bizim şəfaətçilərimiz qərar ver.
səh:17
عن زید أرقم و جماعة من الصحابة، قال رسول الله|:
«مَنْ کنتُ مولاه فعلی مولاه، اللهمَّ والِ مَنْ والاه وعادِ مَنْ عاداه.»
Zeyd ibn Ərqəm və Peyğəmbərin (s) səhabələrindən digər bir qurupu belə rəvayət ediblər ki, rəsuli əkrəm (ə) buyurdu:
Mən hər kəsin mövlasıyam Əli də onun mövlasıdır.
İlahi onun dostlarıyla dost, düşmənləri ilə düşmən ol.(1)
səh:18
عن ابن عباس: قال رسول الله|:
«أنا المنذر وعلی هادی _ وأشار بیده إلی علی وقال _ : بک یهتدی المهتدون.»
İbn Abbas Allahın rəsulundan rəvayət edibdir ki, o həzrət buyurdu:
Mən qorxudanam və Əli hidayət edən (bu zaman əlilə Əli (ə)- a işarə etdi və buyurdu:) Sənin vasitənlə hidayət olanlar düz yolu tapacaqlar və hidayət olacaqlar.(1)
səh:19
عن علیّ× وابن عباس وجابر بن عبدالله: قال|:
«أنا مدینة العلم وعلیّ بابُها، فَمَن أراد العلم فلیأت الباب.»
Əli (ə), ibn Abbas və Cabir ibn Abdullah rəvayət edibdirlər ki, əziz Peyğəmbər (s) buyurdu:
Mən elmin şəhəriyəm, Əli onun (o şəhərin) qapısı. Hər kəs elm istəyərsə onun qapısından daxil olsun.(1)
səh:20
səh:21
عن ابن عباس: قال رسول الله
«أنا میزان العلم وعلی کفتاه، والحسن والحسین خیوطه، وفاطمة علاقته، والأئمة من بعدی عموده، یوزن به أعمال المحبین لنا والمبغضین لنا».
İbn Abbas Peyğəmbərdən rəvayət edibdir ki, o həzrət belə buyurdu:
Mən elmin tərəzisiyəm, Əli o (tərəzinin) iki gözü, Həsən və Hüseyn onun ipləri, Fatimə onun asılqanı, sonrakı imamlar isə onun əl tutanıdır. Bu tərəzi ilə bizim dostlarımız və düşmənlərimiz ölçülər.(1)
səh:22
عن عایشة و ابن عباس: قال رسول الله|:
«ذکر علیّ عبادة.»
Aişə və ibn Abbas Peyğəmbəri əkrəmdən nəql edirlər ki, o həzrət belə buyurdu:
Əlini xatırlamaq ibadətdir.(1)
İzah: Mənavi deyir: Yəni Allahın ibadətidir və Allah onun müqabilində savab verər.
səh:23
عن ابن عباس، قال رسول الله|:
أنا وعلی من شجرة واحده، والناس من أشجار شتّی.
İbn Abbas Peyğəmbər (s)- dən rəvayət edir:
Mən və Əli bir kökdənik, camaat isə müxtəlif köklərdəndirlər.(1)
İzah: Burada məqsəd nəsəbi kök (nəsil) deyil. "Nübüvvət və vilayət nuruna işarə edir, yəni bu iki nur əzəldən birgə cilvələnirdilər, Əbdül- müttəlibin sülbünə yetişərkən nübüvvət və vilayət nuru (Peyğəmbərlik və imamət nuru) bir- birindən ayrılıb, biri Əbdüllahın sülbünə, o biri isə Əbu Talibin sülbünə köçürüldü."
səh:24
عن وهب بن صیفی: قال رسول الله|:
«أنا اُقاتل علی تنزیل القرآن، وعلی یقاتل علی تأویل القرآن.»
Vəhəb ibn Seyfi Peyğəmbəri əkrəmdən rəvayət edir ki, o, belə buyurdu:
Mən Quranın tənzilinə xatir döyüşürəm, Əli isə onun təvilinə xatir müharibə edir.(1)
İzah: Müasirlərdən biri bu hədisin açıqlamasında belə deyir: Quranın tənzilindən məqsəd onun vəhy olmasını təsdiq etməkdir. Onun təvilindən məqsəd isə onu düzgün başa düşmək və hökümlərinə əməl etməkdir. Peyğəmbər (s) Quranın Allah vəhyi olmasını təsdiq etdirmək üçün cihad edirdi. Əli isə onu düzgün düşünmək və onun hökümlərinə əməl etmək üçün Cəməl, Süffeyn və Nəhrəvan döyüşlərində müharibə etdi.(2)
səh:25
عن ابن عباس: قال رسول الله|:
أنا شجرة، وفاطمة حملها، وعلیّ لقاحها، والحسن والحسین ثمرتها، والمحبون أهل البیت ورقها من الجنّة حقّاً حقاً.
İbn Abbas rəsulullah (s)- dən nəql edir ki, o həzrət buyurdu:
Mən elə bir ağac misalındayam ki, Fatimə onun becərəni, Əli onun bəhrələndirəni, Həsən və Hüseyn onun meyvəsi və mənim əhli- beytimi sevənlər onun yarpaqlarıdırlar. O ağac və onun (becərəni, bəhrələndirəni, meyvələri və yarpaqları) hamısı behiştəndirlər.(1)
səh:26
عن أنس: قال رسول الله|:
أنا وعلی حجّة الله علی عباده.
Ənəs Allahın rəsulundan (s) nəql edir ki, o həzrət belə buyurdu: Mən və Əli Allahın bəndələrinə onun höccətiyik.(1)
səh:27
عن جابر: قال رسول الله|:
إنَّ الله عزّوجلّ یباهی بعلیّ بن أبی طالب کّل یوم الملائکة المقرّبین حتّی یقول: بخ بخ هنیئاً لک یاعلی.
Cabir, Peyğəmbərdən belə rəvayət edir ki, o buyurdu:
İzzətli və uca Allah hər gün müqərrəb (yaxın) mələklərinə Əli ilə iftixar edir və deyir: Bəh- bəh ey Əli halal olsun sənə.(1)
səh:28
عن شراحیل بن مرة قال: سمعت رسول الله|:
أبشر یا علی حیاتک معی وموتک معی.
Mərrə oğlu Şərahil deyir: Allahın rəsulundan (s) belə eşitdim: Ey Əli! Sənə müjdə verirəm ki, həyatın və ölümün mənimlədir.(1)
səh:29
عن أبی بکر قال: سمعت رسول الله| یقول:
لا یجوز أحدٌ الصِّراط إلّا مَنْ کَتَبَ لَه علیّ الجواز.
Əbubəkr deyir: Rəsulallahdan eşitdim ki, belə buyururdu:
Əlidən keçid icazəsi olmayan heç bir kimsə sirat körpüsündən keçə bilməyəcəkdir.(1)
səh:30
عن عمر، قال: سمعت رسول الله| یقول لعلیّ:
یا علیّ یَدُک فی یدی تدخل معی الجَنَّة حیث أدخل.
Ömər ibn Xəttabdan belə nəql olunubdur ki, o dedi: Əziz Peyğəmbərin (s) Əliyə belə buyurmasını eşitdim: Ey Əli! Qiyamət günü sənin əlin mənim əlimdə olaraq cənnətə daxil olarsan. Mən (cənnətin) hansı bir yerinə daxil olaramsa sən də mənimlə birgə daxil olarsan.(1)
səh:31
عن جابر بن عبدالله، عن رسول الله|:
ثلاث مَنْ کُنَّ فیه فلیس منّی ولا أنا منه: بُغْضُ علی، وبُغْضُ أهل بیتی، ومَنْ قال: الإیمانُ کلام.
Cabir ibn Abdullah Peyğəmbərdən belə nəql edir:
Üç şey hər bir kəsdə olarsa məndən deyil və mən ondan uzağam: Əli ilə düşmənçilik, Əhli beytimə kin- küdurət bəsləmək və hər kəs imanı təkcə bir söz bilə.(1)
səh:32
عن أنس: قال رسول الله|:
ثلاثة تشتاق إلیهم الجنّة: علیّ وعمّار وسلمان.
Ənəs Allahın rəsulundan (s) rəvayət edibdir ki, o həzrət belə buyurdu: Cənnəyt üç nəfəri görmək arzusuyla günlərini keçirir: Əli, Əmmar və Salman.(1)
səh:33
عن جابر: قال رسول الله|:
حقٌ علیّ بن أبی طالب علی هذه الأمّة کحقّ الوالد علی ولده.
Cabir Allahın rəsulundan (s) belə nəql edir:
Əbutalib oğlu Əlinin müsəlmanların boynunda olan haqqı, atanın övladı boynunda olan haqqı kimidir.(1)
səh:34
عن ابن عباس: قال رسول الله|:
حبّ علیّ بن أبی طالب یأکل الذنوب کما تأکل النار الحطب.
İbni Abbasdan nəql olubdur ki, Peyğəmbəri əkrəm buyurdu:
Od odunu yandırdığı kimi, Əlinin (ə) məhəbbəti günahları yandıdır.(1)
səh:35
عن عمر بن خطاب: قال رسول الله|:
حبُّ علی براءةٌ مِنَ النار.
Ömər ibn Xəttabdan rəvayət olubdur ki, Allahın rəsulu buyurdu: Əlinin məhəbbəti cəhənnəm odundan bəraət qazanmağa səbəb olar.(1)
səh:36
عن معاذ بن جبل: قال رسول الله|:
حبُّ علیّ بن أبی طالب حسنة لایضرّمعها سیّئةٌ، وبغضُه سیّئةٌ لاتنفع معها حسنة.
Məaz ibn Cəbəldən rəvayət olubdur ki, Rəsulallah (s) belə buyurdu:
Əli ibn Əbutalibin məhəbbəti elə bir saleh əməldir ki, onunla günah ziyan yetirməz. Onunla düşmənçilik elə bir günahdır ki, onunla heç bir saleh əməl fayda verməz.(1)
İzah: Zəməxşəri belə hədislərin izahında yazır: Çünki, Əliyə məhəbbət kamil imandır və kamil imanla günah zərər yetirməz.
səh:37
عن عائشة: قال رسول الله| وهو فی بیتی لما حضره الموت:
ادعوا لی حبیبی. فدَعَوتُ أبابکر، فنظر إلیه رسول الله| ثمَّ وضع رأسَه، ثمَّ قال: ادعوا لی حبیبی. فقلتُ: وَیْلَکُم اُدْعُوا له علی بن أبی طالب، فوالله ما یریده غیره، فلمّا رآه استوی جالساً، وخرج الثوب الّذی کان علیه، ثمّ أدخله فیه، فَلَمْ یَزَلْ یَحْتَضنُه حتّی قُبِضَ وَیدُه علیه.
Aişədən belə nəql olunur: Allahın rəsulu (ə) ölüm ilə nəticələnən xəstəliyi zamanı mənim evimdə idi. O, buyurdu: "Dostumu mənim yanıma gətirin". Mən (atam) Əbubəkri çağırdım. Peyğəmbər (s) ona baxdı və başını balışına qoyub yenidən o cümləni təkrar etdi və buyurdu: "Mənim həbibimi (dostumu) mənim yanıma gətirin." Orada olanlara üzümü tutub dedim: Vay olsun sizə Əli ibn Əbutalibi çağırın, and olsun Allaha o, onu istəyir. Elə ki, Əlini gördü yerindən qalxdı, yorğanını qaldırdı, Əlini yorğanının altına alaraq qucaqladı. Ruhu (mübarək) bədənindən ayrılana qədər Əli onun qucağında idi və əli Əlinin bədəni üzərində idi.(1)
səh:38
səh:39
عن معاذ الغفاریة:
کنت أنیساً لرسول الله| أخرج معه فی الأسفار، اقوم علی المرضی، واداوی الجرحی. فدخلت علی رسول الله| ببیت عائشه وعلی خارج من عندها، فسمعته یقول لعائشه: إنَّ هذا أحبُّ الرجال إلیَّ وأکرَمهم عَلَیَّ، فَاعْرفی لی حقّه، وأکرمی مثواه.
Məaz Ğəffaridən belə rəvayət olunur: Mən Allahın rəsulunun yaxını və həmdəmi idim, belə ki, onunla səfərlərə gedirdim. Onun tərəfindən xəstələrə baş vurardım və yaralıların yaralarını müalicə edərdim.
Bir gün Peyğəmbər (s) Aişənin evində olarkən onun görüşünə getdim. Bu zaman Əli mənzildən qıraqda idi. Peyğəmbər (s) Aişəyə buyurdu: Bu mənim yanımda kişilərin ən sevimlisidir və mənim yanımda ən əziz şəxsdir. Mənə xatir onun haqqını tanı və onun məqamını əziz tut.(1)
səh:40
عن أمّ سلمة: قال رسول الله|:
علی وشیعته هم الفائزون یومَ القیامة.
Ümmü Sələmədən rəvayət olubdur ki, Peyğəmbər (s) buyurdu:
Qiyamət günü təkcə Əli və onun çiələri xoşbəxtdirlər.(1)
Diqqət: Peyğəmbər əkrəmin (s) dili ilə hədislərdə gələn "şiə" kəlməsindən belə qənaətə gəlmək olar ki, islam aləmində şiə məzhəbinin toxumunu səpən ilkin şəxs, Peyğəmbərin (s) özü olmuşdur.
səh:41
عن سلمان: قال رسول الله|:
صاحبُ سرّی علی بن أبی طالب.
Salmandan rəvayət olubdur ki, Peyğəmbər (s) buyurdu: mənim sirdaşım Əli ibn Əbu talibdir.(1)
səh:42
عن داودبن بلال بن أجنحة: قال رسول الله|:
الصدّیقون ثلاثة: حبیبُ النجّار، وحزقیل مؤمن آل فرعون، وعلی بن أبی طالب، والثالث أفضلهم.
Davud ibn Bilal ibn Əcnihə: Peyğəmbər (s) buyurdu:
Siddiqlər üç nəfərdir: Həbib Nəccar Hezqil (Ali Fironun mömini) və Əli ibn Əbutalib. (Əli) onların ən üstünü və fəzilətlisidir.(1)
İzah: Həbib elə bir şəxs idi ki, şəhərin ucqar bir yerindən tələsiklə gəldi və camaatı nəsihət etdi və dedi ki, Allahın mələklərinə qulaq asın və onları qəbul edin. Bu şəxsin barəsində mübarək Yasin surəsində gəlmişdir.
Ali Fironun mömini (Hezgil) o şəxsdir ki, imanını Firon və onun adamlarından gizlədirdi (və onlara bildirmirdi ki, Allaha və onun rəsulu Musaya imanı var), onları Musa (ə) ilə müxalifət etməkdən çəkindirirdi və belə deyirdi: "Aya mənim Pərvərdigarım Allahdır deyən bir şəxsi öldürürsünüz?"
səh:43
عن محدوج بن زید الذهلی _ فی حدیث _: قال النبی| لعلیّ:
ألا وإنّی اُخبِرُک یا علی أنَّ اُمتی أوّل الأمم یحاسبون یوم القیامة، ثمَّ اُبَشِّرک بانّک أوّل من یُدعی لقرابتک منّی ومنزلتک عندی فیدفع إلیک لوائی لواء الحمد وهو أوّل لواء یسار به بین السماطین؛ آدم وجمیع خلق الله یستظلّون بظلّ لوائی یوم القیامة.
Məhduc ibn Zeyd Zöhlidən: Allahın rəsulu (s) Əliyə (ə) buyurdu: Bil və agah ol! Mənim ümmətim qiyamət günü bütün ümmətlərdən qabaq hesaba çəkiləcəkdir (və sorğu sual olacaqdır). Sənə müjdə verirəm, mənimlə yaxın qohumluğun olduğu üçün və mənim yanmda (böyük) məqama malik olduğuna xatir, ən birinci sən çağırılacaqsan və mənim həmd bayrağım sənə təqdim olunacaqdır. O, iki qrupun arasında dalğalanan ilikn bayraq olacaqdır. Qiyamət günü bütün yaradılmışlar mənim bayrağım altında olacaqlar.(1)
səh:44
عن عمران بن حصین: قال رسول الله|:
علی منّی وأنا منه، وهو ولیُ کلّ مؤمن من بعدی.
İmran ibn Həsindən belə rəvayət olur ki, Allahın rəsulu (s) buyurdu: Əli məndəndir və mən ondan. O, məndən sonra bütün möminlərin rəhbəridir.(1)
səh:45
عن عمر و أنس و جابر بن عبدالله و غیر هم: قال رسول الله|:
علی منّی بمنزلة هارون من موسی إلّا أنّه لا نبی (بعدی).
Ömər, Ənəs və Cabir ibn Abdullahdan nəql olunur:
Peyğəmbər (s) buyurdu: Əlinin mənə olan nisbəti Harunun Musaya olan nisbəti kimidir.(1)
səh:46
səh:47
عن ابن عباس: قال رسول الله|:
علی منّی بمنزلة رأسی من بدنی.
İbn Abbasdan: Allahın rəsulu (s) buyurdu: Əli mənim cismimin başı misalındadır.(1)
İzah: Əllamə Mənavi bu hədisin izahında yazır: Bu söz onların şiddətlə və möhkəm bir- birinə bağlanmlaraını bəyan edir.
səh:48
عن أنس: قال رسول الله|:
علی بن أبی طالب یزهر فی الجنة ککوکب الصبح لأهل الدنیا.
Ənəsdən nəql edilibdir ki, Allahın rəsulu buyurdu:
Əli ibn Əbutalib cənnətdə dünya əhlinə parıldayan sübh ulduzu kimi parıldayır.(1)
səh:49
عن ابن عباس: قال رسول الله|:
علیّ بن أبی طالب باب حطة، من دخل منه کان مؤمناً، و من خرج منه کان کافراً.
İbn Abbasdan nəql olunur: Allahın rəsulu (s) buyurdu:
Əli ibn Əbutalib Bəni İsrailin hittə qapısıdır. Hər kəs o qapıdan daxil olarsa mömin, xaric olarsa kafirdir.(1)
İzah: "حطه" "hittə" sözü Qurani kərimdə iki dəfə gəlmişdir: Onun biri Bəqərə surəsinin 68- ci ayəsində, digəri isə Əraf surəsinin 161- ci ayəsində, hər ikisi Bəni İsrailin (İsrail övladları) barəsindədir "hittə" qapısı o qapı idi ki, İsrail övladları o qapıdan girərkən amanda idilər. Bəlkə də hədisdə gələn bu oxşarlıq buna xatirdir ki, o qapı Allahın və onun qanunlartının müqabilində təvazökarlıq göstərmək və itaət etmək qapısı olduğu kimi, Əliyə (ə) iman gətirib ona tabe olmaq da belədir. "«خرج منه»" Ondan xaric ola sözünün mənası
"«خرج علیه» " Onun əleyhinə çıxmaq deməkdir. (Feyzül- qədir, cild 4, səh 354)
səh:50
عن حذیفة: قال رسول الله|:
علیّ قسیم النار.
Hüzeyfədən rəvayət olubdur ki, Peyğəmbər (s) buyurdu:
Əli cəhənnəmi böləndir (yəni cəhənnəm əhlini müəyyənləşdirəndir).(1)
səh:51
عن علی× قال: أخبرنی رسول الله|:
ان أول من یدخل الجنة أنا وفاطمه والحسن والحسین.
فقلت: یا رسول الله| فمحبونا؟ قال: من ورائکم.
Əlidən (ə) nəql olubdur ki, o buyurdu: Allahın Peyğəmbəri (s) mənə xəbər verdi ki, cənnətə daxil olan birinci dəstə mən (Əli), Fatimə, Həsən və Hüseyn olacaqdır.
Soruşdum: Bəs bizi sevənlər necə?
Buyurdu: Onlar sizin arxanızca cənnətə daxil olacaqlar.(1)
səh:52
عن أنس بن مالک اهدی لرسول الله| طیر فقال:
اللهمَّ ائتنی برجل یحبّه الله ویحبّه رسوله، قال أنس: فأتی علی فقرع الباب فقلت: إنَّ رسول الله| مشغول وکنت اُحبّ أن یکون من الأنصار ثم، إنّ علیّاً فعل مثل ذلک، ثم أتی الثالثة، فقال رسول الله|: یا أنس أدخله فقد عَنَیْتُه فلمّا أقبل قال: اللهمَّ وال اللهمَّ وال.
Ənəs ibn Malikdən rəvayət edilibdir: Allahın Peyğəmbəri (s) üçün quş kababı gətirdilər, O həzrət buyurdu:
İlahi! Elə bir şəxsi yetir ki, Allah onu sevir və onun rəsulu onu sevir. (Yetir ki,) bu quşu onunla birlikdə yeyək.
Ənəs deyir: Birdənbirə Əli Peyğəmbərin (s) yanına daxil olmaq üçün qapını döydü. Dedim: Allahın rəsulu (s) məşğuldur və istəyirdim ki, daxil olan şəxs Ənsardan (Mədinəlilərdən) olsun. Amma çox çəkmədi ki, Əli yenə də qapını döydü, üçüncü dəfə yenidən qapını döydü.
Bu zaman Peyğəmbər (s) buyurdu: "Qapnı aç, mən dua edərkən məqsədim o idi." Elə ki, Əli Peyğəmbərin yanına gəldi, Peyğəmbər dedi: "İlahi! Onu sev, İlahi! Sev onu.(1)
səh:53
عن عبدالله بن حکیم الجهنی: قال رسول الله|:
إنَّ الله عزوجل أوحی إلیّ فی علی ثلاثة أشیاء لیلة أسری: إنّه سیّد المؤمنین، وإمام المتقین وقائد الغرّ المحجّلین.
Abdullah ibn Həkim Cəhənidən: Allahın rəsulu (s) buyurdu:
Allah, merac gecəsi Əlinin barəsində üç mətləbi buyurdu: O möminlərin ağası və sərvəri, təqvalıların rəhbəri və üzü ağların (qiyamət günü xoşbəxtlərinin) rəhbəridir.(1)
səh:54
səh:55
قال رسول الله|:
فاطمة وعلی والحسن والحسین فی حظیرة القدس فی قبّة بیضاء سقفها عرش الرحمان عزّ و جلّ.
Allahın rəsulu (s) buyurdu: Fatimə, Əli, Həsən və Hüseyn üçün (cənnətdə) qüds məkanında tavanı Allahın ərşinə çatan bir günbəz altında yer ayrılmışdır.(1)
səh:56
عن ابن مسعود: قال رسول الله|:
قُسِّمت الحکمة عشرة أجزاءٍ فأعطی علیّ تسعة وأعطی الناس جزءاً واحداً.
İbn Məsuddan: Allahın rəsulu (s) buyurdu: Hikmət on yerə bölünübdür. Onun doqquzu Əliyə məxsus edilib və qalan bir hissəsi isə digərlərinə nəsib olubdur.(1)
səh:57
عن أم سلمة، قال رسول الله|:
علیٌّ مع القرآن، والقرآن مع علیّ، لایفترقان حتّی یردا علیّ الحوض.
Ümmü Sələmədən nəql olunubdur ki, Peyğəmbər (s) buyurdu: Əli Quranla və Quran Əli ilədir. Qiyamət günü kövsər hovuzunun yanında mənim yanıma gələnə qədər bir- birindən ayrılmayacaqlar.(1)
səh:58
عن أبی ذر: قال رسول الله|:
علیّ بابُ علمی، ومبیّن لاُمّتی ما أرسلت به من بعدی. حبّه إیمانٌ، وبغضه نفاق، والنظر الیه رأفة ومودّته عبادة.
Əbuzərdən: Allahın rəsulu (s) buyurdu:
Əli mənim elmimin qapısıdır, mənim risalətimin (Allahın dininin) məndən sonra mənim ümmətimə təfsir edəni (açıqlayanı və bəyan edəni) olacaqdır. Onun dostluğu iman, düşmənçiliyi isə nifaqdır (münafiqlik və iki üzlülük). Məhəbbətlə onun üzünə baxmaq ibadətdir.(1)
səh:59
عن سلمان: قال رسول الله|:
کنتُ أنا وعلیّ نوراً بین یدی الله عزّوجلّ معلّقاً، یسبّح الله ذلک النور ویقدّسه قبل أن یخلق الله آدم بأربعة(عشر) ألف عام، فلمّا خلق الله عزّوجلّ آدم رکب ذلک النور فی صلبه فلم نزل فی شیءٍ واحد حتّی افترقنا فی صلب عبد المطلب فجزء أنا و جزء علی.
Salmandan: Allahın rəsulu (s) buyurdu: Mən və Əli Allah yanında asılı bir nur idik. O nur (Allah Adəmi yaratmadan on dörd min il öncə).
Allahı təsbih və təqdis edərdi (təsbih, və təqdis, yəni, sübhanəllah demək, Allahı hər eyb və nöqsandan uzaq bilmək və buna iqrar etmək.) Elə ki, Adəmi yaratdı, o nuru onun sülbündə (belində) yerləşdirdi. Biz daimi olaraq bir yerdə idik, (yəni birlikdə Peyğəmbərlər və saleh insanlar belinə köçürülürdük). Əbdül- müttəlibin belində bir- birimizdən ayırdıq. O nurun bir hissəsi mən, o biri hissəsi isə Əli oldu (mən nübüvvət və Peyğəmbərliklə zühur etdim, Əli isə imamət və xəlifəliklə).(1)
səh:60
عن حذیفة: قال رسول الله|:
لو علم الناس متی سمّی علی أمیر المؤمنین ما أنکروا فضله، سمی أمیر المؤمنین وآدم بین الروح والجسد. قال الله عزّوجل: «وإذ أخذ ربّک من بنی آدم من ظهورهم ذریّتهم وأشهدهم علی أنفسهم ألست بربّکم» قالت الملائکة: بلی، فقال تبارک وتعالی: أنا ربّکم ومحّمد نبیّکم وعلی أمیرکم.
Hüzeyfədən belə nəql olunubdur ki, Peyğəmbər (s) buyurdu:
Əgər camaat Əlinin hansı zamandan Əmirəlmöminin adıyla adlandırılmasını bilsəydilər, onun fəzilətini və üstünlüyünü (heç vaxt) inkar etməzdilər.
Sonra əlavə etdi: "O, Adəmin cəsədinə ruh verilən zaman Əmirəlmöminin adlandırıldı."
Allah buyurdu: "O zaman ki, sənin Pərvərdigarın Adəm övladlarının bellərindən əhd və peyman adlı və onları özlərinə şahid tutdu (və buyurdu:)
Mən sizin Pərvərdiharınız deyiləmmi?"(1)
Mələklər dedilər: Bəli.
Sonra uca tanrı buyurdu: "Mən sizin Allahınız, Məhəmməd peyğəmbərimiz və Əli sizin əmirinizdir."(2)
səh:61
عن عمر بن الخطاب: قال رسول الله|:
لو أنَّ السماوات والأرض وضعتا فی کفّةٍ وایمانُ علیّ فی کفّة لرجح ایمانُ علیّ.
Ömər ibn Xəttabdan nəql olunur ki, Peyğəmbər (s) buyurdu: Əgər göyləri və yeri tərəzinin bir gözünə və Əlinin imanını onun o biri gözünə qoyalar, şübhəsiz Əlinin imanı ondan ağır olacaqdır.(1)
İzah: Əlinin (ə) imanı elə bir həddə idi ki, özü buyurdu:
«لو کشف الغطاءُ ما ازددت یقیناً»
Əgər pərdələr (qeyb pərdələri) gözümün qarşısından götürülə, heç də mənim iman və yəqinimə bir şey əlavə olmaz.
səh:62
عن علی بن أبی طالب×: قال رسول الله|:
لو أنَّ عبداً عَبَداللهَ مثل ما قام نوح فی قومه، وکان له مثل اُحد ذهباً فأنفقه فی سبیل الله، ومُدَّ فی عمره حتّی یحجّ ألف عام علی قدمیه، ثم قتل بین الصفا والمروة مظلوماً، ثمَّ لم یوالک یا علی، لم یشمَّ رائحة الجنّة ولم یدخلها.
Əli ibn Əbu Talibdən (ə): Allahın rəsulu (s) buyurdu:
Əgər bir bəndənin Nuh Peyğəmbərin öz qövmü arasında qiyam etdiyi müddət qədər ömrü ola (doqquz yüz əlli il) və Allaha ibadət edə. Ühud dağı qədər qızılı ola və onu Allah yolunda infaq edə, ömrü o qədər uzün ola ki, min il piyada həccə gedə və sonra (ən müqəddəs məkanda) səfa və mərvə arasında nahaqq öldürülə, amma sənin (Əlinin) vilayətini qəbul etməyə, behişt iyi onun burnuna yetişməz və behiştə daxil olmaz.(1) (2)
səh:63
عن أبی سعید الخدری: قال رسول الله| (فی قصة إعلان البراءة):
یا علی، إنّه لا یؤدی عنّی إلّا أنا أو أنت.
Əbu Səid Xidridən: Peyğəmbəri əkrəm (s) buyurdu:
Ey Əli! Mənim boynumda olan vəzifəni məndən və səndən başqa heç bir kimsə yerinə yetirə bilməz.(1)
İzah: İslam Peyğəmbəri (s) hicrətin 9- cu ilində müşriklərin Məscidul- hərama daxil olmağının qarşısını almaq üçün və onlarla bağladığı bütün əhd- peymanları götürmək üçün Əbubəkrin Bəraət surəsini əvvəlində gələn on altı ayə ilə Məkkəyə göndərdi ki, həcc mövsümündə bu ayələri orada toplaşanlar üçün oxusun. Əbubəkr yolun yarısında idi ki, Cəbrail, Peyğəmbərə (s) nazil oldu və dedi: "Allahın buyurur ki, bu ayələri ya sən özün, ya da sənin əhli- beytindən olan başqa bir kişi iblağ etməlidir (çatdırmalıdır)".
səh:64
عن عمار بن یاسر: قال رسول الله|:
أوصی من آمن بی وصدّقنی بولایة علی بن أبی طالب، فمن تولاه فقد تولانی ومن تولانی فقد تولی الله عزّوجلّ، ومن أحبّه فقد أحبّنی، ومن أحبّنی فقد أحبّ الله _ تعالی _ ومن أبغضه فقد أبغضنی ومن أبغضنی فقد أبغض الله عزّوجلّ.
Əmmar ibn Yasirdən: Peyğəmbər (s) buyurdu:
Mənə iman gətirənlərə və məni təsdiq edənlərə tövsiyə edirəm ki, Əli ibn Əbutalibin vilayətini (imamət və xilafətini) qəbul etsinlər. Onun vilayətini qəbul edənlər həqiqətdə mənim vilayətimi qəbul etmişdir. Onu sevənlər həqiqətdə məni sevmişdir. Məni sevənlər də həqiqətdə Allahı sevmişdir. Hər kəs onunla düşmənçilik edə, həqiqətdə mənimlə düşməndir, hər kəs mənimlə düşmənçilik edə həqiqətdə Allahın düşmənidir.(1)
səh:65
عن امّ سلمة: قال رسول الله|:
لولم یخلق علیّ ماکان لفاطمة کفوءٌ.
Ümmü Sələmədən: Peyğəmbər (s) buyurdu:
Əgər Allah Əlini yaratmasaydı Fatiməyə layiq bir kimsə (onunla həyat qurmaq üçün) olmazdı.(1)
İzah: Şübhəsiz, Həzrət Peyğəmbərin (s) kəlamında gəlmiş layiqlik, ismət, elm, dünya və axirətə olan baxış, Allaha yaxşılıq (və fəna məqamı) və Allahın müqəddəs sirlərinə və onun adlarına və sifətlərinə agahlıq baxımındandır, qohumluq və s. kimi amillər baxımından yox.
səh:66
عن ابن عباس: قال رسول الله|:
«لو اجتمع الناس علی حبّ علی بن أبی طالب لما خلق الله عزّوجلّ النّار.»
İbn Abbasdan: Peyğəmbər (s) buyurdu:
Əgər hamı Əli məhəbbəti ilə yaşasaydılar, Allah taala cəhənnəmi yaratmazdı.(1)
İzah: Əli ibn İsa İrbili bu rəvayətin açıqlamasında yazır: Mətləbin sirri budur ki, Əliyə məhəbbət, Peyğəmbərə məhəbbət göstərməyə bağlıdır və Peyğəmbəri sevmək Allahı sevməyə bağlıdır, tövhidə inanmağa, ilahi əmr və nəhylərə itaət etməyə, bütün şəri vəzifələri yerinə yetirməyə və Quranın və onun hökmlərinə və Peyğəmbərin sünnəsinə əməl etməyə bağlıdır. Məlumdur ki, camaatın hamısı bu müqəddəs fitrətə əməl etsəydilər Allah cəhənnəmi yaratmazdı. Kəşful- ğümmə, 1, səh 100
Başqa bir alim bu hədis barəsində deyir: Bu şərif hədisdən belə düşünülür ki, əzab və atəş təkcə Əlinin (ə) müxalifləri (və onun düşmənləri üçün) yaradılmışdır.
səh:67
عن أبی ذر و سلمان: أخذ النبی| بید علیّ فقال:
إنَّ هذا أوّل من آمن بی، وهذا أوّل من یصافحنی یوم القیامة، و هذا الصدّیق الأکبر، وهذا فاروق هذه الأُمّة یفرق بین الحقّ والباطل، وهذا یعسوب المؤمنین، والمال یعسوب الظالمین.
Əbuzər və Salmandan belə nəql olunur ki, Peyğəmbər (s) Əlinin (ə) əlini tutdu və buyurdu:
Bu kişi mənim ümmətim arasında mənə birinci iman gətirəndir. Qiyamət günü mənimlə birinci əl görüşən şəxsdir. O Siddiqi əkbərdir (böyük düzdanışan). Ümmətin Fariqidir (yəni haqq və batili bir- birindən ayırandır). Bu möminlərin rəhbəridir. Amma mal- dövlət zalımların padşahıdır.(1)
səh:68
عن معاویة بن حیدة: قال رسول الله|:
لَمبارزة علیّ بن أبی طالب لعمروبن عبدود یوم الخندق أفضل من أعمال أمّتی إلی یوم القیامة.
Müaviyə ibn Heydədən: Allahın rəsulu (s) buyurdu:
Şübhəsiz, Əli ibn Əbu Talibin Əmr ibn Əbdüvədlə (Əhzab və) Xəndək döyüşündəki mübarizəsi qiyamət gününə qədər ümmətinin əməllərindən fəzilətli və üstündür.(1)
səh:69
عن معاویة بن حیدة: قال رسول الله|:
من مات و فی قلبه بغض علی بن أبی طالب فَلْیَمُتْ یهودیاً أو نصرانیّاً.
Müaviyə ibn Heydədən: Peyğəmbər (s) buyurdu:
Hər kəs Əli kini və düşmənçiliyi qəlbində olarkən ölə, yəhudi ya nəsrani dinində olaraq ölmüşdür.(1)
səh:70
عن ابن عباس: قال رسول الله|:
مَن سبَّ علیاً فقد سبّنی، ومن سبّنی فقد سبَّ الله، ومن سبَّ الله أدخله الله نار جهنّم وله عذاب مقیم.
İbn Abbasdan: Peyğmbər (ə) buyurdu: Hər kəs Əlini (ə) söyə, məni sömüşdür və hər kəs məni söyə, həqiqətdə Allahı söyübdür və Allaha nalayiq söz deyən Allahın əzabına düçar olub cəhənnəm odunda yanacaqdır.(1)
səh:71
عن جابر بن عبدالله: قال رسول الله|:
مکتوبٌ علی باب الجنَّة [لا إله اِلّا الله]، محمَّدٌ رسول الله، علی بن أبی طالب أخو رسول الله قبل أن یخلق [الله] السماوات والأرض بألفی عام.
Cabir ibn Abdullahdan: Peyğmbər (ə) buyurdu:
Cənnətin qapısına yazılmışdı: (Allahdan başqa bir Allah yoxdur) Məhəmməd onun rəsuludur. Əli ibn Əbutalib, Allah yeri- göyü yaratmadan iki min il əvvəldən Allahın rəsulunun qardaşıdır.(1)
səh:72
عن حذیفة: قال رسول الله|:
مَثَل علی بن أبی طالب فی الناس مثل«قل هو الله أحد» فی القرآن.
Hüzeyfədən: Peyğmbər (ə) buyurdu: Əlinin misalı mənim ümmətim arasında "Qul huvəllah" surəsi kimidir Quran (surələri) arasında.(1)
səh:73
عن عائشة وأبوبکر وعمر وعثمان وابن مسعود وثوبان وأبی ذر وجابر وأنس وعمران بن الحصین: قال رسول الله|:
النظر إلی وجه علی عبادة.
Ayişə, Əbubəkr, Ömər, Osman, İbn Məsud, Salman, Əbuzər, Cabir, Ənəs və İmran ibn Həsin belə rəvayət edirlər ki, bir gün İslam Peyğəmbəri buyurdu: Əlinin simasına (üzünə) baxmaq ibadətdir.(1)
səh:74
səh:75
عن أنس بن مالک: قال رسول الله|:
هبط علیّ الملکان لم یهبطا منذ کانت الأرض، فبشرانی أنَّ الحسن والحسین سیّدا أهل الجنّة. فقلت: أبوهما خیر منهما.
Ənəs ibn Malikdən: Peyğəmbər (s) buyurdu:
Mənim yanıma iki mələk nazil oldu ki, o iki mələk yer yaradılandan o günə kimi yerə nazil olmamışdılar. O iki mələk mənnə bəşarət verdilər ki, Həsən və Hüseyn cənnət əhlinin sərvəri və ağalarıdırlar. Mən əlavə etdim ataları onlardan daha üstündür.(1)
səh:76
55.CƏNNƏTƏ BURAXILIŞ İCAZƏSİ
عن علی×: قال رسول الله|:
إذا جمع الله الأولین والآخرین یوم القیامة ونصب الصراط علی جسر جهنّم ما جازها أحد حتّی کان معه براءة بولایة علی بن أبی طالب.
Əlidən (ə): Peyğmbər (ə) buyurdu: Allah qiyamət günü bütün insanları toplayan zaman və siratı cəhənnəm körpüsünün üzərinə qoyan zaman, Əbutalib oğlu Əlinin vilayəti vasitəsi ilə cəhənnəmdən qurtuluş sənədi olmayan heç bir kimsə onun üzərindən keçə bilməyəcək.(1)
səh:77
عن عمر بن الخطاب: قال رسول الله|:
یا علی، أنت أوّل المسلمین إسلاماً، وأنت أوّل المؤمنین.
Ömər ibn Xəttabdan: Peyğmbər (ə) buyurdu:
Ey Əli! Sən islamı qəbul edən ən ilkin müsəlmansan və sən ən ilkin möminsən.(1)
səh:78
لمّا قَتل علی× یوم أحد أصحاب الالویة، قال جبرئیل: یا رسول الله، إنَّ هذه لهی المواساة، فقال النبی|: إنّه منی وأنا منه. قال جبرئیل: وأنا منکما یا رسول الله.
Əli (ə) Ühud döyüşündə küfrün pərçəmdarını qətlə yetirdikdən sonra Cəbrail (ə) Peyğəmbərin (s) yanına nazil olub belə dedi: Həqiqətən müvasatın əsil mənası budur. Peyğəmbər (s) buyurdu: "Axı o, məndəndir və mən ondanam." Cəbrail dedi: Ey Allahın rəsulu! Mən də sizdənəm."(1)
səh:79
عن بریدة: قال:
أمرنا رسول الله| أن نسلّم علی علی× ب_ «إمرة المؤمنین».
Büreydə belə rəvayət edir ki, Peyğəmbər (s) əmr etdi ki, Əliyə (ə) möminlərin hökümdarı ünvanı ilə müraciət edək.(1)
səh:80
عن سلمان الفارسی: قال رسول الله|:
یا علیّ، محبّک محبّی، ومبغضک مبغضی.
Salman Farsidən: Peyğmbər (ə) buyurdu:
Ey Əli! Səni sevən mənim dostum, sənin düşmənin mənim düşmənimdir.(1)
səh:81
عن أبی سعید: قال رسول الله|:
یا علیّ، معک یوم القیامة عصاً من عصی الجنّة تذود بها المنافقین عن حوضی.
Əbusəiddən belə nəql olunubdur ki, Peyğəmbər (s) buyurdu:
Ey Əli! Qiyamət günü behişt əsalarından bir əsa sənin əlində olacaqdır və onunla münafiqləri hovuzumun kənarından qovacaqsan.(1)
səh:82
عن ابن عباس: قال رسول الله|:
یا علی، إنَّ الله عزّوجلّ زوّجک فاطمة وجعل صداقها الأرض، فمن مشی علیها مبغضاً لک یمشی حراماً.
İbn Abbas deyir: Peyğmbər (ə) buyurdu:
Ey Əli! Allah taala Fatiməni səninlə evləndirdi və yeri onun mehriyyəsi qərar verdi. Yer üzündə gedən hər hansı bir şəxsin qəlbində sənin kinin və küdurətin olarsa və ya səninlə düşmənçilik edərsə, bu yol getmək ona haramdır.(1)
səh:83
عن أبی بکر: قال رسول الله|:
أنَّ الله خلق من نور علیّ بن أبی طالب ملائکة یسبّحون ویقدّسون ویکتبون ثواب ذلک لمحبّیه ومحبّی ولده.
Əbubəkrdən belə rəvayət olunur ki, Peyğmbər (ə) buyurdu:
Allah Əbutalib oğlu Əlinin nurundan mələklər yaratdı və o mələklər Allaha həmd və səna deyir və onun savabını Əlinin və ya Əli övladlarının dostları üçün yazırlar.(1)
səh:84
عن عمر بن الخطاب: قال: کنت أجفو علیّاً، فلقینی رسول الله| فقال:
إنّک آذیتنی یا عمر!
فقلت: أعوذ بالله ممن أذی رسوله!
قال: إنک قد آذیتَ علیّاً، ومن آذی علیّاً فقد آذانی.
Ömər ibn Xəttab deyir: Mən həmişə Əliyə cəsarət edib onu incidirdim. Bir gün Peyğəmbər (s) məni gördü və belə buyurdu: Ey Ömər!
səh:85
عن سعد بن مالک أمر رسول الله| بسدّ الأبواب الشارعة فی المسجد وترک باب علیّ (قال الهیثمی: رواه أحمد وأبو یعلی والبزار والطبرانی فی الاوسط، وزاد قالوا: یا رسول الله، سددت أبوابنا کلّها إلّا باب علیّ؟ قال:
ما أنا سددت أبوابکم و لکن الله سدّها.
Səd ibn Malik dedi: Allahın rəsulu (s) göstəriş verdi ki, məscidin daxilinə açılan qapıların hamısını bağlayaq və təkcə Əlinin (ə) qapısını açıq qoyaq.
Heysəmi yazır: Bu həqiqəti Əhməd, Əbuəli, Bəzzaz və Təbərani Əvsət (kitabında) rəvayət etmişdir. Əlavə edir ki, onlar dedilər: Ey Allahın rəsulu! Bizim qapılarımızı bağladınız və Əlinin qapısını açıq saxladınız. Həzrət buyurdu: Sizin qapılarınızı mən yox, Allah bağladı.(1)
səh:86
عن جابر، قال: قالوا: یا رسول الله! من یحمل رایتک یوم القیامة؟ قال:
من یحسن أن یحملها إلّا من حملها فی الدنیا؟: علی بن أبی طالب.
Cabirdən belə rəvayətdir ki, bir gün səhabələr Allahın rəsulundan soruşdular: Qiyamət günü sənin bayrağın kimin əlində olacaqdır? Məni incitdin.
Dedim: Allaha pənah aparıram Peyğəmbəri incitməkdən (yəni Allah etməsin ki, Peyğəmbəri incidim).
Buyurdu: Sən Əlini incitdin və hər kəs Əlini incidə, həqiqətdə məni incitmişdir.
Həzrət buyurdu: Bu dünyada o bayraq onun əlində olan şəxsdən başqa kimin buna ləyaqəti ola bilər? (Əli ibn Əbutalib).(1)
səh:87
عن جابر بن عبدالله، قال: رسول الله| لعلیّ×:
مَن أشقی الثَّمود؟ قال: من عَقَر الناقة. قال: فمن أشقی هذه الأمّة؟ قال: الله أعلم. قال: قاتلک.
Cabir ibn Əbdüllahdan belə rəvayət olunur ki, Peyğəmbər (s) Əliyə (ə) buyurdu: Bilirsənmi Səmud qövmünün içində ən bədbəxt şəxs kim idi?
Dedi: O kəs idi ki, Həzrət Salehin dəvəsinin ayaqlarını peylədi (kəsdi).
Həzrət buyurdu: Bəs mənim ümmətimin ən bədbəxti (və üzü qarası) kimdir?
Dedi: Allah daha yaxşı bilər.
Buyurdu: Səni qətlə yetirən şəxs (mənim ümmətimin ən bədbəxti və ən bəxti qarasıdır).(1)
İzah: Səmud qövmü məğrur və qudurğan insanlar idilər. onların Peyğəmbəri Həzrət Saleh (ə) idi. Saleh Peyğəmbər
səh:88
onlara nə qədər nəsihət verirdisə faydası yox idi. Onlar o Həzrətdən möcüzə istədilər. Həzrət Saleh (ə) Allahın izni ilə dağdan naqə (dişi dəvə) çıxartdı. Onlar bu ilahi möcüzəni qəbul etmək əvəzinə o naqəni peylədilər və öldürdülər. Onlar naqəni peyləmək və öldürmək üçün ən qəddar və rəhmsiz bir şəxsi seçdilər. Onun adı "Qəddar ibn Salif" idi. O, bir qılınc zərbəsi ilə dəvənin ayaqlarını peylədi və (o gündən) keçmişin ən bədbəxt və yırtıcı ləqəbini aldı. Bu macəradan üç gün sonra ilahi əzab nəticəsində həlak oldular. Şərh dər təfsire nümunə, cild 27, səh 61- 62, ulquyi asimani, səh 35. Məaref və məarif, cild 3, səh 1383.
səh:89
عن عمّار بن یاسر: قال رسول الله|:
یا علی، إنَّ الله تعالی قد زیّنک بزینة لم تزیّن العباد بزینة أحب إلی الله تعالی منها، هی زینة الأبرارعند الله عزّوجلّ: الزهد فی الدنیا، فجعلک لا تزرأ من الدنیا شیئاً ولاتزرأ الدنیا منک شیئاً ووهب لک حبّ المساکین، فجعلک ترضی بهم أتباعاً، ویرضون بک إماماً.
Əmmar ibn Yasir deyir: Peyğmbər (ə) buyurdu: Ey ,Əli! Mütəal Allah səni elə bir zinətlə bəzəyirdi ki, heç bir bəndəsini belə zinətlə bəzəməmişdi. Allah onu hər bir zinətdən çox sevir. O, zinət dünyada zöhd (zahidlik)dir. Bu zinət izzəti və cəlalı uca olan Allahın yanında ən yaxşı insanların zinətidir.
Səni elə yaradıbdır ki, nə dünya sənə kömək edə bilir, nə də dünya səndən bir şey ala bilir. Allah sənin vücudunda yoxsullara məhəbbət yaradıb. Səni elə edibdir ki, onların rəhbəri olmağına razı ulubsan və onlar da sənin rəhbərliyinə razıdırlar.(1)
səh:90
səh:91
عن أبی هریرة و جابر بن عبدالله، قالا: قال رسول الله|:
علیّ بن أبی طالب صاحب حوضی یوم القیامة.
Əbu Hüreyrə və Cabir ibn Abdullahdan belə nəql olunubdur ki, Allahın rəsulu (s) buyurdu: Qiyamət günü mənim hovuzumun sahibi Əli ibn Əbutalib olacaqdır.(1)
səh:92
69.İLK MÜSƏLMAN
عن أنس، عن رسول الله|:
صلّت الملائکة علیّ وعلی علی بن أبی طالب سبع سنین، وذلک أنّه لم تُرتفع شهاده أن لا إله إلاّ الله إلی السماء إلاّ منّی ومن علیٍّ.
Ənəsdən nəql olunur ki, Peyğəmbər (s) buyurdu: Mələklər yeddi il idi ki, Əli ibni Əbutalibə salavat və salam göndərirdilər. Bu, o zaman idi ki, hələ tövhid şüarı və "la ilahə illəllah" kəlməsi mən və Əlidən başqa heç bir kimin tərəfindən göyə qalxmırdı.(1)
səh:93
عن عبدالله بن عمر. قال رسول الله|:
علی أخی فی الدنیا والآخرة.
Əbdulllah ibn Ömərdən belə nəql olunur ki, Peyğəmbər (s) buyurdu: Əli dünya və axirətdə mənim qardaşımdır.(1)
səh:94
səh:95
قال رسول الله|:
أخی و وزیری، وخیر من أترک بعدی، یقضی دینی، وینجز وعدی علی بن أبی طالب.
Allahın rəsulu (s) buyurdu:
Mənim qardaşım, vəzirim və mənim qalan vəzifələrimi əda edə biləcək və vədələrimi yerinə yetirə biləcək özümdən sonrakı qoyduğum ən yaxşı şəxs Əli ibni Əbutalibdir.(1)
səh:96
عن عمّار بن یاسر، سمعنا رسول الله| یقول:
علی مع الحق والحق مع علی، لا یفترقان حتّی یردا علی الحوض یوم القیامة.
Əmmar ibn Yasir deyir: Allahın rəsulundan eşitdim ki, belə buyururdu: Əli haqla və haqq Əli ilədir. Bunlar qiyamət günü kövsər hovuzunun kənarında mənə birləşənədək bir- birindən ayrılmayacaqlar.(1)
səh:98
عن علیّ×:
بینما رسول الله| آخِذٌ بیدی، ونحن نمشی فی بعض سکک المدینة، إذ أتینا علی حدیقة، فقلت: یا رسول الله، ما أحسنها من حدیقة! قال: لک فی الجنّة أحسن منها. ثمّ مررنا باُخری فقلت: یا رسول الله، ما أحسنها من حدیقة! قال: لک فی الجنّة أحسن منها. حتّی مررنا بسبع حدائق، کلّ ذلک أقول: ما أحسنها! ویقول: لک فی الجنّة أحسن منها.
فلمّا خلا له الطریق اعتنقنی، ثم أجهش باکیاً. [قال: قلت: یا رسول الله، ما یبکیک؟ قال: ضغائن فی صدور أقوام لا یبدونها لک إلّا من بعدی].
قال: قلت: یا رسول الله، فی سلامة من دینی؟
قال: فی سلامة من دینک.
Əli (ə) buyurur: Bir gün Peyğəmbərlə (s) Mədinənin bəzi küçələrində gəzirdik. Əlim onun əlində idi. Bir bağın kənarından keçdik. Ərz etdim: Ey Allahın rəsulu! Bu, nə gözəl bağdır?!
Buyurdu: Cənnətdə sənin üçün hazırlanan bağ bundan da gözəldir. Sonra addımlayaraq başqa bir bağa yetişdik. Ərz etdim: Ey Allahın rəsulu! Bu bağ da gözəldir.
Buyurdu: Sənin cənətdəki bağın bundan da gözəldir.
Beləliklə yeddi bağ keçdik və onların hamısında mən qabaqkı sözləri dedim və Peyğəmbər (s)- də həmin cavabı buyurdu: Yolun sonuna yetişdikdə Peyğəmbər (s) məni qucaqlayıb hay- hayla ağladı.
Ərz etdim: Ey Allahın rəsulu! Nə üçün ağlayırsan?
Buyurdu: (Ona görə ağlayıram ki,) bir dəstə öz ürəklərində sənin kinini saxlayır və məndən sonra onu aşkar edəcəklər.
səh:99
Soruşdum: (O zaman və o halda) mən dinimdə salamat olacağammı?
Buyurdu: Bəli. Sən dinində salamat olacaqsan.(1)
səh:100
عن عائشة: رأیت النبی| التزم علیّاً و قبّله و یقول:
بأبی الوحید الشهید، بأبی الوحید الشهید.
Ayişə deyir: Bir gün gördüm ki, Peyğəmbər (s) Əlini qucaqlayaraq onu öpür və buyurur: Atam qurban olsun o tək şəhidə, atam o tək şəhidə fəda olsun.(1)
səh:101
عن علیّ×: ان رسول الله| أخذ بید حسن و حسین فقال:
من أحبّنی وأحبّ هذین وأباهما وأمّهما کان معی فی درجتی یوم القیامة.
Əli (ə) buyurdu: Allahın rəsulu (s) Həsən və Hüseynin əlini tutaraq buyurdu:
Hər kəs məni, bu iki nəfəri, bunların ata və anasını sevə (qiyamət günü) onlarla olacaqdır.(1)
İzah: Bu, buna xatirdir ki, hər kəs hər kimi sevərsə (qiytamətdə) onunla olacaqdır.
səh:102
76.QİYAMƏTDƏ SORĞU- SUAL
عن أبی برزة: قال رسول الله|:
لاتزول قدما عبد حتّی یُسأل عن أربعة:
عن جسده فیما أبلاه، وعمره فیما أفناه، وماله مِن أین إکتسبه وفیما أنفقه، وعن حبّ أهل البیت.
فقیل: یا رسول الله، فما علامة حبّکم؟
فضرب| بیده علی منکب علی×.
Əbu Bərzədən? Peyğəmbər (s) buyurdu: (qiyamət günü hər bir kəs yerində hərəkət etmədən dörd sualla soruşulacaqdır:
Bədənin hansı yolda köhnəldiyindən (qocaldığından), ömrünü hansı yolda sərf edildiyindən, malının haraya xərcləndiyindən və biz əhli- beytin sevgisindən.
Soruşdular: Ey Allahın rəsulu: (Sizdən sonra) sizə sevgi məhəbbətin nişanəsi nədir?
Allahın Peyğmbəri əlini Əli (ə)- ın çiyninə vurdu.(1)
səh:103
عن أبی ذر: سمعت رسول الله| یقول لعلیّ×:
إنّ الله أخذ میثاق المؤمنین علی حبّک، وأخذ میثاق المنافقین علی بغضک. ولو ضربتَ خیشوم المؤمن ما أبغضک، ولو نثرت الدنانیر علی المنافق ما أحبک. یا علی، لایحبّک إلّا مؤمن، ولایبغضک إلّا منافق.
Əbuzər deyir ki, bir gün Allahın rəsulundan Əliyə (ə) söyləyərkən belə eşitdim:
Allah möminlərlə sənin dostluğun üçün əhd- peyman bağlayıb, necə ki, munafiqlərlə də sənin düşmənçiliyin üçün əhd peyman bağlayıb (belə ki,) əgər sən möminin başına (öz şəmşirilə) zərbə endirəsən, o, heç vaxt səninlə düşmən olmayacaq və səndən inciməyəcəkdir. Necə ki, əgər dinarları (qızıl pulları) münafiqin ayaqları altına tökəsən səni sevməyəcəkdir.
Ey Əli! Səni mömindən (Allaha və onun rəsuluna imanı olandan) başqası sevməz və iki üzlü və münafiqdən başqası səninlə düşmən olmaz.(1)
səh:104
قال رسول الله| _ فی صفة علی× :
یا أیها الناس، إمتحنوا أولادکم بحبّه، فإِنَّ علیّاً لا یدعو إلی ضلالة ولا یبعد عن هدی، فمن أحبَّه فهو منکم، ومن أبغضه فهو لیس منکم.
İslam Peyğəmbəri (s) Əlinin (ə) vəsfində belə buyurur: Ey camaat! Öz övladlarınızı Əli sevgisi ilə yoxlayın. Əli heç vaxt zəlalətə (azğınlığa) çəkməz və hidayətdən uzaqlaşdırmaz. Əgər (övladınız) Əlini sevirsə, bilin ki, sizdəndir (halalzadədir). Amma əgər onunla düşmənçilik edərsə, sizin deyil (haramzadədir).(1)
səh:106
قال الإمام حسن×:
أرسل رسول الله| إلی الأنصار فأتوه، فقال لهم: یا معشر الأنصار، ألا أدلّکم علی ما إن تمسّکتم به لن تضلّوا بعده؟
قالوا: بلی یا رسول الله. قال: هذا علی، فأحبّوه بحبّی وَکرّموه لکرامتی، فإن ّ جبرئیل× أمرنی بالذی قلت لکم عن الله عزوجل.
İmam Həsən (ə) buyurdu: Allahın rəsulu (s) Ənsarın tərəfinə bir qasid yolladı və onları çağırdı. Ənsar (əsili mədinəli olan səhabələr) gəldilər. Həzrət onlara buyurdu:
Ey ənsar! İstəyirsinizmi ki, sizi elə bir şeyə yönəldən və elə bir şeyi sizə xəbər verim ki, əgər ondan yapışsanız heç vaxt yolunuzu azmazsınız?
Dedilər: Bəli, ey Allahın rəsulu buyururn.
Buyurdu: Bu Əlidir. Mənimlə məhəbbət və dostluğunuza xatir onu sevin və məni əzizlədiyiniz üçün onu da əzizləyin. Çünki, bunu Allah mənə tapşırdı ki, sizə çatdırım.(1)
səh:107
عن أنس بن مالک وبردة:
قرأ رسول الله| هذه الآیه: (فی بیوت أذِن الله أن ترفع)، فقام إلیه رجل فقال: أی بیوت هذه یا رسول الله؟
قال: بیوت الأنبیاء.
فقام الیه ابوبکر، فقال: یا رسول الله، هذا البیت منها؟ _ لبیت علی وفاطمة _ قال: نعم من (أفاضلها).
Ənəs ibni Malik və Bərdədən nəql olunur:
Allahın rəsulu (s) " فی بیوت أذِن الله أن ترفع"(1) ayəsini bir qurup səhabənin arasında qiraət etdi.
Onlardan biri ayağa qalxdı və dedi:
Ey Allahın rəsulu! Bu ayədə qeyd olan evdən məqsəd hansı evdir?
Həzrət buyurdu: İlahi Peyğəmbərlərin evi.
Əbubəkr qalxdı, Əli və Fatimənin evinə işarə edib soruşdu. Bu ev də onlara şamildirmi?
Həzrət onun cavabında buyurdu: Bəli, bu ev onların ən şərafətli və fəzilətlilərindəndir.(2)
səh:108
səh:109
قال رسول الله|:
من سرّه أن یحیا حیاتی ویموت مماتی ویسکن جنّة عَدْن غرسها ربّی فلیوال علیّاً من بعدی ولیوال ولیّه، ولیقتِد بالأئمة من بعدی، فإنّهم عترتی، خلقوا من طینتی، رزقوا فهماً وعلماً، وویْلٌ للمکذّبین بفضلهم من أمتی، القاطعین فیهم صلتی، لا أنا لهم الله شفاعتی.
Peyğəmbər (s) buyurdu: Hər kəsi, mənim kimi yaşamaq, mənim kimi ölmək və mənim kimi Allahın (cürbəcür) ağaclar əkdiyi ədn (sabit və əbədi) cənnətində olmaq sevindirir və şad edirsə, gərək məndən sonra Əlinin havadarı (himayəçisi) olsun və onun havadarlarının havadarı olsun. Məndən sonra gələn imamlara itaət etsin. Çünki onlar mənim itrətim (və əhli- beytimdirlər). Mənim xilqətimdən yaranıblar. Elm və düşüncə onların ruzisi olubdur. Vay olsun mənim ümmətimdən onları təkzib edənlərə və mənim onlarla olan bağlılığımı qıranlara (nəzərə almayanlara). Allah mənim şəfaətimi belə şəxslərə nəsib etməsin.(1)
səh:110
عن أمیر المؤمنین×:
جاء سهیل بن عمرو إلی رسول الله| فقال: یا محمد، انّه قد خرج إلیک أناس مِن أرقّائنا لیس بهم للدّین تعبّداً فاردد هم علینا. فقال ابوبکر وعمر: صدق یا رسول الله. فقال النبی|: لن تنتهوا یا معشر قریش حتّی یبعث الله علیکم رجلاً منّی امتحن الله قلبه للإیمان یضرب رقابکم علی الدین وأنتم متجفّلون عنه اجفال النعم. فقال ابوبکر: أنا هو یا رسول الله؟
قال: لا.
قال عمر: أنا هو یا رسول الله؟
قال: لا، ولکنّه خاصف النعل.
قال: وکان فی کفّ علی نعل یخصفها لرسول الله|
Əli (ə) buyurur: Süheyl ibn Əmr (Məkkə Qüreyşlərindən bir dəstə ilə) Allahın rəsulunun (s) yanına gəlib ərz etdilər:
Ey Məhəmməd! Bizim övladlarımız, qardaşlarımız və qullarımızdan bir dəstəsi sənin yanına gəlibdir. Onlar nə dinə məhəbbət üzündən, nə də düşüncə və dərk üzündən sənə birləşiblər, (başqa sözlə, onlar dindən heç bir şey anlamırlar).
Onları bizə qaytar.
Əbubəkr və Ömər də onların bu sözünü təsdiq etdilər, amma Peyğəmbəri əkrəm (s) buyurdu: Ey Qureyşlilər! Siz heç vaxt islah olmayacaqsınız, təkcə (o zaman islah olacaqsınız ki), məndən olan, qəlbini Allah imtahan etmiş bir kişini sizin tərəfinizə göndərər ki, din yolunda sizin boynunuzu vursun. (O, elə bir şəxsdir ki,) siz onu görəcək, hürkmüş dəvə quşları kimi ondan qaçarsınız. Əbubəkr dedi: Ey Peyğəmbər (s)! o, dediyiniz
səh:111
şəxs mənəm?
Buyurdu: Xeyir (sən deyilsən)
Ömər dedi: Ey Allahın rəsulu bəlkə o şəxs mənəm?
Buyurdu: O kişi, o (gördüyünüz) ayaqqabı tikən şəxsdir.
Süheyl ibn Əmr deyir: Əli (ə) əlində Peyğəmbərin ayaqqabısını tikirdi.(1)
səh:112
قال أبو سعید الخدری: سألت رسول الله| عن قول الله تعالی: «ومن عنده علم الکتاب»؟ قال:
ذاکَ أخی علی بن أبی طالب.
Əbu Səid Xidridən rəvayət olubdur ki, belə dedi: "«ومن عنده علم الکتاب»؟" "kitab elmi onun yanında olan şəxs" şərif ayəsinin barəsində Peyğəmbərdən (s) soruşdum. Həzrət buyurdu: O şəxs qardaşım Əli ibni Əbutalibdir.(1)
səh:113
عن حمید بن عبدالله بن یزید المدنی: ذکر عند النبی| قضاء قضی به علی بن أبی طالب، فأعجب النبی|، فقال:
الحمد لله الذی جعل فینا الحکمة أهل البیت.
Həmid ibn Abdullah ibn Yəzid ,Mədənidən belə rəvayət olubdur:
Əli bir məsələnin barəsində hökm vermişdi və Peyğəmbərin (s) yanında o hökümdən söz açıldıqda Peyğəmbər (s) sevinərək buyurdu: Həmd və şükr o Allaha olsun ki, hikməti bizim əhli beytdə qərar veribdir.(1)
səh:114
عن أبی هریزة: نظر النبی| إلی علی وحسن وحسین وفاطمة^، فقال:
أنا حربٌ لمن حاربکم، وسلم لمن سالمکم.
Əbu Hüreyrə deyir: Peyğəmbər (s) Əliyə (ə), Həsənə (ə) Hüseynə (ə) və Fatiməyə (s) baxdı və buyurdu:
Mən sizinlə düşmənçilik edənlərlə düşmənəm və sizinlə sülh edənlərlə sülhdəyəm.(1)
səh:115
قال أمیر المؤمنین×: قال رسول الله|:
شرکائی الذین قرنهم الله بنفسه وبی وأنزل فیهم: «یا أیها الذین آمنوا أطیعوا الله وأطیعوا الرسول» الآیة، فإن خفتم تنازعاً فی أمر فأرجعوه إلی الله والرسول واولی الأمر، قلت: یا نبّی الله، من هم؟
قال: أنت اولهم.
Əmirəl möminin Əli (ə) buyurdu: Peyğəmbər (s) belə buyurdu:
Mənim şəriklərim onlardırlar ki, Allah onları özünə və mənə yaxın edib və onların barəsində bu ayəni nazil edibdir: "Ey möminlər! Allaha itaət edin, Allahın rəsuluna və sizin içinizdən olan əmr sahiblərinə itaət edin."
Əgər hər hansı bir şey barəsində çəkişməyə və mübahisəyə düşdünüz, Allaha, onun rəsuluna və ululəmrə (yəni əmr sahiblərinə) müraciət edin.
Dedim: Ey Allahın rəsulu! Ululəmr kimlərdir?
Buyurdu: Sən onların ilkinisən.(1)
səh:116
عن ابن عباس: قال رسول الله| لعبد الرحمن بن عوف:
یا عبدالرحمن، أنتم أصحابی وعلیّ بن أبی طالب منّی وأنا من علی، فهو باب علمی ووصیّی، وهو وفاطمة والحسن والحسین هم خیر الأرض عنصراً وشرفاً وکرماً.
İbn Abbasdan nəql olunur: Allahın rəsulu (s) Əbdürrəhman ibn Ufa belə buyurdu:
Ey Əbdürrəhman! Siz mənim səhabələrimsiniz. Əli ibn Əbutalib məndəndir və mən də ondan. O, mənim elmimin qapısı və mənim vəsimdir. O, Fatimə, Həsən və Hüseyn əsil, nəsəb və kəramət baxımından yer üzündə hamıdan üstündürlər.(1)
səh:117
عن ابن عباس عن النبی| قال:
السبق ثلاثة: السابق إلی موسی، یوشع بن نون والسابق إلی عیسی، صاحب یاسین، والسابق إلی محمد| علی بن أبی طالب.
İbn Abbasdan belə nəql olunur: Peyğəmbər (s) buyurdu: (Peyğəmbərə iman gətirməkdə) qabaqcılar üç nəfərdir: Musa Peyğəmbərə (ə) iman gətirən Yuşə ibn Nun, İsa Peyğəmbərə iman gətirən Sahibü Yasin, Məhəmməd ümməti içində ən qabaqcıl isə Əli ibn Əbu Talibdir.(1)
İki mətləb:
Qabaqcıllardan məqsəd o kəslərdir ki, haqq dini qəbul etməkdə başqalarından qabaq olalar.
Mənavi deyir: Doğrusu, bu, Əli (ə) üçün nə böyük fəzilət və üstünlükdür! Bu, elə bir vəsfdir ki, başqaları ondan məhrumdur.
səh:118
قال رسول الله|:
خیر رجالکم علیّ بن أبی طالب، وخیر شبابکم الحسن والحسین، وخیر نسائکم فاطمة بنت محمد صلی الله علیهم.
Allahın rəsulu (s) buyurdu:
Kişilərinizin ən üstünü Əli ibn Əbu Talib, cavanlarınızın ən üstünü Həsən və Hüseyn və qadınlarınızın ən üstünü Fatimədir (Allahın salavat və salamı olsun onlara).(1)
səh:119
عن حذیفة: قال رسول الله|:
علیّ خیر البشر فمن أبی فقد کفر.
Hüzeyfədən nəql olunur: Peyğəmbər (s) buyurdu: Əli, insanların ən üstünü və ən yaxşısıdır. Onu qəbul etməyən kafirdir.(1)
səh:120
عن سلمان الفارسی قال رسول الله|:
أوّلکم وارداً علی الحوض أولکم إسلاماً علیّ بن أبی طالب.
Salman Farsidən nəql olunur: Peyğəmbər (s) buyurdu:
(Qiyamət günü) Kövsər hovuzunun yanında mənim yanıma varid olan ən birinci şəxs, o kəsdir ki, hamıdan birinci islama iman gətiribdir. O, Əli ibn Əbu Talibdir.(1)
səh:121
عن ابن مردویه: قال رسول الله|:
فی الجنَّة درجة تُدعی «الوسیلة» فإذا سألتم الله فاسألوا لی الوسیلة، قالوا: یا رسول الله، من یسکن معک فیها؟ قال: علی وفاطمة والحسن والحسین.
İbn Mərduyədən nəql olunur: Allahın rəsulu (s) buyurdu:
Cənnətdə "vəsilə" deyilən bir rütbə vardır. Allahdan mənim üçün bir şey diləyərkən "vəsilə"- ni istəyin.
Camaat soruşdular: O rütbədə sizinlə kim olacaqdır?
Buyurdu: Əli, Fatimə, Həsən və Hüseyn.(1)
səh:122
قال رسول الله|:
من أطاعنی فقد أطاع الله ومن عصانی فقد عصی الله، ومن أطاع علیّاً فقد أطاعنی، ومن عصی علیّاً فقد عصانی.
Allahın rəsulu (s) buyurdu: Hər kəs mənə itaət edərsə, həqiqətdə Allaha itaət etmişdir. Hər kəs mənə üsyan edərsə, həqiqətdə Allaha üsyan (günah) etmişdir. Hər kim Əliyə üsyün edərsə həqiqətdə mənə üsyan etmişdir.(1)
səh:123
عن سعد، سمعت رسول الله| یقول لعلیّ× ثلاث خصال لأن یکون لی واحدة منها أحب إلی من الدنیا و ما فیها، سمعته یقول:
أنت منّی بمنزلة هارون من موسی الّا أنّه لا نبی بعدی. وسمعته یقول: لأعطین الرایة غداً رجلاً یحبّ الله والرسول ویحبّه الله ورسوله لیس بفّرار. وسمعته یقول: من کنت مولاه فعلی مولاه.
Səd deyir: Allahın rəsulundan (s) Əlinin barəsində üç xislət eşitdim ki, əgər onun biri məndə olsaydı dünya və dünyadakılardan mənə artıq olardı.
Eşitdim ki, Peyğəmbər (s) Əliyə (ə) buyurdu:
Sənin mənə olan nisbət və məqamın Harunun Musaya olan nisbət və məqamı kimidir, təkcə bu fərqlə ki, məndən sonra Peyğəmbər yoxdur.
Həmçinin Xeybər fəthi günü onun barəsində belə buyurdu:
Sabah döyüş bayrağını o şəxsə verəcəyəm ki, Allah və onun rəsulunu sevir və Allah və onun rəsulu da onu sevir. Heç vaxt düşmənə arxa çevirməz və heç vaxt döyüşdən qaçmaz.
Həmçinin eşitdim ki, buyurdu: Mən hər kimin mövlasıyamsa, Əli (ə) də onun mövlasıdır.(1)
səh:124
قال أمیرالمؤمنین×:
جَمَعنا رسول الله| فی بیت أم سلمة، أنا وفاطمة وحسناً وحسیناً، ثم دخل رسول الله| فی کساء له، وأدخلنا معه، ثم ضمّنا، ثمّ قال: اللهمَّ هولاء أهل بیتی، فأذهب عنهم الرجس وطهرّهم تطهیراً.
فقالت أم سلمة: یا رسول الله، فأنا؟ _ ودنت منه _ فقال: أنتِ ممّن أنتِ منه، وأنتِ علی خیر. أعاد رسول الله، ثلاثاً یصنع ذلک.
Əmirəl möminin (ə) buyurdu: Allahın rəsulu (s) məni, Fatiməni, Həsən və Hüseyni Ümmi Sələmənin evində özüylə birlikdə əbasının altına aldı və bizi qucaqlayaraq dedi:
İlahi! Mənim əhli- beytim bunlardır: (Hər hansı bir) çirkinlik və napaklığı onlardan kənar et. Onlara təharət və paklıq nəsib et.
Ümmü Sələmə Peyğəmbərə (s) yaxınlaşaraq dedi: Ey Allahın rəsulu! Bəs mən?
Peyğəmbər (s) buyurdu: Sən yaxşı və xeyirli qadınsan, amma bu əhli- beytdən deyilsən.
Allahın rəsulu (s) bu işi üç dəfə təkrar etdi.(1)
səh:125
səh:126
عن ابن عباس فی حدیث زواج فاطمه و علی^: ثم التزمهما [رسول الله|] فقال:
اللهمَّ إنّهما منّی وأنا منهما، اللهم کما أذهبت عنّی الرجس وطهرّتنی فطهرّهما.
İbn Abbas Əli (ə) və Fatimənin nigahı macərasını belə nəql edir. ... Sonra Allahın rəsulu (s) zövc və zövcəni bağrına basıb dedi: Barilaha! Bu iki nəfər məndəndir və mən də onlardanam. Çirkinlik və napaklığı məndən uzaqlaşdırdığın kimi, bu iki nəfəri də pak et.(1)
səh:127
عن عمرو بن میمون: إنی لجالس إلی ابن عباس إذ أتاه تسعة رهط فقالوا: یا ابن عباس،اما أن تقوم معنا و إما أن تخلو بنا من بین هؤلاء.
فقال ابن عباس: بل أنا أقوم معکم، و هو یومئذ صحیح قبل أن یعمی.
قال: فأبتدؤوا فتحدّثوا، فلا ندری ما قالوا، قال: فجاء ینفض ثوبه و یقول: أفّ و تفّ! وقعوا فی رجل له بضع عشرة فضائل لیست لأحد غیره، وقعوا فی رجل قال له النبی|:
لأبْعَثَنَّ رجلاً لا یخزیه الله أبداً، یحبّ الله ورسوله _ إلی أن قال _ : وأخذ رسول الله| ثَوبه فوضعه علی علی وفاطمة وحسن وحسین وقال: {انّما یرید الله لیذهب عنکم الرِّجس أهل البیت ویُطَهِّرَکُم تطهیراً}.
Ömər ibn Məymun deyir: Mən ibn Abbasın huzurunda idim ki, yeddi nəfər (1)də onun yanına gəlib və dedilər:
Ya ayağa qalx və məclisdən ayrıl (ki, xəlvət bir yerdə səninlə söhbət edək) ya da, yanındakıları uzaqlaşdır və bizimlə tək qal.
İbn Abbas dedi: Mən qalxıram və sizinlə xəlvətə keçirəm. (Ravi deyir) Bu hadisə o zaman idi ki, hələ İbn Abbasın gözləri tutulmamışdı.
İbn Məymun deyir: Onlar bir kənara çəkilərək söhbətə başladılar, amma mən onların nədən danışdıqlarını bilmədim. İbn Abbas narahat halda paltarını sirkələyərək deyirdi: Utanasız, ar olun sizə!
Elə bir şəxsiyyətə bədbindirlər ki, Allahın rəsulu (s) (xeybər müharibəsində başqaları gedib və acizanə qayıdan zaman) onun
səh:128
barəsində belə buyurdu:
Elə bir şəxsi mübarizəyə göndərəcəyəm ki, Allah heç vaxt onu xar etməyib, o, Alahı və onun rəsulunu sevir... Allahın rəsulu öz əbasını Əli, Fatimə, Həsən və Hüseynin üstünə atıb buyurdu:
"Ey əhli- beyt! Allah sizdən çirkinliyi (günahı) yox etmək və sizi tərtəmiz (pak) etmək istər!"(1)
səh:129
عن سعد بن أبی وقّاsəh: لما نزلت هذه الآیة: {فقل تعالوا ندع أبناءنا و أبناءکم} دعا رسول الله| علیاً وفاطمة وحسناً وحسیناً، فقال:
اللهم هؤلاء أهلی.
Səd ibn Əbuvüqqasdan nəql olunur: Bu ayə
{فقل تعالوا ندع أبناءنا و أبناءکم}
"Gəlin biz də oğlanlarımızı, siz də oğlanlarınızı; biz də qadınlarımızı, siz də qadınlarınızı; biz də özümüzü, siz də özünüzü (bura) çağıraq!"
Nazil olan zaman, Allahın rəsulu (s) Əlini (ə) Fatiməni, Həsən və Hüseyni çağırdı və Allahın dərgahına ərz etdi: İlahi mənim əhli- beytim bunlardır.(1)
səh:130
عن أمیر المؤمنین× قال رسول الله|:
إنَّ الله أمرنی أن ادنیک ولا اقصیک وان اعلمک، وأن تعی وحقٌّ لک أن تعی. قال: فنزلت هذه الآیه: {وتعیها أذن واعیة}.
Əmirəl- möminin Əli (ə) buyurur: Allahın rəsulu buyurdu:
Allah mənə əmr edibdir ki, səni özümə yaxınlaşdıram və özümdən uzaqlaşdırmayam. (Əmr edibdir ki,) sənə təlim edəm və sən öyrənəsən. Bu sənin haqqındır ki, öyrənəsən.
O dedi: Bu zaman bu ayə "وتعیها أذن واعیة" (1) nazil oldu.(2)
"Bunu (möminlərə nicat verib kafirləri məhv etməyimizi) sizə bir ibrət dərsi edək və dərk edən (öyüd-nəsihəti cani-dildən dinləyən) qulaq bunu eşidib yadda saxlasın!"
səh:131
قال رسول الله| فی مرض موته:
أیّها النّاس یوشک أن أقبض قبضاً سریعاً فینطلق بی، وقد قدمت إلیکم القول معذرة إلیکم: ألا إنّی مخلف فیکم کتاب ربّی عزّوجلّ وعترتی أهل بیتی ثمّ أخذ بید علی فرفعها فقال: هذا علی مع القرآن والقرآن مع علی لایفترقان حتّی یردا علیّ الحوض فاسالهما ما خلفت فیهما.
Allahın rəsulu (s) ölümü ilə tamamlanan xəstəliyi ərəfəsində buyurdu: Ey camaat! Ehtimal vardır ki, tezliklə dünyadan köçəm. Mən belə bir halda sizə elə bir söz deyirəm ki, artıq heç bir üzr (və bəhanıniz) olmasın. Mən izzətli və cəlallı Rəbbimin kitabını və əhli- beytimi sizin aranızda öz yerimə canişin qoyuram.
Bu zaman Əli (ə)- ın əlini qaldırdı və buyurdu:
Bu Əli Quranladır və Quran da Əli ilədir. Bunlar kövsər hovuzunun kənarında mənə qovuşana qədər bir- birindən ayrılmazlar. Mən o zaman sizdən bu iki canişinə əməl edib- etmədiyiniz barədə soruşaram ki, görüm mənim bu iki canişin barədə etdiyim tövsiyəyə necə əməl edibsiniz.(1)
səh:132
səh:133
قال رسول الله|:
أنت خیر اُمّتی فی الدنیا والآخرة.
Allahın rəsulu (s) buyurur: Sən dünya və axirətdə mənim ümmətimin ən xeyirlisi və yaxşısısan.(1)
səh:134
102.BİZ VƏ ŞİƏLƏRİN AQİBƏTİ
قال رسول الله|:
اذا کان یوم القیامة أخذت بحجزة الله وأخذت أنت بحجزتی. وأخذ ولدک بحجزتک، وأخذت شیعة ولدک بحجزتهم فتری أین یؤمربنا.
Allahın rəsulu (s) buyurur: (Ey Əli!) Qiyamət günü mən Allaha təvəssül edəcəyəm. Sən mənə təvəssül edəcəksən, övladların sənə təvəssül edəcəklər və sənin zürriyyələrinin ardıcılları onlara təvəssül edəcəklər. (O zaman) görəcəksən ki, bizi hara aparacaqlar.(1)
səh:135
عن جندب بن ناجیة (أو ناجیة بن جندب) لما کان یوم غزوة الطائف قام النبی| مع علی× ملیاً ثم مرّ فقال له أبوبکر: یا رسول الله، لقد طالت مناجاتک علیاً منذ الیوم، فقال|:
ما أنا انتجیته ولکن الله انتجاه.
Cündəb ibn Naciyədən (ya Naciyə ibn Cündəbdən) belə rəvayət olunur: Taif müharibəsi zamanı Allahın rəsulu (s) Əli ilə bir müddət gizli söhbət etdi. Onların söhbəti çox çəkdikdə Əbubəkr o həzrətə dedi: Ey Allahın rəsulu! Sizin sögbətiniz və sirli danışığınız çox çəkdi. Həzrət buyurdu: Mən yox, Allah onunla münacat edirdi (sirli söhbət edirdi).(1)
səh:136
عن سلمان قال رسول الله|:
من أحبَّ علیّاً فقد أحبّنی ومن أبغض علیّاً فقد أبغضنی.
Salman deyir: Allahın rəsulu (s) buyurdu: Hər kəs Əlini sevə məni sevmişdir və hər kəs Əli ilə kin- küdurətli ola mənimlə düşmənçilik etmişdir.(1)
səh:137
عن الحارث الأعور: أن النبی| قال:
من أراد أن ینظر إلی آدم فی علمه، ونوح فی فهمه، و إبراهیم فی حلمه، ویحیی فی زهده، وموسی فی بطشه، فلینظر إلی علی بن أبی طالب.
Haris Əvərdən rəvayət olunur: Allah Peyğəmbəri (s) buyurdu: Hər kəs Adəmin elmini, Nuhun düşüncə və dərkini, İbrahimin helmini, Yəhyanın zöhdünü, Musanın dilavərliyini müşahidə etmək istəyirsə Əli ibn Əbu Talibə baxsın.(1)
səh:138
عن جابر: قال رسول الله| یوم بدر:
هذا رضوان، ملک من ملائکة الله ینادی: لا سیف إلّا ذوالفقار، ولا فتی إلّا علی.
Cabirdən nəql olunur: Allahın rəsulu Bədr(1) müharibəsi zamanı buyurdu: Bu, Allahın mələklərindən olan Rizvandır ki, asimandan səslənir: Zülfüqardan başqa (kəsən) qılınc və Əlidən (şücaətli və) cavanmədr yoxdur.(2)
səh:139
عن أنس: قال رسول الله|:
إنَّ ربَّ العالمین عهد إلی عهداً فی علیّ بن أبی طالب فقال: إنّه رایة الهدی، ومنار الإیمان وإمام أولیائی، ونور جمیع من أطاعنی.
یا أبا برزة، علی بن أبی طالب أمینی غداً فی القیامة وصاحب رایتی فی القیامة علی مفاتیح خزائن رحمة ربّی.
Ənəsdən belə rəvayət olunur ki, Allahın rəsulu (s) buyurdu: Aləmlərin Rəbbi Əli ibn Əbu Taliblə əhd bağlayıbdır ki, o, hidayət bayrağı, iman çırağı, mənim dostlarımın və ardıcıllarımın imamıdır. O, mənə itaət edənlərin işığı və nurudur.(1)
Ey Əbubərzə! Əli ibn Əbu Talib qiyamət günü mənim əminim olacaqdır. O, qiyamət günü mənim bayrağımın sahibi və ələmdarımdır. O, Rəbbimin rəhmət xəzinələrinin kilidlərinin əmanətdarıdır.(2)
səh:140
عن حذیفة: قال رسول الله|:
علیّ أمیر البررة، وقاتل الفجرة، منصور من نصره، مخذول من خذله، ألا وإنَّ الحق معه ویتبعه، ألا فمیلوا معه.
Hüzeyfədən nəql olunur: Allahın rəsulu (s) buyurdu: Əli yaxşı insanların əmiri və pislərin qatilidir. Ona kömək edənlər kömək olunar və ona arxa çevirib onu xar etmək istəyənlər zəlil və xar olarlar. Agah olun ki, haqq onunla və onun dalıncadır. Diqqət edin ki, rəftarınız onun mehvəri ilə olsun.(1)
səh:141
عن ابن عباس: قال رسول الله|:
إنّک ستقدم علی الله وشیعتک راضین مرضین.
İbn Abbasdan belə nəql olunur ki, Peyğəmbər (s) Əliyə (ə) buyurdu:
Sən Allah dərgahında hazır olarkən, sənin şiələrin sənin rəhbərliyinlə fəxr edəcək və Allah onlardan razı olacaqdır.(1)
səh:142
قال ابن عباس کنت أنا و أبی العباس بن عبد المطلب جالسین عند رسول الله| إذ دخل علیّ بن أبی طالب فسلّم فردّ علیه رسول الله| وبشّر به وقام إلیه واعتنقه وقبّل بین عینیه وأجلسه عن یمینه.
فقال العباس: یا رسول الله، أتحب هذا؟
فقال النبی|:
یا عمّ رسول الله، والله لله أشدّ حبّاً له منّی، إنَّ الله جعل ذریّة کل نبی فی صلبه وجعل ذریّتی فی صلب هذا.
İbn Abbas deyir: Mən və atam (Abbas ibn Əbdül Müttəlib) Allahın rəsulunun (s) hüzurunda idik. Bu zaman Əli ibn Əbu Talib daxil olub Salam verdi. Peyğəmbər (s) salamın cavabını aldıqdan sonra xoşhallıqla durdu, onu qucaqladı, alnını öpdü və onu sağ tərəfində oturtdu.
Abbas (bunu görərək) dedi: Ey Allahın rəsulu! Aya onu sevirsənmi?
Allahın rəsulu (s) buyurdu: Əmican! And olsun Allaha, Allah onu məndən daha çox sevir. Allah hər Peyğəmbərin nəslini o Peyğəmbərin öz sülbündə qərar veribdir, mənim nəslimi isə bu şəxsin sülbündə qoyubdur.(1)
səh:143
səh:144
1. Qurani kərim.
2. Rüchul mətalib, Übeydullah Əmr İbn Məzhər Camal.
3. Əl- ərbəin əl- müntəqa min mənaqibil- Mürtəza, Rəziyyuddin Əbülxeyr, Əhməd ibn İsmail Taliqani Şafei, Türasüna Jurnalı, say 1, 1405 hic.
4. Əsasül- bəlağət, Əbülqasim Məhmud ibn Əmr, Zəməxşəri
5. Əsbabi nuzulil- Quran, Əbülhəsən Əli ibn Əhməd Vahidi Neyşaburi.
6. Əl- istiab fi Əsmail- əshab, Yusif ibn Abdullah ibn Əbdülbirr Qürtəbi Maliki.
7. Əsədülğabə fi mərifətüssəhabə, İzzəddin Əli ibn Əbilmükrəm, Məhəmməd ibn Məhəmməd ibn Əbülkərim Şeybani (ibn Əsir), Beyrut.
8. Əl- isabə fi təmyizissəhabə, Əhməd ibn Əli, İbn Həcər Əsqəlani Şafei, Qahirə çapı 1328.
9. Əl- əmalil- xəmisiyyə (Əmali Şəcəri), Yəhya ibn Hüseyn Şəcəri.
10. Əl- inbaul- müstətabə, ibn seyyidül- kull.
11. Ənsabul əşraf, Əhməd ibn Yəhya ibn Cabir Bəlazəri.
12. Əlbidayə vənnəhayə, İsmail ibn Ömər ibn Kəsir Dəməşqi.
13. Tarixi Bağdad (Mədinətül- islam), Əhməd ibn Əli ibn Sabit, Xətib Bağdadi.
14. Tarixül- xüləfa, Cəlaluddin Siyuti.
səh:145
1. Tarixi mədinəti Dəməşq (imam Əli (ə)- ın tərcümeyi halı), Əbülqasim Əli ibn Həsən ibn Hibətullah Şafei (ibn Əsakir).
2. Tarixi Dəməşq (imam Həsən (ə)- ın tərcümeyi halı), ibn Əsakir.
3. Əttədvin fi əxbari Qəzvin, Əbdülkərim ibn Məhəmməd Rafei Qəzvini.
4. Türasüna, Alulbeyt müəssisəsinin jurnalı, Qum.
5. Təfsiri rhuhul məani (Təfsiri Alusi), Məhəmud ibn Abdullah Alusi.
6. Təfsiri Təbəri, Əbu Cəfər, Məhəmməd ibn Cərir Təbəri.
7. Təfsir Qürtəbi (Əl- came li əhkamil- Quran), Məhəmməd ibn Əhməd Ənsari Qürtəbi.
8. Tənzihüşşəriətil- Mərufə ənil- əhadisiş- şiətil- mouzə, Əbülhəsən, Əli ibn Məhəmməd ibn Əraq Əlkənani.
9. Təhzibi Tarixi Dəməşq. (İbn Əsakir), Əbdülqadir Bədran.
10. Tozihuddəlalil, Şəhabuddin İci.
11. Əl cameüs- səqir, Cəlaləddin Siyuti.
12. Əl camüül- kəbir, Cəlaləddin Siyuti.
13. Cəmul- cəvame.
14. Cəvahiril- mətalib fi mənaqibi Əli ibn Əbu Talib (ə), Məhəmməd ibn Əhməd Dəməşqi Şafei.
15. Hilyətül- əvliya vəttəbəqatul- əsfiya, Əbinəim, Əhməd ibn Abdullah İsfəhani.
16. Xəsaisül- imam Əmirəl- möminin (ə), Əhməd ibn Şüeyb Nəsai.
17. Əddürrülmənsur fi təfsiril- məsur, Cəlaluddin Əbdürrəhman Siyuti.
18. Zəxairül- üqba fi mənaqibi zəvil- qürba, Muhibbuddin, Əhməd ibn Abdullah Təbəri.
19. Rişvətüssadi, Əbubəkr Xəzrəmi.
20. Ərriyazun- nəzirə fi mənaqibil- əşərə, Muhibbuddin Təbəri.
21. Zəhrur- riyaz. S
22. Sünəni ibn Macə, Məhəmməd ibn Yəzid ibn Macə Qəzvini.
23. Sünəni Termizi, (Əl- cameüssəhih) Məhəmməd ibn İsa ibni Surə Termizi.
səh:146
1. Seyri Əlaminnəbla, Əbu əbdullah, Məhəmməd ibn Əhməd Zəhəbi.
2. Əssirrətün- nəbəviyyə, Əbdülməlik ibn Hişam ibn Əyyub Himyəri.
3. Şəhrül- məqasid, Səduddin, Məsud ibn Ömər Taftazani Şafei.
4. Şərhi Nəhcül- bəlağə, İzzəddin, Əbdülhəmid ibn Məhəmməd ibn əbil Hədid, Mötəzili.
5. Şəvahidüt- tənzil li qəvaidit- tənzil, Hakim Həskani, Abdullah ibn Abdullah ibn Əhməd, Hənəfi Neyşaburi.
6. Əssəvaqiül- mühriqə. Əhməd ibn Həcər, Heytəmi.
7. Təbəqatul- Hənabilə, Əbdülhəsən, Məhəmməd ibn Yəla.
8. Əttəbəqatul- kübra, Məhəmməd ibn Səd.
9. Əbəqatul- ənvar, Mirhamid, Hüseyn Hindi.
10. Əl- iləlül- mütənahiyə fil- əhadisil vahiyə, Əbülfərəc, Əbdürrəhman ibn Əli, ibn Cövzi.
11. Əl- iləlül- varida fil- əhadisinnəbəviyyə, Əbülhəsən, Əli ibn Ömər.
12. Əlqədir fil kitab və sünnə vəl ədəb, Əbdülhüseyn Əmini.
13. Fəthül- bari fi şərhi səhih Buxari, Əhməd ibn Əli ibn Həcər Əsqəlani.
14. Fəthül- qədir, Məhəmməd ibn Əli ibn Məhəmməd.
15. Fəthül- məlikil- Əli fi sehhəti hədisi babi mədinətil elm Əli.
16. Fəraidüs- səməteyn fi fəzailül- Mürtəza vəl Bətul vəssibteyn vələimməti min zurriyyətihim, İbrahim ibn Məhəmməd Cəvini.
17. Firdövsül- əxbar, Şiruyə ibn Şəhrdar, Deyləmi Həmədani.
18. Fəzaili Əmirəl- möminin, (ə) ibn Üqdə.
19. Fəzailüssəhabə, Əhməd ibn Məhəmməd ibn Hənbəl, Şeybani.
20. Əl- fəvaidül- məcmuə.
21. Feyzül- qədir, Məhəmməd, Əbdürrəuf Mənavi.
22. Əlqövlül- cəli.
23. Əl- kəşşaf, Məhəmməd ibn Ömər, Zəməxşəri,
24. Kəşfül- Xifa, İsmail ibn Məhəmməd, Əcəluni.
səh:147
1. Kifayətuttalib, Məhəmməd ibn Yusif ibn Gənci.
2. Kənzül- ümmal fi sünənil- əqval vəl əfal, Əlauddin, Əli Müttəqi ibn Yusif.
3. Kənzül- həqaiq, Əbdürrəuf Mənəvi.
4. Əl- ləalil məsnuə, Siyuti.
5. Lisanil- mizan, Əhməd ibn Əli, Həcər Əsqəlani,
6. Məcməüz- zəvaid və Mənbəül- fəvaid, Əli ibn Əbubəkr Heysəmi.
7. Əlmüstədrək ələs- səhiheyn, Əbu Əqdullah, Məhəmməd ibn Abdullah, (hakim Niyşaburi).
8. Müsnədi Əli ibn Əbu Talib (ə), Siyuti.
9. Müsnədi Fatimə (s)
10. Əl- Müsnəd, Əhməd ibn Məhəmməd, Şeybani. (İbn Hənbəl).
11. Əl- müsnəd, İbn Əbu Hakim.
12. Əl- müsnəd, Əbu Xəla Museli: Əhməd ibn Əli ibn Müsənna, Təmimi.
13. Əl- müsənnəf, Əbubəkr, Əbdürrəzzaq ibn Hümam.
14. Əlmöcəmül- əvsət, Süleyman ibn Əhməd, Təbərani.
15. Əl- möcəmül- kəbir, Süleyman ibn Əhməd, Təbərani.
16. Mərifətüs- səhabə, Əbunəim, Əhməd ibn Abdullah.
17. Əl- meyar vəl- müvazənə, Məhəmməd ibn Abdullah, İskafi.
18. Məqtəlül- Hüseyn Əleyhissəlam, Müvəffəq ibn Əhməd, Xarəzmi.
19. Mülhəqati ehqaqul- həqq, Şəhabuddin, Nəcəfi, Mərəşi.
20. Əl- müsənnif, Əbubəkr, Abdulah ibn Məhəmməd.
21. Mənaqibul imam Əli ibn Əbu Talib (ə), Əli ibn Məhəmməd ibn Məhəmməd, Vasiti ibn Məğazili, Şafei.
22. Mənaqibi seyyiduna Əli (ə), Eyni.
23. Əl- mənaqib fi elmil- kəlam, İci.
24. Muzehu Əvhamil cəm vəttəfriq, Əbubəkr, Əhməd ibn Əli (Xətib Bağdadi)
25. Mizanul- etidal fi nəqdir- rical, Məhəmməd ibn Əhməd, Zəhəbi.
26. Nəzmi dürərüs siməteyn, Məhəməd ibn Yusif.
səh:148
1. Ənnəhayə fi qəribil- hədis vəl- əsər, ibn Əsif
2. Nəvadirül- əsər fi Əliyyin (ə) Xeyrülbəşər, Cəfər ibn Əhməd ibn Əli, Razi.
3. Nurul- bərahin, Seyyid Nemətullah, Musəvi Cəzairi.
4. Yənabiul- məvəddət li zəvil- qürba, Süleyman ibn İbrahim, Qunduzi, Hənəfi.
səh:149
səh:150
1- İtrət və Quran.
2- Əd-dür-rül mənzud fi əhkamel hudud. (üç cilddə)
3- Nətayec-ül-Əfkar fi nəcasət-ul-kuffar.
4- Əs-siyam və şəhru Rəməzan-ul-mubarək.
5- Məə- müəllem- ul- əxlaq fi səfəhat- ul- məkasib.
6- Muqtətiffat bəqiyyət- us- sələf.
7- Surət-un-mucizətun min həyatel mərcə- el kəbir- us seyyid Əlqolpayqani.
8- Həyate -Ayətullah, Ayətullah- il- Cəhromi.
9- Məə muqəddəs- ül Ərdəbili fi məsael min- əl fiqh.
10- Muqəddəs- ul Ərdəbili əzva- un əla həyatihi və şəxsiyyətihi
11- Səlatul cuməti fi ğeybət- il höccəti
12- Hidayətus- Sasil.
13- Hidayətl- ibad, iki cilddə.
14- Bəyanul Üsul, üç cilddə.
15- Müntəxəbul- Əsər, üç cilddə.
səh:151
səh:152
1- Asiman sirləri (Hədid surəsinin təfsiri)
2- İslamın əxlaq sistemi (Hücurat surəsinin təfsiri)
3- Quranda insan təcəllası (İnsan surəsinin təfsiri)
4- Quranın nüfuz və təsirindən nümunələr
5- Quran vasitəsilə Quranı tanımaq
6- Quranda Allah bəndələrinin siması
7- Quranda bəyənilmiş xarakterlər
8- Quran və düşüncələrin hidayəti
9- Zalımların Quranla mübarizəsi
10- Quran cazibədarığı
11- Nəhcülbəlağədə Quran siması
12- İslam dünyası və Təhrif məsələsi
13- Rəhmət qapısı (Peyğəmbərin şəbaniyyə xütbəsinin təhlili)
14- Pəhrizkarların siması (Müttəqin xütbəsinin izahı)
15- Bəsrə valisinə Əli (ə) ın tapşırığı
16- İdeal dövlətə doğru
17- Şəhadət yatağında həyat şüası
18- Qədir çeşməsindən bir damla
19- Məhdi (ə.c) ın üləma və təqlid mərcələrinə inayətləri
20- Məhdi Məsihin müqtədası
21- İmam Zamanın unudulmuş hüququ
22- Zəhra məhdisinin xatirəsi ilə
23- Günəş səhifəsi
səh:153
1- Şeyx Mofidin baxışı
2- Orucluq ayini
3- Ramazan xəbəri
4- Səhifeye Səccadiyyədə Ramazan siması
5- Qədr gecələrinin sirləri
6- Şəhadətin qırmızı xətti
7- İnsani və köklü dəyərlər
8- Azan, asiman nəğməsi
9- Qayıdış səsi
10- Zeynəbin xütbəsində Əli (ə) şücaətinin təkrarı
11- Zeynəb Bəni haşimin ağıllısı
12- Rəbəzə şəhidi, Əbuzər ğəffari
13- Müqəddəs Ərdəbili
14- Təsisedici Ayətullah (Hacı şeyx Əbdülkərim Hayiri)
15- Mərcələrin şeyxi Ayətullah – üzma Hayiridən xatirələr
16- Fəqihlik göyünün günəşi (Ayətullah Qolpayqani)
17- Cihad və ictihad yolunda Allaha doğru hicrət edən
18- Pakların sülaləsi
19- Aşiqlərin zümzüməsi (İftitah duasının təfsiri)
20- Quran və rəvayətlərdə Övliyaullah
21- Quranda nümunəvi qız və oğlanlar.
22- Həcc barədə min sual.
23- Vəqfdə qürbət qəsdi mötəbərdirmi?
24- Fitrət ayəsinin təfsiri.
25- Yaradana tərəf.
26- Avropadan islam nidası.
27- On suala cavab.
28- Xilasedici əqidə.
29- İmamət sistemində Tövhid təcallası.
30- İlahiyyat məqalələri toplusu.
31- Aşura dialoqu.
Şiənin elmi hövzələrinin tarixi.
səh:154