ص: 2

ص: 3

ص: 4

ص: 5

ص: 6

است. بر اين اساس مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما با هدف ياري رساندن به برنامه سازان در راه ترويج و تقويت زمينه ها و لوازم توليد ملي، مجموعه پيش رو را با قالب هاي متنوعي همچون آيات، روايات و سيره معصومين، سخن بزرگان، محوريابي، جملات قصار و... تدوين كرده است.

توجه به نيازهاي متفاوت برنامه سازي، ايجاد تنوع در راهكارهاي پژوهشي، ايجاد فرصت براي كاربرد يافته ها در امر برنامه سازي، ارائه مجموعه مدون درباره موضوع مورد نظر و نيز پاسخ گويي به برخي نيازهاي اطلاعاتي با ارائه محتوا و مفاهيم و اطلاعات مورد نياز درباره شعار سال، از اهداف اصلي تدوين اين كتاب است.

و من الله التوفيق

اداره كل پژوهش

مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما

ص: 7

ص: 8

است. و سهم مردم _ كه به نظر من از همه اينها مهم تر است _ مصرف توليدات داخلي است. ما بايد عادت كنيم، براي خودمان فرهنگ كنيم، براي خودمان يك فريضه بدانيم كه هر كالايي كه مشابه داخلي آن وجود دارد و توليد داخلي متوجه آن است، آن كالا را از توليد داخلي مصرف كنيم و از مصرف توليدات خارجي به جد پرهيز كنيم؛ در همه زمينه ها: زمينه هاي مصارف روزمرّه و زمينه هاي عمده تر و مهم تر. بنابراين، ما اميدوار هستيم كه با اين گرايش، با اين جهت گيري و رويكرد، ملت ايران در سال 91 هم بتواند بر توطئه دشمنان، بر كيد و مكر بدخواهان در زمينه اقتصادي فايق بيايد.

شناخت دلايل و زمينه هايي كه سبب انتخاب اين عنوان براي سال جاري شده است، مي تواند مسئولان بخش هاي مختلف كشور را در گزينش سياست ها و راه كارهاي دقيق تر، عيني تر و واقع گرايانه تر براي تحقق اهداف مورد نظر مقام معظم رهبري، ياري دهد. بر اين اساس، مي توان ضرورت ها را در چند بند زير خلاصه كرد:

ص: 9

ايشان در ديدار رئيس جمهوري و اعضاي هيئت دولت، عنوان كردند دهه چهارم انقلاب، دهه پيشرفت و عدالت است و همه برنامهريزيها و تلاشها بايد با اين جهتگيري انجام شود.(1)

همچنين، نام گذاري سال 1388 به سال اصلاح الگوي مصرف، نشان دهنده توجه به جنبههاي اثرگذار صرفه جويي، براي پيشرفت اقتصادي و نيز اهميت مديريت مدبرانه و عاقلانه در مصرف است كه اين امر، يكي از مؤلفه هاي تحقق شعار پيشرفت و عدالت نيز به شمار مي رود.

نام گذاري سال 1389 به سال همت و كار مضاعف و اعلام سال 1390 به نام سال جهاد اقتصادي، از توجه روزافزون رهبر انقلاب به نهايت كوشش افراد براي رسيدن به پيشرفت اقتصادي كشور خبر مي دهد. پيشرفت اقتصادي، سبب پيشرفت در توليد و افزايش ثروت ملي، افزايش بهره وري، تقويت عزم و اراده و اتحاد ملي و دست يابي به فناوريهاي پيشرفته است.

با توجه به اين رويكرد كلي، در جهت تحقق شعار اصلي دهه چهارم، يعني «پيشرفت و عدالت»، مقام معظم رهبري، سال جاري را «سال توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني»، ناميدند و اعلام كردند:

اين شعارها نه فقط يك امر نمايشي است، و نه اين جوري است كه ما خيال مي كنيم در اين سال، اين شعار، همه مشكلات كشور را حل خواهد كرد؛ نه، اين تشريفاتي نيست، نمايشي نيست؛ اين خط روشني را به ما نشان مي دهد... بايد اين را به عنوان يك انگشت نمايشگر راه، در مقابل چشمان خودمان قرار بدهيم.(2)

بنابراين، سال 1391 فرصتي مناسب براي همه دستگاه ها و نهادهاي علمي، آموزشي، پژوهشي، تقنيني، اجرايي، فرهنگي، تبليغي و... است تا از

ص: 10

يك سو راه هاي توسعه فرهنگ كار و توليد و رفع موانع و آسيب ها در اين عرصه شناسايي و از سوي ديگر عرصه هاي نيازمند تلاش اقتصادي را مشخص كنند تا بدين ترتيب، زمينه هاي دست يابي به هدف هاي بلند دهه چهارم استقرار نظام جمهوري اسلامي، يعني عدالت و پيشرفت، فراهم گردد.

ص: 11

_ داشتن دانش پيشرفته، توانا در توليد علم و فن آوري، متكي به سهم برتر منابع انساني و سرمايه اجتماعي در توليد ملي.

_ داشتن سلامت، رفاه، امنيت غذايي، تأمين اجتماعي، فرصت هاي برابر، توزيع مناسب درآمد، نهاد مستحكم خانواده، به دور از فقر [و] تبعيض، و بهره مند از محيط زيست مطلوب.

_ فعال، مسئوليت پذير، ايثارگر، مؤمن، رضايتمند، داشتن وجدان كاري و انضباط، داراي روحيه تعاون و سازگاري اجتماعي، متعهد به انقلاب و نظام اسلامي و شكوفايي ايران و مفتخر به ايراني بودن.

_ دست يافته به جايگاه اول اقتصادي، علمي و فن آوري در سطح منطقه آسياي جنوب غربي (شامل آسياي ميانه، قفقاز، خاورميانه و كشورهاي همسايه) با تأكيد بر جنبش نرم افزاري و توليد علم، رشد پرشتاب و مستمر اقتصادي، ارتقاي نسبي سطح درآمد سرانه و رسيدن به اشتغال كامل.

رهبر معظم انقلاب در اين باره فرمودند:

من توصيه مؤكد دارم به همكاري دستگاه هاي سه گانه و قواي سه گانه، تا بتوانيم ان شاءالله چشم انداز را تأمين كنيم. اهداف چشم انداز، اهداف خيلي مهمي است. البته اگر همت مضاعف كنيد، از آن اهداف، جلوتر هم مي رويد؛ اين ممكن است و هيچ استبعادي هم ندارد. الان مشاهده مي كنيم كه ما از زمان بندي فرضي در مورد اهداف چشم انداز، در بعضي از بخش ها جلو هم هستيم. ممكن است در بعضي از بخش ها هم يك خرده عقب باشيم، اما در بعضي از بخش ها حتماً طبق آن زمان بندي فرضي كه انسان در ذهن دارد، جلو هم هستيم و مشكلي نداريم. مي توان از آن اهداف جلوتر هم برويم. احتياج به اين معناست كه ما بتوانيم جلوتر برويم، بتوانيم حركت كنيم، تلاش كنيم. پس همت مضاعف لازم است.(1)

ص: 12

ص: 13

باشد. تلاش براي سازندگي كشور و عمده تر و مهمتر از آن، تلاش براي اتحاد كلمه و يك پارچگي ملي و اتحاد امت اسلامي ادامه يابد. (سخنراني در نوروز 1386)

ص: 14

ص: 15

در زمينه هاي فن آوري هم انسان مي بيند حركت ممكن در كشور، خيلي عظيم و دهشت انگيز است. كارهاي بزرگي مي شود انجام داد. اينها ظرفيت هاي كشور است.(1)

بنابراين، براي رسيدن به اهداف مورد نظر در چشم انداز نظام جمهوري اسلامي، بايد از همه ظرفيت ها و توانمندي هاي بالقوه و بالفعل كشور استفاده كرد. استفاده بهينه از ظرفيت هاي توليد ملي بدون اشتغال نيروهاي انساني و ارتقاي آنها از طريق دانش و مهارت، ممكن نيست. بنابراين، تمركز بر توليد، به كاهش بي كاري و فقر، رشد دانش و مهارت ها و افزايش بهره وري نيروي كار نيز منجر مي شود.

ص: 16

محصولات دفاعي _ امنيتي و مانند آن، همگي موجب پويايي ظرفيت هاي داخلي و سرآمدي و اثرگذاري ايران اسلامي در سطح جهاني خواهد شد. در شرايطي كه بسياري از محصولات خارجي، نقش سفيران فرهنگي و اقتصادي را در ذهن مردم ديگر كشورها ايفا مي كنند، چرا ايران اسلامي نبايد از نفوذ اين قدرت نرم بهره ببرد؟

شكي نيست كه يكي از كاميابي هاي انقلاب اسلامي، زنده كردن نگاه ملي و استقلال طلبي و خودباوري در عرصه هاي اقتصاد و دانش است. اين روحيه و ديدگاه اگرچه در دوره هاي مختلف فراز و فرودهايي داشته، بر همان صراط مستقيم استوار مانده است. هدف گذاري امسال نيز فرصتي بس مغتنم براي تقويت سرمايه و نيروي كار داخلي و در نهايت، كشاورزي و صنعت و در يك كلمه توليد ايراني است؛ توليدي كه سفير هويت و توان اقتصادي كشور و نشان قوت علمي و مديريتي اين سرزمين و كمك كار استقلال و عزت سياسي ملت ماست.

ص: 17

ص: 18

پيام آيه:

- هر گونه وابستگي به ستمگران داخلي و خارجي، ممنوع است.

- نتيجه تكيه بر ستمگران، غربت و تنهايي است.(1)

ص: 19

پيام آيه:

- سرمايه ها نبايد راكد بماند. اموال يتيمان و سفيهان نيز بايد چنان در مدار توليد و سوددهي قرار گيرد كه از درآمدش زندگي آنان بچرخد نه فقط از اصل مال.

- مال، قوام زندگي و اقتصاد و اهرم نظام است.(1)

ص: 20

وَ سَخّرَ لَكُمُ الْفُلْكَ لِتَجْرِيَ فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَ سَخّرَ لَكُمُ اْلأَنْهارَ. (ابراهيم: 32)

و كشتي را براي شما رام كرد تا به فرمان او در دريا روان شود، و رودها را براي شما مسخر كرد.

وَ جَعَلْنَا اللّيْلَ وَ النّهارَ آيَتَيْنِ فَمَحَوْنا آيَةَ اللّيْلِ وَ جَعَلْنا آيَةَ النّهارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُوا فَضْلاً مِنْ رَبِّكُمْ. (اسراء: 12)

شب و روز را دو نشانه [توحيد وعظمت خود] قرار داديم. نشانه شب را تيره گون و نشانه روز را روشني بخش گردانيديم تا [در آن] فضلي از پروردگارتان بجوييد.

وَ مِنْ رَحْمَتِهِ جَعَلَ لَكُمُ اللّيْلَ وَ النّهارَ لِتَسْكُنُوا فيهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلّكُمْ تَشْكُرُونَ. (قصص:73)

از رحمت اوست كه براي شما شب و روز را قرار داد تا در شب آرامش داشته باشيد و براي بهره گيري از فضل خدا [در روز] تلاش كنيد؛ شايد شكر نعمت او را به جا آوريد.

وَ مِنْ آياتِهِ مَنامُكُمْ بِاللّيْلِ وَ النّهارِ وَ ابْتِغاؤُكُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنّ في ذلِكَ َلآياتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ. (روم: 23)

از نشانه هاي او، خواب شما در شب و روز است و تلاش و كوششتان براي بهره گيري از فضل پروردگار [و تأمين معاش]. در اين امور نشانه هايي است براي آنها كه گوش شنوا دارند.

وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ يُرْسِلَ الرِّياحَ مُبَشِّراتٍ وَ لِيُذيقَكُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلّكُمْ تَشْكُرُونَ. (روم: 46)

ص: 21

از نشانه هاي [عظمت و قدرت] خدا اين است كه بادهاي بشارتگر را مي فرستد تا شما را از رحمتش بچشاند و كشتي ها به فرمانش حركت مي كنند تا از فضل او بهره گيريد، شايد شكرگزاري كنيد.

وَ هُوَ الّذي سَخّرَ الْبَحْرَ لِتَأْكُلُوا مِنْهُ لَحْمًا طَرِيّا وَ تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْيَةً تَلْبَسُونَها وَ تَرَي الْفُلْكَ مَواخِرَ فيهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلّكُمْ تَشْكُرُونَ. (نحل: 14)

او كسي است كه دريا را مسخر [شما] ساخت تا از آن، گوشت تازه بخوريد، وسايل زينتي براي پوشش از آن استخراج كنيد و كشتي ها را مي بيني كه سينه دريا را مي شكافند تا از فضل خدا بهره گيريد شايد شكر نعمت هاي او را به جا آوريد.

پيام آيه:

_ خداوند، تمام امكانات و نعمت ها را در اختيار بشر قرار داده است تا وي از آنها بهره برداري كند و شكر الهي را به جا آورد و در مسير معرفت الله قرار گيرد.

_ هدف از قرار دادن نعمت ها در اختيار بشر، اهتمام وي به تجارت و فعاليت هاي اقتصادي است.(1)

ابر و باد و مه و خورشيد و فلك در كارند

تا تو ناني به كف آري و به غفلت نخوري

_ خداوند، فوايد بسياري در درياها قرار داده است كه با تلاش و همت مي توان از آنها بهره مند شد.(2)

ص: 22

_ تلاش براي تحصيل روزي و دست يابي به نعمت هاي مادي، مطلوب و مورد ترغيب الهي است.(1)

ص: 23

وَ أَنْ لَيْسَ لِْلإِنْسانِ إِلاّ ما سَعي. (نجم: 39)

براي انسان بهره اي جز سعي و كوشش او نيست.

وَ لَوْ بَسَطَ اللّهُ الرِّزْقَ لِعِبادِهِ لَبَغَوْا فِي اْلأَرْضِ وَ لكِنْ يُنَزِّلُ بِقَدَرٍ ما يَشاءُ. (شوري: 27)

اگر خداوند، روزي را بي حساب براي بندگانش بگستراند، از جاده حق منحرف مي شوند؛ ولي به اندازه اي كه مي خواهد نازل مي كند.

پيام آيه:

- تلاش براي زندگي، علاوه بر اينكه تنبلي و سستي و دل مردگي را از انسان ها دور مي سازد، حركت و نشاط مي آفريند و بهترين ابزار براي اشتغال سالم فكري و جسمي آنهاست. اگر چنين نبود و همه چيز بي حساب در اختيار انسان قرار داشت، معلوم نبود دنيا چه منظره اي پيدا مي كرد!(1)

_ انسان ها از نظر استعداد و بهره مندي از مواهب خدادادي، با هم متفاوتند. با اين حال، پايه اصلي پيروزي ها تلاش آدمي است. سخت كوشان، كامياب ترند و افراد تنبل و كم تلاش، محروم ترند.(2)

_ مهم ترين اساس كسب روزي، تلاش و فعاليت صحيح و مثبت و سازنده و به دور از هر گونه افراط و تفريط است.(3)

_ در جهان بيني توحيدي، همه چيز به خدا منتهي مي شود. بنابراين، فراورده هاي تلاش و كوشش و فكر و خلاقيت انسان نيز از آن خداست.(4)

ص: 24

_ بهره انسان، كاري نيست كه انجام داده، بلكه به تعبير قرآن، تلاشي است كه از او به دست آمده است. يعني مهم، تلاش و كوشش است. هر چند انسان به مقصودش نرسد، خداوند پاداش مي دهد.(1)

... عَلِمَ أَنْ سَيَكُونَ مِنْكُمْ مَرْضي وَ آخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي اْلأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللّهِ وَ آخَرُونَ يُقاتِلُونَ في سَبيلِ اللّهِ فَاقْرَؤُا ما تَيَسّرَ مِنْهُ وَ أَقيمُوا الصّلاةَ وَ آتُوا الزّكاةَ... . (مزمل: 20)

....[خداوند] مي داند به زودي گروهي از شما بيمار مي شوند و گروهي ديگر براي به دست آ وردن فضل الهي و [كسب روزي] به سفر مي روند و گروهي ديگر در راه خدا جهاد مي كنند. پس آن مقدار كه براي شما ممكن است از [قرآن] تلاوت كنيد و نماز را به پا داريد و زكات بپردازيد... .

پيام آيه:

_ در كنار اعمال عبادي، از جمله تلاوت قرآن، اقامه نماز و اداي زكات و...بايد به كار و فعاليت اقتصادي نيز پرداخت.

_ تلاش براي تأمين معاش، هم رديف جهاد است.

_ تلاش براي تأمين روزي، از نظر اسلام بسيار مهم است؛ چرا كه ملت فقير و گرسنه و محتاج به بيگانه، هرگز استقلال، عظمت و سربلندي نخواهد يافت و اصولاً جهاد اقتصادي بخشي از جهاد با دشمن است.(2)

ص: 25

ص: 26

_ خداوند در قرآن كريم نمي فرمايد كه پروردگار، زمين را آباد كرد و در اختيار شما گذاشت، بلكه مي فرمايد: عمران و آبادي زمين را به شما سپرد؛ يعني تمام امكانات آماده است، ولي شما بايد با كار و كوشش خود، زمين را آباد سازيد و منابع آن را به دست آ وريد. در غير اين صورت، سهمي نداريد.(1)

_ بايد به ملت ها براي آبادي سرزمينشان مجال داد و كارها را به خودشان سپرد و وسايل و ابزار لازم را در اختيارشان گذاشت.(2)

ص: 27

ص: 28

ص: 29

ص: 30

ص: 31

ص: 32

امام صادق عليه السلام : «...لا يَنْبَغي لِلمُؤْمِنِ اَن يَذِلَّ نَفَسَهُ. قُلْتَ: بِما يَذِلُّ نَفْسَهُ؟ قالَ: يَدْخُلُ فِيما يَعْتَذِرُ مِنْهُ؛ ...مؤمن را نشايد كه خود را خوار كند. پرسيدم: مؤمن به چه چيز، خود را خوار كند؟ فرمود: (نسنجيده) در كاري وارد شود كه سپس از آن عذر بخواهد».(1)

ص: 33

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله : «خَيرُ الكَسْبِ كَسْبُ يَدَي العامِلِ إذا نَصَحَ؛ بهترين درآمد، درآمد كارگري است كه در كارش صداقت داشته باشد».(1)

ص: 34

ص: 35

ص: 36

برايش نرم ساخت، و او [از آن پس شروع به كار كرد.] هر روز زره اي درست مي كرد و آن را به هزار درهم مي فروخت. پس سيصد و شصت زره درست كرد و آن را به سيصد و شصت هزار [درهم] فروخت. و بدين گونه با كار كردن، از بيت المال بي نياز شد».(1)

ص: 37

روزي جبرئيل به او گفت: «اي رسول خدا! بدان و آگاه باش كه سبب لذت طعام هاي بهشتي هم آن است كه حق تعالي، جنت را و آ نچه در اوست، از رنج عبادت عابدان و ذكر ذاكران و شكر شاكران و صبر صابران آفريده است. تا رنجي نبري، گنجي نبري».(1)

ص: 38

هنگامي كه قوم نوح ايمان نياوردند، حق تعالي او را امر كرد كه درخت خرما بكارد. پس قوم او مي گذشتند بر او و استهزا و سخريه مي كردند و به او مي گفتند مرد پيري است؛ نهصد سال از عمرش گذشته است و درخت خرما مي كارد و سنگ بر او مي زدند. پس چون پنجاه سال بر اين حال گذشت و درخت خرما رسيد و مستحكم شد، مأمور گرديد درخت ها را ببرد و از آن كشتي بسازد.(1)

ص: 39

ص: 40

ص: 41

رسول اكرم صلي الله عليه و آله حاضر شد. آن روز هم همان جمله را از رسول خدا شنيد: «هر كس از ما كمكي بخواهد ما به او كمك مي كنيم، ولي اگر كسي بي نيازي بورزد و دست حاجت پيش مخلوقي دراز نكند، خداوند او را بي نياز مي كند.» اين دفعه نيز بدون اينكه حاجت خود را بگويد به خانه برگشت، و چون خود را همچنان در چنگال فقر، ناتوان و بيچاره مي ديد، براي سومين بار به همان نيت به مجلس پيامبر خدا رفت. باز هم لب هاي مبارك حضرت به حركت در آمد و با همان آهنگ كه به دل قوّت و به روح، اطمينان مي بخشيد _ همان جمله را تكرار كرد. آن مرد اين بار كه آن جمله را شنيد، اطمينان بيشتري در قلب خود احساس كرد. حتي حس كرد كه كليد مشكل خويش را در همين جمله يافته است. وقتي كه از مجلس پيامبر خارج شد، با قدم هاي مطمئن تري راه مي رفت. با خود فكر مي كرد كه ديگر هرگز به دنبال كمك بندگان نخواهم رفت؛ بلكه به خدا تكيه مي كنم و با استفاده از نيرو و استعدادي كه در وجودم به وديعه گذاشته است، به كار و تلاش مي پردازم و از خدا مي خواهم مرا در كاري كه در پيش مي گيرم، موفق گرداند و بي نيازم سازد. سپس فكر كرد كه چه كاري از او ساخته است؟ به نظرش رسيد كه در آن شرايط، كاري كه مي تواند انجام دهد، اين است كه به صحرا برود و هيزمي جمع كند و به شهر بياورد و بفروشد. سپس تيشه اي عاريه گرفت و به صحرا رفت، هيزمي جمع كرد و فروخت. آن روز، لذت حاصل از دسترنج خويش را چشيد و روزهاي ديگر هم به اين كار ادامه داد تا اينكه توانست از همين راه براي خود تيشه و حيوان و ديگر لوازم كار را بخرد. باز هم به كار خود ادامه داد تا صاحب سرمايه و غلام هايي شد.

روزي رسول اكرم صلي الله عليه و آله به او رسيد و با تبسم فرمود: «نگفتم هر كس از ما كمكي بخواهد، ما به او كمك مي دهيم، ولي اگر بي نيازي بورزد، خداوند او را بي نياز مي كند».(1)

ص: 42

ص: 43

ميان شلوغي ها، وي خود را به امام رساند و سلام كرد. امام كيسه را بر زمين گذاشت و با او گرم گفت وگو شد. مرد از امام پرسيد: داخل اين كيسه چيست و كجا مي بريد؟ امام فرمود: «خرماست و آن را به خانه مي برم».

امام از او پرسيد: «آيا خرما مي خوري؟» عرض كرد: خير، ميل ندارم، ولي اجازه دهيد كيسه را من تا خانه براي شما بياورم. سپس خم شد تا كيسه را بردارد، كه امام دستش را گرفت و فرمود: «خير! سرپرست خانواده، شايسته تر است كه آن را براي خانواده خود حمل كند و خود را به خاطر آنان به زحمت اندازد».(1)

ص: 44

شايسته ستايش بود. حضرت فرمود: «اين سخن را نگوييد؛ اگر تلاش او در جهت بي نيازي از مردم است يا براي رفع نياز والدين يا فرزندان ضعيفش مي كوشد، كار او در راه خدا خواهد بود و اگر تلاش او براي مباهات و زراندوزي است، عملش شيطاني است».(1)

ص: 45

ص: 46

ص: 47

«سگ هاي كوفه هم چنين هستند.» آنگاه آنها را از مسجد بيرون كرد و به ايشان فرمود: «برويد كار كنيد!» آن حضرت، افراد را از بيكاري برحذر مي داشت و به كار و كسب حلال تشويق مي كرد.(1)

ص: 48

ص: 49

ص: 50

ص: 51

ديدند وي متاعي ندارد و چيزي براي عرضه كردن در اختيار او نيست، دچار شگفتي شدند. طولي نكشيد كه مردي نزد او آمد و گفت: جامه اي براي من بخر. ابو عماره آن را براي او خريد و پولش را گرفت، و بدين سان پولي به دستش آمد. سپس مشتري ديگري آمد و گفت: براي من جامه اي بخر! او در بازار به جست وجوي جامه پرداخت و آن را خريد و آورد و بهاي زحمتي كه براي خريد لباس آن شخص متقبل شده بود، از وي گرفت. وي به همين شكل به كار خريد و فروش پرداخت تا آنكه ثروتمند شد.(1)

ص: 52

هنگامي كه اين آيه نازل شد: «وَ مَن يتَّقِ اللهَ يَجعَل لَهُ مَخرَجاً و يرزُقُه مِن حَيْثُ لا يَحْتَسِب؛ هر كس پرهيزكاري پيشه كند، خداوند راه برون رفت [از گرفتاري و تنگ دستي] براي او قرار مي دهد و از جايي كه هيچ حساب نمي كند، روزي او را مي رساند.» (طلاق: 2و3) گروهي از ياران پيامبر صلي الله عليه و آله دكان ها را بستند و به عبادت خدا مشغول شدند و گفتند: روزي ما تضمين شده است. چون خبر به پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله رسيد، آنان را نزد خود خواند و فرمود: «چه چيز شما را به اين كار برانگيخت؟» گفتند: يا رسول الله! خداوند عهده دار روزي ما شد و ما به عبادت او روي آورديم. حضرت در پاسخشان فرمود: «هر كس چنين كند، دعايش مستجاب نخواهد شد. برويد دنبال كسب و كار».(1)

ص: 53

ص: 54

ص: 55

ص: 56

«در هر صورت همه قشرها الان موظفند كه كوشش كنند براي حفظ آرامش و فعاليت بكنند، بيكار ننشينند، فعاليت بكنند، كار بكنند، تا اينكه مملكت خودشان را نجات بدهند».(1)

ص: 57

همچو از دستگاه مثلاً سلطنت ترسانده بودند كه اراده نمي كرديم مخالفت را. نمي توانستيم اراده كنيم كه مخالفت كنيم. احتمال نمي داديم كه ما بتوانيم مخالفت كنيم. لكن خداي تبارك و تعالي، خواست و شما اراده كرديد و شد. حالا هم همين طور است. نترسيد از غرب. اراده كنيد.(1)

ص: 58

ذخيره ها زير پايشان بود خودشان نشسته بودند گرسنگي مي خوردند، و اين طور برنامه بود_ حالا كه اين مملكت مال خودتان شده است، حالا بايد كوشش بكنيد، خصوصاً در امر زراعت بايد كوشش بكنند، سستي به خرج ندهند. اگر بخواهند سستي به خرج بدهند در امر كِشت و زرع و اينها، باز ما اين پيوستگي كه به امريكا و ساير جاها داشتيم، اين را باز هم بايد ادامه بدهيم.(1)

ص: 59

ص: 60

داشته باشد همه جور وابستگي به دنبالش مي آيد و وابستگي سياسي هم پيدا مي كنيم. وابستگي نظامي هم پيدا مي كنيم. براي اينكه وقتي ما چيزي نداشتيم دستمان به طرف امريكا دراز مي شود و امريكا همه چيز را به ما تحميل مي كند، ما وقتي مي توانيم زير بار او نرويم كه قدرتمند باشيم».(1)

ص: 61

ص: 62

ص: 63

«برنامه ريزي در جهت رفاه متناسب با وضع عامه مردم توأم با حفظ شعاير و ارزش هاي كامل اسلامي و پرهيز از تنگ نظري ها و افراط گرايي ها و نيز مبارزه با فرهنگ مصرفي كه بزرگ ترين آفت يك جامعه انقلابي است و تشويق به توليدات داخلي و برنامه ريزي در جهت توسعه صادرات و گسترش مبادي صدور كالا و خروج از تكيه به صادرات نفت و نيز آزادي واردات و صادرات و به طور كلي تجارت بر اساس قانون و با نظارت دولت در نوع و قيمت[بايد انجام گيرد]».(1)

ص: 64

مي كنيم. وقتي اين اراده در يك ملتي پيدا شد، همه به كار مي ايستند، دنبال كار مي روند. در هر صورت اين باور را بايد از گوش و مغز خودمان بيرون كنيم و كساني كه گوينده هستند، كساني كه نويسنده هستند و فرض كنيد در ادارات هستند و اطلاعاتي دارند، اين مطلب را به مردم باور بياورند».(1)

ص: 65

بشوند...ما محتاج نشويم به خارج، اگر محتاج شديم به خارج، اگر خداي نخواسته اينها چنين كردند، ما احتياج پيدا كرديم كه [آنها]گندم بدهند، اين احتياج اسباب اين مي شود كه ما وابستگي سياسي هم پيدا كنيم، وابستگي فرهنگي هم پيدا كنيم، وابستگي نظامي هم پيدا كنيم و همه چيزمان از دست برود».(1)

ص: 66

«وقتي محاصره اقتصادي بشود، افكار همه مردم توجه به اين پيدا مي كند كه ما بايد خودكفا باشيم و متخصصين ما مشغول مي شوند و افكار خودشان را به راه مي اندازند و قدرت خودشان را به راه مي اندازند و ايران را مستغني مي كنند از خارج و من به شما اطمينان مي دهم كه اگر تا يك مدتي ما در اين فشارها باشيم، ايران بيشتر ثبات پيدا مي كند و مغزهاي متفكر مكتبي ايران بيشتر به كار مي افتد و ايران را خودكفا مي كند».(1)

«تحريم اقتصادي براي شما يك تحفه آسماني بود كه فكرهاي متفكران ما را به راه انداخت و بحمدلله به [سوي] خودكفايي مي روند».(2)

ص: 67

ص: 68

ص: 69

احساس اگر پيدا شد، مغزها به راه مي افتد و متخصص پيدا مي شود در هر رشته اي و بازوهايي كه هر عملي را مي توانند انجام بدهند، به كار مي افتند [و] كشاورزي را خودشان درست مي كنند؛ كارخانه ها را خودشان راه مي اندازند.

چنانچه مي بينيد كه كارخانه ها را راه انداخته اند خودشان. در تلويزيون هم گاهي ديده مي شود كه خود، راه انداخته اند و يا ابتكاراتي كرده اند اينها. اين ابتكارات از بركات اين محاصره اقتصادي بود. اگر ما هر چيزي مي خواستيم، مي فرستادند، جوان هاي ما ديگر نمي رفتند دنبال اينكه خودمان بكنيم. هست ديگر! مي خواهيم چه كنيم. اين محاصره اقتصادي را كه خيلي از آن مي ترسند، من يك هديه اي مي دانم براي كشور خودمان.(1)

ص: 70

ص: 71

اجتماعي ملتِ ايران در دنيا توجّه نمي كنند، بر بعضي از مصنوعات داخلي ما مارك كارخانجات يا فروشگاه هاي معروف دنيا را مي زنند و آن ها را در بازارهاي اروپايي به معرض فروش مي گذارند. آن ها از اين كاسبي فقط به پولي كه مي توانند به دست آورند فكر مي كنند. در حالي كه اين اجناس در كشور ما با سرانگشتان ظريف هنرمند ايراني، چشم تيزبين ايراني، مغز تيز ايراني و استعداد والاي ايراني به وجود آمده است.(1)

ص: 72

انتخابات يواش يواش دارد از لابلاي كتاب ها خارج مي شود! آن علما و مراجع، سلف صالح شما هستند. اين است معناي آن مطلبي كه امام بزرگوار ما مكرر مي فرمودند كه علما پيشوايان نهضت مردم عليه ظلم و استبداد در طول ساليان متمادي بوده اند؛ و اين هاست كه به شخصيت هايي مثل مرحوم سيدحسن مدرس و مرحوم آيةاللَّه كاشاني منتهي شد؛ اين ها طلبه هاي همان مدرسه و شاگردان همان اساتيد بودند كه اين طور در ايران درخشيدند.(1)

ص: 73

ص: 74

جنس داخلي فايده اي ندارد و يك مقدار هم شايد به خاطر مرغوبتر بودن جنس خارجي _ اين مرغوبتر بودن هم ممكن است يكي از عوامل باشد، ليكن به هر حال تعيين كننده نيست _ شما آن را انتخاب مي كنيد. يعني چه كار مي كنيد: يك كارگر ايراني را بيكار مي كنيد و يك كارگر غير ايراني را به كار وادار مي كنيد. خوب، مگر بيكاري امروز، مشكل عمده جامعه ما نيست. وقتي شما اين طور كرديد، بنده اين طور كردم، آن برادر ديگر، آن خواهر ديگر، و يكي يكي از اين روش پيروي كرديم، نتيجه چه مي شود؟ نتيجه، ورشكستگي كارخانه ي داخلي، بيكاري كارگر داخلي و در نهايت باعث نااميدي سرمايه گذار داخلي مي شود. بيكاري هم كه به دنبال خودش اعتياد، فساد و اختلافات خانوادگي مي آورد و به دنبال آن، حوادث سياسي و اجتماعي فراوان به وجود مي آيد. بنابراين، از يك چيز كوچكي شروع مي شود؛ از يك اراده شخصي من و شما. پس اراده شخصي افراد هم حتّي در تحولات اجتماعي، مي تواند اثرگذار باشد. و از اين دست مسائل، فراوان است. هوس مي كند از دست رفيقش سيگار بگيرد بكشد؛ گرايش به سيگار، گرايش به مواد مخدر، هوس هاي زودگذر؛ اين ها همان چيزهايي است كه به دنبال خودش يك جريان عظيم، طولاني و تمام نشدني از تحولات اجتماعي را _ كه پسرفت هست _ به وجود مي آورد. عكسش هم صادق است.(1)

ص: 75

آن برنامه ريزي كنند، هم بايد منسجم باشد و باهم بخواند و شفاف باشد. بازاريابي جهاني، يكي از مهم ترين وظايف براي رونق اقتصادي كشور است _ كه جزوِ كارهايي است كه ما نكرده ايم و جزوِ كم كاريهاي ماست _ و اطلاع رساني كامل از فعاليت ها و برنامه ها؛ ما بايستي اين ها را در نظر داشته باشيم. البته برنامه هاي راهبردي اساسي كشور نبايد از نظر دور بماند.(1)

ص: 76

خودمان بسازيم؛ خودمان قاعده سازندگي و توليد و مصرف را كه همان فرهنگ ماست بنيان گذاري كنيم. ما بايد اين را در همين دوران سازندگي هم به كار بگيريم. ما هرگز به داشته هاي ديگران پشت نمي كنيم. هركسي هرچه دارد؛ چه علم، چه امكانات، چه تكنولوژي و موجودي فني او وقتي كه ناگزير باشيم اگر بتوانيم همه آن ها را در خدمت هدف هاي خودمان قرار بدهيم، لحظه يي دريغ نخواهيم كرد. ما همه اين ها را بايستي وسيله و پلي براي جوشيدن استعداد سازندگي از درون كشور قرار بدهيم. هرجا كه مي توانيم در داخل كشور توليد كنيم، بايستي اين را بر استفاده از مصنوعات خارجي ترجيح بدهيم. هر چيزي كه در داخل كشور توليد مي شود، براي ما مبارك تر از مشابه خارجي آن است؛ حتّي اندكي بهتر از آنكه از دست ديگري و دروازه اي از دروازه هاي كشور وارد بشود.(1)

ص: 77

ص: 78

اين كار، پيش نيازهايي دارد. ممكن است آموزش مهارت هاي لازم، دوره هاي ايجاد مهارت لازم باشد _ كه اينها كار دستگاه هاي دولتي و امثال دولتي است _ ليكن بايد هدف اين باشد. كارگر ايراني آنجايي كه ذوق خود را به كار مي برد، سليقه خود را به كار مي برد و سرپنجه ماهر خود را به كار مي برد، كار جالب و تماشايي از آب در مي آيد.

الان خوشبختانه در توليدات كشور محصولات زيادي هست كه از مشابه خارجي اش بعضي بهتر است، بعضي به مراتب بهتر است؛ هم زيباتر، هم محكمتر، هم جالبتر؛ اين را ما بايد عموميت بدهيم، در همه مواد توليدي مان؛ چه مواد مصرفي خوراكي، چه مسائل مربوط به پوشاك، چه مسائل زندگي، چه مسائل تزئيني. در همه چيزهايي كه توليد مي شود، بايد اين را در نظر بگيريم؛ و مي توانيم. مجموعه كارگري، طراحان، مهندسان، سرمايه گذاران، كارگران دستي، كارگران ماشيني مي توانند اين كار را انجام دهند. ما بايد همتمان را بر اين قرار بدهيم؛ ايجاد محصول بادوام، زيبا و فاخر. اين، يك كار كلان است.(1)

ص: 79

است به اينها. شما مي گويد كه ما سفارش كنيم به مردم كه توليدات داخلي را مصرف كنند. بنده كه بارها گفته ام، منتها اين با شعار درست نمي شود. اين يك بخشي از قضيه است. يك بخش ديگر هم مربوط به كيفيت است. كيفيت را بايد بالا برد؛ اگر چنانچه جنس داخلي، توليد داخلي، اين خصوصيات را داشته باشد، به طور طبيعي تمايل پيدا مي شود.(1)

ص: 80

وارداتِ ساخته هاي صنعتي اين است كه مي گوييد كيفيت مصنوعات داخلي بايد بالا برود، خب فشار را روي اين بخش بگذاريد. سياستهايي وجود دارد كه مي شود وادار كرد، مجبور كرد توليدكننده داخلي را به اينكه كيفيت را ارتقاء بدهد. بدترين گزينه براي بالا بردن كيفيت داخلي اين است كه ما راه را براي مصنوعات خارجي باز كنيم؛ اين، بدترين گزينه است. گزينه هاي بهتري وجود دارد براي اينكه ما كيفيت را بالا ببريم.(1)

ص: 81

امروز بايد رو بياورند همه به سمت مصنوعات و توليدات داخلي؛ اين بايد يك فرهنگ شود.(1)

ص: 82

كارهاي توليدي سرمايه گذاري كنند؛ هم اشتغال ايجاد شود، هم به پيشرفت كشور كمك كند، هم فقر و محروميت را از بخش هاي مهمي از كشور برطرف كند. اين آن سياست عمومي نظام جمهوري اسلامي است: كمك گرفتن از سرمايه مالي، سرمايه فكري، بازوي توانا و كارآمد مردم عزيزمان كه كشور مال آنهاست و آينده متعلق به آنهاست.(1)

ص: 83

دشمني، شما توانستيد كار كنيد. حتي اگر هيچ كار مثبتي هم نكرده بوديد و توانسته بوديد بمانيد، هنر بود. اين همه كارهاي مثبت و ارزشمند صورت گرفته؛ اين نشان دهنده آن است كه مي توانيد و مي توانيم. اگر انسان بخواهد نمونه هاي اين توانستن را بگويد، خيلي زياد است. از همين توانستن هاي ماست كه ناراحتند. صريحا اعلام كرده اند كه ما نمي توانيم ببينيم جمهوري اسلامي به فن آوري برتر هسته اي و از اين قبيل چيزهايي كه وجود دارد، برسد. در زمينه هاي گوناگون، در زمينه هاي گياهي و غيره هم انصافا كارهاي خيلي خوبي در كشور شده است. بنابراين ما مي توانيم اين اعتماد به نفس را حفظ كنيم.(1)

ص: 84

ص: 85

مايلند دولت جمهوري اسلامي نتواند در داخل كشور سازندگي را پيش ببرد، وضع زندگي مردم را سر و سامان بدهد، توليد داخلي را افزايش بدهد، اتكاي به خارج از كشور را كم كند و مردمان پابرهنه و مستضعف و فقير را به سر و سامان زندگي لازم اسلامي برساند. آنها مي خواهند دولت اسلامي، توفيق اين وظايف بزرگ را به دست نياورد و نتواند اين كارها را انجام بدهد. به اين آرزو، چشم دوخته اند. اگر كشور اسلامي، با همت شما مردم و با پيوند مستحكمي كه بحمداللّه بين شما و دولت هست، به وضع درخشاني نايل بيايد، استعمار، امريكا، دشمنان دل باخته ساده لوحي كه چشم به دهان آنها دوخته اند و بعضي از گروهك ها و جريان هاي داخلي، خلع سلاح خواهند شد.(1)

ص: 86

استقلال سياسي را، اين عرض اندام فرهنگي را در مقابل سلطه گران عالم حفظ كند، بايد پايه هاي اقتصادي خود را محكم كند. اين، ريشه دواندن استقلال در كشور است و اين وابسته است به توليد، به كار، به شكوفايي كار، به نوآوري در بخش هاي مختلف كار. از مركز تحقيقات و آزمايشگاه گرفته تا توي محيط كارگاه ها، تا توي محيط مزرعه، در همه جا بايستي اين نوآوري وجود داشته باشد. آن وقت است كه دشمنان خون خوار و هتاك استقلال ملت ايران با ناكامي دهان هاي خودشان را خواهند بست و كناري خواهند نشست.(1)

ص: 87

وجود داشته. همت نكردند اين گير كوچك را برطرف كنند، اين جريان عظيم همين طور متوقف مانده. خوشبختانه دولت كنوني دولت فعالي است، دولت پيگيري است، با همتند. حقاً دل سوزند.(1)

ص: 88

ص: 89

پست بودن و نامرغوب بودن. ايراني مساوي است با ناتواني در توليد جنس خوب در همه زمينه ها. اصلاً اين فرهنگ را در ذهن ملت ما نهادينه كرده بودند. اين در حالي است كه اين موضوع 180 درجه با واقعيت فرق دارد. اين ملت، ملتي است كه از همه جهت مي تواند، مي تواند توليد كند، مي تواند رشد بدهد، مي تواند ابتكار كند، مي تواند مرزهاي علم و فن آوري را بشكند و جلو برود.(1)

ص: 90

چه طوري است. ببينيد دشمن چه قدر بي انصاف و بي رحم و وقيح است. اگر بخواهيد دشمن بر شما مسلط نشود، بايد خوب كار كنيد. همه بايد خوب كار كنند، همه بايد كار را براي خدا و دقيق انجام دهند، تا ان شاءالله اين كشور اسلامي و اين ايران سرافراز و سربلند، بتواند در مقابل دشمن بايستد و به همه بفهماند كه به بركت اسلام _ كه «الاسلامُ يَعْلُوا ولا يُعْلي عليه» _ هيچ كس نمي تواند نسبت به اين ملت، استعلا و استكباري داشته باشد.(1)

ص: 91

ص: 92

از آن جمله اينكه كار بر عزت و شخصيت انسان مي افزايد و او را در نظر خودش محترم مي نمايد؛ يعني حس احترام به ذات و اعتماد به شخصيت در او ايجاد مي كند و بديهي است كه هر چيزي كه باعث و سبب محترم شدن شخصيت انسان در نظر خودش و در نظر ديگران باشد، او خودش محترم و شايسته تكريم و تعظيم است و به همين دليل است كه در اسلام، كار مورد احترام و شايسته تكريم است.(1)

از فوايد ديگر كار، مسئله حفظ شخصيت و حيثيت و استقلال است كه تعبيرهاي مختلفي دارد. مثلاً آبرو، انسان آن گاه كه شخصيتش ضربه بخورد، آبرويش برود و تحقير بشود، ناراحت مي شود. انسان در اثر كار _ و مخصوصاً اگر مقرون به ابتكار باشد _ به حكم اينكه نيازش را از ديگران برطرف كرده است، در مقابل ديگران احساس شخصيت مي كند؛ يعني ديگر احساس حقارت نمي كند. (2)

ص: 93

ص: 94

مي برد و همين در هم شكستن شخصيت انسان، سبب مي شود كه تن به هر پستي و بيچارگي بدهد و انواع ابتلائات ناشي از گناه برايش پيدا شود.(1)

ص: 95

مقدس هنگامي براي بشر به صورت دو بال در مي آيند كه معاون يكديگر و كمك يكديگر بوده باشند؛ يعني كار در روشنايي علم صورت گيرد و اگر يكي عالم باشد و گوشه نشين و ديگري كارگر باشد و جاهل؛ مثل اين است كه در يك شب تاريك، يكي چراغ به دست بگيرد و در گوشه اي بنشيند و ديگري راه پيمايي كند، ولي چراغ نداشته باشد! بايد همان كس كه راه پيمايي مي كند چراغ داشته باشد و همان كس كه چراغ دارد راه پيمايي كند؛ يعني همگي به نوبه خود و سهم خود در زندگي حركت و فعاليت و راه پيمايي كنند و همگي چراغ در دست داشته باشند.(1)

ص: 96

كار، تابع چگونگي انسان است و بنابراين، تربيت بر كار مقدم است، ولي اين درست نيست. هم تربيت بر كار مقدم است و هم كار بر تربيت؛ يعني اين دو، هم علت يكديگر هستند و هم معلول يكديگر، هم انسان سازنده و خالق و آفريننده كار خودش است، و هم كار و نوع كار، خالق و آفريننده روح و چگونگي انسان است. (1)

ص: 97

ناچيزترين نتيجه هم نباشد، خود يك پديده قانوني تعبيه شده است. البته فراموش نمي كنيم كه ورود اين حركت به منطقه ارزش، تابع آگاهي و هدف داري در حيات است.(1)

ص: 98

ص: 99

ص: 100

ص: 101

ص: 102

حمايت از قشرهاي محروم و آسيب پذير جامعه و درك نيازهاي مردم؛

مبارزه با شكاف اقتصادي و تبعيض در قانون و اجرا؛

هماهنگي و هم نواختي در دولت و مجموعه نظام؛

ايجاد فرصت هاي شغلي و داشتن اهتمام ويژه نسبت به اشتغال؛

توجه همزمان به عدالت، توسعه و سازندگي؛

پرهيز از الگوگيري از اقتصاد غربي؛

آماده كردن ميدان فعاليت براي جوانان در جهاد اقتصادي؛

توسعه مراكز علمي و تربيت نيروي انساني صالح و كارآمد؛

مبارزه با بي برنامگي و بي قانوني؛

افزايش ظرفيت ها و كيفيت در توليد؛

ص: 103

حفظ آرامش، نظم و امنيت اقتصادي؛

افزايش روحيه كار همگاني؛

خودباوري و خوداتكايي؛

نوآوري و اصالت نبخشيدن به روش ها و رويه هاي خاص در انجام كارها؛

تقويت روحيه شجاعت و خطرپذيري؛

مفروض گرفتن وجود دشمن و ضرورت مبارزه جدي با آن؛

ص: 104

دستيابي به عدالت اجتماعي و كاهش شكاف ميان طبقات؛

كسب رضايت عموم مردم در مقابل رضايت گروه خاص؛

زيان نرساندن به ثروت هاي طبيعي؛

فسادگريزي.

ص: 105

ميزان بالاي بيكاري؛

دولتي بودن بخش عمده اي از اقتصاد كشور؛

ساختارها و شيوه هاي نامناسب مديريت؛

رفاه زدگي و تجمل گرايي برخي مديران و مسئولان؛

ويژه خواري ها و امتيازهاي ناعادلانه و سوء استفاده از قوانين؛

استفاده نكردن كامل از ظرفيت ها و يافته هاي علمي در توليد ثروت؛

انسجام نداشتن بخش هاي مختلف سازماني و مديريتي كشور؛

بي توجهي به اخلاق و فقه اقتصادي؛

استفاده از كارگزاران ناكارآمد؛

اثرپذيري از القاهاي مخالفان داخلي و خارجي؛

پراكندگي نيروها؛

نداشتن اقدام مناسب در برابر مانع تراشي دشمنان داخلي و خارجي؛

كوتاهي در نظارت؛

برخورد نكردن با مفسدان اقتصادي؛

وفور واردات خارجي؛

ضعف امنيت يا توفيق نداشتن در ايجاد اعتماد لازم براي جذب سرمايه گذاري؛

ضعف اطلاعات آماري دقيق از ظرفيت ها و پتانسيل هاي موجود اقتصادي؛

نبودن تفاهم كافي ميان نخبگان، سياست گذاران، برنامه ريزان و قانون گذاران و مجريان در اهدف و اقتضائات ؛

ضعف ارتباط ميان مراكز علمي و پژوهشي با مراكز صنعتي و اقتصادي؛

ناهماهنگي عملكردي قواي سه گانه و موازي كاري؛

ص: 106

سياست زدگي و التهابات سياسي؛

ضعف توفيق در جذب متخصصان ايراني مقيم خارج؛

كاهش زمينه هاي رقابتي؛

ص: 107

ص: 108

نارضايتي كارگران و خانواده هايشان به دليل حقوق و مزاياي اندك؛

افزايش خطرات امنيتي در كشور؛

ركود اقتصاد ملي؛

افزايش وابستگي اقتصادي به كشورهاي ديگر .

ص: 109

معرفي كار و تلاش مردم و بسترسازي دولت به منزله اصلي ترين عامل رشد اقتصادي كشور؛

معرفي مبتكران و مخترعان و كارآفرينان موفق و متعهد و فعالان اقتصادي؛

تبيين موانع گسترش فعاليت هاي اقتصادي مردم در طرح هاي تأكيد شده دولت؛

ايجاد انگيزه براي سرمايه گذاري مردم در طرح هاي تأكيد شده دولت؛

تقويت مشاركت عمومي در جهت تحقق اهداف برنامه هاي رشد و توسعه اقتصادي كشور؛

دوم) زمينه سازي براي افزايش ظرفيت اشتغال مفيد و مولد و همچنين گسترش و ارتقاي فعاليت هاي مثبت اقتصادي در كشور.

زمينه سازي براي افزايش توليد؛

زمينه سازي و معرفي راه هاي افزايش اشتغال، همانند راه اندازي كارگاه هاي كوچك؛

تبيين كيفيت گسترش صادرات با هدف افزايش اشتغال؛

تجليل از اشخاص و مؤسسه هاي تلاشگر در جهت افزايش اشتغال در جامعه؛

آموزش مهارت ها و مشاغل خانگي؛

گسترش اشتغال به وسيله توليد غير متمركز؛

تبيين علل و ابعاد بيكاري و فقر؛

ارزيابي و نقد عملكرد مسئولان در كاهش بيكاري و ايجاد اشتغال؛

فراهم سازي زمينه حمايت از توليدكنندگان داخلي؛

گسترش و تعميق فرهنگ كارآفريني و تجليل از كارآفرينان و تقبيح انفعال در عرصه كاريابي، باتوجه به منابع، ظرفيت ها و امكانات گسترده جامعه؛

ص: 110

سوم) تبيين و ترويج روش هاي كسب استقلال اقتصادي و خوداتكايي در عرصه هاي محوري اقتصاد

ترويج و حمايت از كالاها و خدمات صادراتي و وارداتي مناسب؛

تبيين راهكارهاي وصول به خودكفايي در محصولات استراتژيك و ضروري و همچنين ترغيب و تشويق به آن؛

حمايت از توليدات روستايي و كشاورزي در سطح وسيع؛

حمايت از توليدكنندگان و متخصصان داخلي و نوآوري و ابتكار در عرصه كار و صنعت؛

ارايه الگوي صحيح مصرف، متناسب با امكانات توليدي كشور؛

حمايت و تشويق مردم به مصرف كالاهاي داخلي؛

ترويج و ترغيب به افزايش كيفيت محصولات داخلي؛

زمينه سازي و ايجاد انگيزه براي سرمايه گذاري مردمي در طرح هاي اشتغال زا؛

چهارم) زمينه سازي و حمايت از مبارزه مستمر و برنامه ريزي شده با مفاسد اقتصادي

تبيين آثار ويرانگر رواج رانت خواري در كشور؛

بيان زيان هاي مخرب تبعيض و طبقاتي شدن نظام اقتصادي جامعه؛

تشريح و تقبيح اشكال مختلف رباخواري، احتكار و گران فروشي؛

حمايت از اقدامات قانوني مبارزه با مفاسد؛

ارزيابي و نقد عملكرد مسئولان مبارزه با فساد اقتصادي؛

مقابله با شبهات نظري و فلسفي در توجيه فساد در دستگاه ها؛

مقابله با شبهات عيني و عملي در انجام فساد در دستگاه ها؛

ص: 111

پنجم) طرح و تشريح دستاوردهاي اقتصادي انقلاب اسلامي؛

مقايسه خدمات اقتصادي انجام شده با دوران ستم شاهي؛

تبيين ميزان افزايش سطح رفاه عمومي؛

طرح و تشريح افزايش عمران شهري؛

معرفي ميزان گسترش صنايع و توليدات داخلي؛

تبيين و معرفي خدمات انجام شده به مناطق محروم و ضرورت استمرار آن؛

ايجاد روحيه و احساس خودباوري در عرصه هاي اقتصادي؛

معرفي پيشرفت هاي صنايع دفاعي، پزشكي، انرژي هسته اي كشور؛

معرفي الگوهاي موفق اقتصادي در عرصه هاي كشاورزي، صنعتي و خدماتي؛

ارزيابي نقادانه عملكرد نظام بانك داري در كشور؛

حمايت از تبيين و تثبيت بانك داري اسلامي؛

معرفي سازمان ها و افراد خدمت گذار مردم در سطوح مختلف سازماني؛

شناسايي و معرفي مسئولان و شخصيت هايي كه با رعايت ساده زيستي مشغول خدمت به مردم هستند؛

معرفي فرصت ها و توانايي هاي اقتصادي مناطق و محل هاي مختلف كشور؛

ششم) تبيين و ترويج ضرورت و كيفيت تحقق عدالت اقتصادي در جامعه

تبيين ضرورت ايجاد تعادل در درآمدهاي مردم؛

بسترسازي و ارائه راهكارهاي مناسب براي رفع محروميت هاي اقتصادي؛

تبيين خلاهاي قانوني كه زمينه ساز سوء استفاده از اموال عمومي هستند؛

تشريح ارتباط استقرار عدالت اقتصادي با امنيت و وحدت ملي.

ص: 112

هفتم) تعميق و ترويج فرهنگ كار، تلاش و ترويج وجدان كاري؛

تقبيح كم كاري و تن پروري و مسامحه كاري، بي تفاوتي و ضعف وجدان كاري؛

تبيين و ترويج اجراي صحيح و دقيق كار؛

تعديل توقعات و انتظارات جوانان در زمينه اشتغال؛

تقبيح راحت طلبي و پشت ميزنشيني برخي جويندگان كار؛

آموزش و اطلاع رساني در زمينه كسب اشتغال؛

آموزش مهارت ها و حرفه هاي خاص در دوره نوجواني و جواني، همراه با تحصيل به جوانان؛

طرح و تشريح نقش نيروي كار در توسعه كشور، از ديدگاه اسلام؛

تبيين نقش مهم زهد و قناعت بر روند رشد و توسعه اقتصادي ملت ها، به ويژه كشورهاي در حال توسعه؛

ص: 113

ص: 114

ص: 115

آشناسازي روستاييان با روش هاي تأييد شده و پرهيز آنان از به كار بردن شيوه هاي آزمون نشده جديد، مثل به كار بردن داروها و مواد شيميايي و بذرهاي تأييد نشده با تغييرات ژنيتكي؛

ارائه گزارش هاي لازم درباره تجربيات مفيد كشورهاي مختلف دنيا در امر تقويت مسير كشاورزي؛

تبيين و تشريح آثار و پي آمدهاي بي توجهي به ظرفيت چراگاه ها، جنگل ها و زمين هاي كشاورزي.

ص: 116

تبيين مسائل متعدد مورد نياز بخش كشاورزي و توسعه روستايي، از نگاه علمي و كارشناسي؛

اطلاع رساني به هنگام، درباره بازار محصولات كشاورزي و يافته هاي جديد كاربردي در بخش كشاورزي؛

تصحيح و ارتقاي نگرش جامعه نسبت به روستاييان و تشريح جايگاه آنان در تأمين نيازهاي اساسي كشور؛

نقد و ارزيابي عملكرد دستگاه هاي مسئول كشاورزي و پيگيري براي اجراي طرح هاي مصوب؛

بسترسازي براي تعامل مراكز پژوهشي و آموزشي كشاورزي با دستگاه هاي اجرايي و فعالان عرصه كشاورزي.

ص: 117

اصلاح تلقي هاي عمومي نسبت به سرمايه، سرمايه دار، توليدكننده و نيز كار و فعاليت و تلاش اقتصادي در جهت اهداف متعالي دنيوي و اخروي؛

تبيين تأثيرات افزايش حمايت از كار و سرمايه ايراني در توليد ملي در بخش هاي توليدي؛

ارتقاي آگاهي هاي عمومي در زمينه تقدير معيشت و شيوه تنظيم دخل و خرج، پس انداز و سرمايه گذاري؛

تبيين مفهوم و ارزش كار و تلاش در فرهنگ اسلامي و مقايسه آن با فرهنگ مادي غرب؛

تبيين روش ها و شيوه هاي مناسب اداره و انجام فعاليت هاي جمعي و هم افزايي در اين زمينه؛

ارتقاء حس مسئوليت پذيري در انجام كارهاي توليدي؛

تبيين آثار نامطلوب بي اعتنايي و بي تفاوتي نسبت به توليد ملي جامعه؛

ترويج ويژگي هاي لازم براي توسعه مشاركت عمومي و كارگروهي؛

تشويق به تشكيل گروه ها و كارگاه هاي توليدي؛

تشريح آثار ويرانگر دلبستگي به قدرت هاي غربي بر جنبه هاي مختلف از جمله اقتصاد؛

معرفي عبرت آموزترين نمونه هاي وابستگي در جهان؛

معرفي انديشه ها و عملكرد چهره هاي شاخص در ايجاد وابستگي صد ساله اخير ايران به غرب؛

تبيين نقش خوداتكايي و رهايي از بند جهاني سازي در حفظ استقلال كشور؛

معرفي و تجليل از كار آفرينان موفق كشور و نقش آنها در توليد ملي.

ص: 118

ص: 119

ص: 120

كه اين گونه نديده اند در اتاقي دو در سه، بدون تشريفات و بيا و برو و بدون ميز و صندلي، يك روحاني سخن بگويد و به دنبال آن ايران به جنبش و حركت درآيد».(1)

ص: 121

ص: 122

آسان باشد، بارها اتفاق مي افتاد كه دو يا سه روز از آزمايشگاه بيرون نمي آمد و چه بسا غذا خوردن را فراموش مي كرد و به چند پاره نان خشكيده اكتفا مي كرد.(1)

وي مي گويد: «هيچ يك از اختراعات من محصول تصادف نيست. وقتي باور كنم كاري نتيجه بخش است، خودم را به آن كار مي بندم و تجربه بر تجربه مي افزايم تا به نتيجه برسم».(2)

ص: 123

اين مرد با كوشش و پشتكار فراوان خود، از آن معدن تاريك زغال سنگ، به مراتب بالاي فرهنگي ترقي كرد و افزون بر شهرت و ثروت، اين سعادت را هم يافت كه با گفته ها و نوشته هايش، بسياري از مردم را از گمراهي نجات دهد و به سوي فرهنگ و اخلاق رهبري كند.(1)

ص: 124

ص: 125

نان را نمي جوند دهن آدمي بگذارند.

بار خود بر كس منه، بر خويش نه.

هركه خواب است، روزي اش در آب است.

عاقبت كاهلي، خواري است.

درخت كاهلي، بارش گرسنگي است.(1)

كار را از راهش داخل شو.(2)

كار را كارفرما مي خواهد.(3)

كارها نيكو شود، اما به صبر.(4)

كار نيكو كردن، از پر كردن است.(5)

كار بزرگ مايه عزت است، نه نام بزرگ.(6)

كار هر بافنده و حلاج نيست

از كمان سست، سخت انداختن

كار هر بز نيست خرمن كوفتن ج

گاو نر مي خواهد و مرد كهن.(7)

كارگر را در كار توان شناخت.(8)

با اگر و مگر كار درست نمي شود.

بهر يك گل، زحمت صد خار مي بايد كشيد.

تا شب نروي، روز به جايي نرسي.

درخت «اگر» را كاشتند، سبز نشد.

نوش خواهي، نيش مي بايد چشيد.

ص: 126

گوهر طلبي، صدف شكن باش.

رنج، گنج مي آورد و كوشش، موفقيت.

ز كار گردد مرد بزرگ و نام آور.

دست بي هنر، كوچه گدايي است.

ناكرده كار، مي نتوان زيست كامكار.

بخور نان خود، بر سر خوان خويش.

كار را به كاردان بايد سپرد.

از هر فردي، كاري برآيد و هر مردي، عملي را شايد».(1)

ص: 127

ص: 128

بدان كه انسان صرفهجو، اضافي دارايي دنيا را به دوش خود حمل نمي كند؛ زيرا لذتي كه انسان از داشته هايش ميبرد، به اندازه نيازي است كه به آن دارد. وقتي نياز انسان برطرف شد، ديگر از آنچه دارد، لذت نخواهد برد، بلكه آن را تحمل خواهد كرد و جسم و روح او براي كشيدن بار غيرضروري، دچار زحمت خواهد شد و آرامش و آسايش خود را از بين خواهد برد.

در جوامعي كه توليد و فرهنگ صحيح مصرف در آن نهادينه نشده است، تجاوز به حريم و حقوق ديگران افزايش مييابد. در چنين جوامعي، آمار جرايم اقتصادي و رشد غيرطبيعي طلبكاريها و بدهكاريها بيشتر ميشود. در نتيجه، حكومت براي سامان بخشيدن به اوضاع جامعه بايد هزينههاي سنگيني را از سرمايه ملت بپردازد.

آنچه افزون بر نياز در صندوقها و انبارها نگهداري ميشود، در حقيقت سرمايه هاي راكدي است كه آسايش و آرامش صاحبانش را از بين ميبرد، هرچند اين افراد از اعتراف به اين حقيقت خودداري و اظهار خوشبختي و آسايش كنند.

كار و توليد، ويژگي مردان بزرگي است كه همواره به اهداف بلند مي انديشند و براي پرواز بر بلندترين بام هستي برنامهريزي ميكنند.

بدون بسياري از وسايل و لوازم خارجي كه ما براي خويش فراهم آوردهايم، ميتوان شاد بود و احساس آرامش و آسايش كرد؛ زيرا بسياري از نيازها، اغلب، نتيجه افكار و برداشتهاي غلط اجتماعي است.

با توليد بيشتر سرمايههاي فردي و اجتماعي حفظ و اقتصاد زندگي در هنگام رويارويي با مشكلات، بيمه ميشود. از نظر روحي و رواني نيز مي توانيم با كمك به نيازمندان، به شادي معنوي برسيم.

ص: 129

با ترويج فرهنگ كار و توليد، بنيان زندگي بر پايه محكم و استوار نگه داشته ميشود و جامعه از آسيب، جرمهاي اقتصادي و پي آمدهاي زيانبار آن محفوظ ميماند.

با كار و توليد، بالاترين وظيفه انساني خود در برابر خداوند را _ كه همان شكرگزاري و احترام به نعمتهاي بيپايان اوست _ به جا ميآوريم.

با تلاش و كوشش بي وقفه، چرخ اقتصاد ما در مسير پرفراز و نشيب زندگي و در رويارويي با حادثهها و اتفاقهاي پيشبيني نشده، همواره در حركت خواهد بود.

با مصرف صحيح و استفاده بيشتر از كالاهاي ايراني و نيز افزايش توليد ملي، منابع ملي كشور، براي نسل هاي آينده نيز باقي خواهد ماند.

درآمد زندگي مانند چشمه آبي است كه در بستر رود به جريان ميافتد. چنانچه اين آب مهار نشود، هدر ميرود، ولي اگر در جاي مناسبي سد زده شود و با محاسبه دقيق، مقدار ورودي آن، تعيين و بر همان اساس، راه هاي خروجي اندازهگيري شود، نه تنها آبي هدر نميرود، بلكه با برنامه ريزي درست و مناسب ميتوان از آن استفاده بسياري كرد.

با كار و توليد بيشتر، ارزش آنچه به ما سپرده شده است، مي دانيم و دقت خواهيم كرد در چه راهي بايد صرف شود.

زيباترين روش در زندگي، ميانهروي در هر شرايطي است.

براي توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني بايد آمادگي هر نوع از خودگذشتگي را داشته باشيم.

اگر در امر معاش، از قدر كفايت گذشتيم و در پي چيزهايي مازاد بر نياز و غيرضروري بوديم، بيشك، دچار مصرفگرايي شدهايم.

انسان امروزي بر اثر ناديده گرفتن فرهنگ صرفهجويي، دچار معضل كمبود كار و بهره اقتصادي و بحران هاي مالي شده است.

ص: 130

شگفتآور است كه انسان براي كسب مال دنيا و مصرف بيشتر، خود را به رنج ميافكند، در حالي كه بي نيازي و توانگري در قناعت است.

هيچ گاه آرامش با مصرف بيشتر به دست نخواهد آمد؛ زيرا حقيقتي به اين معنا در هستي آفريده نشده است.

از آفتهايي كه روح انسان را تهديد ميكند، احساس نيازي است كه در بسياري از موارد، حقيقي و ضروري نيست.

مؤمن، همواره معنويات را محور اصلي زندگي خود قرار ميدهد. از اين رو، هيچگاه احساس كمبود نخواهد كرد.

ارزش صرفهجويي، به تعالي معنوي است كه در شخص ميآفريند و به مقامهاي انساني كه براي او به ارمغان ميآورد.

آيا چنين نيست كه شادماني دلهاي ما فداي آرزوهايي شده است كه از به دست آوردن آنها جز رنج، بهره ديگري نبردهايم؟

هر چه بيشتر مصرف بهينه داشته باشيم، زندگي آرامتر، آسانتر و شادتر خواهد بود و ما آسودهتر و سبكبالتر خواهيم برد.

فرهنگ كار و توليد، ضامن حيات جوامع انساني در صلح و صفا و صميميت و رشد و كمال است.

اصلاح الگوي مصرف؛ يعني مديريت نفس اماره در آدمي.

قلب آرام و مطمئن، از آثار تلاش و كوشش است كه موجب جاري شدن چشمههاي لذت و خوشبختي از قلب انسان به جسم و روح او خواهد شد.

خريد و مصرف بسيار، انسان را به نگهباني شبانهروزي و كارگري دايمي تبديل ميكند، بدون اينكه حق مرخصي براي او وجود داشته باشد.

كار و تلاش و توليد و استفاده بهينه از نعمتهاي الهي، موجب نزول رحمت و نعمت لايزال خداوند ميشود و رشد و پيشرفت مادي و معنوي را در پي خواهد داشت.

ص: 131

چه نيكوست انسان با مصرف درست و براساس معيار اسلامي، در رديف سپاسگزاران خدا قرار گيرد و از صف ناسپاسان دوري كند.

در هر مقام و موقعيتي كه هستيد، ميتوانيد نوع و چگونگي مصرف خود را تغيير دهيد.

اگر خانم خانهدار هستيد، كمي به عملكرد خود در خانه دقت كنيد. سرنخهاي اصلي حساسيتهاي خود را نسبت به شيوه مصرف كالاها و مواد خوراكي داخل خانه پيدا كنيد.

شما ميتوانيد با همان لباسهاي مناسبي كه پيشتر خريدهايد و هم دوام خوبي دارد و هم شكل ظاهري مناسبي، ميهمانيهاي خود را برگزار كنيد. سادگي، تميزي و شيك بودن هيچ منافاتي با يكديگر ندارند.

چه اشكالي دارد انسان براي ميهمان يك نوع غذاي خوب، مقوي و با تزيينات زيبا فراهم آورد تا او هم با شما احساس راحتي كند و بيشتر به هم سر بزنيد؟!

راحتي و آرامش شما در گروي نگاه منطقي و ساده شما به زندگي است. اين نكته را در هر زمينهاي و در هر موضوعي امتحان كنيد. در تهيه نوشت افزار براي بچهها، تهيه پوشاك برا ي آنها، تهيه خوراك براي خانواده، نوع وسيله نقليه و سفر، سختگيري نكنيد تا زندگي همراه با آرامش و رضايتي داشته باشيد.

تنظيم مصرف فردي به معناي هدايت مصرف كل جامعه است.

زندگي قناعتآميز در كنار كار و فعاليت اقتصادي، موجب جاي گزيني اصل تعادل در مصرف ميشود.

جامعهاي كه از نظر مصرف، آموزش ديده است، با رعايت صرفهجويي و اعتدال به بهرهبرداري كامل از فرآوردههاي خود ميپردازد.

ص: 132

شناخت شيوههاي صحيح مصرف و رعايت آن و قدرت تشخيص ضرورتها و اولويتها بر مصرفها و نيازهايي كه در رديف بعدي از نظر اهميت قرار دارند، از مسائل بسيار مهمي است كه بايد در سطح وسيعي از جامعه آموزش داد.

جامعه سالم در هر مرحله از بهرهوري و استفاده از منابع، به نيازمندي ها و مصالح عموم مردم و همچنين نسلهاي آينده توجه دقيق دارد.

صرفهجويي در مصرف، درست مصرف كردن، كم مصرف كردن و مصرف اقتصادي هر چه هست، يك مفهوم بيشتر نيست و آن، در نظر گرفتن صرفه و صلاح همگان در مصرف است.

صرفهجويي، باور و تفكري است كه در نهايت به صلاح جامعه بشريت، زمين و زماني است كه خداوند براي زندگي كردن در اختيار ما گذاشته و در حقيقت، شكرگزاري به درگاه الهي است.

ص: 133

بنابراين، تلاش و فعاليت سنگين، براي آن دسته از افراد مفيد است كه از نظر نفساني، ميل و آمادگي لازم را دارند و افرادي كه اين گونه نيستند، بايد ابتدا اين آمادگي را در خود ايجاد كنند. در عين حال، نبايد از تلاش و كوشش، به دليل آنكه مطابق ميل ما نيست، دست برداريم. بزرگان دين، در راه رسيدن به اهداف عالي و مقاصد بزرگ خود، با تلاش و كوشش هاي فراوان، نفس خود را تابع عقل خود ساخته و بر همين اساس، توانسته اند به درجات عالي علم و عمل دست يابند. آنان در برابر توفان هاي ويرانگر، هيچ گاه از پاي ننشستند، بلكه همواره همچون كوه استوار ايستادند و همچنان به استقامت و تلاش خود ادامه دادند.

ص: 134

ص: 135

ص: 136

نبوغ، هيچ كدام نمي توانند جاي اراده نيرومند را بگيرند. چه فايده دارد انسان داراي استعدادها و مواهب فوق العاده باشد، اما در راه رسيدن به مقصود، از آنها استفاده نكند. دانش و معلومات كافي به درد نمي خورد، مگر آنكه شخص اين سرمايه را به كمك اراده در راه وصول به هدف خود به كار گيرد. فكر كنيم اگر نوع بشر فاقد عزم و اراده بود، چه حالي پيدا مي كرد و كره زمين چه شكلي به خود مي گرفت و قانون تكامل و ترقي در كجا اجرا مي شد؟(1)

ص: 137

انضباط از لوازم ضروري كار است. منظم باشيد تا بتوانيد هر مسئله اي را به سرعت و به موقع درك كنيد و احساس پويايي و نشاط بر وجود شما حكم فرما شود.

درباره كارهايي كه درصدد انجام آنها هستيد، تمركز كنيد و اجازه ندهيد هيچ چيز، شما را از تمركز بر روي آنها منحرف كند.

در كارها بايد اعتماد به نفس داشته باشيم و به توان خود تكيه كنيم. ثابت قدم بودن و همت داشتن، از امتيازاتي است كه همواره بايد براي به دست آوردن، حفظ و تقويت آن تلاش كرد.

كاري خوب است كه نهايت خوشي و آرامش را براي بيشترين افراد فراهم آورد.

ص: 138

ص: 139

كسي كه از كار مي گريزد، از زندگي مي گريزد.

«هنري فورد»

سعادت و ثروت هر ملت، بسته به نيروي كار مردم آن است.

«آدام اسميت»

هر عملي كار است، ولي كار اصلي كار سازنده است.

«موريس مترلينگ»

كار حقيقي آن است كه هم براي كننده آن داراي منافع باشد و هم براي ديگران... .

«والت ديستي»

هيچ كوششي بدون نتيجه و پاداش نيست.

«مونتسكيو»

كوشش، دقت و مقاومت، سه ركن اصلي هر پيروزي محسوب مي شوند.

«شوپنهاور»

آنچه نزد الله و اولياءالله پسنديده است، كوشش در امور خير است.

«ابن سينا»

كوشش و مداومت را بايد از طبيعت و مظاهر طبيعت آموخت.

«ويكتورهوگو»

همه پيشرفت هاي بشر در زمينه هاي مختلف، در پرتو كوشش بوده است.

«ماكسيم گوركي»

هر كوشش مزدي دارد كه سرانجام به كوشنده خواهد رسيد.

«فارابي»

بزرگ ترين دشمن كوشش، يأس و اندوه است.

«آندره وزاليوس»

كوشش را بايد از قهرمانان آموخت. آن قدر شكست مي خورند تا قهرمان شوند.

«وينستون چرچيل»

ص: 140

در زندگي، همه مي كوشند، اما كساني موفق مي شوند كه عاقلانه مي كوشند.

«هانس كريستين آندرسن»

كوشش مقدس، كوششي است كه در راه تأمين رفاه و آسايش ديگران صرف شود.

«مهاتما گاندي»

اگر كوشش نبود، بشر به اين درجه از تمدن نمي رسيد.

«ژان پل سارتر»

تو امروز «حتماً» كوشش كن، «شايد» فردا موفق شوي.(1)

«فرانتس كافكا»

ص: 141

اشخاص جدي و فعال، طوري به كار كردن عادت دارند كه بيكاري باعث صدمه و عذاب آنان مي گردد و اگر برحسب اتفاق از شغل و رشته مخصوص به خود باز بمانند، به حكم اجبار، مشغله اي ديگر براي خويش تدارك مي بينند.

«اسمايلز»

اگر خواهان آسايش و راحتي نفس خود هستي و به سلامت فكر و بدن خود علاقه داري و مي خواهي از زير بار غم و اندوه بيرون بيايي، به اين دستور مختصر رفتار كن: «هيچ وقت تنها و بيكار منشين».

«پورتن»

اگر كار را به قسمت هاي كوچك تقسيم كنيم و جزء به جزء انجام دهيم، هيچ گاه دشوار نيست.

«هانري فورد»

انسان، فرزند كار و زحمت خويش است.

«داروين»

خود را به چيزهاي كوچك گرفتار كردن، از كارهاي بزرگ بازماندن است.

«كنفوسيوس»

براي قلب ما، آرامشي بهتر از آنچه در محيط كار هست، ميسر نيست.

«دوك رولوي»

بدبختي آدم از جهل نيست، از تنبلي است.

«ديل كارنگي»

بدون كار، هر نوع زندگي فاسد مي شود.

«كاموس»

براي پيشرفت و پيروزي، سه چيز لازم است: اول پشتكار، دوم پشتكار، سوم پشتكار.

«لرد آديبوري»

ص: 142

به هركس كاري واگذار كنيد كه براي آن ساخته شده باشد. در اين صورت، چنين شخصي از كارش لذت خواهد برد و مانند گل شكفته خواهد شد.

«جون روسكين»

بيكاري، نه تنها موجب پريشاني فكر و ناراحتي خيال است، بلكه پشيماني و كدورتي هميشگي و باطني پديد مي آورد.

«شيللر»

پيروزي با كساني است كه بيش از ديگران پشتكار دارند.

«ناپلئون»

تا آنجا كه ممكن است كارت را امروز خوب انجام بده. باشد كه فردا باز قدمي رو به جلو برداري و كارت را بهتر انجام دهي.

«نيوتن»

تا زنده ام لحظه اي آرام نخواهم گرفت. راحتي كردن و مردن، نزد من يكي است.

«ناپلئون»

تنها مدرسه اي كه علم و معرفت حقيقي را در آن مي آموزيم، مدرسه دنياست كه در آن، دو معلم زحمت و كوشش، به انسان درس گران بهايي ياد مي دهند.

«هيوملر»

تنبلي، بلا و آفت بشر است. همان طور كه زنگ آهن را مي خورد و آن را فاسد مي سازد، بطالت نيز قلب افراد و ملت ها را مي خورد و آنها را از صفحه وجود محو مي سازد.

«فرانكلين»

حتي در مواقعي كه هيچ كاري نداشته ام، پيش خود فكر مي كرده ام، نبايد وقت را بيهوده تلف كرد.

«ناپلئون»

ص: 143

سر چشمه همه فسادها بيكاري است شيطان براي دست هاي بيكار، كار تهيه مي كند.

تنگ دستي به درِ خانه مرد زحمت كش نزديك مي شود، ولي هرگز جرئت ورود به درون خانه را ندارد.

«فرانكلين»

كار هرچه سخت و مشكل باشد، صدمه و اذيتي به شخصي نمي رساند، ولي وقتي يكنواخت و خسته كننده و خالي از اميدواري بود، بدترين شكنجه روح و جسم مي شود.

«اسمايلز»

كار، پزشك طبيعت است و براي خوش بختي آدمي ضرورت دارد.

«جالينوس»

كار و كوشش، ما را از سه عيب دور مي دارد: افسردگي، دزدي و نيازمندي.

«ولتر»

كار كن پيش از آنكه نيازمندي، تو را به كار وادارد.

«فرانكلين»

كار نه فقط هزينه زندگي را تأمين مي كند، بلكه زندگي كردن را هم به انسان مي آموزد.

«هانري فرد»

من بايد خود را در كار غرق كنم، وگرنه كمرم زير بار نااميدي درهم خواهد شكست.

«تينسون»

من مشهور نشدم مگر به واسطه كار و كوشش، و اگر از عملي خسته مي شدم، تفريح و رفع خستگي را در اشتغال به كاري ديگر جست وجو مي كردم.

«نيوتن»

ص: 144

وقتي به كاري مصمم شدي، ديگر درهاي شك و ترديد را از هر سو ببند.

«نيچه»

هر جا وسايل تنبلي و تن آسايي كمتر فراهم است، آنجا بهتر كار انجام مي شود.

«دورويل»

يك روز بيكاري، چون يك شب بي خوابي، خسته كننده است.

هر كار بزرگ در آغاز، محال به نظر مي رسد.

«كارلايل»

اگر براي انجام دادن هر كاري تصميم بگيريد، نصف آن كار را انجام داده ايد.

«ابراهام لينكلن»

هنگام شروع كار، به اندازه كافي غور و دقت كنيد تا در ميان كار، ترديدي به شما دست ندهد.(1)

«نوسلن»

ص: 145

كار سخت صدمه نمي زند، ولي كار يكنواخت بدترين شكنجه روح است.

«اسمايلز»

كار فردا را امروز برنامه ريزي كن.

«استيون _ كاوي»

كار كنيد تا به آ سايش برسيد و بكوشيد تا به موفقيت نائل شويد.

«توماس»

اگر كارها بر اساس استعداد تقسيم نشود، در واقع همه بيكارند.

«ولتر»

كاري را انجام دهيد كه به آن عشق مي ورزيد.

«وين داير»

كاري كه وظيفه و صميميت در آن دخالت دارد، خلل پذير نيست.

«شكسپير»

كاري كه هميشه به يك شيوه انجام گيرد، پيشرفت و رشدش ناممكن خواهد بود.(1)

«وين _ داير»

ص: 146

ص: 147

به از صانع، به گيتي مقبلي نيست

ز كسب دست بهتر حاصلي نيست

به روز اندر پي سامان خويش است

چو شب در خانه شد، سلطان خويش است

خورد بيش و كم آن مايه كه خواهد

به روز افزايد آنچه از وي بماند

به دور از سبلت(1) هر دون و هر خس

تن آسوده ز بيم و منت كس

رسد صد بركت از كسب حلالش

بيفزايد خدا در كسب و مالش

چو شب شد، خفت ايمن در شب تار

چو روز آيد رود باز از پي كار

ناصر خسرو

به كوي نيك دلان نيست جز نكويي راه

به سوي كاخ هنر، نيست غير كوشش در

پروين اعتصامي

به قدر آنكه علم و كار داري

بدان ارزي، بدان مقدار داري

نظامي

افتخار بشر به كار بود

جز به كار، افتخار نتوان كرد

حاصل عمر آدمي كار است

حاصل عمر، خوار نتوان كرد

هادوي بيرجندي

ص: 148

ص: 149

بهر اين فرمود رحمان اي پسر

«كلَّ يومٍ هُوَ في شَأنٍ» اي پسر

اندرين ره مي خرام و مي تراش

تا دم آخر دمي فارغ مباش

هركه مي كوشد اگر مرد و زن است

گوش و چشم شاه جان بر روزن است

گر چه رخنه نيست در عالم پديد

خيره يوسف وار مي بايد دويد

مولوي

خيز چو دهقان و تني ده به كار

دانه اي افشان و درختي بكار

سرخ كنِ چهره زرد است كار

صيقله جوهر مرد است كار

كوره دمِ همتِ مرد است كار

گرم كن آهن سرد است كار

كار، دل مرده به حال آورد

فرصت امكان محال آورد

از حركت، ايست مكن يك زمان

كز بركت ايست كند آسمان

گر تن و جان هر دو قوي شد به كار

مرد شود در دو جهان بختيار

مرزبان نامه

كوش تا خلق را به كارآيي

تا به خدمت، جهان بيارايي

نظامي

در طلب كوش و مده دامن اميد ز دست

دولتي هست كه يابي سر راهي گاهي

اقبال لاهوري

چو كوشش نباشد، تن زورمند

نيارد سر از آرزوها بلند

فردوسي

ص: 150

به قدر سعي، از مقصود، هركس بهره اي دارد

كه منزل پيش پاي خود بود دامن سواران را

صائب

خون به جاي عرق افشانده ام از جبهه سعي

تا كف خون مرا مشك خُتن ساخته اند

صائب

ص: 151

ص: 152

چو كاهل شود مرد هنگام كار

از آن پس نيابد چنان روزگار

كه چون كاهلي پيشه گيرد جوان

بماند منش پست و تيره روان

فردوسي

ما ره نزديك، دور از طبع كاهل كرده ايم

در ميان ره ز غفلت خواب منزل كرده ايم

صائب

اين باديه از كاهلي توست پر از خار

از خار شود ساده اگر گرم براني

دهد كاهلي هركسي را گزند

درِ دانش و روزي آرد به بند

تو را چون نباشد غم كار خويش

غم تو ندارد كسي از تو بيش

گرشاسب نامه

به راه باديه رفتن، بِه از نشستن باطل

كه گر مراد نجويم به قدر وسع بكوشم

دوست دارد يار اين آشفتگي

كوشش بيهوده، به از خفتگي

مولانا

ص: 153

ص: 154

اينكه روزي بي تردد مي رسد، افسانه است

پنجه كوشش، كليد رزق را دندانه است

صائب

ص: 155

بسي كند و كاويد و كوشش نمود

كز آن سنگ خارا رهي برگشود

ز كوشش به هر چيز خواهي رسيد

به هر چيز خواهي كماهي رسيد

برو كارگر باش و اميدوار

كه از يأس جز مرگ نايد به بار

گرت پايداري ست در كارها

شود سهل پيش تو دشوارها

ملك الشعرا بهار

پافشاري و استقامت ميخ

سزد ار عبرت بشر گردد

بر سرش هرچه بيشتر كوبي

پافشاريش بيشتر گردد

ملك الشعرا بهار

شمع بر پاي خود چون استاد

روشني بخش گشت و بزم آراي

سرفراز است اگر چه بگدازد

هر كه چون شمع بود پابرجاي

تيره بختي است تكيه بر دگران

نپذيرفت مرد روشن راي

افسر

رهايي خواهي از سيلاب اندوه

قدم بر جاي بايد بود چون كوه

گر از هر باد چون بيدي بلرزي

اگر كوهي شوي كاهي نيرزي

نظامي

در سايه چنار، يكي سنگ سخت بود

ز سختي اش شكست دو صد سنگ كوهسار

گر با دم كلنگ دمي خوي مي گرفت

لب مي پراند ز آهن و خود بود استوار

با اين همه صلابت و سختي كه داشت او

يك قطره آب برده بد از كف ز وي قرار

ص: 156

بر پشت سخت وي همه شب تا به صبح و روز

مي خورد چون جداي همي شد ز آبشار

پشتش دو تاي گشته ز يك قطره رقيق

خم كرده بُد كمر ز يكي قطره از فشار

آري چو آب نرم بكوشد به راه خويش

از سنگ سخت زود به در آورد دمار

«حكمت» ز استقامت و از پشتكار آب

سرمشق گير تا كه بري گوي افتخار

سيد يحيي برقعي

استقامت پيشه كن كز استقامت، ريزه سنگ

آسيا را با تأمل، رخنه در بنيان كند

من غلام همت آنم كه از سعي و عمل

كارهاي سخت را بر خويشتن آسان كند

تجربت كرديم عزم ثابت و رأي وزين

هركه دارد، خسروان را بنده فرمان كند

استقامت در حوادث؛ بي ثباتي در عمل

بنده را سلطان نمايد شاه را دربان كند

ذوقي

سايه حق بر سر بنده بود

عاقبت جوينده يابنده بود

گفت پيغمبر كه چون كوبي دري

عاقبت زان در برون آيد سري

ص: 157

چون نشيني بر سر كوي كسي

عاقبت بيني تو هم روي كسي

چون ز چاهي بركني هر روز خاك

عاقبت اندر رسي در آب پاك

مولوي

به يك باري نيايد كارها راست

ببايد كرد ره را بارها راست

به يك ضربت نخيزد گوهر از سنگ

به يك دفعت نريزد شكر از تنك

نگردد پخته هر ديگي به يك سوز

نيابد پختگي ميوه به يك روز

دل و عقل از پي اين روز بايد

صبوري در ميان سوز بايد

عطار

ص: 158

تا فرنگي به فكر كار افتاد

كار را جز به دست اهل نداد

كارها چون به دست اهل افتد

مشكلات حيات سهل افتد

شهريار

اميد عافيت آنگه بود موافق عقل

كه نبض را به طبيعت شناس بنمايي

سعدي

كار بي استاد خواهي ساختن

جاهلانه جان ببايد باختن

مولانا

خدمت استاد بايد ديرگاه

تا كه دانشجوي دانشور شود

ملك الشعرا

سپردن به داناي داننده، گوش

به تن توشه يابد، به دل راي و هوش

اگر دانشي مرد، راند سخن

تو بشنو كه دانش نگيرد كهن

فردوسي

مرد را كه اوستاد يار شود

زود باشد كه مردِ كار شود

اوحدي مراغه اي

والا نگشت هيچ كس در عالم

ناديده مر معلم والا را

ناصر خسرو

ص: 159

ص: 160

الهي، ناصر، نام پدر: علي، تولد: بردسيركرمان _ 1340، كارشناس و مشاور.

تخصص: اقتصاد نظري، اقتصاد اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي علوم اقتصادي.

فعاليت ها: پژوهش، تدريس، عضو شوراي توسعه و برنامه ريزي، عضو هيئت علمي دانشگاه.

آثار: كتاب: درس هايي از اقتصاد اسلامي.

مقاله: جهاني شدن و دولت رفاه عمومي؛ بررسي خاتميت نبوت در روند جهاني شدن؛ جهاني شدن و هم پيوندي هاي منطقه ايي؛ الگوي توسعه ايراني؛...

ديگر نكات: سابقه همكاري با رسانه ملي دارد.

باقري، علي، نام پدر: كمال، تولد: اردبيل _ 1343، كارشناس و مشاور

تخصص: اقتصاد اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي اقتصاد.

فعاليت ها: پژوهش و تأليف، تدريس.

آثار: كتاب: پژوهش در تأمين اجتماعي در ايران با استفاده از منابع مالي اسلام و سياست هاي پولي.

مقاله: بيان عدالت اقتصاد اسلامي و پژوهشي در نظام اقتصادي اسلام.

باقري تودشكي، مجتبي، نام پدر: محمد، تولد: انارك اصفهان _ 1339، مشاور و پژوهشگر.

تخصص: اقتصاد پولي و بانكداري، اقتصاد اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

ص: 161

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي اقتصاد.

فعاليت ها: پژوهش و تأليف، تدريس، عضو هيئت علمي دانشگاه مفيد قم.

آثار: مقاله: نگاهي اجمالي به سطح مصرف در اسلام؛ درس هايي از اقتصاد اسلامي (ترجمه مقاله رفتار مصرفي در يك اقتصاد اسلامي)؛ تفاوت خطوط فقر متفاوت با شئون متفاوت؛ مطالعه تطبيقي رويكردهاي كفايت (شريعت)، رفاه گرايي، توانگري و قابليتي به فقر؛ ديدگاه اسلام در مورد فقر كودكان و... .

توسلي، محمداسماعيل، نام پدر: غلامحسن، تولد: آمل _ 1346، كارشناس و مشاور.

تخصص: اقتصاد اسلامي، فقه و اصول

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي علوم اقتصادي.

فعاليت ها: پژوهش و تأليف، تدريس، عضو انجمن اقتصاد اسلامي حوزه علميه قم.

آثار: كتاب: كاهش ارزش پول از ديدگاه اقتصاد و فقر؛ اصلاح قانون و الگوي عملياتي بانكداري اسلامي.

مقاله: برنامه هاي آموزشي در اقتصاد اسلامي (ترجمه)؛ اخلاق كسب و كار (ترجمه)؛ بررسي و نقد انديشه هاي شهيد سيد محمدباقر صدر درباره پول و ماهيت آن؛ ... .

توكلي، محمدجواد، نام پدر: محمدحسين، تولد: گلپايگان _ 1351، مشاور و پژوهشگر.

تخصص: فلسفه اقتصاد، اقتصاد اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

ص: 162

تحصيلات دانشگاهي: دانشجوي دكتراي فلسفه اقتصاد.

فعاليت ها: پژوهش و تأليف، تدريس، عضو كارگروه كشاورزي و امنيت غذايي و كارگروه نيرو در تدوين برنامه پنجم توسعه اقتصادي (88 _ 1387)، عضو گروه تدوين منشور جمهوري اسلامي ايران به سفارش نهاد رياست جمهوري ( 88 _ 1387)، عضو هيئت رئيسه انجمن اقتصاد اسلامي.

آثار: مقاله: مقايسه تجربه بانكداري در كشور اردن و نظام بانكداري بدون ربا در ايران؛ بررسي توزيع سود و زيان در نظام بانكي جمهوري اسلامي ايران طي دوره واسطه گري مالي در اقتصاد اسلامي؛ دو مدل براي ايده گرايي در اقتصاد.

ساير نكات: ترجمه تطبيقي متون انگليسي به فارسي.

جابري، علي، نام پدر: نبات علي، تولد: بوئين زهرا _ 1338، كارشناس و مشاور.

تخصص: اقتصاد اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي اقتصاد.

فعاليت ها: پژوهش و تأليف، تدريس، مدير كل آموزش (65_64) و مسئول واحد ارزيابي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني رحمه الله (66_65).

آثار: كتاب: تحليل و بررسي مباني معرفت شناختي و ارزش علم اقتصاد متعارف و علم اقتصاد اسلامي (پايان نامه)؛ بررسي تطبيقي اجمالي نظام مالي اسلام و سرمايه داري (پايان نامه كارشناسي ارشد).

مقاله: نقد و بررسي متدلوژي توسعه اقتصادي گونارميردال؛ آيا واقعاً مازاد ارزي ناشي از افزايش نفت براي اقتصاد ملي مفيد است و چندين مقاله به زبان انگليسي.

ص: 163

جهانيان، ناصر، نام پدر: حسين، تولد: بابل _ 1337، كارشناس و مشاور.

تخصص: اقتصاد اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي ارشد اقتصاد.

فعاليت ها: تدريس، پژوهش و تأليف، عضو انجمن اقتصاد اسلامي.

آثار: كتاب: اسلام و چالش هاي اقتصادي؛ آسيب شناسي ديني توسعه اقتصادي.

مقاله: فردگرايي و نظام سرمايه داري؛ رابطه دين و توسعه؛ نظريه اقتصادي دولت از ديدگاه شهيد صدر.

حبيبيان، مجيد، نام پدر: يحيي، تولد: بابل _ 1342، مشاور و پژوهشگر.

تخصص: اقتصاد اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي ارشد اقتصاد.

فعاليت ها: تدريس در حوزه و دانشگاه، عضو هيئت علمي دانشگاه.

آثار: كتاب: بانكداري اسلامي و توسعه اقتصادي.

مقاله: بانكداري اسلامي، ناسازگاري ساختار و انتظارات؛ موانع توسعه اقتصادي؛ تبيين قرض الحسنه و جستجوي راهبرد؛ سياست اقتصادي صدر اسلام؛ قرض الحسنه و راهبردهاي توسعه اقتصادي؛ مدل اسلامي توسعه اقتصادي.

ديگر نكات: سابقه همكاري با رسانه ملي

ص: 164

حسيني، سيدرضا، نام پدر: سيدابوالفضل، تولد: ساوه _ 1342، كارشناس و مشاور.

تخصص: اقتصاد اسلامي، فقه و اصول

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي علوم اقتصاد.

فعاليت ها: پژوهش و تأليف، تدريس، رئيس اداره پژوهش پژوهشگاه حوزه و دانشگاه (85_81)؛ عضو شوراي علمي گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي (از سال 76 تاكنون).

آثار: كتاب: الگوي تخصيص درآمد و رفتار مصرف كننده مسلمان؛ سيره اقتصادي امام علي عليه السلام ؛ همكاري در ترجمه كتاب اقتصاد بخش عمومي استيگليتز و ... .

مقاله: نقدي بر ديدگاه سرمايه داري درباره انسان اقتصادي؛ بيت المال از ديدگاه امام علي عليه السلام ؛ مباني و مفروضات نظريه رفتار مصرف كننده؛ قيمت گذاري از ديدگاه فقه و اقتصاد و ... .

حسيني، سيدمحمد، نام پدر: سيدحسين، تولد: دورود نيشابور _ 1342، كارشناس و مشاور

تخصص: اقتصاد اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي اقتصاد.

فعاليت ها: تدريس؛ پژوهش و تأليف؛ مجري طرح زير ساخت هاي فقهي اقتصاد اسلامي (در حال چاپ)؛ مجري طرح عدالت، آزادي، كارايي و رشد اقتصاد در نظام اقتصادي؛...

ص: 165

آثار: مقاله: تعريف كاركرد و چالش هاي فقهي؛ تحليل فقهي _ اقتصادي مشتقات با تأكيد بر قراردادهاي آتي ها و اختيارات (رساله دكترا)؛ مالكيت ابزار توليد و سهم آن از محصول در ديدگاه اسلامي(پايان نامه كارشناسي ارشد)؛ حاكميت اسلامي و طراحي ابزارهاي جديد مالي.

خليليان اشكذري، محمدجمال، نام پدر: محمدعلي، تولد: يزد _ 1341، كارشناس و مشاور.

تخصص: اقتصاد اسلامي، مناسبت هاي اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي اقتصاد.

فعاليت ها: تدريس، پژوهش و تأليف، عضو هيئت علمي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني رحمه الله .

آثار: كتاب: فرهنگ اسلامي و توسعه اقتصادي؛ اسلام و توسعه؛ شاخص هاي توسعه اقتصادي از ديدگاه اسلام.

ديگر نكات: سابقه همكاري با رسانه ملي دارد.

ص: 166

رجايي، محمد، نام پدر: علي، تولد: گناباد _ 1337، كارشناس و مشاور.

تخصص: اقتصاد اسلامي، مناسبت هاي اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي اقتصاد.

فعاليت ها: پژوهش و تأليف، تدريس، عضو هيئت علمي دانشگاه مفيد قم.

مقاله: اقتصاد اسلامي؛ بانكداري اسلامي؛ تجهيز و تخصيص منابع بانكداري اسلامي؛ اسراف.

ديگر نكات: سابقه همكاري با رسانه ملي دارد.

رجايي، سيدمحمدكاظم، نام پدر: سيداسماعيل، تولد: سميرم _ 1339، مشاور و پژوهشگر.

تخصص: اقتصاد نظري، اقتصاد اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي اقتصاد.

فعاليت ها: تدريس، پژوهش و تأليف، دبير پژوهشي گروه اقتصاد و عضو هيئت علمي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني رحمه الله .

آثار: كتاب: ترجمه كتاب المذهب الاقتصادي في الاسلام؛ ماهيت بهره و كارآيي اقتصادي آن؛ معجم موضوعي اقتصادي قرآن كريم.

مقاله: بررسي قراردادهاي بانكي (جعاله واجاره به شرط تمليك)؛ قرآن و تجلي توحيد در اقتصاد؛ آزادي اقتصادي يا دخالت دولت؛ حقوق مالكيت و راهكارهاي آن و ... .

ديگر نكات: سابقه همكاري با رسانه ملي دارد.

رضايي، مجيد، نام پدر: عباس، تولد: آبادان _ 1339، كارشناس و مشاور.

تخصص: اقتصاد اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دانشجوي دكتراي اقتصاد.

فعاليت ها: تدريس، پژوهش و تأليف.

آثار: كتاب: كار نيروي انساني در مكتب اقتصادي اسلام؛ مقدمه اي برماليه عمومي دراسلام؛ كار و دين.

مقاله: زهد و قناعت در كلام و سيره اميرمؤمنان عليه السلام ؛ ماليات هاي حكومتي مشروعيت يا عدم مشروعيت؛ اوراق خيريه در ترازوي فقه؛ نظام مالي دولت هاي مسلمان؛ جايگاه نهاد دولت در عرصه اقتصاد.

ديگر نكات: سابقه همكاري با رسانه ملي دارد.

ص: 167

زاهدي وفا، محمدهادي، نام پدر: اكبر، تولد: تهران _ 1342، كارشناس و مشاور.

تخصص: اقتصاد نظري

تحصيلات حوزوي: سطح دو.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي علوم اقتصادي از دانشگاه اوتاوا.

فعاليت ها: تدريس، پژوهش و تأليف، عضو هيئت علمي و رئيس دانشكده معارف اسلامي واقتصاد دانشگاه امام صادق عليه السلام .

آثار: مقاله: نظام هاي برنامه ريزي، تجربه كشورها، چالش ها و راهكارها؛ تاثير نوسانات نفت بر ساختار اقتصاد؛ بهره وري و توسعه پايدار؛ بررسي مدل هاي رشد درون زا و تجارت؛ الگوي تكاملي فن آوري در يك مدل چند بخشي؛ تأثيرات تجارت بين الملل بر رشد پايدار؛ فرايند تصادفي نوآوري در مدل هاي رشد اقتصادي؛ استراتژي تجاري در مدل رشد درون زا.

سرآباداني، غلامرضا، نام پدر: اسماعيل، تولد: تفرش _ 1342، مشاور و پژوهشگر

تخصص: اقتصاد اسلامي، اخلاق اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي ارشد اقتصاد.

فعاليت ها: پژوهش و تأليف، تدريس در حوزه و دانشگاه.

آثار: كتاب: نگرش اسلام بر فعاليت هاي بازار بورس، دولت و تورم.

مقاله: اقتصاد تعاوني در اسلام؛ بازار بورس در نظريه اقتصاد اسلامي و عملكرد اقتصاد ايران؛ چالش هاي اخلاقي (فساد مالي) در اقتصاد ايران؛ تورم، عوامل راهكاري مقابله با آن در اقتصاد ايران و ... .

ص: 168

سميعي نسب، مصطفي، نام پدر: رضا، تولد: قم _ 1360، مشاور و پژوهشگر.

تخصص: اقتصاد نظري

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي علوم اقتصادي.

فعاليت ها: تحقيق و تأليف، تدريس، ترجمه، عضو هيئت علمي دانشگاه امام صادق عليه السلام ، دبير علمي همايش توسعه مشاركت هاي مردمي، عضو كميته علمي فصلنامه تخصصي برداشت دوم؛ عضو كميته علمي ساماندهي و تجديد ساختار دروس فقه و اصول فقه رشته معارف اسلامي و اقتصاد (دانشگاه امام صادق عليه السلام ).

آثار: مقاله: پيشينه نظريات توسعه اقتصادي در نيم قرن اخير؛ تحليل وظايف دولت جهت تحقق عدالت اقتصادي در الگوي ايدئال اقتصادي اسلامي و ... .

سيدامامي، كاووس، نام پدر: احمد، تولد: تهران _ 1332، مشاور و پژوهشگر.

تخصص: جامعه شناسي اقتصادي و توسعه، جامعه شناسي سياسي، روان شناسي اجتماعي

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي جامعه شناسي.

فعاليت ها: تدريس، پژوهش و تأليف، عضو هيئت علمي دانشگاه امام صادق عليه السلام .

آثار: كتاب: روش هاي پژوهش در علوم سياسي؛ تحقيق در رسانه هاي جمعي؛ اسلام در اروپا؛ عصر تبليغات؛ ديدگاه هايي درباره دگرگوني اجتماعي.

مقاله: تلويزيون و انتخابات رياست جمهوري در ايران؛ انقلاب اسلامي ايران؛ پارادوكس هاي آموزش روش شناسي در علم سياست؛ ادراك گروه هاي قومي از تصاوير رسانه اي خود.

ديگر نكات: سابقه همكاري با رسانه ملي دارد.

ص: 169

ضياء فيروزآبادي، سيدمحمد، نام پدر: سيد محمود، تولد: تهران _ 1349، كارشناس و مشاور.

تخصص: اقتصاد اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي اقتصاد.

فعاليت ها: پژوهش و تأليف، عضو هيئت مديره و دبير انجمن اقتصاد اسلامي حوزه علميه، عضو هيئت علمي مركز مطالعات اقتصادي دانشگاه مفيد قم.

آثار: كتاب: بانكداري اسلامي در شريعت؛ اصلاح قانون و الگوي عملياتي بانكداري بدون ربا.

مقاله: مطالعه بهره وري كل عوامل توليد در بانكداري اسلامي؛ عمليات بانكي بدون ربا شرط لازم براي بانكداري اسلامي نه كافي؛ پيامدهاي اجتماعي اقتصادي ربا از منظر آيات و روايات و ... .

عبداللهي، محمود، نام پدر: محمدعلي، تولد: اصفهان _ 1326، كارشناس و مشاور.

تخصص: علوم حديث، تفسير، اقتصاد اسلامي

تحصيلات حوزوي: اجتهاد.

فعاليت ها: تدريس در حوزه و دانشگاه، عضو جامعه مدرسين حوزه علميه قم، عضو شوراي مشورتي فقهي شوراي نگهبان، عضو شوراي عالي حوزه علميه قم.

آثار: كتاب: توحيد و توسل؛ اخلاق براي همه؛ همكاري در تأليف تفسير نمونه (گروهي)؛ مباني فقهي اقتصاد اسلامي؛ وحي در قرآن.

ص: 170

مقاله: نقد مسئله حجاب؛ هدف اقتصاد؛ مضاربه و مساقات.

ديگر نكات: سابقه همكاري با رسانه ملي دارد.

عربي، سيد هادي، نام پدر: سيد علي اصغر، تولد: سبزوار _ 1339، كارشناس و مشاور.

تخصص: اقتصاد اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي اقتصاد بين الملل.

فعاليت ها: تدريس، پژوهش و تأليف.

آثار: كتاب: موجز اسس الاقتصاد الاسلامي؛ مباني اقتصاد اسلامي؛ تحليل اقتصادي جرم و مجازات (مؤلف: آرنود سوليوان)، جهاني سازي، چالش ها و راهكارها (ترجمه).

مقاله: توسعه آموزش و روحانيت؛ هزينه و درآمد دولت اسلامي؛ درآمدي بر تقاضاي سرمايه گذاري در اقتصاد اسلامي؛ مباحثي در جهاني شدن.

ديگر نكات: سابقه همكاري با رسانه ملي دارد.

عيسوي، محمود، نام پدر: محمد، تولد: اهواز _ 1339، كارشناس و مشاور.

تخصص: اقتصاد نظري

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي اقتصاد.

فعاليت ها: پژوهش و تأليف، تدريس، مسئول پرسنلي و عضو شوراي فرماندهي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي منطقه 8 (خوزستان و لرستان) (61_59)، مسئول آموزش و مسئول امور مساجد سازمان تبليغات اسلامي

ص: 171

خوزستان (65_63)، مسئول نهاد رهبري دانشگاه شهيد چمران اهواز (83_79)؛ مسئول نهاد رهبري دانشگاه علوم پزشكي ايران(83 تاكنون)، مدير كل امور اداري معاونت اقتصادي قوه قضائيه (84_83).

آثار: مقاله: بررسي روابط دين و توسعه اقتصادي؛ سپرده هاي بانكي؛ معرفت شناسي، عقلانيت و اقتصاد؛ اقتصاد بدون مكانيزم؛ عقد اختيار؛ كيفر مالي و ... .

فراهاني فرد، سعيد، نام پدر: عبدالحسين، تولد: اراك _ 1337، كارشناس و مشاور

تخصص: اقتصاد اسلامي، اقتصاد پولي و بانكداري

تحصيلات حوزوي: سطح چهار.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي اقتصاد.

فعاليت ها: تدريس، پژوهش و تأليف، سردبير فصلنامه اقتصاد اسلامي.

آثار: كتاب: سياست هاي اقتصادي در اسلام؛ ربا؛ نگاهي به فقر و فقرزدايي در اسلام؛ سياست هاي پولي در بانكداري بدون ربا؛ اقتصاد منابع طبيعي در اسلام.

مقاله: توسعه پايدار در عصر ظهور؛ محيط زيست و ... .

ديگر نكات: سابقه همكاري با رسانه ملي دارد.

كرمي، محمدمهدي، نام پدر: محمدرضا، تولد: شهرضا _ 1338، كارشناس و مشاور

تخصص: اقتصاداسلامي، مديريت اسلامي، مطالعات خانواده

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي اخلاق و عرفان اسلامي.

ص: 172

فعاليت ها: پژوهش و تأليف، تدريس.

آثار: كتاب: درآمدي بر مباني اقتصاد خرد با رويكرد اسلامي؛ مكتب اقتصاد اسلام.

مقاله: مشكلات بانكداري بدون ربا؛ پيشگيري از اعتياد؛ نظام اقتصادي در قرآن؛ اخلاق بازرگاني با رويكرد اسلامي؛ جبران كاهش ارزش پول؛ بانكداري اسلامي.

كرمي، محمدحسين، نام پدر: محمدرضا، تولد: شهرضا _ 1341، مشاور و پژوهشگر

تخصص: اقتصاد اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي علوم اقتصادي.

فعاليت ها: تدريس، تأليف، پژوهش، عضو هيئت علمي پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

آثار: كتاب: درآمدي به مباني اقتصاد خرد با نگرش اسلامي؛ مباحثي در فلسفه اقتصاد؛ تعادل عمومي بازارها.

مقاله: سياست هاي پولي از ديدگاه فقهي امام خميني رحمه الله ؛ به كارگيري سياست هاي پولي در بانكداري بدون ربا؛ مهمترين پيش فرض انسان شناختي علم اقتصاد و ... .

كياءالحسيني، سيدضياءالدين، نام پدر: آقامحمود، تولد: گرگان _ 1340،كارشناس و مشاور.

تخصص: اقتصاد اسلامي، مناسبت هاي اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

ص: 173

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي علوم اقتصادي.

فعاليت ها: عضو گروه اقتصاد و هيئت علمي دانشگاه مفيد قم، تدريس، پژوهش.

آثار: كتاب: نقش زكات در تأمين فقر غذايي دهه هفتاد ايران؛ منابع مالي اسلامي تأمين اجتماعي.

مقاله: فقر و راه هاي امحاي آن؛ برآورد تابع هزينه هاي مذهبي خانوارهاي شهري؛ برآورد خمس ارباح مكاسب در ايران 65 تا 79.

ديگر نكات: سابقه همكاري با رسانه ملي دارد.

گيلك حكيم آبادي، محمدتقي، نام پدر: منصور، تولد: راميان (گلستان) _ 1334، كارشناس و مشاور

تخصص: اقتصاد اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي اقتصاد.

فعاليت ها: پژوهش و تأليف، تدريس، عضو هيئت علمي گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي.

آثار: كتاب: نقش اقتصادي دولت در اسلام (ترجمه)؛ درآمد هزينه دولت اسلامي.

مقاله: دولت و سياست هاي مالي امام علي عليه السلام ؛ امام علي و دولت و سياست هاي اقتصادي؛ مقايسه اثر توزيعي خمس با ماليات بر درآمد.

معصومي نيا، غلامعلي، نام پدر: حيدر، تولد: اصفهان _ 1340، كارشناس و مشاور

تخصص: تفسير، اقتصاد اسلامي

ص: 174

تحصيلات حوزوي: سطح چهار.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي ارشد اقتصاد .

فعاليت ها:پژوهش و تأليف، تدريس در دانشگاه، عضو هيئت علمي دانشگاه علوم اقتصادي، عضو انجمن علمي اقتصاد اسلامي حوزه علميه قم.

آثار: كتاب: ابزارهاي مشتق؛ فساد مالي.

مقاله: تقسيط مبلغ بدهي در ديون مدت دار در قبال كاهش اجرت سررسيد؛ اخلاق اقتصادي؛ مباني بينشي؛ آموزه ها و آثار؛ طراحي نظام مالي براساس آموزه هاي اسلام با نگرش به وضعيت ايران؛ مجموعه مقالات سمينار اسلام و توسعه؛ ماليات ها در عصر بني اميه؛ بازار مطلوب؛ رقابت كامل.

موسويان، سيدعباس، نام پدر: سيدعلي، تولد: عجب شير _ 1339، كارشناس و مشاور

تخصص: اقتصاد اسلامي، علوم قرآن، تفسير

تحصيلات حوزوي: سطح چهار.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي ارشد اقتصاد.

فعاليت ها: پژوهش، تدريس در حوزه و دانشگاه، مدير گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي.

آثار: كتاب: بانكداري اسلامي؛ كليات نظام اقتصادي اسلام؛ پس انداز و سرمايه گذاري در اقتصاد اسلامي؛ بانكداري بدون ربا از نظريه تا عمل؛...

مقاله: ثمرات فقهي اقتصادي دفعي يا تدريجي بودن تحريم ربا در قرآن؛ عدالت محور آموزه هاي اقتصاد اسلامي؛ بهره بانك هاي دولتي؛ جايگاه دولت در اقتصاد اسلامي؛ نقد نظريه هاي ربا.

ديگر نكات: سابقه همكاري با رسانه ملي دارد.

ص: 175

ميرمعزي، سيدحسين، نام پدر: سيدمحمد، تولد: تهران _ 1340، كارشناس و مشاور

تخصص: اقتصاد اسلامي، فلسفه اقتصاد، فقه و اصول

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي اقتصاد.

فعاليت ها: تدريس، پژوهش و تأليف، مدير گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، دبير انجمن علمي اقتصاد اسلامي حوزه علميه قم.

آثار: كتاب: اسلام و چالش هاي اقتصادي؛ نظام اقتصادي اسلام، اهداف و انگيزه ها؛ اقتصاد كلان اسلامي؛ نظام اقتصادي اسلام، مباني فلسفي و ... .

مقاله: اهداف و مباني مكتبي نظام اقتصاد اسلام؛ جايگاه دولت در نظام اقتصادي اسلام؛ امام علي عليه السلام و اصلاحات اقتصادي و ... .

ديگر نكات: سابقه همكاري با رسانه ملي دارد.

نجار نهاوندي، مريم، نام پدر: ولي الله، تولد: بابلسر _ 1338، كارشناس و مشاور.

تخصص: جامعه شناسي اقتصادي و توسعه، مطالعات خانواده

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي جامعه شناسي.

فعاليت ها: تدريس، عضو هيئت علمي دانشگاه تهران.

آثار: كتاب: مباحث اقتصادي اجتماعي از ديدگاه امام محمد غزالي؛ ارزيابي آموزش تقويتي.

مقاله: جامعه شناسي جنگ؛ جامعه شناسي آموزش و پرورش؛ تقسيم كار اجتماعي از ديدگاه امام محمد غزالي؛ استقراض و توسعه و ... .

ديگر نكات: سابقه همكاري با رسانه ملي دارد.

ص: 176

نظرپور، محمد نقي، نام پدر: مهدي، تولد: آمل _ 1342، كارشناس و مشاور

تخصص: توسعه اقتصادي، اقتصاد اسلامي، اقتصاد پولي و بانكداري

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي اقتصاد.

فعاليت ها: مدير دفتر همكاري هاي پژوهشي دانشگاه مفيد قم، تدريس، پژوهش و تأليف.

آثار: كتاب: ارزش هاي توسعه؛ فرهنگ توسعه؛ اسلام و توسعه اقتصادي.

مقاله: انديشنامه امام علي عليه السلام در رابطه با بازار در حكومت آن حضرت؛ اوراق بهادار استقراض (سفارش ساخت ابزاري براي سياست پولي)؛ بازار در حكومت اميرالمؤمنين عليه السلام .

ديگر نكات: سابقه همكاري با رسانه ملي دارد.

هادوي نيا، علي اصغر، نام پدر: غلامرضا، تولد: تهران _ 1341، كارشناس و مشاور

تخصص: اقتصاد اسلامي، مناسبت هاي اسلامي، فلسفه اقتصاد

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: دكتراي اقتصاد.

فعاليت ها: تدريس پژوهش، عضو هيئت علمي گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، عضو هيئت تحريريه مجله اقتصاد اسلامي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، تدريس، ترجمه.

آثار: كتاب: قرض الحسنه و آثار اقتصادي آن؛ معنويت و اقتصاد؛ انسان اقتصادي از ديدگاه اسلام؛ فلسفه اقتصاد در پرتو جهان بيني قرآن كريم؛ اسلام و چالش هاي اقتصادي.

ص: 177

مقاله: امكان، ضرورت و جايگاه اقتصاد اسلامي؛ علم ودين در پرتو تفسير موضوعي علمي؛ مباني نظري دولت در قرآن كريم؛ جايگاه اقتصادي سنت رزق از ديدگاه قرآن كريم؛...

ديگر نكات: سابقه همكاري با رسانه ملي دارد.

يوسفي، احمدعلي، نام پدر: غلام حسين، تولد: لاهيجان _ 1339، مشاور و پژوهشگر.

تخصص: اقتصاد اسلامي

تحصيلات حوزوي: خارج فقه و اصول.

تحصيلات دانشگاهي: كارشناسي ارشد اقتصاد نظري.

فعاليت ها: پژوهش و تأليف، تدريس، مدير گروه اقتصاد دانشنامه امام علي عليه السلام .

آثار: كتاب: نظام هاي پولي؛ ربا و تورم؛ نظام مالي دولت اسلامي؛ بررسي اقتصادي در جبران كاهش ارزش پول؛ بررسي فقهي نظريه هاي جبران كاهش ارزش پول؛ نظام اقتصادي اسلام.

مقاله: پول امروز، مثلي يا قيمي يا ماهيت سوم؛ پول جديد از نگاه انديشمندان؛ مباني فلسفي نظام اقتصادي از ديدگاه امام علي عليه السلام و... .

ص: 178

ص: 179

2. ايرواني، جواد، اخلاق اقتصادي از ديدگاه قرآن و حديث، مشهد، دانشگاه علوم اسلامي رضوي، چاپ اول، 1383.

«اخلاق اقتصادي»، بخشي از آموزه هاي اسلامي است كه از يك سو، مؤلفه هاي رشد و توسعه اقتصادي و رفاه عمومي را ارائه مي كند و از سوي ديگر، شيوه ها و عناصر مقابله با مفاسد و سالم سازي فعاليت هاي اقتصادي را برمي نماياند و بستر لازم را براي رشد معنوي و سعادت ابدي انسان نيز فراهم مي سازد.

اين نوشتار، پس از اثبات رابطه اخلاق با اقتصاد و نقد مباني سرمايه داري، مبني بر جدايي آن دو، مهم ترين عناصر اخلاق اقتصادي را در سه بخش «توليد»، «توزيع» و «مصرف» بررسي مي كند. «تحليل اخلاق كار و توليد» و «بررسي نقش ارزش هاي معنوي در رشد اقتصادي»، «تبيين شيوه هاي مقابله فرهنگي با زمينه ها و آثار فقر و تكاثر»، «تبيين اصول حاكم بر اخلاق تجارت» و «معيارهاي تعيين الگوي مصرف»، از مباحث اين نوشتار است.

3. تقوي، مصطفي و ياسر خوش نويس، تأملي بر الگوي اسلامي _ ايراني توسعه علم و فن آوري از ديدگاه صاحب نظران، تهران، مركز تحقيقات سياست علمي كشور، 1388.

علم و فناوري اموري نيستند كه در جوامع مختلف، به نحوي يكسان توسعه يابند؛ از اين رو، عوامل و ويژگي هاي اجتماعي، فرهنگي، سياسي، جغرافيايي، ديني، اقتصادي و غيره كه از جامعه اي به جامعه ديگر تفاوت مي كنند، در توسعه علم و فناوري دخالت دارند. بررسي و شناخت اين عوامل براي سياست گذاران مبتني بر شناخت اين عوامل براي توسعه علم و فناوري، ضرورت دارد. در اين كتاب، پس از بحث هاي مقدماتي كه ناظر بر بيان صورت مسئله است، گزارش گفت وگو با هشت تن از

ص: 180

صاحب نظران حوزه علم و فناوري مطرح شده است. در اين گفت وگوها، الگوي پيش گفته از چهار منظر فلسفه علم و فناوري، جامعه شناسي، دين پژوهي و سياست پژوهي، بر حسب تخصص صاحب نظران، بررسي شده است.

4. توانا، حسن، فلسفه اقتصاد اسلام، تهران، مؤسسه عطايي، چاپ اول، 1361، 304 صفحه.

نويسنده در اين اثر، كوشيده است با توجه به آثار علامه طباطبايي، مجموعه ديدگاه هاي ايشان را درباره مسائل اقتصادي، از جمله اهميت اقتصاد، مالكيت، انفال، خمس، زكات، تجارت، مصرف، وجوب كار و نيز برخي احكام اقتصادي، در قالب پژوهشي منسجم، گردآوري كند. مجموعه مطالب گردآوري شده، در يك مقدمه و سيزده فصل آمده است.

5. حائري، محسن، انديشه هاي اقتصادي در نهج البلاغه، تهران، انتشارات نهج البلاغه، چاپ اول، 1378، 254 صفحه.

در اثر حاضر، با توجه به ديدگاه هاي امير مؤمنان حضرت علي عليه السلام در نهج البلاغه، اصول اقتصاد اسلامي به ويژه در چهار زمينه ويژگي هاي اقتصاد اسلامي و سياست هاي آن، علل پيدايش فقر و راه هاي مبارزه با آن و توسعه همه جانبه تبيين شده است. اين كتاب شامل چهار فصل است.

فصل اول، ابتدا مفهوم كلي اقتصاد بيان مي شود، سپس در فصل دوم، سياست هاي اقتصادي، دخالت دولت و وظايف آن، اهداف سياست اقتصادي تبيين گردد. در فصل سوم نيز، علل فقرزدايي، خطر پديده فقر، علل پيدايش فقر و راهكار هاي آن، و در فصل چهارم، با عنوان توسعه اقتصادي، مباحثي همچون مفهوم توسعه، انسان و توسعه، توسعه منابع انساني، موانع و عوامل مؤثر توسعه، بررسي مي شود.

ص: 181

6. حسيني بهشتي، سيد محمد، اقتصاد اسلامي، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، چاپ اول، سال 1362، 185 صفحه.

اثر حاضر، مجموعه اي از آثار شهيد، آيت الله بهشتي است كه با تلاش شوراي احياي آثار آن انديشمند بزرگ اسلامي، تدوين و تنظيم شده و مشتمل بر پنج بخش است.

1. مالكيت در اسلام،2. بانك داري و قوانين مالي اسلام، 3. ماليات در اسلام،4. ابعاد اساسي در بخش اقتصاد قانون اساسي، 5. بيمه هاي اجتماعي.

7. حسني، محمد حسن، نوسازي جامعه از ديدگاه امام خميني رحمه الله ، موسسه چاپ و نشرعروج ، تهران ، چاپ يازدهم ، زمستان 1378.

مسئله توسعه و نوسازي از مسائل عمده اي است كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي در سطوح مختلف جامعه ايران اسلامي، مطرح شده است. اين بحث عميق و ضروري كه راه گشاي يافتن الگوهاي مناسب توسعه و نوسازي كشور و قطع عوامل وابستگي در تمام زمينه هاست، در مقاطع كارشناسي ارشد دانشگاه ها رساله هاي متعددي را به خود اختصاص داده است.

همانند بسياري از مباحث ديگر، بررسي اين موضوع در آرا و انديشه ها و عملكرد حضرت امام خميني رحمه الله ثابت مي كند كه بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران، تمامي ابعاد مسئله را به منزله سياست عملي و لازم در نظر داشته و سير حركت را روشن كرده اند.

پژوهش در انديشه هاي جامع امام خميني، اسباب وصول به نتايج كاربردي اثرگذار در جهت پيشرفت روزافزون كشور اسلامي مان خواهد بود.

8. حسامي دودران، زهرا، چرا صنعتي نشديم؟ (بررسي تاريخي موانع توسعه صنعت در ايران)، تهران، انتشارات اميركبير، 1381، 221 صفحه.

كشورهاي جهان سوم از جمله ايران، همواره براي از بين بردن يا به حداقل رساندن تمايز بين خود و كشورهاي توسعه يافته كوشيده اند، ولي

ص: 182

همچنان توسعه نيافتگي، معضلي هميشگي در اين جوامع به شمار مي رود و رسيدن به توسعه يافتگي در اين كشورها، انديشه اي آرماني و سرابي بيش نبوده است.

نويسنده در اين كتاب، با مطالعه تطبيقي و مقايسه اي درباره مسئله توسعه نيافتگي در دوران قاجار، به مقايسه آن با زمان حال پرداخته است و به اين پرسش پاسخ مي دهد كه آيا مي توان دلايل و وقايعي را كه در زمان قاجار به توسعه نيافتگي انجاميد، به زمان حال نيز تعميم داد؟

مباحث اين كتاب در 21 فصل تنظيم شده است. برخي عناوين اين فصل عبارتند از:

شرايط و عوامل توسعه صنعتي، تاريخچه پيدايش صنعت در ايران، لزوم صنعتي شدن ايران، پيش گامان توسعه، نقش حكومت قاجار در توسعه ايران.

9. خاكبان، سليمان، درآمدي بر اسلام، توسعه و ايران، مؤسسه فرهنگي حضور، 1357.

توسعه و رشد اقتصاد و ديدگاه اسلام در اين زمينه و نيز توسعه در ايران از جمله موضوع هايي است كه به ويژه پس از نظام اسلامي، بيش از گذشته، كارشناسان و انديشمندان آن را بررسي كرده اند. اين كتاب، مجموعه اي از هفت مقاله است كه با محوريت ضرورت توسعه ديني از راه برنامه ريزي، به نگارش درآمده است. نويسنده بر اين باور است كه توسعه فرآيند دين، رسالت حوزه و دانشگاه است و معرفي الگوي جديد گسترش ديني در اين زمينه ضروري است. مطالب اين كتاب، در هفت مقاله تدوين يافته است.

ص: 183

محورهاي مقاله نخست عبارت است از: مقدمه اي بر زيرساخت هاي الگوي نوين توسعه ديني، ضرورت تبيين الگوي نوين توسعه دين _ ضرورت تحول در نظام علمي كشور و ضرورت حضور گسترده و فعال حوزه و دانشگاه در برنامه ريزي توسعه.

در مقاله دوم با عنوان «رسالت حوزه و دانشگاه در فرآيند توسعه دين»، به مسائلي چون نگاهي بر رهاورد اقتصادي الگوي توسعه غرب، روابط دين و توسعه و ضرورت تعريفي نو از توسعه اشاره شده است.

عنوان مقاله سوم «نقش بنيادين حوزه و دانشگاه در نظريه پردازي الگوي نوين توسعه ديني» است كه به موضوعاتي، چون مراحل برنامه ريزي، مرحله گذار از وضع موجود به وضع مطلوب و ضرورت انقلاب در نظام برنامه ريزي كشور پرداخته است.

مقاله چهارم با محوريت موضوع «ضرورت انقلاب در جايگاه و ساختار ارتباطي پژوهشي» تدوين و در آن به آموزش و صنعت و نقش آن در فرآيند توسعه و ضرورت تعريفي نو از توسعه، اشاره شده است. همچنين به جايگاه و ساختار ارتباطي پژوهش، آموزش و صنعت در جهان صنعتي، نيم نگاهي مقايسه اي داشته است.

عنوان مقاله پنجم اين كتاب، «مديريت عاشورايي يا برترين الگوي مديريت توسعه» است. موضوعات اين مقاله شامل مديريت توسعه و جايگاه آن، الگوي توسعه و مديريت، نگاهي به عنصر انگيزش در رهبري عاشورا و بهره برداري از انگيزش عاشورايي در مديريت توسعه است.

در مقاله ديگر، با عنوان «بهترين زمينه بهره وري يا مديريت يك كارآمد منابع مغزي» مطالبي شامل ضرورت تأسيس دانشگاه مديريت اسلامي، وظايف دانشگاه مديريت اسلامي، روش گزينش و ويژگي هاي

ص: 184

دانشجويان، دانشگاه مديريت اسلامي و روش تعليم و تربيت آمده است. در آخرين مقاله كتاب، پس از بيان مقدمه، به روش تعيين نرخ ارز، نرخ مطلوب ارز در دوران تعديل و بازسازي، رابطه مستقيم بين مصرف و بهره وري اشاره شده و اين مطالب با عنوان «تعيين نرخ مطلوب ارز در دوران تعديل و بازسازي اقتصادي» آمده است.

10. خدايار محبي، تعاون در اسلام و جامعه صنعتي، منوچهر، تهران، انتشارات بعثت، 1349.

تعاون در پيشرفت و تعالي جوامع انساني نقش به سزايي دارد. جوامع متمدن و پيشرفته صنعتي _ نجومي، از تعاون در امور استفاده كرده اند و آثار توجه به اين موضوع در اركان جوامع پيشرفته نمودار است. در مبحث اقتصاد، اگر به اين موضوع اهميت داده شود، پي آمدهاي بسيار مطلوب آن آشكار مي شود. در آيات قرآن كريم و روايت هاي امامان معصوم عليهم السلام به اين موضوع مهم، حتي در غير مباحث اقتصادي سفارش شده است. نويسنده با توجه به پژوهش در تاريخ اديان و كتاب هاي آسماني ديگر اديان الهي و نيز پژوهش در جوامع صنعتي، اين كتاب را نگاشته است. كتاب در دو بخش و سه موضوع تدوين شده كه در بخش نخست كتاب، به موضوع «تعاون در تاريخ اديان» اشاره شده و در بخش بعدي، نويسنده به موضوعات «تعاون در اسلام» و «تعاون در جوامع صنعتي» پرداخته است.

11. دادگر عسگر ديرباز، حسن، نگاهي به اسلام و توسعه پايدار، تهران، مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، چاپ اول، 1385.

توسعه يكي از مفاهيم جديدي است كه وارد حوزه هاي گوناگون زندگي اجتماعي انسان امروز شده است. توسعه، مفهومي جديد و امروزي است،

ص: 185

ولي به لحاظ وسعت حوزه كاربرد آن تأثيرات عميقي بر مفاهيم سياسي، اقتصادي و اجتماعي جوامع بشري نهاده است. اين مفهوم خصوصاً از آن جهت كه به عنوان هدف نهايي كشورهاي در حال توسعه براي پيوستن به كشورهاي توسعه يافته مورد توجه قرار گرفته است، اهميت ويژه اي دارد.

به اعتقاد ما مسلمانان، زماني فرا خواهد رسيد كه توجه به اصل توسعه پايدار به عنوان يكي از آموزه هاي مكتب، انسان را از اتلاف منابع تجديدناپذير باز خواهد داشت. بدين ترتيب، تمام اركان كره خاكي در تعادل به سر خواهند برد. كتاب حاضر كه از انتشارات كانون انديشه جوان است، به بررسي اين مفهوم پرداخته است.

اين مجموعه شامل قسمتهاي زير است:

فصل يكم: شناخت و بررسي اجمالي توسعه پايدار،

فصل دوم: عوامل ناپايداري توسعه،

فصل سوم: اسلام و توسعه پايدار اقتصادي،

12. دبيرخانه دومين كنگره بررسي انديشه هاي اقتصادي حضرت امام خميني رحمه الله ، بررسي انديشه هاي اقتصادي امام خميني رحمه الله ، تهران، ستاد بزرگ داشت يكصدمين سال ميلاد امام خميني رحمه الله ، چاپ اول، سال 1380، 537 صفحه.

دومين كنگره بررسي انديشه هاي اقتصادي حضرت امام خميني رحمه الله ، با هدف تبيين ديدگاه هاي اقتصادي ايشان در تاريخ 11 و 12 خرداد 1379 در دانشگاه تربيت مدرس برگزار شد. برخي مقاله هاي مرتبط به شعار سال در اين كنگره، عبارتند از:

اقتصاد از ديدگاه امام خميني رحمه الله .

توسعه و عدالت از ديدگاه حضرت امام خميني رحمه الله : مفهوم توسعه يافتگي، اهداف توسعه، اهداف اقتصادي، توسعه از ديدگاه امام رحمه الله (پيشرفت اقتصادي، رشد

ص: 186

كشاورزي، رفاه اقتصادي جامعه، رشد توليد، افزايش كشاورزي، صنعتي شدن)، مفهوم عدالت، جايگاه توسعه در اهداف نظام اسلامي، جايگاه عدالت در اهداف نظام اسلامي، مقايسه عدالت و توسعه.

نگرش امام خميني رحمه الله به اقتصاد اسلامي به عنوان يك راهكار بديل: بررسي راهكارهاي اقتصادي، دو مكتب مسلط بر توسعه در جهان سوم، طرح اقتصاد اسلامي به عنوان يك راهكار در مقابل سرمايه داري و سوسياليسم، نحوه نگرش امام به اقتصاد، ابزارهاي مهم براي تحقق اقتصاد اسلامي، بخش خصوصي؛ عامل اصلي رشد اقتصادي، نقش مهم حكومت در اقتصاد اسلامي، نقش فرهنگ در تحقق اقتصادي اسلامي، استراتژي مناسب در برخورد با اقتصاد جهاني.

رهايي از اقتصاد وابسته؛ راهبرد امام خميني رحمه الله در عرصه اقتصاد: مباني تئوريك اقتصاد متعارف در رابطه با استقلال اقتصادي، راهبرد حمايت گرا يا توسعه درون گرا، توسعه برون گرا، استقلال اقتصادي و خودكفايي در نگرش اسلامي، استقلال اقتصادي در آيات قرآن، ديدگاه هاي حضرت امام رحمه الله درباره استقلال اقتصادي و خودكفايي، ضرورت استقلال اقتصادي.

اهداف و مباني مكتبي نظام اقتصادي اسلام از ديدگاه امام خميني رحمه الله : اهداف نظام اقتصادي اسلام از ديدگاه امام رحمه الله ، استقلال اقتصادي، ريشه كن كردن فقر در جامعه و ايجاد رفاه سرمايه در تملك ثروت هاي طبيعي، توزيع بعد از توليد، معيارهاي توزيع ثروت و درآمد، ويژگي هاي ساختار نظام اقتصادي اسلام.

نگاه امام خميني رحمه الله به نظام اقتصادي اسلام.

انتخاب راهبردي رشد و توزيع از ديدگاه امام خميني رحمه الله : تحقق عدالت اجتماعي، رفع فقر شاخص تحقق كامل عدالت، رفاه از اهداف نظام اقتصادي اسلام، عدالت و رشد از منظر امام خميني رحمه الله .

ص: 187

بررسي انديشه هاي حضرت امام رحمه الله درباره برنامه هاي اقتصادي دولت: مفهوم برنامه ريزي اقتصادي، شرايط لازم براي موفقيت برنامه ريزي اقتصادي، اهميت برنامه ريزي اقتصادي، توجه به نظام برنامه ريزي و اقتصاد اسلامي، اقتصاد بدون نفت و خودكفايي.

كشاورزي در ايران از ديدگاه امام خميني رحمه الله : استقلال فرهنگي و سياسي بر پايه استقلال كشاورزي، اولويت كشاورزي بر امر بازسازي صنعتي، دهقانان و كشاورزان، منبع اصلي توسعه كشاورزي، مكانيزه كردن كشاورزي، اصلاح كشاورزي از ديدگاه امام خميني رحمه الله .

سياست ها و روش هاي اعمال استراتژي توسعه اقتصادي درون زا از ديدگاه امام خميني رحمه الله : روش ها و سياست ها، توجه به ارزش علم و لزوم گسترش آن، توجه به نقش زنان در فرآيند توسعه، فرهنگ سازي آرامش و ثبات.

بررسي موضوع خصوصي سازي و تغيير ساختار اقتصادي در برنامه سوم: نحوه شكل گيري نظام اقتصادي مبتني بر حاكميت بازار، ويژگي و محصول نظام مبتني بر اقتصاد آزاد، ارزيابي آرمان ها و اهداف برنامه سوم توسعه در خصوص تغيير ساختار اقتصادي، بررسي اجمالي ديدگاه هاي نظام اقتصادي اسلام و بنيان گذار جمهوري اسلامي ايران.

13. دفتر همكاري حوزه و دانشگاه، مباني اقتصاد اسلامي، تهران، چاپ اول، 1371، 520 صفحه.

اين كتاب، دومين اثري است كه پژوهشگران دفتر همكاري حوزه و دانشگاه در اين زمينه نگاشته اند. در اين كتاب، بحث ها بيشتر اقتصادي و تحليلي است. مطالب كتاب در ضمن دو بخش و چهارده فصل، به شرح زير آمده است، برخي عناوين اين فصول عبارتند از:

ص: 188

روش هاي تحقيق، تحليل و طرح مسائل اقتصادي، مفاهيم مبنايي مكتب اقتصادي اسلام، اهداف اقتصاد اسلامي، مباني توزيع درآمد، محدوديت هاي درآمد و خطوط كلي، روش ها و سياست هاي دولت در بخش عمومي است.

14. دفتر همكاري حوزه و دانشگاه، درآمدي بر اقتصاد اسلامي، تهران، سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاه ها (سمت)، نوبت چهارم، سال 1372، 428 صفحه.

اثر حاضر، از جمله كتاب هايي است كه دفتر همكاري حوزه و دانشگاه در زمينه اقتصاد اسلامي، تهيه و تدوين كرده است. مجموعه مباحث كتاب، در پنج بخش گردآوري شده است كه عبارتند از:

فصل اول _ اهميت و نقش اقتصاد

فصل دوم _ مباني عقيدتي اقتصاد

فصل سوم _ هدف اقتصاد

فصل چهارم _ منابع و روش شناخت اقتصاد اسلامي.

بخش اول: مالكيت

در اين بخش مطالبي در چهار فصل بدين شرح آمده است:

تحليل و بررسي حق، اقسام مالكيت، اسباب مالكيت و حقوق و محدوديت هاي مالكيت و تصرف.

بخش دوم اين كتاب با عنوان: توليد، اهميت توليد و تعريف آن مشتمل بر چهار فصل است:

اهداف و انگيزه هاي توليد، اقسام توليد، عوامل توليد و محدوديت هاي توليد.

همچنين در بخش سوم با عنوان «توزيع»، فصل هاي شش گانه زير آمده است:

توزيع از راه تملك ابتدايي (جنبه سلبي، جنبه ايجابي)، توزيع حين توليد،

توزيع مجدد (توزيع از طريق مبادلات، ماليات ها، انفاقات)، محدوديت هايي در توزيع، نگاهي كلي به توزيع در اسلام و مواسات (مطلوب نهايي اسلام در توزيع).

بخش چهارم اين كتاب به موضوع مصرف پرداخته است.

ص: 189

15. ديباجي، سيد احمد، فرهنگ توليد و مصرف در اسلام، قم، نشر اكرام، چاپ اول، 1389، 528 صفحه.

نويسنده درباره انگيزه نگارش اثر حاضر چنين مي نويسد: «با توجه به اينكه دين اسلام، غني ترين دين از نظر آموزه هاي اخلاقي و اقتصادي براي يك زندگي سعادتمندانه است، لذا بر آن شديم كه به طور مبنايي، درباره طرز استفاده صحيح از نعمت هاي الهي تحقيق كنيم تا ملاك و معيار كلي زندگي صحيح و حيات طيبه اي را كه خداوند وعده فرموده است، در حد بضاعت ناچيز خود بيابيم و از خداوند، عاجزانه طلب ياري در اين مهم را داريم».

مباحث اين كتاب در قالب سه فصل تدوين شده است كه عبارتند از: فصل اول اين كتاب با عنوان توليد و مصرف در قرآن، بخش اول به توليد در قرآن و تحليل قرآن از منابع توليد، اختصاص يافته است. در اين بخش، مباحثي همچون: منابع طبيعي (آب، خاك، باد، خورشيد، مراتع و جنگل ها، معادن) و نيروي انساني (كشاورزي، دام پروري، كشتي راني، صيد در درياها، آهنگري، بنايي، نجاري)، مطرح شده است.

در بخش دوم به مصرف در قرآن پرداخته و در فصل دوم، اسراف از منظر قرآن و سنت بررسي شده است. و در فصل سوم نيز محورهاي مهم در اصلاح الگوي مصرف تبيين شده است.

16. سبحاني، حسن، نظام اقتصادي اسلام، تهران، مركز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامي، چاپ اول، 1373، 142 صفحه.

نظام هاي اقتصادي سرمايه داري و سوسياليستي، در عمل از برآوردن نيازهاي مادي و معنوي انسان ناتوانند. از اين رو، امروزه انسان بيش از هر زمان ديگري، تشنه معارف حيات بخش اسلام در همه زمينه ها به ويژه اقتصاد

ص: 190

اسلامي است. در پاسخ به چنين درخواستي، نويسنده كتاب حاضر مي كوشد نظام اقتصاد اسلامي را هر چند به صورت مختصر به علاقه مندان معرفي كند. مطالب اين كتاب در پنج فصل تدوين شده است.

در فصل اول، بررسي ادبيات موجود درباره نظام اقتصادي اسلام و در فصل دوم و سوم، اقتصاد و متدولوژي تحقيق و مباني فلسفي و فكري نظام اقتصادي در اسلام تبيين مي گردد. در فصل چهارم به دو محور زير پرداخته مي شود: الف) نهادها و معيارهاي نظام اقتصادي اسلام ، ب) معيارها در نظام اقتصادي اسلام.

17. صبري، حميد، كارآفريني در هزاره سوم، تهران، نشر هماذر، چاپ اول، 1387، 258 صفحه.

در هزاره سوم، جهان شاهد اقتصاد رقابتي در بازار خواهد بود؛ اقتصادي كه نقش برجسته و اساسي دارد. از ديگر سو، عوامل مؤثر بر موفقيت بنگاه هاي اقتصادي به سرعت در حال تغيير است. به عبارتي، در اقتصاد دانايي محور، ايده ها، محصولات، خدمات و فرآيند توليد و عرضه، همواره در حال تحول و دگرگوني است. در چنين دوره و عهدي، بهره مندي از دانش روز و توانايي به كارگيري آن به شيوه نوآورانه و مؤثر، براي موفقيت كسب و كار همواره مورد نياز و تحسين برانگيز است. كارآفرين نيز كسي است كه با ابتكار و نوآوري، تركيبات جديدي از منابع، فرصت ها و نيازها را مي آفريند. نويسنده در اين كتاب به تعريف كارآفريني پرداخته و نقش كارآفرينان را به منزله پديده اي جديد در شرايط فعلي و مخاطره آميز جامعه امروزي توضيح داده است. كارآفرين در تعريف نويسنده اين كتاب، كسي است كه با توجه به ويژگي هاي برجسته و ممتاز خود، امكانات و منابع را براي ايجاد، رشد و توسعه در زمينه هاي توليد و خدمات فراهم كرده است و توانسته زمينه اشتغال و كسب و كار را فراهم كند.

ص: 191

18. صدر، سيد محمدباقر، اقتصاد ما (بررسي هايي درباره مكتب اقتصادي اسلام) (جلد دوم)، ترجمه: ع اسپهبدي، تهران، انتشارات اسلامي.

اين اثر، جلد دوم كتاب بررسي هايي درباره مكتب اقتصادي اسلام است كه در آن تلاش شده به كمك مفاهيم اقتصادي اسلام و سيستم حقوقي آن، مكتب اقتصادي اسلام معرفي شود. اين بررسي، دو مرحله دارد كه مرحله اول، پايه و بستري براي مرحله دوم محسوب مي شود. مرحله اول، شامل جمع آوري احكام، مفاهيم و قواعدي است كه در مرحله دوم با معلومات حاصل از آنها، تفسيري تئوريك و يك پارچه كه مبيّن سيستم اقتصادي اسلام باشد، به عمل آمده است. عناوين مطالب اين مجلد عبارت است از:

الف) روش كشف سيستم اقتصادي،

ب) نقش مفهوم ها در اكتشاف،

ج) نظريه توزيع قبل از توليد،

د) اقطاع در اسلام،

ه) توزيع قبل از توليد،

و) نظريه توزيع پس از توليد،

ز) نظريه توليد،

ح) مسئوليت دولت در اقتصاد اسلامي.

19. عظيمي (آراني)، حسين، مدارهاي توسعه نيافتگي در اقتصاد ايران، تهران، نشر ني، 1374، 405 صفحه.

اقتصاد ايران، با وجود كوشش و تحولات چشم گير در دهه هاي اخير، هنوز با مسائل و مشكلات فراوان روبه روست. حال اين پرسش ها مطرح مي شود كه دلايل اين وضعيت و اين حجم از مشكلات چيست؟

اين كتاب به تجزيه و تحليل مسائل اقتصادي _ اجتماعي ايران پرداخته است و راه كارهاي اساسي حل مشكلات مورد اشاره را نيز مطرح مي كند.

ص: 192

در فصل اول، تصوير كلان اقتصادي _ اجتماعي كشور ارائه مي شود. پس از بيان مباحثي همچون توزيع درآمد، فقر و محروميت، بودجه و سياست گذاري اقتصادي در فصل چهارم به بخش كشاورزي و در فصل پنجم به بخش صنعت و در پايان به بخش نفت پرداخته مي شود.

20. غني نژاد، موسي، تجددطلبي و توسعه در ايران معاصر، تهران، مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، 1377، 198 صفحه.

تجددطلبي و قانون خواهي روشن فكران اواخر دوران سلطنت قاجار، زمينه پيدايش انقلاب مشروطيت را فراهم آورد. اين كتاب مجموعه اي از كارهاي پژوهشي نويسنده، با موضوع هايي در زمينه توسعه اقتصادي است كه شامل دو بخش مي شود؛ بخش اول: چشم انداز كلي تحول در انديشه ترقي خواهي و تجددطلبي يا ترسيم توسعه سياسي و اقتصادي از آستانه انقلاب مشروطيت تا به امروز، بخش دوم: برخي مباحث روز درباره توسعه.

برخي محورهاي اين بخش عبارتند از:

1. نقدي درباره نظريات رايج توسعه نيافتگي؛ 2. هزينه هاي معاملاتي و توسعه صنعتي؛ 3. ملاحظاتي درباره مالكيت صنعتي در ايران؛ 4. رابطه بين جمعيت و توسعه از ديدگاه تحليل اقتصادي؛ 5. تمركز سرمايه از واقعيت تا توهم؛ 6. شركت هاي چند مليتي و توسعه اقتصادي.

21. كاتوزيان، محمدعلي (همايون)، اقتصاد سياسي ايران، از مشروطيت تا پايان سلسله پهلوي، ترجمه: محمدرضا نفيسي و كامبيز عزيزي، تهران، نشر مركز، چاپ پنجم، 1374، 438 صفحه.

اصطلاح اقتصاد سياسي، به روش، ديدگاه و رهيافت مشترك علمي گفته مي شود كه دربردارنده ديدگاهي است كه به حل مشكلات توجه دارد، نه به

ص: 193

طرح معماهاي خيالي يا انتزاعي. در اين رهيافت مشترك علمي، استدلال ها و شواهدي مطرح مي شود كه تركيبي از نظريه، تاريخ و داده هاي آماري است.

اين كتاب به چهار بخش تقسيم شده است. در بخش نخست، زمينه كلي تاريخي و نيز ديدگاه هاي نظري لازم براي بررسي موضوع اصلي مطرح شده است. از اين رو، مطالعه آن براي درك كامل ديگر مباحث كتاب ضروري است. بخش دوم با ظهور رضاخان آغاز مي شود و با سقوط او به پايان مي رسد. در بخش سوم، درباره مراحل اقتصادي سياسي در سال هاي 1320 _ 1340 توضيح داده شده و نويسنده در پايان فصل، به نهضت ملي شدن صنعت نفت اشاره و تأثير آن را در اقتصاد كشور بررسي كرده است. در بخش چهارم كتاب، به توصيف، تحليل و ارزيابي فرآيندهاي توسعه اقتصادي و سياسي معاصر پرداخته شده است.

22. كردزاده كرماني، محمد، اقتصاد سياسي جمهوري اسلامي ايران، تهران، چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، 1380، 158 صفحه.

برخي مطالب مهم در اين كتاب عبارت است از: تئوري هاي اقتصاد سياسي، اقتصاد سياسي در عمل، نظام سياسي و توسعه اقتصادي، نقش نفت در اقتصاد سياسي ايران، سرمايه داري خصوصي و نقش دولت، تحولات سياسي و اقتصادي پس از پيروزي انقلاب، مشاركت سياسي و اقتصاد سياسي آموزش.

23. مريدي، سياوش، ايران _ اقتصاد، كتاب ايران (اقتصاد)، تهران، انتشارات بين المللي الهي، 1381، 242 صفحه.

در اين كتاب، اقتصاد ايران به شش فصل كشاورزي، صنعت، زيربناي اقتصادي، بيمه و تأمين اجتماعي، نظام بانكي و بانك داري در ايران و بازرگاني خارجي تقسيم شده است. در فصل اول؛ كشاورزي، افزون بر

ص: 194

طرح كلياتي درباره وضعيت اقليمي و جغرافيايي ايران، به انواع كشت و محصولات عمده كشاورزي اشاره مي شود. در فصل دوم؛ صنعت، زيرمجموعه هاي صنايع دستي و روستايي، صنايع بزرگ و نوين، صنايع نفت و گاز، پتروشيمي و معادن بررسي مي گردد. در فصل سوم؛ به زيربناي اقتصادي كشور مانند برق، سدسازي، حمل و نقل، بنادر و مانند آن پرداخته شده است. در فصل چهارم نيز بيمه و تأمين اجتماعي، با نگاهي به گذشته مطرح شده است. در فصل پنجم، نظام بانكي و بانك داري از دوران گذشته تا به امروز بررسي، و در فصل ششم، به بازرگاني خارجي ايران شامل صادرات و واردات پرداخته شده است.

24. معاونت پژوهشي مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني رحمه الله ، منتخبي از مقالات اولين كنگره بررسي انديشه هاي اقتصادي امام خميني رحمه الله ، تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني رحمه الله ، چاپ دوم، 1377، 541 صفحه.

در اين كتاب، بخشي از مقاله هاي ارسال شده به نخستين كنگره بررسي انديشه هاي اقتصادي امام خميني رحمه الله آورده شده است. اين كنگره با هدف تبيين ديدگاه هاي اقتصادي حضرت امام رحمه الله برگزار شد. در اين اثر، افزون بر مقدمه، متن جديد چند سخنراني نيز به چشم مي خورد كه به معرفي اجمالي مقاله ها بسنده شده است. برخي عناوين مقاله ها كه مرتبط با موضوع سال هستند، عبارتند از:

مروري بر انديشه هاي اقتصادي حضرت امام رحمه الله : نقش نظام اسلامي در ساماندهي نيروها و تنظيم برنامه هاي اقتصادي و سالم، امام و قطب بندي هاي اجتماعي و اقتصادي موجود در جامعه و جنگ ميان فقر و غنا، شيوه اقتصادي مورد نظر امام رحمه الله ، امام و اولويت بندي در ميان انواع توليد و مصرف، امام و استقلال سياسي و خودكفايي.

ص: 195

عملكرد نظام جمهوري اسلامي در توسعه انساني: كارآيي تئوري ها و شاخص هاي اقتصادي در ارزيابي وضعيت انساني، نگاهي مجدد به عوامل بازدارنده توسعه اجتماعي و اقتصادي (ساختار اقتصادي گذشته، عوارض مستقيم ناشي از انقلاب، جنگ تحميلي، توطئه هاي داخلي، سياست هاي متمركز در امور اقتصادي).

توسعه، فرهنگ و ديدگاه هاي امام خميني رحمه الله : اهميت و ضرورت توسعه، تاريخچه بحث توسعه، تعريف توسعه از ديدگاه هاي گوناگون، قطع وابستگي، رشد و توسعه درون گرا، خوداتكا، اهميت منابع انساني در توسعه، فرهنگ محور توسعه، مشاركت مردم، جايگاه دين در توسعه.

مباني الگوي جامع توسعه اقتصادي از ديدگاه حضرت امام خميني رحمه الله : استقلال اقتصادي از ديدگاه حضرت امام رحمه الله ، پي آمدهاي وابستگي اقتصادي و ساير شئون كشور، راه حل هاي خروج از وابستگي اقتصادي (جهاد اقتصادي، ويژگي هاي فرهنگي جهاد اقتصادي...)، استقلال اقتصادي و تئوري هاي رشد، نظريه هاي امام و تئوري هاي رشد.

ضرورت و فرآيند ساخت نظام اقتصادي اسلامي بر اساس رهنمودهاي امام خميني رحمه الله : طرح ضرورت نظام سازي در اقتصاد اسلامي، كيفيت طراحي نظام اقتصاد اسلامي (كلياتي در نظام سازي بر اساس اسلام، اصول پي ريزي و طراحي نظام اقتصاد اسلامي، تعيين قلمرو تعريف اقتصاد، تبيين اصول موضوعه و پيش فرض هاي حاكم بر نظام اقتصادي، تعيين هدف در نظام اقتصاد اسلامي، طراحي اجزا و عوامل و روابط).

خطوط اصلي اقتصاد اسلامي از ديدگاه حضرت امام خميني رحمه الله : رابطه خطوط اصلي اقتصاد با نظام اقتصادي، خطوط اصلي اقتصاد سرمايه داري و سوسياليسم، خطوط اصلي اقتصاد سوسياليستي، خطوط اصلي اقتصاد

ص: 196

اسلامي، رابطه اقتصاد باهدف در اسلام، تعديل ثروت و راه هاي جهت گيري اقتصاد اسلامي، رسيدگي به محرومين و مستضعفين، اصول حاكم بر تدوين اقتصاد و برنامه ريزي نظام اقتصاد اسلامي، اصول حاكم بر نظام اجرايي اقتصاد اسلامي.

ديدگاه امام رحمه الله درباره سياست هاي كشاورزي: كشاورزي پيش از انقلاب، كشاورزي پس از انقلاب، ارزيابي عملكرد سياست هاي كشاورزي ايران پس از انقلاب، علل و عوامل عدم موفقيت سياست هاي كشاورزي پس از انقلاب، سياست هاي سرمايه گذاري در بخش كشاورزي، تأثير سياست هاي كلان اقتصادي در كشاورزي.

اخلاق كارگزاران در نظام اقتصادي و اجتماعي اسلام بر اساس انديشه حضرت امام خميني رحمه الله : اقتصاد، اخلاق و نسبت آن با اقتصاد، نقش و اهميت كارگزار در جامعه اسلامي، زهد و ساده زيستي... .

مفهوم توسعه يافتگي از ديدگاه حضرت امام خميني رحمه الله : ضرورت توأم بودن توسعه اقتصادي با ديگر مسائل انساني، جامعه مطلوب اسلامي (توسعه يافته)، اصول حاكم بر جامعه توسعه يافته از نظر اسلام (اصول اقتصادي)، تعريف توسعه اسلامي، جايگاه اصول اقتصادي و اهميت آنها.

مكتب واسطه اقتصاد اسلامي از ديدگاه امام خميني رحمه الله : تلاش براي زيستن و مكتب وابسته، نظرات امام در رابطه با مكتب واسطه اسلامي (اصالت معنويت و وسيله بودن ماديات در نظام اسلامي، نظام اسلامي مستقل و واسطه ميان دو نظام سرمايه داري و كمونيستي، مالكيت مشروع، عدالت اجتماعي و دفاع از مستضعفان، مردمي بودن و ساده زيستن مسئولان، استقلال اقتصادي و خودكفايي، اخلاق اقتصادي، مشاركت مردم در امور اقتصادي.

ص: 197

25. مطهري، مرتضي، بررسي اجمالي مباني اقتصاد اسلامي، تهران، انتشارات حكمت، چاپ اول، 1403ه . ق، 416 صفحه.

اين اثر در بردارنده قسمتي از نوشته هاي اقتصادي انديشمند شهيد، آيت الله مطهري است كه در دو بخش تنظيم شده است. بخش اول درباره كليات بحث هاي مربوط به مباني و فلسفه اقتصاد اسلامي است. بخش دوم شامل رساله هايي در مسائل گوناگون اقتصاد اسلامي از جمله اسلام و اقتصاد، حق و حكم و... است.

26. مؤسسه تحقيقاتي و فرهنگي مفيد، مبارزه با فقر و فساد و تبعيض با تمركز بر نقش راهبردي صدا و سيما، قم، مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما، چاپ اول، سال 1383، 423 صفحه.

در اثر حاضر تلاش شده است، افزون بر بررسي جنبه هاي گوناگون سه موضوع مطرح (فقر، فساد و تبعيض)، راه هاي مبارزه با آنها در عرصه رسانه ملي تبيين شود. همچنين برنامه ريزان و برنامه سازان، با هدف آگاهي بخشي به مخاطبان، راهكارهاي مبارزه با اين امور را در برنامه هاي خود به كار بندند. مباحث اين كتاب در سه بخش تهيه و تنظيم شده است.

بخش اول با عنوان شناخت آسيب ها، مشتمل بر دو بخش است:

الف) كليات طرح: در اين قسمت، موضوع، هدف، ضرورت، پرسش هاي تحقيق، پيش فرض ها، فرضيه ها، پيشينه و روش تحقيق آمده است.

ب) متن طرح: شناخت اجمالي آسيب ها، تعاريف فقر، فساد، تبعيض، مصاديق فقر و فساد و تبعيض، مصاديق و كاركرد رسانه.

در بخش دوم تحت علل بروز آسيب هاي محوري، علل كلان و خرد بررسي مي شود.

ص: 198

در بخش سوم راهكارهايي در سه محور بيان شده است؛ الف) راه كارهاي كلان مقابله با فقر، فساد و تبعيض

ب) راهكارهاي خرد كه راهكارهاي مقابله با فقر، راهكارهاي مقابله با فساد و راهكارهاي مقابله با تبعيض است.

ج) راهكارهاي رسانه اي

كليات نظام اقتصادي اسلام.

27. موسوي خميني، روح الله، خودباوري و خودكفايي از ديدگاه امام خميني رحمه الله ، تبيان آثار موضوعي (دفتر بيست و ششم)، دفتر 26، چاپ اول، پاييز 1381.

در اين مجموعه، رهنمودها، بيانات، پيام ها و ديدگاه هاي امام خميني رحمه الله درباره مقولات «خودباختگي و خودباوري» و «خودكفايي و استقلال اقتصادي» گردآوري و در هشت فصل موضوعي زير تنظيم شده است:

1. زمينه ها و علل خودباختگي و وابستگي، 2. تلاش و تبليغات غرب براي از خود بيگانه كردن مسلمانان، 3. اهميت استقلال و خودكفايي، 4. تاكيد بر خودباوري، خودكفايي و استقلال مسلمانان و مستعضفان، 5. فرهنگ و از خودبيگانگي، 6. تحول فرهنگي راه مقابله با خودباختگي، 7. زمينه هاي لازم خودباوري و خودكفايي، 8. نتايج و دستاوردهاي خودكفايي.

28. موسويان، سيد عباس، پس انداز و سرمايه گذاري در اقتصاد اسلام، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، 1376.

اهميت تشكيل پس انداز و تبديل آن به سرمايه گذاري مفيد و مولد، محل وفاق تمام مكاتب و انديشمندان اقتصادي است، ولي در ارائه روش ها و راه حل ها بين مكاتب و اقتصادانان اختلاف نظر شديدي وجود دارد. اين در حالي است كه اقتصاد سوسياليستي به تشكيل پس انداز و سرمايه گذاري متمركز دولتي، تأكيد دارد. اقتصاد سرمايه داري از روش هاي آزاد پس انداز و سرمايه گذاري با

ص: 199

محوريت سيستم بهره سخن مي گويد و اقتصاد اسلامي، با نقد هر دو تفكر به دنبال روش هاي كنترل شده با محوريت سيستم مشاركت مي گردد. كتاب حاضر كه از شش فصل تشكيل شده، در فصل نخست، اهميت پس انداز و سرمايه گذاري را از ديدگاه اقتصاددانان مختلف و از ديدگاه متون ديني بررسي مي كند. در فصل دوم، بعد از بررسي دلائل و راهكارهاي پس انداز و سرمايه گذاري متمركز سوسياليستي، نشان داده مي شود كه اين روش نمي تواند روش موفقي باشد، در فصل سوم، اقتصاد سرمايه داري در مسئله پس انداز و سرمايه گذاري، و در فصل چهارم، پس انداز و سرمايه گذاري در اقتصاد اسلامي بيان مي شود. در فصل بعدي نشان داده مي شود كه سامان دادن روابط اقتصادي براساس سيستم مشاركت، نه تنها امري محال و دور از واقع نيست، بلكه هم اكنون در جوامع مختلف انواعي از شيوه هاي آن سيستم در حال اجراست و با موفقيت تمام در حال توسعه است. سرانجام در فصل پاياني، با جمع بندي مطالب، پيشنهادهايي براي محققان اقتصاد اسلامي و مسئولان اجرايي دارد.

29. موسويان، سيد عباس، مبارزه با فقر و فساد و تبعيض با تمركز بر نقش راهبردي صدا و سيما، قم، دارالثقلين، چاپ دوم، 1379، 148 صفحه.

نويسنده با هدف آشنايي هر چه بيشتر مخاطبان با نظام اقتصادي اسلام، خطوط كلي نظام اقتصادي اسلام را در شش فصل با عناويني همچون مباني فلسفي نظام اقتصادي اسلام، اهداف نظام اقتصادي اسلام، مباني مكتبي نظام اقتصادي اسلام، بررسي كرده است.

ساختار نظام اقتصادي اسلام و بانك داري اسلام

30. ميرمعزّي، سيد حسين، نظام اقتصادي اسلام (دفتر اول: مباني فلسفي)، تهران، كانون انديشه جوان، چاپ اول، 1378، 112 صفحه.

نويسنده در اين اثر كوشيده است نظام اقتصادي اسلام را با توجه به جهان بيني، ارزش ها و اهداف مكتب الهي اسلام، تبيين، و تفاوت هاي آن با نظام اقتصاد

ص: 200

سرمايه داري را بيان كند. اين بحث ها در چهار دفتر مطرح شده است. در دفتر اول اين كتاب، افزون بر تعريف نظام اقتصادي و مباني و اهدافش، درباره رابطه آن با حقوق اقتصادي و علم اقتصاد و مباني نظام اقتصادي اسلام در مقايسه با نظام سرمايه داري ليبرال بحث شده است. اين مباحث در سه فصل نظام و نظام اقتصادي، مباني فلسفي نظام (اقتصاد سرمايه داري ليبرال) و مباني فلسفي نظام اقتصادي اسلام به نگارش درآمده است.

31. نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه شهيد بهشتي، اسلام و توسعه (مجموعه مقالات)، تهران، چاپ اول، 1382، 495 صفحه.

توسعه به معناي روند حركت جوامع از وضعيت موجود به سمت وضعيت مطلوب، از مباحث رايج و در عين حال پيچيده جهان معاصر است. در ديدگاه غربي، جنبه معنوي و ماوراي مادي انسان و جهان در اين توسعه ناديده گرفته يا از ريشه، انكار مي شود. بديهي است كه اين نگرش هم در اساس و هم در نتايجي كه در پي دارد، هرگز مورد قبول و تأييد اسلام نيست. توسعه در نگرش اسلامي، همه ابعاد وجودي انسان را دربرمي گيرد. به منظور تبيين هرچه بيشتر اين رهيافت واقع نگر، از زواياي گوناگون، دست اندركاران دانشگاه شهيد بهشتي، همايش دوم «اسلام و توسعه» را برگزار كردند كه مجموعه مقاله هاي ارزشمند آن همايش، با تلاش «پژوهشكده فرهنگ و معارف»، وابسته به نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه، تنظيم شد و در قالب كتابي كه متضمن چهار فصل است، در اختيار علاقه مندان قرار گرفت.

در فصل اول: اسلام و توسعه عناوين برخي مقاله هاي اين بخش عبارتند از: تاريخ اسلام: علم و توسعه.

در فصل دوم با عنوان حضرت امام رحمه الله و مفهوم و نقش توسعه در ايران، چهار مقاله آمده كه برخي عناوين آن به شرح زير است: مفهوم توسعه

ص: 201

راهبردي از ديدگاه امام خميني رحمه الله ، اصول و مباني توسعه در انديشه امام خميني رحمه الله ، و نقش دولت در توسعه از ديدگاه حضرت امام رحمه الله .

همچنين در فصل سوم، به نام كاربرد توسعه در اقتصاد و بهره وري، سه مقاله به شرح زير آمده است: جايگاه صنعت نفت در توسعه اقتصادي كشور، رويكرد برنامه ريزي رسمي و بهره وري نيروي انساني در شركت هاي ايراني فعال در بورس راهبردهاي اقتصادي در كشورهاي اسلامي (تأكيد بر اندونزي و مالزي).

در فصل چهارم، «راهبردهاي توسعه در اسلام و ايران» نيز پنج مقاله به چشم مي خورد: اهميت و شناخت بهره وري از ديدگاه اسلام، و ضرورت اندازه گيري عملي آن، چارچوب اسلامي دست يابي به توسعه اقتصاد پايدار، عدالت اقتصادي در نظام اسلامي و راهكارهاي تحقق آن در جامعه و آثار اقتصادي و اجتماعي و جاي گزين نظام مشاركت به جاي بهره وري.

32. نيك فر، مختار، كار در زندگي فردي و اجتماعي از ديدگاه قرآن، قم، مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما، چاپ اول، 1383، 294 صفحه.

با توجه به نقش كار در زندگي آدمي، آشنايي با جنبه هاي گوناگون اين موضوع بسيار ضروري است. نويسنده در اين اثر، با بررسي كار در زندگي فردي و اجتماعي از ديدگاه اسلام، راه حل رهايي از دنيازدگي از يك سو و ترك دنيا و انزواطلبي را از ديگر سو، مطرح كرده است. اين كتاب شامل ده بخش است. در آغاز كتاب، پس از تبيين موضوع، هدف پژوهش، فرضيه هاي پژوهش و...، در بخش دوم، انسان و كار از نگاه وحي، بررسي مي شود. پس از بيان انواع كار در بخش سوم، الگوهاي كاري، عوامل اشتغال به كار و موانع آن، آداب و قراردادهاي كاري، آثار كار، نقش معنوي عوامل غير كاري در سطح زندگي، سطح مطلوب زندگي و چگونگي كاربست موضوع در رسانه تبيين مي شود.

ص: 202

33. وزيري فرد، سيد محمد جواد، مسائل اقتصادي در تفسير الميزان، تهران، مؤسسه انتشارات اميركبير، چاپ اول، سال 1376، 185 صفحه.

اين اثر كه پايان نامه تحصيلي دوره كارشناسي ارشد نويسنده است، ديدگاه هاي اقتصادي علامه طباطبايي در تفسير الميزان، بررسي شده است. عناوين و مباحث بخش هاي كتاب به اين شرح است: آشنايي با الميزان و نويسنده آن، اهميت اقتصاد، منشأ مالكيت، پول، طلا، نقره، كنز و سرمايه داري، احتكار، قرض، ربا، تجارت، كم فروشي، زكات ، انفال و خمس.

34. هادوي، مهدي، مكتب و نظام اقتصادي اسلام، قم، مؤسسه فرهنگي خانه خرد، چاپ اول، 1378، 221 صفحه.

نويسنده در اثر حاضر كوشيده است در حد توان، مكتب و نظام اقتصادي اسلام را بشناسد و آن را به عنوان مكتب و نظامي مستقل از ديگر مكاتب و نظام ها به علاقه مندان بشناساند. مجموعه مباحث اين كتاب در يك پيش گفتار و چهار بخش مقدمات، نظريه انديشه مدون در اسلام، اهداف اقتصادي اسلام، مباني اقتصادي اسلام و نظام اقتصادي اسلام آمده است.

35. هادوي نيا، علي اصغر، معنويت و اقتصاد (مقايسه اي تطبيقي بين نظام اقتصادي اسلام و سرمايه داري)، تهران، مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، چاپ اول، 1381، 176 صفحه.

همان گونه كه از عنوان پژوهش برمي آيد، نويسنده اثر كوشيده است، رابطه متقابل معنويت و اقتصاد را بررسي كند. بر اين اساس، مقايسه اي تطبيقي _ اجمالي ميان اقتصاد اسلامي و سرمايه داري انجام داده و تفاوت هاي آن دو را بيان كرده است. مجموعه مباحث اين كتاب در چهار بخش مفاهيم و روابط، بررسي اركان نظام هاي اقتصادي،انسان اقتصادي در نظام هاي اقتصادي،عملكردها و الگوهاي رفتاري نظام هاي اقتصادي تنظيم شده است.

ص: 203

36. يوسفي، احمدعلي، نظام اقتصاد علوي، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، چاپ دوم، 1386، 552 صفحه.

تحقيق حاضر به همت گروه اقتصاد پژوهشكده نظام هاي اسلامي، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي و با هدف دست يابي به نظام اقتصادي اسلام از ديدگاه اميرالمؤمنين علي عليه السلام صورت گرفته است. پژوهشگر كوشيده است با بررسي و مطالعه عميق، گسترده و روش مند در سيره و سنت گفتاري و رفتاري حضرت علي عليه السلام ، آموزه هاي بنيادين و روشنگرانه آن حضرت را در قالب ادبيات نظام هاي اقتصادي، تدوين كند و در اختيار علاقه مندان قرار دهد. نتايج كوشش نويسنده شامل پنج بخش است كه برخي از عناوين مهم آن عبارتند از :

مباني بينشي و ارزشي اقتصاد علوي، انگيزه هاي فعاليت هاي اقتصادي، انگيزه توليد، انگيزه مصرف، اصول راهبردي

37. وطن خواه، مصطفي، موانع تاريخي توسعه نيافتگي در ايران، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، 1380، 475 صفحه.

با وجود بررسي هاي تاريخي پژوهشگران ايراني و خارجي در زمينه مسائل اقتصادي و اجتماعي جامعه ايران، هنوز تحليلي همه جانبه و قانع كننده درباره علل پيدايي و شكست جنبش هاي يك قرن اخير ملت ايران صورت نگرفته است. بررسي هاي مندرج در اين كتاب، گامي در جهت شناخت علل پيدايي و شكست اين جنبش هاست.

ص: 204

نويسنده كوشيده از هرگونه الگوسازي يا منظره پردازي مبهم و مصنوعي بپرهيزد و به برخي پرسش هاي اساسي درباره رخدادهاي زمان ما به گونه اي علمي و قانع كننده پاسخ دهد و به روشن شدن حقايق تاريخي كمك كند.

فهرست مطالب كتاب عبارت است از:

فصل اول: بطلان نظريه «تكامل يك خطي» جوامع بشري براي جامعه ايران؛

فصل دوم: چرا ايران هم زمان با غرب يا اندكي پس از آن صنعتي نشد؛

فصل سوم: سرآغاز دگرگوني هاي بنيادي در نظام اقتصادي، اجتماعي، سياسي و فرهنگي جامعه ايران.

ص: 205

،

، كار و جامعه تير 1388 _ شماره 109، (10 صفحه - از 48 تا 57)

_

،

، كار و جامعه، دي 1389 _ شماره 127، (21 صفحه _ از 78 تا 98)

_

،

(16 صفحه _ از 49 تا 64)

_

،

، كار و جامعه، فروردين و ارديبهشت 1388 _ شماره 106 و 107، (12 صفحه _ از 94 تا 105)

_

،

، اطلاعات سياسي _ اقتصادي (علمي _ ترويجي) خرداد و تير 1388 _ شماره 261 و 262، (16 صفحه _ از 186 تا 201)

،

،

، پاييز و زمستان 1389 _ شماره 3، (28 صفحه _ از 65 تا 92)

جزئي، نسرين

، كار و جامعه ، دي 1389 _ شماره 127، (22 صفحه - از 99 تا 120)

ص: 206

،

، كار و جامعه، دي 1389، شماره 127، (12 صفحه _ از 36 تا 47)

،

،

، بهمن 1389 - شماره 128، (1 صفحه _ از 52 تا 52)

_

،

،

(علمي _ ترويجي) فروردين و ارديبهشت 1388 _ شماره 34، (17 صفحه _ از 2 تا 18)

_

،

،

(علمي _ پژوهشي/ISC)، تابستان 1387 _ شماره 6، (22 صفحه _ از 83 تا 104)

_

،

،

(علمي _ پژوهشي/ISC)، تابستان 1389 _ شماره 70، (24 صفحه _ از 55 تا 78)

، كار و جامعه، فروردين و ارديبهشت 1389 _ شماره 118 و 119، (13 صفحه _ از 13 تا 25)

_

،

، كار و جامعه، مهر 1388 _ شماره 112، (10 صفحه _ از 14 تا 23)

ص: 207

،

، كار و جامعه، آبان و آذر 1389 _ شماره 125 و 126، (17 صفحه _ از 80 تا 96)

دادرس مقدم، امير _ زيبايي، منصور،

،

(علمي _ پژوهشي/ISC)، زمستان 1387 _ شماره 64، (18 صفحه _ از 1 تا 18)

،

، كار و جامعه، دي 1388 _ شماره 115، (4 صفحه _ از 69 تا 72)

،

، كار و جامعه، مهر 1388 _ شماره 112، (10 صفحه _ از 24 تا 33)

،

،

(علمي _ ترويجي)، مهر و آبان 1388 _ شماره 37، (8 صفحه _ از 56 تا 63)

، كار و جامعه، بهمن و اسفند 1387 - شماره 104 و 105، (10 صفحه _ از 82 تا 91)

،

،

تابستان 1387 _ شماره 2، (20 صفحه _ از 4 تا 23)

_

_

،

، كار و جامعه، فروردين و ارديبهشت 1388 _ شماره 106 و 107، (20 صفحه - از 26 تا 45)

ص: 208

، كار و جامعه، دي 1388 _ شماره 115، (3 صفحه _ از 92 تا 94)

،

، كار و جامعه، خرداد و تير 1389 _ شماره 120 و 121، (10 صفحه _ از 27 تا 36)

،

،

، بهمن 1389 _ شماره 128، (6 صفحه _ از 8 تا 13)

،

، كار و جامعه، تير 1388 _ شماره 109، (18 صفحه _ از 58 تا 75)

،

،

(علمي _ ترويجي)، بهمن و اسفند 1387 _ شماره 257 و 258، (8 صفحه _ از 192 تا 199)

،

،

(علمي _ ترويجي)، فروردين و ارديبهشت 1387 _ شماره 247 و 248، (6 صفحه _ از 238 تا 243)

عربي، افسانه، راه هاي موفقيت برتر در كسب و كار، كار و جامعه، مهر 1388، شماره 112، (4 صفحه _ از 34 تا 37)

،

،

(علمي _ ترويجي)، مرداد و شهريور 1388 _ شماره 263 و 264 (20 صفحه _ از 150 تا 169)

_

،

،

(علمي _ پژوهشي/ISC)، پاييز 1387 _ شماره 63، (20 صفحه _ از 139 تا 158)

ص: 209

_

_

_

،

، كار و جامعه ، دي 1389 - شماره 127، (18 صفحه _ از 16 تا 33)

،

،

(علمي _ ترويجي)، مرداد و شهريور 1387 _ شماره 251 و 252، (8 صفحه _ از 150 تا 157)

،

، اطلاعات سياسي _ اقتصادي (علمي _ ترويجي)، مهر و آبان 1387 _ شماره 253 و 254، (10 صفحه _ از 306 تا 315)

،

، كار و جامعه، آبان و آذر 1389 _ شماره 125 و126، (8 صفحه _ از 11 تا 18)

،

، كار و جامعه، فروردين و ارديبهشت 1389 _ شماره 118 و 119، (2 صفحه _ از 104 تا 105)

،

،

(علمي _ پژوهشي/ISC)، زمستان 1387 _ شماره 3، (26 صفحه _ از 37 تا 62)

_

،

،

(علمي _ ترويجي)، مهر و آبان 1388 _ شماره 37، (13 صفحه _ از 43 تا 55)

،

،

(علمي _ ترويجي)، فروردين و ارديبهشت 1388 _ شماره 34، (20 صفحه _ از 39 تا 58)

ص: 210

، كار و جامعه، دي 1388 _ شماره 115، (18 صفحه _ از 35 تا 52)

_

،

،

(علمي _ پژوهشي/ISC)، پاييز 1387 _ شماره 31، (32 صفحه _ از 37 تا 68)

_

_

،

،

، شهريور و مهر 1389 _ شماره 123 و 124، (12 صفحه _ از 47 تا 58)

،

،

، بهمن 1389 _ شماره 128، (27 صفحه _ از 14 تا 40)

،

، كار و جامعه، خرداد و تير 1389 - شماره 120 و 121، (13 صفحه _ از 10 تا 22)

،

، كار و جامعه، آبان و آذر 1389 _ شماره 125 و 126، (17 صفحه _ از 63 تا 79)

ار)، بررسي هاي بازرگاني (علمي _ ترويجي)، مهر و آبان 1389 _ دوره جديد _ شماره 43، (16 صفحه _ از 27 تا 42)

_

،

، كار و جامعه، آبان و آذر 1389 _ شماره 125 و 126، (9 صفحه _ از 54 تا 62)

ص: 211

ص: 212

جعفري، محمدتقي، ترجمه و تفسير نهج البلاغه، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، تهران، چاپ هفتم، 1376.

جعفري تبريزي، محمدتقي، حكمت،عرفان، اخلاق در شعر نظامي گنجوي، تهران، كيهان، 1370.

جمعي از نويسندگان، كار و تلاش رمز موفقيت، قم، مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما، چاپ اول، 1389.

حر عاملي، محمد بن حسن، وسائل الشيعه، قم ، موسسه آل البيت، 1372.

حراني، ابومحمد حسن، تحف العقول عن آل الرسول، تهران، مكتبة الصدوق، 1376.

حكيمي، محمدرضا و ديگران، الحياة، ترجمه: احمد آرام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، تهران، 1376.

حيدري ابهري، غلام رضا، امثال و حكم فارسي، قم، جمال، چاپ اول، 1383.

______________ ، حكمت نامه پارسيان ( فرهنگ اسلامي در آينه امثال و حكم فارسي)، قم، جمال، 1385.

دورانت، ويليام جيمز، لذات فلسفه، ترجمه: عباس زرياب، تهران، شركت انتشارات علمي و فرهنگي، 1374.

رجبي دواني، محمد، عين بقاء، رهنمون، چاپ دوم.

سبحاني، جعفر، رمز پيروزي مردان بزرگ، قم، نسل جوان، 1370.

سميعي، رضا، جام انديشه (فرهنگ سخنان خردمندان)، قم، صالحان، 1387.

سيوطي، عبدالرحمن بن ابي بكر، جامع الصغير، تهران، اميركبير،1382.

شاملويي، حبيب الله، بزرگان چه گفته اند، تهران، اميد فردا، چاپ اول، 1380.

ص: 213

شكوري، ابوالفضل، سيره صالحان، شكوري، 1374.

شوشتري، نورالدين بن سيد شريف الدين، احقاق الحق، قم، مكتبة آية العظمي المرعشي النجفي، بي تا.

الطبراني، سليمان بن احمد، المعجم الكبير، مطبعة الزهراء الحديثه، چاپ دوم،1984م.

فيض كاشاني، ملامحسن، محجة البيضاء، تصحيح و تعليق: علي اكبر غفاري، قم، مؤسسه النشر اسلامي، بي تا.

قرائتي، محسن، تفسير نور، قم، در راه حق، 1374.

كليني، محمد بن يعقوب، فروع كافي، تهران، دارالكتب الاسلاميه، 1378.

__________ ، اصول كافي، تصحيح: علي اكبر غفاري، دارالكتب الاسلاميه، تهران، 1404.

گروه نويسندگان (به اهتمام پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي) زير نظر علي اكبر رشاد، دانشنامه امام علي عليه السلام ، تهران، موسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، 1380.

لامعي، شبانعلي، حكايت هاي فرهنگي، تهران، رامند، 1382.

مجتهدي، سيد مرتضي، اسرار موفقيت، قم، حاذق، چاپ چهارم، 1383.

مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، تهران، مكتبة الاسلاميه، چاپ دوم، 1394.

_____________ ، تاريخ پيامبران، تحقيق: سيد علي اماميان، سرور، چاپ چهارم، 1380.

محمدي اشتهاردي، محمد، پيكار اسلام با اسراف، شفق، 1398ه . ق.

محمدي ري شهري، محمد، ميزان الحكمه، قم، دارالحديث، 1377.

ص: 214

مديريت اطلاعات كارشناسان و انديشمندان، آشنايي با كارشناسان علوم اسلامي و انساني براي استفاده برنامه سازان رسانه ملي، تهران، صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، مركز پژوهش هاي اسلامي، 1390.

مركز طرح و برنامه ريزي سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، اهداف، محورها، اولويت ها و سياست هاي توليد، تامين و پخش، انتشارات مبلغان، 1384.

مطهري، مرتضي، تعليم و تربيت در اسلام، تهران، صدرا، چاپ بيست و سوم، 1373.

______________ ، حكمت ها و اندرزها، تهران، صدرا، چاپ سوم، 1373.

______________ ، داستان راستان، صدرا، تهران، چاپ دهم، 1367.

معاونت پژوهشي موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني رحمه الله ، مجموعه مقالات اولين كنگره بررسي انديشه هاي اقتصادي امام خميني، تهران، چاپ دوم، 1378.

مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، قم، دارالكتب الاسلاميه، چ12، 1374.

موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني، صحيفه امام، تهران، چاپ سوم، 1379.

موسوي خميني، روح الله، صحيفه نور، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، 1361.

موسوي لاري، مجتبي، رسالت اخلاق در تكامل انسان، موسسه تحقيقات و نشر معارف اهل بيت، قم، بوستان كتاب، 1386.

نجم رازي، عبدالله بن محمد، مرصادالعباد، بي جا، كتابخانه سنايي، 1363.

نصيري، عمر بن ابن شعبه، تاريخ المدينه المنورة، قم، دارالكفر، 1410.

نوري، ميرزاحسين، مستدرك الوسايل، قم، موسسه آل البيت، 1407.

ص: 215

ورام ابن ابي الفراس، ابوالحسين، مجموعه ورام، ترجمه : محمدرضا عطايي.

هادي منش، ابوالفضل، در قلمرو آفتاب، صدا وسيماي جمهوري اسلامي ايران، دفتر عقل، 1385.

هاشمي رفسنجاني، علي اكبر، تفسير راهنما، قم، دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم،1371.