صد و ده نكته

مشخصات كتاب

نويسنده : عباسعلي حقيقي زاده

ناشر : مركز تحقيقات رايانه اي قائميه اصفهان

مقدمه

خلاصة المكاسب

اَلْلّهُمَ اِنّي اسئلُكَ رزقاً حَلالاً طَيِبا

تبعات حرام خواري

(حق الناس)

هيچ كس در زمين نباشد، جز اينكه رساندن روزي آن بر خداوند قادر تواناست. بهمين دليل خداوند، احمق را روزي زياد مي دهد تا خردمند بفهمد كه رزق و روزي با زيركي و چاره گري بدست نمي آيد.

هُوَ الرزاق

العباده سبعون جزءاً و افضلها طلب الحلال: عبادت هفتادجزء دارد كه بيشترين قسمت آن طلب حلال است.

غم روزي مخور بر هم مزن اوراق دفتر را

كه قبل از طفل ايزد پر كند پستان مادر را

انساني كه مقدر شده است، جهت امتحان پا باين جهان خاكي گذارد و پس از طي دوران طفوليت و رسيدن به تكليف و قبل از تشكيل خانواده، موظف است حرفه اي مشروع و قانوني جهت كسب روزي حلال را داشته باشد.

لذا طلب رزق حلال براي هر مرد و زن مسلمان و شيعه واجب است.

رزق حلال است كه به انسان روح عبادت و تعالي و فرشته گونه شدن مي دهد. و توفيق بندگي توسط لقمه حلال افزايش مي يابد تا بدرجه قرب الهي و مستجاب الدعوت شدن مي رسد. و انرژي بدن اگر از حلال تأمين شود موجب قبولي عبادات است ولي رزق حرام علاوه بر قبول نشدن عبادات، منجر به كسالت و نگراني و استرس و امراض جسمي و روحي شده و انسان را به حيوانيت و قسي القلب (عدم پذيرش حق) شدن و شقاوت و افكار شيطاني سوق مي دهد.

در حوادث روزنامه ها روزي نيست كه درج حادثه اي ناگوار كه منجر به قتل يا تجاوز يا كلاهبرداري و غيره را نداشته باشيم و همه اينها ريشه اش در لقمه حرام است.

در فقه شيعه جهت شروع كسب و كار الفقه ثم المَتْجَرْ آمده

است بدين معني كه قبل از كسب و كار دستورات آنرا ياد بگيريم بعداً به كسب و كار و تجارت روي آوريم در غير اين صورت آلوده ربا و حرام خواهيم شد، بهمين دليل در اصفهان و ديگر شهرها حوزه هاي علميه را در بازارها ساخته اند. حالا كه تجارت از بازارها فراتر رفته و به پاساژها و دفترها و اينترنتها و ايميلها كشيده شده دستورات اسلام همچنان باقي است و يك مسلمان بهر طريق ممكن بايد از متخصصين ديني كسب تكليف كرده بعداً اقدام به كسب و تجارت كند.

از طرف ديگر تنوع شغلها و تخصصهاي گوناگون آنقدر فراوان است كه براي هر كدام مقاله اي بايد اختصاص داد كه از حوصله اين جزوه خارج است لذا شاغلين محترم با توصيه هائي كه آمده و كلي گوئي شده خود به جزئيات واقف خواهند شد.

در ضمن انتقاداتي كه از حرفه هاي مختلف شده برادران مؤمن را شامل نمي شود ، زيرا المومن كَيّسٌ (مؤمن زيركتر از آن است كه مورد انتقاد قرار گيرد) و قبل از هر كار بوظايف شرعي خود واقف خواهد بود.

در روايت است كسي كه براي كسب روزي حلال از منزل خارج شود همانند مجاهد در راه خدا مي باشد. و كاسب حبيب (دوست) خداست.

اميد است با 110 توصيه اين مقاله و تمهيدات و اراده شخصي خوانندگان و كسبه محترم ايران اسلامي علاوه بر تحصيل رزق حلال، جامعه اي اسلامي و امام زمان پسندانه داشته باشيم (انشا ءا… تعالي).

نگارش و تنظيم:

عباسعلي حقيقي زاده

توصيه 1)

رزق هر انساني از راه حلال و طيب و طاهر مقدر شده است، مگر اينكه خود شخص يا والدين آنرا حرام كنند. (لذا خداوند ضامن روزي حلال است).

توصيه 2)

رزق دو نوع است يكي رزقي كه ترا مي طلبد (رزق حلال) و ديگري آنكه تو آنرا مي طلبي (روزي حلال يا حرام با تلاش بيشتر).

توصيه 3)

وجود تقوي (پرهيز از گناه) در وسعت رزق حلال مؤثر است.

توصيه 4)

كسي كه اخلاق اسلامي داشته باشد و از حسن خلق برخوردار باشد در وسعت رزقش مؤثر است.

توصيه 5)

عمل به واجبات و ترك محرمات و درصدد اصلاح امر آخرت بودن باعث تأمين دنيا و مايحتاج شخص مي شود.

توصيه 6)

خواندن نمازهاي يوميه در اول وقتشان در وسعت رزق حلال مؤثر است.

توصيه 7)

خواندن نوافل بخصوص نافله شب در وسعت رزق حلال مؤثر است.

توصيه 8)

توكل داشتن به خداوند متعال و سنجيدن جوانب كارها در وسعت رزق حلال مؤثر است.

توصيه 9)

اطاعت از والدين تا جائي كه معصيت خدا نباشد، بخصوص احترام و اطاعت از مادر در وسعت رزق مؤثر است.

توصيه 10)

بيدار بودن در بين طلوعين و مشغول بعبادت شدن در وسعت رزق حلال مؤثر است.

توصيه 11)

رزق را به فراواني ندانيد بلكه به كيفيت آن فكر كنيد، زيرا بسا ثروتهاي زياد كه در كنارش معلوليت و مصائب اعتياد وجود دارد كه منجر به نابودي ثروت است.

توصيه 12)

اگر كسب و رزق شما حلال است مطمئن باشيد در آمد شما كفاف زندگي شما را تا آخر عمر خواهد داد. اگر چه كم باشد، زيرا تبعات مال حرام را مثل مريضي، معلوليت، اعتياد، سرقت و تصادفات و غيره را نداريد.

توصيه 13)

اگر دكتر هستيد، دقت كنيد تشخيص شما دقيق و صحيح باشد، بعداً دست به قلم شويد و نسخه تجويز كنيد و همواره سوگند خود را در نظر گرفته چنانچه تشخيص نمي دهيد، حق ويزيت بيمار را پس دهيد كه مالك نيستيد.

توصيه 14)

اگر بيمار در حال فوت يا وضعيت اضطرار بسر مي برد، نجات بيمار واجب است اگر تعلل كرديد و مسائل مالي باعث شد بيمار جان دهد. ضامن هستيد.

توصيه 15)

اگر وكيل هستيد، در چهارچوب وكالت با موازين شرعي و اخلاقي جلو برويد و حق را بگوئيد اگر چه بضرر موكل شما باشد و الا مالك آن پول نيستيد.

توصيه 16)

اگر قاضي هستيد در قضاوت عجله نكنيد و تنها به پرونده و محتويات آن توجه نداشته توسط قاضي تحقيق يا شخص ديگر مجدداً تحقيق كرده و در حد يقين رأي صادر كنيد.

توصيه 17)

اگر در مسند قضاوت قرار داريد خيلي راحت و فارغ البال باشيد.

(هيچگونه فشار روحي و جسمي بر شما غالب نباشد حتي كفش شما راحت باشد و گرسنه نباشيد).

توصيه 18)

اگر نانوائيد، آنچنان كه براي منزل خود نان مي بريد، براي مشتري نان پخت كنيد و كاري كنيد كه بر سر سفره همه بگويند خدا بركتش دهد.

توصيه 19)

اگر قصابيد، ذكر و ياد خدا را فراموش نكنيد و بين مشتريان پول دار و فقير تفاوتي قائل نشويد و بر مبناي عدالت گوشت را تقسيم كنيد.

و اگر گوشتي كه به مشتري مي دهيد خلاف آن است كه مي خواهد معامله شما اشكال دارد.

توصيه 20)

اگر ميوه فروشيد و در ته نايلون مقداري ميوه خراب قرار داده ايد و روي آنرا جلو مشتري پر مي كنيد غش در معامله كرده ايد.

توصيه 20) اگر خواربارفروشيد و روي بار با وسط و زير بار فرق مي كند غش در معامله كرده ايد و اگر براي طراوت به آنها آب بزنيد مشغول ذمه مشتري هستيد.

توصيه 21)

اگر طلا فروشيد، علاوه بر نجابت و عفت چشم بايد عيار و وزن آنرا به مشتري تذكر دهيد و از مبادله طلا با طلا احتراز كنيد. كه معامله ربوي مي شود. مگر اينكه جداجدا حساب كنيد و طلاي مشتري خريداري شود و طلاي خود فروخته شود.

توصيه 22)

اگر پارچه فروشيد از متر استاندارد و پلمپ شده استفاده كنيد و حتي المكان چند سانتيمتر بيشتر به مشتري بدهيد.

توصيه 23)

اگر شغل شما توزيني است مقداري كفه بار پائين تر باشد كه قرآن واي بر كم فروشان را تهديد كرده است.

توصيه 24)

اگر راننده هستيد، طبق ضوابط راهنمائي و رانندگي عمل كنيد و آنچه كرايه تعيين شده است در هر مورد بگيريد چنانچه زيادتر از حد معمول باشد بدون رضايت مشغول ذمه ايشان هستيد.

در اتوبوسهاي برون شهري هزينه تغذيه مسافر گرفته مي شود و راننده و كمك راننده موظف به پذيرائي مي باشند اگر تخلفي انجام گيرد ضامن هستيد.

توصيه 25)

اگر شيريني فروش هستيد و خداي نكرده جنس خراب و مسموم شده را به مشتري بدهيد و مريض شود آنچه وقت و هزينه صرف مي شود تا بهبودي يابد را ضامن هستيد.

توصيه 26)

اگر در امر كشاورزي فعاليت دارد و توليد انگور يا خرما داريد و مطمئن هستيد كه خريدار آنها را براي تهيه شراب مي خواهد معامله شما حرام است.

توصيه 27)

اگر فروشنده سلاح سرد يا آلات قتل يا سلاح گرم هستيد و مطمئن هستيد آن سلاح را بر امر شر يا رعب و وحشت و سوء استفاده مي خواهد از فروش آن بايد امتناع كرد.

توصيه 28)

اگر عكاس يا فيلمبردار هستيد، بدون اجازه حق فيلمبرداري و عكس برداري نداريد و در صورت اجازه از آنها نبايد سوء استفاده شود در غير اين صورت مرتكب حرام شده ايد.

توصيه 29)

اگر آرايشگر هستيد با كمال دقت كار خود را انجام دهيد و از اشاعه فرهنگ غرب پرهيز كنيد و از اصلاح آقايان همانند خانم ها و بالعكس پرهيز كنيد.

توصيه 30)

اگر بوتيك داريد و از مانكن براي تبليغ استفاده مي كنيد طوري باشد كه اشاعه وقاحت و غرب زدگي نباشد.

توصيه 31)

اگر ويدئو كلوپ داريد از اشاعه فرهنگ غرب و فيلم و CD يا ديسكت هاي غيرمجاز پرهيز كنيد.

توصيه 32)

اگر سوپرماركت داريد واقف باشيد فروش مسكرات و اجناس نجس مانند خون و مردار حرام است، حتي مواد اعتيادآور اگر چه جنبه داروئي هم داشته باشد به پزشك و پزشك داروساز مربوط مي شود نه شما.

توصيه 33)

اگر داروخانه داريد خود را ملزم بوجود دكتر داروساز بدانيد و از فروش دارو بخصوص داروهاي مسئله دار بدون نسخه پرهيز كنيد.

توصيه 34)

اگر لوازم خانگي تعمير مي كنيد، آنچه تعمير كرده ايد يا فقط قطعه اي كه تعويض كرده ايد را مطرح كنيد و زياده را مالك نيستيد.

توصيه 35)

اگر مالك هستيد، خود را به جاي مستأجر قرار دهيد و بضاعت وي را در نظر بگيريد، طوري باشد كه مبلغ اجاره قابل تحمل باشد.

توصيه 36)

اگر مستأجريد، رعايت حال صاحب خانه خود را بكنيد، فكر نكنيد با پرداخت مبلغ اجاره بها ديگر مالك محل شده ايد هر كاري مي توانيد انجام دهيد؟!

توصيه 37)

اگر جنس توليد مي كنيد بدانيد رقابت جهاني است و هر دهه كشوري گوي سبقت اقتصادي را از ديگران مي برد و علاوه بر كيفيت كالا قيمت تمام شده نازلتر ارائه داده مي شود، بنابراين سعي در رقابت جهاني داشته باشيد نه تازه كاران داخلي.

توصيه 38)

اگر ارتشي هستيد، دقت كنيد آموزشهاي رزمي شما براي دشمن است نه براي برخ كشيدن خانواده يا شهروندان محترم و قانونمند.

توصيه 39)

اگر شغل راهنمائي و رانندگي داريد، ضمن علاقمند بودن به شغل و پياده كردن مقررات با شهروندان با احترام و بحق برخورد كنيد.

توصيه 40)

اگرشغل شما درودگريست (نجار) سعي كنيد كار خود را با دقت و تميز و زيبا و محكم تحويل دهيد كه خودتان از كارتان راضي باشيد و موقع كار بدانيد اين شغل شريف شغل يحيي پيامبر است و اره را شيطان اختراع كرد كه توسط آن درختي را كه حضرت يحيي در آن مخفي شده بود بريدند و شما از عمل اره و تيشه و رنده عبرت بگيريد.

توصيه 41)

اگر شغل شما لوازم بهداشتي است يا شغلي كه بيشتر با خانمها معاشرت داريد علاوه بر پاكي چشم و نجابت و در نظر گرفتن اينكه عالم محضر خداست و بنده خوب در محضر خدا معصيت نمي كند مضافاً باينكه علاوه بر حضور دو ملائكه كه اعمال خوب و بد را مي نويسند نه ملائكه ديگر مربوط به فكر و قلب، چشم، گوش، دست و پا و غيره هستند.

بنابراين ضمن رعايت موارد فوق درب مغازه را باز بگذارد كه اگر درب بسته باشد سومي شما شيطان خواهد بود.

توصيه 42)

اگر هتلدار يا مهمانسرا داريد از اسكان دادن افرادمشكوك و بدون كارت شناسائي و معلول الحال و فاسق و فاسد بهر قيمت پرهيز نمائيد، در غير اين صورت علاوه بر پيگرد قانوني، شما در گناه آنان شريك هستيد و در آمدتان حرام است.

توصيه 43)

اگر كارمند يا شاگرد اداره يا مغازه اي هستيد، طبق ضوابط تعيين شده در قرارداد روز اول چه كتبي و چه شفاهي بايد عمل كنيد، در غير اين صورت درآمد شما اشكال خواهد داشت.

توصيه 44)

اگر بنگاه معاملاتي داريد (چه اتومبيل يا كاميون و اتوبوس و چه املاك) سعي كنيد معايب را هم مطرح كنيد و خود را جاي خريدار و فروشنده قرار دهيد و از جدول كميسيون تخلف نكنيد و قرارداد را بدون عيب و قطعي و زمان تعيين كنيد و در مواقع بيكاري از غيبت و تهمت و اوهام بپرهيزيد. كه ثابت كردن خيلي مطالب آسان نيست.

حتي اگر ريالي از حقوق طرفين ضايع گردد بعهده واسطه است و درآمد او را اگر طرفين راضي نباشند حرام مي كند.

توصيه 45)

اگر آژانس (تاكسي تلفني) داريد از رانندگان با ايمان و متأهل و بدون سوء سابقه استفاده كنيد و به رانندگان محترم در مواقع بيكاري توصيه مي شود به جاي غيبت و تهمت به مطالعه كتب و روزنامه و هر چه مورد علاقه شان است بپردازند و در جابجائي مسافرين اگر به مورد مشكوكي برخورد كردند كه شبكه توزيع مشروبات يا مواد مخدر و يا روابط نامشروع جنسي را رواج مي دهند هر چه سريعتر اماكن شهر را در جريان قرار دهيد كه همكاري با موارد فوق جرم و درآمدهاي اين موارد حرام است.

توصيه 46) اگر كارمند بانك ياقرض الحسنه هستيد، چنانچه روابط شما و مشتري بيشتر از حد معمول خودماني شد و نسبت به ديگران تبعيض قائل شديد، درآمدتان حرام است چون رشوه دهنده و رشوه گيرنده هر دو در آتش جهنم اند. مگر حق ديگري ضايع نشود.

توصيه 47)

اگر شغل شما مرغ و ماهي فروشي است از خير چند گرم آب ناقابل كه در شكم آنهاست بگذريد و چنانچه ماهي ها فاسدند يا مرغ ها بيماري داشته اند فروش آنها ضمان ايجاد مي كند و در صورت مريضي افراد آنچه براي رفت و آمد و وقت و غير هزينه مي كنند شما ضامن هستيد.

توصيه 48)

اگر مكانيك اتومبيليد همانند دكتر بايد عيب را اول تشخيص دهيد بعد به تعويض يا تعمير قطعات بپردازيد و هر چه لوازم يدكي خريداري شد بدون وابستن با فروشنده و دروغ به مشتري حقيقت را گفته و دستمزد بگيريد، چنانچه دروغي يا حيله اي بكار رود درآمد شما حرام است.

توصيه 49)

اگر تجارتي داريد چه داخلي و چه خارجي با درصد كم اجناس خود را توزيع كنيد و بدانيد بركت كسب و تجارت به منفعت كم است و در اين راستا سعي كنيد به توليد كنندگان داخلي صدمه نزنيد و حتي المكان از توليدات داخلي براي صادرات استفاده كنيد و مواظب باشيد اشاعه فرهنگ غرب نشويد.

توصيه 50)

اگر نگهبان سازمان يا مؤسسه يا كارخانه اي هستيد علاوه بر بيداري سر پست خود، موظف به تعهدات نگهباني و قراردادهاي شما و كارفرما باشيد.

توصيه 51)

اگر استاد دانشگاه يا معلم هستيد، بدانيد شما براي دانشجويان و محصلين حكم پدر را داريد و آنها را علاوه بر هدايت رشته مورد علاقشان به معنويت هم هدايت كنيد و بفرمائيد همه علم براي تعالي معنوي است نه مادي صرف.

توصيه 52)

اگر دوزنده يا خياط هستيد، بدانيد شئونات جامعه اسلامي اجازه نمي دهد مرد براي زن يا زن براي مرد اندازه بزند و بعداً آن را پرو و دوزندگي كند.

همچنانكه دكتر مرد، مرد را بهتر است معاينه كند و دكتر زن، زن را. مگر در موارد استثنائي.

توصيه 53)

اگر متصدي شهربازي و مراكز تفريحي هستيد، بدانيد اولين مطلب ايمني دستگاههاي شهربازي مطرح است و بايستي از صحت دستگاهها 100% اطمينان داشته باشيد و محيط را براي تفريح سالم با موازين شرعي آماده كنيد كه حتي موقع نماز صداي اذان را پخش كنيد و از ورود افراد ناباب كه مزاحمتي براي ديگران ايجاد مي كنند ممانعت كنيد.

توصيه 54)

اگر شخصيت اجتماعي يا مدير و مسئوليتي داريد بدانيد يكساعت عدالت از 60 سال عبادت بالاتر است لذا در تصميم گيري ها انصاف و عدالت را چراغ كار خود قرار دهيد.

توصيه 55)

اگر آلومينيوم كار و سازنده درب و پنجره آلومينيوم هستيد براي اتصال قوطي ها از ميلگرد حداكثر 10ميليمتري استفاده كنيد نه از 12، 14، 16 كه غش در معامله است و غش در معامله حرام است و مالك پول نخواهيد شد.

توصيه 56)

اگر در جنبه هاي تبليغاتي و روزنامه نگاري فعاليت داريد و بوسيله اوراق يا خطي يا بوسيله درج در روزنامه و جرايد يا نطق در مجامع يا بوسيله ديگر به كسي امري را صريحاً نسبت دهيد يا آنها را منتشر نمايند كه مطابق قانون آن امر جرم محسوب مي شود و اگر نتوانيد صحت آن اسناد را ثابت نمايند هتك حرمت انجام داده ايد كه موجب حد است و يك ماه تا يك سال حبس و 74 ضربه شلاق يا يكي از آنها حسب مورد محكوم خواهيد شد.

توصيه 57)

اگر دندانپزشك هستيد و بيش از حد معمول و لازم براي كسب پول دستورات غيرلازم داديد و يا دنداني كه ديگر قابل استفاده نيست را بيش از ارزشش هزينه كرديد ضامن هستيد.

توصيه 58)

اگر شغلي داريد كه هزينه آن توافقي است، سعي كنيد با انصاف رفتار كنيد زيرا درآمدي كه از راه تعدي و اجرت بيش از حد حاصل شود صرف امور ناخوشايند خواهد شد.

توصيه 59)

اگر در نزديكي شما همكاري وجود دارد بهتر است با توافق يكديگر چند نوع جنس را شما ارائه دهيد و چند جنس ديگر از نوع ديگر را همسايتان و اگر امكان ندارد بدانيد يكي از سوالات شب اول قبر (بعد از آنكه لحد را پوشانيدند) سوال از همسايه است كه با همسايه ات چگونه رفتار داشتي؟!

توصيه 60)

اگر در كسب و كارتان خلف وعده زياد بچشم مي خورد و مرتباً چكها برگشت شده و توليد استرس برايتان كرده با تحقيقات كافي مقداري از سرمايه خود را در بازار بورس شركت دهيد.

توصيه 61)

اگر در شرايطي هستيد كه رسيدن به ثروت از راه صحيح و حلال ممكن نيست و با فقر و گرسنگي روزگار مي گذرانيد. پاكي و نجابت و ايمان خود را حتي به قيمت همه دنيا از دست ندهيد و بدانيد نعمت ايمان و ولايت ائمه اطهار بر همه دنيا فزوني دارد و بر اثر صبر و بردباري مشكلات و ناراحتيها تبديل به راحتي و گشايش خواهد شد، مهم اين است كه صبور و با ايمان باشيد و از جاده سلامت روح و ايمان منحرف نشويد كه صبح نزديك است.

توصيه 62)

پيامبر (ص) فرمودند: همانا پاكيزه ترين شغل، شغل بازرگاناني است كه چون سخني گويند دروغ نگويند و هر گاه امانتي به آنها سپرده شود خيانت نكنند و هر گاه وعده دهند، خلف وعده نكنند.

وقتي چيزي مي خرند، از آن نكوهش نكنند و وقتي چيزي مي فروشند، تعريف و تبليغ نكنند و هر گاه بدهكارند (در پرداخت بدهي خود) تعلل نورزند و هر گاه طلبكار باشند (براي گرفتن طلب خود) فشار نياورند.

توصيه 63)

پاكترين درآمد مسلمان، تيري است كه در راه خدا مي اندازد. (توضيح اينكه مدافع مرزهاي اسلامي و مدافع امنيت شهروندان احتياج به سلاح گرم دارد و در بعضي مواقع بكار بردن آنها لازم مي شود، در چنين مواقع شخصي تيرانداز با قصد قربت شروع به تيراندازي مي كند كه مؤيد امدادهاي غيبي هم خواهد شد.

توصيه 64)

هرگونه صنعت و فني كه بندگان خدا بياموزند يا به ديگري ياد دهند مانند نويسندگي، حسابداري، بازرگاني، زرگري، بنايي، بافندگي، رفوگري، دوزندگي و فن نقاشي بشرط آنكه جانوران ذيروح نباشد و ساختن انواع ابزارهائيكه مورد نياز مردم است و از آنها بهره برداري مي كنند و امورشان مي گذرد و وسيله تأمين زندگي آنهاست.

انجام دادن و آموزش دادن و كار كردن با آنها و تصرف در آنها براي خود و ديگري حلال و مجاز مي باشد.

توصيه 65)

ساختن ابزارهائيكه هم در راههاي درست كاربري دارند و هم در راههاي نادرست و ابزار، كمك بهر دو مي باشند آموختن و آموزش دادن اين گونه فنون و اجرت گرفتن براي آنها و در راه آنها و كار كردن در اين حرفه ها و براي اين حرفه ها براي كليه مردم در صورتيكه اهل صلاح باشند، بلامانع است اما بكار بردن اين ابزارها در راه فساد و زيان زدن بهر كسي حرام است. و بر استاد و شاگرد و كاسب اين صنايع و فنون گناهي نيست، زيرا منافع اينها بيش از جهات مضرشان مي باشد و گذران زندگي مردم و بقا و پايداري آنها به اين ابزارها بستگي دارد.

بلكه گناه و بكار بردن آنها بعهده كسي است كه از اين وسايل در راههاي فساد و حرام استفاده كند.

توصيه 66)

خداوند متعال صنايع و فنوني را بطور كلي حرام كرده كه جز فساد و تخريب، كاربري ديگر نداشته باشند. نظير سازها و ني ها و… و هر آلت لهو و لعب ديگري و صليبها، تنها، و ساختن نوشابه هاي حرام و آنچه كه فساد محض در آن است و هيچوجه صلاح و امر مثبتي در آنها وجود ندارد. آري ياد دادن و ياد گرفتن و اشتغال ورزيدن بآنها و اجرت و مزد گرفتن براي آنها و هر گونه تصرفي در آنها حرام است.

مگر صنعتي باشد كه گاه در امور روا و مجاز و گاهي هم راه معصيت داشته باشد (در امور مجاز حلال است).

توصيه 67)

كشاورزي يا پرورش روئيدنيهائيكه خوردن آنها براي انسان حلال و رواست شامل دانه ها و حبوبات مانند گندم، جو، برنج، نخود و ديگر انواع حبوبات و دسته كنجدها و جزء آنها، هر گونه دانه اي كه موجب تغذيه و تقويت جسم انسان باشد و خوردن آن حلال باشد كشت آنهم حلال است و هر چه براي جسم انسان ضرر دارد، خوردنش حرام است. مگر در حال ضرورت و زير نظر پزشك معالج.

توصيه 68)

پيامبر (عليه السلام) فرمودند: هرگز كسي غذايي بهتر از دسترنج خود، نخورده است. پيامبر خدا، حضرت داود عليه السلام (با ساخت زره) از دسترنج خود مي خورد.

هر كه شب را با تني خسته از كار بخوابد، آمرزيده شود.

توصيه 69)

پاكيزه ترين كارها، درآمدي است كه انسان با دسترنج خود كسب كند.

توصيه 70)

پاكترين كسب و درآمد، دسترنج آدمي است و هر معامله اي كه با درستكاري همراه باشد. و كار كردن انسان با دست خودش.

توصيه 71)

پيامبر خدا(عليه السلام) بهترين درآمد، درآمد كارگري است كه در كارش صداقت داشته باشد (يعني صحيح انجام دادن و از وقتش نكاهد).

توصيه 72)

خداوند عزوجل به داود (عليه السلام) وحي فرمود، اگر نبود كه از بيت المال ميخوري و با دستت اصلاً كار نمي كني، البته نيكو بنده اي بودي.

حضرت داود چهل بامدادگريست، آنگاه خداي عزوجل به آهن وحي كرد، براي بنده ام داود نرم شو و آهن در دست داود نرم گرديد، از آن پس داود روزي يك زره مي بافت و آنرا به هزار درهم مي فروخت پس (در يك سال) سيصد و شصت زره بافت و آنها را به سيصد و شصت هزار درهم فروخت و بدين ترتيب از بيت المال بي نياز شد.

توصيه 73)

اگر در حال تلاش و كوشش هستيد كه تأمين زندگي خود و خانواده را بدست آوريد و از احتياج به مردم مبرا باشيد و خدا ناكرده بر اثر حادثه اي جان بجان آفرين تسليم كنيد در بهترين حالات از دنيا رفته ايد، مبادا در حال انجام معصيتي از معاصي خدا عزوجل باشيم و اجل ما برسد كه در بدترين حالات از دنيا رفته ايم.

توصيه 74)

امام علي(عليه السلام): در هواي داغ نيمروز براي كاركردن بيرون از خانه مي رفتند در حاليكه نيازي نداشت (خودش برود) علتش اين بود كه مي خواست خداي متعال ببيند، او براي كسب روزي حلال زحمت مي كشد. (بيابند ما هم سعي مي كنيم) اميرالمومنين(عليه السلام) از دسترنج خود هزار بنده خريد و آزاد كرد و نخلستانهاي زيادي را تأسيس نمود و حتي حفر چاه مي كردند و در تاريخ است هشتاد جنگ نمود و هشتاد قنات را خود آبي نمود و همه آنها را وقف نمود بطوريكه معاويه به امروعاص گفته بود تفريح علي در ميدان جنگ است و سختي او در صلح كه حفر قنات و كشاورزي مي كند.

توصيه 75)

مردي به رسول خدا (عليه السلام) عرض كرد من اين فرزندم را سواد آموخته ام، حالا او را بچه شغلي بگمارم؟ حضرت فرمود: خدا پدرت را بيامرزد، او را در هر شغلي بگذار امام به پنج گروه مسپارش: سياه، زرگر، قصاب، گندم فروشي (محتكر) و برده فروش.

مرد عرض كرد اي رسول خدا سياء كيست؟ فرمودند: كسي كه كفن مي فروشد (فقط) و آرزوي مرگ افراد امت مرا دارد، در حاليكه يك نوزاد امت خود را، از هر آنچه آفتاب بر آن مي تابد بيشتر دوست دارم. اما زرگر، زيرا به فكر مجنون ساختن افراد امت من است اما قصاب، زيرا آنقدر حيوان مي كشد كه رحم از دلش رخت برمي بندد، اما گندم فروش زيرا ارزاق امت مرا احتكار مي كند. اما برده فروش، زيرا جبرئيل(عليه السلام) نزد من آمد و گفت اي محمد! بدترين افراد امت تو كساني هستند كه انسان خريد و فروش مي كنند.

توصيه 76)

خوشا به حال كسيكه در نظر خود خوار است و كسب و كارش پاكيزه و نيت و درونش پاك و خوي او نيك است. زيادي دارايي خود را انفاق مي كند و زبانش را از زياده گويي، نگه مي دارد.حضرت علي(عليه السلام).

توصيه 77)

اي فرزند آدم! هر چه بيش از خوراكت گردآوري ، تو خزانه دار آن براي ديگري هستي.

توصيه 78)

از امام صادق(عليه السلام) سؤال كردند: چرا اصحاب عيسي(عليه السلام) روي آب راه مي رفتند، اما اصحاب محمد(عليه السلام) راه نمي رفتند؟ فرمود چون اصحاب عيسي(عليه السلام) از طلب معاش بي نياز شدند، اما اينان، دربند معاش بودند. (اثر رزق حلالي مانند مائده آسماني چنين خواهد بود.)

توصيه 79)

امام صادق(عليه السلام) مي فرمايند: درآمد حرام، در نسل اثر مي گذارد. (لذا توصيه مي شود آنطور كه از حيوان درنده فرار مي كنيد از درآمد و لقمه حرام دوري كنيد كه هم در خود شخص هم در نسل آن مؤثر است).

توصيه 80)

پيامبر خدا (عليه السلام) مي فرمايند:

و اي بر بازرگانان (و كسبه) امت من، از آري به خدا و نه بخدا گفتنهايشان،

و واي بر صنعتگران (و پيشه وران) امت من، از امروز و فردا كردنهايشان (خوش قول بودن بازرگانان و پيشه وران و كسبه بازار مسلمين را گرم و پرتلاش و پردرآمد مي كند و بعكس بدقولي ركود و كساد و بي اعتمادي به ارمغان خواهد آورد).

تهيه جنس خوب و درآمد كم باعث رونق كسب و كار خواهد شد.

توصيه 81)

نقل است كه حواريان عيسي(عليه السلام) هر گاه گرسنه مي شدند مي گفتند يا روح ا… گرسنه ايم پس عيسي(عليه السلام) با دست خود بزمين چه دشت بود و چه كوه، مي زد و براي هر يك از حواريان دو گرده نان بيرون مي آمد و هر گاه تشنه مي شدند مي گفتند تشنه ايم حضرت با دستش بزمين خواه دشت بود يا كوه مي زد و آب جاري مي شد حواريان ميخورند، آنها گفتند يا روح ا… كداميك از ما برتر است در حاليكه غذا و آبمان مي دهي در حاليكه همه ما بتو ايمان آورده ايم و پيرويت مي كنيم؟ عيسي(ع) فرمود برترين شما كسي است كه با دست خود كار كند و از كسب خودش بخورد. از آن پس حواريان رخت شوئي مي كردند و اجرت مي گرفتند.

توصيه 82)

حضرت داود (عليه السلام) بر كفشگري گذشت و به او فرمود: كار كن و بخور زيرا خداوند ، كسي را كه بخورد و كار (مشروع و حلال) نكند، دوست نمي دارد.

توصيه 83)

پيامبر ما حضرت محمد(ص) فرمودند به بيشترين چيزي كه بعد از مرگم، از آن بر امتم مي ترسم، اين كسبها و درآمدهاي حرام است و شهوت ناپيدا و رباخواري است.

توصيه 84)

بفرمايش حضرت علي(عليه السلام) بزرگترين گناه ترس است (مگر ترس از گناه) (حتي خداوند متعال هم ترس ندارد زيرا از هفتاد پدر و مادر مهربان مهربانتر است)

از كار مشروع نبايد ترسيد و با كمي دقت و علاقمند به كار و اسلام شغل مورد نظرش را استاد خواهد شد.

توصيه 85)

بعضي از حرفه ها (سرگرمي و گناه) مانند دزدي و قاچاق يا كلاهبرداري از ابتداي شروع به تشويش و نگراني و اضطراب توأم است و حتي در خانه و خانواده خود آرامش ندارد و هر كسي آنان را بشناسد همچنان كه از حيوان درنده اي فرار مي كند از ايشان دوري مي كند كه متأسفانه هم براي مجرمان هم براي مصرف كنندگان و خانواده ها ايجاد فساد و ناايمني خواهد كرد و هيچ مكتب آسماني اين حرفه ها را تائيد نمي كند.

توصيه 86)

در اسلام دستور است كه مرد دزد و زن دزد را دستشان را قطع كنيد. (اگر چه تحت شرايطي است) آيا شايسته است دستي كه بايد در پيشرفت اهداف خود وخانواده و مملكت خدمت كند قطع شود و عمري را از يك عضو اصلي بدن خود را محروم كند و نكته ظريف قرآن در اين است كه اول مرد را ذكر كرده چون مرد قوي و نان آور خانواده و پدر است.

توصيه 87)

از نظر اجتماعي دزد با ديد خيانت به اموال مردم رويت مي شود و وي را شخصي خدانشناس و بي ايمان مي پندارند زيرا در حاليكه كسي جز خدا و فرشتگان نيست به اموال مردم خيانت مي كند و زحمات مردم را كه در طول 60_50 سال با صدمه و سختي تهيه كرده اند در ظرف چند ساعت چپاول مي كند اگر چه بيشتر سارقين گرفتار قانون و زندان و يا به درك اسفل جهنم شده اند كه بايد گفت:

مرد آخر بين مبارك بنده اي است نه مرد لحظه بين؟!

توصيه 88)

مسئله قاچاق مواد مخدر و مشروبات الكلي گناه و جرمش از دزدي به مراتب بيشتر است و اين قماش افراد با هستي مردم و جامعه مبارزه مي كنند كه روز بروز بر شدت جرم آنها افزوده خواهد شد. و قاچاق اساس پيشرفت كشور را دچار آسيب مي كند.

توصيه 89)

فروش مواد غذايي كه از تاريخ مصرفشان گذشته و يا فاسد شده اند و يا در شرف فاسد شدن ميباشند. جرم وپول آنرا فروشنده بخريدار ضامن است.

توصيه 90)

شخصي از معصوم سوال مي كند اگر شي ء در مكاني بود و صاحب آن نبود آيا ما مجازيم براي خودمان برداريم، حضرت مي فرمايند خير، اگر دستي اشياء گم شده را برندارد دير يا زود صاحبش پيدا خواهد شد (البته اگر احتمال از بين رفتن بدهيم مسئوليت بيشتر است كه با برداشتن بايد پي صاحب آن گشت و نهايتاً اگر مأيوس شديد از طرف صاحب صدقه بدهيد).

توصيه 91)

دزدي به خانه مسكيني براي سرقت رفت و كنار مسكين دستار خود را پهن كرد تا آنچه مي يابد، در آن قرار دهد و ببرد، از قضا هر چه گشت چيزي براي بردن نيافت آمد كه دستار خود را جمع كند و برود، ديد مسكين روي آن غلطيده و بخواب است، از خير دستار گذشت و تصميم گرفت از خانه بيرون رود مسكين چون متوجه رفتن وي شد. گفت درب را ببند. دزد گفت بگذار در باز باشد تا ديگري رواندازت را بياورد. همچنين گفته شده است كه دزدي مال مداح اهلبيت را با گفتن يا علي بلند كرد كه ببرد ، مداح رسيد و به دزد گفت بي انصاف من هزاران يا علي يا حسين يا محمد يا فاطمه گفتم تا اين مال حاصل شده است تو با يك علي گفتن مي خواهي ببري.

توصيه 92)

دزدي در كنار جاده اي تمارص كرده و صداي آه و ناله سرداد كه سواري با اسبي قيمتي از آنطرف گذشت. سوار چون آه و ناله آن شخص را شنيد، پياده شد و از احوال او جويا شد، وي گفت عسل و خربزه خورده ام و به شكم درد مبتلا شده ام، سوار گفت اي برادر عسل با خربزه كه با يكديگر نمي سازند دزد گفت فعلاً كه با هم ساخته اند و پدر مرا درآورده اند، بهرحال سوار او را كمك به سوار كردن كرد تا بنزد طبيب ببرد، همينكه دزد سوار شد به اسب هي زد و فرار كرد، سوار گفت صبر كن، دزد اندكي درنگ كرده سوار قبلي گفت اين خدعه و نيرنگ را جائي تعريف نكن كه رسم رحم و مروت و جوانمردي بسته

خواهد شد مدتي گذشت، دزد پياده با رفيقش در كنار جاده ايستاده بودند كه ديدند سواركار، همان سوار قبلي است و دزد همان درمانده و پياده و مفلك… كه گفته اند مال حلال بچند نسل مي رسد، و مال حرام يا در زمان حيات شخص از بين مي رود يا در زمان وارث از بين مي رود.

توصيه 93)

ما ايرانيان اكثراً شيعه جعفري هستيم و فرهنگمان آميخته به دستورات قرآن و سنت است. متأسفانه الگوي زندگي بعضي از جوانان از فرهنگ غرب نشئت مي گيرد و از طريق ويدئو، ماهواره و مجله هاي مبتذل و… خود را مورد بمباران تبليغاتي قرار داده و از فيلمهاي غربي نكات منفي و حرام آنرا استفاده مي كنند. غافل از اينكه چنين افرادي زندگي را فقط به عمر دنيا كه 70_60 سال است خلاصه مي دانند و عالم برزخ و قيامت و تجسم اعمال كه جاويدانند را معتقد نيستند ولي فرهنگ ديني اجتماعي ما با انان 180 درجه فرق مي كند بهرحال چه سرقت چه آدم ربائي و چه جنايت از هر نوعي باشد دير يا زود بطريقي كه تصورش براي خاطي نمي آيد، گير كرده و مكافات عمل خود را خواهد ديد.

توصيه 94)

در كشور خودمان بعضي از آداب و رسوم است كه در شهري عادي و مرسوم است و در شهر ديگر همانكار اهانت تلقي مي شود (مثل شيربهاء و…) ولي اگر همه از كتاب و سنت پيروي كنند، جامعه اي ايده آلتر و مورد تأييدتري خواهيم داشت و هر كاري را كه مي خواهيم انجام دهيم اول حكم آنرا بدانيم بعداً انجام دهيم، حتي مجرم اجتماعي اگر از قانون ابراز بي اطلاعي كند، قاضي او را تبرئه نمي كند و حد جرم را برايش صادر مي كند.

در انگلستان سنت است روز مهماني مردخانه اكثر كارها را انجام دهد حتي پخت و پز، ولي در ايران مرد خانه آنروز كمي هم ديرتر به منزل مي آيد حال چطور بخود اجازه تقليد كوركورانه از غرب را مي دهيم.

توصيه 95)

روانشناسان محيط خانواده و مدرسه را بعلاوه تجربيات شخصي را تصويرات ذهني او مي دانند كه بر اثر آنها چگونگي رفتار شخص معين مي شود.

و بعضاً وراثت، محيط و تعليم و تربيت را چگونگي رفتار شخص مي دانند. در هر صورت موارد فوق بيشتر اجباري است و آنچه اختيارست رفتار انسان است كه خوب بينديشد تا خوب عمل كند و بقولي درياگونه فكر كن تا اقيانوس شوي.

توصيه 96)

اصول بهداشت رواني محيط كار بستگي به احترام به شخصيت خود و ديگران دارد. و از طرف ديگر شناخت توانائيها (مالي يا جسمي يا…)

خود و ديگران و پذيرفتن رابطه علت و معلولي در رفتار، بنابراين اگر كسي خوش برخورد است همانند كسي است كه گلي را بخواهد به دوستش تقديم كند كه قبل از رسيدن بدوست بوي خوش آن، بخودش مي رسد.

نكوهش مكن چرخ نيلوفري را

برون كن ز سر باده خيره سري را

تو

خود اختر خويش را ميكني بد

مدار از فلك چرخ نيك اختري را

توصيه 97)

عدم موفقيت ناشي از فقدان توانائي و تلاش شخص است كه در صورت ميل، با افزايش تلاش شخص، تأمين سلامت روان حاصل مي شود و در صورت احساس نااميدي و عدم ميل به تلاش اختلال در سلامت روان حاصل مي شود.

توصيه 98)

سعي كنيد رفتاري موقرانه و متين، بردبارانه و ملايم داشته باشيد و بيش از اندازه كار نكنيد زيرا در مكتب ما دو دستور زمان كار داريم در يك مورد مي فرمايند:

24 ساعت را به سه قسمت تقسيم كنيد يك قسمت (8ساعته) براي كار و تأمين معاش زندگي يك قسمت براي عبادت و يك قسمت براي خواب، در مورد ديگر مي فرمايند:

24 ساعت را به چهار قسمت تقسيم كنيد. يك قسمت (6 ساعته) براي كار و تأمين معاش يك قسمت براي عبادت يك قسمت براي خواب و يك قسمت مجلس انس (صله رحم و…) (ناگفته مشخص است جوانان عزيز كه اول كارشان است و از پتانسيل جسمي و روحي بيشتري برخوردارند مي توانند با قصد قربت از قسمتي بكاهد و به ديگري بيفزايد).

توصيه 99)

سعي كنيد كارها را بدون عصبانيت و خشونت انجام دهيد و چنانچه مولايمان حضرت علي(عليه السلام) مي فرمايند بزرگترين تفريح كار است، كار را براي تفريح انجام دهيد و از انجام آن لذت ببريد.

توصيه 100)

نسبت به وعده هاي خود حساس باشيد ولي نگران نباشيد چون با تفويض اختيار و نوشتن برنامه زمانبندي كار بدون احساس نگراني قادر به انجام كار و وعده خود خواهيد شد.

توصيه 101)

بهتر است چند هدف را توأماً انتخاب نكنيد و هر كار را در فرصت خود انجام داده سراغ كار ديگر برويد (اگر مجبوريد بدون نگراني و استرس انجام دهيد).

توصيه 102)

اهل لاف و گزاف نباشيد و بدانيد كه دروغ كليه هر شريست. آقا امام صادق(عليه السلام) مي فرمايند: دروغ مگو، كه شكوهت از بين مي رود و پيامبر(عليه السلام) مي فرمايند: دروغ روسياهي مي آورد.

توصيه 103)

موارد فوق چنانچه رعايت شود شما را از استرس و هيجان دور مي كند و بتجربه ثابت شده است افراد مذهبي و دين باور از سلامتي جسمي و روحي بهتري برخوردارند و ياد خدا (ذكر، نماز و…) ايجاد نشاط و تسكيني مي كند كه از مصرف داروهاي آرام بخش بمراتب مؤثرتر و بي ضررتر است لذا اگر دنيا هم مي خواهيم بايد با تحقيق و منطق، باورهاي معنوي را در خود و خانواده مان پرورش دهيم.

توصيه 104)

نشانه هاي جسماني افرادي كه استرس دارند. عبارت است از:

1_ بيماريهاي گوارشي، قلبي، سردرد، سرطان.

2_ اختلال در سيستم دفاعي بدن 3_ خستگي 4_ تغير وزن 5_ دردهاي عضلاني 6_ كهير 7_ قسمتي از بدن شروع به زدن مي كند 8_ دندان بهم ساييدن 9_ سرد شدن دست و پا 10_ افزايش فشار خون 11_ سوء هاضمه 12_ ناراحتي هاي قاعدگي 13_ تغيير ضربان قلب 14_ حرف زدن با خود.

توصيه 105)

نشانه هاي رواني، اجتماعي كه استرس دارند عبارت است از:

1_ احساس بيهودگي

2_ افسردگي

3_ تحريك پذيري

4_ تنفر و انزجار (نسبت به خود)

5_ فرار از جمع (چون منطقي نيست)

6_ عصبانيت

7_ كابوس

8_ تشتت ذهني

9_ احساس منفي نسبت به خود.

توصيه 105)

هدايت يا مديريت كردن استرس، شامل موارد زير است.

1_ هوشياري و مواظبت در برابر استرس (دور كردن يا دور شدن از منبع استرس زا با تغيير دادن چيزي يا رويه اي).

2_ پذيرش آن وضعيت (مثلاً بناست آب شهر يا گاز قطع شود با اطلاع از آن وضعيت و پذيرش آن پيش بيني آب ذخيره يا كپسول گاز را داشته باشيم). استرس كمتر مي شود.

3_ ايجاد مقاومت در خود از طريق رژيم غذايي مناسب (كم حجم و كم چربي) ورزش (نسبت بهر سني نوعي ورزش توصيه مي شود ولي در هر حال روزانه 30 دقيقه كه حداقل آن پياده روي است تعطيل نشود).

4_ تغيير دريافت خود از وضعيت با تغيير خويشتن.

توصيه 106)

توصيه مي شود در برخورد با ديگران انعطاف پذير باشيد و گهگاهي خود را به تعلل بزنيد و كمي شوخ طبع گرا باشيد (نه زياد).

توصيه 107)

توصيه مي شود هيچ چيز جايگزين اعتقاداتتان را نگيرد و بعضاً پيش مي آيد مشتري بر اثر حواس پرتي پول بيشتري به شما مي دهد و يا شما اشتباهاً مبلغ زيادتري به حساب ديگري پرداخت مي كنيد، اگر يكي از دو طرف متوجه شدند ملزم به پرداخت و برگرداندن حق الناس مي باشند.

توصيه 108)

شخصي از معصوم پرسيد چكار كنم كه خوشم باشد آنحضرت فرمودند: دنبال چيزي هستي كه خداوند متعال در دنيا نيافريده چون انسان در رنج و سختي آفريده شده است و اگر خوشي وجود داشته باشد يا موقتي است و يا بي خيالي است. خوشي واقعي در بندگي خداوند متعال است.

توصيه 109)

پيشنهاد مي شود از تلاش هاي خود بهره مند شويد و بقول آقا اميرالمؤمنين كه مي فرمايند:

بنوش و بنوشان، بپوش و بپوشان. همچون نابخردان حريص مباش كه عمري بجمع آوري دينار و درهم صرف كرده و خود با كفني ناچيز بدرود حيات گفته اين فرومايگان خزانه دار غيرند و همال مظالم لذا توصيه مي شود خودتان را هم يك وارث بدانيد و براي دنيا و آخرتتان توشه برگيريد چون اكثر وارثان بتوافق در اجراي وصيت نمي رسند. كه گفته اند مرگ غني مقدمه جنگ وارث است. رحمت بروح كسي كه بمرد و كفن نداشت.

توصيه 110)

خواننده محترم از رسالت حتمي مرتبت تاكنون و سپس تا ظهور حضرت بقيه ا… چه خونها و شكنجه ها و اسارت ها و تبعيدها و برسردار آويختن ها و محروميتها و… تحمل شده و مي شود تا احكام شيعه به دست من و شما برسد و از آنها علاوه بر پاسداري و عمل، به نسل آينده انتقال دهيم در اين راستا از قبل و بعد شهادت آقا اباعبدا… و جگرگوشه اش آقا علي اكبر و آقا علي اصغر تا اين اواخر انقلاب شكوهمند اسلامي و پس از آن جنگ تحميلي اكثر شهدا نيتشان پياده شدن احكام اسلامي بوده است. حال اگر احكام رعايت شود و حلال و حرام خدا پاسداري شود علاوه بر شادي روح شهدا از صدر تاكنون خوشبختي خود و خانواده و اجتماعمان را خواهيم داشت كه پيامبر ما فرمودند كسي كه اصلاح كند بين خود و خداي خويش را (بنده خدا باشد) خداوند اصلاح مي كند مابين او و مردم را و كسي كه درصدد اصلاح كار آخرتش باشد (گناه نكند و واجبات بجاآورد) خداوند دنيايش را تأمين خواهد نمود.

از معصوم عليها سلام نقل است:

كمترين پاداشي كه

به بنده مومن داده مي شود بهشتي است بوسعت كره زمين و داراي چهارصد طبقه است كه در هر طبقه آن چهارصد حوري وجود دارد (وقلهانها الا ماشا ا…) وآنچه از اطعمه و اشربه، مومن اراده كند برايش حاضر مي شود ودرجاي ديگر آمده است:

نعمتهاي بهشت را نه چشمي ديده و نه ذهني تصور كرده اگر چه نام و شكل نعمتهاي بهشت همانند نعمتهاي دنياست ولي عطر و طعم و لذت آنها از نظر خوبي قابل توصيف نيست.

حال كدام انسان عاقلي است كه اين همه خوبي را بطور جاويدان رها كند و به مطاع قليل و موقت و زودگذر دنيا دل خوش دارد.

تبعات حرام خواري و حق الناس

بگو: پروردگار من زشتكاريها را چه آشكار باشند و چه پنهان و نيز گناهان و افزوني جستن بناحق را حرام كرده است. «قرآن كريم»

همچنين حرام است چيزي را شريك خدا سازيد، كه هيچ دليلي بر وجود آن نازل نشده است يا درباره خدا چيزهايي بگوئيد كه نمي دانيد (چيزهاي پاكيزه را بر آنها حلال مي كند و چيزهاي ناپاك را حرام). «قرآن كريم»

پيامبر اسلام (عليه السلام) فرمودند: هر كس يك لقمه حرام بخورد نماز چهل شبش پذيرفته نشود. و خداي عزوجل بهشت را بر بدني كه از مال حرام تغذيه شود حرام كرده و كسي كه گوشتش از حرام برويد، به بهشت نمي رود و آتش باو سزاوارتر است و هرگاه لقمه حرام به اندرون بنده وارد شود، تمام فرشتگان آسمانها و زمين او را نفرين كنند.

عبادت كردن با وجود حرام خواري مانند ساختمان بنايي است بر روي شن (و به قولي بروي آب).

حضرت علي (عليه السلام) مي فرمايند:

بد خواركي است خوراك حرام.

امام باقر (عليه السلام) مي فرمايند: هر گاه انسان مالي از حرام بدست آورد نه حجي از او پذيرفته شود، نه عمره اي و نه صله رحمي و حتي در ازدواج و زناشويي او تأثير سوء مي گذارد.

پيامبر (عليه السلام) فرمودند: دور افكندن يك ششم درهم حرام، نزد خدا برابر است با هفتاد هزار حج پاك و پذيرفته.

و رها كردن يك ششم درهم حرام نزد خداي تعالي، دوست داشتني تر است از صد حج كه از مال حلال صورت گيرد.

حضرت محمد (عليه السلام): فرو گذاشتن يك لقمه حرام، نزد خدا محبوبتر است از خواندن هزار ركعت نماز مستحبي.

امام علي (عليه السلام): خرمايي از نامرغوبترين نوع آن تناول كردند و روي آن آب نوشيدند. و دستي به شكم زد و فرمودند: هر كس آتش وارد شكم خود كند خدا او را از رحمت خود دور سازد.

پيامبر (عليه السلام) فرمود: هر كس اين امكان برايش پيش آيد كه با زن يا كنيزي، حرام نزديكي كند اما از ترس خدا دست باين كار نزند، خداوند عزوجل آتش را بر او حرام گرداند و او را از آن هراس بزرگ ايمن دارد و به بهشتش برد.

و نيز فرمودند: هر مردي بتواند كار حرامي انجام دهد و آنرا فقط بخاطر ترس از خدا فرو گذارد خداوند، پيش از آخرت، در همين دنيا بهتر از آن را به وي عوض دهد.

قرآن در سوره نساء آيه 29 مي فرمايد:

اموال يكديگر را از طريق نامشروع و غلط و باطل نخوريد.

يعني هرگونه تصرف در مال ديگري كه بدون حق و بدون مجوز منطقي و عقلاني بوده باشد حرام است، در ادامه آيات قرآن، به هنگام نكوهش از قوم يهود و

ذكر اعمال زشت آنان مي فرمايد: آنها در اموال مردم بدون مجوز و بنا حق تصرف مي كردند. بنابراين هر گونه تجاوز، تقلب، غش، معاملات ربوي، رشوه، خريد و فروش اجناسي كه فايده منطقي و عقلايي در آنها نباشد. خريد و فروش وسايل فساد و گناه، در تحت اين قانون كلي قرار دارند، مگر اينكه فروش در اموال ديگري از طريق داد و ستد يا مجوزهاي شرعي باشد كه از رضايت باطني دو طرف سرچشمه بگيرد نه اغفال و تهديد و ارعاب و غيره.

حضرت علي (عليه السلام) مي فرمايند: اما ظلمي كه بخشوده نمي شود ظلمي است كه بعضي از بندگان خدا بر بعضي ديگر مي كنند. (نهج البلاغه، خطبه 175)

امام صادق (عليه السلام) مي فرمايند: در پل صراط گردنه اي وجود دارد كه هر كس بر ذمه اش حق الناس وجود داشته باشد، از آن نمي تواند رد شود. (وسائل الشيعه، ج 339)

از امام علي عليه السلام نقل شده است كه در روز قيامت خداوند مي فرمايد:

امروز در ميان شما با عدالت حكم مي كنم و بهيچ كس در دادگاه من ظلم نمي شود. امروز حق ضعيف را از قوي مي گيرم. امروز بنفع مظلوم از ظالم دادخواهي مي كنم (يا از طريق گرفتن كارهاي نيك ظالم و قرار دادن آنها در پرونده مظلوم و يا از طريق برداشتن گناهان مظلوم و اضافه نمودن آنها به گناهان ظالم) تنها آن دسته از ظالمان امروز نجات مي يابند كه مظلوم از حق خود بگذرد.

نقل شده است كه پيامبر (عليه السلام) از يارانش سؤال فرمودند: آيا مي دانيد مفلسان امت من چه كساني هستند؟ گفته «يا رسول الله» مفلس در ميان ما كسي است كه پول و مال ندارد.

حضرت فرمود: مفلسان امت من كساني هستند كه با نماز

و روزه و ذكات وارد محشر مي شوند. اما چون در دنيا حق الناس را اداء نكرده اند كارشان پيچيده است

به يكي ناسزا گفته اند و به ديگري نسبت ناروا داده اند و يا مال كسي را خورده اند و با اين تجاوزها مورد بازخواست خداوند قرار مي گيرند و از حسناتشان برداشته مي شود و به آنها داده مي شود و اگر حسناتشان باندازه كافي نباشد از گناهان صاحبان حقوق در پرونده اعمال آنها نوشته مي شود، پس ازآن در آتش جهنم افكنده مي شوند و چنين افرادي مفلسان روز قيامت مي باشند.

محجه اليضاء ج 8/ بحار الانوار 7/274، وسائل الشيعه ج 13/78

در بُعد فقه، حق الناس، جايگاه خاصي دارد و مي توان گفت كه در تمام ابواب فقه بنحوي از حق الناس، از طهارت تا ارث و ديات سخن بميان آمده است.

مردم از خطر ميزان در روز قيامت رهايي نمي يابند، جز كساني كه در دنيا تصفيه حساب كرده اند و در آنجا همه طلبكاران، اطراف انسان را مي گيرند و هر يك بنحوي حق خود را طلب مي كنند يكي مي گويد تو غيبت مرا كردي، ديگري مي گويد تو بمن تهمت زدي، تو بمن ظلم كردي و …

حق الناس شامل دوازده مورد زير است:

1_ در نماز بايد مكان و لباس نمازگزار غصبي نباشد.

2_ در حج بايد لباس احرام غصبي نباشد.

3_ در وصيت نبايدحقوق موصي و موصي له، تضييع شود.

4_ در ارث نبايد حقوق ورثه و حقوق ميت از بين برود.

5_ طولاني ترين آيه قرآن درباره حق الناس است (بقره آيه 282).

6_ در حق الناس فرقي نمي كند كه حق كوچك باشد يا بزرگ، حتي يك دانه گندم هم حساب دارد و كسي نمي تواند آنرا از بين ببرد.

7_ در حق الناس تفاوتي بين مرد و زن، كوچك و بزرگ، ضعيف و قوي وجود ندارد.

انسان ممكن است سه نوع ظلم كند، ظلم بخدا، ظلم بخود و ظلم به ديگران: ممكن است خداوند دو قسمت اول را ببخشد، ولي ظلم بحقوق ديگران را نمي بخشد، مگر اينكه صاحبان حقوق از او راضي شوند.

9_ با توجه به اهميت حق الناس لازم است كه هر شخصي، براي رسيدگي به بدهي ها و طلب كاريهاي خود، دفتري داشته باشد.

10_ لازم است هر شخصي باندازه اي كه فكر مي كند در گذشته از حقوق ديگران تضييع نموده رد مظالم بدهد و اگر نمي تواند بدهد، حداقل وصيت كند تا بعد از خودش ديگران بدهي او را بدهند يا حلاليت بطلبند.

11_ اسلام، طهارت و نجاسات را آسان گرفته و مردم آنرا بر خود سخت مي گيرند اما به حق الناس، مال و آبرو و جان مردم، بسيار اهميت داده ولي مردم آنها را ساده مي انگارند.

12_ محدود كردن حق حيات، امنيت، آزادي و حقوقي كه بر اثر كار و تلاش بدست مي آيد. اگر بدون ضوابط شرعي باشد ايجاد حق الناس مي شود، همچنين حقوق موضوعه كه در هر جامعه و كشوري به تناسب فرهنگ ها و نيازهاي خود، حقوقي را براي افراد و جامعه قرار داده اند كه حق الناس در جامعه اسلامي است.

در جوامع غير مذهبي ضمانت اجراي حقوق و حدود و عدالت، با نيروي حكومتي است كه افراد را تحت فشار قرار دهد تا حقوق و وظايف محوله را انجام دهند. اما در جوامع مذهبي بخصوص جامعه اسلامي به معناي واقعي و ايده آل، علاوه بر نيروي بيروني، نيروي دروني (ايمان) نيز عامل مهم براي اجراي عدالت و رعايت حقوق، خداوند و مردم است و ماداميكه اين نيرو، در جامعه اي وجود داشته باشد، حقوق فردي و اجتماعي كمتر پايمال مي شود

زيرا كه تك تك افراد اين جامعه در هر زمان و مكان، خود را مشمول و مخاطب دستورات الهي مي دانند و خداوند را بر تمام اعمال خود حاضر و ناظر مي بينند.

اين ايمان و اعتقاد راسخ و عامل درون، آنها را بر انجام وظايف و اداي حقوق ملزم مي سازد، بلكه آنان را بسوي حق داران بحركت در مي آورد تا حق آنان را بپردازد يا اينكه صاحبان حق به سراغشان بيايند و حقشان را مطالبه و اقامه دعوي كنند.

آثار و پيامدهاي حق الناس (حبس حقوق مردم)

1_ حق الناس باعث محروميت از بركت رزق است

پيامبر اكرم (عليه السلام) فرمودند: كسيكه از اداء حقي از حقوق مسلمانان خودداري كند، خداوند او را از بركت رزق محروم مي گرداند، مگر اينكه توبه كند.

2_ حق الناس و از بين رفتن لذت عبادت

يكي از بزرگان مي گفت: مدتي بود كه حال نماز شب خواندن را نداشتم و از عبادت و نماز و رابطه با خدا لذت نمي بردم، و علتش را هم نمي دانستم و هر چه گريه و زاري و التماس مي كردم بجايي نمي رسيدم. بالاخره، شبي در عالم خواب بمن گفتند، كسي كه خرماي حرام بخورد ديگر از عبادت لذت نمي برد. از خواب برخاستم و فكر كردم ديدم همانطور كه من براي خريد خرما رفته بودم و وقتي صاحب مغازه خرما را بمن داد ديدم يكي از خرماها نرسيده و من بدون اجازه صاحب مغازه آن خرما را برداشتم و روي خرماهايش گذاشتم و يك خرماي خوب برداشتم و خوردم. از آن ساعت حال معنوي از من گرفته شد.

3_ حق الناس باعث عدم استجابت دعاست

امام صادق عليه السلام مي فرمايند: هر گاه يكي از شما مي خواهد دعايش مستجاب شود، كسب خود را پاك كند و حق مردم

را به آنان بازگرداند. زيرا دعا بنده اي كه در شكمش مال حرامي هست يا در نزد او حقي از حقوق مردم ضايع شده باشد بسوي خدا نمي رود.

4_ حق الناس و عذاب قبر

حق الناس باعث عذاب قبر ميشود. تا موقعيكه خود يا ورثه اش حق الناس را رد كنند.

5_ حق الناس و گرفتگي عالم برزخ

شخص بدهكار بمردم حتي در عالم برزخ معذب است تا بطريقي بدهكاريش پرداخت شود.

6_ حق الناس و خوردن آتش دوزخ

امام صادق عليه السلام: به ابي بصير فرمودند: كسي كه مال برادرش را به ظلم بخورد و به او برنگرداند در قيامت قطعه اي از آتش جهنم خواهد بود.

در بعضي روايات آمده در برابر هر درهمي 600 نماز از مديون گرفته مي شود و به طلبكار داده مي شود.

7_ حق الناس و محروميت از بهشت

امام صادق عليه السلام فرمودند: خداوند به ذات خود سوگند ياد كرده كه سه طايفه را در بهشت جاي ندهد 1_ كسيكه خدا را انكار كند،

2_ كسيكه امام و رهبر دين را رد كند

3_ كسيكه حق مسلمان را باز دارد.

8_ پيرمردي از طايفه نخع گويد كه به امام باقر عليه السلام: عرض كرد (من از زمان حجاج تا حال هميشه والي بودم آيا براي من توبه ممكن است) امام ساكت ماند تا دو مرتبه سؤال كردم، حضرت در پاسخ فرمودند: نمي تواني، تا آنكه حق تمامي اهل حقوق را نپردازي توبه تو قبول نيست.

9_ هنگاميكه پيامبر (عليه السلام) از مكه به مدينه هجرت كرد به علي عليه السلام فرمود: يا علي! ما به سوي مدينه هجرت مي كنيم و توبه مكه برگرد و در روز روشن به صداي رسا اعلام كن كه محمد از شهر خارج شده، هر كسي امانتي

در نزد او دارد يا از وي طلبكار است، بيايد و امانت خود را بگيرد.

داستانها و حكايت ها سيدمهدي شمس الدين، ص 99

سيره معصومان عليها السلام در زمينه حق الناس

1_ مردي بنام شعيب نقل مي كند در باغ امام صادق عليه السلام عده اي كارگر مشغول كار بودند و قرار شد تا عصر كار كنند، همينكه كارشان تمام شده حضرت به معتب (غلامش) فرمود: مزد كارگران را بپرداز قبل از آنكه عرق بدنشان خشك شود. (بحار الانوار ج 47/57)

2_ اسماعيل بن خالد مي گويد از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود امام باقر عليه السلام ما را جمع كرد و فرمود اي فرزندانم! بپرهيزيد از تعرض به حقوق ديگران.

3_ مردي بنام ابن عمير از پدرش نقل مي كند كه امام حسين عليه السلام به من امر فرمود در ميان لشكريان اعلام نمايم كسي كه بدهكار است همراه و هم رزم امام حسين عليه السلام نباشد. زيرا كسي كه بميرد در حاليكه تصميم نداشته باشد بدهي اش را بپردازد داخل آتش جهنم مي شود. (كلمات الحسين ج 7/418)

درآمدهاي حرام:

تحصيل درآمد از راه توليد و يا خريد و فروش موادي كه براي بشر زيان آور و يا بي فايده است. مانند خريد و فروش مواد مخدر و آلات قمار و درآمدهائيكه از طريق كارهاي مضر و بيهوده بدست مي آيد، مانند لهو و غنا و هجو مؤمن حرام است.

پس هر مقدار پول كه خارج از ضابطه شرعي باشد، مثلاً با فريب كاري و نيرنگ از مالك گرفته شود يا بي اذن و اجازه صاحب مال در آن پول تصرف شود يا به بهانه واهي از برگرداندن باقيماندة پول طفره برود حلال نيست. در اينجا چند نمونه از مصاديق درآمدهاي حرام اشاره ميشود.

درآمدهاي حرام شامل موارد زيرند:

1_ كم فروشي:

يكي از مظاهر تضييع حق الناس كم فروشي است كه مي توان گفت در همه زمانها و در همه اصناف و شغل ها بنحوي وجود داشته و دارد.

بطوريكه يك سوره از قرآن كريم بنام مطففين آمده است و با كلمه «ويلٌ لِلَمطففين» واي بر كم فروشان شروع شده است.

2_ كم كاري:

كم كاري ديرتر از وقت تعيين شده سركار آمدن و زودتر از اتمام وقت كار را ترك كردن است، در ساعات كاري، كار شخصي خود را انجام دهند.

با همكاران بجاي كار، به صحبت و گفتگوي بيهوده مي پردازند. تلفني با دوستان يا خانواده اش صحبت كند، بي كار مي نشيند يا قدم مي زند در صورتيكه كارهاي زيادي دارد. (اگر كاري نبود رئيس بالاتر مسئول است)

3_ غصب و تصرف حرام:

يكي از تصرفهاي حرام غصب است كه انسان از روي ظلم بر مال، يا حق كسي مسلط شود كه يكي از گناهان بزرگ است.

اگر چيزي كه غصب كرده خراب كند بايد آنرا تبديل به احسن كند، و به صاحبش برگرداند. تصرف در مال مشترك بدون رضايت شريك، غصب و حرام است و نماز در آن باطل است.

4_ قمار:

هر نوع بازي، كه در آن شرط كنند شخص برنده از كسي كه بازي را باخته پولي يا چيز ديگري بگيرد قمار و حرام است بجز مسابقات اسب سواري، تيراندازي، شنا.

5_ احتكار:

احتكار به معناي نگهداري طعام يا اجناس ضروري مردم براي گران فروشي است و محتكر، كسي را مي گويند كه ارزاق عمومي و لوازم ضروري مردم را براي رسيدن به پول بيشتر، انبار نموده و از عرضه كردن بموقع آن خودداري مي كند.

6_ رشوه خواري:

يكي از گناهان بزرگي كه از قديمترين زمانها دامنگير بشر بوده و امروز با سرعت بيشتر ادامه دارد و يكي از بزرگترين موانع اجراي عدالت اجتماعي بوده و هست.

پيامبر (عليه السلام) فرمودند: رشوه دهند و گيرنده و واسطه بين اين دو همگي ملعون هستند و در آتشند.

حضرت علي (عليه السلام) فرمودند: خورنده مال حرام، آنكسي است كه خواسته برادر ديني اش را برآورد و سپس هديه اش را قبول كند.

7_ رباخواري:

يكي از درآمدهاي حرام كه از مصاديق بارز تضييع حق الناس است مسئله ربا و بهره است قرآن در اين زمينه مي فرمايد.

اي كسانيكه ايمان آورده ايد ربا (و سود پول) را چند برابر نخوريد، از خدا پروا كنيد تا رستگار شويد.

امام صادق عليه السلام فرمودند: خداوند اگر بخواهد قومي را هلاك كند رباخواري را در ميان آنها رواج مي دهد. (وسائل الشيعه ج 12/426)

اگر رباخوراي در جامعه رايج شود، قرض و كارهاي خير ديگر ترك مي شود.

8_ دزدي و مصاديق آن:

يكي از گناهان كبيره اي كه حد شرعي دارد، سرقت و دزدي است. زشتي آن براي همه مردم حتي غير مسلمين روشن است.

امام صادق عليه السلام مي فرمايند: كسي كه قرض بگيرد و بخواهد بدهي اش را ندهد مانند دزد است و نيز فرمودند: دزدها سه دسته اند: كسي كه زكات مالش را ندهد و كسي كه مهريه اش را براي خود حلال بداند و كسي كه قرض بگيرد و بخواهد نپردازد. دزدترين دزدها كسي است كه از نمازش بدزد كسيكه وضو و ركوع و سجود نماز را آنچنان كه بايد انجام ندهد حكم دزد را دارد.

9_ غش و تقلب:

غش درمعامله يكي ديگر از راههاي تضييع وحق الناس است.

امام رضا عليه السلام مي فرمايند: از رحمت خدا دور است، از رحمت خدا دور است كسيكه به برادر ديني خود خدعه و خيانت كند.

پيامبر (عليه السلام) فرمودند: كسيكه مسلماني را فريب دهد در خريد و يا فروش از ما نيست.

و نيز فرمودند: كسيكه با مسلماني در خريد يا فروش غش كند از مسلمانان نيست و در قيامت با يهوديان محشور مي شود. (وسايل الشيعه ج 14/86)

از آقا اميرالمؤمنين(ع) نقل شده كه فرمودند:

كسيكه با مسلمانان در مشورت غش نمايد و به آنان خيانت كند من از او بري و بيزارم.

تصرفات حرام و گناهان كبيره

نشستن در رستورانها بدون خوردن غذا، نشستن بر روي وسائل نقليه مردم بدون اجازه، تصرف در كتاب و دفتر ديگران بدون اجازه آنها، استفاده بدون اجازه از وسايل نقليه ديگران، تصرف و استفاده از امانت، بدون اجازه از آنچه متعلق به ديگران و مردم است حرام است.

تصرف در ملك حقيقي كه خمس يا ذكات بدهكار است، حرام و نماز در آن باطل است مگر آنكه بدهكاري او را بدهند يا بنا داشته باشند بدون مسامحه بپردازند.

1_ تصرف در ملك ميتي كه بمردم بدهكار است حرام و نماز در آن باطل است.

در تصرف حرام، كسب و كار هم حرام مي شود و حتي توقف در ملك حرام، حرام است.

2_ مال پيدا شده:

مالي كه انسان پيدا مي كند اگر نشانه اي نداشته باشد كه بواسطه آن، صاحبش معلوم شود، احتياط واجب آنست كه از طرف صاحبش صدقه بدهد. اگر مال پيدا شده كه نشانه دارد و قيمت آن از 6/12 نخود شرعي سكه دار كمتر است، چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضي است يا نه، نمي تواند

بدون اجازه او بردارد، و اگر صاحب آن معلوم نباشد، مي تواند به قصد اينكه ملك خودش شود بردارد و در اين صورت اگر تلف شود نبايد عوض آنرا بدهد.

اگر مالي كه بيش از 6/12 نخود شرعي است پيدا كند و بردارد موظف است تا يكسال اعلان كند و بعد از آن بجهت صاحبش صدقه دهد. پس چه بهتر اشيائي كه پيدا مي شود هيچكس به آن دست نزند تا صاحبش پيدا شود و اگر آن جنس تلف مي شود و بر مي داريد تكليف به اعلان داريد.

3_ مال يتيم:

يكي از مصاديق تضييع حق الناس خيانت در اموال يتيمان است در هر اجتماعي بر اثر حوادث گوناگون پدراني از دنيا مي روند و فرزندان خردسالي از آنها باقي مي ماند و بايد اموال آنها حفظ و در موقع مناسب به آنها پرداخت شود.

قرآن مي فرمايد: اموال يتيمان را (هنگاميكه بحد رشد رسيدند) به آنها بدهيد و اموال (بد) خود را با اموال (خوب) يتيمان تبديل نكنيد، و اموال آنها را با اموال خودتان (بوسيله مخلوط كردن يا تبديل نمودن) نخوريد. زيرا اين گناه بزرگي است.

كسانيكه اموال يتيمان را از روي ظلم و ستم مي خورند، تنها آتش مي خورند و بزودي در آتش سوزان مي سوزند.

4_ حقوق شرعي:

بخشي از حق الناس حقوق واجب شرعي است مانند خمس و زكات و كفاره كه بايد پرداخته شود.

امام زمان عليه السلام در دو توقيع (نامه، نوشته) كساني را كه خمس نمي دهند لعنت نموده و در يك جا مي فرمايند: لعنت خدا و فرشتگان و همه مردم بر كسي باد كه يك درهم از اموال ما را حلال بشما رد و مصرف كند.

اداي خمس نوعي تطهير مال است، همانطور كه امام زمان

عليه السلام در كلامي به الحاق بن يعقوب فرمودند: اما آنچه بما رساندي مورد پذيرش ما نيست جز اين كه مي خواهيم مال شما پاك شود و در جاي ديگر فرمودند: اموال شما را نمي پذيريم الا اينكه مي خواهيم مالتان پاك شود. (اكمال الدين صدوق ص485).

5_ قذف:

يكي از گناهان كبيره قذف است. و آن نسبت زنا يا لواط دادن به زن يا مرد مسلمان پاكدامن است. چنين افرادي اگر نتوانند ادعاي خود را با بينه و شهود به اثبات برسانند بايد هشتاد تازيانه بخورند اگر كسي نسبت به مرده اي افتراء ببندد حد قذف بر او جاري مي شود و فرقي بين حي و ميت نيست. غير از قذف هر نوع فحش و دشنام هم حرام است. مثل اينكه بگويد: اي فاسق، اي شراب خوار … اي سگ …

پاسخ دادن به دشنام تير حرام مي باشد، مگر آنكه همان نسبت بخود او برگردانده شود (مثلاً بگويد خودت هستي).

6_ اذيت و آزار مردم:

اسلام روابط مسلمين را بر اساس مسالمت و رفق و مدارا با ديگران قرار داده و همگان را از اذيت و آزار مؤمنان برحذر داشته و آزار به ديگران را گناهي بزرگ بحساب آورده مي فرمايد: كسانيكه مردان و زنان مؤمن را بي آنكه مرتكب (عمل زشتي) شده باشند آزار مي رسانند قطعاً تهمت و گناهي، آشكار به گردن گرفته اند.

پيامبر (ص) فرمودند: مسلمان كسي است كه مسلمانان از دست و زبانش ايمن باشند.

و در روايت ديگر مي فرمايند: كسيكه مؤمني را اذيت كند مرا اذيت كرده است.

امام صادق عليه السلام مي فرمايد: اعلان جنگ بمن داده است كسيكه بندة مؤمن مرا اذيت كند.

حضرت علي عليه السلام مي فرمايند: مؤمن خود را در زحمت و سختي نگه مي دارد و مردم

از ناحيه او در آسايش هستند. سفري كه اسباب اذيت پدر و مادر باشد حرام است و انسان بايد در آن سفر نمازش را تمام بخواند و روزه هم بگيرد.

7_ تهمت:

يكي از گناهان كبيره اي كه مربوط به حق الناس مي شود تهمت است. تهمت آنست كه درباره بردار مسلمان چيزي گفته شود كه در او وجود ندارد.

مثلاً گفته شود، فلاني دزد، خائن، چشم چران است در حاليكه او چنين نباشد: قرآن مي فرمايد: هر كسي خطا يا گناهي مرتكب شود سپس آنرا به گردن بي گناهي بيفكند باربهتان و گناه آشكاري را بدوش گرفته است.

امام صادق عليه السلام مي فرمايند: بهتان و تهمت زدن به بي گناه از كوههاي بزرگ، گناهش سنگين تر است.

رسول خدا (ص) فرمودند: كسيكه بمرد يا زن با ايمان تهمت بزند و درباره او چيزي بگويد كه در او نيست. خداوند روز قيامت او را برتلي از آتش قرار مي دهد تا از مسئوليت آنچه گفته است برآيد. تهمت زدن بهر كسي حرام است و نسبت به مرده و هر كسي كه نمي تواند از خود دفاع كند گناهش بيشتر است.

8_ افشاگري و ريختن آبروي مؤمن:

يكي از گناهان كبيره كه حق الناس محسوب مي شود، ريختن آبروي مؤمن است بهر نحوي كه باشد خواه به مسخره كردن باشد خواه به عيب جويي و بدگويي وافشاگري.

لذا توجه باينكه مؤمن كسي است كه بندگي خدا را مي كند نه بندگي هواي نفس و شيطان را و از صراط مستقيم منحرف نمي شود و دائماً دستورات خداوند متعال و چهارده معصوم را چراغ هدايت خود قرار مي دهد. قرآن كريم درباره منافقاني كه دوست دارند زشتي در ميان مردم با ايمان شيوع يابد عذاب دردناكي را براي آنها وعده داده است. (سوره نور، آيه

19)

بنابراين مؤمن واقعي علاوه بر اينكه خود مرتكب كار زشت و گناه نمي شود بلكه بكار زشت و گناهي كه از ديگران سر مي زند راضي نيست و نهي از منكر مي كند.

پيامبر (عليه السلام) به كعبه نگاهي كردند و فرمودند: چه با عظمت هستي و حرمت تو چقدر زياد است ولي حرمت مؤمن از حرمت تو بيشتر است. خداوند جان و مال و آبروي مؤمن را محترم شمرده است. (كشاف زمخشري، ج 2، ص 372)

پيامبر (ص) فرمودند: كسيكه خودداري كند از ريختن آبروي مردم خداوند عفو مي كند گناهان او را در قيامت و آبروي او را حفظ مي كند.

در جاي ديگر معصوم مي فرمايند: براي كارهاي مؤمن هفتاد توجيه در نظر بگير و بي ملاحظه بر كار او ايراد مگير، چون مؤمن واقعي در همه حال خدا را ناظر اعمال خود مي داند.

9_ گناهان كبيره كه نوعاً حق الناس هم هست شامل عاق والدين، اسراف، … مي باشد كه از حوصله اين مقاله خارج است كه بعضي گفته اند گناهان همگي كبيره اند چون نافرماني خداوند متعال است و اصلاً گناه صغيره وجود ندارد و بعضي گفته اند گناهاني كه وعده عذاب داده شده گناه كبيره و بقيه گناهان صغيره است. بهرحال هر چه عقل كاملتر و ايمان تكامل يافته تر باشد دوري از گناه بيشتر است تا حدي كه از گناه متنفر مي شويد و حتي حسنات ابرار سيئات المقربين خواهدشد.

راه توبه حق الناس:

مال و جان و ارز مسلمان حرمت خاصي دارد و اگر تضييع شود. با ندامت و پشيماني جبران نمي شود و بايد حقوق از دست رفته مردم جبران شود.

حضرت علي (ع) مي فرمايند: يكي از شرايط توبه اين است كه حقوق مردم را بپردازي تا خدا را به گونه اي

ملاقات كني كه پاك باشي.

انسان اگر بخواهد واقعاً توبه كند بايدحقوق مردم را بپردازد.

لذا آنچه از حق الناس، خمس و زكات، ربا و رشوه خورده بايد به صاحبش برگرداند.

و اگر آبروي كسي را برده بايد حلاليت بطلبد و …

و اگر دسترسي باو امكان ندارد بايد به عنوان رد مظالم باندازه اي كه از حقوق مردم تضييع كرده به فقرا بدهد. پيامبر(ص) فرمودند: كسي كه ظلمي به كسي كرده بايد از او حلاليت بطلبد قبل از آنكه به ديار ديگر منتقل شود كه دينار و درهمي در آن وجود ندارد و اگر دسترسي به او ندارد براي او طلب استغفار نمايد.

معصومين و طلب حلاليت

طلب حلاليت آنچنان اهميت دارد كه معصومين با وجود اينكه كوچكترين گناه و ظلمي از آنها سر نزده است از مردم طلب حلاليت مي كردند.

پيامبر(ص) در يكي از روزهاي بيماريش در حالي كه سرش را با پارچه اي بسته بودند و علي عليه السلام و فضل بن عباس زير بغلش را گرفته بودند و پاهايشان بر زمين كشيده مي شد وارد مسجد شدند و روي منبر قرار گرفت و فرمودند مردم! وقت آن رسيده است كه من از ميان شما بروم. اگر به كسي وعده اي داده ام، آماده ام انجام دهم. و هر كسي طلبي از من دارد بگويد تا بپردازم. در اين موقع مردي برخاست و عرض كرد چندي قبل بمن وعده داديد كه اگر ازدواج كنم مبلغي بمن كمك كنيد. پيامبر فوراً به فضل بن عباس دستور داد كه مبلغ مورد نظر او را بپردازد و از منبر پائين آمده و به خانه رفتند.

حضرت زهرا عليهاالسلام كه در رأس تمام زنان عالم است و مظهر عصمت است در پايان زندگي كوتاهي

كه با حضرت علي (عليه السلام) داشت در آخرين ساعات عمرش رو به حضرت علي (ع) كرد و فرمود در اين مدتي كه در خانه ات بودم اگر هرگونه خلافِ حقي از من سرزده مرا حلال كن. (همسران فعلي چگونه اند؟!)

آقايمان اميرالمؤمنين عليه السلام فرمودند: قوام و پايداري جامعه بر چهار مطلب استوار است. اول عالمي كه به علمش عمل كند دوم جاهلي كه درصدد كسب علم و برطرف شدن جهل خودش باشد. سوم ثروتمندي كه زيادي ثروتش را انفاق كند. چهارم فقيري كه از جاده تقوا منحرف نشود (و توكل بر خدا و تلاش خود داشته باشد).

«روزي» در كلام نبي اكرم(ص)

خداوند، روزي بنده مؤمن خويش را از جائيكه انتظار ندارد مي رساند.

بزرگترين افراد امت من آنها هستند كه نه چندان توانگرند كه خود را گم كنند و نه چندان فقير كه دست به سؤال گشايند.

انتظار گشايش از جانب خداوند عبادت است و هر كه به روزي اندك راضي باشد، خداوند از او بعبادت اندك راضي مي شود.

انسان به سبب گناه از روزي محتوم محروم مي شود.

روزي بيشتر از اجل در جستجو بنده است.

وقتي خداوند بنده اي را دوست دارد، روزي او را به قدر كفايت قرار مي دهد.

هيچ كس نميرد تا روزي خود را به پايان برد.

صبح خيزي مايه بركت و رستگاري است.

بگذاريد خداوند بعضي مردم را بوسيله بعضي ديگر روزي دهد.

نيكي روزي را بيفزايد.

هر كه تنش سالم است و در جماعت خويش ايمن است و قوت روز خويش دارد، جهان سراسر از آن اوست.

عواملي كه باعث وسعت رزق و روزيست

1_ خوش خلقي و خوش اخلاقي باعث وسعت رزق است و خوش اخلاقي واقعي رعايت حدود و موازين شرعيت.

2_ راستگويي و رعايت تقوي باعث وسعت رزق است.

3_ خواندن نماز اول وقت (مگر در مواقعيكه حق كسي ضايع شود).

4_ خيرخواه مردم بودن براي مشورت و خريد و فروش و امر ازدواج آنچه براي خود مي خواهد براي ديگران هم بخواهد.

5_ دائم الطهارت بودن (يعني هميشه باوضو و پاك باشد) باعث وسعت رزق مي شود.

6_ خواندن نوافل بخصوص نوافل شب در نزديك به اذان كه ادامه دهد تا طلوع آفتاب.

7_ محبت اهل البيت حضرت ختمي مرتبت (و آن بدين ترتيب است كه علاوه بر دوست داشتن ايشان به فرمايشات آنان توجه و عمل شود.)

8_ اطاعت پدر و مادر بطوريكه اطاعت يك سرباز از فرمانده مقتدر و توانمند اطاعت ميكند كه

رضي ا… رضي الوالدين.

9_ امانت داري و اداي حق ا… و حق الناس باعث وسعت رزق است.

لذا پيشنهاد مي شود شريكاني كه به موازين شرعي معتقد نيستند هر چه زودتر فسخ شراكت كنيد كه بركت از زندگي بي تقوا مي رود.

10_ برگزاري جلسات ائمه اطهار و خوراك دادن به شركت كنندگان باعث وسعت رزق است.

11_ پرداخت ذكات و خمس باعث وسعت رزق است. كه همانند حرص كردن درختان است.

12_ عمل كردن به وصيت والدين كه باعث دعاي ايشان است چه در حيات چه پس از فوت باعث وسعت رزق است.

13_ خواندن بعضي از سوره هاي قرآن بخصوص سوره واقعه باعث وسعت رزق است.

14_ خوش كلام بودن باعث وسعت رزق است.

15_ از حضرت رسول(ص) آمده است كه روزي براي هر كس مقرر مي باشد، بسان قطره باران برآنكس مي بارد. (اختيار آن بدست كسي جز خدا نيست) ولي خداي را فزونيها و تفضلاتي است كه شما بوسيله كسب بدان دست مي يابيد.

16_ امام محمدباقر(ع) ميفرمايند: هر فردي را خداوند روزي معيني مقرر فرموده كه بوي مي رسد و از سوئي مال حرام نيز بر او عرضه مي شود، اگر از حرام استفاده نمود در عوض از حلال او مي كاهد، و روزيهائي كلان اضافه بر روزي مقرر نيز نزد خداوند مي باشد (كه بكسب يا بدعا بدست مي آيد).