فَصْلَ الْخِطابِ (20)

وَ هَلْ أَتاكَ نَبَأُ الْخَصْمِ إِذْ تَسَوَّرُوا الْمِحْرابَ (21)

إِذْ دَخَلُوا عَلى داوُدَ فَفَزِعَ مِنْهُمْ قالُوا لا تَخَفْ خَصْمانِ بَغى بَعْضُنا عَلى بَعْضٍ فَاحْكُمْ بَيْنَنا بِالْحَقِّ وَ لا تُشْطِطْ وَ اهْدِنا إِلى سَواءِ الصِّراطِ (22)

إِنَّ هذا أَخِي لَهُ تِسْعٌ وَ تِسْعُونَ نَعْجَةً وَ لِيَ نَعْجَةٌ واحِدَةٌ فَقالَ أَكْفِلْنِيها وَ عَزَّنِي فِي الْخِطابِ (23)

قالَ لَقَدْ ظَلَمَكَ بِسُؤالِ نَعْجَتِكَ إِلى نِعاجِهِ وَ إِنَّ كَثِيراً مِنَ الْخُلَطاءِ لَيَبْغِي بَعْضُهُمْ عَلى بَعْضٍ إِلاَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ قَلِيلٌ ما هُمْ وَ ظَنَّ داوُدُ أَنَّما فَتَنَّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَ خَرَّ راكِعاً وَ أَنابَ (24)

فَغَفَرْنا لَهُ ذلِكَ وَ إِنَّ لَهُ عِنْدَنا لَزُلْفى وَ حُسْنَ مَآبٍ (25)

يا داوُدُ إِنَّا جَعَلْناكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ فَاحْكُمْ بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ وَ لا تَتَّبِعِ الْهَوى فَيُضِلَّكَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ إِنَّ الَّذِينَ يَضِلُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ بِما نَسُوا يَوْمَ الْحِسابِ (26)

وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما باطِلاً ذلِكَ ظَنُّ الَّذِينَ كَفَرُوا فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِنَ النَّارِ (27)

أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ كَالْمُفْسِدِينَ فِي الْأَرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ (28)

كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ مُبارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آياتِهِ وَ لِيَتَذَكَّرَ أُولُوا الْأَلْبابِ (29)

وَ وَهَبْنا لِداوُدَ سُلَيْمانَ نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوَّابٌ (30)

إِذْ عُرِضَ عَلَيْهِ بِالْعَشِيِّ الصَّافِناتُ الْجِيادُ (31)

فَقالَ إِنِّي أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ عَنْ ذِكْرِ رَبِّي حَتَّى تَوارَتْ بِالْحِجابِ (32)

رُدُّوها عَلَيَّ فَطَفِقَ مَسْحاً بِالسُّوقِ وَ الْأَعْناقِ (33)

وَ لَقَدْ فَتَنَّا سُلَيْمانَ وَ أَلْقَيْنا عَلى كُرْسِيِّهِ جَسَداً ثُمَّ أَنابَ (34)

قالَ رَبِّ اغْفِرْ لِي وَ هَبْ لِي مُلْكاً لا يَنْبَغِي لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِي إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ (35)

فَسَخَّرْنا لَهُ الرِّيحَ

تَجْرِي بِأَمْرِهِ رُخاءً حَيْثُ أَصابَ (36)

وَ الشَّياطِينَ كُلَّ بَنَّاءٍ وَ غَوَّاصٍ (37)

وَ آخَرِينَ مُقَرَّنِينَ فِي الْأَصْفادِ (38)

هذا عَطاؤُنا فَامْنُنْ أَوْ أَمْسِكْ بِغَيْرِ حِسابٍ (39)

وَ إِنَّ لَهُ عِنْدَنا لَزُلْفى وَ حُسْنَ مَآبٍ (40)

وَ اذْكُرْ عَبْدَنا أَيُّوبَ إِذْ نادى رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الشَّيْطانُ بِنُصْبٍ وَ عَذابٍ (41)

ارْكُضْ بِرِجْلِكَ هذا مُغْتَسَلٌ بارِدٌ وَ شَرابٌ (42)

وَ وَهَبْنا لَهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنَّا وَ ذِكْرى لِأُولِي الْأَلْبابِ (43)

وَ خُذْ بِيَدِكَ ضِغْثاً فَاضْرِبْ بِهِ وَ لا تَحْنَثْ إِنَّا وَجَدْناهُ صابِراً نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوَّابٌ (44)

وَ اذْكُرْ عِبادَنا إِبْراهِيمَ وَ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ أُولِي الْأَيْدِي وَ الْأَبْصارِ (45)

إِنَّا أَخْلَصْناهُمْ بِخالِصَةٍ ذِكْرَى الدَّارِ (46)

وَ إِنَّهُمْ عِنْدَنا لَمِنَ الْمُصْطَفَيْنَ الْأَخْيارِ (47)

وَ اذْكُرْ إِسْماعِيلَ وَ الْيَسَعَ وَ ذَا الْكِفْلِ وَ كُلٌّ مِنَ الْأَخْيارِ (48)

هذا ذِكْرٌ وَ إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ لَحُسْنَ مَآبٍ (49)

جَنَّاتِ عَدْنٍ مُفَتَّحَةً لَهُمُ الْأَبْوابُ (50)

مُتَّكِئِينَ فِيها يَدْعُونَ فِيها بِفاكِهَةٍ كَثِيرَةٍ وَ شَرابٍ (51)

وَ عِنْدَهُمْ قاصِراتُ الطَّرْفِ أَتْرابٌ (52)

هذا ما تُوعَدُونَ لِيَوْمِ الْحِسابِ (53)

إِنَّ هذا لَرِزْقُنا ما لَهُ مِنْ نَفادٍ (54)

هذا وَ إِنَّ لِلطَّاغِينَ لَشَرَّ مَآبٍ (55)

جَهَنَّمَ يَصْلَوْنَها فَبِئْسَ الْمِهادُ (56)

هذا فَلْيَذُوقُوهُ حَمِيمٌ وَ غَسَّاقٌ (57)

وَ آخَرُ مِنْ شَكْلِهِ أَزْواجٌ (58)

هذا فَوْجٌ مُقْتَحِمٌ مَعَكُمْ لا مَرْحَباً بِهِمْ إِنَّهُمْ صالُوا النَّارِ (59)

قالُوا بَلْ أَنْتُمْ لا مَرْحَباً بِكُمْ أَنْتُمْ قَدَّمْتُمُوهُ لَنا فَبِئْسَ الْقَرارُ (60)

قالُوا رَبَّنا مَنْ قَدَّمَ لَنا هذا فَزِدْهُ عَذاباً ضِعْفاً فِي النَّارِ (61)

وَ قالُوا ما لَنا لا نَرى رِجالاً كُنَّا نَعُدُّهُمْ مِنَ الْأَشْرارِ (62)

أَتَّخَذْناهُمْ سِخْرِيًّا أَمْ زاغَتْ عَنْهُمُ الْأَبْصارُ (63)

إِنَّ ذلِكَ لَحَقٌّ تَخاصُمُ أَهْلِ النَّارِ

(64)

قُلْ إِنَّما أَنَا مُنْذِرٌ وَ ما مِنْ إِلهٍ إِلاَّ اللَّهُ الْواحِدُ الْقَهَّارُ (65)

رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُمَا الْعَزِيزُ الْغَفَّارُ (66)

قُلْ هُوَ نَبَأٌ عَظِيمٌ (67)

أَنْتُمْ عَنْهُ مُعْرِضُونَ (68)

ما كانَ لِي مِنْ عِلْمٍ بِالْمَلَإِ الْأَعْلى إِذْ يَخْتَصِمُونَ (69)

إِنْ يُوحى إِلَيَّ إِلاَّ أَنَّما أَنَا نَذِيرٌ مُبِينٌ (70)

إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّي خالِقٌ بَشَراً مِنْ طِينٍ (71)

فَإِذا سَوَّيْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ ساجِدِينَ (72)

فَسَجَدَ الْمَلائِكَةُ كُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ (73)

إِلاَّ إِبْلِيسَ اسْتَكْبَرَ وَ كانَ مِنَ الْكافِرِينَ (74)

قالَ يا إِبْلِيسُ ما مَنَعَكَ أَنْ تَسْجُدَ لِما خَلَقْتُ بِيَدَيَّ أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْعالِينَ (75)

قالَ أَنَا خَيْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِي مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ (76)

قالَ فَاخْرُجْ مِنْها فَإِنَّكَ رَجِيمٌ (77)

وَ إِنَّ عَلَيْكَ لَعْنَتِي إِلى يَوْمِ الدِّينِ (78)

قالَ رَبِّ فَأَنْظِرْنِي إِلى يَوْمِ يُبْعَثُونَ (79)

قالَ فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنْظَرِينَ (80)

إِلى يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ (81)

قالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ (82)

إِلاَّ عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ (83)

قالَ فَالْحَقُّ وَ الْحَقَّ أَقُولُ (84)

لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنْكَ وَ مِمَّنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ أَجْمَعِينَ (85)

قُلْ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِينَ (86)

إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِكْرٌ لِلْعالَمِينَ (87)

وَ لَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِينٍ (88)

اغواء و گمراه كردن و اينكه فقط مخلصين از دام شيطان مى رهند، از مسائل ديگر اين سوره است. اين سوره كه 88 آيه دارد، حدود سالهاى 4 و 5 بعثت پيامبر در مكه نازل شده است.

ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مُنْذِرٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَقالَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْكافِرُونَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {ساحِرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {كَذَّابٌ} نعت تابع

{أَجَعَلَ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الْآلِهَةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِلهاً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {واحِداً} نعت تابع {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {هذا} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {لَشَيْءٌ} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {عُجابٌ} نعت تابع

{وَانْطَلَقَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْمَلَأُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَنِ} حرف تفسير {امْشُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَاصْبِرُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلى} حرف جر {آلِهَتِكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {هذا} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {لَشَيْءٌ} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {يُرادُ} فعل مضارع، مرفوع

به ضمه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير

{ما} حرف نفى غير عامل {سَمِعْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِهذا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فِي} حرف جر {الْمِلَّةِ} اسم مجرور يا در محل جر {الْآخِرَةِ} نعت تابع {إِنْ} حرف نفى غير عامل {هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {اخْتِلاقٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{أَأُنْزِلَ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الذِّكْرُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {بَيْنِنا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بَلْ} حرف اضراب {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فِي} حرف جر {شَكٍّ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {مِنْ} حرف جر {ذِكْرِي} اسم مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بَلْ} حرف اضراب {لَمَّا} حرف جزم {يَذُوقُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَذابِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ي) محذوفه در محل جر، مضاف اليه

{أَمْ} حرف عطف {عِنْدَهُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر مقدّم محذوف {خَزائِنُ} مبتدا مؤخّر {رَحْمَةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {رَبِّكَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

/ (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الْعَزِيزِ} نعت تابع {الْوَهَّابِ} نعت تابع

{أَمْ} حرف عطف {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {مُلْكُ} مبتدا مؤخّر {السَّماواتِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالْأَرْضِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَما} (و) حرف عطف / معطوف تابع {بَيْنَهُما} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَلْيَرْتَقُوا} (ف) رابط جواب براى شرط / (ل) حرف جزم / فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {الْأَسْبابِ} اسم مجرور يا در محل جر

{جُنْدٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {ما} حرف زائد {هُنالِكَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {مَهْزُومٌ} نعت تابع {مِنَ} حرف جزم {الْأَحْزابِ} اسم مجرور يا در محل جر

{كَذَّبَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {قَبْلَهُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قَوْمُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {نُوحٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَعادٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَفِرْعَوْنُ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {ذُو} نعت تابع {الْأَوْتادِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَثَمُودُ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَقَوْمُ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لُوطٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَأَصْحابُ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {الْأَيْكَةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أُولئِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع

{الْأَحْزابُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{إِنْ} حرف نفى غير عامل {كُلٌّ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {كَذَّبَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {الرُّسُلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَحَقَّ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عِقابِ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ي) محذوفه در محل جر، مضاف اليه

{وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {يَنْظُرُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {هؤُلاءِ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {صَيْحَةً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {واحِدَةً} نعت تابع {ما} حرف نفى غير عامل {لَها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {مِنْ} حرف جر زائد {فَواقٍ} مبتدا مؤخّر

{وَقالُوا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {رَبَّنا} منادا، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَجِّلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قِطَّنا} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قَبْلَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {يَوْمِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الْحِسابِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{اصْبِرْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در

تقدير {عَلى} حرف جر {ما} حرف مصدرى {يَقُولُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَاذْكُرْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَبْدَنا} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {داوُدَ} عطف بيان تابع {ذَا} نعت تابع {الْأَيْدِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {أَوَّابٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {سَخَّرْنَا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {الْجِبالَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مَعَهُ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يُسَبِّحْنَ} فعل مضارع، مبنى بر سكون / (ن) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِالْعَشِيِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَالْإِشْراقِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع

{وَالطَّيْرَ} (و) حرف عطف / فعل مقدّر يا محذوف / فاعل محذوف / مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مَحْشُورَةً} حال، منصوب {كُلٌّ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَوَّابٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{وَشَدَدْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مُلْكَهُ} مفعولٌ

به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَآتَيْناهُ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الْحِكْمَةَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَفَصْلَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {الْخِطابِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَهَلْ} (و) حرف عطف / حرف استفهام {أَتاكَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {نَبَأُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الْخَصْمِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {تَسَوَّرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْمِحْرابَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{إِذْ} بدل تابع {دَخَلُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلى} حرف جر {داوُدَ} اسم مجرور يا در محل جر {فَفَزِعَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لا} حرف جزم {تَخَفْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير / مبتدا مقدّر يا محذوف يا در محل {خَصْمانِ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {بَغى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {بَعْضُنا} فاعل، مرفوع يا

در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَلى} حرف جر {بَعْضٍ} اسم مجرور يا در محل جر {فَاحْكُمْ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بَيْنَنا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِالْحَقِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تُشْطِطْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {وَاهْدِنا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (ى) / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِلى} حرف جر {سَواءِ} اسم مجرور يا در محل جر {الصِّراطِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {هذا} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {أَخِي} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {تِسْعٌ} مبتدا مؤخّر {وَتِسْعُونَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {نَعْجَةً} تمييز، منصوب {وَلِيَ} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {نَعْجَةٌ} مبتدا مؤخّر {واحِدَةٌ} نعت تابع {فَقالَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَكْفِلْنِيها} فعل امر مبنى بر سكون / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ

به / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به ثان (دوم) / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {وَعَزَّنِي} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فِي} حرف جر {الْخِطابِ} اسم مجرور يا در محل جر

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لَقَدْ} (ل) حرف قسم / حرف تحقيق {ظَلَمَكَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِسُؤالِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نَعْجَتِكَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلى} حرف جر {نِعاجِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَإِنَّ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {كَثِيراً} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {مِنَ} حرف جر {الْخُلَطاءِ} اسم مجرور يا در محل جر {لَيَبْغِي} (ل) حرف مزحلقه / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {بَعْضُهُمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَلى} حرف جر {بَعْضٍ} اسم مجرور يا در محل جر {إِلاَّ} حرف استثنا {الَّذِينَ} مستثنى، منصوب {آمَنُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَعَمِلُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه

/ (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الصَّالِحاتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَقَلِيلٌ} (و) حرف اعتراض / خبر مقدّم {ما} حرف زائد {هُمْ} مبتدا مؤخّر {وَظَنَّ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {داوُدُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {أَنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {فَتَنَّاهُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فَاسْتَغْفَرَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {رَبَّهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَخَرَّ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {راكِعاً} حال، منصوب {وَأَنابَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير

{فَغَفَرْنا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ذلِكَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَإِنَّ} (و) حاليه / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر إنَّ محذوف {عِنْدَنا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَزُلْفى} (ل) حرف ابتدا / اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {وَحُسْنَ} (و) حرف عطف /

معطوف تابع {مَآبٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{يا} (يا) حرف ندا {داوُدُ} منادا، منصوب يا در محل نصب {إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {جَعَلْناكَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر إنَّ محذوف {خَلِيفَةً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {فَاحْكُمْ} (ف) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بَيْنَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {النَّاسِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {بِالْحَقِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَتَّبِعِ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {الْهَوى} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَيُضِلَّكَ} (ف) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَنْ} حرف جر {سَبِيلِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {الَّذِينَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {يَضِلُّونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَنْ} حرف جر {سَبِيلِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لَهُمْ}

حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {عَذابٌ} مبتدا مؤخّر / خبر إنَّ محذوف {شَدِيدٌ} نعت تابع {بِما} (ب) حرف جر / (ما) حرف مصدرى {نَسُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {يَوْمَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْحِسابِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَما} (و) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {خَلَقْنَا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {السَّماءَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَالْأَرْضَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَما} (و) حرف عطف / معطوف تابع {بَيْنَهُما} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {باطِلاً} حال، منصوب {ذلِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {ظَنُّ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {كَفَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فَوَيْلٌ} (ف) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لِلَّذِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {كَفَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنَ} حرف جر {النَّارِ} اسم مجرور يا در محل جر

{أَمْ} حرف عطف {نَجْعَلُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الَّذِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {آمَنُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل

در محل رفع و فاعل {وَعَمِلُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الصَّالِحاتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كَالْمُفْسِدِينَ} (ك) حرف جر / اسم مجرور يا در محل جر {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {أَمْ} حرف عطف {نَجْعَلُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الْمُتَّقِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كَالْفُجَّارِ} (ك) حرف جر / اسم مجرور يا در محل جر

{كِتابٌ} مبتدا مقدّر يا محذوف يا در محل / خبر، مرفوع يا در محل رفع {أَنْزَلْناهُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {إِلَيْكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مُبارَكٌ} خبر ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع {لِيَدَّبَّرُوا} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {آياتِهِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلِيَتَذَكَّرَ} (و) حرف عطف / (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى {أُولُوا} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الْأَلْبابِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَوَهَبْنا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لِداوُدَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {سُلَيْمانَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {نِعْمَ} فعل ماضى جامد

براى انشاء مدح {الْعَبْدُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {أَوَّابٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{إِذْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {عُرِضَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بِالْعَشِيِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الصَّافِناتُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الْجِيادُ} بدل تابع

{فَقالَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {أَحْبَبْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {حُبَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْخَيْرِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عَنْ} حرف جر {ذِكْرِ} اسم مجرور يا در محل جر {رَبِّي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {حَتَّى} حرف جر {تَوارَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {بِالْحِجابِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور

{رُدُّوها} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {عَلَيَّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَطَفِقَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم طفق، ضمير

مستتر (هو) در تقدير / فعل مقدّر يا محذوف / فاعل محذوف {مَسْحاً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب / خبر طفق محذوف {بِالسُّوقِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَالْأَعْناقِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع

{وَلَقَدْ} (و) حرف عطف / (ل) حرف قسم / حرف تحقيق {فَتَنَّا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {سُلَيْمانَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَأَلْقَيْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلى} حرف جر {كُرْسِيِّهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {جَسَداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ثُمَّ} حرف عطف {أَنابَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {رَبِّ} منادا، منصوب يا در محل نصب / (ي) محذوفه در محل جر، مضاف اليه {اغْفِرْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَهَبْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مُلْكاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لا} حرف نفى غير عامل {يَنْبَغِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لِأَحَدٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف

جر {بَعْدِي} اسم مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنَّكَ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {أَنْتَ} ضمير فصل بدون محل {الْوَهَّابُ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{فَسَخَّرْنا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الرِّيحَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {تَجْرِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {بِأَمْرِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {رُخاءً} حال، منصوب {حَيْثُ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَصابَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير

{وَالشَّياطِينَ} (و) حرف عطف / عطف (الريح) {كُلَّ} بدل تابع {بَنَّاءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَغَوَّاصٍ} (و) حرف عطف / معطوف تابع

{وَآخَرِينَ} (و) حرف عطف / عطف (كلّ) {مُقَرَّنِينَ} نعت تابع {فِي} حرف جر {الْأَصْفادِ} اسم مجرور يا در محل جر

{هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {عَطاؤُنا} خبر، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَامْنُنْ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَوْ} حرف عطف {أَمْسِكْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِغَيْرِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {حِسابٍ}

مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَإِنَّ} (و) حاليه / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر إنَّ محذوف {عِنْدَنا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَزُلْفى} (ل) حرف ابتدا / اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {وَحُسْنَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {مَآبٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَاذْكُرْ} (و) حرف استيناف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَبْدَنا} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَيُّوبَ} عطف بيان تابع {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {نادى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {رَبَّهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {مَسَّنِيَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الشَّيْطانُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / خبر إنَّ محذوف {بِنُصْبٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَعَذابٍ} (و) حرف عطف / معطوف تابع

{ارْكُضْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِرِجْلِكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {هذا} مبتدا، مرفوع

يا در محل رفع {مُغْتَسَلٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {بارِدٌ} نعت تابع {وَشَرابٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع

{وَوَهَبْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَهْلَهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَمِثْلَهُمْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مَعَهُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {رَحْمَةً} مفعول لأجله، منصوب {مِنَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَذِكْرى} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لِأُولِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْأَلْبابِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَخُذْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِيَدِكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ضِغْثاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَاضْرِبْ} (ف) حرف عطف / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَحْنَثْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {وَجَدْناهُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل /

(ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر إنَّ محذوف {صابِراً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {نِعْمَ} فعل ماضى جامد براى انشاء مدح {الْعَبْدُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {أَوَّابٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{وَاذْكُرْ} (و) حرف استيناف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عِبادَنا} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِبْراهِيمَ} بدل تابع {وَإِسْحاقَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَيَعْقُوبَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {أُولِي} نعت تابع {الْأَيْدِي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالْأَبْصارِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع

{إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {أَخْلَصْناهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر إنَّ محذوف {بِخالِصَةٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ذِكْرَى} بدل تابع {الدَّارِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَإِنَّهُمْ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {عِنْدَنا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَمِنَ} (ل) حرف مزحلقه / حرف جر {الْمُصْطَفَيْنَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر إنَّ محذوف {الْأَخْيارِ} نعت تابع

{وَاذْكُرْ} (و) حرف

استيناف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِسْماعِيلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَالْيَسَعَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَذَا} (و) حرف عطف / معطوف تابع {الْكِفْلِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَكُلٌّ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مِنَ} حرف جر {الْأَخْيارِ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {ذِكْرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {وَإِنَّ} (و) حرف استيناف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {لِلْمُتَّقِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر إنَّ محذوف {لَحُسْنَ} (ل) حرف ابتدا / اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {مَآبٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{جَنَّاتِ} عطف بيان تابع {عَدْنٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {مُفَتَّحَةً} حال، منصوب {لَهُمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْأَبْوابُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع

{مُتَّكِئِينَ} حال، منصوب {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَدْعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بِفاكِهَةٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كَثِيرَةٍ} نعت تابع {وَشَرابٍ} (و) حرف عطف / معطوف تابع

{وَعِنْدَهُمْ} (و) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر مقدّم محذوف {قاصِراتُ} مبتدا مؤخّر {الطَّرْفِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{أَتْرابٌ} نعت تابع

{هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {ما} خبر، مرفوع يا در محل رفع {تُوعَدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {لِيَوْمِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْحِسابِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {هذا} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {لَرِزْقُنا} (ل) حرف مزحلقه / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {ما} حرف نفى غير عامل {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {مِنْ} حرف جر زائد {نَفادٍ} مبتدا مؤخّر

{هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {وَإِنَّ} (و) حرف استيناف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {لِلطَّاغِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر إنَّ محذوف {لَشَرَّ} (ل) حرف مزحلقه / اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {مَآبٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{جَهَنَّمَ} بدل تابع (شر) {يَصْلَوْنَها} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فَبِئْسَ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل ماضى جامد براى انشاء ذم {الْمِهادُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع

{هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فَلْيَذُوقُوهُ} (ف) حرف زائد / (ل) امر / فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ

به {حَمِيمٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {وَغَسَّاقٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع

{وَآخَرُ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {شَكْلِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَزْواجٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فَوْجٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مُقْتَحِمٌ} نعت تابع {مَعَكُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {مَرْحَباً} اسم لاى نفى جنس، منصوب {بِهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر لاى نفى جنس، محذوف {إِنَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {صالُوا} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {النَّارِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بَلْ} حرف اضطراب {أَنْتُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {لا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {مَرْحَباً} اسم لاى نفى جنس، منصوب {بِكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر لاى نفى جنس، محذوف {أَنْتُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {قَدَّمْتُمُوهُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (و) حرف زائد براى اشباع ميم / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر در تقدير

يا محذوف يا در محل {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَبِئْسَ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل ماضى جامد براى انشاء ذم {الْقَرارُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع

{قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {رَبَّنا} منادا، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مَنْ} اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {قَدَّمَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {هذا} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَزِدْهُ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر مبنى بر سكون / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير / خبر (مَنْ) {عَذاباً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {ضِعْفاً} نعت تابع {فِي} حرف جر {النَّارِ} اسم مجرور يا در محل جر

{وَقالُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {لا} حرف نفى غير عامل {نَرى} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {رِجالاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كُنَّا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {نَعُدُّهُمْ} فعل

مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / خبر كان، محذوف يا در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْأَشْرارِ} اسم مجرور يا در محل جر

{أَتَّخَذْناهُمْ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {سِخْرِيًّا} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {أَمْ} حرف عطف {زاغَتْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) تأنيث {عَنْهُمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْأَبْصارُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {ذلِكَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {لَحَقٌّ} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع / مبتدا مقدّر يا محذوف يا در محل {تَخاصُمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {أَهْلِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {النَّارِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {أَنَا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مُنْذِرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {مِنْ} حرف جر {إِلهٍ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {اللَّهُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْواحِدُ} نعت تابع {الْقَهَّارُ} نعت تابع

{رَبُّ} نعت تابع {السَّماواتِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالْأَرْضِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَما} (و) حرف عطف / معطوف تابع

{بَيْنَهُمَا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الْعَزِيزُ} نعت تابع {الْغَفَّارُ} نعت تابع

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {هُوَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {نَبَأٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {عَظِيمٌ} نعت تابع

{أَنْتُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {عَنْهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مُعْرِضُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{ما} حرف نفى غير عامل {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {لِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر كان، محذوف يا در تقدير {مِنْ} حرف جر زائد {عِلْمٍ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {بِالْمَلَإِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْأَعْلى} نعت تابع {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {يَخْتَصِمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{إِنْ} حرف نفى غير عامل {يُوحى} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {إِلَيَّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِلاَّ} حرف استثنا {أَنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {أَنَا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {نَذِيرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع / نائب فاعل محذوف {مُبِينٌ} نعت تابع

{إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {رَبُّكَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لِلْمَلائِكَةِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا

حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {خالِقٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {بَشَراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مِنْ} حرف جر {طِينٍ} اسم مجرور يا در محل جر

{فَإِذا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {سَوَّيْتُهُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَنَفَخْتُ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {فِيهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {رُوحِي} اسم مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَقَعُوا} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ساجِدِينَ} حال، منصوب

{فَسَجَدَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْمَلائِكَةُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {كُلُّهُمْ} توكيد تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَجْمَعُونَ} توكيد تابع

{إِلاَّ} حرف استثنا {إِبْلِيسَ} مستثنى، منصوب {اسْتَكْبَرَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَكانَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْكافِرِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى

يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {إِبْلِيسُ} منادا، منصوب يا در محل نصب {ما} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مَنَعَكَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {أَنْ} حرف نصب {تَسْجُدَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {خَلَقْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {بِيَدَيَّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَسْتَكْبَرْتَ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {أَمْ} حرف عطف {كُنْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {مِنَ} حرف جر {الْعالِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَنَا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {خَيْرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مِنْهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {خَلَقْتَنِي} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مِنْ} حرف جر {نارٍ} اسم مجرور يا در محل جر {وَخَلَقْتَهُ} (و)

حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مِنْ} حرف جر {طِينٍ} اسم مجرور يا در محل جر

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَاخْرُجْ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَإِنَّكَ} (ف) حرف تعليل / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {رَجِيمٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{وَإِنَّ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {عَلَيْكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر إنَّ محذوف {لَعْنَتِي} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلى} حرف جر {يَوْمِ} اسم مجرور يا در محل جر {الدِّينِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {رَبِّ} منادا، منصوب يا در محل نصب / (ي) محذوفه در محل جر، مضاف اليه {فَأَنْظِرْنِي} (ف) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِلى} حرف جر {يَوْمِ} اسم مجرور يا در محل جر {يُبْعَثُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل

{قالَ} فعل ماضى،

مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَإِنَّكَ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {مِنَ} حرف جر {الْمُنْظَرِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر إنَّ محذوف

{إِلى} حرف جر {يَوْمِ} اسم مجرور يا در محل جر {الْوَقْتِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الْمَعْلُومِ} نعت تابع

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَبِعِزَّتِكَ} (ف) رابط جواب براى شرط / (ب) حرف قسم / اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَأُغْوِيَنَّهُمْ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {أَجْمَعِينَ} توكيد تابع

{إِلاَّ} حرف استثنا {عِبادَكَ} مستثنى، منصوب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنْهُمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْمُخْلَصِينَ} نعت تابع

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَالْحَقُّ} (ف) رابط جواب براى شرط / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {وَالْحَقَّ} (و) حرف اعتراض / مفعولٌ به مقدّم {أَقُولُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير

{لَأَمْلَأَنَّ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {جَهَنَّمَ} مفعولٌ به، منصوب

يا در محل نصب {مِنْكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَمِمَّنْ} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {تَبِعَكَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَجْمَعِينَ} توكيد تابع

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {ما} حرف نفى غير عامل {أَسْئَلُكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر زائد {أَجْرٍ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَما} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {أَنَا} اسم ما، مرفوع يا در محل رفع {مِنَ} حرف جر {الْمُتَكَلِّفِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر ما محذوف

{إِنْ} حرف نفى غير عامل {هُوَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {ذِكْرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {لِلْعالَمِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور

{وَلَتَعْلَمُنَّ} (و) حرف عطف / (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) محذوف در محل رفع و فاعل / نون تأكيد ثقليه {نَبَأَهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بَعْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {حِينٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

alrrahmani alrraheemi.

1.Sad waalqur-ani thee alththikri

2.Bali allatheena kafaroo fee AAizzatin washiqaqin

3.Kam ahlakna min qablihim min qarnin fanadaw walata heena manasin

4.WaAAajiboo an jaahum munthirun minhum waqala alkafiroona hatha sahirun kaththabun

5.AjaAAala al-alihata ilahan wahidan inna hatha lashay-on AAujabun

6.Waintalaqa almalao minhum ani imshoo waisbiroo AAala alihatikum inna hatha lashay-on yuradu

7.Ma samiAAna bihatha fee almillati al-akhirati in hatha illa ikhtilaqun

8.Aonzila AAalayhi alththikru min baynina bal hum fee shakkin min thikree bal lamma yathooqoo AAathabi

9.Am AAindahum khaza-inu rahmati rabbika alAAazeezi alwahhabi

10.Am lahum mulku alssamawati waal-ardi wama baynahuma falyartaqoo fee al-asbabi

11.Jundun ma hunalika mahzoomun mina al-ahzabi

12.Kaththabat qablahum qawmu noohin waAAadun wafirAAawnu thoo al-awtadi

13.Wathamoodu waqawmu lootin waas-habu al-aykati ola-ika al-ahzabu

14.In kullun illa kaththaba alrrusula fahaqqa AAiqabi

15.Wama yanthuru haola-i illa sayhatan wahidatan ma laha min fawaqin

16.Waqaloo rabbana AAajjil lana qittana qabla yawmi alhisabi

17.Isbir AAala ma yaqooloona waothkur AAabdana dawooda tha al-aydi innahu awwabun

18.Inna sakhkharna aljibala maAAahu yusabbihna bialAAashiyyi waal-ishraqi

19.Waalttayra mahshooratan kullun lahu awwabun

20.Washadadna mulkahu waataynahu alhikmata wafasla alkhitabi

21.Wahal ataka nabao alkhasmi ith tasawwaroo almihraba

22.Ith dakhaloo AAala dawooda fafaziAAa minhum qaloo la takhaf khasmani bagha baAAduna AAala baAAdin faohkum baynana bialhaqqi wala tushtit waihdina ila sawa-i alssirati

23.Inna hatha akhee lahu tisAAun watisAAoona naAAjatan waliya naAAjatun wahidatun faqala akfilneeha waAAazzanee fee alkhitabi

24.Qala laqad thalamaka bisu-ali naAAjatika ila niAAajihi wa-inna katheeran mina alkhulata-i layabghee baAAduhum AAala baAAdin illa allatheena amanoo waAAamiloo alssalihati waqaleelun ma hum wathanna dawoodu annama fatannahu faistaghfara rabbahu wakharra rakiAAan waanaba

25.Faghafarna lahu thalika wa-inna lahu AAindana lazulfa wahusna maabin

26.Ya dawoodu inna jaAAalnaka khaleefatan fee al-ardi faohkum bayna alnnasi bialhaqqi wala tattabiAAi alhawa fayudillaka AAan sabeeli Allahi inna allatheena yadilloona AAan sabeeli Allahi lahum AAathabun shadeedun bima nasoo yawma alhisabi

27.Wama khalaqna alssamaa waal-arda wama baynahuma batilan thalika thannu allatheena kafaroo fawaylun lillatheena kafaroo mina alnnari

28.Am najAAalu allatheena amanoo waAAamiloo alssalihati kaalmufsideena fee al-ardi am najAAalu almuttaqeena kaalfujjari

29.Kitabun anzalnahu ilayka mubarakun liyaddabbaroo ayatihi waliyatathakkara oloo al-albabi

30.Wawahabna lidawooda sulaymana niAAma alAAabdu innahu awwabun

31.Ith AAurida AAalayhi bialAAashiyyi alssafinatu aljiyadu

32.Faqala innee ahbabtu hubba alkhayri AAan thikri rabbee hatta tawarat bialhijabi

33.Ruddooha AAalayya fatafiqa mashan bialssooqi waal-aAAnaqi

34.Walaqad fatanna sulaymana waalqayna AAala kursiyyihi jasadan thumma anaba

35.Qala rabbi ighfir lee wahab lee mulkan la yanbaghee li-ahadin min baAAdee innaka anta alwahhabu

36.Fasakhkharna lahu alrreeha tajree bi-amrihi rukhaan haythu asaba

37.Waalshshayateena kulla banna-in waghawwasin

38.Waakhareena muqarraneena fee al-asfadi

39.Hatha AAataona faomnun aw amsik bighayri hisabin

40.Wa-inna lahu AAindana lazulfa wahusna maabin

41.Waothkur AAabdana ayyooba ith nada rabbahu annee massaniya alshshaytanu binusbin waAAathabin

42.Orkud birijlika hatha mughtasalun baridun washarabun

43.Wawahabna lahu ahlahu wamithlahum maAAahum rahmatan minna wathikra li-olee al-albabi

44.Wakhuth biyadika dighthan faidrib bihi wala tahnath inna wajadnahu sabiran niAAma alAAabdu innahu awwabun

45.Waothkur AAibadana ibraheema wa-ishaqa wayaAAqooba olee al-aydee waal-absari

46.Inna akhlasnahum bikhalisatin thikra alddari

47.Wa-innahum AAindana lamina almustafayna al-akhyari

48.Waothkur ismaAAeela wa-ilyasaAAa watha alkifli wakullun mina al-akhyari

49.Hatha thikrun wa-inna lilmuttaqeena lahusna maabin

50.Jannati AAadnin mufattahatan lahumu al-abwabu

51.Muttaki-eena feeha yadAAoona feeha bifakihatin katheeratin washarabin

52.WaAAindahum qasiratu alttarfi atrabun

53.Hatha ma tooAAadoona liyawmi alhisabi

54.Inna hatha larizquna ma lahu min nafadin

55.Hatha wa-inna

lilttagheena lasharra maabin

56.Jahannama yaslawnaha fabi/sa almihadu

57.Hatha falyathooqoohu hameemun waghassaqun

58.Waakharu min shaklihi azwajun

59.Hatha fawjun muqtahimun maAAakum la marhaban bihim innahum saloo alnnari

60.Qaloo bal antum la marhaban bikum antum qaddamtumoohu lana fabi/sa alqararu

61.Qaloo rabbana man qaddama lana hatha fazidhu AAathaban diAAfan fee alnnari

62.Waqaloo ma lana la nara rijalan kunna naAAudduhum mina al-ashrari

63.Attakhathnahum sikhriyyan am zaghat AAanhumu al-absaru

64.Inna thalika lahaqqun takhasumu ahli alnnari

65.Qul innama ana munthirun wama min ilahin illa Allahu alwahidu alqahharu

66.Rabbu alssamawati waal-ardi wama baynahuma alAAazeezu alghaffaru

67.Qul huwa nabaon AAatheemun

68.Antum AAanhu muAAridoona

69.Ma kana liya min AAilmin bialmala-i al-aAAla ith yakhtasimoona

70.In yooha ilayya illa annama ana natheerun mubeenun

71.Ith qala rabbuka lilmala-ikati innee khaliqun basharan min teenin

72.Fa-itha sawwaytuhu wanafakhtu feehi min roohee faqaAAoo lahu sajideena

73.Fasajada almala-ikatu kulluhum ajmaAAoona

74.Illa ibleesa istakbara wakana mina alkafireena

75.Qala ya ibleesu ma manaAAaka an tasjuda lima khalaqtu biyadayya astakbarta am kunta mina alAAaleena

76.Qala ana khayrun minhu khalaqtanee min narin wakhalaqtahu min teenin

77.Qala faokhruj minha fa-innaka rajeemun

78.Wa-inna AAalayka laAAnatee ila yawmi alddeeni

79.Qala rabbi faanthirnee ila yawmi yubAAathoona

80.Qala fa-innaka mina almunthareena

81.Ila yawmi alwaqti almaAAloomi

82.Qala fabiAAizzatika laoghwiyannahum ajmaAAeena

83.Illa AAibadaka minhumu almukhlaseena

84.Qala faalhaqqu waalhaqqa aqoolu

85.Laamlaanna jahannama minka wamimman tabiAAaka minhum ajmaAAeena

86.Qul ma as-alukum AAalayhi min ajrin wama ana mina almutakallifeena

87.In huwa illa thikrun lilAAalameena

88.WalataAAlamunna nabaahu baAAda heenin

هلاك كرديم كه [ما را] به فرياد خواندند، و[لى ديگر مجال گريز نبود. (3)

و از اينكه هشداردهنده اى از خودشان برايشان آمده درشگفتند، و كافران مى گويند: «اين، ساحرى شيّاد است. (4)

آيا خدايان [متعدد] را خداى واحدى قرار داده؟ اين واقعاً چيز عجيبى است.» (5)

و بزرگانشان روان شدند [و گفتند:] «برويد و بر خدايان خود ايستادگى نماييد كه اين امر قطعاً هدف [ما]ست. (6)

[از طرفى اين [مطلب را در آيين اخير [عيسوى هم نشنيده ايم، اين [ادّعا] جز دروغ بافى نيست. (7)

آيا از ميان ما قرآن بر او نازل شده است؟» [نه!] بلكه آنان در باره قرآنِ من دودلند. [نه،] بلكه هنوز عذاب [مرا] نچشيده اند. (8)

آيا گنجينه هاى رحمت پروردگار ارجمندِ بسيار بخشنده تو نزد ايشان است؟ (9)

آيا فرمانروايى آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است از آنِ ايشان است؟ [اگر چنين است پس [با چنگ زدن در آن اسباب به بالا روند. (10)

اين سپاهك دسته هاى دشمن در آنجا [=بَدْر] در هم شكستنى اند. (11)

پيش از ايشان قوم نوح و عاد و فرعونِ صاحب [عمارت و] خرگاهها تكذيب كردند. (12)

و ثمود و قوم لوط و اصحاب ايكه [نيز به تكذيب پرداختند] آنها دسته هاى مخالف بودند. (13)

هيچ كدام نبودند كه پيامبران [ما] را تكذيب نكنند، پس عقوبت [من بر آنان سزاوار آمد. (14)

و اينان جز يك فرياد را انتظار نمى بَرند كه هيچ [مجال سر خاراندنى در آن نيست. (15)

و گفتند: «پروردگارا، پيش از [رسيدن روز حساب، بهره ما را [از عذاب به شتاب به ما بده.»

(16)

بر آنچه مى گويند صبر كن، و داوود، بنده ما را كه داراى امكانات [متعدّد] بود به ياد آور؛ آرى، او بسيار بازگشت كننده [به سوى خدا] بود. (17)

ما كوهها را با او مسخّر ساختيم [كه شامگاهان و بامدادان خداوند را نيايش مى كردند. (18)

و پرندگان را از هر سو [بر او] گرد [آورديم همگى [به نواى دلنوازش به سوى او بازگشت كننده [و خدا را ستايشگر] بودند. (19)

و پادشاهيش را استوار كرديم و او را حكمت و كلام فيصله دهنده عطا كرديم. (20)

و آيا خبر دادخواهان -چون از نمازخانه [او] بالا رفتند- به تو رسيد؟ (21)

وقتى [به طور ناگهانى بر داوود درآمدند، و او از آنان به هراس افتاد، گفتند: «مترس، [ما] دو مدّعى [هستيم كه يكى از ما بر ديگرى تجاوز كرده، پس ميان ما به حق داورى كن، و از حق دور مشو، و ما را به راه راست راهبر باش.» (22)

«اين [شخص برادر من است. او را نود و نه ميش، و مرا يك ميش است، و مى گويد: آن را به من بسپار، و در سخنورى بر من غالب آمده است.» (23)

[داوود] گفت: «قطعاً او در مطالبه ميش تو [اضافه بر ميش هاى خودش، بر تو ستم كرده، و در حقيقت بسيارى از شريكان به همديگر ستم روا مى دارند، به استثناى كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند، و اينها بس اندكند، و داوود دانست كه ما او را آزمايش كرده ايم. پس، از پروردگارش آمرزش خواست و به رو درافتاد و توبه كرد. (24)

و بر او اين [ماجرا] را بخشوديم؛

و در حقيقت براى او پيش ما تقرّب و فرجامى خوش خواهد بود. (25)

اى داوود، ما تو را در زمين خليفه [و جانشين گردانيديم؛ پس ميان مردم به حق داورى كن، و زنهار از هوس پيروى مكن كه تو را از راه خدا به در كند. در حقيقت كسانى كه از راه خدا به در مى روند، به [سزاى آنكه روز حساب را فراموش كرده اند عذابى سخت خواهند داشت! (26)

و آسمان و زمين و آنچه را كه ميان اين دو است به باطل نيافريديم، اين گمان كسانى است كه كافر شده [و حق پوشى كرده اند، پس واى از آتش بر كسانى كه كافر شده اند. (27)

يا [مگر] كسانى را كه گرويده و كارهاى شايسته كرده اند، چون مفسدان در زمين مى گردانيم، يا پرهيزگاران را چون پليدكاران قرار مى دهيم؟ (28)

[اين كتابى مبارك است كه آن را به سوى تو نازل كرده ايم تا در [باره آيات آن بينديشند، و خردمندان پند گيرند. (29)

و سليمان را به داوود بخشيديم. چه نيكو بنده اى. به راستى او توبه كار [و ستايشگر] بود. (30)

هنگامى كه [طرف غروب، اسبهاى اصيل را بر او عرضه كردند، (31)

[سليمان گفت: «واقعاً من دوستى اسبان را بر ياد پروردگارم ترجيح دادم تا [هنگام نماز گذشت و خورشيد] در پس حجاب ظلمت شد.» (32)

[گفت: « اسبها] را نزد من باز آوريد.» پس شروع كرد به دست كشيدن بر ساقها و گردن آنها [و سرانجام وقف كردن آنها در راه خدا]. (33)

و قطعاً سليمان را آزموديم و بر تخت او جسدى بيفكنديم؛ پس به توبه باز آمد.

(34)

گفت: «پروردگارا، مرا ببخش و مُلكى به من ارزانى دار كه هيچ كس را پس از من سزاوار نباشد، در حقيقت، تويى كه خود بسيار بخشنده اى.» (35)

پس باد را در اختيار او قرار داديم كه هر جا تصميم مى گرفت، به فرمان او نرم، روان مى شد. (36)

و شيطانها را [از] بنّا و غواص، (37)

تا [وحشيان ديگر را كه جفت جفت با زنجيرها به هم بسته بودند [تحت فرمانش درآورديم . (38)

[گفتيم:] «اين بخشش ماست، [آن را] بى شمار ببخش يا نگاه دار.» (39)

و قطعاً براى او در پيشگاه ما تقرّب و فرجام نيكوست. (40)

و بنده ما ايوب را به ياد آور، آنگاه كه پروردگارش را ندا داد كه: «شيطان مرا به رنج و عذاب مبتلا كرد.» (41)

[به او گفتيم:] «با پاى خود [به زمين بكوب، اينك اين چشمه سارى است سرد و آشاميدنى.» (42)

و [مجدداً] كسانش را و نظاير آنها را همراه آنها به او بخشيديم، تا رحمتى از جانب ما و عبرتى براى خردمندان باشد. (43)

[و به او گفتيم:] «يك بسته تركه به دستت برگير و [همسرت را] با آن بزن و سوگند مشكن.» ما او را شكيبا يافتيم. چه نيكوبنده اى! به راستى او توبه كار بود. (44)

و بندگان ما ابراهيم و اسحاق و يعقوب را كه نيرومند و ديده ور بودند به يادآور. (45)

ما آنان را با موهبت ويژه اى -كه يادآورى آن سراى بود- خالص گردانيديم. (46)

و آنان در پيشگاه ما جداً از برگزيدگان نيكانند. (47)

و اسماعيل و يسع و ذوالكفل را به ياد آور [كه همه از نيكانند. (48)

اين

يادكردى است، و قطعاً براى پرهيزگاران فرجامى نيك است. (49)

باغهاى هميشگى در حالى كه درهاى [آنها] برايشان گشوده است. (50)

در آنجا تكيه مى زنند [و] ميوه هاى فراوان و نوشيدنى در آنجا طلب مى كنند. (51)

و نزدشان [دلبران فروهشته نگاه همسال است. (52)

اين است آنچه براى روز حساب به شما وعده داده مى شد. (53)

[مى گويند:] «در حقيقت، اين روزىِ ماست و آن را پايانى نيست.» (54)

اين است [حال بهشتيان و [اما] براى طغيانگران واقعاً بد فرجامى است. (55)

به جهنّم درمى آيند، و چه بد آرامگاهى است. (56)

اين جوشاب و چركاب است، بايد آن را بچشند. (57)

و از همين گونه، انواع ديگر [عذابها]! (58)

اينها گروهى اند كه با شما به اجبار [در آتش درمى آيند. بدا به حال آنها، زيرا آنان داخل آتش مى شوند. (59)

[به رؤساى خود] مى گويند: «بلكه بر خود شما خوش مباد! اين [عذاب را شما خود براى ما از پيش فراهم آورديد، و چه بد قرارگاهى است.» (60)

مى گويند: «پروردگارا، هر كس اين [عذاب را از پيش براى ما فراهم آورده، عذاب او را در آتش دو چندان كن.» (61)

و مى گويند: «ما را چه شده است كه مردانى را كه ما آنان را از [زمره اشرار مى شمرديم نمى بينيم؟ (62)

آيا آنان را [در دنيا] به ريشخند مى گرفتيم يا چشمها[ى ما] بر آنها نمى افتد؟» (63)

اين مجادله اهل آتش قطعاً راست است. (64)

بگو: «من فقط هشداردهنده اى هستم، و جز خداى يگانه قهار معبودى ديگر نيست. (65)

پروردگار آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است، همان شكست ناپذير آمرزنده. (66)

بگو: «اين خبرى بزرگ

است، (67)

[كه شما از آن روى برمى تابيد. (68)

مرا در باره ملاء اعلى هيچ دانشى نبود آنگاه كه مجادله مى كردند. (69)

به من هيچ [چيز] وحى نمى شود، جز اينكه من هشداردهنده اى آشكارم. (70)

آنگاه كه پروردگارت به فرشتگان گفت: «من بشرى را از گِل خواهم آفريد. (71)

پس چون او را [كاملاً] درست كردم و از روح خويش در آن دميدم، سجده كنان براى او [به خاك بيفتيد.» (72)

پس همه فرشتگان يكسره سجده كردند. (73)

مگر ابليس [كه تكبر نمود و از كافران شد. (74)

فرمود: «اى ابليس، چه چيز تو را مانع شد كه براى چيزى كه به دستان قدرت خويش خلق كردم سجده آورى؟ آيا تكبر نمودى يا از [جمله برترى جويانى؟» (75)

گفت: «من از او بهترم؛ مرا از آتش آفريده اى و او را از گِل آفريده اى.» (76)

فرمود: «پس، از آن [مقام بيرون شو، كه تو رانده اى. (77)

و تا روز جزا لعنت من بر تو باد.» (78)

گفت: «پروردگارا، پس مرا تا روزى كه برانگيخته مى شوند مهلت ده.» (79)

فرمود: «در حقيقت، تو از مهلت يافتگانى، (80)

تا روز معين معلوم.» (81)

[شيطان گفت: «پس به عزّت تو سوگند كه همگى را جداً از راه به در مى برم، (82)

مگر آن بندگان پاكدل تو را.» (83)

فرمود: «حق [از من است و حق را مى گويم: (84)

هرآينه جهنّم را از تو و از هر كس از آنان كه تو را پيروى كند، از همگى شان، خواهم انباشت.» (85)

بگو: «مزدى بر اين [رسالت از شما طلب نمى كنم و من از كسانى نيستم كه چيزى

از خود بسازم و به خدا نسبت دهم. (86)

اين [قرآن جز پندى براى جهانيان نيست. (87)

و قطعاً پس از چندى خبر آن را خواهيد دانست.» (88)

از آنان قوم نوح و عاد و فرعون صاحب قدرت [پيامبران ما را] تكذيب كردند!

«13» و [نيز] قوم ثمود و لوط و اصحاب الأيكه [= قوم شعيب]، اينها احزابى بودند [كه به تكذيب پيامبران برخاستند]!

«14» هر يك [از اين گروه ها] رسولان را تكذيب كردند، و عذاب الهى درباره آنان تحقق يافت!

«15» اينها [با اين اعمالشان] جز يك صيحه آسمانى را انتظار نمى كشند كه هيچ مهلت و بازگشتى براى آن وجود ندارد [و همگى را نابود مى سازد]!

«16» آنها [از روى خيره سرى] گفتند: (پروردگارا! بهره ما را از عذاب هر چه زودتر قبل از روز حساب به ما ده!)

«17» در برابر آنچه مى گويند شكيبا باش، و به خاطر بياور بنده ما داوود صاحب قدرت را، كه او بسيار توبه كننده بود!

«18» ما كوه ها را مسخّر او ساختيم كه هر شامگاه و صبحگاه با او تسبيح مى گفتند!

«19» پرندگان را نيز دسته جمعى مسخّر او كرديم [تا همراه او تسبيح خدا گويند]؛ و همه اينها بازگشت كننده به سوى او بودند!

«20» و حكومت او را استحكام بخشيديم، [هم] دانش به او داديم و [هم] داورى عادلانه!

«21» آيا داستان شاكيان هنگامى كه از محراب [داوود] بالا رفتند به تو رسيده است؟!

«22» در آن هنگام كه [بى مقدمه] بر او وارد شدند و او از ديدن آنها وحشت كرد؛ گفتند: (نترس، دو نفر شاكى هستيم كه يكى از ما بر ديگرى ستم كرده؛ اكنون در ميان ما بحق داورى كن و ستم روا مدار و ما را به راه راست هدايت كن!

«23» اين برادر من است؛ و او نود و نه ميش دارد

و من يكى بيش ندارم امّا او اصرار مى كند كه: اين يكى را هم به من واگذار؛ و در سخن بر من غلبه كرده است!)

«24» [داوود] گفت: (مسلّماً او با درخواست يك ميش تو براى افزودن آن به ميشهايش، بر تو ستم نموده؛ و بسيارى از شريكان [و دوستان] به يكديگر ستم مى كنند، مگر كسانى كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده اند؛ امّا عدّه آنان كم است!) داوود دانست كه ما او را [با اين ماجرا] آزموده ايم، از اين رو از پروردگارش طلب آمرزش نمود و به سجده افتاد و توبه كرد.

«25» ما اين عمل را بر او بخشيديم؛ و او نزد ما داراى مقامى والا و سرانجامى نيكوست!

«26» اى داوود! ما تو را خليفه و [نماينده خود] در زمين قرار داديم؛ پس در ميان مردم بحق داورى كن، و از هواى نفس پيروى مكن كه تو را از راه خدا منحرف سازد؛ كسانى كه از راه خدا گمراه شوند، عذاب شديدى بخاطر فراموش كردن روز حساب دارند!

«27» ما آسمان و زمين و آنچه را ميان آنهاست بيهوده نيافريديم؛ اين گمان كافران است؛ واى بر كافران از آتش [دوزخ]!

«28» آيا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده اند همچون مفسدان در زمين قرار مى دهيم، يا پرهيزگاران را همچون فاجران؟!

«29» اين كتابى است پربركت كه بر تو نازل كرده ايم تا در آيات آن تدبّر كنند و خردمندان متذكّر شوند!

«30» ما سليمان را به داوود بخشيديم؛ چه بنده خوبى! زيرا همواره به سوى خدا بازگشت مى كرد [و به ياد او بود]!

«31» به خاطر بياور هنگامى را

كه عصرگاهان اسبان چابك تندرو را بر او عرضه داشتند،

«32» گفت: (من اين اسبان را بخاطر پروردگارم دوست دارم [و مى خواهم از آنها در جهاد استفاده كنم)، او همچنان به آنها نگاه مى كرد] تا از ديدگانش پنهان شدند.

«33» [آنها به قدرى جالب بودند كه گفت:] بار ديگر آنها را نزد من بازگردانيد! و دست به ساقها و گردنهاى آنها كشيد [و آنها را نوازش داد].

«34» ما سليمان را آزموديم و بر تخت او جسدى افكنديم؛ سپس او به درگاه خداوند توبه كرد.

«35» گفت: پروردگارا! مرا ببخش و حكومتى به من عطا كن كه بعد از من سزاوار هيچ كس نباشد، كه تو بسيار بخشنده اى!

«36» پس ما باد را مسخّر او ساختيم تا به فرمانش بنرمى حركت كند و به هر جا او مى خواهد برود!

«37» و شياطين را مسخّر او كرديم، هر بنّا و غوّاصى از آنها را!

«38» و گروه ديگرى [از شياطين] را در غل و زنجير [تحت سلطه او] قرار داديم،

«39» [و به او گفتيم:] اين عطاى ما است، به هر كس مى خواهى [و صلاح مى بينى] ببخش، و از هر كس مى خواهى امساك كن، و حسابى بر تو نيست [تو امين هستى]!

«40» و براى او [= سليمان] نزد ما مقامى ارجمند و سرانجامى نيكوست!

«41» و به خاطر بياور بنده ما ايّوب را، هنگامى كه پروردگارش را خواند [و گفت: پروردگارا!] شيطان مرا به رنج و عذاب افكنده است.

«42» [به او گفتيم:] پاى خود را بر زمين بكوب! اين چشمه آبى خنك براى شستشو و نوشيدن است!

«43» و خانواده اش را به او بخشيديم،

و همانند آنها را بر آنان افزوديم، تا رحمتى از سوى ما باشد و تذكّرى براى انديشمندان.

«44» [و به او گفتيم:] بسته اى از ساقه هاى گندم [يا مانند آن] را برگير و با آن [همسرت را] بزن و سوگند خود را مشكن! ما او را شكيبا يافتيم؛ چه بنده خوبى كه بسيار بازگشت كننده [به سوى خدا] بود!

«45» و به خاطر بياور بندگان ما ابراهيم و اسحاق و يعقوب را، صاحبان دستها[ى نيرومند] و چشمها[ى بينا]!

«46» ما آنها را با خلوص ويژه اى خالص كرديم، و آن يادآورى سراى آخرت بود!

«47» و آنها نزد ما از برگزيدگان و نيكانند!

«48» و به خاطر بياور (اسماعيل) و (اليسع) و (ذا الكفل) را كه همه از نيكان بودند!

«49» اين يك يادآورى است، و براى پرهيزكاران فرجام نيكويى است:

«50» باغهاى جاويدان بهشتى كه درهايش به روى آنان گشوده است،

«51» در حالى كه در آن بر تختها تكيه كرده اند و ميوه هاى بسيار و نوشيدنيها در اختيار آنان است!

«52» و نزد آنان همسرانى است كه تنها چشم به شوهرانشان دوخته اند، و همسن و سالند!

«53» اين همان است كه براى روز حساب به شما وعده داده مى شود [وعده اى تخلّف ناپذير]!

«54» اين روزى ما است كه هرگز آن را پايانى نيست!

«55» اين [پاداش پرهيزگاران است]، و براى طغيانگران بدترين محل بازگشت است:

«56» دوزخ، كه در آن وارد مى شوند؛ و چه بستر بدى است!

«57» اين نوشابه (حميم) و (غسّاق) است [= دو مايع سوزان و تيره رنگ] كه بايد از آن بچشند!

«58» و جز اينها كيفرهاى ديگرى همانند آن دارند!

«59» [به

آنان گفته مى شود:] اين گروهى است كه همراه شما وارد دوزخ مى شوند [اينها همان سران گمراهيند]؛ خوشامد بر آنها مباد، همگى در آتش خواهند سوخت!

«60» آنها [به رؤساى خود] مى گويند: (بلكه خوشامد بر شما مباد كه اين عذاب را شما براى ما فراهم ساختيد! چه بد قرارگاهى است اينجا!)

«61» [سپس] مى گويند: (پروردگارا! هر كس اين عذاب را براى ما فراهم ساخته، عذابى مضاعف در آتش بر او بيفزا!)

«62» آنها مى گويند: (چرا مردانى را كه ما از اشرار مى شمرديم [در اينجا، در آتش دوزخ] نمى بينيم؟!

«63» آيا ما آنان را به مسخره گرفتيم يا [به اندازه اى حقيرند كه] چشمها آنها را نمى بيند؟!

«64» اين يك واقعيت است گفتگوهاى خصمانه دوزخيان!

«65» بگو: (من تنها يك بيم دهنده ام؛ و هيچ معبودى جز خداوند يگانه قهّار نيست!

«66» پروردگار آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است، پروردگار عزيز و غفّار!)

«67» بگو: (اين خبرى بزرگ است،

«68» كه شما از آن روى گردانيد!

«69» من از ملأ اعلى [و فرشتگان عالم بالا] به هنگامى كه [درباره آفرينش آدم] مخاصمه مى كردند خبر ندارم!

«70» تنها چيزى كه به من وحى مى شود اين است كه من انذاركننده آشكارى هستم!)

«71» و به خاطر بياور هنگامى را كه پروردگارت به فرشتگان گفت: (من بشرى را از گل مى آفرينم!

«72» هنگامى كه آن را نظام بخشيدم و از روح خود در آن دميدم، براى او به سجده افتيد!)

«73» در آن هنگام همه فرشتگان سجده كردند،

«74» جز ابليس كه تكبّر ورزيد و از كافران بود!

«75» گفت: (اى ابليس! چه چيز مانع تو شد كه بر مخلوقى كه

با قدرت خود او را آفريدم سجده كنى؟! آيا تكبّر كردى يا از برترينها بودى؟! [برتر از اينكه فرمان سجود به تو داده شود!])

«76» گفت: (من از او بهترم؛ مرا از آتش آفريده اى و او را از گل!)

«77» فرمود: (از آسمانها [و صفوف ملائكه] خارج شو، كه تو رانده درگاه منى!

«78» و مسلّماً لعنت من بر تو تا روز قيامت خواهد بود!

«79» گفت: (پروردگارا! مرا تا روزى كه انسانها برانگيخته مى شوند مهلت ده!)

«80» فرمود: (تو از مهلت داده شدگانى،

«81» ولى تا روز و زمان معيّن!)

«82» گفت: (به عزّتت سوگند، همه آنان را گمراه خواهم كرد،

«83» مگر بندگان خالص تو، از ميان آنها!)

«84» فرمود: (به حق سوگند، و حق مى گويم،

«85» كه جهنّم را از تو و هر كدام از آنان كه از تو پيروى كند، پر خواهم كرد!)

«86» [اى پيامبر!] بگو: (من براى دعوت نبوّت هيچ پاداشى از شما نمى طلبم، و من از متكلّفين نيستم! [سخنانم روشن و همراه با دليل است!])

«87» اين [قرآن] تذكّرى براى همه جهانيان است؛

«88» و خبر آن را بعد از مدّتى مى شنويد!

كه وقت گريز و يافتن پناه گاه نبود؛ (3)

و از اينكه بيم دهنده اى از جنس خودشان به سوى آنان آمده است تعجب كردند، و كافران گفتند: اين جادوگرى بسيار دروغگوست. (4)

آيا [محمّد] معبودان [گوناگون] را معبودى يگانه قرار داده است؟ به راستى [كه منحصر كردن معبودان در يك معبود] چيزى بسيار شگفت است. (5)

سران و اشرافشان روان شدند [و فرياد برداشتند] كه برويد و بر پرستش و نگهدارى معبودانتان ايستادگى كنيد زيرا از اين دعوت [به سوى خداى يگانه] رياست و آقايى بر اراده شده است. (6)

ما اين [پرستش معبود يگانه] را در آخرين آيين [كه پدرانمان بر آن بودند] نشنيده ايم؛ اين جز دروغى ساخته شده نيست. (7)

آيا از ميان ما [كه داراى ثروت فراوان و مقام و قدرتيم] قرآن، فقط بر او [كه فقيرى يتيم بيش نيست] نازل شده است؟! [نه، قرآن دروغى ساخته شده نيست] بلكه اينان درباره قرآن من در شك هستند، بلكه هنوز عذاب را نچشيده اند [تا از بيمارى شك درآيند و به حقّانيّت آن اقرار كنند و زبان از گستاخى و جسارت ببندند.] (8)

مگر خزانه هاى رحمت پروردگار تواناى شكست ناپذير و بخشنده ات نزد آنان است [كه منصب نبوّت را به هر كس كه دلشان خواست ببخشند؟] (9)

يا مگر مالكيّت و فرمانروايى آسمان ها و زمين و آنچه ميان آنهاست، در اختيار آنان است؟ [اگر چنين است] پس [بيايند] از نردبان ها[ى رساننده به اين مالكيّت و فرمانروايى] بالا روند [و امور را به دست گيرند و مانع نزول وحى بر محمّد شوند و خود به هر كس كه بخواهند وحى كنند.] (10)

اينان لشكرى ناچيز

و اندك [از احزاب كفر و شرك]اند كه در آنجا [كه ميدان جنگ بدر است] شكست خوردنى هستند. (11)

پيش از اينان نيز قوم نوح و عاد و فرعون كه از تمام ابزار حاكميت برخوردار بودند [پيامبران را] انكار كردند؛ (12)

و نيز قوم ثمود و قوم لوط و اصحاب ايكه همان احزاب كفر و شرك اند، (13)

كه هر يك از اينان پيامبران را انكار كردند، پس عقوبت [من بر آنان] محقق و ثابت شد، (14)

و اينان [كه تو را انكار مى كنند] جز يك فرياد مرگبار را كه هيچ تأخيرى در آن نيست، انتظار نمى كشند، (15)

و [اينان از روى مسخره] گفتند: پروردگارا! پيش از روز حساب، هر چه زودتر سهم ما را از عذاب به ما بده. (16)

بر آنچه مى گويند شكيبا باش، و بنده ما داود را كه داراى نيرومندى [در دانش و حكومت] بود ياد كن. او بسيار رجوع كننده [به سوى خدا] بود. (17)

همانا ما كوه ها را مسخّر و رام كرديم كه با او در شبان گاه و هنگام برآمدن آفتاب تسبيح مى گفتند، (18)

و پرندگان را [نيز] به طور دسته جمعى [مسخّر و رام كرديم كه با او تسبيح مى گفتند]، و همه رجوع كننده به سوى خدا بودند، (19)

و حكومتش را محكم و استوار ساختيم و به او حكمت و منصب داورى عطا كرديم، (20)

و آيا خبر مهم آن دادخواهان هنگامى كه از ديوار بلند نمازخانه او بالا رفتند به تو رسيده است؟ (21)

زمانى كه [به طور ناگهانى] بر داود وارد شدند، و او از آنان هراسان شد، گفتند: نترس [ما] دو گروه دادخواه و

شاكى هستيم كه يكى از ما بر ديگرى ستم كرده است؛ بنابراين ميان ما به حق داورى كن و [در داوريت] ستم روا مدار، و ما را به راه راست راهنمايى كن. (22)

اين برادر من است، نود و نه ميش دارد و من يك ميش دارم، گفته است: اين يكى را هم به من واگذار. و در گفتگو مرا مغلوب ساخت. (23)

گفت: يقيناً او با درخواست افزودن ميش تو به ميش هاى خود بر تو ستم روا داشته است، و قطعاً بسيارى از معاشران و شريكان به يكديگر ستم مى كنند، به جز كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده اند و اينان اندك اند. و داود دانست كه ما او را [در اين حادثه] آزموده ايم، در نتيجه از پروردگارش درخواست آمرزش كرد و بى درنگ به حالت خضوع به رو در افتاد و به خدا بازگشت. (24)

و ما او را در اين [داورى] آمرزيديم، بى ترديد او نزد ما تقرب و منزلتى بلند و سرانجامى نيكو دارد. (25)

[و گفتيم:] اى داود! همانا تو را در زمين جانشين [و نماينده خود] قرار داديم؛ پس ميان مردم به حق داورى كن و از هواى نفس پيروى مكن كه تو را از راه خدا منحرف مى كند. بى ترديد كسانى كه از راه خدا منحرف مى شوند، چون روز حساب را فراموش كرده اند، عذابى سخت دارند. (26)

و ما آسمان و زمين و آنچه را كه ميان آنهاست، بيهوده نيافريده ايم، اين پندار كافران است، پس واى بر آنان كه كافرند از آتش دوزخ. (27)

آيا كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده اند مانند مفسدان در زمين قرار مى دهيم

يا پرهيزكاران را چون بدكاران؟! (28)

اين كتاب پربركتى است كه آن را بر تو نازل كرده ايم تا آياتش را تدبّر كنند و خردمندان متذكّر شوند. (29)

و سليمان را به داود بخشيديم، چه نيكو بنده اى بود به راستى او بسيار رجوع كننده [به خدا] بود. (30)

[ياد كن] هنگامى را كه در پايان روز اسب هاى چابك و تيزرو بر او عرضه كردند. (31)

پس گفت: من دوستى اسبان را بر ياد پروردگارم [كه نماز مستحب پايان روز است] اختيار كردم [زيرا مى خواهم از آنان در جهاد با دشمن استفاده كنم و همواره به آنها نظر مى كرد] تا [خورشيد] پشت پرده افق پنهان شد. (32)

[اسب ها چنان توجه او را جلب كرده بودند كه گفت:] آنها را به من بازگردانيد. پس [براى نوازش آنها] به دست كشيدن به ساق ها و گردن هاى آنها پرداخت؛ (33)

و به راستى سليمان را [درباره فرزندش] آزموديم، و [آزمون اين بود كه] بر تختش جسدى [بى جان از فرزندش] افكنديم [فرزندى كه سليمان به زنده بودن او بسيار اميد داشت]، آن گاه به درگاه خدا رجوع كرد [و همه امورش را به خدا واگذاشت.] (34)

گفت: پروردگارا! مرا بيامرز و حكومتى به من ببخش كه بعد از من سزاوار هيچ كس نباشد؛ يقيناً تو بسيار بخشنده اى. (35)

پس باد را براى او مسخّر و رام كرديم كه به فرمان او هر جا كه مى خواست نرم و آرام روان مى شد. (36)

و هر بنّا و غواصى از شياطين را [مسخّر و رام او نموديم،] (37)

و ديگر شياطين را كه با غل و زنجير به هم بسته بودند [در سلطه او درآورديم

تا نتوانند در حكومت او فتنه و آشوب برپا كنند.] (38)

[و به او گفتيم:] اين عطاى بى حساب ماست، [به هر كس خواهى] بى حساب ببخش و [از هر كس خواهى] دريغ كن. (39)

بى ترديد او نزد ما تقرب و منزلتى بلند و سرانجامى نيكو دارد. (40)

و بنده ما ايوب را ياد كن، هنگامى كه پروردگارش را ندا داد كه شيطان [به سبب رنج و شكنجه اى كه دچارش هستم] مرا سرزنش و شماتت مى كند [تا از رحمت تو دلسردم كند.] (41)

[به او گفتيم:] با پايت به زمين بكوب، اين آبى است براى شسشتو، آبى سرد و آشاميدنى. (42)

و خانواده اش را [كه در حادثه ها از دستش رفته بودند] و مانندشان را همراه با آنان به او بخشيديم تا رحمتى از سوى ما و تذكرى براى خردمندان باشد. (43)

و [به او گفتيم: چون سوگند خورده اى كه همسرت را براى اينكه تو را در امور معنوى ناراحت كرده بود، صد تازيانه بزنى] با دستت بسته اى تركه خشك برگير و همسرت را با آن بزن، و سوگندت را مشكن. بى ترديد ما او را شكيبا يافتيم. چه نيكو بنده اى! يقيناً بسيار رجوع كننده به سوى ما بود. (44)

و بندگان ما ابراهيم و اسحاق و يعقوب را ياد كن كه داراى قدرت و بصيرت بودند. (45)

ما آنان را با [صفت بسيار پرارزش] ياد كردن سراى آخرت با اخلاصى ويژه خالص ساختيم. (46)

به يقين آنان در پيشگاه ما از برگزيدگان و نيكان اند. (47)

و اسماعيل واليسع وذوالكفل را ياد كن و همه از نيكان اند. (48)

اين [سرگذشت هاى سازنده] يادآورى و پند است؛ و بى ترديد براى

پرهيزكاران بازگشت گاه نيكويى خواهد بود. (49)

[آن بازگشت گاه] بهشت هاى جاويدانى است كه درهايش را به روى آنان گشوده اند، (50)

در حالى كه در آنجا بر تخت ها تكيه مى زنند و ميوه هاى فراوان و نوشيدنى مورد دلخواهشان را در آنجا مى طلبند، (51)

و نزد آنان زنانى است كه فقط به شوهرانشان عشق مى ورزند، و با شوهرانشان هم سن و سال اند. (52)

[به آنان گويند:] اين است آنچه شما را براى روز حساب وعده مى دادند. (53)

اين بى ترديد عطاى ماست كه براى آن پايانى نيست. (54)

اين [همه براى پرهيزكاران است]، و مسلماً براى سركشان، بدترين بازگشتگاه خواهد بود. (55)

دوزخ كه در آن وارد مى شوند و چه بد آرامگاهى است! (56)

اين آب جوشان و مايع چركين متعفّن است كه بايد آن را بچشند، (57)

و [جز اينها] عذاب هاى ديگرى مانند آن دارند. (58)

[چون پيشوايان كفر به دوزخ درآيند، و پيروانشان را نيز راهى دوزخ كنند ندا رسد:] اين گروهى [از پيروان شما] هستند كه با فشار و زور با شما وارد دوزخ مى شوند. [پيشوايان كفر در پاسخ ندا دهنده گويند:] خوش آمد و گشايشى بر آنان [كه پيروان ما بودند] مباد، بى ترديد آنان به آتش خواهند سوخت. (59)

[پيروان به پيشوايان] گويند: بلكه بر شما خوش آمد و گشايشى مباد، شما اين عذاب را از پيش براى ما فراهم كرديد، و چه بد قرارگاهى است. (60)

مى گويند: پروردگارا! هر كس اين عذاب را از پيش براى ما فراهم آورده است، براى او در آتش عذابى دو چندان بيفزا. (61)

و مى گويند: ما را چه شده كه [مردان مؤمن و شايسته] اى كه از

اشرارشان مى شمرديم، نمى بينيم. (62)

آيا ما آنان را به ناحق به مسخره گرفتيم [و اكنون در بهشت جاى دارند] يا [در دوزخ اند و] ديدگان ما به آنان نمى افتد؟! (63)

اين گفتگو و مجادله اهل آتش حتمى و واقع شدنى است. (64)

بگو: من فقط بيم دهنده ام، و هيچ معبودى جز خداى يگانه قهّار نيست. (65)

پروردگار آسمان ها و زمين و آنچه ميان آنهاست، تواناى شكست ناپذير و بسيار آمرزنده است. (66)

بگو: اين [قرآن من] خبرى بزرگ است، (67)

كه شما از آن روى مى گردانيد. (68)

من از ملأ اعلى هنگامى كه [درباره آفرينش آدم] مجادله مى كردند، هيچ خبرى ندارم. (69)

به من وحى نمى شود جز براى اينكه بيم دهنده اى آشكارم. (70)

[ياد كن] هنگامى را كه پروردگارت به فرشتگان گفت: همانا من بشرى از گل خواهم آفريد. (71)

پس زمانى كه اندامش را درست و نيكو نمودم و از روح خود در او دميدم، براى او سجده كنيد. (72)

پس فرشتگان همه با هم سجده كردند؛ (73)

مگر ابليس كه تكبّر ورزيد و از كافران شد. (74)

[خدا] فرمود: اى ابليس! تو را چه چيزى از سجده كردن بر آنچه كه با دستان قدرت خود آفريدم، بازداشت؟ آيا تكبّر كردى يا از بلند مرتبه گانى؟ (75)

گفت: من از او بهترم، مرا از آتش آفريدى و او را از گل ساختى. (76)

[خدا] گفت: از آن [جايگاه] بيرون رو كه بى ترديد تو رانده شده اى؛ (77)

و حتماً لعنت من تا روز قيامت بر تو باد. (78)

گفت: پروردگارا! مرا تا روزى كه مردم برانگيخته مى شوند، مهلت ده. (79)

[خدا] گفت: تو از مهلت يافتگانى، (80)

تا زمانى معين و معلوم. (81)

گفت: به عزتت سوگند همه آنان را گمراه مى كنم، (82)

مگر بندگان خالص شده ات را. (83)

[خدا] گفت: سوگند به حق و فقط حق را مى گويم (84)

كه بى ترديد دوزخ را از تو و آنان كه از تو پيروى كنند، از همگى پر خواهم كرد (85)

بگو: من براى ابلاغ دين هيچ پاداشى از شما نمى خواهم و از كسانى كه چيزى را از نزد خود مى سازند [و ادعاى باطل مى كنند] نيستم. (86)

آن [قرآن را كه بر شما مى خوانم] جز مايه تذكر و پندى براى جهانيان نيست. (87)

و بى ترديد پس از مدتى خبر [صدق حقّانيّت و ظهور عينى آيات و وعده هاى] آن را خواهيد دانست. (88)

بسيار تعجب آور و حيرت انگيز است؟ (5)

و گروهى از سران قوم چنين راى دادند كه بايد طريقه خود را ادامه دهيد و درپرستش خدايان خود همين بتان ثابت قدم باشيد اين كاريست كه مراد همه است يااين قيام پيغمبر بر محو و نابود ساختن بتان از پيش آمدهاى بد روزگار است كه بايد با آن مقاومت كنيم (6)

اين را كه دعوى محمد است در توحيد و يگانگى خدا در آخرين ملت هم كه ملت مسيحاست نشنيده ايم زيرا ملت عيسى نيز به سه خدا و اقانيم سه گانه معتقد است و اين دعوى محمد (ص) جز بافندگى و دروغ چيز ديگرى نيست (7)

آيا ميان همه ما بزرگان عرب قرآن مخصوصا بر او فرود آمد؟ در صورتى كه او هيچ امتيازى بر ما نداشت بلكه اين كافران از وحى قرآن در شك و ريبند بلكه هنوزعذاب قهر حق را نچشيده اند كه دست از كفر بر نمى دارند (8)

اى رسول آيا گنجهاى رحمت خداى تو كه در كمال اقتدار و بخشندگى است نزد اينمردم است؟ تا مقام رسالت را بهر كه خواهند بخشند؟ (9)

آيا سلطنت آسمانها و زمين و هر چه بين آنهاست با اين كافرانست پس اگر چنيناست بهر سبب كه ميتوانند بر آسمانها بالا روند (10)

اى رسول ما، دل خوش دار كه اين نالايق سپاه كفر بدخواه اسلام از احزاب مغلوب و نابودشدنى است (11)

پيش از اين مشركان هم قوم نوح و طايفه عاد قوم هود و فرعون و فرعونيان صاحبقدرت نيز تكذيب پيغمبران خدا كردند (12)

و طايفه ثمود امت صالح و قوم لوط و

اصحاب ايكه امت شعيب اين اقوام هم احزاب و لشكرهاى بسيار بر عليه انبياء بودند و همه هلاك شدند (13)

و آنان بجز تكذيب انبياء فكرى و عملى نداشتند بدينجهت عقاب ما بر آنها حتم و واجب گرديد (14)

و اين مردم جز يك صيحه آسمانى كه بر هلاكشان ندا كند انتظارى ندارند و ديگرابدا به دنيا باز نمى گردند (15)

و كافران به تمسخر گفتند اى خدا حساب نامه اعمال ما را تعجيل كن و پيش از روزحساب انداز (16)

اى رسول ما، اكنون تو بر سخنان طعن و سخريه آنها صبر كن كه روزى به كيفر خود ميرسند و از بنده ما داود ياد كن كه در اجراى امر ما بسيار نيرومند بود ازاحدى انديشه نداشت و دايم به درگاه ما توبه و انابه ميكرد (17)

و ما كوه ها را با او مسخر كرديم تا شب و روز خدا را تسبيح و ستايش كنند (18)

و مرغان را مسخر نغمه خوش او كرديم كه نزد او مجتمع گردند و همه به دربارش از هر جانب بازآيند و در ستايش خدا با او هم آهنگ شوند (19)

و در ملك و شاهى او را نيرومند ساختيم و به او قوه درك حقايق و تميز حق ازباطل عطا كرديم (20)

و اى رسول آيا حكايت آن دو فرشته به صورت خصم به تو رسيده است كه از بالاى غرفه عبادتگاه داود بى اجازه بر او وارد شدند (21)

هنگامى كه داخل شدند در محراب، داود سخت هراسان شد كه مبادا دشمن باشند آنان بدو گفتند مترس ما دو تن خصم يكديگريم كه بر هم

ستم كرده ايم و به حكومت پيش تو آمده ايم ميان ما به حق حكم كن و با هيچيك جور و طرفدارى مكن و ما را به راه راست دلالت فرما (22)

اين برادر من نود و نه راس ميش داراست و من يك ميش اين يك را هم گفته به منواگذار و با من به قهر و غلبه و تهديد آميز خطاب كرده (23)

داود گفت البته به حكم حق بر تو ظلم كرده كه خواسته است يك ميش تو را به نود و نه ميش خود اضافه كند و بسيار معاشران و شريكان در حق يكديگر ظلم و تعدى ميكنند مگر آنان كه اهل ايمان و عمل صالح هستند كه آنها هم بسيار كمند پساز اين قضاوت بى تامل و سريع داود دانست كه ما او را سخت امتحان كرده ايم در آن حال پشيمان و تائب شد و از خدا عفو و آمرزش طلبيد و با تواضع و فروتنى به درگاه خدا بازگشت (24)

خدا هم از آن كرده عفو كرد و از او درگذشت و او نزد ما بسيار مقرب و نيكو منزلت است مفسرين عامه گويند داود به آن اوريا كه بسيار زيبا بود تمايل داشت و ايناز او ترك اولائى بود فرشتگان به صورت دو بشر به محاكمه نزدش آمدند و او رامتنبه ساختند و پشيمان گرديد، اما حضرت امير (ع) فرمود هر كس به داود يا آن اوريا حوالتى دهد من او را دو حد ميزنم يكى براى نبوت و يكى براى اسلام و اما ترك اولاى داود در اخبار اماميه اين بود كه در قضيه اى پيش

از تقاضاى بينه و شاهد حكم كرد (25)

اى داود ما تو را در روى زمين مقام خلافت داديم تا ميان خلق خدا به حق حكمكنى و هرگز هواى نفس را پيروى نكنى كه تو را از راه خدا گمراه سازد و آنانكه از راه خدا گمراه شوند چون روز حساب و قيامت را فراموش كرده اند به عذابسخت معذب خواهند شد (26)

ما آسمان و زمين و هر چه بين آنهاست بازيچه و باطل خلق نكرده ايم اين گمان كافرانست واى بر كافران از عذاب سخت آتش دوزخ (27)

آيا ما آنان را كه به خدا ايمان آورده و به اعمال نيكو پرداختند مانند مردمبى ايمان مفسد در زمين قرار ميدهيم؟ يا مردان با تقوى و خداترس را مانند فاسقان بدكار جزا خواهيم داد؟ هرگز چنين نيست و مردم براى همين بازيچه دو روز دنيا و مرگ و فنا خلق نشده اند بلكه خلقت از روى حكمت و براى جهان ابديست و آنجا محققا بد و خوب يكسان نيستند بلكه بدان دوزخى و خوبان بهشتى خواهند بود (28)

اين قرآن بزرگ كتابى مبارك و عظيم الشانست كه بر تو نازل كرديم تا امت در آياتش تفكر كنند و صاحبان مقام عقل متذكر حقايق آن شوند (29)

و به داود فرزندش سليمان را عطا كرديم او بسيار نيكو بنده اى بود زيرا بسياربه درگاه خدا با تضرع و زارى رجوع ميكرد (30)

اى رسول ما ياد كن وقتى را كه بر او اسبهاى بسيار تندرو و نيكو را هنگام عصرارائه دادند و او به بازديد اسبان پرداخت براى جهاد در راه خدا و از نمازعصر

غافل ماند (31)

در آن حال گفت افسوس كه من از علاقه و حب اسبهاى نيكو از ذكر و نماز خدا غافلشدم تا آنكه آفتاب در حجاب شب رخ بنهفت (32)

آنگاه با فرشتگان موكل آفتاب خطاب كرد كه به امر خدا آفتاب را بر من بازگردانيد چون برگشت اداء نماز كرد و شروع به دست كشيدن بر ساق و يال و گردن اسبان كرد و همه را براى جهاد در راه خدا وقف كرد (33)

و ما سليمان را در مقام امتحان آورديم و كالبدى بر تخت وى افكنديم برخى مفسران گفتند يعنى ديوى را به جاى او بر تخت بنشانيديم و برخى گفتند چون گفت من بربستر صد زن خويش وارد شوم تا صد فرزند يابم و نگفت انشاء الله به خواستخدا و ذكر مشيت الهى استثنا نكرد خدا از همه زنانش يك جسد بى جانى بر او به وجود آورد لذا متذكر شد و باز به درگاه خدا توبه و انابه كرد (34)

عرض كرد بار الها به لطف و كرمت از خطاى من درگذر و مرا ملك و سلطنتى عطا فرما كه پس از من احدى لايق آن نباشد كه تو اى خدا تنها بخشنده بى عوضى (35)

ما هم باد را مسخر فرمان او كرديم تا به امرش هر جا بخواهد به آرامى روان شود (36)

و ديو و شياطين را هم كه بناهاى عالى مى ساختند و از دريا جواهرات گرانبها مى آوردند نيز مسخر امر او كرديم (37)

و ديگران از شياطين را كه در پى ضلال خلق بودند به دست او در غل و زنجير كشيديم (38)

اين نعمت سلطنت و قدرت اعطاى ماست اينك بى حساب بهر كه خواهى عطا كن و از هر كه خواهى منع (39)

و او نزد ما بسيار مقرب و نيكو منزلتست (40)

و اى رسول ما، ياد كن از بنده ما ايوب هنگامى كه بدرگاه خدا عرض كرد پروردگارا شيطان مرا سخت رنج و عذاب رسانيده تو از كرم نجاتم بخش (41)

خطاب كرديم كه پاى بزمين زن زد و چشمه آبى پديد آمد گفتيم در اين آب سرد شستشوكن و از آن بياشام تا از هر درد و الم بياسائى (42)

و ما اهل و فرزندانى كه از او مردند و به قدر آنها هم علاوه به او عطا كرديمتا در حق او لطف و رحمتى كنيم و تا صاحبان عقل نتيجه صبر در بلا را متذكر شوند (43)

و ايوب را گفتيم دسته اى از چوبهاى باريك خرما به دست گير و بر تن زن خود كه بر زدنش قسم ياد كردى بزن تا عهد و قسمت را نشكنى و آن را هم بى گناه نيازارى ما ايوب را بنده صابرى يافتيم چه نيكو بنده اى بود كه دايم رجوع و توجهش به درگاه ما بود (44)

و باز اى رسول ياد كن از بندگان خاص ما ابراهيم و اسحق و يعقوب كه همه در انجام رسالت صاحب اقتدار و بصيرت بودند (45)

ما آنان را خالص و پاك دل براى تذكر سراى آخرت گردانيديم (46)

و آنها نزد ما از برگزيدگان خوبان عالم بودند (47)

و باز ياد كن از اسماعيل و يسع و ذوالكفل كه همه از نيكوان جهان بودند (48)

اين آيات پند و يادآورى نيكان است و البته در جهان جاودانى براى اهل تقوى بسيار نيكو منزلگاهى است (49)

باغهاى بهشت ابد كه درهايش به روى آنان باز است (50)

در آنجا بر تختها تكيه زده اند و شراب و ميوه هاى بسيار خوش مى طلبند (51)

و در خدمت آنها حوران جوان شوهر دوست باعفتند (52)

اين نعمت ابد همانست كه در روز حساب به آنها وعده داده اند (53)

اينست همان رزق بى انتهاى ابدى ما (54)

حقيقت حال خوبان اين است و اهل كفر و طغيان را بدترين منزلگاهست (55)

آنان به دوزخ درآيند كه بسيار بد آرامگاهيست (56)

اينست از قهر حق عذابشان و آنجا آب گرم عفن حميم و غساق را هم بايد بچشند و بنوشند (57)

و از اين نوع عذابهاى گوناگون ديگر (58)

اين گروهى هستند كه با شما روساى كفر و ضلالت به دوزخ درآمدند در اين حال روساچون بنى اميه گفتند بدا بر حال اينان كه در عذاب آتش فروزان شدند (59)

اهل دوزخ در جواب روسايشان گفتند بلكه بدا بر احوال خود شما زيرا شما پيش قدمما به دوزخ شديد كه بسيار آرامگاه بدى است (60)

باز تابعان به درگاه خدا عرض كردند پروردگارا آن كس كه براى ما اين عذاب راپيش فرستاد تو در آتش، عذابش را چندين برابر بيفزا (61)

و اهل دوزخ با يكديگر گفتند چه شده كه ما مردان مومن را كه به جرم ايمان به خدا از سفله و اشرار مى شمرديم امروز در دوزخ نمى بينيم (62)

در صورتى كه ما آنها را در دنيا مسخره و استهزاء

ميكرديم؟ آيا آنها اهل دوزخ نيستند يا هستند و چشمان ما بر آنها نمى افتد؟ (63)

اى اهل ايمان بدانيد كه اين منازعه بنى اميه و بنى عباس و غيره از اهل آتشدوزخ محقق و حتمى است (64)

اى رسول ما بگو به خلق كه من رسولى منذر و ناصح بيش نيستم و جز خداى فرد قهار كه بر همه عالم غالب و قاهر است خدائى نيست (65)

آفريننده آسمانها و زمين و هر چه بين آنهاست همان خداى مقتدر آمرزنده است (66)

بگو اى پيغمبر آن حكايت كه از قيامت و اهل بهشت و دوزخ براى شما آوردم آن خبر بزرگ عالم است (67)

و دريغا كه شما از شنيدن آن خبر بزرگ اعراض ميكنيد و مهياى سفر آخرت تا دممرگ نميشويد (68)

مرا بر فرشتگان عالم بالا كه در قضيه خلق آدم يا غير آن خصومت و گفتگو داشتند علمى پيش از وحى خدا نبود (69)

و به من وحى نميرسد جز اينكه من با بيان روشن و آشكار خلق را از عذاب خدا بترسانم (70)

اى رسول ياد كن هنگامى را كه خدا به فرشتگان گفت كه من بشر را از گل مى آفرينم (71)

پس آنگاه كه او را به خلقت كامل بياراستم و از روح خود در او بدميدم همه به امر من بر او به سجده درافتيد (72)

پس به فرمان خدا تمام فرشتگان بدون استثنا سجده كردند (73)

مگر شيطان كه بر آدم خليف الله غرور و تكبر ورزيد و از زمره كافران گرديد (74)

خدا به شيطان فرمود اى ابليس تو را چه مانع شد كه به

موجودى با قدر و شرافت كه من به دو دست علم و قدرت خود آفريدم سجده كنى؟ آيا تكبر و نخوت كردى يا از فرشتگان بلند رتبه عالم قدس، اعلا بودى؟ (75)

شيطان در جواب گفت من از او بهترم كه مرا از آتش نورانى سركش و او را از گل تيره پست خلقت كرده اى (76)

خدا فرمود اى شيطان جاهل خود بين اينك از اين جايگاه بيرون رو كه تو غرور و تكبر كردى و سخت رانده درگاه ما شدى (77)

و بر تو لعنت و غضب من تا روز قيامت حتمى و محقق است (78)

شيطان عرض كرد پروردگارا اينك كه مرا مردود درگاه فرمودى پس مهلتم ده كه تا روز قيامت زنده مانم (79)

خدا فرمود آرى از مهلت يافتگانت قرار داديم (80)

تا روز معين و وقت معلوم كه صلاح نظام عالم ميدانيم (81)

شيطان گفت حال كه مهلت يافتم به عزت و جلال تو قسم كه خلق را تمام گمراه خواهم كرد (82)

مگر خاصان از بندگانت كه دل از غير بريدند و براى تو خالص شدند دو عالم را به يك بار از دل پاك برون كردند تا جاى تو باشد (83)

خدا پاسخ شيطان فرمود به حق سوگند و كلام من حق و حقيقت است (84)

كه جهنم را از جنس تو و پيروانت تمام پر خواهم كرد (85)

اى رسول به امت بگو من مزد رسالت از شما نميخواهم و من بى حجت و برهان الهى مقام وحى و رسالت را بر خود نمى بندم (86)

اين قرآن نيست جز اندرز و پند براى اهل عالم

(87)

و شما منكران بر صدق و حقيقت اين مقال پس از هنگام مرگ و انتقال به آخرت به خوبى آگاه ميشويد (88)

شكست خورده اند (كه از حقيقت دورند و بهانه مى گيرند). (11)

پيش از اين كفّار (مكّه نيز،) قوم نوح و عاد و فرعونِ صاحب قدرت، انبيا را تكذيب كردند. (12)

(همان گونه كه) قوم ثمود و لوط و اصحاب بيشه (كه قوم حضرت شعيب بودند) آنان نيز احزابى بودند (كه انبيا را تكذيب كردند). (13)

هر يك از اين گروه ها، رسولان را تكذيب كردند و عذاب الهى در مورد آنان تحقّق يافت. (14)

گويا اين كفّار جز صيحه اى هلاكت بار كه به دنبالش هيچ آرامش و آسايشى براى آنان نيست انتظار ندارند. (15)

و (لذا با تمسخر و غرور) گفتند: «پروردگارا! سهم ما را (از عذاب) هرچه زودتر قبل از روز قيامت به ما بده». (16)

(اى پيامبر!) بر آن چه مى گويند شكيبا باش و بنده ى ما داود را ياد كن كه صاحب قدرت بود، امّا با اين حال، همواره روى به سوى درگاه ما داشت. (17)

همانا ما كوه ها را رام كرديم تا شامگاهان و بامدادان، همراه او تسبيح گويند. (18)

و پرندگان را (نيز) گرد آورده (و تسخير او كرديم) تا همگى به داود رجوع كنند (و در ذكر خدا با او هماهنگ گردند). (19)

و فرمانروايى و حكومت او را استوار داشتيم و به او حكمت و داورى عادلانه و فيصله بخش داديم. (20)

و آيا ماجراى آن دادخواهان كه از ديوار محراب (داود) بالا رفتند به تو رسيده است؟ (21)

آن گاه كه (ناگهانى) بر او وارد شدند و او از (مشاهده ى) آنان به هراس افتاد. شاكيان گفتند: نترس، ما دو نفر درگير شده ايم و يكى از ما بر ديگرى تعدّى نموده

است، پس بين ما به حق داورى كن و ستم روا مدار و ما را به راه راست راهنمايى فرما». (22)

اين برادر من است كه براى او نود و نه ميش و براى من تنها يك ميش است، امّا (با آن همه سرمايه به من) مى گويد: آن يك ميش را هم به من واگذار و در گفتگو بر من غلبه نموده است. (23)

(داود) گفت: حقّا كه او با درخواست افزودن ميش تو به ميش هاى خودش به تو ستم كرده است و البتّه بسيارى از شريكان، بعضى بر بعضى ستم مى كنند، مگر كسانى كه ايمان آورده و عمل شايسته انجام مى دهند و آنان كم هستند و داود متوجّه شد كه ما او را (با اين صحنه و طرح نزاع) آزمايش كرديم، پس، (از قضاوت خود قبل از شنيدن سخن طرف مقابل پشيمان شد و) از پروردگارش آمرزش خواست و به ركوع در افتاد و توبه و انابه كرد. (24)

پس ما آن (قضاوت عجولانه) را بر او بخشيديم و البتّه براى او در نزد ما مقام قرب و عاقبت نيك است. (25)

اى داود! همانا ما تو را در زمين جانشين قرار داديم، پس ميان مردم به حق داورى كن و از هواها و هوس ها پيروى نكن كه تو را از راه خدا منحرف مى كند. البتّه كسانى كه از راه خدا منحرف مى شوند برايشان عذاب سختى است به خاطر آن كه روز قيامت را فراموش كردند. (26)

و ما آسمان و زمين و آن چه را ميان آنهاست بيهوده نيافريديم، اين، پندار كسانى است كه كفر ورزيدند، پس واى از آتش (دوزخ) بر كسانى

كه كافر شدند! (27)

آيا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند همانند فسادگران در زمين قرار مى دهيم، يا اهل تقوا را مانند فاجران قرار مى دهيم؟ (28)

(اين) كتاب مباركى است كه به سوى تو فرو فرستاديم تا در آيات آن تدبّر كنند و خردمندان پند گيرند. (29)

و ما به داود سليمان را بخشيديم، او بنده ى خوبى بود، زيرا كه بسيار به درگاه ما روى مى آورد. (30)

آن گاه كه عصرگاهان اسبان چابك تندرو بر سليمان عرضه شد (و او مشغول سان ديدن بود). (31)

پس گفت: من اين اسبان را به خاطر پروردگارم (و براى جهاد با كفّار) دوست دارم، (سان ديدن ادامه داشت) تا آنكه اسبان از ديدگان او پنهان شدند. (32)

(پس دستور داد كه) اسبان را نزد من باز گردانيد (تا بار ديگر آنها را ببينم) پس شروع كرد (به نوازش كردن اسبان و) تا ساق ها و گردن هاى اسبان را دست مى كشيد. (33)

و به راستى ما سليمان را آزموديم و بر تخت او جسدى افكنديم پس به درگاه خدا انابه و توبه كرد. (34)

و گفت: پروردگارا! مرا بيامرز و به من فرمانروايى و ملكى عطا كن كه پس از من سزاوار هيچ كس نباشد، همانا تو بسيار بخشنده اى. (35)

پس ما باد را مسخّر او ساختيم كه به فرمان او هر كجا مى خواهد به نرمى و آرامى حركت كند. (36)

و شياطين را (مسخّر او ساختيم) هر بنّا و غوّاصى از آنها را. (37)

و گروه ديگرى از شياطين كه در غل و زنجير (و تحت سلطه ى او) بودند. (38)

(گفتيم:) اين بخشش بى حساب ماست، به

هر كس مى خواهى ببخش يا امساك كن. (39)

و براى او نزد ما مقامى شايسته و سرانجامى نيك است. (40)

و بنده ى ما ايّوب را ياد كن، آن گاه كه پروردگارش را ندا داد كه: شيطان مرا به رنج و عذاب افكنده است. (41)

(به او گفتيم:) پاى خود را بر زمين بزن (تا از زير پاى تو چشمه اى جارى كنيم) اين چشمه ى آبى خنك براى شستشو و نوشيدن است. (42)

و ما بر اساس رحمت خويش خانواده اش را (كه در اثر بيمارى سخت و طولانى، از او جدا شده بودند) به او بخشيده و برگردانديم و همانند آنها را به آنان افزوديم (و بستگانش را توسعه داديم) تا براى خردمندان پندى باشد. (43)

(و او را از بن بست تعهّدى كه كرده بود نجات داديم. او سوگند ياد كرده بود كه به خاطر تخلف همسرش ضربه اى شلاق به او بزند لكن چون همسرش وفادار بود به او گفتيم:) دسته اى از شاخه هاى نازك گياه به دست خود بگير و با آن بزن تا (بدن همسرت آزرده نشود) و سوگند را مشكن. ما ايّوب را صابر يافتيم، چه بنده ى خوبى كه بسيار توبه و انابه دارد. (44)

و بندگان ما ابراهيم و اسحاق و يعقوب را كه داراى قوّت و بصيرت بودند ياد كن. (45)

همانا ما آنان را با خلوص ويژه اى كه يادآور سراى قيامت بود خالص كرديم. (46)

و آنان در پيشگاه ما از برگزيدگان و نيكانند. (47)

و اسماعيل و يَسَع و ذوالكفل را كه همه از نيكانند ياد كن. (48)

اين ياد (ما در دنيا از آنان) است و البتّه براى پرهيزكاران

بازگشتگاهى نيكو (در قيامت) خواهد بود. (49)

باغ هاى جاودانه اى كه درهايش به روى آنان گشوده است. (50)

در آن جا (بر تخت ها) تكيه مى زنند (و) ميوه هاى فراوان و نوشيدنى در آن جا طلب مى كنند. (51)

و در كنارشان همسرانى است كه به شوهرانشان چشم دوخته و هم سالند. (52)

اين است آن چه براى روز حساب به شما وعده داده مى شود. (53)

اين رزق ماست كه براى آن پايانى نيست. (54)

اين (پاداش بهشتيان) و البتّه براى طغيانگران بازگشت گاه بدى است. (55)

دوزخى كه در آن وارد مى شوند، چه بد آرامگاهى است. (56)

اين آب داغ و چركابى است كه بايد آن را بچشند. (57)

و (جز اين ها) كيفرهاى ديگرى از همان نوع براى آنان است. (58)

(به سران دوزخى گفته مى شود:) اين ها گروهى (از پيروان شما) هستند كه همراه شما وارد مى شوند، (آنها مى گويند:) خوش آمدى براى آنان نيست، زيرا كه آنان وارد دوزخ شدند. (59)

(آنان به رهبران و پيش كسوتان خود) گويند: بلكه خوش آمد بر شما مباد كه شما اين عذاب را براى ما پيش فرستاديد، پس چه جايگاه بدى است. (60)

گويند: «پروردگارا! هر كس اين عذاب را براى ما فراهم ساخته، پس در آتشِ عذابِ او دو برابر بيفزا». (61)

و گويند: چرا مردانى را كه ما آنان را از اشرار مى شمرديم (در اين جا) نمى بينيم؟ (62)

آيا ما (به ناحق) آنان را به مسخره مى گرفتيم (و امروز اهل بهشتند، يا آنكه در جهنّم هستند) و چشمان ما به آنها نمى افتد. (63)

همانا مجادله ى اهل آتش يك واقعيّت است. (64)

بگو: من فقط بيم دهنده ام و هيچ معبودى جز خداوند

يكتاى قهار و مقتدر نيست. (65)

پروردگار آسمان ها و زمين و آنچه ميان آن دو است، نفوذناپذير و بسيار آمرزنده. (66)

بگو: او خبر بزرگى است، (67)

كه شما از او روى گردانيد. (68)

براى من نسبت به عالم بالا هيچ آگاهى نبود، آن گاه كه (درباره او با يكديگر) مجادله مى كردند. (69)

به من چيزى وحى نمى شود مگر از آن رو كه من هشدار دهنده اى آشكارم. (70)

آن گاه كه پروردگارت به فرشتگان گفت: همانا من آفريننده ى بشرى از گِل هستم. (71)

پس همين كه او را نظام بخشيدم و از روح خود در او دميدم، سجده كنان براى او به خاك افتيد. (72)

پس فرشتگان همه با هم سجده كردند. (73)

مگر ابليس كه تكبّر ورزيد و از كافران بود. (74)

(خداوند) فرمود: «اى ابليس! چه چيز تو را مانع شد كه براى موجودى كه به دستان قدرت خويش خلق كردم سجده كنى؟ تكبّر كردى يا از بلند مرتبه گانى؟!» (75)

ابليس گفت: «من از او بهترم، مرا از آتش آفريدى و او را از گِل» (76)

خداوند فرمود: «پس از اين درگاه بيرون شو كه تو رانده شده اى. (77)

و همانا لعنت من تا روز رستاخيز بر تو خواهد بود.» (78)

ابليس گفت: «پروردگارا! پس مرا تا روزى كه (خلايق) برانگيخته (و زنده) مى شوند مهلت ده». (79)

تا روز و زمانى معيّن. (80)

تا روز و زمانى معيّن. (81)

ابليس گفت: به عزّت تو سوگند كه همه (ى مردم) را گمراه خواهم كرد. (82)

مگر بندگان تو آنان كه خالص شده اند. (83)

(خداوند) فرمود: به حق سوگند و حق مى گويم: (84)

كه جهنّم را از

تو و تمام كسانى كه از تو پيروى كنند پر خواهم كرد. (85)

(اى پيامبر! به مردم) بگو: من از شما (به خاطر رسالتم) هيچ پاداشى طلب نمى كنم و من اهل تكلّف نيستم. (86)

او جز تذكّرى براى جهانيان نيست. (87)

و خبرش را پس از مدّتى خواهيد دانست. (88)

آسمانها و زمين و آنچه ميان آنهاست آنان راست؟! [اگر چنين است] پس با نردبانها [بر آسمان] برشوند - تا تدبير امور عالم كنند و وحى را از هر كه بخواهند باز دارند و به هر كه بخواهند بدهند -. (10)

[اينان] در آنجا لشكرى شكست خورده از گروه ها[ى كافران]اند. (11)

پيش از آنها قوم نوح و عاد و فرعون، خداوند ميخها، نيز تكذيب كردند، (12)

و ثمود و قوم لوط و مردم ايكه نيز، اينانند آن گروه ها[ى كافر]. (13)

هيچ كس از اينان نبود مگر آنكه پيامبران را تكذيب كردند پس كيفر من [بر آنان] سزا گشت. (14)

و اينان جز يك بانگ [سهمگين عذاب] را، كه آن را هيچ بازگشتى نيست، انتظار ندارند. (15)

و [از روى استهزا،] گفتند: خدايا، بهره ما را [از عذاب] - يا نامه عمل ما را - پيش از روز حساب به شتاب ده. (16)

بر آنچه مى گويند شكيبا باش و بنده ما، داوود نيرومند را ياد كن، كه او بسى بازگردنده [به ما] بود. (17)

همانا ما كوه ها را رام ساختيم كه شبانگاه و بامداد همراه با او تسبيح مى كردند، (18)

و نيز پرندگان را [رام و] فراهم آمده، همه او را فرمانبردار و بازگردنده [به آواز خود با وى به تسبيح] بودند. (19)

و پادشاهى اش را استوار كرديم و او را حكمت - دانش و كردار درست - و گفتار روشن و پاكيزه - كه ميان حق و باطل جدا كند - داديم. (20)

و آيا خبر آن خصمان - شاكيان - به تو رسيد هنگامى كه از ديوار نمازگاه - يا غرفه - [داوود] بالا

رفتند. (21)

آنگاه كه بر داوود در آمدند - ناگاه و بى خبر -، پس از ايشان ترسيد، گفتند: مترس، ما دو [گروه] شاكى هستيم كه يكى از ما بر ديگرى ستم كرده است پس ميان ما براستى و درستى حكم كن و بيداد مكن و ما را به راه راست راه نماى. (22)

اين برادر من است، او را نود و نه ميش است و مرا يك ميش، مى گويد: اين يك را هم به من واگذار، و در گفتار بر من چيره گشته است - به من زور مى گويد -. (23)

[داوود] گفت: بى گمان با خواستن ميش تو [و افزودن آن] به ميشان خويش بر تو ستم كرده است، و هرآينه بسيارى از شريكان - كه مال به هم مى آميزند - برخى شان بر برخى ستم مى كنند مگر آنان كه ايمان آورده و كارهاى نيك و شايسته كرده اند، و ايشان اندكند. و [در اينجا] داوود دانست كه همانا او را آزمون كرده ايم پس، از پروردگار خويش آمرزش خواست و سجده كنان بر روى بيفتاد و [به خداى] بازگشت - توبه كرد -. (24)

پس آن [لغزش] را براى او آمرزيديم، و هرآينه او را نزد ما نزديكى است و نيكو بازگشتى - سرانجامى نيك -. (25)

اى داوود، همانا تو را در زمين خليفه - نماينده خود - ساختيم، پس ميان مردم براستى و درستى حكم كن و خواهش نفس را پيروى مكن، كه تو را از راه خدا گمراه مى گرداند. همانا كسانى كه از راه خدا گمراه شوند به سزاى آنكه روز حساب را فراموش كردند عذابى سخت دارند. (26)

و آسمان و زمين و آنچه

را در ميان آنهاست بيهوده نيافريديم. اين پندار كسانى است كه كفر ورزيدند. پس واى بر آنان كه كفر ورزيدند از آتش [دوزخ]. (27)

مگر كسانى را كه ايمان آوردند و كارهاى نيك و شايسته كردند مانند تباه كاران در زمين مى گردانيم؟! يا مگر پرهيزكاران را مانند بدكاران مى سازيم؟! (28)

[اين قرآن] كتابى است فرخنده و با بركت كه آن را به سوى تو فرو فرستاديم تا در آيات آن بينديشند، و تا خردمندان پند گيرند. (29)

و سليمان را به داوود بخشيديم، نيكو بنده اى بود، همانا او بسى بازگردنده [به سوى ما] بود. (30)

[ياد كن] آنگاه كه در پايان روز اسبان تيز تك را بر او عرضه داشتند. (31)

پس گفت: من دوستى خير - يعنى اسبان - را بر ياد كرد پروردگارم - يعنى نماز عصر - بگزيديم تا [آفتاب] در پرده [شب] پنهان گشت - يعنى فرو شد - (32)

آنها (اسبان) را بر من بازگردانيد، پس آغاز كرد به سودن دست به ساقها و گردنها[ى آنها] - تا براى كفاره غفلت از ياد پروردگار آنها را در راه خدا سبيل كند -. (33)

و هرآينه سليمان را آزموديم و بر تخت او كالبدى افكنديم، آنگاه [به خداى] بازگشت - توبه كرد -. (34)

گفت: پروردگارا، مرا بيامرز و مرا آن پادشاهى ببخش كه پس از من هيچ كس را نسزد، كه تويى بسيار بخشنده. (35)

پس باد را براى او رام گردانيديم، كه به فرمان او به نرمى و خوشى هر جا كه مى خواست روان مى شد. (36)

و ديوان را [رام كرديم] هر خانه ساز - بنا - و هر فرو

رونده به دريا - غواص - را. (37)

و نيز ديگران - ديگر ديوان - را كه به هم بسته در بندها بودند [رام او ساختيم]. (38)

[گفتيم:] اين است بخشش بيشمار ما - كه پايان ندارد يا بى حساب است - پس [هر چه خواهى] ببخش يا نگاه دار. (39)

و هرآينه او راست نزد ما نزديكى و بازگشتى نيكو - سرانجامى نيك -. (40)

و بنده ما ايوب را ياد كن آنگاه كه پروردگار خويش را خواند كه شيطان مرا رنجورى و عذاب رسانيده است. (41)

[او را گفتيم:] پاى خود بر زمين بزن، [پس پاى بر زمين زد و چشمه اى پديد آمد، او را گفتيم:] اين آبى است خنك براى شستشو - كه خود را بشويى - و آشاميدنى [خنك] - كه بنوشى -. (42)

و خانواده اش را به او بخشيديم و نيز همچندشان را با ايشان، تا بخشايشى باشد از ما و يادكرد و پندى براى خردمندان. (43)

و به دست خود دسته اى گياه برگير پس با آن بزن و سوگند مشكن. ما او را شكيبا يافتيم، نيك بنده اى بود، همانا بسيار بازگردنده [به ما] بود. (44)

و بندگان ما ابراهيم و اسحاق و يعقوب خداوندان دستها - كنايه از نيرو و قدرت براى طاعت و عبادت - و ديدگان - كنايه از بينش و بصيرت در دين و حقيقت - را ياد كن. (45)

ما ايشان را ويژه - پاك و خالص - ساختيم به آن ويژگى كه يادكرد آن جهان است. (46)

و هرآينه ايشان نزد ما از برگزيدگان و نيكاناند. (47)

و اسماعيل و يسع و ذوالكفل را ياد

كن، و همه از نيكان [و گزيدگان] بودند. (48)

اين [قرآن] ياد كرد و پندى است، و هرآينه پرهيزگاران را بازگشتى نيكو - سرانجامى نيك - است، (49)

بهشتهاى پاينده كه درها[ى آن] برايشان گشاده باشد. (50)

در حالى كه در آنها تكيه زنند، در آنجا ميوه هاى فراوان [و گوناگون] و نوشيدنى مى خواهند. (51)

و نزد ايشان زنان فروهشته چشم همسالاند. (52)

[گويندشان:] اين است آنچه براى روز حساب وعده داده مى شديد. (53)

هرآينه اين روزى [و بخشش] ماست كه پايانى ندارد. (54)

اين است [پاداش پرهيزگاران]، و هرآينه سركشان را بدترين بازگشتى - سرانجامى بد - است، (55)

دوزخ، كه در آن درآيند - يا به آن بسوزند - پس بد بسترى است. (56)

اين است آب جوشان و زرداب چركين گندآلود، پس بايد بچشند آن را، (57)

و همسان آن عذابهاى ديگرى از انواع گوناگون. (58)

[و چون سران كفار به دوزخ درآيند پيروانشان را نيز درآرند، و فرشتگان به آن سران گويند:] اين گروهى است فراهم آمده كه با شما [به دوزخ] درآيند، [گويند:] شادى و خوشامد بر آنان مباد، كه آنها به آتش دوزخ درآيند. (59)

[پيروان] گويند: بلكه شما را شادى و خوشامد مباد، شما آن - عذاب - را فراپيش ما نهاده ايد، پس بد قرارگاهى است [دوزخ]. (60)

گويند: پروردگارا، هر كه اين [عذاب] را فراپيش ما نهاد، او را عذابى دو چندان در آتش دوزخ بيفزاى. (61)

و گويند: چيست ما را كه مردانى كه آنان را از بدان مى شمرديم نمى بينيم؟ (62)

آيا به مسخره گرفتيمشان [و به دوزخ درنيامده اند]، يا ديدگان [ما] از ايشان بگرديده است -

يعنى در دوزخند و ما ايشان را نمى بينيم -. (63)

هرآينه اين ستيزه گرى دوزخيان با يكديگر است كه راست و سزاست. (64)

بگو: همانا من بيم كننده اى هستم، و خدايى نيست جز خداى يگانه بر همه چيره. (65)

خداوند آسمانها و زمين و آنچه ميان آنهاست، آن تواناى بى همتا و آمرزگار. (66)

بگو: آن - رسالت من يا قرآن يا رستاخيز - خبرى بزرگ است، (67)

كه شما از آن روى گردانيد، (68)

مرا هيچ دانشى به آن گروه برين - فرشتگان - نبود آنگاه كه با يكديگر گفت وگو مى كردند - درباره آفرينش آدم -. (69)

به من وحى نمى شود مگر از آن رو كه من آشكارا بيم كننده ام. (70)

[ياد كن] آنگاه كه پروردگار تو به فرشتگان گفت: من آدميى از گل مى آفرينم. (71)

پس چون او را راست و تمام گردانيدم و در وى از روح خود دميدم، او را سجده كنان درافتيد. (72)

پس فرشتگان همه با هم سجده كردند، (73)

مگر ابليس كه گردن كشى و بزرگمنشى نمود و از كافران شد. (74)

[خداى] گفت: اى ابليس، تو را چه بازداشت از آنكه سجده كنى آن را كه با دو دست [قدرت] خويش آفريدم؟ آيا خود را بزرگ ديدى يا از برترى جويان بودى (75)

گفت: من از وى بهترم، مرا از آتش آفريدى و او را از گل. (76)

گفت: پس، از آنجا بيرون شو، كه همانا تو رانده شده اى، (77)

و همانا لعنت من تا روز رستاخيز و پاداش بر توست. (78)

گفت: خداوندا، پس مرا تا روزى كه [از نو زنده و] برانگيخته شوند مهلت ده. (79)

گفت: همانا تو از مهلت يافتگانى، (80)

تا روز هنگامى معلوم. (81)

گفت: پس به عزت تو سوگند كه البته همه آنان را گمراه كنم، (82)

مگر بندگان ويژه و برگزيده ات از آنان - كه مرا بر ايشان راهى نيست -. (83)

گفت: راست است - و راست همى گويم -، (84)

هرآينه دوزخ را از تو و از همه كسانى از آنان كه تو را پيروى كنند پر مى كنم. (85)

بگو: من از شما بر اين [پيامبرى] هيچ مزدى نمى خواهم، و من از تكلف كنندگان نيستم. (86)

نيست اين [قرآن] مگر يادكرد و پندى براى جهانيان. (87)

و هرآينه خبر آن را - يعنى آنچه در آن است از وعده و وعيد - پس از چندى - پيروزى اسلام يا مرگتان يا روز رستاخيز - خواهيد دانست. (88)

هنوز عذاب مرا نچشيده اند. (8)

يا آنكه خزاين رحمت پروردگار پيروزمند بخشنده ات در نزد آنهاست؟ (9)

يا فرمانروايي آسمانها و زمين و هر چه ميان آن دوست، از آن آنهاست؟ پس با نردبامهايي خود را به آسمان كشند. (10)

آنجا لشكري است ناچيز از چند گروه شكست خورده به هزيمت رفته . (11)

پيش از آنها قوم نوح و عاد و فرعون، كه مردم را به چهار ميخ مي كشيد، پيامبران را تكذيب مي كردند. (12)

و نيز قوم ثمود و قوم لوط و مردم ايكه از آن جماعتها بودند. (13)

از اينان كس نبود مگر آنكه پيامبران را تكذيب كرد، و عقوبت من واجب آمد. (14)

اينان نيز جز بانگي سهمناك انتظاري ندارند، چنان كه آدمي را ديگر بازگشت نباشد. (15)

و گفتند: اي پروردگار ما، نامه اعمال ما را پيش از فرا رسيدن روز حساب به دست ما بده . (16)

بر هر چه مي گويند صبر كن. و از بنده ما داوود قدرتمند، كه همواره به درگاه ما توبه مي كرد، يادآور. (17)

ما كوهها را رام كرديم و كوهها هر شامگاه و بامدادان با او تسبيح مي كردند. (18)

و پرندگان بر او گرد مي آمدند، همه فرمانبر او بودند. (19)

فرمانرواييش را استواري بخشيديم و او را حكمت و فصاحت در سخن عطا كرديم. (20)

آيا خبر آن مدعيان را شنيده اي آنگاه كه از ديوار قصر بالا رفتند. (21)

بر داوود داخل شدند. داوود از آنها ترسيد. گفتند: مترس، ما دو مدعي هستيم كه يكي بر ديگري ستم كرده است. ميان ما به حق داوري كن و

پاي از عدالت بيرون منه و ما را به راه راست هدايت كن. (22)

اين برادر من است. او را نود و نه ميش است و مرا يك ميش. مي گويد: آن را هم به من واگذار، و در دعوي بر من غلبه يافته است. (23)

داوود گفت: او كه ميش تو را از تو مي خواهد تا به ميشهاي خويش بيفزايد بر تو ستم مي كند. و بسياري از شريكان جز كساني كه ايمان آورده اند و كارهاي شايسته كرده اند-و اينان نيز اندك هستند- بر يكديگر ستم مي كنند. و داوود دانست كه او را آزموده ايم. پس از پروردگارش آمرزش خواست و به ركوع درافتاد و توبه كرد. (24)

ما اين خطايش را بخشيديم. او را به درگاه ما تقرب است و بازگشتي نيكو. (25)

اي داوود، ما تو را خليفه روي زمين گردانيديم. در ميان مردم به حق داوري كن و از پي هواي نفس مرو كه تو را از راه خدا منحرف سازد. آنان كه از راه خدا منحرف شوند، بدان سبب كه روز حساب را از ياد برده اند، به عذابي شديد گرفتار مي شوند. (26)

ما اين آسمان و زمين و آنچه را كه ميان آنهاست به باطل نيافريده ايم. اين گمان كساني است كه كافر شدند. پس واي بر كافران از آتش. (27)

آيا كساني را كه ايمان آورده اند و كارهاي شايسته كرده اند، همانند فسادكنندگان در زمين قرار خواهيم داد؟ يا پرهيزگاران را چون گناهكاران (28)

كتابي مبارك است كه آن را بر تو نازل كرده ايم، تا در آياتش بينديشند و خردمندان از آن

پند گيرند. (29)

سليمان را به داوود عطا كرديم. چه بنده نيكويي بود و روي به خدا داشت. (30)

آنگاه كه به هنگام عصر اسبان تيزرو را كه ايستاده بودند به او عرضه كردند، (31)

گفت: من دوستي اين اسبان را بر ياد پروردگارم بگزيدم تا آفتاب در پرده غروب پوشيده شد، (32)

آن اسبان را نزد من باز گردانيد. پس به بريدن ساقها و گردنشان آغاز كرد. (33)

ما سليمان را آزموديم و بر تخت او جسدي را افكنديم و او روي به خدا آورد. (34)

گفت: اي پروردگار من، مرا بيامرز و مرا ملكي عطا كن كه پس از من كسي سزاوار آن نباشد، كه تو بخشاينده اي . (35)

پس باد را رام او كرديم كه به نرمي هرجا كه آهنگ مي كرد. به فرمان او مي رفت. (36)

و ديوان را، كه هم بنا بودند و هم غواص. (37)

و گروهي ديگر را، كه همه بسته در زنجير او بودند. (38)

اين عطاي بي حساب ماست خواهي آن را ببخش و خواهي نگهدار. (39)

او راست نزد ما تقرب و بازگشتي نيكو. (40)

و از بنده ما ايوب ياد كن آنگاه كه پروردگارش را ندا داد كه : مرا شيطان به رنج و عذاب افكنده است. (41)

پايت را بر زمين بكوب: اين آبي است براي شست و شو و سرد براي آشاميدن. (42)

و به او خانواده اش و همچند آن از ديگر ياران را عطا كرديم و اين خود رحمتي از ما بود و براي خردمندان اندرزي . (43)

دسته اي از چوبهاي باريك به دستگير و با آن

بزن و سوگند خويش را مشكن. او را بنده اي صابر يافتيم. او كه همواره روي به درگاه ما داشت چه نيكو بنده اي بود. (44)

بندگان ما ابراهيم و اسحاق و يعقوب آن مردان قدرتمند و با- بصيرت را ياد كن. (45)

آنان را خصلت پاكدلي بخشيديم تا ياد قيامت كنند. (46)

آنها در نزد ما بر گزيدگان و نيكانند. (47)

و اسماعيل و اليسع و ذوالكفل را ياد كن كه همه از نيكانند. (48)

اين قرآن پندي است، و پرهيزكاران را بازگشتي نيكوست. (49)

بهشتهاي جاويدان كه در آن به رويشان گشاده است. (50)

در آنجا تكيه زده اند و هر گونه ميوه و نوشيدني كه بخواهند مي طلبند. (51)

زناني همسال از آن گونه كه جز به شوي خويش نظر ندارند نزد آنهايند. (52)

اين است آن چيزهايي كه براي روز حساب به شما وعده داده اند. (53)

اين رزق ماست كه پايان نيافتني است. (54)

چنين است. و سركشان را بدترين بازگشتهاست. (55)

به جهنم مي روند كه بد جايگاهي است. (56)

بايد آب جوشان و چرك و خونابه دوزخيان را بنوشند. (57)

و شكنجه هايي ديگر، از هر نوع. (58)

اين گروه با شما به آتش در مي آيند. خوش آمدشان مباد كه به آتش مي افتند. (59)

گويند: نه ، خوش آمد شما را مباد. شما اين عذاب را پيشاپيش براي ما فرستاده بوديد، چه بد جايگاهي است. (60)

گويند: اي پروردگار ما، هر كس كه اين عذاب را پيشاپيش براي ما آماده كرده است عذابش را در آتش دوچندان افزون كن. (61)

و گويند: چرا مرداني را كه

از اشرار مي شمرديم اكنون نمي بينيم. (62)

آنان را به مسخره مي گرفتيم. آيا از نظرها دور مانده اند. (63)

اين جدال اهل جهنم با يكديگر چيزي است كه به حقيقت واقع شود. (64)

بگو: جز اين نيست كه من بيمدهنده اي هستم و هيچ خدايي جز خداي يكتاي قهار نيست. (65)

آن پيروزمند و آمرزنده ، پروردگار آسمانها و زمين و هر چه ميان آنهاست. (66)

بگو: اين خبري بزرگ است. (67)

كه شما از آن اعراض مي كنيد. (68)

هنگامي كه با يكديگر جدال مي كردند من خبري از ساكنان عالم بالا نداشتم. (69)

تنها از آن روي به من وحي مي شود كه بيمدهنده اي روشنگر هستم. (70)

پروردگارت به فرشتگان گفت: من بشري را از گل مي آفرينم. (71)

چون تمامش كردم و در آن از روح خود دميدم، همه سجده اش كنيد. (72)

همه فرشتگان سجده كردند. (73)

مگر ابليس كه بزرگي فروخت و از كافران شد. (74)

گفت: اي ابليس، چه چيز تو را از سجده كردن در برابر آنچه من با دو دست خود آفريده ام منع كرد؟ آيا بزرگي فروختي يا مقامي ارجمند داشتي . (75)

گفت: من از او بهترم. مرا از آتش آفريده اي و او را از گل. (76)

گفت: از اينجا بيرون شو كه تو مطرودي . (77)

و تا روز قيامت لعنت من بر توست. (78)

گفت: اي پروردگار من، مرا تا روزي كه از نو زنده شوند مهلت ده . (79)

گفت: تو از مهلت يافتگاني . (80)

تا آن روز معين معلوم. (81)

گفت: به عزت تو سوگند كه

همگان را گمراه كنم. (82)

مگر آنها كه از بندگان مخلص تو باشند. (83)

گفت: حق است و آنچه مي گويم راست است. (84)

كه جهنم را از تو و از همه پيروانت پر كنم. (85)

بگو: من از شما مزدي نمي طلبم و نيستم از آنان كه به دروغ چيزي بر خود مي بندند. (86)

و اين جز اندرزي براي مردم جهان نيست. (87)

و تو بعد از اين از خبر آن آگاه خواهي شد. (88)

پيش از آنان قوم نوح و عاد و فرعون صاحب سپاه، تكذيب [پيامبران را] پيشه كردند (12)

و نيز ثمود و قوم لوط و اصحاب ايكه، اين جماعتها (13)

يكايك آنان جز تكذيب پيامبران كارى نكردند، و لذا عقاب من [در حق آنان] تحقق يافت (14)

و اينان جز بانگ مرگبار يگانه اى را انتظار نمى كشند كه فروگذار نمى كند (15)

و ادعا كردند كه پروردگارا كارنامه ما را پيش از روز حساب، هر چه زودتر به ما بده (16)

بر آنچه مى گويند شكيبايى كن، و از بنده ما داوود ياد كن كه هم توانمند بود و هم توبه كار (17)

ما كوه ها را همراه او رام كرده بوديم كه شامگاهان و بامدادان همنوا با او تسبيح مى گفتند (18)

و پرندگان را كه گرد آينده بودند و همه باز گردنده (19)

و فرمانروايى او را استوار داشتيم و به او پيامبرى و نفوذ كلامى فيصله بخش بخشيده بوديم (20)

و آيا خبر اصحاب دعوى به تو رسيده است كه از ديوار محراب او بالا رفتند (21)

آنگاه كه [ناگهان] بر داوود وارد شدند و او از ايشان هراسيد، گفتند مترس، اصحاب دعوايى هستيم كه بعضى از ما بر ديگرى ستم كرده است، پس در ميان ما به حق داورى كن، و بيداد مكن و ما را به راه راست رهنمايى كن (22)

[يكى از آنان گفت:] اين دوست من است كه نود و نه ميش دارد، و من يك ميش تنها دارم، و مى گويد آن را هم به من واگذار و با من درشتگويى مى كند (23)

[داوود] گفت به راستى با خواستن ميش تو و افزودنش به

ميشهاى خود، در حق تو ستم كرده است، و بسيارى از شريكان هستند كه در حق همديگر ستم مى كنند، مگر كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته پيش گرفته باشند، و ايشان [به واقع] اندك شمارند، و داوود دانست كه ما او را آزموده ايم، آنگاه به درگاه پروردگارش استغفار كرد، و به سجده در افتاد و توبه كرد (24)

آنگاه اين امر را بر او آمرزيديم، و او در نزد ما تقرب و نيك سرانجامى داشت (25)

اى داوود ما تو را در روى زمين خليفه [خود] برگماشته ايم، پس در ميان مردم به حق داورى كن، و از هوى و هوس پيروى مكن، كه تو را از راه خدا گمراه كند، بى گمان كسانى كه از راه خدا گمراه مى شوند عذاب سخت و سنگينى در پيش دارند. چرا كه روز حساب را فراموش كرده اند (26)

و ما آسمان و زمين و مابين آنها را بيهوده نيافريده ايم، اين پندار كسانى است كه كفر ورزيده اند، و واى بر كسانى كه كفرورزيده اند از [عذاب] آتش دوزخ (27)

آيا كسانى را كه ايمان آورده اند و كارهاى شايسته كرده اند، همانند مفسدان در زمين قرار مى دهيم، يا آيا پارسايان را مانند فاجران مى شماريم (28)

كتابى است مبارك كه آن را بر تو فرو فرستاده ايم، تا در آيات آن انديشه كنند، و خردمندان از آن پند گيرند (29)

و به داوود سليمان را بخشيديم، چه نيكو بنده اى كه تواب بود (30)

چنين بود كه شامگاهان اسبهاى نيكويى بر او عرضه داشتند (31)

[سليمان سرگرم تماشاى آنان شد] آنگاه گفت [دريغا] من چنان شيفته مهر اسبان شدم كه از ياد پروردگارم غافل شدم، تا آنكه

[خورشيد] در حجاب [مغرب] پنهان شد (32)

[سپس گفت] آنها را به نزد من باز گردانيد. آنگاه به دست كشيدن بر ساقها و گردنهاى آنها پرداخت (33)

و به راستى سليمان را آزموديم و بر تخت او جسدى را افكنديم، سپس توبه كرد (34)

گفت پروردگارا مرا بيامرز و به من فرمانروايى اى ببخش كه سزاوار هيچ كس پس از من نباشد كه تو بخششگرى (35)

آنگاه باد را رام او ساختيم كه به فرمان او هر جا كه خواسته باشد به آهستگى روان باشد (36)

و ديوانى را كه همه بنا يا غواص بودند [مسخر او ساختيم] (37)

و ديگرانى كه به هم بستگان با پاى بندها بودند (38)

اين بخشش ماست، بى حساب [آن را] ببخش يا براى خود نگهدار (39)

و او را نزد ما تقرب و نيك سرانجامى بود (40)

و بنده ما ايوب را ياد كن آنگاه كه پروردگارش را ندا داد كه شيطان به من رنج و عذاب رسانده است (41)

[گفتيم] پايت را به زمين بزن، اينك اين شستنگاهى است سرد و نوشيدنى (42)

و [سپس / ديگربار] خانواده اش و همانند آن را همراه ايشان، از سر رحمت خويش و براى پندآموزى به خردمندان، به او بخشيديم (43)

و [به او به رعايت عهدى كه كرده بود، گفتيم:] دسته اى چوب تركه به دستت بگير، و با آن [همسرت را فقط يك بار] بزن، و سوگند مشكن، ما او را شكيبا يافتيم، چه نيكو بنده اى كه تواب بود (44)

و ياد كن بندگان ما ابراهيم و اسحاق و يعقوب را كه همه توانمند [در عبادت] و ديده ور بودند (45)

ما آنان

را به خصلتى ويژه ساختيم كه آخرت انديشى بود (46)

و ايشان از نظر ما از برگزيدگان نيك بودند (47)

و ياد كن اسماعيل و اليسع و ذوالكفل را كه همه از نيكان بودند (48)

اين ياد كردى است و پرهيزگاران را نيك سرانجامى است (49)

بهشتهاى عدن كه درهايش براى ايشان گشوده است (50)

در آنجا تكيه [بر اورنگها] زدگانند، در آنجا ميوه هاى بسيار، و نوشيدنى [ها] مى طلبند (51)

و نزد آنان دوشيزگان همسال چشم فروهشته [/ قانع به شوهر] هستند (52)

اين است آنچه به شما براى روز حساب وعده داده شده بود (53)

اين همان رزق معين از جانب ماست كه تمامى ندارد (54)

چنين است، و سركشان را بدترين سرانجام است (55)

جهنم است كه واردش مى شوند و بد آرامگاهى است (56)

چنين است، آب جوش و چركابه كه بايد بچشندش (57)

و عذابى ديگر است همانند آن به انواع و اقسام (58)

اين گروهى است كه همراه با شما به دوزخ فرو رفته اند، خوشامدى نيست ايشان را، چرا كه به آتش دوزخ در آينده اند (59)

گويند شما را خوشامدى نباشد، شما بوديد كه آن راه را پيش پاى ما گذاشتيد، پس چه بد قرارگاهى است (60)

گويند پروردگارا هر كس كه اين را پيش پاى ما گذاشته است، عذابش را در آتش دوزخ دو چندان بيفزاى (61)

و گويند ما را چه شده است كه مردانى را كه از بد كرداران مى شمرديمشان، [در اينجا] نمى بينيم؟ (62)

آيا آنان را به ريشخند گرفته ايم، يا چشمها[مان] بر ايشان نمى افتد؟ (63)

بى گمان ستيزه دوزخيان با همديگر حق است (64)

بگو من فقط هشداردهنده ام

و خدايى جز خداوند يگانه قهار نيست (65)

پروردگار آسمانها و زمين و مابين آنها كه پيروزمند آمرزگار است (66)

بگو آن خبرى است بس بزرگ (67)

كه شما از آن رويگردانيد (68)

مرا هيچ آگاهى از ملااعلى نيست، آنگاه كه [فرشتگان] مجادله كردند (69)

به من وحى نمى شود جز در اين باب كه من هشداردهنده اى آشكارم (70)

چنين بود كه پروردگارت به فرشتگان فرمود همانا من آفريننده انسانى از گل هستم (71)

پس چون او را استوار بپرداختم، و در آن از روح خود دميدم براى او به سجده در افتيد (72)

آنگاه فرشتگان همگى سجده كردند (73)

مگر ابليس كه استكبار ورزيد و از كافران شد (74)

فرمود اى ابليس چه چيزى تو را از سجده به آنچه با دستان خويش آفريده ام، بازداشت؟ آيا استكبار ورزيدى يا از بلندمرتبگان بودى؟ (75)

گفت من بهتر از او هستم، [چرا] كه مرا از آتش آفريده اى و او را از گل آفريده اى (76)

فرمود از آنجا بيرون شو كه تو مطرودى (77)

و لعنت من تا روز جزا بر تو خواهد بود (78)

گفت پروردگارا پس مرا تا روزى كه [مردمان] برانگيخته شوند مهلت ده (79)

فرمود [پذيرفتم] تو از مهلت يافتگانى (80)

تا روز آن هنگام معين (81)

گفت [سوگند] به عزت تو كه همگى آنان را گمراه خواهم ساخت (82)

مگر از ميان آنان، آن بندگانت را كه اخلاص يافته اند (83)

فرمود حق است و حق را مى گويم (84)

كه جهنم را از تو و همه كسانى از آنان كه از تو پيروى مى كنند، آكنده خواهم ساخت (85)

بگو براى آن [رسالت] از شما

مزدى نمى طلبم، و من از بر خود بستگان نيستم (86)

اين جز پندى براى جهانيان نيست (87)

و خبرش را پس از چندى خواهيد دانست (88)

ما پيش از روز شمار (16)

شكيبا شو بر آنچه گويند و ياد كن بنده ما را داود خداوند نيروها همانا او است بسيار بازگشت كننده (17)

هر آينه رام ساختيم كوه ها را تسبيح گويند با وى شامگهان و بامداد (خورشيد برآمدنگاه) (18)

و مرغان را گردآورده هر كدامند بسويش بازگشت كننده (19)

و استوار ساختيم پادشاهيش را و داديمش حكمت را و فصل خطاب (داورى را) (20)

و آيا رسيدت داستان ستيزنده گاهى كه بالا رفتند بر ديوار پرستشگاه (21)

هنگامى كه درآمدند بر داود پس هراسيد از ايشان گفتند نترس ما دو ستيزه گريم ستم كرده است يكى از ما بر ديگرى پس حكومت كن ميان ما به حقّ و گزاف نگوى و رهبرى كن ما را بسوى راه راست (ميانه) (22)

همانا اين برادر من است و او را است نود و نه گوسفند و مرا است يك گوسفند پس گفت به من واگذارش و سركشى كرد بر من در سخن (23)

گفت هر آينه ستم بر تو كرده است بخواستن گوسفندت بسوى گوسفندان خويش و همانا بسيارى از شريكان ستم ورزند برخيشان بر برخى مگر آنان كه ايمان آرند و كردار شايسته كنند و چه كمند آنان و پنداشت داود كه آزموديمش پس آمرزش خواست از پروردگار خويش و بروى در افتاد پرستش كننده و بازگشت كرد (24)

پس آمرزيديم برايش آن را و هر آينه براى او است نزد ما تقرّبگاهى و نكوبازگشتگاه (25)

اى داود همانا گردانيديمت جانشينى در زمين پس حكم ران ميان مردم به حقّ و پيروى مكن هوس را كه گمراهت كند از راه خدا همانا آنان كه

گم شوند از راه خدا ايشان را است شكنجه اى سخت بدانچه فراموش كردند از روز شمار (26)

و نيافريديم آسمان و زمين و آنچه را ميان آنها است بيهده اين است پندار آنان كه كفر ورزيدند پس واى بر آنان كه كفر ورزيدند از آتش (27)

يا مى گردانيم آنان را كه ايمان آوردند و كردار شايسته كردند مانند تبهكاران در زمين يا مى گردانيم پرهيزكاران را چون گنهكاران (28)

نامه اى است فرستاديمش بسويت فرخنده تا بينديشند آيتهايش را و تا يادآور شوند دارندگان خردها (29)

و بخشيديم به داود سليمان را چه خوب بنده اى است او است بسيار بازگشت كننده (30)

گاهيكه عرض شد بر او شامگاهان اسب صافنات تيزتك (كه بر سه پا ايستند و نوك سم چهارم را بر زمين گذارند) (31)

گفت همانا خوابيدم براى دوست داشتن اسبان از ياد پروردگار خويش تا نهان شد در پرده (32)

بازگردانيدش بر من پس آغاز كرد دست سودن به ساقها و گردنها (33)

و همانا آزموديم سليمان را و افكنديم بر تختش كالبدى سپس بازگشت (34)

گفت پروردگارا بيامرز برايم و ارزانى دار مرا پادشاهيى كه نسزد كسى را پس از من همانا توئى بسيار بخشنده (35)

پس رام ساختيم برايش باد را روان بود به فرمانش به آرامى و نرمى هر كجا مى خواست (36)

و ديوان (شياطين) را هر سازنده اى و هر فرورونده در آب (37)

و ديگرانى بستگان به زنجيرها (38)

اين است بخشش ما پس منّت نه يا نگهدار بى شمار (39)

و همانا او را است نزد ما تقرّبگاهى و نكو بازگشتگاه (40)

و ياد كن بنده ما ايّوب را گاهى كه

خواند پروردگار خويش را كه همانا رسانيد مرا شيطان رنج و شكنجه اى (41)

فرو بر پاى خويش را اين است شستشوگاهى خنك و نوشابه (42)

و داديمش خاندانش را و مانند آنان را با آنان رحمتى از ما و يادآوردنى براى دارندگان خردها (43)

و بگير با دست خويش دسته اى (بسته اى) پس بزن بدان و سوگند نشكن همانا يافتيمش شكيبائى چه خوب بنده اى است او همانا او است بسيار بازگشت كننده (44)

و ياد كن بندگان ما ابراهيم و اسحق و يعقوب را دارندگان نيروها و ديده ها (45)

همانا مخصوصشان داشتيم به خاصه اى يادآوردن آن سراى (46)

و همانند ايشانند نزد ما از برگزيدگان خوبان (47)

و ياد كن اسمعيل و اليسع و ذوالكفل را و هر كدامند از نيكان (48)

اين است يادآوريى و همانا پرهيزكاران است نكو بازگشتگاه (49)

بهشتهاى جاودان گشوده است براى ايشان درها (50)

تكيه كنندگانند در آنها خوانده شوند در آنها بسوى ميوه فراوان و نوشابه (51)

و نزد ايشان است زنان كوته مژگانى (كه جز شوهر خويش را ننگرند) همسالان (52)

اين است آنچه نويد داده مى شويد براى روز شمار (53)

همانا اين است روزى ما نيستش پايانى (54)

اين و همانا گردنكشان را است بد بازگشتگاهى (55)

دوزخ چشندش و چه زشت است آن بسترها (56)

اين پس بچشيدش آبى جوشان و چركى گندآلود (57)

و ديگرى همانندش جفتهائى (58)

اين است گروهى فرورونده با شما نباد خوش آمد بر ايشان همانند آنانند چشندگان آتش (59)

گفتند بلكه شما نباد خوش آمد بر شما شما پيش فرستاديد آن را براى ما پس چه زشت است آن آرامگاه (60)

گفتند

پروردگارا هر كه پيش فرستاد براى ما اين را بيفزايش عذابى دو برابر در آتش (61)

و گفتند چه شود ما را نبينيم مردانى را كه بوديم مى شمرديمشان از بدان (62)

آيا گرفتيمشان به مسخره يا لغزيد از ايشان ديدگان (63)

همانا اين است حقّ ستيزه كردن اهل آتش (64)

بگو جز اين نيست كه منم ترساننده و نيست خداوندى جز خداى يگانه خشم آور (65)

پروردگار آسمانها و زمين و آنچه ميان آنها است مهتر آمرزگار (66)

بگو آن داستانى است بزرگ (67)

كه شمائيد از او روى گردانان (68)

نيست مرا دانائى به گروه بالا گاهى كه مى ستيزند (69)

وحى نمى شود به من جز آنكه منم ترساننده آشكار (70)

هنگامى كه گفت پروردگارت به فرشتگان من آفريننده بشرى از گِل (71)

تا گاهى كه درستش كردم و دميدم در او از روح خويش پس بيفتيد برايش سجده كنان (72)

پس سجده كردند فرشتگان همگى با هم (73)

مگر ابليس كه برترى جست و شد از كافران (74)

گفت اى ابليس چه بازداشت تو را از آنچه سجده كنى براى آنچه آفريدم با دستهايم آيا كبر ورزيدى يا شدى از برترى جويان (75)

گفت من بهترم از او مرا آفريدى از آتش و آفريدى او را از گِل (76)

گفت پس برون شو از آن كه توئى رانده (77)

و همانا بر تو است لعن من تا روز دين (78)

گفت پروردگارا پس مهلتم ده تا روزى كه برانگيخته شوند (79)

گفت همانا توئى از مهلت دادگان (80)

تا روز هنگام دانسته (81)

گفت پس به عزّتت سوگند هر آينه گمراهشان سازم همگى (82)

جز بندگان تو از ايشان

آن ناآلودگان (83)

گفت پس حقّ است و حقّ را گويم (84)

كه همانا آكنده سازم دوزخ را از تو و از آنان كه پيرويت كنند از ايشان همگى (85)

بگو نپرسم شما را بر آن مزدى و نيستم من از رنج دهندگان (86)

نيست آن جز يادآوريى براى جهانيان (87)

و هر آينه بدانيد داستانش را پس از زمانى (88)

let them ascend [to the higher spheres] by the means [of ascension].

11 [They are but] a routed host out there, from among the factions.

12 Before them Noah’s people impugned [their apostle] and [so did the people of] ‘Aad, and Pharaoh, the Impaler [of his victims],

13 and Thamud, and the people of Lot, and the inhabitants of Aykah: those were the factions.

14 Each of them did not but impugn the apostles; so My retribution became due [against them].

15 These do not await but a single Cry which will not grant any respite.

16 They say, ‘Our Lord! Hasten on for us our share before the Day of Reckoning.’

17 Be patient over what they say, and remember Our servant, David, [the man] of strength. Indeed he was a penitent [soul].

18 Indeed We disposed the mountains to glorify [Allah] with him at evening and dawn,

19 and the birds [as well], mustered [in flocks], all echoing him [in a chorus].

20 We made his kingdom firm and gave him wisdom and conclusive speech.

21 Has there not come to you the account of the contenders, when they scaled the wall into the sanctuary?

22 When they entered into the presence of David, he was alarmed by them. They said, ‘Do not be afraid. [We are only] two contenders: one of us has bullied the other. So judge justly between us, and do not exceed [the bounds of justice], and show us the right path.’

23 ‘Indeed this brother of mine has

ninety-nine ewes, while I have only a single ewe, and [yet] he says, ‘Commit it to my care,’ and he browbeats me in speech.’

24 He said, ‘He has certainly wronged you by asking your ewe in addition to his ewes, and indeed many partners bully one another, except such as have faith and do right-eous deeds, and few are they.’ Then David knew that We had indeed tested him, whereat he pleaded with his Lord for forgiveness, and fell down prostrate and re-pented.

25 So We forgave him that and indeed he has [a station of] nearness with Us and a good destination.

26 ‘O David! Indeed We have made you a vicegerent on the earth. So judge between people with justice, and do not follow desire, or it will lead you astray from the way of Allah. Indeed those who stray from the way of Allah —there is a severe punishment for them because of their forgetting the Day of Reckoning.’

27 We did not create the sky and the earth and whatever is between them in vain. That is a conjecture of the faithless. So woe to the faithless for the Fire!

28 Shall We treat those who have faith and do righteous deeds like those who cause corruption on the earth? Shall We treat the Godwary like the vicious?

29 [It is] a blessed Book that We have sent down to you, so that they may contemplate its signs, and that those who possess intellect may take admonition.

30 And to

David We gave Solomon —what an excellent servant! Indeed he was a penitent [soul].

31 When one evening there were displayed before him prancing steeds,

32 he said, ‘Indeed I have preferred the love of [worldly] niceties to the remembrance of my Lord until [the sun] disappeared behind the [night’s] veil.’

33 ‘Bring it back for me!’ Then he [and others] began to wipe [their] legs and necks.

34 Certainly We tried Solomon, and cast a [lifeless] body on his throne. Thereupon he was penitent.

35 He said, ‘My Lord! Forgive me, and grant me a kingdom that does not befit anyone except me. Indeed You are the All-munificent.’

36 So We disposed the wind for him, blowing softly by his command wherever he intended,

37 and the devils [as well as], every builder and diver,

38 and others [too] bound together in chains.

39 ‘This is Our bounty: so give away or withhold, without any reckoning.’

40 Indeed he has [a station of] nearness with Us and a good destination.

41 And remember Our servant Job [in the Qur’an]. When he called out to his Lord, ‘The devil has visited on me hardship and torment,’

42 [We told him:] ‘Stamp your foot on the ground; this [ensuing spring] is a cooling bath and drink.’

43 And We gave [back] his family to him along with others like them, as a mercy from Us and an admonition for those who possess intellect.

44 [We told him:] ‘Take a faggot in your hand and then strike

[your wife] with it, but do not break [your] oath.’ Indeed We found him to be patient. What an excellent servant! Indeed he was a penitent [soul].

45 And remember Our servants Abraham, Isaac and Jacob, men of strength and in-sight.

46 Indeed We purified them with the exclusiveness of the remembrance of the abode [of the Hereafter].

47 Indeed with Us they are surely among the elect of the best.

48 And remember Ishmael, Elisha and Dhu’l-Kifl —each [of whom was] among the elect.

49 This is a reminder, and indeed the Godwary have a good destination

50 —the Gardens of Eden, whose gates are flung open for them.

51 Reclining therein [on couches], therein they ask for abundant fruits and drinks,

52 and with them will be maidens of restrained glances of a like age.

53 This is what you are promised on the Day of Reckoning.

54 This is indeed Our provision, which will never be exhausted.

55 This [is for the righteous], and as for the rebellious there will surely be a bad desti-nation

56 —hell, which they shall enter, an evil resting place.

57 This; let them taste it: scalding water and pus,

58 and other kinds [of torments] resembling it.

59 ‘This is a group plunging [into hell] along with you.’ ‘May wretchedness be their lot! They will indeed enter the Fire.’

60 They say, ‘Rather, may wretchedness be your lot! You prepared this [hell] for us. What an evil abode!’

61 They say, ‘Our Lord! Whoever has prepared

this for us, double his punishment in the Fire!’

62 And they say, ‘What is the matter with us that we do not see [here] men whom we used to count among the bad ones?

63 Did we ridicule them [unduly in the world], or do [our] eyes miss them [here]?’

64 That is indeed a truth: the contentions of the inmates of the Fire.

65 Say, ‘I am just a warner, and there is no god except Allah, the One, the All-paramount,

66 the Lord of the heavens and the earth and whatever is between them, the All-mighty, the All-forgiver.’

67 Say, ‘It is a great prophesy,

68 of which you are disregardful.

69 I have no knowledge of the Supernal Elite when they contend.

70 All that is revealed to me is that I am just a manifest warner.’

71 When your Lord said to the angels, ‘Indeed I am about to create a human being out of clay.

72 So when I have proportioned him and breathed into him of My spirit, then fall down in prostration before him.’

73 Thereat the angels prostrated, all of them together,

74 but not Iblis; he acted arrogantly and he was one of the faithless.

75 He said, ‘O Iblis! What keeps you from prostrating before that which I have created with My [own] two hands? Are you arrogant, or are you [one] of the exalted ones?’

76 ‘I am better than him,’ he said. ‘You created me from fire and You created him from

clay.’

77 He said, ‘Begone hence, for you are indeed an outcast,

78 and indeed My curse will be on you till the Day of Retribution.’

79 He said, ‘My Lord! Respite me till the day they will be resurrected.’

80 Said He, ‘You are indeed among the reprieved

81 until the day of the known time.’

82 He said, ‘By Your might, I will surely pervert them,

83 except Your exclusive servants among them.’

84 He said, ‘The truth is that —and I speak the truth—

85 I will surely fill hell with you and all of those who follow you.’

86 Say, ‘I do not ask you any reward for it, and I am no impostor.

87 It is just a reminder for all the nations,

88 and you will surely learn its tidings in due time.’

former faith; this is nothing but a forgery: (7)

Has the reminder been revealed to him from among us? Nay! they are in doubt as to My reminder. Nay! they have not yet tasted My chastisement! (8)

Or is it that they have the treasures of the mercy of your Lord, the Mighty, the great Giver? (9)

Or is it that theirs is the kingdom of the heavens and the earth and what is between them? Then let them ascend by any (10)

A host of deserters of the allies shall be here put to flight. (11)

The people of Nuh and Ad, and Firon, the lord of spikes, rejected (messengers) before them. (12)

And Samood and the people of Lut and the dwellers of the thicket; these were the parties. (13)

There was none of them but called the messengers liars, so just was My retribution. (14)

Nor do these await aught but a single cry, there being no delay in it. (15)

And they say: O our Lord! hasten on to us our portion before the day of reckoning. (16)

Bear patiently what they say, and remember Our servant Dawood, the possessor of power; surely he was frequent m returning (to Allah). (17)

Surely We made the mountains to sing the glory (of Allah) in unison with him at the evening and the sunrise, (18)

And the birds gathered together; all joined in singing with him. (19)

And We strengthened his kingdom and We gave him wisdom and a clear judgment. (20)

And

has there come to you the story of the litigants, when they made an entry into the private chamber by ascending over the walls? (21)

When they entered in upon Dawood and he was frightened at them, they said: Fear not; two litigants, of whom one has acted wrongfully towards the other, therefore decide between us with justice, and do not act unjustly, and guide us to the right way. (22)

Surely this is my brother; he has ninety-nine ewes and I have a single ewe; but he said: Make it over to me, and he has prevailed against me in discourse. (23)

He said: Surely he has been unjust to you in demanding your ewe (to add) to his own ewes; and most surely most of the partners act wrongfully towards one another, save those who believe and do good, and very few are they; and Dawood was sure that We had t (24)

Therefore We rectified for him this, and most surely he had a nearness to Us and an excellent resort. (25)

o Dawood ! surely We have made you a ruler in the land; so judge between men with justice and do not follow desire, lest it should lead you astray from the path of Allah; (as for) those who go astray from the path of Allah, they shall surely have a severe (26)

And We did not create the heaven and the earth and what is between them in vain; that is the opinion of those who disbelieve then woe

to those who disbelieve on account of the fire. (27)

Shall We treat those who believe and do good like the mischief-makers in the earth? Or shall We make those who guard (against evil) like the wicked? (28)

(It is) a Book We have revealed to you abounding in good that they may ponder over its verses, and that those endowed with understanding may be mindful. (29)

And We gave to Dawood Sulaiman, most excellent the servant! Surely he was frequent in returning (to Allah). (30)

When there were brought to him in the evening (horses) still when standing, swift when running-- (31)

Then he said: Surely I preferred the good things to the remembrance of my Lord-- until the sun set and time for Asr prayer was over, (he said): (32)

Bring them back to me; so he began to slash (their) legs and necks. (33)

And certainly We tried Sulaiman, and We put on his throne a (mere) body, so he turned (to Allah). (34)

He said: My Lord! do Thou forgive me and grant me a kingdom which is not fit for (being inherited by) anyone after me; (35)

Then We made the wind subservient to him; it made his command to run gently wherever he desired, (36)

And the shaitans, every builder and diver, (37)

And others fettered in chains. (38)

This is Our free gift, therefore give freely or withhold, without reckoning. (39)

And most surely he had a nearness to Us and an excellent resort. (40)

And remember Our

servant Ayyub, when he called upon his Lord: The Shaitan has afflicted me with toil and torment. (41)

Urge with your foot; here is a cool washing-place and a drink. (42)

And We gave him his family and the like of them with them, as a mercy from Us, and as a reminder to those possessed of understanding. (43)

And take in your hand a green branch and beat her with It and do not break your oath; surely We found him patient; most excellent the servant! Surely he was frequent m returning (to Allah). (44)

And remember Our servants Ibrahim and Ishaq and Yaqoub, men of power and insight. (45)

Surely We purified them by a pure quality, the keeping m mind of the (final) abode. (46)

And most surely they were with Us, of the elect, the best. (47)

And remember Ismail and Al-Yasha and Zulkifl; and they were all of the best. (48)

This is a reminder; and most surely there is an excellent resort for those who guard (against evil), (49)

The gardens of perpetuity, the doors are opened for them. (50)

Reclining therein, calling therein for many fruits and drink. (51)

And with them shall be those restraining their eyes, equals in age. (52)

This is what you are promised for the day of reckoning. (53)

Most surely this is Our sustenance; it shall never come to an end; (54)

This (shall be so); and most surely there is an evil resort for the inordinate ones; (55)

Hell; they shall

enter it, so evil is the resting-place. (56)

This (shall be so); so let them taste it, boiling and intensely cold (drink). (57)

And other (punishment) of the same kind-- of various sorts. (58)

This is an army plunging in without consideration along with you; no welcome for them, surely they shall enter fire. (59)

They shall say: Nay! you-- no welcome to you: you did proffer it to us, so evil is the resting-place. (60)

They shall say: Our Lord! whoever prepared it first for us, add Thou to him a double chastisement in the fire. (61)

And they shall say: What is the matter with us that we do not see men whom we used to count among the vicious? (62)

Was it that we (only) took them in scorn, or have our eyes (now) turned aside from them? (63)

That most surely is the truth: the contending one with another of the inmates of the fire. (64)

Say: I am only a warner, and there is no god but Allah, the One, the Subduer (of all): (65)

The Lord of the heavens and the earth and what is between them, the Mighty, the most Forgiving. (66)

Say: It is a message of importance, (67)

(And) you are turning aside from it: (68)

I had no knowledge of the exalted chiefs when they contended: (69)

Naught is revealed to me save that I am a plain warner. (70)

When your Lord said to the angels; Surely I am going to create a mortal

from dust: (71)

So when I have made him complete and breathed into him of My spirit, then fall down making obeisance to him. (72)

And the angels did obeisance, all of them, (73)

But not Iblis: he was proud and he was one of the unbelievers. (74)

He said: O Iblis! what prevented you that you should do obeisance to him whom I created with My two hands? Are you proud or are you of the exalted ones? (75)

He said: I am better than he; Thou hast created me of fire, and him Thou didst create of dust. (76)

He said: Then get out of it, for surely you are driven away: (77)

And surely My curse is on you to the day of judgment. (78)

He said: My Lord! then respite me to the day that they are raised. (79)

He said: Surely you are of the respited ones, (80)

Till the period of the time made known. (81)

He said: Then by Thy Might I will surely make them live an evil life, all, (82)

Except Thy servants from among them, the purified ones. (83)

He said: The truth then is and the truth do I speak: (84)

That I will most certainly fill hell with you and with those among them who follow you, all. (85)

Say: I do not ask you for any reward for it; nor am I of those who affect: (86)

It is nothing but a reminder to the nations; (87)

And most certainly you will

come to know about it after a time. (88)

single Blast which will [allow for] no delay.

(16) They will say: "Our Lord, hasten our doom for us before the Day of Reckoning!"

(17) Endure what they are saying and remember how Our servant David commanded assistance; he was attentive [to God].

(18) We forced the mountains to glorify [God] with him at evening and sunrise

(19) -and the birds were summoned and each was [made] attentive to him.

(20) We strengthened his control and gave him wisdom and distinction as an orator.

(21) Has news of the litigants ever reached you, when they climbed over the wall into the sanctuary?

(22) Thus they burst in upon David so he was startled by them. They said: "Don't be afraid: [we are] two litigants, one of whom has injured the other; so judge correctly between us and do not act too stern. Guide us along the Level Road.

(23) "This is my brother; he has ninety- nine ewes while I have but a single ewe. He has said: 'Turn her over to me,' and has spoken harshly to me."

(24) He said: "He has wronged you by asking for your ewe [to be added] to his own ewes. Many partners try to take advantage of one another, except for those who believe and perform honorable deeds. Such are few indeed." David suspected that We were merely testing him, so he sought forgiveness from his Lord and dropped down on his knees [in worship], and repented.

(25) So We forgave him that. He enjoys precedence with

Us and the finest retreat.

(26) David, We have placed you as an overlord on earth, so judge among men correctly and do not follow any whims which will lead you away from God's path. Those who stray from God's path will have severe torment because they have forgotten the Day of Reckoning!

(27) We did not create Heaven and Earth and whatever [lies] in between them to no purpose. That is the opinion of those who disbelieve. Those who disbelieve should beware of the Fire!

(28) Shall We treat those who believe and perform honorable deeds just like mischief-makers on earth? Or should We treat those who do their duty, like lawbreakers?

(29) We have sent down a Book to you that is blessed, so prudent men may ponder over its verses and thereby be reminded.

(30) We bestowed Solomon on David. How favored was such a servant; he was so attentive!

(31) When the thoroughbreds were led out to prance before him in the evening,

(32) he said: "I have loved good things instead of remembering God," until the [sun] was concealed behind the veil [of night again].

(33) "Bring them back to me!" [he said], and he started to stroke their legs and necks.

(34) We tested Solomon and dropped a[nother] body on his seat; then he repented.

(35) He said: "My Lord, forgive me and bestow control on me such as will not suit anyone after me. You are the Bountiful!"

(36) So We subjected the wind to him: it blew

gently at his command wherever he directed it;

(37) and the devils, every builder and diver,

(38) as well as others hitched together in a chain gang.

(39) Such are Our gifts; grant them freely or hold them back, without any [further] reckoning."

(40) He holds precedence with Us and the finest retreat.

(41) Remember Our servant Job when he called upon his Lord: "Satan has afflicted me with toil and torment."

(42) "Stomp your foot; this is a cool spring to wash in and for drinking (too)."

(43) We restored his family to him and the like of them besides, as a mercy from Us and a Reminder for prudent persons.

(44) Take a bundle [of twigs] in your hand and beat [your wife] with it, and do not break your word." We found him to be patient; how favored was such a servant. He was so attentive!

(45) Remember Our servants Abraham, Isaac and Jacob, who possessed both might and insight.

(46) We dedicated them specifically as a reminder for the Home;

(47) some of them were selected from the very best by Us.

(48) Remember Ishmael, Elisha and [Ezekiel] with the Commission; each [came] from the very best.

(49) This is a Reminder; those who do their duty shall have a fine retreat,

(50) gardens of Eden whose gates will swing open for them!

(51) Relaxing there, they will call for much fruit and drink in them.

(52) With them there will be bashful mates equal in age to them.

(53) This

is what you were promised on the Day of Reckoning;

(54) t his is Our provision which will never be used up.

(55) Such will it be, while the arrogant will have the worst retreat-

(56) Hell! They will roast in it, and on an awful couch!

(57) Here it is; let them taste it: scalding water and bitter cold;

(58) and others of its sort to match.

(59) Here comes a troop rushing at you! They have no welcome here, for they must roast in the Fire.

(60) They will say: "Indeed you have no welcome either. You have prepared it for us; what an awful plight!"

(61) They will say: "Our Lord, whoever prepared this for us? Give him double torment in the Fire!"

(62) They will say: "What is the matter with us that we do not see any men whom we used to consider were evil persons?

(63) Did we take them for laughingstocks or has our eyesight failed to notice them?"

(64) That is true: the people in the Fire will just argue away.

(65) SAY: "I am only a warner, and there is no deity except God Alone, the Irresistible,

(66) Lord of Heaven and Earth and whatever [lies] in between them, the Powerful, the Forgiving!"

(67) SAY: "It is a fateful message

(68) you are shunning.

(69) I have no knowledge about the supreme council such as they claim to have.

(70) It has been revealed to me only that I am a plain warner."

(71) Once your

Lord told the angels: "I am about to create a human being out of clay.

(72) When I have fashioned him and breathed some of My spirit into him, drop down on your knees before him."

(73) The angels all bowed down on their knees together

(74) except for Diabolis; he was too proud and a disbeliever besides.

(75) He said: "Diabolis, what prevents you from kneeling down before something I have created with My own hands? Have you become too proud, or are you overbearing?"

(76) He said: "I am better than he is: You created me from fire while You created him from clay."

(77) He said: "Clear out of here! You are an outcast;

(78) upon you My curse will rest until the Day for Repayment."

(79) He said: "My Lord, let me wait until the day when they will be raised up again."

(80) He said: "You are one of those who may wait

(81) till a day in known time."

(82) He said: "Through Your influence, I'll seduce them all

(83) except for those among them who are Your sincere worshippers."

(84) He said: "Such is the Truth, and the Truth do I speak:

(85) I shall fill Hell with you and any of them who follows you!"

(86) SAY: "I do not ask you (all) for any payment for it. Nor am I standing on ceremony;

(87) it is only a Reminder to [everyone in] the Universe,

(88) so you may know its message after a while."

Name of God, the Merciful, the Compassionate

Sad By the Koran, containing the Remembrance-- (1)

nay, but the unbelievers glory in their schism. (2)

How many a generation We destroyed before them, and they called, but time wasnone to escape. (3)

Now they marvel that a warner has come to them from among them; and theunbelievers say, `This is a lying sorcerer. (4)

What, has he made the gods One God? This is indeed a marvellousthing.' (5)

And the Council of them depart, saying `Go! Be steadfast to your gods; thisis a thing to be desired. (6)

We have not heard of this in the last religion; this is surely an invention. (7)

What, has the Remembrance been sent down on him out of us all?' Nay, butthey are in doubt of My Remembrance; nay, they have not yet tastedMy chastisement. (8)

Or have they the treasuries of thy Lord's mercy, the All-mighty, theAll-giving? (9)

Or is theirs the kingdom of the heavens and earth and of what between themis? Why, then let them ascend the cords! (10)

A very host of parties is routed there! (11)

Cried lies before them the people of Noah, and Ad, and Pharaoh, he of thetent-pegs, (12)

and Thamood, and the people of Lot, and the men of the Thicket--those werethe parties; (13)

not one, that cried not lies to the Messengers, so My retribution was just. (14)

These are only awaiting for a single Cry (Blast), to which there is nodelay. (15)

They say, `Our Lord, hasten to

us our share before the Day of Reckoning.' (16)

Bear patiently what they say, and remember Our servant David, the man ofmight; he was a penitent. (17)

With him We subjected the mountains to give glory at evening and sunrise, (18)

and the birds, duly mustered, every one to him reverting; (19)

We strengthened his kingdom, and gave him wisdom and speechdecisive. (20)

Has the tiding of the dispute come to thee? When they scaled the Sanctuary, (21)

when they entered upon David, and he took fright at them; and they said,`Fear not; two disputants we are--one of us has injured the other; so judgebetween us justly, and transgress not, and guide us to the right path.' (22)

`Behold, this my brother has ninety-nine ewes, and I have one ewe. So hesaid, "Give her into my charge"; and he overcame me in the argument.' (23)

(SUJDAH AYA) @Said he, `Assuredly he has wronged thee in asking for thy ewein addition to his sheep; and indeed many intermixers do injury one againstthe other, save those who believe, and do deeds of righteousness--and howfew they are!' And David thought that We had only tried him; therefore hesought forgiveness of his Lord, and he fell down, bowing, and he repented. (24)

Accordingly We forgave him that, and he has a near place in Our presenceand a fair resort. (25)

`David, behold, We have appointed thee a viceroy in the earth, thereforejudge between men justly, and follow not caprice, lest it lead thee astrayfrom the way of God. Surely

those who go astray from the way of God--thereawaits them a terrible chastisement, for that they have forgotten the Day ofReckoning.' (26)

We have not created the heavens and earth, and what between them is, forvanity; such is the thought of the unbelievers, wherefore woe unto theunbelievers because of the Fire! (27)

Or shall We make those who believe and do righteous deeds as the workers ofcorruption in the earth, or shall We make the godfearing as thetransgressors? (28)

A Book We have sent down to thee, Blessed, that men possessed of minds mayponder its signs and so remember. (29)

And We gave unto David Solomon; how excellent a servant he was! He was apenitent. (30)

When in the evening were presented to him the standing steeds, (31)

he said, `Lo, I have loved the love of good things better than theremembrance of my Lord, until the sun was hidden behind the veil. (32)

Return them to me!' And he began to stroke their shanks and necks. (33)

Certainly We tried Solomon, and We cast upon his throne a mere body;then he repented. (34)

He said, `My Lord, forgive me, and give me a kingdom such as may not befallanyone after me; surely Thou art the All-giver.' (35)

So We subjected to him the wind, that ran at his commandment, softly,wherever he might light on, (36)

and the Satans, every builder and diver (37)

and others also, coupled in fetters: (38)

`This is Our gift; bestow or withhold without reckoning.' (39)

And he had a

near place in Our presence and a fair resort. (40)

Remember also Our servant Job; when he called to his Lord, `Behold,Satan has visited me with weariness and chastisement.' (41)

`Stamp thy foot! This is a laving-place cool, and a drink.' (42)

And We gave to him his family, and the like of them with them, as a mercyfrom us, and a reminder unto men possessed of minds; (43)

and, `Take in thy hand a bundle of rushes, and strike therewith, and do notfail in thy oath.' Surely We found him a steadfast man. How excellent aservant he was! He was a penitent. (44)

Remember also Our servants Abraham, Isaac and Jacob--men of might theyand of vision. (45)

Assuredly We purified them with a quality most pure, the remembranceof the Abode, (46)

and in Our sight they are of the chosen, the excellent. (47)

Remember also Our servants Ishmael, Elisha, and Dhul Kifl; each is amongthe excellent. (48)

This is a Remembrance; and for the godfearing is a fair resort, (49)

Gardens of Eden, whereof the gates are open to them, (50)

wherein they recline, and wherein they call for fruits abundant, andsweet potions, (51)

and with them maidens restraining their glances of equal age. (52)

`This is what you were promised for the Day of Reckoning; (53)

this is Our provision, unto which there is no end.' (54)

All this; but for the insolent awaits and ill resort, (55)

Gehenna (Hell), wherein they are roasted--an evil cradling! (56)

All this; so let them taste

it--boiling water and pus, (57)

and other torments of the like kind coupled together. (58)

`This is a troop rushing in with you; there is no Welcome for them;they shall roast in the Fire.' (59)

They say, `No, it is you have no Welcome; you forwarded it for us;how evil a stablishment!' (60)

They say, `Our Lord, whoso forwarded this for us, give him a doublechastisement in the Fire!' (61)

They say, `How is it with us, that we do not see men here that wecounted among the wicked? (62)

What, did we take them for a laughing-stock? Or have our eyesswerved away from them?' (63)

Surely that is true--the disputing of the inhabitants of the Fire. (64)

Say: `I am only a warner. There is not any god but God,the One, the Omnipotent, (65)

Lord of the heavens and earth, and of what between them is,the All-mighty, the All-forgiving.' (66)

Say: `It is a mighty tiding (67)

from which you are turning away (68)

I had no knowledge of the High Council when they disputed. (69)

This alone is revealed to me, that I am only a clear warner.' (70)

When thy Lord said to the angels, `See, I am creating a mortal of a clay. (71)

When I have shaped him, and breathed My spirit in him, fall you down,bowing before him!' (72)

Then the angels bowed themselves all together, (73)

save Iblis; he waxed proud, and was one of the unbelievers. (74)

Said He, `Iblis, what prevented thee to bow thyself before

that I createdwith My own hands? Hast thou waxed proud, or art thou of thelofty ones?' (75)

Said he, `I am better than he; Thou createdst me of fire, and him Thoucreatedst of clay.' (76)

Said He, `Then go thou forth hence; thou art accursed. (77)

Upon thee shall rest My curse, till the Day of Doom.' (78)

Said he, `My Lord, respite me till the day they shall be raised.' (79)

Said He, `Thou art among the ones that are respited (80)

until the day of the known time.' (81)

Said he, `Now, by Thy glory, I shall pervert them all together, (82)

excepting those Thy servants among them that are sincere.' (83)

Said He, `This is the truth, and the truth I say; I shall assuredly (84)

fill Gehenna (Hell) with thee, and with whosoever of them follows thee,all together.' (85)

Say: `I ask of you no wage for it, neither am I of those who take thingsupon themselves. (86)

It is nothing but a reminder unto all beings, (87)

and you shall surely know its tiding after a while.' (88)

(4)

Maketh he the gods One God? Lo! that is an astounding thing. (5)

The chiefs among them go about, exhorting: Go and be staunch to your gods! Lo! this is a thing designed. (6)

We have not heard of this in later religion. This is naught but an invention. (7)

Hath the reminder been revealed unto him (alone) among us? Nay, but they are in doubt concerning My reminder; nay but they have not yet tasted My doom. (8)

Or are theirs the treasures of the mercy of thy Lord, the Mighty, the Bestower? (9)

Or is the kingdom of the heavens and the earth and all that is between them theirs? Then let them ascend by ropes! (10)

A defeated host are (all) the factions that are there. (11)

The folk of Noah before them denied (their messenger) and (so did the tribe of) Aad, and Pharaoh firmly planted, (12)

And (the tribe of) Thamud; and the folk of Lot, and the dwellers in the wood: these were the factions. (13)

Not one of them but did deny the messengers, therefor My doom was justified, (14)

These wait for but one Shout, there will be no second thereto. (15)

They say: Our Lord! Hasten on for us our fate before the Day of Reckoning. (16)

Bear with what they say, and remember Our bondman David, lord of might. Lo! he was ever turning in repentance (toward Allah). (17)

Lo! We subdued the hills to hymn the praises (of their Lord) with him at

nightfall and sunrise, (18)

And the birds assembled; all were turning unto Him (19)

We made his kingdom strong and gave him wisdom and decisive speech. (20)

And hath the story of the litigants come unto thee? How they climbed the wall into the royal chamber; (21)

How they burst in upon David, and he was afraid of them. They said Be not afraid (We are) two litigants, one of whom hath wronged the other, therefor judge aright between us; be not unjust; and show us the fair way. (22)

Lo! this my brother hath ninety and nine ewes while I had one ewe; and he said: Entrust it to me, and he conquered me in speech. (23)

(David) said : He hath wronged thee in demanding thine ewe in addition to his ewes, and lo! many partners oppress one another, save such as believe and do good works, and they are few. And David guessed that We had tried him, and he sought forgiveness of his Lord, and he bowed himself and fell down prostrate and repented. (24)

So We forgave him that; and lo! he had access to Our presence and a happy journey's end. (25)

(And it was said unto him): O David! Lo! We have set thee as a viceroy in the earth; therefor judge aright between mankind, and follow not desire that it beguile thee from the way of Allah. Lo! those who wander from the way of Allah have an awful doom, forasmuch as they forgot the Day of

Reckoning. (26)

And We created not the heaven and the earth and all that is between them in vain. That is the opinion of those who disbelieve. And woe unto those who disbelieve, from the Fire! (27)

Shall We treat those who believe and do good works as those who spread corruption in the earth; or shall We treat the Pious as the wicked? (28)

(This is) a Scripture that We have revealed unto thee, full of blessing, that they may ponder its revelations, and that men of understanding may reflect. (29)

And We bestowed on David, Solomon. How excellent a slave! Lo! he was ever turning in repentance (toward Allah). (30)

When there were shown to him at eventide light footed coursers (31)

And he said: Lo! I have preferred the good things (of the world) to the remembrance of my Lord; till they were taken out of sight behind the curtain. (32)

(Then he said): Bring them back to me, and fell to slashing (with his sword their) legs and necks. (33)

And verily We tried Solomon, and set upon his throne a (mere) body. Then did he repent. (34)

He said: My Lord! Forgive me and bestow on me sovereignty such shall not belong to any after me. Lo! Thou art the Bestower. (35)

So We made the wind subservient unto him, setting fair by his command whithersoever he intended. (36)

And the unruly, every builder and diver (made We subservient), (37)

And others linked together in chains, (38)

(Saying): This is

Our gift, so bestow thou, or withhold, without reckoning. (39)

And lo! he hath favor with Us, and a happy journey's end. (40)

And make mention (O Muhammad) of Our bondman Job, when he cried unto his Lord (saying): Lo! the devil doth afflict me with distress and torment. (41)

(And it was said unto him): Strike the ground with thy foot. This (spring) is a cool bath and a refreshing drink. (42)

And We bestowed on him (again) his household and therewith the like thereof, a mercy from Us, and a memorial for men of understanding. (43)

And (it was said unto him): Take in thine hand a branch and smite therewith, and break not twine oath. Lo! We found him steadfast, how excellent a slave! Lo! he was ever turning in repentance (to his Lord). (44)

And me mention of our bondmen, Abraham, Isaac and Jacob, men of parts and vision. (45)

Lo! We purified them with a pure thought, remembrance of the Home (of the Hereafter). (46)

Lo! in Our sight they are verily of the elect, the excellent. (47)

And make mention of Ishmael and Elisha and Dhul Kifl. All are of the chosen. (48)

This is a reminder. And lo! for those who ward off (evil) is a happy journey's end, (49)

Gardens of Eden, whereof the gates are opened for them. (50)

Wherein, reclining, they call for plenteous fruit and cool drink (that is) therein. (51)

And with them are those of modest gaze, companions. (52)

This it is

that ye are promised for the Day of Reckoning. (53)

Lo! this in truth is Our provision, which will never waste away. (54)

This (is for the righteous). And lo! for the transgressors there will be an evil journey's end, (55)

Hell, where they will burn, an evil resting place. (56)

Here is a boiling and an ice cold draught, so let them taste it, (57)

And other (torment) of the kind in pairs (the two extremes)! (58)

Here is an army rushing blindly with you. (Those who are already in the fire say): No word of welcome for them. Lo! they will roast at the Fire. (59)

They say: Nay, but you (misleaders), for you there is no word of welcome. Ye prepared this for us (by your misleading). Now hapless is the plight. (60)

They say: Our Lord! Whoever did prepare this for Us, oh, give him double portion of the Fire! (61)

And they say: What aileth us that we behold not men whom we were wont to count among the wicked? (62)

Did we take them (wrongly) for a laughing stock, or have our eyes missed them? (63)

Lo! that is very truth: the wrangling of the dwellers in the Fire. (64)

Say (unto them, O Muhammad): I am only a warner, and there is no God save Allah, the One, the Absolute, (65)

Lord of the heavens and the earth and all that is between them, the Mighty, the Pardoning. (66)

Say: It is tremendous tidings (67)

Whence ye turn

away! (68)

I had no knowledge of the Highest Chiefs when they disputed; (69)

It is revealed unto me only that I may be a plain warner. (70)

When thy Lord said unto the angels: lo! I am about to create a mortal out of mire, (71)

And when I have fashioned him and breathed into him of My spirit, then fall down before him prostrate, (72)

The angels fell down prostrate, every one. (73)

Saving Iblis, he was scornful and became one of the disbelievers. (74)

He said: O Iblis! What hindereth thee from falling prostrate before that which I have created with both My hands? Art thou too proud or art thou of the high (75)

He said: I am better than him. Thou createdst me off fire, whilst him Thou didst create of clay. (76)

He said: Go forth from hence, for lo! thou art outcast, (77)

And lo! My curse is on thee till the Day of Judgment. (78)

He said: My Lord! Reprieve me till the day when they are raised. (79)

He said: Lo! thou art of those reprieved (80)

Until the day of the time appointed. (81)

He said: Then, by Thy might, I surely will beguile them every one, (82)

Save Thy single minded slaves among them. (83)

He said: The Truth is, and the Truth I speak, (84)

That I shall fill hell with thee and with such of them as follow thee, together. (85)

Say (O Muhammad, unto mankind): I ask of you no fee

for this, and I am no impostor. (86)

Lo! it is naught else than a reminder for all peoples (87)

And ye will come in time to know the truth thereof. (88)

means (to reach that end)! (10)

But there will be put to flight even a host of confederates. (11)

Before them (were many who) rejected apostles the People of Noah and `Ad and Pharaoh the Lord of Stakes. (12)

And Thamud and the People of Lut and the Companions of the Wood; such were the Confederates. (13)

Not one (of them) but rejected the apostles but My Punishment came justly and inevitably (on them). (14)

These (to-day) only wait for a single mighty Blast which (when it comes) will brook no delay. (15)

They say: "Our Lord! Hasten to us our sentence (even) before the Day of Account!" (16)

Have patience at what they say and remember Our Servant David the man of strength: for he ever turned (to Allah). (17)

It was We that made the hills declare in unison with him Our Praises at eventide and at break of day. (18)

And the birds gathered (in assemblies): all with him did turn (to Allah). (19)

We strengthened his kingdom and gave him wisdom and sound judgment in speech and decision. (20)

Has the Story of the Disputants reached thee? Behold they climbed over the wall of the private chamber; (21)

When they entered the presence of David and he was terrified of them they said: "Fear not: We are two disputants one of whom has wronged the other: decide now between us with truth and treat us not with injustice but guide us to the even Path. (22)

"This man is my brother;

he has nine and ninety ewes and I have (but) one: Yet he says `Commit her to my care and is (moreover) harsh to me in speech." (23)

(David) said: "He has undoubtedly wronged thee in demanding thy (single) ewe to be added to his (flock of) ewes: truly many are the Partners (in business) who wrong each other: not so do those who believe and work deeds of righteousness and how few are they?"... And David gathered that We had tried him: he asked forgiveness of his Lord fell down bowing (in prostration) and turned (to Allah in repentance). (24)

So We forgave him this (lapse): he enjoyed indeed a Near Approach to Us and a beautiful place of (final) Return. (25)

O David! We did indeed make thee a vicegerent on earth: so judge thou between men in truth (and justice): nor follow thou the lusts (of thy heart) for they will mislead thee from the Path of Allah: for those who wander astray from the Path of Allah is a Penalty Grievous for that they forget the Day of Account. (26)

Not without purpose did We create heaven and earth and all between! That were the thought of Unbelievers! But woe to the Unbelievers because of the Fire (of Hell)! (27)

Shall We treat those who believe and work deeds of righteousness the same as those who do mischief on earth? Shall We treat those who guard against evil the same as those who turn aside from the right? (28)

(Here is)

a Book which We have sent down unto thee full of blessings that they may meditate on its Signs and that men of understanding may receive admonition. (29)

To David We gave Solomon (for a son) how excellent in Our service! Ever did he turn (to Us)! (30)

Behold there were brought before him at eventide coursers of the highest breeding; and swift of foot; (31)

And he said "Truly do I love the love of Good with a view to the glory of my Lord" until (the sun) was hidden in the veil (of Night): (32)

"Bring them back to me." Then began he to pass his hand over (their) legs and their necks. (33)

And We did try Solomon: We placed on his throne a body (without life): but he did turn (to Us in true devotion): (34)

He said "O my Lord! Forgive me and grant me a Kingdom which (it may be) suits not another after me: for Thou art the Grantor of Bounties (without measure)." (35)

Then We subjected the Wind to his power to flow gently to his order whithersoever he willed (36)

As also the evil ones (including) every kind of builder and diver (37)

As also others bound together in fetters. (38)

"Such are Our Bounties: whether thou bestow them (on others) or withhold them no account will be asked." (39)

And he enjoyed indeed a Near Approach to Us and a beautiful Place of (final) Return. (40)

Commemorate Our servant Job behold he cried to his

Lord: "The Evil One has afflicted me with distress and suffering"! (41)

(The command was given:) "Strike with thy foot: here is (water) wherein to wash cool and refreshing and (water) to drink." (42)

And We gave him (back) his people and doubled their number as a Grace from Ourselves and a thing for commemoration for all who have Understanding. (43)

"And take in thy hand a little grass and strike therewith: and break not (thy oath)." Truly We found him full of patience and constancy: how excellent in Our service! Ever did he turn (to Us)! (44)

And commemorate Our servants Abraham Isaac and Jacob possessors of Power and Vision. (45)

Verily We did chose them for a special (purpose) proclaiming the Message of the Hereafter. (46)

They were in Our sight truly of the company of the Elect and the Good. (47)

And commemorate Ismail Elisha and Zul-Kifl: each of them was of the company of the Good. (48)

This is a message (of admonition): and verily for the Righteous is a beautiful place of (final) Return) (49)

Gardens of Eternity whose doors will (ever) be open to them; (50)

Therein will they recline (at ease); therein can they call (at pleasure) for fruit in abundance and (delicious) drink; (51)

And beside them will be chaste women restraining their glances (companions) of equal age. (52)

Such is the promise made to you for the Day of Account! (53)

Truly such will be Our Bounty (to you); it will never fail (54)

Yea such!

But for the wrongdoers will be an evil place of (final) Return! (55)

Hell! They will burn therein an evil bed (indeed to lie on)! (56)

Yea such! Then shall they taste it a boiling fluid and a fluid dark murky intensely cold! (57)

And other Penalties of a similar kind to match them! (58)

Here is a troop rushing headlong with you! No welcome for them! Truly they shall burn in the Fire! (59)

(The followers shall cry to the misleaders:) "Nay ye (too)! No welcome for you! It is ye who have brought this upon us! Now evil is (this) place to stay in!" (60)

They will say: "Our Lord! Whoever brought this upon us add to him a double Penalty in the fire!" (61)

And they will say: "What has happened to us that we see not men whom we used to number among the bad ones? (62)

"Did we treat them (as such) in ridicule or have (our) eyes failed to perceive them?" (63)

Truly that is just and fitting the mutual recriminations of the People of the Fire! (64)

Say: "Truly am I a Warner: no god is there but the One Allah Supreme and Irresistible (65)

"The Lord of the heavens and the earth and all between Exalted in Might Able to enforce His will forgiving again and again." (66)

Say: "That is a message supreme (above all) (67)

"From which ye do turn away! (68)

"No knowledge have I of the Chiefs on high when they discuss (matters)

among themselves. (69)

"Only this has been revealed to me: that I am to give warning plainly and publicly." (70)

Behold thy Lord said to the angels: "I am about to create man from clay: (71)

"When I have fashioned him (in due proportion) and breathed into him of My spirit fall ye down in obeisance unto him." (72)

So the angels prostrated themselves all of them together; (73)

Not so Iblis: he was haughty and became one of those who reject Faith. (74)

(Allah) said: "O Iblis! what prevents thee from prostrating thyself to one whom I have created with My hands? Art thou haughty? Or art thou one of the high (and mighty) ones?" (75)

(Iblis) said: "I am better than he: Thou createdst me from fire and him Thou createdst from clay." (76)

(Allah) said: "Then get thee out from here: for thou art rejected accursed. (77)

"And My Curse shall be on thee till the Day of Judgement." (78)

(Iblis) said: "O my Lord! give me then respite till the Day the (dead) are raised." (79)

(Allah) said: "Respite then is granted thee (80)

"Till the day of the Time Appointed." (81)

(Iblis) said: "Then by Thy power I will put them all in the wrong (82)

"Except Thy Servants amongst them sincere and purified (by Thy grace)." (83)

(Allah) said: "Then it is just and fitting and I say what is just and fitting (84)

"That I will certainly fill Hell with thee and those that follow thee- -every one."

(85)

Say: "No reward do I ask of you for this (Quran) nor am I a pretender. (86)

"This is no less than a Message to (all) the Worlds. (87)

"And ye shall certainly know the truth of it (all) after a while." (88)

armée de coalisés qui, ici-même, sera mise en déroute!

12. Avant eux, le peuple de Noé, les Aad et Pharaon l'homme aux pals (ou aux Pyramides),

13. et les Tamud, le peuple de Lot, et les gens d'Al-Aïka, (ont tous démenti leurs Messagers). Voilà les coalisés.

14. Il n'en est aucun qui n'ait traité les Messagers de menteurs. Et bien, Ma punition s'est avérée contre eux!

15. Ceux-ci n'attendant qu'un seul Cri, sans répétition.

16. Et ils disent: ‹Seigneur, hâte-nous notre part avant le jour des Comptes›.

17. Endure ce qu'ils disent; et rappelle-toi David, Notre serviteur, doué de force [dans l'adoration] et plein de repentir [à Allah].

18. Nous soumîmes les montagnes à glorifier Allah, soir et matin, en sa compagnie,

19. de même que les oiseaux assemblés en masse, tous ne faisant qu'obéir à lui [Allah].

20. Et Nous renforçâmes son royaume et lui donnâmes les sagesse et la faculté de bien juger.

21. Et t'est-elle parvenue la nouvelle des disputeurs quand ils grimpèrent au mur du sanctuaire !

22. Quand ils entrèrent auprès de David, il en fut effrayé. Ils dirent: ‹N'aie pas peur! Nous sommes tous deux en dispute; l'un de nous a fait du tort à l'autre. Juge donc en toute équité entre nous, ne sois pas injuste et guide-nous vers le chemin droit.

23. Celui-ci est mon frère: il a quatre-vingt-dix-neuf brebis, tandis que je n'ai qu'une brebis. Il m'a dit: ‹Confie-la-moi›; et dans la conversation; il a beaucoup fait pression sur moi›.

24. Il [David] dit: ‹Il a

été certes injuste envers toi en demandant de joindre ta brebis à ses brebis›. Beaucoup de gens transgressent les droits de leurs associés, sauf ceux qui croient et accomplissent les bonnes oeuvres - cependant ils sont bien rares. - Et David pensa alors que Nous l'avions mis à l'épreuve. Il demanda donc pardon à son Seigneur et tomba prosterné et se repentit.

25. Nous lui pardonnâmes. Il aura une place proche de Nous et un beau refuge.

26. ‹ش David, Nous avons fait de toi un calife sur la terre. Juge donc en toute équité parmi les gens et ne suis pas la passion: sinon elle t'égarera du sentir d'Allah›. Car ceux qui s'égarent du sentir d'Allah auront un dur châtiment pour avoir oublié le Jour des Comptes.

27. Nous n'avons pas créé le ciel et la terre et ce qui existe entre eux en vain. C'est ce que pensent ceux qui ont mécru. Malheur à ceux qui ont mécru pour le feu [qui les attend]!

28. Traiterons-Nous ceux qui croient et accomplissent les bonnes oeuvres comme ceux qui commettent du désordre sur terre? ou traiterons-Nous les pieux comme les pervers?

29. [Voici] un Livre béni que Nous avons fait descendre vers toi, afin qu'ils méditent sur ses versets et que les doués d'intelligence réfléchissent!

30. Et à David Nous fîmes don de Salomon, - quel bon serviteur! - Il était plein de repentir.

31. Quand un après-midi, on lui présenta de magnifiques chevaux de course,

32. il dit: ‹Oui, je me suis complu à

aimer les biens (de ce monde) au point [d'oublier] le rappel de mon Seigneur jusqu'à ce que [le soleil] se soit caché derrière son voile.

33. Ramenez-les moi.› Alors il se mit à leur couper les pattes et les cous.

34. Et Nous avions certes éprouvé Salomon en plaçant sur son siège un corps. Ensuite, il se repentit.

35. Il dit: ‹Seigneur, pardonne-moi et fais-moi don d'un royaume tel que nul après moi n'aura de pareil. C'est Toi le grand Dispensateur›.

36. Nous lui assujettîmes alors le vent qui, par son ordre, soufflait modérément partout où il voulait.

37. De même que les diables, bâtisseurs et plongeurs de toutes sortes.

38. Et d'autres encore, accouplés dans des chaînes.

39. ‹Voilà Notre don; distribue-le ou retiens-le sans avoir à en rendre compte›.

40. Et il a une place rapprochée de Nous et un beau refuge.

41. Et rappelle-toi Job, Notre serviteur, lorsqu'il appela son Seigneur: ‹Le diable m'a infligé détresse et souffrance›.

42. Frappe [la terre] de ton pied: voici une eau fraîche pour te laver et voici de quoi boire.

43. Et Nous lui rendîmes sa famille et la fîmes deux fois plus nombreuse, comme une miséricorde de Notre part et comme un rappel pour les gens doutés d'intelligence.

44. ‹Et prends dans ta main un faisceau de brindilles, puis frappe avec cela. Et ne viole pas ton serment›. Oui, Nous l'avons trouvé vraiment endurant. Quel bon serviteur! Sans cesse il se repentait.

45. Et rappelle-toi Abraham, Isaac et Jacob? Nos serviteurs puissants et clairvoyants.

46. Nous avons fait d'eux l'objet d'une distinction particulière: le rappel de l'au-delà.

47. Ils sont auprès de Nous, certes, parmi les meilleurs élus.

48. Et rappelle-toi Ismaël et Elisée, et Zal-Kifl, chacun d'eux parmi les meilleurs.

49. Cela est un rappel. C'est aux pieux qu'appartient, en vérité, la meilleure retraite,

50. Les Jardins d'Eden, aux portes ouvertes pour eux,

51. où, accoudés, ils demanderont des fruits abondants et des boissons.

52. Et auprès d'eux seront les belles au regard chaste, toutes du même âge.

53. Voilà ce qui vous est promis pour le Jour des Comptes.

54. Ce sera Notre attribution inépuisable.

55. Voilà! Alors que les rebelles auront certes la pire retraite,

56. L'Enfer où ils brûleront. Et quel affreux lit!

57. Voilà! Qu'ils y goûtent: eau bouillante et eau purulente,

58. et d'autres punitions du même genre.

59. Voici un groupe qui entre précipitamment en même temps que vous, nulle bienvenue à eux. Ils vont brûler dans le Feu.

60. Ils dirent: ‹Pas de bienvenue pour vous, plutٍt, C'est vous qui avez préparé cela pour nous›. Quel mauvais lieu de séjour!

61. Ils dirent: ‹Seigneur, celui qui nous a préparé cela, ajoute-lui un double châtiment dans le Feu›.

62. Et ils dirent: ‹Pourquoi ne voyons-nous pas des gens que nous comptions parmi les malfaiteurs?

63. Est-ce que nous les avons raillés (à tort) ou échappent-ils à nos regards?›

64. Telles sont en vérité les querelles des gens du Feu.

65. Dis: ‹Je ne suis qu'un avertisseur. Point de divinité à part Allah,

l'Unique, le Dominateur Suprême,

66. Seigneur des cieux et de la terre et de ce qui existe entre eux, le Puissant, le Grand Pardonneur›.

67. Dis: ‹Ceci (le Coran) est une grande nouvelle,

68. mais vous vous en détournez.

69. Je n'avais aucune connaissance de la cohorte sublime au moment où elle disputait.

70. Il m'est seulement révélé que je suis un avertisseur clair›.

71. Quand ton Seigneur dit aux Anges: ‹Je vais créer d'argile un être humain.

72. Quand Je l'aurai bien formé et lui aurai insufflé de Mon Esprit, jetez-vous devant lui, prosternés›.

73. Alors tous les Anges se prosternèrent,

74. à l'exception d'Iblis qui s'enfla d'orgueil et fut du nombre des infidèles.

75. (Allah) lui dit: ‹ش Iblis, qui t'a empêché de te prosterner devant ce que J'ai créé de Mes mains? T'enfles-tu d'orgueil ou te considères- tu parmi les hauts placés?›

76. ‹Je suis meilleur que lui, dit [Iblis,] Tu m'as créé de feu et tu l'as créé d'argile›.

77. (Allah) dit: ‹Sors d'ici, te voilà banni;

78. et sur toi sera ma malédiction jusqu'au jour de la Rétribution›.

79. ‹Seigneur, dit [Iblis,] donne-moi donc un délai, jusqu'au jour où ils seront ressuscités›.

80. (Allah) dit: ‹Tu es de ceux à qui un délai est accordé,

81. jusqu'au jour de l'Instant bien Connu›.

82. ‹Par Ta puissance! dit [Satan]. Je les séduirai assurément tous,

83. sauf Tes serviteurs élus parmi eux›.

84. (Allah) dit: ‹En vérité, et c'est la vérité que je dis,

85. J'emplirai certainement l'Enfer de toi et de

tous ceux d'entre eux qui te suivront›.

86. Dis: ‹Pour cela, je ne vous demande aucun salaire; et je ne suis pas un imposteur.

87. Ceci [le Coran] n'est qu'un rappel à l'univers.

88. Et certainement vous en aurez des nouvelles bientٍt!›.

14. No hicieron todos sino desmentir a los enviados y se cumplió Mi castigo.

15. No esperarán éstos más que un solo Grito, que no se repetirá.

16. Dicen: «¡Señor! ¡Anticípanos nuestra parte antes del día de la Cuenta!»

17. Ten paciencia con lo que dicen y recuerda a Nuestro siervo David, el fuerte. Su arrepentimiento era sincero.

18. Sujetamos, junto con él, las montañas para que glorificaran por la tarde y por la mañana.

19. Y los pájaros, en bandadas. Todo vuelve a Él.

20. Consolidamos su dominio y le dimos la sabiduría y la facultad de arbitrar.

21. ¿Te has enterado de la historia de los litigantes? Cuando subieron a palacio.

22. Cuando entraron adonde estaba David y éste se asustó al verles. Dijeron: «¡No tengas miedo! Somos dos partes litigantes, una de las cuales ha ofendido a la otra. Decide, pues, entre nosostros según justicia, imparcialmente, y dirígenos a la vía recta.

23. éste es mi hermano. Tiene noventa y nueve ovejas y yo una oveja. Dijo: '¡Confíamela!' Y me gana a discutir».

24. Dijo: «Sí, ha sido injusto contigo pidiéndote que agregaras tu oveja a las suyas». En verdad, muchos consocios se causan daño unos a otros; no los que creen y obran bien, pero ¡que pocos son éstos! David comprendió que sólo habíamos querido probarle y

25. Se lo perdonamos y tiene un sitio junto a Nosotros y un bello lugar de retorno.

26. ¡David! Te hemos hecho sucesor en la tierra. ¡Decide, pues, entre los hombres según justicia! ¡No

sigas la pasión! Si no, te extraviará del camino de Alá. Quienes se extravíen del camino de Alá tendrán un severo castigo. Por haber olvidado el día de l

27. No hemos creado en vano el cielo, la tierra y lo que entre ellos está. Así piensan los infieles. Y ¡ay de los infieles, por el Fuego...!

28. ¿Trataremos a quienes creen y obran bien igual que a quienes corrompen en la tierra, a los temerosos de Alá igual que a los pecadores?

29. Una Escritura que te hemos revelado, bendita, para que mediten en sus aleyas y para que los dotados de intelecto se dejen amonestar.

30. A David le regalamos Salomón. ¡Qué siervo tan agradable! Su arrepentimiento era sincero.

31. Cuando un anochecer le presentaron unos corceles de raza.

32. Y dijo: «Por amor a los bienes he descuidado el recuerdo de mi Señor hasta que se ha escondido tras el velo.

33. ¡Traédmelos!» Y se puso a desjarretarlos y degollarlos.

34. Aún probamos a Salomón cuando asentamos en su trono a su sosia. Luego, se arrepintió.

35. «¡Señor!» dijo. «¡Perdóname y regálame un dominio tal que a nadie después de mí le esté bien. Tú eres el Munífico».

36. Sujetamos a su servicio el viento, que soplaba suavemente allí donde él quería, a una orden suya.

37. Y los demonios, constructores y buzos de toda clase,

38. y otros, encadenados juntos.

39. «¡Esto es don Nuestro! ¡Agracia, pues, o retén, sin limitación!»

40. Tiene un sitio junto a Nosotros y un bello

lugar de retorno.

41. ¡Y recuerda a nuestro siervo Job! Cuando invocó a su Señor. «El Demonio me ha infligido una pena y un castigo».

42. «¡Golpea con el pie! Ahí tienes agua fresca para lavarte y para beber».

43. Le regalamos su familia y otro tanto, como misericordia venida de Nosotros y como amonestación para los dotados de intelecto.

44. Y: «¡Toma en tu mano un puñado de hierba, golpea con él y no cometas perjurio!» Le encontramos paciente. ¡Qué siervo tan agradable! Su arrepentimiento era sincero.

45. Y recuerda a Nuestros siervos Abraham, Isaac y Jacob, fuertes y clarividentes.

46. Les hicimos objeto de distinción al recordarles la Morada.

47. Están junto a Nosotros, de los elegidos mejores.

48. Y recuerda a Ismael, Eliseo y Dulkifl, todos ellos de los mejores.

49. Esto es una amonestación. Los que teman a Alá tendrán, ciertamente, un bello lugar de retorno:

50. los jardines del edén, cuyas puertas estarán abiertas para ellos,

51. y en los que, reclinados, pedirán fruta abundante y bebida.

52. Junto a ellos estarán las de recatado mirar, de una misma edad.

53. Esto es lo que se os promete para el día de la Cuenta.

54. En verdad, éste será Nuestro sustento, sin fin.

55. Así será. Los rebeldes, en cambio, tendrán un mal lugar de retorno:

56. la gehena, en la que arderán. ¡Qué mal lecho...!

57. Esto ¡que lo gusten!: agua muy caliente, hediondo líquido

58. y otras muchas cosas por el estilo.

59. «He ahí a otra muchedumbre

que se precipita con vosotros. No hay bienvenida para ellos. Arderán en el Fuego».

60. Dirán: «¡No! ¡No hay bienvenida para vosotros! ¡Sois vosotros los que nos habéis preparado esto! ¡Qué mala morada...!»

61. «¡Señor!» dirán, «a los que nos han preparado esto ¡dóblales el castigo en el Fuego!»

62. Dirán: «¿Cómo es que no vemos aquí a hombres que teníamos por malvados,

63. de los que nos burlábamos? ¿O es que se desvían de ellos las miradas?»

64. Sí, esto es verdad: la discusión entre los moradores del Fuego.

65. Di: «Yo no soy más que uno que advierte. No hay ningún otro dios que Alá, el Uno, el Invicto,

66. el Señor de los cielos, de la tierra y de lo que entre ellos está, el Poderoso, el Indulgente».

67. Di: «es una noticia enorme,

68. de la cual os apartáis.

69. Yo no tenía conocimiento del Consejo Supremo, cuando discutían unos con otros.

70. Lo único que se me ha revelado es que soy un monitor que habla claro».

71. Cuando tu Señor dijo a los ángeles: «Voy a crear a un mortal de arcilla

72. y, cuando lo haya formado armoniosamente e infundido en él de Mi Espíritu, ¡caed prosternados ante él!»

73. Los ángeles se prosternaron, todos juntos,

74. salvo Iblis, que se mostró altivo y fue de los infieles.

75. Dijo: «¡Iblis! ¿Qué es lo que te ha impedido prosternarte ante lo que con Mis manos he creado? ¿Ha sido la altivez, la arrogancia?»

76. Dijo: «Yo soy mejor

que él. A mí me creaste de fuego, mientras que a él le creaste de arcilla».

77. Dijo: «¡Sal de aquí! ¡Eres un maldito!

78. ¡Mi maldición te perseguirá hasta el día del Juicio!»

79. Dijo: «¡Señor, déjame esperar hasta el día de la Resurrección!»

80. Dijo: «Entonces, serás de aquéllos a quienes se ha concedido una prórroga

81. hasta el día del tiempo señalado».

82. Dijo: «¡Por Tu poder, que he de descarriarles a todos,

83. salvo a aquéllos que sean siervos Tuyos escogidos!»

84. Dijo: «La verdad es -y digo verdad-

85. que he de llenar la gehena contigo y con todos aquéllos que te hayan seguido».

86. Di: «Yo no os pido, a cambio, ningún salario ni me arrogo nada.

87. Ello no es más que una amonestación dirigida a todo el mundo.

88. Y os enteraréis, ciertamente, de lo que anuncia dentro de algún tiempo».

haben nie etwas hiervon gehِrt bei dem früheren Volk. Dies ist nichts als eine Erdichtung.

8. Ist die Ermahnung (gerade) zu ihm unter uns (allen) gesandt worden?» Nein, sie sind im Zweifel über Meine Ermahnung. Nein, sie haben Meine Strafe noch nicht gekostet.

9. Besitzen sie etwa die Schنtze der Barmherzigkeit deines Herrn, des Allmنchtigen, des Freigebigen?

10. Oder ist ihrer das Kِnigreich der Himmel und der Erde und was zwischen beiden ist? Mِgen sie nur weiter Mittel und Wege ersinnen.

11. Eine Heerschar der Verbündeten wird in die Flucht geschlagen werden.

12. Vor ihnen schon haben das Volk Noahs und die ہd und Pharao, der Herr der Pfنhle, geleugnet;

13. Und die Thamüd und das Volk des Lot und die Bewohner des Waldes - diese waren die Verbündeten.

14. Ein jeder hatte die Gesandten der Lüge geziehen, drum war Meine Strafe gerecht.

15. Und diese erwarten nichts als einen einzigen Schrei, für den es keinen Aufschub gibt.

16. Sie sprechen: «Unser Herr, beschleunige uns unseren Teil (der Strafe) vor dem Tage der Abrechnung.»

17. Ertrage in Geduld, was sie reden, und gedenke Unseres Knechtes David, des Herrn der Macht; er kehrte sich stets (zu Gott).

18. Wir machten (ihm) die Berge dienstbar, mit ihm zu lobpreisen am Abend und beim Sonnenaufgang;

19. Und die Vِgel, die zusammengescharten: alle waren sie Ihm gehorsam.

20. Wir festigten sein Kِnigreich und gaben ihm Weisheit und entscheidendes Urteil.

21. Ist die Geschichte von den Streitenden zu dir gelangt? Wie sie über die Mauer (seines) Gemachs kletterten;

22. Wie

sie bei David eindrangen, und er fürchtete sich vor ihnen. Sie sprachen: «Fürchte dich nicht. (Wir sind) zwei Streitende, von denen einer sich vergangen hat gegen den andern; richte darum zwischen uns in Gerechtigkeit und handle nicht ungerecht und leite uns zu dem geraden Weg.

23. Dieser ist mein Bruder; er hat neunundneunzig Mutterschafe, und ich habe ein einziges Mutterschaf. Dennoch sagt er: "_bergib es mir", und hat mich in der Rede überwunden.»

24. (David) sprach: «Wahrlich, er hat Unrecht an dir getan, daك er dein Mutterschaf zu seinen eignen Mutterschafen hinzu verlangte. Und gewiك, viele Teilhaber vergehen sich gegeneinander, die nur ausgenommen, die glauben und gute Werke üben; und das sind wenige.» Und David merkte, daك Wir ihn auf die Probe gestellt hatten; also bat er seinen Herrn um Verzeihung und fiel anbetend nieder und bekehrte sich.

25. Darum vergaben Wir ihm dies; wahrlich, er hatte nahen Zutritt zu Uns und eine herrliche Einkehr.

26. «O David, Wir haben dich zu einem Stellvertreter auf Erden gemacht; richte darum zwischen den Menschen in Gerechtigkeit, und folge nicht dem Gelüst, daك es dich nicht abseits führe vom Wege Allahs.» Jenen, die von Allahs Weg abirren, wird strenge Strafe, weil sie den Tag der Abrechnung vergaكen.

27. Wir haben den Himmel und die Erde, und was zwischen beiden ist, nicht sinnlos erschaffen. Das ist die Ansicht derer, die unglنubig sind. Wehe denn den Unglنubigen wegen des Feuers!

28. Sollen Wir etwa diejenigen, die glauben und gute Werke üben, gleich behandeln wie die, die Verderben auf Erden stiften?

Sollen Wir die Gerechten behandeln wie die Ungerechten?

29. Ein Buch, das Wir zu dir hinabgesandt haben, voll des Segens, auf daك sie seine Verse betrachten mِchten und daك die mit Verstنndnis Begabten ermahnt seien.

30. Wir bescherten David Salomo. Ein vortrefflicher Diener: stets wandte er sich (zu Gott).

31. Da vor ihn gebracht wurden zur Abendzeit Renner von edelster Zucht und schnellfüكig,

32. Sprach er: «Ich liebe die irdischen Dinge mehr als das Gedenken des Herrn» - bis sie (die Sonne) im Schleier der Nacht verschwand -

33. «Bringt sie zu mir zurück.» Dann begann er mit der Hand über (ihre) Beine und (ihre) Hنlse zu fahren.

34. Wir stellten Salomo in der Tat auf die Probe, und Wir setzten eine bloكe Figur auf seinen Thron. Dann bekehrte er sich.

35. Er sprach: «O mein Herr, vergib mir und gewنhre mir ein Kِnigreich, wie es keinem nach mir geziemt; wahrlich, Du bist der Freigebige.»

36. Darauf machten Wir ihm den Wind dienstbar, daك er sanft wehte auf sein Geheiك, wohin er wollte,

37. Und die Draufgنnger, alle die Erbauer und Taucher,

38. Wie auch andere, in Fesseln aneinander gekettet.

39. «Dies ist Unsere Gabe - sei nun freigebig oder zurückhaltend - ohne zu rechnen.»

40. Und sicherlich hatte er nahen Zutritt zu Uns und eine herrliche Einkehr.

41. Und gedenke Unseres Knechtes Hiob, da er zu seinem Herrn schrie: «Satan hat mich mit Unglück und Pein geschlagen.»

42. «Rühre (dein Reittier) mit deinem Fuك. Hier ist kühles Wasser, zum Waschen und zum Trinken.»

43.

Wir bescherten ihm seine Angehِrigen und noch einmal so viele dazu als eine Barmherzigkeit von Uns und als eine Ermahnung für Leute von Verstand.

44. Und: «Nimm in deine Hand eine Handvoll trockener Zweige und reise damit und neige nicht zum Bِsen.» Fürwahr. Wir fanden ihn standhaft. Ein vortrefflicher Diener: stets wandte er sich (zu Gott).

45. Und gedenke Unserer Knechte Abraham und Isaak und Jakob, Mنnner von Kraft und Einsicht.

46. Wir erwنhlten sie zu einem besonderen Zweck - zur Erinnerung an die Wohnstatt (des Jenseits).

47. Wahrlich, vor Uns gehِren sie zu den Auserlesenen, den Guten.

48. Und gedenke Ismaels und Jesajas und Dhulkifls alle gehِren sie zu den Guten.

49. Dies ist eine Ermahnung; den Rechtschaffenen wird gewiكlich eine herrliche Stنtte der Rückkehr:

50. Gنrten immerwنhrender Wonne, aufgetan für sie (ihre) Pforten.

51. Dort werden sie rückgelehnt ruhn; dort kِnnen sie nach Früchten in Menge und nach reichlichem Trank rufen.

52. Und bei ihnen werden (Keusche) sein, züchtig blickend, Gefنhrtinnen gleichen Alters.

53. Dies ist, was euch verheiكen ward für den Tag der Abrechnung.

54. Wahrlich, das ist Unsere Versorgung; nie wird sie sich erschِpfen.

55. Dies ist (für die Glنubigen). Doch für die Widerspenstigen ist eine üble Stنtte der Rückkehr:

56. Die Hِlle, die sie betreten werden; welch schlimme Stنtte!

57. Dies ist (für die Unglنubigen). Mِgen sie es denn kosten: eine siedende Flüssigkeit und einen übelriechenden Trank, fürchterlich kalt,

58. Und andere Gruppen von gleicher Art dazu.

59. «Hier ist eine Schar (von euren Anhنngern), die mit euch zusammen hineingestürzt

werden soll (ihr Rنdelsführer).» Kein Willkomm ihnen! Sie sollen ins Feuer eingehen.

60. Sie werden sprechen: «Nein, ihr seid es. Kein Willkomm denn (auch) euch! Ihr seid es, die uns dies bereiteten. Und welch schlimmer Ort ist das!»

61. Sie werden (ferner) sprechen: «Unser Herr, wer immer uns dies bereitete - füge ihm eine doppelte Strafe im Feuer hinzu.»

62. Und sie werden sprechen: «Was ist uns geschehen, daك wir nicht die Leute sehen, die wir zu den Bِsen zu zنhlen pflegten?

63. Sollte es sein, daك wir sie (ungerechterweise) zum Gespِtt machten, oder haben die Augen sie verfehlt?»

64. Wahrlich, das ist eine Tatsache - der Redestreit der Bewohner des Feuers untereinander.

65. Sprich: «Ich bin nur ein Warner; und es gibt keinen Gott auكer Allah, dem Einigen, dem Allbezwingenden,

66. Dem Herrn der Himmel und der Erde und dessen, was zwischen beiden ist, dem Allmنchtigen, dem Allverzeihenden.»

67. Sprich: «Es ist eine groكe Kunde,

68. Ihr wendet euch jedoch ab davon.

69. Ich hatte keine Kunde von den erhabenen Engeln, da sie es untereinander beredeten;

70. Nur dies ward mir offenbart, daك ich bloك ein aufklنrender Warner bin.»

71. Als dein Herr zu den Engeln sprach: «Ich bin im Begriffe, den Menschen aus Ton zu erschaffen,

72. Und wenn Ich ihn gebildet und von Meinem Geist in ihn gehaucht habe, dann neiget euch und bezeugt ihm Ehrfurcht.»

73. Da beugten sich in Ehrfurcht alle Engel, ohne Ausnahme,

74. Bis auf Iblis. Er wandte sich hochmütig ab und war schon (vorher) unglنubig.

75. (Gott)

sprach: «O Iblis, was hinderte dich daran, Ehrerbietung zu erweisen dem, den Ich mit Meinen beiden Hنnden geschaffen? Bist du zu stolz oder bist du der Erhabenen einer?»

76. Er sprach: «Ich bin besser als er. Du erschufst mich aus Feuer und ihn hast Du aus Ton erschaffen.»

77. (Gott) sprach: «So gehe hinaus von hier, denn du bist ein Ausgestoكener.

78. Und Mein Fluch soll auf dir sein bis zum Tag des Gerichts.»

79. Er sprach: «O mein Herr, gewنhre mir Frist bis zum Tage, an dem sie auferweckt werden.»

80. (Gott) sprach: «Siehe, dir wird Frist gewنhrt,

81. Bis zum Tage der bestimmten Zeit.»

82. Er sprach: «Bei Deiner Ehre, ich will sie sicherlich alle in die Irre führen,

83. Ausgenommen Deine erwنhlten Diener unter ihnen.»

84. (Gott) sprach: «Dann ist dies die Wahrheit, und Ich rede die Wahrheit,

85. Daك Ich wahrlich die Hِlle füllen werde mit dir und denen von ihnen, die dir folgen, insgesamt.»

86. Sprich: «Ich verlange von euch keinen Lohn dafür, noch bin ich der Heuchler einer.

87. Dieser (Koran) ist nichts als eine Ermahnung für die Welten.

88. Und ihr werdet sicherlich seine Kunde kennen nach einer Weile.»

miscredenti dicono: « E' uno stregone, un gran bugiardo.

5. Ridurrà forse gli dèi ad un Dio unico? Questa è davvero una cosa strana».

6. E i notabili se ne andarono [dicendo]: «Andatevene e rimanete fedeli ai vostri dèi : questa è davvero la cosa più augurabile .

7. Non sentimmo niente di ciò nell'ultima religione , si tratta di [pura] invenzione.

8. E' [solo] su di lui che sarebbe stato fatto scendere il Monito?». Sono perplessi a proposito del Mio Monito. Non hanno ancora gustato il [Mio] castigo!

9. Hanno forse i tesori della misericordia del tuo Signore, l'Eccelso, il Munifico?

10. O posseggono la sovranità dei cieli e della terra e di quello che vi è frammezzo? E allora lasciali ascendere per le vie del cielo.

11. Un' armata di fazioni alleate che saranno annientate in questo stesso luogo .

12. Prima di loro accusarono di menzogna [gli Inviati] il popolo di Noè, gli 'Âd e Faraone, il Signore dei pali,

13. e i Thamûd, e la gente di Lot, e quelli di Al - 'Aikah , erano questi i faziosi .

14. Non ce ne fu alcuno che non abbia tacciato di menzogna i Messaggeri: hanno meritato il Mio castigo.

15. Non aspetteranno altro che un Grido, improrogabile .

16. Dicono: « Signore, anticipaci la nostra parte prima del Giorno del Rendiconto» .

17. Sopporta con pazienza quel che dicono e ricordati del Nostro servo Davide, così forte, così pronto al pentimento .

18. Obbligammo le montagne a renderCi gloria con lui

, alla sera e al mattino;

19. e, insieme, gli uccelli riuniti [attorno a lui]. Tutto Gli obbedisce.

20. Consolidammo la sua sovranità e gli demmo saggezza e capacità di giudizio.

21. Ti è giunta la storia dei due litiganti che scalarono le mura del tempio ?

22. Quando si pararono davanti a Davide, spaventandolo, dissero: « Non aver paura. Siamo due in lite tra loro, uno di noi ha fatto torto all'altro; giudica tra di noi con giustizia, non essere iniquo e guidaci sulla retta via.

23. Questi è mio fratello, possiede novantanove pecore, mentre io non ne possiedo che una sola. Mi ha detto: "Affidamela" ed ebbe la meglio nella discussione ».

24. Disse: « Certamente ha mancato nei tuoi confronti, chiedendoti la tua pecora in aggiunta alle sue. In verità molti associati [in un affare] si fanno torto a vicenda, eccetto coloro che credono e compiono il bene, ma essi sono ben pochi! ». Davide capì che lo avevamo messo alla prova, implorò il perdono del suo Signore, cadde in prosternazione e si pentì.

25. Allora lo perdonammo. Egli ha un posto vicino a Noi e buon luogo di ritorno.

26. « O Davide, abbiamo fatto di te un vicario sulla terra: giudica con equità tra gli uomini e non inclinare alle tue passioni, ché esse ti travieranno dal sentiero di Allah ». In verità coloro che si allontanano dal sentiero di Allah subiranno un severo castigo per aver dimenticato il Giorno del Rendiconto.

27. Non creammo invano il cielo e la

terra e quello che vi è frammezzo. Questo è ciò che pensano i miscredenti . Guai ai miscredenti per il fuoco [che li attende]!

28. Tratteremo forse coloro che credono e fanno il bene alla stessa stregua di coloro che seminano disordine sulla terra? Tratteremo i timorati come i malvagi?

29. [Ecco] un Libro benedetto che abbiamo fatto scendere su di te , affinché gli uomini meditino sui suoi versetti e ne traggano un monito i savi.

30. Abbiamo dato a Davide Salomone, un servo eccellente [di Allah], pronto al pentimento.

31. Una sera, dopo che gli furono esibiti alcuni magnifici cavalli, ritti su tre zampe ,

32. disse: « In verità ho amato i beni [terreni] più che il Ricordo del mio Signore, finché non sparì [il sole] dietro il velo [della notte] .

33. Riconduceteli a me ». E iniziò a tagliar loro i garretti e i colli.

34. Mettemmo alla prova Salomone, mettendo un corpo sul suo trono . Poi si pentì

35. e disse: « Signore, perdonami e concedimi una sovranità che nessun altro avrà dopo di me. In verità Tu sei il Munifico.

36. Gli assoggettammo il vento, soffiava al suo comando [fin] dove voleva inviarlo,

37. e [gli asservimmo] tutti i demoni, costruttori e nuotatori di ogni specie .

38. E altri ancora incatenati a coppie.

39. «Questo è il Nostro dono, dispensa o tesaurizza, senza [doverne] rendere conto».

40. In verità egli ha un posto vicino a Noi e un buon luogo di ritorno.

41. E ricorda il

Nostro servo Giobbe , quando chiamò il suo Signore: «Satana mi ha colpito con disgrazia e afflizioni».

42. «Batti il tallone: avrai acqua fresca per lavarti e per bere».

43. Gli restituimmo la sua famiglia e con essa un'altra simile , [segno di] misericordia da parte Nostra e Monito per coloro che sono dotati di intelletto.

44. [Gli ordinammo:] «Stringi nella tua mano una manciata d'erba, colpisci con quella e non mancare al tuo giuramento» . Lo trovammo perseverante, un servo ottimo, pronto al pentimento.

45. E ricorda i Nostri servi Abramo, Isacco e Giacobbe, forti e lungimiranti.

46. Ne facemmo degli eletti, [affinché fossero] il monito della Dimora [ultima].

47. In verità sono presso di Noi, tra i migliori degli eletti.

48. E ricorda Ismaele, Eliseo e Dhû'l Kifl , ciascuno di loro è tra i migliori.

49. Questo è un Monito. In verità i timorati avranno soggiorno bello:

50. i Giardini di Eden, le cui porte saranno aperte per loro.

51. Colà, comodamente appoggiati, chiederanno abbondanza di frutta e bevande.

52. E staranno loro vicine quelle dallo sguardo casto, coetanee.

53. Ciò è quanto vi è promesso per il Giorno del Rendiconto.

54. In verità questi sono i beni che vi concediamo e che non si esauriranno mai.

55. Così sarà. I ribelli avranno invece il peggiore dei soggiorni:

56. l'Inferno in cui saranno precipitati; qual tristo giaciglio.

57. Così sarà. E allora che assaggino acqua bollente e acqua fetida

58. ed altri simili tormenti.

59. Questa è una folla che si precipita

insieme con voi: non avranno benvenuto e cadranno nel Fuoco.

60. Diranno: « Non c'è benvenuto per voi, per voi che ci avete preparato tutto ciò! » . Qual tristo rifugio.

61. Diranno: « Signore, raddoppia il castigo nel Fuoco a chiunque ce lo abbia preparato».

62. Diranno: « Perché mai non vediamo [tra noi] quegli uomini che consideravamo miserabili,

63. dei quali ci facevamo beffe e che evitavamo di guardare?» .

64. Invero saranno queste le mutue recriminazioni della gente del Fuoco.

65. Di': « Io non sono altro che un ammonitore. Non c'è altro dio all'infuori di Allah, l'Unico, il Dominatore,

66. il Signore dei cieli e della terra e di ciò che vi è frammezzo, l'Eccelso, il Perdonatore ».

67. Di': « Questo è un annuncio solenne,

68. ma voi ve ne allontanate.

69. Non avevo nessuna conoscenza della discussione del supremo consesso ;

70. mi è stato solo rivelato che non sono che un ammonitore esplicito ».

71. [Ricorda] quando il tuo Signore disse agli angeli: «Creerò un essere umano con l'argilla.

72. Dopo che l'avrò ben formato e avrò soffiato in lui del Mio Spirito, gettatevi in prosternazione davanti a lui ».

73. Tutti gli angeli si prosternarono assieme,

74. eccetto Iblis, che si inorgoglì e divenne uno dei miscredenti.

75. [Allah] disse: « O Iblis, cosa ti impedisce di prosternarti davanti a ciò che ho creato con le Mie mani? Ti gonfi d'orgoglio? Ti ritieni forse uno dei più elevati?»

76. Rispose: «Sono migliore di lui: mi hai creato

dal fuoco, mentre creasti lui dalla creta» .

77. [Allah] disse : « Esci di qui, in verità sei maledetto;

78. e la Mia maledizione sarà su di te fino al Giorno del Giudizio!».

79. Disse: « Signore, concedimi una dilazione fino al Giorno in cui saranno resuscitati».

80. Rispose [Allah]: « Tu sei fra coloro cui è concessa dilazione

81. fino al Giorno dell'Istante noto » .

82. Disse: « Per la Tua potenza, tutti li travierò,

83. eccetto quelli, fra loro, che sono Tuoi servi protetti » .

84. [Allah] disse: « [Questa è] la Verità, Io dico in Verità,

85. che riempirò l'Inferno di te e di tutti quelli di loro che ti seguiranno».

86. Di' : « Non vi chiedo ricompensa alcuna , né sono fra coloro che vogliono imporsi .

87. Questo non è che un Monito per le creature.

88. E tra qualche tempo ne avrete certamente notizia».

инoe, кaк coздaниe.

8. Paзвe eмy cpeди нac ниcпocлaнo нaпoминaниe?" Дa, oни coмнeвaютcя o мoeм нaпoминaнии! Дa, oни eщe нe вкycили мoeгo нaкaзaния!

9. Или y ниx ecть coкpoвищницы милocти Гocпoдa твoeгo, Слaвнoгo, Пoдaтeля?

10. Или y ниx влacть нaд нeбecaми, и зeмлeй, и тeм, чтo мeждy ними? Пycкaй жe oни пoднимyтcя нa вepeвкax!

11. Boйcкo, чтo тaм, - paзбитo, из вcex пapтий.

12. Дo ниx cчитaли этo лoжью нapoд Hyxa, и 'Aд, и Фиp'ayн, oблaдaтeль кoльeв,

13. и Caмyд, и нapoд Лyтa, и oбитaтeли aл-Aйки - вce эти пapтии.

14. Bcякий cчитaл лжeцaми пocлaнникoв, и oпpaвдaлocь Moe нaкaзaниe!

15. И yвидят эти тoлькo eдиный клич - нeт для нeгo oтcpoчки!

16. И cкaзaли oни: "Гocпoди нaш, ycкopь нaм нaшy дoлю пpeждe дня pacчeтa!"

17. Tepпи тo, чтo oни гoвopят, и вcпoмни paбa Haшeгo, Дa'yдa, oблaдaтeля мoщи. Пoиcтинe, oн был oбpaщaющимcя!

18. Beдь Mы пoдчинили eмy гopы, - вмecтe c ним oни cлaвocлoвят вeчepoм и нa зaxoдe,

19. и птиц, coбpaв иx, - вce к нeмy oбpaщaютcя.

20. И Mы yкpeпили eгo влacть и дapoвaли eмy мyдpocть и peшитeльнocть в peчи.

21. A дoшeл ли дo тeбя paccкaз o вpaгax? Boт oни пpoшли чepeз cтeнy в cвятилищe.

22. Boт oни вoшли к Дa'yдy, и иcпyгaлcя oн иx. Cкaзaли oни: "He бoйcя, двa вpaгa - oдин из нac злoyмыcлил нa дpyгoгo. Paccyди нac пo иcтинe, и нe нapyшaй, и вeди нac нa вepнyю дopoгy.

23. Boт этo - бpaт мoй, y нeгo 99 oвeц, a y мeня oднa oвцa. И cкaзaл oн: "Пopyчи мнe ee!" -

и пoбeдил мeня в peчи".

24. Cкaзaл oн: "Oн oбидeл тeбя, пpocя твoю oвцy к cвoим. Beдь мнoгиe из coтoвapищeй злoyмышляют дpyг нa дpyгa, кpoмe тex, кoтopыe yвepoвaли и твopили дoбpыe дeлa - и мaлo иx". И пoдyмaл Дa'yд, чтo Mы тoлькo иcпытывaли eгo, и пpocил пpoщeния y Гocпoдa cвoeгo, и пaл c пoклoнoм, и вepнyлcя.

25. И пpocтили мы eмy этo, и для нeгo y Hac - близocть и xopoшee пpиcтaнищe.

26. O Дa'yд, Mы cдeлaли тeбя нaмecтникoм нa зeмлe, cyди жe cpeди людeй пo иcтинe и нe cлeдyй зa cтpacтью, a тo oнa cвeдeт тeбя c пyти Aллaxa! Пoиcтинe, тe, кoтopыe cбивaютcя c пyти Aллaxa, - для ниx cильнoe нaкaзaниe зa тo, чтo oни зaбыли дeнь pacчeтa!

27. И нe coздaли Mы нeбo и зeмлю и тo, чтo мeждy ними, пoнaпpacнy. Taк дyмaют тe, ктo нe вepyeт. Гope тeм, ктo нe вepyeт, oт oгня!

28. Paзвe cдeлaeм Mы тex, кoтopыe yвepoвaли и твopили блaгoe, пoxoжими нa пpoизвoдящиx пopчy нa зeмлe или cдeлaeм бoгoбoязнeнныx пoдoбными pacпyтникaм?

29. Пиcaниe, ниcпocлaннoe тeбe, блaгocлoвeннo, чтoбы oбдyмaли eгo знaмeния и пpипoмнили oблaдaтeлeй paccyдкa.

30. И дapoвaли Mы Дa'yдy Cyлaймaнa - пpeкpacный paб! Пoиcтинe, oн - oбpaщaющийcя!

31. Boт пpeдcтaвлeны были eмy лeгкo cтoящиe, блaгoродныe.

32. И cкaзaл oн: "Я пoлюбил любoвь к блaгaм бoльшe, чeм пoминaниe Гocпoдa мoeгo, пoкa нe cкpылocь oнo зa зaвecoю.

33. Bepнитe иx кo мнe!" И нaчaл oн пoглaживaть пo гoлeням и шeям.

34. Иcпытaли Mы yжe Cyлaймaнa и пoмecтили нa тpoнe eгo тeлo, a пoтoм oн oбpaтилcя.

35. Cкaзaл oн: "Гocпoди, пpocти мнe

и дaй мнe влacть, кoтopaя нe пpиличecтвyeт никoмy пocлe мeня: вeдь Tы - пoдaтeль!"

36. И пoдчинили Mы eмy вeтep, кoтopый тeчeт, пo eгo пoвeлeнию, лeгким, кyдa oн пoжeлaeт, -

37. и шaйтaнoв, вcякoгo cтpoитeля и вoдoлaзa,

38. и дpyгиx, coeдинeнныx в цeпяx.

39. Этo - Haш дap, и блaгoдeтeльcтвyй или дepжи бeз pacчeтa!

40. Пoиcтинe, для нeгo y Hac - близocть и xopoшee пpиcтaнищe!

41. И вcпoмни paбa Haшeгo Aййyбa. Boт вoззвaл oн к Гocпoдy cвoeмy: "Kocнyлcя мeня caтaнa cтpaдaниeм и нaкaзaниeм!" -

42. "Удapь cвoeй нoгoй! Boт oмoвeниe xoлoднoe и питьe".

43. И дapoвaли Mы eмy ceмью eгo и им пoдoбныx вмecтe c ними пo милocти oт Hac и кaк нaпoминaниe для oблaдaтeлeй paзyмa:

44. "И вoзьми pyкoй cвoeй пyчoк, и yдapь им, и нe гpeши!" Mы нaшли eгo тepпeливым. Пpeкpacный paб! Пoиcтинe, oн - oбpaщaющийcя!

45. И вcпoмни paбoв Haшиx, Ибpaxимa, и Иcxaкa, и Йa'кyбa, oблaдaтeлeй блaгoдeяний и пpoницaaтeльнocти.

46. Beдь Mы oчиcтили иx чиcтым - нaпoминaниeм o жильe,

47. и oни вeдь y Hac cpeди избpaнныx, блaгиx.

48. И вcпoмни Иcмa'илa, и Илйaca, и Зy-л-кифлa - вce из блaгиx.

49. Этo - нaпoминaниe, a вeдь y бoгoбoязнeнныx xopoшee пpиcтaнищe -

50. caды вeчнocти c oткpытыми для ниx вpaтaми;

51. лeжa тaм, oни тpeбyют мнoгиe плoды и питьe.

52. И y ниx ecть c пoтyплeнными взopaми, poвecницы.

53. Boт чтo вaм oбeщaнo для pacчeтa!

54. Этo - Haш yдeл - нeт eмy иcтoщeния!

55. Taк! A для ocлyшникoв, кoнeчнo, злeйшee oбитaлищe -

56. гeeннa, в кoтopoй oни гopят, и cквepнo этo лoжe!

57. Taк! Пycть жe oни пoпpoбyют eгo - кипятoк, и гнoй,

58. и дpyгoe в тaкoм poдe, тex жe copтoв.

59. Этo - тoлпa, ycтpeмляющaяcя c вaми: "Нeт пpивeтcтвия для вac, вы бyдeтe гopeть в oгнe!"

60. Oни гoвopят: "Heт, этo - вы...! - нeт пpивeтcтвия вaм, вы yгoтoвaли нaм этo, и cквepнo пpeбывaниe!"

61. Oни гoвopят: "Гocпoди нaш, ктo yгoтoвaл для нac этo, - yмнoжь eмy нaкaзaниe в oгнe!"

62. Oни гoвopят: "Чтo c нaми, мы нe дaдим людeй, кoтopыx cчитaeм злыми.

63. Mы oбpaщaли иx в зaбaвy... Или взopы нaши oт ниx oтвpaщeны?"

64. Пoиcтинe, этo дeйcтвитeльнocть - пpeпиpaтeльcтвo oбитaтeлeй oгня.

65. Cкaжи: "Я вeдь тoлькo yвeщeвaтeль, и нeт никaкoгo бoжecтвa, кpoмe Aллaxa, Единoгo, Мoгyчeгo.

66. Гocпoдь нeбec и зeмли и тoгo, чтo мeждy ними, Слaвный, Пpoщaющий".

67. Cкaжи: "Этo - вeликaя вecть.

68. Bы oт нee oтвpaщaeтecь.

69. He былo y мeня знaния пpo выcoкий coнм - вoт oни пpeпиpaютcя.

70. Mнe ничeгo нe былo oткpытo, кpoмe тoгo, чтo я - яcный yвeщeвaтeль".

71. Boт cкaзaл Гocпoдь твoй aнгeлaм: "Я coздaю чeлoвeкa из глины.

72. A кoгдa Я eгo зaвepшy и вдyнy в нeгo oт Moeгo дyxa, тo пaдитe, пoклoняяcь eмy!"

73. И пaли ниц aнгeлы вce вмecтe,

74. кpoмe Иблиca, - oн вoзгopдилcя и oкaзaлcя нeвepным.

75. Oн cкaзaл: "O Иблиc, чтo yдepжaлo тeбя oт пoклoнeния тoмy, чтo Я coздaл Cвoими pyкaми? Boзгopдилcя ли ты или oкaзaлcя из выcшиx?"

76. Oн cкaзaл: "Я лyчшe нeгo: Tы coздaл мeня из oгня, a eгo coздaл из глины".

77. Oн cкaзaл: "Bыxoди жe oтcюдa;

вeдь ты - пoбивaeмый кaмнями.

78. И нaд тoбoй Moe пpoклятиe дo дня cyдa".

79. Oн cкaзaл: "Гocпoди, oтcpoчь мне дo дня, кoгдa oни бyдyт вocкpeшeны!"

80. Oн cкaзaл: "Пoиcтинe, ты из тex, кoмy oтcpoчeнo

81. дo дня oпpeдeлeннoгo cpoкa!"

82. Oн cкaзaл: "Kлянycь жe Tвoим вeличиeм, я coблaзняю их вcex,

83. кpoмe paбoв Tвoиx cpeди ниx чиcтыx!"

84. Oн cкaзaл: "Пoиcтинe, Я гoвopю пpaвдy,

85. нaпoлню Я гeeннy тoбoй и тeми, ктo пocлeдoвaл зa тoбoй, - вceми!"

86. Cкaжи: "Я нe пpoшy y вac зa этo нaгpaды, и я нe бepy нa ceбя нeвoзмoжнoe для ниx".

87. Этo - тoлькo нaпoминaниe для миpoв,

88. И yзнaeтe вы вecть o нeм пocлe нeкoeгo вpeмeни!

ضyleyse aًsnlar gِklerin kaplarna.

11- Bir ordudur onlar ki bِlük-bِlük toplanm ve burackta bozguna uًrayacaklar.

12- Onlardan ِnce de Nûh'un ve آd'n ve ordular sahibi Firavun'un kavimleri, yalanladlar.

13- Ve Semûd'un kavmi ve Lût kavmi ve Ashâb- Eyke; i te bunlardr bِlükler.

14- Her biri, peygamberleri ancak yalanladlar da azâb hak ettiler.

15- Ve bunlar da bekliyorlar ancak o tek baًr ki vakti geldi miydi, gecikmesine, dِnmesine imkân yok.

16- Ve Rabbimiz derler, soru gününden ِnce tez ver azâbmz.

17- Sabret ne derlerse ve an güçlü-kuvvetli kulumuz Dâvûd'u, üphe yok ki o, dâimâ Rabbine dِnen, tِvbe eden bir kuldu.

18- قüphe.yok ki biz, daًlar râm etmi tik ona, ak am ve ku luk çaًlarnda, onunla berâber Rabbi tenzîh ederlerdi.

19- Ve ku lar da toplanm t, hepsi de ona itâat ederdi.

20- Ve onun saltanatn kuvvetlendirdik ve ona peygamberlik ve gerçekle bâtl ayrt edi bilgisini verdik.

21- Sen, o dâvaclardan haber aldn m? Hani Dâvûd'un ibâdet ettiًi yerin duvarna trmanm lard.

22- Hani Dâvûd'un tapsna girmi lerdi de Dâvûd, onlardan pek korkmu tu; korkma demi lerdi, iki hsmz, birimiz, ِbürünün hakkna tecâvüz etti, adâletle hükmet aramzda, birimize meylederek hakk a ma ve bizi dosdoًru yola sevket.

23- قüphe yok ki u, benim karde imdir, doksan dokuz di i koyunu var ve benimse bir tek di i koyunum; ِyleyken onu da bana ver dedi ve konu mamzda beni alt da etti.

24- Dedi ki: Senin di i koyununu, kendi koyunlarna katmay istemekle gerçekten de zulmetmi sana ve üphesiz ki ortaklarn çoًu, birbirinin hakkna tecâvüz eder, ancak inanan ve iyi i lerde bulunanlar müstesnâ ve fakat bunlar da pek azdr ve Dâvûd, biz, kendisini

snadk sand da Rabbinden yarlganma diledi ve eًilerek yere kapand ve Rabbine dِndü.

25- Ve biz de onun bu.suçunu ِrttük ve üphe yok ki onun, katmzda bir yaknlk derecesi ve dِnüp geleceًi güzel bir makam vard.

26- Ey Dâvûd, biz seni yeryüzüne hâkim ettik, artk insanlar arasnda, adâletle hükmet ve dileًine uyma ki seni Allah yolundan saptrr; Allah yolundan sapanlaraysa iddetli bir azap var soru gününü unuttuklarndan.

27- Ve biz, gًِü ve yeryüzünü ve ikisinin arasndakileri bo yere yaratmadk; bu, kâfir olanlarn zann; artk vay haline kâfirlerin ate ten.

28- فnananlarla iyi i lerde bulunanlar, yeryüzündeki bozguncular gibi mi tutacaًz, yahut çekinenlere, doًru yoldan çkanlara ettiًimiz muâmeleyi mi yapacaًz?

29- Bir kitaptr bu ki onu, kutlu olarak sana indirdik, âyetlerini iyice bir dü ünsünler akl ba nda olanlar ve ondan ًِüt alsnlar diye.

30- Ve Dâvûd'a.Süleyman' ihsân ettik, ne güzel bir kuldu, üphe yok ki o, dâimâ Rabbine dِnen, tِvbe eden bir kuldu.

31- Hani ona, üç ayaًnn üstünde duran ve ِn ayaklarndan birini büküp trnaًn yere dayayan yürük atlar arzedilmi ti ًِleden sonra.

32- Derken gerçekten de demi ti, ben, güzel atlar, Rabbimi anarak severim ve sonunda güne perde altna girmi ti de.

33- Getirin onlar bana demi ti, atlar getirilince de onlarn ayaklarn, boyunlarn ok amya, yelerini taramaya koyulmu tu.

34- Ve andolsun ki biz Süleyman' snam tk ve tahtnn üstüne bir ِlü koymu tuk, sonra o da tِvbe edip Rabbine dِnmü tü.

35- Rabbim demi ti, beni yarlga ve bana ِyle bir saltanat ver ki benden sonra hiçbir kimse nâil olamasn o saltanata, üphe yok ki senin vergin, ihsânn, boldur.

36- Ve ona rüzgâr râm

etmi tik de emriyle dilediًi yere hafif hafif esip giderdi.

37- Ve قeytanlardan bütün mîmarlar ve dalgçlar da râm etmi tik ona.

38- Ve bir ba ka ksm da bukaًlarla baًlanm t.

39- Bu, bizim vergimizdir demi tik, istersen saysz olarak sen de ihsân et; istersen elini yum, verme.

40- Ve üphe yok ki onun, katmzda bir yaknlk derecesi ve dِnüp geleceًi güzel bir makam vard.

41- Ve an kulumuz Eyyûb'u da, hani Rabbine nidâ.edip de demi ti ki: Gerçekten de قeytan beni yordu ve azâba uًratt.

42- Vur yere ayaًn, bu ykanlacak ve içilecek serin su i te demi tik.

43- Ve ona âilesini de ve onlarla berâber daha bir mislini de, bizden bir rahmet ve akl ba nda.olanlara da bir ًِüt ve ibret olmak üzere verdik.

44- Eline dedik, bir demet sap al da onunla vur ve yeminini.bozma. قüphe yok ki biz onu, sabrl bulduk, ne güzel bir kuldu ve üphe yok ki o, dâimâ Rabbine dِnen, tِvbe eden bir kuldu.

45- Ve an kullarmz فbrâhim'i ve فshak' ve Yakup'u ki ibâdette kuvvetliydi bunlar, dinde gِzleri açkt.

46- Biz onlar, dâimâ yurtlar olan âhireti anma huyuyla yarattk da ِzleri temiz, ihlâs sâhibi kullar ettik.

47- Ve üphe yok ki onlar, katmzda, seçilmi hayrl ki ilerdendi elbet.

48- Ve an فsmâîl'i, El-Yesa' ve Zül-Kifl'i ve hepsi de hayrl ki ilerdendi.

49- Ve bu, güzel bir anl tr ve üphe yok ki çekinenlere elbette dِnülüp varlacak pek güzel bir yer var.

50- Ebedî Adn cennetleri ki onlara açktr kaplar.

51- Oralarda yaslanp oturacaklar, diledikleri birçok yemi ler ve içecek eyler, hemen sunulacak kendilerine.

52- Ve yanlarnda,.e lerinden gِzlerini

ayrmayan hûriler olacak ki her biri de e it ve ayn ya ta.

53- ف te bu, soru gününde size vaadedilen ey.

54- قüphe yok ki bu, elbette bizim.rzkmz, hem de ِylesine ki bitip tükenmesi yok.

55- قu da var: Ve üphe yok ki azgnlara elbette dِnülüp gidilecek en kِtü bir yer mevcut.

56- Cehennem. Oraya atlrlar ve oras, gerçekten, yatlp kalnacak ne de kِtü yerdir.

57- ف te budur azap, artk tatsnlar gâyet scak ve gâyet soًuk sular.

58- Ve daha da buna e it çe it-çe it azaplar var.

59- Bu topluluk, size uyup sizinle berâber cehenneme girenler; rahat yüzü gِrmesinler; onlar, mutlaka ate e atlacaklar.

60- Onlar da hayr diyecekler, asl siz, rahat yüzü gِrmeyin; siz getirdiniz ba mza bunu, gerçekten de karar edilecek ne kِtü yer.

61- Rabbimiz diyecekler, kim bizi buna uًrattysa ate te, azâbn bir kat daha arttr onun.

62- Ve ne oldu bize ki diyecekler, kِtü saydًmz erleri gِremiyoruz?

63- Onlar alaya alr-dururduk, yoksa gِzümüzden mi kaçtlar?

64- قüphe yok ki cehennem ehlinin, birbirleriyle u münâka alar, gerçektir.

65- De ki: Ben, ancak bir korkutucuyum ve yoktur tapacak bir ve her eye üstün Allah'tan ba ka;

66- Rabbidir gِklerin ve yeryüzünün ve ikisinin arasndakilerin o üstün olan ve suçlar, cezâ vermeden ِnce ve tamâmyla ِrten.

67- De ki: Bu Kur’ân, en büyük bir haberdir.

68- Siz ondan yüz çevirmedesiniz.

69- En yüce melekler topluluًu, münâka a ederlerken benim hiçbir bilgim yoktu.

70- Bana vahyedilmede ve ben, ancak apaçk bir korkutucuyum.

71- Hani Rabbin, meleklere, ben balçktan bir insan yaratacaًm demi ti de.

72- Onu tamamlaynca ve ona, rûhumdan üfürünce kar snda yerlere kapanp

secde etmi lerdi.

73- Meleklerin hepsi birden secde etmi ti.

74- Ancak فblis secde etmemi ti, ululanm t ve o, kâfirlerden olmu tu.

75- Ey فblis demi ti, kudret ellerimle yarattًma, ne mâni oldu da secde etmedin? Ululuk mu satmadasn, yoksa yücelerden misin sen?

76- O, ben demi ti, ondan hayrlym, ate ten yarattn beni ve onuysa balçktan halkettin.

77- اk git buradan hemen demi ti, gerçekten de ta lanm sn sen.

78- Ve üphe yok ki cezâ gününedek benden lânet sana.

79- Rabbim demi ti, ِlüleri dirilteceًin günedek ِldürme beni.

80- Gerçekten de demi ti, sen, ِlmeyenlere katl.

81- Bilinen vaktin gününe dek.

82- Gerçek demi ti, yüceliًine andolsun ki onlarn hepsini azdracaًm.

83- Ancak içlerinden, ihlâsa eren kullarn müstesnâ.

84- Bu gerçek demi ti ve ben de gerçek olarak sِylüyorum ki.

85- Andolsun, dolduracaًm cehennemi seninle ve sana uyanlarn hepsiyle.

86- De ki: Ben, tebliًime kar lk, sizden bir ücret istemiyorum ve ben, kendiliًimden bir ey de istememekteyim.

87- O, ancak âlemlere bir ًِüt.

88- Onun doًruluًunu, bir müddet sonra mutlaka bilip anlayacaksnz.

deməklə) tanrıların hamısını bir tanrımı edir? Bu, doğrudan da, çox təəcüblü bir şeydir.

6. Onların ə'yanları (toplandıqları məclisdən) çıxıb gedərək (bir-birinə) belə dedilər: "Gedin öz tanrılarınıza (ibadətdə) möhkəm (səbatlı) olun. (Bizdən) istənilən şey budur (tövhiddir).

7. Biz bunu (Muhəmmədin dediklərini) sonuncu dində (xaçpərəstlikdə) də eşitməmişik. Bu ancaq bir uydurmadır.

8. Məgər Qur'an aramızdan onamı nazil olmuşdur?! (Halbuki o, yaşca bizdən kiçik, özü də kasıbdır)". Doğrusu, onlar Mənim Qur'anım barədə şəkk-şübhə içindədirlər. Doğrusu, onlar hələ Mənim əzabımı dadmamışlar!

9. Yoxsa (ya Peyğəmbər!) Sənin yenilməz qüvvət, kərəm sahibi olan Rəhbinin rəhmət xəzinələri onlara məxsusdur?!

10. Yaxud göylərin, yerin və onların arasında olan hər şeyin ixtiyarı onların əlindədir?! Elə isə qoy iplərdən yapışıb (göyə) qalxsınlar! (Kainatın hökmünü öz əllərinə alıb onu idarə etsinlər. İstədiklərinə peyğəmbərlik verib ona vəhy göndərsinlər!)

11. Onlar (müşriklər) burada (yaxın zamanlarda baş verəcək Bədr vuruşunda, yaxud Məkkənin fəthində) müxtəlif firqələrdən ibarət məğlubiyyətə uğrayacaq bir ordudurlar.

12. Onlardan əvvəl Nuh qövmü, Ad və sarsılmaz səltənət (möhtəşəm binalar və ya hündür qayalar, dar ağacları) sahibi Fir'an da (peyğəmbərləri) təkzib etmişdi.

13. Eləcə də Səmud, Lut qövmü, Əykə əhli (Şüeyb tayfası) - bu firqələrin

14. Hər biri peyğəmbərləri ancaq yalançı saymışdı. Buna görə də əzabım (onlara) vacib oldu.

15. Bunlar (Məkkə müşrikləri) yalnız bir dəhşətli (tükürpədici) səsə (İsrafilin suru bircə dəfə üfürməsinə) bənddirlər. (Surun çalınması vaxtı gəlib çatdıqda isə) o, bir an belə gecikməz!

16. Onlar (istehza ilə): "Ey Rəbbimiz! Tez ol, bizim payımızı (əməl dəftərimizi, yaxud xeyirdən, şərdən payımıza nə düşəcəksə) haqq-hesab (qiyamət) günü gəlməmişdən əvvəl ver!" - dedilər.

17. (Ya Peyğəmbər!) Onların dediklərinə səbr et

və qüvvətli bəndəmiz Davudu yadına sal! Cünki o, daim Allaha sığınan bir kimsə idi. (Davud böyük qüdrət, möhtəşəm səltənət sahibi olmasına baxmayaraq günaşırı oruc tutar, gecələri durub namaz qılar, dünya malına, naz-ne'mətinə aludə olmayıb yalnız Allah rizasını qazanmaq diləyərdi).

18. Biz dağları ona ram etmişdik. Onlar axşam-səhər onunla birlikdə (Allahı) təqdis edib şə'ninə tə'riflər deyərdilər.

19. Biz quşları da toplu halda (onun ixtiyarına vermişdik), hamısı ona tərəf yönəlməkdə idi.

20. Biz onun mülkünü (səltənətini) möhkəmləndirmiş, ona hikmət (peyğəmbərlik) və (haqla batili ayırd edib) düzgün hökm vermək qabiliyyəti bəxş etmişdik. (Davud çox müşkül məsələləri asanlıqla həll edər, ədalətli hökm çıxarardı).

21. (Ya Peyğəmbər!) Sənə (Davudun padşahlığı vaxtı) dava edənlərin xəbəri gəlib çatdımı? O zaman onlar (Davuda məxsus) mə'bədə (ibadət vaxtı ora daxil olmaq qadağan edildiyi üçün) divardan aşıb gəlmişdilər.

22. Onlar Davudun yanına gəlikdə (Davud) onlardan (mə'bədə qapıdan deyil, divardan aşıb daxil olduqları üçün) qorxdu. Onlar dedilər: "Qorxma, biz bir-birimizə haqsızlıq etmiş iki iddiaçıyıq. Aramızda ədalətlə hökm et, haqqı tapdalama (heç birimizin tərəfini saxlama) və bizə doğru yolu göstər!"

23. (Onlardan biri dedi: ) "Bu mənim (din) qardaşımdır. Onun doxsan doqquz dişi qoyunu, mənim isə bircə dişi qoyunum vardır (yaxud onun doxsan doqquz zövcəsi, mənim isə bircə zövcəm var). Belə bir vəziyyətdə: "Onu mənə ver! (Məni ona sahib et!)" - dedi və (dildən pərgar olduğu üçün) mübahisədə məni məğlub etdi".

24. (Bu sözləri eşidən Davud o biri iddiaçı ağzını açmağa macal tapmamış) dedi: "O sənin bircə qoyununu öz qoyunlarına qatmaq istəməklə, şübhəsiz ki, sənə zülm etmişdir. Doğrudan da, şəriklərin çoxu bir-birinə haqsızlıq edər. Yalnız iman gətirib

yaxşı işlər görənlərdən savayı! Onlar da (təəssüf ki) çox azdırlar!" (İddiaçılar bir-birinə baxıb güldükdən, yaxud çıxıb getdikdən sonra) Davud (bu işdən şübhəyə düşərək) Bizim onu imtahana çəkdiyimizi güman etdi. O dərhal Rəbbindən öz bağışlanmasını dilədi və dizi üstə düşüb səcdəyə qapanaraq tövbə etdi.

25. Biz bunu (o biri iddiaçını dinləməyərək onu zülmkar adlandırmasını və ya belə bir səhv zənnə düşməsini) ona bağışladıq. Həqiqətən, o, (qiyamət günü) dərgahımıza yaxın olacaq və onun qayıdıb gələcəyi yer də gözəl olacaqdır (yaxud onu dünyada çoxlu ne'mət, axirətdə isə gözəl sığınacaq - Cənnət gözləyir).

26. Ya Davud! Biz səni yer üzündə xəlifə (və ya əvvəlki peyğəmbərlərə xələf) etdik. Buna görə də insanlar arasında ədalətlə hökm et, nəfsdən gələn istəklərə uyma, yoxsa onlar səni Allah yolundan sapdırar. Şübhəsiz ki, Allah yolundan sapanları haqq-hesab gününü unutduqları üçün şiddətli bir əzab gözləyir!

27. Biz göyü, yeri və onların arasında olanları (bütün məxluqatı) boş-boşuna yaratmadıq. Bu, kafirlərin zənnidir. Vay cəhənnəm odunda yanacaq kafirlərin halına!

28. Yoxsa Biz iman gətirib yaxşı işlər görənləri yer üzündə fitnə-fəsad törədənlərlə eyni tutacağıq?! Yaxud Allahdan qorxub pis əməllərdən çəkinənləri günahkarlara tay edəcəyik?!

29. (Ya Peyğəmbər! Bu Qur'an) sənə nazil etdiyimiz mübarək (xeyir-bərəkətli) bir Kitabdır ki, (insanlar) onun ayələrini düşünüb dərk etsinlər və ağıl sahibləri də (ondan) ibrət alsınlar!

30. Biz Davuda Süleymanı bəxş etdik. Nə gözəl bəndə! O, daim Allaha sığınan bir kimsə idi. (Onun rizasını qazanmaq diləyirdi).

31. (Bir gün) axşamüstü ona cins (bir ayağını dırnağı üstünə qoyub, üç ayağı üstündə duran), çapar atlar göstərildiyi zaman

32. O dedi: "Mən gözəlliyi (bu atları) Rəbbimin zikrindən (Tövratdan) dolayı sevirəm

(çünki Allahın dinini qüvvətləndirmək üçün bir cihad vasitəsi kimi onların tə'rifi Tövratda mövcuddur). Nəhayət, (o atlar Süleymanın gözündən) qeyb olub gizləndi. (Və ya: bu atlara olan məhəbbəti məni Rəbbimin zikrindən yayındırdı. O qədər onlara tamaşa etdim ki, ikindi namazı qıla bilmədim)".

33. (Süleyman dedi: ) "Onları (atları) mənə qaytarın!" (Atlar qaytarılıb gətirildikdən sonra) onların qıçlarını və boyunlarını sığallamağa başladı. (Yaxud onu ibadətdən yayındırdıqları üçün onları qurban kəsib fəqir-füqəraya payladı).

34. And olsun ki, Biz Süleymanı (etdiyi bir xəta üzündən) imtahana çəkdik. Taxtının üstünə (ruhsuz) bir cəsəd atdıq (və ya: taxtının üstünə bir cin oturtduq). Sonra o (peşman olub tövbə etdi və yenidən öz mülkünə, öz taxtına) qayıtdı.

35. (Süleyman dua edib) dedi: "Ey Rəbbim! Məni bağışla və mənə elə bir mülk (səltənət) ver ki, məndən sonra (o cürəsinə) heç kəs nail ola bilməsin. Həqiqətən, Sən böyük ehsan (kərəm) sahibisən! (Allah Süleymanın duasını qəbul buyurdu. Ona həm peyğəmbərlik, həm də padşahlıq əta etdi).

36. Biz küləyi ona ram etdik. Külək onun əmri ilə istədiyi yerə rahatca gedirdi.

37. (Biz) şeytanlardan olan hər bir bənnanı və qəvvası,

38. Eləcə də başqalarını (digər şeytanları) zəncirlənmiş halda (onun ixtiyarına verdik)

39. (Və ona belə buyurduq: ) "Bu Bizim ehsanımızdır, (ondan kimə istəsən) ver, yaxud (saxlayıb) vermə! O, saysız-hesabsızdır (səndən bu ne'mətlər barəsində haqq-hesab tələb olunmayacaqdır)".

40. Həqiqətən, o, (qiyamət günü) dərgahımıza yaxın olacaq və onun qayıdıb gələcəyi yer də gözəl olacaqdır (yaxud onun üçün dünyada çoxlu ne'mət, axirətdə isə gözəl sığınacaq - Cənnət vardır).

41. (Ya Peyğəmbər!) bəndəmiz Əyyubu da yad et! Bir zaman o öz Rəbbinə müraciətlə belə

demişdi: "Şeytan mənə bəla və əzab toxundurmuşdur!"

42. (Ona belə buyurduq: ) "Ayağınla (yerə) vur! Bu, (yerdən çıxan bulaq) yuyunacaq və içiləcək sərin (sudur)!" (Əyyub o su ilə qüsl edib ondan içən kimi bütün xəstəlikləri getdi).

43. Dərgahımızdan bir mərhəmət və ağıl sahiblərinə bir ibrət olsun deyə, ona ailəsini və üstəlik bir o qədər də (oğul-uşaq) bağışladıq.

44. (Əyyub xəstə olduğu zaman övrəti bir iş dalınca harasa getmiş, yubanıb çox gec gəlmişdi. Bundan hirslənən Əyyub sağaldıqdan sonra ona yüz çubuq vuracağına and içmişdi. Əyyubun öz andına əməl etməsi, həm də zövcəsinin cəsasının yüngülləşdirilməsi üçün ona belə buyurduq: ) "Əlinə (yüz yaş və ya quru çubuqdan ibarət) bir dəstə götür və onunla (övrətini) vur. Andını pozma. Biz onu (müsibətlərə) səbr edən gördük. Nə gözəl bəndə! O, (daim Allaha) sığınan bir kimsə idi.

45. (Ya Rəsulum!) Qüvvət və bəsirət sahibi olan bəndələrimiz İbrahimi, İshaqı və Yə'qubu da yad et!

46. Biz yurdu (axirət yurdunu) anmaq xislətini onlara məxsus elədik. (Onlar naz-ne'mətə, şan-şöhrətə uymayıb ömürlərini Allaha ibadət və itaət içində keçirdər, dünyalarından daha çox axirətləri haqında düşünərdilər).

47. Şübhəsiz ki, onlar dərgahımızdan seçilmiş ən yaxşı kimsələrdəndirlər!

48. (Ya Peyğəmbər!) İsmaili, (İlyasın əmisi oğlu) əl-Yəsə'i və Zül-Kifli də xatırla! Onların hamısı seçilmiş, ən yaxşı kimsələrdəndir!

49. Bu, (onları tə'riflə, minnətdarlıqla) yada salmaqdır (yaxud bu Qur'an sənin özün və ümmətin üçün bir öyüd-nəsihətdir). Allahdan qorxub pis əməllərdən çəkinənləri gözəl bir qayıdış yeri (Cənnət) gözləyir!

50. Qapıları onlar üçün (taybatay) açılmış Ədn cənnətləri!

51. Onlar orada (taxtlara) söykənib cürbəcür meyvələr və içkilər (cənnət içkiləri) istəyəcəklər.

52. Onların yanında gözlərini (yalnız ərlərinə)

dikmiş həmyaşıdlar (hamısı otuz üç yaşında zövcələr) olacaqdır.

53. Haqq-hesab günü üçün (axirətdə) və'd olunduğunuz (ne'mətlər) bunlardır.

54. Bu, əlbəttə, Bizim ruzimizdir. O bitməz-tükənməzdir.

55. Bu belə! Şübhəsiz ki, azğınları (Allaha asi olanları) da çox pis qayıdış yeri -

56. Cəhənnəm (gözləyir). Onlar ora vasil olacaqlar. O necə də pis bir məskəndir!

57. Bu, qaynar su və irindir. Qoy onu dadsınlar!

58. (Cəhənnəmdə) ona bənzər daha başqa-başqa (əzablar) vardır.

59. (Mələklər kafirlərin dünyadakı başçılarına onlara tabe olanları göstərib deyəcəklər: ) "Bu sizinlə birlikdə (Cəhənnəmə) daxil olan dəstədir. (Başçılar deyəcəklər: ) "Onlar rahatlıq üzü görməsinlər! (Onlara salam olmasın!) Onlar Cəhənnəmə daxil olanlardır!"

60. (Tabe olanlar da öz başçılarına) belə deyəcəklər: "Xeyr, siz elə özünüz rahatlıq üzü görməyəsiniz! (Sizin özünüzə salam olmasın!) Bunu bizim üçün siz hazırladınız (bu əzaba, küfrə bizi siz uğratdınız). Bir baxın (bu Cəhənnəm) necə də pis məskəndir!

61. Onlar deyəcəklər: "Ey Rəbbimiz! Buna (bu əzaba) bizi kim uğradıbsa, onun əzabını Cəhənnəmdə ikiqat elə!"

62. (Azğınlar, Allaha asi olanlar bir-birinə) deyəcəklər: "(Dünyada) pis adamlar saydığımız kəsləri (yoxsul mö'minləri) niyə burda görmürük?

63. Biz onları məsxərəyə qoyurduq. Yoxsa onlar (burada olduqları halda) gözə dəymirlər?!"

64. Şübhəsiz ki, bu - cəhənnəm əhlinin bir-biri ilə bu cür çəkişməsi (çənə-boğaz olması) bir həqiqətdir!

65. (Ya Rəsulum!) De: "Mən yalnız (sizi Allahın əzabı ilə) qorxudan bir peyğəmbərəm. Bir olan, (hər şeyi) qəhr edən Allahdan başqa heç bir tanrı yoxdur!

66. O, göylərin, yerin və onların arasında olanların (bütün məxluqatın) Rəbbidir! O, yenilməz qüvvət sahibidir, çox bağışlayandır.

67. De: "O (Qur'an Allah dərgahından nazil olan) çox böyük xəbərdir!

68. Siz

isə ondan üz döndərirsiniz!

69. (Mələklər Adəmin yaradılması barədə Allahla) mübahisə apararkən mənim yuxarı aləmdən heç bir xəbərim yox idi.

70. (Bütün onlar) mənə ancaq (sizi Allahın əzabı ilə) qorxudan bir peyğəmbər olduğum üçün bir vəhy olunur!"

71. (Ya Peyğəmbər!) Xatırla ki, o zaman sənin Rəbbin mələklərə belə demişdi: "Mən palçıqdan bir insan (Adəmi) yaradacağam.

72. Mən onu tamamlayıb (insan şəklinə salıb) ?z ruhumdan (?zümün yaratdığı ruhdan) üfürən (can verən) kimi ona (hörmət əlaməti olaraq) səcdə edin!"

73. Buna görə də mələklərin hamısı birlikdə (Adəmə) səcdə etdi;

74. Yalnız İblisdən başqa! O (səcdə etməyə) təkəbbür göstərdi və kafirlərdən oldu.

75. (Allah) buyurdu: "Ey İblis! Sənə mənim ?z əlimlə yaratdığıma səcdə etməyə nə mane oldu? Təkəbbür göstərdin, yoxsa özünü yuxarı tutdun?"

76. (İblis) dedi: "Mən ondan daha yaxşıyam (daha üstün, daha şərəfliyəm). Cünki Sən məni oddan, onu isə palçıqdan yaratmısan!"

77. (Allah) buyurdu: "Cıx ordan (Cənnətdən). Sən (Mənim rəhmətimdən, dərgahımdan) qovulmuşun birisən!

78. Qiyamət gününə qədər Mənim lə'nətim sənin üstündən əskik olmasın!"

79. (İblis) dedi: "Ey Rəbbim! Qiyamət gününə qədər mənə möhlət ver!"

80. (Allah) buyurdu: "Sən möhlət verilənlərdənsən,

81. (Dərgahımda) vaxtı mə'lum olan günə (qiyamətə) qədər!"

82. (İblis) dedi: "Sənin izzətinə-qüdrətinə and olsun ki, onların (Adəm övladının) hamısını (haqq yoldan) azdıracağam;

83. Yalnız Sənin sadiq bəndələrindən başqa!

84. (Allah) buyurdu, "Həqiqətən, doğru deyirəm,

85. And olsun ki, Mən Cəhənnəmi səninlə (sənin cinsindən olanlarla) və sənə uyanların hamısı ilə dolduracağam!"

86. (Ya Peyğəmbər!) De: "Mən buna (risaləti, Allahın hökmlərini təbliğ etməyə) görə sizdən heç bir əcr (mükafat) istəmirəm. Və mən özümdən bir şey uydurub deyənlərdən də

deyiləm! (Allahdan mənə nə vəhy olunursa, yalnız onu sizə çatdırıram. Bu Qur'an mənim sözüm deyil, Allah kəlamıdır!)

87. Bu (Qur'an) aləmlərə (həm insanlara, həm də cinlərə) ancaq bir öyüd-nəsihətdir!

88. Siz onun verdiyi xəbəri (Qur'anda deyilənlərin doğru olduğunu) bir müddətdən (öləndən, yaxud qiyamət qopandan) sonra mütləq biləcəksiniz!"

تمہارے پروردگار كي رحمت كے خزانے ہيں جو غالب اور بہت عطا كرنے والا ہے

10. يا آسمانوں اور زمين اور جو كچھ ان ميں ہے ان (سب) پر ان ہي كي حكومت ہے۔ تو چاہيئے كہ رسياں تان كر (آسمانوں) پر چڑھ جائيں

11. يہاں شكست كھائے ہوئے گروہوں ميں سے يہ بھي ايك لشكر ہے

12. ان سے پہلے نوح كي قوم اور عاد اور ميخوں والا فرعون (اور اس كي قوم كے لوگ) بھي جھٹلا چكے ہيں

13. اور ثمود اور لوط كي قوم اور بن كے رہنے والے بھي۔ يہي وہ گروہ ہيں

14. (ان) سب نے پيغمبروں كو جھٹلايا تو ميرا عذاب (ان پر) آ واقع ہوا

15. اور يہ لوگ تو صرف ايك زور كي آواز كا جس ميں (شروع ہوئے پيچھے) كچھ وقفہ نہيں ہوگا، انتظار كرتے ہيں

16. اور كہتے ہيں كہ اے ہمارے پروردگار ہم كو ہمارا حصہ حساب كے دن سے پہلے ہي دے دے

17. (اے پيغمبر) يہ جو كچھ كہتے ہيں اس پر صبر كرو۔ اور ہمارے بندے داؤد كو ياد كرو جو صاحب قوت تھے (اور) بيشك وہ رجوع كرنے والے تھے

18. ہم نے پہاڑوں كو ان كے زير فرمان كرديا تھا كہ صبح وشام ان كے ساتھ (خدائے) پاك (كا) ذكر كرتے تھے

19. اور پرندوں كو بھي كہ جمع رہتے تھے۔ سب ان كے فرمانبردار تھے

20. اور ہم نے ان كي بادشاہي كو مستحكم كيا اور ان كو حكمت عطا كي اور (خصومت كي) بات كا فيصلہ (سكھايا)

21. بھلا تمہارے پاس ان جھگڑنے والوں كي بھي خبر

آئي ہے جب وہ ديوار پھاند كر عبادت خانے ميں داخل ہوئے

22. جس وقت وہ داؤد كے پاس آئے تو وہ ان سے گھبرا گئے انہوں نے كہا كہ خوف نہ كيجيئے۔ ہم دونوں كا ايك مقدمہ ہے كہ ہم ميں سے ايك نے دوسرے پر زيادتي كي ہے تو آپ ہم ميں انصاف كا فيصلہ كر ديجيئے اور بيانصافي نہ كيجيئے گا اور ہم كو سيدھا رستہ دكھا ديجيئے

23. (كيفيت يہ ہے كہ) يہ ميرا بھائي ہے اس كے (ہاں) ننانوے دنبياں ہيں اور ميرے (پاس) ايك دُنبي ہے۔ يہ كہتا ہے كہ يہ بھي ميرے حوالے كردے اور گفتگو ميں مجھ پر زبردستي كرتا ہے

24. انہوں نے كہا كہ يہ جو تيري دنبي مانگتا ہے كہ اپني دنبيوں ميں ملالے بيشك تجھ پر ظلم كرتا ہے۔ اور اكثر شريك ايك دوسرے پر زيادتي ہي كيا كرتے ہيں۔ ہاں جو ايمان لائے اور عمل نيك كرتے رہے اور ايسے لوگ بہت كم ہيں۔ اور داؤد نے خيال كيا كہ (اس واقعے سے) ہم نے ان كو آزمايا ہے تو انہوں نے اپنے پروردگار سے مغفرت مانگي اور جھك كر گڑ پڑے اور (خدا كي طرف) رجوع كيا

25. تو ہم نے ان كو بخش ديا۔ اور بيشك ان كے لئے ہمارے ہاں قرب اور عمدہ مقام ہے

26. اے داؤد ہم نے تم كو زمين ميں بادشاہ بنايا ہے تو لوگوں ميں انصاف كے فيصلے كيا كرو اور خواہش كي پيروي نہ كرنا كہ وہ تمہيں خدا كے رستے سے بھٹكا دے گي۔ جو لوگ خدا كے رستے سے بھٹكتے ہيں

ان كے لئے سخت عذاب (تيار) ہے كہ انہوں نے حساب كے دن كو بھلا ديا

27. اور ہم نے آسمان اور زمين كو اور جو كائنات ان ميں ہے اس كو خالي از مصلحت نہيں پيدا كيا۔ يہ ان كا گمان ہے جو كافر ہيں۔ سو كافروں كے لئے دوزخ كا عذاب ہے

28. جو لوگ ايمان لائے اور عمل نيك كرتے رہے۔ كيا ان كو ہم ان كي طرح كر ديں گے جو ملك ميں فساد كرتے ہيں۔ يا پرہيزگاروں كو بدكاروں كي طرح كر ديں گے

29. (يہ) كتاب جو ہم نے تم پر نازل كي ہے بابركت ہے تاكہ لوگ اس كي آيتوں ميں غور كريں اور تاكہ اہل عقل نصيحت پكڑيں

30. اور ہم نے داؤد كو سليمان عطا كئے۔ بہت خوب بندے (تھے اور) وہ (خدا كي طرف) رجوع كرنے والے تھے

31. جب ان كے سامنے شام كو خاصے كے گھوڑے پيش كئے گئے

32. تو كہنے لگے كہ ميں نے اپنے پروردگار كي ياد سے (غافل ہو كر) مال كي محبت اختيار كي۔ يہاں تك كہ (آفتاب) پردے ميں چھپ گيا

33. (بولے كہ) ان كو ميرے پاس واپس لے آؤ۔ پھر ان كي ٹانگوں اور گردنوں پر ہاتھ پھيرنے لگے

34. اور ہم نے سليمان كي آزمائش كي اور ان كے تخت پر ايك دھڑ ڈال ديا پھر انہوں نے (خدا كي طرف) رجوع كيا

35. (اور) دعا كي كہ اے پروردگار مجھے مغفرت كر اور مجھ كو ايسي بادشاہي عطا كر كہ ميرے بعد كسي كو شاياں نہ ہو۔ بيشك تو بڑا عطا فرمانے والا

ہے

36. پھر ہم نے ہوا كو ان كے زيرفرمان كرديا كہ جہاں وہ پہنچنا چاہتے ان كے حكم سے نرم نرم چلنے لگتي

37. اَور ديووں كو بھي (ان كے زيرفرمان كيا) وہ سب عمارتيں بنانے والے اور غوطہ مارنے والے تھے

38. اور اَوروں كو بھي جو زنجيروں ميں جكڑے ہوئے تھے

39. (ہم نے كہا) يہ ہماري بخشش ہے (چاہو) تو احسان كرو يا (چاہو تو) ركھ چھوڑو (تم سے) كچھ حساب نہيں ہے

40. اور بيشك ان كے لئے ہمارے ہاں قُرب اور عمدہ مقام ہے

41. اور ہمارے بندے ايوب كو ياد كرو جب انہوں نے اپنے رب كو پكارا كہ (بار الہٰا) شيطان نے مجھ كو ايذا اور تكليف دے ركھي ہے

42. (ہم نے كہا كہ زمين پر) لات مارو (ديكھو) يہ (چشمہ نكل آيا) نہانے كو ٹھنڈا اور پينے كو (شيريں)

43. اور ہم نے ان كو اہل و عيال اور ان كے ساتھ ان كے برابر اور بخشے۔ (يہ) ہماري طرف سے رحمت اور عقل والوں كے لئے نصيحت تھي

44. اور اپنے ہاتھ ميں جھاڑو لو اور اس سے مارو اور قسم نہ توڑو۔ بيشك ہم نے ان كو ثابت قدم پايا۔ بہت خوب بندے تھے بيشك وہ رجوع كرنے والے تھے

45. اور ہمارے بندوں ابراہيم اور اسحاق اور يعقوب كو ياد كرو جو ہاتھوں والے اور آنكھوں والے تھے

46. ہم نے ان كو ايك (صفت) خاص (آخرت كے) گھر كي ياد سے ممتاز كيا تھا

47. اور ہمارے نزديك منتخب اور نيك لوگوں ميں سے تھے

48. اور اسمٰعيل اور اليسع اور

ذوالكفل كو ياد كرو۔ وہ سب نيك لوگوں ميں سے تھے

49. يہ نصيحت ہے اور پرہيزگاروں كے لئے تو عمدہ مقام ہے

50. ہميشہ رہنے كے باغ جن كے دروازے ان كے لئے كھلے ہوں گے

51. ان ميں تكيے لگائے بيٹھے ہوں گے اور (كھانے پينے كے لئے) بہت سے ميوے اور شراب منگواتے رہيں گے

52. اور ان كے پاس نيچي نگاہ ركھنے والي (اور) ہم عمر (عورتيں) ہوں گي

53. يہ وہ چيزيں ہيں جن كا حساب كے دن كے لئے تم سے وعدہ كيا جاتا تھا

54. يہ ہمارا رزق ہے جو كبھي ختم نہيں ہوگا

55. يہ (نعمتيں تو فرمانبرداروں كے لئے ہيں) اور سركشوں كے لئے برا ٹھكانا ہے

56. (يعني) دوزخ۔ جس ميں وہ داخل ہوں گے اور وہ بري آرام گاہ ہے

57. يہ كھولتا ہوا گرم پاني اور پيپ (ہے) اب اس كے مزے چكھيں

58. اور اسي طرح كے اور بہت سے (عذاب ہوں گے)

59. يہ ايك فوج ہے جو تمہارے ساتھ داخل ہوگي۔ ان كو خوشي نہ ہو يہ دوزخ ميں جانے والے ہيں

60. كہيں گے بلكہ تم ہي كو خوشي نہ ہو۔ تم ہي تو يہ (بلا) ہمارے سامنے لائے سو (يہ) برا ٹھكانا ہے

61. وہ كہيں گے اے پروردگار جو اس كو ہمارے سامنے لايا ہے اس كو دوزخ ميں دونا عذاب دے

62. اور كہيں گے كيا سبب ہے كہ (يہاں) ہم ان شخصوں كو نہيں ديكھتے جن كو بروں ميں شمار كرتے تھے

63. كيا ہم نے ان سے ٹھٹھا كيا ہے يا (ہماري) آنكھيں ان

(كي طرف) سے پھر گئي ہيں؟

64. بيشك يہ اہل دوزخ كا جھگڑنا برحق ہے

65. كہہ دو كہ ميں تو صرف ہدايت كرنے والا ہوں۔ اور خدائے يكتا اور غالب كے سوا كوئي معبود نہيں

66. جو آسمانوں اور زمين اور جو مخلوق ان ميں ہے سب كا مالك ہے غالب (اور) بخشنے والا

67. كہہ دو كہ يہ ايك بڑي (ہولناك چيز كي) خبر ہے

68. جس كو تم دھيان ميں نہيں لاتے

69. مجھ كو اوپر كي مجلس (والوں) كا جب وہ جھگڑتے تھے كچھ بھي علم نہ تھا

70. ميري طرف تو يہي وحي كي جاتي ہے كہ ميں كھلم كھلا ہدايت كرنے والا ہوں

71. جب تمہارے پروردگار نے فرشتوں سے كہا كہ ميں مٹي سے انسان بنانے والا ہوں

72. جب اس كو درست كرلوں اور اس ميں اپني روح پھونك دوں تو اس كے آگے سجدے ميں گر پڑنا

73. تو تمام فرشتوں نے سجدہ كيا

74. مگر شيطان اكڑ بيٹھا اور كافروں ميں ہوگيا

75. خدا نے) فرمايا كہ اے ابليس جس شخص كو ميں نے اپنے ہاتھوں سے بنايا اس كے آگے سجدہ كرنے سے تجھے كس چيز نے منع كيا۔ كيا تو غرور ميں آگيا يا اونچے درجے والوں ميں تھا؟

76. بولا كہ ميں اس سے بہتر ہوں (كہ )تو نے مجھ كو كو آگ سے پيدا كيا اور اِسے مٹي سے بنايا

77. فرمايا يہاں سے نكل جا تو مردود ہے

78. اور تجھ پر قيامت كے دن تك ميري لعنت (پڑتي) رہے گي

79. كہنے لگا كہ ميرے پروردگار مجھے اس روز

تك كہ لوگ اٹھائے جائيں مہلت دے

80. فرمايا كہ تجھ كو مہلت دي جاتي ہے

81. اس روز تك جس كا وقت مقرر ہے

82. كہنے لگا كہ مجھے تيري عزت كي قسم ميں ان سب كو بہكاتا رہوں گا

83. سوا ان كے جو تيرے خالص بندے ہيں

84. فرمايا سچ (ہے) اور ميں بھي سچ كہتا ہوں

85. كہ ميں تجھ سے اور جو ان ميں سے تيري پيروي كريں گے سب سے جہنم كو بھر دوں گا

86. اے پيغمبر كہہ دو كہ ميں تم سے اس كا صلہ نہيں مانگتا اور نہ ميں بناوٹ كرنے والوں ميں ہوں

87. يہ قرآن تو اہل عالم كے لئے نصيحت ہے

88. اور تم كو اس كا حال ايك وقت كے بعد معلوم ہوجائے گا

$ (65)

$ (66)

$ (67)

$ (68)

$ (69)

$ (70)

$ (71)

$ (72)

$ (73)

$ (74)

$ (75)

$ (76)

$ (77)

$ (78)

$ (79)

$ (80)

$ (81)

$ (82)

$ (83)

$ (84)

$ (85)

$ (86)

$ (87)

$ (88)

orang kafir berkata:" Ini adalah seorang ahli sihir yang banyak berdusta".(4) (5)

Mengapa ia menjadikan tuhan- tuhan itu Tuhan Yang satu saja Sesungguhnya ini benar- benar suatu hal yang sangat mengherankan.(5) (6)

Dan pergilah pemimpin- pemimpin mereka (seraya berkata):" Pergilah kamu dan tetaplah (menyembah) tuhan- tuhanmu, sesungguhnya ini benar- benar suatu hal yang dikehendaki.(6) (7)

Kami tidak pernah mendengar hal ini dalam agama yang terakhir; ini (mengesakan Allah), tidak lain hanyalah (dusta) yang diada- adakan,(7) (8)

mengapa Al Quran itu diturunkan kepadanya di antara kita" Sebenarnya mereka ragu- ragu terhadap Al Quran- Ku, dan sebenarnya mereka belum merasakan azab- Ku.(8) (9)

Atau apakah mereka itu mempunyai perbendaharaan rahmat Tuhanmu Yang Maha Perkasa lagi Maha Pemberi.(9) (10)

Atau apakah bagi mereka kerajaan langit dan bumi dan yang ada di antara keduanya (Jika ada), maka hendaklah mereka menaiki tangga- tangga (ke langit).(10) (11)

Suatu tentara yang besar yang berada di sana dari golongan- golongan yang berserikat, pasti akan dikalahkan.(11) (12)

Telah mendustakan (rasul- rasul pula) sebelum mereka itu kaum Nuh, Ad, Firaun yang mempunyai tentara yang banyak,(12) (13)

Dan Tsamud, kaum Lut dan penduduk Aikah. Mereka itulah golongan- golongan yang bersekutu (menentang rasul- rasul).(13) (14)

Semua mereka itu tidak lain hanyalah mendustakan rasul- rasul, maka pastilah (bagi mereka) azab- Ku.(14) (15)

Tidaklah yang mereka tunggu melainkan hanya satu teriakan saja yang tidak ada baginya saat berselang.(15) (16)

Dan mereka berkata:" Ya Tuhan kami, cepatkanlah untuk kami azab yang diperuntukkan bagi kami sebelum hari berhisab".(16) (17)

Bersabarlah atas segala apa yang mereka katakan; dan ingatlah hamba Kami Daud

yang mempunyai kekuatan; sesungguhnya dia amat taat (kepada Tuhan).(17) (18)

Sesungguhnya Kami menundukkan gunung- gunung untuk bertasbih bersama dia (Daud) di waktu petang dan pagi,(18) (19)

Dan (Kami tundukkan pula) burung- burung dalam keadaan terkumpul. Masing-masingnya amat taat kepada Allah.(19) (20)

Dan Kami kuatkan kerajaannya dan Kami berikan kepadanya hikmah dan kebijaksanaan dalam menyelesaikan perselisihan.(20) (21)

Dan adakah sampai kepadamu berita orang- orang yang berperkara ketika mereka memanjat pagar.(21) (22)

Ketika mereka masuk (menemui) Daud lalu ia terkejut karena (kedatangan) mereka. Mereka berkata:" Janganlah kamu merasa takut; (kami) adalah dua orang yang berperkara yang salah seorang dari kami berbuat lalim kepada yang lain; maka berilah keputusan antara kami dengan adil dan janganlah kamu menyimpang dari kebenaran dan tunjukilah kami ke jalan yang lurus.(22) (23)

Sesungguhnya saudaraku ini mempunyai sembilan puluh sembilan ekor kambing betina dan aku mempunyai seekor saja. Maka dia berkata:" Serahkanlah kambingmu itu kepadaku dan dia mengalahkan aku dalam perdebatan".(23) (24)

Daud berkata:" Sesungguhnya dia telah berbuat lalim kepadamu dengan meminta kambingmu itu untuk ditambahkan kepada kambingnya. Dan sesungguhnya kebanyakan dari orang- orang yang berserikat itu sebahagian mereka berbuat lalim kepada sebahagian yang lain, kecuali orang orang yang beriman dan mengerjakan amal yang saleh; dan amat sedikitlah mereka ini". Dan Daud mengetahui bahwa Kami mengujinya; maka ia meminta ampun kepada Tuhannya lalu menyungkur sujud dan bertobat.(24) (25)

Maka Kami ampuni baginya kesalahannya itu. Dan sesungguhnya dia mempunyai kedudukan dekat pada sisi Kami dan tempat kembali yang baik.(25) (26)

Hai Daud, sesungguhnya Kami menjadikan kamu khalifah (penguasa) di muka bumi, maka berilah keputusan (perkara)

di antara manusia dengan adil dan janganlah kamu mengikuti hawa nafsu, karena ia akan menyesatkan kamu dari jalan Allah. Sesungguhnya orang- orang yang sesat dari jalan Allah akan mendapat azab yang berat, karena mereka melupakan hari perhitungan.(26) (27)

Dan Kami tidak menciptakan langit dan bumi dan apa yang ada antara keduanya tanpa hikmah. Yang demikian itu adalah anggapan orang- orang kafir, maka celakalah orang- orang kafir itu karena mereka akan masuk neraka.(27) (28)

Patutkah Kami menganggap orang- orang yang beriman dan mengerjakan amal yang saleh sama dengan orang- orang yang berbuat kerusakan di muka bumi Patutkah (pula) Kami menganggap orang- orang yang bertakwa sama dengan orang- orang yang berbuat maksiat.(28) (29)

Ini adalah sebuah kitab yang Kami turunkan kepadamu penuh dengan berkah supaya mereka memperhatikan ayat- ayatnya dan supaya mendapat pelajaran orang- orang yang mempunyai pikiran.(29) (30)

Dan Kami karuniakan kepada Daud, Sulaiman, dia adalah sebaik- baik hamba. Sesungguhnya dia amat taat (kepada Tuhannya).(30) (31)

(ingatlah) ketika dipertunjukkan kepadanya kuda- kuda yang tenang di waktu berhenti dan cepat waktu berlari pada waktu sore.(31) (32)

Maka ia berkata:" Sesungguhnya aku menyukai kesenangan terhadap barang yang baik (kuda) sehingga aku lalai mengingat Tuhanku sampai kuda itu hilang dari pandangan".(32) (33)

" Bawalah semua kuda itu kembali kepadaku". Lalu ia potong kaki dan leher kuda itu.(33) (34)

Dan sesungguhnya Kami telah menguji Sulaiman dan Kami jadikan (dia) tergeletak di atas kursinya sebagai tubuh (yang lemah karena sakit), kemudian ia bertaubat.(34) (35)

Ia berkata:" Ya Tuhanku, ampunilah aku dan anugerahkanlah kepadaku kerajaan yang tidak dimiliki oleh seorang jua pun

sesudahku, sesungguhnya Engkaulah Yang Maha Pemberi".(35) (36)

Kemudian Kami tundukkan kepadanya angin yang berhembus dengan baik menurut ke mana saja yang dikehendakinya,(36) (37)

Dan (Kami tundukkan pula kepadanya) setan- setan, semuanya ahli bangunan dan penyelam,(37) (38)

Dan setan yang lain yang terikat dalam belenggu.(38) (39)

Inilah anugerah Kami, maka berikanlah (kepada orang lain) atau tahanlah (untuk dirimu sendiri) dengan tiada pertanggungan jawab.(39) (40)

Dan sesungguhnya dia mempunyai kedudukan yang dekat pada sisi Kami dan tempat kembali yang baik.(40) (41)

Dan ingatlah akan hamba Kami Ayub ketika ia menyeru Tuhannya;" Sesungguhnya aku diganggu setan dengan kepayahan dan siksaan".(41) (42)

(Allah berfirman):" Hantamkanlah kakimu; inilah air yang sejuk untuk mandi dan untuk minum.(42) (43)

Dan Kami anugerahi dia (dengan mengumpulkan kembali) keluarganya dan (Kami tambahkan) kepada mereka sebanyak mereka pula sebagai rahmat dari Kami dan pelajaran bagi orang- orang yang mempunyai pikiran.(43) (44)

Dan ambillah dengan tanganmu seikat (rumput), maka pukullah dengan itu dan janganlah kamu melanggar sumpah. Sesungguhnya Kami dapati dia (Ayub) seorang yang sabar. Dialah sebaik- baik hamba. Sesungguhnya dia amat taat (kepada Tuhannya).(44) (45)

Dan ingatlah hamba- hamba Kami: Ibrahim, Ishak dan Yakub yang mempunyai perbuatan- perbuatan yang besar dan ilmu- ilmu yang tinggi.(45) (46)

Sesungguhnya Kami telah menyucikan mereka dengan (menganugerahkan kepada mereka) akhlak yang tinggi, yaitu selalu mengingatkan (manusia) kepada negeri akhirat.(46) (47)

Dan sesungguhnya mereka pada sisi Kami benar- benar termasuk orang- orang pilihan yang paling baik.(47) (48)

Dan ingatlah akan Ismail, Ilyasa dan Zulkifli. Semuanya termasuk orang- orang yang paling baik.(48) (49)

Ini adalah kehormatan (bagi mereka). Dan sesungguhnya bagi

orang- orang yang bertakwa benar- benar (disediakan) tempat kembali yang baik,(49) (50)

(yaitu) surga Adn yang pintu- pintunya terbuka bagi mereka,(50) (51)

Di dalamnya mereka bertelekan (di atas dipan- dipan) sambil meminta buah-buahan yang banyak dan minuman di surga itu.(51) (52)

Dan pada sisi mereka (ada bidadari- bidadari) yang tidak liar pandangannya dan sebaya umurnya.(52) (53)

Inilah apa yang dijanjikan kepadamu pada hari berhisab.(53) (54)

Sesungguhnya ini adalah benar- benar rezeki dari Kami yang tiada habis- habisnya.(54) (55)

Beginilah (keadaan mereka). Dan sesungguhnya bagi orang- orang yang durhaka benar- benar (disediakan) tempat kembali yang buruk,(55) (56)

(yaitu) neraka Jahanam, yang mereka masuk ke dalamnya; maka amat buruklah Jahanam itu sebagai tempat tinggal.(56) (57)

Inilah (azab neraka), biarlah mereka merasakannya, (minuman mereka) air yang sangat panas dan air yang sangat dingin.(57) (58)

Dan azab yang lain yang serupa itu berbagai macam.(58) (59)

(Dikatakan kepada mereka):" Ini adalah suatu rombongan (pengikut- pengikutmu) yang masuk berdesak- desak bersama kamu (ke neraka)". (Berkata pemimpin- pemimpin mereka yang durhaka):" Tiadalah ucapan selamat datang kepada mereka karena sesungguhnya mereka akan masuk neraka".(59) (60)

Pengikut- pengikut mereka menjawab:" Sebenarnya kamulah. Tiada ucapan selamat datang bagimu, karena kamulah yang menjerumuskan kami ke dalam azab, maka amat buruklah Jahanam itu sebagai tempat menetap".(60) (61)

Mereka berkata (lagi):" Ya Tuhan kami; barang siapa yang menjerumuskan kami ke dalam azab ini maka tambahkanlah azab kepadanya dengan berlipat ganda di dalam neraka."(61) (62)

Dan (orang- orang durhaka) berkata:" Mengapa kami tidak melihat orang- orang yang dahulu (di dunia) kami anggap sebagai orang- orang yang jahat (hina).(62) (63)

Apakah kami dahulu menjadikan mereka olok- olokan, ataukah karena mata kami tidak melihat mereka"(63) (64)

Sesungguhnya yang demikian itu pasti terjadi, (yaitu) pertengkaran penghuni neraka.(64) (65)

Katakanlah (ya Muhammad):" Sesungguhnya aku hanya seorang pemberi peringatan, dan sekali- kali tidak ada Tuhan (yang berhak disembah) selain Allah Yang Maha Esa dan Maha Mengalahkan.(65) (66)

Tuhan langit dan bumi dan apa yang ada di antara keduanya Yang Maha Perkasa lagi Maha Pengampun.(66) (67)

Katakanlah:" Berita itu adalah berita yang besar,(67) (68)

Yang kamu berpaling daripadanya.(68) (69)

Aku tiada mempunyai pengetahuan sedikit pun tentang al malaul a`la (malaikat) itu ketika mereka berbantah- bantahan.(69) (70)

Tidak diwahyukan kepadaku, melainkan bahwa sesungguhnya aku hanyalah seorang pemberi peringatan yang nyata".(70) (71)

(Ingatlah) ketika Tuhanmu berfirman kepada malaikat:" Sesungguhnya Aku akan menciptakan manusia dari tanah".(71) (72)

Maka apabila telah Kusempurnakan kejadiannya dan Kutiupkan kepadanya roh (ciptaan) Ku; maka hendaklah kamu tersungkur dengan bersujud kepadanya".(72) (73)

Lalu seluruh malaikat itu bersujud semuanya.(73) (74)

Kecuali iblis; dia menyombongkan diri dan adalah dia termasuk orang- orang yang kafir.(74) (75)

Allah berfirman:" Hai iblis, apakah yang menghalangi kamu sujud kepada yang telah Ku- ciptakan dengan kedua tangan- Ku. Apakah kamu menyombongkan diri ataukah kamu (merasa) termasuk orang- orang yang (lebih) tinggi".(75) (76)

Iblis berkata:" Aku lebih baik daripadanya, karena Engkau ciptakan aku dari api, sedangkan dia Engkau ciptakan dari tanah".(76) (77)

Allah berfirman:" Maka keluarlah kamu dari surga; sesungguhnya kamu adalah orang yang terkutuk,(77) (78)

sesungguhnya kutukan- Ku tetap atasmu sampai hari pembalasan".(78) (79)

Iblis berkata:" Ya Tuhanku, beri tangguhlah aku sampai hari mereka dibangkitkan".(79) (80)

Allah berfirman:" Sesungguhnya kamu termasuk orang- orang yang diberi tangguh,(80) (81)

sampai kepada hari yang telah ditentukan waktunya (hari kiamat)".(81) (82)

Iblis menjawab:" Demi kekuasaan Engkau aku akan menyesatkan mereka semuanya,(82) (83)

kecuali hamba- hamba- Mu yang mukhlis di antara mereka.(83) (84)

Allah berfirman:" Maka yang benar (adalah sumpah- Ku) dan hanya kebenaran itulah yang Ku- katakan".(84) (85)

Sesungguhnya Aku pasti akan memenuhi neraka Jahanam dengan jenis kamu dan dengan orang- orang yang mengikuti kamu di antara mereka kesemuanya.(85) (86)

Katakanlah (hai Muhammad):" Aku tidak meminta upah sedikit pun kepadamu atas dakwahku; dan bukanlah aku termasuk orang- orang yang mengada- adakan.(86) (87)

Al Quran ini tidak lain hanyalah peringatan bagi semesta alam.(87) (88)

peransang dengan berkata): "Jalan terus (menurut cara penyembahan datuk nenek kamu) dan tetap tekunlah menyembah tuhan-tuhan kamu. Sebenarnya sikap ini adalah satu perkara yang amat dikehendaki. (6)

" Kami tidak pernah mendengar tentang (soal mengesakan Tuhan) itu dalam ugama yang terakhir; perkara ini tidak lain hanyalah rekaan dan dusta semata-mata". (7)

(Mereka berkata lagi): Patutkah wahyu peringatan itu diturunkan kepada Muhammad (padahal orang-orang yang lebih layak ada) di antara kita?" (Mereka bukan sahaja ingkarkan kelayakan Nabi Muhammad menerima wahyu) bahkan mereka berada dalam keraguan tentang peringatan yang Aku wahyukan (kepada Nabi Muhammad) itu, bahkan mereka belum lagi merasai azab. (8)

Adakah di sisi mereka perbendaharaan rahmat Tuhanmu Yang Maha Kuasa, lagi Yang Maha Melimpah pemberianNya?. (9)

Atau adakah mereka menguasai langit dan bumi serta segala yang ada di antara keduanya?. (Kalau ada kekuasaan yang demikian) maka biarlah mereka naik mendaki langit menurut jalan-jalan yang membawa mereka ke situ (untuk mentadbirkan seluruh alam). (10)

(Sebenarnya mereka hanyalah) satu pasukan tentera dari kumpulan-kumpulan (yang menentang kebenaran), yang pada suatu masa kelak tetap akan dikalahkan. (11)

Sebelum mereka itu, kaum Nabi Nuh, dan Aad (kaum Nabi Hud), serta Firaun yang mempunyai kerajaan yang kuat, telah juga mendustakan Rasul masing-masing. (12)

Dan juga Thamud (kaum Nabi Soleh), dan kaum Nabi Lut, serta penduduk Aikah; merekalah kumpulan-kumpulan (yang menentang kebenaran). (13)

Tidak ada satupun dari kaum-kaum yang tersebut, melainkan telah mendustakan Rasul-rasul; maka berhaklah mereka ditimpa azab. (14)

Dan orang-orang ini (yang menentang Nabi Muhammad), tidak menunggu melainkan satu jeritan suara yang tidak akan berulang lagi. (15)

Dan mereka pula

berkata (secara mengejek-ejek): " Wahai Tuhan kami! Segerakanlah azab yang ditetapkan untuk kami, sebelum datangnya hari hitungan amal (yang dikatakan oleh Muhammad itu)". (16)

Bersabarlah (wahai Muhammad) terhadap apa sahaja yang mereka katakan, dan ingatlah akan hamba Kami Nabi Daud, yang mempunyai kekuatan (dalam pegangan ugamanya); sesungguhnya ia adalah sentiasa rujuk kembali (kepada Kami dengan bersabar mematuhi perintah Kami). (17)

Sesungguhnya Kami telah mudahkan gunung-ganang turut bertasbih memuji Kami bersama-sama dengannya; pada waktu petang dan ketika terbit matahari. (18)

Dan (Kami mudahkan juga) unggas turut berhimpun (untuk bertasbih memuji Kami bersama-sama dengannya); tiap-tiap satunya mengulangi tasbih masing-masing menurutnya. (19)

Dan Kami kuatkan kerajaannya, serta Kami kurniakan kepadanya hikmah kebijaksanaan dan kepitahan berkata-kata (dalam menjalankan hukum dan menjatuhkan hukuman). (20)

Dan sudahkah sampai kepadamu (wahai Muhammad) berita (perbicaraan dua) orang yang berselisihan? Ketika mereka memanjat tembok tempat ibadat; (21)

Iaitu ketika mereka masuk kepada Nabi Daud, lalu ia terkejut melihat mereka; mereka berkata kepadanya: " Janganlah takut, (kami ini) adalah dua orang yang berselisihan, salah seorang dari kami telah berlaku zalim kepada yang lain; oleh itu hukumkanlah di antara kami dengan adil, dan janganlah melampaui (batas keadilan), serta pimpinlah kami ke jalan yang lurus. (22)

" Sebenarnya orang ini ialah (seorang sahabat sebagai) saudaraku; ia mempunyai sembilan puluh sembilan ekor kambing betina dan aku mempunyai seekor sahaja; dalam pada itu ia (mendesakku dengan) berkata: Serahkanlah yang seekor itu kepadaku , dan dia telah mengalahkan daku dalam merundingkan perkara itu". (23)

Nabi Daud berkata: " Sesungguhnya ia telah berlaku zalim kepadamu dengan meminta kambingmu itu (sebagai tambahan)

kepada kambing-kambingnya; dan sesungguhnya kebanyakan dari orang-orang yang bergaul dan berhubungan (dalam berbagai-bagai lapangan hidup), setengahnya berlaku zalim kepada setengahnya yang lain, kecuali orang-orang yang beriman dan beramal soleh; sedang mereka amatlah sedikit!" Dan Nabi Daud (setelah berfikir sejurus), mengetahui sebenarnya Kami telah mengujinya (dengan peristiwa itu), lalu ia memohon ampun kepada Tuhannya sambil merebahkan dirinya sujud, serta ia rujuk kembali (bertaubat). (24)

Maka Kami ampunkan kesalahannya itu; dan sesungguhnya ia mempunyai kedudukan yang dekat di sisi Kami serta tempat kembali yang sebaik-baiknya (pada hari akhirat kelak). (25)

Wahai Daud, sesungguhnya Kami telah menjadikanmu khalifah di bumi, maka jalankanlah hukum di antara manusia dengan (hukum syariat) yang benar (yang diwahyukan kepadamu); dan janganlah engkau menurut hawa nafsu, kerana yang demikian itu akan menyesatkanmu dari jalan Allah. Sesungguhnya orang-orang yang sesat dari jalan Allah, akan beroleh azab yang berat pada hari hitungan amal, disebabkan mereka melupakan (jalan Allah) itu. (26)

Dan tiadalah Kami menciptakan langit dan bumi serta segala yang ada di antara keduanya sebagai ciptaan yang tidak mengandungi hikmah dan keadilan; yang demikian adalah sangkaan orang-orang yang kafir! Maka kecelakaanlah bagi orang-orang yang kafir itu dari azab neraka. (27)

Patutkah Kami jadikan orang-orang yang beriman dan beramal soleh itu sama seperti orang-orang yang melakukan kerosakan di muka bumi? Atau patutkah Kami jadikan orang-orang yang bertaqwa sama seperti orang-orang yang berdosa? (28)

(Al-Quran ini) sebuah Kitab yang Kami turunkan kepadamu (dan umatmu wahai Muhammad), -Kitab yang banyak faedah-faedah dan manfaatnya, untuk mereka memahami dengan teliti kandungan ayat-ayatnya, dan untuk orang-orang yang berakal sempurna beringat mengambil iktibar.

(29)

Dan Kami telah kurniakan kepada Nabi Daud (seorang anak bernama) Sulaiman ia adalah sebaik-baik hamba (yang kuat beribadat), lagi sentiasa rujuk kembali (bertaubat). (30)

(Ingatkanlah peristiwa) ketika Nabi Sulaiman ditunjukkan kepadanya pada suatu petang, satu kumpulan kuda yang terpuji keadaannya semasa berdiri, lagi yang tangkas semasa berlari. (31)

(Kerana lekanya dengan pertunjukan itu) maka Nabi Sulaiman berkata: " Sesungguhnya aku telah mengutamakan kesukaanku kepada (kuda pembawa) kebaikan lebih daripada mengingati (ibadatku kepada) Tuhanku, sehingga (matahari) melindungi dirinya dengan tirai malam". (32)

(Kemudian Nabi Sulaiman berkata kepada orang-orangnya): " Bawa balik kuda itu kepadaku"; maka ia pun tampil menyapu betis dan leher kuda itu (seekor demi seekor). (33)

Dan demi sesungguhnya! Kami telah menguji Nabi Sulaiman (dengan satu kejadian), dan Kami letakkan di atas takhta kebesarannya satu jasad (yang tidak cukup sifatnya) kemudian ia kembali (merayu kepada Kami): - (34)

Katanya: " Wahai Tuhanku! Ampunkanlah kesilapanku, dan kurniakanlah kepadaku sebuah kerajaan (yang tidak ada taranya dan) yang tidak akan ada pada sesiapapun kemudian daripadaku; sesungguhnya Engkaulah yang sentiasa Melimpah kurniaNya ". (35)

Maka (Kami kabulkan permohonannya lalu) Kami mudahkan baginya menggunakan angin yang bertiup perlahan-lahan menurut kemahuannya, ke arah mana sahaja yang hendaK ditujunya; (36)

Dan (Kami mudahkan baginya memerintah) Jin Syaitan; (ia memerintah) golongan-golongan yang pandai mendirikan bangunan, dan yang menjadi penyelam (bagi menjalankan kerja masing-masing). (37)

Dan Jin-jin Syaitan yang lain dipasung dalam rantai-rantai belenggu. (38)

(Serta Kami katakan kepadanya): " Inilah pemberian Kami (kepadamu), maka berikanlah (kepada sesiapa yang engkau suka), atau tahankanlah pemberian itu; (terserahlah kepadamu) dengan tidak ada sebarang hitungan

(untuk menyalahkanmu) ". (39)

Dan sesungguhnya ia mempunyai kedudukan yang dekat lagi mulia di sisi Kami, serta tempat kembali yang sebaik-baiknya (pada hari akhirat kelak). (40)

Dan (ingatkanlah peristiwa) hamba Kami: Nabi Ayub ketika ia berdoa merayu kepada Tuhannya dengan berkata: " Sesungguhnya aku diganggu oleh Syaitan dengan (hasutannya semasa aku ditimpa) kesusahan dan azab seksa (penyakit)". (41)

(Maka Kami kabulkan permohonannya serta Kami perintahkan kepadanya): " Hentakkanlah (bumi) dengan kakimu " (setelah ia melakukannya maka terpancarlah air, lalu Kami berfirman kepadanya): " Ini ialah air sejuk untuk mandi dan untuk minum (bagi menyembuhkan penyakitmu zahir dan batin) ". (42)

Dan Kami kurniakan (lagi) kepadanya - keluarganya, dengan sekali ganda ramainya, sebagai satu rahmat dari Kami dan sebagai satu peringatan bagi orang-orang yang berakal sempurna (supaya mereka juga bersikap sabar semasa ditimpa malang). (43)

Dan (Kami perintahkan lagi kepadanya): " Ambilah dengan tanganmu seikat jerami kemudian pukulah (isterimu) dengannya; dan janganlah engkau merosakkan sumpahmu itu ". Sesungguhnya Kami mendapati Nabi Ayub itu seorang yang sabar; ia adalah sebaik-baik hamba; sesungguhnya ia sentiasa rujuk kembali (kepada Kami dengan ibadatnya). (44)

Dan (ingatkanlah peristiwa) hamba-hamba Kami: Nabi Ibrahim dan Nabi Ishak serta Nabi Yaakub, yang mempunyai kekuatan (melaksanakan taat setianya) dan pandangan yang mendalam (memahami ugamanya). (45)

Sesungguhnya Kami telah jadikan mereka suci bersih dengan sebab satu sifat mereka yang murni, iaitu sifat sentiasa memperingati negeri akhirat. (46)

Dan sesungguhnya mereka di sisi Kami adalah dari orang-orang pilihan yang sebaik-baiknya. (47)

Dan (ingatkanlah peristiwa) Nabi lsmail, dan Nabi Alyasak, serta Nabi Zulkifli; dan mereka masing-masing adalah dari

orang-orang yang sebaik-baiknya. (48)

(Segala sifat-sifat yang mulia) ini, adalah menjadi sebutan penghormatan (bagi mereka). Dan sesungguhnya bagi orang-orang yang bertaqwa, disediakan tempat kembali yang sebaik-baiknya (pada hari akhirat kelak), - (49)

Iaitu beberapa buah Syurga tempat penginapan yang kekal, yang terbuka pintu-pintunya untuk mereka; (50)

(Mereka akan bersukaria) dalam Syurga itu sambil berbaring (di atas pelamin); mereka meminta di situ buah-buahan dan minuman yang berbagai jenisnya dan rasa kelazatannya. (51)

Dan di sisi mereka pula bidadari-bidadari yang pandangannya tertumpu (kepada mereka semata-mata), lagi yang sebaya umurnya. (52)

Inilah dia balasan yang dijanjikan kepada kamu setelah selesai hitungan amal! (53)

Sesungguhnya ini ialah pemberian Kami kepada kamu, pemberian yang tidak akan habis-habis; - (54)

Nikmat-nikmat ini (adalah untuk orang-orang yang bertaqwa). Dan Bahawa sesungguhnya bagi orang-orang yang zalim (dengan kekufuran atau kederhakaannya) seburuk-buruk tempat kembali, - (55)

Iaitu neraka Jahannam yang mereka akan menderita bakarannya; maka seburuk-buruk tempat menetap ialah neraka Jahannam; (56)

Ini sejenis azab seksa, maka hendaklah mereka merasainya, air panas yang menggelegak dan air danur yang mengalir (untuk minuman mereka); (57)

Dan azab seksa yang lain, yang serupa buruknya dan dahsyatnya adalah berbagai jenis lagi. (58)

(Penjaga neraka berkata kepada ketua-ketua golongan kafir dan penderhaka itu): " Ini ialah serombongan (orang-orang kamu) yang masuk berasak-asak bersama-sama kamu ". (Ketua-ketua itu berkata): " Mereka tidak perlu dialu-alukan, kerana sesungguhnya mereka pun akan menderita bakaran neraka ". (59)

pengikut-pengikut mereka menjawab: " Bahkan kamulah yang tidak perlu dialu-alukan, kerana kamulah yang membawa azab sengsara ini kepada kami, maka amatlah buruknya neraka ini sebagai tempat

penetapan ". (60)

Mereka berkata lagi: " Wahai Tuhan kami! Sesiapa yang membawa azab ini kepada kami, maka tambahilah dia azab seksa berlipat ganda di dalam neraka ". (61)

Dan penduduk neraka itu tetap akan bertanya sesama sendiri: " Mengapa kita tidak melihat orang-orang yang dahulu kita kirakan mereka sebagai orang-orang jahat (lagi hina)? (62)

" Adakah kita sahaja jadikan mereka ejek-ejekan (sedang mereka orang-orang yang benar)? Atau mata kita tidak dapat melihat mereka? (63)

Sesungguhnya (segala yang diterangkan) itu adalah benar iaitu perbalahan dan cercaan penduduk neraka sesama sendiri. (64)

Katakanlah (wahai Muhammad): " Sesungguhnya aku hanyalah seorang Rasul pemberi amaran, dan tidak ada sama sekali tuhan yang sebenar melainkan Allah Yang Maha Esa, lagi Yang kekuasaanNya mengatasi segala-galanya, - (65)

" Tuhan (yang mencipta serta mentadbirkan) langit dan bumi dan segala yang ada di antara keduanya; Yang Maha Kuasa, lagi Yang sentiasa Mengampuni (dosa hamba-hambaNya)". (66)

Katakanlah lagi: " Apa yang aku terangkan itu (tentang keesaan Allah dan kebenaran kerasulanku) adalah berita penting yang amat besar (faedahnya). (67)

" Yang kamu terus mengingkarinya. (68)

" Tiadalah bagiku sebarang pengetahuan tentang penduduk alam yang tinggi (malaikat), semasa mereka bersoal jawab (mengenai Nabi Adam-kalaulah tidak diwahyukan kepadaku). (69)

" Tiadalah diwahyukan kepadaku melainkan kerana sesungguhnya aku seorang Rasul pemberi amaran yang jelas nyata (bukan seorang pembohong, atau ahli sihir, atau gila) ". (70)

(Ingatkanlah peristiwa) ketika Tuhanmu berfirman kepada malaikat: " Sesungguhnya Aku hendak menciptakan manusia - Adam dari tanah; (71)

" Kemudian apabila Aku sempurnakan kejadiannya, serta Aku tiupkan padanya roh dari (ciptaan) Ku,

maka hendaklah kamu sujud kepadanya ". (72)

(Setelah selesai kejadian Adam) maka sujudlah sekalian malaikat, semuanya sekali, - (73)

Melainkan Iblis; ia berlaku sombong takbur (mengingkarinya) serta menjadilah ia dari golongan yang kafir. (74)

Allah berfirman: " Hai lblis! Apa yang menghalangmu daripada turut sujud kepada (Adam) yang Aku telah ciptakan dengan kekuasaanKu? Adakah engkau berlaku sombong takbur, ataupun engkau dari golongan yang tertinggi? " (75)

Iblis menjawab: " Aku lebih baik daripadanya; Engkau (wahai Tuhanku) ciptakan daku dari api, sedang dia Engkau ciptakan dari tanah ". (76)

Allah berfirman: " Kalau demikian, keluarlah engkau daripadanya, kerana sesungguhnya engkau adalah makhluk yang diusir. (77)

" Dan sesungguhnya engkau ditimpa laknatku terus menerus hingga ke hari kiamat!" (78)

Iblis berkata: " Wahai Tuhanku! Jika demikian, berilah tempoh kepadaku hingga ke hari mereka dibangkitkan (hari kiamat) ". (79)

Allah berfirman: " Dengan permohonanmu itu, maka sesungguhnya engkau dari golongan yang diberi tempoh - (80)

" Hingga ke hari masa yang termaklum ". (81)

Iblis berkata: " Demi kekuasaanmu (wahai Tuhanku), aku akan menyesatkan mereka semuanya, - (82)

" Kecuali hamba-hambaMu di antara zuriat-zuriat Adam itu yang dibersihkan dari sebarang kederhakaan dan penyelewengan ". (83)

Allah berfirman: " Maka Akulah Tuhan Yang Sebenar-benarnya, dan hanya perkara yang benar Aku firmankan - (84)

" Demi sesungguhnya! Aku akan memenuhi neraka Jahannam dengan jenismu dan dengan orang-orang yang menurutmu di antara zuriat-zuriat Adam (yang derhaka) semuanya ". (85)

Katakanlah (wahai Muhammad): " Aku tidak meminta kepada kamu sebarang bayaran kerana menyampaikan ajaran Al-Quran ini, dan bukanlah aku dari orang-orang yang

mengada-ngada ". (86)

Al-Quran tidak lain hanyalah peringatan bagi penduduk seluruh alam. (87)

Dan demi sesungguhnya, kamu akan mengetahui kabenaran perkara-perkara yang diterangkannya, tidak lama lagi. (88)

Daudi, mwenye nguvu, kwa hakika yeye alikuwa mwelekevu sana.

18. Hakika sisi tuliitiisha milima pamoja naye, ikitukuza jioni na asubuhi.

19. Na (pia) ndege waliokusanywa, wote walikuwa wanyenyekevu kwake.

20. Na tukautia nguvu ufalme wake na tukampa hekima na (akili ya) kukata hukumu.

21. Na je, imekufikia khabari ya wagombanao walipopindukia (ukutani kuingia) chumbani?

22. Walipomwingilia Daudi na akawaogopa, wakasema: Usiogope (sisi ni) wagombanao wawili, mmoja wetu amemdhulumu mwenzie basi tuhukumu baina yetu kwa haki wala usipendelee, na utuongoze kwenye njia iliyo sawa.

23. Hakika huyu ni ndugu yangu, anao kondoo majike tisini na tisa, nami nina kondoo mmoja tu, lakini anasema: Nipe huyo, na amenishinda katika maneno.

24. Akasema: Kweli amekudhulumu kwa kukuomba kondoo wako kuongeza katika kondoo zake, na bila shaka washirika wengi hurukiana wao kwa wao, isipokuwa wale walioamini na kutenda mema, nao hao ni wachache, Na Daudi akaona kuwa tumemjaribu, akaomba msamaha kwa Mola wake na akaanguka kunyenyekea na akaelekea.

25. Na tukamsamehe hayo, na kwa hakika alikuwa mbele yetu mwenye cheo cha kukaribiana na mahala pazuri.

26. Ewe Daudi! hakika tumekujaalia kuwa khalifa ardhini, basi uwahukumu watu kwa haki wala usifuate matamanio yakakupoteza katika njia ya Mwenyeezi Mungu wao watapata adhabu kali kwa sababu waliisahau siku ya Hesabu.

27. Na hatukuziumba mbingu na ardhi na vilivyomo kati yake bure, hiyo ndio dhana ya wale waliokufuru, basi ni msiba wa Moto kwa wale waliokufuru.

28. Je, tuwajaalie wale walioamini na kutenda mema kuwa sawa na wafanyao uharibifu ardhini? Au tuwajaalie wacha Mungu kuwa sawa na waovu?

29. (Hiki) Kitabu tumekiteremsha kwako

chenye baraka ili wapate kuzifikiri Aya zake, na wenye akili wawaidhike.

30. Na tukampa Daudi (mtoto) Suleiman, aliyekuwa mtu mwema, bila shaka alikuwa mnyenyekevu mno.

31. (Kumbukeni) alipopelekewa jioni farasi walio kimya wasimamapo, wepesi wakimbiapo.

32. Basi akasema: Navipenda vitu vizuri kwa kumkumbuka Mola wangu, kisha wakafichikana nyuma ya pazia.

33. Warudisheni kwangu, na akaanza kuwapangusa miguu (yao) na shingo (zao).

34. Na hakika tulimjaribu Suleiman na tukauweka mwili juu ya kiti chake, kisha akarejea.

35. Akasema: Molawangu! nisamehe na unipe ufalme, asiupate yeyote baada yangu, bila shaka wewe ndiye Mpaji.

36. Basi tukamtiishia upepo ukaenda pole pole kwa amri yake anakotaka kufika.

37. Na mashetani (pia tukamtiishia) kila ajengaye na azamiaye.

38. Na wengine wafungwao minyororoni.

39. Hiki ndicho kipawa chetu bila ya hesabu, basi fanya ihsani au zuia.

40. Na kwa hakika alikuwa mbele yetu mwenye cheo cha kukaribiana na mahala pazuri.

41. Na mkumbuke mja wetu Ayubu, alipo mwita Mola wake: Kwa hakika shetani amenifikishia udhia na taabu.

42. Kaza mwendo, hapa mahala baridi pakuogea na kinywaji.

43. Na tukampa watu wake na wengine kama wao pamoja nao, kwa rehema itokayo kwetu na mawaidha kwa watu wenye akili.

44. Na shika kicha cha vijiti mkononi mwako, kisha mpige nacho (mkeo) wala usivunje kiapo bila shaka tulimkuta ni mwenye subira, mja mwema, kwa hakika alikuwa mnyenyekevu sana.

45. Na wakumbuke waja wetu, Ibrahimu na Isihaka na Yaakub waliokuwa wenye nguvu na busara.

46. Hakika sisi tuliwachagua kwa lile jambo zuri la kuikumbuka Akhera.

47. Nao bila shaka walikuwa mbele yetu miongoni mwa watu

bora waliochaguliwa.

48. Na mkumbuke Ismaili na Ilyasa na Dhulkifli, na hao wote walikuwa miongoni mwa watu bora.

49. Huu ni ukumbusho! na kwa hakika wamchao Mwenyeezi Mungu mahala pao pa kurudia patakuwa pazuri.

50. Bustani za kukaa milele zilizofunguliwa milango kwa ajili yao.

51. Humo wataomba matunda mengi na kinywaji.

52. Na pamoja nao (watakuwapo) Huurul a'yn (wanawake wa Peponi) watulizao macho.

53. Haya ndiyo mliyoahidiwa kwa siku ya Hesabu.

54. Hakika hii ndiyo riziki yetu isiyomalizika.

55. Hivi ndivyo na kwa hakika wale warukao mipaka, pa kurudia pao patakuwa pabaya.

56. Jahannam, wataiingia, nacho ni kitanda kibaya.

57. Hivi ndivyo, basi waonje maji ya moto na usaha.

58. Na (adhabu) nyingine za namna hii nyingi.

59. Hili ndilo jeshi litakaloingia pamoja nanyi, hawatapata makaribisho, hakika wao wataingia Motoni.

60. Watasema: Lakini nynyi nanyi hamna makaribisho! Nyinyi ndio mliotutangulizia hii, tena kao baya.

61. Watasema: Mola wetu! aliyetutangulizia haya basi mzidishie adhabu mara mbili Motoni.

62. Nawaseme: Imekuwaje, hatuwaoni watu tuliokuwa tukiwahesabu katika waovu.

63. Je, tuliwafanyia mzaha au macho yamewakosa?

64. Bila shaka hayo, kukhasimiana watu wa Motoni ni kweli.

65. Sema: Hakika mimi ni Muonyaji tu, na hakuna aabudiwaye isipokuwa Mwenyeezi Mungu tu, Mmoja Mwenye nguvu.

66. Mola wa mbingu na ardhi na vilivyomo kati yake, Mwenye nguvu, Mwenye kusamehe.

67. Sema: Hii ni khabari kubwa.

68. Mnajiepusha nayo.

69. Sikuwa na elimu ya mkutano wa wakuu waliotukuka walipokuwa wakishindana.

70. Haifunuliwi kwangu isipokuwa kwamba mimi ni muonyaji tu aliye dhahiri.

71. (Kumbuka) Mola wako alipowaambia Malaika: Hakika mimi nitaumba mtu katika

udongo.

72. Na nitakapomkamilisha na kumpulizia roho yangu, basi mwangukieni kwa kutii.

73. Basi Malaika wakatii wote pamoja.

74. Isipokuwa Iblis alijivuna na akawa katika makafiri.

75. Akasema: Ewe Iblis, ni nini kimekuzuia kumtii yule niliyemuumba kwa mikono yangu? Je, umetakabari au umekuwa miongoni mwa wakubwa?

76. Akasema: Mimi ni bora kuliko yeye. Umeniumba kwa moto naye umemuumba kwa udongo.

77. Akasema: Basi toka humo, hakika wewe ndiye mwenye kufukuzwa.

78. Na hakika laana yangu itakuwa juu yako mpaka siku ya Malipo.

79. Akasema: Mola wangu! nipe nafasi mpaka siku watakayofufuliwa.

80. Akasema: Haya, hakika umekuwa miongoni mwa waliopewa nafasi.

81. Mpaka wakati wa siku maalumu.

82. Akasema: kwa haki ya utukufu wako, bila shaka nitawapoteza wote.

83. Isipokuwa waja wako miongoni mwao waliosafishwa.

84. Akasema: Ni haki, na ndiyo haki nisemayo.

85.Lazima nitaijaza Jahannam wewe na kwa wale wote wenye kukufuata miongoni mwao.

86. Sema: Sikuombeni malipo juu ya hayo wala mimi si katika wale wanaojilazimisha.

87. Huu siyo ila ni ukumbusho kwa walimwengu.

88. Na lazima mtajua khabari zake baadaye kidogo.

خدا كرده اين چيزى سخت عجيب است (5).

و اشراف و بزرگانشان به راه افتادند و گفتند برويد و با خدايانتان بسازيد كه اين خود روشى است مطلوب (6).

چنين چيزى از ديگر ملتها نشنيده ايم و اين به جز دروغ نمى تواند باشد (7).

چگونه از بين ما قرآن به او نازل شود؟ اينها همه بهانه است بلكه اينان از تذكار من به شك اندرند چون هنوز عذاب را نچشيده اند (8).

مگر خزانه هاى رحمت پروردگار مقتدر و بخشنده نزد آنهاست؟ (9).

و يا ملك آسمانها و زمين و آنچه بينشان هست از ايشان است تا به هر سبب كه مى توانند بالا روند (10).

اين سپاه نالايق اينجا نيز چون دسته هاى ديگر شكست پذير است (11).

پيش از آنها نيز قوم نوح و عاد و فرعون صاحب قدرت (پيامبران ما را) تكذيب كردند (12).

و قوم ثمود و قوم لوط و اهل ايكه كه آنها دسته ها بودند (13).

همگى پيغمبران را تكذيب كردند و مجازات من بر آنها محقق گشت (14).

اينان نيز جز يك صيحه را كه بازگشت ندارد انتظار نمى برند (15).

گويند پروردگارا پيش از رسيدن روز رستاخيز سهم ما را بياور (16).

بيان آيات [محتواى كلى سوره مباركه" ص"]

در اين سوره گفتار پيرامون رسول خدا (ص) دور مى زند و اينكه آن جناب با ذكرى از ناحيه خدا كه بر او نازل شده مردم را انذار مى كند و به سوى توحيد و اخلاص در بندگى خداى تعالى دعوت مى كند.

و لذا مطلب را از اينجا شروع مى كند كه كفار به عزت خيالى خود مى بالند و به همين جهت دست از دشمنى با تو برنداشته از پيروى و ايمان به تو استكبار مى ورزند، و مردم را هم از اينكه

به تو ايمان بياورند جلوگيرى كرده، به اين منظور سخنانى باطل مى گويند، و ______________________________________________________ صفحه ى 276

آن گاه آن سخنان را در فصلى جداگانه رد مى كند.

و پس از آن رسول گرامى خود را امر به صبر نموده و سرگذشت بندگان" اواب" خود را در يك فصل به يادش مى آورد، و آن گاه عاقبت كار مردم با تقوى و سرانجام طاغيان را در فصلى خاطرنشان نموده. سپس آن جناب را دستور مى دهد به اينكه ماموريت خود را در انذار انجام دهد و مردم را به سوى توحيد دعوت كند. و نيز در فصلى ديگر مى فرمايد: كه خدا از همان روز نخست كه به ملائكه امر كرد تا براى آدم سجده كنند و شيطان امتناع كرد، اين قضاى حتمى را راند كه سرانجام پيروان شيطان و خود او به آتش منتهى شود. و اين سوره به شهادت سياق آياتش در مكه نازل شده.

[توضيح معناى آيه:" وَ الْقُرْآنِ ذِي الذِّكْرِ بَلِ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي عِزَّةٍ وَ شِقاقٍ"]

" ص وَ الْقُرْآنِ ذِي الذِّكْرِ بَلِ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي عِزَّةٍ وَ شِقاقٍ" مراد از" ذكر" ذكر خداى تعالى و يادآورى اوست به توحيدش و به معارف حقى كه از توحيد او سرچشمه مى گيرد، مانند: معاد، نبوت و غير آن دو. و كلمه" عزة" به معناى امتناع و زير بار نرفتن است. و كلمه" شقاق" به معناى مخالفت است.

در مجمع البيان آمده كه: اصل كلمه" شقاق" به اين معنا بوده كه هر يك از دو طايفه مخالف هم به طرفى بروند، و از همين باب است كه مى گويند: فلانى شق عصا كرد، يعنى مخالفت نمود" «1».

و از سياق برمى آيد كه جمله" وَ الْقُرْآنِ

ذِي الذِّكْرِ" سوگند باشد، مانند سوگندى كه در" يس وَ الْقُرْآنِ الْحَكِيمِ" و در" ق وَ الْقُرْآنِ الْمَجِيدِ" و در" ن وَ الْقَلَمِ" است، نه اينكه عطف بر ما قبل باشد.

چيزى كه هست بايد در جستجوى" مقسم عليه" آن باشيم، يعنى ببينيم براى چه مطلبى سوگند ياد كرده؟ آنچه از اعراضى كه در جمله" بَلِ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي عِزَّةٍ وَ شِقاقٍ" است، برمى آيد اين است كه: آن مطلب امرى است كه مشركين از قبول آن خوددارى مى كرده اند و عزت و شقاق به خرج مى داده اند، و ملتهاى بى شمارى به خاطر امتناع از پذيرفتن آن هلاك گشته اند.

از سوى ديگر از اينكه بعد از اين سوگند و هلاكت ملتها، به منذر بودن رسول خدا (ص) و نقل سخنانى كه كفار عليه او گفتند، و دستوراتى كه سران كفار در مقابل انذار آن جناب به كفار داده اند مى پردازد، برمى آيد آن مطلبى كه به خاطر اثبات آن،

_______________

(1) تفسير مجمع البيان، ج 8، ص 464، و ص 465. ______________________________________________________ صفحه ى 277

سوگند خورده، چيزى نظير" إِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ" بوده است، چون علاوه بر قرائنى كه گفتيم، در اين سوره مكرر متعرض انذار آن جناب شده است.

مفسرين، هم در باره اعراب و هم در باره معناى آيه" ص وَ الْقُرْآنِ ذِي الذِّكْرِ" وجوه بسيار آورده اند كه بيشتر آنها بى معنا است و ما از ايراد آن خوددارى كرديم، چون فايده اى نداشت.

و معناى آيه مورد بحث- و خدا داناتر است- اين است كه: من به قرآن كه متضمن ذكر و يادآورى است سوگند مى خورم كه تو به طور قطع و يقين از انذاركنندگانى، بلكه آنهايى كه كافر شدند، از قبول اين معنا و پيروى تو

امتناع ورزيدند و مخالفت كردند.

" كَمْ أَهْلَكْنا مِنْ قَبْلِهِمْ مِنْ قَرْنٍ فَنادَوْا وَ لاتَ حِينَ مَناصٍ" كلمه" قرن" به معناى مردمى است كه در يك عصر زندگى مى كنند. و كلمه" مناص" مصدر" ناص- ينوص" است كه بنا به گفته صاحب مجمع البيان «1» اگر با" نون" خوانده شود معناى تاخر را مى دهد و اگر با" باء" خوانده شود معناى تقدم را مى دهد. بعضى «2» هم آن را به معناى فرار دانسته اند.

و معناى آيه چنين است كه: ما قبل از اين كفار، چه بسيار قرنها و امت ها را كه به كيفر تكذيب پيامبران منذر هلاك كرديم، و در هنگام نزول عذاب ديگر مجال فرار برايشان نماند و گفتن واويلا به دردشان نخورد و هر چه فرياد زدند:" يا وَيْلَنا إِنَّا كُنَّا ظالِمِينَ" سودى به حالشان نبخشيد و هر چه به خداى سبحان استغاثه كردند، فايده اى نديدند، چون هنگام، هنگام تاخر عذاب و مؤاخذه نبود و يا هنگام فرار نبود.

" وَ عَجِبُوا أَنْ جاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ وَ قالَ الْكافِرُونَ هذا ساحِرٌ كَذَّابٌ" يعنى تعجب كردند از آمدن منذرى از جنس خودشان، يعنى از جنس بشر، چون مسلك وثنيت منكر رسالت بشر است.

كفار در اينكه گفته اند:" هذا ساحِرٌ كَذَّابٌ" اشاره كرده اند به رسول خدا (ص) و او را متهم به سحر كرده اند، چون از آوردن مثل آنچه كه آن جناب آورد يعنى قرآن عاجز شدند. و نيز آن جناب را متهم كردند به دروغ، و گمان كردند كه وى به دروغ، قرآن و معارف حقيقى آن را به خدا نسبت مى دهد.

_______________

(1) تفسير مجمع البيان، ج 8، ص 464.

(2) تفسير قرطبى، ج 15، ص 146. ______________________________________________________ صفحه ى 278

" أَ

جَعَلَ الْآلِهَةَ إِلهاً واحِداً إِنَّ هذا لَشَيْ ءٌ عُجابٌ" كلمه" عجاب" بدون تشديد جيم، اسم مبالغه است، و با تشديد جيم مبالغه بيشترى را مى رساند، و معنايش" بسيار عجيب" است.

و اين جمله تتمه كلام كفار است و استفهام در آن استفهام تعجب است، يعنى شنونده را به تعجب واداشتن. و كلمه" جعل" به معناى گرداندن و قرار دادن است، و- به طورى كه گفته اند «1»- تصيير به حسب قول و اعتقاد و ادعا است، نه به حسب واقع، هم چنان كه در آيه" وَ جَعَلُوا الْمَلائِكَةَ الَّذِينَ هُمْ عِبادُ الرَّحْمنِ إِناثاً" «2» مؤنث قرار دادن ملائكه به حسب ادعا و اعتقاد است، نه اينكه راستى جنس ملك را تغيير داده باشند.

پس در آيه مورد بحث معناى اينكه گفتند: آيا محمد (ص) خدايان را يك خدا كرده؟ اين است كه: آيا الوهيت آلهه را باطل كرده و آن را منحصر در يك خدا كرده كه مى گويد" لا اله الا اللَّه"؟

[بيان سخنان اشراف و بزرگان كفار در رد دعوت پيامبر اكرم (صلّى الله عليه وآله) و سفارش به ادامه پرستش آلهه

" وَ انْطَلَقَ الْمَلَأُ مِنْهُمْ أَنِ امْشُوا وَ اصْبِرُوا عَلى آلِهَتِكُمْ إِنَّ هذا لَشَيْ ءٌ يُرادُ" اينكه انطلاق را به بزرگان و اشراف قوم نسبت داده و نيز كلام حكايت شده را از همان اشراف حكايت كرده، اشاره به اين معنا دارد كه اشراف قريش نزد رسول خدا (ص) جمع شدند و در باره حل مشكلى كه آن جناب با دعوت خود به سوى توحيد و ترك آلهه پيش آورده بود با آن جناب گفتگو كردند، تا به نوعى آن جناب را متمايل نمايند، و آن جناب حاضر

نشده اند به هيچ يك از سخنان آنان تن در دهند، در نتيجه اشراف به راه افتاده و به يكديگر و يا به پيروان خود گفته اند: برويد و در پايدارى و حمايت از خدايان خود پايمردى و شكيبايى به خرج دهيد. اين مطلبى را كه ما از لحن آيه استفاده كرديم مورد تاييد رواياتى است كه: در شان نزول آيه وارد شده، و ان شاء اللَّه به زودى در بحث روايتى خواهد آمد.

در جمله" أَنِ امْشُوا وَ اصْبِرُوا عَلى آلِهَتِكُمْ" كلمه" گفتند" در تقدير است و تقدير آن چنين است" اشراف قوم به راه افتادند، در حالى كه مى گفتند: برويد و بر حمايت از خدايان پايمردى كنيد و پرستش آنها را ترك مكنيد، هر چند كه محمد (ص) اين عمل را نكوهش كند". و از ظاهر سياق برمى آيد كه اين كلام را به يكديگر گفته باشند،

_______________

(1) روح المعانى، ج 23، ص 166.

(2) ملائكه را كه بندگان رحمانند مؤنث قرار دادند. سوره زخرف، آيه 19. ______________________________________________________ صفحه ى 279

احتمال هم دارد- همان طور كه قبلا معنا كرديم- اشراف به عامه مردم گفته باشند.

" إِنَّ هذا لَشَيْ ءٌ يُرادُ"- ظاهر اين جمله اين است كه: مى خواهد به غرض و لازمه دعوت رسول خدا (ص) اشاره كند، البته غرض و لازمه اى كه مشركين از دعوت آن جناب فهميده اند، و آن اين است كه: آن جناب منظورش از دعوت به توحيد، رياست و حكومت بر مردم است و دعوت خود را وسيله نيل به اين هدف قرار داده، و اين معنا نظير كلامى است كه بزرگان قوم نوح به عامه مردم آن روز گفتند، و قرآن كريم آن را حكايت نموده، مى فرمايد:"

ما هذا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُرِيدُ أَنْ يَتَفَضَّلَ عَلَيْكُمْ" «1».

بعضى «2» از مفسرين گفته اند معناى آيه اين است كه:" اين اصرارى كه ما مشاهده مى كنيم از محمد (ص) و اين تصلب و سرسختى كه بر دعوت خود مى ورزد امر عظيمى است كه او در نظر گرفته".

و بعضى «3» ديگر گفته اند:" معنايش اين است كه: اين امر يكى از بلاهاى روزگار است كه متوجه ما شده و هيچ حيله و چاره اى نيست، جز اينكه برويد و در پرستش خدايان خود پايمردى و شكيبايى كنيد".

بعضى «4» ديگر گفته اند: معنايش اين است كه:" صبر، خلقى است پسنديده كه عقلاى عالم از ما انتظار دارند در چنين شرايطى از خود نشان دهيم" معناى ديگرى هم براى آيه كرده اند كه هيچ يك از آنها با سياق آيه سازگارى ندارد.

" ما سَمِعْنا بِهذا فِي الْمِلَّةِ الْآخِرَةِ إِنْ هذا إِلَّا اخْتِلاقٌ" منظورشان از" ملت آخرت" مذهبى است كه ساير ملل و امت هاى معاصر و يا قريب به عصر آن روز عرب به آن مذهب متدين بودند، در مقابل مذهب هاى اولى كه امم گذشته متدين به آن بوده اند، گويا خواسته اند بگويند: اين دينى نيست كه تمام اهل دنيا آن را به عنوان آخرين دين بپذيرند، بلكه از همان افسانه هاى قديمى است.

بعضى «5» از مفسرين گفته اند:" مراد از" ملت آخرت" مسيحيت است، چون دين مسيح در آن روز آخرين دين آسمانى بود، كه آن نيز دعوت به توحيد نمى كرد، چون مسيحيت به سه خدا قائل بود. پس درست است كه مشركين بگويند دعوت به توحيد را حتى از آخرين _______________

(1) اين مرد جز بشرى مانند شما نيست، او مى خواهد به اين وسيله بر شما

برترى داشته باشد. سوره مؤمنون، آيه 24.

(2) تفسير روح المعانى، ج 23، ص 167.

(3 و 4) تفسير روح المعانى، ج 23، ص 167.

(5) تفسير روح المعانى، ج 23، ص 167. ______________________________________________________ صفحه ى 280

دين آسمانى هم نشنيده ايم".

ليكن اين تفسير درست نيست و ضعفش روشن است، براى اينكه مشركين اعتنايى به نصرانيت نداشتند، هم چنان كه اعتنايى به اسلام نداشتند.

" إِنْ هذا إِلَّا اخْتِلاقٌ"- يعنى اين دين چيزى به جز دروغ و خود ساخته نيست.

" أَ أُنْزِلَ عَلَيْهِ الذِّكْرُ مِنْ بَيْنِنا" اين جمله استفهامى است انكارى، به داعى تكذيب، مى خواسته اند بگويند: هيچ مرجحى نزد محمد (ص) نيست كه به وسيله آن از ما برترى و امتيازى داشته باشد، و به خاطر آن امتياز، قرآن بر او نازل بشود، و بر ما نازل نگردد، بنا بر اين جمله مورد بحث در انكار امتياز، نظير جمله" ما أَنْتَ إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُنا- تو نيستى مگر بشرى مثل ما" است كه اختصاص رسالت به آن جناب را انكار مى كند.

[اعراض از سخنان آنان و تهديد و تحقيرشان

" بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ مِنْ ذِكْرِي بَلْ لَمَّا يَذُوقُوا عَذابِ" اين جمله اعراض از همه گفته هاى ايشان است، مى فرمايد: ايشان آنچه را كه گفتند از روى ايمان و اعتقاد نبوده، بلكه هنوز در باره ذكر من يعنى قرآن در شكند و احتمال مى دهند كه حق باشد.

و اگر به حقانيت آن معتقد نشده اند، نه بدان جهت است كه قرآن در دلالت كردن بر حقانيت نبوت و آيت بودنش براى آن، خفايى داشته و از افاده اين معنا قاصر است و نمى تواند براى مردم يقين و اعتقاد بياورد، بلكه تعلق دلهاى آنان به عقايد باطل، و

پافشارى آنان بر تقليد كوركورانه است، كه ايشان را از نظر و تفكر در دلالت آيت الهى و معجزه او بر نبوت باز مى دارد. و در نتيجه در باره اين آيت يعنى قرآن در شكند در حالى كه قرآن آيتى معجزه است.

و جمله" بَلْ لَمَّا يَذُوقُوا عَذابِ" اعراضى است از اعراض قبلى، و معنايش اين است كه: انكار قرآن از ناحيه مشركين و ايمان نياوردن آنان به حقانيت آن، ناشى از شكى نيست كه نسبت به آن داشته باشند، بلكه ناشى از روح سركشى و استكبارى است كه دارند، اين روحيه باعث شده كه به حقانيت قرآن اعتراف نكنند، هر چند نسبت به آن يقين داشته باشند و اين سركشى را هم چنان ادامه مى دهند تا وقتى كه عذاب را بچشند، آن وقت به حكم اضطرار ناگزير مى شوند اعتراف كنند، هم چنان كه اقوام ديگرى كه مثل ايشان بودند، بعد از چشيدن عذاب اعتراف كردند.

و اينكه فرمود:" لَمَّا يَذُوقُوا عَذابِ- هنوز عذاب مرا نچشيده اند" خود تهديدى است به عذابى كه واقع خواهد شد. ______________________________________________________ صفحه ى 281

" أَمْ عِنْدَهُمْ خَزائِنُ رَحْمَةِ رَبِّكَ الْعَزِيزِ الْوَهَّابِ" اين گفتار در جاى اعراض واقع شده، و كلمه" أم" در آن منقطعه است و كلام، ناظر به گفتار مشركين است كه گفتند:" أَ أُنْزِلَ عَلَيْهِ الذِّكْرُ مِنْ بَيْنِنا" و معنايش اين است كه:

" بلكه آيا نزد ايشان خزانه هاى رحمت پروردگارت هست، كه از آن خزانه ها به هر كس هر چه بخواهد مى دهد تا آن را از تو دريغ بدارند؟ بلكه اين خزانه ها منحصرا در اختيار خود خداست و او بهتر مى داند كه رسالت را در چه دودمانى و چه شخصى قرار

داده، و چه كسى را مورد رحمت خاص خود قرار دهد".

و اگر در ذيل كلام فرمود:" الْعَزِيزِ الْوَهَّابِ"، براى اين بود كه خلاصه گفتار را تاييد كند. و معنايش اين است كه هيچ سهمى از خزانه هاى رحمت خدا به دست ايشان نيست براى اينكه خدا عزيز است، يعنى مقامش منيع است و احدى در كار او نمى تواند دخالت كند و نيز آنها نمى توانند رحمت خدا را از احدى جلوگيرى كنند، براى اينكه خدا وهاب، و بسيار بخشنده است.

" أَمْ لَهُمْ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما فَلْيَرْتَقُوا فِي الْأَسْبابِ" در اين جمله نيز كلمه" أم" منقطعه است. و فرمان" فليرتقوا" فرمانى است تعجيزى.

و كلمه" ارتقاء" به معناى بالا رفتن است. و كلمه" اسباب" به معناى پله ها و راههايى است كه به وسيله آن به آسمانها صعود مى كنند، و ممكن است مراد از" ارتقاء" اسباب حيله ها و وسيله هايى باشد كه با آن به هدف منع و صرف خود از حق مى رسند.

و معناى آيه اين است كه:" و يا آنكه آيا ملك آسمانها و زمين از آن ايشان است و در نتيجه مى توانند در اين آسمانها و زمين دخل و تصرف كنند و جلو نزول وحى آسمانى را بگيرند؟ كه اگر راستى اين طور هستند، پس به آسمانها عروج نموده و يا حيله هاى خود را به كار بزنند و جلو وحى آسمان را بگيرند!".

" جُنْدٌ ما هُنالِكَ مَهْزُومٌ مِنَ الْأَحْزابِ" كلمه" مهزوم" از" هزيمت" است كه به معناى خذلان و بيچارگى است. و جمله" من الاحزاب" بيانى است براى" جند ما". و كلمه" ما" در جمله مزبور براى افاده قلت و تحقير است. و كلام در

آيه در مقام تحقير امر كفار است. و مى خواهد على رغم آن غرور و اعتزاز و اعجابى كه از كلامشان استفاده مى شد، ايشان را خوار و ناچيز معرفى كند.

دليل اين معنا نكره آمدن كلمه" جند" و تتميم آن با لفظ" ما" است و نيز اشاره به ______________________________________________________ صفحه ى 282

موقعيت ايشان با لفظ" هنالك" است كه مخصوص اشاره به دور است. و نيز دليل ديگرش اين است كه: ايشان را جزو احزابى معرفى كرده كه همواره عليه انبيا صف آرايى نموده و حزب تشكيل مى دادند و خداوند هم همواره ايشان را هلاك مى كرده، هم چنان كه به زودى در آيات بعد، از آنان نام مى برد و به همين منظور آنان را لشكرى شكست خورده معرفى كرد، با اينكه هنوز جنگى نكرده بودند و شكست نخورده بودند.

و معناى آيه اين است كه: اين كفار لشكرى ناچيز و اندك و بى مقدار و شكست خورده اند و از آن احزابى هستند كه همواره عليه فرستادگان خدا حزب تشكيل مى دادند و ايشان را تكذيب مى كردند و عذاب من بر آنان حتمى شد.

" كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَ عادٌ وَ فِرْعَوْنُ ذُو الْأَوْتادِ ... فَحَقَّ عِقابِ" كلمه" ذو الاوتاد" صفت فرعون است، و كلمه" اوتاد" جمع" وتد" است كه به معناى ميخ است. بعضى «1» گفته اند: اگر فرعون را" ذو الاوتاد- داراى ميخ ها" معرفى نموده، از اين جهت است كه فرعون با ميخ هايى بازى برد و باخت داشته. و بعضى «2» ديگر گفته اند:

جهتش اين است كه فرعون به هر كس غضب مى كرد، او را چهار ميخ مى كرده، يعنى دو دست و دو پا و سر او را بر زمين ميخ كوب مى كرده و بعد

شكنجه اش مى داده. بعضى «3» ديگر گفته اند: معنايش" ذو الجنود- صاحب لشكرها" است، چون لشكر براى كشور به منزله ميخ است. بعضى ديگر وجوه ديگرى براى آن ذكر كرده اند، كه بر هيچ يك از آن وجوه دليل قابل اعتمادى نيست.

اصحاب" ايكه" قوم شعيب اند كه سرگذشت آنان در تفسير سوره حجر و شعراء گذشت. و معناى جمله" فحق عقاب" اين است كه: عقاب من بر آنان ثابت شد و مستقر گشت و در آخر هلاكشان كرد.

" وَ ما يَنْظُرُ هؤُلاءِ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً ما لَها مِنْ فَواقٍ" كلمه" نظر" به معناى انتظار و كلمه" فواق" به معناى برگشتن و مهلت اندك است.

و معناى آيه اين است كه: اين تكذيب كنندگان از امت تو، انتظار نمى برند، مگر يك صيحه را كه همگى آنان را هلاك كند و با آمدنش ديگر براى آنان بازگشت و يا مهلت نيست، و آن عذاب استيصال است.

_______________

(1) تفسير مجمع البيان، ج 8، ص 468.

(2 و 3) روح المعانى، ج 23، ص 171. مجمع البيان، ج 8، ص 468. ______________________________________________________ صفحه ى 283

مفسرين «1» گفته اند: مراد از" صيحه" صيحه روز قيامت است، چون امت محمد (ص) هرگز قبل از قيامت دچار عذاب نمى شود. ولى در تفسير سوره يونس گفتيم كه اين سخن خلاف ظاهر آيات كتاب است- بدانجا مراجعه شود.

" وَ قالُوا رَبَّنا عَجِّلْ لَنا قِطَّنا قَبْلَ يَوْمِ الْحِسابِ" كلمه" قط" به معناى بهره و نصيب است. و اينكه گفتند:" پروردگارا سهم ما را قبل از روز قيامت بده" عجله اى است كه نسبت به عذاب خدا كرده گفتند: سهم عذاب ما را قبل از رسيدن قيامت بده. و اين كلام در حقيقت استهزاى داستان روز

حساب، و استهزاى تهديد به عذاب آن روز است.

بحث روايتى [(رواياتى در باره شان نزول آيات:" وَ عَجِبُوا أَنْ جاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ وَ قالَ الْكافِرُونَ ..." و در باره" ص")]

در كتاب كافى به سند خود از جابر از امام باقر (ع) روايت كرده كه فرمود:

روزى ابو جهل بن هشام به همراهى قومى از قريش نزد ابى طالب (ع) آمده، گفتند: برادرزاده ات ما و خدايان ما را اذيت كرد، او را بخوان و به او دستور بده تا دست از خدايان ما بردارد تا ما نيز از خداى او دست برداريم.

ابو طالب (ع) نزد رسول خدا (ص) كسى را فرستاد تا بيايد، چون داخل شد، ديد در خانه به غير از مشركين كسى نيست، لذا نگفت" السلام عليكم" بلكه گفت:" السَّلامُ عَلى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدى سلام بر هر كس كه پيرو هدايت باشد".

آن گاه نشست ابو طالب او را از ماجرا خبر داد. رسول خدا (ص) فرمود:

من پيشنهادى بهتر از اين دارم، پيشنهادى كه با به كار بستن آن عرب سالار مى شوند، و تمام گردنها برايشان خاضع مى گردد، آيا مى خواهيد آن پيشنهاد را بكنم؟ ابو جهل گفت: بله، بگو ببينم آن چيست؟ فرمود: اينكه بگوييد:" لا اله الا اللَّه".

امام باقر (ع) سپس فرمود: مشركين انگشت ها را به گوش خود گرفته، برخاستند و بيرون شدند، در حالى كه مى گفتند: ما اين پيشنهاد را حتى در آخرين ملت هم نشنيديم، اين نيست مگر ساخته و پرداخته خود او، پس خداى تعالى آيه" ص وَ الْقُرْآنِ ذِي الذِّكْرِ ... إِلَّا اخْتِلاقٌ" را در اين باره نازل فرمود «2».

_______________

(1) مجمع البيان، ج 8، ص 468. روح المعانى، ج 23،

ص 172، تفسير فخر رازى، ج 26، ص 182.

(2) كافى، ج 2، ص 649، ح 5. ______________________________________________________ صفحه ى 284

و در تفسير قمى در ذيل آيه شريفه" وَ عَجِبُوا أَنْ جاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ" آمده كه وقتى رسول خدا (ص) دعوت خود را ظاهر ساخت، قريش نزد ابو طالب جمع شده، گفتند: اى ابو طالب برادرزاده ات عقايد ما را سفيهانه خواند خدايان ما را ناسزا گفت و جوانان ما را فاسد نمود و جمعيت ما را متفرق كرد، اگر داعى او بر اين كار اين است كه مى خواهد از نادارى نجات يابد، ما براى او آن قدر مال جمع مى كنيم كه از همه ما ثروتمندتر شود. و حتى او را پادشاه خود مى كنيم.

ابو طالب جريان را به رسول خدا (ص) خبر داد، حضرت فرمود:

اگر خورشيد را به دست راست من بگذارند، و ماه را به دست چپم، نمى پذيرم، و ليكن يك كلمه به من بدهند تا (هم مرا راضى كرده باشند، و هم) به وسيله آن سرور عرب گشته و غير عرب هم به دين ايشان بگروند و نيز خود آنان پادشاهانى در بهشت باشند، ابو طالب پاسخ آن جناب را به اطلاع ايشان رسانيد. ايشان گفتند: يك كلمه چيزى نيست ده كلمه از ما بخواهد، رسول خدا (ص) فرمود شهادت دهند به اينكه" لا اله الا اللَّه و انى رسول اللَّه" مشركين گفتند: شگفتا! آيا سيصد و شصت خدا را رها كنيم، و يك خدا بگيريم؟

پس خداى سبحان اين آيه را فرستاد:" وَ عَجِبُوا أَنْ جاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ وَ قالَ الْكافِرُونَ هذا ساحِرٌ كَذَّابٌ ... إِلَّا اخْتِلاقٌ" يعنى بهم مخلوط شده." أَ أُنْزِلَ عَلَيْهِ الذِّكْرُ مِنْ

بَيْنِنا بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ مِنْ ذِكْرِي ... مِنَ الْأَحْزابِ" يعنى آنهايى كه در روز احزاب جمعيت تشكيل دادند «1».

مؤلف: اين قصه از طرق اهل سنت نيز نقل شده، و در بعضى از روايات ايشان آمده كه وقتى رسول خدا (ص) كلمه توحيد را بر آنان عرضه كرد و گفتند چيز ديگرى از ما بخواه، فرمود: اگر خورشيد را براى من فراهم كنيد و بياوريد و در دست من قرار دهيد، غير از اين از شما چيزى نمى خواهم. مشركين از اين سخن وى در خشم شده، برخاستند و رفتند «2» و پاسخ پيامبر (ص) به آنان كنايه از اين بوده كه حتى اگر مشركين زمام نظام عالم ارضى را به آن جناب واگذارند دست از دعوتش برنخواهد داشت چون خورشيد و ماه از بزرگترين مؤثرات در زمينند، و آن دو را دو جرم كوچك و به همان اندازه كه به _______________

(1) تفسير قمى، ج 2، ص 229.

(2) الدر المنثور، ج 5، ص 295. ______________________________________________________ صفحه ى 285

چشم مى خورند تصور كرد، تا بتواند مطلب خود را بيان نمايد.

و در كتاب علل به سند خود از اسحاق بن عمار روايت كرده كه گفت: از ابى الحسن موسى بن جعفر (ع) پرسيدم: چه شد كه نماز داراى يك ركوع و دو سجده گشت و چه شد كه داراى دو سجده شد ولى داراى دو ركوع نشد؟ فرمود: حال كه از چيزى سؤال كردى دلت را براى فهميدن جوابش خالى و حواست را جمع كن. اولين نمازى كه رسول خدا (ص) خواند نمازى بود كه در آسمان در پيش روى خداى تبارك و تعالى در جلو عرش او خواند. و

آن چنان بود كه وقتى آن جناب را به معراج بردند تا جلو عرش بالا رفت. خداى تعالى به او فرمود: اى محمد! نزديك" صاد" بيا و محل سجده خود را بشوى و طاهر كن و براى پروردگارت نماز بخوان. پس رسول خدا (ص) به همان نقطه اى كه خداى تعالى دستورش داده بود نزديك شده، وضو گرفت و وضويش را كامل كرد.

پرسيدم: فدايت شوم" صاد" چه بود؟ كه آن جناب مامور شد از آن براى وضو گرفتن استفاده كند؟ فرمود: چشمه اى است كه از يكى از اركان عرش مى جوشد و آن را" آب حيوان" مى نامند. و آن همان است كه خداى تعالى در باره اش مى فرمايد:" ص وَ الْقُرْآنِ ذِي الذِّكْرِ"- تا آخر حديث «1».

مؤلف: اين معنا- كه" صاد" نهرى است كه از ساق عرش بيرون مى آيد- در كتاب معانى الاخبار از سفيان ثورى از امام صادق (ع) نيز روايت شده «2» و در مجمع البيان از ابن عباس روايت آورده كه گفت:" صاد" يكى از اسماى خداست. و سپس اضافه كرده كه اين معنا از امام صادق (ع) نيز روايت شده «3».

و در كتاب معانى به سند خود از اصبغ از على (ع) روايت آورده كه در معناى آيه" وَ قالُوا رَبَّنا عَجِّلْ لَنا قِطَّنا قَبْلَ يَوْمِ الْحِسابِ" فرمود: منظورشان بهره اى است كه از عذاب خدا دارند «4».

_______________

(1) علل الشرائع، ص 334، ح 1.

(2) معانى الاخبار، ص 22.

(3) مجمع البيان، ج 8، ص 465.

(4) معانى الاخبار، ص 225، ح 1. صفحه ى 287

ترجمه آيات بر آنچه مى گويند صبر كن و به ياد آور بنده ما داوود را كه نيرومند بود و بسيار به خدا رجوع داشت

(17).

ما كوه ها را با او مسخر كرديم كه صبح و شام در تسبيح با او دمساز باشند (18).

و نيز مرغان را مسخر كرديم كه نزد او مجتمع گردند و همه به سوى او رجوع مى كردند (19).

و ما پايه هاى ملك او را محكم كرديم و او را حكمت و فصل خصومت داديم (20).

آيا از داستان آن مردان متخاصم كه به بالاى ديوار محراب آمدند خبر دارى (21).

وقتى كه بر داوود درآمدند از ايشان بيمناك شد گفتند: مترس ما دو متخاصم هستيم كه بعضى بر بعضى ستم كرده تو بين ما به حق داورى كن و در حكم خود جور مكن و ما را به سوى راه راست رهنمون شو (22).

اينك اين برادر من است كه نود و نه گوسفند دارد و من يك گوسفند دارم او مى گويد: اين يك گوسفندت را در تحت كفالت من قرار بده و در اين كلامش مرا مغلوب هم مى كند (23).

داوود گفت: او در اين سخنش كه گوسفند تو را به گوسفندان خود ملحق سازد به تو ظلم كرده و بسيارى از شريكها هستند كه بعضى به بعضى ديگر ستم مى كنند مگر كسانى كه ايمان دارند و عمل صالح مى كنند كه اين دسته بسيار كمند. داوود فهميد كه ما با اين صحنه او را بيازموديم پس طلب آمرزش كرد و به ركوع درآمد و توبه كرد (24).

ما هم اين خطاى او را بخشوديم و به راستى او نزد ما تقرب و سرانجام نيكى دارد (25).

اى داوود ما تو را جانشين خود در زمين كرديم پس بين مردم به حق داورى كن و به دنبال هواى نفس مرو كه از راه خدا

به بيراهه مى كشد و معلوم است كسانى كه از راه خدا به بيراهه مى روند عذابى سخت دارند به جرم اينكه روز حساب را از ياد بردند (26).

و پنداشتند كه ما آسمان و زمين را به باطل آفريديم و حال آنكه چنين نبود و اين پندار كسانى است كه كفر ورزيدند پس واى بر كافران از آتش (27).

و يا پنداشتند كه ما با آنهايى كه ايمان آورده و عمل صالح كردند و آنهايى كه در زمين فساد انگيختند يكسان معامله مى كنيم و يا متقين را مانند فجار قرار مى دهيم (28).

اين كتابى است كه ما به سوى تو نازلش كرديم تا در آيات آن تدبر كنند و در نتيجه خردمندان متذكر شوند (29). ______________________________________________________ صفحه ى 288

بيان آيات خداى سبحان بعد از آنكه تهمت كفار را مبنى بر اينكه دعوت به حق آن جناب را خود ساخته خواندند و آن را وسيله و بهانه رياست ناميدند و نيز گفتار آنان را كه او هيچ مزيتى بر ما ندارد تا به خاطر آن اختصاص به رسالت و انذار بيابد، و نيز استهزاى آنان به روز حساب و عذاب خدا را كه بدان تهديد شدند نقل فرمود، اينك در اين آيات رسول گرامى خود را امر به صبر مى كند و سفارش مى فرمايد ياوه گويى هاى كفار او را متزلزل نكند، و عزم او را سست نسازد. و نيز سرگذشت جمعى از بندگان اواب خدا را به ياد آورد كه همواره در هنگام هجوم حوادث ناملايم، به خدا مراجعه مى كردند.

و از اين عده نام نه نفر از انبياى گرامى خود را ذكر كرده كه عبارتند از: 1- داوود 2- سليمان 3- ايوب 4-

ابراهيم 5- اسحاق 6- يعقوب 7- اسماعيل 8- اليسع 9- ذو الكفل (ع) كه ابتدا نام داوود را آورده و به قسمتى از داستانهاى او اشاره مى فرمايد.

[بيان آيات مربوط به اوصاف و اقوال داوود (عليه السلام): تسبيح كوه ها و پرندگان با او و ...]

" اصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ اذْكُرْ عَبْدَنا داوُدَ ذَا الْأَيْدِ إِنَّهُ أَوَّابٌ" كلمه" أيد" به معناى نيرو است و حضرت داوود (ع) در تسبيح خداى تعالى مردى نيرومند بود و خدا را تسبيح مى كرد و كوه ها و مرغان هم با او همصدا مى شدند، و نيز مردى نيرومند در سلطنت و نيرومند در علم، و نيرومند در جنگ بود، و همان كسى است كه جالوت را به قتل رسانيد- كه داستانش در سوره بقره گذشت.

و كلمه" اواب" اسم مبالغه است از ماده" أوب" كه به معناى رجوع است، و منظور كثرت رجوع او به سوى پروردگارش است.

" إِنَّا سَخَّرْنَا الْجِبالَ مَعَهُ يُسَبِّحْنَ بِالْعَشِيِّ وَ الْإِشْراقِ" ظاهرا كلمه" معه" متعلق است به جمله" يسبحن" و جمله" معه يسبحن" بيان معناى تسخير است. و اگر كلمه" معه" كه ظرف است، مقدم بر" يسبحن" آمده، به خاطر عنايتى است كه در فهماندن تبعيت كردن جبال و طير از تسبيح داوود، داشته (اين در صورتى است كه ظرف" معه" را متعلق به جمله" يسبحن" بدانيم) و ليكن آيه شريفه" وَ سَخَّرْنا مَعَ داوُدَ الْجِبالَ يُسَبِّحْنَ وَ الطَّيْرَ" «1» مؤيد اين احتمال است كه ظرف مزبور متعلق به جمله _______________

(1) سوره انبياء، آيه 79. ______________________________________________________ صفحه ى 289

" سخرنا" باشد، هم چنان كه در جاى ديگر از كلام خداى تعالى همين طور آمده، و آن آيه" يا جِبالُ

أَوِّبِي مَعَهُ وَ الطَّيْرَ" «1» است كه در آن سخنى از تسبيح نرفته. و كلمه" عشى" به معناى شام و كلمه" اشراق" به معناى صبح است.

كلمه" ان" در جمله" إِنَّا سَخَّرْنَا" تعليل را مى رساند. و آيه شريفه با آياتى كه بدان عطف شده همه بيانگر اين معنا است كه داوود (ع) مردى نيرومند در ملك و نيرومند در علم، و" اواب" به سوى پروردگار خويش بوده است.

" وَ الطَّيْرَ مَحْشُورَةً كُلٌّ لَهُ أَوَّابٌ" كلمه" محشورة" از" حشر" به معناى جمع آورى به زور است، و معناى جمله اين است كه: ما طير را هم تسخير كرديم با داوود، كه بى اختيار و به اجبار دور او جمع مى شدند و با او تسبيح مى گفتند.

جمله" كُلٌّ لَهُ أَوَّابٌ" جمله اى است استينافى كه تسبيح كوه ها و مرغان را كه قبلا ذكر شده بود بيان مى كند، و معنايش اين است كه: هر يك از كوه ها و مرغان" اواب" بودند، يعنى بسيار با تسبيح به سوى ما رجوع مى كردند، چون تسبيح يكى از مصاديق رجوع به سوى خداست. البته احتمال بعيدى هست در اينكه ضمير" له" به داوود برگردد. اين را هم بايد دانست كه تاييد خداى تعالى از داوود (ع) به اين نبوده كه كوه ها و مرغان را تسبيح گو كند، چون تسبيح گويى اختصاص به اين دو موجود ندارد، تمامى موجودات عالم به حكم آيه" وَ إِنْ مِنْ شَيْ ءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لكِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ" «2» تسبيح مى گويند بلكه تاييدش از اين بابت بوده كه تسبيح آنها را موافق و هماهنگ تسبيح آن جناب كرده و صداى تسبيح آنها را به گوش وى و به گوش مردم مى رسانده،- كه

گفتار ما در معناى تسبيح موجودات براى خدا سبحان در تفسير آيه" 44" سوره اسرى، گذشت و گفتيم كه تسبيح آنها نيز به زبان قال است، نه به زبان حال.

" وَ شَدَدْنا مُلْكَهُ وَ آتَيْناهُ الْحِكْمَةَ وَ فَصْلَ الْخِطابِ" راغب مى گويد: كلمه" شد" به معناى گره محكم است، وقتى گفته مى شود:

" شددت الشي ء" معنايش اين است كه: گره آن را محكم بستم" «3». بنا به گفته وى" شد

_______________

(1) اى كوه ها و اى مرغان شما نيز با داوود تسبيح گوييد. سوره سبا، آيه 10.

(2) هيچ چيز نيست مگر آنكه خدا را به حمد تسبيح مى گويد، و ليكن شما تسبيح آنها را نمى فهميد. سوره اسرى، آيه 44.

(3) مفردات راغب، ماده" شد". ______________________________________________________ صفحه ى 290

ملك" از باب استعاره به كنايه خواهد بود كه مراد از آن اين است كه: ملك او را تقويت نموده، اساس آن را به وسيله هيبت و لشكريان و خزينه ها و حسن تدبير محكم كرده، همه وسائل محكم شدن سلطنت را برايش فراهم كرده بوديم.

[مراد از" حكمت"،" فصل الخطاب" كه به داوود (عليه السلام) داده شده بود]

و كلمه" حكمت" در اصل به معناى نوعى از حكم است، و مراد از آن، معارف حق و متقنى است كه به انسان سود بخشد و به كمال برساند. بعضى «1» ديگر گفته اند: مراد از آن، نبوت است. بعضى «2» ديگر گفته اند: مراد از آن، زبور و علم شرايع است. و بعضى ديگر معانى ديگرى براى حكمت ذكر كرده اند كه هيچ يك از آنها معناى خوبى نيست.

و كلمه" فصل الخطاب" به معناى آن است كه انسان قدرت تجزيه و تحليل يك كلام را داشته باشد، و بتواند آن

را تفكيك كند و حق آن را از باطلش جدا كند. و اين معنا با قضاوت صحيح در بين دو نفر متخاصم نيز منطبق است.

بعضى «3» از مفسرين گفته اند: مراد از" فصل الخطاب" كلامى است متوسط بين ايجاز و اطناب، يعنى كلامى كه بسيار كوتاه نباشد به حدى كه معنا را نرساند و آن قدر هم طولانى نباشد كه شنونده را خسته كند". بعضى «4» ديگر گفته اند: مراد از آن، جمله" اما بعد" است، كه قبل از سخن مى آورند، چون اولين كسى كه اين رسم را باب كرد داوود (ع) بود.

ولى آيه بعدى كه مى فرمايد:" وَ هَلْ أَتاكَ نَبَأُ الْخَصْمِ ..." مؤيد همان معنايى است كه ما براى" فصل الخطاب" كرديم.

" وَ هَلْ أَتاكَ نَبَأُ الْخَصْمِ إِذْ تَسَوَّرُوا الْمِحْرابَ" كلمه" خصم" مانند كلمه" خصومت" مصدر است و در اين جا منظور اشخاصى است كه خصومت در بينشان افتاده. و كلمه" تسور" به معناى بالا رفتن بر ديوار بلند است، مانند كلمه" تسنم" كه به معناى بالا رفتن بر كوهان شتر است. و كلمه" تذرى" كه به معناى بالا رفتن بر بلندى كوه است. مفسرين كلمه" محراب" را به بالاخانه و شاه نشين معنا كرده اند. و استفهام" هل آتيك" به منظور به شگفتى واداشتن و تشويق به شنيدن خبر است.

و معناى آيه اين است كه: اى محمد آيا اين خبر به تو رسيده كه قومى متخاصم از ديوار محراب داوود (ع) بالا رفتند؟

" إِذْ دَخَلُوا عَلى داوُدَ فَفَزِعَ مِنْهُمْ ..."

كلمه" اذ" ظرف است براى جمله" تسوروا"، هم چنان كه" اذ" اولى ظرف است _______________

(1 و 2 و 3 و 4) روح المعانى، ج 23، ص 177. ______________________________________________________

صفحه ى 291

براى جمله" نبؤا الخصم" و حاصل معنا اين است كه: اين قوم داخل شدند بر داوود، در حالى كه آن جناب در محرابش بود، و اين قوم از راه معمولى و عادى بر او وارد نشدند، بلكه از ديوار محراب بالا رفتند، و از آنجا بر وى درآمدند، و به همين جهت داوود از ورود ايشان به فزع و وحشت درآمد، چون ديد آنان بدون اجازه و از راه غير عادى وارد شدند.

" فَفَزِعَ مِنْهُمْ"- راغب مى گويد كلمه" فزع" به معناى انقباض و نفرتى است كه در اثر برخورد با منظره اى هولناك به آدمى دست مى دهد، و اين خود از جنس جزع است، و فرقش با ترس اين است كه نمى گويند:" فزعت من اللَّه" ولى گفته مى شود" خفت منه" «1».

[معناى" خشيت"،" خوف" و" فزع" و توضيحى در باره فزع داوود (عليه السلام) در ماجراى مراجعه دو خصم نزد او براى داورى

و قبلا هم گفتيم كه" خشيت" عبارت است از تاثر قلب، تاثرى كه به دنبالش اضطراب و نگرانى باشد، و اين خود يكى از رذايل اخلاقى و مذموم است، مگر در مورد خداى تعالى كه خشيت از او از فضايل است، و به همين جهت است كه انبياء (ع) به جز از خدا از كس ديگرى خشيت ندارند. و خداى تعالى در باره شان فرموده:" وَ لا يَخْشَوْنَ أَحَداً إِلَّا اللَّهَ" «2».

ولى كلمه" خوف" به معناى تاثر از ناملايمات در مقام عمل است، يعنى به معناى آن جنب و جوشى است كه شخص ترسيده براى دفع شر انجام مى دهد، به خلاف" خشيت" كه گفتيم تاثر در مقام ادراك است، بنا بر اين خوف بالذات

رذيله و مذموم نيست، بلكه در مواردى جزو اعمال نيك شمرده مى شود، هم چنان كه خداى تعالى در خطابش به رسول گرامى اش فرموده:" وَ إِمَّا تَخافَنَّ مِنْ قَوْمٍ خِيانَةً" «3».

و چون" فزع" عبارت است از انقباض و نفرتى كه از منظره اى مخوف در دل حاصل مى شود، قهرا امرى خواهد بود كه به مقام عمل برگشت مى كند، نه به ادراك، پس بالذات از رذايل نيست، بلكه فضيلتى است مربوط به مواردى كه مكروه و ناملايمى در شرف پيش آمدن است، و دارندگان اين فضيلت آن مكروه را دفع مى كنند. پس اگر در آيه شريفه نسبت فزع به داوود (ع) داده، براى او نقصى نيست تا بگويى آن جناب از انبيا بوده كه جز از خدا خشيت ندارند.

" قالُوا لا تَخَفْ خَصْمانِ بَغى بَعْضُنا عَلى بَعْضٍ"- وقتى ديدند داوود (ع) به _______________

(1) مفردات راغب، ماده" فزع".

(2) سوره احزاب، آيه 39.

(3) و اگر از قومى ترس آن داشتى كه خيانت كنند. سوره انفال، آيه 58. ______________________________________________________ صفحه ى 292

فزع افتاده، خواستند او را دلخوش و آرام ساخته و فزعش را تسكين دهند، لذا گفتند:" لا تخف- مترس". و اين در حقيقت نهى از فزع است به صورت نهى از علت فزع كه همان خوف باشد." خَصْمانِ بَغى اين جمله در تقدير" نحن خصمان" است، يعنى ما دو خصم هستيم، و مراد از دو خصم دو نفر نيست، بلكه دو طايفه متخاصم است، كه بعضى بر بعضى ظلم كرده اند.

" فَاحْكُمْ بَيْنَنا بِالْحَقِّ وَ لا تُشْطِطْ ..."- كلمه" شطط" به معناى جور است و معناى جمله اين است كه: اى داوود بين ما حكمى كن كه به حق باشد، و

در حكم كردنت جور مكن. و ما را به راه وسط و طريق عدل راه بنما.

" إِنَّ هذا أَخِي ..."

اين جمله مطلب مورد نزاع را بيان مى كند، مى گويد:" اين برادر من است ..." و اين جمله كلام يكى از دو طايفه است كه به يك نفر از طايفه ديگر اشاره نموده مى گويد:

" اين شخص كه مى بينى برادر من است ...".

و با اين بيان فساد استدلالى كه بعضى «1» به اين آيه كرده اند كه كمترين عدد جمع، دو است، روشن مى شود، چون با بيان ما روشن گرديد كه كلمه" خصمان" و جمله" هذا اخى" هيچ دلالتى ندارد بر اين كه مراجعه كنندگان به داوود دو نفر بوده اند، تا بگويى پس جمع" إِذْ تَسَوَّرُوا" و نيز" إِذْ دَخَلُوا" در مورد دو نفر استعمال شده در نتيجه صيغه جمع بر دو نفر نيز اطلاق مى شود.

براى اينكه گفتيم: ممكن است اين دو متخاصم دو طايفه بوده اند و هر يك از دو طرف بيشتر از يك نفر بوده اند هم چنان كه مى بينم صيغه تثنيه در آيه" هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فِي رَبِّهِمْ فَالَّذِينَ كَفَرُوا ..." «2» در دو نفر به كار نرفته، بلكه در دو جمعيت استعمال شده، به شهادت اينكه هم فرموده" اخْتَصَمُوا" و هم در باره يكى از آن دو خصم فرموده:

" فَالَّذِينَ كَفَرُوا" البته ممكن هم هست اصل خصومت در بين دو فرد از دو طايفه واقع شده باشد، ولى پاى بقيه افراد نيز به ميان كشيده شده باشد، تا آن دو را در ادعايشان كمك كنند.

" لَهُ تِسْعٌ وَ تِسْعُونَ نَعْجَةً وَ لِيَ نَعْجَةٌ واحِدَةٌ فَقالَ أَكْفِلْنِيها وَ عَزَّنِي فِي الْخِطابِ"- كلمه" نعجة" به معناى گوسفند ماده

است (كه به فارسى آن را ميش مى نامند). و معناى _______________

(1) مجمع البيان، ج 8، ص 471.

(2) اين دو گروه كه در دين خدا با هم به جدال برخاستند دشمن يكديگرند ... سوره حج، آيه 19. ______________________________________________________ صفحه ى 293

" اكفلنيها" اين است كه آن را در كفالت من و در تحت سلطنت من قرار بده. و معناى" وَ عَزَّنِي فِي الْخِطابِ" اين است كه: در خطاب بر من غلبه كرد. و بقيه الفاظ آيه روشن است.

[قضاوت و حكم داوود (عليه السلام) و سپس استغفار و انابه او]

" قالَ لَقَدْ ظَلَمَكَ بِسُؤالِ نَعْجَتِكَ إِلى نِعاجِهِ ... وَ قَلِيلٌ ما هُمْ" اين آيه شريفه حكايت پاسخى است كه داوود (ع) به مساله آن قوم داده، و بعيد نيست كه پاسخ او قضاوت و حكمى تقديرى بوده، چون اگر چنين نبود، جا داشت از طرف مقابل هم بخواهد تا دعوى خود را شرح دهد و بعدا بين آن دو قضاوت كند.

آرى، ممكن است داوود (ع) از قرائنى اطلاع داشته كه صاحب نود و نه گوسفند محق است، و حق دارد آن يك گوسفند را از ديگرى طلب كند و ليكن از آنجا كه صاحب يك گوسفند سخن خود را طورى آورد كه رحمت و عطوفت داوود را برانگيخت، لذا به اين پاسخ مبادرت كرد كه اگر اين طور باشد كه تو مى گويى او به تو ستم كرده.

پس لامى كه بر سر جمله" لَقَدْ ظَلَمَكَ" آمده لام قسم است، و سؤالى كه در آيه آمده و فرموده: " بسؤال"- به طورى كه گفته اند «1»- متضمن معناى اضافه است، و به همين جهت با كلمه" الى" به مفعول دوم متعدى

شده، پس معنا چنين مى شود: سوگند مى خورم كه او به تو ظلم كرده كه سؤال كرده اضافه كنى ميش خود را بر ميش هايش.

" وَ إِنَّ كَثِيراً مِنَ الْخُلَطاءِ لَيَبْغِي بَعْضُهُمْ عَلى بَعْضٍ، إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ قَلِيلٌ ما هُمْ"- اين قسمت تتمه كلام داوود (ع) است كه با آن، گفتار اول خود را روشن مى كند. و كلمه" خلطاء" به معناى شريكها است كه مال خود را با هم خلط مى كنند.

" وَ ظَنَّ داوُدُ أَنَّما فَتَنَّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَ خَرَّ راكِعاً وَ أَنابَ".

يعنى داوود بدانست كه ما او را با اين واقعه بيازموديم، چون كلمه" فتنه" به معناى امتحان است و كلمه" ظن" هم در خصوص اين آيه به معناى علم است.

ولى بعضى «2» گفته اند: كلمه" ظن" به همان معناى معروف است (كه در فارسى به معناى پندار است) و پندار غير از علم است" «3».

_______________

(1) روح المعانى، ج 23، ص 181.

(2) مجمع البيان، ج 8، ص 471.

(3) زيرا علم به هر چه تعلق پيدا كند ديگر احتمال خلاف آن نمى رود به خلاف ظن و پندار كه با احتمال خلاف نيز مى سازد، اگر يقين كنيم كه مثلا فلان خبر درست است، ديگر احتمال نادرستيش را نمى دهيم، ولى اگر به درستى آن ظن يعنى احتمال زيادى پيدا كنيم، احتمال ضعيفى مى دهيم كه نادرست باشد، هم چنان كه اگر احتمال درستى و نادرستى آن در دل يكسان باشد، آن وقت نسبت به آن خبر شك مى كنيم." مترجم". ______________________________________________________ صفحه ى 294

و مؤيد گفتار ما كه گفتيم" ظن" در اين مورد به معناى يقين و علم مى باشد اين است كه: استغفار و توبه داوود مطلق آمده، و

اگر كلمه مذكور به معناى معروفش مى بود، بايد استغفار و توبه مقيد به آن صورت مى شد كه" ظن" با واقع مطابق درآيد، يعنى واقعه مذكور به راستى فتنه بوده باشد، و چون اين دو لفظ مطلق آمده، پس ظن به معناى علم خواهد بود.

كلمه" خر"- به طورى كه «1» راغب گفته- به معناى افتادن و سقوطى است كه صداى خرير از آن شنيده شود، و" خرير" به معناى صداى آب، باد، و امثال آن است كه از بالا به پايين ريخته شود. و كلمه" ركوع"- بنا به گفته راغب- «2» به معناى مطلق انحنا و خم شدن است.

و كلمه" انابه" به معناى رجوع است. و انابه به سوى خدا- به گفته راغب- «3» به معناى بازگشت به سوى اوست به توبه و اخلاص عمل و اين كلمه از ماده" نوب" است كه به معناى برگشتن پى در پى است.

[بيان اينكه مراجعه كنندگان نزد داوود ملائكه بوده اند و داستان مرافعه تمثل بوده و حكم ناصواب در عالم غير واقعى گناه محسوب نمى شود]

و معناى آيه اين است كه: داوود (ع) بدانست كه اين واقعه امتحانى بوده كه ما وى را با آن بيازموديم و فهميد كه در طريقه قضاوت خطا رفته. پس، از پروردگار خود طلب آمرزش كرد از آنچه از او سرزده و بى درنگ به حالت ركوع درآمد و توبه كرد.

اكثر مفسرين «4» به تبع روايات بر اين اعتقادند كه اين قوم كه به مخاصمه بر داوود وارد شدند، ملائكه خدا بودند، و خدا آنان را به سوى وى فرستاد تا امتحانش كند- كه به زودى روايات آن از نظر خواننده خواهد گذشت و به وضع

آنها آگاهى خواهد يافت-. ليكن خصوصيات اين داستان دلالت مى كند بر اينكه اين واقعه يك واقعه طبيعى، (هر چند به صورت ملائكه) نبوده، چون اگر طبيعى بود بايد آن اشخاص كه يا انسان بوده اند و يا ملك، از راه طبيعى بر داوود وارد مى شدند، نه از ديوار. و نيز با اطلاع وارد مى شدند، نه به طورى كه او را دچار فزع كنند. و ديگر اينكه اگر امرى عادى بود، داوود از كجا فهميد كه جريان صحنه اى بوده براى امتحان وى. و نيز از جمله" فَاحْكُمْ بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ وَ لا تَتَّبِعِ الْهَوى بر مى آيد كه خداى تعالى او را با اين صحنه بيازموده تا راه داورى را به او ياد بدهد و او را در

_______________

(1) مفردات راغب، ماده" خر".

(2) مفردات راغب، ماده" ركع".

(3) مفردات راغب، ماده" نوب".

(4) تفسير قرطبى، ج 15، ص 166. ______________________________________________________ صفحه ى 295

خلافت و حكمرانى در بين مردم استاد سازد. همه اينها تاييد مى كنند اين احتمال را كه مراجعه كنندگان به وى ملائكه بوده اند كه به صورت مردانى از جنس بشر ممثل شده بودند.

در نتيجه اين احتمال قوى به نظر مى رسد كه واقعه مذكور چيزى بيش از يك تمثل نظير رؤيا نبوده كه در آن حالت افرادى را ديده كه از ديوار محراب بالا آمدند، و به ناگهان بر او وارد شدند يكى گفته است: من يك ميش دارم و اين ديگرى نود و نه ميش دارد، تازه مى خواهد يك ميش مرا هم از من بگيرد. و در آن حالت به صاحب يك ميش گفته: رفيق تو به تو ظلم مى كند ...

پس سخن داوود (ع)- به فرضى كه حكم رسمى و

قطعى او بوده باشد- در حقيقت حكمى است در ظرف تمثل هم چنان كه اگر اين صحنه را در خواب ديده بود، و در آن عالم حكمى بر خلاف كرده بود گناه شمرده نمى شد، و حكم در عالم تمثل گناه و خلاف نيست، چون عالم تمثل مانند عالم خواب عالم تكليف نيست، و تكليف ظرفش تنها در عالم مشهود و بيدارى است، كه عالم ماده است. و در عالم مشهود و واقع نه كسى به داوود (ع) مراجعه كرد و نه ميشى در كار بود و نه ميشهايى، پس خطاى داوود (ع) خطاى در عالم تمثل بوده، كه گفتيم در آنجا تكليف نيست، هم چنان كه در باره خطا و عصيان آدم هم گفتيم كه عصيان در بهشت بوده، چون در بهشت از درخت خورد كه هنوز به زمين هبوط نكرده بود و هنوز شريعتى و دينى نيامده بود.

خواهى گفت: پس استغفار و توبه چه معنا دارد؟ مى گوييم: استغفار و توبه آن عالم هم مانند خطاى در آن عالم و در خور آن است، مانند استغفار و توبه آدم از آنچه كه از او سر زد. همه اين حرفها را بدان جهت زديم، كه خواننده متوجه باشد كه ساحت مقدس داوود (ع) منزه از نافرمانى خداست، چون خود خداى تعالى آن جناب را خليفه خود خوانده، همان طور كه به خلافت آدم (ع) در كلام خود تصريح نموده- كه توضيح بيشتر اين مطلب در داستان آدم در جلد اول اين كتاب گذشت.

و اما بنا بر اينكه بعضى از مفسرين گفته اند كه دو طرف دعوا كه بر داوود (ع) وارد شدند از جنس بشر بوده اند، و

داستان به همان ظاهرش حمل مى شود.

ناگزير بايد براى جمله" لَقَدْ ظَلَمَكَ" چاره اى انديشيد، و چاره اش اين است كه حكم داوود (ع) فرضى و تقديرى است، و معنايش اين است كه: اگر واقع داستان همين باشد كه تو گفتى رفيق تو به تو ظلم كرده، مگر آنكه دليلى قاطع بياورد كه يك ميش هم مال اوست. ______________________________________________________ صفحه ى 296

دليل بر اينكه بايد كلام داوود (ع) را فرضى گرفت، اين است كه عقل و نقل حكم مى كنند بر اينكه انبياء (ع) به عصمت خدايى معصوم از گناه و خطا هستند. چه گناه بزرگ و چه كوچك. علاوه بر اين، خداى سبحان در خصوص داوود (ع) قبلا تصريح كرده بود به اينكه حكمت و فصل خطابش داده و چنين مقامى با خطاى در حكم نمى سازد.

" وَ إِنَّ لَهُ عِنْدَنا لَزُلْفى وَ حُسْنَ مَآبٍ" كلمه" زلفى" و" زلفه" به معناى مقام و منزلت است. و كلمه" ماب" به معناى مرجع است و كلمه" زلفى" و" ماب" را نكره (يعنى بدون الف و لام) آورد تا بر عظمت مقام و مرجع دلالت كند. و بقيه الفاظ آيه روشن است.

[مقصود از اينكه خداوند داوود (عليه السلام) را خليفه در زمين قرار داد]

" يا داوُدُ إِنَّا جَعَلْناكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ ..."

ظاهرا در اين كلام، كلمه" قلنا" در تقدير است، و تقدير آن" فغفرنا له و قلنا يا داود ..." است.

و ظاهر كلمه" خلافت" اين است كه: مراد از آن خلافت خدايى است، و در نتيجه با خلافتى كه در آيه" وَ إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّي جاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً" «1» آمده منطبق است، و يكى از شؤون خلافت اين است كه:

صفات و اعمال مستخلف را نشان دهد، و آينده صفات او باشد. كار او را بكند. پس در نتيجه خليفه خدا در زمين بايد متخلق به اخلاق خدا باشد، و آنچه خدا اراده مى كند او اراده كند، و آنچه خدا حكم مى كند او همان را حكم كند و چون خدا همواره به حق حكم مى كند" وَ اللَّهُ يَقْضِي بِالْحَقِّ" او نيز جز به حق حكم نكند و جز راه خدا راهى نرود، و از آن راه تجاوز و تعدى نكند.

و به همين جهت است كه مى بينيم در آيه مورد بحث با آوردن" فا" بر سر جمله" فَاحْكُمْ بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ" حكم به حق كردن را نتيجه و فرع آن خلافت قرار داده، و اين خود مؤيد آن است كه مراد از" جعل خلافت" اين نيست كه شانيت و مقام خلافت به او داده باشد، بلكه مراد اين است كه شانيتى را كه به حكم آيه" وَ آتَيْناهُ الْحِكْمَةَ وَ فَصْلَ الْخِطابِ" قبلا به او داده بود، به فعليت برساند، و عرصه بروز و ظهور آن را به او بدهد.

بعضى از مفسرين «2» گفته اند:" مراد از" خلافت" جانشينى براى انبياى قبل است، و

_______________

(1) به ياد آور آن گاه كه پروردگار تو به ملائكه فرمود من در زمين خليفه مى گمارم. سوره بقره، آيه 30.

(2) تفسير فخر رازى، ج 26، ص 199. ______________________________________________________ صفحه ى 297

اگر جمله" فَاحْكُمْ بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ" را متفرع بر اين خلافت كرده بدان جهت است كه خلافت نعمت عظيمى است كه بايد شكرگزارى شود، و شكر آن، عدالت در بين مردم است، و يا به اين جهت است كه حكومت در بين مردم چه

به حق و چه به ناحق از آثار خلافت و سلطنت است، و تقييد آن به كلمه" حق" براى اين است كه سداد و موفقيت او در آن بوده" صحيح نيست و بدون دليل در لفظ آيه تصرف كردن است.

[عصمت باعث سلب اختيار نيست و توجه خطاب" لا تَتَّبِعِ الْهَوى به داوود (عليه السلام) بلا اشكال است

" وَ لا تَتَّبِعِ الْهَوى فَيُضِلَّكَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ"- عطف اين جمله به جمله ما قبل و مقابل آن قرار گرفتن، اين معنا را به آيه مى دهد كه،" در داورى در بين مردم پيروى هواى نفس مكن كه از حق گمراهت كند، حقى كه همان راه خداست" و در نتيجه مى فهماند كه سبيل خدا حق است.

بعضى «1» از مفسرين گفته اند در اينكه داوود (ع) را امر كرد به اينكه به حق حكم كند و نهى فرمود از پيروى هواى نفس، تنبيهى است براى ديگران يعنى هر كسى كه سرپرست امور مردم مى شود، بايد در بين آنان به حق حكم نموده و از پيروى باطل بر حذر باشد، و گر نه آن جناب به خاطر عصمتى كه داشته هرگز جز به حق حكم ننموده، و پيروى از باطل نمى كرده.

ولى اين اشكال بر او وارد است كه صرف اينكه خطاب متوجه به او، براى تنبيه ديگران است، دليل نمى شود بر اينكه به خاطر عصمت اصلا متوجه خود او نباشد، چون عصمت باعث سلب اختيار نمى گردد، (و گر نه بايد معصومين هيچ فضيلتى بر ديگران نداشته باشند، و فضائل آنان چون بوى خوش گلهاى خوشبو باشد) بلكه با داشتن عصمت باز اختيارشان به جاى خود باقى است، و ما دام

كه اختيار باقى است تكليف صحيح است، بلكه واجب است، همان طور كه نسبت به ديگران صحيح است چون اگر تكليف متوجه آنان نشود، نسبت به ايشان ديگر واجب و حرامى تصور ندارد و طاعت از معصيت متمايز نمى شود، و همين خود باعث مى شود عصمت لغو گردد، چون وقتى مى گوييم داوود (ع) معصوم است، معنايش اين است كه آن جناب گناه نمى كند، و گفتيم كه گناه فرع تكليف است.

" إِنَّ الَّذِينَ يَضِلُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ بِما نَسُوا يَوْمَ الْحِسابِ"- اين جمله نهى از پيروى هواى نفس را تعليل مى كند به اينكه اين كار باعث مى شود انسان از روز حساب غافل شود و فراموشى روز قيامت هم عذاب شديد دارد و منظور از فراموش كردن آن _______________

(1) تفسير روح المعانى، ج 23، ص 187. ______________________________________________________ صفحه ى 298

بى اعتنايى به امر آن است.

در اين آيه شريفه دلالتى است بر اينكه هيچ ضلالتى از سبيل خدا، و يا به عبارت ديگر هيچ معصيتى از معاصى منفك از نسيان روز حساب نيست.

[احتجاج بر مساله معاد با بيان اينكه خلق سماء و ارض باطل نيست

" وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما باطِلًا ..."

بعد از آنكه كلام به ياد روز حساب منتهى شد، عنان كلام را به سوى همين مساله برگردانيد تا آن را روشن سازد، لذا بر اصل ثبوت آن به دو حجت احتجاج نمود يكى احتجاجى است كه سياق آيه مورد بحث آن را مى رساند، و اين احتجاج از طريق غايات است، چون اگر امر خلقت آسمانها و زمين و آنچه بين آن دو است- با اينكه امورى است مخلوق و مؤجل، يكى

پس از ديگرى موجود مى شوند، و فانى مى گردند- به سوى غايتى باقى و ثابت و غير مؤجل منتهى نشود، امرى باطل خواهد بود، و باطل به معنى هر چيزى كه غايت نداشته باشد، محال است تحقق پيدا كند و در خارج موجود شود، علاوه بر اين صدور چنين خلقتى از خالق حكيم محال است، و در حكيم بودن خالق هم هيچ حرفى نيست.

و بسيار مى شود كه كلمه" باطل" به بازى اطلاق مى گردد، و اگر در آيه مورد بحث هم مراد اين معنا باشد، معناى آن چنين مى شود:" ما آسمانها و زمين و آنچه بين آن دو است به بازى نيافريديم و جز به حق خلق نكرديم"، و اين همان معنايى است كه آيه" وَ ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما لاعِبِينَ ما خَلَقْناهُما إِلَّا بِالْحَقِّ" «1» آن را افاده مى كند.

بعضى «2» از مفسرين گفته اند:" آيه مورد بحث از نظر معنا عطف است بر ما قبلش، و گويا فرموده: پيروى هوا مكن، چون اين پيروى سبب گمراهيت مى شود. و نيز به خاطر اينكه خدا عالم را براى باطل كه پيروى هوى مصداقى از آن است، نيافريده، بلكه براى توحيد و پيروى شرع خلق كرده است".

ليكن اين تفسير درست نيست، براى اينكه آيه بعدى كه مى فرمايد:" أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ كَالْمُفْسِدِينَ فِي الْأَرْضِ" با اين معنا سازگار نيست.

" ذلِكَ ظَنُّ الَّذِينَ كَفَرُوا فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِنَ النَّارِ"- يعنى اينكه خدا عالم را به باطل و بدون غايت خلق كرده باشد و روز حسابى كه در آن نتيجه امور معلوم مى شود، در كار نباشد، پندار و ظن كسانى است كه كافر شدند پس

واى به حال ايشان از عذاب آتش.

_______________

(1) سوره دخان، آيه 39.

(2) تفسير روح المعانى، ج 23، ص 188. ______________________________________________________ صفحه ى 299

[احتجاج ديگرى بر معاد با بيان اينكه خداوند" متقين" و" فجار" را در يك رديف قرار نمى دهد]

" أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ كَالْمُفْسِدِينَ فِي الْأَرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ" اين آيه حجت دومى را بيان مى كند كه بر مساله معاد اقامه كرده، و تقريرش اين است كه: بالضروره و بى ترديد انسان هم مانند ساير انواع موجودات كمالى دارد و كمال انسان عبارت است از اينكه در دو طرف علم و عمل از مرحله قوه و استعداد درآمده به مرحله فعليت برسد، يعنى به عقايد حق معتقد گشته و اعمال صالح انجام دهد، كه فطرت خود او اگر سالم مانده باشد اين عقايد حق و اعمال صالح را تشخيص مى دهد، و عبارت مى داند از ايمان به حق و عمل هايى كه مجتمع انسانى را در زمين صالح مى سازد.

پس تنها كسانى كه ايمان آورده و به صالحات عمل كردند، و خلاصه مردم با تقوى، انسان هاى كامل هستند، و اما مفسدان در زمين يعنى آنها كه عقايد فاسد و اعمال فاسد دارند و نام" فجار" معرف آنان است، افرادى هستند كه در واقع در انسانيتشان نقص دارند، و مقتضاى آن كمال و اين نقص اين است كه در مقابل كمال حياتى سعيد و عيشى طيب باشد و در ازاى آن نقص، حياتى شقى، و عيشى نكبت بار باشد.

و معلوم است كه زندگى دنيا كه هم آن طايفه و هم اين طايفه از آن استفاده مى كنند، در تحت سيطره اسباب و عوامل مادى اداره مى شود، كه تاثير آن اسباب

و عوامل در مورد انسان كامل و ناقص، مؤمن و كافر يكسان است (زهرش هر دو را مى كشد، آتشش هر دو را مى سوزاند، آفتابش به هر دو مى تابد)، در نتيجه هر كس عمل خود را نيكو و آن طور كه بايد انجام دهد، و اسباب مادى هم با عمل او موافقت داشته باشد قهرا زندگى مطلوبى خواهد داشت، و هر كس بر خلاف اين باشد، زندگى تنگ و ناراحتى خواهد داشت.

و بنا بر اين اگر زندگى منحصر در همين زندگى دنيا باشد، كه گفتيم نسبتش به هر دو طايفه يكسان است، و ديگر حيات آخرت با زندگى مختص به هر يك از اين دو طايفه و مناسب با حال او نبوده باشد، با عنايتى كه خداى تعالى نسبت به رساندن هر حقى به صاحب حقش دارد، منافات دارد، و با عنايتى كه آن ذات اقدس به دادن مقتضاى هر چيز به مقتضى اش دارد نمى سازد.

و اگر بخواهى مى توانى از بيان قبلى كه حجتى است برهانى صرفنظر نموده، حجتى جدلى اقامه كنى، و بگويى: يكسان معامله كردن با هر دو طايفه، و لغو كردن آنچه صلاح اين و فساد آن اقتضا دارد، خلاف عدالت خداست.

و اين آيه شريفه- به طورى كه ملاحظه مى كنى- نمى خواهد بفرمايد: مؤمن و كافر ______________________________________________________ صفحه ى 300

يكسان نيستند، بلكه مى خواهد مقابله بين كسانى كه ايمان آورده و عمل صالح كرده اند، با كسانى كه اينطور نيستند بيان كند، حال چه اينكه ايمان نداشته باشند، و يا ايمان داشته و عمل صالح نداشته باشند، و به همين جهت دوباره مقابله را بين متقيان و فجار قرار داد.

" كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ مُبارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آياتِهِ وَ لِيَتَذَكَّرَ

أُولُوا الْأَلْبابِ" يعنى اين قرآن كتابى است كه از جمله اوصافش اين و اين است، و اگر در اين آيه او را به" انزال" توصيف كرد، كه به نازل شدن به يك دفعه اشعار دارد، نه به" تنزيل" كه به نازل شدن تدريجى دلالت دارد، براى اين است كه تدبر و تذكر مناسبت دارد كه قرآن كريم به طور مجموع اعتبار شود، نه تكه تكه و جدا جدا.

و مقابله بين جمله" ليدبروا" با جمله" وَ لِيَتَذَكَّرَ أُولُوا الْأَلْبابِ" اين معنا را مى فهماند كه مراد از ضمير جمع، عموم مردم است.

و معناى آيه اين است كه: اين قرآن كتابى است كه ما آن را به سوى تو نازل كرديم، كتابى است كه خيرات و بركات بسيار براى عوام و خواص مردم دارد، تا مردم در آن تدبر نموده به همين وسيله هدايت شوند، و يا آنكه حجت بر آنان تمام شود، و نيز براى اينكه صاحبان خرد از راه استحضار حجت هاى آن و تلقى بياناتش متذكر گشته و به سوى حق هدايت شوند.

بحث روايتى [(داستان مراجعه دو طائفه متخاصم نزد داوود (عليه السلام) و ...)]

در الدر المنثور به طريقى از انس و از مجاهد و سدى و به چند طريق ديگر از ابن عباس، داستان مراجعه كردن دو طايفه متخاصم به داوود (ع) را با اختلافى كه در آن روايات هست نقل كرده است «1».

و نظير آن را قمى در تفسير خود آورده «2».

و نيز در عرائس و كتبى ديگر نقل شده، و صاحب مجمع البيان آن را خلاصه كرده كه اينك از نظر خواننده مى گذرد:

داوود (ع) بسيار نماز مى خواند، روزى عرضه داشت: بارالها ابراهيم را

بر

_______________

(1) تفسير الدر المنثور، ج 5، ص 300 و 301.

(2) تفسير قمى، ج 2، ص 230. ______________________________________________________ صفحه ى 301

من برترى دادى و او را خليل خود كردى، موسى را برترى دادى و او را كليم خود ساختى.

خداى تعالى وحى فرستاد كه اى داوود ما آنان را امتحان كرديم، به امتحاناتى كه تا كنون از تو چنان امتحانى نكرده ايم، اگر تو هم بخواهى امتيازى كسب كنى بايد به تحمل امتحان تن دردهى. عرضه داشت: مرا هم امتحان كن.

پس روزى در حينى كه در محرابش قرار داشت، كبوترى به محرابش افتاد، داوود خواست آن را بگيرد، كبوتر پرواز كرد و بر دريچه محراب نشست. داوود بدانجا رفت تا آن را بگيرد. ناگهان از آنجا نگاهش به همسر" اوريا" فرزند" حيان" افتاد كه مشغول غسل بود.

داوود عاشق او شد، و تصميم گرفت با او ازدواج كند. به همين منظور اوريا را به بعضى از جنگها روانه كرد، و به او دستور داد كه همواره بايد پيشاپيش تابوت باشى- و تابوت عبارت است از آن صندوقى كه سكينت در آن بوده- اوريا به دستور داوود عمل كرد و كشته شد.

بعد از آنكه عده آن زن سرآمد، داوود با وى ازدواج كرد، و از او داراى فرزندى به نام سليمان شد. روزى در بينى كه او در محراب خود مشغول عبادت بود، دو مرد بر او وارد شدند، داوود وحشت كرد. گفتند مترس ما دو نفر متخاصم هستيم كه يكى به ديگرى ستم كرده- تا آنجا كه مى فرمايد- و ايشان اندكند.

پس يكى از آن دو به ديگرى نگاه كرد و خنديد، داوود فهميد كه اين دو متخاصم دو فرشته اند كه

خدا آنان را نزد وى روانه كرده، تا به صورت دو متخاصم مخاصمه راه بيندازند و او را به خطاى خود متوجه سازند پس داوود (ع) توبه كرد و آن قدر گريست كه از اشك چشم او گندمى آب خورد و روييد.

آن گاه صاحب مجمع البيان مى گويد- و چه خوب هم مى گويد- داستان عاشق شدن داوود سخنى است كه هيچ ترديدى در فساد و بطلان آن نيست، براى اينكه اين نه تنها با عصمت انبيا سازش ندارد، بلكه حتى با عدالت نيز منافات دارد، چطور ممكن است انبيا كه امينان خدا بر وحى او و سفرايى هستند بين او و بندگانش، متصف به صفتى باشند كه اگر يك انسان معمولى متصف بدان باشد، ديگر شهادتش پذيرفته نمى شود و حالتى داشته باشند كه به خاطر آن حالت، مردم از شنيدن سخنان ايشان و پذيرفتن آن متنفر باشند؟! «1».

مؤلف: اين داستان كه در روايات مذكور آمده از تورات گرفته شده، چيزى كه هست نقل تورات از اين هم شنيع تر و رسواتر است، معلوم مى شود آنهايى كه داستان مزبور را در

_______________

(1) تفسير مجمع البيان، ج 8، ص 472. ______________________________________________________ صفحه ى 302

روايات اسلامى داخل كرده اند، تا اندازه اى نقل تورات را- كه هم اكنون خواهيد ديد- تعديل كرده اند.

اينك خلاصه آنچه در تورات، اصحاح يازدهم و دوازدهم، از سموئيل دوم آمده:

شبانگاه بود كه داوود از تخت خود برخاست، و بر بالاى بام كاخ به قدم زدن پرداخت، از آنجا نگاهش به زنى افتاد كه داشت حمام مى كرد، و تن خود را مى شست، و زنى بسيار زيبا و خوش منظر بود.

پس كسى را فرستاد تا تحقيق حال او كند. به او گفتند:

او" بتشبع" همسر" اورياى حثى" است، پس داوود رسولانى فرستاد تا زن را گرفته نزدش آوردند، و داوود با او هم بستر شد، در حالى كه زن از خون حيض پاك شده بود، پس زن به خانه خود برگشت، و از داوود حامله شده، به داوود خبر داد كه من حامله شده ام.

از سوى ديگر اوريا در آن ايام در لشكر داوود كار مى كرد و آن لشكر در كار جنگ با" بنى عمون" بودند، داوود نامه اى به" يوآب" امير لشكر خود فرستاد، و نوشت كه اوريا را نزد من روانه كن، اوريا به نزد داوود آمد، و چند روزى نزد وى ماند، داوود نامه اى ديگر به يوآب نوشته، به وسيله اوريا روانه ساخت و در آن نامه نوشت: اوريا را ماموريت هاى خطرناك بدهيد و او را تنها بگذاريد، تا كشته شود. يوآب نيز همين كار را كرد. و اوريا كشته شد و خبر كشته شدنش به داوود رسيد.

پس همين كه همسر اوريا از كشته شدن شوهرش خبردار شد، مدتى در عزاى او ماتم گرفت، و چون مدت عزادارى و نوحه سرايى تمام شد، داوود نزد او فرستاده و او را ضميمه اهل بيت خود كرد. و خلاصه همسر داوود شد، و براى او فرزندى آورد، و اما عملى كه داوود كرد در نظر رب عمل قبيحى بود.

لذا رب،" ناثان" پيغمبر را نزد داوود فرستاد. او هم آمد و به او گفت در يك شهر دو نفر مرد زندگى مى كردند يكى فقير و آن ديگرى توانگر، مرد توانگر گاو و گوسفند بسيار زياد داشت و مرد فقير به جز يك ميش كوچك نداشت، كه آن را به زحمت

بزرگ كرده بود در اين بين ميهمانى براى مرد توانگر رسيد او از اينكه از گوسفند و گاو خود يكى را ذبح نموده از ميهمان پذيرايى كند دريغ ورزيد، و يك ميش مرد فقير را ذبح كرده براى ميهمان خود طعامى تهيه كرد.

داوود از شنيدن اين رفتار سخت در خشم شد، و به ناثان گفت: رب كه زنده است، چه باك از اينكه آن مرد طمع كار كشته شود، بايد اين كار را بكنيد، و به جاى يك ميش ______________________________________________________ صفحه ى 303

چهار ميش از گوسفندان او براى مرد فقير بگيريد، براى اينكه بر آن مرد فقير رحم نكرده و چنين معامله اى با او كرده.

ناثان به داوود گفت: اتفاقا آن مرد خود شما هستيد، و خدا تو را عتاب مى كند و مى فرمايد: بلاء و شرى بر خانه ات مسلط مى كنم و در پيش رويت همسرانت را مى گيرم، و آنان را به خويشاوندانت مى دهم، تا در حضور بنى اسرائيل و آفتاب با آنان هم بستر شوند، و اين را به كيفر آن رفتارى مى كنم كه تو با اوريا و همسرش كردى.

داوود به ناثان گفت: من از پيشگاه رب عذر اين خطا را مى خواهم. ناثان گفت:

خدا هم اين خطاى تو را از تو برداشت و ناديده گرفت و تو به كيفر آن نمى ميرى، و ليكن از آنجا كه تو با اين رفتارت دشمنانى براى رب درست كردى كه همه زبان به شماتت رب مى گشايند، فرزندى كه همسر اوريا برايت زاييده خواهد مرد. پس خدا آن فرزند را مريض كرد و پس از هفت روز قبض روحش فرمود، و بعد از آن همسر اوريا سليمان را براى داوود زاييد «1».

و در

كتاب عيون است كه- در باب مجلس رضا (ع) نزد مامون و مباحثه اش با ارباب ملل و مقالات- امام رضا (ع) به ابن جهم فرمود: بگو ببينم پدران شما در باره داوود چه گفته اند؟ ابن جهم عرضه داشت: مى گويند او در محرابش مشغول نماز بود كه ابليس به صورت مرغى در برابرش ممثل شد، مرغى كه زيباتر از آن تصور نداشت. پس داوود نماز خود را شكست و برخاست تا آن مرغ را بگيرد. مرغ پريد و داوود آن را دنبال كرد، مرغ بالاى بام رفت، داوود هم به دنبالش به بام رفت، مرغ به داخل خانه اوريا فرزند حيان شد، داوود به دنبالش رفت، و ناگهان زنى زيبا ديد كه مشغول آب تنى است.

داوود عاشق زن شد، و اتفاقا همسر او يعنى اوريا را قبلا به ماموريت جنگى روانه كرده بود، پس به امير لشكر خود نوشت كه اوريا را پيشاپيش تابوت قرار بده، و او هم چنين كرد، اما به جاى اينكه كشته شود، بر مشركين غلبه كرد. و داوود از شنيدن قصه ناراحت شد، دوباره به امير لشكرش نوشت او را هم چنان جلو تابوت قرار بده! امير چنان كرد و اوريا كشته شد، و داوود با همسر وى ازدواج كرد.

راوى مى گويد:" حضرت رضا (ع) دست به پيشانى خود زد و فرمود" إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ" آيا به يكى از انبياى خدا نسبت مى دهيد كه نماز را سبك شمرده و آن را شكست، و به دنبال مرغ به خانه مردم درآمده، و به زن مردم نگاه كرده و عاشق شده، و شوهر

_______________

(1) تورات، ب 11، ص 490. ______________________________________________________ صفحه ى 304

او

را متعمدا كشته است؟

ابن جهم پرسيد: يا بن رسول اللَّه پس گناه داوود در داستان دو متخاصم چه بود؟ فرمود واى بر تو خطاى داوود از اين قرار بود كه او در دل خود گمان كرد كه خدا هيچ خلقى داناتر از او نيافريده، خداى تعالى (براى تربيت او، و دور نگه داشتن او از عجب) دو فرشته نزد وى فرستاد تا از ديوار محرابش بالا روند، يكى گفت ما دو خصم هستيم، كه يكى به ديگرى ستم كرده، تو بين ما به حق داورى كن و از راه حق منحرف مشو، و ما را به راه عدل رهنمون شو.

اين آقا برادر من نود و نه ميش دارد و من يك ميش دارم، به من مى گويد اين يك ميش خودت را در اختيار من بگذار و اين سخن را طورى مى گويد كه مرا زبون مى كند، داوود بدون اينكه از طرف مقابل بپرسد: تو چه مى گويى؟ و يا از مدعى مطالبه شاهد كند در قضاوت عجله كرد و عليه آن طرف و به نفع صاحب يك ميش حكم كرد، و گفت: او كه از تو مى خواهد يك ميشت را هم در اختيارش بگذارى به تو ظلم كرده. خطاى داوود در همين بوده كه از رسم داورى تجاوز كرده، نه آنكه شما مى گوييد، مگر نشنيده اى كه خداى عز و جل مى فرمايد:" يا داوُدُ إِنَّا جَعَلْناكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ فَاحْكُمْ بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ ...".

ابن جهم عرضه داشت: يا بن رسول اللَّه پس داستان داوود با اوريا چه بوده؟ حضرت رضا (ع) فرمود: در عصر داوود حكم چنين بود كه اگر زنى شوهرش مى مرد و يا كشته مى شد، ديگر

حق نداشت شوهرى ديگر اختيار كند، و اولين كسى كه خدا اين حكم را برايش برداشت و به او اجازه داد تا با زن شوهر مرده ازدواج كند، داوود (ع) بود كه با همسر اوريا بعد از كشته شدن او و گذشتن عده ازدواج كرد، و اين بر مردم آن روز گران آمد «1».

و در امالى صدوق به سند خود از امام صادق (ع) روايت كرده كه به علقمه فرمود: انسان نمى تواند رضايت همه مردم را به دست آورد و نيز نمى تواند زبان آنان را كنترل كند همين مردم بودند كه به داوود (ع) نسبت دادند كه: مرغى را دنبال كرد تا جايى كه نگاهش به همسر اوريا افتاد و عاشق او شد و براى رسيدن به آن زن، اوريا را به جنگ فرستاد، آن هم در پيشاپيش تابوت قرارش داد تا كشته شود، و او بتواند با همسر وى ازدواج كند ... «2».

_______________

(1) عيون اخبار الرضا، انتشارات جهان، ج 1، ص 193.

(2) امالى صدوق، مجلس 22، ص 3. ______________________________________________________ صفحه ى 305

گفتارى در چند فصل پيرامون سرگذشت داوود (ع)

1- سرگذشت داوود (ع) در قرآن: در قرآن كريم از داستانهاى آن جناب به جز چند اشاره، چيزى نيامده، يك جا به سرگذشت جنگ او در لشكر طالوت اشاره كرده كه در آن جنگ، جالوت را به قتل رسانده و خداوند سلطنت را بعد از طالوت به او واگذار نموده و حكمتش داده و آنچه مى خواسته بدو آموخته است «1». در جاى ديگر به اين معنا اشاره فرموده كه او را خليفه خود كرد، تا در بين مردم حكم و داورى كند، و فصل الخطاب (كه همان

علم داورى بين مردم است) به او آموخته «2». و در جاى ديگر به اين معنا اشاره فرموده كه خدا او و سلطنتش را تاييد نموده و كوه ها و مرغان را مسخر كرد تا با او تسبيح بگويند «3». و جايى ديگر به اين معنا اشاره كرده كه آهن را براى او نرم كرد تا با آن هر چه مى خواهد و مخصوصا زره درست كند «4».

2- ذكر خير داوود (ع) در قرآن: خداى سبحان در چند مورد او را از انبيا شمرده و بر او و بر همه انبيا ثنا گفته، و نام او را بخصوص ذكر كرده و فرموده:" وَ آتَيْنا داوُدَ زَبُوراً- ما به داوود زبور داديم" «5» و نيز فرموده:" به او فضيلت و علم داديم" «6» و نيز فرموده:" به او حكمت و فصل الخطاب داديم، و او را خليفه در زمين كرديم" «7» و او را به اوصاف" اواب" و" دارنده زلفا و قرب در پيشگاه الهى" و" دارنده حسن ماب" ستوده «8».

3- آنچه از آيات استفاده مى شود: دقت در آياتى كه متعرض داستان آمدن دو متخاصم نزد داوود (ع) است بيش از اين نمى رساند كه اين داستان صحنه اى بوده كه خداى تعالى براى آزمايش داوود در عالم تمثل به وى نشان داده تا او را به تربيت الهى تربيت كند و راه و رسم داورى عادلانه را به وى بياموزد، تا در نتيجه هيچ وقت مرتكب جور در حكم نگشته و از راه عدل منحرف نگردد.

اين آن معنايى است كه از آيات اين داستان فهميده مى شود، و اما زوايدى كه در غالب روايات هست، يعنى داستان اوريا و همسرش،

مطالبى است كه ساحت مقدس انبيا از آن منزه است، كه در بيان آيات و بحث روايتى مربوط به آن محصل كلام گذشت.

_______________

(1) سوره بقره، آيه 251.

(2) سوره ص، آيه 20- 26.

(3) سوره انبياء، آيه 79 و سوره ص، آيه 19.

(4) سوره انبياء، آيه 80 و سوره سبأ، آيه 11.

(5) سوره نساء، آيه 163. سوره انعام، آيه 84 و 87.

(6) سوره سبأ، آيه 10. سوره نمل، آيه 15.

(7) سوره ص، آيه 20 و 26.

(8) سوره ص، آيه 25 و 19.

ترجمه آيات و ما به داوود سليمان را عطا كرديم كه چه بنده خوبى بود و بسيار رجوع كننده (به ما) بود (30).

به يادش آور كه وقتى اسبانى نيك بر او عرضه شد (31).

(از شدت علاقه به تماشاى آنها از نماز اول وقت باز ماند و خود را ملامت كرد) و گفت من علاقه به اسبان را بر ياد خدا ترجيح دادم تا خورشيد غروب كرد (و يا اسبان از نظرم ناپديد شدند) (32).

آنها را به من برگردانيد و چون برگرداندند سر و گردنهايشان را نشان كرد تا وقف راه خدا باشند (33).

______________________________________________________ صفحه ى 307

ما سليمان را هم بيازموديم و جسد بى جان (فرزندش) را بر تختش افكنديم پس به سوى ما متوجه شد (34).

و گفت پروردگارا مرا بيامرز و به من سلطنتى بده كه سزاوار احدى بعد از من نباشد البته تو بخشنده اى (35).

پس ما به او سلطنتى داديم كه دامنه اش حتى باد را هم گرفت و باد هر جا كه او مى خواست بوزد به نرمى مى وزيد (36).

و نيز شيطانها را برايش رام كرديم شيطانهايى كه يا بناء بودند و يا غواص (37).

و اما بقيه آنها

را (كه جز شرارت هنرى نداشتند) همه را در غل و زنجير كرديم (تا مزاحم سلطنت او نباشند) (38).

اين است عطاى ما و لذا بدو گفتيم از نعمت خود به هر كه خواهى عطا كن و از هر كه خواهى دريغ نما كه عطاى ما بى حساب است (39).

و به راستى او در درگاه ما تقرب و سرانجامى نيك دارد (40).

بيان آيات اين آيات راجع به دومين داستان از قصص بندگان" اواب" است كه خداى تعالى آن را براى پيغمبرش بيان نموده و دستورش مى دهد به اينكه صبر پيشه سازد و در هنگام سختى به ياد اين داستان بيفتد.

" وَ وَهَبْنا لِداوُدَ سُلَيْمانَ نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوَّابٌ" يعنى ما به داوود فرزندى داديم به نام سليمان. بقيه الفاظ آيه از بيان قبلى ما روشن مى شود.

" إِذْ عُرِضَ عَلَيْهِ بِالْعَشِيِّ الصَّافِناتُ الْجِيادُ" كلمه" عشى" در مقابل" غداة" است، كه به معناى اول روز است و در نتيجه" عشى" به معناى آخر روز و بعد از ظهر است. و كلمه" صافنات"- به طورى كه در مجمع البيان گفته- جمع" صافنة" است، و" صافنة" آن اسبانى را مى گويند كه بر سه پاى خود ايستاده و يك دست را بلند مى كند تا نوك سمش روى زمين قرار گيرد. و- نيز بنا به گفته وى- كلمه" جياد" جمع" جواد" است كه" واو" آن در جمع به" ياء" قلب مى شود، و اصل" جياد" جواد- به كسره جيم- بوده، و معنايش تندرو است، گويا حيوان از دويدن بخل ______________________________________________________ صفحه ى 308

نمى ورزد «1».

[چند وجه در معناى سخن سليمان (عليه السلام):" إِنِّي أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ عَنْ ذِكْرِ رَبِّي ..." و توضيحى در باره علاقه آن

جناب به اسب ها و باز ماندنش از عبادت خدا]

" فَقالَ إِنِّي أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ عَنْ ذِكْرِ رَبِّي حَتَّى تَوارَتْ بِالْحِجابِ" ضمير" قال- گفت" به سليمان برمى گردد، و مراد از" خير"- به طورى كه «2» گفته اند- اسب است، چون عرب اسب را خير مى نامند، و از رسول خدا (ص) هم روايت شده كه فرمود: تا قيامت خير را به پيشانى اسبها گره زده اند.

بعضى «3» هم گفته اند:" مراد از كلمه" خير" مال بسيار است و در بسيارى از موارد در قرآن به اين معنا آمده، مانند آيه" إِنْ تَرَكَ خَيْراً" «4».

مفسرين «5» در تفسير جمله" أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ" گفته اند: كلمه" احببت" متضمن معناى ايثار است، و كلمه" عن" به معناى" على" است، و منظور سليمان (ع) اين است كه: من محبتى را كه به اسبان دارم ايثار و اختيار مى كنم بر ياد پروردگارم، كه عبارت است از نماز، در حالى كه آن را نيز دوست مى دارم، و يا معنايش اين است كه: من اسبان را دوست مى دارم دوستى اى كه در مقابل ياد پروردگارم نمى توانم از آن چشم بپوشم، در نتيجه وقتى اسبان را بر من عرضه مى دارند از نمازم غافل مى شوم تا خورشيد غروب مى كند.

" حَتَّى تَوارَتْ بِالْحِجابِ"- ضمير در" توارت"- به طورى كه «6» گفته اند- به كلمه" شمس" برمى گردد، با اينكه قبلا نامش نيامده بود، ولى از كلمه" عشى" كه در آيه قبلى بود استفاده مى شود. و مراد از توارى خورشيد غروب كردن و پنهان شدن در پشت پرده افق است، مؤيد اينكه ضمير به خورشيد برمى گردد كلمه" عشى" در آيه قبلى است، چون اگر مقصود توارى خورشيد نبود، ذكر كلمه" عشى" در آن آيه بدون

غرض مى شد و غرضى كه هر خواننده آن را بفهمد براى آن باقى نمى ماند.

پس حاصل معناى آيه اين است كه من آن قدر به اسب علاقه يافتم، كه وقتى اسبان را بر من عرضه كردند، نماز از يادم رفت تا وقتش فوت شد، و خورشيد غروب كرد. البته بايد دانست كه علاقه سليمان (ع) به اسبان براى خدا بوده، و علاقه به خدا او را علاقه مند به اسبان مى كرد، چون مى خواست آنها را براى جهاد در راه خدا تربيت كند، پس رفتنش و حضورش براى عرضه اسبان به وى، خود عبادت بوده است. پس در حقيقت عبادتى او را از

_______________

(1) مجمع البيان، ج 8، ص 474.

(2 و 3) مجمع البيان، ج 8، ص 475.

(4) اگر كسى بميرد و خيرى از خود بگذارد. سوره بقره، آيه 180.

(5 و 6) مجمع البيان، ج 8، ص 474 و 475. ______________________________________________________ صفحه ى 309

عبادتى ديگر بازداشته، چيزى كه هست نماز در نظر وى مهم تر از آن عبادت ديگر بوده است.

بعضى ديگر از مفسرين گفته اند:" ضمير در" توارت" به كلمه" خيل" برمى گردد و معنايش اين است كه: سليمان از شدت علاقه اى كه به اسبان داشت، بعد از سان ديدن از آنها، هم چنان به آنها نظر مى كرد، تا آنكه اسبان در پشت پرده بعد و دورى ناپديد شدند". ولى در سابق گفتيم كه: كلمه" عشى" در آيه قبلى، مؤيد احتمال اول است، و هيچ دليلى هم نه در لفظ آيه و نه در روايات بر گفتار اين مفسر نيست. «1»

" رُدُّوها عَلَيَّ فَطَفِقَ مَسْحاً بِالسُّوقِ وَ الْأَعْناقِ" بعضى «2» از مفسرين گفته اند:" ضمير در" ردوها" به كلمه" شمس" برمى گردد، و سليمان

(ع) در اين جمله به ملائكه امر مى كند كه: آفتاب را برگردانند، تا او نماز خود را در وقتش بخواند. و منظور از جمله" فَطَفِقَ مَسْحاً بِالسُّوقِ وَ الْأَعْناقِ" اين است: سليمان شروع كرد پاها و گردن خود را دست كشيدن و به اصحاب خود نيز دستور داد اين كار را بكنند، و اين در حقيقت وضوى ايشان بوده. آن گاه او و اصحابش نماز خواندند. و اين معنا در بعضى از روايات ائمه اهل بيت (ع) هم آمده".

بعضى «3» ديگر از مفسرين گفته اند:" ضمير به كلمه" خيل" برمى گردد، و معنايش اين است كه: سليمان دستور داد تا اسبان را دوباره برگردانند، و چون برگرداندند، شروع كرد به ساق و گردنهاى آنها دست كشيدن و آنها را در راه خدا سبيل كردن. و اين عمل را بدان جهت كرد، تا كفاره سرگرمى به اسبان و غفلت از نماز باشد".

بعضى «4» ديگر گفته اند:" ضمير به كلمه" خيل" برمى گردد، ولى مراد از دست كشيدن به ساقها و گردنهاى آنها، زدن آنها با شمشير و بريدن دست و گردن آنهاست، چون كلمه" مسح" به معناى بريدن نيز مى آيد. بنا بر اين سليمان (ع) از اينكه اسبان، او را از عبادت خدا بازداشته اند خشمناك شده، و دستور داده آنها را برگردانند، و آن گاه ساق و گردن همه را با شمشير زده و همه را كشته است.

ولى اين تفسير صحيح نيست، چون چنين عملى از انبيا سرنمى زند، و ساحت آنان منزه از مثل آن است. هر بيننده و شنونده اى مى پرسد كه: اسب بيچاره چه گناهى دارد كه با شمشير به جان او بيفتى، و قطعه و قطعه اش كنى، علاوه

بر اين، اين عمل اتلاف مال محترم است.

_______________

(1 و 2 و 3 و 4) مجمع البيان، ج 8، ص 474 و 475. ______________________________________________________ صفحه ى 310

و اما اينكه: بعضى «1» از مفسرين به روايت ابى بن كعب استدلال كرده اند بر صحت اين تفسير، و در آخر اضافه كرده اند كه: سليمان (ع) اسبان را در راه خدا قربانى كرده، و لا بد قربانى اسب هم در شريعت او جايز بوده، به هيچ وجه صحيح نيست، براى اينكه در روايت ابى، اصلا سخنى از قربانى كردن اسب به ميان نيامد.

علاوه بر اين- همان طور كه گفتيم- سليمان (ع) از عبادت غافل و مشغول به لهو و هوى نشده، بلكه عبادتى ديگر آن را مشغول كرده. پس از بين همه وجوه همان وجه اول قابل اعتماد است، البته اگر لفظ آيه با آن مساعد باشد، و گر نه وجه دوم از همه بهتر است.

[جسدى كه بر تخت سليمان (عليه السلام) افكنده شد جنازه فرزند او بوده كه براى آزمايش و تنبيه او ميرانده شده و ...]

" وَ لَقَدْ فَتَنَّا سُلَيْمانَ وَ أَلْقَيْنا عَلى كُرْسِيِّهِ جَسَداً ثُمَّ أَنابَ" كلمه" جسد" به معناى جسمى است بى روح.

بعضى «2» از مفسرين گفته اند:" مراد از جسدى كه بر تخت سليمان افتاد، خود سليمان (ع) بوده كه خدا او را به مرضى مبتلا و آزمايش كرد، و تقدير كلام اين است كه:

" القيناه على كرسيه كجسد لا روح فيه من شدة المرض- ما او را مانند جسدى بى روح از شدت مرض بر تختش انداختيم".

ليكن اين وجه صحيح نيست، براى اينكه هيچ گوينده فصيحى ضمير را از كلام حذف نمى كند، و از كلامى كه ظاهرش انداختن

جسدى بر تخت سليمان (ع) است، انداختن خود سليمان (ع) را اراده نمى كند، آن هم گوينده اى كه كلامش فصيح ترين كلام است.

مفسرين ديگر اقوال مختلفى در مراد از آيه دارند، و هر يك از روايتى پيروى كرده و آنچه به طور اجمال از ميان اقوال و روايات مى توان پذيرفت، اين است كه: جسد نامبرده جنازه كودكى از سليمان (ع) بوده كه خدا آن را بر تخت وى افكند، و در جمله" ثُمَّ أَنابَ قالَ رَبِّ اغْفِرْ لِي" اشعار و بلكه دلالت است بر اينكه: سليمان (ع) از آن جسد اميدها داشته، و يا در راه خدا به او اميدها بسته بوده، و خدا او را قبض روح نموده و جسد بى جانش را بر تخت سليمان افكنده تا او بدين وسيله متنبه گشته و امور را به خدا واگذارد، و تسليم او شود.

" قالَ رَبِّ اغْفِرْ لِي وَ هَبْ لِي مُلْكاً لا يَنْبَغِي لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِي إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ" از ظاهر سياق برمى آيد كه اين استغفار مربوط به آيه قبلى و داستان انداختن جسد بر

_______________

(1) مجمع البيان، ج 8، ص 475.

(2) تفسير مجمع البيان، ج 8، ص 476. ______________________________________________________ صفحه ى 311

كرسى سليمان (ع) است، و اگر واو عاطفه نياورده، براى اين است كه كلام به منزله جواب از سؤالى است كه ممكن است بشود، گويا بعد از آنكه فرموده:" ثُمَّ أَنابَ" كسى پرسيده: در انابه اش چه گفت؟ فرموده:" گفت پروردگارا مرا بيامرز ...".

چه بسا از مفسرين كه بر اين درخواست سليمان كه گفت:" ملكى به من بده كه بعد از من سزاوار احدى نباشد، اشكال كرده اند كه اين چه بخلى است كه سليمان مرتكب شده، و از

خدا خواسته مثل سلطنت او را بعد از او به احدى ندهد؟ «1».

و جواب آن اين است كه: درخواست او درخواست براى خودش است، نه درخواست منع از ديگران، نمى خواهد درخواست كند كه ديگران را از سلطنتى چون سلطنت او محروم كند، و فرق است بين اينكه ملكى را مختص به خود درخواست كند، و اينكه اختصاص آن را به خود بخواهد.

[معناى اينكه فرمود:" فَسَخَّرْنا لَهُ الرِّيحَ تَجْرِي بِأَمْرِهِ رُخاءً ..."] " فَسَخَّرْنا لَهُ الرِّيحَ تَجْرِي بِأَمْرِهِ رُخاءً حَيْثُ أَصابَ" اين آيه فرع و نتيجه درخواست ملك است و از استجابت آن درخواست خبر مى دهد و ملكى را كه سزاوار احدى بعد از او نباشد بيان مى كند و آن ملكى است كه دامنه اش حتى باد و جن را هم گرفته، و آن دو نيز مسخر وى شدند.

و كلمه" رخاء"- به ضمه را- به معناى نرمى است و ظاهرا مراد از جريان باد به نرمى و به امر سليمان اين باشد كه: باد در اطاعت كردن از فرمان سليمان نرم بوده و بر طبق خواسته او به آسانى جريان مى يافته. پس ديگر اشكال نشود به اينكه توصيف باد به صفت نرمى، با توصيف آن به صفت" عاصفه- تند" كه آيه" وَ لِسُلَيْمانَ الرِّيحَ عاصِفَةً تَجْرِي بِأَمْرِهِ" «2» آن را حكايت كرده، منافات دارد. براى اينكه گفتيم: منظور از جريان باد به نرمى، اين است كه:

جارى ساختن باد براى آن جناب هزينه اى نداشته، و به آسانى جارى مى شده، حال يا به نرمى و يا به تندى.

ولى بعضى «3» از مفسرين از اين اشكال جواب داده اند به اينكه: ممكن است خداوند باد را مسخر سليمان (ع) كرده، كه

هر وقت او خواست نرم بوزد، و هر وقت او خواست تند بوزد.

و معناى جمله" حَيْثُ أَصابَ" اين است كه: به هر جا هم كه او خواست بوزد، چون _______________

(1) مجمع البيان، ج 8، ص 476.

(2) و باد تند سير را ما مسخر سليمان گردانيديم تا به امر او جريان يابد. سوره انبياء، آيه 81.

(3) تفسير مجمع البيان، ج 8، ص 477. ______________________________________________________ صفحه ى 312

اين جمله متعلق به جمله" تجرى" است.

" وَ الشَّياطِينَ كُلَّ بَنَّاءٍ وَ غَوَّاصٍ" يعنى ما شيطانهاى جنى را براى سليمان (ع) مسخر كرديم، تا هر يك از آنها كه كار بنايى را مى دانسته، برايش بنايى كند و هر يك از آنها كه غواصى را مى دانسته برايش در درياها غواصى كند، و لؤلؤ و ساير منافع دريايى را برايش استخراج كند.

" وَ آخَرِينَ مُقَرَّنِينَ فِي الْأَصْفادِ" كلمه" اصفاد" جمع" صفد" است، كه به معناى غل آهنى است، و معناى جمله اين است كه: ما ساير طبقات جن را براى او مسخر كرديم، تا همه را غل و زنجير كند و از شرشان راحت باشد.

" هذا عَطاؤُنا فَامْنُنْ أَوْ أَمْسِكْ بِغَيْرِ حِسابٍ" يعنى اين سلطنت كه به تو داديم عطاى ما به تو بود، عطايى بى حساب، و ظاهرا مراد از بى حساب بودن آن، اين است كه: عطاى ما حساب و اندازه ندارد كه اگر تو از آن زياد بذل و بخشش كنى، كم شود. پس هر چه مى خواهى بذل و بخشش بكن، و لذا فرمود:" فَامْنُنْ أَوْ أَمْسِكْ- مى خواهى بذل بكن و نخواستى نكن" يعنى هر دو يكسان است، چه بخشش بكنى و چه نكنى، تاثيرى در كم شدن عطاى ما ندارد.

ولى بعضى

«1» از مفسرين گفته اند:" مراد از بى حساب بودن عطا، اين است كه: روز قيامت از تو حساب نمى كشيم" بعضى «2» ديگر گفته اند:" مراد اين است كه: عطاى ما به تو از باب تفضل بوده، نه از باب اينكه خواسته باشيم پاداش به تو داده باشيم". و معانى ديگرى هم براى آن كرده اند.

" وَ إِنَّ لَهُ عِنْدَنا لَزُلْفى وَ حُسْنَ مَآبٍ" معناى اين جمله در سابق گذشت.

بحث روايتى [(رواياتى در ذيل آيه!" فَقالَ إِنِّي أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ عَنْ ذِكْرِ رَبِّي ..." و در باره افتادن جسدى بر تخت او)]

در مجمع البيان در ذيل آيه" فَقالَ إِنِّي أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ عَنْ ذِكْرِ رَبِّي ..." گفته:

بعضى از مفسرين گفته اند: رسيدگى به كار اسبان، او را از نماز عصر بازداشت تا وقت نماز

_______________

(1 و 2) مجمع البيان، ج 8، ص 477. ______________________________________________________ صفحه ى 313

فوت شد،- به نقل از على (ع)-. و در روايات اصحاب ما اماميه آمده كه فضيلت اول وقت از او فوت شد «1».

و نيز در مجمع البيان گفته: ابن عباس نقل كرده كه از على (ع) از اين آيه پرسيدم، فرمود: اى ابن عباس تو در باره اين آيه چه شنيده اى؟ عرض كردم: از كعب شنيدم مى گفت: سليمان سرگرم ديدن از اسبان شد تا وقتى كه نمازش فوت شد، پس گفت اسبان را به من برگردانيد، و اسبها چهارده تا بودند، دستور داد با شمشير ساقها و گردنهاى اسبان را قطع كنند و بكشند و خداى تعالى به همين جهت چهارده روز سلطنت او را از او بگرفت، چون به اسبان ظلم كرد، و آنها را بكشت.

على (ع) فرمود: كعب دروغ گفته و مطلب بدين قرار

بوده كه سليمان روزى از اسبان خود سان ديد، چون مى خواست با دشمنان خدا جهاد كند، پس آفتاب غروب كرد، به امر خداى تعالى به ملائكه موكل بر آفتاب گفت تا آن را برگردانند، ملائكه آفتاب را برگرداندند، و سليمان نماز عصر را در وقتش بجاى آورد. آرى انبيا (ع) هرگز ظلم نمى كنند، و به ظلم دستور هم نمى دهند، براى اينكه پاك و معصومند «2».

مؤلف: اين قسمت از كلام كعب كه گفت: خداى تعالى چهارده روز ملك را از او بگرفت، اشاره است به انگشترى كه ماجرايش از نظر خواننده مى گذرد.

و در كتاب فقيه از امام صادق (ع) روايت آورده كه فرمود: سليمان بن داوود، روزى بعد از ظهر از اسبان خود بازديد به عمل آورد، و مشغول تماشاى آنها شد تا آفتاب غروب كرد، به ملائكه گفت: آفتاب را برايم برگردانيد تا نمازم را در وقتش بخوانم.

ملائكه چنين كردند، سليمان برخاست و نماز خود را خواند. و آفتاب دوباره غروب كرده و ستارگان درخشيدن گرفتند، و اين است معناى كلام خداى عز و جل كه مى فرمايد:" و وهبنا لداود سليمان"، تا آنجا كه مى فرمايد:" مَسْحاً بِالسُّوقِ وَ الْأَعْناقِ" «3».

مؤلف: اين روايت اگر لفظ آيه با آن مساعدت كند، يعنى با جمله" فَطَفِقَ مَسْحاً بِالسُّوقِ وَ الْأَعْناقِ" بسازد، روايت بى اشكالى است، و اما مساله برگشتن خورشيد اشكالى ندارد، براى اينكه وقتى ما معجزه را براى انبياء بپذيريم و اثبات كنيم، ديگر چه فرقى بين _______________

(1 و 2) مجمع البيان، ج 8، ص 475.

(3) من لا يحضره الفقيه، ج 1، ص 129، ح 8. ______________________________________________________ صفحه ى 314

معجزات هست؟ مخصوصا با در نظر گرفتن اينكه از نظر

روايات، آفتاب تنها براى سليمان (ع) برنگشته بلكه براى يوشع بن نون و على بن ابى طالب (ع) نيز بازگشته و روايات آن در كمال اعتبار است، پس ديگر نبايد به اشكالى كه فخر رازى «1» در تفسير كبير خود كرده اعتنا نمود.

و اما پى كردن اسبان و زدن گردنهاى آنها با شمشير، مطلبى است كه (تنها در اين روايت نيامده) در چند روايت ديگر نيز از طريق اهل سنت نقل شده، كه قمى «2» هم آنها را در تفسير خود آورده. ولى چيزى كه هست همه اين روايات به كعب الاحبار يهودى الاصل بر مى گردد، هم چنان كه در روايات گذشته از ابن عباس هم گذشت، و به هر حال به همان بيانى كه گذشت نبايد به آن اعتنا كرد.

اين مفسرين در اغراق گويى شان در باره اين داستان آن قدر تندروى كرده اند كه روايت كرده اند كه آن اسبان بيست هزار بوده كه همه داراى بال بوده اند «3»، نظير آن روايتى كه در ذيل" حَتَّى تَوارَتْ بِالْحِجابِ" از كعب روايت كرده اند كه گفت: آن حجاب از ياقوت سبز بوده، ياقوتى كه محيط به همه خلايق است، و از سبزى آن آسمان سبز شده! «4» (غافل از اينكه آسمان اصلا سبز نيست).

باز نظير آن از عجايبى كه در اين داستان نقل كرده اند روايتى است كه در ذيل" وَ أَلْقَيْنا عَلى كُرْسِيِّهِ جَسَداً" آورده اند كه خدا به او پسرى داد، و او از ترس جن- و در بعضى روايات ديگر از ترس ملك الموت- به ابر سپرد تا او را در دامن خود حفظ كند، ولى روزى جسد مرده او را بر تخت خود يافت! و باز

روايتى كه آورده اند روزى سليمان گفت: امشب با صد نفر از زنان خود جماع مى كنم تا از هر يك از آنها پسرى شجاع برايم متولد شود و در راه خدا جهاد كند، و در اين كلام خود ان شاء اللَّه نگفت، و در نتيجه هيچ يك از همسرانش باردار نشدند، مگر يك نفر كه فرزندى نيمه تمام زاييد و سليمان او را بسيار دوست مى داشت و بدين جهت او را نزد يكى از جنيان پنهان كرد. تا اينكه دست ملك الموت او را گرفته قبض روح كرد و جسدش را بر تخت سليمان انداخت.

_______________

(1) تفسير فخر رازى، ج 26، ص 206.

(2) تفسير قمى، ج 2، ص 235.

(3 و 4) الدر المنثور، ج 5، ص 309. ______________________________________________________ صفحه ى 315

و نيز از حرفهاى عجيب و غريب، مطلبى است كه در روايات بسيارى آمده كه عده اى از آنها به ابن عباس مى رسد، و ابن عباس تصريح كرده كه من اين حرف را از كعب شنيدم، و آن اين است كه: سليمان انگشترى داشت و يكى از شيطانها آن را از وى دزديد و در نتيجه چند روزى ملك سليمان زايل شد و تسلطش بر شياطين پايان يافت، و بر عكس شيطانها بر ملك او مسلط شدند، تا آنكه خداوند انگشترش را به او برگردانيد و در نتيجه سلطنتش دوباره برگشت!.

و بالأخره در داستان سليمان (ع) امورى روايت كرده اند كه هر خردمندى بايد ساحت انبيا را منزه از آن امور بداند، و حتى از نقل آنها در باره انبيا شرم كند، مثلا يكى از آنها اين است كه: منظور از افتادن جسد بر تخت اين است كه شيطان بر

تخت او نشست.

اينها همه مطالب بى پايه اى است كه دست خائنان و جعالان آنها را در روايات داخل كرده، و- همان طور كه قبلا هم گفتيم- نبايد به آنها اعتنا نمود، و اگر خواننده عزيز علاقمند به ديدن آن روايات است، همه اش در تفسير الدر المنثور سيوطى نقل شده، بدانجا مراجعه نمايد «1».

_______________

(1) الدر المنثور، ج 5، ص 309.

ترجمه آيات به ياد آور بنده ما ايوب را آن زمان كه پروردگار خود را ندا داد كه شيطان مرا دچار عذاب و گرفتارى كرد (41).

(بدو گفتيم) پاى خود به زمين بكش كه آب همين جا نزديك توست، آبى خنك، در آن آب تنى كن و از آن بنوش (42).

و اهلش را با فرزندانى به همان تعداد و دو برابر فرزندانى كه داشت به او بداديم تا رحمتى باشد از ما به او و تذكرى باشد براى خردمندان (43).

و نيز به او گفتيم حال كه سوگند خورده اى كه همسرت را صد تركه چوب بزنى تعداد صد تركه به دست بگير و آنها را يك بار به زنت بزن تا سوگند خود نشكسته باشى، ما ايوب را بنده اى خويشتن دار يافتيم ______________________________________________________ صفحه ى 317

چه خوب بود همواره به ما رجوع مى كرد (44).

و به ياد آور بندگان ما ابراهيم و اسحاق و يعقوب را كه مردانى نيرومند و بينا بودند (45).

(بدين جهت نيرومند و بينا بودند كه) ما آن را به خصلتى خالص كه همان ياد آخرت باشد خالص و پاك كرديم (46).

و ايشان نزد ما از برگزيدگان اخيارند (47).

و به ياد آور اسماعيل و يسع و ذو الكفل را و هر يك از اخيار بودند (48).

بيان آيات اين آيات متعرض سومين

داستانى است كه رسول خدا (ص) مامور شده به ياد آنها باشد و در نتيجه صبر كند، و آن عبارت است از: داستان ايوب پيغمبر (ع) و محنت و گرفتاريهايى كه خدا برايش پيش آورد تا او را بيازمايد. و سپس رفع آن گرفتاريها و عافيت خدا و عطاى او را ذكر كرده، و سپس دستور مى دهد تا ابراهيم و پنج نفر از ذريه او از انبيا را به ياد آورد.

" وَ اذْكُرْ عَبْدَنا أَيُّوبَ إِذْ نادى رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الشَّيْطانُ بِنُصْبٍ وَ عَذابٍ" اين جمله دعايى است از ايوب (ع) كه در آن از خدا مى خواهد عافيتش دهد، و سوء حالى كه بدان مبتلا شده از او برطرف سازد. و به منظور رعايت تواضع و تذلل درخواست و نياز خود را ذكر نمى كند، و تنها از اينكه خدا را به نام" ربى- پروردگارم" صدا مى زند فهميده مى شود كه او را براى حاجتى مى خواند.

[مقصود از" بِنُصْبٍ وَ عَذابٍ" كه ايوب (عليه السلام) بدان مبتلا بود و وجه اينكه ابتلاء خود به آن دو را به شيطان نسبت داد (أَنِّي مَسَّنِيَ الشَّيْطانُ بِنُصْبٍ وَ عَذابٍ).]

كلمه" نصب" به معناى تعب و به تنگ آمدن است. و جمله" إِذْ نادى ..." به اصطلاح ادبى بدل اشتمال «1» است. در آغاز مى فرمايد:" به ياد آر بنده ما ايوب را" بعدا بعضى از خاطرات او را نام برده، مى فرمايد: به ياد آر اين خاطره اش را كه پروردگار خود را خواند كه" اى پروردگار من ...". پس جمله" إِذْ نادى هم مى تواند بدل اشتمال از كلمه" عبدنا" باشد، و هم از كلمه" ايوب". و جمله" أَنِّي مَسَّنِيَ ..." حكايت نداى

ايوب است.

و از ظاهر آيات بعدى برمى آيد كه مرادش از" نصب و عذاب" بد حالى و گرفتاريهايى است كه در بدن او و در خاندانش پيدا شد. همان گرفتاريهايى كه در سوره انبيا،

_______________

(1) بدل اشتمال آن است كه تابع از مشتملات و متعلقات متبوع باشد، نه جزئى از آن مثل اين كه مى گويى:

" بلبل مرا به وجد آورد" و سپس مى گويى" صدايش". ______________________________________________________ صفحه ى 318

آن را از آن جناب چنين حكايت كرده كه گفت:" مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ" «1».

البته اين در صورتى است كه بگوييم كلمه" ضر" شامل مصيبت در خود آدمى و اهل بيتش مى شود. و در اين سوره و سوره انبياء هيچ اشاره اى به از بين رفتن اموال آن جناب نشده، هر چند كه اين معنا در روايات آمده است.

و ظاهرا مراد از" مس شيطان به نصب و عذاب" اين است كه: مى خواهد" نصب" و" عذاب" را به نحوى از سببيت و تاثير به شيطان نسبت دهد. و بگويد كه شيطان در اين گرفتاريهاى من مؤثر و دخيل بوده است. و همين معنا از روايات هم برمى آيد.

و در اينجا اين سؤال پيش مى آيد كه يكى از گرفتاريهاى ايوب مرض او بود، و مرض علل و اسباب عادى و طبيعى دارد، پس چگونه آن جناب مرض خود را هم به شيطان نسبت داد و هم به بعضى از علل طبيعى؟ جواب اين اشكال آن است كه: اين دو سبب يعنى شيطان و عوامل طبيعى، دو سبب در عرض هم نيستند، تا در يك مسبب جمع نشوند، و نشود مرض را به هر دو نسبت داد، بلكه دو سبب طولى اند و توضيح آن

در تفسير آيه" وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ" «2»، در جلد هشتم اين كتاب بيان گرديده، بدانجا مراجعه شود.

ممكن است گفته شود: اگر چنين استنادى ممكن باشد، ولى صرف امكان دليل بر وقوع آن نمى شود، از كجا كه شيطان چنين تاثيرى در انسانها داشته باشد كه هر كس را خواست بيمار كند؟ در پاسخ مى گوييم: نه تنها دليلى بر امتناع آن نداريم، بلكه آيه شريفه" إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَيْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطانِ" «3» دليل بر وقوع آن است، براى اينكه در اين آيه، شراب و قمار و بت ها و ازلام را به شيطان نسبت داده و آن را عمل شيطان خوانده، و نيز از حضرت موسى (ع) حكايت كرده كه بعد از كشتن آن مرد قبطى گفته:" هذا مِنْ عَمَلِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ عَدُوٌّ مُضِلٌّ مُبِينٌ" «4» كه در تفسيرش گفتيم كلمه" هذا" اشاره است به مقاتله آن دو.

و به فرضى هم كه از روايات چشم پوشى كنيم، ممكن است احتمال دهيم كه مراد

_______________

(1) مرا بيمارى و رنج سخت رسيده و تو از همه مهربانان مهربان ترى. سوره انبياء، آيه 83.

(2) سوره اعراف، آيه 96.

(3) سوره مائده، آيه 90.

(4) اين يكى از عمل هاى شيطان است كه او دشمنى است گمراه كننده آشكار. سوره قصص، آيه 15. ______________________________________________________ صفحه ى 319

از نسبت دادن" نصب" و" عذاب" به شيطان اين باشد كه شيطان با وسوسه خود مردم را فريب داده و به مردم گفت: از اين مرد دورى كنيد و نزديكش نشويد، چون اگر او پيغمبر بود اين قدر بلاء از همه طرف احاطه اش نمى كرد، و كارش بدينجا

نمى كشيد، و عاقبتش بدينجا كه همه زبان به شماتت و استهزايش بگشايند نمى انجاميد.

[بيان امكان مداخله شيطان در ابدان و اموال و ديگر متعلقات مادى معصومين (عليهم السلام)]

در تفسير كشاف اين وجه را كه گفتيم انكار كرده و گفته: به هيچ وجه نمى توانيم اين وجه را بپذيريم كه خدا شيطان را بر انبياى خود مسلط كند تا هر جور دلش خواست آن حضرات را اذيت و آزار كند و دچار عذاب نمايد و از اين راه داغ دل خود را از آنان بستاند، چون اگر بنا باشد اين كار نسبت به انبياء جايز باشد، نسبت به پيروان انبياء يعنى مردم صالح نيز (به طريق اولى) جايز است، آن وقت رانده درگاه خدا هيچ مؤمن صالحى را از اين انتقام خود سالم نمى گذارد، همه را بيچاره و هلاك مى كند با اينكه در قرآن كريم مكرر آمده، كه شيطان به غير از وسوسه هيچ دخالت و تاثير ديگر ندارد «1».

ليكن اين اشكال زمخشرى وارد نيست، براى اينكه آنچه در قرآن كريم از خصائص انبياء و ساير معصومين شمرده شده، همانا عصمت است كه به خاطر داشتن آن، از تاثير شيطان در نفوسشان ايمنند، و شيطان نمى تواند در دلهاى آنان وسوسه كند. و اما تاثيرش در بدنهاى انبياء و يا اموال و اولاد و ساير متعلقات ايشان، به اينكه از اين راه وسيله ناراحتى آنان را فراهم سازد، نه تنها هيچ دليلى بر امتناع آن در دست نيست، بلكه دليل بر امكان وقوع آن هست، و آن آيه شريفه" فَإِنِّي نَسِيتُ الْحُوتَ وَ ما أَنْسانِيهُ إِلَّا الشَّيْطانُ أَنْ أَذْكُرَهُ" «2» مى باشد كه راجع است به داستان مسافرت موسى با

همسفرش يوشع (ع) و يوشع به موسى مى گويد:

اگر ماهى را فراموش كردم اين فراموشى كار شيطان بود، او بود كه نگذاشت من به ياد ماهى بيفتم.

پس از اين آيه برمى آيد كه شيطان اين گونه دخل و تصرفها را در دلهاى معصومين دارد. و اما اينكه گفت: لازمه جواز و امكان مداخله شيطان در دلهاى انبياء اين است كه در دلهاى پيروان انبياء نيز دخل و تصرف بكند، در پاسخش مى گوييم: اين ملازمه را قبول نداريم، زيرا ما كه مى گوييم ممكن است شيطان چنين تصرفهايى در دلهاى معصومين بكند، معتقديم كه هر جا چنين تصرفهايى بكند به اذن خدا مى كند، به اين معنا كه خدا جلوگيرش نمى شود،

_______________

(1) تفسير كشاف، ج 4، ص 97.

(2) سوره كهف، آيه 63. ______________________________________________________ صفحه ى 320

چون مداخله شيطان را مطابق مصلحت مى بيند، مثلا مى خواهد مقدار صبر و حوصله بنده اش معين شود.

و لازمه اين حرف اين نيست كه شيطان بدون مشيت و اذن خدا هر چه دلش خواست بكند و هر بلايى كه خواست بر سر بندگان خدا بياورد، و اين خود روشن است.

" ارْكُضْ بِرِجْلِكَ هذا مُغْتَسَلٌ بارِدٌ وَ شَرابٌ" واقع شدن اين آيه در دنبال آيه قبلى كه درخواست و نداى ايوب (ع) را حكايت مى كرد، اين معنا را افاده مى كند كه خداى سبحان خواسته است به وى اعلام كند كه دعايش مستجاب گشته. و جمله" ارْكُضْ بِرِجْلِكَ" حكايت آن وحيى است كه در هنگام كشف از استجابت به آن جناب فرموده. و يا اينكه در اين جمله چيزى از ماده" قول" تقدير گرفته شده، كه اگر اظهار مى شد چنين مى شد:" فاستجبنا له و قلنا أركض ..." و سياق آيه كه

سياق امر است اشعار دارد بلكه كشف مى كند از اينكه: آن جناب در آن موقع آن قدر از پا درآمده بود كه قادر به ايستادن و راه رفتن با پاى خود نبوده، و در سراپاى بدن بيمارى داشته، و خداى تعالى اول مرض پاى او را شفا داده، و بعد چشمه اى در آنجا برايش جوشانده، و دستور داد كه از آن چشمه حمام بگيرد، و بنوشد تا ظاهر و باطن بدنش از ساير مرضها بهبودى يابد. و اين مطالبى كه گفتيم از سياق آيه استفاده مى شود، مورد تاييد روايات هم هست.

و در آيه شريفه از طريق حذف جزئيات ايجاز به كار رفته، و تقدير آن اين است كه:

" اركض برجلك هذا مغتسل بارد و شراب، فركض برجله و اغتسل و شرب فبرأ اللَّه من مرضه- پاى خود به زمين بكش كه پهلويت چشمه اى خنك و نوشيدنى ايجاد شده، پس ايوب پاى خود بدان سو كشيد، و چشمه را يافته از آن غسل كرد، و از آبش نوشيد و در نتيجه خدا او را از همه مرضها بهبودى داد".

[استجابت دعاى ايوب (عليه السلام) با شفاى امراضش و باز گردان اهل او به او]

" وَ وَهَبْنا لَهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنَّا وَ ذِكْرى لِأُولِي الْأَلْبابِ" در روايات آمده: تمامى كسان او به غير از همسرش مردند و آن جناب به داغ همه فرزندانش مبتلا شده بود، و بعدا خدا همه را برايش زنده كرد، و آنان را و مثل آنان را به آن جناب بخشيد.

بعضى گفته اند كه فرزندانش در ايام ابتلايش از او دورى كردند و خدا با بهبودى اش آنان را دوباره دورش جمع كرد،

و همان فرزندان زن گرفتند و بچه دار شدند. پس معناى اينكه خدا فرزندانش را و مثل آنان را به وى بخشيد همين است كه آنان و فرزندان آنان را دوباره دورش جمع كرد. ______________________________________________________ صفحه ى 321

" رَحْمَةً مِنَّا وَ ذِكْرى لِأُولِي الْأَلْبابِ"- كلمه" رحمة" مفعول له است. و معناى جمله اين است كه: ما اين كار را كرديم براى اينكه رحمتى از ما به وى بوده باشد، و نيز تذكرى براى صاحبان عقل باشد تا با شنيدن سرگذشت آن جناب متذكر شوند.

" وَ خُذْ بِيَدِكَ ضِغْثاً فَاضْرِبْ بِهِ وَ لا تَحْنَثْ إِنَّا وَجَدْناهُ صابِراً نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوَّابٌ" در مجمع البيان مى گويد: كلمه" ضغث" به معناى يك مشت پر از شاخه درخت و يا از گياه و يا از خوشه خرما است «1» و ايوب (ع) سوگند خورده بود كه اگر حالش خوب شود همسرش را صد تازيانه بزند، چون در امرى او را ناراحت كرده بود- كه به زودى روايتش ذكر مى شود- و چون خداى تعالى عافيتش داد، به وى فرمود تا يك مشت شاخه به عدد تازيانه هايى كه بر آن سوگند خورده بود (صد عدد) در دست گرفته يك نوبت آن را به همسرش بزند تا آن كه سوگند خود را نشكسته باشد.

و سياق اين آيه به آنچه ذكر شده اشاره دارد. و اگر جرم همسر او و سبب سوگند او را ذكر نكرده براى اين است كه هم تادب و هم نامبرده را احترام كرده باشد.

" إِنَّا وَجَدْناهُ صابِراً"- يعنى ما او را در برابر ابتلائاتى كه به وسيله آن او را آزموديم يعنى در برابر مرض و از بين رفتن اهل

و مال صابر يافتيم. و اين جمله تعليل جمله" و اذكر" و يا تعليل جمله" عبدنا" است و چنين معنا مى دهد كه اگر ما او را عبد ناميديم، و يا عبد خود ناميديم، براى اين است كه ما او را صابر يافتيم.

البته در بين اين دو احتمال احتمال اول بهتر است. و جمله" نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوَّابٌ" مدح ايوب (ع) است.

[وجه اينكه ابراهيم و اسحاق و يعقوب (عليهم السلام) را به داشتن دست و چشم مدح فرمود]

" وَ اذْكُرْ عِبادَنا إِبْراهِيمَ وَ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ أُولِي الْأَيْدِي وَ الْأَبْصارِ" اين آيه شريفه انبياى نامبرده را مدح مى كند به اينكه: داراى ايدى و ابصارند، و كلمه" يد" و نيز كلمه" بصر" وقتى قابل مدحند كه دست و چشم انسان باشند (و گرنه حيوانات هم دست و چشم دارند) و در مواردى استعمالش نمايند كه آفريدگار آن دو را براى همان موارد آفريده باشد، و شخص نامبرده دست و چشم خود را در راه انسانيت خود به خدمت گرفته باشد، و در نتيجه با دست خود اعمال صالح انجام داده، و خير به سوى خلق خدا جارى ساخته باشد.

و با چشم خود راه هاى عافيت و سلامت را از موارد هلاكت تميز داده، و به حق رسيده باشد،

_______________

(1) مجمع البيان، ج 8، ص 479. ______________________________________________________ صفحه ى 322

نه اينكه حق و باطل برايش يكسان و مشتبه باشد.

پس اينكه فرمود: ابراهيم و اسحاق و يعقوب داراى دست و چشم بودند، در حقيقت خواسته است به كنايه بفهماند نامبردگان در طاعت خدا و رساندن خير به خلق، و نيز در بينايى شان در تشخيص اعتقاد و عمل حق، بسيار قوى بوده اند.

آيه شريفه"

وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ نافِلَةً وَ كُلًّا جَعَلْنا صالِحِينَ وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا وَ أَوْحَيْنا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْراتِ وَ إِقامَ الصَّلاةِ وَ إِيتاءَ الزَّكاةِ وَ كانُوا لَنا عابِدِينَ" «1» به آن دو معنا كه در آيه مورد بحث آمده اشاره نموده و متعرض هر دو شده است، چون ائمه بودن، و به امر خدا هدايت كردن، و وحى خدا را گرفتن همه آثار" ابصار" است و زكات دادن و فعل خيرات، و اقامه نماز، آثار" ايدى" است. اين معنا را قمى هم در تفسير خود از ابى الجارود از امام ابى جعفر (ع) روايت كرده، چون در آن روايت" اولى الايدى" به نيرومندى در عبادت، و ابصار به داشتن بصيرت در عبادت تفسير شده است «2».

" إِنَّا أَخْلَصْناهُمْ بِخالِصَةٍ ذِكْرَى الدَّارِ" كلمه" خالصة" وصفى است كه در جاى موصوف خود آمده. و حرف" با" كه بر سر- آن است، باى سببيت است، و تقدير كلام" بسبب خصلة خالصة" است. و جمله" ذكرى الدار" بيان آن خصلت است. و منظور از كلمه" دار" دار آخرت مى باشد.

[معناى اينكه در تعليل مدح ايشان فرمود:" إِنَّا أَخْلَصْناهُمْ بِخالِصَةٍ ذِكْرَى الدَّارِ"]

اين آيه، يعنى جمله" إِنَّا أَخْلَصْناهُمْ ..." تعليل مضمون آيه قبلى است كه نامبردگان از انبيا را" أُولِي الْأَيْدِي وَ الْأَبْصارِ" مى خواند. ممكن هم هست تعليل باشد براى كلمه" عبادنا" و يا براى جمله" و اذكر" و از اين سه احتمال اولى از همه مناسبتر است، براى اينكه وقتى انسان مستغرق در ياد آخرت و جوار رب العالمين شد، و تمامى همش مرتكز در آن گرديد، قهرا معرفتش نسبت به خدا كامل گشته، نظرش در تشخيص عقايد

حق مصاب مى گردد، و نيز در سلوك راه عبوديت حق، تبصر پيدا مى كند، و ديگر بر ظاهر حيات دنيا و زينت آن مانند ابناى دنيا جمود ندارد، هم چنان كه در شان چنين كسانى در جاى ديگر نيز فرموده:" فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّى عَنْ ذِكْرِنا وَ لَمْ يُرِدْ إِلَّا الْحَياةَ الدُّنْيا ذلِكَ مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْمِ" «3»، پس _______________

(1) ما به وى اسحاق و يعقوب را بخشيدم، و همه را صالح قرار داديم، و ايشان را پيشوايانى كرديم كه به امر ما هدايت مى كردند. و به ايشان فعل خيرات و اقامه نماز و دادن زكات را وحى كرديم، و ايشان عبادت گران ما بودند. سوره انبياء، آيه 72 و 73.

(2) تفسير قمى،

(3) پس از كسانى كه از ياد ما اعراض مى كنند، و به جز حيات دنيا نظرى ندارند، اعراض كن كه اينان بيش از چارچوب دنيا علمى ندارند. سوره النجم، آيه 29 و 30. ______________________________________________________ صفحه ى 323

جمله" إِنَّا أَخْلَصْناهُمْ" براى تعليل جمله" أُولِي الْأَيْدِي وَ الْأَبْصارِ" مناسب تر است تا براى جمله" عبادنا" و يا جمله" و اذكر".

و معناى آيه اين است كه: اگر گفتيم اينان صاحبان ايدى و ابصارند، براى اين است كه ما آنان را به خصلتى خالص و غير مشوب، خالص كرديم، خصلتى بس عظيم الشان، و آن عبارت است از ياد خانه آخرت.

بعضى «1» از مفسرين گفته اند: مراد از كلمه" دار" همين دار دنيا است، و منظور آيه اين است كه: ما ايشان را خالص كرديم براى دار دنيا يعنى ما دام كه دنيا برقرار باشد ذكر خير آنان بر سر زبانها باشد، هم چنان كه در جاى ديگر فرموده:" وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ

يَعْقُوبَ- تا آنجا كه مى فرمايد- وَ جَعَلْنا لَهُمْ لِسانَ صِدْقٍ عَلِيًّا" «2» ولى وجه سابق به نظر ما مناسبتر است.

" وَ إِنَّهُمْ عِنْدَنا لَمِنَ الْمُصْطَفَيْنَ الْأَخْيارِ" در سابق گذشت كه" اصطفا" ملازم با اسلام و تسليم شدن به تمام معنا براى خداى سبحان است. و در اين آيه شريفه اشاره اى دارد به آيه" إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِيمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَى الْعالَمِينَ" «3».

كلمه" اخيار"- به طورى كه گفته اند «4»- جمع" خير" است كه در معنا مقابل" شر" است ولى بعضى «5» گفته اند كه:" جمع" خير"- با تشديد ياء، و يا با تخفيف-، مانند" اموات" كه جمع" ميت"- با تشديد-، و" ميت"- بدون تشديد- است.

" وَ اذْكُرْ إِسْماعِيلَ وَ الْيَسَعَ وَ ذَا الْكِفْلِ وَ كُلٌّ مِنَ الْأَخْيارِ" معناى اين آيه روشن است و حاجتى به توضيح ندارد.

گفتارى در سرگذشت ايوب (ع) [(در قرآن و حديث)] در چند فصل 1- داستان ايوب از نظر قرآن: در قرآن كريم از داستان آن جناب به جز اين نيامده كه: خداى تعالى او را به ناراحتى جسمى و به داغ فرزندان مبتلا نمود، و سپس، هم عافيتش _______________

(1) مجمع البيان، ج 8، ص 481.

(2) سوره مريم، آيه 50.

(3) سوره آل عمران، آيه 33.

(4 و 5) مجمع البيان، ج 8، ص 481. ______________________________________________________ صفحه ى 324

داد، و هم فرزندانش را و مثل آنان را به وى برگردانيد. و اين كار را به مقتضاى رحمت خود كرد، و به اين منظور كرد تا سرگذشت او مايه تذكر عابدان باشد «1».

2- ثناى جميل خداى تعالى نسبت به آن جناب: خداى تعالى ايوب (ع) را در زمره انبيا و از

ذريه ابراهيم شمرده، و نهايت درجه ثنا را بر او خوانده «2» و در سوره" ص" او را صابر، بهترين عبد، و اواب خوانده است «3».

3- داستان آن جناب از نظر روايات: در تفسير قمى آمده كه پدرم از ابن فضال، از عبد اللَّه بن بحر، از ابن مسكان، از ابى بصير، از امام صادق (ع) چنين حديث كرد كه ابو بصير گفت: از آن جناب پرسيدم گرفتاريهايى كه خداى تعالى ايوب (ع) را در دنيا بدانها مبتلا كرد چه بود، و چرا مبتلايش كرد؟ در جوابم فرمود: خداى تعالى نعمتى به ايوب ارزانى داشت، و ايوب (ع) همواره شكر آن را به جاى مى آورد، و در آن تاريخ شيطان هنوز از آسمانها ممنوع نشده بود و تا زير عرش بالا مى رفت. روزى از آسمان متوجه شكر ايوب شد و به وى حسد ورزيده عرضه داشت: پروردگارا! ايوب شكر اين نعمت كه تو به وى ارزانى داشته اى به جاى نياورده، زيرا هر جور كه بخواهد شكر اين نعمت را بگذارد، باز با نعمت تو بوده، از دنيايى كه تو به وى داده اى انفاق كرده، شاهدش هم اين است كه: اگر دنيا را از او بگيرى خواهى ديد كه ديگر شكر آن نعمت را نخواهد گذاشت. پس مرا بر دنياى او مسلط بفرما تا همه را از دستش بگيرم، آن وقت خواهى ديد چگونه لب از شكر فرو مى بندد، و ديگر عملى از باب شكر انجام نمى دهد. از ناحيه عرش به وى خطاب شد كه من تو را بر مال و اولاد او مسلط كردم، هر چه مى خواهى بكن.

امام سپس فرمود: ابليس از آسمان سرازير شد،

چيزى نگذشت كه تمام اموال و اولاد ايوب از بين رفتند، ولى به جاى اينكه ايوب از شكر بازايستد، شكر بيشترى كرد، و حمد خدا زياده بگفت. ابليس به خداى تعالى عرضه داشت: حال مرا بر زراعتش مسلط گردان. خداى تعالى فرمود: مسلطت كردم. ابليس با همه شيطانهاى زير فرمانش بيامد، و به زراعت ايوب بدميدند، همه طعمه حريق گشت. باز ديدند كه شكر و حمد ايوب زيادت يافت. عرضه داشت: پروردگارا مرا بر گوسفندانش مسلط كن تا همه را هلاك سازم، خداى تعالى مسلطش كرد. گوسفندان هم كه از بين رفتند باز شكر و حمد ايوب بيشتر شد.

_______________

(1) سوره انبياء، آيه 83 و 84. سوره ص، آيه 41 و 44.

(2) سوره انعام، آيه 90.

(3) سوره ص، آيه 44. ______________________________________________________ صفحه ى 325

ابليس عرضه داشت: خدايا مرا بر بدنش مسلط كن، فرموده مسلط كردم كه در بدن او به جز عقل و دو ديدگانش، هر تصرفى بخواهى بكنى. ابليس بر بدن ايوب بدميد و سراپايش زخم و جراحت شد. مدتى طولانى بدين حال بماند، در همه مدت گرم شكر خدا و حمد او بود، حتى از طول مدت جراحات كرم در زخمهايش افتاد، و او از شكر و حمد خدا باز نمى ايستاد، حتى اگر يكى از كرمها از بدنش مى افتاد، آن را به جاى خودش برمى گردانيد، و مى گفت به همانجايى برگرد كه خدا از آنجا تو را آفريد. اين بار بوى تعفن به بدنش افتاد، و مردم قريه از بوى او متاذى شده، او را به خارج قريه بردند و در مزبله اى افكندند.

در اين ميان خدمتى كه از همسر او- كه نامش" رحمت" دختر افراييم فرزند

يوسف بن يعقوب بن اسحاق بن ابراهيم (ع) بود- سرزد اين كه دست به كار گدايى زده، هر چه از مردم صدقه مى گرفت نزد ايوب مى آورد، و از اين راه از او پرستارى و پذيرايى مى كرد.

امام سپس فرمود: چون مدت بلا بر ايوب به درازا كشيده شد، و ابليس صبر او را بديد، نزد عده اى از اصحاب ايوب كه راهبان بودند، و در كوه ها زندگى مى كردند برفت، و به ايشان گفت: بياييد مرا به نزد اين بنده مبتلا ببريد، احوالى از او بپرسيم، و عيادتى از او بكنيم. اصحاب بر قاطرانى سفيد سوار شده، نزد ايوب شدند، همين كه به نزديكى وى رسيدند، قاطران از بوى تعفن آن جناب نفرت كرده، رميدند. بعضى از آنان به يكديگر نگريسته آن گاه پياده به نزدش شدند، و در ميان آنان جوانى نورس بود. همگى نزد آن جناب نشسته عرضه داشتند: خوبست به ما بگويى كه چه گناهى مرتكب شدى؟ شايد ما از خدا آمرزش آن را مسألت كنيم، و ما گمان مى كنيم اين بلايى كه تو بدان مبتلا شده اى، و احدى به چنين بلايى مبتلا نشده، به خاطر امرى است كه تو تا كنون از ما پوشيده مى دارى.

ايوب (ع) گفت: به مقربان پروردگارم سوگند كه خود او مى داند تا كنون هيچ طعامى نخورده ام، مگر آنكه يتيم و يا ضعيفى با من بوده، و از آن طعام خورده است، و بر سر هيچ دو راهى كه هر دو طاعت خدا بود قرار نگرفته ام، مگر آن كه آن راهى را انتخاب كرده ام كه طاعت خدا در آن سخت تر و بر بدنم گرانبارتر بوده است. از بين اصحاب آن جوان

نورس رو به سايرين كرد و گفت: واى بر شما آيا مردى را كه پيغمبر خداست سرزنش كرديد تا مجبور شد از عبادتهايش كه تا كنون پوشيده مى داشته پرده بردارد، و نزد شما اظهار كند؟! ايوب در اينجا متوجه پروردگارش شد، و عرضه داشت: پروردگارا اگر روزى در محكمه عدل تو راه يابم، و قرار شود كه نسبت به خودم اقامه حجت كنم، آن وقت همه حرفها و درد دلهايم را فاش مى گويم. ______________________________________________________ صفحه ى 326

ناگهان متوجه ابرى شد كه تا بالاى سرش بالا آمد، و از آن ابر صدايى برخاست: اى ايوب تو هم اكنون در برابر محكمه منى، حجت هاى خود را بياور كه من اينك به تو نزديكم هر چند كه هميشه نزديك بوده ام.

ايوب (ع) عرضه داشت: پروردگارا! تو مى دانى كه هيچگاه دو امر برايم پيش نيامد كه هر دو اطاعت تو باشد و يكى از ديگرى دشوارتر، مگر آن كه من آن اطاعت دشوارتر را انتخاب كرده ام، پروردگارا آيا تو را حمد و شكر نگفتم؟ و يا تسبيحت نكردم كه اين چنين مبتلا شدم؟! بار ديگر از ابر صدا برخاست، صدايى كه با ده هزار زبان سخن مى گفت، بدين مضمون كه اى ايوب! چه كسى تو را به اين پايه از بندگى خدا رسانيد؟ در حالى كه ساير مردم از آن غافل و محرومند؟ چه كسى زبان تو را به حمد و تسبيح و تكبير خدا جارى ساخت، در حالى كه ساير مردم از آن غافلند. اى ايوب! آيا بر خدا منت مى نهى، به چيزى كه خود منت خداست بر تو؟ امام مى فرمايد: در اينجا ايوب مشتى خاك برداشت و در دهان

خود ريخت، و عرضه داشت: پروردگارا منت همگى از تو است و تو بودى كه مرا توفيق بندگى دادى.

پس خداى عز و جل فرشته اى بر او نازل كرد، و آن فرشته با پاى خود زمين را خراشى داد، و چشمه آبى جارى شد، و ايوب را با آن آب بشست، و تمامى زخمهايش بهبودى يافته داراى بدنى شاداب تر و زيباتر از حد تصور شد، و خدا پيرامونش باغى سبز و خرم برويانيد، و اهل و مالش و فرزندانش و زراعتش را به وى برگردانيد، و آن فرشته را مونسش كرد تا با او بنشيند و گفتگو كند.

در اين ميان همسرش از راه رسيد، در حالى كه پاره نانى همراه داشت، از دور نظر به مزبله ايوب افكند، ديد وضع آن محل دگرگون شده و به جاى يك نفر دو نفر در آنجا نشسته اند، از همان دور بگريست كه اى ايوب چه بر سرت آمد و تو را كجا بردند؟ ايوب صدا زد، اين منم، نزديك بيا، همسرش نزديك آمد، و چون او را ديد كه خدا همه چيز را به او برگردانيده، به سجده شكر افتاد. در سجده نظر ايوب به گيسوان همسرش افتاد كه بريده شده، و جريان از اين قرار بود كه او نزد مردم مى رفت تا صدقه اى بگيرد، و طعامى براى ايوب تحصيل كند و چون گيسوانى زيبا داشت، بدو گفتند: ما طعام به تو مى دهيم به شرطى كه گيسوانت را به ما بفروشى." رحمت" از روى اضطرار و ناچارى و به منظور اين كه همسرش ايوب گرسنه نماند گيسوان خود را بفروخت. ______________________________________________________ صفحه ى 327

ايوب چون ديد گيسوان همسرش بريده شده

قبل از اينكه از جريان بپرسد سوگند خورد كه صد تازيانه به او بزند، و چون همسرش علت بريدن گيسوانش را شرح داد، ايوب (ع) در اندوه شد كه اين چه سوگندى بود كه من خودم، پس خداى عز و جل بدو وحى كرد:" وَ خُذْ بِيَدِكَ ضِغْثاً فَاضْرِبْ بِهِ وَ لا تَحْنَثْ- يك مشت شاخه در دست بگير و به او بزن تا سوگند خود را نشكسته باشى. او نيز يك مشت شاخه كه مشتمل بر صد تركه بود گرفته چنين كرد و از عهده سوگند برآمد" «1».

[رواياتى در ذيل داستان ايوب (عليه السلام) و ابتلائات او]

مؤلف: ابن عباس هم قريب به اين مضمون را روايت كرده. و از وهب روايت شده كه همسر ايوب دختر ميشا فرزند يوسف بوده. و اين روايت- به طورى كه ملاحظه گرديد- ابتلاى ايوب را به نحوى بيان كرد كه مايه نفرت طبع هر كسى است، و البته روايات ديگرى هم مؤيد اين روايات هست، ولى از سوى ديگر از ائمه اهل بيت (ع) رواياتى رسيده كه اين معنا را با شديدترين لحن انكار مى كند و- ان شاء اللَّه- آن روايات از نظر خواننده خواهد گذشت. و از خصال نقل شده كه از قطان از سكرى، از جوهرى، از ابن عماره، از پدرش از امام صادق، از پدرش (ع) روايت كرده كه فرمود: ايوب (ع) هفت سال مبتلا شد، بدون اينكه گناهى كرده باشد، چون انبيا به خاطر عصمت و طهارتى كه دارند، گناه نمى كنند، و حتى به سوى گناه- هر چند صغيره باشد- متمايل نمى شوند.

و نيز فرمود: هيچ يك از ابتلائات ايوب (ع) عفونت پيدا نكرد، و

بدبو نشد، و نيز صورتش زشت و زننده نگرديد، و حتى ذره اى خون و يا چرك از بدنش بيرون نيامد، و احدى از ديدن او تنفر نيافت و از مشاهده اش وحشت نكرد، و هيچ جاى بدنش كرم نينداخت، چه، رفتار خداى عز و جل در باره انبيا و اولياى مكرمش كه مورد ابتلايشان قرار مى دهد، اين چنين است. و اگر مردم از او دورى كردند، به خاطر بى پولى و ضعف ظاهرى او بود، چون مردم نسبت به مقامى كه او نزد پروردگارش داشت جاهل بودند، و نمى دانستند كه خداى تعالى او را تاييد كرده، و به زودى فرجى در كارش ايجاد مى كند و لذا مى بينيم رسول خدا (ص) فرموده: گرفتارترين مردم از جهت بلاء انبيا و بعد از آنان هر كسى است كه مقامى نزديك تر به مقام انبيا داشته باشد.

و اگر خداى تعالى او را به بلايى عظيم گرفتار كرد، بلايى كه با آن در نظر تمامى مردم خوار و بى مقدار گرديد، براى اين بود كه مردم در باره اش دعوى ربوبيت نكنند، و از

_______________

(1) تفسير قمى، ج 2، ص 241- 239. ______________________________________________________ صفحه ى 328

مشاهده نعمت هاى عظيمى كه خدا به وى ارزانى داشته، او را خدا نخوانند.

و نيز براى اين بود كه مردم از ديدن وضع او استدلال كنند بر اينكه ثوابهاى خدايى دو نوع است، چون خداوند بعضى را به خاطر استحقاقشان ثواب مى دهد، و بعضى ديگر را بدون استحقاق به نعمت هايى اختصاص مى دهد.

و نيز از ديدن وضع او عبرت گرفته، ديگر هيچ ضعيف و فقير و مريضى را به خاطر ضعف و فقر و مرضش تحقير نكنند، چون ممكن است خدا فرجى در

كار آنان داده، ضعيف را قوى، و فقير را توانگر، و مريض را بهبودى دهد.

و نيز بدانند كه اين خداست كه هر كس را بخواهد مريض مى كند، هر چند كه پيغمبرش باشد، و هر كه را بخواهد شفا مى دهد به هر جور و به هر سببى كه بخواهد، و نيز همين صحنه را مايه عبرت كسانى قرار مى دهد، كه باز مشيتش به عبرت گيرى آنان تعلق گرفته باشد، هم چنان كه همين صحنه را مايه شقاوت كسى قرار مى دهد كه خود خواسته باشد و مايه سعادت كسى قرار مى دهد كه خود اراه كرده باشد، و در عين حال او در همه اين مشيت ها عادل در قضا، و حكم در افعالش است. و با بندگانش هيچ عملى نمى كند مگر آن كه صالحتر به حال آنان باشد و بندگانش هر نيرو و قوتى كه داشته باشند از او دارند" «1».

و در تفسير قمى در ذيل جمله" وَ وَهَبْنا لَهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ ..." آمده كه خداى تعالى آن افرادى را هم كه از اهل خانه ايوب قبل از ايام بلاء مرده بودند به وى برگردانيد، و نيز آن افرادى را كه بعد از دوران بلاء مرده بودند همه را زنده كرد و با ايوب زندگى كردند.

و وقتى از ايوب بعد از عافيت يافتنش پرسيدند: از انواع بلاها كه بدان مبتلا شدى كداميك بر تو شديدتر بود؟ فرمود: شماتت دشمنان" «2».

و در تفسير مجمع البيان در ذيل جمله" أَنِّي مَسَّنِيَ الشَّيْطانُ ..." گفته: بعضى ها گفته اند دخالت شيطان در كار ايوب بدين قرار بود، كه وقتى مرض او شدت يافت بطورى كه مردم از او دورى كردند، شيطان در

دل آنان وسوسه كرد كه آن جناب را پليد پنداشته، و از او بدشان بيايد، و نيز به دلهايشان انداخت كه او را از شهر و از بين خود بيرون كنند، و حتى اجازه آن ندهند كه همسرش كه يگانه پرستار او بود، بر آنان درآيد، و ايوب از اين بابت سخت متاذى شد، به طورى كه در مناجاتش هيچ شكوه اى از دردها كه خدا بر او مسلط كرده بود نكرد. بلكه تنها از شيطنت شيطان شكوه كرد كه او را از نظر مردم انداخت.

_______________

(1) خصال (صدوق)، ص 399، ح 107.

(2) تفسير قمى، ج 2، ص 242. ______________________________________________________ صفحه ى 329

قتاده گفته: اين وضع ايوب هفت سال ادامه داشت، و همين معنا از امام صادق (ع) هم روايت شده «1».

خبرى از يسع و ذو الكفل (ع)

خداى سبحان نام اين دو بزرگوار را در كلام مجيدش برده، و آن دو را از انبيا شمرده، و بر آن دو ثنا خوانده، و آنها را از اخيار معرفى فرموده «2». و ذو الكفل را از صابران شمرده «3». در روايات هم نامى از اين دو پيغمبر ديده مى شود.

در بحار از كتاب احتجاج، و كتاب توحيد، و كتاب عيون، در ضمن خبرى طولانى كه حسن بن محمد نوفلى آن را از حضرت رضا (ع) نقل كرده آمده: آن جناب در ضمن احتجاج عليه جاثليق نصارى به اينجا رسيد كه فرمود: يسع همان كارهايى را مى كرد كه عيسى (ع) مى كرد، يعنى او نيز روى آب راه مى رفت، و مردگان را زنده مى كرد، و كور مادرزاد، و بيمار برصى را شفا مى داد با اين تفاوت كه امت او قائل به خدايى او

نشدند، و شما قائل به خدايى مسيح (ع) شديد ... «4».

و از قصص الانبياء نقل شده كه صدوق، از دقاق، از اسدى، از سهل، از عبد العظيم حسنى (ع) روايت كرده كه فرمود: نامه اى به امام جواد (ع) نوشتم، و در آن از ذو الكفل پرسيدم كه نامش چه بود؟ و آيا از مرسلين بود يا خير؟ در جوابم نوشت: خداى عز و جل صد و بيست و چهار هزار پيغمبر فرستاد كه سيصد و سيزده نفر آنان مرسل بودند، و ذو الكفل يكى از آن مرسلين است كه بعد از سليمان بن داوود مى زيست، و در ميان مردم مانند داوود (ع) قضاوت مى كرد، و جز براى خداى عز و جل خشم نكرد، و نام شريفش" عويديا" بود، و او همان است كه خداى عز و جل در كتاب عزيزش نامش را برده، و فرموده:" وَ اذْكُرْ إِسْماعِيلَ وَ الْيَسَعَ وَ ذَا الْكِفْلِ وَ كُلٌّ مِنَ الْأَخْيارِ" «5».

مؤلف: البته در باره ذو الكفل و يسع روايات متفرقه ديگرى در باره گوشه هايى از زندگى آن دو بزرگوار هست كه چون معتبر و قوى نبود، و نمى شد بر آنها اعتماد كرد از ايرادش صرف نظر كرديم.

_______________

(1) مجمع البيان، ج 8، ص 478.

(2) سوره ص، آيه 48.

(3) سوره انبياء، آيه 85.

(4) بحار، ج 10، ص 303، ح 1.

(5) بحار، ج 13، ص 405، ح 2.

ترجمه آيات اين داستانها كه از" اوابين" آورديم ثناى جميلى بود از ايشان، و مردم با تقوى سرانجامى نيك دارند (49).

بهشت هايى دائمى با درهاى گشوده و بدون مانع (50).

در حالى كه در بهشت تكيه داده ميوه هاى بسيار و نوشيدنى در اختيار دارند (51).

_____________________________________________________ صفحه ى

331

پرهيزكاران همسرانى پر ناز و كرشمه دارند (52).

اين همان پاداشهايى است كه براى روز قيامت وعده داده شده ايد (53).

اين همان رزق ما است كه فنا پذير نيست (54).

اين بود آنچه مربوط به متقين است و اما طاغيان بدترين بازگشتگاهى دارند (55).

جهنمى كه حرارتش را خواهند چشيد و چه بد بسترى است جهنم (56).

اين است كه بايد آن را بچشند، آبى است داغ و چركى است متعفن (57).

و اشباه ديگرى نظير آن (58).

اين فوج انبوه كه با خود مى بينيد پيروان شما پيشوايانند. در پاسخ مى گويند: مرحبا برايشان مباد، چون بطور قطع داخل آتش خواهند شد (59).

پيروان در پاسخ گويند: بلكه مرحبا بر خودتان مباد، چون شما اين آتش را از پيش براى ما درست كرديد كه چه بد قرارگاهى است (60).

گفتند: پروردگارا هر كس اين عذاب را از پيش براى ما درست كرد عذابى دو چندان برايش در آتش بيفزاى (61).

و گفتند چه مى شود ما را كه نمى بينيم مردانى را كه همواره از اشرارشان مى پنداشتيم؟ (62).

آيا آنان را به خطا مسخره گرفته بوديم يا چشمهايمان به آنان نمى افتد؟ (63).

اين است به حقيقت تخاصم اهل آتش (64).

بيان آيات [وصف حال متقيان در بهشت

اين آيات فصل ديگرى است از كلام كه در آن سرانجام كار متقين و طاغيان را بيان نموده متقين را بشارت داده، و كفار را انذار و تهديد مى كند.

" هذا ذِكْرٌ وَ إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ لَحُسْنَ مَآبٍ" كلمه" هذا" اشاره است به داستانهايى كه از" اوابين" از انبياى گرام نقل فرموده و اينكه مى فرمايد:" اين ذكر است" مراد از" ذكر" شرف و ثناى جميلى است كه: از" اوابين" كرده. و معناى جمله- به طورى كه

ديگران «1» هم گفته اند- اين است كه: اين داستانها كه آورديم شرف و ذكر جميل و ثناى نيكى است براى" اوابين" از انبياء. و

_______________

(1) مجمع البيان، ج 8، ص 481. ______________________________________________________ صفحه ى 332

خاطرات و ذكر خيرى است كه تا دنيا برقرار است از ايشان مى ماند، هم چنان كه ثواب آخرت هم برايشان آماده است، تا بازگشتگاه نيكى برايشان باشد.

و بنا بر اين تفسير، مراد از" متقين" يا فقط همان انبياى نامبرده شده هستند و يا عموم اهل تقوى خواهد بود كه انبياء هم داخل آنان هستند. و در نتيجه زمينه گفتار همان متقين هستند، و اگر در پنج آيه بعد سخنى از طاغيان به ميان آورده، از باب استطراد مى باشد.

ولى به نظر ما اين طور نيست، چون از ظاهر آيه برمى آيد كه كلمه" هذا" اشاره به قرآن باشد. مى فرمايد: قرآن ذكر است، يعنى كتابى است مشتمل بر ذكر، و در نتيجه از اين آيه به بعد، اجمال در آيه اول سوره كه مى فرمود:" وَ الْقُرْآنِ ذِي الذِّكْرِ" به تفصيل بيان مى شود، و در اين آيات خداى سبحان دار آخرت را شرح مى دهد كه در آن براى متقين ثواب، و براى طاغيان عقاب آماده شده است.

" وَ إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ لَحُسْنَ مَآبٍ"- كلمه" ماب" به معناى" مرجع" است. و اگر آن را نكره آورده به منظور تعظيم آن است. و معناى جمله روشن است.

" جَنَّاتِ عَدْنٍ مُفَتَّحَةً لَهُمُ الْأَبْوابُ" يعنى آن بازگشتگاه خوب، عبارت است از جنت هاى با استقرار و دائمى. و باز بودن درها به روى آنان، كنايه است از اينكه متقين هيچ مانعى از تنعم به نعمتهاى موجود در آن جنات ندارند، چون جنات براى

آنها درست شده، و مال آنان است.

بعضى «1» از مفسرين گفته اند: مراد از اين جمله اين است كه: درها به روى ايشان باز است، و احتياجى نيست كه پشت در بايستند، و يا حلقه در را بكوبند، تا به رويشان باز شود.

بعضى «2» ديگر گفته اند: مراد اين است كه: درها بدون كليد به رويشان باز، و بدون قفل به رويشان بسته مى شود. و به هر حال اين آيه و چند آيه بعد در مقام بيان" حسن ماب" است.

" مُتَّكِئِينَ فِيها يَدْعُونَ فِيها بِفاكِهَةٍ كَثِيرَةٍ وَ شَرابٍ" يعنى در حالى كه در آن جنات نشسته باشند، و مانند اشراف و عزيزان تكيه كرده باشند.

و منظور از جمله" يَدْعُونَ فِيها بِفاكِهَةٍ كَثِيرَةٍ وَ شَرابٍ" اين است كه بفهماند اهل تقوى در بهشت حكمشان روا است، به نحوى كه بين آنان و خواسته هايشان واسطه اى نيست، مثلا، از ميوه هاى بهشتى كه انواعى بسيار است، هر يك را صدا بزنند خود آن ميوه و يا شراب _______________

(1 و 2) تفسير منهج الصادقين، ج 8، ص 62. ______________________________________________________ صفحه ى 333

نزدشان حاضر مى شود، بدون اين كه احتياج باشد كه كسى آن ميوه را برايشان بياورد.

" وَ عِنْدَهُمْ قاصِراتُ الطَّرْفِ أَتْرابٌ" ضمير" هم" به متقين برمى گردد. و كلمه" قاصِراتُ الطَّرْفِ" صفتى است كه در جاى موصوف خود به كار رفته، و تقدير كلام" و عندهم ازواج قاصرات الطرف- نزد ايشان همسرانى است قاصرات الطرف" مى باشد و منظور از صفت" قاصرات الطرف" اين است كه: آن همسران به شوهران خود راضى و قانعند، و چشم به ديگرى ندارند. ممكن هم هست كنايه باشد از اينكه همسرانى پر ناز و كرشمه اند.

و كلمه" أتراب" به معناى"

اقران" است. مى خواهد بفرمايد: همسران بهشتى همتاى شوهران خويشند، نه از جهت سن با آنان اختلاف دارند، و نه از جهت جمال. ممكن هم هست مراد از" اقران" اين باشد كه مثل شوهران خويشند، هر قدر شوهران نور و بهائشان بيشتر شود، از ايشان هم حسن و جمال بيشتر مى گردد.

" هذا ما تُوعَدُونَ لِيَوْمِ الْحِسابِ" كلمه" هذا" اشاره به مطالبى است كه در باره بهشت و نعمت هايش بيان كرد. و خطاب در" توعدون- وعده داده شده ايد" به متقين است، در نتيجه در آيه شريفه التفاتى از غيبت به خطاب به كار رفته و نكته اش اين است كه: خواسته است بفهماند صاحب سخن (خداى تعالى) به شما اهل بهشت نزديك است، و به شما اشراف دارد تا نعمت هاى صورى شما با اين نعمت معنوى تكميل گردد.

" إِنَّ هذا لَرِزْقُنا ما لَهُ مِنْ نَفادٍ" كلمه" نفاد" به معناى فنا، و قطع شدن جيره است. و به طورى كه از سياق به دست مى آيد آيه شريفه تتمه خطاب قبلى است.

[وصف حال طاغيان در جهنم و حكايت تخاصم و مشاجره متبوعان و تابعان در دوزخ

" هذا وَ إِنَّ لِلطَّاغِينَ لَشَرَّ مَآبٍ" كلمه" هذا" اشاره به مطالبى است كه در باره متقين بيان نموده مى فرمايد: اينها كه گفتيم در باره بازگشتگاه متقين بود. ممكن هم هست كلمه" هذا" اصلا اسم اشاره نباشد بلكه اسم فعل باشد و به معناى" خذا هذا". و بقيه الفاظ آيه روشن است.

" جَهَنَّمَ يَصْلَوْنَها فَبِئْسَ الْمِهادُ" كلمه" يصلونها" از مصدر" الصلى" است كه به معناى داخل آتش شدن، و چشيدن حرارت آن است. و يا به معناى تابع آتش شدن است. كلمه" مهاد"- به

طورى كه در مجمع البيان آمده- به معناى بستر گسترده است، مثلا، وقتى گفته مى شود:" مهدت له تمهيدا" ______________________________________________________ صفحه ى 334

معنايش نظير معناى اين عبارت است كه: بگوييم" وطات له توطئة" «1». و آيه شريفه با آيه بعدش تفسير سرانجام طاغيان است.

" هذا فَلْيَذُوقُوهُ حَمِيمٌ وَ غَسَّاقٌ" كلمه" حميم" به معناى حرارت بسيار زياد است. و كلمه" غساق"- به طورى كه در مجمع البيان آمده- به معناى چركى است كه تعفن بسيار داشته باشد. البته به معناى ديگرى هم تفسير شده است «2» و دو كلمه" حَمِيمٌ وَ غَسَّاقٌ" بيان مى كنند كلمه" هذا" را. و جمله" فليذوقوه" مى فهماند كه خود طاغيان نمى خواهند از" حميم" و" غساق" بخورند، ولى مجبورشان مى كنند به خوردن، چون قاعده آن است كه مى فرمود:" هذا حميم و غساق فليذوقوه- اين حميم و غساق است كه بايد بخورندش" ولى جمله" فليذوقوه" را جلوتر آورد و به حميم و غساق اشاره كرد تا در هنگام فرمان نام آنها را نبرده باشد." وَ آخَرُ مِنْ شَكْلِهِ أَزْواجٌ" شكل هر چيزى عبارت است از چيزى كه مشابه آن، و از جنس آن باشد. و كلمه" ازواج" به معناى انواع و اقسام است. و معناى جمله اين است كه: اين نوع ديگرى از جنس حميم و غساق است كه انواع مختلفى دارد و بايد آن را بچشند.

" هذا فَوْجٌ مُقْتَحِمٌ مَعَكُمْ ... فِي النَّارِ" اين سه آيه- به طورى كه از سياق برمى آيد- تخاصم تابعان و متبوعان دوزخى را كه از طاغيان بودند حكايت مى كند.

پس جمله" هذا فَوْجٌ مُقْتَحِمٌ مَعَكُمْ" خطابى است از ناحيه خداى تعالى به متبوعين، و كلمه" هذا" اشاره به فوجى از تابعين

است كه دنبال متبوعين به دوزخ مى روند، و كلمه" مقتحم" اسم فاعل از" اقتحام" است كه به معناى داخل شدن به سختى و دشوارى است.

و جمله" لا مَرْحَباً بِهِمْ إِنَّهُمْ صالُوا النَّارِ" پاسخى است كه متبوعين به گوينده جمله" هذا فَوْجٌ مُقْتَحِمٌ" مى دهند. و كلمه" مرحبا" تحيتى است كه به شخص وارد مى دهند، و در حقيقت" رحب" (وسعت) خانه را تقديم آن شخص مى كنند، پس اين كه پيشوايان و متبوعين ضلالت در باره تابعين خود مى گويند" لا مَرْحَباً بِهِمْ". معنايش اين است كه: وسعت و گشايشى براى آنان مباد. و اينكه باز در باره آنان مى گويند:" إِنَّهُمْ صالُوا النَّارِ" معنايش اين است كه: ايشان در آتش داخل خواهند شد، و حرارت آن را خواهند چشيد، و يا تابع آتش خواهند شد. و اين جمله در حقيقت جمله" لا مَرْحَباً بِهِمْ" را تعليل مى كند.

_______________

(1 و 2) مجمع البيان، ج 8، ص 482. ______________________________________________________ صفحه ى 335

و جمله" قالُوا بَلْ أَنْتُمْ لا مَرْحَباً بِكُمْ أَنْتُمْ قَدَّمْتُمُوهُ لَنا فَبِئْسَ الْقَرارُ"، حكايت جوابى است كه تابعان به متبوعان داده، مى گويند: بلكه" لا مرحبا" به خود شما كه اين آتش را شما به جان ما افكنديد، و ما را به اين قرارگاه كه بدترين قرارگاهست مبتلا ساختيد.

" قالُوا رَبَّنا مَنْ قَدَّمَ لَنا هذا فَزِدْهُ عَذاباً ضِعْفاً فِي النَّارِ" خداى سبحان در اينجا ديگر نقل نمى كند كه پيشوايان در جواب پيروان كه گناه را به گردن ايشان انداختند چه گفتند، ولى در سوره صافات كه باز تخاصم آنان را حكايت كرده، نقل مى كند كه گفته اند:" بَلْ لَمْ تَكُونُوا مُؤْمِنِينَ وَ ما كانَ لَنا عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطانٍ بَلْ كُنْتُمْ قَوْماً طاغِينَ" «1» پس

آيه مورد بحث كه از قول پيروان نقل مى كند كه گفتند:" پروردگارا هر كس كه اين سرنوشت را براى ما درست كرد، به دو برابر عذاب در آتش مبتلا كن" در حقيقت سخنى است كه پيروان بعد از ختم تخاصم گفته اند.

و جمله" من قدم" جمله شرطيه، و جمله" فَزِدْهُ عَذاباً" جزاى آن است. و كلمه" ضعف" به معناى مثل است. و" عذاب ضعف" به معناى عذاب داراى ضعف و مثل است، و خلاصه عذاب دو برابر است.

" وَ قالُوا ما لَنا لا نَرى رِجالًا كُنَّا نَعُدُّهُمْ مِنَ الْأَشْرارِ" گويندگان اين سخن- به طورى كه از سياق برمى آيد- عموم اهل دوزخ اند، و مرادشان از رجالى كه دوزخيان آنان را از اشرار مى پنداشتند، مؤمنين است كه در آن هنگام كه در بهشت هستند و دوزخيان دنبال آنان مى گردند، و پيدايشان نمى كنند، به يكديگر مى گويند: چه مى شود ما را كه آن مردانى را كه از اشرار مى دانستيم نمى بينيم و پيدا نمى كنيم؟

" أَتَّخَذْناهُمْ سِخْرِيًّا أَمْ زاغَتْ عَنْهُمُ الْأَبْصارُ" يعنى: آيا ما ايشان را در دنيا به مسخره گرفته بوديم، و به خطا رفتيم، در حالى كه آنان اهل نجات بودند؟ و يا آنكه چشم ما در دوزخ به ايشان نمى افتد؟

" إِنَّ ذلِكَ لَحَقٌّ تَخاصُمُ أَهْلِ النَّارِ" كلمه" ذلك" اشاره است به همان تخاصمى كه در بالا از ايشان حكايت فرمود. و بيان مى كند كه اين تخاصم اهل دوزخ امرى است ثابت و واقع شدنى كه هيچ ترديدى در وقوعش نيست، چون در حقيقت تخاصم آن روزشان كشف و ظهور ملكاتى است كه دلهايشان در دنيا، در اثر ممارست در تنازع و تشاجر كسب كرده است،

_______________

(1) يعنى پيشوايان ضلالت در

پاسخ پيروان كه گناه را به گردن آنان انداختند گفتند: شما خودتان به خدا ايمان نياورديد و ما بر شما تسلط نداشتيم بلكه خودتان مردمى طاغى بوديد. سوره صافات، آيه 29 و 30.

ترجمه آيات بگو من تنها بيم رسانم و هيچ معبودى به جز خداى واحد قهار نيست (65).

______________________________________________________ صفحه ى 337

پروردگار آسمان ها و زمين و آنچه بين آن دو است خدايى كه عزيز و غفار است (66).

بگو مساله توحيد خبرى است عظيم (67).

كه شما از آن روى برمى گردانيد (68).

من هرگز علمى به گروه فرشتگان در آن روز كه راجع به خلقت بشر مخاصمه مى كردند ندارم (69).

چون من از ناحيه خود هيچ علمى ندارم تنها آگهى هاى من به وسيله وحى است و وحى هم تنها در چار ديوارى مسايل مربوط به انذار است (70).

به ياد آور آن زمان را كه پروردگارت به ملائكه گفت من بشرى از گل خواهم آفريد (71).

متوجه باشيد كه چون از اسكلتش بپرداختم و از روح خود در او بدميدم همگى برايش به سجده بيفتيد (72).

پس ملائكه همه و همه سجده كردند (73).

مگر ابليس كه تكبر كرد چون از پيش كافر بود (74).

خداى تعالى فرمود: اى ابليس چه بازت داشت از اينكه براى كسى سجده كنى كه من خود او را به دست خود آفريدم آيا تكبر كردى و يا واقعا بلند مرتبه بودى؟ (75).

گفت: آخر من از او بهترم چون تو مرا از آتش و او را از گل آفريدى (76).

گفت: پس بيرون شو از بهشت چون كه تو رانده شده اى (77).

و بدان كه لعنت من تا قيامت شامل حال تو است (78).

گفت: پروردگارا حال كه چنين است پس تا قيامت

كه همه مبعوث مى شوند مرا زنده بدار (79).

گفت: باشد تو از زندگانى (80).

تا روزى كه آن وقت معلوم مى رسد (81).

گفت پس به عزتت سوگند كه همه و همه شان را گمراه خواهم كرد (82).

مگر بندگان مخلصت از ايشان را (83).

گفت پس حق اين است و من حق مى گويم (84).

كه جهنم را از تو و از هر كه پيرويت كند از همه پر مى كنيم (85).

بگو من از شما در مقابل رسالتم اجرى نمى خواهم و من از آنها نيستم كه چيزى را كه ندارند به خود مى بندند (86).

اين قرآن به جز تذكر براى عالميان نيست (87).

و به زودى خبرش را بعد از زمانى خواهى دانست (88). ______________________________________________________ صفحه ى 338

بيان آيات اين آيات آخرين فصل از فصول سوره" ص" است كه مشتمل بر چند نكته است: اول آن كه به پيامبر (ص) دستور مى دهد كه انذارهاى خود را و دعوت به سوى توحيد را به مردم ابلاغ فرمايد. و ديگر اين كه ابلاغ كند كه اعراض از حق و پيروى شيطان كار آدمى را به عذاب دوزخ منتهى مى سازد، عذابى كه خداوند قضايش را در حق شيطان و پيروان او رانده است. در همين جاست كه اين سوره خاتمه مى يابد.

" قُلْ إِنَّما أَنَا مُنْذِرٌ وَ ما مِنْ إِلهٍ إِلَّا اللَّهُ الْواحِدُ الْقَهَّارُ ... الْعَزِيزُ الْغَفَّارُ" در اين دو آيه به رسول خدا (ص) دستور مى دهد به مردم برساند.

كه من بيم دهنده مى باشم و خداى تعالى يكتاى در" الوهيت" است. پس جمله" إِنَّما أَنَا مُنْذِرٌ" مى خواهد غرض آن جناب را منحصر در" انذار" كند، و ساير اغراض را مانند توقع مال و مقام- كه چه بسا دعوت به حق، در

بين مردم مشتبه به آنها مى شود- از آن جناب نفى كند، هم چنان كه در آخرين آيات باز به همين انحصار اشاره نموده مى فرمايد:" بگو من از شما هيچ اجر و پاداشى نمى خواهم، و من از متكلفين نيستم".

و جمله" وَ ما مِنْ إِلهٍ إِلَّا اللَّهُ"- تا آخر دو آيه- توحيد را با حجتى كه آن را اثبات كند، يعنى، آنچه از اسماء و صفات خدا بر توحيد دلالت مى كند را ابلاغ مى دارد.

پس جمله" وَ ما مِنْ إِلهٍ إِلَّا اللَّهُ" الوهيت را- كه عبارت است از معبوديت به حق- از تمامى آلهه نفى مى كند. و اما اثبات" الوهيت" براى خداى تعالى امرى است كه بعد از انتفاى الوهيت از غير خدا، قهرا و خود بخود حاصل است، چون بين اسلام و وثنيت در اصل اينكه معبود به حقى وجود دارد اختلاف و نزاعى نيست، نزاعى كه هست در اين است كه آن اله و معبود به حق اللَّه تعالى است، و يا غير اوست؟ هر چند كه گفتيم اسماء و صفاتى كه در آيه آمده، خود دليل اثبات الوهيت خدا نيز هست، و تنها الوهيت غير خدا را نفى نمى كند.

[تقرير احتجاجات متعدد بر وحدانيت خداى تعالى كه آيه:" قُلْ إِنَّما أَنَا مُنْذِرٌ وَ ما مِنْ إِلهٍ إِلَّا اللَّهُ ..." متضمن است

" الْواحِدُ الْقَهَّارُ"- اين دو اسم وحدانيت خدا را در هستى و قهرش بر هر چيز اثبات مى كند، به اين بيان كه مى فرمايد: خداى تعالى موجودى است كه هيچ موجودى وجودش مانند او نيست، و چون او كمالى لا يتناهى دارد- كمالى كه عين وجود اوست- پس او غنى بالذات و على الاطلاق است، و

غير از او هر چه باشد فقير و محتاج به او است، آنهم نه تنها از يك جهت، بلكه از تمام جهات. از جهت وجود، و از جهت آثار وجود. غير او هر چه دارند ______________________________________________________ صفحه ى 339

همه نعمت و افاضه خداى سبحان است. پس خدا قاهر بر هر چيز است بر طبق اراده خويش.

و هر چيزى مطيع است در آنچه خداوند اراده كند و خاضع است در برابر آنچه او بخواهد.