ص:2

ص:3

ص:4

ص:5

ص:6

ص:7

ص:8

دچار ندامت و پشيمانى نشويد.

2- احكام عمومى، مناسك عمره مفرده، اسرار و معارف حج، تاريخ اسلام، اماكن و آثار اسلامى مكه ومدينه، آداب و اخلاق سفر عمره مفرده، شناخت عربستان، آداب و رسوم ديگر ملت ها و بسيارى نكات ديگر، از جمله امورى هستند كه بايد قبل از سفر پيرامون آنها مطالعه كرده تا بتوانيد از آثار و بركات عمره مفرده و زيارت حرمين شريفين به خوبى بهره مند شويد. در اين زمينه توسط بعثه مقام معظم رهبرى كتابهاى متنوعى منتشر شده، كه مطالعه آنها شما را در درك بهتر اين معارف يارى خواهد كرد.

ص:9

3- براى قبولى اعمال، حقوق الهى همچون خمس و زكات و كفارات و ردّ مظالم را پرداخت و حقوق مردم را ادا نمائيد.

4- درصورتى كه با ديگران دادوستد داريد، كليه مطالبات و ديون خود را مشخص و در دفترى ثبت نمائيد.

5- با فاميل و دوستان و نزديكان خود خداحافظى كرده از آنها حلاليت بطلبيد.

6- اگر در قرائت و اذكار نماز شما و يا گفتن تلبيه اشكالى وجود دارد، با مراجعه به روحانى كاروان يا روحانى محل و يا افرادى

ص:10

كه نم

ص:11

از آنهاصحيح است نسبت به رفع اشكال اقدام نمائيد.

در ضمن بعثه مقام معظم رهبرى نوارى تحت عنوان آموزش نماز تهيه كرده كه مى توانيد با تهيه آن نسبت به رفع اشكالهاى احتمالى نمازتان اقدام كنيد.

7- وضعيت تقليد خويش را مشخص كرده، با مراجعه به رساله و مناسك مرجع تقليد خودبانظرات وفتاواى ايشان آشنا شويد.

8- مسائل حج و عمره دقيق است ليكن مشكل نيست، لذا دلهره و وسواس به خود راه ندهيد، با فراگيرى احكام و مناسك و با

ص:12

آرامش كامل اعمال را انجام دهيد.

9- بانوانى كه احتمال مى دهند هنگام انجام عمره، گرفتار عذر شرعى شوند، پيش از سفر از شوهرانشان اجازه بگيرند تا قبل از ميقات با نذر محرم شوند.

ص:13

آنچه را براى خود نمى پسنديد براى همسفرانتان نيز روا نداريد.

ص:14

مدفون اند.

15- آشنايى با تاريخ اسلام و مشاهده اماكن و آثار اسلامى موجود در اين شهر مانند: مسجدالنبى- بقيع- احد- منطقه جنگ خندق، مسجد قبا، مسجد قبلتين، و امثال آن.

طبيعى است با فرصت محدودى كه شما زائر گرامى داريد بايد دقيقاً برنامه ريزى كرده تا بتوانيد در تمامى زمينه هاى فوق به اهداف سفر دست پيدا كنيد.

ص:15

جاذبه براى تشيّع لازم است از برخى مسائل كه موجب خدشه دار شدن وحدت مسلمانان و دادن بهانه به دست مخالفان تشيّع مى شود پرهيز گردد. برخى از اين مواد عبارتند از:

1- برداشتن خاك، سنگ و يا گندم از بقيع

2- نمازخواندن در داخل و كنار بقيع

3- تجمع كنار بقيع هنگام اقامه نمازهاى جماعت

4- بستن دخيل به نرده هاى بقيع

5- خواندن اشعار و مراثى تحريك آميز و سينه زنى در داخل و بيرون بقيع

6- روشن نمودن شمع و انداختن

ص:16

سفره هاى نذرى در مقابل بقيع

7- سد معبر كردن و خوابيدن كنار بقيع

8- انداختن عريضه يا پول بر روى قبور

قبرستان بقيعصبح ها پس از اقامه نمازصبح و بعدازظهرها نيز پس از نماز عصر به مدت دو ساعت باز است و تنها به مردان اجازه ورود مى دهند. از اين رو در چنين ساعاتى بانوان محترم پائين پله ها نشسته زيارت بخوانند.

روضه منوّره رسول خداصلى الله عليه و آله و سلم نيزصبح ها از ساعت 30/ 7 الى 30/ 9 و بعدازظهرها پس از اقامه نماز ظهر به مدت دو ساعت براى استفاده بانوان باز است.

ص:17

ص:18

18- قبل از حركت از ميقات اگر شبهه اى داريد آن را با روحانى كاروان در ميان بگذاريد و با اطمينان خاطر ازصحّت عمل خود آنجا را ترك كنيد.

ص:19

21- در طواف و سعى از ادعيه موجود و يا دعاهائى همچون دعاى كميل و مناجات شعبانيه استفاده نموده، به لحاظ حساسيت موجود در عربستان از خواندن دعاى توسل و امثال آن خوددارى كنيد.

22- برخى آقايان با حلقه زدن و در بغل گرفتن همسرانشان در طوافصحنه هاى ناخوشايندى را ايجاد مى كنند لذا ضمن مراقبت از بانوان، آنان را در انجام طواف آزاد بگذاريد.

23- پارچه و حوله هاى احرامى را از جنس نازك انتخاب ننمائيد، زيرا موقع عرق كردن و يا خيس شدن و نيز قرار گرفتن در

ص:20

نور، بدن نمايان مى شود. بانوان محترم هنگام دوختن لباس احرام به اين نكته مهم توجه داشته باشند.

24- بوسيدن و استلام حجرالاسود مستحب، ليكن اختلاط و تماس زن و مرد حرام است، از اين رو از بانوان محترم خواهشمنديم هنگام ازدحام جمعيت از استلام و بوسيدن حجرالاسودصرف نظر نمايند.

25- جهت برپائى نماز طواف واجب هر كجا حلقه طواف كنندگان در حركت است مى توانيد پشت مقام ابراهيم نماز طواف را بخوانيد لذا از دست به دست هم دادن و

ص:21

حلقه زدن و ايستادن در برابر طواف كنندگان و گفتنصلوة،صلوة، خوددارى كنيد.

26- هنگام شلوغى جمعيت و ازدحام بيش از حد طواف كنندگان، از انجام طواف مستحبى خوددارى نموده، زمينه را براى انجامصحيح طواف واجب ديگران فراهم سازيد.

ص:22

يا از كوه بالا رفتن لازم نيست، بنابراين بطور متعارف سعى نموده بالاى بلندى كه رسيديد دور زده به سعى خود ادامه دهيد.

ص:23

مساجد اذان وبه فاصله 5 تا 20 دقيقه بعد به اختلاف نمازهاى يوميه، اقامه نماز پخش مى گردد، فاصله زمانى تقريباً به ترتيب ذيل است:صبح ها 20 دقيقه، ظهرها 15 دقيقه، عصرها 10 دقيقه، مغرب 20 دقيقه، عشا 10 دقيقه.

هنگام سحر نيز قبل از اذانصبح اذان ديگرى گفته مى شود كه مربوط به نماز شب است.

31- گاهى اوقات خصوصاًصبح هاى جمعه امام جماعت حرم، آيات سجده قرآن را در نماز قرائت مى كند و پس از آن بلافاصله به سجده رفته، مجدداً برمى خيزد و

ص:24

نماز را ادامه مى دهد، در چنين مواقعى شما نيز با آنان همراهى نموده، پس از نماز بار ديگر نمازصبح را بخوانيد.

32- يك ركعت نماز در مسجدالنبىصلى الله عليه و آله و سلم ده هزار ركعت و در مسجدالحرام يكصدهزار ركعت ثواب دارد. از اين رو و براى دستيابى به ثواب بيشتر، نمازهاى خود را در مسجدالنبى و مسجدالحرام اقامه كنيد.

33- براساس فتواى حضرت امام خمينى قدس سره و تعدادى از مراجع معظم تقليد استفاده از مهر و كاغذ و امثال آن در مساجد حرمين شريفين جايز نيست. بنابراين سجده روى سنگ هاى مرمر و يا فرش هاى داخل

ص:25

مساجد مانعى ندارد و نمازصحيح است.

لازم به تذكر است در سال هاى اخير با هماهنگى بعثه مقام معظم رهبرى سجاده هائى مخصوص نماز در حرمين شريفين تهيه گرديده كه در مكان سجده از حصير استفاده شده است، شما مى توانيد قبل از سفر با هماهنگى مدير كاروان نسبت به تهيه آن اقدام كنيد.

34- به دليل شركت هرچه بيشتر در نمازهاى جماعت حرمين شريفين و بهره بردارى معنوى از اين اماكن مقدس، و باتوجه به فتواى حضرت امام خمينى قدس سره اقامه نمازجماعت در هتل ها منع شده است، لذا

ص:26

تلاش نمائيد نمازهاى واجب خود را در حرمين شريفين اقامه نمائيد.

35- هنگام برگزارى نماز جماعت بطور منظم درصفوف جماعت بايستيد و هرگز نماز خود را فرادى نخوانيد.

36- اهل سنت در نمازهاى جماعت هنگام برخواستن از ركوع، بيشتر از شيعيانصبر نموده سپس به سجده مى روند لذا سعى كنيد پيش از امام جماعت به سجده نرويد.

37- در نمازهاى جماعت اذكار نماز را آهسته بخوانيد.

38- با توّجه به پاره اى تبليغات غلط عليه شيعه در رابطه با سه مرتبه الله اكبر گفتن در

ص:27

پايان نماز، تنها به گرداندنصورت به سمت راست و چپ اكتفا نموده، از بالا بردن دست ها نزديك سر خوددارى نمائيد.

39- برخى از اهل سنت عبور از مقابل نماز گزار را حرام مى دانند از اين رو هنگامى كه ديگران مشغول اقامه نماز مى باشند از روبروى آنها عبور نكنيد.

40- درمسجدالحرام و مسجدالنبىصلى الله عليه و آله يكديگر را باصداى بلندصدا نزنيد و از گذاردن قرآن روى زمين و يا روى كفش ها اكيداً خوددارى فرمائيد.

41- اهل سنت در نمازهاى خود قنوت نمى خوانند، لذا باتوّجه به اينكه قنوت در فقه

ص:28

شيعه مستحب است، در نمازهاى جماعت قنوت نخوانيد.

42- هرگز هنگام برگزارى نمازجماعت و يا در آستانه آن، از مسجد خارج نشده و نيز در كنار كوچه و بازار و مغازه ها اجتماع ننمائيد، زيرا اين حركت لطمه جبران ناپذيرى به حيثيت شيعه و تشيّع وارد مى سازد.

43- معمولًا جنازه فوت شده گان را براى اقامه نماز ميت به مسجدالنبى و مسجدالحرام منتقل و پس از اقامه نمازهاى واجب، نماز ميت مى خوانند، توّجه داشته باشيد وقتى مؤذن مى گويد: «الصلوة على الاموات يرحمكم اللَّه» قرار است نماز ميت خوانده

ص:29

شود، شما نيز در نماز ميّت شركت و از جاى خود حركت نكنيد.

44- هنگام شركت در نمازهاى جماعت، و باتوجه به ويژگيهاى فقه شيعه، دست بسته نماز نخوانيد و در پايان سوره حمد نيز آمين نگوييد.

45- تلاوت قرآن كريم، و خواندن نماز و دعا در حرمين شريفين ثواب فراوان دارد از اين رو فرصت را غنيمت دانسته حداكثر استفاده را ببريد.

46- در مسجدالنبىصلى الله عليه و آله و مسجدالحرام از دور هم نشستن و باصداى بلند خنديدن وصحبت كردن با يكديگر خوددارى فرمائيد.

ص:30

47- به هنگام ايراد خطبه هاى نماز جمعه در مسجدالحرام و مسجدالنبى از خواندن نمازهاى نافله و قرائت قرآن و دعا پرهيز كنيد.

48- كسانى كه ده روز در مدينه يا مكه نمى مانند مى توانند در مسجدالنبىصلى الله عليه و آله و مسجدالحرام نماز خود را تمام يا شكسته بخوانند ليكن در خارج از مسجد باتوجه به اختلاف فتواى مراجع عظام لازم است نظر مرجع خويش را از مناسك و يا روحانى كاروان جويا شويد هر چند شكسته خواندن مطابق فتواى همه مراجع بلامانع است.

49- در فرهنگ دينى و اسلامى ما

ص:31

ايرانيان، چادر به عنوان حجاب برتر برگزيده شده است، لذا بانوان محترم با استفاده از آن، وقار و عظمت زن مسلمان ايرانى را اثبات نمايند.

50- نذورات نقدى و جنسى خود را به دفتر وجوهات بعثه تحويل داده، رسيد آن را دريافت نمائيد تا ان شاء اللَّه نسبت به مصرف آن طبق ضوابط شرعى اقدامات لازم بعمل آيد.

51- در برخورد با مغازه داران و هنگام خريد كالا عزت و مناعت طبع و حيثيت اسلامى و انقلابى خود را حفظ كنيد.

52- از آنجا كه ساختمان هاى مكّه و

ص:32

مدينه براى مجموعه زائران كشورهاى اسلامى ساخته شده و در نتيجه بيشتر آنها از توالت هاى فرنگى استفاده كرده اند و علاوه بر آن، برخى از توالت ها نيز متاسفانه رو به قبله ساخته شده است، لذا شيوه استفاده از آن را فراگرفته و ضوابط شرعى را دقيقاً مراعات نماييد.

53- پروازهاى هواپيمايى بر اساس ظرفيت پروازى و زمان اجازه داده توسط كشور مقصد تنظيم گرديده است، از اين رو ممكن است برخى پروازها زمانى انجام شود كه شما ناچار شويد نماز واجب خود را در هواپيما اقامه نماييد.

ص:33

- بعثه مقام معظّم رهبرى، همه روزه در مكّه و مدينهصبح و بعد از ظهر، آماده پاسخگويى به مسائل شرعى شما مى باشد، بنابراين درصورتى كه مشكل شرعى شما در داخل كاروان مرتفع نگرديد مى توانيد به شكل حضورى و يا از طريق تلفن با بعثه تماس حاصل نموده، پاسخ خود را دريافت نماييد.

54- در برخورد با زائران و حجاج ديگر كشورها، آداب و اخلاق اسلامى را دقيقاً مراعات و با اخلاق نيكوى خود آنان را به انقلاب و تشيّع علاقمند كنيد.

55- پس از خاتمه اعمال و قبل از خروج

ص:34

از مكّه، چگونگى انجام اعمال را با روحانى محترم كاروان مطرح نموده، نسبت بهصحّت اعمال خود اطمينان پيدا كنيد.

ص:35

ص:36

58- وسائل مورد نياز سفر عبارتند از:

- دو عدد حوله يا پارچه احرامى براى آقايان

- يك يا دو جفت سرپائى كه روى پاها را به طور كامل نپوشاند

- كمربند مخصوص احرام كه به آن هميان نيز گفته مى شود

- كيسه مخصوص حمل كفش و سرپائى

- قيچى كوچك

- ناخن گير

- مسواك و خمير دندان

-صابون بدون بو جهت استفاده در حال احرام

ص:37

- قرآن، كتاب دعا و مناسك

59- در جلسات آموزشى توجيهى كاروان شركت نموده، ضمن آشنائى با روحانى، مدير و خدمه كاروان نسبت به برنامه ها و وظايف خود آگاه شويد.

60- حتى المقدور نام، شماره تلفن و آدرس محل سكونت خود در مدينه و مكه را از مدير كاروان گرفته و در اختيار خانواده خويش قرار دهيد تا درصورت لزوم بتوانند به راحتى با شما تماس بگيرند.

61- باتوّجه به محدوديت هاى گمركى و استفاده بهينه از اوقات شبانه روز جهت عبادت و رشد روحى و معنوى، از پذيرش

ص:38

سفارشات خريد عذرخواهى كنيد.

62- همراه داشتن مواد مخدر به هر مقدار جرم بوده، با افراد خاطى طبق مقررات عربستان شديداً برخورد مى شود.

63- از اموال و اثاثيه خود تا پايان سفر مراقبت نمائيد.

64- شناسنامه، اوراق بهادار، چك بانكى و مدارك مانند آن را همراه نبريد.

65- باتوّجه به اينكه انداختن عريضه در داخل حرم پيامبرصلى الله عليه و آله و سلم و نيز در بقيع و كنار قبور ائمه بقيع عليهم السلام با مقررات دولت عربستان ناسازگار بوده، آن را جايز نمى دانند. لذا از پذيرفتن عريضه خوددارى نموده، به دعا و

ص:39

زيارت براى آنان بسنده كنيد.

ص:40

جاى نگذاريد.

69- پس از خروج از هواپيما و ورود به سالن انتظار فرودگاه از يكديگر سبقت نگرفته، درصفوف منظم بايستيد تا براساس نوبت، به گذرنامه ها مُهر ورود زده و سريعتر از سالن خارج شويد.

70- پس از رسيدن به مقصد دقت نمائيد چيزى از اثاثيه و مدارك شما در اتوبوس باقى نماند.

71- در بارگيرى و تخليه اثاثيه به يكديگر كمك كنيد.

72- در فرودگاه مدينه و يا جده تا آماده شدن اتوبوس ها ممكن است كمى معطل

ص:41

شويد، لذا از محل فاصله نگرفته، مراقب وسائل خود باشيد.

73- موقع ورود به ساختمان محل اسكان خود در مدينه و مكه، تا زمان تقسيم اطاق ها و استقرار كاملصبور و شكيبا باشيد.

74- از پوشيدن لباس هاى نامناسب خصوصاً به هنگام تردّد در راهروهاى محل سكونت كاروان خوددارى كنيد.

75- بمنظور حفظ و حراست از حرمت تشيّع و حفظ شئونات زائران ايرانى، از فروش اجناسى همچون انگشتر، تسبيح، زعفران و امثال آن بطور جدى خوددارى نمائيد.

ص:42

76- هنگام رفت و آمد در بازار و خيابان ها و خصوصاً موقع زيارت، پول زياد همراه خود برنداريد، همچنين مدارك مهم همچون گذرنامه را با خود حمل نكنيد.

77- در مراكز پر تردّد و شلوغ مواظب جيب ها و ساك هاى دستى خود باشيد.

78- چنانچه در مدينه وجه نقد يا مدارك و وسائل شما به سرقت رفت بلافاصله با هماهنگى مدير كاروان، به پليس و مراكز مربوطه اطلاع دهيد.

79- باتوّجه به اينكه ساختمان ها، مساجد و معابر مدينه اكثراً سنگ فرش بوده و به هنگام شستشو لغزنده است لذا رعايت

ص:43

احتياط ضرورى است تا خداى ناكرده گرفتار شكستگى نشويد.

80- دستشويى ساختمان ها اغلب فرنگى است، لذا ضمن يادگيرى شيوه استفاده از آن، سعى نمائيد از كف پوش و سرپائى پلاستيكى مخصوص استفاده كنيد تا گرفتار لغزندگى نشويد.

81- هنگام استفاده از آسانسور به ظرفيت آن توّجه نموده از سوار شدن بيش از ظرفيت جلوگيرى كنيد.

82- سرعت حركت اتومبيل ها در خيابان هاى عربستان زياد بوده و خيابانها نيز عريض است لذا براى عبور و مرور حتماً از

ص:44

محل عبور عابر پياده استفاده نمائيد.

83- هنگام شب به دليل ديد ناكافى رانندگان، از راه رفتن و دويدن در عرض خيابان پرهيز و حتى المقدور از لباس هاى سفيد و روشن استفاده كنيد.

84- تماس تلفنى از عربستان با گرفتن پيش شماره 0098 و سپس اضافه نمودن كُد بدونصفر هر شهر ميّسر است و قيمت آن براساس هر دقيقه 7 ريال سعودى محاسبه خواهد شد.

85- درصورت برخورد با زائر گمشده ايرانى، وى را به نزديكترين ساختمان محلّ اسكان زائران ايرانى منتقل و معرفى نمائيد تا

ص:45

به كاروان خود هدايت شود.

86- خواهران گرامى جهت رفت و آمد به حرم و يا بازار بصورت جمعى از منزل خارج شده و يا به منزل برگردند و براى تردد در سطح شهر نيز از اتوبوس و تاكسى استفاده كنند و حتى المقدور سوار وسائل نقليه شخصى نشوند.

87- زائرانى كه مدينه بعد مى باشند حوله و وسائل مربوط به احرام خود را در ساك دستى گذاشته همراه خود بردارند تا درصورت تأخير احتمالى اثاثيه، دچار مشكل نشوند.

88- هرگز براى وضو از ظروف و

ص:46

منبع هاى آب داخل مسجدالحرام و مسجدالنبىصلى الله عليه و آله و سلم استفاده نكنيد.

89- مأموران دولت عربستان از بردن مواد خوراكى و اثاثيه به داخل حرم ها جلوگيرى مى كنند لذا پيش از رفتن به حرم نسبت به رفع مانع اقدام نمائيد.

90- خوابيدن در مسجد مكروه است، در عين حال اگر خستگى فشار آورد گوشه خلوتى را انتخاب نموده، مزاحمت براى ديگران فراهم نياوريد.

91- براساس قوانين عربستان، ورود دوربين داخل حرم ها و مساجد و عكسبردارى از آن اماكن ممنوع است لذا

ص:47

مراقبت هاى لازم را بعمل آوريد.

92- كارت شناسائى و آدرس و شماره تلفن كاروان خود را هميشه همراه داشته باشيد.

93- از پياده روى در مسيرهاى طولانى خصوصاً در شرايط قبل از ايام تشريق خوددارى نموده تا خداى ناكرده هنگام اعمال گرفتار بيمارى نشويد.

ص:48

حمل كنند.

95- هواپيمائى تعهدى در قبال كالاهاى خريدارى شده خارج از ضوابط نداشته، بارهاى اضافى را با دريافت هزينه اضافه بار بصورت نقدى و به ريال سعودى دريافت و بار را پس از مراجعت زائر به ايران، پس از تسويه حساب و پرداخت عوارض گمركى ترخيص خواهد كرد.

96- ساك هاى متحدالشكل مسافرتى حجاج درصورتى كه حاوى كالاهاى ممنوعه يا تجارتى نباشد، به عنوان كالاى مجاز، مشمول معافيت گمركى خواهد بود.

97- هواپيمايى جمهورى اسلامى ايران

ص:49

طبق مقرّرات مصوّب، از حمل كالاهايى كه نام آنها ذكر مى شود خوددارى مى نمايد:

تلويزيون و ضبطصوت بزرگ، چرخ خياطى، ماشين لباسشويى و ظرفشويى، يخچال و فريزر، آبگرمكن، اجاق گاز، دوچرخه، فرش ماشينى، ماشين بافندگى، موكت، موتور برق و كولر گازى.

98- فروشگاههاى شركت شاهد در اكثر ايستگاههاى پروازى زائران داير است و حجاج تا يك ماه پس از بازگشت به كشور مى توانند اقلام مورد نياز خود را با رعايت مقررات گمركى خريدارى نمايند.

ص:50

ص:51

تميز و با پوشش مرتب و مناسب در مجامع حاضر شويد.

102- بهداشت محيط زندگى ضامن سلامت و مانع بروز بيماريهاى واگيردار است لذا به طور جدّى در حفظ بهداشت محل سكونت خود تلاش نمائيد.

103- در هر كاروان پزشكى مستقر است كه مسئول بهداشت و درمان زائران آن كاروان مى باشد، به توصيه هاى آنان توّجه جدى داشته باشيد.

104- وسائل شخصى خود را هميشه منظم نموده، از پاشيدگى و به هم ريختگى محيط جلوگيرى كنيد.

ص:52

105- از مصرف آب از آب خورى هاى داخل ساختمان و خيابان ها و معابر پرهيز نموده، از ليوان هاى شخصى و يا يكبار مصرف استفاده نمائيد.

106- آب هاى لوله كشى داخل ساختمان ها قابل استفاده براى نوشيدن نيست لذا فقط از بطرى هاى آب معدنى براى آشاميدن استفاده نمائيد.

107- قبل و بعد از غذا دست هاى خود را با آب وصابون بشوييد.

108- هنگام استفاده از توالت، شرايط بهداشتى را كاملًا مراعات نموده، حتماً از سيفون استفاده كنيد و پس از آن نيز

ص:53

دست هاى خود را با آب وصابون بطور كامل بشوئيد.

109- باشستن مرتب پاها و جوراب، از ايجاد بوى بد در فضاهاى عمومى و اتاق استراحت جلوگيرى كنيد.

110- از بردن غذا به داخل اتاق ها خوددارى نموده، هرگز از غذاهاى مانده استفاده نكنيد.

111- طبق مقررات دولت عربستان كشيدن سيگار در مساجد ممنوع است. لذا در مساجد و اماكن عمومى خصوصاً مسجدالحرام و مسجدالنبىصلى الله عليه و آله سيگار نكشيد.

همچنين از كشيدن سيگار و قليان در

ص:54

داخل اتاق ها، محيط آشپزخانه و هنگامصرف غذا جداً خوددارى فرمائيد.

112- از انداختن آب دهان و بينى در معابر و اماكن عمومى پرهيز و هميشه دستمال كاغذى به همراه داشته باشيد تا در موقع نياز از آن استفاده نمائيد.

113- اگر بيمارى خاصى داريد كه احتياج به رعايت رژيم غذايى ويژه دارد حتماً آن را به پزشك و مدير كاروان اطلاع دهيد.

114- درصورت بروز علائم سرماخوردگى از مصرف خودسرانه دارو اجتناب نموده، با پزشك كاروان تماس بگيريد.

115- از خوردن ميوه و سبزيجات شسته

ص:55

نشده خوددارى كنيد.

116- براى جبران كم آبى بدن بدليل فعاليت هاى روزانه و پياده روى زياد، مايعات بيشترى در طول روز مصرف نمائيد.

ص:56

ص:57

عَلَيْهِمْ رِحَالَهُمْ حَتَّى يَطُوفُوا وَ يَسْعَوْا كُنْتَ أَعْظَمَهُمْ ثَوَاباً وَ ادْخُلِ الْمَسْجِدَ مِن بابِ بَنِي شَيْبَةِ فَقُلْ: بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ عَلَى مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه و آله ثُمَّ تَطُوفُ بِالْبَيْتِ تَبْدَأُ بِرُكْنِ الْحَجَرِ الْأَسْوَدِ وَ قُلْ: أَمَانَتِي أَدَّيْتُهَا وَ مِيثَاقِي تَعَاهَدْتُهُ لِتَشْهَدَ لِي بِالْمُوَافَاةِ، آمَنْتُ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ كَفَرْتُ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ وَاللَّاتِ وَالْعُزَّى وَ هُبَلَ وَ الْأَصْنَامِ وَ عِبَادَةِ الْأَوْثَانِ وَ الشَّيْطَانِ وَ كُلِ نِدٍّ يُعْبَدُ مِنْ دُونِ اللَّهِ جَلَّ سُبْحَانَهُ: عَمَّا يَقُولُونَ عُلُوّاًكَبِيراً». «(1)» «هنگامى كه به عرصه گاه حرم رسيدى، قبل

ص:58

از ورود به مكه غسل كن. با دلى شاد به حركت خود ادامه بده. وقار و آرامش را رعايت نما. چون داخل مكه شدى و به بيت نظر انداختى بگو:

سپاس خداى را كه تو را عظمت و شرافت و كرامت داد و مركز اجتماع بندگان و هدايت عالميان قرار داد.

سپس با رعايت وقار و آرامش، با پاى برهنه وارد مسجد شو. اگر همراهانى داشتى وسائل آنان را نگهدار تا طواف و سعى بجاى آرند كه بزرگترين ثواب نصيب تو شود.

از در بنى شيبه وارد مسجد شو و بگو:

«بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ عَلَى مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ»

سپس به طواف خانه برخيز و برنامه طواف را از مقابل حجرالاسود شروع كن و بگو:

ص:59

امانتى است كه آن را ادا مى كنم و پيمانى است كه نسبت به آن، با حضرت تو تعهد مى كنم تا شاهد وفاى آن از جانب من باشى.

ايمان به خداى- عزوجل- آوردم ونسبت به جبت وطاغوت و لات وعُزّى وهُبل وهمه بت ها، و بندگى معبودهاى باطل و شيطان و هر چه به غير خدا عبادت مى شود كافر شدم. بزرگ است خداى سبحان وپاك و منزّه است از آنچه بى خبران و بى خردان در حقّ او مى گويند.»

118- حضرت رضا عليه السلام در رابطه با طواف جامع و كامل مى فرمايد:

هفت مرتبه خانه حق را طواف كن و فاصله بين قدمهايت را كوتاه بگير. در هر طوافى حجر را استلام كن واگر برايت امكان نداشت با دست خود

ص:60

به آن اشاره كن. كنار در بيت بگو: گداى زمين گير در خانه ات قرار دارد. بنده تو فانى و فقير ومحتاج به عرصه گاه حريمت بار انداخته است، بهشت خود را به او عطا كن. چون مقابل ناودان رسيدى بگو: الهى مرا از آتش دوزخ آزاد كن و شرّ فاسقان عرب و عجم را از من دور نما و مرا در سايه عرش خود قرار ده و شرّ هرصاحب شرى؛ از فسقه جن و انس را از من بگردان و در طواف خود بگو: بار خدايا! از تو مى خواهم به آن اسمى كه از بركت آن بر آب مى روند، چنانكه بر زمين حركت مى كنند و به اسم مخزون و مكنون نزد تو و به اسم اعظم آن؛ اسم اعظمى كه وقتى به آن خوانده شوى اجابت كنى ووقتى ازتو بخواهند عطافرمايى، تو را به همه اين اسماء قسم كه بر

ص:61

محمد وآل محمد درود فرستى ومرا مورد مغفرت و رحمت قرار دهى و عمل مرا قبول كنى به نحوى كه از ابراهيم خليل خود و موسى كليم خود و عيسى روح خود و محمد حبيب خود قبول كردى.

چون به ركن يمانى رسيدى آن را استلام كن.

در ركن يمانى درى از درهاى بهشت است كه از روز باز شدن بسته نشده، از برابر ركن يمانى به زاويه مسجداشاره كن وبگو: رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِناعَذابَ النَّارِ. «(1)» چون به طواف هفتم رسيدى كنار مستجار توقف كن و پرده كعبه را بگير و زياد دعا كن و نزد حضرتش اصرار ورز وحوائج دنيا و آخرت

ص:62

خودرابخواه كه حضرت حق قريب ومجيب است.»

119- عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَزْيَدٍ بَيَّاعِ السَّابِرِيِّ، قَالَ:

«رَأَيْتُ أَبَا عَبْدِاللَّهِ عليه السلام فِي الْحِجْرِ تَحْتَ الْمِيزَابِ مُقْبِلًا بِوَجْهِهِ عَلَى الْبَيْتِ بَاسِطاً يَدَيْهِ وَهُوَ يَقُولُ: اللَّهُمَّ ارْحَمْ ضَعْفِي، وَ قِلَّةَ حِيلَتِي، اللَّهُمَّ أَنْزِلْ عَلَيَّ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِكَ وَ أَدْرِرْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ الْوَاسِعِ وَ ادْرَأْ عَنِّي شَرَّ فَسَقَةِ [الْجِنِّ وَالْإِنْسِ وَ شَرَّ فَسَقَةِ] الْعَرَبِ وَالْعَجَمِ، اللَّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنَ الرِّزْقِ وَ لا تَقْتُرْ عَلَيَّ، اللَّهُمَّ ارْحَمْنِي وَ لا تُعَذِّبْنِي ارْضَ عَنِّي وَ لا تَسْخَطْ عَلَيَّ، إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ، قَرِيبٌ مُجِيبٌ».

«(1)»

ص:63

على بن مزيد گويد: «حضرتصادق عليه السلام را در حجر اسماعيل، زير ناودان ديدم كه متوجه بيت بود و دو دست به دعا برداشته به محضر حق عرضه مى داشت: الهى به ناتوانيم و اندك چاره ام رحم كن. الهى رحمت دنيا و آخرتت را بر من نازل فرما و از روزى واسعت بر من زياد گردان، و شرّ فاسقان جن و انس را و فاسقان عرب و عجم را از من دور كن. خدايا روزيم را وسعت ده و برمن تنگ مگير. الهى به من رحمت آور و مراعذاب مكن. ازمن راضى شو وبرمن غضب منما. به حقيقت كه شنونده دعايى و نزديكى و اجابت كننده خواسته بندگانى.»

120- عَنْ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عليهم السلام قَالَ:

قَالَ الْبَاقِرُ عليه السلام صَلاةٌ فِي الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَفْضَلُ

ص:64

مِنْ مِائَةِأَلْفِصَلاةٍ فِي غَيْرِهِ مِنَ الْمَسَاجِدِ». «(1)»

حضرت رضاازپدرانش ازحضرت باقر عليه السلام روايت مى كندكه: «يك نماز در مسجدالحرام بالاتر ازصد هزار نماز در مساجد ديگر است!»

121- قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام:

«مَا لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْسِكٌ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ مِنْ مَوْضِعِ السَّعْيِ وَ ذَلِكَ أَنَّهُ يُذِلُّ فِيهِ كُلَّ جَبَّارٍ عَنِيدٍ»

. «(2)» براى خداوند در ميان مسائلِ مناسك، مسأله اى محبوبتر از موضع سعى نيست و اين بدان جهت است كه هر جبار معاندى در آن محل به ذلّت مى افتد.»

ص:65

122- عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام لِإبْنِ أَبِي يَعْفُورٍ: أَكْثِرِالصّلاةَ فِي مَسْجِدِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه و آله فَانَّ رَسُولَ اللَّه صلى الله عليه و آله قالَ:

صَلاةٌ فِي مَسْجِدِي هَذَا كَألْفِصَلاةٍ فِي غَيْرِهِ إِلَّا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ، فَإِنَّصَلاةٌ فِي الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ تَعْدِلُ أَلْفَصَلاةٍ فِي مَسْجِدِي». «(1)»

معاوية بن عمار گويد: حضرتصادق عليه السلام به اين ابى يعفور فرمود: «در مسجد رسول خدا زياد نماز بخوان، كه پيامبر خدا فرمود: نماز در اين مسجد برابر هزار نماز است مگر مسجدالحرام كه نماز در مسجدالحرام برابر هزار نماز در مسجد من است.»