ص: 2

ص: 3

ص: 4

ص: 5

ص: 6

ص: 7

ص: 8

هر چند در جامعه ما خطر انكار، به اندازه خطر خرافه گرايي نيست، ولي به هر حال، انكار مقامات اهل بيت عليهم السلام و پيروان راستين آن ها (از اهل معرفت) نيز يك آسيب جدّي براي شناخت حقيقت و حركت در جهت رسيدن به مقصد انسانيت است. خطر اين آفت، به حدّي است كه امام خميني رحمه الله در نامه عرفاني خود به فرزند عزيزش مرحوم حاج احمد آقا، مُنكِران مقامات اهل معرفت را «قُطّاع طريق حق»(1) ناميده است: پسرم! آنچه در درجه اوّل به تو وصيّت مي كنم، آن است كه انكار مقامات اهل معرفت نكني، كه اين، شيوه جُهّال است، و از مُنكِرين مقامات اوليا بپرهيزي كه اينان، قُطّاعِ طريقِ حق هستند.(2)همچنين در توصيه به همسر فرزند بزرگوارش مي نويسد: من نمي خواهم تطهير مدّعيان را بكنم، كه «اي بسا خرقه كه مستوجب آتش باشد!». من مي خواهم اصل معنا و معنويّت را انكار نكني؛ همان معنويّتي كه كتاب و سنّت از آن ياد كرده اند... . در هر صورت، با روح انكار، نتوان راهي به سوي معرفت يافت. آنان كه انكار مقامات عارفان و منازل سالكان كنند، چون خودخواه و خودپسند هستند، هر چه را ندانستند، حمل به جهل خود نكنند، و انكار آنان كنند(3) تا به خودخواهي و خودبيني شان خدشه وارد نشود. (4)

.

ص: 9

ص: 10

ص: 11

بود: آقايي ديد كسي مسجد را نجس مي كند. دستور داد او را بيرون كردند. خواب ديد كه: اين شخص را بيرون نكن! فردا دوباره دستور داد او را بيرون كردند. مجدّداً خواب ديد كه: او را بيرون نكن! بار سوم هم دستور داد او را بيرون كنيد. اين بار، آن شخص در خواب به او گفت: مگر نگفتم او را بيرون نكن؟! به وي گفت: مگر تو كه هستي؟ گفت: من صاحب الزمانم. گفت: پدرْ فلان شده! تو شيطاني.(1)بنا بر اين، براي پيشگيري از خطر افراط گرايي در نقل كرامات، در نظر گرفتن معيارهاي ياد شده، ضروري است.سخن آخر اين كه كرامات پيامبر صلي الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام و خوارق عاداتي كه از پيروان راستين آن ها در دوران غيبت امام عصرعجل الله تعالي فرجه صادر مي شود، روزنه اي است به عالم غيب، كه ثبت و ضبط و نقل آن ها، در كنار براهين عقلي، مي تواند نقش مؤثري در تحكيم باورهاي ديني و گسترش ارزش هاي اخلاقي و عملي ايفا نمايد، مشروط به در نظر گرفتن معيارهاي ياد شده و اجتناب از افراط و تفريط.اميدوارم، اين مجموعه، گام كوچكي در راه اين هدف بزرگ باشد.ربّنا تقبل منا انك أنت السميع العليممحمّد محمّدي ري شهري25/12/139022 ربيع الثاني 1433مكّه مكرّمه

.

ص: 12

. .

ص: 13

ص: 14

. .

ص: 15

ص: 16

فرمانده جنوب آقاي حاجي ابوالفضل گفت: پس از نماز مغرب و عشا براي رفع خستگي قدري استراحت كردم، در عالم رؤيا به محضر حضرت زينب مشرف شدم و از ايشان خواستم كه براي حمايت از نيروهاي حزب الله كاري انجام دهد.ايشان فرمود: «از من كاري ساخته نيست» و اشاره كرد به مادرش حضرت فاطمه عليها السلام كه مشكل را با ايشان مطرح كن.با خود گفتم: حضرت زينب ماجراي كربلا را ديده و لذا مشكلات ما براي او اهميت زيادي ندارد... .خدمت حضرت فاطمه عليها السلام رفتم، و به ايشان شكايت كردم. ايشان فرمود: «خدا با شماست، ما هم براي شما دعا مي كنيم».مجدداً اصرار كردم، فرمود: «ببينم...».بار سوم، ضمن اصرار پيشنهاد كردم كه لااقل يكي از هليكوپترهاي دشمن را كه با آن ها نيرو هلي برد مي كند، ساقط كنيد!ايشان در پاسخ اين پيشنهاد فرمود: «بسيار خوب!»در اين حال، حضرتش دستمالي را از زير چادر بيرون آورد و به طرف بالا پرتاب كرد و فرمود: «خواسته شما انجام شد».از خواب بيدار شدم، به اتاق ديگري كه جمعي از فرماندهان حضور داشتند آمدم و ماجرا را توضيح دادم. همان موقع تلفن زنگ زد، يكي از حاضران تلفن را برداشت، چند كلمه اي صحبت كرد كه حالش دگرگون شد و به سجده افتاد، سپس گفت: هليكوپتر دشمن ساقط شد!بعد معلوم شد كه در همان لحظه اي كه حضرت فاطمه عليها السلام دستمال را به آسمان پرتاب كرده، يكي از هليكوپترهاي دشمن به وسيله يكي از نيروهاي حزب الله به گونه اي معجزه آسا هدف قرار گرفته است.شخصي كه هليكوپتر را سرنگون كرده بود، در توضيح اين اقدام مي گويد: در اتاق بودم و به دلم القا شد كه موشكي بردارم و بيرون بروم. بيرون رفتم، احساس كردم كه

.

ص: 17

موشك علامت مي دهد، ولي در آسمان چيزي پيدا نيست، شليك كردم، ناگاه ديدم چيزي در آسمان آتش گرفت، و با سرنشين ها سقوط كرد!(1) اين جانب مايل بودم كه اين كرامت بزرگ را از زبان آقاي حاج ابوالفضل فرمانده عمليات جنوب بشنوم، تا اين كه در تاريخ 4/1/1388 (26 ربيع الأول 1430) در بازگشت از بازديدي كه از مناطق عملياتي جنگ 33 روزه لبنان داشتم، موفق شدم در شهر «صور» با ايشان ديدار كوتاهي داشته باشم. وي از طريق مطالعه كتاب ميزان الحكمة با نام من آشنا بود. ضمن گفتگو او را شخصي آگاه و دوست داشتني يافتم. به ايشان عرض كردم از موقعي كه جريان رؤياي شما را در ارتباط با چگونگي پايان يافتن جنگ تحميلي 33 روزه از آقاي سيد حسن نصرالله شنيدم، مترصد بودم شما را زيارت كنم و اين ماجرا را از زبان شما بشنوم. ايشان به تفصيل ماجرا را به زبان عربي تعريف كرد كه ترجمه آن چنين است: شب جمعه بود (پنجشنبه شب 19/5/1385 _ 15 رجب 1427، سه روز مانده به پايان جنگ) از اتاقم به اتاق ديگري رفتم تا نماز مغرب و عشا را بخوانم. برادرانم (فرماندهان جبهه) روزه مستحبي گرفته بودند و در اتاق ديگر بودند. من روزه نبودم با خود گفتم چند دقيقه استراحت كنم تا در افطار از آن ها عقب نمانم. در همان مصلا دراز كشيدم. نفهميدم خوابم برد يا بيدار بودم، چون فرصتي براي خوابيدن نبود. در همين حال بين خواب و بيداري متوسل به خانم زهرا عليها السلام شدم و درخواست شفاعت كردم.ديدم حضرت زهرا عليها السلام در قسمت راست اتاق، در حدود دو متر فاصله از من ايستاده و خانم زينب عليها السلام هم در سمت راست ايشان ايستاده است. با خود گفتم: ديدن خانم زينب عليها السلام غم ها را برطرف مي كند.

.

ص: 18

به حضرت زهرا عليها السلام سلام كردم و عرض كردم: ما شيعيان در سختي جانفرسايي هستيم، و همه مشكل ما با ديگران هم به خاطر شما و دوستي شماست.فرمود: «مي دانم، رهايتان نمي كنم و همواره برايتان دعا مي كنم».عرض كردم: ما همين الآن طاقتمان سر آمده.فرمود: «نترس».حضرت زينب عليها السلام بسيار مهربان و دلسوز بود، اما چهره اش گرفته و غمگين بود. احساس كردم صدها سال از عمرش گذشته، با خودم گفتم: اين خانم غم هاي ماتم حسين عليه السلام را در كربلا تحمل كرده، و به مصيبت ها عادت كرده، شايسته است كه من از ايشان بيشتر بخواهم. همين طور دودل بودم كه از ايشان خواستم بيشتر مساعدت و عنايت بفرمايد.[ايشان اشاره كردند به حضرت فاطمه عليها السلام. خدمت ايشان رفتم و مشكلات جنگ را توضيح دادم.](1) ايشان كه ملاحظه كرد كه من در وضعيت ناگواري هستم، از زير يقه چادرش دستمال نازك زرد رنگي را بيرون آورد و فرمود: «تمام شد. تو آرام باش من در مورد پرواز [هليكوپترها] اقدام مي كنم.»در اين حال ايشان متوجه آسمان شد و فرمود: «بسم الله الرحمن الرحيم» و با دستش كاري انجام داد [دستمال را به آسمان پرتاب كرد] و مجدداً باز گرداند و به من فرمود: «شما ان شاء الله در امان هستيد».پس از چند لحظه، ديگر ايشان را در اتاق نديدم و شروع كردم به گريه كردن و از خداي پاك و والا سپاسگزاري كردم. سپس وارد اتاق ديگر شدم كه چهار نفر از مسئولان آنجا بودند.

.

ص: 19

حاج مالك، سيد علاء بن سيد ابراهيم و ابو محمد نشسته بودند و مي خواستند غذا بخورند. آنچه ديده بودم را براي آنان تعريف كردم. پس از پانزده دقيقه از منطقه عمليات تماس گرفتند و گفتند: همين الآن هواپيماي اسكورسي اسرائيل، به نام «پرنده يعصور»، سقوط كرد. آن ها گفتند اين هواپيما، پنجاه نفر خدمه پرواز داشت.برادر مالك مسئول «قوّات نصر» تلفن را گرفت و الله اكبر سر داد و سجده شكر به جا آورد و گفت: اين از بركات اهل بيت عليهم السلام است كه به دعاهاي شما و رهبري به دست آمد.آن برادر _ كه موشك شليك كرد _ در روستايي نزديك روستاي «ياطر» و روستاي «بيت ليف» بود، كه هواپيماهاي اسرائيلي آنجا در حال پرواز بودند.

.

ص: 20

ص: 21

دنيا رفته؛ ولي داستان تشرف وي را كه از خودش شنيده بود، بازگو كرد كه با آنچه از آية الله صافي شنيده بودم، اندكي تفاوت داشت.باري، پس از پي گيري هاي زياد، از طريق آقاي حكيم باشي توانستيم شماره تلفن آقاي بلورساز را پيدا كنيم و حجة الاسلام و المسلمين جناب آقاي الهي خراساني ملاقاتي را ترتيب داد كه در حرم مطهر رضوي، در شبستان شيخ بهايي، به همراه ايشان، ديداري با جناب آقاي بلورساز داشته باشيم.روز پنج شنبه 10/1/1391 ساعت 30/9 صبح پس از زيارت ثامن الحجج عليه السلام و دعا، وارد شبستان شيخ بهايي شدم. آقاي بلورساز به دليل اين كه توان راه رفتن نداشت،(1) روي صندلي چرخدار، در كنار پسرش منتظر ما بود كه به محض ورود به شبستان، مرا شناخت. پس از سلام و حال و احوال، چشم هايش را بوسيدم. اندكي بعد، آقاي الهي خراساني هم رسيد، و پس از مشورت، براي گفتگو با آقاي بلورساز، راهيِ دفتر آقاي الهي در پژوهشگاه آستان قدس رضوي شديم. ما جلو رفتيم و آقاي بلورساز هم با كمك فرزندش به دنبال ما آمدند.در دفتر آقاي الهي، قبل از اين كه ايشان ماجراي تشرّف خود را بيان كند، اين جانب به نقل اين ماجرا توسط آقايان صافي و سيّدان اشاره كردم و اظهار تمايل كردم كه داستان را از زبان خود ايشان بشنويم.ايشان پرسيد، چه قدر وقت براي صحبت كردن دارم؟ عرض كرديم: هر قدر طول بكشد، مانعي ندارد. سپس ايشان به تفصيل، ماجراي بيماري و شفا يافتن خود را بدين سان بيان كرد: بسم الله الرحمن الرحيماسم: عبد الرحيم. فاميل: بلورساز مشهدي. اسم پدر: محمد تقي. ساكن خراسان رضوي. بنده [در سال 1355 شمسي] مبتلا شدم به ناراحتي دندان. به چند پزشك

.

ص: 22

مراجعه كردم. همه محوّل كردند به دانشگاه علوم پزشكي مشهد. از شدّت ناراحتي مجبور شدم به دانشگاه علوم پزشكي مشهد _ كه در پارك ملت مشهد است _ مراجعه كردم.نشستم تا نوبتم شد. مأموري آمد مرا برد و رسيدگي كردند. گفتند: بايد دو آمپول تزريق شود تا آماده گردد. دو آمپول تزريق كردند. پس از نيم ساعت آمدند و دست به صورتم زدند. گفت: حالا آماده است. لباس تنم كردند و بردند زير دست يك پزشك و او دندان را كشيد. بنده زاده هم پزشك است به نام محمود بلورساز. ربع ساعت بعد، آقاي پزشك به پسرم گفت: كيستي در دهان ايشان پيدا شده است كه خطرناك است. با ايشان صحبت كنيد كه اگر صلاح مي دانيد، الآن كه در اتاق عمل است، آن كيست را هم برداريم. بنده اشاره كردم كه بلامانع است. آقاي دكتر دستور داد چيزهايي كه لازم بود، گرفتند و آوردند. مرا روي تخت خواباندند و [با جرّاحي،] كيست را برداشتند. من از هوش رفتم، به گونه اي كه متوجه نشدم چه زماني مرا به اتاق بردند. پس از يك ساعت، مرا به منزل منتقل كردند. خيلي ناراحت بودم [و درد داشتم]. قبل از اين عمل [جرّاحي]، آرامش بيشتري داشتم. [خانواده ام] به پزشك مراجعه كردند كه ايشان خيلي درد مي كشد. وي گفته بود كه عمل او سنگين بود. درد او برطرف مي شود. چند روز گذشت؛ اما من قدرت گويايي نداشتم.حدود دو سه ماه، اين وضع ادامه داشت. به پزشك مراجعه كردم. گفت: چيزي نيست. شوكه شده ايد و تا دفع نشود، قدرت گويايي شما به صورت اول بر نمي گردد.به همين منوال ماندم. قدرت تكلم نداشتم. اگر كسي چيزي مي پرسيد، پاسخ او را با نوشته مي دادم.مدتي گذشت. خانمم به ناراحتي دندان مبتلا شد. به دكتر شمس مراجعه كرد. موقع كشيدن دندان، بدنش به لرزه درآمده بود دكتر به او مي گويد: خانم! كشيدن دندان، ناراحتي ندارد. چرا ناراحتي؟!

.

ص: 23

وي پاسخ مي دهد كه براي همسرم چنين اتفاقي افتاده و او نزديك سه ماه است نمي تواند صحبت كند. پزشك به همسرم مي گويد: من دندان شما را نمي كشم... .خانمم پس از اين ماجرا رفتارش با من عوض شد. خيلي به من اظهار محبت مي كرد. اربعين سيد الشهدا پيش آمد. ايشان مشغول زيارت شد. من او را قسم دادم كه بگويد چه اتفاقي افتاده كه اين گونه نسبت به من اظهار محبت مي نمايد؟او در پاسخ، شروع كرد به گريه كردن و گفت كه دكتر شمس به او گفته كه عَصَب گويايي شما قطع شده و ديگر به هيچ وجه، خوب نخواهي شد.به پزشك هاي ديگري در تهران، اصفهان و شيراز مراجعه كردم كه نتيجه اي نداشت، تا اين كه روزي به تهران آمده بودم. در مسجد امام، نمازم را فُرادا [با حديث نفس] خواندم. پس از نماز، انقلابي در من پيدا شد. مشغول اعمال خود بودم كه ديدم سيّدي [با لباس روحاني] دست هاي خود را روي پشت من گذاشت و صورت مرا بوسيد و گفت: «چه شده؟ چه مشكلي داري؟ بگو! من مشكلت را حل مي كنم».من كه قدرت سخن گفتن نداشتم، دو سه بار اشاره كردم كه نمي توانم صحبت كنم. آخر، ناچار شدم كاغذ و قلم درآوردم و نوشتم: بنده مطلقاً قدرت گويايي ندارم. مشكل من اين است كه نمي توانم صحبت كنم. چه فرمايشي داريد؟وي گفت: من سيد جلال علوي تهراني هستم. آيا شما اين جا، منتظر كسي هستيد؟ عرض كردم: بله. قرار است ساعت 2 برادرم بيايد دنبالم، هنوز ساعتِ 2 نشده.ساعت 2 شد. برادرم آمد مرا ببرد. آقاي علوي هم حضور داشت. وي گفت: آقاي بلورساز! من نمي گذارم ايشان تنها باشد. بايد حتماً بيايد منزل ما. منزل آقاي علوي در قلهك بود. بالأخره آقاي علوي ما را براي صرف نهار به منزل خود برد. پاسخ هاي من به سؤال هاي ايشان، همه كتبي بود.پس از صرف ناهار، آقاي علوي به برادرم گفت: اگر شما مي خواهيد تشريف ببريد، برويد. ايشان امشب مهمان ماست. منتظر نباشيد. آدرس منزل و شماره تلفن خودش را هم به او داد.

.

ص: 24

من نوشتم: اجازه رفع زحمت بدهيد. ولي ايشان موافقت نكرد. شب منزل ايشان بودم. پس از تهجّد، به من فرمودند: من تا طلوع آفتاب، بيدار هستم و بعد از نماز صبح، به خواندن قرآن و اعمال مستحبّي مي پردازم. شما اگر مايل هستيد، استراحت كنيد.نوشتم: خير! تا اول آفتاب، در خدمت شما هستم. پس از صرف صبحانه، ايشان فرمود: با قرآن استخاره كردم كه اگر خوب آمد، شما را براي درمان، راهنمايي كنم. اين آيه آمد: (ما هُوَ شِفاءٌ و رَحمَة) . سپس به مطلبي كه آقا شيخ عباس قمي در مفاتيح در مورد مسجد جمكران نقل كرده، اشاره كرد و به من گفت: عهد كن چهل شب چهارشنبه به جمكران مشرّف شويد. تو كه هركجا رفتي، خوب نشدي. يك كاري من گويم، انجام بده. اگر نتيجه نداد كه ثواب مي بَري و اگر نتيجه داد، خدا را شكر كن، و آن اين است كه چهل شب چهارشنبه برو مسجد جمكران و متوسل شو»(1) اگر خداوند صلاح بداند، شفا عنايت مي فرمايد.من راهنمايي ايشان را پذيرفتم و برنامه خود را طوري تنظيم كردم كه چهل هفته مرتب از مشهد به جمكران بروم. به همين جهت، هميشه بليط هواپيما و اتوبوس براي چند هفته داشتم، كه اگر از طريق هواپيما امكان پذير نبود، با اتوبوس مشرّف شوم و برنامه رفتنم تا چهل هفته ادامه داشته باشد، و اگر قطع شد، از نو شروع كنم.در هفته سي و ششم، يا سي و هفتم، شب چهارشنبه مشغول اعمال مسجد جمكران بودم. سر به سجده گذاشتم براي صد صلوات. يك مرتبه ديدم هياهويي بلند شد كه «آقا [امام زمانعجل الله تعالي فرجه] مشرّف شدند». من در حال سجده نمي دانستم وظيفه من چيست؟ نذر خود را رها كنم و درك فيض محضر آقا را بنمايم، يا برنامه خود را ادامه دهم؟با خود گفتم: وظيفه من اين است كه به عهد و نذر خود عمل كنم كه آن، واجب تر است. صلوات من تمام شد. بلند شدم در نماز آقا شركت كردم و به تشهّد

.

ص: 25

ايشان رسيدم. وقتي كه خواستند تشريف ببرند، جمعيت هجوم آوردند. من توانايي نداشتم. بلند شدم و تكيه به ديوار دادم. وقتي به من رسيدند، حالم منقلب بود. وقتي چشمشان به من افتاد، با شدّتي عجيب و غريب فرمودند: «حاجت تو برآورده شد. بلند سلام كن!». سلام كردم و تمام شد. اما آن هيبت و شدّتِ بيان، مرا از حال برد. به زمين افتادم. ديگر هيچ چيز متوجه نشدم. اطرافيان، خيال كردند حالت غشوه بر من مستولي شده و شروع كردند به آب پاشيدن. به حال آمدم. آن جا نشستم تا آرامش پيدا كردم. تا طلوع آفتاب، حدود يك ساعت طول كشيد. و بعد، از مسجد خارج شدم؛ ولي برنامه آمدن به مسجد جمكران را تا كامل شدن چهل شب چهارشنبه، ادامه دادم.با عنايت و توجهات مولا، قدرت سخن گفتن به من بازگشت. به همين جهت، وقتي به مشهد بازگشتم، عهد كردم آنچه را دارم، تقديم كنم. محلّي داشتم در مقابل بازار رضا به نام پاساژ موسي (فعلي) كه داراي ده هزار متر بناي ساختمان و يكصد و هشتاد مهمانپذير بود. اين بنا را كه در پنج طبقه و دو طبقه همكف آن تجاري با يكصد و هشتاد باب مغازه، به انضمام كليه نيازمندي هاي زائران و مستأجران احداث شده بود، به خيريه انصار الحجه به مديريت آقاي سميعي واگذار نمودم.خدا را سپاس گزارم كه هم نعمت «قدرت تكلم» به من بازگشت و هم اين رحمت و سعادت نصيب من شد» [كه به زيارت مولايم نايل شدم].سؤال: قيافه ايشان چگونه بود؟آقاي بلورساز: قد بلند، موها گندمگون، شانه ها پهن، محاسن بلند و گندمگون، ابروها پيوسته، پيشاني بسيار باز و برافروخته، بدن تنومند و معمّم.سؤال: سنّ ايشان چه قدر بود؟آقاي بلورساز: حدود 45 _ 50 سال، از نظر من.

.

ص: 26

ص: 27

آقاي ميرزا يحيي نقل كرد كه در يكي از شب هاي چهارشنبه كه شب سرد زمستاني بود و برف سنگيني هم آمده بود، تصميم گرفتيم كه برنامه خودمان را به هم نزنيم و با تحمل مشكل به مسجد برويم. وقتي وارد مسجد شديم، ديديم اطاق دم در و اطاق آخر بعد از مسجد روشن است. معمولاً هر وقت جناب حاج شيخ ابوالقاسم كبير قمي شب هاي چهارشنبه به مسجد مي آمدند اطاق كنار درب ورودي و جناب حاج شيخ عبدالكريم حائري هم اطاق آخر بعد از مسجد را انتخاب مي كردند. با كمال تعجب مشاهده كرديم كه اين دو بزرگوار هم در اين شب سرد زمستاني به مسجد آمده اند. ما هم طبق معمول همه هفته در اطاق طرف راست مسجد بيتوته كرديم.نيمه هاي شب من برخاستم و براي رفتن به داخل مسجد آماده شدم،همين كه آهسته از اطاق بيرون آمدم، متوجه شدم كه جناب حاج شيخ ابوالقاسم از حجره خود خارج شده و به طرف حجره حاج شيخ عبدالكريم مي رود. كمي كنار ستون ايستادم. حاج شيخ درب اطاق آقاي حائري رفته و گفت: شيخ عبدالكريم شما فردا درس داري، مراجعه داري، كمي استراحت كن.ايشان در جواب گفت: چگونه استراحت كنم، مبالغي مقروضم و شهريه طلبه ها هم دو ماه عقب افتاده.شيخ در جواب مطلبي مانند اين گفت كه «خدا كريم است» و برگشت.من نيز با شنيدن مشكلات اين بزرگان منقلب شده، داخل مسجد رفتم و مشغول عبادت شدم. چون تا وقت نماز صبح فاصله بود خواستم به اطاق برگردم، ديدم دوباره حاج شيخ ابوالقاسم از اطاق بيرون آمده و به طرف اطاق آقاي حائري مي رود. كمي مكث كردم، ايشان درب اطاق رفته و بدون اين كه داخل شود به آقاي حائري گفتند: بلند شو بخواب، پيغمبر صلي الله عليه و آله حواله فرمودند، و به طرف اطاق خود برگشتند.

.

ص: 28

آقاي ميرزا يحيي اضافه كردند كه فرداي آن روز اوّل ماه بود و ما در منزل روضه داشتيم و آقايي به نام شيخ قوام وشنوه اي(1) براي خواندن روضه به منزل ما مي آمد. ايشان از روحانيوني بود كه به منزل جناب حاج شيخ عبدالكريم حائري رفت و آمد داشت. از ايشان پرسيدم حاج شيخ شهريه دادند؟ ايشان سؤال كرد چطور مگر؟ از ماجراي شب قبل چيزي به او نگفتم و فقط گفتم: مي خواستم بدانم. ايشان گفت: بله. چند گوني پول براي آقا رسيده بود كه شهريه را دادند و بدهي ها را پرداخت كردند، براي شهريه ماه بعد هم پول به اندازه كافي باقي مانده است.

.

ص: 29

ص: 30

من وقتي ديدم يك عرب روستايي به اين سادگي حاجت خود را از مولا مي گيرد، ولي من نمي توانم براي كتابي كه درباره مولا مي نويسم، به حاجت خود كه تهيه يك نسخه كتاب است، برسم، متأثر شدم و خيلي به من برخورد، با خود گفتم: «مگر من براي كه كار مي كنم؟! من براي شما كار مي كنم! چرا...» با ناراحتي به خانه رفتم و با تأثّر خوابيدم. در عالم رؤيا مولا را ديدم كه با ملاطفت فرمود: «تو با او خيلي فرق داري، برو كربلا آنچه مي خواهي از فرزندم بگير»!نزديك اذان صبح بود، از خواب برخاستم وضو گرفتم و عازم كربلا شدم. ابتدا به زيارت سيّدالشهداء عليه السلام رفتم، پس از زيارت مدتي هم نشستم اما خبري نشد، فكر كردم شايد مقصود حضرت از «فرزندم» حضرت ابو الفضل عليه السلام باشد، به زيارت او رفتم آنجا هم خبري نشد، با خود گفتم: «شايد بايد از طريق باب الحسين عليه السلام به زيارت او مي رفتم»، مجدداً به حرم سيّدالشهداء آمدم باز هم خبري نشد، خيلي ناراحت شدم كه اين چه وضعي است؟!...در اين حال يكي از منبري هاي كربلا به نام شيخ محسن ابوالحبّ را ديدم، از من پرسيد چرا اينجا نشسته ايد؟ ماجرا را نگفتم. از من خواست به منزلش بروم، قبول نكردم، بالاخره با اصرار ايشان پذيرفتم و به منزلش رفتم.وقتي وارد منزل شديم از من پرسيد مي خواهيد به كتابخانه برويد يا... گفتم: به كتابخانه مي روم. او متوجه شد كه صبحانه نخورده ام، رفت براي تهيه صبحانه. من وارد كتابخانه او شدم، دست بردم كتابي را براي مطالعه برداشتم، با شگفتي ديدم كتاب ربيع الأبرار زمخشري است! تا آن موقع نمي دانستم از آن كتاب نسخه اي ديگر هم وجود دارد كه نزد ايشان است.در اين حال صاحبخانه ناگاه صداي گريه و شيون مرا شنيد، آمد ببيند چه خبر است، ديد كتابي در دست من است و به شدت مي گريم.(1) تصور كرد كه مشكلي

.

ص: 31

براي من پيش آمده، پرسيد: چه شده؟ بعد از مدتي گريستن، جريان كتاب و خواب را براي او تعريف كردم، و اضافه كردم كه الآن فهميدم اين كتاب حواله امام عليه السلام است.شيخ محسن گفت: عجب! اين حواله امام است؟! مدتي قبل يكي از كتابفروش هاي مهم بغداد به نام قاسم رجب، وقتي فهميد من چنين كتابي را دارم از من خواست آن را به قيمت هزار دينار بخرد!(1) من ندادم، و اكنون آن را به شما هديه مي كنم. من نپذيرفتم و گفتم: فقط مي خواهم آن را مطالعه كنم، اما بالاخره شيخ محسن با اصرار كتاب را به من هديه داد.

.

ص: 32

ص: 33

پوشيدم و به حرم مطهّر اميرالمؤمنين عليه السلام مشرّف شدم، و بعد از زيارت و دعا بيرون آمدم. پيش خود گفتم حالا كه از منزل بيرون آمده ام، سري هم به منزل ملّا حبيب بروم و عيادتي كنم.وقتي به منزلش رفتم، ديدم از درد مي نالد و حالش به گونه اي است كه حتّي نمي تواند قدري بلند شود و بنشيند.كنار بستر او نشستم و شال كمر او را باز كردم. دستم را به كمرش گذاشتم و چيزي خواندم، و بعد به او گفتم دعايي از امام صادق عليه السلام است، من آن را كلمه كلمه مي خوانم، شما هم با من بخوانيد. دعا كه به آخر رسيد، گويي ايشان اصلاً بيمار نبود و دردي نداشت. بلند شد، شال كمر خود را بست و كنار اطاق نشست. من هم كنار اطاق نشستم و شروع كرديم حال و احوال كردن و صحبت كردن. پيش خدمت رفته بود شربت بياورد، وقتي وارد اطاق شد و اين حالت را ديد همان طور كه سيني شربت دستش بود، بهت زده به ما نگاه مي كرد. ملا حبيب متوجّه حالت او شد كه بهت زده شده، به او گفت: چيه؟ تعجّب كرده اي؟ از دستي كه بيست و پنج سال در ولايت نوشته است تعجّب ندارد.

.

ص: 34

ص: 35

ص: 36

گفتم: آن ها را خبر مي كنم، ولي شما زنده مي مانيد. چون حالش از روزهاي قبل بهتر بود و هيچ نشانه اي از مرگ در وي ديده نمي شد.خانواده ايشان را خبر كردم، آن ها آمدند و رفتند، اما سخني از مرگ خود با آن ها مطرح نكرد.پس از رفتن آن ها به من گفت: وقتي نماز و دعاي من تمام شد و در جاي خود قرار گرفتم، درب اتاق را ببند و ديگر براي پزشكان و پرستاران هم باز نكن.وي پس از نماز و دعا به تخت خواب رفت و منتظر چيزي بود، ناگهان حالش به هم خورد، در يك لحظه نگاهي كرد و گفت: السلام عليك يا رسول الله، السلام عليك يا اميرالمؤمنين... تا پنج تن عليه السلام و بلافاصله جان داد.در ادامه آقاي ابوترابي از فرد صالحي كه نامش را فراموش كردم، جريان مشابهي را نقل كرد: هنگامي كه وي در حال احتضار بوده، شخصي كه در آنجا حضور داشته مي گويد: مي خواستم براي او سوره يس تلاوت كنم، محتضر ساعتش را درآورد و نگاهي كرد و گفت: نخوان! تعجب كردم كه چرا مانع از خواندن قرآن مي شود.اما پس از چند بار نگاه كردن به ساعت، گفت: حالا بخوان. شروع به خواندن سوره يس كردم، محتضر هم جلوتر از من مي خواند، تا به جايي رسيدم كه اشاره كرد بس است، در اينجا گفت: «السلام عليك يا رسول الله، السلام عليك يا امير المؤمنين...» تا پنج تن را سلام داد و جان به جان آفرين تسليم كرد.(1)

.

ص: 37

ص: 38

گفت: وقتي به حال احتضار درآمدم، ديدم شياطين آمدند و درباره اعتقاداتم با من وارد بحث شدند و گفتند: دين تو باطل است و بايد از آن دست برداري، من پاسخ آن ها را دادم و گفتم از دينم دست برنمي دارم، مدتي اين مباحثه طول كشيد، تا اين كه آن ها از نظرم ناپديد شدند.در اين حال ديدم آقا اميرالمؤمنين عليه السلام تشريف آوردند و فرمودند: «آقا سيد رضي! خداوند تبارك و تعالي از مباحثه تو با شياطين خوشش آمد و سي سال به عمر تو افزود.»اين ماجرا گذشت، آقا سيد رضي به تبريز آمد و با توجه به نفوذي كه در ميان مردم داشت، در تبريز حدود الهي را اجرا مي كرد، تا اين كه در زمان اشغال ايران توسط متفقين دستگير شد. مي خواستند او و چند تن ديگر را اعدام كنند، آن ها را به چوبه دار بستند، اما آقا سيد رضي آن قدر به مكاشفه اي كه براي وي پيش آمده بود اطمينان داشت كه به مأمورِ چوبه دار مي گويد: اين شَتَب(1) را از جيب من بيرون بياور و آن را چاق كن مي خواهم بكشم!مأمور مي گويد: تو عجب سيّد لوده اي هستي! مي خواهيم تو را بكشيم مي گويي شَتَب را چاق كن!آقا سيد رضي مي گويد: من كشته نمي شوم!شَتَبِ خود را پاي چوبه دار كشيد، كه دستور آمد وي را اعدام نكنند! و تا همان مدتي كه اميرالمؤمنين عليه السلام به او فرموده بود زندگي كرد.(2)

.

ص: 39

ص: 40

كارخانه بود، از من درخواست كرد كه در كارخانه مشغول كار شوم و با درآمد اين دو سه ماه، كمك خرج تحصيلي ام باشم. من هم با رضايت پدرم قبول كردم و مشغول فعاليت شدم. چون كار زياد بود از ما خواستند كه اضافه كاري كنيم، خيلي از كارگران پذيرفتند، من هم پذيرفتم و شب ها تا ساعت ده و گاهي تا ساعت يازده كار مي كردم و بسيار خسته مي شدم. دايي پدرم كه در منزل مجاور كارخانه ساكن بود از من خواست شب هايي كه اضافه كاري دارم، ديگر به منزل نروم و همان جا بخوابم تا صبح هم زودتر به سر كار برسم، ولي با اين كه از محل كار تا منزل ما حدود هفت _ هشت كيلومتر بود، من اغلب شب ها به منزل مي رفتم. در يكي از اين شب ها كه كارم تا ساعت يازده طول كشيده بود، دايي پدرم نگذاشت به منزل بروم و گفت شام را بخور و همين جا بخواب. من هم پس از صرف شام به اطاق جنب اطاق دايي رفتم. دو دختر يكي در حدود هيجده، نوزده ساله و ديگر در حدود پانزده، شانزده ساله كه در آن منزل كار مي كردند هم،در همان اتاق خوابيدند. من كه خيلي خسته بودم، بعد از خاموش كردن چراغ خوابم برد.در حالي كه خواب آلود بودم متوجه شدم كه كسي در بستر من است و مرا در بر مي گيرد، خيلي برايم تعجب آور بود، ديدم دختر بزرگي است. گفتم: چه كار مي كني، ديوانه اي؟! او با خنده و تمسخر گفت: بي عُرضه! صدا زدم دايي فلاني نمي گذارد بخوابم، دايي به زبان محلي يك تشري رفت گفت: «لاكو بخُوس»؛ يعني دختر بخواب. بعد از نيم ساعتي همان صحنه تكرار شد. اين بار از جا برخاستم و لباسم را به تن كردم و بدون اين كه از دايي اذن بگيرم و او بفهمد دوچرخه اش را برداشتم و روانه منزل شدم. ساعت حدود دوازده و نيم شب بود، جاده سنگلاخ و هوا بسيار تاريك بود. با چراغ دوچرخه خودم را به منزل رساندم. در بين راه گاهي با شغال برخورد مي كردم، امّا آنچه در بين راه برايم لذت بخش بود، اين بود كه به ياد امامان و نصايح پدرم و وعظ و خطابه مرحوم [آقا شيخ جعفر] شمس لنگرودي مي افتادم و گريه مي كردم.

.

ص: 41

از فرداي آن روز ديگر سر كار نرفتم و در امور كشاورزي به پدرم كمك مي كردم، علت را از من جويا شدند، گفتم: كارش خيلي سخت است و من توان ندارم. مدتي گذشت تا اين كه شب عاشورا شد. پدرم گفت: امشب بايد شما خانه بماني تا من مادرت و اعضاي خانواده را ببرم بالا محله. همه رفتند و من تنها ماندم. صداي عزاداران حسيني از محله هاي مجاور به گوشم مي رسيد، كلافه شده بودم و ديگر نتوانستم خودم را نگهدارم. از منزل تا بالا محله حدود دو الي سه كيلومتر بود. به تنهايي راه افتادم، از وسط مزارع برنج ميانبُر زدم، نه فكر حمله خوك هاي وحشي بودم و نه حيوانات ديگر. خودم را به مسجد بالا محله رساندم. پس از پايان ذكر مصيبت به سمت خانه راه افتادم، به مزارع برنج رسيدم، ديدم جلوي راه من نوري به رنگ مهتاب به صورت كله قندي روشن شد. اوّل خيال كردم دوچرخه است كه از پشت سرم مي آيد، برگشتم كسي را نديدم و اين در حالي بود كه من روضه را زمزمه مي كردم و گريه مي كردم و اين نور تا منزل همراهم بود. عزاداري آن شب به پايان رسيد، منتظر ماندم تا پدرم با اعضاي خانواده از مسجد آمدند. ديگر موقع خواب بود، خوابيدم. در عالم خواب ديدم كتابي در دست دارم كه در آن ذكر مصيبت امام حسين عليه السلام نوشته شده بود. مشغول خواندن شدم و حال خوشي داشتم، ناگاه ديدم روبروي من آقايي جليل القدر همراه با دو نفر هستند كه يكي سمت راست و ديگري در سمت چپ آن آقا بودند كه هاتفي از بالاي سرم با اشاره به نفر وسط به من گفت: اين آقا را مي شناسي؟ گفتم: نه. گفت: اين آقا اميرالمؤمنين است آن هم امام حسن عليه السلام و آن ديگري آقا امام حسين عليه السلام.در اين بين اميرالمؤمنين عليه السلام مقابل من ايستاد و لبه آستين خود را بالا زد و به من فرمود: هر كسي اين فرزندانم را ياري كند من او را ياري خواهم كرد.

.

ص: 42

چنان صدايم به گريه بلند شد كه از شدّت گريه ام مادرم از خواب بيدار شد و مرا صدا زد كه چه شده؟ از خواب بيدار شدم گفتم: چيزي نيست خواب ديدم! گفت: تو كه ما را كُشتي با اين خوابت.صبح شد بعد از نماز صبح موقع صبحانه پدرم پرسيد: ديشب چه خوابي ديدي كه همه را از خواب بيداري كردي؟ خواستم ماجراي شب گذشته را تعريف كنم كه من ديشب از منزل زدم بيرون، ترسيدم كتك بخورم، از طرفي دلم هم مي خواست كل ماجرا را براي پدر تعريف كنم. خلاصه دل به دريا زدم و كل ماجرا را براي پدرم تعريف كردم. پدر در حالي كه لقمه در دهانش بود بُغض گلويش را گرفت، با كمي مكث گفت: دوست داري بروي طلبه بشي؟من سري تكان دادم و اظهار موافقت كردم. پس از مدتي وارد حوزه علميه شهرستان رودسر شدم و كم كم با علما و مدرسين و طلّاب آشنايي بيشتري پيدا كردم.در دوران تحصيلي رفقا گاهي خواب هايي را مي ديدند و براي هم تعريف مي كردند، در بسياري از موارد قبل از اظهارنظر كردن ديگران، من تعبير آن را مي گفتم و اين براي دوستان و حتي مدرسين تعجب آور بود كه يك طلبه مبتدي امثله خوان بتواند اين گونه خواب تعبير كند. واقعيت آن بود كه خودم هم متوجه اين نكته نبودم كه چرا تعبير خواب ها را مي فهمم تا اين كه يك روز يكي از اساتيد لمعه، تعريف از رؤياهاي صادقه و غيرصادقه به ميان آورد و قصه ابن سيرين كه من تا آن روز نشنيده بودم را تعريف كرد، تازه متوجه شدم كه تعبير رؤيا مي دانم. وقتي به حوزه علميه قم آمدم (به احتمال قوي سال 1347)، با مرحوم حجة الاسلام و المسلمين حاج [شيخ محمّد] فكور يزدي در حجره شيخ فضل الله نوري واقع در صحن مطهر حضرت معصومه عليها السلام آشنا شدم و با جنابشان اُنس گرفتم و

.

ص: 43

قضاياي شب عاشورا و كارخانه را برايش تعريف كردم. ايشان فرمودند: همه اين ها را از آن دو شب به دست آوردي، مراقب باش كه از دست ندهي.در پايان مايلم يكي از رؤياهايي كه در محضر ايشان تعبير كردم را براي حضرت عالي تعريف كنم: در يكي از روزها كه جناب حاج فكور درسش تمام شد _ ايشان در مقبره حاج شيخ فضل الله رحمه الله رسائل تدريس مي فرمودند _ ، شخصي وارد حجره شد، سلام كرد و عرض كرد آقا من ديشب خوابي ديدم كه مرا پريشان كرده، لطفاً برايم تعبير كنيد. آقاي حاج فكور با اشاره به من فرمودند: خوابت را به اين سيّد بزرگوار صحيح النسب بگو، ان شاء الله خير است، شايد مي خواست كيفيت تعبيرم را ببيند. آن شخص اين گونه خوابش را تعريف كرد: ديشب در عالم خواب ديدم يك درياچه نسبتاً بزرگ كه در ساحل آن درياچه پرندگان هوائي؛ مانند غاز، قو، مرغابي و چنگر مشغول آب بازي و دانه جمع كردن اند و در جنب اين درياچه، صحرائي بسيار وسيع و سبز و خرم، با درختان زيباست. به من گفتند اين ها مال شماست، من از خوشحالي مي خواستم بال درآورم، در اين بين ديدم آب درياچه رو به نقصان گذاشت و آب آن به صورت گازوئيل و قير سياه در آمد و قُلقُل مي كرد و فرو مي رفت. تمام پرندگان مردند. نگاه به صحرا كردم ديدم تمام چمن ها و درخت ها زرد شده و طراوت خود را از دست داده اند. در حالي كه خيلي متأثر بودم از شدت ناراحتي از خواب بيدار شدم، من نگرانم كه نكند به اموالم صدمه اي بخورد!من گفتم: شما گناهي مرتكب شدي كه تمام حسناتت را نابود كردي. يك مرتبه مرحوم آقاي حاج فكور برآشفت و رو به آن مرد گفت: چه گناه بزرگي، از خدا نترسيدي؟ و دو بار گفت: زناي محصنه كردي، زناي محصنه كردي! آن مرد در حالي كه پريشان بود گفت: آقا خود زن از من خواست! آيا راهي هست من توبه كنم؟ خدا مرا مي بخشد؟

.

ص: 44

آقا فرمودند: برو غسل توبه كن و دو ركعت نماز بخوان و از خداوند بخواه كه تو را بيامرزد و از گناهت درگذرد. نكته قابل توجه اين كه مرحوم حاج فكور نوع گناه را فهميد، ولي حقير تنها مي دانستم كه او گناهي مرتكب شده، اما نوع گناه چيست و چه بود نفهميده بودم.همچنين رؤيايي كه جناب حجة الاسلام و المسلمين جناب آقاي سيّدعلي قاضي عسكر _ زيدَ عِزُّه _ ديده بودند بسيار درخور توجه است: ايشان براي اين جانب (نگارنده خاطره) تعريف فرمودند: خواب ديدم كه حاج آقاي ري شهري بين دو كوه، سقف زدند؛ سقفي كه بسيار جالب و درخور توجه بود؛ ولي سقف تكميل نشد و مقداري را هنوز سقف نزده بودند. من تعبير كردم: مراد از دو كوه شهر مكه و مدينه و مسقف نمودن آن به دست شما (جناب آقاي ري شهري) پوشش سياسي و اداره كردن حجاج در فضاي مكه و مدينه است، و امّا آن مقداري كه هنوز به اتمام نرسيده بود، از خواب بعدي ايشان تعبيرش واضح است؛ زيرا ايشان فرمودند در خواب ديدند حضرت عالي در كنار دريا مشغول نرمش و ورزش هستيد نه در خود دريا. اين به معني رها كردن مسئوليت است، ان شاءالله جناب قاضي عسكر _ كه بعد از شما سرپرست حجّاج شدند _ تتمه سقف دو كوه را به اتمام مي رسانند؛ زيرا فرمودند من از سقفي كه حاج آقا ري شهري زده بودند، خيلي خوشم آمد و اين مي رساند كه راه و روش حضرت عالي را پيگيري خواهد كرد. در پايان از خداوند منان براي شما عزيزان كه جهت اعتلاي اسلام و انقلاب زحمت مي كشيد آرزوي توفيقات بيشتر و سعادت دارم.

.

ص: 45

ص: 46

يك شب خواب ديدم كه دو تا كرسي گذاشتند در بيروني منزل (همان بيروني كه درس مي گفت)، حضرت سيد الشهداء عليه السلام و حضرت عباس عليه السلام وارد شدند و روي اين دو كرسي نشستند، دفتري را حضرت عباس عليه السلام باز كرد و من اين دفتر را مي ديدم. حضرت سيد الشهداء عليه السلام با اشاره به يكي از اسم هايي كه در آن دفتر بود، فرمود: «اين اسم را قلم بزن!» حضرت عباس عليه السلام هم آن نام را قلم زد. سپس فرمود: «جاي اين اسم، اسم آقا سيد جعفر را بنويس!» حضرت عباس هم نام آقا سيد جعفر را نوشت، دفتر را بست و رفتند.من از عظمت اين خواب تا صبح نخوابيدم، فردا وقتي آقا سيد جعفر آمد گفتم: آقا سيد جعفر، من ديشب خوابي ديدم و از عظمت آن تا صبح نخوابيدم، زود قضيه را بگو و خواب را براي ايشان بيان كردم.آقا سيد جعفر منقلب شد و گفت: من ديشب در حرم حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام بودم، پس از بيرون آمدن به اين فكر افتادم كه من يك عمر براي امام حسين عليه السلام گريه كردم، ولي كسي را نگرياندم و اين اجر نصيب من نشده، اين فكر مرا مشغول كرد، ديشب هم شب اوّل محرم بود، رفتم گشتم و كتاب جلاء العيون مجلسي قدس سره را پيدا كردم، آمدم خانه زن و بچه ام را دور هم جمع كردم و گفتم از امشب من روضه مي خوانم، شما هم گريه كنيد.اين خواب را آقا سيد عبدالهادي همان شب ديده بود!(1)

.

ص: 47

ص: 48

او هم مي گويد: من هم نمي گذارم كربلا بروي.بقيه افراد، خانمشان را نشان گمركچي دادند و ايشان هم به مدت سه روز صبر مي كند و سرانجام لب مرز «السلام عليك يا ابا عبدالله» مي گويد و به منزل آية الله اشرفي اصفهاني در كرمانشاه برمي گردد. ايشان از او مي پرسد كه چرا نرفتي و او پاسخ مي دهد كه لب مرز به چنين مسئله اي برخورديم و ديديم كه اين زيارت همراه با گناه است، لذا از خير زيارت گذشتيم.او بعداً عازم اصفهان مي شود و آنجا هم از او سؤال مي كنند و او قصه را تعريف مي كند.آقازاده او (شهيد حاج حسن بهشتي) مي گويد: آقاياني كه رفتند كربلا، دسته جمعي برگشتند و به منزل پدرمان آمدند. من نمي دانم كربلا چه صحنه اي بوده، خصوصياتش را براي ما نگفتند كه چه بوده است، اما همه شان آمدند منزل پدرم و گفتند كه ما به كربلا مشرف شديم و حاضريم ثواب كربلايمان را به شما بدهيم و شما ثواب كربلاي نرفته تان را به ما بدهيد.اين آدم باتقوا (حاج آقا مصطفي بهشتي) بعداً موفق به سفر مشهد مي شود و برمي گردد و مدتي زندگي مي كند و سپس بيمار مي شود و از دنيا مي رود.شهيد حاج حسن آقا بهشتي امام جمعه موقت اصفهان به من (قرائتي) مي گفت: لحظه اي كه پدرم جان مي داد من بر بالين او تنها بودم. نفس آخر را كه كشيد به ساعت نگاه كردم و روي يك كاغذ نوشتم مثلاً دوشنبه ساعت دو و بيست دقيقه بعد از نيمه شب و آن را توي جيبم گذاشتم و فاميل ها را از خواب بيدار نكردم. مقداري گريه كردم و قرآن خواندم و پارچه اي را روي او كشيدم. فردا فاميل جمع شدند و چون از محبوبين اصفهان بود، مراسم تشييع جنازه و دفن و كفن و ختم را با شكوه برگزار كرديم.حاج حسن آقا بهشتي به من گفت: بعد از مدت ها يك جواني به من رسيد و گفت كه پدر شما يك چنين شبي و چنين ساعتي و چنين دقيقه اي جان داده است. من

.

ص: 49

بلافاصله مچ او را گرفتم و گفتم كه: شما كي هستي و اين ساعت و دقيقه را از كجا مي گويي؟آن جوان در برابر اصرار و پافشاري من گفت: واقعش من در عالم خواب رفتم زيارت امام رضا عليه السلام، وقتي كه داشتم وارد حرم مي شدم امام رضا عليه السلام از ضريح بيرون آمد و رفت. من گفتم آقا كجا داريد مي رويد؟ ما زوار شما هستيم. حضرت فرمود: «هر فرد بااخلاص و باتقوايي كه زائر ما باشد، در دقيقه آخر حيات، ما به بازديد او مي رويم. حاج آقا مصطفي بهشتي از علماي اصفهان است و الآن دقيقه آخر عمر اوست. مي روم اصفهان و برمي گردم».اين جوان اضافه كرد: من هم نمي دانستم كه حاج آقا مصطفي بهشتي كيست. بعد از خواب پريدم و چراغ را روشن كردم و سخناني كه از امام رضا عليه السلام شنيده بودم روي كاغذ نوشتم و ساعت را هم ثبت كردم، مثلاً دوشنبه ساعت دو و بيست دقيقه بعد از نيمه شب. حاج حسن آقا بهشتي گفت كه من هم نوشته ام را درآوردم و ديدم كه مو نمي زند!

.

ص: 50

ص: 51

مباني و شريعت دين مبين اسلام سخن مي گفتم. كم كم وي به روش و منش و سيره پيغمبر اسلام صلي الله عليه و آله و امامان عليه السلام علاقه مند شد و از روي كنجكاوي و روشنفكري خاص خودش سؤالاتي مي كرد، تا جايي كه بعد از ورود به تهران از من خواست كه يك كتاب به زبان انگليسي يا آلماني در خصوص زندگاني حضرت محمّد صلي الله عليه و آله تهيه كنم. تهيه چنين كتابي در آن زمان كار ساده اي نبود، اما بالاخره تهيه شد و او تمام كتاب را در مدّت كوتاهي با اشتياق مطالعه كرد. بعد از من خواست كه به مشهد مقدّس سفر كنيم. من هم منتظر چنين پيشنهادي از طرف وي بودم. اتومبيل را جهت فروش گذاشتم تهران و با هواپيما عازم زادگاهم مشهد مقدّس شديم. در مشهد استقبال خيلي خوبي از ما شد، به خصوص كه يك خانم اروپايي به مشهد مقدس آمده، كه كمتر در 42 سال قبل سابقه داشت.با اين كه منزل پدري ما خيلي معمولي بود، ولي به قدري اين خانم متموّل و روشنفكر بي ريا و بي آلايش بود كه گويي ساليان دراز اين ساده زيستي جزو فرهنگ اوست. او چنان در مدّت كوتاه خودش را با محيط و موقعيت و جوّ خانواده ما وفق داد كه همه اعضاي خانواده ام وي را دوست مي داشتند، مثلاً هر وقت غذا مي خورد، با اتيكت(1) ما رفتار و به معيارهاي ما توجه مي كرد و بشقاب خودش را مي شست، ولي مادرم ناراحت بود و معتقد بود كه ظروف نجس مي شود. خانم گرتا چنان تحت تأثير قرار گرفته بود كه روز به روز به يكايك اعضاي خانواده ما مأنوس تر مي شد.روزي خانم گرتا به من پيشنهاد كرد كه علاقه مندم حضرت رضا عليه السلام را زيارت كنم، من كه منتظر چنين پيشنهادي بودم قبول كردم كه فردا صبح بعد از نماز به حرم حضرت رضا عليه السلام مشرف بشويم، روز قبل همه خانم هاي خانواده ما سعي كردند كه پوشش اسلامي را به وي بياموزند.

.

ص: 52

از در ورودي جنوب صحن سقاخانه وارد حرم شديم. خانم گرتا به قدري تحت تأثير جو و فضاي روحاني و ملكوتي رواق ها قرار گرفته بود كه وقتي بالاسر حضرت پشت پنجره فولاد مشغول خواندن كتاب دعا بودم، متوجه شدم كه اشك هايش از زير عينكش جاري شده است. به من گفت: تا اين سن، اين قدر منقلب نشده بودم و اشكم جاري نشده بود. بعد از طواف از طريق مسجد گوهرشاد، از درب جنوب، وارد فلكه دور حرم شديم. در اين موقع متوجه شدم كه خانم گرتا خم شد و از روي زمين چيزي را برداشت، از وي پرسيدم: چي پيدا كردي؟ جواب داد: اين يك انگشتر است كه امام به من هديه كرده. گرفتم و نگاه كردم، يك انگشتر نقره بود با نگين عقيق ارزشمند يماني. انگشتر را از من گرفت و گفت: ببين كاملاً اندازه انگشت من است، امام اندازه انگشت مرا مي دانسته.رسيديم منزل، سر صبحانه جريان انگشتر را براي اعضاي خانواده شرح دادم، همگي از ايمان و صفاي وي سخن گفتند. فردا صبح كه از خواب بيدار شد، مرا صدا كرد و گفت: ديشب خواب ديدم كه يك مرد بلند قامت خوش اندام با يك عمامه سبز و چهره بشاش در حالي كه نور از سر و صورت ايشان ساطع مي شد به من سلام كردند و من جواب دادم، ايشان به من گفتند: «بانو شما از راه خيلي دور به زيارت ما آمدي، بر ما نيز طبق سنت و مباني اسلامي وظيفه و تكليف است كه بازديد پس بدهيم. حال ما به بازديد آمده ايم، از ما چه حاجتي داري بگو ما برآورده كنيم.» من هم حاجتم را بيان كردم و ايشان حاجتم را برآورده كردند، ولي هر چه اصرار كردم كه چه حاجتي، جواب داد اين موضوع سرّي است بين من و امام.آن روز پدرم از حضرت آية الله سيّد هادي ميلاني وقت گرفت، به اتفاق رفتيم خدمت ايشان و مراسم تشرّف به اسلام انجام شد. اسم گرتا شد فاطمه، سپس

.

ص: 53

كتاب هاي متعددي به زبان انگليسي و آلماني براي ايشان تهيه كردم و بعد از يك هفته رفتيم تهران و ايشان عازم سوئد شد. بعد از مدّت چند ماه من هم عازم سوئد شدم. پيش از رفتن تمام پولي را كه گرتا به ايران آورده بود، برايش مال التجاره خريدم و فرستادم، اين مال التجاره سه برابر سود كرد.خانم گرتا (فاطمه) از اين كه به دين اسلام درآمد، هميشه مباهات مي كرد. در يك سفر تجاري كه به شانگهاي چين رفته بودم، موقع مراجعه شنيدم كه گرتا در اثر عارضه قلبي در بيمارستان بستري شده و متأسفانه بعد از چند روزي فوت كرد. عارضه قلبي در خانواده ايشان ارثي بود.

.

ص: 54

ص: 55

بيمار را به داخل بخش هدايت كردم تا معاينه شود، معلوم شد خانمي است حدود سي ساله، داراي دو فرزند كه دچار تومور بدخيمي در مثانه بوده، يك بار تحت عمل جراحي قرار گرفته، ولي بهبودي نيافته است و امروز با عود تومور در ديواره شكم به صورت گل كلمي (Vegetation) مراجعه كرده است كه مورد پذيرش واقع نشده است. اين بيماري موجب مطلقه شدن ايشان از سوي همسرش شده است، و پدر سالمندش از او و فرزندانش نگهداري مي كرد.بيمار را با كمك آقاي دكتر سيد مهدي ابطحي _ كه دستيار اورولوژي بود _ معاينه كرديم و معلوم شد كه واقعاً اقدام جراحي ديگري نمي توان براي بيمار انجام داد، وقتي پيرمرد اين بيان را شنيد، باز هم گريه كرد و مستأصل مي پرسيد: من چه كنم؟ نهايتاً گفت اگر مي توانستم به مشهد بروم، او خوب مي شد. اقدامات لازم براي سفر ايشان و دخترشان به مشهد مقدس انجام شد و به او قول دادم كه پس از بازگشت از مشهد براي او وقت راديوتراپي بگيرم، شايد انشاءالله نتيجه بخش باشد. لازم به ذكر است كه حدود بيست سال قبل امكانات شيمي درماني و حتي راديوگرافي براي معاينه سرطان كمتر از امروز بود، اما در تكنيك هاي جراحي تفاوت هاي محسوسي وجود ندارد.مدتي (شايد دو هفته) بعد، روزي در بخش جراحي همان بيمارستان، پيرمرد را ديدم كه به دنبال من مي گشت. از او حال دخترش را پرسيدم، گفت: بحمدالله بهتر است و زخمش خوب شده است. بيمار را معاينه كردم. در كمال ناباوري، اثري از توده زخمي داخل شكاف جراحي روي شكم نبود و در معاينه هم توده ديگري به دست نمي خورد. از آقاي دكتر ابطحي خواهش كردم بيمار را معاينه كرد، او هم جز تعجب نكته اي به زبان نياورد. در بررسي هاي راديولوژيك بعدي هم نكته مرضيِ واضحي پيدا نكرديم.براي ما يقين بود كه قلب پاك پيرمرد و استيصال خانواده، كار خودش را كرده است و مولايمان امام رضا عليه السلام گوشه چشمي به بيمار داشته است.

.

ص: 56

ص: 57

رفتيم حرم چند مرد، زن و بچه عرب در چند جاي اطراف صحن مطهّر نان مي فروشند. در آنجا دكان نانوايي نبود، نان را بسته اي آورده بودند و هر كسي مي خواست از اين ها مي گرفت. من به رفيقم گفتم: قبل از اين كه برويم حرم مقداري نان تهيه كنيم. گفت: نه، حالا برويم حرم، نان تا هر موقع بخواهيم هست. اوّل مغرب بود و نماز جماعتي هم تشكيل نمي شد، ما بوديم و حرم؛ ما دو نفر. وارد حرم شديم و آداب زيارتي و نماز را به جا آورديم. به رفيقم گفتم: فلاني، در السنه عوام مصطلح است مي گن سي سال به سي سال، يك مرتبه شنبه به نوروز مي افتد، اين حرم توفيق الهي بوده كه نصيب ما شده، موقعي آمديم كه اين قدر خلوت است، والاّ از كثرت جمعيت نه انسان حضور قلب پيدا مي كرد و نه دستش به ضريح مي رسيد يا ضريح را مي بوسيد، من به اين آساني از اين حرم بيرون نمي آيم، تا رمق دارم و زبان در دهانم نخشكيده است، امشب مي خواهم اينجا بمانم و دعا بخوانم.رفيقم گفت: خيلي خوب اختيار با شماست. ما آن طور كه برايمان ميسّر بود زيارت عاشورا، زيارت جامعه كبيره، دعاي عاليةُ المضامين و زيارت خود امامان را انجام داديم و در سرداب مقدّس امام زمان هم نماز و اعمالمان را انجام داديم، طوري كه واقعاً خسته شديم، دوستم گفت كه من خسته شدم بلند شو برويم، گفتم حالا برويم.وقتي آمديم بيرون از صحن، ديديم كه نه دكاني باز است، نه آدمي ديده مي شود و نه ناني وجود دارد، فهميديم دير شده، دكّان ها را بسته اند و رفته اند. عجب! چه كار كنيم؟ اين طرف و آن طرف هم كسي نبود ازش بپرسيم. مانده بوديم كه نان را از كجا تهيه كنيم.آمديم به طرف مدرسه، در حدود 80، 90، 100 متر فاصله، ديديم يك دكان باز است و آدم تنومند و قوي هيكلي كه يك چوب بزرگ دستش بود، روي يك چارپايه جلوي دكان نشسته و صاحب دكان هم در مغازه است. از دكان دار پرسيدم: اينجا نان گير نمي آيد؟

.

ص: 58

گفت: نه اينجا دكّان نانوايي ندارد، نان همان مغرب، خلاص مي شود.ما مأيوس شديم و برگشتيم كه برويم، چند قدم كه رفتيم يك وقت ديديم آن مرد تنومند گفت: بيا بيا.ايستاديم. گفت: نان مي خواهيد؟گفتيم: بله.گفت: دنبال من بياييد.گفتيم شايد دكاني، خانه اي، جايي دارد، ما دنبالش راه افتاديم، از كوچه اصلي ما را داخل يك كوچه فرعي برد، از آن كوچه فرعي دوباره بردمان توي يك كوچه ديگر، از آن كوچه ما را برد داخل يك كوچه ديگر كه ديديم برق هم نيست، يك وقت ديديم دارد ما را به طرف شط مي برد. به سيد گفتم: اين داره ما را كجا مي بره، ما دو تا غريب، اينجا هم نه چراغ است، نه دكان، نه خانه، نه ساختمان؟! نبرد ما را بزند، بكشد و بيندازد توي شط؟! او گفت: من هم همين را مي خواستم بگويم.گفتم: برگرد تا برويم.ما برگشتيم كه برويم، يك چند متر كه فاصله گرفتيم، آن مرد عقب سرش را نگاه كرد ديد ما نيستيم، رو كرد به طرف ما و به عربي گفت: نترسيد، نترسيد كجا مي رويد، بايستيد. ما بنا كرديم دويدن، او هم پشت سر ما مي دويد، توسل به امامان پيدا كرديم و بدنمان هم مي لرزيد، غرق عرق از ترس، مي ترسيديم برويم داخل كوچه اي كه بن بست باشد، آمديم تا رسيديم به يك كوچه اصلي كه مصادف بود با صحن مطهر امامان. از ترس گويا نيمه جان شده بوديم. يك وقت ديدم سيد بزرگواري كه رفيق ما بود عصايش را برداشت و مقابل صحن با صدايي بلند خطاب به امام حسن عسكري و امام علي النقي عليهما السلام گفت:

.

ص: 59

آهاي امام حسن عسكري! آهاي امام علي النقي! آهاي امام زمان! اين رقم مهمان نوازي مي كنيد؟ مي خواستيد ما را به كشتن بدهيد؟! ما از چهارصد فرسخ راه آمديم، خواستيد ما را به كشتن بدهيد؟ اگر رسيدم به نجف، شكايتتان را به جدّتان علي بن ابي طالب مي كنم. اگر رفتم كربلا چه مي كنم و... .من درِ دهن ايشان را گرفتم و گفتم: اي مرد خداشناس! مگر با بچه صحبت مي كني؟! چي چي مي گي؟ براي چه مي گي؟ براي نان مي گي كه نان، امشب نيست؟! گفت: نه، من دو روز و سه شب نخورم، گرسنه نمي شوم، اما ميهمان سه امام باشيم، سر بي شام زمين بگذاريم كه هيچ، ما را براي كشتن ببرند؟! من از اين امام ها گله دارم. به هر وسيله اي بود، او را ساكت كردم و به زور كشيدم و بردم مدرسه. در زديم، باز كردند، رفتيم داخل اطاق. به رفيقم گفتم: اي مرد بزرگوار! مگر خبر نداري كه امام، زنده و مرده ندارد؟ چرا اينجور با امام صحبت كردي؟ من بدنم دارد مي لرزد!گفت: من عيب مي دانم، من بايد بميرم كه مهمان سه امام باشيم و اين قدر وحشت كنيم!گفتم: خدا كريم است. درِ قابلمه را باز كرديم ديديم كه گوشت ها سوخته و جزغاله شده. چاي را آماده كرديم و خورديم. يك وقت ديديم كسي در اطاق را مي زند: حاج آقا، حاج آقا! در چوبي بود، كُلوني داشت من بلند شدم در را باز كردم. تا در را باز كردم ديدم حاج شيخ عبدالرسول، اهل اصفهان است. ما ايشان را مي شناختيم، مردي بزرگوار و اهل علم و تقوا بود و در زهد و ورع، شهره آفاق و در اصفهان به نيكي معروف بود.در را باز كرديم و گفتيم: بسم الله، بفرمائيد. تشريف آوردند. مصافحه كرديم و نشستند. براي شيخ عبدالرسول، مشكلات راه و آنچه امشب پيش آمده بود را توضيح داديم. او گفت: اينجا افراد متعصبي دارد، بعضي هايشان ثواب مي دانند شيعه را

.

ص: 60

بكشند. عمر شما دو نفر باقي بوده است وگرنه آن شخص درباره شما سوء نيت داشته. مي آمديد مدرسه نان پيدا مي شد.گفتيم: نمي دانستيم در مدرسه نان هست. براي ايشان چاي ريختيم، گفت: نمي خواهم. رفيق ما سيگار مي كشيد، يك بسته پنجاه تايي باز كرد جلو گذاشت، گفت: من اهل دود نيستم. گفتيم: شما كجا تشريف داريد؟ كجا بوديد؟گفت: من گاهي در همين مدرسه هستم، گاهي توي صحن هستم، گاهي توي حرم، [خلاصه] همين جا هستم.قدري از اين صحبت ها كردند، نه چاي خوردند نه سيگار كشيدند.گفتيم: ان شاءالله فردا خدمت شما خواهيم رسيد، خداحافظي كردند و رفتند. وقتي ايشان از حجره بيرون رفتند، شايد به اندازه نيم دقيقه هم طول نكشيد، ديديم دو مرتبه در زده شد، كلون در را انداخته و نشسته بوديم، دوباره در را باز كرديم ديديم شيخ عبدالرسول سفره اي كرباسي دستش است. گفت: اين هم نان، من گفته بودم توي مدرسه نان پيدا مي شود، بستانيد كه سر بي شام زمين نگذاريد، شما ميهمان امام بوديد.گفتم: دست شما درد نكند. ما كه نگفتيم نان مي خواهيم.گفت: نه، بستانيد. بعد، خداحافظي كرد و رفت.ما سفره را باز كرديم ديديم يك دسته نان بود. شمرديم چهارده تا بود و به هر كدام كه دست مي زدي آن قدر داغ بود كه دست را مي گزيد، گويي الآن از توي تنور درآورده بودند. ما متوجه نشديم كه اين نان كجا بوده، در داخل مدرسه كه نانوايي نيست، بر فرض كه تنور نانوايي باشد، چطور چهارده نان با اين سرعت تهيه شد! از آن نان شام خورديم، ولي متوجه اين معنا نشديم.

.

ص: 61

قبل از صبحانه رفتيم حرم و برگشتيم. بعد از ناشتايي به رفيقم گفتم: برخيز برويم به سراغ شيخ عبدالرسول ببينيم حجره اش كجاست.از طلبه هاي مدرسه پرسيديم كه حجره شيخ عبدالرسول كدام است؟ گفتند: كدام شيخ عبدالرسول؟ مدرسه علميه سامرا دو طبقه بود، از هر كس پرسيديم گفتند اصلاً كسي كه طلبه باشد و اهل ايران و اصفهان هم باشد اينجا نداريم. ابداً متوجه واقع مطلب نبوديم. بالاخره پس از چند روز آمديم ايران. از آنجا كه شيخ عبدالرسول را مي شناختيم گفتيم مي رويم به سراغ آقا شيخ عبدالرسول تا از خود ايشان جريان را بپرسيم. رفتيم خانه ايشان، در زديم، ايشان با يك تا پيراهن از منزل بيرون آمدند، سلام و تعارف و مصافحه و معانقه كرد و گفت: بفرمائيد. گفتيم: شما كي تشريف آورديد؟گفتند: از كجا؟گفتيم: از عراق.گفت: من عراق نبودم.گفتيم: مگر شما نبوديد سامرا آن شب براي ما نان آورديد؟وي با تعجب پرسيد: من؟! جريان چيست؟! من هشت يا ده سال قبل از اين، سفري رفتم عراق براي زيارت، پس از آن اصلاً عراق نرفته ام. نه! من نبودم.ما جريان را براي ايشان توضيح داديم.ايشان با گريه گفت: «من بودم براي شما نان آوردم؟ من آوردم؟ من بودم؟ بنا كرد زارزار گريه كردن، كه: من چنين لياقتي داشتم كه آن كه براي شما نان آورده است به صورت من خودش را به شما نشان داده؟ من و چنان لياقتي؟! من بايد تا پايان عمرم بروم آنجا و تا آخر عمر آنجا باشم و همان جا دفن بشوم» و همين كار را هم كرد. ما تازه بيدار شديم كه اي داد بي داد... ما هنوز نفهميد ه ايم آن شخص كه بود؟!به هر حال، ما سفره اي كه نان ها در آن بود را نصف كرديم، نصف آن را رفيقم برداشت و نصف آن را من برداشتم تا در كفنم بگذارند، اما در نقل مكاني كه براي

.

ص: 62

رفتن به منزل جديد داشتيم، متوجه نشدم آن سفره چه شد. اين جريان را براي [مرحوم] آية الله سيد اسماعيل هاشمي نماينده اصفهان در مجلس خبرگان گفتم. ايشان از من خواست قدري از آن سفره را براي ايشان ببرم، ولي هر چه جستجو كردم آن را نيافتم.»

.

ص: 63

ص: 64

يك روز به آينه نگاه مي كند مي بيند موي سفيد در ريشش پيدا شده، متنبّه مي شود كه مردم در اين مدت هر مسئله اي از من پرسيدند، هر چه به نظرم آمد، گفتم، در هر امري دخالت كردم، الآن وقت مرگ است، چه كنم؟! آنجا بيچاره مي شوم، آينه از دستش مي افتد.پس از اين ماجرا، براي جبران مافات، مردم محل را جمع مي كند و منبر مي رود و مي گويد: ايها الناس! داستان من چنين بوده. هر چه گفتم بي خود گفتم. هر مسئله اي كه پرسيديد و من جواب گفتم، اساسي نداشت. هر چه از شما گرفتم به ناحق بود! اين من و اين شما! هر كاري مي خواهيد بكنيد!مردم به او هجوم بردند، آب دهن به او افكندند، زدند و مجلس به هم خورد.او آمد به منزل، به زن و بچه اش گفت ديگر من نمي توانم اينجا بمانم، من مي روم و شما را به خدا مي سپارم.سر به بيابان گذاشت، گرسنه و تشنه، هر جا مي رسيد، نان خشكي پيدا مي كرد، مي خورد تا رسيد به تهران. خود او نقل مي كند كه وقتي به تهران رسيدم، همه غم هاي عالم به دلم هجوم آورد، با خود گفتم آن گذشته ام، اين هم آخرتم و اين دنيا! وقتي بيچاره شدم، ديدم يك نفر كنارم راه مي رود، نگاهي به من كرد و گفت: غصه نخور! ديدم ديگر هيچ غصه اي ندارم، بعد به من فرمود: مي روي فلان مدرسه (نشاني داد) به خادم مي گويي كه به تو اتاق بدهد، مي دهد! بعد مي روي پيش فلاني _ كه اوّل فقيه شهر بود _ مي گويي برايت شرايع تدريس كند، بعد مي روي پيش فلان حكيم _ كه او هم اوّل حكيم شهر بود _ مي گويي كه منطق برايت بگويد، هر وقت هم دلت گرفت من حاضرم.وي نزد خادم مدرسه رفت، فوري حجره اي در اختيارش گذاشت. پيش فقيه و حكيم رفت و درس را نزد آن ها شروع كرد (گويا خود حاج شيخ محمد حسين اصفهاني هم نزد آن حكيم، حكمت خوانده بود). روزي به استاد مي گويد شما همسر

.

ص: 65

ص: 66

متفاوت از يك واقعه است. متن گزارشي كه آية الله حاج شيخ محمد علي اراكي _ رضوان الله عليه _ نقل كرده اين است: «نقل كرد جناب مستطاب شريعت مآب آقاي حاج شيخ محمّد باقر(1) سلّمه الله، نجل نبيل مرحوم خلد آشيان حاج محمّد ابراهيم خونساري طاب ثراه از جناب مستطاب علّام فهّام آخوند ملّا محمّد علي سلّمه الله، ساكن در قريه بازنه، بعد از آن كه تعريف از فضل ايشان در معقول و خصوص تقواي ايشان نمودند و گفتند كه در نجف اشرف درس مي خوانده در محضر مرحوم آخوند [خراساني] و مرحوم آميرزا محمّد باقر اصطهباناتي، منقول را و نقل كرد كه ايشان ترجيح [استاد] ثاني بر اوّل داده اند و از خواصّ [شاگردان] ثاني بوده اند، حتّي آن كه در زمان فوت وصيّت كرده بود كه ايشان بر جنازه اش نماز بخوانند.الحاصل اين آخوند _ دام بقاءه _ نقل كرده از استاد خودش مرحوم آميرزا محمّد باقر كه ايشان گفته من قريب بيست سال قبل در تهران بودم و هم درس مي خواندم و هم تدريس مي كردم، تا آن كه وقتي آخوندي آمد و اظهار داشت كه كتاب شفاء الصدور را كه در اصول دين بود بر نهج موافق شرع برايش درس بگويم. پس من گفتم وقت ندارم. او مصر شد تا بالاخره راضي شدم. پس من هم بايد آن كتاب را داشته باشم و ندارم. آن آخوند گفت: نسخه كه من دارم شب ها پيش شما و روزها پيش من باشد.پس از چندي به اين طريق گذشت تا آن كه يك روز صبح كه آمد هر چه گرديديم پي كتاب، نيافتيم و در خانه ما آن كتاب گم شد. پس آن آخوند گفت: اين طور نمي شود، بي كتاب امر من نمي گذرد. پس رفت و روز ديگر يا دو روز ديگر آمد و سه بقچه كه در اطاق بود، بقچه سِيّمي را دست كرد باز كرد و كتاب را از ميان آن بيرون آورد. پس من تعجّب بسيار كردم و گفتم: تو از كجا اين را دانستي كه در اين بقچه است و من آنچه كردم نيافتم و تو به اين زودي آن را پيدا كردي؟

.

ص: 67

گفت: حال من تفصيلي دارد و آن اين است كه من تحصيل فقه و اصول را در عتبات عاليات نمودم و به درجه اجتهاد نائل شده و به وطن مألوف عودت نموده، مرجع امور شرعيّه گرديدم، تا آن كه يك وقت پيش خود به اين فكر افتادم كه من در اصول دين ناقصم و تحصيلاتم در اين خصوص ناقص است، پس عزم جزم كردم كه مسافرت اختيار كنم براي تحصيل آن. پس مردم و اقوام كه از اين خيال مطّلع شدند، از در ايراد داخل شدند كه تو مردي هستي ملّا، من گفتم هنوز ملّا نشده ام و هشت سال ديگر بايد بروم و تحصيل كنم. زوجه ام نيز راضي نبود. پس او را طلاق داده، اثاثيه را فروختم روانه شهر تهران شدم. تا چند وقتي هم با كسي مأنوس نبودم و در دهن زخم بدي داشتم و دستمالي بر دهن بسته بودم، تا آن كه يك روز از ميان خيابان عبور مي كردم، شخصي به من برخورد، بدون سابقه آشنايي از من پرسيد: فلاني چرا دهن خود را بسته اي و چرا فلان دوا را استعمال نمي كني كه خوب شود؟ چون به منزل آمدم گفتم ضرر ندارد اين دوا را استعمال كنم. پس استعمال نمودم. فوراً اثر كرده، دهن خوب شد. پس دانستم كه از اثر نفس آن شخص بوده و اين كه او شخص جليل القدري است، تا دفعه ديگر كه ملاقات با او حاصل شد با او طرح رفاقت انداختم تا آن كه معلوم شد اين شخص شب ها در بيرون دروازه تهران، در خرابه اي كه آنجاست منزل دارد و روزها داخل شهر مي شود و از اين نحو شغل ها دارد. پس كم كم معلوم شد از نوّاب حضرت حجّتعجل الله تعالي فرجه است كه مأمور شهر تهران از جانب آن حضرت شده است.پس آن شخص مرا دلالت كرد سوي كتاب مذكور و درس شما و يك شخص ديگر، ولي آن شخص ديگر را سپرد كه داخل حجره اش نشوم، بلكه از در حجره كلماتش را استماع نمايم؛ زيرا كه بد عمل است.پس نقل كتاب را كه به او گفتم، گفت: آقا ميرزا محمّد باقر را منقطعه اي(1) است، و وقتش مضيّق است، و به آن منقطعه نمي رسد، فقط همين وقتي كه تو درس داري

.

ص: 68

وقت داشته كه آن را هم تو گرفته اي فلهذا كتاب را برداشته، در ميان بقچه فلاني گذاشته است.پس جناب ميرزا مي گويد: ما را به خدمت او مشرّف ساز. پس چون دستور مي طلبد، مي گويد: خير! اگر بنا شد ما خود به منزل ميرزا مي آييم.پس ميرزا به توسط آن آخوند سه مسئله استفسار مي نمايد: اوّل آن كه تسبيحات اربع در نماز يك دفعه واجب است يا سه دفعه؟ جواب مي آورد: يك دفعه.دويم آن كه عمل اُمّ داوود بر همان نحو است كه مرحوم مجلسي نقل كرده است يا نه؟ جواب آورده كه خير و نسخه صحيح آن را نيز تحصيل مي كند. پس آخوند ملا محمّد علي گفته بوده است كه هر چه ميرزا در شيراز از پي آن نسخه گرديد، گم شده بود و پيدا نشد.امّا مسئله سِيُّم را ناقل فراموش نموده بود.پس ميرزا مي گويد: پس از چندي آن آخوند نيز مفقود شد و معلوم نشد به كجا شد.»(1)

.

ص: 69

ص: 70

بنده هم آن سال به جاي اصفهان به كرمانشاه رفتم. در آنجا وضعيتي پيش آمد كه مجبور شدم سال تحصيلي بعد هم آنجا بمانم. بعد از آن هم به لحاظ اوج گيري انقلاب و نياز جدّي كرمانشاه به روحاني مرتبط با جوانان و مراكز علمي و دانشگاهي و نفوذ گسترده انجمن حجتيّه و جريانات ماركسيستي در بين جوانان، با مشورتي كه با برخي از اساتيد بزرگوار، از جمله حضرت آية الله مشكيني (دام ظله)(1) داشتم، و اكثر آنان با مجموعه شرايط موجود، مصلحت را در ماندن بنده در كرمانشاه ديدند، گرچه سروراني هم نظير مرحوم آية الله العظمي [حاج شيخ مرتضي] حائري به شدت ابراز مخالفت كرده و حتي در غياب بنده فرموده بودند: فلاني خود را ذبح كرده است.بالاخره به هر گونه بود چند سالي با نگراني شديد فكري و تحيّر در كرمانشاه ماندم. بحمدالله با توفيق الهي و با برنامه هايي كه با كمك دوستان، در مسجد و مراكز فرهنگي داشتيم، عرصه را هم بر ماركسيست ها و هم انجمن حجتيه تنگ كرديم، به طوري كه آن ها كاملاً به حاشيه رفتند و حتي برنامه اي براي قتل بنده ريختند كه به صورتي معجزه آسا نجات يافتم. سال حدود 54 يا 56 بود كه به رغم همه موفقيت ها بسيار منقلب شدم و تصميم گرفتم استخاره كنم و اگر خوب آمد همان وسط سال به قم بازگردم. در ساعت و حال مناسبي استخاره كردم، آيه «زحف»(2) آمد، ولي باز به جهت شدت تأثر با اين كه هم معتقد و هم عامل به استخاره هستم به تصميم خود باقي مانده و مشغول جمع اثاثيه براي انتقال به قم شدم. در شب همان روز خواب عجيبي ديدم كه مهم ترين و شيرين ترين فراز زندگي ام را رقم زد. در عالم رؤيا ديدم در خيابان، جلوي مدرسه خان(3) اتوبوس هايي بسيار زيبا و

.

ص: 71

غيرقابل وصف ايستاده و جمع خاصي را از انبوه متقاضيان انتخاب كرده و سوار مي كنند، همه مي دانند كه مقصد سفر بسيار مهم است، ولي به هيچ كس از چگونگي آن خبر نمي دادند. بالاخره جمع محدودي از جمعيت عظيم حاضر را سوار و حركت كردند. در نزديكي هاي مقصد، بوي عطر عجيبي به مشام رسيد كه همه را مدهوش كرد. بعد فهميديم همه اين عطر از فضاي باغ غيرقابل وصفي متصاعد است. دم باغ همه را پياده كردند. باز هيچ كس نمي دانست در داخل باغ چه خبر است. آنجا هم از همين جمعيت محدود، اكثر افراد را راه ندادند. فردي بود از بستگان بنده، هر چه اصرار كردم [كه به او اجازه ورود بدهند]، سه عيب از او گفتند _ كه دقيقاً نقص هاي مهم معنوي اوست _ و فرمودند به جهت اين عيب ها نمي تواند وارد شود. سپس افراد منتخب را گروه گروه وارد باغ مي كردند. بنده و جناب حجة الاسلام اوسطي و جناب حجة الاسلام حاج شيخ محمود عبداللهي و مرحوم حاج شيخ معصومي را با هم وارد باغ كردند. بعد از ورود فهميديم كه مولايمان مولي الكونين حضرت بقية الله _ ارواحنا فداه _ داخل باغ هستند. حضرت در خيمه اي وسط باغ بودند. به محضر مقدس شان رفتيم، شيريني و عظمت محضر قابل وصف نيست. بنده ناگهان به يادم افتاد كه اين بهترين فرصت است كه با كسب نظر مستقيم از حضرت [در باره ماندنم در كرمانشاه] تصميم بگيرم. پس از سؤال بنده، حضرت _ روحي فداه _ آنچنان روي در هم كشيدند كه هنوز پس از سال ها تلخي آن در ذائقه بنده مانده است و فرمودند: «دل من از دست روحانيون خون است كه يا در قم و حوزه هاي مشابه آن به بهانه هاي مختلف مي مانند يا به جاهاي خوش آب و هوا و همراه با اقبال مردم مي روند. پس اين گونه مناطق را _ كه بسيارند _ چه كساني تأمين نياز كنند!»

.

ص: 72

ص: 73

بدون هيچ تعرّض و تعقيب و تعهّد به تهران آمدم و با خود عهد كردم تا آخر عمر زيارت آن حضرت را شب هاي جمعه ترك نكنم.كرامت دوم آن بود كه حقير يكي دو سال قبل از پيروزي انقلاب اسلامي شب هاي جمعه در مجلس توسّلي شركت مي كردم كه جمع خاصّي در آن بودند و تا صبح طول مي كشيد. در آن مجلس بزرگاني بودند كه در مسأله احضار ارواح اوليا نصيبي داشتند. يكي از آنان شبي از قول شخصي كه راضي نبود با وضع اختناق و سلطه ساواك معرّفي شود، اين ماجرا را نقل كرد: يكي از مشاورين محمد رضا پهلوي كه تا حدّي ايمان داشت و از عاقبت طغيان طاغوت ناراحت بود از من خواست اگر ممكن است به حضرت عبدالعظيم عليه السلام متوسّل شوم و عاقبت اين سلطنت را از روح آن حضرت بپرسم. مدّتي بعد با مقدمات زياد توفيق يافتم تا به روح مطهّر آن جناب نزديك شوم. گويا آن حضرت مي دانست حاجت من چيست، با خطابي تند فرمود: «به اين مرد(1) بگوئيد بايد اين هرزگي ها را كنار بگذاري. من از خداي متعال خواسته ام ريشه تو و اهلت را براي هميشه قطع نمايد.» آنجا ديگر اجازه نداشتم سؤال ديگري بكنم، ولي اصل مطلب را گرفتم. بعد نديم شاه را ديدم و مطلب را به او گفتم، او سخت مضطرب شد و گفت چگونه اين خطاب تند را به شاه برسانم. چندي بعد نديم شاه گفت: به هر طوري بود خودم را آماده كردم و روزي به شاه عين جريان را بدون نقل واسطه بيان كردم. شاه معني كلمه هرز گي را نفهميد. حسين علا _ كه نخست وزير وقت بود _ را به حضور خواست و گفت مي گويند در مملكت هرز گي هست؟ حسين علا گفت: خاطر شهرياري آسوده باشد، هيچ گونه هرز گي در مملكت وجود ندارد!

.

ص: 74

ص: 75

نكرد. پس از نيم ساعتي متوجه شدم دست چپم از مچ تا آرنج درد شديدي گرفته و انگار كسي دارد آن را با ارّه مي بُرد. سپس چانه ام هم مثل سنگ شد و درد تقريباً همه بدنم را گرفت. دوستان همكار، مرا به بيمارستان سينا بردند. پس از سؤال و جواب هاي پزشكي، دكتر گفت: بايد از شما نوار قلب بگيريم، ظاهراً مشكل مهمي پيش آمده است. پس از اين كه نوار قلب را گرفتند و آن را دقيق بررسي كردند اعلام كردند كه سكته وسيعي كرده ام، و حدود يك ساعت هم دير به بيمارستان آمده ام.مرا با برانكار به اطاق ديگري بردند. تا وسايل پزشكي را بياورند و آماده كنند، شايد به اندازه يك دقيقه اطاق خلوت شد و من توانستم در همين فرصت كوتاه، به حضرت فاطمه زهراء عليها السلام توسل پيدا كنم. با چشماني اشك آلود به آن حضرت سلام دادم و عرض كردم: يا فاطمه زهراء! من عمري است كه از كودكي تا به امروز، قاري و تالي كتاب و قرآني هستم كه بر پدر بزرگوارت، پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله نازل شده، به بسياري از شهرهاي ايران و كشورهاي جهان مسافرت كردم و با افتخار براي مردم دنيا اين آيات الهي را تلاوت كردم، ضمن اين كه در انجمن خيريه اي به نام خودتان (موسسه خيريه حضرت زهراي اطهر عليها السلام كه توسط عده اي از بانوان متديّنه به ثبت رسيده) افتخار خادمي دارم؛ خودتان دست مرا بگيريد و عنايت ويژه اي بفرمائيد.پس از اين توسل كوتاه، به همكارم كه كنارم ايستاده بود گفتم با موبايلش به خانواده ام خبر بدهد. ايشان به منزل ما تلفن زد و داستان مريضي مرا به همسرم اطلاع داد و گفت هر چه سريع تر خود را به بيمارستان برساند.بلافاصله همسرم به قصّاب موسسه خيريه تلفن مي زند و از او مي خواهد كه فوراً چهارده گوسفند به نيّت چهارده معصوم ذبح كند و گوشت آنها را براي افراد بي بضاعتي كه تحت پوشش موسسه خيريه هستند بفرستد.بالاخره عمليات پزشكي شروع شد. طبق معمول رشته سيم هايي كه به بدنم متصل شده بود را به صفحه مانيتور وصل كردند. پزشك معالجي كه بالاي سرم بود،

.

ص: 76

آقايي بود به نام دكتر مولائي كه فرد متديني به نظر مي رسيد و به سرعت مشغول تزريق و عمليات پزشكي بود. در يك لحظه با «ايست قلبي» مواجه شدم و قلبم از كار افتاد.در اين لحظه ديدم صحنه بيمارستان عوض شد، چنان كه گويي در يك دنياي ديگري وارد شدم. ديدم كه در مقابل من هزاران نفر نشسته اند و هر كسي حرفي مي زند. در عين حالي كه همگي به من نگاه مي كردند و من با تعجب به خود مي گفتم: من تا چند دقيقه قبل كجا بودم؟ الآن كجا هستم؟ اين آدم ها كي هستند؟ چه مي گويند؟ با كه حرف مي زنند؟ اصلاً چرا مرا به اينجا آوردند؟در همين اثنا متوجه شدم شخصي در كنارم ايستاده كه انگار فكر مرا مي خواند. آن شخص به من گفت: مي خواهند شما را به طرف آسمان ببرند. يك دفعه ديدم همين تختي كه روي آن خوابيده بودم، مانند آسانسور، به طرف بالا حركت كرد و از طبقات مختلفي گذشت. از هر طبقه اي كه مي گذشتم، آدم هاي زيادي با لباس هاي سفيد نشسته بودند و بعضي مانند كساني كه مشغول ذكر گفتن هستند و بدن خود را جلو و عقب مي برند، خود را تكان مي دادند.در يك طبقه اي كه چند لحظه اي در آنجا توقف كردم، آدم هاي بسيار بلند قد با لباس هاي سفيد را ديدم كه روي نوك انگشتان پايشان، مانند كساني كه رژه مي روند، راه مي رفتند و در همان حال مرا نگاه مي كردند.من خيلي از ديدن اين منظره ترسيدم و فكر كردم كه اين ها از اجنّه هستند. جيغ زدم. آن شخص كه همراهم بود به من گفت: نترس، اين ها انسان هستند، اما دليلي دارد كه بايد روي نوك پاهايشان راه بروند. همراهم كمي به من آرامش داد و گفت اين طبقه كه الآن مي رويم آخرين طبقه آسمان است و تو در آنجا مشكلت حل خواهد شد. خواستم از او سؤال كنم كه اينجا كجاست و براي چه مرا به اينجا آورده اند، كه با چشم و ابرو به من اشاره كرد كه حرف نزن!

.

ص: 77

وقتي به طبقه آخر رسيديم، ديدم كه صحراي بسيار بسيار عظيم و بزرگي است كه شايد ميليون ها انسان به صورت كفن پوش در آن نشسته اند و تا آنجا كه چشم كار مي كند مملو از جمعيت است.برخي از آن ها چهره هاي بسيار شاد و خندان داشتند و برخي ديگر بسيار بسيار غبارآلود و غمناك و چهره در هم كشيده و ناراحت، گويي مي خواهند گريه و زاري كنند. بسياري از آن ها زانوان غم در بغل گرفته بودند و به صورت انسان هاي متحير و بهت زده نشسته بودند و همه آن ها در حال نگاه كردن به من بودند و انگار كه منتظر بودند كه من براي آن ها قرآن بخوانم. يك دفعه متوجه شدم كه صداي تلاوت قرآن مي آيد، خوب كه دقت كردم متوجه شدم صداي خودم است كه با صداي بلند اين آيه را تلاوت مي كردم: (ونُنَزّلُ مِن القُرآن ما هُوَ شِفاءٌ وَرَحمَة لِلمؤمِنان وَلا يَزيدُ الظالِمينَ اِلا خَسارا).(1)در همين اثنا كه اين آيات الهي پخش مي شد، متوجه شدم كه سيد بزرگواري با لباس روحاني و يك شال سبز دور كمر، بسيار بسيار زيبا و با جبروت، آهسته آهسته، قدم زنان، به طرف من مي آيد. جلوتر كه آمد ديدم در عمرم، انساني به اين زيبايي و نورانيت و با اين هيبت و جبروت نديده بودم؛ پيشاني اي بلند، چشماني درشت با ابرواني پيوسته و مشكي و محاسني سياه و تقريباً بلند، با قد و قواره اي بسيار مناسب و كمي سمين. سيّد آمد و گوشه تختي كه من روي آن خوابيده بودم، ايستاد و همچنان به من نگاه مي كرد. خيز برداشتم كه به جمال پرفروغ و نورانيش سلام كنم، اما متوجه شدم كه زبانم قفل شده است. مجدداً خواستم عرض ارادت كنم، تا سه مرتبه، اما ديدم كه دهانم قفل شده، و نمي توانم صحبت كنم. شايد كه تصرف كرده بودند، نمي دانم، اما هم چشمم مي ديد و هم گوشم صداها را مي شنيد.در همين اثنا كه جمعيت همچنان مرا نگاه مي كردند و آيات قرآن همچنان پخش مي شد و من و آن آقاي بزرگوار، همزمان به همديگر نگاه مي كرديم، ايشان به آن آقايي

.

ص: 78

كه از اوّل كنار بنده بود، با پشت دستشان اشاره فرمودند و به يك حالت تشر، و فوق العاده پر جاذبه فرمودند: «اين آقا را به دنيا برگردانيد!»پس از شنيدن اين سخنان، صحنه عوض شد و من خودم را بر روي تخت بيمارستان ديدم و يك دفعه بلند شدم روي تخت نشستم. ديدم كساني كه دور من جمع شده بودند با صداي بلند گفتند: صلوات بفرستيد، مرده زنده شد، مرده زنده شد!برخي بلند بلند صلوات مي فرستادند و بعضي از نزديكان _ از جمله همسرم كه در اين فاصله آمده بود _ مشغول گريه كردن بودند و مرتب خدا را شكر مي كردند.در اين فاصله كه قلب من ايستاده بود، دكتري كه بالاي سرم بود، از آن دو نفر همراهم كه مرا از اداره به بيمارستان برده بودند، پرسيده بود كه اين آقا كيست؟ آن ها در جواب گفته بودند كه ايشان همكار ما در وزارت امور خارجه است و ضمناً قاري قرآن هم هست.وقتي كه پس از چند ثانيه من تازه متوجه شدم كه قضيه چي بوده و فهميدم كه از اين دنيا رفته بودم و به لطف و عنايت خداوند متعال و محبت اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام، دوباره به اين دنيا برگشتم، شروع كردم به گريه كردن و با صداي بلند چند مرتبه گفتم: يا فاطمه زهراء، يا فاطمه زهراء!سپس آن آقاي دكتري كه ظاهري آراسته داشت و به نظر متدين مي رسيد، به من گفت: برو خداي را شكر كن، زيرا خدا به احترام همين قرآني كه تلاوت مي كني، شما را مجدداً به دنيا بازگرداند.گفتم: مگر چطور شده؟ گفت: وقتي انسان ايست قلبي پيدا مي كند، حدّاكثر در پانزده تا بيست ثانيه مي توان قلب را به وسيله شوك به كار انداخت، در حالي كه قلب شما نزديك به دو دقيقه از كار افتاد و هر چه تلاش كرديم، نتوانستيم كاري بكنيم تا احيا شود. آن دو خانم پرستاري هم كه مشغول كارهاي اوّليه براي برگرداندن قلبتان بودند، مأيوس شدند و گفتند كار ايشان تمام شده و روي برگه بيمارستان نوشتند كه او را به

.

ص: 79

سردخانه منتقل كنيد و خودشان هم رفتند. اما من وقتي شنيدم كه شما قاري قرآن هستيد، گويا شخصي در گوشم گفت كه نرو، اين آقا برمي گردد و من به احترام قرآن، اينجا در كنار شما ايستادم تا اين كه شما مجدداً به اين دنيا برگشتيد. قدر و منزلت خودت را بدان، چون زنده شدن شما به طور قطع و يقين، معجزه خداوند بوده است كه شامل حالت شده. هر لحظه خدا را شكر كن و در نمازهايت مرا هم دعا كن.پس از اين قضايا، به بخش C.C.U بيمارستان قلب شهيد رجائي منتقل شدم و حدود پانزده روز در آن بيمارستان بستري بودم. در اين مدت برخي از بزرگان و علما و رؤساي هيأت هاي مذهبي، از جمله وزير خارجه و معاونين و مديران كل و ديگر همكاران وزارت خانه و اكثر طبقات قاريان قرآن به ديدنم آمدند. وقتي جناب شهريار پرهيزگار تشريف آوردند و ماجرا را برايش تعريف كردم، فرمودند: از شنيدن اين اتفاقي كه براي شما افتاده، ما به خودمان اميدوار شديم كه همين آيات قرآني كه همه روزه تلاوت مي كنيم، يقيناً يك روزي دست ما را خواهد گرفت كه تاكنون هم گرفته و ما را از خيلي خطرات نجات داده است.پس از مرخص شدن از بيمارستان، حدود دو ماه در منزل استراحت كردم. يك روز به اتفاق سفرا و كارداران نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران كه براي سمينار به تهران آمده بودند، خدمت مقام معظم رهبري رسيدم. پس از اتمام برنامه، در موقع صرف شام، جناب آقاي دكتر خرازي داستان بيماري بنده را به حضرت آقا فرمودند و مقام معظم رهبري با تعجب به بنده فرمودند: خودت از زبان خودت داستان بيماري را شرح بده. من هم داستان را از لحظه اي كه از اين دنيا رفتم تا لحظه اي كه برگشتم، به طوركامل براي حضرت آقا نقل كردم. ايشان خيلي تعجب كردند و فرمودند: اگر ممكن است يك بار ديگر از اوّل تا آخر برايم شرح بده. مجدداً داستان را از اوّل تا آخر شرح دادم. در پايان، مقام معظم رهبري فرمودند: اين داستان و قضيه عجيبي كه براي شما اتفاق افتاده، اوّلاً شبيه به يك معجزه است كه در اين عصر و زمانه، خيلي كم براي كسي اتفاق مي افتد. ثانياً تمامي اين

.

ص: 80

حوادث، مطابق با روايات و اعتقادات ماست كه از لحظه ورود به عالم برزخ نوعاً براي كساني كه در مسير صراط مستقيم الهي و در مسير اهل بيت عليهم السلام هستند اتفاق مي افتد و آن سيد بزرگواري كه قدرت تصرف داشته و توانسته شما را از آن نشئه به اين نشئه دنيا برگرداند، مسلماً يكي از ذوات محترم اهل بيت عليهم السلام بوده است و چون اين قضيه در شب شهادت امام جعفر صادق عليه السلام اتفاق افتاده است، و با آن نشانه هايي كه بيان داشتيد، احتمالاً يا حضرت امير عليه السلام و يا امام جعفر صادق عليه السلام بوده است.بعد فرمودند: شما قدر خودت را بدان و از اين پس صداي هر اذاني را كه مي شنوي، همان لحظه خدا را شكر كن و بگو كه خدايا سپاس مي گويم تو را كه به من عمر طولاني مرحمت فرمودي تا يك بار ديگر صداي اذان دين تو را بشنوم.سپس دستور فرمودند: به صدا و سيما بفرمائيد كه از اين قضيه گزارش يا فيلمي تهيه شود تا مردم ببينند و در جريان قرار گيرند، شايد موجب عبرت مردم قرار گيرد.

.

ص: 81

ص: 82

كتب اسلامي به اسلام علاقه مند شدم و با تحقيق و تفحص و ملاقات با علماي اهل سنت. بالاخره مسلمان شدم، البته مسلمان اهل سنت. وقتي مسلمان شدم، ديگر پدر و مادرم مرا به خانه شان راه ندادند و حتي برادرم مرا كتك زد، اما من مقاومت كردم، چون به اسلام اعتقاد پيدا كرده بودم.پس از مدتي متوجه شدم كه مذهب اهل تسنن، پاسخگوي بعضي از سؤالات و شبهات من نيست. بالاخره با مطالعه كتب شيعه و رفت و آمد با سفارت جمهوري اسلامي ايران در رُم، به مكتب اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام ارادت پيدا كردم و شيعه شدم.مشكل اصلي من، همسر مسيحي ام بود كه حاضر نبود مسلمان شود. ما دو فرزند هم داشتمي و من نمي خواستم مادر فرزندانم مسيحي باشد. هر چه به او كتاب هاي مذهبي و ديني و شيعي دادم، مطالعه كرد اما مسلمان نشد و مي گفت: من دين اسلام را دوست ندارم.در يك روز تابستاني كه هوا هم بسيار گرم بود، همسرم را داخل اطاق آوردم و در اطاق را بستم و خيلي صريح به او گفتم: تو بايد مسلمان شوي، اگر مسلمان نشوي من نمي توانم با تو زندگي كنم و علي رغم اين كه تو را دوست دارم و مادر بچه هايم هستي، به طور قطع و يقين از تو جدا خواهم شد.همسرم گفت: من هم علي رغم اين كه تو را خيلي دوست دارم و پدر بچه هاي من هستي، اما بدان كه من مسلمان نمي شوم و من مسيحيت را دوست دارم و من هم از تو جدا خواهم شد.در آن شرايط، قلب و فكر و ذهنم متوجه اهل بيت عليهم السلام شد و با خود گفتم: يا رسول الله! يا علي بن ابي طالب! يا فاطمه زهرا! يا حسين! مرا كمك كنيد. مرا راهنمايي كنيد. يك لحظه گويا برقي در ذهن من زد و گفتم: خانم اگر در اين هواي گرم، من دعا كنم و از آن بزرگواران (اهل بيت عليهم السلام) بخواهم كه باران ببارد، آيا تو قبول مي كني كه اين دين بر حق است؟ آيا مسلمان مي شوي؟

.

ص: 83

همسرم گفت: اگر در اين هواي گرم و سوزنده باران ببارد، معلوم است كه دين اسلام حق است و من مسلمان خواهم شد؛ زيرا كه اين يك معجزه است.وقتي جواب مساعد را از همسرم گرفتم به اطاق مجاور رفتم، در اتاق را بستم و گوشه فرش را كنار زدم، به حالت سجده سرم را روي خاك گذاشتم و شروع كردم به گريه كردن. گفتم: يا علي! تو همسرت زهرا را دوست داشتي، من هم همسرم را دوست دارم. سيلي به صورت همسرت زدند براي خدا صبر كردي و تحمل كردي و چيزي نگفتي و دندان به جگر گذاشتي. يا فاطمه زهرا! تو را به آن عشق و ارادتي كه به علي داشتي، تو را به آن پهلوي شكسته ات، تو را به آن محسن سقط شده ات قسم مي دهم بزرگواري كنيد چند دقيقه اي باران ببارد. اگر باران ببارد اين زنِ من مسلمان مي شود و اگر او مسلمان و شيعه شود، يقيناً در دانشگاه چندين نفر را مسلمان مي كند.آن قدر گفتم و اشك ريختم و از اين ذوات محترم درخواست كردم و به آن ها التجا كردم كه وقتي سر از روي زمين برداشتم ديدم دور تا دور جاي سجده من خيس شده است. از اتاق بيرون آمدم، به ايوان كه رسيدم ديدم هوا ابري شده، فهميدم كه خبري خواهد شد. بعد از مدتي هوا باراني شد و علي رغم شرايط خاص جوّي و منطقه اي باران آمد! شب ده ها كانال تلويزيون اعلام كردند كه باريدن باران در اين هواي گرم ايتاليا شبيه معجزه است.همسرم از اتاق بيرون آمد و با ديدن و لمس كردن باران از من پرسيد: تو به كي توسل جُستي كه اين قدر قدرت داشته كه توانسته اين عظمت را بيافريند؟ گفتم: به علي عليه السلام و فاطمه زهرا عليها السلام. همسرم بعد از اين ماجرا مسلمان و شيعه شد و نام خود را فاطمه زهرا گذاشت.بعد، به همسرش كه با مانتو و مقنعه كاملاً پوشيده نشسته بود، اشاره كرد و گفت: همسرم از روزي كه مسلمان و شيعه شده بيش از هشتاد نفر را در دانشگاه يا از مسيحيت به تشيّع آورده و يا سُنّي بودند و آن ها را شيعه كرده است.

.

ص: 84

ص: 85

آقاي خياباني گفت: اين خانم داستاني دارد كه مي گويم بيايد در دفتر مسجد تا خودش براي شما تعريف نمايد.آن خانم به دفتر مسجد تشريف آوردند. به او گفتم: شنيده ام كه حال خوشي داريد، مي خواستم ببينم اگر داستاني داريد برايم نقل كنيد تا استفاده كنيم.آن خانم گفت: من و شوهرم با دختر و پسرم حدود پانزده سال قبل براي زندگي به شهر زوريخ آمديم. از روز اوّلي هم كه آمديم متأسفانه دينمان را كنار گذاشتيم. من حجابم را كنار گذاشتم و نماز و روزه و عبادات را هم ديگر به جا نياورديم. مادرم وقتي فهميد كه من بي حجاب شده ام، مرتّب از تهران تلفن مي زد و مرا نصيحت مي كرد. مادرم با گريه مي گفت: پدرت از وقتي كه فهميده تو بي حجاب شدي، نماز نمي خواني و عبادت نمي كني، دائماً گريه مي كند و سر نمازها برايت دعا مي كند كه هر چه زودتر با خدا آشتي كني.پس از گذشت پانزده سال، امسال دو ماه به محرم مانده، شبي در عالم رؤيا ديدم كه در سالني هستم كه مردها و زن هاي زيادي در آن جمع بودند. يك دفعه در سالن باز شد، آقايي آمد و با صداي بلند اعلام كرد: آقايان و خانم ها آماده باشيد، الآن آقا امام حسين عليه السلام تشريف مي آورند. طولي نكشيد كه در سالن باز شد و آقا امام حسين عليه السلام با جبروت و چهره اي بسيار زيبا و نوراني كه من در عمرم شخصي به آن شُكوه و زيبايي نديده بودم، تشريف فرما شدند. جمعيت، كوچه باز كردند، آقا آمدند و شروع به سلام و عليك با حاضران كردند. من در عالم خواب با خودم گفتم: اي واي بر من! من كه حجاب ندارم، چطور با آقا روبرو شوم؟ حضرت كه نزديك من شدند، من دو دستم را روي سرم گذاشتم كه جلوي آقا خجالت نكشم. وقتي حضرت نزديك من رسيدند، من به ايشان سلام كردم. تا سلام كردم آقا روي مباركشان را از من برگرداندند. يك لحظه ساكت شدم و نفس در سينه ام حبس شد. بعد، امام حسين عليه السلام فرمودند: دخترم! ما به تو چه بدي كرديم كه شما با ما قهر كرديد؟

.

ص: 86

من ديدم هيچ جوابي ندارم؛ زيرا راست مي گفت. آن ها كه به ما بدي نكرده بودند. ما خودمان به خودمان بدي كرديم و با اين بزرگواران و با مكتب انسان ساز آن ها قهر كرديم.در اينجا شروع كردم به گريه كردن. جيغ مي زدم و مرتب مي گفتم: آقا! غلط كردم، اشتباه كردم، جبران مي كنم. سپس آقا امام حسين عليه السلام فرمودند: دخترم! اگر مي خواهي عاقبت به خير شوي و اگر مي خواهي ما از شماها راضي شويم اين گوشه عباي مرا بگير. تا خم شدم و گوشه عباي آقا را گرفتم از خواب پريدم.بعد از اين ماجراي خواب، دو ماه است كه باحجاب شد ه ام. دخترم هم باحجاب شده است. خودم و شوهرم نماز مي خوانيم و با خدا و قرآن و پيامبر صلي الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام آشتي كرده ايم. گريه ها و آه و سوزهاي من از گذشته ام است كه چطور پانزده سال در جهل و ناداني بوديم و چقدر مردها موي سرم را ديدند. گريه مي كنم تا گناهانم پاك شود. به او گفتم: اين كه امام حسين عليه السلام شما را از ضلالت و گمراهي نجات داد، همه از دعاهاي پدر و مادرت بوده، هميشه آن ها را دعا كن و مواظب خود و بچه هايت باش.

.

ص: 87

ص: 88

نكته جالبي كه در آنجا مشاهده كردم اين بود كه قبل از من يك قاري قرآني كه اهل همان قريه بلال حبشي بود تلاوت قرآن كرد. او هم مخرج «ش» نداشت و به جاي آن «س» تلفظ مي كرد. مثلاً مي گفت: «إذا السَّمسُ كُوّرَت». مي گفت كه ما از نسل بلال حبشي هستيم. آن ها پس از گذشت چهارده قرن هنوز هم مخرج «ش» ندارند.اكثر مردم اتيوپي (حبشه) مسلمان اهل تسنن هستند و اكثر مساجد آن ها به نام هاي خلفاي راشدين و عايشه و حفصه است كه بنده در خيلي از اين مساجد تلاوت قرآن داشتم.روزي به ما خبر دادند كه مسجدي به تازگي يافته اند، به نام «فاطمه الزهراء». گفتم: حتماً براي قرائت قرآن به اين مسجد برويم.شبي را وقت گرفتند و ما براي قرائت قرآن به آن مسجد رفتيم. ديدم كه جلوي در ورودي مسجد با يك سنگ مرمر بسيار بزرگ نوشته: «مسجد فاطمة الزهراء». پس از تلاوت كلام الله مجيد از صاحب مسجد كه يك مسلمان سُنّي اهل يمن بود سؤال كردم كه: چطور شد مسجد را به اين نام نهاديد؟گفت من تصميم داشتم نام اين مسجد را «مسجد عايشه» بگذارم و حتي سنگ آن را هم تهيه كرده بودم؛ اما شبي در عالم رؤيا پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله را ديدم كه فرمودند: فلاني! از اين كه مي خواهي نام اين مسجد را به نام همسرم عايشه بگذاري از تو ممنونم، اما در اين شهر مسجد به نام عايشه زياد است. شما اين مسجد را به نام دخترم قرار بده كه اين نام براي تو بركت دارد.صبح كه از خواب بيدار شدم از هر كه سؤال كردم كه نام دختر پيامبر چه بوده، هيچ كس جواب صريحي به من نداد تا اين كه به سفارت جمهوري اسلامي ايران در آديس آبابا مراجعه كردم و گفتم كه: نام دختر پيامبر اسلام چيست؟ آن ها گفتند: «فاطمة الزهراء». من هم اين نام زيبا را بر روي مسجد گذاشتم.

.

ص: 89

بنده (خرّميان) احاديثي راجع به حضرت فاطمه زهرا عليها السلام از لسان پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله براي ايشان نقل كردم و او را براي اين كار تشويق كردم. در پايان خودش هم اذعان داشت كه يقيناً نام فاطمه زهرا در روز قيامت موجب آبروي من و دستگيري ام خواهد شد و اميد دارم كه فاطمه عليها السلام از من شفاعت كند. حتي گفت چندين مرتبه سنّي هاي وهّابي، با سنگ، شيشه هاي اين مسجد را شكستند و از من خواستند تا نام اين مسجد را تغيير دهم؛ اما من مقاومت كردم.

.

ص: 90

ص: 91

حجره شود، شخصي را مي بيند كه روي سكّوي حجره نشسته است (وي احتمالاً سيد احمد كربلايي يا سيد علي قاضي بوده).(1) آن شخص به ايشان مي گويد: سيد جمال! چرا ناراحتي؟ احساس لذّت نكردن شما از عبادت مثل گذشته به دليل آن است كه گوشتي را كه از قصابي مي خري تطهير نمي كني. احتياطاً آن را آب بكش. در اصفهان قصاب ها پس از ذبح گوسفند، گردن آن را شستشو مي دهند و آن را تطهير مي كنند، ولي در نجف گردن گوسفند را تطهير نمي كنند. اين است كه ذائقه عبادت شما مثل سابق نيست.

.

ص: 92

ص: 93

آقاي حسين پور گفت: حاج آقاي درافشان، خودشان هم داستاني دارند. گفتم: خوب، بفرماييد.آقاي در افشان با اشاره به سفري كه حدود شصت سال قبل به مكه داشت فرمود: شخصي ششصد تومان به من و رفيقم داد كه مكه برويم. ما راه افتاديم. به جدّه كه رسيديم، رفيقمان مريض شد. سيصد تومانِ آن، خرج شد. من در فكر بودم كه سيصد تومان باقي مانده براي هزينه هايي كه در پيش داريم، كم است. ناراحت بودم كه با سيصد تومان چه كار كنيم!رفيقم از اتاق بيرون رفته بود. آقايي در زيِّ خيلي گيرا وارد اتاق شد و پهلوي من نشست و گفت: سلام عليكم.گفتم: عليكم السلام.به زبان عربي گفت: ثَلاثُمِئةْ تَكفيكْ (سيصد تومان براي شما بس است)!گفتم: براي عمّه ات بس است!وي تبسّمي كرد و به زبان فارسي گفت: «سيصد تومان، بس است! هر كس هر چه خواست، به او بده».اين جمله را گفت و بلند شد و رفت.جمله دوم، مرا تكان داد. بلند شدم و دنبال او رفتم كه ببينم كيست؛ ولي او را پيدا نكردم. برگشتم و شروع كردم به گريه كردن. رفيقمان آمد و گفت: چه شده؟ چرا گريه مي كني؟گفتم: مكّه است. آدم گريه مي كند.رفتيم مكه. خواستيم خانه اجاره كنيم، صاحب خانه، پول اجاره را پيش از تحويل منزل خواست. براي هر نفر، صد تومان. دويست تومان به او داديم.شخصي كه در تهران حصيربافي داشت، آمد. ديدم ناراحت است.گفتم: چه شده؟گفت: پولم را در حرم دزديدند.

.

ص: 94

گفتم: چه قدر بود؟گفت: صد تومان.صد تومان هم به او دادم.پيرزني به نام بي بي فاطمه آمد، گريه مي كرد. پول او را هم زده بودند. به او هم يكصد تومان دادم.آن سال براي رفتن به عراق هم اجازه دادند؛ امّا گفتند هر كس مي خواهد عراق برود، بايد صد تومان بدهد. دويست تومان هم براي خودم و رفيقم براي رفتن به عراق دادم!اين شد ششصد تومان، علاوه بر همه مخارج ديگري كه در مكه و مدينه و عراق داشتيم.در نجف، به ديدن آقاي سيستاني(1) رفتم. پس از احوال پرسي، از او پرسيدم: پول مي خواهي؟ چيزي نمي گفت. با اصرار من معلوم شد كه ايشان سيصد تومان مقروض است. سيصد تومان هم به ايشان دادم!برگشتيم مشهد. حسين آقا [پسرم] گفت: آقاجان! پول ها [يي كه گذاشته بودي] تمام شد و چهل تومان كم داشتيم، قرض كردم.گفتم: از صندوق امام زمان عليه السلام، اين هم چهل تومان! در اين جا، آن پول، تمام شد!

.

ص: 95

ص: 96

گفتم: بفرماييد. (خيلي بي اعتنا، اصلاً توجه نداشتم كه لحظاتي قبل، همين خواسته را از امام زمان عليه السلام داشتم!).گفت: پنج چيز را رعايت كن: اول: شب ها سعي كن قبل از اذان، نيم ساعت، يك ساعت، بيدار باشي. دوم: هميشه با وضو باش. سوم: سعي كن كم حرف بزني. چهارم: كم بخور. و پنجم: كم معاشرت كن.رفتم منبر و آقاي مرواريد هم بعد از من رفت منبر، پس از اين كه منبرش تمام شد از مجلس بيرون آمديم. چند نفر بلند شدند. آن شخص هم بلند شد. هنگام خروج از مسجد يادم آمد كه: عجب! آنچه اين شخص گفت، همان چيزهايي بود كه من درخواست كرده بودم.گفتم: چي فرموديد؟وي با دستش اشاره كرد به طرف مسجد ارك و گفت: «اگر آن كار را نكرده بودي، به ما نمي گفتند كه اينها را به تو بگويم».من هم در فكر منبر بعدي بودم كه دير نشود (و لذا توجه زيادي به حرف هاي او نكردم). بيست و پنج شب، آن جا منبر رفتم؛ ولي ديگر او را نديدم. من مطمئن هستم كه او از طرف امام زمان عليه السلام اين مطلب را مطرح كرد.يك هفته اين دستور العمل را انجام دادم. به خاطر دارم كه در جلسه اي كه آقاي [آية الله حاج سيد احمد] خوانساري حضور داشت، حتّي تا وقتي كه لام «عزّوجلّ» از «قال الله عزّوجلّ» را مي گفتم، نمي دانستم چه بايد بگويم؛ ولي بلا فاصله يك آيه به ذهنم مي زد، و يك ساعت حرف مي زدم!

.

ص: 97

ص: 98

. .

ص: 99

ص: 100

فرمود: بله! آن آقاى سِدِهى(1) هم گفت كه بار دوم، آقاى خمينى پيروز مى شود، و... .(2) گفتنى است كه آقا اين طور مسائل را به خود، نسبت نمى داد.(3)

.

ص: 101

ص: 102

ص: 103

شيخ عباس تهراني قدس سره [در محلّه عشقعلي] رفتند كه بنده متأسفانه با اين كه مصمّم به رفتن بودم، محروم شدم. وقتي دوستان برگشتند گفتند: به جهت نگراني شديدي كه از آينده امام و انقلاب بود، از ايشان راجع به وضعيت آينده سؤال كرديم.ايشان با اطمينان خاصي لبخند زدند و فرمودند: نگران نباشيد. خداوند منّان اراده فرموده حاج آقا روح الله سالم به ايران برگردد؛ ولي نه به اين نزديكي. اين هجرت حدود پانزده سال طول مي كشد و ايشان در شرايطي با عزّت به ايران برمي گردد كه شاه را قبلاً بيرون رانده و خدا اراده كرده به دست ايشان _ كه از نسل حضرت فاطمه عليها السلام است _ پس از قرن ها تشكيل حكومت اسلامي بدهد و اين پرچم در دست نسل حضرت فاطمه عليها السلام مي ماند تا تحويل صاحب اصلي اش حضرت بقية الله _ ارواحنا فداه _ شود.

.

ص: 104

ص: 105

ص: 106

ص: 107

ص: 108

وي افزود: سه جنگ ميان حزب الله و اسرائيل پيش مي آيد كه در دو جنگ حزب الله پيروز مي شود؛ ولي در جنگ سوم، پيروزي حزب الله خيلي گسترده است!او گفت: در عراق، حكومت اسلامي برپا نمي شود؛ ولي حكومتي روي كار مي آيد كه گويا عراق، جزئي از ايران است... .نگارنده اين سطور از آقاي نصرالله پرسيد: شما در چه تاريخي اين مطالب را از «الحارس» شنيديد؟ ايشان پاسخ داد: من دو سه سال پس از آن پيشگويي؛ ولي ديگران، همان موقع، اين مطالب را از وي شنيده بودند.وي افزود: به استثناي دو مورد، همه پيشگويي هاي وي تحقق يافته است.

.

ص: 109

ص: 110

11/9/1389 در منزل آية الله علي اكبر مسعودي مجدداً خاطره خود را بدين شرح، بازگو فرمود: زماني كه مرحوم امام _ رضوان الله عليه _ در تركيه (شهر بورسا) تبعيد بودند، من در نجف خوابي ديدم. خواب ديدم كه آمدم ايران و در خوزستان هستم. جنگي بين ايران و دشمناني واقع شده. معيّن هم نبود كه چه كساني هستند. حضرت سيد الشهداء عليه السلام هم در همان ميدان جنگ، منزل داشتند و اين جنگ، زير نظر ايشان بود. جنگ خيلي طولاني شد، خيلي ها كشته شدند، حتي يكي از دايي زاده هاي من به اسم حبيب الله هم شهيد شد. همه درخت ها سوخت، نخل ها هم شكست و سوخت، تا بالأخره ما پيروز شديم. ما كه پيروز شديم، من زود دويدم بروم به حضرت سيد الشهداء عليه السلام تبريك بگويم. در عالم رؤيا ديدم كه حضرت، منزلي چوبي داشتند، مانند منزل ما در مازندران، و من مي دانستم اينجا دو تا اتاق دارد و اتاق دست راست براي حضرت سيد الشهداء عليه السلام است. من فوراً دويدم و از پله ها بالا رفتم و رفتم خدمت حضرت. ديدم حضرت چهار زانو نشسته اند، يك متّكايي هم روي دامنشان هست كه به آن تكيه داده اند. حضرت، قيافه اي نوراني داشتند، اما عمامه سرشان نديدم؛ ولي خيلي زيبا و خوشگل بودند. به ايشان تبريك گفتم: كه الحمد لله ما غالب شديم. ايشان تبسم و خنده مختصري كردند كه برخلاف توقع من بود. من توقعم اين بود كه آقا خيلي خوشحال و شادمان مي شوند. عرض كردم: آقا! آن طوري كه انتظار داشتم شاد نشديد. ناراحتي تان چيست؟حضرت فرمود: از دست اين دو. گفتم: آن ها كجايند؟ فرمودند: در آن اتاق. من رفتم آن اتاق، بنا كردم به آن ها تشر زدن و فحاشي كردن، و در اين دعواها از خواب پريدم.

.

ص: 111

اين خواب گذشت. يادم رفت تا امام رحمه الله مشرّف شدند نجف. مدتي طول كشيد. بعد از ديد و بازديدها كه ظاهراً يك سال از تشريف فرمايي ايشان گذشته بود، روزي همين آقا عبد العلي(1) آمد منزل ما و گفت: آقا شما را كار دارند. رفتم خدمت ايشان. در ديدارها رويه اوليه ايشان سكوت بود. حرفي نمي زدند تا ديگري شروع كند. من سلام عليك و احوال پرسي كردم و گفتم: امري داشتيد؟ ايشان مطالبي گفتند و من هم جواب دادم. نمي دانم چه مناسبتي داشت كه دفعتاً اين خواب به ذهنم آمد. به ايشان عرض كردم: آقا شما كه در بورسا بوديد، من خوابي ديدم، و خواب را عيناً نقل كردم. وقتي نقل كردم، ايشان دست هايشان را به هم ماليد و گفت: «لا حول ولا قوّة الا بالله»، بعد هم گفت: جنگ مي شود. براي من خيلي اعجاب آور بود. آن موقع اصلاً صحبت اين چيزها نبود، اصلاً احتمال اين كه ايشان به ايران برگردد نبود، چه برسد... .من اصرار كردم كه: آقا به چه مناسبتي در اين موقعيت و با اين وضعيت، چنين مطلبي مي فرماييد؟ من خيلي كنجكاوي كردم و فشار آوردم؛ ولي ايشان از گفتن استنكاف كردند. وقتي اصرارم زياد شد، ايشان تصميم گرفت كه بلند شود و از اتاق برود و با من صحبت نكند. بالأخره به اصرار من فرمودند: يك شرط دارد: به شرط اين كه تا وقتي من زنده هستم، اين را به كسي نگويي!من گفتم: خدا مي داند اين خواب دفعتاً يادم افتاد. فرمودند: اين، تخطيطي(2) است كه پدرت براي ما كشيده و اين برنامه، مي شود و ما هم بايد برويم و جنگ هم مي شود و ما هم پيروز خواهيم شد.

.

ص: 112

اين را فرمودند. ما هم گفتيم: چشم! و ديگر دنبال نكرديم. اين مسئله را فراموش كردم، تا اين كه در سال 1349 كه به تهران آمده بودم، ممنوع الخروج شدم. بالأخره انقلاب پيروز شد و آخر شهريور جنگ شروع شد. آبادان محاصره شد. اعلام شد كه به آبادان كمك كنيد. ما يك كاميون ارتشي جنس بار كرديم براي آبادان و برديم اهواز. روز آخر مهرماه پنجاه و نه رسيديم آنجا. رفتيم استانداري، آقاي مهندس غرضي استاندار بود. آقاي خامنه اي _ حفظه الله _ هم تشريف داشتند. دكتر چمران و چند نفر ديگر هم بودند، ما هم رفتيم آنجا. ناهار آبگوشتي داشتند كه خورديم.به ايشان گفتيم: آقا جنس آورديم به كي بدهيم؟ ايشان گفتند: حاجي شوشتري زينبيه را مهيا كرده و به من گفته كه زينبيه براي كمك رساني به مردم آماده است. رفتيم آنجا،حاجي شوشتري سلام عليكي با ما كرد و سربازي را صدا زد. گفت: اين سرباز الان از آبادان آمده و جنس ها را تحويل مي گيرد. صورت جنس ها را نگاه كرد و ديد تمام اجناس را آورديم، الّا بيل و كلنگ. حاجي شوشتري گفت: ما بيل و كلنگ داريم. ديدم حاجي شوشتري دارد از آنجا مي رود. به سرباز گفتم: كجا مي رود؟ گفت: بندر امام. گفتم: ما هم مي توانيم برويم؟ گفت: بله. ما هم راه اتفاديم به سمت بندر امام، اسكله سي و پنج يا سي و شش. وقتي مي رفتيم بندر، از نخلستان ها كه رد مي شديم، همين كه نگاهم به نخل هاي شكسته افتاد، ياد آن خواب و تعبيري كه امام فرمودند، افتادم... .

.

ص: 113

ص: 114

طاغوتي را منهدم كنيم و نظام صالحي را جايگزين آن نماييم و اگر آمريكا از او حمايت كرد، با او هم مبارزه خواهيم كرد...».آية الله ميلاني پس از قرائت نامه امام فرمودند: «جواب نامه را بعداً مي نويسم. من همه جا همراه ايشان خواهم بود. اگر به تهران بيايند، من هم خواهم آمد؛ اما مقابله با آمريكا به نظرم مشكل است».يكي ديگر از مخاطبان نامه هاي امام، آية الله حاج شيخ احمد كفايي بود. وقتي نامه را خواند، گفت: «اين نامه بوي خون مي دهد. من در جريان مشروطه بوده ام. مي دانم چه مي شود؛ اما بسيار خوب! چَشم! من آن را به اطرافيان خواهم داد».يكي ديگر از مخاطبان نامه ها، امام جمعه زاهدان آقاي كفعمي بود. از نامه امام، خيلي استقبال كرد. آن را به چشم خود كشيد و فرمود: «چه وقت خوبي آمدي! ما با اهل سنّت زاهدان قرار گذاشته ايم كه يك هفته آنها به نماز جمعه ما مي آيند و يك هفته ما به نماز جمعه آنها مي رويم. فردا جمعه است و نوبت آنهاست كه به نماز جمعه ما بيايند. من نامه ايشان را در نماز جمعه براي همه خواهم خواند!»فرداي آن روز، ايشان در حالي كه كفن پوشيده بود و شمشير در دست داشت، در خطبه هاي نماز جمعه، متن نامه امام را به عنوان نامه مرجع تقليد براي مردم نمازگزار قرائت كرد. همچنين دستور داد موضوع نامه را در پارچه سفيدي نوشتند و از مردمي كه به نماز آمده بودند، خواست كه آن را امضا كردند.به من فرمود: اين طومار را به وسيله ديگري براي آية الله خميني مي فرستم. مصلحت نيست شما آن را ببريد.

.

ص: 115

ص: 116

. .

ص: 117

ص: 118

هفته بعد آمدند و گفتند: دوباره خواب ديده اند... . آيا شما به آقاي دكتر بهشتي و آقاي مهدوي كني اطلاع داديد؟ و خود شما نماز را خوانديد؟به ايشان گفتم: خودم خواندم و به آقايان هم گفتم. در دفتر نشستند و گفتند: دوباره به آقايان تلفن كنيد. من همان ساعت با آقاي مهدوي صحبت كردم. ايشان گفتند: فلاني! مي داني كه من در اين امور، عوام هستم. از همان وقت كه گفتي، تا كنون، دو بار خوانده ام.به آقاي دكتر بهشتي رحمه الله تلفن زدم و گفتم: آقاي محقق اينجا نشسته اند و تأكيد مي كنند كه نماز را بخوانيد. ايشان فرمودند: جناب آقاي امامي! ما از صبح كه از خواب بيدار مي شويم تا آخر شب كه مي خوابيم، همه كارهايمان براي امام زمان عليه السلام است.به ايشان گفتم: درست است؛ ولي اين نماز، نقش ديگري دارد. آقاي دكتر بهشتي فرمودند: بسيار خوب! خيلي متشكرم. و خداحافظي كردند.جناب آقاي امامي اضافه كردند كه در جريان انفجار دفتر نخست وزيري و شهادت شهيد رجايي (هشتم شهريور 1360)، آقاي مهدوي كني هم قرار بود در آن جلسه حضور داشته باشند؛ اما ايشان گفتند: آن روز، سرم درد مي كرد و مقداري استراحت كردم. به همين جهت، دير راه افتادم. وقتي نزديك نخست وزيري رسيديم، صداي انفجار را شنيدم.همچنين آقاي امامي، طرح ترور خودشان را تعريف كردند كه چگونه آقاي مرتضي الويري به ايشان اطلاع داده و خنثي گرديده است.

.

ص: 119

ص: 120

دوست هم رزمش كه در مجلس مذكور حاضر بود نيز گفت: روزي در جبهه صحبت درباره اين بود كه هر كس مي گفت دوست دارم چگونه شهيد شوم. من از هاشم پرسيدم كه دوست داري چگونه شهيد شوي؟ وي گفت: «من شهيد بشوم، هر جور كه شد، شد! من به ملاقات خدا بروم، به هر شكلي كه او مي خواهد، شهادت باشد يا غير شهادت، حتي اگر او مي خواهد، در مستراح بيفتم!» و اين جمله آخر را آهسته گفت.

.

ص: 121

ص: 122

از بس ناراحت بودم، در شرايط اوج ترورهاي منافقين و خطراتي كه وجود داشت، تنها و بدون محافظ به شيراز رفتم. بعد از نيمه شب به شيراز رسيدم. براي استراحت به هتلي رفتم و صبح اوّل وقت بدون اطلاع قبلي به دفتر آن شهيد بزرگوار رفتم. وقتي وارد شدم، مسئول دفتر ايشان پرسيدند: شما فلاني هستيد؟ گفتم: از كجا شناختيد يا مطلع شديد؟ گفتند: آقا بعد از نماز صبح به من فرمودند امروز اوّل صبح، فلاني مي آيد. براي من ملاقات ديگري نگذاريد! عجيب تر از اين اطلاعِ غيبيِ آن بزرگوار، گشودن گره قلبي من قبل از طرح مشكل بود. ايشان در همان ابتداي صحبت و قبل از اين كه بنده مشكلات خاصّ خود و منطقه را شرح دهم، به من فرمودند: فلاني! به نظر شما عالي ترين نعمتي كه در اين دنيا خداوند عزوجل نصيب بعضي انسان ها مي كند، كه رنگي بهشتي دارد و بالاتر از آن نيست، چيست؟ عرض كردم: خود حضرت عالي بفرماييد.فرمودند: بالاترين نعمت براي انسان هاي عادي كه خود مظهر ولايت الهي نيستند، اين است كه خداوند، زندگي عادي دنيوي آن ها را با شكل دادن حكومت ولايي در زمانشان تحت ولايت خود قرار دهد كه خواب و خوراك، تلاش و عبادت و همه چيز آن ها تحت ولايت، سامان داده شود. اين نعمت در مقطع هاي محدود و كمتري [از تاريخ] براي انسان ها شكل گرفته است. امروز با ولايت امام خميني كه با تشكيل حكومت، سايه اش بر همه زندگي ما گسترده شده، خداوند، اين نعمت را به كلّ جامعه ما عطا فرموده است. ايشان به گريه افتادند و بعد فرمودند: من مثل روشني اين روز و آفتاب، ولايت اين امام بزرگوار را ولايت ائمه معصومين عليهم السلام و ولايت معصومين عليهم السلام را ولايت خدا مي دانم.بعد ادامه دادند: ماها كه نماينده امام هستيم، در مركز اين نعمت قرار داريم و از هيچ چيزي نبايد گله اي داشته باشيم. از نارحتي روحي اي كه داري استغفار كن! در

.

ص: 123

برابر اين نعمت اصلي و بزرگي كه خداوند به خصوص نصيب ماها كرده، اين گرفتاري ها، هَوْن و ناچيز است.اين ملاقات شايد حدود دو هفته اي قبل از شهادت ايشان بود. بعد از صحبت با بنده جمعي از عزيزان بسيجي كه در عملياتي زخمي شده بودند، پس از گذارندن معالجه و ترخيص از بيمارستان، خدمت ايشان رسيدند.اين شهيد بزرگوار به آنان فرمود: جاي زخم هاي بدن شما، هم نور قيامت است، و هم شافع ديگران در روز جزا.سپس ايشان در حالي كه اشك مي ريختند فرمودند: چون خداوند، نعمت اين زخم ها را نصيبتان كرده، به شكرانه اين نعمت، در شب جمعه اين هفته براي من دعا كنيد تا خداوند، مرا كه توفيق رفتن به جبهه و آن گونه شهادت ها را ندارم، لااقل با چند زخم در بدنم، كه در راه او به وجود آمده باشد، بپذيرد.

.

ص: 124

ص: 125

غرب شكل مي گرفت، هر گونه بود خود را به طور جدي در آنجا سهيم مي ساخت و به صورت فرمانده موفقي مي درخشيد. در عمليات والفجر نُه سردار عزيز جناب آقاي ايزدي به بنده تلفن زدند و گفتند كه فلان روز آماده باشيد، شما را جهت حضور در قرارگاه در شب عمليات به مريوان مي برند. همان شب بنده در عالم رؤيا ديدم كه شهيد محمدرضا افيوني و چند نفر ديگر از شهدا كه از فرماندهان كردستان و از دوستان شهيد روح الأمين بودند، آمدند پيش بنده و فرمودند: ما هم فردا همراه شما به منطقه عمليات مي آييم و شركت مي كنيم و مطلع باشيد در بازگشت، حاج حسين روح الأمين را هم همراه خود مي بريم! بنده صبح بسيار نگران بودم و تا شب كه در خاك عراق به منطقه عمليات و قرارگاه عملياتي رسيدم، همچنان نگران بودم. در اوّلين فرصت كه به قرارگاه رسيدم، از روح الأمين جويا شدم. گفتند ايشان جنوب است. خوشحال شدم.شب عمليات گذشت و عمليات شروع شد. چون درگيري شديد بود، به ما اصرار كردند به مريوان برگرديم. در بين راه كه هنوز در خاك كردستان عراق بوديم، ديديم ماشيني چراغ مي زند. نگه داشتيم. ديديم حاج حسين است؛ شنيده عمليات است، سريع از جنوب برگشته است. من دوبار به زبانم آمد كه بگويم «حاجي! شهيد مي شوي»؛ دلم نيامد. ايشان لبخندي زد و فرمود: يك چيزي مي خواستي بگويي، مي خواستي بگويي شهيد مي شوم، خودم مي دانم. پس حلالم كنيد! روز بعد در منطقه عمليات، از تپه اي بالا مي رفته اند، به دوست صميمي اش سردار مقيمان _ كه اكنون فرمانده سپاه بيت المقدس كردستان است _ گفته بود: «از عمر من فقط بالا رفتن از اين تپه باقي مانده» و لحظاتي بعد، روي همان تپّه به شهادت مي رسد.

.

ص: 126

ص: 127

منصوب گرديد. او در پاك سازي سقّز، به ويژه روستاهاي آن كه به مرز منتهي مي شد و بسيار آلوده به ضد انقلاب بود، نقش عمده داشت. در اين موقعيت، شهرستان سردشت، كه شهري مرزي در آذربايجان غربي است، از همه طرف در محاصره ضد انقلاب بود و همه محورهاي زميني آن به دست ضد انقلاب افتاده بود. نيروهاي نظامي سپاه و ارتش هم كه در آن شهر مستقر بودند، فقط از طريق هوا، و با هلي كوپتر و مشابه آن پشتيباني مي شدند و لذا به شدّت دچار مضيقه بودند. روزي شهيد بزرگوار محمّد بروجردي، كه در آن زمان فرماندهي قرارگاه حمزه سيد الشهداء را به عهده داشت، با بنده تماس گرفت و فرمود: برنامه ريزي كرده ايم كه محور سردشت به بانه را پاك سازي كنيم و اين عمليات از سخت ترين عمليات هاي جاري ما خواهد بود و ممكن است تلفات سنگيني داشته باشيم. من خودم از طريق بانه به سردشت، رزمندگان را همراهي مي كنم، شما هم براي تقويت روحيه رزمندگان به سقّز برويد و با آقاي طيّاره و به وسيله هلي كوپتر به سردشت برويد و روزهاي اوّل عمليات را در سردشت باشيد. بنده رفتم سقّز. شبي كه فردايش عازم سردشت بوديم، دو نفري با شهيد طيّاره نشسته بوديم. تلفن زنگ زد. شهيد ناصر كاظمي فرمانده وقت سپاه كردستان بود. من صداي كاظمي را مي شنيدم كه به شهيد طيّاره برنامه هاي سردشت را توضيح مي داد. شهيد طيّاره با جدّيت خاصّي گفت: من همراه موسوي به سردشت مي روم و تا روز هفتم عمليات، آنجا هستم. شهيد كاظمي با لحني مزاح گونه فرمودند: طيّاره! توي اين موقعيت حساس، هوس اصفهان كرده اي؟ گفت: نه! اصفهان نمي روم. شهيد مي شوم. آن موقع، نه بنده و نه شهيد كاظمي گفته ايشان را جدّي نگرفتيم. فرداي آن شب همراه ايشان به سردشت رفتم. عمليات شروع شد و دقيقاً شهيد طيّاره صبح روز

.

ص: 128

هفتم، روي پل «ربط» كه بخش حساسي اطراف سردشت است، با گلوله اي كه به قلبش اصابت كرد، به شهادت رسيد! چند روز بعد از اين حادثه بنده خدمت حضرت امام رحمه الله شرفياب شدم و در آن ملاقات، ماجراي آن شهيد بزرگوار را براي امام تعريف كردم.امام فرمودند: همه مراحل را خودت از نزديك ناظر بودي؟ عرض كردم: بله. فرمودند: باز تكرار كنيد.وقتي شرح مي دادم، اشك، اطراف چشم مبارك امام حلقه زده بود.

.

ص: 129

ص: 130

مرا نزد حاج محمّد شكسته بند بردند و او قاپك پايم را جا انداخت و بعد، مرا به منزل آوردند. من شب تا صبح از فشار درد در سر و پا خواب نداشتم. صبح به دامادم گفتم: مرا به درمانگاه علي بن ابي طالب (زنبيل آباد) ببريد تا عكسي از پايم بگيرم.وقتي كه مرا به آنجا بردند دكتر عكس را ديد و گفت: پايت شكستگي دارد، به بيمارستان نيكويي برويد. دامادم به من گفت: چه كار كنم؟گفتم: به منزل برويم ان شاء الله خودش خوب مي شود.صبح همان روز مجداً نزد حاج محمّد شكسته بند رفتيم و عكس را نشان حاج محمّد دادم. ايشان گفتند: پاي شما شكستگي دارد و بايد استراحت كني، حتي اگر گچ هم بگيري بايد استراحت كني تا پايت جوش بخورد. پايم را بست و به منزل آمدم. صبح روز هفتم محرم خون دماغ كردم، به صورتي كه خون لخته شده از بيني ام مي آمد و اگر مي خوابيدم خون به صورت لخته در گلويم جمع مي شد. اين خون ها آمد تا تبديل به خونابه شد و از آن وقت سر دردم سبك شد. روز هشتم محرم از مسجد المهدي در بلوار امين براي بردن ديگ و ظروف آمدند. به آن ها گفتم: از مسجد چه خبر؟ گفتند: كارها عقب مانده است، نيروي كمكي نداريم. گفتم: من مي توانم بيايم؟گفتند: اگر بياييد خانم هاي مسجد خيلي خوشحال مي شوند. با عصا سوار ماشين شدم و به مسجد رفتم. در آنجا كارهايي مثل نخود و لوبيا پاك كردن را انجام دادم. شب مرا به خانه آوردند، به حاجي گفتم كه من به مسجد رفته بودم.صبح روز نهم، يعني روز تاسوعا، حاجي مرا به مسجد برد. با عصا به آشپزخانه مسجد رفتم و كارهايي را كه مي توانستم انجام دادم. بعد از ظهر بود كه يك گوسفند [ذبح شده] آوردند تا آن را خُرد كنيم. من با ديگر خانم ها گوشت هاي گوسفند را خرد

.

ص: 131

كرديم. هنگام پاك كردن گوسفند چندين مرتبه حالم بد شد كه شربت قند به من دادند. وقت نماز شد. من نشسته نماز را با حاج آقاي حسيني پيش نماز مسجد به جماعت خواندم. بعد از نماز سينه زني شروع شد. در آن هنگام حالم خيلي منقلب شد، متوسل به سيدالشهداء و حضرت فاطمه زهرا شدم و خواستم كه مرا تا فردا صبح، كه روز عاشوراست، شفا دهند و گفتم كه يا امام حسين! اگر اين يك مقدار كار من قابل قبول شماست، شما از خدا بخواهيد مرا شفا دهد، و نذر كردم كه اگر من تا فردا صبح پايم به زمين برسد، ديگ هاي مسجد المهدي و ديگ هاي منزل عمه ام را بشورم. بعد از مراسم همه براي صرف شام به زيرزمين مسجد رفتند. به من گفتند شما را ببريم؟ در جوابشان گفتم: من شام نمي خواهم. شب به منزل آمديم و خوابيدم. هنگام سحر حاجي مرا براي خواندن نماز صبح بيدار كرد. در آن هنگام اذان مسجد زينبيه تمام شده بود، نماز صبح را خواندم و گفتم: يا امام حسين عليه السلام صبح عاشورا شد، ولي خبري از شفاي پاي من نشد! هنوز هوا تاريك بود، خوابيدم. خواب ديدم كه در مسجد المهدي هستم و مي گويند يك هيئت عزاداري به مسجد مي آيد. با خودم گفتم بروم و ببينم چه كساني هستند.ديدم هيئتي فوق العاده منظّم، با لباس هاي سفيد و روبان هاي مشكي هستند كه در گردن آن ها يك كفن به صورت خون آلود بود. سيد محمّد سعيد آل طه هم برايشان نوحه خواني مي كرد و بقيه سينه مي زدند. با خود گفتم سيد محمّد سعيد آل طه كه شهيد شده است! يك مرتبه ديدم محمّد، پسرم كه شهيد شده، در جلو هيئت قرار دارد و بقيه از دوستان محمد هستند. برايم مسلّم شد كه اين ها همه شهدا هستند.وارد مسجد شدند و مقابل محراب ايستادند. من از طرف زنانه آمدم و كنار پرده ايستادم و به آن ها نگاه مي كردم. آن ها نوحه خواني مي كردند و شهدا جواب مي دادند

.

ص: 132

و بعد از اين كه نوحه خواني كردند ديدم محمد، جمعيت را دور زد و به طرف من آمد. من او را در آغوش كشيدم و گفتم: محمد! خيلي وقت است كه تو را نديده ام. چه قدر بزرگ شده اي! محمد به من خنديد و گفت: بله. من از روزي كه به اينجا آمده ام خيلي بزرگ شده ام. شهيد حسن آزاديان نزد من آمد و گفت: سلام حاج خانم! خدا بد ندهد! چه شده؟محمّد گفت: نه! مادر من مريض نيست. بعد با اشاره به باندهاي پايم گفت: مادر! اين ها چي است؟ من گفتم: چيزي نيست. چند روزي است پايم درد مي كند و با عصا راه مي روم. اِن شاء الله خوب مي شود. محمد گفت: مادر! ما چند روزي است كه با دوستان رفته ايم كربلا، از ضريح امام حسين عليه السلام يك شال سبزي براي شما آورده ام،مي خواستم به ديدن شما بيايم، ولي دوستان گفتند صبر كن با هم برويم. ما هم امشب كه شب عاشورا بوده آمديم به زيارت حضرت امام خميني و صبح آمده ايم زيارت عاشورا را با آقا سيد جعفر حسيني بخوانيم و شما را ببينيم و برگرديم.دست هايش را باز كرد و از روي سر من كشيد تا روي پايم و باندها و پارچه هايي كه حاج محمد شكسته بند روي پاي من بسته بود را باز كرد و شال سبزي را كه برايم آورده بود به پايم بست و گفت: مادر! پايت خوب شده است و اگر كمي درد دارد، عضله آن است. اين شال را باز نكن، عضله آن هم خوب مي شود. بعد ديدم كه يكي از شهدا به طرف در مسجد رفت. سؤال كردم: اين چه كسي بود كه به طرف در مسجد رفت. گفت: اين شهيد ابوالفضل رئيسيان است. پدرش جلوي در مسجد است، مي رود پدرش را ببيند.

.

ص: 133

بار ديگر دو شهيد به طرف انتهاي مسجد رفتند، سؤال كردم: اين ها چه كساني هستند؟ گفت: اين ها بچه هاي... هستند، مادرهايشان در آشپزخانه مسجد كمك مي كنند، رفته اند مادرشان را ببينند. در همين حال از خواب بيدار شدم. حال آشوب و اضطرابي در من بود كه قدرت تكلم نداشتم. به خودم گفتم: ببينم خواب ديده ام يا واقعيت است؟ همين كه نگاه كردم ديدم آن باندهايي كه روي پاي من بسته شد بود در كنار تشك بود و شالي كه محمّد آورده بود روي پاي من بسته شده بود! گفتم بگذار بلند شوم و ببينم پاي من خوب شده است؟ بلند شدم ديدم پايم درد نمي كند. تمام باندها را جمع كرده و در سطل ريختم و گفتم: من لياقت دست امام حسين عليه السلام را نداشتم، اما با شال امام حسين و به دست پسرم محمّد شفا گرفتم.اين شال بوي عطر خاصي داشت كه از چند متري متوجه مي شديم. صبح آن روز غسل زيارت امام حسين عليه السلام را كردم و به مسجد رفتم تا ديگ هاي مسجد را بشويم. همين كه وارد مسجد شدم خانم هايي كه روز قبل مرا ديده بودند همه تعجب كردند و گفتند: حاج خانم! شما كه نمي توانستي راه بروي؟ گفتم: من امروز صبح شفا گرفتم و ماجرا را تعريف كردم. خانم ها شال را گرفتند و بوسيدند. يك خانمي كه سردرد سختي داشت گفت: يا امام حسين! من اين شال را به سرم مي بندم كه اِن شاءالله سرم خوب شود، همان لحظه سر آن خانم هم خوب شد!اين خبر در سطح شهر پيچيد، از طرف بيت حضرت آية الله گلپايگاني قدس سره آقازاده ايشان آقا سيد باقر و دو روحاني ديگر به منزل ما آمدند و پس از مشاهده اين شال و اين شفا به من گفتند: بيائيد خدمت حضرت آية الله گلپايگاني. ما دسته جمعي روز دوازدهم محرم به منزل آية الله گلپايگاني رفتيم و خدمت ايشان رسيديم. من ماجراي خواب و شفا را براي آقا عرض كردم. همين كه شال را به

.

ص: 134

دست آقا داديم، آقا بوسيدند و فرمودند: بوي جدّم حسين عليه السلام را مي دهد. چند بار بوسيدند و گريه كردند و فرمودند: شما قدر اين شال را بدانيد و كمي از اين شال را براي سند بودن به من بدهيد كه اين اثري از مقام شهداست. چنين اتفاقي در تاريخ خيلي نادر و كم نظير بوده است.من به آقا گفتم: مردم زياد پيش ما مي آيند و مريض مي آورند، شما دعا بفرماييد خدا مريض ها را شفا بدهد.آقا فرمودند: كار ما دعا كردن است. سپس حضرت آية الله گلپايگاني دستور دادند تا تربت مخصوصي را كه از قبل علما براي ايشان آورده اند، بياورند. ايشان فرمودند: يك مقدار از اين تربت را به شما مي دهم، شما كمي از اين شال و از اين تربت را در شيشه اي بريزيد و به مريض هايي كه دكترها جواب كرده اند بدهيد، ان شاء الله امام حسين عليه السلام عنايت مي فرمايند.

.

ص: 135

ص: 136

گفت: چرا تو اين طور سخت براي ما نان درمي آوري؟ گفتم: بابا جان اين وظيفه هر پدري است، كه كار كند تا اولادش بزرگ شوند. آمد دو تا دست من را زد به هم و بوسيد و زد سر چشمش. حميد روزي دو يا پنج ريال مي گرفت مي رفت مدرسه _ از پنج ريال زيادتر نبود و از دو ريال هم كمتر نبود _ از فردا ديگر اين پول را نگرفت. من شب آمدم خانه مادرش گفت كه حميد پول نگرفته رفته مدرسه. حميد را صدا كردم، گفتم: حميد جان چرا پول نگرفتي بروي مدرسه؟ گفت: آقا! تو آن طور پول دربياوري آن وقت من بي خودي ببرم مصرفش كنم. من ظهرها مي آيم ناهار مي خورم، صبح هم كه صبحانه مي خورم مي روم مدرسه. خرجي ندارم.محمد بيست و دو ساله بود كه شهيد شد. موقعي كه ما داشتيم محمّد را دفن مي كرديم حميد جبهه بود، چه جور خبر شد و آمد نمي دانم. ديديم براي دفن آمد. يك عكس از محمد گرفت. آمد پهلوي من و گفت: آقا بيا تا محمد را دفن مي كنند ما برويم دفتر بهشت زهرا، قبر بغل دست او را رزرو كنيم، نگذاريم از دست برود. گفتم: براي چه؟ گفت: يعني زحمت خودتان زياد نشود. ما گوش نكرديم، الآن محمد افتاده اين قطعه و حميد افتاده آن قطعه. موقعي كه مي رويم بهشت زهرا مادرش اگر وسط پاركينگ پياده شود همان آنجا مي ماند، ديگر بلد نيست كجا برود، اگر خودم با او نباشم نمي داند كجا برود.حميد به ما مي گفت: مي خواهيد برويد بهشت زهرا چيز خوبي ببريد، ميوه پَست نبريد. اگر شيريني مي خواهيد ببريد نان و شيريني خوبي ببريد، چيز پست براي شهدا نبريد.در سالگرد محمد، حميد مداحي كرد. نمي دانستيم كه او مداح است. سالگرد محمد كه تمام شد، فردايش حميد رفت جبهه، بعد از هفده روز ديگر ديديم جنازه حميد را آوردند. حميد خيلي ايمانش قوي بود.

.

ص: 137

موقعي كه حميد شهيد شد روز تاسوعا بود. چهلمش هنوز نشده بود، رفتم سر خاك حميد، هنوز روي قبرش سنگ نينداخته بوديم. پائين پايش نشستم، صورتم را گذاشتم روي خاك، گفتم: حميد تو را به جان آن كسي كه به عشق او جان خودت را فدا كردي، امشب بيا به خواب من.آمدم خانه و شب خوابيدم. در عالم خواب ديدم از خياباني خاكي عبور مي كردم، دري باز شد، گويا باغ خودم است. در باغ كه باز شد، رفتم داخل باغ. منظره آن باغ را اصلاً نمي توان توصيف كرد! از بس درخت داشت، آفتاب داخل آن نمي شد! به تمام درختان ميوه اي آويزان شده، قناري ها خواندني مي كنند! من هر چه نگاه كردم، نديدم قناري ها كجا هستند. در خيابانش يك نهر آب زلال از آن طرف و يك نهر آب زلال از اين طرف جريان داشت. من همان طور كه نگاه مي كردم ديدم حميد و يك آقايي كه عبا به دوشش است، پشتشان طرف من است. حميد دستش كتاب بود و آن را مي خواند و نگاه مي كرد به صورت آن آقا كه عبا داشت، آقا هم سرش را تكان مي داد.(1) يك مرتبه ديدم حميد عقب را نگاه كرد و من را ديد. كتاب را تا كرد و داد دست آقا و آقا رفت. حميد مثل پرنده اي كه بال درآورد همان طور بال درآورد، چهار پنج متر با من فاصله داشت، بغلش را باز كرد و آمد بغل من. مرا بغل زد، اما احساس نمي كردم كه چيزي به بدن من مي خورد، احساس سنگيني نمي كردم. خلاصه من را بغل زد و بوسيد و گفت: آقا! آمدي اينجا، چكار كني؟گفتم: خوب آمدم، مگر بدكاري كردم؟گفت: بد كاري نكردي، ولي چرا من را به جان آن آقا قسم دادي؟

.

ص: 138

گفتم: كدام آقا؟گفت: همان آقايي كه با من بود.گفتم: كي بود؟گفت: مگر نشناختي؟گفتم: نه.گفت: او امام حسين عليه السلام بود! من درسم تمام نشده، دارم پيش او درس مي خوانم. آن ساختمان امام حسين عليه السلام است و اين هم ساختمان من است. با همديگر همسايه هستيم، بيا برويم.دست انداخت گردن من، در حالي كه مي رفتيم دستش را دراز كرد و يكي از آن ميوه ها را چيد و داد به من، گفت: آقا بخور، ببين چقدر خوشمزه است؟!من خم شدم كه با آب كنار خيابان بشويمش، من را بلند كرد و گفت: اين ها شستني نيست، بخور، تميز است.من آن را خوردم، ديدم دو تا كليد زرد رنگ كوچك از جيبش درآورد و به من نشان داد، گفت: يكي اش براي توست، يكي اش براي مامان.گفتم: بده به من، من كليد مامانت را مي دهم.گفت: حالا نمي دهم، به موقع اش مي دهم، حالا موقع اش نيست، آن ها را گذاشت جيبش و راه افتاديم. من ايستادم، ببينم اين قناري ها كجا هستند كه اين طور قشنگ مي خوانند.گفت: آقا! به چي نگاه مي كني؟گفتم: مي خواهم ببينم كه اين قناري ها كجا هستند؟گفت: اين ها قناري نيستند، اين برگ درختان هستند كه مي خوانند، برويم. ما هم رفتيم. رسيديم به يك ساختماني كه شش _ هفت پله مي خورد، رو به بالكن، بعد مي رفت داخل ساختمان، همين طور كه داشتيم مي رفتيم بالا، اصلاً بالاي ساختمان و اين طرف و آن طرفش معلوم نبود.

.

ص: 139

گفتم: حميد، اين ساختمان براي كيست؟گفت: همه اش براي من است.گفتم: مستأجر هم داري؟گفت: نه.گفتم: پس اين همه ساختمان را مي خواهي چكار كني؟گفت: اين باغ را به من داده اند، تا چشمت كار مي كند براي من است.از پله بالا مي رفتيم روي بالكن، ديديم دختري از اتاق بيرون آمد، و تكيه داد به ديوار. من همين طور كه روي سينه دختر را نگاه كردم، ديدم مثل شيشه است، سينه را كه نگاه مي كنم ديوار معلوم است. رفتيم داخل، آن دختر به من سلام كرد و من جواب سلام را دادم. مثل اين كه تعارف كند، دستش را گذاشت پشت شانه من، تعارف كرد، رفتم داخل. داخل اتاق اصلاً نمي دانم چطور زيبا بود! اين مبل و صندلي هايش چه جور بود! روي مبل كه نشستم، در قسمت بالا يك قبه زرد اين طرف و يك قبه زرد آن طرف بود. به ديوارها نگاه مي كردم، عكسمان روي ديوارها مي افتاد! دخترخانم يك طبق ميوه گذاشت جلوي من، دست انداخت به گردن من و اين ور و آن ور صورت مرا بوسيد، من غرق خجالت شدم، اين ديگر كيست كه نديده و نشناخته دست به گردن من انداخته است! طبق ميوه را گذاشت و پرسيد: مادر چطور است؟گفتم: الحمد لله.گفت: خدا را شكر.وقتي دختر رفت به پسرم گفتم: حميد! اين چه كسي بود؟حميد خنديد و گفت: آقا! غريبه نبود، عروست بود.هنوز چهلمش نشده بود حميد آنجا كار خودش را كرده بود!از آن ميوه ها به من تعارف كردند و از آن ها خوردم. بلند شديم كه بيايم، حميد يك دستمال پهن كرد، هفت هشت تا ده تا از اين ميوه ها چيد، گذاشت توي

.

ص: 140

دستمال و آن را گره زد و داد به من و گفت: آقا اين را ببر، بده به مامانم، داداش هايم و به سكينه، به علي آقا شوهرش هم بده.گره دستمال را انداختم به انگشتم و راه افتادم. يك پايم داخل ساختمان، يك پا بيرون بود كه با صداي «الله اكبر» اذان مسجد علي بن ابي طالب عليه السلام در «چشمه علي» چشمانم را باز كردم، ديدم نه دستمال ميوه اي در دستم هست، نه حميدي و نه باغي!به پدر شهيد گفته شد: در مورد شهيد، محمد آقا، جريان ديگري را از شما نقل مي كنند، كه جالب است، لطفاً براي ما بفرماييد.ايشان پاسخ داد: هر دو برادر را من خواب ديدم. در مورد شهيد محمد آقا در عالم خواب ديدم كه من را داشتند مي بردند دفن كنند. در اين حال، هر كس كه پشت سرم بود را مي ديدم و مي شناختم. آوردند و من را دفن كردند و تمام شد. در اين موقع قبر فشاري به من داد _ كه وقتي بيدار شدم مجبور شدم، زير پيراهنيم را عوض كنم، همسرم گفت: چرا زير پيراهنت را عوض مي كني؟ گفتم: نمي دانم چرا خيس خيس شده است _ وقتي كه فشار قبر تمام شد، و نفسي گرفتم، ديدم محمد و حميد آمدند. گفتند: بابا بلند شو برويم، ما آمديم تو را ببريم. يكي از آن ها يك دستم را گرفت و آن ديگري، دست ديگر را و راه افتاديم، اين از يك طرف دست انداخت گردن من و آن هم از طرف ديگر دست انداخت گردنم، صحبت مي كرديم و مي رفتيم. حميد گفت: برويم منزل ما. محمد گفت: آخه با معرفت، من بزرگ تر هستم، برويم منزل من.حميد گفت: باشه برويم. رفتيم همان ساختمان، همان باغ، همان بساط و همان ميز مبلمان، اما آقا محمد و خانمش. رفتيم داخل اتاق نشستيم. اين مي گفت و آن مي خنديد و آن مي گفت و اين مي خنديد؛ با قهقهه مي خنديدند. يكي مي زد سر شانه من مي گفت: آقا ببين چه جايي داريم، چه باغي داريم.

.

ص: 141

گفتم: چه خوب! شما باغتان خيلي بزرگ است، اما ما باغ نداريم. گفت: شما هم باغ دار مي شويد، غصه اش را نخور، ناراحت نباش. خانمش يك طبقي ميوه آورد، گذاشت جلوي ما. او هم احوال پرسي كرد و گفت: مادر چطور است؟ گفتم: الحمدلله خوب است. بلند شدم بيايم او هم ميوه داد به من كه بدهم به مادرشان... .

.

ص: 142

ص: 143

كنيد ايشان از خودمان است. صداي شما را آقاي دكتر بهشتي شنيد، متوجه ما شد و فرمود: در را باز كن. من داخل مسجد شدم. ديگر پايان درس بود، ولي آن چنان فضاي مسجد برايم لذت بخش بود كه توصيف آن برايم مقدور نيست. در اين حال من از آية الله شهيد بهشتي سئوال كردم كه: چرا آقاي ري شهري بيرون ايستاده اند؟ ايشان فرمودند: جهت حفاظت آقايان مأمورند. از خواب بيدار شدم.اوّل تصورم اين بود كه من هم شهيد خواهم شد، ولي حدوداً بعد از چهل روز از اين رؤيا خبر شهادت فرزندم رسيد. دانستم كه سبب راه ندادنم به مسجد، اين است كه شهادت نصيب من نمي شود، اما حقير را در محفل شهدا حظّي هست.امّا در مورد سؤالم از آية الله بهشتي و جواب ايشان به حقير، تعبير من اين است كه حضرت عالي شهيد نمي شوي و از خيانت بد خواهان در پناه خدا در اماني. اما اين كه فرمودند: «ايشان جهت حفاظت مأمورند»، به نظر مي رسد كه حفاظت از شهدا، پاسداري از راه آن ها به وسيله تأسيس «دار الحديث» است... .

.

ص: 144

ص: 145

با آگاهي از وضعيت خانوادگي او با خود انديشيدم كه اي كاش اين مرد با اين وضعيت سنگين از رفتن به جبهه صرف نظر مي كرد، ليكن مسئوليت امامت جمعه ايجاب مي كرد برخلاف باورم با او سخن بگويم، چرا كه بيم آن مي رفت برداشت هاي سوء از سوي مغرضان و كوته نظران مشكلاتي ايجاد كند. بر اين اساس تنها به دعا اكتفا و نامبرده را به سوي جبهه هاي حق عليه باطل بدرقه كرديم.دو ماه بعد خبر شهادت او و يكي از هم رزمانش (شهيد نقيب زاده) در آستارا واصل شد. عصر چهارشنبه اي جنازه مطهّر دو شهيد وارد آستارا شد. مطابق معمول يكي از افراد مطلع دفتر را فرستادم تا وضعيت شهدا را بررسي كند، تا اگر در معركه نبرد به شهادت رسيده اند به استناد موازين شرعي با لباس جنگ دفن شوند و الاّ مقدمات غسل و كفن فراهم آيد. آقاي حاج آصف خنداني، مسئول دفتر كه براي بررسي وضعيت شهدا رفته بود، اطلاع داد كه شهيد در كردستان به دست عوامل ضد انقلاب به شهادت رسيده است. آن ها با قساوت هر چه تمام تر پوست بدن شهيد برنجي را كنده بودند!گرچه شهدا آماده تشييع بودند، تصميم گرفتم مراسم با يك روز تأخير انجام گيرد، چرا كه مي خواستم براي اين شهيد مظلوم مراسم تشييع باشكوهي در آستارا برگزار شود. از سوي ديگر چون او نخستين شهيد روستاي لوندويل بود مراسم تشييع درخوري نيز در زادگاهش انجام گيرد.صبح روز جمعه پيكرهاي پاك دو شهيد در ميان اندوه انبوه مردم تشييع و به مصلاي محل برگزاري نماز جمعه منتقل شدند، تا پس از اقامه نماز جمعه و نماز ميّت براي اين دو شهيد، شهيد نقيب زاده در مزار شهداي آستارا دفن شود و شهيد برنجي به زادگاه خود حمل و پس از تشييع مردم لوندويل به خاك سپرده شود.پس از انتقال شهيد برنجي به زادگاهش، انبوه مردم در مقابل مسجد فاطمة الزهراي لوندويل اجتماع كرده بودند و پيكرِ پاك شهيد در داخل آمبولانس و در ميان انبوه تشييع كنندگان قرار داشت. من در حالي كه پيام شهيد را به هموطنان او

.

ص: 146

مي رساندم و مشغول سخنراني بودم، ديدم سه چهار نفر به سوي آمبولانس روانند. به يقين مي دانستم اگر جنازه را ببينند با ناله و شيون خود نظم و آرامش جمع را به هم خواهند زد و جوّ آرامي كه بر حاضرين حاكم است آشفته خواهد شد. به اشاره از آقاي خنداني خواستم به طرف آنان برود و تا پايان سخنراني مانع زيارت آن ها بشود. نامبرده پس از مذاكره با آن جمع و در فاصله تكبيرهاي مردم به من اطلاع داد كه يكي از خانم ها مادر شهيد است و مي گويد: آمده ام فرزندم را زيارت كنم، مانع من نشويد، چرا كه فرصتي اندك دارم، سه روز پيش عزرائيل عليه السلام به سراغ من آمده بود تا مرا ببرد از او مهلت خواستم پس از زيارت فرزندم بميرم!موضوع را جدي نگرفته، گمان كردم پيرزن ساده اي است كه عطوفت مادري او را در مصيبت فرزندش وادار به بيان چنين سخني كرده است، لذا گفتم: در چنين شرايط روحي نمي توان او را متوجه كرد كه براي حفظ آرامش اجتماع دقايقي صبر كند. اجازه دهيد داخل آمبولانس بشود و در را ببنديد تا صداي ناله هايش نظم را آشفته نكند.دقايقي بعد آقاي خنداني بازگشت و اطلاع داد كه مادر شهيد پس از ورود به داخل آمبولانس، خود را روي جنازه فرزند شهيدش انداخت و در همان حال دعوت حق را لبيك گفت! در عين تحير و ناباوري موضوع را با مقدمه اي كوتاه به مردم رساندم، شور و غوغاي بي نظيري برخاست و ناله و شيوني كه هرگز نظير آن را نديده بودم و تصور مي كنم هرگز نتوانم ببينم.توصيه كردم هر دو جنازه را به امامزاده آستارا منتقل كنند و پس از غسل مادر داغديده (كوچك خانم گنبدي مقدم)، هر دو را در كنار هم و در صحن امامزاده به خاك بسپارند كه (مِنْهَا خَلَقْنَاكُمْ وَفِيهَا نُعِيدُكُمْ)(1)، «والسلام عليهما يوم يبعثان حياً».

.

ص: 147

شهيد سهراب برنجي مشهور به التفات در تاريخ 25 فروردين ماه 1324 در لوندويل متولد مي شود. در تاريخ 25 مرداد ماه 1343 ازدواج مي كند و حاصل اين وصلت چهار دختر و يك پسر بوده است. كشاورزي مشغله او بوده است، ليكن پس از انقلاب اسلامي ايران به عنوان راننده به استخدام جهاد سازندگي درمي آيد. در زمستان 1360 پس از گذراندن يك دوره نظامي يك ماهه به كردستان اعزام و در شهرهاي سقز و بانه به خدمت مي پردازد و روز 29 بهمن ماه 1360 به دست مزدوران ضد انقلاب به مقام رفيع شهادت نائل مي آيد.به هنگام وداع با خانواده اش، مادر شصت ساله اش، كوچك خانم گنبدي مقدم، خطاب به فرزندش مي گويد: پسرم! تو اولاد صغير داري، وضع مالي چندان مناسبي هم نداري، اگر منِ مريض هم بعد از تو مُردم، اين بچه هاي خردسال چه مي شوند؟التفات در پاسخ مادر مي گويد: من هر جا بروم و حتي اگر شهيد شوم، برمي گردم و دست تو را مي گيرم با هم وارد بهشت شويم! بعد به شوخي مي افزايد: آنجا تو چايي دم مي كني و من مي خورم. آنگاه رو به همسر خود مي گويد: اي دختر حبيب الله! من وصيت كرده ام و سهم تو را نيز تعيين نموده ام. پس از من در ازدواج، مخيّر هستي.همسر شهيد مي گويد: وقتي اين سخن را شنيدم بغضم تركيد و گريان اتاق را ترك گفتم. مادر شهيد در خصوص مهلت گرفتن از عزرائيل سه بار سخن به ميان آورده بود. مَلك ناز، دختر بزرگ شهيد كه به هنگام شهادت پدرش دوازده سال داشته مي گويد: در سوگ پدر مي گريستم، مادربزرگ از من پرسيد: چرا مردم جمع شده اند؟ پاسخ دادم: پدر شهيد شده است، جنازه اش را مي آورند. گفت: من از عزارئيل اجازه گرفته بودم پس از زيارت فرزندم از دنيا بروم، مطمئن بودم او را زيارت خواهم كرد!

.

ص: 148

همسر شهيد مي گفت: مي خواستم عكس التفات را كه بر ديوار نصب شده بود بردارم تا در مراسم تشييع استفاده شود، مادر شهيد گفت: «چرا عكس التفات را برمي داري؟» پاسخي ندادم، او افزود: «عروسم! چرا نمي خواهي به من بگويي فرزندم شهيد شده است؟» و پس از مكثي گفت: «من از عزارئيل اجازه گرفته ام پيش از زيارت فرزندم مرا از اين دنيا نبرد!»آقاي فرض الله حيائي داماد عموي شهيد مي گويد: آنگاه كه جنازه را مي آوردند، با همسرم آمديم تا كوچك خانم را به زيارت فرزند شهيدش ببريم. آمديم خانه، دست مادر پير را گرفتيم و به سوي مسجد روان شديم. وقتي از در حياط مسجد داخل شديم و چشم او به انبوه جمعيت تشييع كننده افتاد، خطاب به فرزندش گفت: فرزندم من از عزرائيل مهلت گرفته بودم كه پس از ديدار تو از اين دنيا بروم. نزديك آمبولانس رسيده بودم، مادر نتوانست كنترل خود را حفظ كند. نزديك بود به زمين بيفتد. او را بغل گرفتم. درِ آمبولانس را باز كردند، به او كمك كردم داخل شود. دستش را بر روي تابوت گذاشت، دست ديگرش در دست من بود، با ناله گفت: «التفات! تويي؟» لحظه اي بعد دستم فشرده شد و او آرام بر روي جنازه فرزندش تسليم حق شد. اطمينان يافتم مرده است. چشمانش را بستم و از ماشين پياده شدم.

.

ص: 149

ص: 150

پيرزاده پس از رفتن از آستارا و در مدت اقامتش در اردبيل هر وقت مرا مي ديد به شوخي مي گفت: شنيده ام غذايي به نام «لونگي ماهي» در ميان مردم آستارا معروف است. خوشحال مي شوم مرا با جمعي از دوستان مشتركمان جهت صرف «لونگي» دعوت كنيد. به خاطر خوردن لونگي بياييم و شما را هم زيارت كنيم.من هم در مقابل اين خواسته ايشان مي گفتم: شما را به مركز لونگي دعوت كرده بودم، ما را در ميدان كار تنها گذاشتيد و رفتيد اردبيل. حالا از من لونگي مي خواهيد؟ در عين حال، مايلم به خاطر لونگي بياييد و ما هم شما را مي گيريم و نمي گذاريم برگرديد.مدتي بر اين منوال گذشت تا اين كه ايشان به تاريخ 7/9/1360 توسط منافقين به درجه شهادت نائل شد. يادش گرامي و راهش پررهرو باد! شهادت اين شهيد بزرگوار جداً ضايعه جبران ناپذيري بود. چند ماه بعد از شهادت پيرزاده، به داماد آنها و دوست مشتركمان آقاي حاج جواد صبور گفتم: برادر خانم شما جهت اطعام لونگي از سوي اين جانب در آستارا پيوسته درخواست و اصرار مي كردند و من به شوخي از دادن سور، امتناع مي كردم. اكنون بسيار ناراحت هستم كه چرا به خواسته ايشان جواب مثبت ندادم. حال كه او شهيد شده است، از جناب عالي و تعدادي از دوستان (اسامي دوستان مورد نظر را ذكر كردم) دعوت مي كنم كه جمعه آينده به آستارا تشريف بياوريد. مي خواهم به ياد آن شهيد عزيز، با غذاي لونگي از شما پذيرايي كنم. آقاي صبور در معيّت جمعي از دوستان گرامي در تاريخ مقرر، دعوت اين جانب را اجابت فرمودند. حقير، طبق وعده، سفره اي باز كرده و از دوستان عالي مقدارم با غذاي لونگي پذيرايي كردم. آن روز با دوستان، بر سر سفره ذكر، گرد آمده بوديم و اوصاف و كلمات قصار آن شهيد عزيز را يادآوري كرده، گاهي مي خنديديم و گاهي اشك حسرت بر رخسار خود جاري مي كرديم. نهايتاً وقت به سر آمد و عزيزان را به سوي اردبيل بدرقه كردم.

.

ص: 151

چند روز بعد از اين ميهماني، من به مناسبتي به اردبيل رفتم. جناب آقاي صبور در ديداري كه با ايشان داشتم به من فرمودند: جمعه گذشته كه به اتفاق دوستان به آستارا آمدم، قبل از انجام سفر به كسي اطلاع ندادم و حتي به خانمم (خواهر شهيد پيرزاده) نگفته بودم. لذا ايشان نه از داستان لونگي اطلاع داشت و نه از سفر من به آستارا. پس از مراجعتم از سفر، وارد خانه كه شدم، خانمم گفت: به آستارا رفته بوديد؟ گفتم چطور؟ گفت: لونگي خورديد؟ با تعجب گفتم: كي به شما خبر داده است؟! گفت: بعد از ظهر امروز خوابيده بودم. برادرم را در خواب ديدم. وارد منزل شد و سلام كرد. بعد از رد جواب، با تصور اين كه به دنبال شما آمده است، قبل از آن كه چيزي از من بپرسد، من به او گفتم: جواد منزل نيست. با يك نگاه معني دار گفت: مي دانم. جواد با دوستان با هم رفته اند به آستارا لونگي بخورند. آنگاه از خواب بيدار شدم.آقاي صبور افزودند: با توجه به اين كه من از شنيدن ماجراي خواب شگفت زده شده بودم، علت سفر به آستارا و داستان لونگي را براي خانمم تعريف كردم و فهميدم كه حقيقتاً شهيدان زنده اند و پيوسته بر احوال ما نظارت مي كنند.

.

ص: 152

ص: 153

عرض كردم: بسيار بعيد است راه پر پيچ و خم خروج ادرار، اجازه دفع گلوله را بدهد. ايشان فرصتي 24 ساعته خواست. در كمتر از 24 ساعت و در كمال ناباوري پزشكان، گلوله به داخل مثانه رها شد و كليه نجات پيدا كرد و روز بعد با سيستوسكوپي خارج شد! بعدها مجروح عزيز توضيح داده بود كه اين اتفاق را به وضوح ديده است و از پيش آمدن آن اطمينان داشته است. او به دعا و استجابت آن، اطمينان كافي داشت.

.

ص: 154

ص: 155

حور بريده بود، تا با آن ها لوح و جعبه مصحف درست كند و نام امامان را در آن ها حك نمايد. برادران از او خواستند كه با شاخه هاي خشك، لوح هاي گردي فراهم آورد تا به مناسبت يادبود اولين سالگرد نبرد تموز 2006 (جنگ 33 روزه لبنان)، نام شهيداني را كه در رويارويي با دشمن صهيونيستي به شهادت رسيده بودند، بر روي آن ها حك كند و بر درخت بياويزد. حاج سليمان داوود درخت خشكيده اي درست كرد، با شاخه هايي كه گويي لفظ جلاله الله را نشان مي دادند و آن ها را پس از اين كه با ماده فرنيش عايق كاري كرد، بر روي آسفالت گذاشت.هاتفي در عالم خواب به حاج سليمان داود گفته بود كه او درختي خواهد ساخت كه در ميان مردم شهره خواهد شد. آن روز كه كار او تمام شد، ماشيني به كارگاهش آمد و مردي با هيبت و وقار از آن پياده شد و به سوي او آمد و از حاجي درخواست كرد كه 43 فاتحه قرائت كند و برگشت. حاج سليمان نفهميد او كه بود، اما درخت بايد با ماده قطران قهوه اي به رنگ خاك بنت جبيل مقاوم، به اضافه عايق حرارتي عايق بندي مي شد.درخت همواره در طول آئين هاي مختلف در بنت جبيل از اين سو به آن سو برده مي شد و سپس به جايگاه اصليش (سالن شهيدان) در برابر سمبُل «بهار آزادي و مقاومت»، بازگردانده مي شد. و هر شهيدي كه از مقاومت بنت جبيل پر مي كشيد، نامش بر لوح هاي آويزان بر درخت شهيدان بنت جبيل افزوده مي شد. پس از جنگ تَمّوز، شهيدان «الوعد الصادق» زياد شدند و در مجموع نام هاي آويخته شده به درخت به 43 شهيد رسيد. شب شنبه 28 تَمّوز (ژولاي) سال 2007 و پيش از همايشي كه قرار بود سيد مقاومت در آن سخنراني كند و مردم در سالن شهيدان به انتظار سخنراني دبير كل نشسته بودند، ناگهان جواني براي انجام كاري وارد سالن درخت حاوي نام هاي شهيدان شد، و ديد كه شاخه هاي پيش تر بريده شده، برگ داده اند و برگ هاي سبزي

.

ص: 156

بر آن ها روئيده است. شگفت تر اين كه تعداد برگ هاي سبز شده، 43 برگ به تعداد نام هاي آويخته شهيدان بود. به علاوه در تنه اصلي درخت، تَرَك بزرگي ايجاد شده بود و از آن بوي عطري همانند مشك مي تراويد كه سالن را معطر كرده بود.اكنون چند شاخه بريده و خشك، بيدار شده و از نو سر برآورده بودند و در برابر ديدگان شركت كنندگان در مراسم سالگرد پيروزي و آزادي و در برابر شهيدان مقاومت كه درخت را براي آن ها ساخته بودند، به خود مي باليدند و به اين نيكان افتخار مي كردند كه حامل تصاوير آن ها هستند كه روحشان در اين شاخه خشك، حيات دميده تا شاخه هايش به تعداد نام شهيدان، برگ سبز بروياند. پس از آن كه درخت اين كرامت را از خود بروز داد، در وسط سالن شهيدان شهر در كنار نماد آزادي قرار داده شد، تا زيارت گاهي باشد براي هزاران نفر كه هر روزه از گوشه و كنار و از جاهاي گوناگون به ديدن آن مي آيند؛ از نمايندگان، وزيران، قضات، رئيسان شوراهاي شهر، عالمان دين، دانشمندان كشاورزي و گياه شناسي و خاك شناسي، آكادميسين ها و روزنامه نگاران محلي و بين المللي. اين خبر بزرگ وقتي به دو زبان عربي و انگليسي در 681 پايگاه مختلف اينترنتي منتشر شد، ميليون ها نفر آن را ديدند. اكنون كرامت شهيدان بر شاخه هاي درخت خشك كه نامشان را بر خود داشت، آشكار شده بود؛ پس از آن كه پژواك پيروزيشان با جهادشان پيچيد، چشمان دشمن بر شكست خود باز شد. اينجا پيروزي، همانند كوه هاي بلند، سرافراز است و بار ديگر اين برگ هاي سبز نشان از نصرت الهي دارد.(1)

.

ص: 157

ص: 158

ساير اسرا نيز به ما بسيار لطف داشتند و هنگام ورود ما براي روبوسي و احوال پرسي صف مي كشيدند و ما را همچون نگين انگشتري در ميان مي گرفتند، به طوري كه اين استقبال مورد توجه و تعجب نگهبانان شده و به اطلاع فرمانده اردوگاه نيز رسيده بود و بارها خود به شخصه از زبان نگهبانان شنيدم كه: آيا در ايران همه اقشار مردم اين همه به خلبانانشان علاقه دارند؟مدتي بعد در اردوگاه جمعي از اسرا در مقابل زورگويي برخي از نگهبانان مقاومت كردند و همين مسئله منجر به درگيري بين آنان شد. وقتي فرمانده اردوگاه از ماجرا خبردار مي شود در پايان صحبت هايي كه براي اسرا مي كند، براي تنبيه آنان و اين كه اين گونه موارد تكرار نشود، مي گويد: تا اطلاع ثانوي ديگر اجازه ملاقات خلبانانتان را نمي دهيم و آن طور كه خبر دارم اين بدترين تنبيه براي شماست. بدين طريق سه ماه از ملاقات ما با اين عزيزان جلوگيري شد. روشن است كه در اين سه ماه ما دو نفر از لحاظ روحي چه فشار و زجري را متحمل شديم. در اين مدت هميشه در دعاهايمان از خداوند مي خواستيم تا فرج و گشايشي در حل مشكلمان بفرستد. بعد از سه ماه روزي در اردوگاه باز شد و فرمانده اردوگاه مستقيماً به سراغ ما آمد و بعد از سلام و احوال پرسي بسيار گرم و صميمانه به اتاقمان آمد و پيش ما نشست و گفت: امروز آمده ام تا مطلبي را برايتان تعريف كنم و آن جريان خوابي است كه ديشب ديده ام. من شب گذشته در عالم خواب پدرم _ كه سال ها از فوتش مي گذرد _ را ديدم. پدرم از من بسيار عصباني بود. وقتي علت را جويا شدم، گفت: تو پسر من نيستي و آدم بي غيرتي هستي چون به دو زنداني خود، اجازه ملاقات دوستانشان را نمي دهي. سراسيمه از خواب پريدم، طوري كه همسرم هم از خواب بيدار شد و علت امر را پرسيد. وقتي ماجراي خواب را برايش گفتم او از صحت موضوع پرسيد. من گفتم:

.

ص: 159

بله. يك چنين افرادي هستند و من چند ماه است كه به آن ها اجازه ملاقات دوستانشان را نمي دهم. او نيز از من روي برگرداند و گفت: تو خيلي ظالمي.من امروز آمده ام تا در مورد گذشته از شما پوزش بخواهم. از امروز هر وقت كه خواستيد مي توانيد به ملاقات دوستانتان برويد. بدين گونه خداوند در گوشه اسارت و بي كسي و غربت كمك هايش را براي ما به اين روشني مي فرستاد تا از برايمان حجتي باشد بر آيه شريفه (اُدعوني اَستَجِب لَكُم).(1) شكر و سپاس مي گويم چنين پروردگار مهرباني را كه فريادرس فريادخواهان است و كَسِ بي كسان در غربت. به آستان كبريايي و ملكوتي اش پيشاني بندگي بر خاك مي رسانم، آن هم در جوار كعبه اش كه مولود گاه مولاي متقيان است و كعبه دل هاي عاشق، آن هم درست در سال روز آزادي و روز پرشكوه جمهوري اسلامي ايران، دوازدهم فروردين ماه.

.

ص: 160

. .

ص: 161

ص: 162

. .

ص: 163

ص: 164

آيا در حالي كه تنها چهل و چهار روز به اعزام زائران باقي مانده، مي توان تشكيلات مربوط به حج را سازماندهي و برنامه ريزي هاي لازم را انجام داد؟ آيا مي توان امكاناتي كه در سال 1366 از بين رفته را جايگزين كرد؟ و... .باري، شرايط به گونه اي بود كه آقاي موسوي خوئيني ها _ كه در دوران رهبري حضرت امام قدس سره مدتي مسئوليت نمايندگي امام و سرپرستي حجاج را به عهده داشت _ در ملاقاتي كه پيش از سفر داشتم، برگزاري آبرومندانه حج در وضعيت آن روز را تنها در صورت وقوع يك معجزه امكان پذير مي دانست.به هر حال در روزهاي نخستي كه اين مسئوليت به من واگذار گرديد مسائل ياد شده، ذهن مرا به خود مشغول كرده بود، اما اصلي ترين نگراني من برگزاري آبرومندانه و آرام مراسم برائت از مشركين بود. شايد روز دوم و يا سومِ پذيرفتن اين مسئوليت، هنگامي كه بعدازظهر مي خواستم استراحت كنم، در نخستين لحظاتي كه سر بر بالش نهادم، صداي هاتفي را شنيدم كه گفت: امسال در مكه هر چه مي خواهيد بگوييد، فقط به فهد (شاه آن روز عربستان) چيزي نگوييد(1) هيچ اتفاقي هم نخواهد افتاد!اين پيام آرامش بخش كه به روشني نشان مي داد كه مراسم برائت در مكه بدون حادثه برگزار خواهد شد، در آن تاريخ براي من بسيار اميدوار كننده بود. به فضل خداوند متعال و به رغم توطئه دشمنان و نااميدي دوستان، حماسه حجّ ابراهيمي در اين سال به گونه اي اعجازآميز و اعجاب انگيز، همان طور كه امام خميني قدس سره در آغاز پيام حجّ 1367 بدان اشارت كرده و بشارت داده بودند،(2) در فضايي آرام، امّا شورانگيز و پرشكوه برگزار شد كه اجمالي از آن در كتاب سيماي حجّ سال 1370 آمده و تفصيل آن در كتاب خاطره ها (بخش مربوط به خاطره هاي حج) خواهد آمد، ان شاء الله.

.

ص: 165

جالب توجه اين كه بامداد روز چهارشنبه 12/4/1370 پس از اداي فريضه صبح در روضه نوراني نبوي صلي الله عليه و آله و بازگشت به محلّ اقامت، خواستم استراحت كنم. مجدّداً هنگامي كه سر بر بالين نهادم، شنيدم هاتفي جمله اي بدين مضمون گفت: مراسم سال آينده فوق العاده و كم نظير خواهد بود.اين بشارت نيز براي كساني كه در متن ماجراهاي سياسي حج بودند قابل پيش بيني نبود.اين پيشگويي نيز به فضل خداوند متعال و عنايت بقية الله الاعظم تحقّق يافت و شكوه و عظمت مراسم حجّ زائران ايراني در سال 1371، به ويژه برگزاري «مراسم برائت از مشركين»، در طول بيست سال كه اين جانب مسئوليت برگزاري حج را داشتم، بي نظير بود.(1)

.

ص: 166

ص: 167

گفتند: سوار شو.وقتي خواستم بنشينم، گفتم: يا الله، يا محمّد، يا علي! تا اين جملات را گفتم، يكي از آن ها كه پيرمردي بود، چشمانش را سرخ كرد و به عربي گفت: محمد نيست، علي نيست. آنان مرده اند!با خود گفتم: خدايا! چرا چنين گفتم؟ پس از لحظاتي گفتم: حاجي! عيبي ندارد. كمي آب به من بدهيد. تشنه ام.گفت: بلند شو برو، آب نيست!و پرسيد: تو شيعه هستي؟گفتم: بله.ديدم چهره اش بيشتر به سرخي گراييد. پسر كوچكش كه در كنارش بود گفت: برو بيرون ماشين بِايست برايت آب بياورم تا پدرم مرا نزند.آن سوي ماشين ايستادم. آب آورد، خوردم. گفت: برو... رفتم. قلبم شكست و شروع كردم به گريه كردن. گفتم: خدايا! كجا افتاده ام؟ چادري نمي بينم! رفتم و رفتم تا اين كه به دو راهي رسيدم. گفتم: خدايا! به اميد تو، از دست راست مي روم. به راهم ادامه دادم. ناگاه به پشت سرم نگاه كردم. ديدم هيچ چيز معلوم نيست و آفتاب سر كوه است. به خود گفتم: عباسِ ديوانه! كجا مي روي؟!... اي خدا! اي امام زمان، مرا درياب! خدايا! من در برابر تو از يك پشه كوچك ترم. خودت مي داني كار من كشاورزي بوده، نه مال كسي را دزديده ام، نه سينما رفته ام و... .در آن حال خستگي و تحيّر، در حالي كه با خدا و امام زمان سخن مي گفتم، ناگهان صدايي از پشت سر شنيدم كه گفت: حاج عباس قاسمي! كجا مي روي؟ عقل از سرم پريد. از ترس آن عرب، به او هم سلام كردم. دستمال سفيدي روي سرش بود و پيراهنش دكمه نداشت.

.

ص: 168

فرمود: تو در دو كيلومتري عرفاتي. گفتم: حاج آقا! من نمي دانم. سواد ندارم. مرا ببخشيد.پرسيد: رئيس قافله ات كيست؟گفتم: رئيس قافله ما حاج آقاي خزاعي است.گفت: ميل داري به قافله برسي؟گفتم: دنبال همان مي گردم.از من خواست دستش را بگيرم. دستش را گرفته، بوسيدم. بوي خوشي داشت و بسيار معطّر بود. در دلم گفتم: عباس! تو تنگي نفس سختي داري و عطر برايت مضر است. اين سخن كه از دلم گذشت. نگاهي به سينه ام كرد؛ اما چيزي نگفت.در اين حال از فاصله دور، به شُرطه اي اشاره كرد و پرسيد: او را مي بيني؟ گفتم: آري.اشاره به «بالون قرمزي» كه بالاي خيمه هاي ايراني ها بود كرد و فرمود: آن را مي بيني؟گفتم: آري.فرمود: آنجا چادرهاي شماست. دست مرا رها كن و برو. دستش را رها كردم. فرمود: حالا دوباره نگاه كن! ناگهان متوجه شدم كه در كنار خيمه خودمان هستم؛ اما ديگر او را نديدم. چندين بار بر سرم كوفتم كه چه نعمت بزرگي را از دست دادم. چرا نامش را نپرسيدم؟... .آقاي حاج عباس قاسمي افزود: پس از اين واقعه، ديگر دارو براي سينه ام مصرف نكرده ام و ناراحتي ندارم.

.

ص: 169

ص: 170

هر كس تلاش مي كرد تا سرانگشتي به سويش دراز كند و از او نوري بگيرد و فيضي ببرد. در جايي كه پيامبر نشسته بود، در پشت سر، پارتيشن و نرده هاي مخصوصي بود كه گروهي از مردم را از سايرين جدا مي كرد و افراد خاص و برتري در داخل آن حصار بودند. من به سرعت به آن قسمت نزديك شدم تا دستي به سوي منبع نور رسالت دراز كنم و بهره اي بيابم كه ديدم مانع من شدند و گفتند: اين قسمت، مخصوص افراد خاصّي است و شما نبايد نزديك پيامبر صلي الله عليه و آله شويد.گفتم: امّا من عاشق وصال رسول الله صلي الله عليه و آله هستم. مگر من چه كاري نكرده ام كه اين ها كرده اند؟صدايي از سمتِ نورِ رسالت به گوشم رسيد كه مي گفت: خانم سفيدپوشي در چند روز آينده به نزد تو مي آيد و راه رسيدن به ما و گذشتن از اين حصار را به تو نشان مي دهد. تا آن زمان، منتظر باش!من اكنون چندين روز است كه حال عجيبي دارم و گويا مدّت هاست منتظرم كه تو را بيابم و تو برايم همين سخنان را بگويي و من اكنون دانستم كه آن حصار، ولايت بود كه نمي دانستم و نمي شناختمش و رمز رسيدن به پيامبر صلي الله عليه و آله همين بوده است و من مي خواهم به هر ترتيب كه شده خود را به حضرت رسول صلي الله عليه و آله نزديك تر كنم. حال بگو چه كنم؟خديجه با حال عجيبي سخن مي گفت. اوّلين بار بود كه كسي اين گونه مشتاق پذيرش حرف هايم بود. او را به بعثه دعوت كردم. با يكي از علماي عضو هيئت علمي ديدار كرد. بحث ادامه يافت تا اين كه شهادت بر ولايت امام علي عليه السلام را بر زبان جاري كرد و رسماً تشيّع را پذيرفت و قرار شد كه پس از بازگشت از حج برايش رساله اي جهت شروع به تقليد بفرستم كه همين كار را هم كردم.خديجه گفت: روزي كه من با آن صدا صحبت مي كردم با چند نفر از دوستانِ هم كارواني ام بودم و در رؤيايم آن ها هم حضور داشتند و جالب تر اين كه امروز هم به

.

ص: 171

راستي با همان ها نشسته ام و سخنان شما را مي شنوم. اكنون بحمد الله راه حق و حقيقت را يافته ام و خدا را بر اين نعمت شاكر هستم.قابل ذكر است كه چند روز پس از اين واقعه خديجه خانم و همان دوستانش را جهت شركت در مراسم ازدواج آقاي حسين رضا زاده _ قهرمان جهاني وزنه برداري _ دعوت كرديم و آن ها در اين جشن شركت كردند.(1)

.

ص: 172

ص: 173

گفتم بسياري از فرق صوفيه به انحراف رفته و مي روند. مهم ترين خطاي ايشان اين است كه به شريعت توجه نمي كنند. امكان ندارد كه انسان بدون توجه دقيق به شريعت الهي به قرب پروردگار نائل شود. در تأئيد صحبت من گفت: دوستم مرا به جلسات فرقه نقشبنديه در مالزي برد، در آنجا ديدم شيخ اين فرقه با خانم هاي مريد، دست مي دهد. اين كار حرام است. مريد، حقّ سؤال و جواب از مراد خود ندارد. به ايشان گفته مي شود ايمان بياوريد و چيزي نپرسيد و يا اين كه صاحب خانه براي ايشان در ظرف نقره اي غذا آورد و ايشان خوردند. مگر اين كار حرام نيست؟گفتم: بله، اين همان نكته ظريفي است كه به شما گفتم.از حرف هاي ايشان متوجه شدم كه دغدغه هاي معنوي دارند و طالب حقيقت اند. مشغول قرآن خواندن شد. نيرويي مرا در كنار او نگه مي داشت.در فرصت مناسب به او گفتم: سراسر حج، معنويت است. فيض و رحمت الهي همه جا را دربر گرفته است. ما بايد موانع را از درون خود برداريم تا بتوانيم اين معنويت و رحمت الهي را دريافت كنيم، و يكي از مهم ترين موانعي كه مانع دريافت فيض و رحمت الهي مي شود، بدگماني و بدبيني به مسلمانان است. خوب است اگر انسان نكته اي را نمي داند، بپرسد و تحقيق كند و سپس داوري كند.نگاه عميقي كرد و به فكر فرو رفت و سپس گفت: من سؤالاتي درباره شيعه دارم. و سپس سؤالات خود را درباره: تحريف قرآن، جانشيني پيامبر، جايگاه صحابه نزد شيعه و... پرسيد.بسيار روشن و تيز بود و اگر پاسخي موجه و قابل دفاع بود، مي پذيرفت و در نهايت از پاسخ ها اظهار رضايت كرد و گفت: من مي دانم بسيار مضحك است كه مي گويند شيعيان، علي عليه السلام را نبي مي دانند يا مي گويند شيعيان معتقدند كه جبرئيل، اشتباه كرده است.با اين كه حدوداً چهار ساعت از گفتگويِ ما مي گذشت، مشتاق شنيدن بيشتر بود.

.

ص: 174

به او گفتم: به نظر مي رسد شما خيلي دغدغه معرفت پروردگار را داريد و حتماً از او طلب كرده ايد تا شما را به خود نزديك كند؟ اشك مي ريخت و مي گفت: همين طور است كه شما مي گوييد و يادداشت هاي خود را كه در روز عرفه نوشته بود بيرون آورد و به من نشان داد كه چگونه عاجزانه از خداوند، طلب معرفت كرده است!گفتم: مي خواهي راه ميان بر را به شما نشان بدهم؟مشتاقانه گفت: بله.گفتم: راه معرفت پروردگار، معرفت اهل بيت عليهم السلام و ولايت ايشان است.گفت: ولايت يعني چه؟آيه ولايت(1) را بيان كردم. ولايت مطلقه الهي را برايش توضيح دادم. معناي واژه «وليّ» و اين كه ولايت رسول خدا صلي الله عليه و آله چه ارتباطي با ولايت «الله» دارد و در مرتبه بعد «والذين آمنوا...» را توضيح دادم، كه با توجه به قيودي كه آيه بيان مي فرمايد قضيه عمومي نيست و شخصيه است. بعد پرسيدم: خوب، مصداق اين قضيه شخصيه، كدام شخص است كه اين آيه در حقّش نازل شده است و ولايتش در طول ولايت رسول خدا و خداوند است و به بيان ديگر، همه اين ولايت ها مراتب يك حقيقت است؟گفت: نمي دانم.منتخب تفسير الطبري همراهم بود. ذيل آيه 55 از سوره مائده را نشانش دادم كه مي گويد: برخي گفته اند «اُنزِلَت في عَليِّ بنِ أبي طالِبٍ، مَرَّ بِهِ سائِلٌ في رُكوعٍ، فَنَبَذَ إلَيهِ خاتَمَهُ...».(2) در ادامه گفتم پيامبر صلي الله عليه و آله خود فرمودند: «أنَا مَدينَةُ العِلمِ وعَليٌّ بابُها»،(3) بايد از در وارد شد و الّا نمي توان به حقيقت دست يافت.

.

ص: 175

چهره اش باز شده بود و اشك در چشمانش حلقه زده بود. مشتاق شنيدن بيشتر بود، بسيار خوب مرا همراهي كرد و با سؤال هاي دقيق خودش مرا به توضيح بيشتر تشويق مي كرد. گفتم: قرآن كريم مي فرمايد: (لَّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى)(1)؛ و در جاي ديگر مي فرمايد: (مَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلَّا مَن شَاء أَن يَتَّخِذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا)(2). از كنار هم گذاشتن اين دو آيه چه مي فهميد؟ قسمت اوّل دو آيه مشترك است، پس قسمت دوم آيه (مستثني) هم تباين ذاتي ندارد و بيان يك حقيقت است، و مثال هايي از رياضيات براي فهم اين مسئله زدم. خود نتيجه گرفت و گفت: پس راه رسيدن به خدا مودّت قُربيٰ است... . مصاديق «اهل بيت» را با توجه به آيه مباهله برايش گفتم و نام ائمه را پرسيد و يادداشت كرد. به امام دوازدهم كه رسيد، گفتم: ايشان، امام حيّ و حاضر است. بيشتر مي خواست بداند. گفتم: ايشان از فرزندان فاطمهƒƒƒ€ƒƒƒƒ عليها السلام است و پيامبر صلي الله عليه و آله فرموده اند: «المهدي منّا أهل البيت» ايشان به حال ما مطلع اند و امام معصوم اند... در مكتب اهل بيت عليهم السلام زمين هيچ گاه از حجت، خالي نيست. هيچ دوره اي را نمي بيني كه امام _ كه هادي امت است و معصوم است _ در ميان امت نباشد. در حال حاضر نيز چنين است. اما در مكاتب ديگر اسلامي پس از مرگ پيامبر صلي الله عليه و آله تا دوره اي اين فترت و خلأ مشهود است.پرسيدم: تا پيش از شكل گيري اوّلين مكتب فقهي (از مذاهب چهارگانه اهل سنّت)، مسلمانان چه مي كردند؟گفت: نمي دانم. اين، جاي تأمّل است.گفت: ارتباط شما با ائمه عليهم السلام و امام زمانعجل الله تعالي فرجه چگونه است؟

.

ص: 176

برايش از توسّل بيشتر گفتم و نقش «وسيله بودن» اهل بيت عليهم السلام را بيشتر توضيح دادم و گفتم: شيعه اظهار ادب و ارادت مي كند و خدمت امام سلام مي كند... نسبت به امام حي و زنده نيز چنين است.گفت: چگونه؟ بايد چه گفت؟گفتم: «السلام عليك يا صاحب الزمان يا بقية الله...» يادداشت كرد و تكرار كرد، معني اش را پرسيد و نوشت.روز جمعه(1) پس از نماز صبح قرار داشتيم، به بعثه آمد. مي گفت: سه روز است كه از خواب كه بلند مي شوم اوّل مي گويم: السلام عليك يا بقية الله يا مهدي... .در بعثه دعاي ندبه برقرار بود. برايش از جمعه و انتظار و دعاي ندبه و مفهوم ندبه گفتم. خيلي مشتاق به شركت بود. او را بردم. مجلس بسيار معنوي اي بود، روز عيد غدير، جمعه و ندبه. برايش از غدير گفتم و از حديث نبوي«مَن كُنتُ مَولاه فهذا عليٌ مولاه». صداي يا علي يا عليِ شيعيان منتظر، فضاي مجلس را پر كرده بود. دعا را تا حدّي برايش ترجمه كردم و مضمون اشعاري را كه مدّاح مي خواند، برايش گفتم.به پهناي صورتش اشك مي ريخت و مي گفت: زماني كه(2) شهادت جديدم را دادم (منظورش «اَشهد اَنّ علياً وليّ الله» بود)، از خداوند خواستم اگر راهم درست است خداوند به من علامت نشان دهد تا قلبم آرام گيرد، از آن روز تا كنون سه علامت خداوند به من داده است: اوّلين علامت، شب اوّل اتفاق افتاد، با اين كه كم خوابيده بودم، انرژي كافي را براي تهجّد داشتم و هنگام اذان براي اوّلين بار در عمرم گريه كردم.علامت بعد در نماز بعدي اتفاق افتاد كه هنگام ركوع، از محبت خداوند در نماز گريستم. تاكنون چنين تجربه اي نداشتم.

.

ص: 177

و علامت سوم، امروز در دعاي ندبه رخ داد، با اين كه زبان ايشان را نمي فهميدم، در حال دعا و مناجات با خدا مي گريستم.عمري است كه دعا خوانده ام، اما اثر معنوي بر من نگذاشته است. اصلاً نمي دانستم كه مي توان دعا كرد و به خدا نزديك شد و گريست و در نماز، چنين حالي داشت. آنچه تا حال انجام داده ام پوسته اي بي محتوا بوده است... .گفتم: روح عبادت، ولايت اهل بيت عليهم السلام است كه شما آن را يافته ايد، گنجي باارزش كه امام هادي عليه السلام به شما عنايت كردند و در غدير خم محكم شد.(1)

.

ص: 178

ص: 179

پس از آن كه تصميم اين جانب نسبت به دعوت از ايشان به عنوان ميهمان بعثه قطعي شد، سفارش كردم تا به دفتر نمايندگي ولي فقيه در باكو تشريف بياورد. بعد از احوال پرسي و انجام تعارفات معمول گفتم: من از بدو آشنايي ام، با شما ديدارهاي متعدد و صميمي داشته ام و بارها بيان كرده ام كه از ملاقات و مصاحبت با شما احساس مسرّت مي كنم؛ اما دعوت امروز من از شما يك دعوت ويژه و مباركي است و آن اين است كه مي خواهم در مراسم حجّ امسال حضور يابيد و شما را از طرف نماينده حضرت آية الله العظمي خامنه اي _ دامت بركاته _ در امور حج، به بعثه معظّم له به عنوان ميهمان دعوت كنم.ايشان بلافاصله پس از شنيدن اين جمله سرشان را پايين انداختند و با حالت حُزن انگيزي گريه كردند. لحظاتي گذشت. سرشان را بلند كرده، در حالي كه به سختي مي توانستند خودشان را كنترل كنند با تمام احترام و محبت به من نگاه كرده و گفتند: حضرت علي عليه السلام در شب پانزدهم ماه مبارك رمضان، شب ولادت امام حسن عليه السلام، خودشان مرا به مراسم حج امسال دعوت كردند.گريه ايشان شديدتر شد، به طوري كه قدرت حرف زدن را از او سلب كرد. با توجه به اين كه روح باصفا و منكسر ايشان بنده را هم بسيار منقلب كرده بود، لحظاتي ساكت ماندم و مهلت دادم تا بتوانند خودشان را كنترل كنند. بعد از گذشت مدتي كوتاه گفتم: خوب، قضيه چيست؟ چگونه حضرت، شما را دعوت فرموده است؟ تعريف كنيد.گفت: روز چهاردهم ماه مبارك رمضان در دانشگاه بودم. بعد از نماز ظهر با عده اي از وهّابيون، بحثمان شد. طبق روال قبلي من به سؤالات آن ها جواب گفتم و مقداري هم از فضائل حضرت علي عليه السلام سخن گفتم. يكي از آن ها كه خيلي عصباني شده بود، گفت: تو كه اين همه از غيرت علي مي گويي، پس چگونه بود كه زنش را در مقابل چشمش كتك زدند و نتوانست دفاع كند؟

.

ص: 180

من اين جمله را كه شنيدم، خيلي ناراحت شدم، چنان كه گويي آب داغ به سرم ريختند و در عين اين كه جواب او را گفتم، ناخودآگاه عقب عقب رفته و از شدت ناراحتي سرم را به ديوار تكيه دادم و اين جمله را گفتم: شما هر چه مي خواهيد بگوييد. او تا آخرين نَفَس، مولاي من است. از دانشگاه خارج شدم. ساعتي در خيابان ها گشتم تا حالم مساعد شود؛ اما نشد. به خانه رفتم و خودم را سرگرم كردم. باز حالم درست نشد. سر سفره افطار حاضر شدم؛ اما نتوانستم غذا صرف كنم. نهايتاً نماز مغرب و عشا را خواندم و با همان شكستگي دل و انكسار روح خوابيدم. در خواب ديدم پنجره اي به روي من باز شد. دو نفر كه موي سرشان بلند و مجعّد بود، به من گفتند: بيا برويم. گفتم: كجا؟ من نمي توانم بيايم. با صداي آرام و دلنشين گفتند: نه، بيا برويم. من كه در روح خودم نسبت به آن ها احساس تبعيت مي كردم، يك قدم برداشتم. يك مرتبه تصور كردم در نجف اشرف هستم. آنگاه ديدم يك نفر ايستاده كه گويي كوهي از وقار است و به من فرمود: ناراحت نباش! همه چيز درست خواهد شد. قرآن زياد بخوان. من فهميدم در حضور مولاي خودم امير مؤمنان علي عليه السلام هستم. به جمال مباركشان خيره شده بودم. سپس مولا به من نگاه كرده فرمودند: در حجّ امسال، ميهمان من هستي. از خواب پريدم. از آن زمان، منتظر اين لحظه بودم.

.

ص: 181

ص: 182

من كه بعد از بيست و سه سال ازدواج فرزندي نداشتم، به الطاف خداوند و توجهات ائمه و آن دعاي خالص حضرت عالي صاحب دو فرزند به نام سيد طاها و فاطمه سادات شده ام و فرزند سوم هم، به نام سيد ياسين، در راه است. اميد است كه مرا از دعاي خير خود فراموش نفرماييد.

.

ص: 183

ص: 184

مي گفتند: اين معجزه است كه در بين اين همه جمعيت، شما توانستيد همديگر را پيدا كنيد. حدود سه ساعت با همديگر صحبت كرديم. او از مشكلات خانوادگي اش گفت و از من درخواست كرد به او كمك كنم. هيچ كدام از ما باور نمي كرديم كه با هم صحبت كرده باشيم، هر دو خيال مي كرديم در رؤيا و خواب به سر مي بريم. در پايان با خداحافظي گرمي از يكديگر جدا شديم

.

ص: 185

ص: 186

بعد هم تكرار نشد. احتمالاً به وي تذكر داده شد كه در محضر پادشاه، جاي اين گونه حرف ها نيست. اينجا، تنها جاي ارائه آمار خدمات انجام شده و تقدير و تشكر است و بس!باري، نكته اصلي در سخنراني وزير حجّ عربستان، راز عقب ماندگي جهان اسلام بود كه ضمن آن، به چند حديث، از جمله حديث ثقلين، استناد كرد؛ اما در نقل اين حديث، جاي «عترت» را به «سنّت» داد، و متن حديث ياد شده را چنين قرائت كرد: «إني تارك فيكم الثقلين كتاب الله و سنّتي».پس از اين سخنراني، تصميم گرفتم كه با بهره گيري از اين فرصت، نامه اي به وزير حجّ عربستان بنويسم و ضمن تشكر از وي به خاطر سخنراني او در مراسم ياد شده، يادآور شوم كه متن صحيح حديث ثقلين، «كتاب الله وعترتي» است و عبارت «كتاب الله و سنّتي» كه در برخي منابع آمده، سند معتبري ندارد.موضوع را با برخي از محققان مؤسسه دار الحديث در ميان گذاشتم و نامه اي براي ايشان تنظيم شد كه ترجمه آن در پي خواهد آمد. پس از ارسال اين نامه بارها با واسطه از وي پاسخ خواستم. بالأخره پس از حدود يك سال پيگيري، در چند سطر كوتاه پاسخ داد كه اين حديثِ مُرسَل، چون در كتاب مُوَطّأ مالك آمده، از نظر ما معتبر است. البته ما متن «كتاب الله و عترتي» را هم قبول داريم.(1) و اينك ترجمه نامه اين جانب خطاب به وي: جناب آقاي دكتر اياد بن امين مدنيوزير محترم حجّ كشور عربستان سعوديالسلام عليكم و رحمة الله و بركاتهسخنان جناب عالي در گردهمايي مديران بعثه هاي حج و جمعي از مسئولان عالي رتبه كشورهاي اسلامي، از جنس گفته هايي كه معمولاً در چنين نشست هايي

.

ص: 187

گفته مي شود، نبود؛ بلكه داراي محتوايي خوب و حاوي مباحثي ارزشمند بود كه شايسته توجه است، به ويژه آنچه به اين حديث شريف نبوي مربوط است: پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود: زود باشد كه امت ها بر شما يورش آورند، همانند يورش آوردن گرسنگان به ظرف غذا.يكي از آن ميان گفت: آيا به خاطر اندكي جمعيت ماست؟فرمود: نه! بلكه شما زياديد؛ اما چونان كف و خاشاك روي سيلاب هستيد. خداوند، هيبت و شكوه شما را از دل هاي دشمنانتان مي برد، و در دل شما وهن ايجاد مي كند.يكي از آن ميان گفت: اي رسول خدا! وهن چيست؟فرمود: دنيا دوستي و ناخشنودي از مرگ.(1)اين رهنمود پيامبر صلي الله عليه و آله، در حقيقت، اشاره به راز عقب ماندگي جوامع اسلامي و دليل سلطه بيگانگان بر آن ها در دوران ماست.به هر حال، گفتار شما در آن شب، دليل ديگري است بر شايستگي هايي كه شما بِحَمدِ الله به آن ها آراسته ايد؛ شخصيت اصيل فرهنگي با نگاهي نو و روشن! و همين، به من انگيزه داد كه نكته هايي را درباره حديث ديگري از پيامبر صلي الله عليه و آله كه در سخنان شما بود، ابراز نمايم، و آن، حديث ثقلين است: من در ميان شما دو چيز گران بها مي گذارم: كتاب خدا و سنّتم.پيش از هر چيز، بايسته يادآوري است كه تمسّك به سنّت رسول خدا، از واجباتي است كه قرآن كريم، بارها در آياتي مورد تأكيد قرار داده و فرموده است: هر كس از رسول، تبعيت كند، از خدا تبعيت كرده است (نساء / 80). هر چه رسول خدا به شما داد، بگيريد، و از هر چه نهيتان كرد، خودداري كنيد (حشر / 7).

.

ص: 188

اگر در چيزي بگومگويتان شد، به خدا و رسول خدا ارجاعش دهيد (نساء / 59).پس، وجوب تمسّك به سنّت نبوي، نيازي به حديث ياد شده ندارد؛(1) اما نكته هايي كه درباره حديث ثقلين به آن ها مي پردازم، به اين شرح اند: متن حديث ثقلين در كتاب هاي «صحاح» و «سنن» و «مسانيد» اهل سنّت، اين گونه آمده است: مسلم در صحيح خود با سندش از زيد بن ارقم _ در يادكرد سخنراني رسول خدا صلي الله عليه و آله در آبگير خُم _ اين چنين آورده است: اما بعد! اي مردمان! من هم بشري هستم، كه نزديك است فرشته پروردگارم [براي گرفتن جانم] بيايد و من پاسخش گويم. من در ميان شما دو چيز گران بها مي گذارم: يكي كتاب خدا كه در آن، هدايت و نور است. پس كتاب خدا را برگيريد و به آن، چنگ بزنيد.آن گاه پيامبر، به كتاب خدا تشويق و ترغيب كرد، و سپس فرمود: و ديگري اهل بيتم. در حقّ اهل بيتم خدا را به يادتان مي آورم. در حقّ اهل بيتم، خدا را به يادتان مي آورم. در حقّ اهل بيتم خدا را به يادتان مي آورم.(2)تِرمِذي با سند صحيح، از جابر بن عبدالله انصاري، سخنراني رسول خدا صلي الله عليه و آله را در عرفه اين گونه نقل كرده است: هلا اي مردمان! من در ميان شما چيزي را به جا مي گذارم كه اگر آن را بگيريد، هرگز گمراه نمي شويد: كتاب خدا و عترتم؛ اهل بيتم.(3)

.

ص: 189

نيز ترمذي از زيد بن ارقم و ابو سعيد، حديث ثقلين را به اين گونه آورده است: كتاب خدا، كه ريسمان كشيده شده از آسمان به سوي زمين است، و عترتم؛ اهل بيتم. اين دو هرگز از هم جدا نمي شوند تا در كنار حوض، بر من وارد شوند. پس بنگريد كه چگونه در نبود من، حقّم را درباره اين دو، ادا مي كنيد.(1)در روايت زيد بن ارقم از سخنراني رسول خدا صلي الله عليه و آله در كنار بركه خُم، عبارت: «كتاب خدا و عترت من» آمده و منابع حديثي گوناگون، آن را نقل و به صحت آن، اذعان كرده اند.(2)عبارت «كتاب خدا و عترت من» در روايت زيد بن ثابت نيز آمده، كه احمد بن حنبل، آن را در مسند خود، ابن ابي عاصم در كتابش السنة، هيثمي در مجمع الزوائد و سيوطي در الجامع الصغير، آورده اند. بايد توجه داشت كه اين ها از كتاب هاي معتبر به شمار مي آيند.3از امام علي عليه السلام روايت شده كه پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود:

.

ص: 190

من در ميان شما چيزي را بر جاي مي گذارم كه اگر آن را بگيريد، هرگز گمراه نمي شويد: كتاب خدا _ كه يك سر آن در دست خدا و سر ديگرش در دست شماست _ و اهل بيتم.(1)عبارت «كتاب خدا و عترتم» در كتاب هاي ديگر مثل: سنن الدرامي، السنن الكبري (بيهقي)، فضائل الصحابة (ابن حنبل)، السنن الكبري (نَسايي) و نيز ديگر منابع حديثي آمده است.بر اساس آنچه گفته شد، مي بينيم كه حديث «كتاب الله و عترتي» از جمعي از صحابه، از طرق گوناگون، و با اسناد صحيح، روايت شده است. پس مي توان گفت كه: الف. رسول خدا صلي الله عليه و آله در اين حديث، بنا داشته كه اهل بيتش را به اعتبار اين كه حافظ سنّت و مُجري آن هستند، معرفي كند؛ چرا كه حتي قانون خوب نيز اگر مجري صالح قابل اعتماد و مطمئن نداشته باشد، امكان تطبيق و اجراي دقيق ندارد.ب. عبارت «كتاب خدا و سنّتم» به دلايلي كه در پي مي آيند، قابل اعتماد نيست. پس نمي تواند بر روايت «كتاب خدا و عترتم» ترجيح داشته باشد و يا جايگزين آن شود. شواهد ضعف آن عبارت، به اين شرح است: 1. مالك بن انس در كتاب الموطّأ، آن را به صورت مُرسَل، اين گونه آورده است: رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: در ميان شما دو چيز را باقي گذاردم كه اگر آن دو را نگه داريد، هرگز گمراه نشويد: كتاب خدا و سنت پيامبر خدا.(2)در المستدرك علي الصحيحين و السنن الكبري به نقل از ابن عباس و ابوهريره

.

ص: 191

آمده است: كتاب خدا و سنّت نبي خدا. كتاب خدا و سنّت من.(1) 2. عبارت كتاب الموطأ، مرسل است، و از اين رو، امكان احتجاج با آن وجود ندارد، و بحث از وثاقت و عدم وثاقت آن، راه به جايي نمي برد.3. هيچ يك از مؤلفان صحاح ششگانه، اين متن را روايت نكرده اند، در حالي كه عبارت «كتاب خدا و عترتم»، در كتاب هايي مانند: صحيح مسلم، و سنن ترمذي و نسايي و دارمي و مسند احمد بن حنبل آمده است.4. مؤلف كتاب المستدرك علي الصحيحين، اين عبارت را به دو شكل آورده است: روايت اوّلي را از ابن عباس و دومي را از ابوهريره، و دومي را گواه اوّلي آورده است؛ چرا كه سند حديث دومي بر اساس ديدگاه هاي بخاري درست و صحيح نيست، به همين رو آن را شاهد روايت اوّل آورده است. در اين سند، از صالح بن موسي طلحي ياد شده، كه از رجال بخاري و مسلم نيست، و رجال شناسان اهل سنّت، او را تضعيف كرده اند و در باره اش _ همان طور كه در تهذيب التهذيب آمده _ گفته اند: او شخص قابل اعتماد و ثقه اي نيست. به رغم خوب بودن خودش، احاديثش ضعيف اند. اخبار مُنكَر از افراد ثقه زياد نقل كرده است. حديث وي غير قابل نوشتن است، ضعيف است، مورد اعتنا نيست، به احاديث وي عمل نمي شود، و روايات مُنكَر را نقل مي كند... .(2) در سند اين روايت، همچنين اسماعيل بن ابي اويس است كه در ضعف، مثل صالح بن موسي است؛ چون اكثر رجال شناسان، او را تضعيف كرده اند.(3) ابن معين گفته است: او و پدرش ضعيف و دزد حديث اند. و نيز گفته: او آدم پريشان عقل و دروغ گويي است و قابل اعتنا نيست. نَسايي گفته: او ضعيف است و ثقه نيست.

.

ص: 192

نصر بن سلمه مروزي، او را دروغ زن شمرده است. سيف بن محمد گفته: ابن ابي اويس، حديث مي ساخت. سلمة بن شبيب گفته: از اسماعيل بن ابي اويس شنيدم كه مي گفت: وقتي اهل مدينه درباره موضوعي اختلافشان مي شد، من براي ايشان حديث مي ساختم.(1) منابع ديگر، مانند سنن بيهقي و دارقطني، كه اين روايت را آورده اند، همين مشكل سند روايت المستدرك علي الصحيحين را دارند. در سلسله سند اين حديث، در دو كتاب ياد شده نيز، صالح بن موسي و اسماعيل بن ابي اويس آمده اند. با اين حساب، اين نقل، ظاهراً هيچ سند معتبري ندارد.از همين جا روشن مي شود كه نبايد از حديث صحيح مشهور قابل قبول «كتاب خدا و عترتم» چشم پوشي كرد و به روايت غير قابل اعتماد «كتاب خدا و سنّتم» چنگ زد.ج. انگيزه هاي پنهان احتمالي پشت پرده روايت ياد شده: سلطه طولاني دو دولت اموي و عباسي، و مواضع خصمانه آن ها نسبت به اهل بيت عليهم السلام، ياد كردن از اهل بيت عليهم السلام را با ترس و وحشت، همراه كرده بود و در چنين فضاي رعب آوري، طبيعي بود كه برخي از راويان، بر حسب تصوراتشان، در نقل حديث، به نقل به معناي حديث، روي آورند و براي حفظ جانشان، كلمه «عترتي» را به «سنّتي» بدل سازند.اما خلاف اين عمل، يعني بدل كردن «سنّتي» به «عترتي» يا «اهل بيتي» محتمل نيست؛ چرا كه در بسياري از مصادر، مانند صحيح مسلم _ كه در آن با تأكيد، سه بار آمده: «أذكّركم الله في أهل بيتي» _ تغيير عبارت به اين شكل، امكان ندارد. در چنين فضايي كه فشار سياسي زياد است، عاقلانه نيست كه كسي زندگي اش را به خاطر تبديل «سنّتي» به «عترتي» به مخاطره بيندازد.

.

ص: 193

برخي راويان در اسناد روايت «كتاب الله و سنّتي» به دشمني با اهل بيت عليهم السلام مشهورند؛ بلكه متمايل به خوارج اند، و اين نكته، احتمال تحريف و دستكاري شدن روايت صحيح «كتاب الله و عترتي» را توسط آن ها، تقويت مي كند.بنا به آنچه گذشت، عبارت «كتاب الله و سنّتي» نمي تواند با عبارت «كتاب الله و عترتي» معارضه كند، چون از جهت سند و اشتهار و صحّت، اين دو، همسان نيستند.*در پايان، بار ديگر، ناگزيرم تأكيد كنم كه تمسّك به سنت رسول خدا صلي الله عليه و آله، بي ترديد، بر ادله قرآني استوار است، و براي اثبات آن، نيازي به پناه بردن به متون روايي ضعيف و مخدوش نيست و نپذيرفتن روايت «كتاب الله و سنّتي» نيز هرگز به معناي نپذيرفتن حُجّيت سنّت يا بسنده كردن به قرآن كريم نيست.با تقديم احترامات فائقهمحمد محمدي ري شهري14/10/1382 هجري شمسي

.

ص: 194

ص: 195

حاج احمد آقا خيلي خجالت كشيد و عرض كرد: اختيار داريد! ما در خدمت شما هستيم.در مدينه در يك خانه قديمي كه در شارع حج بود اقامت كرديم، دو اتاق جلو را در اختيار آية الله اراكي و فرزندانشان گذاشتيم. در همين خانه، نماز جماعت به امامت ايشان برگزار مي شد و آية الله حاج آقا مرتضي حائري هم شركت مي كردند.يك روز به ديدن ايشان رفتم. ديدم خيلي گريه مي كند و اشك از محاسنش مي ريزد. ناراحت شدم. من هم به گريه افتادم. گفتم: آقا! چرا گريه مي كنيد؟!فرمود: پس فردا، عازم مكه هستيم؛ ولي اعمالي را كه بايد در كنار ضريح انجام دهم، بر اثر ازدحام جمعيت، هيچ يك را انجام نداده ام!خيلي ناراحت شدم و بيرون آمدم. مدّتي بعد، در خانه را زدند. در را باز كردم. ديدم آقاي [عباس] مهاجراني _ نماينده شاه در حج _ است و اين پيام را با خود دارد كه ساعت ده شب، حرم را براي آية الله اراكي قُرق كرده اند!خيلي خوشحال شديم كه زمينه زيارت دلخواه ايشان فراهم شد. ساعت ده شب، مشرف شدند و خوشحال برگشتند.يك روز بعد با يك ماشين سواري روباز، ايشان را به مكه برديم. ايشان در مكه اصرار داشت حجر الأسود را ببوسد. گفتم: فرهنگ اين ها خيلي پايين است، روي سر هم مي روند!فرمود: نه، من حَجَر را مي بوسم.بعد، فرزند ايشان آقاي مصلحي گفت: آقا رفتند حجرالأسود را بوسيدند!گفتم: مگر مي شود؟!گفت: شُد! شُرطه ها كوچه گرفتند، آقا جلو رفت و حَجَر را بوسيد، و الآن هم دارد نماز مي خواند!پس از وقوف در عرفات و مشعر، هنگام رَميِ جَمَرات، به ايشان گفتم: حاج آقا! وكالت بدهيد از طرف شما رمي كنيم.

.

ص: 196

فرمود: من خودم مي زنم.گفتم: خيلي شلوغ است!فرمود: نه!ديدم صداي حيواني (اُلاغي) از كنار چادر بلند شد. رفتم پيش صاحبش و گفتم: اين را از اينجا ببر.گفت: من آمده ام براي لقمه ناني خدمتي بكنم و پولي به دست آورم.چيزي نگفتم. با مشورت حاج آقا محمد روحاني نژاد، تصميم گرفتيم حيوان را براي بردن آية الله اراكي به جمرات، اجاره كنيم.حيوان را اجاره كرديم و پتويي روي آن انداختيم. فردي را هم آورديم تا با يك بلندگوي كوچك، آقا را معرفي كند تا جمعيت راه بدهند، پاي جمره كه رسيديم، شُرطه ها جلو آمدند و كوچه باز كردند. ايشان هم جلو رفت و جمره عقبه را رمي كرد و برگشت.روز دوم و سوم نيز به همين منوال، ايشان جمرات را رمي كرد. پس از پايان رمي جمرات، ديگر صاحب آن حيوان را نديديم و ظاهراً پولي هم به او پرداخت نشد!(1)

.

ص: 197

ص: 198

زائران هر يك مشغول كاري بودند؛ يكي تخمه مي شكست، جمعي با هم حرف مي زدند و خلاصه هر يك به كاري مشغول بودند. همان طوري كه نشسته بودم ديدم آقايي با موهاي خيلي مشكي برّاق و محاسن مشكي ولي سربرهنه وارد اطاق شد و به زائران نگاه مي كرد، مانند كسي كه گم شده اي دارد و به دنبال او مي گردد؛ تخت به تخت و نفر به نفر. هيچ يك از زائران هم متوجه ايشان نبودند و هر كسي مشغول كار خودش بود.من فكر كردم ايشان دنبال كسي مي گردد، از تخت پائين آمدم، جلو رفتم و به ايشان سلام كردم، او هم جواب داد. با اين كه مي خواستم بپرسم كه دنبال كي مي گرديد؟ ناخواسته پرسيدم: آقا شما امسال براي حجّ آمده ايد يا هر سال مي آييد؟فرمود: من هر سال مي آيم. سؤال كردم: هر سال براي خودتان مي آييد يا به نيابت كسي و به خرج كسي مي آييد؟فرمود: هر سال براي خودم و با خرج خودم مي آيم.گفتم: حال كه شما هر سال مي آييد دعا كنيد من هم هر سال بيايم.لبخندي زد و فرمود: تو هم اِن شاء الله مي آيي!بعد فرمود: آن دفترچه سُربي توي جيبت را بيرون بياور، يك ختم مي گويم، بنويس.دفترچه كوچكي كه جلد سُربي داشت و در جيب بغلم بود را بيرون آوردم. دقيق يادم نيست كه ختم را خودم نوشتم يا ايشان نوشتند، هر چه بود دفترچه مفقود شد، ولي دستور اين بود: در زمان واحد (هر وقت از شبانه روز، مثلاً دو بعد از ظهر يا دو نيمه شب) و در مكان واحد؛ طوري كه كسي نبيند و متوجه نشود و خود هم به كسي نگويي، اين عمل را چهارده روز يا شب، پياپي تكرار كن، نتيجه آن در خواب بر تو آشكار مي شود.جلسه اوّل دو ركعت نماز و بعد از نماز يك هزار صلوات تقديم به حضرت رسول، جلسه دوم تقديم به حضرت علي بن ابي طالب و همين كيفيت تا جلسه چهاردهم

.

ص: 199

به نام مقدّس حضرت مهدي عليه السلام. تسبيح گِلي سياه كه با آن صلوات مي فرستي را هم به ديوار رو به قبله آويزان كن كه كسي آن را نبيند و فقط خود برداري و صلوات را بشمري و به جاي اوّلش آويزان كني.اين دستور را نوشتند يا نوشتم و ايشان از اطاق خارج شدند. من از زائري كه در تخت خواب نزديك مكان ايستادن ايشان بود، پرسيدم: اين آقا كجايي بودند و دنبال چه كسي مي گشتند؟زائر گفت: من كسي را نديدم.به او گفتم: همين آقايي كه الآن كنار من ايستاده بود و خيلي وقت هم ايستاده بود.گفت: من كسي را نديدم كه با شما صحبت كند.از ديگري پرسيدم، او هم گفت من كسي را نديدم!بحمدالله به دعاي آن آقا تا كنون غير از سال هايي كه سفر حج تعطيل شد، همه سال ها مشرف بودم؛ يا به عنوان خدمه يا به عنوان معاون مدير و يا به عنوان روحاني، و اميدوارم خداوند اين توفيق را تا وقت مرگ از من نگيرد. البته من هم به اميد بيت الله الحرام و مدينه منوره زنده ام.ناگفته نماند من دستور را سال اوّل عمل كردم، شايد يك هفته بيشتر نگذشت كه خواب ديدم كاروان حج از ايران عازم است. رفتم جلو كه سوار هواپيما شوم، شخصي بازويم را گرفت و گفت: سيد يحيي! تو با اين كاروان ها نخواهي رفت؛ ولي مي روي. من تعبير خوابم را اين طور تشخيص دادم كه به من گفتند امسال صلاح نيست و نمي روي، ولي غير از اين بود. همان سال و بدون مدرك از طريق عراق به حج مشرف شدم كه 110 روز هم طول كشيد و بدون اختيار همه جا مرا مي بردند كه اين خود اعجازي عجيب و باورنكردني است. اين دومين تشرفم به مكه بود. از سال سوم به بعد ديگر تشرفم روي روال قرار گرفت و توفيق مستمر حاصل شد.

.

ص: 200

ص: 201

آفتاب روز عرفه غروب كرد، كم كم اذان و نماز مغرب و عشا خوانده شد. ابتدا زن ها را براي سوار شدن و سرشماري به صف كرديم، يكي از خانم ها كم بود و او هم مادر شهيد زنبق بود. جستجو با صدا زدن با بلندگو شروع شد. هر چه اطراف را گشتيم و صدا زديم، فايده اي نداشت. تقريباً يك ساعت به اين كيفيت گذشت.زن ها را سوار اتوبوس كرديم و بعد مردها را به صف كرده و سوار كرديم و همچنان تجسس جهت پيدا كردن خانم زنبق ادامه داشت، ولي بي ثمر. راننده هم به فرياد آمد كه چرا معطليد؟ خلاصه يك ساعت ديگر حركت را تأخير انداختيم. اطراف ما از جمعيت خالي شد و هوا هم كاملاً تاريك. آن زمان وضع روشنايي مثل حالا نبود و تاريكي هوا و خالي شدن آن سرزمين از زائر ترسناك بود. كم كم زائرين هم به صدا درآمدند كه خودش نبايد مي رفت، يك نفر بماند او را بياورد ما به مزدلفه نمي رسيم، حجّ مان خراب مي شود و... .در آن شرايط چاره اي جز حركت نبود. حركت كرديم ولي من در ركاب ماشين ايستادم و دائماً او را صدا مي زدم و به حضرت صاحب الزمان _ اَرواحُنا لِتُراب مَقدَمِهِ الفداء _ متوسل مي شدم.سكوت غمباري زائران را در برگرفته بود. به هر تقدير در مُزدَلَفه نزول كرديم، ضمن جمع آوري سنگ براي فرداي مِنا، من جستجوي خود را براي پيدا كردن گم شده ام ادامه دادم. در اجتماعات زائران با بلندگوي دستي قسمت هايي از وادي را دور زده و صدا زدم، اما فايده نداشت.در آن زمان زائران در وادي نيت وقوف كرده، هر كس مشغول سنگ جمع كردن و يا استراحت مي شد و شب را آنجا مي ماندند، با اعلان اذان صبح زائران را جمع كرديم و نيت وقوف تذكر داده شد. كم كم زن ها را سوار اتوبوس كرده، حركت داديم. مردها هم سوار و آماده حركت به سوي منا شدند و به طلوع خورشيد كم مانده بود. وارد وادي مشعر شديم، آفتاب هم طالع گرديد. به طرف خيام راه افتاديم.

.

ص: 202

من پرچم در دست داشتم و مردها را به سوي خيمه اوّل هدايت مي كردم. چون زن ها زودتر حركت كرده بودند، فكر مي كردم مدير آن ها به خيمه آورده است. وارد خيمه شدم. تنها كسي كه در خيمه نشسته بود فاطمه زنبق بود! با گريه شوق به سويش دويدم و گفتم حاجي فاطمه كجا رفتي؟ كجا بودي؟ چطور شد كه گم شدي؟با حالتي متعجب گفت: آقاي حسيني! شوخي ات گرفته، چه كسي گم شده، شما خودت مرا آوردي و برايم سنگ جمع كردي و نشاندي و دعا خواندي و نيت را گفتي و بعد هم مرا آوردي اينجا و گفتي اينجا خيام ماست، بنشين الآن سايرين مي آيند و بيرون رفتي و الآن به من مي گويي كي آمدي؟! كجا بودي؟!

.

ص: 203

ص: 204

همه كنار ماشين جمع شدند و بعد از سوار شدن، عازم عرفات شديم. زائران را طبق صورت سرشماري، اسامي آن ها را خواندم همه حاضر و سوار بودند و بعد هم صدا زدم: آقايان و خانم ها كسي از بغل دستي هايتان نمانده باشد. از عقب ماشين خانمي گفت: آقاي حسيني! بي بي زهرا كه كنار من نشسته بود را نخواندي و نيامده.بي بي زهرا صبيّه مرحوم سيّد اشرف فقيهي بافقي، زوجه حاج كاظم عامري، دختر عموي آقايان سليماني بافقي، مادر عيال امام جمعه بافق و از سادات بسيار بزرگوار بود.چون ايشان هم مسن و هم مريض احوال بودند، قبلاً به خانم ها گفته بوديم كه بي بي زهرا را خبر نكنيد، اگر خبر شود مي خواهد بيايد، هم براي خودش زحمت است و هم براي ديگران. من گمان مي كردم كه ايشان را خبر نكردند و ايشان نيامده، اما وقتي آن خانم گفت كه بي بي زهرا كنار من نشسته بود، تازه فهميدم كه همراهمان بوده است.مقداري اطراف را گشته و با بلندگو صدا زدم، حتي مقداري به طرف بالاي كوه رفتم و صدا زدم، اما خبري نشد. هوا كم كم گرم شده بود و هنوز مي بايست به عرفات، مسجد نَمِرَه، جبل الرحمة، مسجد مَشعر و محل غار ثور برويم. زائران با مرحوم رضوي حركت كردند و بنده براي پيدا كردن بي بي زهرا ماندم.مقداري نمك و شكر در يك بطري آب حل كردم و با چند شيشه آب و يك نوشابه به طرف غار حركت كردم. مقداري از كوه را كه بالا رفتم دو نفر زن كه از بالا به پايين مي آمدند به من گفتند: شما از كاروان يزد كسي را مي شناسيد؟گفتم: من از كاروان يزد هستم. چه امري داريد؟گفتند: يك خانم يزدي كه روي چادرش نوشته از كاروان يزد است، بالاي كوه غش كرده و افتاده و ما هيچ كمكي نتوانستيم انجام دهيم؛ زيرا ما پروازمان ساعت دوازده شب است و بايد برويم تهران، اگر تا نيم ساعت ديگر به اين خانم نرسيد مي ميرد.

.

ص: 205

من از آن ها تشكر كردم و به سرعت به طرف بالاي كوه حركت كردم. البته بسيار خسته بودم، چون يك مرتبه با زائران رفته بودم و براي مرتبه دوم تا نيمه كوه را رفته و برگشته بودم. اين دفعه هم با دلهره و آخرين توان به طرف بالا رفتم.وقتي رسيدم ديدم سيّده افتاده و صورتش سياه شده است. وضع بسيار بدي داشت، اوّل يك شيشه آب سرد را روي سر و صورت و بدنش خالي كردم و از حضرت صاحب الزمانعجل الله تعالي فرجه استمداد كردم. يك وقت چشم باز كرد و گفت: چه كسي هستي؟گفتم: بي بي زهرا! حسيني هستم.گفت: آقا ببخشيد هم خودم را به زحمت انداختم و هم شما را. بلند شد و نشست، آب توي دستش ريختم، گفتم به صورت بزن. مقداري محلول قند و نمك به او دادم و خورد و چادر و روسري را با آب خنك خيس كرد و بلند شد. يك چوب پيدا كردم و به دستش دادم كه عصا قرار دهد و خودم وسط چوب را گرفتم و او قدم به قدم پايين مي آمد و من هم قدم به قدم قهقرا به پايين مي آمدم.شايد دويست متر پايين آمده بوديم كه مجدداً غش كرد. با مقوّا روي او را سايه كردم و با آب به سر و صورت او پاشيدم. صدايش زدم، مجدّد به هوش آمد و مقداري نوشابه به او دادم و به همان كيفيت به طرف پايين حركت كرديم. مقداري پايين آمديم، شايد دويست متر، دوباره خود را به كنار سنگي كشيد و از حال رفت.من كه ديگر طاقتي نداشتم رو به كعبه كردم و حضرت صاحب الزمانعجل الله تعالي فرجه را با آخرين نفس صدا زدم: يا صاحب الزمان ادركني! يا ابا صالح المهدي ادركني! يا ابا القاسم ادركني! نعره مي زدم.ساعت حدود يازده شده بود و هوا به شدت گرم بود. كم كم ترددها تمام مي شد و فقط برخي از هندي ها، پاكستاني ها و افغاني ها از بالا به پايين مي آمدند، آن هم خيلي كم، ولي من فقط متوجه بي بي زهرا بودم و گريه مي كردم.

.

ص: 206

يك وقت آقايي با لباس و شال هندي _ كه برخلاف هندي ها كه صورتي تيره و گندمگون داشتند، ايشان صورت سرخ و سفيد داشت _ از بالا آمد، به من كه رسيد، دستي بر شانه من گذاشت و فرمود: آسيد يحيي! چرا فرياد مي زني؟ چرا ناراحتي؟من اصلاً متوجه نشدم كه اسم مرا بردند، فقط به بي بي زهرا اشاره كردم و گفتم: اين خانم چند مرتبه غش كرده و نمي دانم چه كنم.لبخندي زد، متوجه بي بي زهرا شد و فرمود: آسيد يحيي! خيلي زحمت كشيدي، خدا اجرت را زياد كند، غصه نخور، الآن دعايي مي خوانم خوب مي شود. زير لب زمزمه اي كرد و به طرف بي بي زهرا دميد و به طرف پايين حركت كرد. من فقط نگاهم به بي بي زهرا بود، يك وقت بلند شد و گفت: آقا امروز شما را اذيت كردم، برويم.گفتم: بي بي چوب را بگير.گفت: لازم ندارم، من مشكلي ندارم و به طرف پايين حركت كرد. هر چه داد زدم: بي بي نيفتي! آرام به من گفت: مواظب باش خودت نيفتي و به سرعت به طرف پايين مي رفت و التماس من فايده اي نداشت. آمديم تا ميدان مَوقِف سيّارات،(1) پايين كوه.به فكرم افتاد كه اي كاش آن دعا را ياد گرفته بودم، شروع كردم دنبال آن آقا گشتن تا دعا را از او بپرسم، هر چه گشتم فايده اي نداشت و آقا را نديدم. يك مرتبه يادم آمد كه آن آقا اسم مرا برد! افسوس خوردم و فهميدم كه او را نخواهم يافت. تاكسي گرفتم و با بي بي زهرا به هتل برگشتيم. هم زمان با برگشتن ما آقاي رضوي هم با زائران برگشتند.

.

ص: 207

ص: 208

چند سال پيش، قبل از اين كه رابطين تقسيم بندي شوند و يك سال در ميان مشرّف شوند، بنده از ابتداي مهيّا شدن جهت حج احساس عجيبي بر همه وجودم حاكم شد كه چرا برخي از مردم كه فقط يك بار در عمرشان توفيق حج پيدا مي كنند، همه بار سنگين سفر آخرت خود را با آن مي بندند، اما افرادي مثل من كه اين همه با عنايت خداوند مشرف مي شوند، شايد با نقايصي كه حج شان دارد محروم مي مانند؟ در آن سال حال عجيبي داشتم؛ در هنگام احرام، در طواف، در سعي و به ويژه در عرفات و مشعر و مِنا، الحاح و التماس عميقي به درگاه خداوند منّان داشتم و به خصوص در مركز بركات حج (مشعر)، همه دعايم در آن شب مقدّس اين بود كه: خدايا! من كه مي دانم لياقت ارتباط هاي قدسي را ندارم، ولي افراد لايقِ اين گونه لياقت ها فراوانند، اگر به لطف تو در سالي حج من قبول شده، براي آرامش دل مضطربم توسط يكي از بندگان خوب خودت مطّلعم گردان.برگشتيم. شايد شانزده روز يا كمتر از بازگشتم از همين سفر حج نگذشته بود كه جناب حجة الاسلام و المسلمين ابراهيم فاضل فردوسي(1) _ كه بحمد الله از اهل معرفت و عرفان است و بنده توفيق داشته ام تا چندين سال در حج، مصاحب ايشان باشم _ از بوشهر زنگ زدند و فرمودند: فلاني! من نمي دانم قضيه چيست، ولي امروز صبح پيرمردي از فلان روستاي دور افتاده بوشهر به دفتر من آمده، مي گويد پيامي دارم. وقتي وارد اطاقم شد، اوّل، همه خصوصيات دقيق شما را؛ از جمله اين كه سيد هستيد و وضع جسمي و بسياري خصوصيات ديگر شما را بيان كرد و حتي گفت ايشان در بعثه هم اطاقي شماست، سپس گفت: سلام مرا به او برسانيد و بگوييد حجّ امسالش مورد قبول خداوند قرار گرفته است!در ضمن جناب آقاي فاضل فرمودند: من فقط شنيده بودم كه در آن روستا پيرمردي اهل دل هست؛ ولي او را نديده بودم.

.

ص: 209

ص: 210

غنّام،قول مساعد داد و من خداحافظي كرده، رفتم. امّا بعد كه به مكه آمدم و براي تحويل گرفتن خيمه ها مراجعه كردم، معلوم شد كه براي خيمه هاي ما در زمين كوچك جا نگه داشته است. ناراحت شدم و به شدت به وي اعتراض كردم.او گفت: اشكالي ندارد، تعدادي چادر به خيمه هاي شما اضافه مي كنم تا مشكلتان برطرف شود. همين كار را هم كرد و من ناگزير پذيرفتم.روز عيد قربان، پس از رمي جمرات، مشغول گرفتن وكالت از حُجّاج براي قرباني و آماده سازي غذا براي ظهر آنان بودم كه ناگهان متوجه شدم در منا آتش سوزي رخ داده است.با يك بررسي سريع معلوم شد كه آتش از خيمه هاي ما فاصله دارد. اما به دليل انفجار كپسول هاي گاز و باك بنزينِ اتومبيل ها و وزيدنِ باد، آتش به سرعت گسترش يافت و در كمتر از يك ساعت منطقه وسيعي از منا را در بر گرفت. در اين حال حاجيان را به سرعت به سمت كوه هدايت كردم. حجّاج ديگر، از كشورهاي مختلف نيز كه تلفاتي نداشتند، به كوه ها پناه مي بردند.همه امور از كنترل خارج شده بود و از وسايل اطفاي حريق و فعّاليّت دو فروند هلي كوپتر، به خاطر گستردگي آتش، كاري ساخته نبود. با نگراني در مقابل خيمه هاي خالي از زائر دست به دعا برداشته بودم كه ناگهان با فرياد يكي از حمله دارها متوجّه رسيدن آتش شدم و به طرف كوه حركت كردم. در دامنه كوه به هر يك از زائران كه برمي خوردم، توصيه مي كردم در ارتفاعات بنشيند.سرانجام پس از ساعاتي، همه چيز در آن منطقه سوخت و آتش خاموش شد و ما بازگشتيم و با كمال تعجّب ديديم كه چادرهاي ما با همه وسايلش بدون كمترين خسارتي سرپاست! و اين در حالي بود كه چادرهاي فراواني كه از آتش در امان مانده بودند، در رفت و آمد ماشين ها و ازدحام جمعيّتِ در حال گريز، نابود شده بودند.

.

ص: 211

براي پيدا كردن زائرانِ خود به طرف كوه بازگشتم و در حالي كه از تشنگي خود غافل بودم، به جستجو پرداختم. با اضطراب و نگراني در قسمت هاي صعب العبور كوه در جستجو بودم كه شخصي از پشتِ سر، كتفم را گرفت و قدحي چيني پر از آب خنك بر دهانم گذاشت. پس از خوردن آب، از او تشكر كردم و به راه افتادم. لحظاتي بعد كه متوجّه تشنگي خود شده بودم، به ياد لحظه اي افتادم كه شخصي با آب خنك سيرابم كرد، ولي من به علت اضطراب و عجله اي كه داشتم، هنگام ملاقات با آن شخص، دقت كافي براي شناختش نكردم!نكته جالب توجه اين بود كه محلي را كه من براي برپايي چادرهاي زائران خود درنظر داشتم و بر آن اصرار مي كردم، در اين آتش سوزي به كلي سوخته و از بين رفته بود!ذكر چند نكته را در اينجا مفيد مي دانم: 1. در زميني كه چادرهاي گروه ما برپا شده بود، غير از چادرهاي زائران همراه من و تعداد ديگري از زائران اصفهاني، متأسفانه بقيه چادرها با همه وسايل سوخت و از ميان رفت.2. وسايل و آذوقه فراواني كه به مقدار بيش از نياز برداشته بودم، در اين وضعيّت، نياز حجاج فراواني را برآورده ساخت. بدين وسيله توفيق جمع آوري و پذيرايي از تعداد زيادي از زائران را پيدا كرديم.سرانجام متوجه شدم كه در خصوص برپايي چادرها در زميني به غير از آن كه من اصرار مي كردم، آيه شريفه (وَعَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تُحِبُّواْ شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ وَاللّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ)(1) به خوبي صادق است.

.

ص: 212

ص: 213

ص: 214

روزها مي گذشت و من همراه راهيان نور در حدّ توان از زيبايي ها، والايي ها، ارجمندي ها و... بهره مي گرفتم.آن سال در محضر عالمي بودم، كامل مرد و به اصطلاح پاي به سن نهاده و سرد و گرم دنيا چشيده كه براي بيست و يكمين بار، توفيق يارش بود.آن نيك مرد، بي آن كه در ظاهر بنماياند، اهل دل بود و حرمت حريم حق را به خوبي مي شناخت و پاس مي داشت.روزي كه با هم از اينجا و آنجا سخن داشتيم، گفت: براي بچه ها چه خريده اي؟هيچ نگفتم.دوباره تكرار كرد، با لحني آميخته به مزاح و جملاتي شيرين.به آرامي سرم را فرو آوردم و گفتم: بچه ندارم.پيرمرد از اين كه شايد مرا آزرده باشد، نگران شد، و پس از جملاتي گفت: چند سال است ازدواج كرده اي؟گفتم: بيش از هفت سال.گفت: خدا بزرگ است و شما جوان! دير نشده است. آن روز گذشت و من با آن پير خردمند هيچ نگفتم. از زندگي و چه چه هاي آن گله نداشتم. در سال هايي كه بر زندگاني مشتركِ خوب و سرشار از محبّت و صفاي ما (من و همسرم) گذشته بود، ما براي حلّ مشكل گاه به پزشكان متخصص مراجعه كرده بوديم و نتايج را با جملاتي اميدواركننده اما با آهنگي كه در پسِ آن مي شد يأس را خواند شنيده بوديم.با راهنمايي و پايمرديِ دوستي بزرگوار، آخرين بار به پزشكي مراجعه كرديم كه در آن سال ها گفته مي شد در رشته خود بي نظير است و سخنش از سر دقّت و استواري؛ كارهاي شگفت او نيز زبان زد خاص و عام بود.در يكي از مراجعه ها و از پسِ آزمايش ها و... متأسفانه آن بزرگوار با لحني به دور از خُلق و خوي پزشكي به من گفت: فايده اي ندارد. همسر شما هرگز باردار نخواهد شد. مي تواني زندگاني را ادامه دهي و يا... .

.

ص: 215

من فقط گفتم: دكتر! از نوع سخن گفتن شما متأسفم. زندگي وراي فرزند داشتن هم مي تواند زيبايي و شكوه و... را به همراه داشته باشد.اظهارنظر او را متأسفانه همسر نيك نهاد و وارسته ام شنيد، و آن شب، بسي اشك ريخت و گاه گفت: هر چه مي خواهد بگويد و بگويند. دلم روشن است و به فضل خداوند، اميدوار.من از اين همه، با همسفر ارجمندم هيچ نگفتم.فرداي آن روز، آن همسفر خردمند به من گفت: مي داني كجايي؟! مي داني ميهماني؟! توجه داري كه ميزبانت كيست؟! چرا از خدا نمي خواهي؟ حاشا كه اگر مصلحت باشد، خداوند، نياز برآمده از سوز دلت را پاسخ نگويد. سپس گفت: مي خواهم قصه اي بگويم و آنگاه توصيه اي: «سالي در محضر زائران تهراني بودم. در ميان كاروان ما زائري بود بي قرار و ملتهب. روزي او را بسيار نگران ديدم. گفتم: چه شده است؟ گفت: حاج آقا! دعا كن. همسرم مريض است. «سِل» دارد و حالش بسيار وخيم است. امروز صبح به خانه تلفن زدم. پسري دارم به نام كريم. گفتم: بابا! چه مي خواهي برايت بگيرم؟ گفت: من هيچ چيز نمي خواهم. من مادرم را مي خواهم. از خدا شفاي مادرم را بگير.ديگر طاقتم تمام شده است. بي قرارم. اگر حادثه اي پيش آيد، جواب كريم را چه بدهم؟!گفتم: مأيوس نباش. امشب برو و در «حِجر اسماعيل» بنشين و با سوز و اخلاص، با خدا زمزمه كن و فقط بگو: اي خداي كريم! كريم از تو مادر مي خواهد.گفت: همين؟!گفتم: همين!گويا برق اميد در چشمانش درخشيد و رفت. فراد نزديك ظهر آمد. شگفتا! چهره دگرگون، شاد و سرحال. گفتم چه شد؟!

.

ص: 216

گفت: حاج آقا! خداوندِ كريم، به كريم، مادر داد! دستور شما را عمل كردم و يك ساعت پيش با دلهره به خانه تلفن زدم. خانه ما غوغايي بود. گفتند: اكنون همسرت به پا خاسته است و خود، خانه را تميز مي كند و... .»آنگاه روي كرد به من و با لحني بسيار صميمي گفت: ببين! با خدا خيلي خودماني حرف بزن! در حِجر اسماعيل بنشين و زمزمه كن و بگو: خداوندا! تو به ابراهيم در كهنسالي اسماعيل دادي. من جوانم. آيا سزاوار است انتظار مرا برآورده نكني؟ اي خداي ابراهيم! اي خداي اسماعيل! به من ابراهيم بده، اسماعيل بده و... .مرد، لحني بس گدازنده داشت، گويا خود با خدا زمزمه مي كرد و نتيجه زمزمه را مي ديد. نمي دانم اين را هم گفت و يا من تصميم گرفتم كه اگر خداوند لطف كرد و پسر داد، برايش يكي از سه نام ابراهيم، محمّد يا اسماعيل را برگزينم و اگر دختري عطا كرد فاطمه و يا هاجر را.با قلبي اميدوار، امّا سياه، زباني گويا امّا آلوده، آن شب را به توصيه آن بزرگوار عمل كردم و در ادامه سفر هم بسيار اين درخواست را بر زبان آوردم. از حج بازگشتم. چندان طول نكشيد كه لطف خداوند، شامل اين بنده روسياه گرديد و كاشانه كوچك ما با حضور پسري روشن شد! براي نامش آهنگ قرعه كردم. دوستانم مي گفتند اسماعيل نگذار، با توجيه هايي بي ربط و يَخ. شگفتا! سه بار قرعه زديم، هر سه بار اسماعيل بود.اميدوارم من و اسماعيل و خانواده ام بندگان شايسته اي براي خداوند باشيم و اين موهبت را پاس بداريم و حرمت حريم حق را نشكنيم.

.

ص: 217

ص: 218

وقتي به كعبه مي رسد، پشت مقام ابراهيم، ايستاده، عرض مي كند: خدايا! به ابراهيم در سن صد سالگي بچه دادي. من هم بچه مي خواهم. سپس دعا و توسل و مناجات مي كند و ادامه مي دهد: خدايا! مي خواهم فرزندم مروّج دين تو باشد.پس از آن، خداوند، دوازده فرزند به وي عطا مي كند؛ يازده فرزند از مادر من و يك فرزند از همسر ديگرش!گاهي به شوخي مي گويم: شايد در آن گوني، دوازده بچه گربه بوده است.من بزرگ شدم و مبلّغ دين شدم. بسياري از من مي پرسند: چطور شد كه پس از بيست سال،(1) مردم از حرف هاي تو خسته نشده اند و كهنه نشده اي؟مي گويم: اشك هاي پدرم پشت مقام ابراهيم عليه السلام كارساز بوده و من خودم را مولود كعبه مي دانم.

.

ص: 219

ص: 220

عمل آن بسيار مشكل است و معلوم نيست صد در صد نتيجه داشته باشد. ايشان دو بار مرا عمل كرد و نتيجه نگرفت. بار سوم هم فكّم به طور كلي بسته شد و غذا خوردن برايم خيلي مشكل بود. دندان كرسي ام را كشيده بودم و غذاهاي مايع را كم كم به دهانم مي ريختم. وقتي اسمم براي حج درآمد، به دكتر مراجعه كردم. ايشان گفت: مشكلي براي سفر نداري و ان شاء الله خداوند در اين راه، شما را كمك خواهد كرد. بعد از بازگشت بياييد تا ببينيم كه چه كاري مي توان انجام داد.زماني كه وارد مدينه شدم، يكسره به حرم پيامبر و قبرستان بقيع رفتم. موقع حركت به مكه ديگر نااميد شده بودم، ولي چاره اي نبود و بايد به مكه مي آمديم. در مسجد شجره با دلي شكسته محرم شدم، به هنگام غسل كردن خيلي ناراحت بودم. گفتم: خدايا! در اين راه مرا شفا بده، من با اين وضع چگونه به ايران برگردم. نه آن پول لازم را براي خريد پلاتين دارم و نه نتيجه عمل معلوم است چه خواهد شد.در اتوبوس كه مي آمديم يكي از آقايان كه همراه ما بود، گفت: دو نفر از خانم ها بلند شوند و شام را بين زائران پخش كنند. من بلند شدم و شام را توزيع و آب و ميوه ها را تقسيم كردم. بعد كه ظرف هاي غذا را جمع كردم، خسته شدم. فردِ همراهم گفت: شما با اين حالتان بياييد و استراحت كنيد. همين كه آمدم استراحت كنم، ديدم آقايي با لباس معمولي و آقاي ديگري با عباي سبز و عمامه مشكي و صورت جوگندمي آمدند. اين آقا، دو بار به سمت چپم زد و به من گفت: دخترم چرا پريشان و ناراحتي؟ گفتم: من به خانه ائمه آمدم ولي نتيجه نگرفتم، كجا مي توانم با اين مشكلي كه دارم، نتيجه بگيرم؟او گفت: نااميد نباش، خداوند كمكت مي كند.گفتم: آقا! سر به سرم نگذار، ديگر از كجا كمك بگيرم؟

.

ص: 221

دستش را كنار چانه ام آورد و دو بار به چانه ام كشيد و گفت: دخترم دهانت را باز كن.گفتم: آقا! اذيتم نكن، دهانم باز نمي شود.براي بار دوم گفت: دهانت را باز كن.گفتم: دهانم باز نمي شود.بار سوم گفت: بگو يا محمد!گفتم: آقا! مي خواهم بگويم ولي دهانم باز نمي شود.گفت: بله، ولي سرت را بلند كن.سرم را بلند كردم، و در همين حال گفتم: آقا! تو كيستي كه با اين جلال آمده اي؟گفت: همان كسي كه خواستي، منم. با لحن خاص عربي سخن مي گفت.بعد سه بار به صورتم دست كشيد و گفت: بگو محمدٌ رسول الله.من در انتهاي اتوبوس بودم، به من گفت: دهانت باز مي شود، ولي آرام و بي صدا باش. من كه سرم را بلند كردم تا صورتش را ببينم، آن قدر نوراني و درخشان بود كه نتوانستم تشخيص دهم، مثل نوري كه چشم انسان را مي زند. نورش در اتوبوس پخش مي شد و او دستش را تكان مي داد و مي گفت: آهسته.يكباره به خود آمدم و ديدم دهانم باز است! خواستم فرياد بزنم، يادم آمد كه گفته بود: صدا نكنم. از خود بيخود شده بودم. مدت يك ربعي با خود ذكر خدا و استغفر الله والحمدلله مي گفتم. بعد از آن كه توانستم خود را كنترل كنم، به شخص همراهم _ كه زن باايماني است و براي ائمه قرآن مي خواند _ گفتم: من شفا يافتم.گفت: چه مي گويي خانم؟ تو دهانت بسته بود. دهانم را باز كردم و به او نشان دادم. گفت: چه طوري شفا گرفتي؟ كه بود؟ چه كرد؟گفتم: حضرت رسول الله آمد.

.

ص: 222

مي خواست فرياد بزند. گفتم: فرياد نزن، حضرت فرمودند كه بي صدا باشم.ولي همراهان فهميده بودند، ماشين را كناري نگه داشتند. گفتم پايين بروم و سجده شكر بگزارم.سينه سمت چپم نيز ناراحتي داشت و مي خواستند سينه ام را هم بردارند. وقتي از ماشين پياده شدم و بر سينه ام دست كشيدم، غده اي كه در سينه ام بود، محو شده و همه جاي بدنم شفا گرفته بود. نمي دانم چه چيزي باعث شد؟ خواست خدا بود يا دعاي دوستان؟ چگونه شفا يافتم؟الآن دهانم باز شده و غذايم را مي خورم.(1)

.

ص: 223

ص: 224

با مشورت راننده و شخص همراه به خيابان اصلي رفتيم و توقف كرديم تا روز فرا برسد. چون عرفات در آن زمان، روشنايي كافي نداشت، جدا شدن از كاروان، هم براي ما جدّي و نگران كننده بود و هم براي گروه برادران، و از همه بيشتر براي مدير.همين طور كه در بالاي باربند در خيابان اصلي حركت مي كرديم، شخص شريفي كه آثار عظمت بر جبينش هويدا بود، مقابل ماشين آشكار شد و به راننده فرمان داد «إلي هُنا (به اين طرف)» يا «مِن هُنا حَرِّك (از اين طرف حركت كن)» و مانع ما از حركت به مسيري شد كه تصميم داشتيم برويم. راننده پياده شد و اصرار كرد كه او مانع حركت ما نشود، ولي او با صورتي باز و تبسّم بر لب جمله «مِن هُنا (از اين طرف)» را تكرار مي كرد. من پياده شدم و خود را به عنوان هادي جمعيت معرفي كردم و دستش را گرفتم تا ببوسم. ضمن اين كه اجازه نداد، فرمود: «إلي هُنا حَرِّكُوا» و چند بار تكرار كرد. مجبور شديم به سمتي كه ايشان هدايت مي كرد، ادامه مسير بدهيم. با عوض كردن يك دنده و طي كردن مسافت كوتاهي، خود را مقابل خيمه هايمان ديديم، و من در حالي كه مي گريستم، با مدير گروه _ كه فرياد مي زد _ روبه رو شدم. پس از چند لحظه به خودم آمدم و نگاهي به پشت سرم انداختم؛ اما كسي را نديدم!

.

ص: 225

ص: 226

شخص هم غيرقابل توصيف بود. پس از زيارت خداحافظي كرد و رفت، هر قدر از من دور مي شد، زيارت هم از خاطرم مي رفت تا اين كه به كلي آن را فراموش كردم.از مكه به كاظمين رفتم. كنار راه آهن ايستاده بودم، ناگاه همان شخص را ديدم. نزديك آمد، سلام كرد و گفت: به تهران كه رفتي، سلام مرا به آقا شيخ محمد حسن طالقاني برسان.(1) وقتي به تهران آمدم، نزد آقا شيخ محمد حسن رفتم و قضيه را نقل كردم. ايشان بسيار گريست و مرا متوجه كرد كه آن شخص امام عصرعجل الله تعالي فرجه بوده است. در حالي كه من نه در عرفات و نه در كاظمين، آن بزرگوار را نشناخته بودم.

.

ص: 227

ص: 228

ديده مي شود، ولي كسي در داخل آن ها نيست. از اين كه چرا اين خيابان هاي شلوغ، امروز خلوت است، تعجّب كردم. در همين فكر بودم كه ناگاه ديدم فردي از روبه رو مي آيد، نعلين مردانه اي در پا و نقابي بر چهره داشت. به محض اين كه خواستم سؤالي بكنم، مثل كسي كه برق او را گرفته باشد، خشكم زد.در مقابلم ايستاد و هيچ حركتي نتوانستم بكنم. نقاب را تا بالاي ابرو بالا زد و وقتي چشمم به آن صورت زيبا افتاد، مكرر گفتم: ماشاءَ الله، لا حَولَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ بِالله. اين جمله را چند بار تكرار كردم و مبهوت جمال ايشان شدم. سپس نقاب را انداخت و من دوباره غوغاي جمعيت را ديدم.يكي از منسوبين ما از ايشان پرسيد: چه درخواستي از خدا كرده بودي كه اين ماجرا برايت رخ داد؟ گفت: وقتي چشمم به كعبه افتاد، بي اختيار اين جمله بر زبانم جاري شد كه اَللّهُمَّ أَرِنِي الطَّلعَةَ الرَّشيدَةَ، والغُرَّةَ الحَميدة... .آنگاه افزود: خيلي غصه خوردم كه اي كاش غير از «رؤيت»، «تكلّم» را هم خواسته بودم؛ چون در مرتبه اوّل كه چشم انسان به خانه كعبه مي افتد، هر آرزويي كه داشته باشد، اجابت مي شود.(1)

.

ص: 229

ص: 230

در سالي كه مدير كاروان بودم به همراه دو كاروان ديگر _ كه مدير يكي از آن ها آقاي كاشاني بود _ از قم براي زيارت خانه خدا، راهي ديار وحي شديم. چون ابتدا به مكه مي رفتيم، لذا بايد در جحفه مُحْرم مي شديم. كساني كه سابقه بيشتري دارند، مي دانند كه در گذشته راه جحفه شني بود و حركت از اين مسير به ويژه شب ها خطر بسيار داشت. به هر حال، از مديران دو كاروان ديگر تقاضا كردم كه همگي با هم حركت كنيم تا اگر حادثه اي رخ داد، يكديگر را ياري كنيم. نُه ماشين بوديم كه بايد نُه كيلومتر راه را طي مي كرديم و در بعضي از جاها، زير جاده به ارتفاع حدود پنج متر شن بود؛ نه از برق خبري بود و نه از امكانات ديگر. پس از طي دو كيلومتر، يكي از ماشين ها كه خانم ها را سوار كرده بود، در شن فرو رفت. مجبور شديم مسافران آن را به ماشين هاي ديگر منتقل كنيم. پس از طي دو كيلومتر ديگر، ماشين ديگري هم در شن فرو رفت و چاره اي جز آمدن جرثقيل و خارج كردن ماشين از لابه لاي شن ها نبود. ما سه مدير كاروان نگران و مضطرب بوديم و امكان سوار كردن صد نفر با يك ماشين هم وجود نداشت.در همين حال، ناگهان نور چراغ وانتي ما را متوجه خود كرد. وانت، نزديك آمد و راننده آن گفت: راهي كه مي رويد، اشتباه است. به دنبال من حركت كنيد تا راه را نشان دهم.به دنبال او راه افتاديم و به جاده اي رسيديم كه گويا از قبل سنگ چين شده و آماده براي حركت ماشين بود. به راحتي به نزديك مسجد رسيديم و نفهميديم كه آن شخص كه بود و چگونه در وسط بيابان، ما را يافت و هدايت كرد.بي شك حالت اضطراري كه پيدا كرده بوديم و دل ها همگي متوجه آقا امام زمانعجل الله تعالي فرجه شده بود، در خلاصي از اين گرفتاري مؤثر بود.(1)

.

ص: 231

ص: 232

سپس به زائران گفتم: سريع نهار را صرف كرده، آماده رفتن به مسجدالحرام شوند. آنان نيز به سرعت آماده شده، پياده از محل ساختمان كه در حجون بود، به طرف مسجدالحرام حركت كرديم. وارد مسجد كه شديم آن ها را نزديك مقام ابراهيم آوردم و ده نفر ده نفر مُحرم كردم و از آنان خواستم بي درنگ به هتل برگردند. وقتي خود تنها شدم، دو ركعت نماز خواندم، سپس نيت كرده محرم شدم و به طرف هتل راه افتادم. به هتل كه رسيدم ديدم مدير كاروان با حالتي عصباني آمد و گفت: به شما نگفتم نمي شود زائران را در اين وضعيت به مسجدالحرام برد؟ يك نفر از حاجيان ساوه اي گم شده و شما بايد بماني و او را پيدا كني و با هم به عرفات بياييد!گفتم: بسيار خوب، حرفي ندارم.زائران با ناراحتي و تأثر به من نگريستند و من هم نگاه حسرت آميزي به آنان كردم و بيرون آمدم. اما اطميناني در قلبم وجود داشت كه گويا گمشده را به زودي خواهم يافت. ابتدا به طرف قبرستان ابوطالب آمدم. سوره حمدي خواندم و ثوابش را به رسول خدا صلي الله عليه و آله هديه كردم. آنگاه به طرف مسجدالحرام رو كرده، به آقا امام زمانعجل الله تعالي فرجه عرض كردم: يابن رسول الله، به يقين شما اين روزها در اين سرزمين حضور داريد، عنايت كنيد زوتر گمشده خود را پيدا كنم. اين را گفتم و راهي مسجدالحرام شدم.آن سال ها، وسيله نقليه بسيار كم بود، بيشتر حاجيان لبيك گويان و پياده به سوي مِنا و عرفات در حركت بودند. من از سويي حاجي گمشده را دقيق نمي شناختم و از سوي ديگر همه مردم محرم شده بودند، لباس ها همه سفيد بود و يافتن او بسيار دشوار.در آن زمان ستادي براي گمشدگان تشكيل شده بود. به آنان مراجعه كرده قضيه را گفتم. آن ها با برخورد بدي به من گفتند: بايد به ستاد گمشدگان در منا بروي و من مأيوس بيرون آمدم.از طريق بازار ابوسفيان به سمت مسجدالحرام مي رفتم و گاهي هم زير لب لبيك مي گفتم. كمي كه جلوتر آمدم، ديدم دو نفر مي آيند؛ يكي نسبتاً قدي رشيد دارد و

.

ص: 233

بسيار خوش چهره است و فردي هم همراه اوست. كمي دقيق تر كه شدم نود درصد احتمال دادم يكي از آنان همان حاجي گمشده ساوه اي است! به سرعت به طرف آن ها رفتم و ديدم حدسم درست است. خواستم با پرخاش با او سخن بگويم كه ديدم آن آقا به من اشاره كرد كه آرام باشم؛ يعني هشدار داد كه تو در حال احرامي پس مراقب باش. آنگاه از من پرسيد: اين حاجي شماست؟گفتم: آري. سپس از حاجي ساوه اي پرسيدم: پس شما كجا رفتيد؟گفت: كفش هايم را گم كردم، مقداري دنبال آن ها گشتم آخر هم پيدا نكردم و هم اكنون با پاي بي كفش آمده ام.از اين كه اين مشكل به راحتي حل شد خدا را سپاس گفتم، ولي مشكل دوم آن بود كه كاروان حركت كرده و من بايد همراه اين زائر به عرفات بروم، آن هم با كمبود وسيله نقليه و شلوغي راه و ندانستن محل خيمه ها. به هرحال از خدا استمداد جستيم و سرانجام وسيله اي پيدا شد و هر دو نفر سوار شديم.مسافران معمولاً محل سكونت و خيام خود را در عرفات مي دانستند و به موقع پياده مي شدند، اما من نمي دانستم، راننده هم نمي دانست. يكي دو مرتبه از راننده خواستم تا قدري جلوتر برود، او هم مقداري جلو رفت ولي به محلي رسيد كه گفت ديگر از اينجا جلوتر نمي روم و ما به ناچار پياده شديم. در اين حال ناگهان به ذهنم خطور كرد كه مطوّف ايرانيان محمد علي غَنّام است، خوب است سراغ او را بگيرم و از اين طريق خيمه ها را پيدا كنم. مشغول نگاه كردن به تابلو راهنما بودم كه ديدم آقاي عسكري، يكي از مديران سابقه دار با حالتي مضطرب و خسته دنبال خيمه هاي خود مي گردد، به ما كه رسيد، پرسيد: خيمه هاي ما كجاست؟

.

ص: 234

ديدم او كه مدير است خيمه خود را گم كرده، چه رسد به من! ليكن نقطه اميد آن بود كه فهميدم خيمه هاي ايراني ها در همين حدود است. مقداري كه جلوتر آمديم و به خيمه هاي ايراني ها رسيديم متوجّه شديم كه خيمه سوم خيمه كاروان ماست. وقتي من و حاجي ساوه اي وارد خيمه شديم، ديديم كه كاروان ما هم تازه از راه رسيده اند، و هنوز كامل مستقر نشده اند! شادي و شعف، وجودم را فرا گرفت و با تمام وجود از عنايتي كه آقا امام زمانعجل الله تعالي فرجه كردند، خوشحال و سپاس گزار شدم.

.

ص: 235

ص: 236

شب شد، نماز مغرب را كه به جماعت خواندم يكي از زائران نزد من آمد و گفت: حاج آقا! نگران نباشيد. او آمد. خوشحال شدم. بعد از انجام فريضه عشا و سخنراني، او را خواستم. گفتم: كجا بودي؟ چه كسي تو را آورد؟گفت: همان نزديكي هاي جمرات بي حال افتاده بودم. همين چند دقيقه قبل يك نفر آمد كه اسم مرا مي دانست. به من گفت: بلند شو تا تو را به چادرت برسانم. تا حركت كردم ديدم اينجا هستم. به من گفت: برو توي چادرت! آري، چهره او نوراني شده بود. همه مي خواستند به صورت نوراني او نگاه كنند. همه فهميدند او مشمول عنايات خاصّ حضرت بقيّة الله شده است و احترام خاصّي در بين كاروان پيدا كرد. يكي از نزديكانش مي گفت: از خصوصيات اين مرد، آن است كه نمي داند گناه چيست. تا به حال، خلاف و گناهي از او ديده نشده و با همه بي حواسي كه دارد، اذان را كه مي شنود، براي نماز به مسجد مي رود و گاهي در مسجد، تنها كسي است كه نماز اوّل وقت مي گزارد. او اكنون زنده است و در روستاي گرو در منطقه راتكانِ مشهد به سر مي برد. تمام زائران كاروان تا آخر سفر، حال خوشي داشتند و توسلشان به وليّ عصرعجل الله تعالي فرجه زياد بود. يقين كردم كسي كه او را به چادرها راهنمايي كرد، يا شخص بقيّة اللهعجل الله تعالي فرجه بوده و يا از اعوان و ياران آن حضرت. اَللَّهُمَّ أَرِنِي الطَّلعَةَ الرَّشيدَةَ وَ الغُرَّةَ الحميَدة.

.

ص: 237

ص: 238

ص: 239

ص: 240

پس از نماز صبح _ كه به طور معمول و با عجله همه را سوار ماشين مي كرديم تا زودتر راه بيفتيم و پيش از طلوع آفتاب وارد مشعر شويم _ لحظه اي از ديدن او غافل شدم. وقتي حاجيان را سوار كرديم، از ماشين پياده شدم. اثري از او نيافتم. پس از جستجو به پشت اتومبيل رفتم. او را در جوي هايي كه براي جاده سازي كنده بودند، ديدم كه رو به قبله و تسبيح به دست، جان به جان آفرين تسليم كرده است!

.

ص: 241

ص: 242

در همان ايام حدود پنج نفر از رفقا كه قبلاً قرار گذاشته بوديم با هم به مكه برويم، عازم عمره بودند، اما اين بيماري مي توانست مانع رفتن من شود. چون به دوستان قول داده بودم و آمادگي عمل جراحي را هم نداشتم، لذا قطره دارويي را برداشتم و با وسايل مورد نياز عازم سفر عمره شدم. درد كليه ام ادامه داشت تا مدينه منوّره. اين وضع دو يا سه يا پنج روز ادامه داشت و به تدريج درد شديدتر مي شد. يك روز براي من صبحانه آوردند، من از درد افتاده بودم و به تعبير دوستان چنگ مي زدم. وقتي مرا با اين حال ديدند، رفقا دو سه دكتر ايراني كه براي سفر عمره آمده بودند را به بالين من آوردند. دكترها بعد از معاينه گفتند: حال شما اصلاً خوب نيست و بايد فوراً عمل كنيد؛ يا در مدينه و يا برويد ايران.من جرأت نكردم در مدينه عمل كنم؛ زيرا آن وقت در مدينه امكانات كافي فراهم نبود. گفتم: مي روم ايران. دوستان براي من بليط گرفتند و مقدمات سفر به ايران را فراهم كردند و خودشان نيز در حال تدارك رفتن به مسجد شجره براي عمره بودند.به نظرم رسيد بروم و يك زيارت خداحافظي و وداع با پيغمبر صلي الله عليه و آله انجام بدهم. مابين ظهر و عصر، زمان خلوتي مسجد، به مسجد النّبي رفتم. بالاي سر پيغمبر رفتم و مقابل ايشان _ دقيقاً از شبكه هاي بالاي سر پيامبر صلي الله عليه و آله نگاه كردم _ با حالت درد دو ركعت نماز خواندم، البته نمازم هم خيلي باحضور قلب نبود. بعد از نماز مقداري دعا كردم و به حضرتش عرض كردم: به من گفتند بايد بروم، آمدم زيارت وداع انجام دهم و دو ساعت ديگر از اينجا مي روم، امّا با اين وضعيت برگشتن من، براي من خوب نيست، دشمن پي بهانه است. ممكن است بگويند: تا مدينه رفتي خدا به شما توفيق مكّه نداد، حتّي اجازه نداد به مسجد شجره بروي و احرام ببندي. براي شما هم خوب نيست، اينجا جزء محل هايي است كه دعا مستجاب مي شود، شايد عدّه اي كه ايمان درستي ندارند

.

ص: 243

بگويند: ديدي مطالبي كه درباره شما مي گفتيم دروغ است، و يا بگويند: اين بنده خدا هم درد مي كشد، و هم زائر است! و... در هر صورت خداحافظ.بلند شدم و از مسجد بيرون آمدم. در راه احساس كردم دردم مقداري تخفيف پيدا كرده است. رسيدم به هتل، تا دوستان بيايند و براي رفتن به مسجد شجره آماده شوند يكي دو ساعت طول كشيد. من حالم كم كم خوب شد. وقتي دوستان سوار خودرو مي شدند، من حالم خوب بود و درد نداشتم. به نظرم رسيد فعلاً با اين ها به مسجد شجره بروم و احرام ببندم، بعداً چند ساعت فاصله دارم بروم مكّه عمره به جا بياورم، اگر درد داشتم از همان جا هم مي توانم برگردم. اما دوستان به من گفتند: برگرد ايران.گفتم: نمي روم.گفتند: ما بليط گرفتيم!گفتم: مي روم مسجد شجره. من با دوستان رفتم مسجد شجره و احرام بستيم. سپس سوار يك وانت روباز شديم، و به سمت مكّه راه افتاديم. نزديك مكّه يك مقدار احساس درد كردم، ولي شديد نبود، به دوستان گفتم: برويد هتل بگيريد، من عمره را به جا بياورم و بيايم.رفتم مدخل ورودي مسجد وضو گرفتم و آماده انجام اعمال شدم. طواف كردم، نماز طواف را خواندم و اعمال را انجام دادم. بعد از اعمال ديگر حوصله نداشتم ببينم دوستان كجا اتاق گرفته اند و همان جا خوابيدم. دردم كم شده بود، وقتي از خواب بيدار شدم آفتاب زده بود، نزد رفقا رفتم در حالي كه بيماري برطرف شده بود و ديگر سراغم نيامد. تا در مكّه بودم نيز حالم خوب بود.در ايران هم اصلاً بيماري نداشتم، متوجه نشدم سنگ كليه ام دفع شد؟ آب شد؟ خُرد شد؟ با توجه به اين كه كليه من سنگ ساز بود، در اين مدّت الحمدلله تاكنون درد كليه نديدم.

.

ص: 244

بعد از انقلاب نيز تا اين ساعت كه در خدمت شما هستم، درد كليه نداشته ام. من اين كرامت را از پيغمبر اكرم مي دانم و آن را به حساب خوبي خودم نمي گذارم، به حساب عظمت رسول الله صلي الله عليه و آله مي گذارم.(1)

.

ص: 245

ص: 246

گذاشته گريه مي كردم. بعد از ربع ساعتي به طرف قبر پيامبر صلي الله عليه و آله برگشتم و پاي ديوار نشستم و به درد و ناراحتي خود بسيار گريستم. گفتم: يا رسول الله! خوب مي داني كه من براي خدمت به زائران شما آمده ام، حال چگونه مي پسنديد كه اين بيماري را از مدينه سوغاتي ببرم.بعد از ساعتي از جا برخواستم و به طرف منزل رفتم. همان شب در عالم خواب ديدم كه روضه امام حسين عليه السلام را مي خوانم و مستعمين زيادي گريه مي كنند و خودم نيز زياد گريه مي كردم. با صداي اذان از خواب بيدار شدم، وضو گرفتم و نماز خواندم و دوباره خوابيدم. ساعت هشت از خواب بيدار شدم و پس از صبحانه به اتفاق حاج آقاي روحاني كه در خدمت ايشان بودم به بعثه رهبري (قصر الدَّخيل) رفتيم و از آنجا به حرم و بعد از نماز ظهر از حرم به منزل آمديم. وقتي به خانه رسيديم، متوجّه شدم كه امروز با اين كه راه زيادي را پيمودم، اما هيچ دردي احساس نكرده ام! خداوند را شاهد مي گيرم كه از آن روز اثري از آن بيماري در خود نديده ام و ديگر به پزشك مراجعه نكرده ام.

.

ص: 247

ص: 248

گفتم: البته. او پول ثبت نام مرا داد و در سال 1362 به عنوان زائر آمدم و در سال 1363 به عنوان مسئول تبليغات گروه جانبازان از طريق بنياد شهيد مشرف شدم. در سال هاي 1365 و 1366 به عنوان معين و تا به حال (سال 1377) حدود 10 مرتبه مشرّف شده ام و معتقدم كه ان شاء الله خداوند سفرهاي بعدي را هم (تا بيست سفر) قسمت خواهد كرد.حال مي ترسم كه بعد از بيست سفر، ديگر موفق نشوم و لذا مرتّب التماس مي كنم كه خدايا! من گفتم حدّ اقل بيست مرتبه، اما حدّ اكثر آن به كرم و لطف شما بستگي دارد!

.

ص: 249

ص: 250

ص: 251

از محل توقف اتوبوس ها كه گذشتيم، پس از طي مسافت حدود پنج دقيقه، در آن ازدحام جمعيت، اين خانم را گم كرديم.در آن سال، هشت نفر زير دست و پا تلف شدند. من و يكي از دوستانم مجبور شديم تا به كوه زده و از پشت خيمه هاي مصري ها كه بالاي محل استقرار چادر ايراني ها بود خود را به محل چادرها برسانيم. پس از چهار پنج ساعت و در حالي كه زخمي شده بوديم، خود را به خيمه ها رسانديم، ولي احدي از اعضاي كاروان ما نرسيده بود. وقت ظهر بود، كه با كمال تعجب ديديم آن پيرزن در كنار خيمه با آرامش و سلامت كامل نشسته است. وقتي سؤال كردم: كجا بودي؟ گفت: وقتي نگاه كردم و شما را نديدم، كسي آمد و گفت: ناراحت نشو، بيا تا راهنمايي ات كنم. همين طور كه دستم را گرفته بود و بدون آن كه مسافت زيادي را طي كنيم، به اينجا رسيديم. چون پايم درد مي كرد، خوشبختانه راه زيادي هم نبود.نكته تعجب آور آن كه چشمش هم بهبود يافته بود و تا سال هاي بعد هم كه حالش را مي پرسيديم، مي گفت: چشمم خوب است.برايمان شگفت آور بود كه چطور شد در آن روز حتي كه تعداد زيادي از مردان گم شدند، اين خانم به راحتي و با سلامتي كامل به چادرها رسيد. جز اين كه بگوييم عنايت حضرت بقية الله بود كه اين زن پارسا را نجات داد، چيز ديگري نمي توان گفت.

.

ص: 252

ص: 253

حضرت امام، ابتدا مقداري استنكاف كردند، ولي با اصرار ايشان، عينك ايشان را برداشتند و دست خود را بر چشم هاي ايشان كشيدند و اين آيه را خواندند: (وَنُنَزِّلُ مِن القُرآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحمَةٌ لِلمُؤمِنينَ)(1) و به چشمان ايشان دميدند و ايشان از همان جا عينك را در جيب خود گذاشتند و در اين مدت تا زمان شهادت احتياجي به آن پيدا نكردند. ايشان تا زمان شهادتشان مكرر مي فرمودند: اين سيّد فرزند پيامبر، از زماني كه دست خود را به چشم من كشيد، اصلاً ناراحتي چشم ندارم.

.

ص: 254

ص: 255

ايشان در عالم خواب التماس مي كنند كه: شما كي هستيد؟ مگر با من نسبتي داريد؟ مي فرمايند: من فاطمه هستم.بعد از اين خواب ايشان از من خواست كه هر طور شده بايد امسال به حج برويم. روز 23 شعبان به معاونت امور روحانيون بعثه مقام معظم رهبري تلفن كردم و با مسئول اعزام روحانيون عمره صحبت كردم. وقتي حضوري خدمتشان رسيدم، هنوز صحبت نكرده بودم كه ايشان گفت: آقاي اشرفي! مايليد در ماه رمضان [به عنوان روحاني كاروان] به مكه برويد؟ پاسخ مثبت دادم و بلافاصله دستور داد اسم بنده را براي حج همان سال بنويسند. سفر ايشان هم به طور معجزه آسايي درست شد.وقتي مشرّف شديم، در مدينه منوّره، با حرم، فاصله چنداني نداشتيم، اما درد پاي ايشان بيشتر شد، به طوري كه هر ده قدمي كه راه مي رفتند، روي صندلي اي كه تهيه شده بود، مي نشستند و مجدداً حركت مي كرديم.شب اوّل خيلي مشكل بود. اما شب دوم كه مشرف شديم، وقتي برگشتيم، خدا شاهد است كه ايشان اصلاً پادردي نداشت! از ايشان پرسيدم: چه شد؟ گفت: به مادرم زهرا عليها السلام گفتم كه حاجتم را برآورده سازد. سؤال كردم: آيا در قبرستان بقيع گفتي؟ گفت: سمت باب جبرئيل، جا نمازم را پهن كردم و نماز خواندم و پس از نماز، سرم را به ديوار گذاشتم و عرض كردم: شما مرا دعوت كرديد و من اجابت كردم. بايد شفايم بدهيد. بعد دستمالم را به باب جبرئيل كشيدم و به پايم ماليدم.از آن زمان، پا درد ايشان به طور كامل خوب شد و صندلي را كنار گذاشت. وقتي به ايران برگشتيم فرزندانمان تعجب كرده بودند و پرسيدند: چه كار كرديد؟گفت: شفايم را از مادرم، حضرت زهرا عليها السلام گرفتم و آمدم. بعد از آن هر عكسي كه از پاي ايشان گرفتند، گفتند: هيچ اثري از آرتروز مشاهده نمي شود. در حالي كه عكس هاي قبلي بر بيماري ايشان صحّه گذاشته بود.

.

ص: 256

ص: 257

نشسته بود و دست و پاي خود را تكان مي داد، مشاهده كردم. با ديدن من به گريه افتاد و فرياد زد: شفا گرفتم، شفا گرفتم!من كه متحيّر شده بودم، گريه كردم و به دنبال دكترها دويدم. آقاي دكتر متكلّم و چند نفر ديگر به اتاق ايشان آمدند و با ديدن وي، در حالي كه نمي توانستند باور كنند، در پاسخ سؤال من كه پرسيدم: آقاي دكتر! آيا معجزه شده است؟ گفتند: نمي دانيم، ولي بسيار غيرطبيعي است.پس از آن كه بر اعصاب خود مسلّط شدم، از مادرم پرسيدم: چه اتفاقي رخ داد؟ قضيه چيست؟گفت: وقتي كه حرف هاي ديروز دكتر را شنيدم، از اين كه تا آخر عمر بايد سربار شما شوم، خيلي ناراحت شدم و با حضرت فاطمه عليها السلام درد دل كردم كه: اي خانم! فرزندم را تقديم كرده ام،(1) راضي نشويد كه در بازگشت، مورد تمسخر معاندان و مخالفان انقلاب قرار بگيرم. در همين حال خوابم برد، در خواب خانم با جلال و عظمتي را ديدم كه به كنار تختم آمد و فرمود: دخترم! چرا اين قدر ناراحتي؟عرض كردم: خانم! به خاطر مشكلي كه برايم پيش آمده، ناراحتم. حالت فلج من همه اطرافيان را به زحمت مي اندازد و من از خدا خواسته ام كه تا آخر عمر زمين گير نشوم.فرمود: دخترم! پايت را تكان بده.عرض كردم: خانم! من فلج شده ام، حتي نمي توانم حرف بزنم.مجدداً فرمود: دست و پايت را تكان بده.در عالم خواب شروع كردم به تكان دادن دست و پايم، يك مرتبه از خواب بيدار شدم و مشاهده كردم كه دست ها و پاهايم خوب شده و حركت مي كند.

.

ص: 258

مادرم تا سال 1376 در قيد حيات بود. چهار مرتبه سكته كرد و فقط دستش از كار افتاد و هيچ گاه از پا نيافتاد و زمين گير نشد، حتي روزي كه از دنيا رفت، شب قبل از آن، ساك خود را براي سفر به مشهد مقدّس آماده كرده بود.گاهي با خنده مي گفت: چه اشتباهي كردم كه آن روز در مدينه، فقط شفاي پايم را از حضرت زهرا خواستم، اي كاش سلامت كامل خود را مي خواستم.

.

ص: 259

ص: 260

. .

ص: 261

ص: 262

اين ماجرا گذشت و من به تهران برگشتم. در آمد و شدهاي معمول فراموش كردم وضعيت علي را بپرسم، اما بعد از مدتي ناگهان چشمم به او افتاد كه دست هايش را به ديوار گرفته و دارد راه مي رود. با تعجّب موضوع را از همسرم پرسيدم و او كه تازه متوجّه شده بود، برايم تعريف كرد كه چند روز است علي دست خود را به ديوار مي گيرد و راه مي رود. خدا را شكر كردم و در همان حال نذر كردم كه همه ساله براي خدمت به زائران خانه خدا به حج بيايم و از آن سال تا كنون همه ساله آمده ام يا حجّ واجب يا عمره. و پسرم هم ديگر مشكلي ندارد و در حال حاضر، دوره پيش دانشگاهي را تمام كرده و خود را براي رفتن به دانشگاه آماده مي كند.

.

ص: 263

ص: 264

صبح، ما را به ميدان حرم، بين باب السلام و باب الرحمه بردند. آنجا فضاي بازي دارد و سايه بان هايي در آن درست كرده اند. زير سايه بان ها قطعه سنگ هايي وجود داشت و عده اي هم آنجا مشغول ساختن و تعمير مسجد بودند.وقتي ما را از باب الرحمه به سوي باب السلام مي بردند، صدها جوان را به صف كرده بودند و ما را از مقابلشان عبور دادند. قضات، مأموران و افسران هم در كنار آن ها ايستاده و چوب درخت خرما هم براي تنبيه آورده بودند.بعد از مدتي جوان شيعه اي را آوردند كه نامش «عباس شلش» بود. يك مأمور در سمت راست و مأمور ديگري در سمت چپش ايستاده بود. مأموران، او را به شدت روي زمين انداختند تا كتكش بزنند. از طرف ديگر، مأموران، جوان ديگري را به نام «صالح الحريري» آوردند و آن قدر او را با چوب هاي خرما تازيانه زدند تا اين كه مظلومانه جان سپرد.ناگهان در همان اوضاع، سايه بان هايي كه داشتند زيرش كار مي كردند، بر سرشان سقوط كرد و خراب شد. علتش اين بود كه بعضي از مردم براي تفريح [و تماشا]، روي آن سايه بان ها رفته بودند. وقتي چنين شد، اوضاع به هم ريخت و مأموران به آنجا رفتند. وقتي برگشتند، دستور دادند كه ما را به زندان برگردانند.اين ماجرا از امدادهاي غيبي الهي بود و خداي سبحان، ما و جوان هاي شيعه را نجات داد. بعد از آن كه ما را به زندان برگرداندند، دعا كرديم كه خدا به حقّ محمد صلي الله عليه و آله، ما را از دست آن ها نجات دهد. همچنين به رسول خدا صلي الله عليه و آله و حضرت زهرا عليها السلام متوسل شديم كه خداوند تبارك و تعالي، ما را از دست آن ها خلاص كند. بعد از اين ماجرا وقتي مأموران سعودي مي خواستند جوانان شيعه را با چوب خرما بزنند، آهسته مي زدند.آن شب را هم ما در زندان مانديم. صبح پنج شنبه ما را به خانه فردي به نام خريجي آوردند و آن هيئت نيز در آنجا جمع بودند. قضات، حكم صادر كردند كه جوانان و پيران از زندان آزاد شوند و ما سه نفر بمانيم؛ من، شيخ عابد و عبد علي.

.

ص: 265

آن ها حكم كردند كه ما را تقاص كنند؛ يعني ما را اعدام كنند. اعدام ها را در مكه و قبل از نماز جمعه انجام مي دادند.عصر پنج شنبه به دست هاي ما دستبند زدند و ما را سوار ماشين كردند. سپس به سوي جدّه راه افتاديم و پيش از ظهر جمعه به جدّه رسيديم. ما را در پاسگاه پليس، زنداني كردند. منتظر بوديم كه بيايند و ما را براي اعدام ببرند؛ اما خبري نشد تا اين كه نيمه شب به ما گفتند كه اعدام نمي شويد؛ بلكه بايد تبعيد شويد.صبح شنبه، ما را به داخل شهر جدّه بردند. سه روز در جدّه نگه داشتند و بعد به جزيره جِزان بردند. شش ماه در آنجا مانديم. سپس خبر رسيد كه بخشيده شديم.وقتي مي خواستند ما را با كشتي به جزيره جِزان ببرند، فرمانده پليس به ما گفت: به شما مژده بدهم كه خداوند، از كسي كه با شما اين كار را كرد، انتقام گرفت. پسر امير مدينه ماشينش چپ كرد و آتش گرفت و او نتوانست خود را نجات بدهد و در آتش سوخت.الحمدلله ما سالم برگشتيم و امير مدينه با مرض سرطان مرد. پسر، در آتش سوخت و پدر با سرطان مرد. بسياري از كساني كه ما را اذيت كردند، خداوند از آن ها انتقام گرفت؛ الحمدلله.روزي وزير كشور يا وزير اقتصاد به برخي از برادران ما _ كه در رياض پيش او كار مي كردند _ گفته بود كه من مردم نَخاوِ لِه(1) را اذيت كرده ام و از ما مي خواست كه از او بگذريم و عفوش كنيم؛ چون دستور داده بود همه محله نَخاوله خراب شود. مهندسي مي گفت: مي گفتند كه محله نَخاوله شيعه اند، به همين دليل، برخي خانه ها را خراب كردند و خيابان كشيدند.شخصي به نام حمزه عباس كه يكي از نيكان روزگار بود. خانه اش، مدام محل رفت و آمد شيعيان بود و در آن، جلسات آموزش، وعظ و ارشاد برگزار مي شد. نقل

.

ص: 266

مي كرد كه وقتي مي خواستند خانه اش را خراب كنند، به مأمورها گفته بود اجازه بدهيد نماز شبم را در خانه ام بخوانم و صبح، اثاث خانه را ببرم. اما وقتي صبح شد و مأمورها آمدند خانه را خراب كنند، ادواتشان را برداشتند و بردند و گفتند: تو معاف شدي.عبدالرحمان رفه، يك قطعه باغ داشت كه ملك شخصي اش بود. تصميم گرفته بود كه آن را بين مردم نخاوله تقسيم كند، و گفته بود هر كه مي خواهد، من زمين مي دهم و تنها خواستم اين است كه ما را ببخشيد.به هر حال، باقي ماندن شيعيان در آن محله يك معجزه از پيامبر صلي الله عليه و آله . و ائمه عليهم السلام است. آن ها كه مي گفتند اينجا محله شيعه است و بايد خراب شود، رفتند، اما شيعيان ماندگار شدند.

.

ص: 267

ص: 268

. .

ص: 269

ص: 270

نام «علي حمزه» را براي پسرم بر اين اساس برگزيدم كه فكر مي كردم دو سردار بزرگ در صدر اسلام وجود دارد: يكي داماد پيامبر صلي الله عليه و آله و ديگري عموي پيامبر صلي الله عليه و آله و بر همين اساس، نام آن دو را بر فرزندم نهادم. اين سرزمين متعلّق به اسلام است و سرانجام به دامان اسلام نيز باز خواهد گشت، چه در دوره حيات پسرم باشد يا فرزندان او. هنوز بوي «الأندَلُس» (نام عربي اين منطقه) در اين سرزمين باقي است. بزرگ ترين مشكل آندُلُس در وضعيت كنوني، جهل تاريخي است كه مردم نسبت به ريشه هاي خود دارند و هويت عظيمي كه آندُلُس از خود برجاي گذاشته است، قابل فراموش كردن نيست.

.

ص: 271

. .

ص: 272

. .

ص: 273

. .

ص: 274

. .

ص: 275

ص: 276

مي شود، معده آن قدر قدرت دارد كه سرِ لوله پلاستيكي كه غذا را به آن منتقل مي كند هضم مي شود و هر ماه بايد لوله را عوض كنيم».هنگامي كه مشغول گفتگو بوديم، لحظاتي «حوّا» همسر سالخورده و فداكارش وارد اتاق شد. آقاي احمد ديدات تا چشمش به همسر باوفايش افتاد، حالش منقلب شد و اشك در چشم هايش حلقه زد. آرامش آموزنده اي بر احمد و همسرش حاكم بود.فرزندش در ادامه اين ديدار گفت: «مادرم هشت سال است كه به خاطر پرستاري از پدر، از خانه بيرون نرفته! او خواندن و نوشتن نمي داند، ولي شبانه روز سه چهار بار به پدرم آمپول تزريق مي كند و روزي دو بار، او را ماساژ مي دهد. همين مراقبت ها موجب شده كه بدن پدر زخم نشود. خوشبختانه درد هم ندارد و ما از اين جهت، خداوند را شاكر و سپاس گزاريم.با همه اين احوال، پدرم از همه اخبار دنيا آگاهي دارد، حتي آخرين اظهارات وزير خارجه ايران درباره موضوع هسته اي را شنيده است و دشواري هايي كه مردم ايران با آن روبه رو هستند را مي داند. روزنامه ها را جلوي صورت ايشان مي گيريم، مي خواند، كتاب هم مطالعه مي كند».جالب توجه اين كه او با پلك هاي چشمش سخن مي گفت. بدين سان كه فرزندش اعداد را با سرعت مي شمرد تا به حرف مورد نظر پدر (طبق جدولي كه در اتاق نصب شده بود) برسد. وقتي به آن حرف مي رسيد، پدرش پلك چشم خود را حركت مي داد. او مجدداً اعداد را مي شمرد، تا به دومين حرف مورد نظر برسد، و همچنين تا حروف يك كلمه و بعد كلمات يك جمله تكميل گردد. طبيعي است كه اين گونه سخن گفتن، بسيار دشوار و طولاني است.نكته فوق العاده مهم، اين كه او با اين حال و با همه مشكلاتي كه با آن روبه رو بود، باز هم از اسلام در برابر مسيحيت دفاع مي كرد. مبلّغان مسيحي با او ديدار داشتند و با او گفتگو مي كردند!فرزندش مي گفت: «پدرم با همين شرايط سختي كه دارد باز از اسلام دفاع مي كند. شب گذشته يك كشيش مسيحي كه سابقه مناظره با ايشان را داشت به اينجا آمد و به خيال خود مي خواست او را تحت تأثير قرار دهد و تبليغ مسيحيت كند. در ماه اكتبر نيز كشيش ديگري آمد و به پدرم گفت: ببين محمد با تو چه كرده است؟ قرآن نمي تواند تو را نجات دهد؛ امّا اگر عيسي را خدا بداني، تو را نجات خواهد داد!پدرم بدون اين كه عصباني شود به وي گفت: كتابت را بخوان (نگفت: كتاب مقدّس را بخوان، بلكه گفت: كتابت را بخوان) باب نوزده، آيه سي از «سِفْرِ تكوين» تورات را بخوان. كتاب مقدّس، اينجا بود. دست او داديم و او آيات مورد اشاره را خواند كه: لوط، شراب نوشيد و سپس در حال مستي با دخترانش زنا كرد. دختران نيز از اين زنا حامله شدند و هر كدام پسري به دنيا آوردند كه نَسَب بعضي از انبيا، مانند: داوود و سليمان و عيسي، به آنان مي رسد.(1) كشيش پس از خواندن آيات ياد شده، آن چنان شوكه شد كه با عصبانيت از جا برخاست و به پدرم گفت: تو شيطاني! و سپس منزل را ترك كرد».باري، آرامش، وقار، ايمان و صلابت اين مرد واقعاً شگفت انگيز بود. من در برابر تحمّل، مقاومت و بزرگي او احساس كوچكي كردم، در يك جمله ديدار احمد ديدات در بستر بيماري، درس پايداري، مقاومت، رضا و سپاس گزاري خداي سبحان، و درس تلاش تا آخرين رمق براي ترويج اسلام بود.هنگام خداحافظي يكي از تأليفات خود را به من اهدا كرد و با اشاره پسرش و با كمك او با سر انگشت آن را امضا كرد، من نيز ترجمه كتاب اهل بيت در قرآن و حديث و كتاب كيمياي محبت به زبان انگليسي را به او اهدا كردم.در پايانِ اين ديدار، دست بر بازويش گذاشتم و هفت بار سوره حمد را تلاوت كردم و با حال خاصّي كه پيدا كرده بودم از خداوند متعال خواستم كه به او توفيق دهد با عقيده به مذهب اهل بيت عليهم السلام از دنيا برود، و با لطفي، زخم زبان مبلغ مسيحي را درمان كند.بعد خداحافظي كرديم و از منزل آقاي ديدات بيرون آمديم؛ ولي من تحت تأثير اين ديدار تا لحظاتي منقلب بودم و بي اختيار اشك مي ريختم.گفتني است آقاي محمد علي قانع زاده _ كه در آن تاريخ سفير ايران در پرتوريا بود _ از دعايي كه اين جانب در دل براي احمد ديدات كردم، خبر نداشت. ايشان را حدود يك سال بعد در بعثه مقام معظّم رهبري، در تهران ديدم. بدون مقدمه ماجراي عجيبي از ديدارش با احمد ديدات كه يك ماه قبل از وفاتش اتفاق افتاده بود را تعريف كرد. آقاي قانع زاده به تقاضاي اين جانب آن ماجرا را مكتوب كرد. متن نوشته ايشان خطاب به اين جانب چنين است: احتراماً به استحضار مي رساند در سال 1384 هنگامي كه براي اولين بار به ديدار آقاي شيخ احمد ديدات مبلّغ بزرگ اسلامي در شهر دوربان آفريقاي جنوبي رفتم بسيار متأثر شدم، به گونه اي كه متحيّر بودم كه چگونه است كه يك عالم بزرگ اسلامي با اين همه درد و رنج، روبه رو شده و مدت هشت سال است كه روي تخت خوابيده و تنها گوش، چشم و مغز وي فعال است. آرزو كردم كه هرچه زوتر شفا يابد.شيخ احمد در همان حال از من جوياي احوال آقاي سيد عبدالله حسيني (روحاني مقيم آفريقاي جنوبي) شد. من خبر سلامتي وي را به آقاي ديدات دادم و همان جا به آقاي حسيني تلفن زدم و گفتم آقاي ديدات جوياي احوالات شما هستند و مي گويند مدت زيادي است از شما خبري ندارند. وي گفت: سلام مرا ابلاغ كنيد و بگوييد من هم اكنون در يمن هستم؛ ولي پس از بازگشت از يمن به ديدار ايشان خواهم رفت. مدتي پس از اين ديدار به آقاي سيد عبدالله حسيني گفتم كه بهتر است شما هر چه زودتر به ديدار ايشان برويد. من هم مايلم مجدداً به ديدار ايشان بروم و موضوعي را كه به ذهنم رسيده با ايشان مطرح كنم. آن موضوع اين است كه من فكر مي كنم چون

.

ص: 277

آقاي شيخ احمد ديدات براي اسلام زحمت كشيده، خداوند مي خواهد او را پاك از دنيا ببرد و احتمالاً سرّ اين كه در اين سال ها به اين شكل افتاده شده است به خاطر اين است كه با وجود تبليغ براي اسلام، به اهل بيت عصمت و طهارت توجهي نداشته است و در صورتي كه اين مطلب به او گفته شود و وي تشيّع را اختيار كند، به زودي از دنيا خواهد رفت.آقاي سيد عبدالله حسيني اين فكر را پسنديد و در يكي از روزهاي سال 1384 به اتفاق هم و با آقاي قربانعلي پورمرجان، وابسته فرهنگي سفارت، به سمت شهر دوربان حركت كرديم. همان روز ضمن حضور در منزل آقاي شيخ احمد ديدات به او گفتم كه مطلب مهمي هست كه بايد به شما بگويم و بهتر است تنها باشيم. در بين راه قرار شد اين مطلب را آقاي سيد عبدالله حسيني به او منتقل كند. پس از اين كه ديگران، از جمله آقاي پورمرجان اتاق را ترك كردند، آقاي سيد عبدالله حسيني مطلب را به طور تلويحي بيان كرد؛ ولي اين جانب با مداخله به صراحت به آقاي شيخ عبدالله ديدات گفتم: شما براي اسلام زحمت زيادي كشيده ايد؛ ولي فكر مي كنم در طي اين سال ها به اهل بيت پيامبر صلي الله عليه و آله كم توجهي كرده ايد و احتمالاً چون خدا مايل است شما را پاك از اين جهان برده و به بهشت ببرد، بهتر است اين موضوع را قبول كنيد و براي اين تغيير عقيده هم شاهد بگيريد. در اينجا بود كه خودم به گريه افتادم و با تأكيد بر موضوع فوق كه با صراحت بيشتري عنوان كردم، به ايشان گفتم: اگر چنين كنيد، احتمالاً به زودي از رنج بيماري راحت شده، از دنيا خواهيد رفت.وي با حالتي تأثرآميز گريه كرد. البته اين حالت را مي توانستيم در چشم هاي وي ببينيم؛ زيرا از نظر فيزيكي قادر به گريه كردن نبود. پس از اين پسرش را صدا زد و از طريق چشم و با رديف نمودن حروف اين جمله را به انگليسي به پسرش منتقل كرد: Thank you for your advaise؛ يعني از نصيحت شما متشكرم.

.

ص: 278

پس از اجراي اين وظيفه كه ناخودآگاه به ذهنم رسيده بود، همان روز دوربان را به مقصد پرتوريا ترك كرديم. حدود يك ماه بعد آقاي شيخ احمد ديدات دار فاني را وداع گفت. تصوّر اين جانب اين است كه آقاي ديدات شيعه شده بود و اين فيض را به همراه خود برد. شايد هم در طي اين سال ها در درون خود در مبارزه بوده است و چون هزينه هاي درمان وي، كه ماهيانه بيش از پانزده هزار دلار بود، توسط ديگران تأمين مي شد، نمي توانست و يا نمي خواست اين موضوع را اعلام كند و يا هم چنان كه گفتم در درون خود در مبارزه بود و احتياج به وسيله اي براي اين تغيير عقيده داشت. اِن شاء الله كه ما وسيله اي شده باشيم.محمد علي قانع زادهسفير جمهوري اسلامي ايران _ پرتوريا11/5/1385

.

ص: 279

. .

ص: 280

. .

ص: 281

. .

ص: 282

ص: 283

. .

ص: 284

ص: 285

مي گويد. دانستم كه اين كلمات، كلمات انسان نيست، حتي متن انگليسي قرآن كريم نيز مرا جذب مي كرد.آيات قرآن همگي درس است. وقتي كه در باره بهشت مي فرمايد و شما را به اعمال نيك فرا مي خواند تا به بهشت برين دست يابيد، يتيمان را پناه دهيد، آن ها را اطعام كنيد، نماز به جاي آوريد و به نيازمندان كمك كنيد، همگي از امور اساسي در دين محسوب مي شوند كه شنيدن آن اشك را بر چشمان من جاري مي كند؛ زيرا اين ها همان مفاهيمي هستند كه من به دنبال آن ها بوده ام. در قرآن به آيات ديگري هم مي رسيم كه از تاريخ مردمي مي گويد كه عذاب الهي بر آنها نازل شد. صحبت از قوم عاد، ثمود، نوح، فرعون و ديگر اقوام مطرح مي شود كه همگي آنان عبرت آموز است و درس هايي از گذشته برايمان دارد تا بفهميم كه چه كارهايي بايد انجام دهيم يا ندهيم؛ زيرا آن ها تمدن هاي گذشته بودند، مردمي بزرگ در گذشته كه نه تنها ايمان نداشتند، بلكه عليه پيامبران خود گام بر داشتند، آن ها حتي تا آنجا پيش رفتند كه پيامبران را مثله كردند. لذا به خاطر آنچه انجام دادند به شدت مجازات شدند. بر من عيان شد كه انسان ها بايد عمل صالح انجام دهند. بايد به اين حقيقت ايمان كامل داشته باشيم كه زندگي اين جهان، زندگي ابدي نيست، موقتي است و ما در اين جهان براي مدتي طولاني باقي نمي مانيم. قرآن به ما آموخته است كه اين زندگي موقتي است. خداوند توصيه مي فرمايد كه مؤمنان بايد كارهاي نيك هر چند كوچك را انجام دهند كه براي آن ها پاداشي است و در مقابل از هر كار بدي بپرهيزند، هر چقدر هم كه كوچك باشد، براي آن تنبيهي هست. اين جملات براي اثبات عدالت پروردگار كفايت مي كند. در واقع اين بيان قرآن توصيه اي كامل است كه ذهنيت مرا از الهياتي كه در مسيحيت به عنوان مبلغ مسيحي آموخته بودم تغيير داد. براي من قرآن بسيار جذاب است و ديد، ذهن و نگاه مرا تغيير داده است.در گذشته بر اين عقيده بودم كه خداوند مساوي تثليث و تثليث برابر وحدانيت است و اين در حالي است كه قرآن مي فرمايد: «هيچ چيز قابل مقايسه با او نيست». اين گفتار به ويژه در سوره اخلاص بيان مي شود كه: «بگو او خداي يكتاست، آن خدايي كه از همه بي نياز و همه عالم به او نيازمند است، نه زاده است و نه زاييده شده و نه هيچ كس مثل و همتاي اوست»(1) . لذا ديدگاه هايي كه خداوند را صاحب فرزند مي دانند و براي او پدر يا فرزند در نظر دارند، همه مردود هستند.در باور و فلسفه يونانيان عقيده بر خدايان و اله هاي مختلفي است؛ خداياني كه به زمين مي آيند. من به اين مطلب عقيده ندارم؛ زيرا با قرآني مأنوس شدم كه همه ذهنيات، ديدگاه ها، تحليل ها و هر چيز ديگري در باره دين و خداوند را در من تغيير داد. • شما در ابتدا به اهل سنت گرايش پيدا كرديد و سپس به مكتب اهل بيت عليهم السلام مشرف شديد. چگونگي و زمان اين تغيير را توضيح بدهيد.در فيليپين اكثريت مسلمانان سُنّي هستند. لذا آشنايي اوّليه من با اسلام از طريق اهل سنّت بود. زماني پيش آمد كه من سفرهاي متعددي به ليبي، امارات متحده عربي، عربستان و بسياري از كشورهاي اسلامي داشتم و به تبادل نظر با ديگران پرداختم. وقتي متوجه شدم مذاهب ديگر اسلامي نيز وجود دارند، شروع به تحقيق عميق در اين زمينه كردم. البته قبل از آن هم مايل بودم در باره برادران مسلمان ديگر بدانم، امّا اشتياقي نداشتم تا در مورد اهل البيت عليهم السلام بدانم. تقريباً بيشتر مذاهب اسلامي؛ از جمله مالكي، حنبلي، شافعي، جعفري و... را مورد مطالعه قرار دادم. زماني كه به مذهب جعفري رسيدم به نظرم رسيد كه مذهبي منطقي تر است. بعدها دريافتم اين مهم مديون تعاليم اهل بيت پيامبر صلي الله عليه و آله است و معناي امامت را در آنجا دريافتم؛ مقوله اي كه نمي توان آن را از تعليمات اسلام و جهان اسلام جدا كرد و لذا جهان اسلام بدون آن با مشكلات عديده اي روبروست و

.

ص: 286

تنها مكتب تشيّع است كه آن را به اين گونه در خود دارد و به راستي اين راه درستي است.مسئله ديگر اين كه به اعتقاد من باب اجتهاد بسته نيست. زماني كه با اهل سنت صحبت مي كني مي گويند: تنها مذهب، مذهب امام مالك است. در اين ارتباط بايد اين سؤال را مطرح كرد كه او صدها سال پيش از دنيا رفته، امّا برداشت هاي او از مذهب، هنوز توسط اهل سنت پيروي مي شود. براي خود من اين سؤال مطرح است كه: آيا آن عقايد كهنه نشده اند؟ ما بايد امام و مرجع حاضر داشته باشيم تا قرآن را براي ما تفسير كند و من اين را فقط در مكتب جعفري يافتم و از آن زمان به بعد از اهل سنت به سوي مكتب جعفري كه همان اهل البيت عليهم السلام است گرويدم. آن زمان، مصادف با جنگ ايران و عراق در حدود دهه 80 ميلادي بود. زمان دقيق آن را به خاطر ندارم ولي به نظرم مي رسد كه بين سال هاي 1987 و 1988 ميلادي باشد.• چه عامل و يا عواملي موجب گرديد كه از مذهب اهل سنت به مذهب اهل بيت عليهم السلام گرايش پيدا كنيد؟مذهب خويش را به اين دليل به مذهب اهل البيت عليهم السلام تغيير دادم كه به آن اعتقاد پيدا كرده بودم و همان گونه كه گفتم امامت و رهبري در اسلام را بسيار مهم مي دانستم. قرآن نيز در اين باره به ما دستوراتي را مي فرمايد. موضوع داشتن «امير» در مكاتب مختلف داراي اهميت است و كدام مكتب اين گونه مي تواند بيش از هزار و چهارصد سال عقايدي را داشته باشد و براي موضوعات مختلف و متنوع متناسب با زمان راهكار ارائه نمايد. در زمينه باب اجتهاد نيز اگر به كشورهاي قاره افريقا، خاورميانه، كشورهاي حوزه خليج فارس و آسياي مركزي بنگريم، تنها يك كشور است كه خالصانه بر امر امامت استوار مانده است. وقتي به خاورميانه مي نگريم حكومت هاي سلطنتي مي بينيم، همان سيستمي كه صلاح الدين داشت يا برخي ديكتاتورها را مي يابيم كه يا به روش سوسياليست ها عمل مي كنند و يا عقايد دمكراتيك يونان و يا جمهوري ايتاليايي دارند. برخي از آنان حتي عقايد ماركس و انگلس را دارند و برخي نيز بر عقايد آدام اسميت هستند كه به نظر من نبايد مسلمانان از آن ها پيروي كنند؛ زيرا اين عقايد پرورده دست بشر است و مانند دين ومذهب ما كامل نيست، آنچه توسط خداوند سبحان بيان شده بر اساس فطرت بشر است نه آفريده و زائيده افكار بشر است. لذا، مذهب خود را از اهل سنت به اهل البيت عليهم السلام تغيير دادم.• از تجربيات معنوي و احساسات روحاني خود در اين مدت بگوييد. نمي دانم آيا فردي را مي شناسيد كه تجربيات معنوي زيادي داشته باشد و برخي از موضوعات را در مسير تكامل بينش با تمام وجود احساس كرده باشد؟ من خود اين تجربه را كرده ام. وقتي نماز مي خوانم به خصوص نماز در شب تجربيات عجيبي را حس مي كنم. وقتي در برابر خداوند متعال به نماز مي ايستيم نه تنها جسم و جانم به لرزه مي افتد، بلكه احساس ويژه اي به من دست مي دهد، مانند آن كه چيز بسيار شگفت انگيزي مي بينم. زماني مي رسد كه وقتي نماز مي خوانم، نورهايي را در برابر خود مي بينم. گاهي احساس مي كنم كسي مرا لمس مي كند و آن وقت است كه بدنم به لرزه مي افتد. تجربيات قابل توجهي نيز در رؤياهاي خود داشته ام. شايد بنده جزء افرادي باشم كه رؤياهاي زيادي را تجربه كرده اند. در برخي موارد تنها به رؤيا ختم نشده، بلكه چيزهايي را به چشم ديده ام كه در آينده محقق شده اند. من چنين تجربياتي را در زندگي خود زياد داشته ام و اينان عواملي هستند كه به من اشتياق نماز و دعا در نيمه هاي شب تا طلوع فجر را مي دهد. زماني كه خيلي خسته هستم اعمال عبادي را انجام نمي دهم، بلكه وقتي خسته نيستم نماز، دعا و ديگر اعمال را براي توكل و عبادت خداوند انجام مي دهم. در بيست سال گذشته اين گونه تجربيات مرا به سوي معنويت بيشتر سوق داده است، البته تمام اين ها در من به عنوان يك فرد عادي تجلي يافته است.• برخي از اين تجربيات را مي توانيد بيان نماييد؟اين تجربيات غالبا در عالم رؤيا اتفاق افتاده و يا زماني كه نگاه من بر روي موضوعي گشوده شده است. به خاطر مي آورم روزي در رؤيا، خود را در يك خط ساحلي ديدم كه صدايي از من خواست جلوتر بيايم. در طرف ديگر دريا كوهي شيشه اي ديدم كه بسيار زيبا و كريستال مانند بود، امّا به خاطر آب دريا نمي توانستم عبور كنم. صدا به من فرمان داد بيا و روي آب راه برو. به خودم گفتم چرا رفتن روي آب را آزمون نكنم و اگر هم كار به شنا كردن برسد كه به هر حال به آنجا خواهم رسيد. لذا حركت كردم و وقتي اولين قدم را با نام (بسم الله الرحمن الرحيم) برداشتم با تعجب ديدم آب ديگر مايع نيست، بلكه جامد است. به راه رفتن ادامه دادم در حالي كه سنگ هاي كف آب را مي ديدم كه از كريستال بودند و تمام دريا هم كريستال بود. من توانستم به آنجا كه كوه كريستال بسيار درخشاني بود برسم. شور و شوق عجيبي در من ايجاد شد و زماني كه از خواب بيدار شدم چشمانم پر از اشك بود. در رؤياي ديگري، روزي آفتابي و بسيار گرم در تابستان را ديدم كه به ناگاه باران شديدي آغاز شد. در اين شرايط بايد براي موضوعي از خانه خارج مي شدم. مسيري را كه آب باران در آن روان بود دنبال كردم و وقتي به ميانه راه رسيدم، كوزه اي را ديدم كه به جاي آب مملو از الماس هاي درخشان بود. آن را برداشتم و همه آناني كه در اطراف من بودند فرياد شادي سر دادند. من از آن ها خواستم تا در صف بايستند و به همه آن ها الماس دادم. هر بار كه يك نفر براي گرفتن الماس به من نزديك مي شد، من در چهره او انعكاس نور و درخشش ويژه اي مي ديدم. از خواب بيدار شدم. در عالم واقع هنوز اين صف و الماس دادن را به روشني مي بينم؛ علاقه مندان، به من نزديك مي شوند تا من گوهر هاي ارزشمند تعاليم اهل بيت عليهم السلام را به آنان بياموزم. بار ديگر در رؤيا مردي را ديدم كه لباس هاي خاص جواهر نشان شبيه به جُبه پادشاهان پوشيده بود، مانند لباس هايي كه سلاطين گذشته مي پوشيدند. به من نزديك شد و دست خود را روي شانه راست من قرارداد و با من به اتاقي وارد شد. اتاق بسيار بزرگ و وسيعي بود. او مرا به داخل اتاق برد و به جايي رسيدم كه پرده هايي در آن آويزان بودند. به من گفت: روي صندلي بنشين. صندلي بسيار زيبا و ويژه اي بود. همان طور كه نشسته بودم، با تعجب به چهره او نگاه مي كردم. مردي آراسته، قدي بلند، قوي هيكل و نيرومند، با محاسني پر پشت و نوعي دستار بر سر بسته بود كه قبل از آن در هيچ كجا نديده بودم. همان گونه كه با تعجب نگاه مي كردم به نظرم رسيد كه ممكن است رسول خدا صلي الله عليه و آله باشند، امّا بعد گفتم نه ممكن است نباشند و خود ايشان به من خواهند گفت. ايشان همچنان حرفي با من نمي زدند تا اين كه دست راست خود را بالا برد و من مشاهده كردم كه پرده ها باز شدند و نوري از آنجا به اطراف درخشيد. افرادي كه آنجا بودند خطاب به من گفتند: برخيز، برخيز. من بلند شدم و شادمانه به آن ها كه دورتر از من بودند نگاه كردم. صدايم زدند كه به سوي آنان بروم و من نزديك تر رفتم. پله هايي در آن طرف وجود داشت كه از من خواستند بر روي آن پله ها بروم و من اولين پله را رفتم. باز اشاره كردند بعدي و من گام دوم را برداشتم و همين طور ادامه پيدا كرد تا بر روي پله دوازدهم ايستادم و از من خواستند كه سخن بگويم. گفتم: چه بايد بگويم؟ اشاره كردند كه صحبت كن و من شروع به صحبت با اين جملات كردم كه: اَشهدُ اَنْ لا اله الا الله، اَشهدُ اَنَّ مُحمداً رسول الله... .به ناگاه نورهايي شروع به درخشيدن كردند و من احساس كردم كه تمام وجودم در نور فرو رفته و اشك مي ريختم و از خواب برخاستم. در بيداري باز هم از آنچه در عالم رؤيا ديده بودم گريه كردم.• در مورد حادثه ترور و موضوعات مرتبط با آن و انگيزه هاي آن توضيح بدهيد.حادثه ترور اين جانب در شهر داوائو در 29 اكتبر سال 2001، كمي بعد از واقعه مركز تجارت جهاني در يازده سپتامبر رخ داد. بعد از انفجار برج هاي دوقلوي شهر نيويورك، در يكي از برنامه هاي راديويي خود كه به طور زنده پخش مي شد، سؤالات مختلفي را در زمينه علت هاي به وجود آمدن اين حادثه مطرح كردم؛ از جمله مرخصي دسته جمعي كليه كارمندان يهودي مركز جهاني در روز حادثه. همچنين اقدامات حساب شده آمريكا در اين حادثه را، پيش زمينه حمله به افغانستان براي تنگ تر كردن حلقه محاصره جمهوري اسلامي ايران تحليل كردم. به فاصله كوتاهي اين سخنان در محافل و مجامع مختلف شهر سيبو مطرح شد. همين سخنان را در گردهم آيي ديگري بيان كردم و بعد از آن در اتاق هتل محل جلسه استراحت كوتاهي كردم. فرد ناشناسي مراجعه كرد و گفت: استاد! گروه ما تصيم گرفته هديه اي را به پاس خدمات و سخنراني هاي شما به جناب عالي اهدا كند. بعد از آن تنها به ياد مي آورم كه هديه را باز كرده و با نور و صداي مهيبي مواجه شدم و هنگامي كه به هوش آمدم روي تخت بيمارستان بودم. در اين حادثه انگشتان دست راست و بينايي دو چشم خود را از دست دادم.البته اين براي اولين بار نبود كه تهديد و يا مورد سوء قصد قرار گرفته بودم و تا آن روز تقريباً از پنج سوء قصد جان سالم به در برده بودم. به طور مثال يك بار ديگر هم هنگام اجراي برنامه راديويي از پنجره استوديو مورد سوء قصد قرار گرفتم و فردي با طپانچه مرا مورد هدف قرار داد كه به خواست خداوند، ضارب _ كه بعدها مشخص شد متعلق به نيروهاي مسلح فيليپين است _ ناكام ماند. همين واقعه محبويت مرا در ميان شنوندگان دو چندان كرد و در عين حال بر تهديدات مداوم تلفني و نامه اي نسبت به من افزود كه هيچ يك نتوانست بر فعاليت هاي من اثر بگذارد.در باره انگيزه هاي ترور برخي معتقدند كه افراد و گروه هايي هستند كه علاقه مندند صداي مرا خاموش كنند. به هر حال در آن زمان و بعد از بحث ها و گفتگوهاي گسترده اي كه با برخي از برادران مسلمان در شهر كاگايان داشتم، كه بسيار موفقيت آميز هم بود، به داوائو آمدم و آن حادثه رخ داد. البته مي دانم كه جان من در دست انسان ها نيست، بلكه در دست خداوند تبارك و تعالي است. وقتي او بخواهد و پيمانه سر آيد، چه كسي مي تواند بگويد نه؟ و هنگامي كه بخواهد زندگي طولاني تري داشته باشي، چه كسي مي تواند بگويد نه؟ هيچ كس! لذا به درگاه خداوند سبحان نيايش مي كنم كه اگر آنچه بر عهده من گذاشته شده را انجام داده ام، آماده هستم كه بروم و اگر خداوند مي خواهد كه من هنوز براي دين و اسلام تلاش كنم، با تمام توان كار و تلاش خواهم كرد. فعاليت و تلاش در راه خدا را بايد تا زماني كه زنده هستيم ادامه دهيم و آن وقتي هم كه مشيت خداوند برمرگ باشد گريزي از آن نيست. • در باره فعاليت هاي ديني خود بفرماييد.در حال حاضر، به طور معمول به كار «دعوت» اشتغال دارم، ضمن آن كه ما يك برنامه راديويي داريم كه هر شب از ساعت 6: 45 الي 7: 20 پخش مي شود. تجربيات سال هاي متمادي در اين زمينه مرا بر آن داشت كه بنياد صوت الاسلام را با هدف تهيه برنامه هاي پر بار اسلامي براي پخش در راديو D.Z.R.M. شهر سيبو (دومين شهر بزرگ فيليپين) تأسيس نمايم كه برنامه مذكور نيز به خاطر ارتباط دوجانبه و تنگاتنگ با شنوندگان با موفقيت روبرو گرديد. برنامه هاي سخنراني عمومي در يكي از ميادين شهر سيبو هم داريم. در بسياري از نقاط سيبو و مراكز علمي از جمله دانشگاه ساوت وسترن، دانشگاه سان كارلوس و يا به عنوان ميهمان برنامه هاي تلويزيوني پرسش و پاسخ و برنامه هاي ديگر دعوت به اسلام شركت مي كنم، ضمن آن كه در زمينه ترجمه و چاپ قرآن و برخي كتب مذهبي فعاليت كرده ام كه ادامه دارد. براي تبليغ اسلام و اهل بيت عليهم السلام به شهرهاي ديگر هم سفر مي كنم.• شما قرآن كريم را به زبان «سيبوانا» نيز ترجمه كرده ايد. در اين باره توضيح بفرماييد.همان گونه كه مي دانيد گرايش به اسلام به ويژه در منطقه سيبو براي افرادي كه به زبان سيبوانا در منطقه ويساياس صحبت مي كنند، زياد بوده است و تعداد مسلمانان رو به افزايش است. مهم ترين نياز آنان، امكان مطالعه قرآن و درك و فهم آن است كه خوشبختانه به ياري خداوند موفق به ارائه تفسير مفاهيم و معاني قرآن كريم به اين زبان گرديديم كه زبان بومي مردم اين مناطق است. ترجمه قرآن كريم به زبان سيبوانا اولين بار در سال 2000 ميلادي و سپس در سال 2007 ميلادي به چاپ رسيد و ان شاء الله در سال جاري نيز در آستانه چاپ مجدد آن به ميزان 1600 نسخه هستيم. اين ترجمه به همراه تفسير، حدود بيست سال به طول انجاميد. اين قرآن در حال حاضر داراي تفسير، كشف الآيات، فرهنگنامه اسطوره شناسي و ترجمه است و در چاپ هاي بعدي ان شاء الله تلفظ كلمات نيز در نظر گرفته مي شود تا به آن هايي كه قادر به خواندن كلمات عربي نيستند امكان تلفظ لغات را بدهد تا بتوانند آياتي را حفظ كنند و حفظ اين آيات خود به خود به حفظ ديگر آيات كمك خواهد كرد.البته جزوات متعدد ديگري را، علاوه بر قرآن كريم، به زبان بومي مردم و ويساياس ترجمه و چاپ كرده ام كه مي توان به موارد ذيل اشاره كرد: اسلام به عنوان قلمرو حكمراني پروردگار بر روي زمينكيش مقايسه اي سوفسطائيان بابل مدرن تعليم نماز براي تازه مسلمانان اسلام راه حل نهايي كتاب راستين خداوند، كتاب مقدس(عهد عتيق و جديد) و يا قرآن؟من بسيار خوشحالم كه به لطف خداوند توانستم اين خدمات را انجام دهم، به ويژه در ارتباط با قرآن. احساس مي كنم كه به تدريج در حال ضعيف شدن هستم و چشمانم هر روز تارتر مي شود و عمرم رو به اتمام است، لذا بايد تا قبل از رفتن اثري از خود باقي بگذارم و چنين آثاري مي تواند به نسل هاي آينده برسد.• ظاهراً براي شركت در نمايشگاه بين المللي قران به ايران سفر خواهيد داشت؟من براي حضور در نمايشگاه بين المللي قران كريم و به دليل ترجمه قرآن به زبان سيبوانا و شركت در چند نشست تخصصي به دعوت رايزني فرهنگي ايران در فيليپين به جمهوري اسلامي ايران سفر خواهم كرد. به نظرم اين گونه نشست ها و گردهمايي ها با حضور برادران مسلمان بسيار مهم است. مرارت ها و رنج هاي مسلمانان بايد خاتمه يابد و واقعاً جاي تأسف است كه حدود 59 كشور اسلامي با نزديك به يك و نيم ميليارد جمعيت مسلمان در جهان وجود دارد و ما شاهد كشته شدن و زورگويي از سوي كشورهاي استعماري بر آنان هستيم و متأسفانه بايد براي حل مشكلات به آمريكا، اروپا و سازمان ملل مراجعه كنيم.بايد در درون خود وحدت داشته باشيم تا اين همه مصيبت در كشورهاي مسلمان، مانند: عراق، افغانستان، پاكستان، سوريه، بحرين، مصر و... را نظاره گر نباشيم و در صدد پايان آن برآييم. لذا اين ما هستيم كه بايد گردهم آييم و متحد شويم و اگر اين كار را انجام دهيم ان شاء الله خواهيم توانست منافع خود را تأمين كنيم، نيروهاي خود را يكي كنيم و آن وقت ما قدرتمندترين امّت در جهان خواهيم شد. خداوند تبارك و تعالي به مسلمانان منابع غني اعطا فرموده و پندهاي عالي و جذاب در تعاليم اسلامي وجود دارد و همه چيز را براي رسيدن به اتحاد در اختيار داريم. ما نياز به يك پيكر واحدي داريم كه مسلمانان را رهبري كند و دست متجاوزان را كوتاه نمايد و به آمريكا و ديگران بگويد كه از عراق و افغانستان خارج شوند.ما نياز به كسي داريم كه چنين سخناني را بگويد، در غير اين صورت افرادي ساده و فريب خورده خواهيم بود كه ستم كشيده، بي نام و نشان، بدنام و مستعمره خواهيم بود و حتي كشته مي شويم. ما در سراسر جهان برادران مسلماني داريم كه مظلوم و ستمديده هستند. برادران مسلماني كه در فرانسه با آن ها بد رفتار مي شود. همين موضوع در سوئيس، دانمارك و بسياري از نقاط ديگر جهان نيز وجود دارد. مسلمانان در آمريكا و هر جاي ديگر بايد با هم متحد شوند، مانند آنچه امروز در انگلستان شاهد هستيم كه با بيش از هفتصد مركز اسلامي در تلاش هستند. بايد همه براي امت واحد اسلامي تلاش كنيم تا اين موج گرايش به اسلام در مسير درست خود گام بردارد.بايد اشاره كنم كه واتيكان در گزارش سال گذشته خود اذعان كرده است كه 29 درصد از جمعيت كل جهان را مسلمانان در اختيار دارند، موضوعي كه كسي نمي تواند آن را ناديده بگيرد. به هر حال من عازم گردهمايي و نمايشگاه قرآن در تهران هستم و تلاش مي كنم نقشي را در اين راستا ايفا كنم.

.

ص: 287

. .

ص: 288

. .

ص: 289

. .

ص: 290

. .

ص: 291

. .

ص: 292

. .

ص: 293

. .

ص: 294

. .

ص: 295

. .

ص: 296

. .

ص: 297

. .

ص: 298

. .

ص: 299

. .

ص: 300

. .

ص: 301

. .

ص: 302

. .

ص: 303

ص: 304

ص: 305

ص: 306

. .

ص: 307

. .

ص: 308

ص: 309

. .

ص: 310

. .

ص: 311

ص: 312

. .

ص: 313

ص: 314

. .

ص: 315

ص: 316

ص: 317

ص: 318

ص: 319

ص: 320

ص: 321

ص: 322

ص: 323

ص: 324

ص: 325

ص: 326

ص: 327

ص: 328

ص: 329

. .

ص: 330

. .

ص: 331

. .

ص: 332

ص: 333

ص: 334

ص: 335

ص: 336

ص: 337

ص: 338

ص: 339

ص: 340

ص: 341

ص: 342

سيد عبدالله بهبهاني و سيد محمد طباطبايي با او همراهي نكردند؛ بلكه به مخالفت با او برخاستند، تا اين كه شيخ به اتهام «شقّ عصاي مسلمين»(1) محكوم به اعدام شد.جمله «شَقّ عصاي مسلمين» يك تعبير آخوندي است كه از بازاري ها نبوده، از اين دوتا بوده!از اين جا، حدس من است كه اين دو تا مي گويند: اعدام شيخ باعث بي آبرويي ما مي شود. آنها در جواب مي گويند: كاري مي كنيم كه اين مشكل پيش نيايد. شما را دستگير مي كنيم، چند روزي در زندان نگه مي داريم، كار را تمام مي كنيم، بعد شما را رها مي كنيم.همين كار را هم كردند.2

.

ص: 343

ص: 344

ص: 345

ص: 346

ص: 347

ص: 348

در خدمت به مردم و امور خير، دريغ نمي داريد و ان شاء الله مأجوريد، ولي بايد بدانيد كه اداي حقوق الهي ضوابط خاصي دارد، تصوّر نكن كه اين گونه كارها موجب سقوط تكليف واجبات مالي شما مي شود، شما بايد خمس مال خود را بدهيد وگرنه اين انفاق ها هر چند ثواب دارد، ولي جايگزين پرداخت حقوق واجب نمي گردد.آقاي حاج زين العابدين كه مي دانسته خمس ثروت او بسيار زياد است و پرداخت آن برايش سنگين، ضمن حفظ ادب در پاسخ مي گويد: آقا جان! ما آنچه از دستمان برمي آيد انجام مي دهيم، ديگر چه نيازي به امور ديگر است، چه فرقي مي كند كه خيرات به چه صورتي باشد!ميرزا ابوتراب مي گويد: آنچه از خير و خوبي توسط ما انجام مي شود، اموري است كه خواست و ميل و سليقه ها در آن دخيل است و شايد در مواردي غير لازم باشد، اما آنچه خداوند متعال از ما خواسته، دستور و امر خداست، انجام آن واجب است و تركش جايز نيست... .مجدداً حاج زين العابدين پاسخ مي دهد كه: آقا! من فرقي ميان اين دو صورت نمي بينم.ميرزا ابوتراب كه نصيحت را بي اثر ديد به عنوان اتمام حجت خطاب به وي مي گويد: حاج زين العابدين! روزي مي رسد كه يك شبه همه ثروت و اموال و دارايي ات را از تو مي گيرند، آن وقت تو پشيمان مي شوي كه چرا به وظيفه شرعي خود عمل نكردي، كه البته پشيماني برايت سودي نخواهد داشت. ممكن است روزي برسد كه اين ثروت از دستت برود به طوري كه حتي براي شام شبت محتاج شوي!حاج زين العابدين كه باور نمي كرد چنين روزي فرا رسد، به طنز مي گويد: چه كسي مي تواند اين همه ثروت را از من بگيرد، آن هم يك شبه!1917 ميلادي (حدود هشت سال بعد از وفات آية الله ميرزا ابوتراب) انقلاب بُلشِويكي در روسيه به پيروزي مي رسد و كمونيست ها روي كار مي آيند. چهار سال بعد در يكي

.

ص: 349

از شب هاي سال 1922 ميلادي حاج زين العابدين تقي اف احضار و همه اموالش در همان شب مصادره مي شود و در باغ شخصي خودش محبوس مي گردد و براي او شرايطي پيش مي آيد كه به نان شب هم محتاج مي شود و بايد به سربازها التماس كند تا برايش نان بياورند!در اين شرايط، نصايح آن پير روشن ضمير را به ياد مي آورد، كه چنين روزي را براي او پيش بيني كرده بود، فرزندان خود را خواسته و به آن ها وصيت مي كند: پس از مرگ، جنازه ام را به باغ «كردكان» ببريد و مرا زير پاي ميرزا ابوتراب دفن كنيد، تا ديگران بدانند آنچه پاي آن عالم رباني مي دانست، سر من نمي دانست!حاج زين العابدين در سال 1924 ميلادي (اول صفر 1343) از دنيا رفت و بنا به وصيت او در پايين پاي آية الله ميرزا ابوتراب به خاك سپرده شد!(1)

.

ص: 350

ص: 351

من چنان هيجان زده شدم، مثل كسي كه او را برق گرفته باشد، در يك لحظه راه بازگشت به منزل را فراموش كردم، لحظه اي ايستادم تا متوجه شدم كه از سمت راست صحن بايد خارج شوم يا از سمت چپ!

.

ص: 352

ص: 353

روزي با حضور عده اي از جوانان طبق معمول هر روز مشغول مذاكره و گفتگو بوديم. نوجواني كه در كنار ديوار و به فاصله حدود پنج شش متري ايستاده و به جمع ما خيره شده بود، توجه من را به خود جلب كرد. به كساني كه در نزديك نشسته بودند گفتم: برويد و آن نوجوان را بياوريد اينجا، از نحوه نگاه و توجه اش به سوي ما احساس مي كنم كه اشتياق دارد در اين جمع حضور داشته باشد. جوان كم سن و سالي كه در كنار من نشسته بود، گفت: آقا! دو شب پيش براي او اتفاقي افتاده است و اكنون بسيار مايل است پيش شما بيايد و در اين محفل شركت كند، ليكن خجالت مي كشد.من پرسيدم: چه اتفاقي افتاده است، اگر قابل نقل است تعريف كنيد. گفت: شما را در خواب ديده است و داستان خواب خيلي شيرين و شگفت آور است، اجازه بدهيد خودش بيايد تعريف كند. آن عزيز خوش اقبال را آوردند و تعدادي از حضار كه با ايشان سابقه آشنايي نداشتند با نظر موافق اين حقير مجلس را ترك كردند تا بالأخره شرايطي ايجاد شد كه او بتواند ماجراي خواب را بدون ابا و با آرامش روحي بيان كند.اسم او علي بود. در سطح راهنمايي مشغول تحصيل و خانه پدري شان در نزديكي مسجد جامع بود و از بچه هاي آن محله محسوب مي شد. علي كه فرزند ارشد خانواده و نوجواني محجوب و باحيا بود، پس از تعارفات اوليّه و رفع اضطراب در حالي كه بسيار واضح و آرام صحبت مي كرد، گفت: مدت دو سه ماه بود كه عصرها مي آمدم و از دور به مجلس گرم و باصفاي شما نگاه مي كردم. به صميميت و گرمي محفل تان فريفته شده بودم. هنگام نماز (مغرب و عشا) به صفوف معنوي و روحاني تان دلبسته شده بودم، اما آداب نماز جماعت را نمي دانستم و خواندن نماز فُرادي و حتي قرائت حمد و سوره را بلد نبودم. محيط خانواده و افكار پدر و مادرم براي آموختن مسائل ديني مساعد نبود و حتي با حضور من در ميان جوانان مسجد و شركت در مراسم ديني و تردد به اين گونه

.

ص: 354

محافل و مساجد مخالف بودند. در ميان دوستان و بچه هاي هم محلي خود احساس حقارت مي كردم و به خاطر همين براي ياد گرفتن وظائف شرعي خصوصاً سوره هاي حمد و توحيد جرأت نمي كردم و پيوسته از اين وضع نابسامان خودم ناراحت و از نظر رواني در رنج و عذاب بودم، تا اين كه دو شب پيش خواب ديدم، خواب معنوي و تاريخي، در خواب ديدم: من و پدر و مادرم و ساير بچه ها، همه در خانه هستيم، ناگهان در خانه كوبيده شد. من كه در حياط بودم رفتم در را باز كردم، آنگاه چشمم به جمال شما افتاد با تبسم و گشاده رويي به من گفتيد: اجازه هست بيايم؟ مهمان مي پذيريد؟من خيلي خوشحال شدم بلادرنگ دويدم به طرف داخل خانه با صداي بلند گفتم: بابا در اتاق را باز كنيد، آقاي اجاق نژاد آمده، امام جمعه آمده است (در اينجا صداي ايشان مي لرزيد و گريه مي كرد، ما هم درعين اين كه به سخنان ايشان گوش مي داديم تحت تأثير قرار گرفته بوديم). علي رغم اين كه پدرم با انقلاب مخالف بود و با روحانيون ميانه خوبي نداشت بلافاصله از جاي خود برخاست و در اتاق پذيرايي را باز كرد و از شما استقبال گرمي كرد و شما را به داخل اتاق برد. همه ما دور شما را گرفته بوديم، حتي مادرم با رعايت شئون مجلس روحاني در ميان ما حضور داشت. شما مانند عضو محترمي از اعضاي خانواده، ما را مورد لطف و تفقد قرار داده و حال يكايك ما را پرسيديد. پس از اظهار محبت به طرف من نگاه كرديد و گفتيد: نماز مي خواني؟گفتم: خيلي دلم مي خواهد بخوانم.گفتيد: قرائت سوره حمد و توحيد را بلدي؟سرم را پايين انداختم و با خجالت گفتم: نه. گفتيد: پاشو بيا دستت را بده به دست من. بلافاصله من دستم را دادم به دست شما، آنگاه شما گفتيد: هر چه من مي گويم شما هم بگوييد.

.

ص: 355

بعد سوره حمد و سوره توحيد را به ترتيب، جمله به جمله خوانديد، من هم تكرار كردم. پس از تكرار آخرين جمله سوره توحيد از خواب پريدم. شيريني خواب به من حال داده بود. مسرور بودم، تمامي جملاتي را كه شما در خواب به من تلقين كرده بوديد را در ياد داشتم. براي آزمايش، يك بار ديگر سوره حمد و توحيد را با آن لحني كه شما در خواب ياد داده بوديد قرائت كردم. از شدت خوشحالي خواب از سرم پريد و تا صبح نخوابيدم و از صبح همان شب نماز را شروع كردم و بر خداي خود سجده شكر كردم كه از روي لطف و مرحمت نماز را در عالم خواب به من آموخت. جاي تأمّل و شگفت اينجاست كه ايشان پس از تعريف كردن ماجراي خواب، با تقاضاي اين جانب سوره هاي حمد و توحيد را قرائت كرد و در الحان قرائت ايشان، لحن و لهجه خودم را كاملاً احساس مي كردم.

.

ص: 356

ص: 357

جناب آقاي حلبي هم به من پيغام دادند كه شما اين كار را بكنيد.آن زمان، آية الله العظمي گلپايگاني به مشهد مشرّف شده بودند و من به ذهنم رسيد موضوع را با ايشان در ميان بگذارم تا توسط معظّم له براي ميرزا پيغام فرستاده شود. از اين رو خدمت ايشان رسيدم و مسئله را درميان گذاشتم. حضرت آية الله گلپايگاني سري تكان داده، فرمودند: شما چه مي گوييد و ايشان چه مي گويند! سپس ادامه دادند: من در چند روز گذشته تصميم داشتم از ايشان عيادت كنم. ايشان راضي نشدند و گفتند: آقاي حاج سيد جواد، آقازاده محترم، را بفرستيد. من براي شما پيغامي دارم. حاج آقا جواد را به عيادت ايشان فرستادم. ميرزا به ايشان گفته بودند كه من از مال دنيا چيزي ندارم. خانه موجود را آقاي حاج كاظم طرخاني براي خانواده من خريده و اثاثيه منزل هم مربوط به ايشان است. من تنها تعدادي كتاب از مِلك شخصي خود تهيه كرده ام كه دوست دارم والد محترم شما، آن ها را قبول كنند و به هر مصرفي كه مي خواهند، برسانند.آية الله گلپايگاني در پاسخ فرموده بودند: خوب است كتاب ها را به فرزنداني كه طلبه هستند بدهيد تا ايشان استفاده كنند. ايشان پاسخ داده بودند: من مي خواهم جناب عالي آن ها را قبول بفرماييد.اين ايّام گذشت. مدّتي بعد شنيدم ميرزا جواد آقا بيمار هستند. به عيادت ايشان رفتم. آن روز با اين كه بيمار بودند، ولي از من خواستند تا بيشتر نزدشان بمانم. فرزندان ايشان هم مرتّب اشاره مي كردند كه من برخيزم؛ ولي ايشان نمي گذاشتند.من فرصت را مغتنم دانسته و با احتياط، خدمت ايشان عرض كردم: دوستان، چنين توقّعي از جناب عالي دارند كه شما منع خود را برداريد تا در هر كجاي حرم

.

ص: 358

مطهّر بتوانند شما را دفن كنند. جناب آقاي واعظ طبسي (توليت حرم مطهر رضوي) هم بر اين مسئله اصرار دارند.ميرزا در همان حال بيماري كمي برآشفتند و فرمودند: من مقلّد كسي نيستم. خودم درك دارم و مي فهمم. به همين شكلي كه گفته ام عمل شود.من وقتي برآشفته شدن ميرزا را ديدم، از گفته خود پشيمان شدم.موقع خداحافظي به ميرزا عرض كردم: من تاكنون به دليل اين كه اجازه نمي داديد، دست شما را نبوسيده ام. دوست دارم هم اكنون به من اين اجازه را بدهيد! ايشان با لبخند مليحي فرمودند: اين بار هم اجازه نمي دهم.من هم گفتم چشم! و خداحافظي كردم.چند روز بعد، ميرزا جواد آقا به رحمت ايزدي پيوستند. مردم مشهد، علما و بزرگان، همه براي تجليل و تشييع، گرد هم آمدند. در جلسه اي با حضور حضرات آيات: فلسفي، مرواريد و فرزند آن مرحوم (به نام حاج اكبر آقا)، آقاي مرواريد فرمودند: با توجه به وصيت ايشان خوب است در قبرستان كوه سنگي دفن شوند.حاج اكبرآقا گفتند: قبرستان كوه سنگي، قبرستاني خصوصي است و آنجا نبايد دفن شوند. [چون بر خلاف روش و خواست ايشان است].بالاخره قرار بر اين شد كه ايشان را در بهشت رضا دفن كنند.يكي از علاقه مندان به مرحوم ميرزا رفته بود يك عِماري(1) دست كرده بود تا ميرزا را داخل آن گذاشته و تشييع كنند. پسر مرحوم ميرزا مخالفت مي كرد و مي گفت: تابوت هم بايد مثل تابوتي باشد كه عموم مردم را در آن حمل مي كنند.سازنده تابوت هم به شدت اصرار مي كرد و حاج اكبرآقا هم اجازه نمي داد. قرار شد موضوع را از آقاي [آية الله ميرزا علي آقا] فلسفي بپرسيم و هر چه ايشان فرمودند عمل كنيم. به اتفاق، خدمت آقاي فلسفي مطلب را مطرح كرديم. ايشان از حاج اكبرآقا پرسيدند: آيا مرحوم ميرزا در وصيت نامه خود، چيزي در اين باره نوشته اند؟ پاسخ داد: نه. فرمودند: آيا به شما به صورت خصوصي وصيت كرده اند؟ گفت: نه.فرمودند: پس شما تكليف نداريد.بنا بر اين، مشكل، مرتفع شد و با همان عماري تشييع شدند.از نكات ديگري كه فرزندان مرحوم ميرزا به من مي گفتند، اين بود كه ميرزا فرموده بود: اگر من در جبهه شهيد شدم، همان جا براي من قبري بكَنيد و مرا در آن دفن كنيد. براي من يك جلسه فاتحه هم بيشتر نگيريد و... .

.

ص: 359

. .

ص: 360

ص: 361

گفتم: از موقعي كه مبتلا به سردرد شده ام، نمي توانم.ايشان دست خود را روي گردنم گذاشت و حدود يك ساعت، دعا خواند. سپس از اشك هاي چشمش به گردنم ماليد و گفت: شفاي تو را گرفتم. ديگر تا آخر عمر سرت درد نخواهد گرفت! و همان شد.

.

ص: 362

ص: 363

فهرست مطالب .

ص: 364

. .

ص: 365

. .

ص: 366

. .

ص: 367

. .

ص: 368

. .

ص: 369

. .

ص: 370

. .

ص: 371

. .