انوار هدایت: مجموعه مباحث اخلاقی مکارم شیرازی

ص: 74
وَعَن حُبّنا اهلِ البَیتِ:
در قیامت هیچ بنده‌ای قدم از قدم برنمی‌دارد تا از چهار چیز سؤال شود: از عمرش که در چه راهی آن را فانی کرده و از مالش که از کجا گرد آورده و در چه راهی صرف کرده است و از عملش که چه کاری انجام داده و از محبّت ما اهل بیت».(1) به این نمونه‌ها توجّه کنید:
ضربتی که امام علی علیه السلام در روز خندق یا احزاب بر پیکر عمرو بن عبدود زد از عبادت جنّ و انس برتر بود. حال مگر علی علیه السلام از چیزی غیر از همین دنیا استفاده کرد؟ در لحظه‌ای از عمرش به کمک شمشیر و قوّت بازو، اسلام را که به مویی بسته شده بود نجات داد، چرا که ضربت او رمز تداوم اسلام در آن لحظات حسّاس بود. پس دنیایی که انسان می‌تواند در آن کاری بکند که از عبادت جنّ و انس برتر باشد چیز بدی نیست.
در مقابل، عبدالرّحمان بن ملجم مرادی و شمر بن ذی‌الجوشن از همین دنیا و از شمشیر و نیروی مادّیشان بهره بردند. آن یکی در مسجد کوفه و دیگری در کربلا. آنان به سبب اعمالشان ذلیل‌ترین مردم شدند.
حال این تفاوت در کجاست، در چگونگی استفاده از ابزار دنیوی است؟
شهدای کربلا در چند ساعت به بالاترین شرافت‌های دنیوی و اخروی دست یافتند و می‌بینید که کارشان چه برکتی داشت و منشأ تمام انقلاب‌ها و برنامه‌های اسلامی شد. بنابراین آنچه در اختیار داریم سرمایه بسیار بزرگی است که باید قدر آن را بدانیم. افسوس که ما به ارزش این نعمت بزرگ پی نبرده‌ایم. اگر در این ساعات عمر و جوانی، قدر استعداد و هوش خدادادی را بدانیم به همه‌جا می‌توانیم برسیم، چرا که دنیا مجموعه این امکانات است.
در ذیل همین روایت جمله‌ای دارد که مرحوم سیّد شریف رضی رحمه الله همین مضمون را گرفته و به شعر درآورده است:
یَقولونَ الزَّمانُ بِهِ فَسادٌفَهُم فَسَدوا وَما فَسَدَالزَّمانُ
«مردم می‌گویند روزگار تباه و فاسد شده است، در حالی که خودشان فاسد شده‌اند و روزگار تباه و فاسد نشده است».
به عبارت دیگر، مردم می‌گویند دنیا خراب شده در حالی که خراب نشده، بلکه ما از آن بد استفاده می‌کنیم. آفتاب و ماه می‌تابند، باران می‌بارد، زمین می‌رویانَد، قلب آدمی کار می‌کند، اینها که بد نیست، آدمی از آنها بد استفاده می‌کند. باید به این نکته توجّه داشته باشیم که خداوند سرمایه‌های فراوانی به ما داده که از آن جمله سرمایه انقلاب و نظام جمهوری اسلامی است که اگر قدر آن را ندانیم دنیا بر ما لعنت می‌فرستد.
آری دنیایی مذمّت شده که هدف باشد و به صورت ناصحیح از آن استفاده شود. شمشیر بد است اگر در دست ابن ملجم باشد و خوب است اگر در دست علی علیه السلام باشد. خلاصه اینکه مهم اهداف و نتایج و سرمایه‌هاست. به قول مولوی:
تیغ دادن در کف زنگی مست‌به که آید علم، نادان را به دست
علم و مال و منصب و جاه و قران‌فتنه آرد در کف بدگوهران

---

1- مجمع البیان، ج 10، ص 363.