تحصيل، تحقيق، تدريس و نگارش آثار علمي مشغول بوده و هستم .

تا سال 1368 سطوح مقدماتي، متوسط و عالي دروس حوزوي را به پايان بردم و از اين سال در دروس خارج فقه اصول و دروس معقول از منطق، كلام، فلسفه و عرفان شركت كردم و در مجموع، علاوه بر اينكه حدود يك دوره دروس خارج فقه و اصول فرا گرفتم، در رشته معقول نيز كتاب هاي زيادي نظير : شرح تجريد، بداية الحكمه، نهاية الحكمه، المنطق مرحوم مظفر، بخش هايي از شرح منظومه سبزواري، الهيات، شفا و شرح اشارات شيخ الرئيس ابن سينا، اسفار اربعه ملاصدرا (به ويژه جلدهاي اول تا سوم و ششم و هفتم) و غير آن را نزد اساتيد عاليقدر فرا گرفتم. اساتيد مهم دروس منقول و معقول اينجانب عبارتند از آيات عظام : صالحي مازندراني، اعتمادي، ستوده، جعفر سبحاني، فاضل لنكراني، مكارم شيرازي، جوادي آملي، حسن زاده آملي، دوزدوزاني، پاياني و وجداني فخر. دوره چهار ساله تخصصي علم كلام و عقايد را (از سال 1373 لغايت 1377) طي كردم. تبليغات منبري را از سال هاي اول انقلاب آغاز كردم و همچنان ادامه دارد. تدريس در برخي از مراكز آموزش عالي، مراكز سپاه، بعضا حوزه و دانشگاه، را از سال هاي حدود 1360 و پس از آن آغاز كردم و به طور متناوب ادامه دارد .

به دليل اشتياق زياد به نوشتن و نويسندگي و نيز پژوهش، از سال هاي آغازين طلبگي نگارش و نويسندگي را شروع كردم و از سال 1371 با ورود به پژوهشكده تحقيقات اسلامي در قم، كار نوشتن به طور رسمي و جدي شروع شد و تاكنون بيش

از 50 كتاب و مقاله به چاپ رسانيدم. برخي از كتاب ها و مقالاتي را كه در كتاب سال حوزه و همايش هاي علمي و ... برگزيده شده است، از جمله مي توان به موارد زير اشاره كرد :

1. كتاب حاكميت ديني، كه به عنوان يكي از كتب برگزيده كتاب سال حوزه علميه (سال 1378) انتخاب گرديد .

2. مجموعه آثار اينجانب در همايش پاسداران اهل قلم در سال 1383 در تهران از ميان حدود 75 كتاب و مقاله علمي در رشته هاي مختلف، برگزيده شد . (البته در رشته فلسفه و كلام) و در رديف آثار برگزيده و ممتاز مورد تشويق قرار گرفته و جوايزي اهدا كردند .

و خارج) را تحصيل و قسمتي از اينها را تدريس نمودم. در سال 1370 ضمن ادامه دروس حوزه تدريس در دانشگاه (دانشگاههاي تهران، شهيد بهشتي و علامه طباطبايي و...) را نيز آغاز نمودم كه تاكنون ادامه دارد.

بازاري بودند و چندان توجهي به علم بويژه فلسفه اسلامي نداشتند.

تحصيلات رسمي و حرفه اي : غلامحسين ابراهيمي ديناني تحصيلات ابتدائي خود را در اصفهان به پايان رساند و سپس دوره فقه اصول و ادبيات را در حوزه علميه گذراند و تحصيل دروس ديني را تا دوره اجتهاد طي كرد. اما مدتي بعد تصميم گرفت كه به تحصيل در دانشگاه بپردازد، حاصل اين تصميم و تلاشهاي پيگير وي احزار درجه دكتري فلسفه از دانشگاه تهران در سال1355 ه.ش بود.

خاطرات و وقايع تحصيل : غلامحسين ابراهيمي ديناني از كودكي به درس و كتاب علاقمند بود. وي هنگامي كه در حوزه دروس فقه، ادبيات منطق بلاغت و اصول را مي گذراند فلسفه را قويتر از كلام يافت و به مطالعه آن پرداخت. دكتر ديناني درباره فضاي حوزه ها در آن روزگار مي گويد كه اين مراكز از فضايي بسته اما پر معنويت برخوردار بوده اند. با اين وجود وي شيوه زندگي درحوزه را نمي پسنديد، اما به علوم آن علاقمند بود. از اين رو وارد دانشگاه شد.

فعاليتهاي ضمن تحصيل : غلامحسين ابراهيمي ديناني هنگامي كه در حوزه به تحصيل مي پرداخت در همان مركز نيز سطوح پايين تر علومي چون فقه، اصول، منطق، فلسفه و ادبيات را تدريس مي كرد. از اين گذشته ظاهراً در همان زمان به تمرين و آموختن زبان عربي مي پرداخت. تا آنجا كه بعدها توانست چند كتاب عربي را ترجمه نمايد.

استادان و مربيان : غلامحسين ابراهيمي ديناني ،تحصيلات خود را در حوزۀ علميه اصفهان نزد استاداني چون شيخ محمد علي حبيب آبادي و حاج شيخ عباسعلي اديب حبيب آبادي آغاز كرد. آنگاه

براي ادامه تحصيل عازم قم شد. دروس سطح را نزد اساتيدي مانند مرحوم مجاهدي، سلطاني طباطبايي، فكور يزدي و آقا شيخ عبدالجواد اصفهاني گذراند و مدتي هم درس خارج مرحوم آية الله بروجردي شركت كرد. اصول را نيز نزد مرحوم سيد محمد داماد خواند اما بيشترين مدت تحصيل خارج فقه و اصول را در درس امام خميني (ره) سپري كرد. وي از محضر استاد علامه طباطبايي نيز بهره برده است كه از آن دوران مي گويد: "در همان ايام-تحصيل در حوزه علميه قم- ضمن اين كه در درس هاي خارج فقه و اصول شركت مي كردم در درس هاي فلسفه علامه طباطبائي نيز حضور پيدا مي كردم. علاوه بر درس هاي روزانه خود كه غالباً تدريس كتاب اسفار ملاصدرا و شفاي ابن سينا را شامل مي شد جلسه هاي خصوصي تدريس فلسفه در شب هاي پنج شنبه و جمعه را به عهده داشت كه بنده نيز در آن جلسات شركت فعال و مداوم داشتم علامه طباطبائي در هر سال چند ماه نيز در شب هاي جمعه به تهران مي رفتند و با پرفسور هانري كرسي فرانسوي در موضوعات مختلف ديني و فلسفي به گفتگو مي پرداختند اين بنده به همراه مرحوم علامه به تهران مي رفتم و در آن جلسات شركت مي كردم " وي از آغاز تحصيل در اصفهان، فراگيري فلسفه را نيز نزد شخصي به نام ضياءپور شروع كرد و پس از عزيمت به قم بلافاصله به درس مرحوم علامه طباطبايي وارد شد و در حلقه خصوصي شاگردان ايشان نيز قرار گرفت. ايشان در كنار فلسفه اسلامي، تاريخ فلسفۀ غرب را نيز نزد مرحوم دكتر غلامحسين صديقي فرا گرفت.

وقايع ميانسالي : غلامحسين ابراهيمي ديناني در سال 1345 به دانشگاه

تهران راه يافت. پس از اخذ مدرك كارشناسي در رشتة فلسفه به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد. تا سال 1351 تهران بود. در سال 1352 از رسالة دكتري خود دفاع كرد. تا سال 1361 در دانشكدة الهيات دانشگاه فردوسي مشهد مشغول تدريس بود و پس از انقلاب شكوهمند اسلامي به عضويت هيئت علمي دانشگاه تهران درآمد. خروج غلامحسين ابراهيمي ديناني از حوزه علميه و ورود به دانشگاه مشهد( 1355 ه.ش) براي تدريس يكي از تحولات و تغييرات مهم در شيوه زندگي وي بود كه طرز فكر وي به شيوه هاي تحقيق دانشگاهي سوق داد. با اين وجود به فلسفه و كلام اسلامي وفادار ماند و مضامين اين علوم ذهن او را به خود مشغول مي نمود. وي در زمان تدريس در دانشگاه مشهد، مقالاتي را براي روزنامه ها و مجلات دانشكده تحرير مي نمود.

مشاغل و سمتهاي مورد تصدي : پس در حدود سالهاي 1355-56 با انجمن فلسفه ايران به رياست دكتر سيد حسين نصر همكاري و رفت و آمد داشت چنانكه توسط همان مركز رسالة دكتراي خود تحت عنوان قواعد كل فلسفه را در سه جلد به چاپ رساند. وي هم اكنون استاد فلسفه دانشگاه تهران مي باشد.

فعاليتهاي آموزشي : غلامحسين ابراهيمي ديناني در حين تحصيل در حوزه علميه، دروسي چون فقه، اصول، ادبيات منطق و فلسفه و ادبيات را تدريس مي نمود. در حدود سالهاي 56-1355 نيز هنگامي كه وي به تازگي رساله دكتري خود را نوشته بود، در دانشگاه فردوسي مشهد تدريس مي كرد. وي در سال 1362 به دانشگاه تهران منتقل شد و تا هم اكنون در گروه فلسفه آن دانشگاه

به تدريس فلسفه اشتغال دارد در خلال اين مدت علاوه بر كار تدريس به تأليف كتاب هائي در زمينه هاي مختلف فلسفي مبادرت كرده است.

شاگردان : غلامحسين ابراهيمي ديناني چون از جواني به تدريس مي پرداخت، بدليل فاصله سني كمي كه با شاگردان خود داشت روابط بسيار نزديكي با آنان برقرار نمود. امروزه نيز همان صميميت ميان استاد و دانشجويان وي برقرار است. و بيشتر فارغ التحصيلان فلسفه دانشگاه تهران از شاگردان او بشمار مي روند.

همفكران فرد : دكتر عبدالكريم سروش، دكتر نصر ا.. پورجوادي، دكتر مصطفي محقق داماد و دكتر شهرام پازوكي نيز همانند دكتر ديناني سالها به تحقيق در زمينه فلسفه اسلامي پرداخته اند. درحوزه پژوهشي در عقايد فرقه هاي گوناگون نيز با كساني چون علي اكبر مدرس يزدي اشتراكات فكري دارند.

آرا و گرايشهاي خاص : غلامحسين ابراهيمي ديناني، فلسفه را پاسخگوي مهمترين و عمده ترين پرسشهاي انسان درباره معني هستي و حيات مي داند از نظر وي تفاوت فيلسوف با مردم عادي در اين است كه از خارج از روز مرگي به زندگي مي نگرد و درباره آن مي پرسد.

جوائز و نشانها : كتاب(ترجمه) "ماجراي فكر فلسفي در جهان اسلام" و كتاب"دفتر عقل و آيت عشق" (تاليف)غلامحسين ابراهيمي ديناني ، يه ترتيب در دورهاي هفدهم و بيست و سوم انتخاب كتاب سال جمهوري اسلامي ايران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ،به عنوان كتاب سال برگزيده شدند.وي برگزيده همايش طرح سپاس در سال 85 در فرهنگسراي سينا مي باشد. ايشان برگزيده بيست و ششمين دوره كتاب سال جمهوري اسلامي و شانزدهمين دوره جايزه جهاني كتاب سال را به خود اختصاص داده است.

چگونگي عرضه

آثار : ابراهيمي ديناني در سمينارها و همايشهاي متعدد داخلي و خارجي شركت جسته و مقالات متعددي در حوزه هاي فلسفي و دين پژوهي به رشتة تحرير درآورده است. كتابهاي غلامحسين ابراهيمي ديناني در انتشارات انجمن فلسفه ايران، انتشارات طرح نو، و سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي نشر شده است.

--------------------------------------------------------------------------------

آثار :

1 اسماء و صفات الهي

ويژگي اثر : اين كتاب نيز از كتابهاي كلامي در باره توحيد و خداشناسي است.

2 دفتر عقل و آيت عشق

ويژگي اثر : جديدترين كتابي كه از دكتر ديناني منتشر شده است كتاب سه جلدي دفتر عقل و آيت عشق است اين اثر در سه جلد به مقايسه عقل و عشق و بر شمردن تشابهات و تناقضات آنها مي پردازد. [غلامحسين ابراهيمي ديناني، دفتر عقل و آيت عشق، 3 جلد ، چاپ اول ، تهران: طرح نو، 1380، صفحات مقدمه ]،اين كتاب ، در دوره بيست و سوم انتخاب كتاب سال جمهوري اسلامي ايران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ،به عنوان كتاب سال معرفي و برگزيده شد. دفتر عقل و آيت عشق / تأليف غلامحسين ابراهيمي ديناني. - تهران: طرح نوح 3 ) .1383 ج). كتابنامه به صورت زيرنويس. در اين سه مجلد كوشش وتلاش به عمل آمده تا نشان داده شود كه منشأ پيدايش عقل و عشق امري واحد و يگانه است و در پايان سير و سلوك و سرانجام تطورات و تكامل انسان نيز متحد و همراه خواهند بود. اين واقعيت نيز به هيچ وجه قابل انكار نيست

كه در طي مراحل زندگي و برخي از مراتب هستي انسان، ممكن است عشق و عقل از يكديگر فاصله بگيرند و حتي به نكوهش شديد از يكديگر نيز زبان بگشايند. اين جدايي و فاصله اي كه ممكن است ميان عقل و عشق پيدا شود، به اختلاف و تفاوت در مراتب آنها مربوط مي گردد. يعني آنجا كه عقل در يك مرحله و موضع خاص متوقف گشته و از سير به مراتب بالاتر باز مي ماند، مورد نكوهش عشق واقع مي شود. چنانچه عشق نيز وقتي به امور پست و فرومايه تعلق پيدا مي كند و در آنجا وابسته و اسير شود، از نكوهشهاي عقل بر كنار نخواهد بود. قبل از اين دفترهاي سه گانه، كتاب ديگري تحت عنوان ماجراي فكر فلسفي در جهان اسلام به خامة همين نگارنده در سه مجلد تنظيم يافته است. در آن دفترهاي سه گانه نيز ضمن اينكه به ماجراهاي عمده و مهم فكر فلسفي در جهان اسلام پرداخته شده، نزاع و كشمكش ميان متكلمان و متشرعان از يك سو و فلاسفه و حكما از سوي ديگر مورد بررسي قرار گرفته است. در آنجا نيز كوشش و تلاش به عمل آمده تا نشان داده شود كه ميان عقل و دين اختلاف و تضاد وجود ندارد و اگر در برخي موارد با نوعي تضاد و اختلاف روبرو مي شويم، بايد آن را نتيجة سوء فهم و كج تابيهاي ذهن و زبان انسان به شمار آوريم.

3 شرح فصوص الحكم مؤ يدالدين جندي

ويژگي اثر : تصحيح ،در سال 1361 نيز با همكاري زنده ياد استاد سيدجلال الدين آشتياني

4 شعاع انديشه و شهود در فلسفه سهروردي

5 قواعد كلي فلسفه در فلسفه اسلامي

ويژگي اثر : رساله دكتراي وي بود كه ابتدا در انجمن فلسفه در يك جلد به چاپ رساند و مدتي بعد با افزودن مطالب تكميلي بدان، آنرا در سه جلد منتشر كرد.

6 ماجراي فكر فلسفي در جهان اسلام

ويژگي اثر : اين كتاب ترجمه اي است از عربي در سه جلد درباره تاريخ فلسفه اسلامي و فيلسوفان مسمان. معاد از نظر حكيم زنوزي در بردارنده بحث هايي كلامي درباره حيات انسان پس از مرگ در تفكر اسلامي مي باشد.اين كتاب ، در دوره هفدهم انتخاب كتاب سال جمهوري اسلامي ايران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ،به عنوان كتاب سال معرفي و برگزيده شد. آشنايي با كتاب: «ماجراي فكر فلسفي در جهان اسلام»: ماجراي فكر فلسفي در جهان اسلام/ غلامحسين ابراهيمي ديناني – تهران: طرح نو، 1377 -2ج [ تاكنون]. هر انديش? فلسفي معمولاُ در نتيجه تعاطي و برخورد انديشه¬هاي گوناگون شكل مي گيرد و انديش? فلسفي در جهان اسلام نيز از اين قاعده بركنار نيست. اين كتاب شرح ماجراي پر نشيب و فراز فكر فلسفي در جهان اسلام است كه از ميان گروههاي متعدد و مخالف عبور كرده و بحرانهاي سخت و دشواري را پشت سر نهاده است. اين كتاب با رجوع به اصل نوشته هاي معارضان با فلسفه در جهان اسلام نگاشته شده و سعي بر اين بوده است كه ضمن بيان آراء معارضان، تلاش فلاسفه را براي پاسخگويي به ردّيات مخالفان منعكس كند و از اين رهگذر، خواننده را

با سير شكل¬گيري انديش? فلسفي در فرهنگ اسلامي تا زمان حاضر آشنا سازد

7 معاد از نظر حكيم زنوزي

8 مقدمه بر مجموعه رسائل كلامي و فلسفي و ملل و نحل [ ديناني، حكايت عقل و عشق و فلسفه( مصاحبه)، فرهنگ و پژوهش،ص 32 ] و علي اكبر مدرس يزدي، مجموعه مسائل كلامي و فلسفي و ملل و نحل، با مقدمه دكتر غلامحسين ابراهيمي ديناني، صفحات مقدمه]

9 منطق و معرفت در نظر غزالي

ويژگي اثر : از كتابهاي حوزه غزالي شناسي بشمار مي رود.

10 نيايش فيلسوف

ويژگي اثر : مجموعه مقالاتي است كه دكتر ديناني از عربي ترجمه نموده كه عمدتا؛ً مباحثي در فلسفه اسلامي را مطرح مي نمايد.

11 وجود رابط و مستقل در فلسف? اسلامي

منابع زندگينامه :

1www.ketabesal.ir2بانك رسانه ها روزنامه همشهري 14-10-86 "زندگينامه غلامحسين ابراهيمي ديناني"3ديناني، حكايت عقل و عشق و فلسلفه( مصاحبه)، فرهنگ و پژوهش، ص 324علي اكبر مدرس يزدي، مجموعه وسائل كلامي و فقهي و ملل و نحل، با مقدمه غلامحسين ابراهيمي ديناني، صفحات مقدمه5ماجراي فكر فلسفي در جهان اسلام در سه جلد و نيز معاد از نظر حكيم زنوزي و نيايش فيلسوف ( مجموعه مقالات عربي)

قم مشغول تحصيل شدم و در مدسه آيت الله گلپايگاني مغني، المنطق، اصول فقه و شرح لمعه را به اتمام رساندم. پس از آن در درس اساتيد حوزه شركت كرده و سطح را به اتمام رساندم.

در سال 1363 دروس خارج اساتيدي همچون آيت الله وحيد خراساني و سيد عباس خاتم يزدي و آيت الله مكارم شيرازي شركت كردم. البته عمده درس هاي فقه و اصول را در درس آيت الله وحيد خراساني شركت كرده ام و استفاده نموده ام. در فلسفه از اساتيدي همچون استاد فياضي، انصاري شيرازي، جوادي آملي، و مصباح يزدي بهره برده ام و كتاب هاي فلسفي بدايه و نهايه و شرح منظومه و اسفار را خوانده ام.

از سال 1365 مشغول تدريس در دانشگاه اراك بوده ام كه تاكنون ادامه دارد و حدود 4 سال است كه عضو هيأت علمي آن دانشگاه در گروه معارف اسلامي شده ام و به عنوان استاد يار مشغول تدريس هستم. در ضمن حدود 8 سال در حوزه علميه قم مشغول تدريس دروس حوزوي بودم و دروسي از قبيل اصول فقه، شرح لمعه، بدايه، رسائل و مكاسب را تدريس كرده ام.

به مدت دو سال در مدرسه اي كه توسط والد معظم ايشان مرحوم حجة الاسلام والمسلمين حاج شيخ علي اكبر ابراهيمي (طاب ثراه) در شهرستان گنبد (مدرسه علميه منتظريه) تأسيس شده بود، در محضر اساتيد بزرگواري همچون مرحوم حجةالاسلام حاج شيخ حسن محدثي و مرحوم شهيد آيت الله مدني (ره) در آن زمان دوران تبعيد خود را در آن سامان مي گذراند به پايان برد.

آنگاه در سال 56 _ 57 با عزيمت به شهر قيام و اجتهاد (قم) نخستين گام هاي آشنايي با دروس متوسطه حوزه را در مدرسه رسالت برداشت؛ و نزد اساتيدي همچون آقايان: حجةالاسلام حسيني بوشهري (منطق را) و حجة الاسلام حاجياني (تبصرة المتعلمين را) و حجة الاسلام محمدي امام جمعه فعلي همدان (بخشي از شرح لمعه را)، حجة الاسلام باكوئي و مرحوم آيت الله سيد محمد جواد ذهني (بخشي از شرح لمعه را) و آيت الله استادى و آيت الله سيدعلي حائري (حلقات اصول شهيد صدر را)، تلمذ نمود. در كنار منطق و فقه و اصول، مرحله مقدماتي آشنايي با فلسفه و روش نقد و بررسي تفسير را آغاز نمود. كتاب بداية الحكمه را نزد اساتيدي همچون آيت الله محمد يزدي و آيت الله ممدوحي آموخت. كتاب دراية الحديث را همراه با دروس شيوه نقد تفسير، در محضر آيت الله استادى فرا گرفت. دروس فقه و اصول پيشرفته مرحله سطح حوزه را در محضر اساتيد بزرگواري همچون: آيت الله اعتمادى، (بخش هاي عمده رسائل شيخ انصاري)، مرحوم آيت الله وجداني فخر (بخشي از رسائل شيخ انصاري) آيت الله پاياني و دوزدوزاني (مكاسب شيخ انصاري) را آموخت. كتاب كفاية الاصول را از دروس مضبوط مرجع عاليقدر

حضرت آيت الله العظمي فاضل لنكراني فرا گرفت.

همزمان با فراگيري دروس فقه و اصول، اقدام به فراگيري دروس فلسفه و معارف نمود. و از سال 58 با اساتيد بزرگواري همچون آيت الله محمدتقي مصباح يزدى، آيت الله جوادي آملي و آيت الله حسن زاده آملى، آشنا شد.

در همان سال با عضويت در بخش آموزش موسسه در راه حق و شركت در درسهاي استاد مصباح فصل ديگري در مراحل تحصيل ايشان گشوده شد؛ و ادامه اين فصل در بنياد فرهنگي باقرالعلوم (ع) و موسسه آموزشي پژوهشي امام خميني (ره) رقم خورد؛ پرونده اين فصل نوراني همچنان مفتوح مانده است. كتاب هاى نهاية الحكمه، دروس فلسفه، فلسفه اخلاق، برهان شفا، الهيات شفا مجلداتي از اسفار اربعه و يك دوره معارف قرآن را همراه با درس هاي اخلاق نزد استاد بزرگوار آيت الله محمدتقي مصباح يزدي فراگرفت. از ويژگي هاي اين فصل از تحصيل، فراگيري برخي از رشته هاي علوم انساني همچون علوم سياسي و جامعه شناسي و نيز فراگيري زبان انگليسي و آشنايي با فلسفه غرب بود كه توسط اساتيد مجرب دانشگاهي انجام مي گرفت. كتابهاى تمهيد القواعد و شرح فصوص الحكم كه از كتاب هاى معتبر عرفان اسلامي است و جلد ششم اسفار اربعه را از دروس مضبوط آيت الله جوادي آملى استفاده كرد (فراگيري اين كتب جزء برنامه هاي موظفي گروه فلسفه موسسه در راه حق و بنياد فرهنگي باقرالعلوم (ع) بود كه ايشان نيز عضو آن گروه بود).

در محضر آيت الله حسن زاده آملى در جلسات درس هيئت و نجوم شركت نمود و از لطايف سخن و پندهاي حكيمانه و عارفانه ايشان در شرح و تفسير برخي احاديث، در محافل خصوصي بهره

برد.

سال تحصيلي 62 _ 63 با شركت در دروس خارج حوزه روند ديگري در مراحل تحصيل ايشان آغاز گرديد. اين روند تا سال 1375 ادامه يافت. هر چند طي اين مرحله با فراز و نشيب هايي همراه بود. شركت در درس خارج آيت الله العظمي وحيدخراسانى و آيت الله العظمي مظاهري ساختار بنيه فقهي و اصولي ايشان را در اين مرحله شكل داده است. شركت در دو دوره اصول آقاي مظاهري و شركت در درس فقه ايشان همچنين شركت در درس هاي اصول و فقه آقاي وحيد خراساني از ويژگي هاي اين مرحله از تحصيل ايشان به شمار مي آيد.

از همان آغاز دوران تحصيل، به تدريس كتابهايى كه خود فراگرفته بود پرداخت و تدريس را مكمل تحصيل خود قرار داد. كتابهاى جامع المقدمات، سيوطي، مغني، حاشيه، شرح لمعه، حلقات اصول شهيد صدر، اصول فقه و كفاية الاصول را به طور پراكنده و خصوصي در حوزه تدريس نمود. علاوه بر آن، از سال 73 در مراكز علمى، فرهنگي و حوزوي به طور رسمي به تدريس علوم و معارف اسلامي پرداخت. از جمله:

الف) در مركز جهاني علوم اسلامى: (مدرسه حجتيه، مدرسه امام خميني (ره)، مدرسه مومنيه و مدرسه مرعشيه) به تدريس قواعد فقهيه، فقه مقارن، اصول مقارن و علوم سياسي، فلسفه و كلام (كتاب هاي تحرير بداية الحكمه و درآمدي بر آموزش عقايد تأليف خود ايشان) و حلقات اصول شهيد صدر (حلقه ثانيه و دو جزء حلقه ثالثه) پرداخت.

ب) در دانشكده تربيت مربي عقيدتي سياسي سپاه (دانشكده شهيد محلاتي قم) از سال 73 تا سال تحصيلي 79 _ 80 به تدريس فلسفه و كلام، كتابهاى: تحرير بداية الحكمه (تأليف

خود ايشان) و درآمدي بر آموزش عقايد (تأليف خود ايشان) و نيز تدريس فلسفه اخلاق پرداخت.

ج) در اردوهاي بسيج دانشجويي (طرح ولايت) از سال 76 تا 83 در زمينه هاي مختلف علوم سياسى، معرفت شناسي و فلسفه اخلاق تدريس كرد.

د) در موسسه آموزشي پژوهشي امام خمينى(ره)، در زمينه هاي فلسفه و كلام، فلسفه اخلاق و اخلاق تدريس نموده و هم اكنون عضو هيئت علمي آن مؤسسه مي باشد.

در سال 1369 با ارائه دو مقاله به كنفرانس بين المللي انديشه اسلامي نخستين بار به تماشاي تفسير آيه شريفه «ن والقلم و ما يسطرون» نشست. مقاله «امام خميني (ره) و احياء حكومت اسلامي» و مقاله «امام خميني (ره) و اسلام ناب محمدي (ره)» نخستين مقالاتي بود كه نگاشت و از سوي كنفرانس انديشه اسلامي در سال 1369 انتشار يافت و روح خودباوري و اعتماد به نفس را بيش از پيش در ايشان زنده كرد.

از آن پس فراخوان مجامع علمي و فرهنگي را در ارائه مقاله، بي پاسخ نگذاشت. مقاله «پژوهشي پيرامون حدوث و قدم جهان» را در سال 1372 به كنگره بين المللي شيخ مفيد (ره) ارائه كرد كه در مجموعه منشورات آن كنگره جهانى چاپ و منتشر گرديد. همچنين مقاله «اجتهاد و تقليد از ديدگاه شيخ اعظم انصاري (ره)» را در سال 1373 به كنگره جهاني شيخ اعظم انصارى عرضه نمود كه در كميته ويژه علمي با حضور آيات بزرگوار: آيت الله استادى، و آيت الله حاج شيخ محسن اراكي و جمعي ديگر از اساتيد فن بررسي و با دفاعيات نويسنده، براي چاپ و نشر توسط آن كنگره جهاني تصويب گرديد كه انتشار آن، نمايه اي از استعداد فقهي و اصولي ايشان قرار گرفت؛

و آغاز مباركي از يك دوران گرديد. نيز مقاله «تبيين فقهي ثابت و متغير» را در سال 74 به كنگره بررسي مباني فقهي امام خميني (ره)، نقش زمان و مكان در اجتهاد عرضه داشت كه در جلد چهارم از مجموعه مقالات كميته علمي كنگره مذكور به چاپ رسيد. و مقاله «منشاء مشروعيت حكومت اسلامي» را در سال 1378 به كنگره امام خميني (ره) و انديشه حكومت اسلامي عرضه نمود كه در مجموعه آثار (2) آن كنگره در مجلد فلسفه سياسي (1) به چاپ رسيده است.

در مشهد بمانم و آيت الله شيخ محمدرضا نيز سخت مخالف رفتن من به قم بودند من حوزه مشهد را پاسخگوي روحيه تنوع طلبي خود نمي ديدم و لذا به قم آمدم. در بدو ورود در درس خارج عروه آيت الله فاضل لنكراني شركت نمودم و درس كفايه را در خدمت استاد سبحاني ادامه دادم. يكسال و نيم هم در دارالتبليغ آيت الله شريعتمدار حضور داشتم و از اساتيد بزرگواري مثل دكتر شهابي، صدر بلاغي و آقاي رضواني بهره بردم و ضمناً در درس آيت الله وحيد خراساني شركت داشتم.

در موسسه در راه حق زير نظر دكتر سيد علي گرمارودي تمرين نويسندگي مقاله داشتيم و سرانجام با تأسيس بخش آموزش مؤسسه در راه حق به دعوت آيت الله خرازي وارد اين مؤسسه شدم و در خدمت استاد بزرگوار حضرت آيت الله مصباح يزدي بهره هاي فراواني به مدت هشت سال بردم، در اين دوره 8 ساله اساتيد ديگر ما آيت الله سيد محمد كاظم حائري، آيت الله حسين مظاهري، استاد احمد احدي، استاد علي قائمي و آيت الله تسخيري و..... بوده اند.

سرانجام پس از پايان دوره هشت ساله مؤسسه و تحقق انقلاب اسلامى به دنبال فرمان تاريخي امام (ه) در مورد تدوين كتب مبنائي علوم انساني و واگذاري اين مسئوليت از ناحيه جامعه مدرسين به حضرت استاد مصباح يزدي به دعوت معظم له در دفتر همكاري حوزه و دانشگاه به تحقيق و تأليف در رشته حقوق پرداختم و به مدت چهارده سال چهار جلد كتاب درآمدي بر حقوق اسلام ج 1 و2، اسلام و حقوق بين الملل ج 1 و2 فراهم آمد.

ناگفته نماند كه كه

در كنار تحقيق و تحصيل و احياناً تدريس و تبليغ از سال 1360 به دعوت استاد بزرگوار دكتر احمد احمدي به دانشگاه دعوت شدم و تاكنون عضو هيأت علمي دانشگاه شهيد بهشتي با رتبه و پايه 14 استاد ياري هستم و مدرك دكتري در فقه و مباني حقوق اسلام را در سال 1371 از خبرگان وزارت علوم گرفتم و پايان نامه اينجانب براي رساله دكترى، ازدواج با بيگانگان در اديان الهي و مكاتب فقهي اسلام بوده است كه با راهنمايي استاد بزرگوار محقق داماد و آيت الله مرعشي شوشتري فراهم آمده و مكرر در انتشارات دفتر تبليغات به چاپ رسيده و در انتشارات الغديريه معرفي و ترجمه شده و در لبنان به چاپ رسيده است.

موضوعاتي را كه اينجانب در حوزه و دانشگاه تدريس داشته ام، عبارتند از: مباني حقوق، حقوق و سياست در قرآن، فقه سياسى، حقوق بين الملل اسلامى، حقوق عمومي در اسلام، قواعد فقه، معارف تشيع، تاريخ تشيع، تاريخ اسلام، انقلاب اسلامى، حقوق اجتماعي سياسي در اسلام، تاريخ امامت، فقه مقارن آيات الاحكام و .... كه معمولاً در هر يك از موضوعات فوق جزوه درسي و يا كتاب درسي ارائه داده ام و به اين مناسبت كتاب "تاريخ صدر اسلام" (بعثت نبوي تا حكومت علوي) تأليف كرده ام كه در مركز تهيه متون درسي وابسته به دفتر رهبري در سال 1382 به چاپ رسيد و اكنون چاپ دوم آن آماده چاپ است و در سال 1384 كتاب "انقلاب اسلامى در تئوري" به چاپ رسيد و مقالات متعّددي پيرامون معارف تشيع در مجله گام چهارم انقلاب اسلامى و پيرامون حقوق اهل ذمه در

مجله نور علم و حقوق بشر در اديان در مجله آئينه معرفت و احكام ثابت و متغير در كنفرانس بين الملل تقريب مذاهب و ... منتشر نموده ام و جزوه اي تحت عنوان "اسلام و آزادي" در دفتر تحقيقات وابسته به دفتر رهبري فراهم نموده ام و در حال حاضر سرگرم تدوين جلد دوم تاريخ اسلامي در رابطه با زندگي سياسي امامان اهلبيت (ع) و كتابي در زمينه "حقوق بين الملل اسلامى و تاريخ امامت و حقوق اجتماعي سياسي در اسلام" بر اساس جزوه هاي درسي كه از قبل فراهم آمده مي باشم «و ما توفيقي الابالله عليه توكلت و اليه انيب. »

البته بناست كه پاره اي از موضوعات فوق بصورت طرح تحقيقاتي در مركز متون درسي وابسته به نهاد معظم رهبري در دانشگاهها و يا جائي ديگر مثل دانشگاه شهيد بهشتي انجام شود كه پاره اي از محققان نيز در انجام آن مشاركت داشته باشند. مقالاتي نيز در دست انجام است مثل: "پيامبر اعظم(ص) تنها روح آئين جهاني" و "مباني فقهي و حقوقي مردم سالاري ديني" و "نگاهي نو به ارتداد و مجازات مرتد در اسلام" كه اميدوارم با ياري خدا و عنايت معصومين علهيم السلام بخوبي فراهم آيد و عرضه گردد و نيز مقاله اي تحت عنوان "بلوغ دختران" را تقريبا آماده چاپ دارم.

هم اكنون در همين مركز به ارائة خدمات فرهنگي اشتغال دارد. كتاب "يك سنگ و يك دوست " تاليف جعفر ابراهيمي ، در دوره هفتم كتاب سال جمهوري اسلامي ايران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به عنوان كتاب سال برگزيده شد.

گروه : علوم انساني

رشته : زبان و ادبيات فارسي

گرايش : ادبيات كودكان

تحصيلات رسمي و حرفه اي : جعفر ابراهيمي تحصيلات مقدماتي خود را در تهران به پايان رسانده است.

مشاغل و سمتهاي مورد تصدي : جعفر ابراهيمي پس از انجام خدمت سربازي به استخدام وزارت دارائي درآمد. امّا ميل و كشش او به داستان نويسي و ادبيات كودكان موجب شد كه در سال 1360ش. بنا به درخواست كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان به آن كانون منتقل شود و هم اكنون در همين مركز به ارائة خدمات فرهنگي اشتغال دارد.

جوائز و نشانها : كتاب "يك سنگ و يك دوست " تاليف جعفر ابراهيمي ، در دوره هفتم كتاب سال جمهوري اسلامي ايران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به عنوان كتاب سال برگزيده شد. شاعر، نازك خيال كودكان را گاه در «باران» و گاه در «گنجشك» گاه در «گيسوان سبز» يا كه در «بقچ? گلدار» به مدد تصويرگران به روي كاغذ آورده است.كتابهاي «آب مثل سلام»، «آواز پوپك» ، «قالي رنگين كمان» و «لبخند شبنمها» توانسته اند توأماً امتياز بهترين كتاب سال كودكان ( در دوره دوازدهم كتاب سال )در بخش شعر را به خود اختصاص بدهند.

چگونگي عرضه آثار : سالهاست كه كودكان سرزمين ما، با سروده هاي جعفر ابراهيمي كه همگون با روح لطيف آنهاست آشنايند. كودكان اين بار شاهد اشعاري چند

از اين شاعر، در چهار كتاب: آب، مثل سلام؛ آواز پوپك؛ قالي رنگين كمان و لبخند شبنمها هستند كه براي گروههاي سني «ج» و «د» مناسب مي باشد.

--------------------------------------------------------------------------------

آثار :

1 آب مثل سلام

ويژگي اثر : سرود? جعفر ابراهيمي (شاهد)؛ تصويرگر: ساعد مشگي؛ تهران: كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان، 1372.

2 آواز پوپك

ويژگي اثر : سرود? جعفر ابراهيمي (شاهد)؛ تصويرگر: مريم رحمتي اويني؛ تهران: كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان

3 دوستي كلاغ و كبوتر

4 شكوفه هاي شعر

5 غنچه هاي شعر

6 قالي رنگين كمان

ويژگي اثر : سرود? جعفر ابراهيمي (شاهد)؛ تصويرگر: كارگاه شريف؛ تهران: انتشارات مدرسه، 1372.

7 كبوتر

8 گل باغ آشنايي

9 لبخند شبنمها

ويژگي اثر : سرود? جعفر ابراهيمي (شاهد)؛ تصويرگر: غلامعلي مكتبي؛ تهران: انتشارات مدرسه، 1372

10 مادر بزرگ

11 يك سنگ و يك دوست

ويژگي اثر : تاليف،اين كتاب در دوره هفتم كتاب سال جمهوري اسلامي ايران ،از طرف وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامي معرفي و برگزيده شده است.قابل ذكر است كه كتاب مذكور براي گروه سني «ج» و «د» (سالهاي پايان دبستان و دوره راهنمايي) نوشته شده است.

: ايران

تاريخ تولد : 1349/1/1

زندگينامه علمي

اين حقير متولد 1349 در شهر آمل استان مازندران در روستاي شاه كتي در خانواده اي كشاورز به دنيا آمدم. دوران راهنمايي و سال اول دبيرستان را در شهر آمل گذراندم. پس از آن وارد حوزه علميه آمل شدم كه در سال 1367 بوده است.

اين حقير مقدمات و سيوطي را در شهر آمل طي دو سال گذراندم و پس از آن يكسال را در شهر ساري ادامه تحصيل دادم. پس از آن در سال 1370 وارد حوزه علميه قم شدم و در محضر اساتيدي چون حضرت آيت الله اشتهاردي (دامت بركاته) و حضرت آيت الله وجداني فخر(رحمت الله عليه) و حضرت آيت الله سبحاني و حضرت آيت الله درياباري افاضه نمودم، كه دروس سطح را به اتمام رساندم و في الحال در درس خارج آيت الله درياباري و دروس فلسفه و منظومه آقاي درياباري و خارج اصول آقاي سبحاني مشغول تحصيل مي باشم.

اين حقير تاليفات خود را از سال 1376 آغاز كردم كه تاكنون 5 اثر حقير به چاپ رسيده و بعضي از آثار چاپ مجدد شده است كه اميد است خداوند قبول فرمايد.

پزشكي و فردوسي مشهد مشغول به كار شدم. در سال 1376 به استخدام دانشگاه علوم پزشكي مشهد درآمدم و به عنوان عضو هيئت علمي و مدير گروه فعاليت خود را ادامه دادم. در بهمن سال 1377 در گرايش علوم قرآن و حديث در دانشگاه قم در مقطع دكتري پذيرفته شدم و در سال 1382 فارغ التحصيل شدم و هم اكنون در رتبه استادياري پايه در دانشگاه علوم پزشكي مشهد در گروه معارف اسلامي مشغول به كار هستم و بعضي از واحدهاي درسي مرتبط با علوم انساني مثل اصول و فلسفه تعليم و تربيت را در اين دانشگاه نيز تدريس مي كنم.

خطاطي، نقاشي و نقاشي روي روسري و لباس، تدريس در دانشگاه ها و ...

در تمام سال هاي پركار و بي كار يا وقت هايي كه در زندان به سر مي برد، نوشتن را _ كه از ١٦ سالگي آغاز كرده بود _ كنار نگذاشت. در سال ١٣4٢ نخستين كتاب خود را با عنوان ” خانه يي براي شب” به چاپ رسانيد كه داستان ”دشنام” در آن با استقبالي چشمگير مواجه شد. تا سال ١٣8٠ علاوه بر صدها مقاله ي تحقيقي و نقد، بيش از صد كتاب از او چاپ و منتشر شده است كه دربرگيرنده ي داستان بلند (رمان) و كوتاه، كتاب كودك و نوجوان، نمايشنامه، فيلمنامه و پژوهش در زمينه هاي گوناگون است. ضمن آن كه چند اثرش به زبان هاي مختلف دنيا برگردانده شده است.

نادر ابراهيمي چندين فيلم مستند و سينمايي و همچنين دو مجموعه ي تلويزيوني را نوشته و كارگرداني كرده، و آهنگ ها و ترانه هايي براي آن ها ساخته است. او همچنين توانسته است نخستين مؤسسه ي غيرانتفاعي _ غيردولتي ايران شناسي را تاسيس كند؛ كه هزينه و زحمت هاي فراواني براي سفر، تهيه ي فيلم و عكس و اسلايد از سراسر ايران و بايگاني كردن آن ها صرف كرد؛ ولي چنان كه بايد، شناخته و به كار گرفته نشد و با فرارسيدن انقلاب و جنگ، متوقف شد.

او فعاليت حرفه يي خود را در زمينه ي ادبيات كودكان، با تاسيس ”مؤسسه ي همگام با كودكان و نوجوانان” _ با همكاري همسرش _ در آن مؤسسه متمركز كرد. اين مؤسسه، به منظور مطالعه در زمينه ي مسائل مربوط به كودكان و نوجوانان برپا شد و فعاليتش را در حيطه ي نوشتن، چاپ و پخش كتاب، نقاشي، عكاسي، و پژوهش درباره ي خلق وخو، رفتار و زبان كودكان و نيز بررسي شيوه هاي

يادگيري آنان دنبال كرد. ”همگام” عنوان ”ناشر برگزيده ي آسيا” و ”ناشر برگزيده ي نخست جهان” را از جشنواره هاي آسيايي و جهاني تصويرگري كتاب كودك دريافت كرد.

ابراهيمي در زمينه ي ادبيات كودكان، جايزه ي نخست براتيلاوا، جايزه ي نخست تعليم و تربيت يونسكو، جايزه ي كتاب برگزيده ي سال ايران و چندين جايزه ي ديگر را هم دريافت كرده است. او همچنين عنوان ”نويسنده ي برگزيده ي ادبيات داستاني ٢٠ سال بعد از انقلاب” را به خاطر داستان بلند و هفت جلدي ”آتش بدون دود” به دست آورده است.

نادر ابراهيمي در زندگي پرفرازونشيب خود، جايگاه خاصي براي ورزش نگهداشته است. او رشته هاي مختلف ورزشي را تجربه كرده، يكي از قديم ترين گروه هاي كوهنوردي به نام ”اَبَرمرد” را بنيان نهاده و در توسعه ي كوهنوردي و اخلاق كوهنوردي، تاثيرگذار بوده است.

نادر ابراهيمي در حال حاضر كه 7٠ سال دارد، به علت بيماري در منزل استراحت مي كند، بيماري اش آرام آرام در حال بهبود است. اميد كه بتواند انبوه كارهاي ناتمامش را كه شامل تحقيقات، داستانهاي بلند و كوتاه و فيلمنامه مي شود، به پايان برساند.

(ذيل/ ابونصر)، مرآت الفصاحه (57 -55).

منبر بيانى رسا و زبانى گويا و شيرين دارند و در ماه رمضان و محرم و صفر در تهران از راه منبر به خدمات تبليغى پرداخته و در اوقات تحصيل در حوزه علميه قم به تكميل علوم دينى اشتغال دارند.

و جدا جوانى آراسته و فاضلى پيراسته و داماد حضرت آيت اللَّه حاج شيخ عبداللَّه مهدوى شاهرودى كه ترجمه ايشان در جلد چهارم گذشت مى باشند.

برگرفته از كتاب :گنجينه دانشمندان (جلد پنجم)

را براى عده اى از محصلين مى نمايند.

آثار علمى معظم له عبارت است از: 1- الدور اللامعه فى الاحاديث الجامعه 2- المدخل للتفسير الموضوعى للقرآن الكريم پنج مجلد كه جلد اول آن مطبوع و بقيه آماده براى طبع است.

3- ترتيب اساتيد الوسائل و مصادرها و تحقيق رجالها على اسلوب منهجى دراسى

آيت اللَّه آقاى حاج سيد محمدباقر موحد ابطحى اولين فرزند حجةالاسلام والمسلمين حاج سيد مرتضى موحد ابطحى و سبط مرحوم آيت اللَّه متقى حاج سيد محمد تقى فقيه احمدآبادى در سال 1346 قمرى در شب دوم ماه مبارك رمضان در بيت علم و تقوا متولد شده و مقدمات و متون فقه و اصول را در حوزه علميه (مدرسه صدر اصفهان) نزد والد ماجدش و اساتيد مشهور اصفهان از جمله آيت اللَّه حاج آقا رحيم ارباب و آيت اللَّه حاج شيخ محمود مفيد فراگرفته و در ربيع الاول سال 1365 قمرى مهاجرت به قم نموده و در مدرسه حجتيه اقامت و از دراسات و ابحاث مرحوم آيت اللَّه حجت و نيز محضر و درس زعيم اعظم آيت اللَّه العظمى بروجردى قدس سره حاضر و با اينكه در آن موقع سنش از بيست تجاوز نكرده بود كاملا با ايراد و نقد و صحبت كردن در درس معظم له جلب نظر ايشان را نموده و پاسخ مى گرفت و كتاب قضاء و شهادات را در محضر آيت اللَّه العظمى حاج سيد احمد خونسارى استفاده نموده و در سال 1370 ق- ه به قصد استفاده از حوزه علميه نجف مسافرت به آن سامان و از محضر آيات عظام و اساتيد بزرگ آميرزا عبدالهادى شيرازى و آيت اللَّه حكيم و آيت اللَّه شاهرودى و خوئى مستفيض و بهره مند شده ليكن به علت گرماى طاقت فرساى

نجف مجبور به مراجعت به قم گرديده و پيوسته تحقيق راه و روش تعاليم فقه و اصول و رجال و حديث و تفسير را از محضر آيت اللَّه العظمى بروجردى و نائب الامام آيت اللَّه العظمى خمينى و آيت اللَّه العظمى گلپايگانى و آقاى شريعتمدارى و آقاى حاج شيخ محمد على اراكى و مرحوم آقاى محقق يزدى و فلسفه و اسفار و شفاء را از فيلسوف بزرگ علامه طباطبائى و قانون بوعلى را از والد ماجدش و علامه حاج ميرزا محمد طبيب زاده فراگرفته و ضمناً به تدريس سطوح عاليه فقه و اصول پرداخته و اكنون داراى حوزه درسى تحقيقى و استدلالى فقه و اصول كه جمعى از فضلا و محصلين با استداد از محضر و بياشان استفاده مى كنند. مى باشند.

داراى تاليفات و آثار علمى چندى مى باشند كه از ديدگاه دانش پژوهان مى گذرانم. 1- كتاب زكوة و خمس و صوم و اعتكاف از كتاب جامع الاحاديث آيت اللَّه العظمى بروجردى كه با شركت و معاونت چند تن از فضلاء چون حجةالاسلام حاج آقا جواد خندق آبادى و حاج آقا جلال گلپايگانى و آقاى حاج سيد محمدعلى موحد ابطحى (برادر گرامى خود) تاليف نموده و به آن مرحوم تحويل كه بعد از رحلتش با تجديد نظر و مقابله با حضرت آيت اللَّه العظمى خوئى به طبع رسيد.

2- الدرر العلامه فى الاحاديث الجامعه للاحكام الفقهيه... كه آن مقدمه اى است براى كتاب جامع الاحاديث كه اخبار طولانى در آن تقطيع شده است.

3- المدخل الى (التفسير الموضوعى) للقرآن الحكيم پنج جلد كه جلد اول در دو جزء به چاپ رسيده است.

4- جامع الاثار فى تفسير القرآن كه به اسلوب جديد تمام اخبار مصادر و جوامع احاديث اهلبيت عليهم السلام بررسى (به كمك فضلاء

لجنه تحقيق).

5- معجم اسناد روايات كه از تمام احاديث موجوده در مصادر اوليه و جوامع بزرگ حديث چون بحارالانوار و عوالم و وسايل اتخاذ و به اسلوب جدولى منظم و با كمك فضلاء لجنه تحقيق در شرف اتمام است.

6- توحيدالروايات كه در تمام اخبار مصادر و جوامع حديث در هر موضوع با استقصاء وحدت روايت از نظر سند و متن (با كمك فضلاء لجنه انجام گرفته).

7- فقه جامع الاحاديث كه از نظر تفسير و دلالت بر حديث و جمع دلالات احاديث و بررسى معارضات و كيفيت علاج و جمع آن (با كمك فضلاء لجنه تحقيق).

اما باقيات الصالحات و آثار تاريخى معظم له.

1- مدرسه الامام المهدى در قم 2- مدرسه علمى در شهرستان اقليد 3- مساجد بسيارى در منطقه وسيع اقليد و سرحد چهار دانگه ييلاق تمام عشاير فارس 4- مراكز تبليغ در شهرستان اقليد و سرحد چهار دانگه 5- درمانگاه ولى عصر (ع) در حومه اقليد 6- بيمارستان ولى عصر (ع) در شهرستان اقليد.

برگرفته از كتاب :گنجينه دانشمندان (جلد دوم)

5- رساله استدلالى در توحيد 6- رساله در حجّيّت مظنّه 7- رساله در رضاع 8- رساله در صلات 9- رساله در طهارت 10- رساله در قضا و شهادات 11- رساله در معاملات 12- رساله استدلالى در معاد 13- رساله استدلالى در امامت 14- رساله در نبوّت 15- رساله در ولايت حاكم 16- شرح فارسى بر كفايه آخوند خراسانى؛ و غيره.

برگرفته از كتاب :دانشمندان و بزرگان اصفهان (جلد اول)

طباطبايي رفت . او با به پايان بردن دوره سطح ، به درس خارج حضرات آيات عظام بروجردي (ره )، محقق داماد (ره ) و امام خميني (ره ) راه يافت .

آية الله ابطحي در سالهاي تحصيل خود با بسياري از فضلاي روزگار خود رابطه دوستي داشت كه از جمله آنها، آية الله شهيد سيد مصطفي خميني (ره) را مي توان نام برد. آيت الله ابطحي در عرصه علم و فرهنگ، فعاليت هاي بسياري از خود بر جا نهاده است . او بسياري از دروس حوزه را تدريس نموده و از اين رهگذر طلاب بسياري را تربيت كرده است . او تقريرات درس استادان خود را نگاشته و در مجله نور علم ، مقالات بسياري تأليف كرده است .

آية الله ابطحي از اعضاي جامعه مدرسين حوزه علميه قم است و در بسياري از فعاليتهاي جمعي آن شركت داشته است . او مدتي در معيّت حضرات آيات سيد جعفر كريمي و محمدي گيلاني و حجة الاسلام والمسلمين قاضي خرم آبادي به نمايندگي از امام (ره ) به امور زندانها در قوه قضائيه مي پرداخته است.

آن به طبع رسيده است.

حاج سيد محمد على فرزند دوم حجةالاسلام و المسلمين آقاى حاج سيد مرتضى حفيد آيت اللَّه حاج سيد محمدتقى فقيه احمدآبادى صاحب (مكيال المكارم) معظم له كه از فقهاء و جامع معقول و منقول و از اساتيد حوزه علميه نجف اشرف و اصفهان مى باشد.

در شهر اصفهان سال در 1349 ق روز 26 صفرالمظفر متولد گرديد و پس از تحصيلات فارسى به علوم عربى اشتغال پيدا كرد و اكثر كتب نحو و صرف و منطق را نزد پدر بزرگوارش تلمذ نمود و منظومه منطق حاج سبزوارى را نزد استاد بزرگوار آيت اللَّه حاج شيخ محمدرضا كلباسى و شرح نفيسى و شرح اسباب را نزد پدر خود و مقدارى از قانون را نزد اساتيد معروف آيت اللَّه حاج ميرزا على آقا شيرازى قدس سره و سطح اصول و فقه تا كفايه و مكاسب شيخ را نزد اساتيد عالى قدر حوزه اصفهان از جمله آيت اللَّه ارباب و آيت اللَّه حاج شيخ محمود مفيد استفاده كرد.

در سال 1364 به حوزه مقدسه (قم) مشرف و اكثر تحصيلات فلسفه را فيلسوف بزرگ علامه بزرگوار آيت اللَّه حاج سيد محمدحسين طباطبائى صاحب (الميزان) دام ظله بود.

و به درس اسفار و شفاء ابن سينا و ساير دروس و ابحاث معظم له حاضر شده و در فقه و اصول به درس آيات عظام حوزه مرحوم آيت اللَّه العظمى بروجردى و آيت اللَّه العظمى آقاى حجت و ساير آيات و اساتيد حوزه حاضر و از مبرزين فضلاء و مؤلفين و مدرسين حوزه به شمار مى رفت و در درس آيت اللَّه بروجردى ره اشكالات او مورد توجه بود و آن مرحوم اظهار علاقه به وى مى نمود و از مؤلفين كتاب نفيس

(جامع الحاديث) مى باشد.

و در ربيع الاول سال 1374 به نجف اشرف تشرف پيدا كرده و به درس آيات عظام آيت اللَّه حكيم، و آيت اللَّه سيد عبدالهادى و آيت اللَّه خوئى حاضر و پس از وفات استاد بزرگوارش آيت اللَّه بروجردى به تدريس اصول و فقه خارج و تاليف منحصراً پرداخته و جماعتى از فضلاء به درس وى حاضر مى شدند.

و پس از حادثه اسف بار بيرون كردن حوزه علميه نجف اشرف و ايرانيان به مدتى در دهم جمادى الثانى 1394 به علت كسالت قلبى به ايران آمدند و تاكنون در اصفهان استاد خارج فقه و اصول و تفسير و رجال در اصفهان و مورد استفاده حوزه علميه اصفهان و مردم اين شهر مى باشند.

مترجم گرامى ما از دانشمندان پركار و جدى چه در تحصيل و چه در تدريس و چه در تاليف مى باشند و از روز ورود به تحصيل تا حال حاضر همواره اشتغال به مطالعه و تاليف كتب قيمه و مفيده داشته و هرگز بيكار نبوده و لذا تاليفات بسيارى در قم و نجف نموده اند كه فهرست آن را غير از تقريرات بحث اساتيد از نظر اهل ادب مى گذرانيم. و اكثراً تاكنون طبع نشده و از مطبوعات آن است. 1- تهذيب المقال اول، و دوم كه در نجف اشرف و اخيراً در بيروت- تجديد طبع شده.

2- شرح رساله ابى غالب زرارى ره.

3- تاريخ آل زراره.

و از غير مطبوع - مؤلفات معظم له:

1- الطبقات الكبرى، در احوال و تراجم اصحاب پيغمبر اكرم (ص) و ائمه طاهرين (ع) 36 مجلد.

2- شرح رجال نجاشى 6 مجلد.

3- شرح رجال كشى 2 مجلد.

4- شرح فهرست شيخ طوسى 2 مجلد بزرگ.

5- اخبارالرواة در شناسائى رواة شيعه از طريق رواياتى كه در

مدح و ذم آنان رسيده و يا از طريق رواياتى كه او روايت نموده.

6- شرح كفايةالاصول 3 مجلد دوره اصول تحقيقى استدلالى.

7- شرح (عروةالوثقى فقه استدلالى، كتاب طهارت، و صلوات و صوم، و خمس، و حج و اجاره و مضاربه و نكاح و وصيت آن تاليف شده.

8- الجهاد فى الاسلام فقه استدلالى.

9- الخمس فى الاسلام.

10- شرح وسايل الشيعه شرح تحقيقى كامل از نظر سند، و دلالة و ساير جهات فقهيه آنها و قسمتى از كتب آن تاليف شده مثل كتاب طهارت، صلواة، صوم، حج، جهاد، نكاح.

11- كتاب الامام اميرالمؤمنين على ابن ابى طالب (ع) 2 مجلد.

12- علوم القرآن 2 مجلد.

13- المعراج- بحث استدلالى مبسوط در معراج.

14- التوحيد بحث استدلالى مبسوط در الهيات.

15- النبوه.

16- النهضة.

17- الحكومة الاسلاميه بحث استدلالى مبسوط در انحاء حكومات و حكومت اسلامى. 18- المالكية فى الاسلام.

19- رسالة فى الرضاع.

20- رسالة فى صلواة الجمعه.

21- رسالة فى النيابه.

22- رسالة فى صلة الرحم.

23- رسالة فى الشفاعه.

24- رسالة فى الذباحه.

25- شرح الوسيله.

26- نخبة الاثر فى رجال المعتبر.

27- مصادر تراجم رواة الشيعه.

28- مواليد النبى الاكرم و الائمه (ع) و وفياتهم.

29- تاريخ اصبهان.

30- الزهراء عليهاسلام.

31- على (ع) فى القرآن.

32- النبى و عايشه.

33- على و عايشه.

34- ازواج النبى و عايشه.

35- تاريخ عايشه.

36- ابوهريره.

37- مراسيل ابن ابى عمير و اصحاب الاجماع.

38- الموعودالمنتظر (ع).

39- اخبارالزمان و وفيات الاعيان.

40- شرح كتاب طهارت و صلوة وافى فيض، شرح استدلالى و غير از اين رسائل ديگرى كه تاليف آن كامل نشده است.

برگرفته از كتاب :گنجينه دانشمندان (جلد دوم)

كه نسبت آنان به حضرت موسى بن جعفر عليهاالسلام مورد گواهى علماء بزرگ و مشاهير سادات موسوى مانند پدر صاحب روضات مى باشند. معظم له از علماء بنام و ائمه جماعت معاصر اصفهانند كه در حدود سال 1319 قمرى برابر 1278 شمسى در اصفهان ديده به جهان گشوده و در بيت مجد و سيادت پرورش يافته و پس ار رشد و بلوغ و خواندن مقدمات و ادبيات و متون فقه و اصول در خدمت مدرسين بزرگ اصفهان به افتخار دامادى مرحوم علامه متقى آيت اللَّه حاج سيد محمدتقى فقيه احمدآبادى صاحب (مكيال المكارم) نائل شده و از محضر و درس استاد محقق جامع المنقول و المعقول آيت اللَّه حاج سيد على نجف آبادى و آيت اللَّه حاج سيد محمد نجف آبادى صاحب حاشيه كفايه و مرحوم آيت اللَّه حاج شيخ محمدرضا نجفى صاحب (وقايةالاذهان) و ساير اساتيد حاضر گرديد.

و در علم طب از مبرزين و مشاهير مدرسين بشمار مى رود و در جديت در تحصيل و تدريس شهرتى دارد و در حوزه علميه اصفهان فضلاء از تدريس ادبيات و سطوح اصول و فقه او بهره كامل داشته و در علوم اسلامى مورد استفاده عموم طبقات مردم اصفهان مى باشند.

فرزندان برومند ايشان همه از فضلاء و مبرزين حوزه هاى علميه قم و نجف و اصفهان بشمار مى روند بدين ترتيب.

1- آيت اللَّه محقق حاج سيد محمدباقر كه از اساتيد حوزه علميه قم مى باشند.

2- آيت اللَّه محقق آقاى حاج سيد محمدعلى كه از اساتيد حوزه علميه نجف و اصفهان مى باشند.

3- حجةالاسلام- حاج سيد على كه از افاضل حوزه علميه قم مى باشند.

4- حجةالاسلام حاج سيد محمدرضا (داماد معظم آيت اللَّه العظمى آقاى گلپايگانى) 5- حجةالاسلام حاج آقاى حجت از افاضل حوزه اصفهان.

6-

حجةالاسلام حسن آقا از فضلاء حوزه علميه قم.

7- حجةالاسلام حسين آقا از فضلاء حوزه علميه قم.

عالم علوم دينى.

تولد: 1323 ق.، اصفهان.

درگذشت: 13 آذر 1371 (نهم جمادى الثانى 1413).

آيت الله سيد مرتضى موحد ابطحى در سن نوجوانى در محضر آقايان استاد جلال الدين همايى، ميرزا احمد شهيدى، ميرزا محمد تقى موسوى، احمدآبادى، (صاحب مكيال المكارم و پدر همسر خويش) و آقا سيد محمد درچه اى به آموختن دروس سطح مشغول شد. پس از اتمام سطح به درس خارج حضرات آيات سيد محمد و سيد على نجف آبادى، شيخ محمدرضا مسجدشاهى شتافت و مبانى فقهى و اصولى خويش را تكميل نمود و همزمان از محضر آقا شيخ محمود مفيد (حكمت و كلام)، شيخ محمدباقر قزوينى (هيئت) و ميرزا ابوالقاسم طبيب (طب سنتى) فراگرفت.

آيت الله موحد ابطحى پس از تحصيلات، رو به تدريس آورد و در مدرسه صدر به تدريس دوره سطح پرداخت و دهها شاگرد تربيت نمود. وى از حضرات آيات شيخ آقا بزرگ تهرانى، محدث قمى، سيد محمدتقى موسوى احمدآبادى و مرعشى نجفى اجازه روايت و از آيات عظام سيد ابوالحسن اصفهانى، بروجردى و ملا محمد حسين فشاركى اجازه ى امور حسبيه را دريافت نمود.

از آثار ايشان مى توان ديوان اشعار، رساله هاى گوناگون در حديث، تاريخ كلام، ادعيه و احراز، طب و زيارت را نام برد.

آيت الله موحد ابطحى در نود سالگى، در سيزدهم آذر 1371 دار فانى را وداع گفت.

برگرفته از كتاب :گلزار مشاهير

از وى حديث نقل كرده اند و او را ثقه دانسته اند. چون ابن ابى حاتم، اميرالمؤمنين على (ع) را مقدم بر عثمان مى داند، سليمانى وى را شيعه به حساب آورده است. پدرش ابوحاتم، عبادت و ورع وى را ستوده ست. از آثار وى: «الجرح والتعديل». «تقدمة المعرفة للجرح والتعديل»؛ «التفسير»؛ «الردعلى الجهميه»؛ «العلل» يا «علل الحديث»؛ «المسند»؛ «الفوائد الكبير»؛ «ثواب الاعمال»؛ «المراسيل»؛ «فوائد الرازيين» يا «فوائد اهل الرى»؛ «الكنى»؛ «الزهد».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (99 /4)، ترجمه ى رساله ى قشيريه (32)، تهذيب التهذيب (29 /9)، الجرح والتعديل (مقدمه/ د- ط)، ريحانه (286 /2)، سير النبلاء (269 -263 /13)، طبقات اعلام الشيعه (قرن 147 /4)، كشف الظنون (1840 ،1458 ،1440 ،583 -582 ،436)، لسان الميزان (300 -299 /4)، لغت نامه (ذيل/ رازى)، معجم المؤلفين (171 -170 /5)، هدية العارفين (513 /1).

(99 -98)، شيرازنامه (170)، معجم المؤلفين (232 -231 /5).

«الفهرست» نام وى را محمد بن على بن عبدالجبار ذكر كرد و گويد كه وى داراى روايات است. سعد بن عبداللَّه و ابوعلى اشعرى و احمد بن ادريس و عبداللَّه حميرى و محمد بن يحيى و صفار از وى حديث روايت كرده اند.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :رجال ابن داود (قسم 287 /1)، رجال البرقى (61)، رجال الطوسى (512 ،435 ،423 ،407)، الفهرست للطوسى (303)، معجم رجال الحديث (203 -200 /16).

:الاعلام (138 /1)، تاريخ بغداد (212 -211 /4)، دانشنامه ى ايران و اسلام (403 -401 /2)، كشف الظنون (288)، مروج الذهب، ترجمه (665 /2)، هدية العارفين (52 -51 /1).

:الاعلام (348 -347 /8)، تذكره ى هزار مزار (430 -429)، ريحانه (367 -366 /7)، كشف الظنون (1905 -1904 ،437 ،212)، معجم الادباء (225 -224 /19)، معجم المؤلفين (91 -90 /13)، هدية العارفين (491 /2).

«تفسير ابن ابى هند».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :اعيان الشيعه (370 /6)، تاريخ الاسلام (حوادث 415 -413 /140 -121)، تاريخ الكبير (232 -231 /3)، تهذيب التهذيب (183 -182 /3)، الجرح والتعديل (ج 1، ق 412 -411 /2)، الذريعه (240 /4)، ذيل تاريخ الكبير (90 -89 /2)، رجال الطوسى (120)، سير النبلاء (379 -376 /6)، طبقات ابن سعد (190 -189 /7)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (59)، معجم رجال الحديث (91 /7).

ادامه مى ورزيد». او از نيكان و ظريفان بغداد شمرده مى شد. در اين شهر وفات كرد و در باب حرب دفن شد. از آثار وى: «الاصابة فى ذكر الصحابة أبناء الصحابة»؛ «تنبيه اللبيب و تلقيح فهم المريب فى تحقيق اوهام الخطيب»؛ «المقصد الارشد فى ذكر من روى عن احمد»، در دو مجلد؛ «معالم العترة النبوية و معارف اهل البيت الفاطمية»، كه على بن عيسى اربلى در «كشف الغمه» اين كتاب را با واسطه تاج الدين على بن انجب از خود مؤلف روايت كرده است.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (153 /4)، الذريعه (201 -200 /21)، ريحانه (377 -376 /7)، سير النبلاء (32 -31 /22)، طبقات اعلام الشيعه (قرن 90 /7)، كشف الظنون (1726)، الكنى والالقاب (157 /2)، معجم البلدان (192 /2)، معجم المؤلفين (262 /5)، هدية العارفين (579 /1).

خوبى كه داشت حدود يكهزار مجلد كتاب را استنساخ كرد. او شعر را نيز خوب مى گفت و اشعارى از او باقى است.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (65 /4)، اعيان الشيعه (469 -466 /7)، رياض العلماء (409 /5 ،107 /3)، ريحانه (377 /7).

به سر برد و پس از آن به خوارزم رفت و مداركى در دكان كتابفروشى يافت كه نامه تنسر (ه.م.) به گشنسب شاه فرمانفرماى طبرستان هم در ميان آنها بود. تاريخ طبرستان.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :[1] ايران در زمان ساسانيان (35 -34)، تاريخ در ايران (10 -9)، تاريخ نظم و نثر (136)، تاريخنگاران ايران (236 /1)، چهار مقاله (مقدمه/ چهار)، دايرةالمعارف فارسى (15 -14 /1)، دانشنامه ى ايران و اسلام (416 -415 /3)، گنج و گنجينه (267 -263)، لغت نامه (ذيل/ ابن اسفنديار).

حوزوي را در كنار دانشگاه ادامه دادم. تاكنون اين مقارنت به لطف خداوند ادامه يافته است. و اكنون مدرس دانشگاه مركز تخصصي حوزه علميه اصفهان بوده و گاه گاه در موسسات آموزشي ديگر و نيز مدارس علميه به تدريس ادبيات عرب اشتغال داشته ام.

سيد اسماعيل صدر و غيرهم استفاده كامل نموده و از بعض آنان به دريافت اجازه نائل و در خلال اين مدت به تهذيب نفس و فراگرفتن اخلاق و سير و سلوك نزد آقا سيد ميرزا آقاى مذكور و ملا فتحعلى اشتغال داشته آنگاه مراجعت به خوانسار و در اثر موقعيت خاص محل و اختلافات داخلى و هرج و مرج و حكومت خوانين و متنفذين انزوا و گوشه گيرى اختيار و به تدريس و ترويج و نشر احكام و اقامه جماعت و تهذيب اخلاق جامعه پرداخته و علاوه بر تدريس فقه و اصول درس اخلاق نيز داشتند و در اواخر عمر بيشتر اوقاتش مستغرق در عبادت و دعا بود و در هفتاد سالگى به عالم بقا رحلت فرمودند.

وى داراى دو پسر 1- حجةالاسلام ميرزا رضا بود كه در علم و عمل و ذكاوت و اخلاق حميده همچون والد ماجد خود از همگنان گوى سبقت را مى ربود. او از محضر والد ماجدش علوم ادبى و منطقى و فقه و اصول را استفاده كرده و بعد به قم آمده و از حوزه درس علماء قم مخصوصاً مرحوم آيت اللَّه حايرى مؤسس حوزه بهره مند شده ولى متأسفانه در سن 27 سالگى از دنيا رفته است.

2- حجةالاسلام والمسلمين آقاى ميرزا محمدعلى ابن الرضا كه از علماء معاصر خوانسار است. وى در ربيع المولود 1331 قمرى متولد شده و پس از خواندن مقدمات و ادبيات و قسمتى از سطوح در خوانسار به قم مهاجرت نموده و از حدود سال 1349 قمرى از محضر آيات و مدرسين حوزه علميه بهره مند شده آنگاه در سال 1356 قمرى به خونسار مراجعت و تاكنون به اقامه جماعت و خدمات

دينى و روحى اشتغال دارند.

اساتيد آنجناب سطحاً و خارجاً به قرار ذيل است:

1- حضرت آيت اللَّه العظمى حاج شيخ عبدالكريم حايرى يزدى

2- حضرت آيت اللَّه العظمى حاج سيد محمدتقى خوانسارى.

3- حضرت آيت اللَّه العظمى آقاى آقا سيد شهاب الدين نجفى مرعشى.

4- حضرت آيت اللَّه مرحوم آقا ميرزا محمد همدانى.

فرزند ارجمند و برومند آنجناب جناب حجةالاسلام آقاى آقا سيد مهدى ابن الرضا در خوانسار متولد شده و در بيت علم و تقوا پرورش يافته و در ذى الحجه سال 1371 قمرى مهاجرت به قم نموده و ادبيات و سطوح را از مدرسين فراگرفته آنگاه به درس خارج مرحوم آيت اللَّه العظمى بروجردى و آيت اللَّه العظمى موسوى و مرحوم آيت اللَّه محقق داماد و آيت اللَّه العظمى اراكى و آيت اللَّه العظمى گلپايگانى استفاده نموده و قسمتى از معقول و تفسير را هم از علامه طباطبائى بهره مند گرديده و در حال حاضر تابستانها را و تعطيلات حوزه را در خوانسار و بقيه را در قم اشتغال روحى و دينى دارند.

برگرفته از كتاب :گنجينه دانشمندان (جلد پنجم)

ميدان احاديث و اخبار و بصيرت به احوال رجال علمدار، او را كتابهاى بسيار و مصنفات بيشمارى است و آنها را در فهرست ذكر كرده ايم.

نجاشى و علامه فرموده اند: او پيشواى ما شيعه و فقيه ماست. و در خراسان رئيس طايفه بوده.

در سنه ى 355 وارد بغداد شد و با حداثت سن شيوخ طائفه بسماع حديث مستفيض و بهره مند شدند و علامه نيز پس از اين سخن او را به جلالت قدر و حفظ و بصيرت به احوال رجال و ناقديت اخبار ستايش كرده و گفته است در قميين مانند او در قوه حافظه و حفظ حديث و كثرت علم ديده نشده قريب سيصد كتاب تصنيف كرده و آنها را در كتاب كبير خود ذكر كرده ايم و به موافقت نجاشى گفته وفات وى در رى سنه ى 381 بوده.

وحيد بهبهانى قدس سره الشريف در تعليقه از محقق بحرانى نقل كرده كه در حاشيه كتاب بلغه كه در علم رجال است چنين گفته: مشايخ ما يكى از ديگرى از شيخ بهائى رحمةاللَّه عليه روايت كرده اند كه: كسى از وى از حال اين شيخ بزرگوار سؤال كرد. پس از تعديل و توثيق و ثنا و ستايش او فرمود كه در قديم الايام كسى از من سؤال كرد كه زكريا بن آدم و شيخ صدوق محمد بن على بن بابويه كدام يك افضل و در مرتبه جلالت اكملند گفتم زكريا بن آدم، چه اخبار بسيار و احاديث بى شمار از ائمه اطهار عليهم صلوات اللَّه الملك الغفار در مدح او وارد شده. پس از اين جواب در خواب خدمت شيخ صدوق (ره) رسيدم آن جناب به من عتاب كرده فرمود، از كجا دانستى كه زكريا بن

آدم از من افضل است و روى از من برگردانيد.

اين بزرگوار در السنه اهل علم ملقب به ريئس المحدثين و صدوق مطلق است و گفتيم كه او با برادرش (حسين بن بابويه) بدعاء حضرت صاحب الامر عجل اللَّه فرجه متولد شده اند و مدح ايشان قبل از ولادتش به زبان آن لسان اللَّه جارى شده.

بالجمله جلالت او پيدا و آشكار و عدالت او كالشمس فى رايعة النهار است كتب و مصنفات وى بتفصيل در كتاب رجال شيخ و نجاشى (ره) مذكور است و حضرتش را در مجلس ركن الدوله ديلمى با علماى مخالفين در اثبات خلافت بلافصل حضرت اميرالمؤمنين و حقانيت مذهب شيعه مناظره ايست كه قاضى نوراللَّه شوشترى نوراللَّه مرقده الشريف در (مجالس المؤمنين) آن را نقل كرده از خوف اطناب از درجش اجتناب شد.

قبر شريفش در شهر رى نزديكى قبر منور حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام در وسط باغ مستوفى با بقعه و قبه عالى زيارتگاه عامه مردم است، اين نويسنده ترجمه او را مفصلا با تراجم دانشمندان و رجال علمى كه در اطراف مزار او مدفون اند در كتاب «تذكرة المقابر» فى «احوال المفاخر» خود نگاشته ام من جمله كرامات آن بزرگوار كه جماعتى از اعلام در كتب خود ثبت نموده اند در زمان فتحعليشاه خواستند قبر شريفش را تعمير نمايند ناگزير به نبش شدند ديدند جسد مطهرش بحال خود باقيست و نپوسيده است و بر نوك ناخن و محاسن او رنگ حنا باقى است.

مرحوم حاج شيخ عبداللَّه مامقانى در رجال خود (تنقيح المقال) مى گويد و از چيزهائى كه گواهى به جلالت او مى دهد اضافه بر آنچه گذشت كه براى من نقل كرده اند بسند صحيح متجاوز از چهل سال قبل، از عدل

ثقه امين سيد ابراهيم لواسانى تهرانى (جد سادات لواسانى) قدس سره كه در اواخر صده سوم بعد از هزار (1300) سيل قبر او را خراب كرد و جسد شريفش نمودار شد، سيد لواسانى از اشخاصى بوده كه داخل قبر شده و ديده كه جسد شريفش صحيح و سالم است و تغيير نكرده گويا روح او الآن از جسدش مفارقت نموده و رنگ حنا بر محاسن و زردى حنا در پاى او موجود است.

نگارنده گويد- اين حكايت را شنيدم از سيد استادم علامه بزرگوار فقيه و محدث اهل البيت عليهم السلام آيةاللَّه نجفى مرعشى مدظله كه فرمودند مرحوم پدرم علامه ورع حاج سيد محمود مرعشى در سفر مشهدش در تهران با عده اى از علماء مركز به زيارت بدن شريف مرحوم صدوق موفق شده و دست او را بوسيده كه نرم بود و ناخن يك دستش را گرفته و دست ديگرش را نگرفته بود (گويا دست راست را روز پنجشنبه گرفته و دست چپ را براى روز جمعه گذارده كه در شب جمعه وفات نموده).

و اين مطلب از متواتراتست و افرادى كه به اين فيض رسيده اند نامبردگان زيراند:

1- سيد ابراهيم لواسانى 2- ميرزا ابوالحسن جلوه حكيم و فيلسوف آن عصر 3- سيد محمود مرعشى 4- حاج آقا محمد آل آقا سبط وحيد بهبهانى 5- آخوند ملا محمد اندرمانى و بعضى ديگر.

از تصنيفات و تأليفات آن بزرگوار قدس سره كه مطبوع و در كتابخانه نگارنده موجود است نامبرده هاى زير است: 1- كتاب من لا يحضره الفقيه 2- كتاب علل الشرايع 3- كتاب معانى الاخبار 4- كتاب الامالى 5- كتاب التوحيد 6- كتاب خصال 7- كتاب المقنع 8- كتاب ثواب الاعمال 9-

كتاب عقاب الاعمال 10- كتاب عيون اخبارالرضا 11- كتاب الاعتقادات 12- كتاب حقوق الاخوان 13- كتاب صفات الشيعه 14- كتاب اكمال الدين و اتمام النعمه كه به امر حضرت صاحب الامر روحى له الفداء نوشته است و از كتابهاى بسيار ارزنده او كتاب مدينةالعلم است كه متأسفانه از قرن ششم به بعد مفقود شده و اثرى از او نيست و به گفته بعضى از بزرگان اگر مفقود نشده بود ما را از كتب اربعه مستغنى مى كرد.

اين بزرگوار دانشمندى نابغه و متحرك بوده و فكرى مواج داشته است. او در روزگار سلطنت ركن الدوله ديلمى و وزارت صاحب بن عباد كه هر دو شيعى مذهب و شخصيتى ممتاز داشته اند به منظور معرفى شيعه، دست به يك سلسله مسافرتهاى طولانى زد و همه جا با استقبال شايان اهل فضل و رجال حديث روبرو شد، اين مسافرتها از رى كه مقر وى بود شروع و به رى نيز پايان يافت، به طورى كه از تأليفات او استفاده مى شود صدوق در سال 352 هجرى در نيشابور بود كه آن روز مركز علمى بزرگ اهل تسنن بود توقف داشت و همانسال به بغداد و از بغداد به كوفه رفته و تا سال 354 در كوفه بوده سپس در 355 به بغداد مراجعت كرده و در 367 به خراسان سفر كرد و تا سال 368 در نيشابور ماند و همان سال عازم ماوراءالنهر و بخارا شد و در سال 372 كتاب با عظمت «من لا يحضره الفقيه» را در قصبه «ايلاف» از توابع شهر تاريخى «بلخ» تأليف كرد.

رجال و دانشمندانى كه افتخار مجاورت اين بزرگوار را يافته اند بسيار و از معاريف و مشاهير آنان

نامبردگان زير مى باشند.

1- مرحوم علامه عاليقدر و حكيم ربانى حاج شيخ على مدرس نورى (ره)

2- مرحوم سيد المتالهين فيلسوف و حكيم اماميه علامه بزرگ ميرزا ابوالحسن جلوه.

3- مرحوم شيخ الحكماء والفقهاء ميرزا طاهر تنكابنى.

4- مرحوم عالم جليل القدر ميرزا مسيح طالقانى استاد و مدرس مدرسه مروى كه ماده تاريخ فوتش اين آيه: (لن يستنكف المسيح ان يكون عبداً للَّه) است

5- مرحوم حجةالاسلام و شيخ الاعلام حاج شيخ محمد آملى والد ماجد آيةاللَّه آملى معاصر ما.

6- عالم بزرگوار حاج شيخ احمد خندق آبادى پدر بزرگوار شيخ المحدثين حاج شيخ جعفر خندق آبادى معاصر.

7- دانشمند جليل القدر حاج شيخ محمد خندق آبادى فرزند آن مرحوم.

و بسيارى ديگر كه ذكر آنها موجب اطناب و طالبين مراجعه به كتاب تذكرةالمقابر نويسنده كنند.

(وف 381 ق)، محدث، مفسر، فقيه، اصولى، حافظ قرآن و رجال شناس شيعى. مشهور به شيخ صدوق. وى يكى از برجسته ترين فقها و محدثان شيعه است. اهل قم بود و در خانواده اى فقيه و دانشور به دنيا آمد. پدرش، ابوالحسن على بن حسين، شيخ قمى ها در زمان خويش، نيز محدث و فقيه والايى بود. در قم از پدرش و محمد بن حسين بن وليد و محمد بن على ماجيلويه و احمد بن على بن ابراهيم قمى و ديگران، فقه و حديث آموخت. استادان شناخته شده ى او را در قم و ديگر شهرها متجاوز از دويست نفر مى دانند. سپس راهى سفرى دراز گرديد و در رى، نيشابور، مشهد، بلخ، بخارا، مدينه، كوفه، بغداد و همدان، نزد عالمان بزرگ آن عصر به تحصيل علم پرداخت و از سرآمدان شيعه ى آن روزگار شد. شيخ مفيد و حسين بن عبيداللَّه غضائرى و حسين بن على بن بابويه از

شاگردان معروف او بودند. دانش، حافظه قوى و استوارى او در معارف شيعى، آثارش را به لحاظ اهميت در صدر قرار مى دهد. در آخرين سالهاى زندگى به درخواست شيعيان رى در آن شهر ساكن شد و در همان جا درگذشت. تأليف حدود سيصد اثر را به وى نسبت مى دهند و نجاشى از يكصد و هشتاد كتاب او نام مى برد. مهم ترين اثار وى عبارت اند از: «من لا يحضره الفقيه»، يكى از كتب چهارگانه ى شيعه؛ «الاعتقادات»؛ «مدينة العلم»؛ «عيون اخبار الرضا (ع)»، كه به درخواست صاحب بن عباد نوشت؛ «الخصال» «اثبات الخلافة»؛ «فضائل الشيعة»؛.«علل الشرايع»؛ «دعائم الاسلام»؛ «ثواب الاعمال»؛ «كتاب الامالى»، معروف به «مجالس»؛ «معانى الاخبار»؛ «اثبات الوصية»؛ كتاب «التوحيد»؛ «صفات الشيعة»؛ «نصوص الائمة».[1]

برگرفته از كتاب :گنجينه دانشمندان (جلد اول)

منابع زندگينامه :[1] الاعلام (159 / 7)، اعيان الشيعه (25 -24 / 10)، ايضاح المكنون (584 ،505 ،491 ،490 ،456 ،350 ،342 ،316 ،315 ،297 ،261 ،196 ،103 / 2 ،477 ،473 ،348 ،123 / 1)، تاريخ ادبى ايران (548 -547 / 1)، تاريخ بغداد (89 / 3)، خاتمة مستدرك الوسائل (265 -257 ،240 / 3)، دانشنامه (432 -431 / 3)، دايرة المعارف فارسى (17 -16 / 1)، الذريعه (179 / 24 ،232 / 22 ،204 / 21 ،260 / 16 ،375 ،313 ،45 / 15 ،162 / 7 ،482 / 4 ،315 ،226 / 2)، رجال الطوسى (495)، رجال النجاشى (316 -311 / 2)، روضات الجنات (135 -123 / 6)، رجال ابن داود (قسم 325 -324 / 1)، رياض العلماء (122 -119 / 5)، رى باستان (422 / 2 ،426 -424 / 1)، ريحانه (439 -434 / 3)،

سير النبلاء (304 -303 / 16)، الفهرست لابن النديم (363)، الفهرست للطوسى (305 -304)، فوائد الرضويه (564 -560)، كشف الظنون (1174)، الكنى والالقاب (223 -221 / 1)، لغت نامه (ذيل/ ابن بابويه)، مؤلفين كتب چاپى (617 -612 / 5)، مجالس المؤمنين (463 -454 / 1)، معجم المؤلفين (3 / 11)، معجم رجال الحديث (326 -316 / 16)، هدية الاحباب (50 -49)، هدية العارفين (53 -52 / 2).

كتب ادبيات عربى.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الذريعه (309 /11)، رياض العلماء (310 -306 /4)، معجم المؤلفين (32 /8).

باقى مانده است: از جمله آثار وى: «فضيحة المعتزله»؛ «التاج»، در قدم عالم؛ «نعت الحكمة»؛ «قضيب الذهب». دوازده كتاب به او نسبت داده اند كه در طعن اصول شريعت است و گروهى از علما در رد آنها كتابهاى بسيارى نوشته اند. ابن راوندى خود گاه در رد كتب خود نيز رديه ى نوشته است. از آن جمله: «كتاب نقض كتاب الزمرد على نفسه»؛ «كتاب نقض المرجان». برخى از كتابهاى او در تأييد دين است: «كتاب الامامة»؛ «كتاب الاسماء والاحكام»؛ «كتاب الابتداء والاعادة». در تاريخ وفات ابن راوندى اكثريت بر نظر ابن خلكان در «وفيات الاعيان» و مسعودى در «مروج الذهب» هستند ولى، صاحب «البداية والنهاية» نظر ابن خلكان و مسعودى را اشتباه و نظر ابن جوزى (298 ق) را صحيح مى داند.[1]

ابوالحسين احمد بن يحيى، اصلا از مردم راوند (ميان اصفهان و كاشان) و در زمره متكلمان معروف به شمار است (و. 205- ف. 245 ه.ق.) وى عقايدى خاص داشته، از تأليفات او: التاج، خلق القرآن، الفضيحةالمعتزله را بايد نام برد.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :[1] الاعلام (253 -252 /1)، اعيان الشيعه (206 -204 /3)، تاريخ گزيده (693)، دائرةالمعارف البستانى (486 /1)، دايرةالمعارف فارسى (19 /1)، دانشنامه ى ايران و اسلام (573 -571 /4)، روضات الجنات (204 -203 /1)، رياض العلماء (19 /6)، ريحانه (530 -528 /7)، سير النبلاء (62 -59 /14)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (318 -316)، كشف الظنون (1450 ،1423 ،1403 ،1274)، الكنى والالقاب (288 -287 /1)، لسان الميزان (492 -491 /1)، لغت نامه (ذيل/ ابن راوندى)، المستفاد من ذيل تاريخ بغداد (82 -81)، معجم المؤلفين (200 /2)، الملل والنحل (151 ،105 ،57)، هدية العارفين (55 /1)، هدية الاحباب (59)، الوافى بالوفيات (238 -232 /8)،

وفيات الاعيان (95 -94 /1).

است؛ «مناقب آل ابى طالب»؛ «متشابه القرآن»؛ «بيان التنزيل»؛ «اعلام الطرائق فى الحدود والحقائق»؛ «انساب آل ابيطالب»؛ «الاسباب والنزول على مذهب آل رسول (ص)»؛ «الحاوى»؛ «الاوصاف»؛ «المنهاج»؛ «المخزون المكنون فى عيون الفنون».[1]

سارى قديم الايام معدن رجال و دانشمندان بزرگ علمى بوده و بزرگان از قبيل علامه جليل القدر جناب محمد بن على بن شهرآشوب ساروى مازندرانى منسوب به آن مى باشد.

اين بزرگوار از علماء قرن ششم هجرى و صاحب تأليفات عديده مانند مناقب آل ابيطالب و متشابهات القرآن و معالم العلماء و غيره مى باشد.

علماء علم رجال وى را چنين ستوده اند.

محمد بن على بن آشوب السروى نوراللَّه مرقده السنى فخر الشيعه و تاج الشريعه محى آثار المناقب والفضائل والبحر المتلاطم الزخار الذى ليس له ساحل قطب المحدثين و شيخ مشايخهم رئيس العلماء و فقيههم رشيد الملة والدين شمس الاسلام والمسلمين فقيه وجيه و محدث مفسر محقق اديب اريب شاعر منشى بليغ جامع فنون فضائل و محاسن عالم ربانى شيخ رشيد بن ابن شهر آشوب المازندرانى صاحب 1- مناقب آل ابيطالب 2- والمعالم 3- و مثالب النواصب 4- والمخزون المكنون فى عيون الفنون 5- و اعلام الطرائق فى الحدود 6- والحقايق 7- والاوصاف 8- و مائدة الفايده 9- والمثال فى الامثال والاسباب 10- والنزول على مذهب آل الرسول 11- والحاوى 12- والانصاف 13- والمنهاج الى غير ذلك مما ذكره فى رجاله المسمى بمعالم العلماء.

وى در شب جمعه 22 شعبان سنه 588 ق ه وفات يافته و در بيرون حلب در بالاى كوه معروف به جبل جوشن در جوار مشهدالسقط (محسن بن حسين الشهيد (ع)) و قبر احمد بن منير و ابن زهره.

و ما به خواست خدا عده اى از رجال گذشته و معاصر اين شهر را به نظر ارباب

فضل و دانش مى آوريم.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :[1] الاعلام (167 /7)، اعيان الشيعه (17 /10)، ايضاح المكنون (452 ،427 ،421 /2 ،103 ،69 /1)، خاتمة مستدرك الوسائل (60 -56 /3)، دانشنامه ى ايران و اسلام (663 -662 /5)، الذريعه (233 ،154 /23 ،319 -318 /22 ،201 ،99 -98 /21 ،231 /20 ،76 ،73 ،63 -62 ،11 -10 /19 ،178 -177 /3 ،477 ،476 ،378 ،239 ،12 /2)، روضات الجنات (272 -269 /6)، رياض العلماء (128 -124 /5)، ريحانه (60 -58 /8)، طبقات اعلام الشيعه (قرن 274 -273 /6)، فوائد الرضويه (571 -568)، قصص العلماء (429 -428)، كشف الظنون (1584 ،1269 ،77)، الكنى والالقاب (333 -332 /1)، لسان الميزان (395 /6)، لغت نامه (ذيل/ ابن شهرآشوب)، مؤلفين كتب چاپى (625 -624 /5)، معجم المؤلفين (17 -16 /11)، نامه ى دانشوران (46 -45 /5)، الوافى بالوفيات (164 /4)، هدية الاحباب (69)، هدية العارفين (102 /2).

/6)، دائرةالمعارف البستانى (671 /1)، ريحانه (181 /8)، معجم الادباء (11 -6 /19)، الوافى بالوفيات (157 -156 /1).

هدية العارفين (693 /1)، ريحانه (185 /8).

(سال 401 ه.ق) و آن دو به سختى جان بدر بردند.

كتب زير از تأليفات اوست:

1- آداب العرب و الفرس، در اخلاق 2- احوال الحكماء 3- تجارب الامم، در تاريخ مشهورترين تأليفات او 4- ترتيب السعادات، در اخلاق 5- تفضيل النشأتين 6- طهارة الاعراق؛ معروفترين كتاب در اخلاق.

مجموعه تأليفاتش متجاوز از بيست و هشت مجلد مى شود.

صاحب عنوان در 9 صفر سال 421 در اصفهان وفات يافته در محله خواجو مدفون گرديد و محل قبرش ظاهراً حدود امام زاده باقر فعلى مى باشد.

قمى در الكنى و الالقاب گويد: قبره على باب (درب جناد) فى اصفهان. و درب جناد تصحيف شده حسن آباد است، و مراد دروازه حسن آباد است كه در اصفهان معروف است.

برگرفته از كتاب :دانشمندان و بزرگان اصفهان (جلد اول)

(507)، لغت نامه (ذيل/ اسماعيل)، معجم المؤلفين (298 /2)، نامه ى دانشوران (429 -427 /4)، نفحات الانس (232 -231).

از شيخ ابوبكر احمد بن يعقوب ابن ناصح نحوى اديب، شاگرد ابن منده اصفهانى است. وى در سال 340 و اندى وفات يافته و برادرش ابى الحسن محمّد بن يعقوب بن ناصح اديب نحوى متوفى بسال 354 مى باشد. هر دو برادر در نيشابور ساكن بوده اند.

برگرفته از كتاب :دانشمندان و بزرگان اصفهان (جلد اول)

(272 /8)، معجم البلدان (458 /3).

بوده هديه كرده است.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :تاريخ غزنويان (439 -437 ،288)، معجم البلدان (336 /4).

ترجمه (363)، الفهرست للطوسى (218)، مجالس المؤمنين (454 -453 /1)، معجم رجال الحديث (370 -368 /11)، معجم المؤلفين (18 /7)، نامه ى دانشوران (6 -1 /1)، هدية الاحباب (50 -49)، هدية العارفين (678 /1).

(303 -301 /2)، ريحانه (413 /7 ،400 /2)، الكنى والالقاب (226 /1)، لسان الميزان (508 /2)، معجم رجال الحديث (202 -201 /5).

شهر را بَلَدِالنَّصْب، شهر دشمنان اميرالمؤمنين و خاندانش (ع) ناميد. در اواخر عمر مقيم بغداد شد، و در همان جا درگذشت و در گورستان خيزران دفن شد. ابن اثير تاريخ تولد وى را 411 ق ذكر كرده است و در «هدية العارفين» نيز به تبع آن چنين آمده است. ازآثار وى: «حدائق ذات بهجة»، تفسير قرآن در سيصد جزء كه هفت جزء آن درباره ى سوره فاتحه است.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (131 /4)، سير النبلاء (620 -616 /18)، الكامل (178 /8)، كشف الظنون (634)، لسان الميزان (362 ،350 -347 /4)، معجم المؤلفين (231 /5)، هدية العارفين (569 /1).

در مجموعه ى چستربيتى لندن و كتابخانه لاله لى استانبول باقى است. نسخه قرآن كتابخانه چستربيتى به امضاى او و به تاريخ 391 ق است كه هم از نظر خط و هم از تذهيب مجلل است. اشعارى نيز در فن خط و لوازم آن سروده كه اديبان «القصيدة الرائية» او را در نهايت بلاغت دانسته اند. شهرت او در تكميل و تنقيح شيوه ى ابن مقله است.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :اطلس خط (308 -300)، الاعلام (183 /5)، پيدايش خط و خطاطان (75 ،74 -70)، تاريخ گزيده (696)، تاريخ هنرهاى ملى (744 -739 /2)، خوشنويسان و هنرمندان (22)، دانشنامه ى ايران و اسلام (454 /3)، دائرةالمعارف البستانى (411 -410 /1)، ريحانه (424 -422 /7)، سرآمدان فرهنگ (36 -35 /1)، سير النبلاء (320 -315 /17)، كارنامه ى بزرگان (24)، كشف الظنون (1339)، الكنى والالقاب (234 /1)، گلستان هنر (19 ،18 ،12)، مجالس المؤمنين (488 /2)، معجم الادباء (134 -120 /15)، معجم المؤلفين (258 /7)، مناقب هنرمندان (113 ،42 ،38 -37)، نامه ى دانشوران (105 -91 /5)، وفيات الاعيان (344 -342 /3)، هدية الاحباب (51).

اواخر عمر ساكن مرو شد و در همان جا درگذشت. اثر وى: «تاريخ شيراز».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (61 /9)، سير النبلاء (19 -17 /19)، الكامل (166 /8)، كشف الظنون (296)، المستفاد من ذيل تاريخ بغداد (248 -246)، معجم المؤلفين (141 /13).

خاورشناس انگليسى كتابى درباره ى زندگى وى به نام «زندگى على بن عيسى و عصر او» به انگليسى نوشته است. از آثارش: «ديوان رسائل»؛ «معانى القرآن» و تفسير آن كه با همكارى ابوالحسن واسطى و ابن مجاهد مقرى تأليف شد، «جامع الدعاء»؛ «كتاب الكتّاب و سياسة المملكة و سيرة الخلفاء».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :آثار الوزراء (131 -126) الاعلام (133 /5)، تاريخ بغداد (16 -14 /12)، روضات الجنات (207 -206 /5)، سير النبلاء (301 -298 /15)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (212 -211 ،60)، معجم الادباء (73 -68 /14)، معجم المؤلفين (162 -161 /7).

/5)، دانشنامه ى ايران و اسلام (474 /3)، ريحانه (439 -438 /7)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (211)، معجم المؤلفين (295 /9)، هدية العارفين (695 /3) ،(22 /2).

(207 /10)، هدية العارفين (43 /2).

المكنون (345 /2)، ريحانه (125 /5)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (84)، معجم الادباء (108 -106 /14)، معجم المؤلفين (56 /7).

و ابوزكريا عنبرى حديث شنيد. ابوالقاسم ثعلبى از خواص شاگردان وى بود. نخست مذهب كرامى داشت، اما بعدها به مذهب شافعى گرويد. در علوم و معانى قراآت مختلف امام عصر خود بود و در نيشابور سرچشمه علم به حساب مى آمد. وى در آنجا به تدريس مشغول بود و گروه فراوانى از مجلس درس او بهره مند گرديدند. ابوبكر حيرى واعظ و محمد فرغانى و حسين سكّاكى از وى روايت كرده اند. ابن حبيب در مغازى، قصص و سير نيز پيشگام بود. از آثار وى: «تفسير النيسابورى القديم» يا «تفسير قرآن مجيد»؛ «عقلاء المجانين». از وى آثارى در آداب و مواعظ و نيز اشعارى پراكنده بر جاى ماند.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :ريحانه (278 /6)، سير النبلاء (238 -237 /17)، كشف الظنون (460)، لغت نامه (ذيل/ حسن)، معجم المؤلفين (278 /3)، الوافى بالوفيات (240 -239 /12)، هدية العارفين (274 /1).

البستانى (445 /1)، راحة الصدور (482 -480)، كشف الظنون (462)، معجم المؤلفين (318 /10)، الوافى بالوفيات (135 -132 /4).

او را فقيهى ثقه خوانده است. وى از مشايخ خواجه نصيرالدين طوسى و دايى پدر خواجه است. نياى او عبداللَّه بن حمزه پسر عم شيخ طوسى بود. ابوالفتوح رازى از جمله استادان ابن حمزه بود. قطب الدين كيدرى در 573 ق در سبزوار نزد او درس خوانده و وى را مدح بليغ كرده است. علامه حلّى با دو واسطه از وى روايت مى كرد. به دليل لقب نصيرالدين طوسى، برخى وى را با خواجه نصيرالدين طوسى و به دليل كنيه، بعضى او را با عمادالدين محمد بن على بن حمزه ى طوسى اشتباه گرفته اند. از آثار وى: «الوافى بكلام المثبت والنافى»، يا به گفته ى صاحب «رياض العلماء»، «الشافى للمثبت والنافى والواسطة بينهما»، كه از كتب معتبر در حكمت است.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الذريعه (16 /25 ،10 /13)، ريحانه (480 /7)، رياض العلماء (216 -214 /3)، طبقات اعلام الشيعه (قرن 164 -163 /6)، فوائد الرضويه (249)، فهرست منتجب الدين (125)، الكنى والالقاب (267 /1 پانوشت)، لغت نامه (ذيل/ ابن حمزه)، معجم رجال الحديث (177 /10).

در 400 جزء؛ «الانوار» در 260 جزء؛ «تفسير القرآن»، 230 جزء در ده مجلد؛ «الاحكام» در 260 جزء.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (142 /5)، سير النبلاء (400 -398 /15)، معجم المؤلفين (85 /7)، هدية العارفين (679 /1).

كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (255 /10 ،329 -328 /9)، كشف الظنون (470)، معجم المولفين (331 /13).

گويد: گاه شيطان 99 در خير بر انسان مى گشايد تا بتواند درى از شر باز كند. از آثار وى: «التوحيد»؛ «امامة ولد علىّ من فاطمه»؛ «الجامع»، در فقه. به گفته ى شيخ طوسى او داراى «اصل» است.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (208 /2)، تاريخ الاسلام (حوادث 136 -131 /170 -161)، التاريخ الكبير (295 /2)، تهذيب التهذيب (264 -261 /2)، الجرح والتعديل (ج 1، ق 18 /2)، حلية الاولياء (335 -327 /7)، رجال الطوسى (166)، سير النبلاء (371 -361 /7)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (333)، الفهرست للطوسى (90)، لسان الميزان (269 /8)، المعارف (222)، معجم المؤلفين (231 /3)، ميزان الاعتدال (499 -496 /1)، الوافى بالوفيات (60 -59 /12).

1028 ق تقريظى لطيف بر آن نوشت؛ «شرح الارشاد» علامه ى حلى؛ «شرح جامع عباسى» شيخ بهائى؛ «توضيح اخلاق عبداللَّه شاهى»، به فارسى، در شرح كتاب «اخلاق ناصرى» خواجه نصير طوسى، به درخواست عبداللَّه قطب شاه؛ كتابى در «امامت»، به فارسى.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :اعيان الشيعه (11 -10 /10)، الذريعه (172 ،80 -79 /13 ،76 /4)، روضات الجنات (87 /1)، رياض العلماء (135 -134 /5)، ريحانه (490 -489 /7)، طبقات اعلام الشيعه (قرن 513 -512 /11)، فوائد الرضويه (567)، الكنى والالقاب (272 /1)، لغت نامه (ذيل/ ابن خاتون)، معجم المؤلفين (6 /11)، هدية الاحباب (56).

(37 /1)، رجال النجاشى (188 /1)، روضات الجنات (145 -141 /3)، رياض العلماء (28 -23 /2)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (141)، كشف الظنون (1391 ،1343 ،1272 ،602 ،123 ،86)، الكنى والالقاب (275 -274 /1)، لسان الميزان (490 -489 /2)، معجم الادباء (205 -200 /9)، معجم المؤلفين (310 /3)، الوافى بالوفيات (325 -323 /12)، وفيات الاعيان (179 -178 /2).

:تاريخ الاسلام (حوادث 214 -213 /290 -281)، تاريخ بغداد (282 -280 /10)، سير النبلاء (510 -508 /13)، لسان الميزان (324 -322 /4)، معجم رجال الحديث (354 /9).

الاعلام (343 /4)، تاريخ ادبيات در ايران (350 -349 /1)، تاريخ گزيده (697)، تاريخ موسيقى (557 /2 ،131 ،73 ،58 /1)، تاريخ هنرهاى ملى (727 /2)، دانشنامه ى ايران و اسلام (529 -528 /4)، دائرةالمعارف البستانى (457 /1)، دايرةالمعارف فارسى (18 /1)، ذيل تاريخ بغداد (13 -11 /17)، ريحانه (498 -497 /7)، سرآمدان فرهنگ (39 /1)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (245)، كارنامه بزرگان (31 -30)، كشف الظنون (1665 ،278)، لغت نامه (ذيل/ ابن خرداذبه)، معجم المؤلفين (236 /6)، هدية العارفين (645 /1).

كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :اعيان الشيعه (154 /6)، سير النبلاء (593 -592 /19)، كشف الظنون (1681)، لسان الميزان (578 -577 /2)، معجم المؤلفين (50 /4)، الوافى بالوفيات (39 -38 /13).

عن البخار المائى و هى الهالة والقوس والضباب»؛ «كتاب الهيولى»؛ «مقالة فى امتحان الاطباء»؛ كه آن را به خوارزمشاه اهدا كرد؛ «كتاب الآثار العلويه»؛ «كتاب اللبس فى الكتب الاربعة فى المنطق» كه اين از ترجمه هاى او از سريانى به عربى است؛ «كتاب تفسير ايساغوجى»، هم به صورت مشروح و هم به صورت مختصر.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :تاريخ ادبيات در ايران (282 -281 /1)، تاريخ الحكماء قفطى (226)، تاريخ طب (701 -699 /2)، ترجمه ى تتمه ى صوان الحكمه (16 -14)، چهار مقاله (119 ،118)، دانشنامه ى ايران و اسلام (956 -955 /7)، ريحانه (509 -508 /7)، عيون الانباء (323 -322 /1)، فهرست ابن نديم، ترجمه (477 -476 ،447)، لغت نامه (ذيل/ ابن خمار)، معجم المؤلفين (229 /3)، الملل والنحل (369)، نامه ى دانشوران (88 -85 /1)، الوافى بالوفيات (42 -41 /12)، هدية العارفين (277 /1).

ابن نديم، ترجمه (137)، كشف الظنون (1935 ،1899 ،1810 ،1730)، لغت نامه (ذيل/ ابن خياط)، معجم الادباء (142 -141 /17)، معجم المؤلفين (23 /9)، الوافى بالوفيات (88 /2)، هدية العارفين (31 /2).

مكتب بصره بود. گويا كتبى نيز در رد افكار نحويون كوفى نيز نوشته بوده است. اما در تفسير قرآن و حديث روشى مختلط داشته است. دارقطنى، ابن شاهين و ابوعبيداللَّه مرزبانى از شاگردان وى بودند. از آثار وى: «كتاب الكتّاب المتمم» يا «ادب الكاتب المتمم»، در بررسى جزئيات خط و املا براى دبيران؛ كتاب «الارشاد»، در نحو؛ «معانى الشعر»؛ «اخبار النحويين»؛ «نقض كتاب العين»؛ «التوسط بين الاخفش و ثعلب»، در تفسير قرآن؛ شرح «كتاب الجرمى»؛ «كتاب الهجاء»؛ كتاب «غريب الحديث».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (204 /4)، ايضاح المكنون (558 ،374 ،343 ،330 ،299 ،298 ،282 /2 ،556 ،553 ،374 /1)، تاريخ بغداد (429 -428 /9)، دانشنامه ى ايران و اسلام (564 /4)، دائرةالمعارف البستانى (475 /1)، دايرةالمعارف فارسى (18 /1)، روضات الجنات (105 -104 /5)، ريحانه (517 /7)، سير النبلاء (532 -531 /15)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (107 -106)، كشف الظنون (2041 ،1730 ،1729 ،1472 ،1461 ،1452 -1451 ،1415 ،1272 ،1205 ،1108 ،839 ،700 ،506 ،116 -115 ،68)، الكنى والالقاب (284 /1)، لسان الميزان (744 -742 /3)، لغت نامه (ذيل/ ابن درستويه)، معجم المؤلفين (40 /6)، نامه ى دانشوران (126 -125 /3)، وفيات الاعيان (45 -44 /3)، هديةالعارفين (446 /1).

ابن دوست ذكر كرده اند، بنا را بر ضبط ابن دوست مى گذاريم. همين ضبط را «دائرةالمعارف البستانى» به صورت ابن دُوَست [dowast] آورده است.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (102 /4)، دائرةالمعارف البستانى (482 /1)، ريحانه (520 /7)، سير النبلاء (510 -509 /17)، لغت نامه (ذيل/ ابن دوست)، معجم المؤلفين (188 /5).

در قم و رى 220 كتاب تصنيف كرده است. از جمله آثار وى: «ادب الامام والمأموم»؛ «المانعات من دخول الجنة» يا «الاعمال المانعة من دخول الجنة»؛ «جامع الاحاديث النبوية»، مشتمل بر هزار حديث نبوى به ترتيب حروف هجا؛ «المنبى عن زهد النبى (ص)»؛ «الغايات»؛ «المسلسلات» يا «مسلسلات الاخبار»، شامل كليه ى وقايعى است كه در تمام طبقات اسنادش نامعصوم، لفظ خاص تكرار شده؛ «العروس»، در فضل و آداب روز جمعه؛ «نوادر الاثر فى على (ع) خيرالبشر»، كه در آن حديث نبوى «علىُّ خَيُر البَشَر» را از، بيش از، 70 طريق آورده است.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :اعيان الشيعه (83 -82 /4)، الذريعه (21 /21 ،31 -30 /19 ،31 /5 ،386 /1)، رجال ابن داود (قسم 86 /1)، رجال الطوسى (457)، روضات الجنات (170 -168 /2)، ريحانه (528 /7)، طبقات اعلام الشيعه (قرن 69 -68 /4)، فوائد الرضويه (61 -59)، لغت نامه (ذيل/ جعفر)، معجم رجال الحديث (83 -82 /4)، معجم المؤلفين (133 -132 /3)، نفس الرحمان (90 -88).

با شافعى مناظره كرد. وى حافظه ى شگفت انگيزى در حفظ حديث داشت، چنانكه گويند هفتاد هزار حديث حفظ بود و درباره ى يك صد هزار حديث مذاكره كرد، لذا ذهبى از او به عنوان «سيد الحفّاظ» نام مى برد. وى در پايان عمر در نيشابور ماندگار شد و در همان جا درگذشت. در تاريخ تولد و وفات او اختلافاتى هست، ابن خلكان تاريخ تولد وى را بين 161 تا 163 ق و وفاتش را ميان 237 و 238 ق مى داند؛ در «طبقات الحنابله» تولد وى در 166 و وفاتش در 243 ق ذكر شده است. از آثار او: كتاب «التفسير»؛ كتاب «المسند»؛ كتاب «السنن»، در فقه.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (284 /1)، تاريخ اسلام (حوادث 90 -80 /240 -231)، تاريخ بغداد (355 -345 /6)، تاريخ الكبير (380 -379 /1)، تهذيب التهذيب (198 -197 /1)، الجرح والتعديل (ج 1، ق 210 -209 /1)، حليه الاولياء (238 -234 /9)، دانشنامه ى ايران و اسلام (573 /4)، دائرةالمعارف البستانى (486 /1)، لغت نامه (ذيل/ ابن راهويه)، روضات الجنات (7 -5 /2)، ريحانه (531 -530 /7)، سير النبلاء (383 -358 /11)، الفهرست لابن النديم (418)، كشف الظنون (1685 -1678 ،442)، الكنى والالقاب (290 /1)، لسان الميزان (205 /8)، معجم المؤلفين (228 /2)، نامه ى دانشوران (382 -375 /2)، الوافى بالوفيات (388 - 386 /8)، وفيات الاعيان (201 -199 /1)، هدية الاحباب (60 -59).

در «جواز قراءة القرآن على طريق المخاطبه».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (213 /7)، رى باستان (378 /2)، معجم المؤلفين (103 /11)، الوافى بالوفيات (294 /4).

/4)، كشف الظنون (862)، معجم المؤلفين (13 /4).

كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (179 -178 /1)، تاريخ بغداد (290 -287 /4)، تاريخ نجوم اسلامى (286)، دائرةالمعارف البستانى (216 -215 /2)، دانشنامه ى ايران و اسلام (627 -626 /4)، روضات الجنات (218 -216 /1)، ريحانه (220 /1)، سير النبلاء (204 -201 /14)، فارسنامه ى ناصرى (1136)، الفهرست لابن النديم (300 -299)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (392)، الكنى والالقاب (306 /1)، كشف الظنون (2005 ،1444 ،1258 -1257 ،705)، لغت نامه (ذيل/ ابن سريج)، معجم المؤلفين (32 -31 /2)، نامه ى دانشوران (209 -196 /1)، الوافى بالوفيات (261 -260 /7)، وفيات الاعيان (67 -66 /1)، هدية العارفين (57 /1).

را به بدترين صورت كشتند. ابن سكيت در نحو از پيروان مكتب كوفه بود. و سبب اشتهار وى آثار لغوى اوست كهبه مكتب بصره تعلق دارد، بدين سبب نيز او را نماينده ى مكتب تلفيقى كوفه و بصره دانسته اند. ابن سكيت متخصص لغت و شعر عرب بود و بيش از بيست اثر از خود بر جاى گذاشته است كه برخى از آنها عبارت اند از: «اصلاح المنطق» كه به گفته مبرد كتابى در لغت همسنگ آن در بغداد ديده نشده؛ كتاب «الالفاظ»؛ كتاب «القلب والابدال»؛ كتاب «الاضداد». علاوه بر اينها، ابن نديم از سى شاعر قديم نام مى برد كه ابن سكيت دواوين ايشان را با دقت تحسين برانگيزى جمع آورى و شرح كرده است كه از اين تعداد تنها چند اثر باقى مانده است. از ديگر آثار او: «الاصوات»؛ «الامثال»؛ «معانى الشعر الكبير»؛ «معانى الشعر الصغير»؛ «المقصور والممدود»؛ «المذكر والمؤنث».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (255 /9)، اعيان الشيعه (306 -305 /10)، ايضاح المكنون (507 ،348 ،345 ،342 ،335 ،330 ،328 ،320 ،318 ،302 ،290 ،277 ،276 ،273 ،262 ،261 /2 ،94 /1)، تاريخ بغداد (274 -273 /14)، دانشنامه ى ايران و اسلام (632 -631 /4)، دائرةالمعارف البستانى (525 -523 /1)، الذريعه (173 /2)، رجال ابن داود (قسم 379 /1)، رجال النجاشى (426 -425 /2)، روضات الجنات (200 -198 /8)، رياض العلماء (21 /6 ،387 -381 /5)، ريحانه (571 -569 /7)، سير النبلاء (19 -16 /12)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (263 -260 ،122 -121)، كشف الظنون (2009 ،1406 ،1358 ،1355 ،507 ،264 ،108)، الكنى والالقاب (316 -314 /1)، لغت نامه (ذيل/ ابن سكيت)، مؤلفين كتب چاپى (869 -868 /6)، مجالس المؤمنين (556 -555 /1)، معجم

الادباء (52 -50 /20)، معجم رجال الحديث (130 -129 /20)، معجم المؤلفين (244 -243 /13)، نامه ى دانشوران (260 -252 /2)، وفيات الاعيان (401 -395 /6)، هدية الاحباب (64 -63)، هدية العارفين (537 -536 /2).

در «صحيح» خود و نيز محمد بن اسماعيل يخارى و محمد بن نصر مروزى و ابن خُزيمه و محمد بن عقيل بلخى و حاجب طوسى و ديگر خراسانيان از وى روايت كرده اند. رجال شناسان او را ثقه توصيف كرده اند. وى يكى از كسانى است كه فقه شافعى را در خراسان پراكنده كرد. از آثار وى: كتابى در «اخبار مرو» يا «تاريخ مرو»؛ «فتوح خراسان».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الجرح والتعديل (ج 1، ق 53 /1)، تاريخ بغداد (189 -187 /4)، تهذيب التهذيب (34 -33 /1)، سير النبلاء (611 -609 /12)، كشف الظنون (303)، معجم المؤلفين (241 /1).

نوشت. پس از درگذشت پدر، به خدمات ديوانى روى آورد. به زودى فكر و تدبير او مورد قدردانى واقع شد. اميران علاوه بر نصايح پزشكى او در سياست نيز خواستار رأى او شدند. چندين بار به وزارت رسيد، و در معرض رشك ديگران قرار گرفت. چندين بار فرار كرد. مدتى زندانى شد. ولى از زندان گريخت. چهارده سال در آرامش در دربار علاءالدوله ديلمى در اصفهان مى زيست. بر اثر مسافرتها و شب زنده داريها و بى توجهى به خود به قولنج مبتلا شد و در ضمن لشكركشى علاءالدوله در همدان درگذشت و در همين شهر به خاك سپرده شد. در جشن يادبود هزاره ى او بر مزارش بنايى ساختند. شهرت ابن سينا چندان است كه از مرزهاى سرزمينهاى اسلامى گذشته و به سراسر جهان رسيده است. آثار او به زبانهاى مختلفى ترجمه و منتشر شده اند. ابن سينا، علاوه بر پزشكى و فلسفه، در نجوم، فيزيك، علوم طبيعى نيز آثارى دارد از آن جمله، در اواخر عمر به دستور علاءالدوله آلتى شبيه ورنيه ى كنونى براى به دست آوردن نتايج دقيق در رصد اختراع كرد. از هوش و حافظه ى وى سخنها گفته اند و او را سرآمد فلاسفه اسلامى دانسته اند. وى با ابوريحان بيرونى و ابوسهل مسيحى، معاشرت و مباحثه داشت و از معاصرينش مى توان ابن خمار و ابوالفرج بن طيّب را نام برد و از جمله شاگردان او ابوالحسن بهمنيار بن مرزبان، ابن زيله، ابوعبداللَّه معصومى، ابوعبيد جوزجانى را با ابوسعيد ابوالخير نيز مباحثه اى داشت كه بسيار مشهور است. ابن سينا در زمينه ى ادبيات نيز كتابهايى نوشت و اشعارى نيز به وى منسوب است. از آثار او: «النجاة»؛ «الاشارات والتنبيهات»، در منطق و حكمت؛ «الشفا»

در حكمت علمى نظرى؛ «دانشنامه ى علائى»، به فارسى؛ «اسرار الصلاة»؛ «مبدأ و معاد»؛ «قانون»، در طب. اين كتاب با وجود ناقص بودن، سبب اشتهار ابن سينا در اروپا شد. «اسباب حدوث الحروف و مخارجها»، در زبان شناسى؛ «الموجز الكبير»؛ «الموجز الصغير»، هر دو در منطق؛ «رساله حى بن يقظان»؛ «المدخل الى صناعة الموسيقى»، در موسيقى كه از آثار فارابى كامل تر و جامع تر است؛ «مقالة فى آلة رصديه». در كل 276 عنوان كتاب به او نسبت مى دهند كه 131 اثر را با انتساب صحيح و مابقى را با انتساب مشكوك از او دانسته اند.[1]

شيخ الرئيس حجةالحق شرف الملك امام الحكماء ابوعلى حسين بن عبداللَّه بن حسن بن على معروف به ابن سينا (و. افشنه يا خرميثن 370- ف. همدان 428 ه.ق.) پدر او از مردم بلخ و مادر وى ستاره از اهل افشنه (نزديك بخارا) بود. ابن سينا در بخارا كسب علم كرد و در ده سالگى قرآن را از بر نمود و نزد ابو عبداللَّه ناتلى منطق و هندسه و نجوم آموخت. و پايه وى از استاد در گذشت. از آن پس به تعقيب علوم طبيعى و ما بعدالطبيعه و طب پرداخت. آثار فارابى فكر ابن سينا را به خود جلب كرد و مشوق او در مطالعه آثار فلسفى گرديد. وى در عنفوان شباب نوح بن منصور پادشاه سامانى را معالجه كرد و از كتابخانه گرانبهاى او بهره ها برد. ابن سينا بخارا را ترك گفت و به گرگانج شتافت، و از آنجا به حكم ضرورت به خراسان و سپس به گرگان و رى و همدان و اصفهان شد و آثار ذى قيمت خويش را در اين سفرها تحرير كرد. شيخ در همدان به وزارت

شمس الدوله رسيد. و سالهاى اخير عمر را در اصفهان در حمايت علاءالدوله كاكويه گذرانيد و در سفرى كه همراه امير مزبور به همدان مى شد، در راه مريض گرديد و در همدان درگذشت. آرامگاه او را بدانجا برپا داشته اند. به مناسبت هزارمين سال تولد وى، جشنى در سال 1331، ه. ش. در ايران منعقد گرديد. مؤلفات ابن سينا همواره مورد توجه بوده و شروح متعدد بر آنها نوشته اند و بسيارى از آنها نيز به زبانهاى غربى ترجمه شده است. آثار مهم ابن سينا- كتاب الشفاء كتاب القانون فى الطب، كتاب اشارات، كتاب النجاة، دانشنامه علائى (به فارسى) و غيره است. آرامگاه ابن سينا.

برگرفته از كتاب :فرهنگ فارسي معين (جلد پنجم)

منابع زندگينامه :[1] آثار الباقيه (395)، از فردوسى تا سعدى (157 -152)، استادان موسيقى (33 -32)، الاعلام (262 -261 /2)، اعيان الشيعه (80 -69 /6)، ايضاح المكنون (672 ،555 /2)، بزرگان و سخن سرايان همدان (149 -148 /1)، تاريخ ادبيات در ايران (347 -346 ،343 -342 ،319 -303 /1)، تاريخ الحكماء قفطى (570 -555)، تاريخ طب (633 -477 /2)، تاريخ فلسفه در اسلام (721 -683 /1)، تاريخ گزيده (689 -688)، تاريخ موسيقى (153 -148 /1)، تاريخ نجوم اسلامى (321 -320 ،313 ،45 ،38 ،35 -34)، ترجمه ى تتمه ى صوان الحكمه (43 -29)، حبيب السير (449 /2)، دائرةالمعارف البستانى (539 -535 /1)، الذريعه (232 ،223 -222 ،220 ،218 -217 ،215 ،154 ،145 ،144 ،140 ،139 ،129 ،122 ،121 ،94 ،93 ،92 ،65 ،51 ،48 ،26 ،25 -24 /17 ،381 /15 ،201 /14 ،240 ،239 /10 ،47 /8 ،184 ،130 ،128 /7 ،286 ،43 /5 ،484 ،407 ،371 /1)، روضات الجنات (173

-159 /3)، زندگينامه ى رياضيدانان (34 -29)، سرگذشت ابن سينا (19 -1)، سير النبلاء (537 -531 /17)، فوائد الرضويه (459 -458 /2)، كشف الظنون (2031 ،1900 ،1793 ،1783 ،1621 ،1550 ،1533 ،1520 ،1466 ،1455 ،1454 ،1440 ،1430 ،1408 ،1389 ،1341 ،1327 ،1311 ،1186 ،1055 ،953 ،900 ،897 ،896 ،894 ،891 ،889 ،880 -879 ،876 ،870 ،862 ،861 ،852 ،846 ،843 ،841 ،766 ،757 ،736 ،685 ،624 ،463 ،451 ،449 ،380 ،377 ،238 ،201 ،183 ،94 ،63 ،51 ،37 -36 ،12)، الكنى والالقاب (323 -320 /1)، لسان الميزان (541 -538 /2)، لغت نامه (ذيل/ ابوعلى سينا)، مجالس المؤمنين (189 -181 /2)، معجم المؤلفين (23 -20 /4)، مقدمه بر تاريخ علم (818 -816 /1)، مؤلفين كتب چاپى (800 -779 /2)، نامه ى دانشوران (146 -89 /1)، وفيات الاعيان (162 -157 /2)، الوافى بالوفيات (412 -391 /12)، هدية الاحباب (67 -66)، هدية العارفين (309 -308 /1).

(ذيل/ ابن شاذان)، هدية الاحباب (68).

و كشّى و نجاشى و طوسى او را از ثقه ترين محدثان عصر مى دانند و ابن نديم از او به عنوان يكى از پيشوايان در قرآن و روايات نام مى برد. فضل به هنگام حمله ى خوارج به بيهق از آنجا بيرون رفت و در راه بيهق به نيشابور درگذشت. آرامگاه وى در يك فرسنگى نيشابور است. على بن محمد بن قتيبه نيشابورى، محمد بن اسماعيل بندقى نيشابورى، سهل بن بحر فارسى و برادرانش على و محمد از شاگردان وى بودند. شمار آثار وى را بيش از 180 تصنيف و تأليف دانسته اند، و نجاشى چهل و هشت اثر وى را نام برده است. از آن جمله: «اثبات الرجعة»؛ «التوحيد»؛ «تبيان اصل الُضلالة» كه نجاشى از آن به نام «تبيان اهل الضلالة» ياد كرده؛ «حذو النعل بالنعل»؛ «فرائض الكبير»؛ «فرائض الاوسط»؛ «فرائض الصغير»؛ «فضائل اميرالمؤمنين (ع)»؛ «كتاب الاعراض والجوهر»؛ «كتاب الايمان»؛ «ايضاح»، در رد فرق مختلف و يكى از كتب مهم و تقريباً كامل ترين اثر به جا مانده از فضل بن شاذان؛ «كتاب الطلاق»؛ «كتاب الملاحم»؛ «كتاب النجاح»؛ «كتاب التفسير»؛ «كتاب القراآت».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (355 /5)، ايضاح المكنون (675 ،513 ،474 ،445 ،342 ،336 ،334 ،325 ،321 ،315 ،313 ،312 ،303 ،292 ،284 ،282 ،277 ،269 ،197 ،185 ،184 /2 ،400 ،223 ،23 /1)، الذريعه (290 ،288 ،285 ،145 ،64 -63 /24 ،373 ،359 ،356 ،343 ،339 ،336 /20 ،67 /19 ،325 /18 ،52 ،1 /17 ،147 ،78 /16 ،510 ،491 -490 /2 ،93 /1)، رجال ابن داود (قسم 273 -272 /1)، رجال الطوسى (434 ،420)، رجال الكشّى (545 -537)، رجال النجاشى (169 -168 /2)، ريحانه

(42 -41 /8)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (421 -420 ،61 ،45 ،44)، الفهرست للطوسى (255 -254)، لغت نامه (ذيل/ ابن شاذان)، الملل والنحل (151)، مجالس المؤمنين (404 -400 /1)، معجم المؤلفين (69 /8)، معجم رجال الحديث (301 -289 /3)، مفاخر اسلام (164 -127 /1)، هدية العارفين (818 -817 /1).

است.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :اعيان الشيعه (298 /7)، تاريخ بغداد (48 -40 /9)، الجرح والتعديل (ج 2، ق 115 -114 /1)، رجال النجاشى (416 -415 /1)، سير النبلاء (684 -679 /10)، الكامل (282 /5)، لسان الميزان (375 -369 /3)، معجم رجال الحديث (291 -290 ،260 -257 ،256 -254 /8).

«مختصر» ابن حاجب، در اصول؛ شرح «تجريد الكلام» خواجه نصيرالدين؛ شرح «قواعد العقائد» خواجه نصير؛ شرح «كافيه» ابن حاجب، در سه قسمت صغير و كبير و وسيط، كه شرح كبير آن به نام «بسيط» و شرح متوسط آن به اسم «وافيه» مشهورند؛ شرح «الفصيح» ثعلب در لغت؛ «مرآةالشفا»، در طب؛ شرح «الشافية» ابن حاجب، در تصريف.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (233 /2)، اعيان الشيعه (255 /5)، الذريعه (71 /7 ،380 ،83 /2)، روضات الجنات (92 -91 /3)، رياض العلماء (22 -21 /6 ،321 -320 /1)، ريحانه (54 -53 /8)، طبقات اعلام الشيعه (قرن 48 -47 /8)، كشف الظنون (1855 ،1648 ،1376 ،1370 ،1021 ،626)، معجم المؤلفين (283 /3)، الوافى بالوفيات (54 /12)، هدية العارفين (283 /1).

بستن بر پيامبر (ص) را سد كرد. از آثارش: «الصحيح»، در حديث.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (197 /1)، ايضاح المكنون (65 /2)، تاريخ بغداد (427 -426 /4)، لسان الميزان (464 -463 /1)، معجم المؤلفين (92 /2)، سير النبلاء (41 -37 /15)، الوافى بالوفيات (379 /7).

الهيثم فى كتابه فى الشكوك على اقليدس»؛ «قول فى ايضاح غلط ابى على بن الهيثم فى الشكل الاول من المقالة العاشرة من كتاب اقليدس فى الاصول»؛ «مقالة فى كشف الشبهة التى عرضت لجماعة ممن ينسب نفسه الى علوم التعاليم على اقليدس فى الشكل الرابع عشر»؛ «كتاب فى كيفية تسطيح البسيط الكرى»؛ «مقالة فى تزييف مقدمات مقالة ابى سهل القوهى فى ان نسبة القطر الى المحيط نسبة الواحد الى ثلثة و سبع»، درباره ى عدد پى؛ «حاشيه بر كتاب ايضاح البرهان على حساب الخطأين»، تأليف جابر بن ابراهيم.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :ايضاح المكنون (320 /2)، تاريخ الحكماء قفطى (574)، تاريخ طب (704 -703 /2)، ريحانه (68 /8)، زندگينامه ى رياضيدانان (37 -35)، لغت نامه (ذيل/ ابن صلاح)، معجم المؤلفين (105 /2)، نامه ى دانشوران (260 -251 /1)، هدية العارفين (84 /1).

(1363 /15 ،26 /9 ،511 ،387 /4)، ريحانه (82 -81 /8)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (225)، معجم الادباء (156 -143 /17)، معجم المؤلفين (312 /8)، وفيات الاعيان (130 /1)، الوافى بالوفيات (80 -79 /2)، يادگار (س 3، ش 10، ص 69 -68).

بن عبيد در مران، نزديكى مكه، درگذشت و منصور خليفه در شعرى وى را رثا گفت. از آثار وى: «كتاب التفسير عن حسن بصرى»؛ «الرد على القدريه»؛ كتابى در «عدل» و «توحيد».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (252 /5)، تاريخ الاسلام (حوادث 243 -238 /160 -141)، تاريخ بغداد (188 -166 /12)، تهذيب التهذيب (61 -58 /8)، الجرح والتعديل (ج 3، ق 247 -246 /1)، روضات الجنات (190 /8)، ريحانه (398 /7)، سير النبلاء (106 -104 /6)، تاريخ فلسفه در جهان اسلامى (126 -125 ،115 -114)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (294)، الكنى والالقاب (155 /1)، لغت نامه (ذيل/ عمرو)، مروج الذهب، ترجمه (308 -306 /2)، معجم المؤلفين (9 /8)، الملل والنحل (38 -37)، وفيات الاعيان (462 -460 /3).

اسلام در حركت و كروى بودن زمين»؛ «جواب سؤالهاى ابوريحان بيرونى درباره ى افلاك و ثوابت و سيارات».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :بزرگان نامى پارس (206 -205 /1)، تاريخ الحكماء قفطى (589)، تاريخ طب (688 -687 /2)، دانشمندان و سخن سرايان فارسى (57 /1)، ريحانه (107 /8)، لغت نامه (ذيل/ ابوالحسين فارسى)، نامه ى دانشوران (385 -384 /4).

وى: «اطول» كه شرح «تلخيص المفتاح» خطيب دمشقى است و آن را در برابر «مطول» تفتازانى نوشته است؛ «بيان النسب بين القضايا»؛ «الاستعارات البديعة»؛ حاشيه «تفسير» بيضاوى؛ حاشيه بر «حاشيه ى شمسيه ى» مير سيد شريف جرجانى؛ حاشيه ى «شرح عقايد نسفيه ى» تفتازانى؛ حاشيه ى «كبراى» مير سيد شريف جرجانى؛ «ميزان الادب»، در صرف و نحو و بيان؛ شرح «الرسالة الترشيحية»، در اقسام استعارات؛ شرح «المشائل النبوية» ترمذى؛ شرح «طوالع الانوار» بيضاوى؛ شرح «الرسالة العضدية»؛ «الفريد» در نحو.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (332 -331 /6)، ايضاح المكنون (44 /2)، ريحانه (141 -140 /3)، كشف الظنون (2022 ،1916 ،1614 ،1372 ،1259 ،1146 ،1144 ،1116 ،1060 ،878 ،853 ،477 ،190 ،41 ،39)، الكنى والالقاب (468 /2)، معجم المؤلفين (102 -101 /1)، هديةالاحباب (198).

الفارض بقول المعارض»؛ «العقد الفريد فى علم التوحيد»؛ «عنقود النصيحة»؛ «غرة السير فى دول الترك والتتر»؛ ترجمه «جامع الحكايات»؛ «مرآت الادب فى المعانى والبيان».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (218 /1)، ايضاح المكنون (228 /2 ،178 /1)، تاريخ ادبيات زبان عربى (635)، دائرةالمعارف اسلاميه (231 -230 /1)، دانشنامه ى ايران و اسلام (707 -706 /5)، الذريعه (220 /15)، ريحانه (111 -110 /8)، كشف الظنون (1646 ،1216 ،1198 ،1174 ،1152 ،1128 ،714 ،397)، الكنى والالقاب (355 /1)، لغت نامه (ذيل/ احمد)، معجم المؤلفين (122 /2)، هدية العارفين (130 /1).

در بغداد و به قولى در همدان يا رى درگذشت. پس از وى، پسرش نيز به وزارت ركن الدوله رسيد كه به سبب حسادت به شهادت رسيد. در ادب و ترسل او را «جاحظ ثانى» مى ناميدند. از آثار او: «تاريخ ابن عميد»؛ «ديوان رسائل» يا «رسائل ابن عميد». ابن نديم، كتاب «المذهب فى بلاغة» را از آثار وى مى داند.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (328 /6)، تاريخ ادبيات در ايران (639 -638 /1)، تاريخ گزيده (792 ،791 ،417 ،416 ،412)، دانشنامه ى ايران و اسلام (740 -739 /5)، الذريعه (241 ،240 /10 ،224 /3)، رساله ى شرح احوال و آثار ابن عميد، روضةالصفا (50 /4)، ريحانه (128 -125 /8)، سير النبلاء (138 -137 /16)، فوائد الرضويه (528 -521)، مجالس المؤمنين (445 -443 /2)، معجم المؤلفين (258 -257 /9)، الوافى بالوفيات (383 -381 /2)، وفيات الاعيان (113 -103 /5)، هدية الاحباب (78 -77)، هدية العارفين (46 /2).

-242 /1)، ريحانه (135 -134 /8)، سير النبلاء (106 -103 /17)، المستفاد من ذيل تاريخ بغداد (67 -65)، معجم الادباء (98 -80 /4)، معجم المؤلفين (41 -40 /2)، نامه ى دانشوران (72 -65 /6)، الوافى بالوفيات (280 -278 /7)، وفيات الاعيان (120 -118 /1)، هدية العارفين (69 -68 /1).

از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :سير النبلاء (383 /17)، معجم المؤلفين (49 /4).

حيره نيشابور مشهور است. ابن عساكر تصنيفات وى را در اصول دين و اصول فقه و معانى قرآن بالغ بر صد اثر مى داند. از آثار او: «مشكل الحديث و غريبه»؛ «النظامى»؛ «الحدود»؛ «اسماء الرجال»؛ «التفسير»؛ «حل آيات المتشابهات».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (313 /6)، ايضاح المكنون (489 /2 ،475 /1)، تاريخ نيشابور (226 -225)، دانشنامه ى ايران و اسلام (768 -767 /6)، ريحانه (143 -142 /8)، سير النبلاء (216 -214 /17)، كشف الظنون (1960 ،1106 ،439 ،200)، الكنى والالقاب (380 /1)، معجم المؤلفين (208 /9)، الوافى بالوفيات (344 /2)، وفيات الاعيان (273 -272 /4)، هدية الاحباب (81)، هدية العارفين (60 /2).

او فوطه (لنگ) مى فروخته، به ابن فوطى شهرت يافته است. برخى منابع نيز وى را به واسطه ى پيشه ى نياى پدرش ابن صابونى نام نهاده اند. در شيعى يا معتزلى يا شافعى بودن او جاى ترديد است. از آثارش: «الحوادث الجامعة والتجارب النافعة فى المائة السابعة»، در رويدادهاى سده ى هفتم قمرى در چند مجلد؛ «تاريخ الحوادث من آدم الى خراب بغداد»؛ «تذكرة الرصد»، در تاريخ رصدخانه ى مراغه؛ «دررالاصداف فى غرر الاوصاف»، در بيست جلد، در شرح مراحل هستى؛ «مجمع الآداب فى معجم الاسماء والالقاب»؛ «معجم الشيوخ»؛ «الدرر الناصعة فى شعراء المائة السابعة».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (124 /4)، دانشنامه ى ايران و اسلام (770 -768 /6)، ريحانه (144 -143 /8)، كشف الظنون (1736 ،1597 ،750 ،693 ،573)، لسان الميزان (347 -346 /4)، معجم المؤلفين (216 -215 /5)، هدية العارفين (567 -566 /1).

فقه شافعى؛ «دلائل القبله»؛ «فتاوى».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (86 /1)، دائرةالمعارف البستانى (622 /1)، ريحانه (149 -148 /8)، سير النبلاء (372 -371 /15)، كشف الظنون (1769 ،1636 ،1465 ،1219 ،760 ،479 ،47)، الكنى والالقاب (382 /1)، لغت نامه (ذيل/ احمد)، معجم المؤلفين (149 /1)، الوافى بالوفيات (227 /6)، وفيات الاعيان (69 -68 /1).

العارفين (106 /2).

جريانهاى فكرى آن زمان نشان مى دهد. پسرش، احمد، و قاسم بن اصنع و عبدالرحمان شكرى از شاگردان او بودند. آثار او تا مصر نيز رفت. از آثارش: «ادب الكاتب»، كتابى واژگانى است براى دبيران كه پيشگفتار پرآوازه ى آن بيانيه اى فرنگى- سياسى است؛ «كتاب الانواء» درباره ى گاهنامه اخترشناسى با اطلاعاتى درباره ى برجهاى دوازده گانه، كهكشان راه شيرى و پيكره هاى آسمانى كه تمام متن كتاب باقى مانده است؛ «المعارف»، در شناخت و شرح رجال؛ «الشعر والشعراء» برگزيده ى شعر عرب به ترتيب زمان حيات شاعران كه پيشگفتار آن بيانيه ى مكتب نئوكلاسيك شمرده مى شود؛ «تفسير غريب قرآن»، تفسير واژگانى بر آيه هاى دشوار؛ «تأويل مختلف الحديث»، بزرگ ترين اثر كلامى ابن قتيبه كه در آن شرح انديشه هاى دينى و سياسى و باورهاى وى آمده است؛ «تأويل القرآن»، در معانى و بيان و اعجاز قرآن؛ «عيون الاخبار»، مجموعه ى بزرگ ادبى؛ «غريب الحديث»، شرحى لغوى بر حديث از پيامبر (ص) تا معاويه؛ «اعلام النبوة»؛ «الامامة والسياسة»؛ «جامع النحو».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (280 /4)، ايضاح المكنون (506 ،146 ،134 /2 ،356 /1)، تاريخ مشاهير كرد (7 /1)، تاريخ بغداد (170 /10)، دائرةالمعارف البستانى (645 /1)، دانشنامه ى ايران و اسلام (781 -775 /6)، روضات الجنات (103 -100 /5)، ريحانه (152 /8)، سير النبلاء (297 -296 ،7 /12)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (130)، كشف الظنون (1724 ،1465 ،1464 ،1415 ،1399 ،1392 ،1204 ،1184 ،1102 ،807 ،760 ،722 ،609 ،575 ،463 ،335 ،108 ،47 ،32)، الكنى والالقاب (387 -383 /1)، لسان الميزان (161 -158 /4)، معجم المؤلفين (402 /13 ،150 /6)، وفيات الاعيان (43 -42 /3)، هدية العارفين (442 -441 /1).

و محدث شيعى. از پدرش، ابن قولويه قمى ابوجعفر محمد بن جعفر معروف به مَسلَمه متوفى (301 /299 ق)، و مدفون در قم نزديك بقعه على بن بابويه قمى، و نيز از احمد بن حسين زعفرانى، ابوالفضل صابونى، كلينى، ابن وليد قمى، ابن مهزيار اهوازى، ابن بابويه پدر صدوق، ابن عُفدَه و احمد بن اصفهبد و گروهى ديگر حديث شنيد. شيخ مفيد شاگرد او بود و وى را شيخ صدوق توصيف مى كرد. ابن غضائرى نيز از شاگردان اوست. همگى وى را محدثى ثقه دانسته اند. برادرش ابوالحسين على بن محمد نيز از محدثان شيعه و از مشايخ اوست. در 339 ق عازم سفر حج شد، اما، در بغداد بيمار شد و نتوانست به حج برود و در همان جا درگذشت و در كاظمين دفن شد. از آثار وى: «كامل الزيارات»؛ «الجمعة والجماعة»؛ «تاريخ الشهور والحدوث»؛ «النوادر»؛ «الصلوة»؛ «الرضاع»؛ «الصداق»؛ «مداواة الجسد لحياة الابد».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :اعيان الشيعه (156 -154 /4)، تاريخ الاسلام (حوادث 394 ،393 /380 -351)، دانشنامه ى ايران و اسلام (801 -800 /6)، الذريعه (255 /17)، رجال النجاشى (306 -305 /1)، روضات الجنات (168 -167 /2)، ريحانه (162 /8)، الفهرست للطوسى (78 -77)، لسان الميزان (224 -223 /2)، فوائد الرضويه (80 -78)، مفاخر اسلام (152 -132 /3)، معجم المؤلفين (146 /3)، معجم رجال الحديث (116 /4)، نامه ى دانشوران (364 -361 /2)، الوافى بالوفيات (151 /11).

و حدود 40 سال به قضاوت مشغول بود. با مردم به مدارا رفتار مى كرد و به داشتن فروتنى، نرم خويى و مايل به اصلاح ميان مردم مشهور بود. سرانجام در عدن درگذشت. از آثارش: «الدرالنظيم فى الكلام على بسم اللَّه الرحمن الرحيم» يا «شرح البسملة»؛ «مفتاح الحاوى المبين عن النصوص والفحاوى»، شرح گونه اى بر «الحاوى المبين عن النصوص والفحاوى»، شرح گونه اى بر «الحاوى الصغير» نجم الدين قزوينى؛ «الرقم الجمالى فى شرح الآلى» يا «شرح قصيده جعبريه»، در فرائض.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :ايضاح المكنون (523 /2 ،454 /1)، كشف الظنون (1035)، معجم المؤلفين (33 /10)، هدية العارفين (191 /2).

قرائت ابن كثير مى باشند. ابوعمرو بن علاء و معروف بن مُشكان و اسماعيل بن قُسطنطين و بسيارى ديگر بر وى تلاوت كردند. قاضى اهل جماعت مكه بود. و در همان جا از دنيا رفت.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (255 /4)، تاريخ ادبيات در ايران (68 /1)، تاريخ الاسلام (حوادث 402 -401 /120 -101)، التاريخ الكبير (181 /5)، تهذيب التهذيب (326 -325 /5)، الجرح والتعديل (ج 2، ق 144 /2)، دانشنامه ى ايران و اسلام (805 -804 /6)، دائرةالمعارف البستانى (660 /1)، ريحانه (167 /8)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (49)، الكنى والالقاب (393 /1)، لغت نامه (ذيل/ ابن كثير)، وفيات الاعيان (42 -41 /3)، هدية الاحباب (84 -83).

را بر ابوزرعه عرضه كردم، گفت: «گمان من آن است كه اگر اين كتاب در دسترس مردم قرار گيرد ديگر كتابها يا اكثرشان بى رونق شوند». از ديگر آثار وى: «تفسير القرآن»؛ «تاريخ قزوين»، كه گويا هر دو از ميان رفته اند.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (15 /8)، تهذيب التهذيب (458 -457 /9)، دانشنامه ى ايران و اسلام (823 -822 /6)، دائرةالمعارف البستانى (673 /1)، دايرةالمعارف فارسى (22 /1)، ريحانه (183 /8)، سير النبلاء (281 -277 /13)، كشف الظنون (1405 ،1004 ،439 ،300)، الكامل (62 /6)، الكنى والالقاب (398 /1)، نامه ى دانشوران (342 -340 /4)، معجم البلدان (391 /4)، معجم المؤلفين (116 -115 /12)، الوافى بالوفيات (220 /5)، وفيات الاعيان (279 /4).

«كتاب البرهان»؛ «دغل العين»، كهن ترين كتاب در علم چشم پزشكى؛ «كتاب فى الاشربه»؛ «المنحج فى الصفات و الحلاجات»؛ «كتاب فى الفصد والحجامه»؛ «كتاب فى الجذام» كه ظاهراً نخستين كتاب در اين زمينه است.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (279 /9)، تاريخ ادبيات در ايران (118 ،109 /1)، تاريخ الحكماء قفطى (528 -513)، تاريخ طب (235 -230 /2)، دانشنامه ى ايران و اسلام (824 -823 /6)، ريحانه (185 -184 /8)، الفهرست لابن النديم (526)، الكنى والالقاب (399 -398 /1)، لغت نامه (ذيل/ ابن ماسويه)، معجم المؤلفين (264 -263 /13)، مقدمه بر تاريخ علم (664 /1)، نامه ى دانشوران (98 -61 /4)، هدية العارفين (516 -515 /2).

-179 /2)، حلية الاولياء (190 -162 /8)، دانشنامه ى ايران و اسلام (829 /6)، ريحانه (191 -189 /8)، سير النبلاء (421 -378 /8)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (416)، كشف الظنون (1422 ،1410 ،911 ،57)، لغت نامه (ذيل/ ابن مبارك)، معجم المؤلفين (106 /6)، وفيات الاعيان (34 -32 /3)، هدية العارفين (438 /1).

كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (341 /9)، دانشنامه ى ايران و اسلام (831 -829 /6)، معجم المؤلفين (345 /13).

و برخى ديگر مى گويند در 258 ق آزاد شد و پيشكار دارايى شام و اردن و فلسطين شد و به دمشق رفت. ابن طولون كه دمشق را تسخير كرد بار ديگر ابن مدبر را بازداشت نمود و به پرداخت 600 هزار درهم محكوم كرد. وى را به مصر بردند و در آنجا تا پايان عمر زندانى بود. وى هر كسى كه شعرش را مى پسنديد صله مى داد و به هر كسى كه شعرش را نمى پذيرفت دستور مى داد 100 ركعت نماز بخواند. از آثارش: كتاب «المجالسه والمذاكره».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :دانشنامه ى ايران و اسلام (833 /6)، ريحانه (198 -197 /8)، سير النبلاء (126 -125 /13)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (203)، الكنى والالقاب (404 /1)، معجم الادباء (228 /1)، الوافى بالوفيات (4038 /8)، وفيات الاعيان (57 -56 /7).

/4)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (144)، كشف الظنون (87 ،78)، لغت نامه (ذيل/ ابن مراغى)، معجم الادباء (103 -101 /18)، معجم رجال الحديث (160 -159 /15)، معجم المؤلفين (157 /9)، هدية العارفين (50 /2).

در رشته هاى گوناگون تاريخ، علم كلام، فلسفه و پزشكى تبحر داشت. به كيمياگرى و علوم غريبه سخت علاقه مند بود. برداشت وى از دين بيشتر فلسفى و تا حدى عقلانى بود. رنگ فلسفى آثار ابن مسكويه سبب شده است كه شيعيان بيش از اهل تسنن آنها را بپذيرند. خود وى مانند فارابى و اخوان الصفا از معتقدان به تشيع فلسفى بود. از ديگر علوم مورد علاقه ى وى پزشكى بود و بسيار محتمل است كه دو كتاب داروشناسى كه ابن قفطى در «تاريخ الحكماء» از وى نام برده است براى عضدالدوله تأليف كرده باشد. از آثار مهم او «تجارب الامم و عواقب الهمم» در تاريخ است از آغاز تا مرگ عضدالدوله 372 ق. از ديگر آثار بزرگ وى: «تذهيب الاخلاق و تطهير الاعراق»، در فلسفه اخلاق است. هدف از تأليف اين كتاب آن بوده است كه براى دانشجويان فلسفه و اخلاق، كتابى ساده و روان مشتمل بر بيان اصول فلسفه فراهم آورد. پس از آن كتب زيادى را به اين سبك نوشتند از آن جمله، «اخلاق ناصرى» خواجه نصيرالدين طوسى كه ترجمه و تأليفى از آن كتاب؛ كتاب «حكمة الخالده»، ترجمه ى كتاب «جاويدان خرد»، كه يكى از نسخه هاى آن عنوان «كتاب آداب العرب والفرس» دارد.[1]

(مسكويه معر.) ابوعلى خازن احمد بن محمد بن يعقوب (ف. 421 ه.ق.) بنا به نقل مورخان و يا پدر او در آغاز امر زردشتى بود و سپس اسلام آورد. ابوعلى نخست در خدمت ابومحمد مهلبى وزير معزالدوله (ف. 352) به سر مى برد و بعد از آن نزد ابن العميد رفت و خازن كتب او بود. پس از وفات ابن العميد چندى در خدمت عضدالدله ديلمى و صمصام الدوله

گذراند. ابو على به علوم اوايل معرفت بسيار داشت و از آن جمله به فلسفه و طب و كيميا بيش از همه مايل بود. وى از نويسندگان و مورخان مشهور اسلامى محسوب مى شود. از جمله آثار فسلفى او كه در دست است كتب ذيل را نام مى بريم: الطهارة فى علم الاخلاق، كتاب فى جواب المسائل الثلاث (در سه مسأله: اول در اثبات صانع، دوم در نفس و احوال آن، سوم در نبوات)، تهذيب الاخلاق، آداب العرب و الفرس (ه.م.)، جاويدان خرد، كتاب العادة تجارب الامم (ه.م.) ابن مسكويه در ما بعدالطبيعه سه مسأله اثبات وجود صانع و نفس و نبوت را با روش تازه اى مورد مطالعه قرار داده است.

ابوعلى احمد بن محمد بن يعقوب مسكويه (ف. 421 ه.ق) از بزرگان فلاسفه و حكما و مشاهير دانشمندان اسلامى است. در لغت، منطق، فنون شعر، رياضيات، فلسفه و حكمت استاد بود، به خدمت عضدالدوله رسيد و سمت نديم و خازنى او را يافت. تأليفات بسيارى دارد كه از آن جمله است «تجارب الامم و تعاقب الهمم» و «تهذيب الاخلاق و تطهيرالاعراق» و كتاب «جاويدان خرد».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :[1] الاعلام (205 -204 /1)، اعيان الشيعه (172 -158 /3)، تاريخ ادبيات در ايران (302 -300 /1)، تاريخ فلاسفه ى ايرانى (195 -173)، تاريخ فلسفه در اسلام (682 -665 /1)، تازيخ گزيده (689)، تاريخ نظم و نثر (123)، دانشنامه ى ايران و اسلام (854 -852 /6)، دايرةالمعارف فارسى (34 /1)، الذرّيعه (66 /4 ،105 /2 ،387 /1)، روضات الجنات (266 -264 /1)، رى باستان (287 ،286 /2)، ريحانه (208 -206 /8)، كشف الظنون (1937 ،1436 ،1303 ،514 ،43)، الكنى والالقاب (409

-408 /1)، لغت نامه (ذيل/ احمد)، مؤلفين كتب چاپى (337 -336 /1)، مجالس المؤمنين (190 -189 /2)، معجم الادباء (19 -5 /5)، معجم المؤلفين (169 -168 /2)، هدية العارفين (73 /1).

دانشمندان به نام «تحفة الحلفاء الى حضرة الخلفاء».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :بزرگان شيراز (215 -214)، بزرگان نامى پارس (273 -271 /1)، تذكره ى هزار مزار (235 -231 ،22 -21)، شيرازنامه (179)، معجم المؤلفين (39 /5).

تا فراگرفتنش براى دانشجويان آسانتر باشد. وى در عبارت نيز كوشا بود. در شيراز درگذشت و در مقبره باغ نو شيراز در كنار پدر و برادر مدفون است. از آثار وى: كتاب «الاربعين» به نام «دارالسلام فى مدار الاسلام»؛ «المحصل فى شرح المفصل»؛ «الهداية»؛ «التبيان»؛ «الفرائض»؛ «زبدة الادراك فى هيئة الافلاك»؛ «المدخل فى النجوم»؛ «تلخيص البيان فى تخليص الابدان»؛ «منهاج الاريب فى احتياج الى الطبيب».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :بزرگان شيراز (216)، بزرگان نامى پارس (359 -357 ،294 /1)، تذكره ى هزار مزار (285 -284 ،20 -19)، شيرازنامه (180 -179)، معجم المؤلفين (4 -3 /8).

حاكمى نرفت. وى در مقبره ى پدرانش مدفون است. معين الدين ابوالقاسم جنيد شيرازى، نويسنده ى «شدالازار» پسر او بود.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :بزرگان نامى پارس (397 -396)، تذكره ى هزار مزار (254 -251 ،16).

بصره كه از مدتها پيش كينه ى وى را در دل داشت از اين پيشامد براى گرفتن انتقام شديد بهره برد و ابن مقفع را زير شكنجه هاى سهمناك به قتل رساند. ابن مقفع، با وجود كمى عمر خود آثار گرانبهايى را تأليف و ترجمه كرد، از آن جمله اند: ترجمه ى «كليله و دمنه»، كه قديمى ترين ترجمه از اين اثر هندى است؛ «ادب الصغير» و «ادب الكبير»؛ «اليتيمة»؛ «خداى نامه» كه ترجمه اى است از «آيين نامه ى» عهد ساسانيان؛ «كتاب مزدك»؛ «كتاب التاج».[1]

عبداللَّه روزبه (مقت. 142 يا 143 يا 145 ه.ق.) اصل وى از فارس است و او در آغاز كاتب عيسى بن على بود و يكى از ناقلان بزرگ كتب از فارسى به عربى است. از تأليفات اوست: التاج در سيرت انوشروان، آيين نامه، كليله و دمنه، اليتيمة (در رسائل). ابن مقفع به تحريك سفيان بن معاويه و موافقت منصور خليفه در 36 سالگى كشته شده و در كيفيت مرگ او روايات مختلف است.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :[1] الاعلام (284 -283 /4)، تاريخ ادبيات در ايران (187 -185)، تاريخ ادبيات زبان عربى (352 -346 ،338 -329)، تاريخ الحكماء قفطى (307 -306)، تاريخ گزيده (687)، دانشنامه ى ايران و اسلام (868 -864 /6)، دائرةالمعارف اسلامى (1674 /2)، روضات الجنات (219 /3)، ريحانه (226 -222 /8)، سير النبلاء (209 -208 /6)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (196 -195)، كشف الظنون (745 ،217)، الكنى والالقاب (425 -421 /1)، لسان الميزان (175 -173 /4)، لغت نامه (ذيل/ ابن المقفع)، معجم المؤلفين (402 /13 ،156 /6)، مؤلفين كتب چاپى (1001 -999 /3)، الوافى بالوفيات (639 -633 /17)، وفيات الاعيان (155 -151 /2)، هدية العارفين (438 /1).

/593 ق)، فقيه حنفى. چندى در حلب مى زيست، سپس به دمشق رفت و تا پايان زندگى در آن شهر ماند. پيكر وى را پس از مرگ در بيرون باب الفراديس به خاك سپردند. از آثار وى: «سلوة الهموم»؛ «خلاصة الدلائل فى تنقيح المسائل»، كه تكمله و شرحى است بر «مختصر القدورى»، در فروع فقه حنفى.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (61 /5)، كشف الظنون (1633 ،1632 ،999)، معجم المؤلفين (30 /7)، هدية العارفين (703 /1)، رى باستان (329 /2).

بالوفيات (55 -53 /7).

/8)، كشف الظنون (1672 -1671)، معجم المؤلفين (171 /5)، نامه ى دانشوران (292 -291 /5)، هدية العارفين (517 /1).

و عشرين»؛ «مناقب العباس».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (194 /9)، دانشنامه ى ايران و اسلام (880 -879 /6)، دائرةالمعارف البستانى (708 /1)، ريحانه (234 /8)، سير النبلاء (396 -395 /19)، الكامل (285 /8)، كشف الظنون (1464 ،282)، الكنى والالقاب (428 -427 /1)، لغت نامه (ذيل/ بنومنده)، معجم المؤلفين (211 -210 /13)، نامه ى دانشوران (287 /5)، المستفاد من ذيل تاريخ بغداد (257 -256)، وفيات الاعيان (171 -168 /6)، هدية العارفين (520 /2).

الباب فى الكنى والالقاب»؛ «تاريخ اصفهان»؛ «معرفة الصحابه» يا «اسماء الصحابه»؛ «الناسخ والمنسوخ»؛ «التوحيد و معرفة اسماء اللَّه عزّ و جلّ و صفاته»؛ «الايمان».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (235 /6)، ريحانه (234 /8)، سير النبلاء (43 -28 / 17)، الكامل (230 /7)، كشف الظنون (1406 ،1103 ،589 ،89)، معجم المولفين (43 -42 /9)، الوافى بالوفيات (191 -190 /2)، هدية العارفين (57 /2).

در بيست مجلد؛ «جامع الرسائل»؛ «ناسخ الحديث و منسوخه».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (163 /7)، سير النبلاء (147 -146 /18)، لسان الميزان (374 -373 /6)، معجم المؤلفين (50 -49 /11)، ميزان الاعتدال (655 /3)، الوافى بالوفيات (131 -130 /4)، هدية العارفين (71 /2).

الغلاة»؛ «تفسير ابن مهزيار»؛ «التجمل والمروءة»؛ «المكاسب».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (178 /5)، ايضاح المكنون (349 ،346 ،336 ،328 ،321 ،319 ،301 ،293 ،289 ،283 ،280 ،278 ،273 ،198 /2 ،304 /1)، الذريعه (336 /24 ،214 /10 ،249 ،248 /4)، رجال الطوسى (417 ،403 ،381)، رجال النجاشى (76 -74 /2)، ريحانه (239 /8)، الفهرست للطوسى (231)، الكنى والالقاب (433 -432 /1)، لغت نامه (ذيل / على اهوازى)، مجالس المؤمنين (423 -421 /1)، معجم المؤلفين (247 /7)، مفاخر اسلام (126 ،107 /1)، هدية العارفين (674 /1).

(211 /3)، اعيان الشيعه (323 /7)، ايضاح المكنون (41 /2)، تاريخ ادبيات در ايران (187 /1)، ريحانه (266 /8)، الفهرست لابن النديم (174)، لغت نامه (ذيل/ سهل)، معجم الادباء (267 -266 /1)، معجم المؤلفين (286 /4).

مى توان به ابوعلى فارسى اشاره كرد.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :آتشكده ى آذر (39 -37 /1)، از سعدى تا جامى (301 -291)، ايضاح المكنون (488 /1)، با كاروان حله (274 -271)، تاريخ ادبيات در ايران (962 -951 /3)، تاريخ نظم و نثر (201 -200)، تذكرة الشعراء (314 -306)، حبيب السير (386 /3)، دانشنامه ى ايران و اسلام (926 -924 /7)، دايرةالمعارف فارسى (23 /1)، الذريعه (34 /9)، ريحانه (284 -282 /8)، سرآمدان فرهنگ (53 /1)، سيرى در شعر فارسى (89)، فرهنگ ادبيات فارسى (18 -17)، الكنى والالقاب (454 /1)، فهرست كتب چاپى (4 -2 /6)، لغت نامه (ذيل/ ابن يمين)، مجالس المؤمنين (672 -671 /2)، مجمع الفصحا (8 -1 /4)، مجمل فصيحى (ذيل/ سالهاى 769 ،743)، هدية العارفين (408 /2)، هفت اقليم (286 -285 /2).

اعتماد است. اما چون در فضيلت اميرالمؤمنين (ع)، حديث «انت سيد فى الدنيا سيد فى الاخرة» را نقل كرده، پاره اى از محدثان عامه از سر تعصب بر او خرده گرفتند و حديث او را منكر شدند.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :تاريخ بغداد (43 -39 /4)، تهذيب التهذيب (12 -11 /1)، الجرح والتعديل (ج 1، ق 41 /1)، دائرةالمعارف البستانى (571 /2)، سير النبلاء (369 -363 /12)، لسان الميزان (197 /8)، ميزان الاعتدال (82 /1).

به تصنيف و تأليف اشتغال داشت. از آثا وى: «التفسير»؛ «ثواب الاعمال»، در پنج مجلد؛ «السنن»؛ در چند مجلد؛ «السنة»؛ «طبقات المحدثين باصفهان و الواردين عليها»، در دو مجلد؛ «العظمة»، رساله اى در تاريخ.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (264 /4)، ريحانه (156 -155 /7)، سير النبلاء (280 -276 /16)، كشف الظنون (1439 ،1407 ،1406)، لغت نامه (ذيل/ عبدالله)، معجم المؤلفين (114 /6)، هدية العارفين (447 /1).

همچنان در شغل خود باقى ماند تا عاقبت به جهاتى سلطان بر او متغير شد. وى در شعر و نثر عربى مهارت بسيار و در هر دو شهرت داشت و داراى دو «ديوان» بود، يكى تازى و ديگرى فارسى. در بخارا درگذشت. ابوالفتح چند رساله ى در انشاء نيز نوشته است.[1]

برگرفته از كتاب :فرهنگ فارسي معين (جلد پنجم)

منابع زندگينامه :[1] الاعلام (144 / 5)، تاريخ ادبيات در ايران (458 -457 / 1)، تاريخ گزيده (690)، تاريخ نظم و نثر (45)، تذكره ى روز روشن (23)، دايرة المعارف فارسى (26 / 1)، لباب الالباب (64 / 1)، مجمع الفصحا (150 / 1)، مجمل فصيحى (ذيل/ سال 400)، نامه ى دانشوران (197 -173 / 4)، وفيات الاعيان (378 -376 / 3).

آن توجه بسيار داشتند و گفته اند كه عضدالدوله اين كتاب را از خود در سفر و حضر دور نمى داشت. از ديگر آثار وى: «الاماء الشواعر»؛ «الديارات»؛ «مقاتل الطالبين»؛ «اعيان الفرس»؛ «آداب الفرباء من اهل الفضل و الاداب»؛ «اخبار جحظة البرمكى»، «اخبار الطفيليين»؛ «اشعار الاماء و المماليك»؛ «جمهرة النسب»؛ «دعوة التجار»؛ «كتاب التنزيل فى اميرالمؤمنين (ع)»؛ «كتاب الخمارين و الخمارات»؛ «كتاب الغلمان المغنين»؛ «مجرد الاغانى » و « ديوان» شعر.[1]

اصفهانى على بن حسين (و. 284 ه.ق./ 897 م.- ف. 356 ه.ق./ 967 م.) نويسنده و اديب قرن چهارم. وى در ادب عرب شاگرد ابن دريد و ابن الانبارى و محمد- ابن جرير طبرى بود و كتاب مشهورش الاغانى (اغانى) است، ديگر از آثار او «مقاتل الطالبين»، «الاماء الشواعر» و «الديارات» است.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :[1] استادان موسيقى (31)، الاعلام (88 /5)، اعيان الشيعه (201 -198 /8)، تاريخ ادبيات در ايران (642 /1)، تاريخ الاسلام (حوادث 145 -143 /380 -351)، تاريخ برگزيدگان (274 -272)، تاريخ بغداد (400 -398 /11)، تاريخ در ايران (24 -23)، تاريخ هنرهاى ملى (736 -735 /2)، دانشنامه ى ايران و اسلام (978 -977 /7)، دائرةالمعارف البستانى (304 -303 /2)، دايرةالمعارف فارسى (26 /1)، الذريعه (377 -376 /21 ،742 /9 ،287 /8 ،250 -249 /2)، سرآمدان فرهنگ (82 -81 /1)، سير النبلاء (203 -201 -16)، طبقات اعلام الشيعه (قرن 184 -183 /4)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (189)، الفهرست للطوسى (379)، فوائد الرضويه (280 -278)، الكامل (25 /7)، كشف الظنون (1951 ،1947 ،1444 ،1256 ،756 ،605 ،419 ،360 ،161 ،129 ،128)، الكنى و الالقاب (139 -138 /1)، لسان الميزان (15 -13 /5)، لغت نامه (ذيل/

ابوالفرج)، معجم الادباء (136 -94 /13)، معجم المؤلفين (79 -78 /7)، مؤلفين كتب چاپى (213 -212 /4)، نامه ى دانشوران (58 -44 /4)، الوافى بالوفيات (26 -20 /21)، وفيات الاعيان (309 -307 /3)، هدية العارفين (681 /1).

پدر خود را از دست داده و در سن شباب شروع به تحصيل به امر مادر خود در شهر مزبور كرد كه آن روز يكى از مراكز علمى و فقه اصول بوده به تحصيل علوم دينى همت گماشت دوره سطح را در محضر اساتيد از جمله مرحوم حاج على اكبر يزدى كه از شاگردان مرحوم شيخ انصارى بوده است به پايان رسانيد تا مرتبه قريب الاجتهاد به نجف اشرف منتقل در مدتى بيش از ده سال از محضر مراجع عاليمقام مرحوم آيت اللَّه اصفهانى و آيت اللَّه نائينى و آيت اللَّه عراقى استفاده كرده به مرتبه عاليه اى از اجتهاد نائل آمد و از هر يك از علماء نامبرده گواهى صريح بر نيل مشاراليه به مرتبه اجتهاد صادر چنانچه تأليفات وى اين حقيقت را گواه است سپس چهل و شش سال قبل از فوت به درخواست جمعى از محترمين قزوين به وطن مألوف مراجعت با فضائل اخلاقى به امر تدريس و پرورش طلاب علوم دينى و ساير امور شرعى كه در عهده وظيفه يك عالم روحانى است همت گماشت و به آيه مباركه نفر عمل كرد تا آنگاه كه در سال 1393 هجرى در سن 84 سالگى دعوت حق را لبيك گفت.

برگرفته از كتاب :گنجينه دانشمندان (جلد ششم)

(ره) و با همكاري شخصيت هايي از قبيل آيت الله مصباح يزدي و آيةالله جنتي اداره مي شد تا سه سال پس از پيروزي انقلاب از درسهاي اين مدرسه استفاده مي كردم.

دروس سطح 2 و 3 را از درسهاي آزاد حوزه علميه استفاده كردم و در اين دوره از اساتيدي چون مرحوم آيةالله ذهني تهراني، مرحوم آيةالله اعتمادي و آيةالله اشتهاردي و آيةالله محقق داماد بهره بردم.

درس خارج فقه و اصول را از اساتيدي چون آية الله تبريزي، آية الله وحيد خراساني، آية الله بهجت، آية الله هاشمي شاهرودي و آيةالله مكارم شيرازي فرا گرفتم. حدود 12 سال در خارج فقه و اصول شركت كردم. از سال 1364 به دوره عمومي درسهاي موسسه در راه حق كه زير نظر آيت الله مصباح يزدي اداره مي شد وارد شدم، در اين دوره هاي درسي با فلسفه اسلامي، فلسفه غرب، فلسفه علوم تربيتي، اقتصاد اسلامي و علم اقتصاد (خرد، كلان، پول، بين الملل) فلسفه سياست، روانشناسي عمومي و تفسير قرآن آشنا شدم. علاقه وافر اينجانب به دفاع عقلاني از مباني اعتقادي اسلامي با انگيزه اصلي اينجانب براي ورود به اين دوره درسي و بعد درسهاي موسسه در راه حق به صورت تخصصي در بنياد فرهنگي باقرالعلوم عليه السلام ادامه يافت، در اين بنياد دوره فوق ليسانس فلسفه اسلامي را گذراندم و با پايان نامه اي در موضوع شيوه تحقيق در علوم فطري فارغ التحصيل شدم. اين دوره درسي در موسسه امام خميني (ره) ادامه يافت. با ورود به دوره دكتراي فلسفه تطبيقي (اسلام و غرب) مدرك دكتراي فلسفه تطبيقي را دريافت كردم.

از سال 1377 به عنوان

قائم مقام مديريت تحقيقاتي تدوين دائرة المعارف علوم عقلي اسلامي وارد شدم، اين بخش در ابتداي تشكيل خود بود. در اين سمت توانستم زمينه هاي رشد و پيشرفت اين تحقيقات را فراهم آورم. سپس به عنوان مسئول اين مركز كه وابسته به موسسه امام خميني (ره) است، از سوي حضرت آيت الله مصباح يزدي انتخاب شدم و هم اكنون نيز رياست اين مركز را به عهده دارم. در آشنايي با فلسفه اسلامي و غرب بيش از همه از استاد علامه حضرت آيت الله مصباح يزدي بهره بردم و سه جلد از مجلدات اسفار صدر المتالهين و كتاب برهان شفا و معارف قرآن از ايشان فرا گرفتم، در فلسفه كانت از استاد دكتر احمد احمدي و استاد دكتر حداد عادل استفاده كردم. منطق رياضي، فلسفه رياضي و نفس و بدن را از استاد دكتر پورعبدالله آموختم. منطق، اشارات و تاريخ فلسفه را از استاد فياضي بهره بردم و فلسفه تحليلي را از جناب حجةالاسلام والمسلمين آقاي صادق لاريجاني آموختم. بخشي از اسفار صدر المتالهين را از درسهاي آيةالله جوادي آملي استفاده كردم.

از سال 1363 تاكنون تدريسهاي متعددي در منطق، ادبيات عرب، فقه، فلسفه اخلاق، فلسفه سياست، هستي شناسي، معرفت شناسي داشته و دارم و علاوه بر پايان نامه هاي فوق ليسانس و دكترا مقالات متعددي در موضوعات تخصصي محض و كاربردي در بحث اعتقادي و سياسي و ... نگاشته ام، كه برخي از آنها چاپ شده است و برخي ديگر به تدريج در حال آماده شدن براي چاپ است.

ابوترابى از علماء معاصر شهرستان قزوين است. تولدش در قزوين واقع شده و بعد از دريافت گواهينامه ششم ابتدائى به امر پدرش در شهرستان قزوين شروع به تحصيل علوم دينى نموده بعد از تكميل ادبيات و اشتغال به فقه و اصول با كسب اجازه از پدرش به قم رهسپار شده و در پرتو و مراحم مرحوم آيت اللَّه حاج سيد محمدباقر قزوينى عم والامقام پدرش كه بعداً نسبت مصاهرت به ايشان را يافت به تحصيل ادامه داد بعد از تكميل سطح دوره خارج فقه و اصول را از محضر درس آيات عظام مراجع عاليمقام به ترتيب مرحوم آقاى حجت و كوه كمره اى و مرحوم طباطبائى بروجردى اعلى اللَّه مقامهما تا پايان حيات اين دو مرجع عاليقدر و آقاى موسوى ادام اللَّه ظله و مرحوم حاج آسيد محمد محقق معروف به داماد استفاده كرده و بحمداللَّه با كوشش و سعى بليغ بيشتر نتايج حاصله را به قيد كتابت اندوخته است و از آن همه تقريرات خمس مرحوم آيت اللَّه بروجردى قبل از فوت مشاراليه مقارن با فوت به طبع رسيد و در طى اين سير از محضر استاد عاليمقام علامه طباطبائى آقاى حاج سيد محمدحسين ادام الله ظله بكسب فلسفه و عرفان اشتغال داشته اين استاد بزرگوار بر اثر لطف و عنايات بيشترى كه با بعضى از شاگردان خود داشتند خلطه و آميزش با فضايل اخلاقى و صفات نفسانى كه از مزاياى مشاراليه معظم است عملا آنان را به تهذيب و تربيت اخلاقى هدايت مى فرمودند و به درخواست پدرش و جمعى از محترمين به قصد مراجعت به شهرستان قزوين حركت كرده و تاكنون هستند.

برگرفته از كتاب :گنجينه دانشمندان (جلد

ششم)

به زندان كرمانشاه و زندان كميته مشترك و پس از آن به زندان اوين منتقل كرد و او را مورد شكنجه و بازجويى قرار داد. پس از آزادى از زندان، فصل جديدى در فعاليتهاى سياسى ايشان آغاز شد و همراه با شهيد مجاهد، سيد على اندرزگو علاوه برمبارزات سياسي، به سازماندهى جهاد مسلحانه همت گماشتند و در اين دوره بارها مورد تعقيب ساواك قرار گرفتند.

مرحوم ابوترابى به واسطه حشر و نشر فراوان با شهيد اندرزگو، عميقاً با خصوصيات اخلاقى و صفات حسنه آن مجاهد فى سبيل الله آشنا شده بود و خاطرات بسيارى از او به ياد داشت. در توصيف شهيد اندرزگو فرموده است كه: ”شهيد سيد على اندرزگو، از يك اخلاق اسلامى در سطح بسيار بالا برخوردار بود و آن گونه بود كه قرآن مى فرمايد: ”... اشداء على الكفار و رحماء بينهم”.

مرحوم ابوترابي، با افرادى چون شهيد رجايى ارتباط نزديك و همكارى تنگاتنگى داشت و در جلسات ماهانه شهيد آيت الله بهشتى شركت مى كرد و از نزديك با آن شهيد عزيز در زمينه جذب نيروهاى فعال و تحصيلكرده همكارى داشت. وى همچنين با ساير مبارزان و علماى مجاهد دوران ستمشاهي، از جمله رهبر معظم انقلاب، حضرت آيت الله خامنه اى همكارى و ارتباط داشت.

با آغاز مبارزات انقلابى مردم ايران، او سر از پا نمى شناخت و خواب را بر خويش حرام كرده بود به طورى كه خود ايشان مى گفت: ”در آن روزهاى پر التهاب، كار ما سنگين بود و بسيار اتفاق مى افتاد كه در طول شبانه روز كمتر از يك ساعت مى خوابيديم”. در جريان پيروزى انقلاب،

فرماندهى گروهى از مردم كه كاخ سعدآباد را به تصرف در آوردند به عهده داشت و امكانات و وسايل موجود در كاخ را مورد حفاظت قرار داده و تحويل مقامات ذى صلاح داد. ايشان همچنين با همكارى برادرشان حجت الاسلام سيد محمد حسن ابوترابي، در تصرف پادگان لشكر قزوين نقش كليدى داشتند و از خروج اسلحه و ادوات و تجهيزات جنگى ممانعت كردند. پس از پيروزى انقلاب اسلامي، به عنوان رئيس كميته انقلاب اسلامى قزوين به خدمت محرومان و مستضعفان پرداخت و پس از آن با رأى مردم، به عضويت شوراى شهر قزوين انتخاب و رئيس شورا شد. همزمان با آغاز جنگ تحميلي، با لباس رزم به سوى جبهه رفت و در كنار شهيد دكتر مصطفى چمران در ستاد جنگهاى نا منظم به سازماندهى نيروهاى مردمى پرداخت و شخصاً به ماموريت هاى شناسايى رزمى و دشوار مى رفت. آزادى منطقه پر حادثه و خطرناك ((دب حردان)) به فرماندهى وى و در رأس يك گروه متشكل از يكصد رزمنده فداكار، يكى از اقدامات ايشان است.

مرحوم ابوترابى سرانجام در روز 26 آذر ماه سال 59 در جريان يكى از مأموريتهاى شناسايى كه براى تكميل شناسايى قبلى خويش انجام داد تا نيروهاى ستاد جنگهاى نامنظم آماده يك عمليات گسترده شوند، بر اثر اشتباه يكى از همراهان خود، در حالى كه هفت كيلومتر از نيروهاى خودى دور شده و تا 200 مترى دشمن پيشروى كرده بود، هنگام بازگشت مورد شناسايى دشمن بعثى قرار گرفت و گرچه مى توانست خود را از دام دشمن برهاند، اما چون قصد داشت همراهان خود را نجات دهد، با تانك و نفربر به

تعقيب وى پرداختند و نهايتاً به اسارت دشمن در آمد. مرحوم ابوترابى پانزده ماه اول اسارت را در سلولهاى زندانهاى بغداد و تحت شديد ترين شكنجه ها گذراند و در اراده پولادين اين مرد خدا خللى ايجاد نشد تا پس از سپرى كردن سختى هاى فراوان و دو بار تا پاى چوبه دار رفتن با لطف و رحمت الهى و امدادهاى غيبي، ايشان به اردوگاه و جمع اسيران ايرانى منتقل شد.

حجت الاسلام ابوترابى پس از حضور در جمع ساير اسيران، با رهبرى حكيمانه خود و با تمسك به ائمه معصومين (ع) و با معنويت و سعه صدر و حلم و بردبارى فوق العاده مكر و حيله دشمنان بعثى را بى تأثير نمود و شمع محفل ايران شد و در جهت تقويت روحيه مقاومت و ايمان آنان از هيچ اقدام و ايثارى دريغ نورزيد. هدف و راه را به آنان نشان مى داد و چون ابرى فياض، اميد و ايمان را بر آنان مى باريد. اردوگاههاى عنبر، موصل1، 3، 4 و رماديه و تكريت 5، 17، 18، و نيز سلولهاى زندانهاى بغداد شاهد خوبيها و مجاهدتهاى خستگى ناپذير آن عارف حكيم هستند. اين عارف مجاهد، پس از ده سال اسارت سرانجام در سال 1369، همراه با خيل آزادگان سرافراز به ميهن اسلامى بازگشت و به جاى آنكه پس از سى سال مبارزه و تلاش طاقت فرسا به استراحت بپردازد، راهى دشوارتر را در پيش گرفت و همراهى آزادگان و پى گيرى مشكلات آنان را وظيفه خود مى دانست و در اين راه تمام تلاش و توان خود را صرف كرد و در تاريخ 7/7/69 با

حكم رهبر معظم انقلاب در جايگاه نماينده ولى فقيه در امور آزادگان قرار گرفت و تمام سعى خويش را به كار بست تا آزادگان، مايه عزت و تقويت نظام جمهورى اسلامى باشند.

در دوره هاى چهارم و پنجم مجلس شوراى اسلامي، با رأى بالاى مردم قدرشناس تهران به عنوان نفر دوم و سوم مجلس راه يافت و در خانه ملت، با نطق هاى خود، مسئولين و كارگزاران نظام را به رعايت عدالت، توجه به توده مردم و حفظ ارزشهاى دينى نمود. مرحوم ابوترابي، تقويت و دفاع از نظام اسلامى و ولايت فقيه را واجب مى دانست و نسبت به شخص مقام معظم رهبرى ارادت و اعتقاد ويژه اى داشت و اطاعت از ايشان و تقويت معظم له را در هر مجلس و محفلى متذكر مى شد. آن مجاهد خستگى ناپذير، سرانجام در تاريخ دوازدهم خرداد 79 در حالى كه همراه پدر بزرگوارشان عازم مشهد مقدس و زيارت حضرت ثامن الحجج (ع) بودند، در جاده بين سبزوار و نيشابور، براثر تصادف جان به جان آفرين تسليم كرد و ارواح آن عالمان وارسته از خاك به افلاك پر كشيده و به لقاء الله پيوستند. اين بزرگوار در صحن آزادي حرم مطهر امام رضا (ع) غرفه 24 به خاك سپرده شد.

تا سال 1358 به كار كشاورزي و مشاغل آزاد مشغول بودم، تا اينكه پس از پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي در سال تحصيلي 58 _ 59 توفيق ورود به حوزه علميه قم را يافتم.

دروس مقدماتي تا سطح عالي را سال 1366 به پايان رساندم و از سال 67 در درس خارج اصول از محضر آيات عظام: فاضل لنكراني و شيخ جواد تبريزي و شيخ جعفر سبحاني و در درس خارج فقه از محضر حضرات آيات عظام: شيخ جواد تبريزي و جوادي آملى و احمدي فقيه يزدي و برخي ديگر از بزرگان استفاده فراوان نمودم. در خلال سالهاي مذكور حداقل يك سال از درس تفسير حضرت آيت الله مشكيني و دو سال از درس تفسير استاد فرزانه جوادي آملى با قرآن بيشتر آشنا شده و مأنوس گشتم، كه ذوق حلاوت آن سبب شد تا در سال تحصيل 73 _ 74 در رشته تخصصي تفسير و علوم قرآن حوزه علميه شركت نمايم، كه به لطف حق تعالي در سال 76 _ 77 دوره را به پايان رسانده، كه مهر ماه سال 1384 از رساله سطح چهار (دكترا) با عنوان «پژوهشي در تفاسير روايي شيعه» دفاع نمودم.

در خلال سالهاي 61 تا 75 در دروس كلام، فلسفه و عرفان از محضر اساتيد فرزانه و آيات عظام: حسن زاده آملى، جوادي آملى، عسكري گيلاني و انصاري شيرازي استفاده شايان بردم. همزمان با تحصيلات به فعاليتهاي تدريسى، تحقيقى، تاليفي و تبليغي در حد توان پرداختم و نيز در طول هشت سال دفاع مقدس حداقل به مدت يك سال توفيق حضور در جبهه هاي حق عليه باطل به شكل رزمي، تبليغي را

داشتم.

در حال حاضر با برخي از مراكز تحقيقى و نيز در مركز جامعة الزهراء (س) در بخش امور پايان نامه به راهنمايي دانش پژوهان، همكاري دارم.

فقه او به طور كلى از جهت استدلال عالى و غالباً قاطع است و كمتر جنبه ى عملى را در نظر مى آورد. او علاوه بر به كارگيرى رأى و قياس كمتر حاضر است كه مانند ارباب مذاهب ديگر از سنّت در برابر احاديث آحاد دست بكشد. ابوحنيفه در كلام نيز دست داشته است. وى مدتى زندانى شد و سرانجام در زندان وفات كرد. مقبره ى وى در اعظميه ى بغداد است. او شاگردان زيادى داشت از جمله: زفر بن هذيل، داوود طائى، ابويوسف قاضى، ابومطيع بلخى، محمد بن حسين شيبانى، اسد بن عمرو بجلى، حسن بن زياد لؤلؤى و پسرش حمّاد بن ابى حنيفه و عبداللَّه بن مبارك و جارود نيشابورى و عبدالكريم جرجانى و ابونعيم و وكيع. از آثار او: كتاب «مسند»، در حديث كه جمع آورى شاگردان اوست؛ «المخارج»، در فقه كه روايت ابويوسف از اوست. برخى به غلط كتابهايى را به او نسبت داده اند از جمله: «فقه الاكبر»، كه عقايد اصيل ابوحنيفه را نشان مى دهد؛ «العالم والمتعلّم»؛ «فقه الاَبسَط».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (5 -4 /9)، تاريخ ادبيات در ايران (77 -76 /1)، تاريخ ادبى ايران (402/1)، تاريخ بغداد (454 -323 /13)، التاريخ الكبير (81/8)، تعليقات اسرار التوحيد (654)، تهذيب التهذيب (403 -401 /10)، الجرح والتعديل (ج 4، ق 450 -449 /1)، دانشنامه ى ايران و اسلام (1029 -1027 /8)، دائرةالمعارف الاسلاميه (322 -330 /1)، روضات الجنات (162 -153 /8)، سير النبلاء (403 -390 /6)، الفهرست ابن نديم، ترجمه (375 -373)، الكامل (30/5)، كشف الظنون (1680 ،1437 ،1287)، كشف المحجوب (112)، الكنى والالقاب (56 -53 /1)، لغت نامه (ذيل/ ابوحنيفه)، مجمل فصيحى (ذيل/ سالهاى 80 و 150)،

معجم المؤلفين (105 -104 /13)، وفيات الاعيان (415 -405 /5)، هدية العارفين (495/2).

/2)، تاريخ ادبيات زبان عربى (315 -296)، تاريخ بغداد (450 -436 /7)، خاندان نوبختى (23 -21)، دائرةالمعارف البستانى (371 -368 /2)، دايرةالمعارف فارسى (36 /1)، روضات الجنات (51 -36 /3)، رياض العلماء (526 -525 /5)، ريحانه (290 -287 /7)، الفهرست ابن نديم، ترجمه، (267 -266)، الكنى و الالقاب (168 /1)، لغت نامه (ذيل/ ابونواس)، مجالس المومنين (583 -582 /2)، الوافى بالوفيات (286 -283 /12)، وفيات الاعيان (104 -95 /2).

/2)، الكامل (21 /8)، مجمل فصيحى (ذيل/ سال 431).

از بغداد و ابوبكر بن سنى از دينور به او اجازه حديث دادند. وى از سال 356 ق براى تكميل تحصيلات به خراسان، خوزستان، عراق و حجاز سفر كرد و استادان بسيار ديد و از ابواحمد حاكم و ابن حمدان و ابو عبدالرحمان سلمى در نيشابور و از ابوزرعه استرآبادى در استرآباد و از محمد بن احمد غطريفى در گرگان و از محمد بن احمد بن سختويه در شوشتر و ديگران حديث شنيد. در مورد وى گفته اند: كه بيش از چهار صد و سى عالم حديث به او اجازه ى روايت دادند كه براى بعضى از آنان وى تنها راوى شناخته شده است. از جمله آثارش: «منقبة المطهرين و مرتبة الطيبين»؛ «ما نزل من القرآن فى اميرالمؤمنين (ع)»؛ «حلية الاولياء و طبقات الاصفياء»؛ «تاريخ اصفهان» يا «ذكر اخبار اصفهان»، در دو مجلد كه در 1931 م در ليدن چاپ شد؛ «المستخرج على الصحيحين»؛ «دلائل النبوه»، در سيره پيامبر (ص)؛ «معرفة الصحابة»؛ «تاريخ بلد»؛ «فضايل الصحابة»؛ «النفاق»؛ «علوم الحديث»؛ «طب النبى»؛ «كتاب الطب» يا «الشفا فى الطب»؛ «الاربعين» يا «كتاب المهدى»، در حالات حضرت مهدى (عج)؛ «مختصر الاستيعاب»؛ «رياضه المتعلم»؛ «معجم الشيوخ»؛ «حرمة المساجد».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (150 /1)، اعيان الشيعه (438 /2)، تتمة المنتهى (393)، دانشنامه ى ايران و اسلام (1120 -1118 /8)، دايرةالمعارف فارسى (36 /1)، الذريعه (143 /15 ،81 /7 ،396 /6 ،232 /3)، روضات الجنات (285 -282 /1)، ريحانه (286 -285 /7)، سير النبلاء (464 -453 /17)، الكامل (18 /8)، كشف الظنون (1739 ،1735 ،1672 -1671 ،1465 ،1435 ،1433 ،1422 ،1411 ،1279 ،1276 ،1209 ،1095 ،1055 ،938 ،760 ،689 ،282 ،116

،53)، لسان الميزان (38 /8 ،304 -303 /1)، لغت نامه (ذيل/ احمد)، الكنى و الالقاب (168 -165 /1)، مجمل فصيحى (ذيل/ سال 430)، معجم المؤلفين (283 -282 /1)، الوافى بالوفيات (84 -81 /7)، وفيات الاعيان (92 -91 /1)، هدية الاحباب (43 -42)، هدية العارفين (75 -74 /1).

به نام كعبه ى خراسان شهرت يافت، وى پيوسته در خانقاه نمى ماند، دوبار به هرات سفر كرد و سى و هشت بار به حج رفت و مدتى در بخارا و سمرقند به سر برد، در همين دو شهر بود كه برجسته ترين پيروان خود كه بعدها جانشينان وى شدند به دست آورد. ابويعقوب در هرات وفات يافت و در مرو دفن شد. شرح «منازل السائرين» خواجه عبداللَّه انصارى از جمله آثار وى است كه مفقود شده است.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :اوراد الاحباب (74 -72)، تذكرة الشعراء (109)، دانشنامه ى ايران و اسلام (1131 /9)، رشحات عين الحياة (مقدمه/ 36 -13 ،43 -40)، سير النبلاء (69 -66 /20)، مجمل فصيحى (ذيل/ سالهاى 466 و 535)، نفحات الانس (380)، وفيات الاعيان (81 -78 /7)، هدية العارفين (552 /2).

«شرح كتاب ابن عبدالحكم الكبير»؛ «فضل المدينه على مكة».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (98 /7)، تاريخ الاسلام (حوادث 582 -580 /380 -351)، تاريخ بغداد (463 -462 /5)، ريحانه (72 /1)، سير النبلاء (334 -332 /16)، الفهرست لابن النديم (283)، مجمل فصيحى (ذيل/ سال 375)، معجم البلدان (106 /1)، معجم المؤلفين (241 /10)، الوافى بالوفيات (308 /3)، هدية العارفين (50 /2).

محامد آداب ايشان استفاده نموده و چند سالى در مسجد سليمى خيابان ناصر خسرو اقامه جماعت و بعد در مسجد باب الحوائج خيابان صفا شهباز به اداء وظيفه دينى و روحى اشتغال يافته تا در ايام فاطميه كه در سال 1392 قمرى كه در منزلش مجلس سوگوارى منعقد بود بسكته قلبى بدرود حيات گفته و با تشييع مجلّلى حمل بقم و در جنب وادى السلام قم مدفون گرديده است.

از آثار ايشانست تعمير ماسجد خاصه تجديد بناء مسجد جامع ابهر كه از آثار قديمه ميباشد كه توسط آنمرحوم آباد گرديده و نيز مدرسه براى طلاّب علوم دينى احداث و بنا نموده و چندين طلبه را تكفل و تشويق بتحصيل علوم دينى نموده كه از فضلاء امروز ابهر و حوميه آن در قم ميباشند.

برگرفته از كتاب :گنجينه دانشمندان (جلد سوم)

و از دنيا رفت. ابيوردى از اسماعيل بن مسعده ى جرجانى، عبدالوهاب بن محمد بن الشهيد و ابوبكر بن خلف شيرازى حديث شنيد و از ابومحمد حسن بن احمد سمرقندى و عبدالقاهر جرجانى، روايت كرد. محمد بن طاهر مقدسى در كتاب «انساب» خويش از ابيوردى بسيار روايت كرده است. از آثار وى: «قبسة العجلان فى نسب آل ابى سفيان»؛ «المجتبى من المجتنى»؛ «المختلف و المؤتلف»؛ «طبقات العلم»؛ «تعلة المشتاق»؛ «كوكب المتأمل»؛ «كتاب فى انساب»؛ «الدرة الثمينة»؛ «تاريخ ابيورد و نسا». وى صاحب «ديوان» شعرى است در سه بخش: «عراقيات»، «نجديات» و «جديات». او را در مرثيه امام حسين (ع) قصيده اى است.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (209 /6)، اعيان الشيعه (102 /9)، تاريخ ادبيات در ايران (239 /2)، دانشنامه ى ايران و اسلام (1146 /9)، الذريعه (35 /17 ،96 /8 ،219 /4)، روضات الجنات (19 /8)، رياض العلماء (29 -30 /5)، ريحانه (72 /1)، طبقات اعلام الشيعه (قرن 247 /6)، الكامل (268 -267 /8)، كشف الظنون (1942 ،1930 ،1637 ،1105 ،945 ،774 ،398 ،281)، الكنى و الالقاب (11 -10 /2)، لغت نامه (ذيل/ ابيوردى)، معجم الادباء (266 -234 /17)، معجم المؤلفين (314 /8)، الوافى بالوفيات (93 -91 /2)، وفيات الاعيان (449 -444 /4)، هدية العارفين (82 -81 /2).

يمن شد و در آنجا مجلس درس داير كرد. وى از زاهدان زمان، و بر مذهب غلاة و اهل تفويض بود. از آثار وى: «ربيع الجنان فى المعانى و البيان»؛ حاشيه بر شرح قطب الدين رازى بر «مطالع الانوار» سراج الدين ارموى.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :دانشنامه ى ايران و اسلام (1147 -1146 /9)، روضات الجنات (38 -37 /4)، ريحانه (42 /2)، كشف الظنون (1716 ،833)، معجم المؤلفين (251 -250 /3)، هدية العارفين (287 /1).

در تهران عهده دار شد.

فعاليتهاي آموزشي : منصوره اتحاديه پس از كسب درجه دكتري، در گروه تاريخ دانشگاه تهران مشغول تدريس شد.

ساير فعاليتها و برنامه هاي روزمره : منصوره اتحاديه ضمن تاليف و تحقيق، دست به سفرهاي مطالعاتي و شركت در سمينارهاي خارجي نيز زده است و بدين ترتيب بر پشتوانه هاي علمي خود افزوده است.

--------------------------------------------------------------------------------

آثار :

1 احزاب سياسي در مجلس سوم (1334 - 1333 ه_ ق)

2 پيدايش و تحول احزاب سياسي مشروطيت دوره اول و دوم مجلس شوراي اصلي

3 حرفي از هزاران، كاندر عبارت آمد، وقايع تبريز و رشت1335-1326 هجري قمر

4 خاطرات و اسناد حسين قلي خان نظام السلطنه ما في

5 خاطرات و اسناد محمد علي غفاري، نايب اول پيشخدمت باشي (تاريخ غفاري)

6 رضا قلي خان نظام السلطنه

7 زمانه، زندگي و كارنامه ي بيهقي

8 زندگي نامه حاج محمد حسين كمپاني، امين دار الضرب

9 سفرنامه كرمان و بلوچستان

10 سياق معيشت در عصر قاجار حكمراني و ملكداري مجموعه اسناد عبدالحسين ميرزا فرمانفرما

11 گزيده اي از مجموعه اسناد عبدالحسين ميرزا فرمانفرما، از 1325 تا 1340 هجري قمري

12 گوشه هايي از روابط خارجي ايران

13 مجلس و انتخابات: از مشروطه تا پايان قاجاريه

14 مرامنامه ها و نظام نامه هاي احزاب سياسي ايران در دوره دوم مجلس شوراي ملي

15 نخبه سيفيه، در تاريخ و جغرافياي استرآباد به انضمام ترانه هاي عاميانه تركمن

16 نصرت الدوله: مجموعه مكاتبات، اسناد، خاطرات ...

17 واقعات اتفاقيه در روزگار (تاريخ مشروطه)

بسيار ساعى و جدى و در اين موضوع (لا يخافه لومه لائم) بوده تا در شب پنجشنبه پنجم ماه شعبان 1384 قمرى كه در هنگام انجام وظيفه در بالاى منبر بسكته قلبى بدرود حيات گفته و در رواق مطهر نزديك درب حرم شريف مدفون گرديده است.

از آثار اوست تفسير اثنى عشرى در 14 جلد كه در حيات آن مرحوم طبع و نشر گرديده و ديگرى رساله اى در اخبار و احاديث و رساله اى در اصول عقايد كه بطبع رسيده است.

برگرفته از كتاب :گنجينه دانشمندان (جلد چهارم)

-2028 ،1750 ،1616 ،1493 ،953 ،494 ،97)، لغت نامه (ذيل/ ابهرى)، معجم المؤلفين (315 /12)، وفيات الاعيان (313 /5)، هفت اقليم (190 -189 /3).

ساعت» و «خرس وكوزه عسل» و «دزده و مرغ فلفلي» و... از آن جمله اند.

خودش دربارۀ تحصيلش مي گويد:«چند ماهي رشتۀ رياضي خواندم. چون شيطان بودم، بيرونم كردند. جايي اسمم را ننوشتند و مجبور شدم بروم مدرسۀ مروي در محلّۀ ناصرخسرو. چهارم و پنجم را آن جا خواندم و ششم را دارالفنون. انصافاً هم سطح اين دو مدرسه بالا بود. ما بيست و پنج نفر بوديم كه بيست و چهار نفرمان براي دورۀ ليسانس پذيرفته شديم. سال سي و نه دانشكدۀ حقوق قبول شدم. بچه ي درس نخوان شاگرد اوّلي بودم!» و ايضاً بخوانيد خاطره اي از دوران تحصيل ايشان:«يادم هست يك بار چون بچّۀ زرنگ كلاس بودم، همه امتحان رياضي را از روي دست من نوشتند. معلّممان ديد كه برگه ام را آويزان كرده ام كه بقيه ببينند، با خودكار قرمز بالاي برگه نمرۀ يك گذاشت و رفت. همه آن امتحان را هجده شدند و من، يك! جالب اين جاست كه رفقا هنوز هم اين خاطرۀ بد من را به عنوان خاطرۀ شيرين دورۀ تحصيلشان همه جا تعريف مي كنند»

احترامي در عرصۀ طنز به خاطر تسلّط بر ادبيات فارسي از سبك ها و قالب هاي گوناگون استفاده مي كند.

وي در روز چهارشنبه، 23 بهمن 1387 بر اثر نارسايي قلبي، در يكي از بيمارستان هاي تهران درگذشت.

مدرن سينه و استاد راهنماى 6 پايان نامه دكترا و تخصصى در هر سال از سال 1348 تاكنون.

تأليفات

تعداد تأليفات (نگارش يا ترجمه كتاب) به زبان فارسى: 4

تعداد تأليفات (نگارش يا ترجمه كتاب) به زبان خارجى:-

زمينه علمى تأليفات:

ريه و طرق جراحى مدرن، قلب و ريه مصنوعى و جراحى قلب باز.

مقالات

تعداد مقالات به زبان فارسى: 2، تعداد مقالات به زبان خارجى:-

زمينه علمى مقالات:

پيوند كولون در تنگيهاى ساده و بدخيم مرى، گاستروكتومى، انرونانژكتومى.

برگرفته از كتاب :شرح حال تخصصي استادان و دانشياران كشور (جلد دوم)

رسانيده سپس به درس خارج آيات عظام شركت نموده و اكنون به تدريس متون فقه و اصول و مباحثات خصوصى اشتغال دارند.

از تأليفات ايشانست كتابى بنام (همه به سوى خدا) كه در سال 1382 قمرى بطبع رسيده است.

برگرفته از كتاب :گنجينه دانشمندان (جلد پنجم)

را از اين دو بزرگوار فيض ببرم و هنوز ادامه دارد و اكنون مشغول تدريس اسفار و تمهيد و كفايه و خارج اصول مى باشم.

مباحث روانشناسى را مدت هفت سال با تحقيق و پژوهش ادامه دادم و به مقطع صاحب نظرى رسيدم و اكنون در حد كارشناسى، استفاده مى گردد. و اين دانش باعث شد كه در زمينه هاى مختلف اجتماعى، فرهنگى وارد شوم و از اطلاعات به روز استفاده كامل نمايم.

منابع زندگينامه :مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي

كتاب :گلزار مشاهير

سال 1367 حضور در خارج فقه و اصول را آغاز نمودم.

علمى شيعه موجى عليه او برخاست . افكار او رنگى از عرفان و حكمت داشت. عقايد و آراء شيخ احد به وسيله ى شاگردش سيد كاظم رشتى تقرير و توضيح شد و طريقه ى ايشان به نام طريقه يا مذهب شيخيه موسوم گشت. احسائى عاقبت در سفر حج، بين راه، وفات يافت و در مدينه در جوار قبور ائمه اطهار (ع) دفن شد. آثار عمده ى او عبارت است از: « شرح الزيارة الجامعة الكبيره»؛ «شرح حكمت عرشيه ى ملاصدرا»؛ «جوامع الكلم»؛ «شرح فوايد»؛ «شرح المشاعر» ملاصدرا؛ «رساله فى بيان حقيقة العقل و الروح و النفس بمراتبها»؛ «الاجازات»؛ «الاجتهاد و التقليد»؛ «مباحث الالفاظ»، در اصول؛ «كتاب فى احكام الكفّار»؛ «حياة النفس»؛ «حقيقة الرؤيا و اقسامها».

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :الاعلام (124 /1)، اعيان الشيعه (593 -589 /2)، ايضاح المكنون (705 ،475 ،474 348 ،209 ،205 ،203 /2 ،567 ،564 ،474 ،425 412 ،372 ،339 ،305 ،267 ،222 ،206 ،205 /1)، دانشنامه ى ايران و اسلام (1204 -1202 /9)، دايرةالمعارف فارسى (63 /1)، الذريعه (71 /18 ،133 /13 ،124 /7)، روضات الجنات (97 /1)، ريحانه (82 -78 /1)، طرائق الحقائق (339 -337 /3)، قصص العلماء (49 -47)، لغت نامه (ذيل/ احمد احسايى)، مؤلفين كتب چاپى (349 -345 /1)، معجم المؤلفين (229 -228 /1)، مكارم الآثار (1138 -134 /4)، هدية العارفين (185 /1)، يادداشتهاى قزوينى (148 /8)، يادگار (س 1، ش 4، ص 47 -30)، يغما (س 14، ش 10، ص 448 -440).

مكتب تند پدرش در تشيع بود و در سفرهاى ايران و عراق او را همراهى مى كرد. بيش از ده تأليف در كلام و تفسير، نزديك به شيوه ى فلسفى پدرش، دارد كه برخى از آنها چاپ شده است. علينقى در كرمانشاه درگذشت و چون انتقال جنازه را حرام مى دانست، در همان جا به خاكش سپردند. وى شعر نيز مى سرود و «ديوان» اشعارش به چاپ رسيده است. از آثارش: «نهج المحجة»، در امامت؛ «منهج السالكين» يا «منهاج السالكين»، در اخلاق؛ «المعاد»؛ «واضح المنار فى علم الاسرار»؛ «رسالة فى القصة الموسى و الخضر»؛ «رسالة العلم»؛ «الرد على رسالة بعض العرفا»؛ «مشرق الانوار» در حكمت.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :دانشنامه ى ايران و اسلام (1204 /9)، الذريعه (12 -11 /25 ،424 /24 ،189 ،161 /23 ،173 /21 ،195 /20 ،98 /17 ،316 /15 ،197 /10 ،763 /9)، مؤلفين كتب چاپى (602 /4)، معجم المؤلفين (255 -254 /7).

سؤال شيخ عبداللَّه قطيفى نگاشته طريقت پدر را به وضوح انكار كرده است.

برگرفته از كتاب :اثرآفرينان (جلد اول-ششم)

منابع زندگينامه :اعيان الشيعه (592 /2)، الذريعه (30 /11 ،141 /1)، روضات الجنات (100 /1).

ايشان بهره جست. آنگاه به دانشسراي تهران راه يافت و پس از آن بيش از ده سال را به تجربه و تحصيل در دانشكده هنرهاي زيبا و حضور در نمايشگاه هاي هنري سپري كرد تا سرانجام موفق به ارائه ي هنر « نقاشيخط » شد. وي پس از سال هاي 1338 به بعد ، توجه خود را بر روي آثار ميرعماد قزويني متمركز نمود و بعدها هنر خط را در دوره ي قاجار كاويد.

خاطرات و وقايع تحصيل : محمد احصائي ، با ذكر خاطره اي از دوران تجربه اندوزي هاي خود مي گويد : « در بهار 1354 ، در روزه داري هاي ادواريم ، در يك حالتي از مواجهه ي شديد عاطفي با كلام « الله » ، كه يكسره ذهن و دل مرا به تصرف گرفته بود ، حدود دويست قطعه كار انجام شد كه تكنيك اجراي آن ، حضور دائم و آمادگي شديد روحي را مي طلبيد ؛ ضرباهنگي كه هدايت قلم را « قلب » به عهده داشت ».

مشاغل و سمتهاي مورد تصدي : محمد احصائي ، مشاور رئيس مؤسسه ي مطالعات و تحقيقات فرهنگي در قسمت چاپ و انتشارات مي باشد.

فعاليتهاي آموزشي : محمد احصائي ، سال ها به عنوان آموزگار ادبيات فارسي و خط در دبستان هاي جهان تربيت و شهر ري ، مدرس گروه هنرهاي تجسمي دانشكده هنرهاي زيبا ي دانشگاه تهران و دانشگاه هنرهاي تزئيني و عضو رسمي هيئت علمي دانشگاه تهران به فعاليت هاي آموزشي اشتغال داشته است.

مراكزي كه فرد از بانيان آن به شمار مي آيد : محمد احصائي ، عضو هيئت مؤسس « انجمن

هنرمندان نقاش ايران » مي باشد.

ساير فعاليتها و برنامه هاي روزمره : محمد احصائي ، گرافيست ، خوشنويس ، مؤلف و كارشناس هنر ، عضو شورايعالي هنرهاي تجسمي كشور ، عضو شورايعالي انجمن خوشنويسان ، اديتور كتاب هاي هنر در سازمان كتاب هاي درسي ايران و احياگر كاربرد خطاطي در معماري اسلامي مي باشد. وي در بيست سال اخير ، به جمع آوري و مطالعه ي عميق روي كارهاي اساتيد متقدم خويش پرداخته و قلم « محقق » و « ريحان » - كه در جهان اسلام به قلم هاي ايراني مشهورند - دستاورد كار مداوم او در اين سال ها است.

آرا و گرايشهاي خاص : نستعليق محمد احصائي ، آميزه اي از شيوه ي « مير » و « ميرزا غلامرضا اصفهني » و « ميرحسين » با بعضي ملاحظات امروزي است و كاربرد گرافيكي در خوشنويسي وي ، از وجوه مشخصه اي است كه موجب تفاوت فاحش از ديگر خوشنويسان معاصر شده است. كارهاي « كلام الله » احصائي به چهار گروه تقسيم بندي مي شوند كه عبارتند از : نقاشي خط ها ، الله ها ، كارهاي در ارتباط با معماري ، و احياي قلم محقق و ريحان. وي در حوزه ي « نقاشي خط » با قلم « ثلث » و « محقق » با ياري گرفتن از « كلام الله » ، به خلق آثار بديعي دست زده است.

جوائز و نشانها : محمد احصائي ، در هفتمين نمايشگاه بزرگ قرآن كريم تهران در سال 1378 ، به جهت « خوشنويس ممتاز آيات قرآني » در قطعات و كتيبه ها

، به ويژه احياي خطوط ريحان و محقق ، و بهره گيري مناسب از خط و گرافيك و نقاشيخط در آثار خود ، همچنين استفاده از كلمه ي مباركه ي الله به صورت هاي متنوع در آثار و كتيبه نگاري ، به عنوان « خادم برگزيده » شناخته شد.

چگونگي عرضه آثار : محمد احصائي در زمينه ي تشكيل نمايشگاه هاي مختلف در ايران و خارج از كشور نيز فعاليت دارد كه دستاورد آن ، ارائه ي آثاري متفاوت در زمينه ي خط است كه در گرافيك و معماري كاربرد فراواني دارد. نمونه هايي از اين نمايشگاه ها عبارتند از : نمايشگاه گالري سيحون ، فستيوال بين المللي نقاشي در كاني سومر فرانسه ، نمايشگاه جمعي جهان در بال سوئيس ، نمايشگاه هنرمندان ايراني در پكن و شانگهاي جمهوري خلق چين ، نمايشگاه جمعي در دانشكده هنرهاي زيباي ايران و ... .

--------------------------------------------------------------------------------

آثار :

1 تحرير قرآن مجيد به قلم « محقق »

2 خوشنويسي سوره علق به ابعاد 120 × 110 سانتي متر با رنگ و روغن روي بوم

ويژگي اثر : اين اثر ، اكنون جزء گنجينه ي آثار مجموعه ي موزه ي هنرهاي معاصر تهران قرار دارد.

3 كتيبه اي به قطع 400 مترمربع واقع در دانشكده الهيات

4 كتيبه ي سردر ورودي موزه ملي ايران ( ايران باستان )

ويژگي اثر : اين اثر ، آيه اي از قرآن مجيد به شيوه ي « محقق »

و « برجسته » با لعاب زر است.

5 مجموعه ي « الله »

رسائل، مكاسب و كفايه را گذراندم. پس از آن همزمان با شروع درس خارج فقه و اصول حضرت آيت الله العظمي وحيد خراساني، باقيمانده دوره متوسطه را به صورت متفرقه خواندم.

درس خارج اصول از ابتدا بر اساس كفاية الاصول از سال 1369 شروع و در سال 1386 به پايان رسيده است. درس خارج فقه در سالهاي 69 و 70 مباحث صلاة بوده است و پس از آن مباحث فقه المعاملات (از ابتداي بيع) بر اساس مكاسب شروع شده كه تاكنون ادامه دارد.حدوداً ده سال همزمان با درس خارج فقه و اصول حضرت آيت الله وحيد خراساني از محضر درس خارج مباحث طهارت تا خمس (بر اساس عروه) حضرت حجةالاسلام حاج شيخ محسن وحيد خراساني نيز استفاده برده ام.

از سال 1371 جهت تحصيل در رشته حقوق وارد دانشگاه مفيد شده ام كه اكنون در حال تدوين رساله در مقطع دكتري مي باشم. امتحان جامع نيز سپري شده است.

در زمان تحصيل دروس حوزوي، به صورت پراكنده از مباحث ادبيات گرفته تا فقه و اصول تدريس داشته ام كه بيشتر آنها را در خاطر ندارم. پس از اخذ مدرك كارشناسي ارشد نيز دروس تخصصي رشته حقوق را از جمله در دانشگاه آزاد اسلامي اهواز تدريس كرده ام.

و در واقع جرقه شوقي را كه معلمان ابتدايي او زده بودند به آتش اشتياقي براي مطالعه بدل كرد. در سال 1347 دررشته حقوق دانشگاه پذيرفته شد كه به احترام پدر وارد دانش سراي عالي شد و در سال 1351 مدرك كارشناسي خود را از دانشگاه علامه طباطبايي گرفت و بعد از يك وقفه طولاني به دليل حوادث انتقلاب اسلامي در سال 1364 مدرك كارشناسي ارشد خود را نيز اخذ كرد و در سال 1370 در دانشگاه آزاد اسلامي واحد كرج تحصيلات خود را ادامه داد و از پايان نامه دكتري خود دفاع كرد. منيره احمد سلطاني نيز يكي از همان استادان برجسته و با پشتكاري است كه نكات پيچيده در ادبيات را بيان مي كند و با اين انديشه آثار برجسته اي از خود به جا گذاشته است.

گروه : علوم انساني

رشته : اديان خارجي

اوضاع اجتماعي و شرايط زندگي : منيره احمد سلطاني در سال 1331 در تهران متولد شد. پدرش مردي آگاه و روشن بين بود و در آن ايام به همان اندازه كه تحصيلات پسرانش اهميت داشت، تحصيل دخترش نيز حائز اهميت بود.

تحصيلات رسمي و حرفه اي : _ گذراندن دوره ابتدايي و راهنمايي در تهران _ دريافت مدرك كارشناسي از دانشسراي عالي، سال 1351 _ دريافت مدرك كارشناسي ارشد سال 1364 از دانشگاه علامه طباطبايي _ دريافت مدرك دكتري 1370 دانشگاه آزاد واحد كرج - گذرادن دوره بهداشت و پزشكياري در دانشگاه تهران

خاطرات و وقايع تحصيل : منيره احمد سلطاني بين سال هاي 1347 تا 1351 در دانشسراي عالي سرگرم تحصيل بود و كارشناسي خود را گرفت. در همين ايام به

خاطر كار مجبور شد به لنگرود برود و همسرش عبدالحسين فرزاد (مترجم و استاد دانشگاه) هم با او به آنجا رفت. يك سال بعد مأموران ساواك عبدالحسين فرزاد را دستگير كردند و در اين روزها منيره احمدسلطاني ايام سختي را سپري كرد چون مجبور بود _ با اين كه شاغل بود _ بدون همسرش زندگي و فرزندان را اداره كند. يك سال و اندي بعد وقتي فرزاد از زندان آزاد شد، از آموزش و پرورش اخراج شده بود و همين امر موجب شد كه فرزاد هم بتواند به تحصيلاتش ادامه دهد. در اين ايام منيره احمدسلطاني در لنگرود زندگي مي كرد. در سال 1356 به تهران آمد و در دبيرستان فرزانه _ در منطقه سيزده _ سرگرم تدريس شد.

فعاليتهاي ضمن تحصيل : منيره احمد سلطاني در سال 1356 از لنگرود به تهران آمد و در دبيرستان فرزانه سرگرم تدريس شدو بعد از دوره كارشناسي ارشد مدتي به عنوان مدرس تربيت معلم درس "ادبيات كودكان و نوجوانان" تدريس ميكرد

استادان و مربيان : در زمان سپري كردن دوره آموزش عالي و كارشناسي ارشد و دكتري توانست از محضر استادان بسيار برجسته استفاده كند، استاداني چون دكتر تفضلي، دكتر سادات ناصري، دكتر زرين كوب، دكتر مشكور، دكتر ضياءالدين سجادي، دكتر شفيعي كدكني، دكتر جعفر شعار، دكتر استعلامي، دكتر شميسا، دكتر شهيدي، دكتر پورنامداريان، دكتر ابوالقاسمي و ديگر استادان...

همسر و فرزندان : همسر وي عبدالحسين فرزاد _ مترجم و استاد دانشگاه است.

فعاليتهاي آموزشي : از فعاليتهاي آموزشي منيره احمد سلطاني ميتوان به : تدريس در دانشگاه هايشهيد بهشتي، آزاد اسلامي، مراكز تربيت معلم، پيام نور منيره احمدسلطاني در

دوره كارشناسي تاكنون استاد راهنماي بيش از 50 پايان نامه بوده كه موضوع بيشتر آن ها ادبيات بوده و همچنين بخشي از آنها ادبيات كهن و تعدادي ديگر به ادبيات معاصر و حتي ادبيات كودكان و نوجوانان ازجمله «نقد انوري و تأثير او بر سعدي و حافظ» ، «نقد و بررسي اشعار منوچهري»، «صور خيال و صنايع لفظي در مخزن الاسرار نظامي»، «بازتاب تضاد درانديشه انوري»، «بررسي اصطلاح عشق در آثار عين القضات» و... اختصاص داشته است. او در دوره كارشناسي ارشد نيز استاد راهنماي رساله هاي بسياري بوده است. استاد راهنماي پايان نامه هاي كارشناسي ارشد

ساير فعاليتها و برنامه هاي روزمره : _ همكاري با مطبوعات از سال 1370 از قبيل: فصلنامه پژوهش ادبي، اطلاعات شوكران، كيهان فرهنگي، رشد زبان و ادب فارسي، رودكي و سروش، انتخاب، فرهنگ منيره احمد سلطاني از دهه 70 نيز با نوشتن نقد و مقالات ادبي وارد عرصه مطبوعات شد. اين فعاليت نخست در كيهان فرهنگي و سپس در مجله رشد زبان و ادب فارسي و ادبيات معاصر شكل گرفت. هرچند در سال 1378 با 25 سال سابقه تدريس از آموزش و پرورش كناره گيري كرد، اما تاكنون هيچ گاه تدريس را رها نكرده و تنها محل خدمتش را از آموزش و پرورش به دانشگاه منتقل كرده است.

آرا و گرايشهاي خاص : منيره احمد سلطاني معتقد است، اگرچه به تازگي درباره نقد علمي و كاربردي در ايران حركت هايي صورت گرفته، اما «پيري» نوع خاصي از نقد علمي را در كتاب خود مطرح مي كند و معتقد است كه سخن گفتن و بررسي يك اثر بايد با مدارك

و استنادهايي علمي و نه به شكل احساسي صورت بگيرد. در نقدي كه «پيري» مطرح مي كند بايد همه جوانب اثر مورد بررسي قرار گيرد. منيره احمد سلطاني به دانشجويان توصيه مي كند كه بيشتر مطالعه كنند زيرا شرايط تحقيق و پژوهش مهيا است و دانشجويان مي توانند از اين شرايط استفاده بهينه كنند و در مسير افزايش سطح علمي خود، كوشا باشند. محققان و پژوهشگران نيز با توجه به تجربياتشان مي توانند به نسل جوان كمك كنند تا بتوانند آينده كشورمان را بسازند. اين يعني همياري و سازندگي آينده و كشور.

جوائز و نشانها : پژوهشگر نمونه سال 1375

________________________________________

آثار :

1 «قصيده فني و تصويرآفريني خاقاني»

ويژگي اثر : چاپ 1371

2 اساطير شاخه طلايي اثر سرجيمز فريزر

ويژگي اثر : در دست چاپ

3 ترجمه چگونه نقد بنويسيم اثر ب. پيري

4 ترجمه زنان در سلامت وبيماري

5 ترجمه فرهنگ فولكلور جهان (?? جلد)

6 كتاب «واژگان فارسي در زبان فارسي»

7 كتاب خاقاني شرواني؛ نقد و پژوهش با نمونه اشعار

ويژگي اثر : چاپ 1376

8 كتاب دستور گشتاري بر مبناي زبان شناسي و معناشناسي

9 كتاب گزينه اشعار انوري ابيوردي

10 كتاب معاني و بيان در شعر معاصر

11 هزار

واژه اشتقاقي در زبان انگليسي، اسطوره بريتانيا اثر (چارلز اسكوا)، ستاره شناسي و مسائل الهي

ويژگي اثر : در دست چاپ

منابع زندگينامه :http://www.iranologyfo.com/

پايان نامه اشتغال دارم و در بعضي از مراكز دانشگاهي اشتغال به تدريس نيز دارم.

نظري در دانشگاه مفيد نيز مشغول شدم. همزمان با اخذ مدرك كارشناسي دانشگاه در علوم حوزوي نيز مدارج آن را تا دوره سطح نخست طي نمودم و پس از آن نيز به همراه ادامه تحصيلات حوزوي در مؤسسه علمي فرهنگي دارالحديث قم بعنوان محقق مشغول تحقيق شدم و علاوه بر آن در كنار تحقيقات گروهي در دارالحديث در موضوعات مختلف دست به تأليف و تحقيق كتاب يا مقاله پرداختم. در سال 1379 ملبس به لباس روحانيت شده و پس از آن در همه مناسبتهاي تبليغي در همه سنين به مكانهاي مختلف اعم از مساجد و دانشگاهها چه در قم و چه در تهران و چه در تبريز جهت تبليغ ارزشهاي اسلامي فعاليت نموده ام.

در حال حاضر در سطح خارج در دروس برخي از آقايان شركت دارم و علاوه بر آن با برخي از اساتيد مشهور حوزه بصورت اختصاصي در زمينه موضوعات فقهي و اصولي و همچنين در مؤسسه دارالحديث در مباحث رجال و درايه اي و غيره در حال تحقيق و پژوهش مي باشم.

بطور كلي در موضوعات مختلف كتب فقهي و اصولي در دروس خارج برخي از آقايان و اساتيد عظام (البته در برخي كم و در برخي بصورت طولاني) همچون: حضرت آية الله مكارم شيرازى، حضرت آية الله شيخ جعفر سبحانى، حضرت آية الله وحيد خراسانى، حضرت آية الله سيد احمد مودى، حضرت آية الله كريمى، حضرت آية الله سيد موسي بشيري زنجانى، حجةالاسلام والمسلمين محسن فقيهى، و غيره شركت نموده و از خرمن معارف اين اساتيد بهره جسته ام.

تاريخ تولد : 1336/1/1

زندگينامه علمي

پس از آن كه دروس مقدماتي در حوزه شهرستان نيشابور را فرا گرفتم، به حوزه مشهد رفتم. در آن حوزه ضمن فراگيري درسهاي حوزوي در جلسات سخنراني بزرگان حوزه شركت مي كردم از جمله برنامه هاي بسيار آموزنده، رهگشا و عالمانه مقام معظم رهبري در مسجد كرامت، مسجد امام حسن مجتبي، درسهاي اعتقادي شهيد هاشمي نژاد و گاه درسهاي تفسيري عارف بزرگوار آقا ميرزا جواد آقا تهراني.

در حوزه قم افزون به شركت در درسهاي بزرگان كه از آنها در بخش اساتيد نام بردم و كارهاي تبليغي معمولي از آغاز آبان 1362 تاكنون با مجله حوزه بوده ام در پي ريزي بناي آن ادامه حيات و... ؛ و نيز در مجله فقه از آغاز تاكنون به اندازه توانايي نقش داشته ام پي ريزي و ادامه حيات؛ در ضمن در مجله حوزه علاوه بر ويراستاري محتوا و بازنويسي عضو هيات تحريريه و سياست گذاري مجله نيز هستم.

در مجله فقه نيز افزون بر عضويت در هيات تحريريه و سياست گذاري از آغاز بهمن 72 تا سال 1383 تمامي شماره ها را بنده ويراستاري و بازنويسي كرده ام.

آيات حاج هاشم قزوينى، حاج شيخ مجتبى قزوينى، ميرزا كاظم محقق دامغانى و حاج ميرزا احمد مدرس يزدى آموخت. سپس براى تكميل معلومات و فراگيرى دوره عالى دورس فقه واصول به حوزه ى علميه ى قم آمد و در محضر آيات عظام بروجردى، سيد محمدتقى خوانسارى، حجت كوه كمره اى، صدرالدين صدر و امام خمينى زانوى ادب به زمين زد و از خرمن فيض آنان توشه ها برگرفت. آنگاه براى مدت كوتاهى به نجف اشرف كوچيد و در درسهاى آيات عظام سيد عبدالهادى شيرازى، حكيم و خويى حاضر شد. سپس به قم بازگشت و براى تبليغ دين و راهنمايى مردم مسلمان به نمايندگى آيت الله العظمى بروجردى به شهرهاى آباده، فيروزكوه، چهارمحال بختيارى و كاشان رفت و مبارزه اى پيگير با منحرفان و اهل بدعت را آغاز كرد و در اين راستا بسيارى از آنان را توبه داد و به اسلام بازگردانيد.

ايشان پس از مدتى به قم بازگشت و به تدريس سطوح عاليه، ترويج شعائر دينى، اقامه جماعت، ارشاد و راهنمايى مؤمنان و تأليف كتابهاى علمى دست يازيد. او همزمان به تدريس معارف اسلامى در دانشگاه آزاد اسلامى اشتغال ورزيد و در سالهاى نبرد عليه متجاوزين بعثى، ماه ها در كنار رزمندگان اسلام به سر برد و در تقويت روحيه آنان، سخنرانى هاى فراوان ايراد كرد.

برخى از تأليفات چاپ شده آن فقيد عبارت است از:

تقليد الاعلم؛ سيرى درعقايد (بررسى آراء و نظريات صوفيه)؛ به سوى خدا برويد؛ مجموعه مقالات در پيرامون باب و بهاء؛ انگيزه حق (درباره مناقب اميرالمومنين- ع)، جنگ خيبر؛ تفسير موضوعى. تأليفات چاپ نشده ايشان عبارتند از: تقريرات درس فقه آيت الله بروجردى (درباره لباس مشكوك)، رساله در مسئله ى بداء؛ ترجمه

جامع السعادات ملا مهدى نراقى؛ روحانيت در عصر انقلاب.

آيت الله احمدى شاهرودى در تاريخ بيست و پنجم شعبان 1417 ق.، در هفتاد سالگى در جوار بيت الله بدرود حيات گفت.

احمدعلى احمدى فرزند آقا شيخ محمدحسن احمدى ميامئى شاهرودى در ساله 1305 شمسى در ميامى كه در ده فرسنگى شاهرود در طريق خراسان واقع شده به دنيا آمده و در مهد پرورش والدش كه از علماء برجسته آن منطقه بوده نشو و نما نموده است.

مرحوم شيخ محمدحسن پدر مترجم ما در علوم مختلفه بالاخص علم طب اطلاعاتى داشتند و مردم آن بخش از وجودش استفاده مى كردند. و پدر ايشان آقا شيخ احمد نيز از اوتاد و زهاد زمان خود و داراى تأليفات بوده اند و همينطور پدران او تا چند پشت روحانى بوده اند.

وى پس از پايان تحصيلات ابتدائى براى تحصيلات مذهبى خود به مشهد مشرف شده و تحت سرپرستى رئيس حوزه علميه مرحوم آيت اللَّه احمد كفائى قرار و دوره مقدمات و ادبيات را خدمت اديب نيشابورى به پايان رسانيده سپس دوره سطح را از محضر اساتيد بزرگ مانند مرحوم حاج ميرزا احمد يزدى و حاج شيخ هاشم قزوينى و حاج شيخ كاظم دامغانى تكميل و اصول و معارف الهى را در خدمت حاج شيخ مجتبى قزوينى كه از شاگردان بزرگ ميرزا مهدى غروى اصفهانى بوده و نيز مقدارى از فلسفه و كلام را از آن مرحوم استفاده كرده و بعد از پايان دوره سطح در حوزه مشهد به اتفاق بعضى از فضلاء مشهد هجرت به قم نموده و از درس خارج مكاسب و اسفار آقاى خمينى و آقاى حجت كوهكمرى و حاج سيدمحمدتقى خونسارى و حاج شيخ عباسعلى شاهرودى

و بالاخص حاج آقا حسين بروجردى استفاده نموده و مدت كوتاهى هم در نجف اشرف از اساتيد بزرگ حوزه نجف چون آقاى حكيم و آقاى شاهرودى و حاج سيد ابوالقاسم خوئى و مرحوم ميرزا عبدالهادى شيرازى استفاده كرده سپس به قم مراجعت و از طرف آقاى بروجردى اعزام به حومه فارس شهر آباده گرديده و حدود دو سال در آن سامان به خدمات دينى اشتغال داشته و كتاب اسلام و عقايد را بر رد مذاهب باطله مخصوصا صوفيه در آنجا تأليف نموده و پس از برگشت از استان فارس اعزام به فيروز كوه شده و مدتى هم در آنجا مشغول ارشاد بوده و پس از چندى كه مبارزه با فرقه ضاله بهائيه آغاز گرديد به اتفاق چند نفر ديگر به امر معظم له به منطقه فريدون و چهار محال رفته و با آنان مبارزه نموده كه به نابودى برخى از رهبران گمراه آنها منتهى شده و پس از آن از طرف آن مرحوم به قراء اطراف كاشان كه مركز بهائيه بوده رفته تا عده اى از آنها توبه نموده و به دامن اسلام برگشتند و برخى هم مانند دكتر برجيس كه مبلغ آنها بود در كاشان كشته شده و آن گروهك تضعيف و نابود شدند.

و پس از فوت مرحوم آقاى بروجردى از طرف حوزه علميه قم در تهران انجام وظيفه نمود سپس به قم مراجعت و تا حال تحرير اين كتاب اشتغال به تدريس سطوح عالى و اقامه جماعت در مسجد امام رضا عليه السلام در سالاريه اشتغال دارند.

داراى تأليفات چندى مى باشند.

1- اسلام و عقايد كه مكرر به طبع رسيده.

2- رساله تقليد اعلم عربى.

3- كتاب سوى خدا

برويد.

4- انگيزه حق در مناقب اميرالمؤمنين.

5- رساله در بداء و روحانيت در عصر انقلاب و قبل از انقلاب.

6- كتابى در احكام.

برگرفته از كتاب :گنجينه دانشمندان (جلد نهم)

نموده و رحل اقامت افكنده و از درس فقه آيت اللَّه حاج سيد محسن حكيم استفاده نموده ولى عمده تحصيلات ايشان در فقه و اصول و تفسير و رجال از محضر انور آيت اللَّه العظمى خوئى مدظله الوارف بوده و كم كم اختصاص و انقطاع با ايشان داشته و مورد توجه خاص و عنايت مخصوص آن مرجع اعلاى دينى قرار گرفته تا جائى كه در برخى از مسائل ارجاع به ايشان مى نمودند و از او تعبير به آقاى ميرزا مى فرمودند و به نظريات ايشان توجه داشتند زيرا آن مرحوم در علوم مختلفه اسلامى فقه و اصول و تفسير و تاريخ و حديث احاطه كامل داشتند.

روحيات و ملكات فاضله اخلاقى آن مرحوم:

نگارنده در اوائل طلبگى در مدرسه فيضيه با ايشان مدتى هم حجره و هم غذا بودم هرگز مكروهى از او نديده و نشنيدم. همواره سبقت سلام داشتند و به هر كس از پير و جوان و ميان سال ابتدا به سلام مى كردند. بسيار متواضع و خوش برخورد و اخلاقى و داراى ملكات فاضله اخلاقى بودند و اهتمام خاص به شركت در مجالس عزادارى و سوگوارى خاندان رسالت بالاخص حضرت ابى عبداللَّه داشتند و به مجالس دور هم براى فوز به اجر بيشتر پياده مى رفتند و براى درك فيض عظيم بارها و بارها از نجف پاى پياده به كربلا مشرف مى شدند و به مجاورت حضرت اميرالمؤمنين عليه الصلوه والسلام علاقه شديد تامى داشتند و با اينكه مواجه با شدت فشار و سختگيريهاى بعثيهاى عراق بودند كه ناچار به فرستادن خانواده خود به قم شدند خود اقامت با ناراحتى ها و خطرات را بر مهاجرت به ايران ترجيح داده و به تنهائى

باقى ماندند زيرا معتقد بود حفظ حوزه علميه هزار ساله نجف اشرف بر هر فرد بخصوص روحانيون و دانشمندان فرض و لازم است مضافا در جواب نامه فرزندش كه اصرار داشتند ايشان به ايران بيايند تا از شر حكومت ظالمانه صدام و بعثيها مصون باشند. مرقوم داشتند كه نبى اكرم صلى اللَّه عليه و آله فرمودند اكثر اعمار امتى بين سنين و سبعين و من در اين حدود هستم و مى خواهم در جوار مولايم از دنيا بروم و من آرزوئى جز اين ندارم. سرانجام در موقع تشرف به حرم مطهر در روز هفتم رمضان 1411 ه.ق در نزديكى صحن مطهر مورد حمله ناجوانمردانه بعثى ها قرار گرفته و با وضع فجيع و دلخراشى شهيد گرديده و سه روز جنازه اش روى زمين افتاده و كسى نبود و يا جرات نمى كردند كه به آن نزديك شوند تا شبانه برخى از فضلاء با لباس مبدل جنازه اش را حمل نموده و به خاك سپردند رحمه اللَّه عليه عاش سعيدا و مات سعيدا شهيدا حشره اللَّه مع الشهداء و الصالحين آمين يا رب العالمين.

برگرفته از كتاب :گنجينه دانشمندان (جلد نهم)

سال 1370مشغول به تحصيل در حوزه و دانشگاه شدم.

سال 1378مدرك كارشناسي ارشد را اخذ نمودم و در سالهاي بعد آن دروس حوزوي را تا پايه 8 خواندم و فعاليت هاي جنبي داشته ام كه بطور خلاصه عبارتند از:

1- حفظ قرآن كريم 2- حفظ كلمات قصار نهج البلاغه 3- شركت در كلاسهاي مكالمه عربي دفتر تبليغات حوزه علميه و اخذ مدرك از موسسه باقرالعلوم قم 4- در حال حاضر كلاسهاي ترجمه انگليسي بصورت كارگاه شركت دارم كه متون را از عربي به انگليسي برمي گردانيم.

و مؤلف بيش از پنجاه جلد كتاب در زمينه ادبيات فارسي است

گروه : علوم انساني

رشته : اديان خارجي

تحصيلات رسمي و حرفه اي : - تحصيل در مدرسه ناصري خلخال - فوق ليسانس فلسفه و علوم تربيتي - دكتراي ادبيات فارسي از دانشگاه تهران

استادان و مربيان : از استادان وي ميتوان به آقايان دكتر معين ، دكتر محمد مقدم و دكتر خيام پور اشاره كرد.

هم دوره اي ها و همكاران : از همكاران حسن احمدي گيوي ميتوان دكتر محمد استعلامي و دكتر نجفي اسداللهي را نام برد.

فعاليتهاي آموزشي : حسن احمدي گيوي بيش از چهارده فعاليت پژوهشي در موسسه لغت نامه دهخدا داشته و در دانشگاههاي متعدد زبان و ادب فارسي تدريس كرده است.

آرا و گرايشهاي خاص : او درباره زبان فارسي ديدگاه هاي نو و تازه اي دارد.او معتقد است: «زبان فارسي يكي از زبان هاي مهم خانواده زبان هاي هند و اروپايي است، با وجود پژوهش هاي دامنه داري كه در زمينه تاريخ زبان فارسي و زبان هاي ايراني ميانه و باستان انجام گرفته است، هنوز به درستي نمي دانيم زبان فارسي دنباله مستقيم كدام يك از زبان هاي ايراني ميانه است. او به محتواي سخن ايمان دارد تا قالبي كه با آن شعري سروده شده باشد. «از حضرت محمد(ص) پرسيدند عقيده شما درباره شعر چيست. ايشان فرمودند: «شعر سخن است و سخن، خوب و بد دارد». اگر در شعر سعدي يك سخن سست ديديد، نمي توانيد بگوييد چون اين سخن را سعدي گفته پس خوب است. حتي گمنام ترين شاعر هم مي تواند سخن تازه و دلنشيني را بگويد. من از

معدود معلمان ايران هستم كه شعرهاي سپيد بسياري را در حافظه ام دارم . من همانطور كه به فردوسي و مولانا و حافظ عشق مي ورزم به نيما، شاملو، فروغ، سهراب، دكتر شفيعي كدكني و... هم احترام مي گذارم. براي من قالب ها و الفاظ به منزله لباس است. اينها شخصيت مستقلي ندارند.» خطر تحريف آن نگاه قابل توجهي دارد: «من خطري كه براي زبان فارسي احساس مي كنم، خيلي مربوط به صدا و سيما و نهادهاي مشابه نيست. اصل خطر به دليل زبان هاي علمي دنيا است كه با اختراعات فراواني كه صورت مي گيرد و وارد مملكت مي شود، اين زبان علمي به سرعت با فارسي در آميخته مي شود. متأسفانه ما به دليل كمبود بودجه تحقيقاتي براي اهل فرهنگ و تحقيق تاب مقاومت در برابر اين هجوم گسترده نداريم. در نتيجه ما اينطور بي رحمانه تهديد مي شويم. احمدي گيوي معتقد است كه ادبيات معاصر ما نيز نخبگان بسياري پرورانده، اما در كوران آثار بي محتوا گم شده است. «مردم آنقدر كتاب بد خوانده اند كه طعم كتاب خوب را حس نمي كنند. در گذشته پديد آورندگان آثار جدي قوي تر بودند و با نويسندگان عامه پسند مبارزه مي كردند. اما حالا كفه ترازو به نفع باري به هر جهت نويس ها سنگين شده است...

جوائز و نشانها : - سه شنبه اول بهمن ماه دو سه سال پيش بود، مراسم بزرگداشتي به مناسبت هفتاد و پنجمين سالگرد تولد «دكتر حسن احمدي گيوي » استاد برجسته ادبيات فارسي در تالار بعثت باشگاه دانشگاه تهران برگزار شد. دوتن از برجسته ترين اديبان ايراني «دكتر

محمدرضا شفيعي كدكني» و «دكتر حسن انوري» باني اين بزرگداشت در روز تولد دوست و همكار خود بودند، حركتي زيبا و بديع كه نشان از صافي و صفاي باطن آن دو استاد و ارزش و اعتبار « حسن احمدي گيوي » داشت. - انتخاب به عنوان نويسنده كتاب برتر سال ازسوي وزارت فرهنگ و ارشاد براي «دستور تاريخي فعل»

چگونگي عرضه آثار : حسن احمدي گيوي در خلال سالهايي كه در موسسه دهخدا مشغول بوده است زير نظر استاد محمد معين مشغول به كار بوده و تحقيق و تفحص در زبان و ادب فارسي را به جد دنبال مي كرد: «از سال چهل تا امروز يعني حدود 45 سال است كه من در مؤسسه لغت نامه دهخدا كارمي كنم و 24 جلد از 222 جلد مجموعه لغت نامه دهخدا را من نوشتم. يعني بيش از ديگر همكاران اين مؤسسه، مجلدات لغت نامه را تأليف كرده ام.» با اين حال احمدي گيوي مهمترين اثر خويش را همان دستور تاريخي فعل مي داند.اين كتاب مشتمل بر 1964 صفحه است.از ديگر آثار مهم احمدي گيوي كتاب «آيين پژوهش و مرجع شناسي» است: «آيين پژوهش و مرجع شناسي را به عنوان يك كتاب درسي و دانشگاهي تأليف كرده ام. زماني كه من در دانشگاه رشته ادبيات فارسي تدريس مي كردم. شيوه تحقيق و مرجع شناسي را درچندين فصل براي دانشجويان تشريح كرده ام. شيوه مراجعه به منابع و مآخذ چيست؟ پيداكردن كتاب ها، آيين كتابداري، آيين نقطه گذاري، آيين تلخيص، يادداشت برداري ضمن مطالعه جزو مباحثي بودند كه دراين كتاب توضيح داده شده است.» حسن احمدي گيوي اثري با

عنوان زبان و نگارش فارسي نيز نگاشته و هدف از تدوين اين كتاب را فراهم آوردن امكاني براي علاقه مندان به زبان فارسي مي داند كه با قواعد نگارش و خط فارسي و انواع نوشته ها از قبيل مقاله، داستان، رمان، گزارش، ترجمه و ...بيشتر آشنا شوند. كتاب «از فن نگارش تا هنر نويسندگي» نيز يكي ديگر از تأليفات احمدي گيوي است.اين كتاب بيشتر اثري درسي و دانشگاهي است و براي دانشجوياني كه در رشته هاي غيراز ادبيات تحصيل مي كنند، نوشتن و شيوه نگارش را توضيح مي دهد. حسن احمدي گيوي شاعر نيز هست: «شعرهاي من بيشتردر قالب كلاسيك سروده شده، البته شعر آزاد هم دارم اما شعر سپيد اصلاً نگفتم و نمي توانم بگويم. اشعار من عموماً در قالب غزل نيست. درمجموعه دو - سه غزل دارم كه اين غزل ها هم به ياد عزيزانم سروده شده است. شعرهاي من بيشتر يا قطعه هستند و يا قصيده. عموماً شعرهايم ملي و ميهني، سياسي و اجتماعي و انتقادي و مبارزاتي و انقلابي اند. چه قبل ازانقلاب و چه در جريان انقلاب و چه بعد ازانقلاب اشعاري كه سروده ام، همه را در يك جلد گردآوري كرده ام.» با اين حال او به همه قالب ها ي شعري معتقد است و بر خلاف بسياري از همنسلانش كه در عرصه پژوهش ادب فارسي، سخن از شعر نو گفتن را بر نمي تابند.

________________________________________

آثار :

1 آيين پژوهش و مرجع شناسي

ويژگي اثر : از ديگر آثار مهم احمدي گيوي كتاب «آيين پژوهش و مرجع شناسي» است: «آيين

پژوهش و مرجع شناسي را به عنوان يك كتاب درسي و دانشگاهي تأليف كرده ام. زماني كه من در دانشگاه رشته ادبيات فارسي تدريس مي كردم. شيوه تحقيق و مرجع شناسي را درچندين فصل براي دانشجويان تشريح كرده ام. شيوه مراجعه به منابع و مآخذ چيست؟ پيداكردن كتاب ها، آيين كتابداري، آيين نقطه گذاري، آيين تلخيص، يادداشت برداري ضمن مطالعه جزو مباحثي بودند كه دراين كتاب توضيح داده شده است.»

2 ادب و نگارش

3 از فن نگارش تا هنر نويسندگي

4 دستور تاريخي فعل

ويژگي اثر : اما موضوع «فعل» بعد از آن احمدي گيوي را رها نكرد و به مهمترين دغدغه پژوهشي او بدل شد: «تمام مباحث فعل را از دوران رودكي و بلعمي و بيهقي مرور كردم و تا آثار جلال آل احمد و اسلامي ندوشن و دكتر ناتل خانلري و آثار ديگر نويسندگان معاصر را فيش كردم. حدود ????? فيش تهيه كردم. منابع تحقيق من متون نثر بودند، از متون نظم فقط سه كتاب موردنظر من قرار گرفت كه فردوسي و سعدي و ملك الشعراي بهار بودند. حداقل چند نكته جديد كه درهيچ يك از كتاب هاي دستور زبان مطرح نشده بود ، دراين تحقيق چهل ساله كشف و ضبط كردم. بنده در تبريز شاگرد دكتر خيام پور بودم و از آنجا كه سخت شيفته دستور نويسي ايشان بودم، علاقه اي خاص به دستور زبان پيدا كردم. وقتي به تهران آمدم و در دوره دكتري قبول شدم، آقاي دكتر معين، من و آقاي دكتر

محمد استعلامي ودكتر نجفي اسداللهي را به لغت نامه دعوت كرد و از من پرسيد كه براي رساله دكتري فكري كرده اي؟ گفتم مي خواهم با شما مشورت كنم. گفت روي فعل كار نشده، شما درباره فعل رساله بگيريد. اقسام فعل به اعتبار زمان. خودايشان ? جلد كتاب درباره اسم نوشته بودند. بعد از دوسه سال كه با ايشان كار كردم دكتر معين سكته كردند و من با آقاي مقدم ? سال ديگر كار كردم تا اين كتاب تمام شد. اين اثر به دلايلي چاپ نشد و من تصميم گرفتم در همه مسائل فعل تحقيق كنم. اينگونه بود كه در مجموع ?? سال طول كشيد و اين كتاب دوجلدي حاصل تلاش ? دهه من است. چهل سال تلاش و هفتاد و پنج هزار فيش.»اين كتاب مشتمل بر ???? صفحه است و برخي از فصول مهم آن به اين شرح است: «تعريف فعل و كليات»، «اقسام فعل به اعتبار زمان» (كه يكي از فصول اصلي كتاب است)، «اقسام فعل به اعتبار مفعول»، «اقسام فعل به اعتبار فاعل»، «اقسام فعل به اعتبار ساختار»، «اقسام فعل به اعتبار نقش»، «اقسام فعل به اعتبار صرف»، «اقسام فعل به اعتبار وجه»، «اقسام فعل از جهات گوناگون» «مفردات فعل »، «فعل و گفتني هاي ناگفته». احمدي گيوي در پيشگفتار كتاب نوشته است: «...فعل، كار دستور نويسي و استخراج قواعد زبان را با دشواريهايي همراه مي كند.و علت عمده آن اين است كه مرز دقيقي ميان زبان نوشتاري روز با زبان كهن، با همه وجوه افتراق آنها ديده نمي شود و كاربردهاي نحوي و صرفي ديرين، چه در نثر و چه در

شعر امروز فراوان به چشم مي خورد...لازمه پژوهش جامع در دستور زبان فارسي اين است كه براي هر واحد جغرافيايي _ تاريخي دستور زباني جداگانه نوشته شود و علاوه بر اين، هر يك از مقولات دستوري از آغاز تا امروز جداگانه بررسي شود.» و به راستي كه حسن احمدي گيوي در نگارش اين اثر ماندگار،چنين كرده است.

5 دستور تطبيقي زبان تركي به فارسي

ويژگي اثر : حسن احمدي گيوي به زبان و فرهنگ آذري نيز توجه ويژه دارد و در اين زمينه نيز پژوهش هاي مهمي را به ثمر رسانده است.كتاب دستور تطبيقي زبان تركي و فارسي از آن جمله است.زبان تركي آذربايجاني، زبان بخش بزرگي از شمال غرب ايران، شامل استان هاي آذربايجان شرقي، آذربايجان غربي، اردبيل، زنجان، و نيز بخشي از مناطق مركزي ايران از جمله قزوين، ساوه، همدان و شهرهاي استان مركزي است.كتاب احمدي گيوي، يك دوره كامل دستور زبان تركي است كه جزء به جزء با دستور زبان فارسي سنجيده شده و در آخر نيز فصلي با عنوان «رهنمود آموزش زبان تركي به فارسي زبانان» به آن افزوده شده است

6 دستور زبان فارسي

ويژگي اثر : . دستور زبان فارسي نيز عنوان اثر ديگري از حسن احمدي گيوي است كه به همراه دكترحسن انوري، در خرداد ???? در دو جلد انتشار يافت و به سرعت به يكي از منابع مهم درسي و پژوهشي بدل گشت. اين كتاب، مجموعه اي جامع و مفيد از اصول و قواعد دستور زبان نوشتاري امروز است كه شاهدها و مثال هاي بسيار از اين

زبان را دربر دارد.در آخر هر بخش، تمرين ها و پرسش هاي مناسبي آورده شده و در آخر كتاب نيز جمله ها و عبارت هاي گوناگوني تجزيه و تركيب شده است.احمدي گيوي درباره نگارش دستور زبان هاي فارسي در صد سال گذشته اطلاعات جالبي را بازگو مي كند.او مي گويد: «دستور زبان فارسي براي نخستين بار يكصد و بيست سال پيش توسط حاج ميرزا حبيب اصفهاني به نگارش در آمد. قبل از اين تاريخ ما دستور تدوين شده اي نداشتيم. البته آنچه عالم بزرگوار حبيب اصفهاني نوشته بود، چندان كامل نبود و بعد بزرگاني با دانش و بينش خيره كننده اي در يك كارگروهي پنج استاد را نوشتند. البته نبايد از حق گذشت كه استاد ارجمند دكتر پرويز ناتل خانلري كه خدايش رحمت كند در اين وادي رنج بسياري برد و گنج شايسته اي نيز برجا نهاد. اما كار ارزشمندي كه در اين باب صورت گرفته اثر فناناپذير دكتر خيام پور تبريزي است. ايشان دستور را به نحو حيرت آوري كامل كرد و به آنچه كه ديگران به آن بي توجه بودند، به درستي پرداخت. به عقيده من صحيح ترين، سازنده ترين و كارساز ترين قدمي كه در دستور زبان فارسي به صورت علمي و تحقيقي نوشته شده، اثر دكتر خيام پور است كه دستور زبان فارسي من و دكترحسن انوري هم ملهم از همين اثر است. با اين تفاوت كه ما از كمك زبان شناسان استفاده كرديم. چون دستور بدون زبان شناسي امروز مي لنگد. به همين دليل دستور زبان فارسي كه ما نوشتيم، بين زبان شناسي و دستور سنتي است. به همين دليل

كتاب هاي ما در تيراژهاي وسيع منتشر مي شود. گذشته از دستور زبان فارسي كه براي آموزش و پرورش در تيراژ ميليوني چاپ مي شود كتاب دستور زباني به چاپ رسانده ايم كه در عرض ?? سال ?? بار تجديد چاپ شد. آن هم در تيراژ بالا. اين به خاطر اعتدال ماست. هم به ساخت گرايي توجه داشتيم و هم به معنا وفادار مانديم. همين است كه سخت مورد استقبال ادب دوستان قرار گرفته ايم.»

7 زبان و نگارش فارسي

ويژگي اثر : .» حسن احمدي گيوي اثري با عنوان زبان و نگارش فارسي نيز نگاشته و هدف از تدوين اين كتاب را فراهم آوردن امكاني براي علاقه مندان به زبان فارسي مي داند كه با قواعد نگارش و خط فارسي و انواع نوشته ها از قبيل مقاله، داستان، رمان، گزارش، ترجمه و ...بيشتر آشنا شوند.احمدي گيوي در اين كتاب از طرح بحث هاي طولاني و مطالب كاملاً تخصصي خودداري كرده و نمونه هايي از نوشته هاي ادبي، اجتماعي، اخلاقي و حكايات و داستان ها را نقل كرده است، به گونه اي كه مخاطبان كتاب، طيف گسترده اي از علاقه مندان غير حرفه اي باشند.

8 شوريده و بي قرار

9 گزيده از فن نگارش تا هنر نويسندگي

ويژگي اثر : كتاب «از فن نگارش تا هنر نويسندگي» نيز يكي ديگر از تأليفات احمدي گيوي است.اين كتاب بيشتر اثري درسي و دانشگاهي است و براي دانشجوياني كه در رشته هاي غيراز ادبيات تحصيل مي كنند، نوشتن و شيوه

نگارش را توضيح مي دهد.

10 گزيده اشعار و مقالات دهخدا

منابع زندگينامه :http://www.iranologyfo.com/

و تخصص در واحد كودكان و نوجوانان دفتر تبليغات اسلامي قم به عنوان مسئول نقد و بررسي كتاب سالهاي متمادي مشغول به فعاليت بودم.

در كنار تحقيق تاكنون بارها به تدريس، نقد و بررسي كتاب كودك و نوجوان در حوزه علميه قم و نهادهاي ديگر اشتغال داشته ام كه بخش خواهران دفتر تبليغات، طرح هجرت، حوزه علميه گچساران و... از اين قبيل است. در پي اين همكاريها، چندين سال عضو هيئت طرح و برنامه مركز تربيت مربي كودك و نوجوان دفتر تبليغات بوده ام. مدت كوتاهي نيز با مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيماي قم در زمينه نقد سريالهاي تلويزيوني كودك و نوجوان همكاري داشته ام. به غير از سفرهاي ايام دفاع مقدس همه سفرهاي تبليغي بنده تخصصي بوده و فقط شامل كار با كودك و نوجوان بوده است و به شهرهاي: سنندج، شيراز، اهواز، گچساران، بندرعباس، آبادان، تهران، گرمسار، شوشتر، زاهدان، اصفهان، كرمان، همدان و... جهت تبليغ صاحب نظر و راي مي باشم.

در سال 1375 به مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي وارد شدم و سالها به عنوان معاونت شبكه جهاني نور انجام وظيفه نموده و در به ثمر رساندن بانك اطلاعات شبكه جهاني نور، نرم افزار پايگاه هاي قرآني، پايگاه امام علي (ع) همكاري عملي و اجرايي داشته ام.

هم اكنون نيز به عنوان مدير سازمان آموزش كامپيوتر نور، مدير گروه آموزش از راه دور دانشكده باقرالعلوم (ع) و عضو طرح و برنامه مدرسه اسلامي هنر مشغول به فعاليت مي باشم.

1312 اهل ملاير در خانواده اي كشاورز به دنيا آمد. جامع المقدمات را در روستاي زادگاه خويش خواند. سپس در سال 1331به مدت پنح سال تا نيمه سطح را در شهرستان بروجرد فرا گرفت و در سال 1336 به حوزه علميه قم رفت و دروس تفسير و فلسفه اسلامي را از محضر استاد علامه طباطبايي و نيمه دوم سطح را در خدمت آيات عظام سيدمحمدباقر طباطبايي سلطاني، فكور (رحمهم االله)، نوري همداني و مشكيني مدظلهما. دروس خارج را از محضر آيات عظام بروجردي، امام خميني (ره)، نجفي مرعشي، محقق داماد، (رضوان الله عليهم) تلمذ كرد.

همزمان با تحصيل در قم دكتراي فلسفه غرب را از دانشگاه تهران گرفت و از سال 1353 تاكنون عضو گروه فلسفه دانشگاه تهران است. دكتر احمدي در اوائل دي ماه 1360 به امر حضرت امام (ره) عضو ستاد انقلاب فرهنگي و سپس عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي شد و هم اكنون نيز عضو آن شورا است.

وي از بنيانگذاران اصلي دانشگاه تربيت مدرس است و خود به مدت 14 سال رياست دانشكده علوم انساني آنجا را به عهده داشته است. همچنين بخش تربيت مدرس دانشگاه قم در مدرسه دارالشفاء را راه اندازي و تا چند سال اداره كرده است. دكتر احمدي سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني براي دانشگاهها (سمت) را در نيمه دوم سال 1364 تاسيس كرد. مسئوليت آن را تاكنون به عهده دارد.

از سال 1363 تاكنون در دانشگاههاي مختلف فلسفه تطبيقي در سطح كارشناسي ارشد و دكتري تدريس مي كند. از آثار چاپ شده او ترجمه تأملات دكارت و ترجمه كتاب "The Unity of Philosophical Experience" تاليف ژيلسون است

كه با نام فارسي (نقد تفكر فلسفه غرب) تاكنون شش بار چاپ شده است. از آثار چاپ نشده او ترجمه (تاسيس ما بعدالطبيعه اخلاق) كانت است. دهها مقاله چاپ شده در زمينه هاي تفسير و ادبيات و فلسفه و... كه بيشتر آنها فلسفي است. كتابي هم در دست تاليف دارد كه حاوي نظرات خود او در باب بنيادي ترين مسائل فلسفي و طبعاً بسياري از مكتبهاي فلسفي بويژه فلسفه هاي غرب را نقادي كرده است .

منابع زندگينامه :مركز تحقيقات كامپيوتري علوم اسلامي

دورة متوسطه را در دبيرستان دارالفنون ناصرخسرو و هدف شماره 3 طي كرد و در سال 1345 با اخذ ديپلم ادبي از دارالفنون فارغ التحصيل شد و دورة سربازي را با عنوان سپاهي دانش در روستاي ماهونك كرمان گذراند

هم دوره اي ها و همكاران : نادر ابراهيمي، اسماعيل نوري علاء، مهرداد صمدي، محمدعلي سپانلو، بهرام بيضايي، اكبر رادي، جعفر كوش آبادي، مريم جزايري و جميله دبيري از همكاران احمدي مي باشند.

همسر و فرزندان : احمدرضا احمدي تنها يك دختر 21 ساله به نام ماهور دارد كه در رشته موسيقي از هنرستان ملي موسيقي در تهران فارغ التحصيل شده است

وقايع ميانسالي : احمدرضا احمدي در سال 46 راهي آمريكا شد و مدت يك سال در اين كشور مقيم شد. تجربه سفر، شناخت جهان و افقهاي تازهتر سبب شد كه شاعر در بازگشت يعني در سال 47 مجموعه »وقت خوب مصائب« را به بازار بفرستد. ناشر اين اثر، كتاب زمان بود; ناشري كه آثار روشنفكراني چون حقوقي، رحماني، ابوالحسن نجفي، مصطفي رحيمي و... را منتشر ميكرد. احمدي با انتشار اين شعرهاي سهل و ممتنع جايگاه خود را در شعر ايران تثبيت كرد. احمدي پس از يك سال اقامت در آمريكا به ايران بازگشت و از سال 49 كار در كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان را انتخاب كرد و تا سال 73 كه بازنشسته شد، در همين مؤسسه فعاليت داشت. قابل ذكر است او در سال 1355 همكاري با برنامه راديويي ظهر روز هفتم را با تهيه كنندگي مسعود بهنود در نگارش و قرائت متن پذيرفت. «طرح» نام نخستين دفتر شعر احمدي است. اين دفتر زمينه پديد آمدن جرياني را

در شعر نو فارسي فراهم كرد كه بعدها موج نو نام گرفت

مشاغل و سمتهاي مورد تصدي : احمدضا احمدي اولين مجموعه شعرش را با عنوان « طرح» در سال 1341 چاپ و منتشر كرد. وي پس از پايان خدمت در گروه صنعتي بهشهر، گروه تبليغات استخدام شد. مدتي بعد با انتشارات روزن به همكاري پرداخت و سردبيري مجله روزن را بر عهده گرفت. در سال 1349 براي گذراندن دوره اي يك ماهه در رشته انيميشن كودكان راهي آمريكا شد. از مهر همان سال تا 1358 مديريت توليد صفحه و نوار كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان را داشت و از سال 1358 با سمت ويراستاري در مركز انتشارات كانون به كار پرداخت و در سال 1373 بازنشسته شد. هم كاري با مجله هاي رودكي، فيلم، گزارش فيلم، جنگ روزن، كلك و نگاه نو از ديگر فعاليت هاي او به شمار مي روند. احمدي هم چنين در فيلم هاي «نار و ني» اثر سعيد ابراهيمي فر و « بانوي ارديبهشت» رخشان بني اعتماد گويندگي و در فيلم «پستچي» داريوش مهرجويي در سال 1351 بازي كرده است. در سال 1378 داور نخستين جشنواره موسيقي پاپ در ايران مي شود و در سال 1379 داور جشنواره 20 سال شعر و قصه كودك در ايران. در مدتي كه مدير توليد مركز تهيه صفحه و نوار در كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان بوده است.

مراكزي كه فرد از بانيان آن به شمار مي آيد : احمدي در سال 1343 به همراه نادر ابراهيمي، اسماعيل نوري علاء، مهرداد صمدي، محمدعلي سپانلو، بهرام بيضايي، اكبر رادي، جعفر كوش آبادي، مريم جزايري و جميله دبيري گروه ادبي طرفه را با هدف دفاع از هنر موج

نو تأسيس كرد. انتشار دو شماره مجله طرفه و تعدادي كتاب در زمينه شعر و داستان از فعاليتهاي اين گروه است.

آرا و گرايشهاي خاص : به عقيده ي احمدرضا احمدي ،شعر چندصد سال پيش، به اعتلاي روحي آدم ها كمك مي كرد، ولي الان نمي تواند چنين كاري را انجام دهد. به طور كلي فعاليتهاي احمدي را مي توان به 5 بخش زير تقسيم كرد: 1_ شعر 2_ نثر 3_ ادبيات كودك 4_ نوار كاست و اشعار صداي او 5_ سينما: بازيگري.

جوائز و نشانها : در سال 1386 در دومين جشنواره شعر فجر از احمدرضا احمدي به عنوان شاعر برگزيده بخش آزاد تقدير شد. در سال 1381 ناصر صفاريان در فيلمي با عنوان «وقت خوب مصائب»، به زندگي و آثار اين شاعر پرداخت. در بهار خرگوش سفيدم را يافتم، با نقاشي نفيسه رياحي70(اين كتاب ازسوي شوراي كتاب كودك كتاب به عنوان كتاب سال برگزيده شد.) «اسب و سيب و بهار» با نقاشي كريم نصر80، (اين كتاب هم برنده انتخاب شوراي كتاب كودك شد) از طرف ديگر احمدي شيوه تازهاي در شعر نو پيشنهاد ميكرد و با چاپ »روزنامه شيشهاي« در سال 42 توسط نشر طرفه بهعنوان شاعري آوانگارد شناخته شد

چگونگي عرضه آثار : آثاري ازجمله مجموعه «صداي شاعر» كه معرفي شعر معاصر و شعر كلاسيك فارسي بود، مجموعه زندگي و آثار موسيقي دانان ايران و جهان، مجموعه آوازهاي فولكلور ايران، مجموعه كل رديف موسيقي ايران، مجموعه بازسازي تصنيف هاي كلاسيك موسيقي ايران و مجموعه قصه براي كودكان را توليد كرده است. احمدرضا احمدي كتاب هاي «پسرك تنها روي برف»، «برف هفت گل بنفشه را پوشانده بود»، «همه ي اين قايق هاي كاغذي»، «شب

دوازدهم»، «خواب دوازدهم»، «چهار مهمان»، «باز هم نوشتم صبح، صبح شد»، «قاصدك و قاصدك ها»، «در يك صبح مه آلود» و «ديگر شب كامل بود» را نيز براي انتشار نزد ناشران مختلف دارد.

--------------------------------------------------------------------------------

آثار :

1 ساعت 10 صبح بود(1385)

2 از نگاه تو زير آسمان لاجوردي(1376)

3 اسب و سيب و بهار

ويژگي اثر : با نقاشي كريم نصر80، (اين كتاب هم برنده انتخاب شوراي كتاب كودك شد)

4 تو ديگر از اين بوته هزار گل سرخ داري

ويژگي اثر : با نقاشي فردوس ابراهيمي فر و مينا ضرابي 68

5 چاي در غروب جمعه روي ميز سرد مي شود(1386)

6 در بهار پرنده را صدا كرديم، جواب داد

ويژگي اثر : با نقاشي فرح اصولي 69

7 در بهار خرگوش سفيدم را يافتم

ويژگي اثر : با نقاشي نفيسه رياحي70، (اين كتاب ازسوي شوراي كتاب كودك كتاب به عنوان كتاب سال برگزيده شد.)

8 در قلمرو ادبيات كودكان: من حرفي دارم كه فقط شما بچه ها باور مي كنيد

ويژگي اثر : با نقاشي عباس كيارستمي 1348

9 در قلمرو نثر: حكايت آشنايي من( 1377)

10 روزنامه شيشه اي

ويژگي اثر : 1343

11 روزهاي آخر پاييز بود

ويژگي اثر : با نقاشي فرح اصولي 69

12

عاشقي بود كه صبحگاه دير به مسافرخانه آمده بود(1378)

13 عزيزمن(1384)

14 عكاس در حياط خانه ما منتظر بود

ويژگي اثر : با نقاشي نسرين خسروي 69

15 قافيه در باد گم مي شود(1369)

16 كتاب منتخبات(1381)

17 گزيده ادبيات معاصر(1378)

18 لكه اي از عمر بر ديوار بود(1372)

19 ما روي زمين هستيم(1352)،

20 من فقط سپيدي اسب را گريستم (1350)،

21 نثرهاي يوميه( تجديد چاپ 82)

22 نوشتم باران، باران باريد

ويژگي اثر : با نقاشي فردوس ابراهيمي فر 68

23 هزار اقاقيا در چشمان تو هيچ بود ( 1379)

24 هزار پله به دريا مانده (1346)

25 هفت روز هفته دارم

ويژگي اثر : با نقاشي محمدرضا دادگر 1364

26 هفت كمان هفت رنگ

ويژگي اثر : با نقاشي هوشنگ محمديان 1364

27 همه آن سال ها (1371)

28 وقت خوب مصائب( 1347)،

29 ويرانه هاي دل را به باد مي سپارم(1373)

30 يادگاري(1377)

31 يك منظومه ديرياب در

برف و باران يافت شد(1380)

دهه 60 به همكاري با نشريه فيلم پرداخت و در همان سال ها گرايش به ترجمه و تاليف متون مربوط به فلسفه و فلسفه هنر در آثار و نوشته هايش آشكار شد.

چگونگي عرضه آثار : ترجمه و تاليف متون مربوط به فلسفه و فلسفه هنر از آثار بابك احمدي است. فعاليت هاي اوليه وي بر معرفي فيلمسازان متفاوتي چون روبر برسون و آندري تاركوفسكي گذشت كه با انتشار كتاب هاي«باد هر جا بخواهد مي وزد، انديشه ها و فيلم هاي روبربرسون» و «اميد بازيافته، سينماي آندري تاركوفسكي» عرضه عمومي شد. بعد ها وي به سمت مباحث زيبايي شناسانه و فلسفه هنر روي آورد كه نتيجه آن كتاب«از نشانه هاي تصويري تا متن» بود. مدتي بعد وي حاصل درس گفتاري هاي خود در فلسفه هنر را در كتابي با عنوان «حقيقت و زيبايي، درس هاي فلسفهٔ هنر» از سوي نشر مركز به بازار كتاب عرضه كرد. احمدي در زمينه ماركس هم علاوه بر واژه نامه فلسفي ماركس كتاب نسبتا حجيم ماركس و سياست مدرن را تدوين وانتشار داد. همزمان با اوج گيري مباحث مربوط به هايدگر در ايران وي دو كتاب درباره هايدگر نوشت

--------------------------------------------------------------------------------

آثار :

1 آفرينش و آزادي،

ويژگي اثر : جستارهاي هرمنوتيك و زيبايي شناسي-نشر مركز

2 از نشانه هاي تصويري تا متن

ويژگي اثر : مباحث زيبايي شناسانه و فلسفه هنر- نشر مركز

3 اميد بازيافته،

ويژگي اثر : سينماي آندري تاركوفسكي-نشر مركز

4 باد هر جا بخواهد مي وزد،

ويژگي اثر : انديشه ها و فيلم هاي روبربرسوننشر مركز

5 تصاوير دنياي

خيالي،

ويژگي اثر : مقاله هايي درباره سينما-نشر مركز

6 چهار گزارش از تذكرة الاولياي شيخ فريدالدين عطار نيشابوري

ويژگي اثر : رويكرد به متني از ادبيات كهن ايراني-نشر مركز

7 حقيقت و زيبايي، درس هاي فلسفه هنر

ويژگي اثر : حاصل درس گفتاري هاي بابك احمدي در فلسفه هنر -نشر مركز

8 خاطرات ظلمت

ويژگي اثر : درباره سه انديش گر مكتب فرانكفورت-نشر مركز

9 رساله اي در تاريخ

ويژگي اثر : در دست چاپ-نشر مركز

10 ساختار و تأويل متن

ويژگي اثر : -نشر مركز

11 ساختار و هرمنوتيك

ويژگي اثر : -نشر مركز

12 سارتر كه مي نوشت

ويژگي اثر : -نشر مركز

13 كار روشنفكري

ويژگي اثر : نقد وارزيابي وي از فضاي روشنفكري در ايران است-نشر مركز

14 كتاب ترديد

ويژگي اثر : -نشر مركز

15 ماركس و سياست مدرن

ويژگي اثر : احمدي در زمينه ماركس هم علاوه بر واژه نامه فلسفي ماركس-نشر مركز كتاب نسبتا حجيم ماركس و سياست مدرن را تدوين وانتشار داد.

16 مدرنيته و انديشه انتقادي

ويژگي اثر : -نشر مركز

17 معماي مدرنيته

ويژگي اثر : -نشر مركز

18 هايدگر و پرسش بنيادين

ويژگي اثر : -نشر مركز

19

هايدگر و تاريخ هستي

ويژگي اثر : -نشر مركز

20 واژه نامه فلسفي ماركس

ويژگي اثر : -نشر مركز

منابع زندگينامه :

بانك رسانه ها - روزنامه همشهري 31-1-1387 "زندگينامه : بابك احمدي"

همان مدرسه حاج آقاي موسوي نژاد در مشهد بوده اند، فرا گرفتم و با مشورت و تشويق خود ايشان و به توفيق الهي با شوق فراوان وارد درس خارج اصول آيت الله وحيد خراساني (از اول اصول) و اصول حضرت آيت الله تبريزي (از استصحاب تا آخر دوره بعد) شدم. همزمان در درس فقه حضرت آيت الله تبريزي (از بحث اواني در طهارة) شركت نمودم و هر روز بعد از درس در جلسات خصوصي سوال و جواب در منزل حضرت آيت الله تبريزي شركت نموده و از آن مباحثات و سوال و جوابها استفاده ها نمودم.

بعد از اينكه چند سال درس خارج رفتم به اتفاق چند نفر از دوستان كه از فضلا مي باشند از يكي از شاگردان اسبق حضرت آيت الله تبريزي جناب حجت الاسلام والمسلمين محمد تقي شهيدي (حفظه الله) خواهش نموده و يك درس با محوريت كتاب بحوث في علم الاصول شهيد آيت الله صدر، درس خارج خصوصي كه بيشتر صبغه مباحثه و جواب و اشكال داشته باشد را شروع نموديم كه تا سال 83 ادامه داشت و پايان يافت. در خلال بحث هاي اصول و فقه از تحصيل فلسفه هم بي بهره نبودم و كتاب منظومه سبزواري را خدمت استاد نكونام آموختم. كتابهاي نهايه، بدايه و اسفار، اشارات، شوارق و حتي بعضي بحثهاي شفا را مطالعه نموده ام.

حدود 10 سال است كه تدريس در بعضي از مدارس و به صورت منظم در مدرسه حضرت آيت الله گلپايگاني را شروع كرده ام. در اين خلال اصول فقه، روضه، حلقات شهيد صدر و خصوصا حلقه ثالثه رسائل اعم از قطع و ظن، برائت

و استصحاب و مكاسب را تدريس نموده ام و هم اكنون نيز مشغول تدريس قطع و ظن در مدرسه مباركه آيت الله گلپايگاني و حلقه ثالثه در مدرسه مباركه حجتيه براي طلاب خارج از كشور مي باشم.

از سال 75 وارد موسسه دائرة المعارف فقه شيعه شده و تاكنون به همكاري با آنان ادامه داده ام و در اين راستا زير نظر حضرت آيت الله هاشمي شاهرودي مقالات فقهي زيادي را به رشته تحرير در آورده ام. در آن موسسه به عنوان هاي سر گروه، مدير مجله، عضو شوراي سرپرستي تحقيقات، دبير شوراي سرپرستي تحقيقات و اخيراً عضو هيئت علمي آن موسسه مشغول انجام وظيفه علمي و حوزوي مي باشم.

با بخش مركز مديريت خواهران حوزه علميه به عنوان مصاحبه سطح 2 و 3 نيز همكاري دارم. با مراكز مختلف تحقيقاتي از جمله مركز تحقيقات قوه قضاييه، مركز جهاني تقريب المذاهب و... همكاري داشته و گاهگاهي مقالات فقهي و اصولي مي نويسم .

عمومي را خوانده ام.

پژوهش و ترجمه عربي به فارسي را تجربه كرده ام و آثاري اندك دارم كه بعضاً به چاپ رسيده اند. در خصوص برگزاري كنگره هاي بين المللي و همايش ها تجربه هاي زيادي داشته ام و حدودا 10 كنگره و همايش را به عنوان دبير اجرايي برگزار نموده ام. در مجمع جهاني اهل بيت (ع) مدتي مدير امور بين الملل و مدتي مدير امور اجرايي بوده ام و... .

تدوين و برخي در مرحله تايپ است.

و معنون آن خطه بودند و اجداد ما همگي روحاني عالم و مورد اعتماد مردم بودند. حقير در اين خانواده رشد نموده و طبق معمول وارد دبستان شدم.

در آن زمان در بعضي از مدارس صبحها سر صف قرآن قرائت مي شد و بعد مراسم دعا انجام مي گرفت. معمولا بنده را مامور اين كار مي كردند و با تلاوت چند آيه از قرآن و خواندن سرود مراسم پايان مي يافت. بعد از ظهرها مجدداً كلاس درس برگزار مي گرديد. يكي از نقاط قوت آن مدرسه اين بود كه مدير مدرسه به جهت مذهبي بودن، مراسم نماز جماعت ظهر و عصر را بر پا نموده و همه را مكلف به انجام آن مي نمود. حقير چون از خانواده روحاني بودم به عنوان امام جماعت انتخاب شدم و نماز جماعت را در مسجد نزديك مدرسه اقامه مي نمودم.

بعد از تمام نمودن دوران ابتدايي به جهت علاقه شخصي و نيز محيط خانواده به مدارس علوم ديني و به اصطلاح طلبگي روي آوردم. آغاز تحصيل حدوداً سال 45 _ 44 بود. ابتدا در همان شهر به مدت يك سال ماندم و بعد به اصفهان آمده و در مدرسه صدر بازار حجره گرفته و مشغول تحصيل شدم. در ضمن دروس جديد مقطع دبيرستان را به صورت شبانه خواندم و ديپلم گرفتم.

هجرت به قم: در حوزه علميه اصفهان دروس مقدمات سيوطي و شرايع و حاشيه را خواندم. ولي احساس نمودم دروس اصفهان شتاب خاص خود را ندارد و بسيار كند حركت مي كند. اساتيد معمولا جديت خاصي ندارند و بسيار كم درس مي دهند. از طرفي تشنگي و نياز دروني من

متناسب با داده ها نمي باشد. لذا بعد از مشورت با چند نفر از اساتيد دلسوز تصميم گرفتم به حوزه علميه قم هجرت نمايم. لكن موانع زيادي در سر راهم وجود داشت و تقريبا مشوقي در اين كار نيافتم بلكه به عكس مخالفت هاي زيادي مي شد.

سال تحصيلي 49 _ 48 بود كه به قم مشرف شدم. در آن زمان مدرسه حقاني از مدارس بسيار منظم و معروفي بود و از طريق امتحان ورودي طلاب را جذب مي نمود. من در امتحان شركت كردم و بعد از قبولي وارد آن مدرسه شدم. اساتيد آن مدرسه نوعا از اساتيد بزرگ حوزه علميه قم بودند كه اكنون بعضي از آنان از مراجع تقليد مي باشند. مدتي در آن مدرسه بودم و بعد از آن مدرسه بيرون آمدم و در مدرسه دارالشفاء حجره اي گرفتم و تا سال 54 در آن مدرسه بودم. اساتيد مقطع تحصيل سطح: هر چند حقير اساتيد متعددي در اين مقطع داشتم لكن نام بعضي از آنان را اشاره مي كنم:

1. مرحوم آيت الله ستوده كه مكاسب را نوعا خدمت ايشان خواندم.

2. حضرت آيت الله مظاهري اصفهاني كه اكنون رياست حوزه علميه اصفهان را دارند.

3. مرحوم آيت الله سلطاني كه استاد كفايه بودند و نزد ايشان بخشي از كفايه را تلمذ نمودم.

در سال 1354 به درس خارج راه يافتم و دروس فقه و اصول را نزد اساتيد بزرگوار فرا گرفتم. همزمان با آن به جهت علاقه شديد به علوم عقلي دروس فلسفه را نزد اساتيد بزرگوار تلمذ نمودم. لازم به ذكر است تا حدود سال 1374 به درس خارج اشتغال داشتم.

اساتيد خارج فقه

و اصول حضرات آيات: فاني اصفهاني، حائري يزدي، سيدمحمدرضا گلپايگاني، (رحمت الله عليهم) حاج شيخ جواد تبريزي، وحيد خراساني و شبيري زنجاني (دامت بركاتهم). قبلاً اشاره كردم كه همزمان با دروس فقه و اصول، فلسفه را نيز فرا گرفتم و دروس بداية الحكمه، نهاية الحكمه، منظومه، شفا و اسفار را نزد اساتيد آموختم. اساتيد فلسفه آيات عظام: حسن زاده آملي، جوادي، اميني، انصاري. ضمناً حقير كتاب فصوص الحكم ابن عربي و بخشي از مصباح الانس را نزد حضرت آيت الله حسن زاده تلمذ نمودم.

را به خريد كتاب اختصاص داده ام و كتابخانه شخصي ام، حدود سه هزار كتاب در موضوعات گوناگون دارد.

از آذرماه 1369 به نگارش مقاله روي آوردم كه نخستين مقاله ام با عنوان "كعبه مي گريد." در روزنامه جمهوري اسلامي چاپ شد و از سوي مدير مدرسه شهيد بهشتي و برخي از استادان و دوستان طلبه، مورد تشويق قرار گرفتم. از اين روى، هر ماه مقاله يا مقالاتي به روزنامه هاي جمهوري اسلامى، كار و گارگر، كيهان، اطلاعات، سلام، جهان اسلام، رسالت و ابرار مي فرستادم كه بحمد الله برخي از آنها چاپ شده است.

در تاريخ 3 / 7 / 1372 همراه خانواده ام (همسر و پسر هشت ماهه ام) به شهر مقدس قم مهاجرت كرديم كه تا سال جارى، سكونت ما (حقير، همسر، دو پسر و يك دختر) استمرار داشته است. مهاجرت به قم، غربت، عدم اشتغال، مستأجري و نداشتن شهريه تا سيزده ماه، همگي باعث شد كه به پيشنهاد يكي از دوستان طلبه ام، به جمع پژوهشگران پژوهشكده باقر العلوم (ع) وابسته به سازمان تبليغات اسلامي ملحق شوم، كه اين همكاري آزاد و پروژه اى، از آذرماه 1373 تاكنون كم و بيش در قالب هاى نگارش كتاب و مقاله، تصحيح، ويرايش، ارزيابي و جلسات نقد و بررسي اهل قلم، ادامه دارد.

از خرداد 1378 تاكنون نيز در نشريه فرهنگ كوثر وابسته به آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) به عنوان مصحح همكاري داشته ام و معمولا مقالاتي از حقير هم در نشريه چاپ مي شود و گاهي هم به ويرايش و ارزيابي برخي از مقالات كوثر هم مي پردازم. البته تصحيح كتاب ستارگان حرم از

جلد 6- 8 و 10- 16 به عهده حقير بود و حدود دو سال (1382 و 1383) هم در آستانه مقدسه به كتابداري نيز اشتغال داشتم.

شايان توجه است علاوه بر همكاري با پژوهشكده باقر العلوم (ع) و نشريه فرهنگ كوثر، براي برخي از نهادها، مثل: سازمان تبليغات اسلامي قم و نيز عده اي از نويسندگان، كارهاي علمي (نگارش بروشور، داوري مسابقات، ويرايش، تصحيح و ارزيابي كتاب و مقاله) انجام داده ام.

در ضمن، حقير:

الف) از نه سالگي تاكنون در زمنية برق و الكترونيك، فعاليت و تجارب گوناگوني دارم.

ب) از سال 1362 نيز تا الآن در خصوص مداحي و تعزيه خوانى، فعاليت و ...

ج) از سال 1360 تا كنون، در قالب هاى مختلف به «سرودن اشعار» پرداخته ام.

د) از سال 1368 تا الان نيز به «طراحي» مي پردازم كه كاربر آن در امور: تذهيب، قالى، گچبري و غيره است. مي توان تعداد اين طرح ها، اشكال و نقوش را تا هزار مورد تخمين زد.

ه) در اربيهشت 1372 به مناسبت برپايي نمايشگاه بين المللي كتاب و اختصاص يافتن غرفه اي به نام «سلمان رشدي» از عموم مردم دعوت شده بود كه در صورت تمايل و توانايي هنرى، در مسابقه حضوري طراحي كاريكاتور شركت كنند كه بحمد الله شركت كرده و دو طرح كشيدم كه در مردادماه 1372دعوتنامه اي براي حقير نيز ارسال شد تا هيئت داوران از بين كاريكاتوريست هاي داخلي و خارجى، كه امتياز مناسب را به دست آورده اند نفرات برتر و ممتاز (ظاهراً 53 نفر) را انتخاب كنند و لكن نام حقير در ليست برگزيدگان نبود.

و) در سال هاي 1367- 1373 پنج «نمايشنامه و فيلمنامه»

نوشته ام كه البته نياز به اصلاحات علمى، هنري و فني دارد.

كارشناسي را طي كردم. سپس در دانشگاه تهران با رتبه يك پذيرفته شدم و دوره را طي كردم. همزمان در درس خارج آقايان مرحوم خاتم يزدي و نيز آيت الله وحيدي شركت جستم.

گرديد و در بازگشت، حوزه ى علميه ى نجف اشرف رحل اقامت افكند و باقى مانده سطوح مكاسب و رسائل و كفاية الاصول را نزد آيت الله شيخ عبدالحسين رشتى به پايان رساند. پس از آن به درس خارج حضرات آيات عظام سيد عبدالهادى شيرازى (فقه و اصول)، سيد جمال الدين گلپايگانى (در فقه)، ميرزا باقر زنجانى و سيد ابوالقاسم خويى (اصول) و سرانجام به درس آقاى حكيم حاضر شد و از محضر آنان توشه برگرفت و در كنار آن به تدريس سطوح و تأليفات و تحقيق دست يازيد.

ايشان در سال 1393 ق. به ايران آمد و اقامت در قم و تدريس و تأليف را برگزيد و آن كار تا پايان زندگى اش ادامه يافت.

از آثار وى مى توان اين عنوان ها را نام برد:

رسالة فى المكاسب المحرمة؛ رسالة فى الاستصحاب (هر دو رساله از تقريرات درس آيت الله سيد عبدالهادى شيرازى است)؛ قاعدة الضرر؛ الصحابة الكرام (سه جلد)؛ رسالة فى الخمس؛ رسالة فى القضاء؛ رسالة فى الديات؛ المعمرون (حدود 550 نفر)؛ الاربعون حديثا؛ شرح كتاب نقد الرجال مير مصطفى تفرشى؛ طبقات مفسرين شيعه (از صدر اسلام تاكنون)؛ كشكول (اين كتاب بسيار مفصل بوده و شامل مطالب: تفسير، منتخب اشعار فارسى و عربى، حل مشكلات بعضى از احاديث، تاريخ، جغرافيا، شرح حال بزرگان و علما و شعراى عرب و عجم و در 1500 صفحه مى باشد)، حاشيه بر كتاب مسالك الافهام؛ تحقيق و حاشيه بر زبدة التفاسير ملا فتح الله كاشانى؛ تعليقه بر كتاب هاى شيخ صدوق؛ فهرست امالى شيخ؛ فهرست حاشيه مكاسب كمپانى و فهرست اصول سنة عشر.

آيت الله احمديان نجف آبادى سرانجام در تاريخ دوشنبه هيجدهم فروردين 1367(28 ذيقعده 1417 ق.) در هفتاد و هفت

سالگى بدرود حيات گفت و پس از تشييع، در قبرستان شيخان در خاك آرميد.

برگرفته از كتاب :گلزار مشاهير

اينكه از نجف اشرف آمدم و ازدواج نمودم در مضيقه مالي بسيار شديدي قرار گرفتم به طوري كه نه كرايه منزل را مي توانستم بپردازم و نه هزينه روزمره زندگي را، لذا مدتي مشغول روزه و نماز استيجاري شدم اما چون بسيار مشكل بود، رفتم به چاپخانه علميه نبش كوچه آبشار قم و در آنجا خط خود را ارائه دادم و مشغول خطاطي كتب علمي مانند آيات الاحكام آيت الله سلطاني و فقه الحج، و الشواهد المنتخبه مدرس افغاني و غيره شدم و در برابر هر صفحه سي خطي كه به صورت رحلي بود فقط 3 تومان دريافت مي كردم و تقريباً در آن موقع ماهي هزار تومان خطاطي مي نمودم و با همين پول ناچيز توانستم منزلي هم در نيروگاه قم بسازيم و يادم هست يكماه كار كردم تا توانستم پرده كركره اطاق را بخرم و بابت يك كتاب كه نياز داشتم سه روز روزه استيجاري گرفتم تا كتاب معراج السعادة نراقي را بخرم حالا چون اصل بر اين بود كه زندگينامه علمي به نگارش درآيد لذا از زندگينامه سياسي و غيره و كارهاي سياسي قبل از انقلاب و دستگير شدن و زنداني شدن و... خودداري مي شود. اينجانب در سال 1347 در نجف اشرف اولين كتاب خود را به زبان عربي نگاشتم و آن را به نام "دليل الزائر" نام گذاري كردم .

دومين كتاب خود را به نام "زندگي زناشوئي" نوشتم كه متأسفانه اولين كتاب در نقل و انتقال به ايران مفقود شد و كتاب دوم را طلبه اي كه عازم كويت بود از من گرفت كه بخواند و برگرداند ولي برد و ديگر آن را برنگرداند، و

چون طبع شعر مختصري داشتم از اين رو شهيد محمد منتظري مجله فردوسي آن زمان را آورد كه بخوانم و در شعر و ادبيات فارسي از آن بهره گيرم و علت توفيق يافتن به نوشتن اين بود كه روزي به اتفاق حجةالاسلام سيد محمود دعائي از نجف اشرف راهي كربلا شديم و در آنجا خدمت آيت الله العظمي سيدمحمد شيرازي رسيديم ايشان هم ما را تشويق به نوشتن كتاب كرد، كه اينجانب خدمت ايشان عرض كردم كه ما طلبه اي مبتدي هستيم چه بنويسيم؟ ايشان فرمودند: «شما لازم نيست كتاب هاي علمي بنويسيد بلكه مي توانيد از كتاب هاي مختصري كه معارف اسلامي را به زبان ساده براي عوام بيان نمايد شروع كنيد و بنده كتاب هاي كوچك چند صفحه اي مانند: "اعرف الشيعه، من هم الشيعه" و... نوشته ام تا كتاب هاي بزرگ اينجانب هم با تشويق ايشان شروع به نوشتن كتاب كردم.

در نجف اشرف مقالات عربي مي نوشتم و به مناسبت هاي مختلف در احتفالات مي خواندم. يادم هست در آن زمان مقاله اي نوشتم به نام «مَن هُوَ الامام جعفر بن محمد الصادق (ع)» و داستان حمله نظاميان شاه به مدرسه فيضيه و قتل و غارت و دستگيري طلاب را هم در آن مقاله نوشتم و در جشن تولد آن حضرت خواندم، و چون علاقه به اشعار هم داشتم سه دفترچه 200 برگي از اشعار عربي و فارسي و مطالب متفرقه يادداشت كردم كه دو جلد كتاب كشكول قسمتي از آنهاست، و از شدت علاقه به نوشتن صبح كه شروع به كار مي نمودم ناگاه مي ديدم ظهر شده و هيچ احساس خستگي نمي كردم.

اكثر كتاب هايي كه نوشته ام به سفارش ناشرين و غيره بوده است، مخصوصاً ترجمه ها

و خطاطي ها تا چه قبول افتد و چه در نظر آيد. و شايد اين به خاطر توجه و گوشه چشمي است كه حضرت به اينجانب نموده باشد

اوائل طلبگي نمي دانم حالا خواب ديدم يا حالت شهود بود كه در پشت بام منزل ديدم حضرت ولي عصر(عج) نشسته و شمشير دو دم «ذوالفقار» را بر زانوي خود نهاده و كاغذي پيچيده شده به صورت لوله اي در دست دارد و ما چند طلبه بوديم دو زانو حلقه وار در جلو ايشان نشسته بوديم و هرگاه با هم صحبتي مي كرديم ايشان چيزي بر روي آن طومار و كاغذ مي نوشت و ما طلاب از وحشت ديگر قادر بر سخن گفتن نبوديم، و خانم بنده نقل مي نمايد كه قبل از اينكه من شوهر كنم در نجف آباد بودم و چون در آن زمان منازل، آب لوله كشي نداشت ما مي رفتيم از قنات آب مي آورديم، قناتي در نجف آباد است به نام شير بچه كه با سطح زمين تقريباً چهار متر و خورده اي فاصله داشت كه هم اكنون هم هست و از آبش مردم استفاده مي كنند، خلاصه مي گويد رفتم آب بياورم ديدم سيدي نوراني بر روي آب نشسته و جا نماز خود را پهن نموده و بر روي قبله نشسته است تا من نگاه كردم او به من نظر فرمود، من هم چون به حد بلوغ نرسيده بودم از ديدن منظره دلهره و اضطراب مرا گرفت و رفتم به مادر خود و ديگران گفتم، آنها نگاه كردند و چيزي نديدند، باز من نگاه كردم و حضرت را ديدم و به آنها گفتم، آنها باز نگاه كردند و چيزي نديدند، من به همسرم گفتم، حضرت به تو توجه

نموده است.