دیوان علامه ملا محمدمحسن فیض کاشانی

غزليات

غزل شمارهٔ 3

هشدار كه هر ذره حسابست در اينجا

ديوان حسابست و كتابست در اينجا

حشرست و نشورست و صراطست و قيامت

ميزان ثوابست و عقابست در اينجا

فردوس برين است يكي را و يكي را

انكال و جحيمست و

غزل شمارهٔ 4

هر دمم نيشي ز خويشي ميرسد با آشنا

عمر شد در آشنائيها و خويشي ها هبا

كينه ها در سينه ها دارند خويشان ازحسد

آشنايان در پي گنجينه هاي عمرها

هيچ آزاري نديدم هرگز از بيگانهٔ

هر غمي كامد بدل از خويش بود و آشنا

بحر دل را تيره گرداند چو خويشي بگذرد

ميزند بر دل بگد چون آشنا كرد آشنا

خويش ميخواهد نباشد خويش بر روي زمين

تا بريزد روزي آن بر سر اين از سما

چون سلامي مي كند سنگيست بر دل ميخورد

بي سلام ار بگذرد بر جان خلد زان خارها

راحتي مر آشنا را زآشنائي كم رسد

نيست راضي آشنائي از سلوك آشنا

شكوه كم كن فيض

غزل شمارهٔ 5

علم رسمي از كجا عرفان كجا

دانش فكري كجا وجدان كجا

عشق را با عقل نسبت كي توان

شاه فرمان ده كجا دربان كجا

دوست را داد او نشان ديد اين عيان

كو نشان و ديدن جانان كجا

كي بجانان ميرسد بي عشق جان

جان بي عشق از كجا جانان كجا

كي دلي بي عشق بيند روي دوست

قطرهٔ خون از كجا عمان كجا

جان و دل هم عشق باشد در بدن

زاهدان را دل كجا يا جان كجا

دردها را عشق درمان ميكند

درد را بي عاشقي درمان كجا

عشق اين را اين و اين را آن كند

گر نباشد عشق اين و ان كجا

هم سر ما عشق و هم سامان ما

سر كجائي عشق يا سامان كجا

عشق خان و مان هر بي خان و مان

فيض را بي عشق، خان و مان كجا

غزل شمارهٔ 7

ميتوان برداشت دل از خويش و شد از جان جدا

ليك مشكل ميتوان شد از بر ياران جدا

صحبت ياران خوشست و الفت ياران خوشست

اين دو با هم ياربايد اين جدائي آن جدا

يار كلفت ديگرست و يار الفت ديگرست

صحبت آنان جدا و صحبت اينان جدا

صحبت آنان قرين خواندن تبت يد است

صحبت اينان نشد از معني قرآن جدا

صحبت آنان بلاي جان هر فهميدهٔ

صحبت اينان دواي درد از درمان جدا

يار بايد يار را در راه حق رهبر شود

نه كه سازد يار را از دين و از ايمان جدا

يار بايد يار باشد در فراق و در وصال

نه بود در وصل يار و يار و در هجران جدا

يار بايد يار را غمخوار باشد در بلا

زو جدا هرگز نگردد گر شود از جان جدا

در غم و اندوه باشد يار با ياران شريك

در نشاط و كامراني نبود از ايشان جدا

چون بگريد يار بايد يار هم گريان شود

ني كه اين گريد جدا گاه آن شود گريان جدا

هر چه بپسندد بخود بپسندد آنرا بهر يار

هر چه از خود دور خواهد خواهد از ياران جدا

دشمنان يار را دشمن بود از

غزل شمارهٔ 8

زخود سري بدرآرم چه خوش بود بخدا

زپوست مغز برآرم چه خوش بود بخدا

فكنده ام دل و جانرا بقلزم غم عشق

اگر دري بكف آرم چه خوش بود بخدا

كنم زخويش تهي خويشرا ازخود برهم

زغم دمار بر آرم چه خوش بود بخدا

زديم از رخ جان زنك نقش هر دو جهان

كه روبروي توآرم چه خوش بود بخدا

كنم زصورت هر چيز رو بمعني آن

عدد دگر نشمارم چه خوش بود بخدا

بنور عشق كنم روشن آينه رخ جان

مقابل تو بدارم چه خوش بود بخدا

زپاي تا سرمن گر تمام ديده شود

بحسن دوست گمارم چه خوش بود بخدا

بر آن خيال كنم وقف ديده و دل جان

بجز تو ياد نيارم چه خوش بود بخدا

درون خانهٔ دل روبم از غبار سوي

بجز تو كس نگذارم چه خوش بود بخدا

بود كه رحم كني بر دل شكستهٔ من

بسوز سينه بزارم چه خوش بود به خدا

نهم چين مذلّت بخاك درگه دوست

زديده اشك ببارم چه خوش بود بخدا

براي سوختن فيض آتش غم عشق

زجان خويش برآرم چه خوش بود بخدا

غزل شمارهٔ 10

از عمر بسي نماند ما را

در سر هوسي نماند ما را

رفتيم زدل غبار اغيار

جز دوست كسي نماند ما را

رفتيم بآشيانهٔ خويش

رنج قفسي نماند ما را

از بس كه نفس زديم بيجا

جاي نفسي نماند ما را

ياران رفتند رفته رفته

دمساز كسي نماند ما را

گرمي بردند و روشنائي

زايشان قبسي نماند ما را

گلها رفتند زين گلستان

جز خارو خسي نماند ما را

دل واپسي دگر نداريم

در دهر كسي نماند ما را

كو خضر رهي درين بيابان

بانك جرسي نماند ما را

جز ناله كه مونس دل ماست

فرياد رسي نماند ما را

بستيم چو فيض لب ز گفتار

چون همنفسي نماند ما را

غزل شمارهٔ 13

يارا يارا ترا چه يارا

تا دل بربائي اذكيا را

اين دلبري از تو نيست بالله

اين فتنه زديگريست يارا

آنكسكه نگاشته است نقشت

بر صفحهٔ نيكوئي نگارا

در پردهٔ حسن تست پنهان

دل ميبرد از بر آشكارا

از خال و خطت كتاب مسطور

داده است بدست ديده مارا

تا درنگريم و باز خوانيم

در روي تو سورهٔ ثنا را

هر جزو تو آيتي زقرآن

هر شيوه ستايشي خدا را

هر جلوهٔ تو كند ثنائي

در پرده جناب كبريا را

آئينهٔ حسن تو نمايد

بي صورت و بي جهت خدا را

از فيض كسي دگر برد دل

تو بيخبري ز دل نگارا

غزل شمارهٔ 16

درآ در عالم معني نظر كن سوي اين صحرا

كه گل گل بشكفا دل گل خود روي اين صحرا

جهان معنيست ان ارض واسع كان شنيدستي

بيا هجرت كن از اقليم صورت سوي اين صحرا

معطر دارد از بوي گل قدسي جهاني را

بيا اي جان من فيضي ببر از بوي اين صحرا

درينصحراست آهوئيكه از شيران ربايد دل

زهي صيادي چشم خوش آهوي اين صحرا

بيا اي آنكه خاري در دلت از حسن گلروئيست

بسوزان خار دل در نور آتش خوي اين صحرا

بيا اي آنكه در زنجير زلفي بسته داري دل

گشاد دل بجو از وسعت دلجوي اين صحرا

بيا اي آنكه وسواس بتي شوريده ات دارد

دلترا شستشوئي ده در آب جوي اين صحرا

چه در كوي بتان افتاده كوكو ميزني دلتنگ

گشايشرا اگر گوئي سپاري كوي اين صحرا

گشاد سينهٔ فيض از گشاد روي اين صحرا

بحسن دلبران كي ميدهد يكموي اين صحرا

غزل شمارهٔ 18

بده ساقي آن جام لبريز را

بده بادهٔ عشرت انگيز را

مي ء ده كه جانرا برد تا فلك

درد كهنه غربال غم بيز را

چه پرسي زمينا و ساغر كدام

بيك دفعه ده آن دو لبريز را

گلويم فراخست ساقي بده

كشم جام و مينا و خم نيز را

اگر صاف مي مي نيايد بدست

بده دردي و دردي آميز را

در آئينهٔ جام ديدم بهشت

خبر زاهد خشگ شبخيز را

پريشان چو خواهي دل عاشقان

برافشان دو زلف دل آويز را

بشرع تو خون دل ما رواست

اشارت كن آن چشم خونريز را

چه با غمزهٔ مست داري ستيز

بجانم زن آن نشتر تيز را

دل فيض از آن زلف بس فيض ديد

ببر مژده مرغان شبخيز را

غزل شمارهٔ 24

آفتاب وصل جانان بر نمي آيد مرا

وين شب تاريك هجران سرنمي آيد مرا

دل هميخواهد كه جان در پايش افشانم ولي

يكنفس آن بيوفا بر سر نمي ايد مرا

طالع شوريده بين كان مايهٔ شوريدگي

بي خبر يكبار از در در نمي ايد مرا

ازطرب شيرينترست آن نوش لب ليكن حسود

قامت چون نخل او در بر نمي آيد مرا

بخت بدبين كز پيامي خاطر ما خوش نكرد

آرزوئي از نكويان بر نمي آيد مرا

زرد شد برك نهال عيش در دل سالهاست

لاله رخساري بچشم تر نمي آيد مرا

من زرندي و نظر بازي نخواهم توبه كرد

هيچ كاري فيض ازين خوشتر نمي آيد مرا

غزل شمارهٔ 27

اگر خرند زعشاق جان سوخته را

روان بدوست برم اين روان سوخته را

كشد چو شعله زحرف فراق دوست نفس

كشم بكام خموشي زبان سوخته را

زآتش دل من حرف در دهن سوزد

كسي چگونه بفهمد بيان سوخته را

خبر ببر ببر دلبر اي صبا و بگوي

سزد كه رحم كني عاشقان سوخته را

بگو زسوختگان آتشين رخان پرسند

ترا چه شد كه نپرسي فلان سوخته را

زهم بپاش صبا قالبم بپاش افكن

مهل كه دفن كنند استخوان سوخته را

بسوخت زآتش عشقش تنم طبيب برو

دوا چگونه توان خستگان سوخته را

فتاد آتش عشقش بدل زمن كم شد

كجا روم زكه پرسم نشان سوخته را

حديث سوختگانست بهرخامان حيف

خبر كنيد زمن همدمان سوخته را

دهان و كام و زبان سوخت زاولين سخنش

بگو به فيض به بندد دهان سوخته را

غزل شمارهٔ 30

هر كه آگه شد از فسانهٔ ما

عاقبت پي برد بخانهٔ ما

آنكه جويد نشان نشان نبرد

بي نشاني بود نشانهٔ ما

بگذراند زعرش هر كه نهد

سرطاعت بر آستانهٔ ما

توسن چرخ را بدين شوكت

رام كرده است تازيانهٔ ما

نرسد دست كوته همت

كه بلندست آشيانهٔ ما

قدر ما را كسي نميداند

غيرآن صاحب زمانهٔ ما

همه عالم اگر شود دشمن

ما و آن دوست يگانهٔ ما

هر كه با ما بسر برد نفسي

داند او عيش جاودانهٔ ما

هر كه را وصل ما بچنگ آيد

هوش بربايدش چغانهٔ ما

غير درگاه ما پناهي نيست

سرخلقي و آستانه ما

كار و استاد و كار گه مائيم

غيرمانيست كار خانهٔ ما

همه ما و بهانهٔ اغيار

كو كسي بشكند بهانهٔ ما

دام پيدا و دانه ناپيدا

غيب بينست مرغ دانهٔ ما

از سر

غزل شمارهٔ 31

اي زتو خرّم دل آباد ما

وز تو غمگين خاطر ناشاد ما

عشق تو آزادي در بندگي

بندهٔ تو گردن آزاد ما

اي گشاد بندهاي بسته تو

بستهٔ تو بند ما در زاد ما

اي زتو آباد دلهاي خراب

وي زتو ويران دل آباد ما

اي كه هستي در دل ما روز و شب

وقت جوش لطف ميكن ياد ما

داد تو بر عاشقان بيداد كرد

داد بيداد تو آخر دادما

دادما بيداد مااز داد تست

اي اسير داد تو بيداد ما

شكوه ها داريم از بيداد خود

داد ما ده داد ما ده داد ما

از تو ميجوئيم در عشقت مدد

اي زتو در هر غم استمداد ما

فيض ا زتو هم پناه آرد بتو

ا ي بتو خوش خاطر ناشاد ما

غزل شمارهٔ 33

بوئي زگلشني است بدل خارخار ما

بايد كه بشكفد گلي آخر زخار ما

درنقش هر نگار نگر نقش آن نگار

گرچه نگار و نقش ندارد نگار ما

رفتم چو در كنارش ازمن كناره كرد

كر خود كناره گير و درآرد كنار ما

كرديم از دو كون غم دوست اختيار

بگرفت اختيار زما اختيار ما

گوهر كه هر چه كم كند از ما سراغ كن

جام جهان نماست دل بي غبار ما

ما را بهاروسبزه و گلزار درو لست

از مهر جان خزان نپذيرد بهار ما

اندوه عالمي بدل خود گرفته ايم

كسي را غبار كي رسد از رهگذار ما

بر دوش خويش بار دو عالم نهاده ايم

كي دوش كس گرانشود از بار بار ما

از يك شرار آه بسوزيم هر دو كون

ياران حذر كنيد ز سوز شرار ما

روزي گل مراد بخواهدشكفت فيض

زين گريه هاي ديدهٔ شب زنده دار ما

غزل شمارهٔ 35

غم زخوي خويش داردخاطر غمناك ما

نم زجوي خويش دارد ديده نمناك ما

ناله اش از جور خويشست ايندل پر آرزو

زخمش از دستخودست اين سينهٔ صد چاك ما

بر روان ما زخاك ما بسي بيداد رفت

داد ميخواهد زخاك ما روان پاك ما

باك جان ما زخاك ما و باك دل زخود

نيست ما را هيچ باك از دلبر بي باك ما

خار و خاشاك تن ما سدّ راه جان ماست

عشق كوكاتش زند در خار و در خاشاك ما

خاك ميرويد گل و نسرين و نرگس در چمن

خاك ما خاري نرويد خاك بر سر خاك ما

تاك رز بخشد مي و تاك تن ما بي ثمر

دود آهي نيست هم كاتش فتد در تاك ما

اينجهان و آنجهان بااينهمه تشويش هست

بهر جاندادن درون خود گريبان چاك ما

هر كه قدر جان پاك ما شناسد چون ملك

سجده دارد جسم ما را بهر جان پاك ما

كرد تعظيم تن ما بهر جان ما ملك

زانكه بوي حق شنيد از جان ما در خاك ما

از حريم قدس جانرا گرچه تن افكند دور

عنقريب از لوث تن رسته است جان پاك ما

عاقبت تن ميشود قربان جان خوش باش فيض

ميبرد سيلاب قهر جان بدر يا خاك ما

غزل شمارهٔ 37

بررهگذر نفحهٔ يار است دل ما

خرّم تر از ايام بهار است دل ما

از غيب رسد قافلهٔ تازه بتازه

آن قافله را راهگذار است دل ما

روشنتر از آئينه و آب و مه و مهر است

پاكيزه ز زنگار و غبار است دل ما

خالي نبود يكنفس از حور سرشتي

پيوسته نگارش بكنار است دل ما

هر دم رود از جا بهواي سر زلفي

آشفته تر از طرّه يارست دل ما

يك لحظه فرارش نبود ليك هميشه

در شيوه رندي بقرار است دل ما

هم صومعه هم ميكده هم مسجد و هم دير

يك معني و بنموده هزار است دل ما

غافل منگر منبع فيض است دل فيض

گستاخ مبين مسند يار است دل ما

غزل شمارهٔ 40

آسمان را يكسر پرشور ميدانيم ما

وز شراب لم يزل محمور ميدانيم ما

نورحق تابيده بر اكناف عالم سربسر

نور انجم پرتوي زان نور ميدانيم ما

جابجا در هر فلك بنشسته خيلي از ملك

اين عبادتخانه را معمور ميدانيم ما

هر كرا دانش بود مقصود بر حس و خيال

چشم او گر چار گردد كور ميدانيم ما

نزدنزديكان حق حيّند و ناطق نه فلك

هر كرا اين علم نبود دور ميدانيم ما

عالم خلقست اين عالم كه پيدا بينيش

عالم امر از نظر مستور ميدانيم ما

چشم فهم نكته زاهل علم بتوان داشتن

جاهل دل مرده را معذور ميدانيم ما

قدر هر ظرفي بقدر

غزل شمارهٔ 41

جمال تست بروز آفتاب روزن ما

خيال تست بشبها چراغ مسكن ما

گرفت از تن ما ذره ذره داد بجان

زيمن عشق تو شد رفته رفته جان تن ما

گمان مبر كه بيك جا نشسته ام فارغ

دو كون طي شد و يك كس نديد رفتن ما

دل من آهن و عشق تو بود مغناطيس

ربود جذبهٔ آهن رباي آهن ما

صفاي كينهٔ ما كينهٔ زكس نگذاشت

نه ايم با كس دشمن بگو بدشمن ما

بمابدي كن و نيكي ببين و تجربه كن

خبر بكسان نيست غير اين فن ما

هزار خوف خطر بودي ارنميبودي

كتاب معرفت ما دعاي جوشن ما

دل فراخ نيايد بتنك از بخشش

بيا ببرگهر معرفت زمخزن ما

سخن زعالم بالا هميشه مي آيد

كجا خزانهٔ دل كم شود زگفتن ما

غنيمتي شمر اين يكدودم كه خواهد شد

بجاي ديدن ما بعد از اين شنيدن ما

جهان بديده ما تيره شد كجا رفتند

نشاط عهد شباب آندو چشم روشن ما

همان بهار و همانگلشن و همان گلهاست

چه شد نواي خوش بلبلان گلشن ما

دلا اگر ننشينم طرف گل زاري

بياد لاله رخي خون ما بگردن ما

چو برخضيض زمين مانده ايم سرگردان

چو اوج عالم بالا بود نشيمن ما

خموش فيض حديث دلست بي پايان

بيان آن نتواند زبان الكن ما

غزل شمارهٔ 43

اي فداي عشق تو ايمان ما

وي هلاك عفو تو عصيان ما

گر كني ايمان ما را تربيت

عشق گردد عاقبت ايمان ما

زآتش خوف تو آب ديدها

زآب حلمت آتش طغيان ما

اي بما آثار صنع تو بديد

وي تو پنهان در درون جان ما

اي تو هم آغاز و هم انجام خلق

وي تو هم پيدا و هم پنهان ما

گوشها را سمع و چشمانرا بصر

در دل و در جان ما ايمان ما

اي جمالت كعبهٔ ارباب شوق

وي كمالت قبلهٔ نقصان ما

عاجزيم از شكر نعمتهاي تو

عجز ما بين بگذر از كفران ما

اي بدي از ما و نيكوئي زتو

آن خود كن پرده پوش آن ما

فيض را از فيض خود سيراب كن

اي بهشت و كوثر و رضوان ما

غزل شمارهٔ 45

هان رستخيز جان رسيد شد در بدن زلزالها

افكند تن اثقالها بگشود جانرا بالها

افكند هر حامل چنين از هول زلزال زمين

گشتند مست اينچنين انداختند احمالها

بيهوش شد هر مرضعه از شدت اين واقعه

دست از رضاعت بازداشت بيخود شد از اهوالها

انسان چو ديد اين حالها گفت از تعجب مالها

گفتند از ارض بدن بيرون فتاد اثقالها

گفت اين زمين اخبارها وحي آمدش در كارها

از ربك اوحي لها كرد او عيان احوالها

درامتزاج جسم و جان كردند حكمتها نهان

كشتند در تن تخم جان تا بر دهد اعمالها

تن را حياه از جان بود جان زنده از جانان بود

جان او بدن عريان شود تا گستراند بالها

ابدان زجان عمران شود وز رفتنش ويران شود

جان از بدن عريان شود تا گستراند بالها

زآمدشد اين جسم و جان نگسست يكدم كاروان

افتاد شوري در جهان زين حلّ و زين ترحالها

پرشد دل فيض از انين زان ميكند چندان چنين

تا از دلش چون از زمين بيرون فتد اثقالها

غزل شمارهٔ 47

اي كوي تو برتر از مكانها

وي گم شده در رهت نشانها

سرگشته ببرّ و بحر گردند

اندر طلب تو كاروان ها

اي غرقهٔ بحر بي نشاني

وان گمره وادي نشانها

هر غمزده ايست از تو محزون

وز تست نشان شادمانها

از تست زمين فتاده بيخود

وز شوق تو شور آسمانها

راهي بتو نيست جز ره عشق

خاصان كردند امتحانها

در عالم عشق سير كرديم

ديديم يكان يكان نشانها

دل بر سر دل فتاده مدهوش

تن بر سرتن سپرده جانها

نزد دلدار رفته دلها

سوي جانان روان روانها

جانها همه پاكشيده از تن

دلها همه كنده دل زجانها

سر بر سر نيزهاي حسرت

تن ها بر خاك جان فشانها

هركو از عشق گفت حرفي

افتاد چو فيض بر زبانها

غزل شمارهٔ 51

نكرديم كاري درين بندگيها

نديديم خيري از اين زندگيها

از اين زندگيها نشد كام حاصل

درين بندگيهاست شرمندگيها

بيا عشق ويران كن صبر و طاقت

كه آسوده گرديم ز آسودگيها

اگر هست خيري در آشفتگيهاست

كه آشفته تر باد آشفتگيها

ززنگار عقل آئينه دل سيه شد

خوشا سادگيها و ديوانگيها

رهي گر بحق هست شوريدگيهاست

خوشا عيش سوداي شوريدگيها

پريشان شو از زلفهاي پريشان

مجو خاطر جمع ز آسودگيها

بيا تا تلافي كنيم آنچه بگذشت

كه داريم از عمر شرمندگيها

بيا بعد از اين فيض بيدار باشيم

كه مرگست بهتر ازين خفتگيها

غزل شمارهٔ 54

آنكه را هستي هميشه در طلب

در تو پنهان است از خود مي طلب

زانچه ميجوئي بروز و شب نشان

در بر تو حاضر است او روز و شب

تار و پود هيكلت او مي تند

در دلت از وي فتد شور و شغب

از فراق او تن تو در گداز

رشتهٔ جانت از او در تاب و تب

روي او سوي تو اي غافل زخود

چشم بگشا هان چه شدپاس ادب

مايهٔ شادي درون جان تست

از چه غم داري تو اي كان طرب

يكنفس از ديدنش فارغ مباش

در لقا يكدم مياسا از طلب

حاضر و غايب بغير از وي كه ديد

من هرب منه اليه قد رغب

حكمت او بس غرايب را مناط

قدرت او بس عجايب را سبب

اي زسر تا پا همه خلقت غريب

اي ز پا تا سر همه امرت عجب

جامع اضداد جز حق نيست فيض

ره بحق بنمودمت زين ره طلب

هر كسي در غور اين كم ميرسد

گر رسيدي تو بدين مگشاي لب

غزل شمارهٔ 56

در وصل تو ميزنند احباب

تاب هجران نماندشان بشتاب

بي تو جان تا بكي تواند زيست

دل بيچاره چند آرد تاب

بنماآفتابرا بسي ابر

بگشا از جمال خويش نقاب

تا بمانند عاقلان حيران

خشك مغزان شوند اولواالالباب

پيشوايان شوند تازه مريد

شيب را نو كنند عهد شباب

بنده و خواجه در هم آميزند

يتفاني العبيد في الارباب

باخودآيند بيخودان هوا

هوشياران شوند مست و خراب

نه بصر ماند از اولوا الابصار

نه ادب آيد از اولوا الالباب

اينچنين روزي ار شود روزي

ليس فيض يري والااصجاب

غزل شمارهٔ 62

عشق پرداز ما مرا درياب

اي بلاي خدا مرا درياب

سوخت از آتش هوس جانم

بردم آبم هوا مرا در ياب

لحظه لحظه خودي و خود بيني

گيردم از خدا مرا درياب

صحبت خلق دورم از حق كرد

عمر من شد هبا مرا در ياب

هر دم آيد گراني از طرفي

گيرد از من مرا مرادرياب

در گلو غصه قصه در دل ماند

محرم رازها مرا درياب

كشت بيگانه ام به غمخواري

يكره اي آشنا مرا درياب

نزدم در رضاي حق نفسي

برضاي خدا مرا درياب

بگدائي بدين در آمده ام

نظري كن شهامرا درياب

فيض را سوي حق نشاني ده

رهبر وراهنماي مرا درياب

غزل شمارهٔ 67

بيمار زارم انت الطبيب

درد تو دارم انت الحبيب

از تست دردم گرد تو گردم

درمان من كن انت الطبيب

بر تو عيانست سوز نهانم

بر سر و اعلان انت الرقيب

هر سو كنم رو باشي تو آن سو

با هر من و او انت القريب

آمد رهي شيء للهي

بهر بهي انت المجيب

آمد بر تو خاك در تو

باجرم بي حد انت الحسيب

هم چشم گريان هم دل پشيمان

ترسان و لرزان انت المهيب

فيضست و عجزي بر درگه تو

يا قابل التوب يا استثيب

اغفر ذنوبي و استر عيوبي

اني انيب يا مستجيب

غزل شمارهٔ 71

گراني از بدرون آيد از در جنت

برون روم زدر ديگر اي فلان همت

خيال قرب گرانان دلم گران دارد

چو جاي ديدن ايشان و كلفت صحبت

شود زدور چو سنگين عمامهٔ پيدا

نعوذ بالله از اين قوم فاقرؤا تبت

بسر ببسته و پيچيده حبلهاي مسد

برد زحبلش حمالهٔ الحطب غيرت

عمامهاي گران بر سرگران جانان

چو كوه بر سر كوهيست در دل الفت

از آن عمامه سنگين بسر نهد سنگين

كه بر زمين بنشاند قرارهٔ كلفت

اگر عمامهٔ سنگين گران بسر ننهند

زجا گيرد و در آيد جهان همه وحشت

بمعني است گران چونكه بر دلست گران

تنش اگر چه سبك باشد از ره صورت

خدا زشر گرانش نگاه ميدارد

كسي كه خوي كند همچو فيض با خلوت

غزل شمارهٔ 76

اگر راه يابم ببوم و برت

سراپا قدم گردم آيم برت

بكويت بيابم اگر رخصتي

ببوبت كنم عيش در كشورت

ندارم شكيب از تو اي جان من

تو آئي برم يا من آيم برت

قدم رنجه فرما بيا بر سرم

بقربان پايت بگرد سرت

وگرنه بده رخصتي بنده را

كه سرپاي سازم بيايم برت

تو آئي دل و جان نثارت كنم

من آيم شوم خاك ره بر درت

نيم گرچه شايسته صحبتت

ولي هستم از جان و دل چاكرت

جز اين آرزو نيست در دل مرا

كه پيوسته باشد سرم بر درت

چو فيض از غم عشق گردم غبار

مگر بادم آرد ببوم و برت

غزل شمارهٔ 78

گفتم چه چاره سازم با عشق چاره سوزت

گفتا كه چاره آورد اين كارها بروزت

گفتم كه سوخت جانم در آتش فراقت

گفتا كه كار خامست بايد جفا هنوزت

گفتم زسوز هجران آمد مرا بلب جان

گفتا كه سازي آخر سربركند زسوزت

گفتم تموز هجران در من فكند آتش

گفتا بهار وصلي آيد پس از تموزت

گفتم كه با سگانت ديريست آشنايم

گفتا بلي ولي من نشناختم هنوزت

گفتم كه نيست جايز از عاشقان بريدن

گفتا كه ما معافيم از جان لايجوزت

سربسته حيرت افزود آيا چها كند باز

با اهل دانش اي فيض گرحل شود رموزت

غزل شمارهٔ 82

اي كه در راه خدايت چشم غيرت رهبرست

باغ را بنگر كه از آثار رحمت اخضر است

كيف يحيي الارض بعد الموت را نظّاره كن

تا عيان گردد ترا بعثي كه حشر اكبر است

سبغة الله را نگر آثار قدرت را به بين

حبذا آيات آنگو خالق خشك و ترست

بر درختي راست تسبيحي و ذكري در سجود

از زبان حال بشنو گوش جانت گر كراست

يك از شاخها را بر درختان جا بجا

در ثناي حق زهر برگي زبان ديگر است

زبان بيزباني نيز دارد رازها

ليك گوش جاهلان از استماع آن كر است

بر ورق از هر درخت آيات حق را دفتريست

آنكسي خواند كه او را چشم و گوشي ديگر است

هر رگي از هر ورق از صنع بيچون آيتي است

آن رسد در سر آن آيت كه حكمت را در است

حكمت اين رنگها و نقش ها در برگها

آن كسي فهمد كه او را عقل و هوشي در سر است

با زبان حال گويد در بهار اشكوفها

هي چي لطفست اين كه درما از خداي اكبرست

هر گلي و سبزهٔ را بر درخت و بر زمين

رنگ در رنگ و طراوت در طراوت مضمر است

سيم و زر كرده نثار مقدم صاحبدلان

هرشكوفه يا گلي را كو بكف سيم و زر است

غنچه دلتنگ است و گل خندان و بلبل درفغان

لطف و قهر از باطن هر يك بنوعي مظهر است

لطف و قهرش در شقايق گشته با هم جلوه گر

از درون

غزل شمارهٔ 83

يارب چمن حسن تو خرم زچه آبست

كاندر نظرم هر چه بجز تست سرابست

غير از دل عشاق تو معمور نديديم

گشتيم سراپاي جهان جمله خرابست

هر كس كه چشيد از مي عشق تو نشد پير

مستان غمترا همهٔ عمرشبابست

در عهد صبا توبه شكستيم بصهبا

ديريست كه سجاده مارهن شرابست

رندي كه بمستي گذراند همه عمر

فارغ زغم پرسش و اندوه حسابست

هشيار كجا گردد زآشوب قيامت

آن مست كه از نشأهٔ چشم تو خراب است

بر بحرو بر و خشك و تر دهر گذشتيم

جز آب رخ دوست جهان جمله سرابست

پركن ز مي صاف غزل ساغر ديوان

جانرا مي بي دردسر اي فيض كتابست

گر ميكده ويران و خرابات خرابست

در هر نگه چشم تو صد گونه شرابست

هم گردش چشم تو مگر با خودش آرد

آن مست كه از گردش چشم تو خرابست

بيدار كجا گردد از آشوب قيامت

آن ديده كه با فتنه چشم تو بخوابست

پروا نكند

غزل شمارهٔ 84

آهنگ جانان كرد جان ايمطرب آهنگي بس است

ديوانه شد دل زان پري ديوانه را رنگي بسست

ما مست پيغام وئيم شيداي دشنام وئيم

صلح از براي مدعي ما را از او جنگي بس است

كي بيخودان بوي او دارند تاب روي او

در دست ما آشفتگان از زلفش آونگي بس است

مطرب نوا را ساز كن برگ و نوا آغاز كن

گو جان و دل پرواز كن ما را بت سنگي بس است

سنگين دلا سنگين دلا با ما مكن جور و جفا

ماخستگان نازك دليم اين شيشه راسنگي بس است

دل بيخودي آغاز كرد آهنگ رفتن ساز كرد

يا آه درد آلوده يا نغمه چنگي بس است

از عشق جانان سرخوشيم بگذار تا خواري كشيم

تا مي نميخواهيم ما عشاق را ننگي بس است

ما در درون دل خوشيم گودر برون تنگي كشيم

وسعت جه باشد سينه را جا كلبهٔ تنگي بس است

هر كس بود در كار خود فيض و خيال يار خود

زهاد را بوئي بس و عباد را رنگي بس است

غزل شمارهٔ 86

بندهٔ او من و او خداي منست

من براي وي و او براي منست

مقصد اصلي نداي كنم

ساير خلق چون صداي منست

هادي اين رهم صلا بزنيد

هر كرا پيرو هداي منست

ميروم بر براق عشق سوار

قبهٔ آسمان دراي منست

پيشوا و امام قافله ام

همهٔ خلق در قفاي منست

آفتاب سپهر امر منم

خلق را نور از ضياي منست

فلك از هاي و هوي من در رقص

در ملك نيز هاي هاي منست

هر چه در عالم كبير بود

جمله در جبّه و رداي منست

آفرينش اگر كلان ور خرد

همه در سايه لواي منست

زير اين قبه نيست خانهٔ من

عرصهٔ لامكان سراي من است

غربت افكنده است بر خاكم

صدر ايوان عرش جاي من است

سرو پرواز لامكان دارم

كره چرخ بند پاي من است

چون شدم گرم اين سخنها گفت

با من آنكس كه رهنماي من است

فيض بس زين بلند پروازي

اين صفتهاي اولياي من است

غزل شمارهٔ 88

زمستان خراباتيم پند است

كه هر كو عشق بازد هوشمند است

خوشا آندل كه در زلفي اسير است

بزنجير جنون عشق بندست

فرو ناريم سر جز بر در دوست

فقيران را سرهمت بلند است

همه عالم طلبكارند او را

اگر مومن و گر زنار بندست

مرا زاسباب عيش اينجهاني

دل پردرد عشق او پسند است

نخواهم از كمند او رهائي

كه جانرا رشته عمر اين كمند است

مدامم چشم بر لطف نهاني است

زعيش جاودان اينهم پسند است

همين دانم كه تاريكست روزم

نميدانم شمار عمر چند است

مزن از عشق دم بي عشق اي فيض

چو معني نيست دعوي ناپسندست

غزل شمارهٔ 93

شوريدگان عشق را اي مطرب آهنگ فناست

برگ نوا را ساز كن ساز ره مستان نواست

بيخ طرب در چنك ما اندوه و غم دلتنگ ما

لذات دنيا ننگ ما ما را ببزم دوست جاست

زاهدزجنت دم زندسلطان زتاج وتخت وملك

مارانه اين زيبدنه آن فوق دوعالم جاي ماست

جا درزمين گوتنگ باش ماراكه درعرش است دل

در زير سرگوسنگ باش ما را چو برافلاك پاست

بيگانه اي اي مشتري ما را تو ارزان ميخري

كي ميشناسد جنس ما الا كسي كو آشناست

گوهر شناسد مشتري كي داندش هر گوهري

آنرا كه باشد معرفت داند كه اين درّ پر بهاست

پروردهٔ عشقيم ما داديم در دل عيشها

ما را زمعشوق ازل در جان و دل پيغامهاست

گو غيرما باجنگ باش از عاشقي درننگ باش

آن يار با ما آشتي زين عشق ما را فخرهاست

هر درد در عالم بود اين فيض ميدارد دوا

هم درد من از عشق خواست هم عشق دردم را دواست

غزل شمارهٔ 95

صحرا وباغ و خانه ندانم كجا خوش است

هرجا خيال روي تو باشد مرا خوش است

در دوزخ ار خيال توام همنشين بود

ياد بهشت مي نكنم بس كه جا خوشست

غمخوار گومباش غمين از بلاي ما

ما عاشقان غمزده را در بلا خوشست

با آب چشم و آتش دل گشته ام مقيم

برخاك كوي دوست كه آب وهوا خوش است

مقصود مازديدن خوبان لقاي تست

زاهد ترا بقا خوش و ما را لقا خوش است

خوبست دلبري و جفا و ستمگري

گه گه زمهوشان و گهي هم وفا خوش است

خوبان اين زمانه زكس دل نميبرند

حسن ارچه در كمال بود با حيا خوش است

از دليران وفا نكند فيض كس طمع

الحق زخوبرويان رسم جفا خوش است

غزل شمارهٔ 100

در غمزه مستانه ساقي چه شرابست

كز نشأه آنجان جهان مست و خرابست

هشيار نه يك زاهد و مخمور نه يك مست

مستست تر و خشك جهان اينچه شرابست

عشقست روان در رك و در ريشه جانها

ذرات جهان مست ازين بادهٔ ناب است

از عشق زمين جام شرابي است لبا لب

وين چرخ نگونسار برين جام حباب است

جان مي طلبد غمزه ات اي ساقي مستان

پيمانهٔ ما پرنشده است اين چه شتاب است

از چشم سيه مست تو هستند جهاني

زان ميكده ويران و خرابات خراب است

مگذار كه يكذره بماند زوجودش

خورشيد دل آراي ترا فيض نقابست

غزل شمارهٔ 103

زغفلت تو ترا صد حجاب در پيش است

صفاي چهرهٔ جانرا نقاب در پيش است

بسي كتاب بخواندي كتاب خويش بخوان

زكردهاي تو جانرا كتاب در پيش است

حساب كردهٔ خود كن حساب در چه كني

كه ماند از پس و روز حساب در پيش است

عذاب روح مكن بهر مال دنيي دون

عذاب قبر و سوال و جواب در پيش است

زبهر آنچه زپس ماندت چه ميسوزي

زمين و حشر و تف آفتاب در پيش است

جواب پرسش اعمال خود مهيا كن

شدن ز شرم و خجالت چو آب در پيشست

تواني ار بعبادت شبي بروز آري

بكن بكن كه بهشت و ثواب در پيشست

تواني ار نكني معصيت بدار فنا

مكن مكن كه جحيم و عقاب در پيش است

زماني ارنكني خواب در دل شب ها

شود كه در لحدت وقت خواب در پيش است

نصيحت تو يكي فيض در دلت نگرفت

ترا زگفتهٔ خود صد حجاب در پيش است

غزل شمارهٔ 105

راز در دل شده كره محرم كجاست

مردم فهميده در عالم كجاست

در گلو بس قصه دل غصه شد

برنيارم زد نفس همدم كجاست

زخم اين نامحرمانم دل بخست

محرمي كو در جهان مرهم كجاست

غم بخواهد كنند بنياد مرا

راه آن معمورهٔ بي غم كجاست

در جهان كو صاحب فهم درست

تا بگويد چارهٔ اين غم كجاست

در دو عالم يك سخن فهمم بسست

تا دلي خالي كنم آنهم كجاست

گشته ام بيگانه از خويش و تبار

عشق را پرواي خال و عم كجاست

شد مخمر طينت آدم به غم

در بني آدم دل خرم كجاست

نيش نوشي در جهان بي نيش غم

يك گل بيخار در عالم كجاست

فيض تا كي شكوه از ابناي دهر

ناله كم كن محرم اين دم كجاست

غزل شمارهٔ 110

بيابيا كه دلم در هوات بيمار است

بخور غمم كه سراپايم از غمت زار است

برس برس كه زغمزه نماند جز نفسي

بوصل خويش بمن زس كه عمر بسيار است

مرا زنور حضورت دمي ممان با من

كه بيرخت نفسي گر برآورم نار است

بغير تو چو نشينم دمي شوم تيره

زپيش تو روم از يكنفس دلم تار است

شوم صبور چو از تو سزاي من هجران

اگر شوم زدرت دور جاي من داراست

بغير حرف تو حرفي اگر زنم ياوه است

بغير كاري تو كاري اگر كنم بار است

بغير ياد تو يادي اگر كنم تاوان

بغير نام تو نامي اگر برم عار است

تو اي كه كار نداري جمال خوبان بين

مرا مهم تر ازين كار و بار بسيار است

سپاه ديو نشسته است در كمينگه عمر

دلا مخسب كه چشم حريف بيدار است

مجو گشاد ز زلفي كه كج مج و تيره است

شفا مخواه زچشمي كه مست و بيمار است

بهر چه مينگري روي حق در آن مي بين

كه از پرستش اغيار يار بيزار است

نويد چارهٔ بيچارگان بفيض رسان

كه تا بچاره رسيدن حيات ناچار است

غزل شمارهٔ 112

ما را زباغ حسن تو حسرت ثمر بس است

از قلزم غم تو محبت گهر بس است

گلزار وصل نبود اگر خار غم خوش است

از كشت عمر حاصل ما اينقدر بس است

دوزخ چه حاجتست چو يك آه بركشم

سوزيم پاك سوخته را يك شرر بس است

ميزان چه ميكنيم حساب از چه ميدهيم

قانون عشق و كرده ما درنظر بس است

ساقي بيار باده شكستيم توبه را

آمد بهار خوردن غم اين قدر بس است

تا كي دريم پردهٔ ناموس زير دلق

يكباره پرده برفكنيم از حذر بس است

آسوده باش فيض كه در محشرت شفيع

سوداي عشق در سرو آه سحر بس است

غزل شمارهٔ 114

دل بوفاي تو نهادن خوش است

جان بتمناي تو دادن خوش است

گر سرعاشق برود رفته باش

بر قدم عشق ستادن خوش است

پاي كشيدن زهمه كارها

سربسر عشق نهادن خوش است

يكسره بر خواستن از هر دو كون

بر قدم دوست فتادن خوش است

دل زجهان كندن جان كندنست

روز ازل دل ننهادن خوش است

پاي برين توده غبرا زدن

روسوي فردوس نهادن خوش است

نيست خوشي فيض درين خاكدان

از عدم آباد نزادن خوش است

غزل شمارهٔ 117

رازها با اهل گفتن زاهل عرفان خوش نماست

يار يكديگر شدن از قوم و خويشان خوش نماست

نصرت دين حق و در درد بودن متفق

زاهل علم و پيشوايان و فقيهان خوش نماست

اين فقيهان مجادل از كجا حكمت كجا

درس وبحث وعلم وحكمت ازحكيمان خوش نماست

خواندن قرآن و فهميدن به آواز حزين

با خضوع جان و تن از اهل قرآن خوش نماست

چون نمازي در جماعت ميشود كوته بهست

ترك تطويل و ريا از مقتديان خوش نماست

گز مزاحي ميكند مومن بحق نيكوست آن

تقوي از باطل نمودن زاهل ايمان خوش نماست

مرد چون بالغ شود بايد بحق رو آورد

خنده و بازي و خوش طبعي زطفلان خوش نماست

ژندة پاكيزه بر بالاي درويشان نكو

و آن قباي تار در بر قد خوبان خوش نماست

سهل باشد گر كنند افتادگان افتادگي

مهرباني و تواضع از بزرگان خوش نماست

اقتصار سايلان بر قوت از روي سكوت

بخشش بي من و ايذا از كريمان خوش نماست

هر كسي را حق تعالي بهر كاري آفريد

هر كه كار خويش را نيكو كند آن خوش نماست

عاقلان را عاقلي خوش عاشقان را عاشقي

مستي و شوريدگي از مي پرستان خوش نماست

زاهد ار از زهد گويد عابد از صوم و صلوه

عاشقانرا حرف وصل يار و هجران خوش نماست

واعظ ار آرد حديثي از كلام انبيا

عارفان را سير در اسرار قرآن خوش نماست

فيض ميكن جهد تا سنجيده تر آيد

غزل شمارهٔ 118

بر رخ مه طلعتان زلف پريشان خوش نماست

دلبري و ناز و استغنا از اينان خوش نماست

عاشقان را زاري و مسكيني و افتادگي

دلبران را پرسش احوال ايشان خوش نماست

خوبرويان را پريشان اختلاطي خوب نيست

امتناع و شرم و تمكين از نكويان خوش نماست

هر جفائي كز نكو رويان رسد بايد كشيد

صبر بر آزار يار از مهر كيشان خوش نماست

از لب شيرين عتاب تلخ شيرينست و خوش

تير زهرآلوده از مژگان خوبان خوش نماست

هر چه با هر كس كنند اين قوم ايشان را رسد

از نگاهي عالمي سازند ويران خوش نماست

تا نظر افكنده چندين عابد از ره برده اند

دلربائي اينچنين از دلربايان خوش نماست

بر درت افتاده ام خواهي بكش خواهي ببخش

هرچه باعاشق كني در كيش عشق آن خوش نماست

هر چه ميخواهي بگو كآيد سخن زان لب نكو

تلخ و دشنام از لب شيرين دهانان خوش نماست

ساعتي برخيز و بخرام و قيامت راست كن

جلوهاي قامت سرو خرامان خوش نماست

عاقلان گر چشم پوشند از نكويان عيب نيست

از خردمند اين و از صاحب نظران خوش نماست

فيض ازين پس گر نگوئي شعر در طور مجاز

نسپري الا طريق اهل عرفان خوش نماست

غزل شمارهٔ 120

عرصه لامكان سراي من است

اين كهن خاكدان چه جاي من است

دلم از غصه خون شدي گر نه

مونس جان من خداي من است

آنكه او خسته داردم شب و روز

خود هم او مرهم و شفاي من است

هر كه زو بوي درد مي آيد

صحبتش مايهٔ دواي من است

هر كه او از دو كون بيگانه است

در ره دوست آشناي من است

مقصدم حق و مركبم عشقست

شعر من ناله دراي من است

هست با من كسي هميشه كزو

تار و پود من و بقاي من است

سازدم هر چه قابل آنم

دهدم هر چه آن سزاي من است

خوبي من همه ز پرتو اوست

گر بدي هست مقتضاي من است

من اگر هستم اوست هستي من

ور شوم نيست او بجاي من است

از خود ار بگذرم رسم بخدا

بخدائي كه منتهاي من است

بقضا فيض اگر شود راضي

هر دو عالم بمدعاي من است

غزل شمارهٔ 122

مرا سوداي عشق آئين دين است

هميشه عاشقم كار من اين است

دلم شاد است اگر دارم غم عشق

غم عشق ارندارم دل غمين است

بود عشقم بجاي جان شيرين

چو عشق از سر رود مرگم همين است

سرم ميخانه صهباي عشقست

دلم ديوانهٔ عقل آفرين است

زدولتهاي عشق اين بس كه دلرا

زهر سو دلربائي در كمين است

مرا گر عاقلان ديوانه خوانند

يكي را تا زحشر عشق اين است

مرا در عشق بايد مرد و جان برد

نجات جان و دل فيض اندرين است

غزل شمارهٔ 134

از غم هستي چو رستم غمگسار آمد بدست

چون گسستم رشتهٔ اغيار يار آمد بدست

خود چو رفتم از ميان ديدم هم او را در كنار

نقش خود چون شستم آن زيبا نگار آمد بدست

بهر آن جان جهان دادم جهاني جان بجان

جان چو دادم در رهش جان بيشمار امد بدست

در دلم جا كرد عشقش اختيار از من گرفت

چون مرا از من برون كرد اختيار آمد بدست

سرنهادم بر سرعشق از جهان پرداختم

پا زهركاري كشيدم تا كه كار آمد بدست

عاقبت بين گشتم و از پيش كردم كار خويش

آنچه در امسال ميبايست پار آمد بدست

جانم از عشق جواني تازه شد پيرانه سر

در خزان عمر بازم نوبهار آمد بدست

نيش مژگان در دلم چندي بحسرت ميشكست

خار در دل كاشتم تا گلعذار آمد بدست

آنچه ميجوئيد ياران در كتاب فلسفه

فيض را از سنّت هشت و چهار آمد بدست

غزل شمارهٔ 136

الهي بكامم شرابي فرست

شرابي زجام خطابي فرست

مرا كشت رنج خمار الست

دگر باره از نو شرابي فرست

دلم تا صفا يابد از زنگ غم

بدردي كشانت كه تابي فرست

شد افسرده جانم درين خاكدان

زمهرت بدل آب و تابي فرست

زسر جوش خمخانهٔ حب خويش

بجام شرابم حبابي فرست

بلب تشنهٔ چشمهٔ معرفت

بساقي كوثر كه آبي فرست

بعصيان سرا پاي آلوده ام

زجام طهورم شرابي فرست

بمعمار ميكن حوالت مرا

اميري بملك خرابي فرست

بدل تخم اميدگشتم بسي

بدين كشتزارم سحابي فرست

زدرياي غفران و ابر كرم

مرا رحمت بي حسابي فرست

براي براتم ز آتشكده

ز سوي يمينم كتابي فرست

ز قشر سخن فيض دلگير شد

ز معناي بكرم لبابي فرست

غزل شمارهٔ 138

مگو كه چهره او را نقاب در پيشست

ترا زهستي و همي حجاب در پيشست

حجاب ديدن آن روي شرك و خودبيني است

زهستي تو رخش را نقاب در پيشست

وجود او بمثل همچو آب و تو ماهي

خبر زآب نداري و آب در پيشست

گهي به پرده دنيي دري گهي عقبي

بسي زظلمت و نورت حجاب در پيشست

نمايد آنكه بود او نه اوست غره مشو

تو تا به آب رسي بس سراب در پيشست

نظر باو نتوان كرد چون زعكس رخش

بدور باش هزار آفتاب در پيشست

نگه باو نتواند رسيد چون برهش

زتار زلف بسي پيچ و تاب در پيشست

كتاب حسن بتان صورت است و او معني

بهوش باش گرت اين كتاب در پيشست

چو هوش ماند چون جلوه كرد اينمعني

اگر محيط شوي اضطراب در پيشست

بس است فيض زاين فن سخن كه سامع را

ز شبهه صد سخن بيحساب در پيشست

غزل شمارهٔ 140

زاهدا قدح بردار اين چه غيرت خام است

زهد خشك را بگذار رحمت خدا عامست

خويش را چه ميسوزي زهد را بر آتش ريز

كيسها چه ميدوزي نقدها ترا رامست

ذوق مي چه نشناسي شعله گر شوي خامي

آنكه مست جانان نيست عارف اربود عامست

عشق كهنه صياديست ما چو مرغ نو پرواز

خال مهوشان دانه ، زلف دلبران دامست

جوش باده مارانه خم فلك تنگست

پيش ناله مستان غلغل فلك خامست

هرزه پويد اسكندر در ميان تاريكي

آب زندگي باده چشمه خضر جامست

چون چشيدي اين باده عيشهاست آماده

جان چو محو جانان شد در بهشت آرامست

پاي برسر خود نه دوست را در آغوش آر

تا بكعبهٔ وصلش دوري تو يك گامست

چون زخويشتن رستي با حبيب پيوستي

ورنه تا ابد ميسوز كار و بار تو خامست

مستي من شيدا نيست كار امروزي

تا الست شد ساقي فيض دردي آشامست

غزل شمارهٔ 146

نيست از ما غير نامي اوست خود را دوست دوست

نيست ما را مائي اگر مائي هست اوست اوست

هر چه در عالم بود او راست مغز و پوستي

مغز او معلاي او و صورت او پوست پوست

صورت ار چه شد هويدا ليك سرتا پا قفاست

معني ار چه شد نهان ليكن سراسر روست روست

معني هر چيز تسبيح خدا و حمد او

صورت او پرده او سر معني اوست اوست

با زبان فطرت اصلي است تسبيح همه

نيست تكليفي برايشان طبعشانرا خوست خوست

عارفانند اهل معني مغز مي بينند مغز

جاهلانند اهل صورت ناظران پوست پوست

من نيم از عارفان و نيستم از جاهلان

ازكف بحر معاني روزي من جوست جوست

چون ندارم ره بدريا كرده ام با جوي خوي

چون ندارم ره بمجلس مسكن من كوست كوست

فيض را ديدم بگلزار حقيقت در طواف

گفتمش دريافتي گفتا نصيب بوست بوست

غزل شمارهٔ 148

اي كه سرميكشي زخدمت دوست

چون كني دعوي محبت دوست

منفعل نيستي ازين دعوي

شرم نايد ترا زطلعت دوست

نبري امر دوست را فرمان

دم زني آنگه از مودت دوست

دعوي دوستي كني وانگاه

نشوي تابع ارادت دوست

دوستي را كجا سزاواري

نيستي چون سزاي خدمت دوست

دوست از دوستيت بي زارست

كه نهٔ جز سزاي لعنت دوست

بر درش بين هزار فرمان بر

سرنهاده براي طاعت دوست

عاشقان بين نهاده جان بركف

از براي نثار حضرت دوست

ما عبدناك گوي بين بي حد

صف زده بر در عبادت دوست

ما عرفناك گو نگر بي عد

وآله كبريا و رفعت دوست

جمع كر و بيان قدس نگر

بر درش مي زنند نوبت دوست

فيض اگر ميكند مخالفتي

سر نمي پيچد از مشيت دوست

غزل شمارهٔ 150

سرشته اند در گلم الا هواي دوست

سرتا بپاي من همه هست از براي دوست

تن از براي آنكه كشم بار او بجان

جان از براي آنكه فشانم بپاي دوست

دل از براي آنكه به بندم بعشق او

سر از براي آنكه دهم در هواي دوست

چشم از براي آنكه به بينم جمال او

لب از براي آنكه بگويم ثناي دوست

دست از براي آنكه بدامان او زنم

پاي از براي آنكه روم در رضاي دوست

گوش از براي حلقه و گردن براي طوف

يعني اسير و بنده ام و مبتلاي دوست

در سر خيال و مهر بدل سينه بهر راز

در لب دعا، ثنا بزبان، ديده جاي دوست

خوش آنكه مدعاي من از وي شود روا

ليكن بشرط آنكه بود مدعاي دوست

گر دوست را بجاي من مبتلا بسي است

بي او شوم اگر بودم كس بجاي دوست

اي فيض نوش باد ترا هر چه ميكشي

از جام عشق و باده مهر و وفاي دوست

غزل شمارهٔ 155

گو برو عقل از سرم در سر هواي يار هست

گو برو دل از برم در بر غم دلدار هست

بر تنم سر سرنگون شو شور عشقش بجاست

ديده ام گو غرق خون شو حسرت ديدار هست

در كدوي سر شراب عشق و در دل مهر دوست

در درون عاشقان ميخانه و خمار هست

گه خيال روي او گاهي خيال خوي او

در سر شوريده عشق بهشت و نار هست

هم دل و هم جان فداكن يار هم جان و دلست

جان بر جانان فراوان دل بر دلدار هست

اي كه نظاره بگلهاي گلستان ميكني

ديدهٔ جانرا جلا ده در دلت گلزار هست

بار تن بر جان منه گر بار خواهي بر درش

كافرم من گر گران جانرا بر او بار هست

بر دل و جان كن گوارا هر چه آيد از حبيب

درد خوشتر آدمي را درد كي در كار هست

فيض پندارد كسي از حال او آگاه نيست

حرف رنديهاي او بر سرهر بازار هست

غزل شمارهٔ 157

بهر گلي اگرم ناله و نوائي هست

بجان تو اگرم جز تو مدعائي هست

مگو مگو زكجا آمدي كجا رفتي

ببين ببين كه بجز سايه تو جائي هست

مگو مگو بجهان آشنا كرا داري

ببين ببين بجهان جز تو آشنائي هست

مرا بغير هواي تو و رضاي تو

هواي ديگر اگر هست و مدعائي هست

هوا بسر نرسانم بمدعا نرسم

چه مدعا چه هوا جز تو روي ورائي هست

بخاك درگه تو گر روم بجاي دگر

كجا روم بجز اين آستانه جائي هست

مقابل گل رويت نشينم و نالم

چو عندليب كه در گلشن نوائي هست

وصال دوست چو خواهي بساز با غم دوست

چو گنج باشد ناچار اژدهائي هست

اگر جهان همه بيگانه شد زفيض چه باك

چو التفات نهان تو آشنائي هست

غزل شمارهٔ 162

بخيالت نمي توانم زيست

بي جمالت نمي توانم زيست

تشنهٔ بادهٔ وصال توام

بي وصالت نمي توانم زيست

بي جمال تو نيست ار امم

با جمالت نمي توانم زيست

هر چه با بنده ميكني نيكوست

بي فعالت نمي توانم زيست

زان دهان تلخ و شور و شيرينت

بي مقالت نمي توانم زيست

از لبت آب زندگي خواهم

بي زلالت نمي توانم زيست

شربتي زان لبم حوالت كن

بي نوالت نمي توانم زيست

جاي جولان تست عرصهٔ دل

بي مجالت نمي توانم زيست

پاي دل را بزلف خويش ببند

بي عفالت نمي توانم زيست

غم عشقش كمال تست اي فيض

بي كمالت نمي توانم زيست

غزل شمارهٔ 164

در پردهٔ عاشقي نهان كيست

در جلوهٔ دلبري عيان كيست

حسن و احسان چو جمله از تست

محبوب بجز تو در جهان كيست

نگذاشت چو غيرت تو غيري

ما و من و او و اين و آن كيست

عاشق چو توئي عشق و معشوق

ليلي كه وقيس در جهان كيست

عالم چو ثناي تست يكسر

آن مثني بي لب و دهان كيست

مثني توئي و ثناء جز تو

آنرا كه ثنا كنند آن كيست

پنهان بجهان تو و عيان تو

غير از تو عيان كه و نهان كيست

هجر و وصل تو هر كه داند

داند نيران چه و جنان كيست

خود را چه شناخت فيض دانست

فاني كه و هست جاودان كيست

غزل شمارهٔ 166

اينجهانرا غير حق پروردگاري هست نيست

هيچ دياري بجز حق در دياري هست نيست

عارفان را جز خدا با كس نباشد الفتي

عاشقانرا غير ذكر دوست كاري هست نيست

حق شناسانرا كه بر باطل فشاندند آستين

غير كارحق و بارش كار و باري هست نيست

دل بعشق حق بيند از غير حق بيزار شو

غيرعشق حق و حق كاري و باري هست نيست

مست حق شو تا كه باشي هوشيار وقت خود

غير مستش در دو عالم هوشياري هست نيست

اختيار خود باو بگذار و بگذر زاختيار

بنده را جز اختيارش اختياري هست نيست

گر غمي داري بيار و عرض كن بر لطف او

خستگانرا غير لطفش غمگساري هست نيست

روزگار آنست كان با دوست مي آيد بسر

غير ايام وصالش روزگاري هست نيست

عمر آن باشد كه صرف طاعت و تقوي شود

جز زمان بندگي ليل و نهاري هست نيست

بيغماني را كه جز تن پروري كاري نبود

بنگر اندر دستشان از تن غباري هست نيست

آنكه را آگه شد از تقصير خود در كار حق

جز دل بيمار و چشم اشكباري هست نيست

سعي كن تا سعي تو خالص شود از بهر حق

غيرخالص روز محشر در شماري هست نيست

اين عبادتها كه عابد در دل شب ميكند

گر نباشد خالص آنرا اعتباري هست نيست

فيض در دنيا براي آخرت كاري نكرد

مثل او در روز محشر شرمساري هست نيست

آه ميكش ناله ميكن شعر ميگو مينويس

رفتگانرا غير ديوان يادگاري هست نيست

غزل شمارهٔ 168

غيردلدار وفا دار كسي ديگر نيست

نيست اغيار بجز يار كسي ديگر نيست

نيست در راسته بازار جهان غيريكي

خويشرا اوست خريدار كسي ديگر نيست

ديده دل بگشا تا كه به بيني بعيان

كه بجز واحد قهار كسي ديگر نيست

اوست باقي و دگرها همه دروي فاني

اوست در جمله نمودار كسي ديگر نيست

اهل عالم همه مستند زصهباي فنا

غير آن ساقي هشيار كسي ديگر نيست

چشم بر هر چه گشوديم نديديم جز او

شد يقين آنه درين دار كسي ديگر نيست

هانكه بازي ندهد عشوه بيگانه ترا

آشنا اوست جز او يار كسي ديگرنيست

كو كسي تا كه كند غور سخنهاي مرا

بجز از صاحب گفتار كسي ديگر نيست

فيض از صاحب گفتار مزن دم زنهار

غير ديّار در اين دار كسي ديگر نيست

غزل شمارهٔ 170

تا نگذرد زنام سزاوار نام نيست

تا معترف به نقص نباشد تمام نيست

اي نامور ز پيش و پس خويش كند حذر

جائي مدان كه بهر شكار تو دام نيست

عرفان طلب نخست و پس آنگاه بندگي

بي معرفت عبادت عابد تمام نيست

از ديني اكتفا به تمتع كن و بمان

كين ناقبول قابل عقد دوام نيست

كامي مجو زدهركه نا كاميست كام

كامي كه دل درو نتوان بست كام نيست

كس را نه كام داده نه ناكام كرده اند

فرقي درين ميان خواص و عوام نيست

بهر خواص گر چه بود لطف هاي خاص

بهر عوام نيز بود آنچه عام نيست

دارد مصيبتي همه ليك مختلف

تلخست احتمال مصيبت چو عام نيست

حزن و سرور را بمساوات داده اند

گر چه تفاوتي است كه خواجه غلام نيست

زاهد كجا و عاشق شوريده سر كجا

هرگز ميان اين دو نفر التيام نيست

بگذر بخير دشمن و بر ما مكن سلام

سالم چو نيستيم ز شرط سلام نيست

غافل ز ذكر حق نشوي فيض يكنفس

بي ذكر مستدام عبادت تمام نيست

غزل شمارهٔ 172

يك محرم راز در جهان نيست

يك دوست بزير آسمان نيست

غير از غم عشق همدمي كو

كز صحبت آن دلم گران نيست

فرياد زدست اين كرانان

جانرا از عذابشان امان نيست

من طاقت احمقان ندارم

جز مرك سزاي احمقان نيست

يارب يا رب غم تو خواهم

دل جز بغم تو شادمان نيست

تا يافت بكوي عشق راهي

دل را غم جان سرجهان نيست

خود جان جهان جهان جان شد

دل بستهٔ اني جهان و جان نيست

شور عشقي چو هست در سر

دلرا پرواي اين و آن نيست

جائي نتوان نشست اي فيض

كافسانهٔ عشق در ميان نيست