و در جوار صحن مطهر حضرت معصومه سلام الله عليهما مدفون گرديد. دومين پسر مرحوم ميرزا عباس علي ميرزا مرتضي اشتري گوينده اشعار اين مجموعه مي باشد كه در جاي خود شناسانده خواهد شد و سومين پسر آن شادروان ميرزا حسن اشتري است كه او نيز هم اكنون در صف مداحان و قصيده خوانان قرار گرفته و هرجا مجلسي مذهبي تشكيل شود مدح و مرثيه اي انشاد مي كند و حاضرين را به فيض مي رساند. در اينجا چون سخن از (مدح) و (مداحي) بميان است جاي دارد چند سطر پيرامون اين كلمه ها نوشته شود. (مدح) به معني ستايش و (مداح) به معني ستايشگر است و كسي كه ستوده مي شود (ممدوح) و شعري كه در آن به ستايش مي پردازند (مديحه) گويند.

مداحان يا مديحه سرايان بر دو گروه متمايز و مشخص تقسيم مي شوند، گروهي متملق و چاپلوس و خود فروشند كه براي جلب منفعت با مطالب و اوصاف خلاف واقع، كسي را مي ستايند، كه حقاً شايسته ستايش نيست و بدين گونه زبان و خامه را آلوده مي كنند و از اينرو در نظر همه كس حتي خود ممدوح و مخدوم، سرافكنده و بي اعتبار و در برابر وجدان و انسانيت شرمسار مي باشند اين گروه سابقه تاريخي ممتدي دارند و چون روي سخن ما با گروه دوم است گفتگوي درباره اين گونه خامه بمزد را همينجا مي گذاريم و مي گذريم.

گروه دوم گويندگاني هستند كه معتقدند «ستايش، خدا و مردان خدا را سزاست» و بس و بهمين دليل جز رسول خدا و ائمّه معصومين و پيروان ثابت قدمشان هيچ كس را سزاوار ستايش نمي دانند، اين گروه از روي ميل و ايمان قلبي به ستايش مي پردازند و كساني را مي ستايند كه جهان بشريت مراتب فداكاري و

ص: 3

بزرگواري آنها را ستوده است. اين مديحه سرايان در نظر همه كس محبوب و در پيشگاه شرافت و حيثيت انساني سرافرازند. مديحه سرايان ديني و مذهبي از قرن نهم بخصوص از دوره صفويه رونق و رواج بيشتري يافت و سياست خاص سلاطين صفوي و رسميت يافتن مذهب تشيع از مهم ترين عوامل مؤثر اشاعه و ترويج آن بوده است چنانكه معروفست محتشم كاشاني قصائدي در مدح شاه طهماسب گفت، شاه ضمن اظهار و ابراز تنفر از دروغ پردازيهاي مداحان آزمند و سخن فروش گفت چرا شاعران در مدح و منقبت شاه ولايت علي و ائمّه معصومين عليهم السلام شعر نمي گويند؟ البته پيداست تأثير اين گفته در تشويق گويندگان تا چه اندازه بوده است و شايد همين عبارت محتشم را واداشت دوازده بند معروف آنهمه مدايح و مراثي مذهبي را بنظم آورد همينطور مي توان گويندگان ديگر را قياس كرد. و اينكه به طبقه و صنف مخصوصي از ذاكرين و خوانندگان مذهبي كلمه مداح اطلاق مي شود يادگار دوره صفويه است زيرا به كسي كه شعر يا مطلبي را از ديگري با آب و تاب روايت كند (رواي) گويند نه مداح شاعران بزرگ هركدام (رواي) داشتند كه شعرشان را با بيان شيرين و آهنگ دلپذير براي ديگران انشاد مي كرد، چون بيشتر گويندگان در گفتن شعر توانا ولي در خواندن و رساندن آن بديگران ناتوان بوده اند و راويان در خواندن شعر شاعر گاهي چنان هنرنمائي و مجلس آرايي مي كردند كه بيش از خود شاعر مورد توجه واقع و معروف مي شدند و بيشتر راويان چنان نفوذ و فضل و دانشي داشته اند كه گاهي شاعر بوجود راوي خود مي باليده است نظامي عروضي گويد: (فردوسي شاهنامه را تمام كرد. نساخ او علي ديلم و (راوي) ايودلف... بود) فردوسي رواي خود را

ص: 4

در تنظيم و تأليف شاهنامه سهيم مي داند و حتي او را بنحوي مي ستايد؛

از اين نامه از نامداران شهر علي ديلم و (بودلف) راست بهر

(بودلف همان راوي فردوسي است) خاقاني شرواني هم خود چنين ياد مي كند:

راوي خاقاني اينك مرحبا*** مدحت شاه اخستان آخر كجاست

در جاي ديگر

روايان را بر زبان تهنيت*** مدح شاه اخستان ياد آوريد

امير معزي هم از رواي خود چنين ياد مي كند و در اين بيت بمعني صحيح دو كله (مداح) و (رواي) مي توان پي برد:

مداح تو معزي و راوي شكر لبان*** تو يار بندگان و خداوند يار تو

صباي كاشاني هم راوي خود را به جبريل امين تشبيه كرده و چنين گويد:

مدح شهنشاه زمين چون وحي منزل دلنشين*** رواي چو جبريل امين آيات اشعار آمده

ضمناً در چند بيت بالا مخصوصاً بيت اخير نمونه اي از مدايح اغراق آميز مداحان چاپلوس و ناسزاگو كه مدح را وحي منزل و راوي را جبريل امين و اشعار را آيات خوانده اند آورده شد تا گواه صادقي درباره شاعران خامه بمزد و مداحان دروغ پرداز در دست باشد خلاصه كلام راويان شعر يا به اصطلاح امروز (مداحان) با هوش و سخن سنج و فصيح و بليغ بايد باشند تا در انتخاب شعر و طرز اداي آن مهارت داشته باشند و شنوندگان را مجذوب و مسحور بيان خود كند.

ص: 5

در زبان فارسي به رواي سخنور هم مي گويند و در گذشته گاهي بين دو سخنور مجلس مشاعره و مباحثه تشكيل مي شده و در آن مجلس جمع كثيري حاضر و ناظر هنرنمائي و سخنسرائي آنها بوده اند، در پايان به هركدام كه در حسن خطاب ورد جواب بر ديگري پيروزي مي يافت، جايزه داده مي شد و او را به عنوان قهرمان سخنور گلباران مي كردند، اين راويان و سخنوران يا مداحان، از هر جهت ذوق و آمادگي دارند كه خود شاعري توانا شوند، چنانكه در احوال بعضي شعراي عرب و عجم آمده است كه از روايتگري و سخنوري به شاعري و سخن گستري رسيده اند. گوينده اشعار كتاب حاضر هم يكي از سخنوران و مداحان توانا و معروف اصفهان است كه با قدرت بيان و طبع روان از مداحي و روايتگري بشاعري رسيده كه بشرح احوال و نام و نشانش در زير اشاره شده است:

«شناسايي شاعر»

ميرزا مرتضي اشتري فرد متخلص به (اشتري) فرزند ميرزا عباسعلي مرحوم كه در آغاز سخن از او ياد شد، بسال هزار و سيصد و دوازده هجري شمسي در اصفهان از پدر و مادري مؤمن و شريف و عفيف زاده شد. وي به مقتضاي تربيت خانوادگي و تشويق و ترغيب والدين از عهد كودكي قلب پاك و مصفاي خود را به محبت و عشق خاندان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و علي (علیه السلام) و بازماندگانش سپرد و براي فداكاري و خدمتگزاري در راه دين و مذهب عهد مودت بست و اكنون چهل و دو سال است كه اين رشته و پيوند دوستي پيوند محكم و ناگسستني تر مي شود. اشتري از اوان خردسالي با رهبري پدر به حفظ بعضي از آيات قرآن و كلمات بزرگان دين مشغول شد و از پدر خواندن و از بر كردن مدح و مرثيه ائمّه طاهرين

ص: 6

را رفته رفته فراگرفت، از هر شاعري شعري اخلاقي يا اجتماعي حفظ كرد و در مجالس و مجامع ديني و مذهبي با همراهي پدر، پاي منبر مي ايستاد و شعر مناسبي همراه با مديحه يا مرثيه كوتاهي مي خواند و چون دمي گرم نفسي گيرا و آهنگي خوش داشت مجلسش مي گرفت همين باعث علاقه و شوق بيشترش در اين راه مي شد. چون حافظه اي قوي و ذهني آماده داشت بسياري از انواع آثار گويندگان را در گنجينه خاطر اندوخت و از هر چمن گلي چيد و از هر سخن پندي آموخت و همين عوامل مقدمه شاعري او را فراهم كردند.

چون در اثر ذوق فطري و شور و شوق نوجواني، اشعار و مضامين حفظ شده پيوسته در ذهن آماده اش رژه مي رفتند، گاهي از روي بيتي از بزرگان چند بيت مي ساخت و پيش خود طبع آزمايي مي كرد كم كم آتش اشتياقش تيزتر شد و به انجمن هاي ادبي راه يافت و با شعرا آشنا شد ايشان هم چون در او ذوق شاعري ديدند به تربيتش رغبت كردند علاوه بر حضور در انجمن هاي ادب بيشتر از محضر مرحوم حاج شيخ عباسعلي سهيليان متخلص به (فايض) كسب فيض مي كرد و چون آن مرحوم هم شاعري توانا و هم فاضلي درس خوانده و اديب بود، بدون بخل و ضنت در اصلاح اشعارش از هيچ كوششي مضايقه نمي كرد (خدايش بيامرزد كه شاعري پاك طينت و عالمي بي ادعا و محضرش شيرين و گنجينه اي از نكات و لطايف و ظرافت ادبي بود)

اشتري چنديست به اصرار دوستان كه شيفته كردار و گرفتارش شده اند متجاوز از چند هزار بيت اشعار خود را گردآوري و براي چاپ آماده كرده است. نويسنده در تابستان امسال بمطالعه آنها مشغول شد و تعداد هزار و دويست بيت

ص: 7

آنها را كه در دست داشت، از نظر گذراند، بايد انصاف داد و از حق نگذشت كه اشعارش بيشتر نغز دلپذير و داراي مضامين و مفاهيم مذهبي و اخلاقي و اجتماعي است و از نظر قواعد و صنايع لفظي و معنوي بي عيب و آراسته است آنچه بيش از همه چيز در اين اشعار بنظر مي رسد صفاي روح و عشق و محبت و نيت پاك گوينده نسبت به دين و رهبران دين است. در آثار اشتري پاكي، يكرنگي، فروتني، ادب و انسان دوستي موج مي زند. اين سخنان آيينه تمام نماي روح بي آلايش شاعر است بنابراين مي توان گوينده را از لابلاي اشعارش ديد و سنجيد شناخت و با قلب متواضع و مهربانش آشنا شد. زيب النسا شاهزاده خانم هندي چه خوب بدين مناسبت گفته است:

در سخن پنهان شدم مانند بودر برگ گل*** هركه دارد ميل ديدن در سخن بيند مرا

هركس چون نويسنده مدت سي سال از نزديك با اشتري آشنا بوده باشد، مي داند كه اين سخنان تماماً زبان دل پاك و بي كينه اوست و اذعان دارد كه سخن اشتري چون خودش صاف و يكدست و بي آلايش است و اين چند نمونه از اشعارش:

هر آن كسي كه بدل راه با خدا دارد*** هميشه آينه قلب او صفا دارد

حيف باشد كه بزنگار گناه آلايي*** آن دلي را كه چو آيينه مصفا داري

ز روي صدق و صفا هركه شد گداي علي*** بدو مقام شهي ميدهد خداي علي

تا گداي كوي مولا شاه درويشان شديم*** بر فراز تخت بخت خويش سلطانيم ما

ص: 8

اين افتخار بس كه ز الطاف كردگار*** مهر عليست خاطره سال و ماه ما

بگو بقاضي حاجات حاجت خود را*** بنزد اهل جهان آبروي خويش مريز

براه خدمت مردم دمي ز پا منشين*** بدين طريق پسنديده در تكاپو باش

در سراسر اين اشعار، جز تواضع و فروتني، عواطف و احساسات انسان دوستي، توجه به شعائر مذهبي و عشق و محبت بمردم، سخني از خودستايي و بزرگ نمايي نيست، هرچه هست عذر است و مهر است و طلب آمرزش:

بدين شعر ناچيز دارم رجاي*** كه از من پس از مرگ ماند بجاي

مگر از راه خير يادم كنند*** درودي فرستند و شادم كنند

ز راه نيكويي و حق پروري*** بگويند يادش بخير اشتري

اين مداح سحر بيان و شاعر شيرين زبان هم اكنون در خيابان فروغي كارگاه درودگري دارد و خود و بازوان همكاري كارگرش كمر بخدمت مردم بسته اند و كار مي كنند و جز از خدا و بازوان تواناي خويش از هيچ آفريده منت پذير نيستند.

توفيق اينگونه مردان بي ريا و زحمتكش را كه فقط در راه انسانيت و شرف گام برمي دارند از خداي يگانه و توانا خواستار است.

بيست و چهارم تيرماه هزار و سيصد و پنجاه و سه خورشيدي

(جعفر نواي اصفهاني)

ص: 9

علي كه برق لهيبش ز خصم زشت سگال*** بسوخت خرمن هستي برزمگاه هلاك

يگانه دخت پيمبر كه درك رتبه او*** بحق كه نيست ميسّر بفكرت چالاك

حسن كه مصلحت صلح او مصون بنمود*** وجود گوهر دين از فنا و استهلاك

حسين شاه شهيدان كه شد شهيد و شدند*** تمام خلق جهان در عزاي او غمناك

عليّ سيّد سجّاد و باقر و جعفر*** كه داده اند بدين فر ز دانش و ادراك

امام موسي كاظم كه شد بسجن جفا*** اسير و بندي جور ستمگر سفّاك

رضا كه شد جگر او ز كيد اهل عناد*** بدور ازبر احباب و اقربا صد چاك

تقيّ مظهر تقوي دگر عليّ نقي*** امام عسري آن مظهر خصائل پاك

امام قائم غائب ز عيم جنّ و بشر*** يگانه حجّت حق روح عالَمينَ فَداك

ز لطف عام ده و چار «اشتري» خواهد*** رسد باوج سعادت ز تنگناي مغاك

ص: 2

احمد مرسل محمّد آنكه از ميلاد او *** خوشدل و مسرور گشتند اهل حق از شيخ و شاب

منجي خلق جهان شاهي كه ابناي بشر*** گشته اند از لطف عامش كامجوي و كامياب

شهريار پاك آييني كه قرآنش بود*** رحمت از بهر خلائق فصل فصل و باب باب

در عذاب دائمي هركس كه هست از وي بري*** شادمان آنكس كه دارد با وجودش انتساب

در قفاي يكدگر باشند تا ليل و نهار*** تا فشاند پرتو زرّين بعالم آفتاب

دوستانش شادمان و خرّم و خندان مدام*** دشمنانش از تأسّف گه در آتش گه در آب

«اشتري» گر در دو عالم طالب آسايشي*** از كلامش رو مگردان، از مرامش رخ متاب

ميان بربست با تأييد حيّ معدلت گستر*** هزاران عقده نگشوده را وا كرد از بعثت

بهشت مهربانيّ و صفا، صلح و سلامت را*** براي پيروان يكجا مهيّا كرد از بعثت

همان اعجاز كز آغاز بودند انبيا عاجز*** نبي ختم رسل تنهاي تنها كرد از بعثت

كه ديگر قاب قوسين حريم ذات يكتا را*** به غير از احمد مرسل تماشا كرد از بعثت

نديده است و نبيند كس ز خلق اوّل و آخر*** شه ملك صفا لطفي كه با ما كرد از بعثت

جهاني را كه بود آكنده از بيداد و خشم و كين*** همه مهر و وفا آن شاه بطحا كرد از بعثت

ز خلق و خوي نيكو آن جهان لطف و دلجوئي*** گل بستان ايمان را شكوفا كرد از بعثت

چه بر حق رايتي افراشت در سرتاسر گيتي*** چه محكم نهضتي از مهر برپا كرد از بعثت

به امر قادر فرد احد گلبانگ وحدت را*** رسول حق محمّد نقش دلها كرد از بعثت

نه تنها «اشتري» او شد حبيب حضرت باري*** كه بر قلب جهاني راه پيدا كرد از بعثت

ص: 5

در نگر تاريخ تاريك سياه جهل را*** تا كه دريا بي نبيّ حق چرا مبعوث شد

افكند بر فرق انسان تا كه ظلّ مرحمت*** احمد محمود با فرّ هما مبعوث شد

«اشتري» بر گوش جان آيد دمادم اين ندا*** مصطفي آيينه ايزدنما مبعوث شد

نبيّ ابطحي آن رادمرد راه انساني*** كه از فضل و شرافت افتخار نسل آدم شد

قوام دين حق احمد، ابوالقاسم شه سرمد*** كه از رأيش بساط عالم هستي منظّم شد

شه او رنگ بخشايش، كه از فضل و جوانمردي*** رهين جود و احسانش هزاران همچو حاتم شد

بدانشگاه عرفانش ز فيض بي كران او*** يكي از علم سلمان و يكي از زهد ميثم شد

همه سر تا بپا دانش، خديو كشور بينش*** كه از افكار والايش عيان صد راز مبهم شد

بود بنيان اعجاز رسل از فيض او، زانرو*** نمي از بحر اعجازش دم عيسي بن مريم شد

به پيكار عدو از جان بر آن سر حلقه خوبان*** علي شاه جوانمردان انيس و يار و همدم شد

ز فرط اهتمام شير حق مولاي دين حيدر*** فزون گرديد عدل و داد و بيداد و ستم كم شد

عظيم الشأن مولائي كه آيين نكوكاري*** بعالم استوار از دست آن مير معظّم شد

من و حبّ اميرالمؤمنين آن رحمت مطلق*** كه بهر اهل ايمان «اشتري» مهرش مسلّم شد

ص: 8

همچنان بي بعد و بي حائل به محرمگاه قرب*** در مقام قاب قوسيني، به داور توأمي

بزم قُربت گر شود حاصل نميباشد بعيد*** كز تقرّب با حريم ذات بيچون محرمي

تا شدي مبعوث با فرمان دادار و دود*** از عنايت تا ابد با خلق يارو همدمي

در سخاوت چونكه آيد بحر انعامت بجوش*** درس آموز هزاران همچون مَعن و حاتمي

تا فشاني رشحه بر خلق دو عالم از كرم*** اعتبار كوثريّ و آبروي زمزمي

با كف گوهر فشان اي مصدر بذل عميم*** اعتبار قُلزُم سرشار و سرمشق يمي

در مقام جذبه اي عبد، اي رسول راستين*** آنچنان جذبي كه پنداري بخالق توأمي

در ترّنمگاه عرش اي روح جاويد كلام*** نغمه كرّوبيان را موجب زير و بمي

حكم باشد حكم تو اي رحمت اللعالمين*** چونكه ميزان و قيامت را بفردا حاكمي

در مقام نور افشانيّ و پرتو گستري*** پُر ضياتر از جمال آفتاب عالمي

ص: 12

حشمت صد چون سليمانت بود زير نگين*** چونكه منشور نبوّت را به گيتي خاتمي

در هجوم رنج تن فرسا ز عين عافيت*** موجب آرامش جان، باعث دفع غمي

«اشتري» جز با تو مكنونات دل نگشوده است*** چونكه بر راز وي از علم لَدُنّي محرمي

به امر بلّغ آمد از جانب داور*** رسول كافّه ناس احمد محمود

قوام يافت به نامش عوالم ايجاد*** دوام يافت ز نامش مظاهر موجود

كسيكه چشم تميزش به امر رأي منير*** به خلق داد نشاني ز حاسد و محسود

به پاس خاططر او بود اگر كليم خداي*** به طور در بر حق باب گفتگو بگشود

به جز طريق هُدايش كه هست جانب خير*** مرو طريق دگر را كه بنگري مسدود

براي امّت خويش آن پيمبر امّي*** ره فلاح ز بسط علوم باز نمود

شگفت بين كه وِرا سايه اي نبود، امّا*** فكند بر سر مخلوق سايه ممدود

به نام خاتم پيغمبران بود، ليكن*** خود او طريق رسالت بر انبيا بگشود

به خلق و خوي و منش شاهكار خلقت دان*** ورا كه گفت خدايش محمّد محمود

پيمبري كه ز رأفت به سجده گاه تراب*** وجود اوست ميانجي به ساجد و مسجود

ص: 14

به راستاي فضيلت طريق اوست عميد*** وجود اوست به اركان كائنات عمود

به روزگار بود تا كه چرخ در گردش*** به امر ايزد دادار قادر معبود

بود به پهنه ايجاد تا اساس حيات*** بود به گستره خاك تا مجال خلود

محبّ او به بر اين و آن بود محبوب*** عدوي او به بر آن و اين شود مردود

بدين چكامه زيبنده «اشتري» آورد*** به كف ز بحر عنايات گوهر مقصود

پيغمبر حميده خصال احمد*** آن مقتداي خلق جهان يكسر

شاديّ ما بود ز دو جا زيرا*** طالع شده دو مهر ز يك خاور

از لطف بي حساب خداوندي*** توأم شده دو عيد به يكديگر...

همواره مدح احمد و آل او*** برجا ز «اشتريست» در اين دفتر

عجب دارم از آن ناحق شناسان ستم آيين*** كه بشكستند از راه جفا دندان پيغمبر

خزان شد گلشن دنيا چو رحلت كرد آن مولا*** بغم شد مبتلا زهرا گل بستان پيغمبر

روان گرديد خون دل ز چشمان گهر بارش*** به تن تا داشت جان در ماتم فقدان پيغمبر

بفرداي قيامت «اشتري» را بهر بخشايش*** بود امّيد بر الطاف بي پايان پيغمبر

يكي احمد ابوالقاسم محمّد(صلی الله علیه و آله)*** رسول حضرت باري پيمبر

پس آنگه حضرت صادق كزو شد*** تشيّع را همي رونق ميسّر

فلك گرديد نورافشان سراپا*** زمين شد غرق شادي پاي تا سر

به تبريك و به تجليل و به تمجيد*** خطيبان را همي بيني به منبر

پي تمجيد آيين الهي*** مدد جو «اشتري» از آن دو سرور

بست ره بر صرصر بنيان براندازد خزان*** باز كرد آغوش و داد از مهر گلها را پناه

در چنين فصلي كه مي بارد صفا از بام و در*** ديده از رخسار گل برداشتن باشد گناه

خاصه در روزي كه در گلزار هستي شد پديد*** نوگلي رشك بهشت جاودان از روي ماه

احمد مرسل محمّد زينت بزم وجود*** زبده مخلوق عالم بنده پاك اله

پاك مولودي كه آورد از طريق مرحمت*** نعمت آزادگيّ و سرفرازيّ و رفاه

سركشان را از طريق پافشاريّ و ثبات*** ساخت با تأييد حق فرمان گزار و سر براه

«اشتري» تا روز باشد در قفاي تيره شام*** دوستانش رو سفيد و دشمنانش رو سياه

تو امام اوّليني تو اميد واپسيني*** كه تو آيت مبيني جلوات كبريا را

من اگر خدا پرستم به ره تو پايبستم*** به خدا كه از تو جستم ره طاعت خدا را

به مقام دلنوازي چو يد كرم فرازي*** به جهان فسانه سازي همه بخشش و عطا را

همه مظهر عجائب همه منبع غرائب*** همه دافع مصائب دل زار مبتلا را

بجز از علي نگويم بجز از علي نجويم*** كه گشايد او برويم در مخزن عطا را

علي آن امير بر حق علي آن خديو مطلق*** كه نمود روز خندق صفت خدا نما را

به جز از علي ز رتبت كه ز مجد و فرّ و شوكت*** ز قدم بداد زينت سردوش مصطفا را

توئي آن وليّ باري كه فلك به زير آري*** چو ز آستين بر آري يد آسمان گرا را

اگر اي امير اعظم به غلامي تو ارزم*** به رواق عرش سايم سر مجد و اعتلا را

منم «اشتريّ» غمگين تو امير مهرآيين*** بزدا ز قلب مسكين غم و درد جانگزا را

ص: 20

عجب نبود اگر مهر توأم در سينه جا دارد*** كه از عشقت صفا بخشيده ام مأواي مهرت را

تهي سازد ز حبّ ديگران كانون دل هركس*** ز روي حق شناسي بنگرد معناي مهرت را

به اين لطفي كه داري با محبّان يا علي حاشا*** كه باشد جا بجز باغ جنان داراي مهرت را

نديدم در سخن بهتر ز مهرت دست آويزي*** از آنرو در ميان آوردم اينجا پاي مهرت را

عجب نبود كه شعرم اينچنين شيوا بود شاها*** كه زيب آن نمودم نام زيب افزاي مهرت را

اگر دستش نگيري «اشتري» از پاي مي افتد*** شها درياب اين مدّاح خود، شيداي مهرت را

در چنين روزي ز لطف دوست خاك تيره فام*** روشني بر خويش همچون مهر روشنگر گرفت

در چنين روزي كه باشد عيد مسعود غدير*** مرغ جان اهل حق از شوق بال و پر گرفت

هست روزي پر بها زيرا كه ختم انبياء*** بهر تعيين خلافت بازوي حيدر گرفت

منبع جودي كه حاجتمند هنگام نماز*** از كف ذيجود فيّاض وي انگشتر گرفت

لافتي الاّ علي لا سيف الاّ ذوالفقار*** هست عنواني كه از حق خواجه قنبر گرفت

اي خوش آن نيك اختري كز روي ايمان و خلوص*** در دو عالم دامن آن مظهر داور گرفت

كي نشيند تا ابد گرد كدورت بر دلي*** كز ولايش روشني چون خسرو خاور گرفت

ميشود سيراب از سرچشمه فيض خداي*** هركسي جامي ز دست ساقي كوثر گرفت

ميتوان با مهر آن مولي به گلزار بهشت...*** «اشتري» جادر برش چون مالك اشتر گرفت

ص: 23

آن پيشواي راستين آن نقش پرداز يقين*** آنكس كه سر از مشركين بهر خدا بگرفته است

اين رتبه مدحتگري كز حق ستانده «اشتري»*** پاس ثناي حيدري الحق بجا بگرفته است

از اين ميلاد مسعود همايون فال جا دارد*** اگر گويم صفا، نور و ضيا در كعبه پيدا شد

نمي باشد اگر محبوب و منظور خدا مولي*** چرا شد در حرم ظاهر چرا در كعبه پيدا شد

خدا جويان حقگو را به گيتي «اشتري» الحق*** امام و پيشوا و مقتدا در كعبه پيدا شد

شهسوار ملك دين شاهي كه الحق جاي دارد*** حبّ او گر ملك دلها را ز پا تا سر بگيرد

مرتضي شاه ولايت آنكه از روي عنايت*** لطف عامش دست ما را در صف محشر بگيرد

گر كند كس پيروي زان مظهر حقّ و حقيقت*** حاش لله گر وجودش جاي در آذر بگيرد

آنكه مهرش هست او را در جهان فرض مسلّم*** هركه خواهد در جزا جانزد پيغمبر بگيرد

آنكه صد چون من نشايد تا كند مدح و ثنايش*** گر بكف تا روز محشر خامه و دفتر بگيرد

«اشتري» بر منزل مقصود نائل گردد آخر*** هركه چون مولي اميرالمؤمنين رهبر بگيرد

آنكه چون عيسي دمش بخشد بجشم مرده جان*** آنكه اندر تيه حيراني به موسي گشت يار

شير ميدان شجاعت آنكه در ميدان رزم*** دشمنان بودند چون رو به ز بيمش در فرار

آن شهنشاهي كه از جاه و جلال و منزلت*** همچو او ديگر نخواهد ديد چشم روزگار

اشجع الناس آنكه در اوصاف او جبريل گفت*** لافتي الاّ علي لا سيف الاّ ذوالفقار

بود چون مظهر بذات پاك ربّ العالمين*** كعبه را كرد از تولّد خوش قرين افتخار

گاه مهر آئينه لطف خداي لايزال*** موقع خشم آيتي از خشم و قهر كردگار

ياور بيچارگان و خصم جان ظالمان*** شافع روز قيامت قاسم جنّات و نار

قبله اهل يقين استاد جبريل امين*** پيشواي مؤمنين باب كبار هفت و چار

مكتب عامش ز رحمت فيض بخش كائنات*** انبياء و اوليا را از كرم آموزگار

در غدير خم به احمد آمد از حق اين خطاب*** كن مقام مرتضي عنوان بهر خرد و كبار

ص: 28

گفت پيغمبر هر آنكس را منم يارو مُعين*** هست حيدر بهر او مولي و صاحب اختيار

بر سر دست محمّد چونكه حيدر جا گرفت*** گشت بهر خلق عالم كنز مخفي آشكار

«اشتري» را گر بود مانند سوسن صد زبان*** مدح او را كي تواند گفت تا روز شمار

عقل بركنه كمالت نتواند ره يافت*** زانكه جولانگه شاهين نبود جاي مگس

هركسي غير علي رهبر و مولي دارد*** خوار خواهد شدن اندر نظر خلق چو خس

بلبل آساز فراق گل رويت شاها*** شده بر «اشتري» زار جهان همچو قفس

در جهان آن شير يزدان بود قهّاري توان*** در بيان آن پاك ايمان بود يزداني كلام

عرصه ميشد تنگ بر اعدا چو مي آمد برون*** ذوالفقار كفر سوز و دين پناهش از نيام

شير حقّ و پشتبان حقّ و پرچمدار حق*** حق شعار و حق بيان و حق كلام و حق مرام

روز در فكر ضعيفان بود و شب در ذكر حق*** اين چنين طي ميشد از آن پاك ايمان صبح و شام

پرتو لطفش اگر دين را نميشد پشتبان*** بود حق تا روز محشر در خفاگاه ظلام

جهد كن در عدل و احسان، سعي كن در كار خير*** ايكه ميپوئي طريق آن نكو طينت امام

در جفا و جور و ظلم و خودسري مگشاي دست*** در طريق داد و احسان و وفا بگذار گام

ياور مظلوم باش و دشمن ظالم، كه بود*** شيوه شير حق اينسان در ميان خاص و عام

هركه شد زير لواي شاه مردان مستقر*** تا قيامت بر سرش آن ظلّ عالي مستدام

«اشتري» بادا محبّ او قرين با مجد و فرّ*** خصم او باشد انيس رنج روز افزون مدام

ص: 31

آنكه لطف عام او همواره از روز ازل*** انبيا را بوده در هر جا مددكار و نديم

آنكه مهرش هست همچون مهر ربّاني مدام*** آنكه ذاتش هست همچون ذات يزداني قديم

آنكه لطف بي دريغش چون خداوند كريم*** از براي بذل وجود و فيض مي باشد عميم

نامش از مردي بود در صفحه عالم علم*** مدح گوي قدرتش باشد خداوند عليم

گلشن كون و مكان را عطر آگين ميكند*** چون وزد از خاك جان افزاي كوي او شميم

آنكه باشد بر كفش از كشور هستي زمام*** آنكه بر خلق دو عالم هست مولي و زعيم

«اشتري» را حاجت ديرين همين باشد مدام*** تا كه از لطف خدا گردد بدرگاهش مقيم

هميشه آينه سان روشنست و نوراني*** هر آن دلي كه در آن كرده جا ولاي علي

بآنكه طالب ديدار روي حق باشد*** بگو به بين ز صفا روي حق نماي علي

بعرش حق شب معراج احمد مرسل*** شنيد از همه سو صوت دلرباي علي

بداد خاتم خود در نماز بر سائل*** به بين كرامت و احسان، نگر سخاي علي

كه داد در صف ميدان بوقت رزم عدو*** بدست دشمن خود تيغ خود سواي علي

رضاي حيدر صفدر بود رضاي خدا*** رضاي خالق اكبر بود رضاي علي

به نزد اهل خرد با حقست يگانه*** هر آنكسي كه نگرديد آشناي علي

بگاه بت شكني در حريم حضرت حق*** بروي دوش نبي جاگرفت پاي علي

جهان نموده منوّر ز نور خود خورشيد*** از آنكه نور گرفته است از ضياي علي

شود بهر دو جهان رستگار و كامروا*** كسي كه پيشه خود كرده رسم وراي علي

ص: 34

زبان اهل سخن در مديح او الكن*** كه گفته است بقرآن خدا ثناي علي

اميد «اشتري» از حق چنين بود شب و روز*** دوباره بنگرد آن صحن با صفاي علي

مطيع او به ارم كي فروشد اين عنوان؟*** غلام او به جنان كي فروشد اين منصب؟

اگر كه قدرت نستوه او نبودنداشت*** چنين جلالت جاويد پايه مذهب

علي كه فوق توان بشر بقدرت داشت*** به روزگار خلافت به شب اطاعت ربّ

كسي كه شيعه ناب عليست مي باشد*** هميشه شهر به نيكيّ و پاكي مشرب

الا كه مهر زند تا كه از افق هر روز*** بچاه تيره مغرب فرو رود هر شب

دهان دشمن تو پر ز واي واي اسف*** بكام، ياور تو، ذكر يا علي بر لب

ز شهد مهر علي شعر اشتري شده است*** به اعتبار ادب، رشكِ انگبين ور طب

گوي سبقت زد به ميدان طريقت هركسي*** جز به حرف حق لبش در زندگاني وا نبود

درگذار رهروان خواندم رموز سالكي*** غير خطّ جاده ديدم چون خطي خوانا نبود

عشرت دنيا سراسر بود نيرنگ و فريب*** اي خوش آنكس كز ازل ميلش سوي دنيا نبود

داشت گر كاري رواج اي دوست كار ما نداشت*** بود اگر در دست كس فعلي بدست ما نبود

جز فريب و حيله گردون در خط گردش نداشت*** گر كه جائي داشت شفقت لا جرم اينجا نبود

وعده پاداش هست امروز و جمعي سركشند*** واي اگر پاي عقوبت در ميان فردا نبود

سرّ خود با خود به خاك گور بردند اهل راز*** محرمي چون در ميان مردم دنيا نبود

گوهر عمرم به باد نيستي مي شد تباه*** گر كه در گنجينه دل آن دُر يكتا نبود

سينه ام گنج دُر معني نمي شد «اشتري»*** در دل من گر كه مهر حضرت مولا نبود

شمع ايوان ولايت نور بزم عارفان*** آنكه الحق همچو او در زُهد و در تقوا نبود

ص: 39

مرتضي وجه الهي آنكه در روز مصاف*** همنوردي بهر او در عرصه هيجا نبود

گر ز امر خالق بيچون نمي شد خلقتش*** در جهان كفوي براي حضرت زهرا نبود

براي دفع بلايا برو به سوي كسي*** كه مشكلات ترا حل كند به آساني

يگانه رهبر اوتاد شمع بزم وجود*** علي كه نيست ورا در جهان دين ثاني

علي خلاصه هستي و اسوه خلقت*** علي كه هست بناي وجود را باني

علي كه لوح دل پيروان او باشد*** ز فيض دولت مدحش مدام نوراني

مدد ز حق طلبد تا ز طبع گوهرزا*** به مدحت تو كند «اشتري» دُر افشاني

اميدم آنكه به پيرانه سر به باقي عمر*** از اين غلام سيه روي رو مگرداني

بخوان ز شهر صفاهان مرا به سوي نجف*** كه در جوار تو از جان كنم ثنا خواني

جاي دارد خاك بر افلاك اگر پهلو زند*** تا فروزان گنج بادآور بدست آورده است

هست ديباي چمن را فرّ و زيب ديگري*** تا ز ابر آويزه گوهر بدست آورده است

شاخ گُل گرديده دست افشان بپاي بزم عشق*** تا به باغ از باد خنياگر بدست آورده است

صفحه صحرا تو گوئي شد هم آغوش اُفق*** بس فروان لاله احمر بدست آورده است

گلبن زيبا به بستان گر سرافرازد بجاست*** پافشاري كرده تا افسر بدست آورده است

آنچنان كايين ارباب زر است از خوشدلي*** ميزند لبخند گُل تا زر بدست آورده است

گشته اقليم چمن تسخير سلطان بهار*** بَه از اين فاتح كه خوش لشگر بدست آورده است

ساحت گلگشت را امسال حالي ديگر است*** باغ و بَر زيبائي ديگر بدست آورده است

هست بُلبل را به گلشن لحن قدّوسي مگر*** چامه اي در مدحت حيدر بدست آورده است

شهسوار ملك دين مولي اميرالمؤمنين*** كز قُدومش خاك زيب و فر بدست آورده است

ص: 42

مظهر بخشش يداللّلهي كه سائل در نماز*** از كف فيّاضش انگشتر بدست آورده است

حامي حق آنكه هست از قدرت يزدانيش*** رونقي گر دين پيغمبر بدست آورده است

گشت فتحُ الباب دين از بازوي مردانه اش*** تا كه دَر از قلعه خيبر بدست آورده است

گشته از موج مهيب بحر طوفانزا رها*** تا كه از كشتيّ دين لنگر بدست آورده است

ذوالفقار كُفر سوز و دين پناه خويش را*** در صف هَيجا پي كيفر بدست آورده است

از علوّ همّت والاي مرد حق علي*** مذهب اسلام زيب و فر بدست آورده است

پُر بها گردد به نزد اهل ايمان «اشتري»*** هركسي دامان آن رهبر بدست آورده است

شام هجرانم مبدّل گشت بر صبح وسال*** تا شدم از ديدن آن حق شمائل كامياب

گشتم از ديدار او وز نشئه فيض حضور*** پايكوب و دست افشان سرخوش و مست و خراب

كعبه الحق حالتي ديگر به خود بگرفته است*** تا در آن بيت معظّم شد تولّد بوتراب

بوتراب از لطف حق تا زد قدم بر روي خاك*** عرش گويد دمبدم يا ليتني كنت تراب

عارف و عامي بوجدند و طرب زين موهبت*** در سماع و شور و شادي پيرو برنا شيخ و شاب

سرور و سالار خيل سروران روزگار*** والي مُلك ولايت خسرو مالك رقاب

نور چشم اهل بينش كنز علم كبريا*** آبروي آفرينش وارث ختمي مآب

هركه خواهد بهره ور گردد ز فيض علم حق*** شهر علم حق بود احمد علي بر اوست باب

لا فتي الاّ علي لا سَيف الاّ ذوالفقار*** در خور شأنش بود كامد ز ايزد اين خطاب

رحمت حق بر محبّان علي گردد قرين*** تا ابد باشد عدوي بد سگالش در عذاب

ص: 44

هركه از جان گشته مدحتگر بر آن جان جهان*** ميشود در حشر جايش نزد آن عاليجناب

آنكه شد محسوب در خيل محبّان علي*** گو چه غم باشد ترا از وحشت روز حساب

جز ز درگاه عليّ و آل حاجت خواستن*** ماند آنرا كز تغافل آب جويد از سراب

«اشتري» تا گوهرافشان گشته در مدح علي*** از دهان او برون آيد همي درّ خوشاب

ببين سراسر قرآن كه جلوه شأنش*** در آيه اي كه نگرديده است نازل نيست

به مشكلات بجو از علي مدد زيرا*** كسي چو او به يقين بهر حلّ مشكل نيست

هميشه مرغ دلم پر زند بسوي نجف*** كه بهر او به از اين آشيانه منزل نيست

كسيكه بر سر كويش مكان كند نه عجب*** كه هيچگاه به باغ بهشت مايل نيست

به كشتزار جهان اي امام دين مبين*** مرا به غير ولاي تو هيچ حاصل نيست

ز «اشتري» بود اين شعر هديه اي بپذير*** اگر چه هديه او در بر تو قابل نيست

فصلي كه به گلدشت و به گلزار و به بستان*** بس مرغ خوش الحان به نواي بم و زير است

هر جا نگري از اثر صنع خداوند*** از سبزه نو خيز جوان عالم پير است

در ضائقه جاري همه جا شهد مصفّا*** هر شاخ شكوفا به نظر چشمه شير است

امسال شكوفائي گل فصل بهاران*** اين قدر كه دارد سببش عيد غدير است

اي خلق بشارت كه علي آن ولي حق*** با امر خدا والي بي شبه و نظير است

شد وارث اورنگ رسولي كه به عالم*** بر خلق به تأييد خداوند بشير است

آن مير فلك فر كه به هر مُلك بود شاه*** آن شهره عالم كه به هر شهر شهير است

گاه از شفقت حامي اطفال يتيمست*** گاهي ز كرم مونس مسكين و فقير است

دارند بزرگان به بر او سرِ تعظيم*** از بس ز جلال و ز كرامات كبير است

آن منبع فيضي كه ز شأن و ز شرافت*** لقمان به مَثَل در بر او طفل صغير است

ص: 47

هستند خبيران به برش يكسره نادان*** از بسكه به هر باب بصير است و خبير است

آن اشجع نامي كه به هنگام مصافش*** بر خاك فتد خصم زبون گرچه دلير است

روباه صفت خصم گريزد ز بر او*** زيرا به جگر در صفِ پيكار چو شير است

كي مدح وي آيد به قلم «اشتري» آخر*** آنكس كه ستايشگر او حيّ قدير است

هيچگه سر ننهم جز به ره پير مغان*** كه از آنجا نبود روح فزاترجائي

گر ببينم شبي آن شاهد مقصود به خواب*** نيست شيرين تر از آن لحظه مرا رؤيائي

اهل دل جمله ز پيمانه چشمش مستند*** نيست چون او به يقين ساقي بزم آرائي

مالك ملك ولايت كه از او گشته بپاي*** در سويد اي دل اهل ولا غوغائي

علي آن شير خدا نور حقيقت كه چو مهر*** بهره ور ساخته از پرتو خود دنيائي

علي آن نيك شمائل كه به دنياي وجود*** بود از جلوه حق آينه گويائي

مقتداي همه ارباب حقيقت كه به حشر*** جز پناهش نبود بهر كسي مأوائي

سرخوش از عشق به فرداي قيامت خيزد*** آنكه امروز زند از خم او صهبائي

به حقارت نگرد سلطنت ملك جهان*** هر كه دارد چو علي راهبر و مولائي

گوهر معرفت آرد به كف از بحر كمال*** هر كه چون «اشتري» آورد در معنائي

ص: 49

ده گوش به آوازه در اين مه كه به گلگشت*** قمري به نوا باشد و بلبل به صفير است

آن ماه كه در سال به عزّو به شرافت*** بي مثل و قرين باشد و بي شبه و نظير است

باري به مه فخر قريني كه در آن ماه*** زبندگيش از اثر عيد غدير است

روزي كه علي بر زبر تخت ولايت*** بنشسته به تأييد و به تأكيد بشير است

بگرفت علي را به سر دست محمّد(صلی الله علیه و آله)*** گفتا كه علي بعد من اي قوم امير است

اكملت و لكُم دينكم امروز جز اين نيست*** كين رتبه به فرمان خداوند قدير است

مولاي شما نيست به جز حيدر كرّار*** آنكس كه مرا يار و مددكار و ظهير است

حيدر كه بود حامي دين مظهر ايمان*** حيدر كه به آيين خداوند نصير است

حيدر كه به اسرار خفي راز نهاني*** با علم لدّني همه آگاه و بصير است

حيدر كه به حكمش ننهد هر كه سر از جان*** بي شك به كف جهل گرفتار و اسير است

ص: 51

قهرش چو بود دوزخ و مهرش چو جنانست*** يارش به جنان باشد و خصمش به سعير است

هست آنكه خداوند و نبي مدح سرايش*** مدحش چه سرايم كه زبان سخت قصير است

من «اشتريم» چامه ناچيز من اكنون*** شعريست كه در خرمن فضلش چو شعير است

چو شد از او متولّد بكعبه شير خداي*** بگو بفاطمه بنت اسد بخويش ببال

همي نه فخر بود از براي خلق جهان*** كه هست خلقت او افتخار احمد و آل

علي كه عقل بود عاجز از كمالاتش*** علي كه درك مقامات اوست امر مُحال

بحلّ مشكل خود از علي بجو امداد*** كه هست يار محبّان خويش در همه حال

علي كه ره نبرد بر مدار مدحت او*** كند هر آنچه تكاپوي فكرت فعّال

كجا به اوج صفات علي توان ره يافت*** هر آنچه طائر انديشه ام زند پر و بال

بحال سير بود تا كه مهر و مه بفلك*** بجاي خويش بود تا كه هفته و مه و سال

هميشه تا كه بجا هست ثابت و سيّار*** بپويد ارض و سما تا كه اين طريق و روال

شود مُحبّ تو مقرون به عيش و شور و شعف*** بود عدوي تو هر دم قرين رنج و ملال

به حدّ وصف علي «اشتري» كجا برسي*** هزار سال خدايت اگر دهد امهال

ص: 53

بحقّ نام علي از جميع بيماران*** ز لطف خويش خدا رفع كن كسالت حال

تو مدينه كمالي تو وليّ ذوالجلالي*** تو امير خوش خصالي تو جمال حق نمائي

تو مقدّر الستي تو مدبّري به هستي*** تو بعرش جان نشستي به اريكه خدائي

بجز از تو مام كيهان پسري دگر نزايد*** كه بمنتها رساند ره و رسم پارسائي

تو خديو خوش مرامي تو خطيب خوش كلامي*** تو بحقّ حق تمامي بطريق حق ستائي

چه كند بكار مدحت اگر «اشتري» نگويد*** خجلم ز گفته خود ز قصور و نارسائي

اي پيشواي متّقين دارم بروز واپسين*** بر لطف عامت التجا هو يا علي هو يا علي

اي بر خلائق راهبر ممدح و ثنايت سر بسر*** فرموده در قرآن خدا هو يا علي هو يا علي

حبّ تو ايمان همه لطفت نگهبان همه*** در هر مكان در هر كجا هو يا علي هو يا علي

مرآت حق پا تا سرت باشد وجود انورت*** مرآت حق سر تا بپا هو يا علي هو يا علي

افسرده حال و خسته ام دل بر عطايت بسته ام*** اي ذوالكرم اي ذوالعطا هو يا علي هو يا علي

بر هر يتيم خونجگر بودي معين شب تا سحر*** اي ياور هر بينوا هو يا علي هو يا علي

خواهد بزاري «اشتري» تا با صفات داوري*** گردي شفيعش در جزا هو يا علي هو يا علي

مهر اميرالمؤمنين گرديده با قلبم عجين*** ميباشد از روي يقين مفهوم ايمانم علي

در موقع رنج و محن آزار جان آلام تن*** باشد به هر سرّو علن دارو و درمانم علي

آندم كه گم گردم بره از فرط عصيان وگنه*** باشد ز روي همچو مه شمع شبستانم علي

گلگشت و گلزارم علي محبوب و دلدارم علي*** پندار و افكارم علي پيدا و پنهانم علي

در چرخ فرّ و اعتلا در آسمان كبريا*** باشد ز چهر پر ضيا مهر درخشانم علي

گه همچو شير اندر غضب لرزد گهي از خوف ربّ*** از اين صفات بس عجب بنموده حيرانم علي

چون هست در دل التجا بر آن وليّ كبريا*** از هر خطر از هر بلا باشد نگهبانم علي

از اقتدار و شوكتش وز احتشام و صولتش*** بنموده بهر مدحتش مرغ غزلخوانم علي

اندر ره مدحتگري و اندر طريق چاكري*** پيوسته گويد «اشتري» جانم علي جانم علي

ص: 57

ترا سعي و صفا باشد صفا بر سينه ها دادن*** ز مهر و عاطفت انگيزي و از مشي عرفاني

به مانند علي آن خانه زاد خالق ذوالمن*** اميرالمؤمنين مرآت حق معناي انساني

علي آن مظهر داور علي آن مصدر رحمت*** كه او را نيست در مردي و علم و معرفت ثاني

علي آنكس كه از علم اليقين او را بود پيدا*** همه اسرار مخفيّ و همه اسرار پنهاني

خداوند خلوص و صدق و عشق و جذبه و صولت*** كه جا دارد گرش آئينه ايزدنما داني

نه تنها هر مسلمان بر مقامش معترف باشد*** كه از فضلش بود آگاه هر عاليّ و هر داني

علي آنكس كه در خمّ غدير احمد به صد عزّت*** وصيّ خود نمود او را به امر حيّ سبحاني

به پاس نعمت اين طبع سرشار «اشتري» از جان*** بگو مدح و ثناي مرتضي را تا كه بتواني

ص: 59

علي بر شهر علم مصطفي در*** علي آن زوج زهراي مطّهر

علي آن پيشواي پاكبازان*** علي سر خيل جمع سرفرازان

علي معبود حق جويان عالم*** علي مقصود از ايجاد آدم

علي روشنگر بزم طريقت*** يگانه گوهر بحر حقيقت

علي آن مير بر حق شاه عادل*** علي آن عين حق انسان كامل

كه سالار شجاعان جهانست*** مدامش خنگ شوكت زيرِرانست

بكف همواره فرمان ظفر داشت*** سر پيكار هر بيدادگر داشت

همان شاهي كه شب از بيم تيغش*** ز فرمان مطاع بي دريغش

نمي خفتند شجعان سلحشور*** بدست قهر او بودند مقهور

بحال مستمندانش نظر بود*** يتيمان را ز شفقت چون پدر بود

ص: 61

تو هم گر پيرو آن پاك مردي*** نبايد جز بگرد خير گردي

هميشه مردمي باشد شعارت*** شبيه او بود همواره كارت

تو نيز اي «اشتري» فرخنده خو باش*** مدام از خلصت نيكو چو او باش

زبان الكن من هست عاجز در مديح او*** كه فرموده است مدحش را ز رتبت ايزد يكتا

بود اين فخر او را بس كه ز اصحاب كسانامش*** نخست آورد حق زان پنج تن از روي استعلا

اگر بر صفحه طومار عالم بنگري هرگز*** نمي بيني زني را اين چنين با گوهري والا

ز نيكيّ هرچه خواهي در وجود او بود مضمر*** ز خوبي هرچه جوئي در خصال او بود يكجا

مسلّم هركسي را عقل روشن بين بود در سر*** محقّق هركسي را ديده حق بين بود بينا

به نيكيّ وجود بي مثالش معترف گردد*** كند بر صفحه خاطر ز جان مدح ورا انشا

هر آنكس «اشتري» امروز ممدحش بر زبان آرد*** كند از او شفاعت حضرت خيرالنسا فردا

زوج علي جان پاك احمد مرسل*** آنكه بوصفش سروده ام ابيها

نقطه پرگار بر عوالم هستي*** علّت ايجاد بهر آدم و حوّا

معدن حلم و حيا و عصمت و عفّت*** پيكر ناموس را چو روح در اعضا

فخر و شرف را مهين نشانه بارز*** شوكت و فرّ را يگانه شاهد گويا

پاكي او را اگر بر همه نسوان*** بخش نمايد خداي قادر يكتا

عالم نسوان شود حريم مقدّس*** جمله آنان شوند مظهر تقوا

پير اويند گر زنان مسلمان*** از چه نپويند آن طريقه او را

از چه بپوشند تن بكسوت كفّار*** از چه نپوشند رخ هماره چو ترسا

اي عجب اينان اگر كه طالب حقّند*** از چه گذارند در طريق خطا پا

بار خدايا بدين سرآمد پاكي*** بار خدايا بدين شفيعه عقبا

ص: 64

بازرسان از طريق بنده نوازي*** حجّت خود را براي دفع بلايا

هست مرا «اشتري» بدخت پيمبر*** چشم شفاعت از اين چكامه شيوا

پاك بانوئي كه از اخلاص و ايمان و شرف*** هست قدر بي بديلش مورد تأييد رب

در خور زوجيّت او كس نبودي در جهان*** گر نمي شد مرتضي از بهر زهرا منتخب

جبهه ساي آستانش مريم و هاجر شوند*** گر كند خدمتگزار آن بانوي عظمي طلب

از مبارك مقدم زهرا فروغ افزاي چرخ*** جاي دارد در فلك گر زهره آيد در طرب

از دلش بيرون رود رنج و الم، اندوه و غم*** مدح زهرا «اشتري» هركس كه مي آرد به لب

ميلاد او بقلب پدر داد انبساط*** شادان ز فخر مادر زهراي اطهر است

پي ميتوان ببرد بفرّ و مقام او*** از مرتضي كه شوهر زهراي اطهر است

اسرار حق كه در دل پاك رسول بود*** در سينه منوّر زهراي اطهر است

كي «اشتري» بفكر تو گنجد ثناي او*** حيران عقول در بر زهراي اطهر است

گفت پيغمبر بود امّ ابيها فاطمه*** حبّذا بر اين جلال و اين وقار و افتخار

گر نبودي ابن عمّش مرتضي از مرتبت*** همسري پيدا نميشد بهر او در روزگار

آنكه از فرط جلالت با دو صد شوق و شعف*** بوسه زد بر دست او باب كبارش بي شمار

آنكه ميگردند روز و شب براي كسب نور*** گرد شمع عارضش خورشيد و مه پروانه وار

آنكه در شأن و مقام و رتبه و جاه و جلال*** هست بي همتا چو ذات حضرت پروردگار

آنكه حق فرمود در وصف و مديح شوهرش*** لافتي الاّ علي لا سيف الاّ ذوالفقار

آنكه صد چون مريم و حوّا و هاجر روز و شب*** در سرايش گشته اند از جان و دل خدمتگزار

آنكه از بهر شفاعت در صباح رستخيز*** شيعيان هستند بر الطاف او امّيدوار

آنكه حق فرمود مدحش را هزاران همچو من*** كي تواند وصف او گويد يكي از صد هزار

تا ز امر حق بود در گردش اين چرخ بلند*** در قفاي يكدگر هستند تا ليل و نهار

ص: 68

دوستانش خرّم و مسرور و خندان روز و شب*** دشمنانش دلغمين و خسته جان و خوار و زار

تا سعادتمند گردي در دو عالم «اشتري»*** دست خود از دامن الطاف زهرا بر مدار

گر گداگر شه بود هرگز بروز رستخيز*** جز بمهر او ميسّر نيست در جنّت دخول

«اشتري» را در جزا اين رتبه بس گر شعر او*** اوفتد در پيشگاه حضرت زهرا قبول

جناب فاطمه كز رونق مناجاتش*** فروغ مشكوي پاكيزه بود مولا را

كليد فكرت والاي او به امر خدا*** گشود قفل بسي عقده مُعمّا را

بعيد نيست از آن معجز الهي، اگر*** دهد شفا زدم خويش صد چو عيسا را

رواست فاطمه آن آيت روان بخشي*** اگر حيات ببخشد هزار يحيا را

اگر كه پيرو خطّ و عقيده اوئي*** برون ببر ز سر امروز فكر فردا را

كسي كه قدر بلندش خداي مي داند*** به لطف اگر نگرد مدح كوته ما را

الا بزرگ مقامي كه در كشاكش غم*** هميشه دست بگيري ز مرحمت ما را

چگونه شيعه ننالد به سوز و مرثيه ات*** كه صبر كردي و ديدي جفاي اعدا را

اميد «اشتري» است از تو اي طليعه صبح*** كه غرق نور كني تيره شام يلدا را

ص: 71

حاصل تحصيل طاعاتست زهرا بي گمان*** دل بود بي حبّ او محروم از فيض حصول

نيست كاري، كيد بدخواهان و باطل مشربان*** در بر مرآت حق صدّيقه شوكت شُمول

زاده شد در مولد او عزّ و ايمان و عفاف*** آنچنان بر جا كه تا جاويد انجامد به طول

حق چو او را دوست ميدارد ز ايمان و خلوص*** كي به رغم او توان برخاست خصم بوالفضول

سرور زنهاست تا باشد بگردش چرخ پير*** شد شهيد او در جواني گرچه با عمري عجول

چرخ تا باشد به پا در گردش و در سير خويش*** پهنه خاكست تا باقي به بعد عرض و طول

دوستانش «اشتري» مقرون شاديّ و شعف*** دشمنانش خوندل و غمگين و پژمان و ملول

دُرّ درج شرافت اختر بُرج شكوه و فر*** كه نبود همچو او در بحر خلقت گوهري والا

تولّد يافت از مادر يگانه دختر پاكي*** كه باشد باعث ايجاد بهر آدم و حوّا

به عرش حق عجب نبود كه زهره در طَرَب آيد*** به روز مولد شادي قرين زهره زهرا

وجودش در خُور اين رتبه والا بود الحق*** كه خود او علّت غائيست بر دنيا و مافيها

نبد جفتي براي مرتضي در عالم امكان*** نميكردي خدا گر خلقت آن تاي بي همتا

به غير از فاطمه آن افتخار جمله نسوان*** كه باشد بر پدر مادر ز هي اين رتبه عظما

ز هي بر اين چنين رتبت كه ختم انبيا احمد*** همي بوسيد دست او به امر ايزد يكتا

چو هست امّ الائمّه امّ اب اّم الكتاب الحق*** بود در وصف آن بانو صفاتي اينچنيني بر جا

براي دفع اندوه و اَلَم روي محبّان را*** نباشد جز به سوي حضرت صدّيقه كبرا

اگر داريم ما روي توسّل سوي آن بانو*** روا سازد مسلّم حق تعالي حاجت ما را

ص: 74

كُند امروز هركس پيروي از آل پيغمبر*** كجا دارد بدل انديشه از امروز يا فردا

به هنگام جزا اي «اشتري» از بهر بخشاي*** نمي باشد كسي شافع به غير از عترت طاها

اشعار زير بمناسبت يكهزار و چهارصدمين سال رحلت حضرت فاطمه زهرا (س) در تاريخ 13 جمادي الاوّل سال 1411 هجري قمري سروده شده است.

آفرين بر بانوئي كز اعتلاي دولتش*** طارم گردنده مي باشد رهين منّتش

بانوي خورشيد اجلالي كه چشم روزگار*** تارم گردد در بر شمس مُنير خصلتش

پيش مُشكوي رفيع او روا باشد اگر*** قد دوتا سازد فلك بر آستان رفعتش

اسوه عصمت كه از پاكيّ و تقوي و شرف*** درس آموزند نسوان در كلاس عفّتش

بس كتاب و دفتر و طومار گرديده است محو*** در بر مرقومه از پاي تا سر حكمتش

ص: 75

بوسه زد بر دست او باب كبارش بارها*** پاس فرّ و شوكت و مجد و مقام و عزّتش

در بر چشم حقيقت بين و ديد حق نگر*** بس بود امّ ابيها در مقام و رتبتش

لاجرم همتاي او پيدا نمي شد گر نبود*** شير حق مولي علي شوي الهي صولتش

فاطمه اُمّ الائمّه پاك بانوئي كه هست*** يازده نور ولايت يادگار فطرتش

زهره زهراي نيك اختر كه ميگيرند نور*** عرش و فرش از جلوه سيماي خورشيد آيتش

خواست چون رحلت نمايد حضرت ختمي مآب*** حرمت او را بيان فرمود بهر امّتش

وا اَسَف كان فرقه حق ناشناس ناسپاس*** حق كشي از دُخت او كردند بعد رحلتش

از ستم كيشان ز بس آمد بر او جور و جفا*** زان سبب يكسر برفت از كف عنان و طاقتش

بسكه بر دوشش فشار آورد بار درد و غم*** خم به دوران جواني گشت سرو قامتش

آه كاخر شد شهيد آن مظهر پاكيّ و زُهد*** زو چو بشكستند پهلو دشمنان حضرتش

ص: 76

سالروز آن طلب كردم ز دانا واقفي*** گفت با چشم در افشان آن محبّ عترتش

سالروزش را اگر با ماه هجري بشمُري*** يكهزار و چارصد طي شد زگاه رحلتش

«اشتري» اين چامه را در سالگرد او سرود*** شكر حق كو گشت فائق تا بگويد مدحتش

مصطفي امّ اب بخواند او را*** آفرين باد بر چنين رُتبت

تالي او نبود كس الحق*** جز علي در مقام زوجيّت

جز به مهر و ولاي او مقبول*** نيست در نزد حق زكس طاعت

رستگاري براي كس نبود*** غير مهر محمّد و عترت

وه كه بعد از همه سفارشها*** كه پيمبر نمود بر امّت

سست عهدان بي وفا كردند*** عمر او را قرين بصد محنت

بشكستند پهلويش از كين*** قوم بد كيش دون بد فطرت

مُحسنش سقط گشت در آندم*** تا برون رفت از كفش طاقت

فضّه را خواند از براي كمك*** از علي ميكشيد چون خجلت

اي يگانه شفيعه فردا*** از ره مهر و از ره شفقت

ص: 78

«اشتري» را شفيع شو چون هست*** اينش از پيشگاه تو حاجت

فخر نسوان جهان مظهر تقوي و عفاف*** كه بتوصيف كمالش نرسد دست عقول

رونق افزاي حقيقت كه بود خير نساء*** شرف افزاي امامت كه بود فخر رسول

چامه اي تهنيت آميز سرودم شايد*** كني از «اشتري» اي مظهر الطاف قبول

طرفه بانوئي كه از بهر تبرّك ميشود*** نام ناميّ بلندش خلق را نقش نگين

جاي دارد گر دو صد چون هاجر و حوّا شوند*** روز و شب از خرمن فيّاض فيضش خوشه چين

مي سزد گر جمله نسوان عالم تا ابد*** بهره ها گيرند از آن بانوي نهضت آفرين

هيچگه پيدا نميشد در جهان همتاي او*** گر نميشد همسر مولي اميرالمؤمنين

زان گهرهائي كه از درياي عصمت پروراند*** تا ابد باشد بر او از خلق عالم آفرين

مدح خاصان چونكه شد زينت فزاي دفترش*** «اشتري» را مي سدز گر گويد اشعار متين

شده است محفل دل روشن از تجلّي دوست*** رسيده شاهد شادي به رغم غصّه و غم

شوم فداي گلي كز طراوت حسنش*** نشسته بر ورق گل ز شرم او شبنم

كنون كه نيمه ماه ضيافت الله است*** نموده جلوه چو خورشيد آن مه اعظم

سپهر لطف و عطا، حضرت امام حسن*** كه هست سبط كبير پيمبر اكرم

حسن كه نام نكويش تعالي روحست*** ولاي اوست مسلّم به زخم دل مرهم

حسن كه از دم جانبخش و قدسي او بود*** نمود مرده اگر زنده عيسي مريم

سزد كه داشت سليمان جهان به زير نگين*** از آنكه نام حسن داشت نقش بر خاتم

ز موج حادثه شد بهر نوح فلك نجات*** وگرنه كشتي او غرق مي شدي دريم

نزاده مادر ايّام ثانيش به جمال*** نديده تالي حسنش كسي در اين عالم

هميشه خانه او بود خوان گسترده*** پي ضيافت عام از عطا و لطف و كرم

ص: 82

به سبز دشت كمال و عدالتش بي شك*** غزال مي چرد آرام در صفّ ضيغم

اگر كه صلح ز حكمت به سست عهدان كرد*** ز حكمتش شده اركان دين حق محكم

صلاح صلح حسن با قيام سرخ حسين*** ز حكمت ازلي بود نزد حق توأم

زبان به مدح حسن «اشتري» بود قاصر*** چگونه رفت توان سوي عرش باسلّم

مرغ، پنداري خبر از پاك مولودي عزيز*** قابل تحسين كه با صوت حسن مي آورد

پاك مولودي كه از مشكوي مولي، خير محض*** با خود از سوي خداي ذوالمنن مي آورد

مجتبي آيين مدار راستين كز صلح خود*** مجد و فر پيوسته در سرّو علن مي آورد

آن حسين آيين كه بهر خلق حُسن اختتام*** از مرام نيك با نام حسن مي آورد

انجم افروزي كه از گردون فيض معنوي*** اعتلائي زيب بخش انجمن مي آورد

روح احسانيكه بس پيغام حسن عاقبت*** با ولادت از براي مرد و زن مي آورد

آنكه عطر نام نيكويش بسي بوي گلاب*** دوستان را با تكلّم در دهن مي آورد

هركه با مهرش به بحر عين ايمان شد فرو*** گوهري والاتر از درّ عدن مي آورد

نخل ايمان محبّان بي گمان دائم ثمر*** از ولاي آن شهنشاه زمن مي آورد

با عناياتش روا باشد كه اينسان «اشتري»*** مطلب نو همره شعر كهن مي آورد

ص: 84

تبارك الله از اين نخبه مظاهر حق*** تبارك الله از اين زبده جهان وجود

بزرگوار امامي كه صد چو قارون را*** قرين شرم نمايد بوقت بخشش وجود

كسيكه غير طريقش رود قرين زيان*** كسيكه پيرو او شد هميشه بيند سود

هماره تا كه درخشد در آسمان خورشيد*** كه روز چيره نمايد بشام قير اندود

محبّ او به بر خالق جهان محبوب*** عدوي او به بر اين و آن بود مردود

هزار سال اگر «اشتري» ثناگوئي*** گمان مكن كه يك از صد هزار خواهد بود

شد نغمه سرا مرغ خوش الحان به گلستان*** با صوت نشاط آور و با نغمه شيرين

جا دارد اگر ماني نقّاش برد رشك*** زين صحنه زيبنده پر سوسن و نسرين

بس شاخ شكوفا به چمن گشته هويدا*** گوئي به زمين ريخته بس خوشه پروين

گرديده ز بس نقش خوش از خاك پديدار*** گشته است زمين يكسره صورتكده چين

گوئي كه چنين فصل نكو منظره گرديد*** از بهر نشاط و طرب و هلهله تعيين

مبهوت بمانند بسي چهره نگاران*** زين چهره پر جلوه زيباي نگارين

زيبنده نگاري كه چو گرديد تولّد*** بشكفت به روي همگان نوگل ياسين

آنكس كه شكفت از گل رخسار منيرش*** بس چهره فرخنده و نوراني آيين

نوباوه زهرا پسر حيدر كرّار*** آنكس كه كند فخر بر او ختم نبيّين

يعني كه حسين بن علي مظهر ايمان*** آنكس كه قوي گشت از او پيكره دين

ص: 87

در سوّم شعبان چو تولّد بشد از مام*** خرسند شد از مقدم او هر دل غمگين

آن راهبر راستروان آنكه روا هست*** گر چرخ شود خم بر او از سر تمكين

از چهر حسين بن علي جوي خدا را*** گر آنكه ترا هست همي چشم خدا بين

تا ماه بگردش بود از امر خداوند*** تا مهر فشاند به جهان پرتو زرّين

يارش بود آسوده و مسرور و فرحناك*** غمناك هر آنكس كه بدل دارد از او كين

اين چامه سرود «اشتري» و هست اميدش*** آمرزش او را كند از عاطفه تضمين

رسيد موسم شاديّ و شور و وجد و طرب*** گذشت دوره اندوه و حزن و رنج و ملال

بد هر كرده تجلّي جمال حضرت حق*** فكند پرده چو آن يار مه جبين ز جمال

نهاد پاي شرافت حسين بر سر خاك*** بدستياري و الطاف ايزد متعال

بروز سوّم شعبان سوّم امام حسين*** ز يُمن مولد خود خاك را فَزود اجلال

ز آفتاب جمالش در اين مه پُر فيض*** فكند حق بسر خلق سايه اقبال

ز آسمان ولايت دميد و نور افشاند*** به كائنات حسين اختر سپهر كمال

حسين زاده زهرا و نور چشم علي*** كه هست نُخبه اي از خاندان احمد و آل

حسين آنكه به مهدش چو شد قرين فُطرُس*** بيافت باز ز فيض تولّدش پر و بال

زهي به نهضت ارزنده كو به عالم كرد*** كه نيست تا به قيامت در آن قيام زوال

عدوي اوست به قعر جحيم جاويدان*** مُحّب او به جنان مي رود بدون سؤال

ص: 89

رسد چگونه بيانم به اوج رفعت او*** به نارسائي انديشه زين قليل مقال

به حقّ حق كه بگويم مدام مدح حسين*** هزار سال اگر حق دهد مرا امهال

مفصّلست صفات حسين و وصف حسين*** به مدح او چه كند «اشتري» در اين اجمال

چارمين روزش قدم در عرصه ايجاد زد*** حضرت عبّاس يار و ياور آن شهريار

حبّذا بر اين دو مولودي كه تا باشد جهان*** نام مرديّ و مروّت زين دو باشد پايدار

اين يكي از حق پرستي بي قرين و بي نظير*** آن يكي در مردميّ و عاطفت كامل عيار

اين يكي بر دين حق حاميّ و حافظ ز اهتمام*** آن يكي پيوسته او را از ادب خدمتگزار

اين يكي استاد دانشگاه آزادي بود*** مكتب مردانگي را آن يكي آموزگار

اين يكي سر تا بپا مرآت ذات ذوالجلال*** از شجاعت آن يكي چون حيدر دلدل سوار

اين يك در ملك حق جوئيّ و حق بيني مقيم*** آن يكي در شاهراه پايمردي رهسپار

زين يكي خورشيد تابان مي نمايد كسب نور*** آن يكي را مه بود برگرد رخ پروانه وار

تا كه باشد روز و شب اندر قفاي يكدگر*** تا بود بر جاي خود پيوسته اين نيلي حصار

دشمنان اين دو باشند «اشتري» خوار و زبون*** دوستان اين دو نوگل شاد و خرّم روزگار

ص: 91

حسين آنكه ورا در طريق آزادي*** براه حق و حقيقت نبود و نيست همال

به روز چارم اين ماه خير و ماه ثواب*** نمود ماه بني هاشم آشكار جمال

بزرگ مظهر غيرت مه بني هاشم*** يگانه آيت فضل آن امير نيك خصال

امير و لشگر و يار حسين ابوفاضل*** كه از صفات نگنجد در اين حصار مقال

كسي كه فرط جوانمردي و مروّت او*** فزوده تر بود از حدّ فكرت فعّال

هميشه بوده چنين جشن موجب شادي*** علي الخصوص در اين ماه ويژه در اين سال

بزرگوار خدايا به اين دو نيّر پاك*** بده به «اشتري» از لطف نيكي احوال

چون گل افشان شد ز لطف باد فروردين چمن*** بلبل دستانسرا در باغ و بستان شد مقيم

باز از الطاف باري گشت نو سال كهن*** باز از باد بهاري تازه شد رسم قديم

شد طبيعت پر ز نقش و پر ز رنگ و پر ز نور*** ظاهر از امر خدا با خوي خوش، طبع سليم

نوبهار امسال دارد يمن ديگر كاورد*** بر مشام از مولد فرزند پيغمبر شميم

سوّم شعبان تولّد يافت از مادر حسين*** آنكه مي باشد به حق كيشان و حق جويان زعيم

آنكه مي باشد ز علم و حلم و عرفان بي گمان*** مظهر بيچون ذات حق خداوند عليم

آنكه لطفش بود از اوّل رهبر خضر نبي*** آنكه ذاتش بود از اوّل در تكلّم با كليم

چونكه ميلادش بود امري بزرگ و ارجمند*** ماه شعبان را از آن ناميم ما شهر عظيم

قهر او باشد يقين قهر خداي منتقم*** مهر او آئينه الطاف رحمان و رحيم

دوستانش را مقام و جايگه جنّات عدن*** دشمنانش را بود در خور همي نار جحيم

ص: 94

چارمين روزش بود ميلاد عبّاس آنكه بود*** خصم را از هيبت او در دل و جان ترس و بيم

مظهر احسان ابوفاضل كه دانم بي گمان*** هست مهر او مدام و هست لطف او عميم

عاطفت كيشي گذشت آيين، كه حيران كرده عقل*** با گذشت و با علّو همّت و طبع كريم

هر كه راه آن دو پويد با ارادت «اشتري»*** منحرف هرگز نگردد از صراط مستقيم

خالق بيچون ز حكمت گوهري را خلق كرد*** كز طفيلش گشته يكجا خلقت خلق جهان

چشم حق بين باز كن اي حق نگر تا بنگري*** جلوه حق گشته است الحق ز هر سوئي عيان

خاكيان تنها نه سرگرم نشاطند و سرور*** پايكوب و دست افشان گشته اند افلاكيان

هر كه سر سايد به خاك آستانش ني عجب*** گر گذارد پاي از رفعت به فرق فرقدان

شد تولّد چارمين روزش ابوالفضل آنكه بود*** بهر فرمان برادر پيشگام و پشتبان

شبل حيدر حضرت عبّاس كانون وفا*** كو بود باب حوائج بر مراد دوستان

شير صولت، صاحب سطوت، سپهدار حسين (علیه السلام)*** آنكه در هيجا گرفت از خصم رو به خوعنان

نقطه پرگار مهر و عاطفت آن كز وداد*** بود در خطّ برادر تا به حدّ بذل جان

آنكه شد از بيم شمشير شرر بارش بلند*** از عدو در عرصه هيجا صداي الامان

«اشتري» باشد ز امداد حسين ابن علي (علیه السلام)*** طبع سرشارت اگر گرديده اينسان در فشان

ص: 96

چو خواست بوسه زند مصطفي بدست حسين*** بديد روي خدا را چو روي خويش در آن

بلند پرچم اسلام شد بدست حسين*** لواي حق چو برافراشت در صف ميدان

بود بهر دو جهان رستگار و كامروا*** هر آنكه مدح و ثناي ورا كند عنوان

زبان «اشتري» الكن بود بمدح شهي*** كه گفته مدح و ثنايش خداي در قرآن

جاي دارد گر ببالد فرش بر عرش برين*** زيب خاك آنگه كه گردد گام زين العابدين

بر عموم از لطف چون بخشيد فيض مستمر*** جاودان باشد صلاي عام زين العابدين

تا ابد در سينه تاريخ ماند پا بجا*** اهتمام عافيت فرجام زين العابدين

مي سزد گر بر كريمان جهان سرور شود*** هركه را شامل شود اكرام زين العابدين

جامه زهد و ورع پوشاند از روز ازل*** ايزد دادار بر اندام زين العابدين

چون قدم بنهاد بر منبر به افشاي يزيد*** يافت رونق دين حق ز اقدام زين العابدين

خطبه اي در شهر شام انشاد كرد و گوئيا*** دُر مكنون شد پديد از كام زين العابدين

خطبه اي آنسان كه ميباشد به تاريخ زمان*** از بلاغت تا ابد پيغام زين العابدين

آه از آندم كه در بزم يزيد نابكار*** گشت افزون شدّت آلام زين العابدين

عمّه اش زينب گريبان صبوري چاك زد*** چون بديد از كف برفت آرام زين العابدين

ص: 99

هيچ ايّامي نبود آن گونه پر درد و ملال*** وا اسف در شام چون ايّام زين العابدين

شكر ايزد «اشتري» كز نظم شيواي دري*** چامه اي موزون شد از الهام زين العابدين

خيز و بر كف خامه و دفتر بگير و كن رقم*** در مديح باب عرفان معني امّ الكتاب

زينت زهّاد زين العابدين آن كو بود*** حبّ او معناي ايمان بغض او عين عذاب

سرور پرهيزكاران پايمرد راه حق*** درّ درياي عبادت گوهر بحر ثواوب

صاحب علم لدّني واقف اسرار حق*** كز صحيفه گنج عرفان را از او شد فتح باب

قلزم بذل و سخا وجود و بخشش آنكه هست*** گنبد گردون بر بحر عطايش چون حباب

ذرّه اي از مهر او بر هر دلي شد جايگير*** جاي دارد كسب نور از آن نمايد آفتاب

آنكه شد از خطبه غرّا و شيوايش به شام*** كاخ استبداد دژخيم ستمگستر خراب

آنكه بر درگاه او ابليس گر شد ملتجي*** ني عجب باشد اگر گردد ز لطفش كامياب

اجر اين اشعار شيوا در صباح رستخيز*** «اشتري» خواهد شفاعت از انجناب مستطاب

يا عليّ بن الحسين از كمترين مدّاح خويش*** حق اجداد كبارت روز محشر رو متاب

ص: 101

ريزه خوار خوان او كرّوبيان هر روز و شب*** خادم دربار جاهش قدسيان صبح و مسا

صبر او حيرت فزاي اوّلين و آخرين*** آفرين يا للعجب زين طاقت بي انتها

با ارادت هر كه رو آرد بسوي آن امام*** در حقيقت مي شود از درگهش حاجتروا

كرد كاخ ظلم و كين را واژگون از نطق خويش*** چون پي نشر حقائق لب گشود آن مقتدا

طاقت و تاب و توان نبود كه آرم بر زبان*** آنچه بر آن شه رسيد از كوفه تا شام بلا

يكطرف سرها به نوك نيزه پيش چشم او*** يكطرف اهل حرم از كين اسير اشقيا

خون دل از ديدگان خويش جاري مي نمود*** چون نظر مي كرد طفلان را بمحنت مبتلا

آه از آن ساعت كه مي زد از غضب در نزد او*** چوب خزران بر لب بابش يزيد بي حيا

بار الها حرمت سجّاد زين العابدين*** بگذر از جرم و خطاي «اشتري» روز جزا

ص: 103

معترف گرديده بر جاه و مقامش اين و آن*** ناگزير از قدرت و مجد كلامش آن و اين

پاي برجا ماند از آن سرور مرام مصطفي*** چون در آوردي يد علم لدّني ز استين

در خطابت بهر احياي حقيقت آن امام*** مي فشاند از بحر موّاج سخن درّ ثمين

خطبه پرشور آن سرخيل حقگويان به شام*** زد شرر بر خرمن جان يزيد ضدّ دين

وا مصيبت مي ندانم در اسارت چون گذشت*** هر زمان مي ديد طفلان را نزار و دلغمين

ديده اي هرگز نديد اينسان كه بيماري اسير*** پايش اندر غل بود بر گردنش زنجير كين

واي از آن ساعت كه در بزم يزيد كفر كيش*** گشت وارد حضرت سجّاد زين العابدين

صد فغان ز ان دم كه مي زد چوب خزران از جفا*** بر لب بابش يزيد شوم مردود لعين

عمّه اش زينب گريبان چاك زد آنگه كه ديد*** رأس پر خون برادر را به احوالي چنين

«اشتري» هست از علي ابن الحسين امّيدوار*** تا كه گردد شافعش از لطف روز واپسين

ص: 105

شاهيكه پيش بحر علوم خدائيش*** آب هزار قلزم ذخّار شبنمست

شاهيكه از عنايت ابر فضيلتش*** گلزار دين حق همه سرسبز و خرّمست

شاهيكه بر سرير ولايت مقام اوست*** شاهيكه بر دون كون امير مكرّمست

شاهنشهي كه صيت كمالش مبرهنست*** آن خسروي كه فرّ و شكوهش مسلّمست

آن كان علم و فضل كه در وصف دانشش*** گردند اگر كه خلق سراپا زبان كمست

مدحش چگونه «اشتري» آريم بر زبان*** آنرا كه مدح گوي خداوند عالمست

كنيم فخر به هفت آسمان از آنكه بود*** عجين به خاطر ما نام هفتمين معصوم

همان امام كه گر علم او نبود نبود*** بهاي دين خدا مذهب مبين معلوم

همان امام كه در پرتو درايت او*** وجود دين خدا روشنست بهر عموم

همان كه داشت مسخّر علوم كن فيكون*** به امر ايزد دادار قادر قيّوم

همان كه سر خط آزادگيّ و حريّت*** نمود بهر خلائق چو جدّ خود مرقوم

بزرگوار امامي كه بود و خواهد بود*** تمام علم صور پيش علم او معدوم

كسيكه درِ قبل آسمان دانش او*** به عجز خويش مقرّند جمله اهل نجوم

به غير علم لدّني كه او محيطش بود*** علوم واهي نا بخردان بود موهوم

جز آنچه با روش رأي او شود تطبيق*** تمام قال و مقالست و لفظ نامفهوم

روا بود كه پس از دين آن خجسته مرام*** شود هر آينه منسوخ هر مرام و رسوم

ص: 108

ولي دريغ كه از خبث طينت اعداء*** به سينه داشت دلي خون و خاطري مغموم

فسوس و آه كه از كينه توزي و عدوان*** نمود دشمن دين خدا ورا مسموم

بكوب بر سر و بر سينه در غمش زيرا*** بود به سوگ امامان عزاگري مرسوم

زنظم «اشتري» است و ز طبع موزونش*** چكامه اي كه شد از صدق بهرا و منظوم

كه راست زهره كه با علم اكتسابي خويش*** به آستان فلك رفعتش گذارد گام

بزن به دامن او دست و رُخ متاب از او*** كه رافع خطراتست و دافع آلام

بذكر اوست اگر خطري بود خرسند*** ز نام اوست يقين گر دلي بود آرام

اگر كه فكر سليمش نمي شدي ظاهر*** نهان ز چشم خرد بود چهره اسلام

بدين تولّد زيبنده جاي دارد اگر*** هميشه چهره ايّام از او بود بسّام

رواست «اشتري» اين چامه خجسته اگر*** شود ذخيره عقبي مرا به ختم كلام

جعفر صادقست آن مولي*** جعفر صادقست آن رهبر

ديد او چون بچهره اسلام*** رنگ كفر آن زمان گرفته مقر

علم خود را رواج وافر داد*** ز امر دادار آن نكو اختر

هر مسلمان رهين منّت اوست*** بخدا تا بعرصه محشر

مذهب جعفري بپا باشد*** از مساعيّ حضرت جعفر

مظهر ذات حق، مروّج دين*** صادق دودمان پيغمبر

ليك از جو و كينه منصور*** آن پليد لعين بد گوهر

عاقبت آن امام و راهنما*** آن مهين مقتداي جنّ و بشر

گشت مسموم زهر قتّالي*** كه فكندش شرر ز كين بجگر

آنچنان شد نحيف پيكر او*** كه رمق در تنش نماند دگر

«اشتري» را شفاعتش كافيست*** در قيامت بعرصه محشر

نطق اسلام آنكه از تأثير فيض فضل او*** علم منطق تا ابد بر حلّ مشكل فائقست

آن فروزان اختر دانش كه با علم و خرد*** روشناي دانشش زينت فزاي منطقست

مي سزد باشد اگر معشوق خلق عالمي*** هر كه با عشق خدائي بر وجودش عاشقست

آن امام مقتدائي كز فروغ معرفت*** رهنماي انبياء و اولياي سابقست

نور فيّاضي كه از اشراق جاويدانه اش*** تا به روز واپسين در مشرق دين شارقست

جعفر صادق كه از انوار علم و حكمتش*** تا قيامت مهر دين احمدي در مشرقست

عشق شيرين و را هركس كه در دنيا چشيد*** در طريق عشق او حيران بكارش وامقست

آنكه از فرط تقرّب در صباح رستخيز*** هركسي با او شود ملحق به ايزد لاحقست

آنكه با منشور عدل و لطف و آزادي به كف*** خصم حكّام پليد و باجگير و سارقست

آن شفيق الطبع مولائي كه از عين خطا*** از عنايت در جدل با خصم خود هم مشفقست

ص: 112

آنكه با پيوند خاص و پر تلاش معنوي*** همچنان بر لطف دادار دو عالم واثقست

آن امامي كز فيوضات الهي رأي خود*** با دم معجز نماپيوند خلق و خالقست

واي كان كانون ايمان و شرف در عصر خويش*** خسته دل از فتنه مشتي خبيث و فاسقست

آن محيط دانش و بينش ز جور ناكسان*** قاتلش منصور پست و فاسق و نالايقست

جاي دارد از عنايات عميم آن امام*** «اشتري» با گفته شيوا بمدحش ناطقست

امام جعفر صادق منادي اسلام*** كه ركن دانش ديني ز صدق پايه نهاد

امام صادق آن خصم كاذبان جهان*** كه بر مجادله كيشان مجال رشد نداد

بساط خاك ز ميلاد او منوّر گشت*** چو آن عصاره دانش ز بطن مادر زاد

بسي بجاست اگر شيعيان آن حضرت*** از اين تولّد ميمون شدند خرّم و شاد

همان رفيع مقامي كه دست چرخ بلند*** بر آستانه عزّ و مقام او مرساد

همان امام كه از رأي آن حقيقت كيش*** گذشت كافر بي دين ز مسلك الحاد

فروغ ديده بينش به راز علم محيط*** كه مام دهر به مثلش به روزگار نزاد

زبسط دانش خود آن رئيس مذهب و دين*** در علوم الهي به روي خلق گشاد

اگر كه فخر بر اجداد مي كنند كسان*** بر او هر آينه بس فخر مي كنند اجداد

كسي كه نيّر رأي منير او بزُدود*** غبار جهل و سياهي ز چهر كلّ بِلاد

ص: 114

هزار مخزن مجهول علم بگشودند*** به فيض محضر او جمع چون شدند افراد

فغان و آه و دريغ از خباثت منصور*** كه ساخته است شهيدش ز كينه و بيداد

از اين جفا كه روا داشته به آن مظلوم*** چو آن شقّي بد آيين كسي ندارد ياد

به سوگ او نه همي خاكيان پريشانند*** به عرش ولوله نيز از چنين عناد افتاد

الا امام ششم «اشتريّ» چامه سراي*** به كار شعر و ادب جويد از تو استمداد

ز پيشگاه تو خواهد به پاس اين اشعار*** شوي شفيع گناهان او به روز معاد

سالك عاقل بدان طريق نهد پاي*** كان بموازين عقل هست موافق

هان ره خير و صلاح خلق نباشد*** غير طريق امام جعفر صادق

قلزم دانش شهي كه هست كلامش*** جمله به آيات كردگار مطابق

پاك امامي كه عقل عارف كامل*** هست بمولائيش مُقرّ و مصدّق

در ره علم و كمال بحر معاني*** در ره خيرالكلام ناصح مشفق

در بر باطل ز روي علم لدنّي*** كس بجز او كي بحق چنين شده ناطق

منبع فيض كه گشت عارف بر حق*** هر كه ز علمش نمود درك حقائق

غيب و شهودش به پيش چشم مصوّر*** آمر خلق جهان و تابع خالق

دست ارادت بزن بدامن لطفش*** هستي اگر بر طريق خير تو شائق

شكر خدا را كه «اشتري» ز ارادت*** در ره مدح و ثناي او شده فائق

ص: 116

او نه تنها سرور و مولي بود بر خاكيان*** قدسيان را پيشوا هم اوست در عرش برين

حكمتش آئينه دار عالم غيب و شهود*** نكته پرداز علوم اوّلين و آخرين

شد بناي دين ز سعي و همّتش محكم اساس*** دست ارشاد او برون آورد چون از آستين

هركه مي گويد ثناي آن شه اقليم جان*** بشنود از ساكنان عرش بانگ آفرين

چند بيتي در ثنا و مدح او گفت «اشتري»*** تا كه گردد شافع جرمش بروز واپسين

اي هفتمين ستاره رخشان كه از جمال*** بر چار ركن عالم هستي ضياگري

بودي اگر به بند ستمگستران ولي*** مشكل گشاي خلق ز قيد مُكرّري

ايمان و صبر را توئي آن معني تمام*** باب علوم را تو همان پاك گوهري

پور خلف بصادق آل محمّدي*** آئينه دار فطرت پاك پيمبري

در هر كجا سيادت نابت رواج يافت*** سادات پاك را تو همان نيك مصدري

آنجا كه سير و هم بسوي تو پر كشد*** از حيث فرّو مجد، فراتر ز باوري

با استقامتي كه نگنجد به فهم و عقل*** ستوار همچو كوه به نزد ستمگري

زندان به مصلحت برت آغوش واكند*** چون قادري ز دائره چرخ بگذري

باب حوائجيّ و بهنگام عرض حال*** هر حاجتي به عون خدائي برآوري

از او بجو شفاي خود اي «اشتري» كه تو*** مدحتسراي حضرت موسي بن جعفري

ص: 119

رهبري پاك كه افكار درخشنده او*** سبب شوكت افراد مسلمان باشد

اين چنين رهبر محبوب كه از رحمت عام*** همه دم موجب آزادي انسان باشد

ز چه بايست كه از كينه عمّال ستم*** سالها معتكف گوشه زندان باشد

از جفائي كه بر او رفت ز هارون پليد*** قدسيان را بسما ديده گريان باشد

هر كه از جمع محبّان بشنيد احوالش*** همه عمر سزد خوندل و پژمان باشد

زين مصيبت كه بديد از ره عدوان و ستم*** دوستان را ز اسف ناله و افغان باشد

شيعيان را سزد از اين غم جانكاه مدام*** اشك اندوه و غم و غصّه بدامان باشد

كرد چون همّت مردانه پي دفن امام*** تا ابد زنده ايّام سليمان باشد

«اشتري» را بود اين رتبه مدّاحي بس*** كه بر او از ره اخلاص ثناخوان باشد

ص: 121

شهنشهي كه ز علم و درايت و بينش*** چو جدّ خويش علي شاه اوليا باشد

خديو عرش سريري كه از زمين دائم*** غريو كوس جلالش سوي سما باشد

يگانه منبع فيض خداي عزّوجل*** كه خاك درگه او چشمه بقا باشد

بسوي او اگر آيند انبياي عظام*** پي نياز و پي التجا بجا باشد

در آن سراي شفيعش شود ز روي كرم*** هر آنكسي كه محبّتش در اين سرا باشد

اميدوار چنانست كان امام رئوف*** شفيع «اشتري» اندر صف جزا باشد

مژده رحمت كه چون آيد بگوش اهل دل*** از نواي روح افزايش شود روشن ضمير

مژده ميلاد مسعود امام هشتمين*** ثامن ضامن وليّ مطلق حيّ قدير

زاده موسي ابن جعفر كنز علم حق رضا*** كز جلال و رتبه باشد بي همال و بي نظير

حافظ اسرار ربّ العالمين آنكس كه هست*** از درايت بر علوم اوّل و آخر بصير

آنكه آهو در پناهش گر بيابد مأمني*** ني عجب كز صولت و هيبت شود غالب بشير

مظهر جود و كرامت منبع بخشش كز او*** فيض مي گيرند دائم هر غنيّ و هر فقير

چون مطاف قدسيان عالم بالا بود*** بر مشام جان رسد از تربتش بوي عبير

درگه عامش پناه و ملجاء هر شيخ و شاب*** خوان الطافش بود گستره بر برنا و پير

پشتبان مصحف حق، ياور اسلاميان*** دين ايزد را ملاذ و شرع احمد را ظهير

يك نظر از لطف اگر بر طفل ابجد خوان كند*** مي شود آموزگار هر صغير و هر كبير

ص: 125

پيروي هركس كند از آن امام راستين*** مي شود روز جزا در قرب پاكش جايگير

بغض او گيرد بدل هركس كه از بيدانشي*** جايگاهش روز محشر هست در قعر سعير

تا كه باشد مهر و مه در اوج گردون پا بجا*** تا كه باشند اختران چرخ پيما در مسير

دوستانش شاد و مسرور و مبارك روزگار*** دشمنانش در كمند غصّه و ماتم اسير

كي تواند دم زند اي پاك گوهر «اشتري»*** در ثنايت با زبان الكن و فكر قصير

آنقدر باشد كه دارد آرزو كز روي مهر*** چون فتاد از پا تواش باشي معين و دستگير

عرش آستان شهي كه بنامش همي زنند*** سكّان عرش قدس به ليل و نهار كوس

باشد روا كه مهر كند كسب نور از آن*** بر هر دلي كه نيّر مهرش كند جلوس

خورشيد را اگر كه كنند اختران طواف*** باشد مطاف مهر جمال تو بر شموس

محروم تاكنون ز عطايت نگشته اند*** نه گبر و نه يهود و نه نصراني و مجوس

آنكس كه بي نصيب شود از زيارتت*** روز جزا ز حسرت و غم مي خورد فسوس

بر «اشتري» چكامه سرايت نظر نما*** اي آنكه هست خاك درت ملجاء نفوس

هم فضا پر مشك و عنبر هم صبا مشكين نفس*** هم زمين سبزينه پوش و هم زمان معجز نماست

خنده گل موجب شاديّ و شور و انبساط*** گريه ابر گهرزا باعث نشود و نماست

نوبهاري اين چنين كمتر به خود ديده است فصل*** كز تقدّس موجب تعظيم و تشريف و صفاست

به چه عيدي كز قد است گشته با آدينه جفت*** جمعه اي نيكو كه بر نوروز جم رونق فزاست

جمعه و نوروز و ميلاد امام هشتمين*** اين سه عيد با تبرّك ارجمند و پربهاست

ميدهد بر جمعه و نوروز، ميلاد رضا*** رونقي افزون كه بس محبوب در آيين ماست

پور موسي هشتمين نجم سپهر اعتلاء*** كز فروغ چهره او ملك ايمان پر ضياست

پاك مولودي كه هست از فيض ميلادش اگر*** دين و ايمان را تجلّي، ملك ايقان را بقاست

مي شود در هر دو عالم سر بلند و رو سفيد*** هركه را بر وي ز روي عين ايمان التجاست

بر تمام دوستان و شيعيانش بي گمان*** اين سه عيد بس سعيد از جانب ايزد عطاست

ص: 128

بار الها تا كه باشد روز در دنبال شب*** تا زمستان را پياپي نو بهاران در قفاست

دشمنان او غم آگين تا جهان در گردشست*** دوستانش شاد و خرّم، تا كه گيتي را بقاست

از چنين شعر نو آئين و دلارا «اشتري»*** تا ابد بالد بخود از اينكه مدّاح رضاست

چه درگهيست ندانم كه از جلالت وجود*** به حاتمان جهان ياد ميدهد انفاق

به وصف اينهمه شوكت فرو بماند عقل*** به نطق گر كه گرايند سربسر نطّاق

چو روح در حرم دل حريم او پيداست*** به عين وصل كجا دم توان زدن ز فراق

بر آستانه ايوان او زند خورشيد*** چه بوسه ها كه كند كسب نور از آفاق

امام عرش سپهر آن خديو خطّه طوس*** كه استوار از او گشته پايه نه طاق

مراد مردم حقجو مهي كه ماه فلك*** به پيش مهر رخ او فرو رود به محاق

كسي كه در حرم وصل او مقيم شود*** مقام او نشود كنج انزواي فراق

هزار بار فراتر اگر روم در مدح*** مسلّمست كه باشد محقّ استحقاق

خديو ملك جهان بوده است و هست رضا*** اگرچه داده جهان را چو جدّ خويش طلاق

پناه امن جنابش رواست گر باشد*** مدام منبع فيّاض و كعبه عشّاق

ص: 130

به بحر فضل وي از عقل كي برآيد كار*** هزار بار شود گر عميق بر اعماق

اگر كه بوسه گه مهر گردد ايوانش*** رواست چونكه ز نورش گرفته است اشراق

كجا به اوج مديح تو مي رسد شعرم*** اگرچه توسن فكر است تيزتر ز براق

بسي سزاست كه قرآن كتاب منزل حق*** بمدح اوست اگر صفحه صفحه اوراق

به آستانش ابن چامه هديه شد زيرا*** بود به مشهد پاك وي «اشتري» مشتاق

اين طرفه ضيافت چه شگفتيست كه خلقي*** جمعند سر سفره مهمان خراسان

گوئي كه بهشتست كه با نعمت الوان*** جاويد بود سفره الوان خراسان

شك نيست كه سرلوحه ديباچه ايّام*** پيوسته بود آيت و عنوان خراسان

جا دارد اگر نور به آفاق رساند*** از فيض رضا خطّه رخشان خراسان

خورشيد شه انجم افلاك تو گوئي*** گوئيست سراسيمه بميدان خراسان

مهمان ضيافتكده عرش الهيست*** مهمان شده هركس بسر خوان خراسان

فرزند گرانمايه موسي كه وجودش*** شد موجب تجليل فراوان خراسان

اين خاك كند تا به ابد فخر بر افلاك*** چون شد ز شرف مدفن سلطان خراسان

تا هست به تن تاب و توان «اشتري» از جان*** مدّاح رضا باش و ثنا خوان خراسان

ص: 132

زاده موسي جعفر كه بسي عيسي دم*** ز شفاي نفسش بهره درمان گيرد

خسرو طوس كه البتّه غلام در او*** راه از شوكت و اعزاز به سلطان گيرد

به در حشمت و جاهش به مثل مور ضعيف*** راه بر منزلت و جاه سليمان گيرد

هشتمين راهبر خلق رضا آنكه ز مهر*** دست افتاده و مظلوم و پريشان گيرد

پايمرد شرف و جاه كه از فضل عميم*** دست هر ملتمس سر به گريبان گيرد

«اشتري» مدح تو آرد به قلم تا شايد*** زينت از نام تواش دفتر و ديوان گيرد

بهشت عدن مجسّم شود به ديده او*** هر آنكه عطر رياضش كشد به شامه جان

ز آسمان جلالت دميد خورشيدي*** كه از جمال مهش بزم دل شود تابان

نهال باغ امامت سليل پيغمبر*** يگانه نوگل جاويد گلشن ايمان

امام ثامن ضامن علي بن موسي*** كه عيسي از دم او مرده را بداد روان

بزرگوار امامي كه از جلالت هست*** شكوه ملك ولايت خديو هر دو جهان

رضا كه هست به فرمان او قضا و قدر*** رضا كه كوس جلالش رسيده تا كيوان

رضا كه گبر و نصا را از او گرفته مراد*** رضا كه وحش بيابان از او ستانده امان

رضا كه هركه شود جرعه نوش معرفتش*** شود هر آينه مشهور عالم عرفان

در آستانه فيض تو اي يگانه طبيب*** توان به جسم ضعيفان شود چو روح روان

به خاك درگه جانبخش تو همي آيند*** چه دردمند به امّيد از پي درمان

ص: 135

به صد نياز و تضرّع جبين همي سايند*** به درگه تو دو صد همچو قيصر و خاقان

ز درگهت نرود هيچ سائلي محروم*** كه مشكلات خلائق شود ز تو آسان

ورا به مائده هاي بهشت نيست طمع*** به خوان فيض تو هركس كه ميشود مهمان

بگو محبّ رضا خسرو خراسان را*** مباش هيچ هراسان ز آتش يزدان

به افتخار به دربار زاده موسي*** عصا بدست ستاده است موسي عمران

مديح او نه همي هست ذكر اهل زمين*** ثناي اوست ملك را هميشه ورد زبان

به آستان تو شد پير «اشتري» امّا*** روا بود كه ببالد به خود ز بخت جوان

نباشدش بجز اين آرزو بدل كه بحشر*** شوي شفيع گناهش به موقع ميزان

ص: 136

منعم راستين هر دو سراي*** كه بود حبّ او بهشت نعيم

آن كز انفاس قدسيش يابد*** هستي پايدار عظيم رميم

حبّ اسلاف او نداشت بدل*** اينكه ابليس گشته است رجيم

بارگاه تو كعبه آمال*** همچو خيف و مني و حجر و حطيم

تو مسلّم منادي اسلام*** مسلمين را معين به قلب سليم

صد بهشت آيدت به در يوزه*** چونكه خيزد ز روضه تو شميم

روزي خلق را به صبح و مسا*** ز كرامت تو مي كني تقسيم

دوستان تو اي امام همام*** مورد رحمت خداي رحيم

دشمنان پليد بد كيشت*** تا ابد سرنگون به قعر جحيم

اي تبرّك فضاي خطّه طوس*** تا كه گشتي در آن مقام مقيم

ص: 138

تربت مشهد تو گرديده است*** داروي درد دردمند و اليم

«اشتري» اين چكامه شيوا*** كرده بر آستانه ات تقديم

ز نور معرفت گردد منوّر بزم ايمانش*** بدرگاه خدا هركس نهد از صدق پيشاني

اگر خواهي دلت آزاد گردد از غم و محنت*** اگر خواهي كه آرد مشكلاتت رو بآساني

ببر عرض نياز خود به پيش آن شهنشاهي*** كه لطف عام او شامل بود بر عالي و داني

سرور سينه زهرا و نور چشم پيغمبر*** علي موسي الرّضا سلطان دين شاه خراساني

در آن مزرع كه بفشانند بذر مهر آن سرور*** سزد گر بوالبشر آنجا رود از بهر دهقاني

من و خاك در سلطان هشتم، قبله هفتم*** كه بر درگاه اجلالش كند جبريل درباني

كجا از درگهش مأيوس مي گردد كسي حاشا*** كه از الطاف او شد بهره ور وحش بياباني

خديوا «اشتري» گويد ثنايت از دل و از جان*** به امّيدي كه روز حشر از او رو مگرداني

ص: 140

آنكه لطفش رنگ كفر از چهره دين پاك كرد*** آنكه مهرش زنگ شرك از صورت ايمان زدود

آنكه با نطق و بيان خويشتن هنگام بحث*** كافران را شرمسار خويش از منطق نمود

ساخت باطل را ز فضل و علم ربّاني مجاب*** از پي احياي حق چون لب ز روي هم گشود

با زمان كوته عمر شريف خويشتن*** گرم سعي و كوشش و ترويج دين خويش بود

تا كه باشد روز روشن در پي شام سياه*** تا كه در گردش بود از امر حق چرخ كبود

دوستانش شادمان، مسرور، خرّم روزگار*** دشمنانش دلغمين و مضطر و زار و خمود

ران موري در بر تخت سليمان برده است*** «اشتري» اين چند بيتي را كه در مدحش سرود

مدد همي طلبم تا كنم مديح كسي*** كه هست مظهر بخشندگيّ و آيت جود

كسي كه از نفس او بود هوا جانبخش*** كسي كه از مدد او بود فلك به وجود

امام راد جواد آنكه همچو او ايزد*** به حقّ حق كه نياورده از عدم به وجود

جواد آنكه چو اجداد خويش ساجد بود*** مدام در بر دادار قادر مسجود

جواد آنكه ز نيروي حكمت و منطق*** ز گمرهان مخالف بسي مجاب نمود

جواد آنكه بدوران عمر كوته خويش*** به دين جدّ گرانمايه رونقي بخشود

به پيشگاه خدا بود از ره تقوي*** گهي به حال قيام و گهي به حال قعود

رواست آنكه نمايند حرز جان مردم*** هر آنچه را كه ز علم اليقين همي فرمود

دلا بسوز از اين سوك جانگزا كه عدو*** به زهر كينه وجود مباركش آلود

شرنگ جور دريغ از خباثت زوجه*** وجود مظهر مهر و وداد را فرسود

ص: 143

چه حال داشت در آن واپسين دم جانكاه*** به جسم ملتهب و اندرون خون آلود

بروي خاك دريغا ز كيد امّ الفضل*** سه روز پيكر پاكش پس از شهادت بود

ز «اشتري» بپذيراي امام ذرّه نواز*** چكامه اي كه ز ان با سرشك ديده سرود

نهاد در دَهُم ماه ارجمند رجب*** نهم امام مبين پا بعرصه ايجاد

جواد كنز سخا مخزن كرامت وجود*** كه هست منبع فيض آن امام پاك نژاد

نزاده ما در ايّام ثانيش الحق*** بدهر تالي او را كسي ندارد ياد

جواد آنكه بدوران كوتهي به جهان*** ز روي علم لدُّنيش داد دانش داد

ز كوي او نشود هيچ سائلي محروم*** كه هست درگه او بهر خلق باب مراد

عبادتي نشود بي ولاي او مقبول*** به پيشگاه خداوندگار پاك عباد

بوقت بحث به يحيي بن اكثم از دانش*** مُجاب او نشد و داد هستيش بر باد

ز گفته هاي دُرر بار آن امام همام*** خجل شد آن دني كينه توز زشت نهاد

بگير دست محبّان تو اي امام كريم*** ز روي لطف و كرم وز وداد روز معاد

از اين چكامه كه گفته است «اشتري» خواهد*** بكار شعر و ادب زان امام استمداد

ص: 145

تو خود ز روي كرم بذل وجود و احسان كن*** بدان كسان كه ندارند روي عرض سؤال

ز فعل پاك امامان خود تأسّي كن*** كه بوده اند همه مظهري ز حسن خصال

بويژه حضرت هادي امام پاك سرشت*** كه هست منجي مردم زكوره راه ضلال

دهم امام علي النّقي كه همچو علي*** ز علم و فضل بدوران خود نداشت همال

ز خوي خوش ز دل بيقرار غم مي برد*** ز جان غمزده مي شست زنگ رنج و ملال

هميشه سوي گدايان نگاه احسان داشت*** اگر چه شاه جهان بود از شكوه و جلال

كسي كه مدح و ثنايش تمام قرآنست*** كسي كه مادح او بوده ايزد متعال

چگونه حدّ مقامش كسي تواند گفت*** اگر ادامه دهد تا بروز حشر مقال

ترا كه دافع غم «اشتري» بود آن شاه*** ز روزگار مكن شكوه و ز رنج منال

ص: 148

در مورد هدايت او باز كوته است*** سازم بلند آنچه كه من رشته مقال

خواهم كه خاكبوس تو گردم به سامراء*** از درگه عنايت حق ذات ذوالجلال

از عهده مديح تو نايد برون كسي*** عاجز بود به وصف تو انديشه و خيال

منّت پذير بخت بسي باشد «اشتري»*** از اينكه يافته است بمدحت چنين مجال

بايد كه خامه را همه دم محترم شمرد*** آري بكار شعر و ادب نيست سرسري

مدح كسي كنم كه ز قدر و ز مرتبت*** او را مسلّمست ز مخلوق برتري

آن رهبري كه داشت ز علم و كمال و فضل*** همواره بر افاضل ايّام برتري

يعني امام يازدهم پيشواي دين*** شاه ملك سپاه و فلك جاه عسكري

شاهيكه صيت رتبه و شأن و مقام او*** در پيش حق نگر ز ثريّاست تا ثري

شاهيكه بر فراز بماند ز همّتش*** بر بام دهر رايت دين پيمبري

بودند مردمان همه در ورطه ضلال*** لطفش اگر بخلق نميكرد رهبري

روشن نمود نور جمالش جهان دين*** از چهره منير چو خورشيد خاوري

محبوب آنكه گشت قرين با ولاي او*** مطرود آنكه هست ز آيين او بري

در پيشگاه جاه سليمانيش بود*** اين چند بيت هديه موري ز «اشتري»

ص: 151

خدايان ايمان، امامان پاك*** خصوصاً امام مبين عسكري

امامي كه از فرّ و فيض فروغ*** بمه نور بخشد ز چهر انوري

اماميكه از پايه قدر او*** ببالد بسي بر ثريّا ثري

حسن نام آن ماه گردون مقام*** كه صد زهره باشد ورا مشتري

حسن نام كز پرتو حسن هست*** چو خورشيد پرتو گر خاوري

چو اجداد خود خصم را باز داشت*** ز كجرائي و كيد و ويرانگري

علي وار از خيل مخلوق داشت*** ز علم لدنّي بسي برتري

به خوي امامت قرين با علّو*** همه خلصت پاك پيغمبري

امامي كه برخاست در عهد خويش*** عليه عناد و ستمگستري

از آنروي خصم بد انديش او*** بر او كرد ظلم از سر خودسري

ص: 153

به لشگر گه خصم در قيد بود*** از آنروي نامي ورا عسكري

پي مدح آن پور خيرالانام*** ببالد به گاه سخن «اشتري»

گاهي شود جنوب به تير جفا هدف*** گاهي به غرب بمب ستم ريزد از هوا

مستضعفان كه طالب دست نوازشند*** گردد خراب بر سرشان سقف خانه ها

اي منتقم بيا كه سويت بهر انتقام*** آورده اند خلق ز جان دست التجا

نبود اگر كه لطف عميم تو اي امام*** پس روي التجاي محبّان بود كجا

آتش بزن به هستي خصم ستم شعار*** وين ريشه فساد برافكن ز آسيا

دائم دوام نهضت و اسلام را ز جان*** اي «اشتري» بكن طلب از ذات كبريا

پروانه از اين شاخ بدان شاخ زند پر*** چون پيك بشارت رسد از راه پرستو

بس نغمه سرايند بهر شاخه گلبن*** در دامن گلزار و چمن قمري و تيهو

از فيض دم باد نشاط آور نوروز*** چون مشك و عبير است هوا خرّم و خوشبو

گوئي به هوا داري سر و قد او رست*** آن سبزه كه افراشته قد بر لب هر جو

گرديده شكوفا گلي از گلشن نرجس*** كز رايحه اوست جهان يكسره خوشبو

آن مهدي موعود كه هست آيت ايزد*** آن قائم بر حق كه بود آينه هو

آوازه آن مظهر دادار مهيمن*** از خاك بر افلاك فكنده است هياهو

آنجا كه نشاني بود از پرتو فيضش*** مغبون نشود يك سر مو طالب حقجو

با ذكر جميلش همه در وجد و نشاطند*** احباب محبّانه به هر خانه و هركو

آنجا كه زمين بوسه زده بر كف پايش*** خاكش به دو صد افسر دارا زده پهلو

ص: 156

در محضر آن قدرت حق گاه ظهورش*** آيند اميران جهان جمله به زانو

در مأمن آن دادگر معدلت آيين*** يك جا بود آبشخور شير و بره آهو

از عطر لقايش همه اهل طلب را*** آرد ز هوا باد صبا مشك به مشكو

آن منبع فيّاض كه بر درد دل خلق*** مدحش همه درمان شد و ذكرش همه دارو

خواهي اگر ايدوست به هر امر گشايش*** در كار فرو بسته خود همّت از او جو

كي مي شود از عهده مدحت بدر آيند*** افتند اگر جمله خلائق به تكاپو

بر «اشتري» آنگه كه شود لطف تو شامل*** رنگين چو گلستان شودش طبع سخنگو

ص: 157

آن ملك سيرت چو شد رهبر به ابناي بشر*** آدمي بر آرزوي خويشتن آسان رسيد

جان فداي مقدمي كز يمن فيض او به خلق*** رحمت بي منتها از جانب جانان رسيد

شام ظلمت آفرين ساكنين خاك را*** آنكه همچون صبح صادق مي كند رخشان رسيد

دردمندان را دهم اين مژده كان عيسي نفس*** از دم قدسيّ خود آلام را درمان رسيد

تا به كي دم ميزني از نابسامانيّ دهر*** آنكه بر وضع جهان بخشد سر و سامان رسيد

مظهر داد و وداد و منبع فيّاض مهر*** آنكه مهرش ميدهد بر ظلم و كين پايان رسيد

حامي مستضعفان و خصم استكبار و جور*** آنكه از كاخ ستمگر مي كند بنيان رسيد

آرزو دارم رسد لطفش به فرياد «اشتري»*** آنچنان كز مهر بر ياران مدحت خوان رسيد

ص: 159

گلي پيوسته عطرآگين كه از بستان پيغمبر*** عيان در نيمه ماه عظيم الشأن شعبان شد

فروزان اختري فيّاض كز فيض جمال او*** بساط عالم ايجاد يكجا نور باران شد

مهي كز جلوه سيماي چون ماه منير او*** به چرخ آبنوسي منفعل مهر درخشان شد

يگانه قائم غائب، امام دين پناه آنكس*** كه آيين نياكان از قوامش سخت بنيان شد

عدالت پروري كز حكم پابرجاي عدل او*** به گيتي مستقر آيين عدل وجود و احسان شد

بهين رهبر به راه شرع كز رأي همايونش*** بساط كفر شد منسوخ و رائج عين ايمان شد

كتاب الله ناطق آنكه با دست توانمندش*** پي تحكيم دين شيرازه بند حكم قرآن شد

چو باشد ناظم نظم جهان در مصدر قدرت*** هر آن جمعي كه جز او جست در گيتي پريشان شد

مهين منجيّ خلق اوّلين و آخرين مهدي (علیه السلام)*** كه هاديّ بشر ز امر مطاع پاك يزدان شد

بزرگي، پايمردي، سروري، داد آفرين رادي*** كه لطفش دستگير و ياور ابناي انسان شد

ص: 161

خديو منبع جودي كه در پيش سخاي او*** خجل درياي گوهر، شرم آگين بحر عمّان شد

سزد كز قلزم احسان و از گنج عطاي او*** ز طبع «اشتري» اين رشته گوهر نمايان شد

به فرداي جزا چشم شفاعت سوي او دارد*** اگر امروز سر تا پا وجودش غرق عصيان شد

اي خديو مصو جان اي مظهر عدل خداي*** منتظر تا كي گذاري دوستان را ماه و سال

تيره تر كرده است از شب روز ما را غيبتت*** شام ما را از ظهور خويش كن صبح وصال

اي سحاب رحمت حق از كرم بر ما ببار*** دوستانت را بشوي از لوح دل گرد ملال

پادشاها تا بود سير زمان بر اين مدار*** شهريارا تا بود كار جهان بر اين روال

تا شب و روزند پويا در قفاي يكدگر*** تا كه باشد اقتضاي سير گردون ماه و سال

دوستانت را بود جا بر سرير سروري*** دشمنانت را بود سر در گريبان و بال

درس دين باشد شعار پير و برنا، مرد و زن*** مكتب قرآن بود تا حشر محفوظ از زوال

پيرو اين مكتب عالي مدام آسوده دل*** خصم دين و دشمن قرآن مدام افسرده حال

«اشتري» دركش زبان زيرا كه با شرح و بيان*** مدح او باشد بر ارباب سخن امري محال

ص: 163

هركه سر پيچد ز فرمان مطاعش بي گمان*** در دو عالم رستگاري بهر او باشد محال

او بگيرد حق مستضعف ز مستكبر به داد*** تا نگردد دسترنج مستمندان پايمال

ايكه بعد راه خود كوتاه كردي با خلوص*** ديگر از هجران مگوي و ديگر از دوري منال

اي امام منتقم اي پيشواي دادگر*** هركسي با حق ستيزد با هجوم و با قتال

تا كه گردد عبرت آيندگان روزگار*** غير ناكامي نصيب او مگردان در جدال

در تكاپو تا كه باشد چرخ گردون روز و شب*** تا بود در خطّ سير خويش پويا ماه و سال

دوستانت با نشاط و شادي و عشرت قرين*** دشمنانت مبتلا بر محنت و رنج و ملال

«اشتري» را رهنمون گردد به سلك اهل دل*** نور بينش گر بگيرد زان جمال بي مثال

ص: 165

از سر صدق كن دعا و بزن*** دست بر دامن امام زمان

حجّت حق بقيّة اللّهي*** كه بود مقتداي خلق جهان

آن وجود مقدّسي كه بود*** وصف او آيه آيه قرآن

مظهر حق كه پيش اهل يقين*** قهر و مهرش بود جحيم و جنان

آن امامي كه هست آيين را*** چون امامان پيش پشتيبان

تالي شير حق عليّ ولي*** مظهر ذات قادر سبحان

دست بر دامن عنايت او*** هركه زد مشكلش شود آسان

چون بود مظهر عنايت حق*** در كف اوست قدرت يزدان

«اشتري» گر رضاي حق طلبي*** از ره صدق و از سر ايمان

در جوار محبّتش بنشين*** در دلت نخل مهر او بنشان

ص: 167

نظام عالم امكان بدست قدرت اوست*** بروز حشر بود قاسم جحيم و جنان

ز دوري رخ خوبت جهان خراب شده است*** شها ظهور تو واجب بود در اين دوران

چو واقفي ز دل خسته محبّانت*** بدوستان نظري كن تو از ره احسان

من و مديح امام زمان بدان ماند*** كه قطره اي بزند دم ز بحر بي پايان

شها بطبع قصير و لسان الكن خويش*** چگونه مدح ترا «اشتري» كند عنوان

باد نوروزي كنون همراه آرد بوي مشك*** از شمال و از جنوب و از يمين و از يسار

گشته است از بارش ابر بهاري صيقلي*** دامن صحرا و هامون و چمن آئينه وار

در چنين فصل نشاط افزاي با آزادگي*** خوش بود با سر و قدّي در كنار جويبار

گام مي بايد زدن در اين هواي دلربا*** در گلستان و چمن با دلبري كامل عيار

گرچه مست از گردش چشمان ياريم اين زمان*** دور دور ميگسارانست ساقي مي بيار

دست افشانند و پاكوبان به هر محفل ز شوق*** سر به سر اهل ولا از مقدم مسعود يار

نوگلي از گلبن نرجس عيان گرديده است*** كز شميمش گشته عطرآگين مشام روزگار

شد تولّد نيمه شعبان مه خير و ثواب*** آنكه خورشيد است پيش چهر ماهش شرمسار

قطب ايمان، محور عالم، امام منتظر*** آنكه باشد دين حق داراي او داير مدار

قائم آن محمّد منجي نوع بشر*** حاكم احكام سرمد خسرو ذوالاقتدار

ص: 170

نو بر نخل امامت نور چشم عسكري*** آنكه دارد دست او اركان دين را پايدار

ناظم نظم جهان، بنيان كن دجّاليان*** ياور مستضعفان، بر بينوا حاميّ و يار

از حريم حضرت حق پرده داري مي كند*** گر چه پشت پرده غيبت بود آن شهريار

اي خوش آن دوران كه ظاهر گردد از امر خداي*** تا برآرد صيت عدلش از ستم كيشان دمار

تا كه در سيرند خورشيد و مه و سيّارگان*** تا كه باشد سال و ماه و هفته و ليل و نهار

دوستانش ره باوج فخر يابند و شوند*** دشمنانش بر حضيض خواري و ذلّت دچار

اي كه نامت قلب مجروح محبّان را شفاست*** اي كه ذكرت هست داروي دل بيمار زار

«اشتري» مدّاح خود را اجر اين اشعار نغز*** در شمار دوستان محسوب كن روز شمار

ص: 171

بمناسبت ميلاد حضرت مهدي (عج)

بدستياري و الطاف ايزد علّام*** مرا ز ديدن آن مه جبين برآمد كام

در آشيان دلم جا گرفت طائر قدس*** مرا هُماي سعادت نشست چون بر بام

خوشست و خرّم و سرمست تا به يوم نُشور*** ز دست شاهد مقصود هر كه گيرد جام

ز گلستان امامت كنون گلي زده سر*** كه تا به شام ابد عطر او رسد به مشام

نمود جلوه چو خورشيد در مه شعبان*** يگانه حجّت حق با رُخي چو ماه تمام

پگاه قائم بر حق كه بي تولاّيش*** قبول حق نشود از كسي قعود و قيام

شده است ختم امامت بنام حضرت او*** چنانكه ختم، رسالت شده بخير الانام

زمام عالم هستي بدست قدرت اوست*** ز ديده گرچه نهانست آن امام هُمام

ص: 172

ز پشت پرده غيبت توان ورا ديدن*** ز پيش ديده چو شد محو پرده اوهام

رود بسوي عدم كفر و ظلم و جور و ستم*** چو ذوالفقار عدو كُش بر آورد ز نيام

در آن زمان كه زنم دَم ز مدح آن مولي*** سروش غيب مرا دمبدم دهد الهام

گهرفشان شودش خامه «اشتري» هر دم*** كه در فضائل مهدي سرود دُرّ كلام

هشتم ماه شعبان 1414

1372/11/1

به بين كه جلوه گر آمد در اين همايون عيد*** هر آنچه بود خدا را درون پرده راز

بروز نيمه شعبان مهي طلوع نمود*** كه هست ابروي او قبله گاه اهل نماز

وليّ عصر و زمان، حجّت خدا مهدي*** كه در مقام و جلالت نباشدش انباز

امام ذرّه نواز آن سپهر عدل و وداد*** كه هست روي محبّان بسوي او به نياز

گُمان مدار به اوج كمال او برسد*** اگرچه توسن انديشه هست در تك و تاز

بحكم ذات خدا، حيّ معدلت گستر*** زمان سلطنت عدل او شود آغاز:

كند ظهور و دمد روح عافيت در خلق*** يگانه مظهر ايزد، به صد مسيح اعجاز

هميشه تا كه بود شام تيره در پي روز*** مُدام تا كه پگاه از افق شود آغاز

بود هميشه مُحبّش قرين بخت جوان*** شود هماره عدويش دچار سوز و گداز

حقيقتيست مرا در سخن كه پيدانيست*** بفكر مردم كوتاه بين و اهل مجاز

ص: 174

مراست فخر كه شعرم به يمن دولت او*** گرفته شيوه نيكو بدين خجسته طراز

چه احتياج بود بر جلال و جاه جهان*** ز هر مقام مرا حبّ او بود ممتاز

هر آنكه پاي نهد در مسير مدحت او*** به سروران جهان ني عجب كند گر ناز

مرا ز درگه لطفت كه منبع فيضست*** ز پايمردي خويش از سر كرم بنواز

بعيد نيست ز خيل سخنوران جهان*** اگر بمدح تو شد «اشتري» بلند آواز

به من كنيد توكّل منم وكيل شما*** كه من دهم به شب و روز رزق پاك و حلال

منم كه بي مدد دولت كرامت من*** براي خلق بود خورد و خواب امر محال

علي الدّوام ز من فيض آورد جبريل*** شبانه روز ز من رحمت آورد ميكال

عطا و لطف مُدام از كه ميتوان جستن*** گهي به حدّ وفور و گهي به حدّ كمال

منم سخي كه به جُنبندگان رسم فيضم*** وگرنه كون و مكان رو نهد به اضمحلال

منم كه باز نمايم بخلق باب نشاط*** بكار بسته چو ريزد ز ديده اشك ملال

منم رئوف كه از درد و رنج و غصّه كس*** مدام واقفم آنجا كه شد پريشانحال

در اين حديث بدينجا رسيد چونكه سخن*** ندا رسيد بگوشم ز مصدر اجلال

كه اي بغم شده مُدغم ز گردش ايّام*** كه اي اسير تفكّر بكوتهيّ مقال

بگويمت بكجا روي آوري به رجا*** بگويمت كه چسان بر كف آوري آمال

ص: 176

نماي روي به سوي منابع فيّاض*** كه هست دامن مشكل گشاي احمد و آل

بويژه مهدي موعود حجّت قائم*** كه هست واسطه فيض آن خجسته خصال

همان كه هست ميانجي ميانه من و تو*** به هر طريق و به هر شيوه در همه احوال

همان كه هست عدالت شعار و دادستان*** ز كيد اهل ستم و ز خباثت دجّال

سپاس بار خدا كز عنايت مهدي*** به چنگ «اشتري» اُفتاد زين مقام مجال

از اين تولّد ميمون به حالت بم و زير*** زنند طبل مسرّت به عالم بالا

ز غيب آمده اينك به عرصه گاه شهود*** به لطف ايزد منّان امام غائب ما

زمين شده است تو گوئي قرين مشك ختن*** فضا شده است پر از عطر عنبر بويا

يگانه مجري داد و وداد حجّت حق*** كز او زمانه شود رشك جنّت المأوا

يگانه مهدي داد آفرين كه مهد زمين*** به امر حق شود آذين ز فيض آن مولا

كسي كه مقدم فيّاض و پر تبرّك او*** به پهن وادي گيتي شود شكوه افزا

يگانه ناظم گيتي كه از جلالت و فرّ*** بناي نظم نوين ميشود از او بر پا

خوش آن زمانكه چو گردد ز پشت پرده پديد*** شود ز صولت او فكر و شرك نا پيدا

به مشكلات مكن روي جز به درگه او*** كسي چو او نكند باز عقده ما را

ز فرط شوق و شعف در ثناي حجّت حق*** نمود «اشتري» اين چامه بليغ انشا

ص: 178

چون رواق بيت شد روشن ز روي انورش*** تا ابد معمور باد اين خانه كز خاك درش

هر نفسي با بوي رحمان مي وزد باد يمن

اي سليمان زمان، اي حكمفرماي زمين*** ايكه مي باشد جهان را نام تو نقش نگين

اي ستم سوز، اي مروّت كيش، اي عدل آفرين*** خنگ چوگاني چرخت رام شد در زير زين

شهسوارا چون به ميدان آمدي گوئي بزن

ايكه اصلاح جهاني بسته بر تدبير تست*** خصم بدكردار همچون رو به نخجير تست

دشت امكان با صفا از نام عالمگير تست*** جويبار ملك را آب از دم شمشير تست

تو درخت عدل بنشان، بيخ بدخواهان بكن

دوستانت باده عشق تو خامش مي كشند*** بي قرار و بي خود و محزون و بي هش مي كشند

انتظار عدلت اي مير ستم كش مي كشند*** گوشه گيران انتظار جلوه خوش مي كشند

برشكن طرف كلاه و برقع از رخ بر فكن

دوش بودم چون به كار خويش حيران و خموش*** تا كه گردد رهنمونم رأي فكر تيز هوش

ص: 180

چونكه بودم اشتري در فكرت و جوش و خروش*** مشورت با عقل كردم گفت حافظ مي بنوش

ساقيا مي ده به قول مستشار مؤتمن

كه به جان آمدم و شهره بازار شدم

تا بود مونس جان جام و سبويم شب و روز*** شور مستي بود و نغمه هويم شب و روز

چاره جز اين نبود تا كه بگويم شب و روز*** در ميخانه گشائيد برويم شب و روز

كه من از مسجد و از مدرسه بيزار شدم

رندي خويش به صد بار مبرهن كردم*** به طلب سوختم و ماندم و شيون كردم

شمع جان در ره جانانه چو روشن كردم*** جامه زهد و ريا كندم و بر تن كردم

خرقه پير خراباتي و هشيار شدم

گرچه زاهد به جنان وعده ديدارم داد*** رنج بسيار زگفتار محن بارم داد

ناصح اندرز بس آلوده به پندارم داد*** واعظ شهر كه از پند خود آزارم داد

از دم رند مي آلوده مددكار شدم

به كه هنگام سخن ياد ز رادي بكنم*** پيروي از نفس پير مرادي بكنم

تبعيّت زدم نيكنهادي بكنم*** بگذاريد كه از بتكده يادي بكنم

ص: 182

من كه با دست بت ميكده بيدار شدم

سخن اينگونه كه پرجذبه و شيرين شده است*** شعرم اينسان كه بسي مورد تحسين شده است

غزل نغز خمينيست كه تضمين شده است*** «اشتري» چامه اگر پرگل رنگين شده است

قطره سان بهره ور از قلزم زخّار شدم

همه شب نهاده ام سر چو سگان بر آستانت*** كه رقيب در نيايد به بهانه گدائي

بخرام دلبر من ز نهان اگر درآيد*** ز لقاي او چه حيرت كه به ناظران فزايد

به خدا كه ديده بستن ز جمال او نشايد*** به بداهه مرغ طبعم به سخن چنين سرايد

مژه ها و چشمم يارم به نظر چنان نمايد*** كه ميان سنبلستان چرد آهوي ختائي

دل دردمندم اي جان ز چه روي در گداز است*** بدون سينه من ز چه روي سوز و ساز است

ز چه دست خواهش من سوي آن صنم دراز است*** زچه با اميد وصلش سر و پاي من نياز است

در گلستان چشمم ز چه رو هميشه باز است*** به اميد آنكه شايد تو به چشم من درآئي

چو محيط تنگ زندان شده پيش ديده من*** ز چهار سوي هجران به رخم به بسته روزن

به بساط باغ و بستان نبود مرا نشيمن*** بروم بدشت و صحرا و كنم ز شوق مسكن

سر برگ گل ندارم ز چه رو روم به گلشن*** كه شنيده ام ز گلها همه بوي بي وفائي

ص: 184

به كه گويم اين حكايت، من دردمند غمگين*** كه به تلخي فراقي گذرم ز جان شيرين

نبود به دل تسلّي، نبود به سينه تسكين*** همه دم به خويش گويم من بي نواي مسكين

به كدام مذهبست اين، به كدام ملّتست اين*** كه كشند عاشقي را كه تو عاشقم چرائي

به من فسرده خاطر همه غير غم ندادند*** به كنشت رو نهادم به جز از ندم ندادند

چو شدم سوي كليسا ز چه فيض دم ندادند*** ز چه رو مرا پنهي ز روي كرم ندادند

به طواف كعبه رفتم به حرم رهم ندادند*** كه برون در چه كردي كه درون خانه آئي

چو به خانقاه رفتم همه بي نياز ديدم*** همه در شرار عشق و همه در گداز ديدم

همه اهل عشق جستم همه اهل راز ديدم*** به شرابخانه رفتم همه سرفراز ديدم

به قمارخانه رفتم همه پاكباز ديدم*** چو به صومعه رسيدم همه زاهد ريائي

من و شكر حق كه آخر غم هجر او سرآمد*** به توسّل و تمسّك همه كام دل برآمد

ص: 185

ز رواق او سروشي به دل منوّر آمد*** به نويد «اشتري» را چو پيام دل بر آمد

در دير مي زدم من كه يكي ز در در آمد*** كه درآ، درآ، عراقي كه تو خود از آ« مائي

برداشتن از مهر تو دل هيچ نشايد*** از عشق تو زاهد چه مرا پند نمايد

ايدوست مگر هم تو كني حلّ مسائل

در راه طلب گر چه بسي رنج كشيديم*** بسيار ملامت ز رقيبان بشنيديم

هرچند كه عمري پي خوبان بدويديم*** گشتيم جهانرا كهه به ببينيم و نديديم

همچون تو كسي زيبا در شكل و شمائل

اي آنكه نهي پا ز ريا بر سر منبر*** همواره زني طعنه بهر عاشق مضطر

بشنو ز من اين را كه ترا هست نكوتر*** اي زاهد خودبين بدر ميكده بگذر

آن دلبر من بين كه بود مير قبايل

ايدوست ز جان پيروي از شاه جهان كن*** نام علي از روي صفا ورد زبان كن

اي «اشتري» از نام وي آرامش جان كن*** حافظ تو برو بندگي پير مغان كن

بر دامن او دست زن و از همه بگسل

ص: 187

آنگه كه نير رخت از مهر بر فروخت*** هر سرو قد كه بر مه و خور جلوه مي فروخت

چون تو در آمدي پي كار دگر گرفت

اين گفته هاي دلكش چون درّ شاهوار*** وين طبع با ملاحت و اشعار آبدار

اي «اشتري» كه داد به اين نيكي و وقار*** حافظ تو اين سخن زكه آموختي كه يار

تعويذ كرد شعر ترا و به زر گرفت

اين نقش را به عهده چين جبين گذار

شو همنشين و همدم اهل بصارتي*** از او ز روي شوق و شعف كن زيارتي

گويم ترا هر آينه شيوا عبارتي*** دارد زبان شعله چه رنگين اشارتي

يعني كه پاك سر به سپهر برين گذار

دارد هزار شيب و فراز اين جهان پير*** اي نوجوان نصيحت پيرانه در پذير

هستي اگر كه آينه دل روشن و بصير*** سنگيني غبار كدورت به دل مگير

اين بار را چو بار سبك بر زمين گذار

تا همسفر به عيسي گردون نشين شوي*** موسي صفت به طور تجلّي مكين شوي

واقف ز سرّ معرفت عارفين شوي*** حلّاج وار تا همه عين اليقين شوي

سرپاي دار بر سر حقّ اليقين گذار

چون بينوا به سوي تو آورد التجا*** دست تهي ز خويش مرانش به ناروا

اي آنكه هست خرمن بذلي ترابجا*** بنوشته اند با خط گندم به خوشه ها

ص: 190

نيمي به دفع حاجت مستضعفين گذار

گر از سرو داد هوادار مردمي*** از روي عين عاطفه غمخوار مردمي

مشكل گشا ز مهر گر از كار مردمي*** تا نقشبند خاطر و پندار مردمي

صادق قدم به ساحت ديوان دين گذار

در دفتر نگارش شعر و ادب زشور*** با ياري تفكّر و انديشه و شعور

اي «اشتري» ز خامه رقم چون نهي سطور*** هرگه قلم به صفحه ديوان نهي سرور

جائي براي مهر هزار آفرين گذار

فكرت ما در بر سيل فنا بيچاره است*** بينش ما نيز در اين ماجرا بيچاره است

در بر امر خدا پندار ما بيچاره است*** عقل پيش چشم بنديّ قضا بيچاره است

هيچ در دام بلا افتاده را غافل مخوان

راستي دل در پي ديدار اهل صحبتست*** ديد اگر اهل دلي در جستجوي فرصتست

دل مهين مرآت حق، آئينه دار دولتست*** دل كه جولانگاه كبر و خشم و آز و شهوتست

عرصه جولان غولانست آن را دل مخوان

ايكه در آئينه قلبت صفاي مهر هوست*** دمبدم هستي ز روي معرفت در فكر دوست

اين مگو هرگز فلان زشتست، آن ديگر نكوست*** خوب و زشت صفحه گيتي ز كلك صنع اوست

هيچ نقشي را بر اوراق جهان باطل مخوان

ما در اين صحراي بي پايان ز پا افتاده ايم*** شادي بيگانه دور از آشنا افتاده ايم

تا ز قرب دوست از غفلت جدا افتاده ايم*** ما بصد زحمت به غرقاب بلا افتاده ايم

كشتي طوفاني ما را سوي ساحل مخوان

ص: 192

سود دنيا از براي عاقلان خونيندليست*** ساحل اين بحر پر خوف و خطر بي ساحليست

«اشتري» چون شيوه دهر كهن ناقابليست*** حاصل دنياي دون در آن سرا بيحاصليست

فايض اين بيحاصلي را بهر خود حاصل مخوان

چهره چرخ برافروخته آيد بنظر*** نور شادي دمد از چهره خورشيد مگر

عيد ميلاد شه ملك امامت حسنست

مجتبي مظهر نيكوئي و مرآت كمال*** بنده پاك خداوند و خداوند جمال

پادشاهي كه ز پاكيّ و نكوئيّ مقال*** شهرياري كه ز رفتار خوش و حسن خصال

نام او راحت و آرام دل و جان و تنست

كيست آن شاه كه دارد بدل ما منزل*** كيست آن ماه كه خورشيد از او گشته خجل

كيست آن دوست كه وصلش شده ما را واصل*** منبع فيض لدنّي كه ز آگاهي دل

مردمان را همه دم واقف سرّو علنست

در چنين دم كه امامان هدا مسرورند*** انبيا از ره اخلاص و صفا مسرورند

اوليا نيز ز مهر و ز وفا مسرورند*** در چنين روز خوشي كاهل سما مسرورند

دوستان را نه دگر جاي ملال و محنست

مجتبي هست چو ممدوح خداوند غفور*** بود از همّت او خانه ايمان معمور

ص: 194

«اشتري» دل شود از فيض ولايش پر نور*** مدح او كي شود از عهده برآئين «سرور»

كه خود او با خبر از مرتبت خويشتنست

كمال اگر طلبي مرد جود و احسان باش

طريق مردم آگاه مصلحت بين رو*** ره مقدّس مردان نيك آيين رو

كه گفته است كه هر شب بخواب شيرين رو*** شبي به كلبه آشفتگان مسكين رو

ميان جمع پريشان تو هم پريشان باش

توان ز مهر و وفايار زيردستان شد*** توان تسلّي دلهاي خلق از جان شد

مگو بخويش كه محبوب خلق نتوان شد*** چو بانوازش موري توان سليمان شد

تو هم ضعيف نوازي كن و سليمان باش

كنونكه شاهد جاهست در غلامي تو*** بجوي دل كه فزايد به نيكنامي تو

ز من شنو كه شود شيوه مدامي تو*** يتيم تا نشود كودك گرامي تو

پدر براي يتيمان زار و نالان باش

اگر كه طالب جاهيّ و شوكت و تشريف*** بعيش مردم افتاده كوش و خلق نحيف

بود به پيش تو حقّي ز هر فقير و ضعيف*** ترا كه كاخ رفيعست و جامه هاي ظريف

ص: 196

بفكر مردم بي خانمان عريان باش

در اين محيط غم آلود پر ز جور و جفا*** كه اغنيا نكنند التفات بر فقرا

تو «اشتري» گره از كار بينوا بگشا*** نوا گرت بود آماده ساز برگ و نوا

بحكم عاطفه در فكر بينوايان باش

ص: 197

اينقدر دانم كه از بهر پدر*** ريختند از ديدگان درّ و گهر

زينب و كلثوم با شور و نوا*** كرده اند از سوگ او محشر به پا

«اشتري» تنها نباشد اشكبار*** عالمي گرديده بر محنت دچار

چند گردي ياور اهل ستم*** تا دل جمعي نمائي پر ز غم

چند كوشي تا كه دلها خون كني*** خلق را با درد و غم مقرون كني

اي دني با اولياي حق چرا*** دائماً داري سر جور و جفا

از چه اي گردون نگشتي شرمگين*** كينه ورزيدي بمولي شاه دين

بهر قتل آن امير و آن امام*** از سر بيداد كردي اهتمام

ظالمي را تيغ كين دادي بدسن*** بهر قتل مرتضي آن حق پرست

تا كه تيغ كين آن بي آبرو*** بر سر شير خدا آيد فرو

تا كه خلقي را ز غم گريان كني*** از تأسّف زار و اشك افشان كني

اهل بيتش را غمين و سوگوار*** بر فراق دائمي سازي دچار

«اشتري» دم در كش از اين گفتگو*** چونكه دلها شد به بحر غم فرو

ص: 201

كلثوم بيك طرف بفرياد و فغان*** زينب بدگر سوي ببا با بابا

جا دارد اگر كه «اشتري» خون گريد*** زين ماتم و اين مصيبت حزن افزا

از آن خوني كه در مسجد شد از فرق علي جاري*** روا باشد كه از محرابها رويد گل احمر

به فرداي قيامت يا علي وان روز وانفسا*** شود سر خطّ امن «اشتري» اين شعر غم پرور

از حسين و حسن تا بكيوان*** مي رسد ناله و آه و افغان

گشته چشمان كلثوم و زينب*** اشكباران چو ابر بهاران

گشته منشق فرق حيدر از عداوت*** مسلمين را دل بود خون زين مصيبت

بساط ظلم را در خرمن هستي فكند آذر*** لب خشك حسين تشنه و چشم تر زينب

ز آه سينه جانسوز او چون شد حسين آگه*** فرو بنشاند با دستي شرار آذر زينب

بروز حشر بگذر از گناه «اشتري» يا رب*** بحقّ مرتضي و حقّ زهرا مادر زينب

ديدن حال يتيمان برادر او را*** خوندل و منفعل و در هم و ديگر گون كرد

ديدن پاي اسيران بسر خارستم*** گر چه او را بسي آزرده دل و محزون كرد

باز با اينهمه بيداد بدربار يزيد*** خطبه اي خواند كه آشوب در آن كانون كرد

با بياني كه گُدا زنده تر از آتش بود*** رخنه اي بر دل پر كينه آن ملعون كرد

زينب آن زن كه بپا خاست و مردانه قيام*** با چنان حال در آن كشور بي قانون كرد

دين خود را نه بدين كرد ادا زينب و بس*** بلكه دين را همه بر همّت خود مديون كرد

خصم آخر نتوانست كند خاموشش*** هر قدر ولوله با گفته ناموزون كرد

«اشتري» قطره ناچيز بدريا برده است*** گفته اي چند در اين باره اگر موزون كرد

ص: 209

پاي بگذار ز احسان به سر بالينم*** كه مرا نيست دگر تاب ز جور اعدا

چون بيامد به سر كشته عبّاس رشيد*** شد قد سرو حسين از غم جانكاه دوتا

گفت كاي جان اخا اي در درياي كمال*** گوهر افشان نگر از فرقت خود چشم مرا

واي كز داغ تو و دست جدا از تن تو*** طاقت و تاب و توان نيست من دلشده را

بار الها به حق اين دو برادر ز كرم*** حاجت «اشتري» خسته كفايت فرما

ميكشد انتظارت سكينه*** آن به غم مبتلاي حزينه

چونكه آگه ز قتل تو گردد*** مي زند هم بسر هم بسينه

اي علمدار رشيد لشگر من*** كن نظر يكدم بچشمان تر من

زان صولت و هيبت كه از او شد ظاهر*** در ديده عقل ثاني شير خداست

عبّاس كه از وصف جوانمردي او*** گوش همه شجعان جهان پر ز صداست

عبّاس علي كه ملجاء حاجاتست*** بر درگه او ديده هر شاه و گداست

لب تشنه بخاك در او خضر بود*** زيرا كه ز فيض خاك او آب بقاست

زان قد كه علم كرد به ياريّ حسين*** بر قامت او لباس مردي زيباست

بر ماه جمال او ملك برده سجود*** چون ابروي او قبله ارباب دعاست

توصيف كمال او چسان شرح دهم*** چون همّت او بر اين حكايت گوياست

اين فخر براي «اشتري» بس كه ز جان*** مدّاح علمدار شه كرببلاست

ص: 214

همچون سپهر عاطفه عبّاس نامدار*** كاوازه مروّتش از آسمان گذشت

شخصي كه ديد مظهر حق را چو بي معين*** دست از حيات شست و براهش ز جان گذشت

مسير سپاه حق كه غريو شجاعتش*** در دشت كربلا ز كران تا كران گذشت

رو به صفت گريخت ز پيشش سپاه خصم*** از هر طرف بخشم چو شير ژيان گذشت

مردانگي نگر كه بفرمان عاطفت*** شد تشنه لب شهيد وز آب روان گذشت

شد داستان مردي او شهره بي گمان*** كي در جهان رواست از اين داستان گذشت

بر آستانه اش رخ اخلاص «اشتريست»*** زنهار كي تواند از اين آستان گذشت

پاس عبوديّتش بود كه فزون شد*** در بر معبود احتشام ابوالفضل

هست مسلّم برند تا بقيامت*** خلق جهان سود از قيام ابوالفضل

خصم ستمگر بود، معين ضعيفان*** هر كه بود پيرو مرام ابوالفضل

بود بكار از طريق نشر حقيقت*** در پي احياي حق حسام ابوالفضل

ريخت ز روز ازل خداي ز احسان*** شهد صفا و وفا بجام ابوالفضل

نسبت سقّائي است ثبت بنامش*** گرچه بسي تشنه بود كام ابوالفضل

مهر و وفا بين كه بود در دم رحلت*** نام اخا آ خرين كلام ابوالفضل

هست اميد «اشتري» شود بقيامت*** شامل حال تو لطف عام ابوالفضل

ص: 217

دل بسوزد از تف آه شرر بار اسف*** از سرشك ديده دامن غيرت يم ميشود

چونكه ياد آرند ياران از حسين تشنه لب*** جاري از چشمانشان سيل دمادم ميشود

شادماني رخت بر بندد ز جمع شيعيان*** آشكار از روي آنان آيت غم ميشود

چونكه آيد روز عاشورا به پيش ديدگان*** دوستان را حال آن سرور مجسّم ميشود

چون رسد اين ماه غم پرور تو گوئي وضع دهر*** از ملال و غصّه و اندوه درهم ميشود

«اشتري» نامش علم گردد بدوران هركسي*** كشته چون پور علي مولاي عالم ميشود

به نزد كور دل تيره رأي ميگردد*** فرا خناي جهان تنگتر ز چشم بخيل

اگر كه مرد خدا را مشايعت نكني*** ترا بزرگي و مردي نميشود تكميل

فدا شدن بره مردمي بسي بهتر*** كه زيستن به بر عاملان جور ذليل

خجسته راه سعادت نشان والائي*** كه عاشقانه به پيمود مسلم بن عقيل

بشير موكب پر فيض زاده زهرا*** حسين آينه ذات كردگار جليل

چو يافت سر خط فرمان ز سبط پيغمبر*** نهاد پاي براه وظيفه با تعجيل

بسوي كوفه روان شد كه با اشارت خويش*** بجسم خلق دمد روح همچو اسرافيل

ولي دريغ ز قابيليان سست نهاد*** كه دام كينه نهادند در ره هابيل

چگونه شرح دهم من كه كوفي غدّار*** چه كرد با بدن پاك آن غريب قتيل

بسست اينكه بگوئيم «اشتري» از جان*** فداي گسترش دين شد آن خجسته سبيل

ص: 221

سخت بر بستند راه از كينه بر آن رادمرد*** نا جوانمردان عالم كوفيان بي وفا

داشت جاتا شاه دين در كوفه نگذارد قدم*** در دم آخر دهد پيغام بر باد صبا

كي عزيز فاطمه اي نور چشمان علي*** من بزير تيغم اكنون يا حسين اينجا ميا

گوئيا ميديد روزي را كه از شمشير كين*** دست عبّاس جوانش مي شود از تن جدا

گوئيا ميديد روزي را كه شاهنشاه دين*** بر سر نعش علي اكبر كند غوغا بپا

گوئيا ميديد روزي را كه زير سمّ اسب*** پيكر قاسم شود از جور اعدا توتيا

گوئيا ميديد روزي را كه حلق اصغرش*** چاك گردد در صف ميدان ز پيكان جفا

گوئيا ميديد روزي را كه با اهل حرم*** گردد از كين زينب كبري اسير اشقيا

گوئيا ميديد روزي را كه از كين ميزند*** چوب خزران بر لب آن شه يزيد بي حيا

بار الها حرمت خاصان درگاهت ز لطف*** «اشتري» را وارهان از وحشت روز جزا

ص: 223

ميشوند اينجا ز جور فرقه كافر شهيد*** جمله اصحاب من حتّي صغير شيرخوار

اندر اينجا قاسم و عبّاس و اكبر ميشوند*** كشته آخر از جفاي كوفيان نابكار

اهل بيتم ميشوند از كين اسير دست ظلم*** پاي اطفالم شود پر آبله از نيش خار

عاقبت از ناجوامرديّ جمعي سنگدل*** بر غم مرگ عزيزان ميشوم اينجا دچار

در جزا يا رب بحقّ شاه مظلومان حسين*** از گناه شيعيان بگذر ز لطف بي شمار

لب فرو بند «اشتري» از اين مصيبت چونكه گشت*** خامه ات در ماتم شاه شهيدان اشكبار

پيروانش تا ابد از ياد او در ماتمند*** آخرين دم زانكه او ياد از محبّان كرد و رفت

شد خم از بار الم پشت حسين ابن علي*** چون علمدار رشيدش رو بميدان كرد و رفت

شبه پيغمبر علي اكبر بميدان رو نمود*** از فراق خويش ليلا را پريشان كرد و رفت

خواست تا نوباوگان را درس آزادي دهد*** حلق خود را اصغرش آماج پيكان كرد و رفت

مات و حيران ساخت زينب اهل بيتش را از آن*** نطق گوهرزا كه او در كوفه عنوان كرد و رفت

«اشتري» عمري مديح و مرثيت گفت از حسين*** شيعيان را بهر آن مظلوم گريان كرد و رفت

امشب آوخ كه سر ماتم اطفال يتيم*** بس غريبانه و دلسوخته بر ديوار است

ضربت تيغ ندانم كه بدان فرق چه كرد*** كه مداواي طبيبانه بسي دشوار است

قرنها طي شده از قتل شه دين و هنوز*** در عزايش به اسف چشم شفق خونبار است

عجبي نيست اگر هر شبه در ماه صيام*** دوستان را همه از خون بصر افطار است

خلق افسرده از اين ماتم عظمي باشند*** كوفه مغموم از اين قتل مصيبت بار است

«اشتري» قصّه كنم كوته و لب بر بندم*** ورنه در اين غم جانسوز سخن بسيار است

نور بصر علي، ابوالفضل كه بود*** در عرصه كربلا سپهدار حسين

از او علم و دست چو افتاد بخاك*** شد اشك فشان چشم گهربار حسين

شهيد حق كه سر بر خطّ او كوشند پا برجا*** اگر خلق از فراست فهم بنمايند رازش را

بدشت كربلا تن بر بلا داد آن شهيد حق*** كه جاويدان نمايد داستان سوز و سازش را

با آيين رضا سرداد آهنگ مناجاتي*** كه گريان شد ملك چون ديد لحن پرگدازش را

نمازي بر قيام روز عاشورا به پيوندد*** كه عبد اي «اشتري» با حق كند عرض نيازش را

چه گُنه داشت كه با آن لب عطشان او را*** از خدا بي خبري، تير به حنجر ميزد

پاي گهواره خالي چه دلي داشت رباب*** از غم داغ جگر گوشه كه بر سر ميزد

واي از آن لحظه كه از ضربه پيكان اصغر*** همچو مرغي بروي دست پدر پَر ميزد

بود اي «اشتري» از بس سخت آتشناك*** بدل اهل ولا دمبدم آذر ميزد

زين قصّه جانسوز دل زينب و كلثوم*** با غصّه قرين گشت و به پهلوي تو بشكست

دلهاي محبّان شكند مرثيه بر لب*** تا قلب ترا دشمن بد خوي تو بشكست

باشد سخن اشتري آكنده ز غم چون*** زين شرح دل شاعر حق گوي تو بشكست

اي واي دل كه از متوكّل بر او جفا*** بيرون ز حدّ و وصف و حدود و شماره شد

چون خواست «اشتري» كه به نظم آرد اين رثاء*** از منبع سروش بسويش اشاره شد

جاي دارد روز ميلادش بماند جاودان*** گر چه در تاريخ جاويدانه نام زينبست

اي كه ميجوئي سلامت بهر ايمان و يقين*** ملجاء اهل ولا دار السّلام زينبست

ني عجب گر زائر او را ثواب حج دهند*** چون حريم اطهرش بيت الحرام زينبست

اي زن از بهر دفاع دين حق مردانه باش*** بر همه نسوان عالم اين پيام زينبست

آنچه چون گوهر درخشد تا ابد در روزگار*** جوهر گفتار او درّ كلام زينبست

آورد در ذهن و خاطر نام شام شوم را*** باخبر هركس ز حال صبح و شام زينبست

گوئيا از جانب ساقيّ اندوه و الم*** هرچه مي باشد شرنگ غم به جام زينبست

گرچه دين مصطفي شد زنده از خون حسين*** پاي بر جا بودنش از اهتمام زينبست

نعت او كي «اشتري» گنجد به فكر و رأي من*** شعر من كي مدحت تام و تمام زينبست

ص: 234

آنچنان فرسود قاسم زير سمّ اسبها*** كز پي تعظيم عمّو قدرتش در پا نبود

كشته شد عبدالله از جور و عناد اشقيا*** كودكي چون او چرا از قتل مستثنا نبود

تا كند ايثار در پاي حسين ابن علي*** «اشتري» را هديه جز اين شعر حزن افزا نبود

تنها نسوخت جان حسن زاتش غمش*** قلب حسين و زينب محزون كباب شد

زهرا سرشك غم به جنان ريخت از بصر*** گريان به خُلد حضرت ختمي مآب شد

مظلوم روزگار علي بود اي دريغ*** بر او جفا و ظلم و ستم بي حساب شد

اين مرثيت چو خواست سرايد به سوگ او*** آندم به (اشتري) مدد از آن جناب شد

نايد از مأذنه مسجد كوفه بر گوش*** دگر آن بانگ اذان علي و صورت رسا

از حسين و حسن و زينب و كلثوم حزين*** ميرسد تا به ثريّا ز ثري واويلا

از فراق رخ آن مظهر ايمان و شرف*** مسجد كوفه بود تا به ابد غرق عزا

جاي دارد كه برويد گل احمر تا حشر*** خون چو از فرق علي ريخت به محراب دعا

در جنان احمد مختار نشسته است به سوگ*** سر نهاده است به زانوي تأسّف زهرا

«اشتري» هست به جا در غم مظلومي او*** ديده اهل ولاگر كه بود خونپالا

چنگيّ عشق عراقي چو زد از راه حجاز*** مقصدش شور و نوا بود كه در شام افتاد

آنكه در طشت زر افكند سر پاك حسين*** طشت رسوائي او از سر هر بام افتاد

آن يزيدي كه بطومار جهان كرده او*** پيش فتواي خرد زشت سرانجام افتاد

خواند چون آيه قرآن سر خونين حسين*** اهل مجلس همه را لرزه بر اندام افتاد

زينب از ديدن آن صحنه گريبان زد چاك*** چوب چون بر كف آن مشرك بدنام افتاد

نازم آن نطق گهر زاي كه زينب فرمود*** كه ز حُسن اثرش و لوله در عام افتاد

«اشتري» خواست شود مرثيه گو بهر حسين*** در دلش از سوي او پرتو الهام افتاد

ز دستمايه عشق و ز پايمردي شوق*** مدد بگيرم و در كوي او گذارم گام

چو التقاط عميمش مرا ميسّر شد*** بگيرم از دم پر فيض آن مراد الهام

رقم زنم به خلوص تمام بيتي چند*** به مدح حضرت عبّاس آن رفيع مقام

بسان باب كبارش كه اشجع ناسست*** نزاده همچو ابوالفضل مادر ايّام

به روز چارم شعبان مه بني هاشم*** فكند پرده ز رخسار خود چو ماه تمام

همان دلير سلحشور حيدري خصلت*** كه رفت از كف اعدا ز صولتش آرام

گرفت از دم تيغش عدوي رو به كيش*** چو كرد حمله به ميدان رزم چون ضرغام

اگرچه ساقي لب تشنگان بود امّا*** بريخت خيل عدو را شرنگ غم در كام

اگرچه تشنه لب آن راد مرد گشت شهيد*** گرفت از پدر خود ز حوض كوثر جام

زهيّ به همّت او كز برادريّ و وفا*** به روزگار بود عبرت خواص و عوام

ص: 240

مراد گر طلبي روي كن به درگه او*** كه هست باب حوائج كريم با اكرام*** چگونه وصف نمايم ورا به فكر قصير*** كه درك منزلتش را نمي كند افهام

الا كه منبع فيضي، مراد اهل ولاء*** ز در گهت طلبد «اشتري» به ختم كلام

«اشعار فوق روز چهارم شعبان 1415 هجري قمري در مدح حضرت ابوالفضل سروده شد مطابق با 1373/10/16 هجري شمسي»

ص: 241

در آسمان ولايت ستاره اي سر زد*** كه روشن از رخ او گشت چشم اهل نظر

مدد همي طلبد «اشتري» ز درگه دوست*** كه دمبدم بود از بهر او ثناگستر

ثاني او را نديده ديده اي در روزگار*** تالي او را نمي بيند كسي حتّي به خواب

هست ابواب مهمّات خلائق درگهش*** سائلي را رد نسازد هيچگه از هيچ باب

پايمرد عرصه هيجا كه در هنگام رزم*** از معاند ريخت با دست يلي سربي حساب

طاقت و تاب و توان از لشگر بن سعد رفت*** كرد بيرون از غضب چون تيغ برّان از قراب

گر حسين ابن علي ميداد او را اذن جنگ*** لشگري بر جانبد ميكرد چون پا در ركاب

ايكه خواهي سويت آيد فتح و پيروزي ز صدق*** روي خود از درگه عبّاس هرگز برمتاب

بر برادر از ادب وز روي عين احترام*** جز بنام سرور و مولي نمي كرد او خطاب

گو چه غم دارد بدل ز انديشه روز جزا*** در رديف دوستانش آنكه آيد در حساب

گوهر افشان گشته تا از بهر عبّاس علي*** خيزد از درياي فكر «اشتري» دُر خوشاب

ص: 244

يگانه اسوه غيرت كه تا به يوم نشور*** به خلق اوّل و آخر مدام اوست كلاس

زمان بسان وجودش نياورد هرگز*** ز حيث صولت و سطوت چو بنگري به قياس

هميشه باب حوائج بخواندش عاقل*** مگر بري ز شعور و مگر بري ز حواس

يقين ز مردي و همّت، هميّت و اخلاص*** زمان به پيكر مردي ندوخته است لباس

ولي دريغ ز بد سيرتان بي ايمان*** ولي فسوس ز دون فطرتان حق نشناس

كه پاس حرمت انسان كاملي چون او*** نداشتند ز كين آن ددانِ الخنّاس

به وصف صولت او «اشتري» چه بنويسم*** مگر به حدّّ كمال و مگر به طور قياس

شهيد گشت بشمشير كافري از كين*** شهي كه حامي دين بود و قاتل كفّار

ندا رسيد كه شد كشته شاه دين حيدر*** برفت از كف زينب عنان و صبر و قرار

ز چشم اهل سما خون چكد بمرگ علي*** بخلد نوحه سرا گشته احمد مختار

در اين مصيبت جانسوز حضرت زهرا*** بريخت اشك بدامان ز چشم گوهر بار

كنند ناله و افغان و گريه بهر پدر*** گهي حسين و حسن، گاه زينب غمخوار

شهي كه قاتل خود را از آنكه بود اسير*** به پيش خود نپسنديد تا كنند آزار

ولي يزيد ستم پيشه اهل بيتش را*** كشاند بهر اسيري بكوچه و بازار

همين نه «اشتري» بينوا بود گريان*** بجان خلق جهان زين عزا فُتاده شرار

ص: 247

جسم پاك آن امام دين پناه*** شد نگون از صدر زين در قتلگاه

دستگاهش از ستم بر هم زدند*** خيمه اش را آتش ماتم زدند

عابد بيمار او با حال زار*** شد بروي ناقه عريان سوار

زينبش با كودكان بي پدر*** جانب شام بلا شد رهسپر

«اشتري» رو راه حق را پيشه كن*** غير حق از هرچه هست انديشه كن

بگفت جان پدر من فداي مقدم تو*** نموده اي ز چه رو روي خود ز ما پنهان

ز نينوا بره شام اي پدر بخدا*** يزيد بي تو بما كرد ظلم بي پايان

نظر نماي بحال عيال خويش پدر*** كه همچو جغد گرفتند در خرابه مكان

ولي ز بخت بد خود ز خواب شد بيدار*** نمود گريه فراوان بچشم خون افشان

نمود شورشي از گريه اندر آن شب تار*** كه زد شراره ز آهش بجان عالميان

بگفت عمّه كجا رفت بابم از نظرم*** مگر كه بي ادبي ديد از من نالان

رسيد ناله آن بينوا بگوش يزيد*** چه گويمت كه چه كرد آن لعين بي ايمان

نهاد در طبقي رأس خسرو دين را*** براي او بفرستاد آن گسسته عنان

رقيّه رأس پدر در طبق چو ديد ز غم*** سپرد جان و برفت از جهان بباغ جنان

بزرگوار خدايا به آن سر بي تن*** به «اشتري» نظري كن تو از ره احسان

ص: 251

قسم به پاكي دلهاي با صفا بي شك*** براي ساده دلان پاك مأمنست اينجا

توان بديده دل ديد روي جانان را*** كه احتياج نه با ديده ديدنست اينجا

جمال حق متجلّيست در دل روشن*** محيط قرب خداي مهيمنست اينجا

در اين سراي مصفّا چه جاي نوميديست*** كه نور عشق به حق پرتو افكنست اينجا

ز روي نور صفا «اشتري» اگر بيني*** كه از جمال محبّان مزيّنست اينجا

گر نسازيم از درايت عقل را رهبر به خويش*** ميفريبد نفس ما را تا نفس داريم ما

لطف با دونان فنا سازد نكو را «اشتري»*** گل نرويد تا نظر بر خار و خس داريم ما

عَجِّل عَلي ظُهورَكَ يا صاحِبَ الزَمان*** زيرا كه هست وصل تو ايشه رفاه ما

خواهد ز پيشگاه خداوند «اشتري»*** تا افكند نقاب ز رخ پادشاه ما

قدر خود بشناس و پيش هركسي كوچك مشو*** خم مكن از بهر تكريم از كمر تا سينه را

كي به تحسين آفرين دوستان خواهد شنيد*** هركسي دزدد به پيش تير اعدا سينه را

تا نمايم زخم خونريز دل مجروح خويش*** چون گريبان چاك خواهم كرد فردا سينه را

تركتازي را بود آخر عقوبتها ز پي*** تُند بار خشم ميكوبد به خارا سينه را

پيك شاديّ و مسرّت باش مانند نسيم*** تاكُني گنجينه دار عطر گُلها سينه را

كي شود صورت پذير جلوه سيماي حقّ*** گر نسازي با صفا آئينه آسا سينه را

«اشتري» با التفات و مهر بر اهل زمين*** نور باران كُن چو دامان ثريّا سينه را

تا آنكه روز وصل تو بينم پس از فراق*** هرگز زكف نميدهم آه شبانه را

امّيد من به لطف تو باشد دگر چه غم*** گر ميكشم مدام جفاي زمانه را

كشت اين دو روز عمر مرا، خضر چون كند*** عمر دراز و زندگي جاودانه را

با بال بسته طعمه باز شكاري است*** آن طائري كه ترك كند آشيانه را

پاسش بدان كه رنج برد باغبان پير*** تا ميكند درخت تناور جوانه را

منعم كند رقيب ز عشقش ولي چه سود*** شيداي يار مي نپذيرد فسانه را

البتّه نور دوست كند جلوه در دلت*** اي «اشتري» صفا بدهي گر تو خانه را

منّت كش خود باش كه در مشرب مردان*** آلوده خوناب، عتابست تمنّا

بي سود سؤالي به همه عمر بسازيم*** بينيم چو از خلق جوابست تمنّا

گردن ز گرانباري خواهش نكُند خم*** آنرا كه به سر حدّ حسابست تمنّا

تا غرق شوم در يمّ بي خويشتنيها*** پيوسته مرا عالم آبست تمنّا

يعني كه مرا عشوه ساقيست تقاضا*** يعني كه مرا جام شرابست تمنّا

با ديد خرد «اشتري» ار نيك ببيني*** درياست جهان و چو حُبابست تمنّا

به شوق سر فكنم در رهش نمي خواهم*** كند به كشتن من دوست رنجه بازو را

همين نه من شده ام محو جلوه دلدار*** قرار و صبر ز كف داد هركه ديد او را

فتاده مرغ دلم گر به دام نيست عجب*** كه ديده بر رُخ دلدار خال هندو را

بُوَد به نو گل رويش طرواتي كه به باغ*** نهاده داغ به دل لاله هاي خود رو را

سزد به خويش بپيچند ساحران چون مار*** كه چشم مست تو مسحور كرده جادو را

فرشته رشك برد بر مقام انساني*** كه رانده است ز خود نفس اهرمن خو را

به روي همچو گلت «اشتريست» نغمه سرا*** نظر ز لطف كن اين بلبل سخنگو را

خواهم كه بنگرم گل رخسار دوست را*** گرز انكه سدّ ره نشود خار و خس مرا

دارم اميد شاد شوم از وصال تو*** حتّي در آن دمي كه بود يك نفس مرا

از فرقت تو فتنه دوران فكنده است*** در دام عنكبوت بسان مگس مرا

در انتظار قافله سالار عدل و داد*** باشد هميشه گوش ببانگ جرس مرا

در مشكلات بهر نجات اي وليّ عصر*** روي نياز جز تو نباشد بكس مرا

شاها چو بوده مدح تو يك عمر شيوه ام*** اين افتخار در دو جهان هست بس مرا

درگير و دار فتنه ايّام «اشتري»*** نبود بغير دوست كسي دادرس مرا

تا بخوي بي نيازي آشناگرديده ايم*** روي حاجت كي بسوي ما سوا داريم ما

نيست بر بيگانگان ما را سر عرض نياز*** روي حاجت تا بسوي آشنا داريم ما

تا كه اندر ظاهر و باطن حقيقت پيشه ايم*** كي دگر نزد كسان روي و ريا داريم ما

تا قدم در عرصه عشق و جنون بنهاده ايم*** سيرهاي معنوي بي رنج پا داريم ما

اين دو روز زندگي را از چه بايد دائماً*** زحمت حرص و طمع بر خود روا داريم ما

هر زمان در كنج عزلتخانه خود «اشتري»*** همچو ني با خويشتن شور و نوا داريم ما

مرغ روح آسيمه سر مشتاق بر جانانه است*** در تن خاكي دو روزي گر بزندانيم ما

گرچه از بيحاصلي ممكن نشد عرض وجود*** طالب عشق و صفا و اهل عرفانيم ما

سرنمي پيچيم از دستور قرآن مبين*** دائماً پر گارسان بر خطّ فرمانيم ما

هست دور از ما دو رنگيها در اقليم وجود*** بر سر اين خوان وحدت تا كه مهمانيم ما

تا گداي كوي مولي شاه درويشان شديم*** بر فراز تخت بخت خويش سلطانيم ما

دست چون بر دامن پر فيض شاه دين زديم*** «اشتري» از ما سوا دامن بيفشانيم ما

گر شود مستي من شهره آفاق چه باك*** كرده عشق تو چنين بي خود و مدهوش مرا

بلبل باغ جنانم من و در كنج قفس*** ساخت صيّاد قضا خسته و خاموش مرا

ديدن روي توام به بود از گلشن قدس*** آن زمانيكه شود مرگ هم آغوش مرا

گر فداي قدم دوست نسازم چه كنم*** سركه چون بار گرانيست سردوش مرا

هر نسيمي كه رسد از سر كويش بمشام*** «اشتري» ميبرد از سر خرد وهوش مرا

شده كشتيّ ما طوفاني اندر بحر گمراهي*** خدايا ده پناه اين كشتي بي ساحل ما را

مشو غافل ز آهنگ رحيل اي رهرو منزل*** كه بندد كاروان مرگ ناگه محمل ما را

شود آيا كه آن شمع هدايت از سر شفقت*** كند روشن ز نور معرفت بزم دل ما را

كنيم ايثار آن نيكو خصائل «اشتري» صد جان*** اگر سازد قبول اين تحفه ناقابل ما را

چشم بنما بجهان خيره كه هنگام رحيل*** فرصتي نيست كه بر هم بنهي مژگان را

دل به امّيد قوي دار كه نو ميدي و يأس*** بسراشيب فنا سوق دهد انسان را

تا گريبان تو در دست لئيمان نفتد*** بكش از چنگ هيولاي طمع دامان را

گر بر آني كه بود خانه دل جاي خدا*** هرگز آلوده مكن جايگه يزدان را

«اشتري» دست دهد گر كه ترا دامن دوست*** باخبر باش و بغفلت مده از دست آن را

جز نواي غم نمي آيد برون از دل مگر*** شد گرفتار قفس اين طائر ناشاد ما

دستگاه دين همي خواهد اميري كاردان*** تا دهد سامان مگر روزي بعدل و داد ما

سخت گيري باكسان كم كن نمي بيني مگر*** سست باشد در طريق زندگي بنياد ما

«اشتري» يا صبر ميبايد در اين دام بلا*** يا برقّت آورد ايزد دل صيّاد ما

تا شديم از جان و از دل خاكسار بوتراب*** بر سرير فرّ و شوكت رايت افرازيم ما

تا غلام پاكباز شاه درويشان شديم*** پيش اهل حق قرين مجد و اعزاريم ما

خواب هم از ديده شب زنده دار ما گريخت*** «اشتري» با مرغ حق از بس هم آوازيم ما

در دل اگر كه بيم ز تهمت بود چرا*** تهمت چنين بخلق خدا ميزنيم ما

باشد فنا چو اصل بقا «اشتري» مدام*** از جان قدم براه فنا ميزنيم ما

شده است زنگ از آنرو بلند آوازه*** كه بار رنج ره از دوش كاروان برداشت

چو غُنچه خون دل خويش ميخورم از اشك*** كه خاك بوسه ز گلزخم كشتگان برداشت

محيط پُر رگ خون شد مگر ز هم خورشيد*** به صبح حادثه مژگان خون فشان برداشت

فسانه ديد محبّت مگر كه مادر دهر*** به يك اشاره دل از مهر صد جوان برداشت

نهاد پاي دوم «اشتري» به عرش برين*** بشر چو پاي نخستي ز نردبان برداشت

در بر مردم فرزانه نباشد هشيار*** هركسي سر خوش و مست از مي ميناي تو نيست

دل نه تنها شده مجنون تو اي ليلي حُسن*** كه جنون سير كسي نيست كه شيداي تو نيست

نه همين لطف تو شامل بود امروز مرا*** قطع، امّيد من از رحمت فرداي تو نيست

مهر مولي بودت «اشتري» اسباب نجات*** بي تولاّي علي باغ جنان جاي تو نيست

باز اميد من به فرداي مبارك پي بجاست*** گرچه امروزم شب آگين گشت و هور از ديده رفت

شور شهرت هم نمي پايد كه هر مشهور نيز*** در پس ديوار ايّام و شهور از ديده رفت

زنده بودم من ز نقش خاطرات رنگ رنگ*** آن هم از نيرنگ گردون جور جور از ديده رفت

گوش دلها باز گردد «اشتري» پايان عمر*** گر ترا پيرانه سر ديدي كه نور از ديده رفت

فريب بستر آرام روزگار مَخور*** كه پُر مخاطره چون روزگار طوفانست

به باد عمر تو اي «اشتري» همي ماند*** چراغ عمر چو در رهگذر طوفانست

همه اعضاي من گوشه نشين اي ياران*** گوش هوشيست كه پيوسته به بانگ جَرَسست

مدّ آهي كه چنين پا به ركاب انگيزيم*** سوي سر منزلت اي مقصد جانها فَرَسست

به حقيقت رسد از بخت جوان ملتمسي*** كه به هر حال بر او پير مُغان ملتمسست

در مقاميكه ترا حمد و ثنا گويد كس*** «اشتري» كيست كه گويد به مديح تو كسست

رسد به گوهر مقصود طرفه شاگردي*** كه دُرّ گوش دلش پند نغز استاد است

پريش و زار نگردد به خاطر مجموع*** هر آنكه يار و مُعين و پناه افراد است

اگرچه صيد گُريزد ز دام و قيد امّا*** شكار ماست كه در جستجوي صيّاد است

چگونه داد سخن «اشتري» دهد آنكس*** كه روزگار بر او در ستيز و بيداد است

ز روي شوق بزن بال و پر در آن گلشن*** كه مرغ روح ترا آشيان جاويد است

بپاي مردم دون سر فرو نمي آرم*** سرم حواله آن آستان جاويد است

اگر بدار فنا «اشتري» نيم باقي*** زبان شعر روانم زبان جاويد است

دلم بهانه شعر و ترانه ميگيرد*** ولي بجاست بدل اين ترانه شيرينست

اگر كه گل شده صد گوش «اشتري» اينك*** رواست چون غزل عاشقانه شيرينست

آسيا چرخ تو گوئي كه غبار آگينست*** بسكه از گردش دورش بدني خاك شده است

«اشتري» شعله كشيد آتش بيداد زمان*** كز شرارش همه مُلك كُهني خاك شده است

اي اهل وفا بزم صفا تا كه بود گرم*** سر وقت دلم زود بيائيد كه دير است

نوميد مشو «اشتري» از فرط معاصي*** چون دوست به هر حال ز ما عذر پذير است

صبح وصلي چو بُوَد در پي هر شام فراق*** اشك شوقم به بصر شب هم شب تا سحر است

داد خود تا بستاند به عدالتگه او*** «اشتري» را همه دم ديده بر آن دادگر است

تو مست خلسه زشت غرور باش كه من*** شوم ز صحبت ياران مهربان سرمست

گذشت فصل نشاطي كه بوده ام روزي*** به روزگار به هر حال اي جوان سرمست

مگر كه تا شود از سيلي زمان هشيار*** جفا شعار كه گردد به هر مكان سرمست

چو «اشتري» شكفد نوگل محبّت و انس*** شوم هماره چو مرغان نغمه خوان سرمست

من كه غير از غم مردم به دلم ساكن نيست*** از غمم خصم ندانم كه چرا خشنود است

«اشتري» تا كرم ايزد منّان چه كند*** اينقدر هست كه مسكين به دعا خشنود است

قلبها روشن شود از جلوه نور صفا*** اندر آن جمعي كه شمعش عارفي صاحبدلست

مي كند مستغنيش از دولت بخت جوان*** بر در پير مغان از صدق هركس سائلست

چهره زيباي آن يكتا نگار نازنين*** نقش هر دل كي شود غير از دلي كو قابلست

ايكه هستي سالك سر منزل حق گويمت*** جز طريق مرتضي هرگونه راهي باطلست

گر دهد دست از براي پاي بوسيّش رود*** «اشتري» سوي نجف چون كوي او را مايلست

نقد حيات بر سر اين آرزو نهاد*** پا بست هركسي به بلنديّ نام گشت

محروم شد ز نعمت عقبي هر آنكسي*** مفتون و مست زندگي بي دوام گشت

از چيست عيب او هنر آيد بچشم خلق*** هر بي هنر كه صاحب جاه و مقام گشت

گوئي ز جور گردش ايّام «اشتري»*** لذّات دهر بر من مسكين حرام گشت

خوش عالميست ياد محبّان كه بهر دوست*** فرخنده تر ز صحبت ذكر جميل نيست

نازم به پيك عشق خدائي كه «اشتري»*** در قيد بعد راه به طيّ سبيل نيست

در گناه آلوده خودبيني و عجب و هوي*** از چه پندارد كه در راه ثواب افتاده است

دل تجلّيگاه جاويدان عشق و شور گشت*** سينه را بيني اگر آئينه تاب افتاده است

ياد آن زلف سيه فامست فكر شب مرا*** اينكه دل اينسان به چنگ پيچ و تاب افتاده است

ميروم آنجا كه خير سالكان حق بود*** تا گريبانم بدست عشق ناب افتاده است

چشمه سار جان من گرديده همچون سلسبيل*** تا كه عكس چهره ساقي در آب افتاده است

تا عيان شد مهر رخشان جمال مرتضي*** از جمال حضرت بيچون نقاب افتاده است

گر به شعر «اشتري» با چشم بينش بنگري*** از دهان او بسي درّ خوشاب افتاده است

نما سراچه دل جايگاه بار خداي*** كه اين عقيده ثابت نشان عرفانست

به يمن معرفت آخر رسي به پير طريق*** ترا كه در دل و جان آرمان عرفانست

بعيد نيست ز چرخ ار گذر كند زيرا*** حواله گاه سرم آستان عرفانست

مراد ما به تجلّيست از در و ديوار*** كه اين نشانه روح عيان عرفانست

در آبه محضر پر از صفاي اهل طريق*** اگر كه قصد تو دار الامان عرفانست

بكوش در ره عشق علي كه هادي راه*** ترا به وادي حق از بيان عرفانست

ز روح حافظ شيراز برده فيض عطا*** كه «اشتري» همه دم در بيان عرفانست

بر هركسي كه مينگرم از سر ستم*** در كار ظلم و جور ز دست و زبان بود

در حيرتم كه از چه توانگر چنين مدام*** اندر پي اذيّت هر ناتوان بود

هرگز دلي ز دست جفا نيست شادمان*** غم هركجا كه مينگرم حكمران بود

داني دلا گشايش كار جهان ز كيست؟*** آن رهبري كه زبده خلق جهان بود

مير بزرگ، حجّت بر حق، امام عصر*** آن خسروي كه مهدي صاحب زمان بود

آن دادگستري كه نهيب عدالتش*** فرمانرواي دهر كران تا كران بود

پيوسته با دعا ز خدا خواهم «اشتري»*** لطفش قرين حال من خسته جان بود

روشندلان ز وادي ظلمت گذر كنند*** اين جمله را سينه سينا نوشته اند

دنياست جاي حيرت و اين پند نغر را*** بر طاق عبرت آور كسرا نوشته اند

آرامش محيط نپايد كه اين سخن*** با خطّ موج بر دل دريا نوشته اند

بردار دل ز دهر كه فرزانگان بسي*** مكتوب در مذمّت دنيا نوشته اند

ما را بعيد نيست ولايت كه از ازل*** بر لوح دل محبّت مولا نوشته اند

مهرش بود در آب و گل ماكز ابتدا*** نام علي بلوح دل ما نوشته اند

دل بر جهان مبند كه بهر تو «اشتري»*** پروانه اقامت عقبا نوشته اند

مشكلي گر به پيش او كس برد*** از سر لطف چاره جو باشد

از براي خدا نشان بدهد*** هرچه خوي نكو در او باشد

«اشتري» آبروي خلق بخواه*** تا ترا عزّ و آبرو باشد

چرا با خاكساران كبر مي ورزد زيانكاري*** كه روزي خاك بود و باز هم با خاك پيوندد

زمان بايد كه شلاّق جفا و مردم آزادي*** شود ما رو بتار هستي ضحّاك پيوندد

چنان مي ريزد اشك از ديده مستان كه پنداري*** سرشك ميكشان خود به اشك تاك پيوندد

اگر وامانده راهي مشو اي «اشتري» غافل*** كه بر اين كاروان گمگشته چالاك پيوندد

تا كه نگذارد ز خجلت سر به زانوي تأسّف*** بهتر آن باشد كه آن سر بر خط فرمان گذارد

خطّ بگذشتن ز هستي، خطّ عشق و حق پرستي*** كز همان سر خط قدم بر روضه رضوان گذارد

سيل خون نوجوانان، كاخ ظلم از بُن بكويد*** تا كه در خورد عدالت، مأمني بنيان گذارد

رشته وحدت چو گردد، «اشتري» زان جوانان*** خصم نتواند كه هرگز پاي در ميدان گذارد

درود باد بر آن قوم كز زبان و قلم*** به خطّ سير و داد از صفاي دل هستند

نظر به جمع پرياشن به چشم عجب مكن*** كه سر به عرش بسايند اگر تهي دستند

مگر شوند به تنبيه زندگي هشيار*** جماعتي كه ز جام غرور سرمستند

چه نيك نام كساني كه رشته الفت*** بريده اند ز عمر و ز عهد نگسستند

به دستمايه عشق و عطوفت و ايمان*** خوش آنكسان كه به آيين مهر پا بستند

مجو جواني از آنان كه با غم پيري*** اسير پنجه پنجاه و مقطع شصتند

رسند «اشتري» آخر به فيض بالا دست*** كسانكه پيش نظر همچو خاك رَه پستند

سر به بالين نهم آسوده و راحت همه شب*** كه مرا روز به تسليم و رضا مي گذرد

ظاهراً گر به نوائي نرسيدم شادم*** كه زمانم همه با شور و نوا مي گذرد

روز من در طلب دلبر خورشيد جمال*** شب در انديشه آن ماه لقا مي گذرد

اي خوش آنروز كه وصل تو ميسّر گردد*** خود تو داني كه ز هجرت چه به ما مي گذرد

وادي حيرت و مردم همه در حال عبور*** ز كه پرسيم كه اين عمر چرا مي گذرد

خاطر خويش كنم صبح و مسا خوش زانرو*** شاد روز غني و شام گدا مي گذرد

آنكه با نعمت و ناز است قرين آگه نيست*** كه به مسكين تهيدست چها مي گذرد

قيل و قالست همه صحبت ارباب مجاز*** خرّم آن لحظه كه با اهل صفا مي گذرد

«اشتري» گر شده اي غرق گنه دل خوش دار*** كه خطا پوش ز تقصير و خطا مي گذرد

ص: 332

ز نيش قهر كژدم وار دنيا ايمني نبود*** كجا كس خانه پيش لانه زنبور مي سازد

بپاس حق سرايد گر كسي اي «اشتري» بيتي*** براي خود به عقبي خانه اي معمور مي سازد

رنگ سرخي از گريبان شفق گيرد مگر*** پاي خونبيني ز طفلي بر سر خارا كشد

«اشتري» گر از ثبات دهر خواند صحنه اي*** خامه دور اندازد آنگه آه حسرتزا كشد

آنكس كه نقد زر دهد از مال افزونتر دهد*** در باغ گيتي بر دهد در خلد مينو برخورد

از اهل احسان و وفا عطر صفا ماند بجا*** هرچند در دار فنا او را گل جان پژمرد

آنكس كه آثاري وزين بگذاشت با فكري متين*** البتّه عقل دوربين او را زنيكان بشمرد

چون «اشتري» هركس كه او دارد هواي وصل هو*** بايد كه از دل مو به مو رنگ تعلّق بسترد

مگر كه غافل از انجام خويش ميباشد*** به نخوت آنكه ز روي تراب مي گذرد

مخور دريغ ز عمر تمام گشته خويش*** اگر حيات قرين با صواب مي گذرد

به فصل فصل حيات اين سخن رقم خورده است*** كه عمر زودگذر باب باب مي گذرد

به خود ببال ز فخر «اشتري» كه سال و مهت*** به مدح و منقبت بوتراب مي گذرد

مسلّم سرسري نبود سخن چينيّ و غمّازي*** قلم بر خويش از بنوشتن اين داستان لرزد

نلرزد «اشتري» حق آشنا از فتنه دوران*** دل كس كي درون سينه در مهد امان لرزد